SQLite format 3@ ~+/j~+- }D~~+}i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse) tablebooks_allbooks_allCREATE TABLE "books_all" ("book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT, "book_color" TEXT, "is_present" NUMERIC)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) ~tX=%~regionMexico'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalse+languageIsthmus Zapotec)chapter_stringChapterp#OdescriptionStiidxa Dios didxazá (El Nuevo Testamento de nuestro señor Jesucristo en el Zapoteco del Istmo) }v\> ~~~~~l~P~4~~}}}}}}h}O}7}##ff7c80ApoApocalipsis#00ff00JudJudas#00ff003Ju3 Juan#00ff002Ju2 Juan#00ff001Ju1 Juan#00ff002Pe2 Pedro#00ff001Pe1 Pedro#00ff00SanSantiago#ffff00HebHebreos#ffff00FilFilimon#ffff00vTitTito#ffff00l2Ti2 Timoteo#ffff00b1Ti1 Timoteo!-#ffff00X2Te2 Tesalonicenses! -#ffff00N1Te1 Tesalonicenses !#ffff00DColColosenses !#ffff00:FilFilipenses #ffff000EfeEfesios #ffff00&GalGalatas##ffff002Co2 Corintios##ffff001Co1 Corintios#ffff00RomRomanos#00ffffHecHechos#ff6600JuanSan Juan#ff6600LucSan Lucas!#ff6600MarSan Marcos#ff6600MatSan Mateo$(+|vpjd^XRLF@:4.(* )E(|'6&n%$-#B"\!v Hx~ .Te #f3d;h / Q F p&G Bx{bI4~~~~~v~Y~@~)~}}}}}r}R}7}}||||||n|S|6||{{{{{{W{={zzzzzzjzFz)z yyyyyynyTy:y yx&B7 ApApocalipsis (de Juan)#ff7c80A JudJudas#00ff00@ 3Jn3 Juan#00ff00? 2Jn2 Juan#00ff00> 1Jn1 Juan#00ff00= 2P2 Pedro#00ff00< 1P1 Pedro#00ff00; StgSantiago#00ff00: HeHebreos#ffff009 FlmFilemón#ffff008 vTitTito#ffff007 l2Ti2 Timoteo#ffff006 b1Ti1 Timoteo#ffff00"5- X2Ts2 Tesalonicenses#ffff00"4- N1Ts1 Tesalonicenses#ffff003! DColColosenses#ffff002! :FilFilipenses#ffff001 0EfEfesios#ffff000 &GaGálatas#ffff00/# 2Co2 Corintios#ffff00.# 1Co1 Corintios#ffff00- RoRomanos#ffff00*,= HchHechos de los Apóstoles#00ffff+ JnJuan#ff6600* LcLucas#ff6600) MrMarcos#ff6600( MtMateo#ff6600'!MalMalaquías#ffff99&ZacZacarías#ffff99%HagAgeo#ffff99$SofSofonías#ffff99#HabHabacuc#ffff99"NahNahún#ffff99!MiMiqueas#ffff99 JonJonás#ffff99|AbdAbdías#ffff99rAmAmós#ffff99hJlJoel#ffff99^OsOseas#ffff99TDnDaniel#ff9fb4JEzEzequiel#ff9fb4'6LmLamentaciones#ff9fb4,JerJeremías#ff9fb4"IsIsaías#ff9fb4(9CntCantar de los Cantares#66ff99%EcEclesiastés#66ff99!PrProverbios#66ff99SalSalmos#66ff99JobJob#66ff99EstEster#ffcc99NehNehemías#ffcc99EsdEsdras#ffcc99#2Cr2 Crónicas#ffcc99 #1Cr1 Crónicas#ffcc99 x2R2 Reyes#ffcc99 n1R1 Reyes#ffcc99 d2S2 Samuel#ffcc99 Z1S1 Samuel#ffcc99PRtRut#ffcc99FJueJueces#ffcc99>=<<;;::9a8776O5V4D33 2Y21X00 //.-,,+++**)f(( &&>%%$$$##8"}!! =^? ==WmyP d  9   W%@"{Go Lade cani huaxié' riene rune sica huaxié' riene'. Rune zacá lade irá cabe tílasi zacá ganda ula'ya caadxi. 'FG Zaqueca ra nuu cani nabani sin ley, bine casi ñaca qué ganna ley para gune ganar cani nabani sin ley. Peru rune ni na Dios ne nabane xa'na ley sti Cristu. PE Lade ca judíu la? bibane casi judíu para gune ganar ca judíu. Ne lade cani nabani xa'na ley la? laca bine irá ni na ley para gune ganar cani nabani xa'na ley, neca ma cadi caya yaga lu ná ley. D{ Neca cadi caya yaga lu ná iruti', peru laca naa bine pur icaya yaga lu ná irá para gune ganar jma stale binni. C Zacá nga laani. Ni riaxa la? nga enda nayeche napa ra cayué stiidxa Cristu sin guiaxa', sin nicaa irá ni nicaa saca cayué ni. B  Pa de naa ñale ñune ni la? ñanda nicá lua niguixe cabe naa. Peru cadi de naa biale gune ni, sínuque biaana ni ladxi naya'. A- Pa ñaxa saca cayué stiidxa Cristu la? ma cadi cayune gasti', purti cuchiiña naa güe ni. Ne pa qué güe ni la? nanna xi gueda iree xa' ya'. `@9 Neca zacá ni la? peru qué huayune pur icaa ni, ne cadi para udii tu ni yanna cucaa ni rarí'. Purti para naa jma galán ñate que ñaxha cabe naa enda nayeche ni napa ri': cayune xhiiña Señor sin guiaxa'. `?9 Zacaca nga gudixhe Señor ni para cani canayuí' de evangeliu, ibani ca de evangeliu. 8>i Ñee qué ganna tu pa endaró ni nuu ndaani yu'du sti Dios nga ro cani runi dxiiña ndaani yu'du que la? Ne zaqueca cani runi dxiiña lu altar, laca ro ca ni nexhe lu altar. _=7 Pa ruluí' jneza acané tu ca xcaadxi la? ñee cadi jma rusi jneza acané tu laadu la? Peru qué huanaba du ni laatu purti rabi du zaa gua du irá ni laca laadu, ti cadi cuaqui du xiixa ni ucueeza stiidxa Cristu. < Zaqueca pa ma bidxi'ba du ni reeda de Espíritu Santu lade tu la? ñee cadi jneza icaa du xiixa de laatu ni acané para ibani du la? 5;c sínuque uní' be ni casi ti ejemplu para laanu. Ni rucaa zurcu la? nanna ziaxa saca cayuni dxiiña'. Ne zaqueca ni riguibi semiá, laca nanna ziaxa saca cayuni dxiiña'. :3 Sicarí cá lu ley sti Moisés: “Cadi cu' lu guixhe xii ruaa buey ora cayuni dxiiña'.” Ne cadi uní' Dios zacá purti si rizaala'dxi ca buey, Z9- Ñee ruluí' de naa sia' biale ni canié ri la? ñee cadi laca zacá na ley la? 68e Lácaxa ni rie guerra ngue ca uyubi ni iquiiñe'. Ñee nuu tu rudxiiba ti yaga cuananaxhi ne qué go xcuananaxhi ni la? Lácaxa nuu tu rigapa vaca ne qué re' leche stime. n7U Lácaxa naa sia' ne Bernabé qué gapa du derechu usaana du xhiiña du para guni du xhiiña Señor. 6 Ñee qué gapa du derechu ichaganá du ti hermana ne sa né du laa, casi bichaganá ca xcaadxi apóstol ne ca bi'chi Señor ne Pedru la? <5s Lácaxa qué gapa du derechu idó' do ne idé' du. R4 Ndi nga ni rabe cani racala'dxi ganna pa dxandí naca ni o pa co'. 3) Zándaca chu' tu qué guni cre pa apóstol naa, peru laatu huaxa nanna tu naca ni, purti ra bini cre tu Cristu bihuinni dxandí apóstol naa. 32 a Naa naca apóstol sti Señor Jesucristu ne cadi caya yaga lu ná iruti binni guidxilayú. Biiya pia' Jesús, Señor stinne', ne laatu nga ni bine ganar lu dxiiña stibe. 1# Pur nga runi rabe pa pur ni gahua usaba hermanu stinne la? ma qué ziuu ru dxi gahua beela ni ma gu'ta lu bidó', ti qué usaba laabe.W0' Ne zacá gu'nu pur uchee ca hermanu ni huaxié' riene la? cuchee neu Cristu. o/W Ne zándaca pur ni ma nannu ca initilú sti hermanu ni huaxié' riene. Laca nda guti Cristu pur laa. d.A Zanda quixhe nu ti ejemplu: gabi nu lii ma riene chaahui lu irá nga, ne chi tí lu ruaa mexa ra yu'du sti ca bidó'. Ne gueda gu'ya sti hermanu ni cadi zuhuaa chaahui lii. Laca zuquiinde laa go ni ma gu'ta lu bidó'. r-] Peru xi si la? laguuya gá cadi purti si ma riene tu irá nga gueda uchenda tu cani jma huaxié' riene. k,ONezalú Dios la? cadi jma nacha'hui nu pa idó' no, ne zaqueca cadi cuché' nu pa qué idó' no. u+cPeru cadi irá binni riene chaahui pa tobi lucha si Dios nuu, ne nuu ru hermanu de yanna ridi'di ru bidó' lu xquenda biaani'. Ngue runi ora ro ca ni ma gu'ta lu bidó' ruzulú ca cuchee ca', purti cayó ca ni ma gu'ta lu bidó'. k*OPeru para laanu la? tobi lucha si Dios nuu ne nga nga Dios Bixhoze nu, ne de laa beeda irá xixé cosa, ne para laa nabani nu. Ne zaqueca tobi lucha si Señor Jesucristu, ne pur laa nuu irá xixé cosa, ne pur laa nabani nu. )-Nuu stale ni napa cabe de dios, cásica ni cá xaibá' zaqueca ni nuu ndaani guidxilayú. Ne zacá para laacabe nuu stale dios ne stale señor. .(UYanna huaxa ma chi uzeete ca endaró ni ma gu'ta lu bidó'. Laanu nanna nu, gasti nga ti bidó' ndaani guidxilayú, ne iruti ru stobi jma que tobi lucha Dios. 5'ePeru ni nadxii Dios la? runibiá' Dios laa. T&!Pa nuu tuuxa ruzulú ma nanna xiixa la? ca'ru ganna bia' naquiiñe ganna. % Yanna chi uzeete ca endaró ni ma gu'ta lu bidó'. Irá nu rabi nu ma nanna nu xi guni né nu ni. Ne pa zinanda nu ni nanna si nu la? nga para uchá nu enda naró' stinu. Peru pa ganaxhii nu ca hermanu stinu, zacané saa nu inisi nu lu stiidxa Dios. $(Peru para naa zuluá sia' jma nayeche zabani be pa guiaana be stubi be, ne rabe nga ni cayabi Espíritu sti Dios naa.W#''Ora ma bichaganá ti gunaa la? qué zanda gapa stobi laga nabani xheela', purti zacá na ley. Peru ora ma guti xheela be la? ma zanda ichaganá be tutiisi acala'dxi be, peru gaca ni ti xpinni Señor. x"i&Nga runi jneza cayuni ni cucheela xiñi dxaapa. Ne ni qué na ucheela xiñi dxaapa la? jma rusi jneza cayuni. &!E%Peru pa nuu stobi na jma jneza gapa xiñi dxaapa sin ichaganá', ne gasti cucueeza laa de guni ni rului'la'dxi la? laca jneza cayuni pa zacá na ladxidó'. G $Pa nuu tuuxa ruuya ma cayo'xho xiñi dxaapa ne ca'ru ichaganá', ne na cadi galán nga sínuque jma galán pa ichaganá be la? zaa guni ni cului'la'dxi'. Cadi cuchee pa ucheela laabe. A{#Cayabe ndi laatu para bien stitu, ne cadi para cuaa doo laatu. Racaladxe acaniá laatu guni tu ni jneza ne ni nacha'hui', ti cadi chu' xiixa ucueeza laatu de ganaxhii tu Señor. :m"Laca zacaca nga ma adxé gunaa ni ma bichaganá' ne ni ca'ru ichaganá'. Purti ni ca'ru ichaganá la? jma cá ique xhiiña Señor ne ximodo zanda guiaana cuerpu sti ne ladxidó' para Señor. Peru gunaa ni ma bichaganá' jma cá ique ni nuu ndaani guidxilayú ri ne xi zanda guni para chu'la'dxi xheela'. y!Peru ti hombre ni ma bichaganá' jma cá ique ni nuu ndaani guidxilayú ri' ne xi zanda guni para chu'la'dxi xheela'. ,Q Ñacaladxe nibani tu sin niguu xaíque tu gasti'. Purti ti hombre ni ca'ru ichaganá zanda ucaa ique xhiiña Señor ne xi zanda guni para chu'la'dxi Señor.  Ne cani caquiiñe de ni nuu ndaani guidxilayú ri la? cadi para nga si ibani ca'. Purti ma cadi'di guidxilayú cadu'ya nu ri'. Ne cani nuu triste la? cadi ulabi ca ni. Cani cayeche la? guni sica ni cadi cayeche', ne cani rizí' la? guni sica cadi sti cazí'. [/Hermanu ca', ndi nga ni cayabe laatu. Ma huaxié' dxi riaadxa laanu. Nga runi cadi izaala'dxi tu ni nuu ndaani guidxilayú ri'. Cani ma napa xheela la? guni xhiiña Dios bia' runi cani qué gapa xheela'. FPeru pa ichaganá ti hombre la? cadi cuchee, ne pa ichaganá ti binni dxaapa laca cadi cuchee. Peru xi si la? zaca ni nagana para cani ichaganá', ne ñacaladxe nula'ya laatu de irá nga. xiPa ma napu xheelu la? cadi gu'nu pur ixale lu de laabe. Peru pa ca'ru ichaganá lu la? cadi uyubu ichaganou'. [/Naa rabe jma galán guiaana tu casi nuu tu ca, purti nagana xpida nu ca dxi ri'. /WQué ñabi di Señor naa xi gabe cani ca'ru ichaganá', peru racaladxe gulidxe laaca', ne cadi idxibi tu icaa tu ni. Jneza ni purti cayacané Dios naa gune ni. c?Hermanu ca', modo naca tu dxi uní' né Dios laatu la? zacá laibani nezalú Dios yanna. yMa uzí' Dios laatu, ne naro'ba gudixe be saca tu. Nga runi cadi udii tu lugar icá tu yaga lu ná binni guidxilayú. 7gPurti ni naca esclavu dxi uní' né Señor laa la? neca naca ru esclavu peru ma bindaa Señor laa. Ne cani cadi naca esclavu dxi uní' né be laa la? ma naca esclavu stibe. Pa nacu esclavu dxi uní' né Señor lii la? qué chi izaala'dxu'. Peru laca pa ruluí' zanda ireeu de laani la? biyubi modo gu'nu ni. A}Cada tobi guiaana né ni naca dxi uní' né Señor laa. lQGasti naca pa guca circuncidar cabe o pa co', sínuque ni naquiiñe nga uzuuba cabe stiidxa Dios. 9Pa uní' né Dios tobi ni ma guca circuncidar la? zacá guiaana. O pa uní' né be tobi ni ca'ru gaca circuncidar la? cadi guni pur gaca circuncidar. , QNi naca tu dxi uní' né Dios laatu la? nga ca aca tu yanna, purti nga ni gudixhe Señor para cada tobi de laatu. Nga ca nga rabe irá cani runi cre Cristu. g GPurti zándaca ulá lu xheela lu, hermana. Zacaca lii, hermanu, zándaca ulá lu xheela lu'.  3Peru pa ma qué na ni qué runi cre cueza né xheela ni runi cre la? cadi uyubi modo ucueeza laabe, purti cadi guridxi Señor laanu para tinde nu. ) KPurti pa qué runi cre ti hombre peru runi cre xheela la? ziuu ndaaya pur xheela'. Ne zaqueca gunaa ni qué runi cre, laca ziuu ndaaya pur xheela'. Pa qué ñaca ni zacá la? ca xiiñi tu ñaca casi xiiñi cani qué runi cre, peru pur tobi de laatu ni ma runi cre la? ziuu cabe ndaaya'.  } Ne zaqueca pa nuu hermana napa xheela ni qué runi cre Cristu, ne na xheela cueza né laa la? laca cadi usaana xheela'. P Yanna ni chi tidxe ca xcaadxi la? naa sia' canié ni, ne cadi ni gudxi Señor naa. Pa nuu tuuxa hermanu napa xheela ni qué runi cre Cristu la? cadi ilaa né xheela pa na xheela cueza né laa. % Ne pa chu' ti gunaa usaana xheela la? napa xidé guiaana stubi, o pacaa la? ibigueta né xheela'. Ne zaqueca hombre, cadi ilaa né xheela'. w Peru cani ma bichaganá la? chi tidxe laaca cadi ni na ique', sínuque ni na Señor, cadi usaana gunaa xheela'. ! Peru pa qué ganda guiaana ca stubi ca la? zaa ichaganá ca', purti jma galán ichaganá cabe pa qué ganda guni huantar cabe stubi cabe. zmYanna, chi inié nia cani ca'ru ichaganá ne ca viuda. Galán pa guiaana ca sin ichaganá ca casi biaana'. Ñacaladxe irá hombre ñaca casi naa, peru nanna adxé ni gudixhe Dios para cada tobi, ne cada tobi adxé adxé gracia bidii be laa. taCayabe irá ndi laatu, cadi purti napa tu xidé guni tu ni, sínuque purti gasti naca ti guni tu ni. 9Cadi na tu qué gasi né tu xheela tu. Peru pa iropa tu racala'dxi tu usaana tu ni caadxi para ganda ucaa ique tu iní' né tu Dios la? zaa laguni ni. Peru ibigueta guni tu casi zeeda tu, purti nagana guni mandar tu cuerpu stitu xadxí, paxa ora gueda uquiinde binidxaba laatu. 9kOra ma bichaganá ti gunaa la? ma cadi laa runi mandar cuerpu sti', sínuque xheela'. Zaqueca ora ma bichaganá hombre, ma cadi laa runi mandar cuerpu sti', sínuque xheela'. yCada hombre naquiiñe ibani né xheela modo ma nexhe ibani binni ni ma bichaganá', ne zaqueca guni gunaa ne xheela'. y~kPeru para cadi gapa binni jnadxii la? jma galán cada hombre gapa xheela', ne zaqueca cada gunaa gapa xheela'. } Yanna ma chi tidxe laatu ni unaba diidxa tu naa lu gui'chi ni biseenda tu lua que. Galán ñuni hombre pa qué nichaganá'. |/Purti ma uzí' Dios laatu, ne naro'ba gudixe be saca tu. Nga runi lausisaca laabe pur cuerpu stitu ne pur espíritu stitu, purti stibe cani..{UÑee ca'ru ganna tu pa cuerpu stitu nga yu'du sti Espíritu Santu ni nuu ndaani ladxidó' to la? Dios bidii laatu Espíritu ca, ne ma cadi stubi tu raca mandar tu. *zMLausaana enda rapa jnadxii. Stobi stobi pecadu ni runi binni la? qué ruchee ne cuerpu sti', peru ni gapa jnadxii la? ngue laca laa cuchee ne cuerpu sti'. RyPeru tu ma nuu né Señor tobi si la? tobi si Espíritu napa né laabe. 1x[Ñee qué ganna tu pa chu' né tuuxa ti gunaa dxaba ma naca ca tobi si cuerpu la? Purti sicarí cá ni lu Xqui'chi Dios: “Neca chupa cabe peru zaca cabe tobi si.” SwÑee qué ganna tu pa naca cuerpu stinu tindaa cuerpu sti Cristu la? Ne pa zacá ni la? ñee zacaa tindaa cuerpu sti Cristu ca para gune ni tobi si ne cuerpu sti ti gunaa dxaba la? Qué ziuu dxi. _v7Bisibani Dios Señor de lade gue'tu', ne laca zusibani laanu pur enda nandxó' sti'. u Zándaca chu' stobi ná': “Endaró la? nuu para uchá ndaani cabe, ne ndaani cabe para idxá endaró.” Peru ziuu dxi unitilú Dios iropa cani. Ne cuerpu stinu la? napa nu ni cadi para quite nu luguiá gunaa, sínuque sti Señor ni, ne laa nga xpixuaana ni. vte Zándaca chu' tu ná': “Libre naa gune ni racaladxe'.” Ne dxandí' libre laanu guni nu intiisi, peru nuu de laani qué zabee ndu nu gasti'. Zaa libre naa gune intiisi peru qué zudiee lugar icaya yaga lu ná nin tobi de laani. Ls Zacaca guca caadxi de laatu chiqué, peru yanna ma bia ladxidó' to ne ma ulee chu Dios laatu, ne ma bixá stonda tu pur Señor Jesús ne pur Espíritu sti Dios stinu. Yu'du sti Espíritu Santu 7rg nin ca gubaana', nin cani rucaa ique puru si gapa bidxichi, nin ca binni güe', nin cani riguu dí, nin cani ruxhii pobre, nin tobi de ca nga qué ziuu ra runi mandar Dios. tqa Ñee qué ganna tu pa qué ziuu cani qué runi jneza ra runi mandar Dios la? Cadi quite ique tu laatu, purti nin cani napa jnadxii, nin cani runi cre bidó', nin cani riuu né xheela stobi, nin ca muxe', nin cani riuu né muxe', pPeru laatu, lugar de ñuni tu zacá la? laga riguite tu stobi ne ruyubi tu iree uniti stobi, ne runi tu ni dede ca hermanu pe stitu. 0oYRa cadinde tu ca la? racá nga riree chu tu lu neza sti Dios. Ñee cadi jma galán ñaca ni, qué nidxiichi tu ra nuchee né cabe laatu ne ñaxha cabe stitu la? xniPeru laatu casi tinde né ti hermanu sti hermanu, maca ziné ngue laa ra nuu justicia, ni qué runi cre Dios. mNdi huaxa cayabe laatu para ituí lú tu. Ñee nin tobi de laatu cadi nuu xpiaani para quixhe dxí intiica aca lade ca hermanu la? cl?Yanna casi pe chu' dinde de laatu maca ze tu ra nuu cani iruti naca lade ca xpinni Dios. kQué xa ganna tu pa laanu nga aca nu juez sti ca ángel. Ne pa zacá ni la? xiñee qué ganda quixhe dxí tu ni cayaca lade tu yanna ca. Wj'Ñee qué ganna tu pa ca xpinni Cristu nga cu' bia' stonda binni guidxilayú la? Yanna pa ziuu dxi cu' bia' tu stonda binni guidxilayú la? xiñee qué zanda guuya tu ti xiixa huiini si ni cayaca lade tu. Ei Xiñee ora napa tobi xqueja stobi, maca ze tu ra nuu justicia. Bia' cá nga ridxiña tu la? Xiñee qué rie tu ra nuu ca xcaadxi xpinni Cristu ne cadi ra nuu cani qué runi cre laabe ya'. }hs Purti cadi xcuenta dia' udxiiba donda ique cani qué runi cre Cristu. Nga xcuenta Dios guni. Peru pa cuchee tobi de laanu la? napa nu xidé gabi nu laa paraa cuchee. Nga runi lacuee ni cuchee ca lade tu, casi cá lu Xqui'chi Dios guni nu. g f Sínuque ndi nga ni gudxe laatu: Cadi idxaaga tu nin tobi de cani na hermanu laa ne napa jnadxii o ni puru si rucaa ique gapa bidxichi, o ni runi cre bidó' o ni riguu dí o ni rixudxi o ni riba'na'. Ni runi zacá la? nin cadi lica go né tu laa gueta. ey Peru cadi zácaxa tu cayabe laatu usaana tu de idxaaga tu irá binni ni napa jnadxii o cani puru si rucaa ique gapa bidxichi, o cani riba'na', o cani runi cre bidó', purti pa ñaca zacá ni la? ñapa tu xidé niree tu de ndaani guidxilayú ri'. bd= Lu sti gui'chi ni bicaa lú tu que, gudxe laatu cadi idxaaga tu cani napa jnadxii. rc]Yáquexa ma bilá Cristu laanu zacá la? usihuinni nu ni lu xpida nu, nayá, sin enda rusiguii, casi ñaca ni pan sin levadura. Zacá zahuinni ma biree levadura yooxho', o zanda gabi nu, enda runi ni na ique, ne irá ni cadi jneza. b)Nga runi lausaana de uchá tu enda naró' stitu, casi ñaca cabee tu levadura yooxho lade tu, ti guiaana tu nayá. Ne maca nayá ladxidó' to nezalú Dios purti guti Cristu pur xpecadu tu casi biiti ca xpinni Dios dendxu huiini ndaani guidxi Egipto para ilá xpida ca'. DaCadi uchá tu enda naró' stitu pur ni cayuni tu ca. Maca nanna tu pa uchee tu caadxi la? zacá ni irá tu. Casi na dichu que: “Caadxi si levadura riu'cha bia' tiica cuba pan.” }`sNe lausaana hombre ca lu ná binidxaba para usaba ná cuerpu sti', ti ganda ilá xhialma dxi gueeda Señor Jesús. _ Lagapa ti junta irá tu, ne laganna ziuu né ladxiduá' laatu ne laca ziuu né Señor Jesucristu laatu ne enda nandxó' sti'. 7^gNeca nuaa zitu de laatu, peru ladxiduá' nuu né laatu, ne ma gudixhe xi aca hombre ca, casi ñaca ñuaa pia' lade tu, purti bisaana Jesús Señor stinu ladxi naya gune ni. k]ONe laatu, lugar de ñuu tu triste lágala raca tu nandxó'. Ma niladxi tu ni cayuni nga lade tu. *\ OMa nanna binni nuu ni napa jnadxii lade tu. Nin cani qué runi cre Dios, qué huadxiña ra ma bidxiña tu ca, purti nuu tobi de laatu dede ma nuu né jmadrasta. [Ximodo racala'dxi tu guenda ra nuu tu, gueda tinde nia laatu la? o gueda ganaxhiee laatu ne inié nia laatu ne diidxa nadó'.iZKPurti cadi pur ni iní' cabe ihuinni pa cayuni mandar Dios laacabe, sínuque pur ni guni cabe. $YAPeru pa na Señor la? qué zandaa para chaa ra nuu tu, ne óraque zuuya pa dxandí nandxó' cabe o pa caní' si cabe, purti zahuinni ni pur ni runi cabe. VX%Nuu caadxi lade tu cayaca nandxó' purti na ca ma qué ziaa rua' ra nuu tu. cW?Rarí nuu Timoteu, xiiñe ni nadxiee ni nabani casi na Señor. Yanna cuseenda laabe ra nuu tu para usietenala'dxi be laatu modo rizaya lu jneza Cristu, ne zacaca nga rusiide ratiica chaa ra nuu ca xpinni Cristu. 3VaNga runi cayabe laatu: Lachindee la' naa. qU[Neca gapa tu chii mil maistru ni usiidi laatu de Cristu, peru tobi si bixhoze tu napa tu. Nirudó' naa yegüé nia laatu modo ilá tu. Yanna ma napa tu enda nabani purti bini cre tu Cristu Jesús, ne zacá naa zeda aca bixhoze tu. sT_Cadi cucaa ndi para usitué lú tu, sínuque para ulidxe laatu, purti laatu nga xiiñe ni nadxiee'. SS Neca riguixhe cabe mal laadu, peru ruyubi du pur ucuudxi du laacabe. Laadu zeda gaca du casi cani ma qué iquiiñe para ndaani guidxilayú, ne casi guixi ni rusa'bi cabe. Ne zacá ziupa du dede yanna. %RC Runi du dxiiña de ra idxaga du, ne ora riguu dí cabe laadu la? rabi du laacabe Dios cu' ndaaya laacabe. Ne qué rixhacala'dxi du ora riladxi cabe laadu. Qy Dede yanna stale tiru rati zí du, nin nisa idé' du, nin lari gacu du. Runiná cabe laadu, ne qué gapa du lidxi du. P  Napa cabe laadu de guidxa purti biaana du para si guni du xhiiña Cristu, peru laatu na tu jma riene tu stiidxa Cristu. Laadu zeda gaca du casi ni qué gapa stipa, peru laatu na tu napa tu stipa. Rudxii deche binni laadu, peru laatu rudxiiba cabe laatu. XO) Para naa ruluí' gudixhe Dios laadu casi cani jma qué iquiiñe'. Cuzeete laadu, ca apóstol. Ruluí' gudixhe be laadu casi ni ma nexhe chi gati, para guuya dxí tutiisi laadu, ángel ne binni guidxilayú. fNELaatu ruluí' ma napa tu irá ni caquiiñe tu, ma cadi cayaadxa laatu gasti'. Ma runi tu laatu nandxó', ne ma bicaa ná tu laadu ti ladu. Aque galán pa dxandí ñaca tu nandxó' xa, ti ma ne laadu ñu' du lú ni. BM}Tu na jma risaca lu que stobi. Lácaxa ñapu xiixa pa qué nudii Dios ni lii. Yanna pa laabe bidii be ni lii la? cadi uchá lu enda naró' stiu'. Ruluí' pe gupu ni de lii siou'. eLCHermanu ca', cani cusiide laatu rarí la? caguixhe laadu casi ti ejemplu, naa ne Apolo, ti pur laadu ganda iziidi tu ibani tu modo pe na stiidxa Dios ne ma cadi uchá tu enda naró' sti tobi ne ga'ni ná tu stobi. K-Nga runi cadi mala udxiiba tu donda ique stobi pur ni cayuni. Lausaana ni para dxi gueeda Señor, purti laa zabee irá ni ga'chi ra nacahui yanna, ti ihuinni cani, ne zusihuinni irá ni napa binni ndaani ladxidó'. Dxi que nga iní' Dios pa uyuula'dxi ni bi'ni cada tobi. {JoPurti neca rabe cayune jneza peru cadi pur nga gabe nayá ladxiduá'. Señor nga iní' pa jneza cayune o pa co'. INaa qué rizaaladxe ximodo ruuya tu ni cayune', nin modo ruuya xcaadxi binni ni. Nin naa qué zanda inié pa jneza cayune o pa co'. pHYNe ora ma biaana ti dxiiña ladxi ná tuuxa la? naquiiñe guni ni jneza ti qué uchee né xpixuaana'. G Nga runi, lagapa laadu casi mozo sti Cristu purti ma gula'qui be laadu usi'di du ni gudixhe Dios ni qué ñanna binni chiqué. 6FgNe sti Cristu laatu, ne sti Dios Cristu.EwNaca ni Pablu, Apolo, Pedru, guidxilayú, enda nabani, enda guti, ni nuu yanna, ni chi aca ru', stitu irá xixé ni. zDmCadi udxiiba tu laca laatu tisi zinanda tu tuuxa hombre, purti dede dxi bini cre tu Cristu ma stitu irá xixé. CyNe cá ni sti lugar sicarí': “Nanna Señor irá ni riní' ique cani nuu xpiaani'. Ne nanna be qué iquiiñe ni.” 6BePurti ni rabi binni guidxilayú enda biaani la? enda huati ni para Dios. Casi cá ni lu Xqui'chi Dios: “Cani nuu xpiaani la? rinaaze be laaca lu enda nexhená stica'.” 3A_Cadi quite tu laca laatu. Pa nuu de laatu na nuu xpiaani casi na binni guidxilayú la? jma galán gaca nahuati para laacabe, purti zacá ziuu xpiaani nezalú Dios. @Ne pa chu' tuuxa unitilú yu'du sti Dios la? zunitilú Dios laa, purti ma ulee chu Dios yu'du ca para laa, ne laatu nga yu'du ca. q?[Ñee qué ganna tu pa laatu nga yu'du sti Dios, ne nabeza Espíritu stibe ndaani ladxidó' to la? >wPeru pa chaqui ni bi'ni be que la? zaree uniti be, peru zalá be, neca casi rilá binni ora ria'qui irá xixé sti'. H= Ne tu qué chaqui ni bicuí lu cimientu que la? zacaa premiu. B<} Ne zahuinni ximodo bi'ni cada tobi dxiiña, dxi gueeda Señor. Purti dxi ganda dxi que, napa cani xidé tidi cani lu gui, ne pur gui que zahuinni pa risaca dxiiña ni bi'ni cada tobi. ;  Peru ziuu tu ucuí yoo de oro luguiá cimientu que, ne nuu tu zuni ni de plata o de guie risaca, de yaga, de ziña, o de guixi. u:c Cimientu que ma nuu, ne iruti zanda indaa stobi jma que ni ma gulaa ca, purti cimientu que nga Jesucristu. 09Y Ucané be naa gundaa cimientu casi runi albañil. Peru ma adxé tu cucuí yoo luguiá cimientu que. Ne cada tobi naquiiñe gu'ya chaahui ximodo ucuí yoo luguiá ni. 8 Laadu la? tobi si runi né du Dios dxiiña', ne laatu naca tu casi ti ñaa stibe. Ne laca naca tu casi ti yoo ni cucuí be. `79Ni rudxiiba', ne ni ruzee la? tobi si laaca', ne cada tobi ziaxa bia' dxiiña bi'ni'. r6]Nga runi nin ni rudxiiba', nin ni ruzee, iruti naca, purti Dios nga rusiniisi ni, ne laa si nga risaca. L5Casi ñaca naa bidxiiba', ne Apolo bizee, peru Dios bisiniisi ni. 4Tuu nga Pablu pue, ne tuu nga Apolo. Biquiiñe si Dios laadu para bini cre tu. Cada tobi bi'ni dxiiña modo bidii Dios ni laa. 3Purti nuu de laatu na: “Naa xpinni Pablu naa.” Ne stobi na: “Naa xpinni Apolo naa.” Ne zacá cayuni tu casi runi tutiisi binni. -2SNe cadi caniisi tu lu stiidxa Dios, purti nabani ru tu modo na ique tu. Nin tobi de laatu qué riná tidi stobi lú, ne ridinde diidxa tu, ne cadi nuu tu tobi si. Ne laga cayuni tu irá nga, ñee na tu cadi cayuni ru tu ni na ique tu la? Lácaxa cadi zacaca runi cani ca'ru guni cre Cristu. @1yBisiide laatu puru si ni qué igana, purti ca'ru chu' tu para iziidi tu ni nagana chiqué, nin de yanna, casi runi cabe badu huiini', leche si rudii cabe gue ora ca'ru chu' para go. N0 Hermanu ca', qué huayanda inié nia laatu casi rinié nia cani runi ni na Espíritu Santu, sínuque huanié nia laatu casi rinié nia cani runi ni na ique, purti nahuiini ru tu lu stiidxa Cristu. >/uPurti sicarí cá lu Xqui'chi Dios: “Tu laa zanda guiene xi riní' ique Dios ya', o tu laa zanda usiidi laabe.” Iruti zanda peru laanu ma napa nu Cristu para usiene laanu.j.MNi ma napa Espíritu Santu la? zanda guiene irá xixé, peru ca xcaadxi binni qué ziene laabe. T-!Cani qué gapa Espíritu Santu la? qué ricaa ni rudii Espíritu que, purti para laaca enda huati si ni. Qué riene cabe ni purti iruti zanda guiene ni stubi pa qué usiene Espíritu Santu ni laa. 5,c Rui du ni, peru cadi de xquenda biaani si du bizi'di du ni, sínuque bisiidi Espíritu Santu laadu xi iní du. Ne zacá rusiene du cani ma napa Espíritu que, xi na Dios. +# Peru cadi espíritu sti binni guidxilayú ucuaa nu, sínuque Espíritu ni zeeda de Dios, para ganda guiene nu irá ni ma bidii Dios laanu. !*; Iruti zanda ganna xi cá ique stobi sínuque espíritu si sti ngue. Zacaca nga iruti zanda ganna xi cá ique Dios sínuque Espíritu si sti Dios. ) Peru biseenda Dios Espíritu Santu beda uluí' ni laanu, purti ruuya chaahui Espíritu que irá ni riguixhe Dios, dede ni jma nagana. \(1 Sicarí cá lu Xqui'chi Dios:Iruti qué huayuuya ni ma naguixhe chaahui Dios para cani nadxii laa.Ne iruti huayuna diaga ni,
ne qué huayuu dxi gueeda ni lu xquenda biaani binni guidxilayú. ')Nin tobi de cani runi mandar ndaani guidxilayú ri qué ñene ni, purti pa ñene ca ni la? qué ñuu dxi nucaa ca Señor ni nandxó' lu cruz. M&sínuque rui du ni beeda de xquenda biaani Dios. Xadxí huiini qué ñanna binni ni, peru maca gudixhe be ni dede dxi ca'ru cha guidxilayú, ti chu' dxi gaca nu casi Cristu dxi ma bigueta ibá'. S%Laca riní du diidxa ni nagana, peru lade cani ma huaniisi lu stiidxa Dios. Peru qué ribee du ni lu xquenda biaani binni guidxilayú nin cani runi mandar ndaani guidxilayú, purti zanitilú ca', $!ti cadi icá lú tu xquenda biaani binni guidxilayú sínuque icá lú tu enda nandxó' sti Dios. Rusihuinni Espíritu Santu tu naca Dios u#cOra byue nia laatu stiidxa Dios ne bisiide ni laatu la? qué nina'ya ninié casi tobi ni nuu xpiaani para nucuudxe laatu ne stiidxa', sínuque biquiiñe Espíritu Santu ni para bicuudxi laatu, ne zacá bihuinni enda nandxó' sti Dios, ["/Ne uyuaa lade tu casi tobi ni qué gapa stipa ne nabé bidxibe dede guca di'te'. r!]Purti ni jma ucaladxe ganna tu nga guti Cristu lu cruz pur laanu, ne qué nina'ya niree chuaa de laani.   Hermanu ca', dxi yegüé nia laatu stiidxa Dios ni qué ñanna binni chiqué la? qué ninié stale diidxa sicarú, nin diidxa ni nagana. u eCasi cá lu Xqui'chi Dios: “Tu gacala'dxi uchá enda naró' sti la? iní' ni bi'ni Señor pur laa.”0 [Laabe ma uluu né be laatu Cristu tobi si, ne yanna ma Cristu nga enda biaani stinu purti pur Cristu ma bixhá be stonda nu ne bisiá be ladxidó' no, ne ma bilá nu. 3 cti iruti uchá enda naró' sti nezalú be. * ONe laca ulí be cani qué risaca para binni guidxilayú, ne cani na cabe qué iquiiñe', ne cani qué rulabi binni laa, para unduuxe be cani risaca para laaca', A }Peru ulí Dios cani huaxié' nuu xpiaani para binni guidxilayú, ti usituí lú cani nuu xpiaani', ne ulí be cani iruti naca, para usituí lú cani naca tuuxa ndaani guidxilayú ri'. M Laguuya si laatu, hermanu ca', bichiña be laatu neca cadi stale de laatu nuu xpiaani para binni guidxilayú, ne laca huaxié' de laatu ni naca tuuxa, ne huaxié' de laatu ni risaca para laacabe. T #Ricaa binni ni gudixhe Dios que casi enda huati, peru jma peca nuu xpiaani ni que enda biaani stícabe, ne neca para laacabe ruluí' cadi nandxó' Dios, peru iruti binni guidxilayú nandxó' bia' laabe. L Peru para cani ma bichiña Dios ra nuu la? casi ca judíu zaqueca cani cadi Judiu, Cristu nga enda nandxó' ne enda biaani sti Dios. Rihuinni ni purti gudixhe Dios ilá binni ra guti be lu cruz.  %Peru laadu la? rui né du binni guti Cristu lu cruz para ilá nu. Dxandí ruchenda ni ca judíu, ne napa cani cadi judíu ni de enda huati. t cPurti ca judíu rinaba ca gu'ya ca milagru, ne ca griegu nisi rucaa ique ca ganna ca stale ni nagana. M Purti nanna Dios xi runi, nga runi qué niná ñunibiá' cabe laa pur enda biaani stícabe. Jma uyuula'dxi be ulá be binni ra guni cre ni rabi cabe enda huati que ora chu' tu güi né ni laaca'. R Paraa iquiiñe ni nuu xpiaani ne ca maistru de ley ne cani riula'dxi icaa yu intiica uzeete binni de guidxilayú ri ya'. Ñee cadi ma bisihuinni Dios pabiá' nahuati xpiaani binni guidxilayú la?   Casi cá lu Xqui'chi Dios:Zuniteluá' enda biaani sti cani nuu xpiaani',
ne zucaa naya ni riguixhe ca hombre ni riene. < sPurti ora riete xi pur guti Cristu lu cruz la? ruluí' enda huati si ni para cani cananiti, peru laanu nanna nu laani nga enda nandxó' sti Dios purti pur laani ma bilá nu.  3Purti cadi biseenda Cristu naa gueda nduaa ni'sa', sínuque gueda güe nia binni ximodo ilá, ne cadi uyube inié diidxa nagana ne sicarú para ucuudxe laacabe. Purti zacá la? zándaca cabeza ilá cabe pur stiidxa', ne cadi purti guti Cristu lu cruz. Enda nandxó' sti Dios c ALaca uluaa ni'sa xfamilia Estéfanas, ne pa nuu ru ni uluaa ni'sa la? qué rietenaladxe'. ; sti qué chu' tu iní' uyuu nisa para gaca xpinne'. g IRudiee diuxquixe Dios nin tobi de laatu qué niguaa ni'sa', sínuque Crispo si, ne Gayo,   ' Ra cayuni tu zacá la? cayuni tu Cristu stale ndaa. Lácaxa Pablu ucuá lu cruz pur laatu, o lácaxa uyuu nisa tu para gaca tu xpinni Pablu. =  u Rabe cadinde diidxa tu purti nuu de laatu na: “Naa xpinni Pablu naa.” Ne nuu stobi na: “Naa xpinni Apolo naa”; o “Naa xpinni Pedru naa”; o “Naa xpinni Cristu naa.” x  k Purti ma gunna cadinde diidxa tu, hermanu stinne ca'. Gunna ni purti gudxi cani beeda de ralidxi Cloé ni naa. 5  e Hermanu ca', pur Jesucristu Señor stinu, rinaba laatu chu' tu tobi si ne cadi indaa saa tu, sínuque lagaca tobi si de irá ni iní' ique tu ne ni quixhe tu guni tu. E   Nanna dxichi nu zuni be ni, purti runi be ni iní' be. Ne laabe nga uní' né be laatu para gaca né tu Jesucristu Xiiñi be tobi si. Laa nga Señor stinu. Cadi indaa saa ca xpinni Cristu   Laabe uzuhuaa chaahui be laatu dede dxi iluxe guidxilayú, ti cadi chu' tu udxiiba donda ique tu dxi gueeda Señor Jesucristu.  Nga runi cadi cayaadxa laatu gasti de ni naguixhe Dios udii irá xpinni laga cabeza tu dxi gueeda Jesucristu Señor stinu. [ 1Ne zacá ni purti de idubi ladxidó' to ucuaa tu stiidxa Cristu ni bina diaga tu.  Purti dede uyuu né tu Cristu tobi si, ma dxi'ba tu de irá modo. Ma riene tu stale ne nanna tu ximodo güi tu de ni ma nanna tu ca. u eQué riaana dxie de udiee diuxquixe Dios pur irá modo huaguu ndaaya laatu pur ni bi'ni Cristu Jesús. z oDios Bixhoze nu ne Señor Jesucristu cu' ndaaya laatu ne quixhe dxí ladxidó' to. Modo huaguu Dios ndaaya laanu & Gcucá' du gui'chi ri lú tu, hermanu ca', irá tu casi nuu tu ndaani guidxi Corinto ca. Ma nayá ladxidó' to nezalú Dios purti ma bini cre tu Cristu, ne pur nga ca ma ulee chu Dios laatu para gaca tu xpinni, laatu ne binni irá ladu ni runi cre Jesucristu, Señor sti né nu laaca'. l UNaa nga Pablu ni ulí Dios ne uní' né para gaca apóstol sti Jesucristu. Naa ne hermanu Sóstenes +~9}}<||{{7zz0yxyxmwwEvvuu?tssrqqpoo}onnmyllhkkjjiinhhIgfffCeeYdddMccbCaac``_?^]\\$[w[Z{ZYYBXXWW[VVUUBTTSRzRQTPPEOO:NN7MMLLKKDJJwJ%HH]GGFREXDCC9BBQAlA@?>>=dNapa xidé tide Macedonia viaje chaa ri'. De raqué iree chaa ra nuu tu. a!;Ne pa naquiiñe chaa la? ziniá laacabe. Ra cá ique Pablu che ra nuu ca binni Corinto c ?Laatu cui tu tu chiné ni Jerusalén, ne naa ma useenda nia laacabe carta ora chindaya'. 3Cada tobi de laatu, bia' acané Dios laa guni ganar la? cuee chu tindaa de lú ni cada domingu, ne lagapa ni ti ma cadi idopa ofrenda ora guenda'.  Rarí chi uzeete de ofrenda ni cadopa para ca xpinni Cristu. Modo ca gudixhe guni ca hermanu ni nuu Galacia la? zaqueca laguni. a;:Nga runi, hermanu stinne ni nadxiee ca', lauzuhuaa chaahui', ne cadi iree cue' tu, ne qué chu' dxi usaana tu de guni tu xhiiña Señor bia' ra ganda ti', purti maca nanna tu cadi pur gana si cayuni tu ni.|q9Peru gudí' nu diuxquixe Dios, purti laa nga acané laanu quixhe dxí nu ni pur ni bi'ni Jesucristu Señor stinu. pY8Ra gasti pecadu la? qué zanda guniná enda guti, ne qué ñanda ñuni pecadu gasti pa qué ñuu ley. Q7Ma qué zanda guniná ru enda guti, ne ma qué zanda guni ganar ni.” 2]6Ne ora ma napa nu cuerpu ni qué ziu'dxu ne ni qué zati que la? dxi que nga aca ni casi cá lu Xqui'chi Dios: “Ma biluxe enda guti, purti ma bini ganar enda nabani. V%5Purti riquiiñe aca cuerpu ni riu'dxu ne ni rati ri ti cuerpu ni qué zati. c?4dxi xhidxi últimu trompeta que. Ne zaca ni ti ratu huiini casi ora riguiñe laga cabe. Purti zaxidxi trompeta que ne óraque zandisa Dios ca gue'tu', ne ziasa né ca ti cuerpu ni qué ziu'dxu', ne zuchaa be irá nu. 3Laguuya chaahui ni cucaa rarí di' purti racaladxe guiene tu ni iruti huayene. Cadi irá nu zati nu, peru irá nu zuchaa Dios laanu 9k2Racaladxe gabe laatu, hermanu ca', qué zanda chu' cuerpu ni napa nu ndaani guidxilayú ri ra runi mandar Dios, purti qué zanda chu' ni riu'dxu lade cani qué riu'dxu'. q[1Cásica rindee nu hombre ni uyá' de yu que yanna, zaqueca ziuu dxi chi ndee nu ni beeda de ibá' que. -S0Para enda nabani ndaani guidxilayú ri la? zeda gaca nu casi primé hombre ni uyá' de yu que, peru para enda nabani ibá' la? zaca nu casi ni beeda de ibá' que. \1/Za primé hombre que de guidxilayú, purti de yu uyá', ne stobi que za de ibá'. *M.Ne zacá nga laani. Cadi nirudó' reeda cuerpu ni iquiiñe para ibá' sínuque ni iquiiñe para ndaani guidxilayú, ne óraque ru nanda ni iquiiñe para ibá'. 6e-Sicarí cá lu Xqui'chi Dios: “Adán, primé hombre uca binni nabani.” Peru zanda gabi nu Cristu nga rairopa Adán, ne laa naca ti espíritu ni rudii enda nabani. !,Ora rigaachi ni ndaani yu, naca ni cuerpu ni riquiiñe para ndaani guidxilayú ri', peru dxi guiasa ni, zaca ni cuerpu ni iquiiñe ibá'. >u+Ora rigaachi ni ndaani yu qué iquiiñe ni, peru dxi guiasa ni zaca ni ti cuerpu sicarú. Ora rigaachi ni ndaani yu, qué gapa ni stipa, peru dxi guiasa ni huaxa ma napa ni stipa. *Zacaca nga enda ribani gue'tu'. Riu'dxu cuerpu ni riuu ndaani yu, peru dxi guiasa ni la? zaca ni ti cuerpu ni qué ziu'dxu'.  ))Ne adxé nga biaani sti gubidxa para biaani sti beeu, ne laca adxé ni para biaani sti ca luceru, ne laca adxé adxé biaani sti cada luceru. 5 c(Nuu ni bizá' Dios para ibá' ne nuu ni bizá' be para ndaani guidxilayú, peru adxé modo sicarú ni nuu para ibá' ne adxé modo sicarú ni nuu para ndaani guidxilayú.  +'Ne zaqueca cadi tobi si cuerpu nuu. Adxé cuerpu sti hombre para cuerpu sti mani', ne laca adxé cuerpu sti mani huiini para cuerpu sti benda. e C&Ne Dios nga udii xpandaga ni, casi laa racala'dxi', ne maca gudixhe be xi bandaga gapa ni. nU%Ora rigui'ba ti biidxi', trigu o intiica biidxi', cadi biidxi queca iree, sínuque ma yaga huiini'. q[$Aque qué riene tu xa. Ñee qué ganna tu pa intiisi biidxi udxiiba tu napa xidé gati para indani la? pY#Peru zanda ca chu' tu inaba diidxa': “Ximodo ibani gue'tu ne ximodo cuerpu guiasa né cabe.” +"Lacuu xpiaani tu ne cadi uchee ru tu, purti nuu de laatu ca'ru gunibiá' chaahui Dios. Cayabe ni laatu para ituí lú tu. Ximodo ibani gue'tu' xi!Peru cadi udii tu lugar chu' tu quite laatu. Casi na cabe: “Pa idxaagu ni nadxaba la? zacá ni lii.”  Naa zanda pe gabe laatu casi ñaca udinde nia mani duxhu ndaani guidxi Efeso pur Cristu, peru xi nibee ndua' pa qué ribani gue'tu'. Ne pa ñaca cadi dxandí ni la? niní nu casi na dichu que: “Laidó' ne laidé', purti qué ganna nu pa nabani ru nu ixí'.” 9Hermanu ca', irá dxi nuaa para gate', ne zanda ganna tu dxandí ni, bia'ca dxandí rieche nia laatu pur ni bi'ni Jesucristu Señor stinu luguiá tu. SNe laadu ya', xiñee rudí' du lugar riuu xpida du naxoo irá hora. 3Pa cadi huandí ribani gue'tu la? xiñee nuu tu riuu nisa xcuenta cani ma guti pue. Xi para runi cabe ni pa qué lica ziuu dxi ibani gue'tu'. +Gudixhe Bixhoze be irá ni xa ñee be, ne ora ma runi mandar be irá ni la? laca zuni mandar Bixhoze be laabe, ti laa aca xaíque sti irá ni. U~#Sicarí cá ni lu Xqui'chi Dios: “Ma ula'qui Dios irá xixé cosa xa ñee be.” Peru ra na ni irá xixé cosa ca la? cadi cuzeete di ni ne Dios nexhe xa ñee be, purti laa gudixhe irá ni xa ñee be. 2}_Ne ni unitilú be últimu nga enda guti. i|KPurti napa be xidé guni mandar be dede cuaqui dxí Dios irá cani cadi nuu né laabe tobi si. i{KNe raqué nga iluxe ni, ra quixhe dxí Cristu irá xixé ni runi mandar ndaani guidxilayú, purti zunitilú be irá ni cadi jneza ni nuu lu guidxilayú, ne óraque ma zudii be ca xpinni be Dios Bixhoze be para guni mandar. mzSSicarí nga gudixhe Dios aca ni: nirudó' ibani Cristu, ne dxi gueeda la? óraque ibani ca xpinni. iyKCásica rati irá binni purti za de Adán la? zaqueca zabani irá cani aca né Cristu tobi si. yxkPurti cásica pur tobi hombre bizulú enda guti la? zaqueca pur stobi hombre biuu enda ribani de lade gue'tu'. wPeru ndi nga laani: dxandí bibani Cristu de lade gue'tu', ne nirudó' laabe biasa be lade irá xixé cani ma guti. lvQNe pa nicá lú nu Cristu para ndaani guidxilayú ri si la? ñaana nu jma triste lade irá binni. ;uqNe laca ma binitilú ca xpinni Cristu ni ma guti. ^t5Ne pa qué nibani Cristu la? pur gana si runi cre tu laabe ne qué nixá stonda tu. BsPurti pa qué ribani gue'tu la? laca qué nibani Cristu. rne canausiguii du ra cayuí du stiidxa Dios, purti canayuí du bisibani be Cristu, peru pa qué ribani gue'tu la? cadi dxandí ni. lqQNe pa qué nibani Cristu la? pur gana si canayuí du stiidxa be, ne laca pur gana si bini cre tu, Ap} Purti pa qué ribani gue'tu la? nin Cristu qué nibani. ow Ma bisi'di du laatu bibani Cristu de lade gue'tu'. Yanna xiñee nuu ru de laatu na cadi dxandí ribani gue'tu'. n+ Peru gasti naca tu bi'ni dxiiña lade tu, pa naa o pa laacabe, purti tobi si ni rusi'di du, ne nga nga ni bini cre tu. Zabani ca xpinni Cristu emC Peru yanna ma naca ni naca' purti uca Dios nacha'hui ne naa, ne cadi pur gana si bi'ni be ni, purti huayune xhiiña be jma que ca xcaadxi apóstol. Peru cadi naa dia' bine ni, sínuque ucané be naa para gunda bine ni. l Jma huaxié' naa para ca xcaadxi apóstol, ne qué iquiiñe para gabi cabe naa apóstol purti uzaya nanda ca xpinni Dios. ikKNaa zeda gaca casi ba'du ni gule ca'ru izaa xpeeu, purti de últimu bihuinni be ra nuaa'. GjNe uyé be ra nuu Jacobo ne óraque ra nuu irá ca apóstol. i Laca uyé be ra nuu jma de gaayu gayuaa hermanu tobi si lugar. Stale de laaca nabani ru de yanna, ne xcaadxi de laaca ma guti. OhOraque uyé be ra nuu Pedru ne laca uyé be ra nuu irá ca apóstol. PgBigaachi be ne bibani be rabionna gubidxa, casi cá lu Xqui'chi Dios. f Nirudó' bisiide laatu ni biziide'. Ne ndi nga laani: guti Cristu para biaxa stonda nu, casi cá lu Xqui'chi Dios aca ni. Xe)Pa gapa tu ni casi byue nia ni laatu la? zalá tu, pa dxandí ma bini cre tu. d Yanna la? hermanu ca', chi usietenaladxe laatu de evangeliu ni byue nia laatu. Laani nga bini cre tu, ne ma zuhuaa chaahui tu lú ni. lcQ(Peru ni rabe sia' laatu nga quixhe chaahui tu modo guni tu ca cultu stitu ti gaca cani jneza.b'Nga nga laani, laucaa ique güi né tu ca xcaadxi stiidxa Dios ne cadi cuee tu de iní' cabe adxé idioma ni rusiní' Dios laacabe. @a{&Peru pa qué na be icaa be ni la? cadi ulabi tu laabe. /`W%Pa nuu tu na zanda güi né binni stiidxa Dios, o na ma bidii Espíritu Santu laa xiixa gracia la? napa xidé icaa ca diidxa ni cucaa lú tu ri casi stiidxa Señor. b_=$Ñee na tu de laatu biale stiidxa Dios la? o na tu deru laatu huayuna diaga tu ni. ^#Ne pa racala'dxi cabe ganna cabe xiixa la? inaba diidxa cabe xheela cabe ralidxi cabe, purti cadi galán iní' gunaa ora cayaca cultu. ]#"zaqueca lade tu, cadi iní' ca gunaa, purti cadi ne laacabe nexhe iní' cabe. Napa cabe xidé uzuuba cabe diidxa, purti nga ca cá lu ley. \/!Purti qué riula'dxi Dios chu' tu hueru hueru, sínuque riula'dxi be gata chaahui irá cosa. Cásica irá ra raca cultu sti ca xpinni Cristu la? E[ Ni rui' stiidxa Dios naquiiñe guni mandar espíritu sti'. ZPurti tu gabi Dios laa xiixa iní' la? zaa iní', peru tobi gá, tobi gá, ti irá tu iziidi tu, ne acané saa tu para udxii lú tu ni. {YoPeru pa uluí' Dios xiixa nacubi tobi de cani zuba cucaa diaga raqué la? igani ni caní' que, para uzulú ngue. XZaqueca cani rui' ni gabi Dios laa. Laca zanda iní' chupa o chonna, ne ca xcaadxi que guuya chaahui pa jneza caní' cabe. WPeru pa qué guinni iruti tu usiene ni iní' cabe la? jma galán cadi uzuhuaa cabe iní' cabe, sínuque cada tobi iní' né Dios stubi. VOra nuu tu caní' adxé idioma la? zaa iní' chupa o chonna si, peru tobi gá, ne óraque guiasa stobi usiene ni iní' cabe que. U Yanna ndi nga laani, hermanu ca': ora guni tu cultu la? tobi gu'nda ti cantu, ne stobi usiidi xiixa, ne stobi güi né laatu xiixa ni biluí' Dios laa, ne stobi iní' adxé idioma, ne stobi usiene ni uní' be. Peru irá ni laguni para acané saa tu. T/ne zahuinni irá ni ga'chi ndaani ladxidó'. Oraque ziaba rilú ne zusisaca Dios, ne zaní' dxandí nuu né Dios laatu. Modo naquiiñe aca cultu JS Peru pa irá tu cayuí' tu stiidxa Dios ne chu' tobi ni qué runi cre o tobi ni qué gapa gracia iní' adxé idioma la? ziuu ngue razón pur ni caní' tu que, ne pur laani zuuya paraa cuchee, 7RgNga runi ora cayuni tu cultu, pa irá tu caní' tu adxé idioma ne gueda chuu caadxi ni qué gapa gracia que, o ni qué runi cre, ñee qué zaná ca ngue cayaca ique tu la? Q}Zacá rihuinni ora riní' binni adxé idioma, riquiiñe ni casi ti seña para cani qué runi cre, ne cadi para cani runi cre. Peru ora güi cabe xiixa ni biluí' Dios laacabe la? nga riquiiñe para cani ma runi cre ne cadi para cani qué runi cre. BP}Sicarí cá lu Xqui'chi Dios: “Zanié nia ca binni ri de ruaa hombre ni riní' adxé idioma, ne de ruaa binni de adxé guidxi, peru nin ne zacá qué zucaa diaga ca naa, na Dios.” ,OQHermanu ca', cadi iní' ique tu casi riní' ique xcuidi, sínuque lainí' ique casi riní' ique ni huaniisi, peru lagaca casi badu huiini luguiá enda malu. MNperu ora nuaa ra cayaca cultu la? jma riuladxe inié neca gaayu si diidxa peru ne xquenda biaane' que inié chii mil diidxa de adxé idioma. Purti ora rinié ne xquenda biaane la? rusiide binni. KMRudiee diuxquixe Dios purti jma rinié adxé idioma que irá tu, QLNeca pa galán bidii lu diuxquixe Dios, peru qué ñacanéu stobi que. KyPacaa, pa udiiu diuxquixe Dios ne espíritu si la? laga cani qué ñene ya'. Ximodo udii né cabe lii diuxquixe Dios. FJYanna, xi gune'. Sicarí gune': zanié nia laabe ne espíritu, peru laca zanié nia laabe ne xquenda biaane'. Zuunda nia laabe ne espíritu, peru laca zuunda nia laabe ne xquenda biaane'. yIkPurti pa inié nia Dios sti idioma adxé la? espíritu si stinne caní' né laabe peru sin ne xquenda biaane'. mHS Ngue runi, ni riní' adxé idioma la? naquiiñe inaba lu Dios guiene ni para usiene ni binni. G/ Zacaca laatu, yáquexa racala'dxi tu gapa tu gracia ni rudii Espíritu Santu la? lauyubi gapa tu ca gracia ni jma racané irá ca xpinni Cristu. yFk Peru pa qué randa riene nu xi na ca diidxa ni caní' tobi la? ruluí' adxé binni laabe ne adxé binni laanu. UE# Nabé stale idioma nuu ndaani guidxilayú ri', peru irá ni nuu xi riní'. D Zacaca nga zeda gaca tu. Pa iní' tu ni qué riene binni la? ximodo ndi ganna cabe xi caní' tu. Casi ñaca caní' stubi tu. XC)Zaqueca pa icá corneta ne qué iree la'na la? nuu xa tu nanna pa che guerra. BCadi nabani flauta ni ruxhidxi cabe, nin arpa, peru pa qué iree la'na stidxi cani la? ximodo ganna binni xi son que caxidxi ya'. rA]Hermanu ca', ximodo ñacaniá laatu pa ñaa ra nuu tu ne ninié adxé idioma ne qué ñue nia laatu ni biluí' Dios naa, ne qué nusiene laatu ni ca'ru ganna tu, ne qué ñue nia laatu stiidxa Dios, ne qué nusiide laatu gasti ya'. L@Ñacaladxe nudii Espíritu gracia irá tu para niní' tu adxé idioma, peru ni jma ñacaladxe nga ñapa tu gracia para ñui' tu stiidxa Dios. Jma risaca ni rui' stiidxa Dios que ni riní' adxé idioma, purti pa qué chu' tu gabi binni xi na ni uní' ngue la? qué zacané di ni para uzuhuaa chaahui ca xpinni Cristu. r?]Ni riní' sti idioma adxé la? racané laca laa, peru ni rui' stiidxa Dios, racané irá xpinni Cristu. '>GPeru tobi ni rui' stiidxa Dios la? riní' né binni para acané laaca iniisi ca lu neza sti Dios, ne para usieche laaca', ne para cuaqui dxí ladxidó' ca'. s=_Purti ora caní' tobi idioma ni iruti riní' la? cadi caní' né di be binni guidxilayú, purti qué zanda guiene binni guidxilayú laabe, sínuque caní' né be Dios. Cusiní' Espíritu Santu laabe xiixa ni ca'ru usiene Dios binni. (< KLaucaa ique ganaxhii saa tu de idubi ladxidó' to, ne laca lauyubi gapa tu ca gracia ni rudii Espíritu Santu, peru nirudó' gracia para güi tu stiidxa Dios. :;m De lade irá nga la? ziaana chonna cosa ni jma risaca: guni cre nu Dios, ne icá lú nu laa, ne ganaxhii saa nu. Peru ni jma risaca lade guionna nga la? nga enda ranaxhii.:! Nachuundu cadu'ya nu yanna ri', casi ñaca nidu'ya nu irá cosa lu ti espeju yooxho', peru zadxiña dxi idu'ya chaahui nu cani casi ridu'ya saa nu lú nu yanna. Caadxi si riene nagasi ri', peru zadxiña dxi guiene chaahue irá cosa, casi runibiá' chaahui Dios naa. .9U Dxi guca xcuidi la? unié casi riní' xcuidi, uní' ique casi riní' ique xcuidi ne biene bia' riene xcuidi. Peru dxi ma biniise bisaana irá enda xcuidi que. m8S peru zadxiña dxi ihuinni irá ni naya'ni', ne dxi que ma qué zaquiiñe di ni nanna nu yanna ri'. a7; Caadxi si riene nu nagasi ri', ne zacaca rui nu ni gabi Dios laanu bia' randa si, a6; Zadxiña dxi ma cadi naquiiñe güi cabe ni gabi Dios laacabe, ne qué zaní' cabe idioma ni qué niziidi cabe, ne qué zaquiiñe irá enda biaani ni riquiiñe yanna. Peru qué ziuu dxi initilú enda ranaxhii. 5 Ne pa nadxii lu laabe la? zuni huantar lu laabe ne zuni cre lu laabe. Intiica gueeda, nuu neu laabe tobi si ne qué zaree lu gana. T4! Pa nadxii lu stobi la? qué zieche lu ora uchee, sínuque ora guni jneza. (3I ne qué zaníu' xiixa diidxa para guniná lu laa, qué zuyubu para lii siou'. Cadi neca gasti si guni lii maca cadxiichi neu laa, ne qué ziuu neu laa xiana. G2 Pa nadxii lu stobi la? qué zadxiichi né gá lu laa, ne ziá lu laa. Pa nadxii lu stobi la? qué zuyubu tidu lú, ne qué zuchá lu enda naró' stiu' lú, ne qué zu'nu lii nandxó', $1A Zaqueca pa niguiize irá ni napa lu ca pobre para ño ca', ne dede nudiee cuerpu stinne nicá gui, peru qué ñanaxhiee laaca la? abati niquiiñe ni naa. v0e Ne pa ñapa gracia ñue nia binni ni ñabi Dios naa ne ñene irá ni naga'chi ni qué riene binni, ne ñanna irá xixé ni zanda ganna binni, ne ñapa stale fe dede nutuuba dani de ra zuba, peru qué ñanaxhiee binni la? gasti nga naa. ?/ y Pa ninié irá idioma ni riní' irá binni guidxilayú ne dede ni riní' ca ángel, peru qué ñanaxhiee binni la? ñeda aca casi guiiba ni rixidxi laa o casi chin ni rixidxi reciu. $.A Neca adxé adxé gracia rudii Dios cada tobi, peru lauyubi gapa tu ca gracia ni jma riquiiñe'. Yanna ma chi ulué laatu ti neza ni jma rusi sicarú.-1 ne cadi irá napa poder para usianda binni huará, ne cadi irá riní' idioma ni qué niziidi', ne zaqueca cadi irá rusiene binni ni uní' ngue. ,- Peru cadi irá xpinni Cristu naca apóstol ne laca cadi irá rui' né binni ni gabi Dios laa, ne cadi irá rusiidi', ne cadi irá runi milagru, &+E Lade ca xpinni Cristu la? nirudó' ulí Dios ca apóstol, rairopa cani rui' né binni ni rabi be laaca', raguionna cani rusiidi', ne óraque cani runi milagru, cani rusianda binni huará, cani racané stobi, cani nexhe xhiiña Dios ladxi ná', ne cani riní' idioma ni qué niziidi'. O* Laatu nga cuerpu sti Cristu, ne cada tobi naca tindaa de laani. ){ Pa acaná tindaa la? zacaná irá xixé, ne zaqueca pa chu' tu usisaca tindaa la? laca zieche né irá ca xcaadxi laa. E( ti cadi chu' dinde irá ni sínuque gapa saa cani laacani. ('I Ne ca ndaa ni gasti naca ihuinni la? cadi caquiiñe guiaapa chaahui'. Zacá pe gudixhe Dios gaca cuerpu stinu. Jma bisichaahui be cani caquiiñe uzuchaahui', &# Ne ca ndaa ni jma huaxié' risaca la? jma pe rusicha'hui nu laaca'. Ne ca ndaa ni rituí lú nu ihuinni la? jma pe rapa chaahui nu laaca'. k%O Sínuque tindaa de cuerpu stinu ni ruluí' huaxié' riquiiñe la? ngue pe nga ni jma riquiiñe'. %$C Qué zanda di iní' guielú nu, gabi bataná nu: “Cadi caquiiñe dia' lii.” Nin ique nu qué zanda gabi ñee nu: “Cadi caquiiñe dia' laatu.” K# Peru modo nuu ni la? dxandí stale ndaa ni, peru tobi si cuerpu. F" Pa ñaca tobi si ni naca irá ni la? paraa ñuu cuerpu ya'. a!; Peru cadi zacá ni, sínuque cada ndaa gudixhe chaahui Dios lu cuerpu modo ucala'dxi'.  / Purti pa ñaca puru si guielú ñaca cuerpu stinu la? ximodo ñuna diaga nu ya'. O ximodo ñu' xii nu pa ñaca puru si diaga ñapa cuerpu stinu.  Zaqueca pa niná ti chu diaga cadi de lu cuerpu laa purti cadi guielú laa, ñee pur nga cadi zeeda ni lu cuerpu que la? y Laga pa niná ti chu ñee cadi de cuerpu que laa purti cadi bataná laa, ñee pur nga cadi zeeda ni lu cuerpu que la? F Cadi tindaa si napa cuerpu stinu, sínuque stale ndaa. B} Naca nu tobi si cuerpu purti uyú' nisa nu pur tobi si Espíritu. Tutiisi naca nu, pa judíu o pa cadi judíu, pa esclavu o pa cadi esclavu peru irá nu ma ucuaa nu tobi si Espíritu. *M Zanda uchaaga nu cuerpu stinu ca xpinni Cristu. Ti cuerpu napa stale ndaa peru tobi si laa. Zacaca nga ca xpinni Cristu. Neca stale nu peru tobi si laanu. uc Peru Espíritu que si runi irá ni, purti cada tobi rudii be laa ni racala'dxi be. Irá nu naca nu tobi si +O Stobi bidii be poder laa para guni milagru, ne stobi bidii be gracia laa para güi né binni ni gabi Dios laa, ne stobi para ganna uná nga espíritu ni zeeda de Dios ne uná nga ni cadi zeeda de Dios, ne stobi para iní' idioma ni qué niziidi', ne stobi para usiene binni xi uní' ngue. kO Ne laca Espíritu queca bidii fe stobi, ne laca laa bidii poder stobi para usianda binni huará. P Gudixhe Dios xi gracia udii Espíritu que cada tobi. Nuu tu ucuaa gracia para guiene chaahui ti iní' jneza, ne nuu tu ucuaa gracia para usiidi ni jma nagana, peru tobi si Espíritu bidii iropa ni. T! Rudii Espíritu Santu xiixa gracia cada tobi de laanu para acané saa nu. hI Laca adxé adxé ni runi cada tobi de laanu, peru tobi si Dios racané laanu guni nu irá ni. T! Zaqueca adxé adxé modo guni nu xhiiña Señor, peru tobi si Señor nuu.   Sicarí nga zeeda ni: adxé adxé gracia ricaa cada tobi ni runi cre Cristu, peru tobi si Espíritu Santu rudii irá cani. E Pur nga runi racaladxe usiene laatu ndi': iruti zanda cu' dí Jesús pa cusiní' Espíritu sti Dios laa. Zaqueca iruti zanda iní' Jesús nga Señor pa cadi Espíritu Santu cusiní' laa. iK Ma nanna tu dxi qué ñuni cre tu Dios la? uzá renda tu lu neza sti ca bidó' ni qué riní'. Q  Hermanu ca', racaladxe guiene tu de ca gracia ni rudii Espíritu Santu. 'G "Ne pa nuu tobi candaana la? go ca ralidxi, ti cadi guni tu cultu para guiaba ná si tu. Cani biaadxa nuzeete rarí la? zusiene laatu ora chaa ra nuu tu.yk !Nga runi, hermanu stinne ca', ora idxiña tu para guni tu endaroxhi que, lacueza irá tu uzulú tu juntu.   Peru ora rusaba ná Señor laanu la? runi be ni para usiene be laanu, ti cadi initilú né nu binni ni zinanda guidxilayú. H   Pa nidu'ya chaahui nu ximodo nuu nu la? ma qué ñaba ná nu. a ; Ne pur nga stale de laatu huaxié' napa stipa ne stale huará, ne laca nuu ni ma guti.  1 Purti tutiisi go ni ne gue ni casi ñaca ni intiisi endaró ne qué izaala'dxi pa cuerpu sti Señor ni la? zusaba ná Dios laa pur modo bi'ni ni. Y + Nga runi cada tobi gu'ya chaahui xi modo nuu para go pan ne gue ruaa copa que. )K Yanna tutiisi go pan ne gue ruaa copa sti Señor ne nanna cadi cayuni ni na Dios la? zagui'ba donda luguiá', purti cuchee né cuerpu ne rini sti Señor. C Purti cada go to pan ne gue tu ruaa copa casi bisiidi Cristu laanu la? culuí' tu binni guti Cristu pur laatu. Ne zuni tu ni dede dxi ibigueta be. Modo icaa cabe Endaró xhi sti Señor mS Zaqueca bi'ni né be copa que. Biluxe si gudó xhi cabe para na be: “Copa ri nga rini stinne ne ra ixii ni zaguixhe Bixhoze ti modo cubi chu' né binni laa tobi si. Cada gue tu ni la? laguni ni para guietenala'dxi tu naa.” [/ ne biluxe bidii si be diuxquixe Dios undaa be ni ne na be: “Ndi nga cuerpu stinne ni rudiee pur laatu. Ne cásica cayuni nu rarí yanna gueela la? zacaca nga racaladxe guni tu para guietenala'dxi tu naa.” y Ni bisiide laatu la? biziide ni de Señor, ne ndi nga ni bi'ni be gueela pe bitoo cabe laabe que. Gucuaa be pan, =s Ñee qué gapa tu lidxi tu ra ño to ne ra ñe' tu la? Purti modo cayuni tu ca ruluí' qué racala'dxi tu idxaaga tu ca xcaadxi xpinni Dios ne ruluí' racala'dxi tu usituí tu lú cani qué gapa gasti'. Xi gabe laatu pue. Ñee zieche nia laatu pur ni cayuni tu ca la? Qué zanda di'. Endaró xhi sti Señor {o sínuque cada tobi ricaa endaró xhi sti sin cueza ca xcaadxi, ne nuu ni candaana ru', ne laca nuu dede rixudxi. b= Peru pur modo nuu tu ca, ma cadi cayuni tu endaró xhi que casi gudixhe Señor gaca ni, ta Purti nanna naquiiñe gaca ni zacá pa nuu caadxi ni cuchee lade tu, ti ihuinni uná nga ni cayuni jneza. fE Tobi la? ma gunna qué riuu tu tobi si ra cultu, ne rune cre caadxi de cani gudxi cabe naa. P~ Lu ni chi tidxe laatu ri, qué zabe laatu cayeche nia laatu. Purti runi tu cultu peru cadi jneza. Nga runi lugar de ñacané cani laatu para nuzuhuaa chaahui tu la? lágala jma rusi cuchee tu. !}; Pa nuu tuuxa qué na guni irá nga la? ganna dxichi nga ca runi irá ca xpinni Dios, laadu ne ca xcaadxi. Cadi jneza runi cabe ni bisaana Cristu gaca' | Peru pa udii gunaa lugar igaa guicha ique la? jma pe sicarú, purti para nga napa cabe guicha ique cabe, para utaagu ni ique cabe. O{ Irá binni nanna nituí lú hombre pa nudii lugar nigaa guicha ique. Jz  Xi na tu ya'. Ñee jneza iní' né gunaa Dios xie ique la? jyM Purti de hombre beeda gunaa, peru yanna rale hombre de gunaa, peru irá xixé ni reeda de Dios. mxS Peru nezalú Dios la? qué ñuu hombre pa qué ñuu gunaa, ne qué ñuu gunaa pa qué ñuu hombre. wwg Pur nga runi napa gunaa xidé utaagu ique para ihuinni napa tu runi mandar laa, purti cayuuya ca ángel laa. Mv Ne cadi uyá' hombre para gunaa, sínuque gunaa uyá' para hombre. ^u5 Purti cadi lu xcustiá gunaa biree hombre, sínuque lu xcustiá hombre biree gunaa. 1t[ Qué gapa hombre xidé utaagu ique, purti bizá' Dios laabe casi laa para usihuinni be pabiá' risaca Dios, peru gunaa la? uyá' para usihuinni pabiá' risaca hombre. s1 Pa nuu tuuxa gunaa qué na quiba lari ique la? laca ugá ique. Peru pa huandí rituí lú gunaa igá ique o iraa la? naquiiñe udxiiba lari ique. r% Peru tutiisi gunaa iní' né Dios o güi né binni ni biluí' Dios laa xie ique la? rusituí lú xheela', purti casi ñaca nuraa cabe ique. q Tutiisi hombre iní' né Dios o güi stiidxa Dios ra cultu nuu sombreru ique la? cadi culuí' pa Cristu si nga xaíque sti'. p  Peru racaladxe ganna tu, Cristu nga xaíque sti irá hombre, ne hombre nga xaíque sti gunaa, ne Dios nga xaíque sti Cristu. o' Hermanu ca', rieche nia laatu purti qué riuu dxi usiaanda tu naa, ne de yanna zinanda tu irá ni bisiide laatu, casi bisiide ni laatu. an = Lachinanda ejemplu stinne casi zinanda ejemplu sti Cristu. Xi nexhe guni gunaa ra cultu m' !sínuque laguni casi rune': ruyube ni chu'la'dxi irá cabe. Qué ruyube ni acané naa sia', sínuque ni acané stale binni, ti ilá ca'.glG ne cadi guni tu gasti ni uchenda ca judíu, nin ca binni ni cadi judíu, nin ca xpinni Dios, gkG Ndi nga laani: pa go to o pa gue tu, o intiisi guni tu, laguni irá ni para usisaca tu Dios, bj= Pa rudiee diuxquixe Dios pur endaró ni gahua la? xiñee na cabe cuchee pa gahua ni.” (iI Qué zuchenda ni lii, peru laga pa uchenda ni laabe ya'. Zándaca chu' tu na': “Ñee purti uchenda ni stobi usaana de gune ni, neca qué uchenda ni naa la? h# Peru pa chu' tuuxa gabi lii ma gu'ta endaró que lu bidó' la? óraque cadi go diou' ni pur ni gudxi ni lii que, ti cadi uchenda ni laabe. ,gQ Ne pa guni invitar tobi ni qué runi cre Cristu lii ti endaró ne gapu gana cheu' la? intiisi uzuhuaa cabe lú lu gudó, sin inaba diidxa lu xiixa de laani. Lf Purti sti Señor idubi naca guidxilayú ne irá ni nuu ndaani ni. ieK Zaa go to intiisi beela ni ridoo luguiaa, peru sin inaba diidxa tu pa gu'ta ni lu bidó'. Md Naquiiñe uyubi nu acané nu stobi ne cadi uyubi nu para laasi nu. Pc Na cabe, libre binni guni ni gacala'dxi'. Dxandí ni, peru nuu de laani gasti zabee ndu nu. Dxandí libre binni guni intiisi, peru cadi irá ni zacané ca hermanu stinu iniisi lu stiidxa Dios. tba Ñee racala'dxi nu uchiichi nu Dios la? ñee jma nandxó' no que laabe la? Xi zanda guni ca xpinni Cristu a1 Qué zanda di gue tu ruaa copa sti Señor ne copa sti ca binidxaba', ne qué zanda di cui tu ruaa mexa sti Señor ne ruaa mexa sti ca binidxaba'. n`U Co', sínuque ndi nga ni cayabe laatu: Irá ni riguixhe cani qué runi cre Dios lu bidó' stica la? cadi cusiga'de di cabe ni Dios, sínuque cusiga'de cabe ni ca binidxaba', ne qué racaladxe dia' gaca tu tobi si ne binidxaba'. g_G Xi na tu cayabe laatu pue. Ñee cayabe laatu naca bidó' tuuxa, o risaca ni ra'ta lú ni la? ^1 Laguuya modo runi cani za de Israel. Cani ro ni ma gu'ta lu altar sti Dios, ñee cadi pur ni ro cabe que, raca cabe tobi si ne altar que la? g]G Neca stale nu, peru raca nu tobi si ra indaa nu dxa pan que para idó' no, purti tobi si ni. \3 Ora runi nu casi bi'ni Señor gueela ma chi igaa que la? ricaa nu copa ni ma uluu Dios ndaaya', ti chu' nu ndaaya pur rini sti Cristu. Zaqueca ora ricaa nu pan, rindaa nu ridó' no. Laca runi nu ni para ihuinni cacaa nu ni nexhe icaa nu saca ucuá cuerpu sti Cristu lu cruz. k[O Ni cayabe laatu ri la? nanna cayabe ni binni nuu xpiaani', ne laatu zudii tu cuenta pa jneza ni. aZ; Pur nga runi hermanu ni nadxiee ca', lausaana bidó', ne cadi guni cre tu laaca'. `Y9 Irá binni ridi'di enda naná ni cadi'di tu ca. Peru jneza runi Dios, ne qué zudii lugar gueeda xiixa luguiá tu ni qué zanda gua tu, sínuque laga zacané laatu tidi tu ni ora idxiña tu ni, ti ganda gua tu ni. MX Nga runi pa nuu tu na ma zuhuaa chaahui la? guuya gá qué guiaba. %WC Irá nga bizaaca ca bixhoze gola nu ne ucuá ni lu Xqui'chi Dios para izi'di nu idu'ya gá nu laanu, cani nabani nu ra ma zeda iluxe guidxilayú ri'. |Vq Nin quiche ruaa tu pur ni guni Dios, casi bi'ni caadxi de laacabe, ne beeda ti ángel ni runitilú, biiti laaca'. U Nin uyubi nu uché' né nu Dios de ra ma qué zanda guni huantar laanu, casi bi'ni caadxi de laacabe ne biquiichi beenda laaca guti ca'. qT[ Ne cadi chu' né nu gunaa, casi bi'ni caadxi de laacabe, ne ti dxi si guti veintitrés mil de laacabe. 4Sa Nin usisaca tu bidó' casi cá lu Xqui'chi Dios bi'ni caadxi de laacabe, ra na: “Gurí ca binni que, gudó ca ne güe' ca ne biasa ca', gudxite ca modo na ique ca'.” R Yanna, irá ni bizaaca cabe que la? naca cani ejemplu para laanu, ti cadi chu'la'dxi nu ni cadi jneza casi bi'ni cabe. zQm Neca ne irá nga, peru stale de laacabe qué ñuni ni riula'dxi Dios. Ngue runi binitilú cabe ndaani gui'xhi'. P ne zaqueca irá cabe güe' cabe nisa ni bidii Dios laacabe, ni bidá cue' dxa guie que. Ne guie que nga Cristu ni uzá né laacabe. K} Nga runi rune tirá ruxooñe casi tobi ni cá ique guni ganar, ne laca rune casi tobi ni rucaa, ni qué runi si invite. IJ  Irá cani cuyubi guni ganar la? rapa ca laaca', ne runi ca ni para icaa ca premiu neca chupa chonna si gubidxa chi iquiiñe ni laaca'. Peru laanu la? zacaa nu tobi ni qué ziuu dxi initilú. I Ñee qué ganna tu pa irá ni rie carrera ruxooñe', peru tobi si ricaa premiu la? Nga runi lauyubi uxooñe tu para icaa tu ni. dHA Rune irá nga tílasi guni cre binni stiidxa Cristu, ti zacá laca ne naa guieche nia ni. k~}}}]|m{{n{zMzyydy/xww%vv$ugttCss!rrqq,pp&onmmm5ll7k-jihhZgffceddjccwc/baxa`N__ ^^e]](\[[PZZqZYjXXYWWVVUUTSS2RQQ PyOsNNYMMLLKK$JIIH@GG7FF2EEDDMCrBB$A@@z??O>>==!<<;%::877c66243332L00*//@..-;,d++P*~)((t'',&&($#""( 7cY 9P# \,)}g < _5x*zp Cada tobi iquiiñe gracia ni bidii Dios laa para acané ca xcaadxi, para ihuinni jneza cayuni né gracia bidii Dios laa. -oU Lauchagalú saa sin quiche ruaa tu. }nsNe ni jma naquiiñe la? ganaxhii saa tu, purti pa nadxii tu stobi la? neca uchee né laatu qué zuquixe tu ni laa. >muMa zeda dxiña dxi iluxe irá xixé ni nuu ndaani guidxilayú. Nga runi lacuu xpiaani tu ne cadi ucaa ique tu ni cadi jneza, ti ganda iní' né tu Dios de idubi ladxidó' to. l Nga runi bireeche stiidxa Cristu lade cani ma guti. Guti ca casi rati irá binni guidxilayú peru nabani né xhialma ca Dios. kPeru napa cabe xidé uzuhuaa cabe nezalú Dios ni ma nuu para cuidxi cuenta irá xixé, cásica cani nabani zaqueca cani ma guti. jYanna ma ridxagayaa cabe xiñee qué rizá né tu laacabe lu irá ni cadi jneza ni runi cabe ne nga runi riní' cabe laatu. i}Ma bia' cati de guni tu irá ni runi cani qué runibiá' Dios. Chiqué uyuu né tu laacabe tobi si lu irá viciu. Ucuá ique tu ni cadi jneza, uxudxi tu, bi'ni tu saa para xhudxi si tu, ne yenanda tu ca bidó', neca nexhe cadi chi nanda tu laaca'. dhAti ibani para guni ni na Dios, bia' dxi ibani ndaani guidxilayú ri', ne cadi ni na ique. +g QNga runi cásica ucaná cuerpu sti Cristu la? zaqueca laatu laca cadi idxibi tu acaná tu, purti ni ma ucaná pur Cristu la? casi ñaca ma guti para enda ruchee, fNe ma nuu Cristu ibá' zuba cue' Dios, ne irá ca ángel ne cani runi mandar ne cani nandxó' ruzuuba ca stiidxa be.&eENe zanda gabi nu zeda gaca nisa que casi ra uyú' nisa nu para bilá nu. Ne uyú' nisa nu, cadi para usiá nisa que ra nabiidi ladi nu, sínuque para usihuinni nu ma bia ladxidó' no ne canaba nu lu Dios acané laanu sa nu modo na. Bilá be laanu purti bibani Cristu de lade gue'tu'. Yd+Qué nuzuuba ca alma que diidxa chiqué dxi bizá' Noé arca. Laga cuzá' Noé arca que, qué nixhacala'dxi Dios, uleza pa ninaba ca perdón laa. Peru xhono si binni bilá ndaani arca que ra undisa nisa ni. LcNe uyé xhialma be que, yegüí né ca espíritu yeguyoo diidxa'. ~buPurti Cristu laca ucaná, dede guti para biaxa ni biché' nu. Ti tiru si guti be pur irá nu. Qué ñuu dxi nuchee be peru ucaná be sti irá ni biché' nu, para uchiña be laanu ra nuu Dios. Guti cuerpu stibe, peru qué ñati xhialma be. }asPa acaná tu ra cayuni tu jneza la? zaa, pa nga ni na Dios. Peru pa acaná tu ra cuchee tu la? laatu cuyubi tu ni. `7Lasá jneza ti ganna tu nayá ladxidó' to. Ne zacá zatuí lú cani cananí' laatu purti si xpinni Cristu laatu, ra gu'ya ca dxandí runi tu jneza. V_%sínuque lausisaca Cristu ndaani ladxidó' to. Laguietenala'dxi laa nga Señor stitu. Ne lagataná para icabi tu cani racala'dxi ganna xii nga runi cre tu, peru laicabi laaca ne diidxa nadó' ne respetu. ^Peru pa cayuni tu jneza ne acaná tu la? dichoso de laatu. Cadi idxibi tu binni guidxilayú, ne cadi uchibi iruti laatu, S] Tu zanda ga'ni ná laatu pa puru si ni jneza cuyubi tu guni tu ya'. \ Purti rapa Señor cani runi jneza,
ne rucaa diaga be laaca ora iní' né ca laabe,
peru rudxii deche be cani runi ni nadxaba'. ~[u ixele de ni nadxaba' ne guni ni jneza,
uyubi ximodo idxaaga irá binni,
ne guni ni de idubi ladxidó'. (ZI Sicarí cá lu Xqui'chi Dios:Ni racala'dxi ibani nayeche' ne tidi dxi galán la?
ucueeza de iní' ni cadi jneza
ne ucueeza ruaa de usiguii, fYE Neca uchee né binni laatu, cadi uquixe tu ni laaca', ne pa cu' dí ca laatu, cadi cu' dí tu laaca', sínuque lainaba lu Dios cu' ndaaya laaca'. Purti nga nga bi'ni Dios ne laatu, uní' né laatu para cu' ndaaya laatu. $XAYanna la? cayabe irá tu: lachuu tobi si, ne lailasela'dxi saa, ne laganaxhii saa casi enda bi'chi'. Lagaca nacha'hui ne cadi udxiiba tu laca laatu. mWSZacaca laatu, hermanu ca', lauyubi modo guiene tu xheela tu. Lagaca nacha'hui ne laacabe, cadi purti si jma nadá cabe que laatu, sínuque ne laca purti ma bidii Dios laacabe enda nabani ni qué zaluxe, cásica bidii ni laatu pur enda nacha'hui sti'. Zacá laguni ti cadi uchiiña gasti laatu ora iní' né tu Dios. Cani cayacaná purti cayuni jneza V Casi bi'ni Sara, bizuuba stiidxa Abraham dede gudxi laa señor sti'. Ne zaca tu casi Sara, pa guni tu jneza, ne qué idxibi tu. U5Zacá nga bizuchaahui ca gunaa ni uyuu chiqué, cani uzá gaxha de Dios. Bini cre ca Dios de idubi ladxidó' ca', ne bizuuba ca stiidxa xheela ca'. ,TQsínuque laucaa ique gaca tu nacha'hui ne binni, ne gaca tu nadó', purti nga nga enda sicarú ni risaca nezalú Dios, ne nga nga enda sicarú ni qué rinitilú. SCadi ucaa ique tu enda ruzuchaahui de luguiá si, casi modo guni tu ique tu, o gaze tu oro, o gacu tu lari ni jma risaca, wRgra gu'ya runi xheela jneza ne runi respetar laa. Ne zacá cadi naquiiñe iní' pe tu para ucuudxi tu laaca'. zQ oHermana ca', lauzuuba stiidxa xheela tu, purti pa nuu de laaca qué runi cre stiidxa Cristu la? zándaca iguudxi P!Chiqué bireeche ndase tu casi dendxu ni cananiti, peru yanna ma bigueta tu ra nuu Cristu. Laa nga Pastor stitu ni cayapa xhialma tu.>OuByua' be irá stonda nu lu cuerpu stibe dxi ucuá be lu cruz que, para ma cadi ibani nu lu pecadu sínuque ibani nu jneza casi na Dios. Ne sti ni ucaná be que la? laatu bilá tu. CNne ora uluu dí cabe laabe, qué niguu dí be laaca'. Ne ora ucaná be, qué ñabi be laaca gapa gá si ca laaca', sínuque bisaana be irá ni lu ná Dios ti laa ruuya irá cosa jneza. 3MaLaabe qué nuchee be ne qué nusiguii be, kLOPara nga uní' né be laatu, purti laca ucaná Cristu pur laatu. Yanna laguni casi bi'ni Cristu. eKCPa guiaba ná tu purti cuchee tu, ne qué idxiichi tu, ñee na tu ma cayuni tu xiixa nga la? Peru pa guiaba ná tu neca cadi cuchee tu, ne qué idxiichi tu la? óraque huaxa cayuni tu xiixa para guieche né Dios laatu. J9Purti zaguu Dios ndaaya laatu pa qué idxiichi tu ora tinde né cabe laatu neca cadi cuchee tu, ne guni tu ni purti racala'dxi tu guni tu ni na Dios. !I;Hermanu ca' ni napa xpixuaana', lauzuuba stiidxa ca', ne laguni respetar laaca'. Ne cadi ni nacha'hui ne ni nadó' si, sínuque ne cani naduxhu'. HLaguni respetar irá binni. Laganaxhii irá ca hermanu. Laidxibi Dios. Laguni respetar presidente. Xi guni tu ora acaná tu GGMa qué rucaa Dios laatu guni tu ni na ley para ilá tu, peru cadi tisi qué rucaa be laatu guni tu ni la? uchee né tu ni, sínuque laibani modo riula'dxi Dios, purti ma stibe laatu. FwPurti sicarí nga racala'dxi Dios guni tu: guni tu jneza para useegu tu ruaa ca binni huati ni qué ganna xi riní'. aE;o naca ni cani ruseenda be para usaba ná cani ruchee ne para udxiiba cani runi jneza. "D= Lauzuuba stiidxa irá cani runi mandar ndaani guidxilayú, purti nga ni racala'dxi Señor, naca ni presidente ni jma risaca lade cani runi mandar, PC Lasá jneza lade cani qué runi cre Dios, neca riní' cabe laatu ne napa cabe laatu casi binni malu, peru zuuya cabe pabiá' jneza runi tu, ne zacá zusisaca cabe Dios dxi cuidxi cuenta irá xixé. VB% Hermanu ni nadxiee ca', laatu nuu tu ndaani guidxilayú casi ni canazá xquidxi binni. Nga runi rinaba laatu cadi ucaa ique tu ni cadi jneza, purti irá nga riguba yu laatu ladu initilú xhialma tu. A Qué ñaca tu xpinni be chiqué, peru yanna ma xpinni be laatu, ne zaqueca iruti ña laatu, peru ma biá be laatu. Enda ruzuuba diidxa' }@s Peru laatu la? gulí pe Dios laatu para gaca tu xpinni, ne naca tu casi sacerdote para guni tu xhiiña rey stinu ni nuu ibá'. Ma naca tu ti guidxi ni ulee chu be para laabe. Ma sti pe be laatu. Ne gudixhe be gaca ni zacá para gabi tu binni rihuinni pabiá' nandxó' be pur ni runi be, purti ulee be laatu de lu guelacahui ne uluu be laatu lu biaani sicarú stibe. ;?oLaca cá ni sicarí':Zaca be casi ti guie ni irenda ñee cabe para guiaba cabe,
purti qué rulabi cabe stiidxa be, ne maca nexhe guiaba cani runi zacá. Ca xpinni Dios O>Risaca be para laatu, cani runi cre laabe. Peru para cani qué runi cre la? zeda gaca be casi ni cá lu Xqui'chi Dios:Guie ni bisa'bi cani cucuí yoo que,
guie que pe naaze yoo que yanna. v=eCá lu Xqui'chi Dios ra na:Caguixhe Cristu ndaani guidxi Sion casi ti guie para inaaze dxiichi yu'du stinne', ne yu'du ca nga ca xpinne'.Laabe nga ni ulié ni jma risaca. Tu guni cre laabe la? qué ziuu dxi gueeda malaya laa. p<YLaatu laca zeda gaca tu guie ni nabani. Nga runi laudii lugar iquiiñe Dios laatu ra ucuí xhiu'du ni qué rihuinni. Chiqué bisiga'de ca sacerdote dendxu Dios. Yanna ma racala'dxi be iquiiñe be laatu casi sacerdote stibe para usiga'de tu laabe ni riale ndaani ladxidó' to. Nga huaxa ziula'dxi be icaa be, ne zanda guni tu ni purti runi cre tu Jesucristu. ;!Laidxiña ra nuu Señor. Laabe zeda gaca be ti guie ni nabani. Qué nisaca be nezalú binni peru Dios gulí laabe ne bisisaca laabe. i:KPa dxandí ma bidii tu cuenta pabiá' nacha'hui Señor la? laguni zacá. Cristu guie ni nabani 9!Lagaca casi ba'du deru gule, rului'la'dxi gue leche. Zacaca laatu laului'la'dxi ganna tu stiidxa Dios ti jma rusi guiene tu para ilá tu. ,8 SLausaana de icá ique tu ni cadi jneza, ne lausaana de usiguii tu. Cadi gaca tu nacha'hui de luguiá si, ne cadi gache lú tu sti stobi, ne cadi sa né tu cuentu. w7 iPeru stiidxa Señor qué ziuu dxi initilú. Ne laani nga ca diidxa byuí' né cabe laatu, ni rulá binni.j6 OCasi na lu Xqui'chi Dios:Irá binni zeda gaca casi yaga gui'xhi',
ne enda risaca stícabe zeda gaca casi guie' stini.Ne casi ribidxi yaga gui'xhi ne riaba guie' sti la? zacaca zadi'di enda risaca stícabe. 5 7Laatu ma gule tu sti tiru, ma cadi de binni guidxilayú ni rati, sínuque gule tu de stiidxa Dios ni qué ziuu dxi initilú ne ni rudii enda nabani. N4 Hermanu ca', dede dxi ucané Espíritu Santu laatu uzuuba tu stiidxa Cristu la? bia ladxidó' to, ne ma zanda ganaxhii tu hermanu stitu. Ne zacá laguni, laganaxhii saa de idubi ladxidó' to. 3 1Purti pur Cristu runi cre tu laabe. Laabe bisibani be Cristu de lade gue'tu', ne bisisaca be laa. Nga runi runi cre tu laabe ne cá lú tu laabe. r2 _De ante cha guidxilayú maca gudixhe Dios gaca Cristu zacá, peru deru bisihuinni be ni para bien stitu. S1 !sínuque gudixe né be ni rini sti Jesucristu ni risaca jma que irá xixé. Laa guti casi ca dendxu huiini ni bisiga'de cabe Dios chiqué. Ulí cabe ni jma galán ne ni nazaaca para bisiga'de cabe laa. _0 9Ma bilá Dios laatu de irá enda qué iquiiñe ni bisaana né ca bixhoze gola tu laatu. Ne nanna ca tu bi'ni be ni ra gudixe be irá ni nuzaabi tu. Peru qué niguixe né be ni xiixa ni rinitilú casi oro ne plata, F/ Nga runi pa ma rabi tu laabe Bixhoze tu la? laidxibi la' laabe bia' dxi nabani tu ndaani guidxilayú. Qué zudxiiba be donda ique tobi jma que stobi sínuque cada tobi bia' ni bi'ni'. U. %Casi cá lú Xqui'chi Dios ra na: “Lagaca nacha'hui', purti zacá naa.” i- MLagaca nacha'hui de irá ni guni tu casi nacha'hui Dios ni uní' né laatu para gaca tu xpinni. {, qLagaca casi ba'du ni ruzuuba diidxa', ne ma cadi guni tu ni na ique tu casi bi'ni tu dxi ca'ru gunibiá' tu Dios. + 5 Nga runi lacuu xpiaani tu ne laguni ni dxandí risaca. Laquixhe idubi xquenda biaani tu lu ni cabeza tu udii Dios laatu dxi gueeda Jesucristu. }* u Peru gudxi Dios laacabe cadi para laacabe ni caní' Espíritu que, sínuque para laanu. Ne ca diidxa que ca nga ma bina diaga tu de ruaa cani byuí' né laatu stiidxa Cristu. Gunda bisiidi cabe ni laatu pur enda nandxó' sti Espíritu Santu ni biseenda Dios de ibá'. Ne tan sicarú irá ni la? dede ca ángel ñuula'dxi ca ñene chaahui ca ni. Na Dios gaca nu nacha'hui' N)  Bisiene Espíritu sti Cristu laaca de enda naná ni chi tidi Cristu, ne pabiá' zasaca be ora ma udi'di be ni. Biyubi cabe ñanna cabe tu laabe ne padxí gaca irá ni cayabi Espíritu que laacabe. {( q Chiqué bizeete ca profeta de ni cudii Dios laanu yanna ri', ne nabé undaa ique né cabe ñene cabe xii ni. O'  Purti nanna tu bilá be xhialma tu. Ne bi'ni be ni purti bini cre tu. M& Qué huayuuya tu laabe peru nadxii tu laabe. Ne neca qué ruuya tu laabe, peru runi cre tu laabe ne rieche tu dede qué ridxela tu xi iní' tu, de tantu ridxá ladxidó' to de enda nayeche'. o% YZeda gaca fe stitu casi oro. Ne casi rutiidi cabe oro lu gui para ihuinni pa dxandí oro la? zacaca cadi'di tu ra naná para ihuinni pa dxandí runi cre tu. Ne pa tidi tu ni sin guiaba tu la? zasaca fe stitu jma que oro, purti oro rinitilú. Nga runi pa usihuinni tu dxandí runi cre tu Dios la? zudxiiba be laatu ne zusisaca be laatu dxi gueeda Jesucristu. n$ WNe pur irá nga rieche tu, neca naquiiñe acaná tu caadxi yanna ri', peru tobi zidi'di si nga. <# sLaatu runi cre tu Dios, nga runi cayapa laatu ne enda nandxó' sti' laga cabeza tu ulá be laatu de cani nuu ndaani guidxilayú ri'. Ma nexhe guni be ni dxi izaa xhi guidxilayú. v" gne zacaa nu ni cayapa chaahui be para laanu ibá'. Qué zanda initilú ni, nin guiu'dxu ni, nin guio'xho ni. ! Usisaca nu Dios, Bixhoze Jesucristu, Señor stinu. Nabé bilasela'dxi be laanu, nga runi bidii be laanu ti enda nabani cubi, casi ñaca gule nu sti tiru. Ne uca ni ra bisibani be Jesucristu de lade gue'tu'. Yanna ma nanna dxichi nu laca zabani nu,   3Hermanu ca', gulí Dios Bixhoze nu laatu casi gudixhe guni chiqué. Guridxi be laatu ra uní' né Espíritu Santu laatu para guia ladxidó' to ne rini sti Jesucristu ne para uzuuba tu stiidxa'. Dios ucheeche ndaaya laatu ne quixhe dxí pe ladxidó' to. Ni cabeza laanu ibá' 6 iNaa nga Pedru. Naca apóstol sti Jesucristu. Cucaa gui'chi ri lu ca xpinni Dios ni ma cadi nabeza xquidxi, cani reche ndase neza Ponto, Galacia, Capadocia, Asia, ne Bitinia. b=Xiiñe huiine ca', cadi ucuí tu stobi jlugar Dios, nin binni nin xiixa ru'. Amén.r]Laca nanna nu ma beeda Xiiñi Dios, ne bisiene laanu ti gunibiá' nu tobi lucha Dios. Nuu né nu Jesucristu Xiiñi be tobi si. Laa nga tobi lucha Dios, ni maca nuu dxi uyá' guidxilayú ne laa rudii enda nabani ni qué zaluxe. gGNanna nu xpinni Dios laanu, ne laca nanna nu naaze dxiichi binidxaba idubi guidxilayú. )Nanna nu qué riaana cani ma xiiñi Dios lu ná enda ruchee, purti rapa Jesucristu Xiiñi Dios laaca', ne qué zaga'na binidxaba laaca'. `9Irá enda ruchee nga pecadu nezalú Dios, peru nuu enda ruchee ni qué runitilú pe'. %Pa gu'ya tu cuchee ti hermanu, peru cadi enda ruchee para unitilú la? lainí' né Dios pur laabe ne zudii laabe enda nabani, pa dxandí cadi enda ruchee ni runitilú ni. Nuu enda ruchee ni runitilú, ne cadi cayabe laatu iní' né tu Dios pur cani ruchee zacá. RCásica nanna nu zucaa diaga be laanu la? zaqueca nanna nu zudii be ni. Y+Nanna dxichi nu pa inaba nu ni riula'dxi Dios gaca la? zucaa diaga laanu. r] Cucaa ndi lú tu, cani ma runi cre Xiiñi Dios, ti ganna tu ma napa tu enda nabani ni qué zaluxe. 2] Ni ma nuu né Xiiñi be tobi si la? ma napa enda nabani ca, peru ni cadi nuu né Xiiñi be tobi si la? qué gapa enda nabani ni qué zaluxe. Gasti xi pur chu' nu xizaa lQ Ndi nga ni gudxi be laanu: zudii be laanu enda nabani ni qué zaluxe, ne nuu ni lu ná Xiiñi be. :m Ni runi cre Xiiñi Dios la? rabi ladxidó' laa dxandí ni na Dios. Peru ni qué runi cre Dios la? na rusiguii Dios purti ma gudxi Dios laanu Xiiñi Jesús peru qué ñuni cre. zm Ricaa nu ni rabi binni laanu, ne jma rusi naquiiñe icaa nu ni rabi Dios laanu. Rabi be laanu Xiiñi be Jesús. RNe nuu chonna modo ndaani guidxilayú rihuinni dxandí ni: tobi ra uyuu nisa be, stobi ra guti be, ne laca rabi Espíritu Santu laanu dxandí ni. Ne ni na Espíritu Santu la? ngue ca riní' xhupa ca. ucChonna nuu ibá' na dxandí ni: Dios Padre ne Xiiñi ne Espíritu Santu. Chonna cabe peru tobi si laacabe. W'Ra uyuu nisa Jesucristu ne ra guti bihuinni tu laa. Cadi ra uyuu nisa si bihuinni Dios biseenda laa, sínuque ne ra bixhii be rini ra guti be. Nga ni rabi Espíritu Santu laanu, ne dxandí ni riní'. Iruti qué zanda quixhe dxí enda nadxaba sti guidxilayú ri' pa qué runi cre Jesús nga Xiiñi Dios. Ximodo rihuinni tuu nga Cristu  -purti pa ma xiiñi be laanu la? zanda quixhe dxí nu irá enda nadxaba ni nuu ndaani guidxilayú. Zanda guni nu ni purti ma runi cre nu Cristu. X )Sicarí nga ganaxhii nu Dios: guni nu ni na. Ne cadi nagana ni na be guni nu, U #Pa nadxii nu Dios ne runi nu ni na la? rihuinni laca nadxii nu ca xiiñi'.   -Pa ma runi cre nu Jesús nga Cristu ni biseenda Dios la? ma xiiñi Dios laanu. Ne pa nadxii nu Dios Bixhoze nu la? laca zanaxhii nu ca xiiñi'. e CNdi nga ni gudixhe Cristu guni nu: ni ganaxhii Dios la? laca naquiiñe ganaxhii binni.;oPa nuu tu na nadxii Dios peru nanala'dxi stobi la? rusiguii. Purti pa qué zanda ganaxhii be stobi, nin ne ruuya be laa la? ximodo zanda ganaxhii be Dios qué ruuya be laa ya'. GNadxii nu laabe purti nirudó' laabe gunaxhii be laanu. KPeru pa ridxibi nu idxiña dxi que la? cadxibi ru nu gusaba ná be laanu ne rihuinni ca'ru ganaxhii chaahui nu laabe, purti qué zanda idxibi nu tobi ni nadxii nu, ne ni nanna nu nadxii laanu. J Ne ora ma dxandí nadxii nu Dios la? ma qué zadxibi nu cuidxi be cuenta laanu, purti nanna nu nuu né nu laabe tobi si, casi nuu né Jesucristu laabe tobi si, neca nuu nu ndaani guidxilayú. 7gNanna nu ne runi cre nu nadxii Dios laanu. De Dios nga reeda enda ranaxhii. Nga runi ora nadxii saa nu rihuinni nuu né nu Dios tobi si, ne Dios nuu né laanu tobi si.  Tutiica runi cre dxandí Xiiñi Dios Jesús ne riní' ni nezalú binni la? nuu né Dios tobi si, ne Dios nuu né laa tobi si. lQBidu'ya du beeda Xiiñi be ne ma cayuí né du binni biseenda be laa beda ulá binni guidxilayú.  Nanna nu dxandí nuu né nu laabe tobi si, ne laabe nuu né be laanu tobi si, purti bidii be laanu Espíritu stibe.  Iruti qué huayuu dxi gu'ya Dios, peru pa nadxii saa nu la? nuu né be laanu tobi si ne rihuinni dxandí nadxii nu laabe. iK Hermanu ni nadxiee ca', pa nadxii Dios laanu bia' cá la? laca naquiiñe ganaxhii saa nu. 8~i Ne sicarí rihuinni xi pe nga enda ranaxhii: cadi laanu gunaxhii nu laabe, sínuque laabe gunaxhii be laanu ne biseenda be Xiiñi be beda tixe irá ni huaché' né nu laabe. } Biluí' laanu pabiá' nadxii laanu ra biseenda tobi lucha Xiiñi ndaani guidxilayú, beda udii laanu enda nabani ni qué zaluxe. o|WPeru ni cadi nadxii stobi la? qué huayuu dxi gunibiá' Dios, purti de Dios nga reeda enda ranaxhii. ${AHermanu ni nadxiee ca', naquiiñe ganaxhii saa nu purti nadxii Dios irá nu. Nga runi ni ganaxhii binni zacá la? xiiñi Dios laa ne runibiá' Dios. z}Peru laanu zinanda nu Dios ne rucaa diaga cani runibiá' Dios laanu; peru cani qué runibiá' Dios qué rucaa diaga laanu. Zacá rihuinni uná nga riní' ni rabi Dios laa, ne uná riní' ni rabi dxa ni rusiguii que laa. De Dios reeda enda ranaxhii yLaacabe guidxilayú zinanda cabe. Nga runi de guidxilayú ribee cabe ni rui' cabe, ne rucaa diaga cani zinanda guidxilayú laacabe. 1x[Xiiñe huiine ca', laatu xiiñi Dios laatu, ne ma gudixhe dxí tu cani rusiguii que, purti jma nandxó' ni nuu né laatu que ni nuu né cani zinanda guidxilayú. Tw!Ne pa qué runi cre cabe zacá la? qué gapa cabe Espíritu sti Dios sínuque napa cabe espíritu sti ni gueda ucaa lú Cristu que. Ma ru huayuna diaga tu zeeda be ne mápeca nuu be ndaani guidxilayú. v%Sicarí zanna tu pa Espíritu sti Dios napa cabe o pa co': ni runi cre beda gaca Jesucristu binni guidxilayú, laa napa Espíritu sti Dios. Au }Hermanu ni nadxiee ca', cadi tutiica na cusiní' Dios laa maca ziguni cre tu, sínuque laguuya chaahui pa dxandí napa be Espíritu sti Dios. Purti ma canazá stale ni cananí' zacá. t!Cani guni ni na be ca, nuu né laabe tobi si ne laabe nuu né be laa. Nanna nu nuu né be laanu purti bidii be Espíritu stibe laanu.swNe ndi nga ni gudxi be laanu guni nu: guni cre nu Jesucristu Xiiñi be, ne ganaxhii saa nu casi gudxi laanu guni nu. urcne intiica inaba nu laabe zudii be laanu purti cuzu'ba nu stiidxa be ne cuyubi nu guni nu ni riula'dxi be. {qoPeru hermanu ca', pa cayabi ladxidó' no laanu cayuni nu ni na Dios la? zanda idxiña nu laa sin idxibi nu, )pKNe pa nuu nu xizaa purti cayabi ladxidó' no laanu cadi jneza cayuni nu la? guietenala'dxi nu, jma nandxó' Dios que laani ne laa nanna irá ni nuu ndaani ni. goGZacá zanda ganna nu dxandí xpinni Dios laanu ne zanda chu' dxí ladxidó' no nezalú. ;noXiiñe huiine ca', cadi gabi si nu nadxii nu binni sínuque ganaxhii nu laaca de idubi ladxidó' no ne usihuinni nu ni ra acané nu laaca'. Ximodo rihuinni uná nga xpinni Dios ymkPa nuu tuuxa napa ni caquiiñe ne gu'ya qué gapa stobi gasti', ne qué guiá laabe la? ximodo na nadxii Dios. lBiluí' Jesucristu laanu xi pe nga enda ranaxhii ra guti pur laanu. Ne laanu laca naquiiñe quixhe nu xpida nu pur stobi. kNi nanala'dxi stobi la? zeda aca casi cani ruuti binni. Ne nanna tu qué gapa cani ruuti binni enda nabani ni qué zaluxe. +jOLaanu ma biré' nu lu ná enda guti, ma napa nu enda nabani ni qué zaluxe. Rihuinni ni purti nadxii nu binni. Ni cadi nadxii binni la? nuu ru lu ná enda guti. Ui# Hermanu stinne ca', cadi idxagayaa tu pa gaca nanala'dxi binni laatu. xhi Cadi gaca nu casi Caín, purti laa xpinni binidxaba laa. Biiti bi'chi purti si bi'chi bi'ni jneza ne laa co'. ag; Nga nga ni bina diaga tu dede dxi bizulú bini cre tu: naquiiñe ganaxhii saa nu. "f= Sicarí nga rihuinni uná xiiñi Dios ne uná xiiñi binidxaba': tutiica qué guni jneza ne cadi nadxii stobi la? cadi xiiñi Dios laa. Ganaxhii saa nu e  Ca xiiñi Dios la? zuyubi cadi uchee purti ma za ca de Dios. Ma qué ziula'dxi ca uchee ca', purti ma xiiñi Dios laaca'. !d;Peru ni nisi canauchee la? xpinni binidxaba laa, purti dede bizulú binidxaba nisi cuchee. Nga runi beeda Xiiñi Dios, beda uchiá xhiiña binidxaba'. cCadi udii tu lugar chu' tu quite laatu, xiiñe huiine ca'. Ni nabani jneza la? nga nga ni ma bia ladxidó' casi nayá ladxidó' be. 'bGNga runi cani nuu né laabe tobi si, qué ziaana lu ná enda ruchee, ne ni qué uyubi iree de lu ná ni la? qué runibiá' laabe ne qué ganna ximodo laabe. [a/Laatu ma nanna tu beeda uxhá Jesucristu stonda nu, ne laa gasti donda luguiá'. Z`-Ora cuchee binni la? cadi cayuni ni gudixhe Dios gaca', ne nga nga pecadu. o_WNe irá cani cá lú gueeda be para gaca ca zacá la? ruyubi cadi uchee casi qué ruchee Jesucristu. 8^iHermanu ni nadxiee ca', ma xiiñi Dios laanu, peru ca'ru ganna nu ximodo pe chi aca nu dxi gueeda Cristu. Ni nanna si nu la? zaca nu casi laa purti zadu'ya nu ximodo pe laa. =] uLaguuya si pabiá' nadxii Dios laanu dede rabi laanu xiiñi'. Ne dxandí xiiñi be laanu. Qué ganna binni pa xiiñi be laanu ne qué riene ca laanu purti qué runibiá' ca laabe. f\EPa ma nanna tu jneza ni runi Jesucristu la? laca ñanna tu xiiñi Dios cani runi jneza.[Nga nga laani, xiiñe huiine ca', cadi ixele tu de Cristu ti cadi idxibi tu ora gueeda be ne cadi ituí lú tu ora gu'ya tu laabe. Z3Peru laatu, ma bidii Jesucristu laatu Espíritu Santu. Ma cadi caquiiñe tu tu usiidi laatu, purti irá ni naquiiñe ganna tu, zusiidi Espíritu que laatu. Qué zusiguii be laatu sínuque zabi be laatu ni dxandí'. Laguiaana né Cristu tobi si, casi cayabi be laatu guni tu. EYBicaa nga lú tu purti nuu tu racala'dxi quite laatu. MXMa bidii stiidxa Jesucristu udii laanu enda nabani ni qué zaluxe. W7Cadi ixele tu de ni ma bina diaga tu dede dxi bizulú bini cre tu. Pa gapa tu ni ndaani ladxidó' to la? qué zaxele tu de Dios nin de Xiiñi'. V Ni qué runi cre Xiiñi Dios la? laca qué runi cre Dios. Peru ni nuu né Xiiñi be tobi si la? laca ma nuu né laabe tobi si. 4UaTuu nga rusiguii pue. Ni na cadi dxandí Jesús nga ni nexhe gueeda que. Ni iní' zacá la? nga nga ni cucaa lú Cristu ca, purti qué na guni cre laabe, nin Bixhoze be. 0TYCadi cucaa ndi lú tu purti qué ganna tu ni dxandí', sínuque purti nanna tu ni, nga runi cucaa ni lú tu. Ne ma nanna tu, ni zinanda ni dxandí la? qué rusiguii. gSGPeru laatu, ma bidii Cristu Espíritu Santu laatu ne irá tu riene tu xii nga dxandí'. 2R]Uyuu cabe lade nu peru cadi de laanu laacabe. Purti pa ñaca de laanu laacabe la? ñaana né cabe laanu. Biree cabe ti ihuinni cadi irá ni nuu né laanu de laanu laa. SQXiiñe huiine ca', ma cadxiña dxi iluxe guidxilayú. Ma huayuna diaga tu ziasa tobi ucaa lú Cristu, ne de ca yanna ma nuu stale cayuni casi chi guni ngue. Nga runi nanna nu ma cadxiña dxi que. P Canitilú guidxilayú ne irá ni nuu ndaani ni que, peru qué ziuu dxi initilú ni guni ni na Dios. Ni dxandí ne enda rusiguii Cadi ganaxhii tu guidxilayú nin ni nuu ndaani'. Ni nadxii guidxilayú la? cadi nadxii Dios. MNi ma bicaa lu cani ma huaniisi la? bicaa ni purti ma runibiá' tu Cristu ni maca nuu dxi uyá' guidxilayú. Ne ni bicaa lu cani zeda niisi ru la? bicaa ni purti ma zuhuaa dxiichi tu ne ma napa tu stiidxa Dios ndaani ladxidó' to ne ma gudixhe dxí tu binidxaba'. L Cucaa ndi lú tu, cani jma huaniisi, purti ma runibiá' tu Cristu ni maca nuu dxi uyá' guidxilayú. Cucaa ndi lú tu, cani zeda niisi ru' purti ma gudixhe dxí tu binidxaba'. Ni ma bicaa lú tu, xiiñe huiine ca', bicaa ni purti ma runibiá' tu Dios. mKS Cucaa ndi lú tu, xiiñe huiine ca', purti ma guca perdonar ni bichee tu pur ni bi'ni Cristu. J  Peru ni nanala'dxi stobi la? nuu ru lu guelacahui ne qué ganna pa ladu che', purti canazá ra nacahui ne ma bisicheepa ni lú. LI Ni nadxii stobi la? canazá ra naya'ni ne qué ziuu ni usaba laa. TH! Ni na ma nuu ra naya'ni peru nanala'dxi stobi la? nuu ru ra nacahui. yGkPeru casi ñaca nacubi ni yanna, purti ma beeda Cristu ni dxandí biaani', ne ma cadi canazá nu lu guelacahui casi chiqué. Ma cayaca ni bina diaga tu guni tu que, purti bi'ni Cristu ni, ne laatu laca cayuni tu ni purti ma nadxii saa tu. nFUHermanu ca', cadi caguixhe xiixa nacubi guni tu, sínuque cucaa ni maca nanna tu dede dxi bizulú tu bicaa diaga tu stiidxa Dios. Ne ndi nga laani: “Laganaxhii saa.” Maca gu'ta ni dede chiqué ne maca bina diaga tu ni. YE+Ni na nuu né Dios tobi si la? naquiiñe sa casi uzá Cristu. Ni nexhe guni nu DPeru ni runi ni na be la? nadxii laabe de idubi ladxidó'. Zacá rihuinni dxandí nuu né nu laabe tobi si, pa guni nu ni na be. tCaTutiica na runibiá' laabe, peru qué runi ni na be la? cusiguii, ne qué lica ganna xii nga ni dxandí'. bB=Pa cayuni nu ni gudixhe Cristu guni nu la? zacá nanna dxichi nu runibiá' nu laa. qA[Laabe gudixe be saca bixá stonda nu, ne cadi sti si nu, sínuque ne sti irá xixé binni guidxilayú. *@ OXiiñe huiine ca', cucaa irá ndi lú tu para cadi uchee tu. Peru pa chu' tu uchee la? napa nu tu caní' né Dios pur laanu, Jesucristu ni qué ñuu dxi nuchee. k? Q Pa gabi nu qué huaché' nu la? caní nu rusiguii be, ne cadi dxandí ma ucuaa nu stiidxa be.+> Q Peru pa uxhuba donda nu lú be nanna dxichi nu zuni be ni ma uní' be, zuxhá be stonda nu ne zusiá be ladxidó' no de irá ni nadxaba', purti jneza ni runi be. p= [Pa gabi nu qué huaché' nu la? cusiguii nu laca laanu ne qué lica ganna nu xii nga ni dxandí'. < -Peru pa dxandí sa né nu laabe ra naya'ni la? ma irá nu zaca nu tobi si ne zusiá rini sti Jesucristu Xiiñi be laanu de irá ni huaché' nu. ; Nga runi pa gabi nu nuu né nu laabe tobi si peru canauché' nu la? cusiguii nu ne cadi dxandí nuu né nu laabe tobi si. 9: mCayabi du laatu ni bisiidi Jesucristu laadu, ne ndi nga laani: Dios zeda gaca casi biaani', ne enda ruchee stinu zeda gaca casi guelacahui, ne gasti guelacahui ra nuu be. g9 INe cucaa ni lu gui'chi ri para laatu ti guieche chaahui tu pur irá ni. Dios zeda gaca biaani 8 !Cayué nia laatu ni bidu'ya du ne ni bina diaga du, ti chu' né tu laadu tobi si casi nuu né nu Dios tobi si ne Jesucristu Xiiñi'. J7 ne ma cayué nia laatu ni bidu'ya du que. Racaladxe guiene tu cadi uyá' be sínuque maca nuu be dxi uyá' guidxilayú. Uyuu be ra nuu Bixhoze be peru beeda be ra nuu du ne binibiá' du laabe. ~6 yChi güe nia laatu stiidxa Jesucristu ni rudii laanu enda nabani ni qué zaluxe. Maca nuu be dxi uyá' guidxilayú ne bidxiña dxi biuu be ndaani guidxilayú ne bina diaga du laabe ne bidu'ya du laabe. Bidu'ya dxichi du laabe ne gudana du laabe, 75iNadxiee irá tu pur Cristu Jesús. Amén.24_Señor Jesucristu cu' ndaaya laatu. n3UPa nuu tu qué na ganaxhii Señor Jesucristu la? dí nuu. Pa ñanda si ma ñeeda Señor stinu. ;2qNaa nga Pablu. Ne naya pia' cucaa diuxi ri'. 71iLaicaa stiuxi irá hermanu, ne laquiidxi saa. 00YLaicaa stiuxi ca xpinni Cristu ni nuu Asia, ne zaqueca laicaa stale diuxi sti ca xcaadxi xpinni Señor, Aquila ne Priscila ne ca binni ni rie cultu ralidxi ca'. j/MBisieche cabe ladxiduá' ne ladxidó' to. Laganna pabiá' risaca ca hermanu casi laacabe. Diuxi . Neca qué ñanda ñeeda irá tu rarí', peru cayeche purti beeda Estéfanas ne Fortunato ne Acaico, beda guni ca ni ñuni tu. p-YRinaba laatu uzuuba tu stiidxa irá hermanu casi laacabe, ne irá cani runi né laatu xhiiña Señor. l,QHermanu ca', maca nanna tu nirudó' Estéfanas ne ca binni lidxi bini cre lade irá binni Acaya, ne ma gudixhe ique ca acané ca irá ca xpinni Cristu. Ne ma gudixhe ique ca guiaana ca para si acané ca ca xpinni Cristu. -+UNe intiisi guni tu, laguni ne amor. l*Q Ne laatu la? lagataná ne lauzuhuaa chaahui lu ni runi cre tu. Lagaca hombre ne laudxii lú. .)U Rarí chi tidxe laatu de Apolo, hermanu stinu. Birá ucuaya lú be niné be ca xcaadxi hermanu ra nuu tu, peru qué na be che be yanna. Peru zie be ora ganda. 9(k Nga runi, nin tobi de laatu cadi udxii deche laabe, sínuque lauzuhuaa laabe neza ne enda nayeche para gueeda be ra nuaa', purti ma cabeza laabe, laabe ne ca xcaadxi hermanu. ' Pa che Timoteu ra nuu tu la? laguuya ximodo guiaa be lade tu ti cadi idxibi be, purti xhiiña Señor canayuni be cásica cayune'. <~~}q||{{znyxww>vuu?tt>>=<`;::r99k877V662544B3w211O00&/H/<..2-,,C+~+**1)))*('&&z& %$$E###"t!! ii<jP^ M7< E - z P X hoxb<!F;b Enda ranaxhii bidxichi nga xcu enda ruchee. Nuu tu huaree chu de Dios pur laani ne nabé huayacaná. Guni Timoteu irá ni biaana ladxi ná' sin idxibi .EUb Cani ruyubi gapa bidxichi la? riaba ndaani ná binidxaba', ne rizabila'dxi ni qué iquiiñe', ni runiná si binni. Rusiu'dxu ni xpida cabe ne runitilú ni laacabe. rD]bNga runi, zaa naca gapa nu bidxichi, inque si napa nu ni idó' no ne ni gacu nu, nga si guieche né nu. WC'bGasti qué ñedané nu ndaani guidxilayú ne gasti qué ziné nu ra chuu nu. MBbDxandí ricu ca xpinni Cristu, pa guieche né ca bia' napa si ca'. QAbQué riaana dxí cabe de tinde cabe, purti ma bicahui xquenda biaani cabe, ma qué ganna cabe xii nga dxandí'. Zácaxa cabe ti modo para gapa binni bidxichi nga chi nanda Cristu. Bixele de laacabe. m@Sbzeda gaca tobi ni rudxiiba laca laa ne qué ganna gasti'. Cadi nazaaca, nisi cuyubi icaa yu né xiixa diidxa'. Racá nga ruzulú enda ruyubi tidi lú stobi, enda ridinde, enda runiná saa ne diidxa', ne enda qué runi cre saa. ?wbTutiica usiidi adxé para ni gudxe lii ca, ne qué ricaa stiidxa Jesucristu Señor stinu nin ni runi cre nu la? p>YbNe pa laca hermanu xpixuaana be la? cadi pur nga qué izaala'dxi be guni be ni na, sínuque jma rusi ucaa ique be guni be xhiiña', purti hermanu stibe ni nadxii be cayacané be. Byuí' ni ne bisiidi ni. Enda ruyubi gapa bidxichi ~= wbHermanu ni cayuni xhiiña binni la? naquiiñe uzuuba stiidxa xpixuaana ti qué chu' tu iní' Dios nin ni rusi'di nu. < bZaqueca irá enda nacha'hui guni binni rihuinni dxichi, ne neca qué nihuinni ni yanna, peru qué ziaana ni ra naga'chi'.j;MbNuu tu rihuinni cuchee de ca yanna. Ne nuu la? dede dxi cuidxi Dios cuenta laa ihuinni ni. b:=bPara ma cadi aca huará xhaata lu la? cadi gueu' nisa si, sínuque ne caadxi vinu. 9bCadi casi zeu' quixhu tuuxa guni xhiiña Dios, ne cadi chi chuu lu lu enda ruchee sti stobi, sínuque biyubi cadi uchee lu'. 8!bChi tidxe ca' lii nezalú Dios ne Señor Jesucristu ne ca ángel sti', bi'ni irá ni cayabe lii ri'. Bisaba ná cani uchee, tutiica naca. ]73bPeru tutiica cuchee la? udinde né laa nezalú irá hermanu, ti idxibi ca xcaadxi. 6bCadi ucaa dia'gu pa gueda nduu tuuxa xqueja ti hermanu gola pa cadi né ca chupa chonna hermanu ni bi'ya dxandí bichee be. 5'bPurti na Xqui'chi Dios: “Cadi cu' lu guixhe xii ruaa buey laga cayuni dxiiña'.” Ne laca na ni: “Naquiiñe guiaxa ni runi dxiiña'.” /4WbNaquiiñe udii tu ni ibani né ca hermanu gola naca xaíque lade tu, cani cayuni xhiiña jneza, jma rusi cani qué rusaana ná de güi stiidxa Dios ne usiidi'. R3bPa nuu tuuxa hermanu o hermana napa viuda lade binni lidxi, naquiiñe acané laabe, ti cadi gua ca xpinni Cristu laabe ne zacá zugaanda ni idopa para ca viuda ni dxandí qué gapa tu gu'ya laa. ?2ybPurti nuu caadxi de laaca ma bitiixhi binidxaba ique. 1%bNga runi racaladxe ichaganá ca viuda ni nahuiini ru', gapa ca xiiñi ca', ne cui ca yoo, ti cadi gapa binni xi pur iní' ca xpinni Cristu. U0#b Ne cadi nga si, sínuque laca riaa cabe enda nachaaba', ma canazá cabe yoo pur yoo. Ne ni jma rusi feu riziidi cabe uchá cabe cuentu ne riguu ruaa cabe ratiisi ne riní' cabe ni cadi jneza iní' cabe. N/b neca ma bidii stiidxa ca guni ca ni. Zacá zagui'ba donda ique ca'. .yb Peru cadi ucaa tu lá ca viuda nahuiini ru', purti zuquiinde laaca ichaganá ca ne ma zusaana ca xhiiña Cristu, -'b Laguuya pa runibiá' binni laabe pur xiixa nacha'hui huayuni be, casi pa jneza bisiniisi be xiiñi be, pa huachagalú be binni ralidxi be, pa huayacané be ca hermanu sin aca be nayá', pa huayacané be cani cadi'di ra nagana, o stobi stobi enda nacha'hui ni bi'ni be. ,b Lu gui'chi ra ricá lá ca viuda, laucaa lá ca viuda si ni ma bisaa sesenta añu, ni qué nibeza né stobi laga nabani xheela'. +3bTi hermanu ni qué ulabi ca lisaa ne jma rusi pa qué ulabi ca binni lidxi, ma biree de ni runi cre, ne zeda aca jma nadxaba que ni qué runi cre. W*'bGudxi laacabe guni cabe irá ni cayabe lii ri', ti cadi iní' binni laacabe. T)!bPeru viuda nabani modo na ique la? cadi ulabi tu laa. Casi ñaca ma guti. r(]bNi dxandí viuda, qué gapa tu gu'ya laa la? ma Dios si cá lú, ne zaní' né laa ridxí ne huaxhinni. R'bPeru cadi naquiiñe gacané nu ca viuda ni napa xiiñi o xiaga, purti naquiiñe iziidi ca xiiñi cabe gacané laacabe saca bisiniisi cabe laaca', purti nga nga riula'dxi Dios guni binni, ne jneza ni. B&bGucané ca viuda ni huandí qué gapa tu gu'ya laa. %bNe zaqueca ca gunaa gola, laca gupa laaca casi jñoou', ne ca binni dxaapa huiini casi biza'nu sin iní' ique lu gasti de laaca'. $ 1bCadi tinde neu ti hermanu ni ma nagola, sínuque uní' né laa ne diidxa nadó' casi niní' neu bixho'zo'. Ne gupa cani nahuiini casi bi'chi lu'. <#qbBiiya ibani lu jneza ne zaqueca biiya usiidi lu ni jneza ne cadi iree chu lu de laani. Pa chi nanda lu irá ni cayabe lii ri la? zalá lu' ne laca zulá lu cani cusiidi lu'.u"cbBicaala'dxi gu'nu irá ni cayabe lii ri', de idubi ladxidó' lo', ti gu'ya cabe ze dxi ziyene lu jma. \!1bBiquiiñe gracia ni uní' Dios icoou dxi gudixhe ná ca hermanu gola luguiá lu'. $ Ab Laga cabeza lu guenda', bichiña irá ca hermanu, biinda né laaca stiidxa Dios, bisiidi chaahui ca hermanu ne ucané laaca udxii lú ca lu xhiiña Dios. Nb Biyubi modo iníu', bi'ni jneza, gunaxhii ca xcaadxi, bini cre de idubi ladxidó' lo', ne bibani nayá para uluí' lu cani ma runi cre ximodo sa ca', ti cadi udxii deche ca lii tisi nahuiini lu'. Mb Gudxi ca hermanu guni irá nga, ne bisiidi chaahui ni laaca'. 5b Nga runi laanu runi nu dxiiña', ne rudxí' lú nu ni nagana, purti ma cá lú nu Dios ni nabani, ni cayapa irá binni, jma rusi cani runi cre laa. @{b Dxandí ni, ne irá binni nicaa ni de idubi ladxidó'. SbCaadxi si racané ejerciciu cuerpu stinu para gapa stipa, peru ni zacané pe laanu la? nga uyubi nu sa nu gaxha de Dios, purti nga zaquiiñe laanu lu enda nabani ni napa nu yanna ri' ne ni gueeda ru'. ykbCadi quitu stiempu lu luguiá ca cuentu yooxho ni ricaa yu né binni, sínuque bicaa ique sa lu gaxha de Dios. Y+bPa gusiidu ca hermanu casi cayabe lii ri la? zu'nu xhiiña Jesucristu jneza, ne laga cayu'nu ni la? zidxá ladxidó' lo de stiidxa Dios ni runi cre nu, ca diidxa galán ni maca zinanda lu de ma xadxí. vebZanda idó' no ni, purti ra udí' nu diuxquixe laabe riguu be ndaaya ni. Modo ibani Timoteu lade ca hermanu  bNazaaca irá ni bizá' Dios. Qué gapa nu xi pur udxí' nu nin tobi de laani, sínuque icaa nu ni, ne udí' nu diuxquixe laa. 3bZabee ca de ichaganá binni ne laca zabee ca de go binni xiixa endaró, neca Dios bizá' ca endaró ca para go ca xpinni ne udii ca diuxquixe laa. Y+bZuna diaga cabe ni de ruaa cani nabé rusiguii dede ma qué racaná ladxidó'.  ;bCayabi dxichi Espíritu Santu laanu, dxi mayaca gueeda Cristu ziuu tu iree chu de ni runi cre nu, zinanda enda rusiguii ne irá ni rusiidi binidxaba'. DbIruti zanda iní' cadi nandxó' ni runi cre nu, neca nagana guiene binni ni casi ze'. Ndi nga laani:Beda gaca Dios binni guidxilayú:
bisihuinni Espíritu Santu qué nuchee be,
ne biiya ca ángel laabe.Bireeche stiidxa be lade irá binni,
uyuu tu bini cre laabe,
ne bigueta be ibá'.J bquenquita indaa guenda'. Peru ma nannu ximodo naquiiñe gu'nu dxiiña lade ca xpinni Dios ni nabani. Laacabe cayapa cabe stiidxa be ndaani guidxilayú ri', ne cucueeza cabe cani rucaa lú ni. J bMa naguixhe chaa ra nuu lu', peru cucaa ga'ya ndi lú lu', $Ab Purti diácono ni runi xhiiña jneza la? rudxiiba cabe laa, ne óraque jma rusi zanda güi né binni modo runi cre Cristu Jesús. Nandxó' ni runi cre nu %b Diácono laca naquiiñe cadi gapa chupa chonna gunaa, sínuque xheela si, ne ganna guni mandar ndaani lidxi ne ucueeza lú ca xiiñi'.  b Zaqueca ca gunaa ni guni dxiiña ca, laca naquiiñe ibani jneza, cadi iní' binni, ganda ucueeza laa, ne cadi quite si binni. T !b Naquiiñe ihuinni pa zaquiiñe be para dxiiña ca, óraque ru icaa be ni. Q b ne chi nanda ni biluí' Dios laanu guni cre nu, sin iree chu de laani.  +bZaqueca ni gaca diácono, gaca ni tobi nabani jneza ne runi ni riní', ne qué rixudxi, ne qué runi ni cadi jneza para si gapa bidxichi, ( IbNaquiiñe gaca ni tobi ni risaca, cadi nezalú ca hermanu si, sínuque ne nezalú cani qué runi cre, ti cadi chu' tu iní' laabe para gaca ni na binidxaba'. y kbCadi gaca ni tobi ni deru cayuni cre, paxa ora gueda udxiiba laca laa ne guiaba ná casi biaba ná binidxaba'. mSbPurti pa qué ganna be guni mandar be ndaani lidxi be la? ximodo zanda gapa be ca xpinni Dios ya'. c?btobi ni nanna guni mandar ndaani lidxi ne usiidi ca xiiñi uzuuba diidxa sin icabi ruaa. FbNaquiiñe gaca ni tobi ni qué rixudxi ne qué ruyubi diidxa ne qué runi ni cadi jneza para si gapa bidxichi, sínuque tobi ni nacha'hui', ne nadó', ne cadi nisi cá ique gapa bidxichi,  bPeru ganna ca, naquiiñe ibani jneza, cadi gapa chupa chonna gunaa, sínuque xheela si, ne ganna ucueeza laa ne cu' xpiaani', ne cadi guni gasti para iní' binni laa. Ne naquiiñe chu' para uchagalú binni ora tiica gueda guiete ralidxi, ne ganna usiidi'. o YbCasi na cabe que: Pa nuu tuuxa cá ique gaca xaíque sti ca xpinni Cristu la? jneza ni cá ique guni. oWbPeru zalá gunaa ra gapa xiiñi pa guni cre ne ganaxhii Dios ne gaca nacha'hui ne chu' xpiaani'.MbNe cadi Adán di bisiguii binidxaba', sínuque Eva, ne laa bichee. Bb Purti nirudó' bizá' Dios Adán, óraque ru bizá' Eva.  b Qué rina'ya usiidi gunaa ra cultu nin gapa ca xiixa dxiiña para guni mandar ca hombre, sínuque ucaa diaga ca sin iní' ca'. ?yb Ne cui dxí ca ra cultu ucaa diaga ca' ti iziidi ca'. {~ob sínuque uyubi ca chu'la'dxi binni laaca purti nacha'hui ca ne runi ca jneza casi naquiiñe guni ca xpinni Dios. A}{b Ne ca hermana la? cadi gacu ca lari ni cadi jneza gacu xpinni Cristu, nin uyubi ca chu'la'dxi binni laaca pur modo guni ca ique ca' o gaze ca oro o perla o gacu ca lari nabé risaca, 8|ibRacaladxe iní' né ca hermanu de irá guidxi Dios, peru gu'ya chaahui ca pa nayá ladxidó' ca', pa cadi cadxiichi ca', pa cadi nuu dinde né ca iruti para guni ca ni. 1{[bNe nga runi biseenda naa güe nia cani cadi judíu stiidxa', usiide laaca ni dxandí ti guni cre ca'. Dxandí ni canié', cadi cusiguiee', purti ma xpinni Cristu naa. {zobDxi bidxiña dxi gudixhe Dios ihuinni racala'dxi ulá irá binni la? beda gati Cristu, beda tixe saca ilá cabe. xyibTobi lucha Dios nuu, ne tobi si tu zanda iní' né laabe pur laanu, Jesucristu ni beda gaca binni guidxilayu. xbZacá nga riula'dxi Dios iní' né tu laa, ne jneza ni. Laa bilá laanu, ne racala'dxi ulá irá binni, ne ganna ca ni dxandí'. wbZv-bNaquiiñe iní né nu Dios pur presidente ne irá ni runi mandar, ti ganda chu' dxí xquidxi nu, ne ibani nu sin cu' xa ique nu gasti'. Ne ibani nu modo racala'dxi Dios ti qué gapa binni xi pur iní' laanu. 0u [bNirudó' chi tidxe lii gu'yu iní' né cabe Dios pur irá xixé binni, ne inaba cabe laa cu' ndaaya laaca', ne acané laaca', ne udii cabe diuxquixe laa pur irá ca'. rt _bZacá bi'ni Himeneu ne Alejandru. Ma bisaana laaca lu ná binidxaba ti iziidi ca cadi iní' ca Dios.s  bCadi guiaana dxiu de guni cre lu Cristu ne cadi gu'nu ni nannu cadi jneza, purti nuu tu huayuni ni nanna cadi jneza, ne biaba. Vr 'bCusaana nia lii dxiiña ri', Timoteu xiiñe'. Ma nannu xi uní' ca hermanu chiqué, dxi bizeete ca ni gudxi Dios laaca de lii. Bietenala'dxi xi na cabe ti udxii lú lu xhiiña lu sin cui sa lu atrá. >q wbQué ziuu dxi guiaana dxí Dios de guni mandar guidxilayú. Qué ridu'ya nu laa, ne qué zati. Laa nga tobi lucha Dios ni nabani. Nga runi usisaca nu laa ne udí' nu diuxquixe laa. Gp  bNga runi bilasela'dxi Dios naa, purti zacá jma bihuinni enda nacha'hui sti Jesucristu, para gu'ya cani ma nexhe guni cre laabe, xi bi'ni be naa, ne laca gapa ca enda nabani ni qué zaluxe. (o KbDxandí ni chi uzeete ri', ne irá binni nicaa ni de idubi ladxidó': beeda Cristu Jesús ndaani guidxilayú, beda ulá cani cuchee. Naa ca' jma bichee'. n bNabé guca Señor nacha'hui ne naa, ucané naa bine cre laa ne gunaxhiee laa. Zacá runi be ora ma nuu né nu Cristu Jesús tobi si. .m Wb Bi'ni be ni neca unié laabe chiqué, uzaya nanda ca xpinni be, ne udinde nia laaca'. Peru biá Dios naa purti ca'ru gune cre dxi bine ni, ne qué ganna xi cayune'. l b Cayacané Jesucristu Señor stinu naa cayune dxiiña ri'. Ne rudiee diuxquixe laa saca bisisaca naa bia' para gune xhiiña'. k b Rihuinni jneza ni purti nga ca na ca diidxa galán ni biaana ladxi naya güe', stiidxa Dios ni nandxó' ne risaca. Modo biá Dios Pablu ]j 5b cani riuu né ni cadi xheela', ca muxe', cani riba'na xiiñi binni, cani rusiguii, ne cani runi jurar iní' ni dxandí peru qué runi ni. Para ca nga nga gu'ta ley ne para tutiica ucaa lú ni jneza iziidi binni. 0i [b Naquiiñe guietenala'dxi nu qué ra'ta ley para cani cayuni jneza sínuque para cani cuchee, cani qué na uzuuba diidxa', cani qué runi ni na Dios sínuque ni na ique, cani qué rizaala'dxi pa nuu Dios sínuque jma ricá ique ni nuu ndaani guidxilayú ri', cani guuti bixhoze o jñaa, o binni, eh EbNanna nu jneza ley ni bidii Dios Moisés, peru pa iquiiñe cabe ni casi gudixhe be ni. g 1bRacala'dxi cabe usiidi cabe xi na Dios, peru qué riene cabe xi na be ne qué riene cabe ni riní' cabe. Peru rusiidi cabe casi ñaca nanna cabe. Uf %bNuu tu biree chu de irá nga, ne ma nisi ni qué iquiiñe ricaa yu né ca'. =e ubCayabe lii gu'nu ni ti acanéu laacabe guia ladxidó' cabe, ne cadi chu' ni uchiiña xquenda biaani cabe, ne guni cre cabe de idubi ladxidó' cabe ti ganda ganaxhii saa cabe. Qd bNe ga'bu laaca usaana ca ca cuentu yooxho', ne de usirooba ca historia sti ca bixhoze gola nu. Rutinde diidxa si ni laacabe, ne qué racané ni ganna binni ni gudixhe Dios gaca ra guni cre binni laa. 8c kbDxi ma chi guiaaxha guenda Macedonia, gudxe lii guiaanu Efeso, ne ngaca nga racaladxe gabe lii yanna. Zaa nuu lu racá para ucueezu lú cani canausiidi ni cadi dxandí'. ab =bCucaa gui'chi ri lú lu, Timoteu, xiiñe neza Jesucristu Señor stinu. Dios Bixhoze nu ne Señor Jesucristu gu'ya lii ne cu' ndaaya lii ne quixhe dxí ladxidó' lo'. Xi guni né Timoteu cani rusiidi ni cadi dxandí' 5a gbNaa nga Pablu. Naca apóstol sti Jesucristu purti nga nga ni na Dios ne Señor Jesucristu. Gudixhe Dios ulá laanu ra guni cre nu Jesucristu, ne nga runi ma cá lú nu laa. >`wNJesucristu Señor stinu cu' ndaaya laatu. Amén.q_[NSeñor bidii naa dxiiña ri', nga runi cayabe laatu gu'nda tu gui'chi ri nezalú irá ca hermanu. K^NLaudii stale diuxi irá hermanu ne laquidxi dxiichi laaca'. 7]iNHermanu ca', lainí' né Dios pur laadu. W\'NZuni Dios irá nga luguiá tu, purti runi ni riní', ne laa uní' né laatu. N[NDios riguixhe dxí ladxidó' no, ne rinaba du laa usiá pe xpida tu ne xquenda biaani tu ne espíritu stitu, ne idubi naca tu, ti qué quiba donda ique tu dxi gueeda Jesucristu Señor stinu. /ZYNNe laixele de irá xixé ni nadxaba'. :YoNLauyubi uná nga ni jneza, ne nga laguiaana né. >XwNLaicaa stiidxa cani rui' né laatu ni rabi Dios laa. EWNLaudii lugar guni Espíritu Santu dxiiña luguiá tu. vVeNIntiica izaaca tu, laudii diuxquixe Dios purti nga nga ni na be guni cani ma nuu né Cristu Jesús tobi si. 2U_Nne lainí' né Dios sin guiaana dxí tu. ,TSNCadi usaana tu de guieche tu, SNLaguuya gá qué chi uquixe tu ni guni binni laatu, sínuque lagaca nacha'hui ne irá hermanu, ne zaqueca cani qué runi cre. /RWNHermanu ca', laulidxe cani nachaaba lade tu, cani qué na guni dxiiña'. Lagacané cani cadxibi, ne cani ca'ru uzuhuaa chaahui, ne cadi ixhacala'dxi tu laaca'. hQIN Lausisaca laacabe ne laganaxhii laacabe purti cayuni cabe dxiiña que. Ne cadi chu' dinde tu. PN Hermanu ca', rinaba du laatu icaa tu stiidxa cani runi dxiiña lade tu, cani za niru lú tu ne rabi laatu xi na Señor guni tu. zOmN Nga runi lausieche saa cásica cayuni tu, ne cada tobi uyubi uzuhuaa chaahui stobi. Ra culidxe Pablu ca hermanu jNMN Laa guti pur laanu ti ganda cueza né nu laa tobi si, pa nabani ru nu, o ma guti nu dxi gueeda. uMcN Purti cadi gudixhe Dios laanu para guiaba ná nu, sínuque para ganda ilá nu pur Jesucristu Señor stinu. SLNPeru laanu, zanda gabi nu ma birá gueela para laanu. Nga runi naquiiñe cu' xpiaani nu, uzuhuá' dxichi nu lu ni runi cre nu ne ganaxhii saa nu, ne guietenala'dxi nu ma bilá nu. Irá nga zapa laanu. DKNPurti huaxhinni nga rasi binni ne laca huaxhinni rixudxi. nJUNYanna, gataná nu ne cu' xpiaani nu. Cadi gaca nu casi cani qué runi cre, casi ñaca nisiaasi ca'. uIcNMa cadi nuu tu lu guelacahui, purti ma zinanda tu ni dxandí ni gudixhe Dios, casi ñaca cuzaani be laatu. sH_NPeru laatu, hermanu ca', ma biree tu ra nacahui, ma qué zanda inaaze dxi que laatu, purti cabeza tu ni. 5GcNRuluí' gasti chi gaca, nuu dxí guidxi, mala inaaze be laaca casi rinaaze yuuba ti gunaa ora ma gunda dxi gapa ba'du'. Zacá zazaaca cabe, ne óraque ma qué zalá cabe. cF?Npurti maca nanna dxichi tu dxi gueeda be la? mala guiuu be, casi riuu gubaana huaxhinni. JE NHermanu ca', cadi naquiiñe ucaa xi beeu o xi dxi gueeda Señor, 6DgNLagüí' ni lade tu para guieche saa tu.CNne óraque laanu cani nabani, guiasa né nu laaca tobi si lu bi para idxaaga nu Señor lade za. Ma qué ziuu ru dxi ixele nu de laa. nBUNPurti sicarí nga chi aca ni. Zacá ti ridxi casi ora cayuni mandar tuuxa, ne laca zucaa tobi de ca ángel ni jma risaca ridxi, ne zaxidxi trompeta sti Dios, ne ziete Señor de ibá'. Nirudó' ibani ca xpinni Cristu ni ma guti, A}NNga runi racala'dxi du ganna tu xi na Dios: pa nabani nu dxi ibigueta Señor, qué zazá niru nu lú cani ma guti. @}NRuni cre nu cásica guti Jesús ne bisibani Dios laa zacaca zusibani be cani guti ma runi cre laa para guedané ca laa. ?N Hermanu ca', racala'dxi du ganna tu xi raca binni ora ma guti, ti qué chu' tu triste casi cani qué nuyubi nulá Cristu laa. {>oN Zacá qué zapa cani qué runi cre Cristu xi pur iní' laatu, ne qué ziaadxa laatu gasti'. Modo ibigueta Señor =N Cadi ma canazá tu cherí cherica', sínuque laucaa ique xhiiña si tu, ne laguni dxiiña', casi gudxi du laatu guni tu. (<IN Ne rihuinni cayuni tu ni, purti nadxii tu irá ca hermanu ni nuu idubi Macedonia. Peru rinaba du laatu, hermanu ca', laganaxhii jma que bia' nadxii tu yanna. v;eN De enda ranaxhii saa la? cadi naquiiñe ucaa gui'chi lú tu, purti maca bisiidi Dios laatu guni tu ni. %:CNCani qué ulabi ni cayabi du laatu ri la? cadi zácaxa cadi culabi binni guidxilayú, sínuque cadi culabi Dios. Laa nda bidii laanu Espíritu Santu sti'. S9NPurti uní' né Dios laanu para guni nu ni nacha'hui', cadi ni nadxaba'. 8-NNin tobi de laatu qué chi chite tu hermanu stitu de ni cuze'te du ri', purti nabé naná zusaba ná Señor ni guni ni. Maca gudxi du ni laatu. f7ENCadi guni tu casi runi cani qué runibiá' Dios, rapa ca xheela ca para si gaca xcustu ca'. e6CNNe cada tobi tu lacueza né xheela tu modo riula'dxi Dios, ne laganaxhii laa purti risaca. R5NNi racala'dxi Dios nga sa tu jneza, cadi chu' né tu ni cadi xheela tu. I4 NMa nanna tu xi irá gudixhe Jesús gabi du laatu guni tu. 03 [NHermanu ca', bisi'di du laatu modo racala'dxi Dios sa tu, ne cayuni tu ni. Yanna rinaba du laatu jma rusi guni tu ni. Cayabi du ni laatu purti ma xpinni Jesús laanu. #2?N Ne cadi ibi'xhi ique tu sínuque guiaana tu para laa si, ti cadi quiba donda ique tu nezalú Dios Bixhoze nu dxi guedané Señor Jesús irá xpinni.j1MN Ne acané Señor laatu jma rusi ganaxhii saa tu ne ganaxhii tu irá binni casi nadxii du laatu. n0UN Rinaba du acané Dios Bixhoze nu ne Jesucristu Señor stinu laadu ti ganda chi ganna du laatu. /N Ridxí ne huaxhinni caní né du laabe, canaba du laabe idu'ya du laatu para acané du laatu izaa chaahui ra riaadxa ru guni cre tu. {.oN Dede qué idxela du diidxa udí' né du diuxquixe Dios pur laatu ne pur irá modo huasieche tu laadu nezalú be. b-=NYanna ma undisa ique du, ne ma nuu du gana purti gunna du qué huaree chu tu de Señor. y,kNZacá nga laani, hermanu ca', neca nabé naná ni cadidi du, peru bieche du ora gunna du zuhuaa dxiichi ru tu. + NPeru yanna ma bigueta Timoteu de Tesalónica. Bisieche be laadu ra na be, de yanna runi cre tu casi chiqué ne nadxii saa ru tu. Ne laca gudxi be laadu rieche tu ora rietenala'dxi tu laadu, ne cásica laadu zaqueca laatu napa tu gana gu'ya tu laadu. ]*3NNga runi, biiya sia' ma qué ganda chu' dxí ladxiduá' la? biseenda tobi yeguuya pa de yanna zuhuaa dxiichi tu lu ni runi cre tu. Purti nuaa xizaa pa ma gudxite binidxaba ique tu, bichiá dxiiña bine lade tu. o)WNDxi nuu ru du lade tu gudxi ca du laatu zeeda enda naná luguiá nu, ne ma biiya tu cayaca ni zacá. t(aNti cadi chu' tu iree gana ne enda naná cadi'di tu ca. Maca nanna tu irá nu napa nu xidé tidi nu zacá. ' NTantu cá ique du laatu dede ma qué ñanda nibeza du jma. Bise'nda du hermanu Timoteu ra nuu tu para ganna du xi ze xa tu. Ma iropa si du biaana du ndaani guidxi Atenas. Nabé huayuni né Timoteu laadu xhiiña Dios, ne rizá né laadu ra canayuí né du binni stiidxa Cristu. Nga runi bise'nda du laa ra nuu tu para acané laatu uzuhuaa chaahui tu ne guieche né tu ni runi cre tu, &NE%NPurti laatu nga raca né du nandxó' ne rieche né du.;$oNLaatu nga cá lú du usieche tu laadu, ne usihuinni tu xhiiña du dxi gueeda Jesucristu Señor stinu, ti ganda guieche né du ni bini du. Nga runi napa du gana idu'ya du laatu. b#=NUcala'dxi du ñuu du. Naa, jma que ti tiru biyube ñaa', peru bicueeza binidxaba laadu. "NHermanu ca', biré' du ra nuu tu caadxi, peru ladxidó' do biaana né laatu, ne pa ñanda si guiuba nidu'ya du laatu. q![NRacala'dxi cabe ucueeza cabe laadu de güi né du ca binni ni cadi judíu diidxa', ti cadi ilá ca'. Ne zacá cazaa chaahui stonda ca judíu, ne yanna huaxa ma nuu pe xiana sti Dios luguiá ca'. Cá ique Pablu ibigueta Tesalónica W 'NNe laca judíu biiti Señor Jesucristu, ne laca biiti ca ca profeta chiqué, cani byuí' né laaca stiidxa Dios, ne yanna ma uladxi ca laadu. Qué runi cabe ni na Dios, ne ridxela saa né cabe irá binni. ONHermanu ca', dxi bininá ca binni xquidxi tu laatu la? bizaaca tu casi bizaaca ca xpinni Dios ni nuu Judea, cani ma bini cre Cristu Jesús. Neca judíu laacabe peru laca ca judíu bininá laacabe. wgN Qué riaana dxí du de udí' du diuxquixe Dios purti ucuaa tu ca diidxa byuí né du laatu casi stiidxa Dios ne cadi casi stiidxa binni. Ne dxandí stiidxa Dios ni. Ne dede dxi bini cre tu ni, cayuni ni dxiiña ndaani ladxidó' to. +N ne gudxi du laatu sa tu casi naquiiñe sa ca xpinni Dios. Laa guridxi laatu para ganda chu' tu ra runi mandar, ne gu'ya tu enda nandxó' sti'. ~uN Nanna dxichi tu uní né du cada tobi tu casi riní' né bixhoze binni laa. Ucané du laatu para cadi iree tu gana, dAN Xpinni Cristu ca', biiya tu modo uzá du lade tu, ne laca biiya Dios. Ne pur modo uzá du que la? bihuinni xpinni Dios laadu. Bini du jneza, ne qué gapa binni xi pur udxiiba donda ique du, purti qué nuché' du. 8iN Hermanu ca', laatu nanna tu bini du dxiiña ridxí ne huaxhinni para gupa du ni udidi né du dxi laga cayuí né du laatu stiidxa Cristu, ti cadi gua nin tobi tu laadu. nUNPa ñanda la? cadi stiidxa Dios si nudí' du laatu, sínuque ne xpida pe du, tantu nadxii du laatu. _7NSínuque uca du nadó' ne laatu, casi runi ti gunaa ne ca xiiñi', rusiniisi laaca'. wgNQué nuyubi du nisaca du lade tu, nin lade xcaadxi binni, neca ñanda nisaca du purti Cristu biseenda laadu.  NLaatu nanna tu qué ñuu dxi nugá du laatu ne qué ñuu dxi nuyubi du nicaa si du xpueltu tu. Dios nanna nayá ladxidó' do. PNBisaana Dios stiidxa ladxi ná du purti nanna zanda güi du ni jneza, ne zacá cayuí du ni. Laa nanna xi nuu ndaani ladxidó' do, ne cuyubi du guni du ni chu'la'dxi be ne cadi ni chu'la'dxi binni. jMNNanna du jneza ni bisi'di du laatu, ne qué nusiguii du para niguite du binni nicaa stiidxa du. b=NNanna tu neca udinde né cabe laadu ne bininá cabe laadu ndaani guidxi Filipos peru ucané Dios laadu para gunda bidxiña du xquidxi tu ne byuí né du laatu stiidxa be sin nidxibi du, neca uyuu tu bicaa lú laadu. L NHermanu ca', laaca tu nanna tu cadi pur gana si uyuu du ra nuu tu. 7 iN Laca cayuí' cabe pabiá' cá lú tu ibigueta Xiiñi Dios de ibá'. Cuzeete Jesús ni bisibani be de lade gue'tu que. Laa zulá laanu dxi usaba ná be binni guidxilayú.' IN purti ma laape cabe cayuí' cabe modo bichagalú tu laadu dxi uyuu du ra nuu tu, ne modo bisaana tu ca bidó' para cayuni tu ni na tobi lucha Dios ni nabani. \ 3Npurti laatu bicheeche tu stiidxa Señor irá ladu. Ne cadi binni Macedonia ne Acaya si nanna pabiá' runi cre tu Dios, sínuque dede cani nuu zitu ma nanna ni. Ne yanna ma cadi naquiiñe güi né du ni laacabe, _ 9NZacá guca tu ti ejemplu para irá ca xpinni Cristu ni nuu Macedonia ne ni nuu Acaya, [  1NNe dxi ma ucuaa tu stiidxa Dios la? bizulú tu bibani tu modo ca bi'ya tu uzá du lade tu, modo biluí' Señor laatu. Ne bisieche Espíritu Santu laatu ra ucuaa tu ca diidxa que, neca udi'di tu ra nagana. Q  NPurti dxi ucuaa tu stiidxa Cristu la? qué nicaa tu ni pur modo byuí né du ni laatu, sínuque purti bi'ni Espíritu Santu dxiiña luguiá tu. Ne uní du de idubi ladxidó' do purti nanna du dxandí ni cayuí du. Laaca tu nanna tu ximodo uzá du lade tu para gunda ucané du laatu. Rieche Pablu modo runi cre binni Tesalónica L  NHermanu ca', nadxii Dios laatu, ne nanna dxichi du gulí be laatu. 7  iNRuni tu xhiiña Dios purti runi cre tu laa ne nadxii tu laa, ne qué huasaana tu de icá lú tu Jesucristu Señor stinu. Ne irá nga ruze'te du lu Dios ora riní né du laa. v  gNQué riaana dxí du de udí' du diuxquixe Dios pur irá tu, ne cada iní né du laabe ruze'te du laatu.  #NNaa nga Pablu. Naa ne Silvanu ne Timoteu cucá' du gui'chi ri lú tu, hermanu ca', ca xpinni Cristu ni nuu ndaani guidxi Tesalónica, cani ma nuu né Dios Bixhoze nu ne Señor Jesucristu tobi si. Rinaba laacabe cu' cabe ndaaya laatu ne quixhe dxí cabe ladxidó' to. }Laugapa diuxi saa ne laquidxi saa purti hermanu laatu. Gata dxí ladxidó' to irá tu, ca xpinni Jesucristu. Amén.' Ca xpinni Cristu ni nuu Babilonia, cani gulí Dios cásica gulí laatu, cuseenda ca stiuxi tu, ne Marcu xiiñe laca cuseenda stiuxi tu. 'G Napa Silvanu casi ti hermanu ni qué riree chu lu jneza Dios. Laa ucané naa bicaa gui'chi huiini ri lú tu. Bicaa ni para acaniá laatu indisa ique tu ne para gabe laatu irá ni bidii Dios laatu, irá ni rusihuinni pabiá' nadxii laatu. Yanna cadi ichaacha tu de ni runi cre tu. Z- Laabe qué ziuu dxi guiaana dxí be de isaca be ne guni mandar be. Amén. Diuxi  Ne ora ma ucaná tu caadxi la? jma rusi zaniisi tu lu stiidxa Dios, zuzuhuaa chaahui be laatu, ne zudii be stipa laatu ne zuni be laatu naguidxi. Laabe racané be laanu, uní' né be laanu para isaca né nu Jesucristu lu enda nandxó' sti ni qué ziuu dxi iluxe. -S Lauzuhuaa dxiichi lu ni runi cre tu, ne laucaa lú laabe, purti nanna tu cadi laasi tu cadi'di tu ni, sínuque zacaca cayacaná ca hermanu stitu ni nuu irá ladu. 1Lacuu xpiaani tu ne lagataná, purti canazá binidxaba', enemigu stitu, canananda laatu casi ti lion ni canaguu beedxe', canayubi tu uxuuxe. `9Cadi chu' tu xizaa, sínuque laquixhe irá ni lu ná be, purti laabe cayapa be laatu. lQLaganna gasti nga laatu nezalú Dios ni nandxó', ti udxiiba be laatu dxi naguixhe be guni be ni. ~Zaqueca laatu, hermanu ni nahuiini ru', lauzuuba stiidxa ca hermanu gola. Ne irá tu laizaala'dxi saa, sin udxiiba tu laca laatu, purti cá lu gui'chi ra na ni: “Nanala'dxi Dios ni runi cani rudxiiba laca laa, peru racané be cani qué rudxiiba laca laa.” v}eTi ora gueeda Pastor ni naca xaíque sti irá xixé nu la? zudii laatu ti premiu ni qué ziuu dxi initilú. |{Cadi guni mandar tu laacabe casi ñaca laatu nga xpixuaana cabe, sínuque lasá jneza ti gu'ya cabe ximodo ibani cabe. v{eRinaba laatu, hermanu gola ca', lagapa ca xpinni Dios, cani bisaana be lu ná tu. Laguni ni de idubi ladxidó' to casi racala'dxi Dios, ne cadi purti napa tu xidé guni tu ni, nin pur bidxichi, sínuque laguni ni de idubi ladxidó' to. \z 3Yanna la? chinié nia cani naca hermanu gola lade ca xpinni Cristu. Naa laca naca hermanu gola casi laatu. Naa biiya pia' ra ucaná Cristu, ne ziuaa lu enda nandxó' stibe, casi laatu, dxi ganda dxi ihuinni ni. MyNga runi, pa cayacaná tu purti nga nga ni gudixhe Dios para laatu la? cadi guiaana dxí tu de guni tu jneza ne lausaana xhialma tu lu ná Dios ni bizá' laanu, purti laa qué zusaana laatu.xCasi cá ni lu Xqui'chi be: “Pa nagana ilá ni nacha'hui la? xi gaca xa de cani qué runi cre Dios, ne cani qué runi jneza ya'.” wMa bidxiña hora cu' bia' Dios stonda xpinni, ne pa uzulú né be laanu la? xi gaca xa de cani qué rizaala'dxi stiidxa be ya'. vwPeru pa acaná tuuxa purti runi cre Cristu la? cadi ituí lú, sínuque udii diuxquixe Dios purti xpinni Cristu laa. u/Peru pa acaná tu, cadi gaca ni pur ni huayuni tu, cadi guuti tu, cadi cuana tu, nin guni tu xiixa ru ni cadi jneza, nin cu' ruaa tu ratiica si. 7tgDichoso de laatu pa cu' dí cabe laatu tisi xpinni Cristu laatu, purti nuu né Espíritu sti Dios ni nandxó' laatu. Laacabe riní' cabe laabe peru laatu rusisaca tu laabe. s7 Sínuque laguieche purti cayacaná tu casi ucaná Cristu, ne zacá zadxá ladxidó' to de enda nayeche dxi gueeda be, dxi ihuinni pabiá' risaca be. |rq Hermanu ni nadxiee ca', cadi idxagayaa tu ora gueeda xiixa ni nabé naná luguiá tu, maca nanna tu zaca ni. iqK Ni napa gracia para iní' la? güi né binni stiidxa Dios. Ne ni napa gracia para acané stobi la? guni ni bia' stipa ni bidii Dios laa. Ne irá xixé ni guni tu, laguni ni para gusisaca tu Dios purti xhiiña Jesucristu cayuni tu. Cadi guiaana dxí nu de usisaca nu laabe, ne qué ziaana dxí be de guni mandar be. Ximodo tidi xpinni Cristu ni nagana ~K~?||I{izyyJxx1wXvv4uut skrqqLpoonnm_lltkjjLii/hh^hgHf}eeRddwdcobbyaa`r_^]];\h\ [ZYY^XX_WWW UUUOTSSiRSQQ?POO0NzMM8LLKrJJ=<g0HY~xb'o' # y  <THGz^6 e Ne óraque ma zanda chi güi du stiidxa Cristu ca xcaadxi guidxi ni nuu cherica de xquidxi tu, ra iruti ca'ru guni dxiiña', purti qué zudxi'ba du laadu lu xhiiña stobi. ! ; Qué rudxi'ba du laadu lu xhiiña stobi, sínuque ribeza du idale fe stitu ti irooba xhiiña du lade tu sin tidi du bia' ra ma nexhe guni du dxiiña'. t a Ne cadi cayú' du lú ni gudixhe Dios para stobi, purti nirudó' laadu yegüí du stiidxa Cristu lade tu. I   Laadu qué zuni du dxiiña ni qué niguixhe Dios guni du ne óraque udxi'ba du laadu ti bini du ni. Dios riguixhe ra guni du dxiiña', ne biseenda laadu dede ra nuu tu ndaani guidxi Corinto. M Zitu zuhuaa lua uchaaga naa cani rudxiiba laca laa. Gasti xpiaani cabe. Laca laacabe riní' cabe pa jneza cayuni cabe ne qué ruyubi cabe xi na Dios, ne ruchaaga bia' saa cabe ni runi cabe. w Ganna ca cani caní' zacá, cásica ni rucaa lu gui'chi ora nuaa zitu de laatu la? zacaca zanié ora chaa ra nuu tu. *M Nuu tu na ridinde nia laatu ne rinié naduxhu lu gui'chi ni rucaa lú tu, peru ora ma nuaa ra nuu tu ma qué ruluí' pa zanda gune xiixa, ne qué ganna inié'. _7 Cadi zácaxa tu cuchibe sia' laatu pur ni rucaa lu ca gui'chi ni ruseenda ra nuu tu. &E Ne neca nabé ruzeete naca xaíque stitu, peru qué rituí lua inié ni, purti bisaana Señor naa guuya iniisi tu lu jneza, ne cadi para guutua ñee laatu. w Laatu ruuya tu ni rihuinni si. Pa nuu de laatu na ma xpinni Cristu laa la? ganna dxichi laca xpinni Cristu naa. c? Ne ora ma irá tu uní' tu zuzuuba tu diidxa la? zusaba ná du de laatu ni qué guni ni. [/ Ruse'gu du ruaa cani riguiñe yu stiidxa Dios, cani raca nandxó' ne riguixhe xiixa para qué chu' tu gunibiá' Dios. Ruyubi du ucueeza du irá ni riní' ique binni guidxilayú, ti iní' ique ca ni na Cristu. ve Purti ni riqui'ñe du para ucá' lú né du la? cadi casi ni riquiiñe binni guidxilayú, sínuque nandxó' ni casi nandxó' Dios ni bidii cani laadu para uchiá né du intiica ni quixhe cabe para cadi chindá stiidxa Dios ra nuu cabe. a; Neca binni guidxilayú laadu peru qué rucá' lú du casi rucaa lú binni guidxilayú. &~E Peru gabe ca' laatu, laguni jneza ti cadi tinde nia laatu ora chaa ra nuu tu, purti qué zadxibe inié nia cani na cadi dxandí xhiiña Dios ndi canayune'. H}  Naa nga Pablu. Cayaca nacha'hui ne laatu ne canié nia laatu ne diidxa nadó' casi ñaca Cristu caní' né laatu. Nuu tu na ridxibe inié ora nuaa lade tu. Ixele sia', óraque ru ma canié'. | Diuxquixe Dios saca bidii Xiiñi pur laanu, de nin qué zanda idxela nu diidxa para iní nu pabiá' sicarú ni bi'ni be pur laanu.{ Ne zacá zanaxhii cabe laatu ne zaní' né cabe Dios pur laatu purti ma bisihuinni tu enda nacha'hui sti Dios lu xpida tu. Pz Pur ni chi guni tu ca, zahuinni cuzuuba tu stiidxa Cristu, ne ora gu'ya cabe ni la? zusisaca cabe Dios. Ne zudii cabe diuxquixe laa purti nabé ucané tu laacabe ne cadi laasi cabe, sínuque irá'. y7 Purti ora racané nu ca hermanu zacá la? riquiiñe ni chupa modo. Tobi la? rapa ca ni caquiiñe ca', ne stobi la? stale binni rudii diuxquixe Dios. x7 Qué ziuu dxi guiaadxa laatu gasti ni iquiiñe para acané tu cani caquiiñe', ne zacá ra chi saana du ni udii tu ca la? zudii cabe diuxquixe Dios. (wI Dios rudii biidxi para udxi'ba nu, ne endaró para idó' no, ne laca laa udii laatu ni iquiiñe tu para acané tu lu xhiiña', ti idale xpinni ra guni tu ni. v) Casi cá ni lu Xqui'chi Dios:Rucheeche ná be ni napa be
ne rudii be ni ca pobre.Qué ziuu dxi guiaana be de aca be nacha'hui'. u Dios zanda utale ni napa tu, ti qué chu' dxi guiaadxa ni iquiiñe tu, ne gapa tu para acané tu lu irá xhiiña Dios ni cayaca. 2t] Cada tobi udii bia' rului'la'dxi', ne cadi acaná ladxidó' ti ma bidii ni, nin udii ni purti canaba cabe ni laa, purti nadxii Dios ni rudii ni laa de idubi ladxidó'. psY Laguietenala'dxi' ni rudxiiba huaxié' la? huaxié' ricaa, ne ni rudxiiba stale la? ricaa stale. 7rg Nga runi unaba ca hermanu ri che ca', purti modo ruuya ni la? ruluí' naquiiñe sa niru cabe lua' ti acané cabe laatu iluxe idopa ni ma uní' tu zudii tu. Pa ma nuu ni la? zahuinni cadi cudii tu ni purti canaba du ni laatu, sínuque de idubi ladxidó' to cayuni tu ni. Ni rudxiiba stale, ricaa stale q5 quenquita chiné tuuxa de Macedonia naa ne pa gu'ya ca'ru iluxe utopa tu ni la? zatuí lua purti unié zuni tu ni, ne laatu jma rusi zatuí lú tu. qp[ Peru cuseenda ca hermanu ri ra nuu tu para quixhená ca laatu, ti ihuinni dxandí ni bizeete de laatu, o} Ma nanna qué raxha ique tu para guni tu ni. Nga runi rudxiiba laatu lade ca binni Macedonia. Gudxe laaca', laatu de udubiza bizulú tu cayacané tu. Ne ora gunna cabe cayuni tu ni la? ucané ni casi irá cabe para bilui'la'dxi cabe bi'ni cabe ni. Gn  Nanna zacané tu ca xpinni Cristu sin ca ucaa gui'chi lú tu. mYanna lauluí' laacabe nadxii tu laacabe ti ganna irá ca xpinni Cristu ni, ti cadi na ca ruchee ra ruchaya enda naró' stitu.&lEPa chu' tu inaba diidxa laatu tu naca Titu la? lagabi laaca huazá né be naa, ne tobi si huayuni né be naa dxiiña ra ucané du laatu. Ne pa inaba diidxa cabe de xhupa hermanu que la? lagabi laacabe ca xpinni Cristu biseenda laaca ne dxandí rusisaca ca Cristu pur modo nabani ca'. Ak{Laca cuse'nda né du Titu ne hermanu que sti hermanu. Huadu'ya du dxandí napa be gana guni be dxiiña ne jma rusi cá ique be ni yanna purti ma nanna be napa tu gana acané tu. gjGNga runi cuyubi du guni du irá ni jneza, cadi nezalú Señor si, sínuque ne nezalú binni. OiQué racala'dxi du iní' binni laadu runi bidxichi ni cutopa du ri'. h5Ne laaca ulí ca laabe chiné be laadu ra chi saana du ni ma bidopa. Cayuni du irá ni para usisaca du Señor ne ti ihuinni napa du gana acané du. gChi use'nda né du laabe dxa hermanu ni nabé huayacané ireeche stiidxa Dios que. Irá ca xpinni Cristu rudxiiba laa. ufcDe ndaani ladxidó' be biale che be ra nuu tu purti nadxii be laatu ne cadi purti si bisaana nia ni laabe. se_Diuxquixe Dios saca bisiaa Titu laatu, ne yanna ricá ique Titu acané laatu casi ricá ique laatu. dyCasi cá ni lu Xqui'chi Dios: “Ni bitopa stale la? qué ñaana ru sti', ne ni bitopa huaxié' qué ñaadxa sti'.” Ac{sínuque para gapa tu bia'ca, bia'ca. Laga napa tu yanna la? laudii cani huaxié' napa, ne ora ma qué gapa tu ne napa cabe la? ma laacabe udii cabe laatu, ne zacá ziaana tu bia'ca. ?by Cadi cayabe laatu udii tu dede irá stitu stobi, a Pa udii binni de idubi ladxidó', ziula'dxi Dios ni bia' tiica laani. Nanna be pabiá' napa binni, ne qué zanaba be laa ni qué gapa. \`1 Zacaca yanna launduuxe ni ne gana casi bizulú tu ni, ne lachinanda bia' napa tu. i_K Naa rabe galán para laatu unduuxe tu ni bizulú tu udubiza que. Ne gana bizulú tu acané tu. \^1 Purti ma nanna tu pabiá' guca Jesucristu Señor stinu nacha'hui ne laanu. Neca stibe irá', peru beda ganna be xii nga enda pobre purti nadxii be laatu, ne bi'ni be ni ti ganda icaa tu irá ni cayaadxa laatu. ]Cadi cayune mandar laatu guni tu ni, sínuque cuzeete ni bi'ni ca xcaadxi, ti ihuinni pa dxandí nadxii tu ca hermanu. \{De irá modo ma dxi'ba tu: runi cre tu Cristu de idubi ladxidó' to, ne ma nabé riene tu, ne nanna tu güi né tu ni stobi, ne runi tu xhiiña Dios ne stale gana, ne nadxii tu laadu. Yanna riaadxa si iziidi tu acané tu ca xcaadxi xpinni Cristu. [7Yanna ma cayabi du Titu che ra nuu tu para unduuxe ni bizulú lade tu chiqué, acané laatu utopa tu ti ofrenda para ca xpinni Cristu ni caquiiñe'. Z5ne cadi nga si, sínuque bi'ni ru cabe jma: nirudó' bidii cabe xpida cabe Señor, ne óraque bisaana cabe ni ladxi ná du, casi na Dios guni cabe. QYNabé ucuá cabe lú du udí' du lugar acané cabe ca xcaadxi hermanu, XCayabe ni laatu purti nanna dxandí ni. Bidii cabe de idubi ladxidó' cabe bia' gunda, ne dede ni qué gapa cabe bidii cabe. W9Neca huadi'di cabe ra nagana peru nayeche nuu cabe. Nga runi neca huaxié' napa cabe peru huadii cabe de idubi ladxidó' cabe para acané cabe stobi. hV KHermanu ca', racala'dxi du güi né du laatu modo huayacané Dios ca hermanu ni nuu Macedonia. RUCayeche purti ma nanna cadi naquiiñe chuaa xizaa pa zuni tu jneza.T3Ne jma rusi ranaxhii be laatu ora rietenala'dxi be modo bizuuba tu diidxa' ne modo bichagalú tu laabe, qué ñaca tu nayá', ne bidxibi tu laabe. 4SaPa bidxiiba laatu nezalú be ante che be ra nuu tu la? cadi catuí lua ti bine ni, purti cásica dxandí irá ni huayabi du laatu la? zaqueca dxandí ni gudxe laabe que. Rw Yanna ma nuu dxí ladxidó' do ne laca nabé cayeche du purti nayeche beeda Titu pur irá modo bisieche tu laa. *QM Cadi ni bichee si que cá ique ra bicaa gui'chi que lú tu, nin ni bichee né be que, sínuque jma bine ni para uluí' Dios laatu pabiá' risaca du para laatu. P Laguuya si pabiá' galán biree ni para laatu ra ucaná ladxidó' to modo na Dios, pabiá' ucuá ique tu guni tu ni jneza ti ihuinni nga ni cuyubi tu guni tu, pabiá' bidxiichi né tu laca laatu ne pabiá' bidxibi tu, pabiá' gupa tu gana gu'ya tu naa, ne pabiá' biyubi tu usaba ná tu ni bichee que. De irá modo bisihuinni tu ma gasti donda luguiá tu de ni cuze'te nu ri'. cO? Purti ora racaná ladxidó' binni modo na Dios la? rudxii lú ca neza ilá ca', ne qué reeda malaya laaca xiñee biyubi ca neza que. Peru ora acaná ladxidó' cabe modo racaná cani qué runi cre Dios la? zati cabe. 6Ne Ma cayeche', cadi purti bininá ni laatu, sínuque purti biquiiñe ni para bixele tu de ni cadi jneza. Ucaná tu modo na Dios ne zacá qué nuniti tu gasti pur ni bini du. M'Ora biiya ucaná tu chupa chonna gubidxa ra bicaa gui'chi que lú tu, rabe pa ñanna qué nucaa ni. Peru ma cadi cayeeda di malaya naa. 'LGBieche du ra bedandá be, peru cadi nga si, sínuque laca bieche du ra byuí' né be laadu pabiá' bisieche tu laabe. Gudxi be laadu pabiá' napa tu gana gu'ya tu naa, ne pabiá' ucaná ladxidó' to pur ni guca que, ne pabiá' riree tu favor stinne', ne jma rusi bieche ora gunna nga. YK+Peru rusieche Dios ni cayacaná ladxidó', ne bisieche laadu ra bedandá Titu. 6JeDede dxi bedandá du Macedonia, qué ganda chu' dxí ladxidó' do. Ladu tiica iré' du nuu ni cuchiiña laadu. Qué riaadxa tu ucaa lú laadu ne cadxibi ladxidó' do. yIkNapa confianza laatu ne nabé rieche nia laatu. Neca nuaa lu enda naná, peru nayeche nuaa ne cadi caree gana. &HECadi cayabe ni laatu para udxiiba donda ique tu, purti maca gudxe laatu napa laatu ndaani ladxiduá'. Pa gati nu o pa ibani nu peru nuaa nia laatu tobi si. GwLaganaxhii laadu. Qué huaché' né du iruti', ne qué huayuni du pur uchee iruti', ne qué huaguite du iruti'. F yNga runi, hermanu ni nadxiee ca', yáquexa ma bidii stiidxa be laanu la? usiá nu laanu de irá ni runi dxaba xcuerpu nu ne espíritu stinu, ti sa nu modo pe naquiiñe sa ca xpinni be, cani ridxibi laabe. Cayeche Pablu ma bichaa ca binni Corinto hEIne gaca Bixhoze tu,
ne laatu gaca tu xiiñe'.Zacá na Dios ni runi mandar irá'.DNe laca cá ra na be:Lairee de lade cabe ne laixele de laacabe,
ne cadi cana tu ni cadi nayá para naa,
ti icaa laatu, ZC-Zanda xa chu' né yu'du sti Dios ca bidó' tobi si. Laatu nga yu'du sti Dios ni nabani, casi cá lu Xqui'chi ra na:Zabeza nia laacabe ne zazaya lade cabe,
ne zaca Dios stícabe ne zaca cabe xpinne'. |BqZanda xa sa né Cristu binidxaba tobi si. O zanda xa sa chupa tobi si, tobi runi cre Cristu, stobi qué runi cre. PACadi gaca né tu cani qué runi cre tobi si, purti zacá zeda gaca tu casi ti buey ni cadi cá né xcompañeru. Zanda xa guiu'cha ni jneza ni cadi jneza, o zanda xa guiu'cha biaani guelacahui. @w Canié nia laatu casi ñaca tu xiiñe', ne rinaba laatu ganaxhii tu naa casi nadxiee laatu. Laanu nga yu'du sti Dios L? Laadu nabé nadxii du laatu, peru laatu huaxié' nadxii tu laadu. > Hermanu de Corinto ca', huaní né du laatu sin uca'chi du gasti'. Huayabi du laatu irá ni nuu ndaani ladxidó' do. 9=k Neca racaná ladxidó' do peru nayeche nuu du, ne neca qué gapa du gasti peru stale ni rudí' du binni, purti neca ruluí' qué gapa du gasti, ma bidii Señor laadu irá ni. y<k Nuu tiru runi cabe sica ni qué runibiá' cabe laadu neca runibiá' cabe laadu, ne nuu tiru rusihuinni cabe runibiá' chaahui cabe laadu. Nuu tiru ruluí' ma chi gati du peru de yanna nabani du. Huayuniná cabe laadu peru qué huayati du. -;SNuu tu rudxiiba laadu ne nuu tu rudxii deche laadu. Nuu tu riní' laadu ne nuu tu rusisaca laadu. Napa cabe laadu casi ni rusiguii, peru cadi dxandí rusiguii du. |:qrui du ni dxandí ne racané Dios laadu lu irá ni. Qué rizá né du xiixa ni ucá' lú né du, sínuque rizá du modo na Dios ne nga si nga racané laadu ora ugaani cabe xiixa luguiá du, ne nga ca rucá' lú né du cani cadi cayuni jneza. w9gNe laca sicarí rusihuinni du dxandí xhiiña Dios cayuni du: nabani du modo na, riene chaahui du ni canayuí du, qué rixhacala'dxi du de gaca du nacha'hui ne binni, nuu né Espíritu Santu laadu, nadxii du binni de idubi ladxidó' do, ;8oHuaguiñe cabe laadu, huaseguyoo cabe laadu, huayuni né cabe laadu ruidu pur ni canayuí du. Huayuni du dxiiña sin iziila'dxi du, huabee xcaanda du, huayaana du sin idó' do. I7 Laga irá modo racala'dxi du usihuinni du xhiiña Dios cayuni du. Nga runi huadidi du stale ni naná ne qué huaxhacala'dxi du, neca guiaadxa ni caqui'ñe du o gueeda xiixa naná luguiá du. |6qRuni du xhiiña du jneza sin uché' né du iruti', ti qué gapa ca xi pur iní' ca laadu nin ni canayuí du. 5+Purti sicarí cá lu Xqui'chi be ra caní' né be binni:Bigaanda stidxi tu naa,
dxi pe ma nuaa para ucaa dia'ga laatu,
ne ucaniá laatu dxi ma gudixhe ula'ya binni. Nga na be. Ne dxandí ma bidxiña dxi acané be binni, ne yanna ri nga na be ulá be laaca'. p4 [Runi né du Dios dxiiña', ne canaba du laatu usihuinni tu cadi pur gana si uca be nacha'hui ne laatu. -3SQué ñuu dxi nuchee Cristu, peru bidxiiba Dios irá stonda nu luguiá be ne nga runi ra gaca né nu laabe tobi si ma gasti donda nuu luguiá nu nezalú Dios.2{Biseenda Cristu laadu gueda tidxi du laatu uyubi tu chu' né tu Dios tobi si, casi ñaca Dios canaba laatu guni tu ni. D1Ndi nga laani: pur ni bi'ni Cristu, biyubi be chu' né be binni tobi si, ne ma qué zaguu be cuenta ni huachee né ca laabe. Nga na stiidxa be ni bisaana né be laadu güi né du binni. R0De Dios zeeda irá nga. Laa bichiña laanu ra nuu para chu' né nu laa tobi si pur ni bi'ni Cristu, ne laca laabe ulí be laadu güi né du binni stiidxa be para ganda chu' né ca laabe tobi si. /5Purti cani ma nuu né laabe tobi si, ma adxé ni cá ique, casi ñaca ma nacubi. Ma ulee Dios laa de modo uzá chiqué, ma irá ni nacubi para laa. D.Chiqué qué nisaca be para laadu, purti nisi biyubi du binni risaca ndaani guidxilayú ri'. Peru ma qué rulabi du tu naca binni, ne nga runi ma adxé modo ridu'ya du laabe yanna. -Cristu guti pur irá nu ti bia' dxi ibani nu ma cadi ibani nu para laanu sínuque para laabe. Laabe nga guti be ne bibani be para laanu. , Ma biene du tobi si guti pur irá', ne nga casi ñaca guti irá'. Nga runi, intiica guni du, runi du ni purti nadxii du Cristu. + Pa ruluí' cayaca ique du la? cayaca ni para usisaca du Dios, ne pa ruluí' nuu xpiaani du la? nuu ni para ganda acané du laatu. Z*- Cadi cudxi'ba du laca laadu, sínuque cayabi si du laatu ni dxandí', ti ganda guieche né tu laadu ne para gapa tu xi gabi tu cani rudxiiba tuuxa pur ni rihuinni de luguiá si, neca cadi dxandí ni ca ngue. )% Laadu ridxibi du Señor, nga runi ruyubi du ximodo usiene du binni stiidxa be. Dios nanna tu naca du, ne zacaca ribeza du ganna tu ni. >(u Purti irá nu napa nu xidé idxiña nu nezalú Cristu para quixe laanu ni bini nu laga nabani nu ndaani guidxilayú ri', pa jneza o pa cadi jneza. Modo chu' né binni Dios tobi si `'9 Peru cuyubi nu guni nu ni chu'la'dxi be, pa nuu ru nu rarí', o pa chuu nu ra nuu be. &Peru casi rabe laatu ca, cá lú nu idu'ya nu ni, ne dede rabi nu zaa ñati nu ne nusaana nu cuerpu ri para ñuu nu ra nuu Señor. :%oRinanda nu ni runi cre nu ne cadi ni ridu'ya nu. o$WNga nga cá lú nu, ne nanna nu laga napa ru nu cuerpu ri la? qué zanda chu' nu ra nuu Señor. z#mPara nga pe nga bi'ni Dios dxiiña luguiá nu ne ma bidii laanu Espíritu Santu casi ti seña zuni ni ma uní'. Q"Laga nabani ru nu ndaani guidxilayú ri' cacaala'dxi nu casi ñaca nua nu xiixa nanaa. Cadi purti racala'dxi nu gati nu. Zacá la? ñaana nu sin cuerpu. Ni racala'dxi nu la? icaa nu cuerpu cubi que. V!%Casi ñaca nibaqui nu lari para nuseegu laanu ti qué ñaana nu sin cuerpu. S Yanna para laanu pa ñanda si ma nibixhi nu ndaani yoo ni nuu ibá' que. 8 kZeda gaca cuerpu stinu casi ti yoo ra nabeza nu laga nuu nu ndaani guidxilayú, ne nanna nu pa initilú ni, nuu stobi bizá' Dios para laanu ibá', ni qué ziuu dxi initilú. @yNga runi cadi cazaala'dxi du ni cadu'ya du yanna ri', sínuque cabeza du ni chi ihuinni ru'. Purti zanitilú ni rihuinni yanna ri', peru qué ziuu dxi initilú ni qué rihuinni./Purti cadi naro'ba enda naná ni nuu luguiá du ri', tobi zidi'di si ni, ne zudii ni laadu ti enda nayeche nabé naro'ba ni qué ziuu dxi iluxe. Nga runi qué riré' du gana. Neca ze dxi ziyaana xcuerpu du sin stipa, peru espíritu stidu jma rusi ziyapa stipa. -Huadidi du irá nga para acané du laatu, ti icaa jma stale binni ni cudii Dios, ne zacá jma stale binni udii diuxquixe Dios para usisaca laa. !Purti nanna du laabe bisibani be Jesús de lade gue'tu', ne laca zusibani be laadu casi bisibani be laa, para uchiña be laanu ra nuu be.  Casi cá lu Xqui'chi Dios: “Bine cre, nga runi unié'.” Ne zacaca laadu. Runi cre pe du Dios, nga runi riní du sin idxibi du.  Ndi nga laani: rizá nanda enda guti laadu purti cayuí du stiidxa Cristu, peru laatu, cudii ni enda nabani ni qué zaluxe laatu. 1 Xpinni Cristu laadu, nga runi irá dxi zadxagalú du enda guti, peru nabani ru du, ti ihuinni canacaa du enda nabani stibe lu cuerpu ni rati ri'. # Ladu tiica chuu du canananda cabe guuti cabe laadu casi bi'ni cabe Jesús, peru rilá du, ne zacá rihuinni nabani Jesús ne cayapa laadu. %C Nuu stale tu canaladxi laadu, peru qué rusaana Dios laadu. Neca huayuniná cabe laadu dede ruluí' ma qué zanda guiasa du, peru riasa du runi seguir du. 2]Ladu tiisi chuu du cabeza ni nagana laadu, peru ruluí' be laadu modo iré' du de laani. Stale tiru qué riene du xiñee reeda ni luguiá du, peru qué riré' du gana. 9Nabé risaca ni bisaana né Dios laadu, peru laadu gasti nga laadu. Zeda gaca du casi guisu de yu, ne Dios cayuni irá ni ne enda nandxó' sti'. I Dios ca ni uní' chu' biaani dxi bizá' guidxilayú, laca laa bizaani ndaani ladxidó' no yanna, ti ganda gunibiá' nu enda nandxó' sti ni rusihuinni Jesucristu. Ibani nu pur ni runi cre nu -Cadi canayuí né du binni tu naca du, sínuque canayuí du Jesucristu nga Señor. Ne laadu la? naca du casi mozo stitu purti nadxii du Jesús. *MQué runi cre ca purti rusicahui binidxaba xquenda biaani ca ti cadi guiene ca evangeliu ni rusihuinni enda nandxó' sti Cristu. Laa ruluí' laanu ximodo Dios. c?Peru pa ruluí' nacahui stiidxa Cristu ni canayuí du la? nacahui ni para cani cananiti. Ne sicarí runi du dxiiña': qué ruca'chi du gasti ne qué runi du gasti ni nituí lú du pa ñanna binni. Purti cadi canaguite du binni ne cadi canauchá' du stiidxa Dios, sínuque canayuí du ni dxandí'. Ne zacá zanna irá binni jneza cayuni du nezalú Dios. k  QDios bisaana dxiiña ri ladxi ná du purti guca nacha'hui ne laadu. Nga runi qué riré' du gana. | qLaanu ma cadi da'gu lari que lú nu, sínuque ma naca nu casi ti espeju ra rihuinni enda nandxó' sti Señor, ne ze dxi zirooba enda nandxó' stibe luguiá nu, ziyaca nu casi laabe, purti laabe cayuni be ni, ne laabe nga Espíritu Santu.u cTobi si Señor ne Espíritu Santu. Ne ra ma nuu Espíritu stibe la? ma cadi cá cabe yaga lu ná ley. D Peru pa uyubi cabe Señor la? zaxele xquenda biaani cabe. V %Ne dxandí dede yanna ora gu'nda cabe ni bicaa Moisés, qué riene cabe ni. )Peru cadi lú si Moisés bieegu', sínuque ne xquenda biaani ca binni que. Ne dede yanna ruluí' ye'gu ru lu xquenda biaani cabe, purti qué riene cabe ora ru'nda cabe lu Xqui'chi Dios ni ucuá chiqué. Qué huaxele xquenda biaani cabe, purti Cristu si zanda uxhele ni.   Qué runi du casi bi'ni Moisés, biseegu ti lari lú para qué ñuuya ca binni Israel ra binitilú biaani ni bizaani lú que. J  Nga nga ni cá lú du, ne nga runi riní du sin idxibi du. xi Pa bihuinni enda nandxó' lu ni qué nindaa la? jma rusi zahuinni enda nandxó' lu ni qué ziuu dxi initilú. ^5 Nandxó' ley chiqué, peru yanna ma qué risaca ni, purti ma beeda ni jma nandxó'. - Pa bia' cá bisaca ley ni rudxiiba donda ique binni la? jma rusi risaca stiidxa Cristu ni canayuí du, purti pur laani ma zanda ixá stonda nu. X)jma rusi zahuinni enda nandxó' stibe ra icaa binni ni cudii Espíritu Santu. Bihuinni enda nandxó' sti Dios dxi ucuaa Moisés ley ni ucuá lu guie que, ne bizaani lú dede qué ñanda ñuuya dxí ca binni Israel lú. Peru chaahui gá binitilú biaani que. Ne pa bihuinni enda nandxó' sti Dios ra ucuá ley ni riguixhe gati binni la? _7Laa bisiene laadu para ganda usi'di du binni modo gudixhe chu' né cabe laa tobi si, ma cadi pur ley ni cá lu gui'chi', sínuque pur Espíritu Santu. Purti riguixhe ley gati binni, peru Espíritu Santu rusibani. Y+Nanna du gasti qué zanda guni du de laasi du, sínuque irá ni reeda de Dios. X~)Riní du zacá purti racané Cristu laadu ganna dxichi du Dios bi'ni ni. O}Ne laca zeda gaca tu casi ti carta ni bicaa Cristu, ne rizá né du ni. Ne cadi ucuá né ni tinta sínuque ne Espíritu sti Dios ni nabani, ne cadi cá ni lu guie sínuque ndaani ladxidó' binni. |Cadi zacá di nga laani, sínuque laatu zeda gaca tu casi ti carta ni cá ndaani ladxidó' do, ne irá binni ruuya ni ne ruunda ni. y{ mOra riní du zacá, ñee na tu ma chi ibigueta gabi du laatu tu naca du la? Ñee naquiiñe chiné du gui'chi ra nuu tu para ganna tu tu naca du, casi runi xcaadxi la? o naquiiñe gabi du laatu ucaa tu tu naca du lu ti gui'chi sa né du la? ;zoCadi canayuí du stiidxa Dios para guni ganar du, sínuque rui du ni de idubi ladxidó' do casi nexhe guni ca xpinni Cristu, purti ulí Dios laadu. Ne laa nanna dxandí ni.eyCPara cani cananiti la? naca nu casi ti xho' ni rusietenala'dxi laaca de enda guti ni cabeza laaca'. Peru para cani ilá la? naca nu casi ti xho' naxhi sti enda nabani ni udii Dios laaca'. Tuu ndi ñanda ñuni irá nga. xPurti para Dios naca nu casi ti xho' naxhi ra cayuí nu stiidxa Cristu. Careeche ni lade cani ilá, ne zaqueca lade cani cananiti. KwPeru diuxquixe Dios qué rudii lugar quixhe dxí xiixa laanu, ne raca ni zacá purti nuu né nu Cristu Jesús tobi si. Ne riquiiñe laanu para ireeche stiidxa', casi riahui ti xho' naxhi. #v? peru qué ñanda ñuu dxí ladxiduá' purti qué nidxela hermanu Titu, ngue runi biree raqué, uyaa Macedonia. Racané Cristu laanu quixhe dxí nu irá' ouW Dxi yendaya Troas zigüé stiidxa Cristu. Ne neca bixhale Señor neza para gune dxiiña raqué, ty Guni nu zacá ti cadi quixhe dxí binidxaba laanu, purti ma nanna nu ximodo runi be dxiiña'. Ra nuu Pablu Troas %sC Yanna, tutiica guni perdonar tu la? naa laca zune perdonar laa. Ni huayune perdonar la? huayune ni nezalú Cristu ne bine ni purti ma bini perdonar tu ni. \r1 Bicaa gui'chi que lú tu, para guuya pa zuzuuba tu stiidxa de irá ni gabe laatu. ?qyRinaba laatu uluí' tu laabe dxandí nadxii tu laabe. p#Lausaana dxí nga yanna ne lauyubi usiaanda tu ni bi'ni be que, ne lausieche laabe ti cadi acaná ladxidó' be dede bia' ra ma qué zanda. SoBia' ma bisaba ná tu hermanu ni bichee que la? bia' cá si laguni. QnCadi naa sia' ucana'ya ra bichee tobi de laatu, sínuque de ti modo la? irá tu ucaná tu. Qué racaladxe gune ni jma naro'ba, nga runi unié “de ti modo”. Guni perdonar cabe ni bichee lade cabe GmNabé nagana uca ni para naa, dede ucaná ladxiduá' ne biete nisa lua ora cucaa gui'chi que lú tu, peru bine ni, cadi para gune na'ya laatu, sínuque para ganna tu pabiá' nadxiee laatu. 6leNga runi biseenda gui'chi que ra nuu tu, ne bicaa irá ni bicaa que, purti rabe lugar de nusieche tu naa laga ñuniná tu naa. Nanna dxi'che pa guieche la? laca zieche tu. Yk+Purti pa ñune na'ya laatu la? tu ru nusieche naa pa cadi cani bine na'ya que. ;j sNga runi qué nina'ya nigune na'ya laatu sti tiru. i Cadi cuyubi du quixhe du xi guni cre tu, purti ma zuhuaa chaahui tu lu ni runi cre tu. Ni cuyubi du la? nga acané du guieche tu.}h uNanna Dios xi pur qué huayaa ra nuu tu. Ca'ru chaa purti qué racaladxe gune na'ya laatu. Gate pa cadi dxandí ni. g -Ne uluu Espíritu Santu ndaani ladxidó' no casi ti seña dxandí zudii laanu ni ma uní' udii, ne laca Espíritu que nga seña ma stibe laanu. qf ]Dios huayacané laanu uzuhuá' chaahui nu lu neza sti Cristu, ne laca laa ulee chu laanu para laa. ^e 7Sínuque laape be beda guni be irá ni ma bidii stiidxa Dios gaca'. Ngue runi ora riní né nu Dios riní nu “Amén” purti nanna nu zaca ni, casi guca stiidxa Dios dxi beeda Cristu, ne zacá rusisaca nu Dios. Nd Naa ne Silvanu ne Timoteu byuí du stiidxa Cristu Jesús Xiiñi Dios lade tu. Ximodo ñanda ñabi du laatu zuni du xiixa pa nanna du qué zuni du ni, nanna nda du qué ñuu dxi ñuni Cristu zacá. mc UCásica qué rusiguii Dios la? zacaca qué huayabi du laatu zuni du xiixa ni nanna du qué zuni du. xb kÑee na tu unié sia' ni la? Cadi zácaxa tu rune casi runi binni guidxilayú, riní' zie neca nanna qué zie. a 7Nga runi gudixhe niganna laatu ora ziaa Macedonia ne laca ora nibigueta', para nusieche laatu chupa tiru. Oraque ma ñacané tu naa para ñaa Judea. ` }_ u Ne ora rucá' du gui'chi lú tu la? rucá' du ni ganda gu'nda tu ne ni ganda guiene tu. Ma bizulú tu cayene tu zieche né tu laadu dxi gueeda Jesucristu, Señor stinu, cásica zieche né du laatu dxi que. Yanna racaladxe guiene chaahui tu ni. ^ _] 9 Laadu nanna dxichi du huazá du jneza lade irá binni, ne jma rusi lade tu. De ndaani ladxidó' do nanna du dxandí ni, ne nga ni jma rusieche laadu. Purti irá ni huayuni du, huayuni du de idubi ladxidó' do, casi na Dios. Cadi beeda ni de xquenda biaani du, sínuque ucané Dios laadu pur enda nacha'hui sti' para gunda bini du zacá. H\   pa acané tu laadu, iní' né tu Dios pur laadu. Purti pa stale binni canaba acané Dios laadu la? laca stale binni zudii diuxquixe laa ora ma ucané laadu. Xiñee qué ñe gá Pablu Corinto [  Ne dxandí bilá be laadu de lu ná enda guti que, ne nanna dxichi du zulá ru be laadu ora tiisi idxiña sti enda guti zacá laadu, =Z u Para laadu ruluí' ma nexhe gati du. Peru guca ni zacá ti cadi icá lú du zanda ulá du laca laadu sínuque icá lú du Dios si zanda ulá laadu, purti laa dede gue'tu rusibani. HY  Hermanu ca', racala'dxi du ganna tu pabiá' ucaná du dxi nuu du Asia. De tantu naná ni beeda luguiá du raqué, zácaxa du ma qué ñanda ñuni huantar ru du. Rabi du raqué ñati du. X 5Ne cadi nuu du xizaa pur laatu purti nanna du cásica nuu né tu laadu tobi si lu enda naná, zacaca zacaa né tu laadu enda nayeche ni rudii Dios. W Ne pa cayacaná du la? cayacaná du para acané du laatu guieche tu ne para ilá tu. Purti zacané Dios laadu tidi du ni, ne zusieche laadu. Zacá laca zanda tidi tu ni naná casi cadidi du sin quiche ruaa tu, purti nanna tu laca zusieche be laatu. V  Cadidi du stale ra nagana casi udi'di Cristu chiqué, peru bia'ca cadale enda naná ca la? bia' cá ca cusieche be laadu. U Rusieche be laanu ora tiica acaná ladxidó' no, ne zacá rizi'di nu usieche nu stobi ni cayacaná ladxidó', cásica bisieche be laanu. (T KUdí' nu diuxquixe Dios, Bixhoze Jesucristu Señor stinu, purti laca Bixhoze nu laa ne riá laanu. Laabe nga Dios stinu ne riguixhe dxí be ladxidó' no. uS eDios Bixhoze nu ne Señor Jesucristu cu' ndaaya laatu ne quixhe dxí ladxidó' to. Irá nagana udi'di Pablu UR 'Naa nga Pablu. Naca apóstol sti Jesucristu purti gudixhe Dios gaca ni. Naa ne hermanu Timoteu cucá' du gui'chi ri lú tu, hermanu ca', irá tu casi nuu tu ndaani guidxi Corinto ne laca idubi naca Acaya. ^Q5bNuu caadxi zinanda ni, ne biree chu de ni runi cre. Dios cu' ndaaya lii. Amén.4PabTimoteu, gupa dxiichi dxiiña ni biaana neu'. Qué chi ucaa dia'gu ca diidxa ricaa yu né cabe ni cadi zeeda de Dios, nin ni na cabe enda biaani peru cadi dxandí'. ObZacá zutopa lú cabe ni dxandí risaca ne ni iquiiñe laacabe stobi dxi, ne ma qué zundaa cabe enda nabani ni qué zaluxe. 4NabGudxi laacabe gaca cabe nacha'hui', gacané cabe binni de idubi ladxidó' cabe, ne cadi gaca cabe naguibi', sínuque iquiiñe cabe xpidxichi cabe para acané cabe stobi. XM)bGudxi cani napa bidxichi cadi aca nayá né ca xpidxichi ca', ne cadi icá lú ca ni purti zanda guiaana ca sin gasti'. Sínuque icá lú ca Dios ni nabani purti laa rudii laanu irá ni usieche laanu. \L1bLaa ti qué ziuu dxi gati', ne nabé naya'ni ra nuu dede iruti qué zanda idxiña. Nin ti binni guidxilayú qué huayuuya laa ne qué zanda gu'ya laa. Lausisaca laabe purti iruti ru nandxó' casi laabe. Amén. K-bZuseenda Dios laabe dxi gudixhe gueeda be. Laa nga tobi lucha Dios ni risaca ne ni nandxó', xaíque sti irá rey ne irá xixé ni runi mandar. TJ!b Yanna, ni chi tidxe lii rarí di la? chi tidxe ni lii nezalú Dios ni rudii enda nabani irá xixé, ne nezalú Jesucristu ni qué nidxibi niní' ni dxandí dxi zuhuaa lú Poncio Pilatu. Nezalú cabe cayabe lii gu'nu irá ni biaana ladxi nou' gu'nu', ne bi'ni ni jneza casi nexhe gu'nu ni, dede dxi gueeda Jesucristu Señor stinu. IbDHb Bidxii lú ni runi cre lu'. Ma napu enda nabani ni qué zaluxe, biiya gá qué chi undaa lu ni, purti para nga uní' né Dios lii, ne uní' lu nezalú stale binni ma runi cre lu Cristu. iGKb Peru lii, yáquexa ma xpinni Dios lii, bixele de irá nga. Bi'ni pur ibani lu jneza ne pur sa lu gaxha de Dios. Cadi usaanu de guni cre lu laa, ne gunaxhii laa de idubi ladxidó' lo'. Cadi iree lu gana, ne uca nadó'. +~~ }z||,{{:zyyxx1wwYvvuuJttKsmrqqpoo nnmm>b=<<;:A9T877p655k43211Y005/N.g-,,s++I*))~((']&S%%`$$1#]"`! m=?akCSh   :6-!U k g ,  TFQ2?m< Q lDxi gudixhe naya luguiá lu', bidii Dios gracia lii para gu'nu xhiiña'. Biquiiñe ni casi zeda yu'nu', cadi gapu siou' ni. %P ElLaca rietenaladxe pabiá' runi cre lu Dios casi bini cre jñoou bida ne jñoou', Na Loida ne Na Eunice. Ne nanna zacaca runi cre lu de idubi ladxidó' lo'. O {lRietenaladxe pabiá' biina lu dxi biree ra nuu lu'. Yanna ñacaladxe ñuuya lii ti nidxá ladxiduá' de enda nayeche'. )N MlZinanda Dios de idubi ladxiduá' casi bi'ni ca bixhoze gola', ne cada inié nia laabe ridxí ne huaxhinni rinaba laabe pur lii, ne rudiee diuxquixe laabe. NM lCucaa gui'chi ri lú lu, Timoteu, xiiñe ni nadxiee'. Rinaba lu Dios Bixhoze nu ne Cristu Jesús Señor stinu guiá lii, cu' ndaaya lii, ne quixhe dxí ladxidó' lo'. Usihuinni Timoteu xi runi cre &L IlNaa nga Pablu. Naca apóstol sti Jesucristu purti gudixhe Dios gaca ni. Canayué nia binni stiidxa enda nabani ricaa nu ra riu' né nu Cristu Jesús tobi si. FKXJesucristu Señor stinu cu' ndaaya irá tu. Amén.}JsXNaa nga Pablu. Naa pia' cucaa diuxi ri'. Sicarí rucaa lu irá ca gui'chi stinne', ti ihuinni naa rucaa cani. I/XRiguixhe dxí Señor ladxidó' no, ne laa pe quixhe dxí ladxidó' to irá dxi ne intiica gueeda luguiá tu. Chu' né Señor irá xixé tu. zHmXPeru cadi gapa tu laa casi ni nanala'dxi laatu, sínuque laulidxe laa casi enda bi'chi'. Señor cu' ndaya laatu uGcXPa nuu tuuxa qué na guni ni cucá' du ri la? laguuya chaahui tu laa ne cadi idxaaga tu laa, ti ituí lú. PFX Ne laatu la? hermanu ca', cadi ixhacala'dxi tu de guni tu jneza. 7EgX Yanna racala'dxi du ulidxe du cani qué na guni dxiiña ca, ne gabi du laaca guni ca dxiiña jneza ti gapa ca ni ibani né ca', purti nga nga ni na Jesucristu Señor stinu. lDQX Cuze'te du ni purti gunna du nuu de laatu qué na guni dxiiña', canaundaachi si ni cayuni stobi. XC)X Purti gudxi ca du laatu dxi nuu du lade tu, tu qué guni dxiiña la? cadi go. yBkX Neca jneza nudii tu laadu ni nibani né du pur ni naca du, peru bini du ni para uluí du laatu ximodo guni tu. AXNe qué nidó' si du xqueta binni, sínuque bini du dxiiña ridxí ne huaxhinni bia' ra gunda ti', para cadi gua nin tobi tu laadu. @yXMaca nanna tu naquiiñe guni tu casi bini du dxi uyú' du lade tu. Qué ñu' si du lade tu sínuque bini du dxiiña'. 3?_XHermanu ca', cayabi du laatu casi ñaca Señor Jesucristu ñabi ni laatu, laixele de tutiica hermanu ni qué na guni dxiiña ne qué na guni casi bisi'di du laatu. >#XSeñor gacané laatu ganna tu pabiá' nadxii Dios laatu, ne guni tu casi bi'ni Cristu: cadi ixhacala'dxi tu. Tu qué guni dxiiña' cadi go h=IXNanna dxichi du cayacané Señor laatu, nga runi cayuni tu ni gabi du laatu ne zuni ru tu ni. b<=XPeru zuni Señor ni ma uní', zuzuhuaa chaahui laatu ne zapa laatu de irá ni nadxaba'. ;{XNe lainaba lu Dios ulá laadu de lu ná cani qué na guni jneza, cani runi ni na ique, purti cadi irá binni runi cre. ": ?XHermanu ca', ma para iluxe du, rinaba du laatu iní' né tu Dios pur laadu ti guiuba ireeche stiidxa Señor, ne icaa cabe ni irá ladu casi ucuaa tu ni. "9=XNabé nadxii Dios laanu ne uca nacha'hui ne laanu, nga runi bidii laanu ti enda nayeche ni qué zaluxe, ne gudixhe ni sicarú para laanu. Yanna rinaba du laabe ne Jesucristu Señor stinu usieche cabe ladxidó' to ne acané cabe laatu iní' tu ne guni tu puru si ni nach'hui'. 8X 7 XHermanu ca' lauzuhuaa chaahui', ne cadi usiaanda tu irá ni bisi'di du laatu dxi nuu du lade tu, nin ni huacá' du lú tu. x6iXPara nga uní' né be laatu ra byuí né du laatu stiidxa Jesucristu Señor stinu, ti ganda isaca né tu laa. 5yX Nadxii Señor laatu, hermanu ca', ne naquiiñe cadi guiaana dxí du de udí' du diuxquixe Dios pur laatu, purti maca gulí be laatu dede dxi bizulú guidxilayú, para ilá tu ra usiá Espíritu Santu ladxidó' to ne guni cre tu ni dxandí'. ?4wX Qué riná ca guni cre ca ni, nga runi rudii Dios lugar irenda ca' ne guni cre ca ni cadi dxandí', ti zacá guiaba ná ca purti jma uyuula'dxi ca ni nadxaba'. Maca ulí Dios laatu 3X u2cX Zuni be irá ni ganda para quite be cani maca nexhe initilú, cani qué niná nicaa ni dxandí para nilá. 1X Zedané hombre que enda nandxó' sti binidxaba'. Zuché be lú binni, zácaxa ca cayuni be milagru ne stale enda ridxagayaa. 07XOraque zeeda be, peru zadxiña dxi guuti Señor Jesús laabe ne bi iree ndaani ruaa. Casi gu'ya be gueeda Jesús, zunitilú enda nandxó' sti laabe. Z/-XMa cayaca xhiiña be, peru qué zeeda be dede qué ixele ni cucueeza laabe que. Y.+XPeru nuu ni cucueeza de gueeda be ante ganda xhi be, ne laatu nanna tu tu laa. I- XQué rietenala'dxi tu gudxe ni laatu dxi nuaa lade tu la? ,/XZucaa lú be irá ni zeeda de Dios ne irá ni quixhe binni usisaca. Dede zadxiña dxi cui be jlugar Dios ndaani yu'du sti', ma na be Dios laabe. l+QXNin de ti modo qué chi udii tu lugar usiguii cabe laatu. Purti qué zadxiña dxi que, dede qué gaca irá ni ma nexhe gaca'. Ziasa stale binni zucaa lú Dios, ne laca zeeda ti hombre nuu né binidxaba', ni ma nexhe initilú. $*AXRinaba du laatu cadi chu' tuuxa utiixhi ique tu nin cu' xizaa laatu, gabi laatu ma beeda Señor. Cadi guni cre tu laacabe neca na cabe Espíritu Santu biluí' ni laacabe, o nga uní' cabe ra cultu, nin pa guiete ni lu xiixa gui'chi useenda cabe lú tu na cabe laadu bise'nda du ni. `) ;XHermanu ca', rarí ma chi uze'te du dxi gueeda Señor Jesucristu, dxi gueda caa laanu. ( X Zacá zusisaca tu Jesucristu Señor stinu pur modo nabani tu, ne laa zusisaca laatu purti uca ca nacha'hui ne laatu, laa ne Dios.4' cX Pur nga runi qué riaana dxí du de iní né du Dios pur laatu ti ganda usihuinni tu cadi pur gana si gulí be laatu. Laca rinaba du laabe acané be laatu ne enda nandxó' stibe, ti gaca tu nacha'hui bia' gudixhe be gaca tu, ne acané be laatu lu dxiiña ni cayuni tu purti runi cre tu Cristu. "& ?X dxi gueeda be para usisaca ca xpinni be laabe. Irá ca zudxiiba ca laabe. Ne laatu ziuu tu lade cabe purti bini cre tu stiidxa be ni byuí né du laatu. % 'X Zundaa be laaca ra qué ziuu dxi iree ca lu ná enda naná, ne qué ziuu ca ra nuu be, ne qué zuuya ca enda sicarú ne enda nandxó' stibe, a$ =XPurti ziete lade bele para usaba ná cani qué nicaa stiidxa', ne qué ñunibiá' Dios. # XNe laca zudii iziila'dxi cani cayacaná casi laanu. Zuni be ni dxi guiete Señor Jesús de ibá' ne ca ángel ni jma nandxó' sti'. J" XPeru zuni Dios jneza. Zusaba ná cani cayaani ná laatu ca. ! 7XZacá nga rihuinni jneza runi Dios. Cayacaná tu yanna purti xpinni be laatu, peru zacané ni para ihuinni ma nuu tu para chu' tu ra runi mandar be. V  'XNga runi ratiica chuu du lade ca xpinni Dios ruluí du pabiá' rieche né du laatu. Rui né du laaca pabiá' runi cre tu ne modo qué huaxhacala'dxi tu neca cayaani ná cabe laatu ne cadi'di tu ra nagana. R XHermanu ca', naquiiñe cadi guiaana dxí du de udí' du diuxquixe Dios pur laatu. Jneza guni du ni purti cadu'ya du ze dxi jma rusi ziyuni cre tu, ne jma rusi cayanaxhii saa tu, de irá xixé tu. y mXRinaba laacabe cu' cabe ndaaya laatu ne quixhe dxí cabe ladxidó' to. Modo usaba ná Dios cani qué nulabi laa L XNaa nga Pablu. Naa ne Silvanu ne Timoteu cucá' du gui'chi ri lú tu, hermanu ca', ca xpinni Cristu ni nuu ndaani guidxi Tesalónica, cani ma nuu né Dios Bixhoze nu ne Señor Jesucristu tobi si. ]3Sínuque lauyubi gunibiá' chaahui tu Señor Jesucristu ni bilá laanu, ne laca lauyubi gaca tu nacha'hui casi laabe. Laabe jma risaca be lade irá xixé, ne qué ziuu dxi guiaana dxí be de isaca be. Amen.B}Nga runi hermanu ni nadxiee ca', yáquexa ma nanna tu ni la? laguuya cadi chi nanda tu ni rusiidi binni ni qué ruzuuba stiidxa Dios ti cadi guiaba tu de ra ma zuhuaa dxiichi tu. ykNe ruzeete be ni lu irá ca gui'chi ni huacaa be, lade cani nuu caadxi ni nagana guiene nu. Binni ni qué riene, ni cadi zuhuaa chaahui la? ricaa ni adxé modo, casi runi cabe xcaadxi Xqui'chi Dios. Peru zanitilú cabe pur ni cayuni cabe. PNe laguietenala'dxi cabeza Señor stinu sin ixhacala'dxi purti racala'dxi ilá binni. Ne nga ca huacaa hermanu Pablu ni nadxii nu lu ca gui'chi ni huaseenda lú tu, purti zacá bisiene Dios ni laa. 4aNga runi, hermanu ni nadxiee ca', laga cabeza tu gueeda be la? laguni pur idxela be laatu cayuni tu jneza ne gasti donda nuu luguiá tu ne nuu né tu laabe tobi si. ta Peru laanu cabeza nu, casi bidii stiidxa be, ti guidxilayú cubi ne ti ibá' cubi ra gasti enda nadxaba'. q[ laga cabeza tu dxi sti', ne laguni pur gaca ni nagueenda. Zacá gui xaibá' dxi que, ne zia ca luceru. |q Yáquexa ma nanna tu ximodo chi initilú irá ni la? lauyubi udii tu idubi xpida tu Dios para guni tu ni na,  Peru qué zabi be iruti padxí gueeda be, sínuque zaca ni casi reeda gubaana huaxhinni, qué zaguixhená be irutí'. Zaxidxi laa ra initilú ibá' ne zacá gui irá luceru dede initilú, ne zaqueca zacá gui guidxilayú ne irá ni nuu ndaani ni. /W Cadi de que candaa Señor para guni ni ma uní' casi na caadxi binni, sínuque cabeza be inaba irá binni perdón laabe, purti qué racala'dxi be initilú nin tobi. Peru laatu la? hermanu ni nadxiee ca', cadi guiaanda laatu: para Señor la? ti dxi nga casi ti mil iza, ne ti mil iza casi ti dxi. T!Peru ibá' ne guidxilayú ni nuu yanna ri la? cadi nisa di unitilú cani, sínuque ma gudixhe Dios unitilú ni ne gui. Ne laca gui que unitilú irá cani qué rulabi laabe, dxi cuidxi be cuenta laaca'. KNe laca nisa binitilú guidxilayú chiqué, dxi bilaahua ni que. ;oPeru ndi nga ni qué na ca binni que guiene, dede chiqué maca nuu ibá', ne ra uní' Dios cha guidxilayú, uyá' ni. Ndaani nisa biree guidxilayú, ne lu nisa nuu ni de yanna. :mZaná ca': “Cadi na be zeeda be la? xi guca xa yanna ca'ru gueeda be. Ma guti ca bixhoze gola du, peru ze ru guidxilayú cásica laa dxi nabani cabe ne dede dxi uyá' ni.”  Nirudó' laguiene ni chi tidxe laatu rarí di': dxi mayaca gueeda Señor ziasa caadxi ni nabani casi na ique, ne zuni burla Dios.  Laguietenala'dxi ni uní' ca profeta sti Dios chiqué, ne ni gudixhe Señor ni bilá laanu guni nu, casi bisiidi ca apóstol ni laatu.   Hermanu ni nadxiee ca', ma ne ndi rairopa gui'chi ucaa lú tu, ne lu iropa ni cusietenaladxe laatu ti iní' ique tu ni jneza. 8 iNuu ti dichu na: “Ribigueta bi'cu ra bidxi'ba' ne bihui ni ma guze nisa nayá ribigueta ndaani nisa beñe.” Zacaca zeda gaca cani ribigueta lu enda nadxaba sti tiru.) KJma galán ñaca para laabe pa qué ñunibiá' be neza cha'hui sti Señor, que ibigueta be ora ma binibiá' be ni ne ixele be de ni gudixhe Dios chi nanda nu. c?Ne pa ibigueta tobi ni ma binibiá' Jesucristu ne chu' lu ná enda nadxaba sti guidxilayú ri sti tiru la? zanaaze dxiichi ni laa ne nabé naná zaca para laa, jma que dxi ca'ru gunibiá' Señor stinu ni bilá laanu. c?Rabi cabe laaca jma galán ora cadi cá binni yaga purti zacá zanda guni cabe intiica gacala'dxi cabe, peru laape cabe cá cabe yaga lu enda nadxaba', purti intiica ni qué ganda usaana nu la? cá nu yaga lu ná ni. 7gNinóu' nuu xpiaani cabe para iní' cabe, peru qué iquiiñe ni riní' cabe. Pur irá enda nadxaba ni runi cabe ruquiinde cabe cani deru biree lade cani runi ni cadi jneza. fEQué iquiiñe cabe. Zeda gaca cabe casi bizé sin nisa, o casi za ni riné bi yooxho'. +Peru gudó Balaam echada pur enda nadxaba sti', ra uní' né ti burru laa casi riní' binni, ne raqué biaana dxí enda huati sti profeta que. "=Cananiti cabe purti bisaana cabe neza cha'hui sti Dios, ne ma ucuaa cabe neza uzá Balaam, xiiñi Beor, ni bichee né Dios para si guni ganar bidxichi. Qué zanda gu'ya cabe ti gunaa maca racala'dxi cabe chu' né cabe laa, ne qué lica rixhacala'dxi cabe de uchee cabe, ne zacá ruquiinde cabe cani cadi zuhuaa chaahui lu neza sti Señor. Ma biaa cabe uyubi cabe para laasi cabe. Peru ma dxi'ba dí ique cabe. zm Zaguixe cabe ni bi'ni cabe. Zacaná cabe casi bininá cabe stobi. Enda nayeche stícabe nga guni cabe intiica na ique cabe idubi dxi. Ora ro né cabe laatu nisi cá ique cabe ni nadxaba' ne runi yuudxu cabe lade tu dede riní' binni laatu. 8i Peru laacabe nabani cabe casi mani purti qué gapa cabe enda biaani'. Riguiñe yu cabe ni qué riene cabe. Ne casi mani rale para igaa si ne gati la? zaqueca zaca cabe. b= Nin ca ángel jma risaca ca ne jma nandxó' ca' qué riguu dí ca laacabe nezalú Dios. p~Y Ne jma rusi zusaba ná be cani canayuni ni na ique ne canananda intiica chu'la'dxi', cani qué na guni mandar Señor laa. Raca ca nandxó' ne qué rulabi ca iruti'. Qué ridxibi ca', nin para guni ca burla cani risaca ibá'. (}I Zacá nga rulá Dios ni zinanda laa ora cadi'di ca ra nagana, peru cani qué rulabi laabe la? rusaana be laaca para guiaba ná ca dxi cuidxi be cuenta irá'. | Irá dxi racaná ladxidó' be ora gu'ya be ne guna diaga be irá enda nadxaba cayuni ca binni que, purti laabe runi be jneza. "{=Peru dxi binitilú be Sodoma la? bilá be Lot, ti hombre runi jneza ni nabeza ndaani guidxi que, purti laa si qué ñuula'dxi modo nabani ca binni que. .zULaca qué ñá be binni Sodoma ne Gomorra, bizaaqui be laaca dede gucadé ca'. Bi'ni be ni ti idxibi irá binni ni qué rulabi laabe, ne ganna ca xi cabeza laaca'. iyKZaqueca qué ñá be ca binni ni qué nulabi laabe chiqué, sínuque biseenda be ti nisa ro' dede bilaahua ca', ne guti irá ca'. Peru bilá be Noé ni gudxi laaca nusaana ca irá enda ruchee stica', laasi ne xcadxe binni. Vx%Purti nin ca ángel ni bichee chiqué qué ñá Dios laaca' sínuque uladxi laaca', biseenda laaca gabiá ne biseguyoo laaca ra nacahui, cá ca cadena laga cabeza ca dxi cuidxi be cuenta irá xixé. dwANisi bidxichi ricá ique cabe, nga runi zaguite cabe laatu ne zusiidi cabe laatu intiica ni cadi dxandí para si gaxha cabe stitu. Peru dede ma xadxí maca bidxiiba Dios donda ique cabe, ne qué zalá cabe de lu ná'. v Stale binni zinanda laacabe ne zuni irá enda nadxaba ni runi cabe, ne pur laaca zaguiñe yu binni stiidxa Cristu ne neza sti'. 1u ]Chiqué laca uyuu profeta lade ca binni Israel ni na profeta sti Dios laa, peru cadi dxandí ni. Ne zaqueca zaca lade tu, ziuu tu usiidi laatu ni cadi dxandí zeeda de Dios. Zaguite cabe laatu ne enda rusiguii stícabe ne zudxii deche cabe Señor ni bilá laacabe, peru nagueenda zanitilú cabe. t +Purti dede nin ca profeta sti Dios qué nusiidi ca ni ucala'dxi si ca', sínuque uní' ca ni na Dios casi gudxi Espíritu Santu ni laaca'.]s 5Peru laguietenala'dxi': cadi nisi ze si usiidi binni stiidxa Dios casi racala'dxi'. r Ne pur ni bidu'ya du ne ni bina diaga du que, jma rusi runi cre du irá ni bicaa ca profeta sti Dios chiqué. Laatu laca zuni tu jneza pa ulabi chaahui tu ni bicaa cabe, purti naca ni casi ti biaani ruzaani lu guelacahui, laga si idxiña dxi gueeda Cristu. Purti dxi gueeda be zeda gaca casi ora ma birá gueela ne ma cuzaani xpiaani dxi, purti zuuya chaahui tu ne ziene tu irá ni. dq CBina diaga pe du ca diidxa que, purti nuu né du Señor lu dani ra uní' Dios ni nandxó'. jp OPurti dxi bisisaca Dios laabe la? ne laadu nuu du raqué, ne bidu'ya du pabiá' bizaani ladi be óraque, dede riaqui biaani', ne bina diaga du ra uní' tobi de ibá', na: “Ndi nga Xiiñe ni nadxiee', ne ni rusieche naa.” Mo Dxi bisi'di du laatu de enda nandxó' sti Jesucristu Señor stinu ne gudxi du laatu zabigueta be guidxilayú la? cadi de xiga ique si du biree ni, sínuque bidu'ya pe du enda nandxó' stibe. n /Peru rabe chi acaniá laatu bia' ganda ti' laga nuaa rua', ti qué chu' dxi guiaanda ni laatu neca ma gute'. Cani bi'ya enda nandxó' sti Cristu Om Purti ma biluí' Señor Jesucristu naa mayaca usaana guidxilayú ri'. Ul % Ne laga nabane rua' la? rabe naquiiñe usietenaladxe laatu para gataná tu. k  Nga runi qué ziaana dxie de usietenaladxe irá ndi laatu, neca ma ucuaa tu ni dxandí ne ma zuhuaa chaahui tu lú ni. "j ? ne zuxhele ndaga Dios puerta para laatu ora ma chi chuu tu ra nuu Jesucristu Señor stinu ni bilá laanu. Laa qué ziuu dxi guiaana dxí de guni mandar. i { Nga runi, hermanu ca', lauyubi usihuinni tu dxandí uní' né Dios laatu ne ulí laatu. Zacá qué ziuu dxi guiaba tu, -h U Peru pa qué uyubi tu guni tu ni la? zeda aca tu casi ni nacheepa lú, o casi ni huaxié' riná. Ne cani rizá zacá ruluí' ma bisiaanda pa bisiá Dios ladxidó'. g Pa uyubi tu guni tu irá nga la? zanda iquiiñe Jesucristu Señor stinu laatu, ne zahuinni cadi pur gana si runibiá' tu laabe. `f ;Ne laca lauyubi gaca tu nacha'hui ne binni, ne laganaxhii laaca de idubi ladxidó' to. e #Zacané ni laatu iziidi tu ucueeza tu laatu de guni tu ni na ique tu, ne ma cadi iree tu gana, ne laudii xpida tu Dios para guni tu ni na. )d MMa biiya tu irá ni runi be para laanu, ne yáquexa ma runi cre tu la? laucaa ique sa tu jneza, ne cadi nga si sínuque lauyubi guiene chaahui tu stiidxa Dios. {c qNe laca pur enda nandxó' stibe ca bidii stiidxa be guni be ni nabé galán para laanu, ne nabé risaca ni, purti zudii be laanu Espíritu stibe ti gaca nu casi laabe, ne zalá nu de irá enda nadxaba ni rinanda binni ndaani guidxilayú ri'. Nb Nandxó' Dios ne ma gudixhe irá ni caqui'ñe nu para ibani nu modo na, ne zacaa nu ni ra gunibiá' chaahui nu Jesús. Laa guridxi laanu ra biluí' laanu enda nandxó' ne enda nacha'hui sti'. a 9Lauyubi gunibiá' chaahui tu Dios ne Jesús Señor stinu ti jma rusi cu' ca ndaaya laatu ne quixhe dxí ca ladxidó' to. Ximodo gaca ca xpinni Cristu ` Naa nga Simón Pedru. Rune xhiiña Jesucristu ne naca apóstol sti'. Cucaa gui'chi ri lu irá cani ma runi cre casi runi cre du. Jneza runi Jesucristu, Dios stinu ni bilá laanu, ucané para bini cre tu casi pe runi cre du. Nabé risaca modo runi cre nu. e_ E Cuseenda ca xpinni Cristu ni nuu rarí stiuxi tu. Laca ulí Dios laaca casi ulí laatu.1^ ] Napa rua' stale ni ñabe laatu peru qué na'ya ucaa ni lu gui'chi', purti cá ique chaa ra nuu tu para güe nia pia' ni laatu, ti izaa chaahui enda nayeche stinu. L]  Purti ni gabi laabe zacá la? cayacané laabe lu xhiiña be. Diuxi \ 5 Pa che tuuxa chi ganna laatu ne gacala'dxi usiidi adxé para ca diidxa ri la? cadi uchagalú tu laa ralidxi tu nin gabi tu laa Dios cu' ndaaya laa. )[ M Ni iree chu de ni bisiidi Cristu la? qué runibiá' Dios. Peru ni chi nanda ni bisiidi Cristu la? laa huaxa dxandí runibiá' Dios, Bixhoze nu ne Xiiñi'. mZ ULaguuya gá qué chi guiaana xhiiña tu sin iree ndu. Lauyubi icaa tu irá ni napa Dios para laatu. Y 1Nuu stale canazá canausiguii, ma na ca cadi dxandí beda aca Cristu binni guidxilayú. Cani caní' zacá la? cusiguii, ne cucaa lú Cristu. X +Pa nadxii saa nu la? cayuni nu ni na Dios guni nu, purti ni na be guni nu nga ganaxhii saa nu, casi bina diaga tu de chiqué. Cani canausiguii W /Yanna hermanu ca', rinaba laatu ganaxhii saa nu. Cadi nacubi ni cayabe laatu guni tu ri' sínuque maca nanna nu ni dede dxi bizulú bini cre nu. nV WNabé bieche ora biiya zinanda caadxi de laatu ni dxandí casi gudixhe Dios Bixhoze nu guni nu. U ;Dios Bixhoze nu ne Señor Jesucristu cu' ndaaya laatu ne ilasela'dxi laatu ne quixhe dxí ladxidó' to. Nanna zuni cabe zacá purti nadxii cabe laatu. T Nadxii du laatu purti zinanda tu ni dxandí' casi zinanda du. Napa nu ni ndaani ladxidó' no ne qué ziuu dxi iree chu nu de laani. TS %Naa naca ti hermanu gola. Cucaa gui'chi ri lú tu, xpinni Cristu ca', irá xixé tu casi nuu tu racá. Dios ulí laatu. Dxandí nadxiee laatu ne cadi naa sia' sínuque ne irá cani runibiá' ni dxandí'. Rw Señor Jesucristu cu' ndaaya laatu, ne laganna nadxii Dios laatu ne nuu né Espíritu Santu irá tu. Amén.3Qa Irá ca xpinni Cristu cuseenda stiuxi tu. -PU Laugapa diuxi saa ne laquiidxi saa. LO Yanna sicarú guiaana tu, hermanu ca'. Lauyubi guni tu jneza ne guieche tu, ne lauyubi chu' tu tobi si sin chu' dinde tu. Nadxii Dios laatu, ne zaguixhe dxí ladxidó' to, ne ziuu lade tu. 2N] Cucaa ca' gui'chi ri lú tu ti ma qué gapa xidé tinde nia laatu ora chaa ra nuu tu. Purti bisaana Señor naa guuya iniisi tu lu jneza ne cadi para guutua ñee laatu. M1 Nga runi zieche du pa cayuni tu jneza, neca ma qué isaca du para laatu. Ne qué ziaana dxí du de iní né du Dios ti ganda ibani pe tu modo na. _L7 Purti qué zanda ucá' lú du cani cayuni jneza, sínuque ziu' né du laaca tobi si. -KS Rinaba du lu Dios cadi uchee tu, cadi purti si racala'dxi du udxiiba binni laadu, sínuque racala'dxi du de laatu guiale guni tu jneza, zaa naca udxiiba tu laadu. >Jw Ne rabe zudii tu cuenta dxandí xpinni Cristu laadu. MI Laguuya chaahui ximodo nuu tu, pa zuhuaa chaahui tu lu ni runi cre tu. Laguuya chaahui laca laatu. Ñee qué ganna tu pa ma nuu Cristu ndaani ladxidó' to, pa dxandí ma runi cre tu laa la? H! Neca bisaana be enda nandxó' stibe para ucuá be lu cruz, peru yanna ma nabani be pur enda nandxó' sti Dios. Zaqueca uca du lade tu, ruluí' gasti nga laadu, peru laca zabani du pur enda nandxó' sti Dios, purti nuu né du laabe tobi si, ti ganda acané du laatu. BG} Ne ora ma nuaa ra nuu tu, zuuya dxichi tu dxandí Cristu rusiní' naa. Nga nga racala'dxi tu ganna tu. Ne Cristu la? qué ridxibi laatu, sínuque rusihuinni enda nandxó' sti lade tu. bF= Dxi yeganna laatu rairopa tiru que, gudxe irá tu, casi cani bichee chiqué zaqueca ca xcaadxi, pa guenda ra nuu tu sti tiru la? ma qué zutiide dia' ni zacá si. Ne yanna laga ca'ru chaa', cayabe ni laatu sti tiru. QE  Ma ne ndi raguionna tiru chi ganna laatu, ne ora ma nuaa ra nuu tu pa gueda nduu tobi xqueja stobi la? gabe ca' laatu, qué zaguixhe chaahue ni cayaca lade tu pa qué iní' chupa o chonna dxandí ni. lDQ Ne laca cadxibe guni laatu gueda usituí Dios stinne lua ne guuna ora guuya nuu caadxi de laatu ni huachee dede ma xadxí, ne ca'ru inaba perdón, ca'ru usaana enda rapa jnadxii ne irá ni cadi jneza ni riula'dxi xcuerpu.ZC- Purti cadxibe chindaya cadi cayuni tu casi ñuuladxe ñuni tu. Ne zaqueca zándaca qué chu'la'dxi tu modo chaa ra nuu tu. Cadxibe gueda ndaya laatu nuu dinde tu, cada tobi qué na tidi stobi lú, cadxiichi tu, cada tobi cuyubi para laa si, caní' saa tu, cayaani ná saa tu, cada tobi cudxiiba laca laa, ne cadi cayuni tu cultu jneza. SB Zándaca ma na tu cuyubi si du guiaana du bien ne laatu. Peru cadi zacá di ni, sínuque caní du nezalú Dios ni na Cristu iní du. Ne cayuni du ni, hermanu ni nadxiee ca', para acané du laatu. UA# Unié nia Titu chi ganna laatu, ne biseenda nia laa sti hermanu. Ñee udxite si Titu laatu dxi uyé la? Ñee cadi tobi si modo uzá du, ne cadi iropa du bini du dxiiña de idubi ladxidó' do lade tu la? G@ O na tu udxite laatu ra biseenda cani uyé ra nuu tu que la? |?q Ruluí' nuu de laatu na bisiguiee laatu ne udxite sia' laatu, neca nanna ca' qué nudiee lugar ñua' tu naa. B>} Qué zia'ya unite irá ni napa pur laatu, dede nin xpida qué zia'ya para ganda acaniá laatu iniisi tu. Peru ruzuluá' sia' laga jma cayanaxhiee laatu la? jma huaxié' nadxii tu naa. z=m Ma ne ndi raguionna tiru chaa ra nuu tu. Peru laca qué zanaba acané tu naa purti cadi cuyube stitu sínuque laatu. Cadi naquiiñe utopa lú binni para bixhoze ne jñaa, sínuque bixhoze cabe ne jñaa cabe nga utopa lú para laacabe. H<  Ti modo si qué ñune laatu casi bine ca xcaadxi xpinni Cristu: qué ñabe laatu ñacané tu naa. Laguni perdonar naa pa cadi jneza ni bine laatu ca. Ra cuzeete Pablu pabiá' nadxii laacabe ;+ Bine dxiiña lade tu sin nixhacaladxe', ne bihuinni dxandí apóstol naa pur ca seña ne milagru ne dxiiña nandxó' ni biiya tu bine lade tu. i:K Ma bidxiiba laca naa casi runi tobi ni nahuati, peru laatu biquiinde tu naa gune ni. Laatu nga nudxiiba tu naa. Neca qué risaca gasti', peru qué risaca ni na apóstol laa que jma que naa, ne rusisaca sica tu laaca'. m9S Ne nga ca runi rieche ora racana'ya pur Cristu ne ora rudxii deche cabe naa, ne ora qué gapa ni caquiiñe', ne ora riladxi cabe naa, ne ora nuaa lu ni nagana, purti nanna ora riaadxa stipa naa la? jma rusi racané Cristu naa. 8 Peru na rabi naa: “Naa nuaa para acaniá lii, ne nga si caquiiñu'. Purti jma rihuinni enda nandxó' stinne ora cayaadxa stipa lii.” Nga runi jma rieche ora huaxié' stipa napa', purti óraque jma rusi rihuinni enda nandxó' sti Cristu luguia'ya'. 87k Ma chonna tiru unaba lu Señor cuee ni de naa. R6 Nabé sicarú ni biluí' Dios naa ne ñanda ñabe naa risaca purti biiya irá ni. Peru para cadi gune ni, beeda ti yuuba luguia'ya casi ra ridaabi guichi. Biseenda binidxaba ni para guniná naa. 05Y Neca pe ñacaladxe nudxiiba laca naa, qué niree ni enda huati purti dxandí ni. Peru qué rune ni, ti iruti udxiiba naa jma que bia' ruuya cabe naca ne bia' inié'. 4  Ñanda nuchaya enda naró' stibe, peru qué zuchaya enda naró' stinne sin uzeete cani rusihuinni gasti qué zanda gune stube'. t3a Peru biasa be uyé be, ne ni bina diaga be raqué la? iruti zanda iní' ni, ne cadi nexhe iní' binni ni. {2o Peru nanna uyé be, casi rabe laatu ca, pa ne cuerpu o pa espíritu si stibe nga qué ganna dia'. Dios si nanna. :1m Runebia'ya ti hombre ni runi cre Cristu, ma raca catorce añu undisa Dios laabe yené laabe ibá', peru qué ganna dia' pa ne cuerpu stibe uyé o pa sin cuerpu. Dios si nanna. 0  Qué zabee ndua' gasti udxiiba laca naa. Ni jma naquiiñe nga uzeete irá ni biluí' Señor naa ne ni biiya casi ñaca lu bacaanda'. / !Peru uluu ca hermanu naa ndaani ti dxumi su, undete ca naa ra ventana sti lindaa ni nuu guidxi que, ne zacá bila'ya de lu ná be.. Dxi nuaa Damasco zuba ti gobernador ni bicuí rey Aretas, ne bizuhuaa gendarme ra puerta sti guidxi que para inaaze naa, useguyoo naa. p-Y Dios, Bixhoze Jesucristu Señor stinu, ni qué ziuu dxi guiaana dxí de isaca, nanna cadi cusiguiee'. s,_ Peru pa naquiiñe uchaya enda naró' stinne la? zuzeete ni rusihuinni gasti qué zanda gune stube'. 8+i Ne pa nuu tobi qué ganda uzuhuaa chaahui', ñee na tu qué racaná ladxiduá' casi ñaca naa cayaca ni la? O pa nuu tu cayuni pur guiaba stobi, ñee na tu qué rudu naa la? *' Peru cadi nga si, sínuque nuu ru ni cuchiiña naa. Nuaa xizaa pur irá cani ma bini cre Cristu irá ra huayaa'. Riguaa xa ique laaca'. ?)w Huayune dxiiña naná dede ra bidxaga', ne nabé huabee xcaanda', huayaana sin gahua', huayate nisa. Ne laca stale tiru gasti ni gahua', huayaca na'nda ne huayaana sin lari gacua'. ( Huazaya irá ladu, ne stale tiru huayuaa naxoo ra biree guiigu ne ra biree gubaana lua', ne lade binni xquidxe', ne lade cani cadi binni xquidxe', ndaani guidxi ne ndaani gui'xhi', ne lu nisadó'. Laca huayuaa naxoo lade cani na hermanu laa peru cadi dxandí'. "'= Chonna tiru uluu cabe palu naa, ne bichá cabe guie naa ti tiru, ne chonna tiru biaazi barcu ra ziaa ne bixuba laahua lu nisadó' ti dxi ne ti gueela'. S& Gaayu tiru udiñe ca judíu naa, cada tiru ne treinta y nueve chicotasu. r%] Pa na cabe runi cabe xhiiña Cristu la? naa jma rusi rune ni. Canié huate sia' rarí'. Huayune dxiiña jma que laacabe, huadiiñe jma que laacabe, huayeguayuaa jma que laacabe. Stale tiru huayuaa naxoo, de yacadó' guuti cabe naa. $) Pa na cabe hebreu laacabe la? naa laca hebreu naa. Pa binni Israel laacabe la? naa laaca. Pa za cabe de Abraham la? naa laca zaya de Abraham. Z#- Rituí lua gabe ni laatu, qué ñapa du valor ñuni du laatu zacá. Irá ra huayacaná Pablu Peru pa nuu tu qué ridxibi udxiiba laca laa la? naa laca qué zadxibe gune ni, neca inié casi riní' ni nahuati. "3 Rudii tu lugar ucaa cabe laatu yaga, ne uxhii cabe laatu ne quite cabe laatu para gaxha cabe stitu, ne guni cabe menu laatu, ne capa cabe ruaa tu. [!/ Laatu na tu nuu xpiaani tu, peru oraqueca rucaa diaga tu cani caní' enda huati. c ? Yáquexa stale tu rudxiiba laca laa pur ni runi ndaani guidxilayú la? naa laca zune ni. lQ Rarí huaxa cadi Señor cayabi naa xi inié', sínuque canié huate sia' purti cudxiiba laca naa. 4a Chi tidxe laatu sti tiru, cadi gapa tu naa de ni nahuati. Peru pa na tu nahuate la? laudii lugar naa inié casi riní' ni nahuati, ti laca ganda udxiiba naa caadxi. w Zacaca runi ca xpinni be, ma na ca nacha'hui ca para guni cre binni laaca'. Peru zadxiña dxi uquixe Dios ni laaca'. `9 Cadi enda ridxagayaa nga purti binidxaba laca rutiidi laa casi tobi ni zeeda de Dios. r] Cadi dxandí apóstol laacabe. Canausiguii si cabe binni, rutiidi cabe laacabe pur apóstol sti Cristu. s_ Peru zune rua' casi cayune ri para useegua ruaa cani ruyubi isaca purti runi dxiiña cásica rune'. mS Xiñee na tu rinié zacá ya'. Ñee purti cadi nadxiee laatu la? Dios nanna pabiá' nadxiee laatu. E Napa stiidxa Cristu ndaani ladxiduá', ne zanda guni cre tu ni cayabe laatu ri'. Huayune dxiiña idubi Acaya sin guiaxa', ne iruti zanda gaxha naa enda nayeche ni rapa ora rune ni zacá. ]3 Purti ca dxi nuaa lade tu ne biaadxa xiixa naa la? qué ninaba nin tobi de laatu ñacané naa, sínuque bedané ca hermanu de Macedonia ni caquiiñe', ne zacá qué nuguaya gasti laatu ne qué ziuu dxi gune ni. ve Casi ñaca ulana sti ca xcaadxi xpinni Cristu ra ucuaa ni biseenda ca lua' para gunda bine dxiiña lade tu. zm Ñee bichee ra byue nia laatu stiidxa Dios sin ñaxa la? Bine casi ñaca gasti nga naa para udxiiba laatu. r] Neca huaxié' naa para inié', peru riene chaahue ni rusiide', ne hualué ni laatu lu irá ni huayune'. dA Zuluá' cadi jma huaxié' risaca' para ca xcaadxi ni zinanda tu ca, cani na apóstol laa. c? Purti ruuya rucaa diaga tu cani reda usiidi laatu stiidxa stobi, cadi stiidxa Jesús ni yegüí né du laatu chiqué. Ne oraqueca ricaa tu sti espíritu adxé para ni ma napa tu ca, ne runi cre tu adxé modo ilá tu.  Peru cadxibe chu' tu usiguii laatu casi bisiguii beenda que Eva, quite ique tu ne ma cadi chi nanda tu Cristu de idubi ladxidó' to. 0Y Celoso naa ne laatu, casi celoso Dios ne laatu, purti napa laatu casi ti binni dxaapa ni ma bidiee para ichaganá Cristu, ne racaladxe uchiña laatu ra nuu be nayá. g I Pa ñanda si qué nucueeza tu naa ninié caadxi ni ruluí' enda huati. Laudii lugar inié ni. hI Purti qué risaca ni rudxiiba laca laa, sínuque ni rudxiiba Señor laa, ngue nga risaca.g G Casi cá lu Xqui'chi Dios: “Tu acala'dxi udxiiba laa la? iní' ni bi'ni Señor pur laa.” bJ~s}}|{{.zzYyyzyxx,wwqqppo$nmllkk)jjgiHhsggQffde~ddcZbbyaap``M_^^X]]=\\Z[J[ZZYYDXXWWHVzV+UUXUTTSSBRRQQ9PONN"MMMLKKJeII HGG%FEEtDzCCVBB`AA;@@?x? >r>==<Ora biluxe uní' né cabe Dios, biniibi dxacha ra nuu cabe que ne bidxá ladxidó' cabe de Espíritu Santu ne jma rusi ma qué nidxibi cabe byuí' cabe stiidxa Dios. Tobi si naca ca xpinni Cristu :.mNe laga cayuni du ni, lii gudixhe ná luguiá cani huará para guianda ca', ne ucané laadu guni du milagru ne seña pur enda nandxó' sti Jesús Xiiñi lu ni nayá ladxidó'. --SYanna, Señor, biiya modo racala'dxi cabe uchibi cabe laadu para guiaana dxí du, ne ucané laadu, cani cayuni xhiiña lu', para güi du stiidxa lu sin idxibi du. <,sNe zacá bi'ni cabe irá ni maca gudixhe lu gaca'. X+)Ne dxandí zacá pe nga uca ni ndaani guidxi ri'. Herodes ne Poncio Pilatu ne cani cadi judíu ne ca judíu, irá ca uca ca tobi si uyé ca luguiá Jesús Xiiñi lu ni nayá ladxidó', ni ulí lu que. *Uyuu ca rey de guidxilayú tobi si,
laaca ne ca xaíque sti ca guidxi,
para bicaa lú ca Dios ne Cristu ni ulí be. 7)gNe laca lii uní' lu ra bisiní' Espíritu Santu David ni bi'ni xhiiña lu', ra na:Xiñee cayasa cani cadi judíu,
caguixhe ca guni ca ni qué zanda guni ca'. H( Ora bina diaga ca xi na cabe la? irá cabe tobi si uní' né cabe Dios na cabe: ―Dios, lii runi mandar lu irá'. Lii bizá' lu ibá' ne guidxilayú ne nisadó' ne irá ni nuu ndaani cani. $'ABiree si Pedru ne Juan biyubi ca ra nuu ca xcaadxi de laaca que ne byuí' né cabe laaca xi na ca xaíque sti ca sacerdote ne ca xaíque sti guidxi. d&Apurti ma napa hombre ni bianda que jma de cuarenta añu. Ra caní' né ca xpinni Dios laa !%;Bichibi si cabe laaca', bindaa cabe laaca purti qué ñanda ñuniná cabe laaca pur irá binni que. Irá cabe cusisaca cabe Dios pur ni guca que, S$Purti qué zanda usaana du de güi du ni bidu'ya du ne ni bina diaga du. #Para na Pedru ne Juan rabi laacabe: ―Laguuya si laatu pa jneza nezalú Dios uzu'ba du stiidxa tu ne cadi uzu'ba du stiidxa Dios. y"kPara uridxi cabe laaca sti tiru ne biinda cabe lú ca ma cadi usiidi ca stiidxa Jesús nin uzeete ca lá. v!ePeru para ma cadi ireeche ru ni lade binni la? uchibi nu laacabe ti ma cadi lica uzeete ru cabe lá Jesús. & Ena cabe: ―Xi guni né nu ca hombre ri pue, purti dxandí milagru ni bi'ni cabe ca, ne irá binni Jerusalén nanna ni. Qué zanda gabi nu cadi dxandí ni. Y+Oraque gudxi cabe laaca iree ca de raqué, para uní' stiidxa cabe laasi cabe, \1Peru qué ñanda niní' cabe gasti' purti zuhuaa dxa hombre ni bianda que raqué. E Ora bi'ya cabe cadi cadxibi Pedru ne Juan para iní', ne nanna nda cabe huaxié' napa ca scuela ne iruti naca ca la? nabé bidxagayaa cabe. Ne bietenala'dxi cabe uzá né ca Jesús.  Ne laasi be zanda ulá be laanu, purti iruti ru stobi ndaani guidxilayú ni huaguixhe Dios ulá binni, sínuque laasi be. .U Ni bi'ni tu Jesús ca zeda gaca casi ñaca nusa'bi tu ti guie ra cucuí tu yoo, ne nidxiña dxi ma guie que pe ninaaze yoo que. Purti yanna ma bidxiiba Dios laabe. E zabi du ni laatu para ganna tu, laatu ne idubi naca guidxi Israel. Jesucristu ni bicaa tu lu cruz que, undisa Dios laa de lade gue'tu', ne laabe nga bisianda be hombre zuhuaa lú tu ri'. ta Yáquexa yanadxí canaba diidxa tu laadu ximodo ucané du hombre nachita ñee ri', o ximodo bianda be la? Dxá ladxidó' Pedru de Espíritu Santu para na rabi laacabe: ―Laucaa diaga, xaíque sti guidxi ne xaíque sti ca sacerdote. ,QPara bisenda caa cabe Pedru ne Juan, bizuhuaa cabe laaca galahui' ne rabi cabe laaca': ―Tu gudxi laatu guni tu ni cayuni tu ri' o tu biseenda laatu guni tu ni. iKne Anás sacerdote gola ne Caifás ne Juan ne Alejandru ne irá ca familia sti sacerdote gola. Sti dxi que guca ti junta Jerusalén. Bidxiña ca xaíque sti guidxi que ne ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley, b=Peru stale de cani bicaa diaga laacabe bini cre, bia' gaayu mil hombre sin igaba gunaa. nUNe unaaze ca laacabe biseguyoo ca laacabe. Ne biaana cabe raqué gueela que, purti ma huadxí ngue. T!Cadxiichi ca xiñee cusiidi cabe binni zabani gue'tu purti bibani Jesús.  Cayuí' né ru Pedru ne Juan ca binni que diidxa ora biuu ca sacerdote ne xaíque sti cani rapa ra yu'du ro', ne ca saduceu. Ne dxi ma undisa be Xiiñi be que, nirudó' ra nuu tu biseenda be laa para uxhele laatu de enda ruchee ne nga nga ndaaya que.zmNe de ruaa ca profeta que, bidii stiidxa Dios ca bixhoze gola nu, ne cadi laasi ca' sínuque ne laatu purti laatu nga xiiñi ca'. Ne laca uní' né be laatu ra na be rabi be Abraham: “Pur Xiiñi lu ziuu irá binni guidxilayú ndaaya'.” q[Irá ca profeta uyuu chiqué, de Samuel ne cani beda nanda ru', irá ca bizeete ca de ca dxi ri'. b =Purti irá ni qué ucaa diaga laabe la? zaxá lá de lade binni Israel ne zanitilú.”  +Purti na Moisés rabi ca bixhoze gola nu chiqué: “De lade binni laanu zandisa Dios ti profeta, ne laucaa diaga laabe irá ni gabi be laatu.  -Peru napa Cristu xidé guiaana ibá' dede ora ma gudixhe chaahui Dios irá ni naquiiñe gaca' casi uní' de ruaa ca profeta sti dede ma xadxí. b =ra useenda be Jesús ra nuu tu sti tiru, ne nga nga Cristu ni ulí be gueda ulá laatu. ~ uNga runi cayabe laatu, lainaba perdón Dios, laudxii lú jneza ti ixá stonda tu ne zacá zusieche be ladxidó' to, +Peru maca uní' Dios chi aca ni zacá, ne gudxi ni binni de ruaa irá ca profeta ni bizeete napa Cristu xidé acaná. Ne yanna ma bi'ni be ni. oWBiche ca', nanna bi'ni tu irá nga purti qué ganna tu xi cayuni tu, laatu ne ca xaíque stitu. )Ne pur enda nandxó' stibe uyuu stipa ñee hombre ri', ne bianda chaahui purti runi cre du laabe. Runibiá' tu laa ne nezalú irá tu bianda. Ne zacá biiti tu ni rudii enda nabani, peru undisa Dios laabe de lade gue'tu'. Nanna du dxandí ni purti bidu'ya du laabe nabani be. ucQué niná tu nilaa tobi ni nacha'hui', ni qué huayuni gasti', laga unaba tu ilaa tobi ni huayuuti binni.   sínuque uca ni pur enda nandxó' sti Jesús, dxa ni bitiidi tu lu ná Pilatu chiqué. Peru yanna ma bisisaca Dios laabe, Dios sti ca bixhoze gola nu Abraham ne Isaac ne Jacob. Dxi unaaze tu laabe que, qué niná tu nundaa Pilatu laabe, neca ucala'dxi'. |q Ora bi'ya Pedru rí irá binni que laaca', na: ―Binni Israel ca', xiñee cadxagayaa tu ne cayuuya dxí tu laadu, casi ñaca laadu bisianda du hombre ri' pur enda nandxó' stidu o purti jma gaxha canazá du de Dios. Cadi zacá di nga laani, +O Qué niladi be de Pedru ne Juan, ne bidxagayaa irá binni que, ne gurí zisi ca laacabe ra nuu cabe ndaani corredor ni rabi cabe Corredor sti Salomón que. ]3 Ne nabé bidxagayaa ca' ne bidxibi ca pur ni guca be que. Purti binibiá' ca laabe ne nanna ca laabe nga ni ribí ra yu'du ro', rinaba guna ra puerta lá Sicarú que. Ni uní' Pedru ndaani Corredor sti Salomón B Irá binni nuu raqué biiya canazá be cusisaca be Dios. t~aBiasa uxooñe be ne uzá be. Biuu né be laaca ndaani yu'du', canazá be, canachesa be, cusisaca be Dios. ^}5Ne unaaze Pedru ná be ladu derechu undisa laabe. Oraqueca uyuu stipa ñee be. H| Para na Pedru rabi laabe: ―Qué gapa vueltu udiee lii, nin plata nin oro, peru ni zanda gune la? zune para lii. Pur enda nandxó' sti Jesucristu de Nazaret, cayabe lii guiasa lu', sa lu'. K{Oraque biiya dxí be laaca'. Cabeza be udii ca laabe xiixa. MzBiiya dxí ca laabe para na Pedru rabi laabe: ―Biiya dxí laadu. hyIOra bi'ya be ziyuu Pedru ne Juan ndaani yu'du', bisigaa ná be lú ca', canaba be laaca guna. 8xiRa puerta yu'du que ribí tobi hombre rinaba guna. Irá dxi risaana binni laabe raqué purti nachiita ñee be dede dxi gule be, ne rucuí ca laabe ra puerta lá Sicarú que. }w uTi dxi bia' las tres biree Pedru ne Juan, ze ca ra yu'du ro' purti ngue nga ora nexhe chi iní' né ca judíu Dios. Ev/sínuque irá cabe bisisaca cabe Dios. Ne irá binni guidxi que uyuula'dxi modo cayuni cabe. Ze dxi jma rusi zidale cabe purti culá Señor stale binni ne irá ca cayuu ca lade cabe.4ua.Irá dxi rie cabe ra yu'du ro' ne de raqué riree cabe ritó cabe gueta, caadxi caadxi ralidxi cada tobi. Tobi si nuu cabe ne nabé rieche cabe. Iruti nudxiiba laca laa, wtg-Bitoo cabe layú stícabe ne irá ni napa cabe ne biaazi ni lú irá cabe. Cada tobi gucuaa bia' caquiiñe'. Ls,Tobi si uyuu irá cani bini cre Cristu ne tobi si gupa ca stica'. ry+Irá binni guidxi que bidxagayaa ra biiya irá milagru ne seña ni bi'ni ca apóstol pur enda nandxó' sti Dios. Eq*Ne irá cabe yenanda cabe ni bisiidi ca apóstol, ne uyuu cabe tobi si, tobi si uní' né cabe Dios, ne tobi si gudó cabe pan casi bisaana Señor guni cabe. Modo bibani ca xpinni Cristu ipK)Ne cani ucuaa stiidxa be la? uyuu nisa, ne bia' chonna mil binni bini cre Cristu dxi que. Eo(Byuí' né ru Pedru laacabe stale diidxa ne bilidxe laacabe, ne na rabi laacabe: ―Lauyubi ulá Dios laatu de lade ca binni nuu yanna ri', ti cadi initilú tu ra chi initilú cabe. n 'Purti laatu nexhe icaa tu Espíritu Santu, laatu ne ca xiiñi tu ne irá ni nuu zitu, cani cuidxi Señor Dios stinu che ra nuu. >mu&Para na Pedru rabi laacabe: ―Lainaba perdón Dios ne lachuu nisa para ihuinni ma xpinni Cristu laatu. Zacá zaca perdonar ni huachee tu ne zudii Dios laatu Espíritu Santu. l%%Ora bina diaga cabe xi na Pedru, ucaná ladxidó' cabe ne rabi cabe Pedru ne xcaadxi apóstol que: ―Yanna xi guni du ya', bichi ca'. -kS$Yanna laganna dxichi, binni Israel ca', Jesús ni bicaa tu lu cruz que nga ma bi'ni Dios xaíque sti irá', ne ma biluí' laanu laabe nga Cristu ni ulí que. Gj#dede ora ma gudixhe dxie cani nanala'dxi lii xa ñee lu'.” ri]"Purti qué nigui'ba David ibá', peru laa pe uní':Na Dios rabi Señor stinne':“Gurí cuee' Hh !Undisa Dios laabe ne bicuí laabe cue' ne bidii laabe Espíritu Santu casi gudxi laabe zuni. Ne yanna ma biseenda be Espíritu Santu que rarí'. Nga nga ni cayuuya tu ne cayuna diaga tu ca. _g7 Racá cuzeete be Jesús ni undisa Dios de lade gue'tu', ne laadu bidu'ya du guca ni. wfgNe casi ñaca biiya be ra bibani Cristu ne uní' be qué ziaana di lade gue'tu' ne qué ziu'dxu cuerpu sti'. e)Peru guca be profeta, ne biluí' Dios laabe ni chi gaca ru' ne bidii stiidxa laabe de lade xfamilia be zaree tobi ni cui de rey casi urí be. wdgBiche ca', irá nu nanna nu guti bixhoze gola nu David, ne bigaachi', ne nuu ru xpa' be rarí de yanna. Uc#Biluí' be naa neza enda nabani,
ne nabé rieche purti nuu né be naa. ~buPurti qué zusaana be naa lade gue'tu', ne qué zudii be lugar guiu'dxu cuerpu sti Xiiñi be ni runi ni na be. aNga runi bidxá ladxiduá' de enda nayeche'
ne biree diidxa sicarú de ruaa'.Neca gate peru nanna dxi'che zandisa be naa. 1`[Ndi nga ni uní' David chiqué, ne casi ñaca Jesús caní' ni:Nanna dxi'che qué rusaana Dios naa.Nuu be para gacané be naa ti cadi chuaa xizaa. o_WPeru bisibani Dios laabe, ulee laabe lu ná enda guti, purti qué ñanda ñaana né enda guti laabe. 6^eMaca nanna Dios xi chi aca be, ne laatu bi'ni tu ni gudixhe Dios gaca que. Unaaze tu laabe, bidii tu laabe ucaa ca binni malu laabe lu cruz. Ne zacá laatu biiti tu laabe. ]%Yanna laucaa diaga ni chi tidxe laatu ri', binni Israel ca'. Chi güe nia laatu stiidxa Jesús de Nazaret. Rihuinni Dios biseenda laabe purti laaca tu nanna tu ucané Dios laabe bi'ni be stale milagru ne cosa de enda ridxagayaa ne bisihuinni be seña nezalú tu. 9\mNe irá ni inaba gacané Dios laa la? zalá.” <[qZacahui lu gubidxa ne zaca beeu naxiñá rini dxi mayaca idxiña dxi udixhe Dios.Zaca stale cosa de enda ridxagayaa dxi que,
ne zusihuinni Dios enda nandxó' sti'. tZaZune stale enda nandxó' ibá',
ne zahuinni seña guidxilayú de rini ne bele, ne ziasa gu'xhu'. YCa dxi que zucheeche Espíritu stinne luguiá cani runi xhiiña', hombre ne gunaa,
ne zaní' ca ni gabe laaca'. yXkNa Dios:“Zadxiña dxi ucheeche Espíritu stinne luguiá stale binni.Zusinié ca xiñi gaana tu ne ca xiñi dxaapa tu,
ne zuuya cani nahuiini xiixa casi ñaca lu bacaanda',
ne zanié nia ca binni gola lu bacaanda'. DWsínuque cayaca ni bicaa profeta Joel chiqué ra na: QVCadi naxudxi di ca binni ri' casi na tu ca, purti deru las nueve ndi', 8UiOraque biasa Pedru bizuhuaa, laa ne sti once apóstol que, ne uní' ne gana, na: ―Hombre de Judea ca', ne cani nabeza Jerusalén, laucaa diaga ni chi tidxe laatu ri'. hTI Peru nuu tu bi'ni burla, ma na naxudxi ca xpinni Cristu que. Ni gudxi Pedru ca binni que |Sq Cadxagayaa ca binni que, ne qué ganna ca xi cayaca. Canaba diidxa saa cabe, na cabe: ―Xii ndi cayaca pue. /RW Laca nuu binni Creta ne binni Arabia. Peru irá nu cayene nu ni caní' cabe ri' de irá enda nandxó' ni bi'ni Dios, purti cayuna diaga nu ni diidxa gule né pe nu. aQ; ne binni Frigia ne binni Panfilia ne binni Egipto ne binni Africa ni nabeza cherica de Cirene, ne laca nuu binni Roma. Caadxi de laaca judíu pe laaca casi laanu, ne xcaadxi la? cadi judíu peru ma rie yu'du stinu. 3P_ Ne cadi tobi si xquidxi cani nuu rarí'. Nuu binni Partia, binni Media ne binni Elam ne binni Mesopotamia ne binni Judea ne binni Capadocia ne binni Ponto ne binni Asia JO Peru cayuna diaga nu diidxa gule né pe nu. Xii ndi cayaca pue. dNABidxagayaa ca ne unaba diidxa saa ca na ca': ―Ñee cadi binni Galilea irá binni ri la? M7Ora bina diaga ca ruidu que urí zisi ca ra rí ca xpinni Cristu que. Qué ganna ca xi cayaca purti cada tobi de laaca cayuna diaga diidxa gule né. LDxi uca ni la? nabeza caadxi binni Jerusalén, caadxi judíu ni beeda de adxé adxé guidxi, ne nabé rie ca yu'du'. KNe bidxá ladxidó' cabe de Espíritu Santu. Bizulú uní' cabe adxé adxé idioma casi bisiní' Espíritu Santu laacabe. SJNe biiya cabe casi ludxi bele. Bireeche ni luguiá cada tobi de laacabe. sI_Mala uxidxi biete xiixa de xaibá' casi ora rundubi ti bi yooxho'. Bidxá ni ndaani yoo ra nuu cabe que. zH oRuni ca judíu ti saa, rabi cabe ni Pentecostés. Ne dxi biaba laní que nuu ca xpinni Cristu que tobi si lugar. G }Oraque biyubi cabe tu luguiá guiaba suerte que ne biaba ni luguiá Matías. Para biuu lade once apóstol que.UF %para gaca apóstol ne guni dxiiña bisaana Judas. Purti Judas ma ze jlugar. E %Ne óraque uní' né cabe Dios, na cabe: ―Señor, lii runibiá' lu ladxidó' irá binni. Biluí' laadu uná de iropa hombre ri ma ulí lu jD OPara ulí cabe chupa: tobi lá José ni rabi cabe Barsabás ne Justu, ne stobi lá Matías. &C GNga runi cayabe laatu, hermanu ca', naquiiñe cui nu stobi chu' jlugar be para sa né laanu güi né binni dxandí biiya ma bibani Señor Jesús de lade gue'tu'. Gaca ni tobi ni uzá né laanu dxi nuu Jesús lade nu, de dxi guluu nisa Juan laabe para dxi biasa be lade nu ze be ibá'. B A Maca cá ni lu Salmo:Guiaana stubi lidxi be
ne iruti cueza ndaani ni. Ne laca cá:Icaa stobi xhiiña be. w@ iOra gunna ca binni Jerusalén ni la? ulee lá ca layú que Acéldama. Stiidxa ca la? riní' ni Layú de Rini. '? IPeru ra bitoo be Jesús ucuaa be vueltu, ne bixuí' né vueltu que ti layú. Ne raqué biaba rilú be, dede ureza ndaani be bireeche doo xqui' be ne guti be. => wGuca Judas tobi de laanu ne bini né laanu dxiiña'. 2= _―Hermanu ca', chiqué uní' David ni gudxi Espíritu Santu laa de Judas, Judas ni uzá niru lú cani yenaaze Jesús que. Ne yanna ma uca irá ni uní' David que. < Lade ca dxi que nuu cabe irá cabe tobi si, bia' ti gayuaa gande cabe. Oraque biasa Pedru bizuhuaa lade cabe ne na: ; /Irá cabe nuu cabe tobi si ne cadi cayaana dxí cabe de iní' né cabe Dios, laacabe ne caadxi gunaa ne María jñaa Jesús ne ca bi'chi Jesús. v: g Ne ora biuu cabe ndaani guidxi que uyuu cabe ndaani ti yoo rairopa pisu. Raqué riaana cabe: Pedru, Jacobo, Juan, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateu, Jacobo xiiñi Alfeu, Simón ni uyuu lade ca cananista, ne Judas bi'chi Jacobo. s9 a Oraque ru biree cabe de lu dani Olivo, bigueta cabe Jerusalén. Cadi zitu ni, bia' ti kilómetru si. >8 w na rabi laaca': ―Binni Galilea ca', xiñee ndi cayuuya dxí tu ibá'. Jesús ni bi'ya tu ze ibá' ca la? zacaca zabigueta be cásica bi'ya tu ze be ca. Guyuu Matías jlugar Judas v7 g Peru laaca biaana ca cayuuya dxí ca ibá' ra ze be que, mala zuhuaa chupa hombre nacu lari quichi cue' ca', 6 { Biluxe si uní' be nga biasa be idubi cayuuya dxí ca laabe ne biseegu ti za laabe ne ma qué ñuuya ru ca laabe. T5 #Peru ora ma ucuaa tu Espíritu Santu la? zapa pe tu enda nandxó' sti Dios, ne óraque ma zanda iree tu, chi güi tu stiidxa ndaani guidxi Jerusalén ne idubi Judea ne Samaria ne idubi naca guidxilayú. 4 Para rabi be laaca': ―Bixhoze sia' nanna padxí ne pora gaca ni gudixhe gaca'. Laatu la? cadi nexhe di ganna tu ni. 3 7Tobi de ca dxi que ra nuu né ca Jesús tobi si, na ca rabi ca laabe: ―Señor, ñee yanna nga quixhu guni mandar ca binni Israel sti tiru la? 62 gPurti uluu nisa Juan binni, peru ne nisa si, peru laatu zacaa tu Espíritu Santu casi ñaca ñuu nisa tu pur Espíritu que, ne ma zeda dxiña dxi aca ni. Ra ze Jesús ibá' 21 _Ne laga nuu be lade ca', gudxi be laaca cadi iree ca de ndaani guidxi Jerusalén, na be: ―Lacueza gueeda ni bidii stiidxa Dios useenda', ni maca gudxe laatu que. G0  Guti be peru dxi ma bibani be bidxiña be ra nuu ca apóstol. Biaana né be laaca cuarenta dia, ne biluí' be laaca dxandí nabani be, ne bisiidi be laaca de enda runi mandar sti Dios. (/ Kpara dxi ze ibá'. Peru laga nuu ru be ndaani guidxilayú ulí be ca apóstol ne gudxi Espíritu Santu laabe xi gabi be laaca guni ca'. Oraque ru ze be ibá'. . Teófilu xhamigua', lu primé gui'chi bicaa lú lu que bizeete irá ni bi'ni Jesús ne ni bisiidi', dede dxi bizulú xhiiña', {- qGata dxí ladxidó' lo'. Cuseenda ca xhamigu lu stiuxi lu'. Bigapa diuxi la' cada tobi de ca xhamigu nu.D, purti rabe mayaca guuya lii. Oraque zanda güi nu diidxa'. =+ w Napa stale ni gabe lii peru qué na'ya ucaa ni, * - Irá binni ruzeete pabiá' jneza runi Demetriu ne rihuinni dxandí ni. Laadu laca rui né du ni binni, ne nanna tu qué rusiguii du. Diuxi U) % Hermanu ni nadxiee', cadi chi nandu ni cadi cayuni jneza sínuque ni cayuni jneza. Purti ni cayuni jneza la? xpinni Dios laa, peru ni canauchee la? qué huayuu dxi gu'ya Dios. Za'bi stiidxa Demetriu (  Nga runi ora chaa racá la? zulidxe laabe xiñee cusiguii be binni, canazá be cananí' be laadu, ne cadi nga si sínuque qué ruchagalú be ca hermanu. Ne ora racala'dxi ca xcaadxi guni ni la? ribee be laaca de guni ca ni ne qué riná be chu' ca ra cultu. '  Bicaa gui'chi lu ca xpinni Cristu ni nuu racá, peru qué na Diótrefe ulabi ni rabi du, purti racala'dxi aca xaíque stícabe. l& SNga runi naquiiñe gua nu laacabe ti acané nu laacabe güi cabe stiidxa Dios. Ra cuchee Diótrefe q% ]Biree cabe ziguni cabe xhiiña Jesucristu, ne qué huaná cabe acané cani qué runibiá' Dios laacabe. /$ YHuayuí' né cabe ca hermanu de rarí pabiá' nadxii lu laacabe. Yanna, ucané la' laacabe de ni caquiiñe cabe para che cabe ra nexhe che cabe, casi na Dios aca ni. p# [Hermanu ni nadxiee', jneza runi lu ora racanéu ca hermanu, ne jma rusi cani zeeda de sti guidxi. O" Gasti ru ni rusieche naa jma que ganna zinanda ca xiiñe ni dxandí'. l! SNabé bieche beeda caadxi hermanu gudxi naa pabiá' jneza canazá lu purti zinanda lu ni dxandí'.   )Hermanu ni nadxiee', rinaba lu Dios cu' ndaaya lii de irá modo, ne guni lii naguidxi nazaaca, cásica cayacané lii sa lu gaxha de laa. _ ;Naa naca ti hermanu gola. Cucaa gui'chi ri lú lu', Gayu xhamigua ni dxandí nadxiee'. U#lChu' né Señor Jesucristu lii ne cu' Dios ndaaya irá tu. Amén.velBiyubi gueedu ante ganda ca beeu nanda. Ucuaa stiuxi Eubulo, Pudente, Linu, Claudia, ne ca xcaadxi hermanu. W'lBiaana Erasto ndaani guidxi Corinto. Ne Trófimo huará, bisaana laa Mileto. LlBidii diuxi Prisca ne Aquila ne irá binni lidxi Onesíforo. J lNe nanna zulá Señor naa de irá ni nadxaba', ne zapa chaahui naa dede idxiña dxi chiné naa ibá' ra runi mandar. Qué chu' dxi guiaana dxí nu de usisaca nu laabe. Amén. Diuxi ne ndaaya' 3_lPeru Señor huaxa qué nixele de naa ne ucané naa biree de raqué. Casi ñaca bilá naa de ruaa lion, ne zacá gunda yegüé stiidxa Cristu lade irá cani cadi judíu. #lPrimé tiru bichiña cabe naa ra nuu justicia iruti qué ñacané naa. Irá ca bisaana ca naa. Rinaba lu Dios cadi uquixe ni laacabe. KlBiiya gá lii ne laabe, purti nabé huacaa lú be ni rusi'di nu. [/lNabé huayuniná Alejandru, herrero que, naa. Zuquixe Señor irá ni laabe. l Dané xhamarra ni bisaana Troas, ralidxi Carpu, ora gueedu', ne ca libru stinne'. Ne qué chi usiaandu ca gui'chi stinne'. 8kl Ma ze Tíquico Efeso. Naa biseenda laa raqué. ucl Ma Lucas si nuu ne naa rarí'. Biyubi Marcu guedanéu ora gueedu', purti zanda acané naa lu xhiiña Dios. l Purti ma bisaana Demas naa. Jma cá ique ni nuu ndaani guidxilayú ri', ne ma ze Tesalónica. Crescente ze Galacia, ne Titu ze Dalmacia. 0[l Biyubi gueda guuyu naa nagueenda. lCabeza ti premiu naa saca bine xhiiña jneza. Zudii Señor ni naa dxi ganda dxi icaa ni. Laa huaxa juez ni runi jneza. Cadi para naa sia' napa be, sínuque ne para irá ni cá lú guiuba ganda dxi gueeda be purti nadxii laabe. Ra canaba Pablu gueeda Timoteu )lBine xhiiña Dios dede bia' ra gunda ti', qué nixele de ni rune cre. Casi ñaca bixooñe ne irá stipa stinne', ne yanna ma yendaya lu raya. DlMa nanna mayaca guuti cabe naa. Ma cadxiña xhiora'. = slPeru lii, biiya qué chi utiixhi cabe i'cu', ne cadi ixhacala'dxi lu enda naná ni gueeda luguiá lu'. Bicaa ique güi lu stiidxa Cristu ne bi'ni irá ni bisaana Dios ladxi nou'. W 'lZudxii deche cabe ni zeeda de Dios ne jma zacá ique cabe ni riguixhe binni. ! ;lPurti zadxiña dxi ma qué zaná cabe ucaa diaga cabe cani rusiidi ni dxandí', sínuque zuyubi cabe adxé adxé tu usiidi laacabe ni chu'la'dxi cabe. a ;lgüi lu stiidxa be. Byuí' ni ora tiisi, pa ruluí' zacaa cabe ni o neca ruluí' qué zacaa cabe ni. Bicuudxi laacabe, biluí' laacabe paraa cuchee cabe, ne bilidxe laacabe. Zacá bisiidi laacabe sin ixhacala'dxu'. h  KlZeeda Jesucristu casi rey para cuidxi cuenta irá binni. Nezalú be ne nezalú Dios cayabe lii Rlti iziidi chaahui ca xpinni Dios para ganda guni irá ni riree ndu.J lIrá Xqui'chi Dios, Espíritu Santu uní' xi icá, ne nuu ni para usiidi ni laanu ne para ulidxe ni laanu ne para gabi ni laanu paraa cuché' nu ne para acané ni laanu ibani nu casi na Dios,  lpurti dede dxi nahuiini lu biziidi lu ni cá lu Xqui'chi Dios ni zanda usiene lii ximodo ilá binni ra guni cre Cristu Jesús. yklPeru lii, qué chi undaa lu ni ma biziidi lu', ni nanna dxichi lu dxandí'. Runibióu' ni bisiidi ni lii, ~ul Peru cani canauchee ne canausiguii la? ze dxi jma rusi zinitilú ca'. Caguite ca binni ne caguite binidxaba laaca'. ]3l Zacaca zaca irá ni racala'dxi sa modo na Cristu Jesús, zazabi nanda cabe laaca'. ?wl ra uzabi nanda cabe naa, ne irá modo ucana'ya'. Ne laca nannu xi bizaaca ndaani guidxi Antioquía, Listra ne Iconio, pabiá' uzá nanda cabe naa, peru bilá Señor naa de irá ni. =sl Peru lii, ma nanna chaahui lu ni bisiide' ne modo bibane', xi cá ique gune', ne xi rune cre. Qué huaxhacaladxe iruti', sínuque huayanaxhiee' irá', ne nannu irá ni udide 1l Peru qué zaguite cabe binni xadxí, purti zuuya ca nahuati si cabe, ne zeda iluxe cabe casi cani bicaa lú Moisés que. Ni na Pablu guni Timoteu b=lChiqué uyuu chupa bruju bicaa lú Moisés, Janes ne Jambres. Casi bi'ni cabe que, zaqueca cayuni cani canaucaa lú ni dxandí yanna. Ma bicahui xquenda biaani cabe ne ma qué zaquiiñe cabe para lade cani runi cre. O~lRuyubi ca iziidi ca de irá', peru qué zanda guiene ca ni dxandí'. }'lLade cabe zeeda cani richuu ralidxi binni riguite ique ca gunaa nahuiini ique, cani nanna nabé huachee, cani rinanda irá ni rului'la'dxi'. v|elZaná cabe runi cre cabe Dios, peru qué zusihuinni cabe enda nandxó' sti'. Qué chi idxaagu casi laacabe. %{ClZutoo cabe xhamigu cabe, ne qué zuni lú cabe guni cabe intiisi, ne zudxiiba cabe laca laacabe. Zuyubi cabe ni chu'la'dxi cabe lugar de nuyubi cabe Dios. QzlQué zanaxhii ca binni ne qué ziá ca iruti', ne nisi zazá ca zaní' ca binni. Qué zanda ucueeza ca laca laaca de guni ca ni na ique ca'. Zuniná cabe binni ne zaca nanala'dxi cabe irá ni jneza. y/lPurti zuyubi binni para laa si, ne nisi bidxichi zacá ique ca'. Zuni ca laaca nandxó' ne zaca ca nayá', ne zaguiñe yu ca stiidxa Dios. Ma qué zuzuuba ca stiidxa jñaa ca ne bixhoze ca' ne qué zulabi ca laacabe. Zabani ca modo na ique ca' ne nin zanna ca pa nuu Dios. Rx lLaca naquiiñe gannu jma nagana zaca ni ora mayaca izaa xhi guidxilayú. jwMlNe zacá zaxele lú ca ne zaree ca lu ná binidxaba ra naaze laaca para uzuuba ca stiidxa'.)vKlUní' ne diidxa nadó' ora culidxe lu cani qué na icaa stiidxa Dios. Zanda ca ucuudxi be ladxidó' ca', inaba ca perdón laabe, ne ganna ca xii nga dxandí'. 'uGlBi'ni casi naquiiñe guni cani cayuni xhiiña Señor: cadi uyubu diidxa', sínuque guca nacha'hui ne irá binni, bisiidi laacabe jneza ne cadi iree lu gana. ct?lCadi ulabi lu diidxa huati si ni qué riní' gasti', purti ma nannu rutinde si ni binni. psYlStale ni cadi jneza riguba yu cani nahuiini ru'. Bixele de laacani ne bidxii lú ibani lu jneza. Bini cre Dios ne gunaxhii binni ne biyubi cadi tinde tu, lii ne irá cani canaba lu Dios de idubi ladxidó' para acané laaca'. (rIlPara iqui'ñe nu lu xiixa ni risaca ne guni nu xhiiña Señor la? naquiiñe ixele nu de irá ni nadxaba', ne óraque zaqui'ñe nu para intiisi ni nacha'hui'. q+lNdaani ti yoo ro' nuu traste de oro ne de plata, ne laca nuu de yaga ne de yu, caadxi para ora aca xiixa risaca ne xcaadxi para irá dxi. sp_lPeru cani ma xpinni Dios la? qué zanda ibi'xhi', purti ma stibe laaca', casi cá lu gui'chi': “Runibiá' Señor uná nga ni dxandí xpinni.” Ne laca cá: “Ni dxandí xpinni Señor la? naquiiñe ixele de irá ni cadi jneza.” owlMa qué runi cre ca ni dxandí', ne na ca ma bisibani Dios ca gue'tu'. Zacá caguu cabe xizaa caadxi ni ma runi cre. znmlZeda gaca ni casi ti enda huará ni ruuti ne ricá. Zareeche ni lade binni. Zacá canausiidi Himeneu ne Fileto. m9lCadi icaa yu lu diidxa ni cadi zeeda de Dios, nin intiica diidxa ni qué racané iruti', purti cani runi zacá la? ze dxi jma rusi zixele ca de Dios. }lslBicaala'dxi gu'nu dxiiña modo chu'la'dxi Dios ti qué gapu xi pur ituí lú lu nezalú. Bisiidi stiidxa be jneza. CklBisietenala'dxi ca hermanu irá nga, ne gudxi laaca nezalú Señor cadi icaa yu ca xiixa diidxa huati si, purti qué racané ni iruti', sínuque ruchenda si ni cani guna diaga ni. "j=l Peru neca uché' né nu laabe,
laabe qué zuchee né be laanu,
purti qué zuchee né Dios ni ma uní'. Guni Timoteu dxiiña casi riula'dxi Dios i)l Ne pa gacaná nu pur laabe la?
laca zuni mandar né nu laabe.Pa udxí' deche nu laabe la?
laabe laca zudxii deche be laanu. ^h5l Ndi nga laani:Pa gati né nu laabe la?
laca zabani né nu laabe. *gMl Qué riguiche ruaa tide irá ni, para gacaniá cani gulí Dios, ti laca ganda ilá ca ra gacané ca Jesucristu tobi si, ne gapa ca enda nayeche ni qué zaluxe. yfkl Cayacana'ya ne yeguayuaa casi gubaana purti cayué stiidxa be que. Naa yeguayuaa peru stiidxa be cadi yeguyoo. meSlBietenala'dxi xi na stiidxa Cristu ni canayué'. Za be de David ne bibani be de lade gue'tu'. Jd lBiiya chaahui ni cayabe lii ri', ne zusiene Señor lii irá ni. OclNe ni guni dxiiña rañaa la? nirudó' laa icaa ni udii rañaa sti'. Xb)lZaqueca ni riguite juegu laca naquiiñe quite jneza, pacaa qué zacaa premiu. alQué zanda gaca tuuxa soldadu ne gapa sti dxiiña tobi si tiru, purti naquiiñe guiaana be para guni be irá ni na xaíque stibe. ]`3lGuca soldadu cha'hui sti Jesucristu. Cadi ixhacala'dxu ora tidi lu ra nagana. T_!lIrá ni bi'yu bisiide binni, bisiidi ni cani nannu zanda usiidi ni stobi. z^ olNe lii la? xiiñe', ma nannu nuu Dios para acané cani nuu né Cristu Jesús tobi si. Bidii lugar acané be lii. w] ilNe nannu pabiá' ucané be laanu ndaani guidxi Efeso. Rinaba lu Dios guiá laabe dxi cuidxi cuenta binni.Q\ lsínuque casi bedandá be Roma beda yubi be naa dede ra bidxela be naa. [  lPeru rinaba lu Dios guiá hermanu Onesíforo ne binni lidxi purti stale tiru bisieche naa. Neca yeguayuaa qué nituí lú be, dZ ClNannu xi bi'ni ca de Asia naa. Bisaana ca naa stube', ra zeeda Figelo ne Hermógenes. kY QlNapa nu Espíritu Santu ndaani ladxidó' no, ne laa zacané lii gu'nu ni bisaana Dios ladxi nou'. @X {l Yenanda ni bisiide lii purti nga nga ni dxandí'. Cadi ixele lu de ni runi cre nu, nin usaanu de ganaxhii lu binni. Zanda ganaxhii saa nu purti nuu né nu Cristu Jesús tobi si. -W Ul Nga runi cayacana'ya yanna. Peru cadi catuí lua', purti ma nanna dxi'che tu rune cre, ne nanna dxi'che zanda gapa be irá ni gudixhe lu ná be dede dxi gueeda be. \V 3l Gulí Dios naa güe stiidxa', ne biseenda naa chi usiide ni cani cadi judíu. U l Yanna ma bihuinni ni ra beda ulá Jesucristu laanu lu ná enda guti, ne beda udii enda nabani ni qué zaluxe cani guni cre stiidxa'. [T 1l Laa bilá laanu ne ulee chu laanu para laa, cadi pur ni bini nu, sínuque purti nga ucala'dxi be. Dede dxi ca'ru cha guidxilayú maca gudixhe be gaca be nacha'hui ne laanu ra chu' né nu Cristu Jesús tobi si. SS !lNga runi cayabe lii güi lu stiidxa Señor sin idxi'bu ne cadi ituí lú lu tisi yeguayuaa pur laabe, sínuque uyuu né laadu lu enda naná ni nexhe para cani güi stiidxa be, bia' stipa udii Dios lii. 2R _lPurti bidii Dios laanu Espíritu sti', cadi para guni laanu namuxe', sínuque para udii stipa laanu udxí' lú nu, ne acané laanu ganaxhii nu binni, ne cu' xpiaani nu. ;~{}}|||;{{zyyExxww*vvuuFthssIrrmqpponn>mm.lBkkijj-ii hgg=ffeZddDcbba`w`_P^]]o]\I[[&ZZ_YY4XWWJVUATSS.RRnRQQ/PPhOOlNN_MMNLLKK4JIIHHGFEE:D;CBBeA]@?>>>h==<;; ::99488<77`7T65z5#44j3322c11j00K//Q..e--z,,,,+**N)w)((:'&&%%1$$+##-""nWQn%sW' ne unaba diidxa ca pa raqué nuu tobi hombre lá Simón, ni rabi cabe Pedru. .U Laga candaa ique né Pedru xi riní' ni bi'ya que la? zeda naba diidxa ca hombre biseenda Corneliu que paraa lidxi Simón, dede bedandá ca ra puerta yoo que, F  Chonna tiru guca ni. Oraque ru bigueta lari que ibá'. q [ Bigueta na ni caní' que rabi laabe: ―Ni cayabi Dios lii go lo la? cadi nou' qué zanda go lo'. l Q Oraque na be: ―Qué ziuu dxi, Señor. Qué huayuu dxi gahua ni na ley stidu cadi idó' do. F  Ne bina diaga be na tuuxa: ―Pedru, biasa, biiti ne gudó. c ? Ne nuu irá clase mani ndaani ni, mani rizá, mani rixubi ndaani' ne mani huiini ripapa. T! biiya be zuxele ibá' ne zeda yete casi ti lari gueela liibi idapa punta. zm Ma candaana be ne ucala'dxi be ño be peru ca'ru chu' endaró. Laga cabeza be cayaca ni, casi ñaca lu bacaanda % Sti dxi que ma zidxiña cani biseenda Corneliu que Jope. Ma bia' galaa dxi ngue, ne óraque pe udxi'ba Pedru ique yoo ziní' né Dios. L Byuí' né be laaca xi guca be. Oraque ru biseenda be laaca Jope. ~u Biree si ángel que ze', guridxi be chupa jmozo be ne ti soldadu ni runi xhiiña be, ne laa laca ridxibi Dios. iK Nuu be ralidxi ti curtidor lá Simón, naca lidxi uriá nisadó'. Laabe zabi be lii xi gu'nu'. eC Yanna biseenda tuuxa che Jope, chi caa tobi hombre lá Simón ne laca rabi cabe laa Pedru. @y Cadxibi be dede cayaca diti be, biiya dxí be ángel que, ne na be: ―Xi laa, Señor. Para na rabi laabe: ―Ma bigaanda stiidxa lu lu Dios ne ruuya pabiá' racanéu ca pobre.  Ti dxi bia' las tres casi ñaca lu bacaanda biiya dxichi be biuu ti ángel sti Dios ra nuu be ne rabi laabe: ―¡Corneliu! 9k Cadi judíu laabe peru ridxibi be Dios ne rusisaca be laa, laabe ne irá binni lidxi be. Nabé racané be ca pobre lade ca judíu ne qué riaana dxí be de iní' né be Dios. c~ A Guyuu ti hombre ndaani guidxi Cesarea lá Corneliu, naca capitán sti Batallón Italiano. Q} +Biaana ru Pedru ndaani guidxi Jope ralidxi ti curtidor lá Simón.@|{ *Irá binni Jope gunna ni, ne stale tu bini cre Señor. w{g )Oraque unaaze be ná' undisa be laa. Ne guridxi be ca hermanu ne ca viuda biluí' be laaca ma nabani Tabita. Fz (Oraque ulee be ca binni que, bizuxibi be uní' né be Dios. Ne bitixhi lú be biiya dxí be gue'tu que, ne rabi be laa: ―Tabita, biasa. Para bixhele lú, ne ora bi'ya laabe biasa gurí. Vy% 'Oraqueca biasa Pedru yené ca hombre que, ne ora yendá cabe Jope yené cabe laabe ndaani yoo ra nexhe Tabita. Raqué nuu ca viuda cayuuna ca' ne biluí' ca laabe irá lari gudiba Dorcas dxi nabani. x  &Gaxha riaana Lida de Jope, ne ora gunna ca hermanu nuu Pedru raqué la? biseenda ca chupa hombre chi tidxi laa guiuba gueeda. w %Ca dxi que beda aca huará be ne guti be. Ucuaa ca binni que gudiibi ca cuerpu stibe ne gudixhe ca laabe ndaani ti cuartu rairopa pisu. 4va $Ndaani guidxi Jope uyuu ti gunaa runi cre Cristu lá Tabita. Griegu rabi cabe laa Dorcas. Nabé ucané be binni ne ora caquiiñe ca pobre xiixa la? rudii be laaca'. u #Ora bi'ya irá ca binni Lida ne Sarón ni uca que la? bisaana ca ni runi cre ca para yenanda ca Señor. Ra bisibani Pedru Dorcas ltQ "Para rabi be laa: ―Eneas, ma bisianda Jesucristu lii. Biasa, bitopa jluuna lu'. Oraqueca biasa. esC !Raqué bedandá be tobi hombre lá Eneas nexhe lu luuna', ma raca xhono iza de guti galaa. orW Ra canaganna Pedru ca xpinni Cristu ni nuu irá ladu, laca yeganna cani nuu ndaani guidxi Lida. tqa Ca dxi ru que ma iruti nuchiiña ca xpinni Cristu, cani nuu Judea ne Galilea ne Samaria. Ne jma rusi bizuhuaa chaahui ca lu stiidxa Dios ne bidale ca'. Qué niree chu ca de laani ne ucané Espíritu Santu laaca'. Ra bianda Eneas qp[ Ne ora gunna ca hermanu ni, gucuaa ca laabe yené ca laabe Cesarea. De raqué biseenda ca laabe Tarso. o Byuí' be stiidxa Jesús sin nidxibi be ne ucuaa yu né be ni ca judíu ni riní' griegu. Peru ucala'dxi ca ñuuti ca laabe. Pn Oraque ru uná ca biaana be lade ca' ne uzá né be laaca Jerusalén. Im  Para ucuaa Bernabé laabe yené laabe ra nuu ca apóstol. Byuí' né laaca modo bi'ya be Señor neza ze be, ne uní' né laabe, ne modo qué nidxibi be para byuí' be stiidxa Jesús Damasco. )lK Ne ora yendá be Jerusalén gucala'dxi be nidxaaga be ca xpinni Cristu ni nuu raqué, peru bidxibi ca purti cadi cayuni cre ca pa dxandí ma runi cre be. =ks ne ucuaa ca xpinni Cristu laabe uluu ca laabe ndaani ti dxumi su, undete ca laabe ra ventana sti lindaa ni nuu guidxi que, ne zaqué gunda bixooñe be. Ra yendá Saulo Jerusalén jw Ridxí ne huaxhinni ruzuhuaa ca irá ra puerta lindaa sti guidxi que ti pa iree be guuti ca laabe. Peru gunna be ni, Ri Ma xadxí de nuu be raqué uní' stiidxa ca judíu guuti ca laabe. "h= Peru laabe jma rusi ne gana cusiene be laaca Jesús nga Cristu, dede bichenda be ca judíu ni nuu Damasco. Ra uní' stiidxa ca judíu ñuuti Saulo g{ Nabé bidxagayaa irá cani bina diaga laabe. Na ca': ―Ñee cadi laabe nga uzabi nanda be cani runi cre Jesús ndaani guidxi Jerusalén la? Ne para nga ca beeda be rarí', para inaaze be laaca' chiné be laaca ra nuu ca xaíque sti ca sacerdote. f{ Qué nindaa de ngue bizulú be byuí' be stiidxa Jesús ndaani ca yu'du', cayabi be binni Jesús nga Xiiñi Dios. e5 Oraque gudó be gueta para bigueta stipa stibe. Ne biaana né be ca xpinni Cristu raqué chupa chonna gubidxa. Cayuí' Saulo stiidxa Jesús Damasco _d7 Ne oraqueca biaba casi jlaza lú be, ne gunda uná be ne biasa be uyuu nisa be. sc_ Para uyé Ananías, biuu ndaani yoo ra nuu be que ne udixhe ná luguiá be, na: ―Hermanu Saulo, Señor Jesús ni uní' né lii neza zeedu que biseenda naa ra nuu lu', ti ganda iná lu ne idxá ladxidó' lo de Espíritu Santu. Kb Ne zulué laabe pabiá' naquiiñe gacaná be ti naca be xpinne'. ay Peru na Señor: ―Uyé purti ma ulié laabe chi güi né be ca judíu stiidxa', ne cani cadi judíu, ne ca rey. m`S Ne dede rarí ma napa be xqui'chi ca xaíque sti ca sacerdote para inaaze be tutiica runi cre lii. _  Oraque na Ananías: ―Peru Señor, stale binni huayabi naa xi irá huayuni be cani runi cre lii ndaani guidxi Jerusalén. }^s ne casi ñaca lu bacaanda ma biiya be tobi hombre lá Ananías. Biuu, gudixhe ná luguiá be para bigueta uná be. ]5 Para na Señor rabi laabe: ―Biasa, uyé lu calle lá Derecha, ralidxi Judas. Yeyubi tobi hombre lá Saulo de Tarso, purti caní' né be naa, 9\k Nuu ti hombre runi cre Cristu ndaani guidxi que lá Ananías. Ne uní' né Señor laa casi ñaca caní' xcaanda', na rabi laa: ―Ananías. ―Rarí nuaa, Señor, na be. Y[+ Ne zaqué biaana be chonna gubidxa, qué ñuuya be, qué ño be, qué ñe' be. {Zo Para biasa be, bixhele lú be, peru qué ñanda ñuuya be. Oraque unaaze cabe ná be yesaana cabe laabe Damasco. tYa Nisi biaana cá si ca hombre ziné laabe que. Cayuna diaga ca ridxi que peru cadi cayuuya ca iruti'. .XU Bidxibi be dede uca diti be, na be: ―Xi racala'dxu gune, Señor. Para na Señor rabi laabe: ―Biasa, uyé ndaani guidxi, ne raqué zabi cabe lii xi gu'nu'. 6We Oraque na be: ―Tu lii ya', Señor. Para na ni caní' que: ―Naa nga Jesús ni canazabi nanda lu ca. Cayuniná lu laca lii casi runi buey ora riguu ñee punta puya. gVG Biaba be layú ne bina diaga be caní' tuuxa: ―Saulo, Saulo, xiñee canazabi nanda lu naa. NU Peru ra zidxiña be Damasco, mala bizaani ti biaani de ibá' laabe. T9 yenaba gui'chi para chiné irá yu'du ni nuu Damasco, ti pa idxela hombre o gunaa zinanda Cristu raqué, inaaze laaca', ne guedané laaca Jerusalén. iS M Cadi cayaana dxí Saulo de cuyubi guuti ca xpinni Cristu. Ngue runi uyé ra nuu sacerdote gola, R{(Mala biiya Felipe ma nuu ndaani guidxi Azoto ne uzá byuí' stiidxa Cristu ndaani irá guidxi dede yendá Cesarea.Q'Ra biree cabe ndaani nisa ucuaa Espíritu sti Dios Felipe ziné. Ma qué ñuuya ru be laa. Oraque biree be ze be nayeche'. rP]&Oraque bicueza dxí be carretón que ne biete iropa cabe ndaani nisa, para uluu nisa Felipe laabe. O%Para na Felipe: ―Zanda, pa runi cre lu de idubi ladxidó' lo'. Oraque na be: ―Rune cre Jesucristu nga Xiiñi Dios. yNk$Neza ze cabe que, zidi'di cabe ti ra da' nisa. Para na be: ―Rarí' da' nisa. Ñee qué zanda chuaa ni'sa la? [M/#Para bizulú né Felipe ni cayuunda be que ne bisiene laabe stiidxa Cristu. |Lq"Para na eunuco que, rabi Felipe: ―Gudxi naa tu cuzeete profeta Isaías rarí', de laca laa la? o de stobi. ne bidxiiba cabe donda ique be sin ñuni be gasti'.Iruti qué zuzeete cani za de laabe
purti biluxe xpida be ndaani guidxilayú. kJO Ndi nga ni na Xqui'chi Dios ra cayuunda be que:Yené cabe laabe casi riné cabe dendxu ra chi gati,
ne casi qué ribidxiaa dendxu huiini ora ugá cabe guicha ladi,
zaqueca nin ti diidxa qué niní' be. zImOraque na be: ―Ximodo ndi guiene' pa iruti tu usiene naa. Ne gudxi be Felipe quiba cui né laabe raqué. HPara bidxiña Felipe ne bina diaga cayuunda be ni bicaa profeta Isaías, para na rabi laabe: ―Rie'nu gou' ni cayuunda lu ca. GGNe na Espíritu Santu rabi Felipe: ―Bidxiña carretón ca. ^F5Yanna ma zibí' be, ze be ndaani ti carretón ziyuunda be ni bicaa profeta Isaías. SEPara biree be ze be. Neza ze be que yeugaanda be ti hombre de Etiopía, ti eunuco, tobi ni risaca lade ca xpinni reina Candace. Rapa be xpidxichi reina que. Uyé be Jerusalén, yeusisaca be Dios. D-Ti dxi na ti ángel sti Dios rabi Felipe: ―Biaa uyé guete', neza zeeda cabe de Jerusalén ze cabe Gaza, lu neza cá ndaani gui'xhi que. UC#Biluxe byuí' né si cabe binni irá ni bi'ya cabe bi'ni Señor la? bigueta cabe Jerusalén. Ne irá guidxi sti Samaria ra zidi'di cabe, ziyuí' cabe stiidxa Cristu. Felipe ne ti hombre de Etiopía dBAOraque na be: ―Lainaba lu Dios pur naa ti cadi gueeda irá ni na tu ca luguia'ya'. [A/Purti ruuya dxá envidia ndaani ladxidó' lo' ne cá lu yaga lu ná enda ruchee. i@KBisaana ni cá ique lu ca ne unaba perdón Dios tila na guni perdonar lii de ni uní' i'cu ca. ?yQué zanda chu' lu lade du ne qué zanda gu'nu dxiiña ni cayuni du ri' purti cadi jneza ni cá ique lu nezalú Dios. z>mPara na Pedru rabi laabe: ―Initilú neu vueltu stiu'. Nee nou' zanda sí cabe enda nandxó' sti Dios la? k=Ona: ―Latané naa enda nandxó' ca, ti tutiica quixhe naya luguiá' maca zicaa Espíritu Santu. <Ora bi'ya Simón quixhe ná si ca apóstol luguiá ca binni que maca zicaa ca Espíritu Santu la? ucala'dxi nudii vueltu laacabe, T;!Ne udixhe ná Pedru ne Juan luguiá cabe para ucuaa cabe Espíritu Santu. :+Purti nin tobi de laacabe ca'ru icaa cabe Espíritu Santu, nin ca'ru ganna cabe pa nuu be, sínuque uyuu nisa si cabe ra bini cre cabe Cristu. Z9-Casi yendá Pedru ne Juan raqué unaba ca lu Dios udii Espíritu Santu laacabe. 8 Ora gunna ca apóstol ni nuu Jerusalén ma bini cre binni Samaria stiidxa Dios la? biseenda ca Pedru ne Juan ra nuu cabe. 7 Laca bini cre Simón ne uyuu nisa. Ne ma qué niladi ru cue' Felipe. Ne nabé bidxagayaa ra bi'ya irá seña ne milagru cayaca que. 6 Peru dxi ma bini cre ca ni byuí' né Felipe laaca de enda runi mandar sti Dios ne de Jesucristu la? uyuu nisa ca', hombre ne gunaa. c5? Bicaa diaga ca laabe purti ma xadxí caguite be laaca ne irá brujería ni runi be. 4 Ne irá ca bicaa diaga ca laabe, dede cani huaxié' risaca para cani jma risaca, na ca': ―Ndi nga enda nandxó' sti Dios. $3A Uyuu tobi hombre lá Simón ndaani guidxi que. Chiqué uca be magu, ne bidxagayaa ca binni neza que irá ni bi'ni be, ne gudxi be laaca nandxó' be. .2WNe nabé bieche ca binni guidxi que. 19Purti nuu stale binni raqué riguite binidxaba ique ne bicaa ca binidxaba que ridxi ra biree ca'. Ne bianda stale cani ma guti galaa, ne ñee chiita. X0)Bidxiña irá binni que bicaa diaga laabe ne biiya ca ca milagru ni bi'ni be. [//casi Felipe uyé ti guidxi de Samaria ne byuí' né ca binni que stiidxa Cristu. T.!Peru cani bireeche que, irá ladu ze ca', ziyuí' ca stiidxa Cristu, !-;Ucala'dxi Saulo nunduuxe irá ca xpinni Cristu. Uzá yoo pur yoo ulee laacabe, hombre ne gunaa, ne biseguyoo laacabe. Ra yendá stiidxa Cristu Samaria 1, ]Uyuula'dxi Saulo ni bi'ni cani biiti laabe que. Peru undisa caadxi hombre cha'hui laabe, bicaachi ca laabe, ne biina né ca laabe. Ne dede dxi que bizulú uzabi nanda cabe ca xpinni Cristu ndaani guidxi Jerusalén ne bireeche ndase ca', ni uyé Judea ni uyé Samaria. Ca apóstol si, qué niree. +~*u<Ne bizuxibi be, bicaa be ridxi: ―Señor cadi udxiiba lu donda ri luguiá cabe. Nga si uní' be, guti be.X));Laga cuchá cabe guie laabe, na be: ―Señor Jesús ucuaa espíritu stinne'. ~(u:Ulee cabe laa de ndaani guidxi que, ne bisigapa cabe xhaba cabe ti hombre lá Saulo, para bichá cabe guie Esteban. t'a9Oraque irá cabe biseegu cabe diaga cabe ne bicaa cabe ridxi ne uyé cabe luguiá Esteban irá cabe. U&#8Para na: ―Cayuuya zuxele ibá' ne zuhuaa Hombre Biseenda Dios cue' Dios. % 7Peru dxá ladxidó' Esteban de Espíritu Santu biiya dxí ibá'. Biiya enda nandxó' sti Dios ne biiya zuhuaa Jesús cue' Dios. $6Ora bina diaga cabe ni na Esteban que, gudó dí laacabe dede gudó yaa cabe guidi ruaa cabe, tantu bidxiichi né cabe Esteban. Y#+5Bidii ca ángel ley sti Dios laatu peru qué runi tu ni na ni. Ra guti Esteban e"C4Uná de ca profeta ni qué nizabi nanda ca bixhoze gola tu ya'. Biiti cabe cani gudxi laacabe zuseenda Dios tobi ni nacha'hui'. Nga guca dxi ca'ru gueeda be. Yanna ma beeda be ne laatu bitoo to laabe ne biiti tu laabe. v!e3Peru laatu la? na Esteban rabi laacabe, ―naguidxi ladxidó' to, casi binni ni qué runibiá' Dios, ne qué riná tu ucaa diaga tu stiidxa Dios. Rindee tu ca bixhoze gola tu purti nisi rucaa lú tu Espíritu Santu casi bi'ni ca'. . W2Ñee cadi naa bine irá xixé ni la? T!1Rune mandar ibá' ne guidxilayú,
casi ñaca zuba ibá' ne naguixhe ñee guidxilayú.Xi clase ndi yoo na tu ucuí tu para naa pue.O paraa nga na tu quixhe chaahui tu para iziiladxe'. pY0Peru qué ribeza Dios ni nandxó' ndaani yu'du ni ucuí binni, casi uní' ti profeta ni na Dios: 7i/peru qué ñanda. Salomón ru' beda ucuí ni. P.Gunaxhii Dios laabe ne ucala'dxi be nucuí be xhiu'du Dios sti Jacob, Y+-Laca yené cabe ni dxi uzá niru Josué lú cabe para biuu cabe guidxi bidii Dios laacabe que. Peru para biuu cabe raqué uladxi Dios ca binni nabeza raqué. Ne zacá bi'ni cabe dede dxi beda tí rey David. ,Q,Uzá né ca bixhoze gola nu carpa ra gupa ca ca guie ra cá ca mandamientu. Bizá' cabe carpa que casi gudxi Dios Moisés cha ni. Biluí' Dios laabe ximodo. W'+Laga yené tu ca bidó' ni bizá' tu
para uzuxibi tu xa ñee.Yené tu lidxi Moloc ne luceru sti Refán de dios stitu.Nga runi zabee laatu de xquidxi tu,
chi ulaa laatu cherica Babilonia. *Peru bixele Dios de laacabe. Bisaana laacabe guni adorar cabe ca luceru ni nuu ibá', casi bicaa ca profeta lu gui'chi ra na Dios:Binni Israel ca', lácaxa biiti tu mani para nusiga'de tu naa idubi cuarenta añu uzá tu ndaani gui'xhi que. ve)Oraque bi'ni cabe ti yuze huiini ne biiti cabe mani bisiga'de cabe laa. Bieche né cabe ni bizá' cabe que. ;o(Ne ti tiru bisaana Moisés laacabe caadxi, para rabi cabe Aarón: “Bizá' caadxi bidó' sa niru lú nu, purti ulee si Moisés laanu Egipto. Yanna qué ganna nu xi guca be.” -'Peru nin ne irá nga, qué niná ca bixhoze gola nu nucaa diaga laabe, laga bidxii deche ca laabe, ne nisi cá ique ca ibigueta ca Egipto. {o&Ne dxi bidxiña irá ca binni que ndaani gui'xhi', ne laabe nuu be raqué. Ne laabe nga uní' né dxa ángel que lu dani Sinaí para uní' né be ca bixhoze gola nu. Ne laabe ucuaa be ca diidxa sti enda nabani ne bisaana be cani para laanu. 9%Ne laca laabe nga gudxi be ca binni Israel chiqué zandisa Dios ti profeta de lade ca casi undisa laabe, ne gudxi be laaca ucaa diaga ca profeta que. L$Bi'ni be milagru ne seña ndaani guidxi Egipto ne lu Nisadó' Xiñá' para ulee be laaca de ndaani guidxi que. Ne laca laabe bi'ni be milagru ra uzá né be laaca cuarenta añu ndaani gui'xhi'. 9#Chiqué bidxii deche cabe Moisés rabi cabe laa: “Tu gudixhe lii gacu xaíque stidu para ga'bu laadu cadi jneza cayuni du.” Peru laape be gudixhe Dios de xaíque stica' para bilá be laaca', ne gucané ángel que bi'ni be ni, dxa ángel ni uní' né laabe lu yaga que. *M"Ma biiya pabiá' cayacaná ca xpinne ni nuu Egipto ne bina diaga cayuuna cabe. Nga runi ma biete para ula'ya laacabe. Yanna gudá' useenda lii cheu' Egipto.” U#!Ne na Dios rabi laabe: “Ulee xquela guidi lu' purti zuhuaa lu nezaluá'. /W na rabi laabe: “Naa nga Dios sti ca bixhoze gola lu', Dios sti Abraham ne sti Isaac ne sti Jacob.” Bidxibi be dede guca diti be ne qué niná be nindisa lú be. k OBidxagayaa be ora bi'ya be ni, ne bidxiña be para gu'ya be xii ni. Oraque uní' né Dios laabe, # ?Udi'di cuarenta añu de ngue, ti dxi nuu be ndaani ti gui'xhi cue' dani Sinaí, mala biiya be cayaca bele lu ti yaga. Tihua ti ángel biete raqué.  Ora bina diaga be xi na hombre que, biree be de Egipto, yendeza be xquidxi binni. Uleza be Madián ne raqué gupa be chupa xiiñi be. P O racala'dxu guuti lu naa casi biiti lu dxa egipciu que neegue la?”  Oraque bilaa ná ni caguiñe stobi que laabe ne na: “Tu gudixhe lii gacu xaíque stidu para ga'bu laadu cadi jneza cayuni du. >uSti dxi que yendá be ra cadinde chupa de ca binni xquidxi be. Ucala'dxi be nuchiá be laaca', rabi be laaca': “Hombre ca', xiñee ndi cayuniná saa tu laatu. Laca bi'chi tu.” taZácaxa be ñene ca binni xquidxi be ma chi iquiiñe Dios laabe para ulá laaca', peru qué ñene di ca'. 5Ne ra ziganna be laaca biiya be caguiñe ti egipciu tobi de laaca'. Biuu be ucané be binni xquidxi be gudiñe be egipciu que dede ra biiti be laa. lQDxi ma napa be cuarenta añu bilui'la'dxi be chi ganna be ca binni xquidxi be, ca israelita. {Ne biziidi be irá ni nanna ca binni Egipto. Nabé bihuinni pabiá' nuu xpiaani be pur ni uní' be ne pur ni bi'ni be. Peru dxi ma qué ñanda nucaachi ca laabe la? ulee ca laabe, ne ucuaa xiiñi Faraón laabe, bisiniisi laabe casi xiiñi'. ykCa dxi que beda gale Moisés ne uyuula'dxi Dios laa. Gupa bixhoze be ne jñaa be laabe ralidxi ca chonna beeu. }sUdxite rey que ca binni laanu ne bininá laacabe ne bicaa laacabe usa'bi cabe ca xiiñi huiini cabe para gati ca'. ;qdede ra beda tí sti rey ni qué runibiá' José. Peru dxi ma cadxiña dxi gaca ni bidii stiidxa Dios Abraham gaca que la? bidale ca binni Israel ndaani guidxi Egipto, ~wUdi'di ru stale iza para ulee cabe laaca yeucaachi cabe laaca Siquem ndaani ba' ni uzí' Abraham lu ca xiiñi Hamor. ]}3Zacá nga yebí' Jacob Egipto ne raqué guti'. Ne raqueca guti ca bixhoze gola nu. Z|-Para bisenda caa José bixhoze ne idubi familia sti', bia' setenta y cinco ca'. d{A Ne ra iropa tiru uyé cabe gudxi José laacabe tu laa, ne gunna Faraón tu familia José. Vz% Peru ora gunna Jacob nuu xuba Egipto la? biseenda laacabe yesí cabe xuba'. !y; Ca dxi que guca ti gubiña idubi guidxi Egipto ne Canaán. Nabé nagana guca ni para ca binni que, ne qué nidxela ca bixhoze gola nu ni ño ca'. ]x3 Bilá laabe de irá ni beeda luguiá be. Ucané laabe para biaba be Faraón, rey de Egipto, ne para biiya Faraón pabiá' riene be. Ne bi'ni laabe gobernador de Egipto ne bisaana irá ni napa ralidxi lu ná be. w  Gupa ca xcaadxi xiiñi Jacob que envidia José bi'chi ca', ne bitoo ca laabe lu binni ze Egipto, peru nuu né Dios laabe. uvcBidii stiidxa Dios laabe zaca be xpinni, laabe ne ca xiiñi be, ne na rabi laabe: “Guluu seña stinne irá hombre gale lade familia stiu' para ihuinni ma xpinne laatu.” nga runi dxi gule Isaac uluu be seña sti Dios laa lu xhono gubidxa. Zaqueca bini né Isaac Jacob xiiñi', ne zaqueca bini né Jacob idubi doce xiiñi', cani beda gaca bixhoze gola irá nu. uPeru na Dios rabi laabe: “Zusaba naya cani gapa laacabe de esclavu ne óraque zaree cabe para gueda usisaca cabe naa rarí'.” tNe laca gudxi Dios laabe zazá renda ca xiiñi be xquidxi binni tapa gayuaa iza ne zapa ca binni que laaca de esclavu ne zuniná laaca'. >suChiqué qué nudii Dios laabe nin tindaa layú rarí', nin bia' ra nuzuhuaa ñee be. Peru bidii stiidxa laabe zudii ni laabe ne ca xiiñi be, neca ca'ru gapa be xiiñi be chiqué. rPara biree be xquidxi ca caldeu, yendeza be Harán. Raqué guti bixhoze be, para bedané Dios laabe guidxi ra nabeza tu yanna ri'. }qsNa Dios rabi laabe: “Biree de xquidxi lu', bisaana ca lisaa lu'. Uyé, naa ma ulué lii uná guidxi guiaanu'.” 'pGPara na be: ―Biche ne bixhoze ca', laucaa diaga naa. Dios ni nandxó' uní' né bixhoze gola nu Abraham dxi nuu ru Mesopotamia ante chi ndeza Harán. Yo -Oraque na sacerdote gola que rabi laabe: ―Ñee dxandí irá ni na cabe ca la? hnINe biiya dxí irá binni zuba raqué lú Esteban ne biiya ca casi lú ángel lú be.m)Ne laca na ca': ―Bina diaga du caní' hombre ri' zuxhá Jesús de Nazaret yu'du ro' ri', ne zuchaa ca costumbre ni gudixhe Moisés guni nu. l Ne bedané cabe caadxi cuee falsu luguiá Esteban, na ca qué riaana dxí be de cu' dí be yu'du sti Dios ne ley stica'. Ck Ne zacá biquiinde cabe ca binni guidxi que ne ca xaíque stica' ne ca maistru de ley, para biasa irá ca uyé ca luguiá Esteban, unaaze ca laabe ne yené ca laabe ra nuu ca justicia. \j1 Para gudixe cabe caadxi binni iní' bina diaga caguu dí Esteban Moisés ne Dios. giG Peru biseegu Esteban ruaa cabe purti ucané Espíritu Santu laa uní' ne stale enda biaani'. Gh Oraque biasa caadxi binni ni rie xhiu'du cani uca esclavu chiqué. Lade cabe zeeda caadxi binni de Cirene ne de Alejandría ne de Cilicia ne Asia. Ucuaa yu né cabe Esteban de ni cusiidi'. (gINabé uluu Dios ndaaya Esteban ne ucané laabe para bi'ni be stale milagru, ne biquiiñe Dios laabe para bisihuinni enda nandxó' sti lade ca binni que. /fWNe ca dxi que jma rusi careeche stiidxa Cristu, ne cadale cani runi cre ndaani guidxi Jerusalén, dede stale sacerdote sti ca judíu bini cre. Ra bigaa Esteban qe[Bedané cabe laaca ra nuu ca apóstol, para uní' né ca apóstol Dios ne gudixhe ná ca luguiá cabe. FdUyuula'dxi ca binni que modo na ca apóstol gaca ni. Para ulí ca Esteban, tobi hombre ni nabé runi cre ne dxá ladxidó' de Espíritu Santu, ne laca ulí cabe Felipe ne Prócoro ne Nicanor ne Timón ne Parmenas ne Nicolás, ti binni Antioquía ni maca zinanda religión sti ca judíu ante gaca xpinni Cristu. ScNe laadu qué ziaana dxí du de iní né du Dios ne de güi du stiidxa'. -bSNga runi hermanu ca' lacuí gadxe hombre de lade tu ni nanna binni runi jneza, ni dxá ladxidó' de Espíritu Santu, ne ni riene, usaana nu dxiiña ri lu ná ca'. :amPara guridxi ca apóstol irá ca xpinni Cristu ne na ca rabi ca laacabe: ―Cadi jneza usaana du de güi du stiidxa Dios para idu'ya du guiaazi ni caquiiñe irá ca binni ri'. :` oNabé cadale ca xpinni Cristu ca dxi que. Ne uluu cani riní' griegu xqueja cani riní' hebreu, na ca jma huaxié' ricaa ca viuda ni nuu lade ca' ora riaazi ni tidi né ca dxi. _{*Ne qué ñaana dxí cabe de ñui' cabe stiidxa Cristu. Irá dxi bisiidi cabe ni ndaani yu'du ro' ne ralidxi binni. ^)Ne biree ca apóstol de ra nuu ca justicia que, ziyeche ca purti bidii Dios lugar usituí binni lú ca purti xpinni Jesús laaca'. A]{(Ne irá cabe ucuaa cabe stiidxa Gamaliel, para guridxi cabe ca apóstol, gudiñe cabe laaca' ne gudxi cabe laaca ma cadi güi ru ca stiidxa Jesús. Oraque ru bindaa cabe laaca'. z\m'Peru pa de Dios zeeda ni la? qué zanda di uchiá tu ni. Ne pa uyubi tu guni tu ni la? zacá zucaa lú tu Dios. [3&Nga runi cayabe laatu cadi guni tu ca hombre ca gasti'. Laudii lugar che cabe. Purti pa binni gudixhe ni zinanda cabe ca la? qué zandaa ibiá ni. Z+%Bigueta dxi cayaca censu biasa stobi lá Judas, binni Galilea. Bitopa stale binni para sa nanda laa. Peru laca guti, ne birá xpinni bireeche. RY$Purti chiqué biasa ti hombre lá Teudas, na laa nga tuuxa. Ne yenanda stale binni laa, bia' tapa gayuaa hombre. Peru qué nindaa de ngue biiti cabe laa ne birá xpinni bireeche, ne raqué biluxe ni. XX)#Ne óraque na: ―Binni Israel ca', laguuya xii nga chi guni tu ca hombre ca. 'WG"Peru óraque biasa tobi de ca justicia lá Gamaliel. Naca fariseu ne rusiidi ley, ne irá binni rucaa diaga laa. Bizuhuaa ne unaba iree ca apóstol ti ratu. tVa!Nabé bidxiichi ca binni que ora bina diaga ca xi na ca apóstol, ne ucala'dxi ca ñuuti ca laacabe. U} Ne cayabi du laatu dxandí irá ndi', ne cadi laasi du sínuque ne Espíritu Santu ni rudii Dios cani ruzuuba stiidxa'. 2T]Ma undisa Dios laabe ne bicuí laabe cue' para aca be xaíque sti irá' ne ulá be binni, ti pur laabe ma zanda gaca perdonar ca binni Israel ra inaba ca perdón Dios. ]S3Dios sti ca bixhoze gola nu undisa Jesús ni biiti tu ra bicaa tu laa lu cruz que. vReOraque na Pedru ne ca xcaadxi apóstol que: ―Jma naquiiñe uzu'ba du stiidxa Dios que stiidxa binni. hQI―Ñee cadi bidu'nda ca du lú tu cadi usiidi ru tu stiidxa Jesús la? Yanna biaa xi ma bi'ni tu. Ma bichá tu stiidxa be idubi naca Jerusalén ne cudxiiba ru sica tu donda luguiá du, ma na tu laadu biiti du laabe. pPYBedané ca laacabe ne bizuhuaa ca laacabe nezalú ca justicia. Oraque na sacerdote gola rabi laacabe: O+Para biree comandante ne ca gendarme, yecaa ca ca apóstol peru sin ñuniná ca laacabe, purti cadxibi ca uchá ca binni que guie laaca'. NPeru óraque beeda tobi, beda tidxi laaca xi cayaca, na: ―Ndaani yu'du ro' nuu ca hombre biseguyoo to que, cusiidi ca binni. :MmOra bina diaga sacerdote gola ne xaíque sti cani rapa ra yu'du ro' ne ca xaíque sti ca sacerdote xi na ca gendarme que la? na ca': ―Nanna xi gueda iluxe irá ndi ya'. L na ca': ―Yegu chaahui lidxi guiiba que yendá du, ne zuhuaa cani cayapa ni, peru ora bixhele du ni la? iruti nuu ndaani ni. }KsPeru ora yendá ca gendarme que ra lidxi guiiba', qué nidxela ca ca apóstol, para bigueta ca yetidxi ca laacabe, TJ!Nga si bina diaga cabe biree cabe. Ne siadó' ro' biuu cabe ndaani yu'du ro', bisiidi cabe. Laga cayaca irá nga la? gupa sacerdote gola ne cani nuu né laa ti junta, ne guridxi ca ca justicia ne irá ca binni gola sti ca judíu. Oraque biseenda cabe tu chi ndee ca apóstol ndaani lidxi guiiba', guedané laaca ra nuu cabe. xIi―Laché lachiuzuhuaa ndaani yu'du ro'. Lagüí' né binni stiidxa enda nabani ni cudii Dios yanna ri'. xHiPeru lu gueela beeda ti ángel sti Dios bixhele puerta sti lidxi guiiba que, ulee laacabe ne na rabi laacabe: ^G5Para unaaze ca ca apóstol biseguyoo ca laacabe ndaani lidxi guiiba sti guidxi que. }FsPeru biasa sacerdote gola, laa ne ca saduceu ni nuu né laa, bidxiichi ca purti ma zinanda binni ca apóstol. E/Dede ca binni guidxi nuu gaxha Jerusalén bedané ca binni huará ne ni caguite binidxaba ique, ne irá cabe bianda cabe. Ra yeguyoo ca apóstol ZD-Biiya binni irá ni cayuni ca apóstol, para bizulú ca ulee ca binni huará. Nuu ni nexhe lu luuna', lu camilla. Ne udixhe ca laacabe lu calle ti ora tidi Pedru raqué, neca bandá si sti tidi luguiá cabe. QCNe jma rusi cadale cani runi cre Cristu, cásica hombre zaqueca gunaa. jBM Ca xcaadxi binni la? bidxibi ca ñuu ca lade cabe, peru irá binni guidxi que cudxiiba laacabe. :Am Biquiiñe Dios ca apóstol para bi'ni stale milagru, ne bisihuinni enda nandxó' sti lade ca binni que. Irá cabe ridxiña cabe ra corredor ni rabi cabe sti Salomón que. b@= Nabé bidxibi ca xpinni Cristu ne irá cani bina diaga ni uca que. Ra uca stale milagru $?A Oraqueca biaba be xa ñee Pedru, guti be. Ora biuu ca hombre huiini que, biiya ca ma guti be, para ucuaa ca laabe yeucaachi ca laabe cue' xheela be. 5>c Oraque na Pedru: ―Xiñee uca tu tobi si para gu'ya tu pa zanda usiguii tu Espíritu sti Dios. Biaa gu'yu' ma zeda yuu cani yeucaachi xheelu'. Ne laca ziné ca lii. \=1Para na Pedru rabi laa: ―Ñee bia' ri bitoo to layú stitu la? ―Bia' cá, na. X<)Bia' chonna hora de ngue za xheela be, biuu. Peru qué ganna xi ma guca. n;UNe bidxiña caadxi hombre huiini', ucuaa ca laabe, bichenda ca laabe lari, para yeucaachi ca laabe. f:EOra bina diaga Ananías ni na Pedru que, biaba guti. Nabé bidxibi irá cani gunna ni. d9ADxi napu ni, ñee cadi stiu' ni la? Ne dxi ma bitoo lo ni que, laca stiu' saca ni para ñuni neu ni racala'dxu'. Xiñee canatidi lu xquenda biaani lu gu'nu zacá. Cadi binni di nga ucala'dxu nusiguiiu', sínuque Dios. /8WPara na Pedru rabi laabe: ―Ananías, xiñee bidiiu lugar chu' binidxaba ndaani ladxidó' lo para usiguiiu Espíritu Santu ne guiaana neu tindaa lu ni bitoo lo ca. ~7uUlee be tindaa lú ni ne yené be ni ra nuu ca apóstol, gudixhe be ni xa ñee ca'. Ne nanna xheela be xi bi'ni be. V6 'Peru uyuu stobi hombre lá Ananías. Laa ne Safira xheela bitoo ca ti layú. g5G%Gupa be tindaa layú. Bitoo be ni ne bedané be saca ni, gudixhe be xa ñee ca apóstol.47$Lade cabe uyuu tobi lá José. Ulee lá ca apóstol laabe Bernabé. Stiidxa cabe riní' ni Tobi ni Rusieche'. Binni Chipre laabe, ne za be de Leví. V3%#gudixhe ca xa ñee ca apóstol para biaazi ni lu cada tobi bia' caquiiñe'. ~2u"Nga runi nin tobi de laacabe qué ñaadxa gasti purti irá cani napa layú ne yoo bitoo cani ne bedané ca saca ni, <1q!Cadi cayaana dxí ca apóstol de güi né ca binni dxandí biiya ca ma bibani Señor Jesús, ne nabé cahuinni enda nandxó' sti Dios luguiá ca', ne caguu Dios ndaaya irá ca'. A0{ Stale binni ma runi cre Dios, ne irá ca nuu ca tobi si. Tobi si ni caní' ique cabe, tobi si ni racala'dxi cabe. Ne iruti cadi caní' sti si ni napa, sínuque sti irá cabe ni. <#~}||j{{{4zeyyDxx!wSvvv umtt$ssr^qqJppFoo0nnOmmllklkk?kjii2hh\ggf edsd(ccbbLaa@`k__=^^^#]r\\['Z{ZY*XtWWgVVUUTTSRR3QQ:PPkONNWMMLdKK6JJ"IhHH2GFF?EE)DDmCC@BBHAA@R???O>>=<<;;D::f:9d877f6544(322@110/g..I--z- ,,+q+*)q(Q('1&%$$W#"n"! .FTn)x$K M  r n +nHrs8<|hq Para biré' du de Troas. Ucuaa du ti barcu uyuu du derechu isla Samotracia. Sti dxi que yendá du Neápolis. ngU (Ne naa nuaa raqué.) Ne casi bi'ya be ni biluí' Dios laabe que, gudixhe chaahui du stidu para chuu du Macedonia purti rabi du cabidxi Dios laadu chuu du raqué, chi güi né du ca binni que stiidxa Cristu. Ra nuu cabe Filipos f Ne huaxhinni que casi ñaca lu bacaanda biiya Pablu zuhuaa tobi hombre de Macedonia canaba laa che raqué chi acané laaca'. 8ekPara udi'di cabe uriá Misia, uyé cabe Troas. xdiOra yendá cabe ra ruzulú Misia, ucala'dxi cabe ñe cabe Bitinia, peru laca qué niná Espíritu sti Jesús. cyUzá cabe Frigia ne Galacia, ne udi'di cabe Asia peru qué niná Espíritu Santu ñui' cabe stiidxa Dios raqué. sb_Zacá jma bizuhuaa chaahui ca xpinni Cristu, ne ze dxi jma zidale ca'. Ra gudxi Dios Pablu che Macedonia 3a_Oraque biree cabe ze cabe. Ne irá guidxi ra udi'di cabe byuí' né cabe ca binni que ni gudixhe ca apóstol ne ca hermanu gola ni nuu Jerusalén guni ca xpinni Cristu. %`CNa Pablu chiné laabe, para ucuaa laabe guluu seña sti Dios laabe ti qué gapa ca judíu ni nuu neza que xi iní', purti nanna ca cadi judíu bixhoze be. O_Irá ca hermanu de Listra ne de Iconio ruzeete pabiá' nacha'hui be. P^ Ra canazá cabe que yendá cabe Derbe. Biree cabe raqué uyé cabe Listra. Raqué biiya cabe ti xpinni Cristu lá Timoteu. Jñaa be la? judíu laa ne ma runi cre Cristu, peru bixhoze be cadi judíu. O])Uzá ca Siria ne Cilicia, yeuzuhuaa chaahui ca ca xpinni Cristu.h\I(Pablu ucuaa Silas, ne gudixhe ca hermanu laaca lu ná Dios gapa laaca'. Para biree ca ze ca'. [7'Nabé ucuaa yu cabe ni peru qué ñanda ñuu cabe tobi si, para undaa saa cabe. Ucuaa Bernabé Juan Marcu, udxi'ba né ndaani ti barcu ze ca Chipre. Z1&Peru na Pablu ruluí' cadi galán chi né cabe laabe, purti bixele be de laaca Panfilia, ne de raqué qué nizá né ru be laaca lu xhiiña Dios. 7Yi%Ne gucala'dxi Bernabé niné cabe Marcu. FX$Ma xadxí huiini de nuu cabe raqué na Pablu rabi Bernabé: ―Xiñee qué ibigueta nu ca guidxi, irá ra ma byuí nu stiidxa Señor. Chi ganna nu ca hermanu, idu'ya nu xi ze xa ca'. $WA#Pablu ne Bernabé laca biaana ru ca raqué. Bisiidi ca ca hermanu ne byuí' né ca binni stiidxa Señor, laaca ne xcaadxi. Ra undaa saa Pablu ne Bernabé 0V["Peru óraque na Silas ziaana ru'. U+!Biaana ca raqué xadxí ne óraque na ca ma chi ibigueta ca ra nuu cani biseenda laaca'. Para na ca hermanu que: ―Laché, chiné Dios laatu. *TM Nabé byuí' né Judas ne Silas ca hermanu que stiidxa Dios purti profeta laaca'. Ne zacá bisieche ca laacabe ne ucané ca laacabe bizuhuaa chaahui cabe. GSNe ora bi'nda cabe ni bieche né cabe ca conseju cá lú ni. R-Biluxe si carta que biseenda né cabe ni laaca'. Ne ora yendá ca Antioquía guridxi ca ca xpinni Cristu de raqué ne bidii ca ni laacabe. GQCasi cadi go to ni ma udixhe cabe lu bidó', nin rini, nin tutiica mani ni bixii yanni, ne cadi chu' né tu ni cadi xheela tu. Pa ixele tu de ca nga la? ze tu jneza. Sicarú guiaana tu.” P{Purti para laadu ruluí' cadi galán uguá du laatu jma que bia' nexhe guni tu, ne nga ca gudxi Espíritu Santu laadu. QOCuse'nda du Judas ne Silas. Laaca güi né ca laatu ni cuze'te du ri'. QNCadi cayá ca xpida ca para cayuni ca xhiiña Señor Jesucristu stinu. M Nga runi gupa du ti junta ne biaana du cui du chupa hermanu use'nda né du iropa hermanu ni nadxii du ri', Pablu ne Bernabé. =LsMa gunna du uyé caadxi de rarí ra nuu tu, yeuchiiña ca laatu ne ni cusiidi ca', na ca naquiiñe gapa tu seña sti Dios ne guni tu ni na ley. Cadi laadi du bise'nda du laacabe. [K/Bi'ni cabe ti carta para chiné ca'. Ndi nga ni cá lu carta que: “Hermanu ca', laadu, ca apóstol ne ca hermanu gola, cugapa diuxi du laatu, ca hermanu ni cadi judíu ni nuu Antioquía ne Siria ne Cilicia. wJgNe biaana ca apóstol ne ca hermanu gola ne ca xcaadxi xpinni Cristu cui ca chupa de laaca para useenda né ca Pablu ne Bernabé Antioquía. Ne ulí cabe Judas ni rabi cabe Barsabás, ne Silas, chupa de cani za niru lú ca xcaadxi. IPurti dede ma xadxí nuu tu rusiidi ley sti Moisés ndaani irá guidxi. Ruunda cabe ni ra yu'du irá dxi enda riziila'dxi'. bH=Sínuque ni guni nu la? ucá' nu ti gui'chi lú cabe gabi nu laacabe cadi go cabe ni ma gu'ta lu bidó' ne cadi chu' né cabe ni cadi xheela cabe ne cadi go cabe xpeela tutiica mani ni bixii yanni, nin go cabe rini. nGUNga runi rabe cadi uchi'ña nu cani cadi judíu, cani cusaana ni runi cre para chi nanda Dios. AF}Nga nga ni na Dios,
ne ma xadxí gudxi be ni laanu. WE'ti uyubi irá binni naa dede cani cadi judíu ni ma ulié gaca xpinne'. !D;Zandisa xcaadxi ni gaca xpinne jlugar ca xiiñi David ni ma biree chu de naa.Zutopa cani qué niree chu, udxigueta laaca ra uyuu ca chiqué, 5CeNe nga ca bicaa ca profeta ra na Dios: pBYMa byuí' né Simón laanu modo bizulú bilabi Dios cani cadi judíu. Laca ma cabí xpinni lade cabe. cA? Biluxe si uní' ca' para na Jacobo: ―Hermanu ca', laucaa diaga ni chi tidxe laatu ri'. -@S Oraque ru dxí do' uyuu irá ca ne bicaa diaga ca Bernabé ne Pablu ra byuí' né laaca irá seña ne milagru ni bi'ni Dios ra uzá ca lade cani cadi judíu. ^?5 Laanu la? runi cre nu zalá nu purti nadxii Señor Jesús laanu, ne zacaca laacabe. '>G Yanna xiñee cadi cayuula'dxi tu ni ma bi'ni Dios. Racala'dxi tu ucaa tu cani runi cre Cristu guni xiixa nin laanu nin ca bixhoze gola nu qué ñanda ñuni. s=_ Ne qué rihuinni pa adxé laacabe para laanu nezalú Dios, purti bisiá ladxidó' cabe ra bini cre cabe. }<sRunibiá' Dios ladxidó' binni, ne bisihuinni ma xpinni laacabe ra bidii laacabe Espíritu Santu casi bidii laanu. I; Ma xadxí de cacaa yu cabe ni, bizuhuaa Pedru ne na: ―Hermanu ca', laatu nanna tu dede dxi bizulú bireeche stiidxa Cristu ulí Dios naa chi güe nia ni cani cadi judíu para guni cre ca'. : Oraque gupa ca apóstol ne ca hermanu gola ti junta para gu'ya ca pa dxandí naquiiñe gaca circuncidar cani cadi judíu. &9EPeru óraque biasa caadxi fariseu ni ma runi cre, na ca': ―Naquiiñe ucá' nu cani cadi judíu gapa seña sti Dios ne guni ca irá ni na ley sti Moisés. 78gOra yendá cabe Jerusalén bichagalú ca xpinni Cristu laacabe, ne ca apóstol ne ca hermanu gola, ne byuí' né cabe laaca irá ni bi'ni Dios ra yeguni cabe xhiiña'. d7APara ucuaa ca xpinni Cristu laacabe yeuzuhuaa ca laacabe neza. Udi'di cabe Fenicia ne Samaria. Ne irá ra udi'di cabe byuí' né cabe ca hermanu ma cayuni cre cani cadi judíu, ne nabé bieche ca ora gunna ca ni. e6CXadxí ucuaa yu né Pablu laacabe de laani, laa ne Bernabé. Para biaana ca xpinni Cristu che Pablu ne Bernabé ne xcaadxi hermanu Jerusalén. Chi guuya ca xi na ca apóstol ne ca hermanu gola de enda raca circuncidar. 65 gCa dxi que bedandá caadxi hombre Antioquía. Beeda cabe de Judea, beda usiidi cabe ca hermanu pa qué gapa ca seña sti Dios casi na Moisés gapa binni la? qué zalá ca'. 24_Biaana né cabe ca binni que xadxí.A3{Ora yendá cabe guridxi cabe irá ca xpinni Cristu para byuí' né cabe laaca irá ni bi'ni Dios ra yeguni cabe xhiiña', ne modo ma cuxhele Dios neza para guni cre cani cadi judíu. J2 De raqué ucuaa cabe ti barcu bigueta cabe Antioquía, ra gudixhe ca hermanu laacabe lu ná Dios ni nadxii laacabe, para gupa laacabe lu dxiiña yeguni cabe que. Ne yanna ma binduuxe cabe ni. 1yNe biuu cabe ndaani ti guidxi stini lá Perge. Biluxe si byuí' cabe stiidxa Dios raqué biree cabe uyé cabe Atalia. N0De raqué udi'di cabe idubi Pisidia para yendá cabe Panfilia. /Ne cada ra uyé cabe ulí cabe caadxi hermanu para sa niru lú ca xcaadxi, ne ulee lá cabe laaca hermanu gola. Biaana cabe sin ño cabe ne uní' né cabe Dios, ne óraque udixhe cabe irá ca lu ná Señor ni runi cre ca'. Ra bigueta cabe Antioquía de Siria O.Yeuzuhuaa chaahui cabe ca xpinni Cristu ne gudxi cabe laaca cadi iree chu ca de ni ma runi cre ca'. Ne laca rabi cabe laaca': ―Naquiiñe tidi nu stale ra nagana ante chu' nu ra runi mandar Dios. -Byuí' cabe stiidxa Cristu ndaani guidxi que ne stale binni bini cre. Ne óraque bigueta cabe Listra ne Iconio ne Antioquía. 6,ePeru ora bidxiña cani ma bini cre Cristu ndaani guidxi que ra nuu be la? biasa be ne biuu be ndaani guidxi que. Sti dxi que biree né be Bernabé raqué, uyé cabe Derbe. b+=Oraque beeda caadxi judíu de Antioquía ne de Iconio. Udxite ca ique ca binni que uchá ca guie Pablu. Biluxe si bichá ca guie laabe, zácaxa ca ma guti be, uxubi yu ca laabe, ulee ca laabe ndaani guidxi que. %*CNeca uní' cabe irá nga peru dxiiña bidii laacabe para bicueeza cabe ca binni que de guuti ca ca yuze que nezalú cabe casi runi ca lu xpidó' ca'. a);Peru biluí' be laaca tu laabe pur ni bi'ni be, purti ucané be laaca casi racané be laanu yanna, rusaba be nisa guie para gaca xquela nu. Qué rusiaadxa be ni idó' no, ne ruchá be ladxidó' no de enda nayeche'. 8(kChiqué bidii be lugar bi'ni binni ni na ique. '1―Xii nga chi guni tu, hombre ca'. Laca binni guidxilayú laadu casi laatu. Nga pe nga zeda tidxi du laatu, usaana tu irá ni runi tu ri', purti qué iquiiñe cani, para sa nanda tu Dios ni nabani ni bizá' ibá' ne guidxilayú ne nisadó' ne irá ni nuu ndaani cani. %&COra bi'ya Pablu ne Bernabé xi cayuni cabe la? ucheza ca xhaba ca para ihuinni cadi cayuula'dxi ca ni. Ne biaazi ca lade binni que cucaa ca ridxi, na ca': e%C Uriá guidxi que nuu xhiu'du Júpiter. Para beeda sacerdote sti yu'du que bedané yuze ne doo guie'. Laa ne ca binni que, ucala'dxi ca ñuuti ca yuze que nezalú Pablu ne Bernabé casi runi ca nezalú ca bidó' stica'. k$O Ulee lá cabe Bernabé Júpiter, ne Pablu ulee lá cabe laa Mercuriu, purti laa nga caní'. '#G Ora bi'ya ca binni que xi bi'ni Pablu, bicaa ca ridxi peru stiidxa ca' ni lá Licaonia, na ca': ―Zeda ganna chupa dios stinu laanu. Ruluí' si cabe binni. n"U Para bicaa ti ridxi, na rabi laabe: ―Biasa, bizuhuaa jneza. Oraqueca biasa uxooñe be ne uzá be. |!q Cucaa diaga be ra cayuí' Pablu diidxa'. Ne óraque biiya dxí Pablu laabe ne biiya runi cre be zanda guianda be. k ONdaani guidxi Listra zuba tobi hombre nachiita ñee dede dxi gule, nin qué huayuu dxi sa'. KNe byuí' cabe stiidxa Cristu raqué. Ra bidxá cabe guie Listra ~uPeru gunna cabe ni, para biree cabe raqué uyé cabe caadxi guidxi sti Licaonia, Listra ne Derbe ne idubi neza que. 2]Oraque uca irá cani qué ñuni cre tobi si, ca judíu ne cani cadi judíu ne ca xaíque stica'. Uní' stiidxa ca ucaa lú ca Pablu ne Bernabé, uchá ca guie laacabe. eCNe undaa saa ca binni guidxi que. Caadxi nuu pur ca judíu ne xcaadxi nuu pur ca apóstol. (IPeru qué niree Pablu ne Bernabé raqué. Biaana ru cabe byuí' cabe stiidxa Señor sin nidxibi cabe, purti nanna cabe nuu né Señor laacabe. Cayabi cabe binni racala'dxi Dios ulá laaca'. Ne bisihuinni Señor dxandí ni caní' cabe que, purti ucané laacabe bi'ni cabe stale milagru. xiPeru gudxite ca judíu ni qué ñuni cre ique cani cadi judíu, ti ma ne laaca gaca nanala'dxi ca ca hermanu. . WRa yendá cabe Iconio biuu cabe ndaani yu'du sti ca judíu. Ne pur modo byuí' cabe stiidxa Dios raqué bini cre stale binni, cásica judíu zaqueca ni cadi judíu. }s 4Peru ca xpinni Cristu ni biaana ra biree cabe que la? dxá ladxidó' ca de Espíritu Santu ne nayeche nuu ca'. 3Ne ora biree cabe raqué udxibi ñee cabe casi ti seña bichee ca binni que ra qué nuchagalú ca laacabe. De raqué uyé cabe Iconio.  2Peru gudxite ca judíu ique caadxi gunaa nabé rie yu'du', gunaa ni risaca, ne caadxi hombre ni runi mandar ndaani guidxi que, para undisa ca ca binni de raqué uzabi nanda ca Pablu ne Bernabé dede uladxi ca laacabe. Nin idubi raqué qué nusaana ca laacabe. 9m 1Ne bireeche stiidxa Señor idubi naca neza que. ,Q 0Ora bina diaga cani cadi judíu ni na cabe que la? bieche ca ne na ca nabé sicarú stiidxa Dios, ne bini cre cani ma nexhe icaa enda nabani ni qué zaluxe. \1 /Purti nga nga ni gudxi Señor laadu, na:Ma gudixhe lii para chinéu stiidxa ra nuu cani cadi judíu.Casi ñaca lii nga ti biaani ni chi guzaani irá binni guidxilayú
para ganna ca modo ilá ca'.  .Peru qué nidxibi Pablu ne Bernabé, na ca rabi ca laacabe: ―Nirudó' laatu nexhe güi né du stiidxa Dios, peru ma bidxii tu ni. Laca laatu cusihuinni tu qué iquiiñe tu para icaa tu enda nabani ni qué zaluxe. Yanna ma chiné du ni ra nuu cani cadi judíu. % -Peru ora bi'ya ca judíu irá binni que, bidii envidia laaca', ne bizulú ca na ca cadi dxandí ni caní' Pablu que, ne udindené ca laabe. \1 ,Sti sábadu que casi idubi guidxi que bidxiña para ucaa diaga stiidxa Dios. eC +Ora biluxe cultu sti ca judíu que, yenanda stale binni Pablu ne Bernabé, cásica judíu zaqueca cani cadi judíu ni ma zinanda religión sti ca judíu. Ne gudxi cabe laaca cadi usaana ca ni ma bidii Dios laaca'. 2] *Ora biree Pablu ne Bernabé de ndaani yu'du que, na ca binni que rabi laaca': ―Latá' sti sábadu ca para güi né tu laadu ni byuí' né tu laadu yanadxí ri'. ( I )Laucaa diaga, laatu, cani runi burla, ne laidxagayaa.Zanitilú tu purti zune ti milagru naro'ba lade tu ni qué zuni cre tu neca güi né cabe ni laatu. S  (Laguuya gá cadi izaaca tu ni bicaa ca profeta ni uní' Dios ra na: ] 3 'Qué ñanda nulá ley sti Moisés laatu, peru yanna irá tu guni cre Jesús zalá. { o &Biche ca', laganna pur Jesús ni cuzeete ri ma zanda aca perdonar binni ne para nga runi cayuí né du ni laatu. R  %Peru ni undisa Dios de lade gue'tu que la? qué ñu'dxu di cuerpu sti'. b= $Ne lu Salmo ca cadi cuzeete David de laca laa, sínuque cuzeete de Jesús. Purti bi'ni David xhiiña Dios dxi bibani, peru bidxiña dxi guti, ne bigaachi ra bigaachi irá ca bixhoze gola, ne biaana xcuerpu biu'dxu'. nU #Ne laca cá lu sti Salmo ra na David: “Qué zudiiu lugar guiu'dxu cuerpu sti ni nadxii lu que.” %C "Ne chiqué na Dios zadxiña dxi usibani Jesús ti qué guiu'dxu xcuerpu. Ndi nga ni uní' be que: “Zaguaa ndaaya lii casi bidiee stiidxa David gune'.” zm Ne laadu ma zeda tidxi du laatu ma bi'ni Dios ni gudxi ca bixhoze gola nu chiqué chi guni, ne bi'ni ni para laanu. Uca ni ra undisa be Jesús casi cá ni lu rairopa Salmo ra na Dios: “Lii nga Xiiñe'. Dede yanadxí naa nga Bixho'zo'.”  !#? Ne óraque bidxiña be ra nuu cani yené laabe dxi biree be Galilea uyé be Jerusalén, bindaa be ra nuu ca'. Yanna laaca nga canayuí' ca ni biiya ca'. 1] Peru undisa Dios laabe de lade gue'tu'. iK Ne biluxe si bi'ni ca irá ni maca cá gaca be la? undete ca laabe lu cruz, bicaachi ca laabe. `9 Neca qué nidxela ca gasti donda luguiá be peru unaba ca Pilatu useenda guuti laabe. H  Ca binni Jerusalén ne ca xaíque stica qué ñunibiá' ca Jesús ne qué ñene ca ni bicaa ca profeta ni ruunda ca irá dxi enda riziila'dxi'. Peru bi'ni ca ni na ni ra gudixhe ca gati be. ~ Biche', xiiñi Abraham ca', ne irá ni ridxibi Dios lade tu, para laatu nga ca diidxa ni rabi laanu ximodo ilá nu ca. }1 Ne dxi mayaca gati Juan na: “Cadi zácaxa tu naa nga ni cabeza tu que. Nanda stobi naa, ne qué risaca dia' nin para cuee xquela guidi ñee.” u|c Dxi ca'ru gueeda Jesús, byuí' né Juan ca binni Israel naquiiñe inaba ca perdón Dios ne chu' nisa ca'. }{s Ne de lade ca xiiñi David beeda Jesús. Biseenda Dios laabe beda ulá be ca binni Israel casi bidii stiidxa guni. z5 Ra undisa Dios Saúl bicuí David. De laabe nga bizeete Dios ra na: “Ma biiya runi David, xiiñi Isaí, ni riuladxe' ne zuni irá ni gabe laa.” y De raqué unaba cabe gapa cabe rey. Para ulí Dios Saúl xiiñi Cis ni za de Benjamín. Laa guca rey sti cabe cuarenta añu. hxI Ne gudixhe juez lade cabe. Bindaa ni bia' tapa gayuaa cincuenta añu dede xhi profeta Samuel. Nw Oraque binitilú gadxe guidxi ni nuu Canaán para bidii ni laacabe. [v/ Ne uzá né laacabe ndaani gui'xhi bia' cuarenta añu sin nixhacala'dxi laacabe. 4ua Dios stinu, binni Israel ca', ulí ca bixhoze gola nu ne bitale laacabe dxi canazá cabe xquidxi binni dxi nuu cabe Egipto. Ulee laacabe de raqué ne enda nandxó' sti'. t Para biasa Pablu, bi'ni seña lú cabe igani cabe, ne na: ―Binni xquidxe ca' ne irá tu, cani ridxibi Dios, laucaa diaga. @sy Biluxe biuunda si ni bicaa Moisés ne ni bicaa ca profeta, bisenda tidxi ca xaíque sti yu'du que laacabe pa napa cabe xiixa diidxa gabi cabe ca binni que la? zanda iní' cabe. r1 Peru laacabe biree cabe de Perge, uyé cabe Antioquía de Pisidia, ne ti dxi enda riziila'dxi biuu cabe ne gurí cabe ndaani yu'du sti ca judíu. q7 Biree Pablu de Pafos, laa ne cani canazá ne laa que, uyé ca Perge ti guidxi de Panfilia. Raqué biree chu Juan de laacabe bigueta Jerusalén. p Ora bi'ya gobernador ni guca que la? bini cre ne bidxagayaa de stiidxa Señor ni cusiidi cabe que. Ra nuu cabe Antioquía de Pisidia 6oe Yanna ma chi usaba ná Dios lii. Zacheepa lú lu', xadxí ziaanu sin gu'ya lu gubidxa. Ne oraqueca bicheepa lú be ne canazá be idubi raqué canayubi be tu inaaze ná be. 'nG na rabi laabe: ―Xpinni binidxaba', nisi rusiguii lu ne ruyubu uchee lu'. Qué riula'dxi lu gasti ni jneza. Padxí guiaana dxiu de uchaa lu stiidxa Señor. fmE Oraque biiya dxí Saulo laabe. Saulo ca ca nga Pablu. Ne dxá ladxidó' de Espíritu Santu, l Peru qué niná gá Elimas. (Nga rabi cabe magu que stiidxa cabe.) Qué niná purti qué racala'dxi guni cre gobernador que. k7 Tobi si laa ne gobernador Sergiu Paulo. Nabé nuu xpiaani gobernador que, ne bisenda caa Bernabé ne Saulo purti racala'dxi guna diaga stiidxa Dios. j- Uzá cabe idubi naca isla que dede yendá cabe Pafos. Raqué biiya cabe ti magu lá Barjesús. Ma na profeta sti Dios laa peru cadi dxandí ni. -iS Ne biuu cabe ndaani ti guidxi lá Salamina. Raqué bizulú cabe byuí' cabe stiidxa Dios ndaani ca yu'du sti ca judíu. Laca yené cabe Juan para gacané laacabe. h9 Zacá nga biseenda Espíritu Santu laacabe chi guni cabe dxiiña'. Uyé cabe Seleucia. De raqué uyé cabe ti nisa dede yendá cabe isla Chipre. g Ne qué ño gá cabe, uní' né cabe Dios ne gudixhe ná cabe luguiá ca' para biseenda cabe laaca'. Ra nuu cabe Chipre 1f[ Ti dxi cayaana cabe sin go cabe, ne cayuni cabe cultu, uní' né Espíritu Santu laacabe na: ―Lacuee chu Bernabé ne Saulo para guni ca dxiiña ni gudixhe guni ca'. Pe  Lade ca xpinni Cristu ni nuu Antioquía uyuu caadxi profeta ne maistru. Nuu Bernabé ne Simón ni rabi cabe Ya'se', ne Luciu de Cirene ne Manaén ni biniisi né gobernador Herodes tobi si, ne Saulo. wdg Biluxe si xhiiña Bernabé ne Saulo Jerusalén bigueta ca' ne yené ca Juan ni rabi cabe Marcu que.Rc Peru stiidxa Dios jma rusi careeche, ne cayuí' cabe ni irá ladu. b Nin ca'ru iluxe iní' be, bini huará ti ángel laabe purti qué nusisaca be Dios. Biguidxi be bicuti' dede ra guti be. kaO Oraque bicaa ca binni que ridxi bidxiiba ca laabe, na ca': ―Dios nga ni caní' ca, cadi binni. `) Para gudixhe be ti dxi gu'ya be laaca'. Ne dxi gunda dxi que bizuchaahui be, gurí be ra ribí be para guni mandar be ne uluu be ti discursu. u_c Nuu dxiichi né Herodes ca binni Tiro ne Sidón. Peru laaca uyuu ca tobi si para idxiña ca ra nuu be. Ne uní' né ca Blasto, ti xpinni be, cuee xiana laabe ti chu' né be laaca tobi si, purti de xquidxi be reeda endaró stica'. S^ Biyubi Herodes laabe irá ladu. Biiya si qué nidxela laabe unaba diidxa ca soldadu que, ne ora na ca qué ganna ca la? biseenda guuti be laaca'. Ne biree be Judea, yendeza be Cesarea. Ra guti Herodes Y]+ Ora birá gueela hueru hueru uyuu ca soldadu, qué ganna ca xi uca Pedru. ^\5 Peru bi'ni be seña lu ca igani ca'. Ne byuí' né be laaca modo ulee Señor laabe de ndaani lidxi guiiba', ne rabi be laaca': ―Lagüí' né ni Jacobo ne ca xcaadxi hermanu. Ne óraque biree be ze be sti ladu. u[c Peru laabe cadi cayaana dxí be de cuxhidxi ná be. Ne ora bixhele ca biiya ca laabe ni, bidxibi ca'. Z} Peru na ca binni que rabi laa: ―Cayaca ique lu nga. ―Co', na, ―dxandí ni. Oraque na ca': ―Seguru xpisi be nga. Y  Ne ora binibiá' stidxi be, de tantu cayeche qué nuxhele', laga bigueta uxooñe'. Yetidxi ca binni que zuhuaa be ra puerta'. |Xq Ora yendá be bixhidxi ná be ra zaguán. Bina diaga ti badu dxaapa lá Rode para biree ziguuya tu cuxhidxi ná'. W  Ne ora bi'ya be ngue ni la? uyé be ralidxi María, jñaa Juan ni rabi cabe Marcu. Raqué nuu stale binni caní' né Dios. 2V] Oraque ru sica ni bibani uca be, na be: ―Yanna ma nanna dxandí biseenda Señor ángel sti' beda ulá naa lu ná Herodes ne de irá ni ucala'dxi ca judíu ñuni naa. ZU- Udi'di cabe chupa lugar ra cayapa soldadu ne ora yendá cabe ra puerta de guiiba' ma para iree cabe lu calle, bixele stubi puerta que para biree cabe. Udi'di cabe ti calle. Raqué bixele ángel que de laabe. pTY Biree be zinanda be ángel que, peru qué ganna be pa dxandí ni o pa caní' xcaanda si be ngue. (SI Para na ángel que rabi laabe: ―Bixhii dxiichi ndaanu ne bicaa xquela guidi lu ñee lu'. Biluxe si be, na rabi laabe: ―Birenda xhamarra lu', dananda naa. VR% Mala bizuhuaa ti ángel sti Señor ndaani lidxi guiiba que, ne bizaani ti biaani raqué. Ne guda'na ángel que cue' ti'xhi be bicuaani laabe, na: ―Biasa guiuba. Oraque biaba ca cadena liibi ná be que. 9Qk Huaxhinni ma para irá gueela cuee Herodes laabe que, nexhe be nisiaasi be lade chupa soldadu, liibi be cadena. Ne laca zuhuaa soldadu cayapa ra puerta lidxi guiiba que. 0PY Zacá nga cayapa cabe Pedru ndaani lidxi guiiba'. Peru ca xpinni Cristu cadi cayaana dxí ca de iní' né ca Dios pur laabe. Ra bilá Dios Pedru ndaani lidxi guiiba' -OS Gunaaze si be laa biseguyoo be laa ne gudixhe be tapa tanda soldadu gapa laa, de tapa tapa. Cá ique be cuee be laa nezalú irá binni guidxi que, tidi si pascua. N Ne ora bi'ya be uyuula'dxi ca judíu ni bi'ni be que la? laca unaaze be Pedru. Ne uca ni dxi ro cabe pan sin levadura que. ?My Gucuaa be Jacobo bi'chi Juan, biiti be laa ne espada. LL  Ca dxi que bizulú rey Herodes bininá caadxi de ca xpinni Cristu. K7 Para bitopa cabe ni biseenda né cabe ni Bernabé ne Saulo ra nuu ca xaíque sti ca xpinni Cristu de Judea para qui'zi ca lu ca xcaadxi hermanu.J Oraque uní' stiidxa ca xpinni Cristu de raqué uchaaga ca bia' ganda udii cada tobi para acané ca ca hermanu ni nuu Judea. QI Tobi de laacabe lá Agabo, bizuhuaa lade ca hermanu de raqué ne uní' ni gudxi Espíritu Santu laa, na chi aca ti gubiña idubi naca guidxilayú. Ne uca ni uní' be que dxi naca Claudio gobernador. MH Ca dxi que biree caadxi profeta Jerusalén, guyé Antioquía. 8Gi Ne ora bidxela be laa yené be laa Antioquía. Biaana né cabe ca xpinni Cristu raqué tubiza ne bisiidi cabe stale binni. Ne raqué nga guta lá ca xpinni Cristu cristianu. @F{ De raqué biree be uyé be Tarso yeyubi be Saulo. Ew Nacha'hui Bernabé ne dxá ladxidó' de Espíritu Santu. Nabé napa be fe, ne pur laabe bini cre stale binni Señor. )DK Nabé bieche Bernabé ora yendá ne biiya pabiá' uluu Dios ndaaya laacabe. Ne bilidxe laacabe sa nanda cabe Señor de idubi ladixdó' cabe sin iree chu cabe. gCG Ne ora gunna ca xpinni Cristu ni nuu Jerusalén ni la? biseenda ca Bernabé Antioquía. HB  Ucané Señor laacabe ne stale tu bini cre ne yenanda Señor. A) Peru uyuu caadxi binni Chipre ne de Cirene lade cabe. Ne laaca ora yendá ca Antioquía byuí' né ca cani cadi judíu stiidxa Señor Jesús. w@g Dxi biiti cabe Esteban, laca bizulú cabe uzá nanda cabe ca xcaadxi xpinni Cristu, ne ca dxi que bireeche ca'. Nuu ni yendá dede Fenicia, ne Chipre ne Antioquía. Ne byuí' ca stiidxa Jesús raqué, byuí' né ca ni ca judíu si. ? Ora bina diaga ca xi na Pedru la? nin ru sti diidxa qué niní' ca'. Ne bisisaca ca Dios, na ca': ―Yanna ma nanna du laca ma biluí' Dios cani cadi judíu ximodo inaba ca perdón ti gapa ca enda nabani ni qué zaluxe. Ra yendá stiidxa Cristu Antioquía > Ne pa ma bidii Dios laacabe ni bidii laanu ra bini cre nu Señor Jesucristu la? tuu ndi naa para ucueeza ni cayuni Dios. 4=a Ne óraque bietenaladxe ni uní' Señor ra na: “Uluu nisa Juan binni peru ne nisa si. Peru laatu zacaa tu Espíritu Santu casi ñaca ñuu nisa tu pur Espíritu que.” < Ne ora bizuluá' byue nia laacabe diidxa biete Espíritu Santu biuu ndaani ladxidó' cabe casi biuu ndaani ladxidó' no chiqué. D; Laa zabi lii ximodo ilá lu', lii ne ca binni li'dxu'.” G: Ne ora biu' du raqué byuí' né be laadu xi bizaaca be. Nuu be ndaani yoo, mala biiya be zuhuaa ti ángel lú be, na rabi laabe: “Biseenda tu che Jope chi caa Simón ni rabi cabe Pedru. "9= Ne gudxi Espíritu Santu naa chiniá laacabe sin iní' ique pa cuchee'. Ne yené xhi xhoopa hermanu ri naa. Uyuu du ralidxi hombre bisenda caa naa que. ]83 Ne óraque pe biuu chonna hombre, zeda yubi naa. Biseenda tuuxa de Cesarea laaca'. 97m Chonna tiru uca ni zacá para bigueta ni ibá'. v6e Bigueta na ni caní' de ibá' que rabi naa: “Ni cayabi Dios lii go lo la? cadi nou' qué zanda go lo'.” `59 Oraque rabe': “Co', Señor, purti qué huayuu dxi gahua ni na ley cadi idó' do.” M4 Ne bina dia'ga na tuuxa rabi naa: “Biasa Pedru. Biiti, gudó.” p3Y Ora biiya dxie ni, biiya dxá mani ndaani ni, mani rizá layú, mani duxhu', beenda', ne mani ripapa. ;2o ―Nuaa ndaani guidxi Jope, canié nia Dios. Mala casi ñaca lu bacaanda biiya zeda yete xiixa de ibá' casi ti lari gueela ro' liibi idapa punta. Biaana dxí ni ra nuaa'. X1) Oraque bizulú be gudxi be laaca xi irá guca dede ra bizulú ni, na be: T0! na ca': ―Xiñee yechuu lu ralidxi cani cadi judíu ne gudó neu laaca'. u/c Ne ora bigueta Pedru Jerusalén bidxiña ca judíu ni ma runi cre Cristu ra nuu be ne udinde né ca laabe, f. G Gunna ca apóstol ne ca hermanu ni nuu Judea laca ma bini cre cani cadi judíu stiidxa Dios. -' 0Ne gudxi laacabe chu' nisa cabe ti ihuinni ma xpinni Cristu laacabe. Ne gunaba cabe guiaana né Pedru laacabe xhupa xhonna gubidxa.x,i /Oraque na Pedru: ―Xi cucueeza para chu' nisa ca binni ri', purti ma ucuaa ca Espíritu Santu casi ucuaa nu. + .Gunna ca ma ucuaa cabe Espíritu Santu ora bina diaga ca caní' cabe idioma ni qué niziidi cabe, ne cusisaca cabe Dios. z*m -Nabé bidxagayaa ca hermanu judíu ni yené Pedru que ora bi'ya ca laca cacaa cani cadi judíu Espíritu Santu. h)I ,Caní' ru Pedru biete Espíritu Santu biuu ndaani ladxidó' irá ni cucaa diaga laa que. %(C +Laca de laabe bizeete ca profeta dede ma xadxí. Na ca ni guni cre laabe zaca perdonar ni huachee, pur ni bi'ni be. Ucuaa cani cadi judíu Espíritu Santu 1'[ *Ne biseenda be laadu chi güi né du binni stiidxa be ne gabi du laaca laabe nga ni gudixhe Dios cuidxi cuenta irá binni, cani nabani ru dxi gaca ni ne cani ma guti. .&U )Cadi irá di binni biiya laabe sínuque cani maca ulí Dios, ne nga laadu, purti laadu bidó' né du laabe ne bidé' né du laabe ora ma bibani be de lade gue'tu'. \%1 (Peru lu chonna gubidxa undisa Dios laabe de lade gue'tu', ne biluí' laabe laadu. $} 'Laadu bidu'ya dxichi du irá ni bi'ni be Judea ne ndaani guidxi Jerusalén. Ne laabe nga biiti cabe bicaa cabe lu cruz. ?#w &Ne laca nanna tu uluu Dios enda nandxó' sti Espíritu Santu ndaani ladxidó' be, para uzá be ucané be binni ne bisianda be cani caguite binidxaba ique, purti nuu né Dios laabe. "+ %Laatu nanna tu despué de byuí' né Juan binni naquiiñe chu' nisa, bizulú bireeche stiidxa Jesucristu Galilea, ne uzá ni idubi naca Judea. x!i $Bisenda tidxi Dios cani za de Israel ma zanda chu' né ca laa tobi si pur Jesucristu, xaíque sti irá xixé. Z - #Tutiica idxibi laabe ne guni jneza, runi xiiñi be laa, gasti naca xi raza laa. nU "Oraque bizulú Pedru na rabi laacabe: ―Yanna ma nanna bia'ca risaca irá binni nezalú Dios. J  !Ngue runi oraqueca bisenda caa lii, ne diuxquixe pe lii saca beedu'. Yanna rarí nuu du irá du nezalú Dios para ucá' diaga du irá ni gudxi lii ga'bu laadu. Ni uní' Pedru ralidxi Corneliu 6e Yanna biseenda tuuxa che Jope, chi caa Simón, ni rabi cabe Pedru. Nuu be ralidxi ti curtidor lá Simón naca lidxi uriá nisadó'. Ora gueeda be zabi be lii xi gu'nu'.” fE na rabi naa: “Corneliu, ma bigaanda stiidxa lu lu Dios ne ma bietenala'dxi rudii lu guna. +O Para na Corneliu: ―Raca tapa gubidxa bia' hora rica canié nia Dios rarí casi runi du irá huadxí. Mala biiya zuhuaa ti hombre nezaluá' ruzaani xhaba, oW Nga runi casi bisenda caa tu naa, benda ca'. Yanna racaladxe gabi tu naa xi para bisenda caa tu naa. K Para na be: ―Laatu nanna tu judíu naa ne cá lu ley stidu cadi idxaaga du cani cadi judíu ne cadi chu' du ralidxi ca'. Peru ma biluí' Dios naa zanda idxaaga tutiisi, neca cadi judíu laa. ]3 Ziyuí' cabe diidxa biuu cabe ndaani yoo, ne biiya be nuu stale binni raqué. a; Peru óraque undisa be laa, rabi be laa: ―Biasa, purti naa laca hombre casi lii naa. oW Ora bidxiña Pedru biree Corneliu bichagalú laabe ne bizuxibi xa ñee be. Ucala'dxi nusisaca laabe.  De lu sti dxi que yendá cabe Cesarea. Ma cabeza Corneliu laacabe. Guridxi ca lisaa ne ca xhamigu cabeza né laacabe. 0Y Oraque gudxi be laaca guiuu ca ndaani yoo, ne biaana ca raqué huaxhinni que. Sti dxi que biree né be laaca', ze cabe, ne yené caadxi hermanu de Jope laacabe. W' Para na ca rabi ca laabe: ―Biseenda Capitán Corneliu laadu purti gudxi ti ángel laabe usenda caa be lii para ga'bu laabe xi guni be. Ridxibi be Dios ne runi be jneza, ne irá judíu nadxii laabe. 3 Oraque biete be bidxiña be ra nuu ca hombre biseenda Corneliu que, ne rabi be laaca': ―Nanna canayubi tu naa. Rarí nuaa', xi guni tu naa. iK Yanna biasa biete. Ne yené laacabe, sin iní' i'cu pa cuchee lu', purti naa biseenda laacabe. nU Candaa ique né ru Pedru ni bi'ya que, na Espíritu Santu rabi laa: ―Zeda yubi chonna hombre lii. C~{}||!{vztyyy(xxwtvvjuuWtthsssrrqp@oo4nnmpll kj*ii"h[ggfqeeVdd(clb,aa``_2^^]t\\8[[ZhYYXXWWXVVU$TSS_RRR!QQPbP6ONMMLL5KJJ=IHHGFFjEEVDD~CBBQBAJ@.??E>X==^<<.;:::9`87766l55247322x21f100@//.^--x,++**k))Q((\'&&z&%W$$$##Z"e!!!: yueuk%+j*x$i r W P bEO; ―Biche ne bixhoze ca', laucaa diaga, chi güe nia laatu xi cayune'. D:(Oraque na xaíque que zaa iní' be. Para bizuhuaa be lu escalera que, bi'ni be seña lu ca binni que igani ca'. Dxí do' uyuu ca óraque para bizulú be uní' be hebreu, na be:29]'Oraque na Pablu: ―Judíu naa. Gule Tarso. Naa nga binni de ti guidxi ni risaca lade ca guidxi sti Cilicia. Ne rinaba lii udiiu lugar naa inié nia ca binni ri'. x8i&Entonce cadi dxa egipciu bicaa lú gobiernu que lii pue la? dxa ni yené tapa mil bandidu ndaani gui'xhi que. 7+%Ma chi nduu cabe laabe ndaani cuartel que, rabi be xaíque que: ―Zanda inié xiixa la? Oraque na xaíque que: ―Riníu' griegu pue la? b6=$Nanda irá binni que laacabe zeeda ucaa ridxi: ¡Gati be! Ra uní' né Pablu irá binni !5;#Ora yendá cabe ñee escalera para nigui'ba cabe ñuu cabe ndaani cuartel que la? undani ca soldadu laabe purti ucala'dxi ca binni que nuruuxha laabe. H4 "Peru adxé adxé ni na ca binni que. Tobi na ndi', stobi na ndica'. Ni bi'ni ti xaíque que, biseenda laabe ra cuartel, purti qué ñanda ñene xi na ca binni que pur irá ruidu cayuni ca'. 3!Oraque bidxiña xaíque que unaaze laabe ne bicaa ca soldadu undiibi ca laabe chupa cadena. Ne unaba diidxa tu laabe ne xi bi'ni be. 22] Para ucuaa ca soldadu stiu', ne caadxi capitán, ziuxooñe ca', yendá ca ra rí ca binni que. Peru ora bi'ya ca binni que laacabe biaana dxí ca de niguiñe ca Pablu. v1eUcala'dxi ca ñuuti ca laabe peru uyuu tu yetidxi xaíque sti ca soldadu cayaca yaya irá binni Jerusalén. 0Biasa nda irá binni guidxi que unaaze ca laabe zixubi yu ca laabe dede ulee ca laabe ndaani yu'du que ne biseegu ca' ra puerta'. /Uní' ca zaqué purti biiya ca canazá né be Trófimo, binni Efeso, ne zácaxa ca biuu né be laa ndaani yu'du ro'. >.uBicaa ca ridxi, na ca': ―Binni Israel ca', latá' acané tu igaa hombre ri'. Laabe nga canausiidi be binni cadi jneza runi ca judíu ne cadi guni ca ni na ley stinu, ne qué risaca yu'du ro' ri'. Ne cadi nga si, sínuque ma biguu be ni cadi judíu ndaani yu'du ri', ne zacá bini yuudxu be yu'du sti Dios. (-IMa para izaa gadxe gubidxa de ni cayuni cabe que biiya caadxi judíu de Asia nuu be ndaani yu'du ro', para bini yaya ca ca binni que ne unaaze ca laabe. ,Para ucuaa Pablu idapa hombre que, ne sti dxi que yeguni né laacabe casi cá lu ley gaca'. Ne óraque biuu ndaani yu'du ro' yetidxi sacerdote padxí iluxe ni cayuni cabe que para chiné cada tobi ni usiga'de Dios. Ra bigaa Pablu ndaani yu'du' +'Ne de cani cadi judíu ni ma bini cre ca la? ma bicá' du gui'chi lú ca', gudxi du laaca cadi izaala'dxi ca irá nga. Sínuque ni naquiiñe si guni ca la? cadi go ca ni ma gu'ta lu bidó', nin rini, nin tutiica mani ixii yanni, ne cadi chu' né ca ni cadi xheela ca'. s*_Yené laacabe ra yu'du ro' ne irá tu laguni casi cá lu ley, ne gudixe irá ni iquiiñe cabe raqué. Oraque ma zanda igá ique cabe. Zacá zanna ca hermanu judíu lii laca ru'nu ni na ley, ne cadi dxandí ni caní' binni de lii ca. X))Nannu xi gu'nu la? Nuu tapa hermanu lade du mayaca iluxe quixe ca ti promesa. L(Yanna xi guni nu. Purti zadxiña irá cabe ora ganna cabe beedu'. X')Huayuí' né cabe laaca de lii, na cabe ra'bu ca judíu ni nuu lade cani cadi judíu cadi chi nanda ca ley que, cadi cu' ca seña sti Dios ca xiiñi ca', ne ma cadi chi nanda ca ca costumbre sti ca judíu. 8&iIrá ca bisisaca ca Dios ora gunna ca ni, ne na ca rabi ca laabe: ―Peru ma nannu hermanu, stale judíu nuu rarí ni ma runi cre, ne nabé rinanda ca ni na ley sti Moisés. v%eBiluxe si bigapa diuxi be laaca', byuí' né be laaca irá modo biquiiñe Dios laabe lade cani cadi judíu. q$[Sti dxi que yené Pablu laadu yeganna du Jacobo. Raqué nuu irá ca hermanu gola sti ca xpinni Cristu. `#9Ora yendá du Jerusalén bichagalú ca hermanu que laadu ne stale enda nayeche'. 0"YYené caadxi hermanu de Cesarea laadu. Lade cabe zeeda tobi de Chipre lá Mnasón, tobi ni ma xadxí runi cre Cristu. Ralidxi be yeguiete du. Ra yeganna Pablu Jacobo P!Udi'di si nga, gudixhe chaahui du stidu para uyuu du Jerusalén. s _Bidu'ya si du qué ñanda nucuudxi du laabe la? uyú' dxí du ne rabi du laabe: ―Gaca ni na Dios. .U Peru na rabi laadu: ―Xii ndi raca tu ruuna tu, cayuniná tu ladxiduá'. Ma nuaa listu cadi para íliibe sia', sínuque ne para gate Jerusalén pur Señor Jesús. xi Ora bina diaga du xi na be la? irá du ucuá du lú Pablu cadi che Jerusalén, laadu ne ca binni raqué. uc Ora beda ganna be laadu ucuaa be cinturón sti Pablu. Bindiibi be ná be ne ñee be, ne na be: ―Ndi nga ni na Espíritu Santu. Sicarí zundiibi cabe xpixuaana cinturón ri Jerusalén ne zutiidi ca judíu laa lu ná cani cadi judíu. fE Biaana du raqué chupa chonna gubidxa ne raqué nuu du beeda ti profeta de Judea lá Agabo. `9 Napa be tapa xiñi dxaapa be ca'ru ichaganá'. Rui' né ca binni ni rabi Dios laaca'. =sSti dxi que biree né Pablu laadu, uyuu du Cesarea. Yeguiete du ralidxi Felipe, tobi de gadxe diácono ni ulí cabe dxi ulí cabe Esteban que. Riree be rigüí be stiidxa Cristu. %Biré' du Tiro uyuu du Tolemaida, ne raqué biluxe viaje stidu lu nisa. Yeganna du ca hermanu de raqué ne biaana né du laaca ti dxi. ]3Oraque gudiidxi saa du, para udxiba du lu barcu. Laacabe bigueta cabe zibí' cabe. \1Bizaa si gadxe gubidxa que biré' du ziuu du. Yeuzuhuaa ca hermanu que laadu neza, laaca ne xheela ca ne ca xiiñi ca', dede biré' du de ndaani guidxi que. Ne bizuxibi du lu yuxi uriá nisa, uní né du Dios. !;Biyubi du ra nuu ca xpinni Cristu ne biaana né du laaca gadxe gubidxa. Ne pur ni gudxi Espíritu Santu laacabe, gudxi cabe Pablu cadi che Jerusalén. =sNeza ziuu du Siria bidu'ya du isla Chipre, biaana ni ladu biga'. Yeguiaana dxí du Tiro, ti guidxi sti Siria, purti raqué nga rundaate barcu que irá ni né. Ne raqué biete du. U#Raqué nuu ti barcu che Fenicia, para udxiba du lú ni, biré' du ziuu du. . WRaqué undaa saa né du ca hermanu. Udxiba du lu barcu biré' du ziuu du. Dede Cos yeguiaana dxí du, ne sti dxi que uyuu du Rodas. Biré' du Rodas uyuu du Pátara.  &Ucaná ladxidó' ca purti gudxi be laaca ma qué zuuya ru ca laabe. Ne óraque ucuaa ca laabe yeudxiiba ca laabe lu barcu.`9%Ne óraque biina irá ca' ne udiidxi dxiichi ca laabe, gudó ca bixidu cue' xhaga be. W'$Biluxe si uní' be nga la? bizuxibi né be irá ca', uní' né be Dios. 2]#Ma bilué laatu de irá modo naquiiñe guni nu dxiiña para acané nu cani caquiiñe ni. Laguietenala'dxi xi na Señor Jesús: “Jma nayeche ni rudii que ni ricaa.” S"Sínuque laatu nanna tu bine dxiiña para bibane nia cani cayacané naa. 8 k!Qué nicá lua' plata nin oro nin xhaba stobi. ~ u Yanna la? hermanu ca'. Rusaana laatu lu ná Dios. Ne ma nanna tu napa tu stiidxa be ni rabi laatu pabiá' nacha'hui be ne laatu. Zacané ni laatu para uzuhuaa chaahui tu. Ne zudii be laatu ni ma naguixhe chaahui be para icaa ca xpinni be.  Nga runi cayabe laatu lagataná ne laguietenala'dxi' chonna iza dede biete nisa lua bisiene cada tobi de laatu ridxí ne huaxhinni. V %Ne dede lade ca tu ziuu tu guiasa usiguii ca xcaadxi para chi nanda laaca'.  }Purti nanna dxi'che casi pe naa gaxha ñee, zeeda xcaadxi zacala'dxi uchiá ca xpinni Cristu casi ruxuuxe gueu dendxu'. =sYanna lagapa laca laatu ne lagapa ca xpinni Cristu ni bisaana Espíritu Santu laatu gapa tu, casi rapa pastor dendxu sti'. Xpinni be laaca' purti bixhii be rini stibe pur laaca'. EPurti qué nusaana naya de ñue nia laatu irá ni na Dios. W'Nga runi cayabe ni laatu nagasi, ma cadi naa dia' napa donda pa initilú tu. Ma nanna nin tobi de laatu, cani byue nia de enda runi mandar sti Dios, qué zuuya ru tu lua' ndaani guidxilayú ri'. q[Peru nin tobi de ca nga qué rizaaladxe', neca pe guuti cabe naa. Xi si ricá ique la? unduuxe dxiiña ni bidii Señor Jesús naa gune'. Ne ndi nga dxiiña bidii be naa: güe nia binni ma zanda ilá ca pur enda nacha'hui sti Dios. dANi nanna sia' la? irá ra huayaa rabi Espíritu Santu naa zieguayuaa ne zadide ra nagana. `9Yanna cayabi Espíritu Santu naa chaa Jerusalén, ne qué ganna xi cabeza naa raqué. taGudxe ca judíu ne zaqueca cani cadi judíu inaba ca perdón Dios ne guni cre ca Señor Jesucristu stinu. 8iQué nucaache gasti', sínuque byue nia laatu irá ni zacané laatu para uzuhuaa chaahui tu. Bisiide laatu ra nuu tu irá tu tobi si, ne zaqueca ra yeganna laatu ralidxi tu. ,QQué ñuu dxi nudxiiba naa ra cayune xhiiña Señor. Stale tiru biina ra biiya jmodo ca binni ri', ne udide stale ni nagana pur ni ucala'dxi ca judíu ñuni naa. p~YOra beeda ca rabi be laaca': ―Laatu nanna tu ximodo huazaya lade tu dede primé dxi bedandaya Asia. a};Laga nuu du Mileto bisenda caa be ca hermanu gola lade ca xpinni Cristu de Efeso. L|Qué ñu' du Efeso, purti qué niná Pablu ñaana Asia xadxí. Cá ique be pa ganda chindá be Jerusalén para laní Pentecostés, saa sti ca judíu. Ra bisenda caa Pablu ca xpinni Cristu Efeso *{MBiré' du Mitilene ziuu du. Sti dxi que udidi du Quío. De lu sti dxi que yendá du Samos ne biaana du Trogilio. Biré' du raqué sti dxi que yendá du Mileto. Wz'Ora yendá be Asón udxi'ba be ndaani barcu ra nuu du para uyuu du Mitilene. y' Ucuaa du barcu uzá niru du lú Pablu, uyuu du Asón. Raqué uleza du laabe. Zacá biaana né du laabe purti laabe qué zie be lu nisa. yxk Para biree cabe ziné cabe hombre huiini que, ne nabé nayeche biaana cabe purti bibani. Ra yendá cabe Mileto w- Bigueta udxi'ba Pablu para undaa cabe pan gudó cabe. Biluxe si cabe bizulú uní' Pablu sti tiru dede birá gueela'. Oraque ru biree ze'. pvY Oraque biete Pablu, guta gudaa gudiidxi laabe ne na rabi ca hermanu: ―Cadi idxibi tu. Ma bibani be. &uE Nuu ti hombre huiini raqué lá Eutico, zuba ra ventana. Ucuaa bacaanda laa purti xadxí caní' Pablu, ne biree yaande de raqué. Ma guti gundisa cabe laa. LtCá gui jma biaani ra nuu cabe que, ndaani ti yoo raguionna pisu. Hs Ra gunda domingu que bidxiña irá ca xpinni Cristu para go ca pan casi bisaana Jesús guni ca', ne bisiidi Pablu laaca'. Gunda galaa gueela caní' ru Pablu, purti sti dxi que ma che'. QrLaadu biaana ru du Filipos. Raqué biti'di du saa ra ro cabe pan sin levadura, ne lu gaayu gubidxa yeugaanda du laacabe Troas. Biaana du raqué gadxe gubidxa. Ra bisiidi Pablu ca xpinni Cristu Troas 6qgUzá niru ca lú du, yendeza ca laadu Troas. )pKYené caadxi hermanu laabe, ra zeeda Sópater de Berea, ne Aristarco ne Segundu de Tesalónica, ne Gayo de Derbe, ne Tíquico ne Trófimo de Asia, ne Timoteu. 4oaBiaana be raqué chonna beeu. Ma nuu be para icaa be barcu che be Siria gunna be cabeza ca judíu inaaze ca laabe. Ni bi'ni ti be la? bigueta be neza Macedonia sti tiru. $nAUzá be irá guidxi ni nuu neza que, ne irá ra zidi'di be ziuzuhuaa chaahui be ca hermanu pur irá diidxa ni byuí' né be laaca' dede yendá be Grecia. m yUyuu dxí si guidxi que, guridxi Pablu ca hermanu, bilidxe laacabe ne gudxi laacabe ma che', para biree ze Macedonia. ?ly)Ngue si uní' be, bicheeche be ca binni que.kw(Purti naxoo huiini nuu ni uca yanadxí ri'. Ma na cabe cayasa nu, cucá' lú nu gobiernu. Ne xi gabi nu óraque ya'. _j7'Peru pa nuu ru ni racala'dxi tu la? lausaana ni para ora aca junta sti idubi guidxi. i5&Pa racala'dxi Demetriu ne cani runi né laa dxiiña', cu' xqueja tuuxa la? para nga runi nuu justicia, nuu juez. Raqué chi nduu saa ca xqueja ca'. mhS%Ca hombre bedané tu ri la? qué huayuni ca gasti xhiu'du diosa Diana ne qué huaguu dí ca Diana. ^g5$Iruti qué zanda iní' cadi dxandí ni. Nga runi laguuya chaahui xii nga cayuni tu. Bf}#Oraque biree secretariu de guidxi que bicueeza laacabe, ne na: ―Binni Efeso ca', irá xixé binni nanna dxichi binni rarí nga rapa bidó' Diana ni biaba de ibá', ne xhiu'du'. e!"Peru ora bi'ya ca laca judíu laabe la? bicaa ca ridxi na ca': ―¡Viva Diana patrona sti ca binni Efeso! Zacá uyuu ca bia' chupa hora. wdg!Oraque ulee ca judíu Alejandru de lade ca binni que ziulaa ná ca laabe dede yeuzuhuaa ca laabe nezalú ca binni que para iní' be pur laaca', para cadi na ca binni que tobi si laaca ne Pablu. Bi'ni be seña lu ca binni que nigani ca'. +cO Zaqué nuu ca binni que, adxé ni na caadxi, adxé ni na xcaadxi. Raqué nuu ca dede ma birenda ca', purti casi irá ca qué ganna ca xi pur bidxiña ca raqué. bNe laca bisenda tidxi caadxi de cani runi mandar Asia laabe cadi chi chuu be. Bisenda tidxi ca laabe purti xhamigu ca laabe. Ha Ucala'dxi Pablu nichuu lade cabe, peru qué niná ca hermanu. F`Ne biasa irá binni guidxi que bi'ni ca bulla, unaaze ca hermanu Gayo ne Aristarco, binni Macedonia ni canazá né Pablu. Uxubi yu cabe laaca yené cabe laaca ra raca junta stícabe. z_mOra bina diaga cabe xi na Demetriu, bidxiichi cabe ne uluu cabe Viva sti Diana, bidó' sti ca binni Efeso. B^}Cadi xhiiña si nu nuu naxoo, sínuque ne xhiu'du Diana, purti ma iruti zazaala'dxi laa, ne ma iruti zusisaca Diana. Laa nda nga nadxii irá binni Asia ne dede irá binni guidxilayú. ])Ne ma huayuna diaga tu na Pablu cadi dxandí dios ni ruzá' binni. Ne zacá cabee chu be stale binni, cadi rarí si sínuque casi idubi Asia. \7Uridxi be cani runi né laabe dxiiña que, ne ca xcaadxi plateru, rabi be laaca': ―Biche ca', laatu nanna tu galán rusaana dxiiña ri para laanu. ['Purti nuu ti plateru lá Demetriu ruzá' yu'du huiini sti diosa Diana, napa stale tu runi né laa dxiiña', ne nabé runi ganar cabe lú ni. HZ Ca dxi que uca yaya binni guidxi que pur stiidxa Señor. YBisá niru gá be chupa de cani racané laabe che Macedonia, Timoteu ne Erastu. Laabe biaana ru be neza Asia. Ni uca ra nuu Pablu Efeso +XOUdi'di si irá nga gudixhe ique Pablu tidi Macedonia ne Acaya ne óraque ibigueta Jerusalén. Ne na be napa be xidé che be Roma ora ma uyé be Jerusalén. dWAZaqué jma rusi bireeche stiidxa Señor ne bi'ni ni dxiiña ndaani ladxidó' stale binni. EVZaqueca stale de cani runi brujería. Bedané ca libru stica para icá gui nezalú irá binni que. Ne ulee cabe cuenta pabiá' risaca cani. Bia'si bidii ni cincuenta mil moneda de plata. nUUNe beeda stale de cani ma bini cre, beda ndee ruaa ca diidxa irá ni huayuni ca ni cadi jneza. TIrá binni guidxi que gunna ni, cásica judíu zaqueca cani cadi judíu. Irá ca bidxibi ca' ne bisisaca ca Señor Jesús. iSKOraque biaaxha dxa hombre caguite binidxaba ique que luguiá cabe, gudiñe laacabe ne gudixhe dxí irá cabe. Biiya si cabe ma gasti ganda guni cabe biree cabe ndaani yoo, ziuxooñe cabe xie ladi cabe, naze cabe rini. R Peru ora gudxi cabe ni ti binidxaba la? na rabi laacabe: ―Runebia'ya Jesús ne nanna tuu nga Pablu, peru laatu ya', tu laatu. XQ)Canayuni gadxe xiiñi Esceva ni, Esceva ti sacerdote gola sti ca judíu. P) Uyuu caadxi judíu raqué canabee binidxaba ni caguite ique binni. Zácaxa ca tisi uzeete ca lá Señor Jesús zacané laaca iree ca binidxaba que. Na ca rabi ca ca binidxaba que: ―Cayabe laatu iree tu, casi ñaca ñabi Jesús ni rui' Pablu stiidxa que ni laatu. EO Purti neca bayu si stibe o tindaa lari ni ma biquiiñe be chiné ca binni que ra nuu cani huará, maca ziyanda. Ne zaqueca ca binidxaba ni caguite ique binni, laca ne ngue si rixele ca'. ;Nq Ne biquiiñe Dios laabe para bi'ni stale milagru. M Raqué biaana be bisiidi be chupa iza. Ne zacá bina diaga irá binni Asia stiidxa Señor, cásica judíu zaqueca cani cadi judíu. ZL- Peru uyuu tu qué niná ñuni cre. Biguidxi ladxidó' ca', ne uluu dí ca stiidxa Cristu nezalú irá binni que, para bixele be de laaca'. Yené be cani ma runi cre ra yoo scuela sti tobi hombre lá Tiranno. 9KkBia' chonna beeu biaana Pablu raqué, bisiidi ndaani yu'du sin nidxibi. Byuí' né be laaca de enda runi mandar sti Dios. Biyubi be nucuudxi be laaca para ñuni cre ca'. %JEBia' doce ca nuu ca raqué. ,IQNe ora udixhe ná be luguiá ca', bidxá ladxidó' ca de Espíritu Santu. Ne uní' ca idioma ni qué niziidi ca', ne bizulú ca byuí' né ca binni stiidxa Dios. ^H5Ora bina diaga ca xi na be, uyuu nisa ca para ihuinni ma xpinni Cristu laaca'. /GWOraque rabi be laaca': ―Uluu nisa Juan binni para ihuinni ma unaba ca perdón Dios, ne gudxi laacabe guni cre cabe stobi ni nanda laa. Ne nga nga Jesucristu. F}Oraque rabi be laaca': ―Xi biziidi tu para uyuu nisa tu ya'. Para na ca': ―Ni bisiidi Juan ra uluu nisa binni. E)Ne rabi be laaca': ―Ñee ucuaa tu Espíritu Santu ra bini cre tu la? Para na ca': ―Nin qué lica huayuna diaga du pa nuu Espíritu Santu. vD gLaga canazá Apolo Corinto udi'di Pablu lade dani dede yendá Efeso. Raqué bidxela be caadxi xpinni Cristu. CNe laca biseegu be ruaa ca judíu nezalú irá binni. Biluí' be laaca ra cá lu Xqui'chi Dios Jesús nga Cristu ni cabeza ca'.hBINe ora bizeete be che be Acaya la? ucané ca hermanu que laabe. Bicaa ca ti gui'chi lú ca hermanu de raqué uchagalú ca laabe. Ne ora yendá be nabé ucané be cani ma bini cre raqué, cani ma uca Dios nacha'hui ne laa. 6AeBizulú byuí' be ni ndaani yu'du sin nidxibi be, peru ora bina diaga Priscila ne Aquila ximodo cayuí' be ni, guridxi ca laabe para bisiene chaahui ca laabe stiidxa Dios. 0@YMa biziidi be stiidxa Señor ne cayuí' be ni ne gana. Jneza rusiidi be bia' nanna be de Jesús. Peru ni nanna si be nga ni bisiidi Juan Bautista ra uluu nisa binni. ?%Ca dxi que yendá ti judíu de Alejandría ndaani guidxi Efeso, lá Apolo. Galán riní' be ne nabé riene be ni cá lu Xqui'chi Dios. &>EBiaana be raqué xadxí huiini'. Oraque ru biree be uzá be irá ca guidxi sti Galacia ne Frigia. Yeuzuhuaa chaahui be ca xpinni Cristu. Ra nuu Apolo Efeso =Yendá be Cesarea. Raqué biete be, uyé be Jerusalén, yeugapa diuxi be ca xpinni Cristu. De raqué uyé be Antioquía. G<Rabi be laaca': ―Ma chaa Jerusalén purti ma zeda yuba saa raqué ne naquiiñe chi utiide saa que raqué. Peru zabigueta rua' ra nuu tu pa na Dios. Para ucuaa be ti barcu biree be ze be. M;Ucuá ca lú be ñaana né ru be laaca xcaadxi peru qué niná be. 2:]Ne biuu cabe Efeso. Raqué biaana Aquila ne Priscila, peru Pablu na che Jerusalén. Laga nuu ru be raqué uyé be ra yu'du sti ca judíu, yegüí né be laaca diidxa'. x9iBiaana ru Pablu raqué xadxí. Oraque ru gudxi be ca hermanu ma che be, para biree né be Priscila ne Aquila uyé cabe Cencrea. Ne raqué bigá ique be pi'ru', ra biluxe udixe be ti promesa. De raqué ucuaa cabe barcu ze cabe Siria. )8KPeru óraque ucuaa cani cadi judíu Sóstenes, xaíque sti yu'du que, udiñe ca nezalú justicia. Peru qué nulabi Galión laaca'. Ra bigueta Pablu Antioquía )7MNe ulee laacabe de raqué. 86iPeru pa bedané tu laabe purti si qué riula'dxi tu ni cusiidi be ne pur ca xaíque stitu ne pur ley stitu la? racá laatu laguuya xi guni né tu ni. Qué ziuaa dia' lú ni. $5AMa ziní' Pablu peru óraque na Galión rabi ca judíu: ―Pa ñaca bichee be, bi'ni be xiixa naro'ba la? ñapa xidé nucaa diaga laatu, judíu ca'. X4) Na ca': ―Cusiidi hombre ri binni usisaca Dios, peru cadi casi na ley stidu. 3 Peru dxi naca Galión gobernador de Acaya uca ca judíu tobi si ne biasa ca luguiá Pablu yené ca laa ra justicia. K2 Para biaana be raqué tubiza aronda byuí' be stiidxa Dios. f1E Purti napa stale binni ndaani guidxi ri', ne cayapa lii iruti zaga'na lii para guniná lii. 0 Ti gueela uní' né Señor laabe casi ñaca lu bacaanda', na rabi laabe: ―Cadi idxibi lu', ne cadi guiaana dxi lu de güi lu stiidxa'. 7/gBini cre ti hombre lá Crispu, naca xaíque sti yu'du que, laa ne ca binni lidxi. Uyuu ru stale binni Corinto bini cre ra bina diaga ni cayuí' Pablu que, ne uyuu nisa ca'. p.YBiree be raqué uyé be ralidxi tobi hombre rusisaca Dios, lá Justu. Naca lidxi cue' yu'du que. u-cPeru qué niná ca nucaa diaga ca laabe ne uluu dí ca laabe. Oraque udxibi be xhaba be nezalú ca', ne rabi be laaca': ―Laatu napa tu donda pa initilú tu. Cadi naa dia' napa donda. Ne dede yanadxí ma chaa ra nuu cani cadi judíu. 5,cNe ora bedandá Silas ne Timoteu de Macedonia, jma pe qué ñaana dxí Pablu de ñui' stiidxa Dios. Idubi dxi cayabi be ca judíu Jesús nga Cristu ni cabeza ca que. +wNe irá dxi enda riziila'dxi yegüí be diidxa ndaani yu'du', ne bicuudxi be caadxi judíu ne caadxi ni cadi judíu. p*YBiaana né be laaca', bini né be laaca dxiiña', purti tobi si dxiiña runi cabe, ruzá' cabe carpa. R)Ne raqué beda idxaaga be ti judíu de Ponto lá Aquila. Nacubi beda bi' ca raqué, laa ne Priscila xheela'. Biree ca Italia purti uladxi Claudio irá judíu ni nabeza Roma. Para uyé be ralidxi ca'. )( OBiree Pablu Atenas uyé Corinto. 0'Y"Peru bini cre caadxi, ne yenanda ca laabe. Lade cani bini cre que zeeda Dionisiu, tobi de cani runi junta ra Areópago que, ne ti gunaa lá Dámaris, ne xcaadxi.(&K!Para biree be ra nuu ca'. 8%i Ora bina diaga cabe bizeete Pablu enda ribani de lade gue'tu la? caadxi de laacabe bini burla, peru xcaadxi na: ―Sti tiru nda ucá' diaga du lii de ni cayuí' lu ri'. ,$Qpurti ma gudixhe be ti dxi cuidxi be cuenta laaca'. Ma ulí be tobi hombre guni ni, ne zuni ni jneza. Bisihuinni be ulí be laa ra undisa be laa de lade gue'tu'. #Chiqué bichee binni purti qué ñene, ne bi'ni Dios sica qué ñuuya'. Peru ma cayabi be irá binni de irá ladu inaba perdon laabe, " Ne pa za nu de laabe la? cadi zácaxa nu de oro laabe o de plata o de guie o intiica ni ruzá' binni modo na xquenda biaani'. y!kLaabe bizá' be laanu ne pur laabe nabani nu ne rizá nu. Casi na tobi de ca poeta stitu: “Za nu de Dios.” < qGudixhe be irá binni ndaani guidxilayú para uyubi laabe casi ñaca zixubi ná ca dede idxela ca laabe, purti cadi zitu nuu be, sínuque gaxha do' nuu be de cada tobi de laanu. De ti binni si ulee be binni de irá raza ni nuu ndaani guidxilayú, ne gudixhe be pabiá' indaa cada raza ne paraa cueza ca'.  Cadi naquiiñe udí' nu laabe xiixa, purti gasti cayaadxa laabe. Laga laabe rudii be laanu enda nabani ne irá ni caqui'ñe nu. -Laabe bizá' be guidxilayú ne irá ni nuu ndaani ni, ne qué ribeza be ndaani yoo rucuí binni purti laabe nga xpixuaana ibá' ne guidxilayú. RPurti ora canazaya canayuuya ra nuu cani la? laca biiya ti altar cá caadxi diidxa lú: “Para dios ni qué runibiá' du.” Ne dios ni rusisaca tu sin gunibiá' tu ca, nga pe nga canayué stiidxa'. {oOraque bizuhuaa Pablu galahui de laacabe, na: ―Binni Atenas ca', ruuya nabé runi cre tu ca bidó' stitu. Irá binni ni nuu guidxi que, cásica cani gule raqué zaqueca ni nabeza si, nisi ruyubi ca güi ca xiixa nacubi o ucaa diaga ca'. hIPurti qué huayuu dxi guna diaga du ni cayuí' lu ri'. Yanna racala'dxi du ganna du xi na ni. !;Ucuaa ca laabe yené ca laabe ti lugar lá Areópago ra rapa ca junta stica'. Ne na ca rabi ca laabe: ―Zanda ga'bu laadu xi nacubi ri cusiidi lu la? <qRaqué bidxaaga be caadxi xpinni Epicuro ne caadxi ni rinanda ni rusiidi ca estoico. Caadxi de laaca na: ―Xi na ni caní' huaahua ca pue. Ne xcaadxi na: ―Ruluí' canaucheeche be stiidxa tuuxa dios ni qué runibiá' nu. Caní' ca zaqué purti canayuí' be stiidxa Jesús ne enda ribani de lade gue'tu'. 8iNgue runi uyé be ndaani yu'du yegüí né be ca judíu ne ca xcaadxi binni ni rusisaca Dios diidxa'. Ne irá dxi uyé be luguiaa, yegüí né be tutiica idxaaga be diidxa'. }sLaga nuu be Atenas cabeza be laaca cadi nuu dxí ladxidó' be purti cayuuya be dxá bidó' ndaani guidxi que. *MCani ziné laabe que, dede Atenas yesaana ca laabe, ne gudxi be laaca gabi ca Silas ne Timoteu guiuba che ra nuu be. Oraque ru bigueta ca'. Ra nuu Pablu Atenas ykPeru oraqueca biseenda ca hermanu que tu chi saana laabe uriá nisadó'. Silas ne Timoteu biaana ru ca raqué. / Peru ora gunna ca judíu de Tesalónica laca ma cayuí' Pablu stiidxa Dios Berea la? yechite ca ique ca binni raqué para uyé ca luguiá Pablu.  Nga runi stale de laaca bini cre, ne laca bini cre stale ni cadi judíu cásica gunaa ni risaca ndaani guidxi que zaqueca hombre. 7g Jma nacha'hui ca judíu que, que cani nuu Tesalónica, purti bicaa diaga ca stiidxa Dios ne stale gana ne irá dxi ma cuyubi ca lu Xqui'chi Dios pa jneza ni caziidi ca que. / Huaxhinni queca ulee ca hermanu que Pablu ne Silas, biseenda ca laacabe Berea. Casi yendá cabe Berea biuu cabe ndaani yu'du sti ca judíu. C Ne unaba ca usaana Jasón ne ca xcaadxi hermanu que vueltu casi ti seña zaree, Pablu ne Silas de ndaani guidxi que. Bisaana cabe ni, ne óraque ru bindaa ca laacabe. Ra nuu cabe Berea g GOra gunna ca binni que ne ca justicia xi na cabe que la? bizulú nda ca bi'ni ca ridxi.  -Ne uluu Jasón laacabe ralidxi. Cuchee né cabe ca ley ni gudixhe César ni runi mandar ca guidxi romanu, purti na cabe nuu sti rey lá Jesús. j MPeru biiya si ca qué nidxela ca laacabe raqué la? ucuaa ca Jasón ne xcaadxi hermanu, yené ca ra nuu justicia ne bicaa ca ridxi na ca': ―Canazá chupa hombre canautiixhi irá binni guidxilayú ne ma bedandá ca rarí'. p YPeru bidxiichi ca judíu ni qué ñuni cre, ne bitopa ca caadxi hombre qué iquiiñe canazá si, ne bi'ni ca binni. Bini yaya ca ndaani guidxi que, ne yechuu ca ralidxi Jasón. Zindee ca Pablu ne Silas para nudii ca ca binni que. K Bini cre caadxi de ca binni que ne yenanda ca Pablu ne Silas. Ne laca bini cre stale de cani cadi judíu ni ma zinanda religión sti ca judíu, ne stale gunaa ni risaca ndaani guidxi que. Biluí' be laaca ra cá ni, napa Cristu xidé gati' ne ibani, ne rabi be laaca': ―Jesús ni cayué stiidxa ca la? nga nga Cristu ca. Biuu Pablu ndaani yu'du que casi runi irá ra che'. Ne chonna sábadu bisiidi be ca binni que ne bisiene be laaca xi na Xqui'chi Dios.  yBiree cabe raqué udi'di cabe Anfípolis ne Apolonia dede yendá cabe Tesalónica. Raqué nuu ti yu'du sti ca judíu. )K(Ora biree cabe de lidxi guiiba que uyé cabe ralidxi Lidia guridxi cabe ca hermanu ne gudxi cabe laaca cadi cui sa ca atrá. Oraque ru biree cabe ze cabe.'Para uyé ca ra nuu cabe yenaba ca perdón laacabe. Oraque ulee ca laacabe ne na ca guni cabe favor iree cabe de guidxi que. ~u&Para bigueta ca gendarme que, yetidxi ca ca justicia xi na cabe. Nabé bidxibi ca ora gunna ca romanu laacabe. J %Peru na Pablu: ―Ucuaa cabe laadu, udiñe cabe laadu nezalú irá binni sin ñuuya chaahui cabe pa dxandí cuché' du, ne uluu cabe laadu ndaani lidxi guiiba', naca nda du romanu. Ne yanna ma racala'dxi cabe cuee cabe laadu naga'chi la? Qué zaré' di du dede qué gueeda cabe, laa pe cabe, gueda ndee cabe laadu. }s$Oraque na hombre que rabi Pablu: ―Bisenda tidxi ca justicia cuee laatu. Yanna lairee. Laché, chiné Dios laatu. ta#Ora birá gueela biseenda justicia gendarme, chi tidxi ni rapa lidxi guiiba que cuee Pablu ne Silas. "Oraque yené be laaca ralidxi be bidii be ni gudó xhi ca'. Nabé bieche cabe, laabe ne idubi xfamilia be, purti ma bini cre cabe Dios. |~q!Lu gueela queca ucuaa be laaca', udiibi be ra ucaná laaca', ne óraque uyuu nisa be, laabe ne ca binni lidxi be. Z}- Ne byuí' né ca laabe stiidxa Señor, laabe ne irá ni nabeza ralidxi be. n|UPara na ca rabi ca laabe: ―Bini cre Señor Jesucristu ne zalá lu', lii ne ca binni li'dxu'. Y{+Ne ulee be laaca de raqué rabi be laaca': ―Biche ca', xi gune para ila'ya'. zPara unaba be ti biaani ne biuu uxooñe be ndaani lidxi guiiba que. Dede cayaca diti be gudiche xibi be xa ñee Pablu ne Silas. pyYPeru óraque bicaa Pablu ti ridxi, na rabi laabe: ―Cadi guniná lu laca lii, irá du nuu du rarí'. x1Ora bibani ni rapa ra lidxi guiiba que, biiya ma zuxele irá puerta stini, ulee espada ucala'dxi ñuuti laca laa. Zácaxa ma bixooñe irá presu. w Mala uca ti xu ro' dede biniibi dxacha raqué ne bixele irá ca puerta sti lidxi guiiba que. Ne bindaa cadena liibi irá cabe. zvmBia' galaa gueela caní' né cabe Dios ne cayuunda né cabe laa. Cucaa diaga ca xcaadxi presu que laacabe. uPara ucuaa ngue laacabe uluu laacabe dede últimu cuartu sti lidxi guiiba que. Ne uluu ñee cabe lade chupa yaga rabi cabe cepu. }tsBiluxe si guluu ca palu laacabe biseguyoo ca laacabe ne gudxi ca ni rapa ra lidxi guiiba que gapa chaahui laacabe. !s;Ne óraque biasa irá binni que luguiá Pablu ne Silas. Ne ucuaa ca justicia que laacabe ulee ca lari ladi cabe ne bini mandar ca chu' cabe palu. Xr)Cusiidi cabe costumbre ni cadi jneza icaa nu chi nanda nu purti romanu laanu. \q1Ne ora yendá ca raqué, na ca': ―Canayuni yaya ca judíu ri ndaani xquidxi nu. pPeru ora bi'ya ca xpixuaana be ma qué zanda guni ganar né ru ca laabe la? unaaze ca Pablu ne Silas yené ca ra nuu justicia. ~ouZaqué uzá nanda be laadu stale dxi, peru bixhacala'dxi si Pablu de canananda be laa la? bidxigueta lú ne na rabi binidxaba que: ―Cayabe lii usaana lu badu dxaapa ca, casi ñabi Jesucristu ni lii. Oraqueca bisaana binidxaba que laabe. 'nGUzá nanda be laadu, ziyuni be ridxi, na be: ―Xhiiña Dios ni nandxó' cayuni ca hombre ri', ne zeda güi né ca laatu modo ilá tu, rabi be ca binni que. 7mgTi dxi biré' du ziní né du Dios, beda nanda ti badu dxaapa laadu, nuu né binidxaba'. Nabé runi ganar para xpixuaana', purti runi sertá ni inaba diidxa binni laa. NlNe uyuu nisa be, laabe ne irá ca binni lidxi be. Oraque rabi be laadu: ―Pa na tu dxandí ma bine cre Señor la? latá' guiaana tu ralidxe'. Ne tantu cá be lu du la? biaana du. Ra yeguyoo cabe Ik Lade cabe nuu ti gunaa de Tiatira lá Lidia rutoo lari cha'hui color moradu. Cadi judíu laabe peru maca rusisaca be Dios, ne dxi que bicuudxi Dios ladxidó' be para gucuaa be stiidxa Pablu. Dj Ti dxi enda riziila'dxi biré' du de ndaani guidxi que, uyuu du ra guiigu ra rie ca judíu riní' né Dios. Ma nuu caadxi gunaa raqué yendá du, para byuí né du laaca stiidxa Jesús. 9ik Ne biete du raqué para uyuu du Filipos, ti guidxi ni jma dxi'ba ca xcaadxi guidxi sti Macedonia ni nuu neza que. Ca romanu naaze guidxi que. Biaana du raqué xadxí huiini'. ~~8}A||W{{yzz\yyAxxwvwvuu[tt=ssrpqqupp1oCnnNm]ll,kJjjgilhggYgfeeeMddcbbam`` __s^^~^]5\\@[[eZZYEXXWW@VVmUUDTT6SRRR:QPPP+OONqMLLaKK|JJRIIHHPGFFEEwDDUCCBmAAA@@ ?>==U<DA|O6  4 7 >]-_8MNuu caadxi ucuaa ni uní' be que, peru nuu xcaadxi qué ñuni cre. #?Para gudixhe cabe ti dxi gaca ni. Ne ora gunda dxi que bidxiña stale binni ra nabeza be. Bizulú be siadó' ne dede bidxí layú cayuí' né be laaca de enda runi mandar sti Dios. Biquiiñe be ni bicaa Moisés ne ni bicaa ca profeta para ucuudxi be laaca guni cre ca Cristu. kOPeru racala'dxi du ucá' diaga du lii, xi na lu'. Purti irá ladu caní' cabe religión cubi ri. 1[Oraque na ca rabi ca laabe: ―Qué huacaa du gasti gui'chi de Judea ra nuzeete ca lii, nin ca binni laanu de raqué ni beeda rarí qué niní' ca pa cuchee lu'. %Ne guridxe laatu para guuya laatu, ne para güe nia laatu diidxa'. Liibe cadena ri purti rune cre ma beeda dxa ni cabeza irá xixé judíu. Peru qué niná ca binni laanu. Ngue runi gupa xidé unaba tide lu ná César neca qué gapa xi pur cuaa xqueja ca binni xquidxe'. }sNe unaba diidxa ca romanu naa ximodo ni. Ne ora bi'ya ca qué gapa donda para gate la? ucala'dxi ca nundaa ca naa. ,QLu chonna gubidxa de yendá du, guridxi Pablu ca xaíque sti ca judíu de raqué. Ne ora bidxiña ca rabi be laaca': ―Biche ca', qué huachee nia dia' ca binni xquidxi nu, nin ni bisaana ca bixhoze gola nu guni nu. Peru unaaze cabe naa Jerusalén, bitiidi cabe naa lu ná ca romanu. ] 3Ora yendá du Roma bisaana capitán ziné laadu que irá presu lu ná xaíque sti ca soldadu de raqué. Peru bisaana cabe Pablu ndaani ti yoo, laa si ne ti soldadu cayapa laa. Ra byui' Pablu stiidxa Cristu Roma J  Gunna ca hermanu de Roma ma zidxiña du para yendeza ca laadu. Caadxi beda ndeza laadu Apio ne xcaadxi biaana Tres Tabernas. Ora bi'ya Pablu laacabe, bidii diuxquixe Dios ne bieche ladxidó'. yRaqué bidxaaga du caadxi hermanu ne unaba ca laadu guiaana né du laaca ti semana. De raqué biré' du ziuu du Roma. # ? De raqué biré' du uzá du lu nisa ti uriá ti uriá dede yendá du Regio. Sti dxi que bizulú bindubi ti bi nisa, ne lu sti dxi que yendá du Puteoli. H   Yendá du puertu Siracusa ne biaana du raqué chonna gubidxa. .U Ma udi'di chonna beeu de nuu du raqué, ucuaa du ti barcu de Alejandría ni bitiidi ca beeu nanda raqué. Punta barcu que cá chupa bidó', Cástor ne Pólux.  Ne bisiga'de ca laadu stale cosa. Ne zaqueca ora ma chuu du, bidxiiba ca irá ni iqui'ñe du lu barcu. Ra yendá Pablu Roma [/ Ora gunna ca binni que ni la? bedané ca stale binni huará, ne laca bianda ca'. +OCa dxi que pe huará bixhoze be, nexhe né xindxá' ne yuba ndaani'. Para uyé Pablu ra nuu, ne biluxe si uní' né Dios ula'qui ná luguiá be, bisianda laabe. 4aGaxha de ra cadxaa du que nuu layú sti Publio ni runi mandar isla que. Gudxi be laadu chuu du ralidxi be. Nabé bilabi be laadu ne biaana du raqué chonna gubidxa. /WIrá ca cabeza si ca idxá be gui o mala guiaba be gati be. Peru xadxí uleza ca ne biiya ca gasti qué ñaca be. Oraque ma adxé ni na ca', ma na ca ti dios laabe. T!Peru udxibi ná be, biaba beenda que lu gui, ne gasti qué ñaca be. >uOra bi'ya ca binni raqué nanda beenda que lu ná be, na ca': ―Señaladu huayuuti hombre ca binni. Neca bilá be ndaani nisadó' peru ma chi gati be para quixe be ni nuzaabi be. ~uBitopa Pablu chupa ndaa yaga bidxi uluu lu gui que. Ne ora unaaze gui ni, biree yaande ti beenda', ucuá lu ná be. (INabé nacha'hui uca ca binni raqué ne laadu. Bi'ni ca ti gui purti nananda raqué ne cayaba nisa guie. Ne guridxi ca laadu idxiña du cue' gui que idxaa du. I~ Ora ma irá du nuu du lu yuxi que, gunna du Malta lá isla que. v}e,Ne ca xcaadxi que, ni biree lu tabla, ni biree lu yaga ndahui sti barcu que. Zacá nga bilá irá cabe.+|O+Peru racala'dxi capitán que ulá Pablu. Ngue runi qué nudii lugar ñuni cabe ni, sínuque na, cani nanna xhu'ba la? guiaba gá nisa que, sa niru iree lu yuxi. Q{*Ucala'dxi ca soldadu ñuuti ca ca presu ti cadi xhu'ba ca uxooñe ca'. z)Peru mala yeudxiga ique ni ndaani ti loma huiini yuxi. Qué lica ñanda ru niniibi ni. Ne ma careza atrá ni ra cadxela saa ola. gyG(Para bichuugu ca ca doo sti ca ancla que, bisaana ca cani ndaani nisadó', ne bisitaata ca ca doo liibi timón sti barcu que. Oraque undisa ca vela ni nuu delante que, para inaaze bi ni, ne zaqué ma zidxiña ni lu yuxi. sx_'Ora birá chaahui gueela biiya cani runi dxiiña lu barcu que nuu ra nabidxi, peru qué runibiá' ca raqué. Peru biiya ca nuu ti manga sti nisadó' raqué, nexhe yuxi idubi uriá. Ne na ca pa ganda uchiña ca barcu que raqué. w&Biluxe si gudó cabe bia' ucala'dxi cabe, bisaba cabe trigu ziné cabe ndaani nisa para isisi barcu que. Ra biaazi barcu Gv%Bia' chupa gayuaa setenta y seis du nuu du ndaani barcu que. >uw$Oraque ru ma qué nidxibi ca', ne irá ca gudó ca'. t #Biluxe si uní' be nga ucuaa be ti pan, bidii be diuxquixe Dios nezalú irá ca'. Para undaa be ni ne bizulú be cayó be. ]s3"Rinaba laatu go to ti gapa tu stipa. Ne cadi chu' tu xizaa, gasti qué zazaaca tu. r!Ma zedará gueela gudxi Pablu laacabe go cabe xiixa, na: ―Ma chupa semana qué huayasi tu ne qué huayó to gasti'. ^q5 Oraque bichuugu ca soldadu que stoo canuá huiini que ne bidii ca lugar ze ni. pwPeru na Pablu rabi capitán ne ca soldadu que: ―Pa qué guiaana ca hombre ca ndaani barcu ri la? qué zalá di tu. $oAOraque gucala'dxi cani runi dxiiña lu barcu que nuxooñe ca'. Bi'ni ca sica ni zindete ca ca ancla nuu delante que. Abade canuá huiini que candete ca'. n+De raqué ma bidxibi cabe gueda idxela saa ni guie, para bisaba cabe tapa ancla atrá de laani, ne para laacabe pa ñanda si ma nirá gueela'. *mMPara uluu bia' cabe pabiá' zia' raqué. Napa ni treinta y seis metru. Uzá si du stindaa bigueta uluu bia' cabe sti tiru. Raqué ma napa ni veintisiete metru. ?lwMa raca chupa semana de canacaa bi que laadu lu nisa, ti gueela bia' galaa gueela ra zididi du nisadó' Adria bidii cani runi dxiiña lu barcu que cuenta ma cadxiña du uriá. 8kkPeru napa nu xidé iré' cá nu lu xiixa isla. njUNga runi cayabe laatu hombre ca', cadi idxibi tu, purti rune cre zuni Dios ni bisenda tidxi naa ca. i na rabi naa: “Cadi idxibi lu, Pablu, purti naquiiñe chi uzuhuaa lu lu César. Ne pur lii zulá Dios irá cani zinéu ca.” `h9Laatu nanna tu sti Dios naa ne rune xhiiña be. Nuchi biseenda be ti ángel ra nuaa', kgOPeru yanna cayabe laatu cadi idxibi tu. Nin tobi de laanu qué zati nu, neca barcu ri zanitilú. }fsMa stale gubidxa biaana du sin idó' do, bizuhuaa Pablu lade cabe, na rabi laacabe: ―Hombre ca', pa nucaa diaga tu naa la? qué niré' nu de Creta para cadi nizaaca nu irá ni cazaaca nu ri'. Ne qué nuniti nu irá ni ma biniti nu ri'. neUXadxí qué nihuinni gubidxa nin luceru ne cadi cayaana dxí bi que. Mápeca rabi du qué zalá du. [d/Raguionna gubidxa que ucuaa du irá traste sti barcu que bisa'bi du ndaani nisa. jcMSti dxi que biiya si cabe cadi cayaana dxí bi que la? bisa'bi cabe irá bultu ziné barcu que. Hb Undisa si du ni la? uluu cabe doo barcu que ti cadi ibiá. Ne óraque undete cabe vela purti cadxibi cabe guiaazi barcu que ndaani yuxi ni rabi cabe Sirte, ne bidii cabe lugar chiné bi ni. a)Udidi du ti isla huiini lá Clauda ra jma huaxié' rinaaze bi. Zeda xubi yu du ti canuá huiini ne dxiiña para ulú' du ni ndaani barcu que. i`KBiyubi du ñuu du, peru bidu'ya si du qué ñanda, bidí' du lugar chiné ni laadu ladu na ni. ^_5Laati du biré' du biete ti bi yooxho rabi cabe “Euroclidón” unaaze barcu que. w^g Casi bi'ya cabe bindubi ti bi nisa na cabe ma chuu du. Para biré' du ne udidi du gaxha isla Creta que. ]' Cadi galán raqué para tidi binni tiempu nanda. Ngue runi casi irá cabe na cabe jma galán iré' du raqué idu'ya du pa ganda chindá du Fenice, ti puertu sti isla queca ra qué lica rinaaze bi. Ne raqué uti'di du ca beeu nananda que. Ra biete bi yooxho lu nisadó' \ Peru qué nulabi capitán ni ziné laadu que ni na Pablu, sínuque jma bicaa diaga ni na ni ziusá barcu que ne xpixuaana ni. [ ―Hombre ca', ruuya nabé naxoo viaje ri'. Zaniti barcu ri' ne irá ni dxá ndaani'. Ne cadi nga si, zándaca dede ne laanu. Z Nabé ma bindá' du neza ne ma bidxiña dxi uzulú tiempu nanda, ma naxoo sa binni lu nisa. Ngue runi na Pablu rabi laacabe: |YqNe stale dxiiña uzá du gaxha de isla que dede yendá du ti lugar lá Buenos Puertos, gaxha ti guidxi lá Lasea. FXBindá' du ne bidii dxiiña laadu para yendá du gaxha Gnido purti cudxigueta bi laadu. Nga runi biyubi du neza huaxié' rinaaze bi ra udidi du isla Creta. Neza que riaana guidxi Salmón. nWURaqué bidxela capitán que ti barcu de Alejandría ni che Italia. Para bidxiiba laadu lú ni. eVCLu nisa que ziuu du udidi du Cilicia ne Panfilia dede yendá du Mira, ti guidxi sti Licia. zUmBiré' du Sidón udidi du Isla Chipre. Tantu cudxigueta bi laadu la? biyubi du ladu que purti qué riguiñe bi. T Sti dxi que yendá du Sidón. Nacha'hui guca Juliu ne Pablu, bidii lugar yeganna be ca xhamigu be para udii ca ni caquiiñe be. &SELaca nuu Aristarco, binni Tesalónica de Macedonia. Irá du udxiba du ndaani ti barcu de Adramitio ni chi iree che irá puertu sti Asia. Biré' du ziuu du. 8R kNe ora ma gudixhe cabe che Pablu Italia la? bisigapa cabe laa ne xcaadxi presu ti capitán lá Juliu, ni naca xaíque sti batallón sti Augustu César. Ne naa nuaa lade cabe. mQS Ne na Agripa rabi Festo: ―Ñanda niree be pa ñaca qué ninaba be ñe be ra nuu César.ePCNe ora biree ca na ca': ―Qué huayuni di hombre ri gasti para gati', nin para guieguyoo. lOQCasi biluxe uní' Pablu biasa rey Agripa ne Festo ne Berenice ne cani zuba né laaca raqué. QNOraque na Pablu: ―Pa xcaadxi si o pa riaadxa ru', peru tila na Dios cadi lii siou' sínuque ne irá cani cucaa diaga naa ri', gueda gaca ca casi naa, casi rune cre, cadi casi caya cadena ri'. JM Para na Agripa: ―Xcaadxi si ma ñu'nu naa xpinni Cristu. ELRuni cre lu ca profeta la? rey Agripa. Nanna runi cre lu'. KQué ridxibe inié ni purti rarí nuu rey Agripa, nanna dxandí ni. Nanna dxi'che gunna be guca ni, purti cadi naga'chi guca ni. JPara na Pablu: ―Co', señor Festo. Cadi cayaca di ique', sínuque cayué diidxa jneza, ne dxandí ni cayabe laatu ca. I5Zacá caní' Pablu para ihuinni gasti donda luguiá' ora uní' Festo reciu na: ―Cayaca i'cu, Pablu. Tantu huayuunda lu de ma ze xpiaani lu'. `H9Ne ndi nga ni bicaa cabe que: napa Cristu xidé gacaná dede gati'. Peru nirudó' laa ibani de lade gue'tu ne zui' né binni modo ilá, cásica binni laadu zaqueca binni sti guidxi. Ra biyubi be nucuudxi be Agripa ?GwPeru huayacané Dios naa, nga runi dede nagasi du' cayué stiidxa'. Ne cayué nia ni ni risaca ne ni qué risaca. Irá ni canié ri' maca bicaa ca profeta ne Moisés chi gaca cani. UF#Pur nga unaaze ca judíu naa ndaani yu'du ro', ucala'dxi ca ñuuti ca naa. pEYNe casi bizuluá' byue nia ni ca binni Damasco. Gudxe laaca inaba ca perdón Dios, udxii lú ca jneza be ne ibani ca jneza ti ihuinni ma adxé laaca'. De raqué biree yegüé ni Jerusalén ne idubi Judea ne lade cani cadi judíu. bD=Zacá nga laani, Señor rey Agripa, bizuuba stiidxa ni uní' né naa de ibá' que. cC?para güi neu laaca xii nga ni dxandí', ti ixele xquenda biaani ca ne usaana ca irá enda huati stica', uyubi ca xii nga jneza. Ne cadi chi nanda ca ni na binidxaba' sínuque ni na Dios, ne guni cre ca naa, ti gaca perdonar ni huachee ca' ne icaa ca ni ma gudixhe Dios gudii cani ma biá ladxidó'.” Ra byuí' be modo bizuuba be stiidxa Dios hBIZula'ya lii lu ná ca binni xquidxi lu' ne lu ná cani cadi judíu. Chi useenda lii ra nuu ca |AqBiasa bizuhuaa. Unié nia lii para gu'nu xhiiña', para güi lu irá ni cayuuya lu ri', ne ni chi ulué rua' lii. m@SOraque rabe': “Tu lii ya', Señor.” Para na Señor: “Naa nga Jesús ni canazabi nanda lu ca. J? Irá du biaba du layú, ne óraque bina dia'ga caní' tuuxa diidxa hebreu na: “Saulo, Saulo, xiñee canazabi nanda lu naa. Cayuniná lu laca lii casi runi buey ora riguu ñee punta puya.” >3 Guca ni bia' galaa dxi, señor rey, ziaa neza, mala biiya ti biaani de ibá' jma ruzaani que gubidxa. Ne bizaani ni laadu, naa ne cani ziniá que. e=C Nga ca cá ique gune biree ziaa Damasco. Ziniá xqui'chi ca xaíque sti ca sacerdote. F< Stale tiru bine na'ya laaca para nusaana ca ni runi cre ca'. Zacá bine irá ca ra yu'du', ne tantu cadxiiche nia laaca dede uzabe nanda laaca xquidxi binni. Ra byuí' Pablu modo bini cre ;- Zacá bine Jerusalén. Ne stiidxa ca xaíque sti ca sacerdote biseguayuaa stale xpinni be. Ne ora biiti cabe laaca', ne naa unié zaa gati ca'. }:s Zacaca bine chiqué, rabe jneza cayune', cuyube gune irá ni ganda para uniteluá' stiidxa Jesús de Nazaret. R9Laga laatu ya', xi na tu. Ñee na tu qué zanda usibani Dios gue'tu la? B8}Irá ni za de idubi doce xiiñi Israel cabeza idxiña dxi que. Nga runi cadi cusaana dxí ca de usisaca ca Dios ridxí ne huaxhinni. Ne pur nga ca caguu ca judíu xqueja', rey Agripa. 7Ne yanna nuaa rarí cudxiiba cabe donda ique purti rune cre zadxiña dxi usibani Dios gue'tu casi bidii stiidxa ca bixhoze gola du. !6;Laacabe nanna dxichi cabe, ne ñanda niní' cabe pa ñacala'dxi cabe, dede dxi nahuiine' fariseu naa. Ne ca fariseu nga jma rinanda ley sti ca judíu. q5[Irá ca judíu nanna ximodo uzaya ndaani xquidxe ne ndaani guidxi Jerusalén, dede dxi nahuiine'. 41jma rusi purti lii riene lu modo nabani ca judíu ne irá ni ricaa yu cabe lade cabe. Nga runi rinaba lii cadi ixhacala'dxi lu ucaa diaga lu naa. 3―Señor rey Agripa, cayeche zuhuaa lú lu yanadxí para inié xi pe huayune de ni cugaani ca judíu luguia'ya ca, 2 Oraque na Agripa rabi Pablu: ―Pa napu xi iní' lu de irá ni na cabe ca la? ma zanda iní' lu'. Para undisa ná Pablu ne bizulú na: `19Purti ruluí' enda huati si useenda tuuxa ra nuu César sin gucaa xiñee yeguyoo.90kPeru qué idxela dia' xi ucaa lu xaíque stinne'. Nga runi bedaniá laabe ra nuu tu ne jma rusi ra nuu lu', rey Agripa, ti ora ma udaañe nu laabe la? ma ganda gapa xi ucaa'. /Peru qué idxela dia' gasti donda luguiá be para gati be. Ne chi useenda laabe ra nuu Augustu César, purti nga unaba be. j.MOraque na Festo: ―Señor rey Agripa ne irá tu cani nuu rarí'. Chi güe nia laatu stiidxa hombre zuhuaa rarí'. Huaguu ca judíu xqueja be, cásica Jerusalén, zaqueca rarí'. Ne cadi cayaana dxí ca de inaba ca gati be. -Sti dxi que bizuchaahui rey Agripa ne Berenice, biuu ca ndaani yoo ro' ra ritixhe binni queja lu Festo. Biuu né ca ca xaíque sti ca soldadu ne ca hombre napa diidxa ndaani guidxi que, ne irá binni cusisaca laaca'. Para bisenda caa Festo Pablu. v,eOraque na Agripa: ―Naa laca racaladxe ucaa diaga laabe. Para na Festo: ―Ixí ca ucaa dia'gu laabe. +Peru unaba be zaa yeguyoo be laga si che be ra nuu César. Ngue runi bisaana laabe yeguyoo be laga si ganda useenda laabe. *{Ne cumu qué ganna xi gune nia ni la? unaba diidxa laabe pa racala'dxi be che be Jerusalén ne raqué gaca chaahui ni. v)eSínuque cadinde né cabe laabe pur ni runi cre cabe ne pur ti gue'tu lá Jesús, ti Pablu na nabani ru be. U(#Zaca naa nuzeete cabe bi'ni be xiixa naro'ba'. Peru cadi nga di nga laani, ~'uNga runi ora beeda irá cabe rarí', qué nibeza nidi'di stale dxi, sínuque sti dxi queca gurié ne guridxe Pablu. )&KPeru rabe laaca cadi zacá di runi ca romanu, sínuque ribidxi nu ni cayuu xqueja que nezalú cani caguu xqueja para iní' pa dxandí ni na cabe que o pa co'. '%GNe dxi guyaa Jerusalén bidxiña ca xaíque sti ca sacerdote ne xcaadxi xaíque sti ca judíu, byuí' né ca naa stiidxa be ne unaba ca useenda guute laabe. $Bindaa huiini cabe raqué, ngue runi gunda byuí' né Festo laacabe stiidxa Pablu, na: ―Bisaana Félix ti hombre rarí yeguyoo. Z#- Udi'di xhupa xhonna gubidxa uyé rey Agripa ne Berenice, yeizaca ca Festo. A"{ Oraque uní' né Festo ca hombre nuu xpiaani ni racané laa, para na rabi Pablu: ―Ra nuu César unaba lu cheu' la? yanna ma cheu' ra nuu César. Ra zuhuaa Pablu nezalú Agripa J!  Pa huayune xiixa cadi jneza ne naquiiñe gate la? zaa gate'. Peru pa cadi dxandí ni cugaani cabe luguia'ya ri la? iruti gapa xidé utiidi naa lu ná cabe. Rinaba utiidi lu naa lu ná César.  } Peru na Pablu: ―Zuhuaa lu ná Cesár. Rarí nga gata xqueja', purti qué huachee nia ca judíu. Lii ca nannu ni. E Peru racala'dxi Festo guieche né ca judíu laa para na rabi Pablu: ―Ñee racala'dxu cheu' Jerusalén para quixhe cabe xqueja lu raqué la? Ne raqué guuya pa napu donda o pa co'. 8iOraque bizulú Pablu gudxi laacabe cadi dxandí ni cugaani cabe luguiá que, na: ―Qué huachee nia ley sti ca judíu nin sti César ne qué huayune gasti ndaani yu'du ro'. 'GOra bidxiña Pablu, gurí zisi irá judíu ni beeda de Jerusalén que laa. Cugaani ca stale donda naro'ba luguiá peru qué ñanda nusihuinni ca dxandí ni.  Biaana be raqué bia' xhono o chii gubidxa si para bigueta be Cesarea. Sti dxi que gurí be jlugar be ne guridxi be Pablu. r]ne zanda chiné caadxi de cani runi mandar lade ca laabe, ne raqué cu' ca xqueja Pablu pa bi'ni xiixa. QPeru rabi be laaca yeguyoo Pablu Cesarea ne mayaca ibigueta be raqué, na ca guni be ti favor laaca', indete be Pablu Jerusalén. Peru maca gudixhe chaahui ca cueza ca Pablu neza, guuti ca laa. 3Ora yendá raqué bidxiña ca xaíque sti ca sacerdote ne xcaadxi ni napa diidxa lade ca judíu, yenduu ca xqueja Pablu ra nuu be. Unaba ca laabe, I Chonna gubidxa de zuba Festo biree de Cesarea, uyé Jerusalén. #Peru lu chupa iza de ngue beda guiasa Félix, gurí Poncio Festo. Ne qué nundaa Félix Pablu purti racala'dxi chu' ca judíu pur laa.wNe laca cabeza be pa nudii Pablu vueltu para nundaa be laa. Nga runi gatigá ma cabidxi be laa iní' né laabe. X)Peru ora beda uzeete Pablu naquiiñe sa binni jneza ne cadi guni ni na ique, ne ziuu dxi cuidxi Dios cuenta binni la? bidxibi be ne na be: ―Bia' cá si. Guyé yanna, naa ma cuidxe lii ora gapa sti lugar. .UXhupa xhonna gubidxa de ngue bedané Félix Drusila xheela'. Judía xheela be que, ne guridxi be Pablu para güi né laacabe ximodo runi cre binni Jesucristu. Ne gudxi be caadxi soldadu gapa Pablu peru cadi cuee ca laa de guni ni racala'dxi', ne udii ca lugar guiuu ca xhamigu gu'ya laa. Maca riene Félix xii nga evangeliu, para na: ―Guiaana gá ni de ora gueeda Lisias. Oraque gabe laatu xi gaca xa de laani. Ni bine tia' la? bicaa ridxi lade cabe gudxe laacabe cudxiiba cabe donda ique purti rune cre zabani gue'tu'. Ne zándaca nga nga laani. r]Peru laca zanda iní' cani nuu rarí pa bidxela ca xiixa donda luguia'ya ra zuhuaa nezalú ca justicia. PPa na cabe bine xiixa la? xiñee ca ngue qué ñeeda nduu xqueja ya'. H  Ngue nga cayune', nuaa ndaani yu'du ro', ma biluxe bine ni cá lu ley stidu guni du. Raqué nuaa ora bi'ya caadxi judíu de Asia naa. Cadi lade stale binni nuaa', ne cadi cayune yaya binni. x iXadxí huiini uzaya xquidxi binni ne óraque bigueta xquidxe para udiee guna ne para udiee ofrenda Dios. G Nga runi ruyube cadi uchee nia Dios ne cadi uchee nia binni. x iNaa rune cre zusibani Dios gue'tu', cásica ni nacha'hui zaqueca ni cadi nacha'hui'. Ne nga ca runi cre cabe. a ;Peru ndi huaxa dxandí': rusisaca Dios sti ca bixhoze gola du, peru modo gudixhe be gusisaca nu laabe yanna. Nga nga na cabe neza ni cadi dxandí ca. Peru laca rune cre irá ni bicaa Moisés ne ni bicaa ca profeta. O Ne qué zanda uluí' cabe lii dxandí ni cugaani cabe luguia'ya ri'. 3 Qué nindá cabe naa cadinde diidxa nia tuuxa, ne cadi cayune yaya binni, nin ndaani yu'du ro' ne nin ndaani yu'du huiini', nin ndaani guidxi que. jM Deru raca doce dia de yendaya Jerusalén ziusisaca Dios. Zanda inaba diidxu pa cadi dxandí ni. 5c Oraque bi'ni gobernador que seña Pablu iní'. Para na Pablu: ―Cayeche zanda inié nezalú lu xi huayune', purti nanna ma xadxí zuba lu de xaíque sti guidxi ri'. mS Ca judíu ni nuu raqué na ca dxandí irá ni na Tértulu que. Ni uní' Pablu ra cayuu xqueja Ne biseenda cani caguu xqueja be gueeda ra nuu lu'. Yanna lii zanda caañe lu laabe para gannu xiñee cagú' du xqueja be. GPeru biseenda Lisias caadxi soldadu yegaxha laabe lu ná du. Ne laca ucala'dxi be ñuni yuudxu be yu'du ro' stidu peru una'ze du laabe ne ucala'dxi du nudxi'ba du donda ique be casi na ley stidu. /WBidu'ya du nuu hombre ri casi ti enda huará lade ca judíu. Canazá be idubi guidxilayú canautinde be laaca'. Naca be xaíque sti ca xpinni Jesús de Nazaret que. nUPeru para cadi cuee du xhiiña lu la? rinaba lii gu'nu favor ucaa diaga lu laadu ti ratu huiini si. I~ Diuxquixe lii, señor Félix, saca cayu'nu irá nga irá ladu. V}%Para bisenda caa cabe Pablu, ne óraque bizulú Tértulu caguu xqueja be, na: ―Señor gobernador Félix, pur lii nuu dxí xquidxi du, ne stale ni galán cayu'nu ndaani xquidxi du purti nuu xpiaani lu'. +| QXcaayu gubidxa de ngue uyé Ananías sacerdote gola, laa ne xcaadxi xaíque sti ca judíu ne ti abogadu lá Tértulu. Ye tixhe ca xqueja Pablu lu gobernador que. {#na rabi laabe: ―Zucaa dia'ga lii ora gueeda cani gueda nduu xqueja lu'. Ne óraque bini mandar guiaapa be ndaani xpalaciu Herodes.ozW"Biluxe biinda si gobernador gui'chi que, unaba diidxa padé laabe. Ne ora gunna de Cilicia laabe la? fyE!Ne ora yendá cabe Cesarea bidii cabe gui'chi que gobernador ne bisaana cabe laabe lu ná'. txa Sti dxi que bigueta ca soldadu que ra cuartel. Peru cani dxi'ba mani que la? yené ca laabe dede Cesarea. {woBixhinni si ucuaa ca soldadu que Pablu casi gudxi xaíque que laaca guni ca'. Yesaana ca laabe Antípatris. GvNe ora gunna naguixhe ca judíu guuti laabe la? biseenda ca' laabe ra nuu lu'. Ne ma gudxe cani caguu xqueja be ca che ca ra nuu lu' para gabi ca lii xii nga bi'ni be. Sicarú guiaanu'.” {uoNe biiya cayuu xqueja be pur ni na ley stícabe, peru qué huayuni be gasti para gati be, nin para guieguyoo be. `t9Yeniá laabe ra nuu justicia stica', purti racaladxe ganna xiñee caguu ca xqueja be. sUnaaze ca judíu hombre ri', ucala'dxi ca ñuuti ca laabe. Peru ora gunna romanu laabe la? yeniá soldadu yegaxha laabe lu ná ca'. grG“Estimado gobernador Félix, lu gui'chi ri cugapa diu'xe lii. Naa nga Claudio Lisias. +qQNe bi'ni ti carta. Sicarí na ni: pNe guni chaahui ca mani quiba Pablu. Chi saana ca laabe ra nuu gobernador Félix, ne gu'ya ca qué izaaca be gasti neza. Wo'Para guridxi xaíque que chupa capitán ne bini mandar cu' cabe listu chupa gayuaa soldadu ne setenta ni dxi'ba mani' ne chupa gayuaa ni naaze lanza, para che ca Cesarea huaxhinni que bia' las nueve. n5Oraque na xaíque que rabi hombre huiini que: ―Uyé yanna ne qué chi tidxu iruti pa ma beda tidxu ni naa. Ra yené cabe Pablu ra nuu Félix QmPeru cadi guni cre lu laacabe, purti jma de cuarenta cabe cabeza cabe laabe neza. Ma uní' stiidxa cabe gunidé Dios laacabe pa go cabe o gue cabe ante guuti cabe laabe. Ma cabeza si cabe xi na lu'. l9Para rabi laabe: ―Ma uní' stiidxa ca judíu inaba ca lii chinéu Pablu ra nuu justicia ixí', casi ñaca racala'dxi ca ganna ca jma de laabe. wkgPara unaaze xaíque que ná hombre huiini que, biree né laa ti ladu, ne na: ―Xii nga napu ga'bu naa. CjPara ucuaa Capitán que hombre huiini que yené ra nuu xaíque, na: ―Guridxi dxa presu lá Pablu que naa. Unaba gueda nia hombre huiini ri ra nuu lu', purti napa xiixa gabi lii. iyOraque guridxi be ti capitán rabi be laa: ―Yené hombre huiini ri ra nuu xaíque, purti napa be xiixa gabi be laa. `h9Peru beda ganda diaga xiiñi ti biza'na be ni, para yetidxi ni laabe ra cuartel. 1g[Laatu lausenda tidxi xaíque sti ca soldadu useenda laabe ra nuu tu casi ñaca racala'dxi tu ganna tu jma de laabe. Laadu ma cabeza du laabe neza para guuti du laabe. 0fYUyé cabe ra nuu ca xaíque sti ca sacerdote ne ca xaíque sti guidxi, ne rabi cabe laaca': ―Ma uní stiidxa du gunidé Dios laadu pa idó' do ante guuti du Pablu. =eu Jma de cuarenta cabe uní' stiidxa cabe zacá. d} Sti dxi que uní' stiidxa caadxi judíu na ca': ―Gunidé Dios laanu pa idó' no ne idé' nu ante guuti nu Pablu. Lc Sti gueela que bizuhuaa Señor lú be na rabi laabe: ―Cadi idxibi lu, Pablu. Cásica byuí' lu stiidxa Jerusalén zacaca naquiiñe güi lu ni Roma. Ra uní' stiidxa ca judíu guuti Pablu 9bk Biiya si xaíque que jma rusi zirooba enda ridinde que, bisenda caa soldadu para cuee laabe lu ná cabe, cu' laabe ndaani cuartel, purti cadxibi gueda uxuuxe cabe laabe. wag Oraque uca ti ruidu raqué ne biasa caadxi maistru de ley ni za lade ca fariseu, na ca': ―Qué ridxela du gasti ni cadi jneza luguiá hombre ri'. Laga pa huandí espíritu o ángel huaní' né laabe ya'. Cadi galán ucá' lú nu Dios. `Purti ca saduceu na qué zabani gue'tu' ne cadi dxandí nuu ángel nin espíritu. Peru ca fariseu na dxandí nuu irá ni. X_)Ra uní' be zaqué uyuu dinde ca fariseu ne ca saduceu ne undaa saa ca'. ^^5Ne ora bi'ya be nuu caadxi saduceu raqué ne caadxi fariseu la? uní' be reciu nezalú justicia que, na be: ―Biche ca', naa fariseu naa, xiiñi fariseu. Caguu cabe xqueja purti si rune cre zabani gue'tu'. >]uPara rabi be laaca': ―Biche ca', pa ñanna sacerdote gola laabe la? qué ninié zacá, purti cá lu Xqui'chi Dios: “Cadi cu' dí lu ni naca xaíque ndaani xquidxi lu'.” l\QOraque na cani nuu raqué rabi laabe: ―Zacá nga icabi ruaa lu sacerdote gola sti Dios la? m[SPara rabi be laa: ―Lii ru'nu siou' lii nacha'hui peru cadi dxandí ni. Laca zusaba ná Dios lii. Zubu racá para udxiibu donda ique pa bichee nia ley. Peru laga lii cuchee neu ley purti cayuni mandar lu capa cabe ruaa'. fZE―Lacapa ruaa be racá, na Ananías sacerdote gola, rabi cani nuu gaxha de laabe que. Y Oraque biiya dxí be ca justicia ne rabi be laaca': ―Biche ca', dede nagasi huazaya jneza, ne nayá ladxiduá' nezalú Dios. jXMSti dxi que, racala'dxi xaíque que ganna xiñee caguu ca judíu xqueja be. Para bixhedxe laabe ne bisenda caa ca xaíque sti ca sacerdote ne irá ca justicia, ne gulee laabe, bichiña laabe ra nuu ca justicia que.;WoOraqueca bixele cani chi tiñe laabe que, bisaana ca laabe. Dede xaíque que, ora gunna romanu laabe bidxibi, bindiibi si laabe. Ra zuhuaa Pablu lú justicia sti ca judíu V{Oraque na xaíque que: ―Naa gudixe stale bidxichi para naca romanu. Para rabi be laa: ―Peru naa lú ni gule'. wUgPara uyé xaíque que ra nuu be, ne rabi laabe: ―Ñee dxandí romanu lii la? ―Dxandí, rabi be laa. ~TuOra gunna capitán que ni la? yetidxi xaíque que, na: ―Biiya gá xii nga chi gunu', purti romanu hombre ca. +SOPeru biluxe si bindiibi cabe laabe, na be rabi be ti capitán nuu raqué: ―Ñee cadi na gobiernu stitu cadi jneza quiñe tu ti romanu sin ihuinni xi bi'ni la? -RSBiiya si xaíque que zaqué nuu ca binni que la? bini mandar chu' be ndaani cuartel ne idiiñe be para cuee ruaa be diidxa xiñee cucaa ca binni que ridxi zaqué. jQMQué ñaana dxí ca de cucaa ca ridxi ne undisa ca xhaba ca lu bi, ne bichiacha ca yu dé. PBia' de racá si bicaa diaga ca binni que Pablu. Bizulú ca bicaa ca ridxi: ―¡Gati be! ¡Qué iquiiñe di be para ibani be! O Peru na be rabi be naa: “Uyé, purti chi useenda lii zitu, ra nuu cani cadi judíu.” Ra gupa xaíque sti ca soldadu Pablu N7Ne dxi biiti cabe Esteban ni canayuí' stiidxa lu que, ne naa zuhuaa raqué, rabe jneza ni cayuni cabe que. Dede gupa xhaba cani biiti laabe que.” MPara rabe laabe: “Señor, nanna cabe uzaya irá yu'du', yendee cani runi cre lii. Biseguayuaa laaca ne gudiñe laaca'. ~Lubiiya Señor, na rabi naa: “Guiuba biree de Jerusalén, purti qué zuni cre cabe ra güi neu laacabe stiidxa'.” mKSOra bigueta Jerusalén uyaa ndaani yu'du ro', yenié nia Dios. Ne casi ñaca canié xcaanda', J5Yanna xi cabeza lu'. Biasa, uyuu nisa ne bini cre Jesús ne unaba laa cuee xpecadu lu'.” Ra byuí' be Dios biseenda laabe ra nuu cani cadi judíu uIcPurti chi güi neu irá binni stiidxa Xiiñi be que. Zui' neu laaca irá ni bi'ya lu ne ni bina diaga lu'. -HSNe na be rabi be naa: “Ma gulí Dios sti ca bixhoze gola nu lii para usiene lii xi racala'dxi' ne para gu'yu piou' Xiiñi be ni runi ni na be, ne iní' né lii. Gy Uyé be ra nuaa ne bidxiña be, na be: “Hermanu Saulo, ma chi iná lu sti tiru.” Oraque bixele lua', biiya laabe. F Nuu tobi hombre raqué lá Ananías, nabé rinanda ni na ley sti Moisés ne irá judíu de guidxi que ruzeete pabiá' nacha'hui be. E Nabé bichuundu xtuxhu biaani que lua', ma qué ñanda ñuuya'. Para unaaze cani ziniá que naya', yesaana ca naa Damasco. D Oraque rabe': “Xi gune, Señor.” Para na Señor rabi naa: “Biasa uyé Damasco, raqué zabi cabe lii xi irá ma nexhe gu'nu'.” eCC Biiya cani ziniá que biaani que ne bidxibi ca', peru qué ñuna diaga ca xi gudxi be naa. sB_Oraque rabe': “Tu lii, Señor.” Para na be: “Naa nga Jesús de Nazaret ni canazabi nanda lu ca.” eACBiaba layú ne bina dia'ga caní' tuuxa: “Saulo, Saulo, xiñee canazabi nanda lu naa.” @wNe sicarí nga uca ra ziaa Damasco. Mayaca chindaya raqué, bia' galaa dxi mala bizaani ti biaani de ibá' naa. s?_Sacerdote gola ne ca xaíque sti guidxi, laaca ñanda ñabi ca laatu dxandí ni, purti laaca bidii ca gui'chi naa yeniá Damasco para inaaze cani nuu raqué, guenda nia laaca Jerusalén para acaná ca'. Ra byuí' Pablu modo bini cre c>?Uzabe nanda cani runi cre Jesús para guute laaca'. Unaaze hombre ne gunaa, biseguayuaa. n=U―Naa la? judíu naa. Gule Tarso, ti guidxi sti Cilicia, peru biniise ndaani guidxi ri'. Bisiidi Gamaliel naa casi pe na ley sti ca bixhoze gola nu. Biyube gune ni na Dios de idubi ladxiduá' casi cuyubi tu guni tu yanna. m<SNe ora bina diaga ca caní' be hebreu, stiidxa ca la? jma rusi dxí do' uyuu ca'. Para na be: P~}}O||y{{zz>yyKxzwwvvumttt#srr8qpp7onmmllkjj)ii?h ggffeddicbbPaa`I_^^]K\n\ [iZ~ZYYcXWWFW VjUUjTaSSRR;QePPOOGNNMLLtKKKJJyJII?HHGtFEE[EDCCCB?AA @1?r>>M>B=<<;:99H88)7765544o3221100Q0/5.E-4,+**)*(k''M&%%d$$$'#"I! ; ]_2x} 5    h  w cMX Gd0Cadi chu' né tu laacabe tobi si lu enda ruchee stícabe ca. 2c]0Cadi udii tu lugar chu' tu quite laatu, gabi laatu zaa guni tu irá nga. Cadi ucaa diaga tu laaca', purti nuu xiana sti Dios luguiá irá cani qué na uzuuba stiidxa'. b0Ma nanna tu, nin tobi de cani riuu né ni cadi xheela', nin cani runi ru ni nadxaba', nin cani ruyubi gapa para laasi, qué ziuu ra runi mandar Cristu ne Dios. Purti ni ruyubi gapa para laasi la? rusisaca ni nuu ndaani guidxilayú ne ma qué rusisaca Dios. a0Cadi usituí tu lú stobi pur ni iní' tu, ne cadi iní' tu diidxa guidxa nin diidxa huati, sínuque laudii diuxquixe Dios. ,`Q0Yáquexa ma xpinni Dios laatu la? ma cadi lica guiete enda rapa jnadxii lade tu, nin guni tu gasti ru ni nadxaba', nin uyubi tu gapa tu xiixa para laasi tu. j_M0Intiica guni tu lausihuinni nadxii saa tu casi nadxii Cristu laanu. Gunaxhii be laanu dede uná be bisiga'de be xpida be Dios para biaxa stonda nu. Ne uyula'dxi Dios ni bi'ni be que dede guca ni casi ti xho' naxhi para laa. T^ #0Ma xiiñi Dios laatu ne nadxii laatu. Yanna laucaala'dxi gaca tu casi laa. ]70 Ni guni tu la? lagaca nacha'hui ne stobi, ne lailasela'dxi saa. Laguni perdonar saa casi bini perdonar Dios laatu ra guca né tu Cristu tobi si.;\o0Lausaana de aca nanala'dxi tu binni, ne de idxiichi né tu laaca', ne de chu' tu xiana, ne de guni char tu tuuxa o cu' dí tu laa. Lausaana de uyubi tu izaaca stobi xiixa. 0[Y0Ne cadi guniná tu Espíritu sti Dios, purti uluu Dios laabe ndaani ladxidó' to ti ihuinni ma sti laatu. Ne ziaana né be laatu dede dxi gueda caa Cristu ca xpinni. )ZK0Cadi iní' tu diidxa ni guniná stobi, sínuque lainí' diidxa jneza ni zanda acané stobi uzuhuaa chaahui', ne ni acané tutiica guna diaga ni iní' tu. Y/0Ni uca gubaana la? ma cadi cuana', sínuque ma iquiiñe ná para guni dxiiña jneza, ti ganda gapa xiixa para acané cani qué gapa gasti'. 3Xa0Cadi udii tu lugar aca xcustu binidxaba'. W0Ne pa idxiichi tu la? cadi udii tu lugar guiaazi gubidxa cadxiichi ru tu, sínuque lauyubi tidi ni nagueenda. Pacaa zuchee tu. V 0Nga runi lausaana de usiguii tu, ne ora güi tu diidxa lainí' ni dxandí', purti irá nu ma naca né nu Cristu tobi si. U0Naquiiñe ibani tu modo naguixhe Dios ne usihuinni tu dxandí ma adxé laatu yanna, purti ma nayá xpida tu ne runi tu ni jneza. fTE0Ma naquiiñe usihuinni tu ma nacubi tu dede ndaani ladxidó' to ne idubi xquenda biaani tu. jSM0ma cadi ucaa ique tu ni ucuá ique tu chiqué, purti udxite si ni laatu bi'ni tu ni cadi jneza. RR0Pa dxandí stiidxa be bina diaga tu ne biziidi tu ni zeeda de laabe la? RQ0Peru laatu la? cadi nga di nga biziidi tu ra biziidi tu stiidxa Cristu. jPM0Qué rituí lú ca guni ca intiica ni na ique ca', ne irá ni nadxaba', dede bia' gapa ca gana. O0ne nacahui xquenda biaani ca'. Qué gapa ca enda nabani ni rudii Dios, purti naguidxi ladxidó' ca ne qué na ca guiene ca'. FN0Yanna chi tidxe laatu xiixa, casi ñaca Señor cayabi ni laatu: ma cadi ibani tu casi nabani cani qué runibiá' Dios, purti nabani ca casi na ique ca', ne abati zaquiiñe ni laaca', GM0Laanu zeda aca nu casi cuerpu stibe, ne ma gudixhe chaahui be laanu casi nexhe chaahui irá ndaa lu ti cuerpu, ne bi'ni be laanu tobi si, casi gui'di cada ndaa lu ti cuerpu, para cadi iree cue' nu. Pa jneza cayuni cada ndaa de ti cuerpu dxiiña la? jneza zaniisi binni que. Zaqueca laanu, pa cada tobi nu guni nu dxiiña ni gucuaa nu la? ze dxi jma rusi ziuzuhuá' chaahui nu ne ziyanaxhii saa nu. Naquiiñe usihuinni xpinni Cristu nacubi xpida ~Lu0sínuque zinanda nu ni dxandí', ne zanaxhii saa nu, ti jma rusi gaca né nu Cristu tobi si. Laa nga xaíque stinu. AK{0Ne ma qué zinanda nu intiica nacubi ni canausiidi binni, casi runi xcuidi, ti dxi rarí, sti dxi rarica'. Qué zinanda nu ni riguixhe binni nexhená para cuee chu laanu de ni jneza, >Ju0 Ne zuni cabe dxiiña que, dede ora ma gaca nu tobi si lu ni runi cre nu, ne gunibiá' chaahui nu Xiiñi Dios. Zacá zaniisi nu lu stiidxa Cristu dede idxiña dxi gaca nu casi laa. I 0 Bidii be dxiiña que laaca para acané ca ca xcaadxi hermanu iziidi guni xhiiña Dios, ti uzuhuaa chaahui irá xixé xpinni be. gHG0 Gudixhe be caadxi xpinni be para gaca apóstol, ne xcaadxi para güi né binni ni uluí' Dios laa, ne xcaadxi para sa né stiidxa Cristu, gabi binni ximodo ilá, ne xcaadxi para gaca pastor, ne xcaadxi para gaca maistru. iGK0 Ne ni biete que ca nga ni gudxi'ba', para cadi guiaana tobi si lugar, sínuque chu' irá ladu. uFc0 Xi riní' ni ra na ni “biasa be ze be ibá'” ya'. Riní' ni nirudó' biete be ndaani guidxilayú. #E?0Casi cá lu Xqui'chi Dios:Dxi biasa be ze be ibá' la?
gudixhe dxí be cani bicaa lú laabe,
ne bidii be gracia binni para guni xhiiña be. cD?0Peru cada tobi nu napa nu dxiiña ni zanda guni nu, bia' gracia bidii Cristu laanu. C0Laca tobi si Dios nuu, ne laa nga Bixhoze irá nu, ne riquiiñe laanu para guni nu xhiiña', ne nuu ndaani ladxidó' no. aB;0Tobi si Señor nuu, ne tobi si ni runi cre nu, ne tobi si xi pur riuu nisa irá binni. ~Au0Ti cuerpu si napa Cristu, ne nga nga ca xpinni, ne tobi si Espíritu nuu, ne laca tobi si ni chi udii Dios irá nu. d@A0Ma bi'ni Espíritu Santu laatu tobi si. Nga runi cadi chu' dinde tu, ti cadi ilaa saa tu. ?0Cadi udxiiba tu laca laatu, sínuque lagaca nadó', ne cadi casi ze tu idxiichi né tu stobi. Lagacané saa ti ihuinni nadxii saa tu. |> s0Yeguayuaa purti rune xhiiña Señor. Yáquexa ma ulí Dios laatu para gaca tu xpinni la? rinaba laatu sa tu jneza. =)0Qué chu' dxi guiaana dxí binni de usisaca laabe pur enda nandxó' stibe ni bihuinni luguiá ca xpinni be ra bilá Cristu laaca'. Amén.</0Yanna, gusisaca nu Dios ni nandxó'. Laa zanda guni jma que bia' iní' ique nu inaba nu laa. Ne rihuinni enda nandxó' stibe ca luguiá nu. J; 0Rinaba ganda guiene tu pabiá' nadxii be laanu, neca nanna iruti qué zanda guiene chaahui pe pabiá' ni. Peru rinaba lu Dios gusiene laatu xcaadxi ti idxá tipa ladxidó' to de irá ni naca. 2:]0Rinaba lu Dios gusiene laatu ne irá ca xpinni pabiá' naro'ba amor ni napa Cristu para laanu. Zeda aca ni casi xiixa ni nabé nalaga, ne ziuula', ne guete', ne nasoo. %9C0Rinaba laabe acané be laatu guni cre chaahui tu, ti ganda cueza pe Cristu ndaani ladxidó' to, ne icaa xcu xpida tu lu amor sti', ti qué lica iniibi tu. 8%0Qué gapa enda nandxó' stibe paraa iluxe, ne rinaba laabe udii Espíritu stibe laatu de lú ni, bia' caquiiñe tu para uzuhuaa chaahui tu. a7;0Ne de laabe za irá xixé, cásica cani nuu ibá' zaqueca cani nuu ndaani guidxilayú. 60Ora rietenaladxe irá ni gudixhe Dios ne ni ma bi'ni la? ruzuxi'be xa ñee. Laa nga Bixhoze Jesucristu Señor stinu. '5G0 Hermanu ca', cadi chu' tu triste ti cayacana'ya pur laatu, sínuque laguieche purti zacá rihuinni pabiá' risaca tu. Naro'ba amor ni napa Cristu para laanu z4m0 Laanu ma guca né nu Cristu tobi si ra bini cre nu laa, nga runi ma zanda idxiña nu ra nuu Dios sin idxibi nu. |3q0 Dede dxi ca'ru cha guidxilayú maca gudixhe be guseenda be Señor Jesucristu, ne yanna ma guca ni gudixhe be que. +2O0 Gupa be ni chiqué ti usihuinni be ni luguiá ca xpinni Cristu yanna para gu'ya cani nandxó' ne irá cani risaca ibá' pabiá' jneza irá ni riguixhe be gaca'. 190 Ma xadxí gudixhe Dios ni bizá' irá xixé ni nuu, xi chi guni yanna, peru qué nuluí' be ni binni. Yanna ma gudixhe be ni ladxi naya para güe ni. I0 0Neca jma huaxié' risaca lade irá ca xpinni Dios, peru gudixhe naa chiniá ca diidxa de enda nayeche lade tu, cani cadi judíu, para güe nia laatu pabiá' risaca ni napa Cristu para laanu. /+0Qué risaca dia', peru gulí Dios naa güe stiidxa', purti guca nacha'hui ne naa. Ne zanda gune ni purti nuu né enda nandxó' stibe naa. ;.o0Ndi nga ni biluí' be laadu: ma cadi ca judíu si chi icaa ni bidii stiidxa be udii be ca xpinni be, sínuque né cani cadi judíu, ra guni cre ca stiidxa Cristu. Ne ma tobi si laaca ne ca judíu ni ma bini cre, ne tobi si zacaa né ca ca judíu ni ma bidii stiidxa Dios udii cani guni cre Cristu Jesús. -/0Chiqué qué nusiene Dios ni iruti', peru yanna ma bisiene ni ca apóstol sti' ne ca xcaadxi ni rui' stiidxa'. Espíritu stibe bisiene ni laadu. a,;0Ne ora gu'nda tu ni la? zanna tu dxandí riene stiidxa Cristu ni iruti ñanna chiqué. i+K0Biluí' naa ni iruti ñanna chiqué, bisiene pe naa de laani. Ma ru bizeete ni lu gui'chi ri'. j*M0Zuluá' ma nanna tu modo guca Dios nacha'hui ne naa, gudixhe naa güe nia laatu stiidxa Cristu. ) }0Qué riaana dxie de inié nia Dios pur laatu. Naa nga Pablu, ne yeguayuaa yanna ri purti byue nia laatu stiidxa Cristu. 1([0Ne laatu, hermanu ca', ra uca né tu Cristu tobi si, laca uca né tu irá ca xpinni tobi si, casi ñaca irá xixé nu naca nu ti yoo ra nabeza Espíritu sti Dios.+'O0Laabe naaze be ni, nga runi cabí chaahui ni, caya'ta chaahui ca guie stini, ne carooba ni, dede idxiña dxi gaca ni ti yu'du ro' ni maca ulee chu be para Dios. }&s0Zeda gaca tu casi ti yoo ni cabí lu cimientu undaa ca apóstol ne ca profeta. Ne Jesucristu nga ni naaze yoo que. %-0Chiqué guca tu casi cani nabeza xquidxi binni, peru yanna ma co', purti ma naca tu binni xquidxi ca xpinni Dios, ne ma binni lidxi Dios laatu. ;$o0Ne yanna pur ni bi'ni be, ma irá xixé nu randa ridxiña nu ra nuu Dios, cásica ca judíu zaqueca cani cadi judíu, purti tobi si Espíritu Santu napa nu ndaani ladxidó' no. `#90Dxi beeda be byuí' né be irá binni diidxa de enda nayeche ni rucueeza lu enda ridinde. Byuí' né be ni cani uyuu gaxha de Dios, ca judíu, ne laca byuí' né be ni laatu neca uyuu tu zitu de Dios chiqué. "90Ne laca ra guti be lu cruz la? raqué gudixhe dxí be enda ridinde sti iropa guidxi que, ne bi'ni be laaca tobi si, ne bichiña be laaca ra nuu Dios. V!%0Ra guti be lu cruz la? raqué bixhá be ley ra zeeda irá ni naquiiñe guni ca judíu. Zacá nga gudixhe dxí be lu enda ridinde sti ca judíu ne cani cadi judíu, purti irá ca uca né ca laabe tobi si.  0Ne laca laa gudixhe dxí lu enda ridinde sti ca judíu ne cani cadi judíu, ne bi'ni laacabe tobi si ra ulee enda ridinde que lade cabe. Casi ñaca uyuu ti lindaa galahui de laacabe chiqué purti guca nanala'dxi saa cabe, peru ma bixhá be lindaa que. -0 Zitu uyuu tu de laabe chiqué, peru yanna ma bichiña Cristu laatu ra nuu be, ra uca né tu laa tobi si, purti guti, bixhii rini sti pur laatu. 0 Ne dxi ca'ru chu' né tu Cristu tobi si la? laca qué ñuu né tu ca judíu tobi si. Nin qué ñanna tu ximodo beda gaca ca xpinni Dios, nin xi bidii stiidxa guni para laaca'. Uzá tu ndaani guidxilayú sin ñunibiá' tu Dios, ne qué nibeza tu gasti de laa. lQ0 Laguietenala'dxi ni guca tu chiqué. Cadi judíu laatu, purti qué ñale tu lade cani ulí Dios dede chiqué, ne qué gapa tu seña sti circuncisión casi napa ca', ne laaca zácaxa ca qué ñuu dxi ñaca tu xpinni Dios. K0 Laabe bizá' be laanu chiqué, ne yanna casi ñaca ma bi'ni be laanu nacubi ra uca né nu Cristu Jesús tobi si, para ganda guni nu ni jneza casi gudixhe be guni nu. Naca nu tobi si pur Cristu J 0 Iruti qué zalá pur ni guni, ti qué chu' tu udxiiba laca laa. 0Pur enda nacha'hui stibe bilá be laatu, ne bi'ni be ni purti bini cre tu, ne cadi pur xiixa ni bi'ni tu, sínuque de laabe zeeda ni. 30Ne bi'ni be ni zacá para usihuinni be stobi dxi pabiá' nadxii be laanu ne pabiá' nacha'hui be ne laanu ra ma naca né nu Cristu Jesús tobi si. nU0Ne laca ra bisibani be Cristu Jesús la? casi ñaca bisibani be ne laanu para cui né nu laa ibá'. 0Y0Nga runi ra bisibani Cristu, casi ñaca ne laanu bisibani, purti chiqué gupa laanu casi gue'tu pur irá ni biché' nu. Peru ma bilá nu purti nacha'hui be ne laanu. @{0Peru nabé bilasela'dxi Dios laanu purti nadxii laanu. Q0Irá nu bibani nu zacá chiqué, bini nu ni gupa nu gana, bini nu irá ni na ique nu ne ni na xquenda biaani nu. Ne pur irá nga uyuu xiana sti Dios luguiá nu, casi nuu ni luguiá ca xcaadxi yanna. (I0Yenanda tu ni na binni guidxilayú ne bi'ni tu ni na xaíque sti ca binidxaba', purti laa nga runi dxiiña ndaani ladxidó' cani qué na uzuuba stiidxa Dios. ` ;0Chiqué guca tu casi gue'tu para Dios, purti nisi bichee tu ne bi'ni tu ni cadi jneza. / Y0Ca xpinni be zeda gaca casi cuerpu stibe, ne laabe nga ique ni. Pa sin laabe gasti nga ca xpinni be purti laabe nga xaíque stica', ne laabe naaze be irá xixé.X +0Gudixhe Dios irá xixé ni xañee be, ne bi'ni laabe xaíque sti ca xpinni be. N 0Bi'ni be laa xaíque sti irá cani runi mandar, ne irá cani risaca, ne irá cani nandxó', ne tutiica ni zanda uze'te nu. Cristu nga xaíque sti irá xixé ni ma nuu, ne irá xixé ni gueeda ru'. N 0ra undisa be Cristu de lade gue'tu', ne bicuí be laa cue' be ibá'.  0Ne rinaba laabe usiene be laatu pabiá' nandxó' be para acané be laanu, cani runi cre nu laabe. Enda nandxó' ri ca nga bisihuinni be  0Ne laca rinaba lú be uxhele be xquenda biaani tu ti guiene tu pabiá' galán ne pabiá' risaca ni nexhe udii be irá ca xpinni be. +  Q0Rinaba usiene Espíritu stibe laatu ximodo laabe, ti gunibiá' chaahui tu laabe. Laabe nga Dios sti Jesucristu Señor stinu, ne laabe nga Bixhoze nu ni nandxó'. m  U0qué huayaana dxie de udiee diuxquixe Dios pur laatu, ne cada inié nia laabe ruzeete laatu lú be. j  O0Nga runi dede dxi gunna ma runi cre tu Señor, ne pabiá' nadxii tu irá ca xpinni Dios la? S  !0Ne Espíritu que nga rusiene laanu dxandí zacaa nu irá ni ma bidii stiidxa Dios udii ca xpinni, dxi nexhe icaa ca ni. Usisaca nu Dios pur enda nandxó' sti'. Canaba Pablu usiene Dios cani ma runi cre  0 Laatu laca bini cre tu ra bina diaga tu ca diidxa ni dxandí', ca diidxa sicarú ni bisiene laatu ximodo ilá tu. Ne ra bini cre tu Cristu, uluu Dios Espíritu Santu ndaani ladxidó' to casi ti seña ma xpinni laatu. Purti maca uní' zudii laabe cani guni cre. ~ w0 Nirudó' laadu bini cre du Cristu, ne gudixhe Dios laadu para usihuinni du enda nandxó' sti', ti usisaca binni laa. F 0 Irá ni ma gudixhe be gaca la? runi be casi racala'dxi be. Ne dede chiqué gulí be laanu para chu' né nu Cristu tobi si, ne para icaa né nu irá ca xpinni be ni chi udii be laaca'. / Y0 Ne ndi nga ni gudixhe be gaca': chu' irá ni nuu ibá' ne irá ni nuu ndaani guidxilayú tobi si, ne gaca Cristu xaíque sti irá xixé. Ne zaca ni, ganda si xhi ni. " ?0Ne bisihuinni be pabiá' nadxii be laanu ra bixhele be xquenda biaani nu ti ganna nu irá ni gudixhe be gaca', ne guiene nu ni qué ñene binni chiqué.  0 r _0Nabé nadxii be laanu, nga runi guti Xiiñi be para bilá laanu, ne bisiá laanu de irá ni huaché' nu. , S0Nga runi cadi guiaana dxí nu de usisaca nu laabe pur modo guca be nacha'hui ne laanu, ne pur irá ni bidii be laanu ra uca né nu Xiiñi be ni nadxii be tobi si. ; q0Nadxii be laanu, nga runi dede chiqué maca gudixhe be gueeda Cristu para uchiña laanu ra nuu be ti gaca nu xiiñi be. Ne gudixhe be ni zacá purti zacá gucala'dxi be gaca ni. V '0Dede dxi ca'ru cha guidxilayú, maca ulí be laanu para gaca nu xiiñi be. Ne gudixhe be gaca ni ra chu' né nu Cristu tobi si. Ne zacá ma qué zudxiiba be donda ique nu, sínuque zusiá be ladxidó' no. 0~ [0Nabé sicarú ni rudii Dios Bixhoze Jesucristu laanu de ibá'. Ma nuu ndaaya stibe luguiá nu purti nuu né nu Cristu tobi si. Nga runi udí' nu diuxquixe laabe. }} u0Dios Bixhoze nu ne Señor Jesucristu cu' ndaaya laatu ne quixhe dxí ladxidó' to. Modo uca Dios nacha'hui ne laanu P| 0Naa nga Pablu. Naca apóstol sti Jesucristu purti gudixhe Dios gaca ni. Cucaa gui'chi ri lú tu, hermanu ca', casi nuu tu ndaani guidxi Efeso. Ma xpinni Dios laatu purti ma runi cre tu Cristu Jesús. {wDRarí ma naa pia' cucaa diuxi ri'. Naa nga Pablu. Laguietenala'dxi yeguayuaa. Dios cu' ndaaya laatu. Amén.Uz#DLagabi Arquipo gu'ya unduuxe chaahui dxiiña ni bisaana Señor ladxi ná'. y'DOra ma biuunda gui'chi ri lade tu la? lauseenda ni ra nuu ca hermanu ni nuu Laodicea. Ne laaca useenda ca gui'chi ni bicaa lú ca gu'nda tu. x}DLaudii diuxi ca hermanu ni nuu ndaani guidxi Laodicea. Laca laudii diuxi hermana Ninfas ne cani rie cultu ralidxi. Jw DLaicaa stiuxi Doctor Lucas, hermanu ni nadxii nu, ne sti Demas. mvSD Naa nanna pabiá' riguu xa ique be laatu, laatu ne cani nuu ndaani guidxi Laodicea ne Hierápolis. `u9D Ne laicaa stiuxi Epafras, binni xquidxi tu ni cayuni xhiiña Cristu. Qué riaana dxí be de iní' né be Dios pur laatu de idubi ladxidó' be. Rinaba be uzuhuaa chaahui tu, ne ucaa ique tu guni tu irá ni na Dios. At{D Ne laca laicaa stiuxi Jesús ni rabi cabe Justu que. De lade ca hermanu judíu, guionna si cabe huayacané cabe naa güe nia binni modo runi mandar Dios. Ne nabé huasieche cabe naa. s'D Laicaa stiuxi Aristarco ni yeguayuaa nia', ne sti Marcu xprimu Bernabé. Casi huayabe laatu, pa che be ra nuu tu la? lauchagalú laabe. 0rYD Ziné hermanu Onésimo laabe, binni xquidxi tu que. Laca nadxii du laa, ne qué riaana dxí de guni xhiiña Señor. Iropa cabe zabi cabe laatu xi irá cayaca rarí'. yqkDPara nga nga cuseenda laabe ra nuu tu, para gabi be laatu ximodo nuu du, ne para acané be laatu udxii lú tu. zpmDZabi hermanu Tíquico laatu ximodo nuaa'. Nadxii du laa ne qué huasaana de guni né laadu xhiiña Señor. _o7DLagüí' diidxa jneza, ni guiaba binni. Lauyubi ganna tu modo icabi tu laaca'. Diuxi Xn)DLasá jneza nezalú cani qué runi cre, ti iree ndu ni guni tu lade ca'. GmDNe lainaba ganda usiene chaahue ni binni casi nexhe gune ni. lDLaca lainí' né Dios uxhale ti neza para güi du stiidxa Cristu ni qué ñanna binni chiqué. Purti pur laani yeguayuaa. rk]DCadi guiaana dxí tu de iní' né tu Dios, ne lagataná ora cayuni tu ni, ne laudii diuxquixe laa. 0j [DLaatu, cani napa ni cayuni xhiiña', cadi quite si tu laaca', sínuque laguni ni jneza para laaca'. Laguietenala'dxi laca napa tu xpixuaana tu ibá'. Lainí' né Dios {ioDPeru tu guni ni cadi jneza la? ziaba ná pur ni bi'ni'. Purti nezalú Dios, bia'ca risaca tobi risaca stobi.hDMa nanna tu naguixhe chaahui Señor ni udii laatu saca bi'ni tu dxiiña'. Purti xhiiña Cristu cayuni tu, ne laa nga xpixuaana pe tu. xgiDIrá ni guni tu la? laguni ni de idubi ladxidó' to, casi ñaca xhiiña Señor cayuni tu, cadi xhiiña binni. GfDLaatu, cani cayuni xhiiña binni, lauzuuba stiidxa xpixuaana tu, cadi ora si cayuuya ca para guiaana tu bien ne laaca', sínuque laguni ni de idubi ladxidó' to purti ridxibi tu Dios. xeiDHermanu ca', cadi uyubi tu uchiichi tu xiiñi tu, ti cadi iree ca gana. Modo guni xpinni Cristu xhiiña binni qd[DNe laatu, ba'du ca', lauzuuba stiidxa bixhoze tu ne jñaa tu de irá', purti nga nga riula'dxi Señor. Yc+DNe laatu, hermanu ca', laganaxhii xheela tu ne cadi aca né tu laaca naduxhu'. ebCDHermana ca', lauzuuba stiidxa xheela tu, purti zacá naquiiñe guni ca xpinni Señor. ba=DIrá ni guni tu ne irá ni iní' tu, laguni ni casi naquiiñe guni ca xpinni Señor Jesús. Ne laudii diuxquixe Dios Bixhoze nu, ne zucaa diaga laatu purti xpinni Jesús laatu. Modo ibani né binni xheela ne xiiñi' R`DLauchá tipa ladxidó' to de stiidxa Cristu. Lausiidi saa ne laquixhená saa ne stale enda biaani'. Laguunda salmo ne himno ne cantu sti Dios, ne maca cudii tu diuxquixe laa ndaani ladxidó' to. _wDLaudii lugar quixhe dxí Dios ladxidó' to, purti para nga uní' né laatu gaca tu tobi si. Ne laudii diuxquixe laa. N^DPeru jma naquiiñe ganaxhii saa tu, purti zacá zaca pe tu tobi si. |]qD Cadi ixhacala'dxi saa tu, ne laguni perdonar ni guni stobi laatu. Casi bini perdonar Cristu laatu, zacaca laguni. P\D Nadxii Dios laatu ne ulí laatu para laa. Nga runi laguiá binni ne lagaca nacha'hui ne laaca'. Cadi udxiiba tu laca laatu, lagaca nadó', cadi idxiichi tu neca uyubi cabe uchiichi cabe laatu. [D Yanna ma gasti naca pa judíu binni o pa cadi judíu, nin pa uca circuncidar o pa co'. Gasti naca pa de adxé guidxi, ne pa qué ganna gastí', nin pa esclavu o pa co'. Sínuque ni risaca nga gaca ca xpinni Cristu ne gapa ca laa ndaani ladxidó' ca'. ZD Ma adxé laatu yanna. Ma bichaa Dios laatu, ne ze dxi jma rusi ziuchaa laatu, cayuni laatu casi laa, dede gunibiá' chaahui tu laa. kYOD Ne cadi usiguii saa tu, purti ma bisaana tu ni uca tu chiqué, ma qué runi tu irá ni bi'ni tu. X7DPeru lausaana ni yanna. Cadi guni tu xiana, cadi idxiichi tu, cadi uyubi tu guniná tu stobi, cadi cu' dí tu binni, ne cadi iní' tu diidxa guidxa. 6WgDZacaca bibani tu chiqué, bi'ni tu irá nga. BVDPur irá nga zusaba ná Dios cani qué ruzuuba stiidxa'. `U9DNga runi, lagaxha irá ni zeeda de guidxilayú ri ndaani ladxidó' to. Nin tobi de laatu cadi chu' né ni cadi xheela', nin guni gasti ni nadxaba'. Cadi chi nanda tu ni na ique tu, nin ului'la'dxi tu guni tu ni cadi jneza. Ne cadi nisi bidxichi ma cá ique tu gapa tu, purti ra guni tu zacá la? ma nga nga ni cusisaca tu, ne cadi Dios. qT[DCristu nga enda nabani stinu, ne dxi ihuinni be la? laca zahuinni né tu laabe ne zasaca né tu laabe. RSDPurti guti né tu Cristu, ne yanna ma nuu né xpida tu laa ra nuu Dios. GRDLaucaa ique ni nuu ibá', ne cadi ni nuu ndaani guidxilayú. yQ mDYáquexa ma bibani né tu Cristu de lade gue'tu la? lauyubi gapa tu ni zeeda de ibá' ra zuba Cristu cue' Dios. gPGDDxandí ruluí' riene cabe purti nabé rinanda cabe modo gudixhe cabe usisaca binni ca ángel, ne runi cabe laacabe huaxié', ne runiná cabe laacabe. Peru qué rucueeza irá nga laacabe de guni cabe ni na ique cabe. O9DIrá ni na cabe cadi cana tu ca la? zanitilú ora iquiiñe binni laa. De binni guidxilayú zeeda irá ni rusiidi cabe ne ni riguixhe cabe guni binni. ^N5DRabi cabe laatu: “Cadi cana tu ndi', cadi go to nga, ne cadi inaaze tu ndica'.” YM+DMa guti né tu Cristu. Nga runi ma gue'tu laatu para irá ni riguixhe binni guidxilayú chi nanda nu. Ne pa zacá ni la? xiñee runi ru tu ni na cabe, casi ñaca runi mandar ru binni guidxilayú laatu. GLDMa cadi nuu né cabe Cristu tobi si. Laa nga ique sti cuerpu, ne ca xpinni be nga cuerpu ca. Laabe rudii be irá ni iquiiñe ca para iniisi ca ne gaca ca tobi si casi gudixhe Dios gaca ni. OKDCadi ulabi tu cani racala'dxi cuee laatu de ni napa Dios para laatu, cani runi laa nadó', ne rusisaca ca ángel. Riuu cabe lú ni qué riene cabe ne raca cabe nandxó' pur ni riní' ique si cabe. *JMDGu'ta irá nga para chi nanda binni dxi ca'ru gueeda Cristu, naca ni casi bandá sti Cristu. Peru yanna ma beeda Cristu la? ma laa pe naquiiñe chi nanda cabe. .IUDNga runi cadi izaala'dxi tu pa iní' cabe laatu pur ni go to o pur ni gue tu, nin pa qué rapa tu dxi ro' nin ra iree beeu huiini', nin dxi enda riziila'dxi'. LHDRa guti Cristu lu cruz raqué gudixhe dxí ca binidxaba ni racala'dxi unitilú xhialma nu. Bisituí be lú ca nezalú binni ra bisihuinni be ma laabe naaze be laaca'. Cadi tutiica ma zinanda tu GDBixhá be irá donda dxi'ba ique nu sti ni biché' né nu ley stibe. Casi ñaca bicaa be ni lu cruz ne raqué binitilú ni. )FKD Chiqué uyuu tu casi gue'tu pur irá stonda tu ne purti qué ñapa tu ley sti Dios. Peru yanna ra bisibani Dios Cristu, bisibani ne laatu ne bixhá stonda tu. *EMD Ne ra uyuu nisa tu casi ñaca bigaachi né tu laabe, ne laca casi ñaca bibani né tu laabe, purti bini cre tu nandxó' Dios ni bisibani laabe de lade gue'tu'. UD#D Ne ra uca né tu Cristu tobi si la? laca uca circuncidar tu, peru cadi casi raca circuncidar cani ricaa seña lu xcuerpu, sínuque bini circuncidar Cristu laatu ra ulee laatu de lu ná enda ruchee. CD Ne laatu ma stitu irá ni, purti ma nuu né tu Cristu tobi si. Ne laa nga xaíque sti irá espíritu ni runi mandar ne ni nandxó'. XB)D Purti irá xixé ni naca Dios uyuu luguiá Cristu dxi naca binni guidxilayú. FADLaguuya gá laatu né cani canayuí' ni biree de xquenda biaani binni. Cadi dxandí ni, sínuque binni guidxilayú gudixhe ni casi na ca naca guidxilayú, ne cadi de Cristu zeeda ni. @}DLausaana idubi xpida tu lu ná be ti ma de laabe iree ni usiniisi laatu casi ricaa xcu ti yaga ndaani yu. Ne lauzuhuaa dxiichi lu ni runi cre tu casi biziidi tu ni. Ne cadi guiaana dxí tu de udii tu diuxquixe Dios. Pabiá' ma bichaa xpinni Cristu h?IDCásica bisiguenda tu gaca tu xpinni Señor Jesucristu la? zacaca lasá né laa tobi si. > DNeca cadi nuaa nia laatu, peru nuu né ladxiduá' laatu, ne rieche ganna ze tu jneza ne cadi cusaana tu de guni cre tu Cristu. W='DCayabe ni laatu ti cadi tutiica iní' diidxa sicarú maca ziguni cre tu laa. 7<iDLu ná be nuu irá enda biaani ne enda riene. ;/DTílasi zacá guieche ladxidó' cabe ne ganaxhii saa cabe ti chu' cabe tobi si, ne guiene chaahui cabe ni ma bini cre cabe ti ganda guieche né cabe ni, ra ganna dxichi cabe dxandí ni. Ne zacá zunibiá' chaahui cabe ni qué nuluí' Dios binni chiqué, ne nga nga Cristu. : DRacaladxe ganna tu pabiá' cuyube acaniá laatu, laatu ne cani nuu ndaani guidxi Laodicea, ne irá ca xcaadxi ni qué huayuuya lua'. U9 %DNga runi cayune dxiiña bia' ganda ti', bia' stipa ni cudii Cristu naa.8 #DCanayuí né du irá binni stiidxa Cristu. Canaguixhe ná du laaca', ne canausi'di du laaca para iniisi chaahui ca lu stiidxa Cristu. W7 )DGudixhe be uluí' be ni laaca ti ganna ca pabiá' sicarú ni gudixhe be guni be para irá xixé binni. Ndi nga ni gudixhe be gaca': gapa tu Cristu ndaani ladxidó' to, ne zacá zasaca né tu laa ra nuu be. b6 ?DMa biluí' be ca xpinni be ni qué niná be nuluí' be iruti dede dxi uyá' guidxilayú. 15 ]DNaa beda gaca tobi de cani runi dxiiña lade ca xpinni be, purti gudixhe Dios ti dxiiña ladxi naya para acaniá laatu, usiide laatu stiidxa sin usiaadxa gasti lú ni. 34 aDCayeche cadide ra nagana yanna para acaniá laatu. Purti lu cuerpu stinne cazaa chaahui enda naná beda tidi Cristu pur ca xpinni. Ca xpinni be ca nga cuerpu stibe. a3 =DPeru naquiiñe cadi ichaacha tu de ni runi cre tu, sínuque lauzuhuaa dxiichi casi ti yaga napa xcu guete'. Dede dxi bina diaga tu stiidxa Cristu ma nanna tu xi cabeza laatu. Yanna cadi ixhacala'dxi tu de cueza tu ni. Stiidxa be ca nga careeche idubi naca guidxilayú. Naa naca tobi de cani canaucheeche ni. Gudixhe Dios Pablu acané ca xpinni B2 Dra guti Cristu lu cruz dxi naca binni guidxilayú. Ne bi'ni be ni para cuee chu be laatu de ni nadxaba', ti idxiña tu ra nuu be ma nayá ladxidó' to, ne ma cadi dxi'ba donda ique tu. 1 1DChiqué qué ñuu né tu Dios tobi si, sínuque bicaa lú tu laa ra bi'ni tu ni cadi jneza, peru yanna ma bi'ni pur chu' né tu laa tobi si, (0 KDNe laca pur laabe gudixhe Dios chu' né irá xixé ni bizá' tobi si, cásica cani nuu ibá', zaqueca cani nuu ndaani guidxilayú. Guca ni ra guti be lu cruz. 2/ aDPurti ucala'dxi Dios aca be irá ni naca. . 3DNe cadi nga si, sínuque laca laa nga xaíque sti ca xpinni. Laabe naaze be ca xpinni be. Zeda gaca ni casi ti cuerpu. Ca xpinni be nga cuerpu ca, ne laabe nga ique ni. De laabe biale cuerpu que purti nirudó' laabe bibani be de lade gue'tu para isaca be jma que irá xixé. k- QDMaca nuu Xiiñi be que dxi ca'ru cha irá ni, ne laa naaze irá ni. Nga runi nexhe chaahui ru ni. W, )DDxi bizá' be irá xixé ni nuu ibá' ne ni nuu guidxilayú la? Xiiñi be bi'ni irá ni, casi ni rihuinni, zaqueca ni qué rihuinni, ni nandxó' ne ni runi mandar. Laa bizá' irá ni, ne para laa uyá' ni. + 7DQué randa ridu'ya nu Dios, peru bisihuinni Xiiñi be tu naca be, purti casi laabe Xiiñi be, ne maca nuu Xiiñi be ante cha irá xixé ni nuu. Z* /DLaa bilá laanu ne bixhá stonda nu ra guti pur laanu. Irá ni bi'ni Xiiñi Dios \) 3D Ulee be laanu lu ná guelacahui ne ma uluu be laanu lu ná Xiiñi be ni nadxii be. ( D ne ganda udii tu diuxquixe Dios Bixhoze nu saca bisisaca laanu ne uluu laanu ra naya'ni ti ganda icaa nu ni napa para ca xpinni. #' AD Ne laca rinaba du laabe udii be stipa laatu ne enda nandxó' stibe, ti ganda guieche tu neca gueeda stale enda naná luguiá tu, ne cadi ixhacala'dxi tu, & /D para ganda sa tu modo naquiiñe sa ca xpinni Señor ne guni tu ni jma chu'la'dxi'. Zacá zaree ndu xpida tu, ne jma ziyunibiá' chaahui tu Dios. M% D Nga runi dede dxi gunna du ni, qué huayaana dxí du de iní né du Dios pur laatu. Rinaba du laabe udii Espíritu Santu enda biaani laatu ne usiene laatu ti ganna pe tu xi racala'dxi be guni tu, a$ =DLaabe gudxi be laadu pabiá' nadxii saa tu, casi racané Cristu ca xpinni ganaxhii saa. # DLaani nga bisiidi Epafras laatu. Nadxii du laabe ne huayuni né be laadu dxiiña'. Bi'ni be xhiiña Cristu lade tu sin niree be gana. M" DNe ma careeche ca diidxa que idubi naca guidxilayú. Caree ndu ni, ne cadale cani runi cre, cásica huayaca lade tu dede dxi binibiá' tu enda nacha'hui sti Dios ne gunna tu dxandí nadxii laanu. ! 'DNe runi tu zacá purti dede dxi ucuaa tu ca diidxa ni dxandí', ma nanna tu xi nuu chaahui para laatu ibá', ne nga nga ni cá lú tu yanna. V  'DPurti gunna du pabiá' runi cre tu Cristu, ne nadxii tu irá ca xpinni Dios. g IDCada iní né du Dios Bixhoze Jesucristu Señor stinu rudí' du diuxquixe laa pur laatu. ^ 7Dcucá' du gui'chi ri lú tu, hermanu ca', ca xpinni Dios ni nuu ndaani guidxi Colosas, cani runi cre Cristu. Dios Bixhoze nu cu' ndaaya laatu ne quixhe dxí ladxidó' to. Cani' né Pablu Dios pur cani ma bini cre g KDNaa nga Pablu. Naca apóstol sti Jesucristu purti gudixhe Dios gaca ni. Naa ne hermanu Timoteu {Tutiica byuí' né be de enda runi mandar sti Dios ne stiidxa Señor Jesucristu. Iruti nibee laabe de ñuni be ni.hIChupa iza biaana Pablu raqué ndaani yoo caguixe que, ne bieche né irá ni yeganna laa. hIOra bina diaga cabe ni uní' Pablu ca, birá cabe biree cabe zicaa yu cabe ni lade cabe. 7Oraque na Pablu: ―Laganna dxichi ma cucheeche Dios stiidxa lade cani cadi judíu ti ganna ca ximodo ilá ca'. Ne laaca huaxa zucaa diaga ca'. NPurti ma biguidxi ladxidó' ca',
ne ma biseegu ca diaga ca'.Ne biseegu ca lú ca
ti cadi gu'ya ca ne guna diaga ca',
ti cadi guiene ca', uyubi ca naa para ula'ya laaca', na Dios.  Uyé ra nuu ca binni que
ne gudxi laaca zuna diaga ca peru qué ziene ca',
ne zuyubi lú ca peru qué zuuya ca'. ,QMa qué ñuu ca tobi si ne bizulú ca caree ca'. Para na be rabi be laaca': ―Rarí pe nga riaba ni bisiní' Espíritu Santu profeta Isaías chiqué ra na: D~~~}}@||M{{{(zyyy|y xzxwvvv%uu8tt)ssrr qpposonmllHkpjiihgffedd3cc&bbaa`x`$_m^^R]\\.[ZZDYYGXX-WWWMWVgV(UTTrS/RQQFPOONMKLK_JIHHEGGFEE2DDC.BB}A@@$?w>=<< ;N:E98t7665y44G33221?004//].--,,.++@*))i)(v''(&x&%%&$*#o"!!` )=mV0_M( Tpv0~x N L  / q $}j33 aPeru ra riete Xiiñi Dios la? na ni bicaa salmo que rabi laabe:Lii nga Dios,
ne qué ziuu dxi guiaana dxí de guni mandar lu',
ne zuni mandar lu jneza. 2 Chiqué bicaa ti profeta ca diidxa ri lu Xqui'chi Dios:Runi Dios ca ángel sti casi bi,
ne nuu tiru runi be laaca casi bele. }1 uNe dxi biseenda be Xiiñi be lugola ndaani guidxilayú, uní' be na be:Irá ángel stinne zusuxibi xa ñee be. 0 Qué ñuu dxi ñabi Dios tobi de ca ángel Xiiñi', peru Jesucristu gudxi be ni laa, na be:Lii nga Xiiñe'.Dede yanadxí zusihuinne Xiiñe lii. Bigueta bizeete be Jesucristu sti tiru, na be:Naa nga Bixhoze be,
ne laabe nga Xiiñe'. j/ OJma bisisaca Dios laabe que ca ángel, purti Xiiñi laabe, ne nga runi dxi'ba be ca ángel. .. WBia'ca nandxó' be nandxó' Xiiñi be, ne casi laabe Xiiñi be. Nandxó' Xiiñi be, ne laa naaze guidxilayú lu ná', ne ni iní' la? napa xidé gaca'. Ra biluxe bixhá Xiiñi be xpecadu nu, bigueta ra nuu be ibá', ne ma zuba cue' be ra cayuni mandar be. Jma risaca Xiiñi Dios que ca ángel =- uPeru yanna ri ma Xiiñi pe be biseenda be, beda iní' né laanu. Ne ma bisaana be idubi naca guidxilayú, ne irá xixé ni nuu, lu ná Xiiñi be, purti ne laa bizá' né ni laabe. &, IStale tiru ne stale modo huaní' né Dios ca bixhoze gola nu. Chiqué, ora racala'dxi be gabi be laaca xiixa la? uní' né be ti profeta para gabi ni laaca'. X+)&Jesucristu Señor stinu cu' ndaaya laatu, hermanu stinne ca'. Amén.%*C&Ma cadi ucaa lú ru tu ni bisiide laatu, purti nabé ma ucana'ya lu xhiiña Cristu, ne ca pesu ni cá lade ri' rusihuinni dxandí xhiiña be cayune'. v)e&Pa zacá ziuu nu la? zata dxí ladxidó' no, ne zalasela'dxi Dios laanu, laanu ne irá cani dxandí xpinni. -(S&Ni nuu né Cristu tobi si la? tobi si rudii ni pa uca circuncidar o pa qué ñaca, purti cadi nga ni risaca nezalú Dios, sínuque ni risaca nga uchaa Dios laanu. 0'Y&Naa la? qué zudxiiba laca naa pa cadi pur ni bi'ni Cristu pur naa ra guti lu cruz. Purti ra guti be lu cruz que la? guti guidxilayú para naa, ne naa gute para laa. :&m& Purti nin cani raca circuncidar qué runi ni na ley. Racala'dxi ca gaca circuncidar tu ti ganda isaca ca ra icá tu seña ca lu xcuerpu tu, purti zacá ma cayuni tu ni na ca'. ^%5& Cani racala'dxi ucaa laatu gaca circuncidar tu la? cayuni ca ni para usisaca binni laaca', ne para cadi chu' tu sabi nanda laaca casi rizabi nanda cabe cani rigüí né binni guti Cristu lu cruz para ulá binni. 8$k& Laguuya', de naya cucaa ca letra ro' ri'. #& Ora tiica ganda acané nu binni la? guni nu ni, peru jma pe naquiiñe guni nu ni lade ca hermanu. Ni risaca nezalú Dios x"i& Nga runi cadi iré' nu gana de guni nu jneza purti zadxiña dxi iree ndu ni bini nu, pa qué cui sa nu atrá. !&Tu uyubi guni ni na ique la? zanitilú, peru tu uyubi ni na Espíritu Santu la? zudii Espíritu Santu laa enda nabani ni qué zaluxe.  &Cadi quite tu laca laatu, zácaxa tu zanda quite tu Dios. Iruti qué zanda quite laabe, purti irá ni udxiiba binni, ngue ca cuee. Q&Irá ni caziidi stiidxa Dios la? naquiiñe acané ni cusiidi laa. *O&purti cada tobi zua' donda sti'. {&Cada tobi gu'ya chaahui ni cayuni, ne pa nanna jneza ni cayuni la? zieche né ni, ne qué zazaala'dxi ni cayuni stobi, G&Pa nuu tu na naca tuuxa ne iruti naca la? cusiguii laca laa. eC&Pa nuu tu cadi'di ra nagana la? lagacané laa, ne zacá zuni tu ni gudixhe Cristu guni nu. S !&Hermanu ca', pa gu'ya tu cuchee tobi de laatu la? laatu, cani zinanda Espíritu Santu, laulidxe laabe ne diidxa nadó'. Ne laca laguuya gá laatu, purti laca zanda chu' ni uquiinde laatu, ne guiaba tu. lQ&Cadi galán udxi'ba nu laca laanu, pacaa zuchiichi saa nu. Ne cadi chu' envidia lade nu.c?&Yáquexa ma napa nu enda nabani ni rudii Espíritu Santu la? chi nanda nu Espíritu que. 9&Ora ma xpinni Cristu laanu la? ma qué rinanda nu irá ni uyula'dxi nu chiqué, purti ma guti irá nga para laanu, ma cadi nabani nu modo na ique nu. a;&ne nadó', ne rapa xpia'. Pa chi nanda nu irá nga la? qué zuché' né nu nin ti ley. P&Peru cani zinanda ni na Espíritu Santu la? nadxii binni ne nayeche nuu, ne nuu dxí ladxidó'. Qué rixhacala'dxi stobi, ne qué runiná binni, ne nacha'hui'. Qué zaree chu de neza sti Dios, }&Rizabila'dxi sti stobi, ne ruuti binni. Rixudxi, ne rizá gueela', ne cadi nga si, sínuque runi ru jma ni cadi jneza. Laguuya gá laatu, purti qué ziuu cani runi irá nga ra runi mandar Dios. Maca huayabe ni laatu ne ma cayabe ni laatu sti tiru. .U&Rusisaca bidó' ne runi brujeriá. Raca nanala'dxi stobi ne ruyubi diidxa', ne rapa envidia, ne ruyubi para laa si. Gasti si aca' maca cadxiichi, ne ruyubi xpinni. &Rihuinni dxichi irá ni runi cani zinanda ni na ique: riuu né ni cadi xheela', ricá ique ni nadxaba', ne nisi nga si ruyubi guni. J &Peru pa cayuni tu ni na Espíritu la? ma cadi nuu tu xa'na ley. 5c&Purti adxé ni na Espíritu Santu guni tu ne adxé ni na ique tu, ne zacá nudinde cani, ne iropa cani caguba yu cani laatu. Nga runi qué zanda guni tu ni racala'dxi tu. w&Ndi nga ni cayabe laatu: Lasá modo rusiidi Espíritu Santu laatu, ne óraque ma qué zinanda tu ni na ique tu. #&Peru pa caya'sa saa tu ne nisi cayaani ná saa tu la? laguuya gá qué unitilú saa tu laatu. Adxé ni na Espíritu Santu para ni na binni q [&Pa guni tu ni na ca diidxa ri la? zuni tu irá ni na Dios: “Gunaxhii stobi cásica nadxii lu lii.” - S& Hermanu ca', cadi uní' né Dios laatu para icá tu yaga, peru xi si la? cadi pur nga guni tu intiica na ique tu, sínuque laganaxhii stobi ne lagacané laa.  /& Ne cani cuchiiña laatu ca, cani cayabi laatu gaca circuncidar tu, ugá tu lu xcuerpu tu la? ñacaladxe nugá cabe idubi naca cabe tobi si tiru. S & Hermanu ca', pa ñaca canausiide naquiiñe gaca circuncidar binni la? ma qué nizabi nanda cabe naa, casi runi cabe ora rue nia laacabe naquiiñe guni cre cabe guti Cristu lu cruz para ilá cabe.  )& Peru nanna dxi'che qué zabi'xhi pe tu, purti nuu né nu Señor tobi si. Ne laca nanna zusaba ná Dios cani cuchiiña laatu ca, tutiica naca. eC& Cadi guiaanda laatu ni na cabe que: “Ne caadxi si levadura riasa idubi naca cuba pan.” fE&Ni cá ique tu yanna ca la? cadi zeeda ni de Dios ni uní' né laatu para chi nanda tu laa. kO&Laatu bizulú tu jneza, yenanda tu ni dxandí'. Yanna tu bicueeza laatu de chi nanda tu ni. 4a&Ne pa ma xpinni Cristu laanu la? tobi si rudii ni pa uca circuncidar nu o pa co'. Ni risaca nga guni cre nu. Ne pa dxandí runi cre nu, zahuinni ni ra ganaxhii nu binni. y&Purti laanu dede dxi bini cre nu Cristu ma nuu né Espíritu Santu laanu, ne nga runi nanna nu zuxhá Dios stonda nu. &Pa nuu de laatu cuyubi uxhá Dios stonda ra guni ni na ley la? ma bixele de Cristu ne ma bicaa ná ni cudii Dios laanu para ilá nu. hI&Sti tiru chi tidxe laatu, irá hombre ni gaca circuncidar la? napa xidé guni irá ni na ley. b=&Naa nga Pablu, ne cayabe laatu pa gaca circuncidar tu la? ma iruti raca tu Cristu. s a&Ma cadi cá nu yaga, purti ma undadi Cristu laanu. Yanna lauzuhuaa dxiichi ti cadi ibigueta icá tu yaga. s_&Ne laanu la? hermanu ca', zeda gaca nu casi xiiñi xheela pe Abraham ne cadi casi xiiñi criada que.~'&Peru xi na Xqui'chi Dios ya'. Cá ra gudxi Dios Abraham iladxi criada que, purti qué zanda icaa xiiñi criada ni chi caa xiiñi xpixuaana'. })&Ne casi uzabi nanda xiiñi criada que xiiñi xheela pe Abraham la? zaqueca cayaca yanna. Rizabi nanda cani nabani xa'na ley ca xpinni Cristu. `|9&Hermanu ca', laanu naca nu casi Isaac ni gule purti bidii stiidxa Dios gale que. {'&Sicarí cá lu Xqui'chi Dios:Lii, gunaa ni qué ñanda ñapa ba'du', bieche'.Bicaa ridxi de enda nayeche',
lii ni qué huayuu dxi ganna xii nga xhiuba ba'du',
purti jma stale xiiñi gunaa ni bisaana xheela laa, que xiiñi gunaa ni nabeza né xheela'. z&Peru nuu sti Jerusalén ibá', sti ca xpinni Cristu, cani ma cadi cá yaga lu ná ley, ne lade binni Jerusalén cubi que ziupa nu. 7yg&Zanda usaca nu laaca cani nabani xa'na ley ni bidii Dios Moisés lu dani Sinaí ni nuu Arabia que, ne nga nga ca binni Jerusalén purti de yanna cá ca yaga lu ná ley que. xxi&Nuu nga casi ti ejemplu. Iropa gunaa que zeda gaca casi iropa modo gudixhe Dios chu' né binni laa tobi si. Tobi que nga casi ra bidii be ley lu dani Sinaí, ne nga nga gabi nu Agar. Cani za de Agar que la? puru binni runi mandar laaca'. uwc&Ni gupa criada que gule casi rale tutiisi badu huiini', peru stobi que gule purti bidii stiidxa Dios gale. evC&Riete ra gupa Abraham chupa xiiñi'. Tobi la? xiiñi xcriada ne stobi que, xiiñi xheela'. ouW&Lagabi naa, cani racala'dxi ibani xa'na ley. Ñee qué huayuna diaga tu xi na Xqui'chi Dios la? ,tQ&Ñacaladxe ñuaa nia laatu yanna ca, ti ñue nia laatu diidxa', ne ma qué nucaa irá ni cucaa ri', purti qué idxela xi gune nia laatu. Ejemplu sti Agar ne Sara Ss&Xiiñe ca', pur laatu cayacana'ya sti tiru. Nuaa nia ti yuuba casi ti gunaa ora chi gapa ba'du', ne ziaana yuuba ri ndaani ladxiduá' dede ora ma usihuinni tu cayuni mandar Cristu ndaani ladxidó' to. tra&Galán pa uyubi cabe stobi peru pa para acané cabe laa. Nga ca riuladxe', ne cadi ora si nuaa nia laatu. q/&Nuu tu ruyubi laatu, peru cadi para acané laatu, sínuque para uxhale si laatu de laadu ne de ni bisi'di du laatu, ti chi nanda tu laaca'. Qp&Ñee bisaana tu de ganaxhii tu naa purti si gudxe laatu ni dxandí la? o&Uná irá enda nayeche ni gupa né tu naa que pue. Purti nanna dxi'che pa ñanda si dede guielú tu ñaxha tu nudii tu naa chiqué. Sn&Neca huara'ya chiqué, qué nudxii deche tu naa, ne qué nibixhila'dxi tu enda huará stinne que, sínuque bichagalú tu naa casi nuchagalú tu ti ángel biseenda Dios, ne casi ñuni tu Cristu Jesús. kmO& Laaca tu nanna tu huara'ya dxi bizuluá' byue nia laatu stiidxa Cristu. Nga runi biaana lade tu. l5& Hermanu ca', rinaba laatu guni tu casi bine', purti naa beda gaca casi binni laatu, ma cadi casi judíu. Cadi cayabe laatu huachee né tu naa. Ik & Cadxibe nia laatu, quenquita pur gana si bine dxiiña lade tu. `j9& De yanna rapa tu laní ne ca beeu ni na tu jma nandxó', ne zaqueca ca dxi ne ca iza. i & Peru yanna ma beda gunibiá' tu Dios, o gabi nu ma beda gunibiá' be laatu la? ximodo zanda ibigueta chi nanda tu ni na binni guidxilayú guni tu ya'. Ruluí' racala'dxi tu icá tu yaga lu ná ni sti tiru. Qué iquiiñe ni ne qué zanda acané ni laatu. Zh-&Dxi ca'ru gunibiá' tu Dios la? ucuá tu yaga lu ná ni cadi dxandí Dios. Cg&Nga runi ma cadi mozo stibe laanu, sínuque ma bi'ni be laanu xiiñi be, ne pa xiiñi be laanu la? zacaa nu ni udii be ca xiiñi be. Nuu Pablu xizaa pur ca xpinni Cristu ni nuu Galacia f)&Ne para ihuinni ma xiiñi laanu la? uluu Espíritu sti Xiiñi ndaani ladxidó' no. Ne Espíritu que rabi laanu gabi nu laabe Bixhoze nu. _e7&Biseenda Dios laabe beda ulá be laanu de lu ná ley que ti icaa laanu casi xiiñi'. rd]&Peru gunda dxi gudixhe Dios useenda Xiiñi'. Gule be de ti gunaa ne biniisi be xa'na ley sti ca judíu. cw&Zacaca uca binni dxi ca'ru gueeda Cristu. Uyuu ca casi ba'du purti ucuá ru ca yaga lu irá ni na binni guidxilayú. b&Napa ru be tu cayuuya laabe ne cayuni mandar laabe, laabe ne stibe, dede dxi idxiña dxi ma gudixhe bixhoze be icaa be ni. Wa )&Chi tixhe ti ejemplu de ni canié ri'. Ora nahuiini ti ba'du ni chi guiaana né irá sti bixhoze la? qué zanda di iní' xi gaca ni, purti laga nahuiini ru be, nuu be casi ñuu ti mozo, neca stibe irá ni. `&Ne pa ma naca nu xpinni Cristu la? dxandí za nu de Abraham, ne zacaa né nu laa ni bidii stiidxa Dios udii laa que.^_5&Ne zacá ma tobi si laanu. Ma cadi adxé judíu ne ni cadi judíu, ne ma cadi adxé mozo ne xpixuaana', ne cadi jma risaca hombre que gunaa, sínuque ma tobi si irá nu purti ma nuu né nu Cristu Jesús tobi si. V^%&Irá ni ma uyuu nisa purti ma Xpinni Cristu laa la? nuu né Cristu tobi si. h]I&Yanna ma xiiñi Dios laatu purti ma runi cre tu Cristu Jesús ne nuu né tu laa tobi si. n\U&Ne ma cadi cayapa ley que laanu, purti ma runi cre nu Cristu. Ma cadi naquiiñe chu' tu gapa laanu. =[s&Ne irá ca dxi que gupa ley que laanu, ne biluí' laanu xi guni nu, casi rapa cabe ba'du ora zeda niisi. Peru dxi ma beeda Cristu la? bini cre nu laa, para bixhá Dios stonda nu. Z&Dxi ca'ru gueeda Cristu la? casi ñaca nuseguyoo ley que laanu, laga idxiña dxi uluí' Dios laanu ximodo ilá nu ra guni cre nu laabe. 5Yc&Peru lu Xqui'chi Dios na: “Irá xixé binni bichee ne qué zanda iree de lu ná enda ruchee que.” Nga runi gudixhe Dios icaa nu enda nabani que ra guni cre nu Cristu. $XA&Xi na tu, ñee nuu dinde né ley sti Moisés ni bidii stiidxa Dios guni que la? Qué ziuu dxi. Nuu xi pur gudixhe Dios ley, peru qué zanda ilá binni pur laani. Purti pa ñuu xiixa ley ni ñanda nudii enda nabani ni qué zaluxe la? ne nga si nixá stonda cani ñuni ni na ni. Wy&Peru dxi bidii stiidxa be ulá be binni la? sin Moisés ne ca ángel, sínuque laasi be bi'ni be ni. Xiñee gu'ta ley HV &Yanna xi para nuu ley ya'. Nirudó' bidii stiidxa Dios Abraham. Oraque ru gudixhe ley para ihuinni ruchee binni. Gudixhe gá be ni laga si gueeda dxa ni za de Abraham, ni bizeete be dxi bidii stiidxa be laa que. Ne dxi bidii be ley la? bidii be ni ca ángel para udii ca ni Moisés. De laa ma udii ni ca xcaadxi. U{&Ne pa ñanda nilá nu ra ñuni nu ni na ley que la? ma qué nilá nu modo bilá Abraham ra bini cre ni gudxi Dios laa. T&Ndi nga ni cayabe laatu: Bidii stiidxa Dios ulá Abraham ra guni cre, ne casi ñaca bini firmar ni. Nga runi qué zanda uchiá ley ni ma uní' be que, purti maca uní' be ni dxi ca'ru gata ley, ne udi'di ru tapa gayuaa treinta iza para beda gata ley. ;So&Yanna, bidii stiidxa Dios Abraham zaguu ndaaya laa ne xiiñi' ne ni za de familia sti'. Qué ñabi di be laa, “ca xiiñi'”, sínuque bizeete be tobi si, ne ngue nga Cristu. TR!&Hermanu ca', chi tixhe ti ejemplu de binni guidxilayú. Ora udii stiidxa tuuxa stobi, ne icá ni lú gui'chi ne iropa ca guni firmar ca la? iruti zanda uchiá ni, nin cu' ru xcaadxi diidxa lú ni. |Qq&Ne pur ni bi'ni Cristu que, ma zanda icaa cani cadi judíu irá ni bidii stiidxa Dios Abraham zudii laa, ne laca ma irá nu zanda icaa nu Espíritu Santu ni bidii stiidxa Dios useenda ra nuu cani guni cre. Qué zanda uchiá ley ni uní' Dios zPm& Chiqué uyuu dí sti Dios luguiá irá nu purti qué ñanda ñuni nu irá ni na ley, peru yanna ma bilá Cristu laanu de laani. Laa ucuaa ni jlugar nu ra guti lu cruz. Purti cá ni lu Xqui'chi Dios: “Dí nuu irá ni icá lu cruz.” O& Qué riete gasti de enda runi cre lu ley, sínuque na ni: “Ni acala'dxi ibani xa'na ley la? napa xidé guni irá xixé ni na ni.” )NK& Rihuinni dxichi qué zaxá stonda binni nezalú Dios tisi guni ni na ley. Purti sicarí cá lu Xqui'chi Dios: “Ni ma bixá stonda ra bini cre la? zabani.” HM & Maca cá lu Xqui'chi Dios: “Dí nuu irá cani qué guni irá xixé ni na ley.” Nga runi, dí nuu cani cuyubi ilá ra guni ni na ley, purti iruti zanda guni irá ni na ni sin uchee. L)& Racá ridu'ya nu, uluu Dios ndaaya Abraham purti bini cre, ne pa guni cre nu casi bini cre be que la? ne laanu ziu' nu ndaaya ni uyuu be que. mKS&Lu Xqui'chi Dios rihuinni maca uní' Dios dede chiqué zaxá stonda cani cadi judíu ra guni cre. Ne uní' be ni ra gudxi be Abraham ca diidxa sicarú ri', na be rabi be laa: “Pur lii zaguaa ndaaya idubi naca guidxilayú.” VJ%&Nga runi, laganna dxichi irá cani runi cre la? ca ngue nga xiiñi Abraham. UI#&Abraham laca bini cre ni gudxi Dios laa, ne zacá bixhá Dios stonda. cH?&Dios ruchá ladxidó' to de Espíritu Santu ne rusihuinni enda nandxó' sti lade tu. Ñee na tu runi be ni purti zinanda tu ley la? Cadi pur nga di', sínuque runi be ni purti runi cre tu stiidxa be ni bina diaga tu. hGI&Ñee pur gana si udi'di tu irá ni ma udi'di tu ca la? Tila ucané ni laatu biene tu xcaadxi. .FU&Ñee dede racá ridxiña tu de nahuati tu la? Bizulú tu enda nabani cubi ni napa tu ca ra ucuaa tu Espíritu Santu. Yanna xiñee cuyubi tu unduuxe tu stubi si tu. wEg&Lagabi naa, ñee ucuaa tu Espíritu Santu purti bi'ni tu ni na ley la? o purti bini cre tu ni bina diaga tu. UD %&Aque nahuati tu xa, hermanu de Galacia ca'. Tu udxite laatu para iree chu tu de ni dxandí'. Modo bisiá du stiidxa du ra byuí du stiidxa Cristu lade tu la? casi ñaca biiya dxichi tu ra cá be lu cruz. C%&Qué rucaa naya ni cudii Dios laadu para ilá du, purti pa ñaca rixá stonda binni ra guni ni na ley la? pur gana si beda gati Cristu.PB&Ne naa gute ra guti Cristu lu cruz. Ma cadi naa dia' ndi nabane', ma Cristu nabani luguia'ya', ne modo nabane yanna ri la? nabane ni purti rune cre Xiiñi Dios ni nadxii naa ne bidii xpida pur naa. OA&Purti ma gute para ley. Laape ni biiti ni naa ti ma ibane para Dios. #@?&Peru pa ñaca ñabe binni qué zanda ixá stonda ca purti si guni ca ni na ley, ne óraque nucaa laaca ñuni ca irá ni na ni la? óraque huaxa nuchee'. ;?o&Yanna, pa cuyubi du ixá stonda du ra guni cre du Cristu la? rihuinni laca binni ruchee laadu, casi cani cadi judíu. Ñee zabi du Cristu bi'ni ni laadu la? Qué ziuu dxi. >%&Peru ra beda ganna du iruti zuxhá Dios stonda purti si guni ni na ley sínuque ra guni cre Jesucristu la? laadu laca bini cre du para bixá stonda du. Peru bixá ni purti bi'ni cre du laabe ne cadi purti runi du ni na ley. Iruti qué zaxá stonda pur guni ni na ley. =%&Hermanu de Galacia ca', laadu judíu laadu dede dxi gule du, ne qué ñuu dxi nibani du sin ley sti Dios casi nabani cani cadi judíu. ^<5&Peru ora biiya cadi cudxii lú cabe guni cabe jneza casi na stiidxa Cristu la? rabe Pedru nezalú irá cani nuu raqué: “Neca judíu lii peru cadi zinanda lu irá ni runi ca judíu, sínuque nabani lu casi nabani cani cadi judíu. Yanna xiñee cayabi lu cani cadi judíu naquiiñe ibani ca casi nabani ca judíu.” Pur fe si rilá binni ;& Ne yenanda ca xcaadxi hermanu judíu ni nuu raqué ni bi'ni be, neca nanna ca cadi jneza ni. Dede Bernabé yenanda laacabe. 0:Y& Purti dxi ca'ru guedandá ca hermanu judíu ni biseenda Jacobo la? gudó né be ca hermanu ni cadi judíu tobi si. Peru beeda si ca hermanu que, bixele be de cani cadi judíu ne ma qué ño né ru be laaca', purti bidxibi be cani beeda que, cani na naquiiñe gaca circuncidar ca xpinni Cristu. 9& Peru dxi bedandá Pedru ndaani guidxi Antioquía la? udinde nia laa. Gudxe laabe cadi jneza bi'ni be, ne dxandí bichee be. 8 & Ni unaba si cabe laadu la? acané du ca pobre, ne maca cá ique uyube gune nga de idubi ladxiduá'. Ra gudinde né Pablu Pedru &7E& Naca Jacobo ne Pedru ne Juan xaíque lade ca xpinni Cristu ni nuu Jerusalén. Ne ora biene ca dxandí nuu né Dios naa la? bidii ná ca laadu, naa ne Bernabé, casi ti seña ma nuu né ca laadu tobi si, ti laadu chuu du ra nuu cani cadi judíu, ne laaca che ca ra nuu ca judíu. ~6u&Purti ni gudixhe ca gaca Pedru apóstol lade ca judíu la? ngue ca gudixhe naa gaca apóstol lade cani cadi judíu. .5U&Qué ñabi cabe naa gasti sínuque biene cabe gudixhe Dios naa para güe stiidxa Cristu lade cani cadi judíu, cásica gudixhe be Pedru chi güi ni lade ca judíu. !4;&Gasti nacubi qué ñabi cani nuu de xaíque sti ca xpinni Cristu naa, Ne qué rulabe tu naca cabe, purti nezalú Dios bia'ca risaca tobi risaca stobi. 3&Peru qué nudí' du lugar ñaca ni na ca', nin ti ratu huiini', purti racala'dxi du guiaana né tu ni dxandí evangeliu sti Cristu. ?2w&Peru uyuu caadxi hombre lade du na, aca circuncidar be. Na ca hermanu laaca', peru cadi dxandí'. Qué nuluí' ca tu naca ca', para gunda biuu ca lade du. Beda undaachi si ca ximodo nabani du yanna ra ma cadi cá du yaga lu ná ley, ra ma nuu né du Cristu tobi si. Ucala'dxi ca nucaa ca laadu yaga sti tiru. g1G&Nuu né Titu laadu raqué, peru qué nucaa cabe laa ñaca circuncidar, neca cadi judíu laa. s0_&Uyaa purti biluí' Dios naa chaa', ne raqué unié nia ca xaíque sti ca xpinni Cristu, naa sia' ne laaca'. Bisiene laaca xi canayué lade cani cadi judíu ti gu'ya ca jneza ni, pacaa qué zaquiiñe dxiiña ni ma bine ne ni cayune'. R/ &Lu sti catorce añu bigueta Jerusalén, naa ne Bernabé, ne yeniá Titu. <. u&Ne bidii cabe diuxquixe Dios purti ma bine cre.- '&Bina diaga si cabe na binni: “Dxa ni uzá nanda laanu chiqué, ni ucala'dxi nunitilú ni runi cre nu que, yanna ma ne laa canayuí' ni.” I,  &Peru ca'ru gunibiá' ca xpinni Cristu ni nuu Judea naa chiqué. 4+ e&De raqué biree uyaa Siria ne Cilicia. T* #&Cadi canié sia' irá ni cucaa lú tu ri', sínuque nanna Dios dxandí ni. O) &Ne laca biiya Jacobo bi'chi Señor. Nin ru sti apóstol qué ñuuya'. q( ]&Bindaa chonna iza para uyaa Jerusalén. Dxi que ru binebia'ya Pedru, ne biaana nia laa quince dia. "' ?&Qué ñaa ra nuu ca apóstol ni nuu ndaani guidxi Jerusalén, cani maca naca apóstol chiqué, sínuque uyaa Arabia. De raqué bigueta Damasco sti tiru. m& U&biluí' be laa naa para chi güe stiidxa lade cani cadi judíu. Peru qué nuyube nusiidi binni naa. %  &Dede dxi ca'ru gale maca ulí Dios naa ne ulee chu naa pur enda nacha'hui sti'. Ne dxi ma uyula'dxi be gunebia'ya Xiiñi be la? 7$ i&Ne laca ma bina diaga tu pabiá' udide lú stale binni xquidxe ni bia'ca naa purti jma yenanda ni runi cre ca judíu ne jma ucuá ique gune irá ni bi'ni ca bixhoze gola du. 1# ]& Ma nanna tu modo uzaya dxi yenanda ni runi cre ca judíu. Uzaya nanda ca xpinni Cristu, cani ulí Dios. Qué lica ña'ya laaca', dede ucaladxe nuniteluá' laaca'. w" i& Purti ninla qué nicaa ni de binni la? ne ninla qué niziide ni de binni, sínuque Jesucristu biluí' ni naa. l! S& Peru racaladxe guiene tu, hermanu ca', cadi de binni di zeeda evangeliu ni byue nia laatu ca.   & Xi na tu yanna. Ñee cuyube guiaana bien ne binni la? o cuyube guiaana bien ne Dios. Ñee ruyube gune ni chu'la'dxi binni la? Pa ñaca nuyube ñune ni chu'la'dxi binni la? ma cadi xhiiña Cristu cayune'. Modo bizulú byuí' Pablu stiidxa Cristu * O& Maca gudxe ni laatu ti tiru, ne yanna chi tidxe ni laatu sti tiru. Pa chu' tu güi né laatu sti modo ilá tu ne cadi casi ni ma biziidi tu ca la? dí nuu ngue. $ C&Tutiica güi né laatu sti modo ilá tu, cadi casi ni ma byuí né du laatu ca la? dí nuu, tutiica naca, neca pa naa pia' o ti ángel ni guiete de ibá'. p [&Peru gasti ru modo ilá nu. Caguite si cabe laatu nga, ne racala'dxi cabe utiixhi cabe stiidxa Cristu. 3 a&Nabé cadxagayaa pabiá' nagueenda caxele tu de Dios. Laa nda bichiña laatu ra nuu, ra uca Cristu nacha'hui ne laanu. Ne yanna ma adxé modo cayuni cre tu ilá tu. Q &Qué chu' dxi guiaana dxí de isaca be. Amén. Tobi si modo rilá binni " ?&Jesucristu bidii xpida para gudixe irá stonda nu ti ganda ilá nu de irá ni nadxaba ni nuu ndaani guidxilayú ri', casi na Dios Bixhoze nu guni be ni. g I&Dios Bixhoze nu ne Jesucristu Señor stinu cu' ndaaya laatu ne quixhe dxí ladxidó' to. } u&Naa ne ca hermanu ni nuu né naa rarí cucá' du gui'chi ri lú tu, xpinni Cristu ca', irá tu casi nuu tu Galacia. 2 a&Naa nga Pablu, apóstol sti Jesucristu. Cadi binni ulí naa ne cadi binni biseenda naa, sínuque Jesucristu biseenda naa, laa ne Bixhoze ni bisibani laa de lade gue'tu'. eC0Dios cu' ndaaya irá cani qué riaana dxí de ganaxhii Jesucristu Señor stinu. Amén.+0Hermanu ca', rinaba lu Dios Bixhoze nu ne Señor Jesucristu, quixhe dxí ladxidó' to ne acané laatu ganaxhii saa tu ne guni cre tu jma. mS0Purti para nga cuseenda laabe, para gabi be laatu ximodo nuu du, ne para acané be indisa ique tu. -0Chi useenda hermanu Tíquico ni nadxiee ra nuu tu. Qué rusaana ná be xhiiña Señor. Ne laabe zabi be laatu ximodo nuaa', ne xi cayune'. -S0Neca caya cadena yanna, peru biseenda be naa güe nia binni ca diidxa ri xcuenta be. Lainaba laabe acané be naa güe nia ni binni casi racala'dxi be gune'. Diuxi %0Laca lainaba lu Dios pur naa ti ganna xi gabe binni ora inié', ne ti cadi idxibe usiene tutiica de stiidxa Cristu ni iruti ñanna chiqué. K0Ne cadi guiaana dxí tu de iní' né tu Dios. Lainaba ni naquiiñe inaba tu, ne laguni ni modo uluí' Espíritu Santu laatu. Lagataná cadi cui sa tu atrá, ne lainaba pur irá ca xpinni Dios. 0Ne laca riguu soldadu cascu ique ti ilá ique. Zacaca laatu, laguietenala'dxi ma bilá tu, ti cadi utiixhi binidxaba ique tu. Ne rinaaze soldadu espada para ucaa lú né. Laatu laaca, laucaa lú ne espada ni rudii Espíritu Santu laatu, ne nga nga stiidxa Dios. F0Ne nuu ru ni riquiiñe cabe. Rinaaze cabe escudu para qué cui flecha laacabe. Zacaca lauzuhuaa dxiichi lu ni runi cre tu ti ganda usuí' tu ca flecha ni cá gui ni undaa binidxaba laatu.  10Ne casi rucaa ñee soldadu zapatu para sa né ora chi tinde la? zacaca lachuu listu para güi tu stiidxa Cristu ni riguixhe dxí ladxidó' binni. S 0Casi cayabe laatu ca, lachuu listu casi soldadu. Ruxhii ca cinturón ndaani ca ti cadi uchiiña xhaba ca laaca'. Zacaca laatu lauzuhuaa chaahui lu ni dxandí', ti cadi chu' ni uchiiña laatu. Laca rucaa cabe xiixa xpechu cabe para cadi tidi ni guniná laacabe. Zacaca laguni ni jneza ti qué ganda cu' xquichi binidxaba lade tu. , Q0 Nga runi, laiquiiñe irá ni ma bidii Dios laatu, ti cadi cui sa tu atrá ora ucaa lú ni nadxaba laatu, ne ti ganda uzuhuaa dxichi tu ora ma gudixhe dxí tu ni. T !0 Purti cadi binni guidxilayú cadinde né nu, sínuque cadinde né nu ca xaíque sti ca binidxaba', ca espíritu ni runi mandar ndaani guidxilayú cahui ri', ne irá ca espíritu malu ni nuu neza ibá'. 1 [0 Casi nuu ni riquiiñe soldadu para cadi usaba enemigu sti laa la? zacaca laiquiiñe irá ni ma bidii Dios laatu para cadi usaba binidxaba laatu ne enda nexhená sti'. 0 Yanna la? hermanu ca', lachuu né Señor tobi si, ti uzuhuaa chaahui tu, purti nabé nandxó' be ne zacané be laatu. 0 Zacaca laatu, hermanu ca', lagaca nacha'hui ne cani cayuni xhiiña tu sin uchibi tu laaca'. Laguietenala'dxi tobi si xpixuaana né tu laacabe. Ne laa nga Señor ni nuu ibá'. Ne bia'ca risaca tobi risaca stobi nezalú be. Lachuu listu casi soldadu {o0Purti ma nanna tu zaguixe Señor cada tobi bia' ni jneza guni, pa cayuni xhiiña binni o pa laca xhiiña cayuni. a;0Laguni xhiiña tu ne gana purti cadi xhiiña binni cayuni tu, sínuque xhiiña Señor. &E0Laguni dxiiña cadi ora si cayuuya cabe, para guiaana tu bien ne laacabe, sínuque laguni ni na Dios de idubi ladxidó' to, purti xhiiña Cristu cayuni tu. 2]0Ne laatu, cani cayuni xhiiña binni, lauzuuba stiidxa xpixuaana tu. Laidxibi laaca', ne laguni dxiiña de idubi ladxidó' to, casi ñaca xhiiña Cristu cayuni tu. F0Hermanu ca', cadi guni tu xiixa para uchiichi si tu xiiñi tu, sínuque lausiidi laacabe ne laulidxe laacabe. Lausiniisi laacabe modo na Señor. Modo guni xpinni Cristu xhiiña binni kO0Purti na ni pa guni nu zacá la? zabani nu nayeche', ne zabani nu xadxí ndaani guidxilayú ri'. 70Lade ca mandamientu zeeda tobi na: “Bizuuba stiidxa bixho'zo ne jñoou'.” Ne nga nga primé mandamientu ra riete xi icaa nu pa guni nu ni na ni. h K0Ba'du ca', lauzuuba stiidxa bixhoze tu ne jñaa tu, purti nga nga jneza guni ca xpinni Cristu. |~q0!Peru laca rusiidi ni naquiiñe ganaxhii hombre xheela casi nadxii laca laa, ne irá gunaa guni ni na xheela'. }0 Rusiidi ca diidxa ca laanu xiixa ni risaca, neca nagana guiene nu ni, purti rabe ruzeete ni modo nuu né Cristu ca xpinni tobi si. |0Sicarí na lu Xqui'chi Dios: “Zusaana hombre bixhoze ne jñaa para ichaganá xheela', ne neca chupa cabe peru zaca cabe tobi si.” x{i0Zeda gaca ca xpinni be casi cuerpu stibe. Cada tobi de laanu naca nu tindaa, casi beela stibe ne dxita stibe. xzi0Purti iruti raca nanala'dxi cuerpu sti', sínuque ruyaana ni ne ranaxhii ni. Ne zacaca runi Cristu ca xpinni. oyW0Laca naquiiñe ganaxhii hombre xheela casi nadxii cuerpu sti'. Ni nadxii xheela la? nadxii laca laa. Lx0Ne zadxiña dxi uchiña laacabe ra nuu, ma bia ladxidó' cabe, ma gasti donda luguiá cabe, casi ti lari ni nayá guie' ni qué gapa nin ti guisi huiini ra nacuuxhu', nin tindaa ra cadi galán. ~wu0Ne zacá ulee chu laacabe de ni nadxaba', ne bisiá ladxidó' cabe ra uyuu nisa cabe, purti bini cre cabe stiidxa'. v0Ne laatu, ca hombre ni ma bichaganá', laganaxhii xheela tu cásica gunaxhii Cristu ca xpinni, dede bidii xpida pur laaca'. ru]0Ne cásica ruzuuba ca xpinni be stiidxa be la? zacaca naquiiñe uzuuba tu stiidxa xheela tu de intiica. t0Purti xheela tu nga xaíque stitu, casi naca Cristu xaíque sti ca xpinni. Laa bilá laacabe, ne yanna ma naca cabe cuerpu sti'. psY0Ne laatu, ca gunaa ni ma bichaganá', lauzuuba stiidxa xheela tu casi ruzuuba tu stiidxa Señor. Sr0Cada tobi de laatu guni ni chu'la'dxi stobi, purti ridxibi tu Dios. #q?0Cadi guiaana dxí tu de udii tu diuxquixe Dios Bixhoze nu saca irá ni rudii laanu purti xpinni Jesucristu laanu. Modo ibani né binni xheela ne xiiñi' +pO0Ora cayuí' tu diidxa la? lauzeete ni cá lu ca salmo, ne lu ca cantu, ne lu ca himno ni ruunda né tu Dios. Laguunda ne lausisaca Señor de idubi ladxidó' to. qo[0Cadi xhudxi tu, purti zunitilú ni laatu, sínuque laudii lugar idxá ladxidó' to de Espíritu Santu. On0Nga runi, cadi aca huati tu, sínuque lauyubi ganna tu xi na Señor. \m10Laguni ni iree ndu laga zanda, purti nabé cayuni binni ni cadi jneza ca dxi ri'. plY0Yanna, laguuya chaahui ximodo sa tu, cadi casi cani qué riene, sínuque casi cani nuu xpiaani'. }ks0Casi cá ni lú Xqui'chi Dios:Bibani, lii ni nisiaasi'.Biasa de lade gue'tu',
ne zuzaani Cristu lii. zjm0 Peru pa chu' cabe ra naya'ni la? zuuya cabe xi naca ni cayuni cabe. Purti ma bizaani biaani sti Cristu laacabe. Bi0 Purti dede nituí lua nuzeete ni runi cabe ra naga'chi'. h+0 Cadi idxaaga tu cani canayuni ni cadi jneza, purti casi ñaca canazá ca lu guelacahui, sínuque lasá jneza ti uluí' tu laacabe cuchee cabe. 4gc0 Lauyubi ganna tu xii nga riula'dxi Señor. kfO0 Purti pa canazá tu ra naya'ni la? zaca tu nacha'hui', ne zuni tu ni jneza, ne qué zusiguii tu. 8ei0Chiqué la? casi ñaca uyuu tu ra nacahui, peru yanna ma nuu tu ra naya'ni', purti ma nuu né tu Cristu tobi si. Yanna, lasá casi naquiiñe sa cani ma nuu ra naya'ni'. p~~L}||3{`zyxLww9vlutSs\rrDqpp>onnemmlQkkhj;ii*higgJffedd=cc baa>__^^)]\k\[[YY XDWZVUU/TT S0RQQVPPrONNQMLKK;JyJI:HGGFFAEDDD=CBB!B@?>== Ma qué ziuu ru dxi guietenaladxe pa uyuu dxi bichee né cabe naa. &eE Dxi ganda dxi que, zaguixhe sti modo chu' né cabe naa tobi si,
ne dxi que zucaa ca mandamientu stinne lu xquenda biaani cabe ne ndaani ladxidó' cabe. dw Ne nanna nu dxandí ni bize'te nu ca, purti rusiene Espíritu Santu ni laanu pur ni cá lu Xqui'chi Dios ra na: cy Ti ofrenda si bisiga'de be Dios chiqué, ne ma cadi naquiiñe ru gasti para guia ladxidó' irá cani ma bixá stonda. Xb) Ne raqué cabeza be dede dxi ma guta dxí irá ni rucaa lú laabe xa ñee be. a} Peru Jesús la? ti tiru si bixhii rini sti', ne ngue si para biaxa irá ni. Oraque ze be ibá' ne ma zuba be cue' Dios. z`m Irá dxi ma nuu ca sacerdote, ma cuxhii rini sti mani', peru qué ziuu dxi quixe rini que ni bichee binni. _7 Ne yanna ma uca ni gudixhe Dios que, purti ma bidii Jesucristu xpida para guiaxa stonda nu tobi si tiru, ne pur ni bi'ni be que ma bia ladxidó' no. F^ Oraque na be: “Rarí nuaa para gune ni na lu'.” Ne ra uní' be zacá la? bichiá be enda ruxhii rini sti mani para guiaxa pecadu, ne bisihuinni be chi guni be ni ma gudixhe Dios aca'. T]! Rarí ridu'ya nu xi na Jesucristu. Na be qué racala'dxi Dios uxhii cabe rini sti mani', nin usiga'de cabe xiixa laa, nin uzaaqui cabe tuuxa mani para guiaxa stonda cabe, neca nga cá lu ley guni cabe. t\a Nga runi rabe lii: “Dios stinne', rarí nuaa para gune ni na lu', casi cá ni lu Xqui'chi lu de naa.” p[Y Ne qué ñuula'dxi lu irá ni ruzaaqui cabe,
ne rini ni ruxhii cabe para guiaxa stonda cabe. XZ) Nga runi dxi bedandá Cristu ndaani guidxilayú, na rabi Bixhoze:Qué ñuula'dxu nicoou rini sti mani', nin xiixa nusiga'de cabe lii,
sínuque gudixhe lu naa gueda aca binni guidxilayú. LY Purti qué zanda ixá stonda binni ne rini sti yuze ne sti chiva. X Peru cadi zacá di nga laani, sínuque cada iza ora uxhii cabe rini que la? jma rusi rietenala'dxi cabe ni huachee cabe. W! Pa ñaca nusiá rini ni ruxhii cabe que ladxidó' cabe la? ma ñaana dxí cabe de ñuni cabe ni, purti ñanna cabe ma bia ladxidó' cabe. tV c Qué ñanda di nudii ley sti Moisés irá ni galán ni ma gudixhe Dios para binni guidxilayú, peru zanda gabi nu naca ni casi bandá sti ni qué nihuinni chiqué. Purti neca bi'ni binni casi cá lu ley que, bixhii ca rini sti mani para bisiga'de ca Dios, peru neca ne nga qué ñanda ña chaahui ladxidó' ca', ne cada iza ribigueta ca para guni ca ni sti tiru. `U9 Zacaca beda gati Cristu ti tiru si para guiaxa xpecadu irá binni guidxilayú, ne ziuu dxi ibigueta be rairopa tiru peru ma cadi para quixe be ni huachee binni, sínuque para ulá chaahui be cani cabeza laabe.cT? Irá binni guidxilayú napa xidé gati ti tiru, ne óraque ma cuidxi Dios cuenta laaca'. pSY Pa ñuni be casi runi ca la? nanna panda tiru ñati be dede dxi uyá' guidxilayú ya'. Peru cadi zacá di nga laani, sínuque dxi gunda dxi la? beda uxhii be rini stibe para guiaxa xpecadu binni ne ma qué ziuu ru dxi guni be ni. IR  Ne ma qué zaguixhe ru be xpida be sti tiru para guiaxa xpecadu binni, casi runi ca xcaadxi sacerdote gola, cada iza riuu ca ndaani Lugar Ra Jma Nandxó', riuu né ca rini, peru cadi stica'. \Q1 Nga runi ra nuu Cristu yanna la? cadi ndaani yu'du ni bicuí binni, sínuque ibá' biuu be, caní' né be Dios pur laanu. Purti ca yu'du ni nuu ndaani guidxilayú la? naca cani casi bandá si sti ni nuu ibá'. rP] Carpa ni bizá' Moisés que, ne irá ni uyuu ndaani ni que la? caadxi si ruluí' cani laanu ximodo ibá'. Randa ria cani ra idxá cani rini sti mani'. Peru naquiiñe guia ni nuu ibá' ne rini sti tuuxa ni jma risaca que mani'. .OU Pur ni cá lu ley nanna nu irá ni guia naquiiñe guia ne rini, ne pa qué ixii rini la? qué zanda guiaxa xpecadu cabe. Rini sti Cristu rusiá binni de ni huachee fNE Ne óraque biruba Moisés rini que ndaani yu'du que ne lu ni riquiiñe para cultu stícabe. uMc Ne rabi be ca binni que: “Ndi nga rini ni cayuni firmar ca mandamientu ni caguixhe Dios para guni tu.” KL Guietenala'dxi nu ximodo uca ni: biinda né Moisés ca binni que irá ca mandamientu ni cá lu ley que, ne óraque ucuaa be ti lari de lana xiñá' ne ti rama hisopo, bigadxe be ni de rini sti yuze huiini ne sti chiva, ne nisa, ne biruba be ni lu libru ra cá ley sti Dios que, ne laca biruba be ni luguiá ca binni que. XK) Nga runi dxi bidii stiidxa Dios ca xpinni chiqué la? uca firmar né ni rini. LJ Purti laga nabani ru ni bi'ni ni que la? qué zanda icaa cabe ni. uIc Ora ma chi gati binni la? rusaana testamentu. Peru neca cá ni lu gui'chi', qué zaca ni pa ca'ru gati be. |Hq Ne pur ni bi'ni Cristu que, ma bidii stiidxa Dios binni guidxilayú sti tiru, ma gudixhe ti modo chu' né cabe laa tobi si. Chiqué laca bidii stiidxa be ca bixhoze gola nu, peru bichee né ca laabe. Peru ra guti Cristu, raqué biaxa xpecadu irá', cásica cani uní' né be chiqué, zaqueca cani caní' né be yanna, para udii be laaca enda nabani ni qué zaluxe. NG Ne pa biquiiñe irá nga para bisiá laacabe la? jma rusi nandxó' rini sti Cristu, purti ucané Espíritu ni bidii Dios laabe gudixhe be xpida be casi ti ofrenda ni nayá ne bisiga'de be ni Dios. Ne rini bixhii be que nga usiá ladxidó' no de irá ni biché' nu chiqué, ne uchaa laanu ti ibani nu casi na Dios ni nabani. xFi Chiqué ora uchee né tuuxa ley sti Moisés la? ruchá cabe rini sti yuze ne sti chiva luguiá be, ne laca ruzaaqui cabe ti yuze huiini, ne ruchá cabe dé stime luguiá be para tidi ni bichee be que, ne aca be nayá, peru de luguiá si. |Eq Ma adxé laabe para ca xcaadxi sacerdote gola que, purti ra biuu be ndaani Lugar Ra Jma Nandxó' que la? maca tobi si tiru biuu be, peru qué ñuu né be rini sti chiva nin sti yuze huiini', sínuque rini pe stibe, ne nga nga ni bilá laanu. ;Do Peru ma beeda Cristu, ne ma laa naca sacerdote gola. Ne pur laa ma ucuaa nu irá ni galán ni bidii stiidxa Dios chiqué zudii binni, ne yanna ma cayuni be dxiiña ndaani yu'du stibe, yu'du ni jma galán ne jma nandxó' que irá yu'du', purti cadi binni bizá' ni, ne cadi ndaani guidxilayú nuu ni. 0CY Bisiidi ca sacerdote que laaca xi na ley zanda go ca', ne xi zanda gue ca ne ximodo usiá ca ladi ca', peru biquiiñe irá nga laga si quixhe Dios ni jma riquiiñe'. CB Ne irá nga nuu casi ti ejemplu para laanu yanna. Purti neca biiti ca sacerdote que mani', ne bichá ca rini stime lu altar, peru neca zacá, qué ñanda ña pe ladxidó' ca binni que. A Racá rihuinni cusiidi Espíritu Santu laanu, laga zuhuaa ru primé ndaa que la? qué ñanda ñuu binni Lugar Ra Jma Nandxó' que. }@s Peru rairopa ndaa que la? sacerdote gola si riuu, ne neca laabe la? peru ti tiru si zanda chu' be lu tubiza. Ne para chu' be, napa be xidé chiné be rini ni usiga'de be Dios pur irá ni bichee ca binni que iza que sin ganna, ne ni bichee be. ? Zacá nga nexhe chaahui irá ni nuu ndaani carpa que, ne irá dxi riuu ca sacerdote ndaani primé ndaa que para riguni xhiiña'. j>M Ne luguiá guiña que zuhuaa chupa figura casi ángel sicarú dede ria'qui biaani', ne ruchii bandá sti xhiaa cani ra ruchá cabe rini sti ca mani ni rusiga'de cabe Dios. Peru nagasi qué zanda uze'te nu xi riní' irá ni. K= Nuu ti altar de oro ndaani ni ra riguu cabe gu'xhu', ne laca nuu ti guiña de oro ni napa cabe casi ti seña ma bidii stiidxa Dios laacabe aca cabe xpinni, ne ndaani ni nuu ca guie ra cá ca mandamientu ni bidii Dios Moisés que, ne laca nuu ti rii de oro ra dxá caadxi maná ne vara sti Aarón ni ulee bandaga chiqué. < Para chu' cabe ndaani sti ndaa que la? napa cabe xidé tidi cabe ti cortina, ne raqué nga rabi cabe ni “Lugar Ra Jma Nandxó'”. U;# Bicuí cabe ti carpa ne nga uyé de yu'du stícabe. Naca ni chupa ndaa, ne ndaani tindaa que la? nuu candeleru de oro ne mexa ra nexhe ca pan ni ma uyuu ndaaya'. Ne rabi cabe ni “Lugar Ra Nandxó'”. I:  Yanna rarí chi du'ya nu ximodo uyuu né Dios ca xpinni chiqué, ne ximodo nuu né laanu yanna. Chiqué gudixhe be ximodo guni ca binni que cultu, ne bizá' cabe ti yu'du para aca ni ndaani'. 9 Ne ra bizeete be ti modo cubi, rihuinni para laabe ma bio'xho stobi que, ne ora ma bio'xho xiixa la? ma chi initilú.8w Zuxhaya stonda cabe,
ne qué ziuu dxi guietenaladxe pa uyuu dxi bichee né cabe naa. Nga nga ni gudxi be laaca'. Z7- Ne óraque ma cadi naquiiñe usiidi cabe bi'chi cabe nin binni xquidxi cabe para gunibiá' ca tuu nga Señor,
purti irá cabe zunibiá' cabe naa dede ni jma nahuiini hasta ni jma huaniisi lade cabe. a6; Ndi nga chi gune para ca binni Israel dxi idxiña dxi que:
zucaa ca mandamientu stinne lu xquenda biaani ca ne ndaani ladxidó' ca',
ne óraque huaxa zapa ca naa de Dios stica',
ne zaca ca xpinne'. L5 peru cadi casi gudixhe para ca bixhoze gola tu dxi uluaa naya ná ca para ulee laaca de ndaani guidxi Egipto.Purti qué ñuni ca ni gudxe laaca ñuni ca'.Nga runi bisaana laaca'. U4#Bizeete be qué niquiiñe ni guta chiqué purti nisi bichee ca binni que. Cá lu Xqui'chi be ra na be:Binni Israel ne binni Judá ca':Zadxiña dxi quixhe sti modo chu' né tu naa tobi si, 3}Pa ñaca ñanda ñuu né binni Dios tobi si modo gudixhe ni chiqué la? ma qué niquiiñe niguixhe sti modo yanna. 82iPeru jma risaca xhiiña Cristu que xhiiña ca xcaadxi sacerdote que, purti ra bi'ni Dios laabe sacerdote gola la? laca gudixhe ti modo cubi chu' né nu laa tobi si, ti modo jma galán para ni gudixhe ra bidii stiidxa Moisés que. Jma galán ni purti jma naro'ba ni bidii stiidxa be guni be para laanu. {1oPeru yu'du ni nuu ca sacerdote ndaani la? zeda aca ni casi bandá si sti yu'du ni nuu ibá' que. Guietenala'dxi nu xi gudxi Dios Moisés dxi ma chi ucuí yu'du que, na Dios rabi laabe: “Biiya gu'nu ni casi pe ni bilué lii lu dani que.” $0APa ñuu ru be ndaani guidxilayú la? qué ñaca be sacerdote purti nuu ru sacerdote caguixhe ni chi usiga'de cabe Dios casi na ley sti Moisés guni cabe. /}Irá sacerdote gola nuu para quixhe ca ni guedané binni usiga'de Dios lu altar, ne para idxiña né ca rini sti mani ni ma guti ra nuu Dios para guia ni huachee ca binni que. Jesucristu, sacerdote gola stinu, laca gupa xidé bisiga'de xiixa Dios. h.IMa nuu be de sacerdote ndaani ti yu'du ni dxandí yu'du ni bicuí Dios, cadi ni bicuí binni. 3- aLade irá ni cucaa lu gui'chi ri la? ndi nga ni jma racaladxe ganna tu: iruti ru stobi casi Jesucristu, sacerdote gola stinu ni ma nuu ibá', zuba cue' Dios ni nandxó'. ,{Cani uca sacerdote gola purti cá lu ley sti Moisés aca ca ni la? bichee ca', purti binni guidxilayú laaca'. Peru bi'ni Dios ti juramentu ra gudixhe aca Xiiñi sacerdote gola. Nga nuu jlugar ley yanna. Ne qué ñuu dxi nuchee Xiiñi be que. +Adxé laabe para ca sacerdote ni uyuu chiqué, purti ca ngue la? irá dxi gupa ca xidé biiti ca tuuxa mani', ne biné' ca rini stime lu altar para usiga'de ca Dios. Nirudó' runi cabe ni para guiaxa xpecadu pe cabe, ne óraque ru guni cabe ni para sti binni. Peru Cristu la? ti tiru si bisiga'de rini sti' Dios pur irá nu, dxi guti be que, ne ma cadi naquiiñe guni ru be ni sti tiru. N*Ne sacerdote casi pe laabe ca, nga ni caqui'ñe nu. Nacha'hui be ne nayá ladxidó' be, purti qué ñuu dxi nuchee be. Qué ñaca né be cani cuchee tobi si, ne ma bidxiiba Dios laabe ibá'. ))Zanda ulá be cani uchiña be ra nuu Dios ne ma qué zanitilú ca', purti qué ziuu dxi gati be, ne nuu be para iní' né be Dios pur laaca'. ^(5Peru qué ziuu dxi gati Jesús, nga runi qué ziuu dxi iree de aca sacerdote stinu. s'_Dxi ca'ru gueeda Jesús la? qué ñanda ñaana ti sacerdote si, purti rati, ne óraque riuu stobi adxé. m&SNga runi nanna dxichi nu jma zanda uchiña Jesús laanu ra nuu Dios que ca sacerdote uyuu chiqué. %9Dxi uní' Dios tu aca sacerdote lade ca xiiñi Israel la? qué ñuni di juramentu. Peru dxi uní' be aca Cristu sacerdote la? dxi que huaxa bi'ni be juramentu. Casi cá lu Xqui'chi be ra na:Ma bi'ni Dios ti juramentu,
ne qué ziuu dxi uchiá ni. Ne ndi nga na be dxi bi'ni be juramentu que, na be rabi be Xiiñi be:Lii nga sacerdote casi Melquisedec,
ne qué ziuu dxi iree lu de gacu ni. $#yQué ñanda nusiá ni ladxidó' binni. Nga runi gudixhe Dios sti modo ni dxandí zaquiiñe para uchiña laanu ra nuu. Q"Zacá ma ucuá ná ley ni guta chiqué purti qué ñanda ñuni gasti'. !Purti cá lu Xqui'chi Dios ra na rabi Xiiñi':Lii nga sacerdote gola casi Melquisedec,
ne qué ziuu dxi iree lu de laani. i KNe rihuinni dxichi jma risaca Cristu que ca xcaadxi sacerdote, purti casi Melquisedec laa. Guca be Sacerdote peru cadi purti gule be lade familia ni na ley gaca sacerdote, sínuque purti nandxó' be; qué ziuu dxi gati be. )Purti irá binni nanna gule Jesús Señor stinu lade ca xiiñi Judá, ne qué ñuu dxi nuzeete Moisés Judá dxi uní' tuu nga aca sacerdote. ?w Ne sacerdote cubi ni cuze'te nu ri la? nga Jesucristu, ne cadi za be de familia sti Leví, sínuque za be de adxé xiiñi Israel, ne nin tobi de familia stibe qué ñaca sacerdote. 5e Ne ra bidxaa sacerdote la? laca bidxaa ley. \1 Pa qué ñuu sacerdote ni za de Leví, qué ña'ta di ley. Yanna pa ñanda nusiá cabe ladxidó' binni bi'ni ni na ley que la? ma qué niquiiñe ñeeda sti sacerdote casi Melquisedec ni cadi za de Aarón.  Purti neca ca'ru gale Leví chiqué, peru xiiñi Abraham laa, ne ra bidii Abraham diezmo Melquisedec la? casi ñaca ne laabe bidii be. R Ca xiiñi Leví ni nuu de sacerdote yanna la? rudii binni laaca diezmo. Peru zanda gabi nu casi ñaca laca bidii cabe diezmo Melquisedec chiqué, ra bidii Abraham ni laabe, dxi yechagalú be laa que. 5Ca sacerdote ni ricaa diezmo yanna ri la? binni guidxilayú laaca', ne zadxiña dxi gati ca', peru Melquisedec qué riete lu Xqui'chi Dios pa guti. Peru rarí ridu'ya nu uluu Melquisedec ndaaya laabe, ne irá binni nanna jma risaca ni riguu ndaaya que ni riuu ndaaya'. 'Peru Melquisedec, neca cadi xiiñi Leví laa, ucuaa diezmo ni bidii Abraham laa, ne uluu ndaaya Abraham. Abraham nda bidii stiidxa Dios laa. .ULu ley sti Moisés cá, ulí Dios ca xiiñi Leví aca sacerdote, ne gudxi laacabe icaa cabe diezmo dede sti ca bi'chi cabe neca laca za ca de Abraham casi laacabe.  Laguuya si pabiá' bisaca be, purti dede Abraham bixhoze gola nu bidii laabe tindaa tindaa de lu irá ni guxha ca rey que. q[Ra cá de laabe lu Xqui'chi Dios la? qué riete gasti de bixhoze be nin jñaa be nin bixhoze gola be, nin dxi gule be nin dxi guti be. Ne zacá zeda aca be casi Xiiñi Dios, purti qué riete pa uyuu dxi biree be de sacerdote gola. Oraque ulee be tindaa tindaa lu irá ni né be, bidii be laa casi ti diezmo ni ricaa sacerdote. Ni riní' lá Melquisedec la? “rey ni runi mandar jneza”. Ne laca gudxi cabe laabe “rey ni riguixhe dxí lu enda ridinde”, purti nga ni riní' diidxa Salem. ] 5Melquisedec ca nga uca rey de Salem, ne laca uca sacerdote sti Dios ni nandxó'. Guietenala'dxi nu ni uca dxi zeeda Abraham de ra yetixhe dxí ca rey que. Biree Melquisedec bichagalú laabe ne uluu ndaaya laabe. zmNanna dxichi nu zuni be irá ni ma uní' be, ne nga nga ni naaze dxiichi ladxidó' no ti qué iniibi nu, casi rinaaze ancla barcu para qué iniibi. Nga runi ma cadi cá lú nu ni nuu ndaani guidxilayú ri', sínuque ni nexhe ibá' para laanu ra ma nuu Jesús zuhuaa lu Bixhoze pur laanu, ne qué ziuu dxi guiaana dxí be de aca be sacerdote gola casi Melquisedec. RRa uní' be ne ra bini jurar be que bisaa be ni chupa, ne nanna nu qué zusiguii be. Ne irá nga rusieche laanu, laanu cani biyubi nu acané be laanu, ne cá lú nu ni bidii stiidxa be udii be laanu. 9 kPeru iruti ru jma nandxó' que Dios. Nga runi bini jurar be pur laca laabe ti ganna dxichi cani cudii stiidxa be que dxandí zuni be ni ma uní' be, ne qué zuchaa be gasti'.  Ora runi jurar binni la? runi jurar pur tobi ni jma nandxó' que laa, ti guni cre ni caní' né be que dxandí zuni be ni. ^ 5Ne uleza Abraham sin nixhacala'dxi dede bidxiña dxi ucuaa ni uní' Dios zudii laa. Z -Na be rabi be Abraham: “Dxandí zaguaa ndaaya lii ne zutale ca xiiñi lu'.” $ A Guietenala'dxi nu de dxi bidii stiidxa Dios Abraham. Bini jurar be pur laca laabe purti iruti ru jma nandxó' que laabe para ñuni jurar be pur laa. - Cadi ichaaba tu, sínuque laguni casi cani ma napa ni bidii stiidxa Dios udii binni. Cacaa cabe ni purti runi cre cabe ne cadi caree cabe gana.  Ne racaladxe cadi guiaana dxí nin tobi de laatu de guni xhiiña be ne enda nayeche', ti icaa tu irá ni racala'dxi be udii be laatu. -S Nanna jneza runi Dios, ne qué zusiaanda irá enda nacha'hui ni huayuni tu ca xpinni purti nadxii tu laa. Huayacané tu laaca ne cayacané ru tu laaca dede yanna. uc Peru neca cayabe irá ndi laatu, hermanu ni nadxiee ca', nanna ziuu tu ndaaya', ti nanna ma bilá tu. +Peru pa nisi guixi ne gui'xhi udii ni la? qué iquiiñe ni para gasti', ne ziaba dí sti Dios luguiá ni, ne zia'qui ni. Zuni Dios ni ma uní' /Zeda aca binni casi ti layú ni re' irá nisa guie ni guiaba lú. Pa cuee ndu layú que xiixa para ni runi dxiiña lú la? zaguu Dios ndaaya ni. FNe pa usaana be irá ni la? ma qué zanda ru uchaa be laabe, ne casi ñaca cabigueta cucaa be Cristu lu cruz sti tiru pur ni nuu ndaani ladxidó' be, ne cayuni be para uxidxi cabe Cristu. r]Ma bidii cuenta galán stiidxa Dios, ne laca ma biene xi chi aca dxi usihuinni Dios enda nandxó' sti'. >uPa gusaana tobi de guni cre Cristu la? iruti zanda uchiña laa ra nuu be sti tiru. Purti ma biene stiidxa be ne ma biiya enda nacha'hui sti Dios, ne ma ucuaa Espíritu Santu. lQPeru cadi tiisi ma bizi'di nu bia' cá, guiaana dxí nu, sínuque huaziuu ti nu ndi', pa na Dios. ~!Ma bizi'di nu de enda riuu nisa, ne ma bizi'di nu ni runi ca hermanu gola, riguixhe ná ca luguiá sti hermanu para chu' ndaaya'. Ne ma nanna nu ziuu dxi guiasa binni de lade gue'tu', ne óraque zabidxi Dios cuenta laanu, ne qué ziuu dxi idxaa ni iní' be dxi que. }} uNga runi, naquiiñe ucá' ique nu iniisi nu lu stiidxa Dios ne cadi guiaana nu casi cani deru cuzulú caziidi de Cristu. Dede dxi bizulú nu, ma bizi'di nu naquiiñe guni cre nu Dios ne usaana nu modo bibani nu dxi ca'ru gunibiá' nu stiidxa'. | Peru cani ma zanda go gueta la? nga cani ma nanna uná nga jneza ne uná nga ni cadi jneza, purti ma biaa ca guni ca jneza.#{? Purti cani re' leche si la? nga casi ca binni ni ca'ru guiene chaahui ni rusiidi stiidxa Dios laanu guni nu, purti para laani, ba'du cayadxi ru laacabe. ozW Ma xadxí de bini cre tu, mápeca ñanda nusiidi tu stobi, peru naquiiñe uzulú tu iziidi tu stiidxa Dios sti tiru, purti nin ra jma qué igana ca'ru guiene tu. Nuu tu casi ba'du', leche si zanda gue tu, qué zanda go to gueta. y Napa stale ni nusiide laatu de irá ndi', peru nagana usiene ni laatu yanna purti huaxié' rucaa ique tu iziidi tu. nxU Ne ma bi'ni Dios laabe sacerdote gola, casi Melquisedec. Nagana ibigueta tobi ni usaana de guni cre pwY Bi'ni be irá ni gudixhe Bixhoze be guni be, ne pur ni bi'ni be ca zalá irá cani uzuuba stiidxa be. hvIPeru neca Xiiñi Dios laabe, udi'di be irá enda naná que para biziidi be uzuuba be diidxa'. Ju Dxi uyuu Cristu ndaani guidxilayú, unaba lu Dios nulá laa de enda guti que, dede biina ne bicaa ridxi. Bicaa diaga Dios laabe purti qué nudxiiba be laca laabe sínuque bi'ni be irá ni na. t3Ne laca cá sti lugar lu Xqui'chi Dios ra na rabi laabe:Lii nga sacerdote gola, ne qué ziuu dxi guiaana dxí de aca lu ni, casi Melquisedec. Xs)Nin Cristu qué nudxiiba laca laa, sínuque Dios ulí laabe para aca be sacerdote gola stinu. Purti maca cá lu Xqui'chi Dios ra na rabi laabe:Lii nga Xiiñe'.Dede yanadxí zusihuinne Xiiñe lii. rPeru iruti zanda gudxiiba laca laa aca sacerdote gola, sínuque Dios nga ribí tu aca ni, casi ulí Aarón, primé sacerdote gola. q Ne purti ruchee cabe la? laca naquiiñe guedané cabe ni usiga'de cabe Dios para guiaxa stonda cabe, casi runi cabe pur binni. pPeru qué rixhacala'dxi cabe cani qué riene ne cani ruchee, purti laca binni guidxilayú laacabe ne laca zanda uchee cabe. ao =Gulí Dios ca sacerdote gola para iní' né laa pur binni, ne para quixhe ca ni guedané binni usiga'de Dios lu altar, ne para idxiña né ca rini sti mani ni ma guti ra nuu Dios, para guiá ni huachee ca binni que. 8niNga runi zanda idxiña nu ra nuu Dios stinu ni nadxii laanu sin idxibi nu, purti nacha'hui be, riá be laanu, ne zacá zacané be laanu ora caqui'ñe nu tu acané laanu.fmEBeda gaca sacerdote gola stinu binni guidxilayú ne udi'di irá ni rididi nu. Xi si la? qué nuchee be. Zanda guiá be laanu purti nanna pe be xii nga nagana para laanu, ne zanda acané be laanu ora ma qué ganda sa nu. DlNapa nu ti sacerdote gola ni nabé nandxó', ni riní' pur laanu, ne nga nga Jesús, Xiiñi Dios ni ma nuu ra nuu Bixhoze. Nga runi naquiiñe cadi icha'cha nu de ni ma runi cre nu. k1 Gasti nuu ndaani guidxilayú ni qué zanda gu'ya Dios. Ruuya dxichi be irá xixé ni nuu, ne laabe cuidxi be cuenta laanu. Jesús, sacerdote gola Pj Stiidxa Dios la? rudii enda nabani laanu, ne nandxó' ni. Jma naduxhu ni que ti puñal ni naduxhu iropa ladu, purti zanda guiaazi ni dede jma guete', dede ndaani dxita. Ora ma yendá stiidxa be que ndaani ladxidó' no la? ribee irá ni nuu ndaani ladxidó' no, ne ni cá lu xquenda biaani nu, para ganna nu ximodo laanu. i% Nga runi huaziuu ti nu ndi para ganda chu' nu ra chi iziila'dxi nu, ne cadi guiaba nu casi biaba ca binni ni qué nuzuuba stiidxa Dios que. yhk Ne irá ni chu' raqué zaziila'dxi de xhiiña', casi biziila'dxi Dios dxi binduuxe xhiiña bizá' guidxilayú. Rg Nga runi nanna nu chi udii ru Dios ca xpinni ra iziila'dxi chaahui ca'. -fSPurti dxi ma guti ca binni ni bichee que la? gunda biuu né Josué ca xcaadxi que ndaani guidxi ra na Dios iziila'dxi ca'. Pacaa la? qué nuzeete ru Dios sti dxi. e Udi'di ru stale iza de bichee ca binni que, bisiní' Dios David, ne cá ni lu Xqui'chi be ra na David:Pa iní' né Dios laatu yanadxí
cadi guni tu ladxidó' to naguidxi. Zacá nanna nu gudixhe ru Dios ti dxi iní' né laanu, ne yanna nga laani. d Qué ñuu ca binni que ra niziila'dxi ca', purti qué nuzuuba ca stiidxa Dios, peru nuu tu ziuu purti ma gudixhe Dios aca ni. Yc+Ne laca cá ca diidxa ri lú ni:Qué ziuu dxi chu' ca ra niziila'dxi ca'. bCá ca diidxa ri lu Xqui'chi Dios:Lu gadxe gubidxa de cuzá' Dios guidxilayú biziila'dxi de irá dxiiña ni bi'ni'. !a;Peru laanu ma ucuaa nu stiidxa Dios, nga runi ziu' nu ra chi udii laanu para iziila'dxi nu, neca laacabe qué ñuu cabe. Casi cá ni lu gui'chi ra bizeete Dios de laacabe:Bidxiiche nia laacabe
ne bine ti juramentu ma qué ziuu dxi chu' cabe ra niziila'dxi cabe. Qué ñuu ca binni que ra niziila'dxi ca', cadi ti ca'ru aca chaahui ni, purti maca gudixhe chaahui Dios ni dede dxi uyá' guidxilayú. `5Purti laca ma bina diaga nu stiidxa be casi bina diaga cabe, peru qué niquiiñe ni para laacabe purti bina diaga cabe peru qué ñuni cre cabe ni. /_ YNe pa zacá uca ca binni que la? yanna laanu naquiiñe gataná nu ti qué aca nu casi uca cabe, ne ma qué chu' nu ra iziila'dxi nu, neca ma gudixhe Dios icaa nu ni. w^gZacá ridu'ya nu qué ñanda ñuu ca binni Israel ra ze ca para niziila'dxi ca purti qué ñuni cre ca'.q][Purti bi'ni Dios ti juramentu, qué zaguu laacabe ra niziila'dxi cabe saca qué nuzuuba cabe stiidxa'. 8\iNabé bidxiichi né Dios laacabe idubi cuarenta añu uzá cabe ndaani gui'xhi que, purti qué ñaana dxí cabe de nuchee né cabe laa. Nga runi ndaani gui'xhi que guti cabe. [Tuu nga cuzeete be ra na be bina diaga stiidxa Dios ne qué nulabi ni. Cuzeete be cani ulee Moisés ndaani guidxi Egipto. GZSti tiru cusietenala'dxe laatu ni cá lu Xqui'chi Dios ra na:Yanadxí ca, pa iní' né Dios laatu,
cadi guni tu ladxidó' to naguidxi
casi bi'ni cani bichiichi laabe que. |YqPurti naca pe nu xpinni Cristu, pa qué icha'cha nu de ni runi cre nu, cásica bini cre nu dxi ucuaa nu stiidxa'. X5 Ni guni tu la? cada tobi ulidxe stobi irá dxi laga zanda, ti cadi uchee tobi de laatu sin ganna, ne aca naguidxi ladxidó', ne ma qué ulabi Dios. W# Yanna hermanu ca', laguuya gá laatu, cadi laca aca ladxidó' to nadxaba' ne qué guni cre tu Dios ni nabani, pacaa zaxele tu de laa. V Nga runi bidxiiche nia laacabe
ne bine ti juramentu,
qué ziuu dxi chu' cabe ra nudiee laacabe
para niziila'dxi cabe. U Nga runi bidxiiche nia laacabe
ne gudxe óraque: “Nisi canauchee ca binni ri'.Qué riná ca guni ca ni rabe'.” =Ts Casi na be:Idubi naca cuarenta añu bichiichi cabe naa,
ne biyubi cabe pabiá' zanda gune huantar laacabe,
neca biiya cabe irá ni bine para laacabe ca dxi que. }Sscadi guni tu ladxidó' to naguidxi casi bi'ni ca bixhoze gola tu dxi uzá ca ndaani gui'xhi ne bichiichi ca laabe. RGuietenala'dxi nu ra cá lu Xqui'chi Dios ni uní' Espíritu Santu. Ndi nga na be:Pa iní' né Dios laatu yanadxí, )QKPeru Cristu la? Xiiñi pe Dios laa ne runi xhiiña Bixhoze jneza. Bisaana Bixhoze be laabe gu'ya be ca binni lidxi. Laanu nga ca binni lidxi Bixhoze be pa qué usaana nu de guni cre nu laabe ne cueza nu ne stale enda nayeche dxi gueda caa be laanu. Ra naguixhe Dios iziila'dxi ca xpinni PDxandí bi'ni Moisés xhiiña Dios xpixuaana jneza, ne gupa chaahui ca xpinni be, ne uní' ni gudxi be laa iní', ni chi tidxi be binni. OOIrá yoo napa xpixuaana', peru Dios nga xpixuaana irá xixé ni nuu. .NUPeru qué zanda uchaaga nu Moisés Jesús purti jma risaca Jesús que laabe, zanda gabi nu casi ti yoo, jma risaca xpixuaana ni que cani runi si dxiiña ndaani ni. #M?Jneza bi'ni be irá ni biseenda Dios laabe beda guni be ndaani guidxilayú, casi bi'ni Moisés chiqué. Laca jneza bi'ni ne gupa chaahui ca xpinni Dios. 7L iHermanu ca', ne laatu zeeda tu lade cani ulee chu Dios para laa. Nga runi laguietenala'dxi Cristu Jesús. Biseenda Dios laabe guidxilayú, beda gaca be sacerdote gola stinu. K{Bi'ni binidxaba pur nuchee be, ne naná guca ni para laabe. Nga runi zanda acané be cani cuquiinde binidxaba laa.[J/Gupa be xidé guca be casi pe ca bi'chi be, purti zacá si zanda guiá be laanu, ne uzuhuaa be lu Dios pur laanu casi runi ti sacerdote gola ni runi xhiiña jneza. Ne laca zacá gunda gudixe be ni biché' nu. rI]Cadi beeda Jesús ndaani guidxilayú para acané ca ángel, sínuque beda acané be cani za de Abraham. HBi'ni Jesús zaqué ti ma qué idxibi nu enda guti, purti nuu binni de tantu ridxibi gati ruluí' ma naaze enda guti laa idubi nabani. mGSBinni guidxilayú laanu. Laabe laca beda gaca be binni guidxilayú para gunda guti be. Ne ra guti be que, gudixhe dxí be lu enda nandxó' sti binidxaba', purti chiqué la? binidxaba nga gunaaze dxiichi enda guti lu ná'. }Fs Ne nuu sti lugar ra na be:Dios si cá lua'. Ne bigueta na be:Rarí nuaa nia ca xiiñe ni bidii Dios naa. E% Cá ni lu gui'chi ra na be rabi be Bixhoze be:Zusiide ca biche de lii,
ne ra idxiña ca zuunda cantu para usisaca lii nezalú ca'. {Do Purti tobi si Bixhoze cani bia ladxidó' ne ni bisiá ni que, ne nga runi qué rituí lú guni bi'chi ca xpinni. sC_ Dios bizá' irá xixé ni nuu, ne napa irá ni ladxi ná'. Peru bidii be Jesús Xiiñi be beda acaná, purti biiya be pa qué ñacaná Xiiñi be la? que ñanda niquiiñe para nizá niru lú irá ca xpinni ni chi nduu ra nuu be. GB Peru ridu'ya nu Jesús, ma cayuni ni. Beda gaca be binni guidxilayú, ne laga nuu be guidxilayú la? laca uca be jma huaxié' que ca ángel. Bidii be lugar bininá enda guti laabe purti nga ni ucala'dxi Dios, gati be jlugar irá xixé binni guidxilayú. Nga runi yanna ma nandxó' be ne nabé ma bisisaca Dios laabe. JA para guni mandar ca ni. Ne dxandí bisaana Dios irá ni nuu ndaani guidxilayú lu ná binni para guni mandar. Ca'ru sica guni mandar binni irá ni yanna ri', neca ma gudixhe be ni lu ná ca'. I@ Lii bizá' lu laaca ne bi'ni lu laaca jma huaxié' que ca ángel,
peru cadi para guiaana ca zacá.Nabé bisisaca lu laaca',
de bisaanu irá xixé ni bizá' lu ladxi ná ca' ?Lu ti salmo cá ra caní' né tobi Dios:Tu naca hombre para guietenala'dxi lu laa.Tu naca binni para ulabi lu laaca'. }>sCadi ángel di gudixhe Dios guni mandar guidxilayú ora ma uca nacubi casi bize'te du nagasi, sínuque binni. :=mLaca bisihuinni Dios dxandí ni uní' cabe que purti bihuinni nuu né enda nandxó' sti laacabe, ne bi'ni cabe stale milagru ne ni bidxagayaa binni. Ne laca bidii laacabe Espíritu Santu para ucané laacabe, ne cada tobi bi'ni dxiiña bia' gracia bidii Espíritu que laa. Beda aca Cristu casi ca bi'chi' <Yanna, ñee na tu cadi jma nagueenda usaba ná be laanu pa qué ulabi nu stiidxa Señor Xiiñi be ni beeda ulá laanu que la? Purti nirudó' Señor uní' modo ilá binni. De raqué cani bina diaga ni de ruaa be byuí' né ca ni laanu, casi bina diaga ca ni. B;}Chiqué la? ángel gudxi binni xi na Dios guni ca', ne bisaca ni uní' ca que. Purti tu qué nulabi ca diidxa que, ne qué ñuni ni na cani la? bisaba ná Dios laaca purti bichee ca'. O: Nga runi laanu, yáquexa ma Xiiñi pe Dios beeda iní' né laanu la? jma pe naquiiñe ulabi nu stiidxa Xiiñi be ni byuí' né cabe laanu que. Pacaa la? zándaca ixele nu de laani chaahui chaahui'. 9 Purti ca ángel la? espíritu si laaca', ne runi ca xhiiña be. Ruseenda be laaca rigacané ca ca xpinni be ni chi ilá.a8 = Laca cá lu gui'chi ra na Dios rabi Xiiñi':Gudá' cui gá lu cuee
laga quixhe dxie irá cani rucaa lú lii,
dede ora ma biaba ca xa ñee lu'. Peru qué huayuu dxi gabi be tobi de ca ángel stibe zacá. &7 G Ne zutopa lu cani casi rutopa binni xhaba,
ne zaca cani nacubi.Peru lii la? zaqué si nuu lu',
ne qué zuchaa lu',
ne qué zazaa xhiza lu'. 6  Zadxiña dxi initilú irá ni bizá' lu',
peru lii nuu rou'.Zio'xho guidxilayú ne ibá'
casi rio'xho xhaba binni. 5  Ne laca na ni bicaa salmo que rabi laabe:Señor, lii bizá' lu guidxilayú dxi uyá',
ne laca lii nga bizá' lu ibá'. 4  Rucaa ique lu guni lu ni nacha'hui',
ne nanala'dxi lu ni nadxaba'.Nga runi ma bisieche Dios stiu' lii jma que irá xixé. h~}}Y|z{{zz5yyww vv(utt&ss9rrqSqp_nmmCkk)jihhAg.ffGe|ddPcbbVap``_v^]].\_[["Z{YXWWXV3UUTSPQPPOOlNN>MLKK[JJQIHGG FEE.CBA@@?U>Y===#<;;:99p877)655f4322)10//A../--,,L+*)))>(('/&c%%$$#""R"!0 !!vkbiNJ/=$~    sO#'Purti nuu de laatu ora cayuula'dxi xiixa ne qué ganda icaa la? dede ñanda ñuuti para nicaa ni. Ridinde diidxa tu ne ridxela saa tu, purti racala'dxi tu ni napa stobi peru qué idxela tu ximodo gapa tu ni. Qué ricaa tu ni racala'dxi tu purti qué rinaba tu ni Dios. p" [Xiñee ridinde tu ne rindaa saa tu pue. Ñee cadi zeeda ni purti cada tobi ruyubi ni chu'la'dxi si la? !Zaree ndu xhiiña cani runi pur chu' binni tobi si, purti cayuni ca jneza ne laca cayacané ca ca xcaadxi guni jneza.x iPeru ni ma bisiene Dios laa la? ma qué lica zucaa ique ni nadxaba', qué zuyubi diidxa', ne qué zucaa lú, sínuque zaca nadó' ne ziuu razón. Ziá binni ne zuni stale enda nacha'hui de idubi ladxidó', ne cadi para udxiiba binni laa. 1Purti pa cayó dí laatu xiñee didi stobi lú tu, ne cada tobi cuyubi para laa si la? qué zanda chu' tu tobi si, ne nisi zuni tu ni cadi jneza. Cadi de Dios zeeda irá nga, sínuque zeeda ni de guidxilayú. Zacá runi binni ni qué runibiá' Dios, ne de binidxaba zeeda ni. Peru pa go dí laatu xiñee didi stobi lú tu, ne cada tobi uyubi para laa si la? cadi zácaxa tu riene tu purti cadi dxandí ni. } Pa nuu de laatu riene ne nuu xpiaani la? uluí' ni pur modo nabani sin udxiiba laca laa, ti ihuinni dxandí riene. (I Hermanu stinne ca', ñee zanda udii yaga du'ga aceituna, ne yaga uvas udii du'ga la? Zacaca qué zanda indani nisa naxhi ra candani nisa xi. Ni dxandí riene E Zanda xa iree nisa naxhi ne nisa xi de ti ra candani nisa. }s Ruaa ca rusisaca né nu Dios, ne ruaa queca rigú' dí né nu binni. Hermanu stinne ca', cadi jneza guni nu zacá. } Riqui'ñe nu ni para udí' nu diuxquixe Dios Bixhoze nu, ne laca laani rigú' dí né nu binni ni bizá' Dios casi laa. }Peru qué zanda usidó' no ludxi nu, ne qué zanda ucueeza nu ni, purti nadxaba ni. Casi ñaca napa ni venenu ni ruuti. yZanda idó' irá clase mani', mani huiini', beenda', ne ca mani ni nuu ndaani nisadó', ne ma huasidó' binni laaca'. RNe ludxi nu laca zeda aca casi ti batee, ne casi xiixa ni dxá de enda nadxaba'. De ra nuu binidxaba biaaxha batee que, ne rucaa gui irá ni runi nu. Nuu ni lade xcuerpu nu, ne rusiu'dxu ni idubi nu. FYanna, casi frenu ne casi timón que la? zaqueca nga ludxi nu. Neca nahuiini ni peru naro'ba ni runi ni. Laguuya si laatu pabiá' nahuiini ti batee, peru zanda ucaa gui ni ti gui'xhi ro'. SLaca zaqueca barcu, neca naro'ba ni peru raca mandar ni pur ti timón huiini'. Ne ora acala'dxi bi yooxho chiné ni ladu na la? rucueeza timón huiini que ni para udxii lú ni ladu na ni cusá ni que. wRiguu binni frenu ruaa mani para guni ni na ca', ne pur frenu si que la? randa riné cabe laame ladu acala'dxi cabe. 8iIrá nu ruché' nu. Peru pa nuu tuuxa qué riuu ora iní' ni cadi jneza la? laa huaxa ma biziidi guni ni na Dios, ne ma zanda ucueeza laca laa de guni intiica ni cadi jneza. ( KHermanu stinne ca', cadi stale de laatu uyubi aca maistru, purti naquiiñe guni binni ni usiidi', pacaa jma rusi naná zaca para laa dxi uzuhuaa nezalú Dios. Purti cásica qué iquiiñe xcuerpu nu sin espíritu stinu la? zaqueca nga qué iquiiñe modo runi cre nu pa qué guni nu jneza.Zacaca bizaaca lú Rahab, casi cá lu Xqui'chi Dios. Chiqué uca be ti gunaa dxaba', peru bichagalú be ca xpinni Dios ni biseenda Josué xquidxi be, ne biluí' be laaca sti neza che ca ti qué igaa ca'. Ñee, cadi pur ni bi'ni be que bixhá Dios stonda be la? j MMa biiya tu, neca rabi nu ma runi cre nu, peru qué zaxá stonda nu pa qué guni nu jneza. ( IZacá uca ni casi cá lu Xqui'chi Dios ra na: “Bini cre Abraham Dios, ne nga runi uní' Dios ma qué uzaabi be gasti'.” Ne gudxi cabe laabe xhamigu Dios. \ 1Bihuinni bini cre be purti bi'ni be jneza. Nga runi bisaca fe stibe nezalú Dios.  Xi pur bixhá Dios stonda Abraham, bixhoze gola nu ya'. Purti jneza bi'ni be ra bidii be xiiñi be ñati para nusiga'de be laa. u cPa runi cre lu ne qué gu'nu jneza la? pur gana si runi cre lu'. Ñee, qué riene lu nga la? hombre huati. pYLii nou' runi cre lu tobi si Dios nuu. Jneza nga. Peru nga ca runi cre ca binidxaba ne raca diti ca'. GZándaca chu' tu na': “Lii runi cre lu peru naa rune jneza.” Ximodo zanda ganna pa dxandí runi cre lu, pa qué ru'nu jneza. Naa zanda ulué lii dxandí rune cre purti rune jneza. b=Zacaca nga cani na runi cre peru qué runi jneza. Qué iquiiñe modo runi cre cabe que. +One ñabi tobi de laatu laa: “Sicarú uyé, uyuu xidxaa ne gudó de ra idxá lu'”, peru qué nudii laabe ni caquiiñe be la? ñee na tu ucané ngue laabe la? RPa qué gapa ti hermanu o ti hermana ni cuaqui' ne nin ni tidi né dxi, Hermanu stinne ca', pur gana si iní' tobi runi cre pa qué runi jneza. Ñee na tu zanda ilá be purti si na be runi cre be la? 0Y Ne pa qué guiá tu stobi la? qué ziá Dios laatu, sínuque zudxiiba donda ique tu. Peru pa guiá tu stobi la? Dios laca ziá laatu. Ximodo ihuinni pa runi cre tobi } Laatu ma zinanda tu ley sti Cristu ni qué rucaa binni yaga, peru jma rusi naquiiñe guni tu jneza ne zaqueca iní' tu. +O Dios uní': “Cadi chu' neu ni cadi xheelu'.” Ne laca laa uní': “Cadi guutu'.” Yanna pa qué riuu neu ni cadi xheelu', peru ruuti lu la? cuchee neu ley. / Neca ti mandamientu si uchee né cabe lade irá xixé, peru pur tobi que zagui'ba donda ique cabe, casi ñaca ma bichee né cabe idubi naca ley. ~w Peru pa rulabi tu tobi jma que stobi la? cuchee tu, ne zagui'ba donda ique tu, purti cadi cayuni tu casi na ley que. (}ICá ti ley lu Xqui'chi Dios ni jma risaca, na ni: “Gunaxhii stobi cásica nadxii lu lii.” Ne pa dxandí cayuni tu casi na ni ca la? jneza cayuni tu. K|Ne cadi laca laacabe riguu dí cabe Cristu ni naca tu xpinni la? {9Peru laatu qué rulabi tu ca pobre. Ñee, cadi ni napa bidxichi nga ni ruxhii laatu la? ne cadi laca laacabe nga riguba yu cabe laatu ra nuu juez la? Uz#Hermanu ni nadxiee ca', laucaa diaga: gulí Dios ca pobre ndaani guidxilayú ri ti isaca ca ra guni cre ca laa, ne icaa ca irá ni naguixhe chaahui be ra runi mandar be para icaa cani nadxii laabe. ]y3zacá culabi tu tobi jma que stobi, ne runi tu ni purti cadi jneza ni cá ique tu. %xCne jma ulabi tu ni nacu lari cha'hui que, ne gabi tu laa: “Gurí rarí jma galán”, ne gabi tu pobre que: “Bizuhuaa racá, o gurí xa ñee ri” la? wPurti pa chu' ti hombre ra cayuni tu cultu, nuu aníu de oro ná' ne nacu lari risaca, ne chu' stobi nabé pobre nacu lari yuxe, %v EHermanu ca', yáquexa ma runi cre tu Jesucristu Señor stinu ni jma risaca lade irá xixé la? lausaana de usisaca tu binni pur ni naca ndaani guidxilayú. Ou Ndi nga ni na Dios Bixhoze nu: Pa dxandí racala'dxi nu guni nu ni na, acané nu ca bizabi ne ca viuda ni cadi'di ra nagana, ne ibani nu jneza, ma cadi casi nabani ca binni ni qué rulabi Dios.'t IPa nuu tobi de laatu zácaxa runi ni na Dios, peru qué rucueeza ruaa de iní' ni cadi jneza la? caguite laca laa, purti cadi dxandí cayuni ni na Dios. /s YPeru pa izi'di chaahui nu ley sti Cristu ni jma risaca, ne izaala'dxi nu guni nu ni na ni, sin usia'nda nu ni ma bina diaga nu la? zaguu Dios ndaaya irá ni runi nu. Jr Biiya si be laabe, biree be ze be, ne bisiaanda be ximodo laabe. sq aPurti tobi ni ucaa diaga stiidxa Dios sin guni ni na ni la? zeda aca casi tobi ni bi'ya laa lu ti espeju. p %Laguietenala'dxi naquiiñe guni tu ni na ca diidxa ca, ne cadi ucaa diaga si tu cani. Pa zacá cayuni tu la? caguite si tu laca laatu. Po Nga runi lacuee irá ni nadxaba de ndaani ladxidó' to, ne lausaana irá ni cadi jneza. Laucaala'dxi chi nanda tu stiidxa Dios ni ma ucuá xcu ndaani ladxidó' to, purti nga nga ni zanda ulá laatu. Kn Purti ora cadxiichi tuuxa la? qué zanda guni ni chu'la'dxi Dios. m  Hermanu ni nadxiee ca', lachuu para ucaa diaga tu, peru cadi nisi undaa ruaa si tu xiixa, ne cadi casi ze tu idxiichi tu. `l ;Bidii be enda nabani laanu ra bini cre nu stiidxa be ni rusiene laanu ni dxandí', ne bi'ni be ni purti de laabe biale guni be ni, ti nirudó' laanu iré' ndu nu lade irá ni bizá' be. Ni dxandí cayuni ni na Dios >k wIrá ni nacha'hui ne irá ni dxandí sicarú reeda de ibá'. Zeeda ni de Dios ni bizá' ca biaani sti ibá', ne laa rudii ni laanu. Qué ziuu dxi uchaa be tu naca be, nin ti guisi. ,j ULaguiene chaahui, hermanu ca': gi INe ni qué usaana de icá ique ni cadi jneza la? zuchee. Ne ni qué usaana de uchee la? zati. h 3Ni riula'dxi nu ni cadi jneza, nga nga ni ruquiinde laanu, purti ricá ique nu ni, ne zacá randa riguba yu ni laanu dede inaaze dxiichi ni laanu. "g ? Ora chu' ni uquiinde laanu uché' nu la? cadi zácaxa nu Dios cuquiinde laanu, purti qué zanda uquiinde ni nadxaba Dios, ne qué ruquiinde Dios iruti'. Hf   Zieche ladxidó' cani tidi ni naná sin ixhacala'dxi', purti pa qué ixhacala'dxi cabe la? zudii Dios laacabe enda nabani ni qué zaluxe. Nga nga premiu uní' udii irá cani nadxii laa. Pe  Ora riree gubidxa nabé nandá', riguii yaga gui'xhi que ne riaba ca guie' que. Zacá rinitilú enda sicarú sti'. Zacaca zanitilú ricu laga canazá canayubi gapa jma bidxichi. Ora gueeda ni nagana Ed  Zaqueca ti hermanu ni napa bidxichi, laca naquiiñe guieche purti ma nanna qué risaca nezalú Dios tisi napa bidxichi. Purti zanitilú irá ni napa be que, casi rinitilú guie' gui'xhi'. oc Y Ti hermanu ni qué gapa gasti ndaani guidxilayú ri naquiiñe guieche purti risaca nezalú Dios. hb KPurti ni ti dxi runi cre, sti dxi ma qué ganna pa runi cre la? qué zanda udxii lú neza ze'. Na Nga runi, ni inaba ne cu' xa ique la? cadi cueza icaa xiixa de Dios. _` 9Peru ora inaba be la? naquiiñe guni cre be zacaa be ni canaba be que, ne cadi cu' xa ique be pa zudii Dios ni o pa co'. Purti ni riguu xa ique zeda aca casi ola sti nisadó', riguiñe ntaa bi laa cherí cherica'. K_ Pa nuu tuuxa de laatu ca'ru guiene chaahui xi naquiiñe guni la? inaba lu Dios usiene laa ne zusiene Dios laa. Purti tutiica inaba', rudii Dios ni laa de idubi ladxidó' sin tinde né laa. ^ 3Lauyubi iziidi tu uzuhuaa chaahui tu sin ixhacala'dxi tu, intiica gueeda. Zacá zaniisi tu lu stiidxa Dios. Ziene chaahui tu ni na, ne zuni tu ni. w] iPurti nanna tu pa tidi tu ni sin iree chu tu de ni runi cre tu, zacané ni laatu iziidi tu cadi iree tu gana. O\ Hermanu ca', laguieche né intiica enda naná gueeda luguiá tu. ^[ 9Naa nga Santiagu. Rune xhiiña Dios ne xhiiña Señor Jesucristu. Lu gui'chi ri cugapa diu'xe laatu, hermanu ca', cani za de ca doce xiiñi Israel, cani reeche ndase lade stale guidxi. Zusiene Dios ni inaba ni laa 2Z_ Dios cu' ndaaya irá tu. Amén.Yy Laudii diuxi irá cani napa tu de xaíque lade tu, ne irá ca hermanu. Ne laicaa diuxi sti ca hermanu de Italia. X  Laucaa diaga ni chi tidxe laatu ri': Ma bindaa cabe hermanu Timoteu, ne pa gueeda nagueenda la? ziniá laa ra nuu tu ora chaa'. W  Hermanu ca', rinaba laatu cadi ixhacala'dxi tu ca diidxa ni rulidxe laatu ri', purti cadi xirooba di gui'chi bicaa lú tu. V  Yanna rinaba lu Dios, ni riguixhe dxí ladxidó' binni, udii laatu irá ni naquiiñe tu para ganda guni tu ni na, ti irá nu aca nu modo racala'dxi aca nu. Ne zanda aca ni purti ma runi cre nu Jesucristu. Cadi guiaana dxí nu de usisaca nu laabe. Amén. ZU- Señor Jesucristu nga Pastor ni nandxó' stinu ni rapa chaahui laanu. Purti ra gudixhe Dios sti modo chu' né binni laa tobi si la? uca firmar ni ne rini stibe, peru bisibani Dios laabe de lade gue'tu'. mTS Ne jma rusi canaba lú tu iní' né tu Dios ti ganda ibigueta ra nuu tu nagueenda. Ndaaya ne diuxi S Lainí' né Dios pur laadu, purti nanna du nayá ladxidó' do nezalú be, ne ni racala'dxi du nga irá ni guni du, guni du jneza. )RK Lauzuuba stiidxa cani nuu de xaíque stitu. Laguni ni gabi ca laatu purti qué rixhacala'dxi ca de gapa ca laatu, ti nanna ca Dios iní' pa jneza cayuni ca'. Pa guni tu zacá la? zieche né cabe xhiiña cabe, ne qué zaca ni naná para laacabe, ne jma rusi zanda acané cabe laatu. &QE Cadi usiaanda tu aca tu nacha'hui ne binni, ne udii tu tindaa de ni napa tu cani qué gapa, purti casi ñaca nusiga'de tu ni Dios ne nga nga ni riula'dxi'. MP Yáquexa ma bichiña Jesucristu laanu ra nuu Dios la? cadi guiaana dxí nu de usisaca nu Dios purti ra udxi'ba nu laa pur irá ni huayuni para laanu la? casi ñaca cusiga'de nu laa xiixa galán. O Purti gasti guidxi ra zanda guiaana nu ndaani guidxilayú ri ni qué zanitilú. Nga runi cabeza nu ni gueeda ru', ni qué zanitilú. +NO Para ca binni que, qué nisaca Jesús. Nga runi yesaana ca laabe zitu huiini de guidxi. Peru yanna laanu chuu nu ra nuu be neca laca qué risaca nu para laaca'. ~Mu Zaqueca bi'ni cabe Jesús; biiti cabe laa zitu huiini de guidxi, ne raqué bixhii rini sti para biaxa stonda binni. DL Chiqué ruuti cabe mani', ne riné sacerdote gola rini stime ndaani Lugar Ra Jma Nandxó' para guiaxa xpecadu binni. Peru cuerpu stime, ruzaaqui cabe laa zitu huiini de ra nabeza binni. @Ky Casi ñaca ñapa nu ti altar ibá', ne zanda icaa nu ni nexhe lú ni para go espíritu stinu. Peru nin tobi de ca sacerdote ni zinanda ley, qué zanda go ni nexhe lu altar que. 7Jg Cadi udii tu lugar chu' tu quite laatu, usiidi laatu cadi go to xiixa ti jma uzuhuaa dxiichi tu, purti qué huayacané ni cani runi ni. Dios si zanda uzuhuaa chaahui laanu. |Iq Qué ziuu dxi idxaa Jesucristu de ni naca. Cásica laabe neegue', zaqueca yanadxí, ne zaqué si guiaana be. /HW Laguietenala'dxi ca hermanu ni uca xaíque stitu, ni byuí' né laatu stiidxa Dios. Laguuya modo biree ndu xhiiña cabe, ne laguni cre Dios casi bini cre cabe. wGg Nga runi zanda iní nu sin chu' nu xizaa: “Racané Señor naa. Nga runi qué zadxibe ni guni binni naa.” ;Fo Cadi ibani tu para gapa si tu bidxichi, sínuque laguieche né bia' tiica napa tu, purti na Dios rabi laanu: “Qué zusaana laatu ne qué ziaana dxie de acaniá laatu.” 1E[ Cadi gapa tu enda xheela casi enda riguite. Cani ma bichaganá la? cadi uchee né xheela', purti zusaba ná Dios cani rapa jnadxii ne cani riuu né xheela stobi. D Laguietenala'dxi cani yeguyoo, casi ñaca yeguyoo né tu laaca', ne zaqueca cani cayacaná, casi ñaca cayacaná né tu laaca'. C  Cadi guiaanda laatu uchagalú tu cani zeeda de sti guidxi, purti ra huayuni cabe zacá la? nuu tu huachagalú ángel sin ganna. DB  Cadi guiaana dxí tu de ganaxhii saa tu casi enda bi'chi'. ^A5 Purti laabe nga Dios stinu ne zeda aca be casi gui ni runidé irá ni nadxaba'.x@i Qué ziuu dxi iluxe enda runi mandar sti Dios ne ma uluu laanu lade ni. Nga runi cadi guiaana dxí nu de udí' nu diuxquixe laabe ne ganaxhii nu laabe de idubi ladxidó' no, ne idxibi nu laabe ne guni nu ni na be ti guieche né be laanu. 8?i Ne ra bizeete be uniibi ru be guidxilayú la? zanda guiene nu zadxiña dxi iniibi irá xixé ni bizá' be, ne zanitilú cani óraque, para guiaana ni qué ziuu dxi initilú. <>q Dxi uní' né be laaca que la? biniibi dxacha guidxilayú, peru yanna na be rabi be laanu: “Zuniibe rua' guidxilayú sti tiru si, ne cadi guidxilayú si, sínuque ne ibá'.” = Laguuya gá cadi chu' dxi ma qué na tu ucaa diaga tu ora iní' né Dios laatu. Purti pa qué nilá cani qué nulabi laabe ra bilidxe be laaca ndaani guidxilayú la? jma rusi qué zalá nu pa qué ulabi nu laabe yanna ra culidxe be laanu de ibá'. O< Ne laca ma bidxiña tu ra nuu Jesús, ni bedaguni ni gudixhe Dios gaca para ganda chu' né binni laa tobi si. Bixhii Jesús rini sti', ne jma risaca rini ni bixhii be que, que rini ni bixhii Abel. -;S Ne laca nuu ca xpinni Dios ni bibani chiqué, cani ma biuu ibá', zanda gabi nu ma xquidxi ca ibá'. Casi cayabe laatu ca, ma bidxiña tu ra nuu Dios ni cuidxi cuenta irá binni, ne laca ra nuu be nuu ca espíritu sti irá ca binni ni nacha'hui ni uyuu chiqué, cani ma bisiá be ladxidó'. J:  Peru laatu, ma bidxiña tu ra nuu Dios. Casi ñaca ma nuu pe tu ra nuu be ibá', ne zuhuaa ñee tu lu dani Sion, ne nuu tu ndaani guidxi Jerusalén, xquidxi Dios ni nabani, peru cuzeete Jerusalén ni nuu ibá' cadi ni nuu ndaani guidxilayú. Ne raqué nuu irá ca ángel stibe, nin iruti qué ñanda nugaba laaca'. v9e De tantu bidxibi cabe irá ni cayuuya cabe que, dede Moisés na: “De tantu cadxibe dede cayaca di'te'.” T8! Ma qué ñanda ñuni huantar cabe ni caní' be que, purti na be rabi be laaca': “Tutiica uxhaata ñee lu dani ri' napa xidé gati', naca ni binni o mani'. Lauchá guie laa o laguuti laa ne flecha.” 7  Bina diaga cabe uxidxi trompeta, ne bizulú Dios uní' né laacabe. Peru de tantu bidxibi cabe, unaba cabe ma cadi iní' ru be. j6M Ma bidxiña tu ra nuu Dios, peru cadi casi bidxiña ca binni Israel laabe lu dani Sinaí chiqué. Bidxiña cabe ñee dani que, ne bihuinni bele, ne biseegu guelacahui idubi dani que, ne biete ti bi yooxho ne nisa guie. D5 Ne nanna tu ximodo beeda iree ni laabe. Purti ora ucala'dxi be nicaa be ndaaya sti bixhoze be, ma qué niná bixhoze be, ne neca biina be peru ma huadxí ngue para uchaa be ni bi'ni be. \41 Ne nin tobi de laatu cadi chu' né tuuxa ni cadi xheela', ne nin tobi cadi usaana de ganaxhii ni zeeda de Dios, casi bi'ni Esaú chiqué. Pur ti bladu endaró si bitoo irá derechu ni gupa de enda lugola sti'. *3M Laguuya gá nin tobi de laatu cadi udxii deche Dios ora racala'dxi gacané laatu, ne zaqueca nin tobi de laatu cadi aca casi xculá rusindá intiica gata cue'. 2# Laguni bia' ganda para cadi chu' dinde né tu iruti', ne lagapa xpida tu nayá purti tu cadi nayá xpida la? qué zanda gu'ya Señor. n1U ne lasá jneza sin iree chu tu, purti zacá zacané tu uzuhuaa chaahui stobi ni ruluí' chi guiaba. L0 Nga runi pa ma bidxaga tu la? lacuu stipa ná tu ne ñee tu, /{ Dxandí iruti rieche ora cayaba ná', sínuque riaana triste purti naná ni. Peru nabé racané ni cani nuu para iziidi', purti ora ma udi'di ni la? zuuya cabe ma zanda sa cabe jma jneza, ne ma nuu dxí ladxidó' cabe. Cadi udxii deche binni Dios X.) Chupa chonna si iza bini mandar bixhoze nu ne jñaa nu laanu, ne udiñe ca laanu para izi'di nu bia' nanna ca'. Peru Dios nanna xi caqui'ñe nu, ne nga runi rusaba ná laanu, ti gaca nu nacha'hui casi laa. /-W Dxi nahui'ni nu la? rusaba ná bixhoze nu laanu, ne ridxibi nu laa. Yanna jma rusi udí' nu lugar guni mandar Bixhoze nu ni nuu ibá' laanu, ti icaa nu enda nabani. , Peru pa qué rusaba ná Dios laatu casi rusaba ná ca xcaadxi la? cadi xiiñi pe laatu sínuque napa laatu casi xiiñi gui'xhi si. ++ Cadi ixhacala'dxi tu ti cusaba ná be laatu, purti cayuni be casi runi binni xiiñi'. Lácaxa nuu xiiñi binni ni qué rusaba ná bixhoze laa. d*A Purti ridinde né be cani nadxii be,
ne rusaba ná be cani ma napa be casi xiiñi be. +)O Ruluí' ma biaanda laatu ni cá lu Xqui'chi Dios ra na:Xiiñe', cadi udxii dechu Dios ora tinde né lii,
ne cadi guiaanu triste ora usaba ná lii. x(i Zándaca nabé naná cayaca para laatu ra cucaa lú cani ruchee laatu, peru ca'ru chindá tu dede ra gati tu. '7 Laguuya si laatu pabiá' bininá cani ruchee laabe, ne ora guietenala'dxi tu modo udi'di be que la? qué zadxaga tu, ne qué zabí sa tu atrá. ,&Q Cadi guiaana dxí nu de idu'ya dxí nu Jesús, purti nirudó' laa uzá lu neza udixhe Dios sa cani runi cre laa, ne yendá de ra nexhe chindá. Guietenala'dxi nu pabiá' naná guca para laabe ra ucuá be lu cruz que, peru qué nizaala'dxi be gati be zaqué, purti nanna be nabé zieche be ora ma udi'di be ni. Ne zaqué uca ni, udi'di si irá enda naná stibe que la? ze be ibá', ne ma zuba be cue' Dios ni nandxó'. .% W Ma bidu'ya nu modo uzá ca binni ni bini cre Dios chiqué. Zaqueca laanu, udxí' lú nu sa nu lu neza ni gudixhe Dios para laanu sin ixhacala'dxi nu. Ne para ganda chindá nu la? naquiiñe usaana nu irá ni rucueeza laanu, ne zaqueca usaana nu de uché' nu, ti ma cadi icá nu yaga lu ná ni. $ (Purti ma gudixhe xiixa jma galán, ne cadi para laasi cabe sínuque ne para laanu. Nga runi na cueza cabe icaa né cabe ni laanu.w#g 'Bieche né Dios irá cabe pur modo bini cre cabe, peru ca'ru icaa cabe ni uní' Dios udii laacabe guti cabe. "7 &Tan nacha'hui cabe, cadi para laacabe guiaana cabe lade binni guidxilayú ni nadxaba'. Uzá ca gui'xhi ne lade dani ne ndaani cueva ne ndaani bizé. !!; %Nuu tu guti purti bichá cabe guie laa, ne nuu ni bi'ni cabe laa chupa ndaa, ne nuu ni bitiidi cabe ra nagana para nuxhele cabe laa de Dios ne nuu ni biiti cabe de espada. Ne nuu ni uzá nacu xquidi dendxu ne xquidi chiva, guti zí ca', ne nagana uca para laaca', ne ucaná ca'. { o $Ne uyuu xcaadxi ni bini burla cabe laa, ne gudiñe cabe laa dede bindiibi cabe cadena laa ne biseguyoo cabe laa. ta #Laca uyuu caadxi gunaa runi cre Dios, guti binni lidxi ne bibani. Ne laca uyuu xcaadxi xpinni Dios guti ra bininá cabe laa purti runi cre Dios, ne qué niná ca nilá ca', purti nanna ca jma galán gati ca ti ibani né ca Dios. C "ne bisuí' cabe gui naro'ba', ne bilá cabe de ra ñati cabe ne espada. Ne cani ridxibi para ucaa lú la? bicaa lú ca sin nidxibi ca' dede gunda binidé ca ca dxu ni bicaa lú laaca'. b= !Irá cabe bini cre cabe Dios. Nga runi gunda gudixhe dxí cabe rey, ne bini mandar cabe jneza, ne ucané Dios laacabe casi bidii stiidxa zacané laacabe. Ne laca bini cre cabe, nga runi gunda biseegu cabe ruaa lion, #? Xi ru zanda gabe laatu ya'. Ñuuladxe ñue nia laatu de Gedeón ne Barac ne Sansón ne Jefté ne David ne Samuel ne ca profeta. Peru ma qué zanda. "= Zaqueca Rahab, gunaa dxaba que, bilá dxi binitilú irá binni xquidxi purti bini cre Dios ne bichagalú ca xpinni be dxi yeundaachi ca ndaani xquidxi.  Ne laca purti bini cre ca binni Israel Dios, nga runi biaba lindaa sti guidxi Jericó dxi bidii ca vuelta guidxi que gadxe gubidxa. K Ne laca purti bini cre cabe Dios, nga runi gunda udi'di cabe Nisadó' Xiñá que, casi ñaca nidi'di cabe ra nabidxi. Ne ra ucala'dxi ca binni Egipto nidi'di casi udi'di cabe la? bilaahua ca'. B} Ne laca purti bini cre be Dios, nga runi bi'ni be ni gudxi Dios laabe, biné' be rini irá ra puerta sti ca binni Israel dxa gueela que, ti qué guiuu ángel guuti lugola stica'. ]3 Ne laaca purti bini cre be Dios, ngue runi biree be de ndaani guidxi Egipto sin nidxibi be rey que neca cadxiichi né laabe, ne bidxii lú be neza ze be purti casi ñaca cayuuya be Dios neca qué rihuinni. 3 Para laabe la? jma risaca acaná be casi ucaná Cristu, que ñapa be irá ni nuu ndaani guidxi Egipto, purti bicaa ique be ni chi udii Dios laabe. %C Purti neca ñeche né be irá ni ñapa be, peru chupa chonna si gubidxa, ne qué ñuula'dxi Dios ni. Ne pur nga ulí be acaná né be ca binni xquidxi be. }s Ne zaqueca bini cre Moisés Dios dxi ma huaniisi, ngue runi qué ñuula'dxi ñaca xiiñi xiñi dxaapa rey Faraón. M Ora gule Moisés la? biiya bixhoze be ne jñaa be pabiá' galán laabe, para bicaachi ca laabe chonna beeu, ne qué nidxibi ca ni na rey Faraón. Bi'ni cabe zaqué purti bini cre cabe Dios. b= Dxi mayaca gati José bietenala'dxi gudxi Dios laa napa ca israelita xidé iree ca de ndaani guidxi Egipto, para gudixhe xi guni né cabe dxita sti dxi iree cabe. Bi'ni be zaqué purti bini cre be ni uní' Dios que. 1 Jacob laca purti bini cre Dios, nga runi dxi ma chi gati uluu ndaaya iropa xiiñi José, ne neca ma lu ti bastón zucá be peru bisisaca be Dios. % Dxi uluu Isaac ndaaya Jacob ne Esaú ne gudxi laaca xi chi aca dxi ma guti la? gunda uní' Isaac de ni chi aca ru purti bini cre Dios. <q Bi'ni be zaqué purti ma runibiá' be Dios ne ma nanna be dede gue'tu zanda usibani. Zacá zanda gabi nu casi ñaca guti Isaac ne bigueta bibani para ucuaa bixhoze laa sti tiru. 5e “De Isaac nga uzulú idale xiiñi lu'.” p Y Chiqué bitiidi Dios Abraham ti prueba para gu'ya pa dxandí runi cre be laa, ne bihuinni dxandí runi cre be. Purti uná be udixhe be tobi lucha xiiñi be para nusiga'de be laa Dios, neca ma gudxi Dios laabe, na rabi laabe: G  sínuque ucala'dxi cabe ti guidxi ni jma galán, o zanda gabi nu guidxi ni nuu ibá'. Ne pur nga runi qué rituí lú Dios aca Dios stícabe. Ne ma naguixhe chaahui ti guidxi para laacabe.  ! Purti pa nucaa ique cabe nibigueta cabe guidxi ra biree cabe la? ñanda ca nibigueta cabe raqué. Peru cadi nga di nga ni ucala'dxi cabe, L  Purti ni iní' zacá la? rihuinni cabeza chu' ndaani xquidxi pe'.   Irá cabe guti cabe runi cre ru cabe Dios. Neca ca'ru icaa cabe ni bidii stiidxa Dios zudii laacabe, peru casi ñaca biiya cabe ni de zitu ne bieche né cabe ni. Ne uní' cabe cadi ndaani guidxilayú ri nga xquidxi cabe sínuque zidi'di si cabe ndaani ni.  Zacá ridu'ya nu neca nabé ma huaniisi Abraham para gapa xiiñi', peru beda idale xiiñi casi luceru ne casi yuxi sti nisadó'. ?w Laca zanda guietenala'dxi nu, qué ñanda ñapa Sara xiiñi'. Peru neca ma udi'di de ra ñapa be xiiñi be la? beda gapa be tobi purti bini cre be zuni Dios ni ma gudxi laabe. }s Bi'ni be zaqué purti cá lú be icaa be guidxi ni bicuí Dios para laabe ibá', guidxi ni qué ziuu dxi initilú.  Ne neca casi ñaca nuu be xquidxi binni, peru biaana be ndaani guidxi ni ma gudxi Dios laabe zudii laabe que. Biaana be raqué purti bini cre be Dios, neca ndaani carpa si uleza be, ne zaqueca uleza ca xiiñi be, Isaac ne Jacob, purti ne laaca bidii stiidxa Dios. 6e Abraham laca purti bini cre Dios, nga runi bizuuba stiidxa'. Biree de xquidxi sin ganna paraa che', ucuaa neza, uyé guidxi ni gudxi Dios laa zudii laa ne ca xiiñi'. \1 Ne laca purti bini cre Noé Dios, nga runi bizuuba stiidxa Dios ra gudxi Dios laa xi chi aca. Ne neca ca'ru gu'ya be ni, peru bi'ni be ni na Dios, bizá' be arca ra bilá né be binni lidxi be que. Pur modo bini cre be que bisihuinni be pabiá' cuchee binni guidxilayú, ne bieche né Dios laabe, purti rieche né cani runi cre laa. /W Peru qué zanda guni binni ni riula'dxi Dios pa qué runi cre. Purti para idxiña cabe laabe la? napa cabe xidé guni cre cabe nuu be ne rulabi be cani uyubi laabe. }s Ne laca purti bini cre Enoc Dios, nga runi undisa Dios laa, yené laa ibá' sin ñati, ne biyubi cabe laa, peru qué nidxela cabe laa, purti ma undisa Dios laa. Lu Xqui'chi Dios rabi laanu, ante che be ibá', uyuula'dxi Dios ni bi'ni be. dA Rarí chi du'ya nu modo bini cre caadxi de ca bixhoze gola nu chiqué. Purti bini cre Abel Dios, nga runi jma uyuula'dxi Dios ni bisiga'de be laa, que ni bisiga'de Caín. Ne pur nga runi uní' Dios ma nayá ladxidó' be, ne ucuaa ni bisiga'de be laa que. Zacá ridu'ya nu neca ma guti be peru de yanna ruzeete cabe pabiá' bini cre be Dios. !; Runi cre nu Dios, nga runi nanna nu uyá' guidxilayú ra uní' be gaca ni. Dxi ca'ru iní' be, qué nihuinni gasti', peru yanna ma ridu'ya nu ni. L~ Bieche né Dios ca bixhoze gola nu chiqué purti bini cre ca laa. ?} y Pa dxandí runi cre nu Dios la? qué zagú' xa ique nu de ni cabeza nu udii be laanu, ne neca ca'ru ihuinni irá ni, peru casi ñaca ma cadu'ya nu ni yanna, purti runi cre nu laabe. |% 'Peru laanu la? cadi zeeda nu lade cani ribigueta atrá ne rinitilú, sínuque lade cani napa enda nabani ni qué zaluxe purti runi cre.{ &Zabani cani ma bia ladxidó' purti runi cre ca'.Peru ni ibigueta atrá la? ma qué zieche nia dia' laaca', na Señor. }zs %Cá ca diidxa ri lu Xqui'chi Dios:Nagueenda zeda dxiña dxi nexhe gueeda Señor.Ma qué zandaa di'. jyM $Naquiiñe cadi ixhacala'dxi tu, ti ganda guni tu ni na Dios ne icaa tu ni ma uní' zudii laatu. x  #Ne pa zacá uzá tu chiqué la? zaqueca guni tu yanna, ne cadi usaana tu de guni cre tu Dios, purti naro'ba ni chi udii laatu. Nw "Ne zaqueca qué nusaana tu ca hermanu ni bieguyoo, ne qué niguu xa ique tu dxi ucuaa cani nanala'dxi laatu stitu, purti nanna tu jma galán ni napa tu ibá', ne ngue la? qué ziuu dxi initi lú. v7 !Gunaaze cabe caadxi de laatu, bininá cabe laaca ne bini burla cabe laaca nezalú binni, peru qué nusaana tu laaca', sínuque biaana né tu laaca'. u Peru laguietenala'dxi dxi nacubi binibiá' tu stiidxa Cristu, qué nixhacala'dxi tu, neca nabé naná ni udi'di tu. Wt' Nabé naná zaca para cani cuchee ora gueda guiaba ca lu ná Dios ni nabani. Xs) Ma nanna nu ca diidxa ni uní' Dios chiqué: “Xcuenta nuu ni, ne naa uquixe ni laacabe”, na be. Ne laca cá ca diidxa ri lu gui'chi': “Zuzuhuaa ca xpinni Dios nezalú para iní' ca xi huayuni ca'.” 3r_ Ne pa zacá bi'ni cabe cani bichee né ley sti Moisés la? jma rusi naná zaca para cani udxii deche Espíritu sti Dios ni nadxii laaca', ne casi ñaca ruutu ñee ca Xiiñi Dios purti qué rulabi ca rini ni bixhii para ihuinni dxandí zuni Dios ni ma uní'. Ne laca rini que bisiá ladxidó' ca'. q) Chiqué pa uchee né tuuxa ley sti Moisés, ne iní' chupa o chonna dxandí ni la? maca zigati ngue, ne neca ninaba be nilá be, qué ñanda. zpm Ne pa nuu tu guni zacá la? ganna dxichi zusaba ná Dios laa dxi usaba gui para unitilú irá ni bicaa lú laa. o Purti pa ma nanna nu xii nga jneza, peru uyubi nu uché' nu la? ma gasti zanda usiga'de nu Dios para guiaxa stonda nu. En Ne cadi guni nu casi cani rusaana de che cultu, sínuque cada tobi acané stobi para indisa ique, ne jma rusi yanna purti cadu'ya nu ma zeda dxiña dxi gueeda Jesucristu Señor stícanu. cm? Ne naquiiñe ucá' ique nu acané saa nu para ganaxhii nu jma, ne guni nu ni nacha'hui'. l  Yanna, inaaze dxiichi nu ni ma runi cre nu, purti nanna nu qué zaguite si ni bidii stiidxa laanu, sínuque zuni ni ma uní'. [k/ Nga runi idxiña nu ra nuu Dios de idubi ladxidó' no, ne guni cre pe nu zacané laanu, purti ma bisiá rini sti Cristu ladxidó' no de irá ni biché' nu, ne ma bia cuerpu stinu ne nisa yá ra uyú' nisa nu. Lj Ne ma napa nu ti sacerdote gola ni nuu para gu'ya ca xpinni Dios. Ti! Ra guti be que la? bixhele be ti neza cubi para laanu, ne ma biu' nu lu neza sti enda nabani que dede guiu' nu ibá'. Zanda gabi nu ma undadi be cortina ni ucuá ndaani yu'du que, ne ma zanda guiu' nu. dhA Chiqué la? sacerdote gola si zanda chu' ndaani Lugar Ra Jma Nandxó' sti yu'du que. Peru yanna laanu, hermanu ca', ma zanda chu' nu Lugar Ra Jma Nandxó' ni nuu ibá', purti bixhii Jesucristu rini sti pur laanu. g! Zacá nga laani, pa ma bixhá Dios stonda nu la? ma cadi naquiiñe quixhe nu xiixa lu altar para guiaxa stonda nu. Idxiña nu ra nuu Dios "Z~}}7|{{$zyxxw1vv^v uuBtUsrrdqdppConmm!lbkjiirihrggg6fffTeeCddmdccb5aqa`__C^^ ]\\\ [[&ZZYY!XWW]W VV?UTT|SSRRWQ{QPwOORNNMMSLLL"KK!JJI=HGGFF2EE0DDDCCaBBAA)@??z>>h>==7<<< ;::i99+887i6655f5>4333,22W1~1"00a0/f...r.?--<,,m+**P))s((N( ''>&&v%%P$|$#q#("H!!^! dynYhe 9@B\ VxcJ f 3 E 0NN{6c"}s%Bixhoze biseenda naa ne laca laa rusihuinni tu naca'. Qué huayuu dxi guna diaga tu stidxi be nin gu'ya tu lú be, =s$Peru napa rua' sti testigu ni jma rusi nandxó' que laabe ne nga nga ca milagru ni cayune ri'. Bisaana Bixhoze cani ladxi naya gune cani, ne rusihuinni cani Bixhoze biseenda naa. +O#Beda usiidi Juan binni ximodo naa casi ñaca beda uzaani lade tu ti ganna tu tu naa. Ne bisiguenda tu bieche né tu ni bisiidi be, peru chupa chonna si gubidxa. }s"Neca qué ñuu binni guidxilayú ñaca testigu stinne', nihuinni tu naca', peru cayabe ndi laatu ti ganda ilá tu. U #!Laatu biseenda tu tu yení' né Juan, ne laabe gudxi be laatu tu naa. I   Nuu stobi ni rusihuinni tu naa, ne nanna dxandí ni riní' be. B Qué nisaca ni ninié de laca naa pa naa sia' canié ni. O Qué zanda gune gasti de naa sia', sínuque modo rabi Bixhoze naa udxiiba donda, zacá rune'. Ne jneza rudxiiba donda purti qué rune ni racaladxe sínuque rune ni na Bixhoze ni biseenda naa.  ne zaree ca'. Ni bi'ni jneza la? ziasa ibani, peru ni qué ñuni jneza la? ziasa quiba donda ique. Irá ni rusihuinni tu naca Jesús jMCadi idxagayaa tu nga, purti zadxiña dxi guna diaga irá cani nuu ndaani ba' stidxi Xiiñi be, nUNe laca gudixhe be ladxi ná Xiiñi be udxiiba donda, purti laa nga Hombre Biseenda be guidxilayú. nUPurti cásica napa Dios poder udii enda nabani la? zacaca bidii poder Xiiñi para udii enda nabani. Ne gabe ca' laatu, zadxiña dxi, ne yanna nga laani, zuna diaga gue'tu stidxi Xiiñi Dios, ne tu ucaa diaga ni la? zabani. xiNe laca na Jesús: ―Chi tidxe ca' laatu, tu ucaa diaga stiidxa' ne guni cre ni biseenda naa la? ma napa enda nabani ni qué zaluxe. Ne ma qué zagui'ba donda ique, sínuque ma biree de lu ná enda guti, ma biuu lu ná enda nabani. ti usisaca irá binni Xiiñi be casi rusisaca ca laabe. Ne tu qué usisaca Xiiñi be ni biseenda be la? laca qué rusisaca laabe. {oQué rudxiiba be donda ique iruti', sínuque bisaana be ni lu ná Xiiñi be ti ma laa gudxiiba donda ique binni, mSCásica rindisa be gue'tu para usibani be la? zacaca rudii Xiiñi be enda nabani cani racala'dxi'. Nadxii be Xiiñi be ne ruluí' be laa irá ni runi be, ne zuluí' ru be laa ni jma nandxó' que cani bi'ya tu ca para idxagayaa tu. COraque na Jesús rabi laacabe: ―Gabe ca' laatu, qué zanda di guni Xiiñi Dios gasti de laa si, pa qué gu'ya guni Bixhoze ni, purti ni runi Dios Padre la? ngue ca runi Xiiñi'. V~%Oraque jma rusi gucala'dxi ca judíu ñuuti ca laabe, cadi purti si qué rapa be dxi enda riziila'dxi sínuque laca purti na be Dios nga Bixhoze be ne zacá runi be laabe Dios. Irá ni zeeda de Dios `}9Peru na be rabi be laaca': ―Dede yanna cayuni Bixhoze dxiiña' ne naa laca cayune'. ~|uNe pur ngue uzabi nanda ca judíu Jesús ne gucala'dxi ca ñuuti ca laabe, purti bi'ni be ni dxi enda riziila'dxi'. O{Oraque biree hombre que, yetidxi ca judíu Jesús bisianda laa. CzBigueta biiya Jesús laabe ndaani yu'du ro' para na rabi laabe: ―Biaa, ma bianda lu'. Yanna ma cadi guchee rou', para cadi gueeda sti enda huará luguiá lu jma naná que ni gupu ca. iyK Peru qué ganna be tu bi'ni ni, purti ma qué guinni Jesús raqué. Ma biaazi lade binni. Mx Oraque na ca': ―Tu gudxi lii indisa lu jluuna lu ne sa lu'. hwI Para rabi be laaca': ―Ti hombre bisianda naa, ne laa gudxi naa indisa jluuna ne saya'. vy Ora bi'ya ca judíu dxa hombre bianda que la? na ca': ―Cadi jneza cayuni lu nua lu jluuna lu dxi enda riziila'dxi'. guG Ne oraqueca bianda hombre que ne ucuaa jluuna zie né. Ne uca ni dxi enda riziila'dxi'. QtOraque na Jesús rabi laabe: ―Biasa, gundisa jluuna lu ne uzá. sPara na be: ―Señor, qué gapa dia' tu cu' naa ndaani tanque ca ora caniibi nisa. Laga ziaa la? mápeca biete stobi. yrkOra bi'ya Jesús laabe ne nanna ma xadxí nexhe be raqué la? na rabi laabe: ―Ñee racala'dxu guianda lu la? KqNe nuu tobi hombre raqué ma raca treinta y ocho añu de huará. $pAPurti gatigá riete ti ángel ndaani tanque que ne runiibi nisa ni da' ndaani ni, ne tu chu' ndaani ni casi iluxe iniibi ni la? zianda de intiica cayaca. oNexhe stale binni huará ndaani ca corredor que. Nuu ni nacheepa lú, ni nachiita ñee ne xuta'. Cabeza ca iniibi nisa ni da' raqué. nNuu ti tanque gaxha de ra puerta ra riuu ca dendxu ndaani guidxi que. Diidxa hebreu la? lá ni Betesda. Ne napa ni gaayu corredor. Rm Biluxe si ca nga la? uyé Jesús Jerusalén ra cayaca saa sti ca judíu. \l16Ma ne ndi rairopa milagru guni Jesús Galilea dede dxi bigueta de Judea.k/5Oraque bietenala'dxi be bia' óraque pe nga gudxi Jesús laabe zianda xiiñi be. Ne bini cre be Jesús, laabe ne irá xixé binni lidxi be. j!4Para unaba diidxa be laaca pora ti bizulú cayanda xiiñi be que. Ne óraque na ca': ―Neegue bia' la una ma qué ñuu be xindxá'. ^i53Neza ru ze hombre que, yechagalú ca xpinni laa ne na ca': ―Ma bianda xiiñi lu'. mhS2Para rabi be laa: ―Guyé, zianda xiiñi lu'. Ne bini cre ni gudxi be laa que, ne biree ze'. _g71Oraque na xpinni rey que rabi laabe: ―Chuu guiuba, Señor, ante gati xiiñe'. Wf'0Para rabi be laa: ―Pa qué gu'ya tu seña ne milagru la? qué zuni cre tu. e#/Ora gunna hombre que ma bigueta be de Judea ma nuu be Galilea la? uyé ra nuu be ne gudxi laabe chiné be laa usianda be xiiñi ma cayati. d .Bigueta uyé be Caná de Galilea ra bi'ni be nisa que vinu. Ne ndaani guidxi Capernaum nexhe xiiñi ti xpinni rey huará. c-Ne ora yendá be Galilea bichagalú ca binni Galilea laabe, purti biiya ca irá ni bi'ni be Jerusalén ra yegapa ca saa que. Ob,purti laca laabe na be, que rusisaca cabe ti profeta ndaani xquidxi. Ga+Gudi'di si chupa gubidxa que, biree be uyé be Galilea, l`Q*Ne óraque rabi cabe gunaa que: ―Ma cadi pur ni gu'dxu siou' laadu runi cre du sínuque ma de ruaa pe be bina diaga du ni, ne nanna dxichi du laabe nga ni zeda ulá binni guidxilayú. Ra bisianda Jesús xiiñi ti xpinni rey A_})Ne jma rusi stale binni bini cre laabe pur ni uní' be. p^Y(Ne ora yendá ca ra nuu be unaba ca laabe guiaana né be laaca'. Para biaana be raqué chupa gubidxa. ] 'Ne stale binni de guidxi que bini cre laabe pur ni gudxi gunaa que laaca', ra na gunaa que gudxi be laa irá ni huayuni. \&Yanna naa cuseenda laatu chi ndee tu guela ra cadi laatu uluu tu biní. Adxé tu uluu biní, peru ma beda guiuu tu lú ni. ][3%Rarí pe nga riaba dichu que: “Adxé tu riguu biní, ne adxé tu ribee guela.” Z$Ni chi ndee guela ca la? nga nga cani uchiña binni ra nuaa para icaa ca binni ca enda nabani ni qué zaluxe. Ne laabe zapa be enda nayeche' purti nga nga chi caa be saca bi'ni be dxiiña que, laabe ne ni bizulú byuí' né ca binni que stiidxa Dios. Y5#Laatu na tu riaadxa ru stapa beeu para iree guela. Peru naa rabe laatu: Laindisa lú, laguuya ca ñaa ca gu'ya tu ma nuu cani para iree cani guela. xXi"Peru óraque rabi be laaca': ―Endaró stinne nga gune ni na ni biseenda naa, ne gunduuxe dxiiña sti'. mWS!Para na caadxi discípulu rabi xcaadxi que: ―Lácaxa nuu tu gueda saana endaró para laabe. NV Para rabi be laaca': ―Napa ti endaró. Qué ganna tu xi laa. ]U3Laga ze gunaa que na ca discípulu stibe rabi laabe: ―Gudá' gou', Maistru. FTPara biree ca ndaani guidxi que uyé ca ra nuu Jesús. vSe―Latá' gu'ya tu ti hombre ni gudxi naa de irá xixé ni huayune'. Nanna pa cadi ndi nga Cristu ya'. nRUOraque bisaana gunaa que rii sti' ne uyé ndaani guidxi. Ne biiya nuu caadxi hombre raqué para na: \Q1Ra cayuí' cabe diidxa que beeda ca discípulu stibe ne bidxagayaa ca cayuí' né be gunaa que diidxa', peru nin tobi de laaca qué ninaba diidxa ca laabe xi canaba diidxa be gunaa que o xi cayabi be laa. FPOraque rabi be laa: ―Laape be nga caní' né be lii. OPara na gunaa que rabi laabe: ―Nanna ziuu dxi gueeda Mesías ni rabi cabe Cristu que, ne ora gueeda be zusiene be laadu irá ni. rN]Dios Espíritu laa, ne tu usisaca laabe la? naquiiñe chi nanda ni jneza ne guni ni de idubi ladxidó'. PMZadxiña dxi, ne yanna nga laani, cani dxandí racala'dxi usisaca Dios la? naquiiñe guni ni modo racala'dxi be, ne guni ni de idubi ladxidó', purti ca nga nga cuyubi Dios, cani usisaca laa zacá. LyLaatu rusisaca tu ni qué runibiá' tu, peru laadu rusisaca du ni runibiá' du, purti de lade ca judíu iree ni ulá. K5Para rabi be laa: ―Señora, bini cre ni chi tidxe lii ri'. Zadxiña dxi nin ca lu dani ri', nin ca Jerusalén qué zusisaca cabe Dios Padre. uJc―Ca bixhoze gola du la? lu dani ri bisisaca ca Dios, peru laatu na tu Jerusalén nga usisaca binni Dios. MI―Señor, zuluá' sia' profeta lii, na gunaa que rabi laabe. `H9Purti ma gaayu xheelu gupu' ne ni nabeza neu yanna ri la? cadi xheelu'. Jneza uníu'. iGKOraque na: ―Qué gapa dia' xheela'. ―Jneza uníu', rabi be laa, ―qué gapu xheelu'. >FwPara rabi be laa: ―Yetidxi xheelu ti gueedu'. EOraque na gunaa que rabi laabe: ―Señor, dané naa nisa ni nou' ca para cadi gate rua' nisa ne ma cadi gueda caa nisa bizé ri'. DPeru tu gue nisa ni gudiee laa la? ma qué ziuu dxi gati nisa, purti de nisa que ziale nisa ni rudii enda nabani ni qué zaluxe. JC  Para rabi be laa: ―Tutiica gue nisa ri la? zati ru nisa. B Lácaxa jma nandxó' lo que bixhoze du Jacob ni bidii bizé ri laadu. Laa güe' nisa stini, ne laca güe' ca xiiñi ne ca xhiuze. *AM Oraque na gunaa que rabi laabe: ―Señor, peru cadi neu ni cuee neu ni, ne nabé guete bizé ri'. Paraa nga nou' ricoou nisa ni rudii enda nabani ca ya'. '@G Para rabi be laa: ―Pa lii ñannu xi cudii Dios binni, ne ñannu tuu nga canaba lii nisa gue la? ninaba lu laa, ne laa nudii lii nisa ni rudii enda nabani. @?y Oraque na gunaa que: ―Ximodo ndi ya'. Lii nacu judíu ne naa naca samaritana ne canaba lu naa nisa gueu' la? Uní' gunaa que zaqué purti qué raca llevar ca judíu ca samaritanu. W>'Qué guinni ca discípulu stibe, ze ca ndaani guidxi, zisí ca endaró. r=]Raqué zuba be beda caa ti gunaa de Samaria nisa. Para rabi be laa: ―Bisiga'de naa caadxi nisa guee'. <Ne raqué nuu bizé sti Jacob. Nabé ma bidxaga be tantu ma guzá be ne mayaca ganda galaa dxi ngue, para gurí be ruaa bizé que. o;WYendá be ti guidxi sti Samaria lá Sicar ni nuu gaxha de layú ni bisaana Jacob para José xiiñi'. 0:[Ne napa be xidé tidi be Samaria. 19]Para biree be Judea bigueta be Galilea. F8neca cadi laabe caguu nisa be sínuque ca discípulu stibe. t7 cGunna Señor ma gunda diaga ca fariseu jma stale discípulu cayapa ne jma stale binni caguu nisa que Juan, -6S$Tu runi cre Xiiñi be la? napa enda nabani ni qué zaluxe, peru tu qué uzuuba stiidxa Xiiñi be, qué zapa di enda nabani, sínuque xiana stibe nuu luguiá'.G5#Nadxii Dios Xiiñi, ne ma gudixhe irá xixé lu ná Xiiñi'. b4="Ni biseenda Dios la? rui' stiidxa Dios, purti ruchá Dios ladxidó' de Espíritu Santu. Y3+!Peru ni ricaa stiidxa be la? riní' de idubi ladxidó' ni runi Dios nga jneza. Y2+ Ne rui' né be binni ni bi'ya be ne ni bina diaga be, ne iruti runi cre laabe. U1#Jma risaca ni beeda de ibá' que irá xixé binni. Ni za de guidxilayú la? binni guidxilayú laa, ne rui' stiidxa guidxilayú, peru ni beeda de ibá' la? laa huaxa jma risaca que irá xixé binni. L0Cada dxi naquiiñe quiba be jma ne naa guiete'. Ni beeda de ibá' /}Ra ti enda xheela nabé rieche xhamigu novio ni zuhuaa raqué cucaa diaga ni caní' novio. Zacaca nga ma cayeche yanna. d.ALaaca tu nanna tu unié cadi naa dia' nga Cristu, sínuque bisá niru si Dios naa lú be. e-CPara na be rabi be laaca': ―Qué zanda icaa binni gasti pa qué gueeda ni de ibá'. 7,gNe uyé ca ra nuu Juan, na ca rabi ca laabe: ―Maistru, ma caguu nisa dxa hombre ni uyuu né lii cherica Jordán, dxa ni byuí' lu stiidxa que, ne irá binni cayé ra nuu. +Ucuaa yú né ca discípulu sti Juan caadxi judíu tu jma riquiiñe enda riguu nisa sti', sti Juan la? o sti Jesús. %*ECa'ru guieguyoo be dxi que. )Juan laca caguu nisa ti lugar lá Enón gaxha de Salim purti raqué da' zia' nisa, ne cadxiña cabe laabe ne caguu nisa be laaca'. (Udi'di si ngue la? yené Jesús ca discípulu sti Judea, ne biaana né be laaca raqué, ne uluu nisa be binni raqué. w'gPeru ni runi jneza la? zie ra nuu biaani ti gu'ya irá xixé binni zeeda dxiiña sti de Dios. Jesús ne Juan l&QIrá ni runi ni cadi jneza la? nanala'dxi biaani' ne qué zie ra naya'ni ti cadi ihuinni ni runi. %#Ma dxi'ba donda ique cani qué runi cre purti beeda biaani guidxilayú peru jma gunaxhii ca guelacahui que biaani, purti malu ni runi ca'. 0$YTu runi cre Xiiñi be que la? qué zagui'ba donda ique, peru tu qué runi cre Xiiñi be que la? maca dxi'ba donda ique purti qué runi cre tobi lucha Xiiñi be. r#]Biseenda be Xiiñi be guidxilayú cadi para udxiiba donda ique binni, sínuque para ilá binni pur laa. <"qPurti nadxii xhaata Dios binni guidxilayú ngue runi bidii tobi lucha Xiiñi', ti irá tu guni cre Xiiñi be que la? cadi initilú sínuque gapa enda nabani ni qué zaluxe. {!oti irá ni guni cre laabe, cadi initilú sínuque gapa enda nabani ni qué zaluxe. Nadxii Dios binni guidxilayú y kCásica gundisa Moisés beenda ndaani gui'xhi chiqué, zaqueca nga naquiiñe indisa cabe Hombre Biseenda Dios, ) Iruti huagui'ba ibá' pa cadi ni biete de ibá' ne nga nga Hombre Biseenda Dios, ne ibá' nga jlugar be. Ne naa nga Hombre Biseenda Dios que.  Pa huayabe laatu cosa de guidxilayú ne qué runi cre tu la? ximodo ñanda ñuni cre tu pa ñabe laatu cosa de ibá' ya'. {o Gabe ca' lii riní du de ni nanna du, ne rui né du laatu ni bidu'ya du, peru qué runi cre tu ni rabi du laatu. pY Para na Jesús rabi laabe: ―Lii naca lu ti maistru sti ca binni Israel ne qué riene lu ni la? :o Oraque na be: ―Ximodo zanda gaca ndi ya'. Bi rundubi ladu tiisi ne runa diaga lu rixidxi, peru qué gannu padé zeeda nin paraa che'. Zacaca nga irá tu gale de Espíritu. DCadi idxagayaa lu ti rabe lii naquiiñe gale tu sti tiru. W'Ni gale de cuerpu la? cuerpu laa, ne ni gale de Espíritu la? espíritu laa. Bigueta na Jesús rabi laabe: ―Gabe ca' lii, tu qué gale de nisa ne de Espíritu, qué zanda di chu' ra runi mandar Dios. wOraque na be: ―Ximodo zanda gale ti hombre ora ma huaniisi ya'. Zanda xa guiuu ndaani jñaa ne gale sti tiru. }sPara na Jesús rabi laabe: ―Gabe ca' lii, tu qué gale sti tiru la? qué zanda di chu' ra runi mandar Dios. @yTi gueela uyé be ra nuu Jesús ne rabi be laa: ―Maistru, nanna du lii nga maistru ni beeda de Dios purti iruti ñanda ñuni ca milagru ni ru'nu ri pa ñaca cadi nuu né Dios laa. h KChiqué uyuu tobi hombre de ca fariseu lá Nicodemo. Naca be tobi de ca xaíque sti ca judíu. wgne qué riquiiñe be tu gabi laabe xi naca binni, purti maca nanna be xi nuu ndaani ladxidó' cada tobi.[/Peru huaxié' gupa be confianza laaca', purti runibiá' be ladxidó' irá binni,  Ca dxi uyuu be Jerusalén dxi saa pascua que, uyuu stale tu bini cre laabe purti biiya ca ca milagru ni bi'ni be raqué. PNgue runi dxi laabe ma biasa be de lade gue'tu que bietenala'dxi ca discípulu stibe ni uní' be ca, ne óraque bini cre ca ni, ne bini cre ca Xqui'chi Dios ni ucuá chiqué. Runibiá' Jesús irá' W'Peru laabe cuchaaga be cuerpu stibe yu'du que ne nga nga ni cuzeete be.  Oraque na ca judíu: ―Cuarenta y seis añu bicuí cabe yu'du ri' ne lii nou' lu chonna si gubidxa zandisa lu ni la? [ /Para rabi be laaca': ―Lauxhá yu'du ri', ne lu chonna gubidxa zandisa ni.  Para na ca judíu rabi laabe: ―Yáquexa cayu'nu irá ndi la? xi seña udiiu laadu para ganna du napu derechu gu'nu cani.  Oraque bietenala'dxi ca discípulu stibe cá ni lu Xqui'chi Dios sicarí': “Tantu racaladxe gapa li'dxu dede runduuxe ni naa.” i KNe rabi be cani cutoo paloma: ―Lacuee irá ndi rarí'. Cadi guni tu lidxi Bixhoze yoo guiaa. >uPara bi'ni be ti chicote de doo, guladxi né be ni irá xixé ca' ne ca dendxu stica ne ca xpuey ca', ne bitiixhi be jmexa cani ruchaa xpueltu binni ne bicheeche be xpidxichi ca'. Ne ora biuu be ndaani yu'du ro' biiya be nuu cani cutoo buey ne dendxu' ne paloma, ne cani cuchaa bidxichi, zuba ca ruaa jmexa ca'. S Ma zeda yuba pascua, saa ro' sti ca judíu, uyé Jesús Jerusalén. )K Uca si ngue uyé be Capernaum, laabe ne jñaa be ne ca bi'chi be ne ca discípulu stibe. Biaana cabe raqué chupa chonna gubidxa. Bisiá Jesús yu'du ro' 0Y Nga nga primé milagru ni bi'ni Jesús. Ne guca ni ndaani guidxi Caná de Galilea. Raqué biluí' be pabiá' nandxó' be, ne bini cre ca discípulu stibe laabe. F ne na rabi laa: ―Irá binni casi uzulú qui'zi rudii vinu cha'hui', ne ora ma güe' cabe stale la? óraque ru rudii vinu ni huaxié' galán. Peru lii deru cudiiu vinu ni jma nacha'hui'. &E Bini prueba mayordomo vinu ni deru uca que, ne qué ganna xidé ni, peru cani udaa nisa ndaani tinaja que nanna xii ni. Oraque guridxi mayordomo que novio, mSOraque rabi be laaca': ―Lacuee caadxi yanna ne lachiné ni ra nuu mayordomo. Para yené cabe ni. `9Ne na Jesús rabi laacabe: ―Lauchá ca tinaja ca de nisa. Ne bichá tipa cabe cani. -Zuhuaa xhoopa tinaja de guie ni riquiiñe lu costumbre de enda ria'ri sti ca judíu raqué. Cada tinaja que riné chupa o chonna rii nisa. ]~3Oraque na jñaa be rabi cani canaguiizi que: ―Laguni intiisi gabi be laatu. m}SPara na Jesús rabi laabe: ―Cadi ga'bu naa xi gune, Amá, purti ca'ru idxiña hora stinne'. ^|5Ne ora bibidxi vinu raqué la? na jñaa Jesús rabi laa: ―Ma qué gapa cabe vinu. R{Laca bini invitar cabe Jesús ne ca discípulu sti' ra enda xheela que. mz URabionna gubidxa que uca ti enda xheela ndaani guidxi Caná de Galilea, ne nuu jñaa Jesús raqué. !y =3Ne na be: ―Gabe ca' laatu de ca yanadxí zuuya tu zuxele ibá', ne ca ángel sti Dios cagui'ba ca ne cayete ca xa ique Hombre Biseenda Dios.x 2Para rabi be laa: ―Purti si gudxe lii biiya lii xa'na yaga du'ga ma bini cre lu la? Chi guuya rou' cosa ni jma nandxó' que nga. lw S1Oraque na Natanael rabi laabe: ―Maistru, lii nga Xiiñi Dios. Lii nga Rey sti binni Israel. 2v _0Oraque na Natanael rabi Jesús: ―Paraa binibiá' lu naa ya'. Para na Jesús rabi laa: ―Ante cuidxi Felipe lii, ora nuu lu xa'na yaga du'ga que, maca biiya lii. u /Ora bi'ya Jesús zidxiña Natanael laa na: ―Laguuya ndi nga tobi ni dxandí pe naca binni Israel, laabe qué rusiguii be. st a.Para na Natanael rabi laabe: ―Zanda xa iree ni iquiiñe de Nazaret. ―Gudá' gu'yu', rabi be laa. Xs +-Yeyubi Felipe Natanael, ne ora bidxela be laa rabi be laa: ―Ma bidxela du dxa hombre de ni bicaa Moisés lu gui'chi ra cá ca ley ne ni bizeete ca profeta que, ne laabe nga Jesús xiiñi José de Nazaret. Hr  ,Felipe laca binni Betsaida laa, xquidxi Andrés ne Pedru. vq g+Sti dxi que na Jesús che Galilea, ne ra ze be que bidxaaga be Felipe para rabi be laa: ―Dananda naa. ^p 7*Ne yené be laa ra nuu Jesús. Oraque biiya dxí Jesús laa ne na: ―Lii nga Simón, xiiñi Jonás nja', peru ma chi iree lá lu Cefas (didxazá la? ñabi be laa Pedru). Ra guridxi Jesús Felipe ne Natanael |o s)Nirudó' yeyubi be Simón bi'chi be ne rabi be laa: ―Ma bidxela du Mesías ni rabi cabe Cristu ni ulí Dios que. {n q(Tobi de ca discípulu ni bina diaga ni uní' Juan ne yenanda Jesús que la? lá Andrés bi'chi Simón Pedru. m ;'Para rabi be laaca': ―Latá' gu'ya tu. Oraque yeguuya ca paraa biete be. Ne biaana né ca laabe dxi que purti ma huadxí ngue, bia' las cuatro. l 5&Ora bidxigueta lú be biiya be zeda nanda ca laabe, gunaba diidxa be laaca', na be: ―Xi ruyubi tu. Para na ca': ―Maistru, tu ralidxi biete lu'. Ok %Ne bina diaga iropa cabe ni uní' Juan, para yenanda cabe laabe. uj e$ora zidi'di Jesús neza que, para biiya dxí Juan laabe ne na: ―Laguuya', ndi nga Dendxu huiini sti Dios. Qi #Bigueta sti dxi que, zuhuaa né Juan chupa de cani canazá né laa dh C"Naa biiya laabe ne ma gudxe binni deque laabe nga Xiiñi Dios. Cani bizulú yenanda Jesús Lg !Ca'ru gunebia'ya laabe, peru ni biseenda naa gueda nduaa ni'sa', ngue gudxi naa ora guuya guiete Espíritu Santu ne guiaana dxí luguiá ti hombre la? ngue nga ni chi udii Espíritu Santu binni. f   Ne gudxi Juan laacabe xi bi'ya', na: ―Biiya zeda yete Espíritu Santu de ibá' casi ti paloma ne biaana dxí luguiá be. we iChiqué nin naa qué ñunebia'ya laabe, peru para ulué binni Israel tu laabe la? nga runi beda nduaa ni'sa'. qd ]Ndi nga dxa hombre ni huayabe laatu zeeda atrá de naa ni jma risaca que naa purti ante chuaa maca nuu. c !Sti dxi que biiya Juan zeeda Jesús ra nuu, para na: ―Laguuya', ndi nga Dendxu huiini sti Dios ni ribee xpecadu binni guidxilayú. }b uDxi uca nga la? nuu Juan ndaani guidxi Betábara, cherica guiigu Jordán ra caguu nisa. Dendxu huiini sti Dios wa iLaabe nga ni gudxe laatu zeeda atrá de naa que, peru naa qué risaca dia' nin para cuee guela guidi ñee be. j` OPara rabi be laaca': ―Naa la? caguaa ni'sa', peru nuu tobi lade tu ni ca'ru gunibiá' tu. p_ [Para rabi ca laabe: ―Pa cadi Cristu lii nin Elías nin dxa profeta que la? xiñee caguu nisa lu ya'. C^ Laca nuu caadxi fariseu lade cani yenaba diidxa que. >] wPara na be: ―Naa nga ni cucaa ridxi ndaani gui'xhi': “Lauxhele ladxidó' to para Señor, casi ñaca cuxhele tu ti neza tidi be”, casi bizeete profeta Isaías ni chiqué. \ yOraque na ca': ―Gudxi laadu tu lii pue ti gapa du xi gabi du cani biseenda laadu. Xi zanda ga'bu laadu de lii. N[ Para na ca rabi ca laabe: ―Entonce tu lii pue. Ñee lii nga Elías la? Oraque na be: ―Co', cadi Elías di naa. Bigueta na ca': ―O lii nga dxa profeta ni gueeda que la? ―Lácaca co', na be. dZ CNe óraque bisiá stiidxa' ne qué nucaachi gasti' sínuque gudxi laacabe cadi Cristu laa. Y  Ti dxi biseenda ca judíu de Jerusalén chupa chonna sacerdote ne levita ra nuu Juan, para yenaba diidxa ca Juan tu laa. 4X cIruti binni guidxilayú qué huayuuya Dios sínuque tobi lucha si Xiiñi be ni nuu né laabe tobi si, laa beda usiene binni ximodo laabe. Ra unaba diidxa cabe Juan tu laa W Purti bidii Dios ley Moisés para udii ni binni, peru ra beeda Jesucristu uca Dios nacha'hui ne binni, ne bihuinni xii nga ni dxandí'. SV !Nacha'hui be ne binni ne qué riaana dxí be de cu' be ndaaya laanu. @U {Byui' né Juan binni stiidxa be. Ne bicaa ridxi na rabi laacabe: ―Ndi nga ni huayabe laatu nanda atrá de naa que, ni gudxe laatu jma risaca que naa, purti maca nuu be ante chuaa'. YT -Beda gaca dxa Diidxa que binni, ne uleza be lade du. Ne bidu'ya du enda nandxó' stibe. Nandxó' be purti laabe nga tobi lucha Xiiñi Dios Padre. Uca be nacha'hui ne binni, ne bi'ni be puru si ni jneza. -S U Ne para guca cabe xiiñi Dios la? qué ñale cabe de gunaa ne hombre casi rale binni guidxilayú, o nin purti uyuula'dxi hombre gaca ni, sínuque zeeda ni de Dios. WR ) Peru irá cani bilabi laabe ne bini cre laabe la? bi'ni be laaca xiiñi Dios. MQ  Beeda be xquidxi pe be, peru qué nulabi ca binni xquidxi be laabe. fP G Beeda be ndaani guidxilayú ni bizá' be, peru qué ñunibiá' binni guidxilayú laabe. jO O dxa biaani nexhe gueeda ndaani guidxilayú que para uzaani irá binni. Ne biaani que nga Cristu. ^N 7Cadi laadi be nga biaani que, sínuque beda güi né si be binni stiidxa biaani que, ,M SBeda güi né binni stiidxa stobi ni nexhe gueeda, ni gueda gaca biaani para irá binni guidxilayú. Beda güi be stiidxa ngue para guni cre binni laa dxi gueeda. 3L cUyuu tobi ni biseenda Dios, lá Juan. RK Ruzaani biaani que lu guelacahui, ne qué huayanda utaagu guelacahui ni. TJ #Lu ná be nuu enda nabani, ne naca enda nabani que biaani para irá binni. YI -Pur laabe uca irá xixé cosa ne pa sin laabe qué ñaca gasti de ni ma uca ca. HH  Dxi bizulú guidxilayú ne ibá' maca nuu né Diidxa que Dios. G Dxi bizulú Dios bizá' guidxilayú ne ibá' maca nuu tobi ni rabi cabe Diidxa', ne uyuu Diidxa que ra nuu Dios, ne Diidxa que Dios laa. Fganna ni bidxigueta laabe que, tutiica ni udxigueta tobi ni ma biree chu la? zulá ngue de lu ná enda guti ne zaxá stonda ngue.iEKHermanu ca', pa iree chu tobi de laatu de ni dxandí', ne ganda udxigueta stobi laabe la? DBigueta uní' né be Dios peru ngue ma canaba be guiaba nisa guie, ne dxi que ru' biaba nisa guie ne bigueta biree guela. IC Uca profeta Elías binni guidxilayú casi laanu, ne ti tiru unaba be lu Dios de idubi ladxidó' be cadi usaba nisa guie, ne zaqué uca ni. Qué ñaba nisa guie guidxi que chonna iza aronda'. BPa nuu tobi de laatu nanna ma bichee la? gabi ca xcaadxi hermanu xi bi'ni', ne cada tobi de laatu iní' né Dios pur ca xcaadxi, ti aca tu nazaaca de irá modo. Ora riní' né ca xpinni Dios laa de idubi ladxidó' ca la? rugaanda stiidxa ca lú be. ANe pa dxandí runi cre ca zuni Dios ni canaba ca la? zalá be, ne zandisa Señor laabe, ne pa huachee be la? zuxhá Señor stonda be. ;@oPa nuu tobi de laatu huará la? useenda caa ca hermanu gola de lade cani runi cre, iní' né ca Dios pur laabe ne xhubi ca aceite ladi be laga canaba ca lu Señor acané laabe. n?U Pa nuu tobi de laatu cadi'di ra nagana la? iní' né Dios. Pa nuu ni cayeche la? gu'nda cantu. u>c Yanna laiziidi chaahui ni chi tidxe laatu ri': cadi guni jurar tu, nin pur ibá', nin pur guidxilayú, nin pur intiica, sínuque lainí' “Ya” o “Co'”, ne nga si, ti cadi quiba donda ique tu. Naquiiñe iní' né binni Dios =+ Ridu'ya nu yanna pabiá' nayeche biaana cabe ora ma udi'di cabe ra nagana sin nixhacala'dxi cabe. Casi uca Job: nabé naná ni beeda luguiá be, peru qué nibí sa be atrá. Ne nanna tu xi bi'ni Señor para laabe óraque, purti riá Señor binni, ne rilasela'dxi laaca'. <' Hermanu stinne ca', laguni casi bi'ni ca profeta ni byuí' né binni stiidxa Señor chiqué. Qué nixhacala'dxi ca neca udi'di ca ra nagana. ; Hermanu stinne ca', cadi cu' saa tu xqueja tu, ti qué quiba donda ique tu, purti ma zeeda Dios gaxha, ne laa udxiiba donda ique cabe. : Zaqueca laatu, neca cazaaca tu irá nga, cadi ixhacala'dxi tu, ne cadi cui sa tu atrá, purti ma zeda yuba dxi gueeda Señor. |9qPeru laatu, hermanu ca', cadi ixhacala'dxi tu irá ni cayuni cabe laatu ca. Lacueza ganda dxi gueeda Señor. Laguuya modo runi cani riguu biní: qué rixhacala'dxi ca laga cabeza ca guiaba primé nisa guie ne rairopa para cuee ca guela. 8Huadxiiba tu donda ique cani nayá ladxidó', huayuuti tu laaca sin indisa ná ca lú tu. Tidi binni ra nagana sin ixhacala'dxi' #7?Ndaani guidxilayú ri huayapa tu irá ni huayacala'dxi tu, ne huayuni tu irá ni gapa tu gana. Huachá tu ladxidó' to casi ti yuze ni caroo para gati'. 76gHuaguite si tu cani huachuugu semiá stitu, ne qué huaguixe tu laaca', ne yanna casi ñaca culuí' ni laatu. Ne ma bina diaga Señor Dios stidxi cani ulee né laatu guela. i5KMa cá tini oro ne plata stitu, ne zusihuinni tini que stonda tu, purti zunidé ni laatu casi runi gui. Cutopa lú tu bidxichi para iquiiñe laatu stobi dxi, peru laca laani usihuinni ni stonda tu dxi usaba ná Dios laatu. [4/Ma qué zaquiiñe irá bidxichi ni napa tu ca, ne mápeca cayó bandaa xhaba tu. i3 MYanna, laucaa diaga, ricu ca'. Laguuna ne laucaa ridxi pur enda naná ni chi gueeda luguiá tu. O2Cani ma nanna xii nga jneza ne qué guni ni la? cuchee né Dios.r1]Peru laatu runi tu laatu nandxó' purti qué ribeza tu xi na xa Dios. Ne irá ni guni zacá la? cuchee. [0/Ndi nga ni niní' tu: “Pa na Señor la? zabani nu ne zuni nu ndi ne ndica'.” ^/5Xiñee riní' tu zacá, nin qué ganna tu xi chi aca ixí'. Ñee na tu ze ru enda nabani napa tu ca la? Cadi zacá di nga laani, sínuque zeda aca enda nabani stinu casi gupa riaba siadó' ne sti ratu ma gasti'. I.  Yanna laucaa diaga ni chinié ri', purti nuu de laatu na: “Yanadxí o ixí ziuu nu tal guidxi, ne ziaana nu raqué tubiza. Raqué zazí nu ne zutó' no para cuee nu stale bidxichi.” ?-w Dios gudixhe ni, ne laa si zanda udxiiba donda ique binni, ne laca laa si zanda ulá o unitilú. Lii, iruti naca lu para udxiiba lu donda ique stobi. Zeda aca enda nabani casi gupa ,1 Hermanu ca', cadi iní' saa tu, purti pa iní' tu ti hermanu stitu, ne udxiiba tu donda ique la? cadi laasi be caní' tu sínuque laca caní' tu ley ne na tu cadi jneza ni. Ne pa iní' tu zacá la? lugar de ñuni tu ni na ley que, laga cusisaca tu laatu jma que laani. ^+5 Lagaca nadó' nezalú Señor, ne laa zusisaca laatu. Iruti udxiiba donda ique stobi #*? Cadi quite né tu enda ruchee, sínuque lachuu xizaa, ne lachuu triste ne laguuna'. Lugar de nuxidxi tu, laguuna', ne lugar de ñeche tu, lachuu triste. |)qLaidxiña gaxha de Dios, ne laa zadxiña gaxha de laatu. Gabe ca' laatu, cani cuchee né Dios ca', lausiá xpida tu casi ñaca niguiibi ná tu. Ne zaqueca laatu, cani racala'dxi ganaxhii Dios ne ganaxhii ca guidxilayú, lausiá ladxidó' to. i(KLaudii lugar guni mandar Dios laatu, ne cadi ulabi tu binidxaba', stubi stubi zaxele de laatu. ('IPeru qué rusaana dxí Dios de acané laanu. Laca cá lu Xqui'chi be: “Rudxii deche Dios cani rudxiiba laca laa, ne racané cani qué rudxiiba laca laa.” &9Lu Xqui'chi Dios nuu ra cá ca diidxa ri': “Espíritu Santu ni bidii Dios laanu racala'dxi laanu para laasi.” Ñee na tu cá si ni lu gui'chi la? O%Laatu zeda aca tu casi tobi ni cuchee né xheela'. Ñee qué ganna tu qué zanda ganaxhii nu Dios ne ganaxhii ca nu guidxilayú la? Pa chu' né nu binni guidxilayú tobi si la? cucá' lú nu Dios. "$=O pacaa la? rinaba tu ni, peru qué rudii be ni laatu purti cadi jneza ni cá ique tu ora canaba tu ni, sínuque racala'dxi si tu ni para chi chite tu. -~~}~A}}B||H{{{zzzyy3xxFwvvkvu~ttnssrrr6qmpp=oo7nmm\ll=kk)jj/iiyihhgfff)ewedd|d0ccDbb2aa8``J__F^^ ]\\#[[8ZZ=YYuXXXWVVV.UU8TTUSS?RRRQQ(POOONMM5LL"KJJwIIMHH6GGFFEDDMCCtCBB AAbA@@]??d?>>A==Z< t ( F  V  _Uv (-  Iruti cayaxha ni naa sínuque naa pia' caguixhe ni. Zanda quixhe ni ne zanda icaa ni sti tiru. Nga nga ni gudxi Bixhoze naa gune'. T ! Nadxii Bixhoze naa purti rudiee xpida' ti ibigueta icaa ni sti tiru. - S Laca napa rua' xcaadxi dendxu ni cadi nuu ndaani currá ri'. Naquiiñe chi caa laacame. Zucaa diaga came stidxe' ne zaca came tobi si ne zapa came tobi si pastor. _ 7 casi runibiá' Bixhoze naa ne runebia'ya laa. Ne rudiee xpida pur ca dendxu stinne'. g G Naa nga pastor cha'hui ne runebia'ya ca dendxu stinne', ne laaca laca runibiá' ca naa, \1 Ruxooñe be purti cayaxa si be para gapa be laacame. Qué rizaala'dxi be laacame. C Ni cayaxa para gapa dendxu la? qué rapa chaahui laacame purti cadi sti pe laacame, ne ruxooñe rusaana laacame ora gu'ya zeeda gueu'. Ne rinaaze gueu laacame, rucheeche ndase laacame. [/ Naa nga pastor cha'hui'. Pastor ni nacha'hui la? zudii xpida pur ca dendxu sti'. ) Gubaana la? reda ndana', reda guuti, reda unitilú. Peru naa benda para gapa cabe enda nabani ne idxá tipa xpida cabe de enda nayeche'. X) Naa nga puerta'. Tu chu' neza ra nuaa' zalá, ziuu ne zaree ne zadxela ni go. fE Qué nulabi ca stendxua cani beeda ante guenda', purti gubaana laaca' ne zeda ndana si ca'. s_ Ne laca rabi be laaca': ―Gabe ca' laatu, naa zeda gaca casi puerta sti currá ra riuu ca dendxu'. fE Gudixhe be ejemplu ca para laaca', peru qué ñene ca xi na ni. Jesús pastor cha'hui' } Peru ni cadi pastor stícame la? qué rinanda came laa, sínuque ruxooñe came de laa purti qué runibiá' came stidxi. y Ne ora ma ulee be irá ca dendxu stibe la? rizá niru be lú came. Rinanda came laabe purti runibiá' came stidxi be. ~7 Ne ora chindá be, ruxhele ni cayapa ra puerta que guiuu be, ne riní' be lá ca dendxu stibe. Runibiá' ca dendxu que stidxi be ne ribee be laaca'. Q} Peru ni chu' neza ra puerta que la? ngue nga pastor sti ca dendxu que. =| u Ne laca na Jesús rabi laacabe: ―Laucaa diaga chaahui ni chi tidxe laatu ri': Ni qué chu' neza ra puerta ndaani currá ra nuu ca dendxu' sínuque quiba ique ni la? gubaana laa. &{E )Oraque na Jesús rabi laaca': ―Pa ñaca nacheepa lú tu la? qué nigui'ba donda ique tu, peru ziaana stonda tu luguiá tu, purti na tu ruuya tu.z{ (Ora bina diaga caadxi fariseu ni nuu raqué ni uní' Jesús que la? na ca': ―Ñee nou' laca nacheepa lú du la? ^y5 'Ne óraque na Jesús: ―Benda ndaani guidxilayú ri para usihuinne dxi'ba donda ique binni ne para ixele xquenda biaani cani qué riene, ne icahui xquenda biaani cani na riene, casi ñaca nicheepa lú ca'. Ix  &―Rune cre, Señor, na be. Ne bizuxibi be xañee Jesús. Uw# %Para na Jesús: ―Ma biiya lu laabe, ne laabe nga caní' né be lii. Kv $Oraque na be: ―Tu laabe ya', Señor, para gune cre laabe. u3 #Gunna Jesús guladxi ca judíu laabe de lade ca', para yeyubi laabe, ne ora bidxela laabe, na rabi laabe: ―Ñee runi cre lu Xiiñi Dios la? Jt  "Oraque rabi cabe laa: ―Lii lade binni qué runi ni na ley gule lu' ne yanna racala'dxu usiidi lu laadu la? Para ucuaa cabe laa ulee cabe laa lade cabe. Ra yeyubi Jesús ni bisianda que Rs !Ne pa ñaca cadi de Dios zeeda hombre que la? qué ñanda ñuni gasti'. ]r3 Dede dxi bizulú guidxilayú, qué huayuu tu uxhele lú tobi ni gale nacheepa lú. zqm Nanna nu qué rucaa diaga Dios binni ruchee peru cani ridxibi laabe ne runi ni na be la? rucaa diaga be laaca'. p  Para na hombre que rabi laacabe: ―Nga nga enda ridxagayaa ca. Laatu nin qué ganna tu padé za be peru bixhele be lua'. To! Nanna du uní' né Dios Moisés, peru nga la? nin qué ganna du padé za. n} Oraque gudinde né cabe laa ne rabi cabe laa: ―Lii nga discípulu stibe. Laadu la? discípulu sti Moisés laadu. 9mk Para na rabi laacabe: ―Ma gudxe ni laatu, peru qué niná tu nucaa diaga tu. Xiñee racala'dxi ru tu guna diaga tu ni. O laca racala'dxi tu aca tu discípulu stibe la? Nl Bigueta rabi cabe laa: ―Xi bi'ni be para bixhele be lú lu'. k Para na rabi laacabe: ―Pa binni ruchee laabe la? nga qué ganna dia'. Ni nanna sia' la? chiqué nacheepa lua', yanna ma rinaya'. /jW Bigueta guridxi cabe hombre ni bianda lú que ne rabi cabe laa: ―Pa ridxibi lu Dios la? gudxi laadu ni dxandí'. Purti laadu nanna du binni ruchee hombre ca. [i/ Ngue runi na bixhoze be ne jñaa be: “Ma huaniisi be, lainaba diidxa laabe.” -hS Uní' bixhoze be ne jñaa be zaqué ti cadxibi ca ca judíu, purti maca uní' stiidxa ca judíu ni iní' Jesús nga Cristu la? maca zibee ca laa de lade ca'. g peru ximodo bianda be ne tu bixhele lú be la? nga qué ganna du. Ma huaniisi be, ma zanda iní' be. Lainaba diidxa laabe. `f9 Para na ca': ―Nanna du ndi nga xiiñi du, ne nanna du nacheepa lú be gule be, oeW Ne rabi cabe laaca': ―Ñee ndi nga xiiñi tu ni na tu nacheepa lú gule la? Ximodo riná be yanna. d! Peru qué ñuni cre ca judíu pa dxandí gule be nacheepa lú be ne yanna ma riná be. Para bisenda caa cabe bixhoze be ne jñaa be. c Bigueta unaba diidxa cabe ni bianda lú que: ―Lii ya', xi ra'bu de ni bixhele lú lu ca. Para na hombre que: ―Rabe profeta laabe. b{ Oraque na caadxi de ca fariseu que: ―Cadi dxandí Dios biseenda hombre ca purti qué rapa be dxi enda riziila'dxi'. Ne xcaadxi na: ―Ximodo zanda guni tobi ni cuchee né Dios milagru ni runi be ca ya'. Ne zaqué ma qué ñuu cabe tobi si. a Bigueta unaba diidxa ca fariseu laabe ximodo bixele lú be. Para na be: ―Uxubi be beñe lua ne gudibe lua ne ma rinaya'. [`/ Dxi bi'ni Jesús beñe ne bixhele lú be que la? uca ni ti dxi enda riziila'dxi. 5_e Para yené ca laabe ra nuu ca fariseu. ^ ―Paraa nuu be ya', na ca binni que. ―Qué ganna dia', rabi be laaca'. Gunaba diidxa ca fariseu xi modo bianda hombre que )]K Oraque na be: ―Dxa hombre lá Jesús que bi'ni beñe ne uxubi ni lua' ne gudxi naa chi tibe lua ndaani tanque Siloé. Uyaa ne udibe lua' ne ma rinaya'. >\w Para rabi cabe laabe: ―Ximodo bixele lú lu'. f[E Caadxi binni na: ―Laabe. Ne xcaadxi na: ―Ruluí' laabe. Oraque na be: ―Naa ndi'. Z{ Oraque na ca xpecinu be ne cani bi'ya laabe dxi nacheepa lú be que: ―Ñee cadi ndi nga ni ribí rinaba guna que la? 0YY Ne rabi be laa: ―Yetibi lú lu' ndaani tanque lá Siloé. Ni riní' lá que la? “Ni Biseenda cabe”. Para biree hombre que, yetibi lú, ne ora bigueta ma riná. X Biluxe uní' si be nga la? bichá xhinni be layú ne bi'ni be beñe ne nisa xhinni que, ne uxubi be ni lú ni nacheepa lú que. TW! Laga nuaa ndaani guidxilayú la? naca casi biaani para binni guidxilayú. V{ Naquiiñe gune xhiiña ni biseenda naa laga ca'ru ixhinni. Purti ma caxhinni, ne óraque ma iruti zanda guni dxiiña'. |Uq Para rabi be laaca': ―Cadi purti bichee cabe, sínuque gule be zacá para ihuinni xhiiña Dios luguiá be. ~Tu Ne na ca discípulu sti' rabi laa: ―Maistru, tu bichee para gule be zacá pue, laabe la? o bixhoze be o jñaa be. CS  Ra zidi'di Jesús biiya tobi hombre nacheepa lú de gule. R;Oraque gundisa ca guie nuchá ca laabe, peru bicachi lú be ne udi'di be lade ca binni que biree be de ndaani yu'du que.|Qq:Para rabi be laaca': ―Laucaa diaga chaahui ni chi tidxe laatu ri': Dede ante gale Abraham, naa maca nuaa'. _P79Oraque na ca judíu: ―Nin ca'ru gapu cincuenta añu ne nou' biiyu Abraham la? hOI8Bieche bixhoze tu Abraham zuuya naa dxi guenda'. Biiya be naa ne nayeche biaana ladxidó' be. -NS7Peru qué runibiá' tu laabe. Naa la? runebia'ya laabe. Pa ñaca qué ñunebia'ya laabe la? nusiguiee casi rusiguii tu. Peru runebia'ya laabe ne ricaa stiidxa be. 6Me6Para rabi be laaca': ―Pa laca naa rusisaca naa la? qué risaca dia', peru cadi nga di nga laani sínuque Bixhoze nga rusisaca naa. Laabe nga ni na tu Dios stitu ca. rL]5Ñee jma nandxó' lo que bixhoze du Abraham la? Guti be ne laca guti ca profeta. Tuu nga ru'nu lii pue. 8Ki4Oraque na ca judíu: ―Yanna huaxa ma nanna du dxandí nuu neu binidxaba', purti nou' tu icaa stiidxa lu qué ziuu dxi gati'. Xiñee ga guti Abraham ne ca profeta ya'. ?Jy3Gabe ca' laatu, tu icaa stiidxa' qué ziuu dxi gati'. cI?2Ne cadi cuyube dia' usisaca binni naa peru nuu tu cuyubi ni, ne laa nanna xii nga jneza. Hw1Para rabi be laaca': ―Cadi nuaa nia dia' binidxaba', sínuque cusisaca Bixhoze', peru laatu raani ná tu naa. hGI0Oraque na ca judíu rabi laabe: ―Cayabi ca du samaritanu lii ne nuu neu binidxaba ya'. F/Ni ma xiiñi Dios laa la? zucaa diaga stiidxa Dios. Laatu qué rucaa diaga tu stiidxa be purti cadi xiiñi be laatu. Jesús ne Abraham kEO.Tu de laatu zanda udxiiba donda ique'. Pa rabe laatu ni dxandí la? xiñee qué runi cre tu naa. ?Dy-Naa purti rinié ni dxandí la? qué runi cre tu naa. 5Cc,Binidxaba nga bixhoze tu ne racala'dxi tu guni tu ni na be. Dede dxi bizulú guidxilayú huayuuti be binni, ne qué huayuu dxi iní' be ni dxandí', purti qué lica ganna be xii nga ni dxandí'. Ora rusiguii be la? de laabe riale ni, purti nabé rusiguii be ne laabe nga bixhoze gola enda rusiguii. eBC+Xiñee qué riene tu ni rinié'. Qué riene tu purti qué rucaa diaga chaahui tu stiidxa'. :Am*Para rabi be laaca': ―Pa ñaca dxandí xiiñi Dios laatu la? ñanaxhii tu naa, purti zaya de Dios ne ma benda rarí'. Cadi stube benda', sínuque laabe biseenda be naa. @!)Laatu la? runi tu xhiiña bixhoze tu. Oraque na ca': ―Cadi xiiñi guidxi laadu sínuque nanna du tu bixhoze du, ne Dios nga Bixhoze du. o?W(Gudxe sia' laatu ni gudxi Dios naa ne yanna ma racala'dxi tu guuti tu naa. Cadi zacá bi'ni Abraham. >9'Oraque na ca judíu que rabi laabe: ―Abraham nga bixhoze du. Para rabi be laaca': ―Pa ñaca tu xiiñi Abraham la? ñuni tu ni bi'ni Abraham. ]=3&Rue nia laatu ni culuí' Bixhoze naa, ne laatu runi tu ni cayabi bixhoze tu laatu. b<=%Nanna za tu de Abraham peru cuyubi tu guuti tu naa purti cadi cacaa tu ni cayabe laatu. <;s$Nga runi pa indadi Xiiñi Dios laatu, zalaa pe tu. q:[#Xiiñi binni ziaana ralidxi bixhoze, peru ni runi si xhiiña cabe la? zándaca chu' dxi cuee cabe laa. 9"Oraque rabi be laaca': ―Laucaa diaga ni chi tidxe laatu ri'. Irá cani ruchee né Dios la? cá ca yaga lu ná enda ruchee. 85!Para na ca rabi ca laabe: ―Za du de Abraham, ne qué huayuu dxi icá du yaga lu ná iruti'. Ximodo ndi nou' zaladi du de ra cá du yaga ya'. U7# Ne zanna tu ni dxandí', ne zaladi tu ra cá tu yaga purti ma nanna tu ni. 6 Oraque na be rabi be ca judíu ni ma bini cre laabe que: ―Pa qué iree chu tu de lu stiidxa la? zaca xpinne pia' laatu. m5SNe laga caní' be irá nga la? uyuu stale tu bini cre laabe. Xiiñi Dios ne xiiñi binidxaba' {4oBiseenda Bixhoze naa, ne nuu né naa. Qué huasaana be naa stube purti qué riaana dxie de gune ni riula'dxi be. >3uPara rabi be laaca': ―Dede ora ma undisa tu Hombre Biseenda Dios luguiá', óraque ru nga ganna tu tu laa. Ne qué rune gasti de naa sia' sínuque rinié ni bisiidi Bixhoze naa. 52ePeru qué ñene ca pa cuzeete be Dios. 1Napa stale ni ñabe laatu ne nudxiiba donda ique tu, peru rue nia binni ni gudxi si ni biseenda naa inié', ne ni na be nga jneza. 0Oraque na ca rabi ca laabe: ―Tu ga lii ya'. Para rabi be laaca': ―Dede dxi bizuluá' maca gudxe laatu tu naca'. /Nga runi gudxe laatu zati né tu stonda tu. Ne zacá zaca ni. Pa qué guni cre tu naca ni gudxe laatu que la? zati né tu stonda tu. .!Para rabi be laaca': ―Laatu za tu de guidxilayú; naa de ibá' naa. Laatu binni guidxilayú laatu; naa cadi binni guidxilayú naa. r-]Oraque na ca judíu: ―Ñee chi guuti be laca laabe la? purti na be qué zanda chuu nu ra che be. ,Bigueta rabi be laaca': ―Ma chaa'. Zuyubi tu naa peru qué zanda che tu ra chaa', sínuque zati né tu stonda tu. >+uIrá nga uní' Jesús ra cusiidi ndaani yu'du que, gaxha de ra nuu caja ra riaba ofrenda. Iruti ninaaze laabe purti ca'ru idxiña xhiora be. Ra cuzeete Jesús zuyibi cabe laa I* Oraque na ca rabi ca laabe: ―Paraa nuu Bixho'zo ya'. Para rabi be laaca': ―Qué runibiá' tu naa ne qué runibiá' tu Bixhoze'. Pa ñunibiá' tu naa la? laca ñunibiá' tu Bixhoze'. T)!Rusihuinne tu naca', ne laca rusihuinni Bixhoze ni biseenda naa tu naca'. K(Cá lu ley stitu, ni iní' chupa binni la? ngue nga ni dxandí'. {'oNe neca pe nudxiiba donda, ñune ni jneza purti cadi naa sia' ñune ni, sínuque naa ne Bixhoze ni biseenda naa. n&URudxiiba tu donda ique binni casi runi binni guidxilayú. Peru naa qué rudxiiba donda ique iruti'. @%yPara rabi be laaca': ―Neca laca naa rinié tu naca' peru dxandí ni rinié', purti nanna padé benda ne paraa chaa'. Peru laatu la? qué ganna tu padé benda nin paraa chaa'. u$c Oraque na ca fariseu rabi laabe: ―Qué risaca di ni riníu' ca, purti laca lii caníu' tu naca lu'. a#; Bigueta uní' né be ca binni nuu ndaani yu'du que, na be: ―Naa zeda gaca casi biaani ni ruzaani binni guidxilayú. Tu gueda nanda naa la? zapa biaani ni rudii enda nabani, ne qué ziuu dxi sa lu guelacahui. &"E Para na gunaa que: ―Iruti, Señor. Oraque na be: ―Nin naa, qué zudxiiba donda ique lu'. Uyé ne ma cadi uchee rou'. Jesús zeda gaca casi biaani' !% Oraque biasa be ne biiya be ma stubi si gunaa que nuu, para rabi be laa: ―Uná cani caguu xqueja lu que. Iruti nudxiiba donda ique lu la? E  Casi bina diaga cabe ni uní' be que bizulú biree ca binni gola ne zaqué tobi tobi dede birá cabe, purti nanna cabe cadi nayá ladxidó' cabe. Ne ma laasi be ne gunaa que biaana cabe. 6gNe bigueta guta udaa be cucaa be layú. 5Peru tantu si canaba diidxa ca laabe la? biasa be ne rabi be laaca': ―Pa nuu tuuxa qué huayuu dxi uchee la? laa uzulú cu' ná guie uchá laabe. 3Uní' cabe zaqué para gu'ya si cabe xi na be ti ganda cu' cabe xqueja be. Peru laabe laga guta udaa be ne cucaa né be bicuini ná be layú. gGLu ley bidii Moisés laadu la? na uchá du guie irá casi laabe ca. Yanna, lii ya', xi nou'. _7ne na ca rabi ca laabe: ―Maistru, biaa gu'yu gunaa ri' yendá cabe laa ne jnadxii. {Raqué nuu cabe bedané ca maistru de ley ne ca fariseu ti gunaa bigaa né jnadxii, ne bizuhuaa ca gunaa que galahui', Sti dxi que siadó' ro' bigueta be ndaani yu'du ro' ne bidxiña irá xixé binni guidxi que laabe para gurí be cusiidi be laaca'. C Ne biree Jesús de ndaani guidxi que, uyé lu dani Olivo. I 5Biluxe si uní' cabe ngue la? cada tobi biree zibí'.w4Para rabi cabe Nicodemo: ―Ñee laca binni Galilea lii la? Biyubi gu'yu qué ziuu dxi iree ti profeta Galilea. ta3―Ñee na ley stinu jneza udxi'ba nu donda ique tuuxa sin ucá' diaga nu laa, ganna nu xi bi'ni la? fE2Lade ca xaíque que zeeda Nicodemo ni uyé ra nuu Jesús huaxhinni que. Ne óraque na: E1Ca binni ni rí raqué, ni qué ganna ley la? dí nuu ca'. Q0Lácaxa nuu neca tobi de ca xaíque o ca fariseu ni ma bini cre laabe. I /Oraque na ca fariseu: ―Ñee dede laatu ma udxite be la? X).Para na ca': ―Qué huayuu dxi chu' tuuxa iní' casi riní' hombre que. -Ne ora bigueta ca gendarme que, na ca xaíque sti ca sacerdote ne ca fariseu rabi laaca': ―Xiñee qué ñedané tu laabe. xi,Ne ucala'dxi caadxi de laacabe ninaaze ca laabe, peru iruti niguu ná laabe. Qué ñuni cre ca xaíque Jesús ^ 5+Ne zacá gudinde diidxa cabe pur laabe, adxé ni na tobi ne adxé ni na stobi. f E*Ñee cadi cá lu Xqui'chi Dios za be de David, ne zeeda be de Belén xquidxi David la? m S)Ne xcaadxi na: ―Laabe nga Cristu. Peru nuu xcaadxi na: ―Lácaxa de Galilea gueeda Cristu. y k(Ne ora bina diaga caadxi binni de cani nuu raqué xi na be la? na ca': ―Ndi nga dxandí pe profeta que. K 'Rarí cuzeete Jesús Espíritu Santu ni icaa irá ni guni cre laa, peru dxi bizeete be ni la? ca'ru gueeda Espíritu Santu, purti ca'ru ibigueta be ibá'. Ra udinde diidxa cabe pur Jesús uc&Ni guni cre naa la? zaca casi cá lu Xqui'chi Dios, de ndaani ladxidó' zandani nisa ni rudii enda nabani. %Dxi ma para iluxe saa, o gabi nu laní que, bizuhuaa Jesús ne bicaa ridxi na: ―Pa nuu tuuxa cayati nisa la? gueda gue ra nuaa'. ve$Xiñee na be zuyubi nu laabe ne qué zadxela nu laabe ne qué zanda chuu nu ra che be ya'. Nisa ni rusibani :m#Oraque na ca judíu: ―Paraa nda nga na be che be ma qué zadxela nu laabe ya nja'. Ñee che be ra nuu ca judíu ni reeche lade cani cadi judíu para usiidi be laaca la? V%"Zuyubi tu naa peru qué zadxela tu naa, ne qué zanda di che tu ra chaa ca. b=!Oraque na be: ―Ma nagaba si dxi nuaa nia laatu, purti ma chaa ra nuu ni biseenda naa. .U Bina diaga ca fariseu caní' ca binni que de Jesús zaqué para uyuu né ca ca xaíque sti ca sacerdote tobi si. Ne biseenda ca caadxi gendarme ninaaze laabe. .UNe stale de ca binni que bini cre ca laabe ne na ca': ―Ora gueeda Cristu, lácaxa zanda guni jma milagru que ni cayuni be ri'. Ucala'dxi cabe ninaaze cabe Jesús ucOraque gucala'dxi cabe ninaaze cabe laabe, peru iruti niguu ná laabe, purti ca'ru idxiña xhiora be. U#Peru naa runebia'ya laabe purti de laabe zenda', ne laabe biseenda be naa. c~?Oraque jma rusi reciu uní' Jesús ra cusiidi que, na: ―Runibiá' tu naa ne nanna tu padé naa. Peru cadi stube sia' benda', sínuque nuu tu biseenda naa, ne laabe nga dxandí Dios, ne qué runibiá' tu laabe. i}KNagana huiini', purti nanna nu padé laabe, ne dxi gueeda Cristu la? iruti zanna padé gueeda. |/Laguuya', rarí nuu be caní' be nezalú irá binni ne cadi cayabi cabe laabe gasti'. Ñee na tu ma runi cre ca xaíque dxandí Cristu laabe la? q{[Oraque biree caadxi binni Jerusalén na: ―Ñee cadi laabe nga ni cuyubi cabe guuti cabe que la? zCadi casi ze tu udxiiba tu donda ique binni, sínuque laguuya chaahui ti ganna tu uná nga ni jneza. Ra uní' Jesús tu biseenda laa 9ykYanna pa para cadi uchee né tu ley sti Moisés runi tu ni neca dxi enda riziila'dxi la? xiñee ga bidxiichi né tu naa tisi bisianda ti hombre dxi enda riziila'dxi ya'. x%Gudxi Moisés laatu cu' tu seña sti Dios ca xiiñi tu, casi bi'ni ca bixhoze gola tu. Ne runi tu ni, neca guiaba ni dxi enda riziila'dxi'. ]w3Para rabi be laaca': ―Tisi bine ti milagru la? irá xixé tu cadxagayaa tu. tvaOraque na ca binni que rabi laabe: ―Caguite binidxaba ique lu'. Tuu nga nou' racala'dxi guuti lii. uÑee cadi bidii Moisés laatu ley para ñuni tu ni na la? peru qué runi tu ni na ni. Yanna xiñee racala'dxi tu guuti tu naa. t1Ni riní' de laa si la? ruyubi usisaca binni laa, peru ni ruyubi usisaca ni biseenda laa la? ngue huaxa qué rusiguii ne qué runi ni cadi jneza. bs=Cani racala'dxi guni ni na Dios la? zanna pa dxandí stiidxa Dios cusiide o pa stinne'. wrgPara rabi be laaca': ―Cadi naa dia' gudixhe ni rusiide', sínuque rusiide ni gudixhe ni biseenda naa. xqiNe nabé bidxagayaa ca judíu, ne na ca': ―Ximodo biziidi be irá ni nanna be ri sin ñuu tu nusiidi laabe. rp]Ma udi'di chupa chonna gubidxa de cayaca saa que biuu Jesús ndaani yu'du ro' ne bizulú bisiidi'. Eo Uní' cabe ni dxidxigá purti cadxibi cabe ca judíu. :nm Stale de ca binni nuu ra saa que nisi stiidxa be cayuí' ca', peru dxidxigá cayuí' ca ni. Nuu tu na: “Nacha'hui be.” Ne nuu tu na: “Co', canaguite si be binni.” Um# Biyubi ca judíu laabe ndaani saa que na ca': ―Paraa nuu dxa hombre que. l Peru biree si ca bi'chi be ze la? laca uyé be saa que, cadi para gu'ya binni laabe, sínuque biuu be raqué naga'chi'. Uk# Ngue si gudxi be laaca', ne biaana ru be raqué. Ra yegapa Jesús saa ^j5Laché saa ca laatu. Qué ziaa dia' saa ca purti ca'ru ganda hora usihuinne tu naa. iPurti qué raca nanala'dxi binni guidxilayú laatu, peru naa la? raca nanala'dxi cabe naa, purti rabe laacabe cadi jneza ni runi cabe. hwPara rabi be laaca': ―Ca'ru idxiña hora usihuinne tu naa. Peru laatu la? ora tiisi ñanda nusihuinni tu tu laatu. GgUní' ca zaqué purti nin laaca qué runi cre ca laabe. fPurti qué runi cabe xiixa naga'chi pa racala'dxi cabe ganna binni tu laacabe. Pa dxandí runi lu cani la? biluí' irá binni xi ru'nu'. ewPara na ca bi'chi be rabi laabe: ―Xiñee qué ireeu de rarí', cheu' Judea ti gu'ya cani rizá neu irá ni ru'nu'. idKNe ma zeda yuba saa sti ca judíu, saa ra rucuí cabe ranchu huiini para guiaana cabe ndaani'. rc _Gudi'di si ca nga la? uzá Jesús Galilea, ne qué niná ñe Judea, purti canananda ca judíu guuti laa. ~buGRarí cuzeete be Judas Iscariote, xiiñi Simón, purti laa nga chi utoo laabe, ne laa zeeda lade doce que.maSFPara rabi be laaca': ―Ñee cadi naa ulié idubi doce tu, ne tobi de laatu sti binidxaba la? U`#EMa runi cre du ne ma nanna dxichi du lii nga Cristu Xiiñi Dios ni nabani. _+DOraque na Simón Pedru rabi laabe: ―Tu ru ra nuu ñuu du ya', Señor. Lii siou' nga rui' neu laadu ni rudii enda nabani ni qué zaluxe. [^/CPara rabi be doce discípulu stibe que: ―Laga laatu ya', laca zabigueta tu la? i]KBNe dede dxi que bigueta stale de cani canazá né laabe que, ma qué ninanda ru ca laabe. |\qANe laca na be rabi be laaca': ―Nga runi ma gudxe laatu, iruti zanda gueeda ra nuaa pa qué uchiña Bixhoze laa. 1[[@Peru nuu caadxi de laatu qué runi cre. Uní' be zaqué, purti dede dxi bizulú uzá né ca laabe maca nanna be uná nga ni qué zuni cre laabe, ne tu chi utoo laabe. VZ%?Pa qué gapa cuerpu stitu espíritu la? qué riquiiñe', purti espíritu nga rudii enda nabani laatu. Ca diidxa ni huayué nia laatu ca la? espíritu cani, ne zudii cani laatu enda nabani ni qué zaluxe. VY%>Xi niná tu pa ñuuya tu zigui'ba Hombre Biseenda Dios ra uyuu chiqué ya'. X!=Peru nanna be xi caní' ca discípulu stibe ra cuchaaga ruaa ca zaqué, para rabi be laaca': ―Ñee, bininá ca diidxa ca laatu la? W7<Ora bina diaga cani canazá né laabe ni uní' be que la? na caadxi de laaca': ―Nabé naná ca diidxa cusiidi be ca. Tuu ndi zanda icaa cani. [V/;Irá nga uní' Jesús ra cusiidi ndaani yu'du Capernaum. Diidxa ni rusibani "U=:Nga nga pan ni biete de ibá'. Adxé nga pan ni gudó ca bixhoze gola tu ne guti ca'. Peru tu go pan ni cuzeete ri la? zapa enda nabani ni qué zaluxe. yTk9Nabani Bixhoze ni biseenda naa. Naa laca nabane pur laabe, ne zaqueca tu go cuerpu stinne laca zabani pur naa. oSW8Tu go cuerpu stinne ne gue rini stinne la? nuu ne naa tobi si, ne laca zaqueca nuaa nia laa tobi si. sR_7Purti cuerpu stinne nga ni dxandí naquiiñe go binni, ne rini stinne nga ni dxandí naquiiñe gue cabe. Qy6Tu go cuerpu stinne' ne gue rini stinne la? ma napa enda nabani ni qué zaluxe, ne zandisa laa dxi iluxe guidxilayú. P55Para rabi be laaca': ―Gabe ca' laatu, pa qué go to cuerpu sti Hombre Biseenda Dios ne qué gue tu rini sti la? qué zapa di tu enda nabani. mOS4Ucuaa yu né ca judíu ni uní' be que, na ca': ―Ximodo udii hombre ri cuerpu sti idó' no. N)3Naa nga pan ni biete de ibá'. Tu go ni la? qué ziuu dxi gati'. Ne pan ri nga cuerpu stinne ni chi udiee para ganda ibani binni guidxilayú. MM2Peru naa cuzeete pan ni riete de ibá' ti irá tu go ni qué zati. IL 1Gudó ca bixhoze gola tu maná ndaani gui'xhi', peru guti ca'. 1K]0purti naa nga pan ni rudii enda nabani. UJ#/Ne gabe ca' laatu, tu runi cre naa la? ma napa enda nabani ni qué zaluxe, lIQ.Cadi purti nuu ru tu ma biiya laabe, sínuque naa sia' ma biiya laabe, purti de ra nuu be benda'. .HU-Chiqué bicaa ca profeta: “Zadxiña dxi guiene irá binni ni rusiidi Dios.” Ngue runi yanna cada tobi ni guna diaga ne iziidi ni na Bixhoze la? reeda ra nuaa'. }Gs,Biseenda Bixhoze naa, ne iruti zanda gueeda ra nuaa', pa qué cuidxi be laa. Ne zandisa laa dxi iluxe guidxilayú. GF+Para rabi be laaca': ―Cadi ma cuchaaga ruaa tu racá. E'*Ne na ca': ―Cadi xa ndi nga Jesús xiiñi José que. Lácaxa qué runibiá' nu bixhoze be ne jñaa be. Ximodo na be de ibá' biete be ya'. oDW)Oraque bizulú ca judíu caní' ca laabe dxidxigá purti na be laabe nga pan ni biete de ibá'. C (Purti racala'dxi be gapa irá ni gu'ya naa ne guni cre naa, enda nabani ni qué zaluxe, ne zandisa laaca dxi iluxe guidxilayú. ~Bu'Ne ni racala'dxi be gune la? cadi unite nin tobi de cani rudii be naa, sínuque indisa laaca dxi iluxe guidxilayú. gAG&Purti biete de ibá' cadi para gune ni racaladxe', sínuque para gune ni na ni biseenda naa. j@M%Irá cani udii Bixhoze naa zeeda ra nuaa', ne tutiisi gueeda ra nuaa' qué ziuu dxi iladxe laa. F?$Peru ma gudxe laatu neca ma biiya tu naa, qué runi cre tu. #>?#Oraque rabi be laaca': ―Naa nga pan ni rudii enda nabani. Tu gueeda ra nuaa', qué ziuu dxi indaana, ne tu guni cre naa, qué ziuu dxi gati nisa. P="Para na ca': ―Cadi guiaana dxiu de udiiu pan ca laadu, Señor. n<U!Purti pan ni cudii Dios binni la? nga ni biete de ibá', ne rudii ni enda nabani binni guidxilayú. ;7 Oraque rabi be laaca': ―Gabe ca' laatu, cadi pan de ibá' ngue bidii Moisés laatu, sínuque Bixhoze nga cudii laatu ni dxandí pan de ibá'. :9Dxi nuu ca bixhoze gola nu ndaani gui'xhi gudó ca pan ni rabi cabe maná que casi cá lu Xqui'chi Dios ra na: “De ibá' bidii be pan gudó ca'.” x9iBigueta na ca': ―Xiñee qué uluí' lu laadu ti seña xaibá' para guni cre du lii. Xi milagru ru'nu'. d8APara rabi be laaca': ―Ndi nga dxiiña na Dios guni tu: guni cre tu ni biseenda be. A7}Oraque na ca': ―Ximodo guni du xhiiña Dios ya'. ,6QCadi ucaa ique tu guni tu dxiiña para gapa tu endaró ni iquiiñe si tu ndaani guidxilayú ri', purti qué zandaa ni, sínuque laucaa ique guni tu dxiiña sti Dios para gapa tu enda nabani ni qué zaluxe. Naa nga Hombre Biseenda Dios ne naa udiee ni laatu, purti ma ulí Dios naa gune ni. 5Para na be: ―Nanna dxi'che cadi canayubi tu naa purti biiya tu milagru ni bine sínuque purti gudó to pan dede ra bidxá tu. p4YNe ora yendá cabe ra nuu be cherica nisa que la? rabi cabe laabe: ―Maistru pora beedu rarí'. &3ENe ora bi'ya cabe qué guinni Jesús raqué nin ca discípulu sti la? biuu cabe ndaani ca canuá que, ze cabe Capernaum ziyubi cabe Jesús. Pan ni rusibani 2}Oraque biiya cabe zuhuaa caadxi canuá de Tiberia gaxha de ra gudó cabe pan biluxe si bidii Señor diuxquixe Dios que. E1Sti dxi que nuu ru caadxi de ca binni que cherica nisa que. Ne nanna ca ti canuá si bizuhuaa raqué, ne laca nanna ca qué niné Jesús ca discípulu sti' sínuque stubi ca ze ca'. v0eOraque ru uluu cabe laabe ndaani canuá que, ne oraqueca yendá cabe ra ze cabe. Ra ziyubi cabe Jesús D/Peru na Jesús rabi laacabe: ―Naa ndi', cadi idxibi tu. ".=Ma uzá cabe bia' gaayu o xhoopa kilómetru lu nisa que ora bi'ya cabe zeeda za Jesús lu nisa, zeda dxiña ra nuu canuá stícabe que ne bidxibi cabe. ?-yBizulú biete ti bi yooxho ne biasa ola sti nisa que. ,ne biuu ca ndaani ti canuá huiini ne biaba ca nisa que para che ca Capernaum. Ma cacahui, ne ca'ru guedandá Jesús ra nuu cabe. L+Ma ziyaazi gubidxa biete ca discípulu stibe uriá nisa que, =*sPeru ora gunna Jesús ma caní' stiidxa cabe gueda naaze cabe laa para guni cabe laa rey stícabe la? biree chu de laacabe gudxi'ba stubi lu dani que. Ra uzá Jesús lu nisa )}Ne ora bi'ya ca binni que milagru ni bi'ni be que la? na ca': ―Ndi nga dxandí dxa profeta ni gueeda guidxilayú que. d(A Ne dede bidxá tipa doce dxumi de pan ndahui ni biaana ra biluxe gudó ca binni que. q'[ Biluxe gudó si ca binni que gudxi be ca discípulu stibe utopa ca ni biaana que ti cadi initi gasti'. ^&5 Oraque gucuaa be ca pan que ne biluxe bidii si be diuxquixe Dios, bidii be cani ca discípulu stibe qui'zi ca lu ca binni que. Zaqueca bi'ni né be ca benda huiini que, ne ucuaa ca binni que bia' gucala'dxi ca'. %{ Para rabi be laaca': ―Laucuí laacabe. Ne gurí cabe lu ca guixi huiini ni nuu raqué, bia'si gaayu mil hombre. $} ―Rarí nuu ti hombre huiini napa gaayu pan de cebada ne chupa benda huiini', peru xi pe ndi para irá binni ri'. d#AOraque na Andrés, bi'chi Simón Pedru, tobi de ca discípulu stibe que, rabi laabe: |"qPara na Felipe rabi laabe: ―Nin chupa gayuaa denariu pan qué nugaanda nicaa cabe tindaa tindaa cada tobi cabe. h!IUní' be zaqué para gu'ya si be xi na Felipe, purti laabe maca nanna be xi chi guni be. w gOra undisa lú Jesús biiya nanda stale binni laa, na rabi Felipe: ―Paraa chi sí nu ni go irá binni ri'. "?Ma zeda yuba saa pascua. T!Oraque udxi'ba be lu ti dani, ne gurí né be ca discípulu stibe raqué. kOYenanda stale binni laabe, purti ma biiya ca ca milagru ni bi'ni be ra bisianda be binni huará. f GGudi'di si nga la? uyé Jesús cherica ti nisa ro' lá Galilea. Laca nuu tu rabi ni Tiberia. [//Peru pa nin ni bicaa be qué runi cre tu la? laca qué zuni cre tu stiidxa'.c?.Pa ñuni cre tu Moisés la? laca ñuni cre tu naa, purti de naa bicaa be lu Xqui'chi be. -Cadi zácaxa tu naa nga cuaa xqueja tu lu Bixhoze', sínuque Moisés nga cu' xqueja tu, neca cá lú tu laa iní' né Dios pur laatu. oW,Qué zanda guni cre tu, purti laca laatu rusisaca saa tu, ne qué lica ruyubi tu usisaca Dios laatu.  +Benda purti biseenda Bixhoze naa, peru cadi culabi tu naa. Pa ñeeda stobi ni iruti nuseenda laa la? ngue huaxa nulabi tu laa. 9m*peru nanna dxi'che cadi dxandí nadxii tu Dios. I )Qué rina'ya uchá binni guidxilayú enda naró' stinne', F(Peru qué na tu gueeda tu ra nuaa para gapa tu enda nabani. 'Ruunda chaahui tu Xqui'chi Dios, purti na tu lú ni zadxela tu enda nabani ni qué zaluxe, ne laape ni ruzeete ni tu naca'. a;&ne qué gapa tu stiidxa be ndaani ladxidó' to, purti qué runi cre tu ni biseenda be. $S~~;}}$|o|{{hh^ggLfffeeyddjcc?bb(aa~``B__E^^]]\Y[[CZZfYYXXXHWWZVVXUUTToT SERRQQQPPDOO NMMTLLpLKKlJ|IHHGGhFFsEEcEDDKCBBA@@s??>>{>==)<<';;9::m9988k77N666Q55N44Q33g22a11Q00Para rabi be laaca': ―Ma runi cre tu yanna la? veMa nanna du nannu irá xixé cosa ne cadi naquiiñe chu' tu caañe lii. Nga runi runi cre du beedu de Dios. 6 eOraque na ca discípulu stibe rabi laabe: ―Yanna ru ma cusiá lu stiidxa lu', ma cayuí' neu ni laadu para guiene chaahui du, ne cadi ne ejemplu casi ru'nu chiqué.  +De ra nuu be biree' benda ndaani guidxilayú ri'. Yanna ma chi usaana guidxilayú ibigueta ra nuu be sti tiru. Gudixhe dxí Jesús guidxilayú \ 1purti laa pe be nadxii be laatu ti nadxii tu naa ne bini cre tu ra nuu be biree'. v eZanaba tu Bixhoze xiixa dxi que, purti xpinne laatu, ne cadi naquiiñe icaya pia' lu Bixhoze udii ni laatu, . UIrá ni huayué nia laatu huayué nia ni laatu ne ejemplu, peru zadxiña dxi ma qué zue nia laatu diidxa zacá, sínuque zusiene pia' laatu tu naca Bixhoze'. veDede nagasi qué huanaba tu gasti neca xpinne laatu. Lainaba, zacaa tu, ti izaa chaahui enda nayeche stitu. {Dxi que qué zanaba diidxa tu naa gasti'. Gabe ca' laatu, irá ni inaba tu Bixhoze', zacaa tu purti xpinne laatu. +Zacaca laatu, nagasi nuu yuuba ladxidó' to, peru zabigueta guuya laatu ne óraque zieche ladxidó' to, ne iruti zaxha enda nayeche que laatu. ;oNabé stale yuuba rudii ti gunaa ora ma chi gapa ba'du', peru ora ma gule ba'du que la? ma nin ranna be pa nuu yuuba que, purti cayeche be ma biuu sti binni ndaani guidxilayú. Gabe ca' laatu, laga cayeche binni, laatu zacaná ladxidó' to ne zuuna tu. Peru zeda iree ca enda naná stitu que enda nayeche'. gGBiene Jesús racala'dxi cabe inaba diidxa cabe laa, para na rabi laacabe: ―Ñee racala'dxi tu ganna tu xii nga rabe laatu ora unié' xcaadxi huiini si ma qué zuuya tu naa, ne qué zandaa guuya tu naa sti tiru la? ONe xii nga na be, xcaadxi huiini si pue. Qué riene nu xi caní' be. X)Oraque unaba diidxa saa ca discípulu, na ca': ―Xii ndi cayabi be laanu pue, na be xcaadxi huiini si ma qué zadu'ya nu laabe purti che be ra nuu Bixhoze be, ne qué zandaa ibigueta idu'ya nu laabe. }sXcaadxi si ma qué zuuya tu naa, purti chaa ra nuu Bixhoze', peru qué zandaa ibigueta guuya tu naa sti tiru. ~uStinne irá ni napa Bixhoze'. Nga runi rabe laatu zui' né be laatu stiidxa'. Zadxaa enda naná, zaca enda nayeche' ;~qZusisaca be naa purti zui' né be laatu stiidxa'. T}! Peru ora gueeda Espíritu Santu, zusiene laatu irá ni dxandí' ne ni chi gaca ru'. Riní' be puru ni dxandí', ne cadi laabe chi tixhe be ni iní' be sínuque zabi be laatu irá ni gabi Bixhoze laabe. Z|- Napa rua' stale ni ñabe laatu, peru nagasi qué zanda guni huantar tu ni. p{Y Laca zuluí' be laaca zabidxi Dios cuenta binni, purti ma guridxi cuenta xaíque sti guidxilayú ri'. \z1 Zuluí' be laaca xii nga jneza purti chaa ra nuu Bixhoze ne qué zuuya ru tu naa. 1y] Cuchee ca purti cadi cayuni cre ca naa. x+Ne ora gueeda be zuluí' be binni cuchee ca', ne zuluí' be laaca xii nga jneza, ne laca zuluí' be laaca napa Dios xidé cuidxi cuenta binni. CwLaguni cre ni cayabe laatu ri'. Jma galán zaca para laatu pa chaa', purti pa qué chaa', qué zeeda ni nexhe gueda acané laatu ne usieche laatu qué. Peru pa chaa la? zuseenda laabe. Jv Sínuque laga yuuba uyuu ladxidó' to, tisi gudxe ca nga laatu. qu[Peru yanna ma chaa ra nuu ni biseenda naa, ne nin tobi de laatu cadi canaba diidxa tu naa paraa chaa'. /tWCayabe ca' ni laatu, ti ora aca ni, guietenala'dxi tu maca gudxe ni laatu. Xhiiña Espíritu Santu Qué ñabe dia' ni laatu dede dxi bizuluá' purti nuaa nia laatu. Hs Ne zuni cabe zacá purti qué runibiá' cabe Bixhoze nin naa. nrUZabee cabe laatu ndaani yu'du', ne dede zadxiña dxi tutiica guuti laatu zaná cayuni xhiiña Dios. Dq Huayué nia ca ndi laatu ti cadi chu' xiixa uchenda laatu. [p/Laatu laca zusiene tu binni tu naa purti uyuu né tu naa dede dxi bizuluá'.(oIDe ra nuu Bixhoze zuseenda Espíritu Santu gueda acané laatu ne usieche laatu. Riní' be ni dxandí', ne ora gueeda be, zusiene be laatu tu pe nga naa. nwPeru caree ni zacá para gaca ni casi cá lu Xqui'chi Dios ra na: “Guca nanala'dxi cabe naa sin nuzaabe gasti'.” m9Pa qué ñune milagru ni iruti huayuni lade cabe la? qué ñapa cabe donda, peru neca ma biiya cabe irá ni peru uca nanala'dxi cabe naa ne Bixhoze'. ElNi aca nanala'dxi naa la? laca cayaca nanala'dxi Bixhoze'. %kCPa qué ñeda güe nia laacabe diidxa la? qué ñapa cabe donda purti qué ñanna cabe pa cuchee cabe, peru ma qué gapa cabe xi cu' ruaa cabe yanna. _j7Irá nga zuni cabe laatu ti xpinne laatu, purti qué runibiá' cabe ni biseenda naa. PiLaguietenala'dxi ni gudxe laatu: “Qué risaca ti mozo jma que xpixuaana'.” Pa huazabi nanda cabe naa, laca zazabi nanda cabe laatu. Ne laca pa ucuaa cabe stiidxa la? laca zacaa cabe stiidxa tu. h1Pa ñaca de laacabe laatu la? ñanaxhii cabe laatu, peru ma ulee laatu de lade cabe, nga runi nanala'dxi cabe laatu, purti cadi de laacabe laatu. egCPa gaca nanala'dxi binni laatu la? laguietenala'dxi nirudó' uca nanala'dxi cabe naa. kfONdi nga ni rabe laatu guni tu: Ganaxhii saa tu. Nanala'dxi binni guidxilayú Jesús ne ca xpinni Ae{Cadi laadi tu gulí tu naa, sínuque naa gulié laatu. Ne gudixhe laatu para iree ndu ni guni tu ne cadi initilú ni, ti intiica inaba tu lu Bixhoze', zudii laatu purti xpinne laatu. d-Ma cadi mozo stinne laatu, purti mozo qué ganna xi runi xpixuaana', sínuque ma xhamigua laatu purti ma gudxe laatu irá ni gudxi Bixhoze naa. 1c]Laatu nga xhamigua pa guni tu ni rabe'. Vb% Iruti zanda ganaxhii jma que bia' nadxii tobi ni udii xpida pur ca xhamigu. Ua# Ndi nga ni rabe laatu guni tu: Ganaxhii saa tu cásica huayanaxhiee laatu. n`U Huayué nia laatu irá ndi ti guieche tu casi nayeche nuaa' ne zacá zazaa enda nayeche stitu. _ Pa uzuuba tu stiidxa', qué zusaana de ganaxhiee laatu, casi qué huasaana Bixhoze de ganaxhii naa purti ruzuuba stiidxa'. d^A Cásica nadxii Bixhoze naa zacaca nadxiee laatu. Cadi uyubi tu usaana de ganaxhiee laatu. d]AZusisaca tu Bixhoze pa iree ndu ni cayuni tu lu xhiiña', ne zacá zahuinni xpinne laatu. y\kPa guiaana né tu naa ne guiaana stiidxa ndaani ladxidó' to la? lainaba intiica gacala'dxi tu, zacaa tu. S[Ni qué guiaana né naa, maca zilá ti ladu, ibidxi para idopa icá gui. Z1Naa nga lubá' ne laatu nga rama. Ni guiaana né naa tobi si la? nabé zaree ndu ni guni. Purti pa ixele tu de naa gasti qué zanda guni tu. KYLaguiaana né naa tobi si, ne naa ziaana nia laatu tobi si. Casi ti rama qué zanda icá lú pa cadi gui'di cue' yaga, zaqueca laatu qué zaree ndu ni cayuni tu pa cadi nuu né tu naa tobi si. LXLaatu ma nayá tu, purti ma bini cre tu ca diidxa byue nia laatu. |WqIrá rama stinne ni qué icá lú maca ziugá be, peru cani icá lú la? zusiá be laaca para jma rusi gudii ca'. vV gNaa zeda gaca casi ti lubá' uvas, ne iruti ru stobi casi naa. Ne Bixhoze zeda gaca casi ni rapa lubá' que. Uperu naquiiñe gaca ni zacá para ganna binni nadxiee Bixhoze', ne rune ni gudxi naa gune'. Yanna, laguiasa, chuu canu de rarí'.TMa huaxié' zanda güe nia laatu diidxa', purti ma zeeda xaíque sti guidxilayú ri'. Qué zanda guni mandar be naa, WS'Cayabe ca' ni laatu nagasi laga ca'ru aca ni, ti ora aca ni la? guni cre tu. 5RcMa bina diaga tu gudxe laatu chaa', peru zabigueta ra nuu tu sti tiru. Pa ñanaxhii tu naa la? ñeche tu ti rabe chaa ra nuu Bixhoze', purti jma nandxó' Bixhoze que naa. Q+Zaguixhe dxie ladxidó' to casi nexhe dxí ladxiduá'. Ne zune ni cadi casi runi binni guidxilayú. Cadi chu' tu xizaa ne cadi idxibi tu. JP Ne zuseenda Bixhoze Espíritu Santu gueda acané laatu ne usieche laatu, casi ñaca naa nuseenda laa. Ne laa zusiene laatu irá xixé cosa, ne zusietenala'dxi laatu irá ni huayué nia laatu. 8OkCayabe ca' ndi laatu laga nuaa nia laatu. NNi cadi nadxii naa la? qué ruzuuba stiidxa'. Cadi stiidxa dia' nga ni cayuna diaga tu ri', sínuque stiidxa Bixhoze ni biseenda naa. uMcPara na be: ―Ni nadxii naa la? zuzuuba stiidxa' ne zanaxhii Bixhoze laa ne zeda guiaana né du laa. LOraque na Judas rabi laabe (peru cadi Judas Iscariote): ―Señor, ximodo nga nou' laasi du ganna du tu nacu' ne cadi irá binni. -KSNi ma napa stiidxa' ne guni ni na ni la? ngue nga ni nadxii naa. Ne ni nadxii naa la? zanaxhii Bixhoze laa, ne naa laca zanaxhiee laa ne zulué laa tu pe nga naa. xJiDxi que nga ganna tu tobi si naa ne Bixhoze', cásica naa naca nia laatu tobi si ne laatu naca né tu ni naa. cI?Xcaadxi si ma qué zuuya binni naa, peru laatu zuuya tu naa. Ne zabani tu purti nabane'. HH Qué zusaana laatu casi bizabi sínuque zenda rua' ra nuu tu. GCuzeete Espíritu ni riní' puru si ni dxandí', ne nga nga Espíritu Santu. Cani cadi xpinne' qué zanda icaa laabe, purti qué ruuya laabe ne qué runibiá' laabe. Peru laatu runibiá' tu laabe purti nabeza be lade tu ne ziuu be ndaani ladxidó' to. pFYNe naa zanaba lu Bixhoze udii laatu stobi ni guiaana né ca laatu para acané laatu ne usieche laatu. 8EkPa nadxii tu naa la? zuzuuba tu stiidxa'. mDSPa inaba tu xiixa la? zune ni purti xpinne laatu. Ra bidii stiidxa Jesús zuseenda Espíritu Santu mCS Irá ni inaba tu lu Bixhoze gune purti xpinne laatu la? zune ni, ti usisaca binni Bixhoze pur naa. xBi Gabe ca' laatu, irá cani runi cre naa zuni cani rune ca. Ne jma que nga zuni ca' purti chaa ra nuu Bixhoze'. fAE Laguni cre ni cayabe laatu, tobi si naa ne Bixhoze'. Pacaa laguni cre naa pur cani rune ca. H@  Ñee qué runi cre lu pa tobi si naa ne Bixhoze la? Cadi naa riguixhe ni rue nia laatu, sínuque de Bixhoze zeeda ni. Ne irá ni rune la? casi ñaca laabe cayuni be ni, purti tobi si laadu. ,?Q Para na be: ―Biaa padxí nuaa nia laatu, ne ca'ru gunibiá' lu naa la? Felipe. Ni ma biiya naa la? ma biiya Bixhoze'. Ximodo nou' ulué laatu Bixhoze ya'. Q>Oraque na Felipe: ―Señor, biluí' laadu Bixho'zo ne ma nga si. r=]Pa ñunibiá' tu naa la? laca ñunibiá' tu Bixhoze'. Yanna ma biiya tu laabe ne ma runibiá' tu laabe. <-Para na Jesús: ―Naa nga neza ca, ne rusiide ni dxandí' ne rudiee enda nabani ni qué zaluxe. Iruti zie ra nuu Bixhoze pa cadi pur naa. m;SOraque na Tomás: ―Señor, qué ganna du paraa cheu'. Ximodo nga nou' nanna du neza ca ya'. 3:aMa nanna tu paraa chaa' ne nanna tu neza. l9QNe ora ma uyaa ne ma bine chaahue ni la? zabigueta gueda caa laatu, ti ra chuaa la? laca chu' tu. 81Nuu stale lugar ra chu' tu ralidxi Bixhoze'. Pa ñaca cadi zacá ni la? ñabe ca' ni laatu. Yanna ma chaa', chi gune chaahue ti lugar para laatu. P7 Cadi chu' yuuba ladxidó' to. Laguni cre Dios, ne laca laguni cre naa. 6! &―Dede xpida lu zudiiu pur naa nou' la? na Jesús. ―Gabe ca' lii, chonna tiru zaníu' qué runibióu' naa, ante guunda gallu.j5M %―Xiñee qué zanda chi nanda lii nagasi, Señor, na Pedru. ―Dede xpida zudiee pur lii. #4? $Oraque na Simón Pedru rabi laabe: ―Paraa cheu' ya, Señor. Para rabi be laa: ―Ra chaa la? qué zanda chi nandu naa nagasi peru ziuu dxi cheu'. k3O #Pa ganaxhii saa tu zacá la? zanna binni xpinne laatu. Na Jesús zaní' Pedru qué runibiá' laa p2Y "Chi tixhe ca' xiixa nacubi guni tu, ganaxhii saa tu cásica huayanaxhiee laatu. Zacá laganaxhii saa. 1+ !Xiiñe huiine ca', ma sti ratu si nuaa nia laatu. Zuyubi tu naa, peru chi tidxe laatu casi gudxe ca judíu chiqué, ra chaa qué zanda che tu. i0K Ne pa isaca Dios pur laabe la? laca zuni Dios pur isaca be de laasi be, ne mápeca chi aca ni. /% Biree si be, na Jesús: ―Yanna ma bidxiña hora ihuinni pabiá' risaca Hombre Biseenda Dios ne pur laa zahuinni pabiá' risaca Dios. Y.+ Ucuaa si Judas pan que, biree ze'. Ne bia'si ma huaxhinni ngue. Laganaxhii saa -  Nuu de laaca zácaxa gudxi be Judas chi sí xiixa ni cayaadxa para saa que o udii xiixa ca pobre, purti laa naaze bolsa vueltu. `,9 Peru nin tobi de cani nuu ruaa mexa que qué ñene xiñee gudxi be Judas zaqué. +% Casi ucuaa Judas ni bidii be laa que, uyuu binidxaba ndaani ladxidó', ne óraque rabi be laa: ―Ni chi gunu ca la? bi'ni ca ni nagueenda. *) Oraque na be: ―Ni udiee laa pan ni ugadxe ca la? nga nga laabe. Para bigadxe be pan que ne bidii be ni Judas Iscariote, xiiñi Simón. d)A Para na discípulu ni naguixhe ique ladxidó' be que rabi laabe: ―Tu laabe ya', Señor. U(# Oraque bi'ni Simón Pedru seña discípulu que inaba diidxa tu cuzeete be. M' Bia'si pe ladxidó' be naguixhe ique dxa discípulu nadxii be que. R& Biiya dxí saa ca discípulu lú ca'. Qué ganna ca tu cuzeete be. s%_ Casi biluxe uní' Jesús uyuu yuuba ladxidó' ne na: ―Gabe ca' laatu, tobi de laatu chi utoo naa. #$? Gabe ca' laatu, ni icaa stiidxa cani useenda la? cacaa stiidxa', ne ni icaa stiidxa la? cacaa stiidxa ni biseenda naa. Ra bizeete Jesús zutoo Judas laa }#s Cayabe ca' ni laatu yanna laga ca'ru aca ni, ti ora ma uca ni la? guni cre tu dxandí naca ni gudxe laatu naca ca. 3"_ Cadi cuzeete irá tu, purti runebia'ya cani ulié', peru cayaca ni sicarí ti iree ni casi cá lu Xqui'chi Dios: “Ni gudó ne naa pan beda aca nanala'dxi naa.” B! Pa nanna tu ca nga ne guni tu cani la? dichoso de laatu.  } Ne gabe ca' laatu, qué risaca ti mozo jma que xpixuaana'. Zaqueca ni rie mandadu, qué risaca jma que ni biseenda laa. S Purti ma bilué laatu xi guni tu, ti casi bine laatu ca, zacaca guni tu. s_ Inque naa, naca Señor ne Maistru stitu ne gudiibe ñee tu la? lágaxa laatu qué qui'bi saa tu ñee tu. U# Laatu rabi tu naa Maistru ne Señor, ne jneza runi tu purti nga nga naca'.  Biluxe udiibi si be ñee ca', ucuaa be xhaba be, bigueta be ruaa mexa que ne rabi be laaca': ―Ñee biene tu ni bine laatu ca la? [/ Nanna be tu chi utoo laabe. Nga runi uní' be: “Cadi irá tu nayá tu.” 9 Para rabi be laa: ―Ni ma bia'ri la? ma nayá. Ma cadi naquiiñe guia'ri ru paxaraa sínuque ñee si. Laatu la? ma nayá tu, neca cadi irá tu. gG Oraque na Simón Pedru: ―Señor, cadi ñee sia' qui'bi lu' sínuque ne naya ne ique'.  ―Co', na Pedru. ―Qué ziuu dxi qui'bi lu ñee'. Bigueta rabi be laa: ―Pa qué quibe ñee lu la? cadi xpinne lii. [/ Para rabi be laa: ―Nagasi cadi cayene lu ni cayune ri', peru ziene lu ni. iK Ora bidxiña be ra nuu Simón Pedru na rabi laabe: ―Señor, lii sica qui'bi lu ñee la? ' Ne ucuaa be ti bandeja udaa be nisa ndaani', ne bizulú gudiibi be ñee ca discípulu stibe ne bicuiidxi né be ni toalla xi' ndaani be que. c? Biasa be lu endaró xhi que, ulee be xhaba be ne ucuaa be ti toalla bixhii be ndaani be.  Nanna be ma gudixhe Bixhoze be irá xixé cosa lu ná be ne nanna be ra nuu Bixhoze be biree be ne ra nuu Bixhoze be che be. ~u Dede ora cayó xhi cabe, maca biuu binidxaba ndaani ladxidó' Judas Iscariote, xiiñi Simón, para utoo laabe.   Ca'ru uzulú saa pascua, peru maca nanna Jesús ma bidxiña hora iree ndaani guidxilayú ri', ibigueta ra nuu Bixhoze. Ne cásica bizulú gunaxhii be ca xpinni be ni nuu ndaani guidxilayú zaqueca nadxii be laaca dede yanna ra ma chi iluxe xhiiña be.  2Nanna dxi'che ni udixhe Bixhoze inié ca la? rudii ni enda nabani ni qué zaluxe. Nga runi rinié ni casi gudxi Bixhoze ni naa.`9 1Purti cadi de naa sia' unié' sínuque maca udixhe Bixhoze ni biseenda naa xi inié'. 0Y 0Peru tu udxii naa, qué icaa stiidxa la? ma napa ni udxiiba donda ique. Ca diidxa ni unié', ca nga udxiiba donda ique cabe dxi cuidxi Dios cuenta binni guidxilayú. ! ; /Ni ucaa diaga naa ne qué guni ni rabe la? qué zudxiiba donda ique, purti cadi beda udxiiba donda ique binni guidxilayú sínuque beda ula'ya laaca'. { o .Naa nga biaani ni ruzaani laatu. Yanna benda ndaani guidxilayú ti irá tu guni cre naa cadi guiaana ra nacahui. 4 c -Ne ni ruuya naa la? ruuya ni biseenda naa. ` 9 ,Oraque uní' Jesús ne gana na: ―Ni runi cre naa la? runi cre ni biseenda naa. w g +Purti jma riula'dxi ca usisaca binni laaca que usisaca Dios laaca'. Zudxiiba stiidxa Jesús donda ique binni  *Neca ne irá nga guyuu stale de ca xaíque bini cre laabe, peru naga'chi' purti ridxibi ca cuee ca fariseu laaca de ndaani yu'du'. X) )Uní' Isaías ca nga purti biiya pabiá' nandxó' Jesús, ne byuí' stiidxa'. % (Bisicheepa Dios lú cabe,
ne biquidxi ladxidó' cabe,
ti cadi gu'ya cabe ne qué guiene cabe,
uyubi cabe laa para ulá laacabe. kO 'Qué ñanda ñuni cre cabe, ne laca uní' Isaías xiñee qué ñanda ñuni cre cabe, ra na: %C &Ne uca ni zacá para iree ni casi pe uní' profeta Isaías chiqué ra na:Señor iruti cayuni cre ni cayuí du ne iruti cayuuya pabiá' nandxó' Dios. U# %Neca bi'ni be stale milagru nezalú ca' peru qué ñuni cre ca laabe. S $Naa nga biaani ni ruzaani laatu ne laga nuaa nia laatu laguni cre naa ti chu' tu ra naya'ni'. Biluxe si uní' be ngue, biree be de ra nuu ca', yeucachi lú be. Ra riete xiñee qué ñuni cre ca judíu J  #Para rabi be laaca': ―Ma nagaba si dxi nuu biaani lade tu. Yanna lasá laga napa tu biaani ti cadi inaaze guelacahui laatu. Purti cani rizá ra nacahui la? qué ganna ca paraa che ca'. lQ "Oraque na ca binni que rabi laabe: ―Laadu huayuna diaga du xi na Xqui'chi Dios. Na ni qué ziuu dxi gati Cristu. Xi modo nga nou' lii, naquiiñe indisa cabe Hombre Biseenda Dios lu cruz. Tuu nga Hombre Biseenda Dios ca ya'. K !Ra uní' be zacá bisiá be diidxa xi enda guti chi caa be. G~ Ne ora ma undisa cabe naa la? zabidxe binni gueeda ra nuaa'. i}K Yanna nga ma chi guiaba ná binni guidxilayú ne ma chi ilá ni runi mandar ndaani ni ti ladu. W|' Para rabi be laaca': ―Cadi ucuá di ridxi ri para naa sínuque para laatu. { Bina diaga ca binni ni nuu raqué ridxi que, ne caadxi de laaca na rayu ni. Peru xcaadxi na ti ángel uní' né laabe. z Oraque na be: ―Bixhoze', bisisaca lá lu jma. Oraque ucuá ti ridxi de ibá', na: ―Ma bisisaca ni, ne zusisaca rua' ni sti tiru. !y; Ma nuu yuuba ladxiduá'. Yanna xi inié'. Ñee zabe Bixhoze ulá naa de ni chi tide ri la? Co', purti para tide ni nga runi bidxiña dede rarí'. x Ni racala'dxi gaca xpinne la? sa nanda naa, ne ra chaa la? laca zie ca xpinne' ne zusisaca Bixhoze laaca'. Ra bizeete Jesús chi gati w  Tu ganaxhii xpida zuniti ni, peru tu qué izaala'dxi xpida ndaani guidxilayú ri la? cayapa ni para enda nabani ni qué zaluxe. v Peru gabe ca' laatu, pa qué gati ti guie xuba ora guiaba ndaani yu la? qué zache ndu, peru pa gati ni la? zandani ni ne zacá lú ni. juM Para na Jesús rabi laaca': ―Naa nga Hombre Biseenda Dios ne ma bidxiña hora usisaca be naa. [t/ Para uyé Felipe, yetidxi ni Andrés. Oraque iropa ca yetidxi ca ni Jesús. s} Ne uyé ca ra nuu Felipe de Betsaida, ti guidxi sti Galilea, ne rabi ca laa: ―Señor, racala'dxi du idu'ya du Jesús. Xr) Laca uyé caadxi ni cadi judíu lade cani yeusisaca Dios ndaani saa que. q+ Oraque na ca fariseu: ―Biaa guuyu', ma qué zanda guni nu gasti'. Ma irá xixé binni guidxilayú zinanda laabe. Yeyubi caadxi griegu Jesús bp= Ne ngue runi stale binni yechagalú laabe, purti bina diaga ca de milagru bi'ni be que. Po Nuu ca binni bi'ya ra bisibani be Lázaro raqué, cayuí' ca ni. Cn Qué ñene gá ca discípulu cani cayaca que. Dede dxi ru ma nuu be ibá', dxi que ru bietenala'dxi cabe maca cá irá ni lu gui'chi', ne casi cá ni que zaqué bi'ni binni laabe. `m9 Cadi idxibi tu, binni Sion ca'.Laguuya', zeeda Rey stitu deche ti burru huiini'. Tl! Bidxela be ti burru huiini', udxi'ba be laa, casi cá ni ra na: 5kc Para biree ca zichagalú ca laabe. Bichuugu ca ziña daa ne bicheeche ca cani ra zidi'di be. Ne bicaa ca ridxi: ―¡Lausisaca ni biseenda Dios! ¡Ndi nga Rey sti Israel! hjI Sti dxi que stale binni ni zigapa saa ro' que, bina diaga ma zeda yuu Jesús Jerusalén. kiO purti pur Lázaro stale de ca judíu caxele de laaca', cayuni cre Jesús. Biuu Jesús Jerusalén Xh) Ngue runi uní' stiidxa ca xaíque sti ca sacerdote guuti ca nécaca Lázaro, #g? Stale de ca judíu ora gunna ca nuu Jesús raqué, beda guuya ca laabe, peru cadi laasi be, sínuque laca beda guuya ca Lázaro ni bisibani be que. f  Ca pobre la? qué ziuu dxi guiaadxa lade tu, peru naa, zadxiña dxi ma qué ziuaa nia laatu. Ucala'dxi cabe ñuuti cabe Lázaro ]e3 Para na Jesús rabi laabe: ―Zaa nuu be. Cayapa be ni para naa dxi igaache'. d3 Uní' be zaqué, cadi purti cayá be ca pobre sínuque purti gubaana laabe ne purti rapa be caja bidxichi que, ne ribee be lú ni para laabe. lcQ ―Xiñee qué nidoo aceite rindá' naxhi ri chonna gayuaa denariu para ñaazi lú ca pobre. lbQ Oraque na Judas Iscariote xiiñi Simón, tobi de ca discípulu stibe (dxa ni chi utoo laabe que): a/ Ne ucuaa María ti libra aceite rindá' naxhi ni nabé risaca, uxubi ñee be ne bichaa ni ne guicha ique, dede bidxá yoo que de xho' naxhi que. j`M Raqué bidii cabe laabe ti endaró xhi. Marta cutiidi ni ne Lázaro zuba né laabe ra mexa que. m_ U Cayaadxa ru xhoopa gubidxa para ganda saa que, uyé Jesús Betania, ra nuu Lázaro ni bisibani que. ^ 9Maca bizaabi ca xaíque sti ca sacerdote ne ca fariseu diidxa', tutiica gu'ya laabe la? chi tidxi laaca para inaaze ca laabe.~]u 8Biyubi cabe Jesús raqué, ne ora nuu cabe ndaani yu'du ro', na cabe: ―Xi na tu. Nagana pa gueeda be saa ri nja'. 5\c 7Ma zeda yuba pascua. Stale binni de ca guidxi huiini que uyé Jerusalén, yeguni ca casi cá lu ley stica guni ca para guia ladxidó' ca', laga ca'ru uzulú saa que. >[u 6Ngue runi ma qué ñanda nizá be lade ca judíu. Biree be de raqué uyé be ti guidxi huiini lá Efraín, dxaaga ni ti gui'xhi', ne raqué biaana né be ca discípulu stibe. >Zw 5Ne dede dxi que uní' stiidxa cabe guuti cabe laabe. mYS 4Ne cadi pur ca binni xquidxi si sínuque para guni irá xixé xiiñi Dios ni reeche ndase tobi si. Peru cadi de laasi be uní' be ni. Purti naca be sacerdote gola iza que, nga runi bisiní' Dios laabe ni nexhe gaca'. Ne ni nexhe gaca nga gati Jesús pur ca binni xquidxi. vWe 2Qué riene tu pa jma galán para laanu gati tobi jlugar irá nu, ti cadi initilú irá binni xquidxi nu la? Vy 1Lade cabe zeeda Caifás, naca sacerdote gola iza que. Ne óraque na rabi laacabe: ―Laatu qué ganna tu gasti'. U 0Pa usaana nu laabe zacasi la? irá binni zuni cre laabe. Ne zeeda ca romanu zeda unitilú ca yu'du ro stinu ne xquidxi nu. /TW /Oraque gupa ca xaíque sti ca sacerdote ne ca fariseu ti junta, purti laaca nga justicia sti ca judíu, ne na ca': ―Xi guni nu pue. Biaa irá ni cayuni hombre ca. AS} .Peru xcaadxi de laacabe yetidxi ca fariseu xi bi'ni be. cR? -Stale de ca judíu ni yené María que, bini cre ca Jesús ra bi'ya ca ni guca que. 1Q[ ,Oraque biree gue'tu que, renda lari ná ne ñee, ne ye'gu ti lari lú. Para na Jesús: ―Lauxhedxe laabe, ne laudii lugar che be. Udixhe cabe inaaze cabe Jesús _P7 +Biluxe uní' né si be Bixhoze be, bicaa be ridxi: ―¡Lázaro, gudá' rarí'! O *Nanna ca' qué riaana dxiu de ucaa dia'gu naa, peru unié sicarí pur ca binni ni rí rarí' ti guni cre ca lii biseenda lu naa. N) )Ne óraque ulee cabe guie ye'gu ruaa ba' que. Undisa lú Jesús ibá', ne na: ―Rudiee diuxquixe lii, Bixhoze', purti bicaa dia'gu naa. sM_ (Oraque na Jesús rabi laa: ―Ñee cadi ma gudxe lii pa guni cre lu zuuyu pabiá' nandxó' Dios la? L# '―Lacuee guie ca ruaa ni, na be. Para na Marta, biza'na ni guti que: ―Ma rindá' yuudxu be, Señor, purti ma napa be tapa gubidxa. pKY &Bigueta uyuu yuuba ladxidó' be, ne uyé be ra ba' que. Casi ti cueva ni, ye'gu ti guie ruaa ni. J- %Peru xcaadxi de laaca na: ―Bixhele be lú ni nacheepa lú. Ñee qué ñanda ñuni be xiixa para qué ñati Lázaro la? Ra bibani Lázaro EI $Para na ca judíu: ―Laguuya pabiá' gunaxhii be Lázaro. $HC #Biina Jesús óraque. PG "ne na: ―Paraa gudixhe tu Lázaro. ―Chuu, gu'yu', Señor, na cabe. vFe !Ora bi'ya Jesús cayuuna be, laabe ne ca judíu zinanda laabe que, uyuu yuuba ladxidó' dede uca diti, E# Peru casi yendá be ra nuu Jesús biiya be laa, bizuxibi be xa ñee, ne na be: ―Señor, pa ñuu lu rarí la? qué ñati di bizana'. D  Ora bi'ya ca judíu ni yeganna laacabe ralidxi cabe que biree uxooñe María ze la? yenanda ca laabe, na ca ziguuna be ra ba'. PC Ca'ru guiuu Jesús ndaani guidxi, nuu ru ra yechagalú Marta laa que. AB} Oraqueca biasa uxooñe María, uyé ra nuu Jesús. zAm Ngue si uní' ne biree yení' xa diaga María benda, na: ―Nuu Maistru rarica', racala'dxi iní' né lii. @  ―Rune cre, Señor, na Marta. ―Ma bine cre lii nga Cristu, Xiiñi Dios ni beeda ndaani guidxilayú ri'. Ra biina Jesús W?' ne cani nabani ru ne runi cre naa la? qué ziuu dxi gati'. Ru'nu cre nga la? >y Para na be: ―Naa nga rusibane gue'tu', ne naa nga rudiee enda nabani. Tu guni cre naa la? neca ma guti zabani, _=7 Oraque na Marta: ―Nanna zabani be dxi iluxe guidxilayú, ra ibani irá binni. 7<i Para rabi be laa: ―Zabani biza'na lu'. A;} Peru laca nanna irá ni inaba lu lu Dios la? zudii lii. Y:+ Ne na Marta rabi laabe: ―Pa ñuu lu rarí la? Señor, qué ñati di bizana'. [9/ Casi gunna Marta ma zidxiña be, biree yechagalú laabe, peru María biaana yoo. D8 Stale judíu yeizaca Marta ne María ra guti biza'na ca'. M7 Cadi zitu de Jerusalén riaana Betania, bia' chonna kilómetru si. M6 Ora yendá be Betania ma raca tapa gubidxa de ga'chi Lázaro. 57 Oraque na Tomás, ni rabi cabe Cuachi que, rabi ca xcaadxi discípulu que: ―Chuu, chu né laabe ti gati né nu laabe. Jesús rusibani gue'tu' b4= Para laatu la? jma galán qué guinne raqué ti guni cre tu. Yanna chuu canu ra nuu be. K3 Oraque bisiá be stiidxa be, rabi be laaca': ―Ma guti Lázaro. q2[ Peru qué ñene ca xi na be. Zácaxa ca cuzeete be nisiaasi si Lázaro, tihua cuzeete be ma guti. W1' Oraque na ca discípulu stibe: ―Pa nisiaasi be la? Señor, zianda be. r0] Gudxi si be ngue laaca' para na be: ―Nisiaasi Lázaro xhamigu nu peru ma chaa', chi ucuaane laa. U/# Peru ni rizá huaxhinni la? rirenda xiixa ñee, purti gasti biaani ra nuu. . Oraque rabi be laaca': ―Ñee cadi doce hora napa ti dxi la? Ni rizá ridxí la? qué rirenda gasti ñee purti naya'ni ra zizá. ,-Q Para na ca rabi ca laabe: ―Maistru, ñee cadi cayuuya lu nase si ngue ucala'dxi ca judíu nuchá ca guie lii ne yanna nou' ibigueta lu raqué sti tiru la? I,  De raqué rabi be ca discípulu stibe: ―Chuu Judea sti tiru. Q+ Ne ora gunna be huará Lázaro, biaana be xhupa gubidxa ra nuu be que. G* Nadxii Jesús guionna cabe, Marta ne María ne Lázaro. )# Ora gunna Jesús ni la? na: ―Enda huará ni napa be ca la? cadi para guuti, sínuque para ihuinni enda nandxó' sti Dios ne sti Xiiñi'. I(  Bisenda tidxi iropa benda cabe Jesús huará Lázaro, xhamigu. '! María, biza'na Lázaro ni huará que la? nga nga dxa gunaa ni bichá nisa rindá' naxhi ñee Señor ne bicuiidxi né ni guicha ique que. k& Q Chiqué huará tobi hombre lá Lázaro, biza'na María ne Marta. Nabeza ca ndaani guidxi Betania. 9%m *Ne stale binni bini cre Jesús raqué.$ )Uyé stale binni ra nuu be, ne na ca': ―Nin ti milagru qué ñuni Juan, peru irá ni bizeete be de hombre ri la? irá ni dxandí'. o#W (Uyé be cherica guiigu Jordán sti tiru, ra bizulú guluu nisa Juan binni. Ne biaana be raqué. e"C 'Bigueta ucala'dxi ca judíu ninaaze ca laabe, peru biree yaande be de ndaani ná ca'. ! &Ne pa cayune ni la? neca qué runi cre tu ni rinié', peru laguni cre dxiiña ca ti ganna tu ne guiene tu tobi si naa ne Bixhoze'. B  %Pa cadi cayune xhiiña Bixhoze la? cadi guni cre tu naa. { $Yanna naa, ulí Dios naa ne biseenda naa ndaani guidxilayú ri', ne na tu cadi jneza cayune tisi rabe Xiiñi Dios naa. fE #Ca binni ucuaa stiidxa be chiqué gudxi be laaca dios, ne qué zanda uchiá nu Xqui'chi be.   "Para rabi be laaca': ―Lu ley stitu cá ra na Dios: “Unié nia laatu casi ñaca tu dios, purti naa biseenda laatu.” <q !Oraque na ca': ―Cadi cuchá du guie lii purti bi'nu xiixa ni galán, sínuque cuchá du guie lii purti cadi jneza cayuni lu'. Binni guidxilayú lii peru cayu'nu lii Dios.  Para rabi be laaca': ―Ucané Bixhoze naa bine stale cosa ni galán lade tu. Uná de laacani qué ñuula'dxi tu para uchá tu guie naa. H  Oraque gundisa ca judíu guie sti tiru, nuchá ca laabe. )M Naa ne Bixhoze', tobi si laadu. {o Bixhoze bidii laaca naa. Iruti zanda gaxha laaca ndaani ná Bixhoze', purti jma nandxó' Bixhoze que irá xixé. zm Rudiee laaca enda nabani ni qué zaluxe ne qué ziuu dxi initilú ca', ne iruti zanda gaxha laaca ndaani naya'. U# Runebia'ya ca dendxu stinne' ne rucaa diaga ca naa, ne rizá nanda ca naa. [/ Peru qué runi cre tu purti cadi za tu lade ca dendxu stinne', casi gudxe laatu. 1[ ―Ma gudxe ni laatu, rabi be laaca'. ―Peru qué na tu guni cre tu. Ca dxiiña rune la? rune ni purti nuu né Bixhoze naa, ne laacani rusihuinni cani tu naca'. (I Raqué uluu caadxi judíu le' laabe, ne na ca rabi ca laabe: ―Dede padxí udiiu lugar gata dxí xquenda biaani du. Pa lii nga Cristu la? gudxi ca ni laadu. hI Tobi de ca dxi que canazá Jesús corredor sti yu'du ro', ni rabi cabe Corredor sti Salomón. kO Lu beeu nanda cayuni cabe saa ndaani guidxi Jerusalén, saa ni rabi cabe “Dedicación”. &E Ne xcaadxi na: ―Lácaxa zacá riní' ni nuu né binidxaba'. Zanda xa uxhele binidxaba lú ni nacheepa lú. Ra ucala'dxi ca judíu nuchá guie Jesús eC Stale de laaca na: ―Nuu né be binidxaba ne cayaca ique be. Xiñee cucaa diaga tu laabe. B Bigueta uyuu dinde ca judíu pur cani uní' be que. K~y}}]||a{{CzzlyyxwwvVuuu6ttTssTrr4qppXooQn}nmm.llSkkdjj1ii8hgg|ffLee4ddcbb4a``g`_e_^^,]\[[lZZAYYY&XwWVV\VUUTiSSRQQ\PPiOO\NNMLL]KKJII?HLGGZFF[EEDD"CwBBAA*@@@>a==b<<5;H:99N88,77D66D5N4e33V22611%0//k/.f--,,6+t**p))(l'a&%%$$@#w#"t!!? 'y/{5E$ ' t # g r W61TTe #Bizaa si dxi nexhe guni be dxiiña ndaani yu'du', biree be zibí' be. Yd -Ora biree be bidxiña be ra nuu ca binni que, qué ñanda niní' né be laaca', sínuque puru seña bi'ni be lú ca' purti ma biaana be mudu. Oraque bidii ca cuenta biluí' Dios laabe xiixa ndaani yu'du que. ]c 5Cadxagayaa ca binni rí fuera que xiñee nabé candaa Zacarías ndaani yu'du'. !b =Yanna zieegu ruaa lu', ne qué zanda iní' lu dede ora ma gule badu huiini que, purti qué ñuni cre lu ni gudxe lii ca. Peru zaca ni, ganda si xhi ni. a }Para na ángel que: ―Naa nga Gabriel, rune xhiiña Dios. Laa biseenda naa gueda tidxe lii ca diidxa sicarú ri'. ` +Oraque na Zacarías rabi ángel que: ―Ximodo ganna dxandí zaca ni caya'bu naa ri ya', purti ma nayooxhua' ne xheela laca ma nayooxho'. F_ Zazá niru be lú Señor, ne laabe zeda aca be casi Elías purti zapa be Espíritu sti Dios casi gupa Elías ne laca zaca be nandxó' casi uca Elías. Zaguu né be binni xiiñi tobi si, ne zucuudxi be ladxidó' cani naguidxi ladxidó' para uzuuba ca diidxa'. Zacá nga quixhe chaahui be binni para dxi gueeda Señor. ?^ {Zudxigueta be stale judíu ra nuu Señor Dios sti ca'. $] CNabé nandxó' zaca be nezalú Dios, ne qué zagaa ruaa be vinu ne nin ti clase nisa dxu'ni'. Dede ante gale be maca dxá ladxidó' be de Espíritu Santu. T\ #Zadxá tipa ladxidó' lo de enda nayeche', ne stale tu zieche ora gale be. F[  Peru na ángel que, rabi laabe: ―Zacarías, cadi idxibi lu', purti ma bigaanda stiidxa lu lu Dios. Yanna chi gapa Elisabet xheela lu ti xiiñi', ne cuee lá lu badu huiini que Juan. RZ  Nabé bidxibi be ora bi'ya be ángel que dede qué idxela be xi guni be. nY W Ndaani yu'du que nuu be, mala bizuhuaa ti ángel sti Dios ladu derechu sti altar ra riuu gu'xhu que. YX - Ne laga caguu be gu'xhu ndaani yu'du que, rí jma binni fuera, caní' né Dios. W % Costumbre sti ca sacerdote la? tu guiaba suerte luguiá ngue nga cu' gu'xhu ndaani yu'du ro'. Bia'si pe luguiá Zacarías biaba ni dxi que. OV Ti dxi guca caber grupu sti Zacarías guni dxiiña nezalú Dios. gU IMa nagola cabe ne qué gapa cabe nin ti xiiñi cabe, purti qué ñanda ñapa Elisabet ba'du'. NT Iropa cabe nacha'hui cabe nezalú Dios, ne ruzuuba pe cabe stiidxa'. /S YDxi naca Herodes rey de Judea nuu ti sacerdote lá Zacarías, nuu be lade grupu sti Abías. Elisabet lá xheela be, ne laa laca za de xfamilia sacerdote Aarón. VR 'ti guiene chaahui lu ni ma bisiidi cabe lii. Ra uni' né ti ángel Zacarías sQ aNaa laca huanaba diidxa chaahue dede ra bizulú ni, ne zuluá' galán ucaa ni lú lu, Teófilo xhamigua', P Laadu qué nidu'ya du ni, peru cani byui' né ni laadu la? biiya ca dede dxi bizulú Jesús xhiiña', ne ucané ca bireeche stiidxa be. CO Stale tu huacaa irá ni uca lade du, irá ni bi'ni Jesús. ?N yTobi lucha si Dios nuu ni ulá laanu. Ne laabe jma riene be ne randa rapa be laatu para cadi guiaba tu. Zuchiña be laatu ra nuu be, ma nayá ladxidó' to ne nayeche tu. Cadi guiaana dxí nu de usisaca nu laabe ne udxi'ba nu laabe, purti qué ziuu dxi guiaana dxí de isaca be ne de aca be nandxó'. Amen. M L 5Laguni pur ulá tu laacabe casi ñaca cabee tu laacabe lu gui, ne laguiá irá binni ni qué runibiá' Dios. Lagacané laaca', peru laguuya gá qué chi cá enda nadxaba stica laatu. Laixele de enda ruchee stícabe casi rixele tu de xiixa ni ribixhila'dxi tu. Usisaca nu Dios CK Lagacané cani ca'ru uzuhuaa chaahui lu ni runi cre. &J GCadi ixele tu de Dios ni nadxii laatu laga cabeza tu dxi udii Señor Jesucristu laanu enda nabani ni qué zaluxe. Ne zuni be ni purti rilasela'dxi be laanu. I /Peru laatu, hermanu ni nadxiee ca', lauyubi uzuhuaa chaahui tu lu ni runi cre tu, ne lainaba acané Espíritu Santu laatu ora iní' né tu Dios. $H CNe ma cayuuya tu cayaca ni. Ma nuu cani cuyubi indaa saa ca xpinni Cristu. Nisi cá ique ca ni nuu ndaani guidxilayú, ne qué gapa ca Espíritu sti Dios. G Gudxi cabe laatu: “Dxi mayaca iluxe guidxilayú, stale binni zuxidxi stiidxa Cristu, ne zazá ca modo na xquenda biaani huati ca'.” zF oPeru laatu, hermanu ni nadxiee ca', laguietenala'dxi xi na ca apóstol sti Jesucristu Señor stinu chiqué. {E qPeru laga ca'ru gueeda be la? nisi canadxiichi stubi ca', ne cananí' ca binni, rinanda ca irá enda nadxaba ni na ique ca'. Rudxiiba ca laca laaca' ne nuu tiru rugá ca binni para si udii laaca ni racala'dxi ca'. Culidxe Judas cani runi cre D 9zeeda para cuidxi cuenta binni ne para udxiiba donda ique irá cani qué ñuni jneza, pur irá enda nadxaba stica', ne pur modo uluu dí ca laabe.” .C WLaca de laacabe uní' Enoc dxi bisiní' Dios laa, ne Enoc nga tobi de ca xiiñi xiiñi Adán. Na be: “Casi ñaca biiya zedané Señor jma de chii mil xpinni, "B ? Ne zeda gaca cabe casi ola sti nisadó' ora riasa ni naro'ba ne ruchiacha ni bupu. Zaqueca rucheeche cabe enda nadxaba stícabe. Laca naca cabe casi luceru ni canazá renda. Ma nexhe chaahui ti lugar ra nacahui do' para laacabe. Raqué nga chu' cabe ne raqué nga guiaana ca cabe. A  Ro to gueta juntu purti nadxii saa tu. Ne laacabe reda chuu cabe lade tu ne runi yuudxu cabe purti qué rituí lú cabe ne qué rulabi cabe iruti', sínuque cá ique cabe de laasi cabe. Zeda gaca cabe casi za sin gupa, riné bi laaca cherí cherica'. Laca zeda gaca cabe casi yaga ni qué ricá cuananaxhi lú neca ma gunda xhi, ne casi yaga ni ma bibidxi dede xcu ne ma guxha cabe laa. ^@ 7 Gapa gá si cabe laacabe, purti cayuni cabe casi bi'ni Caín, ne pur bidxichi ma biree chu cabe casi biree chu Balaam. Ne casi bicaa lú Coré Dios chiqué la? zaqueca cayuni cabe, ne zaqueca zanitilú cabe. ? / Peru ca hombre ni cayabe laatu ri la? riguu dí cabe ni qué riene cabe. Runi cabe ni na ique cabe casi runi mani', ne nga ni runitilú laacabe. F>  Dxi udinde né ángel Miguel binidxaba' runi xcuerpu gue'tu Moisés, qué niguu dí be laa sínuque gudxi be laa: “Ladxi ná Dios rusaana lii”, neca naca nda be ángel ni jma nandxó'. b= ?Zaqueca canazá ca hombre ni cayabe laatu ri'. Para laacabe la? ni ixuí' lú cabe nga ni dxandí', ne runi dxaba saa cabe xcuerpu cabe. Qué ruzuuba cabe stiidxa Dios ne riguu dí cabe cani risaca nezalú Dios. \< 3Ne cásica bizaaca ca ángel que, zaqueca guca ca binni Sodoma ne Gomorra ne ca guidxi ni nuu gaxha de laaca'. Bisaba Dios gui ne binitilú laacabe purti uyuu né cabe ni cadi xheela cabe ne uyuu né cabe muxe'. Yanna guietenala'dxi nu ni ti cadi guni nu casi bi'ni cabe que, purti irá tu guni zacá zalá lu gui ni qué ziuu dxi gyuí'. C; Ne ca ángel ni qué niná ñaana ra bisaana Dios laaca la? bisaana ca ni, ne yanna ma nuseguyoo Dios laaca xa'na guelacahui ni qué zaluxe, para cueza ca dxi cuidxi Dios cuenta laaca'. X: +Maca nanna tu ni, peru racaladxe usietenaladxe laatu ni guca ca binni xquidxi nu. Neca ulee Dios laacabe de ndaani guidxi Egipto, peru bidxiña dxi binitilú caadxi de laacabe, cani qué ñuni cre laa. E9 Purti sin ganna nu ma biuu caadxi ni qué runi cre Dios lade nu. Ricaa cabe enda nacha'hui sti Dios para guni cabe ni na ique cabe. Ne zacá qué rusihuinni cabe pa Dios nga tobi lucha xaíque sti irá binni, laa ne Jesucristu Señor stinu. Dede chiqué maca cá lu Xqui'chi Dios xi enda naná gueda iluxe né cabe. (8 KHermanu ni nadxiee ca', ma xadxí rabe nucaa ti gui'chi lú tu para nusiide laatu de modo bilá nu, peru yanna ruuya jma naquiiñe inaba laatu cadi idxibi tu ucaa lú tu cani na cadi jneza modo runi cre tu Cristu. Laatu nanna tu zacá bidii Dios ni laatu ne qué ziuu dxi uchaa ni. ~7 wDios ilasela'dxi laatu ne quixhe dxí ladxidó' to ne ganaxhii laatu. Cani rusiidi ni cadi dxandí' (2 Pedro 2.1-17) 06 ]Naa nga Judas bi'chi Jacobo, ne rune xhiiña Jesucristu. Cucaa gui'chi ri lú tu, hermanu ca'. Nadxii Dios laatu ne ulí laatu para laa, ne ma cayapa Jesucristu laatu. 5Nuu ru stale ni bi'ni Jesús, pa nicá cada tobi ni la? rabe nin qué nugaanda guidxilayú nidxá irá gui'chi ra nicá ni.m4SNe discípulu que nga cayuí' irá ndi', ne cucaa irá ni, ne nanna du dxandí irá ni na be. E3Ne bireeche diidxa lade ca hermanu na Jesús qué zati discípulu que, peru cadi na di Jesús qué zati be, sínuque na pa acala'dxi guiaana be de ora gueeda la? cadi xcuenta Pedru. n2UPara na Jesús: ―Pa acaladxe guiaana be de dxi guenda la? cadi xcuenta lu'. Dananda naa lii. e1COraque biiya dxí Pedru laa ne na rabi Jesús: ―Señor, laga ndi ya'. Xi gaca xa de laa. ;0oOra bidxigueta lú Pedru biiya nanda dxa discípulu ni nadxii Jesús laa que, dxa ni gudixhe ique lu xi'que Jesús ra cayó xhi cabe ne unaba diidxa tu chi utoo laabe que. ./URa uní' be zacá, bisihuinni be xi enda guti chi usisaca né Pedru Dios. Biluxe si uní' be nga rabi be Pedru: ―Dananda naa. Jesús ne discípulu ni nadxii S.Ne gabe ca' lii, dxi nahuiini lu la? stubu gucu lu xhaba lu', ne uyé lu ratiica gucala'dxu', peru ora ma bio'xho lu la? zusigaa nou', ne stobi tu ugacu lii lari ne ziné lii ra qué racala'dxu cheu'. -Bigueta na be: ―Simón, xiiñi Jonás, nadxiiu naa la? Ucaná ladxidó' Pedru, purti ma ne nga guionna tiru inaba diidxa be laa pa nadxii laabe, para na: ―Señor, lii nannu irá'. Lii nannu nadxiee lii. Oraque na be: ―Gupa ca dendxu stinne'. +,OBigueta rabi be Pedru: ―Simón, xiiñi Jonás, nadxiiu naa la? ―Nadxiee lii, Señor. Lii nannu nadxiee lii, na Pedru. ―Gupa ca dendxu stinne', na be. Z+-Biluxe güe' si cabe, na Jesús rabi Pedru: ―Simón, xiiñi Jonás, nadxiiu naa jma que irá xixé la? ―Nadxiee lii, Señor, lii nannu nadxiee lii, na Pedru. ―Gupa ca dendxu huiini stinne', na be. t*aNdi nga raguionna tiru bidxiña Jesús ra nuu ca discípulu sti' después de bibani. Jesús ne Pedru ])3 Oraque bidxiña Jesús ucuaa pan que bidii laacabe, ne zaqueca bi'ni ne benda que. (9 ―Latá' gue tu, na Jesús rabi laacabe. Ne nin tobi de laacabe qué ñuni cabe pur ninaba diidxa cabe tu laabe, purti nanna cabe Señor laabe. >'u Oraque udxi'ba Simón Pedru, ulee tarraya que lu yuxi, dxá tipa ni de benda ngola, bia'si ti gayuaa cincuenta y tres benda. Ne neca stale came, peru qué nireza tarraya que. W&' Para na Jesús rabi laacabe: ―Latané caadxi benda ni unaaze tu nagasi ca. p%Y Ora biree cabe ndaani canuá que, biiya cabe nuu ti ludé raqué nexhe ti benda lú, ne laca nuu pan. -$SCa xcaadxi discípulu que bichiña canuá que ruaa nisa, zeda xubi yu ca tarraya ra dxá benda que, purti cadi zitu nuu ca', bia' ti gayuaa metru si de ruaa nisa. .#UPara na dxa discípulu ni nadxii be que, rabi Pedru: ―Señor nga. Cadi nacu Simón Pedru lari peru ora gunna Señor ngue la? ucuaa uxooñe xhaba, biaba nisa que. $"APara rabi be laaca': ―Lausaba starraya tu ladu derechu, zanaaze tu. Oraque bisaba ca', ne ma qué ñanda nibee ca ni, purti dxá tipa ni de benda. Z!-Na be rabi be laaca': ―Ma unaaze tu xiixa la? amigu ca'. ―Nin tobi, na ca'. _ 7Ma zeda yaba biaani bidxiña Jesús ruaa nisa que, peru qué ganna cabe pa laabe ni. =sBiree Simón Pedru na rabi laaca': ―Chaa chi naaze benda. ―Laadu laca ziné du lii, na ca'. Ne uyuu cabe ndaani canuá, uyé cabe idubi gueela', peru gasti qué ninaaze cabe. Nuu Simón Pedru, ne Tomás ni rabi cabe Cuachi, ne Natanael de Caná de Galilea, ne ca xiiñi Zebedeu, ne xhupa de ca discípulu stibe. w iBigueta biiya ru ca discípulu sti Jesús laa. Nuu ca uriá ti nisa ro' rabi cabe Tiberia, ne sicarí uca ni. peru ca ndi ucuá ti guni cre tu dxandí Jesús nga ni ulí Dios, ne Xiiñi laabe, ne para gapa tu enda nabani ra guni cre tu laabe.ykStale ru milagru bi'ni Jesús nezalú ca discípulu para ihuinni tu laa. Cadi cá irá ni lu gui'chi ri', 9Para rabi be laa: ―Purti si biiya lu naa, nga runi bini cre lu'. Dichoso cani guni cre naa, neca sin gu'ya'. Ra biete xiñee ucuá gui'chi ri' OPara na Tomás rabi laabe: ―¡Señor stinne' ne Dios stinne'! 9kNe óraque rabi be Tomás: ―Bichiña bicuini nou' rarí', ne biiya bata naya'. Bisigaa nou' ne guluu ni cue' tixhe ri', ne cadi guiaana neu duda sínuque guni cre lu'. eCGudi'di si xhono gubidxa de ngue, nuu ca discípulu sti Jesús sti tiru ndaani yoo que. Ma ne Tomás nuu né laacabe. Da'gu ra puerta que, peru beeda Jesús ne bizuhuaa lade cabe, ne na: ―Gata dxí ladxidó' to. r]Para na ca xcaadxi discípulu que rabi laa: ―Ma bidu'ya du Señor. Peru na: ―Pa qué guuya ndaani bataná be ra ucuá ca clavu que, ne qué cuaa bicuini naya ra ucuá ni, ne qué cuaa bata naya ti'xhi be la? qué zune cre dia'. ~uPeru qué guinni di Tomás ni rabi cabe Cuachi, tobi de lade doce discípulu que, ra nuu cabe ora uyé Jesús. |qNi guni perdonar tu la? zaca perdonar, peru ni qué guni perdonar tu la? ziaana stonda luguiá'. Jesús ne Tomás gGBiluxe si uní' be zaqué, bindubi be luguiá ca', ne na be: ―Laicaa Espíritu Santu. {oBigueta na be rabi be laaca': ―Gata dxí ladxidó' to. Cásica biseenda Bixhoze naa la? zacaca cuseenda laatu. r]Uní' si be ngue, biluí' be laaca bataná be ne xcustiá be. Oraque bieche ca ma biiya ca Señor. )KDomingu huadxí que da'gu ca puerta ra nuu ca discípulu purti cadxibi ca ca judíu. Ne beeda Jesús, bizuhuaa lade ca' ne na: ―Gata dxí ladxidó' to. (IPara biree María de Magdala, yetidxi ca discípulu ma biiya Señor, ne byuí' né laacabe cani gudxi Señor laa que. Bizuhuaa Jesús lade ca discípulu ^5Oraque na Jesús rabi laabe: ―Cadi ucueeza lu naa purti ca'ru quiba ra nuu Bixhoze'. Peru uyé ra nuu ca biche', ne gudxi laaca ma chi chiba ra nuu Bixhoze ne Bixhoze tu, ra nuu Dios stinne ne Dios stitu. i KPara na Jesús: ―¡María! Ne óraque ru' bidxii lú be Jesús, ne na be: ―¡Maistru! i KPara na Jesús rabi laabe: ―Gunaa, xiñee cayuuna lu'. Tu ruyubu'. Laabe zácaxa be ni rapa raqué caní' né laabe, ne rabi be laa: ―Señor, pa lii yenéu laabe la? gudxi naa paraa gula'qui lu laabe, ti chi caa laabe. w gCasi uní' be ngue, bidxigueta lú be atrá, biiya be zuhuaa Jesús, peru qué ganna be pa Jesús ngue. / W Oraque na ca ángel que rabi laa: ―Gunaa, xiñee cayuuna lu'. Para rabi be laaca': ―Purti ziné cabe Señor stinne', ne qué ganna dia' paraa gula'qui cabe laa.   Biiya chupa ángel nacu lari quichi' zuba ra uyuu xcuerpu Jesús, tobi neza ra guta ique be ne stobi neza ra guta ñee be. s_ Peru María biaana fuera ra ba' que, cayuuna'. Idubi cayuuna guta gudaa, biyubi lú ndaani ba' que. \1 Oraque ru bigueta ca discípulu que ralidxi ca'. Ra biiya María Magdalena Jesús `9 Ca'ru guiene cabe ni cá lu Xqui'chi Dios ra na napa xidé guiasa be de lade gue'tu'. SOraque ru' biuu sti discípulu ni yendá primeru que, biiya ne bini cre. I Peru adxé ladu nexhe bayu ni birenda ique be que, cá bieque. taBidxiña guxooñe Simón Pedru, beda nanda laabe, ne biuu ndaani ba' que, biiya nexhe ca lari que raqué. U#Para guta gudaa, biiya ca lari nexhe raqué peru qué ñuu ndaani ba' que. I Iropa ca bixooñe ca', peru sti discípulu que yendá primeru. GOraque biree Pedru ne sti discípulu que, ze ca ra ba'. GPara biree uxooñe be uyé be ra nuu Simón ne sti discípulu ni nadxii Jesús que, ne na be rabi be laaca': ―Ma ulee cabe Señor de ndaani ba', ne qué ganna du paraa gula'qui cabe laa. ~ !Domingu ca'ru guiaba chaahui biaani', biree María Magdalena uyé ra ba' que. Ne ora yendá be biiya be ma biree guie ye'gu ruaa ba' que. k}O*Raqué gula'qui cabe Jesús purti ma chi uzulú dxi enda riziila'dxi', ne nuu ba' que gaxha.z|m)Nuu ti le' de yaga guie' ra ucuá Jesús lu cruz que, ne ndaani le' que nuu ti ba' cubi iruti huaya'ta ndaani'. '{G(Ucuaa cabe xcuerpu Jesús bichenda cabe ti lari ne guluu cabe caadxi guixi ni rindá' naxhi ndaani lari que. Para bicaachi cabe laa casi rigaachi ca judíu. wzg'Laca uyé Nicodemo yené bia' ti gayuaa libra mirra nucha áloes, dxa Nicodemo uyé ra nuu be lu gueela que. kyO&Guca si nga la? uyé José de Arimatea, yenaba permisu ra nuu Pilatu pa ziné cuerpu sti Jesús. Naca José discípulu sti Jesús peru naga'chi purti ridxibi ca judíu. Ne uná Pilatu bidii ni laabe, para yendete be ni. dxA%Laca nuu sti lugar ra na: “Zuuya dxí cabe ni bindizi cabe lanza.” Ra bigaachi Jesús fwE$Ne zacá uca ni ti iree ni casi cá lu Xqui'chi Dios ra na: “Qué zaluuza dxita stibe.” v#Ni bi'ya ra uca ni, ngue nga cayuí' ni, ne dxandí ni caní' be. Laabe nanna be caní' be ni dxandí ti laatu laca guni cre tu. huI"Peru bindizi tobi de ca soldadu que ti lanza xcustiá be, ne óraque biree rini ne nisa. Zt-!Peru ora bidxiña ca ra nuu be, biiya ca ma guti be, ma qué niguza ca ñee be. s Oraque beeda ca soldadu, guluza ca ñee ni cá primé que, ne zaqueca ñee stobi que, de iropa hombre ni ucuá né Jesús lu cruz que. orWViernes cayaca irá ndi ne qué na ca judíu guiaana ca cuerpu que lu cruz purti ma chi uzulú dxi enda riziila'dxi ne laca dxi ro' ni. Para yenaba cabe Pilatu iluuza ñee cani ucuá lu cruz que, ti ganda iree ca de raqué. qyGüe' si be vinagre que, na be: ―Ma biluxe ni. Ne bisaba ique be, guti be. Bindizi ti soldado lanza xcustiá Jesús >puBia'si pe zuhuaa ti jarra huiini da' vinagre ndaani raqué para bigadxe cabe ti esponja ne bidxiiba cabe ni ique ti bara huiini sti ti yaga lá hisopo, guluu cabe ni ruaa be. oBiluxe si irá nga, nanna be ma biluxe xhiiña be para na be: ―Cayate nisa. Uní' be zacá ti iree ni casi cá lu Xqui'chi Dios. "n=Ne óraque rabi be discípulu que: ―Biiya, racá zuhuaa jñaa lu'. Ne dede óraque ucuaa discípulu que jñaa be zie né ralidxi. Ra guti Jesús m)Ora bi'ya Jesús zuhuaa jñaa raqué, ne biiya zuhuaa dxa discípulu ni nadxii que gaxha la? na rabi jñaa: ―Amá, racá zuhuaa xiiñi lu'. vleCue' cruz sti Jesús que, zuhuaa jñaa ne benda jñaa, ne María xheela Cleofas, ne María de Magdala. zkmPara uní' stiidxa ca cadi icheza ca ni, sínuque cu' ca ni rifa, gu'ya ca tu cuee ni. Bi'ni cabe zaqué ti aca ni casi cá lu Xqui'chi Dios: “Gudiizi cabe xhaba', ne guluu cabe lari stinne lu rifa.” Ne nga pe nga bi'ni ca soldadu que. >juBiluxe si bicaa ca soldadu que laabe lu cruz ucuaa ca xhaba be bi'ni ca ni tapa ndaa, tindaa cada tobi ca'. Peru túnica stibe que la? qué gapa ra di'ba', de ti ndaga si ni. 7ii―Ni ma bicaa la? ma bicaa', na Pilatu. h Ne na ca xaíque que rabi Pilatu: ―Cadi ucaa lu “Rey sti ca judíu” sínuque bicaa “Na be Rey sti ca judíu laabe.” gStale de ca judíu biinda ni cá ique cruz que purti uriá guidxi ucuá be lu cruz, ne ucuá ca diidxa que hebreu, latín ne griegu. wfgNe bicaa Pilatu caadxi letra ro' ique cruz que. Sicarí na cani: “Jesús de Nazaret, Rey sti ca judíu.” eeCNe raqué bicaa cabe laabe lu cruz, laabe ne xhupa, tobi cada ladu. Laabe nuu be galahui'. dPara ucuaa cabe Jesús yené cabe laa nua cruz sti', zé ti lugar lá La Calavera. Diidxa hebreu rabi cabe ni Gólgota. ^c5Oraque ru bidii Pilatu Jesús laacabe, ucaa cabe lu cruz. Ucuá Jesús lu cruz NbOraque bicaa cabe ridxi: ―¡Yené laabe! ¡Yeucaa laabe lu cruz! ―Rey stitu ucaa lu cruz la? na Pilatu. Para bicabi ca xaíque sti ca sacerdote: ―César si nga rey stidu, ne iruti ru'. a}Bia'si pe viernes ndaani saa pascua cayaca irá ndi'. Bia' galaa dxi na Pilatu, rabi ca judíu: ―Rarí nuu rey stitu. ` Ne ora bina diaga Pilatu nga la? biree né laabe, yetí ra ribí para udxiiba donda ique binni, ti lugar ni lá Gabata. E_ Dede óraque nisi biyubi Pilatu nundaa laabe, peru bicaa ca judíu ridxi: ―Pa undaa lu laabe la? cadi xhamigu diou' César, purti irá ni guni laa rey cadi nuu né César tobi si. -^S Oraque rabi be laa: ―Qué ñuaa dia' ladxi ná lu pa qué niguixhe Dios ñaca ni zacá. Nga runi jma stale donda napa ni beda saana naa ra nuu lu' que lii. ]+ Para na Pilatu rabi laabe: ―Qué za'bu naa ni canaba diidxa lii ca la? Ñee qué gannu pa napa derechu ucaa lii lu cruz o undaa lii la? ]\3 Ne biuu ndaani palaciu que, na rabi Jesús: ―Padé lii. Peru qué nicabi Jesús. B[Ora bina diaga Pilatu xi na cabe, jma rusi bidxibi. Z}Oraque ucabi cabe: ―Napa du ti ley, ne según ley stidu la? naquiiñe gati be, purti bi'ni be laabe Xiiñi Dios. Y}Ora bi'ya ca xaíque sti ca sacerdote ne ca gendarme laabe bicaa ca ridxi: ―¡Bicaa laabe lu cruz! ¡Bicaa laabe lu cruz! Para na Pilatu rabi laaca': ―Laicaa laabe laatu, laucaa laabe lu cruz, purti naa qué idxela gasti donda luguiá be. XOraque biree be, nuu la'pa de guichi ique be ne nacu be lari moradu que. Para na Pilatu: ―Laguuya', rarí nuu hombre que. +WOBigueta biree Pilatu uyé ra nuu ca judíu ne na rabi laaca': ―Laguuya', zeda nia laabe ra nuu tu, ti ganna dxichi tu qué idxela gasti donda luguiá be. [V/Bidxiña ca ra nuu be, na ca': ―¡Viva rey sti ca judíu! Ne cagapa ca lú be. qU[Ne ucuaa ca soldadu que guichi, bizá' ca ti la'pa uluu ca ique be, ne bigacu ca laabe ti lari moradu. FT Oraque ucuaa Pilatu Jesús ne bicaa ca xpinni gudiñe laabe. S(Oraque irá cabe bicaa cabe ridxi: ―Cadi undoou diou' laabe. Bindaa Barrabás. Barrabás nda naca ti gubaana'.R7'Peru laatu napa tu ti costumbre ilaa ti presu para laatu irá iza ca dxi cayaca saa pascua stitu. Yanna racala'dxi tu undaa rey sti ca judíu ri la? NQ&Oraque na Pilatu: ―Xii nga ni dxandí ya'. Gu'ta gati Jesús oPW%Para na Pilatu rabi laabe: ―Entonce rey lii pue la? Oraque na be: ―Dxandí rey naa, casi na lu ca. Beda gale ndaani guidxilayú para güe nia binni xii nga ni dxandí'. Ne irá ni zinanda ni dxandí la? rucaa diaga naa. fOE$Oraque na Jesús rabi laabe: ―Cadi beda aca dia' rey ndaani guidxilayú ri', purti pa ñaca beda aca rey rarí la? ñasa ca xpinne', nucaa lú para cadi ninaaze ca judíu naa. Peru cadi rarí di nga zeda aca rey. N#―Lácaxa judíu naa, na be. ―Ca binni xquidxi lu ne ca xaíque sti ca sacerdote nga beda saana lii ra nuaa'. Xi bi'ni lu'. jMM"Para na Jesús: ―De lii siou' canaba diidxa lu nga la? o uyuu tu gudxi lii xiixa de naa. sL_!Bigueta biuu Pilatu ndaani palaciu ne guridxi Jesús, na rabi laa: ―Ñee lii nga rey sti ca judíu la? SK Cayaca ni zacá ti iree ni casi uní' Jesús ra bizeete modo gati'. J1Oraque na Pilatu: ―Lachiné laabe. Laudxiiba donda ique be casi na ley stitu. Para na cabe: ―Laadu qué gapa du derechu guuti du iruti'. _I7Para na cabe: ―Pa ñaca cadi cuchee be, qué ñeda saana du laabe ra nuu lu'. qH[Ngue runi biree Pilatu yenaba diidxa laacabe, na rabi laacabe: ―Xi queja napa tu luguiá hombre ri'. qG[Bia' zeda yaba biaani biree né cabe Jesús de ralidxi Caifás, yené cabe laa ra palaciu. Laacabe qué ñuu cabe, purti pa ñuu cabe la? nuchee né cabe ley stícabe, ne ma qué ñanda ño cabe ni ro ca binni que saa pascua. aF;Bigueta na Pedru: ―Co'. Ne óraque pe biinda gallu. Udi'di Jesús lu ná Pilatu -ESOraque na tobi de ca mozo sti sacerdote gola, familia dxa hombre bigá be diaga que, rabi laabe: ―Ñee cadi ne lii biiya nuu neu laabe ra le' olivo que la? #D?Ra zuhuaa Pedru cadxaa que, unaba diidxa cabe laa: ―Ñee cadi laca tobi de ca discípulu que lii la? ―Co', cadi zaya dia' de laacabe, na Pedru. COraque biseenda Anás laabe ra nuu Caifás sacerdote gola, idubi liibi be. Ra bigueta uní' Pedru qué runibiá' Jesús BPara na be: ―Pa cadi jneza unié la? uní' nezalú irá binni ri paraa bichee', ne pa qué nuchee la? xiñee cagapa lu naa. A Casi pe biluxe uní' be udapa tobi de ca gendarme que lú be ne rabi laabe: ―Ñee zacá ricabi cabe sacerdote gola la? n@UXiñee canaba diidxa lu naa. Unaba diidxa cani huayuna diaga. Laaca nanna ca xi huayué nia laaca'. #??Para rabi be laa: ―Huanié nezalú irá binni. Bisiide ndaani ca yu'du huiini ne ndaani yu'du ro' ra rie stale judíu, ne gasti qué ninié naga'chi'. v>eLaga cayaca irá nga la? canaba diidxa sacerdote gola Jesús tuu nga ca discípulu sti ne xi rusiidi'. 3=_Bi'ni ca mozo ne ca gendarme que ti gui para idxaa ca', purti nananda raqué. Ne yeuzuhuaa Pedru lade cabe para idxaa. Ra unaba diidxa sacerdote gola Jesús tu laa ~<uNe na badu dxaapa que rabi Pedru: ―Lii laca discípulu stibe lii nja'. ―Co', na Pedru, ―cadi zaya de laacabe. ;{Peru Pedru biaana fuera. Para biree sti discípulu que, uní' né badu dxaapa ni rapa ra puerta que, para biguu Pedru. 2:]Yenanda Simón Pedru ne sti discípulu Jesús. Ridxaaga sti discípulu que sacerdote gola, ngue runi gunda biuu né laa ra biuu Jesús ndaani patiu sti sacerdote. 9Ne laca Caifás ri ca nga gudxi ca judíu jma galán gati tobi ti qué gati idubi guidxi. Na Pedru qué runibiá' Jesús o8W Nirudó' ra nuu Anás yené ca laabe, purti Anás nga suegru Caifás ni naca sacerdote gola iza que. 7 Ne óraque bidxiña ca soldadu ne ca xaíque sti ca' ne ca gendarme sti ca judíu, bichá ná ca Jesús ne bindiibi ca laabe. 65 Oraque na Jesús rabi Pedru: ―Uluu espada stiu'. Ñee nou' cadi naquiiñe tide irá ni gudixhe Bixhoze tide la? Ra yené cabe Jesús ra nuu Anás t5a Oraque guxha Simón Pedru espada sti' bigá ti chu diaga Malco ladu derechu, Malco, jmozo sacerdote gola. u4c Uca ni zacá ti iree ni casi gudxi be Bixhoze be: “De irá ni bidiiu naa, nin tobi qué nunite'.” 3Para rabi be laaca': ―Cadi ma gudxe laatu naa ndi la? Yanna pa naa cuyubi tu la? laudii lugar che ca xcaadxi ri'. Q2Bigueta rabi be laaca': ―Tu ruyubi tu. ―Jesús de Nazaret, na ca'. T1!Ora bina diaga ca ni na be que la? gurí sa ca atrá dede biaba ca layú. z0m―Jesús de Nazaret, na ca'. ―Rarí nuaa', rabi be laaca'. Ne laca nuu Judas ni bitoo laabe que raqué. x/iPeru ma nanna be xi irá zeeda luguiá be, ngue runi laabe biree be lú ca', rabi be laaca': ―Tu ruyubi tu. P.Para biree uyé ra nuu be. Yené caadxi soldadu ne caadxi gendarme ni rapa ra yu'du', ni biseenda ca xaíque sti ca sacerdote ne ca fariseu. Ne yené ca linterna ne antorcha ne ni ucaa lú né ca'. z-mNe laca nanna Judas, ni bitoo laabe que, lugar ra nuu be, purti stale tiru yené be ca discípulu stibe raqué. , Biluxe si uní' Jesús ca diidxa ca, biree né ca discípulu sti' uyé ca ndaani ti le' olivo ni nuu cherica arroyo Cedrón. +'Ma bisiene laacabe tu naca lu' ne zusiene rua' laacabe ti gapa cabe naa ndaani ladxidó' cabe para ganaxhii saa cabe casi nadxii lu naa.* Bixhoze', lii ru'nu jneza. Neca qué runibiá' binni lii, peru naa runebia'ya lii, ne ma nanna ca xpinne lii biseenda lu naa. 1)[Bixhoze', racaladxe chu' cani bidiiu naa que ra chuaa', ti gu'ya cabe enda risaca stinne'. Bisisaca lu naa purti gunaxhii lu naa dede dxi ca'ru chá guidxilayú. 2(]Lii naca neu naa tobi si, ne naa naca nia laacabe tobi si, ti ganda gaca pe cabe tobi si, ne zacá ganna binni lii biseenda lu naa ne nadxiiu laacabe casi nadxiiu naa. g'GCasi bisisaca lu naa la? zaqueca ma bisisaca laacabe ti aca cabe tobi si casi tobi si laanu. &Ne rinaba lii aca cabe tobi si casi naca nu tobi si, ne zaqueca aca né cabe laanu tobi si ti ganna binni lii biseendu naa. s%_Peru cadi pur laasi cabe canaba lii, sínuque ne pur cani guni cre naa ra guna diaga ni iní' cabe. $Pur laacabe rusaana idubi vida stinne lu nou' ti ora icaa cabe ni dxandí la? laca usaana cabe idubi xpida cabe lu nou'. X#)Cásica biseenda lu naa ndaani guidxilayú ri la? zacaca ma biseenda laacabe. Q"Dxandí' stiidxa lu'. Bisiene ni laacabe ti ibani cabe para lii siou'. _!7Cásica naa cadi zinanda guidxilayú zaqueca laacabe, cadi zinanda cabe guidxilayú. g GCadi canaba lii gaxhu laacabe de ndaani guidxilayú, sínuque ulá lu laacabe de binidxaba'. (IMa bidiee laacabe stiidxa lu', ne ma nanala'dxi cani zinanda guidxilayú laacabe purti cadi zinanda cabe guidxilayú, casi naa laca cadi zinanda guidxilayú. *M Yanna ma chaa ra nuu lu', peru laga nuaa rua' ndaani guidxilayú ri la? canié ca diidxa ri ti idxá ladxidó' cabe de enda nayeche' casi dxá ladxiduá'. ]3 Dxi nuaa nia laacabe ndaani guidxilayú ri la? gupa laacabe ne enda nandxó' stiu'. Biiya chaahue cani bidiiu naa, ne nin tobi qué ninitilú sínuque ni maca nexhe initilú, ti iree ni casi na lu Xqui'chi lu'. lQ Naa ma chaa ra nuu lu', ma qué ziaana ndaani guidxilayú ri', peru laacabe ziaana cabe rarí'. Bixhoze ni nacha'hui', cani bidiiu naa ca rinaba lii gapa lu laacabe ne enda nandxó' stiu' ti gaca cabe tobi si casi laanu. a; Irá ni stinne la? stiu', ne ni stiu' la? stinne', ne rusihuinni cabe pabiá' risaca'.  Rinaba lii pur laacabe. Cadi canaba pur cani zinanda guidxilayú sínuque pur cani bidiiu naa, purti stiu' laacabe. Purti ma byue nia laacabe stiidxa lu' ne ma ucuaa cabe ni. Ma nanna dxichi cabe huandí de ra nuu lu benda', ne lii biseenda lu naa. A}Yanna ma nanna cabe irá ni bidiiu naa zeeda ni de lii. .UCani ulee chu lu lade binni guidxilayú bidii lu naa la? ma bisiide laaca ximodo lii. Stilu laacabe, peru bidii lu laacabe naa ne ma cuzuuba cabe stiidxa lu'. iKYanna la? Bixhoze', bisisaca naa ra nuu lu' casi bisaca raqué dxi ca'ru uzá' lu guidxilayú. b=Ma bisisaca lii ndaani guidxilayú ri', ne ma binduuxe ni biseendu naa beda gune'. Ne zacaa cabe enda nabani ca ra gunibiá' cabe lii ne ra gunibiá' cabe Jesucristu ni biseenda lu'. Lii nga tobi lucha Dios ni dxandí'. zmpurti gudixhe lu irá binni ladxi ná Xiiñi lu' ti gudii enda nabani ni qué zaluxe irá ni uchiña lu ra nuu.  1Biluxe si uní' Jesús ca diidxa ca undisa lú ibá', na: ―Bixhoze', ma bidxiña hora. Bisisaca Xiiñi lu yanna, ti laca usisaca Xiiñi lu lii, N!Cayabe irá ndi laatu ti gata dxí ladxidó' to purti nuu né tu naa tobi si. Laga nuu tu ndaani guidxilayú ri la? zadi'di tu ni nagana, peru cadi idxibi tu purti ma udixhe dxie guidxilayú.1[ Zadxiña hora ireeche ndase tu, ne mápeca bidxiña ni. Cada tobi tu zie tu adxé adxé ladu, zusaana tu naa stube'. Peru cadi stube nuaa', purti nuu né Bixhoze naa. c@~~=}}@|||{{*z`yyxxxEwwQwvvivuu5ttXsss(rr^qqqpp^pooNnncmmWlllkkNkjjiyihggffOfekddccsbbkb aa)``_i^^^a]\\<[[{ZZ+YuYXsXgXWWCV5UUTS:RR3QQcPP`P O_O NWMMM&LKKJnI~IHGFFFEEBDD_CtC,B:AA @k??>>`==y=<<;;(::899L88j7776G55q544<3222b11o00M/X.--H,++m**r))O((m'''&&P%$$U##d""!! MyPL81G}y3'AF  4 h l]Xgn$c=Ts Oraque rabi be xcaadxi que: ―Chi naba diidxa laatu xiixa. Xii nga nexhe aca dxi enda riziila'dxi', acané nu binni la? o guniná nu laa; ulá nu xpida binni la? o guuti nu laa. #S?Peru laabe nanna be xi cá ique ca', para rabi be dxa hombre nabidxi ti chu ná que: ―Biasa, bizuhuaa galahui ca. Oraqueca biasa hombre que, bizuhuaa. R7Nuu ca maistru de ley ne ca fariseu raqué para si undaachi ca pa zusianda be binni huará dxi enda riziila'dxi' ti gapa ca xi pur cu' ca xqueja be. Q#Bigueta sti dxi enda riziila'dxi biuu Jesús ndaani yu'du' ne bizulú cusiidi'. Nuu ti hombre raqué nabidxi ti chu ná ladu derechu. P Naa nga Hombre Biseenda Dios, ne naa zanda gabe binni xii nga jneza guni dxi enda riziila'dxi'. Tobi hombre nabidxi ti chu ná' NOBiuu be ndaani yu'du sti Dios, ucuaa be ca pan ni ma uyuu ndaaya'. Gudó be, ne bidii be cani canazá né be que, gudó ca', neca na ley ca sacerdote si zanda go cani, peru laacabe gudó cabe ni. N}Para na Jesús rabi laaca': ―Ñee qué huayuunda tu xi bi'ni David, laa ne cani canazá né, dxi candaana ca la? hMIOraque na caadxi fariseu: ―Xiñee cayuni tu ni cadi jneza guni binni dxi enda riziila'dxi'. L Ti dxi enda riziila'dxi zidi'di Jesús ne ca discípulu sti ndaani ti ñaa, ne bizulú ca discípulu undadi ca zee gudó ca'. wKg'Ne zaqueca cani ma biaa gue vinu yooxho', qué zaná gue vinu cubi, purti zaná jma galán vinu yooxho'.]J3&Nga runi naquiiñe idaa vinu cubi ndaani guidi cubi ti iropa ni guiaana ni bia'si. +IO%Ne zaqueca iruti rigaa vinu cubi ndaani guidi yooxho', purti pa ñuni cabe ni la? nicheza ni guidi que. Cásica ninitilú vinu que, zaqueca ninitilú guidi que. xHi$Ne laca gudixhe be ti ejemplu para laaca, na: ―Lácaxa ñuu tu nicheza tindaa vestidu cubi, nucaa lu ti vestidu yooxho'. Purti pa ñuni cabe ni, nunitilú cabe vestidu cubi ne laca qué nidxaaga ni ucheza cabe que vestidu yooxho'. WG'#Peru zadxiña dxi guiaaxha cabe novio. Oraque huaxa ziaana cabe sin go cabe. oFW"Para rabi be laaca': ―Lácaxa ñaana cani nuu ra enda xheela sin ño laga nuu novio lade ca'. OE!Oraque na ca rabi ca laabe: ―Xiñee ca discípulu sti Juan ne sti ca fariseu stale tiru riaana ca sin go ca' ne nabé riní' né ca Dios, peru ca stiu' la? qué lica ruchuugu ca lu endaró. D} Cadi zeda yube cani nacha'hui sínuque cani cuchee, para inaba ca perdón Dios ne uchaa ca xpia' ca'. Ejemplu sti novio hCIPara na Jesús rabi laaca': ―Cadi caquiiñe cani nazaaca doctor, sínuque cani huará. IB Oraque bizulú ca fariseu ne ca jmaistru ca' caní' ca Jesús ne ca discípulu sti', na ca rabi ca ca discípulu que: ―Xiñee ro né tu ca malu ni ruquixe impuestu ne cani qué rulabi ley. ~AuNe bidii Leví ti endaró laabe. Uyé stale ni ruquixe impuestu ne stale binni guri né laacabe ruaa mexa que. @@{Oraqueca biasa, bisaana irá ngue, zinanda laabe. ?Uca si irá nga biree Jesús, ze'. Ra zidi'di be biiya be zuba Leví ra ruquixe impuestu. Para rabi be laa: ―Dananda naa. +>ODe irá cabe bidxagayaa cabe ne bisisaca cabe Dios. Dede cayaca diti cabe, na cabe: ―Enda ridxagayaa nga ni bidu'ya nu yanadxí ri'. Ra uní' né Jesús Leví w=gOraqueca biasa hombre que nezalú irá cabe bitopa jluuna', zibi'. Ne idubi neza ziudii diuxquixe Dios. b<=Naa nga Hombre Biseenda Dios ne para ganna tu zanda gune perdonar xpecadu binni ndaani guidxilayú ri la? laguuya ni chi gune ri'. Ne óraque rabi be ni huará que: ―Biasa, bitopa jluuna lu', ma zanda chibí' lu'. f;EXii nga jma qué igana, gabe hombre ri ma uca perdonar la? o gabe laabe: “Biasa, uzá.” q:[Peru nanna dxichi Jesús xi cani' ique cabe, para na rabi laacabe: ―Xiñee cani' ique tu zacá. 09YDede óraque bizulú ca fariseu ne maistru de ley candaa ique né ca': ―Tu hombre ri cayuni laa Dios pue. Dios si nga zanda guni perdonar binni, ne iruti ru'. x8iOra bi'ya Jesús pabiá' napa cabe fe laa, na rabi ni huará que: ―Ma bine perdonar ca xpecadu lu, xiiñe'. _77peru qué nidxela cabe paraa ñuu cabe purti dxá binni raqué. Para udxi'ba cabe ique yoo, ulee cabe caadxi teja, ne undete cabe laabe, idubi ne luuna que. Gudixhe cabe laabe galahui ca binni que, ra lú Jesús. 6 Raqué nuu be bedané cabe ti hombre nexhe lu luuna', ma guti galaa, ne ucala'dxi cabe niguu cabe laa ndaani yoo ra nuu be que, Q5Ti dxi ra cusiidi Jesús zuba caadxi fariseu ne caadxi maistru de ley ni beeda de idubi Galilea ne de Judea ne de Jerusalén. Ne cahuinni enda nandxó' sti Dios luguiá be ra cusianda be binni. t4aPeru gatigá rixele be de laaca' rie be ndaani gui'xhi' riní' né be Dios. Bianda ti hombre nayati galaa 3 Peru ze dxi jma rusi zireeche stiidxa Jesús, ne reeda stale binni, reeda ucaa diaga ca laabe, ne para usianda be laaca'. F2Ne rabi be laa: ―Qué chi tidxi lu ni iruti'. Xi si ni rabe lii la? uyé ra yu'du ti gu'ya sacerdote lii ne bidii ofrenda ni na Moisés udii cani guianda para ganna binni ma bianda lu'. 1  Oraque udixhe ná be luguiá' ne rabi be laa: ―Zusianda lii, ne mápeca bianda lu'. Nisi pe binitilú lepra que óraque. V0% Ra canazá Jesús ndaani tobi de ca guidxi que, bidxiña ti hombre huará napa lepra laabe, bizuxibi xañee be dede gudixhe ique layú ne na rabi laabe: ―Señor, pa na lu la? zanda usianda lu naa. /w Ulee si cabe ca canuá que lu yuxi, bisaana cabe irá ni raqué, zinanda cabe Jesús. Ra bianda tobi napa lepra `.9 Lade cabe zeeda Jacobo ne Juan, ca xiiñi Zebedeu, tobi si runi né ca Simón dxiiña'. Peru na Jesús rabi Simón: ―Cadi idxibi lu'. Dede yanadxí cásica rinaaze lu benda, zacaca zeda neu stale binni ra nuaa'. -+ Uní' be zacá purti cadxagayaa be de cayaca diti be pur irá benda que, ne cadi laasi be, sinuque ne ca xcaadxi ni nuu né laabe raqué. ,}Ora bi'ya Simón Pedru ni, bizuxibi xañee Jesús ne na: ―Bixele de naa, Señor, purti naca tobi hombre nabé ruchee. 8+iPara guridxi cabe xcaadxi xcompañeru cabe ni nuu ndaani sti canuá, gueda acané ca laacabe. Oraque beeda ca ngue ne bichá tipa cabe iropa canuá que de bilá ñaazi cani. U*#Ora bisaba cabe starraya cabe bidxá tipa ni de benda dede careza ni. -)SOraque na Simón: ―Maistru, idubi gueela bini du dxiiña ne gasti qué nina'ze du, peru yáquexa lii caya'bu laadu guni du ni la? chi usaba du starraya du. ( Biluxe bisiidi si be ca binni que, rabi be Simón: ―Yené canuá stiu' ra zia', ne lausaba starraya tu para inaaze tu benda. B'}Para biuu be ndaani tobi de laani bia'si pe ndaani canuá sti Simón. Ne gudxi be laa utuuba huiini ni de ruaa nisa, ne guri be ndaani canuá que. Dede raqué bisiidi be ca binni que. {&oBiiya be zuhuaa chupa canuá uriá nisa que, iruti nuu ndaani purti biree ca guuze que caguiibi ca starraya ca'. '% ITi tiru nuu Jesús uriá ti nisa ro' rabi cabe Genesaret, bidxiña stale binni ra nuu be dede calaa saa ca'. Irá ca racaladxi ca guna diaga ca stiidxa Dios. I$ ,Ne zacá uzá be Galilea, yeusiidi be irá ra yu'du'.#+Peru rabi be laaca': ―Napa xidé chaa xcaadxi guidxi. Chi güe nia binni modo runi mandar Dios, purti para nga bendá'. M"*Ma zeda yaba biaani biree be de ndaani guidxi que, uyé be ti lugar ra iruti guinni. Peru stale binni canayubi laabe ne yendá ca ra nuu be. Ucala'dxi ca nucueeza ca laabe para cadi ñe be. !w)Ne laca stale binni ulee be binidxaba de laa, ne laga caree ca binidxaba que cucaa ca ridxi: ―Lii nga Xiiñi Dios. Peru udinde né be laaca', qué nudii be lugar niní' ca', purti nanna ca laabe nga Cristu ni ulí Dios. Ra uzá Jesús Galilea  5(Bia' ziyaazi gubidxa yené cabe stale binni huará de irá clase enda huará ra nuu Jesús, para gudixhe ná Jesús luguiá ca' ne bianda ca'. 3'Para bidxiña Jesús ra nuu be, ne udinde né xhindxá' que, biree. Oraqueca biasa be ne bidii be ni gudó ca'. Bisianda Jesús stale binni huará &Biree be de ra yu'du que, uyé be ralidxi Simón. Nexhe né suegra Simón xhindxá' ne unaba cabe Jesús usianda laabe. c?%Ne nisi stiidxa be cayuí' irá binni de ca guidxi neza que. Ra bianda suegra Pedru +$Nabé bidxagayaa irá binni que, ne na ca': ―Ximodo ndi caní' hombre ri'. Ne stale enda nandxó' runi mandar be ca binidxaba' ne riree ca'. =s#Oraque udinde né be binidxaba que, na be rabi be laa: ―Bigani, ne biree de hombre ca. Oraque bigaze binidxaba que hombre que layú, ne biree ze', sin ñuniná hombre que. +"―Biree de laadu. Xi napa neu laadu, Jesús de Nazaret. Ñee zeda unitilú lu laadu la? Runebia'ya lii. Lii nga hombre cha'hui sti Dios. V%!Ndaani yu'du que nuu ti hombre riguite binidxaba ique, ne bicaa ridxi: iK Nabé bidxagayaa ca binni que modo rusiidi be, purti riní' be casi tobi ni zanda guni mandar. oWUyé be sti guidxi de Galilea, lá Capernaum. Ne bisiidi be ca binni que dxi enda riziila'dxi'. X)Peru udi'di be galahui de laaca', ze be. Sti ti hombre riguite binidxaba ique ne biasa ca', ulee ca laabe de ndaani guidxi que, yené ca laabe punta dani ra dxi'ba guidxi que para nibee yaande ca laabe. T!Ora bina diaga cani nuu ndaani yu'du que xi na be, gudó dí laaca', Ne zaqueca dxi nabani profeta Eliseo, stale judíu gupa lepra, peru nin tobi qué ñanda sínuque Naamán, binni Siria. }sne qué nuseenda Dios Elías ra nuu nin tobi de laacabe, sínuque ra nuu ti viuda ndaani guidxi Sarepta de Sidón. 7Casi uca chiqué dxi nabani profeta Elías, chonna iza aronda qué ñaba nisa guie ne uca ti gubiña ca guidxi que. Stale viuda uyuu lade ca judíu, KPeru gabe ca' laatu, qué rulabi cabe ti profeta ndaani xquidxi. )KPara rabi be laaca': ―Nuu ti dichu na: “Doctor, bisianda laca lii.” Yanna seguru nga ca cayabi tu naa, gune irá ni bine Capernaum ndaani xquidxe'. Nabé biaba be ca binni que ne bidxagayaa ca pabiá' galán riní' be ne na ca': ―Ñee cadi ndi nga dxa xiiñi José que la? bizulú be byui' né be laaca diidxa', rabi be laaca': ―Yanadxí pe cayaca ni cá lu Xqui'chi Dios ni bina diaga tu nagasi ca. 6 eBiluxe si biinda be ni, bizeechu be ni, bidii be ni ni runi dxiiña ndaani yu'du que ne gurí be. Peru biiya si be cayuuya dxí irá ni nuu ndaani yu'du que laabe la? c ?ne gabe binni ma bidxiña dxi gudixhe Dios para ilá ca'. Irá nga cá ra biinda be que. 1 [Nuu né Espíritu sti Dios naa,
purti ma ulí naa güe nia ca pobre diidxa ni usieche laaca'.Biseenda be naa gueda ndee yuuba ladxidó' binni,
ne gabe cani nundiibi pecadu laa ximodo zanda iree ca de laani,
ne usinaya cani nacheepa lú,
ne ula'ya cani cuxhii cabe laa, r ]Bidii cabe laabe gui'chi ni bicaa profeta Isaías ne bixhele be ni biyubi be ra cá ca diidxa ri': q[Ne zaqué canazá be dede yendá be Nazaret guidxi ra biniisi be. Raqué nuu be beda ganda dxi enda riziila'dxi', para biuu be ndaani yu'du casi runi be irá dxi enda riziila'dxi', ne bizuhuaa be para gu'nda be Xqui'chi Dios. jMNe bisiidi be ndaani ca yu'du sti ca judíu ne irá ca bisisaca ca laabe. Ra nuu Jesús Nazaret 1[Uca si irá nga bigueta be neza Galilea ne stale enda nandxó' purti dxá ladxidó' be de Espíritu Santu. Irá xixé guidxi neza que ma cayuí' cabe stiidxa be. uc Biiya si binidxaba ma qué idxela ximodo usaba laabe, bisaana laabe caadxi. Ra bizulú xhiiña Jesús xi Para rabi be laa: ―Laca cá lu Xqui'chi Dios: “Cadi inaba cabe xiixa Dios para quite si cabe laa.” 8k cu' ná xi'que lu' ti cadi gacaná lu lu guie. H  Purti cá lu Xqui'chi Dios, zuseenda ca ángel sti' gapa lii, +O Bigueta ucuaa binidxaba laabe, yené laabe Jerusalén, bidxiiba laabe ique yu'du ro' ne na rabi laabe: ―Pa dxandí Xiiñi Dios lii la? uyuu bí de racá. !;Peru óraque rabi be laa: ―Bixele de naa, binidxaba', purti cá lu Xqui'chi Dios: “Dios si nga naquiiñe usisaca cabe, ne guni cabe ni na.” @{Yanna stiu' cani pa uzuxibi lu xañee' usisaca lu naa. ~wne na rabi laabe: ―Zudiee lii irá ca guidxi sicarú ca, purti stinne cani, ne zanda udiee cani tutiica acaladxe'. m}SOraque yené binidxaba laabe lu ti dani soo, ne tobi biluí' si laabe idubi naca guidxilayú, }|sOraque rabi be laa: ―Cá lu Xqui'chi Dios: “Cadi pan si nga ibani né binni, sínuque ne stiidxa Dios.” S{na rabi laabe: ―Pa dxandí Xiiñi Dios lii la? gudxi guie ri gaca pan. 5zcBiaana be raqué cuarenta dia ne ira ca dxi que ucala'dxi binidxaba nuquiinde laabe. Qué ño be idubi naca cuarenta dia que, ne ora bi'ya binidxaba ma candaana dxita be, y Ora bigueta Jesús de ra guiigu Jordán dxá ladxidó' de Espíritu Santu, ne yené Espíritu que laabe ndaani gui'xhi'. [x/&Cainán xiiñi Enós, Enós xiiñi Set, Set xiiñi Adán, Adán xiiñi Dios.w}%Lamec xiiñi Matusalén, Matusalén xiiñi Enoc, Enoc xiiñi Jared, Jared xiiñi Mahalaleel, Mahalaleel xiiñi Cainán, ovW$Sala xiiñi Cainán, Cainán xiiñi Arfaxad, Arfaxad xiiñi Sem, Sem xiiñi Noé, Noé xiiñi Lamec, muS#Nacor xiiñi Serug, Serug xiiñi Ragau, Ragau xiiñi Peleg, Peleg xiiñi Heber, Heber xiiñi Sala, rt]"Judá xiiñi Jacob, Jacob xiiñi Isaac, Isaac xiiñi Abraham, Abraham xiiñi Taré, Taré xiiñi Nacor, tsa!Naasón xiiñi Aminadab, Aminadab xiiñi Aram, Aram xiiñi Esrom, Esrom xiiñi Fares, Fares xiiñi Judá, r Natán xiiñi David, David xiiñi Isaí, Isaí xiiñi Obed, Obed xiiñi Booz, Booz xiiñi Salmón, Salmón xiiñi Naasón, dqAEliaquim xiiñi Melea, Melea xiiñi Mainán, Mainán xiiñi Matata, Matata xiiñi Natán, pMatat xiiñi Leví, Leví xiiñi Simeón, Simeón xiiñi Judá, Judá xiiñi José, José xiiñi Jonán, Jonán xiiñi Eliaquim, ]o3Er xiiñi Josué, Josué xiiñi Eliezer, Eliezer xiiñi Jorim, Jorim xiiñi Matat, lnQNeri xiiñi Melqui, Melqui xiiñi Adi, Adi xiiñi Cosam, Cosam xiiñi Elmodam, Elmodam xiiñi Er, ymkJudá xiiñi Joana, Joana xiiñi Resa, Resa xiiñi Zorobabel, Zorobabel xiiñi Salatiel, Salatiel xiiñi Neri, tlaNagai xiiñi Maat, Maat xiiñi Matatías, Matatías xiiñi Semei, Semei xiiñi José, José xiiñi Judá, tkaJosé xiiñi Matatías, Matatías xiiñi Amós, Amós xiiñi Nahum, Nahum xiiñi Esli, Esli xiiñi Nagai, mjSElí xiiñi Matat, Matat xiiñi Leví, Leví xiiñi Melqui, Melqui xiiñi Jana, Jana xiiñi José, yikBia' treinta añu napa Jesús dxi bizulú bi'ni xhiiña'. Na binni xiiñi José laabe. José xiiñi Elí, &hEBiete Espíritu Santu luguiá', bihuinni casi ti paloma, ne ucuá ti ridxi de ibá': ―Lii nga Xiiñe ni nadxiee' ne ni rusieche naa. Tu dé za Jesucristu vgeLaga caguu nisa ru Juan binni, ye chuu nisa Jesús ra nuu. Ne ra caní' né Jesús Dios, bixele ibá'. ifKLugar de nucaa diaga Herodes laabe, laga jma rusi bichee, biseguyoo laabe. Ra uyuu nisa Jesús e1Ne udinde né be Herodes purti nabeza né Herodías xheela Felipe bi'chi', ne cadi pur nga si sínuque ne pur irá enda qué iquiiñe ni huayuni. }dsZacá ne stale ru modo bilidxe be ca binni que, ne byuí' né be laaca ca diidxa cubi ni sicarú para laaca'. +cOZeda guni be casi runi tobi ni riguibi semiá, zutopa be ca semiá para uchá be ndaani sacu, ne zundaa be ca guixi que lu gui, peru gui ni qué ziuu dxi gyui'. nbUPeru rabi be irá ca': ―Naa caguaa ni'sa sia' laatu, peru nanda stobi naa jma nandxó' que naa. Laa zudii Espíritu Santu cani guni cre, ne zulaa cani qué runi cre lu bele. Nin para cuee xquela guidi be ñee be qué risaca'. EaNuu ca binni que guiuba ganna ca pa laabe nga Cristu. g`G―Laga laadu ya', xi guni du, na caadxi gendarme. Para rabi be laaca': ―Cadi cu' tu doo iruti para gaxha tu laa xiixa, nin udxiiba tu donda ique ca neca qué ñuni ca gasti'. Laguiaana conforme ne ni riaxa si tu. O_ Para rabi be laaca': ―Cadi uquixe tu jma que bia' cá lu ley. ^ Laca beeda caadxi ni ruquixe impuestu ra nuu be para chu' nisa ca' ne na ca rabi ca laabe: ―Maistru, laadu ya', xi guni du. "]= Para rabi be laaca': ―Tu napa chupa gamixa la? gudii tobi ni qué gapa ni gacu', ne ni napa ni go la? ucheeche ná ni lade cani cayaadxa ni laa. [\/ Oraque na ca binni que rabi laabe: ―Pa zacá ni la? xi zanda guni du ya'. 2[] Ora qué ricá cuananaxhi lu ti yaga, rugá cabe laa ne ruzaaqui cabe laa. Zacaca nga ma zeda dxiña dxi sti irá binni ni qué runi jneza. Laca maca zilá ca lu bele. wZgYanna lasá jneza ti ihuinni ma unaba tu perdón Dios de idubi ladxidó' to ne cadi ma iree né tu, na tu: “Xiiñi Abraham laadu.” Gabe ca' laatu pa qué guni tu jneza casi bi'ni be la? dede lade guie ri zanda indisa Dios xiiñi be. :YmOra bi'ya Juan cadxiña ca binni que para chu' nisa ca', na: ―Binni nexhená ca', zeeda tu ra nuaa para chu' nisa tu, purti ruzulú tu zacá zalá tu de xiana sti Dios. PXNe irá binni zuuya modo ulá Dios laaca'.” Irá nga bicaa Isaías. sW_Zadxii irá barranca, ziete irá dani,
zaca chaahui neza pandu,
ne zaca chaahui neza rangu. lVQGuca ni casi bicaa profeta Isaías chiqué, ra na:Zuna diaga cabe cucaa tuuxa ridxi ndaani gui'xhi', cayabi binni:“Lausiá neza tidi Señor,
lauxhele ladxidó' to casi ñaca cuxhele tu ti neza para laabe. (UIOraque uzá be irá ca guidxi ni nuu uriá guiigu Jordán. Canayabi be binni naquiiñe inaba ca perdón Dios ti aca perdonar ni huachee ca' ne chu' nisa ca'. TAnás ne Caifás naca sacerdote gola. Ca dxi que pe' nuu Juan, xiiñi Zacarías ndaani gui'xhi'. Ne raqué uní' né Dios laabe. S {Lu quince añu de cayuni mandar Tiberiu irá guidxi sti ca romanu, naca Poncio Pilatu gobernador de Judea, naca Herodes gobernador de Galilea, ne Felipe, bi'chi', naca gobernador de Iturea ne de Traconite, ne Lisanias naca gobernador de Abilinia, vRe4Ze dxi jma ziyuu xpiaani be ne ziniisi be ne cayeche né Dios laabe ne zaqueca cayeche né binni laabe.tQa3Bigueta né be laaca Nazaret ne bizuuba be stiidxa ca'. Peru María cayapa irá ni ndaani ladxidó'. 6Pg2Peru qué ñene ca xi cayabi be laaca'. ~Ou1Oraque rabi be laaca': ―Xiñee ndi canayubi tu naa. Ñee qué ganna tu pa naquiiñe gune xhiiña Bixhoze la? 0NY0Ora bidxela cabe laabe, bidxagayaa cabe, ne na jñaa be rabi laabe: ―Xiiñe', xiñee ndi canayu'nu laadu sicarí'. Naa ne bixho'zo lugu canazá du canayubi du lii. QM/Nabé bidxagayaa cani cayuna diaga pabiá' riene be ne modo ricabi be. 'LG.Lu chona gubidxa beda idxela ca laabe ndaani yu'du ro'. Zuba be galahui de cani rusiidi ley sti Dios, cucaa diaga be laaca' ne canaba diidxa be laaca'. SK-peru qué nidxela ca laabe. Para bigueta ca Jerusalén, yeyubi ca laabe. J%,Zácaxa ca zeeda be lade irá binni que. Uzá ca idubi ti dxi, ne óraque ru biyubi ca laabe lade ca lisaa ca', ne lade cani runibiá' ca', fIE+Biluxe si saa que bigueta José ne María, peru qué ñanna ca pa biaana Jesús Jerusalén. mHS*Dxi ma bisaa Jesús doce añu yené cabe laa, yegapa cabe saa Jerusalén, casi runi cabe irá iza. ]G3)Irá iza rie José ne María Jerusalén rigapa pascua, saa ro' sti ca judíu. F(Ze dxi jma ziniisi badu huiini que, jma ziyapa stipa, jma ziyuu xpiaani ne nabé uluu Dios ndaaya laa. Nuu Jesús ndaani yu'du ro' sE_'Bi'ni si cabe irá ni cá lu ley sti Dios guni cabe, bigueta cabe Nazaret de Galilea, xquidxi cabe. ID &Oraque pe bidxiña be ra nuu badu huiini que, ne bidii be diuxquixe Dios, ne dede óraque bizulú cayabi be binni badu huiini que nga ni cabeza ca gueda ulá Jerusalén. Bigueta cabe Nazaret yCk$Laca nuu ti gunaa raqué lá Ana, xiiñi Fanuel de xfamilia Aser. Rui' né be binni ni gabi Dios laabe. Nahuiini ru be bichaganá be, peru lu gadxe iza de bichaganá be guti xheela be. Yanna ma nagola be, ma napa be ochenta y cuatro añu. Qué riree be ndaani yu'du ro'. Rusisaca be Dios ridxí ne huaxhinni, ne stale tiru riaana be sin go be para iní' né be Dios. B%A1#Ne zacá zahuinni xi nuu ndaani ladxidó' cada tobi. Peru para lii la? María, zeda gaca irá nga casi ñaca nudxiga cabe ti gudxíu xhialma lu'. @ "Oraque uluu Simeón ndaaya laacabe ne na rabi María jñaa Jesús: ―Pur ni zeda guni badu huiini ri' ziaba stale binni Israel, ne zaqueca pur laabe ziasa stale de laaca'. Zeda uluí' be binni xii nga racala'dxi Dios peru stale tu qué zaná ulabi laabe. T?!!Bidxagayaa José ne María irá ni uní' Simeón de badu huiini que. y>k Laabe chi udxiiba be ca binni Israel,
ca xpinni lu',
ne chi aca be biaani para cani cadi za de Israel. N=Ma biiya dxi'che pia'
ni gudixhe lu gueda ulá irá binni. <(;Ina be:Señor, huayune xhiiña lu',
ne yanna ma nexhe dxí ladxiduá',
purti ma uca ni bidii stiidxa lu naa.Ma zanda chi neu naa yanna. S:Ucuaa be badu huiini que undisa be lu ná be ne bidii be diuxquixe Dios, 29]Ne dxi que biluí' Espíritu Santu laabe che be ndaani yu'du ro'. Bia'si pe raqué nuu be ora bedané cabe Jesús. Zeda guni cabe casi cá lu ley guni né cabe ba'du'. r8]Purti ma gudxi Espíritu Santu laabe qué zati be dede qué gu'ya be gueeda Cristu ni chi useenda Dios. W7'Chiqué uyuu ti hombre ndaani guidxi Jerusalén, lá Simeón. Nacha'hui be ne nabé rusisaca be Dios. Dxá ladxidó' be de Espíritu Santu, ne cabeza be gu'ya be gueeda ni gueda ulá ca binni Israel. W6'Ne yené cabe ofrenda casi cá lu ley que, chupa gugu huiini o chupa paloma. d5ABi'ni cabe zaqué purti cá lu ley sti Dios: “Irá hombre lugola iree chu para Dios.” .4UGupa si María dxi casi cá lu ley ni bidii Dios Moisés guni ca gunaa ni gapa ba'du la? yené ca badu huiini que Jerusalén, yeuchiña ca laabe nezalú Dios. %3CDxi bisaa badu huiini que xhono gubidxa guluu cabe seña sti Dios laa, ne ulee lá cabe laa Jesús, lá ni gudxi ángel que María ante gaca xiiñi'. F2Bigueta ca pastor que, cusisaca ca Dios ne cudii ca diuxquixe laa, pur irá ni bina diaga ca ne ni bi'ya ca', purti uca ni casi pe gudxi ángel que ni laaca'. Ra napa Jesús xhono gubidxa M1Peru María cayapa irá ni ndaani ladxidó' ne candaa ique né ni. :0oBidxagayaa irá ni bina diaga ni uní' cabe que. x/iNe ora bi'ya cabe badu huiini que, byuí' né cabe laaca irá ni gudxi ángel que laacabe de badu huiini que. .-Biree guxooñe cabe, ziguuya cabe ni guca que. Ne bidxela cabe José ne María ne badu huiini que nexhe ndaani ti cajón ra ro mani guixi. 2-]Biree si ca ángel que ra nuu ca pastor que, bigueta ca ibá'. Oraque na ca pastor que: ―Chuu Belén, chu du'ya ni guca raqué, ni bisenda tidxi Dios laanu ri'. i,KDiuxquixe Dios ni nuu ibá',
ne ndaani guidxilayú gata dxí ladxidó' cani guni ni na be. k+O Ne mala bihuinni jma ángel ra nuu ángel que, cayuunda ca', cusisaca ca Dios, na ca': q*[ Ne ora idxela tu ti badu huiini renda lari nexhe ndaani ti cajón ra ro mani guixi la? ngue nga laabe. ])3 Yanadxí gule tobi ni ulá laatu ndaani xquidxi David, ne laabe nga Cristu Señor. ( Peru na ángel que rabi laacabe: ―Cadi idxibi tu. Nia caadxi diidxa cubi gabe laatu, ni gusieche de irá xixé binni guidxilayú. s'_ Mala biiya cabe ti ángel sti Dios, ne bizaani biaani sti Dios laacabe. Bidxibi cabe dede uca diti cabe. T&!Gaxha de guidxi Belén nuu caadxi pastor cayapa ca dendxu huaxhinni. I% Gupa be primé xiiñi be ne bichenda be laa lari, gudixhe be laa ndaani ti cajón ra ro mani guixi, purti qué nidxela cabe ra ñaana cabe ndaani yoo. Bidxiña caadxi ángel ra nuu ca pastor <$sRaqué nuu cabe beda ganda dxi gapa María ba'du'. #Yené be María Belén para icá lá cabe raqué. Ca'ru iluxe xquenda xheela cabe peru ma uyuu stiidxa cabe, ne ma naca xiiñi María. #"?Ngue runi biree José de ndaani guidxi Nazaret de Galilea uyé Belén ti guidxi de Judea ra gule David. Ne uyé be raqué purti za be de xfamilia David. :!oIrá binni napa xidé che xquidxi para icá lá. c ?Nga nga primé tiru bitopa cabe lá binni dxi cayuni mandar Cirenio ndaani guidxi Siria. g ICa dxi que uní' rey Augusto César idopa lá irá xixé binni de irá guidxi ra runi mandar. + QPZe dxi jma ziniisi ba'du que ne jma zihuiini napa Espíritu sti Dios. Ndaani gui'xhi uleza be dede bidxiña dxi guni be xhiiña be lade ca binni Israel.; qOpara uzaani irá ni canazá lu guelacahui
ne ni nuu lu ná enda guti,
ne para udxii lú nu neza ra gata dxí ladxidó' no. Nga nga ni bisiní' Espíritu Santu Zacarías.  }NPurti nabé nadxii Dios laanu, riá laanu.Nga runi zuseenda Xiiñi
casi ñaca nindani gubidxa para laanu, d CMZusiidi lu binni Israel ximodo ilá ca'
ne modo aca perdonar irá ni huachee ca'.  7LNe lii la? xiiñe huiine',
zaree lá lu profeta sti Dios ni nandxó',
purti zazá niru lu lu Señor,
ne zuni chaahui lu neza tidi'. c AKne ti ganda ibani nu nayá,
ne guiaana nu para laasi be bia' tiica dxi ibani nu.  JNe laca gudxi be laa zulá be laanu lu ná cani nanala'dxi laanu
ti ganda guni nu ni na be sin idxibi nu laaca', C INga nga ni gudxi be bixhoze gola nu Abraham zuni be. ` ;HNe ziá be ca bixhoze gola nu,
ne zietenala'dxi be ni gudxi be laaca zuni be. ] 5GNa be zulá be laanu de lu ná
cani nanala'dxi laanu ne cani cuxhii laanu. t cFMa xadxí bidii stiidxa be guseenda be laa.Uní' be ni de ruaa ca profeta stibe ni uyuu chiqué. j OEDe lade cani za de David ni bi'ni xhiiña be,
ulee be tobi ni nandxó' para ulá laanu. _ 9Dna:Diuxquixe Señor, Dios sti ca binni Israel
saca beda ulá ca xpinni. j OCOraque bidxá ladxidó' Zacarías bixhoze be de Espíritu Santu ne uní' ni gudxi Dios laa,  1BNe irá ni gunna ni, undaa ique né ni, na: ―Tu nda gueda aca badu huiini ri ya'. Purti rihuinni dxichi nuu né Dios laabe. Ni udixhe Zacarías | sANabé bidxibi ca xpecinu cabe ora bi'ya ca ni uca que. Ne yendá diidxa que irá ca guidxi nuu lade dani de Judea. i M@Ne casi pe biluxe bicaa Zacarías nga, ma gunda uní' sti tiru ne bizulú bidii diuxquixe Dios. c  A?Para unaba bixhoze be ti tabla ne bicaa: “Iree lá be Juan.” Bidxagayaa ca binni que. O  >Oraque bi'ni cabe seña bixhoze be tu racala'dxi cuee lá laabe. U  %=Para rabi cabe laa: ―Xiñee, purti iruti lá Juan lade ca lisaa lu'. 0  ]Bizaa si xpeeu Elisabet beda gapa ti ba'du'.   8Zacá nga bisisaca María Dios, ne biaana né Elisabet bia' chonna beeu. Oraque ru bigueta ralidxi. Ra gule Juan Bautista l S7casi bidii stiidxa be ca bixhoze gola canu, Abraham ne ca xiiñi',
ne irá xixé ni za de laa. X +6Ucané be cani za de Israel, ca xpinni be,
ne bilasela'dxi be laaca', ` ;5Bichá tipa be ná cani candaana.Bidxigueta be cani napa bidxichi nisi ná'. g I4Undisa be cani ma naca tuuxa de ra zuba,
ne bidxiiba be cani qué rudxiiba laca laa. ` ;3Biiya pabiá' nandxó' ni bi'ni be:Bicheche ndase be cani rudxiiba laca laa. R 2Qué ziuu dxi guiaana dxí be de ilasela'dxi be cani ridxibi laabe.  1Purti cadi ni guiete chupa chonna gubidxa si
ndi ni bi'ni be luguia'ya'.Nandxó' Dios, ne iruti ru casi laa. $~ C0Nuaa para gune xhiiña be, ne qué risaca dia',
peru bilabi be naa.Dede yanadxí irá xixé binni ibani ndaani guidxilayú zabi naa dichosa. =} w/Ne rieche né ladxiduá' Dios ni beda ulá naa. I|  .Oraque na María:De idubi xhialma rusisaca Dios. D{ -Dichosa lii ti bini cre lu', purti zaca ni gudxi Dios lii. [z 1,Purti casi bina dia'ga stiuxi lu' biniibi badu huiini ri ndaane de enda nayeche'. @y }+Paraa biree razón gueda ganna jñaa Señor stinne naa. hx K*Ne bicaa ridxi: ―Dichosa lii lade irá xixé gunaa ne dichoso badu huiini naca xiiñi lu ca. w )Casi bina diaga Elisabet stiuxi be biniibi dxacha badu huiini que ndaani', ne bidxá ladxidó' Elisabet de Espíritu Santu. Lv (Ora yendá be ralidxi Zacarías biuu be, bigapa diuxi be Elisabet. au ='Ca dxi queca nagueenda biree María uyé ti guidxi huiini de Judea, nuu lade dani. t 9&Oraque na María: ―Rarí nuaa para gune ni na Dios. Zaa gaca casi nou' ca. Nga si bina diaga ángel que, biree ze'. Ra yeganna María Elisabet )s O%Purti para Dios gasti ni nagana. r %$Laca ma naca xiiñi Elisabet lisaa lu', neca ma nagola. Na nda cabe qué zanda gapa be ba'du', peru ma ze be xhoopa beeu de naca xiiñi be. Fq #Oraque na ángel que rabi laabe: ―Zeeda Espíritu Santu luguiá lu' ne zutaagu enda nandxó' sti Dios lii. Nga runi zaree chu badu huiini ca para Dios, ne zabi cabe laa Xiiñi Dios. dp C"Para na María rabi ángel que: ―Ximodo zanda gaca ndi ya', purti binni dxaapa naa. ~o w!Zaca be rey sti irá cani za de Israel, ne qué ziuu dxi guiasa be. Qué ziuu dxi guiaana dxí be de guni mandar be. n  Zaca be nandxó' ne zabí cabe laabe Xiiñi Dios ni nuu ibá'. Ne zucuí Dios laabe de rey ra gurí bixhoze gola be David. Om Chi aca xiiñi lu' ne zapu ti badu huiini'. Cuee lá lu laabe Jesús. Ql Para na ángel que: ―Cadi idxibi lu, María. Ma uluu Dios ndaaya lii. uk eNabé bidxagayaa be ni gudxi ángel que laabe, ne candaa ique né be xiñee bigapa diuxi laabe zaqué. j }Ora biuu ángel que ra nuu be bigapa diuxi laabe ne na: ―Ma ulí Dios lii, María. Dichosa lii lade irá xixé gunaa. i }ra nuu ti badu dxaapa lá María ni ma yenaba ti hombre lá José laa para ichaganá'. Za José de lade xfamilia David. {h qLu xhoopa beeu de naca xiiñi Elisabet biseenda Dios ángel Gabriel ndaani ti guidxi lá Nazaret de Galilea, ag =―Bi'ni Dios ndi naa ti ma cadi iní' binni naa. Bidxiña ti ángel ra nuu María Yf -Qué nindaa de ngue uca xiiñi Elisabet ne biaana ndaani yoo gaayu beeu, ne na: u~~~ }}'|{{]zz$yxwwvv0uu5ttPtsyrr9q pp0onnAmll&k}jijihggg*ffedd`cbb4aa#``9__^^2]] \e[B[ Z0Y`XX~WWVqVUATT"SS4RQQ8PP6OON@MMtLLKKJJ,IHHJGGoFqFDDCCB3AV@??b>>j==><;::c998"77X655O4z4-33D2J11F00//.---,,+|+)**x* ))&((1'&&o%%\$#""!!L l#7'{l$2jRR b O  b +3T5\W.} Peru pa chindá tu ti guidxi qué na cabe uchagalú cabe laatu, lairee de raqué. Ne ora ma chi iree tu lagabi laacabe: f-E Lausianda binni huará de guidxi que ne lagabi laacabe ma zeda dxiña dxi guni mandar Dios. \,1 Intiica guidxi chu' tu ne uchagalú cabe laatu, lagó intiisi quixhe cabe lú tu. ++O Laguiaana ndaani yoo ra na cabe icaa cabe laatu, cadi ma canazá tu yoo pur yoo. Ne lagó intiica udii cabe laatu, purti ni cayuni dxiiña la? naquiiñe guiaxa. *  Ne pa gaca cabe nacha'hui ne laatu la? zaguu Dios ndaaya laacabe. Peru pa co' la? ma laatu nga cu' Dios ndaaya ne cadi laacabe. [)/ Irá ra yoo ra chu' tu, nirudó' lainaba lu Dios cu' ndaaya ca binni nuu raqué. x(i Laché xie ñee tu. Cadi chiné tu ixhiapa, nin vueltu. Ne cadi ma ziyaana tu neza güi né tu binni diidxa'. ['/ Yanna laché ne laguuya', cuseenda laatu casi nuseenda dendxu huiini lade gueu'. =&s Ne rabi be laaca': ―Ma stale binni cabeza si ucaa diaga stiidxa Dios. Tu güi ni nga huaxié'. Yanna lainaba lu Dios guseenda stale tu guni dxiiña ca, ti laa nga xpixuaana ni. %  Uca si irá nga, ulí Señor sti setenta, ne biseenda laaca chupa chupa. Bisá niru be laaca lú be irá guidxi ne irá lugar ra che be. L$ >Para na be: ―Ni quixhe ná lu aradu ne udxigueta lú atrá la? qué zaquiiñe para guni dxiiña'. Zaqueca ni gueda nanda naa ne ibigueta atrá la? qué zaquiiñe lade ca xpinni Dios.v#e =Oraque biree stobi na rabi laabe: ―Zinanda lii, Señor, peru chi tidxe sia' ca binni lidxe ma chaa'. " <Oraque rabi be laa: ―Bisaana nga guni ni qué na gueda nanda naa. Lii la? yegüí né binni modo runi mandar Dios. m!S ;Ne rabi be stobi: ―Dananda naa. Para na ngue: ―Señor, bidii lugar ucaache sia' bixhoze'. H   :Para rabi be laa: ―Ca mistu gui'xhi la? napa ca cueva ra riaana ca', ne zaqueca ca mani huiini napa ca lidxi ca'. Peru naa nga Hombre Biseenda Dios, ne qué gapa nin ra quixhe ique'. hI 9Neza ze cabe na ti hombre rabi Jesús: ―Señor, racaladxe chi nanda lii ratiica cheu'. 2] 8Purti biseenda Dios naa ndaani guidxilayú ri cadi para uniteluá' binni sínuque para ula'ya laaca'. Ne biree cabe ze cabe sti guidxi. Cani racala'dxi sa nanda Jesús   7Oraque biiya dxí be laaca ne udinde né be laaca', rabi be laaca': ―Nin qué ganna tu tu cayabi laatu iní' tu zacá. 'G 6Ngue bi'ya Jacobo ne Juan para na ca rabi ca laabe: ―Señor, ñee racala'dxu inaba du guiaba gui de ibá' para initilú cabe casi bi'ni Elías chiqué la? T! 5Peru qué niná ca binni Samaria ñaana be raqué purti ze be Jerusalén. b= 4Bisá niru be ca xpinni be ndaani ti guidxi sti Samaria para chi yubi ca ra guiaana be. T! 3Dxi ma cazaa dxi ibigueta be ibá' udixhe ique be che be Jerusalén. 9 2Para rabi be laa: ―Xiñee canaucueeza tu laabe, purti cani cadi cucaa lú laanu la? nuu né laanu tobi si. Ra udinde né Jesús Juan ne Jacobo 0Y 1Biluxe si uní' Jesús, na Juan: ―Maistru, bidu'ya du ti hombre cuzeete lá lu ra cabee binidxaba de binni, peru bicueeza du laa purti cadi canazá né laanu. mS 0Ne na rabi laacabe: ―Tutiica acané ba'du ri pur naa la? casi ñaca cayuni ni naa. Ne tu guni ni naa la? cayuni ni ni biseenda naa. Purti ni jma huaxié' risaca lade tu la? nga nga ni jma risaca. Ni cadi cucaa lú, cayacané O /Peru nanna Jesús xi caní' cabe, para ucuaa ti ba'du bizuhuaa cue'. R .Oraque bizulú ca discípulu cacaa yu ca uná de laaca jma risaca. 5 -Peru qué ñene ca xi cayabi be laaca', purti ma nexhe cadi guiene ca ni. Ne bidxibi ca ninaba diidxa ca laabe xi riní' ni. Tu laa jma risaca &E ,―Laucaa diaga chaahui ni chi tidxe laatu ri', qué chi guiaanda ni laatu. Naa nga Hombre Biseenda Dios ne ma chi utoo cabe naa lu binni guidxilayú. `9 +Nabé bidxagayaa irá ca binni que pabiá' nandxó' Dios. Bigueta bizeete Jesús zati L *Ma zidxiña hombre huiini que Jesús, unaaze binidxaba que laa, bitubi laa yu. Peru óraque udinde né Jesús binidxaba que ne oraqueca bianda hombre huiini que, para bidii be laa bixhoze. \1 )Oraque na Jesús: ―Aque qué runi cre tu xa, binni ca', ne naguidxi ladxidó' to. Dede padxí naquiiñe guiaana nia laatu ne gune huantar laatu ya'. Oraque rabi be hombre que: ―Dané xiiñu ca rarí'. Z- (Ma unaba ca discípulu stiu' ñaxha ca binidxaba ca de laabe, peru qué ñanda. 5 c 'Ne riguite binidxaba ique be rucaa be ridxi, rinaaze laabe, ruchuche laabe layú dede riree bupu ruaa be, ruxuuxe laabe dede yaca ti' guuti laabe. Oraque ru rundaa laabe.   &Mala biree tobi hombre lade ca binni que, bicaa ridxi na rabi Jesús: ―Maistru, biiya la' xiiñe'. Tobi lucha laabe napa'. T ! %Sti dxi que ra ziyete cabe lu dani beda chagalú stale binni Jesús. = s $Biaana dxí si ridxi que, biiya cabe ma stubi Jesús nuu. Dxí dó' uyuu cabe ca dxi que. Iruti ñabi cabe ni bi'ya cabe que. Ra bisianda Jesús ti hombre huiini napa ataque [ / #Ne ucuá ti ridxi lade za que: ―Ndi nga Xiiñe' ni nadxiee'. Laucaa diaga laa. gG "Caní' ru be mala biseegu ti za laacabe. Nabé bidxibi cabe ora bi'ya cabe nuu cabe lade za. fE !Ma chi ixele ca hombre que de Jesús para na Pedru: ―Maistru, aque galán nuu nu rarí nja'. Zanda guni du chonna ranchu huiini', tobi para lii, tobi para Moisés, ne stobi para Elías. Peru nin ganna Pedru xi caní'. + Ma nuu bacaanda lú Pedru ne xhupa que, peru qué niná ca ñasi ca'. Ne zacá gunda biiya ca cuzaani ladi Jesús ne xhupa zuhuaa né laa que. hI Guionna cabe nuu cabe galahui xtuxhu ti biaani ro'. Cuzeete cabe modo chi gati be Jerusalén. E Ne cayuí' né be chupa hombre diidxa', Moisés ne Elías. { Ne laga nuu be caní' né be Dios mala biiya cabe ma adxé laabe. Naquichi bé bihuinni xhaba be dede ria'qui biaani'.  Udi'di bia' xhono gubidxa de uní' Jesús ca nga, ucuaa Pedru ne Juan ne Jacobo, udxi'ba né lu dani, yení' né Dios. { Peru gabe ca' laatu, nuu caadxi rarí qué zati dede qué guuya ora ma cayuni mandar Dios. Ra biiya cabe bidxaa Jesús E Purti tutiica ituí lú chi nanda naa ne stiidxa la? naa laca zatuí lua inié xpinne laa dxi useenda Dios naa guenda casi ti rey ne enda nandxó' sti Bixhoze' ne sti ca ángel cha'hui'. [/ Paraa iquiiñe ni binni pa guni ganar idubi naca guidxilayú peru uniti xhialma. _~7 Purti tu gacala'dxi ulá xpida la? zuniti ni, peru tu uniti xpida pur naa la? zalá. *}M Ne rabi be irá ca': ―Tu gacala'dxi gaca xpinne la? gusiaanda laca laa, ne cadi lica guiá xpida sínuque usaana ni lu naya irá dxi ne gueda nanda naa. h|I Rabi be laaca': ―Naa nga Hombre Biseenda Dios. Naquiiñe tide stale enda naná. Zudxii deche ca xaíque sti guidxi ne ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley naa, ne zuuti ca naa, peru zabane raguionna gubidxa. F{ Peru biinda ca be lú ca' qué chi tidxi ca ni iruti'. z ―Laga laatu ya', rabi be laaca'. ―Tu rabi tu naa. Oraque na Pedru: ―Lii nga Cristu ni ulí Dios. Bizeete Jesús chi gati y  Para na ca': ―Nuu tu na Juan Bautista lii, nuu tu na Elías, ne nuu tu na tobi de ca profeta ni uyuu chiqué, ma bibani. ~xu Ti dxi yení' né Jesús Dios, yené ca discípulu sti' ne ra nuu cabe que rabi be laaca': ―Tu na binni naa. w Gudó irá ca binni que dede bidxá ca', ne biaana ru jma nandahui. Bitopa cabe bia' sti doce dxumi. Ra uní' Pedru tuu nga Jesús *vM Ne ucuaa be gaayu pan ne chupa benda que, undisa lú be ibá', bidii be diuxquixe Dios. Para undaa be cani, bidii be cani ca discípulu qui'zi lu ca binni que. 7ui Ne zaqué bicuí cabe irá ca binni que. t  Ne nuu bia' gaayu mil hombre raqué. Oraque rabi be ca discípulu stibe: ―Laucuí ca binni ca neza cincuenta cincuenta. 4sa Para rabi be laaca': ―Laudii ni go cabe laatu. Oraque na ca': ―Peru xi pe ndi napa du, gaayu pan ne chupa benda. O racala'dxu chi sí du ni go irá binni ri la? r1 Ne raqué nuu cabe bidxí layú para bidxiña ca apóstol ra nuu be, na ca rabi ca laabe: ―Ñee cadi ma ñanda ña'bu ca binni ca ñe ca la? tila nidxela ca ra ñaana ca ne ni ño ca ndaani ca guidxi huiini ne ca ranchu nuu gaxha ca, purti ndaani gui'xhi ndi nuu nu. (qI Peru ora gunna binni paraa nuu be, yenanda ca laabe. Bichagalú be laaca ne byuí' né be laaca modo runi mandar Dios. Ne bisianda be cani caquiiñe guianda. Ap{ Ora bigueta ca apóstol de ra biseenda Jesús laaca', biyubi ca ra nuu Jesús ne byui' né ca laabe xi irá bi'ni ca'. Para ucuaa be laaca' yené be laaca uriá guidxi Betsaida. o5 Para na Herodes: ―Juan la? naa biseenda gaxha yanni. Peru tuu ndi na cabe cayuni irá ndi ya'. Ne biyubi gu'ya laabe. Ra biyaana Jesús gaayu mil nnU ne nuu tu na Elías bigueta'. Xcaadxi na tobi de ca profeta ni uyuu chiqué nga ma nabani sti tiru. mw Ora bina diaga gobernador Herodes xi irá cayuni Jesús, bichenda ni laa, purti nuu tu na Juan Bautista bibani, l# Para biree ca ze ca', uzá ca guidxi pur guidxi. Yegüí né ca binni stiidxa Dios, ne bisianda ca cani huará. Ra guti Juan Bautista #k? Ne ra qué na cabe icaa cabe laatu, lairee de guidxi que, ne laquibi yu cá ñee tu casi ti seña bichee cabe ra qué niná cabe nucaa diaga cabe laatu. Zj- Ne ra guiete tu la? laguiaana ndaani yoo que dede dxi ma iree tu de guidxi que. i! Na rabi laacabe: ―Cadi chiné tu gasti ni iquiiñe tu neza, nin bastón, nin ixhiapa, nin pan, nin vueltu. Lachiné lari ni nacu si tu. Vh% Biseenda laacabe chi güi cabe modo runi mandar Dios ne usianda cabe binni. g  Guridxi Jesús doce discípulu sti que, ne gudixhe ladxi ná cabe cuee cabe binidxaba de binni, ne usianda cabe binni huará. kfO8Nabé bidxagayaa bixhoze ba'du que ne jñaa. Peru biinda be lú ca qué chi tidxi ca iruti'.`e97Oraqueca bibani ba'du que ne biasa. Para gudxi be laaca udii ca ni go ba'du que. Kd6Oraque unaaze be ná ba'du que ne rabi be laa: ―Biasa xiiñe'. Pc5Laga bixidxi ca laabe, purti nanna dxichi ca' ma guti ba'du que. b'4Rí stale binni raqué, cayuuna cucaa ridxi peru rabi be laaca': ―Cadi gu'na tu purti cadi guti badu dxapa huiini ca, sinuque nisiaasi si. a3Ne ora yendá cabe ralidxi Jairu biuu né be laa ne xheela' ne Juan ne Jacobo ne Pedru, ne ma qué niná ru be ñuu iruti'. m`S2Peru ora bina diaga be ni, rabi be Jairu: ―Cadi idxibi lu'. Bini cre, ne zianda xiiñi lu'. u_c1Caní' ru be biuu ti xpinni Jairu, na rabi laa: ―Ma guti xiiñi lu'. Ma cadi uchiiña rou' Maistru. [^/0Para rabi be laa: ―Bianda lu, xiiñe', purti bini cre lu'. Yanna sicarú uyé. ]+/Biiya si gunaa que ma bigaa la? cayaca diti bizuxibi xañee be ne ulee ruaa diidxa xiñee guda'na laabe, ne casi guda'na laabe bianda ca. {\o.Peru na be: ―Uyuu tu guda'na naa, purti nanna bisianda tuuxa ne enda nandxó' sti Dios ni nuu luguia'ya'. ;[o-Para na be: ―Tu guda'na naa. Ne irá binni na cadi laa. Para na Pedru ne ca xcaadxi que, rabi laabe: ―Maistru, cayuuyu modo cuquiichi binni lii ne nou' tu guda'na lii. LZ,Bidxiña neza deche be, guda'na ñee xhaba be ne oraqueca bianda. Y)+Lade ca binni que zeeda ti gunaa ma raca doce añu de caxii rini. Ma birá ni napa, biniti luguiá doctor, ne iruti ñanda nusianda laa. X*purti cayati tobi lucha xiiñi', ti badu dxaapa de doce añu. Para biree be ze be, peru stale binni zinanda laabe, dede calá saa ca'. wWg)Oraque bidxiña ti hombre lá Jairu naca xaíque sti yu'du'. Bizuxibi xañee be ne na chiné be laa ralidxi, V(Ora yendá Jesús cherica nisa que, bichagalú ca binni que laa ne stale enda nayeche', purti irá ca cabeza ca laabe. vUe'―Bigueta rali'dxu ne byui' né laacabe pabiá' nandxó' ni bi'ni Dios luguiá lu'. Para biree hombre que ze', ne bizulú uzá idubi naca guidxi que. Byui' xi bi'ni Jesús laa. Ra bisibani Jesús xiiñi Jairu ne bisianda ti gunaa ^T5&Peru ante iree be ucala'dxi dxa hombre ni bianda que niné laabe, para rabi be laa: S%Oraque gudxi ca binni que Jesús iree de ndaani guidxi que, purti cadxibi ca'. Para biuu Jesús ndaani canuá que ne ze'. JR $Byuí' né cani bi'ya ra uca ni laaca ximodo bianda hombre que. QQ#Para biree ca binni que ziguuya xi uca raqué. Ne ora yendá ca ra nuu Jesús biiya ca dxa hombre ni riguite binidxaba laa que, ma nacu lari, ma bigueta xpiaani', zuba xañee Jesús. Ne bidxibi ca'. +PO"Ora bi'ya cani cayapa ca bihuí que ni uca que la? biaaxha ca yeuxooñe ca'. Ne bizulú ca byui' ca ni ndaani guidxi que ne irá ca ranchu ni nuu neza que. )OK!Para biree ca de hombre que, yechuu ca luguiá ca bihui que, ne biete tí ca bihuí que de ra dxi'ba ca'. Bia'si pe ndaani nisa biaba ca', ne raqué guti ca'. )NK Bia'si canayó jma bihui cue' ti dani neza ra nuu cabe que. Para unaba ca binidxaba que Jesús udii lugar chu' ca luguiá ca bihui que. Ne bidii Jesús lugar. FMNe unaba ca binidxaba que Jesús cadi useenda laaca gabiá. ~LuNe na Jesús, rabi laabe: ―Tu lá lu'. ―Legión, na be. Ngue na be lá be purti stale binidxaba nuu luguiá be. tKaStale tiru riguite binidxaba ique be ne rundiibi ca binni que cadena ná be ne ñee be. Peru ruchuugu be ni, ne riné binidxaba que laabe ndaani gui'xhi'. Casi bi'ya be Jesús bizuxibi be xañee ne bicaa be ridxi: ―Xi napa neu naa, Jesús Xiiñi Dios ni nandxó'. Rinaba lii cadi guniná lu naa. Uní' be zaqué purti cayabi Jesús binidxaba que usaana laabe. J9IkCasi bizuhuaa ñee Jesús yu, bidxiña ti hombre de guidxi que ra nuu. Ma xadxí riguite binidxaba ique be. Qué racu be lari ne qué riaana be yoo. Nisi lade ba' canazá be. VH%Zaqué ze cabe lu nisa que dede yendá cabe Gadara cherica de Galilea. uGcOraque rabi be laaca': ―Cadi ladxa runi cre tu naa la? Xi uca xa tu yanna. Peru laaca nabé bidxibi ca' ne unaba diidxa saa ca': ―Tu laabe pue. Riní' né be bi ne nisa, ne ruzuuba cani stiidxa be. Ti hombre riguite binidxaba ique OFPara yeucuaani cabe Jesús, rabi cabe laa: ―¡Maistru, Maistru! ¡Ma chi gati nu! Oraque biasa be, ne gudxi be bi yooxho que guiaana dxi, ne zaqueca gudxi be ola que, ne oraqueca guta dxí cani. 2E]Ne ra zidi'di cabe nisa que gu'ta Jesús, gusi. Lu nisa que ze cabe gunaaze ti bi yooxho laacabe. Ne biguu ni nisa ndaani canuá que, dede ruluí' ma chi guiaazi cabe. DTi dxi biuu né Jesús ca discípulu sti ndaani ti canuá ne na rabi laaca': ―Latidi nisa ri'. Para biaaxha cabe ze cabe. C+Peru laga na be rabi be laaca': ―Cani ucaa diaga stiidxa Dios ne guni ni na ni, ngue nga jñaa ne biche'. Gudixhe dxi Jesús bi yooxho' |BqPara biree tobi, na rabi laabe: ―Racá fuera ca zuhuaa jñoou ne ca bi'chi lu'. Racala'dxi ca iní' né ca lii. vAeRaqué nuu be beeda jñaa be ne ca bi'chi be, peru qué ñanda nidxiña ca laabe purti ri binni laabe. @'Nga runi laucaa diaga chaahui', purti cani napa la? zacaa jma, peru cani qué gapa, dede ni na napa ziaaxha. Jñaa Jesús ne ca bi'chi' ?Zaqueca irá ni ye'gu lú yanna napa xidé ixele ti gu'ya binni xi laa, ne irá ni naga'chi yanna napa xidé ihuinni ti ganna binni ni. ?>wBigueta gudixhe be sti ejemplu, na be: ―Iruti rucaa gui linterna ne ruseegu xiixa lú ni o cu' ni xa'na luuna', sínuque rugaanda ni luguiá' ti tutiica guiuu gu'ya biaani'. Y=+Ne cani biaba layú ra nayá que, ngue nga ca binni naguudxi ladxidó'. Ora guna diaga ca stiidxa Dios ricaa ca ni de idubi ladxidó' ca'. Qué riuu dxi ixele ca' ne zacá riree ndu ni. Ejemplu sti linterna J< Ne cani biaba lade guichi que, ngue nga ca binni rucaa diaga stiidxa Dios, peru jma cá ique ca dxiiña ne gapa ca bidxichi ne guiaca ca', ne irá nga ruuti stiidxa Dios ne ma qué riree ndu. s;_ Ne cani biaba lade guie que, ngue nga ca binni rucaa diaga stiidxa Dios ne ricaa ca ni ne enda nayeche'. Riaana né ca ni caadxi, peru casi pe gueeda xiixa naná maca zixele ca', purti qué nicaa xcu chaahui ni ndaani ladxidó' ca'. !:; Ni biaba uriá neza que, ngue nga ca binni rucaa diaga stiidxa Dios, peru raxha binidxaba ni ndaani ladxidó' ca ti qué guni cre ca ne qué ilá ca'. Y9+ Ndi nga ni riní' ejemplu ca. Ca xuba ca la? zeda gaca casi stiidxa Dios. 83 Para rabi be laaca': ―Laatu la? cudii Dios lugar guiene tu modo runi mandar, dede ni naga'chi'. Peru ca xcaadxi la? puru si ne ejemplu rue nia laaca', ti cadi gu'ya ca neca cayuuya dxí ca', ne cadi guiene ca neca cayuna diaga ca'. Xi riní' cuentu sti hombre yenduu biní T7! Oraque unaba diidxa ca discípulu stibe laabe xi riní' ejemplu que. z6mPeru biaba xcaadxi ni ra nayá ne ca ngue huaxa ucuá lú dede nuu ra bidii ti gayuaa carreta niza. Biluxe uní' si be nga bicaa be ridxi, rabi be laaca': ―Irá ni racala'dxi guiene la? ucaa diaga. Ra uní' Jesús xiñee riguixhe ejemplu s5_Xcaadxi biaba lade guichi ne undani, peru jma bisoo guichi que para laacani ne biiti ca guichi que cani. b4=Xcaadxi biaba lade guie. Undani ni peru nagueenda bibidxi ni, purti qué gapa ni gudxa. ,3Qna be: ―Sicari bizaaca lú ti hombre, biree zinduu biní. Ra cusaba be xuba que biaba caadxi ni uriá neza. Biitu ñee cabe laa ne biete mani huiini gudó laa. 2Stale binni biree de ca guidxi que yeguuya laabe. Biiya si be ma rí binni laabe, gudixhe be ti ejemplu para laaca', &1Ene Juana xheela Chuza, ni rapa cani runi xhiiña Herodes, ne Susana ne xcaadxi. Irá cabe ruchaaga cabe, racané cabe laabe. Cuentu sti hombre yenduu biní :0mne cadi laasi ca' sínuque ne caadxi gunaa ni bisianda be ne ni ulee be binidxaba de laa que. Lade cabe zeeda María ni rabi cabe Magdalena, ni ulee be gadxe binidxaba de laa, -/ UQué nindaa de ngue biree Jesús, canazá ca guidxi ro' ne guidxi huiini', canayuí' né binni modo runi mandar Dios. Ne doce apóstol stibe que canazá né laabe, `.92Peru na Jesús rabi gunaa que: ―Bilá lu purti bini cre lu'. Sicarú uyé.-w1Bizulú nda cani zuba né Jesús ruaa mexa que uní' saa ca na ca': ―Tu hombre ri' zanda guni perdonar binni. N,0Ne óraque na Jesús, rabi gunaa que: ―Ma bine perdonar lii. +7/Nabé huachee be peru ma bixhaya stonda be, nga runi nadxii be naa de idubi ladxidó' be. Peru cani huaxié' stonda rixá la? huaxié' ranaxhii ca'. Z*-.Ne qué niguu lu aceite ique', peru laabe bichá be aceite rindá' naxhi ñee'. l)Q-Qué ño lo bixidu deche naya', peru laabe dede biuaa qué huayaana dxi be de go be bixidu ñee'. U(#,Ne biiya dxi be gunaa que, ne bigueta rabi be Simón: ―Biuaa rali'dxu ne qué nudiiu nisa ña'ri ñee', peru biiya gunaa ri gu'yu', gudiibi ñee ne nisa biete lú ne bicuiidxi né ni guicha ique. h'I+Para na Simón: ―Para naa la? ruluí' ni jma bizaabi stale que. ―Jneza, rabi be laa. .&U*Peru qué gapa cabe ni quixe cabe ni, para bixhá hombre que lá cabe ti ihuinni ma cadi naquiiñe quixe cabe ni. Yanna gudxi naa uná de laacabe jma nadxii laabe. %)Para rabi be laa: ―Uyuu chupa hombre bizaabi ni ruquixe vueltu. Tobi que bizaabi gaayu gayuaa denariu, stobi que cincuenta si. k$O(Oraque na Jesús, rabi fariseu que: ―Simón, napa xiixa gabe lii. ―Xi laa, Maistru, na. {#o'Ora bi'ya fariseu que xi cayuni be, na: ―Pa ñaca dxandí profeta ndi la? ñanna gunaa canazá si caga'na laa. ["/&Casi biuu be guri be xa ñee Jesús ne bizulú be cayuuna be. Gudiibi be ñee Jesús irá nisa biete lú be ne bicuiidxi né be ni guicha ique be. Gudó be bixidu ni, ne bichá be aceite rindá' naxhi que ni. !/%Ndaani guidxi que nabeza ti gunaa canazá si. Ora gunna be cayó Jesús gueta ralidxi fariseu que, yené be ti frascu dxá aceite rindá' naxhi. { o$Bini invitar tobi de ca fariseu que Jesús chi to né gueta ralidxi. Para guyé Jesús ne gurí ruaa mexa'. mS#Nga na tu laatu peru cani riene la? rusihuinni jneza runi Dios. Ra yetó Jesús ralidxi ti fariseu 4a"Yanna ma benda lade tu, naa nga Hombre Biseenda Dios. Rahua' ne ree', ne na tu nalaya' ne binigüé' naa ne ridxaaga ca malu ni ruquixe impuestu ne cani qué rulabi ley. dA!Zacá nga laatu. Beeda Juan Bautista, qué ro, qué re' vinu ne na tu nuu né binidxaba'. N Zeda gune laacabe casi ca xcuidi riguite luguiaa. Ma cucaa ridxi ca ni caguite né ca': “Bixhidxi du saa peru qué niná tu nuyaa tu, ne bixhidxi du son gue'tu' peru qué niná tu ñuuna tu.” [/―Tu zanda usaca nu ca binni nuu yanna ri', na Jesús. ―Tu ruluí' cabe. Peru ca fariseu ne ca maistru de ley qué nizaala'dxi ca ni ma gudixhe Dios para laaca', ne qué ninaba ca niguu nisa Juan laaca'. 5cOra bina diaga ca binni que ni na Jesús, na ca jneza runi Dios. Cani uni' ni la? nga cani unaba cu' nisa Juan laaca', ne lade cabe zeeda caadxi ni ruquixe impuestu. ?wLaucaa diaga ni chi tidxe laatu ri'. De lade irá binni, qué huaree ti profeta jma nandxó' que Juan, peru dede ni jma huaxié' risaca lade ca xpinni Dios, jma nandxó' que laabe. {oDe Juan nga ruzeete Xqui'chi Dios ra na:Zuseenda ti xpinne sa niru lú lu',
guni chaahui neza tidi lu'. a;Lagabi naa tuu nga yeguuya tu. Ti profeta la? Nga nga laani, ne jma pe que ti profeta. LPa cadi nga la? tu yeguuya tu ya'. Ñee yeguuya tu ti hombre zuchaahui la? Peru laatu nanna tu cani zuchaahui ne cadi cayaadxa laa gasti la? cadi nabeza ndaani gui'xhi sinuque ndaani lidxi rey. Y+Biree si cani biseenda Juan que ze', byui' né Jesús ca binni que de Juan, na rabi laaca': ―Tu yeguuya tu ndaani gui'xhi'. Ñee yeguuya tu tobi ni ruluí' ti gueere lase ni uniibi bi laa ladu na la? 2_Dichoso cani guni cre Dios biseenda naa. 7Para na rabi laacabe: ―Lachitidxi Juan irá ni biiya tu ne ni bina diaga tu. Lagüi' né laabe ma riná cani nacheepa lú, ma rizá cani nachiita ñee, ma bianda cani gupa lepra, ma runa diaga ca diaga cuaata', ne bibani ni ma guti, ne ma cayuna diaga ca pobre stiidxa Dios. 9Ora pe yendá cabe raqué cusianda Jesús stale binni huará ne binni ni napa yuuba', ne cabee binidxaba de binni, ne cusiná cani nacheepa lú. >uCasi yendá cabe ra nuu Jesús bidxiña cabe laa ne rabi cabe laa: ―Biseenda Juan Bautista laadu, zeda naba diidxa du lii pa lii nga Cristu ni nexhe gueeda o pa zabeza du stobi. dAbiseenda chi naba diidxa Jesús pa laa nga Cristu ni nexhe gueeda o pa zabeza cabe stobi. a;Gudxi ca discípulu sti Juan laa irá ni guca que. Para guridxi chupa de laacabe,  Idubi naca Judea ne ca guidxi huiini nuu gaxha bireeche stiidxa Jesús. Ra uyé ca xpinni Juan Bautista ra nuu Jesús : mOra bi'ya irá binni que ni guca', nabé bidxibi ca' ne bizulú ca cudii ca diuxquixe Dios, ne na ca': ―Ma biree ti profeta nandxó' lade nu. Ma zeda gacané Dios ca xpinni. Y +Oraque biasa hombre huiini que ne bizulú cani'. Para bidii be laa jñaa.  Ne bidxiña be uda'na be cajón que, para biaana dxi cani nua ni que. Oraque rabi be gue'tu que: ―Biasa, xiiñe'. Canié nia lii. P  Ora bi'ya be gunaa que biá be laa ne rabi be laa: ―Cadi gu'na lu'. ! Ora yendá uriá guidxi que, biiya ziucaachi cabe ti gue'tu', tobi lucha xiiñi ti viuda. Ne stale binni guidxi que ziucaachi gue'tu que. ve Qué nindaa de ngue biree Jesús, ze ti guidxi huiini lá Naín, nanda ca discípulu ne xcaadxi binni. pY Ne ora yendá cani yeyubi Jesús yoo, ma bianda binni huará que. Bisibani Jesús xiini ti viuda V% Nabé bidxagayaa Jesús de ni uni' capitán que, ne biiya dxi irá binni nanda laa, ne na: ―Laguuya si pabiá' fe napa hombre ri', nin lade cani za de Israel qué huadxela tu napa fe bia' napa be. [/Purti naa ca' nanna ximodo ni. Napa tu runi mandar naa ne napa tu rune mandar. Pa gabe tobi: “Uyé rarica'”, zie. Gabe stobi: “Gudá' rarí'”, zeeda. Ne pa useenda mozo stinne chi guni xiixa la? zuni. iKNga runi nin qué ñune pur niree naa pia' niyube lii. Uní' si, ne zacá zianda mozo stinne'. V%Para biree Jesús ziné laacabe. Nécati mayaca chindá cabe ra yoo que, biseenda capitán que chupa xhamigu chi tidxi Jesús: ―Señor, cadi gapu dxiiña gueda ndou de ralidxe', purti iruti naca'. Y+Nadxii be binni laanu. Laape be bisenda ucuí be xhyu'du du ndaani guidxi ri'.  Ora yendá cabe ra nuu Jesús bizulú cabe cayabi cabe laa: ―Biá la' capitán ca, Señor. Ucané laabe purti nacha'hui be. )Ora bina diaga capitán que cayuí' cabe stiidxa Jesús, biseenda chupa chonna xaíque sti ca judíu chi naba Jesús gueeda usianda mozo que. r~]Ne raqué nabeza ti capitán romanu, napa ti mozo nabé nadxii. Peru huará mozo que dede mayaca gati'. P} Biluxe byui' né si Jesús ca binni que diidxa', biree uyé Capernaum. l|Q1Peru cani ucaa diaga naa ne qué guni ni gabe la? zeda gune laaca casi stobi hombre bicuí lidxi lu yuxi sin nindaa cimientu. Casi pe bidxá guiigu bidxela saa nisa cue' ni, bixá ca ni. Nin stindaa huiini ni qué ñaana.L{0Zeda gaca ca casi ti hombre bicuí lidxi. Gudaañe guete dede yendá guie ne lu guie que undaa cimientu. Biree guiigu bidiñe ntaa nisa cue' yoo que. Qué lica niniibi ni purti zuba ni lu guie. \z1/Chi tidxe laatu ximodo zeda gaca cani gueda ucaa diaga stiidxa' ne guni ni na ni. Uy#.Xiñee rabi tu naa, “Señor, Señor”, peru qué runi tu ni rabe'. x-Pa nacha'hui ti binni la? zuni enda nacha'hui purti nga nga ni nuu ndaani ladxidó', ne binni ni nadxaba la? runi enda nadxaba', purti nga nga ni nuu ndaani ladxidó'. Purti de ndaani ladxidó' cabe riaaxha ni riní' cabe. Ti hombre nuu xpiaani' ne tobi nahuati %wC,Irá yaga rihuinni xi yaga laa pur ca cuananaxhi sti'. Qué zanda uchuugu lu du'ga lu yaga guichi yaa, ne qué zanda uchuugu lu uvas lu yaga guichi gueda. %vC+Pa nazaaca ti yaga cuananaxhi la? qué zacá cuananaxhi ni cadi galán lú. Ne zaqueca pa qué iquiiñe ti yaga la? qué zacá cuananaxhi galán lú. u *O ximodo zanda gabi lu stobi: “Dané cuee guixi nuu lú lu ca, xhamigua'.” Ne lii zaa nuu bandadi ca lú lu la? Cadi quitu binni. Gulee ca bandadi nuu lú lu ca, ti ganda guuya chaahui lu cuee lu guixi nuu lú stobi. Pur ni guni binni zahuinni tu laa bt=)Ximodo zanda gu'ya lu guixi nuu lú stobi ne qué gu'ya lu bandadi nuu lú lu ya'. vse(Tobi ni caziidi la? qué ziuu dxi tidi lú jmaistru, sinuque ora ma binduuxe, ma nanna bia' nanna jmaistru. Ar{'Oraque gudixhe be ti ejemplu para laaca rabi be laaca': ―Qué zanda inaaze ti lú cheepa ná sti lú cheepa', purti pa ñuni cabe ni la? iropa cabe ñaba cabe ndaani barranca. -qS&Lagacané stobi de ni caquiiñe', ne laca zacané Dios laatu de ni caquiiñe tu. Zuchá tipa be ná tu dede zaxii. Purti bia' ca udii tu stobi bia' queca icaa tu. p%Cadi udxiiba tu donda ique binni ti cadi quiba donda ique tu, ne laguni perdonar stobi ti guni perdonar Dios laatu. So$Laguiá binni casi riá Dios stitu binni. Enda rudxiiba donda ique stobi (nI#Peru laatu la? laganaxhii cani cadi nadxii laatu ne lagacané laaca', ne lautiiñe sin cueza tu utiiñe cabe laatu. Pa guni tu zacá la? nabé naro'ba ziaxa tu, ne zahuinni dxandí xiiñi Dios laatu. Purti laabe nacha'hui be ne cani qué rudii diuxquixe laabe ne cani cuchee né laabe. .mU"Ne pa utiiñe tu cani rutiiñe si laatu la? cadi caguu tu gasti lú ni purti zacaca runi cani qué rulabi ley sti Dios. Rutiiñe ca' cani nanna ca zutiiñe laaca'. l !Ne zaqueca pa gacané tu cani racané si laatu la? cadi caguu tu gasti lú ni, purti zacaca runi cani qué rulabi ley sti Dios. k% Pa ganaxhii tu cani nadxii si laatu la? ñee na tu ma xiixa nga cayuni tu la? Purti dede ca binni qué rulabi ley sti Dios runi zacá. :joLaguni laacabe ni racala'dxi tu guni cabe laatu. Xi)Tutiica inaba laatu laudii, ne tu gaxha laatu stitu la? cadi inaba tu ni laa. hPa chu' tu capa xa diaga tu la? laudii ca né sti ladu. Pa chu' tu gaxha laatu chamarra stitu, laudii ca laa ne xcamixa tu. Ug#Lacuu ndaaya cani riguu dí laatu, lainí' né Dios pur cani riní' laatu. f7Peru ndi nga ni racaladxe gabe laatu, cani cucaa diaga naa. Laganaxhii cani qué na chu' né laatu tobi si, ne lagacané cani nanala'dxi laatu. )eKLagapa gá si laatu ora udxiiba binni laatu, purti zacaca bi'ni ca bixhoze gola cabe. Bidxiiba ca ni cadi dxandí profeta. Enda ruquixe ni guni stobi laa ;doLagapa gá si laatu, cani dxá dxá ca ndaani yanna, purti ziuu dxi indaana tu. Lagapa gá si laatu, cani cuxidxi yanna, purti ziuu dxi gacaná ladxidó' to dede gu'na tu. [c/Peru lagapa gá si laatu, cani napa bidxichi, purti enda nayeche stitu nga. ;boLaguieche dxi que, dede idxá ladxidó' to de enda nayeche', purti nabé sicarú ni cabeza laatu ibá', purti zacaca bi'ni ca bixhoze gola cabe ca profeta ni uyuu chiqué. [a/Dichoso de laatu ora aca nanala'dxi cabe laatu, ne qué na cabe idxaaga cabe laatu, ne ulaa cabe diidxa laatu, ne qué lica racala'dxi cabe guna diaga cabe lá tu purti xpinni Hombre Biseenda Dios laatu. ` Dichoso de laatu, cani candaana purti ziuu dxi idxá tu. Dichoso de laatu, cani cayuuna yanna, purti ziuu dxi uxidxi tu. _Oraque biiya dxi be ca discípulu stibe ne na be: ―Dichoso de laatu, cani qué gapa gasti', purti stitu ni napa Dios ladxi ná'. ^7Irá binni racala'dxi cana laabe purti nuu enda nandxó' sti Dios luguiá be ne nanna ca neca cana si ca laabe zianda ca'. Ni rusieche ne ni runiná :]oNe laca bisianda be cani riguite binidxaba ique. \-Ne óraque biete irá cabe de lu dani que dede ra bedandá cabe ra napampa. Ora bedandá cabe biiya cabe ri binni raqué ni beeda de idubi Judea ne de Jerusalén ne de ca guidxi nuu uriá nisadó', Tiro ne Sidón. Beda ucaa diaga ca laabe, ne para usianda be laaca'. l[Qne Judas bi'chi Jacobo, ne Judas Iscariote, dxa ni bitoo laabe que. Ra bisiidi Jesús stale binni dZAne Mateu ne Tomás, ne Jacobo xiiñi Alfeu, ne Simón ni guyuu lade ca cananista chiqué, {YoLade cabe zeeda Simón ni na be iree lá Pedru, ne Andrés bi'chi', ne Jacobo ne Juan, ne Felipe, ne Bartolomé, sX_ Birá si gueela guridxi be cani canananda laabe ne guli be doce de laaca' ne ulee lá be laaca apóstol. zWm Ca dxi que biree Jesús uyé lu ti dani, yení' né Dios. Ne idubi gueela que gutaná be uni' né be Dios. sV_ Peru nabé bidxiichi ca binni que ne cani' stiidxa ca xi zanda guni ca laabe. Ra zeeda lá irá apóstol U Oraque biiya dxi be irá cani ri laabe ne rabi be dxa hombre que: ―Bisigaa nou'. Ne bisigaa ná hombre que ne bianda. WV~}}Y||{fzz}yxfwzvuuAtt(ss(r)qq]q pHonn`mm{llkjiihhgg/ff!eeMedXccba``F__^^^*]k\\"[[6ZWYXWW=V|V+UzTTSS)RQyPPONNqMM\LLLKK JIIqHHGvFF-EE:DCCxBBAA|A@??T>>8=<<―Pa ñapa tobi de laatu ti gayuaa dendxu', ne niniti tobi me, xi ñuni be. Ñee cadi nusaana be noventa y nueve que, niyubi be laame dede ra nidxela be laame la? GPara gudixhe be ti ejemplu para laaca', rabi be laaca': Ne bizulú ca fariseu ne ca maistru de ley caní' ca laabe, na ca': ―Nga puru si cani cuchee ridxaaga, ne ro né laacabe. m UBidxiña irá cani ruquixe impuestu ne cani qué rulabi ley ra nuu Jesús para ucaa diaga ca laabe. #Ma qué niquiiñe ni nin para ñu'cha ni yu ñaca ni abono, sínuque nusa'bi si cabe ni. Ni racala'dxi guiene la? ucaa diaga.`9"Nabé riquiiñe zidi, peru pa nidi'di enda naxí sti ni la? ximodo niquiiñe ni. wg!Zacá nga laani. Tutiica de laatu qué usaana irá ni napa la? qué zanda di gaca xpinne'. Zidi ni qué ixí # Ne pa ñuuya qué zanda la? nusenda tidxi sti rey que laga nuu ru zitu, ñabi laabe racala'dxi gaca cabe tobi si ti cadi nucaa lú be laa. +ONe zaqueca ti rey ra chi tinde né sti rey. Lácaxa cadí nirudó' nibí ñuuya chaahui pa zanda ucaa lú né chii mil si soldadu sti', stobi ni napa gande mil. V%niná ca': “Hombre ca bizulú si ti yoo. Yanna ma qué ganda unduuxe'.” fEPacaa nindaa si be cimientu ma qué ñanda nunduuxe be ni la? irá binni ñuni burla laabe, ~Lácaxa nuzulú tobi hombre ti yoo sin que nirudó' nibí ñuuya chaahui pa zugaanda xpidxichi para iluxe ni. Oraque ru nuzulú ni. T}!Ne tu qué na gacaná ra gueda nanda naa la? qué zaquiiñe para xpinne'. 3|_―Pa chu' tu gueda nanda naa peru jma nadxii bixhoze ne jñaa ne xheela' ne ca xiiñi' ne bi'chi' ne biza'na', ne jma nadxii laca laa la? qué zanda gaca xpinne'. c{?Nabé stale binni nanda Jesús ra ze Jerusalén, ne bitiixhi lú be rabi be laaca': zzmNe gannu cou', nin tobi de cani bine invitar que, qué zo di ca ralidxe'.” Xi guni binni para sa nanda Cristu .yUPara rabi be laa: “Yanna, biree de guidxi, uyé lu ca neza ro' ne ca neza huiini', ne pa idxaagu tuuxa la? udubayú laaca' dané laaca para idxá lidxe de binni. kxOOra bigueta mozo que na rabi laabe: “Señor, ma bine irá ni gu'dxu naa, peru nuu ru lugar.” wOra bigueta jmozo be que gudxi laabe xi irá na ca binni que. Nabé bidxiichi be ne rabi be laa: “Yeuxooñe luguiaa ne irá ca calle ndaani guidxi ri'. Yetopa cani qué gapa gasti', cani nachangu ná', cani nachangu ñee, cani nacheepa lú, dané rarí'.” Jv Stobi na: “Nacubi bichaganaya'. Nga runi qué zanda chaa'.” yukStobi na: “Nagasi uzié gaayu yunta buey. Chi guuya xi tal xa nuu came. Gudxi laabe guni perdonar be naa.” t!Peru irá ca adxé adxé ni biree né ca'. Tobi que na: “Uzié ti layú ne naquiiñe chi guuya ni. Gudxi laabe guni perdonar be naa.” Vs%Ora ma nuu endaró que biseenda be mozo stibe chi tidxi laaca gueda to ca'. grGOraque na be rabi be laa: ―Bini invitar tobi hombre stale binni chi to gueta ralidxi. q!Ora bina diaga tobi de cani zuba né be ruaa mexa que ni uní' be, na rabi laabe: ―Dichoso cani cui ruaa mexa ra runi mandar Dios. p-Ne nabé zieche lu', ti laacabe qué gapa cabe ni quixe cabe lii, peru zaguixe Dios lii dxi ibani cani nayá ladxidó'. Ejemplu sti endaró xhi o Sínuque ora gu'nu endaró la? guridxi cani qué gapa gasti', cani nachangu ná', cani nachangu ñee, cani nacheepa lú. ynk Oraque rabi be ni bini invitar laabe que: ―Ora gu'nu ti endaró o ti endaró xhi la? cadi cuidxi lu ca xhamigu lu', ca bi'chi lu', ca lisaa lu', ca xpecinu lu ni napa, gueda to né lii, purti zaqueca zuni cabe lii. Zaguixe cabe ni. nmU Purti tutiica uyubi isaca la? qué zusisaca iruti laa, ne tu na qué risaca la? zusisaca binni laa. Ul# Nga runi ora guni invitar cabe lii la? uleza de ora gueeda ni bini invitar lii, gabi lii: “Gudá', xhamigua', cherí nuu ti lugar jma galán para lii.” Zacá zasaca lu nezalú ca xcaadxi nuu raqué. k1 Ne óraque ñeeda ni bini invitar lii que, nindisa lii nucuí stobi que. Nabé nituí lú lu óraque, ñasa lu', nibeza lu ño si ca xcaadxi que. j―Ora che tu ti ra enda xheela la? cadí nirudó' laatu chi tí tu ruaa mexa', quenquita nuu stobi jma risaca chi tí raqué. bi=Ora bi'ya be cuyubi ca ra jma galán cui ca la? bilidxe be laaca', rabi be laaca': Wh'Nin qué nidxela ca xi niní' ca óraque. Xi guni binni ra enda xheela' g7Ne óraque rabi be laaca': ―Pa ñaba ti buey o ti burru sti tobi de laatu ndaani bizé, lácaxa qué ñe nindee laame, neca dxi enda riziila'dxi'. zfmPeru qué niná ca niní' ca'. Para ucuaa be hombre que, bisianda be laa, ne rabi be laa ma zanda chibí'. re]Para rabi be ca maistru de ley ne ca fariseu: ―Ñee jneza usianda cabe binni dxi enda riziila'dxi la? 7diNuu tobi hombre raqué huará, dxá tipa gui. )c MSicarí uca ti dxi enda riziila'dxi'. Yetó Jesús gueta ralidxi ti hombre ni risaca lade ca fariseu. Ne laca nuu xcaadxi fariseu raqué, nisi cundaachi laabe. b #Yanna laguuya ma chi guiaana stubi lidxi tu, ne ma qué zuuya ru tu naa dede dxi ganda dxi usisaca tu ni useenda Dios.ba= "¡Ah Jerusalén, Jerusalén, ruuti lu ca profeta ne ruchá lu guie cani ruseenda Dios ra nuu lu'! ¡Panda que tiru huayacaladxe nutopa ca xiiñi lu' casi rutopa bere ca bere huiini sti xa xhiaa, peru qué niná lu'! ` !Naquiiñe saya yanadxí ne ixí ne huidxe ti chindaya Jerusalén, purti qué rati di profeta sti guidxi jma que Jerusalén. #_? Para rabi be laaca': ―Laché, lachitidxi mañoso ca de huidxe iluxe xhiiña'. Yanadxí ne ixí' zabee rua' binidxaba de binni ne zusianda laaca'. ^ Dxi queca uyé caadxi fariseu ra nuu be, rabi laabe: ―Uyé, biree de ndaani guidxi ri' purti racala'dxi Herodes guuti lii. &]E Purti nuu caadxi ni qué risaca nezalú binni, zasaca raqué. Ne nuu ni risaca nezalú binni, qué zasaca raqué. Ra ucaná ladxidó' Jesús pur Jerusalén \) Purti zeeda binni de neza guete', de neza guia', de neza rindani gubidxa ne de neza riaazi gubidxa para cui ca ruaa mexa ra runi mandar Dios. -[S Raqué nga uzulú tu gu'na tu dede xhidxi laya tu ora gu'ya tu nuu Abraham ne Isaac ne Jacob ne ca profeta ra runi mandar Dios, ne laatu ma biaana tu sin ñuu tu. xZi Peru zabi be laatu: “Cadi ma gudxe laatu qué runebia'ya laatu la? Laixele de naa, binni qué iquiiñe'.” Yy Zuzulú tu gabi tu laabe: “Lácaxa cadi bidó' né du lii ne bidé' né du lii, ne bisiidi lu ndaani xquidxi du.” ^X5 Purti ora ma biasa xpixuaana yoo biseegu ra puerta' ne laatu biaana tu sin ñuu tu, zuxhidxi ná tu ne zaná tu: “Señor, Señor, bixhele guiu' du.” Oraque zacabi be laatu: “Qué ganna dia' padé laatu.” W ―Lauyubi guiuu tu neza ra puerta ni nabé', purti gabe ca' laatu, stale tu zacala'dxi guiuu peru qué zanda chu'. uVc Ra canazá be que biree tobi na, rabi laabe: ―Señor, ñee huaxié' binni zalá la? Para rabi be laaca': dUA Idubi neza ze Jesús Jerusalén, riaana irá guidxi ro' ne guidxi huiini', rusiidi'. wTg Zeda gaca ni casi levadura biguucha ti gunaa chonna kilu harina, ne biasa idubi naca cuba que. Puerta nabé' ^S5 Bigueta rabi be laaca': ―Nuu stobi zanda usaca nu enda runi mandar sti Dios. 9Rk Zeda gaca ni casi ti biidxi mostaza ni ucuaa ti hombre bidxiiba lu layú sti'. Birooba ni, uca ni ti yaga ro', dede biete mani huiini bi'ni lidxi lú ni. Ejemplu sti levadura [Q/ Ne laca rabi be laaca': ―Chi güe nia laatu ximodo ridale ca xpinni Dios. P/ Ora uni' be nga bituí lú irá ni cayaani ná laabe, peru irá ca binni que cayeche né ca irá enda nandxó' ni cayuni be. Biidxi mostaza O7 Yanna gunaa ri' za de Abraham, ne ma raca dieciocho añu naaze binidxaba laabe. Ñee cadi jneza ilaa be de lu ná binidxaba dxi enda riziila'dxi la? N3 Para na Señor rabi laa: ―Adxé ni riní' tu, adxé ni runi tu. Lácaxa qué riné tu xpuey tu ne xpurru tu gue nisa dxi enda riziila'dxi'. gMG Peru bidxiichi xaique sti yu'du que, xiñee bisianda Jesús laabe dxi que para na rabi ca binni que: ―Xhoopa gubidxa nuu para guni nu dxiiña'. Latá' tobi de ca dxi ca para guianda tu ne cadi dxi enda riziila'dxi pe'. aL; Ne udixhe ná luguiá be. Oraqueca bizuhuaa be jneza, ne bidii be diuxquixe Dios. @K{ Ora bi'ya Jesús laabe, na: ―Señora, ma bianda lu'. J Raqué nuu ti gunaa natigu deche. Ma raca dieciocho añu naguni huará binidxaba laa. Qué lica randa ruzuhuaa be jneza. HI  Ti dxi enda riziila'dxi cusiidi Jesús ndaani ti yu'du'. tHa Ne pa icá lú ni la? riaana ni, peru pa co' la? ma riaba ni.” Ra bisianda Jesús ti gunaa natigu deche vGe Para na ngue rabi laabe: “Señor, bisaana ni iza ri si, idu'ya nu. Chi taañe ñee ni ne uchaya abono ni. DF Para rabi be ni cayapa raqué: “Biaa gu'yu'. Ma raca chonna iza huayeda yube du'ga lu yaga ri', peru qué huadxela'. Yanna bisaba ni. Xi para zuhuaa si ni racá cuchiiña ni layú.” ;Eo Ne laca byui' né be laaca ti cuentu, rabi be laaca': ―Uyuu tobi hombre gupa ti yaga du'ga ndaani ñaa sti'. Ti dxi yeguuya be pa cá du'ga lú ni, peru qué nidxela be. oDW Cadi pur nga di nga laani. Laatu laca zanitilú tu pa qué inaba tu perdón Dios. Sti ti yaga du'ga' sC_ O na tu jma malu dieciocho ni guti ra biaba torre Siloé que, que ca xcaadxi binni nabeza Jerusalén la? fBE Cadi pur nga di'. Laatu laca zanitilú tu casi binitilú cabe pa qué inaba tu perdon Dios. A3 Para na be rabi be laaca': ―Ñee na tu bidii Dios lugar bizaaca ca binni Galilea zaqué purti jma malu laaca que ca xcaadxi binni xquidxi ca la? 1@ ] Ca dxi queca uyé caadxi binni ra nuu Jesús ne byui' né ca laabe xi bi'ni Pilatu, modo biiti caadxi binni Galilea ra cayuuti ca binni que mani para usiga'de ca Dios. W?' ;Ne gabe ca' lii qué zareeu de raqué dede qué qui'xu irá ni nuza'bu'.>>u :Pa chiné tuuxa lii ra nuu justicia biyubi ca chu' neu laabe tobi si laga ze tu neza, para cadi chiné be lii ra nuu juez. Pacaa zutidi juez lii lu ná gendarme para useguyoo lii. J=  9Xiñee qué uyubi tu lade si tu uná nga ni jneza guni tu. '<G 8Xiñee riene tu ni rihuinni ibá' ne guidxilayú peru qué riene tu ni cayaca yanna ri'. Racala'dxi si tu quite tu binni, nga laani. Lauyubi gaca tu tobi si W;' 7Ne ora gu'ya tu cundubi bi nisa na tu enda nandá', ne dxandí raca nandá'. :  6Ne laca rabi be ca binni que: ―Ora gu'ya tu guiasa ti guelacahui na tu chi guiaba nisa guie, ne dxandí riaba nisa guie. ,9Q 5Ziuu hombre zucaa lú bixhoze, ne zucaa lú bixhoze laa. Ziuu gunaa zucaa lú jñaa, ne zucaa lú jñaa laa. Zucaa lú gunaa xualidxi, ne zucaa lú xualidxi laa. 8w 4Purti de ca yanna ra nuu gaayu binni ndaani ti yoo, ziasa chonna zucaa lú xhupa que, ne zucaa lú xhupa que laaca'. l7Q 3Ñee zácaxa tu beda gune binni tobi si la? Co', cadi nga beda gune', sínuque beda utinde binni. k6O 2Napa xidé tide ti enda naná naro'ba', ne qué zanda chu' dxí ladxiduá' dede ora ma udide ni. 5{ 1Naná ni zeda gune ndaani guidxilayú. Casi ñaca zeda usaba gui ndaani ni, ne para naa pa ñanda si ma ñaca ni. `49 0Peru ni qué ganna xi na xpixuaana ne gueda uchee la? huaxié' ziaba ná'. Ni napa stale gracia jma stale naquiiñe guni, ne ni usaana cabe stale ladxi ná la? jma stale zanaba cabe laa. Beda ndaa saa Jesús binni b3= /Ni nanna xi racala'dxi xpixuaana ne qué gataná guni ni la? jma naná ziaba ná'. 2} .nin ganna be mala ñedandá xpixuaana be. Ninaaze laabe, ñunidé laabe, niree nanda laabe casi tobi ni qué iquiiñe'. 19 -Peru pa niná be: “Zandaa ru gueeda xpixuaana'.” Ne óraque nuzulú niguiñe be ca xcaadxi mozo ne ca criada, ño be ne ñe' be de ra nixudxi be, B0 ,Purti óraque ma dede irá ni napa zusaana ladxi ná be. J/  +Dichoso de laabe pa jneza cayuni be ora guedandá xpixuaana be. X.) *Para na be: ―Byue ni para tutiisi gacala'dxi chu' xpiaani', guni xhiiña xpixuaana jneza. Zuni xpixuaana be laabe xaíque sti ca xcaadxi xpinni, gu'ya be go ca bia' nexhe go ca', ne go ca xhiora ni. n-U )Oraque na Pedru rabi laabe: ―Señor, ñee byuí' lu nga para laasi du la? o para irá binni. {,o (Laatu laca lagataná, purti nin ganna tu mala ibigueta Hombre Biseenda Dios. Mozo cha'hui ne mozo qué iquiiñe' {+o 'Sicarí nga laani, pa ñanna xpixuaana ti yoo pora ñe gubaana ralidxi la? ñataná para cadi ñuu cabe ralidxi. f*E &Dichoso laabe pa nexhená be guedandá xpixuaana be, neca guedandá galaa gueela o télayu. ) %Dichoso de ni nexhená guedandá xpixuaana'. Ziuu xpixuaana be, ne cuee si lari, zucuí laabe ruaa mexa', udii ni go xhi be. y(k $Lagaca casi ni cabeza ibigueta xpixuaana de enda xheela' ti casi guiuu xpixuaana uxhidxi ná', maca ziuxhele'. f'E #Ne laca rabi be laaca': ―Lagataná, zaa nacu tu xhaba tu ne zaa cá guí xpiaani tu. i&K "Zacá nga laguni, purti ra nuu ni risaca para laatu la? raqué nuu ladxidó' to. Gataná binni A%{ !Lautoo ni napa tu. Lagacané cani caquiiñe'. Ne zacá casi ñaca caguu chaahui tu xpueltu tu ra qué zaniti. Caguu chaahui tu ni ibá' ra qué ziuu gubaana' ne qué zacá bandaa ni. $ Cadi idxibi tu, dendxu huiini stinne ca', purti neca huaxié' tu peru rieche Bixhoze tu gudii laatu irá ni napa ladxi ná'. i#K Lauyubi guni mandar Dios ndaani ladxidó' to, ne xcaadxi ca zacá si lú ni. Ni dxandí risaca "{ Purti zacá runi ca binni ni qué runi cre Dios, peru laatu la? ma nanna Bixhoze tu ni nuu ibá' xi irá caquiiñe tu. Y!+ Nga runi cayabe laatu, cadi ma canazá tu ma nuu tu xizaa xi go to, xi gue tu. + O Ne pa zacá ruzuchaahui Dios ca guie' gui'xhi', neca yanadxí nagá' ca', ixí ma chaqui ca la? lágaxa laatu, qué udii be ni gacu tu, binni qué runi cre ca'. 5c Laguuya modo rigaa ca guie' gui'xhi'. Qué runi ca dxiiña', qué riguiba ca', peru nin Salomón, neca nabé bizuchaahui', qué ñacu lari sicarú bia' sicarú cani. Y+ Pa nin nga qué zanda guni tu la? xiñee riuu tu xizaa pur ni iquiiñe tu ya'. H  Uná de laatu, pa niguu xaíque nisoo xcaadxi, ñee nisoo la? \1 Laguuya ca bia'qui gu'ya tu. Qué riguu ca bini, que ribee ca guela, qué gapa ca troja, qué gapa ca lidxi ca ra nuchá ca ni ño ca', peru rudii Dios ni go ca'. Ñee cadi jma risaca tu que ca mani huiini la? V% Purti jma risaca xpida tu que endaró, ne jma risaca cuerpu stitu que lari. 9 Oraque rabi be ca discípulu stibe: ―Nga runi cayabe laatu, cadi chu' tu xizaa paraa iree ni go to para ibani tu, o paraa iree lari cuaqui tu. uc Zacá nga cani rutopa lú para laca laa, peru qué gapa gasti ni risaca nezalú Dios. Rapa Dios ca xiiñi'  Peru na Dios rabi laabe: “Binni huati. Yanna gueela ca zati lu'. Ne tu guiaana né irá ni naguu chaahui lu ca ya'.” .U Ne óraque zanda inié': Yanna huaxa ma chi iziiladxe' ne ma chi guieche', purti ma napa stale ni gahua ne ni guee', ne ma naguaa chaahue ni iquiiñe stale iza.”  Peru óraque na: “Ma nanna xi gune'. Zuxhaya ca troja stinne'. Zucué cani jma naro'ba para idxá irá niza ri' ne irá stinne'. [/ Ne bizulú caní' ique: “Xi gune', ma qué gapa paraa uchaya irá niza ri'.” |q Oraque byuí' né be laaca ti cuentu rabi be laaca': ―Sicarí bizaaca tobi hombre ricu. Nabé guca xquela. # Ne óraque rabi be irá ca binni que: ―Laguuya gá laatu ne enda ruyubi gapa bidxichi, purti cadi nga si nga enda nabani sti binni. U# Peru rabi be laa: ―Tu gudxi lii juez naa para quiize sti binni ya'.   De lade ca binni que biree tobi na rabi laabe: ―Maistru, gudxi biche icaa nia laa bia'ca ni bisaana né bixhoze laadu. xi Purti ora ma nuu tu raqué zusiidi Espíritu Santu laatu xi iní' tu. Pabiá' naxoo enda ruyubi gapa bidxichi  Ora chi nduu cabe xqueja tu ndaani yu'du sti ca judíu o chiné cabe laatu ra nuu justicia la? cadi chu' tu xizaa xi iní' tu. 1[ Naa nga Hombre Biseenda Dios. Pa chu' tu cu' dí naa la? zuni perdonar Dios laa. Peru pa chu' tu usaca Espíritu Santu binidxaba la? qué zuni perdonar Dios laa. r ] Peru tu iní' nezalú binni cadi xpinne laa la? laca zanié nezalú ca ángel sti Dios cadi xpinne laa. { o Cayabe laatu, tutiica iní' xpinne laa nezalú binni la? laca zanié xpinne laa nezalú ca ángel sti Dios. & E Ne laatu la? jma risaca tu que stale mani huiini'. Nga runi cadi idxibi tu, purti dede guicha ique tu ma bigaba Dios. Ni qué rituí lú gaca xpinni Cristu  / Laaca tu nanna tu ridoo chupa mani huiini pur chupa domi', peru neca qué risaca came, qué ziaba si tobi de laacame layú pa qué na Dios.  Sínuque laidxibi Dios purti laa zándala guuti cuerpu stitu la? ne zanda cu' laatu gabiá. Nga runi cayabe laatu, laidxibi laabe.  Xhamigua ca', racaladxe ganna tu tuu nga idxibi tu. Cadi idxibi tu ni zanda guuti cuerpu si stitu ne ma qué zanda ru guni gasti'. P Zacá nga laani. Irá ni huaní' tu ra nacahui, ziuu tu iní' ni ra naya'ni'. Zaqueca irá ni huaní' tu xa diaga binni ndaani yoo, ziuu tu quiba ique yoo ucheeche ni guidxi. Tu naquiiñe idxibi nu _7 Peru napa xidé ihuinni irá ni ye'gu lú, ne zaqueca zanna binni irá ni naga'chi'. Y - Bizulú cabí zisi binni Jesús dede calá saa ca'. Para na rabi ca discípulu sti': ―Laguuya gá qué chi icá sti ca fariseu laatu. Nabé ricá enda rusiguii stícabe binni casi riaazi levadura cuba pan. V% 6Pa ñanda si nuchenda ca laabe para ñapa ca xi pur niguu ca xqueja be.|q 5Bidxiichi ca maistru de ley ne ca fariseu ora gudxi be nga laaca', ne bizulú ca canaba diidxa ca laabe jma. @y 4Lagapa gá si laatu, maistru de ley ca'. Purti casi ñaca naaze tu llave para guiene tu stiidxa Dios, peru qué na tu guiene tu, ne nin qué na tu udii tu lugar guiene xcaadxi. % 3dede rini sti Abel hasta rini sti Zacarías ni biiti cabe lade yu'du ro' ne altar ni nuu lu patiu. Irá nga zaguixe ca binni nuu yanna ri'. s_ 2Ne zuquixe Dios ca binni de yanna ri' rini sti ca profeta ni huayuuti cabe dede dxi bizulú guidxilayú, - 1Peru nanna Dios ximodo laatu, nga runi na: “Zuseenda profeta ne apóstol ra nuu cabe. Zuuti cabe caadxi ne zazabi nanda cabe xcaadxi.” t~a 0ne zacá rihuinni cayuula'dxi tu ni bi'ni cabe. Laacabe bizulú cabe ni, ne laatu cunduuxe chaahui tu ni. i}K /Lagapa gá si laatu. Purti cayuni chaahui tu xpa' ca profeta ni biiti ca bixhoze gola tu, 9|k .Para rabi be laa: ―Laca lagapa gá si laatu, maistru de ley ca'. Purti ruguá' tu binni ni iruti randa rua', peru laatu nin bicuini ná tu qué na tu indisa né tu ni. r{] -Oraque na ti maistru de ley rabi laabe: ―Maistru, ora riníu' zacá la? dede ne laadu rucoou ni. )zK ,Lagapa gá si laatu. Purti zeda gaca tu casi ba' ni qué rihuinni. Ridi'di cabe luguiá sin ganna cabe. Zacaca riguite tu binni sin ganna ca tu pe laatu. 9yk +Lagapa gá si laatu, fariseu ca'. Purti riula'dxi tu cui tu lu ca bangu ndaani yu'du ra ribí cani jma risaca, ne riula'dxi tu ugapa diuxi binni laatu ladu tiica che tu. dxA *Lagapa gá si laatu, fariseu ca'. Purti na tu zinanda tu ley, peru cadi dxandí ni. Ni runi tu la? rudii tu Dios bia' nexhe icaa dede lu ca guixi huiini rudii layú' stitu casi menta ne ruda ne xcaadxi, peru qué rulabi tu pa naquiiñe sa binni jneza ne ganaxhii Dios. Nga nga ni jma naquiiñe guni tu, peru laca cadi guiaana ca xcaadxi ca. Ew )Lagacané cani qué gapa, ti ihuinni ma bia idubi naca tu. Xv) (Binni huati ca', ñee cadi tobi si ni bizá' cuerpu stitu ne ladxidó' to la? u 'Peru rabi be laa: ―Laatu, ca fariseu, zeda gaca tu casi vasu ne bladu ni ria'ri ladi si peru ndaani cani nabiidi'. Zacaca laatu, de luguiá si ruluí' nacha'hui tu, peru ndaani ladxidó' to nabiidi', purti riba'na tu sti binni ne ruchee né tu Dios. at; &Nabé bidxagayaa fariseu que ora bi'ya qué niguiibi ná be para ño be casi runi ca'. s %Casi biluxe uní' be, bini invitar ti fariseu laabe chi to né be laa gueta ralidxi. Uyé be ne gurí be ruaa mexa'. -rS $Purti pa nuu tu ra naya'ni', nin tindaa ra nacahui la? naya'ni dxindxi zuuya tu irá cosa, casi ora ruzaani ti biaani laatu. Bidxiiba Jesús donda ique ca fariseu Nq #Biiya gá qué chi gyui' biaani ni napu ca para gaca ni guelacahui. =ps "Ne guielú binni nga biaani sti'. Pa ruyubi guielú cabe gu'ya ni jneza la? zia xquenda biaani cabe. Peru pa ruyubi guielú cabe gu'ya ni nadxaba la? zacahui xquenda biaani cabe. o7 !Qué rucaa gui cabe linterna ne ucaachi cabe, nin cu' cabe xa'na ti cajón, sínuque rugaanda cabe ni luguiá', ti tutiica guiuu gu'ya biaani'. gnG Ne laca zuzuhuaa ca binni Nínive guseegu ruaa tu, purti laaca dxi yegüí né Jonás laaca stiidxa Dios, unaba ca perdón ne bichaa xpia' ca'. Ne laatu la? ma nuu tobi lade tu jma risaca que Jonás. Ejemplu sti linterna m  Ne dxi cuidxi Dios cuenta ca binni nuu yanna ri la? zuzuhuaa dxa reina de guete que guseegu ruaa tu, purti neca nabé zitu xquidxi Salomón para xquidxi be peru yeucaa diaga be laa purti nabé riene. Peru laatu nuu tobi lade tu ni jma risaca que Salomón. {lo Purti casi uca Jonás seña para ca binni Nínive la? zacaca zaca Hombre Biseenda Dios casi ti seña para laatu. [k/ Cadi cayaana dxí binni de cabí zisi laabe ne bizulú be rabi be laaca': ―Aque malu laatu xa binni ca'. Racala'dxi tu gu'ya tu xiixa seña, peru ti seña si zudiee laatu. Zusietenala'dxe laatu Jonás. jy Peru rabi be laa: ―Jma dichoso cani ucaa diaga stiidxa Dios ne guni ni na ni. Ra bichaaga Jesús laa ne Jonás eiC Caní' ru Jesús nga bicaa ti gunaa ridxi: ―Dichosa de ni uxana lii ne bigadxi lii. Yh+ zabigueta chi caa xcadxe jma rusi nadxaba que laa. Riuu ca ndaani ladxidó' binni que ne riaana ca raqué. Ne pa huaxié' malu binni que ora nuu stubi si ti binidxaba la? jma rusi yanna. Tuu nga jma dichoso igK Peru ora guedandá gu'ya ma nayá ladxidó' ngue casi ñaca ti yoo ma biluuba', ma zuchaahui', ;fo Ora iree binidxaba ndaani ladxidó' binni, riree ma canazá ndaani gui'xhi', canayubi ra iziila'dxi'. Gu'ya si qué idxela, óraque na': “Zabigueta ralidxe ra biree'.” e Cani cadi nuu né naa tobi si la? ze luguia'ya', ne cani cadi cutopa né naa la? cucheeche. Ra bigueta né binidxaba xcadxe !d; Peru ora gueeda stobi ni jma nadipa que laabe zaguixhe dxí laabe ne zaxha laabe xquiiba be ni cá lú be ulá laabe, ne óraque ziaana ne irá stibe. gcG Ora tobi hombre napa stipa ne naaze ni ucaa lú né la? iruti zaxha laa ni nuu ralidxi. {bo Peru ribee binidxaba purti nuu né Dios naa, ne laganna dxichi ma nuu ni biseenda Dios gueda tí de rey lade tu. ,aQ Yanna pa naa randa ribee binidxaba purti nua nia Beelzebú la? laga ca xiiñi tu ya'. Tu nuu né ca para ribee ca binidxaba'. Laca laaca rusihuinni ca cuchee tu. #`? Ne pa ma cucaa lú saa ca xpinni binidxaba' qué zandaa initilú. Cayabe nga laatu purti laatu na tu randa ribee binidxaba purti nua nia xaíque stica'. q_[ Peru nanna be xi caní' ique ca', para rabi be laaca': ―Pa ñasa caadxi binni de ti guidxi nucaa lú laca xquidxi la? qué nindaa guidxi que. Ne zaqueca pa nindaa saa ti familia nucaa lú saa ca la? laca qué nindaa familia que. ^w Ne xcaadxi, para inaaze si laabe, na usuhuinni be ti seña xaibá' para ganna ca pa dxandí nuu né Dios laabe. v]e Peru caadxi de laaca na: ―Randa ribee be binidxaba purti nuu né be Beelzebú, xaíque sti ca binidxaba'. G\ Ti dxi nuu tobi hombre ra nuu Jesús riguite binidxaba ique ne bisaana binidxaba que laa mudu. Peru ulee si Jesús binidxaba que de laabe gunda uni' be. Nabé bidxagayaa ca binni que. <[q Pa laatu cadi nacha'hui tu ne nanna tu gudii tu ni galán xiiñi tu la? lágaxa Bixhoze tu ni nuu ibá' qué udii Espíritu Santu ni inaba laa. Na cabe nuu né Jesús binidxaba' 2Z_ o ninaba laa ti dxita, nudii ti meuxubi. tYa Tu tobi de laatu ninaba xiiñi laa ti gueta, nudii ti guie, o ninaba laa ti benda, nudii ti beenda', ZX- Purti tutiica inaba zacaa, ne ni uyubi zadxela, ne ni uxhidxi ná' zaxele chu'. tWa Nga runi cayabe laatu: Lainaba lu Dios, zudii laatu. Lauyubi, zadxela tu. Lauxhidxi ná', zaxele chu' tu. V Zaa naca ñasa be nudii be ni lii pur xhamigu be lii, peru rabe ñasa be nudii be lii irá ni caquiiñu para ma cadi niziñe rou' laabe. U- Ne nicabi ngue de ndaani yoo, niná: “Cadi uchiiña lu naa. Ma biseegua ra puerta' ne irá du ma nexhe du. Qué zanda guiasa udiee ni lii.” HT  purti beeda biuuza ralidxe', peru qué gapa ni quixhe lú.” Ne laca rabi be laaca': ―Pa ñapa tobi de laatu ti xhamigu, ne ñe ralidxi xhamigu que bia' galaa gueela ne ñabi laabe: “Xhamigua', bitiiñe la' naa chonna xqueta lu', 4Ra Bisiaanda ni ruché' né du lii,
casi rusia'nda du ni ruchee né cabe laadu.Ne cadi udiiu lugar cuba yú binidxaba laadu,
sínuque bilá laadu de lu ná be. 3Qa Dané laadu endaró tidi né du dxi. P3 Para rabi be laaca': ―Ora iní' né tu Dios la? sicarí nga iní' tu:Bixhoze du ni nuu ibá',
rinaba du gusisaca irá binni lii.Ne idxiña dxi guni mandar lu'
ne gaca ni na lu'.Cásica raca ni ibá',
zaqueca gaca ni ndaani guidxilayú. @O { Ti dxi nuu Jesús ti lugar, caní' né Dios. Biluxe si be, na tobi de ca discípulu stibe rabi laabe: ―Señor, bisiidi laadu iní né du Dios, casi bisiidi Juan ca discípulu sti'. pNY *Peru tobi si nga ni naquiiñe uyubi binni ne María ma ulí ni jma risaca. Ne iruti zaxha ni laa.mMS )―Ah Marta, Marta, rabi be laa. ―Aque stale ni naguu xaíque lu', ne nuu lu xizaa pur laa. iLK (Peru Marta la? nisi canaree xieque raqué, tantu cá ique xhiiña'. Para bidxiña ra nuu be ne na rabi laabe: ―Señor, ñee nou' jneza cayuni benda', cudii lugar cayune irá ndi stube la? Gudxi laabe gueda acané be naa. QK 'Napa Marta ti benda lá María, ne gurí María xañee be cucaa diaga. J &De raqué biree Jesús ze', yendá ti guidxi huiini', xquidxi ti gunaa lá Marta. Ne bini invitar Marta laabe che be ralidxi. I %Para na: ―Ni biá laabe que. ―Nga nga laani, rabi be laa. ―Yanna uyé ne bi'ni zacaca. Ra yeganna Jesús María ne Marta (HI $Yanna xi ra'bu', na Jesús rabi maistru de ley que, ―uná de guionna hombre ni udi'di ra nuu ni biree gubaana lú que, gunaxhii stobi casi nadxii laa. &GE #Sti dxi que, ma para iree, ulee chupa moneda bidii xpixuaana yoo que, ne na: “Gupa laabe. Ne pa uniti rou' xiixa luguiá be la? ora ibigueta quixe ni.” =Fs "bidxiña ra nuu be, ucuaa aceite ne alcohol bichá ra ucaná be ne bindiibi ni. Oraque bidxiiba laabe deche mani sti'. Yené laabe ti ra yoo ra riete binni, ne raqué gupa laabe. QE !Peru ratu huiini si que, za ti samaritanu. Ora bi'ya laabe biá laabe, bD= Zaqueca bi'ni ti levita. Ora bidxiña ra nexhe be, biiya laabe ne bixele de laabe, ze'. dCA Raqué nexhe be zeda di'di ti sacerdote. Ora bi'ya nexhe be raqué, udi'di zitu de laabe. {Bo Oraque rabi be laa: ―Sicarí bizaaca lú ti hombre. Zeda yete be de Jerusalén, ze be Jericó. Neza ze be que biree caadxi gubaana lú be, guxha irá ni ziné be, bisaana laabe xie ladi be, biti nati laabe. Oraque ru biree ca ze ca'. A Peru ucala'dxi hombre que nusihuinni jneza caní', para na rabi laabe: ―Tuu nga stobi ni riete lu ley ca naquiiñe ganaxhiee ya'. f@E ―Jneza uníu', rabi be laa. ―Yanna bi'ni zacá ti gapu enda nabani ni qué zaluxe. C? Oraque na: ―“Gunaxhii Señor Dios stiu' de idubi naca ladxidó' lo', idubi xhialma lu', idubi xquenda biaani lu', ne irá stipa stiu'. Ne gunaxhii stobi casi nadxii lu lii.” O> Para rabi be laa: ―Xi cá lu ley sti Moisés o ximodo riene lu ni. 2=] Oraque bidxiña ti maistru de ley ra nuu be ne na rabi laabe: ―Maistru, xi gune para gapa enda nabani ni qué zaluxe. Uní' zacá para gu'ya si pa zusaba laabe. W<' Purti stale profeta ne stale rey ucala'dxi ñuuya ni cayuuya tu ri', ne qué ñuuya'. Ne ucala'dxi ca ñuna diaga ca ni cayuna diaga tu ri', peru qué ñuu dxi ñuna diaga ca'. Stiidxa samaritanu cha'hui' $;A Biluxe uní' si be nga la? biiya dxí be ca discípulu stibe ne uní' né be laasi ca', rabi be laaca': ―Dichoso laatu pur irá ni cayuuya tu ri'. h:I Oraque rabi be ca binni que: ―Ma gudixhe Bixhoze irá xixé cosa ladxi naya'. Naa nga Xiiñi be ne iruti runibiá' naa jma que laabe, ne zaqueca iruti runibiá' laabe, jma que naa ne cani racaladxe gunibiá' laabe. x9i Ne óraque pe bichá Espíritu Santu ladxidó' Jesús de enda nayeche', ne na: ―Diuxquixe lii, Bixhoze'. Lii nga xpixuaana ibá' ne guidxilayú. Rudiee diuxquixe lii purti qué nudiiu lugar ñene cani riene ne cani nuu xpiaani irá ndi', sínuque bicaachi lu ni para biluí' lu ni cani zeda gaca casi ba'du'. Ne zacá bi'nu ni purti zacá racala'dxu gaca ni. 8' Peru cadi guieche tu purti ruzuuba binidxaba stiidxa tu, sínuque laguieche purti cá lá tu lu gui'chi ni napa Dios ibá'. Ra bieche Jesús }7s Ma bine laatu nandxó' para ganda gutu ñee tu beenda ne meuxubi, ne para quixhe dxí tu binidxaba sin gacaná tu. f6E ―Nanna', na Jesús rabi laacabe. ―Biiya zeda yaba binidxaba de ibá' casi ti rayu. 53 Nabé nayeche bigueta setenta biseenda be que, na ca rabi ca laabe: ―Señor, dede ca binidxaba ruzuuba ca stiidxa du ora uze'te du lá lu'. b4= Oraque rabi be cani cuseenda be que: ―Tu ucaa diaga laatu la? cucaa diaga naa. Ne tu udxii deche laatu la? laca cudxii deche naa. Ne tu udxii deche naa la? cudxii deche ni biseenda naa. Ra bigueta setenta que i3K Ne laatu, binni Capernaum ca', ruluí' ma dxi'ba tu dede ibá' peru ziete ti tu ndaani gabiá. g2G Nga runi jma naná ziaba ná tu dxi cuidxi Dios cuenta binni, que para binni Tiro ne Sidón. ~1u Lagapa gá si laatu, binni guidxi Corazín. Lagapa gá si laatu, binni Betsaida. Purti pa ñaca irá milagru ni uca nezalú tu ca ndaani guidxi Tiro ne Sidón la? biaa padxí ma ninaba ca perdón ne ñuu ca triste pur irá ni huachee ca'. 0 Ne gabe ca' laatu, jma naná zaca para guidxi que, dxi cuidxi Dios cuenta binni, que para guidxi Sodoma. Ca guidxi chi guiaba ná' &/E “Laguuya gá laatu. Dede yu ni ucuá ñee du ndaani xquidxi tu chi ndadi du. Ne laganna dxichi biseenda Dios ni ñeeda tí de rey ndaani ladxidó' to.” M~}}e||m{{=zz;yy@xxxwwCvv]uuMttxssPrr[qppQoo;nn5mtlkkHjjrii.h`g|feeueddcbb6aa-``,_^^o]]?\\N[[ZyZ+YmY XXWW~WVV\UU9TT'SSXRRRQQPP\P,OOxO+NN;MMgLLgKKK)J\II{HGG%F+EDD)CCBeB AlA@{@??]>>Z=<Ne laca rabi be laaca': ―Ziasa ti guidxi ucaa lú sti guidxi. Zaqueca ziasa ti gobiernu ucaa lú sti gobiernu. |- Ne ora ganna tu cayaca guerra ne cadinde cabe rarí rarica', cadi idxibi tu, purti naquiiñe sa niru irá nga, peru ca'ru idxiña dxi iluxe ni. @{yOraque rabi be laaca': ―Laguuya gá qué chi chite cabe laatu, purti zeeda stale ni usiguii, zaná ca laaca nga Cristu, ne ma bidxiña hora. Peru cadi chi nanda di tu laaca'. gzGPara na ca': ―Maistru, padxí gaca irá ndi ya' ne ximodo ganna du ora ma chi aca ni. %yCPara rabi be laaca': ―Irá ni cayuuya tu nagasi ri la? ziuu dxi initilú cani, dede qué ziaana ti guie luguiá sti guie. Xi gaca ante iluxe guidxilayú x{Bizulú tuuxa cuzeete pabiá' sicarú yu'du ro' que modo zuchaahui ni ne ca guie ne irá ni huasiga'de cabe Dios. *wMPurti ca xcaadxi ca bidii ca Dios ni ma biaana si stica', ne laabe huaxié' napa be peru bisaba be irá ni napa be para ibani né be. Na Jesús zaxá yu'du ro' Wv'Para na be: ―Gabe ca' laatu, jma stale bisaba viuda ri' que ca xcaadxi ca. DuNe biiya be bisaba ti viuda pobre chupa de gaayu huiini'. et EUndisa lú be biiya be ra cusaba ca ricu vueltu ndaani caja ra riaba ni usiga'de cabe Dios. s/Raxha ca lidxi ca viuda, ne óraque riní' né ca Dios xadxí para si uluí' nacha'hui ca'. Laaca nga jma naná ziaba ná ca'.r.―Laguuya gá laatu né ca maistru de ley, purti riula'dxi ca gacu ca lari de yanni ñee ca para uluí' naca ca tuuxa, ne ugapa diuxi binni laaca luguiaa. Ne riula'dxi ca cui ca ndaani yu'du ra ribí binni ni jma risaca, ne zaqueca ra endaró. Jq -Irá binni que bina diaga ora rabi be ca discípulu stibe: ypk,Pa rabi David laabe Señor sti la? ximodo xiiñi David laabe ya'. Bidxiiba Jesús donda ique ca maistru de ley ?oy+dede ora ma udixhe cani nanala'dxi lii xañee lu'.” dnA*Purti dede David bicaa lu Salmo:Na Dios rabi Señor stinne':“Gurí cuee' Om)Ne rabi be laaca': ―Ximodo nga na tu xiiñi David Cristu ya'. Zl-(Ne ma qué ñuni ru ca pur ninaba diidxa ca laabe gasti'. Tu xiiñi Cristu Pk'Oraque na caadxi de ca maistru de ley: ―Jneza uníu', Maistru. {jo&Dios la? cadi Dios sti gue'tu laa, sínuque Dios sti cani nabani, ne para laabe nabani irá binni, neca ma guti. i7%Dede Moisés bisiidi zabani gue'tu'. Cá ni lu gui'chi ra biiya be dxa yaga caya'qui que. Rabi be Dios Dios sti Abraham, ne sti Isaac, ne sti Jacob. hw$purti ma qué zati ca', sínuque ma naca ca casi ca ángel, ne zahuinni dxandí xiiñi Dios laaca ra usibani laaca'. g#Peru cani ma cá lá guiasa de lade gue'tu para ibani ndaani guidxilayú cubi la? qué zachaganá ca ne qué zucheela ca'; pfY"Para rabi be laaca': ―Laga nuu binni ndaani guidxilayú ri la? richaganá ca' ne rucheela ca'. tea!Yanna ora ibani gue'tu ya', uná de laacabe xheela gunaa que, purti idubi gadxe cabe bichaganá cabe laa. !d= Ne laca guti gunaa que. c/De raqué bichaganá raguionna que gunaa que, ne zaqué bichaganá idubi gadxe que gunaa que, ne guti ca'. Nin tobi ca qué ñapa ca xiiñi ca'. RbPara bichaganá rairopa que gunaa que ne laca guti, qué ñapa xiiñi'. Va%Uyuu gadxe bi'chi'. Bichaganá lugola que ne beda gati, qué ñapa xiiñi'. B`}―Maistru, bicaa Moisés lu gui'chi pa chu' ti hombre ichaganá ne gueda gati, qué ñapa xiiñi la? naquiiñe ichaganá bi'chi be xheela be ne gapa xiiñi casi ñaca xiiñi be. }_sNe laca beeda caadxi saduceu ra nuu be, cani qué runi cre pa dxandí zabani gue'tu'. Ne na ca rabi ca laabe: 5^cBidxagayaa ca modo bicabi be laaca', ne dxi do' uyuu ca' purti qué nidxela ca modo nusaba ca laabe nezalú ca binni que. Unaba diidxa cabe pa dxandí zabani gue'tu' \]1Oraque rabi be laaca': ―Laudii César sti César, ne laudii Dios sti Dios. K\Latané moneda ca guuya'. Tu cá lú ni. Para na ca': ―César. m[SPeru maca nanna be xi cá ique ca' para rabi be laaca': ―Xiñee racala'dxi tu usaba tu naa. ?ZyGudxi laadu pa jneza quixe nu lu ná César o pa co'. 4YaNa ca rabi ca laabe: ―Maistru, nanna du jneza riní' lu' ne jneza rusiidi lu'. Qué rulabi lu tutiica naca binni, sínuque rusiidi lu modo pe racala'dxi Dios sa binni. SXPara biseenda ca caadxi tu chi undaachi laabe, inaba diidxa laabe xiixa, casi ñaca racala'dxi ca ganna ca xi na be, peru para idxela si ca modo inaaze ca laabe para utiidi ca laabe lu ná gobernador. 1W[Ucala'dxi ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley que, ninaaze ca laabe purti nanna ca gudixhe be ejemplu que para laaca'. Peru bidxibi ca ca binni que. sV_Tu guiaba lu guie que, zacaná, peru tu gueda guiaba guie que luguiá la? zacadé. Enda riguixe impuestu ;UoPeru óraque biiya dxi be laaca' ne na be: ―Pa cadi zacá ni la? xi riní' Xqui'chi Dios ra na:Guie ni bisa'bi cani cucuí yoo que, guie que pe naaze yoo que yanna. TZeeda, zuuti laacabe ne zudii layú que stobi. Ora bina diaga ca binni que xi na be, na ca': ―Nin qué ñacala'dxi Dios. vSeNe ulee cabe laa de ndaani le' que, ne biiti cabe laa. Yanna xi na tu guni xpixuaana layú que laacabe ya'. RPeru ora bi'ya cabe laa na cabe: “Ndi nga ni chi guiaana né irá sti bixhoze. Latá' guuti nu laa ti guiaana né nu ni laanu.” ~Qu Oraque na be: “Xi gune yanna. Chi useenda xiiñe ni nadxiee'. Zandaca ora gu'ya cabe laa zapa xpia' cabe.” ^P5 Bigueta biseenda be raguionna jmozo be. Zaqueca udiñe cabe laa ne uladxi cabe laa. O Bigueta biseenda be sti jmozo be. Ne zaqueca ucuaa cabe laa gudiñe cabe laa, bi'ni cabe burla laa ne biseenda cabe laa nisi ná'. >Nu Dxi ma gunda dxi iruugu uvas que biseenda be ti mozo stibe para chi caa bia' raca caber laabe. Peru gudiñe cani cayuni dxiiña lu layú que mozo que ne biseenda ca laa nisi ná'. hMI Ne bizulú be gudixhe be ti ejemplu para ca binni que, na be: ―Uyuu ti hombre bizuhuaa yaga uvas lu layú sti', ne óraque biree ze sti guidxi. Bisaana ni lu ná caadxi binni gapa ni. Bindaa be guidxi ra ze be que. wLgPara rabi be laaca': ―Nin naa qué zabe laatu tu biseenda naa gune irá ndi'. Sti ca hombre qué iquiiñe' ;KqOraque na ca qué ganna ca tu biseenda Juan. oJWPeru pa gabi nu binni la? zuchá ca binni ri guie laanu, purti runi cre ca Dios gudxi Juan xi iní'. }IsOraque na ca': ―Xi gabi nu laabe pue. Purti pa gabi nu Dios la? zabi be laanu xiñee qué ñuni cre nu laa. ^H5tu biseenda Juan beda nduu nisa binni. De Dios zeeda ni la? o de binni guidxilayú. VG%Para rabi be laaca': ―Naa laca zanaba diidxa laatu tobi. Lagabi naa, cF?rabi ca laabe: ―Gudxi laadu tu nacu para cayu'nu irá ndi', o tu gudxi lii gu'nu cani. @E {Ti dxi cusiidi Jesús ca binni que ndaani yu'du ro'. Cayuí' né be laaca stiidxa Dios. Raqué nuu be beeda ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley ne ca xaíque sti guidxi, cD?0Peru qué idxela ca modo guni ca ni, purti cadi cachaacha binni de ucaa diaga laabe."C=/Irá dxi bisiidi be ndaani yu'du que, ne nisi cuyubi ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley ne ca xaíque sti guidxi que guuti ca laabe. B.Rabi be laaca': ―Cá lu Xqui'chi Dios, lidxi be nuu para iní' né cabe laabe, peru laatu ma bi'ni tu ni lidxi gubaana'. vAe-Oraque biuu be ndaani yu'du ro', ne bizulú uladxi be irá cani cutoo ne cani cazí' ndaani yu'du que. /@W,Zuuti cabe laatu ne zusaba cabe xquidxi tu ne qué zusaana cabe nin ti guie luguiá sti guie purti qué nulabi tu dxi beda ganna Dios laatu. Bisiá Jesús yu'du ro' ?/+Zadxiña dxi gueeda cani nanala'dxi laatu gueda nduu le' laatu, ne zaguu cabe lindaa xquidxi tu, ne ladu tiica cuee lú tu zucaa lú cabe laatu. >*ne na be: ―Binni Jerusalén ca', neca ma yanadxí ñene tu ximodo nilá xquidxi tu, peru qué ziene tu purti ma ga'chi ni para laatu. ]=3)Ora bidxiña be gaxha de Jerusalén, bizulú biina be ra bi'ya be guidxi que, <(Para rabi be laaca': ―Gabe ca' laatu, pa igani cabe la? dede ca guie ca zucaa ridxi. Ra biina Jesús runi Jerusalén `;9'Lade ca binni que biree caadxi fariseu na: ―Maistru, udinde né ca xpinni lu'. :&Na ca': ―Cu' Dios ndaaya ni biseenda gueda tí de rey. Ma nuu enda nayeche ibá' ne ma chi ihuinni enda nandxó' sti Dios. (9I%Ma para guiete cabe lu dani que bizulú irá xixé ca xpinni be cucaa ca ridxi de tantu cayeche ca'. Cusisaca ca Dios pur irá enda nandxó' ni ma biiya ca'. 88k$Ne bichiaa cabe xhaba cabe lu neza zidi'di be. 7y#Para yené cabe laame ra nuu Jesús ne gudixhe cabe caadxi xhaba cabe deche me, para bidxiiba cabe Jesús laame. I6 "Oraque rabi cabe laaca': ―Purti caquiiñe Señor laame. x5i!Ne ora cuxhegue cabe burru huiini que na ca xpixuaana me rabi laacabe: ―Xiñee cuxhegue tu burru huiini ca. d4A Para biree cani biseenda be que ze ca'. Ne bidxela ca laame casi gudxi be laaca que. r3]Ne pa chu' tu inaba diidxa laatu xiñee cuxhegue tu laame la? lagabi laa: “Caquiiñe Señor laame.” F2ne rabi be laaca': ―Laché ndaani guidxi ni nuu delante ca, ne ora chindá tu raqué zadxela tu ti burru huiini', cá yaga, ni iruti huagui'ba'. Lauxhegue laame ne latané laame rarí'. {1oNe ra yendá cabe gaxha de guidxi Betfagé ne Betania, gaxha dani lá Olivo, biseenda be chupa discípulu stibe, J0 Biluxe si gudixhe Jesús ejemplu que, biree ze Jerusalén. }/sYanna lachicaa cani nanala'dxi naa, cani qué na cue de rey. Laguuti laaca nezaluá'.” Ra biuu Jesús Jerusalén |.q“Zacá nga laani,” na be. “Cani napa zacaa ca jma, ne ni qué gapa la? dede caadxi huiini ni napa, ziaaxha. :-oPara na ca': “Peru Señor, ma napa be chii.” p,YNe rabi be cani zuhuaa raqué: “Lagaxha moneda ca laabe. Laudii ni ni napa chii moneda que.” a+;xiñee qué niguu lu xpueltua lu bancu, ti ora ñenda ma ñuni ganar ni caadxi ya'.” Z*-Para rabi be laa: “Lii qué iquiiñe lu para gu'nu xhiiña'. Pur ruaa lu rihuinni qué ru'nu jneza. Pa nannu naduxhua' ne riuladxe idale stinne sin gune dxiiña', ne ribee guela ra cadi naa uluaa biní la? ){Bidxibe lii purti naduxhu lu'. Riula'dxu idale stiu' sin gu'nu dxiiña', ne ribeeu guela ra cadi lii uluu lu biní.” e(COraque beeda stobi na: “Señor, rarí nuu moneda stiu'. Gupa dxiiche ni ndaani ti bayu'. M'Zaqueca rabi be laa: “Zudiee lii guni mandar lu gaayu guidxi.” d&ADe raqué beeda stobi na: “Señor, rarí nuu moneda stiu'. Ma bini ganar ni xcaayu'.” %Para rabi be laa: “Galán, jneza bi'ni lu'. Purti bi'ni lu jneza ne caadxi la? zudiee lii guni mandar lu chii guidxi.” f$EBeeda tobi que, na rabi laabe: “Señor, rarí nuu moneda stiu'. Ma bini ganar ni xhii.” -#SBiluxe ucuaa si be gui'chi para gaca be rey, bigueta be xquidxi be. Ne casi bigueta be guridxi be ca jmozo be que para gu'ya be xi bi'ni né ca xpidxichi be. "Peru nanala'dxi ca binni xquidxi be laabe, ne bisenda tidxi ca ra zicaa be gui'chi que, qué racala'dxi ca guni mandar be laaca'. !% Dxi ma chi iree be guridxi be chii jmozo be bidii be laaca chii moneda, ti moneda cada tobi ca', para guni né ca dxiiña laga ibigueta be.   Na be: ―Biree tobi hombre za lade ti familia risaca, ze ti guidxi zitu zicaa gui'chi sti para ibigueta cui de rey ndaani xquidxi. 1[ Laga cucaa diaga ca binni que laabe, gudixhe be ti ejemplu para laaca', purti ma nuu be gaxha de Jerusalén ne zácaxa ca casi chindá be raqué zabí be de rey. _7 ne biseenda Dios naa beda yube cani cananiti, ne beda ula'ya laaca'. Sti chii moneda  Para rabi be laa ne cani nuu raqué: ―Yanadxí ma beda ilá ni nabeza ndaani yoo ri'. Purti laca za hombre ri de Abraham, 5Oraque bizuhuaa Zaqueu ne na rabi laabe: ―Señor, zaguiize galaa de ni napa lú ca pobre, ne pa ulana sti tuuxa, zudxigueta ni tapa tiru lu ná'. 7Ora bi'ya irá binni que yeguiaana be ralidxi Zaqueu, bizulú ca cani' ca laabe, na ca yeguiaana be ralidxi tobi ni qué runi ni na ley sti Moisés. FBiete uxooñe Zaqueu, ne yené laabe ralidxi nayeche'. Ne ora zidi'di be ra dxi'ba que biiya be laa, na be: ―Zaqueu, guiuba biete de racá, purti napa xidé guiaana rali'dxu yanadxí. xiBiiya si qué ñanda ñuuya laabe, bixooñe uzá niru yechiba lu ti yaga, purti napa be xidé tidi be raqué. fEUcala'dxi ñunibiá' laabe, peru qué ñanda purti nabé nachucu ne stale binni nuu raqué. Nnuu tobi hombre ricu lá Zaqueu, xaíque sti cani ruquixe impuestu. = wBiuu Jesús Jericó, ne ra zidi'di ndaani guidxi que +Oraqueca uná be ne yenanda be Jesús cusisaca be Dios. Ne zaqueca bi'ni irá binni biiya ra guca ni, bisisaca ca Dios.W'*Oraque na Jesús: ―Ma zanda iná lu, ne bianda lu purti bini cre lu'. X))―Xi racala'dxu gune para lii. Para na be: ―Señor, racaladxe inaya'. nU(Oraque biaana dxí Jesús, bisenda caa laabe gueeda be ra nuu. Casi bidxiña be na rabi laabe: ~u'Udinde né ca binni za niru que laabe para nigani be, peru jma rusi bicaa be ridxi: ―Biá naa, Xiiñi David. J &Oraque bicaa ridxi: ―Jesús, Xiiñi David, biá la' naa. F%Para rabi cabe laa: ―Jesús de Nazaret nga zidi'di racá. P $Ne ora bina diaga zidi'di stale binni raqué, unaba diidxa xi cayaca. h I#Ra ziyuu be ndaani guidxi Jericó zuba tobi hombre nacheepa lú uriá neza, canaba guna.  -"Qué lica ñene ca discípulu xi caní' be purti cadi nexhe guiene ca ne qué ganna ca xi cuzeete be. Ra bisianda Jesús tobi nacheepa lú Z -!Zaguiñe ca naa ne zuuti ca naa peru raguionna gubidxa de biiti ca naa zabane'. p Y Zusaana cabe naa lu ná cani cadi judíu para quite ca naa ne guniná ca naa ne uchá xhinni ca lua'. QOraque ucuaa be doce discípulu stibe que, biree chu né be laaca' ne rabi be laaca': ―Laguuya', ma chuu nu Jerusalén, ne raqué chi aca irá ni bicaa ca profeta izaaca Hombre Biseenda Dios. 4azudii Dios laaca jma ru stale que bia' bisaana ca yanna ri', ne ora ma iree ca ndaani guidxilayú ri, zacaa ca enda nabani ni qué zaluxe. Ra bigueta bizeete Jesús zati #Para rabi be laaca': ―Gabe ca' laatu, irá ni usaana lidxi o bixhoze o bi'chi o xheela' o xiiñi' para chu' lade ca xpinni Dios la? gGOraque na Pedru: ―Laadu ya'. Bisaana du irá xixé ni napa du, para canananda du lii. K―Ni qué zanda guni binni la? Dios zanda guni, na Jesús. T!Oraque na cani bina diaga ni: ―Pa zacá ni la? tuu ndi zanda ilá. veJma pe qué igana tidi ti camellu xa'na ti aguxa' que udii ti ricu lugar guni mandar Dios ndaani ladxidó'. Ora bi'ya Jesús pabiá' ucaná ladxidó' be, na: ―Aque nagana para ti ricu udii lugar guni mandar Dios ndaani ladxidó'. dANabé ucaná ladxidó' be ora bina diaga be nga, purti nabé stale bidxichi napa be. 0YOra bina diaga Jesús xi na be, na rabi laabe: ―Tobi si riaadxi lii. Bitoo irá ni napu', bidii ni ca pobre. Zacá zapu stale ni risaca ibá', ne dananda naa. B~Para na be: ―Irá nga huayune dede dxi nahuiine'. 4}aMa nannu xi na ca mandamientu: “Cadi chu' neu ni cadi xheela lu', cadi guuti lu binni, cadi cuana lu', cadi cueeu falsu luguiá stobi, gunaxhii bixho'zo ne jñoou'.” q|[Para na Jesús rabi laabe: ―Xiñee nou' nacha'hue'. Iruti ru nacha'hui jma que tobi lucha Dios. {!Bidxiña tobi de ca xaíque sti ca judíu ra nuu Jesús, na: ―Maistru ni nacha'hui', xi gune para gapa enda nabani ni qué zaluxe. zGabe ca' laatu ni qué gaca ladxidó' casi ladxidó' cabe ca la? qué zanda udii lugar guni mandar Dios laa. Ra uní' né ti ricu Jesús Oraque bedané cabe caadxi xcuidi ra nuu Jesús para quixhe ná luguiá ca'. Peru ora bi'ya ca discípulu né cabe ca ba'du que, udinde né ca laacabe. vweNe zanda gabe laatu ora bigueta hombre malu que ralidxi, ma bia ladxidó', peru fariseu que la? co'. Purti tu udxiiba laca laa la? qué zasaca nezalú Dios, peru tu na qué risaca, zusisaca Dios laa. Ra uluu Jesús ndaaya caadxi ba'du' v9 Peru stobi que zuhuaa zitu, nin para nindisa lú ibá' qué na', sínuque caguibi ná ladxidó', na: “Biá naa, Dios, purti nabé huachee'.” Gu Riaana sin gahua chupa tiru ndaani semana ne rune ni na ley: rune irá ni napa chii ndaa ne rudiee lii ti ndaa, cásica ni rune ganar zaqueca ni rudii layú stinne'.” Nga na fariseu que. ct? Bizuhuaa fariseu que, caní' stubi na: “Rudiee diuxquixe lii, Dios, purti cadi naca casi ca xcaadxi binni. Qué ribana', cadi malu naa, qué riuaa nia ni cadi xheela', ne nin cadi naca casi ni ruquixe impuestu ri'. tsa na: ―Uyé chupa hombre ndaani yu'du ro', yení' né Dios. Tobi que fariseu, stobi que ruquixe impuestu. grG Bigueta udixhe Jesús sti ejemplu para cani runi laca laa jma nacha'hui que ca xcaadxi, Iq Naa cayabe laatu, qué zandaa di', nagueenda zacané be laaca'. Peru nanna pa zadxela ru Hombre Biseenda Dios tu napa fe dxi ibigueta sti tiru ya'. Sti ti fariseu ne tobi ni ruquixe impuestu zpmÑee na tu qué zacané Dios ca xpinni ni cucaa ridxi laa ridxi ne huaxhiini la? Zandaa para icabi be laaca la? Uo#Para na Señor rabi laacabe: ―Laguuya si laatu xi na juez malu que. fnEperu modo canaziñe gunaa ri naa la? chi acaniá laa, ti ma cadi gueeda uchiichi ru naa.” {moXadxí qué niná be nulabi be laa, peru bidxiña dxi na be: “Neca qué ridxibe Dios ne qué rizaaladxe binni, lwNe ndaani guidxi queca uyuu ti viuda, ne gatigá ma ze ra nuu be, zinaba acané be laa purti nuu tu cadinde né laa. jkMna rabi laacabe: ―Uyuu ti juez ndaani ti guidxi, qué ridxibi Dios ne qué rizaala'dxi binni. dj CLaca gudixhe Jesús ti ejemplu para usiidi laacabe iní' né cabe Dios sin iree cabe gana, #i?%Oraque na ca rabi ca laabe: ―Paraa gaca ni ya', Señor. Para rabi be laaca': ―Ra nuu ti cuerpu ni ma guti, raqué nga cui zisi irá so'pe'.Fh$Zaqueca ra nuu chupa hombre rañaa, zie tobi, ziaana stobi. Jg #Ne zaqueca ra nuu chupa gunaa cayuutu', zie tobi, ziaana stobi. dfA"Ne gabe ca' laatu, ra nexhe chupa lu tobi si luuna', zie tobi que, stobi que ziaana. Je !Tu gacala'dxi ulá xpida zuniti ni, peru tu uniti ni la? zalá. -dU Laguietenala'dxi xi uca xheela Lot. c Ni dxi'ba ique yoo dxi que la? cadi guiete chi caa sti ndaani yoo. Ne zaqueca ni nuu rañaa cadi ibigueta gueda caa sti'. 1b]Zacaca nga zaca ni dxi guenda sti tiru. naUPeru casi guxha ñee Lot de ndaani guidxi Sodoma biaba gui ne azufre de ibá'. Binitilú irá cabe. `}Ne zaqueca guca dxi bibani Lot. Cayó cabe, cayé' cabe, cazí' cabe, cutoo cabe, caguu cabe biní, ne cucuí cabe yoo. _Cayó cabe, cayé' cabe, cachaganá cabe ne cucheela cabe dede dxi biuu Noé ndaani arca ne biaba nisa guie, binitilú irá cabe. V^%Cásica uca dxi bibani Noé, zacaca zaca dxi ibigueta Hombre Biseenda Dios. X])Peru nirudó' naquiiñe acaná be ne udxii deche ca binni nuu yanna ri laabe. h\IPurti casi riuu xpiaani rayu de ti ladu para sti ladu, zacaca zaca ni dxi gueeda be sti tiru. a[;Ziuu tu gabi laatu: “Rarí nuu be”, o “Rarica nuu be”, peru qué chi nanda tu. Z!Oraque rabi be ca discípulu stibe: ―Zadxiña dxi zacala'dxi tu gu'ya tu Hombre Biseenda Dios, neca ti dxi si, peru qué zuuya tu. wYgne iruti qué zanda gabi laatu, “Rarí cayaca ni”, o “Rarica'”; purti ma cayuni mandar Dios lade tu. X3Oraque unaba diidxa ca fariseu laabe padxí uzulú guni mandar Dios. Para rabi be laaca': ―Dxi uzulú guni mandar Dios nga cadi ni ihuinni, WwNe óraque rabi be hombre que: ―Biasa, uyé. Bianda lu purti bini cre lu'. Modo ibigueta Hombre Biseenda Dios ^V5Ñee iruti ru qué nibigueta nusisaca Dios sínuque laga ni cadi binni laanu ri la? ZU-Oraque na be: ―Ñee cadi chii cabe bianda la? Laga xca' que ya', uná laaca'. aT;Bizuxibi xa ñee be dede gudixhe ique layú, cudii diuxquixe. Ngue nda samaritanu laa. [S/Ora bi'ya tobi de laaca ma bianda, bigueta uxooñe', cucaa ridxi, cusisaca Dios. !R;Ora bi'ya be laaca rabi be laaca': ―Laché ra nuu sacerdote. Lachiuluí' laa ma bianda tu. Ne laga ze ca neza nisi pe byui' lepra que ladi ca'. BQ ne bicaa ca ridxi laabe: ―Jesús, Maistru, biá laadu. WP' Ra yendá be ti guidxi huiini biree chii hombre napa lepra, bizuhuaa ca zitu JO  Ra ze Jesús Jerusalén udi'di galahui Samaria ne Galilea. :Nm Zacaca laatu ora ma bi'ni tu ni bisaana Dios lu ná tu la? sicarí nga lainí': “Gasti qué ñuni du purti bini du ni nexhe si guni du.” Ra bisianda Jesús chii napa lepra KM Lácaxa rudii tu diuxquixe mozo que purti bi'ni ni gudxi tu laa. L'Co' nja', sínuque ñabi tu laa: “Ulee xha'bu', bi'ni endaró xhi ne udiiu ni gahua xhie'. Iluxe sia', óraque ma cui lu lii, go xhiu'.” yKkPa ñapa tu ti mozo nicheza layú o nigapa yuze, ñee casi ñeeda ñabi tu laa: “Gurí ruaa mexa” la? :JmPara rabi be laaca': ―Pa ñapa tu fe neca bia' ti biidxi mostaza la? ñanda ñabi tu yaga ca ñaaxha de xcu, niuzuhuaa ndaani nisadó', ne ñe ni. Ni nexhe guni ti mozo JI Oraque na ca apóstol que rabi Señor: ―Bitale fe stidu. H9Ne pa gadxe tiru uchee né be lii ti dxi ne gadxe tiru que gueda naba be perdón lii la? bini perdonar laabe. Xi irá ñuni ni ñapa caadxi huiini fe GLaguuya gá qué chi guni tu zacá. Pa uchee né hermanu stiu' lii la? bilidxe laa, ne pa inaba be perdón lii la? bini perdonar laabe. F%Jma galán ñaca para laa pa nugaanda cabe ti guie ngola yanni, nundaa cabe laa ndaani nisadó', que ñuni pur nuchee tobi de ca nahuiini'. E yNa Jesús rabi ca discípulu sti': ―Qué ziaadxa ni uquiinde binni para uchee, peru gapa gá si ni guni ni que laa. D/Peru na Abraham: “Pa qué ucaa diaga cabe ni na Moisés ne ni na ca profeta la? laca qué zucaa diaga cabe neca ibani tuuxa ni ma guti.”C)“Co', Tata Abraham”, na be, “sínuque pa ibani tuuxa ni ma guti la? jma nagueenda zanaba cabe perdón Dios ne uchaa cabe xpia' cabe.” BwOraque na Abraham: “Para nga runi napa cabe ni bicaa Moisés ne ni bicaa ca profeta. Ucaa diaga cabe xi na ca'.” |Aqpurti napa rua' xcaayu biche', güi né be laaca ximodo ni, ti cadi né ru sica laaca gueda gacaná ca rarí'.” \@1Para na be: “Pa zacá ni la? Tata, rinaba lii useendu Lázaro ralidxi bixhoze', &?ENe cadi nga si nga laani, sínuque didi xiixa galahui de laanu. Qué zanda che cani nuu rarí ra nuu tu, ne qué zanda gueeda cani nuu ra nuu tu rarí'.” 6>ePeru na Abraham, rabi laabe: “Hiju, bietenala'dxi gupu irá ni bieche neu dxi nabani lu', ne Lázaro nabé ucaná. Peru yanna ma cayeche be rarí', ne lii cayacaná lu'. =1Para bicaa be ridxi: “Tata Abraham, biá naa. Biseenda Lázaro ugadxe bicuini ná ne gueda usigaanda ludxe purti nabé cayuniná gui ri naa.” <ne laabe gabiá uyé be, ne de raqué undisa lú be, de zitu biiya be Lázaro nayeche nuu ra nuu Abraham, ne laabe cayacaná be. };sBidxiña dxi guti Lázaro ne yené ca ángel laa ibá' ra nuu Abraham. Ne laca guti ricu que. Bicaachi cabe laabe; e:Cdede reeda bi'cu rixupi ladi. Ne neca bigú si riaba xa mexa stibe ñacala'dxi nutopa ño. k9ONe uyuu stobi hombre lá Lázaro ribí ra puerta lidxi be, rinaba guna, dxá guidxu yuudxu ladi, f8EUyuu tobi hombre nabé napa bidxichi, racu puru si lari risaca ne irá dxi cayuni saa. 7wTutiica gaca divorciar né xheela ne ichaganá stobi la? cuchee ne Dios purti casi ñaca jnadxii rairopa que. Ne tu ichaganá ti gunaa ni guca divorciar, laca cuchee né Dios purti casi ñaca nuu né xheela stobi. Ti hombre ricu ne Lázaro 6'Peru jma qué igana ninitilú ibá' ne guidxilayú que ñaana ti puntu huiini sti ley sin ñaca. Xi na Jesús de enda rilaa né xheela' `59Dxi ca'ru gueeda Juan Bautista la? ley sti Moisés ne ni uní' ca profeta nga nexhe chi nanda tu, peru dede dxi beeda Juan ma bizulú careeche diidxa ximodo runi mandar Dios, ne irá binni cuyubi chu' lú ni. J4 Peru rabi be laaca': ―Laatu ruyubi tu tidi tu pur nacha'hui nezalú binni, peru runibiá' Dios ladxidó' to. Purti ni risaca para binni la? nanala'dxi Dios. Ley ne enda runi mandar sti Dios m3SLaca bina diaga ca fariseu ni uní' be que ne bi'ni ca burla laabe, purti nadxii ca bidxichi. P2 Iruti zanda gapa chupa xpixuaana', purti zaca nanala'dxi be tobi que ne zanaxhii be stobi. Pacaa jma zuni be ni na tobi que ni na stobi. Qué zanda ganaxhii tu Dios ne ganaxhii ca tu bidxichi. W1' Ne pa qué guni tu jneza ne ni sti binni la? iruti zudii laatu ni sti pe tu. y0k Nga runi pa qué zanda guni tu jneza ne bidxichi sti binni la? laca qué zuni tu jneza ne ni risaca para Dios. / Ni guni jneza ne caadxi huiini la? laca zuni jneza ne stale. Ne ni qué guni jneza ne caadxi la? laca qué zuni jneza ne stale. ;.o Zacaca nga cayabe laatu guni tu. Laiquiiñe irá ni napa tu ndaani guidxilayú ri' para gapa tu stale xhamigu tu, ti ora ma qué gapa tu gasti', nuu ni cabeza laatu ibá'. V-%Ora gunna xpixuaana be modo udxite be laa la? bidii cuenta pabiá' nexhená be ne bichá enda naró' stibe. Zacaca nga jma nexhená ca binni zinanda guidxilayú que ca xpinni Dios, modo riguite ca binni. =,sOraque rabi be stobi: “Laga lii ya'. Pabiá' nuzaabi lu xpixuaana'.” “Ti gayuaa sacu trigu”, na ngue. Para rabi be laa: “Ucuaa nota stiu'. Bi'ni stobi de ochenta si.” +“Ti gayuaa barril aceite”, na ngue. Para rabi be laa: “Ucuaa nota stiu', guiuba gurí, bi'ni stobi de cincuenta si.” x*iOraque guridxi be tobi tobi cani nuzaabi xpixuaana be, rabi be tobi que: “Pabiá' nuzaabi lu xpixuaana'.” c)?Ah, ma nanna xi gune', ti ora gaxha be naa dxiiña ca la? ma nuu tu icaa naa ralidxi.” ,(QOraque bizulú caní' ique xpinni be que: “Xi gune yanna. Ma chi gaxha xpixuaana naa dxiiña'. Qué gapa stipa gune dxiiña naná, ne rituí lua chi naba guna. %'CPara guridxi be laa ne rabi be laa: “Xii nga na cabe cayu'nu'. Yanna ulee cuenta xi bi'ni neu bidxichi bidiee lii, purti ma chi ndee lii de dxiiña'.” C& Ne laca na Jesús rabi ca discípulu sti': ―Uyuu tobi hombre ricu bisaana xpidxichi lu ná ti xpinni para guni né dxiiña'. Peru uyuu tu gudxi laabe caguite xpinni be que xpueltu be. %% Peru naquiiñe guni nu saa ne guieche nu, purti casi ñaca guti bi'chi lu ri' ne bibani. O casi ñaca biniti nu laabe ne bidxela be.”d$APara na bixhoze rabi laa: “Hiju, lii la? qué hualadi lu de naa, ne irá ni napa stiu'. # Peru yanna casi beeda xiiñi lu ca, ma biitu yuze huiini ni jma naró' para laa, laa nda yechite xpidxichi lu luguiá gunaa.” %"COraque na rabi bixhoze: “Biaa panda iza cayune xhiiña lu' ne cuzuuba stiidxa lu', ne qué huadiiu naa nin ti chiva huiini para ñahua nia ca xhamigua'. |!qPeru nabé bidxiichi ni jma huaniisi que ne qué niná ñuu. Para biree bixhoze na rabi laa: “Biuu, xiiñe'.”  Para na mozo que rabi laa: “Ma bigueta bi'chi lu' ne biiti bixho'zo ti yuze huiini naró' purti nazaaca bigueta be.” KPara guridxi tobi de ca mozo que, unaba diidxa xi cayaca raqué. Laga cayaca irá nga nuu bi'chi be lugola rañaa. Ne ora bigueta bidxiña gaxha bina diaga caxidxi saa, cuyaa cabe. Purti para naa casi ñaca guti xiiñe ri' peru ma bibani, ne binite laabe peru ma bidxela be.” Ne irá cabe bieche cabe. U#Ne latané yuze huiini ni jma naró' guuti nu, guni nu saa, ne guieche nu.  Peru na bixhoze be rabi ca jmozo: “Guiuba latané lari ni jma galán gacu be, ne lacuu aníu ná be ne laucaa zapatu ñee be. |qOraque na be: “Apá, bichee nia Dios ne bichee nia lii. Ma qué iquiiñe dia' para gapu naa casi xiiñi lu'.” 2]Para biasa be, biree be zibí' be. De zitu ru zeeda be biiya bixhoze be laabe, biá laabe. Bixooñe yechagalú laabe, gudidxi dxiichi laabe, gudó ti bixidu lucuá be. gGMa qué iquiiñe dia' para gapu naa casi xiiñi lu', sinuque gupa naa casi ti mozo stiu'.” [/Zabigueta ra nuu bixhoze', ne zabe laa: Apá, bichee nia Dios ne bichee nia lii. Raqué nuu be uyuu xpiaani be, na be: “Biaa panda mozo napa bixhoze' dede riaana si ni ro ca', ne naa nuaa rarí', cayate zie'. hIDede uyuu tiru ucala'dxi be ño be ca vaina ni cayó ca bihui que, peru iruti nudii ni laabe. }sPara uyé be yeyubi be dxiiña ra nuu ti hombre de guidxi que. Ne biseenda laabe chi gapa be bihui ra ranchu sti'. wNe bia'si pe dxi ma birá irá stibe, guca ti gubiña ndaani guidxi ra nuu be que, ne bizulú biaadxa endaró laabe. y Qué nindaa de ngue bitopa be irá stibe, biree be uyé be zitu. Raqué udxite be irá ni. Bibani be modo na ique be. (I Ti dxi na ni jma nahuiini que rabi bixhoze: “Apá, dané naa bidxichi ni raca caber udiiu naa.” Para ucuaa bixhoze be ni, undaa ni lú iropa bi'chi cabe. fE Bigueta byuí' né be laaca sti cuentu, na be: ―Uyuu tobi hombre gupa chupa xiiñi'.  Zacaca nga rabe laatu. Nabé rieche ca ángel sti Dios ora gueda naba tobi ni cuchee perdón Dios. Sti hombre buiini ucuaa jneza  Ne ora ma bidxela ni, ñabi ca xhamiga ne ca xpecina: “Latá' guieche né tu naa. Ma bidxela moneda stinne ni binite'.” . UChi tixhe stobi. Laga pa ñapa ti gunaa chii moneda ne niniti tobi ya'. Nee cadi nucaa gui biaani', nunduuba ndaani yoo, nuyubi chaahui dede ra nidxela ni la? ( IZacaca jma zieche né cani nuu ibá' tobi ni huachee ora inaba perdón Dios, que noventa y nueve nacha'hui ni cadi caquiiñe inaba perdón. Sti moneda biniti / WNindá né be laame ralidxi be, nibidxi be ca xhamigu be ne ca xpecinu be, ñabi be laaca': “Latá', guieche né tu naa, purti bidxela dendxu stinne ni biniti.” ~~i~}l}(|||P{{Zzyy#xx9wwLvvvAuuttssesrrqqCppBoonnnmm;llDkknjiimhhhHgffQf eedcclbbav``;__Y^^m^]b\\F[[5ZZ6YXXAWWYVVfUU?TTSSPRRQQ%PP~POO[NNMLLdKKJJLII/HGGhG7FFFEEyDDCC.BcAAJ@@X@ ??>Z==D<55b5 433}3:22[11{000M//w..---5,,+F**W))6((,''0&&*%%,$$##"",!!E `&~@W7}g_xtb6HlY! _ A f bcYx+Bina diaga cabe ucuá ti ridxi ndaani guidxi Ramá,Cayuuna caadxi gunaa de Judá, cani za de Raquel.Bizulú biina ca dede uyuu yuuba ladxidó' ca', ne qué na ca igani ca purti ma guti xiiñi ca'. {woNe ra guti irá ca badu huiini que la? biree ni modo pe uní' Dios de ruaa profeta Jeremías chiqué ra na: ,vQBiiya si Herodes gudxite ca hombre ni riene de luceru que laa la? gudó dí laa ne bisenda guuti irá ba'du ni chi usaa ru chupa iza, irá ni nabeza ndaani guidxi Belén ne idubi neza que, purti ulee be cuenta mayaca izaa chupa iza dede dxi bi'ya ca hombre nuu xpiaani que luceru que. KuBiaana cabe raqué dede dxi guti Herodes ti iree ni modo pe uní' Dios de ruaa dxa profeta que ra na Dios: “De ndaani guidxi Egipto bisenda caa Xiiñe'.” Ra bisenda guuti Herodes ca ba'du' \t1Huaxhinni queca biasa José gucuaa badu huiini que ne jñaa ne ze ca Egipto. /sW Biree si ca hombre ni riene de luceru que ze', uní' né ti ángel sti Dios José lu bacaanda', na rabi laabe: ―Biasa gucuaa badu huiini ca ne jñaa, laché Egipto ne laguiaana raqué, ne naa gabe laatu padxí ma zanda iree tu de raqué, purti zuyubi Herodes badu huiini ca para guuti. ?rw Ne ora ma chi ibigueta cabe xquidxi cabe, uní' né Dios laacabe lu bacaanda ma cadi ibigueta cabe neza ra nuu Herodes. Para bigueta cabe adxé neza. Ra uyé José ne María Egipto [q/ Ne ora biuu cabe ndaani yoo, biiya cabe badu huiini que ne María jñaa. Para bizuxibi cabe, bisisaca cabe laa ne óraque ulee cabe irá ni bedané cabe, bisiga'de cabe laa oro, gu'xhu' ne nisa rindá' naxhi. 6pg Nabé bieche cabe ora bi'ya cabe luceru que. ioK Ngue si gudxi rey que laacabe, biree cabe ze cabe, ne mala biiya cabe za niru dxa luceru que lú cabe, luceru ni bi'ya cabe neza rindani gubidxa que. Para yenanda cabe ni dede ra biaana dxí ni ra nuu badu huiini que. &nENe gudxi be laaca che ca Belén, ne raqué inaba diidxa ca', ne ora ma bidxela ca badu huiini que la? gueda tidxi ca laabe, para che be chi usisaca be laa. m Oraque bisenda caa be ca hombre ni riene de luceru que naga'chi', ne gunaba diidxa be laaca padxí ti biiya ca luceru que. Jl Lii Belén, neca jma nahuiini lu lade ca guidxi de Judá,
peru nabé risaca lu' purti de lii zaree tobi ni guni mandar
ne gapa ca xpinne ni za de Israel. Nga nga ni uní' profeta que. |kqPara na ca rabi ca laabe: ―Ndaani guidxi Belén de Judea, purti sicarí bicaa ti profeta sti Dios chiqué: 3j_Para bisenda caa be ca judíu, cani jma riene de ni cá lu Xqui'chi Dios ne ca xaíque sti ca sacerdote, ne gunaba diidxa be laaca paraa nexhe gale ni rabi cabe Cristu. diANe ora gunna rey Herodes xi zeeda cabe la? bidxibi, laa ne irá ca binni Jerusalén. >huNe cananaba diidxa ca paraa gule rey sti ca judíu, purti na cabe biiya cabe ra biree luceru stibe neza rindani gubidxa ne ngue runi zeda ganna cabe laabe para usisaca cabe laabe. Jg Gule Jesús ndaani guidxi Belén de Judea dxi zuba rey Herodes. Ne ca dxi que bedandá caadxi hombre nuu xpiaani ne riene de luceru, ndaani guidxi Jerusalén, beeda ca de neza rindani gubidxa. gf IPeru qué ñuu be cue' María dede dxi ma gule badu huiini que ne ulee lá be laa Jesús.\e 3Ne ora bibani José bi'ni ni gudxi ángel que laa, ne biluxe enda xheela que. 0d [Laguuya ni chi gaca ri':Ti binni dxaapa zaca xiiñi
ne zapa ti badu huiini',
ne zabee lá cabe laa Emanuel.Ni riní' Emanuel la? nuu né Dios laanu. ic MNe cayaca ni sicarí ti iree ni modo uní' Dios de ruaa dxa profeta ni uní' chiqué: mb UNe zapa be ti badu huiini ne zabee lá lu laa Jesús, purti zulá ca xpinni de irá ni huachee ca'. ja ONgue cá ique José guni, mala uní' né ti ángel sti Dios laa lu bacaanda', na rabi laa: ―José xiiñi David, gucuaa María xheela lu' ne ma cadi ucaa ique lu usaana lu laabe, purti xiiñi Espíritu Santu naca xiiñi be. {` qNe ora gunna José ma naca xiiñi be la? na nusaana laabe naga'chi purti nacha'hui ne qué ná ireeche ni guidxi. *_ OSicarí nga gule Jesucristu: Ma chi iluxe enda xheela sti José ne María peru ca'ru idxiña be laa, bihuinni ma naca xiiñi María xiiñi Espíritu Santu. +^ QRarí ridu'ya nu modo za Cristu de Abraham. Gupa Abraham xiiñi', de xiiñi Abraham la? gupa xiiñi', de xiiñi xiiñi be gupa xiiñi ne zacá zeeda ni. De dxi bibani Abraham para dxi sti rey David la? ma bizaa catorce familia. Ne dede dxi sti David para dxi yené ca binni Babilonia ca binni Judá xquidxi ca la? nga sti catorce familia. Ne dede dxi que para dxi sti Cristu, laca sti catorce. Ra gule Jesucristu `] ;Ne de Jacob ma zeeda José xheela María ne de María gule Jesús ni rabi cabe Cristu. U\ %Ne de Eliud ma zeeda Eleazar, ne Eleazar gupa Matán, ne Matán gupa Jacob. N[ Ne de Azor ma zeeda Sadoc, ne Sadoc gupa Aquim, ne Aquim gupa Eliud. XZ + Ne de Zorobabel ma zeeda Abiud, ne Abiud gupa Eliaquim, ne Eliaquim gupa Azor. dY C Ne dxi ma nuu cabe Babilonia la? gupa Jeconías Salatiel, ne Salatiel gupa Zorobabel. }X u Ne de Josías ma zeeda Jeconías ne ca bi'chi', ne bibani cabe ca dxi yené ca binni Babilonia laacabe xquidxi ca'. [W 1 Ne de Ezequías ma zeeda Manasés, ne Manasés gupa Amón, ne Amón gupa Josías. RV  Ne de Uzías ma zeeda Jotam, ne Jotam gupa Acaz, ne Acaz gupa Ezequías. RU Ne de Asa ma zeeda Josafat, ne Josafat gupa Joram, ne Joram gupa Uzías. RT Ne Salomón gupa Roboam, ne Roboam gupa Abías, ne Abías gupa Asa. _S 9Ne de Isaí ma zeeda rey David, ne David gupa Salomón, xiiñi ni guca xheela Urías. \R 3Ne Salmón ne Rahab gupa ca Booz, ne Booz ne Rut gupa ca Obed, ne Obed gupa Isaí. YQ -Ne de Aram ma zeeda Aminadab, ne Aminadab gupa Naasón ne Naasón gupa Salmón. [P 1Ne Judá ne Tamar gupa ca Fares ne Zara, ne Fares gupa Esrom, ne Esrom gupa Aram. ZO /Abraham gupa Isaac, ne Isaac gupa Jacob, ne Jacob gupa Judá ne ca bi'chi'. YN /Lu gui'chi ri zeeda irá lá xfamilia Jesucristu, xiiñi David ni za de Abraham. dMA5Ne qué niree ca ndaani yu'du ro', bisisaca ca Dios ne bidii ca diuxquixe laa. Amén.OL4Ne biluxe si bisisaca ca laabe, nabé nayeche bigueta ca Jerusalén. :Ko3Caguu ru be ndaaya laaca', biasa be ze be ibá'. J%2Oraque ucuaa be laaca biree né be laaca de ndaani guidxi que, yené be laaca Betania. Ne raqué undisa ná be, uluu be ndaaya laaca'. Ne óraque bixhele be xquenda biaani ca para guiene ca ni cá lu Xqui'chi Dios. WD',Ne rabi be laaca': ―Irá ni bizaaca ri la? nga nga ni byué nia laatu que. Gudxe laatu napa xidé gaca irá ni cá lu xqui'chi Moisés, ne ni bicaa ca profeta ne ni cá lu Salmo, irá ra ruzeete ni naa. /CY+Ucuaa be ni, gudó be ni nezalú ca'. ^B5*Oraque bidii ca laabe tindaa benda biguii lu buu ne ti campana bizu napa miel. A)Peru tantu cayeche ca ne cadxagayaa ca la? dede qué ganda guni cre ca'. Para rabi be laaca': ―Ñee napa tu xiixa go binni la? S@(Ne laga cayabi be nga laaca la? biluí' be laaca ná be ne ñee be. ?'Laguuya bata naya ne bata ñee', guuya tu naa pia' ndi'. Laca'na guuya tu napa dxita lade' ne beela. Ti tentación la? qué gapa nga. P>&Para rabi be laaca': ―Xiñee cadxibi tu. Xiñee cadi cayuni cre tu. ]=3%Laaca la? bidxibi ca dede cayaca diti ca'. Zácaxa ca tentación cayuuya ca'. <$Cayuí' ru ca de nga, mala bizuhuaa be galahui de laaca', bigapa diuxi be laaca', na be: ―Gata dxí ladxidó' to. ;##Para byuí' né cabe laaca xi uca cabe neza, ne modo binibiá' cabe laabe ora undaa be pan. Bidxiña Jesús ra nuu ca discípulu sti' a:;"Oraque na ca discípulu rabi laacabe: ―Dxandí bibani Señor. Ma biiya Simón laabe. 9{!Oraqueca biasa cabe bigueta cabe Jerusalén, biyubi cabe ra nuu once discípulu que ne cani nuu né laaca raqué. 8 Ne na ca': ―Ñee cadi de biniibi dxacha ladxidó' no ra zedané be laanu neza ziupa nu, ne ra bisiene be laanu xi na Xqui'chi Dios la? d7AOraque ru', sica ni bixele lú ca' binibiá' ca laabe. Peru ma qué ñaana ru be lú ca'. 6Ne ra zuba cabe ruaa mexa', chi to xhi cabe, ucuaa be pan ni nexhe raqué, bidii be diuxquixe Dios para undaa be ni, bidii be ni laaca'. (5Iperu ucuá ca lú be guiaana be, na ca': ―Biaana né laadu rarí'. Ma huadxí ndi', ma chi guiaazi gubidxa. Para biuu be ralidxi ca', biaana né be laaca'. W4'Ora yendá cabe guidxi ra ze cabe que, bi'ni be sica ni ze be jma zitu, 39Ne bisiene be laaca irá ni cá lu Xqui'chi Dios ra ruzeete ni laabe. Bizulú né be ni bicaa Moisés ne biluxe be ra birá ni bicaa ca profeta. U2#Ñee cadi maca nexhe tidi Cristu irá nga para chu' lu enda risaca sti la? }1sOraque na Jesús rabi laaca': ―Aque huaxié' riene tu xa. Rindaa para guni cre tu irá ni uní' ca profeta. 0Laca uyé xcaadxi de laadu, yeguuya ra ba' que. Ne dxandí', casi na ca gunaa que zaqué nuu ni. Peru qué ñuuya ca laabe. / ne qué nidxela cabe cuerpu stibe. Ora bigueta cabe gudxi cabe laadu biiya cabe casi ti ángel ne gudxi laacabe ma bibani be. .peru cadi nga si nga laani purti yanna nabé cadxagayaa du pur ni gudxi caadxi gunaa laadu, laca de laadu. Nacanda ru uyé cabe ra ba' s-_Laa nda du zácaxa du laabe nga chi ulá be ca binni Israel. Ne ma raca chonna gubidxa de guca irá nga, v,eCayuí du modo gudixhe ca xaíque sti ca sacerdote ne ca justicia stidu gati be, ne bicaa ca laabe lu cruz. L+―Xi laa, rabi be laaca'. Para na ca': ―Cuze'te du ni uca Jesús de Nazaret, ti profeta nandxó' nezalú Dios ne nezalú irá binni. Rihuinni nandxó' be pur ni bi'ni be ne ni uní' be. ;*oPara na tobi de laaca', lá Cleofas, rabi laabe: ―Irá binni nanna xi uca ndaani guidxi Jerusalén ca dxi ri'. Ñee lii siou' lade irá ni biete raqué qué gannu ni la? ])3Ne na be rabi be laaca': ―Ruuya nabé triste nuu tu. Xii nga zeda yuí' tu neza. `(9Peru neca biiya ca laabe, casi ñaca qué ñuuya ca', purti qué ñunibiá' ca laabe. P'Ne laga ziyuí' ca diidxa bidxiña Jesús ra nuu ca' ne ziné laaca'. ,&SZiyuí' ca irá ni uca ca dxi que. % Dxi queca biree chupa de ca binni ni uzá né Jesús dxi canazá ru', ze ca Emaús, bia' once kilómetru de Jerusalén. N$ Peru biasa uxooñe Pedru uyé ra ba' que, ne ora uluu lú ndaani ba' que, biiya ma lari gueela si nexhe raqué. Qué irá idxagayaa de ni uca que, biree zibí'. Biiya chupa discípulu Jesús [#/ Peru para laaca ruluí' enda huati si ni caní' cabe que, ne qué ñuni cre ca'. u"c Cani yetidxi ca apóstol que nga María Magdalena ne Juana ne María jñaa Jacobo ne ca xcaadxi gunaa que. a!; De ra ba' que biree cabe yetidxi cabe ni ca apóstol ne ca xcaadxi ni uzá né Jesús. @ {Oraque ru bietenala'dxi cabe dxandí uní' be ni. gudxi be laatu nexhe inaaze ca hombre malu Hombre Biseenda Dios para ucaa ca laa lu cruz, peru raguionna gubidxa zabani. iKMa qué guinni di be rarí'. Ma bibani be. Laguietenala'dxi xi uní' be dxi nuu ru be Galilea, q[Nabé bidxibi cabe ne bisaba ique cabe layú. Para na ca': ―Xiñee cuyubi tu ni nabani lade gue'tu'. |qRaqué nuu cabe, qué idxela cabe xi guni cabe, mala biiya cabe zuhuaa chupa hombre cue' cabe, ruzaani xhaba ca'. ]3Para biuu cabe ndaani ba' que, peru ma cadi nexhe cuerpu sti Señor Jesús raqué. @{Ne ora yendá cabe ma biduuba guie ye'gu ruaa ba' que. | sDomingo siadó' ro' ucuaa cabe irá ni gudixhe chaahui cabe que, uyé cabe ra ba', ne yené xcaadxi gunaa laacabe. #8Ne ora bigueta ca udixhe chaahui ca guixi rindá' naxhi ne nisa rindá' naxhi. Ne biziila'dxi cabe casi cá lu ley guni binni dxi que.r]7Laca uyé ca gunaa ni beda nanda Jesús dede Galilea que, ne biiya ca modo guta cuerpu sti Jesús. U#6Uca ni viernes bia' ziyaazi gubidxa, ma para uzulú dxi enda riziila'dxi'. !5Yendete be ni lu cruz ne bichenda be ni ti lari gueela ne bicaachi be ni ndaani ti ba' ni udaañe cabe cue' ti guie, ra iruti huagaachi'. A}4Uyé be ra nuu Pilatu, yenaba be laa cuerpu sti Jesús. 3Ne laca cabeza be idxiña dxi guni mandar Dios, ne qué ñuu né be ca xcaadxi justicia ra gudixhe ca xi aca Jesús ne ra bi'ni ca ni.  2Lade ca justicia sti ca judíu zeeda tobi hombre lá José, binni Arimatea de Judea. Nabé nacha'hui be ne runi be jneza. 1Peru irá cani runibiá' laabe ne ca gunaa ni yenanda laabe dede Galilea zuhuaa ca zitu, cayuuya ca ni cayaca que. Ra bigaachi Jesús iK0Ne irá binni ni yeguuya ni uca que bigueta ca ralidxi ca', ziguibi ná ca ladxidó' ca'. w/Ora bi'ya capitán sti ca soldadu que irá ni cayaca, bisisaca Dios, na: ―Dxandí nayá ladxidó' hombre ri'. a;.Oraque bicaa be ridxi: ―Bixhoze' ucuaa espíritu stinne'. Ngue si uní' be, guti be. U #-Bicahui lú gubidxa ne ureza cortina nanda ndaani yu'du ro', galaa, galaa. c ?,Ne bia' galaa dxi bicahui idubi guidxilayú ne zaqué biaana ni dede bia' las tres. d A+Para na be: ―Yanadxí ca ziuu neu naa ra nuu enda nayeche sti Dios. Ra guti Jesús Y +*Ne na rabi laabe: ―Jesús, bietenala'dxi naa ora gueda guni mandar lu'.  #)Para laanu la? jneza gudixhe cabe ni, purti rarí nga caguixe nu saca irá ni bini nu, peru laabe la? qué huayuni be gasti ni cadi jneza. (Para gudinde né stobi que laa, na rabi laa: ―Ñee qué ridxi'bu Dios la? nin ne nuu né nu laabe lu enda guti ri'. 'Ne bizulú tobi de ca gubaana cá lu cruz que bini burla laabe: ―Pa huandí Cristu lii la? bilá lii ne bilá laadu. ~u&Cá caadxi diidxa xaíque be, cá ni diidxa griegu, latín, ne hebreu, na ni: “Ndi nga rey sti ca judíu.” M%ne na ca': ―Pa huandí rey sti ca judíu lii la? bilá laca lii. `9$Laca bini asariar ca soldadu que laabe, bidxiña né ca vinagre, bidii ca laabe, /W#Zuhuaa stale binni, cayuuya'. Ne ca xaíque stica cayuni burla laabe, na ca': ―Hualá be stobi, yanna ulá be laca laabe pa huandí laabe nga Cristu ni ulí Dios. (I"Oraque na be: ―Bixhoze', bini perdonar laacabe, purti qué ganna cabe xi cayuni cabe. Ne uluu ca soldadu que xhaba be lu rifa, ne cada tobi ucuaa ni gulee. 'G!Ne casi yendá cabe ti lugar ni rabi cabe Calavera la? raqué bicaa cabe laabe lu cruz, ne bicaa cabe ca gubaana que, tobi ladu derechu ne stobi ladu biga'. U# Ra ziné cabe laabe que laca ziné cabe chupa gubaana gati né laabe. LPurti pa dede naa cayuni cabe sicarí la? xi aca xa de laatu ya'. q~[Ne ca dxi que zaní' binni, pa ñanda si ñaba dani ro' ne dani huiini luguiá ca' para nuchii laaca'. {}oPurti zadxiña dxi na cabe: “Dichosa cani qué ñanda ñapa ba'du', cani qué nixana, ne cani qué nugadxi.” +|OPeru bitiixhi lú be biiya dxí be laaca ne rabi be laaca': ―Gunaa de Jerusalén ca', cadi gu'na tu pur naa, sínuque laguuna pur laca laatu ne pur xiiñi tu. g{GLaca zinanda stale binni laabe, ne ze stale gunaa ziucaa ca ridxi ziyuuna né ca laabe. GzBiree né cabe Jesús, ziné cabe laa. Ne ra ze cabe que, bidxaaga cabe ti hombre de Cirene lá Simón, casi zeeda de gui'xhi'. Para biguá' cabe laa cruz que ne zinanda né ni laabe. "y=Ne óraque bindaa ni unaba cabe que, ne bisaana Jesús lu ná cabe. Barrabás nda yeguyoo purti bicaa lú gobiernu ne biiti binni. Ucuá Jesús lu cruz -xUPara na Pilatu zaa gaca ni na cabe. CwQué ñaana dxí ca binni que, sínuque jma rusi reciu bicaa ca ridxi icá be lu cruz. Raqué nuu ca cucaa ca ridxi, laaca ne ca xaíque sti ca sacerdote, dede bicuudxi ca Pilatu. *vMBigueta na Pilatu raguionna tiru: ―Xi huayuni be ni cadi jneza, purti qué idxela dia' xi bi'ni be para gati be. Zusaba naya sia' laabe ne zundaa laabe. iuKPeru jma rusi reciu bicaa ca binni que ridxi: ―¡Bicaa laabe lu cruz! ¡Bicaa laabe lu cruz! 7tiBigueta uní' Pilatu racala'dxi undaa Jesús. msSNe Barrabás nda yeguyoo purti udxite ique binni ucaa lú gobiernu ne laca purti biiti binni. ]r3Peru irá binni que bizulú ca bicaa ca ridxi: ―Biiti laabe ne bindaa Barrabás. EqIrá iza saa pascua napa Pilatu xidé undaa ti presu. .pWChi usaba naya laabe ne undaa laabe. o{Nin Herodes qué nidxela gasti luguiá be, nga runi ma bidxigueta laabe ra nuu nu. Qué huayuni be gasti para gati be. Enne na rabi laaca': ―Bedané tu hombre ri ra nuaa purti na tu canaguite be binni, peru ma gunaba diidxa laabe nezalú tu ne qué nidxela gasti donda luguiá be de ni na tu cayuni be ca. vme Oraque guridxi Pilatu ca xaíque sti ca sacerdote ne ca xaíque sti guidxi que ne ca binni guidxi que, al; Dxi que ru uyuu Herodes ne Pilatu tobi si, purti nanala'dxi saa ca'. Gu'ta gati Jesús 5kc Ne óraque bizulú Herodes ne ca soldadu sti' udxite ca laabe, ne para guni burla ca laabe bigacu ca laabe ti lari sicarú ni racu rey, ne bidxigueta laabe ra nuu Pilatu. sj_ Nuu ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley raqué. Cadi cayaana dxí ca de caguu ca xqueja be. Qi Ne birá ni unaba diidxa laabe, peru nin ti diidxa qué nicabi be laa. !h;Ma xadxí napa Herodes gana gu'ya laabe purti nabé huayuna diaga de laabe ne cabeza gu'ya guni be ti milagru. Ngue runi nabé bieche ora bi'ya laabe. %gCNe ora gudxi cabe laa binni Galilea laabe la? biseenda laabe ra nuu Herodes, purti laa naca gobernador de Galilea, ne bia'si pe nuu Jerusalén ca dxi que. Vf%Ora bina diaga Pilatu xi na cabe, unaba diidxa pa binni Galilea laabe. MePeru jma rusi ucuá ca tema, na ca': ―Cusiidi be binni ucaa lú gobiernu. Bizulú be Galilea ne zacá uzá be idubi Judea, ne yanna ma bedandá be rarí'. Ra zuhuaa Jesús nezalú Herodes dwPara na Pilatu rabi ca xaíque sti ca sacerdote ne ca binni que: ―Gasti donda qué idxela luguiá hombre ri'. qc[Oraque na Pilatu rabi laabe: ―Ñee lii nga rey sti ca judíu la? ―Laca lii caníu' ni, na be. SbNe bizulú ca uluu ca xqueja be, na ca': ―Una'ze du hombre ri caguite ca binni xquidxi du. Cayabi be laaca cadi naquiiñe quixe ca lu ná gobiernu, ne laca na be laabe nga Cristu ni zeda tí de rey. Ja Para biasa irá ca ucuaa ca laabe, yené ca laabe ra nuu Pilatu. i`KGOraque na ca': ―Xi jma ru caquiiñe ganna nu, purti ma bina diaga nu de ruaa pe be.g_GF―Lii nga Xiiñi Dios pue la? na irá ca'. Para rabi be laaca': ―Laatu caní' tu ni. Q^EPeru dede yanna ma chi tí Hombre Biseenda Dios cue' Dios ni nandxó'. P]DNe pa inaba diidxa laatu xiixa qué zacabi tu, ne qué zundaa tu naa. \ C―Gudxi laadu pa lii nga Cristu, ni nexhe useenda Dios que. Para rabi be laaca': ―Neca pe gabe laatu qué zuni cre tu. Y[+BOra birá gueela sti dxi que, bidxiña ca xaíque sti guidxi que, ne ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley. Ucuaa ca laabe ne bichiña ca laabe ra nuu irá justicia stica'. Ne raqué na ca': gZGANe birá ru ni gudxi ca laabe para guni burla si ca laabe. Ra zuhuaa Jesús nezalú justicia TY!@Bindiibi ca lú be ne gudapa ca laabe, ne na ca iní' be tu gudapa laabe. ^X5?Ucuaa ca hombre ni cayapa Jesús que laa. Gudiñe ca laa ne bini burla ca laa. LW>Para biree be de raqué, yeguuna be dede uyuu yuuba ladxidó' be. 2V]=Ne bidxigueta lú Señor biiya dxí laabe. Oraque bietenala'dxi be ca diidxa ni gudxi Señor laabe que, ante guunda gallu, zaní' be chonna tiru qué runibiá' be laa. U<Para bigueta na be: ―Cadi lica cayene xi caní' tu, hombre. Nin ca'ru lica iluxe iní' be ngue ora bi'nda ti gallu. T;Udi'di bia' ti hora de ngue biree stobi cá tema: ―Dxandí ne laabe uzá né be hombre ca, purti binni Galilea laabe. S):Qué nindaa de ngue biiya stobi laabe, ne na rabi laabe: ―Lii laca de laacabe lii. Peru na be: ―Co' hombre, cadi de laa di cabe naa. R9Peru qué niná be niní' be pa xpinni Jesús laabe, para na be rabi be gunaa que: ―Qué runebia'ya dia' hombre ca. gQG8Ora bi'ya ti criada zuba be raqué biiya dxí laabe ne na: ―Nguiiu ri laca uzá né laabe. rP]7Ne bi'ni ca binni que ti gui lu patiu que ne gurí ca idubi vuelta gui que. Laca gurí Pedru lade cabe. pOY6Oraque unaaze ca laabe, yené ca laabe ralidxi sacerdote gola, ne yenanda Pedru laabe zitu zitu. :Nm5Inque ti dxi uyuaa nia laatu ndaani yu'du ro' ne qué ñuni tu pur ninaaze tu naa. Peru ma bidxiña ora gaca ni na tu ne ni na binidxaba'. Ra uní' Pedru qué runibiá' Jesús @My4Oraque rabi be cani beeda ra nuu be que, ca xaíque sti ca sacerdote, ne cani rapa ra yu'du ro' ne ca xaíque sti guidxi: ―Ñee gubaana zeda naaze tu la? Né pe tu espada ne palu. pLY3Para rabi be laaca': ―Lausaana nga, bia' cati'. Ne óraque guda'na be diaga hombre que para bianda. vKe2Ne óraque bininá tobi de laacabe ti mozo sti sacerdote gola ne guxha ti diaga mozo que ladu derechu. J}1Ne ora bi'ya cani nuu né Jesús raqué xi chi aca la? na ca': ―Señor, ñee zucá' lú nu laacabe ne espada la? [I/0Oraque rabi be laa: ―Judas, ñee ne bixidu guluí' lu Hombre Biseenda Dios la? /HW/Caní' ru be biuu jma binni ra nuu cabe. Tihua Judas, tobi de lade doce discípulu stibe que, za niru lú ca', ne casi biuu bidxiña gudó ti bixidu lucuá be. G.Para rabi be laaca': ―Xiñee nisiaasi tu. Laguiasa ne lainí' né Dios ti cadi uquiinde binidxaba laatu. Ra bigaa Jesús F-Biluxe uní' né si be Bixhoze be, biasa be uyé be ra nuu ca discípulu. Ne yendá be laaca nisiaasi ca', purti nuu ca triste. 4Ea,Ne jma rusi bizulú be uní' né be Dios bia' gunda ti', purti nabé nuu yuuba ladxidó' be. Dede biasa ti nisa luna mboolo luguiá be, ruluí' rini ne biaba cani layú. PD+Oraque bidxiña ti ángel de ibá' ra nuu be, bidii stipa laabe. C *na be: ―Bixhoze', pa racala'dxu la? bilá naa de enda naná ni cabeza naa ri'. Peru cadi gaca ni rabe', sínuque ni na lu'. ]B3)Para bixele be de laaca bia' rilá ti guie, ne bizuxibi be uní' né be Dios, gAG(Ora yendá cabe raqué rabi be laaca': ―Lainí' né Dios ti cadi uquiinde binidxaba laatu. u@c'Ne óraque biree be ze be lu dani Olivo casi runi be irá tiru, ne yenanda ca discípulu stibe laabe. ?{&Oraque na ca': ―Señor, rarí nuu chupa espada. ―Ne nga si zugaanda, rabi be laaca'. Ra ze cabe lu dani Olivo 2>]%Purti napa xidé gaca ni cá lu Xqui'chi Dios ra ruzeete ni de naa, na ni: “Bitiidi cabe laabe de malu.” Irá ni cá lu Xqui'chi Dios de naa napa xidé gaca yanna. =7$Para rabi be laaca': ―Yanna, tu napa ixhiapa la? icaa ni, ne tu napa vueltu la? icaa xpueltu. Ne tu qué gapa espada la? utoo xhaba sí tobi. +<O#Ne rabi be laaca': ―Dxi biseenda laatu xie ñee tu ne qué niné tu ixhiapa nin vueltu, ñee biaadxa laatu xiixa la? ―Gasti qué ñaadxa laadu, na ca'. ;9"Oraque rabi be laa: ―Pedru, gabe ca' lii, yanna gueela ca, zaníu' qué runibióu' naa chonna tiru ante guunda gallu. Ma zeda dxiña ni nagana :{!Para na Pedru: ―Señor, ma nuaa listu cadi para guieguayuaa nia sia' lii, sínuque dede para gate nia pia' lii. 9 Peru ma unaba lu Dios pur lii cadi guiaadxa fe lii. Ne ora ma biasa lu sti tiru la? ucané ca hermanu stiu' uzuhuaa chaahui ca'. 8Oraque na be: ―Simón, Simón, biiya gá lii, ma gunaba binidxaba laatu para uniibi dxacha laatu casi ora riguibi cabe semiá. -7Sti gue né tu naa ne go né tu naa ruaa mexa ra gune mandar. Ne zaca tu juez sti irá ni za de idubi doce xiiñi Israel. Na Jesús zaní' Pedru qué runibiá' laa D6Nga runi zudiee guni mandar tu casi bidii Bixhoze ni naa, B5Laatu huayuu né tu naa lu irá ni nagana huadide'. 4-Uná nga ni jma risaca, ni zuba ruaa mexa la? o ni caguixhe endaró. Ni zuba ruaa mexa xa. Peru naa nuaa lade tu casi tobi ni riguixhe endaró. 3-Peru laatu cadi guni tu zacá, sínuque ni jma risaca lade tu la? gaca casi tobi ni jma huaxié', ne ni sa niru la? gaca casi jmozo ca xcaadxi. 72gPeru rabi be laaca': ―Nanna tu modo runi mandar ca rey ndaani guidxilayú, runi stica irá ni runi mandar ca', ne rudxiiba cabe laaca purti na cabe cayaca né ca laacabe. =1uNe laca ucuaa yu ca' uná de laaca jma zasaca. h0IOraque bizulú ca discípulu canaba diidxa saa ca tu de laaca chi guni ni. Tu jma zasaca w/gDxandí naquiiñe tidi Hombre Biseenda Dios irá ni nexhe tidi', peru gapa gá si ni chi utoo laabe que laa. J. Peru lu mexa ri tobi si nexhe naya ne ná ni chi utoo naa. \-1Ne zaqueca bi'ni né be copa que. Biluxe si gudó xhi cabe, ucuaa be ni, ne na be: ―Copa ri nga rini stinne ni chi ixii pur laatu. Ne ra ixii ni zaguixhe Bixhoze ti modo cubi chu' né binni laa tobi si. P,Ne óraque ucuaa be pan, bidii be diuxquixe Dios ne gudiizi be ni lú ca', rabi be laaca': ―Ndi nga cuerpu stinne ni chi udiee pur laatu. Laguni casi cayuni nu ri' para guietenaladxi tu naa. a+;Purti gabe ca' laatu, ma qué zee rua' nisa uvas dede ora ma bizulú guni mandar Dios. o*WNe óraque ucuaa be ti copa. Bidii be diuxquixe Dios ne na be: ―Laicaa ndi', lagué' irá tu. )Purti gabe ca' laatu, qué zahua rua' ni dede ora ma bidxiña dxi guni mandar Dios, dxi ma bihuinni xi irá riní' pascua. k(ONe rabi be laaca': ―Qué ganna tu pabiá' napa gana gahua xhie nia laatu pascua ri ante gate'. U'#Ora gunda hora go xhi cabe gurí né be ca apóstol stibe ruaa mexa'. &y Para biree ca uyé ca ne bidxela ca casi gudxi be laaca'. Ne raqué bini chaahui ca endaró xhi para pascua que. z%m Ne óraque zuluí' laatu ti cuartu ro' rairopa pisu ma nexhe chaahui'. Raqué laguni chaahui para idó' xhi nu. e$C Ne lagabi xpixuaana yoo que, na Maistru paraa nga go xhi né ca discípulu sti pascua ri'. #- Para rabi be laaca': ―Biaa gu'ya tu, ora chindá tu ndaani guidxi zadxaaga tu tobi hombre nua ti rii nisa, lachinanda laa dede ra guiuu. B" Oraque na ca': ―Paraa racala'dxu guni chaahui du. `!9na Jesús rabi Pedru ne Juan: ―Laché lachiguni chaahui ra idó' xhi nu pascua ri'. f EDxi pe ro cabe pan sin levadura, dxi ruuti cabe dendxu huiini rusiga'de cabe Dios que, !Bisiguenda be ne dede dxi que ma nisi cuyubi be ximodo uluí' be Jesús laaca sin ganna binni. Ra gudó xhi né Jesús ca discípulu sti' H Nabé bieche ca' ne biaana né ca laabe udii ca laabe vueltu. uyé ra nuu ca xaíque sti ca sacerdote ne ca xaíque sti cani rapa ra yu'du ro', yegüí né laaca ximodo guluí' Jesús laaca'. pYOraque uyuu binidxaba ndaani ladxidó' Judas, Judas Iscariote, tobi de lade doce discípulu que, wNe qué idxela ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley modo guuti ca Jesús, purti cadxibi ca ca binni que. O Ma zeda yuba pascua, saa ro' sti ca judíu ra ro ca pan sin levadura. O&Ne siadó' ro' ma ze binni ndaani yu'du que, ziucaa diaga laabe.eC%Irá dxi idubi dxi rusiidi be ndaani yu'du ro'. Huaxhinni riguiaana be lu dani Olivo. +O$Nga runi lagataná. Cadi guiaana dxí tu de iní' né tu Dios para ganda ilá tu de irá ni chi gaca ca, ne zacá zanda uzuhuaa tu nezalú Hombre Biseenda Dios. H #Purti ziaba ni luguiá irá binni guidxilayú casi ti trampa. K"Laguuya gá laatu cadi ma canazá tu canaxudxi tu ne nisi icá ique tu ni ricá ique binni ni qué runibiá' Dios. Pacaa zaguidxi ladxidó' to, ne nin ganna tu mala zanaaze dxi que laatu. V%!Ziuu dxi initilú ibá' ne guidxilayú, peru stiidxa qué ziaana sin gaca'. U# Dxandí cayabe laatu, irá ndi zaca ante gati ca binni nuu yanna ri'. _7Zacaca nga ora gu'ya tu gaca irá nga, ma nanna tu ma bidxiña dxi guni mandar Dios. NOra ma cabee ni biitu la? ma nanna tu ma zeeda tiempu enda nandá'. veNe laca udixhe be ti ejemplu para laaca', rabi be laaca': ―Laguuya ca yaga du'ga ne ca xcaadxi yaga. q[Ora gu'ya tu uzulú gaca irá nga la? lauzuhuaa chaahui', laindisa ique purti ma cadxiña dxi ilá tu. jMOraque zuuya cabe Hombre Biseenda Dios, zeeda lade za de ria'qui biaani ne stale enda nandxó'. z mZadxibi binni dede zieegu', purti ma nuu xizaa xi chi aca ndaani guidxilayú. Zaniibi dxacha irá ni cá ibá'. Q Oraque zahuinni seña ibá', adxé zahuinni gubidxa ne beeu ne ca luceru. Ne irá binni guidxilayú zadxibi dede qué zadxela xi guni ora guna diaga pabiá' reciu caxidxi cadiñe ntaa nisadó'. ? wZati caadxi lu guerra ne xcaadxi ziné cabe laa adxé adxé guidxi. Zutu ñee cani cadi judíu guidxi Jerusalén bia' dxi udii Dios lugar laaca'. Modo ibigueta Hombre Biseenda Dios  /Naná zaca para ca gunaa ni naca xiiñi ne cani cugadxi ca dxi que purti nabé nagana zaca ni para irá binni guidxi que ne naná ziaba ná ca'. e CPurti ca dxi que nga quixe cabe irá ni bi'ni cabe para gaca ni casi cá lu Xqui'chi Dios.  Oraque cani nuu Judea uxooñe lu ca dani, ne cani nuu ndaani guidxi cadi iree. Cani nuu rañaa la? cadi ibigueta ndaani guidxi. lQNe ora gu'ya tu ma naguu soldadu le' Jerusalén la? lagana ma bidxiña dxi initilú ni ngue. /YPa qué ixhacala'dxi tu la? zalá tu. 4cPeru nin ti guicha ique tu qué zanitilú. A}Ne irá binni zaca nanala'dxi laatu purti xpinne laatu. Ne dede bixhoze tu ne jñaa tu zuluí' laatu. Ne zaqueca zuni ca bi'chi tu ne ca lisaa tu ne ca xhamigu tu, ne zuuti ca caadxi de laatu. c?Purti naa zudiee diidxa laatu ne enda biaani para useegu tu ruaa tutiica ucaa lú laatu. hICadi cu' xaíque tu naquiiñe quixhe chaahui tu xi iní' tu para usihuinni tu cadi cuchee tu. >w Peru nga zacané para güí tu stiidxa nezalú cabe. gG Peru para gaca irá nga la? nirudó' zanaaze cabe laatu ne zazabi nanda cabe laatu ne zinduu cabe xqueja tu ra yu'du ne ra nuu rey ne gobernador, ne zuseguyoo cabe laatu. Irá nga zuni cabe laatu purti xpinne laatu. x~~}}H||{zz%yxxawwuu*tt,srrsr qq7ppoGnnmmll?kkjrichggfeeXdqcnbb;baa5``F___d^^c]\[[(ZYY3X=WWV.UUATkSSS RPP7O6NN!MLL KhJJeIIwI HLGdFF,EED3CCAA @h??5>>>4=J<<<;$:99f88~77E65@4u33T22I11X003//`...,,T+++T**)[(('Y&&N%%%$T##""!!. s;Kf' y(,oMn"WsW < v e:/{?Hw Iruti ruquiidi tindaa lari cubi ra ma gureza ti lari yooxho', purti ora guia'ri lari que, zadopa lari cubi que ne zareza ra bidiiba que, ne jma rusi qué zaquiiñe ni óraque. 0GY Para rabi be laaca': ―Ziuu xa cani nuu ra enda xheela triste laga nuu novio lade ca'. Peru ora ma biaaxha cabe novio que la? óraque huaxa ziaana cabe triste. NF Oraque beeda ca discípulu sti Juan Bautista ra nuu be, ne na ca rabi ca laabe: ―Xiñee laadu ne ca fariseu, stale tiru riaana du sin idó' do, peru ca discípulu stiu' qué runi ca zacá. ~Eu Ndi nga ni gudxi Dios binni chiqué: “Jma racaladxe guiá tu binni, que guedané tu ni gusiga'de tu naa.” Yanna cayabe laatu laché ne laiziidi xi na ca diidxa ca, purti cadi zeda yube cani nacha'hui sínuque cani cuchee. Ejemplu sti novio yDk Ngue bina diaga Jesús, para na rabi laacabe: ―Cadi caquiiñe cani nazaaca doctor sínuque cani huará. 7Cg Ne ora bi'ya ca fariseu zuba né Jesús laacabe la? na ca rabi ca ca discípulu que: ―Xiñee zuba né jmaistru tu ca malu ni ruquixe impuestu ne cani qué rulabi ley pue. 0BY Ti dxi zuba be ruaa mexa ndaani ti yoo. Raqué zuba be beeda caadxi de cani ruquixe impuestu ne cani qué rulabi ley, gurí né ca laabe ne ca discípulu stibe. JA  De raqué biree Jesús ze', ne neza ze be que biiya be ti hombre lá Mateu zuba ruaa ti mexa ra ritixe binni impuestu. Para rabi be laa: ―Dananda naa. Ne oraqueca biasa, zinanda laabe. %@C Ora bi'ya ca binni rí raqué ni bi'ni be que la? bidxibi ca ne bisisaca ca Dios pur enda nandxó' ni gudixhe lu ná binni guni. Ra uní' né Jesús Mateu 1?] Oraqueca biasa hombre que, zibí'. Y>+ Naa nga Hombre Biseenda Dios ne para ganna tu zanda gune perdonar pecadu ndaani guidxilayú ri la? laguuya ni chi gune ri'. Oraque na be rabi be ni huará que: ―Biasa, undisa jluuna lu' ne uyé rali'dxu'. = Yanna lagabi naa, uná nga jma qué igana ya', gabe laabe ma uca perdonar xpecadu be la? o gabe laabe guiasa be ne sa be. <{ Peru ma nanna Jesús xi caní' ique cabe, para na rabi laacabe: ―Xiñee caní' tu ni cadi jneza ndaani ladxidó' to. v;e Nuu caadxi maistru de ley raqué ne caní' ca ndaani ladxidó' ca', na ca': “Cayuni ndi laa Dios.” \:1 Raqué nuu be bedané cabe ti hombre nexhe lu ti luuna', ma guti galaa. Ora bi'ya be pabiá' napa cani bedané binni huará que fe la? na be rabi be laa: ―Bieche, xiiñe', purti ma bine perdonar xpecadu lu'. ]9 5 Oraque biuu Jesús ndaani ti canuá ne udi'di sti ladu nisa que, para biuu xquidxi. j8M"Para biree idubi guidxi que yechaga lú ca Jesús ne gudxi ca laabe iree be de xquidxi ca'.*7M!Oraque bixooñe cani cayapa laacame, de yendá ca ndaani guidxi que, ne byui' né ca irá binni xi guca', ne ni bizaaca ca hombre ni udxite binidxaba que. B6} Oraque rabi be laaca': ―Laché. Ne oraqueca biree ca yechuu ca luguiá ca bihui que, ne mala biete ti ca bihui que de ra dxi'ba ca', yeguiaba ca ndaani nisa ne raqué guti ca'. 5Para na ca binidxaba que rabi laabe: ―Pa chi ndeeu laadu de ca hombre ri la? bidii lugar chu' du luguiá ca bihui rica'. A4}Zitu huiini de ra nuu cabe que, canayó jma bihui. 3Ne bicaa ca ridxi laabe, na ca': ―Xi napa né du lii, Jesús, Xiiñi Dios. Ñee zeda guniná lu laadu ante ganda dxi la? `29Ra yendá cabe cherica nisa que, biuu cabe neza Gadara. Ne raqué bidxaga lú be chupa hombre ni riguite binidxaba ique, biree ca de lade ba'. Iruti randa ridi'di neza ra nuu ca' purti ricá ca luguiá binni. 1Nabé bidxagayaa ca hombre que ne na ca': ―Tu naca hombre ri pue, dede bi ne nisa runi ni na. Chupa hombre riguite binidxaba ique W0'Para rabi be laaca': ―Xiñee cadxibi tu. Aque huaxié' napa tu fe xa, hombre ca'. Oraque biasa be ne gudxi be bi yooxho que guiaana dxí, ne zaqueca gudxi be ca ola que, ne oraqueca guta dxí cani. [//Para bicuaani ca laabe, ne na ca rabi ca laabe: ―Gucané laadu, pacaa zati nu. s._Ne mala biete ti bi yooxho', ne biasa ola dede biuu nisa ndaani canuá que, peru ma nisiaasi be óraque. K-Biuu be ndaani canuá que ne laca biuu ca discípulu stibe. ,Peru na be rabi be laa: ―Dananda naa. Bisaana nga guni cani qué na gueda nanda naa. Gudixhe dxi Jesús bi yooxho' +Ne laca beeda tobi de ca discípulu stibe ra nuu be, na rabi laabe: ―Señor, bidii lugar ucaache sia' bixhoze ti chi nanda lii. ;*oPara rabi be laa: ―Ca mistu gui'xhi napa ca ra guiaana ca', ne ca mani huiini laca napa ca lidxi ca', peru naa nga Hombre Biseenda Dios ne qué gapa nin ra quixhe ique'. )Peru nuu ru be raqué beeda ti maistru de ley ra nuu be, na rabi laabe: ―Maistru, racaladxe chi nanda lii ratiica che lu'. b(=Ti tiru biiya Jesús ma rí binni laa, para gunaba tidi sti ladu nisa Galilea que. 9'kNe guca ni zaqué ti iree ni modo pe uní' Dios de ruaa profeta Isaías chiqué:―Gucuaa be irá yuuba stinu ne ziné be ca enda huará. Cani racala'dxi sa nanda Jesús 9&kHuaxhinni que bedané cabe stale binni ni caguite binidxaba ique, ra nuu Jesús. Ne ti diidxa si uní' be biree ca binidxaba que. Ne laca bisianda be stale binni huará. %1Para guda'na Jesús ná suegra be ne biree xindxá' que de laa. Ne oraqueca biasa gunaa que bidii ni gudó cabe. Bisianda Jesús jma binni huará Y$+Oraque guyé Jesús ralidxi Pedru, ne biiya nexhe né suegra be xindxá'. &#E Ne óraque rabi be capitán que: ―Guyé yanna, ne cásica bini cre lu ca, zacá zaca ni. Ne dxandí oraqueca bianda mozo que. Ra bianda suegra Pedru #"? Laga cani nexhe ñuu, ca ngue pe qué ziuu, sínuque zalá ca lu guelacahui purti qué ñuni cre ca', ne raqué gu'na ca' dede go yaa ca guidi ruaa ca'. ! Ne gabe ca' laatu ziuu dxi gueeda stale binni de idubi naca guidxilayú ne ziuu né ca Abraham ne Isaac ne Jacob ra runi mandar Dios. O  Ora bina diaga be xi uní' xaíque que la? bidxagayaa be ne na be rabi be cani nanda laabe que: ―Laguuya', nin lade cani za de Israel qué huadxela nin tobi ni napa fe bia' napa hombre ri'. ?w Purti nuu tu runi mandar naa ne laca nuu ca soldadu ne rune mandar laaca'. Pa gabe tobi che la? zie, ne pa gabe stobi gueeda la? zeeda, ne pa gabe mozo stinne', bi'ni ndi la? zuni. yOraque na capitán que rabi laabe: ―Iruti nga naa para cheu' ralidxe'. Uní' si, ne zacá zianda mozo stinne'. <sPara rabi be laa: ―Ziaa' ne zusianda laabe. ~u―Señor, rinaba lii gusianda lu ti mozo stinne'. Nexhe be ralidxe', ma guti galaa be, ne cayudu yuuba laabe. a;Ne ora ziyuu Jesús ndaani guidxi Capernaum, bidxiña ti capitán ne na rabi laa: lQPara na Jesús rabi laabe: ―Biiya gá qué chi tidxu ni iruti', sínuque uyé ra nuu sacerdote ne bidii ti ofrenda casi bicaa Moisés guni binni ora ma bianda, para uluí' lu binni ma bianda lu'. Ra bianda jmozo ti capitán {Para gudixhe ná Jesús luguiá be ne rabi laabe: ―Zusianda lii. Ne oraqueca bianda be ne nayá biaana ladi be. /WLade ca binni que zeeda ti hombre huará, napa lepra. Bidxiña be bizuxibi be xañee Jesús ne na be rabi be laa: ―Señor, nanna zanda gusianda lu naa, pa na lu'. F Ne ora biete Jesús de lu dani que, yenanda stale binni laa. oWpurti bisiidi be casi rusiidi tobi ni zanda guni mandar, ne cadi casi rusiidi ca maistru de ley.c?Ne ora biluxe uní' Jesús irá nga, nabé bidxagayaa ca binni que modo bisiidi be, mSBiaba nisa guie, bidxá guiigu', biete bi yooxho' bidxela saa yoo que, ne dede uxidxi ra bixá ni.  Peru tutiica gucaa diaga ca diidxa ri' ne qué guni ni na cani la? zeda gune laa casi ti hombre huati ni bicuí lidxi lu yuxi. Biaba nisa guie bidxá guiigu', biete bi yooxho', ne irá nga bidxela saa yoo que, peru qué ñaba ni purti zuba ni lu guie. #Nga runi tutiica gucaa diaga ca diidxa ri' ne guni ni na cani la? zeda gune laa casi ti hombre ni nuu xpiaani', bicuí lidxi lu guie. /Oraque zabe laaca': “Qué runebia'ya laatu. Laguiree de ra nuaa', purti qué ñuu dxi ñuni tu jneza.” Ti hombre nuu xpiaani ne tobi nahuati :mStale tu zabi naa dxi que: “Señor, ñee cadi byuí du stiidxa lu la? ne cadi pur lá lu gulee du binidxaba de binni la? ne cadi laca pur lá lu bini du stale milagru la?” pYCadi irá ni gabi naa, Señor, Señor, ziuu ra runi mandar Dios, sínuque cani guni si ni na be. l QNga runi rabe laatu, pur ni guni cabe zacabiá' tu tu laacabe. Cadi irá ziuu ra runi mandar Dios W 'Irá yaga ni qué rudii cuananaxhi cha'hui la? rugá cabe laa para icá gui. yTi yaga ni nazaaca la? qué zacá bi'xhu cuananaxhi sti', ne zaqueca ti yaga qué iquiiñe la? puru bi'xhu ricá lú.  Ndi nga laani: ti yaga ni nazaaca, zudii cuananaxhi galán, peru ti yaga yuudxu la? zudii cuananaxhi ni qué zaquiiñe'. $ APeru zahuinni lu xhiiña cabe tu laacabe ne pa dxandí zeeda cabe de Dios. Ñee na tu zanda icá uva lu yaga guichi biruba', o icá du'ga lu yaga bii la? KLaguuya gá laatu ne ca profeta ni na zeeda de Dios peru cadi dxandí ni, purti casi guiuu cabe laatu ruluí' nadó' cabe casi dendxu', peru ndaani ladxidó' cabe naduxhu cabe casi gueu'. Peru neza enda nabani la? jma nabé puerta ne nagana neza sti', ne huaxié' tu ridxela ni. Pur ni guni binni zahuinni tu laa 4a Laguiuu neza ni napa puerta nabé', purti neza ni xilaga puerta sti la? nga neza ladu rinitilú binni, purti ruluí' jma galán neza que, ne stale tu riuu ladu que. ) Nga runi, irá ni racala'dxi tu guni binni laatu la? ngue ca laguni laaca', purti zacá nga na ley ne nga ca bicaa ca profeta. Chupa neza nuu !; Pa laatu cadi nacha'hui tu casi Dios ne nanna tu gudii tu ni galán xiiñi tu la? lágaxa Bixhoze tu ni nuu ibá' qué gudii ni galán cani inaba laa. F O pa ninaba be laa ti benda, ñee nudii laabe ti beenda la? X) Lácaxa nuu tuuxa lade tu, pa ninaba xiiñi laa ti gueta, nudii ti guie. Y+Purti tutiica inaba zacaa, ne ni uyubi zadxela, ne ni uxhidxi ná zaxele chu'. b=Lainaba lu Dios, zudii laatu. Lauyubi, zadxela tu. Lauxhidxi ná', zaxele chu' tu. J Cadi gudii tu xiixa ni zeeda de Dios cani qué iquiiñe para laani, casi ñaca nudii tu ni bi'cu'. Zanda ca guni cabe casi runi bi'cu', ucaa lú cabe laatu ne guxuuxe cabe laatu. Risaca stiidxa Dios casi ti perla, ne qué ñuu dxi nundoou perla lu bihui para guxhaata ñee si ni. Lainaba, lauyubi ne lauxhidxi ná' |~qCadi quite lu binni, gulee ca bandadi nuu lú lu ca, ti ganda gu'ya chaahui lu para cueeu guixi ni nuu lú stobi. l}QÑee za'bu stobi que: “Dané cuee guixi nuu lú lu ca”, ne lii zaa nuu bandadi que lú lu la? h|IPa nuu tindaa bandadi ndaani lú lu la? ximodo zanda gu'ya lu tindaa guixi nuu lú stobi ya'. {}Purti donda ca gudxiiba lu ique stobi que, ngue ca guiaana luguiá lu'. Purti cásica gu'nu stobi la? zaqueca gaca lu'. Jz Cadi gudxiiba lu donda ique stobi, ti qué quiba donda ique lu'. y"Nga runi cadi chu' tu xizaa de ni chi gaca ixí', purti ixí ru nga gu'ya tu xi gaca'. Lagucaa ique si de ni naquiiñe tu yanadxí. x!Peru nirudó' laguyubi guni mandar Dios ndaani ladxidó' to ne sa tu modo na, ne óraque zudii laatu cani riuu tu xizaa pur laa. w{ Purti nga nga ni ruyubi ca binni ni qué runibiá' Dios, peru ma nanna Bixhoze tu ni nuu ibá' xi irá cayaadxa laatu. ivKNga runi cadi chu' tu xizaa ne cadi na tu: “Xi idó' no, o xi idé' nu, o xi gacu nu ya'.” ,uQNe pa ruzuchaahui Dios ca guie' gui'xhi neca yanadxí si nagá' ca' ne ixí ma bibidxi ca para icá gui ca la? ñee qué runi cre tu pa zudii be ni cuaqui tu la? Xt)peru nin rey Salomón qué ñanda nuzuchaahui casi laacani neca nabé bisaca. s5Ne xiñee riuu tu xizaa pur ni gacu tu ya'. Laguuya modo rigaa ca liriu ni nuu ndaani gui'xhi', neca qué runi ca dxiiña ne qué riguiba ca', |rqNeca ñuu tu xizaa ne nuyubi tu modo nibani tu xcaadxi, ñee ñanda nibani tu jma que bia' dxi nexhe ibani tu la? GqLaguuya ca mani huiini ni ripapa. Qué riguu ca biní ne qué ribee ca guela, ne qué ruchá ca troja, peru rudii Bixhoze tu ni nuu ibá' ni go ca'. Ñee cadi jma risaca tu que laacame la? Vp%Nga runi cayabe laatu cadi cu' xa ique tu ximodo ibani tu, xi go to o xi gue tu, nin cu' xa ique tu xi cuaqui tu. Purti cadi para go si tu napa tu enda nabani, ne cadi para cuaqui si tu lari nuu tu. 'oGIruti zanda gapa chupa xpixuaana ne guni ni na iropa cabe tobi si tiru, purti jma zanaxhii be tobi ne zaca nanala'dxi be stobi, o pacaa jma zacá nú be ngue ne qué zazaala'dxi be stobi que. Zaqueca qué zanda di ganaxhii tu Dios ne ganaxhii ca tu bidxichi. Rapa Dios ca xiiñi' %nCPeru pa ruyubi tu gu'ya tu ni cadi jneza la? zacahui xquenda biaani tu. Ne pa ñui' ni napa tu de biaani ca la? pabiá' nacahui ñaana tu. Dios o bidxichi mGuielú tu nga zeda gaca casi biaani sti cuerpu stitu. Nga runi pa ruyubi tu gu'ya tu ni jneza la? ziaani xquenda biaani tu. \l1Purti ra nuu ni risaca para laatu la? raqueca nuu ladxidó' to. Biaani sti cuerpu kSínuque laguyubi gapa tu ni risaca ibá' purti ngue qué zo bandaa laa ne qué zacá tini ne qué ziuu gubaana cuana laa. jCadi guyubi tu gapa tu stale ni risaca ndaani guidxilayú ri', purti zanda go bandaa ni ne icá tini ni ne chu' gubaana cuana ni. Niti qué ganna iruti pa biaana tu sin ño to sínuque Bixhoze si tu ni qué rihuinni, ti laa nga nanna ne ruuya ni runi binni ra naga'chi ne laa nga quixe ni laatu nezalú binni. Ni dxandí risaca Th!Peru pa guiaana tu sin go to la? lauzaa begu ique tu, ne laquiibi lú tu, g!Ne ora gusaana tu de go to para iní' né tu Dios la? cadi guni tu lú tu nayati casi runi cani riula'dxi udxiiba binni laa, purti runi ca lú ca nayati para si gu'ya binni biaana ca sin ño ca'. Gabe ca' laatu zaa usisaca binni laacabe peru ngue si nga laani. f-Peru pa qué guni perdonar tu ni guni binni laatu la? laca qué zuni perdonar Bixhoze tu ni nuu ibá' laatu. Xi na Jesús de enda riaana sin go meSPa guni perdonar tu ni guni binni laatu la? laca zuni perdonar Bixhoze tu ni nuu ibá' laatu. fdE Ne cadi udiiu lugar cuba yu binidxaba laadu,
sínuque bilá laadu de lu ná be.Purti lii nga jma nandxó' lo'
ne jma risaca lu que irá xixé,
ne qué ziuu dxi guiaana dxí lu de guni mandar lu'. Amén. `c9 Bisiaanda ni ruché' né du lii,
casi rusia'nda du ni ruchee né cabe laadu. 3ba Dané laadu endaró tidi né du dxi. eaC ne gaca ni na lu'.Cásica raca ni ibá',
zaqueca gaca ni ndaani guidxilayú. (`I Peru laatu la? sicarí nga lainí' né Dios:Bixhoze du ni nuu ibá',
rinaba du gusisaca irá binni lii.Ne idxiña dxi guni mandar lu' _Nga runi cayabe laatu, cadi gaca tu casi laacabe, purti maca nanna Bixhoze tu xii nga caquiiñe tu ante inaba tu ni laa. 4^aNe ora ma caní' né tu laabe la? cadi utale tu diidxa casi runi ca binni ni qué runibiá' Dios, purti zácaxa ca tisi iní' ca stale diidxa zucaa diaga be laaca'. F]Peru laatu, ora chi iní' né tu Dios la? lachuu ndaani lidxi tu, lauseegu ra puerta ne lainí' né Bixhoze tu ni qué rihuinni, ti laa ruuya ni runi binni ra naga'chi', ne zaguixe laatu. !\;Ne ora iní' né tu Dios la? cadi guni tu casi ca binni ni na nacha'hui peru cadi dxandí ni laa. Riula'dxi ca uzuhuaa ca ndaani yu'du para ini' né ca Dios. O pacaa la? runi ca ni lu calle para gu'ya binni. Gabe ca' laatu, zaa usisaca binni laacabe peru ngue si nga laani. /[Wne zacá qué zanna iruti pa cudii tu guna sínuque Bixhoze si tu ni ruuya ni runi binni ra naga'chi', ne laa nga quixe ni bi'ni tu que. Ximodo iní' né binni Dios nZUPeru laatu ora gudii tu guna la? laguni ni pa ganda nin cadi ganna ti chu ná tu xi cayuni sti chu, QYNga runi cadi guni tu casi runi cani na nacha'hui peru cadi dxandí ni laa, purti ora chi gudii ca guna ndaani yu'du o lu calle, rucaa ca ridxi para ganna binni xi bidii ca', peru ngue si nga laani. ;X qLaguuya gá qué chi guni tu ni nacha'hui nezalú si binni para si gudxiiba ca laatu. Purti pa guni tu ni para si gu'ya binni la? qué zacaa tu gasti de Bixhoze tu ni nuu ibá'. bW=0Nga runi lagaca nacha'hui ne irá binni, cásica nacha'hui Bixhoze tu ni nuu ibá'.Vy/Ne pa gulabi tu cani ridxaaga si laatu la? xi caguu tu lú ni ya'. Cadi xa laca nga ca runi cani qué runibiá' Dios. 0UY.Purti pa ganaxhii tu cani nadxii si laatu la? ñee na tu zacaa tu xiixa de Dios pur nga la? Cadi xa laca nga ca runi cani ruquixe impuestu, ne napa tu laaca de malu. dTA-Laguni zacá ti chi ndee tu Bixhoze tu ni nuu ibá', purti laa rudii lugar guzaani gubidxa sti ra nuu cani nacha'hui ne ra nuu cani nadxaba', ne rusaba nisa guie ra nuu cani runi ni na, ne ra nuu cani qué runi ni na. =Ss,Peru naa rabe': Laganaxhii cani nanala'dxi laatu, ne lainí' né Dios pur cani riguu dí laatu. Lagacané cani runi pur uchiichi laatu, ne lainaba lu Dios pur cani riladxi laatu. gRG+Laca na ley ganaxhii tu cani nadxii laatu, ne gaca nanala'dxi tu cani nanala'dxi laatu. sQ_*Ni inaba xiixa laatu, laudii ni laa, ne ni qui'ñe laatu, lautiiñe laa. Enda ranaxhii ni nanala'dxi laa uPc)Ne pa chu' tobi de cani runi mandar uguá' laatu bultu sti' ti kilómetru la? laguá' ni chupa kilómetru. fOE(Ne tu gacala'dxi tinde né laatu para gaxha xcamixa tu la? lausaana né ca laa xhamarra tu. N%'Peru naa cayabe laatu, pa ucaa lú cabe laatu la? cadi ucaa lú tu laacabe. Ne pa chu' tu capa ti ladu xhaga tu la? laudii ca né sti ladu. M9&Huayuna diaga tu xi cá lu ley: “Pa gaxha cabe ti chu lú lu la? guxha ti chu lú cabe. Ne pa gaxha cabe ti laya lu la? guxha ti laya cabe.” oLW%Ora riní' tu la? lainí' “ya” pa huandí zuni tu ni, o pa qué zuni tu ni la? lainí' “co'”, peru cadi usiguii tu ne cadi cu' ru tu jma juramentu lú ni, purti cadi de Dios zeeda irá nga. Enda ruquixe ni guni stobi laa K$Ne zaqueca cadi guni jurar tu pur ique tu, purti qué zanda guni tu pur indani guicha ique tu adxé color, gaca ni naquichi o nayaase'. J #nin pur guidxilayú purti racá zuhuaa ñee be, ne nin pur Jerusalén, purti nga nga xquidxi Rey ni nandxó' ne nga nga Dios. eIC"Peru naa rabe laatu, cadi lica pe guni jurar tu, nin pur ibá', purti racá nga zuba Dios, )HK!Laca huayuna diaga tu xi gudxi Dios ca bixhoze gola tu chiqué: “Tutiica guni jurar chi guni xiixa para Dios la? naquiiñe guni cumplir ni ma uní'.” }Gs Peru naa rabe', ni usaana xheela', neca qué nuchee né xheela laa la? cuchee, purti cayuni pur gapa xheela jnadxii. Ne zaqueca tutiica ichaganá ti gunaa ni ma bisaana xheela la? cuchee, purti ma nuu né xheela binni. Xi naca enda runi jurar vFeLaatu huayuna diaga tu na lu ley: “Tutiica gacala'dxi gusaana xheela la? gaca divorciar ne laabe.” hEINe pa nuu xiixa ni racala'dxu tidi lu ná lu', ne pur laani chi uchee lu la? bixele de ra nuu ni, purti jma huaxié' naná zaca para lii uniti lu ni, que initilú lu' pa cheu' gabiá. Nga runi pa nuu xiixa ni runi pur gu'nu ni cadi jneza la? bisaana ni nagueenda, pacaa zuchee lu', ne ora ma bichee lu la? zusaba ná Dios lii. Enda rilaa né xheela' jDMPa nuu xiixa ruuya lu ne ruquiinde ni lii gu'nu ni cadi jneza la? bixele de laani, purti jma huaxié' naná zaca para lii ixele lu de laani bia' naná zaca para lii pa cheu' gabiá, purti qué ziuu dxi ireeu de raqué. C-Peru naa rabe laatu, neca chu'la'dxi si tuuxa ti gunaa ni cadi xheela', ne icá ique chu' né laabe la? ma bichee, neca qué ñuu né pe laabe. OBLaatu nanna tu xi na ley: “Iruti chu' né ni cadi xheela'.” nAUGabe ca' lii, qué zaree lu raqué dede qué qui'xu irá ni nuzaabu'. Enda riuu né ni cadi xheela' R@Pa chiné tuuxa lii ra nuu justicia la? biyubi gaca neu laabe tobi si laga ze ru tu neza, ti cadi uchiña be lii lu juez, pacaa zutiidi juez lii lu ná ca gendarme ne zaguu ca lii lidxi guiiba'. ?{bisaana gá ofrenda stiu' raqué, uyé biene né ni bichee neu que, ne óraque bigueta yetixhe ofrenda stiu' lu altar. e>CNe pa zeda saanu ti ofrenda lu altar para Dios ne guietenala'dxu bichee neu tuuxa la? b==Peru naa rabe laatu, tutiica gapa né stobi xiana la? laca ma bichee ne ziaba ná'. Ne tutiica gabi stobi binni guidxa la? zusaba ná justicia sti yu'du laa. Ne tutiica gabi stobi didxa guidxa la? cuyubi che gabiá. x<iHuayuna diaga tu xi gudxi Dios ca bixhoze gola tu chiqué, cadi guuti ca', ne pa guuti ca ziaba ná ca'. *;MPurti gabe ca' laatu, pa qué guni tu jneza jma que modo runi ca maistru de ley ne ca fariseu ni nuu yanna la? qué ziuu tu lade ca xpinni Dios. Enda ridxiichi r:]Nga runi tutiica uchiá neca ti guisi si lu tobi de ca mandamientu ne zacá gusiidi ni binni la? huaxié' zasaca lade ca xpinni Dios. Peru ni guni irá ni na mandamientu, ne usiidi ni binni la? laa huaxa zasaca lade ca xpinni Dios. 9Peru gabe ca' laatu, laga nuu ru ibá' ne guidxilayú, qué ziaana nin tindaa lu ley sin gaca cumplir, nin ti letra ne nin ti puntu. D8Cadi zácaxa tu zeda uchiaya ley ni bidii Dios Moisés, ne ni bicaa ca profeta lu Xqui'chi Dios, purti cadi nga zeda gune' sínuque zeda gune' cumplir irá xixé ni bicaa cabe que. 7%Yanna laatu, lagaca casi biaani que ti gu'ya binni pabiá' jneza runi tu ne usisaca ca Bixhoze tu ni nuu ibá'. Ra bisiidi Jesús xi na ley '6GPurti qué rucaa gui cabe lámpara ne cu' cabe laa xa'na dxumi, sínuque ruzuhuaa cabe ni lu ti mexa' para gudii ni biaani irá binni ni nuu ndaani yoo que. 25]Ra usihuinni tu enda nacha'hui sti Dios lade binni la? casi ñaca cuzaani tu. Laudii lugar ihuinni biaani stitu casi rihuinni biaani sti ti guidxi zuba ique dani. 4 Riuu zidi beela para cadi guiu'dxu', ne laatu zeda gaca tu casi zidi, ne nuu tu ndaani guidxilayú para cadi initilú pe ni. Peru pa nidi'di enda naxí sti zidi que la? ma qué niquiiñe ni para gasti sínuque para ixii ni layú ne ñutu ñee cabe ni. G3 Laguieche' neca cazaaca tu irá nga,
purti nabé sicarú ni chi gudii Dios laatu ibá',
ne nanna ca tu zacaca bi'ni cabe ca profeta sti Dios chiqué. Zidi ne biaani sti guidxilayú 2 Ne dichoso laatu ora rulaa binni diidxa laatu,
ne riladxi ca laatu ne ribee ca falsu luguiá tu purti xpinne laatu. s1_ Dichoso ni riladxi binni laa,
ti cayuni ni na Dios,
purti sti irá ni napa Dios ladxi ná'. V0% Dichoso ni riguixhe dxí enda ridinde,
purti runi xiiñi Dios laa. ?/yDichoso ni nayá ladxidó'
purti zuuya Dios. D.Dichoso ni riá stobi,
purti laca ziá Dios laa. -7Dichoso ni rinaba ladxidó' guni ni na Dios,
ne qué ganda chu' dxí dede qué guni ni,
purti zacané Dios laa guni ni,
ne zieche'. I, Dichoso ni nadó'
purti zudii Dios laaca guidxilayú. X+)Dichoso ni nuu triste yanna,
purti zaguixhe dxí Dios ladxidó' ca'. m*S―Dichoso ni nanna gasti nga laa nezalú Dios,
purti stica irá ni napa Dios ladxi ná'. 8)kPara bizulú be bisiidi be laaca', na be: ( Biiya si Jesús ma rí binni laa, gudxi'ba lu ti dani ne gurí raqué. Oraque bidxiña irá cani jma riuu nú laabe para iziidi ca'. '3Stale binni uzá nanda laabe, cásica binni Galilea, zaqueca binni de Decápolis, ne de Jerusalén, ne de Judea, ne de cherica guiigu Jordán.&wNe zaqué bireeche stiidxa be de yendá ni irá guidxi sti Siria, ne bedané ca binni que irá binni lidxi ca ni huará, cani napa yuuba', ne cani caguite binidxaba ique, ne cani rudii ataque laa, ne cani ma guti galaa. Bisianda be de irá ca'. c%?Uzá Jesús irá guidxi sti Galilea, bisiidi ndaani ca yu'du sti ca judíu, ne byui' né laacabe ximodo runi mandar Dios ca xpinni. Ne irá ra uyé be bisianda be irá enda huará ne irá yuuba sti ca binni que. $Ne oraqueca bisaana cabe bixhoze cabe ne bisaana cabe canuá que, zinanda cabe Jesús. Ra bisiidi Jesús stale binni r#]Ra ze be que biiya be xhupa hombre, ne laca iropa bi'chi ca', Jacobo xiiñi Zebedeu, ne Juan bi'chi'. Nuu né ca bixhoze ca ndaani ti canuá, cayuni chaahui ca ca tarraya stica'. Para na Jesús rabi laacabe: ―Lata nanda naa. F"Ne oraqueca bisaana ca tarraya stica zinanda ca laabe. |!qPara rabi be laaca': ―Lata nanda naa ne laca zune laatu guuze peru para chi yubi tu binni guedané tu ra nuaa'. q [Ti dxi canazá be uriá nisa ro' que, biiya be chupa hombre iropa bi'chi ca', cusaba ca ti tarraya ro' ndaani nisa, canaaze ca benda purti nga xhiiña ca'. Tobi que la? lá Andrés, ne stobi que la? Simón ni rabi cabe Pedru. LYendá si be guidxi que la? bizulú byuí' né be binni stiidxa Dios, rabi be laaca': ―Lainaba perdón Dios purti ma zeda dxiña dxi guni mandar. Ra guridxi Jesús tapa hombre rie guuze' Bibani ca binni que ndaani guelacahui,
peru yanna ma biiya ca ti biaani ro'.Chiqué uyuu ca lu ná enda guti,
peru yanna ma biiya ca
ximodo zanda iree ca de laani,
casi ñaca para laaca ma birá gueela
ne ma nuu biaani guidxilayú. !;Galilea nga xquidxi Zabulón ne Neftalí
ni nuu neza ze cabe nisadó',
cherica guiigu Jordán,
xquidxi cani qué ñunibiá' gá Dios. veNe ra yendeza be ti guidxi de Galilea, guca ni casi uní' Dios de ruaa profeta Isaías chiqué, ra na: +O peru qué ñaana be Nazaret xquidxi be sínuque yendeza be sti guidxi lá Capernaum ni nuu uriá ti nisa ro' lá Galilea lade ca layú sti Zabulón ne Neftalí. R Dxi gunna be ma yeguyoo Juan Bautista la? bigueta be neza Galilea, ~u Oraque ru bixale binidxaba que de laabe, para beeda caadxi ángel bidii ni gudó be. Ra bizulú xhiiña Jesús 1 Oraque na be rabi be laa: ―Biree de ra nuaa binidxaba', purti cá lu Xqui'chi Dios, Dios si nga naquiiñe usisaca cabe ne guni cabe ni na. Y+ Ne na rabi laabe: ―Zudiee lii irá ni pa guzuxibi lu xañee' usisaca lu naa. 8iPeru ucuaa ru binidxaba que laabe, yené laabe lu ti dani ni jma nasoo, ne biluí' laabe irá xixé guidxi de idubi naca guidxilayú para gu'ya be pabiá' sicarú cani. wgPara rabi be laa: ―Peru laca cá lu Xqui'chi Dios, cadi inaba cabe xiixa Dios para quite si cabe laa. <qne na rabi laabe: ―Yanna, pa dxandí Xiiñi Dios lii la? uyuu bi de racá, purti cá lu Xqui'chi Dios zuseenda ca ángel sti para cu' ná xi'que lu ti cadi gacaná lu lu guie. #Oraque yené binidxaba que laabe ndaani guidxi Jerusalén ni rabi cabe Guidxi sti Dios, ne bidxiiba laabe ique yu'du ro' ra jma nasoo Para na be rabi be laa: ―Maca cá lu Xqui'chi Dios, cadi pan si nga ibani né binni sínuque irá ca diidxa ni iree de ruaa Dios. {oOraque beeda binidxaba ra nuu be, na rabi laabe: ―Pa dxandí Xiiñi Dios lii la? gudxi ca guie ca gaca ca pan. T!Ne biaana be raqué cuarenta dia sin ño be ne ma candaana dxita be. d CNe óraque yené Espíritu Santu laabe ndaani gui'xhi ti gu'ya binidxaba pa zuni be ni na. _7Oraque ucuá ti ridxi de ibá': ―Ndi nga Xiiñe ni nadxiee ne ni rusieche naa.2 ]Ne casi biluxe uyuu nisa be, biree be de ndaani nisa que, ne mala bixale ibá' ne biiya be zeeda yete Espíritu Santu de ibá', casi ti paloma, biaana dxí luguiá be.  3Para rabi be laa: ―Zaa, peru bi'ni ni yanna, purti jma naquiiñe guni nu irá ni gudixhe Dios gaca'. Oraque ru guná Juan guluu nisa laabe.   Peru qué na gá Juan cu' nisa laabe, sínuque na rabi laabe: ―Jma naquiiñe cu' nisa lu naa, yanna nou' cuaa ni'sa lii la? o W Ca dxi que biree Jesús de Galilea, beeda ra nuu Juan ra guiigu Jordán para cu' nisa Juan laa. 7 g Zeda guni be casi runi tobi ni riguibi semiá, zutopa be ca semiá para uchá be ndaani sacu ne zundaa be ca guixi que lu ti gui ni qué ziuu dxi gyui'. Ra uyuu nisa Jesús ' Naa caguaa ni'sa laatu casi ti seña ma unaba tu perdón Dios, peru nuu stobi ni gueeda ru', ne ngue jma risaca que naa. Naa qué risaca dia' nin para indade xquela guidi be ñee be. Laabe zudii be Espíritu Santu cani guni cre, ne zulaa be cani qué runi cre lu bele. .U Ti yaga ni qué ricá cuananaxhi lú, rugá cabe laa ne ruzaaqui cabe laa. Zacaca nga ma zeda dxiña dxi sti irá cani qué runi jneza, laca maca zilá ca lu bele. +O Ne cadi ma iree né tu na tu: “Xiiñi Abraham laadu.” Gabe ca' laatu, pa qué guni tu jneza casi bi'ni be la? dede lade guie ri zanda indisa Dios xiiñi be. W'Yanna lasá jneza ti ihuinni ma unaba tu perdón Dios de idubi ladxidó' to. xiPeru ora bi'ya be cayeeda stale fariseu ne saduceu ra nuu be para chu' nisa ca la? na be rabi be laaca': ―Binni nexhená ca', ma runebia'ya laatu, zeeda tu ra nuaa purti zácaxa tu tisi chu' nisa tu, ma qué zusaba ná Dios laatu. kONe ulee ruaa ca diidxa de irá ni huachee ca', ne guluu nisa be laaca ndaani guiigu Jordán que. Ne idubi naca guidxi Jerusalén uyé ra nuu be, ne irá xixé binni de Judea ne de irá ca guidxi ni dxaaga guiigu Jordán. ]3Ne irá ni uní' profeta que la? guca ni dxi beeda Juan Bautista. Riaana be ndaani gui'xhi', ne de guicha ladi camellu xhaba be, ne xi' ti cinturón de guidi ndaani be, ne endaró stibe nga usú ne dxiña yaga. veSicarí nga uní' Dios de ruaa profeta Isaías chiqué, na:Zuna diaga cabe cucaa tuuxa ridxi ndaani gui'xhi cayabi binni:“Lausiá neza tidi Señor;
lauxhele ladxidó' to casi ñaca cuxhele tu ti neza para laabe.” b=Ne na rabi ca binni que: ―Lainaba perdón Dios, purti ma zeda dxiña dxi guni mandar. V~ 'Ca dxi que beeda Juan Bautista, canayuí' stiidxa Dios ndaani gui'xhi Judea. } Ne beda ndeza be Nazaret ti iree ni modo pe bizeete ca profeta que de Jesús, na ca': “Zabi cabe laabe binni Nazaret.”1|[Peru ora gunna be ma Arquelao zuba jlugar bixhoze ndaani guidxi Judea la? bidxibi be ñe be raqué, ne laca uní' xcaanda be cadi che be. Ngue runi biyubi be Galilea. a{;Para biasa be gucuaa be badu huiini que ne jñaa ne bigueta cabe Israel, xquidxi cabe. z―Biasa gucuaa badu huiini ca ne jñaa ne laibigueta xquidxi tu, purti ma guti cani gucala'dxi ñuuti badu huiini ca. yPeru dxi ma guti rey Herodes la? uní' né ti ángel sti Dios José lu bacaanda ndaani guidxi Egipto, na rabi laabe: ~~)}}S}|d{{BzzOyy xx>==Y##"~!!? j=L3><We`q d X |{+c80)@{Para na be rabi be laa: Intiica inabu naa, zudiee lii. yPeru dxi guca lani xpidó' be la? beda uyaa xiñi dxaapa Herodías nezalú be ne nabé uyuula'dxi be modo biyaa. }Gucala'dxi be ñuuti be Juan oraqueca, peru bidxibi be purti nabé nadxii ca binni que laa ne napa cabe laa de profeta. W'Bidxiichi be purti gudxi Juan laabe cadi jneza chu' né be xheela bi'chi be. )KUní' Herodes zacá purti nanna xi ma bi'ni Juan Bautista. Gunaaze be laa ne bindiibi be laa ne biseguyoo be laa, runi Herodías xheela Felipe bi'chi be. /na rabi ca xpinni: ―Laguuya irá ni cayuni hombre ca. Nanna pa cadi laabe nga Juan Bautista ma bibani, ne nga runi cayanda cayuni be irá nga. f GBireeche stiidxa Jesús ca dxi que, ne ora gunna Herodes, gobernador de Galilea, irá ni la? gG :Ne huaxié' bisihuinni be enda nandxó' stibe raqué purti qué ñuni cre ca laabe.\1 9Ne pur ni caní' ique cabe que, ma qué ñanda ñuni cre cabe laabe. Para na be rabi be laaca': ―Stobi stobi lugar risaca profeta, peru ra qué risaca be nga ndaani xquidxi pe be ne lade binni lidxi be. U# 8Lácaxa cadi rarí nabeza ca biza'na be. Paraa ulee be cani cayuni be ri'.  7Ñee cadi laabe nga xiiñi carpinteru que la? ne María lá jñaa be, ne bi'chi be nga Jacobo ne José ne Simón ne Judas. D 6uyé xquidxi ne biuu ndaani yu'du', bisiidi ca binni xquidxi. Nabé bidxagayaa ca laabe ne na ca': ―Paraa ulee be irá enda biaani ni napa be ri pue, ne irá enda nandxó' ni runi be. M  5Biluxe si byui' né Jesús laacabe irá nga, biree de raqué, } s 4Para rabi be laaca': ―Tobi ni ma riene chaahui ley sti Moisés ne óraque gueda iziidi ni rusiide de modo runi mandar Dios la? zeda gaca casi ti ricu ni ribee de lu irá ni napa, caadxi nacubi ne caadxi nayooxho'. Ra nuu Jesús Nazaret  w 3Oraque unaba diidxa be ca discípulu stibe pa biene ca ni gudxi be laaca que. Para na ca': ―Biene du, Señor.  { 2Ne zundaa ca laacabe lu bele, ne raqué nga gu'na cabe dede go yaa cabe guidi ruaa cabe. Tesoro cubi ne tesoro yooxho' w g 1Zacaca zaca ni ra gueeda iluxe guidxilayú ri', zeda ndee ca ángel cani qué iquiiñe lade cani nacha'hui'. #? 0peru ora ma bidxá ni, rití né cabe ni uriá para ribí cabe ique ni. Rusa'bi cabe ni qué zaquiiñe', ne ruchá cabe cani zaquiiñe que ndaani dxumi. 0Y /Ne gudixhe ru be stobi, na be: ―Enda runi mandar sti Dios zeda gaca casi tarraya ni rusaba cani rie guuze ndaani nisadó'. Rutopa tarraya que irá clase benda r] .Ora bi'ya jma risaca ni que irá xixé perla la? yeutoo irá ni napa para uzí' ni. Ejemplu sti tarraya  -Laca rabi be laaca': ―Enda runi mandar sti Dios zeda gaca casi ti perla ni bidxela ti hombre ra canayubi perla cha'hui para sí'. ' ,Ne laca rabi be laaca': ―Enda runi mandar sti Dios zeda gaca casi ti tesoro ni bidxela tobi hombre ga'chi ndaani yu. Biiya be ni ne bicaachi be ni sti tiru, ne ziyeche be yeutoo be irá ni napa be para sí be layú que ne icaa be tesoro que. Perla ni jma risaca  +Ne dxi ca nga guzaani cani nacha'hui ra runi mandar Dios, casi ruzaani gubidxa. Cani racala'dxi guiene la? gucaa diaga. Tesoro ga'chi' Z- *Zundaa cabe laaca lu bele ne raqué nga gu'na ca dede go yaa ca guidi ruaa ca'.  )Naa nga Hombre Biseenda Dios ne zuseenda ca ángel stinne para gueda ndee irá ni cuchiiña ca xpinne' ne irá cani qué runi jneza. Y+ (Ne cásica idopa baladxi que chaqui la? zaqueca zaca ni dxi iluxe guidxilayú.  'Ne ni bisaba baladxi que nga binidxaba'. Dxi iruugu semiá que nga iluxe guidxilayú, ne cani chi uchuugu ca semiá que nga ca ángel. m~S &Layú que nga guidxilayú. Semiá que zeda gaca ca xpinni Dios, ne baladxi que, xpinni binidxaba'. X}) %Para rabi be laaca': ―Ni bisaba semiá pe que la? nga Hombre Biseenda Dios. B|} $Biluxe si bisiidi be ca binni que, biuu be ndaani yoo, ne bidxiña ca discípulu stibe ra nuu be, gunaba ca laabe gusiene be laaca xi riní' ejemplu sti baladxi biaba rañaa que. x{i #Bi'ni be zacá ti iree ni modo pe uní' Dios de ruaa ti profeta chiqué, ra na:Zaguixhe stale ejemplu ra güe nia laacabe diidxa'.Zabe laacabe ni ga'chi dede dxi bizá' Dios guidxilayú. Bisiene Jesús stiidxa baladxi ne semiá ^z5 "Puru ne ejemplu bisiidi be ca binni que. Qué nusiidi di be laaca sin ejemplu. y  !Gudixhe ru be sti ejemplu para laaca', na be: ―Modo idale ca xpinni Dios zeda gaca casi guca levadura ni gucuaa ti gunaa ne biguucha chonna kilu harina, ne irá ni biasa ni. Zacaca nga idale ca xpinni Dios. Ra riete xiñee biquiiñe Jesús ejemplu 7xg Laani jma nahuiini ni lade irá xixé biidxi', peru undani si ni la? biniisi ni ne guca ni yaga ro', dede beeda mani huiini bizá' lidxi lu rama stini. Ejemplu sti levadura (wI Ne bigueta gudixhe be sti ejemplu, na be: ―Modo idale ca xpinni Dios zeda gaca casi guca ti biidxi mostaza ni gucuaa ti hombre ne yeusaba rañaa sti'. av; Lausaana cani, zaa iniisi cani tobi si ne ora ma gula semiá ca, naa ma gabe cani chi chuugu semiá, utopa ca ca baladxi que gundiibi ca para chaqui'. Ne óraque ru gutopa ca ca semiá idxá sacu.” Biidxi mostaza huI Para na be: “Co', zaa nuu cani, pacaa ra cayaxha tu cani, zanda ca gaxha tu ne semiá. t Para na xpixuaana ni: “Laca tu laa nanala'dxi naa, beda guni ni.” Oraque na ca mozo que: “Racala'dxu chi gaxha du cani la?” s/ Oraque beeda ca mozo que ra nuu xpixuaana ni, ne na ca': “Señor, cadi ladxa semiá si bidxiiba lu la? Xi guca xa yanna, nucha ni baladxi'.” Sr Dxi ma biniisi semiá que, ma cabee guie' bihuinni nuu baladxi que lade. mqS peru laga nisiaasi binni, beeda tuuxa nanala'dxi laabe ne bidxiiba baladxi lade semiá que ne ze'. %pC Bigueta bisiidi be ca binni que, gudixhe be xcaadxi ejemplu, na be: ―Modo runi mandar Dios zeda gaca casi ti hombre bisaba semiá ndaani ñaa sti', Oo Peru ni biaba ra nayá que la? ngue nga zeda gaca casi cani runa diaga stiidxa Dios ne riene xi riní' ni purti riree ndu ca'. Nuu de laaca ni zeda gaca casi layú ni bidii ti gayuaa que, ne nuu de laaca casi ni bidii sesenta que, ne nuu de laaca casi ni bidii treinta, peru irá ca bidii ca'. Baladxi biaba lade semiá }ns Ne ni biaba lade guichi que la? ngue zeda gaca casi tobi ni guna diaga stiidxa Dios peru jma cá ique ximodo ibani ndaani guidxilayú ri', ne rudii lugar quite bidxichi ique, ne irá nga ruuti stiidxa Dios ni nuu ndaani ladxidó' be que. m+ Peru qué gapa ni xcu ni guete' sínuque luguiá si, ngue runi casi gueeda xiixa naná, o sa nanda cabe laa pur ca diidxa que la? maca ziyaba. l Ne ni biaba lade guie que, ngue zeda gaca casi tobi ni runa diaga stiidxa Dios ne oraqueca ricaa ni ne enda nayeche'. :km Ni biaba uriá neza que la? zeda gaca casi tobi ni rui' né cabe laa ximodo runi mandar Dios, peru qué riene ni, ne reeda binidxaba raxha ni ma biaba ndaani ladxidó' be que. Rj Yanna laucaa diaga xi riní' ejemplu sti hombre ni uluu biní que. }is Purti gabe ca' laatu, uyuu stale profeta ne hombre cha'hui ni gucala'dxi ñuuya ni cayuuya tu ri' peru qué ñuuya ca', ne gucala'dxi ca ñuna diaga ca ni cayuna diaga tu ri' peru qué ñuna diaga ca'. Xi riní' cuentu sti hombre yenduu biní h Peru laatu la? na Jesús rabi ca discípulu sti', dichoso laatu purti nanna tu xi cayuuya tu ne riene tu xi cayuna diaga tu. Qg Purti ma biguidxi ladxidó' ca',
ne ma biseegu ca diaga ca'.Ne biseegu ca lú ca
ti cadi gu'ya ca' ne guna diaga ca'
ti cadi guiene ca',
uyubi ca naa para ula'ya laaca, na Dios. f De laacabe nga bizeete profeta Isaías ra na:Zuna diaga ca peru qué ziene ca',
ne zuyubi lú ca peru qué zuuya ca'. )eK Nga runi riguixhe ejemplu para laacabe, purti neca zuxele lú cabe, qué ruuya cabe, ne neca zuxele diaga cabe, qué runa diaga cabe, ne qué riene cabe. d Tu ma riene caadxi la? ziene xcaadxi ne ziene ru jma stale. Peru tu qué riene nin caadxi la? dede ni ma biene zusiaanda'. c Para rabi be laaca': ―Purti laatu la? cudii Dios lugar guiene tu modo runi mandar, dede ni naga'chi', peru ca xcaadxi la? co'. b7 Biree si ca binni que ze', bidxiña ca discípulu que ra nuu be ne na ca rabi ca laabe: ―Xiñee puru si ejemplu caguixhe lu para laacabe pue. \a1 Irá ni racala'dxi guiene la? ucaa diaga. Ra uní' Jesús xiñee riguixhe ejemplu '`G Peru biaba xcaadxi ni ra nayá, ne ca ngue huaxa ucuá lú. Nuu ra bidii dede ti gayuaa carreta niza, ne nuu ra bidii sesenta, ne nuu ra bidii treinta. _w Ne biaba xcaadxi ni lade guichi ne gundani, peru jma bisoo guichi que para laacani ne biiti ca guichi que cani. _^7 Peru casi biree gubidxa bizaaqui ni ne bibidxi ni purti qué ñapa ni xcu ni guete'. p]Y Ne biaba xcaadxi ni lade guie, ne ca ngue gundani nagueenda, purti luguiá si napa ni caadxi yu. \- ―Sicarí bizaaca lú ti hombre biree zinduu biní. Ne ra cusaba be xuba que, biaba caadxi ni uriá neza ne beeda mani huiini gudó cani. o[W Ne idubi zuba be ndaani canuá que, bizulú bisiidi be laaca stale cosa peru puru ne ejemplu, na be: HZ  Ne biiya si be ma rí binni laabe, yetí be ndaani ti canuá. QY  Dxi queca biree Jesús de ndaani yoo que, yetí uriá dxa nisa ro' que. dXA 2Purti irá tu guni ni na Bixhoze ni nuu ibá', ca ngue nga biche ne bizana ne jñaa'.cW? 1Oraque biluí' ná be ca discípulu stibe, ne na be: ―Ca ndi nga jñaa ne biche'. \V1 0Para rabi be ni gudxi ni laabe que: ―Tuu nga jñaa', ne tuu nga ca biche'. sU_ /Para na tobi de cani nuu raqué rabi laabe: ―Rarica zuhuaa jñoou' ne ca bi'chi lu', caquiiñe ca lii. T' .Cayuí' né ru be ca binni que diidxa', bedandá jñaa be ne ca bi'chi be, bizuhuaa ca ra puerta', ne racala'dxi ca iní' né ca laabe. S# -Ibigueta, chi caa xcadxe jma rusi nadxaba que laa, riuu ca ndaani ladxidó' binni que, ne riaana ca raqué. Ne pa huaxié' malu binni que ora nuu stubi si ti binidxaba la? jma rusi yanna. Zacaca zazaaca ca binni qué runa ni nuu yanna ri'. Jñaa Jesús ne ca bi'chi' xRi ,Ne ora guedandá gu'ya ma nayá ladxidó' ngue, casi ñaca ti yoo ma iruti nabeza, ma biluuba, ma zuchaahui'. EQ +Ora iree ti binidxaba de ndaani ladxidó' binni la? riree, ma canazá ndaani gui'xhi', canayubi ra iziila'dxi'. Gu'ya si qué idxela, óraque na': “Zabigueta ralidxe ra biree'.” P% *Chiqué beeda ti reina de neza guete' de ti guidxi lá Sabá. Beeda be ra nuu Salomón purti bina diaga be pabiá' riene ne nuu né Dios laa. Ne dxi cuidxi Dios cuenta binni la? zuseegu be ruaa ca binni nuu yanna ri' purti laabe beeda be de zitu, beda guna diaga be Salomón, ne naa jma risaca que Salomón ne nuaa ca' lade tu ne qué na tu icaa tu stiidxa'. Ra biqueta né binidxaba xcadxe O )Ne dxi uzuhuaa irá binni nezalú Dios, ziasa ca binni Nínive ne zuseegu ca ruaa ca binni nuu yanna ri', purti laaca ucuaa ca stiidxa Jonás ne unaba ca perdón Dios, peru yanna ma nuaa lade tu ne jma risaca que Jonás ne qué na tu icaa tu stiidxa'. 2N] (Purti cásica uyuu Jonás ndaani benda ro' que chonna gubidxa ne chonna gueela la? zaqueca ziaana Hombre Biseenda Dios ndaani yu chonna gubidxa ne chonna gueela'. eMC 'Para rabi be laaca': ―Laatu qué na tu guni tu ni na Dios, sínuque ni na tu, ne yanna ma canaba tu gu'ya tu seña. Peru qué zudiee rua' seña laatu sínuque gabe sia' laatu guietenala'dxi tu de profeta Jonás. +LO &Oraque na caadxi maistru de ley ne caadxi fariseu, rabi laabe: ―Maistru, xiñee qué uluí' lu laadu ti seña xaibá' para ganna du dxandí nandxó' lo'. Ky %Purti stiidxa piou' nga usihuinni pa dxi'ba donda ique lu o pa nayá ladxidó' lo'. Ra canaba binni gu'ya xiixa seña J $Peru naa rabe laatu, dxi cuidxi Dios cuenta irá binni guidxilayú la? zabi be laaca xi pur bindaa ruaa ca ca diidxa ni cadi jneza ca. 6Ie #Binni nayá ladxidó' la? zaní' ni jneza purti dxandí nayá ladxidó'. Peru binni cadi nayá ladxidó' la? zaní' ni cadi jneza purti zacá laa de ndaani ladxidó'. H9 "Ne laatu, binni malu ca', ximodo zanda iní' tu jneza pa cadi nayá ladxidó' to ya'. Purti de ndaani ladxidó' cabe nga riree diidxa ni riní' cabe. @Gy !Laaca tu nanna tu qué zanda udii ti yaga cuananaxhi pa cadi nazaaca, peru pa nazaaca ni la? zudii ni cuananaxhi ni iquiiñe' purti pur cuananaxhi sti yaga rihuinni ximodo laa. ^F5 Naa nga Hombre Biseenda Dios ne zuni perdonar be cani gucaa lú naa, peru cani gucaa lú Espíritu Santu la? qué zuni perdonar be laaca', nin ora nabani ca nin ora ma guti ca'. Pur ni guni binni zahuinni tu laa !E; Ne gabe ca' laatu, zuni perdonar Dios cani ruchee, ne cani riguu dí, peru qué ziuu dxi guni perdonar be cani gusaca Espíritu Santu binidxaba'. uDc Tu cadi nuu pur naa la? cucaa lú naa, ne tu cadi cayacané naa gapa xpinne la? cabee laacabe de naa. C+ Zanda xa chi ndana cabe ralidxi ti hombre ni nadipa' pa ca'ru iliibi. Peru ora ma liibi be la? óraque huaxa zanda cuana cabe ni napa be. yBk Peru naa la? ribee ca binidxaba purti napa Espíritu sti Dios ne zacá rihuinni ma cayuni mandar Dios lade tu. 1A[ Pa naa ribee ca binidxaba purti nuaa nia Beelzebú casi na tu ca la? laga ca xiiñi tu ya', tu pur ribee ca ca binidxaba'. Lagabi laacabe iní' cabe ximodo nga laani. S@ Nga runi pa ma cadinde saa ca xpinni binidxaba la? qué zandaa initilú. C? Peru nanna be xi caní' ique ca', para rabi be laaca': ―Intiica gobiernu ni tinde saa la? zanitilú. Ne zaqueca intiica guidxi o intiica familia ni tinde saa la? laca zanitilú. >1 Peru ora bina diaga ca fariseu ni caní' cabe la? na ca': ―Randa ribee be binidxaba purti nuu né be Beelzebú, xaíque sti ca binidxaba'. =  Bidxagayaa irá binni ni nuu raqué, ne na ca': ―Nagana pa cadi ndi nga ni na cabe gueeda de lade familia sti rey David que. 0<Y Oraque bedané cabe ti hombre ra nuu be udxite binidxaba ique ne ma nacheepa lú ne qué randa riní'. Para bisianda be laa, ne óraque ma gunda biiya ne uní'. k;O Ne zacá lú ca binni ni cadi za de Israel
ulá be laaca'. Na cabe nuu né Jesús binidxaba' : Qué zusaba chaahui be cani ziyaba,
cani ruluí' ti gueere ni ma caluuza,
ne qué zadinde né be cani ruluí' ti mecha
ni ma qué ganda gudii biaani'.Peru qué ziaana dxí xhiiña be dede gu'ya be gaca ni jneza ndaani guidxilayú. l9Q Qué zucaa lú be ne qué zucaa be ridxi,
ne iruti zuna diaga caní' xhaata be lu calle. M8 Ndi nga ni gulié para guni xhiiña'
ne laabe nga nadxiee' ne ni rusieche ladxiduá'.Zudiee Espíritu stinne laabe
ne zusiidi be dede cani cadi za de Israel ximodo rune mandar. `79 Ne zacá guca ni ti iree ni modo uní' profeta Isaías dxi bizeete de laabe, na: 76i Ne biinda be lú ca' cadi uzeete ca tu laabe. 5{ Peru ma nanna be xi chi guni ca', para bixele be de raqué, ne yenanda stale binni laabe para bisianda be laaca'. o4W Para biree ca fariseu yení' stiidxa ca ximodo zanda guuti ca laabe. Ra uca ni bicaa profeta Isaías 3) Para rabi be hombre ni nabidxi ti chu ná que: ―Bisigaa nou'. Ne ora bisigaa ná hombre que la? bianda ni ne guca ni casi sti chu que. 2% Ñee cadi jma risaca hombre que dendxu la? Jma pue, ne zacá rihuinni cadi cuchee né cabe ley pa gacané cabe binni dxi enda riziila'dxi'. ,1Q Para rabi be laaca': ―Pa ñapa tobi de laatu ti dendxu' ne ñaba me ndaani ti barranca dxi enda riziila'dxi', ñee qué niguu ná laame ne nibee laame la? d0A Ne nuu ti hombre raqué nabidxi ti chu ná'. Para gunaba diidxa caadxi binni ni nuu ra yu'du que Jesús pa jneza gusianda cabe binni dxi enda riziila'dxi'. Uní' ca zaqué peru para gapa si ca xi pur cu' ca xqueja be. A/} Biree Jesús de raqué biuu ndaani yu'du stícabe. . Naa nga Hombre Biseenda Dios ne zanda gabe binni xii nga jneza guni dxi enda riziila'dxi'. Tobi hombre nabidxi ti chu ná' u-c Nuu ra cá lu Xqui'chi Dios ra na: “Jma racaladxe guiá tu binni que guedané tu ni usiga'de tu naa.” Yanna rabe laatu, pa ñene tu xi na ca diidxa ca la? ma qué nudxiiba tu donda ique ca discípulu stinne, purti cadi cuchee ca'. ^,5 Gabe ca' laatu, ma nuaa lade tu ne jma risaca que yu'du que né cani nuu ndaani ni. 8+i O laca qué huayuunda tu ra cá lu ley sti Moisés xi runi ca sacerdote ni nuu ndaani yu'du ro' la? laca qué rapa ca dxi enda riziila'dxi peru qué rigui'ba donda ique ca'. %*C Biuu be ndaani yu'du sti Dios ne gudó be ca pan ni ma uyuu ndaaya' ni nexhe cadi go cabe, nin laabe nin cani nuu né laabe que, sínuque ca sacerdote si. )w Para na Jesús rabi laaca': ―Ñee qué huayuunda tu ra cá xi bi'ni David dxi candaana, laa né ca xpinni la? *(M Ora bi'ya caadxi fariseu ni cayuni ca discípulu que la? na ca rabi ca Jesús: ―Biaa ca xpinni lu', cayuni ca ni cadi jneza guni binni dxi enda riziila'dxi'. 4' c Qué nindaa de ngue, ti dxi enda riziila'dxi zidi'di Jesús ne ca discípulu sti ndaani ti ñaa. Nabé ma candaana ca discípulu que para bizulú undadi ca zee gudó ca'. ;&o Laudxiiba ayubu stinne xa yanni tu purti nasisi ni, cadi nanaa ni casi ni nua tu ca. Laudii lugar usiide laatu purti qué zaca nia laatu naduxhu' ne qué zadinde nia laatu. % c$? Latá' ra nuaa irá ni ma bidxaga de cuyubi modo guia ladxidó', cani ma qué ganda guni irá ni rucaa cabe laa guni, purti para laa ruluí' naguixhe cabe ti ayubu xa yanni. Latá' ra nuaa', zaziila'dxi ladxidó' to. g#G Oraque rabi be ca binni que: ―Ma gudixhe Bixhoze irá xixé cosa ladxi naya'. Naa nga Xiiñi be ne iruti runibiá' naa jma que laabe, ne zaqueca iruti runibiá' laabe jma que naa ne cani racaladxe gunibiá' laabe. D" Ne zacá cayuni lu ni purti zacá guyuula'dxi lu gaca ni. ! Oraque uní' né Jesús Dios, na: ―Bixhoze', lii nga runi mandar lu ibá' ne guidxilayú. Rudiee diuxquixe lii purti cucaachi lu ni cayuni lu ri' para cadi guiene cani nuu xpiaani ne cani na riene, peru culuí' lu ni cani zeda gaca casi ba'du'.   Peru gabe ca' laatu, dxi cuidxi Dios cuenta binni guidxilayú la? jma zusaba ná laatu que ca binni de Sodoma. Latá' irá ni ma bidxaga   Ne laatu, binni Capernaum ca', laatu cabeza tu usisaca Dios laatu, peru jma pe nagueenda guseenda be laatu ra nuu binidxaba'. Purti pa ñaca ñuuya binni Sodoma ca milagru ni ma biiya tu ca la? ma nusaana ca de nuchee ca' ne ma qué nunitilú Dios laaca'. w Gabe ca' laatu, dxi cuidxi Dios cuenta binni guidxilayú la? jma zusaba ná laatu que ca binni de Tiro ne de Sidón. hI Na be rabi be laaca': ―Laguuya gá laatu, binni Corazín ne binni Betsaida, purti nabé huahuinni enda nandxó' sti Dios lade tu, peru naguidxi ru ladxidó' to. Pa ñaca nizaya ñune milagru ndaani guidxi Tiro ne ndaani guidxi Sidón bia' ma bine ndaani xquidxi tu ca la? biaa padxí ma ninaba ca perdón ne ñuu ca triste pur irá ni huachee ca'. 'G Oraque bizulú Jesús gudinde né ca binni de ca guidxi ra jma uzá, purti qué niná ca ninaba ca perdón Dios neca biiya ca irá milagru ni bi'ni be. #? Yanna ma benda lade cabe. Naa nga Hombre Biseenda Dios, ne ruuya cabe rahua ne ree', ne ma na cabe nalaya ne binigüé' naa, ne ridxaaga ca malu ni ruquixe impuestu ne cani qué rulabi ley. Peru casi na dichu que: “Pur ni runi binni rihuinni tu laa.” Ca guidxi chi guiaba ná' { Zacá ca runi ca binni ri', purti beeda Juan, ne biiya cabe qué ño ne qué ñe', para na cabe nuu né be binidxaba'. xi “Bixhidxi du saa peru qué niná tu nuyaa tu, ne bixhidxi du son gue'tu ne laca qué niná tu ñuuna tu.” w Tu zanda gusaca ca binni nuu yanna ri'. Rusaca laacabe casi xcuidi ni ribí luguiaa ne rucaa ridxi xcompañeru: /Y Tu racala'dxi guiene la? gucaa diaga. jM Ne pa na tu guiene tu ca diidxa ri la? ziene tu Juan nga Elías ni uní' ca profeta que gueeda. w Ma xadxí uní' ca profeta ne laca cá ni lu ley sti Moisés zadxiña dxi gu'ya binni gaca irá ni cayaca yanna ri'. B} Dede dxi beeda Juan ma cadale xpinni Dios ndaani guidxilayú, ne cayuuya ca stale enda nandxó' stibe, peru laca stale tu racala'dxi gaca xpinni be peru modo na, cadi modo na be. 3_ De lade irá binni, qué huaree tobi jma nandxó' que Juan Bautista, peru nuu tu jma nandxó' que laabe ne nga nga tutiica guiuu lade ca xpinni Dios, neca huaxié' laa. |q De laabe nga ruzeete Xqui'chi Dios ra na:Zuseenda ti xpinne sa niru lú lu' para guni chaahui neza tidi lu'. Y+ Tu pe nga yeguuya tu ya'. Ti profeta la? Nga nga laani, ne jma que ti profeta. ! Pa cadi nga la? tuu nga yeguuya tu. Ñee yeguuya tu ti hombre zuchaahui la? Co' nja', purti ni zuchaahui zadxela tu laa ndaani lidxi rey. nU Biree si cani biseenda Juan que, bizulú Jesús bizeete laabe lú ca binni que, ne na rabi laacabe: ―Tuu nga yeguuya tu ndaani gui'xhi chiqué. Ñee yeguuya tu tobi ni ruluí' ti gueere lase ni runiibi bi laa ladu na la? 2_ Dichoso cani guni cre Dios biseenda naa. V % Lagüí' né laabe ma riná cani nacheepa lú, ma rizá cani nachiita ñee, ma bianda cani gupa lepra, ma runa diaga ca diaga cuaata', ne ma bibani cani ma guti, ne ma cayuna diaga ca pobre stiidxa Dios. a ; Para rabi be laaca': ―Lachitidxi Juan irá ni cayuuya tu ne ni cayuna diaga tu. w g Ne ora yendá ca ra nuu be, na ca rabi ca laabe: ―Na Juan pa lii nga ni nexhe gueeda o pa zabeza du stobi. y k De ra yeguyoo Juan Bautista gunna de irá ni cayuni Cristu, para biseenda chupa discípulu sti ra nuu be.   7 Ne biluxe gudxi si Jesús ca discípulu que xi naquiiñe guni ca la? biree de raqué ze', ziusiidi ne zigüí stiidxa Dios ndaani xquidxi irá cabe. #? *Tutiica uchagalú tobi de ca xpinne ni jma nahuiini ri' ne gudii laabe neca ti vasu nisa purti xpinne laabe la? qué ziaana sin qué quixe Dios laa. )Pa nuu tuuxa uchagalú ni canayuí' stiidxa Dios purti Dios biseenda laa la? bia'ca quixe Dios ni canayuí' stiidxa que la? bia' queca quixe laabe. Ne pa nuu tobi ni ruchagalú tutiica ni nacha'hui la? bia'ca quixe Dios ni nacha'hui que la? bia' queca quixe laabe. q[ (Tu uchagalú laatu la? casi ñaca nicaa naa, ne tu icaa naa la? casi ñaca nicaa ni biseenda naa. %C 'Ni guyubi ilá xpida ndaani guidxilayú la? zuniti ni ibá', peru ni guniti xpida pur naa guidxilayú la? zadxela ni ibá'. Tu irá guiaxa lu xhiiña Dios T! &Ne tu qué na gacaná ra gueda nanda naa la? qué zaquiiñe para xpinne'. 7 %Tu jma nadxii bixhoze o jñaa que naa la? qué zaquiiñe para xpinne', ne zaqueca tu jma nadxii xiiñi que naa la? qué zaquiiñe para xpinne'. :o $Ne ca binni lidxi pe hombre zaca nanala'dxi laa. ^5 #Purti zeda ndaa saa hombre ne bixhoze, ne badu dxaapa ne jñaa, ne gunaa ne suegra.  "Cadi zácaxa tu zeda gune binni guidxilayú tobi si, purti cadi nga zeda gune sínuque casi ñaca zedaniá ti espada. + !Peru ni qué ná iní' pa xpinne laa nezalú binni la? laca qué zanié pa xpinne laa nezalú Bixhoze ni nuu ibá'. Beda ndaa saa Jesús binni o~W Tutiica iní' xpinne laa nezalú binni la? laca zanié xpinne laa nezalú Bixhoze ni nuu ibá'. r}] Nga runi cadi idxibi tu, purti jma risaca tu que ca mani huiini'. Ni qué rituí lú gaca xpinni Cristu 9|m Zaqueca ma bigaba be irá xixé guicha ique tu. {/ Laaca tu nanna tu ridoo chupa mani huiini pur chupa domi', peru neca qué risaca came, qué ziaba si tobi de laacame layú pa qué na Dios. z% Ne cadi idxibi tu cani ruuti cuerpu si, purti qué zanda guuti cabe alma, sínuque laidxibi ni zanda unitilú alma ne cuerpu ndaani gabiá. y Ni gabe laatu naga'chi', laatu lainí' ni nezalú binni, ne ni usiide laatu xa diaga si tu la? laqui'ba ique yoo ne lainí' ni reciu. x Nga runi cadi idxibi tu laacabe, purti ziuu dxi ihuinni irá ni ye'gu lú yanna, ne zaqueca ziuu dxi ganna binni irá ni ga'chi'. ]w3 Nga runi cadi quiche ruaa ni caziidi pa guni cabe laa ni runi ca cabe maistru sti'. Pa gabi cabe xpixuaana ti yoo binidxaba la? irá cani nuu né laa ndaani yoo que laca zabi cabe ni laa. Tu naquiiñe idxibi nu lvQ Qué risaca ni caziidi jma que maistru sti', ne zaqueca qué risaca mozo jma que xpixuaana'. =us Pa iladxi cabe laatu ndaani ti guidxi la? laché sti guidxi purti gabe ca' laatu neca guni tu zacá, ca'ru iluxe tidi tu irá guidxi sti Israel dxi ibigueta Hombre Biseenda Dios. wtg Zaca nanala'dxi cabe laatu purti xpinne laatu. Peru cani qué ixhacala'dxi dede dxi iluxe irá ni la? zalá. 5sc Zadxiña dxi neca bi'chi cabe zuluí' cabe para gati', ne zaqueca zuluí' bixhoze cabe laacabe, ne laca ziuu tu guiasa luguiá bixhoze ne guluí' bixhoze para gati'. nrU purti cadi laadi tu chi iní' tu sínuque Espíritu sti Bixhoze tu ni nuu ibá' nga che de ruaa tu. 1q[ Ne ora uchiña cabe laatu raqué la? cadi chu' tu xizaa xi iní' tu nezalú cabe o xi gabi tu laacabe. Purti ora ma zuhuaa tu nezalú cabe la? zadxela tu xi iní' tu, p+ Zuchiña cabe laatu ra nuu ca gobernador ne ra nuu rey purti xpinne laatu, ne zacá laca zanda güi tu stiidxa nezalú cani cadi za de Israel. o Laguuya gá laatu ne ca binni que purti ziné ca laatu ra nuu ca justicia stica ni nuu ndaani yu'du ne zaguiñe ca laatu raqué. n/ Cuseenda laatu casi ñaca nuseenda dendxu lade gueu'. Nga runi lagataná casi nexhená beenda'. Peru laca lagaca nadó' casi nadó' paloma. +mO Ne gabe ca' laatu, dxi cuidxi Dios cuenta binni guidxilayú la? jma pe zusaba ná be ca binni guidxi que, que ca binni Sodoma ne Gomorra. Zadi'di cabe ra nagana ^l5 Pa nuu paxaraa qué na cabe guiaana tu, ne qué na cabe gucaa diaga cabe laatu la? laguiree de ra yoo que, o de guidxi que, ne ora ma chi iree tu de raqué la? laquibi ñee tu, ti cadi chiné tu nin yu stícabe. ,kQ Ne ora ma nuu tu raqué, lacuu ndaaya yoo que, ne pa aca cabe nacha'hui ne laatu la? ziaana ndaaya stitu ndaani yoo que, peru pa co' la? zabigueta ni luguiá tu. 6jg Ne ora guiuu tu ralidxi cabe, laugapa diuxi. 0iY Ne guidxi tiica chu' tu, pa guidxi huiini o pa guidxi ro', lainaba diidxa ralidxi tuuxa ni nacha'hui', ne laguiaana ralidxi be de ora ma ixele tu de guidxi que. =hs ne cadi chiné tu ra idxá ni iquiiñe tu ladu ze tu, nin chiné tu chupa muda lari, nin chupa par guela guidi, nin bastón, purti naquiiñe udii cabe ni go ni canayuni dxiiña'. 8gk Cadi chiné tu oro, nin plata, nin cobre, Zf- Lausianda cani napa lepra ne xcaadxi enda huará, ne lausibani cani ma guti, ne lacuee ca binidxaba ni riguite binni. Qué niguixe tu saca gudixhe irá ndi lu ná tu guni tu. Yanna laguni cani sin guiaxa tu. >ew Ne lagabi laaca ma zeda dxiña dxi guni mandar Dios. Ld Laché ra nuu cani za de Israel, cani ruluí' dendxu ni cananiti. +cO Biseenda be idubi doce que, peru ora ma chi iree ca', na be rabi be laaca': ―Cadi che tu ra nuu cani cadi judíu, ne cadi guiuu tu xquidxi ca samaritanu. b ne Simón ni guyuu lade ca cananista chiqué, ne Judas Iscariote ni bitoo Jesús que. Ra yegüí ca apóstol stiidxa Dios a% Raqué ma nanda Felipe, ne Bartolomé, ne Tomás ne Mateu ni biquixe impuestu chiqué, ne Jacobo xiiñi Alfeu, ne Lebeu ni rabi cabe Tadeu, `9 Ndi nga lá doce apóstol que: primé ca Simón, ni rabi cabe Pedru, ne Andrés bi'chi', raqué ma nanda Jacobo xiiñi Zebedeu, ne Juan bi'chi'. 2_ _ Oraque guridxi be doce discípulu stibe que ne gudixhe be irá ndi ladxi ná ca': cuee ca binidxaba ni riguite ique binni, ne gusianda ca intiica enda huará ne yuuba'. a^; &Yanna lainaba lu Dios useenda stale tu guni dxiiña ca, ti laabe nga xpixuaana ni.z]m %Para rabi be ca discípulu stibe: ―Ma stale binni cabeza si ucaa diaga stiidxa Dios. Tu güi ni nga huaxié'. \9 $Ora bi'ya be irá ca binni que la? biá be laaca', purti qué ganna ca xi guni ca ne iruti cayaca né laaca'. Nuu ca casi dendxu ni qué gapa pastor. d[A #Ne guzá Jesús irá guidxi ro' ne irá guidxi huiini', canausiidi ndaani ca yu'du', ne canayuí' né laacabe ximodo runi mandar Dios ca xpinni, ne canausianda irá enda huará ne irá yuuba ni napa ca binni que. %ZC "Peru ca fariseu na ca': ―Nuu né be xaíque sti binidxaba', nga runi randa ribee be ca binidxaba ni riguite ique binni. Modo biá Jesús irá binni GY !Peru casi gulee Jesús binidxaba que la? uní' be. Ne nabé bidxagayaa irá binni ni nuu raqué ne na ca': ―Qué huayuu dxi ihuinni cosa sicarí lade ca xpinni Israel, pa cadi yanna ru'. X Nécati ziree cani bianda que, biuu xcaadxi binni, né ca ti hombre ni qué randa riní' purti riguite binidxaba ique. fWE Peru laaca laga bicheeche ca stiidxa be idubi naca guidxi que. Bisiní' Jesús ti mudu ZV- Ne oraqueca bixele lú ca', ne biinda ca be lú ca cadi gabi ca ni iruti'. nUU Oraque guda'na be lú ca ne na be: ―Pa dxandí runi cre tu zanda gune ni la? zusianda laatu. 8Ti Oraque biuu be ndaani ti yoo ne beeda cani nacheepa lú que ra nuu be. Para rabi be laaca': ―Ñee runi cre tu zanda gusianda laatu la? ―Runi cre du, Señor, na ca'. S De raqué biree be ze be, ne yenanda chupa ni nacheepa lú laabe, bicaa ca ridxi na ca': ―Xiiñi David, biá laadu. R Ne bireeche ni bi'ni be que idubi naca guidxi que ne xcaadxi guidxi ni nuu gaxha de raqué. Bianda chupa ni nacheepa lú iQK Biree si ca binni que fuera biuu be ndaani yoo, ne gunaaze be ná dxapa huiini que para biasa. P! Para na be rabi be laaca': ―Laguiree, purti cadi guti di dxapa huiini ri', sínuque nisiaasi si. Ne óraque bixidxi ca binni que laabe. O Ora bedandá be ralidxi xaíque que, biiya be ma nuu músicu cuxhidxi son gue'tu ne rí jma binni raqué cayuni ruidu. 7Ng Ne ora guda'na gunaa que xhaba be la? bidxigueta lú be, biiya dxí be laa ne na be: ―Cadi idxibi lu, xiiñe'. Bianda lu purti bini cre lu'. Ne oraqueca bianda gunaa que. 1M] purti na neca xhaba si be cana, zianda. L Ne ra zidi'di be que biree ti gunaa ma napa doce añu de caxii rini, bidxiña neza deche be ne guda'na ñee lari ni nacu be, HK  Para biasa né be ca discípulu stibe, zinanda cabe laa. 9Jk Caní' ru Jesús ora biuu ti hombre naca xaíque sti yu'du', bizuxibi xañee be ne na: ―Nagasi du' guti xiiñe', peru pa che lu quixhe ná lu luguiá be la? zabani be. I% Laca qué rigaa cabe vinu cubi ndaani guidi yooxho' purti nireza guidi que, ne nixii vinu ne niniti guidi que. Peru ni runi cabe la? rigaa cabe vinu cubi ndaani guidi cubi ne óraque nin tobi nin stobi qué zaniti. Ra bisibani Jesús xiiñi Jairu ne bisianda ti gunaa _~`~}||{zQyyyRxNww7vvuuEtt\ssorr_rq|q'pponnmmlll kkJjjiihhjhgffeedcccbb a`_h^w]]|]@\\0[[WZYXWWWVVUUTySSRR=QQKPyOO;N$MLLLKKdJJ,IIHHGbFFFHEEDCCqBB`BA=@@ ?>==?<;;99^988476}5433-22'11*00/..+--A,,D++<**\))7((k''u&&'%%{$$*##."! h($maMSjcb9+5|i B  w ]:9@)Bv!Para na ca': ―Señor, racala'dxi du ixele lú du. su_ Para bizuhuaa dxí Jesús ne guridxi laaca', ne na rabi laaca': ―Xi racaladxi tu gune para laatu. t3Oraque udinde né ca binni que laaca para nigani ca', peru laga jma rusi reciu bicaa ca ridxi ne na ca': ―Señor, Xiiñi David, biá laadu. 0sYNe ruaa neza ra zidi'di cabe que zuba chupa hombre nacheepa lú. Ne ora gunna ca zidi'di be raqué la? bicaa ca ridxi ne na ca': ―Señor, Xiiñi David, biá laadu. BrOra biree cabe de Jericó, yenanda jma binni laabe. Eqcasi huayune lade tu. Naa nga Hombre Biseenda Dios ne benda cadi para gacané cabe naa, sínuque para gacaniá laacabe ne para udiee xpida para ilá stale binni. Bianda chupa lú cheepa' 5peNe zaqueca guni tutiica gacala'dxi sa niru, }osPeru laatu cadi guni tu zacá lade tu, sínuque tu gacala'dxi isaca jma la? napa xidé gaca casi jmozo ca xcaadxi. an;Peru guridxi Jesús laacabe ne na rabi laacabe: ―Nanna tu modo sti cani runi mandar ndaani guidxilayú, runi stica irá binni ni runi mandar ca'. Ne zaqueca ca hombre ni risaca, riula'dxi ca guni binni ni na ca'. dmANe ora bina diaga xhii discípulu que de ni guca que la? bidxiichi né ca xhupa que. Ul#Oraque na be: ―Dxandí zacaná tu ne zadi'di tu casi chi tide', peru para cui tu cuee ladu derechu ne ladu biga la? cadi nexhe ni lu naya para gudiee', purti maca gudixhe Bixhoze tuu nga icaa ni. 2k]Peru na be rabi be ca xiiñi gunaa que: ―Qué ganna tu xi canaba tu. Ñee zanda gacaná tu casi chi gaca na'ya', ne tidi tu ni chi tide ri la? ―Zanda, na ca'. DjPara na be rabi be laa: ―Xi racala'dxu gune'. Oraque na gunaa que: ―Xiñee qué cueeu ti orde cui iropa xiiñe ri cue' lu dxi guni mandar lu', tobi ladu derechu ne stobi ladu biga'. i!Oraque bidxiña né xheela Zebedeu iropa xiiñi ra nuu Jesús, ne bizuxibi xañee Jesús ne na rabi laabe pa zuni be xiixa para laa. Ih Zutiidi ca naa lu ná cani cadi judíu para guxidxi ca ngue de naa ne quiñe ca naa ne ucaa ca naa lu cruz, peru raguionna gubidxa ziasa de lade gue'tu'. Ra uyé xheela Zebedeu ra nuu Jesús 1g[―Laguuya', mayaca guiu' nu Jerusalén, ne raqué inaaze ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley naa, ne zanaba ca gate'. Naa nga Hombre Biseenda Dios. fTi dxi ze Jesús neza Jerusalén, ucuaa idubi doce discípulu sti' ne biree chu ne laacabe ti ladu, ne na rabi laacabe: Ie Zacá nga laani, stale de cani biaana atrá zazá niru, ne zaqueca stale de cani za niru, ziaana atrá. Ne stale tu raca invitar, peru huaxié' tu zanda guiuu. Ra bigueta bizeete Jesús zati pdYÑee qué zanda gune nia stinne ni racaladxe la? o cadxiichi tu tisi guca nacha'hui ne laacabe la?” Tc!Ucuaa stiu' ne uyé. De naa pia' beeda ni bidiee laacabe bia' bidiee lii. by Para na be rabi be tobi de laaca': “Xhamigua', qué niguite dia' lii. Ñee cadi biaana nia lii icoou ti denariu la? a Ne na ca': “Ca ndi ti hora si bi'ni ca dxiiña ne gudixe lu laaca bia' ca gudixe lu laadu, laa nda du bidxuí du idubi dxi.” J`  Ne ora bi'ya ca bia' queca ucuaa ca la? bidxiichi né ca laabe. m_S Ne ora beeda cani uyé siadó' que, zácaxa ca nicaa ca jma stale, peru laca bia' queca ucuaa ca'. [^/ Ne ora bidxiña cani uyé bia' las cincu que, ucuaa ca ti denariu cada tobi ca'. 1][Huaxhinni que na be rabi be ni rapa xpidxichi be: “Guridxi cani cayuni dxiiña ca ne gudixe laaca'. Bizulú né cani biuu últimu ne biluxe né cani biuu primé.” \/Para na ca': “Purti iruti nudii dxiiña laadu.” Para na be: “Lachiguni dxiiña lu layú stinne', ne zaguixe laatu bia' jneza guiaxa tu.” ['Biree ru be sti tiru bia' las cincu ne bidxela be xcaadxi zuhuaa, gasti cayuni. Para na be rabi be laaca': “Xiñee idubi dxi nuu si tu.” |ZqBiree be sti tiru bia' galaa dxi ne sti tiru bia' las tres, ne casi bi'ni be primé que zaqueca bi'ni be óraque. YPara rabi be laaca': “Napa dxiiña guni tu ne zaguixe laatu bia' jneza guiaxa tu.” Para biree ca ze ca' ziguni ca xhiiña be. cX?Dxi queca biree be uyé be galahui bia' las nueve, biiya be zuhuaa caadxi, gasti cayuni. WwNe biaana né be caadxi ni bidxela be óraque quixe be laaca ti denariu ti dxi. Para biree ca ziguni ca dxiiña que. V Modo runi mandar Dios xpinni zeda gaca casi ti hombre, xpixuaana ti layú. Siadó' ro' biree ziyubi tu guni dxiiña lu jlayú. eUCPeru stale de cani za niru ziaana atrá ne zaqueca stale de cani za atrá, zazá niru.=TsNe tutiica gusaana lidxi o bi'chi o biza'na o bixhoze o jñaa o xheela o xiiñi o xquidxi pur naa la? zacaa ti gayuaa tantu de ni bisaana que, ne zapa enda nabani ni qué zaluxe. }SsPara na be rabi be laaca': ―Chi tidxe ca' ndi laatu: dxi guzulú guidxilayú cubi ne guseenda Dios naa cue casi rey la? dxi que laca zudiee laatu ra cui tu para guni mandar tu cani za de idubi doce xiiñi Israel, purti uzá né tu naa. xRiOraque na Pedru rabi laabe: ―Laadu ya', xi zacaa du, ma bisaana du irá xixé ne ma beda nanda du lii. Q Biiya dxí Jesús laacabe ne na rabi laacabe: ―Nabé nagana ndi para binni guidxilayú peru para Dios gasti ni nagana. dPANabé bidxagayaa ca discípulu ni uní' Jesús que, ne na ca': ―Tu zanda ilá pue. OwNe chi tidxe ni laatu sti tiru. Jma qué igana chu' ti camellu xa'na ti aguxa' que chu' ti ricu lade ca xpinni Dios. }NsOraque na Jesús rabi ca discípulu: ―Gabe ca' laatu, nabé nagana zaca para ricu chu' lade ca xpinni Dios. wMgNe ora bina diaga be xi na Jesús la? uyuu yuuba ladxidó' be ne biree be ze be purti nabé ricu laabe. 4LaPara na Jesús rabi laabe: ―Pa qué racala'dxu usiaadxa lu nin caadxi la? yeutoo ni napu', ne bidii ni ca pobre ne zapu stale ni risaca ibá'. Oraque dananda naa. YK+Para na be: ―Irá nga huayune dede dxi nahuiine'. Yanna xi ru riaadxa'. QJGunaxhii bixho'zo ne jñoou', ne gunaxhii stobi cásica nadxii lu lii. 4IaOraque na be: ―Uná mandamientu. Para na Jesús rabi laabe: ―Cadi guuti lu binni, cadi chu' neu ni cadi xheelu', cadi cuana lu', cadi cueeu falsu luguiá stobi. 3H_Para na Jesús rabi laabe: ―Xiñee gudxi lu naa zacá. Iruti ru nacha'hui jma que tobi lucha Dios. Pa racala'dxu gapu enda nabani la? bi'ni ni na ca mandamientu. GBidxiña ti hombre ra nuu Jesús ne na: ―Maistru cha'hui', xi enda nacha'hui naquiiñe gune para gapa enda nabani ni qué zaluxe. jFMNe óraque gudixhe ná Jesús ique ca ba'du que, ne biree ze'. Ra uní' né ti ricu Jesús 6EePeru óraque na Jesús rabi laaca': ―Cadi ucueeza tu ca ba'du ca, zaa gueeda cabe ra nuaa', purti stícabe irá ni napa Dios ladxi ná', laacabe ne irá casi laacabe ca. =Ds Oraque bedané cabe caadxi ba'du ra nuu Jesús para quixhe ná luguiá ca' ne iní' né Dios pur laaca'. Ne ora bi'ya ca discípulu que zeeda cabe la? udinde né ca laacabe. CC Purti nuu hombre riale maca para cadi ichaganá', ne nuu xcaadxi ni nuu pe tu runi ni laa para cadi ichaganá'. Peru laca nuu ni riale ni de laa si guiaana sin ichaganá', purti jma cá ique guni xhiiña Dios ni nuu ibá'. Cani zanda guiaana sin ichaganá la? cadi ichaganá'. Ra uluu Jesús ndaaya caadxi ba'du' {Bo Oraque na be rabi be laaca': ―Cadi irá zanda guiaana sin ichaganá', sínuque cani ma nexhe ni para laa. A Para na ca discípulu stibe rabi laabe: ―Pa zacá nou' guni hombre ne xheela la? jma nagueenda guiaana cabe sin ichaganá cabe. [@/ Peru naa rabe laatu, tutiica gaca divorciar né xheela ne ichaganá stobi, neca qué nuchee xheela la? ma enda rapa jnadxii ngue. Ne tu ichaganá ti gunaa ma guca divorciar né xheela la? laca zaqueca cayuni. %?CPara na be rabi be laaca': ―Purti naguidxi ladxidó' to, nga runi gudxi be laatu zaa ilaa né tu xheela tu, peru cadi zacá guca ni dxi bizulú ni. %>CPara na ca fariseu rabi laabe: ―Peru xiñee bisiidi Moisés laadu naquiiñe indisa du acta de divorcio ne óraque ma zaa ilaa né du xheela du ya'. =Ne zacá ma cadi chupa cabe sínuque tobi si laacabe. Pur nga runi ni ma bichaaga Dios la? ma cadi indaa binni guidxilayú. o<Wne na be: “Pur nga runi zusaana hombre bixhoze ne jñaa, ne zadxaaga xheela ne zaca ca tobi si.” ; Oraque rabi be laaca': ―Qué xa huayuunda tu ra cá xi bi'ni Dios dxi bizulú bizá' binni. Bizá' be hombre ne gunaa, A:{Oraque beeda caadxi fariseu ra nuu be, cuyubi ca modo usaba ca laabe pur ni iní' be. Para na ca rabi ca laabe: ―Ñee nou' jneza ilaa né cabe xheela cabe pur intiica cosa la? ?9yYenanda jma binni laabe ne raqué bisianda be laaca'. g8 IBiluxe si uní' Jesús ca diidxa ca, biree de Galilea uyé neza Judea cherica guiigu Jordán. 7#Zacaca zuni Bixhoze ni nuu ibá' laatu pa qué guni perdonar tu ca hermanu stitu ni uchee né laatu, de idubi ladxidó' to.76g"Ne pur ni bi'ni be que, bidxiichi né rey que laabe ne bitiidi laabe lu ná cani rapa ralidxi guiiba', ne na guiaana be raqué dede ora ma gudixe be irá ni nuzaabi be que. I5 !Yanna lii, qué ñanda ñá lu stobi ca casi bia'ya lii la?” &4E Para guridxi rey que laabe sti tiru, na rabi laabe: “Hombre ni qué iquiiñe'. Xiñee naa bine ni unaba lu naa, bine perdonar lii irá ni nuzaabi lu naa. ]33Ngue bi'ya ca xcaadxi xpinni rey que, biá ca hombre que ne yetidxi ca ni rey que. i2KPeru qué niná be, laga bidxiga be laa ndaani lidxi guiiba ne na be quixe si irá ni ti iree. _17Oraque bizuxibi ngue xañee be ne na: “Biá naa, uleza naa caadxi, ti quixe ni.” ?0wPeru casi pe biree be de raqué, bidxaaga be sti xpinni rey que, ne ngue nuzaabi laabe bia' ti gayuaa bexu, para biruuxha be ndaani yanni, rabi be laa: “Gudixe ni nuzaabu naa.” _/7Ne biá rey que laabe, bindaa laabe, ne ma qué nuquixe laabe ni nuzaabi be laa que. {.oOraque bizuxibi be xa ñee rey que, ne na be rabi be laa: “Señor, biá naa, uleza naa caadxi, ti quixe ni.” #-?Peru qué gapa ngue ni quixe ni, para na rey que idoo cabe, laabe ne xheela be ne ca xiiñi be, ne irá ni napa be, para quixe be ni nuzaabi be laa que. ^,5Ne casi bizulú be bisenda caa be laaca', bidxiña tobi ni nuzaabi laabe stale mil. +yNga runi modo runi mandar Dios xpinni zeda gaca casi ti rey ni gucala'dxi niguixe ca xpinni irá ni nuzaabi laa. v*ePara rabi be laa: ―Cadi gadxe si, sínuque setenta de gadxe. Sti hombre ni qué niná ñuni perdonar )#Oraque bidxiña Pedru ra nuu be ne na rabi laabe: ―Señor, panda tiru gune perdonar ti hermanu ni uchee ne naa. Ñee bia' gadxe la? N(Purti ra nuu chupa chonna ni cusisaca naa la? galaa de laaca nuaa'. '}Ne laca pa chu' chupa hermanu tobi si ndaani guidxilayú ne inaba ca xiixa lu Bixhoze ni nuu ibá' la? zudii ni laaca'. i&KGabe ca' laatu, tutiica guni perdonar irá ca hermanu rarí la? laca zaca perdonar ibá'. m%SNe pa qué na be chu' be razón la? gudxi ni irá ca hermanu. Ne pa nin zaqué qué na be icaa be stiidxa tu la? óraque ma cadi gapa tu laabe casi hermanu sínuque casi tobi ni qué runi cre Dios o casi cani ruquixe impuestu. }$sPeru pa qué na be icaa be stiidxa lu la? biyubi tobi o chupa chinéu ra nuu be ti guna diaga ca ngue xi bi'ni be. #)Pa uchee né ti hermanu lii la? yetidxi laabe xi bi'ni be, peru lii siou' ne laabe. Ne pa icaa be stiidxa lu la? ma guca neu laabe ngue. "{Zacaca qué racala'dxi Bixhoze tu ni nuu ibá' initi nin tobi de ca nahuiini ri'. Xi guni né binni cani uchee né laa u!c Ne ora ma bidxela be laame, ñee cadi jma ñeche né be laame que ca xcaadxi dendxu ni qué niniti que la? 2 ] Xi na tu de ndi ya': pa ñapa ti hombre ti gayuaa dendxu ne niniti tobi, ñee qué nusaana be noventa y nueve que ne ñaazi be gui'xhi niyubi be ni biniti que la? M Naa nga Hombre Biseenda Dios, ne benda para gula'ya cani cananiti. # Laguuya gá cadi udxii deche tu ca nahuiini ni runi cre naa ri', purti zuhuaa ca ángel ni rapa laacabe nezalú Bixhoze ni nuu ibá'.  Ne zaqueca pa nuu xiixa cayuuya lu' cuchiiña lii gu'nu ni cadi jneza la? bixele zitu de laani, purti cadi tan naná zaca para lii ixele lu de laani ne gapu enda nabani, bia' naná ñaca ni pa nicoou ni cayuuya lu ca, ne nilá lu lu bele. Cuentu sti dendxu biniti Pa nuu xiixa cuchiiña nou' lii guni lu ni cadi jneza, o ra cuchiiña ñeeu lii cheu' para chi ucheeu siou' la? bixele de laacani purti jma huaxié' naná zaca para lii ibani lu sin laacani, bia' naná gaca para lii gu'nu irá nga ne cheu' gabiá. Gapa gá si binni guidxilayú laa, purti pur ni runi ca' ruchee stobi. Qué ziaadxa tu guni zacá, peru gapa gá si ni guni ni que laa. Peru tutiica guni pur uchee tobi de cani deru zeda yuni cre naa la? gapa gá si laa, purti cadi tan naná ñaca para laa pa nundiibi cabe ti guiiche ro' yanni, ne nundaa cabe laa galaa nisadó', bia' nga naná ni gueeda luguiá pa guni pur uchee cabe. $ANe tutiica gacané tobi de cani nahuiini ru lu neza stinne', ne guni ni pur naa la? cásica ñaca ñacané naa. Pabiá' naxoo nuu ni guni pur uchee stobi pYNga runi tu qué udxiiba laca laa sínuque gaca casi ba'du ri la? laa jma risaca lade ca xpinni Dios. kOne na be: Gabe ca' laatu, pa qué gaca tu casi ba'du la? qué zanda chu' tu lade ca xpinni Dios. FPara guridxi be ti ba'du, bizuhuaa be galahui de laaca  Ca dxi queca bidxiña ca discípulu sti Jesús ra nuu, ne unaba diidxa ca laabe: ―Tuu nga jma risaca lade ca xpinni Dios. &EPeru neca cadi naquiiñe quixe xpinni rey la? zaguixe nu ni ti qué gapa cabe xi pur iní' cabe laanu. Yanna uyé uriá nisa ne bisaba anzuelu stiu'. Primé ca benda inaaze lu ulee, ne bixhele ruaa me. Zadxela lu ti moneda. Ucuaa ni, ne uyé ra nuu cabe, gudixe stiu' ne stinne'.wPara na be: ―Binni si ni zeeda de sti ladu. Para na Jesús rabi laabe: Entonce qué riguixe ca xpinni be pue. kOPara na be: ―Riguixe pue. Ne ora biuu be ndaani yoo ra ñabi be ni Jesús la? laga Jesús gudxi ni laabe. Na Jesús rabi laabe: ―Xi na lu ya', Simón. Tu ruquixe ti rey impuestu, ca xpinni la? o cani zeeda de sti guidxi. 9kOra yendá cabe ndaani guidxi Capernaum, beeda caadxi hombre ni ruquixe impuestu sti yu'du ro' ra nuu Pedru, ne unaba diidxa ca laabe pa riguixe xpixuaana cabe impuestu. .Une zuuti ca naa, peru zabane raguionna gubidxa. Ne ora bina diaga ca discípulu ni uní' be que la? nabé ucaná ladxidó' ca'. Ra udixe Jesús impuestu sti yu'du' Dxi canazá cabe neza Galilea, na Jesús rabi laacabe: ―Naa nga Hombre Biseenda Dios. Zutoo cabe naa lu binni guidxilayú, }sPeru binidxaba zacá la? qué riree ca pa qué iní' né binni Dios ne guiaana sin go. Bigueta bizeete Jesús zati  Para rabi be laaca': ―Ti huaxié' napa tu fe xa. Laucaa diaga chaahui ni chi tidxe laatu ri': Pa ñapa tu fe, neca bia' ti biidxi mostaza la? ñanda ñabi tu dani ri iree de ra nuu, che sti ladu, ne ñe ni, ne gasti qué ñaca nagana para laatu. ! ;Birá si binni que bireeche, beeda ca discípulu sti Jesús ra nuu, ne na ca rabi ca laa: ―Xiñee laadu qué ñanda nibee du binidxaba que pue.   Casi bidxiña hombre huiini que, udinde né Jesús binidxaba ni napa be que, para biree de laabe, ne oraqueca bianda be. A {Oraque na Jesús: ―Aque qué runi cre tu xa, binni ca', ne naguidxi ladxidó' to. Dede padxí naquiiñe guiaana nia laatu ne gune huantar laatu ya'. Latané laabe rarí yanna. [ /Ma bedaniá laabe ra nuu ca discípulu stiu' peru qué ñanda nusianda ca laabe. +―Señor, rinaba lii guiá lu xiiñe ri', purti rudii ataque laabe ne nabé racaná be. Stale tiru riaba be lu gui, o pacaa ndaani nisa. q[Ora yendá cabe ra nuu binni la? bidxiña ti hombre ra nuu be, bizuxibi xañee be, na rabi laabe: } Oraque ru biene ca discípulu cuzeete be Juan Bautista nga Elías. Ra bisianda Jesús ti hombre buiini napa ataque 5 Peru cayabe laatu, ma beeda Elías ne qué ñacabiá' cabe laa sínuque bi'ni cabe laa ni ucala'dxi cabe. Ne zacaca zuni cabe Hombre Biseenda Dios. jM Para rabi be laaca': ―Dxandí nexhe gueeda Elías primeru para quixhe chaahui irá cosa. + Oraque unaba diidxa ca discípulu stibe laabe, na ca': ―Xiñee na ca maistru de ley zeeda Elías ante gueeda ni nexhe guseenda Dios que ya'. !; Ne ora ziyete cabe de lu dani que, gudxi Jesús laacabe cueza cabe guiasa si Hombre Biseenda Dios de lade gue'tu ti iní' cabe ni biiya cabe que. Y+Para gundisa lú cabe ne ma qué ñuuya ru cabe iruti sínuque Jesús si. U#Oraque bidxiña Jesús ne uda'na laacabe, na: ―Laguiasa, cadi idxibi tu. c?Casi bina diaga ca discípulu ridxi que, biaba rilú ca layú ne nabé bidxibi ca'. 2~]Caní' ru Pedru, mala biseegu ti za laacabe. Nabé ruzaani za que, ne ucuá ti ridxi lade ni: ―Ndi nga Xiiñe ni nadxiee ne ni rusieche naa. Laucaa diaga laabe. 2}]Oraque na Pedru rabi laabe: Aque galán nuu nu rarí nja'. Pa racala'dxu la? zucui du chonna ranchu huiini', tobi para lii, ne stobi para Moisés ne stobi para Elías. >|wNe mala bihuinni caní' né Moisés ne Elías laabe. {Ne raqué mala biiya cabe ma adxé modo bihuinni Jesús purti bizaani lú casi ruzaani gubidxa, ne bihuinni xhaba be casi biaani'. z Gudi'di xhoopa gubidxa de ngue, yené Jesús Pedru ne Jacobo ne Juan bi'chi Jacobo, ne idapa si cabe uyé cabe lu ti dani soo. y Gabe ca' laatu, caadxi de cani nuu rarí' qué zati dede qué gu'ya guenda guidxilayú sti tiru, peru ma para gune ganar.(xINaa nga Hombre Biseenda Dios ne zadxiña dxi ibigueta nia enda nandxó' sti Bixhoze'. Zedaniá ca ángel stinne ne dxi ca nga quixe cada tobi bia' ni bi'ni'. wParaa iquiiñe ni binni pa guni ganar idubi guidxilayú peru guniti xhialma. O pagala zanda quixe binni saca ulá xhialma. \v1Purti tu gacala'dxi ulá xpida zuniti ni, peru tu guniti xpida pur naa la? zalá. u'Ne na be rabi be irá ca discípulu stibe: ―Tu gacala'dxi gaca xpinne la? gusiaanda laca laa, cadi lica guiá xpida, ne sa nanda naa. Bt}Peru óraque biiya dxí be Pedru ne na be: ―Biree de ra nuaa, binidxaba'. Qué gueda uchenda lu naa purti cadi de Dios di zeeda ni cá ique lu ca sínuque de binni guidxilayú. tsaOraque guridxi Pedru laabe ti ladu ne bizulú cayabi laabe: ―Dios gu'ya qué izaaca lu ni nou' ca. rDede óraque bizulú be bisiá be stiidxa be, rabi be ca discípulu stibe: ―Naquiiñe chaa Jerusalén ne zuniná ca xaíque sti guidxi naa raqué, laaca né ca maistru de ley ne ca xaíque sti ca sacerdote, dede zuuti ca naa, peru zabane ra guionna gubidxa. wqgNe óraque gudxi be ca discípulu stibe cadi gabi ca iruti pa laabe nga Cristu. Bizeete Jesús chi gati @pyZusaana ca llave sti ibá' ladxi ná lu', ne intiica cuee lu de gaca ndaani guidxilayú la? laca qué zaca ni ibá'. Ne intiica na lu gaca ndaani guidxilayú la? laca zaca ni ibá'. NoNe ma gulee la'ya lii Pedru, ne ni riní' lá lu ca la? “guie”. Ne lu guie ca chi ucué ti yu'du', ne yu'du ca nga, ca xpinne'. Ne gasti qué zanda uxhá ni, gueeda ni gueeda, neca enda guti. nPara na be: ―Dichoso lii, Simón, xiiñi Jonás, purti cadi binni guidxilayú bisiene nga lii, sínuque Bixhoze ni nuu ibá'. \m1Oraque na Simón Pedru rabi laabe: ―Lii nga Cristu, Xiiñi Dios ni nabani. Al}Para rabi be laaca': ―Laatu ya'. Tu rabi tu naa. kPara na ca rabi ca laabe: ―Nuu tu na Juan Bautista lii, ne nuu tu na Elías, ne xcaadxi na Jeremías o tobi de ca profeta. njU Dxi ma bedandá Jesús neza Cesarea de Filipo, na rabi ca discípulu sti': ―Tu na binni naa. si_ Ne óraque ru biene ca xi cayabi be laaca', purti cadi cuzeete be levadura sti pan pe' sínuque cuzeete be ni rusiidi ca fariseu ne ca saduceu, ne nga nga levadura ni cayabi be laaca guuya gá ca'. Ra uní' Pedru tuu nga Cristu h/ Xiñee qué ñanda ñene tu cadi cuzeete dia' de levadura sti pan pe' ora gudxe laatu lagapa laatu ne levadura sti ca fariseu ne sti ca saduceu. fgE Ñee laca ma biaanda laatu de gadxe pan ni gudó tapa mil que la? ne panda dxumi bitopa tu. f Ñee de yanna ca'ru guiene tu la? Ñee ma biaanda laatu de gaayu pan ni gudó gaayu mil que la? ne panda dxumi bitopa tu de ni biaana. &eEPeru nanna be xi caní' ca', para na be rabi be laaca': ―Hombre ca', xiñee nabé huaxié' napa tu fe naa. Xiñee nuu tu xizaa qué ñedané tu pan. PdOraque na ca': ―Cayabi be ndi laanu tisi qué ñedané nu pan. {coNe óraque pe rabi be laaca': ―Lagataná ne laguuya gá laatu ne ca levadura sti ca fariseu ne sti ca saduceu. `b9Ne ora yendá ca discípulu que cherica nisa, bedasilú laaca qué niné ca pan. gaGQué na tu guni tu ni na Dios sínuque ni na tu, ne yanna ma canaba tu udiee laatu ti seña, peru qué zacaa tu sti seña sínuque seña si sti profeta Jonás. Ne óraque biree be ze be. Ra udixhená Jesús ca discípulu |`qNe zaqueca pa gu'ya tu naxiñá ibá' siadó' la? óraque na tu: “Yanadxí ziaba nisa guie purti naxiñá ibá' ne nachuundu nuu.” Laatu riene tu xi na ca seña ni rihuinni ibá', peru ca seña ni cayuuya tu yanna ri', nga qué riene tu. *_MPeru laabe laga rabi be laaca': ―Ora ma chi guiaazi gubidxa ne gu'ya tu naxiñá ibá', óraque na tu: “Qué ziaba nisa guie ixí' purti naxiñá ibá'.” F^ Nuu be raqué bidxiña caadxi fariseu ne saduceu laabe, beda guuya si ca pa ñanda nusaba ca laabe. Para unaba ca laabe uluí' be laaca ti seña xaibá' ti ganna ca pa dxandí nandxó' be. ]w'Ne óraque gudxi be ca binni que ma zanda che ca', para udxi'ba be ndaani ti canuá dede yendá be neza Magdala.T\!&Bigaba bia' tapa mil hombre ni gudó dxi que, sin nigaba gunaa ne ba'du'. r[]%Gudó ca binni que dede bidxá ca', ne biaana ru jma nandahui dede bidxá gadxe dxumi de ni biaana que. Z'$Ne gucuaa be gadxe pan ne ca benda que, bidii be diuxquixe Dios ne gundaa be ni lú ca discípulu que, de laaca ma bidii ca ni ca binni que. 9Ym#Oraque gudxi be ca binni que cui ca layú. sX_"Oraque rabi be laaca': Panda ga pan napa tu ya'. Para na ca': Gadxe, ne chupa chonna benda huiini'. W{!Para na ca discípulu que rabi laabe: Peru ndaani gui'xhi ndi nuu nu. Paraa ndi chi ndee nu ni go irá binni ri'. mVS Oraque guridxi be ca discípulu stibe ne rabi be laaca': Caya'ya ca binni ri purti ma chonna gubidxa nuu né cabe naa ne qué gapa cabe ni go cabe. Qué na'ya guseenda laacabe sin go cabe, paxa ora gueda guiaba cabe neza. 8UiNabé bidxagayaa ca binni que ora bi'ya ca ma bianda irá ni bedané ca que. Cani qué ñanda niní' ma riní', ne cani qué ñanda nusigaa ná', ma rusigaa ná'. Cani qué ñanda nizá ma rizá, cani qué ñanda niná ma riná, ne irá xixé ca cusisaca ca Dios sti Israel. Ra biyaana Jesús tapa mil qT[Raqué zuba be bidxiña jma binni laabe, bedané ca cani nachiita ñee, ne cani nacheepa lú, ne cani qué riní', ne cani nachanga ná' o ñee, ne stale ru binni huará. Gudixhe ca binni que laaca xañee be ne bisianda be laaca'. nSUBiree Jesús de raqué, uzá uriá nisa Galilea que, ne de raqué udxi'ba lu ti dani ne gurí. &REPara na be rabi be laa: ―Rihuinni dxichi runi cre lu', zune ni canaba lu ca. Ne oraqueca bianda xiiñi gunaa que. Bisianda Jesús stale binni huará fQEOraque na: ―Nanna, Señor, peru laca ro bi'cu bigú ni riaba xa mexa sti xpixuaana'. hPIPara na be rabi be laa: ―Cadi jneza gaxha cabe pan xiiñi cabe para gudii cabe bi'cu'. rO]Peru óraque bidxiña gunaa que ra nuu be bizuxibi xañee be na rabi laabe: ―Señor, ucané naa. NwPara na be rabi be laaca': ―Ra nuu si cani za de Israel biseenda Bixhoze naa, purti cananiti ca casi dendxu'. M!Peru qué niní' be gasti'. Para biree ca discípulu, na rabi laabe: ―Gudxi laabe che be, purti zeda yuni be ridxi nanda be laanu. 'LGRaqué nuu be beda nanda ti gunaa de Canaán laabe, zeda yuni ridxi: ―Biá naa, Señor, xiiñi David, purti naaze binidxaba xiñe dxaapa ne cayuuti laabe. >KwDe raqué biree be uyé be neza Tiro ne Sidón. J3Zacá huaxa ruchee né cabe Dios, peru pa go cabe gueta sin qui'bi ná cabe la? nga cadi cuchee cabe. Ra unaba ti gunaa de Canaán guianda xiiñi' iIKPurti de ndaani ladxidó' cabe reeda ni cadi jneza ni cá ique cabe guni cabe: guuti cabe binni, o chu' né cabe ni cadi xheela cabe, gapa cabe jnadxii cabe, cuana cabe, indisa cabe falsu luguiá stobi, cu' dí cabe binni. nHUPeru irá ni riree de ruaa cabe, zeeda ni de ladxidó' cabe ne nga ni runi pur uchee né cabe Dios. eGCQué ganna tu pa irá ni chu' ndaani ruaa binni riaba ndaani', ne de raqué ridi'di ni la? BFOraque na be: ―Ñee nin laatu ca'ru guiene tu la? PEPara na Pedru rabi laabe: ―Bisiidi laadu ni uníu' numbá que. +DOZaa nuu cabe nacheepa lú cabe, peru racala'dxi cabe inaaze cabe ná stobi. Ne pa inaaze ti lú cheepa ná sti lú cheepa la? iropa ca ziaba ca ndaani barranca. fCE Para na be rabi be laaca': ―Irá yaga ni cadi Bixhoze bizuhuaa la? ziaaxha dede xcu. B Ratu si que bidxiña ca discípulu ra nuu be ne na ca rabi ca laabe: ―Ñee biiyu pabiá' naná biaba ni uníu' ca ca fariseu la? A% Cadi pur ni chu' ndaani ruaa binni nga guni pur uchee né Dios, sínuque pur ni riree de ndaani ruaa cabe nga runi pur uchee né cabe Dios. x@i Oraque guridxi Jesús irá binni nuu raqué ne na rabi laaca': ―Laucaa diaga ne laguiene chaahui ndi': X?) Pur gana si rusisaca cabe naa,
purti de laasi cabe riale ni rusiidi cabe. \>1Ca binni ri', nanaxhi ruaa ca ne naa,
peru ladxidó' ca nuu zitu de naa. t=aNanaxhi ruaa tu peru rusiguii si tu. Para laape tu nga ni uní' Dios de ruaa profeta Isaías, ra na: <Ne ma qué rulabi ru tu laaca', ne zacá pur ca costumbre ni zeda za lade tu la? napa tu stiidxa Dios casi xiixa de enda riguite. b;=Peru laatu rabi tu bixhoze tu ne jñaa tu: “Ni ñacaniá laatu ca, ma bidiee Dios.” :Purti ndi nga ni na Dios guni tu: ganaxhii tu bixhoze tu ne jñaa tu. Ne laca na, tutiica cu' dí bixhoze o jñaa la? naquiiñe gati'. x9iPara rabi be laaca': ―Laatu ya', xiñee cuchaa tu mandamientu sti Dios pur ca costumbre ni napa tu ca. 8―Xiñee cuchaa ca discípulu stiu' ca costumbre stinu pue, purti qué riguiibi ná ca ora go ca' casi bisaana ca bixhoze gola nu. y7 mTi dxi biree caadxi fariseu ne caadxi maistru de ley Jerusalén, uyé ca ra nuu Jesús, ne na ca rabi ca laabe: t6a$Dede gunaba cabe udii be lugar neca ñee xhaba si be cana ca', ne irá ni uda'na xhaba be que bianda.55#Ne casi gunna ca binni ni nuu raqué tu laabe la? bicheeche ca stiidxa be irá guidxi ni nuu neza que, ne bedané cabe irá binni huará ra nuu be. R4"Ne ora yendá cabe sti ladu que, biuu cabe ti lugar lá Genesaret. 3!Oraque bizuxibi ca xcaadxi ni nuu ndaani canuá que xañee be ne na ca': ―Dxandí pe Xiiñi Dios lii. Bisianda Jesús binni Genesaret J2  Ne casi udxi'ba cabe ndaani canuá que, biaana dxi bi que. 1Oraqueca bisigaa ná Jesús gundisa laabe ne na rabi laabe: ―Aque huaxié' fe napu xa. Xiñee bidxibi lu, hombre. 0Peru biiya si Pedru pabiá' reciu nuu bi que la? bidxibi ne bizulú biaazi', ne bicaa ti ridxi: ―Bilá naa, Señor. w/gPara na be rabi be laa: ―Gudá'. Oraque biete Pedru de ndaani canuá que zizá lu nisa, ze ra nuu be. p.YPara na Pedru rabi laabe: ―Señor, pa lii nga la? guridxi naa guenda ra nuu lu', saya lu nisa. \-1Peru óraque na be rabi be laaca': ―Lachuu dxí. Cadi idxibi tu, naa ndi'. ,Ne ora bi'ya ca discípulu que zeda za be lu nisa la? bidxibi ca' ne bicaa ca ti ridxi muxe', na ca': Zeeda ti bultu racá. N+Ne nuxcanda que bidxiña Jesús ra nuu canuá que, zeda za lu nisa. w*gPeru ma bixele canuá ra ze ca discípulu que zitu de uriá, ne nabé canaaze ola ni purti cudxigueta bi ni. ) Ne gudxi si be ca binni que ma che be la? udxi'ba be lú ti dani yení' né be Dios, dede bixhinni be raqué, stubi lucha be. ('Oraque ru gudxi be ca discípulu stibe chu' ca ndaani canuá que, che gá ca sti ladu nisa que, laga gabi si be ca binni que ma che be. m'SNe irá ni gudó que bia'si gaayu mil hombre sin igaba gunaa ne ba'du'. Ra uzá Jesús lu nisadó' #&?Irá xixé binni que gudó dede bidxá ndaani ne biaana ru nandahui. Para bitopa cabe ni biaana que dede bidxá doce dxumi de ca nandahui ni biaana que. %yOraque bicuí be ca binni que lú ca guixi huiini nuu raqué ne ucuaa be gaayu pan ne chupa benda que ne undisa lú be ibá' bidii be diuxquixe Dios. Para gundaa be cani ne bidii be cani ca discípulu que para gudiizi cani lú ca binni que. 8$kPara rabi be laaca': ―Latané cani naa. _#7Oraque na ca': ―Qué gapa di du gasti rarí jma que gaayu pan ne chupa benda. _"7Para na be rabi be laaca': ―Cadi naquiiñe che cabe. Laudii ni go cabe laatu. ,!QNe biaana ca binni que raqué dede ma huadxí. Biiya si ca discípulu stibe ma huadxí ngue la? bidxiña ca ra nuu be, ne na ca': ―Ndaani gui'xhi ndi nuu nu, ne ma caxhinni, xiñee qué ga'bu ca binni ca che ca yanna, ti ganda che ca ndaani ca guidxi huiini ca, chi sí ca ni go xhi ca'.  Ne ora ziyete be de lu canuá que, biiya be mápeca rí binni raqué ne biá be laaca'. Para bisianda be cani huará ni nuu lade ca'. a; Casi gunna Jesús ni, bixele ca de raqué, uyuu ndaani ti canuá, uyé ndaani ti gui'xhi ra iruti guinni. Peru casi gunna binni paraa ze be la? biree ca de ndaani guidxi que, zizá ca dede yendá ca ra nuu be. ) Oraque uyé ca discípulu sti Juan, yecaa ca cuerpu que ne yeucaachi ca ni, para yetidxi ca Jesús xi guca'. Ra biyaana Jesús gaayu mil nU Ne bedané cabe ique que ndaani ti bladu', bidii cabe ni badu dxaapa que, de laa ma bidii ni jñaa. V% Para bisenda tidxi be ugá ca xpinni be yanni Juan ndaani lidxi guiiba que. {o Ne ora gudxi badu dxaapa que nga laabe la? ucaná ladxidó' be, pa ñanda si qué nudii be ni canaba badu dxaapa que, peru pur ma bidii stiidxa be laa nezalú irá cani zuba né laabe ruaa mexa que la? uní' be icaa badu dxaapa que ni. 3Oraque gudxi jñaa badu dxaapa que laa xi inaba'. Para uyé ra nuu be ne rabi laabe: Racaladxe udiiu naa ique Juan Bautista ndaani ti bladu'. ~7}}<||){{$z_yy\xwwcvfuhttisjrrqpoonnmm6llCkRjThhjggg%ff?edcc^bb[aaa!``__=^^]\\[[EZZjY}YXX.WWWVUUJTTT@SS4RRQQ*PPcOOO8NNN3M|MLL/KKJII/HzHGxGFF>EDDC$BAi@@??D>=.<|;V::+988n77736<5b43332x1006//.g. -x-,,@++]**g*)))(x('|&&&%% $]#""k!!!T mMOEcQSs1{.yTgs9v w | r bC~2a5J\ Biluxe si uní' Jesús ca diidxa ca, na rabi ca discípulu sti': $[A.Ne cani gudxi be laa chi guiaba lu bele que la? qué ziuu dxi iree ca de raqué, peru cani nacha'hui que la? zapa ca enda nabani ni qué zaluxe.Zy-Ne zabi be laaca': “Ndi nga laani: purti qué ñuni tu ni cani caquiiñe ni la? casi ñaca qué ñuni tu ni naa.” 9Yk,Oraque laca zaní' ca ngue: “Señor, padxí bidu'ya du lii candaanu' o canazá lu xquidxi binni, o xie ladi lu', o huará lu' o yeguyoo lo', ne qué ñacané du lii ya'.” *XM+Ne qué nuchagalú tu naa dxi canazaya xquidxi binni, ne qué nugacu tu naa lari dxi nuaa xie lade', ne qué niganna tu naa dxi huara'ya' nin dxi yeguayuaa.” cW?*Purti qué nudii tu ni ñahua dxi candaana', ne qué nudii tu nisa ñee dxi cayate nisa. 6Ve)Ne dxi queca zabi be cani nuu ladu biga que: “Lairee de ra nuaa', ni dxiba dí ca'. Lachiguiaba lu gui ni qué ziuu dxi gyui', ni nexhe para binidxaba ne ca xpinni. U(Ne óraque zabi be laaca': “Ndi nga laani: ora bi'ni tu ni ti hermanu stinne neca huaxié' laa la? casi ñaca bi'ni tu ni naa.” QT'O padxí yeganna du lii huará lu' o yedu'ya du lii ra yeguyoo lo'.” nSU&Ne padxí bichagalú du lii dxi canazá lu xquidxi binni ne bigacu du lii lari dxi xie ladi lu ya'. !R;%Oraque zaní' cani nacha'hui que: “Señor, padxí bidu'ya du lii candaanu', bidí' du ni gudó lo', ne cayati lu nisa bidí' du nisa güe' lu'. wQg$Bigacu tu naa lari dxi nuaa xie lade', ne yeganna tu naa dxi huara'ya', ne uyé tu ra nuaa dxi yeguayuaa.” P #Purti bidii tu ni gudahua dxi candaana', ne bidii tu ni güee dxi cayate nisa, ne bichagalú tu naa dxi canazaya xquidxi binni. 'OG"Oraque zabi be cani zuhuaa ladu derechu que: “Ma guluu Bixhoze ndaaya laatu, yanna latá' laicaa ra ma nexhe chaahui para laatu dede ante cha guidxilayú. NN!Ne zuzuhuaa be ca dendxu ladu derechu stibe ne ca chiba ladu biga'. M} Ne zadxiña binni de irá guidxi ra nuu be. Zabee chu be caadxi lade xcaadxi, casi ribee chu pastor chiba lade dendxu'. }LsDxi ibigueta Hombre Biseenda Dios la? zeeda casi rey, zedané irá ca ángel sti', ne zabí para guni mandar. K3Ne hombre qué iquiiñe ri la? laundaa laa lu guelacahui. Raqué nga gu'na be dede go yaa be guidi ruaa be.” Ra cuidxi Jesús cuenta irá guidxi wJgPurti cani napa, zacaa ca xcaadxi ti idale stica', peru cani qué gapa la? laga ziaaxha ca dede ni napa ca'. lIQNe na be rabi be ca xpinni be: “Lagaxha laabe ni né be ca, ne lagudii ni ni napa chii mil que. eHCxiñee qué niguu lu bidxichi stinne lu bancu, ne ora ñenda la? ma ñaca ni jma stale.” /GWPara rabi be laa: “Aque qué iquiiñe lu xa hombre, ne nachaaba lu'. Pa nannu ximodo naa, ribee guela neca cadi naa uluaa biní ne rutopa ra cadi naa bidxiiba la? DFNga runi bidxibe', ne bicaache xpidxichi lu ndaani yu.” bE=Oraque bidxiña ni ucuaa ti mil que, ne na rabi laabe: “Señor, runebia'ya lii, ne nanna pabiá' naduxhu né lu xpinni lu', ne ribeeu guela neca cadi lii guluu lu biní, ne rutopa lu ra cadi lii bidxiiba lu'. /DWPara rabi be laa: “Galán, jneza bi'ni lu xhiiña'. Pa nga caadxi si bisaana nia lii ne jneza bi'nu la? yanna jma rusi stale zudiee lii. Biuu, guieche nia lii.” COraque bidxiña ni ucuaa chupa mil que, na rabi laabe: “Señor, chupa mil bidiiu naa, ne bine nia ni dxiiña dede bisaa ni tapa.” >BuPara na xpixuaana be rabi laabe: “Galán, jneza bi'ni lu xhiiña'. Pa nga caadxi si bisaana nia lii ne bi'nu jneza la? yanna jma rusi stale zudiee lii. Biuu, guieche nia lii.” %ACPara bidxiña ni ucuaa gaayu mil que, ne bedané xcaayu ne na rabi laabe: “Señor, gaayu mil bidiiu naa, peru bine nia ni dxiiña dede bisaa ni chii.” \@1Bindaa para beeda xpixuaana cabe que, beda guuya xi bini né cabe xpidxichi. a?;Peru ni ucuaa tobi que la? undaa ndaani yu ne raqué bicaachi bidxichi sti xpixuaana'. P>Zaqueca ni ucuaa chupa mil que, laca bini ganar xhupa, bisaa ni tapa. P=Ni ucuaa gaayu mil que la? bi'ni né ni dxiiña de bisaa ni chii mil. +<OTobi bidii be laa bia' gaayu mil moneda, ne stobi bidii be laa chupa mil, ne stobi bidii be laa ti mil si. Cada tobi ucuaa bia' laa. Oraque biree be ze be. a;;Ne gudixhe ru be sti ejemplu para laaca', na be: ―Enda runi mandar sti Dios zeda gaca casi ti hombre che viaje, peru ante iree be de xquidxi be la? guridxi be ca xpinni be, bisaana né be laaca xpidxichi be. :3 Nga runi, na Jesús rabi laaca', naquiiñe gataná tu purti qué ganna tu padxí nin pora ibigueta Hombre Biseenda Dios. Hombre bisigapa xpidxichi P9 Para na be rabi be laaca': “Tu laatu ya'. Qué runebia'ya laatu.” f8E Ratu si que beeda xcaayu badu dxaapa que ne na ca': “Señor, Señor, bixhele guiu' du.” 7y Peru laga zesí cabe que beeda novio, biuu né cani cabeza laa que ra chi gaca enda xheela que, ne bieegu ra puerta'. 6 Peru cani nuu xpiaani que, laga na ca rabi ca laacabe: “Para cadi irá stitu ne stidu la? laché lachisí para laatu.” 5)Para na cani nahuati que rabi cani nuu xpiaani que: “Lacuee la' caadxi aceite lu stitu latané laadu, purti mayaca gyui' lámpara stidu.” S4Oraque biasa irá ca badu dxaapa que ne bini chaahui ca lámpara stica'. \31Bia' galaa gueela ucuá ridxi: “Ma zeeda novio. Lairee, lachichagalú laabe.” J2 Qué ñeeda gá novio que ne ucuá bacaanda laacabe, gusi cabe. Z1-Peru xcaayu que bichá ca lámpara stica ne yené ru ca xcaadxi ndaani botella. V0%purti ucuaa ca lámpara stica peru qué ñuuya ca pabiá' aceite napa cani. ?/yGaayu de laacabe guyuu xpiaani', peru xcaayu que co', \. 3Bigueta gudixhe Jesús sti ejemplu de modo runi mandar Dios, na rabi laacabe: ―Sicarí bizaaca lú chii binni dxaapa', ucuaa ca lámpara stica', biree ca zindeza ca ti novio para chiné ca ra xquenda xheela'. 0-Y3Zuniná laabe de bia' ganda ti' sin guiá laabe, ne zuseenda laabe lade ca xcaadxi ni qué iquiiñe casi laabe. Raqué nga gu'na be dede go yaa be guidi ruaa be.G,2nin ganna be mala zuhuaa xpixuaana be ne cadi cabeza be laa. x+i1ne uzulú be quiñe be xcaadxi xpinni xpixuaana be, ne iree be chi to né be ne chi gue né be binigüé' la? K*0Peru pa qué iquiiñe be ne na be zandaa ru gueeda xpixuaana be, F)/Gabe ca' laatu zusaana né xpixuaana be laabe irá ni napa. E(.Dichoso de mozo que pa cayuni zacá ora gueeda xpixuaana'. '%-Uná nga mozo ni zanda gusaana xpixuaana laa gu'ya irá xpinni ne gudii ni iquiiñe cabe ya'. Ti mozo ni nuu xpiaani ne ni runi jneza. |&q,Zacaca naquiiñe gataná tu. Pacaa mala zuhuaa Hombre Biseenda Dios gu'ya tu. Mozo cha'hui ne mozo qué iquiiñe' %+Peru ganna ca tu pa ñanna xpixuaana ti yoo pora gueeda gubaana ralidxi la? ñapa, ne qué nudii lugar niba'na cabe ralidxi. P$*Nga runi lagataná purti qué ganna tu pora gueeda Señor stitu. S#)O ra nuu chupa gunaa tobi si ra cayuutu ca', laca zie tobi ziaana stobi. R"(Dxi gueeda be que la? zándaca nuu chupa rañaa, zie tobi ziaana stobi. ! 'Ne ca'ru guiene ca xi chi gaca dede ora beeda nisa que, ziné irá ca'. Zacaca nga zaca ni dxi gueeda Hombre Biseenda Dios que.  &Purti ante gaca fisiu que la? cayó ca binni que ne cayé' ca', cachaganá ca' ne cucheela ca', dede dxi biuu Noé ndaani arca que. V%%Ne dxi ibigueta Hombre Biseenda Dios la? zaca ni casi dxi bibani Noé.  $Peru padxí ne pora la? iruti ganna, nin ca ángel ni nuu ibá', dede nin naa qué ganna' sínuque Bixhoze sia' nga nanna. U##Ziuu dxi initilú ibá' ne guidxilayú peru stiidxa qué ziaana sin gaca'. N"Peru gabe ca' laatu zaca irá nga ante gati ca binni nuu yanna ri'. kO!Zacaca ora gu'ya tu cayaca irá ni ma gudxe laatu ca la? nanna tu ma bidxiña dxi iluxe irá ni.  Laicaa ejemplu sti yaga du'ga'. Ora ma gulee ni rama ri'ni ne ma cayapa ni bandaga la? nanna tu ma zeda dxiña tiempu nandá'. yOraque zaxidxi trompeta reciu ne zuseenda be ca ángel stibe gueda topa irá ni ma ulí be de idubi naca guidxilayú. X)Oraque zahuinni seña ibá' ma chi ibigueta Hombre Biseenda Dios sti tiru, ne dxi que nga gu'na irá binni guidxilayú ne zuuya ca zeda yete be de ibá' lade za, ne stale enda nandxó' dede riaqui biaani'. ,QCasi pe tidi enda naná ni gaca ca dxi que la? zacahui lu gubidxa ne ma qué zuzaani beeu, ne ziaba ca luceru de ibá', ne zaniibi dxacha irá ni nuu ibá'. q[ne laca zaca casi ora ribí zisi so'pe ratiica nuu mani ni ma guti. Modo ibigueta Hombre Biseenda Dios )Purti dxi ibigueta Hombre Biseenda Dios la? zaca ni casi ora riuu xpiaani rayu, riguu ni biaani dede ladu rindani gubidxa hasta ladu riaazi', Nga runi pa gabi cabe laatu nuu Cristu ndaani gui'xhi la? cadi chi guuya tu. O pa na cabe nuu be ndaani yoo la? cadi guni cre tu. *OCayabe ca' ni laatu de ca yanna. 5purti ziasa stale iní' Cristu laa o profeta laa ne zuluí' ca laatu seña nandxó' ne milagru, pa ñanda si nusiguii ca nécaca cani ma ulí Dios. Pa chu' tu gabi laatu ca dxi que: “Laguuya', rarí nuu Cristu” o “Rarica nuu be” la? cadi guni cre tu laaca', pYPa qué ucueeza dxí Dios lú ni la? irá xixé binni zati, peru pur ca xpinni be la? zucueeza be ni. 3Nabé naná zaca ni ca dxi que. Qué huayuu dxi gaca ni naná bia' qué, dede dxi bizá' Dios guidxilayú, ne ma qué ziuu ru dxi aca ni sti tiru. fELainaba lu Dios cadi dxi pe guxooñe tu ca guiaba nanda, nin gaca ni dxi enda riziila'dxi'. T !Peru naná zaca para ca gunaa ni naca xiiñi' ne cani cugadxi ca dxi que. A }Ne ni nuu rañaa cadi ibigueta yoo para chi topa xhaba. G Ne ni dxi'ba ique yoo la? cadi guiete chi caa xiixa ralidxi. ( KCani nuu Judea, che lade dani. G Bizeete profeta Daniel de dxa ni runi yuudxu ne ni runitilú que, ne ora gu'ya tu ma zuhuaa ni ndaani yu'du ro' lugar ra jma risaca la? laguxooñe'. (Tu gu'nda gui'chi ri la? guiene.) %Ne zui' cabe stiidxa Dios de idubi naca guidxilayú para ganna irá xixé guidxi modo runi mandar, ne dxi que ru nga iluxe guidxilayú ri'. F Peru tu qué ixhacala'dxi dede dxi iluxe irá ni la? zalá. gG Ne ora ma bidale enda ruchee ndaani guidxilayú la? casi irá binni zusaana de ganaxhii saa. oW Laca ziasa stale profeta ma na ca de Dios zeeda ca', para usiguii si ca ne zabee chu ca stale binni. Y+ Ne stale tu zaxele de naa ne zuluí' saa ca laaca' ne zaca nanala'dxi saa ca'.  Zutiidi cabe laatu lu ná cani guniná laatu ne zuuti cabe laatu, ne zaca nanala'dxi binni de irá ladu laatu purti xpinne laatu. W'Ne neca ma cayaca irá nga la? laganna raqué ru nga bizulú enda naná que. ,QPurti zucaa lú ti gobiernu sti gobiernu ne zucaa lú ti guidxi sti guidxi, ne ziuu enda huará zaguixhe idubi naca ti guidxi, ne zaca gubiña ne xu stale lugar. 8iNe zanna tu cayaca guerra ti ladu ne nuu de gaca ni sti ladu, peru cadi idxibi tu purti naquiiñe gaca irá nga. Peru neca ne nga la? ca'ru idxiña dxi iluxe pe guidxilayú. `9Purti zeeda stale ni usiguii, zaná ca laaca nga Cristu, ne zabee chu ca stale binni. S~Para na be rabi be laaca': ―Laguuya gá qué chu' tu quite laatu. )}KBiree cabe raqué uyé cabe lu dani Olivo ne raqué gurí be, para bidxiña ca discípulu ra nuu be ne na ca rabi ca laabe: ―Laga nuu nu laasi nu, racala'dxi du ganna du padxí nga nou' gaca irá ni gu'dxu laadu que. Ne xi seña ihuinni dxi mayaca gueedu ne iluxe guidxlayú ri'. ;|oPara rabi be laaca': ―Ruuya tu irá ndi la? Gabe ca' laatu ziuu tu guxhá ni ne qué ziaana nin ti guie luguiá sti guie, de irá ni zanitilú. Xi gaca ante iluxe guidxilayú { Biree Jesús de ndaani yu'du ro' ne ma che be sti ladu, beeda ca discípulu stibe ne biluí' ná ca laabe ca yoo sti yu'du que. z'Ne gabe ca' laatu, dede yanadxí ma qué zuuya ru tu naa, dede ganda dxi gu'ya tu naa ne na tu: “Lausisaca ni biseenda Dios.”Fy&Para si yanna ma biaana stubi lidxi tu ne iruti culabi laa. x%Ne óraque na Jesús: ―Ah binni Jerusalén, Jerusalén, xiñee ndi ruuti tu ca profeta ne ruchá tu guie cani ruseenda Dios ra nuu tu. Panda que tiru gucaladxe ñapa laatu ndaani naya casi runi bere ne ca xiiñi xa'na xhiaa, peru qué niná tu. sw_$Gabe ca' laatu, irá nga ziaba luguiá ca binni nuu yanna ri'. Ra ucaná ladxidó' Jesús pur Jerusalén Vv%#Ne luguiá tu guiaana donda pur ca rini bixii sti irá hombre cha'hui ni huayuuti cabe dede dxi guti Abel para dxi guti Zacarías xiiñi Berequías, ni biiti cabe lade yu'du ro' ne altar ni nuu lu patiu. su_"Nga runi zuseenda profeta ne hombre nuu xpiaani ne maistru ra nuu tu. Peru zuuti tu caadxi de laaca', ne nuu dede zucaa tu laa lu cruz, ne xcaadxi zaguiñe tu laaca ndaani xhiu'du tu ne zaladxi tu laaca de ti guidxi para sti guidxi. jtM!Binni malu ca', ruluí' pe tu beenda gubizi. Zácaxa tu zanda ilá tu de che tu gabiá xa. Js  Yanna laatu lausaa chaahui ni biaadxa ñuni ca bixhoze gola tu. ~ruNe racá rihuinni laca laatu cabee ruaa tu diidxa tu xiiñi laatu purti laatu nga xiiñi cani biiti ca profeta que. tqane na tu: “Pa nibani nu dxi bibani ca bixhoze gola nu la? qué ñacané nu ra biiti cabe ca profeta.” p9Lagapa gá si laatu, maistru de ley ne fariseu, binni rusiguii ca'. Runi tu xpa' ca profeta ne ruzuchaahui tu xhiu'du ca xpinni Dios ni ma guti, o5Zacaca laatu. Para binni la? ruluí' nacha'hui tu purti ruuya ca de luguiá si, peru ndaani ladxidó' to dxá de enda rusiguii ne de enda nadxaba'. Jn Lagapa gá si laatu, maistru de ley ne fariseu, binni rusiguii ca', purti zeda gaca tu casi ba', naquichi bé idubi ladi ne sicarú, peru ndaani dxá dxita gue'tu', ne irá ni nayuudxu'. Zm-Fariseu lú cheepa ca', lagaca nacha'hui de ladxidó' to ne cadi de luguiá si. "l=Lagapa gá si laatu, maistru de ley ne fariseu, binni rusiguii ca', purti zeda gaca tu casi vasu ne bladu ni ria'ri ladi si, peru ndaani cani nabiidi'. Zacaca laatu, de luguiá si ruluí' nacha'hui tu, peru ndaani ladxidó' to nabiidi purti riba'na tu sti binni ne nalá tu. .kUBinni lú cheepa ca', racala'dxi tu uluí' tu stobi peru nin laatu qué ruuya tu. Zeda gaca ni casi ñaca nibee tu biuxi lu endaró peru ñabi tu idubi ti camellu. !j;Lagapa gá si laatu, maistru de ley ne fariseu, binni rusiguii ca', purti dede ca guixi rindá' naxhi casi menta ne anís ne cominu runi tu cani chii ndaa, ne rudii tu tindaa Dios, peru qué rulabi tu ni jma naquiiñe guni tu ni zeeda lu ley. Ruchee né tu binni ne qué riá tu laaca', ne qué runi cre tu Dios. Ca nga nga ni jma naquiiñe guni tu, peru laca cadi gusaana tu de guni tu ca xcaadxi ca. niUNe tu guni jurar pur ibá' la? cayuni jurar pur ra zuba Dios ne pur Dios purti laa nga zuba raqué. ihKNe zaqueca tu guni jurar pur yu'du ro' la? cayuni jurar pur Dios purti Dios nga nuu ndaani ni. dgANdi nga laani: tu guni jurar pur altar la? cayuni jurar pur laani ne pur ni nexhe lú ni. f%Binni huati ca', qué riene tu nja'. Lácaxa cadi jma risaca altar que, que ni nexhe lú, purti pur altar que nga raca ndaaya ni nexhe lú. 4eaNe laca na tu: “Tu guni jurar pur altar la? gasti naca pa qué guni ni ma uní', peru tu guni jurar pur ni nexhe lu altar que la? laa huaxa naquiiñe guni ni iní'.” d+Binni huati ca', qué riene tu nja'. Ñee cadi jma risaca yu'du que, que oro ni nuu ndaani ni la? purti pur yu'du que nga guca ndaaya oro que. c-Lagapa gá si laatu purti nin laatu qué ganna tu, peru racala'dxi tu usiidi tu stobi, ne rabi tu laaca': “Tu guni jurar pur yu'du ro' la? gasti naca pa qué guni ni ma uní'. Peru tu guni jurar pur ca oro ni nuu ndaani ni la? laa huaxa naquiiñe guni ni iní'.” qb[Lagapa gá laatu, maistru de ley ne fariseu, binni rusiguii ca', purti ridi'di tu nisadó' ne rizá tu zitu para idxela tu tu chu' lade tu. Ne ora ma nuu be lade tu la? runi tu laabe xiiñi binidxaba chupa de bia' naca tu ca. Va%Lagapa gá laatu, maistru de ley ne fariseu, binni rusiguii ca', purti raxha tu lidxi cani ma guti xheela' ne para cadi uluí' pa laatu cayuni tu ni, runi tu resá xadxí. Nga runi jma ziaba ná tu. Q` Lagapa gá laatu, maistru de ley ne fariseu ca', purti nisi rusiguii tu. Ne pur laatu qué ganda chu' binni lade ca xpinni Dios. Qué na tu chu' tu, ne nin qué na tu chu' cani racala'dxi chu'. s__ Ni gudxiiba laca laa la? jma huaxié' zasaca, peru ni qué gudxiiba laca laa la? ngue zusisaca Dios laa. K^ Ni jma risaca lade tu la? napa xidé gaca casi jmozo ca xcaadxi. q][ Zaqueca cadi chu'la'dxi tu guni cabe laatu xaíque purti tobi si nga xaíque stitu, ne laa nga Cristu. u\c Ne cadi guni bixhoze tu nin tobi de cani nuu ndaani guidxilayú purti tobi si nga Bixhoze tu ni nuu ibá'. [Peru laatu cadi chu'la'dxi tu gabi cabe laatu maistru, purti tobi si maistru nga nuu, ne laa nga Cristu. Laatu la? bi'chi irá tu. iZKRiula'dxi cabe ugapa diuxi binni laacabe lu calle ne irá binni gabi laacabe maistru, maistru. 1Y[Ne zaqueca runi cabe ra chi tó cabe, riula'dxi cabe cui cabe lugar ni nuu para binni ni jma risaca. Ne zaqueca cui cabe lu ca banca ni jma galán ndaani yu'du'. EXRiula'dxi cabe gu'ya binni pabiá' zinanda cabe ley sti Moisés, dede ricaa cabe ca gui'chi ra cá ni, rundiibi cabe ni lu ná cabe ne lucuá cabe, ne ruzigueda cabe jluxu lu xhaba cabe. 8WiModo runi cabe ca zeda gaca casi ñaca nundiibi cabe xiixa nanaa ne nudxiiba cabe ni yanni stobi, peru laacabe qué racala'dxi cabe cana cabe ni, nin ne ti bicuini ná cabe. HV Nga runi cayabe laatu guni tu ni na cabe. Pa gabi cabe laatu chi nanda tu xiixa la? lachinanda ni, ne laguni ni. Peru qué chi guni tu casi runi cabe, purti riní' cabe peru qué runi cabe. cU?na rabi laacabe: ―Nuu ca maistru de ley ne ca fariseu para gusiidi ca ley sti Moisés. FT Bizulú uní' né Jesús ca binni que ne ca discípulu sti', {So.Peru nin tobi de laaca qué nidxela xi niní', ne dede dxi que bidxibi ca ninaba diidxa ca laabe xiixa.TR!-Pa rabi David laabe Señor sti la? ximodo zanda gaca be xiiñi David ya'. uQc,Na Dios rabi Señor stinne':“Gurí cuee dede ora ma gudixhe dxie cani nanala'dxi lii xañee lu'.” 3P_+Para na be rabi be laaca': ―Pa zacá nga laani la? xiñee dxi bisiní' Espíritu Santu David, na Señor sti laabe ya'. Purti ndi nga ni uní' David óraque: kOO*rabi be laaca': ―Yanna xi na tu de Cristu, tu dé za be. Para na ca': ―Lade ca xiiñi David. /NY)Ne laga rí ru ca fariseu raqué bM=(Iropa ca mandamientu ca nga xcu idubi naca ley ne ni bicaa ca profeta. Tu xiiñi Cristu ^L5'Ne rairopa ri zeda gaca casi primé ca: “Gunaxhii stobi cásica nadxii lu lii.” 6Kg&Nga nga primé mandamientu ne ni jma risaca. J%Para na be rabi be laa: ―“Gunaxhii Dios stiu' de idubi ladxidó' lo' ne idubi xhialma lu' ne idubi xquenda biaani lu'.” NI$―Maistru, uná nga mandamientu ni jma risaca lade idubi ley. sH_#Nuu ti maistru de ley lade ca' ne uyé ngue ra nuu be para gu'ya pa ganda usaba laabe. Ne na rabi laabe: pGY"Ora gunna ca fariseu ma biseegu Jesús ruaa ca saduceu la? uyuu ca tobi si ne uní' stiidxa ca'. ~Fu!Ne ora bina diaga irá binni ni nuu raqué ni la? bidxagayaa ca modo cusiidi be que. Mandamientu ni jma risaca E' “Naa nga Dios sti Abraham, ne sti Isaac ne sti Jacob.” Ne dxi uní' Dios nga la? ma guti cabe para binni, peru para Dios nabani ru cabe. xDiLaatu canaba diidxa tu de enda ribani de lade gue'tu'. Qué xa huayuunda tu ra cá xi gudxi Dios laatu ra na: C Purti dxi ibani gue'tu la? qué zachaganá cabe ne qué zucheela cabe sínuque zaca cabe casi ca ángel sti Dios ni nuu ibá'. |BqOraque na Jesús rabi laacabe: ―Cuchee tu purti qué ganna tu xi na Xqui'chi Dios nin pabiá' nandxó' be. AyYanna, xi na lu'. Dxi ibani gue'tu ya'. Uná de lade gadxe que xheela gunaa que, purti irá cabe bichaganá cabe laa. 5@eNe ra birá cabe que raqué guti gunaa que. K?Ne zaqueca bizaaca rabiropa que ne rabionna, dede ra birá cabe. >Guyuu gadxe hombre lade du, irá ca bi'chi ca'. Bichaganá lugola que, ne guti qué ñapa xiiñi'. Para biaana né bi'chi be xheela be. ;=ona ca': ―Maistru, uní' Moisés pa chu' ti hombre ichaganá', ne gueda gati qué ñapa xiiñi la? naquiiñe ichaganá bi'chi be xheela be ne gapa xiiñi casi ñaca xiiñi be. s<_Dxi queca beeda caadxi saduceu, cani na qué riasa binni de lade gue'tu', ne unaba diidxa ca laabe, s;_Ne ora bina diaga ca xi na be la? nabé bidxagayaa ca ne biree ca ze ca'. Pa dxandí zabani gue'tu' k:OPara na ca': ―César. Oraque na be: ―Laudii César sti César, ne laudii Dios sti Dios. 29_Oraque rabi be laaca': ―Tu cá lú ni. _87Latané ti moneda ni riguixe tu impuestu ca, guuya'. Para bidii ca laabe ti denariu. 7 Peru ma nanna be cuyubi si ca usaba ca laabe, para rabi be laaca': ―Xiñee cuyubi tu usaba tu naa, binni rusiguii ca'. ^65Gudxi laadu xi na lu de ndi': Ñee jneza quixe nu ca impuestu sti César la? o co'. i5KNe biseenda ca ca discípulu stica ne caadxi de ca judíu ni nuu pur Herodes ra nuu be, ne na ca rabi ca laabe: ―Maistru, nanna du jneza runi lu' ne dxandí neza sti Dios rusiidi lu', ne qué rugá lu iruti tutiica naca. c4?Oraque biree ca fariseu yení' stiidxa ca ximodo zanda usaba ca Jesús lu stiidxa'. r3]Ne óraque na Jesús: ―Stale tu raca invitar peru huaxié' tu zanda guiuu. Enda riguixe impuestu "2= Oraque rabi be cani canaguiizi': “Laundiibi ná be ne ñee be, ne laundaa laabe lu guelacahui ne raqué nga gu'na be dede go yaa be guidi ruaa be.” 1! Para na be rabi be laa: “Amigu, ximodo biuu lu rarí pa cadi nacu lu lari para enda xheela'.” Peru qué nidxela hombre que xi niní'. n0U Oraque biuu be cayuuya be irá ca' ne biiya be nuu ti hombre cadi nacu lari para enda xheela'. 6/e Para biree ca xpinni be que lu calle ne bitopa ca irá ni bidxaaga ca', cásica ni nacha'hui zaqueca ni nadxaba', ne zaqué de bidxá ra chi gaca enda xheela que de binni. ].3 Yanna, laché lu calle ne tutiica idxaaga tu lacuidxi laa para enda xheela ri'.” -Oraque na be rabi be ca xpinni be: “Dxandí ma nuu enda xheela ri para gaca', peru qué iquiiñe cani bine invitar para laani. ,1Ne ora gunna be xi bi'ni ca la? nabé bidxiichi be ne biseenda be ca soldadu stibe, yeguuti cani biiti xpinni be que ne bicaa gui be xquidxi ca'. Y++ne xcaadxi de laaca gunaaze ca cani biseenda be que, udiñe ca dede biiti ca'. d*APeru nin óraque qué nulabi ca stiidxa be, lágala biree tobi ze rañaa ne stobi ziutoo, H) Bigueta rabi be xcaadxi xpinni be: “Laché lachitidxi cani bine invitar gueeda ra enda xheela ri' purti ma nuu irá ni, ma biite yuze ro' ne yuze huiini ni bisiruaa, ne ma nuu endaró.” R(Bisenda tidxi be cani maca bini invitar be ñeeda, peru qué niná ca'. q'[―Enda runi mandar sti Dios zeda gaca casi ti rey ni guluu saa ra biluxe xquenda xheela xiiñi'. E& Bigueta gudixhe ru Jesús xcaadxi ejemplu para laacabe, na: {%o.Ne óraque ucala'dxi ca ninaaze ca laabe peru bidxibi ca ca binni guidxi que purti napa ca laabe de profeta. $-Ne biluxe si bicaa diaga ca xaíque sti ca sacerdote ne ca fariseu ca ejemplu gudixhe be que la? biene ca cuzeete be laaca'. p#Y,Ne tu guiaba lu guie ni bisa'bi cabe que zacadé, ne zaqueca tu guiaba guie que luguiá laca zacadé. " +Pur nga runi cayabe laatu ziaaxha tu de lade ca xpinni Dios ne ma adxé tu guiuu jlugar tu, tobi ni zanda iquiiñe para laabe. ! *Oraque na be rabi be laaca': ―Qué huayuu dxi gu'nda tu lu Xqui'chi Dios ra cá ca diidxa ri la?Guie ni bisa'bi cani cucuí yoo que,
guie que pe naaze yoo que yanna.Nga nga ni bi'ni Dios,
ne para laanu
ma enda ridxagayaa ni. ] 3)Para na ca xaíque sti ca sacerdote ne ca xaíque sti ca judíu: ―Qué lica ziá be laaca para guuti be laaca'. Ne zusaana né be layú que xcaadxi ni zaná gudii laabe cuananaxhi ni iree ndaani le' que. dA(Yanna xi na tu, xi gaca xa de cani biaana né layú que dxi gueeda xpixuaana ni ya'. A}'Ne ulee ca laabe de ndaani le' que para biiti ca laabe. 5&Peru ora bi'ya cani cayapa layú que xiiñi be la? uní' stiidxa ca na ca': “Ndi nga ni icaa irá ni. Laguuti laa ti guiaana né nu irá sti'.” Z-%Ultimu na be: “Chi guseenda xiiñe', zanda ca gapa xpia' cabe ne laa.” lQ$Ne óraque biseenda be jma stale que cani uyé que, peru laca zaqueca bi'ni ca hombre que laaca'. ve#Peru cani bisaana né be ni que, laga udiñe ca ti xpinni be que ne biiti ca stobi ne bichá ca guie stobi. gG"Dxi ma gunda dxi iruugu uvas que, biseenda be caadxi xpinni be, chi caa ni raca caber laabe. |q!Lauca diaga sti ejemplu chi tixhe ri'. Sicarí bizaaca lú xpixuaana ti layú. Bizuhuaa be yaga uvas lu layú que, ne guluu be le' ni, ne bi'ni be pila para ixii uvas ndaani', ne bicui be ti torre ra guiaana ni gapa ni. Biluxe bi'ni si be ni, bisaana né be ni caadxi hombre gapa ni, ti ora udii ni la? icaa né be ni laaca'. Ne biree be yendeza be zitu de raqué. zm Purti beda usiidi Juan Bautista ximodo sa tu jneza ne qué ñuni cre tu laa. Peru cani ruquixe impuestu ne ca gunaa dxaba la? bini cre ca'. Laatu neca biiya tu irá, qué nuchaa tu xpia' tu ne qué nuni cre tu. Sti ca hombre qué iquiiñe' mSYanna xi na tu. Uná de lade iropa cabe bi'ni ni na bixhoze. Para na ca': ―Primé que. Oraque na be rabi be laaca': ―Gabe ca' laatu, jma nagueenda ziuu cani ruquixe impuestu ne ca gunaa dxaba ra runi mandar Dios que laatu.  Oraque bidxiña be ra nuu stobi que, ne zaqueca gudxi be laa. Para na rabi laabe: “Nagasi ma chaa', apá.” Peru qué ñe. dAPara na rabi laabe: “Qué ziaa dia'.” Peru ratu si que uca arrepentir, ne biree uyé. Xi na tu de ndi ya'. Ti hombre gupa chupa xiini', ne ti dxi rabi be ni jma huaniisi que: “Uyé rañaa yanadxí, xiiñe'.” #?Para na ca rabi ca laabe: ―Qué ganna di du. Oraque rabi be laaca': ―Nin naa qué zabe laatu tu gudxi naa gune ni rayune ri'. Sti chupa bi'chi' O pa gabi nu laabe zeeda ni de binni guidxilayú la? gapa gá si nu laanu ne idubi guidxi ri' purti napa cabe Juan de profeta sti Dios. gGXi na tu de ni bi'ni Juan ra beda nduu nisa binni ya'. De Dios zeeda ni la? o de binni guidxilayú. Oraque ucuaa yu né ca ni ne na ca': ―Pa gabi nu laabe zeeda ni de Dios la? zabi be laanu xiñee qué ñuni cre nu ni. ,QPara rabi be laaca': ―Naa laca napa xiixa inaba diidxa laatu, ne pa gabi tu naa ni chi inaba diidxa laatu ri la? laca zabe laatu tu naca para cayune cani. eCBigueta ru be ndaani yu'du ro', ne laga cusiidi be bidxiña ca xaíque sti ca sacerdote ne ca xaíque sti guidxi que ra nuu be, na ca rabi ca laabe: ―Tu naca lu para cayu'nu irá ndi', o tu gudxi lii gu'nu cani.  Irá ni inaba tu ora iní' né tu Dios, pa inaba tu ni ne fe la? zacaa tu ni canaba tu que. Xiñee cayuni Jesús ni cayuni c ?Para na be rabi be laaca': ―Gabe ca' laatu, pa gapa tu fe ne qué ichaacha tu de laani la? cadi ni bine sia' ri' zanda guni tu, sínuque zanda gabi tu dani ca iree de racá guiaba ndaani nisadó', ne ziaba ni. o WOra bi'ya ca discípulu ni, nabé bidxagayaa ca ne na ca': ―Ximodo gunda bibidxi yaga ca casi ze'. { oNe biiya be zuhuaa ti yaga du'ga uriá neza que, para bidxiña be ra nuu. Peru qué nidxela be nin ti du'ga', nisi bandaga cá lu ni. Para na be rabi be yaga que: ―Qué ziuu dxi ru icá nin sti du'ga lú lu'. Ne oraqueca bibidxi yaga que. X )Siadó' que biree be ze be Jerusalén sti tiru. Ze be neza, bindaana be. 9Ngue si uní' be, bisaana be laaca' bixele be de guidxi que, uyé be Betania ne raqué biaana be huaxhinni que. Ra udinde né Jesús yaga du'ga' zmNe na ca rabi ca laabe: ―Ñee cadi cayuna diaga lu ni caní' ca ba'du ca la? Para na be: ―Cayuna dia'ga pue. Qué xa huayuunda tu lu Xqui'chi Dios ra cá:Gudixhe lu usihuinni ca xcuidi huiini ne ca badu huiini enda nandxó' stiu'. ykPeru cayuuya ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley irá ca milagru ni cayuni be que. Ne laca cayuna diaga ca modo cucaa ca ba'du ni nuu ndaani yu'du que ridxi: “Lausisaca xiiñi rey David.” Ngue runi bidxiichi né ca laabe. Nuu ru be ndaani yu'du ro' beeda caadxi ni nacheepa lú ne caadxi ni nachiita ñee ra nuu be, para bisianda be laaca'. *M Ne na be rabi be laaca': ―Maca cá ni lu Xqui'chi Dios ra na: “Lidxe nuu para iní' né cabe naa ndaani'.” Peru laatu laga ma bi'ni tu ni lidxi gubaana'. =s Oraque biuu be ndaani yu'du ro' sti Dios, ne guladxi be irá cani cutoo ne ni cazí' ndaani yu'du que, ne bitiixhi be jmexa cani cuchaa bidxichi ne xpangu cani cutoo paloma.  Para na ca xcaadxi binni que: ―Ndi nga Jesús profeta ni biree de Nazaret de Galilea que. Bisiá Jesús yu'du ro' yk Ne ora ziyuu be ndaani guidxi Jerusalén, bi'ni ca binni guidxi que bulla ne na ca': ―Tu hombre ri pue. A{ Ne ca binni ni za niru, ne cani nanda atrá, cucaa ca ridxi, na ca': ―¡Lacuu viva sti xiiñi rey David! ¡Lausisaca laabe ti Dios biseenda laabe ne lausisaca Dios ni dxi'ba ibá'! Stale binni ni rí raqué bichiaa ca xhaba ca lu neza ra zidi'di be, ne xcaadxi bichuugu rama ne gudixhe ni lu neza que. {~oBedané ca burra ne burru huiini que, ne gudixhe ca xhaba ca deche came, para udxi'ba Jesús deche nahuiini que. Y}+Para biree ca discípulu que ze ca' ne bi'ni ca casi gudxi Jesús laaca'. 3|_Lagabi ca binni guidxi Sion gu'ya ca',
zeeda rey stica ra nuu ca'.Nadó' zeeda be
ne dxi'ba be deche ti burru huiini',
xiiñi ti mani ni rigu'ba carga. \{1Irá nga guca ti iree ni modo pe uní' Dios de ruaa profeta que, ra na: z)Ne pa chu' tu gabi laatu xiñee cuxhedxe tu laacame la? lagabi laaca caquiiñe Señor laacame, ne óraque zudii ca lugar guedané tu laacame. Fy―Laché ndaani guidxi huiini ni nuu checá ca, ne casi chindá tu raqué zadxela tu ti burra cá yaga ne cá ti burru huiini cue' me. Lauxhedxe laacame ne latané laacame ra nuaa'. x Ma zeda dxiña cabe Jerusalén, bedandá cabe Betfagé, cue' dani lá Olivo. Ne de raqué na Jesús rabi chupa discípulu sti': owW"Oraque biá Jesús laaca ne uda'na lú ca'. Ne oraqueca bixele lú ca' ne yenanda ca laabe. l~~f}}}||;{{=zzCyyHxx w6vv\uuutlss6rr qaq pTpoonimmNlkkjYiihggffIee5dd5ccNbaaC`__g^^`]\\[[dZZ>YY XXWVVV UTTWSS=RR(QPP?OOHNN^NMtM LMKK%JJHHHGG>FuFEnDDDC%BBqB AA@??g? >>"==,<<<%;;::y99[88l87}7665 443n222511]0//n..I--0,+++5*))o)*(''&_%%?$$[##j#&"M!!+ {Ua sEbS!\ /   B}Peru rabi be laaca': ―Ñee qué huayuunda tu xi bi'ni David dxi gasti ni go né ca xpinni, ne ma candaana ca la? A}Para na caadxi fariseu rabi laabe: ―Xiñee cayuni ca discípulu stiu' ni cadi jneza guni binni dxi enda riziila'dxi'. @5Ti dxi enda riziila'dxi zididi né Jesús ca discípulu sti ndaani ti ñaa. Ne óraque bizulú ca discípulu que undadi ca zee ra zidi'di ca'. .?UNe zaqueca iruti rigaa vinu cubi ndaani ti guidi yooxho'. Purti pa ñuni cabe ni la? nicheza vinu cubi que guidi yooxho que. Ne óraque ninitilú vinu que ne laca ninitilú guidi que. Nga runi naquiiñe cá' cabe vinu cubi ndaani ti guidi cubi. Undadi ca discípulu zee dxi enda riziila'dxi' 2>]Iruti rucaa remiendu tindaa lari cubi lu ti lari yooxho'. Purti pa ñuni cabe zacá la? casi ña'ri ni nidopa lari cubi que ne jma rusi xirooba nireza ni óraque. X=)Peru ora ma biaaxha cabe novio que la? óraque huaxa ziaana cabe sin go cabe. A<{Oraque na be rabi be laaca': ―Lácaxa ziaana cani nuu ra ti enda xheela sin go laga nuu novio lade ca'. Laga nuu né novio que laacabe la? qué zanda guiaana cabe sin go cabe. ;-Ti dxi biaana ca discípulu sti Juan Bautista ne sti ca fariseu sin go, casi runi ca stale tiru. Ne dxi que uyé caadxi binni ra nuu Jesús, ne na ca rabi ca laabe: ―Xiñee ca discípulu sti Juan ne sti ca fariseu riaana ca sin go ca' peru ca discípulu stiu' co'. P:Ne bina diaga Jesús ni uní' cabe que para na rabi laacabe: ―Cadi caquiiñe cani nazaaca doctor sínuque cani huará. Cadi zeda yube cani nacha'hui, sínuque cani cuchee. Enda riaana sin go ^95Peru ora bi'ya ca fariseu ne cani naca maistru de ley, cayó né be ca binni que tobi si la? na ca rabi ca ca discípulu stibe: ―Xiñee zuba né jmaistru tu ca malu ni ruquixe impuestu ne cani qué rulabi ley. q8[Ne bini invitar Leví laabe chi to né be laa ralidxi ne laca uyé stale de cani ruquixe impuestu ne xcaadxi ni qué rulabi ley. Gurí né ca laabe ne ca discípulu stibe ruaa mexa', purti nabé stale de laaca nanda ca laabe. ,7QDe raqué biree be ze be, ne biiya be zuba Leví xiiñi Alfeu ruaa mexa ra ritixe binni impuestu, para rabi be laa: ―Dananda naa. Oraqueca biasa zinanda laabe. t6a Bigueta uyé Jesús uriá nisa ro' que sti tiru ne uyé irá binni ra nuu be para bisiidi be laaca'. i5K Oraque biasa hombre huará que, undisa jluuna', ne biree de raqué nezalú irá binni que. Nabé bidxagayaa ca binni que ne bisisaca ca Dios ne na ca': ―Qué huayuu dxi idu'ya du xiixa sicarí'. Guridxi Jesús Leví A4} ―Biasa, undisa jluuna lu', ma zanda chibí' lu'. *3M Peru para ganna tu naa nga Hombre Biseenda Dios ne zanda gune perdonar pecadu ndaani guidxilayú la? laguuya ni chi gune ri'. Ne óraque rabi be ni huará que: 2 Xii nga jma qué igana gabe laabe, ma bine perdonar xpecadu be la? o gabe laabe guiasa be, indisa be jluuna be ne sa be. p1YPeru maca nanna Jesús xi caní' ique cabe para na rabi laacabe: ―Xiñee caní' ique tu zacá. 0―Xiñee caní' hombre ri sicarí pue. Cayuni be laabe Dios, purti iruti ru zanda guni perdonar pecadu jma que tobi lucha Dios. F/Zuba caadxi maistru de ley raqué, ne caní' ique ca': {.oOra bi'ya Jesús pabiá' napa cabe fe laa la? na rabi binni huará que: ―Ma bine perdonar xpecadu lu, xiiñe'. Y-+Peru qué ñanda ñuu né cabe laabe ra nuu Jesús pur irá binni que. Para gudxi'ba cabe ique yoo ne ulee cabe caadxi teja ique yoo que, neza ra nuu Jesús, ne raqué undete cabe luuna ra nexhe hombre que. W,'Oraque beeda tapa hombre, nua ca ti hombre nexhe lu ti luuna, ma guti galaa. +yoraqueca bidopa stale binni ra nuu be que, dede bidxii ra puerta yoo que, ne bizulú byui' né be laaca stiidxa Dios. * Gudi'di si xhupa xhonna gubidxa, bigueta biuu Jesús ndaani guidxi Capernaum sti tiru. Ne ora gunna cabe ma nuu be yoo la? A) }-Para biree ze', ne bizulú byui' de irá ni uca que. Ngue runi ma qué ñanda ñuu Jesús ndaani guidxi, sínuque biaana ndaani gui'xhi'. Peru uyé binni de irá ladu ra nuu.-( U,Peru biiya gá qué chi tidxi lu ni iruti'. Uyé ra nuu sacerdote, ne bidii ti ofrenda casi bicaa Moisés guni binni ora ma bianda, para ganna binni ma bianda lu'. /' [+Para na be rabi be laa: ―Uyé yanna. Y& -*Ne casi biluxe uní' be, oraqueca binitilú ca gui'dxu que ladi ne bianda. j% O)Oraque biá be laa, udixhe ná be luguiá' ne rabi be laa: ―Zusianda lii ne zia ladi lu'. $ (Ti dxi bidxiña ti hombre huará napa lepra ra nuu be, bizuxibi xañee be ne rabi laabe: ―Pa na lu la? zanda usianda lu naa. # %'Ne uzá be idubi naca Galilea canayuí' be stiidxa Dios ndaani ca yu'du que ne canabee be binidxaba de binni. Sti ti hombre napa lepra " )&Peru óraque, na be rabi be laaca': ―Chuu ca xcaadxi guidxi huiini ni nuu gaxha ca, para güe stiidxa Dios, purti para nga nga zenda'. S! !%Ne ora bidxela ca laabe, na ca rabi ca laabe: ―Irá binni canayubi lii. ;  s$Para uyé Pedru ne ca xcompañeru yeyubi ca laabe. x k#Nuxcanda ru biasa be biree be de ndaani guidxi que, uyé be ndaani gui'xhi', ne raqué uní' né be Dios. _ 9"Ne bisianda be stale binni ni napa adxé adxé enda huará, ne ulee be stale binidxaba de laaca'. Peru qué nudii be lugar niní' ca binidxaba que pa runibiá' ca laabe. Byui' né Jesús binni Galilea stiidxa Dios ? {!dede bidxiña idubi naca guidxi que ra puerta yoo que. { q Huadxí que casi biaazi gubidxa, bedané cabe stale binni huará ne ni riguite binidxaba ique ra nuu Jesús,  9Oraque bidxiña Jesús ra nuu be ne unaaze ná be, undisa laabe ne oraqueca biree xindxá' que, ne bidii be ni gudó ca'. Bisianda Jesús stale binni \ 3Ne ora yendá ca raqué gudxi cabe Jesús huará suegra Simón nexhe né xindxá'. i MOra biree cabe de ndaani yu'du que, yené Jesús Jacobo ne Juan ralidxi Simón ne Andrés. b ?Ne qué nindaa bireeche stiidxa Jesús idubi Galilea. Ra bianda suegra Simón Pedru B Bidxagayaa ca binni nuu raqué ne gunaba diidxa saa ca', na ca': ―Xii ndi pue. Xi nacubi ri canausiidi hombre ri'. Nandxó' be dede runi mandar be binidxaba ne ruzuuba ca stiidxa be.  yNe ora ziree binidxaba que de hombre que, bidii ataque laa, ne bicaa binidxaba que ti ridxi reciu, ne biree ze'. e EOraque gudinde né Jesús binidxaba que, na rabi laa: ―Bigani ne biree de hombre ca.  !Ne bicaa ridxi: ―Xi napa neu laadu, Jesús de Nazaret. Ñee zeda unitilú lu laadu la? Runebia'ya lii. Lii nga hombre cha'hui sti Dios. ? {Ndaani yu'du que nuu ti hombre riguite binidxaba ique.  Nabé bidxagayaa ca binni que ni caní' be purti cusiidi be casi tobi ni zanda guni mandar ne cadi casi ca maistru de ley. i MYendá cabe ndaani guidxi Capernaum ne yeusiidi Jesús ndaani yu'du dxi enda riziila'dxi'. F Para gudxi be laaca chi nanda ca laabe. Ne óraque bisaana ca bixhoze ca ndaani canuá que ne cani runi né laa dxiiña', ne biree ca zinanda ca laabe. Sti ti hombre riguite binidxaba ique  Guzá ru be stindaa ne biiya be iropa xiiñi Zebedeu, Jacobo ne Juan, nuu ca ndaani ti canuá cayuni chaahui ca tarraya stica'. F Oraqueca bisaana ca tarraya stica' ne zinanda ca laabe. ~  wPara rabi be laaca': ―Lata nanda naa ne laca zune laatu guuze', peru para chi yubi tu binni gueda né tu ra nuaa'. ,  SRa zidi'di be uriá ti nisa ro' lá Galilea biiya be Simón ne Andrés bi'chi', cusaba ca ti tarraya ro' ndaani nisa, canaaze ca benda purti nga xhiiña ca'. >  wna be rabi be laaca': ―Ma bidxiña dxi gudixhe Dios guni mandar, ne ma chi aca ni. Yanna la? lainaba perdón laabe ne laguni cre stiidxa be. Guridxi Jesús tapa hombre rie guuze' ]  5Bieguyoo si Juan la? uyé be Galilea yegüí né be ca binni que stiidxa Dios, U  % ne biaana be raqué cuarenta dia lade mani duxhu'. Laga nuu be raqué ucala'dxi binidxaba nusaba laabe. Ne udi'di si irá nga beeda ca ángel, beda saana ca ni gudó be raqué. Ra bizulú Jesús xhiiña' A  Oraque yené Espíritu Santu laabe ndaani gui'xhi', z o ne ucuá ti ridxi de ibá': ―Lii nga Xiiñe ni nadxiee ne ni rusieche naa. Ra ucala'dxi binidxaba usaba Jesús q ] Casi biree be ndaani nisa biiya be bixele ibá' ne zeda yete Espíritu Santu luguiá be casi ti paloma, y m Ca dxi que pe' biree Jesús Nazaret, ti guidxi sti Galilea, ne uluu nisa Juan laabe ndaani guiigu Jordán. e ENaa caguaa ni'sa sia' laatu, peru laabe zudii be Espíritu Santu laatu. Ra uyuu nisa Jesús ! =Rusiidi be binni ne rabi be laaca': ―Nanda tobi atrá de naa jma risaca que naa. Naa la? dede nin para ñata udaa nibee xquela guidi be qué risaca'. x kXhaba be la? de guicha ladi camellu ne xi' ti cinturón de guidi ndaani be, ne ro be usú ne dxiña yaga. 2 _Ne biree irá binni Judea ne binni guidxi Jerusalén, yeucaa diaga laabe, ne gulee ruaa ca diidxa de irá ni huachee ca', para uluu nisa be laaca ndaani guiigu Jordán. + QZacá nga laani, beeda Juan Bautista, beda nduu nisa binni ndaani gui'xhi', ne gudxi laaca naquiiñe inaba ca perdón Dios ti aca perdonar ca', ne chu' nisa ca'. 7 iZuna diaga cabe cucaa tuuxa ridxi ndaani gui'xhi',
cayabi binni: “Lausiá neza tidi Señor;
lauxhele ladxidó' to,
casi ñaca cuxhele tu ti neza para laabe.” '~ IChiqué bicaa profeta Isaías ni gudxi Dios laa ucaa, ne ndi nga laani:Zuseenda ti xpinne sa niru lú lu'
para guni chaahui neza tidi lu'. B} Sicarí nga bizulú evangeliu sti Jesucristu Xiiñi Dios. |Lausiidi laaca guni ca irá ni ma gudxe laatu, ne ganna ca tu qué ziuu dxi ixele de laatu dede dxi iluxe guidxilayú. Amén.){KNga runi laché irá xixé guidxi, lachiusiidi irá xixé binni sa nanda naa, ne lacuu nisa laaca casi ñaca Dios Padre ne Xiiñi ne Espíritu Santu ñuni ni. zPara bidxiña be ra nuu ca ne na be rabi be laaca': ―Irá xixé ni nuu ibá' ne ni nuu guidxilayú ma nexhe ladxi naya'. _y7Casi bi'ya ca laabe, bisisaca ca laabe, peru nuu caadxi de laaca qué ñuni cre gá. ^x5Uyé idubi once discípulu sti Jesús Galilea, lu dani ni gudxi Jesús laaca'. PwPara gucuaa ca soldadu que bidxichi que, ne bi'ni ca modo gudxi cabe laaca'. Ne ni uní' cabe que nga bireeche lade ca judíu, ne runi cre ca ni dede yanna. Ra biseenda Jesús ca apóstol sti' av;Ne pa ganna gobernador ni la? laadu guiene né du laa, ti qué gudxiiba donda ique tu. u Ne gudxi ca laacabe: ―Pa inaba diidxa cabe laatu la? lagabi nisiaasi tu beeda ca discípulu stibe lu gueela' gula'na ca laabe. t Oraque bisenda caa ca sacerdote que irá ca xaíque sti guidxi, guyuu ca tobi si ne bidii ca stale bidxichi ca soldadu que. s  Laga ze cabe biree caadxi de cani cayapa ra ba' que, uyé ndaani guidxi yetidxi ca xaíque sti ca sacerdote xi irá guca'. r Oraque na Jesús rabi laacabe: ―Cadi idxibi tu. Laché, lachitidxi ca biche che ca Galilea ne raqué gu'ya ca naa. Ni byui' ca soldadu q Ze ru cabe neza, mala biree Jesús lú cabe, bigapa diuxi laacabe. Para bidxiña cabe laa gudiidxi cabe ñee, bisisaca cabe laa. p)Oraque biree guxooñe ca gunaa que de ra ba' que, zidxibi ca' ne ziyeche ca', zitidxi ca ca discípulu stibe ni gudxi ángel que laaca'. @oyti che tu nagueenda chi tidxi tu ca discípulu stibe ma biasa be de lade gue'tu', ne ma chi sa niru be lú ca', che be Galilea. Ne zuuya ca laabe raqué. Nga nga ni napa gabe laatu. fnEQué guinni di be rarí purti ma bibani be casi uní' be. Latá' gu'ya tu lugar ra guta be, lmQPeru na ángel que rabi ca gunaa que: ―Cadi idxibi tu. Nanna cuyubi tu Jesús ni ucuá lu cruz. bl=Ne de tantu bidxibi ca soldadu que laabe la? guca diti ca ne biaana ca casi ni ma guti. Yk+Rihuinni ángel que casi biaani sti rayu, ne naquichi bé xhaba be casi nieve. ujcNe ma guca ti xu ro' raqué, purti biete ti ángel sti Dios de ibá', beda ndee guie que, ne gurí lú ni. #i AUdi'di si dxi enda riziila'dxi que, ma para irá gueela domingu, dxi ruzulú semana, beeda María de Magdala ne sti María que, beda guuya ca ra ba' que. |hqBOraque biree cabe uyé cabe ne biseegu dxiichi cabe ruaa ba' que ne bisaana cabe ca soldadu que gapa ni.g APara na Pilatu rabi laacabe: ―Racá laicaa caadxi soldadu, lachiné, ne lauseegu chaahui ruaa ba' que, bia' ganda ti'. tfa@Nga runi canaba du lii guseendu tu chi gapa ra ba' que dede ganda chonna gubidxa quenquita gueeda ca discípulu stibe cuana ca xcuerpu be ne gabi ca binni biasa be de lade gue'tu'. Ne zacá jma rusi zusiguii cabe, que dxi bizulú ni. e?na ca rabi ca laabe: ―Señor, cayetenala'dxi du ni uní' hombre rusiguii que dxi nabani, na raguionna gubidxa ziasa de lade gue'tu'. hdI>Udi'di si viernes que, bidxiña ca xaíque sti ca sacerdote ne ca fariseu ra nuu Pilatu, bc==Ne zuba María Magdalena ne sti María gaxha ra puerta ba' que. Cani cayapa xpa' Jesús b3Huaxhinni que beeda ti hombre ricu de Arimatea lá José, tobi de cani uzá né Jesús chiqué. y^k8Lade cabe nuu María Magdalena ne María jñaa Jacobo ne José, ne jñaa ca xiiñi Zebedeu. Ra bigaachi Jesús ]57Zitu huiini de raqué zuhuaa caadxi gunaa ni beda nanda Jesús de Galilea, beeda ca para gacané ca laabe. Zuhuaa ca cayuuya ca ni cayaca que. =\s6Nabé bidxagayaa capitán ni cayapa Jesús que, laa ne ca soldadu sti', purti bini sentir ca guca xu ne biiya ca irá cosa ni guca que, para na: ―Dxandí Xiiñi Dios ndi'. [-5Ne dxi ma biasa Jesús de lade gue'tu que la? biree cabe de ndaani ca ba' que, uyé cabe ndaani guidxi Jerusalén ne biiya stale binni laacabe. JZ 4Ne bixale caadxi ba', biasa stale de ca xpinni Dios ni ma guti. fYE3Ne mala guca cortina sti yu'du ro' chupa ndaa de punta punta, ne guca xu, gulaa stale guie. Bigueta bicaa be sti ridxi ne raqué guti be. \W11Peru na xcaadxi que rabi laa: ―Zaa nuu be, idu'ya nu pa zeda ulá Elías laabe. V0Oraqueca biree tobi de laaca yecaa ti esponja bigadxe de vinagre ne bidxiiba ni ique ti gueere', ne bigué' ni laabe. jUM/Ne ora bina diaga cani zuhuaa raqué ni uní' be que la? na ca': ―Cucaa ridxi be Elías. T9.Mayaca ganda las tres bicaa Jesús ridxi: ―¡Elí, Elí, lama sabactani! Didxazá la? niní' be: Dios stinne', Dios stinne', xiñee ma bisaanu naa. AS}-Bia' galaa dxi bicahui xaibá' dede bia' las tres. ZR-,Ne zaqueca cayuni burla ca gubaana ni cá né be que laabe. Ra guti Jesús mQS+Ucuá lú be Dios, yanna cueza be ulá Dios laabe, pa nadxii laabe, purti na be Xiiñi Dios laabe. +PO*―Stobi bilá be peru laca laabe qué zanda ulá be. Na be rey sti Israel laabe, ne pa dxandí ni la? guiete be de lu cruz ca yanna, ne zuni cre nu laabe. O)Ne zaqueca na ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley ne ca fariseu ne ca xaíque sti guidxi, cuchá ca ni lú be: N7(na ca': ―Lii nou' zuxhá lu yu'du ro' ne zucuí lu ni lu chonna gubidxa. Yanna bilá laca lii. Pa dxandí Xiiñi Dios lii la? biete de lu cruz ca. QM'Ne cayuni burla ca binni zidi'di raqué laabe, cuniibi ique ca lú be, bL=&Oraque bicaa né cabe laabe chupa gubaana', tobi ladu derechu ne stobi ladu biga'. K{%Ne bicaa cabe ca diidxa ri xaíque be: “Ndi nga Jesús Rey sti ca judíu.” Purti na cabe pur laani cá be lu cruz. ,JS$Para gurí cabe cayapa cabe laabe. kIO#Bicaa si cabe laabe lu cruz guluu cabe xhaba be lu rifa, ne cada tobi ucuaa ni gulee. Guca ni zaqué ti iree ni modo pe uní' Dios de ruaa ti profeta de laabe, ra na: “Gudiizi cabe xhaba', ne uluu cabe laa lu rifa.” yHk"Raqué bidii cabe laabe vinagre nucha nisa xculá'. Peru ora bi'ya be xi naca ni la? qué niná be ñe' be ni. gGG!dede yendá cabe ti lugar lá Gólgota. Ni riní' diidxa Gólgota ca la? Lugar sti Calavera. qF[ Ra ze cabe que bidxaaga cabe ti hombre de Cirene lá Simón ne bicaa cabe laa gua cruz sti Jesús E7Biluxe si bini burla ca laabe zaqué la? gulee ca lari que ne bigacu ca laabe xhaba be, ne ziné ca laabe para icá be lu cruz. Ucuá Jesús lu cruz aD;Ne bichá xhinni ca lú be ne guxha ca gueere que ná be, bichenda ca ni ique be. ECNe bizá' ca ti la'pa de guichi uluu ca ique be ne bigaasa ca tindaa gueere ná be ladu derechu. Oraque bizuxibi ca xañee be ne bini burla ca laabe, na ca': ―¡Viva rey sti ca judíu! DBGulee ca xhaba be ne bicua'qui ca laabe ti lari xhiñá'. AOraque gucuaa ca soldadu sti gobernador que Jesús, yenduu ca laabe ndaani palaciu para bidxiña idubi batallón ra nuu be. |@qOraque bindaa be Barrabás para laaca', ne bini mandar be quiñe cabe Jesús para bidii be laa icá lu cruz. a?;Para na ca binni que: ―Zaa guiaana donda ca luguiá du ne luguiá ca xiiñi du. >Biiya si Pilatu pur gana si caní' ne mayaca uzulú ti bulla la? gucuaa nisa ne gudiibi ná nezalú ca binni que, para na rabi laacabe: ―Cadi luguia'ya dia' nuu donda purti chi ixii rini sti hombre cha'hui ri'. Laatu laguuya xi iree xa ni laatu. = Para na gobernador que: ―Xiñee, xi huayuni be. Peru laacabe jma rusi bicaa cabe ridxi, na cabe: ―¡Icá be lu cruz! <Oraque na Pilatu rabi laacabe: ―Yanna xi gune nia Jesús ni rabi cabe Cristu ri ya'. Para bicabi irá cabe: ―¡Icá be lu cruz! ;Oraque na gobernador que rabi laacabe sti tiru: ―Tu pe de laacabe racala'dxi tu undaa para laatu pue. Para na cabe: ―Barrabás. :Peru ucuá ca xaíque sti ca sacerdote ne ca xaíque sti guidxi tema lú ca binni que para inaba ca ilaa Barrabás ne gati Jesús. ;9oMa zuba Pilatu ra juzgadu sti', bisenda tidxi xheela laa, na xheela rabi laa: ―Cadi gu'nu hombre cha'hui ca gasti', purti pur laabe nabé bine sufrir lu bacaanda nuchi'. e8CNanna ca Pilatu bedané cabe Jesús ra nuu purti si qué na cabe chi nanda binni laa. 7%Ngue runi, ora bidxiña cabe, na Pilatu rabi laacabe: ―Tu racala'dxi tu undaa para laatu ya', Barrabás la? o Jesús ni rabi cabe Cristu. M6Ne iza que nuu ti presu ni za'bi stiidxa irá ladu, lá Barrabás. x5iChiqué, cada iza ra cayaca saa, rundaa gobernador que ti presu para ca binni que, tutiisi gapa ca gana. l4QPeru qué nicabi be laa nin ti diidxa'. Ne nabé bidxagayaa gobernador que. Guta gati Jesús e3C Para na Pilatu, rabi laabe: ―Cadi cayuna diaga lu irá ni cugaani cabe luguiá lu ri la? 2 Peru óraque neca gudixhe irá ca xaíque sti ca sacerdote ne ca xaíque sti guidxi xqueja be, ma qué niní' ru be gasti'. %1C Ne ora zuhuaa Jesús nezalú gobernador, na gobernador que rabi laabe: ―Ñee lii nga rey sti ca judíu la? Para na be: ―Casi na lu ca, nga laani. g0G Ca xiiñi Israel gudixhe idoo be treinta moneda de plata,
ne dxi bigueta moneda que lu ná cabe, ucuaa cabe ni,
uzí' né cabe ni ti layú lu ni ruzá' guisu.Zacá nga gudxi Dios naa. Zuhuaa Jesús lu Pilatu R/ Ne zacá guca ni modo uní' Dios de ruaa profeta Jeremías dxi na: T.!Nga runi gulee lá cabe layú que Layú de Rini ne nga lá ni dede yanna. :-mNe óraque uní' stiidxa cabe xi guni né cabe bidxichi que. Para uzí' cabe ti layú lu ni ruzá' guisu ne na cabe iquiiñe ni para igaachi judíu ni gueeda de sti ladu. 0,YGundisa ca xaíque sti ca sacerdote ca moneda que, peru na ca': ―Qué zanda cu' nu moneda ri lade ofrenda sti yu'du', purti bixuí' né ni rini sti ti hombre. c+?Ne óraque bizu'nda be ni ndaani yu'du ro' que, ne biree be yenduu be doo yanni be. !*;Ne na rabi laaca': ―Naa bichee purti bituaa tobi ni nayá ladxidó'. Para na cabe rabi cabe laa: ―Xi runi importar laadu ya'. Lii gu'yu xi gu'nu'. -)SBiiya si Judas ni yeutoo laabe que ma chi gati be la? beeda malaya laa, para yeudxii treinta moneda que ca xaíque sti ca sacerdote ne ca xaíque sti guidxi. ](3Ne bindiibi ca laabe yené ca laabe ra nuu gobernador Poncio Pilatu. Ra guti Judas u' eCasi birá gueela', uní' stiidxa ca xaíque sti ca sacerdote ne ca xaíque sti guidxi que guuti ca Jesús. M&KOraque bietenala'dxi be ca diidxa ni gudxi Jesús laabe que, ante gu'nda gallu zaní' be chonna tiru qué runibiá' be laa. Para biree be de raqué yeguuna be, dede guyuu yuuba ladxidó' be.5%cJOraque bizulú be caguu dí be ne cayuni jurar be: ―Gunidé Dios naa pa cusiguiee', ma gudxe laatu qué racabia'ya laabe. Ne casi pe biluxe uní' be, biinda gallu. $'IQué nindaa de ngue bidxiña caadxi de cani zuhuaa raqué, na rabi laabe: ―Dxandí de laacabe lii, purti de modo riníu' ca rihuinni. `#9HBigueta uní' Pedru sti tiru dede bini jurar: ―Qué runebia'ya dia' hombre ca. " GMa ziree Pedru ra puerta', biiya sti badu dxaapa laa, para na rabi ca binni que: ―Ndi laca xpinni Jesús de Nazaret laa. !7FPeru qué niná Pedru niní' pa xpinni be laa sínuque na rabi badu dxaapa que nezalú irá binni rí raqué: ―Qué ganna xii nga caní' lu'.  EZuba Pedru ndaani patiu que ora bidxiña ti criada laa, na rabi laa: ―Lii laca xpinni Jesús de Galilea lii nja'. /DNe na cabe rabi cabe laabe: ―Pa nou' lii nga Cristu la? gudxi laadu tu cagapa lii ti idu'ya du pa nannu'. Ra uní' Pedru qué runibiá' Jesús a;CNe óraque bichá xhinni cabe lú be ne gudiñe cabe laabe ne udapa cabe ruaa be. ;qBYanna ya', xi na tu. Para na cabe: ―Gati be xa. s_AOraque ucheza sacerdote gola que xhaba ne na: ―Yanna huaxa ma uní' be, cayuni be laabe Xiiñi Dios. Ma cadi naquiiñe uyubi nu tu iní' paraa bichee be purti ma bina diaga tu biree ni de ruaa be, cayuni be laabe Xiiñi Dios. 9k@Para rabi be laa: ―Naa, casi nou' ca. Ne gabe ca' laatu dede yanna zuuya tu Hombre Biseenda Dios zuba cue' Dios ni nandxó', ne zuuya tu zeda yete be de ibá' lade za. "=?Peru qué niní' be gasti'. Para na sacerdote gola que rabi laabe: ―Pur Dios ni nabani nga cayabe lii ga'bu laadu pa lii nga Cristu Xiiñi Dios. pY>Oraque bizuhuaa sacerdote gola, na rabi laabe: ―Xi na lu de ni cugaani cabe luguiá lu ri ya'. =Na ca rabi ca ca binni que: ―Bina diaga du uní' be ñanda nuxhá be yu'du ro' sti Dios ne lu chonna gubidxa nucuí be ni sti tiru. u;Ne óraque bizulú biyubi ca xaíque sti ca sacerdote ne irá ni naca justicia sti ca judíu tuuxa iní' paraa pe bichee Jesús, neca cadi dxandí ni, ti chu' xi pur gati be. :Zinanda Pedru laabe zitu zitu dede biuu ndaani patiu sti sacerdote gola que, ne raqué gurí né ca gendarme para gu'ya xi gaca be. 9Yené ca binni que laabe ra nuu sacerdote gola Caifás ne ma nuu ca maistru de ley ne ca xaíque sti guidxi raqué. 4a8Peru cayaca irá ndi ti iree ni casi cá ni lu ca gui'chi ni bicaa ca profeta. Ne óraque bixooñe irá ca discípulu bisaana ca laabe. Ra zuhuaa Jesús nezalú justicia H 7Oraque na Jesús rabi ca binni que: ―Casi rie cabe luguiá gubaana zeeda tu luguia'ya', né tu espada ne palu. Inqué ti dxi gurié ndaani yu'du ro', bisiide' ne qué ninaaze tu naa. s_6Peru pa ñune nga la? ximodo ñanda ñaca casi cá lu Xqui'chi Dios ra na naquiiñe gaca ni sicarí ya'. nU5Ñee na tu qué ñanda ninié nia Bixhoze nagasi ne nuseenda stale mil ángel para ñacané naa la? wg4Oraque na Jesús rabi laabe: ―Guluu espada stiu' jlugar, purti irá ni cu' ná espada la? zati né espada. }3Peru mala bisigaa ná tobi de cani nuu né Jesús raqué, guxha espada sti', bigá diaga ti xpinni sacerdote gola.  2Para na Jesús rabi laabe: ―Xhamigua' xi zeda gunu'. Oraque bidxiña irá cabe guluu ná cabe Jesús para chiné cabe laa.  1Ne casi yendá be ra nuu Jesús, bigapa diuxi be laa, ne na be rabi be laa: ―Maistru. Ne gudó be ti bixidu lucuá. z m0Ne maca gudxi Judas laaca': ―Ni gu'ya tu gahua ti bixidu lucuá la? ngue nga laabe, ne zanda inaaze tu laabe. L /Caní' ru be, mala zeeda Judas, tobi de lade doce discípulu stibe que. Zedané stale binni ni biseenda ca xaíque sti ca sacerdote ne ca xaíque sti ca judíu, ne naaze ca espada ne palu. _ 7.Laguiasa, ma chuu nu. Laguuya mápeca zeda dxiña ni chi uluí' naa. Ra bigaa Jesús <q-Oraque ru bigueta be ra nuu ca discípulu stibe ne na be rabi be laaca': ―Lagasi yanna ne laiziila'dxi'. Ma bidxiña ora tidi Hombre Biseenda Dios lu ná cani qué runi jneza. \1,Para bisaana be laaca yení' né be Dios raguionna tiru ne laca zaqueca uní' be. +Ne óraque beeda be ra nuu ca discípulu stibe sti tiru. Ne laca bedandá be laaca nisiaasi ca' purti nabé nuu bacaanda lú ca'. )K*Bigueta uyé be yení' né be Dios rairopa tiru, na be: ―Padre stinne', pa qué zanda tidi enda naná ri luguia'ya sin qué aca ni la? bi'ni ni na lu'. %C)Lagataná ne lainí' né Dios ti qué uquiinde binidxaba laatu. Neca ndaani ladxidó' to racala'dxi tu guni tu jneza peru cuerpu stitu nagueenda riguudxi. *M(Ne bigueta be ra nuu ca discípulu stibe. Bedandá be laaca nisiaasi ca'. Para na be rabi be Pedru: ―Ñee qué zanda gataná né tu naa neca ti hora la? ~u'Ne óraque bixele huiini be caadxi de laaca', ne raqué bizuxibi be gudixhe ique be layú, ne uní' né be Bixhoze be ni nuu ibá', na be: ―Padre stinne', pa zanda la? ulee enda naná ri de naa, peru cadi aca ni rabe sínuque ni na lu'. )&Para na be rabi be cani né be que: ―Nabé naná yuuba ni nuu ndaani ladxiduá' ri', yuuba para guuti. Laguiaana gá rarí ne cadi gasi tu. {o%Ne uzá né be Pedru ne iropa xiiñi Zebedeu stindaa, ne óraque uyuu be triste ne uyuu yuuba ladxidó' be. +$Oraque yené be laaca ti lugar lá Getsemaní, para na be rabi be laaca': ―Lacuí rarí laga chaa rarica', chi inié nia Dios Bixhoze'. ~/#Para na Pedru rabi laabe: ―Neca gate nia lii, peru qué ziuu dxi inié qué runebia'ya lii. Ne ngue ca na irá discípulu que. Getsemaní }{"Para rabi be laa: ―Gabe ca' lii, yanna gueela ca, ante gu'nda gallu, zaníu' chonna tiru qué runibiá' lu naa. p|Y!Oraque na Pedru rabi laabe: ―Neca ixele irá cabe de lii, peru naa qué ziuu dxi ixele de lii. Q{ Peru dxi guiasa de lade gue'tu la? ziaa Galilea ne raqué cueza laatu. 5zcOraque na Jesús rabi laacabe: ―Irá tu zaxele tu de naa yanna gueela', purti maca cá ni lu Xqui'chi Dios: “Zunena'ya pastor sti ca dendxu' ne zareeche ndase ca'.” QyBiluxe biinda si cabe ti cantu, biree cabe ze cabe lu dani Olivo. %xCGabe ca' laatu, ma qué zee rua' nisa uvas dede dxi ibigueta guee nia ni laatu sti tiru ra runi mandar Bixhoze'. Na Jesús zaní' Pedru qué runibiá' laa w-Purti ndi nga rini stinne ni chi ixii para ixá stonda stale binni. Ne ra ixii ni la? zaguixhe Bixhoze ti modo cubi chu' né binni laa tobi si. v Oraque ucuaa be ti copa ne bidii si be diuxquixe Dios bidii be ni laaca', ne rabi be laaca': ―Lagué' ni, irá xixé tu. ,uQRa cayó xhi cabe que, ucuaa be pan guluu be ndaaya', ne gundaa be ni lú ca discípulu stibe ne rabi be laaca': ―Laicaa ne lagó. Ndi nga cuerpu stinne'. t}Ne óraque na Judas ni yeutoo laabe que, rabi laabe: ―Ñee naa la? Maistru. Para rabi be laa: ―Lii caníu' ni. ,sQHuandí maca cá lu gui'chi naquiiñe gati Hombre Biseenda Dios, peru ni chi guluí' laabe la? gapa gá si laa. Jma galán ñaca para laa pa qué ñuu dxi ñale. orWPara na be rabi be laaca': ―Ni naguu ná ndaani bladu ra naguaa naya ri' nga ni chi utoo naa. bq=Nabé triste biaana cabe óraque, ne bizulú cayabi cabe laabe: ―Naa la? Señor. fpENe ora cayó xhi cabe na be rabi be laaca': ―Gabe ca' ndi laatu, tobi de laatu zutoo naa. Vo%Casi bixhinni, gurí né be idubi doce discípulu stibe ruaa mexa que. ~nuNe óraque uyé ca discípulu que casi gudxi Jesús laaca', ne gudixhe chaahui ca endaró xhi para pascua que. OmPara na be rabi be laaca': ―Laché ndaani guidxi ra nuu tobi hombre ne lagabi laa: “Na maistru ma bidxiña dxi sti' ne racala'dxi utiidi pascua ri rali'dxu', laa ne ca discípulu sti'.” ElPrimé ca dxi bizulú saa ra ro cabe pan sin levadura, beeda ca discípulu sti Jesús ra nuu, ne na ca rabi ca laabe: ―Paraa racala'dxu guni chaahui du para gó xhi lu pascua ri'. sk_Ne dede dxi que nisi cuyubi be modo guluí' be Jesús laaca'. Ra gudó xhi né Jesús ca discípulu sti' jwNe na rabi laaca': ―Pagala udii tu naa saca gulué laabe laatu. Ne óraque bidii ca laabe treinta moneda de plata. vieOraque uyé Judas Iscariote, tobi de ca discípulu sti Jesús que, ra nuu ca xaíque sti ca sacerdote. $hA Ne gabe ca' laatu, ratiica güi cabe stiidxa Dios ndaani idubi naca guidxilayú ri', zuzeete cabe ni bi'ni be, ti cadi guiaanda be. Ra bitoo Judas Jesús Og Ra bichá be aceite ri lade la? cayuni chaahui be naa para igaache'. Xf) Ca pobre la? qué ziaadxa ca lade tu, peru naa zadxiña dxi guiaadxa lade tu. e7 Peru ma nanna Jesús xi caní' cabe, para na rabi laacabe: ―Lachuu dxí, cadi guchiiña tu gunaa ri' purti nabé sicarú ni bi'ni be naa ri'. Od Purti ñanda nidoo ni ne niree stale vueltu para ñaazi lu ca pobre. rc]Ora bi'ya ca discípulu ni bi'ni gunaa que, bidxiichi ca ne na ca': ―Xiñee gudxite si be aceite que. bRaqué nuu be bedané ti gunaa ti frascu dxá de aceite rindá' naxhi ni nabé risaca, ne bichá ni ique be ra zuba be ruaa mexa'. QaCa dxi que uyé Jesús Betania, ralidxi Simón ni gupa lepra que. |`qPeru na ca cadi gaca ni ndaani pe saa que, ti qué cui zisi binni. Bichá ti gunaa nisa rindá' naxhi ique Jesús Z_-Ne raqué uní' stiidxa ca inaaze ca Jesús sin ganna binni, ne guuti ca laabe. %^CNe zaqué guca ni, bidxiña ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley ne ca xaíque sti ca judíu ndaani patiu ralidxi sacerdote gola Caifás. ]―Ma nanna tu xhupa si gubidxa riaadxa para saa pascua, ne lade ca dxi que zanaaze cabe Hombre Biseenda Dios para icá lu cruz.  ~~-}}J||0{{zkyyExx+wwbwvv_uu:ttt$s]rrr?qq7ppDooqonnCmm ll_lkk&jiiLhgg(ffJeXddcba`U__^^I]]\\\[[IZZ;YY,XXWnVVzUUULTTjSSS RRUR QQRPHONNN.MML:KK^JJJ(II*HHwGGjGFEElDDD!C{BBSAAPA@?B>>==<|<5;::2988|7766V5433i22R11R00 //.--,,++V**<)(((i('k'&%%j$$u##b#"!!! ,S~I}0glam-$ vU S @ ; Av\`C7hށ-Oraque rabi be laaca': ―Laga dxi udiize gadxe pan lu tapa mil que ya'. Panda dxumi bitopa tu. Para na ca': ―Gadxe. K,Ñee qué ruuya tu ne lú tu ne qué runa diaga tu ne diaga tu la? Ñee qué rietenala'dxi tu dxi udiize gaayu pan lu gaayu mil que la? Panda dxumi de nandahui bitopa tu. Para na ca': ―Doce. +<*qPeru nanna Jesús xi caní' cabe, para rabi laacabe: ―Xiñee na tu qué gapa tu pan. De yanna ca'ru guiene tu ne ca'ru ganna tu la? Ñee tan nada'gu xquenda biaani tu la? Z)-Oraque na ca discípulu: ―Cayabi be ndi laanu tisi qué ñedané nu pan. (/Oraque na Jesús rabi laaca': ―Laguuya gá qué chi cá sti ca fariseu ne sti Herodes laatu. Ricá ni runi cabe casi riaazi levadura cuba pan. Z'-Biaanda niné ca discípulu endaró, ti pan si ziné ca ndaani canuá que. &w bisaana be laaca'. Biuu be ndaani canuá que sti tiru para ze be cherica nisa que. Ra udixhená Jesús ca discípulu 1%[ Oraque ucuala'dxi be tobi ne na be: ―Xiñee canaba ca binni ri gu'ya ca seña. Gabe ca' laatu, nin ru sti seña qué zudiee laatu, rabi be laaca' ne biree be ze be, _$7 Ne raqué bidxiña ca fariseu ra nuu be ne bizulú cacaa yu né ca laabe. Gunaba ca laabe guluí' be laaca ti seña xaibá' ti gu'ya ca pa dxandí nandxó' be. Uní' ca zaqué purti cuyubi ca usaba ca laabe. k#O Ne laa biuu né ca discípulu sti ndaani canuá para ze ca neza Dalmanuta. Trampa sti ca fariseu Z"- Bia' tapa mil gudó dxi que. Ne óraque gudxi Jesús laacabe ma zanda che cabe. `!9Irá binni que gudó dede ra bidxá, ne bidopa ru xcadxe dxumi de nandahui ni biaana. q [Laca napa cabe chupa chonna benda. Para bidii Jesús diuxquixe Dios ne gudxi laacabe qui'zi cabe cani. B}Para gudxi be ca binni que cui ca layú, ne ucuaa be ca pan que, bidii be diuxquixe Dios ne gundaa be cani, bidii be cani ca discípulu stibe que qui'zi ca cani lú ca binni que. Z-Para rabi be laaca': ―Panda ga pan napa tu ya'. Oraque na ca': ―Gadxe. wgOraque na ca discípulu que rabi laabe: ―Peru paraa idxela ni go cabe rarí ya'. Iruti nabeza rarí'. Pa useenda laacabe chibí' cabe sin go cabe la? qué zapa cabe stipa para sa cabe purti nuu caadxi de laacabe beeda de zitu. uc―Caya'ya ca binni ri' purti ma chonna gubidxa nuu né cabe naa rarí' ne qué gapa cabe ni go cabe.  )Nabé stale binni bidxiña ra nuu Jesús ca dxi que, ne qué gapa ca ni go ca'. Para guridxi be ca discípulu stibe, ne na be rabi be laaca': 'G%Ne nabé bidxagayaa stale binni, ne na ca': ―Jneza irá ni runi be dede ruxhele be diaga cani nacuaata diaga ne rusiní' chaahui be cani napaapa ruaa. $Ne gudxi be laaca cadi gabi di ca ni iruti'. Peru laga jma cayabi be laaca cadi güi cani la? jma rusi byui' né ca ni binni. \1#Ne oraqueca bixale diaga hombre que ne bianda ludxi ne ma gunda uní' jneza. iK"Oraque biiya dxí be ibá' gucuaala'dxi be ne na be: ―Efata. Ni riní' ni la? “Bixale'.”  !Para ucuaa be hombre que yené be laa ti ladu ne guluu be bicuini ná be ndaani diaga ne bichá xhinni be ne guda'na be ludxi.  Raqué nuu be bedané cabe ti hombre nacuaata diaga ne napaapa ruaa ra nuu be, ne gunaba cabe laabe cuaqui ná be luguiá hombre que. Qué nindaa de ngue biree Jesús de Tiro, uzá neza Sidón ne irá ca guidxi ni rabi cabe Decápolis, ne bigueta ra nisa Galilea. 1Ne dxandí ora yendá be ralidxi be biiya be nexhe badu dxapa huiini que lu luuna', ma bisaana binidxaba que laa. Ra bisianda Jesús ti mudu vePara na Jesús rabi laabe: ―Jneza uní' lu'. Ma zanda che lu', ma biree binidxaba que de xiiñi lu'. pYOraque na gunaa que: ―Nanna, Señor, peru laca ro bi'cu bigú ni riaba xa mexa sti xpixuaana'. Peru rabi be laa: ―Bidii lugar go ca ba'du primeru, purti cadi jneza gaxha cabe pan xiiñi cabe para udii cabe bi'cu'. c?Binni Fenicia gunaa que, cadi judíu laa. Gunaba laabe cuee be binidxaba que de xiiñi'. % CQué nindaa de biuu be raqué gunna ti gunaa de laabe, ne beeda ra nuu be purti napa ti xiñi dxaapa riguite binidxaba ique. Casi biuu bizuxibi xañee be. & EDe raqué biree be uyé be gaxha de Tiro, ne biuu be ndaani ti yoo. Gucala'dxi be qué ñanna binni pa nuu be raqué peru qué ñanda nucaachi lú be.  Irá enda nadxaba ca riree de ndaani ladxidó' binni ne pur irá nga ruchee né cabe Dios. Ra unaba ti gunaa de Fenicia guianda xiiñi' p Ycuana cabe, acala'dxi cabe gapa cabe jma que stobi, guni cabe ni nadxabá', usiguii cabe, gapa cabe irá clase viciu, gache lú cabe sti stobi, cuee cabe falsu luguiá binni, uchá cabe enda naró' stícabe, guni cabe enda huati. 9Purti de ndaani ladxidó' cabe riree irá ni riní' ique cabe guni cabe: chu' né cabe ni cadi xheela cabe, gapa cabe jnadxii cabe, guuti cabe binni, dANe rabi be laaca': ―Ni riree ndaani ladxidó' binni, nga ni runi pur uchee né ca Dios. .UPurti qué riuu di ni ndaani ladxidó' cabe sínuque riaba ni ndaani cabe ne óraque riree ni de cuerpu stícabe. Zacá gudxi be laaca zanda go ca intiisi endaró. Para rabi be laaca': ―Ñee nin laatu qué riene tu la? Ñee qué ganna tu pa cadi ni ro binni nga runi pur uchee né ca Dios la? 4aOraque biree Jesús de ra nuu ca binni que, biuu ndaani yoo. Ne raqué nuu be beeda ca discípulu ra nuu be ne unaba diidxa ca laabe xii ngue gudxi be ca binni que. ,SLaucaa diaga chaahui ti guiene tu. ykCadi ni riuu ndaani ruaa binni, nga runi pur uchee ca', sínuque ni iree de ndaani ladxidó' ca', nga runi ni. ~uBigueta guridxi Jesús irá ca binni que sti tiru ne na rabi laaca': ―Laucaa diaga naa irá tu, ne laguiene. + Ne zacá pur ca costumbre stitu ni zeda za lade tu la? napa tu stiidxa Dios casi xiixa de enda riguite. Ne nuu ru stale runi tu ni cadi jneza.  Ne inque ma uní' be zacá la? neca cadi dxandí ni, peru rabi tu laabe gasti naca pa qué acané be bixhoze be o jñaa be. ?w Peru laatu na tu, zaa gabi ti hombre bixhoze o jñaa: “Qué zanda di acaniá lii purti ni nudiee lii ca, ma bine ni Corbán.” (Corbán rabi cabe xiixa cuee chu cabe para Dios.) ~ Gudxi Moisés laatu ganaxhii tu bixhoze tu ne jñaa tu, ne laca gudxi be laatu, tu cu' dí bixhoze o jñaa naquiiñe gati'. }{ Ne laca rabi be laaca': ―Galán xa ni runi tu, rusaana tu ni gudixhe Dios para chi nanda tu ca costumbre stitu. 9|kNe dxandí ni purti zacá pe runi tu. Rusaana tu mandamientu sti Dios para chi nanda tu costumbre sti binni, casi enda ria'ri jarra ne vasu, ne xcaadxi costumbre casi ca nga. S{Pur gana si rusisaca ca naa,
purti de laasi ca riale ni rusiidi ca'. [z/Para na Jesús rabi laacabe: ―Jneza ni uní' Dios de ruaa profeta Isaías chiqué ra bizeete pabiá' rusiguii tu, na:Ca binni ri nanaxhi ruaa ca ne naa,
peru ladxidó' ca nuu zitu de naa. QyOraque na ca fariseu ne ca maistru de ley que rabi ca Jesús: ―Xiñee cadi zinanda ca discípulu stiu' costumbre sti ca binigola, purti ridu'ya du ro ca sin qui'bi ná ca casi naquiiñe ñuni ca'. Ux#Ne ora ibigueta cabe de luguiaa la? napa pe cabe ti modo riguiibi ná cabe para go cabe. Ne nuu ru stale costumbre ni zinanda cabe, casi modo qui'bi cabe vasu, ne jarra ne traste de guiiba', ne luuna'.) wwCa fariseu la? zinanda ru ca costumbre sti ca bixhoze gola ca', qué ro ca gueta sin qué qui'bi chaahui ca ná ca'. pvYNe biiya ca cayó caadxi discípulu stibe sin niguiibi ná', ne bizulú uní' ca ca discípulu que. ( ju ORaqué nuu be bidxiña caadxi fariseu ne caadxi maistru de ley ni beeda de Jerusalén ra nuu be. |tq8Ne ratiica guiiu be ndaani guidxi ro' o guidxi huiini' o ndaani ranchería, riguixhe cabe ca binni huará que lu calle ne rinaba cabe laabe udii be lugar neca ñee xhaba si be cana cani huará que. Ne bianda irá ni guda'na xhaba be que.s7Para yetidxi ca irá binni neza que ma beeda be, ne bizulú bedané ca binni que stale binni huará lu luuna' ra nuu be. Jr 6Casi pe biete cabe lu canuá que binibiá' ca binni que Jesús. dqA5Gudi'di cabe nisa que, yendá cabe Genesaret ne bindiibi cabe canuá que uriá nisa. (pI4purti ca'ru guiene cabe tu laabe, nin ne ma biiya cabe milagru ra bitale be ca pan que, purti nada'gu ru xquenda biaani cabe. Bisianda Jesús binni Genesaret toa3Para udxi'ba be ndaani canuá ra nuu cabe que ne oraqueca biaana dxí bi que. Nabé bidxagayaa cabe, {no2Purti irá cabe biiya cabe laabe ne bidxibi cabe. Peru óraque uní' né be laaca': ―Naa ndi', cadi idxibi tu. mmS1Peru ora bi'ya cabe zizá be lu nisa la? zácaxa cabe cayuuya cabe tentación ne bicaa cabe ridxi. 7lg0Ne biiya nagana cayaca para laacabe chiné cabe canuá que purti cudxigueta bi laacabe. Nuxcanda que bidxiña Jesús laacabe, zeda za lu nisa ne ucala'dxi nidi'di lú cabe. ykk/Ne ora bixhinni ma nuu canuá sti ca discípulu que zitu de uriá nisa que, ma stubi si Jesús nuu ra nabidxi. Wj'.Biluxe si uní' né be ca binni que la? biree be ziní' né be Dios lu dani. 0iY-Biluxe si ngue la? uluu Jesús ca discípulu sti ndaani canuá que, sa niru gá ca lú be tidi ca nisa que che ca Betsaida, laga gabi be ca binni que ma che be. Gh,Bia'si gaayu mil hombre gudó raqué. Ra uzá Jesús lu nisa Mg+Ne bidxá doce dxumi de nandahui ni biaana lu pan ne lu benda que. 5fe*Ne gudó irá binni que dede ra bidxá ca'. Xe))Oraque ucuaa Jesús gaayu pan ne chupa benda que. Gundisa lú ibá' ne bidii diuxquixe Dios, para gundaa ca pan que bidii ca discípulu sti' qui'zi ca lú ca binni que. Ne zaqueca bi'ni be iropa benda que. ldQ(Ne zaqué gurí cabe. Nuu ra zuba ti gayuaa ne nuu ra zuba cincuenta, dede birá cabe gurí cabe. fcE'Para gudxi Jesús ca binni que cui ca lu ca guixi nagá' ni nuu raqué, caadxi caadxi. -bS&Oraque na Jesús rabi laaca': ―Panda ga pan napa tu ya'. Lachiguuya panda. Para yeguuya cabe ne óraque beeda cabe ne na cabe: ―Gaayu pan ne chupa benda. a%Peru na Jesús rabi laaca': ―Laudii ni go cabe laatu. Para na ca': ―Zanda xa chi sí du chupa gayuaa denariu pan para go cabe. '`G$Gudxi ca binni ca ma bidxiña ora che ca', ti ganda che cabe ca guidxi huiini ne ca ranchu nuu gaxha ca, para sí cabe pan, purti qué gapa cabe ni go cabe. _#Ora bi'ya ca discípulu stibe ma huadxí la? bidxiña ca ra nuu be ne rabi ca laabe: ―Ma huadxí ndi' ne iruti binni nabeza cherí'. *^M"Casi biete Jesús lu canuá que biiya ma rí stale binni raqué ne biá laacabe purti nuu cabe casi dendxu sin pastor. Para bizulú bisiidi laacabe stale cosa. 1][!Peru stale binni biiya ora ze cabe ne binibiá' ca Jesús. Para biree binni de irá guidxi neza que ziuxooñe ca ti uriá nisa que, ne yendá ca primeru para laacabe. v\e Oraque biree Jesús ne ca discípulu que, biuu ca ndaani ti canuá ziyubi ca ti lugar ra qué guinni binni. [1rabi be laaca': ―Yanna, chuu nu zitu huiini ra gasti binni para iziila'dxi nu caadxi. Purti ze zeeda binni ra nuu cabe, nin para go cabe gueta. uZcBigueta si ca apóstol sti Jesús ra nuu, ne byui' né si ca laabe xi irá bi'ni ca ne bisiidi ca la? Y}Ora gunna ca discípulu sti Juan ni uca que la? yecaa ca xcuerpu be para bicaachi ca'. Ra biyaana Jesús gaayu mil (XIPara uyé soldadu que biuu ndaani lidxi guiiba', guxha ique Juan ne gudixhe ni ndaani bladu'. Bidii ni badu dxaapa que, de badu dxaapa que ma bidii ni jñaa. :WoOraqueca biseenda be ti soldadu zicaa ique Juan. ?VwUcaná ladxidó' Herodes óraque peru qué ñanda ñabi be badu dxaapa que co' purti bina diaga cani zuba né be que bini jurar be zudii be badu dxaapa que intiisi acala'dxi'. UOraqueca biuu be ra nuu rey que ne rabi be laa: ―Racaladxe udiiu naa ique Juan Bautista ndaani ti bladu nagasi du'. T Oraque biree be uyé be ra nuu jñaa be ne rabi be laa: ―Xi inaba laabe. Para na jñaa be: ―Unaba laabe ique Juan Bautista. `S9Ne bini jurar rey que udii laabe intiica inaba be, neca galaa de ra runi mandar. _R7Ne guyuu xiñi dxaapa Herodías ra cayó xhi cabe que, biyaa. Nabé uyuula'dxi Herodes ne cani cayó xhi ne laa que modo biyaa badu dxaapa que. Para na rabi laabe: ―Unaba naa intiica acala'dxu ne zudiee ni lii. PQPeru bidxiña dxi gunda bi'ni Herodías ni ucala'dxi que. Dxi lani xpidó' Herodes uca saa ne bi'ni Herodes ti endaró para ca xaíque ne ca capitán sti' ne para ca binni ni jma risaca de Galilea. OPQué nudii Herodes lugar ñuniná be Juan purti nanna nayá ladxidó' Juan ne nacha'hui', ne ridxibi Herodes Juan. Neca qué ñene be stale de ni uní' Juan, peru bicaa diaga be laa ne stale gana. hOINe pur nga nabé uca nanala'dxi Herodías Juan ne ucala'dxi ñuuti laa peru qué ñanda. WN'Bidxiichi be purti gudxi Juan laabe cadi jneza chu' né be xheela bi'chi be. JM Uní' be zacá purti nanna be xi ma bi'ni be Juan. Gunaaze be laa ne bindiibi be laa ne biseguyoo be laa, runi Herodías xheela Felipe bi'chi be, purti ucuaa be Herodías casi xheela be. LPeru ora bina diaga Herodes ni na cabe que la? na: ―Juan nga, dxa ni bine mandar ugá cabe yanni que. Laabe nga ma bibani be. hKIPeru xcaadxi na: ―Elías nga. Ne xcaadxi na: ―Ti profeta casi cani uyuu chiqué nga. >JuGunna rey Herodes irá ni, purti ma za'bi stiidxa Jesús idubi naca guidxi que, ne na: ―Ma bibani Juan Bautista ne laabe nga Jesús ni cayanda cayuni irá enda nandxó' ca. I Ne laca ulee cabe stale binidxaba de binni, ne uxubi cabe aceite ladi binni ne bisianda cabe laaca'. Ra guti Juan Bautista `H9 Para biree ca discípulu que ze ca', yeusiidi ca binni naquiiñe usaana xpecadu. ,GQ Ne pa chu' paxaraa qué na cabe icaa cabe laatu nin ucaa diaga cabe laatu la? lairee de raqué ne laquibi ñee tu casi ti seña bichee cabe ra qué niná cabe nucaa diaga cabe laatu. Ne gabe ca' laatu, jma naná ziaba ná cabe para ca binni Sodoma ne Gomorra, dxi cuidxi Dios cuenta binni. mFS Ne rabi be laaca': ―Ora guiete tu ti ra yoo la? laguiaana raqué dede ora iree tu de guidxi que. DE Ne ucaa ñee ca guela guidi ne chiné ca ti muda lari si. D!Ne gudxi be laaca cadi chiné ca gasti ni iquiiñe ca neza sínuque bastón si, ne cadi naquiiñe chiné ca pan, nin ixhiapa, nin vueltu. CNe guridxi be doce discípulu stibe que. Bizulú biseenda be laaca chupa chupa, ne gudixhe be ladxi ná ca cuee ca binidxaba de binni. bB=Ne bidxagayaa be purti qué ñuni cre ca binni que. Ra yegüí ca apóstol stiidxa Dios A}Ne qué ñanda ñuni be nin ti milagru raqué jma que gudixhe ná si be luguiá caadxi binni huará ne bianda ca'. *@MPeru óraque na Jesús rabi laacabe: ―Stobi stobi lugar risaca profeta, peru ra qué risaca be nga ndaani xquidxi pe be ne ralidxi be ne lade binni lidxi be. :?mLácaxa cadi dxa carpinteru xiiñi María que ndi', bi'chi Jacobo ne José ne Judas ne Simón. Ca biza'na be laca rarí nabeza ca'. Ne pur nga runi qué ñuni cre cabe Jesús. }>sNe dxi gunda dxi enda riziila'dxi que la? bizulú be bisiidi be ndaani yu'du'. Nabé bidxagayaa cani cucaa diaga laabe que ne na ca': ―Paraa biziidi hombre ri irá ndi pue, ne paraa ulee irá enda biaani ni napa, ne irá milagru cayuni ri'. L= Biree Jesús de raqué bigueta xquidxi, laa ne ca discípulu sti'. t<a+Peru biinda ca Jesús lú ca' qué chi tidxi ca ni iruti', ne gudxi be laaca udii ca ni go ba'du que.; *Oraqueca biasa badu dxapa huiini que ne gunda uzá. Ma napa badu dxapa huiini que doce añu. Nabé bidxibi ca binni que. v:e)Ne gunaaze be ná ba'du que rabi be laa: ―Talita, cumi. Ni riní' ni la? “Biasa, badu dxapa huiini'.” +9O(Peru laga bini burla ca laabe, para gulee be irá ca ne ucuaa be bixhoze ba'du que ne jñaa ne cani ziné be que ne biuu cabe ra nuu badu dxapa huiini que. "8='Para biuu be ne rabi be laaca': ―Xiñee cayuni tu irá ruidu ri', ne xiñee cayuuna tu, purti cadi guti di badu dxapa huiini ri'; nisiaasi si be nga. _77&Ora yendá be ralidxi xaíque que, biiya be rí binni, cayuuna ca ne cucaa ca ridxi. p6Y%Ne qué niná Jesús ninanda stale binni laa, sínuque Pedru ne Jacobo ne Juan bi'chi Jacobo si. s5_$Peru ora bina diaga Jesús xi na cabe la? na rabi xaíque que: ―Cadi idxibi lu', bini cre si naa. 4 #Caní' ru be biuu tu beda tidxi xaíque sti yu'du que, na rabi laa: ―Ma guti xiiñi lu', xi para cuchiiña rou' maistru. 3"Para rabi be laa: ―Bianda lu, xiiñe', purti bini cre lu'. Yanna, sicarú uyé, ma bianda lu ne ma qué zabigueta ru ni. 2!Oraque bidxiña gunaa que, cayaca diti de tantu cadxibi purti nanna xi uca', ne bizuxibi xañee be ne ulee ruaa diidxa de irá ni uca'. N1 Peru biyubi lú be irá ladu para gu'ya be tu uda'na xhaba be. 0}Para na ca discípulu stibe rabi laabe: ―Cayuuyu pabiá' cuquiichi binni lii peru nou': “Tu guda'na xhaba'.” /Oraque bidii Jesús cuenta bisianda tuuxa ne biiya dxí atrá, biyubi lú lade ca binni que ne na: ―Tu guda'na xhaba'. o.WNe casi pe uda'na be xhaba Jesús biaana dxí ca enda rixii rini que ne bini sentir be ma bianda be. >-wPurti na be neca xhaba si Jesús cana be, zianda be. n,UMa huayuna diaga be de Jesús, nga runi biuu be atrá lade ca binni que ne guda'na be xhaba Jesús. + Ma birá doctor uyé be ra nuu, ne ma biniti be irá ni napa be. Ne lugar de ñanda be, laga jma rusi zirooba enda huará que. T*!Ne lade irá binni que nuu ti gunaa ma raca doce añu de caxii rini. i)KPara biree be ziné be laa. Peru nabé stale binni zinanda laabe dede cuquiichi ca laabe. p(Yne na rabi laabe: ―Ma cayati xiiñe'. Chuu, quixhe ná lu luguiá be ti guianda be ne cadi gati be. o'WOraque beeda ti hombre lá Jairu naca xaíque sti ti yu'du', ne casi bi'ya laabe bizuxibi xañee be, g&GOra bigueta Jesús sti ladu nisa que beeda stale binni ra nuu ne biaana uriá nisa que. _%7Para biree hombre que ze' ne bizulú byuí' né ca binni de ca guidxi sti Decápolis pabiá' naro'ba ni bi'ni Jesús laa. Nabé bidxagayaa irá binni que. Ra bisibani Jesús xiiñi Jairu ne bisianda ti gunaa $5Peru qué niná di be, sínuque rabi be laa: ―Guyé rali'dxu', yegüí né ca binni li'dxu pabiá' naro'ba ni bi'ni Dios lii ne pabiá' biá lii. l#QNe ma zichuu Jesús ndaani canuá que bidxiña hombre que ne na gudii be lugar chiné laabe. P"Oraque bizulú ca binni que ucuá ca lú Jesús ixele de xquidxi ca'. n!UCani bi'ya ora uca ni la? byuí' né ca binni modo bizaaca dxa hombre que ne modo uca ca bihui que.  +Ne ora bidxiña ca ra nuu Jesús, biiya ca zuba dxa hombre ni gudxite binidxaba ique que, ma nacu lari ne ma bigueta xpiaani', ne bidxibi ca'. 5cNe bixooñe cani cayapa ca bihui que, uyé ca ndaani guidxi ne irá ca ranchu ni nuu neza que, yegüí ca ni uca que. Beeda stale binni, beda guuya ca xi uca raqué.  Ne óraque biree ca de hombre que ne bidii Jesús lugar yechuu ca luguiá ca bihui que. Nuu bia' chupa mil bihui raqué. Ne casi biuu ca luguiá ca bihui que biete tí came de ra dxi'ba came. Bia'si pe ndaani nisa biaba came, ne raqué guti came. |q Para na ca binidxaba que, rabi ca Jesús: ―Biseenda laadu ra nuu ca bihui ca, bidii lugar chu' du luguiá came. 8k Bia'si canazá jma bihui cue' ti dani canayó. F Ne ucuá be lú Jesús cadi cuee laacabe de lugar que. _7 Ne unaba diidxa Jesús laabe tu lá be. Para na be: ―La'ya Legión purti stale du. PUní' be zaqué purti cayabi Jesús laabe iree be de hombre que. ne bicaa binidxaba ni napa be que ridxi: ―Xi napa nia lii, Jesús Xiiñi Dios ni nandxó'. Rinaba lii cadi guniná lu naa. NPeru de zitu ru biiya be Jesús, bixooñe be ne bizuxibi be xañee, yIdubi dxi ne idubi gueela ma canazá be lu dani ne lade ba', canaucaa be ridxi ne ma cayuniná be laca laabe ne guie. wStale tiru bindiibi cabe cadena ná be ne ñee be, peru cada tiru la? ruxuuxe be cani ne iruti randa rucueeza laabe. ]3biree de lade ba' purti raqué nabeza, ne iruti randa rundiibi laa, nin ne cadena. mSNe casi pe biete Jesús de ndaani canuá que, bidxiña ti hombre riguite binidxaba ique ra nuu be, = wUdi'di cabe nisa que, biuu cabe xquidxi ca gadareno. {o)Nabé bidxibi ca óraque, ne unaba diidxa saa ca': ―Tu laabe pue, dede bi ne nisa ruzuuba stiidxa be._7(Oraque rabi be ca discípulu que: ―Xiñee cadxibi tu. Xiñee ca'ru gapa tu fe naa. 'Oraque biasa be gudinde né be bi yooxho que ne rabi be nisa que: ―Guta dxí. Ne biaana dxí bi que ne ma qué ñasa ru ola. !;&Laga cayaca irá nga, nisiaasi Jesús atrá naguu xa ique ti almohada. Para bicuaani cabe laabe na cabe: ―Maistru, ñee cadi cazaala'dxu gati nu la?  %Peru laga ze cabe ndaani nisa que biete ti bi yooxho ne nabé naro'ba biasa ola stini de bilá nidxá canuá que de nisa. $Para bisaana ca ca binni que, biuu ca ndaani canuá ra zuba be que, ne biree cabe ze cabe, ne yenanda xcaadxi canuá laacabe. e C#Dxi queca casi bixhinni, na be rabi be ca discípulu stibe: ―Chuu cherica nisa ri'. # ?"Qué ñui' né be laaca gasti sin qué niguixhe be ejemplu, peru ca discípulu stibe la? bisiene be laaca xi riní' cani. Gudixhe dxí Jesús bi yooxho' [ /!Puru ejemplu gudixhe be ra bisiidi be laaca', dede bia' ra gunda biene ca'. ,Q Peru ora ma udxi'ba ni la? rirooba ni, dede raca ni yaga ro'. Ribee ni stale rama dede reeda mani huiini ruzá' lidxi lu rama stini ne riziila'dxi lu xpandá ni. {oZeda gaca ni casi ti biidxi mostaza ni rudxiiba cabe. Jma nahuiini ni que irá biidxi ni nuu ndaani guidxilayú. Ne laca rabi be laaca': ―Xi zanda usaca nu enda runi mandar sti Dios, ne xi ejemplu zanda quixhe nu de modo chi dale xpinni be. Y+Ne ora ma niza ni la? rindadi cabe ni purti ma bizaa dxi stini. Biidxi mostaza dAStubi layú que rusiniisi ni. Primeru riree bandaga, ne óraque dú, ne de raqué ma zee. 9kPurti inque bisaba cabe xuba que la? ma zasi cabe huaxhinni ne ziasa cabe ridxí', ne zaqué ridi'di dxi, ne xuba que candani ne caniisi, peru qué ganna cabe ximodo raca ni. jMNe laca rabi be laaca': ―Enda runi mandar sti Dios zeda gaca casi ora riguu binni biní. }Ni ma biene caadxi la? ziene jma, ne ni qué riene la? dede ni ma biene zusiaanda'. Ejemplu sti biidxi rindani ne rigaa A{Ne laca rabi be laaca': ―Laucaa diaga chaahui ni cayabe laatu, purti bia' rucaa diaga tu, bia' cá nga gusiene Dios laatu. Ne zusiene ru be laatu jma pa ucaa diaga chaahui tu. 3aIrá ni racala'dxi guiene la? ucaa diaga. ~Zacaca irá ni ye'gu lú yanna, napa xidé ixele'. Ne zaqueca irá ni naga'chi yanna, laca qué ziaana sin qué ganna binni. @}yLaca rabi be laaca': ―Lácaxa rucaa gui cabe ti linterna ne cu' cabe laa xa'na cajón o xa'na luuna'. Iruti qué runi zacá, sínuque rugaanda cabe ni luguiá para uzaani ni. | Peru nuu xcaadxi binni zeda gaca casi xuba ni biaba ra nayá que, purti runa diaga ca stiidxa Dios ne ricaa ca ni, ne rudii ca lugar iniisi ni ndaani ladxidó' ca', ne óraque zanda iquiiñe ca para Dios. Nuu de laaca zeda gaca casi ni bidii treinta carreta niza que, ne nuu de laaca casi ni bidii sesenta que, ne nuu de laaca casi ni bidii dede ti gayuaa que. Ejemplu sti linterna y{kperu jma rucaa ique ca irá ni nuu ndaani guidxilayú, ne rudii ca lugar quite bidxichi ique ca ne riula'dxi ca gapa ca stale cosa. Irá nga ruuti stiidxa Dios ni nuu ndaani ladxidó' cabe que. Nga runi qué zanda iquiiñe cabe para Dios. cz?Ne nuu xcaadxi zeda gaca casi xuba ni biaba lade guichi que. Runa diaga ca stiidxa Dios, 8yiPeru qué riaazi pe ni ndaani ladxidó' ca', sínuque luguiá si. Ngue runi casi pe gueeda xiixa ni naná, o iladxi cabe laaca pur stiidxa Dios que, maca zixale ca de laani. xNe nuu xcaadxi binni zeda gaca casi xuba ni biaba lade guie que. Purti casi guna diaga ca stiidxa Dios, ricaa ca ni ne enda nayeche'. nwUNe xuba ni bisaba be que nga zeda gaca casi binni ni runa diaga stiidxa Dios. Nuu de laaca zeda gaca casi xuba ni biaba uriá neza que, purti nécati guna diaga ca stiidxa Dios, reeda binidxaba raxha ni de ndaani ladxidó' ca'. OvNi guluu biní que la? ngue nga zeda gaca casi ni rui' stiidxa Dios. u  Ne laca rabi be laaca': ―Pa qué ñene tu ejemplu ri la? ximodo ga ganda guiene tu pa udiee laatu xcaadxi ejemplu ya'. :tm ti cadi gu'ya ca neca cayuuya dxí ca', ne cadi guiene ca neca cayuna diaga ca'. Pacaa nuyubi ca naa ne ñaca perdonar ca xpecadu ca'. Xi riní' cuentu sti hombre yenduu biní .sU Para rabi be laaca': ―Laatu la? cudii Dios lugar guiene tu modo runi mandar, dede ni naga'chi', peru cani cadi xpinni be la? puru ejemplu si riguixhe be lú ca', 0rY Biree si irá binni que biaana Jesús stubi. Oraque bidxiña cani nuu gaxha de laabe ne doce discípulu stibe que, gunaba diidxa ca laabe xi riní' ejemplu que. tqa Oraque rabi be laaca': ―Irá ni racala'dxi guiene la? ucaa diaga. Ra uní' xiñee riguixhe ejemplu =psNuu xcaadxi de laacani biaba lu layú ra nayá, ne ca ngue huaxa gundani ne bisoo. Nuu layú ra bidii treinta carreta niza ne nuu ra bidii sesenta ne nuu ra bidii dede ti gayuaa. o5Xcaadxi de laacani biaba lade guichi ne laca undani ca', peru jma bisoo guichi que para laacani ne biiti guichi que cani ne qué nudii cani gasti'. fnEPeru casi biree gubidxa bizaaqui cani ne bibidxi cani purti qué gapa cani xcu cani guete'. nmUXcaadxi de ca xuba que biaba lade guie ne undani cani nagueenda purti luguiá si napa ni caadxi yu. \l1Ra caguu be biní que biaba caadxi ni uriá neza ne beeda mani huiini gudó cani. Bk―Laucaa diaga ndi': Ti hombre biree zinduu biní. bj=ne byuí' né be laaca stale cosa peru puru ne ejemplu. Ra cusiidi be laaca que, na be: \i 3Bigueta bizulú Jesús bisiidi uriá nisa que sti tiru, ne bidopa stale binni laabe. Biiya si be nabé stale binni la? biuu be ndaani canuá ni nuu ndaani nisa que, gurí be. Ca binni que la? biaana ca lu yuxi, Wh'#Purti irá tu guni ni na Dios la? ca ngue nga biche ne bizana ne jñaa'.lgQ"Ne óraque biiya dxí be cani zuba né laabe raqué ne na be: ―Ca ndi nga jñaa ne biche'. Sf!Peru óraque rabi be laaca': ―Tuu nga jñaa ne tuu nga ca biche'. feE Para na cani zuba né laabe raqué: ―Racá nuu jñoou ne ca bi'chi lu', zeda yubi ca lii. kdORatu si que beeda jñaa be ne ca bi'chi be, ne biaana ca fuera peru bisenda tidxi ca laabe. bc=Gudxi be laaca zacá purti na ca nuu né be binidxaba'. Jñaa Jesús ne ca bi'chi' b peru pa chu' tu usaca Espíritu Santu binidxaba la? ngue qué ziuu dxi guni perdonar Dios laa, sínuque ziaana donda luguiá'. ca?Gabe ca' laatu, zuni perdonar Dios binni de irá enda ruchee ne irá enda riguu di, #`?Iruti zanda chi ndana ralidxi ti hombre ni nadipa pa qué undiibi laabe primeru. Peru pa undiibi laabe la? óraque huaxa ma zanda cuana ni napa be. ^_5Zacá nga laani, pa cucaa lú saa ca xpinni binidxaba la? laca nagueenda zanitilú. O^Ne pa tinde saa ti familia la? laca nagueenda zanitilú familia que. Q]Pa tinde saa ca binni de ti guidxi la? nagueenda zanitilú guidxi que. u\cOraque guridxi Jesús laacabe ne gudixhe ti ejemplu, na: ―Ximodo zanda cuee binidxaba laca laa ya'. C[Ne na ca maistru de ley, cani beeda de Jerusalén: ―Nuu né hombre ri Beelzebú, xaíque sti ca binidxaba', ne laa racané laabe para cuee be ca binidxaba ni riguite ique binni. cZ?Ora gunna xfamilia be ni la? beeda ca para niné ca laabe purti na ca ma cayaca ique be. WY'Ne bigueta gurí zisi binni laacabe sti tiru, de qué ñanda ño cabe gueta. SXne Judas Iscariote ni bitoo laabe que. Na cabe nuu né Jesús binidxaba' WNe laca lade cabe zeeda Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateu, Tomás, Jacobo xiiñi Alfeu, Tadeu, Simón ni uyuu lade ca cananista, VJacobo ne Juan xiiñi Zebedeu, iropa bi'chi ca'. Ulee lá be laaca Boanerges. Pa niní' be ni didxazá la? ñabi be laaca Xiiñi Rayu. LUNdi nga lá doce ni ulí be que: Simón, ni na be iree lá Pedru; gTGNe bidii poder laaca para usianda ca cani huará ne cuee ca binidxaba ni riguite ique binni. GSNe ulí doce para sá né laa ne para chi güi stiidxa Dios. eRC Lade ca dxi que uyé Jesús lu ti dani, ne raqué guridxi cani racala'dxi che ra nuu. ^Q5 Peru udinde né be laaca cadi uzeete ca tu laabe. Ra ulí Jesús doce apóstol P Ne casi gu'ya ca binidxaba ni riguite ique binni laabe la? ruzuxibi ca xa ñee be ne rucaa ca ridxi: ―Lii nga Xiiñi Dios. O Purti nabé stale binni huará ma bisianda be ne rí ru jma ni ca'ru guianda dede cayaba ca luguiá be para ganda cana ca laabe. tNa Ne gudxi be ca discípulu stibe guni chaahui ca ti canuá para laabe ti cadi uquiichi ca binni que laabe. +MOne binni de Jerusalén ne de Idumea ne de sti ladu guiigu Jordán, ne binni de Tiro ne de Sidón. Ma bina diaga ca irá ni bi'ni be, nga runi uyé ca ra nuu be. L#Peru óraque ucuaa be ca discípulu stibe yené be laaca uriá nisa que, ne yenanda stale binni laabe, binni Galilea, ne binni Judea, ~KuOraqueca biree ca fariseu ne uní' né ca ca xpinni Herodes para uyubi ca ximodo guuti ca laabe. Uriá nisa Galilea 'JGOraque biiya tuxhu be laaca ne triste biaana be purti naguidxi ladxidó' ca'. Ne rabi be hombre que: ―Bisigaa nou'. Para bisigaa ná hombre que ne bianda. 9IkNe rabi be cani nuu raqué: ―Xii nga nexhe aca dxi enda riziila'dxi', gacané nu binni la? o guniná nu laa; ulá nu xpida binni la? o guuti nu laa. Peru iruti nicabi. ZH-Oraque rabi be hombre ni nabidxi ti chu ná que. ―Biasa bizuhuaa galahui ri'. GCundaachi ca binni ni nuu raqué pa zusianda be ná hombre que dxi enda riziila'dxi, ti gapa ca xi pur cu' ca xqueja be. YF -Ti dxi biuu Jesús ndaani ti yu'du ne raqué nuu ti hombre nabidxi ti chu ná'. iEKNaa nga Hombre Biseenda Dios ne zanda gabe binni xii nga jneza guni dxi enda riziila'dxi'.qD[Ne laca na Jesús rabi laaca': ―Uca dxi enda riziila'dxi para binni, cadi binni uca para laani. oCWBiuu be ndaani yu'du sti Dios dxi naca Abiatar sacerdote gola, ne ucuaa be ca pan ni ma uyuu ndaaya'. Gudó be ne bidii be cani canazá né be que, gudó ca' neca na ley ca sacerdote si zanda go cani, peru laacabe gudó cabe ni. ~~E}}g||{{7zyyCxdww9vvuttssjrriqqppMonnm`lllk-joiiEhh!gff3eeBdd$cPbbdaa`__,^^]]\[[ZOZXXXFWiVVUUcTTT>"=<< ;v;:99\877o666 544v33G2x1100/=..--,,t++.*o*)`)(^''%%$$#}"";!!G ]%}Y9g(qO9P,s  Q  x-en1xi Irá binni zaca nanala'dxi laatu ti xpinne laatu; peru tu qué ixhacala'dxi dede dxi iluxe irá ni la? zalá. #~? Ziuu tu guluí' laca bi'chi para gati', ne ziuu tu guluí' xiiñi para gati', ne ziuu tu ucaa lú bixhoze ne jñaa ne zudii laacabe para gati cabe. _}7 Ne ora chiné cabe laatu ra nuu justicia la? cadi chu' tu xizaa ne cadi indaa ique né tu xi iní' tu, purti cadi laadi tu nga chi iní' tu sínuque Espíritu Santu. Lainí' ni gabi Espíritu Santu laatu óraque. W|' Purti napa xidé ireeche stiidxa Dios irá guidxi ante initilú guidxilayú. s{_ Peru lagapa laatu, purti ziné cabe laatu ra nuu ca justicia stícabe ni nuu ndaani yu'du', ne zaguiñe cabe laatu raqué. Ne pur naa napa tu xidé uzuhuaa tu nezalú gobernador ne rey ne zacá zanda güi né tu laaca stiidxa'. 1z[ Purti zucaa lú ti guidxi sti guidxi ne ti gobiernu sti gobiernu, ne zaca xu stale lugar ne zaca gubiña ne bulla, ne ora aca irá nga la? deru cuzulú yuuba que nga. ,yQ Ora guna diaga tu uzeete cabe cayaca guerra o nabé naxoo nuu guerra la? cadi idxibi tu, purti napa ni xidé aca ni zacá peru cadi ma chi iluxe di ni ngue. `x9 Purti zeeda stale ni usiguii, zaná ca laaca nga Cristu. Ne zabee chu ca stale binni. Ow Para rabi be laaca': ―Laguuya gá cadi chu' tu usiguii laatu. v ―Racala'dxi du ga'bu laadu padxí aca irá nga ni bizeete lu que, o xi seña udiiu laadu para ganna du ma chi aca irá cani. ;uo Ne uyé cabe lu dani Olivo ni nuu ladu nudxii lú yu'du ro' que. Raqué zuba be bidxiña Pedru, Jacobo, Juan ne Andrés ra nuu be, laasi ca' ne laabe, na ca rabi ca laabe: $tA Peru na Jesús rabi laabe: ―Ruuyu ca yoo ro' ca la? nin ti guie qué ziaana luguiá sti guie rarí'. Irá ni zaxá. Xi gaca ante iluxe guidxilayú s  Ora ziree Jesús ndaani yu'du ro' na tobi de ca discípulu sti rabi laa: ―Maistru, biiya pabiá' ca guie ca ne pabiá' ca yoo ca. rw ,Purti ca xcaadxi ca la? cudii ni riaana lu stica'. Peru laabe, bidii be de irá ni napa be para tidi né be dxi.q +Oraque guridxi Jesús ca discípulu sti' ne na rabi laaca': ―Jma stale bidii viuda ri' que irá ni caguu bidxichi ndaani caja ca. lpQ *Ne óraque biuu ti gunaa pobre, ma guti xheela', ne bisaba chupa de gaayu huiini ndaani caja que. Ao{ )Ti tiru zuba Jesús ndaani yu'du ro', gaxha de ra nuu caja ra rusaba cabe vueltu. Cayuuya modo cusaba irá binni vueltu ndaani caja que ne pabiá' stale bidxichi cusaba ca ricu. In  (Raxha ca lidxi cani ma guti xheela' ne óraque para cadi uluí' pa laaca bi'ni ca ni, riní' né ca Dios xadxí. Nabé naná zusaba ná Dios laacabe. Tobi ni dxandí bidii de idubi ladxidó' m7 'Ne ora che ca ndaani yu'du', ruyubi ca banca ni jma galán cui ca', ne zaqueca ra chitó ca', riula'dxi ca cui ca lugar ni nuu para ca binni risaca. .lU &Lu ra cusiidi Jesús que na: ―Laguuya gá laatu ne ca maistru de ley purti riula'dxi ca acu ca lari de yanni ñee ca' ne chu' tu ugapa diuxi laaca lu calle. 5kc %Yanna ximodo zanda aca Cristu xiiñi David pa dede David rabi laa Señor sti ya'. Ne nabé bicaa diaga irá binni que Jesús. Bidxiiba Jesús donda ique ca maistru de ley /jW $Purti dede David dxi bisiní' Espíritu Santu laa, na:Na Dios rabi Señor stinne'“Gurí cuee dede ora ma gudixhe dxie cani nanala'dxi lii xañee lu'.” niU #Ra cusiidi Jesús ndaani yu'du ro' na: ―Ximodo na ca maistru de ley xiiñi David Cristu ya'. ehC "Ne ora bi'ya Jesús jneza bicabi be laa la? na rabi laabe: ―Ma nuu lu gaxha para udiiu lugar guni mandar Dios ndaani ladxidó' lo'. Ne dede dxi que de irá bidxibi ninaba diidxa ru Jesús xiixa. Tu xiiñi Cristu g !Ne de enda ranaxhii Dios de idubi ladxidó' ne idubi xquenda biaani ne de idubi xhialma ne de irá stipa sti', ne ganaxhii stobi cásica nadxii laa la? nga nga ni jma risaca que irá mani ni ruuti cabe ne ruzaaqui cabe para Dios ne irá ofrenda ni rudii cabe laa. f Oraque na maistru de ley que rabi Jesús: ―Maistru, jneza uní' lu'. Ti Dios si nuu ne gasti ru stobi jma que laabe. e! Ne rairopa ri zeda gaca casi laani: “Gunaxhii stobi cásica nadxii lu lii.” Gasti ru mandamientu jma risaca que iropa mandamientu ca. 3d_ Nga runi gunaxhii Dios stiu' de idubi ladxidó' lo' ne de idubi xhialma lu' ne de idubi xquenda biaani lu' ne de irá stipa stiu'.” Nga nga mandamientu ni jma risaca. Xc) Para rabi be laa: ―Ndi nga mandamientu ni jma risaca lade irá', ne sicarí nga gudxi Moisés ni ca binni Israel chiqué: “Binni Israel ca', laucaa diaga, Señor Dios si stinu nga tobi lucha Dios. Gb Guyuu diaga tobi de ca maistru de ley modo byui' né be ca saduceu diidxa ne nanna jneza bicabi be. Para beeda ra nuu be ne gunaba diidxa laabe: ―Uná nga mandamientu ni jma risaca. a! Purti Dios cadi Dios sti cani ma guti laa, sínuque Dios sti cani nabani ne zacá rihuinni dxichi ca cuchee tu. Mandamientu ni jma risaca +`O Ne de enda ribani gue'tu la? ñee qué huayuunda tu gui'chi ni bicaa Moisés, modo uní' né Dios laa de lu ti yaga caya'qui la? Na Dios rabi laabe: “Naa nga Dios sti Abraham ne sti Isaac ne sti Jacob.” Ne dxi uní' Dios nga la? ma guti cabe para binni, peru para Dios nabani ru cabe. _ Purti dxi ibani binni sti tiru la? nin hombre nin gunaa qué zachaganá', sínuque zaca cabe casi ca ángel ni nuu ibá'. ^7 Oraque na Jesús rabi laacabe: ―Cuchee tu, ne cayuni tu zacá purti qué runibiá' tu Xqui'chi Dios ne qué runibiá' tu enda nandxó' stibe. u]c Yanna, dxi ibani gue'tu ya', uná de laacabe xheela gunaa que, purti idubi gadxe cabe bichaganá cabe laa. \ Ne idubi gadxe cabe bichaganá cabe gunaa que ne guti cabe, peru nin tobi cabe qué ñapa cabe xiiñi cabe. Ne óraque guti gunaa que. [ Oraque bichaganá rairopa que xheela ni guti que, ne laca guti ngue ne qué ñapa xiiñi'. Ne zaqueca bizaaca raguionna que. RZ Guyuu gadxe bi'chi'. Bichaganá lugola que ne guti, qué ñapa xiiñi'. KY ―Maistru, bicaa Moisés lu gui'chi': “Pa chu' ti hombre ichaganá' ne gueda gati qué ñapa xiiñi la? naquiiñe ichaganá bi'chi be xheela be, ne gapa xiiñi casi ñaca xiiñi be.” X Oraque beeda caadxi saduceu ra nuu Jesús. (Ca saduceu qué runi cre ca pa ribani gue'tu'.) Ne na ca rabi ca laabe: W/ Oraque rabi be laaca': ―Laudii César sti César, ne laudii Dios sti Dios. Bidxagayaa ca modo bicabi be laaca'. Pa dxandí zabani gue'tu' Vw Oraque bedané ca ni ra nuu be ne ora bi'ya be ni la? rabi be laaca': ―Tu cá lú ni. Para na ca': ―César. 0UY Peru maca nanna be cuyubi si ca gusaba ca laabe. Para rabi be laaca': ―Xiñee racala'dxi tu usaba tu naa ndaani trampa stitu. Latané ti moneda ca naa guuya'. (TI Para beeda ca ngue ra nuu be ne na ca': ―Maistru, nanna du riní' lu ni dxandí' ne qué rulabi lu ni iní' binni purti qué ruuya lu xi naca binni, sínuque jneza rusiidi lu neza sti Dios. Ñee jneza quixe cabe impuestu lu ná rey César la? o co'. Zaguixe nu la? o qué zaguixe nu. }Ss Ratu si que la? biseenda cabe caadxi fariseu ne caadxi xpinni Herodes para inaaze ca laabe ra iní' be xiixa. TR! Oraque ucala'dxi cabe ninaaze cabe Jesús purti nanna cabe gudixhe ejemplu que para laacabe. Peru qué ñuni cabe ni purti ridxibi cabe ca binni que. Para biree cabe ze cabe. Enda riguixe impuestu AQ} Dios bi'ni ni,
ne para laanu ma enda ridxagayaa ni. "P= Ñee cadi ma biinda tu lu Xqui'chi Dios ra cá ca diidxa ri la?Guie ni bisa'bi cani cucuí yoo que,
guie que pe naaze yoo que yanna. ~Ou Yanna ya', xi na tu guni xpixuaana layú que. Zeeda ne zunitilú ca hombre que ne zudii layú que adxé binni. pNY Oraque ucuaa ca hombre que xiiñi be que biiti ca' ne ulee ca laa de ndaani ñaa que, yesa'bi ca laa. M5 Peru ora bi'ya cani cayapa layú stibe que xiiñi be la? na ca': “Ndi nga ni guiaana né irá ni. Laguuti laa ti guiaana né nu ni laanu.” L1 De raqué ma xiiñi si be biaana, ne nabé nadxii be laa. Peru últimu na be: “Chi useenda xiiñe ri', zanda ca gapa xpia' cabe ne laa.” K# Bigueta biseenda ru be stobi ne ngue ma biiti cabe laa. Bigueta biseenda be xcaadxi, peru udiñe ca hombre que caadxi ne biiti ca xcaadxi. J  Bigueta biseenda be sti mozo stibe, ne ngue ma ucuaa ca hombre que laa bichá ca guie laa ne undaa ca ique ne uluu dí ca laa. kIO Peru casi bi'ya ca hombre que jmozo be la? ucuaa ca laa udiñe ca' ne biseenda ca laa nisi ná'. H# Ne dxi ma gunda dxi iruugu uvas que la? biseenda be ti jmozo be ra nuu ca hombre ni cayapa jlayú be que para chi caa ni raca caber laabe. gG I Oraque bizulú Jesús byui' né laacabe diidxa peru puru ne ejemplu, na rabi laacabe: ―Guyuu ti hombre bizuhuaa stale yaga uvas lu layú sti' ne guluu le' ni ne bi'ni ti pila para ixii uvas que ndaani'. Ne laca bicuí be ti torre ra guiaana ni gapa layú que. Biluxe bi'ni si be ni, bisaana né be ni caadxi hombre gapa ni, ne biree be ze be zitu. F9 !Ni bi'ni ti cabe la? rabi cabe Jesús: ―Qué ganna du. Para na Jesús rabi laacabe: ―Nin naa qué zabe laatu tu gudxi naa gune ni cayune ri'.!E; O zabi nu laabe binni guidxilayú biseenda Juan la? Peru nin ngue qué na cabe iní' cabe purti nanna cabe napa ca binni que Juan de profeta sti Dios. &DE Oraque bizulú ucuaa yu né cabe ni lade cabe, na cabe: ―Xi gabi nu laabe. Pa iní nu Dios biseenda Juan la? zabi be laanu xiñee qué ñuni cre nu. UC# Lagabi naa, tu biseenda Juan beda nduu nisa, Dios la? o binni guidxilayú. "B= Para rabi be laaca': ―Naa laca napa tobi ni inaba diidxa laatu ne pa gabi tu ni naa la? óraque zabe laatu tu naca' para cayune cani cayune ri'. fAE ne rabi ca laabe: ―Tu naca lu para cayu'nu irá ni cayu'nu ri' o tu gudxi lii gu'nu cani. ;@o Oraque yendá cabe Jerusalén, biuu Jesús ndaani yu'du ro', ne raqué canazá be beeda ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley ne ca xaíque sti guidxi ra nuu be ?  Purti pa qué guni perdonar tu stobi la? nin Bixhoze tu ni nuu ibá' qué zuni perdonar laatu. Xiñee cayuni Jesús ni cayuni 6>e Ne ora caní' né tu Dios, pa guietenala'dxi tu nuu tu bichee né laatu la? laguni perdonar laa, ti guni perdonar Bixhoze tu ni nuu ibá' laatu ni huachee né tu laa. o=W Nga runi cayabe laatu, irá ni inaba tu ora iní' né tu Dios zacaa tu, peru pa guni cre tu zaca ni. 9<k Purti gabe ca' laatu, tutiica gabi dani ri iree de ra nuu, chi guiaba ndaani nisadó', ne qué gapa duda ndaani ladxidó', sínuque guni cre zaca ni ma uní' que la? zaca ni. ?;y Para na be rabi be laaca': ―Lagapa fe ne Dios. :% Ne óraque bietenala'dxi Pedru, para na rabi laabe: ―Maistru, biaa gu'yu ma bibidxi dxa yaga du'ga ni nou' ma cadi icá ru du'ga lú que. h9I Sti dxi que siadó' ro' udi'di cabe ra nuu dxa yaga du'ga que ne ma bibidxi dede xcu ni. P8 Peru casi bixhinni biree be ndaani guidxi que. Ra bibidxi yaga du'ga' B7} Ora bina diaga ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley ni uní' be que la? bizulú ca biyubi ca modo gati be. Cadxibi ca laabe purti cadxagayaa irá binni ni cusiidi be. .6U Ne bisiidi be laaca na be rabi be laaca': ―Lu Xqui'chi Dios cá: “Lidxe nuu para iní' né irá binni naa ndaani'”; peru laatu ma bi'ni tu ni lidxi gubaana'. H5  Ne qué nudii be lugar nidi'di né ca xiixa ndaani yu'du que. I4  Oraque yendá cabe Jerusalén. Ne casi biuu Jesús ndaani yu'du ro' bizulú uladxi cani cutoo raqué ne cani cazí', ne bitiixhi jmexa cani cuchaa bidxichi, ne xpangu cani cutoo paloma. '3G Para uní' né be du'ga que rabi be laa: ―Qué ziuu dxi ru go tuuxa cuananaxhi stiu'. Ne bina diaga ca discípulu ni uní' be que. Bisiá Jesús yu'du ro' K2 Ne óraque biiya be zuhuaa ti yaga du'ga' zitu huiini de raqué, naze bandaga lú, para yeguuya be pa cá du'ga lú ni. Peru cadi cá di du'ga', puru si bandaga napa ni purti cadi xhi ni ngue. I1  Sti dxi que ora biree cabe de Betania ma candaana Jesús. _07 Ora yendá Jesús ndaani guidxi Jerusalén, biuu ndaani yu'du ro'. Biiya dxí irá ladu raqué, ne óraque biree ze Betania, laa ne ca discípulu sti', purti ma huadxí ngue. Ra udinde né Jesús yaga du'ga' w/g Lausisaca ni zeda guni mandar casi bini mandar rey David, bixhoze gola canu. Lausisaca Dios ni dxi'ba ibá'. .' Ne cásica cucaa ca binni ni za niru ridxi la? zaqueca cucaa cani nanda atrá que ridxi, na ca': ―¡Viva! Lausisaca ni biseenda Dios. ~-u Ne stale binni bichiaa xhaba lu neza ra zidi'di Jesús, ne nuu tu bichuugu rama ne udixhe ni lu neza ra zidi'di be. ,y Oraque yené cabe burru huiini que ra nuu Jesús ne gudixhe cabe xhaba cabe deche me para gudxi'ba Jesús laame. b+= Para gudxi cabe laaca ni gudxi Jesús laacabe que. Ne ma qué niní' ru ca gasti'. w*g Peru óraque na caadxi de cani nuu raqué rabi laacabe: ―Xi cayuni tu. Xiñee cuxhegue tu burru huiini ca. ) Biree ca discípulu que ze ca', ne bidxela ca burru huiini que cá yaga ra puerta uriá neza, ne bixhegue ca laame. (' Ne pa chu' tu inaba diidxa laatu xiñee cuxhegue tu laame la? lagabi laaca caquiiñe Señor laame. Ne casi iluxe me maca chi saana tu laame. G' na rabi laaca': ―Laché guidxi huiini ni nuu gaxha ca, ne ora chindá tu raqué la? zadxela tu ti burru huiini cá yaga ne iruti huagui'ba laame. Lauxhegue laame ne latané laame rarí'. & 1 Ora bidxiña cabe gaxha de Jerusalén zidi'di cabe Betfagé ne Betania. Nuu cabe nezalú dani Olivo, biseenda Jesús chupa de ca discípulu sti', $%A 4Oraque na Jesús rabi laabe: ―Ma zanda che lu'. Ma bianda lu' purti bini cre lu'. Ne oraqueca ma gunda uná be, ne yenanda be Jesús neza ze'.o$W 3Para na Jesús rabi laabe: ―Xi racala'dxu gune para lii. Para na be: ―Maistru, racaladxe inaya'. ^#5 2Oraque bilaa be xhaba be layú ne biasa guxooñe be bidxiña be ra nuu Jesús. " 1Oraque bizuhuaa dxí Jesús ne na: ―Lacuidxi laabe. Para uyé tobi na rabi laabe: ―Cadi idxibi lu', bizuhuaa, cabidxi be lii. |!q 0Stale binni udinde né laabe para nigani be, peru laga jma rusi bicaa be ridxi: ―¡Biá naa, Xiiñi David!  /Ne ora bina diaga be Jesús de Nazaret ngue zidi'di raqué la? bizulú be bicaa be ridxi: ―¡Jesús, Xiiñi David, biá la' naa!  .Oraque yendá cabe ndaani guidxi Jericó ne ra biree Jesús de ndaani guidxi que biree né ca discípulu sti', ne nanda stale binni laaca'. Ne uriá neza ra zidi'di cabe que zuba ti hombre nacheepa lú, lá Bartimeu, xiiñi Timeu, canaba guna. L -casi huayune lade tu. Naa nga Hombre Biseenda Dios ne benda cadi para gacané cabe naa sínuque para gacaniá laacabe ne para gudiee xpida ti ganda ilá stale binni. Ra bisianda Jesús Bartimeu 5e ,Ne zaqueca guni tutiica gacala'dxi sa niru, ~u +Peru laatu, cadi guni tu zacá lade tu, sínuque tu gacala'dxi isaca jma la? napa xidé gaca casi jmozo ca xcaadxi. gG *Peru guridxi Jesús irá cabe ne rabi laacabe: ―Laatu nanna tu ximodo runi cani runi mandar ndaani guidxilayú, runi stica irá binni ni runi mandar ca'. Ne cani risaca lade cabe la? laca racala'dxi ca guni mandar ca'. [/ )Ora bina diaga xhii discípulu que xi na cabe la? bidxiichi né ca laacabe. # (peru para cui tu cuee', ladu derechu ne ladu biga la? cadi nexhe di nga ladxi naya para gudiee tuuxa, sínuque maca nexhe tuu nga icaa ni. wg 'Para na ca': ―Zanda. Oraque rabi be laaca': ―Dxandí zacaná tu ne zadi'di tu casi ni chi tide ri'.  &Para rabi be laaca': ―Nin qué ganna tu xi canaba tu. Ñee zanda gacaná tu casi chi gacana'ya', ne tidi tu ni chi tide ri la? 9 %Oraque rabi ca laabe: ―Ora ma zuba lu de rey ne ma cayuni mandar lu irá la? udiiu lugar cui du cue' lu', tobi ladu derechu, stobi ladu biga'. M $Para rabi be laaca': ―Xi racala'dxi tu gune para laatu ya'. ' #Oraque bidxiña Jacobo ne Juan xiiñi Zebedeu ra nuu Jesús ne na ca rabi ca laabe: ―Maistru, rinaba du gu'nu ni chi naba du lii ri'. =s "ne zuni burla ca ngue naa. Zuniná ca naa ne zuchá xhinni ca lade' ne zuuti ca naa. Peru lu chonna gubidxa de biiti cabe naa zabane'. Ra bidxiña ca xiiñi Zebedeu ra nuu Jesús zm !Rabi be laaca': ―Laguuya mayaca guiu' nu Jerusalén, ne ma chi naaze cabe naa. Naa nga Hombre Biseenda Dios. Zutoo cabe naa lu xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley, ne zaguixhe ca gate' ne zutiidi ca naa lu ná cani cadi judíu, )K Ti dxi ze Jesús Jerusalén, laa ne cani rizá né laa. Peru za niru be lú ca'. Bidxagayaa ca discípulu ze be Jerusalén, ne zaqueca nanda xcaadxi binni atrá, zeda dxibi ca'. Oraque guridxi be idubi doce discípulu stibe que ti ladu, ne bizulú byui' né be laaca xi chi aca be. xi Peru stale de cani za niru ziaana atrá, ne stale de cani za atrá zazá niru. Ra bigueta bizeete Jesús zati I  zacaa ti gayuaa tantu de ni bisaana que: yoo, bi'chi', biza'na', jñaa, xiiñi' ne layú, neca zadi'di stale ni nagana. Ne dxi usulú guidxilayú cubi la? zapa ti enda nabani ni qué zaluxe. $A Para na be: ―Ma nanna'. Ne tutiica usaana lidxi o bi'chi o biza'na o bixhoze o jñaa o xheela o xiiñi o layú sti pur naa ne pur stiidxa Dios la? q [ Oraque bizulú Pedru na rabi laabe: ―Laadu ya', bisaana du irá ni napa du ne canananda du lii.   Para biiya dxí be laaca' ne rabi be laaca': ―Binni la? qué zanda guni ni peru Dios zanda, purti gasti ni nagana para Dios. i K Jma rusi bidxagayaa ca discípulu óraque, ne unaba diidxa saa ca': ―Tu zanda ilá pue. h I Jma qué igana tidi ti camellu xa'na ti aguxa' para gudii ti ricu lugar guni mandar Dios laa. % C Bidxagayaa ca discípulu ni uní' be que. Peru bigueta rabi be laaca': ―Xiiñe ca', aque nagana na tobi ni nadxii bidxichi guni mandar Dios laa xa. ! Oraque biiya dxí Jesús irá ladu ne na rabi ca discípulu: ―Aque nagana raca para ca ricu udii ca lugar guni mandar Dios laaca'.  Peru ora bina diaga be xi na Jesús la? ucaná ladxidó' be purti nabé napa be bidxichi, ne triste biree be ze be. ^5 Biiya dxí Jesús laabe ne gunaxhii laabe ne rabi laabe: ―Tobi si riaadxa lii. Guyé bitoo irá ni napu', bidii ca pobre, ne zapu stale ni risaca ibá'. Ne ma cadi lica guiá lu xpida lu', ne dananda naa. S Para na hombre que: ―Irá nga huayune dede dxi nahuiine, Maistru. C Ma nannu xi na ca mandamientu: “Cadi chu' neu ni cadi xheelu', cadi guuti lu binni, cadi cuana lu', cadi cueeu falsu luguiá stobi, cadi usiguii lu', gunaxhii bixho'zo ne jñoou'.” s_ Para rabi be laa: ―Xiñee ra'bu naa maistru cha'hui'. Iruti ru nacha'hui jma que tobi lucha Dios. >u Ma chi iree Jesús che sti guidxi ora zeda uxooñe ti hombre ne bizuxibi xañee be na rabi laabe: ―Maistru cha'hui', xi naquiiñe gune para gapa enda nabani ni qué zaluxe. + Oraque ucuaa be ca ba'du que, uluu be laaca ndaani ná be ne udixhe ná be luguiá ca', uluu be ndaaya laaca'. Ra uni' né ti ricu Jesús `9 Ne iruti qué ziuu ra runi mandar Dios pa qué guni cre Dios casi runi cre ti ba'du'. E Ne ora bi'ya Jesús xi cayaca la? bidxiichi, ne na: ―Cadi ucueeza tu ca ba'du ca. Zaa gueeda cabe ra nuaa' purti stícabe irá ni napa Dios ladxi ná', laacabe ne irá casi laacabe ca. ~' Ti dxi bedané cabe caadxi ba'du ra nuu Jesús para quixhe ná luguiá ca'. Peru udinde né ca discípulu que cani bedané laacabe que. x}i Ne pa usaana ti gunaa xheela' ne ichaganá stobi la? laca cuchee ne xheela'. Uluu Jesús ndaaya caadxi ba'du' r|] Para rabi be laaca': ―Ora ilaa né ti hombre xheela' ne ichaganá adxé gunaa la? cuchee né xheela'. m{S Biuu si cabe yoo, gunaba ca discípulu laabe gusiene be laaca xii ngue gudxi be ca binni que. 8zk Nga runi cadi indaa binni ni ma bichaaga Dios. Xy) Ne zacá zeda gaca cabe tobi si, ma cadi chupa cabe sínuque tobi si laacabe. Rx “Pur nga runi zusaana hombre bixhoze ne jñaa ne zadxaaga xheela'.” \w1 Peru dxi bizulú bizá' Dios irá xixé cosa la? “bizá' be hombre ne gunaa”. pvY Oraque na Jesús rabi laacabe: ―Gudxi Moisés laatu guni tu zacá purti naguidxi ladxidó' to. juM Oraque na ca': ―Na Moisés zaa usaana cabe xheela cabe peru gaca divorciar né cabe laa. =tu Para rabi be laaca': ―Xi bisaana Moisés guni tu. #s? Ne óraque bidxiña caadxi fariseu ra nuu be, cuyubi ca modo usaba ca laabe pur ni iní' be. Gunaba diidxa ca laabe pa jneza ilaa né ti hombre xheela'. .r W Biree Jesús Capernaum uyé neza Judea ne laca uyé cherica guiigu Jordán. Raqué nuu be gurí zisi binni laabe sti tiru, ne bizulú bisiidi be laaca casi runi be. Yq+ 2Zidi la? riquiiñe ora naxí, peru pa niniti enda naxí stini la? ximodo nixí ni sti tiru. Zacaca laatu, lagaca casi zidi ni naxí, ti ganda iquiiñe tu ndaani guidxilayú. Ne laibani sin enda ridinde.Mp 1Purti ziaba enda naná luguiá binni casi riaba zidi endaró. Go 0Raqué qué zará enda nayuudxu' ne qué ziuu dxi gyui' gui. +nO /Zaqueca pa nuu xiixa ni ruuya lu' ne ruquiinde ni lii gu'nu ni cadi jneza la? bixele de laani purti cadi tan naná zaca para lii ixele lu de laani peru chu' lu ra runi mandar Dios, bia' nga naná zaca para lii pa uchee lu pur laani ne cheu' gabiá ra cayaca bele ni qué zanda gyui'. =mu .Raqué qué zará enda nayuudxu' ne qué zyui' gui. >lu -Ne zaqueca pa nuu ra cuchiiña ñeeu lii cheu', peru zucheeu pa cheu' raqué la? cadi cheu' diou' purti cadi tan naná zaca para lii guiaanu sin cheu' raqué peru gapu enda nabani ni qué zaluxe, bia' nga naná zaca para lii cheu' ra racala'dxu cheu' que, ne cheu' gabiá ra cayaca bele ni qué zanda gyui'. =ku ,Raqué qué zará enda nayuudxu' ne qué zyui' gui. &jE +Pa nuu xiixa ni cuchiiña ná lu lii icoou', ne pur laani chi uchee lu la? bixele ca de laani, purti cadi tan naná zaca para lii uniti lu ni peru gapu enda nabani ni qué zaluxe, bia' nga naná zaca para lii gapu ni racala'dxu que ne cheu' gabiá ra cayaca bele ni qué zanda gyui'. 3i_ *Tutiica guni pur uchee tobi de cani nahuiini ni runi cre naa la? jma galán ñaca para laa nugaanda cabe ti guie dani ro' yanni ne nundaa cabe laa ndaani nisadó'. 'hG )Tutiica udii laatu neca ti vasu nisa si purti xpinni Cristu laatu la? gabe ca' laatu, qué ziaana ngue sin guiaxa. Pabiá' naxoo nuu ni guni pur uchee stobi 7gi (Ne tu cadi cucaa lú laanu la? nuu pur laanu. f 'Para na Jesús rabi laacabe: ―Xiñee canaucueeza tu laabe, purti ni cayuni milagru ra uzeete la'ya la? qué zanda ucaa lú naa. /eW &Oraque na Juan rabi laabe: ―Maistru, bidu'ya du ti hombre cuzeete lá lu ra cabee binidxaba de binni, peru bicueeza du laabe purti cadi canazá né be laanu. .dU %―Tutiica gacané ti ba'du casi ba'du ri' pur naa la? casi ñaca cayuni ni naa, ne tu guni ni naa la? cayuni ni, ni biseenda naa. Ni cadi cucaa lú cayacané c $Oraque ucuaa Jesús ti ba'du', bizuhuaa galahui de laacabe ne ucuaa ba'du que guluu ndaani ná' ne na rabi laacabe: Lb #Oraque gurí Jesús ne guridxi ca discípulu sti', ne na rabi laaca': ―Pa nuu tu racala'dxi isaca jma la? cadi guyubi usisaca cabe laa, sínuque usisaca laacabe, ne gaca casi jmozo cabe. yak "Peru nin tobi cabe qué niní' cabe, purti ora zeeda cabe neza la? cacaa yu cabe tuu nga jma risaca lade cabe. `  !Yendá cabe ndaani guidxi Capernaum ne biuu si cabe ndaani yoo, unaba diidxa Jesús laacabe xi diidxa zeda yui' cabe neza. [_/ Peru qué ñene ca laabe ne bidxibi ca ninaba diidxa ca'. Tu laa jma risaca P^ Purti cusiidi be ca discípulu stibe, ne cayabi be laaca': ―Naa nga Hombre Biseenda Dios. Zutoo cabe naa lu binni guidxilayú, ne zuuti ca naa, peru lu chonna gubidxa de biiti ca naa la? zabane'. h]I Biree si cabe de raqué udi'di cabe Galilea ne qué na Jesús ganna iruti pa nuu raqué. /\W Para rabi be laaca': ―Purti para ganda cuee cabe binidxaba casi nga la? naquiiñe guiaana cabe sin go cabe ne ini' né cabe Dios. Bigueta bizeete Jesús zati %[C Oraque biuu Jesús ndaani ti yoo, laa si ne ca discípulu sti', ne raqué na ca rabi ca laabe: ―Xiñee laadu qué ñanda nibee du binidxaba ca pue. EZ Peru guluu ná Jesús ná be, undisa laabe ne bizuhuaa be. -YS Oraque bicaa binidxaba que ridxi ne bi'ni pur bidii sti ataque laabe ne biree ze', bisaana laabe casi gue'tu'. Ne stale de ca binni nuu raqué na ma guti be. bX= Ne ora bi'ya Jesús nabé ma cabí zisi binni la? udinde né binidxaba que, na: ―Biree, binidxaba mudu ne diaga cuaata'. Naa cayabe lii iree lu'. Bisaana hombre huiini ri' ne ma cadi ibigueta rou' luguiá be. TW! Oraque bicaa be ridxi: ―Rune cre, Señor. Ucané naa gune cre jma. V  Para na Jesús rabi laabe: ―Naa la? zanda. Lii si nga pa zanda guni cre lu', purti gasti ni nagana para cani runi cre. U! Stale tiru riguu binidxaba ca laabe lu gui ne ndaani nisa para guuti laabe. Nga runi pa zanda gu'nu xiixa la? biá laadu ne ucané laadu. {To Oraque na Jesús rabi bixhoze be: ―Padxí ti raca be sicarí ya'. Para na bixhoze be: ―Dede dxi nahuiini be. (SI Para bedané cabe hombre huiini que. Casi bi'ya binidxaba que Jesús, bi'ni pur bidii ataque laabe ne biaba be layú, canatubi be ne caree bupu ruaa be. :Rm Para na Jesús rabi laacabe: ―¡Aque qué runi cre tu xa, binni ca'! Dede padxí naquiiñe guiaana nia laatu ne gune huantar laatu ya'. Latané hombre huiini ca rarí'. WQ' Ratiica nuu be rugaze binidxaba ca laabe layú ne riree bupu ruaa be ne rixidxi laya be. Ne zacá jma rusi cará stipa stibe. Ma gunaba ca discípulu stiu' nibee ca binidxaba ca de laabe peru qué ñanda. P# Oraque na tobi de ca binni nuu raqué: ―Maistru, zedaniá xiiñe ra nuu lu' purti riguite binidxaba laabe ne ma bisaana laabe mudu. /OY Para rabi be laaca': ―Xi cayaca tu. N  Oraque pe ulee lú Jesús zeeda, ne nabé bidxagayaa ca binni que ora bi'ya ca laabe, ne yeuxooñe ca' yeugapa diuxi ca laabe. ,MQ Oraque bigueta cabe ra nuu ca xcaadxi discípulu que ne biiya cabe rí binni laaca'. Ne laca nuu caadxi maistru de ley raqué cacaa yu né ca ca discípulu. 7Lg Peru naa rabe laatu ma beeda Elías ne bi'ni cabe laabe ni ucala'dxi cabe, casi cá lu Xqui'chi Dios guni cabe laabe. Ra bisianda Jesús ti hombre huiini riguite binidxaba' Ky Para na Jesús rabi laacabe: ―Dxandí nexhe gueeda Elías primeru para quixhe chaahui irá cosa. Laga xi na lu Xqui'chi Dios de dxa Hombre ni nexhe guseenda Dios que ya'. Ñee cadi na ni zadi'di be ra naná ne zudxii deche binni laabe la? {Jo Oraque rabi cabe Jesús: ―Xiñee na ca maistru de ley zeeda Elías ante gueeda ni nexhe guseenda Dios que ya'. yIk Ne nga runi gupa cabe ni lade si cabe, peru gunaba diidxa saa cabe ximodo nga na be guiasa be de lade gue'tu'. 3H_ Ora ziyete cabe lu dani que, gudxi Jesús laacabe cadi güi né di cabe iruti de ni bi'ya cabe, sínuque cueza cabe guiasa si Hombre Biseenda Dios de lade gue'tu'. eGC Oraqueca biiya dxí cabe peru ma qué ñuuya ru cabe iruti' sínuque Jesús si stubi. ~Fu Ne óraque biseegu ti za laacabe ne ucuá ti ridxi lade za que: ―Ndi nga xiiñe' ni nadxiee'. Laucaa diaga laabe. GE Tantu cadxibi cabe dede nin qué ganna Pedru xi caní'. 3D_ Oraque na Pedru rabi laabe: ―Maistru, aque galán nuu nu rarí nja'. Ñee zaa ucuí du chonna ranchu huiini la? tobi para lii, tobi para Moisés ne stobi para Elías. BC Ne biiya ca cayuí' né Elías ne Moisés laabe diidxa'. kBO Bizaani xhaba be ne uca ni naquichi bé, dede iruti binni guidxilayú nusiquichi lari bia' qué. 8Ai Gudi'di xhoopa gubidxa de ngue yené Jesús Pedru ne Jacobo ne Juan, ne idapa si cabe uyé cabe lu ti dani soo, ne raqué mala biiya cabe ma adxé modo bihuinni Jesús. 9@ m Ne laca na Jesús rabi laacabe: ―Gabe ca' laatu, nuu caadxi de cani nuu rarí qué zati dede qué guzulú guni mandar Dios ne enda nandxó' sti'. Ra biiya cabe bidxaa Jesús ?&Naa nga Hombre Biseenda Dios. Tu ituí lú iní' pa xpinne laa o ituí lú pur stiidxa' nezalú cani qué runi cre ne cani qué runi jneza la? naa laaca zatuí lua inié xpinne laa, dxi guendaniá enda nandxó' sti Bixhoze', ne ca ángel cha'hui'.7>i%O pagala zanda quixe binni saca ulá xhialma. \=1$Paraa iquiiñe ni binni pa guni ganar idubi naca guidxilayú peru guniti xhialma. p<Y#Purti tu gacala'dxi ulá xpida, zuniti ni. Peru tu uniti xpida pur naa ne pur stiidxa Dios la? zalá. 4;a"Oraque guridxi be ca discípulu stibe ne ca binni que ne rabi be laaca': ―Tu gacala'dxi gaca xpinne la? usiaanda laca laa, cadi lica guiá xpida, ne sa nanda naa. [:/!Oraque bidxigueta lú be ne biiya dxí be ca discípulu stibe ne udinde né be Pedru, na be rabi be laa: ―Bixele de naa, binidxaba', purti cadi de Dios zeeda ni cá ique lu ca sínuque de binni guidxilayú. x9i Bisiá be diidxa xi irá chi aca be. Peru yené Pedru laabe ti ladu ne gudxi laabe cadi iní' be zaqué. 87Oraque bizulú be bisiidi be laaca de ni chi aca ru be, na be rabi be laaca': ―Naa nga Hombre Biseenda Dios. Zuniná cabe naa, ne zaree nanda ca xaíque sti guidxi ne ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley naa, ne zuuti ca naa. Peru zabane ra guionna gubidxa. S7Peru gudxi be laaca cadi gabi ca ni iruti'. Bizeete Jesús chi gati a6;Para rabi be laaca': ―Laatu ya' tu na tu naa. Para na Pedru: ―Lii nga Cristu. y5kOraque na cabe: ―Caadxi na lii nga Juan Bautista ne xcaadxi na Elías ne xcaadxi na tobi de ca profeta. %4CSti dxi biree Jesús ne ca discípulu sti' ze ca ca guidxi ni nuu neza Cesarea de Filipo. Ne neza ze cabe na Jesús rabi laacabe: ―Tu na binni naa. #3?Para biseenda Jesús laabe chibí' be ne na rabi laabe: ―Cadi guiuu lu ndaani guidxi ne cadi gabi lu ni iruti de raqué. Ra uní' Pedru tuu nga Jesús ~2uBigueta gudixhe ná Jesús lú be ne óraque ma biiya chaahui be ne bianda be. Ma ruuya be irá cosa naya'ni'. Z1-Oraque biiya dxí be ne na be: ―Ruuya binni peru ruuya laaca casi yaga zizá. 20]Para unaaze Jesús ná be biree né laabe de ndaani guidxi huiini que. Ne guxubi nisa xhinni lú be ne gudixhe ná luguiá be ne gunaba diidxa laabe pa ruuya be xiixa. /5De raqué yendá cabe Betsaida. Ne bedané ca binni de raqué ti hombre nacheepa lú, ra nuu Jesús ne gunaba ca quixhe ná Jesús luguiá be. `.9Oraque rabi be laaca': ―De yanna ca'ru guiene tu la? Ti lú cheepa de Betsaida  ~~^~ }}||{4zzmzyy1xx)wwvvuuttss,rJqqZppDoo$nmllHkkHjj=ii6hhgnff=eeEdzd&cc'baab``W_^^M]]]\\/[OZZ9YY|YX{X WW;VV!UlUTT_TSiRRIQQsPPGONNwMM.LEK@JJvIII&HH>d==<<;:::I99 88n7*66:5g5 4o433z22100//D..H-q,,, +*))G((@''&&+%%T$$k$#""!!^! BASzws0zWXP,@mq | ? K ( . 2d_q enC:Purti ca xcaadxi la? jma ricá ique ca laca laaca', ne qué rizaala'dxi ca xhiiña Cristu. }ms:Laasi be lade irá ni runi né naa dxiiña zanaxhii laatu casi nadxiee laatu, ne zacané laatu de idubi ladxidó'. l:Ribeza acané Señor Jesús naa ti guiuba guseenda Timoteu ra nuu tu chi guuya xi ze xa tu para ganda gata dxí ladxiduá'. Uk#:Purti racaladxe guieche tu, ne laatu, cadi naa sia'. Timoteu ne Epafrodito 9jk:Zeda gaca fe stitu casi ti ofrenda ni racaladxe usiga'de Dios, ne pa naquiiñe uxhiee rini stinne para izaa chaahui ni la? zune ni de idubi ladxiduá', ti guieche nu tobi si. Fi:purti ra güi né tu laacabe diidxa ni rudii enda nabani, casi ñaca cuzaani tu lade cabe. Zacá zieche nia laatu dxi gueeda Cristu, ra ganna cadi pur gana si guzaya bine dxiiña lade tu. h{:ti qué chu' tu gapa xi pur iní' laatu, ne ti ihuinni ma xiiñi Dios laatu, ne nayá ladxidó' to neca nabeza tu ndaani guidxilayú ni nadxaba', lade binni ni runi ni na ique sin gapa xpia'. Zeda gaca tu casi biaani ndaani guidxilayú cahui ri', Ag}:Laguni irá ni sin quiche ruaa tu ne sin tinde tu, f: Purti cadi stubi tu nuu tu, sínuque nuu Dios cayacané laatu ului'la'dxi tu guni tu ni na, ne zaqueca ti ganda guni tu ni. We': Hermanu stinne ni nadxiee ca', cásica bizuuba tu stiidxa dxi nuaa ra nuu tu la? jma rusi yanna nuaa zitu de laatu. Laucaala'dxi guni tu ni jneza, dede dxi ilá chaahui tu. Lagaca nadó' ne laidxibi. d: ne iní' ca nezalú irá': “Jesucristu nga Señor”, ne zacá usisaca ca Dios Bixhoze be. Modo ibani xpinni Cristu ndaani guidxilayú c: ti ora guiete lá be guzuxibi irá cani nuu ibá' ne irá cani nuu ndaani guidxilayú ne irá cani nuu xaguete guidxilayú, Qb: Ngue runi ma bidxiiba Dios laabe ne bisisaca laabe jma que irá xixé, "a=:Ne ra ma naca be binni guidxilayú, bidii be lugar uca be bia' ri ti', ne bizuuba be diidxa dede uná be guti be lu cruz casi rati cani qué iquiiñe'. j`M:sínuque bisaana be enda Dios que para beda gaca be casi ti mozo ra gule be ndaani guidxilayú. 6_g:Neca Dios laabe peru qué ña be tu naca be, z^m:Laguietenala'dxi pabiá' nadó' uca Cristu Jesús dxi uzá ndaani guidxilayú, ne lachinanda ejemplu sti'. R]:Cadi sti si tu ma cá ique tu, sínuque laucaa ique ni caquiiñe stobi. \/:Cadi guni tu xiixa para si tidi tu lú stobi, nin para chu' tu udxiiba laatu, sínuque cada tobi gaca nadó' ne usisaca stobi, ne cadi laca laa. [:lauchá ladxiduá' de enda nayeche'. Lachuu tobi si ne laganaxhii saa, lagaca tobi si lu ni quixhe tu guni tu, ne tobi si icá ique tu. #Z A:Pa rusieche Cristu laatu ne nuu dxí ladxidó' to purti nadxii laatu, ne nuu né Espíritu sti laatu, ne nanna tu ganaxhii tu ne ilasela'dxi tu stobi la? Y :Ma nuu né tu naa tobi si lu enda naná ni cadide ri'. Ma biiya tu irá ni udide pur Cristu chiqué, ne cadide rua' ni de yanna.`X ;:Dichoso de laatu purti cadi cayuni cre si tu Cristu, sínuque ne cayacaná tu pur laa. W  :Cadi idxibi tu cani rucaa lú laatu, purti zacá zanna ca nexhe initilú ca', peru laatu ma bilá Dios laatu ne nuu né laatu. uV e:Xi si la? lasá jneza casi na stiidxa Cristu, ne zacá pa chaa ra nuu tu o pa nuaa sti ladu, zanna nuu tu tobi si, ne zuhuaa chaahui tu, ne irá xixé tu naca tu tobi si, cucaa lú tu para ireeche stiidxa Cristu ni ma bini cre tu. tU c:Ne ora ma nuaa lade tu sti tiru la? jma rusi zieche né tu naa, ne zusisaca tu Cristu pur modo ucané naa. T :Ne nga runi nanna ziaana nia rua' laatu para acaniá laatu iniisi tu lu stiidxa Cristu, ne jma rusi guieche né tu ni runi cre tu. @S }:Peru ruuya jma galán para laatu pa ibane rua' xcaadxi. wR i:Nuaa inchupa. Qué idxela xi gune'. Ñacaladxe ñate para ñuaa ra nuu Cristu, purti nga jma galán para naa. oQ Y:Peru pa zanda ru gune xhiiña Señor laga nabane la? qué ganna xi cue', enda nabani la? o enda guti. ^P 7:Purti para si Cristu nabane', ne gasti naca pa gate'. Jma rusi sicarú nga para naa. ?O y:Peru ni jma cá ique' ne ni jma racaladxe nga cadi chu' dxi ituí lua güe stiidxa Cristu, sínuque inié sin idxibe', casi bine chiqué, ti usisaca Cristu pa ibane rua' o pa gate'. N :purti caní' né tu Dios pur naa, ne laca cayacané Espíritu sti Jesucristu naa, ne nanna zacané irá nga para iree de ra nuaa ri'. TM #:Peru para naa la? gasti naca ti cayuni cabe ni, purti pa cayuni cabe ni de idubi ladxidó' cabe o pa co', peru stiidxa Cristu canayuí' cabe, ne nga nga ni rusieche naa. Ne qué ziaana dxie de guieche', 5L e:Runi ca ni ti nadxii ca naa, ne nanna ca nuaa rarí purti gula'qui Dios naa güe stiidxa Cristu nezalú cani runi mandar. Peru ca xcaadxi que la? cayuni ni purti cuyubi si ca para laca laaca', ne cadi dxandí xhiiña Cristu cayuni ca'. Cuyubi si ca modo gaca ni jma nagana para naa ra yeguayuaa ri'. K :&J G:Huandí nuu caadxi canayuí' stiidxa Cristu purti nanala'dxi ca naa, ne para uchiichi si ca naa, peru laca nuu xcaadxi canayuí' ni de idubi ladxidó'. +I Q:Ne stale de ca hermanu ora bi'ya ca yeguayuaa la? jma rusi bidxii lú ca güi ca stiidxa Cristu. Ma qué rituí lú ca ne cayacané Señor laaca cadi idxibi ca'. ]H 5: Purti ma nanna irá ca dxu ni rapa ralidxi rey yeguayuaa purti rune xhiiña Cristu. G 1: Hermanu ca', racaladxe ganna tu, cadi cucueeza irá ni cazaaca ri de ireeche stiidxa Cristu, sínuque laga cayacané ni para ireeche ni jma. "F ?: Ne zacané Jesucristu laatu ganda iquiiñe xpida tu para udxiiba cabe ne usisaca cabe Dios ra gu'ya cabe pabiá' jneza nabani tu. Para si Cristu nabane' zE o: ti ganna tu cui tu ni dxandí risaca. Zacá zabani tu jneza, ne qué zadxela donda luguiá tu dxi gueeda Cristu. iD M: ne rinaba laabe acané be laatu jma rusi ganaxhii saa tu ne guiene chaahui tu xi racala'dxi be, GC  :Dios nanna pabiá' nadxiee irá tu, casi nadxii Cristu laanu, ?B y:Cadi cosa de enda ridxagayaa nga isaca tu para naa bia' cá, purti didi laaga tu ndaani ladxiduá', ne tobi si huayuni né tu naa dxiiña ni bidii Dios naa. Qué huasiaanda tu naa ra yeguayuaa casi nuaa yanna ri', nin ra zuhuaa lu justicia para inié dxandí ni na stiidxa Cristu, ne jneza chi nanda binni ni. A :Dede chiqué bizulú Dios cayuni laatu nacha'hui', ne nanna qué zusaana ndahui be ni sínuque de ra iluxe ni dxi gueeda Jesucristu. o@ Y:Purti dede dxi bizulú bini cre tu qué huayaana dxí tu de acané tu naa ra canayué stiidxa Cristu. /? [:ne rieche ora inié nia laa pur laatu. C> :Cada guedasilú tu naa, nabé rudiee diuxquixe Dios, =  :Dios Bixhoze nu ne Señor Jesucristu cu' ndaaya laatu ne quixhe dxí ladxidó' to. Caní' né Pablu Dios pur cani ma bini cre U< ':Naa nga Pablu. Naa ne Timoteu runi du xhiiña Jesucristu, ne cucá' du gui'chi ri lú tu, hermanu ca', ca xpinni Dios ni nuu ndaani guidxi Filipos, laatu ne ca xaíque stitu ne ca diácono ni nuu lade tu. C; Jesucristu Señor stinu cu' ndaaya laatu. Amén.J: ne sti Marcu ne Aristarco ne Demas ne Lucas, cani cayacané naa. X9 +Ucuaa stiuxi Epafras ni yeguayuaa nia purti cayuni xhiiña Cristu Jesús, 8 7Laca rinaba lii guni chaahui lu ra guiaana'. Purti nanna canaba tu lu Dios chaa ra nuu tu, ne rabe zacabi be laatu. Zuseenda be naa ra nuu tu. Diuxi \7 3Cucaa ndi lú lu', ti rabe zuni lu ni canaba ri', ne nanna zu'nu jma que nga. n6 WBi'ni ni canaba lii ri purti ma xpinni Señor lii. Bisieche ladxiduá' casi enda bi'chi neza Cristu. ^5 7Rarí naa pia' cucaa ndi': Naa quixe ni, sin gabe lii laca nuzaabi lu naa xpida lu'. G4  Ne pa huayuni be lii xiixa o nuzaabi be lii la? naa quixe ni. t3 cYanna, pa napu naa casi tobi ni runi neu dxiiña tobi si la? bichagalú laabe casi nuchagalú lu naa. =2 uMa cadi casi esclavu si sínuque ma casi bi'chi lu ni nadxii lu'. Nadxiee laabe, lii jma rusi naquiiñe ganaxhii lu laabe. Gupa laabe casi xpinni lu ne casi bi'chi lu neza Señor. M1 Zándaca bixele be de lii xadxí huiini ti icoou piou' laabe yanna. 0 'Peru qué zune gasti sin ganna xi nou'. Qué racaladxe gu'nu xiixa purti si cayabe ni lii, sínuque purti guiale ni de ndaani ladxidó' lo'. / % Ñacaladxe ñaana nia laabe ra nuaa ri', ra yeguayuaa purti byue stiidxa Cristu, para ñacané be naa casi ñacanéu naa pa ñuu lu rarí'. O.  Cudxigueta laabe ra nuu lu'. Bichagalú laabe casi nuchagalú lu naa. k- Q Chiqué qué niquiiñe be de esclavu stiu', peru yanna ma zaquiiñe be para lii ne para naa. x, k Rinaba lii pur Onésimo xiiñe neza Cristu. Ndaani lidxi guiiba ri uca be xiiñe ra ucaniá laabe bini cre be. +  peru jma racaladxe inaba ni lii purti nadxii saa nu. Tobi la? ma nagola', ne stobi, yeguayuaa purti cayune xhiiña Cristu. L* Yáquexa naca apóstol sti Cristu ñanda niguixhe xi ñu'nu', 0) [Nabé nayeche nuaa', ne ma nuu gana ladxiduá' pur modo huayanaxhii lu ca xpinni Dios, purti huasieche lu ladxidó' irá ca'. Canaba Pablu Filimón uchagalú Onésimo %( ENuu tu bini cre ra bi'ya pabiá' zinandu ni runi cre lu'. Rinaba lu Dios acané laacabe guiene chaahui cabe pabiá' sicarú irá ni rudii Cristu ca xpinni. k' Qpurti ma gunna pabiá' runi cre lu Señor Jesús ne pabiá' nadxii lu laa ne irá ca xpinni Dios. G&  Cada inié nia Dios ruzeete lii ne rudiee diuxquixe laa, {% qDios Bixhoze nu ne Señor Jesucristu cu' ndaaya laatu ne quixhe dxí ladxidó' to. Pabiá' nadxii Filimón Señor $ ne lú irá ca xpinni Cristu ni rie cultu rali'dxu', ne lú hermana Apia ne hermanu Arquipo ni runi né laanu xhiiña Dios. 2# aNaa nga Pablu. Yeguayuaa purti cayune xhiiña Jesucristu. Naa ne Timoteu cucá' du gui'chi ri lú lu', Filimón, hermanu ni nadxii du, ni runi né laadu dxiiña tobi si, 7"gNe laacabe la? biree cabe yegüí cabe stiidxa Dios irá ladu. Ne laca Señor ucané laacabe bisihuinni dxandí ni cayuí' cabe que pur ca milagru ni bi'ni cabe. Amén.b!=Biluxe si gudxi Señor Jesús laacabe irá nga, biasa ze ibá' ne gurí cue' Dios. l QZanaaze cabe beenda lu ná cabe, ne pa gue cabe xiixa ni napa venenu la? gasti qué zaca cabe, ne zaguixhe ná cabe luguiá binni huará ne zianda ca'. Naa nga quixhe irá nga lu ná cabe para guni cabe. Biasa Jesús ze ibá' Ne zudiee ca seña ri cani guni cre: zabee cabe binidxaba ni riguite ique binni ne zaní' cabe idioma ni qué niziidi cabe. c?Tu guni cre ne chu' nisa la? zalá. Peru tu qué guni cre la? ziaana donda sti luguiá'. q[Ne óraque rabi be laaca': ―Yanna, laché idubi guidxilayú. Lachigüí né irá binni stiidxa Dios. SUltimu bidxiña Jesús ra nuu once discípulu sti', ra zuba irá ca ruaa mexa' ne udinde né be laaca xiñee qué ñuni cre ca cani biiya laabe ma nabani be, ne xiñee tan naguidxi ladxidó' ca'. |q Para bigueta ca ngue yetidxi ca ca xcaadxi que, peru laca qué ñuni cre ca'. Ra biseenda Jesús ca apóstol sti' zm Udi'di si ngue bidxiña Jesús ra nuu xhupa de laaca neza ze ca gui'xhi', peru qué nuluí' pa laabe ngue. zm Ne gudxi be laaca nabani Jesús ne ma biiya be laa, peru qué ñuni cre ca laabe. Biiya chupa discípulu Jesús [/ Ne yetidxi María ni cani uzá né Jesús tobi si. Nuu ca triste ne cayuuna ca'. <q Bibani Jesús de lade gue'tu domingo siadó' ro', dxi ruzulú semana, ne nirudó' María Magdalena biiya laabe. María nga dxa gunaa ni ulee be gadxe binidxaba luguiá que. 1[Ne biree uxooñe cabe de ra ba' que purti cayaca diti cabe tantu cadxibi cabe ne qué ñabi di cabe ni iruti purti cadxibi cabe. Ra biiya María Magdalena Jesús yti che tu chi tidxi tu ca discípulu stibe ne Pedru ma che be Galilea ne raqué gu'ya ca laabe, casi gudxi be laaca'. J Peru óraque na hombre que rabi laacabe: ―Cadi idxibi tu, nanna cuyubi tu Jesús de Nazaret ni ucuá lu cruz que, peru ma bibani be. Ma qué guinni be rarí'. Laidxiña gu'ya tu ra guta be, Ne ora biuu cabe ndaani ba' que biiya cabe zuba ti hombre huiini ladu derechu naba'qui ti lari quichi de yanni ñee, ne bidxibi cabe. GPeru ora yendá cabe biiya cabe ma adxé ladu nexhe ni. ?yNe nuu cabe xizaa tu cuee guie ni ye'gu ruaa ba' que. fEDomingo siadó' ro' biree cabe ze cabe ra ba' que ne yendá cabe raqué ma gundani gubidxa.  /Udi'di si dxi enda riziila'dxi', para uzí' María Magdalena ne Salomé ne María jñaa Jacobo nisa rindá' naxhi para chi uchá ca ladi Jesús. W'/Ne biiya María Magdalena ne María jñaa José ra bicaachi cabe Jesús.O .Oraque uzí' José ti lari gueela cha'hui', gundete be cuerpu que ne bichenda be lari gueela que. Ne óraque uluu be ni ndaani ti ba' ni gudaañe cabe cue' guie ne biseegu be ti guie ruaa ba' que. d A-Oraque na capitán que dxandí ni, para bidii Pilatu lugar ucuaa José cuerpu sti Jesús.  ,Bidxagayaa Pilatu pabiá' nagueenda guti Jesús, ne bisenda caa be capitán que ne unaba diidxa be laa pa dxandí ni. @ y*Ma huadxí uyé José de Arimatea ra nuu Pilatu. Naca José tobi ni risaca lade ca justicia sti ca judíu, ne laca cabeza idxiña dxi guni mandar Dios. Viernes huadxí cayaca irá ndi', ma para uzulú dxi enda riziila'dxi'. Nga runi oraqueca uyé José, yenaba cuerpu sti Jesús, ne qué nutuí lú yenaba ni.  +3)Uzá nanda cabe Jesús ne ucané cabe laa dxi uzá Galilea. Cadi laasi cabe sínuque nuu ru stale ni yenanda Jesús Jerusalén. Ra bigaachi Jesús 3(Laca nuu caadxi gunaa raqué cayuuya ca de zitu. Ne lade ca gunaa que nuu María Magdalena ne Salomé ne María jñaa Jacobo huiini ne José. 'Ne ora bi'ya capitán ni zuhuaa lú be que modo bicaa be ridxi ne modo guti be la? na: ―Dxandí Xiiñi Dios hombre ri'. K&Ne gureza cortina ni nuu ra yu'du ro' chupa ndaa de punta punta. 4c%Oraque bicaa Jesús ti ridxi ne guti. 6e$Ne beda uxooñe tobi gucuaa ti esponja bigadxe de vinagre ne gudixhe ni ique ti gueere', ne bidii ni gue be, ne na: ―Lacueza, idu'ya nu pa gueda ndete Elías laabe. xi#Bina diaga caadxi de cani nuu raqué cucaa be ridxi para na ca': ―Laucaa diaga, cucaa ridxi be Elías. 7"Ne bia' las tres que bicaa Jesús ridxi: ―¡Eloi, Eloi, lama sabactani! Didxazá la? niní' be: Dios stinne', Dios stinne', xiñee ma bisaanu naa. kO!Ne bia' galaa dxi, mala bicahui ibá' ne zaqué biaana ni dede gunda huadxí bia' las tres. 0Y Pa idu'ya nu guiete Cristu Rey sti Israel de lu cruz ca la? óraque huaxa zuni cre nu laa. Ne dede cani cá né laabe lu cruz que bini burla ca laabe. Ra guti Jesús ~)Ne zaqueca bini burla ca xaíque sti ca sacerdote ne maistru de ley laabe, na ca': ―Stobi bilá be peru qué ganda ulá be laca laabe. 6}gYanna bilá laca lii ne biete de lu cruz ca. D|Ne irá binni cadi'di ra nuu be cayuni burla ca laabe ne cuniibi ique ca lú be ne na ca': ―Cadi lii nga nou' zuxhá lu yu'du ro' ne lu chonna gubidxa zandisa lu laa sti tiru la? `{9Ne zaqué biree ni casi cá lu Xqui'chi Dios ra na: “Bitiidi cabe laabe de malu.” Xz)Laca bicaa cabe chupa gubaana cue' be, tobi ladu derechu ne stobi ladu biga'. yyNe bicaa cabe caadxi diidxa xa ique be ni riní' xiñee cayuu xqueja be ne ndi nga ni na ni: “Rey sti ca judíu.” ?xySiadó' bia' las nueve bicaa cabe laabe lu cruz. wOraque bicaa cabe laabe lu cruz ne gucuaa ca soldadu que xhaba be ne uluu cabe xhaba be lu rifa ne cada tobi ucuaa ni gulee. Vv%Ne bidii cabe laabe vinu nucha ti nisa lá mirra peru qué ñe' be ni. su_Ne yené cabe Jesús ti lugar lá Gólgota. Ne diidxa Gólgota la? riní' “Lugar sti Calavera”. !t;Neza ze cabe que bidxaaga cabe ti hombre de Cirene lá Simón, bixhoze Alejandru ne Rufo, zeeda de gui'xhi', ne biguá' cabe laa cruz sti Jesús. 4saBiluxe bini burla si ca laabe zaqué la? gulee ca lari moradu que ladi be ne bigacu ca laabe xhaba be. Para biree ca ziné ca laabe icá be lu cruz. Ucuá Jesús lu cruz drANe bigaze ca ti gueere ique be ne bichá xhinni ca ladi be ne bizuxibi ca xañee be. Aq}Ne bizulú bicaa ca ridxi: ―¡Viva Rey sti ca judíu! [p/Bigacu ca laabe ti lari moradu ne bizá' ca ti la'pa de guichi guluu ca ique be. oyOraque gucuaa ca soldadu que Jesús, yené ca laabe lu patiu sti palaciu ne bidxiña idubi naca batallón laabe. n9Peru Pilatu racala'dxi guiaana bien ne ca binni que; ngue runi bindaa Barrabás, para bini mandar idiiñe Jesús ne bidii laabe icá be lu cruz. ymkOraque na Pilatu: ―Xiñee, xi huayuni be. Peru bigueta bicaa cabe ridxi sti tiru: ―¡Icá be lu cruz! ;lq Para bicaa cabe ridxi: ―¡Icá be lu cruz! ikK Oraque na Pilatu rabi laacabe: ―Xi racala'dxi tu gune nia ni na tu Rey sti ca judíu ri ya'. Aj} Peru maca bisiene ca ca binni que inaba ilaa Barrabás. i Uní' Pilatu zaqué purti nanna bedané ca xaíque sti ca sacerdote Jesús ra nuu purti si cadxiichi ca xiñee rinanda binni laabe. ghG Para na Pilatu rabi laacabe: ―Ñee racala'dxi tu undaa Rey sti ca judíu ri para laatu la? cg?Oraque beeda ca binni que ra nuu Pilatu ne gudxi ca laabe guni be casi runi be irá iza. fyNe yeguyoo ti hombre ca dxi que lá Barrabás, laa ne ca xpinni, purti bicaa lú ca gobiernu ne biiti ca stale binni. ]e3Cada iza saa que rundaa Pilatu ti presu para ca binni que, tutiica inaba ca'. _d7Peru nin ti diidxa qué niní' be ne nabé bidxagayaa Pilatu. Gu'ta gati Jesús c Bigueta unaba diidxa Pilatu laabe sti tiru, na rabi laabe: ―Ñee qué zaníu' gasti de irá ni cugaani cabe luguiá lu ri la? Tb!Ne óraque guluu ca xaíque sti ca sacerdote xqueja be de irá modo. paYPara na Pilatu rabi laabe: ―Ñee lii nga rey sti ca judíu la? Para rabi be laa: ―Lii caníu' ni. ` }Ora birá gueela bidxiña ca xaíque sti ca sacerdote ne ca xaíque sti guidxi ne ca maistru de ley ne irá ni naca justicia sti ca judíu, ne gupa ca ti junta. Ne biluxe si junta que, ucuaa ca Jesús bindiibi ca ne yesaana ca laabe ra nuu Pilatu. e_CHNe óraque biinda gallu rairopa tiru ne bietenala'dxi be ca diidxa ni gudxi Jesús laabe que: ante gu'nda gallu chupa tiru, zaní' be chonna tiru qué runibiá' be laa. Ne ora bedasilú nga laabe la? biina be.^}GOraque bizulú Pedru bini jurar ne na: ―Gunidé Dios naa pa cusiguiee'. Qué runebia'ya dia' hombre ni na tu ca. ?]wFPeru laca bini negar Pedru sti tiru. Ne qué nindaa de ngue na cani zuba raqué rabi laabe: ―Dxandí laca de laacabe lii purti binni Galilea lii ne riníu' modo riní' cabe. |\qEBigueta biiya dxí criada que laabe sti tiru ne na rabi cani nuu raqué: ―Hombre ri', laca tobi de laacabe laa. G[DPeru qué niná niní' pa xpinni be laa, sínuque na rabi badu dxaapa que: ―Nin qué runebia'ya laabe ne qué ganna xii nga nou'. Ne biree yeuzuhuaa ra puerta'. Oraque biinda gallu. Z}Cne ora bi'ya zuba be cue' gui que cadxaa be la? biiya dxí laabe ne rabi laabe: ―Lii laca uzá neu Jesús de Nazaret. RYBNuu Pedru ndaani patiu que ora beeda ti criada sti sacerdote gola, SXANe bizulú caadxi de laaca bichá xhinni ca ladi be. Biseegu ca lú be ne gudiñe ca laabe ne na ca iní' be tu bi'ni ni, ne laca udapa ca gendarme que laabe. Ra uní' Pedru qué runibiá' Jesús qW[@purti ma bina diaga nu ni de ruaa pe be. Yanna ya', xi na tu. Para na irá cabe napa be xidé gati be. _V7?Oraque gucheza sacerdote gola que xhaba ne na: ―Xi jma ru caquiiñe ganna nu, U)>Para rabi be laa: ―Naa pue. Ne zuuya tu Hombre Biseenda Dios zuba cue' Dios ni nandxó', ne zuuya tu laa zeda yete de xaibá' lade za. Ty=Peru qué niní' Jesús gasti'. Bigueta na sacerdote gola que rabi laabe: ―Ñee lii nga Cristu Xiiñi Dios la? S)<Oraque bizuhuaa sacerdote gola lade cabe ne na rabi Jesús: ―Qué gapu xiixa iníu' la? Xi ra'bu de ni cugaani cabe luguiá lu ri ya'. WR';Peru nin ne zaqué qué ñanda ñuu cabe tobi si de ni caní' cabe que. Q%:―Laadu bina diaga du uní' be zuxhá be yu'du ro' ni bicuí binni, ne lu chonna gubidxa zucuí be stobi peru ma cadi binni ucuí ni. "P?9Oraque biasa xcaadxi na: KO8Nuu stale ni cabee falsu luguiá be, peru adxé adxé ni na ca'. 1N[7Ne cuyubi ca xaíque sti ca sacerdote ne irá ni naca justicia sti ca judíu tuuxa iní' paraa pe bichee Jesús ti gapa ca xi pur gati be. Peru qué nidxela ca'. yMk6Ne yenanda Pedru laabe zitu zitu dede lu patiu sti sacerdote gola ne gurí ra nuu ca gendarme cadxaa cue' gui. L-5Yené cabe Jesús ra nuu sacerdote gola ne bidxiña irá ca xaíque sti ca sacerdote ne ca xaíque sti guidxi ne ca maistru de ley raqué. ^K54Peru óraque bixooñe xie ladi, bisaana lari que. Ra zuhuaa Jesús nezalú justicia jJM3Peru yenanda ti hombre huiini laabe, renda ti lari gueela si, ne gunaaze ca binni que laa. oIW2Ne óraque bixooñe irá discípulu que, bisaana ca laabe stubi be. Sti hombre huiini bixooñe' H#1Irá ca dxi uyuaa lade tu ndaani yu'du ro', qué ñuni tu pur ninaaze tu naa. Peru cayaca ni sicarí ti iree ni modo cá lu Xqui'chi Dios. eGC0Oraque rabi be ca xcaadxi que: ―Ñee gubaana zeda naaze tu la? Né pe tu espada ne palu. {Fo/Peru óraque guxha tobi de cani nuu né laabe raqué espada, ne bigá ti chu diaga ti jmozo sacerdote gola. Ne casi yendá Judas ra nuu be bidxiña laabe ne rabi laabe: ―Maistru. Ne gudó ti bixidu lucuá be. C+,Ne maca bidii Judas ti seña laacabe, na rabi laacabe: ―Ni gahua ti bixidu lucuá la? ngue nga laabe. Lainaaze laabe ne lachiné laabe. \B1+Caní' ru be ora bedandá Judas, tobi de lade doce discípulu stibe que, bedané stale binni ni biseenda ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley ne ca xaíque sti guidxi, naaze ca espada ne palu. OA*Laguiasa, chuu nu. Ma zeda dxiña ni chi uluí' naa. Ra bigaa Jesús X@))Bigueta be raguionna tiru de yení' né be Dios ne rabi be laaca': ―Yanna huaxa lagasi ne laiziila'dxi, ma bia'cati, purti naa nga Hombre Biseenda Dios ne ma bidxiña hora utoo cabe naa lu ca binni malu. ?/(Ne bigueta be ra nuu ca discípulu ne laca bedandá be laaca nisiaasi ca', purti nabé nuu bacaanda lú ca'. Ne qué idxela ca xi gabi ca laabe. N>'Bigueta yení' né be Dios sti tiru, ne laca ngue ca uní' be. '=G&Lagataná ne lainí' né Dios ti cadi uquiinde binidxaba laatu. Neca ndaani ladxidó' to racala'dxi tu guni tu jneza, peru cuerpu stitu, nagueenda riguudxi. /<W%Oraque uyé be ra nuu ca discípulu. Yendá be laaca nisiaasi ca', para rabi be Pedru: ―Simón, nisiaasi lu la? Ñee qué ñanda ñataná lu neca ti hora la? (;I$Ne ra caní' né be Dios que na be: ―Bixhoze', para lii gasti ni nagana, bilá naa de enda naná ri', peru cadi aca ni rabe', sínuque ni na lu' nga gaca'. :#Ne bixele be zitu huiini de laaca ne bizuxibi be layú, gunaba be lu Dios pa ganda cadi tidi be enda naná ni chi tidi be que. v9e"Para rabi be laaca': ―Nabé cayacaná ladxiduá' ne enda naná para guuti. Laguiaana rarí' ne lagataná. 8!Para ucuaa be Pedru ne Jacobo ne Juan, bixele né be laaca ti ladu, ne bizulú uyuu be triste ne ucaná ladxidó' be. 7' Yendá Jesús ne ca discípulu sti' ti lugar lá Getsemaní. Para rabi be ca discípulu que: ―Lacuí rarí', laga chi inié nia Dios. 63Peru qué ñaana dxi be na be: ―Neca napa xidé gate nia lii peru qué ziuu dxi inié qué runebia'ya lii. Ngue ca na irá cabe. Getsemaní 5%Para na Jesús rabi laabe: ―Gabe ca' lii, yanna gueela ca, ante gu'nda gallu chupa tiru la? chonna tiru zaníu' qué runibióu' naa. b4=Oraque na Pedru: ―Neca irá cabe usaana cabe lii peru naa qué zusaana dia' lii. Q3Peru dxi guiasa de lade gue'tu la? ziaa Galilea ne raqué cueza laatu. G2Oraque na Jesús rabi laacabe: ―Pur irá ni chi gaca yanna gueela la? zusaana tu naa. Purti sicarí cá lu Xqui'chi Dios: “Zunena'ya pastor sti ca dendxu' ne zareche ndase ca'.” 1yBiluxe biinda si cabe ti cantu, para biree cabe ze cabe lu dani Olivo. Na Jesús zaní' Pedru qué runibiá' laa q0[Ne gabe ca' laatu, ma qué zee rua' nisa uvas dede ora ganda dxi guee ni sti tiru ra runi mandar Dios. /7Ne laca gudxi be laaca': ―Ndi nga rini stinne ni chi ixii pur stale binni, ne ra ixii ni zaguixhe Bixhoze ti modo cubi chu' né binni laa tobi si. . Oraque ucuaa be ti copa, ne bidii be diuxquixe Dios, para bitiidi be ni lu ná cabe ne irá cabe güe' cabe ruaa copa que. '-GNe ra cayó cabe que, gucuaa Jesús ti pan, guluu ndaaya ni, para gundaa ni ne bidii ni laacabe. Ne na rabi laacabe: ―Laicaa. Ndi nga cuerpu stinne'. -,SNaa nga Hombre Biseenda Dios, ne napa xidé gate' casi cá lu Xqui'chi Dios de naa. Peru gapa gá si ni utoo naa que laa. Jma galán ñaca para laa pa qué ñale. i+KPara rabi be laaca': ―Laabe nga tobi de lade cani cugadxe né naa pan ndaani bladu ri'. o*WOraque ucaná ladxidó' cabe ne cada tobi na rabi laabe: ―Ñee naa la? Ne stobi na: ―O naa. )Gurí cabe ruaa mexa' ne bizulú cayó cabe. Para rabi be laaca': ―Gabe ca' laatu, tobi de laatu ni cayó né naa rarí', zutoo naa. D(Ne huaxhinni que la? bedané be ca discípulu stibe. @'yPara biree ca discípulu que ze', ne yendá ca ndaani guidxi, ne casi gudxi Jesús laaca que, zaqué biree ni. Bidxela ca ni, ne gudixhe chaahui ca endaró xhi para pascua que. w&gNe zuluí' be laatu ti cuartu xilaga ni nuu luguiá' ne maca nuu ni listu. Raqué laguni chaahui para laanu. %}Laguiuu ra guiuu be, lagabi xpixuaana yoo que: “Na Maistru uná nga cuartu ra go xhi né ca discípulu pascua ri'.” $1 Para na be rabi be chupa de ca discípulu que: ―Laché ndaani guidxi. Raqué zadxaaga tu tobi hombre ziné ti rii nisa, ne lachinanda laa. P# Ne primé ca dxi bizulú saa ra ro cabe pan sin levadura, dxi ruuti cabe dendxu para pascua que, na ca discípulu rabi laabe: ―Paraa racala'dxu chi guni chaahui du para go xhi lu pascua ri'. Y"+ Ne ora bina diaga cabe xi na Judas la? bieche cabe ne bidii stiidxa cabe laa icaa bidxichi. Ne dede dxi que, ma cuyubi si Judas ximodo ganda uluí' laacabe Jesús. Ra gudó xhi né Jesús ca discípulu sti' ! Oraque uyé Judas Iscariote, tobi de lade doce discípulu stibe que, ra nuu ca xaíque sti ca sacerdote, yeutoo Jesús. " = Gabe ca' laatu, ratiica güi cabe stiidxa Dios ndaani idubi naca guidxilayú ri', zuzeete cabe ni bi'ni be, ti cadi guiaanda be. Ra yeutoo Judas Jesús wgNe laabe ma bi'ni be biá' gunda. Neca ca'ru ganda ora igaache', ma bichá be aceite rindá' naxhi ri lade'. 7Ca pobre la? qué ziuu dxi guiaadxa ca lade tu, ne ora tiica gapa tu gana zanda acané tu laaca', peru naa la? zadxiña dxi ma qué ziuaa nia laatu. pYPeru na Jesús rabi laacabe: ―Zaa nuu be. Xiñee cuchiiña tu laabe. Jneza ni bi'ni be ri para naa. q[Purti ñanda nidoo ni chonna gayuaa denariu para ñaazi lú ca pobre. Para gudinde né cabe gunaa que. ykNe bidxiichi caadxi de cani nuu raqué ne uní' saa ca', na ca': ―Xiñee biniti si aceite rindá' naxhi ri'. ^5Nuu Jesús Betania ralidxi Simón ni gupa lepra que. Ne laga zuba be ruaa mexa', beeda ti gunaa bedané ti frascu dxa de aceite rindá' naxhi ni nabé risaca. Ne gundaa frascu que bichá aceite que ique be. Peru na ca pa ganda cadi gaca ni ndaani pe saa que, ti cadi cui zisi binni. Bichá ti gunaa nisa rindá' naxhi ique Jesús d CMa xhupa si gubidxa cayaadxa para ganda laní pascua, ne saa ra ro cabe pan sin levadura. Ne ma cuyubi si ca xaíque sti ca sacerdote ne ca maistru de ley quixhe ca trampa Jesús para inaaze ca laabe ne guuti ca laabe. D %Ni cayabe laatu ri la? cayabe irá binni: chu' listu.1] $Cadi mala guedandaya laatu nisiaasi tu. y #Nga ca laatu, lagataná purti qué ganna tu pora guenda', pa casi guiaazi gubidxa o galaa gueela o telayú o siadó'. `9 "Zeda aca ni casi ti hombre ni che viaje zitu. Ante iree be de ralidxi be la? rusaana be xhiiña be lu ná ca jmozo be, rabi be cada tobi xi guni, ne rabi be ni rapa raqué gataná, cadi guedandá be laa nisiaasi'. r] !Nga runi lachuu listu ne lagataná. Lainí' né Dios purti qué ganna tu padxí ganda ora guenda'.  Peru padxí ne pora la? iruti ganna, nin ca ángel ni nuu ibá', dede nin naa qué ganna', sínuque Bixhoze sia' nga nanna. U# Ziuu dxi initilú ibá' ne guidxilayú peru stiidxa qué ziaana sin gaca'. J  Gabe ca' laatu, zaca irá nga ante gati ca binni nuu yanna ri'. s_ Zacaca nga ora gu'ya tu aca irá ni gudxe laatu ca la? ganna tu ma zeda dxiña dxi que, ma nuu ni gaxha.  Laucaa diaga ejemplu sti du'ga ri': ora ihuinni rama ri'ni', ne ma cabee ni bandaga la? ma nanna cabe ma zeeda tiempu nandá'.   Ne zuseenda ca ángel sti para utopa ca xpinni ni nuu idubi naca guidxilayú, cásica cani nuu gaxha zaqueca cani nuu zitu. ` 9 Oraque zuuya cabe Hombre Biseenda Dios zeeda lade za ne stale poder ne enda nandxó'. L  Ne ziaba ca luceru de ibá', ne zaniibi dxacha irá ni nuu ibá'. c ? Peru tidi si ca dxi de enda naná que la? zacahui lú gubidxa ne qué zuzaani beeu. ^ 5 Peru laatu, lagataná purti maca gudxe ni laatu. Modo ibigueta Hombre Biseenda Dios L Purti zeeda stale tu na Cristu laa peru cadi dxandí', ne stale tu na profeta laa, peru cadi dxandí'. Ne zuni ca seña ne milagru para quite ca binni ne pa ñanda si dede ne cani ma ulí Dios.  Pa chu' tu gabi laatu ca dxi que: “Laguuya', rarí nuu Cristu” o “Rarica nuu be” la? cadi guni cre tu laaca'. pY Pa qué nucueeza Dios lu ni la? iruti nilá, peru zucueeza be lú ni pur ca xpinni be, cani gulí be. "= Purti nabé naná zaca ni ca dxi que. Qué huayuu dxi aca ni naná bia' qué, dede dxi bizá' Dios guidxilayú, ne ma qué ziuu ru dxi aca ni sti tiru. b= Lainaba lu Dios, cadi gaca ni ca dxi nananda ti qué gapa tu xidé uxooñe tu lu nanda. P Pobre de ca gunaa ni naca xiiñi ne ni napa ba'du cayadxi ca dxi que. L ne pa nuu tuuxa rañaa la? cadi ibigueta yoo para chi topa xhaba. eC Pa nuu tuuxa dxi'ba ique yoo dxi aca ni que la? cadi guiete chu' ndaani yoo chi caa xiixa, gG Chiqué bicaa profeta Daniel de dxa ni runi yuudxu ne ni runitilú que. Ora gu'ya tu chu' ngue ra cadi nexhe chu' la? óraque naquiiñe iree cani nuu Judea, uxooñe ca', quiba ca lu dani. (Tu guunda ndi la? guiene.) t~}}|||{zzcynxx&wkvuu@tYss2rr.qqMpp9oo!ncmm"l"kkfjj hh!gJff"eedd+ccbubaaUa `d`_K^]=\w[ZYYWXHWW[W VUU;TTqSRQQiQ/PoOON]MLtKK3J=I[HHZG==+<;::D9958765544322T11600/..!-,,&+**)) ('r&m&4%>$%#""_!) #`F`YI5}- > W r % k ;7Z-a+26] Ne gudxi cabe laacame cadi guniná came ca guixi ga' ni nuu ndaani guidxilayú nin ca yaga nin gasti ni nagá', sínuque ca binni si ni cadi cá sellu sti Dios lucuá. 5y Biree jma gusú lade gu'xhu que, canapapa ndaani guidxilayú, ne uca came casi meuxubi ne gunda biquiichi came binni. 4 Bixhele ruaa bizé que ne biree gu'xhu ndaani ni casi ora caya'qui ti zuquii ro'. Bisicahui gu'xhu que lu gubidxa ne lu bi. (3 K Ra bixhidxi ra izaa gaayu ángel que trompeta biiya biree ti luceru de ibá' biaba guidxilayú ne bidii cabe laa llave sti ti bizé ro' ni qué gapa ra iluxe. H2  Bigueta biya dxie ne bina dia'ga canapapa ti ángel galahui ibá', cucaa ridxi: ―Ria'ya cani nuu ndaani guidxilayú. Nagana zaca para laaca ora uxhidxi xhonna ángel ca trompeta.!1; Ra bixhidxi raidapa ángel que trompeta ucaná tindaa gubidxa ne tindaa beeu ne caadxi luceru. Ne biaana tindaa dxi ne tindaa gueela sin biaani'. 0 “Ajenjo” lá luceru que, xiixa ni nandá' casi xculá'. Bindá nisa biaba ni lú que ne guti stale binni ni güe' ni. Y/+ Ra bixhidxi raguionna ángel que trompeta biaba ti luceru ro' de ibá', caya'qui casi ti guiri bidxi. Biaba ni luguiá caadxi guiigu ne ra candani nisa, peru biaana xhupa tantu de bia' ra biaba ni que. . Binitilú caadxi mani ni nuu ndaani nisadó' que. Biaana xhupa de bia' ni guti que qué ninitilú. Zaqueca uca ca barcu. z-mRa bixhidxi rairopa ángel que trompeta biaba casi ti dani cá gui ndaani nisadó' ne guca tindaa ni rini. [,/Ra bixhidxi primé ángel que trompeta biaba granizu ne gui ndaani guidxilayú, iropa ni nucha ni rini. Casi ñaca guidxilayú chonna ndaa, uya'qui tindaa guidxilayú, yaga ne guixi nagá' ni nuu lú ni. N+Ne uyuu gadxe ángel ni naaze trompeta que listu para uxhidxi. 6*eOraque ucuaa be braseru que bichá be de gui ni nexhe lu altar que, bisindaa be ni guidxilayú. Uca ruidu ne uxidxi rayu ne uyuu xpiaani rayu ne uca xu. Ra uxidxi trompeta J) Udxi'ba né gu'xhu que stiidxa ca xpinni Dios dede ra nuu Dios. a(;Oraque beeda sti ángel naaze ti braseru de oro, bizuhuaa ra nuu altar. Bidii cabe laa stale gu'xhu para uguucha ni stiidxa ca xpinni Dios ra uní' né ca laa, ne quixhe ni lu altar de oro ni nuu nezalú trono que. ['/Ne biiya gadxe ángel ni ruzuhuaa nezalú Dios, bidii cabe laaca gadxe trompeta. T& #Ora undadi be ra izaa gadxe sellu que, dxí do' uyuu ibá' bia' galaa ora. =%sPurti zapa Dendxu huiini ni zuhuaa nezalú trono que laacabe casi riaapa dendxu'. Ziné laacabe ra candani nisa rudii enda nabani. Ne zucuiidxi Dios irá nisa riete lú cabe.n$UQué zandaana cabe ne qué zati cabe nisa. Qué zuzaaqui gubidxa laacabe ne qué zaca nandá' cabe. #+Nga runi zuhuaa cabe nezalú trono sti Dios, cusisaca cabe laa ridxí ne huaxhinni ndaani yu'du ro' sti'. Ne zapa ni zuba lu trono ca laacabe. X")Para rabe laabe: ―Qué ganna dia', señor. Lii nannu tu laacabe. Para na be rabi be naa: ―Ca nga nga ni udi'di ra jma nagana ne udiibi ca xhaba ca' ne bisiquichi né ca ni rini sti Dendxu huiini'. s!_ Oraque na tobi de ca binni gola que rabi naa: ―Tu ca nga nacu lari quichi ca, ne padé beeda ca'. @ y na ca':Amén. Qué chu' dxi guiaana dxí nu de usisaca nu Dios stinu ne udí' nu diuxquixe laa.Stibe irá enda nandxó', irá enda biaani', irá enda risaca ne irá stipa.  Naguu irá ángel le' trono que, laani ne ca binni gola ne idapa bultu que. Ne biaba rilú ca nezalú trono que, bisisaca ca Dios, nU Irá cabe cucaa cabe ridxi:Dios stinu ni zuba lu trono bilá laanu,
laa ne Dendxu huiini'. } Udi'di si irá nga biya dxie ne biiya zuhuaa jma binni nezalú trono ne nezalú Dendxu huiini que, dede iruti ñanda nugaba laaca'. Za ca de irá ladu ne de irá guidxi ne irá idioma riní' binni. Nacu cabe lari quichi', ne naaze cabe ziña. ydoce mil ni za de Zabulón, doce mil ni za de José, ne doce mil ni za de Benjamín. Ra cusisaca irá xpinni Dios laa X)doce mil ni za de Simeón, doce mil ni za de Leví, doce mil ni za de Isacar, Z-doce mil ni za de Aser, doce mil ni za de Neftalí, doce mil ni za de Manasés, T!doce mil ni za de Judá, doce mil ni za de Rubén, doce mil ni za de Gad, Biluxe ucuaa si cabe sellu que, bina dia'ga panda tu ucuaa ni, ti gayuaa cuarenta y cuatro mil lade cani za de Israel: na rabi laacabe: ―Cadi guniná tu layú nin nisadó' nin ca yaga dede qué ucá' du sellu sti Dios stinu lucuá ca xpinni. $ANe laca biiya zeeda sti ángel de neza rindani gubidxa, né sellu sti Dios ni nabani. Bicaa ridxi tapa ángel ni ma ucuaa orde guniná layú ne nisadó', % EUdi'di si irá nga la? biiya tapa ángel zuhuaa idapa ladu guidxilayú, cucueeza ca bi, ti cadi lica undubi bi lu guidxilayú, nin lu nisadó' nin lu yaga. dAPurti ma gunda dxi ro' nexhe guiaba ná binni, ne tuu ndi zanda guni huantar ni.3_Ne na cabe rabi cabe ca dani ne ca guie que: ―Laguiaba luguiá du, laucaachi laadu ti qué gu'ya ni zuba lu trono que laadu ne cadi usaba ná Dendxu huiini que laadu. lQNe irá ni runi mandar ndaani guidxilayú ne irá binni risaca ne irá binni napa ne irá capitán ne irá ca justicia ne irá ni cá yaga ne ni cadi cá yaga, irá cabe bicachi lú cabe ndaani cueva ne lade ca guie sti dani. ]3Ne bidopa ibá' casi ridopa gui'chi', ne biduuba irá dani ne irá isla de jlugar. b= Ne biaba ca luceru cá ibá' guidxilayú casi riaba du'ga ri'ni ora rundubi bi yooxho'. ~u Ora undadi be ra izaa xhoopa sellu que biya dxie ne uca ti xu ro'. Biyaase lana gubidxa ne bixiñá rini beeu. >u Para bidii cabe laaca lari quichi gacu ca', ne gudxi cabe laaca iziila'dxi ca laga si izaa ca', purti riaadxa gati xcaadxi hermanu ni cayuni ru xhiiña Cristu casi bi'ni ca'. ' G Cucaa ridxi ca': ―Tobi lucha Señor ni qué rusiguii, padxí udxiiba lu donda ique ca binni nuu ndaani guidxilayú ni biiti laadu, ne uquixe lu ni laaca'. ) K Ora undadi be ra izaa gaayu sellu que, biiya xa'na altar nexhe xhialma cani biiti binni laa purti qué ñaana dxí ca de ñui' né ca binni stiidxa Dios. B }Biya dxie ne biiya ti mani guchi, dxi'ba tobi laame lá “Enda guti”. Ne nanda stobi laa lá “Ra riaana ca gue'tu'”. Ucuaa Enda guti que orde chi guuti binni galaa de galaa guidxilayú. Nuu tu zati ra cadinde, nuu tu zati de enda rindaana, nuu tu zati de enda huará, ne nuu tu zuuti mani duxhu laa. i KOra bixhele be raidapa sellu bina dia'ga na raidapa bultu que rabi naa: ―Gudá' gu'yu'. 8 iNe bina dia'ga ti ridxi lade ca bultu que na: ―Ti litru arroz zasaca bia' ti dxi dxiiña ne bia' cá ca zasaca chonna litru xuba'. Peru cadi guni yuudxu tu aceite ne vinu. 4aOra bixhele be raguionna sellu bina dia'ga na raguionna bultu que rabi naa: ―Gudá' gu'yu'. Biya dxie ne biiya ti mani yaase' ne naaze ni dxi'ba laame ti balanza. +Biree sti mani xiñá', ne ucuaa ni dxi'ba laame que ti espada ro' ne orde para guni yaya ndaani guidxilayú ne guni pur guuti saa binni. iKOra bixhele be rairopa sellu bina dia'ga na rairopa bultu que rabi naa: ―Gudá' gu'yu'. Biiya ti mani quichi', ne naaze ni dxi'ba laame que ti bara. Bidii cabe laa ti la'pa ne biree zitixhe dxí cani ucaa lú laa.  Biiya ora bixhele Dendxu huiini que primé sellu ne uní' tobi de ca bultu que casi ora rixidxi rayu, na: ―Gudá' gu'yu'. }sNe na idapa bultu que: ―Zacá aca ni. Ne bizuxibi ca binni gola que bisisaca ca ni qué ziuu dxi gati'.2] Ne laca bina dia'ga stidxi irá ni bizá' Dios, irá ni nuu ibá' ne ni nuu ndaani guidxilayú ne xaguete guidxilayú ne ndaani nisadó' na ca':Cadi guiaana dxí nu de udxi'ba nu ne usisaca nu ni zuba lu trono ca, ne Dendxu huiini'.Stícabe irá enda risaca ne irá enda nandxó'. # Cucaa ca ridxi:Risaca Dendxu huiini biiti cabe que.Naquiiñe udxi'ba nu laa purti nandxó'
ne risaca ne riene ne napa stipa. 3_ Oraque biiya dxie ne bina dia'ga stidxi jma ángel, de nin iruti ñanda nugaba laaca', naguu ca le' trono que, ne stidxi ca bultu que, ne stidxi ca binni gola que. s_ Ne bi'ni lu laadu sacerdote para guni du xhiiña Dios,
ne rey para guni mandar du binni guidxilayú. ~# Cayuunda ca ti cantu cubi. Sicarí na ni:Lii risaca lu bia' para icaa lu gui'chi ca ne indadi lu ca sellu stini.Purti guti lu ne uzí' neu laadu rini stiu' para Dios,
irá du ni za du de irá ladu, de irá guidxi ne de irá idioma ni riní' binni. r}]Ne casi unaaze be gui'chi que bizuxibi idapa bultu que ne ca binni gola que nezalú be. Cada binni gola napa ti arpa ne ti braseru de oro dxá de gu'xhu rindá' naxhi. Zeda aca gu'xhu que stiidxa ca xpinni Dios ra uní' né ca laa. 6|gUcuaa be gui'chi naaze ni zuba lu trono que. {{Oraque biiya zuhuaa ti Dendxu huiini nezalú trono que, galahui de ca bultu ne ca binni gola que, rihuinni ra biiti cabe laa. Napa gadxe cachu ne gadxe guielú, ne ca guielú que riní' gadxe espíritu sti Dios ni biseenda idubi guidxilayú. z)Oraque na tobi de ca binni gola que rabi naa: ―Cadi gu'na lu'. Nuu tobi ni nuu para uxhele ni, tobi ni zeeda lade xfamilia Judá, za de David, ne zeda aca casi ti lion. Laa nuu para indadi gadxe sellu stini que, ne uxhele ni, purti gudixhe dxí irá ni bicaa lú laa. |yqNe bicaa ridxi biina purti qué nidxela iruti ni nuu para uxhele gui'chi que, nin ñuunda ni, nin ñuuya dxí ni. xPeru iruti nuu para uxhele ni, nin ibá', nin guidxilayú, nin xaguete guidxilayú. Dede nin para guuya dxí si ca ni qué ñanda. vweNe biiya ti ángel nandxó' cucaa ridxi: ―Tu risaca bia' para uxhele gui'chi ri ne indadi ca sellu stini. v Ne biiya naaze ni zuba lu trono que ti gui'chi lu ná' ladu derechu, cá nezalú ne neza deche. Dopa ni, ne gui'di né ni gadxe sellu. Mu Señor Dios stidu,
lii siou' nga naquiiñe udxi'ba du
ne usisaca du ne iní du nandxó' lo'.Purti lii bizá' lu irá xixé ni nuu.Uyá' ni ne nuu ru ni purti nga ni na lu'.!t; ruzuxibi idubi veinticuatro binni gola que nezalú ni zuba lu trono ni qué ziuu dxi gati que. Ne riguixhe ca corona stica nezalú be, ne na ca': wsg Cusisaca ca ni zuba lu trono que, ni qué ziuu dxi gati', ne cudii ca diuxquixe laabe. Cada guni ca ni, nrUCada bultu que napa xhoopa xhiaa, cá guielú xaguete ne luguiá'. Ne idubi dxi idubi gueela cucaa ca ridxi:Tobi lucha Señor Dios ni jma nandxó',
ni nuu yanna ne qué huayuu dxi guiaadxa', ne qué ziuu dxi guiaadxa'. qPrimé que ruluí' ti lion ne rairopa que ruluí' yuze. Raguionna que napa lú binni, ne raidapa que ruluí' ti bisiá canapapa. ,pQNe nexhe casi lapa nisa ra lu trono que, ruluí' espeju naya'ni'. Nuu tapa bultu nabani cue' trono que, tobi cada ladu, napa stale guielú nezalú ne neza deche. 4oaBiree xpiaani rayu lu trono ni nuu galahui que, ne ucuá ridxi ne uxidxi rayu. Cá gui gadxe ndaa guiri bidxi nezalú trono que. Zeda gaca cani gadxe Espíritu sti Dios. nNuu trono que galahui de sti veinticuatro trono. Ne zuba ti binni gola lu cada trono, nacu lari quichi ne nuu corona de oro ique. ~muNe ruzaani ni zuba raqué casi ti guie jaspe o cornalina. Naguu ti arcu iris le' trono que, ruluí' guie esmeralda. l)Oraque pe dxá ladxiduá' de Espíritu Santu, ne biiya zuhuaa ti asientu raqué, ti trono ra ribí ni runi mandar, ne zuba tuuxa lú ni. ?k yUdi'di si irá nga la? biya dxie ne biiya zuxele ndaga ti puerta ibá', ne na dxa ridxi bina dia'ga ruluí' trompeta que, rabi naa: ―Udxi'ba rarí', ulué lii irá ni chi aca ru'. Xj)Ni racala'dxi guiene la? ucaa diaga ni cayabi Espíritu Santu xpinne'.” iTu quixhe dxí irá ni uquiinde laa la? zuni mandar ne naa casi cayune mandar nia Bixhoze', purti gudixhe dxie ni biquiinde naa. ,hQLaguuya' zuhuaa ra puerta ladxidó' to, cuxhidxe naya'. Ni ucaa diaga stidxe ne uxhele ladxidó' guiuaa la? casi ñaca zahua xhie nia laa, ne laa zo xhi né naa. ogWRulidxe cani nadxiee ne ridinde nia laaca'. Nga runi lainaba perdón Dios ne laguni xhiiña ne gana. RfNga runi cayabe laatu sí tu oro cha'hui lua', ti dxandí aca tu ricu, ne laca sí tu lari quichi gacu tu ti qué ituí lú tu nuu tu xie ladi tu. Ne laca lasí' coliriu idaa guielú tu para iná tu. =esNa tu ricu laatu, qué huazaaca tu gasti', ne gasti cayaadxa laatu. Nin ganna tu pa biree uniti tu dede ñá binni laatu. Qué gapa tu gasti', nin ni gacu tu, ne nacheepa lú tu. Yd+Peru purti nadxaa si tu la? zabee laatu de ra nuaa', casi ñaca nidxiba laatu. OcNanna xi irá runi tu. Nanna cadi cayuni pe tu ni rabe', ne ca'ru usaana chaahui tu ni. Casi ñaca cadi nandá' tu ne cadi nananda tu, sínuque nadxaa si. Jma galán pa ñaca tu nananda o nandá'. Hb Ne ni chi tidxe lii rarí di la? bicaa lu ni cayapa ca xpinne ni nuu Laodicea: “Sicarí na ni qué rusiguii sínuque irá ni riní' la? jneza ni, ne de laa zeeda irá ni bizá' Dios: taa Ni racala'dxi guiene la? ucaa diaga ni cayabi Espíritu Santu ca xpinne'.” Ni gabi be cani nuu Laodicea #`? Ni quixhe dxí irá ni uquiinde laa la? zune laa casi ti pilar ndaani xhiu'du Dios stinne' ne qué ziuu dxi iree raqué. Zucaa lá Dios stinne lucuá cabe ne lá xquidxi Dios stinne', Jerusalén cubi ni guiete de ibá' ra nuu Dios stinne'. Ne zucaa la'ya lucuá cabe, ti lá cubi. f_E Nagueenda zenda'. Cadi undaa tu ni ma napa tu ti qué chu' tu gaxha laatu ni nexhe icaa tu. "^= Bizuuba tu stiidxa ra gudxe laatu cadi ixhacala'dxi tu. Nga runi zapa laatu dxi gueeda enda naná idubi naca guidxilayú para ihuinni uná nga xpinne'. #]? Nga runi zuchiña ca xpinni binidxaba uzuxibi xa ñee tu, cani na judíu laa peru cadi dxandí ni, cusiguii si ca'. Zune ni para ganna ca nadxiee laatu. J\ Nanna xi irá runi tu. Ma bixhele puerta para laatu, ne iruti zanda useegu ni. Purti neca huaxié' laatu para ucaa lú tu ni cadi jneza, peru huacaa tu stiidxa ne huasihuinni tu xpinne laatu. u[cNe ni chi tidxe lii rarí di la? bicaa lu ni cayapa ca xpinne ni nuu Filadelfia: “Sicarí na tobi lucha Señor ni qué rusiguii: Naaze llave sti rey David, ne ora uxhele iruti zanda useegu', ne ora useegua' iruti zanda uxhele'. vZeNi racala'dxi guiene la? ucaa diaga ni cayabi Espíritu Santu ca xpinne'.” Ni gabi be cani nuu Filadelfia NYNi riguixhe dxí irá ni uquiinde laa la? zacu lari quichi ne qué zuxhaya lá lu gui'chi ra cá lá ni napa enda nabani ni qué zaluxe. Zanié xpinne laaca nezalú Bixhoze' ne nezalú ca ángel. 2X]Peru nuu ru xcaadxi lade tu ni qué ninanda modo ze tu. Ma bia ladxidó' cabe casi ñaca nacu cabe lari quichi', ne zazá né cabe naa saca qué niree chu cabe de naa. W/Laguietenala'dxi ni ma biziidi tu. Lachinanda ni ne lainaba perdón Dios. Pa qué guni tu ni la? ziaa ra nuu tu sin ganna tu, casi rie gubaana'. V'Ca'ru ixele chaahui pe tu, nuu xcaadxi ra zinanda tu ni jneza. Yanna, laibani, lauzuhuaa dxiichi lu ni napa ru tu, purti mayaca initilú ni. ZU /Ne ni chi tidxe lii rarí di la? bicaa lu ni cayapa ca xpinne ni nuu Sardis: “Sicarí na ni napa gadxe espíritu sti Dios ne gadxe luceru que: Nanna xi irá runi tu. Ma guti tu, neca za'bi diidxa nabani tu. [T/Ni racala'dxi guiene la? ucaa diaga ni cayabi Espíritu Santu ca xpinne'.”6SgNe zudiee laacabe luceru ni rindani siadó'. R casi bidii Bixhoze ni naa. Zuni mandar cabe casi ñaca ne ti bara de guiiba', ne zunidé cabe ca binni que casi racadé guisu. Q Ni quixhe dxí irá ni uquiinde laa ne guni ni rabe dede ra iluxe guidxilayú la? zudiee laaca guni mandar ca ca xcaadxi binni, KPXi si la? guiaana ca casi nuu ca yanna dede ora chaa ra nuu ca'. (OIPeru ca xcaadxi de laatu ni cadi zinanda modo nabani cabe ca, ne qué huaziidi ni na cabe enda nuu xpiaani sti binidxaba', ma qué zuguaya rua' laaca gasti'. (NINe zuute ca xpinni be. Zacá zanna irá xpinne nanna xi cá lu xquenda biaani binni ne xi nuu ndaani ladxidó'. Ne zaguixe cada tobi de laatu bia' ni bi'ni'. vMeYanna chi usaba naya laabe, zaca huará be. Ne zusaba naya cani rucaa diaga laabe pa qué guiaana dxí ca'. cL?Huadiee dxi laabe para ninaba be perdón Dios, peru qué na be usaana be modo nabani be. EKXi si la? rudii tu lugar guiaana Jezabel lade tu. Na be Dios cayabi laabe xi iní' be peru cusiguii si be, caguite be ca xpinne para chu' né ni cadi xheela' ne go ni ma gu'ta lu bidó'. 0JYNanna xi irá runi tu, pabiá' nadxii tu naa, pabiá' runi cre tu, pabiá' runi tu xhiiña', ne pabiá' qué rixhacala'dxi tu. Jma runi tu xhiiña yanna que chiqué. 9IkNe ni chi tidxe lii rarí di la? bicaa lu ni cayapa xpinne ni nuu Tiatira: “Sicarí na Xiiñi Dios ni ruzaani guielú casi bele ne ñee casi bronce ni bisiá cabe que: H-Ni racala'dxi guiene la? ucaa diaga ni cayabi Espíritu Santu ca xpinne': Ni quixhe dxí irá ni uquiinde laa la? zuyaana laa endaró ni napa ibá' ne zudiee laa ti guie quichi cá ti lá cubi lú ni iruti ganna, sínuque ni icaa si ni que.” Ni gabi be cani nuu Tiatira G-Nga runi cayabe laatu inaba tu perdón Dios ne usaana tu xpia' tu. Pacaa nagueenda ziaa ra nuu tu ne zadinde nia laaca ne espada nasa ruaa ri'. `F9Ne laca nuu caadxi lade tu qué ná usaana ni rusiidi ca nicolaíta, ne nanaladxe ni. ^E5Ra cuchee si tu la? nuu caadxi lade tu ni zinanda ni bisiidi Balaam, dxa ni gudxi Balac guni para uchee ca binni Israel que. Yo, na ca binni Israel, gudó ca ni gu'ta lu bidó' ne uyuu né ca ni cadi xheela ca'. rD] Nanna xi irá runi tu. Nanna nabeza tu ra runi mandar binidxaba'. Peru qué huaree chu tu ne qué huasaana tu de guni cre tu naa, nin dxi biiya tu biiti cabe Antipas, ra nabeza binidxaba que. Laa qué ñaana dxí de ñui' stiidxa'. C Ne ni chi tidxe lii rarí di la? bicaa lu ni cayapa ca xpinne ni nuu Pérgamo: “Sicarí na ni napa espada naduxhu iropa ladu que: &BE Ni racala'dxi guiene la? ucaa diaga ni cayabi Espíritu Santu ca xpinne': Ni qué ixele la? qué ziuu lu rairopa enda guti.” Ni gabi be cani nuu Pérgamo A Cadi idxibi tu irá enda naná chi gueeda luguiá tu. Zuseguyoo binidxaba caadxi de laatu para gu'ya pa zanda uxhele irá tu de ni runi cre tu. Zandaa ni bia' chii gubidxa. Peru qué chi ixele tu dede dxi gati tu, ne zudiee laatu enda nabani casi ti premiu. U@# Nanna xi irá runi tu ne irá ra nagana ni huadi'di tu. Pobre laatu peru napa tu ni dxandí risaca. Nanna pabiá' riguu dí cabe laatu, cani na judíu laa peru cadi dxandí ni. Xpinni binidxaba laacabe. ?7Ni chi tidxe lii rarí di la? bicaa lu ni cayapa ca xpinne ni nuu Esmirna: “Sicarí na ni bizulú irá', ne ni unduuxe ni, ni guti ne bibani: r>]Ni racala'dxi guiene la? ucaa diaga ni cayabi Espíritu Santu ca xpinne': Irá ni quixhe dxí ni uquiinde laa la? zudiee laa go cuananaxhi sti yaga ni rudii enda nabani ni nuu ndaani jardín sti Dios.” Ni gabi be cani nuu Esmirna v=ePeru nuu ru ni runi tu jneza. Nanala'dxi tu ni runi cani rabi cabe “nicolaíta”. Naa laca nanaladxe ni. <<qLaguietenala'dxi pabiá' ma bixele tu de naa ne lainaba perdón Dios ne laguni xhiiña' casi bi'ni tu chiqué. Pacaa la? nagueenda ziaa ra nuu tu ne zaxha candeleru stitu laatu. 7;iXi si la? ma cadi nadxii tu naa casi chiqué. }:sQué huaxhacala'dxi tu. Huayacaná tu ne nabé huayuni tu xhiiña' purti nadxii tu naa ne qué huabí sa tu atrá. ~9uNanna xi irá runi tu, pabiá' huayuni tu dxiiña ne pabiá' cadi caxhacala'dxi tu ne qué ridxaaga tu cani nadxaba'. Ne cadi casi ze tu ninanda tu ni na apóstol laa, sínuque biyubi tu pa dxandí ni laaca' ne biiya tu cadi dxandí ni laaca'. #8 ABicaa ni chi tidxe lii ri lu ni cayapa ca xpinne ni nuu Efeso: “Sicarí na dxa ni naaze gadxe luceru lu ná ne canazá lade gadxe candeleru de oro que: [7 1Ndi nga riní' ni bi'ya lu ca: gadxe luceru bi'ya lu naaze que la? nga cani cayapa ca xpinne ni nuu gadxe guidxi que, tobi cada guidxi. Ne gadxe candeleru ca, nga cani runi cre ni nuu ndaani ca guidxi que.E6 Yanna bicaa ni bi'ya lu ri', ni nuu yanna ne ni gueeda ru'. 5 yNaa nabane'. Gute peru bibane ne ma qué ziuu ru dxi gate'. Naaze ca llave sti enda guti ne sti ra riaana ca gue'tu'. /4 YOra biiya laabe biaba xa ñee be casi tobi ni ma guti. Peru gudixhe ná be luguia'ya ne rabi be naa: ―Cadi idxibi lu'. Naa bizuluá' irá', ne naa unduuxe ni. 3 Naaze be gadxe luceru lu ná be ladu derechu, ne nugasa ruaa be ti espada naduxhu iropa ladu, ne ruzaani lú be casi ruzaani gubidxa. 2  Ne ruzaani ñee be casi bronce ni uluu cabe lu gui para bisiá cabe. Ne zeda aca stidxi be casi rixidxi ra cadi'di stale nisa. K1 Naquichi bé guicha ique casi be ne ruzaani guielú be casi bele. 0   Ne galahui de laacani biiya zuhuaa tuuxa ruluí' ti hombre, nabaqui ti gamixa' de yanni ñee ne xi' ti cinturón de oro xpechu. ]/ 5 Para bidxigueta lua' guuya tu caní' né naa, ne biiya gadxe candeleru de oro. .  na rabi naa: ―Naa bizuluá' irá', ne naa unduuxe ni, casi ca letra A ne Z. Bicaa ni gu'ya lu ri lu gui'chi ne biseenda ni lu ca xpinni Cristu ni nuu ndaani gadxe guidxi sti Asia. Cuzeete Efeso, Esmirna, Pérgamo, Tiatira, Sardis, Filadelfia, ne Laodicea. - y Raqué nuaa ti domingu, dxá ladxiduá' de Espíritu Santu ne bina dia'ga ucuá ti ridxi neza deche casi ti trompeta, , # Hermanu stitu naa ne nuaa nia laatu tobi si ra cayacaná tu ne lu enda runi mandar sti Dios. Ne laca huayacané Jesucristu naa cadi ixhacaladxe', casi cayacané laatu. Biseguyoo cabe naa lu isla Patmos purti canayué stiidxa Dios ne irá ni nanna de Jesucristu. b+ ?Na Señor Dios ni jma nandxó': ―Naa bizuluá' irá', ne naa unduuxe ni, casi zeeda A ne Z lu alfabetu. Nuaa yanna, qué huayuu dxi guiaadxa', ne qué ziuu dxi guiaadxa'. Ra bi'ya Juan enda nandxó' sti Cristu * 3Zuuya tu zeeda be lade za. Ne irá binni zuuya laabe, dede ni bindizi lanza laabe, ne zuuna cabe ora gu'ya cabe laabe. Dxandí zacá zaca ni. B) Bidxiiba be laanu casi cani runi mandar ne bi'ni be laanu sacerdote para guni nu xhiiña Dios Bixhoze be. Iruti ru nandxó' casi laabe. Cadi guiaana dxí de usisaca binni laabe. Amén. [( 1ne Jesucristu ni ruluí' laanu ni dxandí ne jneza runi ni. Nirudó' laa bibani de lade gue'tu', ne runi mandar irá xaíque ni nuu ndaani guidxilayú. Nadxii be laanu ne bisiá né be rini stibe ladxidó' no. +' QNaa nga Juan. Cucaa gui'chi ri lu ca xpinni Cristu ni nuu ndaani gadxe guidxi sti Asia. Qué huayuu dxi guiaadxa Dios, ne nuu be yanna ne nexhe gueeda be. Rinaba laabe cu' be ndaaya laatu ne quixhe dxí be ladxidó' to, laabe ne gadxe espíritu ni ruzuhuaa lú be ra zuba be lu trono, G&  Dichoso cani gu'nda gui'chi ri ne cani ucaa diaga ni cá lú ni, ne icaa ni na ni, purti ma zeda dxiña dxi gaca ni ma uní' Dios chi aca. Ni bicaa Juan lu ca xpinni Cristu ni nuu Asia K% Ne laa bicaa irá ni bi'ya', ni gudxi Dios Jesucristu uluí' laa. $$ ENdi nga ni biluí' Dios Jesucristu para uluí' ca xpinni xi ma zeda dxiña dxi aca'. Biseenda be ti ángel stibe beda uluí' ni Juan, tobi de ca xpinni be. F#:Jesucristu Señor stinu cu' ndaaya irá tu. Amén.U"#:Laicaa stiuxi irá ca xpinni Cristu, nirudó' sti cani nuu ralidxi César. j!M:Laudii diuxi irá ca xpinni Cristu Jesús. Ne laicaa stiuxi ca hermanu nuu né naa rarí'. X ):Laabe nga Dios stinu, ne qué ziuu dxi guiaana dxí de isaca be. Amén. Diuxi  :Intiisi iquiiñe tu zudii Dios stinne ni laatu, purti nuu né tu Cristu Jesús tobi si. Zabee be ni lu irá ni napa be ibá'. 2]:Ne ni biseenda né tu Epafrodito que la? ma napa jma que bia' caquiiñe'. Zeda gaca ni casi ti ofrenda cusiga'de tu Dios ne casi ti xho' naxhi ni ziula'dxi be icaa be. q[:Cadi cuyube usiga'de binni naa, sínuque cayuuladxe cayuni tu ni purti zacá cadale stitu ra nuu Dios. T!:Zaqueca dxi uyuaa Tesalónica, jma que ti tiru biseenda tu ni caquiiñe'. :Hermanu de Filipos ca', rietenala'dxi tu dxi nacubi canayué stiidxa Cristu, dxi biree de Macedonia que, laasi tu lade irá ca xpinni Cristu ulee tu lu ofrenda stitu biseenda tu lua'. Ne bi'ni tu ni purti dxandí bieche né tu stiidxa Dios ni bisiide laatu. ?y:Peru galán bi'ni tu, ucané tu naa dxi caquiiñe ni. F: Intiisi zanda gune purti nuu né Cristu naa ne racané naa. <q: Nanna xii nga enda pobre ne laca huayapa stale. Ma biziide ibane ratiisi ne sica tiisi, zuhuaa stale endaró lua la? o gasti', dede guiaana si ni napa', o qué lica gapa gasti'. eC: Ne laca cadi cayabe laatu huayaadxa naa xiixa, purti ma biaa guieche nia bia' tiica napa'. S: Nabé cayeche ne cudiee diuxquixe Señor purti ma cayacané tu naa sti tiru. Cadi cayabe dia' bisiaanda tu naa purti bindaa tu para biseenda tu, sínuque nanna qué nidxela tu ximodo ñuni tu ni. Q: Ne lachinanda ni bisiide laatu, ni bisaana nia laatu guni tu, ni bina diaga tu unié', zaqueca ni biiya tu bine'. Laguni zacá, ne zaguixhe dxí Dios ladxidó' to. Ucané ca binni Filipos Pablu :Yanna hermanu ca', ma para iluxe gui'chi ri', racaladxe gabe laatu, ucaa ique tu ni dxandí si, ne ni naquiiñe ulabi nu, ne ni jneza, ne ni nacha'hui', ne ni rusieche binni, ne ni guiaba laaca'. Laquixhe xquenda biaani tu lu ni jneza ne ni dxandí risaca. Q:Ne óraque zaguixhe dxí ladxidó' to dede iruti zanda guiene ximodo ni. Ma qué zadxibi ladxidó' to, ne zata dxí xquenda biaani tu, purti nuu né tu Cristu Jesús tobi si. Laucaa ique ni jneza si :Cadi chu' tu xizaa de gasti', sínuque lainí' né Dios. Lainaba laa irá ni caquiiñe tu, ne laudii diuxquixe laa. U#:Lagaca nacha'hui dede izaabi stiidxa tu. Ma zeda dxiña dxi gueeda Señor. a;:Laguieche irá dxi purti xpinni Señor laatu. Ne sti tiru rabe laatu, laguieche'. |q:Ne lii la? hermanu, bini neu naa dxiiña sin nixhacala'dxu'. Rinaba lii acanéu ca gunaa ca purti huayuni né ca naa xhiiña Cristu, laaca ne Clemente ne xcaadxi. Cá lá cabe lu libru ra cá lá irá cani ma napa enda nabani ni qué zaluxe. gG:Rinaba hermana Evodia ne hermana Síntique chu' ca tobi si, purti benda ca neza Señor. S  !:Hermanu stinne ca', nadxiee laatu ne ribana laatu. Laatu nga enda nayeche stinne', purti zeda gaca tu casi ti premiu ni bidii Dios naa. Yanna racaladxe gabe laatu uzuhuaa chaahui tu lu neza sti Señor. : m:Zuchaa be cuerpu yuudxu napa nu ri' para gaca ni casi cuerpu stibe ni qué ziuu dxi guiu'dxu'. Zuni né be ni enda nandxó' stibe ni napa be, ni rinaaze né be irá xixé.p Y:Peru laanu binni de ibá' laanu, ne cabeza nu gueeda Señor Jesucristu de raqué, ti laa bilá laanu. ! ;:Zanitilú cabe purti rinanda cabe intiisi ului'la'dxi cabe ne rieche né cabe ni nusituí lú cabe. Nisi ni nuu ndaani guidxilayú ri ricá ique cabe. 1 [:Ma ru huayabe ndi laatu, ne dede nanda nisa lua chi tidxe ni laatu sti tiru. Nuu stale lade ca xpinni Cristu cadi cusihuinni pa dxandí guti Cristu pur laanu lu cruz. \1:Hermanu ca', lachinanda modo rune', ne laca laundaachi cani ma nabani zacá. K:Peru xi si la? naquiiñe guni nu ne ibani nu bia' ma bizi'di nu. :Nga ca nga naquiiñe ucaa ique irá cani ma zuhuaa chaahui lu stiidxa Dios. Pa nuu tuuxa na cadi zacá ni la? zuluí' Dios laa. hI:ti ganda chindaya icaa premiu ni naguixhe Dios ibá' para cani nuu né Cristu Jesús tobi si. #: Hermanu ca', cadi rabe dia' ma bigaanda irá nga, peru ni rune la? rusiaanda irá ni ma udi'di', ne rudxiee lua' ni cabeza naa neza ziaa', +O: Naa ca nanna ca'ru ugaanda irá nga, ca'ru izaa chaahui ni racala'dxi Cristu gaca', peru huaziaa tia' ndi', tílasi ganda ugaanda irá ni gudixhe be gaca'. uc: tílasi ganda ibane nia ti vida cubi casi tobi ni ma bibani de lade gue'tu'. Premiu ni naguixhe Dios ibá' c?: Ni racaladxe sia' nga gunebia'ya chaahue Cristu, ne ganna xii nga enda nandxó' ni undisa laabe de lade gue'tu'. Laca racaladxe acana'ya casi ucaná be, dede ma cadi izaaladxe xpida casi qué nizaala'dxi be xpida be, #?: ne aca nia laabe tobi si, cadi purti bia ladxiduá' ra bine ni na ley, sínuque bia ni ra bine cre Cristu. Ne nanna rusiá Dios ladxidó' cani runi cre. y:Ne cadi nga si, sínuque irá ni ma qué iquiiñe ni para naa, purti ma binebia'ya Cristu Jesús Señor stinne', ne laa si risaca para naa. Bisaana irá xixé ni para zinanda laabe, ne ma casi guixi ni para naa, purti ni jma racaladxe nga laabe, }~s:Irá nga bisaca para naa chiqué peru qué lica pe rizaaladxe cani, purti ni risaca para naa yanna la? nga Cristu. 7}g:Nabé gunaxhiee ni zinanda ca judíu, dede uzaya nanda ca xpinni Cristu, ucaladxe ñuute laaca'. Ne de na cabe ibani binni jneza casi na ley la? iruti ñanda niguu xqueja'. <|q:Bini circuncidar cabe naa lu xhono gubidxa de gule'. Zaya de Benjamín, xiiñi Israel. Hebreu naa de dxi gule', xiiñi hebreu. De enda rinanda ley sti ca judíu la? fariseu naa. {:Neca naa ñanda nicá lua nila'ya pur ni naca'. Pa nuu tuuxa na zanda ilá pur ni naca la? naa jma rusi ñanda ninié ni. qz[:Purti cadi tisi iruugu tindaa lu xcuerpu binni xpinni Dios laa, sínuque laanu nga xpinni Dios purti laanu runi nu ni na de idubi ladxidó' no, ne nanna nu qué zulá di xiixa ni guni nu laanu, sínuque Cristu si zanda ulá laanu. y%:Canazá caadxi ni qué iquiiñe', na naquiiñe iruugu tindaa lu xcuerpu binni para gaca xpinni Dios. Laguuya gá qué chi chite cabe laatu. x :Yanna la? hermanu ca', lauyubi enda nayeche ra nuu Señor. Qué rixhacaladxe dia' de ucaa ngueca ngueca, ne zaquiiñe ni laatu. w:Purti dede bilá ñati be runi xhiiña Cristu. Nin qué lica ña be xpida be, nudii be ni ra ucané be naa xcuenta tu.xvi:Lauchaga lú laabe ne stale enda nayeche'. Bi'chi tu nga laabe neza Señor. Ne laganaxhii irá casi laabe ca. guG:Nga runi cuseenda laabe nagueenda, ti guieche tu ora gu'ya tu laabe, ne ma cadi chuaa xizaa. t9:Zacá uca ni, uca huará be dede bilá ñati be, peru biá Dios laabe, ne cadi laasi be sínuque ne naa. Pacaa la? jma rusi naro'ba yuuba ñuaa nia'. Qs:purti nabé ma cabana be laatu ne nuu be xizaa gunna tu uca huará be. ar;:Biseenda tu Hermanu Epafrodito ra nuaa para acané naa, ne dxandí bini né be naa dxiiña'. Tobi si bicaa lú né be naa ni ucala'dxi nucueeza dxiiña ri'. Peru zuluá' naquiiñe useenda laabe ra nuu tu yanna 8qk:Peru laca nanna zuseenda Señor naa ra nuu tu. ap;:Nga runi racaladxe guiuba guseenda laabe, peru cabeza sia' ihuinni xi ziaa xa' rarí'. o :Peru ma nanna tu pabiá' rudxii lú Timoteu dxiiña ne modo huayacané naa ra canayué stiidxa Cristu, casi ñaca xiiñe laa. s~~c~}d||J|{w{z_zyxxVwvuuwut{tsMrrq@poon}n mm*lHkk-jj4iihqhg+ff dd&ccCbb9a``[`_x^W]\\g[[B[ZOYXXSWW3VV%UIUTWSSRQQpPP^ONNuMLL%KTJIIAHGGzFfEDDwDC5BAA"@.?>e==h<<9;::R99'8776625z44&3V22O110u0G//.-,,+e*)2((=''.&%%Y$$#""5!8 qc he.@N$=Cr< o E  L K=j ?|yDe raqué biiya caadxi trono zuba cani ma gudixhe Dios cu' bia' stonda binni. Laca biiya xhialma cani bigá cabe yanni purti canayuí' xpinni Jesús laa, ne canayuí' stiidxa Dios, ne qué nuzuxibi ca xa ñee dxa mani ngola que ne xpidó', ne qué nudii ca lugar nicá seña stime lucuá ca' nin lu ná ca'. Biiya bibani cabe ne bini mandar né cabe Cristu ti mil iza. 2{]Bisaba be laa ndaani dxa bizé que. Raqué biseguyoo be laa. Biseegu dxiichi be ruaa ni ti ma cadi usiguii binni. Izaa si ti mil iza, óraque ma undaa cabe laa caadxi. gzGUnaaze be dragón, dxa beenda yooxho ni rabi cabe binidxaba que, bindiibi be laa ti mil iza. ty cUdi'di si irá nga biiya zeda yete ti ángel de ibá', naaze llave sti dxa bizé ro' que ne ti cadena ro'. x+Ne ca xcaadxi que la? guti né ca espada ni nasa ruaa dxa ni dxi'ba caballu que, ne gudó ca mani huiini que xpeela ca dede ra bidxá ca'.zwmBigaa dxa mani ngola que, laa ne ni byuí' stiidxa' ne ni bi'ni milagru nezalú que. Pur irá milagru que bicuudxi binni para ucuaa seña sti mani que ne bisisaca bidó' stime. Iropa ca ulá ca lu bele ra caya'qui azufre, idubi nabani ca'. +vONe biiya dxa mani ngola que ne ca rey sti guidxilayú ne ejércitu stica'. Bidxiña ca para ucaa lú ca dxa ni dxi'ba caballu quichi que ne ejércitu sti'. OuLatá' go to xpeela ca rey ne ca comandante ne irá ni rinaaze guiiba', xpeela caballu ne ni dxi'ba laaca', xpeela irá binni, cani cá yaga ne cani cadi cá yaga, cani risaca ne cani qué risaca. t)Oraque biiya ti ángel zuhuaa lu gubidxa bicaa ridxi irá mani huiini ripapa, na: ―Latá', laidxiña ra endaró xhi ro' chi udii Dios. osWCá caadxi diidxa lu xhaba be ne lu co're be, na: “Xaíque sti irá rey ne irá ni runi mandar.” }rsNasa ruaa be ti espada naduxhu iropa ladu ni quixhe dxí né be ca guidxi ni ucaa lú laabe, ne zuni mandar be laaca', ne zaca be naduxhu ne laaca'. Zuniná be laaca casi rutu ñee cabe uvas ra usaba be xiana sti Dios ni nandxó' luguiá ca'. {qoNanda ejércitu ni nuu ibá' laabe, dxi'ba ca mani quichi ne nacu ca lari cha'hui', naquichi bé ne nayá guie'. Ap} Nadxé' daata xhaba be de rini, ne lá be Stiidxa Dios. ro] Ruzaani guielú be casi bele, ne nuu jma la'pa ique be. Né be ti lá iruti ru ganna sínuque laasi be. >nu Oraque biiya zuxele ibá' ne biree ti caballu quichi'. Nuu tobi runi jneza pe' ne riní' irá ni dxandí', ne laa dxi'ba laame. Jneza rucaa lú be ne jneza ribidxi be cuenta. &mE Bizuxi'be xa ñee ángel que, nusisaca laa, peru óraque na: ―Cadi gu'nu nga. Naa laca rune xhiiña Dios casi ru'nu', lii ne ca xcaadxi hermanu stiu' ni qué riree chu lu stiidxa Jesús. Bisisaca Dios. Stiidxa Jesús rui' cani rabi Dios laa xi iní'. Ni dxi'ba caballu quichi' Il  Oraque na ángel que rabi naa: ―Bicaa ni chi tidxe lii ri': Dichoso cani ma nexhe che enda xheela sti Dendxu huiini'. Ne laca rabi be naa: ―Dios uní' ca diidxa ca, ne dxandí cani. k Nacu lari cha'hui', nayá ne ruzaani'. Laa zanda gacu ni purti zeda gaca lari que casi enda nacha'hui ni bi'ni ca xpinni Dios. 3j_Guieche nu dede idxá ladxidó' no de enda nayeche', ne usisaca nu laabe,
purti ma bidxiña dxi ichaganá Dendxu huiini que,
ma zuchaahui ni chi chaganá'. niULaca bina dia'ga ti ridxi casi ora rucaa ridxi stale binni, ne casi ora rixidxi ra zidi'di stale nisa ne casi rixidxi rayu ro', na:Usisaca nu Señor Dios stinu ni jma nandxó',
purti ma bizulú cayuni mandar. MhNe ucuá ti ridxi de lu trono que, na:Lausisaca Dios stinu, irá tu,
cani runi xhiiña be, ne irá ni ridxibi laabe,
cani risaca ne cani qué risaca. Ra ichaganá Dendxu huini' g7Oraque bizuxibi idubi veinticuatro binni gola ne ca bultu nabani que, bisisaca ca Dios ra zuba lu trono, na ca': ―¡Amén! ¡Usisaca nu Dios! Tf!Bigueta na ca': ―Usisaca nu Dios. Qué ziuu dxi gyuí' guidxi que. ,eQJneza ribidxi be cuenta binni
purti ma bisaba ná be dxa gunaa dxaba ni bicaa enda nadxaba sti binni guidxilayú.Biquixe be laa saca biiti ca xpinni be. /d YUdi'di si irá nga, bina dia'ga cacá ridxi ibá', casi ora cucaa stale binni ridxi, na ca':¡Aleluya! Usisaca nu Dios stinu purti nandxó' ne bilá laanu. cyNdaani guidxi ca bixii rini sti cani byuí' stiidxa Dios ne ca xpinni be, ne rini sti irá cani biiti binni.Xb)Qué zahuinni biaani ra nuu lu', ne qué zaca enda xheela'. Ziaana dxí irá ni, neca jma gutaná ca xpinni lu para utoo para irá binni ndaani guidxilayú, ne udxite lu ique irá binni ne brujería stiu'. a!Qué ziuu ru dxi uxhidxi cabe arpa lu calle stiu', nin flauta nin trompeta, ne iruti qué lica zuni dxiiña', nin molineru nin iruti ru'. 2`]Oraque uluu ná ti ángel nandxó' ti guie casi guie sti molinu, bindaa ndaani nisadó', ne na: ―Zacaca zalá Babilonia, guidxi ro' que, ne qué zahuinni ru ni. F_Peru laguieche né ni bizaaca ni ca, laatu cani nuu ibá', ne ca apóstol, ne cani rui' stiidxa Dios, ne irá ca xpinni. Purti ra bisaba ná Dios ni, biquixe laani ni bi'ni ni laatu. *^MBichá ca yu ique ca', biina ca ne bicaa ca ridxi: ―Lástima guidxi ro' ca. Bisirricu ni irá ni napa barcu ne xpidxichi ni, ne tobi ze si binitilú ni. w]gNe ora bi'ya ca caree gu'xhu ra cacá gui ni la? bicaa ca ridxi: ―Gasti ru sti guidxi casi guidxi ro' ri'. :\mne tobi ze si binitilú irá enda risaca que. Irá ni runi dxiiña lu barcu ne ca xaíque stica', ne cani ze lú ni ne irá ni runi dxiiña lu nisadó', cayuuya ca ni de zitu. [7ne zaná ca': ―Lástima guidxo ro' que. Zeda gaca ni casi ti gunaa nacu lari cha'hui', moradu ne naxiñá' ne naze oro ne guie ni risaca ne perla, Z Cani uca ricu ra bitoo irá ni lu guidxi que zaxele de laani. Zadxibi ca enda naná stini. Zuuna né ca ni ne ziá ca ni, YyZabi cabe guidxi que: ―Ma qué gapu irá ni uyuula'dxu que. Ma qué ziuu dxi ibigueta irá enda risaca ni gupu que. ZX- canela ne irá guixi rindá' naxhi, ne gu'xhu rindá' naxhi, ne mirra, ne nisa rindá' naxhi, ne vinu, ne aceite, harina cha'hui', ne trigu. Ne laca rutoo cabe yuze, dendxu', mani', carretón, ne dede binni. QW oro, plata, guie ni risaca, perla, lari cha'hui', seda, lari moradu ne naxiñá', irá clase yaga rindá' naxhi, irá ni uyá' de marfil, ne de yaga risaca, ne de bronce ne de guiiba' ne de mármol, bV= Zaqueca zuuna cani rutoo. Zuuna né ca guidxi que, purti ma iruti sí irá stica': U- Zaxele ca de laani. Zadxibi ca enda naná stini. Ne zaná ca': ―Lástima, Babilonia, guidxi ro'. Nandxó' lo', peru tobi ze si binitilú lu'. T3 Zuuna cani runi mandar ndaani guidxilayú, cani gupa laani casi jnadxii ne uyuu né ni lu irá enda nadxaba stini ora gu'ya ca ma cá gui ni. 7SgNga runi ti dxi si ziaba stale plaga luguiá ni. Ziuu tu gati zi', ziuu tu gu'na', ziuu tu gati', ne ziuu tu icá gui, purti nandxó' señor Dios ni bidxiiba donda ique ni. R/Biyubi ni irá ni ucala'dxi ni. Yanna lausaba ná ni bia' queca. Na ni: “Rarí zuba casi reina. Cadi viuda naa, ne qué ziuu dxi acana'ya'.” Q'Laguni laani casi bi'ni ni laatu. Lauquixe laani chupa tantu ni bi'ni ni laatu. Laugué' ni chupa tantu jma naduxhu que ni bigué' ni laatu. pPYPurti huachee ni dede nucaa ique enda ruchee stini ibá', ne qué huasiaanda Dios irá ni huayuni ni. COOraque bina dia'ga uní' stobi de ibá', na: ―Lairee de ndaani guidxi ca, xpinne ca', ti qué chu' tu lu enda ruchee stini, ne qué inaaze enda naná ni gueeda luguiá ni laatu. yNkPurti bicaa ni enda nadxaba stini binni irá guidxi, casi ñaca bixhudxi ni laaca'. Ne casi ñaca uca ni jnadxii cani runi mandar ndaani guidxilayú. Ne ra udxite ni xpidxichi ni lu enda nadxaba bisirricu ni cani rutoo ndaani guidxilayú. .MUCucaa be ridxi: ―Ma biaba Babilonia, ma binitilú guidxi ro' que. Ma uca ni lidxi binidxaba ne ca espíritu sti' ne ca mani huiini ripapa ni ribixhila'dxi binni. L /Udi'di si irá nga, biiya zeda yete sti ángel de ibá' ni nabé risaca ne dede ria'qui biaani ladi be ne biaani ndaani guidxilayú ra biete be. xKiNe gunaa ni bi'yu ca la? zeda aca ti guidxi ro'. Laani runi mandar ni irá rey ni nuu ndaani guidxilayú.1J[Bi'ni cabe ni bilui'la'dxi cabe ra uyuu cabe tobi si, ne bidii cabe guni mandar mani ngola que, peru uluu Dios ni ndaani ladxidó' cabe para gaca ni ma gudixhe gaca'. I9Ne zaca nanala'dxi chii cachu ni napa mani que dxa gunaa dxaba que, ne zusaana ca laabe xie ladi be sin gasti'. Zo ca xpeela be ne zuzaaqui ca laabe. H+Ne laca na ángel que rabi naa: ―Nisadó' ni bi'yu zuba gunaa dxaba que lú la? riní' ni guidxi ne binni ni riní' adxé adxé idioma. jGMZucaa lú ca Dendxu huiini que peru zaguixhe dxí laaca', purti laa nga Xaíque sti irá rey ne irá ni runi mandar. Ne cani nuu né laabe la? guridxi Dios laaca ne ulí laaca para aca ca xpinni be ne qué zusaana ca laabe. GF Ne ziuu ca tobi si, zudii ca guni mandar mani ca jlugar ca'. uEc Chii cachu ni bi'yu ca la? nga chii rey ni ca'ru cui'. Peru zabí ca de rey caadxi laga zuba mani ca. D Mani ngola ni uyuu chiqué ne yanna ma co' ca la? nga nga ra izaa xhono rey neca naca me tobi de gadxe que. De raqué ma initilú pe me. C  Ne laca riní' cani gadxe rey. Gaayu de laaca ma biasa ne zuba tobi yanna. Gueeda ru stobi, ne ora gueeda ngue qué zandaa di'. dBA Rarí riquiiñe enda biaani'. Gadxe ique ca la? riní' gadxe dani ra ribí gunaa ca. aA;Mani ngola ni bi'yu ca la? uyuu me chiqué peru yanna ma co'. Zaree me ndaani dxa bizé que ante initilú chaahui me. Dede dxi ca'ru cha guidxilayú maca ucuá lá binni ni gapa enda nabani ni qué zaluxe. Ne zadxagayaa cani cadi cá lá lu gui'chi que ora gu'ya mani ngola ca, purti uyuu me chiqué ne yanna ma co' peru zahuinni me sti tiru. J@ Oraque na ángel que rabi naa: ―Xiñee cadxagayaa lu'. Nagana guiene binni ni bi'yu ca, peru zabe lii xi riní' irá ni, casi mani napa gadxe ique ne chii cachu ca ne gunaa ni dxi'ba laame. ?-Oraque biiya naxudxi be. Bixhudxi rini sti ca xpinni Dios ne sti cani guti ra canayuí' stiidxa Jesús laabe. Nabé bidxagayaa ora biiya laabe. 2>]Cá ti lá lucuá be, iruti qué riene chaahui'. Ndi nga laani: “Babilonia, guidxi ro' que, jñaa irá gunaa dxaba ne irá ni runi enda nadxaba idubi guidxilayú.” T=!Nacu gunaa que lari xiñá ne moradu, ne naze oro ne guie ni risaca ne perla. Naaze be ti copa de oro ne casi ñaca ndaani ni dxá irá enda nayuudxu ni bi'ni be, casi ra biuu né be ni cadi xheela be. w<gLu irá ni culuí' Espíritu Santu naa, casi ñaca yené ti ángel naa ndaani gui'xhi'. Raqué biiya ti gunaa dxi'ba ti mani ngola xiñá'. Cá jma diidxa ladi mani que ni riguu dí Dios, ne napa me gadxe ique me ne chii xcachu me. ;Uyuu né cani runi mandar ndaani guidxilayú laabe ne bicaa be enda nadxaba stibe irá binni, casi ñaca nuxhudxi be laaca'. : /Oraque bidxiña tobi de ca ángel ni naaze ca copa que, ne na rabi naa: ―Gudá' ulué lii modo chi guiaba ná gunaa dxaba ni zuba lu nisadó'. 9Biaba granizu ro' luguiá binni. Nanaa ni bia' cuarenta kilu. Ne uluu dí cabe Dios xiñee biseenda plaga ro' que luguiá cabe.+8QBinitilú irá isla ne irá dani. "7=Uca guidxi ro' que chonna ndaa, ne bixá irá guidxi ndaani guidxilayú. Ne bietenala'dxi Dios pabiá' bichee ca binni Babilonia ne bisaba ná laacabe. 6Oraque uyuu xpiaani rayu ne uca ruidu ne uxidxi rayu ne uca ti xu ro', jma naro'ba que ni huayaca dede dxi nuu binni guidxilayú. 5/Ra izaa gadxe ángel que bindaate copa sti lu bi, ne ucuá ti ridxi de lu trono ni nuu ndaani yu'du ro' ibá', na ni: ―Ma biluxe irá ni. a4;Ne bichiña ca cani runi mandar que ti lugar rabi cabe Armagedón, diidxa hebreu. 37Na Señor: ―Laguuya', zenda casi reeda gubaana'. Dichoso ni nexhená ne nacu lari ora guenda', ti cadi gu'ya binni laa xie ladi ne ituí lú. L2Espíritu sti binidxaba laaca', ne gunda bi'ni ca milagru. Yeutopa ca irá ni runi mandar ndaani guidxilayú para aca ca tobi si ucaa lú ca Dios ni jma nandxó' dxi uzulú cuidxi cuenta binni. 51c Oraque biiya biree chonna espíritu dxaba casi bidxi ñee gaa ndaani ruaa dragón ne ndaani ruaa dxa mani que, ne ndaani ruaa ni na profeta laa peru cadi dxandí ni. 0' Ra izaa xhoopa ángel que bindaate copa sti lu guiigu Eufrates ne bibidxi nisa stini para tidi ca rey ni zeeda de neza rindani gubidxa. 4/a Peru nin ne zaqué qué ninaba cabe perdón Dios para nusaana cabe irá ni cayuni cabe, lágala uluu dí cabe Dios ni nuu ibá' purti cayuuba ladi cabe rabiree gui'dxu'. ,.Q Ra izaa gaayu ángel que bindaate copa sti lu trono sti dxa mani que, ne bicahui do' ra runi mandar me, ne biduyuuba laacabe dede gudó yaa cabe ludxi cabe. )-K Nabé bidxuí' ladi irá binni, peru nin ne zaqué qué ninaba ca perdón Dios, ne qué nusisaca ca laa, lágala uluu dí ca laa xiñee biseenda ca plaga que. m,SRaidapa ángel que bindaate copa sti lu gubidxa ne dede biree bele lu gubidxa bizaaqui binni. +Laca bina dia'ga na tuuxa de lu altar: ―Dxandí', Señor Dios ni jma nandxó', jneza guridxi lu cuenta ca binni que. *-Purti bixhii cabe rini sti ca xpinni Dios ne cani byuí' stiidxa lu'. Yanna ma biquixe lu ni laacabe, bigué' lu laacabe rini. Nga biyubi cabe. /)WNe bina dia'ga na ángel sti nisa: ―Jneza bi'ni lu ra bisaba ná lu ca binni ri', Señor Dios, tobi lucha ni nacha'hui'. Qué huayuu dxi guiaadxa lu', ne nuu lu'. u(cRaguionna ángel que bindaate copa sti luguiá irá guiigu ne irá ra candani nisa, ne uca cani rini. 'Oraque bindaate rairopa ángel que copa sti lu nisadó', ne uca ni rini casi rini sti gue'tu'. Ne guti irá ni nuu ndaani nisadó'. /&WPara biree ti ángel, yeundaate copa sti lu guidxilayú, ne biree gui'dxu yuudxu nabé riuuba ladi irá binni napa seña sti mani que ne rusisaca bidó' stime. % -Bina dia'ga ucuá ti ridxi ndaani yu'du ro', na rabi gadxe ángel que: ―Lachiundaate gadxe copa ra dxá xiana sti Dios ca ndaani guidxilayú. #$?Ne bichá enda risaca ne enda nandxó' sti Dios yu'du que de gu'xhu'. Ne iruti ñanda ñuu dede ora ma birá idubi gadxe plaga ni né ca ángel que.#Bidii ti bultu nabani que cada tobi de laacabe ti copa de oro. Dxá ca copa que de xiana sti Dios ni qué ziuu dxi gati'. "Ne biree gadxe ángel naaze plaga que ndaani ni, nacu lari quichi', nayá guie' dede ruzaani', ne xi' cinturón de oro xpechu cabe. h!IOraque biya dxie ne biiya zuxele yu'du ro' sti Dios ni nuu ibá', lugar ni jma nandxó'. / WTuu nga qué idxibi lii ne usisaca lii ya', Señor,
purti iruti ru casi lii.Ne zeda uzuxibi irá binni xa ñee lu'
purti ma bihuinni jneza ni runi lu'. Cayuunda cabe cantu bi'nda Moisés ni bi'ni xhiiña Dios que, ne sti Dendxu huiini que. Na ni:Naro'ba ne de enda ridxagayaa irá ni runi lu',Señor Dios ni jma nandxó'.Jneza ne sicarú irá ni riguixhe lu',
lii ni runi mandar irá guidxi. pYNe laca biiya xiixa ruluí espeju nucha gui, ti lapa si nexhe ni casi ra'ta nisadó'. Ne uriá ni zuhuaa cani qué nusisaca dxa mani ngola que ne bidó' sti', ne qué nicaa seña stime. Naaze cabe arpa ni bidii Dios laacabe.  1Biiya sti seña naro'ba ibá' dede bidxagayaa. Biiya gadxe ángel naaze gadxe plaga, ma ra iluxe enda naná, purti ma ne nga tidi xiana sti Dios. RUlee cabe ca uvas que de ndaani guidxi, yeguutu ñee cabe cani. Biree zia' rini ndaani pila que dede bigaanda ni ndaani yanni caballu. Gu'ta ni bia' chonna gayuaa kilómetru idubi uriá pila que.-Para uluu ángel que gandxu sti', bitopa cani ne bichá cani ndaani pila para ixii cani. Zacá nga usaba ná Dios cani qué ñuni cre laa. a;Ne biree sti ángel ra nuu altar ni rapa gui ni nexhe lu altar que. Bicaa be ridxi ángel ni naaze gandxu que, rabi be laa: ―Uluu gandxu stiu' bichuugu ca be'za uvas ni nuu ndaani guidxilayú, purti ma güi cani. Z-Oraque biree sti ángel ndaani yu'du ro' que, laca naaze ti gandxu duxhu'. iKPara uluu ni zuba lu za que gandxu sti', bitopa ca xpinni Dios ni nuu ndaani guidxilayú. X)Biree sti ángel ndaani yu'du ro' ni nuu ibá', bicaa ridxi ni zuba lu za que, na: ―Uluu gandxu stiu', bichiña cani ma nuu para idxiña, purti ma gunda dxi idopa ca' casi semiá ora ma nuu para iruugu'. #?Oraque biya dxie ne biiya ti za quichi', ne zuba tobi lu za que ruluí' Hombre Biseenda Dios. Nuu ti la'pa de oro ique ne naaze ti gandxu naduxhu'.  Oraque bina dia'ga uní' né tuuxa naa de ibá' rabi naa: ―Bicaa ni chi tidxe lii ri': “Dede yanadxí dichoso cani gati nuu né Señor tobi si.” Dxandí ca diidxa ca, na Espíritu Santu, purti zaziila'dxi cabe de irá dxiiña bi'ni cabe. Ma gunda dxi gG Rarí nga riquiiñe cadi ixhacala'dxi ca xpinni Dios ni runi ni na ne qué rixele de Jesús. 'G Ne qué ziuu dxi gyuí' gui ra cayacaná cabe que. Qué lica zaziila'dxi cani rusisaca mani que ne bidó' sti' o ricaa seña sti', nin ridxí nin huaxhinni. .U Purti ma nexhe xi chi aca cabe, qué zagu'ba ná Dios ra usaba ná laacabe. Ziuu cabe lade bele ra caya'qui azufre nezalú ca ángel sti Dios ne Dendxu huiini que. 7 De raqué nanda sti ángel, zeda ucaa ridxi: ―Gapa gá si cani usisaca mani que ne bidó' sti', ne udii lugar icá seña que lu ná o lucuá. 'GNanda sti ángel laabe, na: ―Ma binitilú Babilonia, guidxi ro' que, purti bicaa ni enda nadxaba stini xcaadxi guidxi, casi ñaca nuxhudxi ni laaca'. A{Bicaa be ridxi, rabi be laaca': ―Laidxibi Dios ne lausisaca laa, purti ma bidxiña dxi cuidxi cuenta binni. Lausisaca ni bizá' ibá' ne guidxilayú ne nisadó' ne ra rindani nisa. MOraque biiya sti ángel zipapa galahui ibá', zigüí né binni stiidxa Cristu ni qué ziuu dxi initilú. Zigüí né be ni binni de irá ladu, de irá guidxi, ni riní' adxé adxé idioma. yQué ñuu dxi nusiguii cabe. Nayá ladxidó' cabe ra zuhuaa cabe nezalú trono sti Dios. Ra bicaa chonna ángel ridxi j MCa ngue nga cani qué ñuni dxaba laa luguiá gunaa, sínuque bibani ca jneza, ne canananda ca Dendxu huiini que ladu tiica che'. Bilá cabe lade irá binni, casi ñaca nirudó' laacabe gu'de cabe Dios ne Dendxu huiini que. Z -Cayuunda cabe ti cantu cubi nezalú trono ne nezalú idapa bultu ne ca binni gola que. Iruti ru ñanda niziidi cantu que, sínuque ti gayuaa cuarenta y cuatro mil que si ni bilá lade irá binni guidxilayú.  {Ne bina dia'ga ti ruidu casi ora rixidxi stale nisa ne casi ora rixidxilaa rayu ne casi ora cuxhidxi stale binni arpa. *  OOraque biya dxie ne biiya zuhuaa Dendxu huiini que lu dani Sion. Zuhuaa né ti gayuaa cuarenta y cuatro mil binni laabe, ni cá lá be ne lá Bixhoze be lucuá. 2] Rarí nga riquiiñe enda biaani'. Tu napa enda biaani la? cuee númeru sti mani que. Riní' ni lá ti hombre. Ne ndi nga númeru que: xhoopa gayuaa sesenta y seis.mS Iruti qué ñanda nutoo nin nizí' pa qué gapa seña que, ne nga nga lá mani que o númeru sti'. 5 Ne na me ucaa irá binni ti seña lu ná ladu derechu o lucuá ― cani risaca ne cani qué risaca, ricu ne pobre, ni cá yaga ne ni cadi cá yaga. pY Ne laca bidii Dios lugar bisibani me bidó' que ti ganda iní', ne guuti irá ni qué na usisaca laa. 1[ Zacá udxite me binni, ne irá ni ucuaa me lugar guni me nezalú dxa mani ucaná ne espada peru qué ñati que. Ne bicaa me irá binni uzá' ti bidó' chura mani que. hI Laca gunda bi'ni me stale ni bidxagayaa binni dede bisaba me gui de ibá' ndaani guidxilayú. K Ucuaa me irá enda runi mandar sti dxa mani ucaná ique dede bilá ñati que, ne bini mandar me nezalú. Ne bi'ni me para bizuxibi irá binni nuu ndaani guidxilayú xa ñee ni bianda ique que. { Oraque biiya biree sti mani ngola ndaani yu, napa chupa cachu casi xcachu dendxu', peru rucaa ridxi casi dragón. 8i Ni useguyoo binni la? laca zieguyoo, ne ni guuti né espada la? laca né espada zati. Rarí nga naquiiñe cadi ixhacala'dxi ca xpinni Dios ne cadi usaana ca de guni cre ca'. 3a Ni racala'dxi guiene la? ucaa diaga. X~) Ne bisisaca irá binni ni nuu guidxilayú laame, cani cadi cá lá lu gui'chi sti Dendxu huiini ni guti que. Dede dxi ca'ru cha guidxilayú ucuá lá cani chi caa enda nabani ni qué zaluxe lu gui'chi que. *}M Laca bidii Dios lugar ucaa lú me ca xpinni dede quixhe dxí me laaca', ne zaqueca guni mandar me irá guidxi, irá ladu, irá binni riní' adxé adxé idioma. ]|3 Zacá bi'ni me, uní' me Dios, uluu dí me laa ne yu'du sti' ne irá ni nuu ibá'. x{i Gucuaa me lugar uní' me stale diidxa guidxa ne uluu dí me Dios, ne bini mandar me cuarenta y dos beeu. !z; Bisisaca ca dragón que purti bicuí laame guni mandar me ne laca bisisaca ca laame, na ca': ―Iruti ru casi mani ri', ne iruti zanda ucaa lú laame. uyc Biiya ucaná ti ique me dede ruluí' ñati me, peru bianda ni, ne nabé bidxagayaa binni ne yenanda laame. Ex Sicarí nga mani ni biiya que: ruluí' me beedxe', ne casi ñee oso ñee me, ne casi ruaa lion ruaa me. Bicuí dragón que laame guni mandar me jlugar, ne bidii laame enda nandxó' sti'. 7w i Bizuhuaa uriá nisadó' ne biiya biree ti mani ngola ndaani nisa, napa gadxe ique ne chii cachu. Nuu ti la'pa cada xcachu ne cá ti diidxa lu cada ique me ni riguu dí Dios. 4va Jma rusi gudó dí laame óraque, bidxiichi né me gunaa que. Para biree me zitinde né me cani za de laabe, cani ruzuuba stiidxa Dios ne zinanda stiidxa Jesucristu.8uk Peru ucané guidxilayú laabe, güe' nisa que. \t1 Peru bindaa mani que nisa ndaani ruaa. Ne uca ni casi guiigu para niné ni laabe. Bs} Peru bidii cabe chupa xhiaa ro' casi xhiaa bisiá gunaa que para gunda bipapa ne zacá bilá de lu ná mani que. Uyé be ndaani gui'xhi ra nexhe chaahui guiaapa be chonna iza aronda'. drA Ora bi'ya dragón que ma ulá ndaani guidxilayú, uzabi nanda jñaa badu huiini que. Bq} Laguieche', cani nuu ibá', peru lagapa gá si laatu cani nuu ndaani guidxilayú ne ndaani nisadó', purti ma biete binidxaba ra nuu tu ne cayó dí laa ti nanna ma huaxié' dxi napa. ?pw Gunda gudixhe dxí ca laabe purti guti Dendxu huiini que pur laaca', ne purti qué nidxibi ca ñui' ca xpinni Cristu laaca', neca nanna ca zándaca gati ca'. Qué ña ca xpida ca'. o3 Oraque bina dia'ga ucuá ti ridxi de ibá': ―Ma bidxiña dxi ulá Dios stitu laanu. Ma chi usihuinni enda nandxó' sti', chi guni mandar, laa ne Cristu sti'. Purti ma uladxi be ni uluu xqueja ca hermanu stinu, dxa ni uluu xqueja ca nezalú be ridxí ne huaxhinni que. n Ulá me ndaani guidxilayú, laame ne ca xpinni me. Laame nga dxa beenda yooxho ni lá diablu ne binidxaba', ni rusiguii irá binni que. Jm  Peru qué ñanda ñuni ganar ca'. Ma qué ñanda ñuu ca ibá'. l1 Oraque udinde cabe ibá'. Bicaa lú Miguel, tobi de ca xaíque sti ca ángel, ne ca xpinni dxa dragón. Laca bicaa lú dragón ne ca xpinni. k Ne bixooñe gunaa que biaazi gui'xhi', yeguiaana ti lugar ra naguixhe chaahui Dios para guiaapa ti mil chupa gayuaa sesenta dia. +jO Uxana gunaa que ti badu nguiiu huiini ni nexhe guni mandar, casi ñaca ne ti guiiba'. Peru casi gule badu huiini que ucuaa Dios laa yené laa ra nuu trono sti'. zim Gudiñe xcola me caadxi luceru, biaba guidxilayú. Bizuhuaa me nezalú gunaa que para gabi me xiiñi casi gale. h  Bihuinni ru sti seña ibá', ngue ma ti dragón ngola xiñá', napa gadxe ique ne cada ique nuu ti la'pa', ne napa chii cachu. _g7 Naca xiiñi be ne cucaa be ridxi, cayuuba ndaani be, purti mayaca gale badu huiini'. ~f w Oraque bihuinni ti seña ro' ibá', ti gunaa renda gubidxa, nexhe beeu xa ñee, ne nuu ti la'pa de doce luceru ique. )eK Oraque bixele yu'du ro' sti Dios ni nuu ibá', ne bihuinni lugar ni jma nandxó'. Uyuu xpiaani rayu, uxidxi rayu, uca ruidu, uca xu ne biaba granizu.3d_ Bidxiichi binni guidxilayú,
peru ma bidxiña dxi usaba ná lu laaca' ne cuidxu cuenta cani ma guti.Zaguixe lu cani bi'ni xhiiña lu', byuí' stiidxa lu',
cani biaana para lii siou' ne bisisaca lii,
cani risaca ne cani qué risaca.Ne zunitilú lu cani binitilú guidxilayú. Qc na ca':Señor Dios ni nandxó',
nuu lu ne qué huayuu dxi guiaadxa lu ne qué ziuu dxi.Diuxquixe pe lii purti ma biluí' lu enda nandxó' stiu';
ma bizulú lu guni mandar lu'. Ib  Ne bizuxibi ca binni gola zuba lu trono que, bisisaca ca Dios, aa; Oraque biiya bixhidxi ra izaa gadxe ángel que trompeta ucuá stale ridxi ibá', na:Ma bidxiña dxi guiaana irá xixé ni runi mandar ladxi ná Dios ne Cristu sti',
ne qué ziaana dxí de guni mandar. ^`5 Racá iluxe rairopa yuuba', peru zeeda ru stobi. Ra izaa gadxe trompeta xhidxi _- Ne zaca ti xu ro', zanitilú tindaa de guidxi que ne zati gadxe mil binni. Nabé zadxibi ca xcaadxi binni que ne zusisaca ca Dios ni nuu ibá'. #^? Oraque zuna diaga cabe zaní' né tuuxa laacabe de ibá', zabi laacabe: ―Laqui'ba rarí'. Ne zagui'ba cabe lade ti za nezalú cani nanala'dxi laacabe. {]o Peru tidi si chonna gubidxa aronda que, zusibani Dios laacabe ne zuzuhuaa cabe ne irá ni gu'ya laacabe zadxibi. p\Y Zieche binni ma guti cabe dede zuni ca saa ne zusiga'de saa ca xiixa purti nabé bininá cabe laaca'. [} Zuuya dxí binni laacabe chonna gubidxa aronda', binni de irá guidxi ne de irá idioma, ne qué zaná ca igaachi cabe. Zy Ziaana xcuerpu cabe lu calle sti guidxi ro' ra ucuá Señor stinu lu cruz. Zeda aca guidxi que casi Sodoma ne Egipto. Y Peru ora ma biluxe xhiiña cabe zaree ti mani ngola ndaani dxa bizé que, zucaa lú laacabe ne zaguixhe dxí laacabe dede zuuti laacabe. ^X5 Nandxó' cabe. Zanda useegu cabe ibá' ti cadi guiaba nisa guie biá' tica dxi güi cabe stiidxa Dios. Ne laca zanda guni cabe nisa rini ne guniná cabe guidxilayú bia' tica acala'dxi cabe ne adxé adxé plaga. ~Wu Pa chu' tu gacala'dxi guniná laacabe zaree gui ndaani ruaa cabe zuzaaqui laa. Zacá zati tutiica ucaa lú laacabe. rV] Zeda aca cabe iropa yaga olivo ne iropa candeleru ni zuhuaa nezalú Señor, xpixuaana guidxilayú. ZU- Zuseenda chupa xpinne de lutu chi güi stiidxa ti mil chupa gayuaa sesenta dia. T+ Peru cadi cu' bia' lu patiu stini ni nuu fuera, purti ma bidii Dios ni ca binni cadi judíu, ne zuutu ñee ca xquidxi Dios chonna iza aronda'. !S = Oraque bidii cabe naa ti gueere casi ti metru ne rabi cabe naa: ―Biasa, uluu bia' yu'du ro' sti Dios ne altar. Ne bigaba panda cusisaca laabe raqué. ZR- Oraque rabi cabe naa: ―Napu xidé güi neu binni diidxa sti tiru, ga'bu laaca xi na Dios chi aca stale guidxi ni riní' adxé adxé idioma, de ra irá idioma riní' binni, ne stale de cani runi mandar.Q7 Para ucuaa gui'chi naaze ángel que, gudahua'. Ne dxandí nanaxhi dxiña uca ni ndaani ruaa', peru biluxe si gudahua ni, nandá uca ni ndaane'. KP Oraque uyaa ra nuu ángel que, gudxe laa udii naa gui'chi que, para na rabi naa: ―Gucuaa, gudó ni. Nanaxhi dxiña zaca ni ndaani ruaa lu', peru ora ma nuu ni ndaani lu zaca ni nandá'. #O? Bigueta uní' dxa ni uní' né naa de ibá' que, na rabi naa: ―Yecaa gui'chi zuxele naaze ángel ni zuhuaa ñee lu nisadó' ne lu guidxilayú ca. N ma chi aca ni gudxi Dios ca profeta aca', ucaa si ra izaa gadxe ángel que trompeta. Oraque zuluí' Dios binni ni qué nihuinni chiqué. AM{ ne bini jurar pur ni qué ziuu dxi gati', ni bizá' ibá' ne irá ni nuu ndaani' ne guidxilayú ne irá ni nuu ndaani', ne nisadó' ne irá ni nuu ndaani', na: ―Ma qué zandaa ru', fLE Ne undisa ná dxa ángel ni biiya zuhuaa ñee lu nisadó' ne lu guidxilayú que ibá', K3 Casi uxidxi rayu que, ucaladxe nucaa xi na cani, peru bina dia'ga uní' tobi de ibá', na rabi naa: ―Cadi ucoou, purti cadi para ganna binni ni. XJ) Bicaa be ridxi casi ora riguu beedxe lion ne uxidxi gadxe rayu, bicabi laabe. pIY Naaze be ti gui'chi zuxele' ne bizuhuaa ñee be ladu derechu lu nisadó' ne ladu biga lu guidxilayú. H  Oraque biiya zeda yete sti ángel de ibá', nandxó', renda ti za ne nuu arcu iris ique. Ruzaani lú casi gubidxa ne ruluí' bele ñee. G% Nin qué niná ca nusaana ca de ñuuti ca binni nin de ñuni ca brujería nin de ñuu né ca ni cadi xheela ca', ne nin de niba'na ca'.9Fk Ca xcaadxi binni ni qué ñati lu guionna plaga que, nin ne zacá qué ninaba ca perdón Dios para nusaana ca irá ni runi ca'. Ne qué ñaana dxí ca de nusisaca ca binidxaba' nin bidó' de oro ne de plata ne de bronce ne de guie ne de yaga, neca qué zanda iní' cani nin gu'ya cani nin sa cani. E Runiná né came ni riree ndaani ruaa came, ne laca runiná né came xcola came. Purti casi beenda xcola came, napa ique. >Dw Ne biiti ni biree ndaani ruaa came que caadxi binni. kCO Sicarí nga modo biiya ca caballu ne cani dxi'ba laacame. Nanda guiiba xiñá ne azul, ne naguchi xpechu cani dxi'ba laacame que. Ne ique came zeda aca casi ique lion, ne caree bele ne gu'xhu ne azufre ndaani ruaa came. NB Bina dia'ga panda soldadu stica', bia' chupa millón, dxi'ba mani'. A7 Ne bixedxe idapa ángel ni ma nexhe para dxi idxiña hora ne dxi ne beeu ne iza guuti ca caadxi binni, ne guiaana xhupa tantu de bia' gati que. r@] Na ni rabi ni ángel ni bixhidxi trompeta que: ―Bixhedxe idapa ángel ni liibi uriá guiigu Eufrates. ?' Ra bixhidxi ra izaa xhoopa ángel que trompeta bina dia'ga ucuá ti ridxi lade idapa cachu sti altar de oro ni zuhuaa nezalú Dios que. 5>e Ma udi'di ti yuuba'. Riaadxa ru xhupa. =9 Naca ángel sti bizé que xaíque stícame. Abadón lá ángel que diidxa hebreu, ne diidxa griegu la? Apolión. Ni riní' ni la? “Ni runitilú”. s<_ Napa came xcola came casi xcola meuxubi. Lu punta ni nuu ni guniná né came binni idubi gaayu beeu que. ;5 Nanda xiixa xpechu came casi guiiba para cadi acaná came ne rixidxi xhiaa came casi rixidxi ra zidi'di stale carretón ziuxooñe ra cayaca guerra. Z:- Napa came guicha ique came casi guicha ique gunaa, ne laya came casi laya lion. 9 Zeda aca came casi caballu ni nuu listu para che guerra. Nuu casi la'pa de oro ique came ne casi lú binni lú came. 8 Zuyubi binni gati ca dxi que, peru qué zanda. Ne para laacabe pa ñanda si ñati cabe, peru zaxele enda guti de laacabe. 7  Peru cadi para guuti came laaca', sínuque para guniná si came laaca gaayu beeu. Zuquiichi came laaca casi ruquiichi meuxubi. ~~N}||{kzyy~y1xxwRvvuItss.ruqqpp5oonn*mll8kk0jjRii@hrgg/ff e1dd"cNbaaz``V_^^3];\|\[[EZZ,YYXWWV\UUsTSRRSQPP#ONNMLL>KCJIIPH9GFEDDCBB*AA@@@)??D>>=k<;;I::l99-88$76l554|3k32241L00+/.z--C-,,++a***))J((''F&7%$$#"!!! kQf?<4 :oJJa'+-  V G ;6JbaMEPurti ra uyú' nisa nu guti nu ne biga'chi né nu laabe, ne nga runi cásica biasa be de lade gue'tu pur enda nandxó' sti Dios Bixhoze nu la? zaqueca laanu ma biasa nu para ibani nu adxé modo. DwRa beda gaca nu xpinni Cristu ne uyú' nisa nu la? raqué nga guti né nu laa ra guti'. Ñee ca'ru guiene tu nga la? \C1Co'. Pa ma gue'tu laanu para enda ruchee la? ximodo zanda chi nanda ru nu ni ya'. _B 9Yanna ya', ñee zinanda nu enda ruchee para jma rusi gaca Dios nacha'hui ne laanu la? 9AkEnda ruchee nga bidii enda guti, peru yanna pur ni bi'ni Jesucristu Señor stinu, uca Dios nacha'hui ne laanu, ruxhá stonda nu ne rudii laanu enda nabani ni qué zaluxe.@Gu'ta ley para ihuinni pabiá' ruchee cabe, peru ra jma bihuinni cuchee cabe que la? jma rusi bihuinni pabiá' nacha'hui Dios. ?Pur hombre ni qué nuzuuba diidxa que, uyuu stale tu bichee, ne zaqueca pur stobi ni bizuuba diidxa que, ziuu stale tu zaxá stonda. 9>kNdi nga laani: cásica udxi'ba donda ique irá xixé binni runi ti hombre ni bichee la? zaqueca pur tobi hombre ni bi'ni jneza, zaxá stonda ca', ne zapa ca enda nabani. d=ARa bichee tobi hombre si, gunda bizulú bini mandar enda guti, peru yanna pur ni bi'ni stobi que, zaxá stonda irá cani icaa ni cudii Dios laa de enda nacha'hui sti'. Zapa ca enda nabani ne zuni mandar né ca Cristu. h<IMa adxé ni bi'ni Dios que para ni beda iluxe né enda ruchee sti Adán. Purti ra bichee tobi si udxi'ba donda ique irá binni guidxilayú, peru yanna pur enda nacha'hui sti Dios ruxhá stonda binni neca nabé bichee ca'. ;{Nabé adxé ni bidii Adán laanu pur enda ruchee sti' para ni cudii Dios laanu yanna pur enda nacha'hui sti'. Stale tu guti purti bichee Adán, peru uyuu stobi hombre bi'ni jneza ne pur laa biá Dios stale binni, ne hombre ca nga Jesucristu. : Peru qué ñaana dxí enda guti ni bizulú né Adán que. Nuu ru ni dxi guta ley sti Moisés. Irá xixé binni guti, dede cani qué nuchee né pe ca stiidxa Dios casi bi'ni Adán. Adán bizulú enda guti, peru gudixhe Dios stobi gueeda udii enda nabani. +9O Ridu'ya nu dede dxi ca'ru udii Dios ley Moisés, maca nuu enda ruchee ndaani guidxilayú. Peru xi si la? qué nulabi Dios ra cuchee cabe dxi ca'ru gata ley que. &8E Pur tobi hombre biuu enda ruchee ndaani guidxilayú, ne guti be purti bichee be, ne zacá ucuá enda guti que irá xixé binni, purti laca bichee ca'. 27] Ne cadi nga si nga laani, sínuque laca napa né nu Dios enda nayeche pur Jesucristu Señor stinu, purti uní' né be Dios pur laanu. Ni bi'ni Adán ne ni bi'ni Cristu C6 Pa gunda bicueeza enda guti sti Xiiñi Dios de nidxiichi né Dios laanu, neca cuché' né ru nu laa la? lágaxa yanna ma nuu né nu laa tobi si, jma rusi zalá nu purti nabani Xiiñi'. 5 Ne yáquexa ma bixá stonda nu ra guti be pur laanu la? nanna dxichi nu zulá be laanu dxi usaba ná Dios binni guidxilayú. 4{Peru Dios huaxa rusihuinni pabiá' nadxii laanu purti neca cuché' né nu laa chiqué, biseenda Cristu guti pur laanu. 3Nanna nu nagana chu' tu gati pur tobi hombre runi jneza, peru ñanda ca ñuu tu nidxiña de racá, ñati pur ti hombre cha'hui'. l2QCa dxi pe caqui'ñe nu chu' tu acané laanu, ula'qui Dios gati Cristu para ulá cani ruchee. 1Ne cadi pur gana si cá lú nu laabe purti ma bidii be laanu Espíritu Santu ne rusiene Espíritu que laanu pabiá' nadxii be laanu. f0ENe pa qué ixhacala'dxi nu la? zieche né Dios laanu, ne zacá jma rusi zacá lú nu laabe. /Ne cadi nga si nga laani, sínuque laca rieche nu neca rididi nu ra naná, purti nanna nu zacá zazi'di nu cadi ixhacala'dxi nu. '.GCristu nga bichiña laanu ra nuu be ne yanna ma nuu né nu laabe tobi si, purti bini cre nu Jesucristu. Ne ma rieche nu purti cá lú nu isaca né nu laabe. u- eNgue runi yanna ma nuu né nu Dios tobi si, purti bixhá stonda nu ra bini cre nu Jesucristu, Señor stinu. n,UJesús nga ucuaa enda guti saca irá ni biché' nu, ne bibani para ma qué quiba donda ique nu.+Laca ucuá ni para laanu, purti laca zaxá stonda nu pa guni cre nu Dios ni undisa Jesús, Señor stinu, de lade gue'tu'. u*cPeru ra ruzeete Xqui'chi Dios modo bixá stonda be purti bini cre be la? cadi para laasi be ucuá ni. ?)yNga runi bixhá Dios stonda be purti bini cre be laa. Z(-Ne ucuá ique be ni, purti nanna be pabiá' nandxó' Dios, ne zuni ni ma uní'. '}Qué ñaana dxí be de ñuni cre be ni gudxi Dios laabe que, laga jma rusi bidale fe stibe, ne bidii be diuxquixe Dios. G&Qué ñaana dxí be de ñuni cre be ni, neca ora redasilú laabe ma nagola pe be, ma udi'di xhi be, purti ma napa be bia' ti gayuaa iza, ne nin ora ruuya be Sara ma udi'di de ñapa ba'du'. 1%[Neca ruluí' ma qué ñapa Abraham xiiñi', peru bini cre ni gudxi Dios laa, uleza beda aca bixhoze stale binni. Purti gudxi Dios laabe pabiá' zadale xiiñi be. $)Casi cá lu Xqui'chi Dios ra na Dios rabi Abraham: “Ma bine lii bixhoze stale guidxi.” Ni na ni la? Abraham nga bixhoze irá nu purti ma runi cre nu Dios ni bini cre be. Dios ri ca nga rudii enda nabani cani ma guti, ne laa ruzeete ni ca'ru gale casi ñaca ma gule. %#CNgue runi bidii stiidxa Dios uxhá stonda cani guni cre laa, ti gaca ni de puru enda nacha'hui si stibe. Ne zacá nga bidii stiidxa be irá ca xiiñi Abraham, cásica cani nabani xa'na ley sti Moisés, zaqueca cani guni cre casi bini cre Abraham. Laa nga bixhoze irá xixé nu. ^"5Purti ziaba ná cani ruchee né ley, peru ra gasti ley la? qué zuchee né cabe ni. #!?Pa ñaca nudii stiidxa Dios cani nabani si xa'na ley sti Moisés la? ma cadi pur guni cre binni nixá stonda, ne pur gana si nudii stiidxa Dios laacabe.  w Bidii stiidxa Dios Abraham ne ca xiiñi zacaa ca guidxilayú, casi ni rudii binni xiiñi ora ma chi gati, peru bidii be ni laaca cadi purti bi'ni ca ni na ley sti Moisés, sínuque purti bini cre ca laabe, ne nga runi bixhá be stonda ca'. Q Ne laca biree lá be bixhoze cani ma ucuaa circuncisión, cadi purti napa ca seña que, sínuque purti laca runi cre ca casi bini cre be dxi ca'ru icaa be circuncisión. Ra uca ni gudxi Dios Abraham N Ne óraque ru' ucuaa be circuncisión casi ti seña dxandí ma bixá stonda be. Peru bixá stonda be purti bini cre be, ne guca ni dxi ca'ru icaa be seña de circuncisión. Nga runi gunda biree lá be bixhoze irá xixé cani guni cre Dios sin icaa circuncisión, purti zuxhá Dios stonda ca ra guni cre ca casi bini cre be. -S Yanna xi na tu de laabe. Ñee ucuaa si be seña de circuncisión que, óraque ru' bixá stonda be la? Co', purti maca bixá stonda be dxi ca'ru icaa be seña que. uc Ñee na be nuu enda nayeche ca para si cani ma napa seña de circuncisión lu xcuerpu la? o laca nuu ni para cani qué nicaa seña que. Guietenala'dxi nu de Abraham. Ma nanna nu bini cre be Dios ne nga runi bixhá Dios stonda be. >wNayeche ziaana cani qué uquixe Dios irá ni bichee. !;Purti cá ni uní' David que lu Xqui'chi Dios:Tutiica bichee ne ma guca perdonar la? nayeche ziaana,
purti ma ga'chi irá ni bichee ca'. r]Rey David laca bizeete pabiá' nayeche ziaana cani uxhá Dios stonda zacá, cadi pur xiixa ni guni ca'. ,QPeru cadi cayabi Dios laanu guni nu xiixa para uxhá stonda nu, sínuque na be guni cre nu ruxhá be stonda cani huachee, ne ra guni cre nu, zuxhá be stonda nu. Pa guni tobi dxiiña ne quixe cabe laa, iruti zanda iní' ucuaa si be vueltu que, purti ucuaa be ni saca bi'ni be dxiiña'. nUPurti sicarí cá lu Xqui'chi Dios: “Bini cre Abraham Dios, ne nga runi bixhá Dios stonda be.” Pa ñaca pur ca enda nacha'hui ni bi'ni be bixhá Dios stonda be la? ñanda ca nuchá be enda naró' stibe, peru cadi nezalú Dios. N Xi zanda iní nu de Abraham, bixhoze gola nu ndaani guidxilayú ri'. Yanna ya'. Ñee zusaana nu de guni nu ni na ley la? Qué zanda di'. Yáquexa ma runi cre nu Cristu la? jma rusi zuni nu ni na ley.ykTobi lucha si Dios nuu. Nga runi, pa nuu tobi hombre ma ucuaa circuncisión ne guni cre Cristu la? zuxhá Dios stonda. Zaqueca pa nuu tobi hombre ni cadi judíu ni qué nicaa circuncisión peru runi cre Cristu la? laca zuxhá Dios stonda. Lácaxa para ca judíu si nuu Dios. Ñee cadi ne para cani cadi judíu la? Né pue. Laca nuu be para ca xcaadxi guidxi. pYNe zacá riene nu, ora guni cre binni Cristu ruxhá Dios stonda ca', ne cadi purti runi ca ni na ley. Ne pa zacá ni la? qué gapa nu xi pur uchá nu enda naró' stinu. Ma biluxe nga para laanu. Ñee zuchá nu enda naró' stinu purti runi nu ni na ley la? Co', purti cadi nga di bixhá stonda nu nezalú Dios, sínuque bixá ni ra bini cre nu Jesucristu. -ne laca ti ihuinni jneza cayuni be yanna, purti yáquexa ma gudixe Cristu irá pecadu la? jneza runi be, ruxhá be stonda tutiica guni cre laa. Gula'qui Dios gati be para quixe be irá ni huachee binni, ne tu guni cre bixhii be rini stibe pur laa la? zaca perdonar. Zacá bi'ni Dios ti ihuinni jneza bi'ni dxi ca'ru gueeda Cristu, ra qué nixhacala'dxi be binni, qué nuquixe be laaca' ni bichee ca', z mPeru uca nacha'hui ne laanu, bixhá stonda nu sin quixe nu laa, purti Jesucristu gudixe saca ni biché' nu que. X )De irá xixé nu biché' nu, ne qué iquiiñe nin tobi de laanu nezalú Dios.  Irá tu guni cre Jesucristu zuxhá Dios stonda, ne zuni ni tutiica guni cre, purti nezalú bia'ca risaca tobi risaca stobi.  5Peru yanna ma cusihuinni Dios ximodo ruxhá stonda binni ne cadi pur guni ca ni na ley, neca laca riete ni lu ley ne laca bicaa ca profeta ni. Iruti zaxá stonda, neca pe ñuni ni na ley que, purti gu'ta ley para ganna si cabe cuchee cabe. Modo ruxhá Dios stonda nu :mNanna nu gu'ta ley sti Moisés para cani nabani xa'na ley, ti cadi gapa ca xi iní' ca', ne ti iruti guiaana sin uzuhuaa nezalú Dios dxi cuidxi cuenta binni guidxilayú. $CNe qué ridxibi cabe Dios. @{Qué idxela cabe ximodo gata dxí ladxidó' cabe. b=Ratiisi tidi cabe runidé cabe,
ne raqué nga ma ziyaana enda naná sti stobi. ENabé nagueenda ruxooñe cabe ra chi uxhii cabe rini. U#purti ruaa cabe napa cabe laa para si enda riguu dí ne diidxa naná. ! Ndaani yanni cabe casi ti ba' ni zuxele',
puru si enda rusiguii riní' cabe.Ndaani ruaa cabe ruluí' nuu venenu sti beenda' s_ De irá xixé biree chu, ne de irá ma qué iquiiñe'.Iruti qué lica runi jneza, nin pe tobi. 1] Iruti riene, ne iruti ruyubi Dios. Y~+ Ndi nga ni cá lu Xqui'chi Dios:Iruti binni runi jneza, nin pe tobi. W}' Yanna ya'. Laanu naca nu judíu, ñee jma nayá ladxidó' no que ca xcaadxi binni la? Co', purti casi ma gudxe laatu, irá xixé binni, cásica judíu zaqueca cani cadi judíu, dxi'ba donda ique ca'. |Ne pa zacá ñaca ni la? xiñee qué uché' nu para ihuinni ni nacha'hui ya'. Canié zacá purti nuu tu na nga nga ni rusiide', peru cadi dxandí ni. Cuyubi si cabe ga'ni ná cabe naa. Zusaba ná Dios irá ni runi casi runi cabe. Irá nu huaché' nu %{CPeru ruluí' biquiiñe irá enda rusiguii stinu para bihuinni pabiá' dxandí ni na Dios, ne pa biquiiñe ni la? xiñee ndi udxiiba be donda ique nu. gzGJneza pue. Pa qué ñuni be jneza la? ximodo ñanda nibidxi be cuenta binni guidxilayú ya'. 3y_Yanna chinié casi riní' ique binni. Pa jma rihuinni pabiá' jneza ni runi Dios ra ruché' nu la? xiñee rusaba ná be laanu ya'. Xi na tu, ñee jneza runi be la? dxAQué ziuu dxi. Qué zusaana Dios de guni ni ma uní' neca pe nuchee irá xixé binni guidxilayú. Casi cá lu Xqui'chi Dios:Pur ni runi Dios rihuinni qué rusiguii,
ne zacá ruseegu ruaa cani riguixhe xqueja. sw_Ne neca uyuu de laacabe ni qué ñuni cre, ñee zusaana Dios de guni ni ma uní' pur cani bichee que la? SvDe irá modo dxi'ba cabe. Tobi la? bisaana né pe Dios laacabe stiidxa'. hu KPa zacá ni la? ximodo dxi'ba ca judíu cani cadi judíu ya'. Ne paraa iquiiñe circuncisión. tNdi nga laani: ni dxandí judíu la? dede ladxidó' naca ni. Ne ni dxandí ucuaa circuncisión la? ucuaa ni de idubi ladxidó', purti ucuaa ni de Espíritu sti Dios ne cadi purti si cá ni lu ley, ne cuyubi ca isaca ca nezalú Dios ne cadi nezalú binni.sNi naca judíu de luguiá si la? cadi dxandí ni laa. Ne zaqueca ni napa circuncisión luguiá si xcuerpu la? qué riquiiñe ni laa. 5rcNe ni qué nicaa circuncisión lu xcuerpu peru runi ni na ley sti Dios la? zuchá ni lú lu purti lii nannu ley ne ucuaa lu seña sti Dios, peru qué ru'nu ni na ley que. q9Ngue runi pa chu' tobi hombre ni qué nicaa circuncisión, peru laa runi ni na ley, ñee qué zudii ni casi ñaca ma ucuaa be seña ni napa lu ca la? [p/Laatu naca tu judíu ne lu xcuerpu tu riruugu tindaa casi ti seña huandí naca tu xpinni Dios. Seña ca nga ni rabi cabe circuncisión, ne zaquiiñe ni lii peru pa gu'nu ni na ley ni bidii Dios Moisés. Peru pa qué gu'nu ni na ley que la? zeda gaca lu casi tobi ni qué nicaa circuncisión, neca ma napu seña que lu xcuerpu lu'. Vo%Casi na lu Xqui'chi Dios: “Runi laatu riguu dí cani cadi judíu Dios.” cn?Lii raca lu nayá purti nannu ley, peru qué ru'nu ni na ni, ne zacá runi lu menu Dios. m7Lii nou' cadi chu' né cabe ni cadi xheela cabe, peru lii ru'nu ni. Ridxiichi lu purti napa cabe bidó', peru rindana lu ra yu'du sti ca bidó' que. lyYanna lii, rusiidi lu stobi, xiñee qué usiidi lu laca lii ya'. Ra'bu laacabe cadi cuana cabe, peru lii riba'na lu'. 7kgRiula'dxu usiidi lu cani qué ganna gasti' ne usiene lu cani qué riene, purti lii nannu xi na ley sti Moisés ni rusiidi irá ni naquiiñe ganna binni ne irá ni dxandí'. cj?Lii nou' rinaazu ná cani nacheepa lú ne rinéu biaani para cani canazá lu guelacahui. tiaRuzulú lu ma nannu xii nga racala'dxi Dios, ne nou' riene lu xii nga jma jneza purti rusiidi ley ni lii. h{Peru lii nou' judíu lii, ne cá lú lu ley ni bidii Dios Moisés, ne raca lu nayá purti na lu nuu né Dios lii. EgNe laca zacá nga chi aca ni dxi usihuinni Dios irá ni ga'chi ndaani ladxidó' binni, ne zuni né be ni Jesucristu. Zacá na stiidxa Cristu ni canayué ri'. Ca judíu ne ley sti Moisés PfZacá rihuinni ma napa cabe ley ndaani ladxidó' cabe. Stubi stubi cabe ranna cabe uná nga jneza ne uná nga ni cadi jneza, ne xquenda biaani cabe rusiene laacabe pa nayá ladxidó' cabe o pa co'. .eULaguuya cani cadi judíu. Qué gapa di cabe libru sti ley, peru pa guni cabe jneza casi na ley la? ngue ma de laasi cabe napa cabe ley neca iruti nudii ni laacabe. ydk Purti cadi nayá ladxidó' binni nezalú Dios tisi nanna ley, sínuque nayá ladxidó' ca pa guni ca ni na ni. 'cG Irá cani bichee sin ñanna ley ni bidii Dios Moisés la? zanitilú sin ley. Ne zaqueca irá cani bichee ma nanna xi na ley la? zagui'ba donda ique pur ley. 9bm Purti nezalú be bia'ca risaca irá binni. %aC Peru ca judíu ni guni jneza la? zusisaca be laaca', ne zieche né be laaca' ne zaguixhe dxí be ladxidó' ca', ne zaqueca cani cadi judíu ni guni jneza. }`s Ziuu enda naná ne yuuba para ca judíu ni qué ñuni jneza, ne zaqueca para cani cadi judíu ni qué ñuni jneza. _Peru zadxiichi né be cani riula'dxi utinde binni. Zusaba ná be laaca', purti qué ninanda ca ni jneza, laga ni cadi jneza yenanda ca'. 8^iZudii be enda nabani ni qué zaluxe irá cani qué ixhacala'dxi de guni jneza, cani ucaa ique guni ni chu'la'dxi be, ne uyubi ni dxandí risaca ne ni qué ziuu dxi initilú. +]QZaguixe be cada tobi bia' bi'ni'. 1\[Peru lii, naguidxi ladxidó' lo ne cadi cayu'nu pur iguudxi ni. Ngue runi cutopa lú lu stonda lu para dxi cuidxi be cuenta binni, purti zabi be laaca xi huayuni ca'. w[gPurti si ruuya lu nabé nacha'hui Dios ne rudii lugar uchiichi cabe laa, ne qué rixhacala'dxi', nga runi qué ridxibi lu laa la? ñee ca'ru udiiu cuenta xi pur cadi caxhacala'dxi be la? Cabeza be tílasi chu' dxi iguudxi ladixdó' lo'. *ZMNe lii, hombre, pa rudxiibu donda luguiá stobi ni cayuni cani, ne zaqueca cayu'nu la? ñee ruzulú lu luguiá si be udxiiba Dios donda, ne cadi luguiá lu la? ZY-Laanu nanna dxichi nu, Dios runi jneza rudxiiba donda luguiá cani runi ca nga. X Yanna lii, hombre, pur irá ni bina diaga lu ca, cadi ulabi lu tutiica naca lu', purti qué gapu xidé udxiiba lu donda ique stobi. Pa udxiiba lu ni luguiá stobi la? laca luguióu' guiaana ni, purti ni cudxiiba lu luguiá stobi que, ngue ca ru'nu'. 7W i Neca nanna cabe xi na Dios ne nanna cabe naquiiñe gati cani guni irá nga, peru cadi nga si runi cabe sínuque laca rieche cabe gu'ya cabe uchee stobi bia' cuchee cabe.tV cqué riene cabe ne qué runi cumplir cabe, qué ranaxhii cabe, qué runi perdonar cabe, ne qué riá cabe. U )Qué rusaana dxí cabe de iní' cabe binni, riguixhe cabe mal stobi, raca nanala'dxi cabe Dios, ricabi ruaa cabe, raca cabe nayá', ruchá cabe enda naró' stícabe, ne de laacabe riale irá enda nayuudxu'. Qué ruzuuba cabe stiidxa bixhoze cabe nin stiidxa jñaa cabe, T !Ne jma rusi yenanda cabe irá ni cadi jneza: rapa cabe jnadxii cabe, riula'dxi cabe quite cabe ique stobi, qué ridxá cabe ne sti si cabe, runi cabe ni nadxaba', rache lú cabe sti stobi, ruuti cabe binni, ridinde cabe, rusiguii cabe, ne ni na cabe que, nga laani. S Biiya si Dios ma qué na cabe ulabi cabe laa, bisaana laacabe guni cabe ni na xquenda biaani huati cabe, enda qué iquiiñe'. ER Ne hombre bisaana de ñacabiá' gunaa ne uca ique ne hombre casi laa. Hombre ne hombre bi'ni ca irá enda nayuudxu sin nituí lú ca'. Zacá beda iree guiaana cabe pur ni bichee cabe que. Q 'Nga runi bisaana Dios laacabe aca yuudxu cabe modo gapa cabe gana. Gunaa ma qué ñuni casi runi gunaa sínuque uyuu né ca laca gunaa. wP iPurti qué ñuni cre cabe ni dxandí ni biluí' Dios laacabe que, laga yenanda cabe enda rusiguii. Gunaxhii cabe ni uyá' ne bisisaca cabe laa, ne qué ñanaxhii cabe ni bizá' irá xixé ni. Laa nda nga qué ziaana dxí de isaca. Amén. $O CNgue runi bisaana Dios laacabe guni cabe enda nayuudxu ni cá ique cabe que, ne guni cabe ni cadi jneza, ne zaqué bi'ni dxaba saa cabe xcuerpu cabe. aN =Bisaana cabe enda nandxó' sti Dios, ne lugar de ñapa cabe Dios ni qué ziuu dxi gati', gupa cabe bidó' ni bizá' cabe chura binni guidxilayú ni rati, ne chura mani huiini', ne irá clase mani', ne chura beenda'. EM Gucala'dxi cabe ñuu xpiaani cabe peru laga uca huati cabe. $L CUcabiá' ca cabe laabe, peru qué ñapa cabe laabe casi Dios, ne qué nudii cabe diuxquixe laabe, laga uca huati ique cabe ne bicahui xquenda biaani cabe. rK _Neca qué zanda gu'ya cabe enda nandxó' stibe ni qué ziuu dxi iluxe, ne qué zanda gu'ya cabe ximodo laabe, peru dede dxi bizá' be guidxilayú rihuinni dxichi tu naca be pur irá ni bi'ni be, para cadi iní' cabe qué ganna cabe. oJ YNanna ca cabe tu laabe ne ma biene cabe bia' zanda guiene binni de laabe, purti ma bisiene be laaca'. I 7Peru xiana sti Dios nuu luguiá irá cani qué rulabi laa, ne irá cani ruchee, purti pur irá ni cuchee cabe que, qué ganda ihuinni ni jneza. BH Rusiene ni laanu ruxhá Dios stonda nu ra guni cre nu, ne gasti ru sti modo. Casi cá lu Xqui'chi Dios, ra na: “Ni ma bixá stonda ra bini cre la? zabani.” Stonda binni guidxilayú DG Qué rituí di lua güe stiidxa Cristu, purti laape ni nga ni riquiiñe Dios para ulá irá cani guni cre ni. Nirudó' beeda ni ra nuu ca judíu, ne óraque ra nuu cani cadi judíu. F %Ngue runi para naa nagasi ca ñaa ra nuu tu, purti laca napa stale gana güe de evangeliu lade irá tu casi nuu tu Roma. Nandxó' evangeliu QE Naa napa xidé güe stiidxa Cristu lade irá', cásica ra nuu cani nabeza ndaani guidxi ro', zaqueca ra nuu cani nabeza gui'xhi', cásica ra nuu cani nuu xpiaani', zaqueca ra nuu cani huaxié' riene. 7D i Hermanu ca', racaladxe ganna tu, stale tiru huayabe ñaa ra nuu tu, peru dede nagasi qué huayanda di'. Napa gana gune dxiiña lade ca binni xquidxi tu para ganda gune ganar caadxi de laaca para Cristu, cásica huayune ndaani xcaadxi guidxi ra nuu cani cadi judíu, cani qué ñunibiá' gá Dios. tC c Ne zacá zacané saa nu pur fe stinu, purti zacané tu naa pur fe stitu, ne zacaniá laatu pur fe stinne'. tB c Purti napa stale gana guuya laatu para acaniá laatu guiene chaahui tu stiidxa Dios ti uzuhuaa chaahui tu. oA Y Laca rinaba lú be tílasi chu' dxi ganda chaa ra nuu tu, ne pa nga ni racala'dxi be, yanna ca ziaa'. 0@ [ Rune xhiiña Dios ne rue de evangeliu sti Xiiñi be de idubi ladxiduá'. Ne laabe ñanda ñabi be laatu, qué riaana dxie de uzeete laatu lú be ora rinié nia laabe. ? +Casi uzuluá' racaladxe inié nia Jesucristu udii diuxquixe Dios pur irá tu, purti irá ladu ma cuzeete cabe pabiá' napa tu fe ne Dios. > Cuseenda gui'chi ri ra nuu tu, hermanu ca', casi nuu tu ndaani guidxi Roma ca. Nadxii Dios laatu ne ulí laatu para aca tu xpinni. Yanna, Dios Bixhoze nu ne Señor Jesucristu cu' ndaaya laatu ne quixhe dxí ladxidó' to. Racala'dxi Pablu che Roma c= ANe lade ca binni que zeeda tu laatu, purti ma uní' né Dios laatu para aca tu xpinni be. <  Pur laabe uca Dios nacha'hui ne naa, ne biseenda naa gune xhiiña irá guidxi ti guni cre irá binni laabe ne guni ca ni na be. ; {Pur Espíritu sti Dios ni napa be biasa be de lade gue'tu ne stale enda nandxó', ne zacá bihuinni Xiiñi Dios laabe. : Rusiidi evangeliu ri de Xiiñi be ni gule lade ca xiiñi David ra beda aca binni guidxilayú, o gabi nu Jesucristu Señor stinu. 9  Cadi deru yanna cayete evangeliu ri', sínuque maca bizeete Dios ni dede chiqué lu ca gui'chi ni bicaa ca profeta sti'. 8 Naa nga Pablu. Rune xhiiña Jesucristu. Uní' né be naa gaca apóstol ne ulee chu be naa para canayué de evangeliu sti Dios. E7Jesucristu Señor stinu cu' ndaaya irá tu. Amen.a6;Na ni caní': ―Dxandí zenda nagueenda. ―Zacá gaca ni. Gudá' Señor Jesús. ;5oNe zaqueca, pa chu' tu cuee xiixa lu stiidxa Dios ni cá lu gui'chi ri la? zuxhá Dios lá lu libru de enda nabani, ne ma qué ziuu ndaani xquidxi Dios ni riete lu gui'chi ri'. t4aIrá xixé tu, cani ucaa diaga stiidxa Dios ni cá lu gui'chi ri', gabe ca' laatu: lu gui'chi ri zeeda ca plaga ni chi usaba Dios luguiá binni, ne pa chu' tu cu' xcaadxi diidxa lu ni cá rarí la? Dios laca zaguu lu plaga sti'. ;3oNa Espíritu Santu ne xheela Dendxu huiini que: ―Gudá'. Ne ni guna diaga la? iní': ―Gudá'. Ni cayati nisa la? gueda gué nisa ni rudii enda nabani sin quixe gasti'. 2-Ne laca na Jesús: ―Cuseenda ángel stinne chi usiene ni ca xpinne'. Za David de naa ne naa zaya de laa. Naa nga luceru ruzaani siadó'. B1}Peru cani qué runi cre ne cani runi brujería ne cani riuu né ni cadi xheela' ne cani ruuti binni ne cani ruzuxibi xa ñee bidó' ne cani rusiguii la? irá xixé ca ziaana ca fuera. 09Dichoso cani guia ladxidó' casi ñaca niguiibi xhaba, purti laaca zacaa ca cuananaxhi ni rudii enda nabani ne ziuu ca ra puerta sti guidxi que. }/s Maca nuaa dxi bizulú irá ni, ne zaluxe irá ni, naa nuaa rua'. Naa bizuluá' naa unduuxe', casi ca letra A ne Z. j.M ―Zacá zaca ni. Zenda nagueenda ne zedaniá ni usiga'de binni, cada tobi bia' ni bi'ni'. f-E Peru laga ca'ru ganda dxi gaca ni la? cani cuchee la? zuchee ru ca', ne cani cayuni ni nadxaba la? zuni ru ca ni, peru cani nacha'hui la? zuni ru ca enda nacha'hui' ne cani ma biree chu para Dios la? qué zaxele de laa. z,m Ne laca rabi be naa: ―Cadi ucaachi lu irá ni cá lu gui'chi ri', purti mayaca idxiña dxi gaca irá ni. P+ peru na rabi naa: ―Cadi gu'nu nga purti naa laca cayune xhiiña Dios casi cayu'nu', lii ne ca hermanu stiu' ni rui' ni gabi Dios laa ne irá xixé ni rulabi ni cá lu gui'chi ri'. Lausisaca Dios. "*=Biya dxi'che ne bina dia'ga irá ni guca ri'. Biluxe si bina dia'ga' ne biiya cani, bizuxi'be xa ñee ángel culuí' ni naa que para nusisaca laa, f)ENa Señor: ―Nagueenda zenda'. Dichoso cani ulabi stiidxa Dios ni cá lu gui'chi ri'. V(%De raqué na ángel que rabi naa: ―Dxandí ca diidxa ri', ne zanda guni cre lu cani. Señor Dios ni bisiní' ca profeta, laa biseenda ángel sti' beda uluí' ca xpinni xi ma zeda dxiña dxi gaca'. _'7Qué zaxhinni raqué, ne ma qué zaquiiñe cani nuu raqué linterna nin xpiaani gubidxa purti Señor Dios nga gaca biaani stícabe. Ne qué ziuu dxi guiaana dxí de guni mandar cabe. Ma cadxiña dxi gueeda Cristu >&wZuuya dxichi pe ca laabe ne zacá lá be lucuá ca'. %Qué ziuu gasti ni nadxaba raqué sínuque trono sti Dios ne sti Dendxu huiini chu' raqué ne zusisaca ca xpinni be laabe. 6$eDidi ni galahui calle ro' sti guidxi que, ne iropa uriá ni zuhuaa yaga rudii enda nabani. Ricá cuananaxhi lu ni irá beeu, ne riquiiñe bandaga stini para usianda binni. J# Oraque biluí' ángel que naa ti guiigu nayá guie'. Ne ndaani ni riree nisa ni rudii enda nabani, ne naya'ni dxindxi ni casi vidriu. Candani ni ra nuu trono sti Dios ne sti Dendxu huiini que. 8"iPeru qué ziuu dxi chu' xiixa ni nabiidi raqué, nin ni qué iquiiñe', nin ni rusiguii, sínuque ziuu cani cá si lá lu libru de enda nabani ni napa Dendxu huiini que.S!Ziné cabe enda nandxó' ne enda risaca sti irá xixé guidxi ra nuu ni. B Qué zieegu puerta stini ridxí ne qué zaxhinni raqué. #Irá xixé binni ni ma bilá zazá lu biaani stini, ne irá xixé rey ni bini mandar ndaani guidxilayú zedané enda risaca sti ra nuu ni. {oRuzaani enda nandxó' sti Dios ni, ngue runi cadi caquiiñe ni gubidxa nin beeu. Ne Dendxu que nga biaani stini. Qué ñuuya nin ti yu'du ndaani guidxi que, purti Señor Dios ni nandxó', laa ne Dendxu huiini que, naca yu'du stini. 'Idubi doce puerta stini naca de perla, cada puerta naca de ti perla si, ne de oro cha'hui calle ro' stini, dede rihuinni biaani casi vidriu. ,Qraigaayu ónice, lu xhoopa que cornalina, lu gadxe que crisólito, lu xhono berilo, lu ga' topacio, lu chii crisoprasa, lu once jacinto, ne lu doce que amatista. #?Zuchaahui ca guie ni zuba ni lú de irá clase guie risaca. Primé que zuchaahui ne guie lá jaspe, rairopa zafiro, raguionna ágata, raidapa esmeralda, a;Naca lindaa que de guie jaspe, ne guidxi que de oro cha'hui casi vidriu ni nayá. ucOraque uluu bia' be lindaa stini. Napa ni sesenta y cuatro metru. Biquiiñe be metru casi riquiiñe binni. .UBia'ca ziuula guidxi que bia' queca de xilaga. Uluu bia' ángel que ni. Napa ni chupa mil chupa gayuaa kilómetru de ziuula', ne de nasoo, ne bia' queca de xilaga. zmNaaze ángel ni caní' né naa que ti vara de oro para cu' bia' né guidxi que ne puerta' ne lindaa stini. eCZuba ni lu doce guie, ne cada guie cá lá ca apóstol sti Dendxu huiini que, bia'si doce. oW Napa ni chonna puerta neza rindani gubidxa, chonna guia', chonna neza riaazi gubidxa, chonna guete'. 6e Napa ni ti lindaa naro'ba ne nasoo, ne napa lindaa que doce puerta'. Zuhuaa ti ángel cada ra puerta', ne cá lá doce tribu ni za de Israel lu ca puerta', tobi cada tobi. (I dede ria'qui biaani guidxi que de enda nandxó' sti Dios. Zeda aca xpiaani ni casi ti guie ni nabé risaca. Ruluí' ni jaspe, rihuinni biaani ni casi vidriu. 5c Lu ni culuí' Espíritu Santu naa que, yené ángel que naa lu ti dani ro' ne nasoo, ne biluí' naa Jerusalén guidxi ro' sti Dios zeda yete de ibá' de ra nuu Dios, - Nuu gadxe ángel naaze gadxe copa ra dxá últimu xcadxe plaga. Beeda tobi na rabi naa: ―Gudá' ulué lii novia, xheela Dendxú huiini'. !Peru cani namuxe', cani qué runi cre, cani qué iquiiñe', cani ruuti binni, cani riuu né ni cadi xheela', cani runi brujería, cani ruzuxibi xa ñee bidó', ne cani rusiguii, ira xixé ca zalá ca lu gui ne azufre. Nga nga rairopa enda guti. Jerusalén cubi b=Tu qué cui sa atrá la? zacaa irá nga. Naa zaca Dios stica' ne laaca zaca ca xiiñe'. B }Bigueta rabi be naa: ―Ma uca irá ni nexhe aca'. Naa bizuluá', naa unduuxe', casi ca letra A ne Z. Ni cayati nisa la? gueeda ra nuaa', zusiga'de laa nisa ni rudii enda nabani.  -Oraque na ni zuba lu trono que: “Biiya', cayune irá xixé cosa nacubi.” Ne laca na: ―Dxandí irá diidxa ri', zanda guni cre lu ni. ! ;Zuchaa be nisa riete lú ca', ne ma qué ziuu ru enda guti nin enda ruuna nin enda racaná ladxidó' nin yuuba', purti ma udi'di irá ni uyuu chiqué. / WBina dia'ga ucuá ti ridxi reciu de ibá', na: ―Biiya', ma nabeza Dios lade binni. Laape be zabeza né be laaca'. Zaca ca xpinni be, ne laabe zaca be Dios stica'. Biiya dxi'che Jerusalén cubi, guidxi ro' sti Dios, zeda yete de ibá' de ra nuu Dios. Zuchaahui casi ti gunaa ora chi chaganá'.  +Udi'di si nga biiya ti ibá' cubi ne ti guidxilayú cubi, purti ma binitilú ibá' ni uyuu chiqué ne guidxilayú laaca, ne ma gasti nisadó'. J Raqueca ulá cani cadi cá lá lu libru de enda nabani que.QOraque ulá enda guti ne jlugar lu gui que. Nga nga rairopa enda guti. :m Biree ca gue'tu ni nuu ndaani nisadó' ne biree irá gue'tu ni nuu ra riaana cani cabeza cuidxi Dios cuenta laa. Ne bidxiiba Dios donda ique irá cabe, cada tobi ne ni bi'ni'. W' Biiya zuhuaa cani ma guti nezalú Dios, cani risaca ne cani qué risaca. Ne bixele caadxi libru, ne laca bixele libru de enda nabani. Ne guridxi be cuenta cani ma guti, casi cá lu libru que ni bi'ni ca'. 9 De raqué biiya ti trono ro' naquichi bé, ne biiya zuba Dios lú ni. Bixele guidxilayú ne ibá' de ra nuu be, ne ma gasti lugar ra ñaana ca'. W' Ne ulá dxa binidxaba bisiguii laacabe que lu gui ne azufre ra ma nuu dxa mani ngola que ne ni byuí' stiidxa'. Qué ziuu dxi iree ca raqué, ne zacaná ca ridxí ne huaxhinni. Ra cuidxi Dios cuenta binni 1[ Ne biiya zeda gui'ba cabe bia' xilaga guidxilayú, uluu cabe le' ra nuu ca xpinni Dios ne dxa guidxi nadxii Dios que. Peru biseenda Dios gui de ibá' binidé laacabe. +OZacá zusiguii binni idubi naca guidxilayú. Zusiguii Gog ne Magog ne zuni laacabe tobi si para ucaa lú né cabe laa. Nabé stale cabe, casi yuxi sti nisadó'. KTidi si ti mil iza que zundaa cabe binidxaba de ra yeguyoo. d~ADichoso cani ibani primé que. Ma bia ladxidó' ca'. Ma qué zanda guniná rairopa enda guti laacabe, sínuque zaca cabe sacerdote para guni cabe xhiiña Dios ne xhiiña Cristu, ne zuni mandar né cabe laa ti mil iza. y}kNga nga primé ra bibani gue'tu'. Peru ca xcaadxi gue'tu la? que nibani di ca' dede ora ma udi'di mil iza que. ~~~X}}D|| {Pzyyx>wwvvupttrsrqq^ponn=mmllkkojjj?ii@hhah$gvgef@ee ccb}aa9`` _c^^]].\\,[.ZZ3YAXXDW.VV0UGTT(S|RRHQQBPO NgMMALaKKJIHHG-FtFEECCCEBBAA @m?>>X==!<<;:99V8S77*665`43y211)00>//-.C-b,,U+*N)((Z'&&%%$Q#""2!2 k& }_ e':6j C K  x  E%; vZ% C Ne laca pur nga ca naquiiñe quixe tu impuestu, purti laca ni na Dios gaca' nga cayuni cani runi mandar, ne cayuuya ca guiaxa ni. Modo ibani xpinni Cristu   Nga runi naquiiñe uzuuba tu stiidxa cabe, cadi purti si ridxibi tu guiaba ná tu, sínuque laca purti nanna tu jneza ni. b = Purti xhiiña Dios cayuni ca justicia para bien stiu'. Peru pa uchee lu la? óraque huaxa zadxibi lu', purti napa cabe derechu usaba ná cabe lii, ne cayuni cabe ni na Dios gaca', usaba ná cabe cani dxandí cuchee. * M Purti cadi nuu ca justicia para uchibi ca ni guni jneza, sínuque ni uchee. Ne pa racala'dxu cadi idxibi lu justicia la? bi'ni jneza, ne ziaanu bien ne laaca'.  Nga runi, tutiica ucaa lú cani runi mandar la? cucaa lú ni gudixhe Dios, ne zagui'ba donda ique cani guni zaqué ne ziaba ná ca'. < s Naquiiñe uzuuba irá binni stiidxa cani runi mandar ndaani xquidxi, purti iruti ñuni mandar pa ñaca cadi zeeda ni de Dios, ne Dios nga gudixhe cani nuu para guni mandar laanu. oW Cadi udiiu lugar cuaqui dxí ni nadxaba lii, sínuque gudixhe dxí ni nadxaba pur ni nacha'hui'.)K Laatu sicarí laguni:
pa candaana tobi ni nanala'dxi lii, bidii ni go,
ne pa cayati nisa bidii nisa gue',
purti ra gu'nu zacá zusituí lu lú be. @y Hermanu ni nadxiee ca', cadi uquixe tu ni guni cabe laatu, sínuque lausaana ni lu ná Dios, purti cá ni lu Xqui'chi be ra na be:Xcuenta nuu ni, ne naa uquixe ni laacabe. ve Laguni bia' ganda para cadi chu' dinde né tu iruti'. Zaa guni cabe ni laacabe peru cadi né rusi ca laatu. y Neca uchee né cabe laatu, cadi uquixe tu ni laacabe. Laguni ni jneza si, ti qué gapa binni xi pur iní' laatu. ) Lachuu tobi si casi zeeda tu. Cadi gaca tu nayá', sínuque laidxaaga tutiica, neca huaxié' risaca. Cadi guni tu laatu ni nuu xpiaani'. G Laguieche né cani cayeche', laguuna né cani cayuuna'. ~u Lainí' né Dios pur cani riguu dí laatu, lainaba lu Dios cu' ndaaya laaca' ne cadi inaba tu mal para laaca'. e~C Ora caquiiñe ca hermanu xiixa, lagacané laaca'. Lauchagalú cani zeeda de sti ladu. !}; Laguieche né ni cabeza tu udii Dios laatu. Cadi ixhacala'dxi tu neca gueeda xiixa enda naná luguiá tu, ne cadi usaana tu de iní' né tu Dios. e|C Cadi ichaaba tu ne cadi aca tu nayanda, sínuque laguni xhiiña Señor ne stale gana. V{% Laganaxhii saa casi enda bi'chi', cada tobi usisaca stobi ne cadi laca laa. jzM Laganaxhii saa de idubi ladxidó' to. Laucaa ná ni nadxaba', ne lachinanda ni nacha'hui'. tya Ne ni napa gracia usieche binni la? ngue nga guni. Ni rudii la? naquiiñe udii ni de idubi ladxidó'. Ni napa cargu la? naquiiñe guni ni sin ichaaba', ne ni rudii ná cani caquiiñe la? guni ni ne enda nayeche'. Modo ganaxhii saa nu x O ni napa gracia para acané binni la? nga nga guni. Zaqueca ni napa gracia para usiidi la? naquiiñe ucaa ique usiidi'. w1 Peru adxé adxé gracia bidii Dios cada tobi, ne bidii si ni laanu. Nga runi ni napa gracia para güi stiidxa Dios la? guni ni bia' fe sti'. xvi zaqueca laanu, neca stale nu peru ma naca né nu Cristu tobi si, ne laca ma naca né nu irá hermanu tobi si. Nu Casi ti cuerpu napa stale ndaa, peru adxé adxé ni runi cada ndaa, ty Pur enda nacha'hui sti Dios biseenda naa gune dxiiña sti'. Nga runi chi ulidxe cada tobi de laatu, cadi udxiiba tu laatu jma que bia' naca tu, sínuque cada tobi guiaana conforme bia' ma naca si que nga laani, bia' fe bidii Dios cada tobi. isK Ne ma cadi chi nanda tu ni na binni guidxilayú, sínuque laudii lugar uchaa Dios laatu ne cuee irá ni ucuá ique tu chiqué. Zacá zanna tu xii nga racala'dxi Dios guni tu, ni nacha'hui ne ni chu'la'dxi' ne ni jneza pe'. Lr  Nga runi hermanu ca', pur ma bilasela'dxi Dios laatu, rinaba udii tu xpida tu laa, casi ti ofrenda ni nabani ne nayá, ne ni chu'la'dxi icaa. Zacá ti zanda usisaca tu laa de idubi ladxidó' to. q  $Purti irá xixé zeeda de laabe, ne pur laabe nuu irá ni, ne para laabe. Ne qué ziuu dxi guiaana dxí de isaca be. Amén.hpI #Zanda xa udí' nu laabe xiixa
ne óraque ru cueza nu quixe be laanu pur ni bidí' nu que. ro] "Casi cá lu Xqui'chi be, ra na:Tu laa zanda ganna xi chi guni Señor,
o tu bisiene laabe. 7ng !Nabé riene Dios, iruti ru nuu xpiaani bia' nuu xpiaani be, ne iruti ru riene bia' riene be. Qué zanda di ganna nu xi na xquenda biaani be nin guiene nu xi cayuni be. ]m3 Purti laa pe bisaana irá xixé binni lu ná enda ruchee ti ilasela'dxi irá cabe. al; Ne zaqueca yanna cuchee cabe ti laca ilasela'dxi Dios laacabe cásica bi'ni né laatu. xki Laatu laca qué nuzuuba tu stiidxa be chiqué, peru yanna ma calasela'dxi be laatu purti ma bichee ca judíu. ljQ Purti qué zuchaa Dios ni ma uní'. Pa ma uluu ndaaya ne ma guridxi la? qué ziuu dxi udxigueta'. +iO Ra qué nicaa ca judíu evangeliu, bixele Dios de laaca para guyuu né laatu tobi si. Peru nadxii ru laacabe pur ca bixhoze gola cabe ni ulí dede chiqué. Hh  Zacá nga bidiee stiidxa laacabe
zuxhaya ca xpecadu cabe. 8gi Ne sicarí nga ilá idubi guidxi Israel, casi cá lu Xqui'chi Dios, ra na:De ndaani guidxi Sion zeeda tobi ni ulá,
zeda ndee ni nadxaba lade cani za de Jacob. f Hermanu ca', chi güe nia laatu xiixa ni deru cusihuinni Dios, ne racaladxe guiene chaahui tu ni, para cadi udxiiba tu laca laatu. Dxandí ma biguidxi ladxidó' caadxi de ca binni Israel laga si ilá ca binni ni cadi judíu, bia' maca nexhe ilá. oeW Pa biruugu tu de lu yaga olivo gui'xhi ra undani pe tu, ne beda chuu tu lu yaga olivo cha'hui ra qué nindani tu la? lágaxa cani undani pe lú ni, jma rusi qué igana ibigueta ca lu yaga sti pe ca'. Rilasela'dxi Dios irá binni ndU Ne ca judíu laca ziuu ca pa na ca guni cre ca', purti nandxó' Dios ne zanda cu' laacabe sti tiru. @cy Laguuya pabiá' nacha'hui Dios, peru laca naduxhu'. Purti naduxhu né be cani bichee, peru nacha'hui be para laatu pa qué ixele tu de enda nacha'hui stibe. Pacaa la? laca zagá tu. Wb' Purti pa qué ñá Dios ca rama sti pe yaga que la? nin ca laatu qué ziá'. (aI Dxandí bigá cabe purti qué ñuni cre cabe, ne laatu ma uluu Dios laatu purti bini cre tu Cristu. Nga runi cadi gaca tu nayá', sínuque laguuya gá laatu. L` Zándáca na tu: “Peru bigá ca rama que para uyú' du.” =_s Peru cadi gaca tu nayá né ca rama ni bigá que. Purti ante uchá tu enda naró' stitu la? naquiiñe guietenala'dxi tu cadi laatu naaze tu xcu que, sínuque xcu que naaze laatu. V^% Peru gabi nu bidxiña dxi bigá caadxi rama sti ti yaga olivo cha'hui', ne ra biree ca rama sti pe ni que, uluu cabe rama sti ti yaga olivo gui'xhi'. Ca rama bigá que zeda gaca casi ca judíu, ne ca rama olivo gui'xhi que nga laatu, cani cadi judíu. Ma nuu tu lu yaga olivo que, ne cacaa tu de irá ni zeeda de xcu yaga que. ]9 Pa gucuaa Dios cani uzá niru la? zaqueca zacaa cani nanda atrá. Zanda quixhe nu ti yaga casi ejemplu. Pa nazaaca xcu yaga la? laca nazaaca ca rama. E\ Purti ra bicaa ná Dios ca judíu, uyuu né idubi guidxilayú tobi si, ne pa zacá ni la? xi gaca xa dxi uxhale ná be para ca judíu sti tiru ya'. Zeda gaca ni casi ra ibani ni ma guti. Y[+ ti racaladxe gache lú ca binni xquidxe', tílasi zacá ilá caadxi de laaca'. yZk Canié nia laatu cani cadi judíu ca', purti naa nga apóstol sti cani cadi judíu, ne rusisaca xhiiña', CY Ne pa gucané enda ruchee sti ca judíu irá binni guidxilayú, ne gucané ra biaba cabe para biasa cani cadi judíu la? lágaxa ora ibigueta pe cabe jlugar cabe sti tiru. Jma rusi xa. |Xq Nga ni uní' rey David chiqué, peru naa rabe sicarí': Ñee birenda ñee ca judíu para biaba ca ca la? Co', sínuque ndi nga laani: ra qué nuzuuba cabe diidxa la? gunda bilá cani cadi judíu, ti gache lú cabe ora gu'ya cabe laaca'. W Ne icheepa lú cabe para qué gu'ya cabe,
ne iguude deche cabe para ma qué ganda indisa ique cabe. Ca judíu ne cani cadi judíu ?Vw Ne laca uní' Dios de ruaa rey David, na:Gaca ca saa stícabe trampa para usaba laacabe.Ne gaca cani casi xiixa irenda ñee cabe,
ne pur laacani guiaba ná cabe. DU Casi na lu Xqui'chi Dios:Bisicahui Dios xquenda biaani ca',
ne bi'ni lú ca para ma qué niná ca',
ne diaga ca para ma qué ñuna diaga ca',
ne zaqué nuu ca de yanna. /TW Xi riaana xa ni ya'. Cadi idubi guidxi Israel gucuaa ni biyubi, peru cani ulí Dios la? ca ngue huaxa ucuaa ca', ne ca xcaadxi que jma rusi biguidxi ladxidó'. #S? Ulí be laaca purti guca be nacha'hui ne laaca', ne cadi pur ni bi'ni ca'. Pa ñaca nibí be laaca pur ni bi'ni ca la? ma cadi enda rilasela'dxi di nga. pRY Nga ni guca chiqué, peru yanna ri laca riaana ru caadxi judíu ni ulí Dios pur enda nacha'hui sti'. OQ Nga ni uní' profeta Elías, peru xi gudxi Dios laabe óraque. Na Dios:Neca ma bi'ni cabe irá nga,
peru ma ulee chua gadxe mil hombre para naa,
cani ca'ru uzuxibi xañee bidó' Baal. P3 “Señor, ma biiti cabe ca profeta stiu' ne ma binidé cabe ca altar stiu'. Yanna ma naa sia' biaana', ne laca racala'dxi cabe guuti cabe naa.” DO Ne nanna cadi cusaana Dios xpinni, cani maca ulí dede chiqué. Ñee qué ganna tu xi na lu Xqui'chi Dios ra ruzeete ni Elías la? Cá ra uluu Elías xqueja ca binni Israel lu Dios, na: N ; Lagabi naa, ñee ma bisaana Dios ca judíu, ca xpinni pe la? Qué ziuu dxi. Naa laca judíu naa, binni Israel. Zaya de Abraham, de xfamilia Benjamín. M Peru ora ruzeete be binni Israel, na be: “Idubi dxi bixhale naya para ti guidxi ni qué nuzuuba stiidxa', ne ni bicaa lú naa.”6Le Ne laca cá lu Xqui'chi Dios ra bisiá chaahui Isaías stiidxa Dios:Cani qué nuyubi naa bidxela ca naa,
ne cani qué ninaba diidxa naa,
uyaa ra nuu ca'. -KS Casi cayabe laatu ca: Ñee cadi ma biene ca binni Israel ni la? Purti laca cá lu Xqui'chi Dios ra bizeete Moisés ni uní' Dios:Naa zune pur gache lú tu ora gu'ya tu ni chi gune para ca xcaadxi binni ni ca'ru gaca ti guidxi.Zune pur idxiichi tu pur ti guidxi ni qué lica riene. RJ Peru naa rabe': Ñee cadi ma bina diaga cabe ni la? Ma pue. Purti sicarí cá lu Xqui'chi Dios:Ma yendá stidxi cabe irá guidxi,
ne ma bireeche stiidxa cabe dede ra bidubi guidxilayú. rI] Peru riale fe ra guna diaga cabe stiidxa Cristu, ne zuna diaga cabe ni ora chu' tu güi né ni laacabe. H! Peru neca guna diaga cabe ni, cadi irá cabe zacaa cabe ni. Casi na profeta Isaías: “Señor Dios, iruti ñuni cre ni byuí du.” ]G3 Ne qué zanda chu' tu güi né ni laacabe pa iruti useenda laa. Casi cá ni lu Xqui'chi Dios: “Dunabé sicarú ni cayuni ni canayuí' de evangeliu ni rusieche binni. Purti diidxa galán nga canayuí' cabe.” fFE Peru qué zanda inaba ca ulá be laaca pa ca'ru guni cre ca laabe. Ne qué zanda guni cre cabe tobi ni qué huayuu dxi guna diaga cabe stiidxa'. Ne qué zanda guna diaga cabe ni pa qué chu' tu güi né ni laacabe. XE) Purti zacá cá lu Xqui'chi be: “Tutiica inaba lu Señor ilá la? zalá.” 2D] Ti Dios si nuu para irá xixé, ne nezalú be bia'ca risaca ca judíu, bia' queca risaca cani cadi judíu. Nga runi de lu irá ni napa be zudii be tutiisi inaba laabe. hCI Sicarí na lu Xqui'chi Dios: “Zuni be irá ni uní' be para tutiica guni cre laabe.” }Bs Purti ndaani ladxidó' cabe runi cre cabe para ixá stonda cabe, ne ra iní' cabe ni nezalú binni la? zalá cabe. A- Purti pa iní' lu Jesús nga xpixuaana irá xixé, ne guni cre lu de idubi ladxidó' lo dxandí undisa Dios laabe de lade gue'tu la? zalá lu'. U@# Ne zándaca na lu': “Paraa idxela modo ila'ya pue.” Zadxe'lu ni pa guni cre lu ca diidxa ni canayuí du ri', ne gaxha do' rigaa ca diidxa ca laatu. Nuu ca cani ndaani ruaa tu ne ndaani ladxidó' to. U?# Ne zaqueca cadi ma caní' ique lu': “Zanda xa guiete binni xaguete para chi yubi ixá stonda.” Pa ñete lu xaguete la? nga casi ñaca cuyubi lu indisa lu Cristu de lade gue'tu'. Cadi xa ma biasa be. P> Iruti zanda guni irá ni na ley sin uchee, peru zalá ra guni cre Cristu. Nga runi ma cadi naquiiñe iníu' ndaani ladxidó' lo': “Zanda xa quiba binni ibá' para chi yubi modo ilá.” Purti pa nigui'ba lu ibá' la? nga casi ñaca cuyubi lu indete lu Cristu de raqué. Cadi xa ma biete be ti tiru, beda ulá be laanu. = Sicarí bicaa Moisés, na: “Cani cuyubi ilá pur guni ni na ley la? napa xidé guni irá xixé ni na ni, pacaa qué zalá.” 0<Y Dede beeda Cristu ma qué riquiiñe ley, purti cadi ra guni cabe ni na ley nga ixá stonda cabe, sínuque ra guni cre cabe laabe. Tutiica inaba lu Señor ilá, zalá %;C Purti qué riene cabe ximodo na Dios uxhá stonda binni, lágala ruyubi cabe ixá stonda cabe modo na cabe, ne zacá ma qué na cabe guni Dios ni modo na. j:M Ruuya dxandí rucaa ique cabe guni cabe ni na Dios, peru cuchee cabe modo na cabe guni cabe ni. c9 A Hermanu ca', ni nusieche ladxiduá' nga nilá ca binni Israel, ne rinaba lu Dios gaca ni. ?8w !Sicarí cá lu Xqui'chi Dios:Ndaani guidxi Sion caguixhe tobi ni gaca casi ti guie ni irenda ñee cabe.Peru ni guni cre laabe la?
qué ziuu dxi gueeda malaya laa.7w Xiñee. Purti qué nuyubi cabe nuxhá Dios stonda cabe ra ñuni cre cabe laa, sínuque biyubi cabe nixá stonda cabe pur ni cayuni cabe. Nga runi beda gaca Cristu casi ti guie ni birenda ñee cabe para biaba cabe, purti qué ñuni cre cabe laa. 6 Peru ca judíu, ca binni Israel, yenanda ca ley ti cadi quiba donda ique ca nezalú Dios, peru qué ñanda ñuni ca ni na ley que. V5% Yanna ya', xi gabi nu. Ndi nga laani: cani cadi judíu, cani qué nuyubi ñaca nacha'hui chiqué, yanna ma guca ca nacha'hui', o zanda gabi nu ma bixá stonda ca nezalú Dios, purti ma bini cre ca'. T4! Ne laca na Isaías chiqué:Pa Dios ni runi mandar irá xixé qué nulá caadxi de laanu la?
ma ninitilú nu casi binitilú ca binni Sodoma ne Gomorra. Ra biaba ca judíu biasa cani cadi judíu d3A Purti zusaba ná Dios xquidxi cabe casi uní', ne zuni ni nagueenda ne qué ziá laacabe. *2M Peru ra bizeete profeta Isaías ca binni Israel la? sicarí na:Neca idale ca xiiñi Israel casi yuxi sti nisadó',
peru caadxi si de laaca zalá. p1Y Ne ra gudxi Dios laaca chiqué cadi xpinni laaca',
raqueca nga iree lá ca xiiñi Dios ni nabani. ,0Q Sicarí cá lu Xqui'chi Dios ni bicaa profeta Oseas:Ca binni ni cadi xpinne zaca ca xpinne',
ne cani qué ñanaxhiee ga'ya', laca zanaxhiee laaca'. / Ne zanda gabi nu nga nga laanu, purti ne laanu ulí be, ne cadi de lade ca judíu si, sínuque ne lade cani cadi judíu. . Ne bicueeza be ni para ihuinni pabiá' nga naro'ba enda nacha'hui stibe para cani ilasela'dxi be, cani maca gudixhe be usisaca be. p-Y Nga runi, xi gabi nu de Dios ya'. Purti laa gucala'dxi nusaba ná cani cuchiichi laa, cani ma nuu para initilú, ne gucala'dxi ñanna ca xii nga enda nandxó' sti'. Peru ni bi'ni be la? bicueeza be enda ridxiichi que xadxí. , Lácaxa qué gapa ni ruzá' guisu derechu guzá' ti guisu sicarú, ne óraque de yu queca guzá' stobi ni iquiiñe si para ludé. ++ Peru hombre, tu naca lu para qué guiaanu conforme ne ni runi Dios. Niní' xa ti guisu ñabi ni bizá' laa: “Xiñee bizóu' naa sicarí'.” *y Zándaca ga'bu naa: “Xiñee rudxiiba ru Dios donda luguiá binni ya'. Zanda xa uchaa cabe ni ma uní' Dios.” })s Zacá ridu'ya nu rilasela'dxi be cani racala'dxi be ne ruquidxi be ladxidó' cani racala'dxi be iguidxi ladxidó'. F( Purti cá lu Xqui'chi be ra uní' né be Faraón, na be rabi be laa: “Bine lii rey para gu'ya binni enda nandxó' stinne luguiá lu', ne para gunibiá' idubi naca guidxilayú tu naa.” j'M Ne zacá cadi zeeda ni pur ni racala'dxi binni, nin pur ni runi, sínuque purti riá be laaca'. d&A Purti gudxi be Moisés: “Zalaseladxe tu gacaladxe', ne zia'ya tu gacaladxe guia'ya'.” H%  Xi gabi nu ya'. Ñee cadi jneza runi Dios la? Jneza pue. $ Ne biree ni modo pe uní' be, purti naquiiñe gaca ni ma gudixhe be gaca'. Laabe nga ribí be tu gacala'dxi be ne cadi pur ni ma bi'ni ca'. Dxi uní' be ni, ca'ru gale ca xiiñi Rebeca, ne ca'ru guni ca ni jneza nin ni cadi jneza, peru rabi be Rebeca: “Xiiñu ni jma huaniisi zuni ni na ni jma nahuiini'.” Ne laca cá ni lu Xqui'chi Dios: “Gunaxhiee Jacob ne guca nanaladxe Esaú.” # k"O Ne cadi nga si, laca uní' né be Rebeca, dxi ma naca xiiñi xiiñi Isaac, bixhoze gola nu. l!Q Purti sicarí gudxi be Abraham chiqué: “Stubiza dxi ri' zabigueta' ne zapa Sara ti xiiñi'.” 5 c Ndi nga ni na ni: cadi dxandí xiiñi Dios irá ni gale lade ca xiiñi Abraham, sínuque cani bidii stiidxa si Dios gale, ca ngue nga riguu Dios cuenta casi xiiñi'. eC Ne zaqueca cadi purti si beeda cabe de lade ca xiiñi Abraham, xiiñi Abraham irá cabe nezalú Dios. Cadi zacá di nga laani, purti casi na Dios rabi Abraham chiqué: “De Isaac si nga gueeda cani dxandí xiiñu'.” `9 Peru ca judíu, neca bidii Dios laacabe irá nga, ma cadi nuu né cabe Dios tobi si. Peru cadi pur nga zácaxa nu qué ñaca ni uní' Dios gaca'. Purti cadi irá cani gule de Israel dxandí naca binni Israel. H  Laacabe nga xiiñi ca primé bixhoze gola nu, ne de lade cabe nga beeda Cristu dxi beda gaca binni guidxilayú. Laa nga Dios de lade irá xixé, ne laa nga qué ziaana dxí de isaca. Amén. !; Za cabe de Israel, ne ulí pe Dios laacabe gaca cabe xiiñi'. Bihuinni pe Dios lade cabe casi ti za ni ruzaani', ne bidii stiidxa laacabe, ne bidii ley Moisés para udii ni laacabe. Laca bisiidi laacabe ximodo guni cabe cultu para laa, ne gudxi laacabe xi chi guni para laacabe. 9 Tantu cá ique ca judíu, ca binni xquidxe', ñacaladxe pia' niree de Cristu ne niniteluá', tílasi zacá ma ñuu cabe laacabe, purti biche laacabe. A} Nuaa triste ne qué ganda iree yuuba ndaani ladxiduá'.   Nuu né Cristu naa, ne nga runi nanna canié ni dxandí'. Nanna dxi'che cadi cusiguiee dia', ne nga ca rabi Espíritu Santu naa. \1'nin ni nuu ibá', nin ni nuu xaguete', nin gasti ru de irá ni bizá' Dios qué zanda uxhele laanu de Dios ni nadxii laanu, purti bisihuinni be pabiá' nadxii be laanu pur ni bi'ni Jesucristu Señor stinu.6e&Nanna dxi'che gasti zanda uxhele laanu de Dios ni nadxii laanu: nin enda guti, nin enda nabani, nin ángel, nin binidxaba', nin ni ridu'ya nu yanna ri', nin ni gueeda ru', iK%Peru neca gueeda irá nga luguiá nu, qué zanda di usaba ni laanu, purti nadxii Cristu laanu. 9$Casi cá ni lu Xqui'chi Dios ra na:Purti ma bini cre du lii,
canayuuti cabe laadu idubi dxi.Napa cabe laadu casi dendxu ni ma chi gati. zm#Iruti zanda cuee laanu de Cristu ni nadxii laanu. Ñee zaxele nu de laabe pur xiixa naná ni gueeda luguiá nu la? o purti cadidi nu xiixa ni nagana, o purti cayaadxa ni idó' no, o ti gasti ni gacu nu la? Ñee zaré' nu de laabe purti naxoo nuu nu la? o purti canananda cabe guuti cabe laanu la? Co'. Nanna dxi'che gasti zanda uxhele laanu de Cristu ni nadxii laanu. 5c"O tu zanda udxiiba donda ique cabe. Cristu la? co', purti laa pe guti pur laanu, ne cadi nga si sínuque laca bibani de lade gue'tu ne ma nuu cue' Dios, caní' pur laanu. \1!Tu ru zanda cu' xqueja cani ma ulí Dios ya'. Dios pe uní' ma bixá stonda cabe. #? Laabe nin qué ña be Xiiñi be sínuque bidii be laa guti pur irá nu. Yanna, ñee na tu qué zuni be pur icaa né nu Xiiñi be irá ni udii be laa la? gGXi zanda gabi nu de irá nga ya'. Pa nuu Dios pur laanu la? iruti zanda ucaa lú laanu. FNe cani maca ulee chu be dede chiqué laca uní' né be laaca'. Ne cadi nga si, laca ruxhá be stonda ca', ne ora ma bixá stonda ca rusisaca be laaca'. Gasti zanda uxhele laanu de Cristu (IDede chiqué maca gucabiá' be cani guni cre laabe, ne ca ngue nga ulee chu be para chi ndee Cristu Xiiñi be, ne zaqué Cristu nga lugola lade irá bi'chi'. { oNanna dxichi nu riguixhe chaahui Dios irá cosa jneza para cani nadxii laa, cani uní' né para guni ni na.  3Purti nanna Dios xi nuu ndaani ladxidó' irá binni, ne riene xi na Espíritu, purti modo pe na be, modo que pe rinaba Espíritu pur ca xpinni be. e CNe laca racané Espíritu Santu laanu iní né nu Dios, purti laanu qué ganna di nu guni nu ni jneza, peru ora qué ganda idxela nu xi iní nu la? ricaala'dxi si nu, ne Espíritu que riní' pur laanu ra nuu Dios. Z -Peru pa cá lú nu ni ca'ru idu'ya nu la? qué zaxhacala'dxi nu de cueza nu ni.  3Laanu bilá nu purti ucuá lú nu ni ca'ru ihuinni. Pa cayuuya binni ni cabeza la? cadi dxandí cabeza ru ni. Ribeza xa cabe ni maca cayuuya cabe. Ne cadi laasi ni, sínuque laca ne laanu nuu né nu ti yuuba ro', neca ma ucuaa nu caadxi de ni chi udii Dios laanu, purti ma napa nu Espíritu sti'. Peru cabeza ru nu dxi icaa be laanu casi xiiñi be, ne dxi que nga ilaa ca cuerpu stinu lu ná enda nayuudxu que. yPeru laga cabeza ni idxiña dxi ca la? nuu né ni ti yuuba ro', casi ti gunaa ora chi xhana, ruuna dede ricaala'dxi'. veilaa né ni ca xiiñi be lu ná enda nayuudxu', ti ibigueta aca ni galán, ne ma iquiiñe pe ni para laabe. nUPurti dxi bizá' be guidxilayú bizá' be ni galán, peru dxi ma biuu enda ruchee ndaani ni, beda gaca yuudxu ni, ne cadi laani biyubi ni gaca ni zacá sínuque laabe gudixhe be gaca ni, runi enda ruchee que. Peru cabeza ni dxi fEZaqueca de irá ni bizá' Dios, laca cabeza si idxiña dxi uluí' be uná nga ca xiiñi be. Ndaani guidxilayú ri racaná nu, peru naa qué rizaaladxe irá nga, purti nanna zadxiña dxi udii Dios laanu ni nabé galán. zmNe pa xiiñi be laanu la? laca zacaa nu de lú ni udii be ca xiiñi be. Ne pa chu' né nu Cristu tobi si lu enda naná sti', laca zasaca né nu laa ne zacaa né nu laa de lu ni udii Dios laa. Riguixhe chaahui Dios irá para cani nadxii laa PNe zaqué rusiene Espíritu stibe espíritu stinu ma xiiñi be laanu. +OCadi zácaxa tu ma bi'ni be laatu esclavu para idxibi ru tu laabe, sínuque ma bi'ni be laatu xiiñi be. Ne rabi Espíritu stibe laanu gabi nu laabe Bixhoze nu. QIrá cani runi ni na Espíritu sti Dios, ca ngue nga xiiñi Dios. ~) Purti pa ibani tu modo na ique tu zati tu. Peru pa uyubi tu acané Espíritu Santu laatu para ma cadi ibani tu modo na ique tu la? zabani tu. o}W Ngue runi hermanu ca', nuu ni naquiiñe guni nu, peru qué gapa nu xidé guni nu ni na ique nu. O| Dios nga bisibani Cristu de lade gue'tu', ne pa nuu né Espíritu stibe laatu la? laca zusibani be xcuerpu tu ni gati', casi bisibani be Cristu. Ne zuni né be ni Espíritu stibe ni nuu né laatu. "{= Peru pa nuu né Cristu laatu la? neca casi ñaca ma guti xcuerpu tu runi pecadu, peru rudii Espíritu Santu enda nabani laatu purti ma bixá stonda tu. [z/ Peru laatu ma cadi nabani tu casi na ique tu, sínuque casi na Espíritu, pa huandí nuu né Espíritu sti Dios laatu. Ne pa nuu tobi ni qué gapa Espíritu sti Cristu la? cadi dxandí xpinni Cristu laa. NyNga runi, ni nabani casi na ique la? qué zanda ibani casi na Dios. !x;Raca ni zacá purti ni rucaa ique guni ni chu'la'dxi si la? nanala'dxi Dios. Qué runi ni na ley sti Dios, ne neca pe niná ñuni ni, qué ñanda di'. w/Cani ruyubi ni chu'la'dxi si la? rati, peru cani ruyubi guni ni chu'la'dxi Espíritu Santu la? ricaa ca enda nabani ne ra'ta dxí ladxidó' ca'. vPurti cani nabani casi na ique la? ruyubi guni ni riula'dxi si, peru cani nabani casi na Espíritu la? ruyubi guni ni na Espíritu. u5Bi'ni Dios irá nga ti yanna ma guni nu jneza casi rucaa ley binni guni. Laanu ma cadi nabani nu modo na ique nu, sínuque modo na Espíritu Santu. QtQué ñanda di niquiiñe ley sti Moisés pur ni naca binni guidxilayú, peru ra biseenda Dios Xiiñi la? raqué huaxa guca ni qué ñanda ñuni ley que. Beda gapa Xiiñi be que cuerpu casi cuerpu sti binni guidxilayú, beda gati para quixe ni bichee binni. Ne pur ni bi'ni Xiiñi be que ma qué ziuu ru dxi guni mandar pecadu. sPurti rudii Espíritu Santu enda nabani cani ma nuu né Cristu Jesús tobi si, ne zacá ma bilá ca de lu ná pecadu ni rudii enda guti. r /Ngue runi ma qué zudxiiba Dios donda luguiá cani ma nuu né Cristu tobi si, cani ma cadi nabani modo na ique sínuque modo na Espíritu Santu. !q;Ndi nga laani: xquenda biaane riguba yu naa gune ni na Dios, peru pecadu caguba yu naa gune ni na. Pobre de naa. Nanna xi gueda iree xa'ya'. Tuu nga cuee naa de enda guti ni naaze naa ri pue. Rudiee diuxquixe Dios purti Jesucristu zabee naa de laani. Laabe nga Señor stinu.p*oMperu ruuya ma adxé ley nuu luguia'ya' ne nuu dinde né ni ley ni maca cá lu xquenda biaane', ne laani nga rucaa ni naa yaga lu ná pecadu ni runi mandar naa. :noPurti lu xquenda biaane rieche nia ley sti Dios, _m7Ma biene ximodo zeeda ni. Casi naa gacaladxe gune ni jneza, rutaagu pecadu naa. zlmNgue runi pa rune ni qué racaladxe gune la? ma cadi naa cayune ni, sínuque pecadu ni nuu luguia'ya cayuni ni. mkSQué rune ni jneza casi ñuuladxe ñune', sínuque ni cadi jneza ngue rune', neca qué racaladxe'. jPurti naa nanna binni guidxilayú naa, ne gasti enda nacha'hui nuu luguia'ya'. Neca napa gana gune ni jneza, qué zanda gune ni. Xi)Zacá ma cadi naa pia' cayune ni, sínuque pecadu ni nuu luguia'ya cayuni ni. [h/Ne pa rune ni qué na'ya gune la? zacá rihuinni nanna jneza ni na ley sti Dios. tgaNin naa qué riene dia' xi rune'. Qué rune ni racaladxe gune', sínuque ni qué racaladxe ngue pe rune'. ufcNanna nu de xquenda biaani Dios zeeda ley que, peru naa rune ni na ique', ne caya yaga lu ná pecadu. jeM Zuuti xa ni nacha'hui naa. Qué ziuu dxi. Pecadu nga biiti naa, ne zacá bihuinni xi pe nga pecadu. Peru biquiiñe ni ni nacha'hui que para biiti ni naa, purti ra guta mandamientu que jma rusi birooba ni. Chupa ni caguba yu d Peru cadi pecadu di ley, sínuque de Dios zeeda ni, ne mandamientu que laca de Dios zeeda. Jneza irá ni cá lu ni ne nacha'hui ni. _c7 Beda iree caya zacá, purti biquiiñe pecadu ley que para bisiguii naa ne biiti naa. lbQ ne zacá gute para Dios. Purti ley ni nexhe udii enda nabani la? laga enda guti beda udii ni naa. a! Uyuu dxi bibane sin nizaaladxe pa cuchee', purti ca'ru ganna xi na ley. Peru ora gunna xi na ley la? bicuaani ni pecadu ni nuu luguia'ya' 7`gRa gu'ta ley la? jma rusi unaaze dxiichi pecadu naa, purti ni na ley que cadi gune', jma rusi ruchiiña naa gune'. Peru ra gasti ley la? nexhe dxí pecadu, ruluí' ma guti. k_OXi na tu ya', ñee napa ley que donda la? Co', sínuque ndi nga laani: pa qué ña'ta ley la? qué ñanna xii nga enda ruchee. Purti qué ñanna pa cuchee ra cayache lua sti binni, pa qué ñabi ley naa cadi gache lua'. [^/Peru yanna ma guti nu para ley ni bini mandar laanu que, ne ma biré' nu lu ná ni. Ma zinanda nu enda nabani cubi ni rudii Espíritu Santu laanu. Ma cadi zinanda nu ley ni cá lu gui'chi'. Ley ne enda ruchee ]/Adxé modo bibani nu chiqué, purti yenanda nu ni na ique nu, ne biquiinde ley que laanu bini nu ni cadi jneza. Ne zacá beda gati nu para Dios. E\Zacá ca laatu, hermanu ca'. Ra guti Cristu lu cruz raqué guti tu para ley, ti ganda icá nú tu stobi, ne ngue nga Cristu ni biasa de lade gue'tu para ganda iqui'ñe nu para Dios. l[QSicarí ni: pa cueza né be sti hombre adxé nabani ru xheela be la? cuchee né be xheela be pur ni na ley. Peru ora ma guti xheela be la? ma qué zucueeza ley que laabe, ne cadi cuchee né be xheela be pa ichaganá be stobi. 8ZiCasi ti gunaa napa xheela', qué zanda ichaganá be sti tiru laga nabani ru xheela be, purti nga ni na ley. Peru pa gati xheela be la? para ley ma qué gapa di be xheela be. qY ]Hermanu ca', ma nanna tu ley. Ñee qué ganna tu pa naquiiñe guni binni ni na ley ca dxi nabani si la? XPurti ni riaxa pecadu nga enda guti, peru ni rudii Dios nga enda nabani ni qué zaluxe, pur Cristu Jesús Señor stinu. W9Peru yáquexa ma bilaa tu de lu ná pecadu ne ma biuu tu lu ná Dios la? ma cayuni tu ni na, ne ra zeda iluxe ni, zapa tu enda nabani ni qué zaluxe. V#Peru xi ulee ndu tu lu irá ni bi'ni tu chiqué ya'. Ñee cadi rusituí si ni lú tu yanna la? Xi ru beda iluxe ca ngue pa cadi enda guti. TU!Ca dxi uyuu tu lu ná pecadu la? iruti nucaa laatu guni tu ni jneza. eTCCanié casi riní' binni guidxilayú purti zacá ti zanda guiene chaahui tu ni cuzeete ri'. Chiqué uzá nanda pe tu ca viciu ne irá ni nadxaba'. Zaqueca yanna lachinanda ni nacha'hui para ganda ibani tu modo na Dios. NSNe ra bilaa tu de lu ná pecadu la? biuu tu lu ná enda nacha'hui'. CRChiqué ucuá tu yaga lu ná pecadu, peru uyuu tu beda usiidi laatu ximodo ilaa tu de laani, ne diuxquixe Dios ucuaa tu ca diidxa que de idubi ladxidó' to, ne ma cayuni tu ni na cani. jQMPa laape tu udii tu laatu stobi para guni tu ni na la? óraque ma ni na ngue, nga guni tu. Nga runi pa udii tu laatu pecadu la? zeda iluxe né tu enda guti. Peru pa udii tu laatu Dios para guni tu ni na la? zabani tu jneza. PYanna ya'. Ñee zuché' ru nu purti ma cadi nuu nu xa'na ley sínuque nabani nu pur enda nacha'hui sti Dios la? Co' xombre. JO Ma qué zanda di guni mandar pecadu laatu, purti ma cadi nabani tu xa'na ley, sínuque ma guca Dios nacha'hui ne laatu, ne ma nabani tu pur enda nacha'hui sti'. Enda guti nga saca enda ruchee LN Ne cadi udii tu laatu pecadu para guni tu ni cadi jneza, sínuque laudii laatu Dios purti nuu tu casi ni ma guti peru ma bibani sti tiru. Laudii laatu Dios ti iquiiñe tu para guni tu ni jneza. M{ Ngue runi laatu laga nabani tu, cadi udii tu lugar ucaa ru pecadu laatu yaga, nin ucaa ni laatu guni tu ni na ni. L/ Zaqueca laatu, laguietenala'dxi ma gue'tu laatu para enda ruchee peru para Dios nabani tu, purti ma tobi si laatu ne Cristu Jesús Señor stinu. K1 Purti ti tiru si gupa be xidé guti be para gudixe be irá ni huaché' nu, ne raqué biluxe ni, ne yanna ra ma nabani be la? nabani be para Dios. qJ[ Nanna nu ma biasa Cristu de lade gue'tu', ma qué zati ru', ma qué zanda guni mandar enda guti laabe. NINe pa ma guti né nu Cristu la? runi cre nu laca zabani né nu laa. 5HePurti ni ma guti la? ma bilá de lu ná ni. #G?Cadi guiaanda laanu, ucuá né Cristu lu cruz ni guca nu ndaani guidxilayú chiqué, ne raqué binitilú ni, ti ma cadi icá nu yaga lu ná enda ruchee. uFcPurti pa guca né nu Cristu tobi si ra guti la? laca zaca né nu laa tobi si ra guiasa nu casi biasa. ,P.~}k||@{zzczysxwwlv1uu:tts>rr6qbppeoo>nn)mmlEkkWjiilhhHgff^eeSdwccEbmba=`[__^^;]]0\[[}[Z4Y{YXX-W_VVjUU}TT{T SS9RRQQ6PP O2N|MM`LL&KJJOIIHGGFCEbDGCxBB2Am@@?>>$==&Irá ni nuu né naa rarí cuseenda stiuxi lu'. Bidii diuxi irá cani nadxii nu, cani runi cre ni runi cre nu. Dios cu' ndaaya irá xixé tu. Amén.oWvNe zacá zaziidi ca xpinni nu gaca nacha'hui ne acané cani caquiiñe', ti iquiiñe xpida ca'. Diuxi ucv Ucané Apolo ne abogadu Zenas bia' ganda. Bidii ni caquiiñe ca ti cadi guiaadxa gasti laaca neza che ca'. 1v Chi useenda Artemas o Tíquico ra nuu lu'. Casi chindá cabe bi'ni pur chi guuyu naa Nicópolis, purti raqué rabe utiide ca beeu nanda ri'. fEv Ne bia' ni bi'ni be ca, nannu ma biree chu be, ne laca laabe biyubi be quiba donda ique be. yv Pa nuu tuuxa nisi rutinde ca hermanu la? udinde né laa bia' chupa tiru, ne pa qué na ulabi lii la? uladxi laa. fEv Peru cadi udiiu lugar icaa yu né cabe diidxa huati, nin usirooba cabe historia sti ca bixhoze gola cabe nin tinde diidxa cabe pur ley sti Moisés, purti enda huati si nga riuu né cabe ne gasti zabee ndu cabe ne laani. .UvDxandí ni, ne racaladxe gu'ya lu iziidi chaahui cabe ni, ti ucaa ique irá ni ma runi cre Dios guni jneza. Nga nga ni risaca ne ni riquiiñe para irá binni. ~ uvNe zacá bixá stonda nu pur enda nacha'hui stibe, ne yanna ma cá lú nu udii be laanu enda nabani ni qué zaluxe. \ 1vBichá tipa be ladxidó' no de Espíritu Santu pur ni bi'ni Jesucristu pur laanu. m SvBilá be laanu cadi purti bini nu xiixa enda nacha'hui, sínuque purti biá be laanu. Bisiá be ladxidó' no, bisaana be laanu casi nacubi ne bidii be Espíritu Santu laanu acané laanu ma cadi ibani nu casi bibani nu chiqué. N vPeru bidxiña dxi biluí' Dios pabiá' nadxii laanu ra bilá laanu. v evPurti laanu laca guca nu nahuati chiqué, qué nuzu'ba nu stiidxa Dios, ne uzá renda nu, ucuá nu yaga lu ná irá enda nadxaba bilui'la'dxi nu guni nu. Bibani nu para si guniná nu stobi ne tidi nu lú, ne uca nanala'dxi saa nu. ~uvCadi iní' cabe binni, ne cadi uyubi cabe diidxa', sínuque gaca cabe nadó', ne gaca cabe nacha'hui ne irá binni. 0 [vBisietenala'dxi laacabe uzuuba cabe stiidxa presidente ne cani runi mandar ndaani xquidxi cabe sin ucaa lú cabe laaca', ne chu' cabe para guni cabe intiica ni jneza. EvBisiidi irá nga laacabe, ucané laacabe cadi cui sa cabe atrá, ne bilidxe laacabe, qué chi dxi'bu'. Biiya gá qué uchee lu', ti qué gapa cabe xi pur ma qué ulabi cabe lii.)vLaa bidii xpida pur laanu para bilá laanu de lu ná enda nadxaba', ne bisiá laanu para gaca nu xpinni pe' ne icá ique nu guni nu ni jneza. -v laga cabeza nu enda nayeche uní' be udii be laanu, o zanda gabi nu dxi idu'ya nu enda nandxó' guedané Jesucristu, Dios stinu ni bilá laanu. iKv Ne laca pur laani rusiidi be laanu usaana nu irá ni bini nu dxi ca'ru gunibiá' nu laabe, ne irá ni riula'dxi binni guidxilayú guni, ti ma cadi ibani nu ndaani guidxilayú ri modo na ique nu, sínuque modo riula'dxi be, iKv Ma bihuinni pabiá' nacha'hui Dios, ne pur enda nacha'hui stibe ca zanda ilá irá binni. !v nin cuana ca sti xpixuaana ca', sínuque guni ca xhiiña ca jneza, ti zacá gu'ya irá binni pabiá' sicarú stiidxa Dios ni bilá laanu. v Bilidxe cani runi xhiiña binni uzuuba ca stiidxa xpixuaana ca', ne guni ca ni usieche laaca'. Cadi icabi ruaa ca', %CvBiyubi modo iní' lu ti qué gapa cabe xi pur iní' cabe lii. Zacá zatuí lú tutiica ucaa lú ni rusiidi lu', purti qué zadxela ximodo ga'ni ná laanu. ~ vUzá jneza, biluí' laacabe modo ibani cabe. Ne zaqueca ora usiidi lu laacabe, bisiidi laacabe jneza ne cadi quite neu laacabe. :}ovLaca bisiidi cani nahuiini ru cu' xpiaani'. A|{vcu' xpiaani ca' ne guiaana ca para si xheela ca', guni ca xhiiña ca jneza, gaca ca nacha'hui ne binni, ne uzuuba ca stiidxa xheela ca', ti qué gapa binni xi pur iní' stiidxa Dios. Z{-vpara gu'ya ca gunaa ni nahuiini ru', ti ganaxhii ca xheela ca ne ca xiiñi ca', 2z]vZaqueca bisiidi ca hermana ni ma nagola sa modo naquiiñe sa ca xpinni Dios. Cadi iní' cabe binni ne cadi xhudxi cabe, sínuque usiidi ca ni jneza pur modo ibani ca', FyvBisiidi ca hermanu ni ma nagola sa ca jneza, ucueeza ca laaca', ne cu' xpiaani ca'. Cadi iree chu ca de ni runi cre ca', ne cadi guiaana dxí ca de ganaxhii saa ca', ne cadi iree ca gana. 1x _vPeru lii bisiidi casi na stiidxa Cristu. w /vNa ca runi cre ca Dios, peru pur ni runi ca rihuinni cadi dxandí ni. Feu xpia' ca', ne qué runa ca'. Qué zaquiiñe ca para ni nacha'hui'.dv CvPara cani cá ique ni nacha'hui la? irá ni nacha'hui para laaca'. Peru para cani qué runi cre, cani cá ique ni nadxaba la? gasti ni nacha'hui para laaca', purti dede xquenda biaani ca ne ladxidó' ca nayuudxu'. ru _vne ma cadi ulabi cabe irá cuentu ribee ca judíu, nin ni riguixhe binni ni qué riná icaa ni dxandí'. t {v Ne dxandí ni, nga runi cayabe lii aca néu laacabe naduxhu', ti iziidi cabe chi nanda cabe stiidxa Cristu jneza, Fs v Laca tobi de laacabe, ti hombre nuu xpiaani de Creta, uní' xi naca ca binni xquidxi ra na: “Ca binni laadu nisi rusiguii ca'. Zeda gaca ca casi bi'cu', nalá ca ne nachaaba ca'.” Ar }v Ca nga nga naquiiñe guieegu ruaa, purti canauchenda ca caadxi hermanu ne idubi familia sti'. Cusiidi cabe laaca ni cadi jneza, ne cayuni cabe ni para si gapa cabe ni idxá cue' cabe. !q =v Purti cayasa stale cucaa lú ni yanna, jma rusi lade ca judíu ni ma bini cre Cristu. Riní' ca ni zeeda si de xiga ique ca', ne riguite ca binni. p 5v Gaca ni tobi ni runi cre stiidxa Cristu casi pe biziidi ni, ti ganda acané xcaadxi ra usiidi ni, ne laca para ganda useegu ruaa cani rucaa lú ni. Ko vSínuque gaca ni tobi ni nuu para uchagalú binni ora tiica gueda guiete ralidxi, ni nacha'hui', ni nanna ucueeza laa, ne ni runi jneza, ni rucaala'dxi guni ni na Dios, ne qué runi ni na ique. n )vPurti ora ma naca cabe xaíque la? ma biaana xhiiña Dios lu ná cabe. Nga runi naquiiñe gaca ni tobi ni nabani jneza, ne cadi tobi ni ruyubi gaca ni na si, nin ni nandá' ique, nin ni rixudxi, nin ni ruyubi diidxa', ne nin ni runi ni cadi jneza para si gapa bidxichi. ]m 5vNaquiiñe cui lu tobi ni nabani jneza, ni qué gapa chupa chonna gunaa sínuque xheela si. Ne gu'yu pa runi cre ca xiiñi be Cristu ne pa qué riní' binni laaca purti rizá gueela ca ne qué ruzuuba ca diidxa'. Sl !vBisaana lii lu isla Creta para unduuxe lu dxiiña bizulú nu, ne irá guidxi cui lu ti hermanu gola, quixhe lu laa sa niru lú ca xpinni Cristu ni nuu ndaani guidxi que, casi bisiide lii gu'nu ni. ^k 7vCucaa gui'chi ri lú lu, Titu, xiiñe neza Jesucristu ni runi cre nu. Rinaba lu Dios Bixhoze nu ne Señor Jesucristu, ni bilá laanu, cu' ndaaya lii ne quixhe dxí ladxidó' lo'. Xi irá naquiiñe guni Titu Creta j vBidxiña dxi uluí' be ni binni ne bisaana be ni ladxi naya güe ni. Cayune ni purti laabe gudxi be naa gune ni. Laabe bilá be laanu. i vne icaa ca enda nabani ni qué zaluxe. Qué rusiguii be, ne dede dxi ca'ru cha guidxilayú uní' be zacaa nu enda nabani ca. $h EvNaa nga Pablu ne naca apóstol sti Jesucristu para acaniá cani ma gulí Dios, ti guni cre chaahui ca', ne usiide laaca ni dxandí', ti ibani ca modo na be g Tobi lucha Dios nga riene chaahui irá cosa, ne qué ziuu dxi guiaana dxí de usisaca cabe laa pur Jesucristu. Amén.f7Ca gui'chi ni bicaa ca profeta que ucuá cani modo na Dios ni qué ziuu dxi gati', ne rusiidi cani irá binni guni cre ca laabe ne guni ca ni na be. ]e3Naquiiñe usisaca nu Dios, ti laa zanda uzuhuaa chaahui laatu. Zacá na evangeliu ni rue ri', ne laca laani nga stiidxa Jesucristu. Biaana evangeliu ri ra naga'chi xadxí, peru ma bisihuinni Dios ni yanna. PdJesucristu Señor stinu cu' ndaaya laatu. Amén. Usisaca nu Dios FcRalidxi hermanu Gayo nuaa'. Nabé riguu be cani runi cre ndaani lidxi be. Laca ruseenda be stiuxi tu. Zaqueca laicaa stiuxi Erasto ni naca tesorero sti guidxi ri', ne hermanu Cuarto. mbSNaa nga Terciu ni bicaa lu gui'chi ri' ni uní' Pablu, ne laca cuseenda stiuxi tu pur Señor. aRuseenda Timoteu ni rune nia dxiiña stiuxi tu, ne zaqueca ca lisaa Luciu, Jasón ne Sosípater, ca binni xquidxe'. `Dios riguixhe dxí ladxidó' no ne laca nagueenda zaguixhe dxí binidxaba xa ñee tu. Jesucristu Señor stinu gaca nacha'hui ne laatu. 2_]Ma nanna binni irá ladu pabiá' huazuuba tu diidxa' ne rieche nia laatu, peru racaladxe chu' xpiaani tu luguiá enda nacha'hui ne gaca tu huaxié' para enda nadxaba'. U^#purti laacabe cadi xhiiña Jesucristu cayuni cabe, sínuque cayuni cabe ni para guni ganar si cabe. Nabé nanaxhi ruaa cabe, ne puru diidxa nadó' riní' cabe ora ma nuu cabe ra nuu cani huaxié' riene. ]%Hermanu ca', rinaba laatu gu'ya gá tu cani rindaa saa laatu, ne cani runi pur uxhale laatu de ni ma biziidi tu. Laguixele de laacabe, \Hermanu ca', laugapa diuxi saa ne laquidxi saa purti ma bi'ni Cristu laatu hermanu. Irá xpinni Cristu ruseenda ca stiuxi tu. y[kLaudii diuxi Filólogo ne Julia, ne Nereo ne biza'na', ne Olimpas, ne irá ca xpinni Cristu ni nuu ra nuu ca'. hZILaudii diuxi Asíncrito, Flegonte, Hermas, Patrobas, Hermes, ne ca hermanu ni nuu né laaca'. xYi Laudii diuxi Rufo ni risaca nezalú Señor, ne laca laudii diuxi jñaa be. Laa gupa naa chiqué casi xiiñi'. X3 Laudii diuxi hermana Trifena ne hermana Trifosa ni runi xhiiña Señor, ne zaqueca hermana Pérsida ni nadxii nu. Nabé huayuni be xhiiña Señor. gWG Laudii diuxi Herodión, binni xquidxe', ne cani ma bini cre Cristu de lade ca lisaa Narciso. dVA Laudii diuxi Apeles ni runi jneza nezalú Cristu. Laca laudii diuxi ca lisaa Aristóbulo. nUU Laudii diuxi Urbano ni bi'ni né laadu dxiiña sti Cristu Jesús ne Estaquis, xhamigua ni nadxiee'. ETLaudii diuxi Amplias, xhamigua ni nadxiee pur Señor. 6SeLaudii diuxi Andrónico ne Junias, ca binni xquidxe', cani uyuaa nia ndaani lidxi guiiba'. Laacabe risaca cabe lade ca apóstol, ne maca bini cre cabe Cristu dxi bine cre. BRLaudii diuxi María ni nabé huayuni né laatu dxiiña'. $QALaca laudii diuxi cani rie cultu ralidxi cabe. Laudii diuxi Epeneto, xhamigua ni nadxiee'. Laabe nga primé ni biyubi neza sti Cristu lade cani nuu Asia. PQué ña cabe xpida cabe pur naa. Rudiee diuxquixe laacabe, ne cadi naa sia' sínuque ne irá ca hermanu ni cadi judíu. kOOLaudii diuxi hermanu Aquila ne Priscila, xheela'. Bi'ni né cabe naa xhiiña Cristu Jesús. JN Lauchagalú laabe casi naquiiñe guni nu irá xpinni Cristu, purti nadxii tu Señor, ne lagacané laabe intiica iquiiñe be, purti laabe huayacané be stale hermanu ne laca huayacané be naa. rM _Cuseenda hermana Febe ra nuu tu. Runi be dxiiña lade cani runi cre Cristu ni nuu ndaani guidxi Cencrea. _L7!Dios ti nga riguixhe dxí ladxidó' binni, ne yanna laa chu' né irá tu. Amén.tKa Zaqueca lainaba pa na Dios chi ndaya ra nuu tu ne stale enda nayeche', ti ganda iziiladxe caadxi lade tu. 5JcLainaba lú be ila'ya lu ná cani qué runi cre ni nuu Judea, ne laca lainaba pur ni chi saana ra nuu ca xpinni Cristu ni nuu Jerusalén, ti chu'la'dxi cabe icaa cabe ni. VI%Hermanu ca', rinaba laatu iní' né tu Dios pur naa. Zacá zanda acané tu naa. Canaba ni laatu purti xpinni Cristu laatu ne purti zului'la'dxi tu guni tu ni pur amor ni rudii Espíritu Santu laanu. lHQNe naa nanna ora chaa ra nuu tu la? ziniá stale diidxa ni usieche laatu lu evangeliu sti Cristu. aG;Nga runi ora ma yesaana vueltu ri ra nuu cabe la? ziganna laatu ora tide chaa España. 8FiBilui'la'dxi cabe guni cabe ni, ne huandí nuzaabi cabe laaca xiixa. Purti pur laaca ucuaa cabe ni acané xhialma cabe. Yanna ma zanda acané cabe laaca de ni caquiiñe ca'. EPurti uní' stiidxa ca hermanu de Macedonia ne de Acaya utopa ca vueltu para cani caquiiñe ni nuu lade ca xpinni Cristu Jerusalén. UD#Peru yanna ri chaa Jerusalén chi gacaniá ca xpinni Cristu ni nuu raqué. /CWNgue runi ziaa ora ma nuaa neza chaa España. Purti racaladxe guuya laatu ora tide', ti izaca laatu caadxi ne guieche ladxiduá', ne de raqué chi ndee tu naa neza. }BsPeru yanna huaxa ziaa purti ma qué gapa ra gune dxiiña ladu ri', ne purti ma xadxí huayacaladxe chaa ra nuu tu. GAPur nga runi qué ñanda ñaa ra nuu tu neca gupa gana. A@{Racaladxe gune casi cá lu Xqui'chi Dios ra na:Ra qué huayuu dxi guiete stiidxa be, zaziidi ca',
ne ra qué huayuna diaga ca de laabe, ziene ca'. Ra cá ique Pablu che Roma ?Purti ndi nga rului'ladxe gune': güe de evangeliu, peru ra ca'ru guna diaga cabe de Cristu, ti cadi indisa yoo ra ma undaa stobi. ^>5Uyuu né enda nandxó' sti Espíritu Santu naa para gunda bine seña ne milagru. Ne zaqué biree de Jerusalén bidiee vuelta dede yendaya Ilírico. Idubi neza que ma bisiide chaahue stiidxa evangeliu sti Cristu. @=yPeru ridxibe cuaa ruaa xiixa adxé jma que ca dxiiña ni ucané Cristu naa bine lade cani cadi judíu para uzuuba ca stiidxa Dios. Biquiiñe be ni unié ne ni bine para bi'ni be ni. i<KÑanda ca nuchaya enda naró' stinne pur irá dxiiña sti Dios ni huayuni né Cristu naa. T;!Ulí be naa gune xhiiña Jesucristu lade cani cadi judíu, ne cusiide laaca de evangeliu sti Dios, ti ora ma bi'ni Espíritu Santu laaca nacha'hui', udiee laaca Dios casi ti ofrenda ni chu'la'dxi icaa. %:CPeru hermanu ca', cadi caguba naya de ucaa chupa chonna cosa lú tu para usietenaladxe laatu ni maca nanna tu. Cayune ni purti uní' né Dios naa gune ni. 9Hermanu stinne ca', nanna dxi'che nabani tu modo na Dios, ne nanna ma biziidi tu stale, ne ma nanna tu acané saa tu. X8) Dios nga racané laanu para ganda icá lú nu laa. Rinaba laabe usieche be laatu ne quixhe dxí be ladxidó' to ra guni cre tu laabe. Zacá zacané Espíritu Santu laatu ti jma rusi icá lú tu laabe. 7 Ne laca cá ni uní' profeta Isaías:De xcu Isaí zaree ni guni mandar cani cadi judíu,
ne zacá lú ca laabe. 6y Ne nuu ru sti lugar ra cá:Irá xixé guidxi zusisaca Señor
ne irá xixé binni zaní' pabiá' nandxó' be. c5? Ne cá sti lugar:Binni ni cadi judíu ca',
laguieche né cani maca xpinni Dios. U4# Peru laca beeda be para udii cani cadi judíu diuxquixe Dios purti ma bilasela'dxi laaca'. Casi cá ni lu Xqui'chi Dios ra na:Zusisaca lii lade cani cadi judíuNe zudxiiba lii ra guunda cantu. '3GCayabe laatu, beeda Cristu Jesús casi ti mozo sti ca judíu ti gaca ni bidii stiidxa Dios ca bixhoze gola ca', ne zacá usihuinni be runi Dios ni ma uní'. s2_Hermanu ca', cadi udxii deche saa tu ti ganda usisaca tu Dios, casi qué nudxii deche Cristu laatu. *1MNe óraque irá tu zusisaca tu Dios Bixhoze Jesucristu Señor stinu, ne zuni tu ni juntu casi ñaca tobi si caní'. Bireeche stiidxa Dios lade cani cadi judíu 0Dios nga runi pur qué ixhacala'dxi nu ne rusieche laanu, ne laca laa guni laatu tobi si ra chi nanda tu ejemplu sti Cristu. =/sLaganna dxichi: irá ni ucuá lu Xqui'chi Dios ucuá para usiidi laanu, ti pur laani gata dxí ladxidó' no ne cadi ixhacala'dxi nu. Ne zacá cadi guiaana nu de icá lú nu Dios. ./Nin Cristu qué ñuni di ni gucala'dxi laa si, casi cá lu Xqui'chi Dios ra na be rabi be Dios: “Luguia'ya biaba stiidxa cani uluu dí lii.” S-sínuque guni nu ni chu'la'dxi stobi, ti acané nu laa uzuhuaa chaahui'. , #Laanu pa ma zuhuá' dxiichi nu la? cadi ixhacala'dxi nu de acané nu ca hermanu ni huaxié' ru riene, ne cadi guni nu ni chu'la'dxi si nu, E+Peru ni go xiixa ne iní' ique zándaca cuchee purti gudó ni la? ma dxi'ba donda ique, purti neca qué ganna pa jneza ni, peru cayuni ni, ne intiisi guni cabe zacá la? cuchee cabe.r*]Ni runi cre lu jneza gu'nu la? bi'ni ni, peru ora lii siou' ne Dios. Nayeche nuu ni nanna cayuni jneza. ")=Cadi jneza go lo beela pa usaba ni hermanu stiu', nin gue lu vinu, nin gu'nu intiica ni usaba laabe, nin ni uchenda laabe, nin ni ucuí sa laabe atrá. /(WCadi uchiá lu dxiiña ni bi'ni Dios luguiá stobi pur ni go lo'. Dxandí qué ribee Dios binni de go intiisi, peru cadi jneza go lo xiixa pa zusaba ni sti hermanu. _'7Pur nga runi, sa nanda nu ni guni laanu tobi si, ne ni acané iniisi cada tobi. k&OZieche né Dios ni guni xhiiña Cristu zacá, ne laca ziula'dxi binni guidxilayú modo guni ca'. 5%cPurti nezalú Dios cadi ni go ca xpinni ne ni gue ca nga risaca, sínuque ni risaca nga guni ca jneza ne chu' ca tobi si, ne udii ca lugar usieche Espíritu Santu laaca'. V$%Neca para laatu ruluí' jneza ni, peru pa zaní' binni la? cadi guni tu ni. #9Ne pa pur ni go lo guniná lu hermanu stiu' la? ma cadi cusihuinni lu pa nadxii lu laa. Guti Cristu pur laabe. Yanna cadi gu'nu xiixa ni usaba laabe. P"Nanna dxi'che qué zuché' né nu Dios pa idó' no intiisi endaró, ne nanna ni purti ma xpinni Cristu naa. Peru pa nuu ti hermanu para laa ruluí' cadi jneza go intiisi la? cadi jneza ni para laa. #!? Nga runi cadi jneza udxi'ba saa nu donda ique nu, sínuque uyubi nu cadi gaca nu casi xiixa ni irenda ñee hermanu stinu, ti cadi pur laanu guiaba. ^ 5 Zacá nga laani, cada tobi nu zabidxi Dios cuenta laanu. Iruti uchenda hermanu sti' B} Purti sicarí cá ni lu Xqui'chi Dios:Naa nga Dios ni nabani ne naa cayabe ndi laatu:Zadxiña dxi guzuxibi irá xixé binni xañee',
ne de irá ca zanna ca naa nga Dios. *M Peru lii, xiñee rudxiiba lu donda ique hermanu stiu', ne xiñee rudxii deche lu laa. Lácaxa cadi irá xixé nu napa nu xidé uzuhuá' nu nezalú Cristu.  Pur nga ca runi guti Cristu ne bibani, ne nabani de yanna ti gaca Señor sti irá', cásica ni ma guti zaqueca ni nabani. Pa nabani nu la? nabani nu para Señor, ne pa gati nu la? zati nu para Señor. Nga runi pa ibani nu o pa gati nu, sti Señor laanu. b=Nin tobi de laanu cadi nabani nu para laasi nu, ne nin tobi qué zati para laa si. 7gPurti ni na jma nandxó' ti dxi la? runi ni para Señor; ne zaqueca ni na igual irá dxi, laca para Señor runi ni. Ne ni ro intiisi la? runi ni para usisaca Señor, purti rudii diuxquixe Dios pur endaró que. Ne ni qué riná go intiisi la? runi ni para usisaca Señor, ne laca rudii diuxquixe Dios.  Nuu tu na jma nandxó' ti dxi, que sti dxi, ne nuu tu na igual irá dxi. Cada tobi chi nanda ni rabi ladxidó' laa jneza. NLii tu naca lu para udxiiba lu donda ique xpinni stobi. Xpixuaana be nga iní' pa cayuni be jneza o pa cuchee be. Ne ca xpinni Cristu zuzuhuaa chaahui pe ca purti zuzuhuaa chaahui Cristu laacabe. $APeru ni ro intiisi la? cadi udxii deche ni qué na go intiisi, ne zaqueca ni qué na go intiisi cadi ga'ni ná ni ro intiisi, purti laca xpinni Dios laa.  Purti nuu de ca xpinni Cristu ni runi cre zanda go intiisi, peru laca nuu cani qué riná go intiisi purti huaxié' ru fe sti'. _ 9Pa nuu ti hermanu huaxié' napa fe la? laicaa laa lade tu, peru cadi uchá tu ni lú. pY sínuque sa né nu Señor Jesucristu ne guni nu ni na, ne ma cadi uyubi nu guni nu ni na ique nu.,Q Sa nu jneza casi naquiiñe sa cabe ridxí'. Cadi sa gueela nu, nin chu' nu luguiá gunaa, nin luguiá viciu, nin tinde nu, nin guni nu pur gapa nu jma que stobi, 6e casi ñaca ma chi irá gueela', ne ma zeda yaba xpiaani dxi. Nga runi naquiiñe usaana nu de guni nu ni cadi jneza ni raca lu guelacahui ne chu' nu listu sa nu lu biaani'. 3_ Naquiiñe guni tu irá ca nga, ne laganna ma ora ireeche bacaanda', purti ma zeda yuba dxi gueda caa Dios laanu. Jma gaxha nuu ni yanna, cadi casi dxi bini cre nu, q[ Pa nadxii lu stobi la? qué zuchee neu laa. Ne ra ganaxhii tu binni ma cayuni tu irá xixé ni na ley. &E Purti sicarí na ca mandamientu: “Cadi chu' neu ni cadi xheelu', cadi guuti lu', cadi cuanu', cadi cueeu falsu luguiá binni, cadi gache lú lu sti stobi.” Ne pa nuu ru sti mandamientu la? zuni lu ni na ni pa gu'nu ni na ca diidxa ri': “Gunaxhii stobi cásica nadxii lu lii.” # Ora ma gudixe tu irá ni nuzaabi tu binni la? ma riaadxa si ganaxhii tu laaca'. Ne ora ganaxhii nu stobi la? cayuni nu ni na ley sti Dios. N  Laquixe de irá ni nuzaabi tu. Ra nuzaabi tu manu, lachigudii manu, ne ra nuzaabi tu impuestu, laquixe. Ni naquiiñe guni respetar tu, laguni respetar, ne ni naquiiñe usisaca tu, lausisaca. 2v}rg\QF;0%~~~~~~~~~~~~w~k~_~S~G~;~/~#~~ }}}}}}}}}}}}|}p}d}X}L}@}4}(}}}||||||||||||u|i|]|Q|E|9|-|!|| {{{{{{{{{{{{z{n{b{V{J{>{2{&{{{zzzzzzzzzzz~zrzfzZzNzBz6z*zzzyyyyyyyyyyyywyky_ySyGy;y/y#yy xxxxxxxxxxxx{xoxcxWxKx?x3x'xxxwwwwwwwwwwwwtwhw\wPwDw8w,w wwvvvvvvvvvvvvyvmvavUvIv=v1v%vv vuuuuuuuuuuu}uqueuYuMuAu5u)uuuttttttttttttvtjt^tRtFt:t.t"tt sssssssssssszsnsbsVsKs?s3s'sssrrrrrrrrrrrrsrgr[rOrCr7r+rrrqqqqqqqqqqqqwqkq_qTqHqk2k&kkkjjjjjjjjjjjjsjgj[jOjCj7j+jjjiiiiiiiiiiiiwiki_iSiGi;i0i$ii ihhhhhhhhhhh|hphdhXhLh@h4h(hhhggggggggggggtghg]gQgEg9g-g!gg ffffffffffffyfmfafUfIf=f1f%fffeeeeeeeeeee~erefeZeNeBe6e*eeeddddddddddddwdkd_dSdGd;d/d#dd cccccccccccc{cocccWcKc?c3c(cccbbbbbbbbbbbbtbhb\bPbDb8b,b bbaaaaaaaaaaaayamaaaUaIa=a1a%aa a```````````}`q`e`Y`M`A`5`*```____________v_j_^_R_F_:_._"__ ^^^^^^^^^^^^z^n^b^V^J^>^2^&^^^]]]]]]]]]]]]s]g][]O]C]7]+]]]\\\\\\\\\\\\w\k\_\S\G\;\/\#\\ [[[[[[[[[[[[|[p[d[X[L[@[4[([[[ZZZZZZZZZZZZtZhZ\ZPZDZ8Z,Z ZZ YYYYYYYYYYYYyYmYaYUYIY=Y1Y%YY YXXXXXXXXXXX}XqXeXYXMXAX5X)XXXWWWWWWWWWWWWvWjW^WRWFW:W.W"WW VVVVVVVVVVVVzVnVbVVVJV>V2V&VVVUUUUUUUUUUUUsUgU[UOUCU7U+UUUTTTTTTTTTTTTwTkT_TSTGT;T/T#TT SSSSSSSSSSSS{SoScSWSKS?S3S'SSSRRRRRRRRRRRRsRgR[RORCR7R+RRRQQQQQQQQQQQQxQlQ`QTQHQH2H&HHHGGGGGGGGGGG~GrGfGZGNGBG6G+GGGFFFFFFFFFFFFwFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE{EoEcEWEKE?E3E(EEEDDDDDDDDDDDDtDhD\DPDDD8D,D DDCCCCCCCCCCCCxClC`CTCHC@2@&@@@???????????~?r?f?Z?N?B?6?*???>>>>>>>>>>>>w>k>_>S>G>;>/>#>> ============{=o=c=W=K=?=3='===<<<<<<<<<<<828&88877777777777~7r7f7Z7N7B767*777666666666666w6k6_6S6G6;6/6#66 555555555555{5o5c5W5K5?535'555444444444444t4h4\4P4D484,4 44333333333333x3l3`3T3H3<303$33 322222222222|2p2d2X2L2@242(222111111111111u1i1]1Q1E191-1!11 000000000000y0m0a0U0I0=010%00 0///////////}/q/e/Z/N/B/6/*///............v.l.a.V.K.@.5.*... -------------z-o-d-Y-N-C-8---"-- -,,,,,,,,,,,,},r,g,\,Q,F,;,0,%,,,+++++++++++++u+j+_+T+I+>+3+(+++************x*l*`*T*H*<*0*$** *)))))))))))|)p)d)X)L)@)4)()))((((((((((((u(i(](Q(E(9(-(!(( ''''''''''''y'm'a'U'I'='1'%'' '&&&&&&&&&&&~&r&f&Z&N&B&6&*&&&%%%%%%%%%%%%v%j%^%R%F%:%.%"%% $$$$$$$$$$$${$o$c$W$K$?$3$'$$$############s#g#[#O#C#7#+###""""""""""""x"l"`"T"H"<"0"$"" "!!!!!!!!!!!|!p!d!X!L!@!4!(!!! u i ] Q E 9 - !  ymaUI=1% }qeYMB6*vj^RF:." znbVJ>2&sg[OC7+wk_SG;/# {ocWK?3'th\PD8, xl`TH<0$ }qeYMA5)ui]QE9-! ymaUI>2&~rfZNB6*v  '+  &*  %)  $(  #'  "&  !%  $  #  "  !                                                           6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                  ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h   g 8f 7e 6d 5c 4b 3a 2` 1_ 0^ /] .\ -[ ,Z +Y *X )W (V 'U &T %S $R #Q "P !O  N M L J K I H G F E D C B A @ ? > = <  ;  :  9  8  7 6 5 4 3 2 1 0  / 2. 1- 0, /+ .* -) ,( +' *& )% ($ '# &" %! $ # " !                                        1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        ' & % $ # " !                                        , + * ) ( ' & % $ # " !                                 ~ } | { z  y &x %w $v #u "t !s  r q p o n m l k j i h g f e d c b a `  _  ^  ]  \  [ Z Y X W V U T  S 4R 3Q 2P 1O 0N /M .L -K ,J +I *H )G (F 'E &D %B $C #A "@ !?  > < = ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - ,  +  *  )  (  ' & % $ # " !     P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                       " !                         / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                         %  $  #  "  !                                          ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t   s  ,r  +q  *p  )o  (n  'm  &l  %k  $j  #i  "h  !g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H   G  !F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '   &  4%  3$  2#  1"  0!  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                  & % $ # " !                                        % $ # " !                            ~  } | { z y x w v  u 8t 7s 6r 5q 4p 3o 2n 1m 0l /k .j -i ,h +g *f )e (d 'c &b %a $` #_ "^ !]  \ [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J  I  H  G  F  E D C B A @ ? >  = +< *; ): (9 '8 &7 %6 $5 #4 "3 !2  1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                      ) ( ' & % $ # " !                                        # " !                                                                           -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                    ~  } | { z y x w v  u  t  s  r  q p o n m l k j  i Bh Ag @f ?e >d =c <b ;a :` 9_ 8^ 7] 6\ 5[ 4Z 3Y 2X 1W 0V /U .T -S ,R +Q *P )O (N 'M &L %K $J #I "H !G  F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4  3  2  1  0  / . - , + * ) (  ' K& J% I$ H# G" F! E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                   ~ } |  { 'z &y %x $w #v "u !t  s r q p o n m l k j i h g f e d c b a  `  _  ^  ]  \ [ Z Y X W V U  T .S -R ,Q +P *O )N (M 'L &K %J $I #H "G !F  E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3  2  1  0  /  . - , + * ) ( '  & .% -$ ,# +" *! ) ( ' & % $ # " !                                        " !                                                                            # " !                                                                   ~ } | {  z y x w v u t s r q p o n m l k  j  i  h  g  f e d c b a ` _  ^ '] &\ %[ $Z #Y "X !W  V U T S R Q P O N M L K J I H G F E D  C  B  A  @  ? > = < ; : 9 8  7 $6 #5 "4 !3  2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                      :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                *  )  (  '  &  %  $  #  "  !  ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `   _  &^  %]  $\  #[  "Z  !Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :   9 "8 !7  6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $  #  "  !                                                 " !                                        0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                                                             ~ } | { z y x w v u t  s  r  q  p  o n m l k j i h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [   Z   Y   X   W   V  U  T  S  R  Q  P  O  N -l|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}y}m}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{;{/{#{{ zzzzzzzzzzzz{zozczWzKz@z4z(zzzyyyyyyyyyyyytyhy\yPyDy8y,y yyxxxxxxxxxxxxyxmxaxUxIx=x1x%xx xwwwwwwwwwww}wqwewYwMwAw5w)wwwvvvvvvvvvvvvvvjv^vRvFv:v.v"vv uuuuuuuuuuuuzunubuVuJu>u2u&uuuttttttttttttstgt[tOtCt7t+tttsssssssssssswsks_sSsGs;s/s#ss rrrrrrrrrrrr|rprdrXrLr@r4r(rrrqqqqqqqqqqqqtqhq\qPqDq8q,q qqppppppppppppypmpapUpIp=p1p%pp pooooooooooo}oqoeoYoMoAo5o)ooonnnnnnnnnnnnvnjn^nRnFn:n.n"nn mmmmmmmmmmmmzmnmbmVmJm>m2m&mmmlllllllllll~lrlflZlNlBl6l*lllkkkkkkkkkkkkwkkk_kSkGk;k/k#kk jjjjjjjjjjjj{jojcjWjKj?j3j'jjjiiiiiiiiiiiisigi[iOiCi7i+iiihhhhhhhhhhhhxhlh`hThHhf3f(fffeeeeeeeeeeeeexemebeWeLeAe6e+e ee ddddddddddddd{dpdedZdOdDd9d-d!dd ccccccccccccycmcacUcIc=c1c%cccbbbbbbbbbbb~brbfbZbNbBb6b*bbbaaaaaaaaaaaavaja_aSaGa;a/a#aa ````````````{`o`c`W`K`?`3`'```____________s_g_[_O_C_7_+___^^^^^^^^^^^^x^l^`^T^H^<^0^$^^ ^]]]]]]]]]]]|]p]d]X]L]@]4](]]]\\\\\\\\\\\\u\i\]\Q\E\9\-\!\\ [[[[[[[[[[[[y[m[a[U[I[=[1[%[[ [ZZZZZZZZZZZ}ZqZeZYZMZAZ5Z)ZZZYYYYYYYYYYYYuYiY]YRYFY:Y.Y"YY XXXXXXXXXXXXzXnXbXVXJX>X2X&XXXWWWWWWWWWWW~WrWfWZWNWBW6W*WWWVVVVVVVVVVVVwVkV_VSVGV;V/V#VV UUUUUUUUUUUU{UoUcUWUKU?U3U'UUUTTTTTTTTTTTTsTgT[TOTCT7T+TTTSSSSSSSSSSSSxSlS`STSHS@2@&@@@????????????s?g?[?O?C?7?+???>>>>>>>>>>>>x>l>`>T>H><>0>$>> >===========~=s=h=]=R=G=<=1=&===<<<<<<<<<<<<121&11100000000000~0r0f0Z0N0B060*000////////////w/k/_/S/G/;///#// ............{.o.c.W.K.?.3.'...------------t-h-\-P-D-8-,- --,,,,,,,,,,,,x,l,`,T,H,<,0,$,, ,+++++++++++}+q+e+Y+M+A+5+)+++************u*i*]*Q*E*:*.*"** ))))))))))))z)n)b)V)J)>)2)&)))((((((((((((s(g([(O(C(7(+(((''''''''''''w'k'_'S'G';'/'#'' &&&&&&&&&&&&|&p&d&X&L&@&4&(&&&%%%%%%%%%%%%t%h%\%Q%E%9%-%!%% $$$$$$$$$$$$y$m$a$U$I$=$1$%$$ $###########}#q#f#Z#N#B#6#*###""""""""""""v"j"^"R"F":"."""" !!!!!!!!!!!!{!o!c!W!K!?!3!'!!!  s g [ O C 7 +   xl`TH<0$ }qeYMA5)ui]QE9-! znbVJ>2&~rfZNB6*wk_SG;/# {ocWK?3'th\PD8, ymaUI=1% }qeYMA5)vj^RF:." {ocWK?3'th\PD8, xl                                                                                             ~ }  | #{ "z !y  x w v u t s r q p o n m l k j i h g f  e  d  c  b  a ` _ ^ ] \ [ Z  Y X W V U T S R Q P O N M L K J I H  G  F  E  D  C B A @ ? > = <  ; (: '9 &8 %7 $6 #5 "4 !3  2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                     & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                                                          " !                                        ( ' & % $ # " !~  } | { z y x w v u t s r q p o n m l k  j  i  h  g  f e d c b a ` _  ^ )] (\ '[ &Z %Y $X #W "V !U  T S R Q P O N M L K J I H G F E D C B  A  @  ?  >  = < ; : 9 8 7 6  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' &  %  $  #  "  !           4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                   0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                 ~  +}  *|  ){  (z  'y  &x  %w  $v  #u  "t  !s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T   S (R 'Q &P %O $N #M "L !K  J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8  7  6  5  4  3 2 1 0 / . - +  , <* ;) :( 9' 8& 7% 6$ 5# 4" 3! 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                             * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                               ~ } | { z y x  w /v .u -t ,s +r *q )p (o 'n &m %l $k #j "i !h  g f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U  T  S  R  Q  P O N M L K J I  H  G  F  E  D  B  C  A  @  ?  >  =  <  ;   :   9   8   7   6  5  4  3  2  1  0  /  .                                                                    ~ *} )| ({ 'z &y %x $w #v "u !t  s r q p o n m l k j i h g f e d c b a  `  _  ^  ]  \ [ Z Y X W V U  T (S 'R &Q %P $O #N "M !L  K J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9  8  7  6  5  4 3 2 1 0 / . -  , + * ) ( ' & % $ # " !                      !                                                                                                               &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !  ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `   _  9^  8]  7\  6[  5Z  4Y  3X  2W  1V  0U  /T  .S  -R  ,Q  +P  *O  )N  (M  'L  &K  %J  $I  #H  "G  !F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '   &  *%  )$  (#  '"  &!  %  $  #  "  !                                                                  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                           ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !       ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d   c G b F a E ` D _ C ^ B ] A \ @ [ ? Z > Y = X < W ; V : U 9 T 8 S 7 R 6 Q 5 P 4 O 3 N 2 M 1 L 0 K / J . I - H , G + F * E ) D ( C ' B & A % @ $ ? # > " = ! <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !           /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                          6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  $ # " !                                                        ~  }  |  {   z  3 y  2 x  1 w  0 v  / u  . t  - s  , r  + q  * p  ) o  ( n  ' m  & l  % k  $ j  # i  " h  ! g   f   e   d   c   b   a   `   _   ^   ]   \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G 5M 4L 3K 2J 1I 0H /G .F -E ,D +C *B )A (@ '? &> %= $< #; ": !9  8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' &  %  $  #  "  !          8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        & % $ # " !                          ~  }  | { z y x w v u  t /s .r -q ,p +o *n )m (l 'k &j %i $h #g "f !e  d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R  Q  P  O  N  M L K J I H G F  E 0D /C .B -A ,@ +? *> )= (< '; &: %9 $8 #7 "6 !5  4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # "  !                  + * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                                                                                    # " !      ~ } | { z y x w v u t s r q p  o  n  m  l  k j i h g f e d  c  #b  "a  !`  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A   @  ;?  :>  9=  8<  7;  6:  59  48  37  26  15  04  /3  .2  -1  ,0  +/  *.  )-   I}qeYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}z}n}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*| || {{{{{{{{{{{{{{{p{e{Z{O{D{9{.{#{{ {zzzzzzzzzzzzxzlz`zTzHzw2w&wwwvvvvvvvvvvvvsvgv[vOvCv7v+vvvuuuuuuuuuuuuxulu`uTuHur2r&rrrqqqqqqqqqqqqsqgq[qOqCq7q+qqqppppppppppppwpkp_pSpGpm2m&mmmllllllllllllslgl[lOlCl7l+lllkkkkkkkkkkkkxklk`kTkHkh2h&hhhgggggggggggggg|grghg^gTgJg@g6g,g"gggfffffffffffffyfnfcfXfMfBf7f-f"ff feeeeeeeeeeee}erege\eQeFe;e1e&eeedddddddddddddvdkd`dUdKd@d5d*ddd ccccccccccccc{cpcecZcOcDc9c.c#cc cbbbbbbbbbbbbxblb`bTbHb_2_'___^^^^^^^^^^^^s^g^[^O^C^7^+^^^]]]]]]]]]]]]x]l]`]T]H]<]0]$]] ]\\\\\\\\\\\|\p\d\X\L\@\4\(\\\[[[[[[[[[[[[u[i[][Q[E[9[-[![[ ZZZZZZZZZZZZzZnZbZVZJZ>Z2Z&ZZZYYYYYYYYYYYYsYgY[YOYCY7Y+YYYXXXXXXXXXXXXwXkX_XSXGX;X/X#XX XWWWWWWWWWWW|WpWdWXWLW@W4W(WWWVVVVVVVVVVVVtVhV\VPVDV8V,V VVUUUUUUUUUUUUxUlUaUUUIU=U1U%UU UTTTTTTTTTTT}TqTeTYTMTCT8T-T"TT TSSSSSSSSSSSS}SrSgS\SQSFS;S/S#SS RRRRRRRRRRRR{RpRdRXRLR@R4R(RRRQQQQQQQQQQQQuQiQ]QQQEQ9Q-Q!QQ PPPPPPPPPPPPzPnPbPVPJP>P2P&PPPOOOOOOOOOOOOsOgO[OOOCO7O+OOONNNNNNNNNNNNxNlN`NTNHND2D&DDDCCCCCCCCCCCCsCgC[COCCC7C+CCCBBBBBBBBBBBBwBkB_BTBHB?2?&???>>>>>>>>>>>>s>g>[>O>C>7>+>>>============w=k=_=S=G=;=/=#== =<<<<<<<<<<<|+2+&+++*************u*j*_*T*I*>*3*(***))))))))))))u)i)])Q)E)9)-)!)) ((((((((((((z(n(b(V(J(>(2(&(((''''''''''''s'g'['O'C'7'+'''&&&&&&&&&&&&x&l&`&T&H&<&0&$&& &%%%%%%%%%%%%z%o%d%Y%N%C%8%-%"%% %$$$$$$$$$$$|$p$d$X$L$@$4$($$$############u#i#]#Q#E#9#-#!## """"""""""""z"n"b"V"J">"2"&"""!!!!!!!!!!!!!u!j!_!T!H!2&~rfZNB6*wk_SG;/# {ocWK?3(th\PD8, xl`TI=1%                            (  '  &  %  $  #  "  !                                                          ~   }  ' |  & {  % z  $ y  # x  " w  ! v  u   t   s   r   q   p   o   n   m   l   k   j   i   h   g   f   e   d   c  b  a  `  _  ^   ]   \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G  F  E  D  C  B   A   @   ?   >   =   <   ;   :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .   -  ,  +  *  )  (  '  &  $  %  #  "  !                                                                                                                                                                     ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0   /   .   -   ,   +  *  )  (  '  &  %  $  # v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v v v v  v  v  v  v  v v v v v v v  v  v  v  v  v   v   v   v   v   v  v  v  v  v  v  v  v l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l  l  l  l  l  l  l   l   l   l   l   l  l  l  l  l  l  l  l bQ bP bO bN bM bL bK bI b J b H b G b F b E bD bC bB bA b@ b? b>  b= b< b; b: b9 b8 b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b 0 b / b . b - b , b+ b* b) b( b' b& b%  b$ b# b" b! b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b  b  b  b  b  b  b  b  b   b   b   b   b   b  b  b  b  b  b  b  b X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X  X   X   X   X   X  X  X  X  X  X  X  X N N N N N N N N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N  N   N   N  N  N  N  N  N  N  N D { D z D y D x D w D v D u D t D s D r D q D p D o D n D m D l D k  D j D i D h D g D f D e D d D c D b D a D ` D _ D ^ D ] D \ D [ D Z D Y D X D W D V D U D T D S D R  D Q D P D O D N D M D L D K D J D I D H D G D F D E D D D C D B D A D @ D ? D > D = D < D ;  D :  D 9  D 8  D 7  D 6  D 5  D 4  D 3  D 2  D 1  D 0  D /  D .  D -  D ,  D +  D *  D )  D (  D '  D &  D %  D $  D #  D "  D !  D  D   D   D  : : : : : : : : : : :  :  :  :  :  : : : : : : :  : : : : : : : : : :  :  :  :  :  : :~ :} :| :{ :z :y  :x :w :v :u :t :s :r :q :p :o :n :m :l :k :j :i :h :g : f : e : d : c : b :a :` :_ :^ :] :\ :[  :Z  :Y  :X  :W  :V  :U  :T  :S  :R  :Q  :P  :O  :N  :M  :K  :L  :J  :I  : H  : G  : F  : E  : D  :C  :B  :A  :@  :?  :>  :=  :< 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0 0! 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0   0 ~  0 }  0 | & & & & & & & & & & & & & & & & &  & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &  & &  & ~ & } & | & { & z & y & x & w & v & u & t & s & r & q & p & o & n & m & l & k & j & i & h & g & f & e & d & c & b  & a & ` & _ & ^ & ] & \ & [ & Z & Y & X & W & V & U & T & S & R & Q & P & O & N & M & L & K & J & I & H & G & F & E  & D & C & B & A & @ & ? & > & = & < & ; & : & 9 & 8 & 7 & 6 & 5 & 4 & 3 & 2 & 1 & 0  & /  & .  & -  & ,  & +  & *  & )  & (  & '  & &  & %  & $  & #  & "  & !  &  &   &   &   &   &   &   &   &   &   R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F   E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1   0  !/  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                            ~ } |  { z y x w  v  u  t  s  r q p o n m l k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  `  a  ^   _   ]   \   [   Z  Y  X  W  V  U  T  S  R                               : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !       ~ } | { z y x w v u t s r q  p  o  n  m  l k j i h g f e  d (c 'b &a %` $_ #^ "] !\  [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I  H  G  F  E  D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0   /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                     "  !                                                             !                                                                                                                          ( ' & % $ # " !                               ~  } | { z y x w v  u  t  s  r  q p o n m l k j  i  g  h  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ [ Z Y X W V U T  S  R  Q  P  O N M L K J I H  G F E D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8 7 6 5 4 3 2 1  0 / . -  ,  +  *  )  ( ' & % $ # " !                                                                                                 !                                                                                                                   ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s   r  $q  #p  "o  !n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O   N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :   9  !8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  #  $  "  !                  ' & % $ # " !                                                                                                                                                                                       ~  } | { z y x w v  u t s r q p o n m l k j i h g f e  d  c  b  a  ` _ ^ ] \ [ Z Y  X   W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E   D   C   B   A   @  ?  >  =  <  ;  :  9  8                                                        , + * ) ( ' & % $ # " !                                               jW|pdYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~/~$~~~}}}}}}}}}}}}}t}i}^}S}H}=}2}'}}}||||||||||||v|j|^|R|F|:|.|"|| {{{{{{{{{{{{{{o{c{W{K{?{3{'{{{zzzzzzzzzzzztzhz\zPzDz8z-z!zz yyyyyyyyyyyyyymyayUyIy?y4y)yyyxxxxxxxxxxxxxyxnxcxXxMxBx7x,x xxwwwwwwwwwwwwxwlw`wTwHwa2a&aaa````````````s`g`[`O`C`7`+```____________x_l_`_T_H_<_0_$__ _^^^^^^^^^^^~^r^f^Z^N^B^6^*^^^]]]]]]]]]]]]w]k]_]S]G];]/]#]] \\\\\\\\\\\\|\p\d\X\L\@\4\(\\\[[[[[[[[[[[[u[i[][Q[E[9[-[![[ ZZZZZZZZZZZZzZnZbZVZJZ>Z2Z&ZZZYYYYYYYYYYYYsYgY[YOYCY7Y+YYYXXXXXXXXXXXXxXlX`XTXHX  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4   3  2  1  0  /  . - , + * ) ( '  & % $ # "  !                                                                                                                                                                                                                                                -  ,   +   *   )   (   '  &  %  $  #  "  !       _   ^   ]   \   [  Z  Y  X  W  V  U  T  S                                                                                                                                                                                      ~  } | { z y x w v  u  t  s  r  q  p  o  n  m   l   k   j   i   h  g  f  e  d  c  b  a  `               ~ } | {  z y x w v u t  s  r  q  p  o n m l k j i h  g f e d c b a ` _ ^  ]  \  [  Z  Y X W V U T S R  Q P O N M L K J I H G F E  D  C  B  A  @ ? > = < ; : 9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,   +   *   )   (   '  &  %  $  #  "  !      F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4   3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #   "  !