SQLite format 3@ ~,Mj~,- }D~~+}i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse) tablebooks_allbooks_allCREATE TABLE "books_all" ("book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT, "book_color" TEXT, "is_present" NUMERIC)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) @hQ@regionMexico'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalse+languageRincón Zapotec)chapter_stringCapítulo+#GdescriptionDidza' cubi rucá'ana tsahui' |v]C%~~~~~t~Q~5~~}}}}}}}d}K}2}|##ff7c80ApoApocalipsis#00ff00JudJudas#00ff003Ju3 Juan#00ff002Ju2 Juan#00ff001Ju1 Juan#00ff002Pe2 Pedro#00ff001Pe1 Pedro#00ff00SanSantiago#ffff00HebHebreos#ffff00FlmnFilemón#ffff00vTitTito#ffff00l2Ti2 Timoteo#ffff00b1Ti1 Timoteo!-#ffff00X2Te2 Tesalonicenses!-#ffff00N1Te1 Tesalonicenses !#ffff00DColColosenses !#ffff00:FilFilipenses #ffff000EfeEfesios #ffff00&GálGálatas ##ffff002Co2 Corintios##ffff001Co1 Corintios#ffff00RomRomanos#00ffffHecHechos#ff6600JuanSan Juan#ff6600LucSan Lucas!#ff6600MarSan Marcos#ff6600MatSan Mateo#66ff99SalSalmosA~zH|vpjd^XRLF@:4.(" ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~zGFuEkDbCfBiAi@@?b>l= 1Jn1 Juan#00ff00= 2P2 Pedro#00ff00< 1P1 Pedro#00ff00; StgSantiago#00ff00: HeHebreos#ffff009 FlmFilemón#ffff008 vTitTito#ffff007 l2Ti2 Timoteo#ffff006 b1Ti1 Timoteo#ffff00"5- X2Ts2 Tesalonicenses#ffff00"4- N1Ts1 Tesalonicenses#ffff003! DColColosenses#ffff002! :FilFilipenses#ffff001 0EfEfesios#ffff000 &GaGálatas#ffff00/# 2Co2 Corintios#ffff00.# 1Co1 Corintios#ffff00- RoRomanos#ffff00*,= HchHechos de los Apóstoles#00ffff+ JnJuan#ff6600* LcLucas#ff6600) MrMarcos#ff6600( MtMateo#ff6600'!MalMalaquías#ffff99&ZacZacarías#ffff99%HagAgeo#ffff99$SofSofonías#ffff99#HabHabacuc#ffff99"NahNahún#ffff99!MiMiqueas#ffff99 JonJonás#ffff99|AbdAbdías#ffff99rAmAmós#ffff99hJlJoel#ffff99^OsOseas#ffff99TDnDaniel#ff9fb4JEzEzequiel#ff9fb4'6LmLamentaciones#ff9fb4,JerJeremías#ff9fb4"IsIsaías#ff9fb4(9CntCantar de los Cantares#66ff99%EcEclesiastés#66ff99!PrProverbios#66ff99 SalSalmos#66ff99JobJob#66ff99EstEster#ffcc99NehNehemías#ffcc99EsdEsdras#ffcc99#2Cr2 Crónicas#ffcc99 #1Cr1 Crónicas#ffcc99 x2R2 Reyes#ffcc99 n1R1 Reyes#ffcc99 d2S2 Samuel#ffcc99 Z1S1 Samuel#ffcc99PRtRut#ffcc99FJueJueces#ffcc99IeHH4G>F)EE>D[CCcBBAs?>=<;C99 8%7@6644u2210//.--,k+)((&%%#"! Y5%SxUq&&>7i A 1 ", Q¡Caní ral-laʼ gaca! Nadxi caʼ liʼ, nigula, huáca gunuʼ ga ulë́ʼ bönniʼ quiuʼ, ateʼ nadxi caʼ liʼ, bönniʼ, huáca gunuʼ ga ulanu nigula quiuʼ.  1Nu bönniʼ o nigula nu cabí réajlëʼ Cristo, channö rë́ʼëni uláʼalen nu naʼ nutsaga náʼalen, huáca caʼ. Bitiʼ run bayudxi ugáʼanalen nu naʼ böchiʼ luzáʼaruʼ o zanruʼ nu réajlëʼ Cristo, tuʼ bulidzëʼ Dios rëʼu para cö́zaruʼ tsáhuiʼdoʼ. ¡Caní ral-laʼ ilunëʼ! Bönniʼ cabí réajlëʼë naʼ, Dios riléʼenëʼ lëʼ ca tu bönniʼ néquinëʼ quez queëʼ tuʼ náquiëʼ tuz len nigula queëʼ réajlëʼënu Cristo, ateʼ nigula caní, bitiʼ réajlëʼënu, Dios riléʼenëʼ-nu ca tu nigula néquinu quez queëʼ tuʼ nácanu tuz len bönniʼ queë́nu náquiëʼ böchiʼ luzáʼaruʼ réajlëʼë Cristo. Laʼtuʼ cabí naca caní, ilácabiʼ zxíʼinigaquiëʼ ca yuguʼ biʼi lan lahuëʼ Dios. Naʼa, nácagacabiʼ quez queëʼ Dios. e C Lëscaʼ caní rnníaʼ: Channö zóanu nu nigula zanruʼ réajlëʼënu Cristo, ateʼ bönniʼ queë́nu bitiʼ réajlëʼë Xanruʼ, en channö rë́ʼënnëʼ ugáʼanalenëʼ-nu, bitiʼ ral-laʼ uláʼalennu lëʼ. /W Naʼa, nédaʼsö reaʼ iaʼzícaʼrö bönachi, en calëga rnnëʼ Xanruʼ caní, rnníaʼ: Channö zoëʼ nu böchiʼ luzáʼaruʼ réajlëʼë Cristo, ateʼ nigula queëʼ bitiʼ réajlëʼënu Xanruʼ, en channö rë́ʼëninu ugáʼanalennu lëʼ, bitiʼ ral-laʼ uláʼalenëʼ-nu. Z- Channö nu nigula uláʼalennu-nëʼ bönniʼ queë́nu, ral-laʼ ugáʼananu túzinu, o huöácanu tuz len bönniʼ queë́nu naʼ. Lëscaʼ caní tu bönniʼ bitiʼ ral-laʼ ucáʼanëʼ-nu nigula queëʼ. N Rinná béʼedaʼ nupa chinutsaga në́ʼeguequi, en calëga nédaʼsö runaʼ xibá ni, pero Lë cazëʼ Xanruʼ runëʼ le, rnnëʼ: “Bitiʼ uláʼalennu tu nigula bönniʼ queë́nu.” H  Channö cabí gaca ilaʼnná beʼe cuíngaquiëʼ, huáca uluʼtsaga náʼagaquiëʼ, tuʼ gácarö dxiʼa uluʼtsaga náʼagaquiëʼ, en cabí ilaʼzë́ ládxiʼgaquiëʼ le ruáʼ döʼ. Naʼa, reaʼ nupa zóagaca tuz, encaʼ yuguʼ nigula uzëbi, gácarö dxiʼa quéguequi uluʼgáʼana tuz ca naʼ zoaʼ tuz nedaʼ. Runi nedaʼ gácarö dxiʼa uluʼgáʼanëʼ tuz yúguʼtë bönniʼ, ca naʼ zoaʼ tuzaʼ nedaʼ. Tu tuëʼ bönniʼ riziʼë tsca le runödzjëʼ Dios queëʼ gunëʼ. Tuëʼ riziʼë tu le runödzjëʼ, ateʼ iaʼtúëʼ riziʼë iaʼtú le runödzjëʼ. xiLë ni reaʼ libíʼiliʼ naca tu le runnëʼ Xanruʼ libíʼiliʼ lataj. Bitiʼ naca le gunná bëʼë. H Bitiʼ ral-laʼ ilaʼdáʼbaguëʼë luzáʼagaquiëʼ bönniʼ, en nigula naʼ, nutsaga náʼagaquiëʼ. Huácasö caʼ channö ilunëʼ tuz didzaʼ bitiʼ ilaʼdzáguiëʼ tu chíʼisö para gaca uluʼlidzëʼ Dios idú ládxiʼgaquiëʼ. Tödi naʼ, bönniʼ naʼ ral-laʼ sóalenëʼ-nu nigula queëʼ leyúbölö, para cabí sequiʼ Satanás tuʼ xihuiʼ gun ga tsázagaquiëʼ nöza dul-laʼ tuʼ cabí gaca ilaʼnná beʼe cuíngaquiëʼ. ]3Bitiʼ dë lu náʼasönu nigula le naca cázanu, pero bönniʼ queë́nu dë lu nëʼë caʼ le. Lëscaʼ caní, bitiʼ dë lu náʼasëʼ bönniʼ le naca cazëʼ, pero nigula queëʼ dë lu náʼanu caʼ le. KBönniʼ naʼ zóanu nigula queëʼ ral-laʼ gunëʼ queë́nu nigula queëʼ ca naca yöl-laʼ run que yöl-laʼ nutsaga naʼ, en laʼ lë́bisö ral-laʼ gunnu nigula len bönniʼ queë́nu. ~Tuʼ tundaʼ bönachi le ruáʼ döʼ ga niʼ zóaliʼ, yúguʼtë bönniʼ nabábagaquiëʼ libíʼiliʼ ral-laʼ ilaʼcuáʼlenëʼ-nu nigula que queë́gaquiëʼ, ateʼ yúguʼtë nigula ral-laʼ ilaʼcuáʼlennu-nëʼ bönniʼ que queë́gacanu. '} INaʼa, ubiʼa didzaʼ yuguʼ le rinábiliʼ nedaʼ, le buzúajliʼ quiaʼ lu guichi. Gácarö dxiʼa queëʼ nu bönniʼ channö cabí sóalenëʼ-nu nigula. | Dios gúʼuëʼ libíʼiliʼ len tu le zxön le gudizxjëʼ. Guliʼgún dxin idútë le nácaliʼ, encaʼ böʼ naca cázaliʼ para gaca queëʼ Dios yöl-laʼ ba, tuʼ néquiguequi queëʼ Dios idútë le naca cázaliʼ, encaʼ böʼ naca cázaliʼ./{W¿Naruʼ cabí nö́ziliʼ idútë le naca cázaliʼ naca yudoʼ queëʼ Dios Böʼ Láʼayi? Dios caz nuchizëʼ Dios Böʼ Láʼayi naʼ libíʼiliʼ, ateʼ Lëʼ zoëʼ icja ládxiʼdoʼoliʼ. Que lë ni naʼ bitiʼ nequi queë́ziliʼ idútë le naca cázaliʼ. Naʼa, nequi queëʼ Dios. }zsQue lë ni naʼ, bitiʼ caʼ gunliʼ le ruáʼ döʼ. Bítiʼtës dul-laʼ yúbölö runëʼ tu bönniʼ, níʼilö lu le naca cazëʼ runëʼ dul-laʼ naʼ. Nu bönniʼ runëʼ dul-laʼ le lëʼë, runëʼ dul-laʼ le dzaga lë cazëʼ. iyKNaʼa, nu bönniʼ náquiëʼ tuz len Xanruʼ, náquiëʼ tuz len Lëʼ lu böʼ naca cazëʼ. ]x3¿Naruʼ cabí nö́ziliʼ channö tu bönniʼ zóalenëʼ-nu nigula udá dzaga, náquiëʼ tuz len lënu? Ca naca lë ni nazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Ilácagaquiëʼ ca tuz bönachi iropëʼ naʼ.” aw;¿Naruʼ cabí nö́ziliʼ, idútë le nácaliʼ naca tuz len le naca cazëʼ Cristo? ¿Nacxi caz gaca cúaliʼ tu le daʼ Cristo, en gunliʼ ga taʼ tu nigula udá dzaga? ¡Bitiʼ caʼ ral-laʼ gunliʼ caní! }vsDios busubanëʼ Xanruʼ Cristo lu yöl-laʼ guti. Lëscaʼ caní, len yöl-laʼ huáca queëʼ usubanëʼ rëʼu. !u; Taʼnná caʼ bönachi: “Laʼ huagu naca le tsaz lë́ʼëruʼ, ateʼ lë́ʼëruʼ naca ga tsudzu laʼ huagu.” Nácatë didzaʼ ni, pero idxín dza usunítiëʼ Dios laʼ huagu, encaʼ lë́ʼëruʼ. Dios benëʼ idútë le naca cázaruʼ, calëga para ugunruʼ le dxin gunruʼ le ruáʼ döʼ. Naca para uziʼë xibé Xanruʼ, ateʼ Xanruʼ náquiëʼ para uzíʼ xibë́ʼ idútë le naca cázaruʼ. Xt) Taʼnná bönachi: “Yúguʼtë dë lataj gunruʼ.” Sal-laʼ nácatë didzaʼ ni, bitiʼ ral-laʼ gunruʼ yúguʼtë. Sal-laʼ dë lataj gunaʼ yúguʼtë, bitiʼ guʼa lataj bi inná beʼe nedaʼ. Es Caní gúcaliʼ bál-laliʼ libíʼiliʼ, pero naʼa chinuhuöácaliʼ dxiʼa que dul-laʼ gubágaʼliʼ, en chinéquiliʼ quez queëʼ Dios, en chinuhuöácaliʼ tsahuiʼ niʼa que le benëʼ Xanruʼ Jesús. Böʼ Láʼayi queëʼ Dios runëʼ ga raca caní. Idútë le naca cázaruʼ nequi quez queëʼ Dios r ¿Naruʼ cabí nö́ziliʼ bitiʼ ilaʼyaza bönachi bitiʼ nácagaca tsahuiʼ ga rinná bëʼë Dios? ¡Bitiʼ siʼ yeʼe cuinliʼ!Bitiʼ caʼ tsaz ga rinná bëʼë Dios nu run le ruáʼ döʼ:Cuntu nu reaj ladxiʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga,
en cuntu nu riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ,
en cuntu nu bönniʼ run cuinëʼ ca nigula,
en cuntu nu bönniʼ zóalenëʼ laʼ luzë́ʼe bö́nniʼsëʼ,
en cuntu nu bönniʼ gubán, en cuntu nu ruhuidiʼ,
en cuntu nu rizudxi, en cuntu nu rinnë́ xihuiʼ,
en cuntu nu rucáchiʼlan.Bitiʼ caʼ tsaz nu run caní ga rinná bëʼë Dios. q pLibíʼiliʼ ruáʼaliʼ döʼ, en rucachiʼ lanliʼ, ateʼ runliʼ caní quégaquiëʼ böchiʼ luzáʼaliʼ taʼyéajlëʼë Cristo. RoLe nácatë richixi riníguiliʼ tuʼ ridil-la dídzaʼliʼ. ¿Bizx que bitiʼ guáʼ ilenliʼ nu ruáʼ döʼ queë́liʼ? ¿Bizx que bitiʼ guáʼ ilenliʼ nu rucáchiʼlan le dë queë́liʼ? 8ni¿Nacxi caz gaca tu bönniʼ réajlëʼë Cristo ichë́ʼë böchiʼ luzë́ʼë yúlahuiʼ ga uluʼchiʼa uluʼsörö́ bönachi bitiʼ taʼyéajlëʼ Cristo légaquiëʼ? 0mYRnníaʼ caní para gunaʼ ga utuíʼiliʼ. ¿Naruʼ cabí zóalen libíʼiliʼ nu raca latiʼ nu gaca uchiʼa usörö́ le raca quégaquiëʼ böchiʼ luzáʼaliʼ? nlUNaʼa, channö raca tu le run bayudxi nu uchiʼa usörö́, lë naʼ raca yödzölió ni, ¿bizx que rucuáʼaliʼ nupa uluʼchiʼa uluʼsörö́ le, nupa naʼ bitiʼ bi dë lu në́ʼeguequi ládjagaca bönachi queëʼ Cristo? -kS¿Naruʼ cabí nö́ziliʼ ral-laʼ uchiʼa usörö́ruʼ yuguʼ gubáz láʼayi? Rúntërö bayudxi uchiʼa usöröruʼ le taca yödzölió ga ni zóaruʼ naʼa. 'jG¿Naruʼ cabí nö́ziliʼ nupa néquiguequi queëʼ Cristo ral-laʼ uluʼchiʼa uluʼsörö́ yúguʼtë bönachi yödzölió? Channö libíʼi cázaliʼ uchiʼa usöröliʼ bönachi yödzölió, ¿naruʼ cabí nápaliʼ yöl-laʼ réajniʼi uchiʼa usöröliʼ didzaʼ bizxaj caní? i 3Cateʼ ridil-la dídzaʼliʼ tuliʼ len iaʼtuliʼ, ¿nacxi caz rurúguiliʼ tséajliʼ yúlahuiʼ ga uluʼchiʼa uluʼsörö́ nupa bitiʼ taʼyéajlëʼ Cristo libíʼiliʼ? Dxíʼarö tséajliʼ lógaca bönachi queëʼ Cristo para uluʼchiʼa uluʼsörö́ libíʼiliʼ. h# Bitiʼ nequi quiaʼ nedaʼ uchiʼa usörö́aʼ nupa bitiʼ nabábagaca rëʼu. Dios uchiʼa usörö́ëʼ léguequi. Libíʼi cázaliʼ ral-laʼ uchiʼa usöröliʼ nupa nabábagaca libíʼiliʼ. Que lë ni naʼ, guliʼcúëʼ ga zóaliʼ bönniʼ xihuiʼ naʼ. g f  Le rë́ʼëni inná didzaʼ naʼ buzúajaʼ queë́liʼ zíʼalö naca para cabí gunliʼ tu zxön tuëʼ bönniʼ rnnëʼ néquinëʼ queëʼ Cristo, pero runëʼ dul-laʼ le lëʼe, o rizë́ ládxëʼë le dë que luzë́ʼë, o reaj ládxëʼë tu budóʼ néquini, o rinnë́ xihuëʼë, o rizúdxinëʼ, o ribanëʼ. Bitiʼ caʼ gágulenliʼ tsözxö́n tuëʼ bönniʼ caní. re] Gudxaʼ libíʼiliʼ caní, calëga para ucuítaliʼ tsaz ga nacuáʼ bönachi yödzölió ni, nupa tun le ruáʼ döʼ, en ga nacuáʼ bönachi taʼzë́ ládxiʼgaca le dë que luzë́ʼeguequi, en ga nacuʼë yuguʼ bönniʼ gubán, en bönachi taʼyéaj ládxiʼgaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga. Para gunliʼ caní gun bayudxi irúajliʼ yödzölió ni. d+ Cateʼ buzúajaʼ queë́liʼ lu guichi zíʼalö, gudxi cazaʼ libíʼiliʼ bitiʼ gunliʼ tsözxö́n bönniʼ tunëʼ le ruáʼ döʼ. 'cGQue lë ni naʼ ral-laʼ gunruʼ laní naʼ, calëga zóalen rëʼu cúa zi gulás naʼ le ruluíʼi le ruáʼ döʼ, en le cabí nazacaʼ, pero ral-laʼ ugunruʼ dxin yöta xtila naʼ bitiʼ nazíʼi cúa zi que, yöta xtila naʼ ruluíʼi le naca idú dxiʼa, en le naca idútë li. =bsNaʼa, guliʼcúa ga zóaliʼ dul-laʼ naʼ le naca ca tu cúa zi gulás, para gácaliʼ dxiʼa. Níʼirö gácaliʼ ca tu cúa cubi le cabí nazíʼi cúa zi que, ca naʼ le nácatë chinácaliʼ. Naca queë́ruʼ ca chizóaruʼ Laní Pascua cateʼ tahuëʼ yöta xtila bitiʼ nazíʼ cúa zi que, en chigulútiëʼ-baʼ uláz queë́ruʼ böʼcuʼ zxilaʼ que Laní Pascua naʼ, böʼcuʼ zxilaʼ naʼ náquiëʼ Lë cazëʼ Cristo. GaBitiʼ naca dxiʼa gun ba zxön cuinliʼ ca naca le runliʼ. ¿Naruʼ cabí nö́ziliʼ didzaʼ naʼ rnna: “Cua zídoʼos que yöta xtila gun ga chazxaj idútë cúa nazíʼi le”? "`=buliʼdödëʼ bönniʼ naʼ lu naʼ Satanás tuʼ xihuiʼ para initi idútë le naca cazëʼ, pero ulá böʼ naca cazëʼ dza niʼ huödëʼ Xanruʼ. $_ACateʼ udúbiliʼ queëʼ Xanruʼ Jesucristo gunaʼ libíʼiliʼ tsözxö́n lu böʼ naca cazaʼ. Níʼirö, len yöl-laʼ huáca queëʼ Xanruʼ Jesús Z^-Sal-laʼ bitiʼ zóalenaʼ libíʼiliʼ lu idútë le nacaʼ, le nácatë zóalenaʼ libíʼiliʼ lu böʼ naca cazaʼ. Ca chizóalen cazaʼ libíʼiliʼ chibuchíʼa busörö́aʼ nu naʼ run dul-laʼ naʼ. ]yLibíʼiliʼ run ba zxön cuinliʼ, pero ral-laʼ huíʼiniliʼ, en ubéajliʼ nu naʼ run dul-laʼ naʼ ga zóaliʼ. N\ Rizë́ didzaʼ zóalenëʼ libíʼiliʼ tuëʼ bönniʼ runëʼ le ruáʼ döʼ, tuʼ zóalenëʼ nigula queëʼ xuzëʼ. Le ruáʼ döʼ caní bitiʼ caʼ tun bönachi bitiʼ núnbëʼgaca Dios. C[¿Bízxilö rë́ʼëniliʼ? ¿Naruʼ rë́ʼëniliʼ udxinaʼ ga zóaliʼ len gubáʼayi, para gunaʼ libíʼiliʼ ziʼ, o len yöl-laʼ nadxíʼi, en lu yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ?TZ!Channö nazíʼ lu náʼaliʼ rinná béʼenëʼ Dios libíʼiliʼ, bitiʼ naca bëʼ naca caní tuʼ rnnásiliʼ caʼ. Naca bëʼ naca caní channö zóalen libíʼiliʼ yöl-laʼ huáca queëʼ Dios. YNaʼa, laʼ udxínteaʼ ga zóaliʼ channö Xanruʼ gunnëʼ nedaʼ lataj. Níʼirö guéquibeʼedaʼ, calë́gasö didzaʼ tuʼë bönniʼ tun ba zxön cuíngaquiëʼ, pero guéquibeʼedaʼ channö zóalen yöl-laʼ huáca queëʼ Dios légaquiëʼ. ]X3Bál-laliʼ run ba zxön cuinliʼ tuʼ réquiliʼ bítiʼrö udxinaʼ ga zóaliʼ. WQue lë ni naʼ caʼ risö́l-laʼa-biʼ biʼi Timoteo ga zóaliʼ. Tuʼ rúnlenbiʼ nedaʼ dxin queëʼ Xanruʼ nácabiʼ ca zxíʼini cazaʼ, en nácabiʼ idú ladxiʼ, ateʼ nadxíʼidaʼ-biʼ. Gunbiʼ Timoteo ga tsöjnéliʼ yuguʼ xibá rusédidaʼ tuʼ néquidaʼ queëʼ Cristo, yuguʼ le rusédidaʼ yúguʼtë lataj lógaca yúguʼtë cöʼ bönachi queëʼ Cristo. _V7Que lë ni naʼ, rátaʼyuaʼ loliʼ güíʼi ládxiʼliʼ gunliʼ ca runaʼ nedaʼ. ]U3Sal-laʼ gaca zián gáyuʼë bönniʼ ilaʼcuáʼalen libíʼiliʼ, en uluʼsédinëʼ libíʼiliʼ ca naca queëʼ Cristo, tuz nu zoa naca ca xúziliʼ, nu naʼ ben ga néquiliʼ queëʼ Cristo. Lu yöl-laʼ naʼbán cubi le nápaliʼ tuʼ dzágaliʼ Cristo, nedaʼ caz nacaʼ ca xúziliʼ tuʼ busiyöndaʼ libíʼiliʼ didzaʼ dxiʼa. TRuzúajaʼ queë́liʼ caní lu guichi, calëga tuʼ rë́ʼëndaʼ gunaʼ ga utuíʼiliʼ, pero rë́ʼëndaʼ uzéajniʼidaʼ libíʼiliʼ, runaʼ ca runëʼ tu bönniʼ ruzéajniʼinëʼ yuguʼ zxíʼini cazëʼ tuʼ nadxíʼinëʼ légacabiʼ. bS= Taʼnnë́ʼ queë́tuʼ,
pero lu yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ ruíʼilentuʼ légaquiëʼ didzaʼ.Ga ridxintë naʼa dza nácatuʼ ca bëbu que yödzölió ni,
en ca tu le taʼrúʼuna yúguʼtë bönachi. eRC Rusacaʼ ziʼ cuintuʼ, laʼ nétuʼsö runtuʼ dxin.Tuʼlidza bönachi netuʼ ziʼ,
pero netuʼ rinábatuʼ le gácalen léguequi.Taʼbía ládxiʼgaca bönachi netuʼ,
pero ruáʼ rilentuʼ le. !Q; Ga ridxintë naʼa dza, riduntuʼ, en ribídxituʼ nisa.Bitiʼ dë lariʼ gácutuʼ.Tun bönachi netuʼ ziʼ, en bitiʼ zoa lídxituʼ. P Tuʼ rë́ʼënituʼ guntuʼ xichinëʼ Cristo, ruíʼituʼ bönachi lataj téquiguequi nácatuʼ bönniʼ bitiʼ bi nö́zquequinëʼ, pero libíʼiliʼ réquiliʼ rácadaʼaliʼ tuʼ nácaliʼ queëʼ Cristo.Libíʼiliʼ réquiliʼ chinál-laliʼ,
pero téquiguequi bönachi nacuídiʼtuʼ netuʼ.Tuʼzóa bönachi netuʼ tsöláʼalö,
pero tun libíʼiliʼ bal. DO Runi nedaʼ naca queë́tuʼ, bönniʼ gubáz queëʼ Dios, ca nuzóëʼ netuʼ zéajtuʼ xibánitë ca naʼ raca quégaquiëʼ bönniʼ chinarugu quégaquiëʼ ilátiëʼ lahuiʼ lógaca bönachi. Nácatuʼ ca tu le tuʼyudaʼ bönachi yödzölió ni, encaʼ ca tu le tuʼyúdëʼë gubáz láʼayi queëʼ Dios. PN¿Naruʼ réquitseliʼ nadéliʼtëröliʼ? ¿Naruʼ réquitseliʼ riléʼeliʼ yöl-laʼ tsahuiʼ queë́liʼ? ¿Naruʼ réquitseliʼ rinná bë́ʼëliʼ, sal-laʼ bitiʼ rinná bë́ʼëtuʼ netuʼ? Niʼa queëʼ Xanruʼ Dios rë́ʼëndaʼ inná bë́ʼëliʼ para gaca inná bë́ʼlentuʼ libíʼiliʼ tsözxö́n. wMg¿Nuzxi bentsö ga nacuʼ liʼ lo? ¿Bizxi caz bidéliʼnuʼ liʼ le cabí bennëʼ Dios quiuʼ? Channö Lëʼ bénnasëʼ quiuʼ lë naʼ dë lu noʼo, ¿bizx que run ba zxön cuinuʼ, réquinuʼ rácasö quiuʼ bidéliʼnuʼ lë naʼ? #L?Naʼa, böchiʼ luzáʼadoʼ, ca naca lë ni, bëʼa didzaʼ que le runtuʼ netuʼ, Apolos, en nedaʼ. Huáca usë́daliʼ ca runtuʼ netuʼ para gunliʼ le nazúajsö lu guichi láʼayi, en bitiʼ gunliʼ zxön tuëʼ bönniʼ, en bitiʼ uzóaliʼ tsöláʼalö iaʼtúëʼ. sK_Que lë ni naʼ, bitiʼ ral-laʼ uchiʼa usöröliʼ nu bönniʼ zíʼalö ca idxín dza que. Guliʼcö́z dza niʼ huödëʼ Xanruʼ, ateʼ Lëʼ ubéajëʼ ga lináʼ le nagachiʼ ga chul-la, en uluʼë lahui le yuʼu icja ládxiʼdoʼgaca yúguʼtë bönachi. Níʼirö Dios ubiʼë que queë́gaca bönachi le gun bal léguequi ca ral-laʼ gaca quéguequi. !J;Bitiʼ ruxö́s ládxiʼdaʼahuaʼ nedaʼ. Lë ni bitiʼ naca bëʼ bitiʼ nabágaʼa xíguiaʼ. Xanruʼ náquiëʼ Nu ruchiʼa rusörö́ëʼ nedaʼ. 7IgBitiʼ bi ruíʼi ládxaʼa channö uchiʼa usöröliʼ nedaʼ, o channö uluʼchiʼa uluʼsörö́ bönachi yödzölió ni nedaʼ. Bitiʼ caʼ ruchiʼa rusörö́ cuinaʼ. HYuguʼ bönniʼ, Dios nudödëʼ lu náʼagaquiëʼ uluʼgunëʼ dxin le nequi queëʼ, run bayudxi ilunëʼ idú dxiʼa le tunëʼ. G Que lë ni naʼ, ral-laʼ guéquiliʼ nácatuʼ netuʼ huen dxin queëʼ Cristo, en nazíʼ lu naʼtuʼ le nagachiʼ queëʼ Dios. gFGateʼ libíʼiliʼ néquiliʼ queëʼ Cristo,
ateʼ Cristo néquinëʼ queëʼ Dios.`E9Néquiguequi queë́liʼ:Pablo, en Apolos, en Cefas,
en yödzölió ni,
en yöl-laʼ naʼbán, en yöl-laʼ guti,
en dza ni zóaruʼ naʼa, en dza siʼ zaʼ.Yúguʼtë nequi queë́liʼ, tDaQue lë ni naʼ, bitiʼ ral-laʼ gunliʼ zxön le gaca gunëʼ tu bönniʼ. Nequi queë́liʼ yúguʼtë. sC_Lëscaʼ caní rnna: “Xanruʼ nö́zinëʼ nítisö naca le taʼbequi ícjagaca bönachi tácadaʼ.” BNu bönniʼ napzëʼ yöl-laʼ rácadaʼ que yödzölió ni náquiëʼ tu bönniʼ bitiʼ bi nö́zinëʼ lahuëʼ Dios. Nazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Dios runëʼ ga ilaʼchixi ilaʼnigui nupa tácadaʼ, rugunëʼ dxin yöl-laʼ rácadaʼ quéguequi.” sA_Bitiʼ siʼ yeʼe cuinliʼ. Channö réqui nu nutsaʼ ládjaliʼ rácadaʼ ca tácadaʼ bönachi yödzölió ni, ral-laʼ huöáca nu naʼ ca tu bönniʼ bitiʼ bi nö́zinëʼ, para gataʼ que yöl-laʼ rácadaʼ le naca idú. $@AChannö nu usuniti yudoʼ queëʼ Dios, Dios usunítiëʼ nu naʼ, tuʼ naca láʼayi yudoʼ queëʼ Dios, ateʼ libíʼiliʼ naca cázaliʼ yudoʼ naʼ. ?¿Naruʼ cabí nö́ziliʼ naca cázaliʼ yudoʼ queëʼ Dios, ateʼ zoëʼ Dios Böʼ Láʼayi icja ládxiʼdoʼoliʼ? V>%Channö tsegui dxin nunëʼ tu bönniʼ le naca ca tu zöʼö guchisëʼ, unítiëʼ le rë́ʼënëʼ ubiʼë Dios queëʼ, pero ulá cazëʼ lëʼ, ateʼ gaca queëʼ ca raca que nu rulá tu lu guíʼ. =/Channö dxin nunëʼ tu bönniʼ urúaj dxiʼa lu guíʼ naʼ, le naca ca tu zöʼö guchisëʼ, Dios ubiʼë queëʼ ca saʼyéaj dxin nunëʼ. h<I Gaca bëʼ ca naca dxin núngaca tu tu bönachi. Cateʼ idxín dza ichúguiëʼ Dios quégaca bönachi, iláʼ lahui dxin nunruʼ, tuʼ tödi dxin naʼ lu guíʼ, ateʼ guíʼ naʼ siʼ bëʼ dxin núngaca tu tu bönachi. F; Dxin runruʼ queëʼ Cristo naca ca richísaruʼ zöʼö lahui xilibi zöʼö naʼ. Lahui xilibi zöʼö naʼ gaca nu gun dxin le naca ca richisa zöʼö le naca ca le néquini oro, o plata, o guiö́j nazácaʼdaʼgaca, o gaca nu gun dxin le naca ca richisa zöʼö le néquini yaga, o guizxi, o guixiʼ cáʼasö. : Dios chiguluʼë tu xilibi zöʼö le naca Lë cazëʼ Jesucristo, ateʼ cuntu nu gaca cuʼu iaʼtú xilibi zöʼö caní. s9_ Ca naca le buzáʼ ládxëʼë Dios quiaʼ, nacaʼ ca tu bönniʼ huen zöʼö lo. Nedaʼ guluʼa xilibi zöʼö, ateʼ nu yúbölö richisa zöʼö naʼ. Tu turuʼ ral-laʼ uyuruʼ ca richísaruʼ zöʼö lahui xilibi zöʼö naʼ. 08Y Nácatuʼ huen dxin tsözxö́n len Dios, ateʼ libíʼiliʼ nácaliʼ ca laʼ yëla queëʼ Dios ga runtuʼ dxin. Lëscaʼ caní nácaliʼ ca tu yuʼu runëʼ Dios. 7Tuz ca nácagaquiëʼ bönniʼ razëʼ, en bönniʼ riguʼë nisa. Dios ubiʼë que queë́gaquiëʼ tsca naca dxin runëʼ tu tuëʼ. 66eCaní naca, látiʼdoʼos nazáquiëʼ bönniʼ guz, en látiʼdoʼos caʼ bönniʼ riguʼë nisa, pero nazácaʼdëʼë Dios Nu run ga rilén, en rizxö́n xisedoʼ naʼ. ]53Dxin bentuʼ lu icja ládxiʼdoʼoliʼ naca ca dxin run nu raza ruzóa. Nedaʼ guzaʼ xisedoʼ, ateʼ Apolos guluʼë nisa, pero Dios benëʼ ga gulén, en guzxö́n xisedoʼ naʼ nadúz icja ládxiʼdoʼoliʼ. `49¿Nuzxi caz nacaʼ nedaʼ, Pablo? ¿Nuzxi caz naʼ Apolos? Nácatuʼ huen dxin queëʼ Dios, ateʼ niʼa que le bentuʼ guyéajlëʼëliʼ Cristo. Tu tutuʼ runtuʼ dxin naʼ bennëʼ Xanruʼ que queë́tuʼ. 3Cateʼ zóalen libíʼiliʼ nu rnna daʼ Pablo nu naʼ, en iaʼtú nu rnna daʼ Apolos, nácaliʼ ca nu naca bönáchisö. 2wCaní naca, tuʼ nácaliʼ ca nu naca bönáchisö ga ridxintë naʼa dza. Tsanni ni ruzxéʼeliʼ luzáʼaliʼ, en ridil-la dídzaʼliʼ, en rirúajliʼ choplö, nácaliʼ ca nu naca bönáchisö, en runliʼ tuz ca tun bönachi yödzölió ni. |1qBusédidaʼ libíʼiliʼ le cabí naca böniga, lë naʼ guca ca nidxiʼ güíʼiliʼ. Bitiʼ busédidaʼ libíʼiliʼ le naca böniga ca bëlaʼ gáguliʼ. Bitiʼ guca tséajniʼiliʼ le naca ca bëlaʼ gáguliʼ, en bitiʼ rácaliʼ naʼa. &0 GQue lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, bitiʼ guca güíʼilenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ ca ruíʼilenaʼ-nëʼ didzaʼ tu bönniʼ nudödi cuinëʼ lu nëʼë Dios Böʼ Láʼayi, pero bë́ʼlenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ ca ruíʼilenaʼ nu naca bönáchisö didzaʼ, bitiʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi nu naʼ. Nácaliʼ ca yuguʼ biʼi huë́ʼëni. Bitiʼ nácaliʼ tsutsu ca réajlëʼëliʼ-nëʼ Cristo. S/Nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:¿Nuzxi caz nözi le rizáʼ ládxëʼë Xanruʼ?¿Nuzxi caz gaca uzéajniʼi Lëʼ? Le rizáʼ ládxëʼë Cristo yuʼu icja ládxiʼdoʼoruʼ rëʼu...UTu bönniʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ gaca guéquibeʼenëʼ le nazacaʼ yúguʼtë, pero cuntu nu gaca guéquibeʼe le nazacaʼ cazëʼ bönniʼ naʼ. I- Tu bönniʼ bitiʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ bitiʼ rizíʼ lu nëʼë le rusédinëʼ Dios Böʼ Láʼayi rëʼu, tuʼ réquinëʼ cáʼasö naca. Bitiʼ gaca tséajniʼinëʼ bönniʼ naʼ lë ni, tuʼ gaca guéquibeʼenëʼ tuzëʼ bönniʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ le nazacaʼ lë ni. w,g Yuguʼ lë naʼ buzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ ruíʼiruʼ didzaʼ que, calëga len didzaʼ tuʼsédinëʼ bönachi rëʼu len yöl-laʼ rácadaʼ quéguequi, pero len yuguʼ didzaʼ rusédinëʼ Dios Böʼ Láʼayi rëʼu. Caní naca, ruzéajniʼiruʼ bönachi zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ ca naca le rusédinëʼ Dios Böʼ Láʼayi rëʼu. n+U Rëʼu ni, bitiʼ nazíʼ lu náʼaruʼ tu böʼ ridasö yödzölió ni, pero nazíʼ lu náʼaruʼ Dios Böʼ Láʼayi, Nu naʼ ruchíziëʼ Dios rëʼu para gaca gúnbëʼëruʼ yuguʼ le buzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ. *1 ¿Naruʼ gaca inö́zinëʼ nu bönniʼ le yuʼu icja ládxiʼdaʼahuëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ? Tuz böʼ naca cazëʼ bönniʼ naʼ nözi lë naʼ. Lëscaʼ caní, cuntu nu nözi le yuʼu icja ládxiʼdaʼahuëʼ Dios. Tuzëʼ Dios Böʼ Láʼayi nö́zinëʼ lë ni. H)  Naʼa, Dios nuzéajniʼinëʼ rëʼu yuguʼ lë ni lu nëʼë Dios Böʼ Láʼayi, tuʼ ruyú cazëʼ Dios Böʼ Láʼayi yúguʼtë, encaʼ le yuʼu icja ládxiʼdaʼahuëʼ Dios caz. p(Y Naca ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Chinupë́ʼë Dios le uluʼzíʼ xibé nupa nadxíʼiguequi Lëʼ,
yuguʼ le cuntu nu bleʼe, en bitiʼ biyö́ni, en bitiʼ gulaʼzáʼ ládxiʼgaca bönachi ca naca que. P'Yuguʼ bönniʼ taʼnná bëʼë dza ni zóaruʼ naʼa bitiʼ gulúnbëʼë yöl-laʼ rácadaʼ naʼ. Laʼtuʼ gulúnbëʼë le, bitiʼ uluʼdë́ʼë Xanruʼ nayë́pisëtërëʼ lëʼe yaga cruz. 7&gRuíʼituʼ didzaʼ que yöl-laʼ rácadaʼ nagachiʼ, lë naʼ runödzjëʼ Dios, tuʼ bigachiʼ yöl-laʼ rácadaʼ naʼ buzóëʼ Dios dza niʼte para uzíʼiruʼ xibé. )%KRuíʼituʼ didzaʼ lu yöl-laʼ rácadaʼ lógaca nupa chinácarö idú ca taʼyéajlëʼ Dios. Yöl-laʼ rácadaʼ ni bitiʼ naca ca le nápagaca bönachi yödzölió ni, en bitiʼ naca ca le nápagaquiëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë dza ni zóaruʼ naʼa, nupa naʼ taʼniti caz. q$[Caní benaʼ para gaca tséajlëʼëliʼ Dios, calëga tuʼ biyö́niliʼ yöl-laʼ rácadaʼ quégaca bönachi, pero tuʼ biléʼeliʼ yöl-laʼ huáca queë cazëʼ Dios. Dios Böʼ Láʼayi runëʼ ga núnbëʼëruʼ-nëʼ Dios 3#_Bë́ʼlenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ, en benaʼ libán que xtídzëʼë Dios, calëga ca tuíʼi didzaʼ bönachi lu yöl-laʼ rácadaʼ quéguequisö, pero guzóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi nedaʼ, ateʼ guzóalen yöl-laʼ huáca queëʼ Dios nedaʼ, le guca bëʼ naca idútë li didzaʼ bëʼa. r"]Guzóalenaʼ libíʼiliʼ lu yöl-laʼ ricuidiʼ quiaʼ, ateʼ lu yöl-laʼ radxi quiaʼ guzxízidaʼa. A!{Cateʼ niʼ guzóalenaʼ libíʼiliʼ, bëʼ ládxaʼa cabí guʼa didzaʼ que le yúbölö, pero ca nácatë queëʼ Jesucristo bëʼa didzaʼ, ca naʼ gudë́ʼë lëʼe yaga cruz. W  )Caní guca, böchiʼ luzáʼadoʼ, cateʼ bidxinaʼ queë́liʼ. Benaʼ libán loliʼ que xtídzëʼë Dios, calëga len yöl-laʼ réajniʼi quiaʼ, en bitiʼ bëʼa didzaʼ lu yöl-laʼ rácadaʼ quiaʼ.  Naca ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, le rnna: “Channö zoa nu bi rë́ʼëni gun zxön, ral-laʼ gun zxön Xanruʼ.”g IDios caz benëʼ ga nácaruʼ tuz len Jesucristo, en benëʼ ga náparuʼ yöl-laʼ réajniʼi queëʼ Cristo. Tuʼ náquiëʼ Cristo tuz len rëʼu, nuhuöácaruʼ tsahuiʼ, en néquiruʼ quez queëʼ Dios, en nuláruʼ. J Que lë ni naʼ, cuntu nu gaca gun ba zxön cuini lahuëʼ Dios.  {Lëscaʼ caní, téquiguequi bönachi yödzölió ni nupa naʼ gurö́ëʼ Dios nácagaca cáʼasö, en bitiʼ bi nácagaca, en nacuídiʼgaca. Caní benëʼ Dios para gunëʼ ga uluʼgáʼana cáʼasö lë naʼ tun zxön bönachi yödzölió ni. ( KTéquiguequi bönachi yödzölió ni yuguʼ bönniʼ naʼ gurö́ëʼ Dios bitiʼ bi nö́zguequinëʼ. Caní benëʼ Dios para gunëʼ ga uluʼtuíʼi nupa taʼyéajniʼi. Lëscaʼ caní gurö́ëʼ Dios nupa nacuídiʼgaca yödzölió ni para gunëʼ ga uluʼtuíʼi nupa nál-lagaca. > wNaʼa, böchiʼ luzáʼadoʼ, guliʼtsöjné ca gúcaliʼ cateʼ bulidzëʼ Dios libíʼiliʼ. Bitiʼ gulaʼcuʼë ládjaliʼ zián bönniʼ taʼyéajniʼinëʼ lu yöl-laʼ bönáchisö quégaquiëʼ, en bitiʼ gulaʼcuʼë ládjaliʼ zián bönniʼ unná bëʼ, en calëga zián bönniʼ nácagaquiëʼ lo. P Téquiguequi bönachi yödzölió ni le benëʼ Dios naca bëʼ bitiʼ bi nö́zinëʼ, pero lë naʼ benëʼ náparö yöl-laʼ réajniʼi ca yöl-laʼ réajniʼi quégaca bönachi. Téquiguequi le benëʼ Dios naca bëʼ nacuídiʼnëʼ, pero lë naʼ benëʼ náparö yöl-laʼ huáca ca yöl-laʼ huáca quégaca bönachi. \ 3Bönniʼ naʼ bulidzëʼ Dios légaquiëʼ, sal-laʼ nácagaquiëʼ bönniʼ judío o bönniʼ ziʼtuʼ, téquibeʼenëʼ napa cazëʼ Cristo yöl-laʼ huáca queëʼ Dios, en yöl-laʼ réajniʼi queëʼ Dios. n WRëʼu ni runruʼ libán queëʼ Cristo, ca naʼ gútiëʼ lëʼe yaga cruz. Le nácatë, libán runruʼ ca gútiëʼ Cristo, run ga taʼchixi taʼnigui bönachi judío, ateʼ iaʼzícaʼrö bönachi téquiguequi cáʼasö naca. $ CTë́ʼënnëʼ yuguʼ bönniʼ judío ilaʼléʼenëʼ yöl-laʼ huáca nácagaca bëʼ, ateʼ bönniʼ ziʼtuʼ taʼguiljëʼ yöl-laʼ réajniʼi. ( KDios, lu yöl-laʼ réajniʼi queëʼ, bitiʼ bëʼë lataj ilúnbeʼe bönachi yödzölió ni Lëʼ niʼa que yöl-laʼ rácadaʼ quégaquiëʼ. Dios guyaza ládxëʼë busölë́ʼ nupa taʼyéajlëʼ Lëʼ niʼa que libán naʼ runruʼ, sal-laʼ téquiguequi bönachi cáʼasö naca. - U¿Bizxi caz uziʼtsëʼ xibé bönniʼ réajniʼinëʼ yenniʼ? ¿Bizxi caz uziʼtsëʼ xibé bönniʼ nazë́dadëʼë? ¿Bizxi caz uziʼtsëʼ xibé bönniʼ nabéʼedeʼenëʼ ruʼë didzaʼ? Dios chibenëʼ ga böáca cáʼasö yöl-laʼ réajniʼi quégaca bönachi yödzölió ni. g ICaní naca, tuʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Gunaʼ ga huöáca nítisö yöl-laʼ rácadaʼ quégaca nupa taca yenniʼ.Tsöláʼalö ucáʼanaʼ yöl-laʼ réajniʼi quégaca nupa taʼyéajniʼi yenniʼ. x kNupa nácagaca chul-la niti téquiguequi cáʼasö naca libán runruʼ ca naca queëʼ Jesús, ca naʼ gútiëʼ lëʼe yaga cruz, pero rëʼu naʼ nuláruʼ, réquibeʼeruʼ dzaga le yöl-laʼ huáca queëʼ Dios le rusölá rëʼu. N Gusö́l-lëʼë Cristo nedaʼ, calëga para uquilaʼ bönachi nisa, pero para gunaʼ libán que didzaʼ dxiʼa. Ruʼa didzaʼ, calëga lu yöl-laʼ rácadaʼ que cazaʼ, para cabí ucáchaʼa yöl-laʼ huáca que le benëʼ Cristo lëʼe yaga cruz. Cristo napa cazëʼ yöl-laʼ huáca, en yöl-laʼ réajniʼi queëʼ Dios  yLëscaʼ buquilaʼ nisa Estéfanas, en nupa nacuáʼ lidxëʼ. Bitiʼ röjnedaʼ channö buquilaʼ nisa nu yúbölö. ^ 7Que lë ni naʼ bitiʼ gaca innaliʼ bidílaliʼ nisa para gácaliʼ tuz len nedaʼ. } uReaʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ”, tuʼ cabí buquilaʼ nisa niturö libíʼiliʼ, pero chópasëʼ Crispo, en Gayo. 6  g ¿Naruʼ birúajtsëʼ choplö Cristo? ¿Naruʼ gudáʼatsaʼ nedaʼ, Pablo, lëʼe yaga cruz uláz queë́liʼ? ¿Naruʼ bidílatsaliʼ nisa para gácaliʼ tuz len nedaʼ? u  e Lë ni rnníaʼ: Nadzáʼlö didzaʼ ruíʼiliʼ tu tuliʼ. Bál-laliʼ rnnaliʼ dáʼaliʼ Pablo. Iaʼbál-laliʼ rnnaliʼ dáʼaliʼ Apolos. Iaʼbál-laliʼ rnnaliʼ dáʼaliʼ Cefas, ateʼ iaʼbál-laliʼ rnnaliʼ dáʼaliʼ Cristo. /  Y Caní reaʼ libíʼiliʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, tuʼ gulaʼguíxjöiʼinëʼ nedaʼ bönniʼ nacuʼë lídxinu Cloé ca runliʼ, taʼnnë́ʼ ridil-la dídzaʼliʼ. i  M Niʼa queëʼ Xanruʼ Jesucristo rátaʼyuaʼ loliʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, guliʼgún tuz xtídzaʼliʼ yúguʼtëliʼ. Bitiʼ irúajliʼ choplö, pero guliʼgaca tuz ca rizáʼ ládxiʼliʼ, en ca runi libíʼiliʼ. ?  y Dios runëʼ ca rnnëʼ, en Lë cazëʼ bulidzëʼ libíʼiliʼ para gácaliʼ tuz len Zxíʼinëʼ, Xanruʼ Jesucristo. Narúajgaca choplö bönachi queëʼ Cristo nacuʼë Corinto 8 kLë cazëʼ utipëʼ ládxiʼliʼ para gaca guáʼ ilenliʼ yúguʼtë ga idxintë dza údxi, para cabí gaca nu bi innë́ queë́liʼ dza niʼ huödëʼ Xanruʼ Jesucristo. / YQue lë ni naʼ, bitiʼ bi riyadzaj queë́liʼ que le runnëʼ Dios Böʼ Láʼayi queë́ruʼ, tsanni ni ribö́zaliʼ dza naʼ iláʼ lahuëʼ Xanruʼ Jesucristo. q ]Caní naca, tuʼ guzxíʼ lu náʼaliʼ idú ládxiʼliʼ le runtuʼ lináʼ lo ca naca queëʼ Cristo. V 'Tuʼ nácaliʼ tuz len Cristo, Dios chinagúʼudëʼë xinö́ziliʼ yúguʼtë le nequi queëʼ. Rácalenëʼ libíʼiliʼ ca naca yúguʼtë didzaʼ ruíʼiliʼ, en runëʼ ga réajniʼiliʼ yúguʼtë. " ?Rë́ticaʼsaʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ” ca naca queë́liʼ, tuʼ zoa le buzáʼ ládxëʼë Dios queë́liʼ tuʼ nácaliʼ tuz len Jesucristo. X +Rátaʼyuaʼ lahuëʼ Xúziruʼ Dios, en lahuëʼ Xanruʼ Jesucristo uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ, en gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ. Yuguʼ le ruzíʼiruʼ xibé tuʼ néquiruʼ queëʼ Cristo  Rugapaʼ Dios libíʼiliʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, rudúbiliʼ queëʼ Dios lu yödzö Corinto, en nácaliʼ quez queëʼ Dios tuʼ nácaliʼ tuz len Jesucristo. Dios caz bulidzëʼ libíʼiliʼ para guéquiliʼ quez queëʼ tsözxö́n len yúguʼtë nupa nacuáʼ yúguʼtë lataj, en tuʼlidzëʼ Dios, tuʼgunëʼ dxin La laʼayi queëʼ Xanruʼ Jesucristo, Xángaquiëʼ, encaʼ Xanruʼ.  9Ca rë́ʼëni quézinëʼ Dios bulidzëʼ nedaʼ, Pablo, para gacaʼ gubáz queëʼ Jesucristo. Bö́chiʼruʼ Sóstenes runëʼ nedaʼ tsözxö́n. 7}||Y{{zyxxw\vustas\rqq\onmll.jj\hhdh gfVecOba`_*^M]\[p[_ZYY#XWuVU}TnS!R&QbP$OUNMLK^J5I+HG4FEfDCBgA@@E?>==%Naʼa, lu idútë le naca cázaruʼ, zián le nagudiʼ dzágalenruʼ, en calëga tuz. ) Tuʼ zóalenëʼ Lë cazëʼ Dios Böʼ Láʼayi rëʼu, lë ni naca queë́ruʼ ca tu le nadílaruʼ nisa, le naca bëʼ nácaruʼ ca tuz bönachi, sal-laʼ nácaruʼ yuguʼ bönniʼ judío, en yuguʼ bönniʼ ziʼtuʼ, encaʼ yuguʼ bönniʼ nadóʼogaquiëʼ, en yuguʼ bönniʼ bitiʼ nadóʼogaquiëʼ. Yúguʼtëruʼ, Dios bëʼë rëʼu lataj síʼiruʼ le runödzja cazëʼ Böʼ Láʼayi. ]3 Ca naʼ naca tuz idútë le naca cázaruʼ, sal-laʼ zián le nagudiʼ dzágalenruʼ, ateʼ le zián naʼ nagudiʼ dzágalenruʼ nácagaca tuz idútë le naca cázaruʼ, lëscaʼ caní naca queëʼ Cristo. 1[ Yúguʼtë lë ni runëʼ Lë cazëʼ Dios Böʼ Láʼayi, tuʼ runödzjëʼ que tu tu bönachi tsca rë́ʼëni quézinëʼ. Yúguʼtëruʼ nácaruʼ ca tuz bönachi ;o Iaʼtúëʼ bönniʼ runödzjëʼ queëʼ yöl-laʼ huáca runëʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca que yehuaʼ yubá, ateʼ iaʼtúëʼ bönniʼ ruʼë lëʼ lataj ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, ateʼ iaʼtúëʼ bönniʼ runödzjëʼ queëʼ yöl-laʼ huáca réquibeʼenëʼ channö böʼ dzaga nu bönniʼ nequi queëʼ Dios, o nequi que tuʼ xihuiʼ. Runödzjëʼ queëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ yöl-laʼ huáca ruʼë didzaʼ yúbölö le cabí nazëdëʼ, ateʼ queëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ yöl-laʼ huáca rudödëʼ didzaʼ yúbölö naʼ bitiʼ nazëdëʼ. hI Lëscaʼ caní, Lë cazëʼ Dios Böʼ Láʼayi naʼ runödzjëʼ queëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ yöl-laʼ réajlëʼ Cristo bi gunëʼ, ateʼ iaʼtúëʼ bönniʼ runödzjëʼ queëʼ yöl-laʼ huáca ruúnëʼ nupa teʼe. }s Dios Böʼ Láʼayi runödzjëʼ queëʼ tu bönniʼ yöl-laʼ huáca ruʼë didzaʼ len yöl-laʼ rácadaʼ, ateʼ iaʼtúëʼ bönniʼ, Lë cazëʼ Böʼ Láʼayi runödzjëʼ queëʼ yöl-laʼ huáca ruʼë didzaʼ lu yöl-laʼ réajniʼi. 3 Dios runnëʼ que queë́ruʼ tu le naca bëʼ náparuʼ yöl-laʼ huáca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi, lë naʼ ruzíʼiruʼ xibé yúguʼtëruʼ. B} Nadzáʼgaca caʼ tu tu yöl-laʼ huáca náparuʼ le rúniruʼ xichinëʼ Dios, pero tuzëʼ náquiëʼ Dios, Nu naʼ runna yöl-laʼ huáca naʼ queë́ruʼ para gunruʼ xichinëʼ. xi Lëscaʼ caní, nadzáʼgaca tu tu dxin riguʼë Xanruʼ lu náʼaruʼ, pero tuzëʼ náquiëʼ Xanruʼ naʼ.  Naʼa, nadzáʼgaca tu tu le runnëʼ Dios Böʼ Láʼayi queë́ruʼ, pero tuzëʼ náquiëʼ Böʼ Láʼayi naʼ. >u Que lë ni naʼ, ruzéajniʼidaʼ libíʼiliʼ caní, rnníaʼ: Ladaj yúguʼtë nupa tuíʼi didzaʼ uláz queëʼ Böʼ Láʼayi queëʼ Dios, cuntu nu gaca innë́ xihuiʼ queëʼ Jesús, en nitúëʼ gaca innë́ʼ: “Jesús náquiëʼ Xanruʼ”, channö cabí zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi nu naʼ. eC Nöz quéziliʼ ca guca cateʼ niʼ bitiʼ réajlëʼëniliʼ Cristo, bë́ʼëliʼ lataj gulaʼchë́ʼ bönachi libíʼiliʼ ga yúbölö. Guyéaj ládxiʼliʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga, le cabí taʼnnë́.   Naʼa, böchiʼ luzáʼadoʼ, rë́ʼëndaʼ tséajniʼiliʼ ca zeaj naca yöl-laʼ huáca runnëʼ queë́ruʼ Dios Böʼ Láʼayi.  "Channö zoa nu ridún, ral-laʼ gagu nu naʼ ga naca lu yuʼu lidxi, para cabí gun bayudxi uchiʼa usörö́ëʼ Dios libíʼiliʼ cateʼ udúbiliʼ. Nacuáʼ iaʼbal-la le runliʼ, pero ucáʼanaʼ tsahuiʼ yuguʼ lë naʼ cateʼ uduyúaʼ libíʼiliʼ.!; !Que lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, cateʼ udúbiliʼ para guíʼaj gáguliʼ para usubanliʼ ca gútiëʼ Xanruʼ, guliʼcöza luzáʼaliʼ. 8 i Channö gun bayudxi uchiʼa usörö́ëʼ Xanruʼ rëʼu, usacaʼ ziʼë rëʼu, para cabí irugu queë́ruʼ cateʼ ichúguiëʼ quéguequi bönachi yödzölió ilátigaca. h I Laʼtuʼ uchiʼa usörö́ruʼ laʼ cuínsiruʼ, bitiʼ uchiʼa usörö́ëʼ Xanruʼ rëʼu. u c Que lë ni naʼ teʼe zián nupa dzágagaca libíʼiliʼ, en taʼcuídiʼ, ateʼ ziánguequi chinátigaca. 8 i Nútiʼtës nu rëʼaj ragu lë ni, en bitiʼ run le bal tuʼ cabí réquibeʼe ruluíʼi le guca queëʼ Xanruʼ, rusubagaʼ cuini dul-laʼ niʼa que lë naʼ rëʼaj ragu. 5 c Que lë ni naʼ, ral-laʼ uchiʼa usörö́ruʼ laʼ cuínsiruʼ tu turuʼ, ateʼ níʼirö huáca gáguruʼ yöta xtila ni, en guíʼajruʼ que le yudzu zxígaʼdoʼ ni.  Que lë ni naʼ, nútiʼtës nu gagu yöta xtila ni o guíʼaj que le yudzu zxígaʼdoʼ ni queëʼ Xanruʼ, en bitiʼ run le bal, nabagaʼ xíguiaʼ nu naʼ, en run dul-laʼ, tuʼ rucáʼana xipë́lëʼë Xanruʼ, encaʼ xichönëʼ cáʼasö. ! Caní gaca ga idxintë dza huödëʼ Xanruʼ. Yúguʼtë luzuí gáguliʼ yöta xtila caní, en guíʼjaliʼ que le yudzu zxígaʼdoʼ caní, uluíʼiliʼ lahui ca gútiëʼ Xanruʼ. Ca ral-laʼ gunruʼ cateʼ guíʼaj gáguruʼ para usubanruʼ ca gútiëʼ Xanruʼ % Lëscaʼ caní, gudödi gulahuëʼ, gudélëʼë tu zxígaʼdoʼ, en gunnë́ʼ: “Le yudzu zxígaʼdoʼ ni naca xichönaʼ, le run tsutsu didzaʼ cubi rucáʼana tsahuiʼ. Guliʼgún caní yúguʼtë luzuí guíʼjaliʼ le, para usubanliʼ ca gaca quiaʼ nedaʼ.” \1 en cateʼ budxi gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ”, buzxuzxjëʼ le, en gunnë́ʼ: “Guliʼgagu. Lë ni naca xipë́laʼa le nayuzxaj uláz queë́liʼ. Guliʼgún caní, para usubanliʼ ca gaca quiaʼ nedaʼ.” ]3 Xanruʼ caz budödëʼ lu naʼa lë naʼ busédidaʼ libíʼiliʼ, ca naʼ benëʼ Xanruʼ Jesús yëla niʼ cateʼ nu budödi Lëʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ gulútiëʼ Lëʼ. Gudélëʼë yöta xtila, |q ¿Naruʼ cabí zoa lídxiliʼ ga huáca guíʼaj gáguliʼ? Ca naʼ runliʼ, rucáʼanaliʼ bönachi queëʼ Dios cáʼasö, en runliʼ ga tuʼtuíʼi nupa bitiʼ bi dë quéguequi. ¿Bizxi caz guíaʼ libíʼiliʼ? ¿Naruʼ guntsaʼ libíʼiliʼ bal? Bitiʼ caʼ runaʼ libíʼiliʼ bal ca naca lë ni runliʼ. Le rëʼaj ráguruʼ para usubanruʼ ca gútiëʼ Xanruʼ lQ Caní naca, tuʼ runliʼ bayudxi tu tuliʼ ráguliʼ le nuáʼaliʼ que queë́liʼ cateʼ ráguliʼ tsözxö́n, ateʼ que lë ni naʼ ridunliʼ bál-laliʼ, ateʼ iaʼbál-laliʼ rëʼaj ráguliʼ ga ridxintë rizúdxiliʼ. # Que lë ni naʼ, cateʼ rudúbiliʼ, lë naʼ ráguliʼ tsözxö́n bitiʼ naca le rëʼaj ráguruʼ para usubanruʼ ca gútiëʼ Xanruʼ.  Run bayudxi ilaʼcuáʼalen libíʼiliʼ nupa tuʼsedi le cabí nácatë para ilaca bëʼ nupa nácagaca idú bönachi queëʼ Cristo. P Risí lahuaʼ ruzéajniʼidaʼ libíʼiliʼ lë ni taʼguíxjöiʼi bönachi nedaʼ, taʼnná: “Cateʼ rudúbiliʼ queëʼ Cristo, narúajliʼ choplö”, ateʼ réajlëʼa nadxi caʼ naca caní. d~A Bitiʼ runaʼ libíʼiliʼ bal ca naca le uzéajniʼidaʼ libíʼiliʼ naʼa. Le runliʼ bitiʼ run ga raca dxiʼa queë́liʼ cateʼ rudúbiliʼ queëʼ Cristo, pero run ga raca queë́liʼ le cabí naca dxiʼa. |}q Channö zoa nu guë́ʼëni táʼbagaʼ didzaʼ ni, canísö nazíʼ lu naʼtuʼ runtuʼ, en lë́bisö tun yuguʼ cöʼ bönachi queëʼ Dios. Bönachi Corinto tuʼcáʼana cáʼasö le rëʼaj ráguruʼ para usubanruʼ ca gútiëʼ Xanruʼ !|; Naʼa, channö natúnna guitsaʼ ícjanu tu nigula, naca yöl-laʼ lachi queë́nu, tuʼ bëʼë Dios queë́nu guitsaʼ ícjanu para usubín ícjanu. {7 ¿Naruʼ cabí rusëdi libíʼiliʼ yöl-laʼ nácatë quégaca bönachi, ral-laʼ utuíʼinëʼ bönniʼ naʼ ruʼë lataj itunna guitsaʼ icjëʼ? z  Buliʼchiʼa buliʼsörö́ laʼ libíʼisiliʼ. ¿Naruʼ ral-laʼ ulídzanu-nëʼ Dios tu nigula bitiʼ bi zxoa ícjanu? 4ya Ca naʼ benëʼ Dios, bubéajëʼ-nu nigula lu bönniʼ, lëscaʼ caní naʼa, yúguʼtë bönniʼ náljlengaquiëʼ-nu nigula, ateʼ yúguʼtë rirúaj lu nëʼë Dios. x Naʼa, lahuëʼ Xanruʼ, tu bönniʼ riquinnëʼ-nu nigula queëʼ, ateʼ nigula naʼ riquíninu-nëʼ bönniʼ queë́nu. w/ Que lë ni naʼ, nigula naʼ ral-laʼ ixóa ícjanu le ruluíʼi zoa nu rinná beʼe lënu tuʼ tuʼyúëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios rëʼu. v Lëscaʼ caní, bitiʼ benëʼ Dios bönniʼ para uzíʼinu xibë́ʼ nigula, pero benëʼ nigula para uziʼë xibánu bönniʼ. u} Cateʼ benëʼ Dios bönachi, bitiʼ bubéajëʼ bönniʼ naʼ lu nigula. Nigula naʼ, lu bönniʼ naʼ bubéajëʼ-nu. (tI Tu bönniʼ bitiʼ bi ral-laʼ udxía icjëʼ cateʼ ridxinëʼ lahuëʼ Dios, tuʼ náquiëʼ ca naca cazëʼ Dios, ateʼ lë naʼ náquiëʼ bönniʼ ruluíʼi lahui yöl-laʼ zxön queëʼ Dios, pero le nácanu nigula naʼ ruluíʼi lahui yöl-laʼ zxön queëʼ bönniʼ queë́nu. =ss Channö tu nigula cabí bi zxoa ícjanu, ral-laʼ irugu caʼ guitsaʼ ícjanu. Channö gun ga utuíʼinu nigula naʼ channö nu chugu guitsaʼ ícjanu, ral-laʼ bi ixóa ícjanu. irK Naʼa, channö tu nigula rulídzanu Dios, o ruíʼinu didzaʼ uláz queëʼ Dios, en bitiʼ bi zxoa ícjanu, rucáʼananu bönniʼ queë́nu cáʼasö, en naca queë́nu ca naca queë́nu tu nigula narugu guitsaʼ ícjanu. q Channö tu bönniʼ rulidzëʼ Dios, o ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, en dxía icjëʼ xiluʼë, rucáʼanëʼ Cristo cáʼasö. Yp+ Naʼa, rë́ʼëndaʼ tséajniʼiliʼ rinná béʼenëʼ Cristo yúguʼtë bönniʼ, ateʼ bönniʼ rinná béʼenëʼ-nu nigula, ateʼ Dios rinná béʼenëʼ Zxíʼinëʼ, Bönniʼ naʼ náquiëʼ Cristo. o- Runaʼ libíʼiliʼ zxön, böchiʼ luzáʼadoʼ, tuʼ röjnéticaʼsiliʼ nedaʼ, en nazíʼ lu náʼaliʼ xibá budödaʼ lu náʼaliʼ. n  Guliʼgún ca runaʼ nedaʼ, ca naʼ nedaʼ caʼ runaʼ ca benëʼ Cristo. Le tunnu nigula lógaca bönachi queëʼ Cristo {mo !Guliʼgún ca runaʼ nedaʼ. Ruíʼi ládxaʼa gunaʼ le ilaʼyaza ládxiʼgaca yúguʼtë bönachi, en bitiʼ ruíʼi ládxaʼa gunaʼ le uziʼa xibé laʼ nédaʼsö, pero le uluʼzíʼ xibé iaʼzícaʼrö bönachi para uluʼlágaca.jlM Bitiʼ bi gunliʼ le gun ga ilaʼchixi ilaʼnigui bönachi judío, en bitiʼ gunliʼ le gun ga ilaʼchixi ilaʼnigui bönachi bitiʼ nácagaca judío, en bitiʼ gunliʼ le gun ga ilaʼchixi ilaʼnigui bönachi queëʼ Dios. k Channö bi gáguliʼ o bi guíʼjaliʼ, o bítiʼtës bi gunliʼ, guliʼgún yúguʼtë para gaca queëʼ Dios yöl-laʼ ba. -jS Huáca inná caʼ nu naʼ: “Channö guíaʼ-nëʼ Dios: Xclenuʼ, niʼa que lë naʼ rahuaʼ, ¿bizx que nu uzegui nedaʼ didzaʼ niʼa que lë naʼ rahuaʼ?” niU Rnníaʼ: Para cabí cuéqui böniga ládxiʼdaʼahuëʼ bönniʼ naʼ gudíxjöiʼinëʼ caní libíʼiliʼ, en calëga para cabí cuéqui böniga ládxiʼdoʼoliʼ libíʼi cázaliʼ. Nadxi caʼ nu inábini nedaʼ, inná: “¿Bizx que ral-laʼ uzóaʼ tsöláʼalö le dë lu naʼa gunaʼ tuʼ ribequi böniga ládxiʼdaʼahuëʼ bönniʼ yúbölö?” ~hu Channö nútiʼtës nu guíë libíʼiliʼ: “Lë ni gulaʼguʼë lo budóʼ guiö́j budóʼ yaga”, bitiʼ gáguliʼ lë naʼ para gaca dxiʼa que nu naʼ gudíxjöiʼi caní libíʼiliʼ, en para cabí cuéqui böniga ládxiʼdaʼahuëʼ. g Channö ulidzëʼ tu bönniʼ bitiʼ réajlëʼë Dios libíʼiliʼ para guídaliʼ lidxëʼ, ateʼ guë́ʼëniliʼ tséajliʼ, guliʼgagu yúguʼtë le cuʼë loliʼ, en bitiʼ bi inábaliʼ que, para cabí cuéqui böniga ládxiʼdoʼoliʼ. zfm Nazúaj lu guichi le rnna: “Queëʼ Xanruʼ nequi yödzölió ni, encaʼ yúguʼtë le dë yödzölió ni.” $eA Bítiʼtës bi tutiʼ bönachi lu yë́ʼëyi, huáca gáguliʼ, en bitiʼ bi ral-laʼ inábaliʼ que, para cabí cuéqui böniga ládxiʼdoʼoliʼ. (dI Ral-laʼ güíʼi ládxiʼruʼ gunruʼ le gun ga gaca dxiʼa quégaquiëʼ böchiʼ luzáʼaruʼ, en calë́gasö le gun ga gaca dxiʼa que laʼ cuínsiruʼ. c  Naca idútë li didzaʼ naʼ rnna: “Yúguʼtë dë lu náʼaruʼ gunruʼ.” Naʼa, nedaʼ rnníaʼ: Calëga yúguʼtë ral-laʼ gunruʼ. Yúguʼtë dë lu náʼaruʼ gunruʼ, pero calëga yúguʼtë gun ga gácarö idú ca réajlëʼëruʼ Cristo. \b1 ¿Naruʼ gúntsaruʼ ga uzxéʼenëʼ Xanruʼ? ¿Naruʼ réquitseliʼ nápatëröliʼ yöl-laʼ huáca ca napëʼ Lëʼ? Le dë lu náʼaruʼ gunruʼ, en ca ral-laʼ idxíʼigacruʼ-nëʼ böchiʼ luzáʼaruʼ }as Bitiʼ gaca guíʼjaliʼ le ruluíʼi nácaruʼ tuz len Xanruʼ, encaʼ lë naʼ uluíʼi nácaliʼ tuz len yuguʼ böʼ xihuiʼ. Bitiʼ gaca gáguliʼ le ruluíʼi dzágaruʼ-nëʼ Xanruʼ, encaʼ le uluíʼi dzágaliʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ. q`[ Caní rnníaʼ: Lë naʼ taʼgúʼu bönachi bitiʼ núnbëʼgaquiëʼ Dios lógaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga, taʼgúʼu lógaca böʼ xihuiʼ, en calëga lahuëʼ Dios. Rë́ʼëndaʼ bitiʼ idzágaliʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ. S_ ¿Bizxi rnna didzaʼ ni ruáʼa? Bitiʼ rnníaʼ napa budóʼ guiö́j budóʼ yaga yöl-laʼ huáca, en le taʼgúʼu bönachi lógaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga naʼ bitiʼ napa yöl-laʼ huáca. >^u Buliʼyútsöcaʼ ca tunëʼ bönniʼ Israel. Bönniʼ niʼ tahuëʼ lahuëʼ Dios le taʼguʼë lu bucugu láʼayi queëʼ, lë naʼ tahuëʼ ruluíʼi dzágagaquiëʼ Dios. ] Sal-laʼ zianruʼ nácaruʼ, yúguʼtëruʼ ráguruʼ tuz yöta xtila naʼ, en que lë ni naʼ nácaruʼ ca tuz bönachi. [\/ Cateʼ inábiruʼ-nëʼ Dios gun láʼayëʼ le rë́ʼajruʼ cateʼ rusubanruʼ ca gútiëʼ Cristo, lë naʼ rë́ʼajruʼ ruluíʼi nácaruʼ tuz len Cristo, en ruzíʼiruʼ xibé le benëʼ Cristo cateʼ bulaljëʼ xichönëʼ cateʼ gútiëʼ lëʼe yaga cruz. Lëscaʼ caní, yöta xtila naʼ ruzxúzxjaruʼ, en ráguruʼ, ruluíʼi dzágaruʼ-nëʼ Cristo, en ruzíʼiruʼ xibé le benëʼ Cristo cateʼ budödëʼ idútë le naca cazëʼ uláz queë́ruʼ. [  Ruíʼilenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ ca ruíʼilenaʼ didzaʼ nupa taʼyéajniʼi. Buliʼchiʼa buliʼsörö́ didzaʼ ni guʼa. pZY Que lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, bitiʼ tseaj ládxiʼliʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga. OY Ca naca le taʼzíʼ bëʼ libíʼiliʼ raca caʼ quéguequi yúguʼtë bönachi. Dios runëʼ ca rnnëʼ, en bitiʼ guʼë lataj bi siʼ bëʼ libíʼiliʼ le cabí gaca guáʼ ilenliʼ, pero cateʼ bi siʼ bëʼ libíʼiliʼ, uluíʼinëʼ libíʼiliʼ naca gaca irúajliʼ lu naʼ tuʼ xihuiʼ, para gaca guáʼ ilenliʼ. eXC Que lë ni naʼ, nu réqui chinal-la, ral-laʼ gun chiʼi cuini, para cabí ichixi inigui. MW Yúguʼtë lë ni le gulaca quégaquiëʼ xuz xtóʼotuʼ, tuʼzéajniʼi rëʼu, en nazúaj lu guichi láʼayi para gun gadxi rëʼu, tuʼ chizóaruʼ dza chizóa údxi que yödzölió ni. >Vu Lëscaʼ caní, bitiʼ ral-laʼ innëruʼ queëʼ Dios ca naʼ gulaʼnnë́ʼ queëʼ bal-lëʼ légaquiëʼ, ateʼ tuëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios busunítiëʼ légaquiëʼ. 5Uc Bitiʼ ral-laʼ siʼ bë́ʼëruʼ Xanruʼ, ca naʼ gulaʼzíʼ bëʼë Lëʼ bal-lëʼ légaquiëʼ, ateʼ gulátiëʼ tuʼ guláguyaʼabaʼ bëla síniaʼ légaquiëʼ. )TK Bitiʼ ral-laʼ gunruʼ le ruáʼ döʼ, ca naʼ gulunëʼ bal-lëʼ légaquiëʼ le ruáʼ döʼ, ateʼ tu dzasö gulátiëʼ idú ca tsonna-uruáʼ milëʼ. S Bitiʼ ral-laʼ tseaj ládxiʼruʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga, ca naʼ gulunëʼ bal-lëʼ légaquiëʼ. Nazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Gulaʼböʼë bönniʼ niʼ, en gulëʼaj gulahuëʼ, ateʼ gulaʼyasëʼ, en gulunëʼ laní que budóʼ naʼ.” "R= Yúguʼtë lë ni naca tu le ruzéajniʼi rëʼu, para cabí së ládxiʼruʼ le ruáʼ döʼ, ca naʼ gulaʼzë́ ládxiʼgaquiëʼ légaquiëʼ. |Qq Sal-laʼ guca caní, bitiʼ guyaza ládxëʼë Dios yúguʼtëʼ. Que lë ni naʼ gulátiëʼ lu lataj cáʼasö. &PE Gulë́ʼajëʼ yúguʼtëʼ nisa naʼ bunödzjëʼ Dios Böʼ Láʼayi quégaquiëʼ, tuʼ gulë́ʼajëʼ nisa birúaj lëʼe guiö́j naʼ buluʼe lahui Dios Böʼ Láʼayi, guiö́j naʼ gulaʼbáninëʼ légaquiëʼ. Ca guca guiö́j naʼ naca cazëʼ Cristo, nabániruʼ Lëʼ. vOe Lëscaʼ caní, gulahuëʼ yúguʼtëʼ yöta xtildoʼ naʼ bunödzjëʼ Dios Böʼ Láʼayi quégaquiëʼ. #N? Lu böaj niʼ, en lu nísadoʼ niʼ, guca quégaquiëʼ ca raca que nu ridila nisa. Lë naʼ guca quégaquiëʼ guca bëʼ guláquiëʼ tuz len Moisés. vM g Rë́ʼëndaʼ uzéajniʼidaʼ libíʼiliʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, ca guca quégaquiëʼ xuz xtóʼotuʼ. Dios benëʼ ga gulúʼu zxul-la tu böaj yúguʼtëʼ. Lëscaʼ caní, gulaʼdödëʼ yúguʼtëʼ gatsaj láhuiʼlö nísadoʼ. ZL- Ca runëʼ bönniʼ naʼ rulidzëʼ bönachi para tsöjtsázagaca lu huitaj, runaʼ caʼ nedaʼ, runaʼ libán para uluʼlágaca bönachi. Bönniʼ naʼ nútsëʼë lu huitaj runëʼ ga gaca tsutsu idútë le naca cazëʼ, en rinná béʼenëʼ le. Lëscaʼ caní runaʼ nedaʼ, para cabí unítiaʼ xilatjaʼ lu dxin queëʼ Dios..KU Que lë ni naʼ, nacaʼ nedaʼ ca tu bönniʼ idú ládxëʼë rixítiʼë. Nacaʼ caʼ ca tu bönniʼ, idú ládxëʼë ridil-lëʼ. Bitiʼ rucudxaʼ lu böʼös. J) Yúguʼtë bönniʼ, cateʼ tuʼpáʼa cuíngaquiëʼ para gaca ilaʼyáziëʼ lu huitaj, taʼnná beʼe cuíngaquiëʼ lu yúguʼtë le tunëʼ. Tunëʼ caní para ilaʼdéliʼnëʼ tu breguiʼ zin le inítitë, pero idéliʼruʼ rëʼu tu le uzíʼticaʼsiruʼ xibé. RI Chinö́z quéziliʼ ca tunëʼ bönniʼ nútsaʼgaquiëʼ lu huitaj. Taʼxítiʼë yúguʼtëʼ, pero tuzëʼ bönniʼ idéliʼnëʼ uziʼë xibé lataj lo. Lëscaʼ caní ral-laʼ gunliʼ xichinëʼ Dios, gácaliʼ ca bönniʼ nútsaʼgaquiëʼ lu huitaj, para idéliʼliʼ uzíʼiliʼ xibé le ubiʼë Dios queë́liʼ. H3 Lu yúguʼtë lë ni runaʼ, runaʼ ga taʼyöni bönachi didzaʼ dxiʼa, para gaca uziʼa xibé tsözxö́n len libíʼiliʼ didzaʼ dxiʼa naʼ. G Run cuinaʼ ca tu bönniʼ bitiʼ naca idú ca réajlëʼë Cristo para gaca gunaʼ ga uluʼlágaca nupa naʼ bitiʼ naca idú ca taʼyéajlëʼ Lëʼ. Run cuinaʼ ca nácagaca yúguʼtë bönachi para gaca gunaʼ ga uluʼlágaca bal-la bönachi naʼ. %FC Cateʼ runaʼ libán lógaca bönachi izáʼa, nupa bitiʼ rinná beʼe xibá queëʼ Moisés léguequi, run cuinaʼ ca tu bönniʼ ziʼtuʼ naʼ, para gaca gunaʼ ga uluʼlë́ʼ. Bitiʼ rucáʼanaʼ cáʼasö xibá queëʼ Dios. Nedaʼ runaʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Cristo. E1 Cateʼ runaʼ libán lógaca bönachi judío, run cuinaʼ ca tu bönniʼ judío para gaca gunaʼ ga uluʼlágaca bönachi judío naʼ. Bönachi judío naʼ tun ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés. Que lë ni naʼ run cuinaʼ ca tu bönniʼ runëʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ sal-laʼ bitiʼ yuʼa lu naʼ xibá naʼ. Caní runaʼ para gaca gunaʼ ga uluʼlágaca nupa tun ca rinná bëʼ xibá naʼ. 7Dg Naʼa, sal-laʼ cuntu nu yuʼa lu nëʼe, chibén cuinaʼ ca tu bönniʼ nadóʼo quégaca yúguʼtë bönachi para gaca gunaʼ ga uluʼlágaca ziánrö caʼ bönachi. iCK ¿Bizxi lazxjaʼ uziʼtsaʼ xibé channö? Ruziʼa xibé le raza ládxaʼa tuʼ cabí nazxjaʼ cateʼ runaʼ libán que didzaʼ dxiʼa. Bitiʼ caʼ ruziʼa xibé lë naʼ dë lu naʼa tuʼ runaʼ libán que didzaʼ dxiʼa. +BO Laʼtuʼ runaʼ libán tuʼ rë́ʼëni quézidaʼ, huáca inabaʼ lazxjaʼ, pero run bayudxi gunaʼ libán, tuʼ naca tu le busubáguëʼë Dios nedaʼ gunaʼ. KA Bitiʼ dë lu naʼa gun ba zxön cuinaʼ tuʼ runaʼ libán que didzaʼ dxiʼa, tuʼ run bayudxi gunaʼ libán que. Bicaʼ bayechiʼ nedaʼ channö cabí gunaʼ libán que didzaʼ dxiʼa. :@m Nedaʼ catu caz buziʼa xibé lë ni dë lu naʼa, ateʼ lë ni ruzúajaʼ lu guichi ni bitiʼ naca le rinábini nu bi gunna quiaʼ. Run ba zxön cuinaʼ tuʼ cabí nazxjaʼ cateʼ runaʼ libán que didzaʼ dxiʼa. Guë́ʼënitëraʼ gátiaʼ ca guʼa lataj nu innë́ runaʼ libán naʼ tuʼ nazxjaʼ. @?y Lëscaʼ caní nuzóëʼ Xanruʼ ca ral-laʼ gaca quégaquiëʼ bönniʼ tunëʼ libán que didzaʼ dxiʼa. Nupa tuʼzíʼ xibé libán naʼ tunëʼ ral-laʼ uluʼgagu légaquiëʼ. w>g Nöz quéziliʼ ca raca quégaca nupa tun dxin que yudoʼ, tuʼzíʼ xibé gun que yudoʼ. Lëscaʼ caní nupa taʼgúʼu rön quégacabaʼ böaʼ bëdxi lu bucugu láʼayi queëʼ Dios, tahuëʼ bëlaʼ quégacabaʼ böaʼ bëdxi naʼ. I=  Iaʼzícaʼrö bönachi tuʼzéajniʼinëʼ libíʼiliʼ tuʼziʼë xibé le dë queë́liʼ. ¿Naruʼ cabí rálaʼtërö uzíʼituʼ xibé netuʼ le dë queë́liʼ? Catu caz buziʼtuʼ xibé lë ni dë lu naʼtuʼ, pero biáʼ gulentuʼ yúguʼtë para gaca guntuʼ libán que didzaʼ dxiʼa ca naca queëʼ Cristo. < Naʼa, channö bentuʼ dxin ga zóaliʼ, le naca ca dxin guz gúʼuna, lë naʼ naca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi, ¿naruʼ réquitseliʼ bitiʼ ral-laʼ uzíʼituʼ xibé tu le doʼ dë queë́liʼ ca naʼ ruziʼë xibé bönniʼ guz gúʼuna le rulapëʼ? ";= pero para uzíʼiruʼ caʼ xibé rëʼu. Que lë ni naʼ nazúaj lu guichi didzaʼ naʼ, ateʼ bönniʼ naʼ rugáʼanëʼ-baʼ bëdxi, encaʼ bönniʼ naʼ runëʼ ga tuʼlíbibaʼ bëdxi zxoaʼ xtila, iropëʼ naʼ ral-laʼ ilunëʼ löza ilaʼziʼë que le ruláʼ luyú naʼ. N: Lu xibá queëʼ Moisés nazúaj lu guichi le rnna: Bitiʼ cuʼu du rúaʼabaʼ bëdxi cateʼ rulíbibaʼ zxoaʼ xtila. Bëʼë Dios didzaʼ ni, calë́gasö tuʼ ruíʼi ládxëʼë-baʼ bëdxi, 9 Bitiʼ guéquiliʼ laʼ nédaʼsö ruáʼa caní didzaʼ. Lëscaʼ caní rnna le nazúaj lu guichi lu xibá queëʼ Moisés. 87 ¿Nuzxi caz bönniʼ rejëʼ gudil-la, ateʼ riguizxjëʼ laʼ cuinsëʼ? ¿Nuzxi caz bönniʼ rudë́ʼë tu laʼ yëla que lubá uva, en bitiʼ rahuëʼ le ribía lubá naʼ? ¿Nuzxi caz bönniʼ rapa chiʼë-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ, en bitiʼ reʼjëʼ nidxiʼ quégacabaʼ? }7s ¿Naruʼ réquiliʼ tuzaʼ nedaʼ, en Bernabé ral-laʼ guntuʼ dxin lahuiʼ dza, para idzö́lituʼ le gágutuʼ? 6) Lëscaʼ caní dë lu naʼa utsaga náʼalenaʼ-biʼ tubiʼ biʼi nigula zanruʼ réajlëʼëbiʼ Cristo para gunbiʼ nedaʼ tsözxö́n ga ridáʼ, ca naʼ tunëʼ iaʼzícaʼrëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo, en yuguʼ bönniʼ bö́chëʼë Xanruʼ, encaʼ Pedro. 51 Nacuáʼ nupa taʼzíʼ quidzaʼ nedaʼ. Caní rubiʼa didzaʼ, reaʼ légaquiëʼ: Dë lu naʼa inabaʼ le guíʼaj gahuaʼ tuʼ runaʼ dxin ni. 4 3 Nadxi caʼ téquiguequi iaʼzícaʼrö bönachi bitiʼ nacaʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo. Libíʼiliʼ run bayudxi guéquiliʼ nacaʼ gubáz queëʼ Cristo. Tuʼ nácaliʼ queëʼ Xanruʼ, le naca cázaliʼ naca bëʼ nacaʼ gubáz nasö́l-lëʼë Xanruʼ. ~2 w ¿Naruʼ cabí nacaʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo? ¿Naruʼ cabí nadéliʼdaʼ yöl-laʼ rusölá? ¿Naruʼ cabí biléʼedaʼ-nëʼ Xanruʼ Jesús? ¿Naruʼ cabí nácaliʼ queëʼ Cristo niʼa que dxin benaʼ nedaʼ uláz queëʼ Xanruʼ? C1 Que lë ni naʼ, channö le guíʼaj gahuaʼ gun ga ichixi iníguinëʼ böchiʼ luzáʼa, bítiʼrö gahuaʼ bëlaʼ naʼ, para cabí gunaʼ ga gunëʼ böchiʼ luzáʼa dul-laʼ.Y0+ Channö caní gunuʼ, gunuʼ dul-laʼ tuʼ usubáguʼu böchiʼ luzóʼo xíguiaʼ, en gunuʼ ga ichixi iníguinëʼ tuʼ cabí naca idú ládxëʼë, en gunuʼ caʼ dul-laʼ le ruzóa Cristo tsöláʼalö. h/I Caní gaca, tuʼ réquinuʼ napuʼ yöl-laʼ réajniʼi, gunuʼ ga ichixi iníguinëʼ böchiʼ luzóʼo bitiʼ naca idú ládxëʼë. ¿Naruʼ guntsoʼ caní queëʼ böchiʼ luzóʼo, niʼa que nu naʼ gútiëʼ Cristo? C. Nadxi caʼ liʼ réquinuʼ napuʼ yöl-laʼ réajniʼi ca naca lë ni, en huáca gaguʼ bítiʼtës. Channö cöʼu xilataj budóʼ guiö́j budóʼ yaga, en guíʼaj gaguʼ le gulaʼgúʼu bönachi lo budóʼ guiö́j budóʼ yaga naʼ, ateʼ channö nu böchiʼ luzóʼo bitiʼ naca idú ládxëʼë iléʼenëʼ liʼ, röʼu raguʼ niʼ, nadxi caʼ gunuʼ ga gahuëʼ lë naʼ gulaʼgúʼu bönachi lo budóʼ guiö́j budóʼ yaga naʼ. 3-_ Dë lu náʼaliʼ guíʼaj gáguliʼ bítiʼtës. Guliʼgún chiʼi cuinliʼ para cabí gunliʼ ga ilaʼchixi ilaʼnigui nupa bitiʼ naca idú ca taʼyéajlëʼ Cristo. 7,gBitiʼ gun le guíʼaj gáguruʼ ga gunëʼ Dios rëʼu bal. Channö gáguruʼ le, bitiʼ gácaröruʼ dxiʼa, en channö cabí gáguruʼ le, bitiʼ gácaröruʼ cáʼasö. I+ Calëga yúguʼtë böchiʼ luzáʼaruʼ taʼyéajniʼinëʼ lë ni. Bal-lëʼ, nupa niʼ zíʼalö gulaʼyéaj ládxiʼgaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga, ga ridxintë naʼa dza tëʼaj tahuëʼ le gulaʼgúʼu bönachi lógaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga, ateʼ téquinëʼ napa yöl-laʼ huáca que budóʼ naʼ. Tuʼ cabí naca idú ládxiʼgaquiëʼ, que lë ni naʼ téquinëʼ nabágaʼgaquiëʼ xíguiaʼ channö tahuëʼ lë naʼ. 6*epero queë́ruʼ rëʼu:Tuzëʼ náquiëʼ Dios, Lëʼ Xuz.Lëʼ benëʼ yúguʼtë le riléʼeruʼ,
ateʼ zóaruʼ nabanruʼ para tseaj ládxiʼruʼ Lëʼ.Tuzëʼ náquiëʼ Xanruʼ, Lëʼ Jesucristo.Lu nëʼë Lëʼ, Dios benëʼ yúguʼtë le dë, ateʼ nabániruʼ Lëʼ. ;)oSal-laʼ nacuáʼ le téquiguequi bönachi nácagaca dios, le nacuáʼ lúzxiba, en le nacuáʼ luyú, ateʼ zián le tuʼlidza bönachi, en tuíʼi lágaca: dios, encaʼ: xan, t(aNaʼa, ca naca que le rëʼaj ráguruʼ, lë naʼ gulaʼgúʼu bönachi lógaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga, nö́ziruʼ bitiʼ bi nazácaʼgaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga naʼ yödzölió ni, en cúnturö nu zoa naca Dios. T'!pero nu bönniʼ nadxíʼinëʼ Dios, Dios caz zóalenëʼ bönniʼ naʼ. &wChannö zoëʼ nu bönniʼ réquinëʼ chiréajniʼinëʼ, bitiʼ bi réajniʼininëʼ ca ral-laʼ tséajniʼinëʼ, r% _Naʼa, guʼa didzaʼ ca naca que le rëʼaj ráguruʼ, lë naʼ gulaʼgúʼu bönachi lógaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga. Taʼnná bönachi: “Yúguʼtëruʼ náparuʼ yöl-laʼ réajniʼi.” ¡Nácatë didzaʼ ni! Yöl-laʼ réajniʼi caní run ga run ba zxön cuinruʼ, pero yöl-laʼ nadxíʼi queë́ruʼ luzáʼaruʼ run ga rácalenruʼ luzáʼaruʼ. $(Runi nedaʼ gácarönu bicaʼ ba channö ugáʼananu túzinu, en réquidaʼ Böʼ Láʼayi queëʼ Dios runëʼ nedaʼ tzazxö́n.9#k'Nigula naʼ nutsaga náʼlennu-nëʼ bönniʼ, rinná beʼe xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ lënu tsanni ni zoëʼ nabanëʼ bönniʼ queë́nu. Channö gátiëʼ bönniʼ queë́nu, gataʼ lu náʼanu utsaga náʼlennu-nëʼ nu bönniʼ rë́ʼëninu, channö réajlëʼë Xanruʼ bönniʼ naʼ. )"K&Caní naca, nu ruíʼi lataj biʼi que utsaga náʼalenbiʼ-nëʼ bönniʼ, run le naca dxiʼa, pero nu run ga ugáʼanabiʼ túzibiʼ run le nácarö dxiʼa. `!9%Channö chinún tsutsu xtídzëʼë bönniʼ naʼ, en bitiʼ run bayudxi gunëʼ caní, en dë lu nëʼë naca gunëʼ, en chinún tsutsu xtídzëʼë ugáʼanabiʼ túzibiʼ, gunëʼ le naca dxiʼa bönniʼ naʼ.  +$Channö zoëʼ tu bönniʼ réquinëʼ bitiʼ naca dxiʼa ugáʼanabiʼ túzibiʼ biʼi nigula raʼbandoʼ queëʼ, en chizóa iz queë́biʼ, en rë́ʼënideʼebiʼ utsaga náʼalenbiʼ-nëʼ bönniʼ, huáca utsaga náʼalenbiʼ-nëʼ. ¡Bitiʼ gunbiʼ dul-laʼ! W'#Yuguʼ lë ni reaʼ libíʼiliʼ para uzíʼiliʼ xibé lë ni, en calëga para uzágaʼa xinö́ziliʼ. Rë́ʼëndaʼ gunliʼ le ral-laʼ gunliʼ, para gunliʼ xichinëʼ Xanruʼ idú ládxiʼliʼ. !;"Lëscaʼ caní raca queë́nu tu nigula nutsaga náʼlennu-nëʼ bönniʼ, en queë́nu nigula naʼ zóanu túzinu. Nigula naʼ zóanu túzinu ruíʼi ládxiʼnu le nequi queëʼ Xanruʼ, naca sóanu quez queëʼ Dios lu le naca cázanu, en lu böʼ naca cázanu. Nigula naʼ nutsaga náʼlennu-nëʼ tu bönniʼ ruíʼi ládxiʼnu le raca yödzölió ni, naca gunnu le raza ládxëʼë bönniʼ queë́nu. !Tu bönniʼ nutsaga náʼlenëʼ-nu tu nigula ruíʼi ládxëʼë le raca yödzölió, naca gunëʼ le raza ládxiʼnu nigula queëʼ. 8i Rë́ʼëndaʼ bitiʼ ubi uguíʼiliʼ. Tu bönniʼ bitiʼ zóanu nigula queëʼ ruíʼi ládxëʼë le nequi queëʼ Xanruʼ, naca gunëʼ le raza ládxëʼë Xanruʼ. +ONupa tuʼgún dxin le dë yödzölió ni ral-laʼ ilaca ca nu bitiʼ ruíʼi ladxiʼ le dë yödzölió ni, tuʼ udödi quégaca le riléʼeruʼ yödzölió ni. {Lëscaʼ caní, nupa taʼbödxi yechiʼ ral-laʼ uluʼdzeja lahuëʼ Dios ca run nu bitiʼ ribödxi, ateʼ nupa tuʼdzeja ral-laʼ ilaʼcuáʼ nöxaj lahuëʼ Dios ca run nu bitiʼ rudzeja, ateʼ nupa toʼo ral-laʼ ilaca ca nu bitiʼ bi dë que. Naʼa, reaʼ libíʼiliʼ lë ni, böchiʼ luzáʼadoʼ. ¡Chizóa idxín dza údxi! Que lë ni naʼ, yuguʼ bönniʼ nutsaga náʼlengaquiëʼ-nu nigula ral-laʼ iluíʼ ládxiʼgaquiëʼ Dios, ca runëʼ nu bönniʼ bitiʼ nutsaga náʼalenëʼ nigula. <qNaʼa, channö utsaga náʼlenuʼ-nu nigula, bitiʼ gunuʼ dul-laʼ, en channö tu biʼi nigula utsaga náʼalenbiʼ-nëʼ bönniʼ, bitiʼ gunbiʼ dul-laʼ, pero ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ nupa nutsaga náʼagaca yödzölió ni, ateʼ rë́ʼëndaʼ gunaʼ ga uláliʼ lu yöl-laʼ riguíʼi rizacaʼ naʼ. %CChannö nutsaga náʼlenuʼ-nu nigula, bitiʼ uláʼalenuʼ-nu. Lëscaʼ caní, channö zuʼ tuzuʼ, bitiʼ quiljuʼ tu nigula para utsaga náʼlenuʼ-nu. 'GTuʼ taca zián le raca queë́ruʼ dza ni zóaruʼ naʼa, runi nedaʼ gácarö dxiʼa channö uluʼgáʼanëʼ yúguʼtë bönniʼ ca nácagaquiëʼ naʼa. V%Ca naca quégaca nupa bitiʼ nutsaga náʼagaca, bitiʼ bi gunná béʼenëʼ Xanruʼ nedaʼ. Caní runi nedaʼ, ateʼ huáca uzxöni ládxiʼliʼ nedaʼ tuʼ ruhuéchiʼ ládxëʼë Xanruʼ nedaʼ. !;Que lë ni naʼ caʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, ral-laʼ sóaliʼ lahuëʼ Dios tsca guca queë́liʼ tu tuliʼ cateʼ niʼ bulidzëʼ Dios libíʼiliʼ. Zxö́ntërö le gudizxjëʼ Dios, gúʼuëʼ libíʼiliʼ. Que lë ni naʼ bitiʼ ral-laʼ gutiʼ cuinliʼ lu náʼagaca bönachi. _7Channö bulidzëʼ Xanruʼ nu bönniʼ cateʼ niʼ nadoʼë, lahuëʼ Xanruʼ náquiëʼ ca nu bönniʼ narúajëʼ lu nëʼë xanëʼ naʼ, para gunëʼ xichinëʼ Xanruʼ. Lëscaʼ caní, channö bulidzëʼ Xanruʼ nu bönniʼ cateʼ niʼ narúajëʼ lu nëʼë xanëʼ naʼ, bönniʼ ni náquiëʼ ca tu bönniʼ nadóʼo queëʼ Cristo. Z-Channö bulidzëʼ liʼ cateʼ niʼ nacuʼ bönniʼ nadóʼo, bitiʼ cöʼu böniga tuʼ nacuʼ caní, pero channö gataʼ quiuʼ lataj irujuʼ lu naʼ xanuʼ, buzíʼ xibé lataj naʼ gataʼ quiuʼ irujuʼ. iKRal-laʼ ugáʼanëʼ tu tuëʼ bönniʼ ca naʼ gúquiëʼ cateʼ niʼ bulidzëʼ Dios lëʼ. pYBitiʼ bi nazacaʼ lë naʼ narugu lu xipë́lëʼë tu bönniʼ, en channö bitiʼ narugu lu xipë́lëʼë bönniʼ lë naʼ naca bëʼ, bitiʼ bi nazacaʼ. Le nácadaʼ lesacaʼ naca gunruʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios. Y+Channö Dios bulidzëʼ nu bönniʼ narugu lu xipë́lëʼë le naca bëʼ néquinëʼ queëʼ Dios, ral-laʼ ugáʼanëʼ caní, zoa lu xipë́lëʼë lë naʼ naca bëʼ. Lëscaʼ caní, channö Dios bulidzëʼ nu bönniʼ bitiʼ narugu lu xipë́lëʼë lë naʼ naca bëʼ, bitiʼ ral-laʼ ichúguiëʼ lë naʼ lu xipë́lëʼë. f ERal-laʼ gunruʼ tu turuʼ tsca le bennëʼ queë́ruʼ Xanruʼ, encaʼ tsca guca queë́ruʼ cateʼ bulidzëʼ Dios rëʼu para guéquiruʼ queëʼ. Rusë́didaʼ yúguʼtë cöʼ bönachi queëʼ Cristo xibá ni. #:~h}}]||{{Hzryyx1wu ss rf=<<;x:9p8777 6%55>447322@100/.{-[,++&*)p(('&&R%)$#F""!2 ,6sxBB/!R[0" <  I 9 b^?2#;; qChannö innaruʼ: “Nácaruʼ tuz len Dios”, pero channö runruʼ le naca chul-la que dul-laʼ, lë ni naca bëʼ rizíʼ yë́ʼëruʼ, en bitiʼ runruʼ le naca idútë li. V: 'Lë ni naca didzaʼ biyö́nituʼ bë́ʼlenëʼ Jesús netuʼ, ateʼ le rusiyöntuʼ libíʼiliʼ. Caní rnna: Dios náquiëʼ beníʼ, ateʼ nitú le naca chul-la que dul-laʼ bitiʼ zóalen Lëʼ. s9 aRuzúajtuʼ queë́liʼ lu guichi lë ni para gaca udzéjaruʼ idú ládxiʼruʼ. Dios náquiëʼ beníʼ [8 1Le biléʼetuʼ, en le biyö́nituʼ rusiyöntuʼ libíʼiliʼ para gácaliʼ caʼ libíʼiliʼ tuz len netuʼ. Le nácatë naca yöl-laʼ tuz queë́ruʼ len Dios Xuz, encaʼ len Jesucristo Zxíʼinëʼ Dios. 7  Bönniʼ naʼ nabánigaca bönachi buluíʼi lahuëʼ, ateʼ biléʼetuʼ Lëʼ. Runtuʼ ba nalí queëʼ, en ruluíʼituʼ libíʼiliʼ ca naca queëʼ Bönniʼ naʼ nabániruʼ. Bönniʼ ni guzóalenëʼ Dios Xuz, en chibuduluíʼi lahuëʼ ga zóaruʼ. 6 7Rusiyöntuʼ libíʼiliʼ ca naca queëʼ Bönniʼ naʼ zoa cazëʼ dza niʼte, le biyö́nituʼ bëʼë didzaʼ, en le biléʼetuʼ ca naca queëʼ, en le buyutuʼ benëʼ Bönniʼ naʼ. Gudantuʼ Lëʼ. Bönniʼ ni náquiëʼ Jesús, lëʼ caʼ Didzaʼ Nabánigaca Bönachi. c5?Nadxíʼidaʼ yúguʼtëliʼ tuʼ nácaruʼ tuz len Xanruʼ Jesucristo. ¡Caʼ gaca!T4!Rinábidaʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ. _37Nu bitiʼ nadxíʼi Xanruʼ Jesucristo, chinabía döʼ nu naʼ. Gudá Xanruʼ. v2eNedaʼ, Pablo, len naʼ cuin cazaʼ ruzúajaʼ lu guichi lë ni, rnníaʼ: Rugapaʼ Dios libíʼiliʼ. 1Yúguʼtë bö́chiʼruʼ ni tuʼgapëʼ Dios libíʼiliʼ. Guliʼgapa Dios tuliʼ iaʼtuliʼ, en unídaʼliʼ luzáʼaliʼ. S0Yuguʼ cöʼ bönachi queëʼ Dios luyú Asia ni tuʼgapa Dios libíʼiliʼ. Aquilo, en Priscila, encaʼ nupa tuʼdubi queëʼ Dios ga naca lu yuʼu lídxigaquiëʼ tuʼgapëʼ Dios libíʼiliʼ. /wBuluʼhuë́ tsáhuëʼë nedaʼ ca naʼ buluʼhuë́ tsáhuëʼë caʼ libíʼiliʼ. Guliʼgún bal bönachi caní. . Rudzéjadaʼ tuʼ bilaʼdxinëʼ Estéfanas, en Fortunato, en Acaico ga zoaʼ, tuʼ gúcalengaquiëʼ nedaʼ uláz queë́liʼ. B-}Rátaʼyuaʼ loliʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, gunliʼ bal nupa nácagaca ca bö́chiʼruʼ naʼ, encaʼ ca nácagaca nupa tunlen légaquiëʼ tsözxö́n dxin, en tácalen légaquiëʼ. ),KNaʼa, böchiʼ luzáʼadoʼ, chinö́z quéziliʼ ca naca queëʼ Estéfanas, encaʼ quégaca diʼa dza queëʼ. Nácagaca nupa gulaʼsí lógaca taʼyéajlëʼ Cristo ladaj bönachi nacuáʼ luyú Acaya. Buluʼdödi cuíngaquiëʼ para ilunëʼ xichíngaca bönachi queëʼ Dios. E+Len yöl-laʼ nadxíʼi guliʼgún bítiʼtës bi gunliʼ. *% Buliʼsubán ládxiʼliʼ, en guliʼgaca tsutsu ca réajlëʼëliʼ-nëʼ Cristo. Guliʼgaca rugu ladxiʼ, en buliʼtipa ládxiʼliʼ. )y Ca naca queëʼ bö́chiʼruʼ Apolos, gútaʼyuaʼ lahuëʼ tsejëʼ tsöjyúëʼ libíʼiliʼ tsözxö́n len yuguʼ bö́chiʼruʼ, pero bitiʼ rë́ʼënëʼ tsejëʼ naʼa. Guídëʼ cateʼ séquiʼnëʼ. Didzaʼ ruʼë Pablo ga ruúdx (  Que lë ni naʼ, cuntu nu ral-laʼ uzóa lëbiʼ tsöláʼalö. Guliʼgácalen-biʼ, ugúʼuliʼ-biʼ nöza idú tsáhuiʼdoʼ, para udxinbiʼ ga ni zoaʼ nedaʼ, tuʼ ribözaʼ-biʼ lëbiʼ, encaʼ yuguʼ bö́chiʼruʼ túnlenëʼ-biʼ tsözxö́n dxin. g'G Channö idxinbiʼ biʼi Timoteo ga naʼ zóaliʼ, guliʼgüíʼi ládxiʼliʼ-biʼ, para cabí ubi uguíʼibiʼ tsanni niʼ sóalenbiʼ libíʼiliʼ, tuʼ runbiʼ xichinëʼ Xanruʼ ca naʼ runaʼ nedaʼ xichinëʼ. n&U tuʼ dë lataj ni gunaʼ tu dxin zxön queëʼ Xanruʼ, sal-laʼ zián nupa taʼdáʼbagaʼ nedaʼ. H% Ugáʼanaʼ ni lu yödzö Éfeso ga idxinrö dza Pentecostés -$SCateʼ guídaʼ uduyúaʼ libíʼiliʼ bitiʼ rë́ʼëndaʼ tö́disaʼ niʼ. Runaʼ löza sóalenaʼ libíʼiliʼ xidzé, channö gunnëʼ Xanruʼ nedaʼ lataj. O#Réquidaʼ ugáʼanalenaʼ libíʼiliʼ tu chiʼi, o nadxi caʼ ugáʼanaʼ niʼ yuguʼ beoʼ ziaga. Níʼirö huáca gácalenliʼ nedaʼ, ugúʼuliʼ nedaʼ nöza gátiʼtës ga ral-laʼ tsejaʼ. "Guídaʼ ga zóaliʼ cateʼ údxi tödaʼ yuguʼ yödzö luyú Macedonia, tuʼ run bayudxi tödaʼ yuguʼ yödzö naʼ. i!KChannö ral-laʼ tsejaʼ caʼ nedaʼ, tsöjácalenëʼ nedaʼ. Le rë́ʼënëʼ gunëʼ Pablo K Cateʼ niʼ idxinaʼ ga zóaliʼ, isö́l-laʼa Jerusalén bönniʼ naʼ cöliʼ libíʼiliʼ. Uzúajaʼ tu lu guichi le gun ga ilaca bë́ʼgaquiëʼ, ateʼ iluʼë dumí naʼ unö́dzjaliʼ. LYuguʼ dza domingo, tu tuliʼ ral-laʼ cúʼuliʼ quez latiʼ dumí, tsca naʼ Dios runnëʼ queë́liʼ. Guliʼgún chiʼi le, para cabí gun bayudxi bi utúbiliʼ cateʼ idxinaʼ ga zóaliʼ. h KNaʼa, ca naca que dumí naʼ unö́dzjaliʼ, le gácalen bö́chiʼruʼ taʼyéajlëʼë Cristo nacuʼë Jerusalén, guliʼgún naʼa ca naʼ gunná béʼedaʼ yuguʼ cöʼ bönachi queëʼ Cristo, nacuáʼ luyú Galacia. Q:Que lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, guliʼsóa tsutsu. Guliʼgaca idú ládxiʼliʼ, gúnticaʼsiliʼ xichinëʼ Xanruʼ tuʼ nöz quéziliʼ bitiʼ runliʼ nítisö xichinëʼ Xanruʼ.zm9¡Xclenëʼ Dios! ¡Lë cazëʼ runëʼ ga nuláruʼ lu yöl-laʼ guti niʼa que le benëʼ Xanruʼ Jesucristo! 38Huáca bi gun yöl-laʼ guti queë́ruʼ tuʼ nabágaʼruʼ dul-laʼ, ateʼ nabágaʼruʼ dul-laʼ tuʼ ridáʼbagaʼruʼ xibá queëʼ Dios. oW7Bítiʼrö inná beʼe yöl-laʼ guti rëʼu.Bítiʼrö gaca yöl-laʼ guti bi gun queë́ruʼ. |q6Cateʼ lë naʼ riniti chinuhuöáca le soa tsaz, encaʼ lë naʼ ral-laʼ gati chinuhuöáca le catu caz gati, níʼirö idxín lë naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, le rnna:Nadúa tsaz yöl-laʼ guti.Chibidéliʼnëʼ Cristo. 5Lë naʼ nácaruʼ le riniti ral-laʼ huöáca le soa tsaz, ateʼ le néquiniruʼ, lë naʼ ral-laʼ gati, huöáca tu le catu caz gati. }4Tsálidoʼos gaca, tsca naca tu le rutásö guiö́j loruʼ, cateʼ cödxi lúzubaʼ böaʼ le röjsetë. Cödxi lúzubaʼ naʼ, ateʼ uluʼbán nupa chinátigaca, en iléquini tu le soa tsaz, ateʼ Dios utsë́ʼë le néquiniruʼ yúguʼtëruʼ. #3Buliʼyútsöcaʼ, reaʼ libíʼiliʼ tu le bigachiʼ: Bitiʼ gátiruʼ yúguʼtëruʼ, pero Dios utsë́ʼë ca nácaruʼ yúguʼtëruʼ. wg2Caní rë́ʼëni inná lë ni reaʼ libíʼiliʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, rnníaʼ: Le néquini bëlaʼ, en rön bitiʼ gaca tsaz ga niʼ rinná bëʼë Dios, en lëscaʼ caní, lë naʼ initi bitiʼ gaca ideliʼ lë naʼ soa tsaz. ?w1Ca naʼ naʼa dë queë́ruʼ tu bëlaʼ le naca ca guca bëlaʼ queëʼ bönniʼ naʼ gúquinëʼ yu, lëscaʼ ral-laʼ huöéquiruʼ ca néquinëʼ Nu naʼ birúaj yehuaʼ yubá. 2]0Nupa nacuáʼ luyú ni nácagaca ca gúquiëʼ bönniʼ naʼ gúquinëʼ yu, ateʼ nupa ral-laʼ tsöjcuáʼ yehuaʼ yubá ilaca ca naca Nu naʼ birúaj yehuaʼ yubá. /Bönniʼ niʼ blëʼë zíʼalö, gúquinëʼ yu. Bönniʼ naʼ blëʼë burópilö, Nu naʼ naca Xanruʼ, birúajëʼ yehuaʼ yubá. (I.Bitiʼ blëʼë zíʼalö Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼ. Blaʼ zíʼalö nu naʼ naca bönáchisö, ateʼ níʼirö blëʼë Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼ. }-Nazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Bönniʼ naʼ gusí lahuëʼ zoëʼ luyú ni, lëʼ Adán, Dios benëʼ lëʼ bönniʼ ban”, pero Bönniʼ naʼ guyáziëʼ xilatjëʼ Adán, Lëʼ Cristo, Dios benëʼ ga náquiëʼ Böʼ nabániruʼ. [/,Cateʼ rigachiʼ lu yeru ba naca tu bëlaʼ que yödzölió ni. Cateʼ ubán, níʼirö gaca tu le soa tsaz yehuaʼ yubá. Zoa tu bëlaʼ que yödzölió ni, en iaʼtú ca gaca le idzaga böʼ naca cázaruʼ. +Cateʼ rigachiʼ lu yeru ba naca tu bëlaʼ cáʼasö, en le nacuidiʼ. Cateʼ ubán, níʼirö gaca tu le lachi, en le nál-la. " =*Lëscaʼ caní gaca cateʼ uluʼbán nupa chinátigaca. Cateʼ rigachiʼ lu yeru ba naca tu bëlaʼ initi. Cateʼ ubán, níʼirö gaca tu le soa tsaz. P )Zoa tu yöl-laʼ lachi que gubidza, en iaʼtú que beoʼ, en iaʼtú quéguequi bölaj lúzxiba. Yöl-laʼ lachi que tu bölaj lúzxiba nadzáʼ ca naca yöl-laʼ lachi que iaʼtú bölaj lúzxiba. (Lëscaʼ caní nadzáʼ idú ca nácagaca caz nupa nacuáʼ yehuaʼ yubá ca naca idú ca nácagaca caz nupa nacuáʼ luyú ni. Zoa tu yöl-laʼ lachi quégaca nupa nacuáʼ yehuaʼ yubá, en iaʼtú ca naca yöl-laʼ lachi quégaca nupa nacuáʼ luyú ni. % C'Lëscaʼ caní, bitiʼ naca lë́bisö bëlaʼ que queë́gacabaʼ yúguʼtëbaʼ böaʼ guixiʼ. Zoa tu bëlaʼ quégaca bönachi, en iaʼtú ca naca bëlaʼ quégacabaʼ böaʼ guixiʼ. Iaʼtú ca naca bëlaʼ quégacabaʼ biguínni, en iaʼtú ca naca bëlaʼ quégacabaʼ böla.  &Dios runëʼ ga gaca guixiʼ cuandoʼ ca nun cazëʼ que. Ca naca tu tu xisedoʼ naʼ runëʼ ga gaca guixiʼ cuandoʼ que. 5c%Lë naʼ rázuʼ luyú naca tu xisédoʼos, nadxi caʼ que zxoaʼ xtila o que iaʼtú guixiʼ cuandoʼ. Lë naʼ rázuʼ bitiʼ naca guixiʼ cuandoʼ naʼ ral-laʼ ilén. jM$Liʼ, bönniʼ bitiʼ bi nö́zinëʼ. Lë naʼ rázuʼ luyú bitiʼ ilén channö cabí initi. #Nadxi caʼ zoa nu inná: “¿Nacxi uluʼbán nupa chinátigaca? ¿Nacxi gaca idú ca nácagaca cazëʼ cateʼ uluʼdxinëʼ?” V%"Buliʼbíʼi ládxiʼliʼ, en bitiʼ gunliʼ dul-laʼ tuʼ cabí núnbëʼëliʼ-nëʼ Dios bál-laliʼ libíʼiliʼ. Rnníaʼ caní para gunaʼ ga utuíʼiliʼ. Ca ilaca nupa uluʼbán lu yöl-laʼ guti (I!Bitiʼ güíʼiliʼ lataj nu siʼ yeʼe libíʼiliʼ. Channö siʼ lu náʼaliʼ látiʼdoʼos le cabí nácatë, idútëliʼ huöácaliʼ chul-la niti.  Channö tuʼ gúʼunisidaʼ gudíl-lalenaʼ böaʼ guixiʼ síniaʼ lu yödzö Éfeso, ¿bizxi caz uziʼa xibé? Channö cabí uluʼbán nupa chinátigaca, ral-laʼ gunruʼ ca taʼnná bönachi: “Guiʼaj gáguruʼ tuʼ huátiruʼ cuxö́ huidzaj.” MYúguʼtë dza zoa bönadxi gátiaʼ. Riguíxjöiʼidaʼ libíʼiliʼ lë ni, böchiʼ luzáʼadoʼ, tuʼ raza ládxaʼa le benaʼ. Caní naca tuʼ benaʼ ga réajlëʼëliʼ Xanruʼ Jesucristo. !Zoa bönadxi queë́tuʼ gátituʼ yúguʼtë dza. ¿Bizx que ruíʼituʼ lataj gaca caní channö cabí ubanruʼ lu yöl-laʼ guti? H Bál-laliʼ ridílaliʼ nisa uláz quégaca nupa chinátigaca. Channö réquiliʼ bitiʼ uluʼbán nupa naʼ chinátigaca, ¿bizx que ridílaliʼ nisa uláz quégaca nupa chinátigaca? 1Cateʼ idxín dza niʼ chinudödëʼ Dios lu nëʼë Cristo yúguʼtë para inná béʼenëʼ le, níʼirö Lë cazëʼ Zxíʼinëʼ udödi cuinëʼ lu nëʼë Dios, Nu naʼ budödi lu nëʼë Zxíʼinëʼ yúguʼtë, ateʼ ga údxi, Dios inná béʼenëʼ tsaz yúguʼtë. I~ Dios chinudödëʼ yúguʼtë lu nëʼë Zxíʼinëʼ para inná béʼenëʼ le. Nazúaj lu guichi láʼayi, rnna: “Budödëʼ yúguʼtë lu nëʼë para inná béʼenëʼ le.” Naʼa, naca bëʼ bitiʼ budödi cuinëʼ lu nëʼë Zxíʼinëʼ, tuʼ naca cazëʼ Lëʼ Nu rudödi yúguʼtë lu nëʼë Zxíʼinëʼ. O}Le ridáʼbagaʼ Lëʼ le usunítiëʼ ga údxi naca yöl-laʼ guti. |-Run bayudxi inná bëʼë Cristo ga idxinrö dza chibenëʼ Dios ga uluʼzechu zxíbigaca lahuëʼ Lëʼ yúguʼtë nupa taʼdáʼbagaʼ Lëʼ. i{KNíʼirö idxín dza údxi cateʼ ugǘëʼ Cristo idútë le dë lu nëʼe, en idútë yöl-laʼ unná bëʼ, en idútë yöl-laʼ huáca que tuʼ xihuiʼ, ateʼ udödëʼ yöl-laʼ unná bëʼ queëʼ lu nëʼë Dios Xuz. z'Tu tuëʼ ubanëʼ ca ral-laʼ gaca. Zíʼalö bubanëʼ Cristo, ateʼ tödi ni uluʼbán nupa néquiguequi queëʼ Cristo cateʼ huödëʼ. yCa naʼ tati yúguʼtë bönachi tuʼ náljlengaca Adán, lëscaʼ caní uluʼbán yúguʼtë nupa naʼ náljlengaca Cristo. @xyCa naʼ guyúʼu yöl-laʼ guti niʼa que le benëʼ tuëʼ bönniʼ, lëscaʼ caní, niʼa que le benëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ guyúʼu yöl-laʼ rubán quégaca nupa chinátigaca. $wANaʼa, le nácatë bubanëʼ Cristo lu yöl-laʼ guti, en náquiëʼ nu gusí lo bubán tsaz ladaj yúguʼtë nupa uluʼbán tsaz lu yöl-laʼ guti. vChannö tsánnisö ni zóaruʼ nabanruʼ huáca uzíʼiruʼ xibë́ʼ Cristo, nácaröruʼ bayechiʼ ca yúguʼtë bönachi. yukLëscaʼ caní, nupa naʼ chinátigaca, en gulaʼyéajlëʼ Cristo, tsaz gulati channö cabí bubanëʼ Lëʼ. ten laʼtuʼ cabí bubanëʼ Cristo, nítisö naca yöl-laʼ réajlëʼ queë́liʼ Lëʼ, ateʼ nagáʼanagaca dul-laʼ nabágaʼliʼ. OsLaʼtuʼ cabí uluʼbán nupa chinátigaca, bitiʼ bubanëʼ Cristo, ar;Iaʼstú, laʼtuʼ cabí bubanëʼ Cristo, rizíʼ yë́ʼëtuʼ cateʼ runtuʼ ba nalí queëʼ Dios, rnnatuʼ busubanëʼ Cristo, ateʼ laʼtuʼ cabí usubanëʼ nupa chinátigaca, Dios bitiʼ busubanëʼ Cristo. qen laʼtuʼ cabí bubanëʼ Cristo, nítisö naca le bentuʼ libán que, en nítisö naca yöl-laʼ réajlëʼ queë́liʼ Lëʼ. Op Laʼtuʼ cabí uluʼbán nupa chinátigaca, bitiʼ bubanëʼ Cristo, 8oi Runtuʼ libán queëʼ Cristo ca naʼ bubanëʼ lu yöl-laʼ guti. Channö caní naca, ¿nacxi caz naca, rnnaliʼ bál-laliʼ: “Bitiʼ uluʼbán nupa chinátigaca”? Dn Naʼa, channö benaʼ libán nedaʼ o channö gulunëʼ libán iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ, lë ni le runtuʼ libán que, en le guyéajlëʼëliʼ libíʼiliʼ. Ubanruʼ lu yöl-laʼ guti :mm Naʼa, tuʼ buzáʼ ládxëʼë quiaʼ Dios nacaʼ le nacaʼ naʼa, en calëga nítisö buzáʼ ládxëʼë quiaʼ. Béntëraʼ nedaʼ xichinëʼ ca iaʼzícaʼrëʼ gubáz queëʼ, sal-laʼ calëga rácasö quiaʼ benaʼ dxin naʼ. Dios caz, lu yöl-laʼ ruzáʼ ladxiʼ queëʼ, bugunëʼ nedaʼ dxin. Fl Caní naca, tuʼ nácaraʼ nedaʼ cáʼasö ca yúguʼtë bönniʼ gubáz queëʼ, en bitiʼ nacaʼ nedaʼ lesacaʼ siʼ laʼ gubáz queëʼ, tuʼ gudxía ládxaʼa bönachi queëʼ Dios. "k=Ga yöjsetë buluíʼi lahuëʼ caʼ lahuaʼ nedaʼ. Ca guca lë ni, nacaʼ ca tu bíʼidoʼ gúljabiʼ cateʼ chigudödi dza ral-laʼ gáljabiʼ. jNíʼirö Jacobo biléʼenëʼ Lëʼ, en gudödi niʼ buluíʼi lahuëʼ lógaquiëʼ yúguʼtë bönniʼ gubáz queëʼ. i7Níʼirö buluíʼi lahuëʼ lógaquiëʼ ziánrö ca gayuʼ gáyuʼë böchiʼ luzáʼaruʼ taʼyéajlëʼë Cristo, cateʼ niʼ nudúbigaquiëʼ tsözxö́n. Laʼtuʼbiquiʼ yúguʼtëʼ bö́chiʼruʼ ni nacuʼë nabángaquiëʼ naʼa, sal-laʼ bal-lëʼ chinátigaquiëʼ. h+Gudödi niʼ buluíʼi lahuëʼ Cristo, ateʼ biléʼenëʼ Pedro Lëʼ, en gudödi niʼ idxínnutëʼ gubáz queëʼ bilaʼléʼenëʼ Lëʼ. 7ggRnna caʼ: “Bigachëʼë yeru ba, en cateʼ bizáʼa tsonna dza, bubanëʼ lu yöl-laʼ guti”, ca naʼ nazúaj caʼ lu guichi láʼayi le rnna ben bayudxi guca queëʼ. pfYGa gusí lo budödaʼ lu náʼaliʼ le budödëʼ Dios lu naʼa nedaʼ. Caní rnna: “Gútiëʼ Cristo uláz queë́ruʼ tuʼ nabágaʼruʼ dul-laʼ.” Ca naca lë ni nazúaj lu guichi láʼayi le rnna ben bayudxi benëʼ. )eKNiʼa que didzaʼ ni uláliʼ, channö gunliʼ ca rnna didzaʼ dxiʼa naʼ benaʼ libán que ga zóaliʼ, channö le nácatë guyéajlëʼëliʼ-nëʼ Cristo. Zd /Naʼa, böchiʼ luzáʼadoʼ, riguíxjöiʼidaʼ libíʼiliʼ ca naca didzaʼ dxiʼa naʼ benaʼ libán que ga zóaliʼ, lë naʼ guzxíʼ lu náʼaliʼ, ateʼ run ga nácarö idú ca réajlëʼëliʼ Cristo. Wc'(Ral-laʼ gunruʼ yúguʼtë ca saʼyéaj, en lu yöl-laʼ baʼa ladxiʼ.Eb'Que lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ güíʼiliʼ didzaʼ uláz queëʼ Dios, en bitiʼ inná béʼeliʼ nu ruíʼi didzaʼ yúbölö le cabí nazëda. qa[&Naʼa, channö cabí ruíʼi ládxëʼë didzaʼ ni, bitiʼ güíʼi ládxiʼliʼ-nëʼ bönniʼ naʼ. `{%Channö nu bönniʼ nútsëʼë ládjaliʼ réquinëʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, o réquinëʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ, bönniʼ ni ral-laʼ siʼ lu nëʼë naca xibá queëʼ Xanruʼ le ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi ni. 1_[$¿Naruʼ réquitseliʼ bunödzjëʼ Dios xtídzëʼë lu ruáʼaliʼ libíʼisiliʼ? ¿Naruʼ réquitseliʼ bidxín xtídzëʼë Dios queë́ziliʼ libíʼiliʼ? h^I#Channö të́ʼëninu ilaʼyéajniʼinu iaʼlatiʼ, ral-laʼ ilaʼnábinu bönniʼ que queë́gacanu cateʼ niʼ nacuʼë lídxigaquiëʼ. Bitiʼ ral-laʼ iluíʼinu didzaʼ yuguʼ nigula ga naʼ rudúbiruʼ queëʼ Dios. R]"Ral-laʼ ilaʼcuáʼanu dxisö nigula queë́liʼ ga naʼ rudúbiliʼ. Bitiʼ dë lu náʼagacanu iluíʼinu didzaʼ niʼ. Ral-laʼ ilaʼcuáʼanu nöxaj ca naʼ rinná bëʼ xibá queëʼ Dios. )\K!Calëga Dios nu run ga rutsátsaruʼ, tuʼ rë́ʼënëʼ Lëʼ gácaruʼ baʼa ladxiʼ, ca naʼ runëʼ ga nacuáʼ yúguʼtë cöʼ bönachi queëʼ Cristo. z[m Yuguʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios huáca ilaʼnná beʼe cuíngaquiëʼ, en ilaʼcuʼë dxisö. Z7Yúguʼtëliʼ huáca güíʼiliʼ didzaʼ uláz queëʼ Dios tu tuliʼ para izë́daliʼ yúguʼtëliʼ, en idipa ládxiʼliʼ caʼ yúguʼtëliʼ. YChannö Dios uluíʼinëʼ tu bönniʼ röʼë niʼ le rë́ʼëni inná xtídzëʼë, ral-laʼ soa dxisö nu naʼ ruíʼi didzaʼ. XLëscaʼ caní, yuguʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios ral-laʼ iluʼë didzaʼ chopa tsónnasëʼ, ateʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ naʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios ral-laʼ uluʼchiʼa uluʼsörö́ëʼ didzaʼ ruʼë bönniʼ naʼ. ~WuChannö cuntu nu zoa nu gaca udödi didzaʼ yúbölö naʼ le cabí nazë́daliʼ, nu naʼ ruíʼi didzaʼ yúbölö le cabí nazëda ral-laʼ soa dxisö ga naʼ nudúbiliʼ, ateʼ huáca güíʼilen Dios didzaʼ naʼ lu icja ládxiʼdaʼahui. RVCateʼ nacuáʼ niʼ nupa tuíʼi didzaʼ yúbölö le cabí nazë́dagaca, bitiʼ ral-laʼ güíʼiliʼ didzaʼ caní ziánrö ca chopa tsónnasiliʼ. Huáca guʼë didzaʼ tuzëʼ bönniʼ naʼ, ateʼ tödi naʼ huáca guʼë didzaʼ iaʼtúëʼ, pero run bayudxi soa nu udödi didzaʼ yúbölö naʼ le bitiʼ nazë́daliʼ. sU_Que lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, cateʼ rudúbiliʼ queëʼ Cristo, rul-lëʼ tuëʼ bönniʼ dzáguiëʼ libíʼiliʼ tu salmo, ateʼ rusédinëʼ iaʼtúëʼ tu xibá, ateʼ iaʼtúëʼ riguíxjöiʼinëʼ libíʼiliʼ tu le buluíʼinëʼ Dios lëʼ, ateʼ iaʼtúëʼ ruʼë didzaʼ yúbölö le cabí nazëdëʼ, ateʼ iaʼtúëʼ rudödëʼ didzaʼ yúbölö naʼ le cabí nazëdëʼ. Yúguʼtë le gunliʼ ral-laʼ gaca le uluʼzíʼ xibé nupa tuʼdubi queëʼ Cristo. qT[Guéquibeʼe ca naca le rizáʼ ladxiʼ nu naʼ, lë naʼ bigachiʼ, ateʼ uzóa zxibi nu naʼ, en tseaj ladxiʼ Dios, ateʼ inná: “Le nácatë Dios zóalenëʼ libíʼiliʼ.” Ca ral-laʼ gunruʼ ga rudúbiruʼ queëʼ Cristo 5ScNaʼa, channö yúguʼtëliʼ güíʼiliʼ didzaʼ uláz queëʼ Dios, ateʼ tsaz nu cabí réajlëʼ Cristo o nu nazëda látiʼdoʼos, guéquibeʼe nu naʼ nabagaʼ xíguiaʼ, ateʼ Dios uchiʼa usörö́ëʼ lëʼ. Caní guéquibeʼe nu naʼ, tuʼ tseajniʼi didzaʼ güíʼiliʼ yúguʼtëliʼ. BR}Que lë ni naʼ, cateʼ udúbiliʼ tsözxö́n, yúguʼtëliʼ naʼ néquiliʼ queëʼ Cristo, channö güíʼiliʼ didzaʼ yúbölö le cabí nazë́daliʼ yúguʼtëliʼ, ateʼ tsázagaca nupa nazë́dagaca látiʼdoʼos, o nupa bitiʼ taʼyéajlëʼ Cristo, ¿naruʼ cabí ilaʼnná: “Nachixi ícjaliʼ”? rQ]Caní naca, Dios ruʼë rëʼu lataj ruíʼiruʼ didzaʼ yúbölö le cabí nazë́daruʼ para gaca tu le naca bëʼ lógaca bönachi bitiʼ taʼyéajlëʼ, en calëga lógaca nupa taʼyéajlëʼ Cristo. Ruʼë rëʼu lataj ruíʼiruʼ didzaʼ uláz queëʼ Lëʼ le uluʼzíʼ xibé nupa taʼyéajlëʼ Cristo, en calëga bönachi naʼ bitiʼ taʼyéajlëʼ. jPMNazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Len didzaʼ yúbölö, en lu ruáʼagaca bönachi izáʼa güíʼilenaʼ bönachi ni didzaʼ. Sal-laʼ gunaʼ caní, bitiʼ uluʼzë́ nágagaca xtídzaʼa.” ¡Caní rnnëʼ Xanruʼ! jOMBöchiʼ luzáʼadoʼ, bitiʼ gácaliʼ ca bíʼidoʼ ca naca le rizáʼ ládxiʼliʼ. Guliʼgaca ca bíʼidoʼ para cabí gunliʼ le ruáʼ döʼ, pero guliʼgaca bönniʼ chinácagaca ca naca le rizáʼ ládxiʼliʼ. &NELógaca bönachi queëʼ Dios guë́ʼënitërödaʼ guʼa gáyuʼsö didzaʼ le gaca ilaʼyéajniʼi bönachi ca zián gayuáʼ didzaʼ yúbölö le cabí nazëdaʼ, ateʼ cuntu nu gaca tséajniʼi. Gaca usédidaʼ iaʼzícaʼrö bönachi tuzi channö ilaʼyéajniʼi didzaʼ guʼa. uMcReaʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ”, tuʼ ruíʼiraʼ didzaʼ yúbölö le cabí nazëdaʼ ca yúguʼtëliʼ. #L?Nadxi caʼ dxíʼadoʼ ruʼu didzaʼ, rëʼu-nëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Channö cabí réajniʼi didzaʼ ruʼu, bitiʼ bi uzíʼ xibé nu naʼ riyöni. sK_Channö lu böʼ naca cazuʼ rulidza láʼayuʼ-nëʼ Dios, ateʼ zoa niʼ nu riyö́nisö, channö cabí réajniʼi didzaʼ ruʼu, ¿nacxi caz gaca inná: “Caʼ gaca”, niʼa que didzaʼ ruʼu, rëʼu-nëʼ Dios: “Xclenuʼ”? }Js¿Nacxi caz ral-laʼ gunaʼ channö? Ulidzaʼ-nëʼ Dios lu böʼ naca cazaʼ, encaʼ lu yöl-laʼ réajniʼi quiaʼ ulidzaʼ-nëʼ Dios. Gul-laʼ yöl-laʼ ba lu böʼ naca cazaʼ, encaʼ lu yöl-laʼ réajniʼi quiaʼ gul-laʼ yöl-laʼ ba. I}Cateʼ rulidzaʼ-nëʼ Dios, channö ruáʼa didzaʼ yúbölö le cabí nazëdaʼ, lu böʼ naca cazaʼ rulidzaʼ-nëʼ Dios, pero tuʼ cabí réajniʼidaʼ didzaʼ ruáʼa, lu yöl-laʼ réajniʼi quiaʼ bitiʼ ruziʼa xibé didzaʼ naʼ ruáʼa. SH Que lë ni naʼ caʼ, nu ruíʼi didzaʼ yúbölö le cabí nazëda ral-laʼ ulidza Dios, en inabi Lëʼ gunnëʼ que yöl-laʼ huáca quixjöʼ le rë́ʼëni inná didzaʼ naʼ ruíʼi nu naʼ. pGY Lëscaʼ caní naca queë́liʼ. Ruíʼidaʼ ládxiʼliʼ síʼiliʼ yuguʼ le runnëʼ queë́ruʼ Dios Böʼ Láʼayi. Que lë ni naʼ, guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ síʼiliʼ le ilún ga ilácarö tsutsu bönachi queëʼ Cristo. kFO Naʼa, channö cabí réajniʼidaʼ didzaʼ ruʼë tu bönniʼ, gacaʼ ca tu bönniʼ ziʼtuʼ lahuëʼ bönniʼ naʼ ruʼë didzaʼ, ateʼ bönniʼ naʼ ruʼë didzaʼ gáquiëʼ caʼ lahuaʼ nedaʼ ca tu bönniʼ ziʼtuʼ. *EM Le nácatë nacuáʼ zián didzaʼ yúbölö tuíʼi zián cöʼ bönachi izáʼa lu yödzölió ni, ateʼ nacuáʼ bönachi taʼyéajniʼi tu tu didzaʼ naʼ. ND Lëscaʼ caní raca queë́liʼ. Channö len lúdxiʼliʼ güíʼiliʼ didzaʼ le cabí taca bönachi, bitiʼ caʼ ilaʼyéajniʼi didzaʼ güíʼiliʼ. Caní gaca, nítisö güíʼiliʼ didzaʼ. C%Channö cabí cödxi ca ral-laʼ gun lúzubaʼ böaʼ naʼ ulidza rëʼu lu gudil-la, ¿nuzxi caz upáʼ cuini para tseaj lu gudil-la naʼ? BLëscaʼ caní raca que le taʼgúʼu bö, yuguʼ le cabí nabángaca, ca naca gui rucö́dxiruʼ, o ca naca guitarra. Channö cabí tul-la ca ral-laʼ ilún, ¿nacxi caz gúnbëʼëruʼ bízxilö le tul-la naʼ, lë naʼ rul-la gui naʼ, o guitarra naʼ? mASQue lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, cateʼ guídaʼ ga zóaliʼ, channö güíʼilenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ yúbölö le cabí nazëdaʼ, bitiʼ bi uzíʼiliʼ xibé. Uzíʼisiliʼ xibé didzaʼ naʼ güíʼilenaʼ libíʼiliʼ le nuluíʼinëʼ Dios nedaʼ, o didzaʼ uzéajniʼi rëʼu, o didzaʼ guʼa uláz queëʼ Dios, o le naca xibá queëʼ. @5Raca ládxaʼa güíʼiliʼ didzaʼ yúbölö le cabí nazë́daliʼ yúguʼtëliʼ, pero le naca lo, rë́ʼëndaʼ güíʼiliʼ didzaʼ uláz queëʼ Dios. Ruzíʼiröruʼ xibé nu ruíʼi didzaʼ uláz queëʼ Dios ca ruzíʼiruʼ xibé nu ruíʼi didzaʼ yúbölö le cabí nazëda, channö cabí zoa nu udödi didzaʼ yúbölö naʼ le cabí nazëda, para ilaca tsutsu bönachi queëʼ Cristo. /?WNu naʼ ruíʼi didzaʼ yúbölö le cabí nazëda run tsutsu laʼ cuinsi, pero nu ruíʼi didzaʼ uláz queëʼ Dios run tsutsu yúguʼtë bönachi queëʼ Cristo. 6>eNu naʼ ruíʼi didzaʼ uláz queëʼ Dios, ruíʼilen bönachi didzaʼ para gácarö idú ca taʼyéajlëʼ Cristo. Rutipa ládxiʼguequi, en ruhuë́ tsahuiʼ léguequi. "==Nu ruíʼi didzaʼ yúbölö le cabí nazëda, calëga bönachi ruíʼilen didzaʼ nu naʼ. Dios caz ruíʼilen didzaʼ nu naʼ, tuʼ cuntu nu zoa réajniʼi didzaʼ ruíʼi nu naʼ. Dios Böʼ Láʼayi ruʼë nu naʼ lataj ruíʼi didzaʼ ca nácagaca le nagachiʼ queëʼ Dios. p< [Guliʼgún bayudxi idxíʼiliʼ luzáʼaliʼ, en guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ síʼiliʼ caʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca runnëʼ queë́ruʼ Dios Böʼ Láʼayi, en le naca lo, yöl-laʼ huáca güíʼiliʼ didzaʼ uláz queëʼ Dios. e;C Naʼa, nacuáʼticaʼsö yöl-laʼ réajlëʼ queë́ruʼ Dios, en yöl-laʼ run löza queë́ruʼ Dios, en yöl-laʼ nadxíʼi queë́ruʼ luzáʼaruʼ. Nacuáʼ yonna ni, pero le naca lo naca yöl-laʼ nadxíʼi.%:C Naʼa le riléʼeruʼ naca ca le riléʼeruʼ cateʼ ruyú cuinruʼ tu lu guíë dxílidoʼ. Bitiʼ riléʼeruʼ idú ca naca. Dza níʼirö iléʼeruʼ idú ca naca yúguʼtë. Naʼa núnbëʼa látiʼdoʼos. Dza níʼirö gúnbëʼa yúguʼtë ca naʼ Dios caz núnbëʼë nedaʼ. M9 Cateʼ niʼ nacaʼ bíʼidoʼ, bëʼa didzaʼ ca bíʼidoʼ, en gulequi icjaʼ ca bíʼidoʼ, en guzáʼ ládxaʼa ca bíʼidoʼ. Cateʼ bigulaʼ bucáʼanaʼ le nequi que bíʼidaʼahuaʼ. W8' Cateʼ idxín le naca idú, níʼirö údxi que lë naʼ naca látiʼdoʼos. l7Q Látiʼdoʼos réajniʼiruʼ naʼa, en látiʼdoʼos caʼ ruíʼiruʼ didzaʼ uláz queëʼ Dios. 66e Bítiʼrö tödi que yöl-laʼ nadxíʼi. Huadödi que le dë lu náʼagaca bönachi iluíʼi didzaʼ uláz queëʼ Dios. Huadxín dza cateʼ bítiʼrö gataʼ lu náʼagaca bönachi iluíʼi didzaʼ yúbölö le cabí nazë́dagaca, ateʼ huadödi que yöl-laʼ réajniʼi quéguequi bönachi. L5 Ruáʼ rilenëʼ bítiʼtës bi gun luzë́ʼë queëʼ.Réajlëʼticaʼsëʼ luzë́ʼë.Rúnticaʼsëʼ löza gun luzë́ʼë le naca dxiʼa.Ribö́zaticaʼsëʼ zxön ladxiʼ. |4q Bitiʼ caʼ rudzéjanëʼ cateʼ nu run le ruáʼ döʼ.Rudzéjanëʼ cateʼ nu run le naca idútë li. *3M Bitiʼ runëʼ le ruáʼ döʼ.Bitiʼ rudúliʼnëʼ le dë queëʼ.Bitiʼ rilétenëʼ, en bitiʼ röjnenëʼ döʼ guluíʼi bönachi queëʼ. 2 Nu bönniʼ nadxíʼinëʼ luzë́ʼë, ribözëʼ zxön ladxiʼ.Náquiëʼ dxiʼi ladxiʼ, en bitiʼ ruzxéʼenëʼ luzë́ʼë.Nadxíʼinëʼ luzë́ʼë idú ládxëʼë.Bitiʼ run ba zxön cuinëʼ, en bitiʼ run cuinëʼ lo. 1 Sal-laʼ quísiaʼ idútë le dë quiaʼ para ugahuaʼ yuguʼ bönachi yechiʼ, en sal-laʼ udödaʼ idútë le nacaʼ ga uluʼzegui bönachi le tuʼ réajlëʼa Cristo, pero channö cabí nadxíʼidaʼ luzáʼa, bitiʼ caʼ uziʼa xibé lë naʼ runaʼ. )0K Sal-laʼ nazíʼ lu naʼa guʼa didzaʼ uláz queëʼ Dios en tséajniʼidaʼ yúguʼtë le nagachiʼ, en yúguʼtë didzaʼ réajniʼi, en sal-laʼ naca idú ca réajlëʼa Dios ga ridxintë huáca cúaʼ yuguʼ guíʼa, pero channö cabí nadxíʼidaʼ luzáʼa, bitiʼ bi nazácaʼa. / ' Sal-laʼ gaca guʼa xtídzaʼgaca bönachi le cabí nazëdaʼ, encaʼ xtídzaʼgaquiëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios, pero channö cabí nadxíʼidaʼ luzáʼa, didzaʼ guʼa bitiʼ gácarö lesacaʼ ca bö le run gui rucö́dxiruʼ o guíë rutíl-laruʼ luzë́ʼe. K. Guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ cuʼë Dios lu náʼaliʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca naʼ nácagacarö lesacaʼ. Naʼa, uluíʼidaʼ libíʼiliʼ tu le nácarö lesacaʼ ca yúguʼtë lë ni.o-W Calëga yúguʼtëʼ dë lu náʼagaquiëʼ uluʼúnëʼ nupa teʼe.Calëga yúguʼtëʼ tuʼë didzaʼ yúbölö bitiʼ nazë́dagaquiëʼ.Calëga yúguʼtëʼ tuʼdödëʼ didzaʼ yúbölö bitiʼ nazë́dagaquiëʼ. ,  Calëga yúguʼtëʼ nácagaquiëʼ gubáz queëʼ Cristo.Calëga yúguʼtëʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios.Calëga yúguʼtëʼ tuʼsédinëʼ luzáʼaruʼ.Calëga yúguʼtëʼ tunëʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca que yehuaʼ yubá. + Lëscaʼ caní, ladaj bönachi queëʼ Cristo, Dios nucuʼë nupa tun xichinëʼ.Ga naca lo nucuʼë yuguʼ bönniʼ gubáz queëʼ Cristo.Ga naca buropi nucuʼë yuguʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ.Ga bunni nucuʼë yuguʼ bönniʼ tuʼsédinëʼ luzáʼaruʼ.Níʼirö nucuʼë nupa tun yuguʼ yöl-laʼ huáca que yehuaʼ yubá.Níʼirö nucuʼë nupa tuʼún nupa teʼe.Níʼirö nucuʼë nupa tácalen böchiʼ luzáʼaruʼ.Níʼirö nucuʼë yuguʼ bönniʼ tuʼluíʼinëʼ rëʼu dxin gunruʼ.Níʼirö nucuʼë yuguʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ yúbölö bitiʼ nazë́dagaquiëʼ. * Naʼa, libíʼi cázaliʼ dzágaliʼ idútë le naca cazëʼ Cristo, ateʼ tu tuliʼ nácaliʼ ca yuguʼ le nagudiʼ dzágalenëʼ. f)E Channö gaca ziʼ tu le néquiniruʼ, ilaca ziʼ tsözxö́n len le yúguʼtë le néquiniruʼ naʼ, en channö tu le néquiniruʼ zoa bi ruzíʼ xibé, yúguʼtë le nagudiʼ dzágalenruʼ tuʼzí xibé tsözxö́n le. (} Caní benëʼ, ateʼ bitiʼ narúajgaca choplö le nagudiʼ dzágalenruʼ, tuʼ tun chiʼi luzë́ʼeguequi tu iaʼtú. M' Bitiʼ run bayudxi gunruʼ caní que le nácarö lachi que le néquiniruʼ. Dios benëʼ idútë le naca cázaruʼ, en benëʼ ga nácarö lesacaʼ lë naʼ réquiruʼ rëʼu nácarö cáʼasö. R& Lëscaʼ caní, yuguʼ le nagudiʼ dzágalenruʼ, le réquiruʼ nácagacarö cáʼasö, lë ni rugácuröruʼ dxiʼa, en yuguʼ le réquiruʼ bitiʼ ral-laʼ iláʼ lahui, rugácuröruʼ caʼ dxiʼa. y%k Naʼa, yuguʼ le nagudiʼ dzágalenruʼ, lë naʼ réquiruʼ nácagacarö cuídiʼsö, lë ni naquíniröruʼ. Z$- Que lë ni naʼ, guiö́j loruʼ bitiʼ gaca guíë náʼaruʼ, inná: “Bitiʼ riquindaʼ liʼ.” Lëscaʼ caní, ícjaruʼ bitiʼ gaca guíë níʼaruʼ, inná: “Bitiʼ riquindaʼ libíʼiliʼ.” W#' Naʼa, ca nácaruʼ, zián le nagudiʼ dzágalenruʼ, pero tuz le nácaruʼ. ^"5 Laʼtuʼ naca tuz le nagudiʼ dzágalenruʼ, bítiʼrö soa idú ca naca cázaruʼ. c!? Naʼa, Dios nucuʼë yúguʼtë le nagudiʼ dzágalenruʼ ca gúʼuni quézinëʼ Lëʼ. ! ; Laʼtuʼ naca guiö́j loruʼ idútë le naca cázaruʼ, ¿nacxi gaca yö́niruʼ? Laʼtuʼ naca nágaruʼ idútë, ¿nacxi gaca iléʼe zxínaʼruʼ? N Laʼtuʼ huáca güíʼi didzaʼ nágaruʼ, huanná: “Tuʼ cabí nacaʼ guiö́j lahuëʼ, bitiʼ néquidaʼ queëʼ bönniʼ ni”, didzaʼ ni bitiʼ gun ga bitiʼ nequi queëʼ bönniʼ naʼ. B} Laʼtuʼ huáca güíʼi didzaʼ níʼaruʼ, huanná: “Tuʼ cabí nacaʼ nëʼë bönniʼ, bitiʼ néquidaʼ queëʼ”, didzaʼ ni bitiʼ gun ga bitiʼ nequi queëʼ bönniʼ naʼ. X~~D}S|{zz:yxxNwmvuuuntss!qqonmll4knj>inh^gg~ee$dcbb(aa6`__"^]m\[[=x<;;:9g8h7r66W44N3211*0).-,,+b)(('*%#" L-Dios bulidzëʼ libíʼiliʼ para quíʼi sácaʼliʼ caní, tuʼ gudíʼi guzxáquëʼë Lë cazëʼ Cristo uláz queë́liʼ, en buzóëʼ queë́liʼ tu le ruluíʼi libíʼiliʼ ca ral-laʼ gunliʼ, para quíʼi sácaʼliʼ ca naʼ gudíʼi guzxáquëʼë Lëʼ. KNaʼa, channö ruáʼaliʼ döʼ, ateʼ yuguʼ bönniʼ yúlahuiʼ ilunëʼ libíʼiliʼ xíguiaʼ, ¿nacxi caz uzíʼiliʼ xibé sal-laʼ len yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ queë́liʼ guáʼ ilenliʼ lë naʼ gaca queë́liʼ? Channö ribö́zaliʼ zxön ladxiʼ, en ruáʼ rilenliʼ le riguíʼi rizácaʼliʼ, ateʼ benliʼ le naca dxiʼa, níʼirö urúajliʼ dxiʼa lahuëʼ Dios. 2J]Channö quíʼi sácaʼliʼ, en bitiʼ bi nabágaʼliʼ, ateʼ guáʼ ilenliʼ lë naʼ tuʼ réquiliʼ naca ca rë́ʼënëʼ Dios, urúajliʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios. gIGNúlöliʼ nácaliʼ bönniʼ nadóʼogaca, guliʼgadxi bönniʼ xanliʼ, en guliʼgún légaquiëʼ bal, calë́gasö gunliʼ bal yuguʼ bönniʼ xanliʼ naʼ nácagaquiëʼ tsahuiʼ, en tuíʼi ládxiʼgaquiëʼ libíʼiliʼ, pero guliʼgún bal caʼ yuguʼ bönniʼ xanliʼ naʼ tuʼsacaʼ ziʼë libíʼiliʼ lu dxin runliʼ quégaquiëʼ. HGuliʼgún bal yúguʼtë bönachi.Guliʼdxíʼi yuguʼ böchiʼ luzáʼaliʼ.Guliʼgadxi-nëʼ Dios.Guliʼgún bal bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ idútë yödzölió. Le gudíʼi guzxáquëʼë Cristo ruzéajniʼi rëʼu ca ral-laʼ gunruʼ ZG-Guliʼgaca ca yuguʼ bönniʼ nazángaquiëʼ, pero bitiʼ ugunliʼ dxin yöl-laʼ nazán queë́liʼ para gunliʼ le ruáʼ döʼ.Guliʼgaca ca yuguʼ bönniʼ nadóʼogaquiëʼ queëʼ Dios. MFCaní rë́ʼënëʼ Dios gunliʼ para ilaʼbö́ʼ dxíëʼ yuguʼ bönniʼ bitiʼ bi nö́zguequinëʼ, en bitiʼ núnbëʼgaquiëʼ Lëʼ, cateʼ ilaʼléʼenëʼ le naca dxiʼa naʼ runliʼ. GEo channö náquiëʼ bönniʼ rinná béʼenëʼ tu yödzö, nu naʼ nuzóëʼ bönniʼ lo unná bëʼ naʼ para gunëʼ xíguiaʼ nupa tuaʼ döʼ, en gunëʼ bal nupa tun le naca dxiʼa. D Tuʼ néquiliʼ queëʼ Xanruʼ, guliʼgún bal yúguʼtë bönniʼ taʼnná bëʼë, bönniʼ naʼ nucuáʼagaca bönachi légaquiëʼ, sal-laʼ náquiëʼ bönniʼ rinná béʼenëʼ idútë yödzölió, tuʼ náquiëʼ bönniʼ lo unná bëʼ, 6Ce Guliʼgún le naca dxiʼa lógaca bönachi bitiʼ núnbëʼgaquiëʼ Dios. Caní gaca, channö uluʼzegui libíʼiliʼ didzaʼ, en ilaʼnná tútiliʼ bönachi, gaca ilaʼléʼe bönachi yuguʼ le dxiʼa runliʼ, ateʼ dza huödëʼ Xanruʼ ilaʼguʼë Dios yöl-laʼ ba niʼa que le naca cázaliʼ. B Böchiʼ luzáʼadoʼ, nácaliʼ ca bönachi ziʼtuʼ, en ridásiliʼ yödzölió ni. Que lë ni naʼ, rátaʼyuaʼ loliʼ, bitiʼ güíʼiliʼ lataj ilaʼnná beʼe le rizësö ládxiʼliʼ libíʼiliʼ, yuguʼ le taʼdíl-lalen böʼ naca cázaliʼ. A1 Zíʼatëlö bitiʼ gúcaliʼ bönachi queëʼ Dios,
pero naʼa chinácaliʼ bönachi queëʼ.Zíʼatëlö cuntu nu buéchiʼ ladxiʼ libíʼiliʼ,
pero naʼa Dios caz ruhuéchiʼ ládxëʼë libíʼiliʼ. Zóaruʼ nabanruʼ para gunruʼ ca rë́ʼënëʼ Dios (@I Libíʼiliʼ nácaliʼ bönachi gurö́ cazëʼ Dios. Yúguʼtëliʼ nácaliʼ bixúz queëʼ Bönniʼ Unná Bëʼ Láʼayi. Nácaliʼ ca tu yödzö nequi quez queëʼ Dios. Nácaliʼ bönachi que cazëʼ Dios. Caní nácaliʼ para gaca gunliʼ libán que le zxön benëʼ Dios, Bönniʼ naʼ bulidzëʼ libíʼiliʼ para birúajliʼ ga naca chul-la que dul-laʼ, en guyázaliʼ lu beníʼ idú queëʼ. ?Lëscaʼ caní nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Guiö́j ni gun ga tsöjchéguʼgaca bönachi,
en gun ga tsöjtsö́ʼögaca. Le nácatë yöjchéguʼgaquiëʼ bönniʼ bitiʼ taʼyéajlëʼë Cristo, tuʼ gulaʼchíxinëʼ cateʼ buluʼzóëʼ xtídzëʼë Dios tsöláʼalö. Dios bucuʼë légaquiëʼ para ilunëʼ caní. Nupa néquiguequi quez queëʼ Dios r>]Naca guiö́j ni queë́liʼ libíʼiliʼ naʼ réajlëʼëliʼ Cristo tu le nazácaʼdaʼ, pero quégaca nupa bitiʼ taʼyéajlëʼ Cristo, naca ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Guiö́j naʼ buluʼzóëʼ bönniʼ tuʼcuʼë zöʼö tsöláʼalö,
tuʼ guléquinëʼ naca cáʼasö,
guiö́j ni chinaca guiö́j lo squin zöʼö. e=CQue lë ni naʼ nazúaj caʼ lu guichi láʼayi le rnna:Riguʼa lu zöʼö yödzö Sión tu guiö́j lo squin zöʼö,
le gurö́ cazaʼ nedaʼ, en naca lesacaʼ.Nu réajlëʼ Lëʼ, bitiʼ ichixi inigui. $<ALëscaʼ caní, libíʼiliʼ nácaliʼ ca yuguʼ guiö́j nabángaca. Guliʼgüíʼ Dios lataj ugunëʼ libíʼiliʼ dxin, ateʼ gunëʼ ga gácaliʼ ca tu yudoʼ ga soëʼ Dios Böʼ Láʼayi. Lu yudoʼ naʼ gácaliʼ ca bixúz néquiguequinëʼ quez queëʼ Dios, ateʼ lu nëʼë Jesucristo gaca udö́diliʼ yuguʼ le runnëʼ Dios Böʼ Láʼayi queë́liʼ lahuëʼ Dios, lë naʼ raza ládxëʼë Dios. H; Guliʼbigaʼ ga zoëʼ Xanruʼ. Náquiëʼ ca tu guiö́j naca ban. Náquiëʼ ca tu guiö́j buluʼcáʼana bönachi cáʼasö pero naca tu le gurö́ cazëʼ Dios le nazácaʼtërö. o:Wchannö réquibeʼeliʼ náquiëʼ Xanruʼ dxiʼi ladxiʼ. Cristo náquiëʼ ca tu guiö́j naca ban P9Ral-laʼ së ládxiʼliʼ le naca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi para gálaliʼ ca naʼ tunbiʼ biʼi huë́ʼënidoʼ, taʼzë́ ládxiʼbiʼ nidxiʼ. Caní ral-laʼ gunliʼ ga idxinrö dza uláliʼ, V8 'Que lë ni naʼ, guliʼcáʼana yúguʼtë le ruáʼ döʼ. Bítiʼrö siʼ yë́ʼëliʼ, en bitiʼ ubéaj dxiʼa cuinliʼ lógaca bönachi. Bítiʼrö uzxéʼeliʼ, en bitiʼ innëliʼ que luzáʼaliʼ. e7 Epero xtídzëʼë Dios zóaticaʼsö. Didzaʼ ni bidxín queë́liʼ lu didzaʼ dxiʼa.a6 =Caní naca, tuʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Yúguʼtë bönachi nácagaca ca naca guixiʼ.Yöl-laʼ lachi quéguequi naca ca xiyija guixiʼ naʼ.Ribidxi guixiʼ naʼ, en riguinnaj xiyija, I5  Chiböáljaliʼ leyúbölö, calëga tuʼ nuzóagaca bönachi tati caz libíʼiliʼ, pero nuzóa Nu zoa caz libíʼiliʼ, en náljalenliʼ xtídzëʼë Dios, le naca ban, en le zóaticaʼsö. 4 Naʼa, chinún cuinliʼ dxiʼa tuʼ runliʼ ca rnna le naca idútë li, en naca idú ca nadxíʼiliʼ yuguʼ böchiʼ luzáʼaliʼ taʼyéajlëʼë Cristo. Que lë ni naʼ, idú ládxiʼliʼ ral-laʼ idxíʼiliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. M3 Niʼa que le benëʼ Cristo réajlëʼëliʼ-nëʼ Dios, busubanëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti, en benëʼ ga náquiëʼ lo. Caní naca, réajlëʼëliʼ-nëʼ Dios, en ruzxöni ládxiʼliʼ Lëʼ. #2 ADios gurö́ cazëʼ Cristo zíʼatëlö ca benëʼ yödzölió ni, ateʼ dza ni zóaruʼ naʼa benëʼ ga buluíʼi lahuëʼ para uzíʼiliʼ xibë́ʼ. V1 'pero len xichönëʼ Jesucristo le nácatërö lesacaʼ, tuʼ budödi cuinëʼ, en gúquiëʼ ca tubaʼ böʼcuʼ zxilaʼ nácabaʼ idú dxiʼa, böaʼdoʼ tutiëʼ-baʼ lahuëʼ Dios para ugúa dul-laʼ. q0 ]Dios busölë́ʼ libíʼiliʼ lu lë naʼ gúcaliʼ dza niʼ cateʼ benliʼ ca nácagaca le cáʼasö buluʼdödëʼ xuz xtóʼoliʼ loliʼ. Nöz quéziliʼ böáʼuëʼ libíʼiliʼ, calëga len tu le initi ca naca oro, en plata, )/ MRëliʼ-nëʼ: “Xuztuʼ” cateʼ rulídzaliʼ-nëʼ Dios, ateʼ Lëʼ, lë́bisö ca ruchiʼa rusörö́ëʼ yúguʼtë bönachi tsca naca le núngaca tu tu bönachi naʼ. Que lë ni naʼ ral-laʼ gádxiliʼ Lëʼ tsanni ni zóaliʼ yödzölió ni, le cabí naca idú ládzaliʼ. . Lëscaʼ caní nazúaj lu guichi láʼayi, ca naʼ gunnë́ʼ Dios le rnna: “Guliʼgaca láʼayi, tuʼ nacaʼ nedaʼ láʼayi.” - 1Ral-laʼ gácaliʼ láʼayi ca naca yúguʼtë le runliʼ, ca naʼ náquiëʼ láʼayi Dios, en bulidzëʼ libíʼiliʼ para guéquiliʼ queëʼ. R, Guliʼgún ca rnna xtídzëʼë Dios, en bitiʼ güíʼiliʼ lataj yuguʼ le rizë́ ládxiʼliʼ ilaʼchë́ʼ libíʼiliʼ ga yúbölö, ca naʼ benliʼ dza niʼ bitiʼ núnbëʼëniliʼ-nëʼ Dios. ]+ 5 Que lë ni naʼ, guliʼsóa ban ladxiʼ, en guliʼcö́zaticaʼsö báʼadoʼ. Idú ládxiʼliʼ buliʼzxöni ládxiʼliʼ lë naʼ uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ Dios dza niʼ uluíʼi lahuëʼ Jesucristo. f* G Dios buluíʼinëʼ bönniʼ naʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ bitiʼ naca tu le ilaʼléʼenëʼ légaquiëʼ, pero rëʼu ni riléʼeruʼ lë naʼ guluʼë didzaʼ que, ateʼ libíʼiliʼ riyö́niliʼ naʼa ca naca que. Yuguʼ bönniʼ tunëʼ libán que didzaʼ dxiʼa tuʼë didzaʼ que lë ni, ateʼ zóalen yöl-laʼ huáca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ, Nu naʼ risö́l-lëʼë Dios zoëʼ yehuaʼ yubá queë́ruʼ, ateʼ të́ʼënnëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios ilaʼnö́zinëʼ ca naca lë naʼ guluʼë didzaʼ que dza niʼte. Dios rulidzëʼ rëʼu para gácaruʼ láʼayi ) 9 Böʼ Láʼayi dzáguiëʼ Cristo buzéajniʼinëʼ zíʼatëlö bönniʼ naʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, en buluíʼinëʼ légaquiëʼ ca ral-laʼ quiʼi sáquëʼë Cristo, encaʼ ca gaca queëʼ yöl-laʼ zxön tödi naʼ. Que lë ni naʼ guluíʼi ládxiʼgaquiëʼ ilaʼnö́zinëʼ bátaxi gaca lë ni, en nuzxi naʼ gaca que lë naʼ buluíʼinëʼ Böʼ dzáguiëʼ Cristo légaquiëʼ. g( I Dza niʼte yuguʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios buluʼsëdëʼ dxíʼadoʼ ca naca yöl-laʼ rusölá naʼ dë queë́ruʼ naʼa, ateʼ guluʼë didzaʼ ca naca le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ. '  Caní naca, tuʼ ridéliʼliʼ yöl-laʼ rusölá que böʼ naca cázaliʼ, le rataʼ queë́liʼ tuʼ réajlëʼëliʼ-nëʼ Cristo. & Libíʼiliʼ nadxíʼiliʼ-nëʼ Cristo sal-laʼ catu caz biléʼeliʼ Lëʼ. Réajlëʼëliʼ Lëʼ sal-laʼ bitiʼ riléʼeliʼ-nëʼ naʼa, ateʼ rudzéjaliʼ. Yöl-laʼ rudzeja zxön queë́liʼ le cabí gaca quíxjöʼöruʼ tsca naca, naca idútë li. "% ?Tuʼ ruáʼ rilenliʼ yuguʼ lë naʼ taʼzíʼ bëʼ libíʼiliʼ, naca bëʼ naca idú ca réajlëʼëliʼ Cristo. Lëscaʼ caní rizíʼ bë́ʼëruʼ oro, le initi, cateʼ ruchíʼaruʼ le lu guíʼ. Que lë ni naʼ, cateʼ chinazíʼ bëʼ yöl-laʼ réajlëʼ queë́liʼ Cristo, le nácarö lesacaʼ ca oro, gaca queë́liʼ yöl-laʼ zxön, en yöl-laʼ run bal dza niʼ uluíʼi lahuëʼ Jesucristo. $ 5Que lë ni naʼ rudzéjadeʼeliʼ, sal-laʼ naʼa ral-laʼ quíʼi sácaʼliʼ tu chíʼidoʼ tuʼ taca zián le taʼzíʼ bëʼ libíʼiliʼ. g# ITuʼ réajlëʼëliʼ Lëʼ, lu yöl-laʼ huáca zxön queëʼ, Dios gun chiʼë libíʼiliʼ cateʼ idxinrö dza niʼ uzíʼiliʼ xibé yöl-laʼ rusölá idú naʼ chinupë́ʼë queë́ruʼ, en uluʼë lahui dza údxi. M" en gun ga idéliʼruʼ lë naʼ rapa chiʼë Dios queë́ruʼ yehuaʼ yubá! Lë naʼ rapa chiʼë Dios, le unödzjëʼ quégaca bönachi queëʼ, bitiʼ initi, en bitiʼ itëbi, en bitiʼ igula. p! [¡Yöl-laʼ ba Dios, Xuzëʼ Xanruʼ Jesucristo! ¡Lu yöl-laʼ ruhuéchiʼ ladxiʼ zxön queëʼ bucubëʼ yöl-laʼ naʼbán queë́ruʼ tuʼ busubanëʼ Jesucristo lu yöl-laʼ guti! ¡Lë ni run ga rúnticaʼsiruʼ löza, r  _Gurö́ cazëʼ Xúziruʼ Dios libíʼiliʼ ca naʼ bucözëʼ dza niʼte, para guéquiliʼ quez queëʼ lu nëʼë Dios Böʼ Láʼayi, en gunliʼ ca rnna xtídzëʼë Cristo, en gácaliʼ idú tsahuiʼ niʼa que xichönëʼ Cristo. Rinábidaʼ-nëʼ Dios uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ, en gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ. Le rúnticaʼsiruʼ löza } wNedaʼ, Pedro, nacaʼ gubáz nasö́l-lëʼë Jesucristo. Ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi ni, libíʼiliʼ násilasiliʼ ziʼtuʼ gapa dë ládzaliʼ, zóaliʼ luyú Ponto, en luyú Galacia, en luyú Capadocia, en luyú Asia, en luyú Bitinia. Zxíʼinaʼdoʼ, guliʼgún chiʼi cuinliʼ para cabí tseaj ládxiʼliʼ yuguʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga. ¡Caʼ gaca!=sNaʼa, nö́ziruʼ chibidëʼ Zxíʼinëʼ Dios, en bennëʼ yöl-laʼ réajniʼi queë́ruʼ, para gúnbëʼëruʼ Nu naʼ naca idútë li. Zóalenruʼ Nu naʼ naca idútë li tuʼ zóalenruʼ-nëʼ Jesucristo, Zxíʼinëʼ Dios. Nu ni naca Dios idú, en Nu runna yöl-laʼ naʼbán idú queë́ruʼ. 3Nö́ziruʼ yúʼuruʼ lu nëʼë Dios, ateʼ yúguʼtë bönachi tuíʼi ládxiʼgaca le dë yödzölió ni yúʼugaca lu naʼ tuʼ xihuiʼ. /WNö́ziruʼ bitiʼ rúnticaʼsö dul-laʼ nu naca zxíʼinëʼ Dios, tuʼ rapa chiʼë Zxíʼini cazëʼ Dios nu naʼ, ateʼ tuʼ xihuiʼ bitiʼ sequiʼ bi gun que. q[Yúguʼtë le cabí naca tsahuiʼ naca dul-laʼ, pero dë dul-laʼ le cabí nachë́ʼ yöl-laʼ guti. Channö iléʼeruʼ böchiʼ luzáʼaruʼ runëʼ dul-laʼ le cabí nachë́ʼ yöl-laʼ guti, ral-laʼ inábaruʼ queëʼ lahuëʼ Dios, ateʼ Lëʼ unödzjëʼ yöl-laʼ naʼbán queëʼ. Caní rnníaʼ: Ral-laʼ inábaliʼ quégaca nupa tun dul-laʼ le cabí nachë́ʼ yöl-laʼ guti. Dë dul-laʼ le nachë́ʼ yöl-laʼ guti. Bitiʼ rnníaʼ inábaliʼ que nu run dul-laʼ caní.  Channö nö́ziruʼ riyönnëʼ rëʼu ca naca bi rinábiruʼ Lëʼ, nö́ziruʼ caʼ ideliʼ quéziruʼ lë naʼ rinábaruʼ.  Lë ni naca le ruzxöni ládxiʼruʼ Lëʼ. Channö bi inábiruʼ Lëʼ ca rë́ʼënëʼ Lëʼ, Lëʼ riyönnëʼ rëʼu. r] Libíʼiliʼ naʼ réajlëʼëliʼ-nëʼ Zxíʼinëʼ Dios, ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi lë ni para inö́ziliʼ chidë́ yöl-laʼ naʼbán idú queë́liʼ, en para gaca idú ca réajlëʼëliʼ-nëʼ Zxíʼinëʼ Dios. {o Nu bönniʼ zóalenëʼ Zxíʼinëʼ Dios lëʼ, dë yöl-laʼ naʼbán idú queëʼ. Nu bönniʼ bitiʼ zóalenëʼ Zxíʼinëʼ Dios lëʼ, bitiʼ dë yöl-laʼ naʼbán idú queëʼ. Ca nö́ziruʼ dë yöl-laʼ naʼbán idú queë́ruʼ %C Lë ni naca le benëʼ ba nalí Dios. Gunnë́ʼ chibennëʼ yöl-laʼ naʼbán idú queë́ruʼ, ateʼ Zxíʼinëʼ naʼ náquiëʼ Nu nabániruʼ caní. pY Nu réajlëʼ Zxíʼinëʼ Dios, nazíʼ lu nëʼe le nunëʼ ba nalí Dios. Nu cabí réajlëʼ Dios, naca ca rnna nu naʼ: Dios rizíʼ yëʼë. Caní naca, tuʼ cabí guyéajlëʼ le benëʼ ba nalí Dios queëʼ Zxíʼinëʼ. _7 Channö siʼ lu náʼaruʼ le tun ba nalí bönachi, le runëʼ ba nalí Dios nácatërö lesacaʼ. Lë naʼ benëʼ ba nalí Dios naca le benëʼ ba nalí queëʼ Jesús, gunnë́ʼ náquiëʼ Zxíʼini cazëʼ. Z-Lëscaʼ caní, tsonna le tun ba nalí queëʼ luyú ni, ca naʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi Lëʼ, en le bidilëʼ Jesús nisa, en rön niʼ bulaljëʼ lëʼe yaga cruz, ateʼ yonna ni, tuz ca taʼnná. /WTsonna nupa tun ba nalí queëʼ Jesús yehuaʼ yubá niʼ, Dios Xuz, en Dios Zxíʼini, lëʼ caʼ Didzaʼ, en Dios Böʼ Láʼayi. Yonnëʼ ni nácagaquiëʼ tuz. Caní blëʼë Jesucristo. Bidëʼ bidilëʼ nisa, en bulaljëʼ xichönëʼ. Calë́gasö bidilëʼ nisa, pero lëscaʼ bulaljëʼ xichönëʼ. Dios Böʼ Láʼayi náquiëʼ Nu run ba nalí queëʼ, tuʼ naca idútë li didzaʼ ruʼë Dios Böʼ Láʼayi. )K¿Nuzxi naʼ rideliʼ lu le raca yödzölió? Run caní nu réajlëʼ náquiëʼ Jesús Zxíʼinëʼ Dios. Dios Böʼ Láʼayi runëʼ ba nalí queëʼ Cristo 1 [Nútiʼtës bönniʼ náquiëʼ biʼi queëʼ Dios ridéliʼnëʼ lu le raca yödzölió ni. Chibidéliʼruʼ lu le raca yödzölió tuʼ réajlëʼëruʼ-nëʼ Dios. , QCaní naca bëʼ nadxíʼiruʼ-nëʼ Dios. Naca caní channö runruʼ ca rinná béʼenëʼ rëʼu, ateʼ lë naʼ rinná béʼenëʼ rëʼu bitiʼ naca böniga.  7Caní réquibeʼeruʼ nadxíʼiruʼ yuguʼ biʼi queëʼ Dios. Naca caní channö nadxíʼiruʼ-nëʼ Dios, en runruʼ ca rinná béʼenëʼ rëʼu. g  INútiʼtës bönniʼ réajlëʼë Jesús náquiëʼ Cristo, náquiëʼ zxíʼinëʼ Dios, ateʼ nútiʼtës bönniʼ nadxíʼinëʼ Dios Nu buzóa lëʼ, ral-laʼ idxíʼinëʼ caʼ luzë́ʼë nu naca biʼi queëʼ Dios.  {Caní gunná béʼenëʼ Jesús rëʼu. Gunnë́ʼ: Nu nadxíʼi Dios, ral-laʼ idxíʼi caʼ böchiʼ luzë́ʼe.~uChannö nu inná: “Nedaʼ nadxíʼidaʼ-nëʼ Dios”, pero bitiʼ riléʼe dxiʼa böchiʼ luzë́ʼe, nu ni rizíʼ yëʼ. Nu bitiʼ nadxíʼi böchiʼ luzë́ʼe nu riléʼe caz, ¿nacxi caz gaca idxíʼi Dios, en catu caz biléʼe Lëʼ? fERëʼu ni nadxíʼiruʼ-nëʼ Dios, tuʼ zíʼalö bidxíʼi quézinëʼ Lëʼ rëʼu. fEChannö nadxíʼiruʼ-nëʼ Dios, bitiʼ bi gádxiruʼ. Cateʼ nadxíʼiruʼ-nëʼ Dios idú ládxiʼruʼ, runëʼ ga bitiʼ rádxiruʼ. Nu radxi, riguíʼi rizácaʼa. Nu naʼ radxi, bitiʼ nadxíʼi Dios idú ladxiʼ. U#Caní run dxin yöl-laʼ nadxíʼi lu icja ládxiʼdoʼoruʼ, run ga bítiʼrö rádxiruʼ dza ichúguiëʼ Dios quégaca bönachi ilátigaca. Ca náquiëʼ Jesús, nácaruʼ caʼ rëʼu yödzölió ni. fERëʼu ni nö́ziruʼ, en réajlëʼëruʼ nadxíʼinëʼ Dios rëʼu. Yöl-laʼ nadxíʼi náljalen Dios, ateʼ nu bönniʼ nadxíʼinëʼ luzë́ʼë, zóalenëʼ bönniʼ naʼ Dios, ateʼ Dios zóalenëʼ lëʼ. Nu bönniʼ rnnëʼ yálajdoʼ náquiëʼ Jesús Zxíʼinëʼ Dios, Dios zóalen cazëʼ bönniʼ naʼ, ateʼ lëʼ zóalenëʼ Dios. 'Netuʼ biléʼetuʼ le benëʼ Dios Xuz, en runtuʼ ba nalí que. Lëʼ gusö́l-lëʼë Zxíʼini cazëʼ Nu rusölá bönachi yödzölió. |q Nö́ziruʼ zóalenruʼ-nëʼ Dios, ateʼ Lëʼ zóalenëʼ rëʼu, tuʼ guchíziëʼ Dios Böʼ Láʼayi rëʼu. $A Catu caz nu biléʼe Dios, pero channö nadxíʼiruʼ luzáʼaruʼ, Dios zóalenëʼ rëʼu, ateʼ naca bëʼ nadxíʼiruʼ-nëʼ Dios idú ládxiʼruʼ.   Böchiʼ luzáʼadoʼ, channö caní bidxíʼideʼenëʼ Dios rëʼu, lëscaʼ rëʼu ral-laʼ idxíʼiruʼ luzáʼaruʼ. e~C Caní naca bëʼ yöl-laʼ nadxíʼi idú, calëga ca nadxíʼiruʼ-nëʼ Dios, pero ca naʼ Lëʼ bidxíʼinëʼ rëʼu, en gusö́l-lëʼë Zxíʼini cazëʼ para gútiëʼ, en caní bugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼruʼ. ?}w Caní buluʼe lahui Dios ca nadxíʼinëʼ rëʼu, gusö́l-lëʼë laʼs dui Zxíʼini cazëʼ yödzölió ni, para gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú queë́ruʼ niʼa queëʼ Lëʼ. j|MNu bitiʼ nadxíʼi luzë́ʼe, bitiʼ núnbeʼe Dios, tuʼ náljalen Dios yöl-laʼ nadxíʼi. E{Böchiʼ luzáʼadoʼ, ral-laʼ idxíʼiruʼ luzáʼaruʼ, tuʼ náljalen Dios yöl-laʼ nadxíʼi, ateʼ nútiʼtës nu nadxíʼi luzë́ʼe náljalen caʼ Dios, en núnbeʼe Dios. /zWNéquiruʼ rëʼu queëʼ Dios. Nu nunbëʼ Dios ruzë́ nagui rëʼu. Nu bitiʼ nequi queëʼ Dios bitiʼ ruzë́ nagui rëʼu. Caní núnbëʼëruʼ nu naʼ yuʼu le Böʼ ruíʼi didzaʼ le naca idútë li, encaʼ nu naʼ yuʼu le tu böʼ rizíʼ yëʼ. Náljalen Dios yöl-laʼ nadxíʼi 8yiLégaquiëʼ nácagaquiëʼ bönachi yödzölió. Que lë ni naʼ tuʼë didzaʼ que le naca que yödzölió, ateʼ bönachi yödzölió ni tuʼzë́ nágagaca légaquiëʼ. QxZxíʼinaʼdoʼ, néquiliʼ queëʼ Dios, en chibucúl-laliʼ nupa naʼ taʼzíʼ yëʼ, tuʼ náparö Nu naʼ zóalen libíʼiliʼ yöl-laʼ huáca unná bëʼ ca nu naʼ ridá yödzölió ni. -wSLëscaʼ caní, bitiʼ nequi queëʼ Dios nu bönniʼ bitiʼ rnnëʼ yalaj lulu ca bidëʼ Jesucristo, rnnëʼ bitiʼ guca cazëʼ bönachi. Bönniʼ ni néquinëʼ que nu naʼ ridáʼbagaʼ Cristo, bönniʼ naʼ chibiyö́niliʼ ral-laʼ guídëʼ, ateʼ naʼa chiridë́ʼ yödzölió ni. ]v3Caní gúnbëʼëliʼ-nëʼ nu bönniʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ. Nequi queëʼ Dios bönniʼ naʼ rnnëʼ yálajdoʼ ca bidëʼ Jesucristo, Nu gusö́l-lëʼë Dios, rnnëʼ guca cazëʼ bönachi. Du Böchiʼ luzáʼadoʼ, bitiʼ tséajlëʼëliʼ nútiʼtës bönniʼ rnnëʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ, pero guliʼsíʼ bëʼ bönniʼ naʼ, channö zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ, tuʼ taʼdë́ʼ zián bönniʼ taʼzíʼ yëʼë yödzölió ni. Taʼnnë́ʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. QtZóalen Dios nu run ca rinná bëʼ xibá queëʼ, ateʼ Dios caz zóalenëʼ nu naʼ. Caní nö́ziruʼ dzágaticaʼsëʼ Lëʼ rëʼu, tuʼ chigusö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi queë́ruʼ.$sALë ni naca xibá queëʼ, para tséajlëʼëruʼ-nëʼ Jesucristo, Zxíʼinëʼ Dios, en idxíʼiruʼ luzáʼaruʼ ca naʼ chigunná béʼenëʼ rëʼu. *rMtuʼ nö́ziruʼ gunnëʼ queë́ruʼ bítiʼtës bi inábaruʼ lahuëʼ. Caní naca, tuʼ runruʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ, en le raza ládxëʼë Lëʼ. tqaBöchiʼ luzáʼadoʼ, channö cabí ruxösa ládxiʼdoʼoruʼ rëʼu, dë le runruʼ löza lahuëʼ Dios 3p_Channö caní nadxíʼiruʼ yuguʼ böchiʼ luzáʼaruʼ, nö́ziruʼ néquiruʼ que Nu naʼ naca idútë li, ateʼ lahuëʼ Dios huáca cöʼ dxi icja ládxiʼdoʼoruʼ channö ruxösa ládxiʼdoʼoruʼ rëʼu, tuʼ rácadaʼarëʼ Dios ca ládxiʼdoʼoruʼ, ateʼ Lëʼ nö́zinëʼ yúguʼtë. onLibíʼiliʼ, zxíʼinaʼdoʼ, ral-laʼ idxíʼiruʼ luzáʼaruʼ, calëga len dídzaʼsö o lu yöl-laʼ rinnësö queë́ruʼ, pero idú ládxiʼruʼ, encaʼ len idútë yöl-laʼ run queë́ruʼ ral-laʼ idxíʼiruʼ luzáʼaruʼ. Le runruʼ löza lahuëʼ Dios qm[Naʼa, nútiʼtës nu dë yöl-laʼ tsahuiʼ que, lë naʼ dë yödzölió ni, ateʼ riléʼe böchiʼ luzë́ʼe, bi riyadzaj queëʼ, en bitiʼ ruhuéchiʼ ladxiʼ lëʼ, bi unödzaj queëʼ, ¿naruʼ nadxíʼitsö nu naʼ Dios? lCaní núnbëʼëruʼ yöl-laʼ nadxíʼi le naca idú. Naca ca budödëʼ Jesús yöl-laʼ naʼbán queëʼ, en gútiëʼ uláz queë́ruʼ. Lëscaʼ caní rëʼu ral-laʼ udö́diruʼ yöl-laʼ naʼbán queë́ruʼ, para gácalenruʼ yuguʼ bö́chiʼruʼ. .kUNútiʼtës nu bitiʼ riléʼe dxiʼa böchiʼ luzë́ʼe, naca huëti bönachi nu naʼ, ateʼ nö́ziliʼ nu ruti bönachi bitiʼ dë yöl-laʼ naʼbán idú que. RjNö́ziruʼ chigudö́diruʼ lu yöl-laʼ guti, en chidë́ yöl-laʼ naʼbán idú queë́ruʼ tuʼ nadxíʼiruʼ yuguʼ bö́chiʼruʼ. Nu bitiʼ nadxíʼi böchiʼ luzë́ʼe, chinati caz nu naʼ. xii Bö́chaʼadoʼ, bitiʼ ubániliʼ channö cabí taʼléʼe bönachi yödzölió ni libíʼiliʼ dxiʼa. 3h_ Bitiʼ ral-laʼ gunruʼ ca naʼ benëʼ Caín. Gúquiëʼ Caín que tuʼ xihuiʼ, ateʼ bë́tiëʼ-biʼ biʼi bö́chëʼë. ¿Bizx que bë́tiëʼ-biʼ biʼi bö́chëʼë? Bë́tiëʼ-biʼ tuʼ gulaca le benëʼ Caín naʼ le ruáʼ döʼ, pero le benbiʼ biʼi bö́chëʼë, gulaca tsahuiʼ. |gq Lë ni naca didzaʼ biyö́niliʼ dza niʼte, le rnna: Ral-laʼ idxíʼiruʼ luzáʼaruʼ turuʼ iaʼturuʼ. f- Caní naca bëʼ nupa nácagaca zxíʼinëʼ Dios, en nupa nácagaca zxíʼini tuʼ xihuiʼ. Nútiʼtës nu bitiʼ run le naca tsahuiʼ, en bitiʼ nadxíʼi böchiʼ luzë́ʼe bitiʼ nequi queëʼ Dios. Ral-laʼ idxíʼiruʼ yuguʼ bö́chiʼruʼ taʼyéajlëʼë Cristo e Nútiʼtës nu naca zxíʼinëʼ Dios bitiʼ rúnticaʼsö dul-laʼ, tuʼ zóalenticaʼsö le guzxíʼ lu nëʼë Dios Xuz nu naʼ. MdNu rúnticaʼsö dul-laʼ nequi que tuʼ xihuiʼ, tuʼ run dul-laʼ tuʼ xihuiʼ dza niʼte. Que lë ni naʼ buduluíʼi lahuëʼ Zxíʼinëʼ Dios, para usunítiëʼ yuguʼ le nun tuʼ xihuiʼ. 0cYZxíʼinaʼdoʼ, guliʼgún chiʼi cuinliʼ para cabí nu siʼ yeʼe libíʼiliʼ. Nu run le naca tsahuiʼ, naca tsahuiʼ nu naʼ ca naʼ náquiëʼ Jesús tsahuiʼ. bNútiʼtës nu dzaga Lëʼ bitiʼ run dul-laʼ. Nútiʼtës nu run dul-laʼ catu caz biléʼe Jesús, en bitiʼ núnbeʼe Lëʼ. |aqNö́ziliʼ buluíʼi lahuëʼ Jesús para bugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼruʼ, en bitiʼ bi dul-laʼ runëʼ Lëʼ. p`YNútiʼtës nu run dul-laʼ riguitsaj xibá queëʼ Dios, tuʼ naca dul-laʼ le riguitsaj xibá. _Nútiʼtës nu run löza gaca ca náquiëʼ Jesús, ruíʼi ladxiʼ nu naʼ gaca dxiʼa ca naʼ náquiëʼ Jesús dxiʼa. s^_Böchiʼ luzáʼadoʼ, naʼa chinácaruʼ zxíʼinëʼ Dios, en bitiʼ naca béʼeni le ral-laʼ gácaruʼ. Nö́ziruʼ cateʼ uluíʼi lahuëʼ Jesús, gácaruʼ ca náquiëʼ Lëʼ, ateʼ iléʼeruʼ-nëʼ catëz náquiëʼ Lëʼ. \] 3Buliʼyú ca nadxíʼideʼenëʼ Dios Xuz rëʼu, benëʼ ga nazíʼi laruʼ zxíʼinëʼ Dios caz. Que lë ni naʼ bönachi yödzölió ni bitiʼ caʼ núnbëʼgaca le nácaruʼ, tuʼ cabí gulúnbeʼe Jesús. \+Channö nö́ziliʼ náquiëʼ Dios tsahuiʼ, ral-laʼ inö́ziliʼ caʼ yúguʼtë nupa tun le naca tsahuiʼ nácagaca zxíʼinëʼ Dios.E[Naʼa, zxíʼinaʼdoʼ, guliʼsóalenticaʼsëʼ Cristo para cateʼ uluíʼi lahuëʼ Lëʼ, gácaruʼ rugu ladxiʼ, en bitiʼ utuíʼiruʼ sóaruʼ lahuëʼ Lëʼ cateʼ huödëʼ. ZNaʼa, zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ. Cristo gusö́l-lëʼë Lëʼ queë́liʼ, ateʼ Lë cazëʼ zóalenticaʼsëʼ libíʼiliʼ. Que lë ni naʼ bitiʼ riquíniliʼ nu usedi libíʼiliʼ, tuʼ chizóalen Nu naʼ libíʼiliʼ, en rusedi libíʼiliʼ. Didzaʼ idútë li ruʼë Lëʼ, en bitiʼ rizíʼ yëʼë. Ca naʼ chinazë́daliʼ, guliʼsóalenticaʼsëʼ Cristo. nYUChibuzúajaʼ queë́liʼ lu guichi lë ni ca naca quégaca nupa taʼzíʼ yeʼe libíʼiliʼ. lXQLe guzxíʼ lu nëʼë Dios naca lë ni: Gunnë́ʼ gunnëʼ yöl-laʼ naʼbán idú queë́ruʼ. WNaʼa, guliʼgüíʼ lataj le biyö́niliʼ dza niʼte ugáʼanalenticaʼsö libíʼiliʼ. Channö le biyö́niliʼ dza niʼte ugáʼanalenticaʼsö libíʼiliʼ, lëscaʼ libíʼiliʼ ugáʼanalenticaʼsiliʼ-nëʼ Dios Zxíʼini, encaʼ len Dios Xuz. LVNútiʼtës nu ridáʼbagaʼ Dios Zxíʼini, bitiʼ caʼ zóalenëʼ Dios Xuz nu naʼ. Nútiʼtës nu rnna yálajdoʼ Jesús náquiëʼ Zxíʼinëʼ Dios, lëscaʼ zóalenëʼ Dios Xuz nu naʼ. ,UQ¿Nuzxi caz naʼ nu rizíʼ yëʼ? ¿Naruʼ cabí naca nu naʼ ridáʼbagaʼ náquiëʼ Jesús Nu gusö́l-lëʼë Dios? Naca nu ni bönniʼ ridáʼbaguëʼë Cristo, tuʼ ridáʼbaguëʼë náquiëʼ Dios Xuzëʼ Jesús, en ridáʼbaguëʼë caʼ náquiëʼ Jesús Zxíʼinëʼ Dios. BT}Buzúajaʼ queë́liʼ lu guichi, tuʼ chinö́ziliʼ le naca idútë li, en calëga tuʼ cabí nö́ziliʼ le. Nö́ziliʼ caʼ bitiʼ caʼ rizíʼ yëʼ nu nözi le naca idútë li. S}Naʼa, Böʼ Láʼayi nagúʼu Nu naca láʼayi rëʼu, chizóalen libíʼiliʼ, ateʼ nöz quéziliʼ yúguʼtë. RyBilaʼrúajëʼ bönniʼ caní ládjaruʼ, pero bitiʼ guláquiëʼ tuz len rëʼu. Laʼtuʼ guláquiëʼ tuz len rëʼu, ilaʼcuáʼlenticaʼsëʼ rëʼu. Naʼa, bilaʼrúajëʼ para gaca bëʼ bitiʼ nácagaquiëʼ yúguʼtëʼ tuz len rëʼu. Q}Zxíʼinaʼdoʼ, chizóaruʼ dza údxi, en ca naʼ chibiyö́niliʼ huidëʼ bönniʼ ridáʼbáguëʼë Cristo, lëscaʼ naʼa chigusí lo nacuʼë zián bönniʼ taʼdáʼbaguëʼë Cristo. Que lë ni naʼ nö́ziruʼ chizóaruʼ dza údxi. ;PoHuadödi que yödzölió ni, encaʼ que le taʼzë́ ládxiʼgaca bönachi, pero nu run ca rë́ʼënëʼ Dios sóaticaʼsö. Nu ruíʼi didzaʼ idútë li, en nu rizíʼ yëʼ }OsCaní naca, tuʼ naca le tun bönachi yödzölió ni le cabí rë́ʼënëʼ Dios Xuz, pero naca le të́ʼëni bönachi yödzölió ni.Tunëʼ le riyaza ladxiʼ yöl-laʼ bönáchisö quégaquiëʼ.Tunëʼ le ruáʼ döʼ le ridani guiö́j lógaquiëʼ.Tun ba zxön cuíngaquiëʼ niʼa que le dë quégaquiëʼ. Caní nácagaca le ruáʼ döʼ tunëʼ. N)Bitiʼ idxíʼisiliʼ yödzölió ni, en calëga le dë yödzölió ni. Channö zoa nu nadxíʼi yödzölió, bitiʼ nadxíʼi Dios Xuz. }MsChibuzúajaʼ queë́liʼ lu guichi, zxíʼinaʼdoʼ, tuʼ núnbëʼëliʼ-nëʼ Dios Xuz. Chibuzúajaʼ queë́liʼ lu guichi, libíʼiliʼ nácaliʼ xuz, tuʼ núnbëʼëliʼ Nu naʼ zoa caz dza niʼte. Chibuzúajaʼ queë́liʼ lu guichi, biʼi raʼbán, tuʼ nácaliʼ biʼi nál-la, en nazíʼ lu náʼaliʼ xtídzëʼë Dios, en chibucúl-laliʼ tuʼ xihuiʼ. OL Ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi, libíʼiliʼ nácaliʼ xuz, tuʼ núnbëʼëliʼ Nu naʼ zoa caz dza niʼte. Ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi, biʼi raʼbán, tuʼ chibucúl-laliʼ tuʼ xihuiʼ. $KA Ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi, zxíʼinaʼdoʼ, tuʼ chibunít lahuëʼ Dios dul-laʼ nabágaʼliʼ, tuʼ runëʼ le guzxíʼ lu nëʼë gunëʼ. NJ Le naca chul-la que dul-laʼ run ga nu bitiʼ riléʼe dxiʼa böchiʼ luzë́ʼe, en ga ridá nu naʼ ga chul-la. Bitiʼ nözi ga zeaj, tuʼ run le naca chul-la naʼ ga nachul-la naniti nu naʼ. tIa Nu nadxíʼi böchiʼ luzë́ʼe zoa lu beníʼ, ateʼ le run ga nu ichixi inigui bitiʼ zóalen nu naʼ. H Nu rnna: “Zoaʼ lu beníʼ”, pero bitiʼ riléʼe dxiʼa böchiʼ luzë́ʼe, nu ni ni run le naca chul-la que dul-laʼ. tGaLëscaʼ naca ca ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi tu xibá cubi, lë naʼ le nácatë benëʼ Jesús ca rnna, ateʼ runliʼ caʼ libíʼiliʼ ca rnna, tuʼ chiridödi que le naca chul-la que dul-laʼ, ateʼ beníʼ idú chiruzeníʼ. ]F3Böchiʼ luzáʼadoʼ, ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi xibá ni. Bitiʼ naca tu xibá cubi, pero xibá gula naʼ, le zóalen libíʼiliʼ dza niʼte. Xibá gula naʼ naca didzaʼ biyö́niliʼ dza niʼte. *EMLëscaʼ caní, nu rnna: “Nedaʼ néquidaʼ queëʼ Cristo”, ral-laʼ gaca nu naʼ ca naʼ gúquiëʼ Cristo cateʼ gudë́ʼ yödzölió ni. Tu xibá cubi D-Nu run ca rnna xtídzëʼë Dios, le nácatë nadxíʼi nu ni Dios ca ral-laʼ gun. Channö runruʼ caní, nö́ziruʼ néquiruʼ queëʼ Dios. C1Nu rnna: “Nedaʼ núnbëʼa-nëʼ Dios” pero bitiʼ run ca rinná bëʼ xibá queëʼ, nu ni rizíʼ yëʼ, en bitiʼ run le naca idútë li. kBOChannö runruʼ ca naca le gunná béʼenëʼ rëʼu, nö́ziruʼ chinúnbëʼëruʼ Lëʼ. ANaca cazëʼ Bönniʼ budödi cuinëʼ, en gútiëʼ para bugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼruʼ lahuëʼ Dios. Calë́gasö gútiëʼ para bugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼruʼ rëʼu, pero gútiëʼ caʼ para bugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼgaca bönachi idútë yödzölió. n@ WLibíʼiliʼ, zxíʼinaʼdoʼ, ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi lë ni, para cabí gunliʼ dul-laʼ. Naʼa, channö nútiʼtës nu gun dul-laʼ, zoa nu rudödi xtídzaʼruʼ lahuëʼ Dios Xuz, Lëʼ Jesucristo, Nu naca tsahuiʼ. ? ; Channö innaruʼ: “Bitiʼ bi dul-laʼ nabágaʼruʼ”, naca ca innaruʼ: “Dios rizíʼ yëʼë”, ateʼ bitiʼ runruʼ ca rnna xtídzëʼë.m> U Channö ixóalëpiruʼ lahuëʼ Dios dul-laʼ nabágaʼruʼ, Lëʼ runëʼ ca rnnëʼ, en náquiëʼ tsahuiʼ. Uniti lahuëʼ dul-laʼ nabágaʼruʼ, en únëʼ rëʼu tsahuiʼ, ugǘëʼ yúguʼtë le ruáʼ döʼ dzaga rëʼu. = 1Channö rnnaruʼ: “Bitiʼ bi dul-laʼ runruʼ”, rizíʼ yéʼeruʼ laʼ cuínsiruʼ, en bitiʼ nazíʼ lu náʼaruʼ le naca idútë li. < -Naʼa, channö runruʼ le naca tsahuiʼ, en ridaruʼ lu beníʼ ca naʼ Lëʼ náquiëʼ tsahuiʼ, en zoëʼ lu beníʼ, nácaruʼ tuz turuʼ len iaʼturuʼ, ateʼ xichönëʼ Jesucristo, Zxíʼinëʼ Dios ruún rëʼu dxiʼa, en rugúa yúguʼtë dul-laʼ nabágaʼruʼ. `~}||{/zsyxwuu-t srvqqZpo~nml_lji6h^gqfedd"bb a<``9^v]\[ZZY1XWV9UTBSR8QQHPVOkMM`L K*JHgGFF/DCCPB_AX@T?>7=K<;::%98%77654a210..-),,=**;)q'&:%D$$#8"! OFz(AZyG- c 4  'z3 s`d]ANBöchiʼ luzáʼatuʼ, buliʼlidzëʼ Dios, en inábiliʼ-nëʼ gácalenëʼ netuʼ. (\INRunëʼ Dios ca rnnëʼ, Bönniʼ naʼ bulidzëʼ libíʼiliʼ. Lë cazëʼ gunëʼ yuguʼ lë ni. Pablo riguʼë yuguʼ böchiʼ luzë́ʼë lu nëʼë Dios [)NLë cazëʼ Dios, Nu run ga zoa dxi icja ládxiʼdoʼoruʼ, gunëʼ ga gácaliʼ idú dxiʼa, en gun chiʼë böʼ naca cázaliʼ, en icja ládxiʼdoʼoliʼ, en idútë le nácaliʼ, ateʼ cuntu nu gaca bi innë́ queë́liʼ dza niʼ huödëʼ Xanruʼ Jesucristo. 1Z]NBitiʼ bi gútsaʼliʼ le ruáʼ döʼ. ZY-NGuliʼsíʼ bëʼ yúguʼtë, en guliʼsíʼ lu náʼaliʼ le naca dxiʼa. gXGNBitiʼ uzóaliʼ tsöláʼalö xtídzëʼë bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. ]W3NBitiʼ uzóa dxiliʼ le rulídzaticaʼsëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ. QVNen guliʼguíëʼ Lëʼ: “Xclenuʼ.” Caní ral-laʼ gunliʼ niʼa que yúguʼtë le raca queë́liʼ, tuʼ nácagaca lë ni le rë́ʼënëʼ Dios gunliʼ tuʼ nácaliʼ queëʼ Jesucristo. /UYNen buliʼlídzaticaʼsëʼ Dios, %TENBuliʼdzéjaticaʼsö, S%NGuliʼgún chiʼi cuinliʼ para cabí uzíʼ lëbi luzáʼaliʼ, en cabí guáʼaliʼ döʼ que nu ruáʼ döʼ queë́liʼ, pero guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ gúnticaʼsiliʼ le naca dxiʼa que luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ, en quégaca yúguʼtë bönachi. CRNLëscaʼ caní richízatuʼ icja nágaliʼ, böchiʼ luzáʼatuʼ, para usáʼaliʼ ládxiʼgaca nupa bitiʼ túngaca dxin, en utípaliʼ ládxiʼgaca nupa tuʼhuö́aj ládxiʼguequi, en gácalenliʼ nupa bitiʼ naca tsutsu ca taʼyéajlëʼ Cristo, en gácaliʼ nöxaj ladxiʼ lógaca yúguʼtë bönachi. )QKN Rátaʼyutuʼ loliʼ caʼ, gunliʼ légaquiëʼ bal lu yöl-laʼ nadxíʼi queë́liʼ, tuʼ tunëʼ dxin naʼ. Guliʼcöza dxíʼadoʼ tuliʼ len iaʼtuliʼ. MPN Rátaʼyutuʼ loliʼ, böchiʼ luzáʼatuʼ, gúnbëʼëliʼ nupa tun xichinëʼ Xanruʼ ga zóaliʼ, nupa naʼ taʼnná beʼe libíʼiliʼ uláz queëʼ Xanruʼ, en tuʼsáʼ ládxiʼliʼ. ZO-N Que lë ni naʼ ral-laʼ utípaliʼ ládxiʼliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ, en gunliʼ tsutsu tuliʼ iaʼtuliʼ ca naʼ chirunliʼ. Pablo richíziëʼ icja nágagaquiëʼ böchiʼ luzë́ʼë taʼyéajlëʼë Cristo %NCN tuʼ gútiëʼ Jesús uláz queë́ruʼ para sóaruʼ ibanruʼ tsözxö́n len Lëʼ cateʼ huödëʼ, sal-laʼ chinátiruʼ o sóaruʼ ibanruʼ dza niʼ. 1M[N Caní naca, tuʼ nuzóëʼ Dios rëʼu ni, calëga para idxinruʼ ga ichúguiëʼ queë́ruʼ, pero para uláruʼ tuʼ ruzxöni ládxiʼruʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo, +LONNaʼa, rëʼu ni, nácaruʼ que lahuiʼ dza, en ral-laʼ cö́zaruʼ baʼa ládxiʼdoʼ, tuʼ chinácuruʼ zxaruʼ le run chiʼi rëʼu, le naca yöl-laʼ réajlëʼ queë́ruʼ Dios, en yöl-laʼ nadxíʼi, ateʼ le runruʼ löza uláruʼ naca ca tu luʼu guíë le run chiʼi ícjaruʼ. hKINNupa tasi, chiʼi dzö́ʼölö tasi, en nupa taʼzudxi, chiʼi dzö́ʼölö caʼ taʼzudxi. 6JeNQue lë ni naʼ, bitiʼ ral-laʼ tödi yëla loruʼ ca raca quégaca nupa bitiʼ nabábagaca rëʼu, pero ral-laʼ usubán ládxiʼruʼ, en cö́zaruʼ baʼa ládxiʼdoʼ. !I;NYúguʼtëliʼ nácaliʼ bönachi que beníʼ, en que lahuiʼ dza. Bitiʼ nácaruʼ bönachi que chiʼi dzö́ʼölö, en calëga que le naca chul-la. )HKNNaʼa, böchiʼ luzáʼatuʼ, bitiʼ zóaliʼ chul-la niti, en que lë ni naʼ bitiʼ idxín dza niʼ queë́liʼ bagáchiʼsö ca ridxinëʼ bönniʼ gubán. iGKNCateʼ ilaʼnná bönachi: “Raca dxiʼa queë́ruʼ, en bitiʼ bi gaca queë́ruʼ”, níʼirö laʼ idxintë le usuniti léguequi, lë naʼ idxín quéguequi ca naʼ ridxín le riguíʼi rizácaʼnu nigula naʼ chizóa sóabiʼ bíʼidoʼ queë́nu, ateʼ cuntu nu nutsaʼ ladaj bönachi yödzölió ni nu ulá cateʼ gaca lë naʼ gaca dza naʼ. F/NLibíʼiliʼ chinö́z quéziliʼ dxiʼa ca gaca dza cateʼ huödëʼ Xanruʼ. Idxinëʼ tsálidoʼos ca ridxinëʼ gubán chiʼi dzö́ʼölö. E NNaʼa, ca naca dza naʼ, o rëla naʼ cateʼ ilaca lë ni, bitiʼ run bayudxi uzúajaʼ queë́liʼ lu guichi, böchiʼ luzáʼatuʼ. jDMNQue lë ni naʼ, guliʼhuíʼ zxön luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ ca nácagaca didzaʼ ni.jCMNNíʼirö rëʼu ni zóaruʼ nabanruʼ, en nagáʼanaruʼ luyú ni, uchisëʼ rëʼu tsözxö́n len léguequi lu böaj lúzxiba para tsöjtságaruʼ-nëʼ Xanruʼ lu böʼös. Caní gaca, sóalenticaʼsiruʼ-nëʼ Xanruʼ. $BANCaní gaca, tuʼ huötjëʼ Lë cazëʼ Xanruʼ, en irúajëʼ yehuaʼ yubá, ateʼ yön chiʼë, len yöl-laʼ unná bëʼ ulidzëʼ, ateʼ yön caʼ chiʼë gubáz láʼayi lo, ateʼ yön caʼ luzu ucödxëʼ Dios, ateʼ uluʼbán nupa naʼ chigulati, en gulaʼyéajlëʼ Cristo. ANQue lë ni naʼ riguíxjöiʼituʼ libíʼiliʼ xtídzëʼë Xanruʼ le rnna caní: “Rëʼu ni zóaruʼ nabanruʼ, en ugáʼanaruʼ ga idxinrö dza huödëʼ Xanruʼ Jesucristo, bitiʼ tsöjtságaruʼ-nëʼ Cristo zíʼalö ca nupa chigulati.” Y@+NChannö réajlëʼëruʼ gútiëʼ Jesús, en bubanëʼ, lëscaʼ caní ral-laʼ uzxöni ládxiʼruʼ-nëʼ Dios gunëʼ ga huö́dalengaca tsözxö́n Jesús nupa niʼ chigulati, en gulaʼyéajlëʼ Lëʼ. B?}N Lëscaʼ, böchiʼ luzáʼatuʼ, rë́ʼënituʼ inö́ziliʼ ca raca quégaca nupa chinátigaca, para cabí huíʼiniliʼ ca tun iaʼzícaʼrö bönachi bitiʼ zoa le tun löza. \>1N Gunná béʼetuʼ libíʼiliʼ caní para gaca gunliʼ le naca dxíʼadoʼ lógaca nupa bitiʼ nabábagaca libíʼiliʼ, en caní gaca, bitiʼ bi yadzaj queë́liʼ. Ca gaca cateʼ huödëʼ Xanruʼ Jesucristo L=N Rátaʼyutuʼ loliʼ caʼ, güíʼi ládxiʼliʼ cö́zaliʼ dxíʼadoʼ, en gunliʼ yuguʼ le dë lu náʼasiliʼ, en gunliʼ dxin len naʼa cuinliʼ ca naʼ chigunná béʼetuʼ libíʼiliʼ. c<?N Le nácatë nadxíʼigacaliʼ-nëʼ yúguʼtë böchiʼ luzáʼaruʼ nacuʼë luyú Macedonia. Naʼa, rátaʼyutuʼ loliʼ, böchiʼ luzáʼatuʼ, para idxíʼigacaröliʼ-nëʼ caʼ yúguʼtë böchiʼ luzáʼaliʼ. c;?N Bitiʼ run bayudxi uzúajaʼ queë́liʼ lu guichi ca ral-laʼ idxíʼigacaliʼ-nëʼ böchiʼ luzáʼaliʼ, tuʼ chinazë́daliʼ laʼ libíʼisiliʼ lu nëʼë Dios idxíʼiliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. b:=NCaní naca, nu ruzóa tsöláʼalö lë ni, calëga bönáchisö ruzóa tsöláʼalö, pero Dios caz ruzóa tsöláʼalö, tuʼ gusö́l-lëʼë Lë cazëʼ Dios Böʼ Láʼayi queë́ruʼ, Nu ruíʼi caní didzaʼ. i9KNDios bulidzëʼ rëʼu, calëga para gunruʼ le ruáʼ döʼ, pero para gácaruʼ idú dxiʼa. 8NCa nácagaca lë ni, cuntu nu ral-laʼ tödi bëʼ, en cabí siʼ yeʼe böchiʼ luzë́ʼe bagáchiʼsö, tuʼ ichúguiëʼ Lë cazëʼ Xanruʼ quégaca yúguʼtë nupa tun le caní, gunëʼ ca naʼ chigúdxituʼ libíʼiliʼ, en bentuʼ ba nalí que loliʼ. 67eNBitiʼ ral-laʼ sóalenliʼ-nu nigula queë́liʼ lu yöl-laʼ rizë́ ladxiʼ le ruáʼ döʼ, ca naʼ tun bönachi bitiʼ nabábagaca Dios, en bitiʼ núnbëʼgaca Dios. 6'Nen inö́ziliʼ tu tuliʼ nacxi ral-laʼ sóalenliʼ-nu nigula que queë́liʼ idú ca saʼyéaj le naca láʼayi, en gunliʼ légacanu bal. k5ONLe rë́ʼënëʼ Dios naca gácaliʼ idú dxiʼa, en bítiʼrö gunliʼ le cabí naca tsahuiʼ, k4ONChinö́z quéziliʼ yuguʼ le gunná béʼetuʼ libíʼiliʼ uláz queëʼ Xanruʼ Jesús. 3 !NIaʼstú, böchiʼ luzáʼatuʼ, niʼa queëʼ Xanruʼ Jesús rátaʼyutuʼ loliʼ, en richízatuʼ icja nágaliʼ para gunliʼ ca naca le chinazë́daliʼ lu naʼtuʼ ca ral-laʼ gunliʼ le raza ládxëʼë Dios. Ca naʼ chirunliʼ, caʼ ral-laʼ gúnticaʼsiliʼ. 2N Rinábituʼ-nëʼ gunëʼ ga gaca tsutsu, en idú dxiʼa icja ládxiʼdoʼoliʼ lahuëʼ Xúziruʼ Dios ca saʼyéaj le naca láʼayi, ateʼ gunëʼ caní ga idxinrö dza huödëʼ Xanruʼ Jesucristo, dzágagaca bönachi láʼayi queëʼ Lëʼ.U1#N Lëscaʼ rinábituʼ-nëʼ Xanruʼ gunëʼ ga gala, en gaca idú ca nadxíʼiliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ, en ca nadxíʼiliʼ yúguʼtë bönachi, ca naʼ netuʼ nadxíʼituʼ caʼ libíʼiliʼ. 0yN Naʼa rinábituʼ-nëʼ Xúziruʼ Dios, encaʼ Xanruʼ Jesucristo, cuʼë netuʼ nöza ga idxintuʼ ga zóaliʼ. E/N Bayudxi rulidztuʼ-nëʼ Dios, en rinábituʼ-nëʼ rëla, en të dza para gaca uléʼetuʼ libíʼiliʼ, en usáʼatuʼ le riyadzaj queë́liʼ ca naca le réajlëʼëliʼ-nëʼ Cristo. H. N ¿Nacxi caz gaca guíëtuʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ” ca ral-laʼ guntuʼ niʼa que yúguʼtë le run ga rudzeja ládxiʼtuʼ lahuëʼ Dios queë́ruʼ niʼa que le nácaliʼ libíʼiliʼ? t-aNNaʼa, nuhuöáca ládxiʼtuʼ tuʼ riyö́nituʼ rö́ʼöliʼ tsutsu ca réajlëʼëliʼ-nëʼ Xanruʼ. r,]NQue lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼatuʼ, cateʼ niʼ gudíʼi guzxácaʼtuʼ yúguʼtë lë ni, en zián le guca queë́tuʼ, bidxín didzaʼ queë́tuʼ le buíʼi zxön netuʼ cateʼ biyö́nituʼ ca réajlëʼëliʼ-nëʼ Cristo. :+mNCateʼ buzáʼabiʼ biʼi Timoteo ga zóaliʼ, en budxinbiʼ ga zóatuʼ, busiyönbiʼ netuʼ le naca dxiʼa. Bë́ʼëbiʼ didzaʼ ca naʼ réajlëʼëliʼ Cristo, en ca naʼ nadxíʼigacaliʼ-nëʼ yuguʼ böchiʼ luzáʼaruʼ, en ca naʼ, lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queë́liʼ röjnéticaʼsiliʼ netuʼ, encaʼ ca naʼ raca ládxiʼliʼ uléʼeliʼ netuʼ, ca naʼ netuʼ raca ládxiʼtuʼ caʼ uléʼetuʼ libíʼiliʼ. u*cNQue lë ni naʼ, cateʼ bítiʼrö guca guáʼ ilenaʼ, gusö́l-laʼa-biʼ biʼi Timoteo ga zóaliʼ, para ududíxjöiʼibiʼ nedaʼ ca naca queë́liʼ ca réajlëʼëliʼ-nëʼ Cristo, en channö cabí gulúʼu tuʼ xihuiʼ libíʼiliʼ nöza dul-laʼ, nu naʼ rigúʼu bönachi nöza dul-laʼ, en channö cabí böáca nítisö dxin naʼ bentuʼ ga zóaliʼ. F)NLëscaʼ cateʼ niʼ guzóalentuʼ libíʼiliʼ, busiyöntuʼ libíʼiliʼ ca chizóa gaca le uluʼsacaʼ ziʼ rëʼu, le gaca ca naʼ chiguca queë́tuʼ, ateʼ nöz quéziliʼ lë naʼ. '(GNpara cabí soa nu gaca chopa ladxiʼ niʼa que le tuʼsacaʼ ziʼ bönachi ni netuʼ. Nöz quéziliʼ zóaruʼ yödzölió ni para guáʼ ilenruʼ le caní. S'Nateʼ gusö́l-laʼtuʼ-biʼ biʼi bö́chiʼruʼ, Timoteo ga zóaliʼ. Nácabiʼ biʼi huen dxin queëʼ Dios, en rúnlenbiʼ nedaʼ tsözxö́n libán que didzaʼ dxiʼa queëʼ Cristo. Gusö́l-laʼtuʼ-biʼ ga zóaliʼ para cuéquibiʼ libíʼiliʼ tsutsu, en ichízabiʼ icja nágaliʼ ca ral-laʼ tséajlëʼëliʼ Cristo, & {NQue lë ni naʼ, cateʼ bítiʼrö guca guáʼ ilentuʼ, ben xtídzaʼtuʼ ugáʼanatuʼ chópatuʼ lu yödzö Atenas, e%CNLibíʼi cázaliʼ nácaliʼ le run ga nácatuʼ bicaʼ ba, en le run ga rudzéjatuʼ.U$#N¿Bizxi caz naca le run ga runtuʼ löza, o le run ga rudzéjatuʼ, o le ral-laʼ idéliʼtuʼ, le uzíʼituʼ xibé lahuëʼ Xanruʼ Jesucristo cateʼ huödëʼ? ¿Naruʼ cabí libíʼi cázaliʼ naʼ? E#NQue lë ni naʼ caʼ gúʼunituʼ guídatuʼ ga zóaliʼ, ateʼ nedaʼ, Pablo, le nácatë bëʼ ládxaʼa guídaʼ chopa tsonna luzuí, pero Satanás, tuʼ xihuiʼ, buzagaʼ xinöztuʼ. O"NNaʼa, böchiʼ luzáʼatuʼ, ruhuíʼinituʼ ca runëʼ tu bönniʼ uzëbi tuʼ nuláʼalentuʼ libíʼiliʼ tu chíʼidoʼ, pero sal-laʼ bitiʼ riléʼetuʼ libíʼiliʼ, bitiʼ nál-la ládxiʼtuʼ libíʼiliʼ. Que lë ni naʼ, ruíʼi ládxiʼrötuʼ uléʼetuʼ loliʼ, tuʼ rizëdaʼ ládxiʼtuʼ guntuʼ caní. !NTuʼzáguëʼë caʼ xinöztuʼ, para cabí guntuʼ libán lógaca bönachi izáʼa naʼ bitiʼ nabábagaca légaquiëʼ, tuʼ ruíʼilentuʼ léguequi didzaʼ para uluʼlágaca. Caní raca, tuʼzánticaʼsëʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ, en chinabágaʼgaquiëʼ xíguiaʼ le run ga ichúguiëʼ Dios quégaquiëʼ. Pablo rë́ʼënëʼ tsöjyúëʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë Tesalónica 1 [NYuguʼ bönniʼ judío naʼ gulútiëʼ Xanruʼ Jesús, en gulútiëʼ caʼ yuguʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Gulaʼbía ládxiʼgaquiëʼ, en buluʼláguëʼ caʼ netuʼ. Bitiʼ tunëʼ le raza ládxëʼë Dios, tuʼ cabí taʼléʼenëʼ dxiʼa yúguʼtë bönachi izáʼa. xiNBöchiʼ luzáʼatuʼ, raca queë́liʼ ca raca quégaca bönachi queëʼ Dios, nupa néquiguequi queëʼ Jesucristo luyú Judea. Caní naca tuʼ chigudíʼi guzxácaʼdaʼaliʼ lu náʼagaca bönachi uládz queë́liʼ, lë́bisö ca naʼ gulaʼguíʼi gulaʼzáquiëʼ légaquiëʼ lu náʼagaca bönachi uládz quégaquiëʼ, nupa niʼ nácagaca bönniʼ judío. fEN Que lë ni naʼ caʼ, rë́ticaʼstuʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Caní runtuʼ tuʼ guzxíʼ lu náʼaliʼ xtídzëʼë Dios le biyö́niliʼ bë́ʼëtuʼ didzaʼ, calëga ca xtidzaʼ bönáchisö, pero ca le nácatë naca, xtídzëʼë Dios naca. Xtídzëʼë naʼ run dxin lu icja ládxiʼdoʼoliʼ libíʼiliʼ, réajlëʼëliʼ Cristo. >uN Busáʼatuʼ ládxiʼliʼ gunliʼ ca ral-laʼ gun nu nequi queëʼ Dios. Lë cazëʼ bulidzëʼ libíʼiliʼ para gaca tsúʼuliʼ ga naʼ rinná bëʼë Lëʼ lu beníʼ queëʼ. &EN Lëscaʼ caní nö́ziliʼ ca bentuʼ ca runëʼ tu bönniʼ quégacabiʼ zxíʼinëʼ, guchízatuʼ icja nágaliʼ, en butípatuʼ ládxiʼliʼ tu tuliʼ. jMN Libíʼiliʼ naʼ réajlëʼëliʼ Cristo, huáca gunliʼ ba nalí, ateʼ nö́zinëʼ Dios ca naʼ gudálentuʼ libíʼiliʼ idú ca raza ládxëʼë Dios, en idú dxíʼadoʼ, en ca naʼ cuntu nu gaca bi innë́ que. veN Röjneliʼ, böchiʼ luzáʼatuʼ, ca naʼ guca cateʼ niʼ bentuʼ libán loliʼ que didzaʼ dxiʼa queëʼ Dios, ca bénticaʼstuʼ dxin ziʼi, ateʼ rëla, en të dza bentuʼ dxin para cabí usacaʼ zíʼituʼ nituliʼ libíʼiliʼ. }NCaní guca, bidxíʼideʼetuʼ libíʼiliʼ, ga bidxintë gúʼunituʼ udö́dituʼ lu náʼaliʼ, calë́gasö didzaʼ dxiʼa queëʼ Dios, pero láʼtuʼbiquiʼ udödi caztuʼ yöl-laʼ naʼbán queë́tuʼ, tuʼ nadxíʼideʼetuʼ libíʼiliʼ. &ENguzóalentuʼ libíʼiliʼ dxiʼi ládxiʼdoʼ, en bentuʼ ca runnu xináʼagacabiʼ biʼi huë́ʼënidoʼ, run chíʼinu légacabiʼ dxiʼi ládxiʼdoʼ. yNBitiʼ gudíljatuʼ yöl-laʼ ba le naca que yödzölió ni, lë naʼ cúʼuliʼ libíʼiliʼ netuʼ, en calëga le ilaʼgúʼu bönachi netuʼ. Sal-laʼ dë lu naʼtuʼ inná béʼetuʼ libíʼiliʼ tuʼ nácatuʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo Y+NNöz quéziliʼ catu caz bë́ʼlentuʼ libíʼiliʼ didzaʼ le gun zxön libíʼiliʼ, en bitiʼ guléaj tsahuiʼ cuintuʼ ca run nu bi rizë́ ladxiʼ le dë queë́liʼ. Nöz quézinëʼ Dios naca caní. 'NTuʼ nuzxöni ládxëʼë Dios netuʼ, budödëʼ lu naʼtuʼ guntuʼ libán que didzaʼ dxiʼa queëʼ, ateʼ canísö ruíʼituʼ didzaʼ. hINCateʼ niʼ guchízatuʼ icja nágaliʼ xtídzëʼë Dios, bë́ʼëtuʼ didzaʼ, calëga tuʼ nazíʼi yeʼe netuʼ, en calëga tuʼ bi guzë́ ládxiʼtuʼ le dë queë́liʼ, en bitiʼ guzxíʼ yéʼetuʼ libíʼiliʼ. NNö́ziliʼ ca guca queë́tuʼ lu yödzö Filipos, ca naʼ gudíʼi guzxácaʼtuʼ, ateʼ guluáʼ döʼ bönachi niʼ queë́tuʼ. Níʼirö cateʼ bidxintuʼ ga zóaliʼ gúcatuʼ rugu ladxiʼ tuʼ guzóalenëʼ Dios queë́ruʼ netuʼ, ateʼ bentuʼ libán loliʼ que didzaʼ dxiʼa le budödëʼ Dios lu naʼtuʼ. Caní bentuʼ sal-laʼ gulaʼdáʼbagaʼdaʼ bönachi ládzaliʼ netuʼ.  NBöchiʼ luzáʼatuʼ, nöz quéziliʼ bitiʼ guca nítisö dxin queëʼ Dios bentuʼ cateʼ niʼ bidxintuʼ ga zóaliʼ.  {N Naʼa, ribö́zaliʼ dza huödëʼ Zxíʼinëʼ Dios, irúajëʼ yehuaʼ yubá. Dios busubanëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti. Nu ni naca Jesús, Nu rusölá rëʼu lu dul-laʼ, para cabí soa le gun ga ichúguiëʼ Dios queë́ruʼ dza siʼ zaʼ. N tuʼ taʼguixjöʼ laʼ léguequisö bönachi niʼ queë́tuʼ ca benliʼ netuʼ bal, en ca naʼ butsáʼ cuinliʼ. Bucáʼanaliʼ yuguʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga, en böácaliʼ queëʼ Dios para gunliʼ xichinëʼ Dios ban, Nu naca idú Dios. m UNCaní naca, tuʼ guzë́ xtídzëʼë Xanruʼ niʼa queë́liʼ. Calë́gasö luyú Macedonia, en luyú Acaya, pero lëscaʼ yúguʼtë lataj guzë́ didzaʼ ca réajlëʼëliʼ Dios. Caní naca, bitiʼ bi run bayudxi innatuʼ,  NCaní naca, chinácaliʼ tu le naca bëʼ lógaca yúguʼtë bönachi taʼyéajlëʼ Cristo nacuáʼ luyú Macedonia, en luyú Acaya.   }NLibíʼiliʼ butsáʼ cuinliʼ, ateʼ runliʼ ca runtuʼ netuʼ, encaʼ ca benëʼ Xanruʼ, tuʼ guzxíʼ lu náʼaliʼ xtídzëʼë, ateʼ sal-laʼ gudíʼi guzxácaʼdaʼaliʼ, budzéjaliʼ tuʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ. C  NCaní naca, tuʼ bidxín queë́liʼ didzaʼ dxiʼa runtuʼ libán que, calëga len dídzaʼsö, pero lëscaʼ len yöl-laʼ huáca bidxín queë́liʼ, ateʼ Dios Böʼ Láʼayi benëʼ tsutsu le, ateʼ idú ládxiʼliʼ benliʼ löza le. Nöz quéziliʼ ca gúcatuʼ ga zóaliʼ tuʼ nadxíʼituʼ libíʼiliʼ. u  eNBöchiʼ luzáʼatuʼ, Dios nadxíʼinëʼ libíʼiliʼ, ateʼ nöztuʼ gurö́ cazëʼ Lëʼ libíʼiliʼ. b  ?NRöjnéticaʼstuʼ lahuëʼ Xúziruʼ Dios ca naca le runliʼ tuʼ réajlëʼëliʼ Cristo, en ca naca dxin runliʼ tuʼ nadxíʼiliʼ-nëʼ, en ca naʼ nácaticaʼsiliʼ tsutsu tuʼ runliʼ löza Xanruʼ Jesucristo. V  'NRë́ticaʼstuʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ” cateʼ röjnetuʼ ca naca queë́liʼ yúguʼtëliʼ. Röjnéticaʼstuʼ libíʼiliʼ, bi rinábituʼ-nëʼ Dios niʼa queë́liʼ cateʼ rulidztuʼ-nëʼ.  3NNedaʼ, Pablo, rugapaʼ Dios libíʼiliʼ, zóaliʼ Tesalónica. Néquiliʼ queëʼ Cristo, ateʼ nácaliʼ tuz len Dios, encaʼ len Xanruʼ Jesucristo. Dzágagaquiëʼ nedaʼ Silvano, en biʼi Timoteo. Rinábidaʼ-nëʼ Xúziruʼ Dios, encaʼ Xanruʼ Jesucristo uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ, en gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ. Yuguʼ le taca bëʼ taʼyéajlëʼ bönachi Tesalónica Dios 9Guliʼgapa Dios luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ, en lu yöl-laʼ nadxíʼi queë́liʼ luzáʼaliʼ unídaʼliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. Rinábidaʼ-nëʼ Dios gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ, yúguʼtëliʼ naʼ néquiliʼ queëʼ Jesucristo. ¡Caʼ gaca!r] Yuguʼ bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ Babilonia tuʼgapa Dios libíʼiliʼ. Dios gurö́ cazëʼ léguequi ca naʼ gurö́ëʼ libíʼiliʼ. Lëscaʼ biʼi Marcos rugápabiʼ Dios libíʼiliʼ. Nácabiʼ ca zxíʼini cazaʼ. <q Dídzaʼdoʼ ni ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi lu nëʼë Silvano. Réquidaʼ náquiëʼ bö́chiʼruʼ idú ladxiʼ. Rë́ʼëndaʼ utipaʼ ládxiʼliʼ, en runaʼ ba nalí loliʼ, le nácatë lë ni naca le ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ Dios. ¡Guliʼgaca tsutsu tuʼ ruzíʼiliʼ xibé lë ni!  ¡Gácaticaʼsö yöl-laʼ ba, en yöl-laʼ unná bëʼ queëʼ Lëʼ! ¡Caʼ gaca! Pedro ruzenëʼ didzaʼ nupa taʼdáʼ Cristo wg Níʼirö cateʼ chigudíʼi guzxácaʼliʼ tu chíʼisö, Dios gunëʼ ga gácaliʼ idú tsahuiʼ, en ga gácaliʼ tsutsu, en ga gálaliʼ, en ga sóaliʼ tsaz. Lë cazëʼ Dios ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ yúguʼtë le ruzíʼiruʼ xibé, en bulidzëʼ rëʼu para uzíʼiruʼ xibé yöl-laʼ zxön queëʼ le zóaticaʼsö tuʼ nácaruʼ tuz len Jesucristo. gG Guliʼgaca tsutsu ca réajlëʼëliʼ Cristo, en guliʼzágaʼ xinöza tuʼ xihuiʼ, tuʼ nö́ziliʼ taʼguíʼi taʼzáquëʼë böchiʼ luzáʼaliʼ idútë yödzölió ni ca naʼ riguíʼi rizácaʼliʼ libíʼiliʼ. nUGuliʼgaca baʼa ladxiʼ, en buliʼsubán ládxiʼliʼ, tuʼ zoa tuʼ xihuiʼ, nu bitiʼ riléʼe libíʼiliʼ dxiʼa, ridá idú gásibiʼilö, en naca ca tubaʼ bëdxi guixiʼ ribö́dxiʼabaʼ, riguiljbaʼ nu gágubaʼ. ykGuliʼcúʼu yúguʼtë le run ga ruúbi ruguíʼiliʼ lu nëʼë Dios, tuʼ ruíʼi ládxëʼë libíʼiliʼ. q[Guliʼsóa nöxaj ladxiʼ lu nëʼë Dios, ateʼ Lëʼ uchisëʼ libíʼiliʼ cateʼ izáʼa dza. o~WLëscaʼ caní, biʼi cuidiʼ, guliʼgún ca taʼnnë́ʼ yuguʼ bönniʼ gula. Yúguʼtëliʼ ral-laʼ gunliʼ bal luzáʼaliʼ, tuliʼ iaʼtuliʼ, lu yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ queë́liʼ, tuʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Dios ruzáguëʼë xinö́zguequi nupa tun ba zxön cuínguequi
pero rácalenëʼ nupa nácagaca nöxaj ladxiʼ. }Caní naca, cateʼ uluíʼi lahuëʼ Cristo, bönniʼ lo uyú böʼcuʼ zxilaʼ, idéliʼliʼ tu le uzíʼiliʼ xibé le catu caz initi. A|{en calëga tuʼ rë́ʼëniliʼ inná béʼesiliʼ nupa naʼ naguʼë lu náʼaliʼ. Guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ gácaliʼ tu le ruluíʼi ca ral-laʼ ilaca nupa naʼ run chíʼiliʼ. .{UGuliʼgaca ca bönniʼ tuʼyúëʼ böʼcuʼ zxilaʼ, gun chíʼiliʼ bönachi naʼ Dios guluʼë lu náʼaliʼ. Guliʼgún caní idú ládxiʼliʼ ca rë́ʼënëʼ Dios, en calëga tuʼ run bayudxi queë́liʼ, o tuʼ rizë́ ládxiʼliʼ dumí. Guliʼgún xichinliʼ tu rë́ʼënisiliʼ, Ez Naʼa, ruzéajniʼidaʼ libíʼiliʼ, bönniʼ gula tapa chíʼiliʼ nupa néquiguequi queëʼ Cristo, tuʼ nacaʼ nedaʼ caʼ bönniʼ gula ca nácaliʼ libíʼiliʼ, en biléʼedaʼ le gudíʼi guzxáquëʼë Cristo, ateʼ gunaʼ caʼ tsözxö́n libíʼiliʼ, uzíʼiruʼ xibé yöl-laʼ zxön naʼ iláʼ lahui. y+Caní naca, yuguʼ bönniʼ ni taʼguíʼi taʼzaquëʼë tuʼ rë́ʼënëʼ Dios gaca caní, ral-laʼ ilúnticaʼsëʼ le naca tsahuiʼ, en uluʼdödëʼ böʼ nácagaca cazëʼ lu nëʼë Dios, tuʼ ben cazëʼ Lëʼ légaquiëʼ, en runëʼ ca rnna xtídzëʼë.xChannö naca böniga uluʼlágaca nupa tun le naca dxiʼa, ¿nácxitërö gaca quégaca nupa taʼdáʼbagaʼ Dios, en tun dul-laʼ? dwAChibidxín dza isí lahuëʼ Dios uchiʼa usörö́ëʼ bönachi rö queëʼ. Channö zíʼalö uchiʼa usörö́ëʼ rëʼu, ¿nácxitërö gaca quégaca nupa bitiʼ túngaca ca rnna didzaʼ dxiʼa queëʼ Dios? CvNaʼa, channö núlöliʼ riguíʼi rizácaʼliʼ tuʼ dáʼaliʼ Cristo, bitiʼ ral-laʼ utuíʼiliʼ, pero guliʼcuʼë Dios yöl-laʼ ba tuʼ nazíʼ laliʼ bönachi queëʼ Cristo. _u7Channö riguíʼi rizáquëʼë nu bönniʼ dzáguiëʼ libíʼiliʼ, ral-laʼ gaca caní tuʼ dëʼë Cristo, en calëga tuʼ rútiëʼ bönachi, o ribanëʼ, o ruʼë döʼ, o tuʼ yöjgútsëʼë ga yúbölö. t%Channö tuʼdzaga yudxi bönachi libíʼiliʼ tuʼ dáʼaliʼ Cristo, bicaʼ ba libíʼiliʼ, tuʼ naca bëʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ, Nu naʼ zaʼ yehuaʼ yubá. Bönachi yödzölió ni tuʼdzaga yudxi Lëʼ, pero libíʼiliʼ runliʼ-nëʼ bal. ysk Guliʼdzéjadeʼe tuʼ dë lataj queë́liʼ gunliʼ-nëʼ tsözxö́n Cristo lu le riguíʼi rizáquëʼë Lëʼ niʼa que bönachi queëʼ para gaca udzéjaliʼ caʼ dza naʼ huödëʼ Cristo, cateʼ iléʼeliʼ yöl-laʼ zxön queëʼ. r) Böchiʼ luzáʼadoʼ, bitiʼ ubániliʼ tuʼ nözi le taʼzíʼ bëʼdaʼ libíʼiliʼ. Bitiʼ naca tu le cabí núnbëʼgaca bönachi. ?qw Nu bönniʼ runëʼ ba nalí, ral-laʼ gunëʼ ba nalí que xtídzëʼë Dios, ateʼ nu bönniʼ runëʼ xichinëʼ Cristo, ral-laʼ ugunëʼ dxin yöl-laʼ huáca naʼ runnëʼ Dios queëʼ, ateʼ niʼa que yúguʼtë le runliʼ, gaca yöl-laʼ ba queëʼ Dios niʼa que le nunëʼ Jesucristo. ¡Gácaticaʼsö queëʼ Dios yöl-laʼ ba, en yöl-laʼ unná bëʼ! ¡Caʼ gaca! Le ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ bönachi taʼyéajlëʼ Cristo p Ral-laʼ ugunliʼ dxíʼadoʼ dxin yuguʼ le buzáʼ ládxëʼë Dios queë́liʼ, en gácalenliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. ooW Guliʼgüíʼ lataj ilaʼcuáʼ böchiʼ luzáʼaliʼ lídxiliʼ, en bitiʼ innëliʼ quégaquiëʼ. In Tuʼ runtë bayudxi, guliʼdxíʼi luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ, ateʼ channö dzágaliʼ lu yöl-laʼ nadxíʼi, gácaliʼ sinaʼ uniti loliʼ yuguʼ luzáʼaliʼ tuaʼ döʼ queë́liʼ. )mKChizóa idxín dza údxi que yúguʼtë le dë. Que lë ni naʼ, guliʼgaca baʼa ladxiʼ, en buliʼsubán ládxiʼliʼ para gaca ulídzaliʼ-nëʼ Dios. hlIQue lë ni naʼ guca libán que didzaʼ dxiʼa lógaca nupa chinátigaca, nupa naʼ Dios buchiʼa busörö́ëʼ léguequi cateʼ niʼ gulaʼcuáʼ yödzölió ni, ca naʼ ruchiʼa rusörö́ëʼ yúguʼtë bönachi. Guca libán lóguequi para ilaʼcuáʼ lu yöl-laʼ naʼbán lu böʼ nácagaca caz, ca naʼ zoa cazëʼ Dios lu yöl-laʼ naʼbán. k7Légaquiëʼ run bayudxi uluʼluíʼi cuíngaquiëʼ lahuëʼ Dios, ateʼ Lëʼ chizóa uchiʼa usörö́ëʼ nupa nabángaca, en nupa chinátigaca. Bj}Naʼa, tuʼbáninëʼ bönniʼ tunëʼ caní tuʼ cabirö runliʼ tsözxö́n légaquiëʼ cateʼ tunëʼ le ruáʼ döʼ caní, en que lë ni naʼ tuʼtsaga yúdxinëʼ libíʼiliʼ. LiTscaʼtiʼ gaz le chibenliʼ chibenliʼ. Bítiʼrö gunliʼ ca naʼ tun nupa bitiʼ núnbëʼgaca Dios. Dza niʼte benliʼ yuguʼ le cabí ral-laʼ gunliʼ. Guzë́ ládxiʼliʼ le ruáʼ döʼ. Guzúdxiliʼ. Gudödi bëʼ güíʼi gudáguliʼ, en guyéaj ládxiʼliʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga, le rigútinëʼ Dios. hNaʼa isí lo, ral-laʼ gúnticaʼsiliʼ ca rë́ʼënëʼ Dios, en calëga ca rizësö ládxiʼliʼ lu yöl-laʼ bönachi queë́liʼ. ig MQue lë ni naʼ, ca naʼ gudíʼi guzxáquëʼë Cristo lu le naca cazëʼ, lëscaʼ libíʼiliʼ ral-laʼ soa cö́zaliʼ quíʼi sácaʼliʼ. Nu naʼ riguíʼi rizácaʼa tuʼ daʼ le naca tsahuiʼ chibucáʼana dul-laʼ. Tf!Jesucristo bubenëʼ yehuaʼ yubá, ga naʼ yöjchöʼë cuita lëʼë ibëla Dios, en rinná béʼenëʼ yuguʼ gubáz láʼayi, en nupa niʼ taʼnná bëʼ, en nupa nadéliʼgaca yöl-laʼ zxön.LeNisa niʼ naca tu le ruluíʼi ca naca nisa ga naʼ ridílaruʼ nisa, le naca bëʼ nuláruʼ lu yöl-laʼ guti tuʼ bubanëʼ Jesucristo lu yöl-laʼ guti. Lë naʼ ridílaruʼ nisa bitiʼ naca tu le run dxiʼa le nácaruʼ láhuisö, pero ruluíʼi ruíʼi ládxiʼruʼ gaca dxiʼa icja ládxiʼdoʼoruʼ lahuëʼ Dios. {doBöʼ ni gulaca cazëʼ yuguʼ bönniʼ, dza niʼte gulaʼdáʼbaguëʼë xtídzëʼë Dios, dza niʼ zoëʼ Noé, cateʼ niʼ gulözëʼ Dios lu yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ queëʼ, en bitiʼ busiúdxëʼ légaquiëʼ, tsanni niʼ benëʼ Noé barco zxön naʼ. Lëʼe barco naʼ buluʼlá nabábasö bönachi lu nisa. Gulaca xunuʼ bönachi, bönniʼ, en nigula. Wc'Lu böʼ naca cazëʼ guyijëʼ yöjenëʼ libán lógaca böʼ nadzúngaca. ybkLë cazëʼ Cristo gudíʼi guzxáquëʼë, en gútiëʼ uláz queë́ruʼ para bugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼruʼ. Lëʼ náquiëʼ dxiʼa, pero gútiëʼ niʼa queë́ruʼ, yuguʼ bönniʼ dul-laʼ. Caní benëʼ para bunëʼ rëʼu tuz len Dios. Lu yöl-laʼ bönachi queëʼ gútiëʼ pero lu böʼ naca cazëʼ ni zoëʼ nabanëʼ lu le cubi le naca cazëʼ. :amChannö quíʼi sácaʼliʼ, dxíʼarö gaca channö naca tuʼ runliʼ le naca dxiʼa, en calëga tuʼ ruáʼaliʼ döʼ, channö Dios rë́ʼënëʼ quiʼi sácaʼliʼ caní. ``9Guliʼgúnticaʼsö le naca dxiʼa lahuëʼ Dios, en channö nacuáʼ nupa taʼnnë́ xihuiʼ que le naca tsahuiʼ runliʼ tuʼ réajlëʼëliʼ Cristo, níʼirö uluʼtuíʼi tuʼ nözi le taʼnnë́ queë́liʼ. G_pero buliʼzxöni ládxiʼliʼ-nëʼ Cristo, en güíʼiliʼ Lëʼ lataj inná béʼenëʼ lu icja ládxiʼdoʼoliʼ. Guliʼsóa sinaʼ quíxjöiʼiliʼ yúguʼtë nupa ilaʼnabi libíʼiliʼ bizx que runliʼ löza Cristo, en gunliʼ lë ni lu yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ queë́liʼ, en lu yöl-laʼ run bal nupa naʼ. ^Sal-laʼ quíʼi sácaʼliʼ cateʼ runliʼ le naca tsahuiʼ, gácaliʼ bicaʼ ba. Cuntu nu gádxiliʼ, en bitiʼ ubi uguíʼiliʼ t]a ¿Nuzxi caz guáʼ döʼ queë́liʼ channö ruíʼi ládxiʼliʼ gúnticaʼsiliʼ le naca tsahuiʼ? !\; Xanruʼ rapa chiʼë yuguʼ bönniʼ tsahuiʼ
en ruzë́ náguiëʼ le tuʼlidzëʼ Lëʼ,
pero ruzáguëʼë xinö́zguequi nupa tuaʼ döʼ. %[C Ral-laʼ ucáʼanëʼ le ruáʼ döʼ, en gunëʼ le naca dxiʼa.Ral-laʼ güíʼi ládxëʼë cözëʼ zxön ladxiʼ, en gúnticaʼsëʼ caní, gZG Caní naca le nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Nu bönniʼ rë́ʼënëʼ uziʼë xibé yöl-laʼ naʼbán queëʼ, en cözëʼ dxíʼadoʼ,
ral-laʼ ucáʼanëʼ didzaʼ xihuiʼ, en cabirö siʼ yëʼë. Y7 Bitiʼ ubíʼiliʼ, cabí guáʼaliʼ döʼ que nu ruáʼ döʼ queë́liʼ, en bitiʼ utsaga yúdxiliʼ nu rutsaga yudxi libíʼiliʼ, pero caní ubíʼiliʼ, inábiliʼ-nëʼ Dios gunëʼ ga gaca bicaʼ ba nu naʼ, tuʼ bulidzëʼ Dios libíʼiliʼ para gácaliʼ bicaʼ ba. >XuGa ruúdxitë, guliʼgaca tuz tuliʼ len iaʼtuliʼ yúguʼtëliʼ, en guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. Guliʼgaca dxiʼi ladxiʼ, en zxön ladxiʼ. dWALëscaʼ caní, libíʼiliʼ, bönniʼ, ral-laʼ güíʼi ládxiʼliʼ nigula que queë́liʼ. Guliʼgún légacanu bal, calë́gasö tuʼ nö́taʼgacanu ca yöl-laʼ nál-la queë́liʼ, pero lëscaʼ tuʼ nadéliʼgacanu yöl-laʼ naʼbán naʼ runnëʼ Dios queë́ruʼ, lë́bisö ca nadéliʼliʼ libíʼiliʼ. Guliʼgún caní para cabí uzagaʼ tuʼ xihuiʼ xinö́ziliʼ cateʼ ulídzaliʼ-nëʼ Dios. Huaguíʼi huazácaʼruʼ sal-laʼ gunruʼ le naca dxiʼa iVKCaní bennu Sara, tuʼ bennu ca rnna xtídzëʼë Abraham, bönniʼ queë́nu, en bulídzanu lëʼ, gunnánu: “Xan.” Libíʼiliʼ caʼ gunliʼ ca bennu Sara naʼ channö gunliʼ le naca dxiʼa, en bitiʼ bi gádxiliʼ. NULëscaʼ caní guca yöl-laʼ lachi quégacanu nigula gulaʼyéaj ládxiʼnu Dios, nigula naʼ gulaʼcuáʼanu dza niʼte. Buluʼzxöni ládxiʼnu Dios, en gulunnu bal bönniʼ que queë́gacanu. YT+Yöl-laʼ lachi queë́liʼ ral-laʼ gaca le yuʼu icja ládxiʼdoʼoliʼ. Yöl-laʼ lachi le ridiáʼticaʼsö naca yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ, en yöl-laʼ baʼa ladxiʼ, le nazácaʼdaʼgaca lahuëʼ Dios. 8SiYöl-laʼ lachi queë́liʼ bitiʼ naca le zoa láhuisö, tsca rupáʼaliʼ ícjaliʼ, en tsca nácagaca le néquini oro nusíʼ cuinliʼ, en lariʼ nazácaʼdaʼ náculiʼ. lR SLëscaʼ caní, libíʼiliʼ nigula, ral-laʼ gunliʼ bal bönniʼ que queë́liʼ, en channö cabí taʼyéajlëʼë xtídzëʼë Cristo, ilaʼyéajlëʼë Lëʼ cateʼ ilaʼléʼenëʼ le naca dxiʼa runliʼ, en ca naʼ nácaliʼ baʼa ladxiʼ, en runliʼ légaquiëʼ bal, sal-laʼ bitiʼ bi didzaʼ ruíʼilenliʼ légaquiëʼ ca naca queëʼ Cristo. QhPIGúcaliʼ ca yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ nanítigacabaʼ, pero naʼa budxinliʼ queëʼ Cristo, Nu ruyú libíʼiliʼ, en rapa chiʼë böʼ naca cázaliʼ. Náquiëʼ queë́liʼ ca tuʼ bönniʼ uyú böʼcuʼ zxilaʼ.GOLë cazëʼ Cristo guzxiʼë dul-laʼ queë́ruʼ lu idú le naca cazëʼ cateʼ niʼ gútiëʼ lëʼe yaga cruz, para gácaruʼ ca yuguʼ bönniʼ nati, para cabirö gunruʼ dul-laʼ, pero sóaruʼ ibanruʼ para gunruʼ le naca dxiʼa. Lëʼ gúquiëʼ huëʼ uláz queë́ruʼ para huöácaruʼ rëʼu dxiʼa. N-Cateʼ buluʼdídzaʼ yúdxinëʼ Lëʼ,
bitiʼ butsagui yúdxinëʼ légaquiëʼ.Cateʼ buluʼsacaʼ ziʼë Lëʼ,
bitiʼ buzenëʼ légaquiëʼ le bach,
pero budödi cuinëʼ lu nëʼë Dios,Nu naʼ ruchiʼa rusörö́ëʼ le runruʼ ca saʼyéaj. oz~~Z}|#{8z%yTxww^utfsRrqponmlrkjih+gg`ffe d/cb}b aX``Q_^]T\H[ZYXWxVVU/TISRQ9OYMMKKJ4I!HiG=FEED/CiBIA@?? >=c<<(;}:987 654M32100/.z--.,C+*)(3&%f$$a#"w!t^B @(qIoVh 'Niʼa queëʼ Xanruʼ Dios, Nu nözi le rizáʼ ládxaʼa, ruáʼa didzaʼ idútë li. Nö́zinëʼ Lëʼ bitiʼ bidaʼ ga zóaliʼ lu yödzö Corinto, para cabí gun bayudxi gunaʼ ga huíʼiniliʼ. Pg Bennëʼ queë́ruʼ le naca bëʼ néquiruʼ queëʼ, tuʼ guchíziëʼ icja ládxiʼdoʼoruʼ Dios Böʼ Láʼayi, Nu naca queë́ruʼ le run ga naca löza yúguʼtë le gunnëʼ Dios queë́ruʼ. f !Dios caz runëʼ ga runtuʼ löza tsözxö́n len libíʼiliʼ néquiruʼ queëʼ Cristo, en budödëʼ lu naʼtuʼ dxin queëʼ runtuʼ. 9e mCristo caz runëʼ ga naca idútë löza yúguʼtë le guzxíʼ lu nëʼë Dios, ateʼ niʼa queëʼ Lëʼ gaca innaruʼ: “Caʼ gaca”, para gaca queëʼ Dios yöl-laʼ ba. 3d aJesucristo, Zxíʼinëʼ Dios, Nu naʼ bentuʼ libán que ga zóaliʼ, nedaʼ len Silvano, en Timoteo, bitiʼ ruíʼisëʼ caʼ didzaʼ. Lëʼ ruʼë didzaʼ idútë li. !c =Niʼa queëʼ Xanruʼ Dios, Nu run idútë ca rnna xtídzëʼë, bitiʼ bë́ʼësaʼ caʼ didzaʼ cateʼ bë́ʼlenaʼ libíʼiliʼ xtídzëʼë Dios. db C¿Naruʼ réquitseliʼ guzxíʼ yëʼa tuʼ butsáʼa ca gunaʼ? ¿Naruʼ réquitseliʼ lu yöl-laʼ bönáchisö quiaʼ runaʼ le rizáʼasö icjaʼ, en bë́ʼësaʼ caʼ didzaʼ cateʼ gunníaʼ: “Caní gunaʼ”? Ea Tuʼ benaʼ löza lë ni, guzáʼ ládxaʼa guídaʼ ga zóaliʼ zíʼalö cateʼ gudödaʼ luyú Macedonia, ateʼ guídaʼ ga zóaliʼ leyúbölö cateʼ uzáʼa ni para uzíʼiliʼ xibáʼ chopa luzuí. Tödi niʼ huáca gácalenliʼ nedaʼ ugúʼuliʼ nedaʼ nöza tsejaʼ luyú Judea. Caní gúʼunidaʼ gunaʼ. ` (_ Klë naʼ réajniʼiliʼ latiʼ. Níʼirö cateʼ idxín dza huödëʼ Xanruʼ Jesucristo, gaca gunliʼ netuʼ zxön ca naʼ netuʼ guntuʼ libíʼiliʼ zxön. ^  Ruzúajsötuʼ queë́liʼ lu guichi le gaca ulábaliʼ, en le gaca tséajniʼiliʼ. Raca ládxaʼa tséajniʼiliʼ idú k] Q Lë ni le run ga rudzéjatuʼ. Böʼ naca caztuʼ ruluíʼi netuʼ, len yöl-laʼ baʼa ladxiʼ queë́tuʼ, en idú ládxiʼtuʼ runtuʼ bi runtuʼ yödzölió ni, ateʼ caní bentuʼ caʼ ga niʼ zóaliʼ. Caní bentuʼ, tuʼ gúcalen netuʼ le buzáʼ ládxëʼë Dios queë́tuʼ, en calëga len yöl-laʼ réajniʼi queë́ztuʼ bentuʼ caní. A\ } channö gácalenliʼ netuʼ, ulídzaliʼ-nëʼ Dios, en inábiliʼ-nëʼ gácalenëʼ netuʼ. Dios gunëʼ ca naʼ inábiliʼ-nëʼ tsözxö́n len bönachi zián, uzáʼ ládxëʼë queë́tuʼ, ateʼ ilaʼnná: “Xclenëʼ Dios” niʼa queë́tuʼ. Riguíxjöʼë Pablo bizx que ridzenëʼ idxinëʼ Corinto 3[ a Dios busölë́ʼ netuʼ lu lë naʼ ben ga guzóa bönadxi gátituʼ, ateʼ rusölë́ʼ netuʼ yúguʼtë dza. Runtuʼ löza usölë́ʼ Lëʼ netuʼ caní leyúbölö vZ g Gúquituʼ guca queë́tuʼ ca raca quégaquiëʼ bönniʼ chinarugu quégaquiëʼ ilátiëʼ. Guca caní queë́tuʼ para cabí uzxöni ládxiʼtuʼ laʼ cuínsituʼ, pero uzxöni ládxiʼtuʼ-nëʼ Dios, Nu rusubán nupa chinátigaca. Y Rë́ʼënituʼ inö́ziliʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, ca naca le zián le gulaca queë́tuʼ luyú Asia. Gudö́ditë bëʼ lë naʼ guca queë́tuʼ, ateʼ guca zíʼtërö ca le guca guáʼ ilentuʼ. Caʼ guca, bítiʼrö bentuʼ löza sóatuʼ ibantuʼ. X }Ruzxöni ládxiʼtuʼ-nëʼ Dios gúnticaʼsëʼ ga gaca dxiʼa queë́liʼ, tuʼ chinö́zituʼ ca naʼ riguíʼi rizácaʼliʼ tsözxö́n len netuʼ, lëscaʼ caní ruzíʼiliʼ xibé tsözxö́n len netuʼ le ruhuë́ tsáhuëʼë Dios rëʼu. W Que lë ni naʼ, channö bi riguíʼi rizácaʼtuʼ, raca caní queë́tuʼ para gaca huë tsáhuiʼtuʼ libíʼiliʼ, en guntuʼ ga uláliʼ. Channö Dios ruhuë́ tsáhuëʼë netuʼ, raca caní para gaca huë tsáhuiʼtuʼ libíʼiliʼ, ateʼ lu yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ queë́liʼ, gaca guáʼ ilenliʼ yuguʼ le quíʼi sácaʼliʼ, ca naʼ raca caʼ queë́tuʼ. 6V gTsca taʼyán le riguíʼi rizácaʼruʼ, ca naʼ gudíʼi guzxáquëʼë Cristo, lëscaʼ caní taʼyán le tuʼhuë́ tsahuiʼ rëʼu, tuʼ nácaruʼ tuz len Cristo. bU ?Dios ruhuë́ tsáhuëʼë rëʼu cateʼ raca bítiʼtës bi raca queë́ruʼ, para gaca huë tsáhuiʼruʼ caʼ nupa bi raca quéguequi. Ruhuë́ tsáhuiʼruʼ légaquiëʼ ca naʼ Dios ruhuë́ tsáhuëʼë rëʼu. =T u¡Yöl-laʼ ba Dios, Xuzëʼ Xanruʼ Jesucristo, tuʼ náquiëʼ Xúziruʼ, en ruhuéchiʼ ládxëʼë rëʼu, en náquiëʼ caʼ Dios, Nu ruhuë́ tsáhuiʼticaʼsö rëʼu! 7S iRinábidaʼ-nëʼ Xúziruʼ Dios, en Xanruʼ Jesucristo uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ, en gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ. Yuguʼ le gudíʼi guzxáquëʼë Pablo 1R _Nedaʼ, Pablo, nacaʼ gubáz queëʼ Jesucristo tuʼ rë́ʼënëʼ caní Dios. Biʼi bö́chiʼruʼ Timoteo runbiʼ nedaʼ tsözxö́n. Rugapaʼ Dios libíʼiliʼ, rudúbiliʼ queëʼ Dios lu yödzö Corinto, encaʼ yúguʼtëliʼ néquiliʼ quez queëʼ Dios luyú Acaya ga naʼ nababa Corinto. oQWbBal-la bönachi gulaʼzíʼ lu në́ʼeguequi yuguʼ didzaʼ caní, ateʼ gulaʼchixi gulaʼnigui ca naca le réajlëʼëruʼ Cristo. Rinábidaʼ-nëʼ Dios uzáʼ ládxëʼë quiuʼ le nácagaca dxiʼa queëʼ. ¡Caʼ gaca!"P=bBö́chaʼadoʼ Timoteo, ben chiʼi le nadödi lu noʼo. Gucuíta ga nacuáʼ nupa tuíʼi didzaʼ cáʼasö, en yuguʼ didzaʼ bitiʼ nazacaʼ, en yuguʼ didzaʼ bizxaj, yuguʼ didzaʼ naʼ tuíʼi nupa taʼnnasö tácadaʼ, ateʼ nazíʼ yéʼeguequi ca naca lë naʼ tun. RObChannö ilunëʼ caní, uluʼtubëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ naʼ naca idú, le uluʼziʼë xibé dza siʼ zaʼ, en ilaʼdéliʼnëʼ yöl-laʼ naʼbán idú. Le guluʼë Pablo lu náʼabiʼ biʼi Timoteo nNUbGunná beʼe légaquiëʼ ilunëʼ le naca dxiʼa, para ilaʼyandaʼ dxin dxiʼa tunëʼ, lë naʼ naca tu yöl-laʼ tsahuiʼ idú. Ral-laʼ bi uluʼnödzjëʼ quégaca bönachi yechiʼ, en iluíʼi ládxiʼgaquiëʼ léguequi. IM bGunná beʼe yuguʼ bönniʼ dë quégaquiëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ dza ni zóaruʼ naʼa, para cabí ilún ba zxön cuíngaquiëʼ, en para cabí uluʼzxöni ládxiʼgaquiëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ naʼ bitiʼ naca löza. ¡Ral-laʼ ilunëʼ löza Dios ban, Nu rúnnadaʼ queë́ruʼ yúguʼtë le ruzíʼiruʼ xibé! Lb¡Tuzëʼ Lëʼ zóaticaʼsëʼ!¡Zoëʼ lu beníʼ ga bitiʼ gaca nu idxín rácasö que!¡Catu caz nu biléʼe Lëʼ, en bitiʼ gaca nu iléʼe Lëʼ!¡Queëʼ Lëʼ gácaticaʼsö le run Lëʼ bal, en yöl-laʼ unná bëʼ!¡Caʼ gaca! %KCbCateʼ idxín dza naʼ huödëʼ Jesús, Dios uluʼë lahui Lëʼ.¡Dios náquiëʼ láʼayi!¡Tuzëʼ Lëʼ dë lu nëʼë yöl-laʼ unná bëʼ,
en rinná béʼenëʼ yúguʼtë nupa taʼnná bëʼ,
en náquiëʼ caʼ Xángaca yúguʼtë nupa nácagaca xan! -JSb Niʼa queëʼ Xanruʼ Dios, Nu naʼ nabánigaca yúguʼtë le nacuáʼ, encaʼ niʼa queëʼ Jesucristo, Nu ben ba nalí le naca dxiʼa le gunnë́ʼ yálajdoʼ lahuëʼ Poncio Pilato, rinná béʼedaʼ liʼ gun chiʼu yuguʼ lë naʼ gunná béʼenëʼ Cristo rëʼu. Ral-laʼ gacuʼ idú tsahuiʼ, en bitiʼ bi gunuʼ le güíʼi lataj nu bi innë́ quiuʼ, ga idxintë dza niʼ uluíʼi lahuëʼ Xanruʼ Jesucristo. IbBH}b Ca runëʼ tu bönniʼ idú ládxëʼë rejëʼ gudil-la,
ben dxin que le réajlëʼëruʼ Cristo, ateʼ beni quiuʼ yöl-laʼ naʼbán idú. Para gaca caní bulidzëʼ Dios liʼ. Dxiʼa guca le gunnóʼ yalaj lulu ca réajlëʼu Cristo, lë naʼ gunnóʼ lógaca zián nupa tun ba nalí que didzaʼ bëʼu. G3b Naʼa, bönniʼ queëʼ Dios, gucuíta ga raca le caní.Bë́ʼticaʼsö ládxuʼu gunuʼ le naca tsahuiʼ, en le rë́ʼënëʼ Dios.Guyéajlëʼticaʼsëʼ Cristo, en bidxíʼi yuguʼ luzóʼo.Bëʼ ladxiʼ gacuʼ zxön ladxiʼ, en nöxaj ladxiʼ. TF!b Tuʼ taʼzë́ ládxiʼgaca bönachi dumí, lë ni run ga tun yúguʼtë le cabí naca tsahuiʼ. Bal-lëʼ bönniʼ, tuʼ taʼzë́ ládxiʼgaquiëʼ le, buluʼcáʼanëʼ le gulaʼyéajlëʼë Cristo, en chiraca quégaquiëʼ zián le tuʼsacaʼ ziʼ légaquiëʼ. Nu run dxin queëʼ Cristo naca ca tu bönniʼ rejëʼ gudil-la xEib Yuguʼ bönniʼ të́ʼënnëʼ gataʼ quégaquiëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ, gaca quégaquiëʼ le siʼ bëʼ légaquiëʼ le xihuiʼ, ateʼ ilaʼyuʼë lu yalaj que tuʼ xihuiʼ, ateʼ lu yöl-laʼ bitiʼ bi nözi quégaquiëʼ zián le ilaʼzë́ ládxiʼgaquiëʼ, le ilún ditaj légaquiëʼ. Yuguʼ lë ni uluʼsuniti légaquiëʼ, en ilún ga ilaʼnítiëʼ tsaz. kDObQue lë ni naʼ, channö dësö queë́ruʼ le gáguruʼ, en le gácuruʼ, ral-laʼ udzéjaruʼ. C bBitiʼ bi nuáʼaruʼ cateʼ ridxinruʼ yödzölió, en lëscaʼ caní, bitiʼ bi uáʼaruʼ cateʼ uzáʼaruʼ yödzölió ni. tBabZxön naca le ruzíʼiruʼ xibé cateʼ len yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ reaj ládxiʼruʼ-nëʼ Dios. *AMbLëscaʼ caní tun ga taʼdíl-laticaʼsëʼ didzaʼ bönniʼ bitiʼ taʼyéajniʼinëʼ, nupa bitiʼ nazíʼ lu në́ʼeguequi le naca idútë li. Téquini huáca ilaʼzíʼ dumí zián channö ilúngaca tsözxö́n nupa taʼyéaj ládxiʼgaca Dios. Gucuíta ga nacuáʼ bönachi caní. @/bbönniʼ ni run ba zxön cuinëʼ, en bitiʼ bi nö́zinëʼ. Didzaʼ bitiʼ naca dxiʼa rizë́ ládxëʼë ca nácagaca didzaʼ böniga, en didzaʼ bizxaj, yuguʼ le tun ga tuʼzxéʼe bönachi luzë́ʼeguequi, en taʼdíl-lalen luzë́ʼeguequi didzaʼ. Lëscaʼ tun didzaʼ caní ga taʼnnë́ ziʼ bönachi que luzë́ʼeguequi, en taʼzáʼ ládxiʼgaca que luzë́ʼeguequi le cabí nácatë. _?7bChannö zoa nu bönniʼ rusë́dinëʼ xibá yúbölö, en bitiʼ rusë́dinëʼ yuguʼ didzaʼ dxiʼa queëʼ Xanruʼ Jesucristo, ca naca xibá naʼ rusedi rëʼu ca ral-laʼ gunruʼ ca rë́ʼënëʼ Dios, I> bNupa niʼ nacuʼë xángaca taʼyéajlëʼë Cristo, bitiʼ ral-laʼ uluʼcáʼana cáʼasö légaquiëʼ tuʼ nácagaquiëʼ bö́chiʼguequi. Ral-laʼ ilunrö dxiʼa xichíngaquiëʼ tuʼ taʼyéajlëʼë Cristo, bönniʼ niʼ tuʼziʼë xibé dxin dxiʼa naʼ, tuʼ nadxíʼinëʼ Lë cazëʼ légaquiëʼ. Ca naca lë ni, busëdi bönachi nacuáʼ niʼ, en guchiza le icja nágagaquiëʼ. Le reaj ládxiʼruʼ-nëʼ Dios le ruzíʼiruʼ xibé '= IbYúguʼtë bönniʼ nadóʼogaca ral-laʼ ilúndëʼë bal xángaquiëʼ, para cabí gaca nu innë́ ziʼ que La láʼayi queëʼ Dios, en que xibá queëʼ. 1<[bLëscaʼ caní, ilaʼláʼ lahui dxin dxiʼa núngaca bönachi, ateʼ channö cabí naláʼgaca lahui, cuntu nu bönniʼ gaca ucáchëʼë tsaz dxin naʼ nunëʼ.g;GbYuguʼ dul-laʼ quéguequi bal-la bönachi ilaʼláʼ lahui zíʼalö cateʼ siʼ ilaʼdxín ga uchiʼa usörö́ëʼ Dios léguequi, ateʼ tödi niʼ ilaʼláʼ lahui dul-laʼ nabágaʼgaca iaʼzícaʼrö bönachi. :/bBítiʼrö guíʼjuʼ nísasö. Tuʼ rúnticaʼsö bayáʼ lëʼu ral-laʼ guíʼjuʼ látiʼdoʼ xisi uva nal-la para cöʼ dxiʼa lëʼu. )9KbCuntu nu bönniʼ ixóatë noʼo, cabí gunuʼ ga gáquiëʼ huen dxin queëʼ Cristo, para cabí ibáguʼu le runëʼ channö gunëʼ bönniʼ naʼ dul-laʼ. 8 bNiʼa queëʼ Xanruʼ Dios, en Xanruʼ Jesucristo, en niʼa quégaquiëʼ gubáz láʼayi rö queëʼ, rinná béʼedaʼ liʼ gunuʼ ca taʼnná didzaʼ ni. Tuz ca ral-laʼ uchiʼa usörö́uʼ yúguʼtë bönachi, en bitiʼ gunuʼ bal tuzëʼ bönniʼ. 7bNupa túnticaʼsö dul-laʼ, busidxi léguequi lógaca yúguʼtë bönachi queëʼ Cristo para iladxi iaʼzícaʼrö bönachi niʼ Dios. D6bBitiʼ siʼ lu noʼo didzaʼ ruíʼi nu ruzegui didzaʼ tu bönniʼ gula rapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo, channö cabí nacuáʼ chopa tsonna nupa tun ba nalí que le benëʼ. C5bNazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Bitiʼ cuʼu du ruáʼabaʼ bëdxi naʼ rulíbibaʼ zxoaʼ xtila.” Rnna caʼ: “Náquiëʼ lesacaʼ nu bönniʼ huen dxin siʼë lazxjëʼ.” n4UbBenrö bal yuguʼ bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo, yuguʼ bönniʼ naʼ taʼnná bëʼë dxiʼa, en béntërö caʼ bal yuguʼ bönniʼ gula naʼ tunëʼ dxin, tunëʼ libán, en tuʼsédinëʼ bönachi. /3WbChannö nútiʼtës bönniʼ o nigula nu réajlëʼ Cristo, nacuáʼanu nigula túzinu lídxigaca nupa naʼ, ral-laʼ ilácalen légacanu, para cabí uluʼsacaʼ ziʼ bönachi queëʼ Cristo. Caní gaca, bönachi queëʼ Cristo naʼ gaca ilácalen yuguʼ nigula nagáʼanagacanu túzinu. y2kbCaní ral-laʼ gaca, tuʼ chibuluʼbígaʼnu bál-lagacacnu, ateʼ tunnu ca rë́ʼëni Satanás tuʼ xihuiʼ. W1'bQue lë ni naʼ, rë́ʼëndaʼ uluʼtsaga náʼgacanu leyúbölö nigula túzinu cani yúʼugacanu iz cuidiʼ, en uluʼscúlanu-biʼ yuguʼ bíʼidoʼ, en ilaʼnná béʼenu biʼi nacuáʼabiʼ yuʼu que queë́gacanu, para cabí iluíʼinu nu ridáʼbagaʼ rëʼu lataj bi innë́ queë́ruʼ, rëʼu naʼ réajlëʼëruʼ Cristo. h0Ib Lëscaʼ ilácanu nigula xöhuëdi, en nigula taʼdasö caʼ, en calë́gasö ilácanu xöhuëdi, pero lëscaʼ ilácanu nigula unnë́ que luzë́ʼe, en tsöjgútsaʼgacanu ga yúbölö, en ilaʼnnanu le cabí nácatë. v/eb Caní gaca, ilaʼbágaʼnu dul-laʼ tuʼ tuʼzóanu tsöláʼalö le gulaʼyéajlëʼënu Cristo zíʼalö. q.[b Yuguʼ nigula túzinu bitiʼ yuíʼigacanu tsónnalalaj iz, bitiʼ ibábagacanu nupa gácalenliʼ, tuʼ ilunnu ca taʼzësö ládxiʼgacanu, en ilaʼdáʼbagaʼnu Cristo, en ilë́ʼëninu uluʼtsaga náʼagacanu leyúbölö. -9b Run bayudxi soa nu gun ba nalí queë́nu ca nácagaca le dxiʼa runnu.Gácalenliʼ-nu channö buscúlunu-biʼ yuguʼ bíʼidoʼ,
en channö ruíʼinu ga ilaʼcuáʼ bö́chiʼruʼ záʼgaquiëʼ yödzö ziʼtuʼ,
en channö ruíʼinu le ilëʼaj ilágugaca bönachi queëʼ Dios,
en channö rácalennu nupa taʼguíʼi taʼzacaʼ,
en channö rúnticaʼsinu yúguʼtë le naca dxiʼa. V,%b Túzinu nigula zoanu túzinu caní chiyúʼurönu ca tsónnalalaj iz huáca ibábanu nupa gácalenliʼ, channö cabí bucáʼananu-nëʼ bönniʼ queë́nu para sóalennu-nëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ. y+kbChannö zoa nu bönniʼ cabí rugahuëʼ yuguʼ diʼa dza queëʼ, en le nácarö lo, channö cabí rugahuëʼ bönachi nacuáʼ lidxëʼ, chigudáʼbaguëʼë le réajlëʼëruʼ Cristo, en nácarëʼ xihuiʼ ca nu cabí réajlëʼ Dios. '*GbLëscaʼ caní, gunná beʼe bönachi nacuáʼ ga niʼ zuʼ, para ilún ca saʼyéaj yuguʼ lë ni, para ilaca bönachi cuntu nu gaca bi innë́ quéguequi. ){bpero nigula túzinu naʼ runnu ca naca le rizë́ ládxiʼnu nácanu ca tu nigula chinátinu cateʼ ni zóanu nabannu. 2(]bNaʼa, nigula naʼ nagáʼananu túzinu, runnu löza Dios, ateʼ rëla, en te dza rinábaticaʼsinu lahuëʼ Dios, en rulídzanu Lëʼ niʼa quégaca bönachi queëʼ, A'{bChannö zóanu tu nigula caní nacuáʼabiʼ biʼi queë́nu o zxíʼini xiʼsóanu, ral-laʼ ilaʼzë́dabiʼ ilunbiʼ ca rë́ʼënëʼ Dios, para ilácalenbiʼ zíʼalö bönachi nacuáʼ lídxigacabiʼ, en uluʼbíʼibiʼ quégaquiëʼ xuz xináʼagacabiʼ. Lë ni naca dxiʼa, en le raza ládxëʼë Dios. ^&5bBen bal yuguʼ nigula ba guti bönniʼ que queë́gacanu, nácagacanu túzinu. e%CbGuchiza icja nágagacanu nigula gula didzaʼ, tsca nácagacanu xináʼ cazuʼ. Guchiza icja nágagacabiʼ biʼi nigula raʼbán didzaʼ, tsca nácagacabiʼ biʼi zan cazuʼ, ca naʼ röjlö́z le naca idú dxiʼa. c$ AbBitiʼ uzenuʼ bach yuguʼ bönniʼ gula, pero guchiza icja nágagaquiëʼ didzaʼ, tsca nácagaquiëʼ xuz cazuʼ. Guchiza icja nágagacabiʼ biʼi bönniʼ raʼbán didzaʼ, tsca nácagacabiʼ biʼi böchiʼ cazuʼ. :#mbGudapa chiʼi cuinuʼ, en gudapa chiʼi xibá rusédiruʼ. Bénticaʼsö yuguʼ lë ni, ateʼ channö gunuʼ caní, ulóʼ liʼ, en uluʼlágaca caʼ nupa ilaʼyöni liʼ.."UbBénticaʼsö yuguʼ lë ni. Bë́ʼticaʼsö ládxuʼu gunuʼ caní, para ilaʼléʼe yúguʼtë bönachi ca naʼ zeaj ridéliʼnuʼ le nequi queëʼ Cristo. !1bBitiʼ udöduʼ cáʼasö le buzáʼ ládxëʼë Dios quiuʼ, lë naʼ bennëʼ quiuʼ ca naʼ gulaʼnná nupa niʼ guluíʼi didzaʼ uláz queëʼ Dios, cateʼ niʼ bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo gulaʼxóa náʼagaquiëʼ liʼ, en buluʼlidzëʼ Dios. B }b Tsanni zaʼa idxinaʼ quiuʼ, bë́ʼticaʼsö ladxiʼ ulabuʼ guichi láʼayi lógaca bönachi nacuáʼ ga niʼ zuʼ. Guchiza icja nágagaquiëʼ lë ni, en busedi légaquiëʼ. yb Cuntu nu ral-laʼ uzóa liʼ tsöláʼalö tuʼ nacuʼ biʼi raʼbán, pero ral-laʼ gunuʼ le uluíʼi nupa taʼyéajlëʼ Dios ral-laʼ ilún ca runuʼ liʼ. Caní uluíʼinuʼ légaquiëʼ:Len didzaʼ ruʼu, en len le runuʼ.Ca nadxíʼinuʼ luzóʼo, en ca ruʼu lataj zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi liʼ.Ca runuʼ ca rnnoʼ, en ca nacuʼ idú tsahuiʼ. Eb Gunná beʼe, en busedi bönachi ilún yuguʼ lë ni. T!b Que lë ni naʼ, rusácaʼdaʼ ziʼ cuinruʼ runruʼ dxin, tuʼ runruʼ löza Dios ban. Cristo gútiëʼ para usölë́ʼ yúguʼtë bönachi. Tuʼzíʼ xibé le benëʼ nupa naʼ taʼyéajlëʼ Lëʼ. gGb Didzaʼ idútë li lë ni, en le naca lesacaʼ ilaʼzíʼ lu náʼagaca yúguʼtë bönachi. (IbLátiʼdoʼos uziʼu xibé gunuʼ le gun ga gácarö nál-la niʼa noʼo, pero idú uziʼu xibé gunuʼ ca rë́ʼënëʼ Dios. Cateʼ runruʼ caní, lë ni run ga runruʼ löza sóaruʼ ibanruʼ yödzölió ni, encaʼ sóaruʼ ibanruʼ dza záʼgaca, tödi uzáʼaruʼ yödzölió ni. 4abGurúʼuna yuguʼ didzaʼ ridasö que yödzölió ca naca didzaʼ tuíʼinu yuguʼ nigula gula. Bénticaʼsö le gun ga gacuʼ tsutsu para gunuʼ ca rë́ʼënëʼ Dios. bChannö usédinuʼ yuguʼ böchiʼ luzáʼaruʼ yuguʼ didzaʼ ni, urúajuʼ dxiʼa, en gacuʼ huen dxin dxiʼa queëʼ Jesucristo, en gaca bëʼ nazë́duʼ dxiʼa ca naca didzaʼ que le réajlëʼëruʼ-nëʼ Cristo, en ca naca xibá dxiʼa rapa chiʼu. c?bRusedi xtídzëʼë Dios rëʼu, Lëʼ únëʼ dxiʼa yúguʼtë le gáguruʼ channö ulídzaruʼ-nëʼ Dios, en inábiruʼ-nëʼ gun láʼayëʼ lë naʼ gáguruʼ. Ca rurúajëʼ dxiʼa huen dxin queëʼ Jesucristo 3bDxiʼa naca yúguʼtë le benëʼ Dios, en bitiʼ bi ral-laʼ uzóaruʼ tsöláʼalö channö ráguruʼ le, en rëruʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ.” SbCaní naca, tuʼzáguëʼë xinö́zguequi nupa të́ʼëni uluʼtsaga náʼagaca, en taʼnná béʼenëʼ bönachi para cabí ilágugaca le naguʼë Dios para uzíʼiruʼ xibé, lë naʼ huáca ilágugaca nupa taʼyéajlëʼ Dios, nupa naʼ chinúnbëʼgaca le naca idútë li, en tëʼ Dios: “Xclenuʼ” cateʼ tahuëʼ le. V%bUluʼzë́ nágagaquiëʼ xtídzaʼgaca bönachi tuʼluíʼisö tsahuiʼ cuínguequi. Yuguʼ bönachi naʼ tuíʼi didzaʼ le cabí nácatë, en chinazidi ládxiʼdoʼguequi, para cabí uxösa léguequi. h KbYálajdoʼ riguíxjöʼë Dios Böʼ Láʼayi, rnnëʼ: Dza tsöjsétëgaca, ilaʼdáʼbagaʼ bal-la bönachi Cristo. Uluʼhuö́aj ládxiʼgaquiëʼ ca naca le réajlëʼëruʼ Cristo. Uluʼzë́ nágagaquiëʼ xtídzaʼgaca bönachi nacuáʼlen böʼ taʼzíʼ yëʼ léguequi, ateʼ uluʼzë́ nágagaquiëʼ yuguʼ xibá quéguequi böʼ xihuiʼ. \1bLe nácatë, zxö́ntërö naca le bigachiʼ que le reaj ládxiʼruʼ-nëʼ Dios, ca naʼ nazúaj lu guichi le rnna:Dios buluíʼi lahuëʼ, gúquiëʼ bönachi.Guca bëʼ náquiëʼ tsahuiʼ tuʼ guzóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi Lëʼ.Gulácalenëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios Lëʼ.Guca libán queëʼ lógaca bönachi izáʼa.Gulaʼyéajlëʼ bönachi yödzölió Lëʼ.Dios buchisëʼ Lëʼ xitsáʼ ga nayë́pisëtërëʼ.`9bChannö huadzédaʼ, ruzúajaʼ quiuʼ didzaʼ ni para inö́zinuʼ naca ral-laʼ gunuʼ lógaca bönachi nacuáʼ lidxëʼ Dios, nupa nácagaca bönachi queëʼ Dios ban, en nácagaca tsutsu, en taʼguíxjöʼ dxiʼa le naca idútë li. Nácagaca ca yuguʼ yaʼzxö́n, en le nunídaʼgaca zöʼö, le nácagaca tsutsu, en taʼzö́n yuʼu. fEbYuguʼ didzaʼ ni ruzúajaʼ quiuʼ lu guichi, sal-laʼ runaʼ löza uduyúteaʼ liʼ. ?wb Run bayudxi gaca caní, tuʼ taʼdéliʼnëʼ lataj ga ilún bal bönachi xtídzaʼgaquiëʼ, channö tunëʼ dxiʼa dxin tunëʼ tácalenëʼ bönachi queëʼ Cristo, ateʼ ilácarëʼ rugu ladxiʼ para iluʼë didzaʼ ca naca le réajlëʼëruʼ Jesucristo. Le bigachiʼ que le reaj ládxiʼruʼ-nëʼ Dios b=b Yuguʼ bönniʼ ilácalenëʼ bönachi queëʼ Cristo ral-laʼ soa túzinu nigula que queë́gaquiëʼ. Lëscaʼ ral-laʼ ilaʼnná béʼenëʼ dxiʼa zxíʼinigaquiëʼ, encaʼ bönachi ulidxi que queë́gaquiëʼ. ]3b Lëscaʼ caní, nigula que queë́gaquiëʼ ral-laʼ ilaʼcuáʼanu idú ládxiʼgacanu, en cabí ilácanu unnë́ que luzë́ʼe. Ral-laʼ ilácanu zxön ladxiʼ, en ilácanu li ladxiʼ lu yúguʼtë le tunnu. [ /b Yuguʼ bönniʼ ni ral-laʼ siʼ bë́ʼëliʼ légaquiëʼ zíʼalö, ateʼ níʼirö gataʼ lu náʼagaquiëʼ ilácalenëʼ bönachi queëʼ Cristo, channö cabí zoa nu gaca bi innë́ quégaquiëʼ.  b Ral-laʼ gaca ilapa chiʼë idútë le réajlëʼëruʼ Cristo.Ral-laʼ ilaca idú dxiʼa icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ. B }bLëscaʼ caní ral-laʼ iláquiëʼ bönniʼ tácalenëʼ bönachi queëʼ Cristo:Ral-laʼ iláquiëʼ bönniʼ idú ládxiʼgaquiëʼ.Bitiʼ iláquiëʼ bönniʼ tuʼrixëʼ didzaʼ.Bitiʼ iláquiëʼ bönniʼ téʼajëʼ.Bitiʼ iláquiëʼ bönniʼ taʼzë́ ládxiʼsëʼ dumí.  5bLëscaʼ ral-laʼ gáquiëʼ bönniʼ taʼnná dxiʼa queëʼ nupa cabí nabábagaca bönachi queëʼ Cristo, para cabí soa nu uzóa lëʼ tsöláʼalö, en para cabí idzunëʼ lu yalaj que tuʼ xihuiʼ. Ca ral-laʼ iláquiëʼ bönniʼ tácalenëʼ bönachi queëʼ Cristo  bBitiʼ ral-laʼ gáquiëʼ tu bönniʼ siʼ gusí lahuëʼ tëʼë Cristo, para cabí tödi bëʼ gun ba zxön cuinëʼ, en bitiʼ gaca queëʼ ca naʼ guca que tuʼ xihuiʼ, nu ben ba zxön cuini, ateʼ Dios guchúguiëʼ que tsöjgáʼana lataj chul-la. -b¿Naruʼ huácatsö tu bönniʼ gapa chiʼë bönachi queëʼ Dios channö cabí raca inná béʼenëʼ dxiʼa bönachi nacuáʼ lidxëʼ? 8ibRal-laʼ gáquiëʼ bönniʼ rinná béʼenëʼ dxiʼa bönachi nacuáʼ lidxëʼ.Ral-laʼ ilunbiʼ zxíʼinëʼ ca rnna xtídzëʼë lu yöl-laʼ run bal xúzgacabiʼ.  bBitiʼ gáquiëʼ bönniʼ reʼjëʼ, en calëga bönniʼ síniaʼ.Bitiʼ gaquiëʼ bönniʼ rizë́ ládxiʼsëʼ siʼë dumí.Ral-laʼ gáquiëʼ bönniʼ dxiʼi ladxiʼ, en zxön ladxiʼ.Bitiʼ gáquiëʼ bönniʼ ruhuídiʼnëʼ.  bNu bönniʼ rapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo run bayudxi gáquiëʼ:Tu bönniʼ cuntu nu gaca bi innë́ queëʼ.Zoa túzinu nigula queëʼ.Ral-laʼ gáquiëʼ ban ladxiʼ, en idú ladxiʼ, en nöxaj ladxiʼ.Ral-laʼ guʼë ga ilaʼcuʼë bö́chiʼruʼ taʼdxinëʼ lidxëʼ.Ral-laʼ gáquiëʼ bönniʼ nazéquiʼdeʼenëʼ usédinëʼ bönachi. % EbDidzaʼ idútë li lë ni rnna: Channö ruíʼi ládxëʼë nu bönniʼ gáquiëʼ nu gapa chiʼi bönachi queëʼ Cristo, dxin dxiʼa rizë́ ládxëʼë. Dbpero ulanu nu nigula ruzóanu-biʼ bíʼidoʼ channö gúnticaʼsinu ca röjlö́z le réajlëʼëruʼ Dios, en yöl-laʼ nadxíʼi, en channö gácanu idú dxiʼa, en idú ladxiʼ.'bAdán naʼ, bitiʼ guzxíʼ yeʼe tuʼ xihuiʼ lëʼ, pero nigula queëʼ, guzxíʼ yeʼe lënu. Caní guca, gudítsjanu xibá queëʼ Dios, iKb Caní ral-laʼ gaca, tuʼ buzóëʼ Dios zíʼalö Adán, ateʼ gudödi naʼ buzóëʼ-nu Eva. 1[b Bitiʼ runnaʼ yuguʼ nigula lataj uluʼsédinu, en calëga ilaʼnná béʼenu yuguʼ bönniʼ. Ral-laʼ ilaʼcuáʼanu dxisö ga nudúbigaca bönachi queëʼ Cristo. mSb Ral-laʼ ilaʼcuáʼanu yuguʼ nigula dxisö cateʼ nu rusedi légacanu, en ilaʼcuáʼanu nöxaj. ~1b Yuguʼ le dxiʼa tunnu uluʼluíʼi lahui le nácagacanu ca naʼ run le tácunu le naca baʼa. Caní ral-laʼ ilunnu nigula núnbëʼgacanu Dios. }b Lëscaʼ caní, rë́ʼëndaʼ ilácunu nigula le naca baʼa. Le naca lachi le ral-laʼ uluʼluíʼinu lahui naca yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ, en le naca idú ladxiʼ, en calëga le tuʼpáʼasinu icja lógacanu len oro, en yuguʼ bugá, en lariʼ nazácaʼdaʼ. W|'bNaʼa, rë́ʼëndaʼ uluʼlidzëʼ bönniʼ Dios, en ilátaʼyuëʼ lahuëʼ gátiʼtës, nácagaquiëʼ idú dxiʼa, en cabí ilaʼlenëʼ luzáʼagaquiëʼ, en cabí ilaʼdil-la dídzaʼgaquiëʼ. {bCa naca lë ni, Dios buzóëʼ nedaʼ para gunaʼ libán que, en gacaʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo, para usédigacadaʼ bönachi izáʼa ca naca le réajlëʼëruʼ Cristo, en ca naca le naca idútë li. Rilítedaʼ, en bitiʼ caʼ rizíʼ yëʼa. @zybLë cazëʼ budödi cuinëʼ lu yöl-laʼ guti, le benëʼ tuʼ nözi dul-laʼ nabágaʼgaca yúguʼtë bönachi. Dios benëʼ ba nalí queëʼ cateʼ bidxín dza queëʼ gútiëʼ. ybTuzëʼ náquiëʼ Dios, en tuzëʼ bönniʼ ruúnëʼ dzaga Dios, en bönachi. Nu ni naca Jesucristo, Nu gulaj bönachi. vxebDios caz rë́ʼënëʼ uluʼlágaca yúguʼtë bönachi, en rë́ʼënëʼ ilúnbëʼe le naca idútë li. OwbLë ni naca dxiʼa, en le raza ládxëʼë Dios, Nu rusölá rëʼu. PvbLëscaʼ caní ral-laʼ gunruʼ uláz quégaca nupa taʼnná bëʼ, en quégaca yúguʼtë nupa nácagaca lo. Caní ral-laʼ gunruʼ para gaca dxiʼa queë́ruʼ, en gataʼ queë́ruʼ yöl-laʼ riböza tsáhuiʼdoʼ. Ral-laʼ gunruʼ caní lu yöl-laʼ réajlëʼ queë́ruʼ Dios, en lu yöl-laʼ baʼa ladxiʼ queë́ruʼ. Lu bQue lë ni naʼ le naca lo le richíziaʼ icja nágagaca bönachi naca ca ral-laʼ ulídzaruʼ-nëʼ Dios, en ca ral-laʼ gátaʼyuruʼ lahuëʼ, en ca ral-laʼ inábiruʼ-nëʼ gunnëʼ bi riquíniruʼ, en ca ral-laʼ guië́ruʼ-nëʼ: “Xclenuʼ.” Yuguʼ lë ni ral-laʼ gunruʼ uláz quéguequi yúguʼtë bönachi. It  bCaní gulunëʼ Himeneo, en Alejandro, nupa naʼ busanaʼ lu naʼ Satanás tuʼ xihuiʼ para ilaʼzëdëʼ ca ral-laʼ ilunëʼ, para cabirö ilaʼnnë́ ziʼë que le nequi queëʼ Dios.Rs bLen yöl-laʼ réajlëʼ quiuʼ Cristo ral-laʼ gunuʼ caní, naca idú dxiʼa icja ládxiʼdoʼo. Chigulaʼchixi gulaʼnigui bal-la bönachi, nupa buluʼzóa tsöláʼalö le réajlëʼëruʼ Cristo. r bZxíʼinaʼdoʼ Timoteo, rudödaʼ lu noʼo xibá ni para gunuʼ xichinëʼ Dios ca runëʼ tu bönniʼ idú ládxëʼë rejëʼ gudil-la, en para uziʼu xibé yuguʼ le gulaʼguíxjöʼ zíʼalö nupa niʼ guluíʼi didzaʼ uláz queëʼ Dios ca gaca quiuʼ. q ;bNaʼa rnníaʼ: ¡Yöl-laʼ ba Dios, Nu rinná bë́ʼticaʼsö, Nu catu caz údxi que, en Nu bitiʼ gaca iléʼeruʼ, laʼs dui Dios Nu nözi caz yúguʼtë! ¡Queëʼ Lëʼ gácaticaʼsö yöl-laʼ run bal, en yöl-laʼ ba, naʼa dza, en yúguʼtë dza záʼgaca! ¡Caʼ gaca! p /bQue lë ni naʼ buéchiʼ ládxëʼë nedaʼ, ateʼ buluʼe lahui Jesucristo niʼa quiaʼ nedaʼ, bönniʼ dul-laʼ, ca naca yöl-laʼ zxön ladxiʼ idú queëʼ, para gacaʼ tu le ruluíʼi lógaca nupa ilaʼyéajlëʼ Lëʼ, en gataʼ quéguequi yöl-laʼ naʼbán idú. o 7bDidzaʼ idútë li lë ni, en le naca lesacaʼ ilaʼzíʼ lu náʼagaca yúguʼtë bönachi, le rnna: Lë cazëʼ Jesucristo bidëʼ yödzölió ni para busölë́ʼ bönachi dul-laʼ, ateʼ busölë́ʼ nedaʼ sal-laʼ nácaraʼ bönniʼ dul-laʼ ca yúguʼtë bönachi. n 3bNaʼa, zxö́ntërö naca le buzáʼ ládxëʼë quiaʼ Xanruʼ Jesucristo, lë naʼ run ga réajlëʼëruʼ Lëʼ, encaʼ ga nadxíʼiruʼ-nëʼ. #m Ab Caní benëʼ sal-laʼ zíʼalö nedaʼ gunnë́ ziʼa queëʼ, en gudxía ládxaʼa bönachi queëʼ, en zián le biʼa döʼ quéguequi, pero Cristo buéchiʼ ládxëʼë nedaʼ, tuʼ benaʼ caní lu yöl-laʼ bitiʼ réajniʼi quiaʼ cateʼ niʼ bitiʼ réajlëʼënidaʼ Lëʼ. l 1b Reaʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo, Nu rutipa ládxaʼa, “Xclenuʼ” tuʼ buzxöni ládxëʼë nedaʼ, en buzóëʼ nedaʼ gunaʼ xichinëʼ. k b Nö́ziruʼ naca caní tuʼ bidxín queë́ruʼ didzaʼ dxiʼa buzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ. Lëʼ náquiëʼ láʼayi, en budödëʼ lu naʼa didzaʼ dxiʼa naʼ runaʼ libán que. Pablo rëʼ Cristo: “Xclenuʼ” tuʼ buéchiʼ ládxëʼë lëʼ j -b Nupa tun le ruáʼ döʼ.Yuguʼ bönniʼ nacuáʼlenëʼ laʼ löjödxi bö́nniʼgaquiëʼ.Nupa taʼbán yuguʼ bíʼidoʼ.Nupa taʼzíʼ yëʼ.Nupa tun tsutsu xtídzaʼguequi, taʼnná le cabí nácatë.Nupa taʼdáʼbaga yuguʼ xibá tsahuiʼ. Wi )b Lë ni nö́ziruʼ: Dios gudixjëʼ xibá queëʼ, calëga para inná beʼe bönachi tsahuiʼ, pero para inná beʼe bönachi caní:Nupa taʼdáʼbagaʼ le rinná bëʼ xibá naʼ.Nupa bitiʼ túngaca ca rinná bëʼ xibá naʼ.Nupa tuʼcáʼana Dios cáʼasö.Nupa tun le naca xihuiʼ.Nupa bitiʼ túngaca Dios zxön.Nupa tuʼcáʼana le nequi queëʼ Dios cáʼasö.Nupa tuti xuz xináʼaguequi.Nupa tuti bönachi. sh abRëʼu nö́ziruʼ naca dxiʼa xibá gunná bëʼë Dios, channö nu rugún le dxin ca ral-laʼ gun. Sg !bTë́ʼënnëʼ uluʼsédinëʼ bönachi ca naca le rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, sal-laʼ bitiʼ taʼyéajniʼinëʼ lë naʼ tuʼsédinëʼ, en bitiʼ taʼyéajniʼinëʼ le taʼnnë́ʼ nácatë. %f EbCa nácagaca lë ni, bitiʼ buluʼrúajëʼ bal-lëʼ bönniʼ dxiʼa, pero gulaʼguélëʼë tu nöza yúbölö, en tunëʼ bal yuguʼ le bitiʼ nácatë. Me bLe rë́ʼëni gun lë ni reaʼ liʼ, naca para ilaʼdxíʼi bönachi luzë́ʼeguequi, naca idú ládxiʼgaca, en gaca dxiʼa le taʼzáʼ ládxiʼgaca, en gaca idú le taʼyéajlëʼ Dios. d ben cabí ilunëʼ zxön yuguʼ didzaʼ ridasö, en lágaca ziántërö cöʼ xuz xtóʼogaca bönachi, yuguʼ le tun ga tuíʼi ládxiʼgaca bönachi le nácagaca nítisö. Yuguʼ le caní bitiʼ tun tsutsu bönachi queëʼ Dios ca naca le taʼyéajlëʼ Lëʼ. gc IbRátaʼyuaʼ loʼ naʼa gunuʼ ca naʼ gútaʼyuaʼ loʼ cateʼ niʼ guyijaʼ luyú Macedonia, para ugáʼanuʼ lu yödzö Éfeso, en inná béʼenuʼ bal-lëʼ bönniʼ niʼ cabí uluʼsédinëʼ tu xibá yúbölö, `b ;bRugapaʼ Dios liʼ, bö́chaʼadoʼ Timoteo. Nacuʼ ca zxíʼini cazaʼ tuʼ benruʼ tsözxö́n xichinëʼ Dios. Rinábidaʼ-nëʼ Xúziruʼ Dios, encaʼ Xanruʼ Jesucristo uzáʼ ládxëʼë quiuʼ, en huéchiʼ ládxëʼë liʼ, en gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼo. Pablo rusë́ʼë ládxiʼbiʼ Timoteo ca naca xibá cabí naca idú Oa bNedaʼ, Pablo, nacaʼ gubáz nasö́l-lëʼë Jesucristo. Caní nacaʼ tuʼ caní gunná bëʼë Dios, Nu rusölá rëʼu, encaʼ tuʼ gunná bëʼë caní Xanruʼ Jesucristo, Nu naʼ runruʼ löza. `{NRinábidaʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ le nácagaca dxiʼa queëʼ. ¡Caʼ gaca!_'NNiʼa queëʼ Xanruʼ Dios ruchiʼa libíʼiliʼ ulábaliʼ guichi ni lógaca yúguʼtë böchiʼ luzáʼaruʼ nabábagaquiëʼ Cristo. ^}NBuliʼgapa Dios yúguʼtë böchiʼ luzáʼaruʼ, en unídaʼliʼ légaquiëʼ lu yöl-laʼ nadxíʼi queë́liʼ. 3~~|{lzGyy=<;:998w7v654}321i0// .-v,+0*,)<'-&6%i$k#|# "d! %y)D6\s9-gIo > H 9 G"z= Cateʼ gunliʼ caní, ilaʼguʼë Dios yöl-laʼ ba tuʼ gaca bëʼ runliʼ ca rnna didzaʼ dxiʼa queëʼ Cristo ca naʼ rnnaliʼ runliʼ. Ilaʼguʼë Lëʼ yöl-laʼ ba caʼ, tuʼ nácaliʼ dxiʼi ladxiʼ, runö́dzjaliʼ quégaquiëʼ, encaʼ quégaca iaʼzícaʼrö bönachi. 0yY Lë naʼ runö́dzjaliʼ le gácalen yuguʼ bö́chiʼruʼ, calë́gasö güíʼi quégaquiëʼ le taʼyádzjanëʼ, pero gun ga ilaʼnnë́ʼ: “Xclenëʼ Dios.” hxI Dios gunëʼ ga gátaʼdaʼ queë́liʼ yöl-laʼ tsahuiʼ para gaca unö́dzjadaʼaliʼ. Caní gaca, yuguʼ le unö́dzjaliʼ, lë naʼ quísituʼ uláz queë́liʼ, gun ga ilaʼnná bönachi zián: “Xclenëʼ Dios.” }ws Dios, Nu runna queë́ruʼ bi gaz uzóaruʼ, encaʼ bi guíʼaj gáguruʼ, gunnëʼ caʼ queë́liʼ bi unö́dzjaliʼ, le naca ca lë naʼ nu raza ruzóa, en gunëʼ caʼ ga ilaʼyán le ilápaliʼ le nácagaca yuguʼ le dxiʼa runliʼ. 6ve Lëscaʼ caní nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Idú ládxëʼë bunödzjëʼ quégaca bönachi yechiʼ.Naca bë́ʼticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. ?uw Dios gaca gúnnadëʼë queë́liʼ ca riquíniliʼ para gataʼ queë́liʼ yúguʼtë lë naʼ riquíniliʼ, ateʼ ugáʼana queë́liʼ para gaca gácalenliʼ nu bi riyadzaj que. Yt+ Tu tuliʼ ral-laʼ unö́dzjaliʼ tsca naʼ chinuzóaliʼ icja ládxiʼdoʼoliʼ, en calëga lu yöl-laʼ ruhuíʼini queë́liʼ o tuʼ run bayudxi, tuʼ nadxíʼinëʼ Dios nu runödzaj idú ladxiʼ. s3 Guliʼtsöjné lë naʼ rnna:Nu raza ruzóa látiʼdoʼos, látiʼdoʼos caʼ uzíʼ.Nu raza ruzóa sizxöni, sizxöni caʼ uzíʼ. -rS Que lë ni naʼ gúquidaʼ ral-laʼ isö́l-laʼa yuguʼ bö́chiʼruʼ ni para ilaʼdxinëʼ ga zóaliʼ zíʼalö ca nedaʼ, ateʼ ilácalenëʼ libíʼiliʼ para udxi utúbiliʼ lë naʼ guzxíʼ lu náʼaliʼ unö́dzjaliʼ. Caní gaca, údxi utúbiliʼ dumí naʼ zíʼalö ca idxinaʼ, ateʼ gaca bëʼ runö́dzjaliʼ tuʼ rë́ʼëni cázaliʼ, en calëga tuʼ rinná béʼetuʼ libíʼiliʼ bi unö́dzjaliʼ. q Channö ilaʼzáʼalen bal-la bönachi Macedonia taʼyéajlëʼ Cristo nedaʼ tsözxö́n, ateʼ gaca bëʼ bitiʼ zuíni gunliʼ lë naʼ, níʼirö utuíʼituʼ tuʼ buzxöni ládxiʼtuʼ libíʼiliʼ, ateʼ libíʼi cázaliʼ caʼ ral-laʼ utuíʼiliʼ. rp] Naʼa, risö́l-laʼa yuguʼ bö́chiʼruʼ ni queë́liʼ para gaca bëʼ naca idútë li didzaʼ ruíʼituʼ ca naca queë́liʼ, ateʼ naca ca naʼ chigunníaʼ queë́liʼ, chizóa gunliʼ lë naʼ gácalen yuguʼ luzáʼaruʼ. o) Chinözdaʼ ca rë́ʼëniliʼ gunliʼ lë ni, ateʼ ruáʼa didzaʼ lógaca bönachi taʼyéajlëʼ Cristo luyú Macedonia ni ca naca le dxiʼa runliʼ. Riguíxjöiʼidaʼ légaquiëʼ ca naca queë́liʼ, zóaliʼ luyú Acaya, chiguca tu iz chizóa gunliʼ lë ni, ateʼ tuʼ ruíʼi ládxiʼliʼ gunliʼ lë ni, bidipa ládxiʼgaca láʼtuʼbiquiʼ yúguʼtë bönachi ni taʼyéajlëʼ Cristo. n  Ca naca le runö́dzjaliʼ quégaquiëʼ bö́chiʼruʼ taʼyéajlëʼë Cristo, bitiʼ run bayudxi uzúajaʼ queë́liʼ lu guichi ni. Vm%Guliʼgún ga gaca bëʼ nadxíʼiliʼ légaquiëʼ para iléquibeʼe yuguʼ cöʼ bönachi queëʼ Cristo runliʼ caní, en ilaʼnözi naca idútë li didzaʼ dxiʼa ruíʼituʼ ca naca queë́liʼ.SlChannö nu bi inaba ca nácabiʼ biʼi Tito, nácabiʼ luzáʼa, rúnlenbiʼ nedaʼ tsözxö́n dxin para gácalentuʼ libíʼiliʼ. Channö nu bi inaba ca nácagaquiëʼ iaʼzícaʼrëʼ bö́chiʼruʼ naʼ, nasö́l-laʼgaca yuguʼ cöʼ bönachi queëʼ Cristo légaquiëʼ, ateʼ tunëʼ ga gaca yöl-laʼ ba queëʼ Cristo. Jk Risö́l-laʼtuʼ-nëʼ caʼ iaʼtúëʼ bö́chiʼruʼ tsözxö́n len légaquiëʼ, ateʼ zián luzuí guzxíʼ bë́ʼëtuʼ lëʼ, ateʼ naca bëʼ rë́ʼënëʼ gácalenëʼ rëʼu idú ládxëʼë. Iaʼstú, tuʼ ruzxöni ládxëʼë libíʼiliʼ, rë́ʼënitërönëʼ caʼ gácalenëʼ rëʼu lu dxin ni. vjeRuíʼi ládxiʼtuʼ guntuʼ le naca dxiʼa, calë́gasö lahuëʼ Xanruʼ, pero lëscaʼ lógaca bönachi. *iMCaní gaca, gunëʼ netuʼ tsözxö́n para cuntu nu bi gaca innë́ queë́tuʼ, ca rúnlentuʼ dumí naʼ runö́dzjadaʼaliʼ, le gácalen bönachi yechiʼ. h!Iaʼstú, gulaʼbö́ yuguʼ cöʼ bönachi queëʼ Cristo bönniʼ ni, para tséajlenëʼ tsözxö́n netuʼ guáʼatuʼ lë naʼ runö́dzjaliʼ, para gaca yöl-laʼ ba queëʼ Xanruʼ, en gaca bëʼ caʼ ruíʼi ládxiʼruʼ luzáʼaruʼ taʼyéajlëʼë Cristo. 8giRisö́l-laʼtuʼ-nëʼ tsözxö́n len lëbiʼ bö́chiʼruʼ naʼ tun lëʼ bal yúguʼtë cöʼ bönachi queëʼ Cristo, tuʼ runëʼ dxiʼa dxin que didzaʼ dxiʼa. 4faCalë́gasö runbiʼ ca rnna xtídzaʼa bi rinábidaʼ-biʼ, pero tuʼ ruíʼi ladxiʼ cázabiʼ libíʼiliʼ, rácasö queë́biʼ gúʼunibiʼ tsöyubiʼ libíʼiliʼ. e!¡Xclenëʼ Dios, tuʼ benëʼ Lëʼ ga ruíʼi ládxiʼbiʼ biʼi Tito libíʼiliʼ, ca naʼ ruíʼi ládxaʼa nedaʼ libíʼiliʼ! ^d5Lëscaʼ caní nazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Nu naʼ butúbidaʼ, bitiʼ bugáʼana que, ateʼ nu naʼ butubi látiʼdoʼos, bitiʼ biyadzaj que.” Ca runbiʼ biʼi Tito, encaʼ nupa dzágagaca lëbiʼ Tc!Rë́ʼëndaʼ gaca tuz ca dë queë́liʼ, en quégaquiëʼ. Naʼa dëdaʼ queë́liʼ le gaca unö́dzjaliʼ para bi gataʼ quégaca nupa niʼ riyadzaj quéguequi. Níʼirö cateʼ bi yadzaj queë́liʼ, légaquiëʼ huáca bi uluʼnödzjëʼ queë́liʼ para caní gaca tuz ca dë queë́liʼ, en quégaquiëʼ yúguʼtëliʼ. b} Bitiʼ rë́ʼëndaʼ gunaʼ ga unö́dzjaliʼ le gácalen iaʼzícaʼrö bönachi ga idxintë yadzaj queë́liʼ. 9ak Channö rë́ʼëniliʼ bi unö́dzjaliʼ, Dios runëʼ bal le runö́dzjaliʼ tsca naca le dësö queë́liʼ. Bitiʼ rinabëʼ unö́dzjaröliʼ tsca le dësö queë́liʼ. "`= Naʼa, idú ládxiʼliʼ buliʼsiyudxi gunliʼ lë naʼ gusí loliʼ runliʼ, idú ládxiʼliʼ bunö́dzjaliʼ. Buliʼnödzaj naʼa tsca séquiʼliʼ. V_% Caní runi nedaʼ: Dxíʼarö gaca queë́liʼ údxi gunliʼ lë naʼ gusí loliʼ runliʼ chiguca tu iz. Gúcaliʼ lo, calë́gasö ca bunö́dzjaliʼ, pero lëscaʼ ca gúʼuniliʼ unö́dzjaliʼ. ^  Nöz quéziliʼ le buzáʼ ládxëʼë Xanruʼ Jesucristo queë́ruʼ.Biléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ
pero para gácalenëʼ libíʼiliʼ
böáquiëʼ yechiʼ
para gataʼ queë́liʼ yöl-laʼ tsahuiʼ,
tuʼ gúquiëʼ Lëʼ yechiʼ. a];Bitiʼ rinná béʼedaʼ libíʼiliʼ gunliʼ caní. Ruáʼa didzaʼ ca tun iaʼzícaʼrö bönachi, tuʼnödzaj idú ládxiʼgaca, para gunaʼ ga gunliʼ le gaca bëʼ naca idú ca nadxíʼiliʼ luzáʼaliʼ. r\]Nácaliʼ lo ca naca yúguʼtë le runliʼ,
ca réajlëʼëliʼ Cristo,
en ca réajniʼiliʼ,
en ca ruzéajniʼiliʼ bönachi,
en ca ruíʼi ládxiʼliʼ luzáʼaliʼ,
encaʼ ca nadxíʼiliʼ netuʼ. Lëscaʼ caní ral-laʼ gácaliʼ lo ca gácalenliʼ luzáʼaliʼ, lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queë́liʼ bi unö́dzjaliʼ quégaquiëʼ. V[%Que lë ni naʼ gunábituʼ-biʼ biʼi Tito údxi gunbiʼ xichinbiʼ ga niʼ zóaliʼ, en utúbibiʼ dumí runö́dzjaliʼ lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queë́liʼ, ca naʼ gusí lobiʼ benbiʼ zíʼalö. (ZIGulunrëʼ ca guqui ícjatuʼ ilunëʼ. Buluʼdödi cuíngaquiëʼ zíʼalö lu nëʼë Xanruʼ, encaʼ lu naʼtuʼ netuʼ, le naca le raza ládxëʼë Dios. 2Y]Gulaʼnábideʼenëʼ netuʼ, en gulátaʼyudëʼë lotuʼ güíʼituʼ légaquiëʼ lataj tsözxö́n len netuʼ ilácalenëʼ bö́chiʼruʼ taʼyéajlëʼë Cristo. *XMNedaʼ runaʼ ba nalí quégaquiëʼ, idú ládxiʼgaquiëʼ buluʼnö́dzjadëʼë tsca gulaʼzéquiʼnëʼ, en buluʼnö́dzjarëʼ tsca gulaʼzéquiʼnëʼ. WW'Sal-laʼ yenniʼ gulaʼguíʼi gulaʼzáquiëʼ lu yuguʼ le guzxíʼ bëʼ légaquiëʼ, buluʼdzéjadeʼenëʼ, en idú ládxiʼgaquiëʼ buluʼnö́dzjadëʼë sal-laʼ nácagaquiëʼ bönachi yechiʼ. 8V kNaʼa, böchiʼ luzáʼadoʼ, rë́ʼënituʼ quíxjöiʼituʼ libíʼiliʼ ca naca le buzáʼ ládxëʼë Dios quégaca yuguʼ cöʼ bönachi queëʼ Cristo luyú Macedonia. YU+Rudzéjadeʼedaʼ tuʼ gaca uzxöni ládxaʼa libíʼiliʼ idú ládxaʼa.kTOZeaj rácarö idú ca nadxíʼibiʼ biʼi Tito libíʼiliʼ cateʼ röjnebiʼ ca naʼ benliʼ ca rnna xtídzaʼtuʼ, en ca naʼ benliʼ-biʼ bal lu yöl-laʼ radxi Dios queë́liʼ en lu yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ queë́liʼ. zSmBenaʼ libíʼiliʼ zxön lobiʼ Tito, ateʼ bitiʼ benliʼ ga utuíʼidaʼ. Bë́ʼlenticaʼstuʼ libíʼiliʼ didzaʼ idútë li, ateʼ lëscaʼ caní naca idútë li didzaʼ bë́ʼlentuʼ-biʼ Tito cateʼ bentuʼ libíʼiliʼ bal. IR  ¡Lë ni butipa ládxiʼtuʼ! Calë́gasö bidipa ládxiʼtuʼ, pero rudzéjadeʼe ládxiʼtuʼ tuʼ rudzéjabiʼ biʼi Tito niʼa que le benliʼ libíʼiliʼ, tuʼ butípaliʼ ládxiʼbiʼ. sQ_ Que lë ni naʼ, sal-laʼ buzúajaʼ caní lu guichi naʼ, bitiʼ guca niʼa que nu naʼ ben dul-laʼ, en calëga niʼa que nu naʼ gudíʼi guzxacaʼ, pero para gaca bëʼ lahuëʼ Dios le nácatë ruíʼi ládxiʼliʼ netuʼ. P Buliʼyútsöcaʼ ca bugunëʼ Dios dxin yöl-laʼ ruhuíʼini queë́liʼ naʼ.Ben ga ruíʼi ládxiʼliʼ-nëʼ Dios.Ben ga gúʼuniliʼ urúajliʼ dxiʼa.Ben ga guléliʼ nu naʼ ben dul-laʼ.Ben ga rádxiliʼ-nëʼ Dios.Ben ga bëʼ ládxiʼliʼ gunliʼ ca rnna xtídzëʼë Dios.Ben ga nadxíʼiliʼ-nëʼ Dios idú ládxiʼliʼ.Ben ga gúʼuniliʼ gunliʼ xíguiaʼ nu naʼ ben dul-laʼ.Benliʼ le naca bëʼ bitiʼ bi dul-laʼ nabágaʼliʼ niʼa que lë naʼ guca. lOQ Yöl-laʼ ruhuíʼini naʼ rugunëʼ dxin Dios run ga nu ubíʼi ladxiʼ para ulá nu naʼ, ateʼ que lë ni naʼ bitiʼ ral-laʼ huíʼiniruʼ que. Yöl-laʼ ruhuíʼini le naca que yödzölió ni run ga ilátigaca bönachi. Ny pero naʼa rudzéjadaʼ, calëga tuʼ buíʼiniliʼ, pero tuʼ ben yöl-laʼ ruhuíʼini queë́liʼ naʼ ga bubíʼi ládxiʼliʼ. Dios bugunëʼ dxin yöl-laʼ ruhuíʼini queë́liʼ, para cabí ichixi iníguiliʼ niʼa que le bentuʼ netuʼ. ZM-Sal-laʼ le buzúajaʼ queë́liʼ lu guichi zíʼalö ben ga buíʼiniliʼ, bitiʼ ruhuíʼindaʼ naʼa. Zíʼalö buíʼinidaʼ cateʼ gúquibeʼedaʼ ben ga buíʼiniliʼ libíʼiliʼ tu chíʼidoʼ, dLABitiʼ gúcasö tuʼ budxinbiʼ queë́tuʼ, pero tuʼ gudíxjöiʼibiʼ caʼ netuʼ ca naʼ libíʼiliʼ butípaliʼ ládxiʼbiʼ. Gudíxjöiʼibiʼ netuʼ ca naʼ rë́ʼënideʼeliʼ uléʼeliʼ nedaʼ, en ca naʼ ruhuíʼiniliʼ niʼa que lë naʼ guca niʼ, encaʼ ca ruíʼi ládxiʼliʼ nedaʼ. Yúguʼtë lë ni ben ga rudzeja ládxaʼa. KNíʼirö Dios, Nu rutipa ladxiʼ nu chizóa gaca chopa ladxiʼ, butipëʼ ládxiʼtuʼ cateʼ budxinbiʼ biʼi Tito ga guzóatuʼ. JyCateʼ bidxintuʼ luyú Macedonia, ga ridxintë naʼa dza, bitiʼ rataʼ queë́tuʼ lataj uzíʼ ládxiʼtuʼ, pero zián le taca queë́tuʼ. Taʼdíl-lalen bönachi netuʼ, ateʼ lu icja ládxiʼdoʼotuʼ yúʼugaca le tun ga rádxituʼ. 0IYRuzxö́nidaʼ ládxaʼa libíʼiliʼ, en rúndaʼa libíʼiliʼ zxön. Sal-laʼ zián le riguíʼi rizácaʼtuʼ, nadípadaʼ ládxaʼa, en rudzéjadeʼe ládxaʼa. qH[Ruáʼa caní didzaʼ, calëga para usubágaʼa libíʼiliʼ xíguiaʼ, pero naca ca naʼ chigunníaʼ zíʼalö, rnníaʼ: Zoaʼ sinaʼ ibánlenaʼ libíʼiliʼ o gátilenaʼ libíʼiliʼ tuʼ ruíʼi ládxaʼa libíʼiliʼ. 0GYGuliʼsíʼ lu náʼaliʼ netuʼ.Cuntu nu biáʼatuʼ döʼ que, nu dzaga libíʼiliʼ.Cuntu nu bentuʼ ga ichixi inigui.Cuntu nu guzxíʼ yéʼetuʼ. }F uBöchiʼ luzáʼadoʼ, néquiguequi queë́ruʼ yuguʼ lë ni guzxíʼ lu nëʼë Dios. Que lë ni naʼ ral-laʼ un cuinruʼ dxiʼa, en ubéajruʼ yúguʼtë le rucáʼana cáʼasö idútë le naca cázaruʼ, en böʼ naca cázaruʼ. Lu yöl-laʼ radxi queë́ruʼ Dios ral-laʼ guéquiruʼ quez queëʼ Lëʼ. Ca buluʼbíʼi ládxiʼgaca nupa taʼyéajlëʼ Cristo .EUNedaʼ gacaʼ xuz cázaliʼ, ateʼ libíʼiliʼ gácaliʼ zxíʼinaʼ, bönniʼ, en nigula.”Caní rnnëʼ Xanruʼ, Nu napa caz idútë yöl-laʼ huáca.]D3Que lë ni naʼ, gunnë́ʼ caʼ caní:Guliʼrúaj ládjagaquiëʼ, en buliʼláʼalen légaquiëʼ.Rnnëʼ Xanruʼ: “Bitiʼ gútsaʼliʼ le ruáʼ döʼ, ateʼ siʼ lu naʼa libíʼiliʼ. GC¿Nacxi gácatsö ilaca tuz yudoʼ queëʼ Dios, en budóʼ guiö́j budóʼ yaga? Libíʼi cázaliʼ nácaliʼ ca tu yudoʼ ga yuʼë Dios ban. Ca naca lë ni, Dios caz gunnë́ʼ:Sóalenaʼ légaquiëʼ, en tálenaʼ légaquiëʼ.Gacaʼ Dios quégaquiëʼ, ateʼ légaquiëʼ iláquiëʼ bönachi quiaʼ. GB¿Nacxi gácatsö ilácagaquiëʼ tuz Cristo, en Satanás, tuʼ xihuiʼ?¿Nacxi gácatsö ilácagaquiëʼ tuz tu bönniʼ réajlëʼë Cristo, en tu bönniʼ bitiʼ réajlëʼë? _A7Bitiʼ gácaliʼ tuz len bönachi bitiʼ taʼyéajlëʼ.¿Nacxi gácatsö ilaca tuz le naca tsahuiʼ, en le cabí naca tsahuiʼ?¿Nacxi gácatsö ilaca tuz le naca chul-la, en le naca beníʼ? }@s Naʼa, ruíʼilenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ ca runëʼ tu bönniʼ ruíʼilenëʼ-biʼ zxíʼinëʼ didzaʼ, rnníaʼ: Buliʼbíʼi queë́tuʼ ca rúnlentuʼ libíʼiliʼ. Guliʼgüíʼ ladxiʼ netuʼ. Nácaruʼ ca tu yudoʼ ga yuʼë Dios ban ?1 Channö cabí nácaruʼ tuz bitiʼ naca tuʼ cabí ruíʼi ládxiʼtuʼ libíʼiliʼ, pero libíʼi cázaliʼ bitiʼ ruíʼi ládxiʼliʼ netuʼ. 4>a Idú ládxiʼtuʼ ruíʼilentuʼ libíʼiliʼ didzaʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, zóaliʼ Corinto. Buluíʼituʼ libíʼiliʼ ca ruíʼi ládxiʼdaʼtuʼ libíʼiliʼ. q=[ Tuʼsuhuíʼini netuʼ, pero rudzéjaticaʼstuʼ.Nácatuʼ bönniʼ yechiʼ, pero runtuʼ ga rataʼ yöl-laʼ tsahuiʼ idú quégaca bönachi zián.Sal-laʼ bitiʼ bi dë queë́tuʼ, nequi queë́tuʼ yúguʼtë le dë. x<i Sal-laʼ nacuáʼ bönachi bitiʼ núnbëʼgaquiëʼ netuʼ,
nacuáʼ caʼ nupa núnbëʼgaca netuʼ.Ridatuʼ ga zoa bönadxi gátituʼ, pero ni zóatuʼ nabantuʼ.Tunëʼ netuʼ xíguiaʼ, pero bitiʼ tutiëʼ netuʼ. ;wNacuáʼ nupa tun netuʼ bal, encaʼ nupa tuʼzóa netuʼ tsöláʼalö.Nacuáʼ nupa tuʼlidza ditaj netuʼ, encaʼ nupa tuʼlidza tsahuiʼ netuʼ.Sal-laʼ taʼnná bönachi rizíʼ yë́ʼëtuʼ, ruíʼituʼ didzaʼ idútë li. L:Ruíʼituʼ didzaʼ idútë li, ateʼ zóalen netuʼ yöl-laʼ huáca queëʼ Dios. Le naca tsahuiʼ naca ca tu le rudíʼinituʼ lu gudil-la, encaʼ le run chiʼi netuʼ lu gudil-la naʼ. X9)Bëʼ ládxiʼtuʼ gaca bëʼ nácatuʼ huen dxin queëʼ Dios. Guca bëʼ lë ni:Tuʼ nácatuʼ baʼa ladxiʼ, en tuʼ nápatuʼ yöl-laʼ réajniʼi,
en tuʼ riböztuʼ zxön ladxiʼ, en tuʼ nácatuʼ dxiʼi ladxiʼ,
en tuʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi netuʼ,
en tuʼ naca idú ca nadxíʼituʼ luzáʼatuʼ. a8;Caní bentuʼ sal-laʼ gulaʼzéʼedeʼe bönachi netuʼ yu, en gulaʼguʼë netuʼ lidxi guíë, en gulaʼbía diʼi netuʼ. Gudödi bëʼ bentuʼ dxin, en bitiʼ gutaʼ lataj queë́tuʼ gásituʼ o bi gágutuʼ. %7CNiʼa que bítiʼtës bi runtuʼ, ruíʼi ládxiʼtuʼ gaca bëʼ nácatuʼ huen dxin queëʼ Dios. Que lë ni naʼ, len yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ ruáʼ rilentuʼ yuguʼ le riguíʼi rizácaʼtuʼ, en yuguʼ le riyadzaj queë́tuʼ, en yuguʼ le tun ga rö́ʼötuʼ böniga. 6Bitiʼ rë́ʼënituʼ bi guntuʼ le gun ga nu ichixi inigui, para cabí soa nu ucáʼana cáʼasö dxin ni runtuʼ. 5#Nazúaj lu guichi láʼayi ca gunnë́ʼ Dios le rnna:Tu dza buzáʼ ládxaʼa quiuʼ, biyöndaʼ liʼ,
ateʼ dza benaʼ ga gaca ulóʼ, gúcalenaʼ liʼ. ¡Buliʼyútsöcaʼ! ¡Naʼa naca dza ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ! ¡Naʼa naca dza gaca uláruʼ! 4 +Tuʼ runtuʼ dxin tsözxö́n len Dios, rátaʼyutuʼ loliʼ, rnnatuʼ: Bitiʼ udö́diliʼ cáʼasö le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́liʼ. ^35Cristo bitiʼ bi dul-laʼ benëʼ, pero Dios budödëʼ Lëʼ ca tu bönniʼ dul-laʼ uláz queë́ruʼ, para gataʼ queë́ruʼ lataj gácaruʼ tsahuiʼ ca náquiëʼ Dios caz tuʼ nácaruʼ tuz len Cristo.O2Naʼa, nácatuʼ gubáz queëʼ Cristo, en raca naʼa ca Dios caz rátaʼyuëʼ loliʼ lu rúʼatuʼ netuʼ. Que lë ni naʼ rátaʼyutuʼ loliʼ uláz queëʼ Cristo, guliʼhuöáca tuz len Dios. 1Libán runtuʼ rnna caní: “Dios guzóalenëʼ Cristo, en benëʼ ga gaca uluʼhuöáca bönachi yödzölió ni tuz len Lëʼ, en bitiʼ röjnenëʼ dul-laʼ gulaʼbagaʼ.” Budödëʼ lu naʼtuʼ didzaʼ dxiʼa ni, ca gaca uluʼhuöáca bönachi tuz len Dios. @0yYúguʼtë lë ni nunëʼ Dios, Nu bun rëʼu tuz len Lëʼ lu nëʼë Cristo, en budödëʼ lu naʼtuʼ guntuʼ libán ca gaca uluʼhuöáca yúguʼtë bönachi tuz len Lëʼ. &/EChannö nuhuöáca nútiʼtës bönachi tuz len Cristo, chinaca bönachi cubi nu naʼ. Chigudödi que le gulaca zíʼalö, ateʼ chinucúbigaca yúguʼtë. B.}Que lë ni naʼ, bítiʼrö gúnbëʼëtuʼ bönachi tsca naca le naláʼgaca láhuiʼlö, en sal-laʼ canísö bénbëʼëtuʼ-nëʼ Cristo, bitiʼ núnbëʼëtuʼ-nëʼ caní naʼa. U-#Lëʼ gútiëʼ uláz quégaca yúguʼtë bönachi para cabirö ilunëʼ bönniʼ nabángaquiëʼ le nequi quégacasëʼ, pero le nequi que Nu naʼ guti uláz quégaquiëʼ, en bubán lu yöl-laʼ guti. b,=Run bayudxi bi guntuʼ tuʼ nadxíʼinëʼ Cristo rëʼu, tuʼ chinö́ziruʼ tuz Nu guti uláz quégaca yúguʼtë bönachi, en que lë ni naʼ naca quégaca yúguʼtë bönachi tsca nátilengaca Lëʼ tsözxö́n. +) Channö nachixi ícjatuʼ, naca para gaca yöl-laʼ ba queëʼ Dios, en channö cabí nachixi ícjatuʼ, naca para gaca bi uzíʼiliʼ xibé. 1*[ Bitiʼ rubéaj cuintuʼ dxiʼa loliʼ. Rë́ʼënituʼ gataʼ lataj queë́liʼ gunliʼ netuʼ bal, para gaca ubíʼiliʼ didzaʼ, bi guië́liʼ yuguʼ bönniʼ tun ba zxön cuíngaquiëʼ ca naʼ tuʼluíʼisö lahui cuíngaquiëʼ, en calëga ca nácagaquiëʼ lu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ. ) Que lë ni naʼ, tuʼ rádxituʼ-nëʼ Dios, ruíʼi ládxiʼtuʼ uzéajniʼituʼ bönachi. Nö́zinëʼ Dios ca naca le yuʼu icja ládxiʼdoʼotuʼ, ateʼ ruzxöni ládxaʼa nö́ziliʼ dxiʼa caʼ libíʼiliʼ lë naʼ yuʼu icja ládxiʼdoʼotuʼ. 1([ Caní runruʼ tuʼ run bayudxi idxinruʼ yúguʼtëruʼ lahuëʼ Cristo ga niʼ röʼë ruchiʼa rusörö́ëʼ. Níʼirö ubiʼë que queë́ruʼ tsca naca le benruʼ tsanni ni yúʼuruʼ lu le naca cázaruʼ, channö benruʼ le naca dxiʼa o le cabí naca dxiʼa. Le ruún rëʼu tuz len Dios :'m Que lë ni naʼ ruíʼi ládxiʼruʼ gunruʼ le raza ládxëʼë Xanruʼ, channö ugáʼanaruʼ lu idútë le naca cázaruʼ ni, o channö tsöjsóalenruʼ-nëʼ Xanruʼ niʼ. }&sTuʼ runruʼ löza lë ni, rë́ʼëniruʼ ucáʼanaruʼ le naca cázaruʼ ni para tsöjsóalenruʼ-nëʼ Xanruʼ. d%ARunruʼ ca runruʼ tuʼ réajlëʼëruʼ-nëʼ Dios, en calëga tuʼ zoa bi riléʼeruʼ. $%Que lë ni naʼ nadipa ládxiʼruʼ. Tsanni ni yúʼuruʼ lu le naca cázaruʼ, nö́ziruʼ zóaruʼ ziʼtuʼ ga zoa lidxëʼ Xanruʼ. F#Dios chinupë́ʼë yúguʼtë lë ni queë́ruʼ, ateʼ guchíziëʼ rëʼu Dios Böʼ Láʼayi, Nu naca queë́ruʼ le naca bëʼ naca löza síʼiruʼ lë naʼ nupë́ʼë queë́ruʼ. "Tsanni ni zóaruʼ lu idútë le naca cázaruʼ, le naca ca tu yuʼu láriʼdoʼ, rinnë́ ládxiʼruʼ lu yöl-laʼ risëbi ladxiʼ queë́ruʼ. Bitiʼ runruʼ caní tuʼ rë́ʼëniruʼ ucáʼanaruʼ idútë le naca cázaruʼ, pero rë́ʼëniruʼ tsúʼuruʼ tsaz le cubi niʼ. Caní gaca, ucáʼanaruʼ idútë le naca cázaruʼ le riniti, ateʼ tsúʼuruʼ lu yöl-laʼ naʼbán idú. }!sTsúʼuruʼ le cubi niʼ ca naʼ rácuruʼ tu lariʼ, para cabí sóaruʼ ga bitiʼ zoa idútë le naca cázaruʼ.  Que lë ni naʼ rinnë́ ládxiʼruʼ tuʼ rë́ʼëniruʼ tsúʼuruʼ le cubi niʼ, lë naʼ naca ca tu lídxiruʼ niʼ yehuaʼ yubá. i MNö́ziruʼ cateʼ initi idútë le naca cázaruʼ, le naca ca tu yuʼu láriʼdoʼ yödzölió ni, Dios chinupë́ʼë tu le cubi queë́ruʼ, le naca ca tu yuʼu le zoa tsaz niʼ yehuaʼ yubá, lë naʼ nun cazëʼ Lëʼ. W'Bitiʼ ruíʼi ládxiʼruʼ le riléʼeruʼ luyú ni, pero le bitiʼ gaca iléʼeruʼ ruíʼi ládxiʼruʼ. Lë naʼ riléʼeruʼ, tu chíʼidoʼosö zoa, pero le cabí gaca iléʼeruʼ sóaticaʼsö.@yLe cuídiʼsö riguíʼi rizácaʼruʼ ni tu chíʼidoʼosö run ga gataʼ queë́ruʼ le uzíʼdaʼaruʼ xibé le sóaticaʼsö, en le nácatërö lesacaʼ ca gaca gúnbëʼëruʼ. ,QQue lë ni naʼ, bitiʼ raca chopa ládxiʼtuʼ. Sal-laʼ riniti idú le naca caztuʼ, yúguʼtë dza rucubëʼ Dios le nácatuʼ lu icja ládxiʼdoʼotuʼ. fERaca caní yúguʼtë lë ni para gaca bi uzíʼiliʼ xibé. Channö ilaʼdeliʼ ziánrö caʼ bönachi le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ, ilaʼnnë́ʼ: “Xclenëʼ Dios”, ateʼ gaca yöl-laʼ ba queëʼ Dios. 2]Nöztuʼ ca gunëʼ Dios, Nu busubán Xanruʼ Jesús, usubanëʼ caʼ netuʼ tsözxö́n len Jesús, en usudxinëʼ netuʼ tsözxö́n len libíʼiliʼ lahuëʼ Lëʼ. S Nazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Guyéajlëʼa Dios, ateʼ que lë ni naʼ bëʼa didzaʼ.” Lëscaʼ caní raca queë́tuʼ, réajlëʼëtuʼ Dios, en que lë ni naʼ ruíʼituʼ didzaʼ. wg Caní naca, zoa bönadxi queë́tuʼ gátituʼ, pero niʼa que lë ni rataʼ yöl-laʼ naʼbán queë́liʼ. -S Tsanni ni zóatuʼ nabantuʼ, zóaticaʼsö bönadxi gátituʼ tuʼ néquituʼ queëʼ Jesús para gaca bëʼ nabánituʼ Lëʼ lu le naca caztuʼ le riniti.  Lu idú le naca caztuʼ rátiticaʼstuʼ tsözxö́n len Jesús,
naʼ naca bëʼ lu le naca caztuʼ nabánituʼ Lëʼ. 1 Taʼbía ladxiʼ bönachi netuʼ, pero bitiʼ rubéaj ládxëʼë Dios netuʼ.Taʼzéʼedeʼe netuʼ yu, pero bitiʼ tuʼsuniti netuʼ. Tuʼsacaʼ ziʼ bönachi netuʼ, pero bitiʼ rudú ládxiʼtuʼ.Rö́ʼötuʼ böniga, pero bitiʼ raca chopa ládxiʼtuʼ. H Yöl-laʼ tsahuiʼ ni yuʼu icja ládxiʼdoʼoruʼ rëʼu. Nácaruʼ ca yuguʼ yusuʼ yu, para gaca bëʼ nequi queëʼ Dios yöl-laʼ huáca zxön naʼ, en calëga que cázaruʼ. (IDios, Nu ben ga buzeníʼ beníʼ ga niʼ guca chul-la, náquiëʼ Nu rigúʼu beníʼ icja ládxiʼdoʼoruʼ, le ruzéajniʼi rëʼu para gúnbëʼëruʼ yöl-laʼ beníʼ queëʼ Dios, lë naʼ ruzeníʼ lahuëʼ Jesucristo. Tuʼ réajlëʼëruʼ Dios runruʼ ca rë́ʼënëʼ Lëʼ Y+Bitiʼ runtuʼ libán que laʼ cuínsituʼ, pero runtuʼ libán queëʼ Jesucristo, en riguíxjöʼötuʼ náquiëʼ Xanruʼ, ateʼ netuʼ ni nácatuʼ huen dxin queë́liʼ tuʼ nadxíʼituʼ-nëʼ Jesús. >uBitiʼ taʼyéajlëʼ bönachi naʼ. Ben tuʼ xihuiʼ ga naca caní, nu naʼ nun cuini ca dios, en rinná beʼe bönachi dza ni zóaruʼ naʼa. Ben ga nachul-la nanítigaca, para cabí ilaʼléʼe beníʼ que didzaʼ dxiʼa ca naca yöl-laʼ beníʼ queëʼ Cristo, Nu naʼ naca idú ca náquiëʼ Dios caz. !Channö zoa nu bitiʼ réajniʼini didzaʼ dxiʼa runtuʼ ba nalí que, nácagacasö nupa nachul-la nanítigaca bitiʼ taʼyéajniʼi le. ,QChibucáʼanatuʼ le tun bönachi bagáchiʼsö, en le tun ga rutuíʼiruʼ. Cuntu nu rizíʼ yéʼetuʼ, en bitiʼ rutsáʼatuʼ xtídzëʼë Dios. Tuʼ ruíʼituʼ didzaʼ que le naca idútë li, ruíʼi ládxiʼtuʼ guntuʼ le iléquibeʼe yúguʼtë bönachi naca dxiʼa lahuëʼ Dios.   Dios buéchiʼ ládxëʼë netuʼ, en budödëʼ lu naʼtuʼ dxin ni runtuʼ. Que lë ni naʼ bitiʼ raca chopa ládxiʼtuʼ. P Yúguʼtëruʼ rëʼu bitiʼ bi nusayaj loruʼ. Nácaruʼ ca tu guíë dxili ga naláʼ yöl-laʼ beníʼ que lahuëʼ Xanruʼ, ateʼ yöl-laʼ beníʼ naʼ queëʼ Xanruʼ, Nu naca Böʼ Láʼayi, rutsáʼ rëʼu, en run ga zeaj rácaröruʼ ca náquiëʼ Cristo caz, en rátaʼrö queë́ruʼ yöl-laʼ beníʼ queëʼ.( ICateʼ ni rnnatuʼ: “Xanruʼ”, ruíʼituʼ didzaʼ queëʼ Dios Böʼ Láʼayi. Ga zoëʼ Böʼ Láʼayi queëʼ Xanruʼ, niʼ zoa caz yöl-laʼ nadzán. a ;Cateʼ nu ruhuöáca queëʼ Xanruʼ, rigúa lë naʼ run ga nachul-la naniti nu naʼ. 8 iGa ridxintë naʼa dza, cateʼ tuʼlabëʼ guichi ga naʼ nazúaj didzaʼ queëʼ Moisés, zxoa ca tu láriʼdoʼ guiö́j lógaquiëʼ le run ga nachul-la nanítigaquiëʼ.  Gulaʼchul-la gulaʼnítiëʼ yuguʼ bönniʼ niʼ. Ga ridxintë naʼa dza cateʼ tuʼlabëʼ guichi que didzaʼ gula naʼ le ruún bönachi tuz len Dios, naca tsca nagáʼana laʼ leze láriʼdoʼ naʼ lógaquiëʼ, lë naʼ gaca ugǘëʼ tuzëʼ Cristo. 1 Bitiʼ runtuʼ ca benëʼ Moisés, bucacheʼ lahuëʼ len tu láriʼdoʼ, para cabí uluʼyú bönachi Israel yöl-laʼ beníʼ naʼ zeaj riniti. ]3 Tuʼ zoa lë ni runruʼ löza, ruíʼituʼ didzaʼ lu yöl-laʼ rugu ladxiʼ.  Channö guzóa yöl-laʼ beníʼ que lë naʼ guzóa tu chíʼidoʼosö, zxö́ntërö naca yöl-laʼ beníʼ que lë ni sóaticaʼsö. F Tuʼ nácatërö lesacaʼ yöl-laʼ beníʼ naʼ naláʼ lahui naʼa, cuídiʼsö nagáʼana yöl-laʼ beníʼ naʼ biláʼ lahui cateʼ Dios bunödzjëʼ xibá queëʼ quégaca bönachi. >u Yöjtsaga yöl-laʼ beníʼ lë naʼ ben ga narugu quégaca bönachi ilátigaca. Zxö́ntërö naca yöl-laʼ beníʼ que lë naʼ run ga rnnëʼ Dios nácagaca tsahuiʼ bönachi. a;zxö́ntërö naca yöl-laʼ beníʼ naʼ dzaga yuguʼ le runëʼ Dios Böʼ Láʼayi. 2]Yuguʼ xibá queëʼ nazúajgaca lu guichi, Dios buzúajëʼ yuguʼ lu guiö́jtaʼa, ateʼ buluʼe lahui yöl-laʼ beníʼ queëʼ cateʼ budödëʼ le lu nëʼë Moisés. Sal-laʼ gudödi que, guyë́pitërö yösa beníʼ lahuëʼ Moisés. Caní guca, bitiʼ guca uluʼyú bönachi Israel lahuëʼ Moisés. Channö yöl-laʼ beníʼ caní yöjtsaga xibá naʼ, ateʼ xibá naʼ richugu quégaca bönachi ilátigaca, T!Dios caz bennëʼ queë́tuʼ yöl-laʼ huáca guntuʼ xichinëʼ lu didzaʼ cubi naʼ, le ruún rëʼu tuz len Dios. Didzaʼ ni bitiʼ naca tu xibá nazúaj lu guichi, pero naca tu le nusë́dinëʼ Dios Böʼ Láʼayi rëʼu. Xibá naʼ nazúaj lu guíchisö richugu queë́ruʼ gátiruʼ, pero Dios Böʼ Láʼayi nabániruʼ. ~uBitiʼ réquituʼ bi gaca guntuʼ rácasö queë́tuʼ, pero Dios runnëʼ queë́tuʼ yöl-laʼ huáca bi guntuʼ. o~WRuíʼituʼ caní didzaʼ tuʼ ruzxöni ládxiʼtuʼ-nëʼ Dios tuʼ zóalenëʼ Cristo rëʼu. }}Le nácaliʼ naláʼ lahui ca tu guichi nuzúajëʼ Cristo, le gusö́l-lëʼë lu naʼtuʼ. Bitiʼ nazúaj tu lu guichi, pero Böʼ Láʼayi queëʼ Dios ban nuzúajëʼ le, calëga tu lu guiö́jtaʼa, pero lu icja ládxiʼdoʼoliʼ nuzúajëʼ. ;|oLibíʼi cázaliʼ nácaliʼ ca tu guichi le ruluíʼi le nácatuʼ, le nazúaj lu icja ládxiʼdoʼotuʼ, ateʼ yúguʼtë bönachi gaca uluʼlaba le, en tséajniʼiguequi le. { 9¿Naruʼ réquitseliʼ run ba zxön cuintuʼ cateʼ ruíʼituʼ caní didzaʼ? ¿Naruʼ runtsö bayudxi uluíʼituʼ libíʼiliʼ tu guichi le ruluíʼi le nácatuʼ? ¿Naruʼ ral-laʼ inábituʼ libíʼiliʼ gúnnaliʼ queë́tuʼ tu guichi caní, ca naʼ tun bal-la bönachi? kzOBitiʼ runtuʼ ca tun zián bönachi, nupa tuʼgún dxin xtídzëʼë Dios ca tu le tutiʼ, en toʼo. Tuʼ nasö́l-lëʼë Dios netuʼ, idú ládxiʼtuʼ ruíʼituʼ didzaʼ lahuëʼ Lëʼ tuʼ nácatuʼ tuz len Cristo.lyQLógaca nupa naʼ nanítigaca nácaruʼ ca tu le riláʼ siguti le naca bëʼ ilátiëʼ. Lógaca nupa naʼ nulágaca nácaruʼ ca tu le riláʼ zxixi le naca bëʼ ibánticaʼsiruʼ. ¿Nuzxi caz naca lesacaʼ gaca que caní? x#Nácaruʼ ca tu nöri riláʼ zxixi, le ruzéguiʼë Cristo lahuëʼ Dios, en le riguísiëʼ lógaca nupa nulágaca, en nupa nanítigaca. w5¡Xclenëʼ Dios! Richë́ʼticaʼsëʼ rëʼu ca tu le naca bëʼ bidéliʼnëʼ Cristo yöl-laʼ rusölá queë́ruʼ. Dios rugunëʼ dxin rëʼu para ruluʼë lahui ca gaca ilúnbëʼe bönachi Cristo. Le nácaruʼ naca ca tu le riláʼ zxixi, le riguisi gátiʼtës. gvG Sal-laʼ guca caní, guröʼa böniga tuʼ cabí yöjxácaʼa-biʼ biʼi bö́chiʼruʼ Tito niʼ. Que lë ni naʼ buzáʼalenaʼ bönachi niʼ, ateʼ guyijaʼ luyú Macedonia. Idéliʼruʼ tuʼ zóalenëʼ Cristo rëʼu u5 Cateʼ bidxinaʼ lu yödzö Troas para gunaʼ libán que didzaʼ dxiʼa queëʼ Cristo, bénnadëʼë Xanruʼ nedaʼ lataj gunaʼ libán niʼ. 6te Caní runaʼ, para cabí sequiʼ Satanás tuʼ xihuiʼ ucúl-la rëʼu, tuʼ chinö́ziruʼ yuguʼ le rë́ʼëni gun queë́ruʼ. Guröʼë böniga Pablo lu yödzö Troas Ws' Cateʼ nu runiti loliʼ libíʼiliʼ, nedaʼ caʼ runiti lahuaʼ nu naʼ. Cateʼ nu runiti lahuaʼ, channö bi ben nu naʼ runiti lahuaʼ, runaʼ caní uláz queëʼ Cristo para gaca bi uzíʼiliʼ xibé. ,rQ Que lë ni naʼ caʼ buzúajaʼ queë́liʼ lu guichi lë naʼ. Gúʼunidaʼ siʼ bëʼa libíʼiliʼ para inözdaʼ channö rúnticaʼsiliʼ ca rnna xtídzaʼa. kqOQue lë ni naʼ rátaʼyuaʼ loliʼ gunliʼ le gaca bëʼ nadxíʼiliʼ-nëʼ idú ládxiʼliʼ. #p?Naʼa, ral-laʼ uniti loliʼ bönniʼ naʼ, en utípaliʼ ládxëʼë, para cabí tödi bëʼ huíʼininëʼ, en para cabí gaca tsaz chopa ládxëʼë. ao;Tscatiʼ gaz xíguiaʼ chibenliʼ látuʼbiquiʼ yúguʼtëliʼ queëʼ bönniʼ naʼ. !n;Channö zoëʼ tu bönniʼ niʼ, bönniʼ naʼ busuhuíʼininëʼ rëʼu, calëga nédaʼsö busuhuíʼininëʼ, pero huáca innaruʼ busuhuíʼininëʼ yúguʼtëliʼ libíʼiliʼ. Rnníaʼ: “Huaca innaruʼ”, para cabí tödi bëʼ ichugu bëʼa queëʼ bönniʼ naʼ. KmCateʼ niʼ buzúajaʼ queë́liʼ lu guichi lë naʼ, gusë́bideʼe ládxaʼa, en buíʼinideʼe ládxaʼa ga bidxintë gurödxaʼ. Buzúajaʼ caní lu guichi, calëga para gunaʼ ga huíʼiniliʼ, pero para inö́ziliʼ ca nadxíʼideʼedaʼ libíʼiliʼ. Ral-laʼ uniti loruʼ nu ruáʼ döʼ cateʼ rubíʼi ladxiʼ Xl)Que lë ni naʼ buzúajaʼ queë́liʼ lu guichi zíʼalö. Bitiʼ gúʼunidaʼ guídaʼ ga zóaliʼ, para cabí gunliʼ libíʼiliʼ ga huíʼinidaʼ nedaʼ, tuʼ ral-laʼ gácaliʼ libíʼi cázaliʼ le gun ga udzéjadaʼ nedaʼ. Tuʼ ruzxöni ládxaʼa libíʼiliʼ, nözdaʼ udzéjaliʼ yúguʼtëliʼ channö udzéjadaʼ nedaʼ. k7Channö gunaʼ nedaʼ ga huíʼiniliʼ, ¿nuzxi caz gun ga udzéjadaʼ nedaʼ? ¿Naruʼ guntsaʼ ga huíʼini nu ral-laʼ gun ga udzéjadaʼ nedaʼ? vj gQue lë ni naʼ bëʼ ládxaʼa cabí guídateaʼ queë́liʼ zíʼalö, para cabí gunaʼ ga huíʼiniliʼ. Ii  Bitiʼ rë́ʼënituʼ inná béʼetuʼ libíʼiliʼ ca réajlëʼëliʼ Cristo, tuʼ chinácaliʼ tsutsu ca réajlëʼëliʼ Lëʼ. Rë́ʼënituʼ guntuʼ le gun ga udzeja ládxiʼliʼ. M~}}|{z;yxwkvuusrqpoo6nmlkjiih&g_f*ee dcwba``>_^^2]&\.ZmYXVQUiTTUSSVR~Q`PONNMLKkKIHlFEDCBB A@Q?I=Lu yöl-laʼ rizë́ ladxiʼ quégaquiëʼ le ruáʼ döʼ tuʼyúëʼ-nu yuguʼ nigula. Bitiʼ nacuʼë dxisö túngaquiëʼ dul-laʼ. Túngaquiëʼ ga taʼchixi taʼnigui nupa bitiʼ nácagaca tsutsu ca taʼyéajlëʼ Cristo. Taʼguíljaticaʼsëʼ yuguʼ le tuʼhuídiʼnëʼ. Dios chinuchúguiëʼ quégaquiëʼ ilátigaquiëʼ. X) Dios ubiʼë quégaquiëʼ le ilaʼguíʼi ilaʼzáquëʼë, tuʼ buluʼsacaʼ ziʼë bönachi. Téquinëʼ naca xibágaquiëʼ tuʼziʼë xibé le raca naʼa dza. Nácagaquiëʼ ca tu huëʼ nudzuʼ, en tu le run ditaj cateʼ niʼ tahuëʼ tsözxö́n len libíʼiliʼ, ateʼ tuʼdzéjanëʼ tuʼ taʼzíʼ yéʼenëʼ libíʼiliʼ. !; Yuguʼ bönniʼ ni nácagaquiëʼ ca böaʼ guixiʼ, bitiʼ bi taʼyéajniʼibaʼ, pero náljagacabaʼ para nu sön légacabaʼ, en guti légacabaʼ. Taʼnnë́ xihuëʼë que le cabí taʼyéajniʼinëʼ, ateʼ ilaʼnítiëʼ tsaz ca raca quégacabaʼ böaʼ guixiʼ naʼ. U# Gubáz láʼayi naʼ nápagacatërëʼ yöl-laʼ unná bëʼ, en yöl-laʼ huáca ca yuguʼ bönniʼ naʼ, pero gubáz láʼayi naʼ bitiʼ tuʼhuázxjanëʼ nu uluʼzéguiëʼ didzaʼ lahuëʼ Xanruʼ. +~O Ichúgudaʼarö quégaquiëʼ bönniʼ ni tunëʼ yuguʼ le taʼzë́ ládxëʼë le ruáʼ döʼ, en taʼdáʼbaguiëʼ yöl-laʼ unná bëʼ queëʼ Xanruʼ. Nácagaquiëʼ rugu ladxiʼ, en zidi ladxiʼ. Bitiʼ tádxinëʼ tuʼlidza ditjëʼ gubáz láʼayi taʼdë́ʼ lu beníʼ. ~}u Caní naca, Xanruʼ nö́zinëʼ usölë́ʼ nupa naʼ tadxi Lëʼ lu naʼ nu run ga tsázagaca bönachi nöza dul-laʼ, pero nucö́zëʼ xíguiaʼ gunëʼ nupa bitiʼ nácagaca tsahuiʼ ga idxinrö dza ichúguiëʼ quéguequi ilaʼniti tsaz. |Caní guca, tuʼ guzóalenëʼ bönniʼ tsahuiʼ naʼ léguequi, ateʼ biléʼenëʼ, en biyönnëʼ le ruáʼ döʼ naʼ gulúngaca, ateʼ tuʼ gúquiëʼ tsahuiʼ gusëbi ládxëʼë yúguʼtë dza niʼa que yuguʼ le cabí naca tsahuiʼ gulúngaca. R{Cateʼ busunítiëʼ yuguʼ yödzö naʼ, Dios busölë́ʼ Lot, tu bönniʼ tsahuiʼ, lu guíʼ naʼ. Buíʼinidaʼ ládxëʼë Lot cateʼ biléʼenëʼ le xihuiʼ gulún bönachi tuáʼ döʼ naʼ. tzaLëscaʼ caní, Dios guchúguiëʼ quégaca bönachi gulaʼcuáʼ yödzö Sodoma, en yödzö Gomorra. Busunítiëʼ léguequi lu guíʼ, ateʼ buluʼhuöáca dö. Le guca quéguequi naca tu le ruluíʼi le run gadxi nupa tuaʼ döʼ. RyLëscaʼ caní, bitiʼ buniti lahuëʼ bönachi gulaʼcuáʼ dza niʼte cateʼ gusö́l-lëʼë nisa guiö́j le busuniti yödzölió le beti bönachi nácagaca xihuiʼ, pero busölë́ʼ Noé lu nisa naʼ, bönniʼ niʼ benëʼ libán que le naca tsahuiʼ. Dios busölë́ʼ caʼ iaʼgadxi diʼa dza queëʼ Noé naʼ lu nisa. {xoDios bitiʼ buniti lahuëʼ yuguʼ gubáz láʼayi queëʼ naʼ gulunëʼ dul-laʼ, pero gurúʼunëʼ légaquiëʼ lataj chul-la. Nágaʼgaquiëʼ du guíë ga naca chul-la naʼ, ga naʼ taʼbözëʼ dza usiúdxëʼ Dios légaquiëʼ. Ww'Lu yöl-laʼ ruhuidiʼ quégaquiëʼ uluʼsédinëʼ libíʼiliʼ le cabí nácatë, para gataʼ quégaquiëʼ dumí queë́liʼ. Chinarugu quégaquiëʼ bönniʼ ni, ateʼ naca löza ilaʼnítiëʼ tsaz. GvZianliʼ libíʼiliʼ gunliʼ légaquiëʼ tsözxö́n lu le ruáʼ döʼ ilunëʼ, ateʼ tuʼ gunliʼ bál-laliʼ caní ilaʼnnë́ xihuiʼ bönachi que didzaʼ dxiʼa le naca idútë li. %u EYuguʼ bönniʼ taʼzíʼ yëʼë gulaʼcuáʼlenëʼ bönachi Israel, en gulaʼnnë́ʼ nácagaquiëʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Lëscaʼ caní yuguʼ bönniʼ ilaʼzíʼ yëʼë ilaʼcuáʼlenëʼ libíʼiliʼ, en uluʼsédinëʼ libíʼiliʼ le cabí nácatë. Lu yöl-laʼ sinaʼ quégaquiëʼ uluʼsédinëʼ libíʼiliʼ xibá quégacasëʼ le gun ga soa bönadxi queë́liʼ ucáʼanaliʼ le naca idútë li. Ilaʼdáʼbaguëʼë caʼ Xanruʼ, Nu busölá rëʼu. Le ilunëʼ gun ga usunítiëʼ Dios légaquiëʼ. ft GYuguʼ didzaʼ guluʼë yuguʼ bönniʼ uláz queëʼ Dios bitiʼ caʼ guluʼë tuʼ gulë́ʼëni quézinëʼ, pero guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios le guchíziëʼ Dios Böʼ Láʼayi icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ."s ?Lë ni rundaʼ bayudxi tséajniʼiliʼ: Cuntu nu bönniʼ, rácasö queëʼ bitiʼ gaca tséajniʼinëʼ didzaʼ bëʼë tu bönniʼ uláz queëʼ Dios. 6r gLë naʼ guca, naca bëʼdaʼ zeaj nácatë didzaʼ guluʼë yuguʼ bönniʼ uláz queëʼ Dios, ateʼ ral-laʼ güíʼi ládxiʼliʼ didzaʼ naʼ, tuʼ naca ca tu guíʼ ruzeníʼ tu ga naca chul-la ga idxintë dza uzeníʼ lu icja ládxiʼdoʼoliʼ Nu naʼ naca ca bölaj hui sila queë́ruʼ. q Netuʼ biyö́n quézituʼ chiʼë naʼ le birúaj yehuaʼ yubá cateʼ niʼ guzóalentuʼ-nëʼ Xanruʼ lu guíʼa láʼayi naʼ. p Biléʼetuʼ Lëʼ cateʼ Xúziruʼ Dios benëʼ Lëʼ bal, en bëʼë Lëʼ yöl-laʼ zxön, ateʼ biyö́n chiʼë Dios, le birúaj lataj beníʼ queëʼ, cateʼ gunnë́ʼ: “Bönniʼ ni náquiëʼ Zxíʼinaʼ. Nadxíʼidaʼ Lëʼ, en raza ládxaʼa Lëʼ.” o +Bitiʼ bë́ʼlentuʼ libíʼiliʼ tu didzaʼ ridasö lu yöl-laʼ sinaʼ queë́tuʼ, cateʼ buzéajniʼituʼ libíʼiliʼ ca ral-laʼ idxín dza huödëʼ Xanruʼ Jesucristo, napëʼ yöl-laʼ unná bëʼ zxön. Netuʼ biléʼe quézituʼ yöl-laʼ zxön queëʼ. n 5Que lë ni naʼ ruíʼidaʼ ládxaʼa gunaʼ ga tsöjnéticaʼsiliʼ yuguʼ lë ni tödi gátiaʼ. Nupa bilaʼléʼe yöl-laʼ zxön queëʼ Cristo zm oRal-laʼ gunaʼ caní tuʼ nözdaʼ siʼ gátiaʼ. Xanruʼ Jesucristo chigudxi cazëʼ nedaʼ gaca caní quiaʼ. cl A Runi nedaʼ ral-laʼ usubanaʼ ládxiʼliʼ ca nácagaca lë ni tsanni ni zoaʼ nabanaʼ. 2k _ Que lë ni naʼ gúnticaʼsaʼ ga tsöjnéliʼ yuguʼ lë ni sal-laʼ chinö́z quéziliʼ le, en rugunliʼ dxin le naca idútë li naʼ chiguzxíʼ lu náʼaliʼ. j + Caní gaca, idú ládxëʼë Dios gúnnasëʼ queë́liʼ lataj tsázaliʼ ga inná bë́ʼticaʼsëʼ Xanruʼ Jesucristo, Nu rusölá rëʼu. ]i 5 Que lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, ral-laʼ güíʼitërö ládxiʼliʼ guéquibeʼeliʼ bulidzëʼ Dios libíʼiliʼ, en gurö́ cazëʼ libíʼiliʼ. Channö gunliʼ caní, bitiʼ caʼ ichixi iníguiliʼ. ih M Nu bönniʼ bitiʼ ruíʼi ládxëʼë gunëʼ caní, náquiëʼ ca tu bönniʼ nachul-la nanítiëʼ, tuʼ chizáʼ ral-la ládxëʼë bunëʼ Cristo lëʼ tsahuiʼ, en bugǘëʼ yuguʼ dul-laʼ gubáguëʼë zíʼatëlö. _g 9Channö caní runliʼ, en zeaj rácarö idú ca runliʼ caní, lë ni gun ga bitiʼ gaca nítisö yöl-laʼ réajlëʼ queë́liʼ Lëʼ, ateʼ tseaj gácarö idú ca núnbëʼëliʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo. f %Channö zóaliʼ baʼa ladxiʼ, guliʼdxíʼi luzáʼaliʼ.Channö nadxíʼiliʼ luzáʼaliʼ, guliʼdxíʼi caʼ yúguʼtë bönachi. ge IChannö nápaliʼ yöl-laʼ rácadaʼ, guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ inná beʼe cuinliʼ.Channö rinná beʼe cuinliʼ, guliʼcöza zxön ladxiʼ.Channö ribö́zaliʼ zxön ladxiʼ, guliʼsóa baʼa ladxiʼ. jd OQue lë ni naʼ:Channö réajlëʼëliʼ Cristo, guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ gácaliʼ dxiʼi ladxiʼ.Channö chinácaliʼ dxiʼi ladxiʼ, guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ gataʼ caʼ queë́liʼ yöl-laʼ rácadaʼ. Kc Tuʼ runëʼ caní, benëʼ ga gaca uzíʼiruʼ xibé yuguʼ le zxön, en le naca tsahuiʼ guzxíʼ lu nëʼë gunnëʼ queë́ruʼ, ateʼ tuʼ naca caní nuláruʼ lu le ruáʼ döʼ raca yödzölió ni tuʼ taʼzë́ ládxiʼgaca bönachi le cabí naca tsahuiʼ. Nuláruʼ para gácaruʼ ca náquiëʼ Lë cazëʼ Dios. 5b eLu yöl-laʼ huáca zxön queëʼ, Dios chibennëʼ queë́ruʼ yúguʼtë le riquíniruʼ para gataʼ queë́ruʼ yöl-laʼ naʼbán idú, en para gácaruʼ baʼa ladxiʼ, tuʼ núnbëʼëruʼ Nu naʼ bulidza rëʼu para gataʼ queë́ruʼ yöl-laʼ zxön queëʼ, en le naca tsahuiʼ queëʼ. wa iRinábidaʼ-nëʼ Dios gunëʼ ga gataʼ queë́liʼ idútë le ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ, en gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ tuʼ núnbëʼëliʼ-nëʼ Dios, encaʼ Xanruʼ Jesús. Le nácagaca nupa taʼyéajlëʼ Cristo !` ?Nedaʼ, Simón Pedro, nacaʼ huen dxin queëʼ Jesucristo, en gubáz nasö́l-lëʼë Lëʼ. Rugapaʼ Dios libíʼiliʼ, réajlëʼëliʼ-nëʼ Jesús. Lë́bisö ca nazácaʼgaca yöl-laʼ réajlëʼ queë́liʼ Lëʼ, en yöl-laʼ réajlëʼ queë́tuʼ Lëʼ. Dios benëʼ ga réajlëʼëliʼ Lëʼ tuʼ naca cazëʼ tsahuiʼ, en tuʼ náquiëʼ caʼ Xanruʼ Jesucristo, Nu naʼ rusölá rëʼu, tsahuiʼ. m_ U Zxíʼininu nigula zxiluʼ, nigula rö queëʼ Dios, tuʼgápabiʼ Dios liʼ. ¡Caʼ gaca!y^ m Sal-laʼ le zián ral-laʼ uzúajaʼ queë́liʼ lu guichi, bitiʼ rë́ʼëndaʼ uzúajaʼ yúguʼtë lu guichi. Runaʼ löza guídaʼ ga zóaliʼ, ateʼ güíʼiruʼ didzaʼ ruáʼa cuinruʼ, para gaca udzéjaruʼ idú ládxiʼruʼ. *] O Nu rë le: “Guyúʼu len netuʼ”, run tsözxö́n nu naʼ ca naca le ruáʼ döʼ run nu naʼ. Runëʼ Juan löza idxinëʼ ga nacuʼë böchiʼ luzë́ʼë *\ O Channö nútiʼtës nu zaʼ ga zóaliʼ, en rusedi xibá yúbölö, bitiʼ ulë́biliʼ nu naʼ lídxiliʼ, en bitiʼ guië́liʼ le: “Guyúʼu len netuʼ.” V[ ' Nútiʼtës nu riguelaʼ nöza yúbölö, en rucáʼana xtídzëʼë Cristo, bitiʼ zóalenëʼ Dios nu naʼ. Nu dáʼticaʼsö xtídzëʼë Cristo, zóalenëʼ Dios Xuz, encaʼ Zxíʼinëʼ nu naʼ. EZ Guliʼgún chiʼi cuinliʼ para cabí initi le nadéliʼliʼ tuʼ guzxíʼ lu naʼliʼ Cristo, pero guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ idéliʼliʼ idútë le ral-laʼ síʼiliʼ lu nëʼë Dios. Y %Lë ni riguíxjöiʼidaʼ libíʼiliʼ, tuʼ chitaʼdá zián nupa taʼzíʼ yëʼ yödzölió ni, nupa naʼ bitiʼ taʼzíʼ lu në́ʼeguequi ca bidëʼ Jesucristo, gúquiëʼ idú bönachi. Nu naʼ run caní, naca nu rizíʼ yëʼ, en nu ridáʼbagaʼ Cristo. X Caní naca bëʼ nadxíʼiruʼ-nëʼ Dios. Naca caní channö runruʼ ca rnna le gunná béʼenëʼ rëʼu. Lë naʼ gunná béʼenëʼ rëʼu naca para idxíʼiruʼ luzáʼaruʼ ca naʼ chibiyö́niliʼ dza niʼte. Nupa të́ʼëni ilaʼzíʼ yeʼe rëʼu W  Naʼa, rátaʼyuaʼ loʼ, nigúladoʼ, gunuʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Cristo. Bitiʼ ruzúajaʼ quiuʼ lu guichi tu xibá cubi. Ruzúajaʼ laʼ lë́bisö lë naʼ gunná béʼenëʼ rëʼu dza niʼte. Gunnë́ʼ ral-laʼ idxíʼiruʼ luzáʼaruʼ. V 1Budzéjadeʼedaʼ cateʼ biyöndaʼ tunbiʼ zxíʼinuʼ ca naca le naca idútë li, tuʼ tunbiʼ ca naʼ gunná béʼenëʼ Dios Xuz rëʼu. U Rinábidaʼ-nëʼ Dios Xuz, en Xanruʼ Jesucristo, Zxíʼini cazëʼ Dios, uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ, en huéchiʼ ládxëʼë libíʼiliʼ, en gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ tuʼ núnbëʼëliʼ le naca idútë li, en nadxíʼiliʼ luzáʼaliʼ. iT MNadxíʼituʼ libíʼiliʼ tuʼ núnbëʼëruʼ le naca idútë li, le zóalenticaʼsö rëʼu. OS Nedaʼ, bönniʼ gula run chiʼa bönachi queëʼ Cristo, rugapaʼ liʼ Dios, nigula rö queëʼ Dios, tsözxö́n len yúguʼtë zxíʼinuʼ. Nadxíʼidaʼ libíʼiliʼ tuʼ núnbëʼëruʼ le naca idútë li, en calë́gasö nedaʼ, pero lëscaʼ yúguʼtë nupa chinúnbëʼgaca le naca idútë li taʼdxíʼi libíʼiliʼ. tRa Rinábidaʼ-nëʼ Dios gunëʼ ga gataʼ queë́liʼ yúguʼtëliʼ le ruzáʼ ládxëʼë Xanruʼ Jesucristo queë́ruʼ, en idxíʼinëʼ caʼ libíʼiliʼ, en gunëʼ ga gácaliʼ tuz len Dios Böʼ Láʼayi. ¡Caʼ gaca!MQ Yúguʼtë böchiʼ luzáʼaruʼ ni tuʼgapëʼ Dios libíʼiliʼ. ^P5 Guliʼgapa Dios luzáʼaliʼ, tuliʼ iaʼtuliʼ, en unídaʼliʼ luzáʼaliʼ. O Naʼa, böchiʼ luzáʼadoʼ, dipa ládxiʼliʼ.Guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ gaca idú ca réajlëʼëliʼ Cristo.Guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ caʼ lë ni reaʼ libíʼiliʼ.Guliʼgaca tuz len luzáʼaliʼ, en guliʼcöza dxíʼadoʼ.Rinábidaʼ-nëʼ Dios sóalenëʼ libíʼiliʼ.Lëʼ nadxíʼinëʼ rëʼu, en runëʼ ga ribö́zaruʼ dxíʼadoʼ. ON Que lë ni naʼ ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi lë ni tsanni ni zoaʼ ziʼtuʼ ga zóaliʼ. Níʼirö cateʼ guídaʼ ga zóaliʼ bitiʼ gun bayudxi usacaʼ ziʼa libíʼiliʼ, pero ugunaʼ dxin yöl-laʼ unná bëʼ nudödëʼ Xanruʼ lu naʼa, le naca para utipaʼ ládxiʼliʼ, en calëga para usunítiaʼ libíʼiliʼ. IM  Que lë ni naʼ rudzéjatuʼ cateʼ ricuídiʼtuʼ, ateʼ libíʼiliʼ ridipa ládxiʼliʼ. Rulídzaticaʼstuʼ-nëʼ Dios, rinábituʼ-nëʼ gunëʼ ga gaca idú ca réajlëʼëliʼ Cristo. vLe Bitiʼ caʼ gaca táʼbagaʼtuʼ le naca idútë li, pero gácasö guntuʼ ca saʼyéaj le naca idútë li. vKe Rulídzatuʼ-nëʼ Dios rinábituʼ-nëʼ gácalenëʼ libíʼiliʼ, para cabí guáʼaliʼ döʼ, calëga para urúajtuʼ dxiʼa netuʼ, pero para gunliʼ libíʼiliʼ le naca tsahuiʼ sal-laʼ guéquiliʼ richixi riníguituʼ netuʼ. YJ+ Runtuʼ löza chinö́z quéziliʼ le nácatë netuʼ réajlëʼëtuʼ Cristo. ZI- Buliʼyú cuinliʼ channö réajlëʼëliʼ Cristo o cabí. Guliʼsíʼ bëʼ laʼ cuínsiliʼ. ¿Naruʼ cabí nö́ziliʼ zóalenëʼ Jesucristo libíʼiliʼ channö le nácatë réajlëʼëliʼ Lëʼ? ;Ho Le nácatë gudë́ʼë lëʼe yaga cruz ca nu ricuidiʼ, pero zoëʼ nabanëʼ tuʼ zóalen yöl-laʼ huáca queëʼ Dios Lëʼ. Netuʼ caʼ ricuídiʼtuʼ tsözxö́n len Lëʼ, pero tuʼ nácatuʼ tuz len Lëʼ nabantuʼ, ateʼ zóalen netuʼ yöl-laʼ huáca queëʼ Dios bi guntuʼ ga niʼ zóaliʼ. G  Rinábaliʼ tu le gaca bëʼ ruáʼa didzaʼ uláz queëʼ Cristo. Lë naʼ gunaʼ gaca bëʼ ruáʼa caní didzaʼ. Bitiʼ caʼ ricuídiʼnëʼ Cristo cateʼ bi runëʼ queë́liʼ, pero lu yöl-laʼ huáca zxön queëʼ runëʼ bi runëʼ queë́liʼ. OF Chibuzéajniʼidaʼ nupa gulún dul-laʼ cateʼ niʼ guzóalenaʼ libíʼiliʼ le buropi luzuí, ateʼ naʼa ruzéajniʼidaʼ légaquiëʼ leyúbölö, encaʼ yúguʼtë nupa tun dul-laʼ, sal-laʼ ni zoaʼ ziʼtuʼ, rnníaʼ: Channö guídaʼ ga zóaliʼ leyúbölö bitiʼ gacaʼ nöxaj ladxiʼ para til-laʼ légaquiëʼ. >E w Le bunni luzuí ni guídaʼ ga zóaliʼ. Nazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Run bayudxi ilaʼcuáʼ chopa tsonna nupa ilún ba nalí channö nu bi uzegui luzë́ʼe didzaʼ.” eDC Cateʼ guídaʼ ga zóaliʼ, channö caní raca queë́liʼ, rádxidaʼ gunëʼ Dios ga utuíʼidaʼ ca naca queë́liʼ, ateʼ gun bayudxi cödxaʼ niʼa quégaca zián nupa niʼ gulún dul-laʼ, en bitiʼ buluʼbíʼi ládxiʼgaca ca nácagaca le cabí naca tsahuiʼ gulúngaca, en yuguʼ le gulaʼzë́ ládxiʼguequi le cabí naca dxiʼa.lCQ Rádxidaʼ bitiʼ gácaliʼ ca rë́ʼëndaʼ gácaliʼ cateʼ guídaʼ ga zóaliʼ, ateʼ nedaʼ bitiʼ gacaʼ ca rë́ʼëniliʼ libíʼiliʼ gacaʼ. Rádxidaʼ ridil-la dídzaʼliʼ, en ruzxéʼeliʼ luzáʼaliʼ, en rileliʼ luzáʼaliʼ, en rulidza dítjaliʼ luzáʼaliʼ, en rnnëliʼ que luzáʼaliʼ, en run ba zxön cuinliʼ, en rutsátsaliʼ. B ¿Naruʼ réquitseliʼ rubéaj cuintuʼ dxiʼa loliʼ libíʼiliʼ? Lahuëʼ Dios ruíʼituʼ didzaʼ uláz queëʼ Cristo, böchiʼ luzáʼadoʼ, ateʼ yúguʼtë le runtuʼ nácagaca para gácarö idú yöl-laʼ réajlëʼ queë́liʼ Cristo. 9Ak Gútaʼyuaʼ lobiʼ biʼi Tito tséajbiʼ ga zóaliʼ, ateʼ gusö́l-laʼa-nëʼ bö́chiʼruʼ naʼ tsözxö́n len lëbiʼ. ¿Naruʼ réquitseliʼ buzíʼibiʼ xibaliʼ biʼi Tito? ¿Naruʼ cabí bentuʼ laʼ lë́bisö ca runtuʼ biʼi Tito, en nedaʼ, encaʼ laʼ lë́bisö didzaʼ bë́ʼëtuʼ? z@m ¿Naruʼ réquitseliʼ guzxíʼ yéʼedaʼ libíʼiliʼ cateʼ gusö́l-laʼa yuguʼ gubáz quiaʼ ga zóaliʼ? "?= Nöz quéziliʼ bitiʼ busacaʼ ziʼa libíʼiliʼ. Naʼa, bál-laliʼ innaliʼ gucaʼ sinaʼ, ateʼ len didzaʼ bitiʼ nácatë buziʼa xibaliʼ. t>a Idú ládxaʼa utö́aʼ yúguʼtë le dë quiaʼ, en udödi cuinaʼ niʼa queë́liʼ para gaca bi uzíʼiliʼ xibé, sal-laʼ réquidaʼ cateʼ nadxíʼirödaʼ libíʼiliʼ, zeaj ruhuéchiʼ yöl-laʼ nadxíʼi queë́liʼ nedaʼ. I=  Chizóa guídaʼ ga zóaliʼ le bunni luzuí. Bitiʼ bi inabaʼ gúnnaliʼ quiaʼ. Rë́ʼëndaʼ gunna cuin cázaliʼ quiaʼ, en calëga bi dë queë́liʼ. Yuguʼ biʼi huë́ʼënidoʼ, bitiʼ run bayudxi uluʼgágubiʼ xuz xináʼagacabiʼ. Xuz xináʼagacabiʼ naʼ ral-laʼ uluʼgahuëʼ zxíʼinigaquiëʼ. n<U Tuz le cabí benaʼ ga zóaliʼ le benaʼ ga nacuáʼ iaʼzícaʼrö cöʼ bönachi queëʼ Cristo. Bitiʼ busacaʼ ziʼa libíʼiliʼ bi gúnnaliʼ le guíʼaj gahuaʼ. Buliʼniti lo nedaʼ tuʼ cabí benaʼ caní queë́liʼ. ; Yuguʼ le benaʼ lu yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ quiaʼ ga niʼ zóaliʼ nácagaca bëʼ nacaʼ gubáz queëʼ Cristo. Biléʼeliʼ yuguʼ le benaʼ, le nácagaca bëʼ, en le tun ga nu rubani, en yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön que yehuaʼ yubá. y:k Nacaʼ tu bönniʼ bitiʼ bi nö́zinëʼ tuʼ bëʼa didzaʼ ca naca le dxiʼa benaʼ nedaʼ. Libíʼi cázaliʼ benliʼ bayudxi benaʼ caní. Libíʼiliʼ ral-laʼ gunliʼ nedaʼ bal, ateʼ sal-laʼ bitiʼ bi nacaʼ nedaʼ, bitiʼ caʼ nácaraʼ cuidiʼ ca nácagaquiëʼ bönniʼ niʼ nácadaʼgaquiëʼ lo, taʼnnë́ʼ nácagaquiëʼ gubáz queëʼ Cristo. k9O Que lë ni naʼ, tuʼ nadxíʼidaʼ-nëʼ Cristo, rudzéjadaʼ cateʼ ricuídiʼdaʼ, en cateʼ nu rulidza nedaʼ ziʼ, en cateʼ bi riyadzaj quiaʼ, en cateʼ nu ribía ladxiʼ nedaʼ, en cateʼ bi raca quiaʼ. Cateʼ nacuídiʼdaʼ, nápatërö cazaʼ yöl-laʼ huáca queëʼ Lëʼ. Pablo ruíʼi ládxëʼë bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ Corinto $8A Xanruʼ gudxëʼ nedaʼ: “Nácatë quiuʼ le ruzáʼ ládxaʼa quiuʼ. Uzíʼtëruʼ xibé le ruzáʼ ládxaʼa quiuʼ cateʼ ricuídiʼnuʼ.” Que lë ni naʼ, rudzéjadeʼedaʼ tuʼ ricuídiʼdaʼ. Tuʼ raca caní quiaʼ, rácalentërö yöl-laʼ huáca queëʼ Cristo nedaʼ. e7C Tsonna luzuí gútaʼyuaʼ lahuëʼ Xanruʼ, en gunábidaʼ Lëʼ ugǘëʼ xihuëʼa naʼ. Z6- Níʼirö, para cabí tödi bëʼ gun ba zxön cuinaʼ tuʼ biléʼedaʼ lë naʼ tun ga nu rubani, Dios buzóëʼ tu huëʼ lu xipë́laʼa le riládaʼ ca rilá ga rinë́ʼ tu yötsiʼ. Huëʼ naʼ guca ca tu le bugún dxin tuʼ xihuiʼ, para busacaʼ ziʼ nedaʼ. Caní guca quiaʼ para cabí tödi bëʼ gun ba zxön cuinaʼ. -5S Laʼtuʼ guë́ʼënidaʼ gun ba zxön cuinaʼ, bitiʼ gacaʼ bönniʼ bitiʼ bi nö́zinëʼ, channö inníaʼ le naca idútë li. Naʼa, bitiʼ gun ba zxön cuinaʼ tuʼ cabí rë́ʼëndaʼ nu gunrö nedaʼ bal tsca le biléʼe benaʼ nedaʼ, o tsca naca didzaʼ biyö́ni bëʼa nedaʼ. 4{ Bönniʼ ni huáca gunaʼ lëʼ zxön, pero bitiʼ gun ba zxön cuinaʼ. Tuz gun ba zxön cuinaʼ tuʼ ricuídiʼdaʼ. {3o Tsanni niʼ zoëʼ ga naʼ, biyönnëʼ le tun ga nu rubani, yuguʼ le bitiʼ dë lataj nu güíʼi didzaʼ que. 62e Nözdaʼ guyáziëʼ lataj lachi queëʼ Dios, nazíʼi le paraíso. Bitiʼ nözdaʼ channö guyijëʼ niʼ lu idútë le naca cazëʼ, o cabí. Tuzëʼ Dios nö́zinëʼ. n1U Núnbëʼa-nëʼ tu bönniʼ réajlëʼë Cristo, chiguca chidáʼ iz zoa nu guchë́ʼ lëʼ yehuaʼ yubá. Bitiʼ nözdaʼ channö guyijëʼ niʼ lu idútë le naca cazëʼ, o lu böʼ naca cazëʼ. Tuzëʼ Dios nö́zinëʼ. 30 a Le nácatë bitiʼ ral-laʼ gun ba zxön cuinaʼ. Sal-laʼ caní naca, naʼa guʼa didzaʼ ca nácagaca le buluíʼinëʼ Xanruʼ nedaʼ, en le buzéajniʼinëʼ nedaʼ. /- !pero yuguʼ bö́chiʼruʼ niʼ buluʼdödëʼ nedaʼ tu ga raʼa beníʼ que yuʼu, yuʼa tu gaʼböra zxön, en buluʼzötjëʼ nedaʼ níʼilö lu zöʼö run chiʼi yödzö naʼ. Caní guca, buláʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ niʼ gulaʼbö́ʼ nísiëʼ nedaʼ.T.! Cateʼ niʼ guzóaʼ lu yödzö Damasco, bönniʼ niʼ gutaʼ lu nëʼë uláz queëʼ bönniʼ rinná bëʼë, lëʼ Aretas, bucuʼë yuguʼ bönniʼ gulaʼbö́ʼ nísiëʼ para ilaʼzönëʼ nedaʼ, - ¡Dios, Xuzëʼ Xanruʼ Jesucristo, gácaticaʼsö queëʼ yöl-laʼ ba! ¡Lëʼ nö́zinëʼ ruáʼa didzaʼ idútë li! t,a Channö run bayudxi gun ba zxön cuinaʼ, gun ba zxön cuinaʼ ca naca le nácagaca bëʼ ricuídiʼdaʼ. +  Cateʼ nu ricuidiʼ, nedaʼ caʼ ricuídiʼdaʼ. Cateʼ nu run ga ichixi iníguinëʼ tu bö́chiʼruʼ, riledaʼ nu run caní. *} Iaʼstú, yúguʼtë dza ruúbi ruguíʼidaʼ tuʼ ruíʼidaʼ ládxaʼa yúguʼtë cöʼ bönachi queëʼ Cristo. d)A Benaʼ dxin ziʼi, en gudú ládxaʼa.Zián luzuí bitiʼ gutaʼ quiaʼ lataj gásiaʼ.Gudunaʼ, en gubidxaʼ nisa.Zián luzuí bitiʼ gutaʼ quiaʼ bi gahuaʼ, o ga utsëʼe cuinaʼ, o lariʼ gácuaʼ. q([ Zián luzuí cateʼ niʼ yuʼa nöza,
gudödaʼ gapa guzóa bönadxi quiaʼ yuguʼ lu yegu,
en gapa guzóa bönadxi quiaʼ lu náʼagaquiëʼ gubán,
en gapa guzóa bönadxi quiaʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ uládz quiaʼ,
en gapa guzóa bönadxi quiaʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ ziʼtuʼ,
en gapa guzóa bönadxi quiaʼ lu yödzö,
en gapa guzóa bönadxi quiaʼ lu lataj cáʼasö,
en gapa guzóa bönadxi quiaʼ lu nísadoʼ,
en gapa guzóa bönadxi quiaʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ taʼzíʼ yëʼë, taʼnnë́ʼ nácagaquiëʼ bö́chiʼruʼ taʼyéajlëʼë Cristo. ' Tsonna luzuí gulaʼguínëʼ nedaʼ gubáʼayi.Tu luzuí buluʼladxëʼ nedaʼ guiö́j.Tsonna luzuí guzóaʼ tu lëʼe barco le guca ditaj, en bötaj lu nísadoʼ.Tu luzuí guzóaʼ idú tu yëla, en tu dza lu nisa que nísadoʼ. &) Gayuʼ luzuí yuguʼ bönniʼ judío gulaʼguínëʼ nedaʼ guídi.Tu tu luzuí naʼ gulaʼguínëʼ nedaʼ chënna uruáʼ luzuí. =%s ¿Naruʼ nácagaquiëʼ huen dxin queëʼ Cristo?Lëscaʼ nácatëraʼ nedaʼ. (Naʼa ruáʼa didzaʼ ca tu bönniʼ nachixi icjëʼ cateʼ rnníaʼ caní.)Béntëraʼ dxin ca gulunëʼ légaquiëʼ.Guyuʼa lidxi guíë ziánrö luzuí ca gulaʼyuʼë légaquiëʼ.Gulaʼzéʼedaʼ nedaʼ yu bönachi ziánrö luzuí ca guca quégaquiëʼ.Guzóa bönadxi gátiaʼ ziánrö luzuí ca guzóa quégaquiëʼ. t$a ¿Naruʼ nácagaquiëʼ bönniʼ hebreo?Lëscaʼ nacaʼ nedaʼ.¿Naruʼ nácagaquiëʼ bönniʼ Israel?Lëscaʼ nacaʼ nedaʼ.¿Naruʼ nácagaquiëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham?Lëscaʼ nacaʼ nedaʼ. #  Rutuíʼidaʼ rnníaʼ lë ni: Bitiʼ bentuʼ caní queë́liʼ tuʼ gudödi bëʼ gúcatuʼ nöxaj ladxiʼ. Channö zoa nu naca rugu ladxiʼ para gun ba zxön cuini, nedaʼ caʼ gacaʼ rugu ladxiʼ, en guʼa didzaʼ ca tu bönniʼ nachixi icjëʼ. H"  Ruíʼiliʼ caʼ lataj nu gun libíʼiliʼ bönniʼ nadóʼogaca, o nu cúa le dë queë́liʼ, o nu inná beʼe libíʼiliʼ, o nu ucáʼana libíʼiliʼ cáʼasö, o nu capaʼ rúʼaliʼ. ! Tuʼ réquiliʼ rácadaʼaliʼ, idú ládxiʼliʼ ruíʼiliʼ lataj iluʼë didzaʼ yuguʼ bönniʼ nachixi ícjagaquiëʼ. 2 ] Nacuʼë zián bönniʼ tun ba zxön cuíngaquiëʼ ca nácagaca le tunëʼ lu yöl-laʼ bönáchisö quégaquiëʼ. Que lë ni naʼ, nedaʼ caʼ gun ba zxön cuinaʼ.  Didzaʼ ni ruáʼa bitiʼ naca le rinná bëʼë Xanruʼ, pero ruáʼa didzaʼ ca tu bönniʼ nachixi icjëʼ, run ba zxön cuinaʼ. nU Leyúbölö reaʼ libíʼiliʼ: Cuntu nu ral-laʼ guequi nachixi icjaʼ. Channö réquiliʼ nachixi icjaʼ, guliʼgüíʼ nedaʼ lataj guʼa didzaʼ ca tu bönniʼ nachixi icjëʼ, para gun ba zxön cuinaʼ tu chíʼidoʼ. ~u Que lë ni naʼ bitiʼ ral-laʼ ubániruʼ channö yuguʼ huen dxin que tuʼ xihuiʼ naʼ tuʼluíʼi cuíngaquiëʼ ca nupa tun xichini Nu naʼ naca tsahuiʼ. Udxi quégaquiëʼ ca saʼyéaj le tunëʼ. Yuguʼ le gudíʼi guzxáquëʼë Pablo .U Bitiʼ ral-laʼ ubániruʼ ca tunëʼ bönniʼ naʼ. Lëscaʼ Satanás caz, tuʼ xihuiʼ, ruluíʼi cuini ca tu gubáz láʼayi queëʼ Dios, ridë́ʼ lu beníʼ. - Bitiʼ caʼ nácagaquiëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo. Taʼzíʼ yëʼë ca naca dxin tunëʼ, en tun cuíngacasëʼ gubáz queëʼ Cristo. pY Gúnticaʼsaʼ ca runaʼ naʼa, para cabí gataʼ quégaquiëʼ lataj ilún ba zxön cuíngaquiëʼ bönniʼ niʼ taʼnnasëʼ nácagaquiëʼ gubáz queëʼ Cristo, en taʼnnë́ʼ tunëʼ xichinëʼ Lëʼ ca runtuʼ netuʼ.  ¿Naruʼ réquitseliʼ rnníaʼ caní tuʼ cabí nadxíʼidaʼ libíʼiliʼ? Nö́zinëʼ Dios nadxíʼidaʼ libíʼiliʼ. ! Niʼa que le naca idútë li queëʼ Cristo le zóalen nedaʼ, bitiʼ soaʼ dxisö, gun ba zxön cuinaʼ ca naca lë ni idú luyú Acaya. 1[ Cateʼ guzóalenaʼ libíʼiliʼ, en biyadzaj quiaʼ, bitiʼ busacaʼ ziʼa nituliʼ libíʼiliʼ, pero lë naʼ biyadzaj quiaʼ, gulunnëʼ quiaʼ bö́chiʼruʼ bilaʼrúajëʼ luyú Macedonia, en bilaʼdxinëʼ ga zoaʼ. Catu caz busacaʼ ziʼa libíʼiliʼ, ateʼ laʼ lë́bisö ca gunaʼ. C Bugunaʼ dxin le nequi quéguequi iaʼzícaʼrö cöʼ bönachi queëʼ Cristo, tuʼ guzxiʼa dumí buluʼnödzjëʼ légaquiëʼ quiaʼ para guca benaʼ dxin ga zóaliʼ libíʼiliʼ. X) Nadxi caʼ bitiʼ naca dxiʼa tu le benaʼ, bitiʼ bi buquizxjaʼ libíʼiliʼ cateʼ benaʼ libán ga zóaliʼ que didzaʼ dxiʼa. Ben cuinaʼ cáʼasö, ateʼ benaʼ ga gúcaliʼ libíʼiliʼ zxön. ]3 Nadxi caʼ nacaʼ cuídiʼsö ca ruáʼa didzaʼ, pero bitiʼ nacaʼ cuídiʼsö ca naca yöl-laʼ réajniʼi napaʼ. Zián luzuí, en zián ca buluíʼituʼ libíʼiliʼ ca naca yöl-laʼ réajniʼi nápatuʼ. "= Réquidaʼ bitiʼ nácaraʼ cuídiʼsö ca nácagaquiëʼ bönniʼ niʼ nácatërögaquiëʼ lo, ateʼ réquiliʼ nácagaquiëʼ gubáz queëʼ Cristo. hI Caní rnníaʼ tuʼ idú ládxiʼliʼ ruíʼiliʼ nu zaʼ queë́liʼ lataj, en run libán que xibá queëʼ Jesús, le nadzáʼ ca naca xibá naʼ bentuʼ netuʼ libán que, ateʼ rizíʼ lu náʼaliʼ tu böʼ, en tu didzaʼ dxiʼa le nadzáʼgaca ca nácagaca Böʼ Láʼayi naʼ, en didzaʼ dxiʼa naʼ guzxíʼ lu náʼaliʼ lu naʼtuʼ netuʼ.  Rádxidaʼ idxín queë́liʼ nu siʼ yeʼe libíʼiliʼ, en gun ga usanliʼ ca nadxíʼiliʼ-nëʼ Cristo idú ládxiʼliʼ, ca naʼ guca queë́nu Eva, nigula queëʼ Adán, cateʼ guzxíʼ yeʼe Satanás tuʼ xihuiʼ lënu lu yöl-laʼ sinaʼ que. yk Ruíʼi ládxaʼa libíʼiliʼ ca naʼ Dios caz ruíʼi ládxëʼë libíʼiliʼ, tuʼ nácaliʼ ca nácabiʼ tubiʼ biʼi nigula raʼbandoʼ, naca idú ládxiʼbiʼ, rusudxinaʼ-biʼ lahuëʼ Cristo para utsaga náʼalenbiʼ Lë cazëʼ.   Rë́ʼëndaʼ guáʼ ilenliʼ nedaʼ tsanni ni guʼa didzaʼ lu yöl-laʼ bitiʼ bi nözi quiaʼ. Buliʼsáʼ ládxiʼliʼ quiaʼ. &E Nurúajëʼ dxiʼa tu bönniʼ cateʼ rnnëʼ Xanruʼ nurúajëʼ dxiʼa, en calëga cateʼ ruʼë caní didzaʼ bönniʼ naʼ que laʼ cuinsëʼ.  Nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Nu rë́ʼëni bi gun zxön,
le ben cazëʼ Xanruʼ ral-laʼ gun zxön.   Níʼirö gaca guntuʼ libán que didzaʼ dxiʼa ga nacuáʼ yödzö dzöʼö zíʼtuʼrö ga zóaliʼ. Caní gaca, bitiʼ gun bayudxi gun ba zxön cuintuʼ niʼa que dxin núngaca iaʼzícaʼrö bönachi, lë naʼ budödëʼ Dios lu në́ʼeguequi. 0 Y Bitiʼ run ba zxön cuintuʼ ca naca dxin núngaca iaʼzícaʼrö bönachi, pero ca nácasö dxin naʼ budödëʼ Dios lu naʼtuʼ. Runtuʼ löza gácarö idú ca réajlëʼëliʼ Cristo para gaca guntuʼ dxin ga zóaliʼ le nácarö lesacaʼ, tsca naca le budödëʼ Dios lu naʼtuʼ guntuʼ. K  Channö budödëʼ Dios lu naʼtuʼ dxin guntuʼ ga zóaliʼ, bitiʼ caʼ gudödi bë́ʼëtuʼ ca bentuʼ cateʼ bidxintuʼ ga zóaliʼ, en bentuʼ libán que didzaʼ dxiʼa ga naʼ zóaliʼ. > u Netuʼ bitiʼ gunrö ba zxön cuintuʼ ca ral-laʼ guntuʼ, pero ca nácatë dxin budödëʼ Dios lu naʼtuʼ, ateʼ lu dxin ni, ral-laʼ guntuʼ le ga niʼ zóaliʼ libíʼiliʼ. xi Le nácatë bitiʼ nácatuʼ rugu ladxiʼ para innatuʼ nácatuʼ lëbi ca nácagaca nupa niʼ tun ba zxön cuínguequi. Nácagaca nupa niʼ yuguʼ bönniʼ bitiʼ bi nö́zguequinëʼ. Lu le taʼzaʼsö ládxiʼgaquiëʼ tuʼzóëʼ ca ral-laʼ ilaca bönachi, en tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ laʼ légacasëʼ tsca naca lë naʼ taʼzaʼsö ládxiʼgaquiëʼ. pY Nu naʼ ruíʼi caní didzaʼ ral-laʼ guéquibeʼe lë ni: Ca naʼ nácatuʼ cateʼ bi ruzúajtuʼ queë́liʼ lu guichi tsanni ni zóatuʼ ziʼtuʼ ga zóaliʼ, gácatuʼ caʼ lu le guntuʼ cateʼ niʼ sóalentuʼ libíʼiliʼ. `9 Nacuáʼ niʼ nupa ilaʼnná: “Yuguʼ le ruzúajëʼ Pablo queë́ruʼ lu guichi, rulidza ziʼë rëʼu, en ralëʼ didzaʼ, pero cateʼ zóalenëʼ rëʼu runëʼ nöxaj ladxiʼ, en didzaʼ gúladoʼ ruʼë.”   Bitiʼ rë́ʼëndaʼ guéquiliʼ rë́ʼëndaʼ gun gádxidaʼ libíʼiliʼ niʼa que le ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi ni.  Bitiʼ caʼ rutuíʼidaʼ sal-laʼ gudödi bëʼ ben ba zxön cuinaʼ ca naca yöl-laʼ unná bëʼ budödëʼ Xanruʼ lu naʼtuʼ. Lë naʼ dë lu naʼtuʼ naca para guntuʼ ga gácarö idú ca réajlëʼëliʼ Cristo, en calëga para usunítituʼ libíʼiliʼ.  Ruyuliʼ le naláʼ láhuisö. Channö réquinëʼ nu bönniʼ dzáguiëʼ libíʼiliʼ néquinëʼ queëʼ Cristo, ral-laʼ guéquibeʼenëʼ caʼ lë ni: Ca naʼ lëʼ néquinëʼ queëʼ Cristo, lëscaʼ caní netuʼ néquituʼ queëʼ Cristo. -S Tödi gunliʼ le gaca bëʼ naca idú ca runliʼ ca rnna xtídzëʼë Cristo, sóatuʼ sinaʼ guntuʼ xíguiaʼ yúguʼtë nupa niʼ taʼdáʼbagaʼ xtídzëʼë. b= Rusunítituʼ yuguʼ didzaʼ bitiʼ nácatë le tuʼzxöni ládxiʼgaca bönachi, en yúguʼtë le tun ga tun ba zxön cuínguequi, en le tun ga cabí ilunbëʼ Dios. Runtuʼ ga gaca ilaʼnná béʼenëʼ yúguʼtë le taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ, lë naʼ tun ga taʼdáʼbaguëʼë Dios, ateʼ runtuʼ caʼ ga tunëʼ ca rnnëʼ Cristo.  Yuguʼ le rudíʼinituʼ lu gudil-la, bitiʼ nácagaca ca le tuʼdíʼini bönachi yödzölió ni lu gudil-la, pero yuguʼ le rudíʼinituʼ lu gudil-la nápagaca yöl-laʼ huáca queëʼ Dios, le ruguntuʼ dxin para usunítituʼ le nál-lagaca que tuʼ xihuiʼ. eC Le nácatë nácatuʼ bönachi, pero calëga rácasö queë́tuʼ runtuʼ xichinëʼ Dios. S~ cabí gunliʼ ga gun bayudxi gacaʼ rugu ladxiʼ len libíʼiliʼ cateʼ idxinaʼ ga zóaliʼ. Chizóa gacaʼ rugu ladxiʼ len nupa niʼ taʼnná runtuʼ dxin ni lu yöl-laʼ bönáchisö queë́tuʼ. }  Taʼnná bönachi nacaʼ nöxaj ladxiʼ cateʼ zóalenaʼ libíʼiliʼ, pero cateʼ zoaʼ ziʼtuʼ ga zóaliʼ nacaʼ rugu ladxiʼ ca ruzúajaʼ lu guichi. Tuʼ náquiëʼ nöxaj ladxiʼ, en dxiʼi ladxiʼ Cristo, nedaʼ, Pablo, rátaʼyuaʼ loliʼ O| ¡Xclenëʼ Dios, bennëʼ tu le nácadaʼ lesacaʼ queë́liʼ!/{W Uluʼlidzëʼ Dios, en ilaʼnábinëʼ Lëʼ gácalenëʼ libíʼiliʼ tuʼ nadxíʼiguequinëʼ libíʼiliʼ niʼa que le buzáʼ ládxiʼdëʼë Dios queë́liʼ. _~~K}0|OzzyKxwrvuutsirqp|oonumel_jihhgedccjb aM`o_)]T\R[ZXWW6VUU&T SHRQPoONNM=LIKKJIHHGGFHEDDOCBA@@?>=<;:987961543342f2[108//.c---,,]+*))[('&%%U$#"! J*!k|nht]( / rHGPp_hIlBen chiʼi cuinuʼ queëʼ bönniʼ ni, tuʼ ridáʼbagaʼdëʼë didzaʼ runruʼ libán que. "=lAlejandro, bönniʼ gubëdxi guíë, zián le biʼë döʼ quiaʼ. Lë cazëʼ Xanruʼ ubiʼë queëʼ ca nácagaca le benëʼ bönniʼ ni quiaʼ. \1l Cateʼ guíduʼ, biáʼ quiaʼ lariʼ guitsaʼ naʼ bucáʼanaʼ lu yödzö Troas lu yuʼu lidxëʼ Carpo, en biáʼ caʼ quiaʼ yuguʼ guichi, en le naca lo, biáʼ quiaʼ yuguʼ guichi néquiguequini guídi. ?yl Gusö́l-laʼa-biʼ biʼi Tíquico lu yödzö Éfeso. 1[l Tuzëʼ Lucas zóalenëʼ nedaʼ. Guchë́ʼë-biʼ biʼi Marcos para guídalenbiʼ liʼ tsözxö́n, tuʼ nácabiʼ gúnlenbiʼ nedaʼ tsözxö́n xichinëʼ Cristo. }sl tuʼ guléaj ládxëʼë Demas nedaʼ, tuʼ nadxíʼinëʼ le ruziʼë xibé yödzölió ni, ateʼ guyijëʼ yödzö Tesalónica. Crescente guyijëʼ luyú Galacia, ateʼ biʼi Tito guyéajbiʼ luyú Dalmacia, tuʼ caní ben bayudxi ilunëʼ. 4cl Bëʼ ladxiʼ guídateoʼ ga ni zoaʼ lIaʼstú, naca löza quiaʼ idéliʼdaʼ le ral-laʼ ilaʼzíʼ nupa nácagaca tsahuiʼ, le gunnëʼ Xanruʼ quiaʼ dza niʼ, ateʼ tsahuiʼ naca ca ruchiʼa rusörö́ëʼ rëʼu. Calë́gasö quiaʼ nedaʼ gunnëʼ le, pero lëscaʼ gunnëʼ le quégaca yúguʼtë nupa taʼdxíʼi Lëʼ, en idú ládxiʼguequi taʼböza dza huödëʼ. Le buzúajëʼ lu guichi Pablo gunbiʼ Timoteo Z-lCa runëʼ tu bönniʼ idú ládxëʼë rejëʼ gudil-la, lëscaʼ caní benaʼ nedaʼ dxin, en chibudxi benaʼ le budödëʼ Cristo lu naʼa gunaʼ, tuʼ benaʼ idú ca saʼyéaj le réajlëʼëruʼ Cristo. 0YlCa naca quiaʼ nedaʼ, nudödi cuinaʼ lu nëʼë Dios, ateʼ chizóa ilútiëʼ nedaʼ tuʼ runaʼ xichinëʼ, ateʼ dza uzáʼa yödzölió ni chizóa idxín. M lNaʼa, ral-laʼ gacuʼ zxön ladxiʼ lu yúguʼtë le runuʼ. Biáʼ gulén le uluʼsacaʼ liʼ ziʼ. Ben libán que didzaʼ dxiʼa. Idú ládxuʼu ben dxin le budödëʼ Cristo lu noʼo gunuʼ. h IlUluʼcáʼanëʼ le naca idútë li, en ilaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ yuguʼ didzaʼ ridasö. { olCaní ral-laʼ gunuʼ tuʼ idxín dza cateʼ bitiʼ uluʼzë́ nágagaquiëʼ xibá tsahuiʼ, pero ilë́ʼëninëʼ ilaʼyönnëʼ le taʼdánisinëʼ. Ca taʼzësö ládxiʼgaquiëʼ uluʼtubëʼ quégaquiëʼ nupa uluʼsedi légaquiëʼ. T  #lNiʼa queëʼ Xanruʼ Dios, encaʼ Xanruʼ Jesucristo, rinná béʼedaʼ liʼ gunuʼ libán que xtídzëʼë Xanruʼ. Lë cazëʼ uchiʼa usörö́ëʼ nupa ni nabángaca, en nupa chinátigaca, dza niʼ huödëʼ idinná bëʼë. Bëʼ ladxiʼ gunuʼ lë ni channö raca dxiʼa quiuʼ o bitiʼ raca dxiʼa. Lu yöl-laʼ zxön ladxiʼ, guléaj ga lináʼ le tun bönachi. Busáʼ ládxiʼgaquiëʼ, en guchiza icja nágagaquiëʼ ca naca lë naʼ rusédiruʼ. llQlCaní run, para gaca sinaʼ nu naca queëʼ Dios, en gácadaʼ gun yúguʼtë le naca dxiʼa.NlYúguʼtë le nazúajgaca lu guichi láʼayi guchíziëʼ Dios icja ládxiʼdoʼgaca bönachi queëʼ, nupa naʼ buluʼzúaj lu guichi didzaʼ naʼ bëʼë Dios. Lë naʼ nazúaj lu guichi nácadaʼ lesacaʼ usedi rëʼu, en ubéaj ga lináʼ le runruʼ, en ugúʼu rëʼu tu nöza, en usedi rëʼu para gácaruʼ tsahuiʼ. #?lGa gudelaʼ nacuʼ bíʼidoʼ núnbëʼu le nazúajgaca lu guichi láʼayi, le huáca uluʼzéajniʼideʼe liʼ para ulóʼ tuʼ réajlëʼu Jesucristo. zmlNaʼa, ben chiʼi yuguʼ le buzëduʼ, en le guzxíʼ lu noʼo, tuʼ nunbëʼ cazuʼ nupa buluʼsedi liʼ. 4al Naʼa, bönniʼ tuáʼ döʼ, en bönniʼ taʼzíʼ yëʼë ilácarëʼ xihuiʼ. Ilaʼzíʼ yéʼenëʼ bönachi, ateʼ ilaʼzíʼ yeʼe bönachi caʼ légaquiëʼ. <ql Yúguʼtë nupa të́ʼëni ilaca idú dxiʼa tuʼ néquiguequi queëʼ Jesucristo, lëscaʼ ilaʼguíʼi ilaʼzáquiëʼ yuguʼ le ilaʼbía ládxiʼgaca bönachi légaquiëʼ. Sl Nö́zinuʼ caʼ yuguʼ le gulaʼbía ládxiʼgaca bönachi nedaʼ, en yuguʼ le gudíʼi guzxácaʼa, le gulaca quiaʼ lu yödzö Antioquía, en lu yödzö Iconio, encaʼ lu yödzö Listra. Yuguʼ le gulaʼbía ládxiʼgaca bönachi niʼ nedaʼ biáʼ gulénaʼ, ateʼ Xanruʼ Jesús busölë́ʼ nedaʼ lu yúguʼtë lë naʼ. pYl Nöz quézinuʼ ca naca le rusédidaʼ bönachi, en ca runaʼ. Nö́zinuʼ caʼ le ruíʼi ládxaʼa gunaʼ, en ca réajlëʼa Cristo, en ca nacaʼ nöxaj ladxiʼ, en ca nadxíʼidaʼ luzáʼa, en ca ribözaʼ zxön ladxiʼ. }l Bitiʼ ilaʼdéliʼrönëʼ, pero gaca bëʼ nácagaquiëʼ bönniʼ bitiʼ bi nö́zguequinëʼ lógaca yúguʼtë bönachi, ateʼ gaca quégaquiëʼ ca naʼ guca quégaquiëʼ Janes, en Jambres naʼ. Le riguʼë Pablo lu náʼabiʼ biʼi Timoteo  lCa naʼ guláquiëʼ Janes, en Jambres, bönniʼ niʼ gulaʼdáʼbaguëʼë Moisés, lëscaʼ caní ilácagaquiëʼ bönniʼ ni, ilaʼdáʼbaguëʼë le naca idútë li. Ilácagaquiëʼ chul-la niti, en ilaʼchíxinëʼ ca naca le réajlëʼëruʼ Cristo. ~%lIlaʼyö́niticaʼsinu nigula ni didzaʼ ilún libán que bönachi, pero bitiʼ caʼ ilaʼdéliʼnu ilaʼyéajniʼininu le naca idútë li. Q}lLëscaʼ caní, lu yöl-laʼ banísa quégaquiëʼ ilaʼyazëʼ gapa naca lu yuʼu, en ilaʼzíʼ yéʼenëʼ yuguʼ nigula bitiʼ bi nö́zguequinu para ilaʼzíʼ lu náʼagacanu le uluʼsédinëʼ. Ilaʼbágaʼnu nigula naʼ dul-laʼ zián, en iluíʼi ládxiʼgacanu yuguʼ le ilaʼzësö ládxiʼgacanu le cabí nazacaʼ. 2|]lUluʼluíʼi cuíngaquiëʼ ca bönniʼ núnbëʼgaquiëʼ Dios.Ilaʼdáʼbaguëʼë le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ. Gucuíta ga nacuáʼ bönachi caní. b{=lIlácagaquiëʼ hueti luzë́ʼe, en bitiʼ ilaʼdzáguiëʼ dxiʼa.Uluʼluíʼi cuíngaquiëʼ ca bönniʼ nayë́pisëgaquiëʼ.
llaʼdxíʼinëʼ le ilaʼyázasö ládxiʼgaquiëʼ, en calëga Dios. zlBitiʼ ilaʼdxíʼinëʼ ca ral-laʼ ilunëʼ.Ilácagaquiëʼ zidzaj ladxiʼ.Ilaʼnnë́ʼ que luzáʼagaquiëʼ.Bitiʼ ilaʼnná beʼe cuíngaquiëʼ.Ilácagaquiëʼ bönniʼ dzaʼa.Bitiʼ ilaʼléʼenëʼ dxiʼa le naca dxiʼa. y+lYuguʼ dza niʼ ilaʼcuʼë bönniʼ ilácagaquiëʼ caní:Ilaʼdxíʼi laʼ cuíngacasëʼ, en uluʼhuídiʼnëʼ.Ilún ba zxön cuíngaquiëʼ, en uluʼluíʼi cuíngaquiëʼ zxön.Ilaʼnnë́ ziʼë que le naca láʼayi.Ilaʼdáʼbaguëʼë xuz xináʼagaquiëʼ.Ilácagaquiëʼ bönniʼ cabí taʼyaza ládxiʼgaquiëʼ.Bitiʼ ilunëʼ ca rë́ʼënëʼ Dios. qx ]lLëscaʼ ral-laʼ inö́zinuʼ lë ni: Dza tsöjsétëgaca ilaca dza ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ bönachi. w)lCaní uluʼlë́ʼ lu yalaj que tuʼ xihuiʼ ga nadzúngaquiëʼ, ateʼ uluʼhuöáquiëʼ tsahuiʼ para ilunëʼ ca rë́ʼënëʼ Dios.qv[lLu yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ ral-laʼ uzéajniʼinëʼ nupa taʼdáʼbagaʼ le runëʼ libán que. Channö gunëʼ caní, nadxi caʼ Dios guʼë légaquiëʼ lataj uluʼbíʼi ládxiʼgaquiëʼ para ilúnbëʼë le naca idútë li. iuKlBönniʼ huen dxin queëʼ Xanruʼ bitiʼ ral-laʼ tíl-lalenëʼ bönachi didzaʼ, pero ral-laʼ gáquiëʼ nöxaj ladxiʼ lógaca yúguʼtë bönachi. Ral-laʼ gaca usédinëʼ bönachi, en gáquiëʼ caʼ zxön ladxiʼ. t5lNaʼa, gurúʼuna yuguʼ didzaʼ cáʼasö, en didzaʼ bitiʼ nazacaʼ, tuʼ chinö́z quézinuʼ tun didzaʼ caní ga taʼdil-la didzaʼ bönachi. gsGlGurúʼuna le tun ga nu së ladxiʼ le ruáʼ döʼ ca raca quégaquiëʼ bönniʼ raʼbandoʼ. Bëʼ ladxiʼ gacuʼ tsahuiʼ. Ben le run ga réajlëʼu Cristo, en le run ga nadxíʼinuʼ yuguʼ luzóʼo, en le run ga ribözuʼ dxíʼadoʼ. Ca nácagaca lë ni, ben tsözxö́n nupa tuʼlidza Xanruʼ, naca idú dxiʼa icja ládxiʼdoʼguequi. r5lPara gácaruʼ ca naca lë naʼ tuʼgún bönachi dxin ga lináʼ, en para gaca gunruʼ le naca dxiʼa, en gácaruʼ lesacaʼ ugunëʼ Xanruʼ rëʼu dxin, ral-laʼ ucuítaruʼ ga raca le ruáʼ döʼ. Channö gunruʼ caní, gácaruʼ lesacaʼ gunruʼ yúguʼtë dxin dxiʼa. qq[lTu lu yuʼu zxön yúʼugaca le néquini, calë́gasö oro, en plata, pero lëscaʼ le néquini yaga, en yu. Bal-la tuʼgún bönachi léguequi dxin ga lináʼ, ateʼ iaʼbal-la tuʼgún léguequi dxin ga bitiʼ naca lináʼ. rp]lLe benëʼ tsutsu Dios zóaticaʼsö, en dë tu le naca bëʼ, le rnna: “Núnbëʼë Dios nupa néquiguequi queëʼ.” Rnna caʼ: “Guliʼcuíta ga raca le ruáʼ döʼ, yúguʼtëliʼ libíʼiliʼ néquiliʼ queëʼ Cristo.” woglIropëʼ ni gulaʼchixi gulaʼníguinëʼ ca naca le naca idútë li, tuʼ taʼnnë́ʼ chigudödi dza ral-laʼ uluʼbán nupa chinátigaca, ateʼ gulaʼbéquiëʼ barö́li bal-la bönachi ga ridxintë bítiʼrö taʼyéajlëʼ Cristo. n!lIlaʼzë́ didzaʼ tuʼë ca rizxö́n huëʼ nudzuʼ le ridúduʼ rilá. Himeneo, en Fileto nabábagaquiëʼ nupa tuíʼi didzaʼ caní. $mAlNaʼa, gucuíta ga nacuáʼ nupa tuíʼi didzaʼ bitiʼ nazacaʼ, en didzaʼ cáʼasö, tuʼ tun didzaʼ caní ga ilunrëʼ le cabí rë́ʼënëʼ Dios. KllBë́ʼticaʼsö ládxuʼu urúajuʼ dxiʼa lahuëʼ Dios para gacuʼ ca tu bönniʼ huen dxin bitiʼ rutuíʼinëʼ ca naca dxin nunëʼ. Dxíʼadoʼ ral-laʼ ugunuʼ dxin didzaʼ idútë li. k3lBusáʼ ládxiʼgaca nupa nacuáʼ ga niʼ zuʼ ca naca lë ni, ateʼ niʼa queëʼ Xanruʼ Dios gunná beʼe légaquiëʼ para cabí ilaʼdil-la dídzëʼë ca nácagaca didzaʼ cabí nazácaʼgaca. Yuguʼ didzaʼ caní tun ga ilaʼniti nupa tuʼzë́ nagui léguequi. >jul Sal-laʼ bitiʼ runruʼ ca rnnaruʼ, Lëʼ rúnticaʼsëʼ ca rnnëʼ.Lëʼ bitiʼ gaca táʼbaguëʼë le náquiëʼ. Nu bönniʼ huen dxin queëʼ Cristo rurúajëʼ dxiʼa (iIl Channö guáʼ ilenruʼ le quíʼi sácaʼruʼ, inná bë́ʼlenruʼ caʼ Lëʼ.Channö ridáʼbagaʼruʼ Lëʼ, Lëʼ táʼbaguëʼë caʼ rëʼu. ihKl Catëz naca lë ni rnna:Channö nátilenruʼ Lëʼ, sóalenruʼ-nëʼ caʼ ibanruʼ. kgOl Que lë ni naʼ ruáʼ rilénaʼ yúguʼtë lë ni tuʼ nadxíʼidaʼ nupa gurö́ëʼ Dios, para uluʼlë́ʼ caʼ légaquiëʼ. Jesucristo caz runëʼ ga uluʼlágaca bönachi naʼ para ilaʼcuáʼ lu beníʼ idú queëʼ. Wf'l Tuʼ runaʼ libán que didzaʼ dxiʼa, riguíʼi rizácaʼa le raca quiaʼ, ga ridxintë nágaʼa lidxi guíë ni, ca raca queëʼ tu bönniʼ huíaʼ döʼ, pero bitiʼ caʼ nágaʼtë xtídzëʼë Dios. He lYöjné ca guca queëʼ Jesucristo. Guljëʼ, en gúquiëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ David, en gudödi gútiëʼ, bubanëʼ lu yöl-laʼ guti. Caní rnna didzaʼ dxiʼa runaʼ libán que. hdIlBusáʼ ládxuʼu lë ni reaʼ liʼ, ateʼ Xanruʼ caz gunëʼ ga tséajniʼinuʼ yúguʼtë. bc=lNu bönniʼ gúz gúʼuna runëʼ dxin, zíʼalö lëʼ uziʼë xibé lë naʼ razëʼ. ebClLëscaʼ caní, nu nutsaʼ lu huitaj, bitiʼ bi ideliʼ channö cabí run ca ral-laʼ gun. Ja lNu bönniʼ rejëʼ gudil-la, bitiʼ caʼ gútsëʼë yuguʼ le tun bönachi yödzölió ni, para tsaza ládxëʼë bönniʼ naʼ nuzóëʼ lëʼ gáquiëʼ bönniʼ queëʼ rejëʼ gudil-la. `3lRal-laʼ guáʼ ilenuʼ le uluʼsacaʼ liʼ ziʼ ca naʼ ruáʼ rilén nu naca bönniʼ queëʼ Jesucristo idú ládxëʼë rejëʼ gudil-la. I_ lDidzaʼ biyönnuʼ bëʼa lógaca zián nupa tun ba nalí que, didzaʼ ni budödi lu náʼagaquiëʼ bönniʼ tunëʼ ca taʼnnë́ʼ, bönniʼ gaca uluʼsédinëʼ caʼ iaʼbal-la bönachi. d^ ClNaʼa, zxíʼinaʼdoʼ, butipa ládxuʼu ca naca le ruzáʼ ládxëʼë Jesucristo quiuʼ. J] lRinábidaʼ-nëʼ Xanruʼ huéchiʼ ládxëʼë lëʼ dza niʼ idxinëʼ lahuëʼ Dios. Chinö́z quézinuʼ ca naʼ gúcalenëʼ bönniʼ ni rëʼu, cateʼ niʼ guzóaruʼ yödzö Éfeso.Q\ lRinábidaʼ-nëʼ Xanruʼ Dios huéchiʼ ládxëʼë bönachi nacuáʼ lidxëʼ Onesíforo, tuʼ butipëʼ ládxaʼa bönniʼ ni zián luzuí. Cateʼ bidxinëʼ Roma, idú ládxëʼë buguiljëʼ nedaʼ, ateʼ budzö́linëʼ nedaʼ. Bitiʼ butuíʼinëʼ niʼa quiaʼ nedaʼ tuʼ nadzunaʼ lidxi guíë ni, nágaʼa du guíë. [ lJZ lChinö́z quézinuʼ ca naʼ gulunëʼ zian bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo nacuʼë luyú Asia buluʼbéaj ládxiʼgaquiëʼ nedaʼ. Figelo, en Hermógenes nabábagaquiëʼ bönniʼ ni. Y )lBen chiʼi le naca dxiʼa naʼ nadödi lu noʼo, ateʼ gaca gunuʼ caní len yöl-laʼ huáca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi, Nu zóalen rëʼu. ?X yl Didzaʼ dxiʼa naʼ biyönnuʼ benaʼ libán que ral-laʼ gaca quiuʼ tu le ruluíʼi ca ral-laʼ usédinuʼ bönachi ca réajlëʼëruʼ Jesucristo, en ca nadxíʼiruʼ Lëʼ. W yl Que lë ni naʼ riguíʼi rizácaʼa caʼ yuguʼ le raca quiaʼ ni, pero bitiʼ rutuíʼidaʼ, tuʼ núnbëʼa Nu naʼ réajlëʼa. Runaʼ löza Lëʼ, napëʼ yöl-laʼ huáca gapa chiʼë le budödaʼ lu nëʼë ga idxintë dza niʼ huödëʼ. V +l Cristo buzóëʼ nedaʼ para gunaʼ libán que didzaʼ dxiʼa naʼ, en para gacaʼ gubáz queëʼ para usë́digacadaʼ bönachi izáʼa. U l Naʼa, chibuluíʼi lahui le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ, tuʼ buluíʼi lahuëʼ Jesucristo Nu rusölá rëʼu. Bugǘëʼ yöl-laʼ guti, en buluʼe lahui yöl-laʼ naʼbán idú naʼ, le cabí caʼ initi. Caní naca ca rnna didzaʼ dxiʼa. fT Gl Dios caz busölë́ʼ rëʼu, en bulidzëʼ rëʼu para gácaruʼ idú dxiʼa. Bitiʼ bulidzëʼ rëʼu tuʼ zoa le dxiʼa benruʼ, pero bulidzëʼ rëʼu tuʼ gúʼuni quézinëʼ Lëʼ, en tuʼ ruzáʼ ládxëʼë caní queë́ruʼ. Dza niʼte buzóëʼ caní queë́ruʼ zíʼatëlö ca gutaʼ yödzölió ni, tuʼ néquiruʼ queëʼ Jesucristo. =S ulQue lë ni naʼ, bitiʼ utuíʼinuʼ gunuʼ ba nalí queëʼ Xanruʼ, en bitiʼ utuíʼinuʼ ca raca quiaʼ nedaʼ ni, nadzunaʼ lidxi guíë tuʼ runaʼ xichinëʼ, pero ben tsözxö́n nupa taʼguíʼi taʼzacaʼ tuʼ tun libán que didzaʼ dxiʼa. Dios gunnëʼ yöl-laʼ huáca quiuʼ para gunuʼ caní. tR clBöʼ naʼ bennëʼ Dios queë́ruʼ bitiʼ naca tu böʼ le gun ga gádxiruʼ, pero bennëʼ queë́ruʼ Böʼ Láʼayi Nu run ga náparuʼ yöl-laʼ huáca, en run ga nadxíʼiruʼ luzáʼaruʼ, en run caʼ ga rinná beʼe cuinruʼ. *Q OlTuʼ naca caní, rusáʼa ládxuʼu para usubanuʼ le bennëʼ Dios quiuʼ, lë naʼ bidxín quiuʼ cateʼ niʼ guxóa naʼa liʼ, en bulidzaʼ-nëʼ Dios. P #lReaʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ” tuʼ zoa le run ga röjnedaʼ ca réajlëʼu Cristo idú ládxuʼu. Lëscaʼ caní, gulaʼyéajlëʼënu xinóʼo gula Loida, encaʼ xinóʼo Eunice Lëʼ zíʼalö ca liʼ, ateʼ runaʼ löza, lëscaʼ caní réajlëʼu Lëʼ naʼa. yO mlCateʼ röjnedaʼ ca naʼ gurödxuʼ, rizë́ ládxaʼa uléʼedaʼ liʼ, para gaca udzéjadaʼ idú ládxaʼa. tN clReaʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ” ca naca quiuʼ cateʼ rulidzaʼ-nëʼ Dios. Bitiʼ rizóa dxíaʼ rinabaʼ niʼa quiuʼ rëla, en te dza lahuëʼ Dios, Nu naʼ runaʼ xichinëʼ idú ládxaʼa ca naʼ gulunëʼ xuz xtáʼahuaʼ. lM SlRugapaʼ Dios liʼ, bö́chaʼadoʼ Timoteo. Nacuʼ ca zxíʼini cazaʼ tuʼ benruʼ tu zxön xichinëʼ Cristo, ateʼ nadxíʼidaʼ liʼ. Rinábidaʼ-nëʼ Xúziruʼ Dios, encaʼ Xanruʼ Jesucristo, uzáʼ ládxëʼë quiuʼ, en huéchiʼ ládxëʼë liʼ, en gunëʼ ga cöʼ dxi icja ládxiʼdoʼo. Timoteo ral-laʼ gunbiʼ ba nalí queëʼ Jesucristo wL klNedaʼ, Pablo, nacaʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo. Caní nacaʼ tuʼ rë́ʼënëʼ Dios gacaʼ caní, para caní gaca le guzxíʼ lu nëʼë, gunnëʼ queë́ruʼ yöl-laʼ naʼbán idú, le ruzáʼ ládxëʼë Jesucristo queë́ruʼ. tKaX¡Le ruzáʼ ládxëʼë Xanruʼ Jesucristo queë́ruʼ gaca queë́liʼ yúguʼtëliʼ! ¡Caʼ gaca!BJ}XNedaʼ, Pablo, len naʼ cazaʼ ruzúajaʼ lu guichi ni le rugapaʼ Dios libíʼiliʼ, ateʼ naca tu le naca bëʼ yúguʼtë guichi risö́l-laʼa. Canísö ruzúajaʼ lu guichi. VI%XRinábituʼ-nëʼ Xanruʼ gúnticaʼsëʼ ga cuía dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ ca naca yúguʼtë le runliʼ, en sóalenëʼ yúguʼtëliʼ. Lë cazëʼ runëʼ ga röʼö dxi icja ládxiʼdoʼoruʼ. cH?XBitiʼ ral-laʼ iléʼeliʼ-nëʼ ca tu bönniʼ bitiʼ riléʼenëʼ libíʼiliʼ dxiʼa, pero guliʼsáʼ ládxëʼë ca böchiʼ cázaliʼ. Pablo riguʼë lu nëʼë Dios yuguʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë Tesalónica LGXChannö nútiʼtës bönniʼ bitiʼ gunëʼ ca rnna xtídzaʼtuʼ, le ruzúajtuʼ lu guichi ni, guliʼgún ga gaca bëʼë bönniʼ naʼ, en bitiʼ gunliʼ tsözxö́n lëʼ para utuíʼinëʼ. bF=X Naʼa, böchiʼ luzáʼatuʼ, bitiʼ soa dxiliʼ, gúnticaʼsiliʼ le naca dxiʼa. XE)X Niʼa queëʼ Xanruʼ Jesucristo ruchíʼatuʼ yuguʼ bönniʼ tunëʼ caní, en richízatuʼ icja nágagaquiëʼ ilunëʼ dxin lu yöl-laʼ riböza dxíʼadoʼ, para gaca ilahuëʼ le nequi quégacasëʼ. 4DaX Canísö rnnatuʼ tuʼ riyö́nituʼ nútsaʼgaquiëʼ ládjaliʼ yuguʼ bönniʼ taʼdasëʼ caʼ, bitiʼ bi dxin tunëʼ, pero taʼdasëʼ caʼ bi tun bi taʼnnë́ʼ. DCX Lëscaʼ cateʼ niʼ guzóalentuʼ libíʼiliʼ, buchíʼatuʼ libíʼiliʼ caní, le rnna: “Channö cabí rë́ʼënëʼ nu bönniʼ gunëʼ dxin, bitiʼ güíʼiliʼ le gahuëʼ.” B7X Caní bentuʼ para gácatuʼ loliʼ ca tu le ruluíʼi libíʼiliʼ ca ral-laʼ gunliʼ, sal-laʼ dë lu naʼtuʼ inábatuʼ bi gunliʼ queë́tuʼ. LAXBitiʼ gudágusötuʼ le bénnaliʼ queë́tuʼ, pero lu yöl-laʼ ruúbi ruguíʼi, en lu yöl-laʼ ricuidiʼ bentuʼ dxin rëla, en te dza para cabí usacaʼ zíʼituʼ nituliʼ libíʼiliʼ. o@WXNöz quéziliʼ ral-laʼ gunliʼ ca runtuʼ netuʼ. Bitiʼ gudásituʼ caʼ netuʼ ga niʼ zóaliʼ. _?7XNiʼa que Lëʼ Xanruʼ Jesucristo ruchíʼatuʼ libíʼiliʼ, böchiʼ luzáʼatuʼ, icuítaliʼ ga nacuʼë böchiʼ luzáʼaruʼ taʼdasëʼ caʼ, en bitiʼ tunëʼ ca naca xibá busédituʼ libíʼiliʼ. +>OXRinábituʼ-nëʼ Xanruʼ usë́ʼë ládxiʼliʼ para idxíʼiliʼ-nëʼ Dios, en cö́zaliʼ zxön ladxiʼ ca naʼ benëʼ Cristo. Ca run bayudxi gunruʼ dxin =XRuzxöni ládxiʼtuʼ-nëʼ Xanruʼ ca naca queë́liʼ, gunliʼ yuguʼ lë ni siʼ gunábituʼ libíʼiliʼ, ca naʼ chirunliʼ. <'XNaʼa, tuʼ runëʼ Xanruʼ ca rnnëʼ, gunëʼ ga gácaliʼ tsutsu, en gun chiʼë libíʼiliʼ, para cabí idzunliʼ lu naʼ tuʼ xihuiʼ. ;XInábiliʼ-nëʼ caʼ para ulatuʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ xihuiʼ tuáʼ döʼ, tuʼ cabí taʼyéajlëʼ yúguʼtë bönachi Dios. p: [XIaʼstú, böchiʼ luzáʼatuʼ, buliʼlidzëʼ Dios, en inábiliʼ-nëʼ gácalenëʼ netuʼ, runtuʼ libán ni, para së xtídzëʼë Xanruʼ, ateʼ ilún le bal bönachi, para gaca ni ca naʼ guca ga niʼ zóaliʼ libíʼiliʼ. 9XRinábituʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo, en Xúziruʼ Dios, utipëʼ ládxiʼliʼ, en gunëʼ ga gácaliʼ tsutsu ca naca yúguʼtë le naca tsahuiʼ runliʼ, en yúguʼtë didzaʼ dxiʼa ruíʼiliʼ. Lë cazëʼ nadxíʼinëʼ rëʼu, en bennëʼ queë́ruʼ le ruhuíʼ zxö́nticaʼsö rëʼu, en le naca dxiʼa runruʼ löza, yuguʼ lë naʼ buzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ. 8XA7{XQue lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼatuʼ, guliʼsóa tsutsu, en guliʼgún chiʼi didzaʼ naʼ nazë́daliʼ, le bë́ʼlentuʼ libíʼiliʼ, en buzúajtuʼ queë́liʼ lu guichi. N6XPara gaca caní queë́liʼ, Dios caz bulidzëʼ libíʼiliʼ, para idéliʼliʼ gunliʼ tsözxö́n Xanruʼ Jesucristo lu beníʼ queëʼ. Caní gaca niʼa que didzaʼ dxiʼa runtuʼ libán que. f5EX Böchiʼ luzáʼatuʼ, libíʼiliʼ naʼ nadxíʼinëʼ Xanruʼ libíʼiliʼ, ral-laʼ guíëticaʼstuʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ” niʼa que le naca queë́liʼ, tuʼ chigurö́ cazëʼ Dios libíʼiliʼ dza niʼte para uláliʼ niʼa que le runëʼ Dios Böʼ Láʼayi, para gácaliʼ idú tsahuiʼ tuʼ réajlëʼëliʼ le naca idútë li. M4X Caní gaca para ilaʼbagaʼ xíguiaʼ yúguʼtë nupa bitiʼ gulaʼyéajlëʼ le naca idútë li, pero gulaʼyaza ládxiʼgaca le cabí naca tsahuiʼ. Nupa gurö́ cazëʼ Dios para uluʼlágaca 3-X Que lë ni naʼ Dios guʼë lataj idxín quéguequi tu nu run yöl-laʼ huáca, nu siʼ yeʼe léguequi para ilaʼyéajlëʼ le cabí nácatë. A2{X Len yöl-laʼ huáca que le cabí nácatë, gunëʼ caní lógaca nupa ilaʼniti tuʼ cabí gulaʼzíʼ lu në́ʼeguequi idú ládxiʼguequi le naca idútë li, para uluʼláguequi. 1#X Cateʼ idxinëʼ Bönniʼ Xihuiʼ naʼ, len yöl-laʼ huáca que Satanás tuʼ xihuiʼ iláʼ lahuëʼ. Len yöl-laʼ huáca que le cabí nácatë, gunëʼ yúguʼtë yöl-laʼ huáca zxön, en yúguʼtë le ilaca bëʼ, en yúguʼtë le ilún ga uluʼbani bönachi. C0XNíʼirö iláʼ lahuëʼ Bönniʼ Xihuiʼ naʼ, ateʼ Xanruʼ Jesucristo ucul-lëʼ lëʼ len böʼ irúaj ruʼë, en usunítiëʼ lëʼ len le tsëpi yösa beníʼ que dza huödëʼ. 4/aXChirún dxin le nagachiʼ que le naca xihuiʼ, pero náʼatë zoa Nu ruzagaʼ xinözëʼ Bönniʼ Xihuiʼ naʼ ga idxinrö dza ucuíta cuini Nu naʼ ruzagaʼ xinözëʼ. .XNaʼa, núnbëʼëliʼ Nu ruzagaʼ xinözëʼ Bönniʼ Xihuiʼ naʼ, para cabí iláʼ lahuëʼ zíʼalö ga idxinrö dza queëʼ. v-eX¿Naruʼ cabí röjneliʼ busiyöndaʼ libíʼiliʼ yuguʼ lë ni cateʼ niʼ zóalenaʼ libíʼiliʼ? 5,cXBönniʼ ni uzáguëʼë, ateʼ lu yöl-laʼ run ba zxön cuinëʼ táʼbaguëʼë yúguʼtë le nequi queëʼ Dios, o le tun zxön bönachi lu yöl-laʼ run Dios bal quéguequi. Gunëʼ bönniʼ naʼ caní ga idxintë cöʼë ca Dios caz lu yudoʼ ga naca xilatjëʼ Dios, en gun cuinëʼ ca Dios. +)XBitiʼ caʼ güíʼiliʼ lataj nu siʼ yeʼe libíʼiliʼ, tuʼ cabí idxín dza niʼ huödëʼ Jesús channö cabí ilaʼláʼ lahui zíʼalö zián nupa ilaʼdáʼbagaʼ Dios, ateʼ iláʼ lahuëʼ Bönniʼ Xihuiʼ, bönniʼ naʼ ral-laʼ tsáziëʼ lu guíʼ gabila. .*UXpara cabí güíʼiliʼ lataj nu gun chixi libíʼiliʼ ca nácagaca le guzxíʼ lu náʼaliʼ. Bitiʼ cuéqui böniga icja ládxiʼdoʼoliʼ niʼa que bi taʼnnë́ʼ bönniʼ taʼzíʼ yëʼë, taʼnnë́ʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ, o niʼa que bi didzaʼ tuíʼi bönachi, o niʼa que bi nazúaj tu lu guichi taʼnnë́ʼ netuʼ gusö́l-laʼtuʼ, le rnna: “Chigudödi dza huödëʼ Xanruʼ.” ) +XNaʼa, ca naca que dza huödëʼ Xanruʼ Jesucristo, en ca gaca, udutubëʼ rëʼu queëʼ Lëʼ, rátaʼyutuʼ loliʼ, böchiʼ luzáʼatuʼ, ~( wX Caní gaca, gaca yöl-laʼ ba que Lëʼ Xanruʼ Jesucristo niʼa que le runliʼ, ateʼ gácaliʼ libíʼiliʼ bicaʼ ba niʼa que le gunëʼ Lëʼ, gaca ca naca le buzáʼ ládxëʼë queë́liʼ Dios queë́ruʼ, encaʼ Xanruʼ Jesucristo.Q' X Que lë ni naʼ caʼ, rulídzaticaʼstuʼ-nëʼ Dios queë́ruʼ, en rinábituʼ-nëʼ gácalenëʼ libíʼiliʼ, en gunëʼ ga gácaliʼ lesacaʼ idéliʼliʼ lë naʼ bulidzëʼ libíʼiliʼ para uzíʼiliʼ xibé. Lëscaʼ rinábituʼ-nëʼ gunëʼ ga gaca idú yúguʼtë le ruíʼi ládxiʼliʼ gunliʼ le naca dxiʼa, en yúguʼtë dxin runliʼ lu yöl-laʼ réajlëʼ queë́liʼ Lëʼ. Len yöl-laʼ huáca queëʼ Dios huáca gunliʼ lë ni. B& X Caní gaca dza niʼ cateʼ huödëʼ para gaca queëʼ yöl-laʼ ba niʼa que le nácagaca bönachi láʼayi queëʼ, ateʼ uluʼbani niʼa que le benëʼ ga nácagaca yúguʼtë nupa taʼyéajlëʼ Lëʼ. Caní gaca caʼ queë́liʼ tuʼ guyéajlëʼëliʼ le bentuʼ ba nalí que loliʼ ca naca queëʼ Jesús. Z% /X Yuguʼ bönniʼ caní, uzíʼ lëbëʼ légaquiëʼ, ateʼ tsaz tsöjtsázagaquiëʼ lu guíʼ gabila. Ilaʼcuitëʼ tsaz lahuëʼ Xanruʼ, ga naláʼgaca yöl-laʼ zxön queëʼ, en yöl-laʼ huáca queëʼ. ;$ qXIláʼ lahuëʼ Cristo dza niʼ ca tu guíʼ zxön cateʼ niʼ gunëʼ ziʼ nupa bitiʼ núnbëʼgaca Dios, en bitiʼ túngaca ca rnna didzaʼ dxiʼa queëʼ Xanruʼ Jesucristo. Z# /XIaʼstú, libíʼiliʼ riguíʼi rizácaʼliʼ naʼa, ateʼ ubiʼë Dios queë́liʼ, gunëʼ ga uzíʼ ládxiʼliʼ tsözxö́n len netuʼ, dza niʼ iláʼ lahuëʼ Xanruʼ Jesucristo, cateʼ irúajëʼ yehuaʼ yubá. Yuguʼ gubáz láʼayi niʼa nëʼë ilunëʼ Lëʼ tsözxö́n, en uluʼluʼë lahui yöl-laʼ huáca zxön queëʼ. " XNaca tsahuiʼ ca gunëʼ Dios, ubiʼë quégaca nupa tuʼsacaʼ ziʼ libíʼiliʼ, gunëʼ ga ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ nupa naʼ. G!  XYuguʼ lë ni taca bëʼ naca tsahuiʼ ca ruchiʼa rusörö́ëʼ Dios bönachi. Ruʼë lataj riguíʼi rizácaʼliʼ naʼa, para gácaliʼ lesacaʼ tsázaliʼ ga niʼ rinná bëʼë Lëʼ. 1  ]XQue lë ni naʼ, len yöl-laʼ rudzeja riguíxjöʼötuʼ ca naca queë́liʼ lógaca bönachi queëʼ Dios ni, tuʼ ribö́zaliʼ zxön ladxiʼ, en réajlëʼëliʼ Dios sal-laʼ taʼbíadaʼ ládxiʼgaca bönachi libíʼiliʼ, en riguíʼi rizácaʼdaʼaliʼ, pero ruáʼ rilenliʼ yúguʼtë.  5XRal-laʼ guíëticaʼstuʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ” ca naca queë́liʼ, böchiʼ luzáʼatuʼ, ateʼ naca dxiʼa guntuʼ caní, tuʼ zeaj rácarö idú ca réajlëʼëliʼ-nëʼ Dios. Lëscaʼ caní, ca nadxíʼiliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ zeaj rácarö idú. ^ 7XRinábituʼ Xúziruʼ Dios, en Xanruʼ Jesucristo, uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ, en gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ. Dios ichúguiëʼ quégaca bönachi dul-laʼ ilaʼnítigaca cateʼ huödëʼ Cristo @ }XNedaʼ, Pablo, rugapaʼ Dios libíʼiliʼ, zóaliʼ Tesalónica. Nácaliʼ queëʼ Xúziruʼ Dios, encaʼ queëʼ Xanruʼ Jesucristo. Silvano, en biʼi Timoteo dzágagaquiëʼ nedaʼ. `9Guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ gácarö idú ca núnbëʼëliʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo, Nu rusölá rëʼu, ateʼ ruzíʼiliʼ xibë́ʼ. ¡Yöl-laʼ ba Lëʼ naʼa dza, en yúguʼtë dza záʼgaca! ¡Caʼ gaca!Chinö́z quéziliʼ lë ni, böchiʼ luzáʼadoʼ. Que lë ni naʼ guliʼgún chiʼi cuinliʼ, para cabí ilaʼzíʼ yeʼe bönachi bitiʼ nácagaca tsahuiʼ libíʼiliʼ, en para cabí ilún ga tseaj böʼ icja ládxiʼdoʼoliʼ ca réajlëʼëliʼ Cristo. 1Yúguʼtë lu guichi ruzúajëʼ, ruʼë didzaʼ ca nácagaca lë ni, sal-laʼ nútsaʼgaca caʼ léguequi yuguʼ didzaʼ nácagaca böniga tséajniʼiruʼ. Yuguʼ didzaʼ caní tuʼchíxinëʼ bönniʼ bitiʼ nö́zguequinëʼ, en bönniʼ bitiʼ naca idú ládxiʼgaquiëʼ. Lëscaʼ caní tunëʼ quégaca iaʼbal-la didzaʼ nazúajgaca lu guichi láʼayi, le gun ga usunítiëʼ Dios légaquiëʼ. }Ral-laʼ inö́ziliʼ ribözëʼ Dios zxön ladxiʼ para gataʼ quégaca bönachi lataj uluʼlágaca, ca naʼ gunnë́ʼ caʼ bö́chiʼruʼ Pablo. Buzúajëʼ queë́liʼ lu guichi, zóalen lëʼ yöl-laʼ réajniʼi naʼ bëʼë Xanruʼ queëʼ. Que lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, tsanni ni ribö́zaliʼ yuguʼ lë ni, guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ gácaliʼ idú tsahuiʼ lahuëʼ Dios, ateʼ gunliʼ ga cuntu nu bi gaca innë́ queë́liʼ, en cö́zaliʼ dxíʼadoʼ cateʼ idxinrö dza niʼ. % Caní gaca, pero rëʼu ribö́zaruʼ le guzxíʼ lu nëʼë Dios. Gunëʼ tu lúzxiba cubi, en tu luyú cubi ga niʼ soa le naca tsahuiʼ. A{ Ral-laʼ cö́zaliʼ dza huödëʼ Xanruʼ, en güíʼi ládxiʼliʼ gunliʼ ga idxinrö bayö́n dza niʼ cateʼ initi lúzxiba, ateʼ ilaʼniti yúguʼtë le nacuáʼ ni lu guíʼ. $A Channö caní gaca, ilaʼniti yúguʼtë lë ni, ¿bizxi caz ral-laʼ gunliʼ? Ral-laʼ gácaliʼ baʼa ladxiʼ, en udödi cuinliʼ lu nëʼë Dios.  Tsálidoʼos idxín dza huödëʼ Xanruʼ ca ridxinëʼ tu bönniʼ gubán chiʼi dzö́ʼölö. Lu dza naʼ huadödi que lúzxiba len tu bö zxön. Ilaʼniti yúguʼtë le nacuáʼ lu guíʼ zxön. Ilaʼyegui yödzölió ni, en le nacuáʼ yödzölió ni. !; Bitiʼ ridzenëʼ Xanruʼ gunëʼ le guzxíʼ lu nëʼë gunëʼ. Téquiguequi bal-la bönachi ridzenëʼ, pero ribözëʼ zxön ladxiʼ, en ruáʼ rilenëʼ rëʼu tuʼ cabí rë́ʼënëʼ initi nitú bönachi, pero rë́ʼënëʼ uluʼbíʼi ládxiʼgaca yúguʼtë bönachi. 0YBitiʼ gal-la ládxiʼliʼ lë ni, böchiʼ luzáʼadoʼ. Tu dza naca queëʼ Xanruʼ ca zián gayuáʼ iz, ateʼ zián gayuáʼ iz nácagaca queëʼ ca tu dza. #Lúzxiba, en yödzölió ni le nacuáʼ naʼa dza, Dios nucuʼë léguequi ga idxinrö dza usunítiëʼ léguequi lu guíʼ. Caní gaca tuʼ gunnë́ʼ caní Dios caz. Uzéguiʼë léguequi dza niʼ ichúguiëʼ quégaca bönachi bitiʼ nácagaca tsahuiʼ gátigaca. Len nisa caʼ busunítiëʼ Dios yödzölió dza niʼte cateʼ niʼ gusö́l-lëʼë nisa guiö́j le beti yuguʼ bönachi dul-laʼ. /WTuʼzóëʼ tsöláʼalö le guca dza niʼte. Bëʼë didzaʼ Dios, ateʼ gulataʼ lúzxiba, en luyú. Birúaj luyú naʼ lu nisa ateʼ zoa gatsaj láhuiʼlö nisa. Uluʼtitjëʼ, ilaʼnnë́ʼ: “¿Gazxi caz lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Cristo? Gunnë́ʼ: Huödaʼ leyúbölö. Dza niʼte cateʼ gulátiëʼ xuz xtóʼoruʼ, yúguʼtë raca tuz ca guca cateʼ gusí lo rataʼ yödzölió ga ridxintë naʼa dza.”  /Ral-laʼ tsöjnéliʼ lë ni naca lo. Dza tsöjsétëgaca uluʼluíʼi lahuëʼ bönniʼ ilunëʼ le taʼzë́ ládxëʼë le ruáʼ döʼ.  5Guliʼtsöjné yuguʼ didzaʼ guluʼë bönniʼ queëʼ Dios zíʼatëlö, ca guluʼë didzaʼ uláz queëʼ. Guliʼtsöjné caʼ xibá naʼ Xanruʼ, Nu rusölá rëʼu, gunná béʼenëʼ rëʼu, lë naʼ buluʼsédinëʼ bönniʼ gubáz nasö́l-lëʼë Lëʼ libíʼiliʼ. 3  aDidzaʼ ni naca le buropi ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi, böchiʼ luzáʼadoʼ. Lu irópatë guichi naʼ ruíʼi ládxaʼa usubanaʼ ládxiʼliʼ ca nácagaca lë ni. 5 cChibudxín quégaquiëʼ didzaʼ naʼ rnna:Ruhuécjabaʼ böʼcuʼ, ruhuöágubaʼ le siʼ gúbabaʼ.Ruyázabaʼ cuchi naʼ siʼ gudíbiruʼ-baʼ lu gunaʼ.j MDxíʼarö gaca quégaquiëʼ laʼtuʼ catu caz ilúnbëʼë Nu ruzóa rëʼu nöza tsahuiʼ ca le gaca quégaquiëʼ channö gulúnbëʼë Lëʼ, ateʼ níʼirö buluʼcáʼanëʼ xibá láʼayi bëʼë Dios quégaquiëʼ. Y+Channö buluʼlë́ʼ lu le cabí naca tsahuiʼ nacuáʼ yödzölió ni tuʼ gulúnbëʼë Xanruʼ Jesucristo, Nu rusölá rëʼu, ateʼ níʼirö taʼröli le cabí naca tsahuiʼ naʼ légaquiëʼ leyúbölö, en taʼnná beʼe légaquiëʼ, le nácatë nabágaʼgacatërëʼ xíguiaʼ ga röjsetë ca le gulaʼbáguëʼë zíʼalö. ]3Tëʼ bönachi ilaʼdeliʼ yöl-laʼ rusölá, pero légaca cazëʼ nadzúngaquiëʼ, en tunëʼ bayudxi le ruáʼ döʼ. Nadzúngaquiëʼ yúguʼtë bönniʼ lu naʼ bi rinná beʼe icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ. 'Caní nácagaquiëʼ tuʼ tuʼë didzaʼ yuguʼ le zxön lu yöl-laʼ bitiʼ bi nözi quégaquiëʼ, en tuʼgunëʼ dxin yuguʼ le taʼzë́ ládxiʼgaca bönachi le ruáʼ döʼ, en tunëʼ ga taʼchixi taʼnigui nupa siʼ buluʼlá ladaj nupa nácagaca chul-la niti. ,QNácagaquiëʼ bönniʼ ni ca tu buduáʼ chibuíʼi nisa que, encaʼ ca tu böaj le richë́ʼ böʼ budunuʼ. Chinabáʼa xilátjagaquiëʼ lataj chul-la. {Dios buzenëʼ le bach Balaam naʼ tuʼ benëʼ le ruáʼ döʼ naʼ. Tubaʼ búrrodoʼ bë́ʼlenbaʼ lëʼ didzaʼ ca naʼ tuíʼi didzaʼ bönachi, ateʼ buzágaʼbaʼ xinözëʼ Balaam ga naʼ saʼyéajëʼ lu yöl-laʼ ridáʼbagaʼ queëʼ. q~|||{\zz"yqxx5wzv?utt>rqpp onn>Z=<\<;.:O9@8}7655 43221U0 /z/.--,B+*)(z'&z%$$#_"! x'{\1k8P f  ] G>\`kpq{0o Bönachi zián naʼ taʼyéajlëʼ Cristo, tuz ca taʼzáʼ ládxiʼguequi, en tuz ca gulúngaca. Bitiʼ gunnë́ʼ nu bönniʼ nútsëʼë ládjagaquiëʼ nequi queë́zëʼ le dë queëʼ, pero buluʼúnëʼ tuz le dë quégaquiëʼ. w/gCateʼ budxi buluʼlidzëʼ Dios, guzxizi lataj ga naʼ nacuʼë, ateʼ Dios Böʼ Láʼayi guzóalenëʼ yúguʼtëʼ, ateʼ len yöl-laʼ rugu ladxiʼ quégaquiëʼ guluʼë xtídzëʼë Dios. Tuʼúnëʼ tuz le dë quégaquiëʼ q.[Ben ga gaca úngacatuʼ nupa teʼe, tuʼ sóalen yöl-laʼ huáca quiuʼ netuʼ, en ben ga gaca gúngacatuʼ le ilún ga ubánituʼ, en le ilaca bëʼ. Gaca caní tuʼ zóalenëʼ Jesús, Zxíʼinuʼ láʼayi, netuʼ. ¡Caʼ gaca! -5Naʼa, Xantuʼ, buyú le tuʼzenëʼ bach netuʼ, en ben ga gácatuʼ rugu ladxiʼ, para güíʼituʼ xtídzuʼu, netuʼ bönniʼ huen dxin quiuʼ. ,Gulunëʼ yúguʼtë le bucözuʼ zíʼatëlö, en guzxíʼ lu noʼo, ateʼ guca ca naʼ benuʼ tsutsu xtídzuʼu ca ral-laʼ gaca. g+G’Le nácatë guláquiëʼ tuz Herodes, en Poncio Pilato, en yuguʼ bönniʼ izáʼa, en yuguʼ bönniʼ Israel lu yödzö ni. Gulaʼdáʼbáguëʼë Jesús, Zxíʼinuʼ láʼayi, Bönniʼ naʼ buzúʼ queë́tuʼ. Y*+Yuguʼ bönniʼ taʼnná bëʼë yödzölió ni gulún dzatsëʼ,
ateʼ guláquiëʼ tuz bönniʼ unná bëʼ.Gulaʼdáʼbáguëʼë Xanruʼ Dios,
encaʼ Cristo, bönniʼ gurö́ cazëʼ Lëʼ. ^)5Uláz quiuʼ Liʼ bëʼë didzaʼ David, bönniʼ huen dxin quiuʼ, niʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ, gunnë́ʼ:¿Bizx que tun dzatsa bönachi,
en taʼzáʼ ládxiʼgaca le ruáʼ döʼ? (Cateʼ bilaʼyönnëʼ lë ni, buluʼlidzëʼ Dios tsözxö́n, gulaʼnnë́ʼ: —Xantuʼ Dios, ¡zxö́ntërö nacuʼ Liʼ! ¡Liʼ nacuʼ Dios! ¡Benuʼ lúzxiba! ¡Benuʼ luyú! ¡Benuʼ nísadoʼ! ¡Benuʼ yúguʼtë le nacuáʼ tu tu lataj naʼ! 'Cateʼ bönniʼ yudoʼ buluʼsanëʼ Pedro, en Juan, bö́ajgaquiëʼ ga naʼ nacuʼë luzáʼagaquiëʼ, ateʼ buluʼsiyönnëʼ légaquiëʼ yúguʼtë lë naʼ gulaʼnnë́ʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ bönachi judío. -&SBönniʼ naʼ böáquiëʼ, en guca queëʼ lë naʼ run ga rubániruʼ, chiyúʼurëʼ ca choáʼ iz. Taʼnábinëʼ Dios gunëʼ ga ilácagaquiëʼ rugu ladxiʼ T%!Níʼirö yuguʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ buluʼzenëʼ bach légaquiëʼ, pero buluʼsanëʼ légaquiëʼ tuʼ cabí gulaʼdzö́linëʼ nacxi ilunëʼ légaquiëʼ xíguiaʼ. Caní gulunëʼ tuʼ guládxinëʼ le ilún bönachi lu yödzö niʼ, tuʼ taʼgúʼu Dios yöl-laʼ ba niʼa que lë naʼ guca. r$]¡Bitiʼ gaca soa dxituʼ! ¡Run bayudxi güíʼituʼ didzaʼ que le biléʼetuʼ, en le biyö́nituʼ! d#ANíʼirö buluʼbiʼë didzaʼ Pedro, en Juan. Gulë́ʼ légaquiëʼ: —Buliʼchiʼa buliʼsörö́ libíʼiliʼ channö naca tsahuiʼ lahuëʼ Dios uzërö nágatuʼ xtídzaʼliʼ libíʼiliʼ ca xtídzëʼë Dios. O"Níʼirö buluʼlidzëʼ Pedro, en Juan, ateʼ buluʼzenëʼ bach légaquiëʼ para cabí iluíʼilenrëʼ bönachi didzaʼ, en para cabí uluʼsédinëʼ légaquiëʼ ca naca queëʼ Jesús. 6!eNaʼa, para cabí sërö didzaʼ, en ilaʼyöni ziánrö caʼ bönachi, uzeruʼ bach légaquiëʼ para cabí iluíʼilenrëʼ bönachi didzaʼ ca naca queëʼ Jesús naʼ. d AGulaʼnnë́ʼ: —¿Nacxi gúntsaruʼ quégaquiëʼ bönniʼ ni? Le nácatë gulunëʼ tu le run ga tuʼbani bönachi, ateʼ nö́zigaca yúguʼtë bönachi nacuáʼ Jerusalén lë ni. Bitiʼ gaca táʼbagaʼruʼ le. 9Níʼirö gulaʼnná béʼenëʼ nupa uluʼbéaj légaquiëʼ lö́ʼalö yuʼu ga naʼ nudúbigaquiëʼ, ateʼ gulún xtidzëʼë laʼ légacasëʼ. Lëscaʼ bilaʼléʼenëʼ bönniʼ naʼ böáquiëʼ, zuínëʼ lógaquiëʼ, ateʼ bitiʼ guca bi ilaʼnnë́ʼ quégaquiëʼ.  Cateʼ bilaʼléʼenëʼ nácagaquiëʼ rugu ladxiʼ Pedro, en Juan, en guléquibeʼenëʼ bitiʼ nazë́dagaquiëʼ que yudoʼ, en nácagaquiëʼ bönniʼ cáʼasö, buluʼbáninëʼ, ateʼ yöjnéguequinëʼ Pedro, en Juan naʼ, gulaʼcuáʼlenëʼ Jesús.  Cúnturö nu zoa nu gaca usölá bönachi, tuʼ cabí zoa yödzölió ni iaʼtúëʼ bönniʼ nuzóëʼ Dios, nu gaca usölá rëʼu. lQ Dios bëʼë didzaʼ ca naca queëʼ Jesús ni, cateʼ niʼ gunnë́ʼ: “Libíʼiliʼ, bönniʼ rucuáʼaliʼ zöʼö, gurúʼunaliʼ guiö́j naʼ, pero gurö́ cazaʼ nedaʼ guiö́j naʼ para gaca guiö́jlen zöʼö.” (I Riguíxjöiʼituʼ libíʼiliʼ para ilaʼnözi yúguʼtë bönachi Israel. Zoëʼ bönniʼ ni loliʼ, nuhuöáquiëʼ tuʼ ben dxin yöl-laʼ huáca queëʼ Jesucristo, bönniʼ Nazaret, Bönniʼ niʼ budáʼaliʼ-nëʼ lëʼe yaga cruz, pero Dios busubanëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti.   Naʼa, ¿rinábitseliʼ netuʼ ca naca dxin dxiʼa bentuʼ queëʼ bönniʼ huëʼ ni, en nacxi guca, böáquiëʼ bönniʼ ni? LNíʼirö Pedro gudxëʼ légaquiëʼ, zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ, rnnëʼ: —Libiʼiliʼ, núlöliʼ rinná béʼeliʼ netuʼ, bönachi Israel, en libíʼiliʼ, bönniʼ gula. ,QNíʼirö duchë́ʼgaquiëʼ Pedro, en Juan, ateʼ buluʼsudxinëʼ légaquiëʼ gatsaj láhuiʼlö ga naʼ nacuʼë, en gulaʼnábinëʼ légaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizxi yöl-laʼ unná bëʼ dë lu náʼaliʼ runliʼ lë ni? ¿Nuzxi budödi lu náʼaliʼ yöl-laʼ unná bëʼ ni? +Lëscaʼ Anás, bixúz lo, en Caifás, en Juan, en Alejandro, encaʼ yúguʼtë bönniʼ diʼa dza quégaquiëʼ bixúz lo buluʼdubëʼ niʼ. :mDza buropi niʼ, yuguʼ bönniʼ unná bëʼ, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ bönachi judío, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ usëdi, buluʼdubëʼ lu yödzö Jerusalén. B}Zián nupa niʼ bilaʼyöni didzaʼ guluʼë Pedro, en Juan, gulaʼyéajlëʼ Cristo. Naʼa, yuguʼ bönniʼ biguiúʼsö taʼyéajlëʼë Cristo nácagaquiëʼ idú chi-un gáyuʼë. 'Níʼirö gulaʼzönëʼ Pedro, en Juan, ateʼ gulaʼguʼë légaquiëʼ lidxi guíë ga idxinrö dza yúbölö tuʼ chiridzö́ʼ dza naʼ. )Gulaʼlenëʼ bönniʼ ni tuʼ tuʼsédinëʼ Pedro, en Juan, bönachi, en tëʼ léguequi uluʼbán nupa chinátigaca tuʼ bubanëʼ Jesús. z oTsanni niʼ bönachi naʼ tuíʼilenëʼ Pedro, en Juan, didzaʼ, yuguʼ bixúz judío, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ saduceo, en bönniʼ taʼnná béʼenëʼ niʼa náʼagaquiëʼ bönniʼ yudoʼ, bilaʼdxinëʼ tsálidoʼos ga naʼ nacuʼë. GCateʼ Dios busubanëʼ Zxíʼinëʼ lu yöl-laʼ guti, gusö́l-lëʼë Lëʼ zíʼalö queë́liʼ para gunëʼ ga gácaliʼ bicaʼ ba, en ucáʼanaliʼ le cabí naca dxiʼa runliʼ.CLibíʼiliʼ nácaliʼ zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, ateʼ nequi queë́liʼ didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ, le bénlenëʼ Dios xuz xtóʼoruʼ, cateʼ niʼ gudxëʼ Abraham: “Niʼa que le gunëʼ zxíʼini xiʼsúʼ ilaca bicaʼ ba yúguʼtë bönachi yödzölió.” ,Q’Ca naca dza ni zóaruʼ naʼa, gulaʼguíxjöʼë yúguʼtë bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios ga gudélaʼtë zoëʼ Samuel, en gudödi niʼ.  3Yúguʼtë nupa bitiʼ uluʼzë́ nágagaca bönniʼ niʼ guʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios ilaʼniti, en uluʼláʼalen bönachi queëʼ Dios.” t aLëscaʼ caní Moisés gudxëʼ xuz xtóʼoruʼ, gunnë́ʼ: “Xanruʼ Dios isö́l-lëʼë queë́liʼ tu bönniʼ galjëʼ ládjagaca diʼa dza queë́liʼ. Gáquiëʼ bönniʼ guʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Isö́l-lëʼë Lëʼ queë́liʼ ca naʼ gusö́l-lëʼë nedaʼ. Run bayudxi uzë́ nágaliʼ-nëʼ ca naca yúguʼtë le guíëʼ libíʼiliʼ. Naʼa, run bayudxi ugáʼanëʼ yehuaʼ yubá niʼ cateʼ idxinrö dza uduhuénëʼ tsahuiʼ yúguʼtë le raca, en gaca ca naʼ chigunná cazëʼ Dios, lë naʼ gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ, bönniʼ niʼ gulaʼcuʼë dza niʼte. 7 gNíʼirö isö́l-lëʼë leyúbölö Jesús, Bönniʼ naʼ buzóëʼ dza niʼte para gáquiëʼ Cristo, Bönniʼ Rö queëʼ, Bönniʼ naʼ inná béʼenëʼ libíʼiliʼ. ! ;Que lë ni naʼ, buliʼbíʼi ládxiʼliʼ, en buliʼhuöáca queëʼ Dios, para ugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼliʼ, en gunëʼ ga huöáca ládxiʼliʼ. #?Caní busudxinëʼ Dios didzaʼ naʼ bëʼë zíʼalö, le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ ca ral-laʼ quiʼi sáquëʼë Cristo. @y’Naʼa, bö́chaʼa, nözdaʼ benliʼ caní, bë́tiliʼ-nëʼ Jesús tuʼ cabí guyéajniʼiliʼ, en bitiʼ gulaʼyéajniʼinëʼ bönniʼ taʼnná béʼenëʼ libíʼiliʼ. eCTuʼ guyéajlëʼë bönniʼ ni Jesús, böáca niʼë. Riléʼeliʼ-nëʼ, en núnbëʼëliʼ-nëʼ. Tuʼ réajlëʼë Jesús, Lëʼ bunëʼ dxíʼadoʼ bönniʼ ni, ateʼ riléʼeliʼ yúguʼtëliʼ le nácatë naʼ. CCaní guca, bë́tiliʼ-nëʼ Bönniʼ runna cazëʼ yöl-laʼ naʼbán idú queë́ruʼ. Níʼirö Dios busubanëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti, ateʼ ca naca lë ni runtuʼ ba nalí que. 'Buzóaliʼ tsöláʼalö Bönniʼ Tsahuiʼ, en Láʼayi, ateʼ gunábiliʼ-nëʼ Pilato usanëʼ queë́liʼ tu bönniʼ rútiëʼ bönachi. a; Naca lë ni le benëʼ Dios. Náquiëʼ Dios quégaquiëʼ xuz gudödi queë́ruʼ Abraham, en Isaac, en Jacob. Lë cazëʼ béntërëʼ bal Jesús, Zxíʼinëʼ. Jesús ni, libíʼi cázaliʼ bë́tiliʼ-nëʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ taʼnná béʼenëʼ libíʼiliʼ. Cateʼ gúʼunnëʼ Pilato usanëʼ Jesús, gudáʼbagaʼliʼ-nëʼ. N Cateʼ biléʼenëʼ Pedro lë ni, gudxëʼ bönachi naʼ: —Libiʼiliʼ, bönniʼ Israel, ¿bizx que rubániliʼ ca naca lë ni? ¿Bizx que ruyuliʼ netuʼ, en réquitseliʼ nétuʼsö buntuʼ-nëʼ bönniʼ ni, en bentuʼ ga rizëʼe niʼë len yöl-laʼ huáca queë́ztuʼ, o niʼa que le reaj ládxiʼtuʼ-nëʼ Dios? yk Tsanni niʼ bönniʼ naʼ bitiʼ guca sëʼë, ateʼ böáquiëʼ, zönëʼ náʼagaquiëʼ Pedro, en Juan, buluʼdubi yúguʼtë bönachi ga naʼ nacuʼë chila yudoʼ nazíʼi le: Chila Queëʼ Salomón, ateʼ gulaʼnáʼ badxëʼ.  Caní guca, guládxinëʼ, en buluʼbáninë ca naca lë naʼ guca, tuʼ buluʼúnbëʼë lëʼ, náquiëʼ bönniʼ naʼ riböʼë raʼ yudoʼ ga nazíʼi le Raʼ Yuʼu Lachi, rinabëʼ nu bi unö́dzjasö queëʼ. Didzaʼ bëʼë Pedro chila yudoʼ mS Yúguʼtë bönachi nacuáʼ niʼ taʼléʼe lëʼ rizëʼe niʼë, en riguʼë Dios yöl-laʼ ba. L~Níʼirö guzuínëʼ bönniʼ naʼ, ateʼ guxítiʼë, en guzë́ʼë. Guyázalenëʼ tsözxö́n Pedro, en Juan, löʼa yudoʼ, rizëʼe niʼë, en rixítiʼë, en riguʼë Dios yöl-laʼ ba. .}UNíʼirö gudélëʼë Pedro nëʼë ibëla bönniʼ huëʼ naʼ, en buchisëʼ lëʼ, ateʼ laʼ böácatë niʼë, en buguitaj bëchaj niʼë bönniʼ naʼ. K|Pedro gudxëʼ lëʼ: —Bitiʼ dë dumí plata, dumí oro quiaʼ, pero le dësö quiaʼ gunnaʼ quiuʼ. Niʼa que yöl-laʼ huáca que Lëʼ Jesucristo, bönniʼ Nazaret, guyasa, en guzëʼe. |{qNíʼirö bönniʼ naʼ buzëdaʼ náguiëʼ légaquiëʼ tuʼ runëʼ löza bi uluʼnö́dzjasëʼ queëʼ. ezCNíʼirö buluʼyúëʼ Pedro, en Juan lëʼ, ateʼ Pedro gudxëʼ lëʼ: —Buyú netuʼ. "y=Bönniʼ ni, cateʼ biléʼenëʼ Pedro, en Juan, söjáquiëʼ taʼyáziëʼ löʼa yudoʼ, gútaʼyuëʼ lógaquiëʼ bi uluʼnö́dzjasëʼ queëʼ. 1x[Ga niʼ taʼdödëʼ zoëʼ tu bönniʼ bitiʼ raca sëʼë dza niʼte niʼ náquiëʼ bíʼidoʼ. Yuguʼ dza röjuáʼgaquiëʼ lëʼ niʼ, en taʼbéquiëʼ lëʼ raʼ yudoʼ ga nazíʼi le Raʼ Yuʼu Lachi, para inábinëʼ nu bi unö́dzjasö queëʼ ladaj nupa niʼ taʼyaza löʼa yudoʼ. +w QTu dza niʼ gulaʼbenëʼ Pedro, en Juan, söjáquiëʼ tsözxö́n lu chila yudoʼ, cateʼ tuʼdubi bönachi tuʼlidza Dios niʼ, le naca idú ridödi xihuö́. 'vG/Gulaʼguʼë Dios yöl-laʼ ba, ateʼ yúguʼtë bönachi gulún légaquiëʼ bal. Buzanëʼ Xanruʼ nupa tuʼdubi queëʼ, nupa naʼ tuʼlá tu tu dza.u.Buluʼdubëʼ tsözxö́n chila yudoʼ yuguʼ dza, ateʼ gulahuëʼ le rusáʼ ládxiʼruʼ ca gútiëʼ Xanruʼ. Caní gulunëʼ gapa naca lu yuʼu lídxigaquiëʼ. Gulahuëʼ tsözxö́n, ateʼ buluʼdzéjanëʼ, en gulaca idú ládxiʼgaquiëʼ. [t/-Cateʼ bilaʼléʼenëʼ taʼyadzaj nupa nútsaʼgaca ládjagaquiëʼ, níʼirö yuguʼ bönniʼ bi dë quégaquiëʼ gulútiʼë le, ateʼ gulaʼguísiëʼ dumí naʼ que queë́gaca nupa niʼ bi taʼyadzaj. ss_,Yúguʼtë nupa naʼ taʼyéajlëʼ Cristo gulaca tuz, ateʼ buluʼún tuz yúguʼtë le dë quéguequi. r'+Gulunëʼ gubáz queëʼ Cristo zián le run ga rubániruʼ, en zián le taca bëʼ, pero guladxi gulaʼdzöbi iaʼzícaʼrö bönachi. +qO*Gulunëʼ yúguʼtëʼ idútë le buluʼsédinëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo légaquiëʼ. Guláquiëʼ tuz tuëʼ len iaʼtúëʼ, en gulahuëʼ tsözxö́n le rusáʼ ládxiʼruʼ ca gútiëʼ Jesús, ateʼ gulunëʼ tsözxö́n, buluʼlidzëʼ Dios. Ca tun bönachi queëʼ Cristo 2p])Caní guca, gulaʼdila nisa nupa niʼ gulaʼzíʼ lu në́ʼeguequi didzaʼ naʼ bëʼë Pedro. Dza naʼ ca chi uruáʼ gayuáʼ bönachi gulún légaquiëʼ tuz. noU(Yuguʼ didzaʼ ni, en iaʼbal-la zián didzaʼ benëʼ ba nalí Pedro, le guchíziëʼ icja nágagaquiëʼ, gunnë́ʼ: —Guliʼgún ga uláliʼ, irúajliʼ ládjagaca bönachi tuáʼ döʼ nacuáʼ dza ni zóaruʼ naʼa. ?nw'Queë́liʼ nequi le guzxíʼ lu nëʼë Dios, en quégaca zxíʼiniliʼ, encaʼ quégaca yúguʼtë bönachi izáʼa, yúguʼtë bönniʼ niʼ ulidzëʼ Xanruʼ Dios légaquiëʼ. m&Níʼirö Pedro gudxëʼ légaquiëʼ: —Buliʼbíʼi ládxiʼliʼ, en guliʼdila nisa tu tuliʼ lu Lëʼ Jesucristo para uniti lahuëʼ Dios dul-laʼ nabágaʼliʼ, ateʼ Dios Böʼ Láʼayi idisóalenëʼ libíʼiliʼ, Nu naʼ isö́l-lëʼë Dios. [l/%Cateʼ yuguʼ bönniʼ niʼ bilaʼyönnëʼ lë ni, gulaʼböʼë böniga, ateʼ gulë́ʼ Pedro, en iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ gubáz queëʼ Cristo, taʼnnë́ʼ: —Bö́chiʼruʼ, ¿nacxi gúntsatuʼ? Pk$’Naʼa, bönachi Israel, ral-laʼ inö́ziliʼ le nácatë. Dios benëʼ ga náquiëʼ Lë cazëʼ Jesús ni Xanruʼ, en Bönniʼ Rusölá, bönniʼ naʼ budáʼaliʼ-nëʼ lëʼe yaga cruz. Wj'#cateʼ gunraʼ ga uluʼzechu zxíbigaca nupa taʼdáʼbagaʼ Liʼ loʼ Liʼ. 0iY"Bitiʼ buëpëʼ David naʼ yehuaʼ yubá, pero lë cazëʼ David naʼ gunnë́ʼ:Xanruʼ Dios gudxëʼ Xanaʼ:Guröʼi cuita lëʼa ibëla ga naca lo Fh!Caní guca, len yöl-laʼ huáca queëʼ, Dios buchisëʼ Lëʼ xitsáʼ ga niʼ nácatërëʼ zxön. Naʼa, Cristo chigusö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi ni, ateʼ raca ca naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios gunëʼ lu nëʼë Cristo, ateʼ Dios Böʼ Láʼayi naʼ runëʼ yuguʼ lë ni riléʼeliʼ, en riyö́niliʼ. ogW Dios busubanëʼ Jesús lu yöl-laʼ guti, ateʼ ca guca lë ni yúguʼtëtuʼ runtuʼ ba nalí que. MfTuʼ biléʼenëʼ David lë ni zíʼalö, bëʼë didzaʼ ca guca, bubanëʼ Cristo, en ca guca, bitiʼ bugáʼanëʼ lataj chul-la ga nacuáʼ nupa nátigaca, en bitiʼ guniti le naca cazëʼ. e{David naʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, en gunö́zinëʼ benëʼ tsutsu Dios didzaʼ le guzxíʼ lu nëʼë queëʼ, gunëʼ ga galjëʼ Cristo ladaj diʼa dza queëʼ siʼ záʼgaca, ateʼ Cristo naʼ inná bëʼë xilatjëʼ David naʼ. 8di’Naʼa, libíʼiliʼ, bö́chaʼa. Naca bëʼ gútiëʼ xuz xtóʼoruʼ David, en bigáchëʼë yeru ba, ateʼ ba queëʼ naʼ dë ga zóaruʼ ga ridxintë naʼa dza. c-Buzéajniʼinuʼ nedaʼ ca ral-laʼ gunaʼ
para idéliʼdaʼ yöl-laʼ naʼbán idú.Gunuʼ ga udzéjadaʼ tuʼ zóalen cazuʼ nedaʼ. MbXantuʼ Dios, nözdaʼ bitiʼ ucáʼanuʼ nedaʼ
lataj chul-la ga nacuáʼ nupa nátigaca.Bitiʼ guʼu lataj initi idútë le nacaʼ.Nacaʼ bönniʼ nadxíʼi quézinuʼ Liʼ. )aKQue lë ni naʼ budzeja ládxaʼa,
ateʼ lu yöl-laʼ rudzeja quiaʼ bil-laʼ.Que lë ni naʼ gunaʼ löza Lëʼ
cateʼ idxín dza gátiaʼ. `Ca naca lë ni, bëʼë didzaʼ David uláz queëʼ Dios ca naca queëʼ Jesús, gunnë́ʼ:Biléʼetiquiʼsidaʼ-nëʼ Xanruʼ, zoëʼ lahuaʼ.Lëʼ zoëʼ cuita lëʼa ibëla, rizönëʼ nedaʼ,
para cabí gaca nu bi gun quiaʼ. _#Níʼirö Dios caz busubanëʼ Jesús naʼ. Bubéajëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti, tuʼ cabí guca ugáʼanëʼ tsaz lu yöl-laʼ guti naʼ. u^cLëscaʼ caní, Dios bëʼë lataj nu budödi Jesús lu náʼaliʼ. Caní guca, ca naʼ chigunná ládxëʼë Dios gunëʼ, en ca naca le chibucözëʼ dza niʼte. Libíʼi cázaliʼ guzxönliʼ-nëʼ Jesús, en bë́tiliʼ-nëʼ lu náʼagaquiëʼ yuguʼ bönniʼ tuáʼ döʼ, bönniʼ gulútiëʼ Lëʼ cateʼ niʼ buluʼdáʼgaquiëʼ Lëʼ lëʼe yaga cruz. F]’Buliʼzë́ nágaliʼ lë ni guíaʼ libíʼiliʼ, bönachi Israel. Dios caz benëʼ bal Jesús, bönniʼ Nazaret ga zóaliʼ. Dios bëʼë Lëʼ lataj benëʼ le tun ga rubániruʼ, yuguʼ yöl-laʼ huáca, en le taca bëʼ. Yúguʼtë lë naʼ benëʼ Dios lu nëʼë Jesús, ca naʼ chinö́z quéziliʼ. t\aUluʼlágaca yúguʼtë nupa niʼ uluʼlidza Lëʼ Xanruʼ,
lu yöl-laʼ réajlëʼ quéguequi Lëʼ. *[MIchul-la gubidza, ateʼ gaca beoʼ xiná ca naca rön.Caní gaca cateʼ idxín dza niʼ chibuluʼë Dios.Gaca dza niʼ le catu caz riléʼeruʼ. )ZKUluʼa lahui lúzxiba xitsáʼ le ilún ga uluʼbani bönachi,
ateʼ yödzölió uluʼa lahui le ilaca bëʼ,
rön, en guíʼ, en dzön ca böaj. 2Y]Cateʼ idxín dza niʼ quísiaʼ Böʼ Láʼayi quiaʼ,
tsöjsóalenëʼ huen dxin quiaʼ, bönniʼ, en nigula,
ateʼ iluʼë didzaʼ uláz quiaʼ nedaʼ. VX%Caní rnnëʼ Dios: Lë ni le gaca dza tsöjsétëgaca.Isö́l-laʼa Böʼ Láʼayi quiaʼ, tsöjsóalenëʼ yúguʼtë bönachi.Zxíʼiniliʼ, bönniʼ, en nigula, iluíʼibiʼ didzaʼ uláz quiaʼ nedaʼ.Yuguʼ biʼi raʼbán ilaʼléʼebiʼ le uluʼa lahui,
ateʼ yuguʼ bönniʼ gula ilaʼnenëʼ yëla. hWILë ni naca le gunnë́ʼ Joel, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ: VNetuʼ ni bitiʼ rizúdxituʼ ca naʼ réquiliʼ libíʼiliʼ, tuʼ ni zóaruʼ siʼ galaʼ xsila, ateʼ cuntu nu rizudxi hora caní. KUNíʼirö Pedro guzuílenëʼ iaʼchinéajëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, ateʼ gusí lahuëʼ ruʼë zidzaj didzaʼ, rëʼ légaquiëʼ: —¡Libíʼiliʼ, bönniʼ Judea, en yúguʼtëliʼ nacuáʼaliʼ yödzö Jerusalén! ¡Lë ni ral-laʼ inö́ziliʼ! ¡Buliʼzë́ nágaliʼ le guíaʼ libíʼiliʼ! yTk Buluʼtitjëʼ bal-lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Taʼzúdxinëʼ! Libán benëʼ Pedro lógaca bönachi zián 'SG Caní guca, buluʼbáninë yúguʼtëʼ, en gulaʼbö́ʼë böniga. Gulë́ luzáʼagaquiëʼ tuëʼ iaʼtúëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizxi caz lë ni? ^R5 Lëscaʼ nacuʼë ni yuguʼ bönniʼ narúajgaquiëʼ Creta, en luyú Arabia. Riyö́niruʼ tuʼë didzaʼ ruíʼiruʼ que queë́ruʼ, ateʼ taʼguíxjöʼë yuguʼ le zxön benëʼ Dios, le tun ga rubániruʼ. -QS en luyú Frigia, en luyú Panfilia, en luyú Egipto,
en luyú Africa, ga nácarö ziʼtuʼ ga dë luyú Cirene. ’Lëscaʼ nacuʼë bönniʼ yödzö Roma ni. Bal-lëʼ nácagaquiëʼ bönniʼ judío, en iaʼbal-lëʼ nazíʼ lu náʼagaquiëʼ le taʼyéajlëʼë bönniʼ judío Dios. gPG Rëʼu ni nácaruʼ bönniʼ zián yödzö, bönniʼ narúajgaquiëʼ
luyú Partia, en luyú Media, en luyú Elam,
en luyú Mesopotamia, en luyú Judea, en luyú Capadocia,
en luyú Ponto, en luyú Asia, eOC¿Nacxi caz naca riyö́niruʼ tuʼë xtídzaʼruʼ ca naca didzaʼ ruíʼiruʼ tu turuʼ? -NSGulaʼnáʼ badxëʼ yúguʼtëʼ, en buluʼbáninë, taʼnnë́ʼ: —Buliʼyútsöcaʼ. ¿Naruʼ calëga bönniʼ Galilea yúguʼtë bönniʼ ni tuʼë didzaʼ? eMCCateʼ bilaʼyönnëʼ bö naʼ, buluʼdubëʼ bönniʼ zián, ateʼ gulaʼbö́ʼë böniga, tuʼ bilaʼyönnëʼ, ca naca xtídzaʼgaquiëʼ que queë́gaquiëʼ, tuʼë didzaʼ bönniʼ naʼ taʼyéajlëʼë Cristo. SLNacuʼë zián bönniʼ judío yödzö Jerusalén dza naʼ, nácagaquiëʼ bönniʼ taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios, en záʼgaquiëʼ narúajgaquiëʼ yúguʼtë yödzö idútë yödzölió ni. SKCaní guca, Dios Böʼ Láʼayi bidisóalenëʼ yúguʼtëʼ, ateʼ gulaʼsí lógaquiëʼ tuʼë didzaʼ yúbölö, tsca naca le bëʼë Dios Böʼ Láʼayi que queëʼ guʼë didzaʼ yúbölö naʼ. J#Buluʼluíʼi lahui yuguʼ bululu guíʼdoʼ lu böʼös lógaquiëʼ, ateʼ gulaʼguísi que queë́gaquiëʼ. Bidisóalengaca tu tuëʼ. *IMTsálidoʼos biyö́n bö le birúaj lúzxiba, le biyö́n ca riyö́n cateʼ recja böʼ budunuʼ, ateʼ biyö́n idútë lu yuʼu ga naʼ rö́ʼögaquiëʼ. wH iCateʼ chibidxín dza Pentecostés, nudúbigaquiëʼ tsözxö́n yúguʼtë bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo. .G WNíʼirö buluʼzúajëʼ yuguʼ lu guichi lágaquiëʼ, tu queëʼ José, en iaʼtú queëʼ Matías. Buluʼgútsiʼnëʼ luzë́ʼeguequi, en buluʼbéajëʼ tu, ateʼ birúaj le nazúaj lëʼ Matías. Caní guca, Matías naʼ gubábalenëʼ iaʼchinéajëʼ gubáz queëʼ Cristo.KF para tsáziëʼ lu dxin ni para gáquiëʼ gubáz quiuʼ. Tsáziëʼ xilatjëʼ Judas, bönniʼ niʼ bunítiëʼ xilatjëʼ tuʼ benëʼ dul-laʼ, ateʼ guyijëʼ xilataj cazëʼ lataj chul-la. >E wNíʼirö buluʼlidzëʼ Dios, taʼnnë́ʼ: —Xantuʼ Dios, nunbëʼ cazuʼ icja ládxiʼdoʼgaca yúguʼtë bönachi. Buluíʼi netuʼ nulëʼ chopëʼ ni chigurö́ cazuʼ Liʼ D yNíʼirö buluʼluʼë chopëʼ, José, en Matías. José naʼ lëʼ caʼ Barsabás, en zoa iaʼtú lëʼ Justo. YC -’Run bayudxi naʼa cöruʼ-nëʼ tu bönniʼ gunëʼ rëʼu tsözxö́n para gunëʼ ba nalí queëʼ Jesús, ca guca, bubanëʼ lu yöl-laʼ guti. Ral-laʼ gáquiëʼ bönniʼ nabábalenëʼ bönniʼ niʼ gulaʼcuáʼlenëʼ rëʼu dza niʼte cateʼ niʼ Xanruʼ Jesús gudálenëʼ rëʼu. Gulaʼsí lógaquiëʼ nacuáʼlenëʼ rëʼu cateʼ niʼ buquilëʼ Juan bönachi nisa, ga bidxintë dza buëpëʼ Jesús yehuaʼ yubá, cateʼ buzë́ʼë ga zóaruʼ. B \A 3Caní guca queëʼ Judas, ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi nazíʼi le Salmos, le rnna:Ugáʼana cáʼasö lidxëʼ,
en bitiʼ idzöli nu soa yuʼu naʼ. Rnna caʼ:Nu yúbölö tsaza xilatjëʼ. '@ ICateʼ bilaʼyöni bönachi nacuáʼ Jerusalén lë ni, guluʼë le laʼ yëla naʼ Acéldama, tu didzaʼ hebreo le rnna lu didzaʼ xidzaʼ: Laʼ Yëla Rön. /? YGulaʼzíʼinëʼ tu laʼ yëla lazxaj que döʼ naʼ biʼë bönniʼ ni. Judas ni gubixëʼ, en birözaʼ lëʼë, ateʼ bilaʼrúaj yúguʼtë le dzöʼö lëʼë. V> 'Judas naʼ gubábalenëʼ rëʼu, en bénlenëʼ rëʼu tsözxö́n dxin ni. = 7Pedro gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Böchiʼ luzáʼadoʼ. Ben bayudxi guca le nazúaj lu guichi láʼayi, ca naʼ gunnë́ʼ Dios Böʼ Láʼayi dza niʼtë, le buzúajëʼ David lu guichi, ca guca queëʼ Judas, bönniʼ naʼ guchë́ʼë nupa niʼ gulaʼzö́n Jesús. @< {Laʼ dza náʼasö guzuínëʼ Pedro gatsaj láhuiʼlö ga nacuʼë böchiʼ luzáʼaruʼ naʼ taʼyéajlëʼë Cristo. Gulaca idú ca xópalalaj bönachi nupa nudúbigaca niʼ. I;  Yúguʼtë bönniʼ ni tuʼlidzëʼ Dios tsözxö́n, ateʼ yuguʼ bö́chëʼë Jesús, en María, xinë́ʼë Jesús, en iaʼzícaʼrönu nigula caʼ núngaquiëʼ légaquiëʼ tsözxö́n. 8: k Cateʼ buluʼdxinëʼ yödzö niʼ, gulaʼbenëʼ ga naca buropi cuía lu yuʼu, ga niʼ taʼcuʼë Pedro, en Jacobo, en Juan, en Andrés, en Felipe en Tomás, en Bartolomé, en Mateo, en Jacobo, zxíʼinëʼ Alfeo, en Simón, bönniʼ naʼ ruíʼi ládxëʼë ladzëʼ, en Judas, bö́chëʼë Jacobo. 9   Níʼirö gulaʼzë́ʼë ga naʼ röʼö guíʼadoʼ naʼ nazíʼi le Guíʼa Yaga Olivo, ateʼ yöjhuö́jgaquiëʼ Jerusalén. Guíʼadoʼ ni dë gálaʼsö ga dë Jerusalén, tsca nazíʼgaquiëʼ lataj taʼzë́ʼë dza láʼayi quégaquiëʼ. V8 ' Chopëʼ ni gulë́ʼ légaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: —Bönniʼ Galilea, ¿bizx que ruyuliʼ lúzxibalö? Lë cazëʼ Jesús ni siʼ guzë́ʼë ga zóaliʼ, buëpëʼ yehuaʼ yubá, lëscaʼ caní huödëʼ leyúbölö ca naʼ chibiléʼeliʼ-nëʼ söhuö́jëʼ yehuaʼ yubá. Taʼbö́ëʼ Matías para tsáziëʼ xilatjëʼ Judas 97 m Tsanni niʼ tuʼyúëʼ lúzxibalö cateʼ niʼ buëpëʼ Jesús, buluʼluíʼi lógaquiëʼ chopëʼ gubáz láʼayi ga naʼ nacuʼë, nácugaquiëʼ lariʼ chiguíchidoʼos. U6 % Cateʼ budxi bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ni, tsanni niʼ tuʼyusëʼ caʼ Lëʼ, laʼ buë́pitëʼ xitsáʼ ga röʼö tu böaj le bucacheʼ Lëʼ, ateʼ bítiʼrö bilaʼléʼenëʼ Lëʼ. w5 iSíʼiliʼ yöl-laʼ huáca cateʼ guídëʼ Dios Böʼ Láʼayi idisóalenëʼ libíʼiliʼ. Níʼirö gunliʼ ba nalí quiaʼ nedaʼ lu yödzö Jerusalén, en idú luyú Judea, en luyú Samaria, en ga idxíntëliʼ idútë yödzölió. 4 5Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ nequi queë́liʼ inö́ziliʼ bizxi dza o bizxi dzöʼ gunëʼ Dios Xuz le nuzóëʼ lu naʼ cazëʼ. \3 3Níʼirö yuguʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Jesús, nudúbigaquiëʼ niʼ, gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Xan, ¿naruʼ gunuʼ ga ilaʼnná bëʼ bönachi Israel leyúbölö dza ni zóaruʼ naʼa? w2 iGunnë́ʼ caʼ: —Le nácatë Juan buquilëʼ bönachi nisa lu nisa. Naʼa bitiʼ tse xidzé gaca queë́liʼ le ruluíʼi yöl-laʼ ridila nisa ni, idisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ. Ruhuëpëʼ Jesús yehuaʼ yubá 1 'Cateʼ niʼ nacuʼë tsözxö́n, gunná béʼenëʼ légaquiëʼ cabí uluʼzë́ʼë Jerusalén. Jesús gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Guliʼcö́z niʼ le guzxíʼ lu nëʼë Xuzaʼ isö́l-lëʼë queë́liʼ ca naʼ chibusiyö́n quézidaʼ libíʼiliʼ. l0 SGudödi gudíʼi guzxáquëʼë Jesús, gútiëʼ. Níʼirö bubanëʼ, en buluíʼi lahuëʼ lógaquiëʼ gubáz queëʼ naʼ. Buluíʼinëʼ légaquiëʼ zián le gulaca bëʼ zoëʼ nabanëʼ, le cabí gaca nu táʼbagaʼ. Zián luzuí buluíʼi lahuëʼ lógaquiëʼ idú ca choáʼ dza, en bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ca rinná bëʼë Dios. `/ ;ga bidxintë dza buëpëʼ yehuaʼ yubá. Cateʼ siʼ huëpëʼ Jesús yehuaʼ yubá, dzáguiëʼ Dios Böʼ Láʼayi Lëʼ, gunná bëʼë ca ral-laʼ ilunëʼ gubáz queëʼ, yuguʼ bönniʼ naʼ gurö́ cazëʼ. . 7Cateʼ buzúajaʼ lu guichi zíʼalö, quiuʼ liʼ, Teófilo, nedaʼ, Lucas, buzúajaʼ yúguʼtë le gusí lahuëʼ runëʼ Jesús, en rusédinëʼ K- Rinábidaʼ-nëʼ Dios gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼo. Nupa ni taʼdxíʼi rëʼu tuʼgapa Dios liʼ. Lëscaʼ liʼ, bugapa Dios tu tu nupa niʼ taʼdxíʼi rëʼu. ¡Caʼ gaca!^, 7Naʼa, runaʼ löza iléʼetedaʼ liʼ, ateʼ güíʼiruʼ didzaʼ ruáʼa cuinruʼ. + y Ziánrö caʼ le gúʼunidaʼ uzúajaʼ quiuʼ lu guichi, pero bitiʼ rë́ʼëndaʼ uzúajaʼ le lu guíchisö. ~* w Yúguʼtë bö́chiʼruʼ tunëʼ ba nalí queëʼ Demetrio, ateʼ naca bëʼ runëʼ le naca idútë li. Lëscaʼ netuʼ runtuʼ ba nalí queëʼ, ateʼ nö́ziliʼ nácatë lë ni runtuʼ ba nalí queëʼ. Le rinabëʼ Juan lahuëʼ Dios o) Y Bö́chaʼadoʼ, bitiʼ gunuʼ ca tun nupa tuaʼ döʼ, pero ca tun nupa tun le naca tsahuiʼ gunuʼ. Nu run le naca tsahuiʼ nequi queëʼ Dios, pero nu ruáʼ döʼ catu caz benbëʼ Dios. Le naca tsahuiʼ runëʼ Demetrio 6( g Que lë ni naʼ, channö huidaʼ ga zóaliʼ, usáʼa ládxiʼliʼ cateʼ udúbiliʼ ca nácagaca le runëʼ. Rizíʼ quídzëʼë netuʼ, en rnnëʼ queë́tuʼ le cabí nácatë. Bitiʼ rizxö́n ládxëʼë tsa lë nisö, pero lëscaʼ bitiʼ runëʼ bal bö́chiʼruʼ taʼdxinëʼ niʼ, ateʼ ruzáguëʼë xinö́zguequi nupa niʼ të́ʼëni ilún légaquiëʼ bal, en rubéajëʼ nupa naʼ ladaj bönachi queëʼ Cristo. =' u Chibuzúajaʼ lu guichi le uzéajniʼi bönachi queëʼ Cristo niʼ, pero Diótrefes, bönniʼ niʼ raza ládxëʼë gáquiëʼ lo ládjagaquiëʼ, bitiʼ runëʼ netuʼ bal. '& IQue lë ni naʼ ral-laʼ gunruʼ bal bönachi tun caní, para gúnlenruʼ légaquiëʼ dxin que le naca idútë li. Le cabí naca tsahuiʼ runëʼ Diótrefes % Légaquiëʼ bilaʼrúajëʼ ni tuʼ nadxíʼigaquiëʼ Jesús, en bitiʼ bi taʼziʼë lu náʼagaca bönachi bitiʼ taʼdáʼ Cristo. 7$ iYuguʼ bö́chiʼruʼ ni tunëʼ ba nalí quiuʼ lógaca bönachi queëʼ Cristo ni, taʼguíxjöʼë ca naʼ nadxíʼinuʼ légaquiëʼ. Runuʼ le naca dxiʼa, rugúʼu légaquiëʼ nöza, en rácalenuʼ légaquiëʼ ca naʼ saʼyéaj gunuʼ quégaca nupa tun xichinëʼ Dios, para uluʼúʼë nöza. 7# iBö́chaʼadoʼ, runuʼ le naca tsahuiʼ, rácalenuʼ bö́chiʼruʼ, en runuʼ caʼ le nácarö lesacaʼ, rácalenuʼ bö́chiʼruʼ bitiʼ núnbeʼenuʼ légaquiëʼ. " Bitiʼ bi dë le runrö ga rudzéjadaʼ ca lë ni, riyöndaʼ tun nupa nácagaca ca biʼi que cazaʼ ca rnna le naca idútë li. *! ORudzéjadaʼ tuʼ taʼdxinëʼ yuguʼ bö́chiʼruʼ ga zoaʼ, en tunëʼ ba nalí quiuʼ, taʼnnë́ʼ nacuʼ li ladxiʼ, en runuʼ ca naca le naca idútë li. -  UBö́chaʼadoʼ, rinábidaʼ-nëʼ Dios gunëʼ ga gaca dxiʼa quiuʼ lu yúguʼtë le runuʼ, en suʼ caʼ dxiʼa, ca naʼ raca dxiʼa que böʼ naca cazuʼ. ' KNedaʼ, bönniʼ gula run chiʼa bönachi queëʼ Cristo, rugapaʼ Dios liʼ, Gayo dxiʼi ladxiʼ. Nadxíʼidaʼ liʼ tuʼ núnbëʼëruʼ le naca idútë li. lRinábidaʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo sóalenëʼ liʼ. ¡Gácalen liʼ le ruzáʼ ládxëʼë Dios quiuʼ! ¡Caʼ gaca!6elBëʼ ladxiʼ guíduʼ ga zoaʼ zíʼalö cateʼ idxín beoʼ ziaga. Eubulo, en Pudente, en Lino, en Claudia, en yúguʼtë böchiʼ luzáʼaruʼ ni tuʼgapëʼ Dios liʼ. talBugáʼanëʼ Erasto lu yödzö Corinto, ateʼ bucáʼanaʼ-nëʼ Trófimo luyú Mileto tuʼ réʼenëʼ. ^5lBugapa Dios Priscila, en Aquilo, encaʼ bönachi nacuáʼ lidxëʼ Onesíforo. 9lLë cazëʼ Xanruʼ usölë́ʼ nedaʼ lu yúguʼtë le cabí raca dxiʼa, en gun chiʼë nedaʼ ga idxínteaʼ ga rinná bëʼë Lëʼ niʼ yehuaʼ yubá. ¡Gácaticaʼsö queëʼ yöl-laʼ ba yúguʼtë dza záʼgaca! ¡Caʼ gaca! Pablo rugapëʼ Dios bönachi queëʼ Cristo lGuzóalenëʼ Xanruʼ nedaʼ, en butipëʼ ládxaʼa para údxi gunaʼ libán que xtídzëʼë para ilaʼyöni yúguʼtë bönachi izáʼa le. Caní guca, busölë́ʼ Xanruʼ nedaʼ, ateʼ guca quiaʼ tsca burúajaʼ lu ruáʼabaʼ bëdxi guixiʼ. c?lCateʼ le zíʼalö luzuí bidxinaʼ lógaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ, cuntu nu gúcalen nedaʼ, pero buluʼbéaj ládxiʼgaca yúguʼtë bönachi nedaʼ. Bitiʼ rë́ʼëndaʼ uzíʼ lëbëʼ Dios légaquiëʼ. =~d}||{zyxxwvvWuVt^srqqp9onmm7l5j&iKhAgIfgedAc$bVa`__W^]9[Z]YYWVVNTSRfRP\ONML]KJIHGGFEfDCBAQ@h>=;:9928k765443L2X11//.-9,+**) ('%$#L!Q :Ze  m  8 ,f<5q Cateʼ gulaʼyéajlëʼë libán runëʼ Felipe que didzaʼ dxiʼa ca rinná bëʼë Dios, en ca naca queëʼ Jesucristo, níʼirö gulaʼdilëʼ nisa, bönniʼ, en nigula. 4 Caní guca, gulunëʼ lëʼ bal, tuʼ xidzé nazíʼ yéʼenëʼ légaquiëʼ len yöl-laʼ gudzáʼ unë́ yaʼa queëʼ. a3; Yúguʼtë bönachi buluʼzëdaʼ nágagaca bönniʼ ni, ga riguelaʼ yuguʼ bönniʼ cáʼasö ga ridxintë yuguʼ bönniʼ lo, gulaʼnnë́ʼ: “Bönniʼ ni dë lu nëʼë yöl-laʼ huáca zxön queëʼ Dios.” d2A Zoëʼ Simón, tu bönniʼ zíʼalö gúquiëʼ bönniʼ udzáʼ unë́ yaʼa lu yödzö naʼ, bönniʼ guzxíʼ yéʼenëʼ bönachi Samaria naʼ, gunnë́ʼ lë cazëʼ náquiëʼ bönniʼ nayë́pisëtërëʼ. 81kCaní guca, buluʼdzeja bönachi yödzö niʼ. O0Caní guca, tuʼ benëʼ ga buluʼrúaj zián böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi, taʼbö́dxiʼa zidzaj, ateʼ buluʼhuöáca zián nupa teʼe huëʼ nacúʼuni bin, en nupa bitiʼ guca sáʼgaca. X/)Buluʼdubëʼ yuguʼ bönniʼ niʼ, ateʼ idú ládxiʼgaquiëʼ buluʼzë́ nágagaquiëʼ didzaʼ ruʼë Felipe naʼ, tuʼ bilaʼyönnëʼ xtídzëʼë, en bilaʼléʼenëʼ yuguʼ le taca bëʼ runëʼ. .%Níʼirö Felipe, tu bönniʼ dzáguiëʼ nupa naʼ gulásilasi, guyijëʼ luyú Samaria, ateʼ benëʼ libán niʼ ca naca queëʼ Cristo. -wYuguʼ bönniʼ naʼ gulásilasiëʼ yöjáquiëʼ yúguʼtë lataj, ateʼ gulunëʼ libán que didzaʼ dxiʼa. @, {Saulo benëʼ tsözxö́n yuguʼ bönniʼ niʼ gulútiëʼ Esteban. Laʼ níʼisö yuguʼ bönniʼ taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios guluáʼagaquiëʼ Esteban, ateʼ yöjcáchiʼgaquiëʼ lëʼ. Gulaʼbö́dxidëʼë niʼa queëʼ. Dza naʼ yuguʼ bönniʼ judío cabí taʼyéajlëʼë Cristo gulaʼbía ládxiʼdaʼgaquiëʼ bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ Jerusalén. Lëscaʼ Saulo gudxía ládxëʼë bönachi queëʼ Cristo. Guyáziëʼ gapa naca lu yuʼu quégaquiëʼ, ateʼ guzxönëʼ yuguʼ bönniʼ, en nigula, ateʼ guluʼë légaquiëʼ lidxi guíë. Níʼirö gulásilasi iaʼlátiʼsö cabí bidáchigaca yúguʼtë bönachi queëʼ Cristo idú luyú Judea, en luyú Samaria, ateʼ légacasëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo buluʼgáʼanëʼ Jerusalén. Raca libán que didzaʼ dxiʼa luyú Samaria +I* <Níʼirö biyéchuëʼ, buzóa zxibëʼ, en bëʼë zidzaj didzaʼ, gunnë́ʼ: —¡Xan! ¡Bitiʼ usubáguʼu légaquiëʼ dul-laʼ ni! Cateʼ budxi bëʼë didzaʼ ni, gútitëʼ.);Cateʼ niʼ tuʼladxëʼ Esteban guiö́j, lëʼ bulidzëʼ Dios, gunnë́ʼ: —Xánaʼ Jesús. Buzíʼ böʼ naca cazaʼ. &(E:Buluʼbéajëʼ lëʼ níʼilö raʼ yödzö naʼ, ga niʼ buluʼladxëʼ lëʼ guiö́j. Yuguʼ bönniʼ niʼ tunëʼ ba nalí le tuʼzéguíëʼ Esteban didzaʼ buluʼcuʼë lariʼ taʼxóa yéngaquiëʼ xiniʼë tu bönniʼ lëʼ Saulo cateʼ niʼ buluʼladxëʼ Esteban guiö́j. 0'Y9Níʼirö bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ buluʼsayaj nágagaquiëʼ. Gulaʼbö́dxiʼë zidzaj, en tsözxö́n gulaʼbía diʼë Esteban naʼ. &/8Níʼirö gunnë́ʼ: —Buliʼyútsöcaʼ. Riléʼedaʼ nayalaj lúzxiba, ateʼ zuínëʼ Bönniʼ Guljëʼ Bönachi cuita lëʼë ibëla Dios. ]%37Níʼirö buyúëʼ Esteban naʼ lúzxibalö, ateʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ, biléʼenëʼ lataj beníʼ ga zoëʼ Dios, encaʼ Jesús, zuínëʼ cuita lëʼë ibëla Dios ga nayë́pisëtërëʼ. L$6Cateʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni, gulaʼlédeʼenëʼ Esteban, ateʼ lu yöl-laʼ rilé quégaquiëʼ lëʼ gulagu zxéaticaʼ láyëʼë. K#5Libíʼi cázaliʼ dë lu náʼaliʼ xibá queëʼ Dios, lë naʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios buluʼdödëʼ lu náʼagaquiëʼ xuz xtóʼoliʼ, pero bitiʼ runliʼ ca rnna. Tútiëʼ Esteban {"o4Gulaʼbía ládxiʼgaquiëʼ xuz xtóʼoliʼ naʼ yúguʼtë bönniʼ niʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Lëscaʼ gulútiëʼ bönniʼ niʼ gulaʼguíxjöʼë zíʼalö ca ral-laʼ guídëʼ Cristo, Bönniʼ Tsahuiʼ, ateʼ naʼa, cateʼ niʼ bidxinëʼ Bönniʼ Tsahuiʼ naʼ, libíʼi cázaliʼ bë́tiliʼ-nëʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ gulútiëʼ Lëʼ. ~!u3Níʼirö Esteban naʼ gudxëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ, gunnë́ʼ: —Libíʼiliʼ, bönniʼ zidi, bitiʼ bi raza icja nágaliʼ. Nazidi icja ládxiʼdoʼoliʼ ca raca quégaca bönachi bitiʼ núnbëʼgaquiëʼ Dios. Ridáʼbagaʼticaʼsiliʼ-nëʼ Dios Böʼ Láʼayi. Ca naʼ gulunëʼ xuz xtóʼoliʼ, runliʼ caʼ libíʼiliʼ. G 2¿Naruʼ cabí len naʼa cazaʼ benaʼ yúguʼtë lë ni?” a;1Yehuaʼ yubá naca ga röʼa rinná bëʼa,
ateʼ yödzölió naca xilibi niʼa.Rnnëʼ Xanruʼ: “¿Naruʼ gúntsaliʼ tu yuʼu ga soaʼ?¿Naruʼ zóatsö tu lataj ga ral-laʼ uzíʼ ládxaʼa? C0Caní benëʼ sal-laʼ bitiʼ zoëʼ Dios, Nu nácatërö lo, tu lu yudoʼ núngaca bönachi. Ca naca lë ni gunnë́ʼ tu bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ: oW/Bitiʼ bëʼë Dios lëʼ lataj, ateʼ Salomón, zxíʼinëʼ David naʼ benëʼ yuʼu queëʼ Dios. .Dios guyaza ládxëʼë David naʼ, ateʼ lëʼ gunábinëʼ Dios guʼë lëʼ lataj gunëʼ tu yuʼu ga soëʼ Dios queëʼ Jacob. eC-Lëscaʼ buluʼdödëʼ yuʼu lariʼ naʼ lu náʼagaquiëʼ zxíʼinigaquiëʼ ga bidxintë dza niʼ guluʼë xuz xtóʼoruʼ le luyú ni, cateʼ niʼ dzáguiëʼ Josué légaquiëʼ, ateʼ gulaʼgǘëʼ xiyúgaca bönachi izáʼa, nupa niʼ buláguiʼë Dios lógaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ. Caní gulunëʼ zián iz ga bidxintë dza zoëʼ David. ,’Cateʼ niʼ gulaʼcuʼë xuz xtóʼoruʼ lu lataj cáʼasö, gutaʼ quégaquiëʼ yuʼu lariʼ naʼ ga gulún chiʼë xibá queëʼ Dios, lë naʼ naca bëʼ Dios caz zóalenëʼ légaquiëʼ. Gulunëʼ tu yuʼu lariʼ naʼ ca naʼ Dios gunná béʼenëʼ Moisés, cateʼ niʼ gudxëʼ lëʼ gunëʼ le ca naca lë naʼ biléʼenëʼ, le buluíʼinëʼ Dios lëʼ lu guíʼa niʼ. ^5+Bitiʼ gulúʼugacaliʼ-baʼ quiaʼ nedaʼ,
pero biáʼaliʼ le nequi que Moloc, budóʼ guiö́j queë́liʼ.Biáʼaliʼ caʼ tu le naca ca bölaj lúzxiba nazíʼi le Refán,
lë naʼ buzóaliʼ ca dios queë́liʼ.Yuguʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga ni,
laʼ libíʼisiliʼ benliʼ para guyéaj ládxiʼliʼ léguequi.Que lë ni naʼ, ubéajaʼ libíʼiliʼ lu xiyuliʼ,
en ichëʼa libíʼiliʼ zíʼtuʼrö ga dë luyú Babilonia. q[*Que lë ni naʼ Dios bucáʼanëʼ légaquiëʼ, en guléaj ládxëʼë légaquiëʼ. Níʼirö gulaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ yuguʼ le taʼyëpi lúzxiba. Ca naca lë ni nazúaj lu guichi le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, le rnna:Libíʼiliʼ, bönachi Israel,¿naruʼ gulúʼugacatsaliʼ-baʼ quiaʼ nedaʼ böaʼ bëdxi niʼ
bë́tigacaliʼ-baʼ, en buzéguiʼgacaliʼ-baʼ,
lë naʼ benliʼ lu lataj cáʼasö idú ca choáʼ iz? \1)Níʼirö gulunëʼ tu budóʼ oro le naca ca tu bë́dxidoʼ, ateʼ gulútiëʼ-baʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ, en gulúʼugaquiëʼ-baʼ lo budóʼ oro naʼ, ateʼ gulunëʼ laní lo budóʼ naʼ núngaquiëʼ. L(Cateʼ niʼ zoëʼ Moisés naʼ lu guíʼa Sinaí naʼ, légaquiëʼ gulë́ʼ Aarón, bö́chëʼë Moisés naʼ, gulaʼnnë́ʼ: “Rë́ʼënituʼ gunuʼ yuguʼ dios queë́tuʼ, tu budóʼ guíë, para tsöjnö́rugaca lotuʼ. Bitiʼ nöztuʼ bi guca queëʼ Moisés, bönniʼ naʼ nubéajëʼ netuʼ luyú Egipto.” C'’Bitiʼ gulë́ʼënnëʼ xuz xtóʼoruʼ ilunëʼ ca rnna xtídzëʼë Moisés, pero buluʼzóëʼ lëʼ tsöláʼalö, en gulë́ʼënnëʼ tsöjhuö́jgaquiëʼ luyú Egipto. wg&Lëscaʼ lë cazëʼ Moisés naʼ guzóalenëʼ bönachi nudúbigaca queëʼ Dios lu lataj cáʼasö, ateʼ gudzáguiëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios lëʼ, Nu naʼ bë́ʼlen lëʼ didzaʼ lu guíʼa Sinaí naʼ. Moisés naʼ guzóalenëʼ xuz xtóʼoruʼ, ateʼ Dios budödëʼ lu nëʼë xibá láʼayi queëʼ, le ruíʼi didzaʼ ca gaca ilaʼdeliʼ bönachi yöl-laʼ naʼbán, ateʼ budödëʼ Moisés xibá ni lu náʼagaca zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ ga ridxintë queë́ruʼ rëʼu. _7%Lë cazëʼ Moisés naʼ gudxëʼ bönachi Israel niʼ, gunnë́ʼ: “Xanruʼ Dios isö́l-lëʼë queë́liʼ tu bönniʼ galjëʼ ladaj diʼa dza queë́liʼ, ateʼ gáquiëʼ bönniʼ guʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Isö́l-lëʼë lëʼ queë́liʼ ca naʼ gusö́l-lëʼë nedaʼ. Lë cazëʼ run bayudxi uzë́ nágaliʼ-nëʼ.” 5c$Moisés ni bubéajëʼ bönniʼ uládz queë́ruʼ luyú Egipto. Guca caní gudödi benëʼ le gulún ga buluʼbani bönachi niʼ, en le taca bëʼ benëʼ luyú niʼ. Lëscaʼ caní benëʼ lu nísadoʼ nazíʼi le Nísadoʼ Xiná. Caní benëʼ lógaquiëʼ idú ca choáʼ iz lu lataj cáʼasö. +O#’Sal-laʼ bönniʼ uládz queëʼ Moisés, buluʼcáʼanëʼ lëʼ cáʼasö, gulaʼnnë́ʼ: “¿Núzxitë buzóa liʼ para inná béʼenuʼ netuʼ, en uchiʼa usörö́uʼ le runtuʼ?” Dios gusö́l-lëʼë lëʼ para gáquiëʼ bönniʼ unná bëʼ, en bönniʼ rusölá, ca naʼ gubáz láʼayi naʼ queëʼ Dios gudxëʼ Moisés, cateʼ buluíʼi lahuëʼ lu yaga yö́tsiʼdoʼ régui ga naʼ zoëʼ. mS"Le nácatë chibiléʼedaʼ le taʼguíʼi taʼzacaʼ bönachi quiaʼ nacuáʼ luyú Egipto, en chibiyöndaʼ taʼbödxi yecheʼ. Bötjaʼ, zoaʼ ni para usöláʼ légaquiëʼ. Gudá naʼa, isö́l-laʼa liʼ luyú Egipto.” {!Xanruʼ gudxëʼ lëʼ: “Guléaj xirachuʼ nudóʼo, tuʼ naca láʼayi ga ni zuʼ tuʼ zoa cazaʼ nedaʼ, Dios, ni.  Caní gudxëʼ Xanruʼ lëʼ: “Nedaʼ nacaʼ Dios quégaquiëʼ xuz xtoʼo. Nacaʼ Dios queëʼ Abraham, en Dios queëʼ Isaac, en Dios queëʼ Jacob.” Níʼirö lu yöl-laʼ radxi queëʼ, guzxízidëʼë Moisés, en bítiʼrö burúguinëʼ uyúëʼ.  +Cateʼ Moisés biléʼenëʼ guíʼ naʼ, bubáninëʼ, ateʼ gubíguiʼë galaʼ para iléʼenëʼ dxiʼa, ateʼ biyönnëʼ chiʼë Xanruʼ. p Y’Cateʼ chigudödi choáʼ iz zoëʼ niʼ, buluíʼi lahuëʼ tu gubáz láʼayi queëʼ Dios ga zoëʼ lu guíʼ que yaga yö́tsiʼdoʼ régui, ga niʼ naca lu lataj cáʼasö, le röʼö raʼ guíʼa nazíʼi le Sinaí.  Cateʼ Moisés biyö́nibiʼ didzaʼ ni, buzxúnnajbiʼ niʼ, en yöjsóabiʼ luyú Madián ga niʼ guzóabiʼ ca tu bönniʼ ziʼtuʼ. Luyú Madián naʼ butsaga náʼalenbiʼ-nu nigula lu yödzö niʼ, ateʼ gúljagacabiʼ chópabiʼ biʼi bönniʼ queëʼ. w g¿Naruʼ rë́ʼënitsenuʼ gútiuʼ caʼ nedaʼ ca benuʼ néaje, bë́tiuʼ-nëʼ bönniʼ Egipto naʼ?” K Níʼirö bönniʼ naʼ ruʼë döʼ que luzë́ʼë budxíguëʼë-biʼ biʼi Moisés, gunnë́ʼ: “¿Núzxitë buzóa liʼ para inná béʼenuʼ netuʼ, en uchiʼa usörö́uʼ le runtuʼ? ykIaʼtú dza caʼ yöjxácaʼbiʼ iaʼchopëʼ bönniʼ Israel, taʼdil-lëʼ, ateʼ gúʼunibiʼ cuéqui dxibiʼ légaquiëʼ, en gúdxibiʼ légaquiëʼ: “Libíʼiliʼ, bö́chiʼliʼ naca. ¿Bizx que ruáʼaliʼ luzáʼaliʼ döʼ?” 4aGúquibiʼ Moisés hualaʼyéajniʼinëʼ bönniʼ bö́chiʼbiʼ gunëʼ Dios ga usölábiʼ lë cázabiʼ légaquiëʼ, pero légaquiëʼ bitiʼ gulaʼyéajniʼinëʼ. QCateʼ bidxinbiʼ ga naʼ nacuʼë, biléʼebiʼ-nëʼ tu bönniʼ Egipto, rusacaʼ ziʼë tu bönniʼ uládz queë́biʼ. Níʼirö gúcalenbiʼ-nëʼ bönniʼ uládz queë́biʼ naʼ, en bë́tibiʼ-nëʼ bönniʼ Egipto naʼ. Caní guca, buzíʼ labiʼ biʼi Moisés bönniʼ naʼ uláz queëʼ bönniʼ uládz queë́biʼ. ’Cateʼ Moisés naʼ chiyúʼubiʼ choáʼ iz, gunná ládxiʼbiʼ tsöjyubiʼ bönachi uládz queë́biʼ, bönachi Israel. 0YCaní guca, bizë́dabiʼ biʼi Moisés yúguʼtë le táquiëʼ bönniʼ Egipto, en gúcatëröbiʼ zxön ca naca didzaʼ bë́ʼëbiʼ, en ca nácagaca le benbiʼ. pYCateʼ bidxín dza uluʼsanëʼ-biʼ xuz xináʼabiʼ para gátibiʼ bíʼidoʼ Moisés naʼ, bidxinnu nigula zxíʼinëʼ Faraón ga niʼ buluʼcáʼanëʼ-biʼ, ateʼ yöjzxíʼinu-biʼ, en buscúlunu-biʼ ca biʼi que cázanu. 0YLaʼ dza níʼisö gúljabiʼ caʼ bíʼidoʼ Moisés, ateʼ Dios guyaza ládxëʼë-biʼ. Xuz xináʼabiʼ buluʼsculëʼ-biʼ lídxigaquiëʼ idú ca tsonna beoʼ. lQBönniʼ unná bëʼ naʼ biʼë döʼ quégaca bönachi uládz queë́ruʼ. Busacaʼ ziʼë yuguʼ xuz xtóʼoruʼ naʼ, en benëʼ ga buluʼsanëʼ-biʼ biʼi bönniʼ huë́ʼënidoʼ que queë́gaquiëʼ, para ilátibiʼ. %CNíʼirö guyáziëʼ bönniʼ yúbölö gunná bëʼë luyú Egipto naʼ, en catu caz biyönnëʼ ca naca le benëʼ José, gúcalenëʼ bönachi Egipto. ’Gudödi zián iz, cateʼ bidxín dza ral-laʼ gaca le guzxíʼ lu nëʼë Dios, lë naʼ benëʼ tsutsu xtídzëʼë gunëʼ queëʼ Abraham, gulaʼyán bönachi yuguʼ cöʼ Israel, ateʼ gulaca bönachi zián cateʼ niʼ gulaʼcuáʼ luyú Egipto. ~Cateʼ gulátiëʼ tu tu xuz xtóʼoruʼ, zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ yöjuáʼagaquiëʼ légaquiëʼ luyú Siquem, ateʼ niʼ buluʼcáchëʼë légaquiëʼ yeru ba lu zxan bulóaj naʼ gúʼuëʼ Abraham lu náʼagaca zxíʼinëʼ Hemor, bönniʼ Siquem naʼ. )}KCaní guca, bidxinëʼ Jacob luyú Egipto, ga niʼ gútiëʼ lëʼ, ateʼ gulátiëʼ caʼ xuz xtóʼoruʼ luyú niʼ cateʼ bizáʼa dza que quéëgaquiëʼ. C|Níʼirö gusö́l-lëʼë José didzaʼ, en benëʼ ga bidxinëʼ Jacob, xuzëʼ, luyú Egipto, ateʼ dzágagaca diʼa dza queëʼ lëʼ. Gulaca idú tsónnalalaj yuʼ chinu bönachi. @{y Cateʼ le buropi luzuí yöjáquiëʼ luyú Egipto, benëʼ José ga buluʼúnbëʼë bö́chëʼë lëʼ. Caní guca, gunö́zinëʼ Faraón nupa nácagaca diʼa dza queëʼ José. Uz# Cateʼ biyönnëʼ Jacob dë zxoaʼ xtila luyú Egipto, gusö́l-lëʼë yuguʼ zxíʼinëʼ, bönniʼ niʼ nácagaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ, luyú niʼ. Caní guca le zíʼalö luzuí yöjáquiëʼ niʼ. By} ’Níʼirö gúcadaʼ gubín idú luyú Egipto, en luyú Canaán ni, ateʼ gulaʼguíʼi gulaʼzacaʼ yúguʼtë bönachi dza niʼ. Bitiʼ bidzöli le ilahuëʼ xuz xtóʼoruʼ. lxQ en busölë́ʼ-biʼ lu le gulaca queë́biʼ. Dios bëʼë-biʼ yöl-laʼ réajniʼi, le ben ga guyaza ládxëʼë-biʼ Faraón, bönniʼ rinná béʼenëʼ bönachi Egipto, ateʼ Faraón naʼ budödëʼ lu náʼabiʼ biʼi José yöl-laʼ unná bëʼ para gunná béʼebiʼ bönachi luyú Egipto, en yúguʼtë bönachi nacuáʼ lidxëʼ Faraón naʼ. xwi ’Yuguʼ xuz xtóʼoruʼ naʼ, lu yöl-laʼ ruzxéʼe quégaquiëʼ, gulútiʼë-biʼ biʼi José, bö́chiʼgaquiëʼ, lu náʼagaquiëʼ bönniʼ niʼ gulútiʼgaquiëʼ-biʼ luyú Egipto. Dios guzóalenëʼ-biʼ biʼi José naʼ cv?Dios bénlenëʼ Abraham tu didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ, en gunná béʼenëʼ lëʼ ichúguiëʼ lu xipë́laʼgaquiëʼ bönniʼ biguiúʼ nacuʼë lidxëʼ tu le gaca bëʼ nazíʼ lu náʼagaquiëʼ didzaʼ naʼ rucáʼana tsahuiʼ. Gudödi niʼ gúquiëʼ Abraham xúzibiʼ biʼi Isaac, en cateʼ chigúquibiʼ xunuʼ gubidza, guchúguiëʼ lu xipë́laʼbiʼ lë naʼ naca bëʼ. Isaac naʼ, lëscaʼ caní benëʼ queë́biʼ biʼi Jacob, zxíʼinëʼ, en caní benëʼ caʼ Jacob quégaca idxínnutëbiʼ biʼi bönniʼ queëʼ, nupa niʼ gulaca xuz xtóʼogaca idxinnu cöʼ bönachi Israel. euCLëscaʼ Dios gudxëʼ lëʼ: “Nedaʼ uzötjaʼ bönachi luyú niʼ, ga niʼ ilácagaquiëʼ zxíʼini xiʼsúʼ bönniʼ nadóʼogaquiëʼ, ateʼ tödi niʼ uluʼrúajëʼ niʼ, ateʼ ilunëʼ xichinaʼ luyú ni.” CtLëscaʼ caní Dios gudxëʼ Abraham: “Tsöjáquiëʼ zxíʼini xiʼsúʼ lu xiyúgaca bönachi izáʼa, ateʼ niʼ ilácagaquiëʼ ca bönachi ziʼtuʼ. Ilunëʼ bönniʼ luyú niʼ ga ilácagaquiëʼ zxíʼini xiʼsúʼ bönniʼ nadóʼogaquiëʼ. Uluʼsacaʼ ziʼë légaquiëʼ idú ca tapa gayuáʼ iz.” 8siDios bitiʼ bëʼë lëʼ lataj guequi queëʼ luyú ni. Calëga látiʼsö bunödzjëʼ queëʼ ga soëʼ luyú ni, pero guzxíʼ lu nëʼë Dios unödzjëʼ queëʼ luyú ni, ateʼ tödi gátiëʼ Abraham guequi luyú ni quégaca zxíʼini xiʼsóëʼ, sal-laʼ bitiʼ nacuíʼinibiʼ biʼi queëʼ. rNíʼirö birúajëʼ Abraham luyú Mesopotamia le naca xiyúgaca bönachi Caldea, ateʼ yöjsóëʼ yödzö Harán. Lu yödzö niʼ gútiëʼ xuzëʼ Abraham naʼ, ateʼ lëʼ buzë́ʼë niʼ, ateʼ Dios guchë́ʼë lëʼ luyú ga ni zóaruʼ naʼa. qDios gudxëʼ lëʼ: “Birúaj ladzuʼ, en buláʼalen diʼa dza quiuʼ, ateʼ guyéaj luyú niʼ uluíʼidaʼ liʼ.” KpBubiʼë didzaʼ Esteban, rnnëʼ: —Libiʼiliʼ, bönniʼ gula, en libíʼiliʼ, bö́chaʼa. Buliʼzë́ nágaliʼ le guíaʼ libíʼiliʼ. Dios, Bönniʼ nayë́pisëtërëʼ, buluíʼi lahuëʼ ga zoëʼ Abraham, xúziruʼ gudödi, cateʼ niʼ zoëʼ luyú Mesopotamia, cateʼ siʼ tsöjsóëʼ yödzö Harán. ]o 5Níʼirö bixúz lo gunábinëʼ Esteban naʼ, rnnëʼ: —¿Naruʼ nácatë caní? `n9Níʼirö bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ, en yúguʼtë nupa rö́ʼgaca niʼ buluʼyúëʼ Esteban, ateʼ bilaʼléʼenëʼ lahuëʼ, rnaʼ ca rnaʼ lahuëʼ tu gubáz láʼayi queëʼ Dios.\m1Biyö́nituʼ didzaʼ bëʼë bönniʼ ni ca gunëʼ Jesús, bönniʼ Nazaret, rnnëʼ usunítiëʼ yudoʼ ni, en utsë́ʼë yuguʼ le nalë́biruʼ runruʼ, yuguʼ lë naʼ gunná béʼenëʼ Moisés rëʼu. Xl) Lëscaʼ buluʼcuʼë lógaquiëʼ nupa gulaʼguíxjöʼ le cabí nácatë, bönniʼ naʼ gulaʼnnë́ʼ: —Bitiʼ zoëʼ dxisö bönniʼ ni rnnë ziʼë que yudoʼ láʼayi ni, en que xibá queëʼ Dios. Bk} Caní guca, bönniʼ ni gulaʼguʼë xilá ládxiʼgaca bönachi, tsözxö́n len bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ usëdi. Yúguʼtë bönniʼ ni gulaʼbía diʼë Esteban naʼ. Gulaʼzönëʼ lëʼ, en gulaʼchë́ʼë lëʼ lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ. 7jg Níʼirö gulaʼguízxjëʼ bönniʼ ilaʼzíʼ yëʼë, ilaʼnnë́ʼ: “Netuʼ biyö́nituʼ didzaʼ ruʼë Esteban ni, rnnë ziʼë queëʼ Moisés, en queëʼ Dios.” #i? Bitiʼ guca táʼbagaʼgaquiëʼ didzaʼ ruʼë Esteban naʼ, tuʼ bëʼë didzaʼ len yöl-laʼ réajniʼi, tuʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ. ~hu Níʼirö gulaʼyasëʼ bal-lëʼ bönniʼ nabábagaquiëʼ yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, nazíʼi le Yuʼu Quégaquiëʼ Bönniʼ Nadzángaquiëʼ. Bönniʼ narúajgaquiëʼ yödzö Cirene, en yödzö Alejandría, en luyú Cilicia, en luyú Asia, gulunëʼ légaquiëʼ tsözxö́n. Bönniʼ ni gulaʼdíl-lalenëʼ Esteban didzaʼ. Esteban naʼ benëʼ le tun ga rubániruʼ, en yuguʼ le taca bëʼ lógaca bönachi lu yödzö, zóalen yöl-laʼ huáca queëʼ Dios lëʼ le buzáʼ ládxëʼë queëʼ. cf?Guzërö xtídzëʼë Xanruʼ, ateʼ gulaʼyandaʼ bönachi taʼyéajlëʼ Cristo nacuáʼ Jerusalén. Lëscaʼ zián bixúz judío gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ le réajlëʼëruʼ Cristo. Taʼzönëʼ Esteban ReNíʼirö buluʼsudxinëʼ bönniʼ naʼ gulaʼbö́ëʼ lógaquiëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo. Yuguʼ bönniʼ gubáz naʼ gulaʼxóa náʼagaquiëʼ légaquiëʼ, niʼ tuʼlidzëʼ Dios. &dEYúguʼtëʼ gulaʼyaza ládxiʼgaquiëʼ didzaʼ ni, ateʼ gulaʼbö́ëʼ Esteban, tu bönniʼ réajlëʼë Cristo idú ládxëʼë, en zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ. Lëscaʼ gulaʼbö́ëʼ Felipe, en Prócoro, en Nicanor, en Timón, en Parmenas, en Nicolás, bönniʼ yödzö Antioquía, bönniʼ zíʼalö butsë́ʼë ca runëʼ para tseaj ládxëʼë Dios ca tunëʼ yuguʼ bönniʼ judío. ]c3Netuʼ ni ulídzaticaʼstuʼ-nëʼ Dios, en usédituʼ bönachi xtídzëʼë Dios. Tb!Que lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼatuʼ, guliʼcö́ gadxëʼ bönniʼ ládjaliʼ, para ugúʼuruʼ lu náʼagaquiëʼ dxin ni. Yuguʼ bönniʼ naʼ run bayudxi ilácagaquiëʼ bönniʼ tun yúguʼtë bönachi légaquiëʼ bal, en nácagaquiëʼ bönniʼ taʼyéajniʼi, en naca bëʼ Dios Böʼ Láʼayi zóalenëʼ légaquiëʼ. .aUNíʼirö idxínnutëʼ bönniʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo buluʼtubëʼ yúguʼtë bönachi niʼ taʼyéajlëʼ Cristo, ateʼ tëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ naca dxiʼa soa dxituʼ, en cabí guntuʼ libán que xtídzëʼë Dios, para guntuʼ dxin cúʼutuʼ le ilágugaca bönachi. Z` /Dza niʼ, tuʼ gulaʼyán bönachi taʼyéajlëʼ Cristo, yuguʼ bönniʼ judío tuʼë didzaʼ griego gulaʼnnë́ʼ quégaquiëʼ bönniʼ judío tuʼë didzaʼ hebreo tuʼ nözi le raca cateʼ taʼguísiëʼ le ilágunu nigula uzëbi, tuʼ cuntu nu ruíʼi le ilágunu nigula uzëbi quégaquiëʼ bönniʼ niʼ tuʼë didzaʼ griego. "_=*Yuguʼ dza buluʼsë́ditiquiʼsinëʼ bönachi, en gulunëʼ libán queëʼ Jesucristo lu chila yudoʼ, en gapa naca lu yuʼu lídxigaca bönachi.n^U)Bilaʼrúajëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ. Tuʼdzéjanëʼ tuʼ bëʼë Dios légaquiëʼ lataj gulaʼguíʼi gulaʼzáquëʼë tuʼ dáʼgaquiëʼ Jesús. (]I(Níʼirö gulunëʼ tuz didzaʼ len lëʼ. Buluʼlidzëʼ yuguʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, ateʼ gulaʼguínëʼ légaquiëʼ, en buluʼzenëʼ légaquiëʼ bach para cabirö iluíʼilenëʼ bönachi didzaʼ ca naca queëʼ Jesús. Níʼirö buluʼsanëʼ légaquiëʼ. }\s'pero channö naca queëʼ Dios, bitiʼ gaca usunítiliʼ le. ¡Buliʼyú cuinliʼ cabí tíl-lalenliʼ-nëʼ Dios! G[&Que lë ni naʼ reaʼ libíʼiliʼ: Guliʼsán-gaquiëʼ bönniʼ ni, en bitiʼ bi gunliʼ quégaquiëʼ. Channö naca quégacasö bönachi lë ni taʼnnë́ʼ o lë ni tunëʼ, initi caz, +ZO%Gudödi guca lë ni, birúajëʼ caʼ Judas, tu bönniʼ Galilea. Benëʼ caní cateʼ niʼ gulaʼyúʼu lu guichi bönachi taʼguízxaj lázagaquiëʼ, ateʼ yöjtáʼgaca bönachi zián lëʼ. Lëscaʼ gulútiëʼ bönniʼ ni, ateʼ gulásilasi yúguʼtë nupa niʼ yöjtáʼgaca lëʼ. )YK$Ral-laʼ tsöjnéliʼ ca guca zíʼatëlö cateʼ siʼ idxín dza ni zóaruʼ naʼa. Birúajëʼ Teudas, ateʼ ben cuinëʼ ca tu bönniʼ nayë́pisëtërëʼ. Guláquiëʼ bönniʼ yöjtáʼgaquiëʼ lëʼ idú tapa gáyuʼë bönniʼ. Yuguʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la gulútiëʼ lëʼ, ateʼ gulásilasi yúguʼtë nupa niʼ yöjtáʼgaca lëʼ, ateʼ gunítisö caʼ yúguʼtë le benëʼ bönniʼ naʼ. SX#Níʼirö gudxëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ, gunnë́ʼ: —Libiʼiliʼ, bönniʼ Israel, buliʼyutëz queë́liʼ ca naca le rë́ʼëniliʼ gunliʼ quégaquiëʼ bönniʼ ni. CW"Níʼirö guzuínëʼ tu bönniʼ yudoʼ ruchiʼa rusörö́ëʼ lógaquiëʼ, lëʼ Gamaliel, tu bönniʼ yudoʼ fariseo. Rácadëʼë bönniʼ ni xibá queëʼ Moisés, ateʼ yúguʼtë bönachi tun lëʼ bal. Gudxëʼ nupa naʼ uluʼbéaj yuguʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo lö́ʼalö tu chíʼidoʼ. V1!Cateʼ bilaʼyönnëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ lë ni, gulaʼlenëʼ, en gulë́ʼënnëʼ ilútiëʼ légaquiëʼ. 9Uk Ca naca lë ni, runtuʼ netuʼ ba nalí que, ateʼ lëscaʼ runëʼ Dios Böʼ Láʼayi ba nalí que, Böʼ naʼ risö́l-lëʼë Dios quégaca nupa tun ca rnna xtídzëʼë. ~TuJesús ni, Dios buzóa cazëʼ Lëʼ ga nayë́pisëtërëʼ cuita lëʼë ibëla, para gáquiëʼ Bönniʼ Lo, en Bönniʼ Rusölá, en gunëʼ ga uluʼbíʼi ládxiʼgaca bönachi Israel, para gaca uniti lahuëʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ. S1Libíʼiliʼ bë́tiliʼ-nëʼ Jesús cateʼ niʼ budáʼaliʼ-nëʼ lëʼe yaga cruz, pero Dios quégaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ busubanëʼ Lëʼ. JR Níʼirö buluʼbiʼë didzaʼ Pedro, en iaʼzícaʼrëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, taʼnnë́ʼ: —Run bayudxi uzërö nágatuʼ xtídzëʼë Dios ca xtídzaʼgaca bönachi. Q+—¿Naruʼ cabí gúdxidaʼatuʼ libíʼiliʼ bitiʼ usë́diliʼ bönachi ca naca queëʼ bönniʼ naʼ? Naʼa, chigudísiliʼ xibá ni idútë yödzö Jerusalén, en rë́ʼëniliʼ usubágaʼliʼ netuʼ xíguiaʼ tuʼ nözi yöl-laʼ guti queëʼ bönniʼ naʼ. MPCateʼ chinachë́ʼgaquiëʼ yuguʼ gubáz naʼ, buluʼsudxinëʼ légaquiëʼ lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ, ateʼ bixúz lo gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: QONíʼirö guyijëʼ bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ niʼa náʼagaca bönachi yudoʼ, dzágagaquiëʼ lëʼ niʼa náʼagaquiëʼ naʼ, ateʼ gulaʼchë́ʼë yuguʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, pero bitiʼ bi gulunëʼ quégaquiëʼ, tuʼ guládxinëʼ uluʼladxiʼ bönachi nacuáʼ niʼ légaquiëʼ guiö́j. ^N5Níʼirö bidxinëʼ tu bönniʼ niʼ, en gudíxjöiʼinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Buliʼyútsöcaʼ. Yuguʼ bönniʼ naʼ gulúʼugacaliʼ-nëʼ lidxi guíë nacuʼë chila yudoʼ tuʼsë́dinëʼ bönachi. tMaCateʼ bixúz lo, en yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ nacuáʼ lu nëʼë niʼa náʼagaca bönachi yudoʼ, bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni, gulaʼbö́ʼdëʼë böniga tuʼ cabí nö́ziguequinëʼ bizxi guntë lë naʼ raca. LGulë́ʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ, taʼnnë́ʼ: —Le nácatë yöjxácaʼtuʼ nayáyajtë lidxi guíë, ateʼ nacuáʼ nupa tun chiʼi raʼ lidxi guíë naʼ, pero cateʼ gusálajtuʼ, cuntu nu yöjxácaʼtuʼ lu yuʼu naʼ. WK'Cateʼ niʼa náʼagaquiëʼ bönniʼ yudoʼ naʼ bilaʼdxinëʼ niʼ, bitiʼ yöjxácaʼgaquiëʼ légaquiëʼ lu yuʼu lidxi guíë naʼ, ateʼ níʼirö buluʼhuö́ajëʼ tsöjtíxjöʼgaquiëʼ caʼ. JCateʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni ruʼë gubáz láʼayi naʼ, gulaʼyáziëʼ chila yudoʼ cateʼ zaʼ reníʼ zíladoʼ, en buluʼsédinëʼ bönachi. Laʼ níʼisö buluʼdubëʼ bixúz lo, en nupa nacuáʼlen lëʼ tsözxö́n, len bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ bönachi Israel, ateʼ gulaʼsö́l-lëʼë nupa tsöjaca lidxi guíë para tsöjxíʼgaquiëʼ yuguʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, tuʼ téquinëʼ niʼ nacuʼë lidxi guíë naʼ. ~IuGubáz láʼayi naʼ gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Guliʼtséaj, guliʼtsöjsóa chila yudoʼ, en guliʼtsöjëʼlen bönachi niʼ didzaʼ, quíxjöiʼiliʼ légaquiëʼ ca naca yöl-laʼ naʼbán idú ni, en ca gaca ilaʼdéliʼnëʼ le. H%Níʼirö bidxinëʼ gubáz láʼayi queëʼ Xanruʼ chiʼi dzö́ʼölö, ateʼ gusaljëʼ lidxi guíë naʼ, en bubéajëʼ légaquiëʼ. ,GQNíʼirö bixúz lo naʼ, en bönniʼ naʼ dáʼgaquiëʼ lëʼ gulaʼzönëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, ateʼ gulaʼguʼë légaquiëʼ lidxi guíë. ~FuQue lë ni naʼ bixúz lo, en bönniʼ yudoʼ saduceo naʼ dáʼgaquiëʼ bixúz lo, buluʼzxéʼenëʼ Pedro. 3E_Lëscaʼ bilaʼrúaj bönachi yuguʼ dzaga yödzö, en bilaʼdxín Jerusalén, nuáʼagaca nupa teʼe, en nupa taʼguíʼi taʼzacaʼ tuʼ yúʼugaca böʼ xihuiʼ léguequi, ateʼ buluʼhuöáca yúguʼtëguequi. Bönniʼ yudoʼ taʼbía ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo QDCateʼ bilaʼléʼe bönachi yuguʼ le tunëʼ bönniʼ niʼ taʼyéajlëʼë Cristo, yöjuáʼagaca nupa teʼe gapa naca laʼ nöza, ateʼ gulaʼxóëʼ léguequi lu daʼa yaga, en iaʼbal-la lu dáʼasö, para cateʼ tödëʼ niʼ Pedro, tsa zxúl-lasö queëʼ cuʼu zxul-la bal-la bönachi huëʼ naʼ, para uluʼhuöáca. aC;Níʼirö iaʼbal-la bönachi zián caʼ gulaʼyéajlëʼ Cristo, bönniʼ, en nigula. B- Ladaj nupa niʼ bitiʼ taʼyéajlëʼ Cristo, cuntu nu burugui tsöjtáʼ légaquiëʼ, ateʼ bönachi lu yödzö niʼ gulún légaquiëʼ bal. xAi Gulunëʼ bönniʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo zián le taca bëʼ, en zián yöl-laʼ huáca zxön lógaca bönachi lu yödzö. Yúguʼtëʼ buluʼdubëʼ tsözxö́n ga naca chila yudoʼ nazíʼi le Chila Queëʼ Salomón. N@ Que lë ni naʼ guladxi gulaʼdzöbi yúguʼtë bönachi queëʼ Dios, ateʼ guladxi caʼ yúguʼtë nupa bilaʼyöni ca guca lë ni. Tunëʼ bönniʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo le taca bëʼ t?a Níʼirö laʼ gudzö́ʼtënu xiniʼë Pedro, en gútitënu. Cateʼ gulaʼyázabiʼ biʼi raʼbán naʼ, gulaʼléʼebiʼ-nu chinátinu. Níʼirö buluʼbéajbiʼ-nu, en yöjcáchiʼgacabiʼ-nu cuita lëʼë bönniʼ queë́nu. }>s Níʼirö Pedro gudxëʼ-nu: —¿Bizx que ben tuz xtídzaʼliʼ guzxíʼ bëʼ xíhuiʼliʼ Dios Böʼ Láʼayi? Buyútsöcaʼ. Chizóa uluʼdxinbiʼ yuguʼ biʼi buluʼcáchiʼbiʼ-nëʼ bönniʼ quiuʼ, ateʼ uluʼbéajbiʼ caʼ liʼ. =3Níʼirö Pedro gudxëʼ-nu: —Gudíxjöiʼi nedaʼ. ¿Naruʼ guzxíʼiliʼ tsca nisö xiyuliʼ naʼ? Gunnánu: —Ön, tsca nisö guzxíʼituʼ. <%Ca tsonna hora gudödi niʼ, bidxinnu nigula queëʼ Ananías naʼ niʼ, en bitiʼ nö́zinu lë naʼ guca queëʼ bönniʼ queë́nu. ;9Cateʼ biyönnëʼ Ananías didzaʼ ni, gudzöʼë, en gútitëʼ. Níʼirö gulaʼbígaʼtëbiʼ biʼi raʼbán, ateʼ buluʼchö́libiʼ lëʼ lariʼ, en guluáʼabiʼ lëʼ, en yöjcáchiʼgacabiʼ lëʼ. Guladxi gulaʼdzöbi yúguʼtë nupa niʼ bilaʼyöni ca guca lë ni. :}9sTsanni niʼ nagáʼana yu naʼ lu noʼo, ¿naruʼ cabí nequi quez quiuʼ? Gudödi bë́tiʼu le, ¿naruʼ cabí dë caz lu noʼo dumí que naʼ? ¿Bizx que gurö́ʼö icjuʼ gunuʼ caní? Dios caz guzxíʼ yéʼenuʼ, calë́gasö bönachi. \81Pedro gudxëʼ lëʼ: —Ananías, ¿naruʼ guyázatsö Satanás tuʼ xihuiʼ lu icja ládxiʼdoʼo, en ben ga rizíʼ yéʼenuʼ Dios Böʼ Láʼayi, ateʼ bucachiʼ lanuʼ lateʼ dumí que xiyúʼ naʼ? h7IAnanías naʼ bucachiʼ lanëʼ lateʼ dumí que yu naʼ, ateʼ nö́zinu caʼ nigula queëʼ. Le bugáʼanasö yöjuʼë, en guluʼë le lu náʼagaquiëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo. Rnnëʼ: —Tsca nisö guzxiʼa. 6 {Tu bönniʼ yúbölö lëʼ Ananías, bë́tiʼë tu cöʼ xiyúëʼ. Safira, nigula queëʼ, bennu tsözxö́n lëʼ. #5?%Bë́tiʼë bönniʼ ni tu cöʼ xiyúëʼ, ateʼ yöjuʼë dumí que naʼ, en budödëʼ le lu náʼagaquiëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo.r4]$Zoëʼ José niʼ, bönniʼ buluʼzóëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo iaʼtú lëʼ Bernabé, le rnna lu didzaʼ xidzaʼ, Bönniʼ Ruhuë́ Tsáhuëʼë. Nabábalenëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Leví, en guljëʼ luyú Chipre. +3O#en buluʼdödëʼ le lu náʼagaquiëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, ateʼ légaquiëʼ gulaʼguísiëʼ le que queë́gaca nupa bi biyadzaj quéguequi. U2#"Cuntu nu bi biyadzaj nu nutsaʼ ládjagaquiëʼ. Caní guca tuʼ yúguʼtë bönniʼ zoa bi dë quégaquiëʼ, xiyúgaquiëʼ, o lídxigaquiëʼ, gulútiʼë le, ateʼ dumí que naʼ yöjuáʼgaquiëʼ, ?1w!Len yöl-laʼ huáca zxön gulaʼguíxjöʼë gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Xanruʼ Jesús ca bubanëʼ Lëʼ, ateʼ le buzáʼ ládxëʼë Dios quégaquiëʼ gúcalen yúguʼtëʼ.  ~}c||{ziyyFxxMw}v8us|rrVqsp{oMnmmzll(khjiihzgf-edcbb>a``_e^u]\\s[@ZYXWVVU.T#SBQQ5P^ON,MMLKKJoI GFyEE3DCBB@A=@?>>^=<SI Níʼirö gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo nacuʼë Antioquía, ilaʼsö́l-lëʼë tsca le dësö que queë́gaquiëʼ, le gácalen bö́chiʼruʼ nacuʼë luyú Judea. H  Guzuínëʼ Agabo, bönniʼ dzáguiëʼ yuguʼ bönniʼ naʼ, en uláz queëʼ Dios Böʼ Láʼayi buzéajniʼinëʼ légaquiëʼ, gunnë́ʼ: —Siʼ gaca gubín idútë yödzölió. Guca gubín naʼ cateʼ niʼ rinná bëʼë Claudio, lu yödzö Roma. G Dza niʼ bilaʼrúajëʼ Jerusalén, en yöjáquiëʼ Antioquía bal-lëʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. F- Idú ca tu iz gulaʼcuʼë niʼ, tunëʼ tsözxö́n bönachi queëʼ Cristo, en tuʼsë́dinëʼ bönachi zián. Lu yödzö Antioquía naʼ, gusí lo gulaʼzíʼ lágaquiëʼ cristiano le rnna len didzaʼ xidzaʼ: Bönachi Queëʼ Cristo, nupa niʼ taʼyéajlëʼ Lëʼ. E# Gudödi niʼ, guyijëʼ Bernabé naʼ yödzö Tarso, yöjdiljëʼ Saulo. Cateʼ budzö́linëʼ lëʼ, buchë́ʼë lëʼ Antioquía. fDE Náquiëʼ Bernabé naʼ tsahuiʼ, en idú zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ, en idú ládxëʼë réajlëʼë Cristo. Niʼa que libán benëʼ Bernabé naʼ, bönachi zián lu yödzö naʼ gulaʼyéajlëʼ Xanruʼ. fCE Cateʼ Bernabé naʼ bidxinëʼ Antioquía, biléʼenëʼ le ruzáʼ ládxëʼë Dios quégaquiëʼ, en budzéjanëʼ. Guchíziëʼ icja nágagaquiëʼ para ilaʼdíaʼticaʼsëʼ queëʼ Xanruʼ idú ládxiʼgaquiëʼ. 3B_ Cateʼ bidxín didzaʼ ca guca lë ni, ateʼ bilaʼyönnëʼ bönniʼ queëʼ Cristo nacuʼë Jerusalén, gulaʼsö́l-lëʼë Bernabé tséajëʼ Antioquía naʼ. A Yöl-laʼ huáca queëʼ Xanruʼ guzóalen légaquiëʼ, ateʼ bönachi zián gulaʼyéajlëʼ Xanruʼ, en buluʼhuöáca queëʼ. .@U Yuguʼ bönniʼ Chipre, en yuguʼ bönniʼ Cirene, gulaʼcuáʼlenëʼ légaquiëʼ, ateʼ yuguʼ bönniʼ ni, cateʼ bilaʼdxinëʼ lu yödzö Antioquía, guluíʼilenëʼ caʼ didzaʼ yuguʼ bönniʼ izáʼa. Gulunëʼ libán lógaquiëʼ que didzaʼ dxiʼa ca naca queëʼ Xanruʼ Jesús. n?U Cateʼ niʼ yuguʼ bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë gulútiëʼ Esteban, en gulaʼbía ládxiʼgaquiëʼ iaʼzícaʼrö bönachi taʼyéajlëʼ Cristo, buluʼzxunnaj bönachi ni, en gulásilasi zián yödzö luyú Fenicia, en luyú Chipre, en lu yödzö Antioquía. Gulunëʼ libán niʼ que xtídzëʼë Dios, pero lógacasö bönachi judío. R> Níʼirö, cateʼ bilaʼyönnëʼ lë ni, gulaʼcuáʼ dxíëʼ, en gulaʼguʼë Dios yöl-laʼ ba, taʼnnë́ʼ: —Caní naca, Dios ruʼë lataj bönniʼ bitiʼ nácagaquiëʼ judío, tuʼbíʼi ládxiʼgaquiëʼ para ilaʼdéliʼnëʼ yöl-laʼ naʼbán idú. Yuguʼ bönniʼ nacuʼë Antioquía taʼyéajlëʼë Cristo X=) Que lë ni naʼ, channö Dios gusö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi quégaquiëʼ, laʼ tuz ca benëʼ queë́ruʼ rëʼu réajlëʼëruʼ Xanruʼ Jesucristo, ¿núzxitë nedaʼ inná béʼedaʼ-nëʼ Dios? < Níʼirö yöjnedaʼ didzaʼ naʼ bëʼë Xanruʼ, gunnë́ʼ: “Le nácatë Juan buquilëʼ bönachi nisa lu nisa, pero libíʼiliʼ, gaca queë́liʼ le ruluíʼisö yöl-laʼ ridila nisa naʼ, idisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ.” &;E Cateʼ niʼ gusí lahuaʼ ruíʼilenaʼ légaquiëʼ didzaʼ, bidisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ ca naʼ bidisóalenëʼ rëʼu zíʼatëlö. :w Bönniʼ naʼ usiyönnëʼ liʼ naca gaca ulóʼ liʼ, en uluʼlágaca caʼ yúguʼtë bönachi nacuáʼ lidxuʼ.” .9U Bönniʼ niʼ gudíxjöiʼinëʼ netuʼ ca naʼ biléʼenëʼ, bidxinëʼ tu gubáz láʼayi queëʼ Dios lu yuʼu lidxëʼ. Guzuínëʼ lahuëʼ, en gudxëʼ lëʼ: “Naʼa isö́l-laʼgacuʼ-nëʼ bönniʼ tsöjáquiëʼ yödzö Jope, tsöjlídzagaquiëʼ Simón, zoa iaʼtú lëʼ Pedro. 8 Dios Böʼ Láʼayi gudxëʼ nedaʼ: “Guyéajlen légaquiëʼ, en cabí gaca chopa ládxuʼu.” Lëscaʼ izxópatëʼ bö́chiʼruʼ ni gulaʼzáʼlenëʼ nedaʼ tsözxö́n. Guyéajtuʼ Cesarea, ateʼ guyaztuʼ lidxëʼ tu bönniʼ zoëʼ niʼ. N7 Laʼ níʼisö bilaʼdxintëʼ tsonnëʼ bönniʼ raʼ yuʼu ga naʼ zoaʼ, narúajgaquiëʼ yödzö Cesarea, nasö́l-lëʼë légaquiëʼ tu bönniʼ lëʼ Cornelio. Sududíljagaquiëʼ nedaʼ. m6S Tsonna luzuí guca caní, ateʼ níʼirö idútë lë naʼ biléʼedaʼ laʼ buë́pitë lúzxiba. 51 Níʼirö le buropi luzuí bulidza chiʼi lúzxiba naʼ nedaʼ, en gudxi nedaʼ: “Le nunëʼ Dios dxiʼa, bitiʼ innóʼ bitiʼ naca dxiʼa.” 4  Níʼirö gudxaʼ-nëʼ: “Bitiʼ caʼ, Xan. Catu caz gudahuaʼ tu le cabí ral-laʼ gágutuʼ, o tu le cabí naca dxiʼa.” Y3+ Biyöndaʼ chiʼi nu gudxi nedaʼ: “Pedro, guyasa. Bëti-baʼ, en gudagu.” t2a Cateʼ niʼ ruyúaʼ le para iléʼedaʼ le dxía láhuilö, biléʼegacadaʼ-baʼ böaʼ guixiʼ nacuáʼ tapa níʼagacabaʼ, yuguʼ böaʼ guixiʼ síniaʼ, en böaʼ táʼayöj lë́ʼegacabaʼ lu yu, en böaʼ zoa xíligacabaʼ. 1+ —Guzóaʼ lu yödzö Jope, en cateʼ niʼ rulidzaʼ-nëʼ Dios, biléʼedaʼ ca tu lu yëla bë́chigal tu le buluíʼinëʼ Dios nedaʼ. Biléʼedaʼ bötaj birúaj lúzxiba tu le naca ca tu lariʼ guitsaʼ zxön, nagaʼ idapa laʼa, ateʼ bidxín ga naʼ zoaʼ. i0K Níʼirö gusí lahuëʼ Pedro rusiyönnëʼ légaquiëʼ idútë lë naʼ guca, rnnëʼ: / Gulë́ʼ Pedro: —¿Bizx que yöjtsúʼulenuʼ bönniʼ bitiʼ nácagaquiëʼ judío, en gudágulenuʼ légaquiëʼ tsözxö́n? h.I Cateʼ budxinëʼ Pedro Jerusalén, bö́chiʼruʼ judío gulaʼdíl-lalenëʼ lëʼ didzaʼ. @- { Bilaʼyönnëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo, en bö́chiʼruʼ nacuʼë luyú Judea ca naʼ bönniʼ bitiʼ nácagaquiëʼ judío gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ xtídzëʼë Dios. a,; 0Gunná bëʼë Pedro ilaʼdilëʼ nisa tuʼ nazíʼ lu náʼagaquiëʼ Lëʼ Xanruʼ Jesús. Níʼirö yuguʼ bönniʼ niʼ gulátaʼyuëʼ lahuëʼ Pedro ugáʼanalenëʼ légaquiëʼ ca chopa tsonna dza.a+; /Níʼirö bëʼë didzaʼ Pedro, gunnë́ʼ: —¿Naruʼ huácatsö nu inná beʼe bönachi ni para cabí ilaʼdila nisa? Naca bëʼ Dios Böʼ Láʼayi bidisóalenëʼ légaquiëʼ, ca naʼ bidisóalenëʼ netuʼ. w*g .Caní gulunëʼ tuʼ bilaʼyönnëʼ tuʼë bönniʼ ziʼtuʼ naʼ didzaʼ yúbölö, en tunëʼ Dios zxön. v)e -Gulaʼnáʼ badxëʼ bönniʼ judío taʼyéajlëʼë Cristo, nupa naʼ bilaʼdxín niʼ tsözxö́n len Pedro, tuʼ bidëʼ Dios Böʼ Láʼayi, Nu naʼ nasö́l-lëʼë Dios Xuz. Bidisóalenëʼ bönachi niʼ bitiʼ nácagaca judío. /(W ,Niʼ ruíʼisëʼ caní didzaʼ Pedro, laʼ bidxintëʼ Dios Böʼ Láʼayi, bidisóalenëʼ légaquiëʼ, yúguʼtë nupa niʼ taʼyöni libán runëʼ lëʼ. ,'Q +Lëscaʼ yúguʼtë bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios gulunëʼ ba nalí queëʼ Jesús, gulaʼnnë́ʼ: “Yúguʼtë nupa ilaʼyéajlëʼ Lëʼ, Dios uniti lahuëʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ niʼa que le benëʼ Lëʼ.” Dios Böʼ Láʼayi ridisóalenëʼ bönachi izáʼa U&# *Gunná béʼenëʼ Dios netuʼ guntuʼ libán lógaca bönachi, ateʼ runtuʼ ba nalí queëʼ Cristo, náquiëʼ Nu buzóa cazëʼ Dios para uchiʼa usörö́ëʼ nupa nabángaca, en nupa chinátigaca. % )Bitiʼ buluíʼi lahuëʼ lógaca yúguʼtë bönachi, pero lotuʼ netuʼ buluíʼi lahuëʼ. Dios gurö́ëʼ netuʼ dza niʼte para guntuʼ ba nalí queëʼ Jesús, ateʼ güíʼi gudágulentuʼ Lëʼ tsözxö́n gudödi bubanëʼ lu yöl-laʼ guti. $} (Níʼirö Dios busubanëʼ Lëʼ cateʼ guca tsonna dza nátiëʼ, en benëʼ ga buluíʼi lahuëʼ ga zóatuʼ netuʼ. K# 'Naʼa, netuʼ runtuʼ ba nalí que yúguʼtë lë naʼ benëʼ Jesús luyú Judea, en lu yödzö Jerusalén, en ca naʼ guca, gulútiëʼ Jesús, cateʼ buluʼdë́ʼë Lëʼ lëʼe yaga cruz. f"E &Nö́ziliʼ ca benëʼ Dios le guca queëʼ Jesús, bönniʼ Nazaret. Gusö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi, en yöl-laʼ huáca queëʼ para sóalengaca Lëʼ. Nö́ziliʼ ca naʼ gudë́ʼ Jesús, runëʼ le naca tsahuiʼ, en ruúnëʼ yúguʼtë nupa gulaʼguíʼi gulaʼzacaʼ lu naʼ tuʼ xihuiʼ. Caní benëʼ, tuʼ guzóalenëʼ Dios Lëʼ. !/ %Libíʼiliʼ nöz quéziliʼ lë naʼ guca luyú Judea, le gusí lo guca luyú Galilea gudödi benëʼ libán Juan para ilaʼdila bönachi nisa.  $Gusö́l-lëʼë Dios xtídzëʼë ga nacuáʼ bönachi Israel, en gusö́l-lëʼë nu ben libán que didzaʼ dxiʼa, le run ga raca dxiʼa quégaca bönachi, lë naʼ bidxín queë́ruʼ lu nëʼë Jesucristo. Lë cazëʼ náquiëʼ Xanruʼ yúguʼtëruʼ. lQ #Dios raza ládxëʼë bönachi idútë yödzölió, nupa naʼ tadxi Lëʼ, en tun le naca dxiʼa. K "Níʼirö gusí lahuëʼ Pedro ruʼë didzaʼ, rnnëʼ: —Le nácatë réajniʼidaʼ naʼa, bitiʼ ruyusëʼ Dios yöl-laʼ rinnësö quégaca bönachi, pero tuz ca riléʼenëʼ rëʼu. "= !Caní guca, laʼ gusö́l-laʼteaʼ nu tsöjlidzaʼ liʼ, ateʼ tsáhuiʼdoʼ benuʼ biduʼ ga zóatuʼ ni. Que lë ni naʼ zóatuʼ ni yúguʼtëtuʼ, nudúbituʼ lahuëʼ Dios para uzë́ nágatuʼ le inná béʼenëʼ Dios liʼ innóʼ. Didzaʼ bëʼë Pedro lidxëʼ Cornelio W' Naʼa, isö́l-luʼu nu bönniʼ lu yödzö Jope para tsöjlídzëʼ tu bönniʼ lëʼ Simón, zoa iaʼtú lëʼ Pedro. Bönniʼ ni zoëʼ lidxëʼ tu bönniʼ runëʼ tsahuiʼ guídi zxa bëdxi, en lëʼ caʼ Simón. Zoa lidxëʼ bönniʼ ni raʼ nísadoʼ. Cateʼ idxinëʼ Pedro naʼ ga zuʼ, usiyönnëʼ liʼ didzaʼ dxiʼa.” # Caní gúdxibiʼ nedaʼ: “Cornelio. Dios riyönnëʼ le rulidzuʼ-nëʼ, en nö́zinëʼ ca runuʼ, rácalenuʼ yuguʼ bönachi yechiʼ. 0Y Níʼirö bubiʼë didzaʼ Cornelio, gunnë́ʼ: —Chiguca tapa dza ca zóaruʼ naʼa, idú ridödi xihuö́, cateʼ niʼ runaʼ gubasa, en rulidzaʼ-nëʼ Dios lu yuʼu lidxaʼ ni, biléʼedaʼ-biʼ tubiʼ bönniʼ raʼbán nácubiʼ lariʼ rëpi yösa beníʼ, duluíʼi lobiʼ nedaʼ. 1 Que lë ni naʼ cateʼ bulídzaliʼ nedaʼ, laʼ bídateaʼ, en bitiʼ guca chopa ládxaʼa. Rinabaʼ naʼa, ¿bizx que naʼ bulídzaliʼ nedaʼ? hI Níʼirö Pedro gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Libiʼiliʼ nöz quéziliʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, rnna bitiʼ ral-laʼ gunëʼ tu bönniʼ judío tsözxö́n o tsázalenëʼ nu bönniʼ izáʼa. Naʼa, Dios buluíʼinëʼ nedaʼ bitiʼ ral-laʼ inníaʼ queëʼ nitúëʼ bönniʼ náquiëʼ cáʼasö o bitiʼ náquiëʼ dxiʼa. |q Niʼ tuíʼisëʼ caʼ didzaʼ, guyázatëʼ Pedro yuʼu, en yöjxáquiëʼ nudúbigaca bönachi zián niʼ. uc Pedro buchisëʼ lëʼ, en gudxëʼ lëʼ: —Guyasa. Lëscaʼ bönachi yödzölió nacaʼ ca nacuʼ liʼ. 5c Cateʼ guyáziëʼ Pedro löʼa, birúajëʼ Cornelio yuʼu, yöjtságuiëʼ lëʼ. Biyéchuëʼ xiniʼë Pedro, en guyéaj ládxëʼë lëʼ ca runruʼ queëʼ Dios caz. L Dza bunni niʼ, bilaʼdxinëʼ Cesarea. Chizóëʼ Cornelio ribözëʼ légaquiëʼ, ateʼ chinutubëʼ yuguʼ diʼa dza queëʼ, en yuguʼ böchiʼ luzë́ʼë nadxíʼirönëʼ lidxëʼ. uc Níʼirö Pedro guluʼë légaquiëʼ lu yuʼu, en bëʼë ga ilaʼcuʼë. Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, guyasëʼ Pedro, en guyéajlenëʼ légaquiëʼ. Bal-lëʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë Jope naʼ gulunëʼ lëʼ tsözxö́n. Q Buluʼbiʼë didzaʼ, tëʼ lëʼ: —Cornelio, tu bönniʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, nasö́l-lëʼë netuʼ. Náquiëʼ bönniʼ tsahuiʼ, en rádxinëʼ Dios. Yúguʼtë bönniʼ judío tunëʼ bal bönniʼ ni, en nadxíʼiguequinëʼ lëʼ. Iaʼtú le guca, tu gubáz láʼayi queëʼ Dios bë́ʼlenëʼ lëʼ didzaʼ, en gudxëʼ lëʼ isö́l-lëʼë nu udulídza liʼ guíduʼ lidxëʼ para yönnëʼ didzaʼ guʼu. F Níʼirö bötjëʼ Pedro zxan yuʼu ga naʼ nacuʼë bönniʼ naʼ nasö́l-lëʼë Cornelio, en gudxëʼ légaquiëʼ: —Nedaʼ bönniʼ ruguílajliʼ. ¿Bizxi huen záʼaliʼ ni? % Guyaschi naʼa, en bötaj zxan yuʼu. Bitiʼ gaca chopa ládxuʼu tséajlenuʼ légaquiëʼ, tuʼ nasö́l-laʼa nedaʼ yuguʼ bönniʼ ni. L Tsanni niʼ rizáʼ ládxëʼë Pedro ca naca lë naʼ biléʼenëʼ, Dios Böʼ Láʼayi gudxëʼ lëʼ, rnnëʼ: —Buyútsöcaʼ. Chibilaʼdxinëʼ tsonnëʼ bönniʼ ni, tuʼguiljëʼ liʼ. 7g Cateʼ bilaʼdxinëʼ niʼ, buluʼlidzëʼ nupa nacuáʼ yuʼu naʼ, en gulaʼnábinëʼ légaquiëʼ channö zoëʼ tu bönniʼ lëʼ Simón niʼ, zoa iaʼtú lëʼ Pedro. y Tsanni niʼ röʼë böniga Pedro, rizáʼ ládxëʼë bizxi saʼyéaj lë naʼ biléʼenëʼ ca tu lu yëla bë́chigal, bilaʼdxinëʼ bönniʼ naʼ nasö́l-lëʼë Cornelio légaquiëʼ raʼ yuʼu, taʼnabëʼ gazxi zoa lidxëʼ Simón naʼ. f E Tsonna luzuí guca caní, ateʼ níʼirö laʼ buë́pitë lariʼ zxön naʼ lúzxiba.   Le buropi luzuí biyönnëʼ chiʼi nu naʼ gudxi lëʼ: —Le nunëʼ Dios dxiʼa, bitiʼ innóʼ que: “Bitiʼ naca dxiʼa.”  Bubiʼë didzaʼ Pedro, rnnëʼ: —¡Calëga, Xan! Catu caz gudahuaʼ le cabí ral-laʼ gágutuʼ, o le cabí naca dxiʼa. d A Níʼirö biyönnëʼ chiʼi nu rë lëʼ: —Pedro, guyasa. Bë́ti-gacabaʼ, en gudagu. D Lahui lariʼ naʼ dxíagacabaʼ yuguʼ böaʼ guixiʼ izáʼa nacuáʼ tapa niʼa náʼagacabaʼ, en yuguʼ böaʼ táʼayöj lë́ʼegacabaʼ lu yu, en yuguʼ böaʼ zoa xíligacabaʼ. y Biléʼenëʼ nayalaj lúzxiba, en ruhuötaj tu le naca ca tu lariʼ guitsaʼ zxön ga zoëʼ, le nagaʼ idapa laʼa. 7 Laʼ náʼasö ridunëʼ Pedro, en gúʼunnëʼ gahuëʼ, ateʼ tsanni niʼ tuʼpë́ʼë queëʼ, biléʼenëʼ le naca ca tu lu yëla bë́chigal. H  Dza buropi, tsanni niʼ yúʼugaquiëʼ nöza, en taʼdxinëʼ galaʼ ga dë Jope naʼ, laʼ níʼisö gurenëʼ Pedro ícjoʼolö yuʼu para ulidzëʼ Dios, niʼ naca idú huagubidza. r] Cateʼ budxi busiyönnëʼ légaquiëʼ yúguʼtë le guca, gusö́l-lëʼë légaquiëʼ yödzö Jope. w Cateʼ chibuzë́ʼë gubáz láʼayi naʼ bë́ʼlenëʼ lëʼ didzaʼ, bulidzëʼ Cornelio chópabiʼ biʼi huen dxin queëʼ, en tuëʼ bönniʼ rejëʼ gudil-la reaj ládxëʼë Dios, en dzáguiëʼ bönachi nacuáʼ lidxëʼ Cornelio. J  Bönniʼ ni zoëʼ lidxëʼ tu bönniʼ runëʼ tsahuiʼ guídi zxa bëdxi. Bönniʼ ni, lëscaʼ lëʼ Simón, ateʼ zoa lidxëʼ raʼ nísadoʼ. Pedro naʼ guíëʼ liʼ le ral-laʼ gunuʼ. # Naʼa, gusö́l-laʼ yuguʼ bönniʼ tsöjáquiëʼ yödzö Jope tsöjlídzagaquiëʼ bönniʼ naʼ lëʼ Simón, zoa iaʼtú lëʼ Pedro. w Gúdxinëʼ Cornelio. Buyúëʼ gubáz láʼayi naʼ, en gudxëʼ lëʼ: —¿Bizxi rnnoʼ, Xan? Gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ lëʼ, rnnëʼ: —Dios riyönnëʼ le rulidzuʼ-nëʼ, en nö́zinëʼ ca runuʼ, rácalenuʼ bönachi yechiʼ. 0Y Tu dza idú ridödi xihuö́ biléʼenëʼ Cornelio ca tu lu yëla bë́chigal, raziëʼ tu gubáz láʼayi queëʼ Dios ga naʼ zoëʼ, en rëʼ lëʼ: —Cornelio. j~M Cornelio naʼ reaj ládxëʼë Dios, en rádxinëʼ Lëʼ, ateʼ yúguʼtë bönachi nacuáʼ lidxëʼ núngaca lëʼ tsözxö́n. Runödzjëʼ Cornelio dumí zián le rácalen bönachi yechiʼ, en rulídzaticaʼsëʼ Dios. D}  Zoëʼ yödzö Cesarea tu bönniʼ lëʼ Cornelio, bönniʼ rinná béʼenëʼ tu gáyuʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, nazíʼi lágaquiëʼ Bönniʼ Italia Röjáquiëʼ Gudil-la. | +Bugáʼanëʼ Pedro yödzö Jope naʼ zián dza lu yuʼu lidxëʼ Simón, bönniʼ runëʼ tsahuiʼ guídi zxa bëdxi.u{c *Ca guca lë ni guzë́ didzaʼ idú lu yödzö Jope, ateʼ gulaʼyéajlëʼ bönachi zián Xanruʼ Jesús. Jz  )Gudélëʼë Pedro náʼanu, en buchisëʼ-nu. Níʼirö bulidzëʼ bönniʼ naʼ taʼyéajlëʼë Jesús, len yuguʼ nigula uzëbi naʼ, ateʼ busudxinëʼ Dorcas naʼ lógaquiëʼ, nabannu. &yE (Níʼirö Pedro bubéajëʼ níʼilö yúguʼtë nupa nacuáʼ niʼ, ateʼ buzóa zxibëʼ, rulidzëʼ Dios. Níʼirö buécjëʼ ga dënu Dorcas naʼ, gunnë́ʼ: —Tabita, guyasa. Laʼ buxaʼtë guiö́j lonu Dorcas. Cateʼ biléʼenu-nëʼ Pedro, laʼ guyástënu, gurö́ʼönu. yxk 'Níʼirö laʼ guyásatëʼ Pedro, saʼyéajlenëʼ légaquiëʼ. Cateʼ bidxinëʼ niʼ, laʼ gulaʼchëʼtëʼ lëʼ ga naca lu yuʼu ga dënu nigula nati naʼ. Níʼirö yuguʼ nigula uzëbi buluʼdúbinu gásibiʼilëʼ, taʼbö́dxinu, en tuʼluíʼinu lëʼ lariʼ quégaquiëʼ bönniʼ, en nigula, yuguʼ le bennu Dorcas cateʼ niʼ zóalennu légacanu. Kw &Tuʼ dë yödzö Lida gálaʼsö ga naʼ dë yödzö Jope, ga naʼ zoëʼ Pedro, bilaʼyönnëʼ bönniʼ Jope naʼ taʼyéajlëʼë Cristo zoëʼ Pedro niʼ, ateʼ que lë ni naʼ gulaʼsö́l-lëʼë chopëʼ bönniʼ ga naʼ zoëʼ, ateʼ gulátaʼyuëʼ lahuëʼ, tëʼ lëʼ: —Bitiʼ tsenuʼ guíduʼ queë́tuʼ. v! %Le guca dza niʼ, güíʼinu Dorcas naʼ, en gútinu. Gudödi gulaʼguíbinu lënu, gulaʼguíxjëʼ-nu tu lu yuʼu ga naca buropi cuía. Wu' $Iaʼstú le guca, lu yödzö Jope zóanu tu nigula réajlëʼënu Cristo, lënu Tabita, en ca naca didzaʼ griego lënu Dorcas. Bennu nigula ni zián le nácagaca dxiʼa le tácalen bönachi yechiʼ. 6te #Yúguʼtë nupa nacuáʼ yödzö Lida, en yödzö Sarón bilaʼléʼe lëʼ, ateʼ buluʼhuöáca queëʼ Xanruʼ, tuʼ chitaʼyéajlëʼ Lëʼ. Rátinu Dorcas, en rubannu }ss "Pedro gudxëʼ lëʼ: —Eneas, Jesucristo ruúnëʼ liʼ. Guyasa, en butubi xtoʼo. Laʼ guyásatëʼ Eneas naʼ. prY !Yöjxáquiëʼ tu bönniʼ niʼ lëʼ Eneas, chiguca xunuʼ iz dëʼ réʼenëʼ, nacúʼuniëʼ bin. q+ Iaʼtú le guca, cateʼ Pedro yöjyúëʼ yuguʼ bö́chiʼruʼ, bidxinëʼ ga nacuʼë bönniʼ taʼyéajlëʼë Jesús lu yödzö Lida. dpA Níʼirö guca tsahuiʼ quégaca yúguʼtë cöʼ bönachi queëʼ Cristo, nacuáʼ idú luyú Judea, en luyú Galilea, en luyú Samaria, ateʼ bilaʼdipa ládxiʼgaquiëʼ. Gulaʼcuʼë lu yöl-laʼ radxi quégaquiëʼ Xanruʼ, ateʼ gulaʼyanëʼ tuʼ gúcalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ. Pedro ruúnëʼ tu bönniʼ lëʼ Eneas Fo Cateʼ guléquibeʼenëʼ bö́chiʼruʼ taʼyéajlëʼë Cristo lë ni, gulaʼchë́ʼë Saulo lu yödzö Cesarea, ateʼ gulaʼsö́l-lëʼë lëʼ yödzö Tarso, le naca ladzëʼ Saulo. Sn Lu yöl-laʼ rugu ladxiʼ benëʼ libán Saulo ca naca queëʼ Xanruʼ, en gudíl-lalenëʼ didzaʼ bönniʼ judío tuʼë didzaʼ griego, ateʼ légaquiëʼ gulaʼzóa gulaʼböʼë ilútiëʼ lëʼ. ymk Níʼirö Saulo guzóalenëʼ légaquiëʼ lu yödzö Jerusalén, ateʼ gudálenëʼ légaquiëʼ tsözxö́n. l Níʼirö bönniʼ naʼ lëʼ Bernabé gudélëʼë Saulo, en guchë́ʼë lëʼ ga naʼ nacuʼë bönniʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo. Busiyönnëʼ légaquiëʼ ca naʼ guca queëʼ Saulo, biléʼenëʼ Xanruʼ laʼ nöza, ateʼ Xanruʼ caz bë́ʼlenëʼ lëʼ didzaʼ, en ca naʼ benëʼ Saulo lu yödzö Damasco, len yöl-laʼ rugu ladxiʼ benëʼ libán ca naca queëʼ Jesús. ]k3 Cateʼ budxinëʼ Saulo Jerusalén, gúʼunnëʼ tsöjenëʼ tsözxö́n bönniʼ niʼ taʼyéajlëʼë Cristo, pero yúguʼtëʼ guládxinëʼ lëʼ, tuʼ cabí téquinëʼ réajlëʼë Saulo naʼ Cristo. j Níʼirö yuguʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo gulaʼguélëʼë Saulo chiʼi dzö́ʼölö, ateʼ gulaʼguʼë lëʼ tu lu gaʼböra zxön nagaʼ du, en buluʼzötjëʼ lëʼ níʼilö lu zöʼö run chiʼi yödzö naʼ. Rudxinëʼ Saulo Jerusalén Ti! Rëla, en të dza gulaʼbö́ʼ nísiëʼ yuguʼ bönniʼ judío ga nu ridödi lu zöʼö run chiʼi yödzö naʼ para ilútiëʼ lëʼ, pero gúquibeʼenëʼ Saulo le të́ʼënnëʼ ilunëʼ queëʼ. vhe Cateʼ chigudödi zián dza, gulún xtídzaʼgaquiëʼ bönniʼ judío nacuʼë niʼ ilútiëʼ Saulo. !g; Bidíparö ládxëʼë Saulo, en benëʼ ga gulaʼböʼë böniga bönniʼ judío nacuʼë Damasco, tuʼ buluíʼinëʼ légaquiëʼ Jesús naca cazëʼ Cristo, bönniʼ naʼ tunëʼ löza idinná béʼenëʼ légaquiëʼ. Rulë́ʼ Saulo lu náʼagaquiëʼ bönniʼ judío Hf  Buluʼbáninëʼ yúguʼtë bönniʼ niʼ taʼyönnëʼ lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ calëga bönniʼ ni bönniʼ naʼ busunítiëʼ nupa nacuáʼ Jerusalén, en tuʼlidza Dios lu Lëʼ Jesús? Para gunëʼ caní bidëʼ caʼ ni para ichë́ʼë légaquiëʼ nadzúngaquiëʼ lógaquiëʼ bixúz unná bëʼ. Me Laʼ gusí lotëʼ Saulo runëʼ libán queëʼ Cristo gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, rnnëʼ: —Jesús náquiëʼ Zxíʼini cazëʼ Dios. ?dw Gudödi niʼ gudahuëʼ, en böáca ládxëʼë. Ca chopa tsonna dza guzóalenëʼ yuguʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo nacuʼë Damasco. Runëʼ libán Saulo lu yödzö Damasco 8ci Laʼ níʼisö gulaʼguínnaj le naca ca xilácubaʼ böla lu guiö́j lahuëʼ, ateʼ laʼ böáljatë guiö́j lahuëʼ. Níʼirö guyasëʼ Saulo, en bidilëʼ nisa. /bW Níʼirö guyijëʼ Ananías niʼ, ateʼ guyáziëʼ yuʼu, en guxóa nëʼë Saulo, ateʼ rëʼ lëʼ: —Böchaʼa Saulo, Xanruʼ Jesús, Nu naʼ buluíʼi lahui laʼ nöza ga niʼ zoʼo, gusö́l-lëʼë nedaʼ para huöálaj guiö́j loʼ, en idisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi liʼ. daA Uluíʼidaʼ lëʼ le zián le quiʼi sáquëʼë uláz quiaʼ nedaʼ, gunëʼ xichinaʼ. ` Níʼirö Xanruʼ rëʼ Ananías naʼ, rnnëʼ: —Guyéaj, tuʼ gurö́ cazaʼ nedaʼ bönniʼ ni para gunëʼ libán ca naca quiaʼ lógaca bönachi izáʼa, en lógaquiëʼ bönniʼ taʼnná béʼenëʼ légaquiëʼ, encaʼ lógaca bönachi Israel. _  Zëʼë caʼ ni, dë lu nëʼë uláz quégaquiëʼ bixúz unná bëʼ sönëʼ yúguʼtë nupa tuʼlidza Dios len Loʼ Liʼ. l^Q Níʼirö bubiʼë didzaʼ Ananías, rëʼ Lëʼ: —Xan, zián nupa chibuluʼsiyö́nnëʼ nedaʼ ca runëʼ bönniʼ ni, zián le naca döʼ nuʼë le benëʼ quégaca bönachi taʼyéajlëʼ Liʼ, nacuáʼ Jerusalén. )]K Chibiléʼenëʼ tu bönniʼ ca tu lu yëla bë́chigal zëʼë tsáziëʼ ga zoëʼ, lëʼ Ananías, en ixóa nëʼë lëʼ para huöálaj guiö́j lahuëʼ. V\% Xanruʼ gudxëʼ lëʼ: —Guyasa, en guyéaj ga naca laʼ nöza naʼ nazíʼi le Nöza Li, ateʼ lu yuʼu lidxëʼ Judas gunaba didzaʼ queëʼ Saulo, bönniʼ Tarso. Lu yuʼu naʼ rulidzëʼ Dios. q[[ Zoëʼ caʼ Ananías, bönniʼ réajlëʼë Cristo, yödzö Damasco, ateʼ Xanruʼ buluíʼi lahuëʼ ga zoëʼ ca tu lu yëla bë́chigal, en gudxëʼ lëʼ: —Ananías. Lëʼ bubiʼë didzaʼ, gunnë́ʼ: —Ni zoaʼ, Xan. ZZ- Guzóëʼ niʼ tsonna dza nachul-la lahuëʼ, en bitiʼ bi güíʼi gudahuëʼ. 9Yk Níʼirö böasëʼ Saulo luyú, en cateʼ guxáʼ guiö́j lahuëʼ, bitiʼ caʼ riléʼenëʼ. Que lë ni naʼ gulaʼguélëʼë nëʼë, en gulaʼchë́ʼë lëʼ Damasco. X Guládxinëʼ yuguʼ bönniʼ naʼ söjácalenëʼ Saulo, tuʼ bilaʼyönnëʼ chiʼi naʼ, sal-laʼ cuntu nu bilaʼléʼenëʼ. nWU Níʼirö Saulo guzxízidëʼë, gúdxinëʼ, en gunnë́ʼ: —Xan, ¿bizxi rë́ʼënuʼ gunaʼ? Xanruʼ gudxëʼ lëʼ: —Guyasa, en guyáz lu yödzö, ateʼ niʼ isö́l-laʼa quiuʼ nu guíë liʼ le ral-laʼ gunuʼ. V7 Saulo gunábinëʼ Lëʼ, gunnë́ʼ: —¿Nuzxi liʼ, Xan? Lëʼ gunnë́ʼ: —Nedaʼ Jesús, Nu ribía ládxuʼu. Run ziʼ cuinuʼ, ridáʼbaguʼu nedaʼ. Raca quiuʼ ca naʼ raca queë́baʼ bëdxi, run ziʼ cuinbaʼ richéguʼbaʼ yaga tuchiʼ túndëʼë-baʼ ziʼ. U Níʼirö gudzöʼë Saulo lu yu, en biyönnëʼ chiʼi Nu rë lëʼ: —Saulo, Saulo, ¿bizx que ribía ládxuʼu nedaʼ? ^T5 Tsanni niʼ yúʼugaquiëʼ nöza Saulo, en nupa nacuáʼlen lëʼ, söjáquiëʼ, en cateʼ chizóa ilaʼdxinëʼ Damasco, tsálidoʼos buzeniʼdaʼ tu beníʼ zaʼ lúzxiba, le buzeníʼ ga niʼ söjáquiëʼ. gSG en gunábinëʼ lëʼ tu guichi unná bëʼ, le tsöjuʼë lógaquiëʼ bönniʼ unná bëʼ quégaca yuʼu gapa tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios lu yödzö Damasco, ateʼ channö utsöjxáquiëʼ yuguʼ bönniʼ, en nigula taʼyéajlëʼë Jesús niʼ, gaca ichë́ʼë légaquiëʼ nadzúngaquiëʼ lu yödzö Jerusalén. R ) Niʼ ruzenëʼ bach Saulo nupa taʼyéajlëʼ Xanruʼ, gúʼunnëʼ gútiëʼ légaquiëʼ. Para gunëʼ caní bidxinëʼ lahuëʼ bixúz lo, 7Qg(Cateʼ chiréquibeʼenëʼ Felipe, zoëʼ lu yödzö Azoto. Gudödëʼ yúguʼtë yödzö niʼ, ateʼ benëʼ libán que didzaʼ dxiʼa, ga bidxintëʼ yödzö Cesarea.PP'Cateʼ buluʼrúajëʼ lu nisa, Dios Böʼ Láʼayi buchë́ʼë Felipe, ateʼ bönniʼ huödx naʼ bítiʼrö biléʼenëʼ lëʼ. Níʼirö buguélëʼë xinözëʼ, söhuö́jëʼ rudzéjanëʼ. @Oy&Níʼirö benëʼ ga guzóa dxisö carreta queëʼ naʼ, ateʼ buluʼhuötjëʼ irópatëʼ, yöjtsázagaquiëʼ lu nisa. Níʼirö Felipe buquilëʼ bönniʼ huödx naʼ nisa. Felipe gudxëʼ lëʼ: —Channö réajlëʼu idú ládxuʼu, huáca idiluʼ nisa. Lëʼ bubiʼë didzaʼ, rnnëʼ: —Réajlëʼa Jesucristo, náquiëʼ Zxíʼinëʼ Dios. JM $Cateʼ niʼ yúʼugaquiëʼ nöza söjáquiëʼ, bilaʼdxinëʼ ga dë nisa, ateʼ bönniʼ huödx naʼ rëʼ Felipe, rnnëʼ: —Buyútsöcaʼ. Ni dë nisa. ¿Naruʼ huácatsö idilaʼ nisa? Ly#Níʼirö laʼ didzaʼ nisö buguélëʼë Felipe, en busiyönnëʼ lëʼ didzaʼ dxiʼa ca naca queëʼ Jesús. oKW"Bönniʼ huödx naʼ gunábinëʼ Felipe, rëʼ lëʼ: —Rátaʼyuaʼ loʼ quíxjöiʼinuʼ nedaʼ. ¿Nuzxi que gunnë́ʼ caní bönniʼ naʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios? ¿Naruʼ queë cazëʼ, o que nu yúbölö? \J1!Buluʼcáʼanëʼ Lëʼ cáʼasö,
en bitiʼ guluʼë lataj nu uchiʼa usörö́ Lëʼ.¿Nuzxi caz gaca inözi xíguiaʼ nabágaʼgaca bönachi uládz queëʼ?Laʼ légacasëʼ gulútiëʼ Lëʼ. *IM Lë naʼ nazúaj lu guichi rulabëʼ, rnna caní:Ca böʼcuʼ zxílaʼdoʼ,
gulaʼchë́ʼë Lëʼ para ilútiëʼ Lëʼ,
en ca böʼcuʼ zxílaʼdoʼ,
bitiʼ rnnëbaʼ cateʼ nu richugu lítsaʼbaʼ,
caʼ benëʼ Lëʼ, bitiʼ gusalaj ruʼë bi innë́ʼ. tHaBubiʼë didzaʼ bönniʼ Etiopía naʼ, gunnë́ʼ: —¿Nacxi gaca tséajniʼidaʼ channö cuntu nu zoa uzéajniʼi nedaʼ? Níʼirö gútaʼyuëʼ lahuëʼ Felipe cuenëʼ, en cö́ʼlenëʼ lëʼ tsözxö́n lu carreta naʼ. _G7Cateʼ chigubíguëʼë Felipe niʼ, biyönnëʼ ruʼë didzaʼ bönniʼ huödx naʼ, rulabëʼ le nazúaj lu guichi ca gunnë́ʼ Isaías, ateʼ gudxëʼ lëʼ: —¿Naruʼ réajniʼinuʼ lë naʼ rulabuʼ? sF_Níʼirö Dios Böʼ Láʼayi gudxëʼ Felipe naʼ: —Gubígaʼ ga zeaj carreta naʼ, en guyéajlen le. ,EQNaʼa, söhuö́jëʼ ladzëʼ, röʼë lu carreta queëʼ, en rulabëʼ le nazúaj lu guichi ca gunnë́ʼ Isaías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. D1Níʼirö guyuʼë nöza Felipe naʼ, saʼyéajëʼ. Laʼ nöza niʼ yöjtságuiëʼ tu bönniʼ Etiopía, náquiëʼ bönniʼ huödx. Luyú Etiopía náquiëʼ bönniʼ huen dxin lo queë́nu Candace, nigula naʼ rinná béʼenu bönachi Etiopía naʼ, en yuʼu lu nëʼë yúguʼtë yöl-laʼ tsahuiʼ queë́nu dzöʼö lídxinu. Guyijëʼ Jerusalén bönniʼ ni para guyéaj ládxëʼë Dios. C)Níʼirö tu gubáz láʼayi queëʼ Xanruʼ bë́ʼlenëʼ Felipe didzaʼ, en gudxëʼ lëʼ: —Guyasa, en guyéaj sacaʼ ga ridödi gubidza beoʼ ziaga. Idxinuʼ ga niʼ naláʼ nöza zeaj Jerusalén zéajtë yödzö Gaza, nöza naʼ ridödi lu lataj cáʼasö. AB{Cateʼ Pedro, en Juan naʼ budxi gulunëʼ ba nalí queëʼ Cristo lu yödzö niʼ, en buluʼsiyönnëʼ légaquiëʼ xtídzëʼë Dios, gulunëʼ caʼ libán que didzaʼ dxiʼa yuguʼ lu ládzagaquiëʼ bönniʼ Samaria, ateʼ gudödi niʼ yöjhuö́jgaquiëʼ Jerusalén. Felipe, en tu bönniʼ Etiopía LANíʼirö bubiʼë didzaʼ Simón naʼ, rëʼ légaquiëʼ: —Buliʼlídzëʼ Dios, gátaʼyuliʼ lahuëʼ Xanruʼ niʼa quiaʼ nedaʼ para cabí gaca quiaʼ nitú lë naʼ chigunnáliʼ. X@)Réquibeʼedaʼ nabáguʼu xíguiaʼ, en nadzunuʼ lu yalaj que tuʼ xihuiʼ. ?-Bubíʼi ládxiʼ ca naca huiáʼ döʼ ni runuʼ, en gútaʼyu lahuëʼ Dios, nadxi caʼ uniti lahuëʼ liʼ ca naca lë ni rizáʼ ládxuʼu. r>]Bitiʼ nacuʼ bachi gútsuʼu lë ni, tuʼ dxía le naca ruáʼ döʼ icja ládxiʼdoʼo lahuëʼ Dios. *=MNíʼirö Pedro gudxëʼ lëʼ, rnnëʼ: —Initi dumí quiuʼ tsözxö́n len liʼ, tuʼ réquinuʼ len dumí idéliʼnuʼ yöl-laʼ huáca queëʼ Dios. (<Iateʼ rëʼ légaquiëʼ: —Benna caʼ yöl-laʼ huáca ni quiaʼ, para cateʼ ixóa naʼa nútiʼtës bönachi, idisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi nu naʼ. ~;uCateʼ biléʼenëʼ Simón, bönniʼ udzáʼ naʼ, le guca cateʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo gulaʼxóa náʼagaquiëʼ bönachi niʼ, bidisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ, gúʼunnëʼ quizxjëʼ légaquiëʼ dumí, (:INíʼirö Pedro, en Juan naʼ, gulaʼxóa náʼagaquiëʼ bönachi Samaria naʼ. Buluʼlidzëʼ Dios, ateʼ bidisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ. 91Ga bidxintë dza naʼ, bitiʼ ridxíninëʼ Dios Böʼ Láʼayi quégaquiëʼ. Nadílagacasëʼ nisa para ilácagaquiëʼ tuz len Xanruʼ Jesús. 48aCateʼ Pedro, en Juan naʼ bilaʼdxinëʼ niʼ, buluʼlidzëʼ Dios uláz quégaca bönachi niʼ taʼyéajlëʼ Cristo para idisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi léguequi. l7QCateʼ yuguʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo nacuʼë Jerusalén bilaʼyönnëʼ ca guca lë ni, chinazíʼ lu náʼagaca bönachi luyú Samaria xtídzëʼë Dios, níʼirö gulaʼsö́l-lëʼë Pedro, en Juan niʼ. q6[ Níʼirö guyéajlëʼë caʼ Simón naʼ, en bidilëʼ nisa, ateʼ gudálenticaʼsëʼ tsözxö́n Felipe naʼ. Cateʼ biléʼenëʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön, en yuguʼ le taca bëʼ runëʼ Felipe, bubáninëʼ Simón naʼ. .}|{zy$xvvzutt*rrPpmm+lkkih2g#f<;;Y988Q746q43211g00&/.g-[+*Z)(u'p&%K$S#y" Bc03q| O  f  />v$NCaní naca, risö́l-laʼtuʼ Judas, en Silas ga zóaliʼ. Chopëʼ ni uluʼsiyönnëʼ libíʼiliʼ lë ni ruzúajtuʼ lu guichi ni. |MqChiyöjáquiëʼ Bernabé, en Pablo gapa guzóa bönadxi ilátiëʼ tuʼ nadxíʼiguequinëʼ Xanruʼ Jesucristo. eLCQue lë ni naʼ guyaza ládxiʼtuʼ cateʼ chibén tuz xtídzaʼtuʼ, gurötuʼ chopëʼ bönniʼ, nupa isö́l-laʼtuʼ para uduyúgaquiëʼ libíʼiliʼ. Guídlengaquiëʼ Bernabé, en Pablo, nupa naʼ nadxíʼiruʼ. 0KYBiyö́nituʼ ca tun bal-la bönachi bilaʼrúaj ga zóatuʼ, nupa naʼ bitiʼ nasö́l-laʼtuʼ. Dutsáʼagaquiëʼ libíʼiliʼ len le taʼnnë́ʼ, en tuʼbequi böniga icja ládxiʼdoʼoliʼ, tuʼ taʼnná bëʼë irugu lu xipë́laʼliʼ, en gunliʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés. NJBuluʼzúajëʼ lu guichi le buluʼdödëʼ lu náʼagaquiëʼ iluʼë, le rnna caní: “Netuʼ, gubáz nasö́l-lëʼë Cristo, en bönniʼ gula tun chiʼë, en yuguʼ bö́chiʼruʼ, rugápatuʼ libíʼiliʼ Dios, bö́chiʼtuʼ, nácaliʼ bönachi izáʼa zóaliʼ Antioquía, en yuguʼ yödzö luyú Siria, en Cilicia. DINíʼirö gulaʼyaza ládxiʼgaquiëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo, en bönniʼ gula tapa chiʼë, en yúguʼtë bönachi queëʼ Cristo, ilaʼbö́ëʼ bal-lëʼ bönniʼ ládjagaquiëʼ, en ilaʼsö́l-lëʼë légaquiëʼ Antioquía. Tsöjácalenëʼ Pablo, en Bernabé. Chopëʼ naʼ gulaʼbö́ëʼ, lë́gaquiëʼ Judas, zoa iaʼtú lëʼ Barsabás, encaʼ Silas. Nácagaquiëʼ bönniʼ lo ládjagaquiëʼ bö́chiʼruʼ niʼ. mHSDza niʼte nacuáʼ yúguʼtë yödzö nupa tun libán lu yuʼu gapa tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. Tunëʼ libán niʼ que le buzúajëʼ lu guichi Moisés. Tuʼlaba cazëʼ le yuguʼ dza láʼayi. QGRal-laʼ uzúajruʼ lu guichi quégaquiëʼ uluʼcáʼanëʼ yuguʼ le bitiʼ ral-laʼ ilahuëʼ, le nadödi lógaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga, en cabí ilunëʼ le ruáʼ döʼ, en cabí ilahuëʼ xipë́laʼgacabaʼ böaʼ guixiʼ bitiʼ narúaj-gácabaʼ rön, en cabí ilahuëʼ xichönbaʼ bítiʼtës böaʼ guixiʼ. Fw’Que lë ni naʼ runi nedaʼ bitiʼ ral-laʼ gun níguiruʼ bönachi izáʼa, nupa tuʼhuöáca queëʼ Dios. ]E3Caní rnnëʼ Xanruʼ,Nu naʼ dza niʼte ben ga naca bëʼ yúguʼtë lë ni. D-para uluʼguilaj iaʼzícaʼrö bönachi Xanruʼ.Uluʼguilaj bönachi izáʼa Lëʼ,
ateʼ siʼ láguequi: Bönachi Queëʼ Dios. GCDza tödi lë ni huödaʼ, en uchisaʼ Nu inná bëʼ,
bönniʼ naʼ tsáziëʼ xilatjëʼ David.Gunaʼ ca run nu ruchisa tu yuʼu naguinnaj.Uchisaʼ caʼ bönachi ilaʼcuáʼ lidxëʼ, nupa nagáʼanagaca.Gunaʼ ca run nu ruchisa tu zöʼö yexuʼ.Caní uchisaʼ le gunná bëʼë David B)Ca naca lë ni röjlö́zgaca xtídzaʼgaquiëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, rnna: lAQSimón Pedro chigudíxjöiʼi quézinëʼ rëʼu ca benëʼ Dios, buluʼe lahui yöl-laʼ huáca queëʼ le zíʼalö luzuí lógaca yuguʼ bönachi izáʼa para bubéajëʼ quez queëʼ bönachi nútsaʼgaca ládjagaquiëʼ. 0@Y Cateʼ Bernabé, en Pablo budxi guluʼë didzaʼ ni, bubiʼë didzaʼ Jacobo, gunnë́ʼ: —Libiʼiliʼ, bö́chaʼa. Buliʼzë́ nágaliʼ le guíaʼ libíʼiliʼ. ;?o Cateʼ budxi bëʼë Pedro didzaʼ ni, yúguʼtëʼ gulaʼcuʼë dxisö, ateʼ buluʼzë́ nágagaquiëʼ didzaʼ guluʼë Bernabé, en Pablo. Buluʼsiyönnëʼ légaquiëʼ yuguʼ le taca bëʼ, en le tun ga tuʼbani bönachi, yuguʼ le benëʼ Dios lu náʼagaquiëʼ ga nacuáʼ bönachi izáʼa. *>M Rëʼu ni, réajlëʼëruʼ nuláruʼ niʼa que le buzáʼ ládxëʼë Xanruʼ Jesús queë́ruʼ, en ca naʼ nuláruʼ rëʼu, uluʼlë́ʼ caʼ légaquiëʼ. q=[ Naʼa, ¿bizx que run leliʼ-nëʼ Dios, rusubágaʼliʼ yuaʼ xiyéngaca böchiʼ luzáʼaruʼ? Yuaʼ ni, le naca le taʼnná bëʼ xibá queëʼ Moisés, bitiʼ guca guáʼaruʼ rëʼu, en bitiʼ guca iluʼë xuz xtóʼoruʼ le. <1 Bitiʼ butsë́ʼë ca benëʼ quégaquiëʼ, en queë́ruʼ, en lëscaʼ bunëʼ dxiʼa icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ tuʼ taʼyéajlëʼë Cristo. [;/Dios, Nu nunbëʼ caz le yuʼu icja ládxiʼdoʼgaca bönachi, buzóëʼ le naca bëʼ runëʼ légaquiëʼ bal, gusö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi quégaquiëʼ, ca naʼ gusö́l-lëʼë Lëʼ queë́ruʼ. :/Gudödi guluʼë zián didzaʼ, guzuínëʼ Pedro, en gudxëʼ légaquiëʼ: —Libiʼiliʼ, bö́chaʼa. Nöz quéziliʼ ca guca dza niʼte, Dios gurö́ cazëʼ nedaʼ para gunaʼ libán lógaca bönachi izáʼa para ilaʼyöni didzaʼ dxiʼa, en ilaʼyéajlëʼ Cristo. '9GNíʼirö buluʼdubëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo len bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ, para uluʼchiʼa uluʼsörö́ëʼ lë ni raca. %8CNíʼirö gulaʼzuínëʼ bal-lëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo, en taʼnnë́ʼ: —Run bayudxi irugu lu xipë́laʼgaquiëʼ bönniʼ izáʼa naʼ taʼyéajlëʼë Cristo, en inná béʼeruʼ légaquiëʼ ilunëʼ ca rnna bëʼ xibá queëʼ Moisés. L7Cateʼ bilaʼdxinëʼ Pablo, en Bernabé lu yödzö Jerusalén, yuguʼ bönniʼ queëʼ Cristo nacuʼë niʼ, encaʼ yuguʼ gubáz nasö́l-lëʼë Lëʼ, en yuguʼ bönniʼ gula tapa chiʼë gulunëʼ légaquiëʼ bal. Pablo, en Bernabé buluʼsiyönnëʼ légaquiëʼ yúguʼtë le benëʼ Dios lu náʼagaquiëʼ. s6_Níʼirö yuguʼ bönniʼ queëʼ Cristo nacuʼë Antioquía buluʼguʼë légaquiëʼ nöza, ateʼ gulaʼdödëʼ lu xiyú yödzö Fenicia, en luyú Samaria, ateʼ buluʼsiyönnëʼ böchiʼ luzáʼaruʼ yuguʼ lataj niʼ ca guca, buluʼhuöáquiëʼ bönniʼ izáʼa queëʼ Cristo. Lë ni ben ga buluʼdzéjanëʼ yúguʼtë böchiʼ luzáʼaruʼ niʼ. h5INíʼirö Pablo, en Bernabé gulaʼdíl-lalenëʼ légaquiëʼ didzaʼ, ateʼ gúcadaʼ dzatsa. Gudödi niʼ, gulaʼbö́ëʼ Pablo, en Bernabé len iaʼbal-lëʼ bönniʼ bö́chiʼruʼ niʼ, para tsöjáquiëʼ Jerusalén, en ilaʼdxinëʼ lógaquiëʼ gubáz niʼ queëʼ Cristo, encaʼ lógaquiëʼ bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo niʼ, para iluíʼilenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ca naca lë ni raca, tuʼsédinëʼ bönniʼ naʼ bönachi le nachixi. -4 UNíʼirö bal-lëʼ bönniʼ narúajgaquiëʼ luyú Judea bilaʼdxinëʼ yödzö Antioquía, ateʼ buluʼsë́dinëʼ bö́chiʼruʼ, bönniʼ izáʼa niʼ, taʼnnë́ʼ: —Channö cabí irugu lu xipë́laʼliʼ ca nalë́bituʼ runtuʼ ca naʼ gunná bëʼë Moisés, bitiʼ gaca uláliʼ. f3EPablo, en Bernabé buluʼgáʼanalenëʼ bönachi niʼ taʼyéajlëʼ Cristo zián dza./2WCateʼ niʼ buluʼdxinëʼ Antioquía, buluʼdubi bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ niʼ. Níʼirö Pablo, en Bernabé buluʼsiyönnëʼ légaquiëʼ ca nácagaca le zxön benëʼ Dios lu náʼagaquiëʼ, encaʼ ca benëʼ Dios, bëʼë yuguʼ bönachi izáʼa lataj taʼyéajlëʼ caʼ Lëʼ. o1WBuluʼzë́ʼë niʼ, ateʼ gulaʼbenëʼ tu lëʼe barco, en buluʼdxinëʼ yödzö Antioquía, ga naʼ nacuʼë bönniʼ queëʼ Cristo, bönniʼ naʼ gulaʼsö́l-lëʼë légaquiëʼ tsöjéngaquiëʼ libán, cateʼ niʼ gulaʼguʼë légaquiëʼ lu nëʼë Dios, Nu naʼ ruzáʼ ladxiʼ quégaquiëʼ ilunëʼ xichinëʼ, dxin naʼ chibudxi gulunëʼ. i0KBudxi gulunëʼ libán que xtídzëʼë Cristo lu yödzö Perge, yöjáquiëʼ yödzö Atalia. o/WNíʼirö Pablo, en Bernabé gulaʼdödëʼ luyú Pisidia, ateʼ bilaʼdxinëʼ luyú Panfilia. L.Buluʼcuʼë yuguʼ bönniʼ gula ilún chiʼë bönachi queëʼ Cristo tu cöʼ huéaj bönachi niʼ queëʼ Cristo. Cateʼ chiguluíʼilenëʼ Dios didzaʼ, en gulunëʼ gubasa, níʼirö gulaʼguʼë légaquiëʼ lu nëʼë Xanruʼ, Nu naʼ taʼyéajlëʼë. Pablo, en Bernabé tuʼdxinëʼ Antioquía luyú Siria q-[Cateʼ gulaʼdödëʼ Bernabé, en Pablo yuguʼ yödzö naʼ, buluʼtipëʼ ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ niʼ taʼyéajlëʼë Cristo, en buluʼsë́ʼë ládxiʼgaquiëʼ uluʼgáʼanëʼ tsutsu ca naʼ taʼyéajlëʼë Lëʼ. Gulë́ʼ légaquiëʼ: —Rëʼu tsaza cázaruʼ ga rinná bëʼë Dios, run bayudxi quíʼi sácaʼruʼ zián le gaca queë́ruʼ. V,%Lu yödzö niʼ gulunëʼ libán que didzaʼ dxiʼa ca naca queëʼ Jesucristo, ateʼ bönachi zián niʼ gulaʼyéajlëʼ Cristo. Gudödi niʼ yöjhuö́jgaquiëʼ Listra, en Iconio, en Antioquía. t+aNíʼirö buluʼdubëʼ yuguʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo idú gásibiʼilö ga dëʼ Pablo. Guyasëʼ lëʼ, en buáziëʼ lu yödzö naʼ. Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, burúajlenëʼ Bernabé, yöjáquiëʼ yödzö Derbe. L*Níʼirö bal-lëʼ bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë, narúajgaquiëʼ Antioquía, en Iconio, bilaʼdxinëʼ niʼ, ateʼ gulaʼgúʼu yö́l-lëʼë bönachi zián naʼ. Níʼirö yúguʼtëʼ buluʼladxëʼ Pablo guiö́j, en guláʼayöjëʼ lëʼ níʼilö raʼ yödzö naʼ, tuʼ téquinëʼ chinátiëʼ. Q)Sal-laʼ Bernabé, en Pablo gulë́ʼ légaquiëʼ caní, cánnisö bilaʼdéliʼnëʼ buluʼzáguëʼë xinö́zguequi bönachi zián naʼ, para cabí ilútiëʼ-baʼ bëdxi naʼ lógaquiëʼ. ({pero benëʼ ga gulaca le tun ba nalí queëʼ, yuguʼ le nácagaca dxiʼa benëʼ quégaquiëʼ. Risö́l-lëʼë queë́ruʼ nisa guiö́j, en runëʼ ga taʼyán le rázaruʼ. Ruzölaj rudzéʼenëʼ rëʼu, en runëʼ ga rudzeja ládxiʼruʼ. 'Yuguʼ iz chigulaʼdödi, gulún yúguʼtë bönachi ca rnnasö que queëguequi, ateʼ Dios bitiʼ buzáguëʼë xinö́zguequi, R&—¡Libíʼiliʼ bönachi! ¿Bizx que runliʼ caní? Lëscaʼ bönniʼ ca libíʼiliʼ nácatuʼ, en riguíxjöiʼituʼ libíʼiliʼ lë ni caz ral-laʼ ucáʼanaliʼ, le cabí nácatë, para guéquiliʼ queëʼ Dios ban. Dios ni benëʼ lúzxiba, en yödzölió, en nísadoʼ, en yúguʼtë le nacuáʼ tu tu lataj naʼ. Q%Cateʼ Bernabé, en Pablo, gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, guléquibeʼenëʼ lë ni, gulaʼchözëʼ lariʼ nácugaquiëʼ. Tuʼhuíʼininëʼ tuʼ tunëʼ bönniʼ ni le cabí ral-laʼ ilunëʼ, ateʼ gulaʼxítiʼë, en yöjcuʼë gatsaj láhuiʼlö bönachi zián naʼ, en guluʼë zidzaj didzaʼ, tëʼ légaquiëʼ: ($I Zoa yudoʼ que Júpiter ga niʼ nacuʼë, cuita nöza ga niʼ taʼyaza bönachi lu yödzö naʼ. Laʼ bidxintëʼ bixúz que Júpiter naʼ, nachë́ʼë-baʼ yuguʼ bëdxi, en nuʼë caʼ yuguʼ breguiʼ yöj, ateʼ dzágagaca bönachi zián lëʼ. Gulë́ʼënnëʼ ilútiëʼ-baʼ bëdxi naʼ lógaquiëʼ Pablo, en Bernabé para ilaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ légaquiëʼ ca tunëʼ quégaca dios quégaquiëʼ. #  Gulaʼnnë́ʼ Bernabé naʼ náquiëʼ Júpiter, ca lëʼ dios lo quégaquiëʼ, ateʼ gulaʼnnë́ʼ náquiëʼ Pablo Mercurio, iaʼtú dios quégaquiëʼ. Caní gulaʼnnë́ʼ tuʼ ruʼë didzaʼ Pablo ca naʼ taʼnnë́ʼ runëʼ Mercurio naʼ. 3"_ Cateʼ yuguʼ bönniʼ Listra bilaʼléʼenëʼ lë naʼ benëʼ Pablo, gulaʼsí lógaquiëʼ tuʼë zidzaj didzaʼ lu didzaʼ tuʼë bönniʼ Licaonia naʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Yuguʼ dios bönniʼ ni! ¡Nuhuö́tjagaquiëʼ ga zóaruʼ, en tuʼluíʼi cuíngaquiëʼ ca nácagaquiëʼ bönniʼ! ! Níʼirö Pablo bëʼë zidzaj didzaʼ, en rëʼ lëʼ: —Guzuí. Laʼ guxítiʼtëʼ bönniʼ naʼ, en guzëʼe niʼë.   Bönniʼ ni ruzë́ náguiëʼ didzaʼ ruʼë Pablo. Pablo buyúëʼ lëʼ, en gúquibeʼenëʼ réajlëʼë Cristo para huöáquiëʼ. 'GZoëʼ tu bönniʼ lu yödzö Listra bitiʼ raca sëʼë. Rö́ʼösëʼ niʼ tuʼ cabí rizë́ʼë cateʼ niʼ guljëʼ, en catu caz guzëʼe niʼë. ~ugapa niʼ gulunëʼ libán que didzaʼ dxiʼa ca naca queëʼ Cristo. Tuʼladxëʼ Pablo guiö́j lu yödzö Listra T!Cateʼ téquibeʼenëʼ Pablo, en Bernabé lë ni, buluʼzxúnnajëʼ niʼ, yöjáquiëʼ yödzö Listra, en Derbe luyú Licaonia, ateʼ gulaʼdödëʼ yúguʼtë yö́dzödoʼ idú gásibiʼilö niʼ, 5Níʼirö bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë naʼ, en yuguʼ bönniʼ izáʼa niʼ gulunëʼ tuz bönniʼ taʼnná béʼenëʼ légaquiëʼ, ateʼ buluʼdubëʼ para iluʼë döʼ quégaquiëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo, en uluʼladxëʼ légaquiëʼ guiö́j. b=Níʼirö bönachi lu yödzö naʼ bilaʼrúaj choplö. Bal-lëʼ gulaʼdë́ʼë bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë, ateʼ iaʼbal-lëʼ gulaʼdë́ʼë Bernabé, en Pablo, gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Cristo. %CTuʼ gulaʼyéajlëʼ bönachi zián naʼ Cristo, gulaʼcuʼë Pablo, en Bernabé niʼ zián dza, ateʼ lu yöl-laʼ rugu ladxiʼ guluʼë xtídzëʼë Dios, tuʼ tuʼzxöni ládxiʼgaquiëʼ Xanruʼ. Lë cazëʼ Xanruʼ buluʼe naca idútë li didzaʼ tuʼë ca naca le ruzáʼ ládxëʼë Dios quégaca bönachi, tuʼ bëʼë légaquiëʼ lataj gulunëʼ yuguʼ le taca bëʼ, en le tun ga tuʼbani bönachi. ?wNíʼirö bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë gulaʼgúʼu yö́l-lëʼë bal-lëʼ bönniʼ izáʼa, para cabí ilaʼléʼenëʼ dxiʼa bö́chiʼruʼ taʼyéajlëʼë Cristo.  -Cateʼ bilaʼdxinëʼ Pablo, en Bernabé yödzö Iconio, gulaʼyuʼë tsözxö́n lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ guluʼë didzaʼ niʼ. Caní guca, zián bönachi judío, encaʼ zián bönachi izáʼa gulaʼyéajlëʼ Cristo. / 4Buluʼdzéjanëʼ bönniʼ yödzö Antioquía naʼ, bönniʼ taʼyéajlëʼë Xanruʼ, ateʼ guzóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ.P 3Níʼirö Pablo, en Bernabé buluʼquínnajëʼ yu bëchtö daʼ laʼ lábagaquiëʼ le ruluíʼi nagáʼana xíguiaʼ nabágaʼgaca bönachi lu yödzö naʼ, ateʼ yöjáquiëʼ lu yödzö Iconio.  2Níʼirö bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë naʼ gulaʼgúʼu yö́l-lëʼë yuguʼ bönniʼ lo que yödzö niʼ para cabí ilaʼléʼenëʼ dxiʼa Pablo, en Bernabé. Lëscaʼ caní gulaʼgúʼu yö́l-lëʼë nigula lo taʼyéaj ládxiʼnu Dios. Caní guca, gulunëʼ ga gulaʼbía ládxiʼgaquiëʼ Pablo, en Bernabé, ateʼ buluʼláguëʼ chopëʼ ni níʼilö lu xiyúgaquiëʼ. wg 1Caní guca, guzë́ xtídzëʼë Xanruʼ, ateʼ bilaʼyöni bönachi yúguʼtë yödzö nacuáʼ luyú niʼ. xi 0Cateʼ bilaʼyöni bönachi izáʼa nacuáʼ niʼ didzaʼ ni, buluʼdzéjanëʼ, en gulaʼguʼë Xanruʼ yöl-laʼ ba niʼa que xtídzëʼë, yúguʼtë nupa niʼ chinunëʼ Dios quéguequi gataʼ quéguequi yöl-laʼ naʼbán idú. >u /Lëscaʼ caní gunná béʼenëʼ Xanruʼ Dios netuʼ guntuʼ libán queëʼ Cristo lógaca bönachi izáʼa, en naca ca rnna didzaʼ naʼ bëʼë Dios ca naca queëʼ Cristo, gunnë́ʼ:Nuzóaʼ Liʼ para gacuʼ beníʼ quégaca bönachi izáʼa,
en gacuʼ Nu usölá bönachi idútë yödzölió. ' .Níʼirö lu yöl-laʼ rugu ladxiʼ quégaquiëʼ Pablo, en Bernabé, gulë́ʼ yuguʼ bönniʼ judío naʼ, taʼnnë́ʼ: —Ben bayudxi usiyöntuʼ libíʼiliʼ zíʼalö xtídzëʼë Dios, pero tuʼ rucáʼanaliʼ cáʼasö didzaʼ ni, en rusácaʼliʼ queë́liʼ bitiʼ nácaliʼ lesacaʼ síʼiliʼ yöl-laʼ naʼbán idú ni, que lë ni naʼ, naʼa uyéajtuʼ ga nacuáʼ bönachi izáʼa. K -Níʼirö buluʼzxéʼenëʼ bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë, cateʼ bilaʼléʼenëʼ bönachi zián naʼ, ateʼ gulaʼnnë́ʼ que didzaʼ ruʼë Pablo, en gulaʼdáʼbáguëʼë le. @y ,Iaʼxunuʼ gubidza caʼ cateʼ bidxín iaʼtú dza láʼayi quégaquiëʼ, buluʼdubëʼ látuʼbiquiʼ yúgutë bönachi lu yödzö naʼ para ilaʼyönnëʼ xtídzëʼë Dios. 9 +Cateʼ niʼ buluʼrúajëʼ lu yuʼu naʼ bönniʼ nudúbigaquiëʼ niʼ, zián bönniʼ judío, en bönniʼ nuhuöácagaquiëʼ judío, yuguʼ bönniʼ taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios, gulunëʼ tsözxö́n Pablo, en Bernabé. Chopëʼ ni guluíʼilenëʼ légaquiëʼ didzaʼ, en buluʼsë́ʼë ládxiʼgaquiëʼ para ilácaticaʼsëʼ tsutsu, ilunëʼ löza le ruzáʼ ládxëʼë Dios quégaquiëʼ. 8 i *Cateʼ buluʼrúajëʼ Pablo, en yuguʼ bönniʼ naʼ dzágagaquiëʼ lëʼ lu yuʼu ga naʼ tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, níʼirö bönachi niʼ gulátaʼyu lógaquiëʼ uluʼsë́dinëʼ légaquiëʼ ca naca lë ni cateʼ idxín iaʼtú dza láʼayi quégaquiëʼ. # ? )Buliʼyútsöcaʼ, libíʼiliʼ, bönniʼ cabí tunëʼ nedaʼ bal.Ubániliʼ, pero lu yöl-laʼ cabí réajlëʼ queë́liʼ gátiliʼ.Nedaʼ gunaʼ tu dxin dza ni zóaliʼ,
en sal-laʼ nu uluíʼi libíʼiliʼ le ruluíʼi dxin naʼ, bitiʼ caʼ tséajlëʼëliʼ. 0 Y (Guliʼgún chiʼi cuinliʼ naʼa para cabí gaca queë́liʼ le nazúaj lu guichi le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, le rnna caní: + O 'Naʼa, Dios ruúnëʼ tsahuiʼ yúguʼtë nupa taʼyéajlëʼ Jesús, rugǘëʼ yuguʼ dul-laʼ naʼ le cabí guca ugúa xibá queëʼ Dios, le bëʼë Moisés. > u &Libíʼiliʼ, bö́chaʼa, ral-laʼ inö́ziliʼ lë ni rusiyöntuʼ libíʼiliʼ. Dios runiti lahuëʼ libíʼiliʼ ca naca dul-laʼ nabágaʼliʼ niʼa que le benëʼ Jesús ni. ve %Naʼa, ca naca queëʼ Jesús naʼ, Dios busubanëʼ Lëʼ, ateʼ bitiʼ guniti le naca cazëʼ lu yeru ba. |q $Le guca queëʼ David naca bëʼ. Gudödi benëʼ dxin lógaca bönachi uládz queëʼ, ca naʼ gunná béʼenëʼ Dios lëʼ, níʼirö gútiëʼ, ateʼ gulaʼguʼë lëʼ yeru ba ga nacuʼë xuz xtáʼahuëʼ, ateʼ guniti le naca cazëʼ. 0Y #Que lë ni naʼ nazúaj caʼ lu guichi, ga zoa iaʼtú salmo, le rnna caní: “Bitiʼ guʼu lataj ugáʼanëʼ bönniʼ láʼayi quiuʼ ga initi le naca cazëʼ.” T! "Ca naca naʼ, Dios busubanëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti para cabí initi le naca cazëʼ, Lë cazëʼ Dios gunnë́ʼ caní: “Gunnaʼ quiuʼ le nácagaca bicaʼ ba guzxíʼ lu naʼa lahuëʼ David.” 4a !Lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios quégaquiëʼ, Lë cazëʼ benëʼ ga budxín queë́ruʼ, nácaruʼ zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ. Caní benëʼ cateʼ busubanëʼ Jesús. Guca ca naʼ nazúaj lu guichi ga zoa salmo buropi, le rnna caní: “Liʼ nacuʼ Zxíʼinaʼ. Nedaʼ buzóa cazaʼ Liʼ.” +O ’Caní naca, lëscaʼ netuʼ ni rusiyöntuʼ libíʼiliʼ didzaʼ dxiʼa ca naca lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios gunëʼ quégaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ. a; Zián dza buluíʼi lahuëʼ Jesús lógaca nupa yöjácalen Lëʼ tsözxö́n cateʼ niʼ buzë́ʼë luyú Galilea, en bidxinëʼ Jerusalén. Naʼa, yuguʼ bönniʼ naʼ tunëʼ ba nalí queëʼ lógaca bönachi. ?y ¡Níʼirö Dios busubanëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti! /W Cateʼ budxi gulunëʼ queëʼ yúguʼtë le nazúaj lu guichi ca ral-laʼ gaca queëʼ, buluʼzötjëʼ Lëʼ lëʼe yaga cruz, en buluʼcáchëʼë Lëʼ yeru ba.  Sal-laʼ bitiʼ budzöli le nabáguëʼë Jesús gátiëʼ, gulaʼnábinëʼ Pilato inná béʼenëʼ bönniʼ ilútiëʼ Lëʼ. ;~o Nupa nacuáʼ Jerusalén, en bönniʼ taʼnná béʼenëʼ légaquiëʼ bitiʼ buluʼúnbëʼë Jesús, en bitiʼ gulaʼyéajniʼinëʼ le nazúaj lu guichi le gulaʼnnë́ʼ yuguʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, sal-laʼ tuʼlaba cazëʼ yuguʼ didzaʼ ni yuguʼ dza láʼayi. Lu yöl-laʼ cabí réajniʼi quégaquiëʼ gulunëʼ ga budxín ca rnna didzaʼ ni cateʼ niʼ gulaʼchúguiëʼ queëʼ Jesús gátiëʼ. H}  ’Libíʼiliʼ, bö́chaʼa, yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham, en núlöliʼ zóaliʼ ni, en rádxiliʼ-nëʼ Dios. Dios caz gusö́l-lëʼë queë́liʼ didzaʼ ni para uláliʼ. =|s Cateʼ niʼ chizóa údxi gunëʼ libán Juan naʼ, gunnë́ʼ: “¿Nuzxi réquiliʼ nacaʼ nedaʼ? Bitiʼ nacaʼ Cristo, bönniʼ naʼ ral-laʼ guídëʼ. ¡Naʼa, buliʼyútsöcaʼ! Chizóëʼ idxinëʼ bönniʼ naʼ ga zoaʼ ni, ateʼ nedaʼ bitiʼ nacaʼ lesacaʼ ilecjaʼ xiráchuëʼ nudë́ʼë.” !{; Zíʼalö cateʼ siʼ iláʼ lahuëʼ Jesús, benëʼ Juan libán lógaca yúguʼtë bönachi Israel para uluʼbíʼi ládxiʼgaca, en ilaʼdila nisa. >zu Ladaj zxíʼini xiʼsóëʼ David naʼ benëʼ Dios ga guljëʼ Jesús para gáquiëʼ bönniʼ usölë́ʼ bönachi Israel, ca naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios zíʼatëlö gunëʼ. y Gudödi niʼ Dios gudúëʼ Saúl naʼ, ateʼ buzóëʼ David quégaquiëʼ para inná bëʼë. Dios benëʼ ba nalí queëʼ David ni, gunnë́ʼ: “Nözdaʼ runëʼ David, zxíʼinëʼ Isaí, le raza ládxaʼa, en gunëʼ yúguʼtë le rë́ʼëndaʼ nedaʼ.” sx_ Níʼirö gulaʼnábinëʼ Dios uzóëʼ tu bönniʼ unná bëʼ quégaquiëʼ. Dios gurö́ëʼ Saúl, zxíʼinëʼ Cis, bönniʼ nababëʼ diʼa dza queëʼ Benjamín. Idú ca choáʼ iz gunná béʼenëʼ Saúl naʼ légaquiëʼ. Zw- Gudödi niʼ, le guca idú ca tapa gayuáʼ yuʼ chi-un iz, Dios bucuʼë yuguʼ bönniʼ buluʼchiʼa buluʼsörö́ëʼ légaquiëʼ ga bidxintë zoëʼ Samuel, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. v+ Cateʼ budxi busunítiëʼ gadxi cöʼ yödzö gulaʼcuáʼ luyú Canaán, bunödzjëʼ xiyúgaca bönachi niʼ quégaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ. ~uu Idú choáʼ iz Dios biáʼ gulénëʼ quégaquiëʼ cateʼ niʼ gulaʼdë́ʼ idú luyú bidxi lu lataj cáʼasö. t Xanruʼ Dios, Nu taʼyéaj ládxiʼgaca bönachi Israel, gurö́ cazëʼ xuz xtóʼoruʼ, en benëʼ ga gulaʼyándëʼë cateʼ niʼ nácagaquiëʼ bönniʼ ziʼtuʼ luyú Egipto. Len yöl-laʼ huáca zxön queëʼ bubéajëʼ légaquiëʼ luyú niʼ. Zs- Níʼirö guzuínëʼ Pablo, en guchisa nëʼë para ilaʼcuʼë dxisö, gunnë́ʼ: —Buliʼzë́ nágaliʼ le guíaʼ libíʼiliʼ, bönniʼ Israel, en libíʼiliʼ, núlöliʼ rádxiliʼ-nëʼ Dios. r) Níʼirö tu bönniʼ zoëʼ niʼ bulabëʼ guichi ga nazúaj xibá queëʼ Dios, encaʼ le nazúaj lu guichi ca gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Gudödi niʼ yuguʼ bönniʼ unná bëʼ que yuʼu naʼ gulaʼsö́l-lëʼë nu yöjö́dx Saulo, en Bernabé, gunnë́ʼ: —Libiʼiliʼ, bö́chiʼtuʼ. Channö nuáʼaliʼ bi innaliʼ le uzéajniʼi netuʼ, guliʼnnë́. q- Gudödi niʼ buluʼzë́ʼë Perge naʼ, en yöjáquiëʼ yödzö Antioquía luyú Pisidia. Lu yödzö naʼ, cateʼ niʼ naca dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, gulaʼyáziëʼ lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ lu yuʼu naʼ gulaʼböʼë. p Níʼirö buzë́ʼë Pablo lu yödzö Pafos naʼ len yuguʼ bönniʼ dzágagaquiëʼ lëʼ, nacuʼë tu lëʼe barco, ateʼ bilaʼdxinëʼ yödzö Perge luyú Panfilia. Lu yödzö naʼ biʼi Juan buláʼalenbiʼ légaquiëʼ, en bö́ajbiʼ Jerusalén. To! Cateʼ biléʼenëʼ bönniʼ unná bëʼ naʼ lë naʼ guca, bubáninëʼ ca naca xtídzëʼë Xanruʼ, ateʼ guyéajlëʼë Cristo. Le gulunëʼ Pablo, en Bernabé lu yödzö Antioquía luyú Pisidia lnQ Naʼa, Xanruʼ usacaʼ ziʼë liʼ, ateʼ ichul-la loʼ, en bitiʼ iléʼenuʼ gubidza nababa dza. Laʼ guchúl-latë lahuëʼ Elimas naʼ, ateʼ gudë́ʼ nilö náʼalö, riguiljëʼ nuzxi sön nëʼë para ichë́ʼ lëʼ. Qm en rëʼ lëʼ: —Liʼ, bönniʼ rizíʼ yëʼ, en bönniʼ huiáʼ döʼ, nacuʼ ca zxíʼini caz tuʼ xihuiʼ, en bönniʼ bitiʼ riléʼenëʼ dxiʼa yúguʼtë le naca tsahuiʼ. ¿Naruʼ cabí soa dxitsoʼ ca runuʼ, ridáʼbaguʼu didzaʼ tsahuiʼ queëʼ Xanruʼ, en ruzáguʼu xinöza nu rë́ʼëni tséajlëʼ Lëʼ? l} Níʼirö Saulo, lëʼ caʼ Pablo, buzóa tsutsu lahuëʼ, zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ. Ruyúëʼ Elimas naʼ ykk Níʼirö bönniʼ udzáʼ naʼ gudáʼbaguiëʼ Bernabé, en Saulo, tuʼ gúʼunnëʼ gunëʼ ga bitiʼ tséajlëʼë Dios bönniʼ rinná bëʼë. Bönniʼ udzáʼ naʼ lëʼ caʼ Elimas tsca naca xtídzaʼgaca bönachi izáʼa ga naʼ. >ju Bönniʼ ni dzáguiëʼ Sergio Paulo, bönniʼ réajniʼi rinná bëʼë. Bönniʼ unná bëʼ naʼ bulidzëʼ Bernabé, en Saulo, tuʼ rë́ʼënëʼ yönnëʼ xtídzëʼë Dios. i) Budxi gulaʼdödëʼ idú gapa dë yö́dzödoʼ luyú bidxi naʼ lu nisa zxön, níʼirö bilaʼdxinëʼ yödzö Pafos. Yöjxácaʼgaquiëʼ Barjesús, tu bönniʼ judío niʼ. Náquiëʼ bönniʼ udzáʼ rinnë́ yëʼë, en rnnëʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. hw Cateʼ bilaʼdxinëʼ lu yödzö Salamina luyú naʼ, guluʼë xtídzëʼë Dios gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío luyú naʼ, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. Nachë́ʼgaquiëʼ-biʼ biʼi Juan para gunbiʼ légaquiëʼ tu zxön. g Níʼirö yöjáquiëʼ Bernabé, en Saulo yödzö Seleucia, tuʼ gusö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ niʼ, ateʼ niʼ gulaʼbenëʼ tu lëʼe barco le guchë́ʼ légaquiëʼ ga naca tu luyú bidxi lu nísadoʼ, nazíʼi le Chipre. cf? Budxi gulunëʼ gubasa, en guluíʼilenëʼ Dios didzaʼ, níʼirö gulaʼxóa náʼagaquiëʼ chopëʼ ni, en gulaʼsö́l-lëʼë légaquiëʼ. Yuguʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo tunëʼ libán luyú Chipre e Tsanni niʼ nudúbigaquiëʼ bönniʼ ni queëʼ Xanruʼ, en tunëʼ gubasa, Dios Böʼ Láʼayi gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Guliʼbéaj-gáquiëʼ quez quiaʼ Bernabé, en Saulo para tsöjéngaquiëʼ dxin naʼ bulidzaʼ légaquiëʼ ilunëʼ. %d E Dza náʼasö gulaʼcuʼë bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, en bönniʼ tuʼsédinëʼ bönachi lu yödzö Antioquía, tunëʼ tu zxön bönachi queëʼ Cristo lu yödzö naʼ. Caní lë́gaquiëʼ:Bernabé,Simón, (lëʼ caʼ Bönniʼ Gasja),Lucio, (bönniʼ Cirene),Saulo,Manaén, (bönniʼ naʼ guzxö́nlenëʼ tsözxö́n Herodes, bönniʼ rinná bëʼë luyú Galilea). &cE Cateʼ Bernabé, en Saulo chibuluʼdödëʼ dumí naʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo nacuʼë Jerusalén, buluʼzë́ʼë niʼ, yöjhuö́jgaquiëʼ yödzö Antioquía. Gulaʼchë́ʼë-biʼ caʼ biʼi Juan, zoa iaʼtú labiʼ Marcos..bU Níʼirö guca libán que xtídzëʼë Xanruʼ, ateʼ gulaʼyán nupa nazíʼ lu náʼagaca le. Le zíʼalö luzuí röjéngaquiëʼ Bernabé, en Saulo libán haI Laʼ náʼasö laʼ bëʼtëʼ gubáz láʼayi queëʼ Xanruʼ lëʼ tuʼ buziʼë lë cazëʼ yöl-laʼ ba ral-laʼ gaca queëʼ Dios. Níʼirö guröʼë Herodes naʼ buzugaʼ, ateʼ gútiëʼ tuʼ tágubaʼ lëʼ. ` Níʼirö buluʼlidzëʼ zidzaj bönniʼ naʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Calëga bö́nniʼsö ni! ¡Dios caz ni ruʼë didzaʼ! L_ Níʼirö budxíëʼ bëʼ Herodes dza yönnëʼ légaquiëʼ, ateʼ dza naʼ guröʼë xilatjëʼ ga ruchiʼa rusörö́ëʼ bi raca, nácuëʼ lariʼ nazacaʼ, en benëʼ libán lógaquiëʼ. &^E Dza níʼisö rilenëʼ Herodes bönachi yödzö Tiro, en yödzö Sidón. Zíʼalö bönachi lu xiyúëʼ Herodes naʼ gulaʼsö́l-laʼ le biyadzaj quégaca bönachi lu xiyúgaca yödzö Tiro, en Sidón naʼ, pero tuʼ rilenëʼ Herodes légaquiëʼ, bítiʼrö bi taʼsö́l-lëʼë quégaquiëʼ. Níʼirö gulunëʼ tuz bönniʼ Tiro, en Sidón naʼ, ateʼ gulunëʼ ga soëʼ Blasto unë́ quégaquiëʼ lahuëʼ Herodes naʼ. Náquiëʼ Blasto naʼ huen dxin nadéliʼnëʼ lataj lo lahuëʼ Herodes. Gulë́ʼënnëʼ bönniʼ Tiro, en Sidón naʼ ilaʼdxinëʼ lahuëʼ Herodes, para ilaʼnábinëʼ lëʼ ugáʼana tsahuiʼ didzaʼ bizxaj quégaquiëʼ. ']G Níʼirö gusö́l-lëʼë Herodes nupa tsöjxíʼgaca Pedro. Cateʼ bitiʼ buluʼdzö́linëʼ lëʼ, Herodes gunabi yúdxinëʼ yuguʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la, bönniʼ gulún chiʼë Pedro. Gudödi niʼ gunná béʼenëʼ nupa bë́tigaca yuguʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la. Níʼirö buzë́ʼë Herodes luyú Judea, saʼyéajëʼ Cesarea, ateʼ bugáʼanëʼ niʼ. Ca gútiëʼ Herodes \# Cateʼ zaʼ reníʼ dza naʼ, bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la gulaʼböʼë böniga nacxi guca, bítiʼrö yuʼë Pedro lidxi guíë. =[s Níʼirö guchisa nëʼë Pedro para ilaʼcuʼë dxisö, ateʼ busiyönnëʼ légaquiëʼ ca benëʼ Xanruʼ, bubéajëʼ lëʼ lidxi guíë. Níʼirö gudxëʼ légaquiëʼ: —Guliʼsiyö́nnëʼ caʼ Jacobo, en yuguʼ bö́chiʼruʼ ca naʼ guca. Níʼirö burúajëʼ Pedro, saʼyéajëʼ ga yúbölö. (ZI Tsanni naʼ bitiʼ zoa dxíëʼ Pedro rulidzëʼ nupa nacuáʼ lu yuʼu. Cateʼ gulaʼsaljëʼ yuʼu, gulaʼnítisinëʼ cateʼ bilaʼléʼenëʼ lëʼ. 1Y[ Níʼirö gulë́ʼ lëbiʼ: —Nachixi icjuʼ. Lëbiʼ tsútsurö ben xtídzaʼbiʼ naca caní. Níʼirö gulaʼnnë́ʼ: —Calëga lëʼ. Bixín queëʼ naʼ. kXO Cateʼ búnbëʼëbiʼ biʼi nigula ni chiʼë Pedro, lu yöl-laʼ rudzeja queë́biʼ bitiʼ gusaljbiʼ yuʼu, pero carelö bö́ajbiʼ lu yuʼu, yöjtíxjöiʼibiʼ nupa nacuáʼ niʼ, rnnabiʼ: —Zoëʼ Pedro raʼ yuʼu. yWk Cateʼ bulidzëʼ Pedro raʼ yuʼu löʼa, birúajbiʼ biʼi nigula lëbiʼ Rode para inö́zibiʼ nuzxi naʼ. V  Tsanni niʼ yuʼë nöza Pedro, rizáʼ ládxëʼë ca naca lë naʼ guca, ateʼ bidxinëʼ lídxinu María, xináʼabiʼ Juan, biʼi naʼ zoa iaʼtú labiʼ Marcos. Lu yuʼu naʼ nudúbigaca bönachi zián taʼyéajlëʼ Cristo, en tuʼlidza Dios. U5 Níʼirö réquibeʼenëʼ Pedro, ateʼ lu icja ládxiʼdaʼazëʼ gunnë́ʼ: —Naʼa chinözdaʼ le nácatë gusö́l-lëʼë Xanruʼ gubáz láʼayi queëʼ, en busölë́ʼ nedaʼ lu nëʼë Herodes, en lu yúguʼtë le gulë́ʼënnëʼ bönniʼ judío ilunëʼ quiaʼ. 9Tk Cateʼ chigulaʼdödëʼ ga nacuʼë bönniʼ zíʼalö, en bönniʼ buropi cöʼ, bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la tapa chiʼë, bilaʼdxinëʼ ga zoa le néquini guíë le nusayaj ga nu riyaza lidxi guíë naʼ, ga nu rurúaj laʼ nöza que yödzö. Ga nu riyaza naʼ, rácasö que guyalaj. Cateʼ bilaʼrúajëʼ niʼ, gulaʼzë́ʼë ga ridzaga iaʼturö nöza, ateʼ niʼ gubáz láʼayi naʼ laʼ buláʼalentëʼ Pedro. 2S] Burúajëʼ Pedro, saʼyéajlenëʼ gubáz láʼayi naʼ, pero bitiʼ réquibeʼenëʼ nácatë le runëʼ gubáz láʼayi naʼ. Gúquinëʼ yë́lasö rinenëʼ. hRI Gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ lëʼ, gunnë́ʼ: —Bégaʼ lëʼu, en gudáʼ xirachuʼ. Laʼ bentëʼ Pedro caní. Níʼirö gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ lëʼ, rnnëʼ: —Guxóa lariʼ cúdzuʼu, en gudá len nedaʼ. -QS Tsálidoʼos buluíʼi lahuëʼ tu gubáz láʼayi queëʼ Xanruʼ niʼ, ateʼ buzeníʼdaʼ beníʼ lidxi guíë. Gudanëʼ gubáz láʼayi naʼ cuita lëʼë Pedro, ateʼ busubanëʼ lëʼ, en gudxëʼ lëʼ: —Guyaschi. Níʼirö buluʼhuédxi du guíë naʼ nagaʼ niʼa nëʼë Pedro. vPe Cateʼ siʼ idxín dza yuʼu ládxëʼë Herodes ubéajëʼ Pedro lidxi guíë naʼ, laʼ dzöʼ níʼisö dëʼ rásiëʼ Pedro, ateʼ nacuʼë chopëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la cuita lëʼë Pedro naʼ, en núgaʼgaquiëʼ lëʼ chopa du guíë. Gulaʼcuʼë iaʼbal-lëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la tapa chiʼë ga nu riyaza lidxi guíë naʼ. NO Caní guca, nun chíʼigacrëʼ Pedro lu yuʼu lidxi guíë naʼ, pero bönachi queëʼ Cristo buluʼlídzaticaʼsö Dios, taʼnábini Dios gácalenëʼ Pedro. Dios rubéajëʼ Pedro lidxi guíë ~}||k{kz}z>y@xFwwv"u,tss qp4oTnomlkjihgfedcbaW``(_5^x]\[ZZ[YXXZWVVUATBRQPONMLKK9IHDGYFEDCBBAX@A?U>LGudödi gulaca lë ni, benëʼ queëʼ Pablo tsejëʼ Jerusalén, pero zíʼalö ral-laʼ tödëʼ yuguʼ yödzö luyú Macedonia, en luyú Acaya, ateʼ gunnë́ʼ: —Tödi tsejaʼ Jerusalén, run bayudxi tsejaʼ caʼ Roma. V Caní guca, guzëdaʼ xtídzëʼë Xanruʼ, en bidéliʼdaʼ bönachi zián. Idú ládxiʼgaquiëʼ gulaʼyéajlëʼë Cristo. #U?Lëscaʼ caní gulunëʼ zián bönniʼ, zíʼalö gulunëʼ yöl-laʼ udzáʼ. Dujuáʼagaquiëʼ yuguʼ guichi udzáʼ quégaquiëʼ, ateʼ buluʼzéguiʼë léguequi lógaca yúguʼtë bönachi. Buluʼlabëʼ tsca nazácaʼgaca guichi naʼ, le guca idú chi un mil dumí plata. )TKLëscaʼ bilaʼdxinëʼ zián bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo, en gulaʼxóalëpëʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ, en gulaʼguíxjöʼë le chigulunëʼ. kSOGuzë́ didzaʼ ca guca lë ni, ateʼ bilaʼyöni yúguʼtë nupa nacuáʼ lu yödzö Éfeso, bönachi judío, en bönachi izáʼa, ateʼ yúguʼtëʼ guládxinëʼ Dios. Que lë ni naʼ gulunëʼ zxön Lëʼ Xanruʼ Jesús. #R?Níʼirö guxítiʼë bönniʼ naʼ yuʼu lëʼ böʼ xihuiʼ, yöjenëʼ légaquiëʼ ziʼ, en bucul-lëʼ yúguʼtëʼ, tuʼ guzxéquiʼrönëʼ ca légaquiëʼ. Caní guca, xiguídigacasëʼ, en huë́ʼgacatëzëʼ buluʼzxúnnajëʼ gadxëʼ bönniʼ naʼ lu yuʼu niʼ. 'QGBubíʼi didzaʼ böʼ xihuiʼ naʼ, gunná: —Núnbëʼa-nëʼ Jesús, en núnbeʼedaʼ bönniʼ lëʼ Pablo, pero libíʼiliʼ, ¿núzxitë libíʼiliʼ? PCaní gulunëʼ gadxi bönniʼ zxíʼinëʼ Esceva, tu bönniʼ judío náquiëʼ bönniʼ lo ládjagaquiëʼ bixúz unná bëʼ. GO Níʼirö bal-lëʼ bönniʼ judío udá dzaga tuʼbéajëʼ böʼ xihuiʼ gulë́ʼënnëʼ uluʼgunëʼ dxin Lëʼ Xanruʼ Jesús para uluʼbéajëʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi, taʼnnë́ʼ: —Niʼa que Lëʼ Jesús, Nu naʼ runëʼ libán que Pablo, rinná béʼetuʼ libíʼiliʼ urúajliʼ. ON Caní guca, bal-lëʼ bönniʼ gulaʼziʼë yuguʼ láriʼdoʼ béguëʼë icjëʼ Pablo, en yuguʼ lariʼ tsöláʼa bugalëʼ lëʼë, ateʼ yöjuáʼgaquiëʼ léguequi gapa nacuáʼ nupa teʼe, ateʼ buluʼhuöáquiëʼ ca naca yödzöhuë́ʼ que queë́gaquiëʼ, en buluʼrúaj böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi naʼ. GM Dios benëʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön lu nëʼë Pablo. eLC Caní bénticaʼsëʼ Pablo idú ca chopa iz, ateʼ caní guca, bilaʼyöni yúguʼtë bönachi didzaʼ ca naca queëʼ Xanruʼ Jesús, bönachi nacuʼë yuguʼ yödzö luyú Asia, bönachi judío, en bönachi izáʼa. K7 Níʼirö bizídi icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ bal-lëʼ, en bitiʼ gulaʼyéajlëʼë Cristo, ateʼ gulaʼnnë́ ziʼë que xtídzëʼë Xanruʼ ga nacuáʼ bönachi zián naʼ. Níʼirö Pablo buláʼalenëʼ légaquiëʼ, ateʼ bubéajëʼ quez nupa taʼyéajlëʼ Cristo. Bë́ʼlenëʼ bönachi ni taʼyéajlëʼ Cristo didzaʼ yuguʼ dza ga naʼ tuʼdubëʼ lu yuʼu ga rusédinëʼ Tiranno bönachi. SJGuzóëʼ Pablo idú ca tsonna beoʼ niʼ, ateʼ guyáziëʼ lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ lu yöl-laʼ rugu ladxiʼ benëʼ libán lógaquiëʼ. Bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ, en gúʼunnëʼ uluíʼinëʼ légaquiëʼ nácatë le riguíxjöʼë ca rinná bëʼë Dios. 4IcGuláquiëʼ bönniʼ ni idú chínnuëʼ. IH Cateʼ guxóa nëʼë Pablo légaquiëʼ, en niʼ rulidzëʼ Dios, bidisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ, ateʼ guluʼë didzaʼ yúbölö, en guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. GCateʼ yuguʼ bönniʼ naʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni ruʼë Pablo, bilaʼdilëʼ nisa tuʼ chitaʼyéajlëʼë Xanruʼ Jesús. FPablo gunnë́ʼ: —Buquílëʼ Juan bönachi nisa, nupa niʼ buluʼbíʼi ládxiʼguequi, ateʼ Juan caz gudxëʼ léguequi ral-laʼ ilaʼyéajlëʼ Bönniʼ naʼ siʼ záʼtëlëʼ ca lëʼ, ateʼ Bönniʼ ni naquiëʼ Jesús, Lëʼ Cristo. E1Níʼirö Pablo gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Nacxi guca le bidílaliʼ nisa? Taʼnnë́ʼ: —Ca buquílëʼ Juan bönachi nisa. eDCPablo gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Naruʼ bidisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ cateʼ niʼ guyéajlëʼëliʼ Cristo? Gulë́ʼ lëʼ: —Bitiʼ nayö́nituʼ channö zoëʼ Dios Böʼ Láʼayi. KC Tsanni niʼ zoëʼ Apolos lu yödzö Corinto, gudödëʼ Pablo gapa nacuáʼ yödzö iaʼlatiʼ raʼlö, ateʼ bidxinëʼ Éfeso. Yöjxáquiëʼ bal-lëʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo niʼ. XB)Caní guca, tuʼ bucul-lëʼ Apolos naʼ yuguʼ bönniʼ judío niʼ lógaca yúguʼtë bönachi, tuʼ bugunëʼ dxin le nazúaj lu guichi láʼayi, en buluʼe bönniʼ naʼ Jesús naca cazëʼ Cristo.$AACateʼ gúʼunnëʼ Apolos tödëʼ luyú Acaya, buluʼtipëʼ ládxëʼë, ateʼ buluʼzúajëʼ tu lu guichi le tsöjuáʼgaquiëʼ quégaquiëʼ bönniʼ teaj ládxëʼë Cristo luyú Acaya naʼ, para ilunëʼ Apolos naʼ bal. Cateʼ bidxinëʼ Apolos luyú naʼ, yuguʼ bönniʼ niʼ teaj ládxëʼë Cristo buluʼzíʼdëʼë xibé didzaʼ ruʼë Apolos naʼ, tuʼ ruzáʼ ládxëʼë Dios quégaquiëʼ. )@KGusí lahuëʼ Apolos ruʼë didzaʼ idú ládxëʼë ga naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. Cateʼ Priscila, en Aquilo bilaʼyönnëʼ didzaʼ ruʼë Apolos naʼ, gulaʼchë́ʼë lëʼ quez, en buluʼzéajniʼirönëʼ lëʼ xibá queëʼ Dios. l?QChinazëdëʼ bönniʼ ni ca naca le réajlëʼëruʼ Xanruʼ. Idú ládxëʼë bëʼë didzaʼ, en ca nácatë busédinëʼ bönachi ca naca queëʼ Jesús, sal-laʼ núnbëʼë tuz le ruquíla bönachi nisa ca benëʼ Juan. Z>-Tu dza niʼ bidxinëʼ Apolos, tu bönniʼ judío lu yödzö Éfeso. Guljëʼ bönniʼ ni lu yödzö Alejandría, en nabéʼedeʼenëʼ ruʼë didzaʼ, en nazë́dadëʼë le nazúaj lu guichi láʼayi. j=MGudödi zoëʼ niʼ nababa dza, buzë́ʼë niʼ, saʼyéajëʼ tu tu yödzö luyú Galacia, en Frigia. Benëʼ tsutsu bö́chiʼruʼ nacuʼë niʼ ca naca le taʼyéajlëʼë Cristo. Runëʼ libán Apolos lu yödzö Éfeso A<{Gudödi bidxinëʼ Pablo yödzö Cesarea, gurenëʼ guyijëʼ Jerusalén, ga niʼ yöjyúëʼ bönachi queëʼ Cristo, ateʼ níʼirö buzë́ʼë niʼ, en guyijëʼ Antioquía. X;)Bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ, gunnë́ʼ: —Run bayudxi soaʼ gapaʼ laní siʼ gaca Jerusalén, ateʼ leyúbölö huödaʼ ga ni zóaliʼ, channö guë́ʼënnëʼ Dios. Níʼirö gurenëʼ Pablo tu lëʼe barco, en buzë́ʼë Éfeso naʼ. Ridxinëʼ Pablo Antioquía, ateʼ risí lahuëʼ röjenëʼ libán le bunni luzuí :Yuguʼ bönniʼ niʼ gulátaʼyuëʼ lahuëʼ Pablo ugáʼanalenëʼ légaquiëʼ iaʼlatiʼ xidzé, pero lëʼ bitiʼ gúʼunnëʼ. ]93Cateʼ bilaʼdxinëʼ yödzö Éfeso, Pablo buláʼalenëʼ légaquiëʼ niʼ. Guyáziëʼ lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ bë́ʼlenëʼ nupa nacuáʼ niʼ didzaʼ. a8;Pablo bugáʼanëʼ lu yödzö naʼ zián dza, ateʼ gudödi busiyönnëʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë niʼ didzaʼ, guyijëʼ yödzö Cencrea, ga niʼ benëʼ yútusö icjëʼ, tuʼ dë tu le nazíʼ lu nëʼë lahuëʼ Dios gunëʼ. Níʼirö gurenëʼ tu lëʼe barco, para tsejëʼ luyú Siria, dzágagaquiëʼ lëʼ Priscila, en Aquilo. 7 Níʼirö yúguʼtë bönniʼ uládz naʼ gulaʼguélëʼë Sóstenes, bönniʼ lo que yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ gulaʼguínëʼ lëʼ löʼa yúlahuiʼ, pero bitiʼ bëʼ ládxëʼë Galión lë naʼ raca. P6Níʼirö Galión buláguiʼë légaquiëʼ lu yuʼu yúlahuiʼ. j5Mpero channö naca didzaʼ bizxaj que dídzaʼsö, o que lágaca bönachi, en ca naca xibá queë́ziliʼ, guliʼcáʼana tsahuiʼ libíʼisiliʼ, tuʼ cabí rë́ʼëndaʼ nedaʼ gacaʼ nu uchiʼa usörö́ yuguʼ le caní. 4%Cateʼ chizóa guʼë didzaʼ Pablo, Galión naʼ gudxëʼ yuguʼ bönniʼ judío, rnnëʼ: —Libíʼiliʼ, bönniʼ judío, laʼtuʼ guca tu le riguitsaj xibá queëʼ César, o tu le ruáʼ döʼ, guáʼ ilenaʼ uzë́ nagaʼ xtídzaʼliʼ ca ral-laʼ gunaʼ, 3 Gulë́ʼ Galión naʼ: —Bönniʼ ni rigúʼu yö́l-lëʼë bönachi para ilunëʼ bal Dios, ca ridáʼbagaʼ xibá queë́tuʼ. m2S Cateʼ bidxín dza rinná bëʼë Galión luyú Acaya, guláquiëʼ tuz bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼ, ateʼ gulaʼdáʼbáguëʼë Pablo, en gulaʼchë́ʼë lëʼ ga röʼë ruchiʼa rusörö́ëʼ Galión naʼ. v1e Bugáʼanëʼ Pablo niʼ idú ca tu iz yuʼ gatsaj, ateʼ busédinëʼ légaquiëʼ xtídzëʼë Dios. 07 tuʼ zóalen cazaʼ nedaʼ liʼ, ateʼ cuntu nu uzapaʼ nëʼe liʼ para guáʼ döʼ quiuʼ, tuʼ néquiguequi quiaʼ bönachi zián lu yödzö ni. /5 Níʼirö Lë cazëʼ Xanruʼ gudxëʼ Pablo lu yëla bë́chigal, gunnë́ʼ: —Bitiʼ gádxinuʼ, en bitiʼ suʼ dxisö, quíxjöʼu xtídzaʼa, ).KCrispo, bönniʼ lo que yuʼu ga naʼ tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios guyéajlëʼë Xanruʼ Jesús, ateʼ dzágagaca lëʼ yúguʼtë bönachi nacuáʼ lidxëʼ. Cateʼ bilaʼyönnëʼ xtídzëʼë Dios, zián bönniʼ Corinto gulaʼyéajlëʼë Cristo, ateʼ gulaʼdilëʼ nisa. S-Níʼirö burúajëʼ Pablo niʼ, en guyijëʼ lidxëʼ Justo, bönniʼ reaj ládxëʼë Dios, ateʼ zoa lidxëʼ gal-laʼ raʼ yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. ),KCateʼ bönniʼ judío nacuʼë niʼ gulaʼdáʼbáguëʼë xtídzëʼë, en gulaʼnnë́ ziʼë que, níʼirö Pablo gudxibëʼ lariʼ nácuëʼ para uluíʼinëʼ légaquiëʼ bítiʼrö nabáguëʼë lëʼ niʼa quégaquiëʼ, ateʼ gudxëʼ légaquiëʼ: —Laʼ cuínsiliʼ nabágaʼliʼ xíguiaʼ que yöl-laʼ guti queë́liʼ, calëga nedaʼ nabágaʼa le. Naʼa, uyijaʼ ga nacuáʼ bönachi izáʼa. H+ Cateʼ bilaʼdxinëʼ Silas, en biʼi Timoteo niʼ, nuzáʼagaquiëʼ luyú Macedonia, nuguíʼideʼenëʼ Pablo, runëʼ libán que xtídzëʼë Dios, en runëʼ ba nalí lógaquiëʼ bönniʼ judío, rnnëʼ: —Jesús náquiëʼ Cristo, Nu naʼ tunëʼ löza yuguʼ bönniʼ judío udusölë́ʼ légaquiëʼ. Q*Cateʼ nácagaca dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, raziëʼ Pablo lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ga niʼ bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ. Gúʼunnëʼ uluíʼinëʼ yuguʼ bönniʼ judío, en yuguʼ bönniʼ izáʼa nacuʼë niʼ, naca idútë li le riguíxjöʼë ca naca queëʼ Jesucristo. )-tuʼ naca tuz dxin tunëʼ Aquilo, en Pablo. Bugáʼanalenëʼ légaquiëʼ, ateʼ tsözxö́n gulunëʼ dxin, tunëʼ yuguʼ yuʼu guídidoʼ. f(EYöjxáquiëʼ Aquilo, tu bönniʼ judío niʼ. Guljëʼ bönniʼ ni luyú Ponto, en siʼ bidxíngazëʼ yödzö Corinto naʼ. Buzë́ʼë luyú Italia len nigula queëʼ, lënu Priscila, tuʼ gunná bëʼë Claudio, bönniʼ unná bëʼ, uluʼrúajëʼ yúguʼtë bönniʼ judío yödzö Roma. Guyijëʼ Pablo ga nacuʼë Aquilo, en Priscila naʼ f' GGudödi guca lë ni, buzë́ʼë Pablo yödzö Atenas naʼ, ateʼ guyijëʼ yödzö Corinto. &"Bal-lëʼ gulaʼyéajlëʼë Cristo, en gulunëʼ tsözxö́n Pablo. Nútsëʼë Dionisio, bönniʼ areópago, ládjagaquiëʼ, ateʼ nútsaʼnu caʼ ládjagaquiëʼ nigula naʼ lënu Dámaris. Iaʼbal-lëʼ naʼ gulaʼyéajlëʼë caʼ Cristo.`%9!Níʼirö burúajëʼ Pablo gatsaj láhuiʼlö ga naʼ nacuʼë, söhuö́jëʼ. X$) Cateʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ bëʼë Pablo ca guca, zoa nu bubán lu yöl-laʼ guti, buluʼtitjëʼ bal-lëʼ, ateʼ iaʼbal-lëʼ gulaʼnnë́ʼ: —Yö́niguetuʼ iaʼtú lë ni ruʼu didzaʼ que. *#MDios chinuluʼë tu dza cateʼ uchiʼa usörö́ëʼ yúguʼtë bönachi. Idú tsahuiʼ naca ca uchiʼa usörö́ëʼ légaquiëʼ lu nëʼë Jesús, bönniʼ naʼ buzóa cazëʼ Lëʼ, ateʼ lógaca yúguʼtë bönachi benëʼ tsutsu gaca caní tuʼ busubanëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti. _"7Dios budödëʼ cáʼasö yuguʼ le gulunëʼ lu yöl-laʼ bitiʼ réajniʼi quégaquiëʼ yuguʼ iz chigulaʼdödi, pero naʼa rinná béʼenëʼ yúguʼtë bönachi idútë yödzölió uluʼbíʼi ládxiʼgaca. t!aNaʼa, channö nácaruʼ diʼa dza queëʼ Dios, bitiʼ ral-laʼ innaruʼ náquiëʼ Dios ca tu budóʼ guiö́j budóʼ yaga, o tu le néquini oro, o plata, o guiö́j, le núngaca bönachi ca naca tu le taʼguínnajsö ícjaguequi.  Lë cazëʼ runëʼ ga zóaruʼ nabanruʼ, en bi gaca gunruʼ, en le nácaruʼ. Naca ca naʼ gulaʼnnë́ʼ bal-lëʼ bönniʼ nútsaʼgaquiëʼ libíʼiliʼ, nupa buluʼzúaj le doʼ rúl-laliʼ, le taʼnná: “Diʼa dza queëʼ Dios nácaruʼ.” T!Dios bucuʼë légaquiëʼ para uluʼguiljëʼ Lëʼ, channö nácatiʼtës ilaʼdzö́linëʼ Lëʼ sal-laʼ ilaʼgán ilaʼzönsëʼ. Caní raca sal-laʼ bitiʼ zoëʼ ziʼtuʼ ga zóaruʼ tu turuʼ. 7g’Lëʼ benëʼ tuzëʼ bönniʼ ga záʼgaca yúguʼtë bönachi izáʼa para ilaʼcuáʼ idú yödzölió, en buluʼe dza ilaʼcuáʼ, en gapa ral-laʼ ilaʼcuáʼ. 2]Bitiʼ bi riyadzaj queëʼ le gaca uluʼnödzaj bönachi, tuʼ runödzjëʼ Lë cazëʼ quégaca yúguʼtë bönachi yöl-laʼ naʼbán, en yúguʼtë le riquíniruʼ. A{’¡Dios ni benëʼ yödzölió, en yúguʼtë le nacuáʼ yödzölió ni! ¡Náquiëʼ Xani yehuaʼ yubá, en Xani luyú ni, en bitiʼ caʼ zoëʼ tu yudoʼ núngaca bönachi! $ACateʼ gudödaʼ lu yödzö, en buyúgacaʼ yuguʼ le reaj ládxiʼliʼ, yöjxácaʼa caʼ tu nichu ga niʼ nazúaj le rnna caní: “Tu Dios, Cuntu Nu Nunbëʼ Lëʼ.” Dios naʼ reaj ládxiʼliʼ-nëʼ sal-laʼ bitiʼ núnbëʼëliʼ-nëʼ, Dios ni runaʼ libán queëʼ loliʼ. KNíʼirö guzuínëʼ Pablo gatsaj láhuiʼlö löʼa Areópago naʼ, gunnë́ʼ: —Bönniʼ Atenas, yúguʼtë le riléʼedaʼ naca bëʼ reaj ládxiʼdaʼaliʼ yuguʼ dios queë́liʼ. 6eBítiʼrö taʼyaza ládxiʼgaquiëʼ ilunëʼ bönniʼ Atenas naʼ, en bönniʼ izáʼa nacuʼë niʼ, pero ilaʼyö́nisinëʼ, en iluíʼisëʼ didzaʼ tu le cubi. oWRusiyönnuʼ netuʼ le tun ga rubánituʼ. Rë́ʼënituʼ inö́zituʼ bizxi rnna didzaʼ ni ruʼu. fENíʼirö gulaʼguélëʼë nëʼë Pablo, en gulaʼchë́ʼë lëʼ lu guíʼa ga tuʼdubëʼ tuʼë didzaʼ, nazíʼi le Areópago, taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ huácatsö yö́nituʼ didzaʼ cubi ni rusiyönnuʼ netuʼ? PBal-lëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ le tuʼsë́dinëʼ bönniʼ epicúreo, en le tuʼsë́dinëʼ bönniʼ estoico guluíʼilenëʼ Pablo didzaʼ. Bal-lëʼ gulaʼnnë́ʼ: —¿Bizxi rë́ʼënitsenëʼ innë́ʼ bönniʼ huëʼ didzaʼ ni? Iaʼbal-lëʼ gulaʼnnë́ʼ: —Réquituʼ náquiëʼ nu run libán quégaca dios ziʼtuʼ. Caní gulaʼnnë́ʼ tuʼ runëʼ libán Pablo lógaquiëʼ que didzaʼ dxiʼa queëʼ Jesús, en que yöl-laʼ rubán. Que lë ni naʼ bë́ʼlenëʼ bönniʼ judío, en bönniʼ taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios didzaʼ ga naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. Yuguʼ dza bë́ʼlenëʼ nupa taʼdá lu yë́ʼëyi didzaʼ ca naca xtídzëʼë Cristo. hITsanni niʼ zoëʼ Pablo ribözëʼ Silas, en biʼi Timoteo, lu yödzö Atenas, ruhuíʼini ládxëʼë tuʼ riléʼenëʼ taʼyéaj ládxiʼgaca yúguʼtë bönachi yödzö naʼ yuguʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga. Yuguʼ bönniʼ Berea naʼ gulaʼchë́ʼë Pablo lu yödzö Atenas. Níʼirö laʼ yöjhuö́jgacatëʼ lu yödzö Berea, tuʼúʼë xtídzëʼë Pablo, para ilë́ʼ Silas, en biʼi Timoteo, tsöjácatëʼ ga niʼ zoëʼ Pablo. Le benëʼ Pablo lu yödzö Atenas ;oNíʼirö yuguʼ bö́chiʼruʼ niʼ laʼ gulaʼsö́l-laʼtëʼ Pablo, para tsejëʼ ga naca raʼ nísadoʼ, pero buluʼgáʼanasëʼ Silas, en biʼi Timoteo lu yödzö Berea. b= Níʼirö cateʼ guléquibeʼenëʼ bönniʼ judío nacuʼë Tesalónica, lëscaʼ riguíxjöʼë Pablo xtídzëʼë Dios lu yödzö Berea, yöjáquiëʼ niʼ, en gulunëʼ caʼ niʼ ga gulún dzatsa bönachi zián. /W Caní guca, zián bönniʼ judío gulaʼyéajlëʼë Cristo. Lëscaʼ caní, zián bönniʼ izáʼa, yuguʼ nigula lo, en yuguʼ bönniʼ gulaʼyéajlëʼë Cristo. 5 Gulácarëʼ tsahuiʼ bönniʼ ni ca bönniʼ nacuʼë Tesalónica, tuʼ gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ xtídzëʼë Xanruʼ idú ládxiʼgaquiëʼ. Yuguʼ dza buluʼlabëʼ dxiʼa le nazúaj lu guichi láʼayi, para iléquibeʼenëʼ channö nácatë lë naʼ rnnëʼ Pablo. %C Níʼirö yuguʼ bö́chiʼruʼ niʼ laʼ gulaʼsö́l-laʼtëʼ Pablo, en Silas, niʼ naca chiʼi dzö́ʼölö, ateʼ söjáquiëʼ yödzö Berea. Cateʼ bilaʼdxinëʼ niʼ, gulaʼyáziëʼ lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío nacuʼë niʼ, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. R  Níʼirö, gudödi gulaʼziʼë bönniʼ yúlahuiʼ dumí le buluʼcáʼanagarëʼ Jasón, en iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ naʼ, buluʼsanëʼ légaquiëʼ. Le gulunëʼ Pablo, en Silas lu yödzö Berea  Cateʼ bilaʼyönnëʼ yuguʼ bönniʼ lu yödzö, en yuguʼ bönniʼ yúlahuiʼ naʼ lë ni, gulaʼböʼë böniga. g GJasón ni guluʼë légaquiëʼ lidxëʼ. Yúguʼtë bönniʼ ni taʼdáʼbaguëʼë xibá queëʼ César, bönniʼ rinná béʼenëʼ rëʼu, taʼnnë́ʼ: “Zoëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ rinná bëʼë, lëʼ Jesús.” V %Cateʼ bitiʼ buluʼdzö́linëʼ Pablo, en Silas, gulaʼbéajëʼ Jasón, en iaʼzícaʼrëʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë niʼ, ateʼ gulaʼchë́ʼë légaquiëʼ lógaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ. Guluʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Yuguʼ bönniʼ naʼ nutsáʼgaquiëʼ bönachi idútë yödzölió chibilaʼdxinëʼ caʼ ni.  'Níʼirö yuguʼ bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼë, lu yöl-laʼ ruzxéʼe quégaquiëʼ Pablo, buluʼtubëʼ yuguʼ bönniʼ bitiʼ nácagaquiëʼ tsahuiʼ, bönniʼ taʼdasëʼ caʼ. Cateʼ chibuluʼtúbëʼ bönachi zián, gulunëʼ ga gulún dzatsa idú lu yödzö naʼ, ateʼ bayudxi gulaʼyáziëʼ lidxëʼ Jasón para uluʼbéajëʼ Pablo, en Silas lógaca bönachi naʼ tun dzatsa. Níʼirö bal-lëʼ gulaʼyéajlëʼë Cristo, ateʼ gulunëʼ tsözxö́n Pablo, en Silas. Lëscaʼ caní zián bönniʼ izáʼa, bönniʼ taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios, gulaʼyéajlëʼë Cristo. Lëscaʼ zián nigula lo gulaʼyéajlëʼënu Cristo. 'GBuchila láʼanëʼ, en buluíʼinëʼ légaquiëʼ rusëdi le nazúaj lu guichi láʼayi run bayudxi quiʼi sáquëʼë Cristo, Bönniʼ naʼ tunëʼ löza bönniʼ judío udusölë́ʼ légaquiëʼ, ateʼ tödi gátiëʼ ubanëʼ lu yöl-laʼ guti. Níʼirö Pablo gudxëʼ légaquiëʼ: —¡Caní guca queëʼ bönniʼ naʼ lëʼ Jesús, runaʼ libán queëʼ ga ni zóaliʼ! ¡Bönniʼ ni náquiëʼ Cristo! H Bugáʼanëʼ Pablo niʼ idú galaj dza, ateʼ ca run cazëʼ, guyijëʼ ga zoa yuʼu naʼ cateʼ naca dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, ateʼ bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ. W )Gulaʼdödëʼ Pablo, en Silas lu yödzö Anfípolis, en lu yödzö Apolonia, ateʼ bilaʼdxinëʼ lu yödzö Tesalónica, ga niʼ zoa tu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. yk(Níʼirö bilaʼrúajëʼ Pablo, en Silas lidxi guíë naʼ, ateʼ gulaʼyáziëʼ lídxinu Lidia. Cateʼ chibilaʼléʼenëʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë niʼ, buluʼchíziëʼ didzaʼ icja nágagaquiëʼ, en laʼ buluʼzáʼatëʼ niʼ. 'Cateʼ bilaʼdxinëʼ lidxi guíë niʼ, gulátaʼyuëʼ lógaquiëʼ Pablo, en Silas cabí uluʼsubáguëʼë légaquiëʼ xíguiaʼ. Níʼirö gulaʼbéajëʼ légaquiëʼ lidxi guíë naʼ, en gulátaʼyuëʼ lógaquiëʼ uluʼrúajëʼ yödzö naʼ. oW&Yöjhuö́jgaquiëʼ niʼa náʼagaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ naʼ, en buluʼsiyönnëʼ yuguʼ bönniʼ yúlahuiʼ didzaʼ ni, ateʼ légaquiëʼ guládxinëʼ cateʼ bilaʼyönnëʼ nabábagaquiëʼ Pablo, en Silas Roma. %C%Níʼirö birúajëʼ Pablo, en gudxëʼ yuguʼ niʼa náʼagaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ naʼ, gunnë́ʼ: —Chigulaʼguínëʼ netuʼ lógaca bönachi sal-laʼ bitiʼ narúguini queë́tuʼ ca rinná bëʼ xibá, en gulaʼguʼë netuʼ lidxi guíë, ateʼ netuʼ ni nabábatuʼ Roma. ¿Naruʼ tuʼsantsëʼ netuʼ bagáchiʼsö? ¡Bitiʼ caʼ gaca! ¡Ilídigarëʼ légaquiëʼ udusángaquiëʼ netuʼ! {o$Níʼirö bönniʼ naʼ rusayjëʼ lidxi guíë gudíxjöiʼinëʼ Pablo didzaʼ ni, gunnë́ʼ: —Gulaʼsö́l-lëʼë bönniʼ yúlahuiʼ didzaʼ usanaʼ libíʼiliʼ. Naʼa, guliʼrúaj, en buliʼhuö́aj dxíʼadoʼ ga rizóaliʼ. O#Cateʼ zaʼ reníʼ dza naʼ, yuguʼ bönniʼ yúlahuiʼ gulaʼsö́l-lëʼë niʼa náʼagaquiëʼ, ateʼ gulë́ʼ bönniʼ naʼ rusayjëʼ lidxi guíë: —Busán-gáquiëʼ bönniʼ naʼ. ;~o"Níʼirö guchë́ʼë légaquiëʼ lidxëʼ, en bëʼë le gulahuëʼ. Rudzéjanëʼ lëʼ, en tuʼdzeja caʼ yúguʼtë bönachi nacuáʼ lidxëʼ tuʼ taʼyéajlëʼë Dios. {}o!Laʼ náʼasö, niʼ naca chiʼi dzö́ʼölö laʼ guchëʼtëʼ légaquiëʼ, ateʼ yöjtibëʼ légaquiëʼ ga dxíagaquiëʼ huëʼ. Gudödi niʼ, laʼ bidílatëʼ nisa, ateʼ gulaʼdila caʼ nisa yúguʼtë bönachi nacuáʼ lidxëʼ. | Guluíʼilenëʼ lëʼ didzaʼ ca naca xtídzëʼë Xanruʼ, dzágagaca lëʼ yúguʼtë bönachi nacuáʼ lidxëʼ. {1Légaquiëʼ tëʼ lëʼ: —Guyéajlëʼë Xanruʼ Jesucristo, ateʼ ulóʼ liʼ, en lëscaʼ caní uluʼlágaca bönachi nacuáʼ lidxuʼ. z%Cateʼ chinubéajëʼ légaquiëʼ lidxi guíë naʼ, gudxëʼ légaquiëʼ: —Libiʼiliʼ, bönniʼ, ¿bizxi ral-laʼ gunaʼ para uláʼ? CyNíʼirö bönniʼ naʼ gunabëʼ guíʼ, ateʼ gudáʼatëʼ lu yuʼu lidxi guíë naʼ. Guzxízidëʼë lu yöl-laʼ radxi, ateʼ biyéchuëʼ xiníʼagaquiëʼ Pablo, en Silas. ~xuNíʼirö Pablo zidzaj bulidzëʼ lëʼ, gunnë́ʼ: —¡Bitiʼ bi gúni cuinuʼ, tuʼ zóatuʼ ni yúguʼtëtuʼ! w Bubanëʼ bönniʼ naʼ rusayjëʼ lidxi guíë. Cateʼ biléʼenëʼ nayáljagaca gapa nu riyaza lidxi guíë naʼ, gulecjëʼ guíë tuchiʼ queëʼ para guti cuinëʼ, tuʼ réquinëʼ chibuluʼzxúnnajëʼ bönniʼ nadzúngaquiëʼ lidxi guíë naʼ. vNíʼirö tsálidoʼos gudödi budóʼ zxuʼ bach. Caní guca ga bidxintë guzxizi xilibi zöʼö lidxi guíë naʼ, ateʼ laʼ gulaʼyáljatë yúguʼtë gapa nu riyaza, ateʼ buluʼhuédxi caʼ yuguʼ du guíë nágaʼgaca bönniʼ nadzúngaquiëʼ niʼ. 2u]Idú guluhuëla Pablo, en Silas tuʼlidzëʼ Dios, en tul-lëʼ yöl-laʼ ba queëʼ Dios, ateʼ taʼyönnëʼ yuguʼ bönniʼ nadzúngaquiëʼ lidxi guíë naʼ. FtBönniʼ ni, cateʼ chigulaʼnná béʼenëʼ lëʼ caní, guluʼë légaquiëʼ lu yuʼu lëʼe dxiʼ lidxi guíë naʼ, en guluʼë níʼagaquiëʼ yeru yaga taʼzö́n níʼagaquiëʼ. 9skGudödi gulaʼguíndëʼë légaquiëʼ, gulaʼguʼë légaquiëʼ lidxi guíë. Gulaʼnná béʼenëʼ bönniʼ rusayjëʼ lidxi guíë naʼ gun chíʼidëʼë légaquiëʼ. orWNíʼirö bönachi zián niʼ gulaʼdáʼbagaʼ Pablo, en Silas, ateʼ yuguʼ bönniʼ yúlahuiʼ gulaʼnná béʼenëʼ nupa gulaʼlecja lariʼ nácugaquiëʼ Pablo, en Silas, ateʼ gulaʼguínëʼ légaquiëʼ gubáʼayi. tqaTuʼsë́dinëʼ le cabí ral-laʼ siʼ lu náʼaruʼ, en bitiʼ ral-laʼ gunruʼ, tuʼ nabábaruʼ Roma. 4paBuluʼcuʼë légaquiëʼ lógaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ naʼ, taʼnnë́ʼ: —Yuguʼ bönniʼ ni nácagaquiëʼ judío, en tunëʼ ga tuʼtsatsa bönachi yödzö ni. ?owCateʼ bilaʼléʼenëʼ xanbiʼ chiburúaj böʼ naʼ run ga rinnë́ yáʼabiʼ, en bítiʼrö naca löza ilaʼziʼë dumí niʼa queë́biʼ, que lë ni naʼ gulaʼzönëʼ Pablo, en Silas, ateʼ gulaʼchë́ʼë légaquiëʼ lógaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ, nudúbigaquiëʼ ga naca lu yë́ʼëyi. !n;Caní benbiʼ zián dza. Cateʼ bítiʼrö guyaza ládxëʼë Pablo, buécjëʼ, en bulidzëʼ böʼ naʼ yuʼu lëbiʼ, rnnëʼ: —Lu Lëʼ Xanruʼ Jesucristo, rinná béʼedaʼ liʼ. ¡Burúaj icja ládxiʼdoʼobiʼ biʼi nigula ni! Laʼ níʼisö burúajtë böʼ naʼ. ]m3Biʼi nigula ni sudunóbiʼ-nëʼ Pablo, en netuʼ, ruíʼibiʼ zidzaj didzaʼ, rnnabiʼ: —¡Yuguʼ bönniʼ ni tunëʼ xichinëʼ Dios nayë́pisëtërëʼ! ¡Tuʼsiyönnëʼ libíʼiliʼ naca gaca uláliʼ! "l=Iaʼtú le guca tu dza tsanni niʼ zéajtuʼ ga naʼ rulidztuʼ-nëʼ Dios, birúajbiʼ dutságabiʼ tu biʼi nigula netuʼ yuʼu lëbiʼ böʼ le run ga rinnë́ yáʼabiʼ. Len yöl-laʼ rinnë́ yaʼa queë́biʼ runbiʼ ga taʼzíʼdëʼë dumí yuguʼ bönniʼ xanbiʼ. kNíʼirö bidílanu lënu nisa, ateʼ gulaʼdila caʼ nisa bönachi nacuáʼ lídxinu. Gudödi niʼ gútaʼyunu lotuʼ, gunnánu: —Channö réquibeʼeliʼ réajlëʼa Xanruʼ, guliʼtsaza lidxaʼ, en guliʼsóa niʼ. Bennu bayudxi ugáʼanatuʼ niʼ. jNútsaʼnu ládjagacanu Lidia, tu nigula Tiatira. Nácanu nigula rútiʼnu lariʼ xiná chul-la le nazácaʼdaʼ. Reaj ládxiʼnu Dios, ateʼ buzë́ náganu didzaʼ ruʼë Pablo, ateʼ Xanruʼ gúcalenëʼ-nu para guzxíʼ lu náʼanu didzaʼ naʼ bëʼë. iw Cateʼ bidxín tu dza láʼayi, birúajtuʼ lu yödzö, en guyéajtuʼ raʼ yegu ga naʼ tuʼdubi caz bönachi yödzö naʼ, en tuʼlidza Dios. Gurö́ʼötuʼ niʼ, en busiyöntuʼ yuguʼ nigula nudúbigacanu niʼ ca naca xtídzëʼë Xanruʼ. h Buzáʼatuʼ niʼ, ateʼ bidxintuʼ Filipos, yödzö naʼ nácarö lo ca yúguʼtë yödzö nabábagaca tsöláʼa niʼ luyú Macedonia. Lu yödzö niʼ yuguʼ bönniʼ Roma nucuáʼagaquiëʼ bönachi uládz quégaquiëʼ. Lu yödzö nisö guzóatuʼ nababa dza. 6ge Níʼirö gurentuʼ lëʼe barco, en buzáʼatuʼ Troas. Gudö́dituʼ lirá ga bidxintuʼ yödzö Samotracia, ateʼ gudödi iaʼtú dza bidxintuʼ yödzö Neápolis. &fE Cateʼ biléʼenëʼ Pablo lë ni, lë naʼ buluíʼi lahui lëʼ, laʼ bëʼ ládxiʼtëtuʼ tséajtuʼ luyú Macedonia, tuʼ gúquibeʼetuʼ Dios chibulidzëʼ netuʼ tsöjentuʼ libán que didzaʼ dxiʼa lógaca bönachi luyú niʼ. Le gulunëʼ Pablo, en Silas lu yödzö Filipos e Lu yödzö niʼ Dios buluíʼinëʼ Pablo tu le biléʼenëʼ lu yëla bë́chigal. Tu bönniʼ Macedonia buluíʼi lahuëʼ lëʼ, zuínëʼ, en rátaʼyuëʼ lahuëʼ Pablo, rnnëʼ: “Gudödi ladztuʼ, lu xiyú Macedonia, en gúcalen netuʼ.” @dyNíʼirö gulaʼdödëʼ galaʼ ga dë Misia, ateʼ yöjáquiëʼ lu yödzö Troas. Nedaʼ Lucas, ruzúajaʼ lu guichi lë ni, guzóaʼ Troas naʼ, ateʼ yöjsóalenaʼ-nëʼ Pablo. Bc}Cateʼ bilaʼdxinëʼ luyú Misia, gulë́ʼënnëʼ tsöjáquiëʼ luyú Bitinia, pero Dios Böʼ Láʼayi, Nu risö́l-lëʼë Jesús queë́ruʼ, bitiʼ bëʼë légaquiëʼ lataj. ab;Pablo, en bönniʼ dzágagaquiëʼ lëʼ gulaʼdödëʼ luyú Frigia, en luyú Galacia, tuʼ buzáguëʼë Dios Böʼ Láʼayi xinö́zgaquiëʼ, para cabí ilunëʼ libán que xtídzëʼë Xanruʼ luyú Asia. \a1Caní guca, bönachi yúguʼtë cöʼ bönachi queëʼ Cristo bilaʼdipa ládxiʼgaca ca naca le réajlëʼëruʼ Cristo, ateʼ gulaʼyán tu tu dza. Tu bönniʼ Macedonia rulidzëʼ Pablo lu yëla bë́chigal `'Cateʼ Pablo, en nupa dzágagaca lëʼ gulaʼdödëʼ gapa nacuáʼ yödzö niʼ, tu tu yödzö naʼ buluʼdödëʼ lu náʼagaquiëʼ yuguʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë gapa niʼ yuguʼ xibá naʼ gulunëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo, en bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ, nacuʼë Jerusalén. Buluʼdödëʼ yuguʼ xibá ni lu náʼagaquiëʼ para ilunëʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ. :_mGúʼunnëʼ Pablo tséajlenbiʼ biʼi ni lëʼ, ateʼ gudélëʼë-biʼ, en guchúguiëʼ lu xipë́laʼbiʼ ca tun bönachi judío. Caní benëʼ para cabí ilaʼnnë́ʼ queë́biʼ bönniʼ judío nacuʼë yuguʼ yödzö niʼ, tuʼ nö́ziguequinëʼ yúguʼtëʼ xúzibiʼ bitiʼ náquiëʼ judío. ~^uYuguʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë Listra, en Iconio tunëʼ ba nalí queë́biʼ, taʼnnë́ʼ runbiʼ le naca dxiʼa. ] Gudödi niʼ bilaʼdxinëʼ Pablo, en Silas yödzö Derbe, en yödzö Listra. Zóabiʼ tu biʼi bönniʼ niʼ, réajlëʼëbiʼ Cristo, lëbiʼ Timoteo. Nácabiʼ zxíʼininu tu nigula judío réajlëʼënu Cristo, pero xúzibiʼ bitiʼ náquiëʼ judío. \)Gulaʼdödëʼ yuguʼ yödzö luyú Siria, en Cilicia, ateʼ buluʼtipëʼ ládxiʼgaca bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ niʼ.r[](Pablo gurö́ëʼ Silas para tséajlenëʼ lëʼ. Níʼirö yuguʼ bö́chiʼruʼ gulaʼguʼë légaquiëʼ lu nëʼë Xanruʼ, en gulaʼnábinëʼ Lëʼ uzáʼ ládxëʼë quégaquiëʼ, ateʼ buluʼzë́ʼë Pablo, en Silas niʼ. _Z7'Bitiʼ guca tuz xtídzaʼgaquiëʼ Bernabé, en Pablo ga bidxintë buluʼláʼalenëʼ tuëʼ iaʼtúëʼ. Bernabé guchë́ʼë-biʼ biʼi Marcos, ateʼ gulaʼbenëʼ tu lëʼe barco, yöjáquiëʼ luyú Chipre. QY&pero bitiʼ guyaza ládxëʼë Pablo ilaʼchë́ʼë-biʼ tséajlenbiʼ légaquiëʼ tuʼ buláʼalenbiʼ légaquiëʼ luyú Panfilia, en bítiʼrö yöjénlenbiʼ légaquiëʼ dxin queëʼ Xanruʼ. iXK%Gúʼunnëʼ Bernabé ilaʼchë́ʼë-biʼ biʼi Juan Marcos, tséajlenbiʼ légaquiëʼ, vWe$Gudödi nababa dza Pablo gudxëʼ Bernabé: —Uyéajruʼ leyúbölö tsöjyúgacaruʼ-nëʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë yúguʼtë yödzö gapa chiyöjenruʼ libán que xtídzëʼë Xanruʼ, para iléʼeruʼ nacxi raca quégaquiëʼ. zVm#Buluʼgáʼanëʼ caʼ Pablo, en Bernabé Antioquía naʼ, ateʼ buluʼsédinëʼ bönachi, en gulunëʼ libán que xtídzëʼë Xanruʼ. Lëscaʼ caní gulún ziánrö caʼ bönachi. Risí lahuëʼ Pablo röjenëʼ libán le buropi luzuí Caní guca, yuguʼ bönniʼ naʼ nasö́l-laʼgaquiëʼ bilaʼdxinëʼ Antioquía. Buluʼtubëʼ bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ niʼ, ateʼ gulaʼguʼë guichi naʼ lu náʼagaquiëʼ. 6PeBitiʼ gáguliʼ le nadödi lógaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga.Bitiʼ gáguliʼ rön.Bitiʼ gáguliʼ xipë́laʼgacabaʼ böaʼ guixiʼ bitiʼ narúaj-gácabaʼ rön.Bitiʼ gunliʼ le ruáʼ döʼ. Channö gun chiʼi cuinliʼ para gunliʼ ca rnna yuguʼ lë ni, gunliʼ dxiʼa.” O{Dios Böʼ Láʼayi buluíʼinëʼ netuʼ le raza ládxëʼë, en lëscaʼ caní raza ládxiʼtuʼ netuʼ, bitiʼ usubágaʼrötuʼ libíʼiliʼ yuaʼ, le naca le rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, pero yuguʼ lë nisö run bayudxi gunliʼ: ~}|{zyxxRwvvHut1rrfqpoo>nm}lkjj0hgPfeddc}bra`__8^]y\\[ZYuXXgWVUUT8SRQPPnOO-N(MLKJ{IIGG-FE*DCC BA@@+?><Cateʼ chinaca chiʼi dzö́ʼölö laʼ dza náʼasö, buluíʼi lahuëʼ Xanruʼ ga zoëʼ Pablo, en gudxëʼ lëʼ: —Butipa ládxuʼu, Pablo. Ca naʼ chibenuʼ ba nalí quiaʼ Jerusalén ni, lëscaʼ run bayudxi gunuʼ ba nalí quiaʼ lu yödzö Roma. Tun xtídzaʼgaquiëʼ ilútiëʼ Pablo 0aY Cateʼ chitaʼdíl-ladaʼ dídzëʼë bönniʼ judío naʼ, gúdxinëʼ bönniʼ lo naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, tuʼ réquinëʼ uluʼzxuzxaj uluʼquínnajëʼ Pablo. Níʼirö gunná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la tsöjléajgaquiëʼ Pablo ladaj bönniʼ judío naʼ, en uluʼchë́ʼë lëʼ lu yuʼu zxön ga naʼ nagáʼanagaquiëʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la. 3`_ Que lë ni naʼ gulaʼbö́dxiʼë. Níʼirö gulaʼyasëʼ bönniʼ nazë́dagaquiëʼ xibá queëʼ Dios, yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, en gulaʼdil-la dídzëʼë, taʼnnë́ʼ: —Rusácaʼtuʼ queë́tuʼ bitiʼ bi döʼ nuʼë bönniʼ ni. Channö tu böʼ naca caz bönachi bë́ʼlen lëʼ didzaʼ, o channö tu gubáz láʼayi queëʼ Dios bë́ʼlenëʼ lëʼ didzaʼ, bitiʼ ral-laʼ táʼbagaʼruʼ-nëʼ Dios. _Caní gulunëʼ tuʼ taʼnnë́ʼ bönniʼ saduceo naʼ bitiʼ uluʼbán nupa chinátigaca, en bitiʼ nacuʼë gubáz láʼayi, en bitiʼ nacuáʼ böʼ nácagaca caz bönachi, pero taʼyéajlëʼë bönniʼ yudoʼ fariseo nácagaca yúguʼtë lë ni. =^sCateʼ bëʼë Pablo didzaʼ ni, bilaʼrúajëʼ choplö yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ saduceo, ateʼ gulaʼdil-la dídzëʼë laʼ légacasëʼ. 6]eNíʼirö gúquibeʼenëʼ Pablo bal-lëʼ nácagaquiëʼ bönniʼ yudoʼ saduceo, ateʼ iaʼbal-lëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo. Níʼirö bëʼë zidzaj didzaʼ lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ, gunnë́ʼ: —¡Libíʼiliʼ, bö́chaʼa! ¡Nacaʼ bönniʼ fariseo, en nacaʼ zxíʼinëʼ tu bönniʼ fariseo! ¡Naʼa ruchiʼa rusöröliʼ nedaʼ tuʼ runaʼ löza uluʼbán nupa chinátigaca! ^\5Pablo gudxëʼ légaquiëʼ: —Libíʼiliʼ, bö́chaʼa. Nazúaj lu guichi, rnna: “Bitiʼ ulidza ziʼu nu rinná beʼe bönachi uládz quiuʼ”, pero nedaʼ bitiʼ gúquibeʼedaʼ náquiëʼ bixúz lo. i[KNupa nacuáʼ niʼ të Pablo: —¿Naruʼ rulidza ziʼtsoʼ-nëʼ bixúz lo queëʼ Dios? Z1Pablo gudxëʼ lëʼ: —Lëzcaʼ caní Dios ubiʼë quiuʼ, liʼ, ruluíʼisö tsahuiʼ cuinuʼ. ¿Naruʼ röʼö cazuʼ ruchiʼa rusörö́uʼ nedaʼ ca rinná bëʼ xibá, pero ridödi bëʼtsoʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ, naʼ rinná béʼenuʼ ilaʼgápëʼë nedaʼ? {YoNíʼirö Ananías, bixúz lo, gunná béʼenëʼ nupa nacuáʼ cuita lëʼë Pablo ilaʼgápëʼë ruʼë. X Níʼirö buyúdëʼë Pablo lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ naʼ, en gunnë́ʼ: —Libíʼiliʼ, bö́chaʼa. Ga ridxintë naʼa ribözaʼ dxíʼadoʼ. Caní naca, bitiʼ zoa le ruxösa ládxiʼdaʼahuaʼ nedaʼ lahuëʼ Dios. 8WiDza buropi niʼ, gúʼunnëʼ bönniʼ lo naʼ inö́zinëʼ gazxi ga rëʼ bizxi naʼ yuguʼ bönniʼ judío tuʼzéguiëʼ Pablo didzaʼ. Gunná bëʼë buluʼsedxëʼ du guíë naʼ náguëʼë Pablo, ateʼ gunná bëʼë uluʼdubëʼ bixúz unná bëʼ judío, en yúguʼtë bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ. Níʼirö bubéajëʼ Pablo ga naʼ nagúʼugaquiëʼ lëʼ, ateʼ buzóëʼ lëʼ lógaquiëʼ.GVCateʼ bönniʼ naʼ chizóa ilaʼguinëʼ lëʼ bilaʼyönnëʼ lë ni, laʼ buluʼbígaʼtëʼ ga zoëʼ Pablo. Lëscaʼ gúdxinëʼ bönniʼ lo naʼ cateʼ gunö́zinëʼ nababëʼ Pablo Roma, tuʼ chigunná bëʼë ilúguiëʼ lëʼ. Ridxinëʼ Pablo lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ kUOBubiʼë didzaʼ bönniʼ lo naʼ, gunnë́ʼ: —Nedaʼ ni, dumí zián gudizxjaʼ para ibabaʼ Roma. Níʼirö Pablo gudxëʼ lëʼ: —Nedaʼ gubabaʼ Roma cateʼ niʼ guljaʼ tuʼ nabábagaquiëʼ xuz xináʼa Roma. ,TQNíʼirö bidëʼ bönniʼ lo naʼ ga zoëʼ Pablo, en gudxëʼ lëʼ: —¡Gudixjöʼ! ¿Naruʼ nababuʼ liʼ Roma? Pablo gudxëʼ lëʼ: —Ön, nababaʼ. bS=Cateʼ bönniʼ naʼ biyönnëʼ lë ni, guyijëʼ yöjtíxjöiʼinëʼ bönniʼ lo naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la. Rëʼ lëʼ: —¿Bizxi caz ni runruʼ? ¡Bönniʼ ni nababëʼ Roma! -RSCateʼ gulúguiʼë lëʼ du guídi para ilaʼguinëʼ lëʼ, Pablo gudxëʼ tu bönniʼ nacuʼë lu nëʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la zoëʼ niʼ, rnnëʼ: —¿Naruʼ dë lataj quíniliʼ nedaʼ? Nababaʼ Roma, ateʼ cuntu nu buchiʼa busörö́ nedaʼ channö nabágaʼa xíguiaʼ. ;Qobönniʼ lo naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la gunná bëʼë uluʼguʼë Pablo lu yuʼu zxön naʼ. Lëscaʼ gunná béʼenëʼ légaquiëʼ ilaʼguinëʼ Pablo para quíxjöʼë le nácatë, para ilaʼnö́zinëʼ bizx que naʼ taʼbö́dxiʼë bönniʼ judío caní queëʼ Pablo. P5Níʼirö tuʼ taʼbö́dxiʼë, en taʼchözëʼ le nácugaquiëʼ lu yöl-laʼ rilé quégaquiëʼ, en tuʼchejëʼ bëchtö yu lu böʼös, xOiNisö ze lo yuguʼ bönniʼ judío buluʼzë́ nágagaquiëʼ didzaʼ bëʼë Pablo, ateʼ níʼirö gulaʼbö́dxiʼë. Guluʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Guliʼgútiëʼ bönniʼ ni! ¡Bítiʼrö ral-laʼ soëʼ ibanëʼ! UN#Níʼirö Xanruʼ gudxëʼ nedaʼ: “Guyéaj, tuʼ risö́l-laʼa liʼ lógaca bönachi izáʼa.” Pablo ruíʼilenëʼ bönniʼ lo didzaʼ, bönniʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la tMaCateʼ niʼ gulútiëʼ Esteban, bönniʼ niʼ benëʼ ba nalí quiuʼ, lëscaʼ zoaʼ nedaʼ niʼ, en benaʼ tuz yuguʼ bönniʼ gulútiëʼ lëʼ tuʼ ben chiʼa lariʼ nácugaquiëʼ bönniʼ naʼ buluʼladxëʼ lëʼ guiö́j.” wLgNedaʼ gudxaʼ-nëʼ: “Xan, nö́zgaca quézinëʼ ca benaʼ nedaʼ. Guyáziaʼ gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ bönniʼ judío queëʼ Dios. Gudinaʼ nupa niʼ taʼyéajlëʼ Liʼ, en gulúʼugacaʼ-nëʼ lidxi guíë. 1K[Biléʼedaʼ-nëʼ Xanruʼ, ateʼ gudxëʼ nedaʼ: “¡Guyéaj carelö! ¡Burúajtë Jerusalén ni, tuʼ cabí ilunëʼ bal bönniʼ ni le gunuʼ ba nalí quiaʼ!” ?JwGunnë́ʼ caʼ Pablo: —Gudö́di niʼ, cateʼ budxinaʼ Jerusalén, en tsanni niʼ rulidzaʼ-nëʼ Dios lu chila yudoʼ, biléʼedaʼ tu le naca ca tu lu yëla bë́chigal. ]I3Naʼa, ¿bizx que ridzenuʼ? ¡Guyasa, en bidila nisa! Bulidzëʼ Xanruʼ para únëʼ liʼ dxiʼa, en ugǘëʼ dul-laʼ nabáguʼu.” Cristo gusö́l-lëʼë Pablo para gunëʼ libán lógaca bönachi izáʼa ,HQCaní gaca, tuʼ ral-laʼ gunuʼ ba nalí queëʼ Lëʼ lógaca yúguʼtë bönachi, usiyönnuʼ légaquiëʼ ca naca le chibiléʼenuʼ, en le chibiyö́ninuʼ. G Lëʼ gudxëʼ nedaʼ: “Dios quégaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ, dza niʼte gurö́ cazëʼ liʼ para inö́zinuʼ le rë́ʼëni quézinëʼ Lëʼ, en iléʼenuʼ-nëʼ Bönniʼ Tsahuiʼ, Lë cazëʼ Zxíʼinëʼ, en yönnuʼ le guíëʼ Lë cazëʼ liʼ. 8Fi Bidxinëʼ Ananías naʼ ga zoaʼ, en gudxëʼ nedaʼ: “Saulo, bö́chaʼa, huöálaj guiö́j loʼ.” Laʼ níʼisö böálaj guiö́j lahuaʼ, ateʼ biléʼedaʼ lëʼ. )EK ’Zoëʼ Ananías niʼ, tu bönniʼ runëʼ idútë ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, ateʼ yuguʼ bönniʼ judío nacuʼë Damasco tunëʼ lëʼ bal. cD? Tuʼ cabirö riléʼedaʼ tuʼ budíʼi yösa beníʼ naʼ guyë́pidaʼ lahuaʼ, que lë ni naʼ yuguʼ bönniʼ dzágagaquiëʼ nedaʼ gulaʼguélëʼë naʼa, ateʼ gulaʼchë́ʼë nedaʼ ga bidxínteaʼ Damasco. FC Níʼirö gudxaʼ-nëʼ: “¿Nacxi gunaʼ, Xan?” Xanruʼ gudxëʼ nedaʼ: “Guyasa, en guyéaj Damasco. Zoëʼ niʼ tu bönniʼ guíëʼ liʼ ca naca yúguʼtë le ral-laʼ gunuʼ.” B Nupa niʼ gulaʼcuáʼlen nedaʼ bilaʼléʼe caz beníʼ naʼ, en guladxi, pero bitiʼ bilaʼyöni chiʼi Nu naʼ bulidza nedaʼ. )AKNíʼirö gunábidaʼ lëʼ, gunníaʼ: “¿Nuzxi liʼ, Xan?” Lëʼ gudxëʼ nedaʼ: “Nedaʼ ni Jesús, bönniʼ Nazaret. Nedaʼ caz ribía ládxuʼu.” @Laʼ yöjö́taʼteaʼ lu yu, en biyöndaʼ chiʼi Nu gudxi nedaʼ: “Saulo, Saulo, ¿bizx que ribía ládxuʼu nedaʼ?” b?=Níʼirö gunnë́ʼ Pablo: —Cateʼ niʼ saʼyéajaʼ laʼ nöza, en siʼ idxinaʼ Damasco, cateʼ guca idú huagubidza, tsálidoʼos guyëpi yösa beníʼ le zaʼ lúzxiba, le buzeníʼ ga naʼ saʼyéajaʼ. ;>oLëscaʼ huáca ilunëʼ ba nalí yuguʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ que le gulunëʼ. Gulunëʼ guichi unná bëʼ le yöjuʼa ga nacuʼë bö́chiʼruʼ judío lu yödzö Damasco. Guyijaʼ niʼ para tsöjxö́ngacaʼ nupa niʼ taʼyéajlëʼ Cristo, para idichë́ʼgacaʼ-nëʼ nágaʼgaquiëʼ Jerusalén ni, para ilácagaquiëʼ xíguiaʼ. Riguíxjöʼë Pablo ca böáquiëʼ queëʼ Cristo l=QZíʼalö gudxía ládxiʼgacaʼ-nëʼ bönniʼ nazíʼ lu náʼagaquiëʼ xtídzëʼë Cristo, en guchë́ʼgacaʼ-nëʼ ga ilátiëʼ. Guzxö́ngacaʼ-nëʼ, en gulúʼugacaʼ-nëʼ lidxi guíë, yuguʼ bönniʼ, en nigula. #<?—Naca cazaʼ nedaʼ bönniʼ judío. Guljaʼ lu yödzö Tarso luyú Cilicia, pero guzxönaʼ lu yödzö ni, ateʼ busédinëʼ Gamaliel nedaʼ idú ca naca xibá quégaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ. Bë́ʼticaʼsö ládxaʼa guyéaj ládxaʼa Dios ca runliʼ libíʼiliʼ naʼa. ~;uCateʼ bilaʼyönnëʼ ruʼë didzaʼ hebreo, gulaʼcuáʼarëʼ dxisö. Pablo gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: : 7Caní gunnë́ʼ Pablo: —Libiʼiliʼ, bönniʼ gula, en libíʼiliʼ bö́chaʼa. Buliʼzë́ nágaliʼ le guíaʼ libíʼiliʼ ca naca le runaʼ. 9}(Bönniʼ lo naʼ bëʼë lëʼ lataj, ateʼ guzuínëʼ Pablo ga naca niʼyëpiʼ, en guchisa nëʼë para ilaʼcuáʼ dxisö bönachi zián niʼ. Cateʼ chigulaʼcuʼë dxisö, Pablo bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ lu didzaʼ hebreo._87'Níʼirö Pablo gudxëʼ lëʼ, gunnë́ʼ: —Le nácatë nacaʼ nedaʼ bönniʼ judío. Guljaʼ Tarso, tu yödzö lo luyú Cilicia. Rátaʼyuaʼ loʼ gunnuʼ nedaʼ lataj guʼa didzaʼ lógaca bönachi ni. X7)&¿Naruʼ calëga liʼ bönniʼ Egipto naʼ dza lahui nisö butubëʼ yuguʼ bönniʼ gulaʼdáʼbaguëʼë yúlahuiʼ, ateʼ guchë́ʼë idú choáʼ gáyuʼë bönniʼ huëti bönachi lu lataj cáʼasö? 46a%Cateʼ niʼ gulaʼsí lógaquiëʼ ilaʼguʼë Pablo lu yuʼu zxön niʼ, lëʼ gudxëʼ bönniʼ lo naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, gunnë́ʼ: —¿Naruʼ gunnuʼ nedaʼ lataj guíaʼ liʼ tu didzaʼ? Bönniʼ lo naʼ gudxëʼ Pablo: —¿Rácatsoʼ didzaʼ griego? 5$en záʼgaca cúdzuʼlögaquiëʼ, taʼbö́dxiʼa, taʼnná: —Guliʼgútiëʼ. Didzaʼ bëʼë Pablo uláz queëʼ lógaca bönachi 64e#Cateʼ bilaʼdxinëʼ ga naca niʼyëpiʼ que yuʼu zxön naʼ, bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la guluíʼinëʼ Pablo, tuʼ dxíadiʼigaca bönachi zián légaquiëʼ, I3 "Taʼbö́dxiʼa bönachi zián naʼ, que queë́gaca ca taʼnná. Caní guca, bitiʼ bi guca tséajniʼinëʼ bönniʼ lo naʼ, tuʼ tuʼtsatsa bönachi naʼ, ateʼ gunná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la ilaʼchë́ʼë Pablo lu yuʼu zxön ga nagáʼanagaquiëʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la. 2!Níʼirö gubíguiʼë bönniʼ lo naʼ, en guzxönëʼ Pablo, ateʼ gunná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la ilúguiëʼ lëʼ len chopa du guíë. Gudödi niʼ gunábinëʼ bönachi zián niʼ, rnnëʼ: —¿Nuzxi caz bönniʼ ni, en bizxi benëʼ? z1m Bönniʼ lo ni laʼ butúbitëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, len bönniʼ taʼnná béʼenëʼ légaquiëʼ, ateʼ carelö guyéajlenëʼ légaquiëʼ ga naʼ tun dzatsa bönachi naʼ. Cateʼ bilaʼléʼe bönachi niʼ bönniʼ lo naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, en bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la, buluʼsanëʼ taʼguinëʼ Pablo. H0 Cateʼ chitequi quézinëʼ ilútiëʼ Pablo, bidxín didzaʼ lahuëʼ bönniʼ lo rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la. Biyönnëʼ tun dzatsa yúguʼtë bönachi Jerusalén. }/sCaní guca, buluʼdubi yúguʼtë bönachi yödzö, ateʼ bilaʼguírëʼ niʼ. Níʼirö gulaʼzönëʼ Pablo, en guláʼayöjëʼ lëʼ, buluʼbéajëʼ lëʼ löʼa yudoʼ, ateʼ laʼ buluʼsáyjatëʼ ga nu riyaza löʼa yudoʼ naʼ. ,.QCaní gulaʼnnë́ʼ tuʼ bilaʼléʼenëʼ Pablo zíʼalö lu yödzö dzáguiëʼ Trófimo, bönniʼ Éfeso, en téquinëʼ guluʼë bönniʼ ni lu yudoʼ. h-IGuluʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Guliʼgácalen netuʼ, bönniʼ Israel! Bönniʼ ni rusédinëʼ yúguʼtë bönachi yúguʼtë lataj uluʼcáʼana cáʼasö yödzö queë́ruʼ, en xibá queëʼ Moisés, en yudoʼ queë́ruʼ ni. Naʼa, chiguluʼë yuguʼ bönniʼ izáʼa lu yudoʼ ni. Caní runëʼ, run dítjanëʼ lataj láʼayi ni. T,!Cateʼ chizóa izáʼa gadxi dza naʼ, bal-lëʼ judío narúajgaquiëʼ luyú Asia bilaʼléʼenëʼ Pablo, zoëʼ löʼa yudoʼ. Gulunëʼ ga gulún dzatsa bönachi zián, ateʼ gulaʼzönëʼ Pablo. p+YNíʼirö Pablo guchë́ʼë queëʼ tapëʼ bönniʼ naʼ, ateʼ dza buropi niʼ ben dxiʼa cuinëʼ tsözxö́n len légaquiëʼ ca naca que yudoʼ. Níʼirö guyáziëʼ löʼa yudoʼ, para gaca bëʼ bizxi dza údxi ilunëʼ le tuʼún dxiʼa cuíngaquiëʼ, dza niʼ ral-laʼ tsöjuáʼagaquiëʼ le ilaʼguʼë lahuëʼ Dios que queë́gaquiëʼ. t*aCa naca quégaca bönachi izáʼa, nupa niʼ chitaʼyéajlëʼ Cristo, chibén xtídzaʼtuʼ, en buzúajtuʼ lu guichi ca ral-laʼ ilunëʼ. Bitiʼ run bayudxi ilún chiʼë yuguʼ lë ni tunëʼ bönniʼ judío, pero tuz:Bitiʼ ilahuëʼ le taʼgúʼu bönachi lógaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga.Bitiʼ ilahuëʼ rön.Bitiʼ ilahuëʼ xipë́laʼgacabaʼ böaʼ guixiʼ bitiʼ narúaj-gácabaʼ rön.Bitiʼ ilunëʼ le ruáʼ döʼ. Taʼzönëʼ Pablo löʼa yudoʼ )Guchë́ʼë yuguʼ bönniʼ ni, en ben légaquiëʼ tsözxö́n gun dxiʼa cuinliʼ ca naca que yudoʼ, en gudizxaj liʼ le ral-laʼ ilaʼguizxjëʼ para ilún yútusö ícjagaquiëʼ. Níʼirö ilaʼnö́zinëʼ yúguʼtë bönniʼ judío bitiʼ nácatë lë naʼ taʼnnë́ʼ quiuʼ, pero lëscaʼ liʼ runuʼ le naca dxiʼa, en runuʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés. (Naʼa, ben lë ni rëtuʼ liʼ. Nacuáʼlenëʼ netuʼ ni tapëʼ bönniʼ, chinazíʼ lu náʼagaquiëʼ lahuëʼ Dios tu le ilunëʼ. c'?¿Nacxi caz gunruʼ naʼa? Uluʼrúaj bönachi zián cateʼ ilaʼyöni chibidxínuʼ ni. /&WChibilaʼyönnëʼ yuguʼ le tuíʼi didzaʼ bönachi le taʼnnë́ quiuʼ, taʼnná rigúʼu yö́l-luʼu yúguʼtë bönniʼ judío nútsaʼgaquiëʼ ladaj bönachi izáʼa, para uluʼcáʼanëʼ le gunná bëʼë Moisés, en rinná béʼenuʼ légaquiëʼ bitiʼ ilaʼchúguiëʼ lu xpë́laʼgacabiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ quégaquiëʼ, en bitiʼ ilunëʼ bal yuguʼ le nalë́biruʼ runruʼ rëʼu, bönachi judío. %Cateʼ bilaʼyönnëʼ lë ni, gulaʼguʼë Dios yöl-laʼ ba. Níʼirö gulë́ʼ Pablo: —Nöz quézinuʼ, bö́chiʼtuʼ, cateʼ xö zián gáyuʼë bönniʼ judío taʼyéajlëʼë Cristo, ateʼ yúguʼtëʼ túndëʼë bal xibá queëʼ Moisés. $1Cateʼ Pablo chibugapëʼ légaquiëʼ Dios, busiyönnëʼ légaquiëʼ yúguʼtë le benëʼ Dios lu nëʼë lëʼ ga nacuáʼ bönachi izáʼa. H# Dza buropi naʼ Pablo guyázalenëʼ netuʼ lu yuʼu, yöjyutuʼ-nëʼ Jacobo, ateʼ nudúbigaquiëʼ niʼ yúguʼtë bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo nacuʼë Jerusalén. "Cateʼ bidxintuʼ Jerusalén, len yöl-laʼ rudzeja quégaquiëʼ bö́chiʼruʼ niʼ taʼyéajlëʼë Cristo gulunëʼ netuʼ bal. !Gulaʼzáʼlenëʼ netuʼ bal-lëʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo, nacuʼë Cesarea, ateʼ dzáguiëʼ Mnasón, tu bönniʼ Chipre, légaquiëʼ. Réajlëʼë Cristo dza niʼte, ateʼ ral-laʼ tsöjgáʼanatuʼ lidxëʼ bönniʼ ni. Pablo röjyúëʼ Jacobo f ECateʼ chigulaʼdödi dza naʼ, bupaʼatuʼ queë́tuʼ, ateʼ guyéajtuʼ Jerusalén. Tuʼ cabí guzxéquiʼtuʼ-nëʼ didzaʼ, bítiʼrö bi gúdxituʼ-nëʼ, ateʼ gunnatuʼ: —Gaca ca raza ládxëʼë Xanruʼ. xi Bubiʼë didzaʼ Pablo, gunnë́ʼ: —¿Bizxi ni runliʼ, ribö́dxiliʼ, en rusuhuíʼiniliʼ nedaʼ? Nedaʼ chizóa cazaʼ sinaʼ, calë́gasö ilúguiëʼ nedaʼ, pero gátiaʼ caʼ lu yödzö Jerusalén niʼa queëʼ Xanruʼ Jesús.  Cateʼ biyö́nituʼ didzaʼ ni, gútaʼyutuʼ lahuëʼ Pablo, netuʼ, en nupa nacuáʼ niʼ, para cabí tsejëʼ Jerusalén. b= Bönniʼ ni buduyúëʼ netuʼ, ateʼ gudélëʼë pan le néquini guídi queëʼ Pablo. Béguëʼë niʼa naʼ cuinëʼ, en gunnë́ʼ: —Caní rnnëʼ Dios Böʼ Láʼayi: “Caní ilunëʼ bönniʼ judío nacuʼë Jerusalén. Ilúguiëʼ bönniʼ ni nequi queëʼ pan guídi ni, ateʼ uluʼdödëʼ lëʼ lu náʼagaca bönachi izáʼa.” + Gudödi gudzetuʼ chopa tsonna dza niʼ, níʼirö bidxinëʼ Agabo niʼ, bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, narúajëʼ luyú Judea. pY Nacuáʼabiʼ tapa biʼi nigula raʼbán queëʼ Felipe naʼ, tuíʼibiʼ didzaʼ uláz queëʼ Dios. _7Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, burúajëʼ Pablo niʼ, ateʼ dzágatuʼ-nëʼ netuʼ guyéajtuʼ yödzö Cesarea. Niʼ guyúʼutuʼ lu yuʼu lidxëʼ Felipe, ateʼ bugáʼanalentuʼ lëʼ. Runëʼ Felipe naʼ libán que didzaʼ dxiʼa. Bítsëʼë gadxëʼ bönniʼ niʼ buluʼcuʼë dza niʼte para ilácalenëʼ bönachi queëʼ Cristo. fEBuzáʼatë barco naʼ lu yödzö Tiro, ateʼ ga yöjsé bidxín lu yödzö Tolemaida. Burúajtuʼ lëʼe barco naʼ niʼ. Bugápatuʼ Dios bö́chiʼruʼ nacuʼë niʼ, ateʼ bugáʼanalentuʼ légaquiëʼ tu dza.  Budxi bunidaʼ luzáʼatuʼ tutuʼ iaʼtutuʼ, bubentuʼ lëʼe barco, ateʼ légaquiëʼ yöjhuö́jgaquiëʼ lídxigaquiëʼ. "=Cateʼ chibizáʼa dza naʼ, burúajtuʼ niʼ, ateʼ gulaʼzáʼlenëʼ netuʼ tsözxö́n yúguʼtëʼ len nigula que queë́gaquiëʼ, en yuguʼ biʼi quégaquiëʼ, ga bidxíntëtuʼ níʼilö raʼ yödzö naʼ. Raʼ nísadoʼ niʼ buzóa zxíbituʼ, en bulidztuʼ-nëʼ Dios. !;Lu yödzö Tiro naʼ yöjxácaʼtuʼ tu bönniʼ réajlëʼë Cristo, ateʼ bugáʼanalentuʼ lëʼ, en yuguʼ bö́chiʼruʼ niʼ idú gadxi dza. Tuʼ chibuluíʼinëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ le ral-laʼ gaca queëʼ Pablo, gulë́ʼ lëʼ bitiʼ tsejëʼ Jerusalén. \1Gudö́dituʼ ga naláʼ Chipre, le gutaʼ tsöláʼa yö́göla, ateʼ guyéajtuʼ luyú Siria, ga niʼ guyaza barco naʼ lu yödzö Tiro, tuʼ ral-laʼ tsöjcáʼana yuaʼ niʼ le dzöʼö lëʼe barco naʼ. wYöjxácaʼtuʼ tu barco yúbölö niʼ le zeaj luyú Fenicia. Gurentuʼ lëʼe barco naʼ, ateʼ guyúʼutë nöza.  }Gudödi buláʼalentuʼ légaquiëʼ, guyúʼutë nöza barco naʼ, ateʼ lirá guyéajtuʼ ga zoa luyú bidxi nazíʼi le Cos. Dza buropi naʼ, gudö́dituʼ iaʼtú lataj nazíʼi le Rodas, ateʼ buzáʼatuʼ niʼ, en bidxintuʼ yödzö Pátara. L&Caní gulunëʼ tuʼ buluʼhuíʼinnëʼ niʼa que didzaʼ naʼ bëʼë Pablo, gunnë́ʼ: “Bítiʼrö uléʼeliʼ nedaʼ.” Yöjácalenëʼ tsözxö́n lëʼ ga naʼ gurenëʼ lu barco.nU%Níʼirö gulaʼbödxëʼ yúguʼtëʼ. Buluʼnidëʼ yenëʼ Pablo, en buluʼtsaga lahuëʼ lëʼ. $Cateʼ budxi bëʼë Pablo didzaʼ ni, buzóa zxibëʼ, ateʼ benëʼ tsözxö́n yúguʼtëʼ, buluʼlidzëʼ Dios. #Ca naca yúguʼtë le benaʼ, buluíʼidaʼ libíʼiliʼ caní ral-laʼ gunruʼ dxin para gaca gácalenruʼ nupa bi taʼyadzaj. Ral-laʼ tsöjneruʼ didzaʼ bëʼë Xanruʼ Jesús, gunnë́ʼ: “Uzíʼirö xibé nu bi runödzaj ca nu bi rizíʼ.”  "Nöz quéziliʼ dxiʼa, len naʼa cazaʼ benaʼ dxin para gaca gáʼuaʼ le biyadzaj quiaʼ, en quégaca nupa gulaʼcuáʼlen nedaʼ.  !Catu caz guzë́ ládxaʼa le nequi quégaquiëʼ böchiʼ luzáʼa. Bitiʼ guzë́ ládxaʼa dumí, o lariʼ quégaquiëʼ.  ' ’Naʼa, böchiʼ luzáʼadoʼ, riguʼa libíʼiliʼ lu nëʼë Dios. Rinábidaʼ Lëʼ uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ, en gunëʼ ca rnna xtídzëʼë. Dios gunëʼ libíʼiliʼ tsutsu, en gunëʼ ga idéliʼliʼ gunliʼ tsözxö́n yuguʼ bönniʼ rö queëʼ. E Que lë ni naʼ, guliʼsóa ban ladxiʼ, en guliʼtsöjné ca benaʼ nedaʼ idú ca tsonna iz, rëla, en të dza buchíziaʼ icja nágaliʼ tu tuliʼ ga bidxintë gurödxaʼ queë́liʼ. < qIlaʼrúajëʼ bönniʼ nútsaʼgaquiëʼ ládjaliʼ, ateʼ iluʼë didzaʼ bitiʼ nácatë para uluʼbéajëʼ quégacasëʼ nupa taʼyéajlëʼ Cristo nútsaʼgaca ládjaliʼ. Y+Chinözdaʼ, tödi uzáʼa ga zóaliʼ, ilaʼyaza nupa ilë́ʼëni uluʼsuniti bönachi queëʼ Cristo ga zóaliʼ, ilunëʼ ca tunbaʼ böʼcuʼ guíʼa síniaʼ, tuʼsunítibaʼ yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ. QQue lë ni naʼ, guliʼgún chiʼi cuinliʼ, en guliʼgún chiʼi yúguʼtë bönachi queëʼ Cristo, tuʼ nuzóëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ para gácalenliʼ légaquiëʼ, en gun chíʼiliʼ bönachi queëʼ Xanruʼ, Bönniʼ naʼ gútiëʼ uláz quégaquiëʼ, bulaljëʼ xichönëʼ le böáʼuinëʼ légaquiëʼ. q[Bitiʼ bi bucáchiʼdaʼ libíʼiliʼ, pero gudíxjöiʼidaʼ libíʼiliʼ yúguʼtë le rnnëʼ Dios. {Que lë ni naʼ, le nácatë reaʼ libíʼiliʼ naʼa dza. Bitiʼ nabágaʼa nedaʼ queë́liʼ nituliʼ libíʼiliʼ. ’Naʼa, yúguʼtëliʼ naʼ chibenaʼ libán loliʼ ca rinná bëʼë Dios, nözdaʼ bítiʼrö uléʼeliʼ nedaʼ. QBitiʼ bi runi nedaʼ que lë naʼ gaca, sal-laʼ gátiaʼ o cabí gátiaʼ, pero ruíʼi ládxiʼsidaʼ údxi gunaʼ le chigudélaʼa runaʼ, para gunaʼ dxin naʼ budödëʼ Xanruʼ Jesús lu naʼa, le naca gunaʼ libán que didzaʼ dxiʼa ca naca le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ. Caní gunaʼ len yöl-laʼ rudzeja. KYúguʼtë yödzö ga ridáʼ, riguíxjöiʼinëʼ Dios Böʼ Láʼayi nedaʼ, rëʼ nedaʼ ilaʼguʼë nedaʼ lidxi guíë bönniʼ judío bitiʼ taʼyéajlëʼ, en uluʼsacaʼ ziʼë nedaʼ. veNaʼa, Dios Böʼ Láʼayi chinunëʼ quiaʼ tsejaʼ Jerusalén, en bitiʼ nözdaʼ bizxi gaca quiaʼ niʼ. 4aBenaʼ ba nalí lógaca bönachi judío, en lógaca bönachi izáʼa para uluʼbíʼi ládxiʼgaca, en uluʼhuöáca queëʼ Dios, en ilaʼyéajlëʼ Xanruʼ Jesucristo. +OBénticaʼsaʼ libán ga zóaliʼ que yúguʼtë le ruzíʼiliʼ xibé, en busédidaʼ libíʼiliʼ yálajdoʼ ga nudúbiliʼ, en gapa naca lu yuʼu lídxiliʼ. ~Yuguʼ dza benaʼ xichinëʼ Xanruʼ lu yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ, ga bidxintë gurödxaʼ niʼa queë́liʼ, ateʼ zián le guca quiaʼ le guzxíʼ bëʼ nedaʼ niʼa que le ruáʼ döʼ gulunëʼ quiaʼ bönachi judío bitiʼ taʼyéajlëʼ Cristo. 3}_Cateʼ bilaʼdxinëʼ ga zoëʼ Pablo, lëʼ gudxëʼ légaquiëʼ: —Libíʼiliʼ chinö́z quéziliʼ ca bénticaʼsaʼ ga zóaliʼ ga gudelaʼ bidxinaʼ luyú Asia. |3Cateʼ niʼ zoëʼ Pablo lu yödzö Mileto, gusö́l-lëʼë nu yöjlidza bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo nacuʼë Éfeso. r{]Caní bentuʼ tuʼ chibenëʼ queëʼ Pablo tö́disëʼ yödzö Éfeso, para cabí tsenëʼ luyú Asia, tuʼ run bayudxi soëʼ Jerusalén cateʼ naca dza Pentecostés channö séquiʼnëʼ. Didzaʼ bëʼë Pablo lu yödzö Mileto z%Buzáʼ barco niʼ, ateʼ dza buropi bidxintuʼ tödi li ga zoa luyú bidxi nazíʼi le Quío, ateʼ iaʼtú dza caʼ gudö́dituʼ tödi li ga dë yödzö Samos, en bidxintuʼ yödzö Trogilio ga niʼ guzóatuʼ tu chiʼi. Iaʼtú dza caʼ bidxintuʼ yödzö Mileto. yCateʼ chibudzágatuʼ-nëʼ lu yödzö Asón naʼ, gurénlenëʼ netuʼ lëʼe barco, ateʼ guyéajtuʼ yödzö Mitilene. x Gunö́rutuʼ lahuëʼ Pablo, en yöjchentuʼ tu lëʼe barco, ateʼ gudö́dituʼ ga bidxintuʼ yödzö Asón para tsöjtságatuʼ-nëʼ Pablo niʼ, para gaca ca naʼ chibén xtídzaʼtuʼ, tuʼ gúʼunnëʼ Pablo tsejëʼ niʼ së́ʼesi niʼë. w Biʼi bönniʼ raʼbán naʼ gubíxibiʼ, buluʼchë́ʼë-biʼ nabanbiʼ, en buluʼzíʼ zxö́ndëʼë. Ca guca bidxintuʼ Mileto Ev Cateʼ chibubenëʼ Pablo xitsáʼ, gudélëʼë yöta xtila, gudahuëʼ. Níʼirö Pablo bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ga bidxintë zila balö. Gudödi niʼ burúajëʼ niʼ. *uM Bötjëʼ Pablo zxan yuʼu naʼ, ateʼ yöjxóëʼ lëbiʼ, en bunidëʼ-biʼ. Níʼirö gudxëʼ nupa nacuáʼ niʼ: —Bitiʼ gadxi idzö́biliʼ. Nabanbiʼ. Tt! Zóabiʼ biʼi Eutico niʼ, rö́ʼöbiʼ ga raʼa leníʼ que yuʼu naʼ, ateʼ nadö́dirö yëla lobiʼ tuʼ ritunna libán runëʼ Pablo. Ga niʼ rö́ʼöbiʼ rásibiʼ biʼi naʼ naca ga bunni cuía lu yuʼu, ateʼ rásisibiʼ caʼ gubíxitëbiʼ, bö́xjabiʼ ga bidxíntëbiʼ zxan yuʼu. Nátitëbiʼ buluʼlisëʼ-biʼ. osWGa niʼ nudúbigaquiëʼ naca lu yuʼu xitsáʼ, ateʼ nacuáʼ zián le taʼgúʼu beníʼ ga naʼ. DrDza risí lo le gadxi dza buluʼdubëʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo para ilahuëʼ yöta xtila le rusáʼ ládxiʼruʼ ca gútiëʼ Jesucristo. Niʼ rusë́dinëʼ Pablo légaquiëʼ, en tuʼ ral-laʼ uzë́ʼë niʼ cateʼ zaʼ reníʼ dza naʼ, xidzé bëʼë didzaʼ, ga bidxintë gudödi guluhuëla. q!Lu yödzö Filipos naʼ, nedaʼ, Lucas, yöjtsagaʼ-nëʼ Pablo. Cateʼ chigudödi laní cateʼ tahuëʼ bönniʼ judío yöta xtila bitiʼ nazíʼi cúa zi que, gurentuʼ tu lëʼe barco, en buzáʼatuʼ Filipos naʼ. Gudödi gayuʼ dza budzágatuʼ bönniʼ niʼ yöjnö́rugaquiëʼ lahuëʼ Pablo, yöjáquiëʼ Troas, ateʼ niʼ bugáʼanatuʼ gadxi dza. Le benëʼ Pablo lu yödzö Troas pNíʼirö yuguʼ bönniʼ ni yöjnö́rugaquiëʼ lahuëʼ Pablo, yöjáquiëʼ yödzö Troas, ga niʼ gulaʼbözëʼ lëʼ. qo[Sópater, zxíʼinëʼ Pirro, bönniʼ Berea, en Aristarco, en Segundo, yuguʼ bönniʼ Tesalónica, en Gayo, bönniʼ Derbe, encaʼ biʼi Timoteo, en Tíquico, en Trófimo, yuguʼ bönniʼ Asia, söjácalenëʼ tsözxö́n lëʼ. 5ncGuzóëʼ Pablo niʼ idú ca tsonna beoʼ. Cateʼ chizóa cuenëʼ tu lëʼe barco para tsejëʼ luyú Siria, gúquibeʼenëʼ taʼbö́ʼ nísiëʼ bönniʼ judío lëʼ para ilaʼzönëʼ lëʼ. Que lë ni naʼ buguélëʼë nöza söhuö́jëʼ luyú Macedonia, ateʼ bidxinëʼ yödzö Filipos. mGudödëʼ yuguʼ yödzö luyú niʼ, ruzéajniʼideʼenëʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë niʼ, ateʼ gudödi niʼ bidxinëʼ luyú Acaya. 1l ]Cateʼ gurö́ʼö dxi dzatsa naʼ guca lu yödzö Éfeso, bulidzëʼ Pablo yuguʼ bönniʼ taʼyéajlëʼë Cristo, ateʼ guchíziëʼ icja nágagaquiëʼ didzaʼ. Gudödi niʼ bunidëʼ légaquiëʼ, en laʼ buláʼalentëʼ légaquiëʼ. Birúajëʼ niʼ, ateʼ saʼyéajëʼ luyú Macedonia. k )Cateʼ budxi bëʼë didzaʼ ni, busö́l-lëʼë bönachi zián naʼ nudúbigaca niʼ tsöhuö́jgaca lídxiguequi.%jC(Zoa bönadxi nu uzegui rëʼu didzaʼ niʼa que dzatsa ni guca naʼa, inná ridáʼbagaʼruʼ yúlahuiʼ. Bitiʼ bi gaca innaruʼ bizx que guca dzatsa ni. i/'Naʼa, channö dë iaʼtú le inábaliʼ, huáca ucáʼanaruʼ tsahuiʼ le cateʼ uluʼdubi bönniʼ yúlahuiʼ ca naʼ rinná bëʼ yúlahuiʼ. Bh}&Que lë ni naʼ, channö zoa didzaʼ bizxaj quégaquiëʼ Demetrio, en yuguʼ bönniʼ gubëdxi guíë plata nacuáʼlenëʼ lëʼ, len nútiʼtës bönniʼ, dë lataj ga nu uzë́ nagui légaquiëʼ, en zoa nu uchiʼa usörö́ légaquiëʼ. Niʼ huáca uluʼzegui luzáʼagaquiëʼ didzaʼ tuëʼ iaʼtúëʼ. g%%Nachë́ʼgacaliʼ-nëʼ bönniʼ ni, en bitiʼ taʼbanëʼ le dzöʼö yudoʼ, en bitiʼ taʼnnë́ xihuëʼë queë́nu dios queë́liʼ. ufc$Cuntu nu gaca táʼbagaʼ lë ni. Que lë ni naʼ run bayudxi sóaliʼ dxisö, en bitiʼ bi gúntëziliʼ. Oe#Níʼirö bönniʼ uzúaj que yúlahuiʼ benëʼ ga gulaʼbö́ʼ dxisö bönachi zián naʼ, gunnë́ʼ: —Bönniʼ Éfeso, nö́zigaca yúguʼtë bönachi zoa yudoʼ queë́nu Diana, dios zxön, ni. Rëʼu ni, bönachi Éfeso, run chíʼiruʼ yudoʼ naʼ, encaʼ budóʼ naʼ böxaj ga zóaruʼ, le birúaj lúzxiba. Sd"Cateʼ guléquibeʼenëʼ náquiëʼ judío, yúguʼtëʼ guluʼë tsözxö́n zidzaj didzaʼ idú ca chopa hora, taʼnnë́ʼ: —¡Nácatërönu zxön Diana, dios queë́ruʼ rëʼu bönachi Éfeso! Caní guca, buluʼtsatsa bönachi idútë lu yödzö naʼ, ateʼ guláquiëʼ tuz, en carelö yöjáquiëʼ löʼa yúlahuiʼ. Guláʼayöjëʼ Gayo, en Aristarco, bönniʼ Macedonia túngaquiëʼ Pablo tsözxö́n, ga niʼ. Q^Cateʼ yuguʼ bönniʼ naʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni, gulaʼlédeʼenëʼ, ateʼ guluʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Nácatërönu zxön Diana, dios queë́ruʼ rëʼu, bönachi Éfeso. 1][Calë́gasö zoa bönadxi ugáʼana cáʼasö dxin ni runruʼ, pero lëscaʼ zoa bönadxi ugáʼana cáʼasö yudoʼ que dios zxön lënu Diana. Caní gaca, ugáʼana cáʼasö yöl-laʼ zxön queë́nu, dios ni taʼyéaj ládxiʼgaca-nu bönachi idútë luyú Asia, encaʼ idútë yödzölió. \}Riléʼeliʼ, en riyö́niliʼ ca runëʼ Pablo naʼ. Calë́gasö Éfeso ni, pero idú luyú Asia chibidéliʼnëʼ bönachi zián, ateʼ chibutsë́ʼë ca tunëʼ, tuʼ rëʼ légaquiëʼ: “Yúgu le núngaca bönachi bitiʼ nácagaca dios.” ?[wButubëʼ Demetrio naʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ tunëʼ laʼ dxin nisö, ateʼ gudxëʼ légaquiëʼ: —Böchaʼa, nöz quéziliʼ ca naca dxin runruʼ, runna dumí queë́ruʼ. rZ]Benëʼ Demetrio, bönniʼ gubëdxi guíë plata ga buluʼtsatsëʼ. Run cazëʼ yuguʼ lidxi budóʼ guiö́j budóʼ yaga néquiguequini plata que dios quégaquiëʼ, lënu Diana. Gulaʼziʼë bönniʼ tunëʼ dxin ni dumí bach. hYIBuluʼtsatsa bönachi Éfeso dza niʼ, ateʼ gulaʼdáʼbaguëʼë xtídzëʼë Xanruʼ. kXONíʼirö gusö́l-lëʼë-biʼ chópabiʼ biʼi bönniʼ tácalenbiʼ lëʼ, lë́gacabiʼ Timoteo, en Erasto, luyú Macedonia, pero bugáʼanëʼ lëʼ nababa dza luyú Asia naʼ. Tuʼtsatsa bönachi lu yödzö Éfeso ~~V}{zyxx!vutrr}qqIponnlkjiiZhSg/eexdccBbaa+`_^^]]\P[ZYYIX{WVUVTcSKRQPPOJNMMKJIHGFFE:DYCDB`A@@/?0>u=u<.;=9928776;5=432210/D.-,-+***('T&6%$L""!{ q;s k<dRo A ~  `JJ0vleGulaʼrúʼunëʼ du lu nísadoʼ naʼ, ateʼ gulaʼnö́zinëʼ galaj ösa naca ga bidxintë ga rëʼ lu nisa. Cateʼ gudödi barco naʼ iaʼlátiʼdoʼ, gulaʼrúʼunëʼ du naʼ leyúbölö, en gulaʼnö́zinëʼ chinaca chinu ösa. tkaCateʼ niʼ chigudödi chidáʼ dza, ateʼ böʼ naʼ recja ruzéaj barco naʼ lu nísadoʼ nazíʼi le Adriático, idú ladxiʼ yëla guléquinëʼ bönniʼ tunëʼ dxin lu barco naʼ chizóa idxín barco galaʼ tu luyú bidxi. qj[Caní gaca sal-laʼ run bayudxi gaca ditaj barco ni tu luyú bídxidoʼ, ga niʼ tsöjcáʼana rëʼu. i)Que lë ni naʼ, tsutsu guliʼgún ládxiʼliʼ, tuʼ ruzxöni ládxaʼa-nëʼ Dios, gaca ca naʼ chigudxëʼ gubáz láʼayi queëʼ nedaʼ. ch?Gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ nedaʼ, gunnë́ʼ: “Pablo, bitiʼ gádxinuʼ. Run bayudxi idxinuʼ lahuëʼ César. Tuʼ nadxíʼinëʼ Dios liʼ, usölë́ʼ yúguʼtë bönachi nacuáʼlen liʼ lëʼe barco ni.” gCaní gaca tuʼ buduluíʼi lahuëʼ nedaʼ gudiyëla tu gubáz láʼayi queëʼ Dios. Dios ni néquidaʼ queëʼ, en runaʼ xichinëʼ. $fANaʼa, reaʼ libíʼiliʼ: Tsutsu guliʼgún ládxiʼliʼ, tuʼ cabí gátiliʼ nituliʼ libíʼiliʼ tscaliʼ zóaliʼ ni, sal-laʼ gaca ditaj barco ni. Te!Tuʼ chiguca zián dza bitiʼ nágutuʼ, guzuínëʼ Pablo gatsaj láhuiʼlö légaquiëʼ, en gudxëʼ légaquiëʼ: —Libiʼiliʼ, bönniʼ, dxíʼarö guca laʼtuʼ uzë́ nágaliʼ nedaʼ, en cabí uzáʼaruʼ luyú Creta, en cabí udutságaruʼ lë ni riguíʼi rizácaʼruʼ, en yuguʼ lë ni raca ditaj que barco ni. 0dYCateʼ chiguca zián dza bitiʼ riléʼetuʼ gubidza, en nitú bölaj, en tuʼ récjadaʼ böʼ naʼ ruzéaj barco naʼ yúʼutuʼ, bítiʼrö runtuʼ löza ulatuʼ. _c7Dza bunni, len naʼ cuintuʼ gurúʼunatuʼ le tun dxin que barco naʼ lu nísadoʼ. /bWCateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, en niʼ ruzéajdaʼ böʼ budunuʼ recja barco naʼ, níʼirö gurúʼunatuʼ lu nísadoʼ latiʼ yuaʼ dzöʼö lëʼe barco naʼ. yakGudödi burentuʼ le lahui barco zxön naʼ, níʼirö bégaʼratuʼ barco zxön naʼ. Zxante barco naʼ buchö́lituʼ du, para cabí iláʼa lu le ridxía nisa naʼ. Tuʼ gúdxituʼ tödi barco naʼ, en inídxiʼ lu yuzxi lu nísadoʼ naʼ, buzö́tjatuʼ lariʼ que, le rutubi böʼ rusáʼ barco naʼ. Canísö bë́ʼëtuʼ lataj böʼ naʼ recja buzéaj barco. j`MCateʼ gudödi barco naʼ ga bidxintuʼ tsöláʼa tu luyú bídxidoʼ nazíʼi le Cauda, tsöláʼa niʼ ga bitiʼ récjadaʼ böʼ, lu yöl-laʼ rizácaʼsö buchísatuʼ bárcodoʼ náʼayöj barco zxön naʼ yúʼutuʼ. ?_wTuʼ ruzéaj böʼ naʼ recja barco naʼ tsöláʼalö, ateʼ tuʼ cabí guca tseaj barco ga zaʼ böʼ, níʼirö bë́ʼëtuʼ lataj böʼ naʼ buzéaj barco naʼ ga rë́ʼëni. c^?Iaʼtú chíʼisö caʼ, guyecja tu böʼ budunuʼ zaʼ lotuʼ, nazíʼi le Euroclidón. %]C Tuʼ recja tu böʼdoʼ le zaʼ sacaʼ tsöláʼa ga ridödi gubidza beoʼ ziaga, téquinëʼ chiraca ilunëʼ ca të́ʼënnëʼ, ateʼ buluʼlisëʼ guíë ziʼi nagaʼ du guíë le ruzóa dxisö barco, ateʼ gudödi barco naʼ galaʼ raʼ luyú bidxi naʼ nazíʼi le Creta. \  Tuʼ cabí naca dxiʼa lataj niʼ ga taʼdxín barco, nazíʼi le Buenos Puertos, para uluʼgáʼanëʼ niʼ yuguʼ beoʼ ziaga, que lë ni naʼ laʼtuʼbiquiʼ yúguʼtë bönniʼ nacuʼë lëʼe barco naʼ gulún tuz xtídzaʼgaquiëʼ uluʼzë́ʼë niʼ, channö huáca ilaʼdxinëʼ ga taʼdxín barco lu yödzö Fenice, lëscaʼ dë luyú bidxi naʼ nazíʼi le Creta, le dë tsöláʼa ga ribía gubidza, ateʼ gulë́ʼënnëʼ uluʼgáʼanëʼ niʼ yuguʼ beoʼ ziaga. Recja böʼ budunuʼ lu nísadoʼ I[  Bönniʼ naʼ, rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, guyéajlëʼërëʼ le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ naʼ dë lu nëʼë barco, en bönniʼ xan caz, ca le gunnë́ʼ Pablo. @Zy rnnëʼ: —Libiʼiliʼ, bönniʼ, réquibeʼedaʼ ga tseaj barco ni, huazóa bönadxi gaca ditaj barco ni, en yuaʼ dzöʼö lëʼe, en lëscaʼ soa bönadxi queë́ruʼ gátiruʼ. Y Tuʼ chigudzédaʼatuʼ, chigulaʼ zoa bönadxi gaca ditaj bítiʼtës barco rizáʼ lu nísadoʼ naʼ, tuʼ chigudödi yuguʼ dza tunëʼ gubasa cateʼ siʼ idxín beoʼ ziaga cateʼ récjadaʼ böʼ. Que lë ni naʼ Pablo buzéajniʼinëʼ légaquiëʼ, LXLu yöl-laʼ rizácaʼsö gudö́dituʼ tsöláʼa ga dë luyú bidxi Creta naʼ, en bidxintuʼ tu lataj ga taʼdxín barco, nazíʼi le Buenos Puertos, le dë galaʼ ga naʼ dë yödzö Lasea. iWKGuzáʼ barco naʼ tsahuiʼ ládxiʼdoʼ zián dza, ateʼ len yöl-laʼ rizácaʼsö bidxintuʼ ga naláʼ tu luyú bidxi lu nísadoʼ naʼ nazíʼi le Gnido, ateʼ tuʼ ruzagaʼ netuʼ böʼ naʼ recja, gudö́dituʼ tsöláʼa luyú bidxi nazíʼi le Creta ga röʼö dxi böʼ naʼ recja, en bidxintuʼ ga naláʼ yödzö Salmón luyú Creta naʼ. VBönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, en nachë́ʼë netuʼ, yöjxáquiëʼ tu barco niʼ narúaj yödzö Alejandría que luyú Egipto, barco naʼ zeaj luyú Italia ga röʼ yödzö Roma. Guluʼë netuʼ lëʼe barco naʼ. UNíʼirö gudö́dituʼ lu nísadoʼ ga naláʼ luyú Cilicia, en luyú Panfilia, ateʼ bidxintuʼ Mira, tu yödzö nababa luyú Licia. TT!Gudödi niʼ, bubentuʼ lëʼe barco, ateʼ buzáʼatuʼ niʼ. Gudö́dituʼ tsöláʼa ga dë luyú bidxi Chipre ga röʼö dxi böʼ naʼ recja, tuʼ zaʼ sacaʼ lotuʼ böʼ recja lu nísadoʼ naʼ. +SOCateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, bidxintuʼ yödzö Sidón, ateʼ niʼ Julio, bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ, bëʼë Pablo lataj tsejëʼ ga nacuʼë böchiʼ luzë́ʼë para ilácalenëʼ lëʼ bi riyadzaj queëʼ. %RCGurentuʼ tu lëʼe barco que luyú Adramitio, le ral-laʼ tödi yuguʼ yödzö gapa taʼdxín barco ga naca luyú Asia, ateʼ yúʼusötuʼ caʼ lëʼe barco naʼ, buzáʼatuʼ yödzö Cesarea. Aristarco, tu bönniʼ yödz Tesalónica, le nababa luyú Macedonia dzáguiëʼ netuʼ. uQ eCateʼ chigulunëʼ quégaquiëʼ ilaʼsö́l-lëʼë netuʼ lëʼe barco para tséajtuʼ yödzö Roma, luyú Italia, gulaʼguélëʼë Pablo, en iaʼbal-lëʼ nupa nadzúngaca, ateʼ buluʼdödëʼ légaquiëʼ lu nëʼë Julio, tu bönniʼ rinná béʼenëʼ tu cöʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la nazíʼi le: Bönniʼ Queëʼ Augusto Röjáquiëʼ Gudil-la. P9 Agripa gudxëʼ Festo: —Huáca usanuʼ-nëʼ bönniʼ ni laʼtuʼ cabí gunabëʼ tsejëʼ lahuëʼ César ga uchiʼa usörö́ëʼ lëʼ.>OuCateʼ bilaʼrúajëʼ quez, guluíʼi xtídzaʼgaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: —Bitiʼ bi nunëʼ bönniʼ ni le nabáguëʼë xíguiaʼ gátiëʼ, en calëga tsáziëʼ lidxi guíë. DNCateʼ budxi bëʼë Pablo didzaʼ ni, guzuínëʼ bönniʼ lo unná bëʼ naʼ, ateʼ gulazuínëʼ caʼ bönniʼ rinná bëʼë, en Berenice, en nupa rö́ʼlengaca légaquiëʼ. 2M]Pablo gudxëʼ lëʼ: —Niʼa queëʼ Xanruʼ Dios rë́ʼëndaʼ, sal-laʼ iaʼlátiʼsö o yenniʼ, calë́gasö liʼ, pero lëscaʼ yúguʼtë nupa ni taʼyöni nedaʼ, gácaliʼ idú ca nacaʼ nedaʼ, néquidaʼ queëʼ Cristo, pero calëga gágaʼliʼ du guíë ca ni nágaʼa nedaʼ. L}Níʼirö Agripa gudxëʼ Pablo: —Iaʼlátiʼsö laʼ réquinuʼ idéliʼnuʼ nedaʼ para gacaʼ queëʼ Cristo. K-Bönniʼ unná bëʼ, Agripa. ¿Naruʼ réajlëʼu le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios? Nözdaʼ réajlëʼu lë ni. bJ=Lë cazëʼ Agripa, bönniʼ ni rinná bëʼë, nö́zinëʼ yuguʼ lë ni, en que lë ni naʼ, idú ládxaʼa ruáʼa didzaʼ lahuëʼ lëʼ. Nö́zinëʼ yuguʼ lë ni, tuʼ cabí guca bagáchiʼsö lë naʼ guca. I)Níʼirö Pablo gudxëʼ lëʼ: —Bitiʼ nachixi icjaʼ, reaʼ liʼ, Festo, ateʼ didzaʼ ni ruáʼa naca idútë li, en naca lesacaʼ. PHCateʼ chibë́ʼë Pablo yuguʼ didzaʼ ni, le bëʼë uláz queëʼ, níʼirö bëʼë zidzaj didzaʼ Festo, gunnë́ʼ: —¡Nachixi icjuʼ, Pablo! ¡Tuʼ nazë́dadoʼo, chiguchixi icjuʼ! ]G3Gulaʼnnë́ʼ: “Quiʼi sáquëʼë Cristo, en tödi gátiëʼ, gáquiëʼ nu isí lo ubán tsaz lu yöl-laʼ guti, para uluʼë lahui naca löza ilaʼdxín bönachi lataj beníʼ, en gaca libán que lë ni lógaca bönachi uládz queë́tuʼ, encaʼ lógaca bönachi izáʼa.” Pablo ruzéajniʼinëʼ Agripa para tséajlëʼë Cristo OFNíʼirö gúcalenëʼ Dios nedaʼ, ateʼ ga ridxintë naʼa dza zoaʼ idú ládxaʼa, runaʼ ba nalí lógaquiëʼ bönniʼ cáʼasö, en lógaquiëʼ bönniʼ lo. Bitiʼ ruáʼa didzaʼ yúbölö, pero ca gulaʼnnasëʼ zíʼalö bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, encaʼ ca gunnë́ʼ Moisés ca ral-laʼ gaca. ETuʼ benaʼ caní, yuguʼ bönniʼ judío gulaʼzönëʼ nedaʼ cateʼ niʼ zoaʼ löʼa yudoʼ, en gulë́ʼënnëʼ ilútiëʼ nedaʼ. D-Buzéajniʼidaʼ nupa nacuáʼ yödzö Damasco, en gudödi niʼ nupa nacuáʼ Jerusalén, en nupa nacuáʼ luyú Judea, en bönachi yuguʼ yödzö ziʼtuʼ para uluʼbíʼi ládxiʼgaca, en uluʼhuöáca queëʼ Dios, en ilún le ilaca bëʼ chibuluʼbíʼi ládxiʼgaca. +COGunnë́ʼ caʼ Pablo: —Qui lë ni naʼ, bönniʼ unná bëʼ, Agripa, bitiʼ gudáʼbagaʼa gunaʼ le buluíʼinëʼ Dios, zoëʼ yehuaʼ yubá, nedaʼ. #B?Risö́l-laʼa liʼ ga naʼ nacuʼë para gunuʼ ga uluʼhuöálaj guiö́j lógaquiëʼ, en uluʼhuöáquiëʼ queëʼ Dios, en uluʼcáʼanëʼ le naca chul-la que dul-laʼ, en ilaʼdxinëʼ lu beníʼ. Uluʼrúajëʼ lu naʼ Satanás tuʼ xihuiʼ, en ilaʼyáziëʼ lu nëʼë Dios. Channö ilaʼyéajlëʼë nedaʼ, Dios uniti lahuëʼ légaquiëʼ, en ugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ, ateʼ ilaʼdéliʼnëʼ ilaʼbábalenëʼ bönachi chinubéajëʼ Dios quez queëʼ.” Benëʼ Pablo ca naca le buluíʼinëʼ Xanruʼ lëʼ A+Usöláʼ liʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ uládz quiuʼ, en lu náʼagaquiëʼ bönniʼ izáʼa, lógaca nupa niʼ risö́l-laʼa liʼ naʼa. Z@-Naʼa, guyasa, en guzuí, tuʼ buluíʼi lahuaʼ liʼ naʼa, para uzóaʼ liʼ gunuʼ xichinaʼ, en gunuʼ ba nalí que lë ni chibiléʼenuʼ, encaʼ quégaca le uluíʼidaʼ liʼ, uluíʼi lahuaʼ ga zuʼ. ?Níʼirö gudxaʼ-nëʼ: “¿Nuzxi liʼ, Xan?” Xanruʼ gudxëʼ nedaʼ: “Nedaʼ ni Jesús, Nu naʼ ribía ládxuʼu. \>1Níʼirö yúguʼtëtuʼ gudzö́ʼötuʼ lu yu, ateʼ biyöndaʼ chiʼi nu bulidza nedaʼ. Bëʼë didzaʼ hebreo, gunnë́ʼ: “Saulo, Saulo, ¿bizx que ribía ládxuʼu nedaʼ? Run ziʼ cuinuʼ, ridáʼbaguʼu nedaʼ. Raca quiuʼ ca raca queë́baʼ bëdxi, run ziʼ cuinbaʼ, richéguʼbaʼ yaga tuchiʼ le túndëʼë-baʼ ziʼ.” p=Y Caní guca, bönniʼ unná bëʼ, Agripa. Cateʼ niʼ saʼyijaʼ laʼ nöza, niʼ naca idú huagubidza, biléʼedaʼ tu beníʼ lúzxiba le buzeníʼrö ca gubidza. Buzeníʼ ga naʼ zoaʼ, en ga nacuáʼ nupa söjácalen nedaʼ. ?<w Gunnë́ʼ caʼ Pablo: —Para gunaʼ caní guyijaʼ yödzö Damasco, ateʼ bixúz unná bëʼ nasö́l-laʼgaquiëʼ nedaʼ nudö́digaquiëʼ lu naʼa yöl-laʼ unná bëʼ. ;7 Zián luzuí busacaʼ ziʼa yuguʼ bönniʼ niʼ para uluʼsán ládxiʼgaquiëʼ ca taʼyéajlëʼë Cristo. Caní benaʼ gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. Gulédeʼedaʼ légaquiëʼ, ateʼ gudxía ládxaʼa légaquiëʼ ga bidxintë guyijaʼ gapa nacuáʼ yödzö ziʼtuʼ para tsöjxö́ngacaʼ-nëʼ. Riguíxjöʼë Pablo ca böáquiëʼ queëʼ Cristo ~:u Caní benaʼ lu yödzö Jerusalén. Guluʼa zián bönachi taʼyéajlëʼ Jesús lidxi guíë, tuʼ buluʼdödëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ lu naʼa yöl-laʼ unná bëʼ. Cateʼ gulútiëʼ bönachi niʼ, bénlenaʼ légaquiëʼ tuz didzaʼ. 9+ Gunnë́ʼ caʼ Pablo: —Lëzcaʼ nedaʼ, zíʼatëlö gúquidaʼ le zián ral-laʼ gunaʼ, táʼbagaʼa-nëʼ Jesús, bönniʼ Nazaret. (8INaʼa, ¿naruʼ réquitseliʼ libíʼiliʼ bitiʼ naca le tséajlëʼëruʼ, usubanëʼ Dios bönniʼ nati? Pablo gudxía ládxëʼë bönachi queëʼ Cristo J7 Tunëʼ löza yuguʼ bönniʼ idxinnu cöʼ diʼa dza queë́tuʼ ilaʼdéliʼnëʼ lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios. Que lë ni naʼ taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios, en tunëʼ xichinëʼ rëla, en të dza. Tuʼ runaʼ löza lë ni, nuzéguigaquiëʼ bönniʼ judío nedaʼ. Caní naca, bönniʼ unná bëʼ, Agripa. 96kNaʼa, zoaʼ ni loliʼ para nu uchiʼa usörö́ nedaʼ tuʼ runaʼ löza Dios, usubanëʼ bönniʼ nati, en gunëʼ ca naʼ guzxíʼ lu nëʼë lógaquiëʼ xuz xtóʼotuʼ. z5mNö́zguequi quézinëʼ caʼ, en huáca ilaʼguíxjöʼë ca naʼ benaʼ dza niʼte. Gucaʼ bönniʼ fariseo. Yuguʼ bönniʼ fariseo tuíʼi ládxiʼgacarëʼ ilaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios ca tunëʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ judío. H4 Gunnë́ʼ caʼ Pablo: —Nö́zguequi quézinëʼ yúguʼtë bönniʼ judío ca naʼ benaʼ ga gudélaʼtë cuídiaʼ ga nacuáʼ bönachi uládz quiaʼ, encaʼ lu yödzö Jerusalén. 93kRaza ládxiʼraʼ tuʼ núnbëʼu yúguʼtë le nalë́biguequinëʼ tunëʼ bönniʼ judío, encaʼ yuguʼ lë ni ridíl-latuʼ didzaʼ. Yuguʼ le benëʼ Pablo zíʼatëlö >2u—Bönniʼ unná bëʼ, Agripa. Raza ládxaʼa tuʼ dë lataj naʼa guʼa didzaʼ uláz quiaʼ loʼ liʼ ca naca yúguʼtë le tuʼzéguiëʼ bönniʼ judío nedaʼ didzaʼ. (1 KNíʼirö Agripa gudxëʼ Pablo: —Dë lataj guʼu didzaʼ uláz quiuʼ. Buchila nëʼë Pablo lahuëʼ Agripa, ateʼ gusí lahuëʼ ruʼë didzaʼ, rnnëʼ: 0 Réquidaʼ bitiʼ naca dxiʼa isö́l-laʼa-nëʼ nu bönniʼ náguëʼë niʼ channö cabí gaca uluʼa le nabáguëʼë.z/mTuʼ cabí nözdaʼ bi ral-laʼ uzúajaʼ lu guichi le uzegui bönniʼ ni didzaʼ para isö́l-laʼa lu nëʼë César, xanaʼ, que lë ni naʼ nachëʼa-nëʼ loliʼ, en le nácarö lo, nachëʼa-nëʼ loʼ liʼ, Agripa, bönniʼ unná bëʼ, para cateʼ údxi rinábini yudxuʼ-nëʼ, níʼirö inözdaʼ bi ral-laʼ uzúajaʼ lu guichi ca naca queëʼ bönniʼ ni. m.SRuni nedaʼ bitiʼ bi benëʼ le nabáguëʼë xíguiaʼ gátiëʼ, pero tuʼ gunabëʼ lë cazëʼ tsejëʼ ga uchiʼa usörö́ëʼ Augusto César lëʼ, que lë ni naʼ chinunaʼ quiaʼ isö́l-laʼa-nëʼ lahuëʼ Augusto. C-Níʼirö Festo gudxëʼ Agripa, bönniʼ unná bëʼ: —Bönniʼ unná bëʼ, Agripa, en yúguʼtëliʼ zóaliʼ ni tsözxö́n len netuʼ. Ni zoëʼ riléʼeliʼ-nëʼ bönniʼ naʼ, taʼnnë́ʼ queëʼ yúguʼtë bönniʼ judío nacuʼë Jerusalén, encaʼ nupa nacuáʼ ni, tëʼ nedaʼ ral-laʼ gátiëʼ. |,qCateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, len ba zxön bilaʼdxinëʼ Agripa, en Berenice niʼ. Gulaʼyáziëʼ ga ral-laʼ iluʼë didzaʼ, dzágagaquiëʼ légaquiëʼ bönniʼ unná bëʼ, ateʼ gulaʼsö́l-lëʼë nupa tsöjxíʼgaca Pablo. 7+gNíʼirö Agripa gudxëʼ Festo naʼ: —Lëzcaʼ nedaʼ rë́ʼëndaʼ yö́nidaʼ le innë́ʼ bönniʼ naʼ. Festo gudxëʼ lëʼ: —Cuxö́ yönnuʼ le innë́ʼ. {*oNíʼirö cateʼ gunabëʼ Pablo tsejëʼ lahuëʼ Augusto César para uchiʼa usörö́ëʼ lëʼ niʼ, gunná béʼedaʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la ilún chíʼigarëʼ lëʼ cateʼ gálaʼrö dza isö́l-laʼa-nëʼ lahuëʼ César. 1)[Tuʼ buchíxidaʼ ca nácagaca lë ni, gunábidaʼ-nëʼ Pablo channö rë́ʼënëʼ tsejëʼ Jerusalén, ga niʼ soa nu uchiʼa usörö́ lëʼ ca nácagaca lë ni. d(AGulaʼnnë́ʼ queëʼ bal-la didzaʼ bizxaj ca naca le taʼyéajlëʼë Dios, en ca naca queëʼ tu bönniʼ lëʼ Jesús, nu naʼ guti, pero Pablo runëʼ tsutsu xtídzëʼë rnnëʼ ni zoëʼ nabanëʼ leyúbölö. 'Cateʼ gulaʼcuʼë ni bönniʼ naʼ tuʼzéguiëʼ lëʼ didzaʼ, bitiʼ bi gulaʼnnë́ʼ queëʼ ca busacaʼ quiaʼ ilaʼnnë́ʼ. `&9Que lë ni naʼ, cateʼ bilaʼdxinëʼ légaquiëʼ ni, bitiʼ caʼ gudzedaʼ, pero cateʼ guzáʼ guyeaníʼ iaʼtú dza guröʼa ga ruchiʼa rusörö́aʼ, ateʼ gunná béʼedaʼ nupa yöjxíʼgaca bönniʼ ni. %Nedaʼ bubiʼa didzaʼ, gudxaʼ légaquiëʼ bitiʼ nalë́biguequinëʼ bönniʼ Roma ilaʼchúguiëʼ queëʼ tu bönniʼ gátiëʼ channö cabí ilaʼdxini lahuëʼ nupa tuʼzegui lëʼ didzaʼ, para gaca ubiʼë didzaʼ ca naca lë naʼ taʼnnë́ʼ queëʼ. ]$3Cateʼ guzóaʼ Jerusalén, yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, bilaʼdxinëʼ lahuaʼ, ateʼ gulaʼnnë́ʼ queëʼ bönniʼ ni. Gulaʼnábinëʼ nedaʼ ichugaʼ queëʼ gátiëʼ. P#Cateʼ chigulaʼcuʼë niʼ zián dza, Festo buluíʼinëʼ Agripa, bönniʼ rinná bëʼë, ca naca queëʼ Pablo. Gudxëʼ lëʼ: —Zoëʼ tu bönniʼ ni bucáʼanëʼ Félix lëʼ lidxi guíë. "' Gudödi chopa tsonna dza, bidxinëʼ Agripa, bönniʼ rinná bëʼë lu yödzö Cesarea, dzáganu Berenice lëʼ, duyúgaquiëʼ Festo. q![ Cateʼ Festo chibë́ʼlenëʼ yuguʼ bönniʼ yúlahuiʼ didzaʼ, bubiʼë didzaʼ, gudxëʼ Pablo: —Chigunábuʼ tsejuʼ lahuëʼ César. Lahuëʼ César uyijuʼ. Ruʼë didzaʼ Pablo lahuëʼ Agripa, bönniʼ unná bëʼ : m Laʼtuʼ nunaʼ tu le ruáʼ döʼ, o bítiʼtës le run ga ibágaʼa xíguiaʼ gátiaʼ, bitiʼ táʼbagaʼa gátiaʼ. Naʼa, channö cabí nunaʼ ca taʼnnë́ʼ quiaʼ bönniʼ ni, cuntu caz nu dë lu nëʼe udödi nedaʼ lu náʼagaquiëʼ. Rinabaʼ tsejaʼ lahuëʼ César ga udxiʼa urö́ quiaʼ.  Bubiʼë didzaʼ Pablo, gudxëʼ lëʼ: —Zoa cazaʼ ga röʼö nu ruchiʼa rusörö́ uláz queëʼ César, ga naʼ ral-laʼ uchiʼa usörö́uʼ nedaʼ. Bitiʼ bi huiáʼ döʼ nunaʼ quégaquiëʼ bönniʼ judío, ateʼ chinö́z quézinuʼ lë ni. ve Gúʼunnëʼ Festo gunëʼ le ilaʼyaza ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ judío, ateʼ bubiʼë didzaʼ, gudxëʼ Pablo: —¿Rë́ʼënuʼ soʼo Jerusalén, ga naʼ soa nu uchiʼa usörö́ liʼ ca nácagaca lë ni taʼnnë́ʼ quiuʼ? xiNíʼirö bëʼë didzaʼ Pablo uláz queëʼ, gunnë́ʼ: —Bitiʼ bi le ruáʼ döʼ benaʼ que xibá quégaquiëʼ bönniʼ judío, en cabí que yudoʼ quégaquiëʼ, en cabí queëʼ César, bönniʼ Roma, rinná béʼenëʼ rëʼu. *MCateʼ chibidxinëʼ Pablo niʼ, yuguʼ bönniʼ judío narúajgaquiëʼ Jerusalén gulaʼguʼë lëʼ lë́ʼalö, en zián le gulaʼnnë́ʼ queëʼ. Buluʼzéguiëʼ lëʼ le tuʼsubáguëʼë lëʼ xíguiaʼ, pero bitiʼ guca uluʼbéaj liëʼ yuguʼ lë naʼ gulaʼnnë́ʼ queëʼ. b=Gudzenëʼ Festo Jerusalén idú ca xunuʼ gubidza, ateʼ níʼirö bö́ajëʼ Cesarea. Cateʼ guzáʼ reníʼ iaʼtú dza guröʼë ga ruchiʼa rusörö́ëʼ, en gunná béʼenëʼ nupa tsöjxíʼgaca Pablo. 8iQue lë ni naʼ, nútiʼtëslöliʼ dë lu náʼaliʼ, ral-laʼ sáʼlenliʼ nedaʼ, en channö nabáguëʼë bönniʼ niʼ xíguiaʼ, huáca uzéguiliʼ-nëʼ didzaʼ niʼ. !Bubiʼë didzaʼ Festo, gudxëʼ légaquiëʼ: —Lu yödzö Cesarea nadzunëʼ Pablo, ateʼ ral-laʼ tsejaʼ niʼ cuxö́ huidzaj nisö. Fbi uzáʼ ládxëʼë quégaquiëʼ, isö́l-lëʼë nupa tsöjxíʼgaca Pablo, para udxinëʼ Jerusalén. Gulë́ʼënnëʼ ilaʼbö́ʼ nísiëʼ lëʼ laʼ nöza para ilútiëʼ lëʼ. PCateʼ bidxinëʼ Festo niʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ lo quégaca bönachi judío bilaʼdxinëʼ lahuëʼ para ilaʼnnë́ʼ queëʼ Pablo, ateʼ gulátaʼyuëʼ lahuëʼ Festo D Bidxinëʼ Festo yödzö Cesarea para tsáziëʼ xilatjëʼ, gáquiëʼ bönniʼ unná bëʼ ulaz que Roma. Cateʼ bizáʼa tsonna dza buzë́ʼë yödzö naʼ, saʼyéajëʼ Jerusalén. SCateʼ bizáʼa chopa iz guyáziëʼ Porcio Festo xilatjëʼ Félix, ateʼ tuʼ gúʼunnëʼ Félix gunëʼ le tsaza ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ judío, bucáʼanëʼ Pablo nadzunëʼ lidxi guíë.@yLëscaʼ gúʼunnëʼ Félix siʼë dumí le unödzjëʼ Pablo lëʼ para usanëʼ lëʼ, ateʼ que lë ni naʼ, zián luzuí bulidzëʼ Pablo, en bë́ʼlenëʼ lëʼ didzaʼ. !Cateʼ bëʼë didzaʼ Pablo ca ral-laʼ gácaruʼ tsahuiʼ, en inná beʼe cuinruʼ, ateʼ idxinruʼ ga uchiʼa usörö́ëʼ Dios rëʼu dza siʼ zaʼ, níʼirö gudxi bidzö́binëʼ Félix, en gudxëʼ Pablo: —Guyéaj naʼa. Cateʼ gapaʼ lataj ulidzaʼ liʼ. oWChopa tsonna dza gudzé, bidëʼ leyúbölö Félix naʼ. Drusila, nigula queëʼ dzáganu lëʼ. Nácanu nigula judío. Félix bulidzëʼ Pablo, ateʼ buzë́ náguiëʼ xtídzëʼë ca naca le réajlëʼëruʼ Jesucristo. &ENíʼirö Félix gunná béʼenëʼ tu bönniʼ nacuʼë lu nëʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la zoëʼ niʼ, gun chiʼë Pablo, pero guʼë lëʼ lataj tëʼ löʼa, en bitiʼ uzáguëʼë xinö́zgaquiëʼ böchiʼ luzë́ʼë duyúgaquiëʼ lëʼ bi dxin ilunëʼ queëʼ. KCateʼ biyönnëʼ Félix didzaʼ ni, en dxíʼadoʼ chinö́zinëʼ ca naca que lë naʼ rusë́dinëʼ Pablo, buzë́ láhuiʼsëʼ caʼ didzaʼ bizxaj ni, gunnë́ʼ: —Catiʼ idxinëʼ Lisias, bönniʼ lo rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, údxi yö́nidaʼ ca naca didzaʼ bizxaj queë́liʼ. (ITuz cateʼ niʼ zoaʼ lógaquiëʼ, bëʼa zidzaj didzaʼ, gunníaʼ: “Ruchiʼa rusöröliʼ nedaʼ naʼa tuʼ runaʼ löza uluʼbán nupa chinátigaca.” J Ilaʼnnátsöquiëʼ bönniʼ judío ni channö buluʼdzö́linëʼ bi le cabí naca dxiʼa benaʼ cateʼ niʼ bidxinaʼ lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ légaquiëʼ.  Yuguʼ bönniʼ judío niʼ ral-laʼ ilaʼdxinëʼ loʼ liʼ, en uluʼzéguiëʼ nedaʼ didzaʼ channö nápagaquiëʼ nedaʼ didzaʼ.  Tsanni niʼ runaʼ caní, bal-lëʼ bönniʼ judío narúajgaquiëʼ luyú Asia bidixácaʼgaquiëʼ nedaʼ. Niʼ zoaʼ löʼa yudoʼ, nubéaj dxiʼa cuinaʼ ca naca que yudoʼ, en cabí nutubaʼ bönachi zián, en cabí nunaʼ ga uluʼtsatsa bönachi. L ’Gudödi zoaʼ ga yúbölö idú chopa tsonna iz, budxinaʼ ga nacuáʼ bönachi uládz quiaʼ para unödzjaʼ dumí le gácalen bönachi yechiʼ, en unödzjaʼ le riguʼa lahuëʼ Dios.  Que lë ni naʼ ruíʼi ládxiʼticaʼsaʼ cabí ibágaʼa le gun ga uxö́s ládxiʼdaʼahuaʼ nedaʼ lahuëʼ Dios o lógaca bönachi. . UCa naʼ légaquiëʼ tunëʼ löza Dios, lëscaʼ nedaʼ runaʼ löza Dios, usubanëʼ nupa chinátigaca, bönachi tsahuiʼ, en bönachi bitiʼ nácagaca tsahuiʼ. W'Lë ni rixóalëpaʼ loʼ. Ca runaʼ xichinëʼ Dios quégaquiëʼ xuz xtóʼotuʼ nalëbi ca le tuʼsë́dinëʼ légaquiëʼ, pero bönniʼ judío ni tuʼë le: Le ridáʼbagaʼ Dios, tuʼ réajlëʼa yúguʼtë le rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, encaʼ yúguʼtë le buluʼzúajëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Z- Bitiʼ caʼ gaca uluʼbéaj liëʼ yuguʼ lë ni tuʼzéguiëʼ nedaʼ didzaʼ. Y+ Bitiʼ yöjxácaʼgaquiëʼ nedaʼ nu ridíl-lalenaʼ didzaʼ, en bitiʼ benaʼ ga uluʼtsatsa bönachi ga naca chila yudoʼ, en cabí lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, en cabí lu yödzö. uc Le benaʼ huáca inabuʼ. Bitiʼ réquini chinnu dza bidxinaʼ Jerusalén para tseaj ládxaʼa-nëʼ Dios. ) Níʼirö butásö nëʼë bönniʼ rinná bëʼë uláz que Roma naʼ para guʼë didzaʼ Pablo, ateʼ lëʼ bubiʼë didzaʼ, gunnë́ʼ: —Idú ládxaʼa quíxjöʼa ca naca le runaʼ, tuʼ chinaca zián iz ruchiʼa rusörö́uʼ le raca quégaca bönachi ladztuʼ. iK Lëscaʼ caní gulaʼnnë́ʼ yuguʼ bönniʼ judío niʼ, gulaʼnnë́ʼ naca caz caní. nUNíʼirö gunná béʼenëʼ Lisias naʼ ídigaca nupa tuʼzegui lëʼ didzaʼ loʼ liʼ. Naʼa, liʼ caz, cateʼ rinabi yúdxinuʼ-nëʼ Pablo ni, huáca inö́zinuʼ gate ga rëʼ yúguʼtë lë ni ruzéguituʼ lëʼ didzaʼ. 5cNíʼirö Lisias, bönniʼ lo rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la bidxinëʼ ga zóatuʼ, en lu yöl-laʼ síniaʼ zxön bugǘëʼ bönniʼ ni lu naʼtuʼ. ,QLëscaʼ gúʼunnëʼ gun dítjanëʼ yudoʼ queë́tuʼ. Que lë ni naʼ guzxöntuʼ-nëʼ, en gúʼunituʼ uchiʼa usörötuʼ lëʼ ca naca xibá queë́tuʼ. {Gúquibeʼetuʼ bönniʼ ni rigúʼu yö́l-lëʼë bönachi, en runëʼ ga taʼdáʼbaguëʼë yúlahuiʼ yuguʼ bönniʼ judío nacuʼë idútë yödzölió, en náquiëʼ bönniʼ lo quégaquiëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ bönniʼ Nazaret naʼ. ~~uNaʼa, para cabí upízxjarötuʼ liʼ, rátaʼyuaʼ loʼ gun zxön ládxuʼu, yönnuʼ tu le doʼ guíëtuʼ liʼ. x}iYúguʼtë lë ni ruzíʼticaʼstuʼ xibé gátiʼtës, ateʼ idú ládxiʼtuʼ rëtuʼ liʼ: “Xclenuʼ.” 8|iCateʼ chibuluʼlidzëʼ Pablo, ateʼ bidxinëʼ niʼ, gusí lahuëʼ Tértulo ruzéguiʼë lëʼ didzaʼ, rnnëʼ: —Bönniʼ lo unná bëʼ, Félix. Niʼa quiuʼ liʼ ruziʼtuʼ xibé le run tsahuiʼ netuʼ, ateʼ lu yöl-laʼ réajniʼi quiuʼ rinná béʼenuʼ dxiʼa bönachi uládz queë́tuʼ. { ;Cateʼ chibizáʼa gayuʼ dza, bidxinëʼ Ananías, bixúz lo, niʼ, ateʼ dzágagaquiëʼ lëʼ bal-lëʼ bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, en Tértulo, tu bönniʼ nazë́ʼedeʼenëʼ didzaʼ. Bilaʼdxinëʼ lahuëʼ bönniʼ unná bëʼ, ateʼ gulaʼnnë́ʼ queëʼ Pablo. z#gudxëʼ lëʼ: —Yö́nidaʼ le innóʼ cateʼ ilaʼdxín ni nupa tuʼzegui liʼ didzaʼ. Níʼirö gunná béʼenëʼ ilún chiʼë lëʼ lu yuʼu yúlahuiʼ ga riböʼë Herodes, bönniʼ rinná bëʼë, para uchiʼa usörö́ëʼ bönachi.y)"Gudödi bulabëʼ bönniʼ unná bëʼ guichi naʼ, gunábinëʼ Pablo gazxi bönniʼ lëʼ. Cateʼ gúquibeʼenëʼ nababëʼ luyú Cilicia, \x1!Cateʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la nachë́ʼgaquiëʼ Pablo bilaʼdxinëʼ Cesarea, buluʼnödzjëʼ guichi naʼ lu nëʼë bönniʼ rinná bëʼë uláz que Roma, en buluʼsudxinëʼ Pablo lahuëʼ. mwS Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la taʼzëʼe níʼagaquiëʼ yöjhuö́jgaquiëʼ Jerusalén, ateʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la dxíagaquiëʼ böaʼ buluʼúʼë nöza, dzágagaquiëʼ Pablo. bv=Níʼirö bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la gulaʼguélëʼë Pablo, en gulunëʼ ca naʼ chigunná béʼenëʼ légaquiëʼ, ateʼ gulaʼchë́ʼë lëʼ yödzö Antípatris, niʼ naca chiʼi dzö́ʼölö. ]u3Níʼirö cateʼ bidxín nu gudíxjöiʼi nedaʼ taʼbö́ʼ nísiëʼ yuguʼ bönniʼ judío lëʼ, laʼ gusö́l-laʼteaʼ lëʼ ga zuʼ, ateʼ gunná béʼegacadaʼ-nëʼ bönniʼ ni tuʼzéguiëʼ lëʼ didzaʼ ilaʼdxinëʼ loʼ liʼ, para ilaʼguíxjöiʼinëʼ liʼ bi didzaʼ nápagaquiëʼ lëʼ. ¡Dios gun tsáhuëʼë liʼ!” QtCateʼ buédxi didzaʼ, gunözdaʼ tuʼzéguiëʼ lëʼ didzaʼ ca naca le rinná bëʼ xibá quégaquiëʼ, en bitiʼ bi nabáguëʼë bönniʼ ni para nu guti lëʼ, o nu cuʼu lëʼ lidxi guíë. DsGúʼunidaʼ inözdaʼ bizxi benëʼ, lë naʼ tuʼzéguiëʼ lëʼ didzaʼ bönniʼ judío, ateʼ guchëʼa-nëʼ lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ légaquiëʼ. r/’Bönniʼ ni risö́l-laʼa-nëʼ quiuʼ, gulaʼzönëʼ bönniʼ judío lëʼ, en gulë́ʼënnëʼ ilútiëʼ lëʼ. Cateʼ gúquibeʼedaʼ nababëʼ Roma, guchë́ʼgacaʼ-nëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, en busöláʼ-nëʼ lu náʼagaquiëʼ judío naʼ. |qq“Nedaʼ, Claudio Lisias, ruzúajaʼ quiuʼ lu guichi, bönniʼ lo unná bëʼ, Félix. Rugapaʼ Dios liʼ. =puGusö́l-lëʼë caʼ tu guichi le rnna caní: poYLëscaʼ gunná béʼenëʼ légaquiëʼ uluʼcözëʼ-baʼ tu böaʼ cuíëʼ-baʼ Pablo, ateʼ ilaʼchë́ʼë lëʼ dxíʼadoʼ, cabí bi gaca queëʼ, para idxinëʼ lahuëʼ Félix, bönniʼ lo rinná bëʼë uláz que Roma. qn[Níʼirö bönniʼ lo naʼ bulidzëʼ chopëʼ bönniʼ nacuʼë tu gáyuʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la lu náʼagaquiëʼ tu tuëʼ, ateʼ gunná béʼenëʼ légaquiëʼ uluʼcözëʼ chopa gáyuʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la taʼzëʼe níʼagaquiëʼ, en tsónnalalaj yuʼ chiëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la dxíagaquiëʼ böaʼ, en chopa gáyuʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la iluʼë yaga tuchiʼ para tsöjáquiëʼ yödzö Cesarea idú ridödi xtsöʼ. m3Níʼirö bönniʼ lo naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la gunná béʼenëʼ-biʼ cuntu nu guië́biʼ lë naʼ chigúdxibiʼ lëʼ, ateʼ níʼirö busö́l-lëʼë-biʼ biʼi ni. Ridxinëʼ Pablo lahuëʼ Félix, bönniʼ rinná bëʼë luyú naʼ hlIpero bitiʼ tséajlëʼu le ilaʼnnë́ʼ tuʼ nadödi choáʼgaquiëʼ ilaʼbö́ʼ nísiëʼ Pablo. Chigulún tsutsu xtídzëʼë gulaʼnnë́ʼ gunëʼ Dios légaquiëʼ xíguiaʼ channö cabí ilútiëʼ lëʼ. Bitiʼ bi ilëʼaj ilahuëʼ ga idxinrö ilútiëʼ lëʼ. Chizóagaquiëʼ taʼbözëʼ siʼ lu noʼo gunuʼ le ilaʼnábinëʼ liʼ. k5Lëbiʼ gúdxibiʼ-nëʼ: —Chinúngaquiëʼ didzaʼ bönniʼ judío ilátaʼyuëʼ loʼ ichëʼu-nëʼ Pablo cuxö́, para idxinëʼ lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ. Ilë́ʼ liʼ të́ʼënnëʼ ilaʼnábinëʼ lëʼ tu didzaʼ gate ga rëʼ, j7Bönniʼ lo naʼ gudélëʼë náʼabiʼ, en guchë́ʼë-biʼ quez, ateʼ gunábinëʼ-biʼ, rnnëʼ: —¿Bizxi naʼ ral-laʼ guíoʼ nedaʼ? 0iYNíʼirö bönniʼ naʼ gudélëʼë-biʼ, en guchë́ʼë-biʼ ga naʼ zoëʼ bönniʼ lo naʼ, ateʼ gudxëʼ lëʼ: —Bulídzëʼ Pablo, bönniʼ naʼ yuʼë lidxi guíë, nedaʼ, en gútaʼyuëʼ lahuaʼ idiguʼa-biʼ biʼi ni loʼ, tuʼ rë́ʼënibiʼ güíʼilenbiʼ liʼ didzaʼ. RhPablo bulidzëʼ tuëʼ bönniʼ nacuʼë lu nëʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la en gudxëʼ lëʼ: —Guchë́ʼë-biʼ biʼi ni lahuëʼ bönniʼ lo, tuʼ nuáʼabiʼ didzaʼ guië́biʼ-nëʼ. MgBiyö́nibiʼ biʼi bönniʼ queë́nu nigula zanëʼ Pablo ca naʼ ilaʼbö́ʼ nísiëʼ Pablo, ateʼ guyéajbiʼ, en guyúʼubiʼ yuʼu zxön naʼ, ateʼ yöjtíxjöiʼibiʼ-nëʼ Pablo. |fqNaʼa, libíʼiliʼ, en bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ, guliʼguíëʼ bönniʼ lo rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la idichë́ʼë Pablo cuxö́ para idxinëʼ ga nudúbiliʼ, innaliʼ rë́ʼëniliʼ inábiliʼ-nëʼ Pablo tu didzaʼ gate ga rëʼ. Netuʼ cöʼö nistuʼ-nëʼ laʼ nöza, ateʼ gútituʼ-nëʼ zíʼalö ca idxinëʼ ni. 3e_Yöjáquiëʼ bönniʼ ni ga nacuʼë yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ bönachi judío, ateʼ gulaʼnnë́ʼ: —Chiben tsutsu xtídzaʼtuʼ, gunnatuʼ gunëʼ Dios netuʼ xíguiaʼ channö cabí guntuʼ caní. Bitiʼ guíʼaj gágutuʼ ga gútirötuʼ-nëʼ Pablo. ]d3 Nayanrö ca choáʼgaquiëʼ bönniʼ naʼ gulún tsutsu xtídzaʼgaquiëʼ caní. Fc Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, gulún xtídzaʼgaquiëʼ bal-lëʼ bönniʼ judío, en gulún tsutsu xtídzaʼgaquiëʼ, taʼnnë́ʼ gunëʼ Dios légaquiëʼ xíguiaʼ channö cabí ilunëʼ lë naʼ gulún xtídzaʼgaquiëʼ, gulaʼnnë́ʼ bitiʼ caʼ ilëʼaj ilahuëʼ ga idxinrö chigulútiëʼ Pablo. M~}|{{ zyyRxxvu ssqppEoLnRm(lkjiiDhmg8fedc ap_a^]\[ZXXiW/VTTXSS5RwQPPONMyLL#JIHGGNFwEDSCBBnAn@y?==<*;h:>9,87665v4321p10S.u-,]+~*)(~'!&%*$#"d!!_ ZrS,0jBw G a H9T|M+sOD Bönniʼ ni lëʼ Jesús, en zoa iaʼtú lëʼ Justo lëscaʼ rugapëʼ Dios libíʼiliʼ. Nacuáʼ zián bönachi judío taʼyéajlëʼ Cristo, pero tsónnasëʼ ni ladaj bönachi judío tunëʼ dxin que le rinná bëʼë Dios tsözxö́n len nedaʼ, en tuʼhuíʼ zxö́ndëʼë nedaʼ. MrD Aristarco, bönniʼ naʼ yúʼulenëʼ nedaʼ tsözxö́n lidxi guíë rugapëʼ Dios libíʼiliʼ. Biʼi Marcos, biʼi bönniʼ queë́nu nigula zanëʼ Bernabé rugápabiʼ Dios caʼ libíʼiliʼ. Chigudxaʼ libíʼiliʼ bi gunliʼ queë́biʼ biʼi Marcos naʼ. Channö huídabiʼ ga zóaliʼ, guliʼgún-biʼ bal. vqeD Onésimo, bö́chiʼruʼ naʼ nabábalenëʼ libíʼiliʼ saʼyéajlenëʼ lëʼ tsözxö́n. Náquiëʼ caʼ bö́chiʼruʼ nadxíʼiruʼ-nëʼ, en réajlëʼë Xanruʼ. Chopëʼ ni uluʼsiyönnëʼ libíʼiliʼ yúguʼtë le raca ni. p DQue lë ni naʼ risö́l-laʼa-nëʼ ga zóaliʼ, para uzéajniʼinëʼ libíʼiliʼ le raca quiaʼ, en utipëʼ ládxiʼliʼ. ao;DTíquico quíxjöiʼinëʼ libíʼiliʼ le raca quiaʼ ni. Náquiëʼ bö́chiʼruʼ nadxíʼiruʼ-nëʼ. Náquiëʼ caʼ huen dxin idú queëʼ Xanruʼ, en rúnlenëʼ nedaʼ tsözxö́n dxin queëʼ Xanruʼ. nDRal-laʼ güíʼiliʼ didzaʼ ca raza ládxëʼë Dios, en ca ral-laʼ gun nupa néquiguequi queëʼ. Ral-laʼ inö́ziliʼ caʼ naca ral-laʼ ubíʼiliʼ didzaʼ, bi guië́liʼ tu tu bönachi. Yuguʼ bönachi queëʼ Cristo tuʼgapa Dios luzë́ʼeguequi LmDLu yöl-laʼ réajniʼi queë́liʼ, guliʼgún le runliʼ lógaca nupa bitiʼ taʼyéajlëʼ Cristo. Guliʼgundaʼ dxin yuguʼ dza uzáʼ ládxëʼë Dios queë́liʼ, gunliʼ xichinëʼ. tlaDGuliʼnabi-nëʼ caʼ Dios, gunnëʼ nedaʼ lataj usalaj láʼanaʼ le bigachiʼ naʼ ca ral-laʼ gunaʼ. k5DLaʼ náʼasö cateʼ rulídzaliʼ-nëʼ Dios, guliʼnabi-nëʼ caʼ gácalenëʼ netuʼ, en gunnëʼ netuʼ lataj quíxjöʼötuʼ xtídzëʼë Xanruʼ, para gaca uzéajniʼituʼ bönachi le bigachiʼ ca naca queëʼ Cristo. Tuʼ runaʼ caní nadzunaʼ lidxi guíë ni. ,jQDLibíʼiliʼ, yúguʼtëliʼ,
buliʼlídzaticaʼsëʼ Dios.Buliʼsubán ládxiʼliʼ ulídzaliʼ-nëʼ Dios,
en guliʼguíëʼ: “Xclenuʼ.” bi ?DLibíʼiliʼ, núlöliʼ nácaliʼ xángaca bönachi,
guliʼgún le naca tsahuiʼ, en le naca dxiʼa
ca rugunliʼ dxin yuguʼ bönniʼ huen dxin queë́liʼ.Guliʼtsöjné zoa caʼ Xanliʼ yehuaʼ yubá. (hIDNu ruáʼ döʼ, ubiʼë Xanruʼ que nu naʼ ca naca döʼ ruáʼ nu naʼ, tuʼ cabí utsë́ʼë Dios ca ral-laʼ ubiʼë que queë́gaca bönachi.SgDChinö́z quéziliʼ ubiʼë Xanruʼ queë́liʼ,
gunnëʼ queë́liʼ le chinupë́ʼë Dios quégaca nupa nácagaca zxíʼini cazëʼ.Caní gaca, tuʼ runliʼ xichinëʼ Xanruʼ Jesucristo. )fKDCa naca yúguʼtë le runliʼ, guliʼgún idú ládxiʼliʼ,
gaca ca runliʼ xichinëʼ Xanruʼ,
en calë́gasö ca runliʼ xichíngaca bönachi. e}DLibíʼiliʼ, núlöliʼ nácaliʼ bönniʼ nadóʼogaquiëʼ,
guliʼgún ca rnna yúguʼtë xtídzaʼgaquiëʼ xanliʼ luyú ni.Calë́gasö gunliʼ caní cateʼ tuʼyúëʼ libíʼiliʼ
ca naʼ tun nupa të́ʼëni ilún ga ilaʼyaza ládxiʼgaca bönachi,
pero idú ládxiʼliʼ guliʼgún xichíngaquiëʼ
ca ral-laʼ ilún nupa tadxi Dios. $dADLibíʼiliʼ, núlöliʼ nácaliʼ xúzgaca bíʼidoʼ,
bitiʼ tödi bëʼ usínaʼliʼ zxíʼiniliʼ,
para cabí huö́aj ládxiʼgacabiʼ. c+DLibíʼiliʼ, biʼi raʼbán,
guliʼgún ca rnna yúguʼtë xtídzaʼgaquiëʼ xuz xináʼaliʼ.Lë ni raza ládxëʼë Xanruʼ. !b;DLibíʼiliʼ, bönniʼ nutsaga náʼalenliʼ nigula queë́liʼ,
guliʼdxíʼi nigula que queë́liʼ,
en bitiʼ uzéliʼ bach légacanu. MaDLibíʼiliʼ, nigula nutsaga náʼalenliʼ bönniʼ queë́liʼ,
guliʼgún ca rnna xtídzaʼgaquiëʼ bönniʼ que queë́liʼ
ca ral-laʼ gunliʼ, tuʼ néquiliʼ queëʼ Xanruʼ. `)DYúguʼtë le runliʼ, le naca didzaʼ ruíʼiliʼ o le naca dxin runliʼ, guliʼgún yúguʼtë lu Lëʼ Xanruʼ Jesús, en guië́liʼ-nëʼ Dios Xuz: “Xclenuʼ”, dzáguiëʼ Cristo libíʼiliʼ. Le ral-laʼ gunruʼ que luzáʼaruʼ tuʼ néquiruʼ queëʼ Cristo _DGuliʼsíʼ lu náʼaliʼ xtídzëʼë Cristo le gaca queë́liʼ tu yöl-laʼ tsahuiʼ zxön. Tuʼ zóalen libíʼiliʼ yöl-laʼ réajniʼi queëʼ Dios, buliʼsedi, en buliʼzéjniʼi luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. Idú ládxiʼliʼ guliʼgul-la yuguʼ salmo queëʼ Dios, en yuguʼ le rul-la yöl-laʼ ba, en yuguʼ le rul-la láʼayi, ateʼ guië́liʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ.” ^DGuliʼgüíʼ lataj le ribequi dxi icja ládxiʼdoʼoruʼ inná bëʼ lu icja ládxiʼdoʼoliʼ, lë naʼ runnëʼ Dios queë́ruʼ. Que lë ni naʼ bulidzëʼ libíʼiliʼ, para gácaliʼ tuz lu idútë le naca cazëʼ Cristo. Guliʼguíëʼ Dios: “Xclenuʼ.” +]ODLe nazácaʼtërö ca yúguʼtë lë ni, ral-laʼ idxíʼiliʼ yúguʼtë bönachi, tuʼ naca yöl-laʼ nadxíʼi le run ga nácaruʼ tuz, en ga nácaruʼ idú. [\/D Channö raca didzaʼ bizxaj tuliʼ len iaʼtuliʼ, guliʼguáʼ ilén luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ, en buliʼniti lo luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ ca naʼ benëʼ Cristo, buniti lahuëʼ libíʼiliʼ. [+D Dios nadxíʼinëʼ libíʼiliʼ, en gurö́ëʼ libíʼiliʼ para guéquiliʼ quez queëʼ. Que lë ni naʼ, ral-laʼ:Güíʼi ládxiʼliʼ luzáʼaliʼ, en gácaliʼ dxiʼi ladxiʼ,
en nöxaj ladxiʼ, en cuidiʼ ladxiʼ,
en cö́zaliʼ zxön ladxiʼ. #Z?D Tuʼ chidzágaruʼ-nëʼ Cristo:Bítiʼrö nácaruʼ bönniʼ ziʼtuʼ, en bönniʼ judío.Bítiʼrö nácaruʼ bönniʼ narugu lu xipë́laʼgaquiëʼ le naca bëʼ nu daʼ Dios, en bönniʼ bitiʼ narugu lu xipë́laʼgaquiëʼ lë naʼ naca bëʼ.Bítiʼrö nácaruʼ bönniʼ taʼyéajniʼinëʼ, en bönniʼ bitiʼ taʼyéajniʼinëʼ.Bítiʼrö nácaruʼ bönniʼ nadóʼogaquiëʼ, en bönniʼ bitiʼ nadóʼogaquiëʼ. Naʼa, Cristo náquiëʼ yúguʼtë le nácagaca lesacaʼ, en dzáguiëʼ yúguʼtëruʼ. ,YQD Chinácaliʼ bönachi cubi, ateʼ tu tu dza ricúbiliʼ, ruhuöácaröliʼ ca naca Nu naʼ bun libíʼiliʼ, para gúnbëʼëliʼ Lëʼ idú ca náquiëʼ Lëʼ. X!D Bitiʼ siʼ yéʼeliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ tuʼ chinucáʼanaliʼ le gúcaliʼ zíʼalö, en yuguʼ le benliʼ zíʼalö. SWDNaʼa, bítiʼrö gunliʼ yuguʼ lë ni:Bítiʼrö idzáʼaliʼ, en bítiʼrö leliʼ.Bítiʼrö nu gunliʼ ziʼ, en bítiʼrö innë́ xíhuiʼliʼ.Bítiʼrö innaliʼ le ruáʼ döʼ. gVGDYuguʼ dul-laʼ caní benliʼ caʼ libíʼiliʼ cateʼ niʼ nadö́diliʼ lu në́ʼeguequi. {UoDTun bönachi yuguʼ le caní, ateʼ gunëʼ Dios xíguiaʼ yúguʼtë nupa bitiʼ túngaca ca rnna xtídzëʼë. #T?DQue lë ni naʼ, guliʼgún ga ilaʼniti le nacuáʼlen libíʼiliʼ que yödzölió ni:Yuguʼ le ruáʼ döʼ, en le nácagaca xihuiʼ,
en yuguʼ le rizë́ ládxiʼliʼ le ruáʼ döʼ,
en yuguʼ le rizë́ ládxiʼliʼ le naca xihuiʼ,
en yöl-laʼ ruhuidiʼ. Yöl-laʼ ruhuidiʼ naca lëbi ca nu reaj ladxiʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga, tuʼ cabí reaj ladxiʼ Dios nu ruhuidiʼ. US#DCristo nabániliʼ libíʼiliʼ. Cateʼ uluíʼi lahuëʼ Lëʼ, níʼirö uluíʼi loliʼ caʼ libíʼiliʼ tsözxö́n len Lëʼ lu beníʼ queëʼ. Yöl-laʼ naʼbán gula, en yöl-laʼ naʼbán cubi R{DNaca queë́liʼ tsca chinátiliʼ, ateʼ yöl-laʼ naʼbán queë́liʼ rapa chiʼë Cristo ga niʼ zoa cazëʼ Dios. QQDGuliʼsáʼ ladxiʼ le taca xitsáʼalö, en calëga le taca luyú ni. -P UDNaʼa, channö nubánlenliʼ-nëʼ Cristo, guliʼgüíʼ ladxiʼ le nácagaca que yehuaʼ yubá ga niʼ röʼë Cristo cuita lëʼë ibëla Dios, ga náquiëʼ lo. }OsDLe nácatë, yuguʼ xibá ni, téqui bönachi nápagaca yöl-laʼ réajniʼi. Tun ga tuʼluíʼi cuínguequi ca bönachi yudoʼ, en ga tuʼluíʼi cuínguequi nöxaj ladxiʼ, en ga tuʼsacaʼ zíʼgaca idútë le zeaj naca caz, pero xibá ni bitiʼ caʼ tácalen rëʼu para gaca inná béʼeruʼ yuguʼ le rizë́ ládxiʼruʼ lu yöl-laʼ bönáchisö queë́ruʼ.&NEDYúguʼtë lë ni ilaʼniti cateʼ chibugunruʼ léguequi dxin. Caní nácagaca le taʼnná bëʼ bönachi, en yuguʼ xibá nazíʼ lu në́ʼeguequi. M'DCaní taʼnná yuguʼ xibá que yödzölió ni:Bitiʼ quítjanuʼ lë ni.Bitiʼ gaguʼ lë naʼ.Bitiʼ canuʼ iaʼtú le dë. XL)DLibíʼiliʼ chinátilenliʼ-nëʼ Cristo para cabirö ilaʼnná beʼe xibá que yödzölió libíʼiliʼ. ¿Bizx que runliʼ tsca ni nácaliʼ que yödzölió, en runliʼ ca taʼnná bëʼ xibá que? K'DNu run caní bitiʼ daʼ Cristo. Náquiëʼ Xanruʼ, en ruzóëʼ tsutsu idútë le naca cazëʼ, le nácaruʼ rëʼu. Rugahuëʼ le, en runëʼ ga naca tuz niʼa que le zeaj lu dxita lu bin, ateʼ rizxö́n idútë le naca cazëʼ ca rë́ʼënëʼ Dios uxönëʼ le. YJ+DBitiʼ güíʼiliʼ lataj nu gun ga unítiliʼ le ral-laʼ síʼiliʼ, nu rundaʼ bayudxi ga ilaca nöxaj ládxiʼgaca bönachi, en ilún zxön yuguʼ gubáz láʼayi. Tuʼgutsaʼ cuíngaquiëʼ le cabí bilaʼléʼenëʼ, en tun ba zxön cuíngaquiëʼ ca naca le dzö́ʼösö ícjagaquiëʼ lu yöl-laʼ bönáchisö quégaquiëʼ. IyDYúguʼtë lë ni naca ca tu bixín que le ral-laʼ gaca, ateʼ le ruluíʼi yúguʼtë lë ni náquiëʼ Cristo caz. H#DQue lë ni naʼ, bitiʼ güíʼiliʼ lataj nu uzegui libíʼiliʼ didzaʼ ca naca le rëʼaj ráguliʼ, o tuʼ cabí runliʼ zxön yuguʼ dza laní, o tuʼ cabí runliʼ zxön beoʼ siʼ ruzë́, o tuʼ cabí runliʼ zxön yuguʼ dza láʼayi quégaca bönachi. _G7DCateʼ gútiëʼ Cristo lëʼe yaga cruz, bugǘëʼ yöl-laʼ huáca unná bëʼ quégaca böʼ xihuiʼ unná bëʼ, en quégaca böʼ xihuiʼ dë lu në́ʼeguequi yöl-laʼ huáca, tuʼ buluʼe lahui le nácagaca böʼ xihuiʼ naʼ, en bugǘëʼ idutë le gutaʼ lu në́ʼeguequi. Ral-laʼ güíʼi ládxiʼruʼ le naca que yehuaʼ yubá [F/DDios busúluëʼ yuguʼ le nabágaʼruʼ le nazúajgaca lu xibá queëʼ, lë naʼ tuʼzegui rëʼu didzaʼ. Bugǘëʼ lë naʼ nabágaʼruʼ, en budë́ʼë le lëʼe yaga cruz ca tu le nabáguëʼë Cristo. .EUD Zíʼatëlö gúcaliʼ ca nupa chinátigaca tuʼ nözi dul-laʼ gubágaʼliʼ, en bitiʼ guzóalen libíʼiliʼ le ruluíʼi néquiliʼ queëʼ Dios, pero naʼa Dios nunëʼ ga nabánlenliʼ-nëʼ tsözxö́n Cristo, en buniti lahuëʼ libíʼiliʼ ca naca yúguʼtë dul-laʼ gubágaʼliʼ. bD=D Cateʼ bidílaliʼ nisa guca ca bigáchiʼlenliʼ-nëʼ Cristo tsözxö́n yeru ba, en bubánlenliʼ-nëʼ tsözxö́n tuʼ guyéajlëʼëliʼ Dios, len yöl-laʼ huáca queëʼ busubanëʼ Cristo lu yöl-laʼ guti. ZC-D Narugu lu xipë́laʼgaquiëʼ bönniʼ judío le ruluíʼi dáʼgaquiëʼ Dios, pero libíʼiliʼ, tuʼ dzágaliʼ Cristo, zóalen libíʼiliʼ le ruluíʼi néquiliʼ queëʼ Dios, le cabí néquini lu niʼa lu náʼagaca bönachi. Yuguʼ bönniʼ judío tuʼgǘëʼ tu guídidoʼ, pero libíʼiliʼ, nadúa idútë yöl-laʼ bönachi queë́liʼ le bénlenliʼ dul-laʼ. Caní naca queë́liʼ tuʼ benliʼ tsözxö́n Cristo cateʼ gútiëʼ lëʼe yaga cruz. ;BoD ateʼ libíʼiliʼ nápaliʼ idútë le náquiëʼ Dios tuʼ dzágaliʼ-nëʼ Cristo, Nu rinná beʼe yúguʼtë nupa taʼnná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ dë lu náʼagaquiëʼ. [A/D Idútë le naca cazëʼ Dios zóalen Cristo sal-laʼ böáquiëʼ bönachi, X@)DGuliʼgún chiʼi cuinliʼ para cabí güíʼiliʼ lataj nu siʼ yeʼe libíʼiliʼ, nu ugún dxin yöl-laʼ réajniʼi quégaca bönachi, en yuguʼ didzaʼ taʼnnasëʼ nácagaca idútë li, ca naca le taʼlë́bi tun bönachi, en ca naca le tuʼsedi bönachi le naca que yödzölió ni, en calëga le naca xtídzëʼë Cristo. ?#DCa naʼ nun ga rëʼ luí yaga, encaʼ ca naʼ nayás zöʼö lu xilibi zöʼö, guliʼsóalen Cristo. Guliʼsóa tsutsu ca réajlëʼëliʼ Lëʼ, ca naʼ chinazë́daliʼ. Guliʼguíëticaʼsëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Le cubi nácaruʼ tuʼ dzágaruʼ-nëʼ Cristo *>MDQue lë ni naʼ, ca naʼ guzxíʼ lu náʼaliʼ Xanruʼ Jesucristo, lëscaʼ caní ral-laʼ gunliʼ yúguʼtë le gunliʼ, dzáguiëʼ Lëʼ libíʼiliʼ. _=7DSal-laʼ zoaʼ ziʼtuʼ ga zóaliʼ lu idútë le nacaʼ, lu böʼ naca cazaʼ zóalenaʼ libíʼiliʼ, en rudzéjadaʼ tuʼ riléʼedaʼ röʼö xibá queë́liʼ, en nácaliʼ tsutsu ca réajlëʼëliʼ Cristo. < DLë ni reaʼ libíʼiliʼ, para cabí gaca nu siʼ yeʼe libíʼiliʼ, nu güíʼi didzaʼ tséajlëʼëruʼ le cabí nácatë. ;wDLu nëʼë Cristo ruzíʼiruʼ xibé yúguʼtë yöl-laʼ tsahuiʼ que yöl-laʼ rácadaʼ, en yöl-laʼ réajniʼi. 9:kDRunaʼ caní para ilaʼdipa ládxiʼgaquiëʼ, en iláquiëʼ tuz lu yöl-laʼ nadxíʼi, en uluʼziʼë xibé yúguʼtë yöl-laʼ tsahuiʼ que yöl-laʼ run löza idú le runna yöl-laʼ réajniʼi queë́ruʼ. Caní raca para ilúnbëʼë le bigachiʼ queëʼ Dios Xuz, lë naʼ naca cazëʼ Cristo. K9 DRë́ʼëndaʼ inö́ziliʼ ruíʼidaʼ ládxaʼa runaʼ le gácalen libíʼiliʼ, encaʼ le gácalen bönachi yödzö Laodicea, en le gácalen caʼ yúguʼtë nupa bitiʼ ilaʼléʼeni nedaʼ. 8 'DPara gaca caní runaʼ dxin, en ruíʼi ládxaʼa údxi gunaʼ lë ni, rugúnaʼ dxin yöl-laʼ huáca idú naʼ runnëʼ Cristo quiaʼ.7 DRuntuʼ libán queëʼ Cristo, en rusáʼatuʼ ládxiʼgaca yúguʼtë bönachi, ateʼ rusë́dituʼ léguequi idútë yöl-laʼ réajniʼi, para gaca usudxintuʼ yúguʼtë bönachi lahuëʼ Dios, naca idú ládxiʼgaca tuʼ nácagaca tuz len Jesucristo. &6 GDDios gúʼuni quézinëʼ gunëʼ ga ilúnbëʼe yuguʼ yöl-laʼ tsahuiʼ idú que le nagachiʼ ni, lë naʼ taʼyöni bönachi izáʼa. Caní rnna lë naʼ bigachiʼ: “Cristo náquiëʼ tuz len libíʼiliʼ, en náquiëʼ le naca löza idéliʼliʼ tsazliʼ lu beníʼ queëʼ.” >5 wDRuzéajniʼidaʼ bönachi le nagachiʼ, lë naʼ bigachiʼ dza niʼte, ateʼ cuntu nu benbëʼ le, pero naʼa Dios chibuluíʼinëʼ bönachi néquiguequi quez queëʼ ca naca que. S4 !DDios benëʼ ga nacaʼ huen dxin quégaca bönachi queëʼ Cristo, ateʼ runaʼ xichinëʼ Dios, le budödëʼ lu naʼa gunaʼ para gácalenaʼ libíʼiliʼ, quíxjöʼa idú ca naca xtídzëʼë Dios. y3 mDRudzéjadaʼ naʼa ca naca le riguíʼi rizácaʼa para gácalenaʼ libíʼiliʼ, en ruúdxi rizáʼa lu idútë le nacaʼ le riguíʼi rizácaʼlenaʼ tsözxö́n Cristo uláz que idú le naca cazëʼ Lëʼ, le naca bönachi queëʼ. 2 1DCaní gaca channö ugáʼanaliʼ tsutsu ca réajlëʼëliʼ Cristo. Gácaliʼ ca tu yuʼu zxoa ga rëʼ xilibi zöʼö que, en bitiʼ tseaj böʼ ládxiʼdoʼoliʼ ca runliʼ löza didzaʼ dxiʼa biyö́niliʼ, lë naʼ raca libán que idútë yödzölió le benëʼ Dios zxan lúzxiba. Dios buzóëʼ nedaʼ, Pablo, para gacaʼ huen dxin que didzaʼ dxiʼa naʼ. Dxin budödëʼ Dios lu nëʼë Pablo X1 +DCaní guca, tuʼ budödi cuinëʼ Cristo, en gútiëʼ uláz queë́liʼ para gaca usudxinëʼ libíʼiliʼ lahuëʼ Dios, nácaliʼ quez queëʼ, en idú dxiʼa, ateʼ cuntu nu bi gaca innë́ queë́liʼ. q0 ]DLibíʼiliʼ, zíʼatëlö nuláʼalenliʼ-nëʼ Dios, en gúcaliʼ ca yuguʼ bönniʼ bitiʼ taʼléʼenëʼ Dios dxiʼa lu icja ládxiʼdoʼoliʼ niʼa que döʼ biáʼaliʼ, pero naʼa chibunëʼ libíʼiliʼ tuz len Lëʼ. |/ sDNiʼa que le benëʼ Cristo, Dios benëʼ ga gaca uluʼhuöáca tuz len Lëʼ yúguʼtë le dë, le nacuáʼ luyú, en le nacuáʼ lúzxiba. Bunëʼ léguequi tuz len Lëʼ tuʼ bulaljëʼ Cristo xichönëʼ cateʼ gútiëʼ lëʼe yaga cruz. d. CDCaní guca, tuʼ guyaza ládxëʼë Dios Xuz sóalen Cristo idútë le naca cazëʼ Lëʼ. - DCristo náquiëʼ Xángaca bönachi queëʼ, en runödzjëʼ quégaquiëʼ yöl-laʼ naʼbán. Náquiëʼ caʼ Nu gusí lo bubán tsaz lu yöl-laʼ guti. Zíʼalö Lëʼ bubanëʼ tsaz lu yöl-laʼ guti para tsë́pisëtërëʼ ca yúguʼtë le dë. t, cDCristo zoa cazëʼ zíʼalö ca yúguʼtë le dë, ateʼ yúguʼtë nacuáʼticaʼsö niʼa queëʼ Lëʼ. + DLu nëʼë Cristo benëʼ Dios yúguʼtë le dë, le nacuáʼ lúzxiba, en le nacuáʼ luyú, yuguʼ le riléʼeruʼ, en yuguʼ le cabí gaca iléʼeruʼ, lë naʼ nácagaca lataj lo, en yuguʼ yöl-laʼ unná bëʼ, en le nápagaca yöl-laʼ zxön, en yuguʼ yöl-laʼ huáca que yehuaʼ yubá, en que luyú ni. Yúguʼtë benëʼ Dios lu nëʼë Cristo para uziʼë xibé Lëʼ. * 'DCristo náquiëʼ tuz ca náquiëʼ Dios caz, Nu bitiʼ gaca iléʼeruʼ. Zoa cazëʼ Lëʼ zíʼatëlö ca yúguʼtë le benëʼ Dios. S) !DZxíʼinëʼ naʼ böáʼuëʼ rëʼu, tuʼ gútiëʼ uláz queë́ruʼ, ateʼ buniti lahuëʼ rëʼu ca naca dul-laʼ gubágaʼruʼ. Nuhuöácaruʼ tuz len Dios tuʼ gútiëʼ Cristo uláz queë́ruʼ $( CD Dios Xuz naʼ busölë́ʼ rëʼu lu naʼ nu rinná bëʼ lataj chul-la, en budödëʼ rëʼu ga naʼ rinná bëʼë Zxíʼini cazëʼ, Nu nadxíʼinëʼ. U' %D Lu yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ guliʼguíëʼ Dios Xuz: “Xclenuʼ”, tuʼ budödëʼ lu náʼaruʼ gataʼ queë́ruʼ lataj lu beníʼ queëʼ, en gunruʼ tsözxö́n nupa néquiguequi quez queëʼ. E& D Rinábituʼ-nëʼ utipëʼ ládxiʼliʼ, en gunnëʼ queë́liʼ yöl-laʼ huáca idú queëʼ, para gaca guáʼ ilenliʼ yúguʼtë, en cö́zaliʼ zxön ladxiʼ, en udzeja ládxiʼliʼ. y% mD Caní rinábituʼ-nëʼ para gaca gunliʼ ca ral-laʼ ilún nupa néquiguequi queëʼ Xanruʼ, gunliʼ yúguʼtë le raza ládxëʼë Lëʼ, en séquiʼliʼ gunliʼ yúguʼtë le naca dxiʼa, en gácarö idú ca núnbëʼëliʼ-nëʼ Dios. $ D Que lë ni naʼ netuʼ caʼ, dza niʼte ga ridxintë naʼa dza, tuʼ réquibeʼetuʼ lë ni, bitiʼ caʼ rizóa dxituʼ rulidztuʼ-nëʼ Dios, en rinábituʼ-nëʼ gácalenëʼ libíʼiliʼ, en gunëʼ ga gúnbëʼëliʼ idú le rë́ʼëni quézinëʼ Lëʼ, en gunnëʼ queë́liʼ yúguʼtë yöl-laʼ rácadaʼ, en yöl-laʼ réajniʼi le riguʼë Dios Böʼ Láʼayi rëʼu. #  DBönniʼ ni gudíxjöiʼinëʼ netuʼ ca nadxíʼiliʼ luzáʼaliʼ, ateʼ runëʼ Dios Böʼ Láʼayi ga gaca gunliʼ caní. G"  DEpafras, bönniʼ nadxíʼiruʼ-nëʼ, busë́dinëʼ libíʼiliʼ lë ni. Lëʼ rúnlenëʼ netuʼ tsözxö́n dxin, en rácalenëʼ libíʼiliʼ. Náquiëʼ huen dxin idú queëʼ Cristo. )! MDDidzaʼ dxiʼa naʼ bidxín queë́liʼ ca ridxín caʼ idútë yödzölió. Run dxin, en raca libán que, idútë yödzölió, laʼ tuz ca raca ga zóaliʼ, dza niʼte ga ridxintë naʼa dza, cateʼ niʼ biyö́niliʼ, en bénbëʼëliʼ idútë le ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ Dios. Y  -DCaní runliʼ tuʼ runliʼ löza le nuzóëʼ Xanruʼ queë́liʼ niʼ yehuaʼ yubá, lë naʼ biyö́niliʼ que cateʼ bë́ʼlentuʼ libíʼiliʼ didzaʼ, le naca löza síʼiliʼ niʼa que didzaʼ dxiʼa.   Dtuʼ biyö́nituʼ didzaʼ ca réajlëʼëliʼ Jesucristo, en ca nadxíʼiliʼ yúguʼtë nupa néquiguequi quez queëʼ Dios.  ;DRë́ticaʼstuʼ-nëʼ Dios, Xuzëʼ Xanruʼ Jesucristo: “Xclenuʼ” cateʼ rulidztuʼ-nëʼ Dios, en rinábituʼ-nëʼ bi gunëʼ queë́liʼ . WDRugapaʼ Dios libíʼiliʼ, zóaliʼ Colosas. Nácaliʼ bö́chiʼtuʼ réajlëʼëliʼ Cristo, en nácaliʼ quez queëʼ Dios. Rinábidaʼ-nëʼ Xúziruʼ Dios uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ, en gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ. Pablo rulidzëʼ Dios, en rëʼ Lëʼ: “Xclenuʼ”  DNedaʼ, Pablo, nacaʼ gubáz queëʼ Jesucristo tuʼ rë́ʼënëʼ Dios caní, ateʼ dzágabiʼ biʼi bö́chiʼruʼ Timoteo nedaʼ. :mLu yöl-laʼ rugu ladxiʼ benëʼ libán ca rinná bëʼë Dios. Busédinëʼ bönachi ca naca queëʼ Xanruʼ Jesucristo, ateʼ cuntu nu buzagaʼ xinözëʼ. ¡Caʼ naca!#Idú chopa iz bugáʼanëʼ Pablo niʼ, zoëʼ tu lu yuʼu ga naʼ riguizxjëʼ, ateʼ benëʼ bal yúguʼtë nupa buduyúgaca Lëʼ. Cateʼ Pablo budxi bëʼë didzaʼ ni, bilaʼrúajëʼ bönniʼ judío, taʼdíl-ladaʼ dídzëʼë laʼ légacasëʼ. 9Naʼa, ral-laʼ inö́ziliʼ lë ni. Dios risö́l-lëʼë netuʼ lógaca bönachi izáʼa para uluʼlágaca, ateʼ légaquiëʼ ilaʼyönnëʼ. {Yuguʼ bönniʼ ni chinazidi icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ,
en bitiʼ bi riyaza icja nágagaquiëʼ.Gulunëʼ ca tun nupa nachul-la guiö́j lóguequi
para cabí ilaʼléʼe len guiö́j lóguequi,
en cabí ilaʼyöni nágaguequi
para cabí uluʼzéajniʼi ládxiʼguequi,
en cabí ilë́ʼëni uluʼhuöáca queëʼ Dios
para gaca unaʼ léguequi. *MGuyéaj lógaca bönachi niʼ, yöjödxi légaquiëʼ:Yöni nágaliʼ, pero bitiʼ tséajniʼiliʼ.Uyuliʼ ináʼaliʼ, pero bitiʼ iléʼeliʼ. 6eTuʼ bilaʼrúajëʼ choplö, gulaʼsí lógaquiëʼ tuʼzë́ʼë niʼ, ateʼ Pablo gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Didzaʼ nácatë bëʼë Dios Böʼ Láʼayi, lë naʼ gunnë́ʼ Isaías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, ca naʼ buzéajniʼinëʼ xuz xtóʼoruʼ, gunnë́ʼ: }sBal-lëʼ gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ didzaʼ bëʼë Pablo, pero iaʼbal-lëʼ bitiʼ caʼ gulaʼyéajlëʼë. c?Caní guca, buluʼdxíëʼ bëʼ tu dza, ateʼ dza naʼ bilaʼdxinëʼ ziánëʼ ga naʼ zoëʼ Pablo. Gusí lahuëʼ Pablo zíladoʼ, ateʼ niʼ gúl-liʼni buzéajniʼinëʼ légaquiëʼ, en buchila láʼanëʼ le rinná bëʼë Dios. Gúʼunnëʼ uluíʼinëʼ légaquiëʼ naca idútë li libán runëʼ queëʼ Jesús. Para gunëʼ caní bugunëʼ dxin le rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, encaʼ le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. DNaʼa, rë́ʼënituʼ yö́nituʼ xtídzuʼu, lë naʼ riguinnaj icjuʼ, tuʼ chinö́zituʼ taʼnnë́ bönachi yúguʼtë lataj quégaca nupa nazíʼ lu në́ʼeguequi xibá cubi ni. yNíʼirö légaquiëʼ gulë́ʼ Pablo: —Bitiʼ ridxini queë́tuʼ guichi le zaʼ luyú Judea ca naca lë naʼ raca quiuʼ, en cuntu nu ridxini nu naca bö́chiʼruʼ judío, nu usiyöni netuʼ channö nu bi rnnë quiuʼ le ruáʼ döʼ. Que lë ni naʼ bulidzaʼ libíʼiliʼ para iléʼedaʼ libíʼiliʼ, en güíʼilenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ, tuʼ nágaʼa du guíë ni tuʼ runaʼ löza le runruʼ löza rëʼu, bönachi Israel, gácatë lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios gataʼ queë́ruʼ. {oYuguʼ bönniʼ judío niʼ gulaʼdáʼbáguëʼë nupa naʼ gulë́ʼëni uluʼsán nedaʼ, ateʼ ben bayudxi gunabaʼ tsejaʼ lahuëʼ César ga uchiʼa usörö́ëʼ nedaʼ, en calëga para uzéguiaʼ bönachi uládz queë́ruʼ didzaʼ. 0YNíʼirö cateʼ chigulaʼnabi yúdxinëʼ nedaʼ bönniʼ Roma, gulë́ʼënnëʼ uluʼsanëʼ nedaʼ, tuʼ guléquibeʼenëʼ bitiʼ nabágaʼa xíguiaʼ gátiaʼ. Cateʼ chigudödi tsonna dza, bulidzëʼ Pablo yuguʼ bönniʼ lo quégaquiëʼ bönniʼ judío nacuʼë Roma. Cateʼ chibuluʼdubëʼ ga naʼ zoëʼ Pablo, lëʼ gudxëʼ légaquiëʼ: —Libíʼiliʼ, bö́chaʼa, sal-laʼ bitiʼ bi benaʼ quégaca bönachi ládzaruʼ, en calëga que le nalë́biruʼ runruʼ ca naʼ gulunëʼ xuz xtóʼoruʼ, yuguʼ bönniʼ judío nacuʼë Jerusalén buluʼdödëʼ nedaʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ Roma nacuʼë Jerusalén, ateʼ buluʼsayjëʼ nedaʼ lidxi guíë.  %Cateʼ bidxintuʼ Roma, bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, guchë́ʼë bönniʼ naʼ nadzúngaquiëʼ, ateʼ budödëʼ légaquiëʼ lu nëʼë tu bönniʼ lo rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, ateʼ bëʼë Pablo lataj soëʼ queë́zëʼ, zóalenëʼ lëʼ tu bönniʼ rejëʼ gudil-la ruyúëʼ lëʼ. Runëʼ Pablo libán lu yödzö Roma  %Chibilaʼyönnëʼ bö́chiʼruʼ nacuʼë Roma chizóa idxintuʼ niʼ, ateʼ bilaʼrúajëʼ idixíʼgalaʼgaquiëʼ netuʼ. Bilaʼdxinëʼ tu yö́dzödoʼ nazíʼi le Yë́ʼëyi Que Apio. Iaʼbal-lëʼ bilaʼdxinëʼ tu lataj nazíʼi le Tsonna Yuʼu Quégaquiëʼ Bönniʼ Yúʼugaquiëʼ Nöza. Cateʼ Pablo biléʼenëʼ légaquiëʼ, bidipa ládxëʼë, en gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ.”  Lu yödzö naʼ yöjxácaʼtuʼ yuguʼ bö́chiʼruʼ taʼyéajlëʼë Cristo, ateʼ gulátaʼyuëʼ lotuʼ ugáʼanalentuʼ légaquiëʼ idú xunuʼ dza. Cateʼ bizáʼa dza naʼ buzáʼatuʼ niʼ para tséajtuʼ yödzö Roma, rizëʼe níʼatuʼ.  1 Buzáʼatuʼ niʼ, ateʼ gudö́dituʼ tsöláʼalö luyú niʼ, en bidxintuʼ yödzö Regio. Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, tuʼ recja böʼ zaʼ sacaʼ ga ridödi gubidza beoʼ ziaga, buzáʼatuʼ niʼ, ateʼ dza buropi naʼ bidxíntëtuʼ yödzö Puteoli luyú Italia. jM Buzáʼa barco naʼ ga niʼ, ateʼ bidxín yödzö Siracusa, ga niʼ bugáʼanatuʼ tsonna dza. 1[ Cateʼ chiguca tsonna beoʼ zóatuʼ niʼ, níʼirö gurentuʼ tu lëʼe barco que yödzö Alejandría, le bugáʼana luyú bidxi naʼ yuguʼ beoʼ ziaga. Barco ni dáʼgaca tsöláʼa láhuilö budóʼ yaga lë́guequi Cástor, en Pólux, dios bilidiʼ quégaca bönachi Alejandría naʼ. S Yuguʼ bönniʼ ni gulunëʼ netuʼ bal, en zián le gulunëʼ queë́tuʼ. Cateʼ chizóa uzáʼatuʼ luyú niʼ, buluʼnödzjëʼ yuguʼ le naquínituʼ queë́tuʼ. Ridxinëʼ Pablo lu yödzö Roma  Tuʼ benëʼ Pablo lë ni, lëscaʼ bilaʼdxín nupa teʼe ga zoëʼ, nacuáʼ luyú bidxi niʼ, en buluʼhuöáquiëʼ. fEDza naʼ dëʼ réʼenëʼ xuzëʼ Publio naʼ, yuʼë xilá, en réʼenëʼ huëʼ rön. Guyáziëʼ Pablo söjyúëʼ lëʼ, en gudödi bulidzëʼ Dios, níʼirö guxóa nëʼë bönniʼ huëʼ naʼ, en bunëʼ lëʼ. KLataj níʼisö dë xiyúëʼ Publio, bönniʼ lo que luyú bidxi naʼ, ateʼ bönniʼ ni benëʼ netuʼ bal. Lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ guluʼë netuʼ lidxëʼ idú tsonna dza. Bönniʼ xidzaʼ nacuʼë niʼ tuʼyúëʼ Pablo, bátacalö cöʼë gui, o tsö́ʼötëʼ gátiëʼ. Níʼirö cateʼ chigudzé taʼbözëʼ, en bilaʼléʼenëʼ bitiʼ bi raca queëʼ, iaʼtú le guléquinëʼ, ateʼ gulaʼnnë́ʼ naca cazëʼ tu dios. Gudxibi nëʼë Pablo, en busládzuʼë-baʼ bëla síniaʼ naʼ. Yöjxóatëbaʼ lu guíʼ, ateʼ lëʼ bitiʼ bi guca queëʼ. &ECateʼ bönniʼ xidzaʼ naʼ bilaʼléʼenëʼ bëla naʼ, nálaʼbaʼ yen nëʼë Pablo, gulë́ʼ tuëʼ iaʼtúëʼ: —Le nácatë bönniʼ ni náquiëʼ nu ruti bönachi. Sal-laʼ bulë́ʼ lu nísadoʼ, dios queë́ruʼ lëʼ Tsahuiʼ bitiʼ ruʼë lëʼ lataj soëʼ ibanëʼ. veNíʼirö Pablo gúchëʼë tu tsölén huága zxisi bídxidoʼ, en cateʼ guluʼë le lu guíʼ, birúajbaʼ tubaʼ bëla síniaʼ lëʼe huágadoʼ, rizxúnnajbaʼ bö́chila que guíʼ naʼ, ateʼ yöjtíʼinibaʼ yen nëʼë Pablo. u~cBönniʼ xidzaʼ nacuʼë luyú bidxi naʼ lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quégaquiëʼ gulunëʼ netuʼ bal. Gulaʼbéquiëʼ guíʼ, ateʼ buluʼlidzëʼ netuʼ yúguʼtëtuʼ iditsëʼe cuintuʼ, tuʼ ralaj guiö́j, en rundaʼ ziaga. g} ICateʼ chibulatuʼ yúguʼtëtuʼ, gunöztuʼ luyú bidxi ga naʼ zóatuʼ nazíʼi le Malta. |},Gunná béʼenëʼ caʼ yuguʼ bönniʼ nagáʼanagaquiëʼ ilaʼzxóëʼ lu yaga dzöʼö láhuilö barco, en iaʼbal-lëʼ láhuigaca yágadoʼ que barco naʼ. Caní guca, buluʼlë́ʼ yúguʼtëʼ. Canísö bilaʼdxinëʼ luyú bidxi naʼ.f{E+Bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la gúʼunnëʼ usölë́ʼ Pablo, ateʼ gunná béʼenëʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la cabí ilunëʼ ca naʼ të́ʼënnëʼ. Níʼirö gunná béʼenëʼ bönniʼ taca ilaʼzxóëʼ lu nisa, zíʼalö légaquiëʼ ilaʼyáziëʼ lu nisa para ilaʼdxinëʼ luyú bidxi. &zE*Níʼirö bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la gulë́ʼënnëʼ ilútiëʼ bönniʼ nadzúngaquiëʼ, para cabí ilaʼzxúnnajëʼ, ilaʼzxóëʼ lu nisa naʼ. =ys)Cateʼ bidxín barco naʼ tu lataj ga ridzaga chopa nisa, niʼ binidxiʼ tsöláʼa láhuilö barco naʼ lu yuzxi lu nísadoʼ naʼ, ateʼ bugáʼanasö barco naʼ ga niʼ. Bítiʼrö guca bi utá le, ateʼ tsöláʼa cúdziʼlö barco naʼ, gusí lo riguitsaj nísadoʼ naʼ le, len yöl-laʼ rizáʼ que. :xm(Níʼirö buluʼsedxëʼ yuguʼ du guíë nágaʼgaca yuguʼ guíë ziʼi tuʼzóa dxisö barco naʼ, en buluʼsanëʼ léguequi, ateʼ gulaʼbixi lu nísadoʼ. Buluʼsedxëʼ caʼ du nagaʼ nëʼe yaga le ruzecaj rudxíʼi barco. Níʼirö buluʼchisëʼ lariʼ que le rutubi böʼ, le zoa tsöláʼa láhuilö barco naʼ, ateʼ níʼirö gusí lo ridödi barco sacaʼ ga röjrö́ʼ nísadoʼ gatsaj láhuiʼlö luyú bidxi naʼ. :wm'Cateʼ chiguca lahuiʼ dza, yuguʼ bönniʼ tunëʼ dxin lu barco naʼ bitiʼ buluʼúnbëʼë luyú naʼ. Bilaʼléʼenëʼ ga röjrö́ʼ nisa zxön naʼ gatsaj láhuiʼlö luyú bidxi naʼ, en dë lataj niʼ ga naca lachiʼ raʼ nísadoʼ. Gulë́ʼënnëʼ ilunëʼ ga tsaza barco naʼ ga niʼ. Rv&Gudödi gulahuëʼ, en buluʼhuö́ljanëʼ, níʼirö gulaʼrúʼunëʼ zxoaʼ xtila dë lëʼe barco naʼ lu nisa, para uluʼlahuëʼ yuaʼ dzöʼö lëʼe barco naʼ. Raca ditaj barco lu nísadoʼ su_%Tscatuʼ zóatuʼ lëʼe barco naʼ, gúcatuʼ idú chopa gayuáʼ yuʼ tsónnalalaj yuʼ chizxópatuʼ. Nt$Níʼirö bilaʼdipa ládxiʼgaquiëʼ yúguʼtëʼ, en gulahuëʼ. `s9#Cateʼ Pablo budxi bëʼë didzaʼ ni, gudélëʼë yöta xtila, en gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Caní benëʼ lógaquiëʼ yúguʼtëʼ. Níʼirö buzxuzxjëʼ yöta xtila naʼ, en gusí lahuëʼ rahuëʼ. r{"Que lë ni naʼ, rátaʼyuaʼ loliʼ gáguliʼ para huöáca ládxiʼliʼ, tuʼ cabí gátiliʼ nituliʼ libíʼiliʼ. Wq'!Cateʼ chizáʼ reníʼ, Pablo gútaʼyuëʼ lógaquiëʼ bi ilahuëʼ yúguʼtëʼ. Gudxëʼ légaquiëʼ: —Naʼa chiguca chidáʼ dza rubéaj yëla loliʼ, en runliʼ gubasa, bitiʼ bi náguliʼ. p# Níʼirö bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la gulaʼchúguiëʼ du nagaʼ bárcodoʼ naʼ, ateʼ guluʼë lataj gubixi lu nísadoʼ. |oqNíʼirö Pablo gudxëʼ bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, tsözxö́n len bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la, gunnë́ʼ: —Channö cabí uluʼgáʼanëʼ bönniʼ ni lëʼe barco ni, bitiʼ gaca uláliʼ. PnNíʼirö gulë́ʼënnëʼ bönniʼ tunëʼ dxin lu barco uluʼzxúnnajëʼ lëʼe barco naʼ. Buluʼzötjëʼ bárcodoʼ naʼ dë lahui barco zxön naʼ lu nísadoʼ. Gulunëʼ ca të́ʼënnëʼ iluʼë iaʼlatiʼ ziʼtuʼ guíë ziʼi naʼ nagaʼ du guíë le ruzóa dxisö barco naʼ, le zoa sacaʼ tsöláʼa láhuilö. (mITuʼ guládxinëʼ tsöjdín barco naʼ lu guiö́j, que lë ni naʼ, tsöláʼa láhuilö que barco gulaʼrúʼunëʼ lu nísadoʼ tapa guíë ziʼi nágaʼgaca du guíë le tuʼzóa dxisö barco lu nisa. Lu yöl-laʼ ruúbi ruguíʼisö ládxiʼdoʼgaquiëʼ gulaʼbözëʼ tseníʼ. ~~}||{zyxwwvVutt6srqponimm/kjiiQh*gefedccbba$`F_^]\\[BZ)XXVV1UETS7RQQDPP2O$MM7LPKJJ!IHHWGFFE}>=1<<:X987j6r433211T00+/b..7--8,+*)):'&%$$##.""W!!\ 7C )c s9B ? b L?)B:@U#0Guliʼgún yúguʼtë lë ni,
en buliʼlidzëʼ Dios inábiliʼ-nëʼ gácalenëʼ libíʼiliʼ.Buliʼlídzaticaʼsëʼ Dios zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ.Para gunliʼ caní ral-laʼ usubán ládxiʼliʼ en cabí huö́aj ládxiʼliʼ,
inábiliʼ-nëʼ Dios gácalenëʼ nupa néquiguequi queëʼ. ve0Yöl-laʼ rusölá gaca queë́liʼ ca tu luʼu guíë le gun chiʼi ícjaliʼ.Xtídzëʼë Dios gaca queë́liʼ ca tu guíë tuchiʼ
le runnëʼ Dios Böʼ Láʼayi queë́ruʼ,
para utíl-lalenruʼ le naca xihuiʼ.  0Le naca lo, yöl-laʼ réajlëʼ queë́liʼ Cristo
gaca queë́liʼ ca tu le naca tsutsu uzëliʼ loliʼ,
para cabí gál-laʼ yuguʼ le usán tuʼ xihuiʼ libíʼiliʼ,
le nácagaca ca yaga túchiʼdoʼ zoa guíʼ láhuilöguequi. c ?0Guliʼsóa sinaʼ para gunliʼ libán que didzaʼ dxiʼa
le ribequi dxi icja ládxiʼdoʼoruʼ lahuëʼ Dios,
ca naʼ ruzóa cuinëʼ sinaʼ,
en ridë́ʼë xiráchuëʼ tu bönniʼ rejëʼ gudil-la.  0Guliʼsóa tsutsu.Guliʼsíʼ le naca idútë li,
le gaca queë́liʼ ca tu guídi gugaʼ lë́ʼëliʼ.Guliʼgaca tsahuiʼ tuʼ gun chiʼi libíʼiliʼ le naca tsahuiʼ
ca run tu lariʼ yödx run chiʼi luchuʼë bönniʼ rejëʼ gudil-la.  0 Que lë ni naʼ:Guliʼsíʼ yúguʼtë le runnëʼ queë́ruʼ Dios le tun chiʼi rëʼu,
para cateʼ idxín queë́ruʼ dza niʼ ilaca le nácagaca xihuiʼ,
gaca guáʼ ilenliʼ,
en cateʼ údxi gunliʼ caní, ugáʼanaliʼ tsutsu. K 0 Bitiʼ ridíl-lalenruʼ bönachi néquiguequini bëlaʼ, en dxita, pero ridíl-lalenruʼ yöl-laʼ unná bëʼ quégaca böʼ xihuiʼ taʼdá lu böʼös, en dzágagaca nupa taʼnná bëʼ, en nupa nadéliʼgaca yöl-laʼ unná bëʼ, en nupa dë lu náʼagaca, nupa nacuáʼ yödzölió ni ga naca chul-la que dul-laʼ. C0 Guliʼgún chiʼi cuinliʼ, ugunliʼ dxin yuguʼ le runnëʼ Dios queë́ruʼ, le tun chiʼi rëʼu, para gaca sóaliʼ tsutsu cateʼ guë́ʼëni siʼ bëʼ tuʼ xihuiʼ libíʼiliʼ. '0 Naʼa, böchiʼ luzáʼadoʼ, guliʼgaca tsutsu tuʼ nácaliʼ tuz len Xanruʼ, en zóalen libíʼiliʼ yöl-laʼ huáca zxön queëʼ. 0 Libíʼiliʼ, nacuáʼ queë́liʼ bönniʼ nadóʼogaca, guliʼgún dxiʼa caní quégaca huen dxin queë́liʼ naʼ, en bitiʼ uzéliʼ ba nadx légaquiëʼ. Guliʼtsöjné ca naca queë́liʼ, yúʼuliʼ lu nëʼë Xanruʼ zoëʼ yehuaʼ yubá laʼ ca nácatë quégaquiëʼ, ateʼ Lëʼ bitiʼ rutsë́ʼë ca runëʼ que que bönachi. Dios runnëʼ queë́ruʼ le tun chiʼi rëʼu (I0Nöz quéziliʼ ca gunëʼ Xanruʼ. Ubiʼë que queë́ruʼ tsca naca le dxiʼa runruʼ sal-laʼ nadzanruʼ, o sal-laʼ nácaruʼ bönniʼ nadóʼogaquiëʼ. 0Idú ládxiʼliʼ guliʼgún xichíngaquiëʼ, ateʼ caní gaca, gunliʼ xichinëʼ Xanruʼ, en calë́gasö xichíngaca bönachi. wg0Guliʼgún xichíngaquiëʼ, calë́gasö cateʼ niʼ tuʼyúëʼ libíʼiliʼ para urúajliʼ dxiʼa lógaquiëʼ, pero idú ládxiʼliʼ guliʼgún xichíngaquiëʼ ca raza ládxëʼë Dios, ca naʼ ral-laʼ gunliʼ xichinëʼ Cristo. 0Libíʼiliʼ, núlöliʼ nácaliʼ bönniʼ nadóʼogaca, guliʼgún ca rnna xtídzaʼgaquiëʼ xanliʼ luyú ni idú ládxiʼliʼ, gunliʼ légaquiëʼ bal lu yöl-laʼ radxi queë́liʼ, en gunliʼ xichíngaquiëʼ ca ral-laʼ gunliʼ xichinëʼ Cristo. ?w0Libíʼiliʼ, yuguʼ xuz, bitiʼ gun leliʼ zxíʼiniliʼ, pero buliʼxö́n légacabiʼ, en guliʼsínaʼ légacabiʼ, en buliʼsëdi légacabiʼ ca raza ládxëʼë Xanruʼ. Q0ateʼ gaca dxiʼa quiuʼ, ateʼ xidzé suʼ ibanuʼ yödzölió ni.”  0Xibá zíʼalö naʼ benëʼ Dios le nachë́ʼ tu le guzxíʼ lu nëʼë gunëʼ, naca lë naʼ rnna: “Ben bal xuz xinóʼo, ;~ q0Libíʼiliʼ, yuguʼ bíʼidoʼ, ral-laʼ gunliʼ ca rnna xtídzaʼgaquiëʼ xuz xináʼaliʼ para caní gunliʼ ca rnna xtídzëʼë Xanruʼ. Ral-laʼ gunliʼ le naca tsahuiʼ. s}_0!Lëscaʼ ruíʼi didzaʼ ca naca queë́liʼ. Yúguʼtëliʼ libíʼiliʼ, bönniʼ, ral-laʼ idxíʼiliʼ-nu nigula que queë́liʼ ca naʼ nadxíʼi cuinliʼ, ateʼ yuguʼ nigula ral-laʼ ilunnu bal bönniʼ que queë́gacanu.7|g0 Lë naʼ nazúaj lu guichi ni ruluíʼi lahui tu le naca idútë li, ateʼ nedaʼ réquidaʼ ruíʼi didzaʼ caʼ ca naca queëʼ Cristo, en quégaca bönachi queëʼ naʼ. ]{30Lëscaʼ caní nazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Que lë ni naʼ tu bönniʼ ral-laʼ ucáʼanëʼ xuz xinë́ʼë para tsöjsóalenëʼ-nu nigula queëʼ, ateʼ irópatëʼ uluʼhuöáquiëʼ tuz.” z-0nupa dzágagaca idútë le naca cazëʼ.¡Rëʼu ni dzágaruʼ le naca cazëʼ Lëʼ!¡Néquiniruʼ xipë́lëʼë, en dxita queëʼ! y0Cuntu nu bönniʼ runi ziʼ cuinëʼ, pero rugahuëʼ, en run chiʼi cuinëʼ, ca runëʼ caʼ Cristo, ca rúnlenëʼ bönachi queëʼ, x)0Ral-laʼ idxíʼiliʼ-nu nigula que queë́liʼ ca naʼ nadxíʼi cuinliʼ. Nu bönniʼ nadxíʼinëʼ-nu nigula queëʼ, nadxíʼi cuinëʼ. .wU0Gútiëʼ uláz quégaquiëʼ para gaca usudxinëʼ légaquiëʼ lahuëʼ Dios, nácagaquiëʼ ca tu lariʼ lachi, bitiʼ nuáʼ bösaj le nëʼaj, en bitiʼ naxúʼuna, en bitiʼ zoa nitú le run ditaj le, pero runëʼ ga ilácagaquiëʼ idú dxiʼa, cuntu nu gaca bi innë́ quégaquiëʼ. v 0Gútiëʼ Cristo para bubéajëʼ quez queëʼ Dios bönachi queëʼ naʼ, ateʼ nayárigaca tu lu nisa le naca xtídzëʼë. Bu}0Libíʼiliʼ, yuguʼ bönniʼ, ral-laʼ idxíʼiliʼ-nu nigula que queë́liʼ ca naʼ Cristo nadxíʼinëʼ bönachi queëʼ, en budödi cuinëʼ, gútiëʼ uláz quégaquiëʼ. Libíʼiliʼ, yuguʼ nigula, guliʼgún ca rnna xtídzaʼgaquiëʼ bönniʼ que queë́liʼ, ca naʼ ral-laʼ gunliʼ ca rnna xtídzëʼë Xanruʼ. oqW0Guliʼgún ca rnna xtidzaʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ para caní gunliʼ-nëʼ Dios zxön. 9pk0Guliʼgún dxin Lëʼ Xanruʼ Jesucristo,
en guliʼguíëticaʼsëʼ Xúziruʼ Dios: “Xclenuʼ” ca naca yúguʼtë. Ca ral-laʼ gunruʼ quégaca diʼa dza queë́ruʼ To!0Guliʼgüíʼilen luzáʼaliʼ didzaʼ tuliʼ iaʼtuliʼ,
ugunliʼ dxin yuguʼ le rul-la lë́gaca salmo,
en yuguʼ le rul-la yöl-laʼ ba Dios,
en yuguʼ le rul-la naguʼë Dios Böʼ Láʼayi icja ládxiʼdoʼoruʼ.Idú ládxiʼruʼ ral-laʼ gúl-laruʼ queëʼ,
le cúʼuruʼ-nëʼ Dios yöl-laʼ ba. !n;0Bitiʼ súdxiliʼ, tuʼ gun yöl-laʼ rizudxi ga nítiliʼ tsaz.Guliʼgüíʼidaʼ lataj inná béʼenëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ. m0Bitiʼ gácaliʼ bönniʼ bitiʼ bi nö́zguequinëʼ. Guliʼgüíʼ ladxiʼ tséajniʼiliʼ le rë́ʼënëʼ Xanruʼ gunliʼ. glG0Guliʼsíʼ xibé lataj dë queë́liʼ tuʼ chizóaruʼ dza bitiʼ raca dxiʼa queë́ruʼ. k0Buliʼyú cuinliʼ ca runliʼ. Bitiʼ gácaliʼ nupa bitiʼ taʼyéajniʼini, pero guliʼgaca bönachi taʼyéajniʼi. j+0Que lë ni naʼ nazúaj lu guichi lë naʼ rnna:Bubán, liʼ naʼ rasiuʼ.Guyasa ladaj nupa nátigaca.Cristo uzeníʼë quiuʼ. i0 Cateʼ bi ubéajruʼ ga lináʼ, gaca bëʼ yúguʼtë tsca nácagaca, tuʼ gun le naca beníʼ ga gaca bëʼ yúguʼtë. Xh)0 Utuíʼiruʼ güíʼiruʼ didzaʼ ca naca le tun bönachi naʼ bagáchiʼsö. g10 Bitiʼ gútsaʼliʼ nupa tun le ruáʼ döʼ, lë naʼ tunëʼ ga naca chul-la que dul-laʼ, pero buliʼbéaj ga lináʼ yuguʼ lë naʼ tunëʼ. Jf 0 Guliʼgüíʼ ladxiʼ inö́ziliʼ le raza ládxëʼë Xanruʼ. e0 tuʼ run beníʼ naʼ ga gácaruʼ dxiʼi ladxiʼ, en ga güíʼiruʼ didzaʼ le naca idútë li, en ga gácaruʼ tsahuiʼ. 0dY0Zíʼatëlö guzóaliʼ ga naca chul-la que dul-laʼ, pero naʼa zóaliʼ lu beníʼ, tuʼ nácaliʼ tuz len Xanruʼ. Guliʼgaca ca bönachi taʼdá lu beníʼ, 1c]0Bitiʼ caʼ gunliʼ tuz bönachi caní. 8bi0Bitiʼ güíʼiliʼ lataj nu siʼ yeʼe libíʼiliʼ len didzaʼ bitiʼ nácatë. Tuʼ nözi dul-laʼ caní Dios gunëʼ xíguiaʼ nupa bitiʼ túngaca ca rnna xtídzëʼë. )aK0Chinö́z quéziliʼ nitúëʼ bönniʼ runëʼ le ruáʼ döʼ bitiʼ caʼ tsáziëʼ ga rinná bëʼë Cristo tsözxö́n len Dios, o nu bönniʼ runëʼ le cabí ral-laʼ gunëʼ, o nu bönniʼ ruhuídiʼnëʼ. Nu naʼ ruhuidiʼ naca ca nu reaj ladxiʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga. C`0Bitiʼ güíʼiliʼ didzaʼ xihuiʼ,
o didzaʼ canö́z, o didzaʼ cáʼasö,
yuguʼ le cabí ral-laʼ gunliʼ,
pero nácarö dxiʼa guië́liʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ.” X_)0Tuʼ nácaliʼ queëʼ Dios,
bitiʼ caʼ gunliʼ le ruáʼ döʼ,
en bitiʼ gunliʼ le cabí ral-laʼ gunliʼ,
en bitiʼ uhuídiʼliʼ. Níʼirö cuntu nu gaca bi innë́ queë́liʼ. ^!0Ca naca yúguʼtë le runliʼ:Ral-laʼ idxíʼiliʼ luzáʼaliʼ ca naʼ benëʼ Cristo.Bidxíʼinëʼ rëʼu, en budödi cuinëʼ lu yöl-laʼ guti uláz queë́ruʼ.Ben cuinëʼ ca böaʼ bë́dxidoʼ rútiruʼ-baʼ lahuëʼ Dios tuʼ nözi dul-laʼ nabágaʼruʼ.Gúquiëʼ caʼ ca tu le riláʼ zxixi le raza ládxëʼë Dios le rigúʼuruʼ lu bucugu láʼayi queëʼ. ] 0Tuʼ nácaliʼ ca biʼi queë cazëʼ Dios, ateʼ nadxíʼinëʼ libíʼiliʼ, guliʼgüíʼ ladxiʼ gácaliʼ ca náquiëʼ Lëʼ. y\k0 Ral-laʼ gácaliʼ dxiʼi ladxiʼ,
en huéchiʼ ládxiʼliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ,
en uniti loliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ,
ca naʼ benëʼ Dios, buniti lahuëʼ libíʼiliʼ tuʼ nácaliʼ tuz len Cristo.{[o0Guliʼcúa ladaj libíʼiliʼ
yöl-laʼ ruzxëʼe, en yöl-laʼ ridzáʼa,
en yöl-laʼ rilé, en yöl-laʼ ridil-la didzaʼ,
en yöl-laʼ rutsaga yudxi,
en yúguʼtë yöl-laʼ bitiʼ riléʼe luzáʼaliʼ dxiʼa. OZ0Bitiʼ usuhuíʼiniliʼ Dios Böʼ Láʼayi, tuʼ naca bëʼ néquiliʼ queëʼ Dios tuʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ, ateʼ idxín dza údxi usölë́ʼ libíʼiliʼ lu dul-laʼ. Y-0Bitiʼ güíʼiliʼ didzaʼ xihuiʼ, pero guliʼgüíʼ didzaʼ dxiʼa, yuguʼ le ilácalen nu yöni, en ilún ga gaca dxiʼa que nu naʼ. &XE0Nu bönniʼ ribanëʼ ral-laʼ usanëʼ yöl-laʼ gubán queëʼ, en tsáziëʼ huen dxin para gataʼ queëʼ bi unödzjëʼ quégaca nupa taʼyadzaj. RW0Bitiʼ bi gunliʼ le güíʼi lataj tuʼ xihuiʼ ucúl-la libíʼiliʼ. \V10Channö hualéliʼ, bitiʼ ral-laʼ gunliʼ dul-laʼ. Bitiʼ ileliʼ xidzé. HU 0Que lë ni naʼ, bítiʼrö siʼ yë́ʼëliʼ. Yúguʼtëruʼ ral-laʼ güíʼilenruʼ luzáʼaruʼ didzaʼ le nácatë, tuʼ dzágaruʼ yúguʼtëruʼ idútë le naca cazëʼ Cristo. ET0Ral-laʼ síʼiliʼ yöl-laʼ bönachi cubi le nunëʼ Dios ca naca cazëʼ Lëʼ, le ruluíʼi cuini niʼa que le naca dxiʼa, en le naca tsahuiʼ runliʼ, en run ga gaca gunliʼ caní. \S10Ral-laʼ huöácaliʼ cubi lu icja ládxiʼdoʼoliʼ, en lu böʼ naca cázaliʼ. FR0Guliʼnná beʼe yöl-laʼ bönáchisö queë́liʼ le gúcaliʼ zíʼalö, lë naʼ riniti niʼa que yöl-laʼ rizë́ ladxiʼ queë́liʼ le ruáʼ döʼ le guzxíʼ yeʼe libíʼiliʼ. Q70Le naca idútë li biyö́niliʼ ca naca queëʼ Cristo, en le nácaliʼ queëʼ tuʼsédinëʼ libíʼiliʼ le naca idútë li naʼ zóalen Jesús. P0Nupa niʼ buluʼsedi libíʼiliʼ ca naca queëʼ Cristo, bitiʼ caʼ buluʼsedi libíʼiliʼ gunliʼ ca tun bönachi caní. O#0Bitiʼ caʼ tuʼtuíʼinëʼ. Nudödi cuíngaquiëʼ lu le ruáʼ döʼ. Idú ládxiʼgaquiëʼ tunëʼ yúguʼtë le cabí naca tsahuiʼ. FN0en nachul-la nanítigaca icja ládxiʼdoʼguequi. Tuʼ cabí nö́zguequinëʼ le nácatë, en nazídigaquiëʼ, bitiʼ nazíʼgaquiëʼ yöl-laʼ naʼbán naʼ runnëʼ Dios queë́ruʼ. SM0Uláz queëʼ Xanruʼ reaʼ libíʼiliʼ lë ni, en riguʼa le lu náʼaliʼ, rnníaʼ: Bítiʼrö gunliʼ ca tun nupa bitiʼ núnbëʼgaquiëʼ Dios, nupa naʼ tun ca taʼzaʼsö ládxiʼguequi, 2L]0Cristo caz runëʼ ga rutsaga dxiʼa idútë le naca cazëʼ, le nácaruʼ rëʼu, ateʼ idútë le naca cazëʼ naʼ naguelaʼ tsözxö́n niʼa que lë naʼ run tuz idútë le naca cazëʼ. Cateʼ tu turuʼ runruʼ xichinruʼ, rëʼu naʼ dzágaruʼ le naca cazëʼ, idútë rizxö́n, en raca idú, ca naʼ zeaj rácarö idú ca nadxíʼiruʼ luzáʼaruʼ. Yöl-laʼ naʼbán cubi náparuʼ tuʼ nácaruʼ tuz len Cristo tKa0Naʼa, rëʼu ni, tuʼ nadxíʼiruʼ luzáʼaruʼ, ral-laʼ güíʼiruʼ didzaʼ le naca idútë li para gaca huöácaruʼ idú ca náquiëʼ Cristo, en gácaruʼ tuz len Lëʼ, Nu naca Xani idú le naca cazëʼ, le nácaruʼ rëʼu. eJC0Bítiʼrö gácaruʼ ca yuguʼ bíʼidoʼ, ca nácagaca nupa naʼ tuʼtsaʼtë ca túngaca, en nácagaca ca tu le nachë́ʼ lu yegu, o ca tu le röjchë́ʼ bítiʼtës böʼ recja, tuʼ taʼzíʼ lu në́ʼeguequi bítiʼtës didzaʼ nu rusëdi léguequi, nu naʼ rizíʼ yeʼe léguequi len yöl-laʼ sinaʼ que, en run ga taʼchixi taʼnigui. ZI-0 Caní gaca ga idxintë dza huöácaruʼ tuz yúguʼtëruʼ ca réajlëʼëruʼ Cristo, en ca núnbëʼëruʼ-nëʼ Zxíʼinëʼ Dios. Gácaruʼ nál-la, en huöácaruʼ idú ca náquiëʼ Lë cazëʼ Cristo. #H?0 Cristo caz bupë́ʼë bönachi queëʼ caní para gaca ilún xichinëʼ, para ilún ga ilaca idú nupa nácagaca ca idútë le naca cazëʼ Lëʼ. +GO0 Cristo caz bennëʼ que queë́ruʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca queëʼ:Bëʼ lataj bal-lëʼ bönniʼ iláquiëʼ gubáz queëʼ.Benëʼ ga tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios iaʼbal-lëʼ bönniʼ.Gusö́l-lëʼë iaʼbal-lëʼ tsöjéngaquiëʼ libán que didzaʼ dxiʼa.Bucuʼë iaʼbal-lëʼ para ilún chiʼë bönachi queëʼ.Bucuʼë iaʼbal-lëʼ para uluʼsë́dinëʼ bönachi queëʼ. F0 Nu naʼ bötaj naca Bönniʼ naʼ buëpëʼ xitsáʼtërö niʼ yehuaʼ yubá para budzë́ʼë yúguʼtë len le naca cazëʼ Lëʼ. E0 ¿Bizxi rë́ʼëni inná lë naʼ rnna: buëpëʼ? Rusëdi rëʼu bötjëʼ zíʼalö, en bidxinëʼ yödzölió cadxíʼilö ni. PD0Naca caní ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Buëpëʼ yehuaʼ yubá, guchë́ʼë zián bönachi gulaʼdzúngaca.Gudísiëʼ quégaca bönachi le runö́dzjasëʼ quégaquiëʼ. uCc0Tu turuʼ nazíʼiruʼ tu yöl-laʼ huáca queëʼ Dios tsca naca le bennëʼ Cristo que queë́ruʼ. XB)0Tuzëʼ náquiëʼ Dios Nu naca Xúziruʼ yúguʼtëruʼ.Lëʼ rinná béʼenëʼ yúguʼtëruʼ.Rugunëʼ dxin yúguʼtëruʼ.Riböza cazëʼ Lëʼ lu icja ládxiʼdoʼoruʼ yúguʼtëruʼ. eAC0Tuzëʼ náquiëʼ Xanruʼ.Tuz le réajlëʼëruʼ.Tuz le bidílaruʼ nisa. e@C0Tuz naca idútë le naca cazëʼ Cristo le nadzágaruʼ rëʼu.Tuzëʼ náquiëʼ Dios Böʼ Láʼayi dzáguiëʼ rëʼu.Tuz naca le runruʼ löza, lë naʼ bulidzëʼ rëʼu Dios para uzíʼiruʼ xibé. F?0Guliʼgüíʼ ladxiʼ gácaticaʼsiliʼ tuz ca naʼ chinunëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ, gunliʼ caní lu yöl-laʼ riböza tsáhuiʼdoʼ queë́liʼ le rutsaga libíʼiliʼ. ->S0Guliʼgaca nöxaj ladxiʼ, en dxiʼi ladxiʼ. Guliʼcö́z zxön ladxiʼ. Guliʼgüíʼ ladxiʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ lu yöl-laʼ nadxíʼi queë́liʼ. m= U0Naʼa, nedaʼ rátaʼyuaʼ loliʼ, yuʼa lidxi guíë ni tuʼ runaʼ libán queëʼ Cristo, rinábidaʼ libíʼiliʼ gunliʼ idú ca ral-laʼ ilún nupa bulidzëʼ Dios para ilequi queëʼ, ca naʼ bulidzëʼ caʼ libíʼiliʼ. 3<_0¡Gácaticaʼsö queëʼ Dios yöl-laʼ ba lógaca bönachi queëʼ Cristo, en lahuëʼ Lë cazëʼ Jesucristo, naʼa dza, en yúguʼtë dza záʼgaca! ¡Caʼ gaca!0;Y0¡Naʼa, yöl-laʼ ba Dios, Nu gaca gúntërö ca gaca inábaruʼ o ca gaca saʼ ládxiʼruʼ, ugunëʼ dxin yöl-laʼ huáca queëʼ lu icja ládxiʼdoʼoruʼ! 7:g0Rinábidaʼ-nëʼ Dios gunëʼ ga gúnbëʼëliʼ yöl-laʼ nadxíʼi naʼ, le cabí gaca gúnbëʼëruʼ idú ca naca, para sóalen libíʼiliʼ idú le naca cazëʼ Dios. G90para gaca tséajniʼiliʼ tsözxö́n len yúguʼtë bönachi queëʼ Cristo ca naca yöl-laʼ nadxíʼi queëʼ, tsca ga ridxín níʼilö, en náʼalö, en cadxíʼilö, en xitsáʼalö. o8W0Rinábidaʼ-nëʼ Cristo soëʼ icja ládxiʼdoʼoliʼ tuʼ réajlëʼëliʼ Lëʼ. Rinábidaʼ-nëʼ gunëʼ ga sóaliʼ tsaz lu yöl-laʼ nadxíʼi queëʼ, en bitiʼ tséaj böʼ icja ládxiʼdoʼoliʼ ca nadxíʼiliʼ-nëʼ, P70Rinábidaʼ-nëʼ Xúziruʼ Dios, lu yöl-laʼ zxön queëʼ, le nazácaʼdaʼ, gunnëʼ queë́liʼ yöl-laʼ huáca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi, en gunëʼ ga gálaliʼ lu icja ládxiʼdoʼoliʼ. 60Ca lëʼ, nazíʼi caʼ lágaca yúguʼtë bönachi queëʼ, nupa nacuáʼ yehuaʼ yubá, en nupa nacuáʼ yödzölió ni. W5'0¡Que lë ni naʼ, ruzechu zxibaʼ lahuëʼ Xuzëʼ Xanruʼ Jesucristo! b4=0 Que lë ni naʼ rátaʼyuaʼ loliʼ bitiʼ gaca chopa ládxiʼliʼ tuʼ nözi le riguíʼi rizácaʼa nedaʼ para gácalenaʼ libíʼiliʼ, le naca tu le uzíʼiliʼ xibé. Ca naca yöl-laʼ nadxíʼi queëʼ Cristo 30 Tuʼ nácaruʼ tuz len Cristo, nazíʼiruʼ lataj ibígaʼruʼ idú ladxiʼruʼ lahuëʼ Dios, tuʼ réajlëʼëruʼ Lëʼ. z2m0 Dios benëʼ lë ni, busudxinëʼ lë naʼ buzóa cazëʼ dza niʼte, le benëʼ lu nëʼë Xanruʼ Jesucristo. b1=0 Caní guca, para iléquibeʼe yúguʼtë nupa taʼnná bëʼ, en nupa dë lu në́ʼeguequi niʼ yehuaʼ yubá, idú ca naca yöl-laʼ réajniʼi queëʼ Dios cateʼ ilaʼléʼe ca nácagaca bönachi queëʼ Cristo. H0 0 Dios budödëʼ lu naʼa gunaʼ ga iléquibeʼe yúguʼtë bönachi ca naca le buzóa cazëʼ Dios dza niʼte, lë naʼ naca tu le bigachiʼ queëʼ Dios, Nu ben yúguʼtë le riléʼeruʼ. c/?0Nacraʼ cáʼasö ca yúguʼtë bönachi queëʼ Dios, pero Lëʼ buzáʼ ládxëʼë quiaʼ gacaʼ huen libán lógaca bönachi izáʼa que didzaʼ dxiʼa ca naca yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ Cristo, le nazácaʼdaʼ. .'0Dios buzáʼ ládxëʼë quiaʼ le bennëʼ quiaʼ. Lu yöl-laʼ huáca zxön queëʼ benëʼ nedaʼ huen libán que didzaʼ dxiʼa queëʼ. N-0Caní rnna lë naʼ bigachiʼ: “Niʼa que didzaʼ dxiʼa ilaʼdeliʼ bönachi izáʼa tsözxö́n len bönachi judío le nequi queëʼ Dios, ateʼ uluʼhuöáquiëʼ ca tuz bönachi, en uluʼziʼë xibé tsözxö́n len légaquiëʼ le guzxíʼ lu nëʼë Dios unödzjëʼ quégaquiëʼ tuʼ dáʼgaquiëʼ Jesucristo.” , 0Dza niʼte cuntu nu buzéajniʼinëʼ Dios ca naca le bigachiʼ naʼ, pero naʼa, lu nëʼë Dios Böʼ Láʼayi, chibuluʼë lahui Dios ca naca, tuʼ buluíʼinëʼ yuguʼ bönniʼ gubáz láʼayi queëʼ, en yuguʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ. s+_0Cateʼ ulábaliʼ lë ni, gúnbëʼëliʼ le réajniʼidaʼ ca naca le bigachiʼ ca naca queëʼ Cristo. *)0Dios buluʼe lahui le bigachiʼ queëʼ, en buzéajniʼinëʼ nedaʼ ca naca. Ca naca lë ni chibuzúajaʼ látiʼdoʼ queë́liʼ lu guichi. )%0Réquidaʼ chinö́z quéziliʼ ca benëʼ Dios, budödëʼ lu naʼa dxin runaʼ para uzíʼiliʼ xibé le ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ. ( 70Que lë ni naʼ, nedaʼ, Pablo, yuʼa lidxi guíë tuʼ runaʼ libán queëʼ Jesucristo para uzíʼiliʼ xibë́ʼ, libíʼiliʼ, bönachi izáʼa. 3'_0Libíʼi cázaliʼ nácaliʼ tuz len Cristo Nu buzóa libíʼiliʼ para gácaliʼ ca tu yuʼu ga naʼ yuʼë Dios, tuʼ dzáguëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ.S&0Idútë yuʼu naʼ le nácaliʼ libíʼi cázaliʼ riyasa lahui xilibi zöʼö naʼ naca cazëʼ Cristo, en nacuáʼ tuʼlapa yuguʼ guiö́j que, para gaca tu yudoʼ láʼayi le naca tuz len Xanruʼ. 3%_0Libíʼiliʼ nácaliʼ ca tu yuʼu zoa tsaz. Nácaliʼ ca yuguʼ guiö́j zxóagaca lahui xilibi zöʼö, le buluʼcuʼë yuguʼ bönniʼ gubáz queëʼ Cristo, en yuguʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, ateʼ Lë cazëʼ Jesucristo náquiëʼ ca guiö́j lo que xilibi zöʼö naʼ. h$I0Que lë ni naʼ, libíʼiliʼ, bönachi izáʼa, bítiʼrö nácaliʼ ca bönachi ziʼtuʼ zóaliʼ tu luyú bitiʼ nequi queë́liʼ, pero nabábalenliʼ bönachi queëʼ Dios. ¡Chinácaliʼ ca biʼi queë cazëʼ Dios! I# 0Naʼa, niʼa que le benëʼ Cristo, gaca ibígaʼruʼ lahuëʼ Xúziruʼ Dios, tuʼ zóalenëʼ Lë cazëʼ Dios Böʼ Láʼayi rëʼu, sal-laʼ nácaruʼ bönachi judío o bönachi izáʼa. "0Caní guca, buluíʼi lahuëʼ Cristo, en benëʼ libán que didzaʼ dxiʼa ca ribequi dxíëʼ yúguʼtë bönachi, libíʼiliʼ naʼ nácaliʼ bönachi izáʼa, en zóaliʼ ziʼtuʼ ga zoëʼ Dios, encaʼ bönachi judío nacuáʼ gálaʼsö. [!/0Cateʼ gútiëʼ Cristo lëʼe yaga cruz, busúluëʼ yöl-laʼ rilé naʼ, ateʼ chopa cöʼ bönachi naʼ, bunëʼ légaquiëʼ ca tuz bönachi, en gulequi dxíëʼ icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ lahuëʼ Dios. A {0Lë ni benëʼ Cristo cateʼ gútiëʼ uláz queë́ruʼ, en gudúëʼ yuguʼ xibá, en yuguʼ le rinná bëʼ nazúajgaca lu xibá quégaca bönachi judío, ateʼ chopa cöʼ bönachi naʼ, bunëʼ tuz bönachi cubi, nupa nácagaca tuz len Lë cazëʼ. Caní benëʼ, en gulequi dxíëʼ yöl-laʼ rilé naʼ. #0Lë cazëʼ Cristo runëʼ ga röʼö dxi icja ládxiʼdoʼoruʼ lahuëʼ Dios. Lëʼ benëʼ ga yuguʼ bönniʼ judío, en yuguʼ bönniʼ ziʼtuʼ buluʼhuöáquiëʼ tuz bönachi, en busúluëʼ yöl-laʼ rilé le guléaj légaquiëʼ choplö ca tu zöʼö zxön. T!0 ¡Naʼa, nácaliʼ tuz len Jesucristo! ¡Zíʼatëlö nubígaʼliʼ libíʼiliʼ ziʼtuʼ ga zoëʼ Dios, pero naʼa nudxíguëʼë Dios libíʼiliʼ gálaʼsö tuʼ gútiëʼ Cristo uláz queë́ruʼ! >u0 Dza niʼ nubígaʼliʼ ga zoëʼ Cristo. Gúcaliʼ bönniʼ ziʼtuʼ lógaca bönachi Israel, en bitiʼ buzíʼiliʼ xibé didzaʼ benëʼ tsutsu Dios, en guzxíʼ lu nëʼë bi gataʼ quégaca bönachi queëʼ. Guzóaliʼ yödzölió ni, bitiʼ zoa le runliʼ löza, en bitiʼ núnbëʼëniliʼ-nëʼ Dios. nU0 Guliʼtsöjné ca gúcaliʼ zíʼatëlö. Gúcaliʼ bönachi izáʼa, en que lë ni naʼ yuguʼ bönniʼ judío, bönniʼ naʼ taʼchúguiëʼ lu xipë́laʼgaquiëʼ le naca bëʼ dáʼgaquiëʼ Dios, en nazíʼ lágaquiëʼ bönniʼ narugu lu xipë́laʼgaquiëʼ, taʼnnë́ʼ nácaliʼ libíʼiliʼ bönniʼ bitiʼ narugu lu xipë́laʼgaquiëʼ. wg0 Le nácaruʼ naca le nun cazëʼ Dios. Tuʼ nácaruʼ tuz len Jesucristo, bucuʼë rëʼu para gunruʼ le nácagaca dxiʼa, le bucözëʼ zíʼatëlö gunruʼ. Röʼö dxi icja ládxiʼdoʼoruʼ lahuëʼ Dios niʼa que le benëʼ Cristo zm0 Cuntu nu gaca gun ba zxön cuini tuʼ nulá, tuʼ cabí nulá nu naʼ tuʼ nacuáʼ le naca dxiʼa nun nu naʼ. Z-0Nuláliʼ tuʼ zoa le buzáʼ ládxëʼë Dios queë́liʼ tuʼ réajlëʼëliʼ Cristo. Busölë́ʼ libíʼiliʼ, calëga tuʼ nacuáʼ le naca dxiʼa benliʼ libíʼiliʼ, pero tuʼ naca le runsëʼ Dios. fE0Caní benëʼ Dios, en buluíʼinëʼ bönachi siʼ záʼgaca ca naca yöl-laʼ tsahuiʼ que le buzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ, tuʼ budödëʼ Jesucristo niʼa queë́ruʼ, le naca bëʼ ca nadxíʼideʼenëʼ rëʼu. 0Dios busubanëʼ rëʼu tsözxö́n len Cristo para gunëʼ ga cö́ʼöruʼ tsözxö́n len Lëʼ ga niʼ rinná bëʼë yehuaʼ yubá. "=0Níʼirö cateʼ niʼ nácaruʼ ca bönniʼ nátigaca tuʼ nözi dul-laʼ gubágaʼruʼ, Dios busubanëʼ rëʼu lu yöl-laʼ guti tsözxö́n len Cristo tuʼ buéchiʼ ládxëʼë rëʼu, en bidxíʼideʼenëʼ rëʼu. Nuláliʼ tuʼ zoa le buzáʼ ládxëʼë Dios queë́liʼ. 0$A0Lëscaʼ caní gúcaruʼ yúguʼtëruʼ rëʼu. Benruʼ ca guzësö ládxiʼruʼ, en ca guyaza ládxiʼruʼ lu yöl-laʼ bönáchisö queë́ruʼ. Que lë ni naʼ gubágaʼruʼ dul-laʼ lahuëʼ Dios le nun ga gunëʼ rëʼu xíguiaʼ ca gunëʼ quéguequi iaʼzícaʼrö bönachi. jM0Dza niʼ benliʼ lë́bisö ca tun bönachi bitiʼ nácagaca tsahuiʼ nacuáʼ yödzölió ni, en benliʼ ca gúʼuni tuʼ xihuiʼ, nu rinná bëʼ lu böʼös, en rugún dxin nupa bitiʼ túngaca ca rnna xtídzëʼë Dios. 8 k0Dios chibennëʼ yöl-laʼ naʼbán idú queë́liʼ, sal-laʼ gúcaliʼ zíʼatëlö ca bönniʼ nátigaca tuʼ nözi dul-laʼ nabágaʼliʼ, en niʼa que döʼ biáʼaliʼ. 8 k0Yuguʼ bönachi queëʼ Cristo nácagaca ca idútë le naca cazëʼ, ateʼ raquiëʼ Lëʼ idú lu le naca cazëʼ naʼ. Run cazëʼ Lëʼ ga raca idú yúguʼtë le dë.A }0Dios budödëʼ lu nëʼë Cristo yúguʼtë le dë para inná béʼenëʼ le, en buzóëʼ Lëʼ quégaca bönachi queëʼ para gáquiëʼ Xanruʼ lu yúguʼtë le nequi queë́ruʼ. # A0Rinná béʼenëʼ nupa niʼ taʼnná bëʼ, en nupa niʼ dë lu në́ʼeguequi, en nupa niʼ nadéliʼgaca yöl-laʼ huáca, en nupa niʼ nácagaca xan. Cristo nayë́pisëtërëʼ ca yúguʼtë nupa nadéliʼgaca yöl-laʼ unná bëʼ yödzölió ni, en lu yödzölió siʼ zaʼ.  -0cateʼ niʼ busubanëʼ Cristo lu yöl-laʼ guti, en benëʼ ga guröʼë cuita lëʼë Lë cazëʼ ga nayë́pisëtërëʼ niʼ yehuaʼ yubá. C  0encaʼ para inö́ziliʼ cateʼ zxön naca yöl-laʼ huáca queëʼ, le rácalen rëʼu ni réajlëʼëruʼ Lëʼ. Yöl-laʼ huáca zxön ni naca laʼ lë́bisö naʼ buluʼe lahui Dios 8  k0Rinábidaʼ-nëʼ Dios uzéajniʼinëʼ libíʼiliʼ lu icja ládxiʼdoʼoliʼ para gaca inö́ziliʼ ca naca le runruʼ löza, lë naʼ bulidzëʼ libíʼiliʼ para uzíʼiliʼ xibé, en para inö́ziliʼ ca naca yöl-laʼ tsahuiʼ que yehuaʼ yubá, le guequi quégaca nupa néquiguequi queëʼ Dios, :  o0Rinábidaʼ-nëʼ Dios queëʼ Xanruʼ Jesucristo, Dios naʼ náquiëʼ Xúziruʼ nayë́pisëtërëʼ, rinábidaʼ-nëʼ isö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi queë́liʼ, Böʼ naʼ runna yöl-laʼ réajniʼi queë́ruʼ, en ruluíʼi rëʼu ca naca cazëʼ Dios, para gaca idú ca núnbëʼëruʼ-nëʼ.  0bitiʼ caʼ rusanaʼ reaʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ”, ca naca queë́liʼ. Röjnedaʼ libíʼiliʼ cateʼ rulidzaʼ-nëʼ Dios. (  K0Que lë ni naʼ, cateʼ biyöndaʼ ca réajlëʼëliʼ-nëʼ Xanruʼ Jesús, en ca nadxíʼiliʼ yúguʼtë bönachi queëʼ Dios, ga ridxintë naʼa dza ; q0Tuʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi rëʼu, naca löza guequi queë́ruʼ le nequi queëʼ Xúziruʼ Dios cateʼ údxi huöáʼuëʼ rëʼu, rëʼu naʼ chinéquiruʼ queëʼ. Caní naca para gaca yöl-laʼ ba que yöl-laʼ zxön queëʼ. Pablo rinábinëʼ Dios gunnëʼ queë́ruʼ yöl-laʼ réajniʼi M 0 Lëscaʼ caní guca queë́liʼ. Cateʼ biyö́niliʼ didzaʼ idútë li, didzaʼ dxiʼa ca gaca uláruʼ, guyéajlëʼëliʼ Cristo, ateʼ Dios buzóëʼ queë́liʼ le naca bëʼ nácaliʼ queëʼ, tuʼ guchíziëʼ icja ládxiʼdoʼoliʼ Dios Böʼ Láʼayi, Nu naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios isö́l-lëʼë queë́ruʼ. 6 g0 Caní benëʼ Dios para cúʼuruʼ-nëʼ yöl-laʼ ba ca naca yöl-laʼ zxön queëʼ, rëʼu ni ruzxöni ládxiʼruʼ-nëʼ Cristo zíʼatëlö ca iaʼzícaʼrö bönachi.   0 Tuʼ nácaruʼ tuz len Cristo, Dios gurö́ cazëʼ rëʼu zíʼatëlö para guequi queë́ruʼ le nequi queëʼ Xúziruʼ Dios, lë naʼ bucözëʼ queë́ruʼ ca naca le gúʼuni quézinëʼ Dios, Nu run yúguʼtë ca rë́ʼëni quézinëʼ Lëʼ. O 0 Lë naʼ buzóa cazëʼ Dios usudxinëʼ cateʼ izáʼa dza, naca gunëʼ ga ilaca tuz, en ilaʼcuáʼ lu nëʼë Cristo yúguʼtë le dë, le nacuáʼ yehuaʼ yubá, en le nacuáʼ yödzölió ni.  90 benëʼ Dios le bucözëʼ queë́ruʼ, ateʼ buluíʼinëʼ rëʼu lë naʼ bigachiʼ, le buzóa cazëʼ zíʼatëlö usudxinëʼ lu nëʼë Cristo! x k0lë naʼ rúnnadëʼë Lëʼ queë́ruʼ! ¡Lu yöl-laʼ rácadaʼ queëʼ, en lu yöl-laʼ réajniʼi queëʼ Q 0¡Cristo böáʼuëʼ rëʼu cateʼ niʼ gútiëʼ uláz queë́ruʼ para gaca uniti lahuëʼ Dios rëʼu ca naca dul-laʼ nabágaʼruʼ! ¡Zxö́ntërö naca le buzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ, L 0¡Ral-laʼ cúʼuticaʼsiruʼ-nëʼ Dios yöl-laʼ ba niʼa que le buzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ, yuguʼ le bénnasëʼ queë́ruʼ tuʼ nácaruʼ tuz len Zxíʼinëʼ, Nu naʼ nadxíʼinëʼ! @ {0Dios bucözëʼ zíʼatëlö siʼ lu nëʼë rëʼu ca zxíʼini cazëʼ tsözxö́n len Jesucristo, tuʼ guyaza ládxëʼë gaca caní, en tuʼ naca le gúʼuni quézinëʼ gunëʼ. T~ #0Zíʼatëlö ca benëʼ Dios yödzölió ni, gurö́ cazëʼ rëʼu para guéquiruʼ quez queëʼ tsözxö́n len Cristo, en gácaruʼ bönachi láʼayi queëʼ, en gácaruʼ idú dxiʼa lahuëʼ Lëʼ. } 0¡Ral-laʼ cúʼuruʼ-nëʼ yöl-laʼ ba Dios, Xuzëʼ Xanruʼ Jesucristo! Tuʼ nácaruʼ tuz len Cristo, Dios chibuzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ yúguʼtë le naca dxiʼa que yehuaʼ yubá, le runëʼ Dios Böʼ Láʼayi ga rataʼ queë́ruʼ. J| 0Rinábidaʼ-nëʼ Xúziruʼ Dios, encaʼ Xanruʼ Jesucristo uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ, en gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ. Le naca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi rataʼ queë́ruʼ Y{ /0Nedaʼ, Pablo, nacaʼ gubáz nasö́l-lëʼë Jesucristo tuʼ gúʼuni quézinëʼ Dios gacaʼ caní. Rugapaʼ Dios libíʼiliʼ, zóaliʼ Éfeso. Néquiliʼ quez queëʼ Dios, en réajlëʼëliʼ Jesucristo. ~zuDNedaʼ, Pablo, ruzúaj cazaʼ lu guichi dídzaʼdoʼ ni, rnníaʼ: Rugapaʼ Dios libíʼiliʼ. Guliʼtsöjné ca raca quiaʼ nadzunaʼ lidxi guíë ni. Rinábidaʼ-nëʼ Dios uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ le naca dxiʼa. ¡Caʼ gaca!fyEDGuliʼguíëʼ Arquipo: “Bëʼ ládxuʼu gunuʼ dxin naʼ budödëʼ Xanruʼ lu noʼo.” `x9DCateʼ údxi ulábaliʼ guichi ni ga niʼ zóaliʼ, guliʼgún ga uluʼlaba le bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ Laodicea. Buliʼlaba caʼ libíʼiliʼ guichi naʼ ilaʼsöl-laʼ bönachi Laodicea naʼ queë́liʼ. w DGuliʼgapa Dios bö́chiʼruʼ nacuʼë Laodicea, encaʼ Ninfas, en bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ lídxinu Ninfas naʼ. vDDemas, encaʼ Lucas tuʼgapëʼ Dios libíʼiliʼ. Náquiëʼ Lucas bönniʼ naʼ ruúnëʼ bönachi, ateʼ nadxíʼiruʼ-nëʼ. "u=D Runaʼ ba nalí queëʼ Epafras naʼ, ruíʼidaʼ ládxëʼë libíʼiliʼ encaʼ nupa nacuáʼ yödzö Laodicea, en nupa nacuáʼ yödzö Hierápolis. FtD Epafras, bönniʼ ni nababëʼ caʼ libíʼiliʼ rugapëʼ Dios libíʼiliʼ. Náquiëʼ huen dxin queëʼ Cristo, en idú ládxëʼë rulidzëʼ Dios, en rátaʼyuticaʼsëʼ lahuëʼ gácalenëʼ libíʼiliʼ para gácaliʼ idú ladxiʼ, en sóaliʼ caʼ sinaʼ gunliʼ yúguʼtë le rë́ʼëni quézinëʼ Dios. 1~}} |t{vzyyxww/v$uLsrqHponmmkkjfiiJhhngwg&feFdba`_^]-\_[Z YW=;:98766553311<0//D.|-,F+(**C)@('&&[%x$#"!! 8Ex;oUm W P qWl=c1!&Bitiʼ ral-laʼ gun ba zxön cuinruʼ, en cabí utsáʼaruʼ luzáʼaruʼ, en cabí uzxéʼeruʼ luzáʼaruʼ turuʼ iaʼturuʼ.%&Dios Böʼ láʼayi runnëʼ yöl-laʼ naʼbán queë́ruʼ. Lëʼ cazëʼ ral-laʼ inná béʼenëʼ rëʼu ca naca yúguʼtë le runruʼ. )&Nupa néquiguequi queëʼ Cristo bítiʼrö tun ca të́ʼëni quez, en cabí tun le taʼzësö ladxiʼ lu yöl-laʼ bönáchisö quéguequi. &Nácaruʼ nöxaj ladxiʼ.Rinná beʼe cuinruʼ. Bitiʼ caʼ gunná bëʼë Moisés rëʼu para cabí gunruʼ yuguʼ le caní. -S&Channö zóalen Dios Böʼ láʼayi rëʼu runruʼ caní:Nadxíʼiruʼ luzáʼaruʼ.Rudzeja ládxiʼruʼ.Zoa dxi ládxiʼdoʼoruʼ.Ribö́zaruʼ zxön ladxiʼ.Ruíʼi ládxiʼruʼ luzáʼaruʼ.Nácaruʼ dxiʼi ladxiʼ.Rusudxinruʼ xtídzaʼruʼ. xi&Taʼzë́ ladxiʼ le dë que luzë́ʼeguequi, en taʼguilaj xíguiaʼ.Taʼzudxi, en tagu lëʼe.Tuʼdödi bëʼ ca túnguequi. Le zián le caní túnguequi. Nedaʼ ruxösaʼ ládxiʼliʼ naʼa para cabí gunliʼ caní ca naʼ buxösaʼ ládxiʼliʼ zíʼalö, rnníaʼ: Nupa túngaca caní bitiʼ caʼ ilaʼdeliʼ ilaʼyúʼu ga naʼ rinná bëʼë Dios. +O&Téquiguequi le bach budóʼ néquiniguequi.Tun yöl-laʼ gudzáʼ.Tuʼdíʼi luzë́ʼeguequi, en taʼdíl-lalen léguequi.Tuʼzxéʼe luzë́ʼeguequi, en taʼlé nupa naʼ, en tuʼhuídiʼ.Taʼrúaj choplö, en tuʼbéaj tsöláʼalö nupa dáʼgaca léguequi. gG&Naca bëʼ le tun bönachi lu yöl-laʼ bönáchisö quéguequi.Tun dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ, encaʼ dul-laʼ le lëʼë.Tun yuguʼ le naxihuiʼ, en yuguʼ le catsahuiʼ. &Channö ruíʼiliʼ lataj inná béʼenëʼ Dios Böʼ láʼayi libíʼiliʼ, bítiʼrö inná beʼe xibá queëʼ Moisés libíʼiliʼ. w&Yuguʼ le rizë́ ládxiʼru gunruʼ lu yöl-laʼ bönáchisö queë́ruʼ bitiʼ röjlö́z le rë́ʼënëʼ Dios Böʼ láʼayi gunruʼ, ateʼ lë naʼ rë́ʼënëʼ Dios Böʼ láʼayi bitiʼ röjlö́z le rë́ʼëniruʼ gunruʼ lu yöl-laʼ bönáchisö queë́ruʼ. Chopa ni, bitiʼ röjlö́zgaca, en que lë ni naʼ bitiʼ gaca gunliʼ ca rë́ʼëni quéziliʼ. [/&Lë ni naʼ reaʼ libíʼiliʼ: Guliʼgüíʼ latja inná béʼenëʼ libíʼiliʼ Dios Böʼ láʼayi, ateʼ níʼirö bítiʼrö gunliʼ ca rizësö ládxiʼiliʼ lu yöl-laʼ bönáchisö queë́liʼ. U #&Channö rizíʼ quídzaʼliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ, runliʼ ca tunbaʼ böaʼ guíʼa síniaʼ, táguyaʼabaʼ, en tágubaʼ luzáʼabaʼ. Buliʼyú tsateʼ usulu usunítiliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. Le runruʼ lu yöl-laʼ bönáchisö queë́ruʼ, en le runruʼ len yöl-laʼ huáca queëʼ Dios Böʼ láʼayi * M&Yúguʼtë le rinná bëʼ xibá queëʼ Dios rusudxín nu naʼ run ca rinná bëʼ xibá naʼ rnna: “Ral-laʼ idxíʼinuʼ luzóʼo ca nadxíʼi cuinuʼ.” * M& Ca naca queë́liʼ, böchiʼ zánaʼdoʼ, Dios bulidzëʼ libíʼiliʼ para gácaliʼ bönachi nazángaca. Bitiʼ ugunliʼ dxin yöl-laʼ nazán naʼ para gunliʼ ca rizësö ládxiʼliʼ, pero para gunliʼ dxin que luzáʼaliʼ, tuliʼ iaʼtuliʼ, tuʼ nadxíʼiliʼ luzáʼaliʼ.  & Ca naca que nupa niʼ tuʼtsáʼ libíʼiliʼ, të́ʼëni irugu lu xpë́laʼliʼ lë naʼ, nácöru laʼ ilaʼchugu tsaz cuínguequi. i K& Ca naca quiaʼ nedaʼ, böchiʼ zánaʼdoʼ, nacuáʼ nupa taʼnná rusédidaʼ bönachi ral-laʼ irugu lu xpë́laʼguequi ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés. Channö runaʼ caní, ¿bizx queë taʼbía nahuëʼ bönniʼ judío nedaʼ? Laʼtuʼ rusédidaʼ caní, cuntu nu ilé nedaʼ tuʼ runaʼ libán ca gútiëʼ Cristo lëʼe yaga cruz. a;& Tuʼ nácaruʼ tuz len Xanruʼ, runaʼ löza ca naca queë́liʼ, saʼ ládxiʼliʼ tuz ca rizáʼ ládxaʼa nedaʼ, ateʼ Dios gun ziʼë bönniʼ naʼ rutsë́ʼë libíʼiliʼ, nútiʼtës nu naca bönniʼ naʼ. & Bitiʼ gal-la ládxiʼliʼ lë naʼ rnna: “Látiʼsö cúa zi que yöta xtila ruhuöázx idutë cúa ga nayúʼu cúa zi naʼ.” S&Bitiʼ benëʼ Dios, Bönniʼ rulidzëʼ libíʼiliʼ, ga benliʼ caní. mS&Dxíʼadoʼ guca ca gusí loliʼ runliʼ dza niʼ. ¿Nuzxi ben ga bucáʼanaliʼ le nácatë? ~u&Channö nácaruʼ tuz len Jesucristo, bitiʼ bi run channö narugu lu xpë́laʼruʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ o channö cabí narugu caní lu xpë́laʼruʼ. Le run bayudxi naca tseja ládxiʼruʼ Cristo, le run ga idxíʼiruʼ luzáʼaruʼ. $A&Rëʼu ni ruzxöni ládxiʼruʼ huöácaruʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios niʼa que yöl-laʼ huáca queëʼ Dios Böʼ láʼayi tuʼ reja ládxiʼruʼ Cristo. H &Nuliʼ réquiliʼ huöácaliʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios tuʼ runliʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ, chibuláʼalenliʼ-nëʼ Cristo. Chibusán náʼaliʼ le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ. 6e&Leyúbölö rë́ʼëndaʼ guíaʼ nútiʼtës bönniʼ ruʼë lataj nu ichugu lu xpë́lëʼë caní, run bayudxi gunëʼ idutë ca le rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés. S&Buliʼzë́ nágaliʼ nedaʼ. Nedaʼ, Pablo, reaʼ libíʼiliʼ, channö ruíʼiliʼ lataj nu ichugu lu xpë́laʼliʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ, bitiʼ caʼ uzíʼiliʼ xibé le benëʼ Cristo. r _&Chinazanruʼ tuʼ busanëʼ Cristo rëʼu. Guliʼsóa tsutsu channö, ugáʼanaliʼ lu yöl-laʼ nazán naʼ. Bitiʼ uzóa cuinliʼ leyúbölö lu xibá queëʼ Moisés para cabí gácaliʼ ca tu bönniʼ, tsaz náquiëʼ huen dxin. 2~]&Caní naca, böchiʼ zánaʼdoʼ. Bitiʼ nácaruʼ ca nácabiʼ zxíʼininu nigula naʼ, tsaz gúcanu huen dxin, pero nácaruʼ ca zxíʼininu nigula nazannu naʼ.>}u&¿Bizxí rnna le zoa lu guichi láʼayi? Caní rnna: “Gurúʼuna-nu nigula naʼ tsaz nácanu huen dxin tsözxö́n len zxíʼininu, tuʼ bitiʼ gaca zxíʼininu nigula naʼ síʼibiʼ tsözxö́n zxíʼininu nigula nazannu le guzxíʼ lu nëʼë Dios guequi queë́biʼ zxíʼininu nigula nazannu naʼ.” |&Dza niʼ, biʼi naʼ gúlajbiʼ ca tálajbiʼ yúguʼtë bíʼidoʼ, gudxía náʼabiʼ biʼi naʼ gúlajbiʼ tuʼ nözi yöl-laʼ huáca queëʼ Dios Böʼ láʼayi. Lës caní raca caʼ queë́ruʼ naʼa, taʼbía no bönachi yödzölió ni rëʼu. M{&Libíʼiliʼ, böchiʼ zánaʼdoʼ, rëʼu ni nácaruʼ ca gúcabiʼ Isaac, zxíʼinëʼ Abraham. Nácaruʼ ca yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham, guzxíʼ lu nëʼë Dios gataʼ queëʼ. -zS&Nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Budzeja, nigula huödx, cabí nacuáʼ zxíʼinuʼ.Lu yöl-laʼ rudzeja quiuʼ gurö́dxiʼa,
sal-laʼ catu caz guca quiuʼ le riguíʼi rizácaʼnu nigula
chizóa sóabiʼ bíʼidoʼ queë́nu.Budzeja tuʼ sal-laʼ nusán në́ʼeguequi bönachi liʼ,
gunëʼ Dios ga ilaʼyántërö zxíʼinuʼ
ca biʼi queë́nu nigula zóalennu bönniʼ queë́nu. pyY&Jerusalén naʼ zoa yehuaʼ yubá nazán, ateʼ rëʼu ni nácaruʼ bönachi uládz que yödzö niʼ. x&Le gúcanu Agar naʼ saʼyéaj caʼ ca naca guíʼa Sinaí naʼ le zoa luyú Arabia, en saʼyéaj caʼ ca naca yödzö Jerusalén naʼa dza, tuʼ naca yödzö naʼ ca tu bönniʼ tsaz náquiëʼ huen dxin tsözxö́n len nupa nacuáʼ lu yödzö naʼ. rw]&Lë ni naca ca tu le rucudzuʼ didzaʼ. Ca guca quégacanu chópanu nigula ni saʼyéaj ca naca chopa didzaʼ Dios bénlenëʼ bönachi. Tu didzaʼ naʼ naca le buzóëʼ Dios lu guíʼa Sinaí, le saʼyéaj lë naʼ guca queë́nu Agar. Nupa naʼ rinná beʼe xibá naʼ léguequi, nácagaca ca zxíʼininu Agar, en nácagaca ca huen dxin tsaz lu xibá naʼ. `v9&Zxíʼininu nigula huen dxin naʼ gúlajbiʼ lu niʼa lu naʼ tu bönniʼ tsca tálajbiʼ yúguʼtë bíʼidoʼ, pero zxíʼininu nigula nazannu naʼ gúlajbiʼ tuʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios gunëʼ ga gálajbiʼ. Zu-&Rnna xibá naʼ caní: gulaʼcuáʼabiʼ chópabiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ queëʼ Abraham. Tubiʼ gúcabiʼ zxíʼininu tu nigula tsaz nácanu huen dxin, ateʼ iaʼtubiʼ gúcabiʼ zxíʼininu nigula nazannu. ;to&Naʼa, libíʼiliʼ, nuliʼ rë́ʼëniliʼ uzóa cuinliʼ lu xibá queëʼ Moisés, guliʼnáʼtsöcaʼ didzaʼ ni guʼa. ¿Catu caz buzë́ nágaliʼ le rnna xibá naʼ? Zs-&Nácaru laʼ zóalenaʼ libíʼiliʼ naʼa para gaca güíʼilenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ nadzáʼalö, tuʼ ruúbi ruguíʼilëʼëdaʼ niʼa queë́liʼ. Le rucudzuʼ didzaʼ ca guca quégacanu Agar en Sara rw&Libíʼiliʼ, zxíʼinaʼdoʼ. Ca naʼ raca queë́nu nigula chizóa sóabiʼ bíʼidoʼ queë́nu, riguíʼi rizácaʼnu, lës caní riguíʼi rizácaʼa nedaʼ niʼa queë́liʼ leyúbölö ga idxinrö dza gácaliʼ idú ca náquiëʼ Cristo. Zq-&Naʼa, naca dxiʼa zoa nu ruíʼi ladxiʼ libíʼiliʼ, pero tuz channö naca para gaca dxiʼa queë́liʼ. Caní ruíʼiticaʼsö ládxaʼa libíʼiliʼ, en calë́gasö cateʼ niʼ zóalenaʼ libíʼiliʼ. _p7&Bönniʼ niʼ tuʼtsë́ʼë libíʼiliʼ tuíʼi ládxëʼë libíʼiliʼ, pero calëga para gaca dxiʼa queë́liʼ. Të́ʼënëʼ ilunëʼ ga ucáʼanaliʼ netuʼ para güíʼi ládxiʼliʼ légaquiëʼ. poY&Naʼa, ¿réquiliʼ nuhuöácaʼ tu nu rilédeʼe libíʼiliʼ tuʼ gudxaʼ libíʼiliʼ le nácatë? Wn'&Budzéjalëʼëliʼ dza niʼ. ¿Bizxi guca queë́liʼ tuʼ cabirö raca caní? Lë ni gaca inníaʼ ca guca queë́liʼ: Laʼtuʼ huáca gunliʼ, bubéajliʼ guiö́j lo quéziliʼ, le gúnnaliʼ quiaʼ. zmm&Bitiʼ bucáʼanaliʼ nedaʼ cané, en cabí buzóaliʼ nedaʼ tsöláʼalö sal-laʼ bigútiliʼ ca guca yödzöhuë́ʼ quiaʼ naʼ. Benliʼ nedaʼ bal, tuz ca gunliʼ bal tu gubáz láʼayi queëʼ Dios, o ca runliʼ bal Jesucristo caz. l#& Chinö́z quéziliʼ bizx queë naʼ gusí lahuaʼ runaʼ libán loliʼ que le rinnë́ dxiʼa. Benaʼ libán niʼ tuʼ güíʼidaʼ. kw& Rátaʼyuáʼ loliʼ, böchiʼ zánaʼdoʼ, gácaliʼ ca nacaʼ nedaʼ, nuláʼ naʼa lu naʼ xibá benëʼ Moisés. Caní ral-laʼ gácaliʼ tuʼ böácaʼ nedaʼ ca gúcaliʼ libíʼiliʼ. Bitiʼ bi le cabí naca dxiʼa benliʼ quiaʼ nedaʼ. ujc& Rádxidaʼ bi gaca queë́liʼ. ¿Naruʼ nuhuöáca nítisö dxin benaʼ para gúnbëʼëliʼ le nácatë? jiM& Rápaliʼ tu iaʼtú dza, encaʼ tu iaʼtú beoʼ, encaʼ tu iaʼtú cusu na, en tu iaʼtú iz. h-& Naʼa, tuʼ núnbëʼëliʼ-nëʼ Dios, o huáca innaruʼ: Tuʼ núnbëʼë Dios libíʼiliʼ, ¿bizx queë rë́ʼëniliʼ ubíʼiliʼ yuguʼ lu xibá cané naʼ cabí nu uzíʼ xibé? ¿Rë́ʼëniliʼ huöácaliʼ huen dxin tsaz, en gunliʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ? Og&Cateʼ niʼ bitiʼ núnbëʼëliʼ-nëʼ Dios, gúcaliʼ ca yuguʼ bönniʼ, tsaz nácagaquiëʼ huen dxin, en benliʼ dxin quégaca budóʼ néquini. Bitiʼ caʼ nácagaca budóʼ naʼ Dios. _f7&Caní naca, chinácaliʼ biʼi queëʼ Dios, en bítiʼrö nácaliʼ ca yuguʼ bönniʼ tsaz nácagaquiëʼ huen dxin. Naʼa, tuʼ nácaliʼ biʼi queë cazëʼ Dios, Lë cazëʼ nazíʼ ladxiʼ nëʼë guequi queë́liʼ le nequi queëʼ tuʼ nácaliʼ tuz len Cristo. Pablo ruíʼi ládxëʼë bönniʼ Galacia taʼyija ládxëʼë Cristo De&Para gaca bëʼ chinácaliʼ biʼi queë cazëʼ, Dios guchizëʼ Dios Böʼ láʼayi ládxiʼdoʼoliʼ, ateʼ Lë cazëʼ rulidzëʼ Dios uláz queë́liʼ, rnnëʼ: “Xuzaʼ.” d&Caní guca queëʼ para guca busölë́ʼ nupa naʼ rinná beʼe le zoa lu xibá léguequi, para gaca huöácaruʼ biʼi queëʼ Dios. Ac{&Cateʼ bizáʼa dza, Dios gusö́l-lëʼë zxíʼini cazëʼ ni. Gúquiëʼ zxíʼininu tu nigula ca nácaruʼ rëʼu, en gunná beʼe le zoa lu xibá quégaca bönniʼ judío Lëʼ. b-&Lës caní raca caʼ queë́ruʼ. Tsanni niʼ gúcaruʼ ca bíʼidoʼ, gunná beʼe xibá naʼ rëʼu ca raca quégaca bönachi yödzölió ni. (aI&Tsanni niʼ nácabiʼ bíʼidoʼ, nacuáʼ nupa tun chiʼi lëbiʼ, en tuʼgún dxin le nequi queë́biʼ ga idxintë dza chinuzóëʼ xúzibiʼ queë́biʼ. +` Q&Lë ni le rë́ʼëndaʼ inníaʼ: Tsanni ni ribö́zabiʼ tu biʼiʼ bö́nniʼdoʼ síʼibiʼ bi ral-laʼ gunnëʼ xúzibiʼ queë́biʼ, niʼ nácabiʼ bíʼidoʼ, en bitiʼ nayë́pisëtëröbiʼ ca raca que tu nu naca tsaz huen dxin, sal-laʼ le nácatë nequi queë́biʼ yúguʼtë. 5_c&Naʼa, channö néquiliʼ queëʼ Cristo, nácaliʼ caʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham, ateʼ nazíʼiliʼ lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios gunnëʼ queëʼ Abraham.>^u&Bítiʼrö narúaj choplö bönniʼ judío, en bönniʼ izáʼa, en cabí narúaj choplö bönniʼ náquiëʼ tsaz huen dxin, en bönniʼ nazán, en cabí narúaj choplö bönniʼ, en nigula, tuʼ cateʼ böácaliʼ tuz len Jesucristo, yúguʼtëliʼ böácaliʼ caʼ tuz len luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. {]o&Yúguʼtë nupa nadílagaca nisa para huöácagaca tuz len Jesucristo, nuhuöácagaca ca náquiëʼ Lë cazëʼ. \&Yúguʼtëliʼ nácaliʼ biʼi queë cazëʼ Dios tu reja ládxiʼliʼ-nëʼ Jesucristo, en chinácaliʼ tuz len Lëʼ. [%&Naʼa, tuʼ bidxín dza gaca huöácaruʼ tsahuiʼ channö uyija ládxiʼruʼ Cristo, bítiʼrö inná beʼe rëʼu lë naʼ busedi rëʼu. vZe&Caní naca, le nazúaj lu xibá queëʼ Dios gunná beʼe rëʼu, lë naʼ busedi rëʼu ca tu bönniʼ usedi ga bidxintë dza biláʼ lahuëʼ Jesucristo, para gaca huöácaruʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios channö uyija ládxiʼruʼ Lëʼ. Y'&Zíʼatëlö ga bidxín dza gaca tseja ládxiʼruʼ Cristo, le rnna xibá naʼ gunná beʼe rëʼu, ca naʼ zoa le rinná beʼe tu bönniʼ yuʼë lidxi guíë. Caní guca ga bidxintë dza biláʼ lahui gaca huöácaruʼ tsahuiʼ channö uyija ládxiʼruʼ Lëʼ. [X/&Tsca naca lë naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, yúguʼtëruʼ nabágaʼruʼ dul-laʼ. Caní naca para gaca síʼiruʼ lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios gataʼ queë́ruʼ cateʼ tseja ládxiʼruʼ Jesucristo. 2W]&Le nazúajgaca lu xibá queëʼ Dios, ¿taʼdáʼgaca lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios gunëʼ? ¡Bitiʼ caʼ! Laʼtuʼ gunná bëʼë Dios tu xibá le gaca gun ga sóaruʼ ibanruʼ tsaz, níʼirö huáca huöácaruʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios channö gunruʼ ca naʼ rinná bëʼ xibá naʼ. 'VG&Bitiʼ naquín nu udödi didzaʼ cateʼ naca tuz nu run tuz didzaʼ, ateʼ Dios, tuz náquiëʼ. Bizx queë gunná bëʼë Dios le zóagaca lu xibá queëʼ U &Channö caní naca, ¿bizx queë gunná bëʼë Dios xibá naʼ nazúajgaca lu didzaʼ queëʼ? Dios gunná bëʼë caní para gaca bëʼ xíguiaʼ nabágaʼruʼ, pero gúcasö caní ga bidxintë dza naʼ biláʼ lahuëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham naʼ, Bönniʼ naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios gunëʼ queëʼ lë naʼ. Yuguʼ le gunná bëʼë Dios lu xibá queëʼ, gusö́l-lëʼë yödzölió ni lu náʼagaquiëʼ gubáz láʼayi queëʼ, ateʼ Moisés budödëʼ didzaʼ ca nácagaca xibá naʼ. T{&Naʼa, channö ral-laʼ gunruʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ para síʼiruʼ le guzxíʼ lu nëʼë Dios gunsëʼ, bítiʼrö naca tu le guzxíʼ lu náʼasëʼ gunëʼ. Dios runsëʼ caní tuʼ caní guzxíʼ lu nëʼë bi gunëʼ queëʼ Abraham. `S9&Lë ni naʼ le rë́ʼëndaʼ inníaʼ: Dios benëʼ tuz didzaʼ len Abraham, en guzxíʼ lu nëʼë gunëʼ ca naʼ gunnë́ʼ. Le nazúaj lu xibá queëʼ Dios, le benëʼ Dios tapa gayuáʼ yuʼ chi-uruáʼ iz gudödi niʼ cateʼ gudxëʼ caní Abraham, bitiʼ gaca ugúa lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios gunëʼ, en cabí gaca usulu le. /RW&Dios guzxíʼ lu nëʼë bi gunëʼ queëʼ Abraham, en que zxíʼini xiʼsóëʼ. Ga zoa lu guichi lë ni, bitiʼ rnna: “Quégaca zxíʼini xiʼsúʼ”, le ruíʼi didzaʼ que zián bönachi, pero rnna: “Que zxíʼini xiʼsúʼ.” Lë ni ruíʼi didzaʼ que tuz bönniʼ, Lëʼ Cristo. 'QG&Naʼa, böchiʼ zánaʼdoʼ, uzúajaʼ queë́liʼ tu le rucudzuʼ didzaʼ, tu le raca queë́ruʼ. Cateʼ chopa bönniʼ chigulunëʼ tuz xtídzaʼgaquiëʼ, en chigulunëʼ tsutsu didzaʼ naʼ, cuntu nu gaca utsáʼ didzaʼ naʼ, en cabí gaca nu bi udáʼ lëʼe didzaʼ naʼ. P)&Caní guca queëʼ Cristo para gaca gunëʼ Dios ca naʼ guzxíʼ lu nëʼë queëʼ Abraham, gunëʼ ga gaca dxiʼa quégaca bönachi izáʼa lu nëʼë Jesucristo, en para gaca gunëʼ ga idisóalenëʼ Dios Böʼ láʼayi rëʼu channö uyija ládxiʼruʼ Lëʼ, ca naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios gunëʼ. Le rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, en le guzxíʼ lu nëʼë Dios gunëʼ queë́ruʼ O & Cristo busölë́ʼ rëʼu lu le richugu queë́ruʼ le rinná bëʼ xibá naʼ tuʼ bëʼë latja nu guchugu queëʼ uláz queë́ruʼ. Caní naca tuʼ zoa lu guichi láʼayi le rnna: “Narugu quégaca yúguʼtë nupa naʼ dáʼgaca lëʼe yaga.” 0NY& Ca naʼ nuhuöáca tsahuiʼ lahuëʼ Dios nu naʼ reja ladxiʼ Cristo nadzáʼ ca naca que nu naʼ ruzxöni ladxiʼ nuhuöáca tsahuiʼ tuʼ run ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés. Zoa lu guichi láʼayi le rnna: “Nu naʼ run idutë ca rinná bëʼ xibá naʼ soa ibán tuʼ run caní.” jMM& Naʼa, naca bëʼ cuntu nu huöáca tsahuiʼ lahuëʼ Dios tuʼ run nu naʼ le rinná bëʼ xibá naʼ, tuʼ zoa lu guichi láʼayi le rnna: “Nu naʼ nuhuöáca tsahuiʼ lahuëʼ Dios soa ibán tuʼ reja ladxiʼ Lëʼ.” +LO& Nupa naʼ tuʼzxöni ladxiʼ uluʼhuöáca tsahuiʼ tuʼ túngaca ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, nabágaʼgaca xíguiaʼ. Caní naca tuʼ nazúaj lu guichi láʼayi, le rnna: “Yúguʼtë nupa naʼ cabí túngaca idutë ca rinná bëʼ xibá naʼ nabágaʼgaca xíguiaʼ.” FK& Caní naca, Abraham guyija ládxëʼë Dios, ateʼ Dios benëʼ ga guca dxiʼa queëʼ. Lës caní caʼ naʼa, Dios runëʼ ga raca dxiʼa quégaca yúguʼtë nupa taʼyija ladxiʼ Lëʼ. aJ;&Lu guichi láʼayi ruíʼi didzaʼ zíʼatëlö ca gunëʼ Dios, innë́ʼ nácagaquiëʼ tsahuiʼ bönniʼ izáʼa ilaʼyija ládxëʼë Lëʼ. Que lë ni naʼ Dios gudíxjöiʼinëʼ Abraham zíʼatëlö ca naca le rinnë́ dxiʼa, gunnë́ʼ: “Lu nëʼë Zxíʼini xiʼsúʼ gunaʼ ga gaca dxiʼa quégaca bönachi idutë yödzölió.” I}&Que lë ni na naʼ ral-laʼ inö́ziliʼ, nupa naʼ taʼyija ladxiʼ Dios nácagaca idú zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham. H/&Lu guichi láʼayi rnna: Abraham guyija ládxëʼë Dios, ateʼ Dios gunnë́ʼ náquiëʼ bönniʼ tsahuiʼ tuʼ guyija ládxëʼë Lëʼ. G/&Cateʼ Dios risö́l-lëʼë queë́liʼ Dios Böʼ láʼayi, en ruʼë libíʼiliʼ lataj gunliʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca que yehuaʼ yubá, ¿runëʼ caní tuʼ runliʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés o tuʼ reja ládxiʼliʼ le rinnë́ dxiʼa naʼ biyö́niliʼ? qF[&¿Guca nítisö guca queë́liʼ yúguʼtë lë naʼ guzxacaʼ gudíʼiliʼ? ¡Bitiʼ caʼ guca caní! lEQ&¿Nacxi guca nácaliʼ tuʼ canö́z caní? Gusí loliʼ nácaliʼ bönachi queëʼ Dios tuʼ zóalenëʼ libíʼiliʼ Dios Böʼ láʼayi. ¿Réquitseliʼ huáca udxi gunliʼ ga guéquiliʼ queëʼ Dios rácasö queë́liʼ? JD &Gudíxjöiʼi nedaʼ lë ni. ¿Bidisóalenëʼ libíʼiliʼ Dios Böʼ láʼayi tuʼ benliʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés o tuʼ guyija ládxiʼliʼ le rinnë́ dxiʼa biyö́niliʼ? zC o&Libíʼiliʼ, tuʼ canö́z, libíʼiliʼ, bönniʼ Galacia. ¿Nuzxi gulúʼutsö libíʼiliʼ nëbi para cabirö uzóaliʼ didzaʼ le nácatë? Gate ga rëʼ buluíʼituʼ libíʼiliʼ le saʼyéaj ca gútiëʼ Jesucristo lëʼe yaga cruz. B{&Bitiʼ rë́ʼëndaʼ uzóaʼ tsöláʼalö le ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ Dios. Channö huáca huöáquiëʼ tsahuiʼ tu bönniʼ lahuëʼ Dios tuʼ runëʼ tsca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, níʼirö nítisö gútiëʼ Cristo.”A}&Naca quiaʼ ca chigútilenaʼ tsözxö́n Cristo lëʼe yaga cruz ga naʼ gútiëʼ Lëʼ. Que lë ni naʼ calëga nedaʼ ni zoaʼ nabanaʼ, pero Cristo zoëʼ nabanëʼ lu icja ládxiʼdaʼahuaʼ. Tsca naca zoaʼ nabanaʼ naʼa, naca tuʼ reja ládxaʼa Lëʼ zxíʼinëʼ Dios, Bönniʼ naʼ bidxíʼinëʼ nedaʼ, en budödi cuinëʼ lu yöl-laʼ guti uláz quiaʼ nedaʼ. N@&Tuʼ cabí guca uzóaʼ didzaʼ xibá naʼ gunná bëʼë Moisés, guca quiaʼ tsca chinátiaʼ. Tuʼ caní naca, nuláʼ naʼa lu xibá naʼ para soaʼ ibanaʼ, en gunaʼ ca rë́ʼënëʼ Dios. {?o&Channö ruíʼi ládxaʼa uchisaʼ le chibuquinjaʼ, lë ni naca bëʼ riguitsjaʼ xibá le gunná bëʼë Dios. o>W&’Naʼa, réquiruʼ nuhuöácaruʼ tsahuiʼ tuʼ reja ládxiʼruʼ Cristo, pero channö naca bëʼ nácaruʼ bönniʼ dul-laʼ ca nácagaca bönachi izáʼa, ¿innátsaruʼ runëʼ Cristo ga runruʼ dul-laʼ? ¡Bitiʼ caz! 8=i&Nöz quéziruʼ cuntu nu huöáca tsahuiʼ lahuëʼ Dios tuʼ run nu naʼ tsca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, pero huöáca tsahuiʼ tuzi nu naʼ reja ladxiʼ Jesucristo. Lës caní caʼ rëʼu reja ládxiʼruʼ Jesucristo para huöácaruʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios, en calëga tuʼ runruʼ tsca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés. Cuntu caz nu huöáca tsahuiʼ lahuëʼ Dios tuʼ run tsca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés. 3<_&Gudxaʼ caʼ Pedro: “Rëʼu ni nácaruʼ bönniʼ judío tuʼ nácagaquiëʼ xuz xináʼaruʼ judío, en calëga bönachi izáʼa, nupa cabí núnbëʼgaca Dios. U;#&Cateʼ biléʼedaʼ bitiʼ tunëʼ ca naca le nácatë le rusedi rëʼu le rinnë́ dxiʼa, gudxaʼ-nëʼ Pedro lógaca yúguʼtë nupa niʼ nudúbigaca queëʼ Cristo, gunníaʼ: “Liʼ nacuʼ bönniʼ judío, pero runuʼ liʼ ca túngaca bönachi izáʼa, en calëga ca tunëʼ bönniʼ judío. ¿Bizx queë rë́ʼënuʼ gunuʼ ga ilúngaca bönachi izáʼa ca tunëʼ bönniʼ judío?” Nulágaca bönachi judío ca naʼ nulágaca caʼ bönachi izáʼa :& Níʼirö iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ judío niʼ taʼyija ládxëʼë Cristo gulunëʼ tu zxön Pedro ca runëʼ lu yöl-laʼ radxi queëʼ, ateʼ caní guca ga bidxintë gulunëʼ ga gúdxinëʼ caʼ Bernabé, ateʼ lëʼ benëʼ tu zxön légaquiëʼ. 09Y& Caní guca tuʼ zíʼatëlö gudágulenëʼ tsözxö́n yuguʼ bönachi izáʼa niʼ. Benëʼ caní ga bilaʼdxinrëʼ bal-la bönniʼ dáʼgaquiëʼ Jacobo. Níʼirö gusí lahuëʼ rubíguiëʼ, en bítiʼrö gudágulenëʼ tsözxö́n bönachi izáʼa naʼ tuʼ gúdxinëʼ bi ilunëʼ bönniʼ naʼ nazíʼ lu náʼagaquiëʼ ilunëʼ ga irugu lu xpë́laʼgaca bönachi izáʼa ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés. 8& Cateʼ bidxinëʼ Pedro lu yödzö Antioquía, gudíl-lalenaʼ lëʼ didzaʼ tuʼ lë cazëʼ guchíxinëʼ ca benëʼ. J7 & Guláʼtaʼyusëʼ lotuʼ tsönetuʼ gácalentuʼ bönachi yechiʼ, ateʼ lë ni naca tu le ruíʼiticaʼsö ládxaʼa runaʼ. Ca guca cateʼ Pablo gudíl-lalenëʼ Pedro lu yödzö Antiquía 6)& Jacobo, en Pedro, en Juan, bönniʼ niʼ réquiruʼ yuʼu lu naʼagaquiëʼ dxin queëʼ Cristo, guléquibeʼenëʼ Dios nudödëʼ lu naʼa dxin ni. Que lë ni naʼ guzxíʼ ladxiʼ náʼagaquiëʼ nedaʼ, encaʼ Bernabé, ateʼ bentuʼ tuz didzaʼ tsöjentuʼ xichinëʼ Dios lógaca bönachi izáʼa nedaʼ, en Bernabé, ateʼ légaquiëʼ ilunëʼ xichinëʼ Dios lógaca bönachi judío. F5&Len yöl-laʼ huáca queëʼ, Dios benëʼ nedaʼ bönniʼ gubáz queëʼ para usédidaʼ bönachi izáʼa, ca naʼ benëʼ Pedro bönniʼ gubáz queëʼ para usédinëʼ bönachi judío. )4K&Bitiʼ bi gulaʼnná beʼe nedaʼ tuʼ guléquibeʼenëʼ Dios nudödëʼ lu naʼa dxin queëʼ, para tsöjenaʼ libán que le rinnë́ dxiʼa lógaca bönachi izáʼa, ca naʼ nudödëʼ lu nëʼë Pedro dxin queëʼ, para gunëʼ libán que le rinnë́ dxiʼa lógaca bönachi judío. 3!&Yuguʼ bönniʼ niʼ réquiruʼ yuʼu lu náʼagaquiëʼ dxin queëʼ Cristo bitiʼ bi gulaʼnná beʼe nedaʼ le naca cubi, pero bitiʼ ruíʼi ládxaʼa ca nácagaquiëʼ. Dios bitiʼ ruchiʼa rusörö́ëʼ rëʼu ca tuʼchiʼa tuʼsörö́ bönachi rëʼu. /2W&Bitiʼ caʼ bëʼtuʼ légaquiëʼ lataj. Caní bentuʼ para gun chíʼituʼ le nácatë que le rinnë́ dxiʼa para gaca uzíʼiliʼ xibé le rinnë́ dxiʼa naʼ. p1Y&Le nácatë gulaʼcuáʼ bal-la bönachi niʼ, nupa niʼ taʼzíʼ yëʼ, taʼná nácagaca bö́chiʼruʼ, ateʼ gulë́ʼëni ilún ga irugu lu xpë́laʼbiʼ Tito lë naʼ naca bëʼ. Yuguʼ bönniʼ ni núngaquiëʼ tu zxön rëʼu pero tuʼyusëʼ ca runruʼ para iléquibeʼenëʼ ca nuláruʼ lu yöl-laʼ unná bëʼ que le rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés tuʼ nácaruʼ tuz len Jesucristo. Gulë́ʼënëʼ ilunëʼ ga huöácaruʼ leyúbölö huen dxin tsaz lu xibá naʼ. C0&Sal-laʼ nácabiʼ Tito, biʼi luzáʼa, biʼi griego, bitiʼ gulunëʼ bönniʼ ni ga irugu lu xpë́laʼbiʼ lë naʼ naca bëʼ bönachi queëʼ Dios ca tun cazëʼ bönniʼ judío. O/&Guyijaʼ niʼ, en bëʼlenaʼ didzaʼ tsöláʼalö bönniʼ niʼ yuʼu lu náʼagaquiëʼ dxin queëʼ Cristo, ateʼ gudíxjöiʼidaʼ légaquiëʼ ca naca libán runaʼ que le rinnë́ dxiʼa lógaca bönachi izáʼa. Caní benaʼ tuʼ gúʼundaʼ cabí ugáʼana nítisö dxin naʼ chibenaʼ, encaʼ dxin ni runaʼ naʼa. . &Cateʼ chigudödi chidáʼ iz, guyéajlenaʼ Bernabé, en budxinaʼ yödzö Jerusalén. Guchëʼa-biʼ Tito, dzágabiʼ nedaʼ. N- &Caní guca, gulaʼguʼë yöl-laʼ ba Dios tuʼ nözdaʼ nedaʼ.s, a&Gulaʼnö́zisinëʼ lë naʼ gúlaʼguixjöʼ quiaʼ iaʼzícaʼrö bönachi, gulaʼnná: “Bönniʼ naʼ gudxía nahuëʼ rëʼu zíʼalö, runëʼ libán naʼa que le reja ládxiʼruʼ, lë naʼ gúʼunëʼ usulu usunítiëʼ.” {+ q&Yuguʼ dza niʼ bitiʼ núnbëʼgaquiëʼ nedaʼ bö́chiʼruʼ tuʼdubëʼ queëʼ Cristo gapa naca luyú Judea. [* 1&Gudödi niʼ guyijaʼ, gudödaʼ yuguʼ yödz luyú Siria, en luyú Cilicia. n) W&Didzaʼ ni ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi nácatë. Niʼa queëʼ Dios bitiʼ caʼ rizíʼ yëʼa. '( I&Tsanni niʼ zoaʼ niʼ bitiʼ caʼ biléʼedaʼ iaʼturëʼ bönniʼ gubáz queëʼ Cristo, pero tuzëʼ Jacobo, bönniʼ bö́chëʼë Xanruʼ biléʼedaʼ. &' G&Caní guca, chigudödi tsonna iz cateʼ niʼ guyijaʼ yödzö Jerusalén, yöyúaʼ-nëʼ Pedro, ateʼ bugáʼanalenaʼ lëʼ idú ca chidáʼ gubidza. K& &Cabí guyijaʼ yödzö Jerusalén para tsöyúaʼ nupa niʼ nácagaca bönniʼ gubáz queëʼ Cristo zíʼalö ca nedaʼ, pero guyijaʼ luyú Arabia, ateʼ gudödi niʼ böjaʼ yödzö Damasco. % 7&Níʼirö, cateʼ gúʼuni quézinëʼ Dios, benëʼ ga núnbëʼa-nëʼ zxíʼinëʼ, en gusö́l-lëʼë nedaʼ tsöjenaʼ libán que le rinnë́ dxiʼa ca naca queëʼ Lëʼ lógaca bönachi izáʼa. Cateʼ benëʼ caní, bitiʼ yödiljaʼ nu naca bönachi nu usedi nedaʼ. ($ K&Caní benaʼ nedaʼ, pero tuʼ náquiëʼ dxiʼi ladxiʼ Dios, gurö́ cazëʼ nedaʼ zíʼatëlö ca guljaʼ, ateʼ bulidzëʼ nedaʼ para gunaʼ xichinëʼ. # &Lu le tequi le bach Dios bönniʼ judío, guyë́pisëtëraʼ nedaʼ ca láʼtuʼbiquiʼ yúguʼtë luzáʼa bönniʼ judío yúʼugaquiëʼ iz ca yuʼa nedaʼ, tuʼ guzxiʼrö ladxiʼ naʼa ca léguequi le buluʼdödëʼ xuz xtóʼoruʼ loruʼ ca tun cazëʼ. " %& Chibiyö́n quéziliʼ ca naʼ ben cazaʼ nedaʼ zíʼatëlö cateʼ niʼ nazíʼ lu naʼa ca tequi le bach Dios bönniʼ judío. Nö́ziliʼ ca benaʼ, yenniʼ gudxía nahuaʼ bönachi queëʼ Dios taʼyija ladxiʼ Cristo, en gúʼundaʼ usulu usunítiaʼ léguequi. C! & Cuntu nu bönniʼ budödëʼ lu naʼa le rinnë́ dxiʼa naʼ, en calëga nu bönniʼ busédinëʼ nedaʼ le. Jesucristo caz buzéajniʼinëʼ nedaʼ ca naca le rinnë́ dxiʼa queëʼ. %  E& Ral-laʼ inö́ziliʼ lë ni, böchiʼ zánaʼdoʼ. Le rinnë́ dxiʼa naʼ runaʼ ba nalí que bitiʼ gulén icja lo ládxiʼdaʼahuiguequi bönachi.  #& ¿Réquitseliʼ rë́ʼëndaʼ cúʼuliʼ nedaʼ yöl-laʼ zxön cateʼ ruʼa caní didzaʼ? ¡Bitiʼ caʼ! Rë́ʼëndaʼ urúajaʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios. ¿Réquiliʼ rë́ʼëndaʼ uzacaʼ baládxiʼlengaca bönachi nedaʼ? Laʼtuʼ rë́ʼëndaʼ uzacaʼ baládxiʼlengaca bönachi nedaʼ, bitiʼ gacaʼ huen dxin queëʼ Cristo. Naca böáquiëʼ Pablo bönniʼ gubáz queëʼ Cristo | s& Chigunná cazaʼ caní zíʼalö, ateʼ naʼa rnníaʼ caní leyúbölö: Channö zoa nu gun ba nalí que tu le rinnë́ dxiʼa le cabí naca tuz ca naca lë naʼ chiguzxíʼ ladxiʼ náʼaliʼ, rinábidaʼ-nëʼ Dios udxíëʼ döʼ nu naʼ. h K&Channö zoa nu gun ba nalí que tu le rinnë́ dxiʼa le cabí naca tuz ca naca lë naʼ bentuʼ ba nalí que loliʼ libíʼiliʼ, rinábidaʼ-nëʼ Dios udxíëʼ döʼ nu naʼ run caní. Ral-laʼ udxíëʼ nedaʼ döʼ channö gunaʼ caní, en channö gunëʼ caní tu gubáz queëʼ Dios zëʼë yehuaʼ yubá, Dios caz udxíëʼ caʼ lëʼ döʼ. T #&Le nácatë bitiʼ caʼ zoa iaʼtú le rinnë́ dxiʼa pero ruáʼa caní didzaʼ tuʼ nacuʼë bönniʼ tuʼtsë́ʼë libíʼiliʼ, en të́ʼënëʼ uluʼtsë́ʼë le rinnë́ dxiʼa queëʼ Cristo.   &Rubánideʼedaʼ ca runliʼ, rucáʼanatëliʼ Dios. Lëʼ bulidzëʼ libíʼiliʼ para guéquiliʼ queëʼ tuʼ nözi le ruzáʼ ládxëʼë Jesucristo queë́ruʼ, ateʼ naʼa rë́ʼëniliʼ siʼ ladxiʼ náʼaliʼ tu le rinnë́ dxiʼa izáʼa. p [&¡Gácaticaʼsö queëʼ Dios yöl-laʼ ba! ¡Caʼ caz! Tuz naca le rinnë́ dxiʼa queëʼ Jesucristo e E&Jesucristo caz budödi cuinëʼ lu yöl-laʼ guti tuʼ nözi dul-laʼ nabágaʼruʼ para busölë́ʼ rëʼu lu le naxihuiʼ raca dza ni zóaruʼ naʼa. Benëʼ caní tuʼ naca ca rë́ʼëni quézinëʼ Xúziruʼ Dios.  &Rinábidaʼ Xúziruʼ Dios, encaʼ Xanruʼ Jesucristo uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ, en gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ. 1 ]&Ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi ni, libíʼiliʼ, yuguʼ cöʼ bönachi tuʼdubi queëʼ Cristo luyú Galacia. Núngaquiëʼ yuguʼ bö́chiʼruʼ ni tu zxön nedaʼ. [ 3&Nedaʼ, Pablo, nacaʼ gubáz queëʼ Cristo. Bitiʼ gulaʼsöl-laʼ bönachi nedaʼ. Jesucristo caz gusö́l-lëʼë nedaʼ, en nunëʼ Xúziruʼ Dios tu zxön Lëʼ. Lëʼ busubanëʼ Jesús lu yöl-laʼ guti. B}0Le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ gaca queë́liʼ, yúguʼtëliʼ naʼ nadxíʼiliʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo, naca idú yöl-laʼ nadxíʼi queë́liʼ Lëʼ. ¡Caʼ gaca!zm0Rinábidaʼ-nëʼ Xúziruʼ Dios, encaʼ Xanruʼ Jesucristo gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ, en gataʼ queë́liʼ yöl-laʼ nadxíʼi le dzaga yöl-laʼ réajlëʼ queë́liʼ Cristo, yúguʼtëliʼ naʼ néquiliʼ queëʼ. #0Que lë ni naʼ, isö́l-laʼa-nëʼ queë́liʼ, ateʼ uluíʼinëʼ libíʼiliʼ ca raca queë́tuʼ, ateʼ caní utipëʼ ládxiʼliʼ. >u0Tíquico, bö́chiʼruʼ naʼ nadxíʼiruʼ-nëʼ, en runëʼ xichinëʼ Xanruʼ idú ládxëʼë, quíxjöiʼinëʼ libíʼiliʼ idú ca raca quiaʼ, en ca runaʼ nedaʼ ni. "=0Dios budödëʼ lu naʼa didzaʼ dxiʼa naʼ para gunaʼ libán que, ateʼ tuʼ benaʼ caní yuʼa lidxi guíë ni. Buliʼlidzëʼ Dios channö, inábiliʼ-nëʼ gunëʼ ga gacaʼ rugu ladxiʼ para gunaʼ libán que didzaʼ dxiʼa ca ral-laʼ gunaʼ. Ruúdx didzaʼ bëʼë Pablo 0Buliʼlidzëʼ Dios, inábiliʼ-nëʼ gácalenëʼ caʼ nedaʼ, en gunnëʼ quiaʼ didzaʼ cateʼ ral-laʼ guʼa didzaʼ, en gunëʼ ga gacaʼ rugu ladxiʼ cateʼ gunaʼ libán para uzéajniʼidaʼ bönachi ca naca le bigachiʼ que didzaʼ dxiʼa. g~}}]|?{{/zypxww|vusrqqponlkjihhRg]ffaedd=<<_;:9`8S7~65[43]2T100]/G..-:,+?*c)'&&&$&#X"!! l%fDJq0o g d &"dMgb(=Ben bayudxi soa tu bixúz lo caní queë́ruʼ. Náquiëʼ láʼayi, en idú tsahuiʼ, en bitiʼ náquiëʼ tsözxö́n bönachi dul-laʼ, pero nayë́pisëtërëʼ ca yúguʼtë le nacuáʼ niʼ yehuaʼ yubá. G'Que lë ni naʼ, tsaz gaca usölë́ʼ nupa taʼbigaʼ galaʼ ga zoëʼ Dios, nupa tuʼgún dxin Lëʼ, tuʼ zóaticaʼsëʼ nabanëʼ, en rnnëʼ dxiʼa uláz quégaquiëʼ lahuëʼ Dios. |&qpero tuʼ zóaticaʼsëʼ Jesús, tsaz náquiëʼ bixúz, en bitiʼ gaca nu huöáza xilatjëʼ para gaca bixúz. |%qYuguʼ bixúz niʼ guláquiëʼ bönniʼ zián, tuʼ cabí guca uluʼgáʼanëʼ yödzölió ni tuʼ gulátiëʼ, $Que lë ni naʼ, Cristo náquiëʼ Nu run ga naca löza didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ le nácarö dxiʼa ca lë naʼ guca zíʼalö. T#!Dios bitiʼ benëʼ tsutsu xtídzëʼë cateʼ bucuʼë bönachi niʼ ca bixúz, pero cateʼ benëʼ ga náquiëʼ Jesús bixúz, benëʼ tsutsu xtídzëʼë, gunnë́ʼ:Benaʼ tsutsu xtídzaʼa nedaʼ, Xanuʼ, gunníaʼ:“Bitiʼ utsáʼa ca gunaʼ.Tsaz nacuʼ bixúz
ca naʼ gúquiëʼ Melquisedec bixúz.” ]"3Cateʼ benëʼ Dios ga náquiëʼ Jesús bixúz, benëʼ tsutsu xtídzëʼë. :!mXibá queëʼ Moisés naʼ bitiʼ guca un bönachi idú tsahuiʼ. Naʼa, chiguyúʼu tu le runruʼ löza le nácarö dxiʼa, le run ga gaca ibígaʼruʼ galaʼ ga zoëʼ Dios. u cNaʼa, nadúa xibá gula niʼ, tuʼ cabí gudapa yöl-laʼ huáca unná bëʼ, en bitiʼ bi guca gun.  Nazúaj lu guichi láʼayi le run ba nalí queëʼ le rnna:Tsaz nacuʼ bixúz
ca naʼ gúquiëʼ Melquisedec bixúz. LBönniʼ ni, bitiʼ gúquiëʼ bixúz tuʼ rinná bëʼ xibá ca ral-laʼ ilaca diʼa dza queëʼ, pero náquiëʼ bixúz tuʼ napëʼ yöl-laʼ huáca que yöl-laʼ naʼbán le catu caz údxi. -Nácatërö bëʼ lë ni niʼa que le raca naʼa. Ca naʼ gúquiëʼ Melquisedec bixúz, chibuluíʼi lahuëʼ iaʼturëʼ bixúz, Jesús. LNaca caní tuʼ naca bëʼ guljëʼ Xanruʼ lu cöʼ diʼa dza queëʼ Judá, ateʼ Moisés bitiʼ bëʼë didzaʼ queëʼ Judá naʼ cateʼ bëʼë didzaʼ quégaca nupa ral-laʼ ilaca bixúz. w Xanruʼ, Nu naʼ nazúaj lu guichi ca naca queëʼ yuguʼ lë ni, nababëʼ iaʼturö cöʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Israel ca le nababëʼ Leví naʼ, ateʼ que cöʼ zxíʼini xiʼsóëʼ ga nababëʼ Xanruʼ, cuntu nu guca bixúz lahuëʼ Dios. wg Channö rutsë́ʼë Dios ca ral-laʼ gáquiëʼ bixúz, run bayudxi utsë́ʼë caʼ ca naca xibá queëʼ.   Taʼzíʼ bönachi Israel xibá gunná bëʼë Moisés lu náʼagaca bixúz, nupa nácagaca zxíʼini xiʼsóëʼ Leví ga nababëʼ caʼ Aarón, bixúz lo. Naʼa, laʼtuʼ guca uluʼhuöáca bönachi idú tsahuiʼ lahuëʼ Dios tuʼ tun ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, bitiʼ ben bayudxi soa iaʼtúëʼ bixúz ca gúquiëʼ Melquisedec, en calëga ca gúquiëʼ Aarón. =s Caní naca, tuʼ huáca innaruʼ Abraham niʼ nuʼë lëʼë Leví, en yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ cateʼ niʼ yöjtságuiëʼ Melquisedec lëʼ, tuʼ cabí náljaniguequinëʼ. =s Naʼa, huáca innaruʼ queëʼ Leví, en quégaca zxíʼini xiʼsóëʼ, nupa naʼ taʼzíʼ tu cöʼ tuʼ chi cöʼ lu náʼagaca bönachi, lëscaʼ gulaʼguízxjëʼ tu cöʼ tuʼ chi cöʼ cateʼ niʼ Melquisedec naʼ guzxiʼë tu cöʼ tuʼ chi cöʼ lu nëʼë Abraham, xuz gula gudödi quégaquiëʼ. U#Naʼa, dza ni zóaruʼ naʼa, nupa taʼzíʼ tu cöʼ tuʼ chi cöʼ lu náʼagaca bönachi nácagaca caʼ bönachi tati caz, pero Melquisedec naʼ, zoa le run ba nalí queëʼ le rnna zoëʼ nabanëʼ.  ateʼ cuntu nu gaca táʼbagaʼ lë naʼ rnna: Nu nadéliʼrö lahuëʼ Dios rinábini Dios gun láʼayëʼ nu nacuídiʼrö. Melquisedec naʼ bitiʼ náquiëʼ diʼa dza quégaquiëʼ, pero guzxiʼë tu cöʼ tuʼ chi cöʼ lu nëʼë Abraham, nu naʼ bideliʼ yuguʼ le guzxíʼ lu nëʼë Dios gunnëʼ queëʼ. Lëscaʼ Melquisedec naʼ gunábinëʼ Dios gun láʼayëʼ Abraham, )KLu xibá queëʼ Moisés, Dios rinná béʼenëʼ yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Leví, nupa nácagaca bixúz, ilaʼziʼë tu cöʼ tuʼ chi cöʼ que le taʼzíʼ bönachi Israel, sal-laʼ nácagaca diʼa dza quégaquiëʼ, tuʼ nácagaquiëʼ yúguʼtëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham. }Buliʼyútsöcaʼ naʼa, ca naʼ gúquiëʼ zxön Melquisedec naʼ, tuʼ lë cazëʼ xúziruʼ Abraham bëʼë queëʼ tu cöʼ tuʼ chi cöʼ que lë naʼ guléajëʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë niʼ bucul-lëʼ lu gudil-la. Z-Bitiʼ zoa lu guichi le rnna gulaʼcuʼë xuz xinë́ʼë, o xuz xtáʼahuëʼ, en bitiʼ nazúaj dza guljëʼ o dza gútiëʼ, pero náquiëʼ ca náquiëʼ Zxíʼinëʼ Dios tuʼ náquiëʼ tsaz bixúz lo. I Abraham bëʼë queëʼ tu cöʼ tuʼ chi cöʼ que yúguʼtë le bidéliʼnëʼ lu gudil-la naʼ. Ca lëʼ Melquisedec naʼ rnna lu didzaʼ xidzaʼ: “Bönniʼ Unná Bëʼ Tsahuiʼ”, en náquiëʼ caʼ Bönniʼ unná bëʼ que yödzö Salem, le rnna lu didzaʼ xidzaʼ: “Bönniʼ Unná Bëʼ Ribequi Dxíëʼ.” \ 3Melquisedec gúquiëʼ bönniʼ naʼ gunná bëʼë lu yödzö Salem, encaʼ bixúz queëʼ Dios, nayë́pisëtërëʼ. Cateʼ suzë́ʼë Abraham, söhuö́jëʼ gudödi guca gudil-la cateʼ bucul-lëʼ yuguʼ bönniʼ taʼnná bëʼë, birúajëʼ Melquisedec naʼ, yöjtságuiëʼ Abraham, en gunábinëʼ Dios gun láʼayëʼ Abraham. >uGuyáziëʼ Jesús uláz queë́ruʼ ca Nu röjnöru loruʼ ga niʼ zoëʼ Dios, ateʼ Dios nuzóëʼ Lëʼ náquiëʼ tsaz bixúz lo ca naʼ gúquiëʼ Melquisedec bixúz lo.= sLë naʼ runruʼ löza ruzóaticaʼsö tsutsu icja ládxiʼdoʼoruʼ, en naca ca tu du guíë ruzóa dxisö barco. Lë naʼ runruʼ löza run chiʼë Cristo niʼa queë́ruʼ ga niʼ zoëʼ Dios yehuaʼ yubá, le nadxín lu lataj láʼayi naʼ zoa cúdziʼlö lariʼ nalaʼ lu yudoʼ röʼö yehuaʼ yubá. C Le guzxíʼ lu nëʼë Dios, en le benëʼ tsutsu, chopa ni catu caz idzáʼgaca, en ca naca quégaca chopa ni, bitiʼ gaca siʼ yëʼë Dios. Caní benëʼ Dios para gácadaʼ löza queë́ruʼ tu le huë tsahuiʼ rëʼu. Ruzxöni ládxiʼruʼ Lëʼ idéliʼruʼ lë naʼ runruʼ löza le gunnë́ʼ síʼiruʼ.  Que lë ni naʼ Dios benëʼ tsutsu le guzxíʼ lu nëʼë gunëʼ, en buzötaj cuinëʼ, tuʼ gúʼunnëʼ uluíʼinëʼ nupa uluʼzíʼ xibé le guzxíʼ lu nëʼë unödzjëʼ quéguequi, nácadaʼ löza, en tsaz naca le nuzóa lahuëʼ gunëʼ. : mCateʼ tu bönniʼ runëʼ tsutsu xtídzëʼë, ruzötjëʼ nu nácatërö lo ca lëʼ, ateʼ lë ni ruzóa dxisö yúguʼtë didzaʼ bizxaj, tuʼ nunëʼ tsutsu xtídzëʼë. o WGulözëʼ Abraham zxön ladxiʼ, ateʼ bidéliʼnëʼ le guzxíʼ lu nëʼë Dios gunnëʼ queëʼ. Caní gunnë́ʼ Dios: “Le nácatë gunaʼ ga gaca dxiʼa quiuʼ, en gunaʼ ga ilaʼyándaʼabiʼ zxíʼini xiʼsúʼ.” kO Caní gaca, tuʼ benëʼ tsutsu Dios xtídzëʼë cateʼ guzxíʼ lu nëʼë bi gunnëʼ queëʼ Abraham. Tuʼ cabí zoa nu nácarö lo ca Dios, que lë ni naʼ buzetaj cuinëʼ, cateʼ niʼ benëʼ tsutsu xtídzëʼë. J  Rë́ʼënituʼ cabí gácaliʼ xöhuëdi, pero gunliʼ ca tun nupa taʼyéajlëʼ Dios, en taʼböza zxön ladxiʼ, para idéliʼliʼ yuguʼ le guzxíʼ lu nëʼë Dios gunnëʼ queë́ruʼ. 0Y Naʼa, rë́ʼënituʼ güíʼi ládxiʼliʼ luzáʼaliʼ tu iaʼtuliʼ, en gunliʼ caní ga idxinrö dza údxi, para gataʼ idú queë́liʼ lë naʼ runliʼ löza. S Dios náquiëʼ tsahuiʼ, en bitiʼ gal-la ládxëʼë dxin tsahuiʼ benliʼ, en yuguʼ le benliʼ tuʼ nadxíʼiliʼ Lëʼ. Gúcalenliʼ nupa néquiguequi quez queëʼ Dios, en runliʼ xichínguequi. -S Sal-laʼ ruíʼituʼ caní didzaʼ, libíʼiliʼ naʼ nadxíʼituʼ, réquituʼ ruzíʼiliʼ xibé le nácagacarö dxiʼa, le tuʼzíʼ xibé nupa nulágaca. ,Qpero channö ruzóasö yu naʼ lubá yötsiʼ, en bësigáʼ, naca ditaj, en nabía döʼ, en naca para nu uzegui le. Le runruʼ löza le run ga nácaruʼ tsutsu J Nupa tun caní nácagaca ca yu naʼ ruzíʼ xibé nisa guiö́j le ribixi láhuilö zián luzuí. Channö yu naʼ runödzaj le tuʼzíʼ xibé nupa táʼana yu naʼ, raza ládxëʼë Dios le, {¿Naruʼ huácatsö gunruʼ ga uluʼbíʼi ládxiʼgaca leyúbölö nupa tuʼhuö́aj ladxiʼ, en taʼdáʼbagaʼ Dios? Channö bidxín quéguequi beníʼ queëʼ Dios, en buluʼzíʼ xibé le runödzjëʼ Dios zoëʼ yehuaʼ yubá, en gulaca tuz len Dios Böʼ Láʼayi, en channö buluʼzíʼ xibé didzaʼ dxiʼa queëʼ Dios en yöl-laʼ huáca que dza siʼ zaʼ, en channö níʼirö tuʼhuö́aj ladxiʼ, en taʼdáʼbagaʼ Dios, bitiʼ caʼ gaca nu gun ga uluʼbíʼi ládxiʼgaca leyúbölö, tuʼ gaca tsca uluʼdáʼ leyúbölö Zxíʼinëʼ Dios lëʼe yaga cruz en ilún tsca uluʼtitaj Lëʼ lahuiʼ lógaca bönachi. ;~qCaní gunruʼ channö gunnëʼ Dios rëʼu lataj. b}=en ca naca xibá que le ridílaruʼ nisa,
en ca rixóa náʼaruʼ bönachi taʼyéajlëʼ Cristo,
en ca ral-laʼ uluʼbán nupa nátigaca,
en ca gunëʼ Dios, ichúguiëʼ quégaca bönachi tuáʼ döʼ. 2| _Que lë ni naʼ, bitiʼ ral-laʼ usë́daticaʼsiruʼ yuguʼ xibá buzë́daruʼ cateʼ siʼ gusí lo riyö́niruʼ ca naca queëʼ Cristo. Ral-laʼ tsöjnö́röruʼ para gácaruʼ idú bönachi queëʼ Cristo. Bitiʼ naquíni usë́daruʼ leyúbölö yuguʼ xibá bitiʼ naca böniga:
ca ral-laʼ ubíʼi ládxiʼruʼ,
en ca bítiʼrö gunruʼ le ruáʼ döʼ,
en ca ral-laʼ tséajlëʼëruʼ-nëʼ Dios, I{ Laʼ huagu tsutsu tuʼzíʼ xibé nupa chinál-lágaca, nupa naʼ gaca iléquibeʼe le naca dxiʼa, en le cabí naca dxiʼa, tuʼ nugúngaquiëʼ dxin yöl-laʼ réajniʼi quégaquiëʼ.Xz) Yúguʼtë bönniʼ naquíniguequinëʼ nu usedi légaquiëʼ lë naʼ bitiʼ naca böniga, nácagaquiëʼ ca yuguʼ bíʼidoʼ téʼajbiʼ nidxiʼ. Bitiʼ nazë́dagaquiëʼ ca saʼyéaj le naca tsahuiʼ. Py Chigudödi dza ral-laʼ gaca usédiliʼ bönachi xtídzëʼë Dios, tuʼ chibiyö́niliʼ xidzé, pero riquíniliʼ nu quíxjöiʼi libíʼiliʼ leyúbölö yuguʼ le cabí naca böniga nazíʼ lu nëʼe nu siʼ réajlëʼ. Nagáʼanaliʼ ca yuguʼ biʼi huë́ʼënidoʼ taʼquínibiʼ nidxiʼ, en calëga laʼ huagu tsutsu. #x? Ca naca lë ni, zián le ral-laʼ güíʼilentuʼ libíʼiliʼ didzaʼ, le naca böniga quíxjöiʼituʼ libíʼiliʼ, tuʼ cabí réajniʼiniliʼ. Bw} Níʼirö Dios buzóëʼ Lëʼ para gáquiëʼ bixúz lo ca naʼ gúquiëʼ Melquisedec naʼ bixúz lo. Zoa bönadxi queë́ruʼ huö́aj ládxiʼruʼ, en táʼbagaʼruʼ-nëʼ Cristo (vI Cateʼ chigúquiëʼ Cristo idú ca ral-laʼ gáquiëʼ tu bixúz lo, Dios benëʼ Lëʼ Bönniʼ rusölë́ʼ tsaz yúguʼtë nupa tun ca rnna xtídzëʼë. u'Sal-laʼ gúquiëʼ Zxíʼinëʼ Dios, bizë́dëʼ gunëʼ ca rnna xtídzëʼë Dios tuʼ gulaca queëʼ yuguʼ le gudíʼi guzxáquëʼë. tCristo, cateʼ niʼ zoa cazëʼ yödzölió ni, bulidzëʼ Dios, en gútaʼyuëʼ lahuëʼ. Gurö́dxiʼë, en gurödxëʼ lahuëʼ Dios, Bönniʼ guca usölë́ʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti, ateʼ Dios biyönnëʼ Lëʼ tuʼ gúdxinëʼ Lëʼ idú ládxëʼë. s5Lëscaʼ caní gudxëʼ Lëʼ le nazúaj ga yúbölö, gunnë́ʼ:Liʼ nácaticaʼsuʼ bixúz,
ca naʼ gúquiëʼ Melquisedec bixúz. PrLëscaʼ caní guca queëʼ Cristo. Bitiʼ ben cuinëʼ bixúz lo, pero Dios buzóëʼ Lëʼ ca bixúz lo. Ca naca lë ni, Dios gudxëʼ Lëʼ:Liʼ nacuʼ Zxíʼinaʼ.Buzóaʼ Liʼ naʼa. ~quCuntu nu gaca gun cuini bixúz lo, pero Dios rulidzëʼ nu ral-laʼ gaca bixúz lo, ca naʼ bulidzëʼ Aarón. pQue lë ni naʼ, tuʼ náquiëʼ bixúz lo naʼ bönáchisö, ral-laʼ cuʼë lahuëʼ Dios böaʼ bëdxi naʼ tútigaquiëʼ-baʼ lu bucugu láʼayi niʼa que dul-laʼ nabagaʼ cazëʼ, ca naʼ runëʼ caʼ niʼa que dul-laʼ nabágaʼgaca bönachi. :omBixúz lo naʼ, tuʼ raca queëʼ lë́bisö ca raca quégaca bönachi, gaca gáquiëʼ zxön ladxiʼ len nupa nácagaca yuguʼ bönniʼ canö́z, en nupa taʼchixi taʼnigui. wlgZoa queë́ruʼ tu bixúz lo, Nu gaca huéchiʼ ladxiʼ rëʼu ca nácagaca le raca queë́ruʼ, tuʼ guzxíʼ bëʼ tuʼ xihuiʼ Lë cazëʼ idútë ca naʼ rizíʼ bëʼ tuʼ xihuiʼ naʼ rëʼu, pero bitiʼ bi dul-laʼ benëʼ Lëʼ. QkZoa queë́ruʼ tu bixúz lo, nácatërëʼ zxön, Nu naʼ gudödi niʼ yehuaʼ yubá, Jesús, Zxíʼinëʼ Dios. Que lë ni naʼ ral-laʼ ugáʼanaruʼ tsutsu ca naca le nazíʼ lu náʼaruʼ. j  Bitiʼ bi gaca ucáchiʼruʼ ga bitiʼ gaca iléʼenëʼ Dios le. Yúguʼtë le nun cazëʼ Dios naláʼ lahui, en narúaj ga lináʼ lahuëʼ Dios. Lahuëʼ Lëʼ run bayudxi quíxjöʼöruʼ le nunruʼ. Jesús náquiëʼ bixúz lo, Nu nácatërö zxön Ui# Xtídzëʼë Dios naca ban caz, en napa caz yöl-laʼ huáca. Richúgurö ga rëʼ ca guíë tuchiʼ natuchiʼ iropa ruíʼi. Richugu ridxín ga taʼdzaga böʼ naca cázaruʼ, en le zoa lu icja ládxiʼdoʼoruʼ, encaʼ röxaj ga ridxintë lu dxita lu bin. Run ga naca bëʼ le ribequi ícjaruʼ, en le rizáʼ ládxiʼruʼ. rh] Que lë ni naʼ, ral-laʼ güíʼi ládxiʼruʼ tsúʼuruʼ ga niʼ uzíʼ ládxiʼlenruʼ-nëʼ Dios. Bitiʼ ral-laʼ táʼbagaʼruʼ xtídzëʼë ca naʼ gulún nupa niʼ bitiʼ gulaʼyéajlëʼ Dios, en bitiʼ gulaʼyuʼë niʼ. ,gQ Nupa tsúʼugaca ga uluʼzíʼ ládxiʼlengaca Dios, uluʼzíʼ ládxiʼgaquiëʼ lu dxin tunëʼ, ca naʼ buzíʼ ládxëʼë Dios yuguʼ lu dxin benëʼ Lëʼ. ~fu Que lë ni naʼ, nagáʼana quégaca bönachi queëʼ Dios lataj ilaʼdéliʼnëʼ ga uluʼzíʼ ládxiʼgaquiëʼ. NeLaʼtuʼ benëʼ Josué ga buluʼzíʼ ládxiʼgaquiëʼ cateʼ gulaʼyuʼë lu xiyúgaquiëʼ, bitiʼ bëʼë Dios didzaʼ gudödi niʼ que iaʼturö dza cateʼ nu uzíʼ ládxiʼlen Lëʼ. EdQue lë ni naʼ caʼ, Dios buluʼe tu dza yúbölö, gunnë́ʼ: “Naʼa dza.” Caní naca, cateʼ chigudödi iz zián, bëʼë didzaʼ Dios lu ruʼë David, ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Naʼa dza, channö riyö́niliʼ didzaʼ ruʼë Dios,
bitiʼ gácaliʼ zidi lu icja ládxiʼdoʼoliʼ. ?cwNupa niʼ bilaʼyöni zíʼalö didzaʼ dxiʼa, bitiʼ guyúʼugaca niʼ tuʼ cabí gulún ca rnna xtídzëʼë Dios. Que lë ni naʼ, ral-laʼ tsúʼugaca bönachi yúbölö niʼ. ab;Ga yúbölö rnna: “Bitiʼ tsúʼugaquiëʼ ga uluʼzíʼ ládxiʼlenëʼ nedaʼ.” a/Nazúaj lu guichi láʼayi ga ruíʼi didzaʼ ca naca que dza igadxi, le rnna: “Buzíʼ ládxëʼë Dios dza igadxi yuguʼ lu dxin benëʼ.” K`Rëʼu ni réajlëʼëruʼ Dios, en tsúʼuruʼ lataj queëʼ ga uzíʼ ládxiʼruʼ. Raca ca naʼ gunnë́ʼ Dios:Que lë ni naʼ gulédaʼ légaquiëʼ
en benaʼ tsutsu xtídzaʼa, gunníaʼ:Bitiʼ tsúʼugaquiëʼ ga uluʼzíʼ ládxiʼlenëʼ nedaʼ. Dë lataj tsúʼuruʼ rëʼu ga uzíʼ ládxiʼlenruʼ-nëʼ Dios, sal-laʼ budxi benëʼ Dios xichinëʼ dza niʼte cateʼ niʼ benëʼ yödzölió ni, en chiruzíʼ ládxëʼë. Y_+Biyönruʼ rëʼu didzaʼ dxiʼa ca naʼ bilaʼyönnëʼ légaquiëʼ, pero légaquiëʼ bitiʼ buluʼziʼë xibé didzaʼ naʼ bilaʼyönnëʼ, tuʼ cabí gulaʼyéajlëʼë Dios cateʼ bilaʼyönnëʼ le. K^ Naʼa, tsanni ni nagáʼana le guzxíʼ lu nëʼë Dios queë́ruʼ para gaca tsúʼuruʼ lataj queëʼ ga uzíʼ ládxiʼruʼ, ral-laʼ gádxiruʼ para cabí unítiruʼ lataj tsúʼuruʼ niʼ. d]ANaʼa, réquibeʼeruʼ bitiʼ guca ilaʼyáziëʼ tuʼ cabí gulaʼyéajlëʼë Dios.C\¿Nupxi niʼ benëʼ tsutsu xtídzëʼë Dios, gunnë́ʼ bitiʼ ilaʼyaza ga uluʼzíʼ ládxiʼguequi tsözxö́n len Lëʼ? Gulaca nupa niʼ bitiʼ gulún ca rnna xtídzëʼë Dios. ~[u¿Nupxi naʼ gulénëʼ Dios idú ca choáʼ iz? Gulaca nupa niʼ gulún dul-laʼ, ateʼ gulati lu lataj cáʼasö. %ZC¿Nupxi naʼ bilaʼyöni xtídzëʼë Dios, en gulaʼdáʼbagaʼ Lëʼ? Gulún caní yúguʼtë nupa niʼ bubéajëʼ Moisés léguequi luyú Egipto. OYCaní ral-laʼ gunruʼ tsanni ni rnna:Naʼa, channö riyö́niliʼ chiʼë Dios,
bitiʼ gácaliʼ zidi lu icja ládxiʼdoʼoliʼ,
ca naʼ gulaca nupa niʼ gulaʼdáʼbagaʼ Dios. X Yúguʼtëruʼ gunruʼ tsözxö́n Cristo channö gácaruʼ tsutsu ga idxinrö dza údxi, ca naʼ gusí lo ridipa ládxiʼruʼ. lWQ Naʼa, buliʼzéajniʼi tuliʼ iaʼtuliʼ yúguʼtë dza, tsanni ni naca dza ni zóaruʼ naʼa, para cabí siʼ yeʼe le naca xihuiʼ libíʼiliʼ, en para cabí gácaliʼ nituliʼ libíʼiliʼ zidi lu icja ládxiʼdoʼoliʼ. Guliʼgún chiʼi cuinliʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, para cabí gácaliʼ nituliʼ libíʼiliʼ tu bönniʼ xihuiʼ cabí réajlëʼë, en para cabí usanliʼ-nëʼ Dios ban. 2U] Que lë ni naʼ gulédaʼ légaquiëʼ, en benaʼ tsutsu xtídzaʼa, gunníaʼ:“Bitiʼ ilaʼyáziëʼ ga uluʼzíʼ ládxiʼgaquiëʼ tsözxö́n len nedaʼ.” UT# Que lë ni naʼ gulédaʼ bönachi dza niʼ, en gunníaʼ:“Taʼchíxiticaʼsinëʼ ca taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ.Bitiʼ të́ʼënnëʼ ilaʼnö́zinëʼ le rë́ʼëndaʼ ilunëʼ.” |Sq Gulaʼzíʼ bëʼë xuz xtóʼoliʼ nedaʼ niʼ
sal-laʼ bilaʼléʼenëʼ le benaʼ idú ca choáʼ iz. /RWbitiʼ gácaliʼ zidi lu icja ládxiʼdoʼoliʼ
ca naʼ gulaca nupa niʼ gulaʼdáʼbagaʼ Dios
cateʼ niʼ gulaʼzíʼ bëʼ Lëʼ lu lataj cáʼasö. Q#Que lë ni naʼ, nazúaj lu guichi ca rnnëʼ Dios Böʼ Láʼayi le rnna:Naʼa, channö riyö́niliʼ didzaʼ ruʼë Dios, P pero Cristo runëʼ ca rnna xtídzëʼë Dios, en náquiëʼ Zxíʼini cazëʼ, ateʼ nacuáʼ lu nëʼë bönachi queëʼ Dios. Rëʼu ni, nácaruʼ bönachi naʼ queëʼ Dios channö gácaruʼ tsutsu ga idxinrö dza údxi. Ral-laʼ gácaruʼ tsutsu ca ridipa ládxiʼruʼ, encaʼ ca rudzéjalenruʼ lë naʼ runruʼ löza. Dë lataj ga uluʼzíʼ ládxiʼgaca bönachi queëʼ Dios BO}Le nácatë Moisés benëʼ ca rnna xtídzëʼë Dios lógaca bönachi queëʼ Dios, pero gúquiëʼ ca tu bönniʼ huen dxin, ateʼ benëʼ ba nalí que didzaʼ ral-laʼ guʼë Dios, cN?Yúguʼtë yuʼu, zoa nu ben le, pero Dios náquiëʼ Nu ben yúguʼtë le riléʼeruʼ. 0MYNayë́pisëtërëʼ Jesús ca Moisés, para gaca queëʼ yöl-laʼ ba, ca naʼ nácarëʼ lo bönniʼ nequi queëʼ tu yuʼu ca naca huen dxin zoëʼ lu yuʼu naʼ. BL}Jesús ni runëʼ ca rnna xtídzëʼë Dios, Nu naʼ buzóa Lëʼ xilatjëʼ, ca naʼ benëʼ caʼ Moisés, benëʼ ca rnna xtídzëʼë Dios lógaca yúguʼtë bönachi queëʼ Dios. K Que lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, libíʼiliʼ naʼ nácaliʼ quez queëʼ Dios tuʼ bulidzëʼ Dios libíʼiliʼ, buliʼyú dxiʼa ca náquiëʼ Jesucristo. Náquiëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Dios, encaʼ bixúz lo que le nazíʼ lu náʼaruʼ. TJ!Naʼa, tuʼ gudíʼi guzxáquëʼë Lë cazëʼ Cristo, ateʼ guzxíʼ bëʼ tuʼ xihuiʼ Lëʼ, que lë ni naʼ napëʼ yöl-laʼ huáca gácalenëʼ nupa ni, rizíʼ bëʼ tuʼ xihuiʼ léguequi.7IgQue lë ni naʼ, ben bayudxi böáquiëʼ Cristo idú ca nácagaquiëʼ böchiʼ luzë́ʼë naʼ, para gáquiëʼ lahuëʼ Dios tu bixúz lo, tu bixúzi runëʼ ca rnnëʼ, en ruhuéchiʼ ládxëʼë bönachi, encaʼ para gunëʼ le gun ga gataʼ lu nëʼë ugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼgaca bönachi. 0HYNaca bëʼ bitiʼ benëʼ caní para gácalenëʼ yuguʼ gubáz láʼayi que yehuaʼ yubá queëʼ Dios, pero para gúcalenëʼ yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham. $GACaní benëʼ Cristo para guca busanëʼ yúguʼtë nupa gulaca ca bönniʼ nadóʼogaquiëʼ tsanni ni nacuáʼ nabángaca, tuʼ guladxi yöl-laʼ guti. EFQue lë ni naʼ, tuʼ néquiguequinëʼ bëlaʼ en rön yuguʼ zxíʼinëʼ naʼ, lëscaʼ caní Cristo ben cuinëʼ ca nácagaquiëʼ. Guljëʼ bëlaʼ en rön. Caní guljëʼ para guca gútiëʼ, en caní guca busunítiëʼ yöl-laʼ huáca unná bëʼ que tuʼ xihuiʼ, nu naʼ dë lu nëʼe guti bönachi. FE Lëscaʼ caní rnnëʼ:Uzxöni ládxaʼa-nëʼ Dios. Ga yúbölö nazúaj le rnnëʼ:¡Buliʼyútsöcaʼ nedaʼ, en yuguʼ zxíʼinëʼ,
nupa naʼ Dios bennëʼ quiaʼ! HD  Ca naca lë ni nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Usiyöndaʼ böchiʼ luzáʼa ca nacuʼ Liʼ, Dios.Gatsaj láhuiʼlö bönachi tuʼdubi quiuʼ,
gul-laʼ yöl-laʼ ba quiuʼ. C Cristo ruúnëʼ tsahuiʼ bönachi para ilequi quez queëʼ Dios. Tuzëʼ náquiëʼ Xúzguequi nupa naʼ ruúnëʼ Cristo tsahuiʼ, en Xuz cazëʼ. Que lë ni naʼ, bitiʼ caʼ rutuíʼinëʼ Zxíʼinëʼ Dios cateʼ rnnëʼ nácagaquiëʼ böchiʼ luzë́ʼë. [B/ Dios benëʼ yúguʼtë le riléʼeruʼ, en runëʼ ga nacuáʼticaʼsö. Dios benëʼ ca ral-laʼ gunëʼ cateʼ benëʼ ga naca bëʼ náquiëʼ Cristo idú tsahuiʼ niʼa que le gudíʼi guzxáquëʼë. Caní benëʼ Dios queëʼ Cristo, Nu bideliʼ yöl-laʼ rusölá para gaca ichë́ʼë bönachi zián yehuaʼ yubá queëʼ. ;Ao Réquibeʼeruʼ le guca queëʼ Jesús. Tu chíʼisö, Dios benëʼ ga böáquiëʼ iaʼlátiʼsö cuidiʼ ca yuguʼ gubáz láʼayi que yehuaʼ yubá queëʼ. Guljëʼ bönachi para gútiëʼ, ateʼ gudíʼi guzxáquëʼë Jesús lu yöl-laʼ guti uláz quégaca yúguʼtë bönachi, tuʼ buzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ caní. Tuʼ benëʼ Jesús caní, Dios benëʼ ga rataʼ queëruʼ yöl-laʼ zxön, en yöl-laʼ run bal. 6@eYúguʼtë budöduʼ lu në́ʼeguequi para ilaʼnná beʼe le. Nazúaj lu guichi láʼayi lë naʼ rnna: “Budöduʼ lu në́ʼeguequi yúguʼtë.” Bitiʼ bi bucáʼanëʼ le cabí budödëʼ lu në́ʼeguequi, pero ga ridxintë naʼa dza, bitiʼ riléʼeruʼ yuʼu lu në́ʼeguequi yúguʼtë. h?IIaʼlátiʼsö cáʼasö ca yuguʼ gubáz láʼayi que yehuaʼ yubá quiuʼ benuʼ bönachi.Buzúʼ quéguequi yöl-laʼ zxön, en yöl-laʼ run bal,
en budöduʼ yúguʼtë le benuʼ Liʼ lu në́ʼeguequi. U>#Naʼa, ca naca lë ni, nazúaj lu guichi láʼayi didzaʼ bëʼ nu run ba nalí le rnna:Dios, rubánideʼedaʼ tuʼ ruíʼi ládxuʼu bönachi.Rubánideʼedaʼ tuʼ rácalenuʼ léguequi. =1Dios bitiʼ budödëʼ yödzölió siʼ zaʼ lu náʼagaquiëʼ gubáz láʼayi que yehuaʼ yubá queëʼ, lë naʼ ruíʼiruʼ didzaʼ que. Q<Lëscaʼ caní Dios caz benëʼ tsözxö́n légaquiëʼ ba nalí, tuʼ benëʼ le nácagaca bëʼ, en le tun ga rubániruʼ, en yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön. Gudísiëʼ caʼ yuguʼ le runödzjëʼ Dios Böʼ Láʼayi quégaquiëʼ tsca gúʼuni quézinëʼ Dios. Dios benëʼ ga böáquiëʼ Jesús idú ca nácaruʼ rëʼu v;eLëscaʼ caní bitiʼ caʼ uláruʼ rëʼu lu xíguiaʼ naʼ channö ucáʼanaruʼ cáʼasö yöl-laʼ rusölá ni, le benëʼ Lë cazëʼ Xanruʼ libán que zíʼalö, ateʼ nupa bilaʼyöni Lëʼ buluʼluíʼi rëʼu naca idútë li. :#Guca bëʼ naca idútë li didzaʼ naʼ, le bidxín dza niʼte lu náʼagaquiëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios, ateʼ yúguʼtë nupa gulaʼdödi bëʼ ca rnna didzaʼ naʼ, en bitiʼ gulún ca rnna, Dios benëʼ léguequi xíguiaʼ ca naʼ röjlö́z le gulúngaca. u9 eQue lë ni naʼ, ral-laʼ güíʼi ládxiʼröruʼ le chibiyö́niruʼ, para cabí gaca chopa ládxiʼruʼ. 18 ]Yúguʼtë gubáz láʼayi queëʼ Dios nácagaquiëʼ böʼ huen dxin queëʼ Dios, ateʼ nasö́l-lëʼë légaquiëʼ para ilácalenëʼ nupa ni nulágaca.g7 I Dios catu caz gudxëʼ tuëʼ gubáz láʼayi queëʼ ca gudxëʼ Zxíʼinëʼ, gunnë́ʼ:Gurö́ʼö cuita lëʼa ibëla
cateʼ gunraʼ ga uluʼzechu zxíbigaca loʼ
nupa bitiʼ taʼléʼe Liʼ dxiʼa. 6 } en ca lariʼ utubuʼ léguequi, en utsóʼo léguequi,
pero Liʼ, catu caz utsáʼ cuinuʼ
en catu caz iguluʼ. k5 Q Huadödi quéguequi, pero Liʼ, tsaz idíʼu.Yúguʼtë itë́bigaca ca ritëbi lariʼ, 4  Lëscaʼ caní rnnëʼ:Liʼ, Xan, cateʼ gusí lo, benuʼ yödzölió,
ateʼ len náʼasuʼ buzúʼ lúzxiba. q3 ] Nadxíʼinuʼ le naca tsahuiʼ, en calëga le ruáʼ döʼ.Que lë ni naʼ Dios budödëʼ lu noʼo yöl-laʼ unná bëʼ,
en benëʼ ga ruzíʼitëruʼ Liʼ xibé yöl-laʼ unná bëʼ
ca le tuʼzíʼi xibé luzóʼo. !2 =Naʼa, ca naca cazëʼ Zxíʼinëʼ, rnnëʼ:Ga röʼu rinná bëʼu, inná bë́ʼticaʼsuʼ, Dios.Tsahuiʼ naca ca rinná bëʼu. ]1 5Ca nácagaquiëʼ gubáz láʼayi queëʼ, rnna:Lëʼ runëʼ ga nácagaquiëʼ gubáz láʼayi queëʼ ca böʼ recja,
ateʼ gubáz láʼayi huen dxin queëʼ, runëʼ ga nácagaquiëʼ ca guíʼ. 50 eLëscaʼ caní, cateʼ Dios buzóëʼ Biʼi que cazëʼ lu yödzölió ni, gunnë́ʼ:Yúguʼtë gubáz láʼayi queëʼ Dios ilaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Lëʼ. I/  Dios catu caz gudxëʼ tuëʼ gubáz láʼayi queëʼ ca naʼ gudxëʼ Zxíʼinëʼ. Gunnë́ʼ:Zxíʼinaʼ nacuʼ. Buzóaʼ Liʼ naʼa. Catu caz bëʼë didzaʼ queëʼ tuëʼ gubáz láʼayi ca naʼ bëʼë didzaʼ ca naca queëʼ Zxíʼinëʼ. Gunnë́ʼ:Nacaʼ Xuzëʼ, ateʼ Lëʼ náquiëʼ Zxíʼinaʼ. i. MZxíʼinëʼ Dios nayë́pisëtërëʼ ca yuguʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios, tuʼ nácatërö lo le lëʼ, lë naʼ Dios guluʼë Lëʼ tuʼ náquiëʼ Zxíʼini cazëʼ, ca lágaquiëʼ gubáz láʼayi queëʼ naʼ. r- _Zxíʼinëʼ naʼ náquiëʼ ca tu le ruluíʼi lahui yöl-laʼ zxön queëʼ Dios, en ca náquiëʼ Zxíʼinëʼ ruluíʼi lahui idú le náquiëʼ Dios caz. Run cazëʼ ga nacuáʼticaʼsö yúguʼtë, rugunëʼ dxin didzaʼ ruʼë, en yöl-laʼ huáca queëʼ. Cateʼ budxi benëʼ le ruún rëʼu dxiʼa que le naca dul-laʼ nabágaʼruʼ, yöjchöʼë cuita lëʼë ibëla Dios, Nu röʼö rinná bëʼ xitsáʼtërö. Zxíʼinëʼ Dios nayë́pisëtërëʼ ca yuguʼ gubáz láʼayi , /Naʼa, ga ruúdxi xtídzëʼë, dza ni zóaruʼ naʼa, Dios bë́ʼlenëʼ rëʼu didzaʼ lu ruʼë Zxíʼini cazëʼ. Dios buzóëʼ Lëʼ para guequi queëʼ Zxíʼinëʼ yúguʼtë le nequi queëʼ Lëʼ, ateʼ lu nëʼë Zxíʼinëʼ naʼ, Dios benëʼ yödzölió ni. + ;Zián luzuí, en zián ca benëʼ Dios, bë́ʼlenëʼ xuz xtóʼoruʼ didzaʼ dza niʼte lu ruáʼagaquiëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ. *&Naʼa, böchiʼ zánaʼdoʼ, rinábidaʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ yúguʼtëliʼ. Caʼ caz.*)M&Naʼa zë lo, cuntu nu bönniʼ ral-laʼ utsë́ʼë nedaʼ, tuʼ nácagaca bëʼ butsóa zóagaca lu xpë́laʼa nacaʼ huen dxin queëʼ Xanruʼ Jesús. n(U&Yúguʼtë bönniʼ naʼ tunëʼ ca rinná bë xibá runaʼ ni, en yúguʼtë bönniʼ naʼ néquiguequinëʼ queëʼ Dios, rinábidaʼ-nëʼ Dios gunëʼ ga soa dxi ládxiʼdoʼgaquiëʼ, en huéchiʼ ládxëʼë légaquiëʼ. v'e&Channö nácaruʼ tuz len Jesucristo, bitiʼ bi run channö narugu lu xpë́laʼruʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ o channö cabí narugu lu xpë́laʼruʼ caní. Le run bayudxi naca gácaruʼ bönachi cubi niuʼ lëʼe ládxiʼdoʼoruʼ. j&M&Ca naca quiaʼ nedaʼ, cúʼusaʼ yöl-laʼ ba le benëʼ Xanruʼ Jesucristo cateʼ gútiëʼ lëʼe yaga cruz. Tuʼ nözi le benëʼ Cristo lëʼe yaga cruz, yuguʼ le dë yödzölió ni naca quiaʼ ca tu le chinati, bitiʼ ruíʼi ládxaʼa le, ateʼ nedaʼ nacaʼ quégaca bönachi yödzölió ni ca tu bönniʼ nati, bitiʼ tuíʼi ladxiʼ nedaʼ. `%9& Yuguʼ bönniʼ naʼ taʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ le narugu lu xpë́laʼgaquiëʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, bitiʼ tuʼzóëʼ didzaʼ idutë ca rnna xibá naʼ. Të́ʼënëʼ ilunëʼ ga irugu lu xpë́laʼliʼ para gaca ilún ba zxön cuíngaquiëʼ tuʼ taʼnná béʼenëʼ libíʼiliʼ para irugu lu xpë́laʼliʼ caní. x$i& Nupa naʼ të́ʼëni ilún ga irugu lu xpë́laʼliʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, túngaca caní para uluʼrúaj dxiʼa lógaca bönachi, en cabí bi ilún quéguequi tuʼ túngaca libán ca gútiëʼ Cristo lëʼe yaga cruz. W#'& Buliʼyú cateʼ bach didzaʼ ni ruzúajaʼ lu guichi len naʼ cuinaʼ. "& Que lë ni naʼ, bátatiʼtës gataʼ queë́ruʼ lataj, ral-laʼ gunruʼ le naca dxiʼa quégaca yúguʼtë bönachi, en le naca lo, ral-laʼ gunruʼ caní quégaca böchiʼ zanruʼ taʼyija ladxiʼ Cristo. Le buzúajëʼ Pablo lu guichi ga ruúdx !& Caní naca, bitiʼ ral-laʼ huöa ládxiʼruʼ gunruʼ le naca dxiʼa, tuʼ channö cabí huöa ládxiʼruʼ, idxín dza uláparuʼ. G &Channö le rázaliʼ naca yuguʼ le runliʼ ca rizësö ládxiʼliʼ lu yöl-laʼ bönáchisö queë́liʼ, le ulápaliʼ gaca yöl-laʼ guti. Channö le rázaliʼ naca yuguʼ le runliʼ ca raza ládxëʼë Dios Böʼ Láʼayi, ulápaliʼ le gunnëʼ Dios Böʼ láʼayi queë́liʼ, le naca yöl-laʼ naʼbán idú. q[&Bitiʼ siʼ yeʼe cuinliʼ tuʼ cuntu nu gaca siʼ yeʼe Dios. Ulápaliʼ tsca naca le rázaliʼ. 1[&Channö zoa nu rusedi libíʼiliʼ ca naca le rinnë́ dxiʼa, ral-laʼ unö́dzjaliʼ nu naʼ rusedi libíʼiliʼ latiʼ que yúguʼtë le doʼ dë queë́liʼ. X)&Tuhuéaj tuhuéajëʼ bönniʼ ral-laʼ guʼë le nusubáguëʼë Dios lëʼ. -&Tuhuéaj tuhuéajëʼ bönniʼ ral-laʼ uchiʼa usörö́ëʼ que le runëʼ. Níʼirö channö urúajëʼ dxiʼa, huáca gun ba zxön cuinëʼ niʼa que le chinunëʼ, en bitiʼ gun bayudxi uyúëʼ ca núngaca iaʼzícaʼrö bönachi channö ba benrëʼ dxiʼa o cabí. &Channö zoa nu réqui chinadeliʼ yöl-laʼ nayë́pisë, en bitiʼ bi nadeliʼ nu naʼ, nu ni naʼ rizíʼ yeʼe laʼ cuinsi. %C&Guliʼgácalen luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ tsca naca yuáʼ nabágaʼliʼ. Channö gunliʼ caní uzóaliʼ didzaʼ le gunná béʼenëʼ Cristo rëʼu. d C&Naʼa, böchiʼ zánaʼdoʼ, channö iléʼeliʼ runëʼ dul-laʼ tu bönniʼ bö́chiʼliʼ, nuliʼ zóalenëʼ Dios Böʼ láʼayi libíʼiliʼ, ral-laʼ gunliʼ ga ubíʼi ládxëʼë bönniʼ naʼ, pero run bayudxi gunliʼ caní lu yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ queë́liʼ, en uyú cuinliʼ tsateʼ cuʼu tuʼ xihuiʼ libíʼiliʼ nöza dul-laʼ. ~||.{zyxwyvutIrr2qpp o'nllkihgfendhca``_^^<\\ [ZZYTXVWV=UTSQQoPtOOZNFM[LKK JIIcHHGPFEEQue lë ni naʼ buliʼún tsutsu náʼaliʼ le röjxéquiʼguequi, encaʼ zxíbiliʼ le taʼzxizi, en idipa ládxiʼliʼ para gunliʼ le naca dxiʼa. A-{ Le nácatë bitiʼ naláʼ lahui naʼa le uzíʼiruʼ xibé que le runíʼinëʼ rëʼu, pero run ga ruhuíʼiniruʼ. Channö güíʼiruʼ lataj usëdi rëʼu le runíʼinëʼ rëʼu, gun ga cö́zaruʼ dxíʼadoʼ, en ga gácaruʼ tsahuiʼ. Soa bönadxi queë́ruʼ channö cabí uzë́ nágaruʼ chiʼë Dios r,] Yuguʼ xuz xináʼaruʼ, tu chíʼisö buluʼníʼinëʼ rëʼu tsca le guléquisinëʼ naca dxiʼa, pero cateʼ runíʼinëʼ Dios rëʼu, naca para gaca tu le uzíʼiruʼ xibé, para gácaruʼ idú láʼayi ca naca cazëʼ Lëʼ. +  Iaʼstú, cateʼ niʼ nácaruʼ bíʼidoʼ, gulaʼcuʼë xuz xináʼaruʼ luyú ni, buluʼníʼinëʼ rëʼu, pero runruʼ légaquiëʼ bal. Caʼ naca, ral-laʼ gúnröruʼ ca rnna xtídzëʼë Xúziruʼ zoëʼ yehuaʼ yubá para sóaruʼ ibanruʼ tsaz. K* Naʼa, channö cabí runíʼinëʼ Dios libíʼiliʼ ca naʼ runëʼ quégaca yúguʼtë zxíʼini cazëʼ, níʼirö nácaliʼ ca yuguʼ biʼi lan, en bitiʼ nácaliʼ idú zxíʼinëʼ Dios. \)1 Ral-laʼ guáʼ ilenliʼ le uníʼinëʼ Dios libíʼiliʼ, tuʼ runëʼ Dios caní queë́liʼ tsca nácaliʼ zxíʼini cazëʼ. Bitiʼ caʼ zóabiʼ tubiʼ bíʼidoʼ bitiʼ uníʼinëʼ-biʼ xúzibiʼ. ( Xanruʼ runíʼinëʼ nu nadxíʼinëʼ,
en rusëdi ruzéajniʼinëʼ yúguʼtë nupa taʼzíʼ lu nëʼe ilaca zxíʼini cazëʼ. W'' Nadxi caʼ chizáʼ ral-la ládxiʼliʼ lë naʼ ruzéajniʼinëʼ Dios libíʼiliʼ. Nácaliʼ ca yuguʼ zxíʼini cazëʼ, ca naʼ nazúaj lu guichi le rnnëʼ:Zxíʼinaʼ, bitiʼ uzúʼ tsöláʼalö le gunëʼ Xanruʼ,
cateʼ usëdi uzéajniʼinëʼ liʼ,
en bitiʼ huö́aj ládxuʼu cateʼ uníʼinëʼ liʼ. & Ga ridxintë naʼa dza, bitiʼ bi biáʼ gulenliʼ ga idxintë nu gun libíʼiliʼ huëʼ tuʼ ridáʼbagaʼliʼ le naca dul-laʼ. 6%e Buliʼyúëʼ Jesús, ca naʼ gudíʼi guzxáquëʼë le buluʼsacaʼ ziʼë bönniʼ dul-laʼ Lëʼ, para cabí icuídiʼliʼ, en para cabí gaca chopa ládxiʼliʼ. $ Ral-laʼ uyuruʼ-nëʼ Jesús, Nu naʼ run ga gaca tséajlëʼëruʼ Dios, en Nu run ga raca idú yöl-laʼ réajlëʼ queë́ruʼ Lëʼ. Jesús gudíʼi guzxáquëʼë lëʼe yaga cruz, en biáʼ gulénëʼ yöl-laʼ rutuíʼi que, tuʼ gúʼunnëʼ idéliʼnëʼ yöl-laʼ rudzeja naʼ uziʼë xibé, ateʼ yöjchöʼë cuita lëʼë ibëla Dios, ga niʼ röʼë rinná bëʼë. &# G Que lë ni naʼ, lëscaʼ rëʼu, tuʼ nacuáʼ idú gásibiʼilö ga ni zóaruʼ ziántërö nupa tun ba nalí ca taʼyéajlëʼ Dios, ral-laʼ ucáʼanaruʼ yúguʼtë le ruáʼ döʼ le naca ca tu le naca ziʼi nuáʼaruʼ, encaʼ yúguʼtë dul-laʼ nazö́ngaca rëʼu, ateʼ lu yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ queë́ruʼ, ral-laʼ gunruʼ xichinëʼ Dios, le naca tsca xítiʼruʼ lu huitaj le zoa loruʼ. 2"] (Caní guca, tuʼ nupë́ʼë Dios niʼa queë́ruʼ tu le nácarö dxiʼa para cateʼ únëʼ légaquiëʼ idú dxiʼa, rëʼu ni gunruʼ légaquiëʼ tsözxö́n.:!m 'Yúguʼtëʼ buluʼrúajëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios tuʼ gulaʼyéajlëʼë Lëʼ, sal-laʼ bitiʼ gulaʼziʼë luyú ni le guzxíʼ lu nëʼë Dios unödzjëʼ quégaquiëʼ. x i &Caní guláquiëʼ bönniʼ naʼ, ateʼ bitiʼ gulaca bönachi yödzölió ni lesacaʼ uluʼzíʼ xibégaquiëʼ. Gulaʼdasëʼ lu lataj cáʼasö, en yuguʼ lu guíʼa, ateʼ gulaʼcuáʼasëʼ yuguʼ zxan bulóaj, en yuguʼ yeru luyú. xi %Buluʼladxiʼ bönachi bal-lëʼ guiö́j, en gulaʼchözëʼ iaʼbal-lëʼ. Gulaʼzíʼ bëʼë légaquiëʼ, en gulútigaca ziángaquiëʼ len guíë tuchiʼ. Gulaʼdödëʼ náʼalö níʼilö, nácugaquiëʼ guídi zxágacabaʼ böʼcuʼ zxilaʼ, en chivo. Guláquiëʼ yechiʼ, en gulaʼguíʼi gulaʼzáquëʼë, ateʼ buluʼdxía bönachi légaquiëʼ döʼ. 5 $Iaʼbal-lëʼ biáʼ guléngaquiëʼ yöl-laʼ rutitaj, en xíguiaʼ que gubáʼayi, ateʼ gulaʼdzunëʼ lidxi guíë, nágaʼgaquiëʼ du guíë. -S #Yuguʼ nigula dza niʼ buluʼzíʼinu biʼi que queë́gacanu nubángacabiʼ lu yöl-laʼ guti. Iaʼbal-lëʼ bönniʼ niʼ gulátiëʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ niʼ buluʼsacaʼ ziʼë légaquiëʼ, en tuʼ cabí gulë́ʼënnëʼ uluʼcáʼanëʼ Dios, bitiʼ gulaʼziʼë lataj nu usán légaquiëʼ. Caní gulunëʼ para ilaʼdéliʼnëʼ yöl-laʼ rubán lu yöl-laʼ guti, lë naʼ guléquinëʼ nazácaʼrö. hI "Buluʼlë́ʼ yuguʼ lu guíʼ zxön.Bilaʼrúajëʼ lu náʼagaca nupa gulë́ʼëni iluti légaquiëʼ len guíë tuchiʼ.Dios bunëʼ légaquiëʼ tsutsu cateʼ niʼ gulaʼcuídiʼnëʼ.Buluʼhuöáquiëʼ caʼ tsutsu lu gudil-la.Buluʼláguiëʼ bönniʼ guizxi yu röjáquiëʼ gudil-la quégaquiëʼ bönniʼ ziʼtuʼ. yk !Tuʼ gulaʼyéajlëʼë Dios, buluʼzötjëʼ zián yödzö zxön.Gulunëʼ le naca tsahuiʼ, ateʼ gulaʼdéliʼnëʼ
le guzxíʼ lu nëʼë Dios unödzjëʼ quégaquiëʼ.Buluʼsayjëʼ ruáʼagacabaʼ bëdxi guixiʼ. T! ¿Bízxirö ral-laʼ inníaʼ? Riyadzaj lataj uzúajaʼ ca gulunëʼ Gedeón, en Barac, en Sansón, en Jefté, en David, en Samuel, encaʼ yuguʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. { Tuʼ guyéajlëʼënu Rahab Dios, nigula ruíʼinu lataj bönachi, bitiʼ gútinu tsözxö́n len bönachi Jericó naʼ bitiʼ gulún ca rnna xtídzëʼë Dios, tuʼ bennu bal bönniʼ Israel naʼ buduyúlangaquiëʼ le rácalen bönachi Jericó. Q Tuʼ gulaʼyéajlëʼë bönniʼ Israel Dios, cateʼ budxi gulaʼdödëʼ idú gásibiʼilö yödzö Jericó yuguʼ dza idú gadxi dza, bilaʼguínnaj yuguʼ zöʼö gulún chiʼi yödzö naʼ.  Tuʼ gulaʼyéajlëʼë yuguʼ bönniʼ Israel Dios, gulaʼdödëʼ luyú bidxi gatsaj láhuiʼlö nísadoʼ nazíʼi le Nisa Xiná. Cateʼ gulë́ʼënnëʼ ilaʼdödëʼ caʼ bönniʼ Egipto niʼ, gulaʼyë́pinëʼ nisa, en gulátigaquiëʼ lu Nisa Xiná naʼ.  Tuʼ guyéajlëʼë Moisés Dios, benëʼ Laní Pascua ca gunná béʼenëʼ Dios lëʼ, en buchéajëʼ rön raʼ yuʼu lídxigaquiëʼ, para cabí guti zxíʼinigaquiëʼ nu naʼ ral-laʼ usuniti yuguʼ biʼi bönniʼ zíʼalö quégaca bönachi Egipto. { Gudödi niʼ, tuʼ guyéajlëʼë Moisés Dios, birúajëʼ luyú Egipto, en bitiʼ gúdxinëʼ yöl-laʼ rilé queëʼ bönniʼ rinná béʼenëʼ bönachi Egipto, ateʼ biáʼ gulénëʼ ca run nu riléʼe Dios, Nu naʼ bitiʼ gaca iléʼeruʼ. eC Gúquibiʼ nácarö lesacaʼ nu ulidza ditaj lëbiʼ, ca naʼ gaca caʼ queëʼ Cristo, ca idéliʼbiʼ yuguʼ yöl-laʼ tsahuiʼ quégaca bönachi Egipto, tuʼ guzáʼ ládxiʼbiʼ ca naca le ubiʼë Dios queë́biʼ. F Caní benbiʼ tuʼ gúquibiʼ nácarö dxiʼa nu usacaʼ ziʼ lëbiʼ tsözxö́n len bönachi queëʼ Dios ca uzíʼibiʼ xibé tu chíʼisö yuguʼ le tuʼzíʼ xibé nupa tun dul-laʼ. \1 Tuʼ guyéajlëʼëbiʼ Moisés Dios, cateʼ guzxönbiʼ, bítiʼrö bë́ʼëbiʼ lataj nu uzóa lëbiʼ biʼi bönniʼ queë́nu nigula zxíʼinëʼ Faraón, bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönachi Egipto. gG Tuʼ gulaʼyéajlëʼë Dios, cateʼ gúljabiʼ bíʼidoʼ Moisés, xuz xináʼabiʼ buluʼcáchëʼë-biʼ idú ca tsonna beoʼ, tuʼ bilaʼléʼenëʼ nácabiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ naʼ lachi, en bitiʼ guládxinëʼ bönniʼ rinná béʼenëʼ bönachi Egipto, bönniʼ naʼ gunná bëʼë ilútiëʼ-biʼ yuguʼ biʼi bö́nniʼdoʼ naʼ. r] Tuʼ guyéajlëʼë José Dios, cateʼ niʼ chizóa gátiëʼ, bëʼë didzaʼ que dza naʼ ilaʼrúajëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Israel luyú Egipto, ateʼ gunná bëʼë ca ral-laʼ iluʼë dxita queëʼ luyú ga naʼ tsöjcuʼë. R Tuʼ guyéajlëʼë Jacob Dios, cateʼ niʼ chizóa gátiëʼ gunábinëʼ Dios gun láʼayëʼ-biʼ tu tubiʼ zxíʼinëʼ José, ateʼ guyéaj ládxëʼë Dios, niʼ nayéchuëʼ lu xiyaga queëʼ. +O Tuʼ guyéajlëʼë Isaac Dios, gunábinëʼ Dios gun láʼayëʼ-biʼ biʼi Jacob, encaʼ biʼi Esaú ca zeaj naca le uluʼzíʼibiʼ xibé dza siʼ zaʼ. i K Caní benëʼ Abraham, tuʼ gúquibeʼenëʼ napëʼ Dios yöl-laʼ huáca usubanëʼ-biʼ lu yöl-laʼ guti, ateʼ ca tu lugáʼa luséquiʼ, huáca innaruʼ buziʼë-biʼ lu yöl-laʼ guti sal-laʼ bitiʼ guti cázabiʼ.   Caní benëʼ sal-laʼ gudxëʼ Dios lëʼ, gunnë́ʼ: “Lu náʼabiʼ biʼi Isaac quiuʼ ichísagacaʼ-biʼ zxíʼini xiʼsúʼ.”  { Tuʼ guyéajlëʼë Abraham Dios, cateʼ guzxíʼ bëʼë Dios lëʼ, budödëʼ-biʼ biʼi Isaac queëʼ lahuëʼ Dios ca naʼ tuʼdödëʼ-baʼ yuguʼ böaʼ bëdxi tútigaquiëʼ-baʼ lahuëʼ Dios. Guzóëʼ sinaʼ Abraham gútiëʼ-biʼ biʼi bönniʼ zíʼalö queëʼ naʼ lahuëʼ Dios sal-laʼ nácabiʼ biʼi naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios unödzjëʼ queëʼ. q [ pero gulaʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ que luyú naʼ nácarö dxiʼa, le röʼ yehuaʼ yubá. Que lë ni naʼ bitiʼ rutuíʼinëʼ Dios cateʼ taʼnnë́ʼ náquiëʼ Dios quégaquiëʼ, tuʼ chinupë́ʼë tu yödzö quégaquiëʼ.  ' Laʼtuʼ gulaʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ caní que luyú ga niʼ bilaʼrúajëʼ, le nácatë uluʼdzö́linëʼ nacxi huö́ajgaquiëʼ niʼ, kO Yuguʼ bönniʼ tuʼë caní didzaʼ, tuʼluʼë taʼguiljëʼ tu lataj le gaca ládzagaquiëʼ.  Yúguʼtë bönniʼ ni gulátiëʼ, en bitiʼ gulaʼziʼë lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios unödzjëʼ quégaquiëʼ, pero gulaʼyéajlëʼë Dios, ateʼ ziʼtuʼ zíʼtuʼsö bilaʼléʼenëʼ lë naʼ ral-laʼ ilaʼziʼë. Gulaʼyéajlëʼë Dios, en gulunëʼ ba nalí que lë ni. Caní guca, buluʼluʼë nácagaquiëʼ ca bönniʼ ziʼtuʼ, en bönniʼ taʼdazëʼ yödzölió ni. yk Que lë ni naʼ, sal-laʼ chibigúladëʼë Abraham, gulaʼcuáʼabiʼ ziántëröbiʼ zxíʼini xiʼsóëʼ. Gulaʼcuáʼabiʼ tsca rö́ʼöbaʼ bölaj lúzxiba, en tsca röʼö yuzxi tu raʼ nisa zxön, cuntu nu gaca ulaba légacabiʼ. I  Lëscaʼ caní Sara, sal-laʼ chinácanu nigula huödx, guyéajlëʼënu Dios, ateʼ Lëʼ bëʼë queë́nu yöl-laʼ huáca buzóanu-biʼ bíʼidoʼ. Buzóanu-biʼ biʼi bö́nniʼdoʼ sal-laʼ chigudödi izi queë́nu, tuʼ guyéajlëʼënu Dios gunëʼ ca rnna xtídzëʼë naʼ guzxíʼ lu nëʼë queë́nu. D Caní benëʼ Abraham, tuʼ benëʼ löza idéliʼnëʼ yödzö naʼ röʼö tsaz xilibi zöʼö que, le nuzóëʼ Dios xilibi zöʼö que, ateʼ guluʼë le ga naʼ zoëʼ Lë cazëʼ. ta Tuʼ guyéajlëʼë Abraham Dios, gúquiëʼ ca tu bönniʼ ziʼtuʼ, en guzóëʼ luyú naʼ Dios guzxíʼ lu nëʼë unödzjëʼ queëʼ. Guzóëʼ lu yuʼu guídidoʼ, en lë́bisö ca gulunëʼ Isaac, en Jacob, zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham, nupa niʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios unödzjëʼ quéguequi lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë unödzjëʼ queëʼ Abraham. /W Cateʼ niʼ Dios bulidzëʼ Abraham, tuʼ guyéajlëʼë Abraham Lëʼ, benëʼ ca rnna xtídzëʼë Dios, en buzë́ʼë ladzëʼ para tsejëʼ lataj niʼ ral-laʼ siʼë ca tu le guequi tsaz queëʼ, ateʼ birúajëʼ ladzëʼ sal-laʼ bitiʼ nö́zinëʼ gazxi naʼ ral-laʼ tsejëʼ. hI Cateʼ niʼ Dios buzéajniʼinëʼ Noé ca ral-laʼ ilaca le cabí riléʼeninëʼ Noé naʼ, tuʼ guyéajlëʼë Noé Dios, benëʼ ca rnna xtídzëʼë Dios. Bupë́ʼë barco zxön naʼ nazíʼi le Arca, ateʼ lëʼe barco naʼ buluʼlá bönachi diʼa dza queëʼ Noé. Tuʼ guyéajlëʼë Noé Dios, benëʼ ga naca bëʼ narugu quégaca bönachi yödzölió ilátigaca, ateʼ bidéliʼnëʼ gúquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios, le taʼdeliʼ nupa taʼyéajlëʼ Lëʼ. oW Naʼa, channö cabí réajlëʼëruʼ Dios, bitiʼ gaca gunruʼ le raza ládxëʼë Lëʼ, ateʼ para ibígaʼruʼ galaʼ ga zoëʼ Dios, run bayudxi tséajlëʼëruʼ zoa cazëʼ Lëʼ, en rubiʼë que nu ruíʼi ladxiʼ Lëʼ. 6e Tuʼ guyéajlëʼë Enoc Dios, gudödëʼ niʼ yehuaʼ yubá, en bitiʼ caʼ gútiëʼ, ateʼ bítiʼrö nu budzöli lëʼ, tuʼ buchë́ʼë Dios lëʼ, ateʼ nazúaj lu guichi láʼayi ca naca queëʼ le rnna: “Zíʼalö ca buchë́ʼë Dios lëʼ, benëʼ Enoc le raza ládxëʼë Dios.” ~5 Tuʼ guyéajlëʼë Abel Dios, guluʼë rön queë́baʼ böaʼ bë́dxidoʼ lahuëʼ Dios, tu le nácatërö lesacaʼ ca le guluʼë Caín lahuëʼ Dios, en que lë ni naʼ Dios benëʼ ba nalí queëʼ Abel naʼ, gunnë́ʼ náquiëʼ tsahuiʼ, en benëʼ bal lë naʼ guluʼë lahuëʼ. Sal-laʼ chinátiëʼ Abel naʼ, ga ridxintë naʼa dza, naca tsca ruʼë didzaʼ, tuʼ guyéajlëʼë Dios. U}# Tuʼ réajlëʼëruʼ Dios, réquibeʼeruʼ benëʼ Lëʼ yödzölió ni len didzaʼ bë́ʼësëʼ. Lëscaʼ caní, cateʼ benëʼ Dios yúguʼtë le riléʼeruʼ, bugunëʼ dxin le cabí naláʼ. 1|[ Caní gulaʼyéajlëʼë xuz xtóʼoruʼ Dios, ateʼ que lë ni naʼ nazúaj lu guichi láʼayi ca guca quégaquiëʼ le rnna: Buluʼrúajëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios. {  Naʼa, tuʼ réajlëʼëruʼ Dios, naca löza queë́ruʼ síʼiruʼ le runruʼ löza, ateʼ naca bëʼ zoa le cabí gaca iléʼeruʼ. >zu 'Naʼa, rëʼu ni, bitiʼ nácaruʼ ca nupa tuʼhuö́aj ladxiʼ, en taʼdáʼbagaʼ Dios, en ilaʼniti, pero réajlëʼëruʼ Cristo, en nadéliʼruʼ yöl-laʼ rusölá.:ym &Níʼirö nu naca tsahuiʼ lahuaʼ nedaʼ,
ulá nu naʼ tuʼ réajlëʼ nedaʼ.Channö huö́aj ladxiʼ, en táʼbagaʼ nedaʼ,
bítiʼrö tsaz ládxaʼa nu naʼ. mxS %Iaʼtú chíʼidoʼosö idxinëʼ Bönniʼ naʼ ral-laʼ guídëʼ.Bitiʼ caʼ tsenëʼ. ]w3 $Run bayudxi cö́zaliʼ zxön ladxiʼ, para cateʼ chibenliʼ ca rë́ʼënëʼ Dios, síʼiliʼ le guzxíʼ lu nëʼë gunnëʼ queë́liʼ, ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, ca gunnë́ʼ Dios le rnna: rv] #Naʼa, bitiʼ ucáʼanaliʼ lë naʼ runliʼ löza, le nachë́ʼ tu le zxön ubiʼë Dios queë́liʼ. -uS "Caní guca, tuʼ buéchiʼ ládxiʼliʼ nupa nadzúngaca lidxi guíë, en lu yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ biáʼ gulenliʼ nupa gulaʼbéaj lídxiliʼ yuguʼ le gutaʼ queë́liʼ. Caní benliʼ tuʼ nö́ziliʼ nequi queë́liʼ le nácarö dxiʼa, en le zóaticaʼsö niʼ yehuaʼ yubá. 5tc !Buluʼlidza ditaj bönachi libíʼiliʼ, en buluʼdxía libíʼiliʼ döʼ lahuiʼ lógaca bönachi, ateʼ benliʼ tsözxö́n caʼ nupa gulaʼguíʼi gulaʼzacaʼ caní. (sI Guliʼtsöjné yuguʼ dza chigulaʼdödi cateʼ niʼ siʼ bidxín queë́liʼ beníʼ, ateʼ biáʼ gulenliʼ zián le buluʼsacaʼ ziʼë libíʼiliʼ. Qr Ral-laʼ gadxi idzöbi nu ral-laʼ siʼ xíguiaʼ lu nëʼë Dios ban. xqi Caní gaca, tuʼ núnbëʼëruʼ-nëʼ Dios, Nu gunná: “Quiaʼ nedaʼ nequi yöl-laʼ ruzíʼ lëbi. Nedaʼ ubiʼa quégaca bönachi, rnnëʼ Xanruʼ.” Lëscaʼ caní gunnë́ʼ: “Xanruʼ uchiʼa usörö́ëʼ bönachi queëʼ.” Ip  Naʼa, nu bönniʼ uzóëʼ tsöláʼalö Zxíʼinëʼ Dios, en uzóëʼ tsöláʼalö caʼ xichönëʼ le run tsutsu didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ, le ruún rëʼu dxiʼa, ibágaʼrëʼ caʼ xíguiaʼ. Nu bönniʼ gunëʼ caní ucáʼanëʼ cáʼasö Dios Böʼ Láʼayi, Nu ruzáʼ ladxiʼ queë́ruʼ le riquíniruʼ. Lo Cateʼ nu bönniʼ buzóëʼ xibá queëʼ Moisés tsöláʼalö, gulútiëʼ lëʼ channö chopa tsonna bönachi gulún ba nalí que le benëʼ, ateʼ cuntu nu buéchiʼ ladxiʼ bönniʼ naʼ. Zn- Yuguʼ bönniʼ tunëʼ caní, lu yöl-laʼ radxi ridzöbi quégaquiëʼ taʼbözëʼ dza ichúguiëʼ Dios quégaquiëʼ ilaʼyáziëʼ lu guíʼ gabila, lë naʼ uzéguiticaʼsö nupa taʼdáʼbagaʼ Dios. *mM Channö zéajlenruʼ runruʼ dul-laʼ tödi núnbëʼëruʼ le naca idútë li, bitiʼ caʼ nagáʼana bi gaca cúʼuruʼ lahuëʼ Dios le ugúa dul-laʼ. ilK Bal-la bönachi bítiʼrö tuʼdubi len rëʼu. Bitiʼ ral-laʼ gunruʼ ca tun bönachi naʼ, pero ral-laʼ utipa ládxiʼruʼ turuʼ iaʼturuʼ, en gúnröruʼ caní tuʼ riléʼeruʼ chizóa idxín dza huödëʼ Xanruʼ. k Ral-laʼ utipa ládxiʼruʼ turuʼ iaʼturuʼ, para gunruʼ ga idxíʼiröruʼ luzáʼaruʼ, en gúnröruʼ caʼ le naca tsahuiʼ. Oj Ral-laʼ gácaruʼ tsutsu, en cabí gaca chopa ládxiʼruʼ ca naca le runruʼ löza que le nazíʼ lu náʼaruʼ, le guzxíʼ lu nëʼë Dios gunnëʼ queë́ruʼ, ateʼ Lëʼ runëʼ ca rnnëʼ. Gi Que lë ni naʼ huáca ibígaʼruʼ galaʼ ga zoëʼ Dios idú ládxiʼruʼ, en lu yöl-laʼ run löza queë́ruʼ, tuʼ réajlëʼëruʼ Cristo, tuʼ chibunëʼ dxiʼa icja ládxiʼdoʼoruʼ, para cabí uxösa ládxiʼdoʼoruʼ rëʼu, ateʼ gudibëʼ idútë le naca cázaruʼ len le naca tu nisa nácatërö idú. uhc Jesús náquiëʼ queë́ruʼ tu bixúz nayë́pisëtërëʼ, en rinná béʼenëʼ bönachi queëʼ Dios. g  Tséajlenruʼ tu nöza cubi, en idú tsahuiʼ le nuzóëʼ Cristo, le ridxín cúdziʼlö lariʼ naʼ busayaj ga nu riyaza lataj idú láʼayi naʼ, o huáca innaruʼ, nöza naʼ gusaljëʼ Cristo niʼa queë́ruʼ tuʼ budödëʼ idútë le naca cazëʼ. f  Naʼa, yuguʼ böchiʼ luzáʼadoʼ, idú ládxiʼruʼ gaca idxinruʼ lahuëʼ Dios caz, niʼa que xichönëʼ Jesucristo. ,eQ Que lë ni naʼ, channö chinadúa dul-laʼ, bítiʼrö run bayudxi nu bi cuʼu lahuëʼ Dios tuʼ nözi dul-laʼ. Huáca ibígaʼruʼ galaʼ ga zoëʼ Dios }ds Gudödi naʼ gunnë́ʼ:Bítiʼrö tsöjnedaʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ
en döʼ biáʼgaquiëʼ. _c7 Caní gaca didzaʼ ucáʼana tsahuiʼ gúnlenaʼ légaquiëʼ
tödi yuguʼ dza niʼ, rnnëʼ Xanruʼ.Uchíziaʼ icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ xibá quiaʼ,
en uzúajaʼ le lu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ. b  Lëscaʼ caní Dios Böʼ Láʼayi runëʼ ba nalí loruʼ, tuʼ gunnë́ʼ zíʼalö lë naʼ nazúaj lu guichi le rnna: !a; Niʼa que tuz le guluʼë lahuëʼ Dios, tsaz benëʼ ga nácagaca idú tsahuiʼ nupa naʼ bunëʼ dxiʼa, en bubéajëʼ léguequi quez queëʼ Dios. r`] Ribözëʼ niʼ dza gunëʼ Dios ga uluʼzechu zxíbigaca lahuëʼ nupa bitiʼ taʼléʼe Lëʼ dxiʼa. _# Naʼa, Cristo, tu le guluʼë tsaz lahuëʼ Dios tu luzuísö tuʼ nözi dul-laʼ, ateʼ níʼirö yöjchöʼë cuita lëʼë ibëla Dios. w^g Le nácatë yúguʼtë bixúz luyú ni zuíguequinëʼ yuguʼ dza, en tunëʼ xichíngaquiëʼ, en laʼ tuz ca tunëʼ, taʼguʼë lahuëʼ Dios zián luzuí xichö́ngacabaʼ böaʼ bëdxi, yuguʼ le cabí gaca uluʼgúa dul-laʼ. 9]k Naʼa, Dios ruúnëʼ rëʼu idú tsahuiʼ tuʼ benëʼ Cristo ca rë́ʼënëʼ Dios cateʼ niʼ budödi cuinëʼ lahuëʼ Dios uláz queë́ruʼ, en gútiëʼ tu luzuísö. g\G Gudödi niʼ rnna: “Ni zoaʼ para gunaʼ ca rë́ʼënuʼ Liʼ, Dios.” Didzaʼ ni ruluíʼi rëʼu rugǘëʼ Dios lë naʼ gulaʼguʼë lahuëʼ zíʼalö, en ruzóëʼ xilataj le guluʼë Zxíʼini cazëʼ lahuëʼ. [ Lë naʼ nazúaj zíʼalö rnna: “Bitiʼ rë́ʼënëʼ Dios nu cuʼu rön quégacabaʼ böaʼ bëdxi lahuëʼ.” Didzaʼ ni ruluíʼi rëʼu bítiʼrö raza ládxëʼë Dios lë ni sal-laʼ lu xibá queëʼ Moisés rinná béʼenëʼ Dios nu gun caní. Z Níʼirö gunníaʼ: Ni zoaʼ para gunaʼ ca rë́ʼënuʼ Liʼ, Dios.Naca ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi ca gaca quiaʼ. Y Bitiʼ raza ládxuʼu nu uzeguiʼ-baʼ böaʼ bëdxi loʼ,
o nu cuʼu xichö́ngacabaʼ loʼ tuʼ nözi dul-laʼ. wXg Que lë ni naʼ, cateʼ bidxinëʼ Cristo yödzölió ni, gudxëʼ Dios ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Bitiʼ rë́ʼënuʼ nu cuʼu rön quégacabaʼ böaʼ bëdxi loʼ
pero benuʼ ga nacaʼ bönáchisö. YW+ Caní guca, tuʼ cabí guca xichö́ngacabaʼ bëdxi, en chivo ugúa dul-laʼ. pVY Rön niʼ gulaʼguʼë lahuëʼ Dios yuguʼ iz busáʼ ládxiʼgaquiëʼ nabágaʼgaquiëʼ dul-laʼ. zUm Laʼtuʼ guca un légaquiëʼ idú tsahuiʼ, bitiʼ gulaʼgúʼuticaʼsëʼ rön niʼ lahuëʼ Dios, tuʼ cabirö iléquibeʼenëʼ bönniʼ guca caní quégaquiëʼ nabágaʼgaquiëʼ dul-laʼ channö chibuluʼhuöáquiëʼ idú tsahuiʼ. kT Q Xibá naʼ gunná bëʼë Moisés guca tu le ruluíʼisö ca zeaj naca le tsahuiʼ siʼ záʼgaca, en bitiʼ guca idú ca nácagaca. Que lë ni naʼ, xibá naʼ queëʼ Moisés bitiʼ guca un idú tsahuiʼ nupa niʼ bilaʼdxín lahuëʼ Dios, en biáʼgaca rön quégacabaʼ böaʼ bë́dxidoʼ, lë naʼ gulaʼgúʼuticaʼsëʼ lahuëʼ Dios yuguʼ iz. S# lëscaʼ caní, gútiëʼ Cristo tu luzuísö, cateʼ budödi cuinëʼ lahuëʼ Dios para bugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼgaca bönachi zián. Naʼa, uluíʼi lahuëʼ le buropi luzuí, calëga para ugǘëʼ dul-laʼ, pero para usölë́ʼ tsaz nupa taʼböza Lëʼ.vRe Ca naʼ run bayudxi ilátigaca bönachi tu luzuísö ateʼ tödi niʼ uchiʼa usörö́ëʼ Dios léguequi, @Qy Laʼtuʼ guca caní, gun bayudxi quiʼi sáquëʼë Cristo, en gátiëʼ zián luzuí dza niʼte cateʼ gutaʼ yödzölió ga ridxintë naʼa dza, pero naʼa cateʼ naca dza údxi, tsaz buluíʼi lahuëʼ tu luzuísö, en budödi cuinëʼ lahuëʼ Dios, cateʼ gútiëʼ para bugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼruʼ. QP Bixúz lo zoëʼ luyú ni raziëʼ lataj nácatërö láʼayi tu tu iz len rön quégacabaʼ böaʼ bëdxi, pero bitiʼ run bayudxi tsáziëʼ Cristo zián luzuí para udödi cuinëʼ lahuëʼ Dios. zOm Bitiʼ guyáziëʼ Cristo lataj láʼayi néquini lu niʼa lu náʼagaca bönachi, lë naʼ naca tu le ruluíʼisö ca naca le naca idú, pero guyáziëʼ yehuaʼ yubá caz para gaca uluíʼi lahuëʼ naʼa lahuëʼ Dios uláz queë́ruʼ. 1N[ Caní naca, ben bayudxi guzóa le bun dxiʼa yudoʼ luyú ni le naca tu le ruluíʼisö ca naca lë naʼ röʼö yehuaʼ yubá, pero ca naca lë naʼ röʼö yehuaʼ yubá, ben bayudxi soa le un dxiʼa nupa ilaʼyaza le, le nácarö lesacaʼ ca xichö́ngacabaʼ böaʼ bë́dxidoʼ caní. MM Ca naʼ rinná bëʼ xibá naʼ, látuʼbiquiʼ yúguʼtë ral-laʼ un dxiʼa rön léguequi, ateʼ channö cabí tuʼlaljëʼ rön, bitiʼ udúa dul-laʼ. Xichönëʼ Jesucristo rugúa dul-laʼ +LO Lëscaʼ caní buchéajëʼ Moisés rön naʼ lu lataj láʼayi néquini guídi, en lahui yúguʼtë le tuʼgunëʼ dxin para ilaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios. $KA Níʼirö gudxëʼ légaquiëʼ: “Lë ni naca rön le run tsutsu didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ le gunná béʼenëʼ Dios rëʼu para gunruʼ ca rnna.” J Cateʼ niʼ gudíxjöiʼinëʼ Moisés bönachi niʼ ca nácagaca yúguʼtë xibá queëʼ Dios, gudélëʼë rön quégacabaʼ bë́dxidoʼ, en quégacabaʼ chivo, le nutsiʼ nisa, ateʼ len tu guíxiʼdoʼ nazíʼi le hisopo, en lítsaʼbaʼ böʼcuʼ zxilaʼ le nëʼaj xiná, buchéajëʼ rön, en nisa naʼ lahui guichi ga naʼ nazúaj xibá naʼ, encaʼ láhuigaca bönachi. I1 Que lë ni naʼ, didzaʼ naʼ rucáʼana tsahuiʼ le guzóa zíʼalö guca lesacaʼ tuʼ bidzága rön didzaʼ naʼ, le ruluíʼisö zoa nu guti. "H= Cateʼ chinátiëʼ bönniʼ naʼ, gaca ilunëʼ ca rnna didzaʼ naʼ, pero tsanni ni zoëʼ nabanëʼ, bitiʼ caʼ gaca ilunëʼ ca rnna didzaʼ naʼ. ZG- Cateʼ ratiëʼ nu bönniʼ, en nucáʼanëʼ tu didzaʼ ca ral-laʼ ilaʼguísiëʼ le nequi queëʼ, run bayudxi gaca bëʼ chinátiëʼ bönniʼ naʼ para gaca ilunëʼ ca rnna didzaʼ naʼ nucáʼanëʼ. aF; Que lë ni naʼ náquiëʼ Jesucristo Nu ben tsutsu didzaʼ cubi rucáʼana tsahuiʼ, tuʼ gútiëʼ Lëʼ, en bugǘëʼ dul-laʼ gulaʼbagaʼ bönachi cateʼ niʼ zoa didzaʼ gula rucáʼana tsahuiʼ. Gútiëʼ caʼ para gaca ilaʼziʼë lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios unödzjëʼ quégaquiëʼ bönniʼ bulidzëʼ, le zóaticaʼsö. ME Naʼa, gúntërö caʼ xichönëʼ Cristo, tuʼ budödi cuinëʼ queëʼ Dios, en gúquiëʼ idú tsahuiʼ, ateʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi Lëʼ, Nu zóaticaʼsö. Naʼa, xichönëʼ Cristo ruún idú dxiʼa icja ládxiʼdoʼoruʼ lu yuguʼ le gubágaʼruʼ le tun ga nu gati, para gaca gunruʼ xichinëʼ Dios ban. ND Le nácatë xichö́ngacabaʼ bëdxi, en chivo, en dö queë́baʼ bë́dxidoʼ buluʼzéguiʼë-baʼ, yuguʼ le gulaʼguʼë lu ícjagaca nupa nabágaʼgaca dul-laʼ, guca uluʼgúa dul-laʼ naʼ nabágaʼgaca bönachi para uluʼún légaquiëʼ dxiʼa idú ca zeaj naca cazëʼ ca naca que yöl-laʼ yudoʼ quégaquiëʼ. C} Naʼa, chiguyáziëʼ Cristo lu lataj láʼayi naʼ, calëga len xichö́ngacabaʼ bë́dxidoʼ, en xichö́ngacabaʼ chivo, pero len rön queë cazëʼ. Guyáziëʼ lu lataj idú láʼayi tu luzuísö, ateʼ caní guca, benëʼ ga nuláruʼ tsaz. -BS Naʼa, chibuduluíʼi lahuëʼ Cristo, en náquiëʼ Bixúz Lo que le naca idú dxiʼa, le biláʼ lahui niʼa que le benëʼ Lëʼ. Lataj láʼayi ga naʼ guyáziëʼ Lëʼ nácarö lo, en nácarö idú, en bitiʼ néquini lu niʼa lu náʼagaca bönachi, en bitiʼ naca que luyú ni. A' Yuguʼ lë ni buluíʼi lahui quégacasö le gulëʼaj gulahuëʼ, en ca ral-laʼ ilaʼguíbi cuíngaquiëʼ, en quégaca xibá ca ral-laʼ gaca que idú ca zeaj naca cazëʼ. Yuguʼ lë ni buzóëʼ Dios quégaquiëʼ ga bidxintë dza ral-laʼ utsë́ʼë yúguʼtë. (@I Yuguʼ lë ni naca tu le ruluíʼisö que le raca naʼa dza. Yuguʼ le gulaʼguʼë lahuëʼ Dios, en rön quégacabaʼ böaʼ bëdxi naʼ gulútiëʼ-baʼ lahuëʼ Dios bitiʼ guca uluʼún idú dxiʼa icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ bönniʼ niʼ gulaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios caní. ?# Caní ruzéajniʼinëʼ Dios Böʼ Láʼayi rëʼu, bitiʼ caʼ guca idxinruʼ lahuëʼ Dios caz tsanni niʼ tuʼgunëʼ dxin lataj láʼayi naʼ zoa láhuilö lu yuʼu láʼayi naʼ néquini guídi, lë naʼ bidzága didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ le guzóa zíʼalö. > Tuzëʼ bixúz lo guyáziëʼ lu lataj buropi niʼ tu luzuísö tu iz, en biʼë rön le guluʼë lahuëʼ Dios tuʼ nözi dul-laʼ nabagaʼ cazëʼ, encaʼ tuʼ nözi dul-laʼ nabágaʼgaca bönachi, dul-laʼ gulunëʼ le cabí guléquibeʼenëʼ. Z=- Lahui guíʼina naʼ gulaʼcuáʼ chopa gubáz láʼayi néquiguequini oro, lë́gaca querubín que lataj ga buluíʼi lahuëʼ Dios, ateʼ buluʼzxóa xíliguequi láhuilö lataj ga niʼ guluʼë bixúz lo rön tuʼ nözi dul-laʼ. Caní buluʼcuʼë yuguʼ lë ni. Bitiʼ dë lataj uzúajaʼ naʼa idútë ca nácagaca lë ni. Taʼyázaticaʼsëʼ yuguʼ bixúz lu lataj zoa láhuilö, ga naʼ tunëʼ dxin quégaquiëʼ que le taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios. < A;{ ateʼ lu lataj niʼ gulaʼcuáʼ tu bucugu néquini oro ga naʼ buluʼzéguiʼë nöri, encaʼ tu guíʼina ga yuʼu didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ, en nacu guíʼina naʼ oro. Lu guíʼina naʼ gulaʼcuáʼ zxígaʼdoʼ naʼ néquini oro, le nadzáʼ yöta xtildoʼ naʼ nazíʼi le maná, encaʼ xuyaga queëʼ Aarón, lë naʼ bubö́ʼ niʼa nëʼe, encaʼ yuguʼ guiö́j blaga naʼ, nazúaj láhuilöguequi didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ. o:W Cúdziʼlö le buropi lariʼ nal-laʼ lu yuʼu naʼ zoa lataj niʼ nazíʼi le, Lataj Idú Láʼayi, _97 Caní naca lataj láʼayi naʼ néquini guídi. Lu lataj naʼ dë láhuilö, nazíʼi le Lataj Láʼayi, gulaʼcuáʼ le nuáʼ guíʼ, en bucugu láʼayi ga niʼ gulaʼguʼë yuguʼ yöta xtildoʼ lahuëʼ Dios. ;8 q Naʼa, didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ naʼ guzóa zíʼalö, dzágagaca xibá le ca ral-laʼ ilaʼyéaj ládxiʼgaca bönachi Dios, en lataj láʼayi bidzága le guca que luyú ni. C7 Cateʼ niʼ ruʼë Dios didzaʼ que tu didzaʼ cubi rucáʼana tsahuiʼ, naca tuʼ chibigula lë naʼ guzóa zíʼalö, ateʼ chizóa idúa lë naʼ nagula, en chinaca gulasi.65 Huéchiʼ ládxaʼa légaquiëʼ,
en uniti lahuaʼ le cabí naca tsahuiʼ gulunëʼ,
en bítiʼrö tsöjnedaʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ. 85i Bitiʼ gun bayudxi nu usedi luzë́ʼe, inná:Bénbëʼë Xanruʼ, tuʼ ilúnbëʼë yúguʼtëʼ nedaʼ,
ga isí lo nu naca cáʼasö, ga idxintë nu naca lo. W4' Que lë ni naʼ, caní gaca didzaʼ ucáʼana tsahuiʼ
gúnlenaʼ bönachi Israel
tödi yuguʼ dza niʼ, rnnëʼ Xanruʼ.Uchíziaʼ icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ xibá quiaʼ
en uzúajaʼ le lu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ.Níʼirö gacaʼ Dios quégaquiëʼ
ateʼ légaquiëʼ iláquiëʼ bönachi quiaʼ. ?3w Bitiʼ gaca ca guca didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ naʼ,
lë naʼ bénlenaʼ xuz xtóʼogaquiëʼ,
dza niʼ gudélaʼa náʼagaquiëʼ,
en bubéajaʼ légaquiëʼ luyú Egipto.Tuʼ buluʼcáʼanëʼ didzaʼ quiaʼ rucáʼana tsahuiʼ,
nedaʼ bucáʼanaʼ légaquiëʼ, rnnëʼ Xanruʼ. 92kNaʼa, Dios ruluʼë bitiʼ gulaca bönachi niʼ idú dxiʼa cateʼ bëʼë didzaʼ ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, gunnë́ʼ:Buliʼyútsöcaʼ, gunnë́ʼ Xanruʼ: Záʼgaca dza
cateʼ uzóaʼ tu didzaʼ cubi ucáʼana tsahuiʼ,
le gúnlenaʼ bönachi Israel, en bönachi Judá. ,1QLaʼtuʼ gudapa didzaʼ naʼ rucáʼana tsahuiʼ le guzóa zíʼalö idútë yöl-laʼ huáca, bitiʼ ben bayudxi soa didzaʼ buropi ni rucáʼana tsahuiʼ. 01Naʼa, Bixúz Lo queë́ruʼ ni runëʼ dxin que le nácatërö lesacaʼ, ateʼ niʼa que le benëʼ Lëʼ zoa tu didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ queë́ruʼ le nácatërö lesacaʼ, en le ruíʼi didzaʼ que le nácatërö lesacaʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios gataʼ queë́ruʼ. I/ Yuguʼ bixúz ni tunëʼ dxin que tu le ruluíʼisö, en le naca ca tu bixín que lë naʼ röʼö yehuaʼ yubá. Caní naca, tuʼ gúdxidëʼë Dios Moisés cateʼ siʼ uchisëʼ yúʼudoʼ naʼ néquini guídi, gunnë́ʼ: “Buyútsöcaʼ, ben yúguʼtë idú ca naca lë naʼ buluíʼidaʼ liʼ lu guíʼa niʼ.” K.Laʼtuʼ zoëʼ luyú ni, bitiʼ caʼ gáquiëʼ bixúz, tuʼ nacuáʼticaʼsëʼ bixúz ni, nupa taʼgúʼu yuguʼ le tuʼnödzaj bönachi lahuëʼ Dios ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés. V-%Dios rucuʼë yúguʼtë bixúz lo para ilaʼguʼë yuguʼ le tuʼnödzaj bönachi, encaʼ xichö́ngacabaʼ böaʼ bëdxi lahuëʼ Dios. Que lë ni naʼ ben bayudxi soa bi guluʼë Cristo lahuëʼ Dios. ,/Lëʼ runëʼ dxin ca Bixúz Lo lu lataj nácatërö láʼayi, le naca yudoʼ le naca idútë, lë naʼ buchisëʼ Xanruʼ, en calëga bönachi. 8+ kNaʼa, ca rnna lë naʼ siʼ gunníaʼ, naca caní: Zoa queë́ruʼ tu Bixúz Lo caní. Guröʼë cuita lëʼë ibëla Dios, ateʼ röʼë, rinná bëʼë yehuaʼ yubá niʼ. $*ALu xibá queëʼ Moisés bönachi bitiʼ nácagaca idú dxiʼa nácagaca bixúz, pero gudödi bidxín xibá queëʼ Moisés, Dios benëʼ tsutsu xtídzëʼë, cateʼ benëʼ ga náquiëʼ Zxíʼini cazëʼ bixúz lo, tuʼ náquiëʼ idú tsahuiʼ ca ral-laʼ gáquiëʼ bixúz.j)MJesús ni, bitiʼ náquiëʼ ca yuguʼ bixúz lo yödzölió ni, tuʼ ben bayudxi gulaʼguʼë rön lahuëʼ Dios yuguʼ dza, ateʼ gulútiëʼ-baʼ böaʼ bëdxi lahuëʼ Lëʼ tuʼ nözi dul-laʼ nabágaʼgaca cazëʼ, ateʼ gudödi niʼ gulunëʼ caní tuʼ nözi dul-laʼ nabágaʼgaca bönachi. Naʼa, Jesús, tsaz guluʼë rön lahuëʼ Dios, cateʼ niʼ budödi cuinëʼ lahuëʼ Dios, en bulaljëʼ xichö́n cazëʼ tuʼ nözi dul-laʼ nabágaʼgaca yúguʼtë bönachi. Ui~}|m{"zy8x'wvu>trqqoooInJm&lkHjiiXggdffeYdcca `I_^x]R\[[ZYYXqWVUUgUTDSQOONZMMQKJJ IHHGG:FDCC9BZAR@>=<<;o:9K87`6u544322Y10j/..,,+J*\)('&"%$>#""!p $ 0)Tc9W W E x 20J'{Ug;G Naʼa, nucuáʼaruʼ légaquiëʼ ca yuguʼ bönniʼ guláquiëʼ bicaʼ ba, nupa niʼ gulaʼguíʼi gulaʼzacaʼ. Chibiyö́niliʼ ca benëʼ Job. Gulözëʼ zxön ladxiʼ sal-laʼ gudíʼi guzxácaʼdëʼë, ateʼ nö́ziliʼ caʼ ca benëʼ Xanruʼ queëʼ ga búdxitë. Ruhuéchiʼdaʼ ládxëʼë Xanruʼ rëʼu, en ruíʼi ládxëʼë rëʼu. Z:- Böchiʼ luzáʼadoʼ, buliʼyú ca guca quégaquiëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Xanruʼ. Nácagaquiëʼ ca tu le ruluíʼi rëʼu ca ral-laʼ quíʼi sácaʼruʼ, en cö́zaruʼ zxön ladxiʼ. Y9+ Böchiʼ luzáʼadoʼ, bitiʼ innëliʼ que luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ, para cabí ibágaʼliʼ xíguiaʼ. ¡Buliʼyútsöcaʼ! ¡Chirudzaga lo udxinëʼ Xanruʼ, ateʼ uchiʼa usörö́ëʼ le runliʼ! (8ILëscaʼ caní, libíʼiliʼ naʼ réajlëʼëliʼ Cristo, guliʼcöza zxön ladxiʼ, en buliʼtipa ládxiʼliʼ, tuʼ chizáʼ galaʼ dza huödëʼ Xanruʼ. 77Naʼa, böchiʼ luzáʼadoʼ, guliʼcöza zxön ladxiʼ ga idxinrö dza huödëʼ Xanruʼ. Buliʼyú ca runëʼ tu bönniʼ guz gúʼuna. Lu yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ ribözëʼ guiö́jsiuʼ, en guiö́j cusu lin, ateʼ tödi niʼ ulapëʼ, en utubëʼ yöz zián. b6=Richúguliʼ quégaquiëʼ bönniʼ tsahuiʼ, en rútiliʼ légaquiëʼ, ateʼ légaquiëʼ bitiʼ taʼdáʼbaguëʼë libíʼiliʼ cateʼ rútiliʼ légaquiëʼ. Cö́zaruʼ zxön ladxiʼ, en ulídzaruʼ-nëʼ Dios ~5uBenliʼ ga bunéʼeliʼ, en güíʼi gudáguticaʼsiliʼ le rnnasö queë́liʼ lu yödzölió ni. Buxö́n cuinliʼ, pero chizóa idxín dza údxi queë́liʼ. Gaca queë́liʼ ca raca queë́baʼ bëdxi renniʼ, chibúʼu dza gútiruʼ-baʼ. B4}¡Buliʼyútsöcaʼ! Yuguʼ bönniʼ huen dxin gulaʼlapëʼ yöla queë́liʼ chitaʼnaba yúdxinëʼ lázxjagaquiëʼ, tuʼ cabí riguízxjaniliʼ légaquiëʼ, ateʼ lë naʼ taʼnabëʼ bönniʼ huen dxin naʼ chibidxín didzaʼ naʼ lahuëʼ Xanruʼ, ateʼ Lëʼ rinná béʼenëʼ niʼa nëʼë guizxi yu. V3%Chinaca que dumí oro, en dumí plata queë́liʼ ca naca que guíë nazö́n yöni que, ateʼ yöni que naʼ naca ca tu le ruzegui libíʼiliʼ didzaʼ, ateʼ gaca queë́liʼ ca tu guíʼ le usuniti libíʼiliʼ. Caní gaca queë́liʼ, tuʼ busóʼ butúbiliʼ queë́ziliʼ yöl-laʼ tsahuiʼ dza ni zóaruʼ chiröjsétëgaca. p2YChinaca ditaj yöl-laʼ tsahuiʼ queë́liʼ, ateʼ chinutö́gacabaʼ le ráculiʼ bö́ljadoʼ que. 1 )Libíʼiliʼ, bönniʼ riléʼeliʼ yöl-laʼ tsahuiʼ, guliʼcödxi, en guliʼcö́dxiʼa, tuʼ siʼ zaʼ dza iléʼeliʼ yöl-laʼ yechiʼ. t0aChannö nö́ziruʼ le naca dxiʼa le ral-laʼ gunruʼ, en bitiʼ gunruʼ lë naʼ, runruʼ dul-laʼ.+/ONaʼa, libíʼiliʼ, lu yöl-laʼ run ba zxön queë́liʼ rigúʼuliʼ yöl-laʼ ba laʼ cuínsiliʼ. Yúguʼtë le caní le runliʼ zeaj naca le ruáʼ döʼ. . Que lë ni naʼ, caní ral-laʼ innaliʼ: “Channö guë́ʼënnëʼ Xanruʼ, sóaruʼ ibanruʼ, en tu iaʼtú le gunruʼ.” @-yBitiʼ nö́ziliʼ bizxi gaca cuxö́ huidzaj. ¿Nacxi caz naca queë́ruʼ, tsca zóaruʼ yödzölió ni? Nácaruʼ ca bö́chila le naláʼ tu chíʼidoʼosö, en laʼ rinítitë. ^,5 Naʼa, buliʼzë́ nágaliʼ, núlöliʼ rnnaliʼ: “Cuxö́ huidzaj tséajtuʼ yödzö niʼ, ateʼ sóatuʼ niʼ tu iz, en zián le gáʼutuʼ, en útiʼtuʼ, ateʼ caní gátaʼdaʼ dumí queë́tuʼ.” &+E Naʼa, tuzëʼ náquiëʼ Dios, Nu ben xibá naʼ, en náquiëʼ caʼ Nu ruchiʼa rusörö́ëʼ le runruʼ. Lë cazëʼ gaca usölë́ʼ bönachi o usunítiëʼ bönachi naʼ. Naʼa, ¿núzxitë run cuinuʼ, rilaga yudxuʼ luzóʼo? Bitiʼ gaca gunruʼ löza le gaca cuxö́ huidzaj +*O Böchiʼ luzáʼadoʼ, bitiʼ innëliʼ que luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. Nu bönniʼ rinnë́ʼ que böchiʼ luzë́ʼë, en rilaga yudxëʼ le runëʼ, bönniʼ ni rinnë́ʼ que xibá queëʼ Dios, en ruchiʼa rusörö́ëʼ le rinná bëʼ xibá naʼ. Naʼa, channö ruchiʼa rusörö́uʼ le rinná bëʼ xibá naʼ, run cuinuʼ nu ruchiʼa rusörö́ëʼ le, en bitiʼ runuʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ. )' Guliʼgaca nöxaj ladxiʼ lahuëʼ Xanruʼ, ateʼ Lëʼ gunëʼ ga tsë́pisëliʼ. Bitiʼ ral-laʼ ichugu bë́ʼëruʼ le run luzáʼaruʼ #(? Guliʼsëbi ládxiʼliʼ, en buliʼhuíʼini, en guliʼcödxi. Naʼa ruzxídxili, pero ral-laʼ cö́dxiliʼ. Rudzéjaliʼ, pero ral-laʼ huíʼiniliʼ. 8'iGuliʼgüíʼ ládxiʼliʼ sóalenliʼ-nëʼ Dios, ateʼ Lëʼ idisóalenëʼ libíʼiliʼ. Libíʼiliʼ, bönachi dul-laʼ, guliʼgaca tsahuiʼ, en bítiʼrö gunliʼ dul-laʼ. Libíʼiliʼ, núlöliʼ reaj böʼ ládxiʼdoʼoliʼ, en chopa le nadxíʼiliʼ, guliʼgún dxiʼa icja ládxiʼdoʼoliʼ. &wQue lë ni naʼ, guliʼsóa nöxaj ladxiʼ lahuëʼ Dios. Guliʼnná beʼe tuʼ xihuiʼ, ateʼ uzxunnaj ga zóaliʼ. y%kNaʼa, zxö́ntërö le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ, tuʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Dios ruzáguëʼë xinö́zguequi nupa tun ba zxön cuínguequi, pero ruzáʼ ládxëʼë quégaca nupa nácagaca nöxaj ladxiʼ.” j$MBitiʼ rnnasö caʼ le nazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Dios risö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi queë́ruʼ, Nu zóalen rëʼu, ateʼ Lëʼ nadxíʼinëʼ rëʼu, en rudúliʼnëʼ rëʼu channö rusanruʼ-nëʼ.” (#ILibíʼiliʼ, bönachi nusanliʼ-nëʼ Dios, ¿naruʼ cabí nö́ziliʼ channö runliʼ zxön le nacuáʼ yödzölió ni, chinuhuöácaliʼ ca nu bitiʼ riléʼe Dios dxiʼa? Nútiʼtës nu rë́ʼëni gun zxön le nacuáʼ yödzölió ni, nuhuöáca ca nu bitiʼ riléʼe Dios dxiʼa. >"uSal-laʼ zoa bi rinábaliʼ, bitiʼ bi rizíʼiliʼ, tuʼ cabí naca dxiʼa ca rinábaliʼ, tuʼ rë́ʼëniliʼ lë naʼ rinábaliʼ para ugunliʼ le dxin ca raza ládxiʼsiliʼ. A!{Zián le ruhuídiʼliʼ, en tuʼ cabí rizíʼiliʼ le, que lë ni naʼ rútiliʼ bönachi. Ruzxéʼeliʼ le dë que luzáʼaliʼ, en tuʼ cabí ridéliʼliʼ le, que lë ni naʼ rizóa ribö́ʼöliʼ, en ridíl-laliʼ. Bitiʼ rataʼ queë́liʼ le rë́ʼëniliʼ, tuʼ cabí rinábiliʼ-nëʼ Dios lë naʼ. X  +¿Bizx que naʼ ridíl-laliʼ, en raca didzaʼ bizxaj queë́liʼ? Raca caní queë́liʼ tuʼ rizë́ ládxiʼliʼ zián le rizë́ ládxiʼliʼ tu tuliʼ, en que lë ni naʼ ridíl-lalenliʼ luzáʼaliʼ. Nupa tuíʼi ládxiʼgaca ilaʼbequi dxi le raca, taʼböza dxíʼadoʼ, para gaca caʼ dxiʼa idútë le zeaj naca caz.Yuguʼ bönniʼ nápagaquiëʼ yöl-laʼ réajniʼi naʼ runödzjëʼ Dios:Tunëʼ le naca idú tsahuiʼ, en taʼbözëʼ dxíʼadoʼ.Nácagaquiëʼ zxön ladxiʼ, en nöxaj ladxiʼ.Tuʼhuechiʼ ládxiʼgaquiëʼ bönachi,
en tunëʼ le naca dxiʼa.Tuz ca tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ luzáʼagaquiëʼ,
en bitiʼ taʼbéaj bëʼë luzáʼagaquiëʼ. I Yuguʼ bönniʼ tuʼzxéʼenëʼ luzáʼagaquiëʼ, en të́ʼënnëʼ ilaʼgúʼu bönachi légaquiëʼ yöl-laʼ ba, lëscaʼ taʼdil-la dídzëʼë, en tunëʼ yúguʼtë le ruáʼ döʼ. #?Yöl-laʼ réajniʼi caní bitiʼ naca le runödzjëʼ Dios, pero que yödzölió ni naca, encaʼ quégaca bönachi yödzölió ni, en que tuʼ xihuiʼ. Naʼa, channö ruzxéʼeliʼ luzáʼaliʼ, en runliʼ dxin para ilaʼgúʼu bönachi libíʼiliʼ yöl-laʼ ba, bitiʼ ral-laʼ gun ba zxön cuinliʼ ca naca yöl-laʼ réajniʼi queë́liʼ. Nu run caní rizíʼ yëʼ, en ridáʼbagaʼ le naca idútë li. E Channö zoëʼ tu bönniʼ ládjaliʼ rácadëʼë, en réajniʼdeʼenëʼ, lu yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ queëʼ ral-laʼ uluʼë náquiëʼ caní niʼa que le naca tsahuiʼ runëʼ.  Böchiʼ luzáʼadoʼ, tu yaga higo bitiʼ gaca cuía le ribía yaga olivo, ateʼ tu lubá uva bitiʼ gaca cuía le ribía yaga higo naʼ. Lëscaʼ caní, nitú ga rilén nisa bitiʼ gaca ilaʼlén nisa zönaʼ, en nisa siziáʼ. Yöl-laʼ réajniʼi le naca idú U# Bitiʼ caʼ taʼlén nisa siziáʼ, en nisa zönaʼ laʼ tuzi ga taʼlén. %C Caní naca, len laʼ ruáʼasiruʼ naʼ rulidza tsáhuiʼruʼ bönachi, en rulidza dítjaruʼ bönachi. Böchiʼ luzáʼadoʼ, bitiʼ ral-laʼ gaca caní. 3_ Len laʼ lúdxiʼruʼ náʼasö rulidza tsáhuiʼruʼ-nëʼ Dios Xuz, en rulidza dítjaruʼ caʼ yuguʼ bönniʼ, ateʼ benëʼ Dios légaquiëʼ ca naca cazëʼ Lëʼ. ]3pero cuntu nu bönniʼ gaca inná béʼenëʼ lúdxëʼë, tuʼ rnna lúdxiʼruʼ le ruáʼ döʼ, en bitiʼ gaca nu uzagaʼ xinözi. Ziántërö le rnna lúdxiʼruʼ le naca ca tu le nachë́ʼ yöl-laʼ guti. wYúguʼtëbaʼ böaʼ guixiʼ taʼdabaʼ luyú, en yuguʼ böaʼ zoa xíligacabaʼ, en yuguʼ böaʼ táʼayöj lë́ʼëbaʼ lu yu, encaʼ yúguʼtëbaʼ böaʼ dzö́ʼöbaʼ lu nísadoʼ, huáca ilaʼnná beʼe bönachi luyú ni légacabaʼ, 1[Lëscaʼ lúdxiʼruʼ naʼ naca ca tu guíʼ. Yúguʼtë le ruáʼ döʼ raca yödzölió ni rnna lúdxiʼruʼ, en tuʼ dzaga lúdxiʼruʼ naʼ idútë le naca cázaruʼ, que lë ni naʼ run ga raca xihuiʼ idútë le nácaruʼ. Le rnna lúdxiʼruʼ ribequi guíʼ, le ruzeguiʼ rëʼu ca naca yúguʼtë le runruʼ, ateʼ tuʼ rnna caní lúdxiʼruʼ naʼ, naca que tsca chinaguélaʼtë guíʼ le nabequiʼ tuʼ xihuiʼ. PLëscaʼ caní naca lúdxiʼruʼ. Sal-laʼ cuídiʼdoʼos naca, ziántërö le rnna lúdxiʼruʼ naʼ. Buliʼyútsöcaʼ ca run guíʼ. Sal-laʼ guíʼdoʼos ribíbiruʼ, tu guíʼa sibi huayégui. Buliʼyú caʼ ca raca quéguequi barco. Sal-laʼ zxö́ntërö naca tu barco, en récjadaʼ böʼ ruzéaj le, cuídiʼdoʼos naca nëʼe xiyágui barco naʼ le ruzecaj rudxíʼi barco para tseaj gátiʼtës ga guë́ʼënnëʼ bönniʼ rusë́ʼë le. "=Cateʼ rigúʼuruʼ guíë ruáʼagacabaʼ böaʼ para gunruʼ ga ilunbaʼ ca rë́ʼëniruʼ, gaca inná béʼeruʼ légacabaʼ lu idútë le tunbaʼ. jMYúguʼtëruʼ runruʼ zián le richixi riníguiruʼ. Channö cabí richixi riníguinëʼ tu bönniʼ ca naca didzaʼ ruʼë, bönniʼ ni náquiëʼ idú tsahuiʼ, en raca inná beʼe cuinëʼ ca naca yúguʼtë le runëʼ. J Böchiʼ luzáʼadoʼ, bitiʼ guntëz zián cuinliʼ bönniʼ tuʼsédinëʼ bönachi, tuʼ chinö́z quéziliʼ zíʼtërö uchiʼa usörö́ëʼ Dios rëʼu, núlöruʼ rusédiruʼ bönachi. O Ca naʼ raca que idútë le naca cázaruʼ channö cabí yuʼu böʼ, chinati, lëscaʼ caní naca que le réajlëʼëruʼ Cristo channö cabí naláʼ yöl-laʼ run que, bitiʼ naca lesacaʼ.' GLëscaʼ caní guca queë́nu Rahab, nigula bë́ʼënu bönachi lataj. Lëscaʼ naca bëʼ burúajnu dxiʼa tuʼ zoa tu le tsahuiʼ bennu, lë naʼ bennu cateʼ niʼ bennu bönniʼ tuʼyulan bal, en gúcalennu légaquiëʼ para buluʼguélëʼë yöjhuö́jgaquiëʼ nöza yúbölö.  Naʼa, riléʼe quéziliʼ naca bëʼ rurúajëʼ tu bönniʼ dxiʼa niʼa que le runëʼ, en calë́gasö tuʼ réajlëʼë Dios. w gCaní guca lë naʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Abraham guyéajlëʼë Dios, ateʼ Dios biléʼenëʼ lë naʼ benëʼ ca tu le ben ga böáquiëʼ Abraham tsahuiʼ.” Que lë ni naʼ guzxíʼi lëʼ: “Luzë́ʼë Dios.” ? wNaʼa gaca inö́ziliʼ ca guca queëʼ Abraham. Lë naʼ benëʼ guca bëʼ guyéajlëʼë Dios. Caʼ naca, guca bëʼ naca idú ca guyéajlëʼë Dios niʼa que lë naʼ benëʼ. Naca bëʼ burúajëʼ xúziruʼ Abraham tsahuiʼ lahuëʼ Dios niʼa que lë naʼ benëʼ, cateʼ niʼ guluʼë-biʼ biʼi Isaac queëʼ lahuëʼ Dios. Guluʼë-biʼ ca naʼ tun bönachi taʼgúʼu le tuʼzeguiʼ lahuëʼ Dios, sal-laʼ bitiʼ buzéguiʼë-biʼ. U#Liʼ, bönniʼ bitiʼ bi nö́zinëʼ. Ral-laʼ inözi quézinuʼ channö zoa nu rnnasö réajlëʼ Cristo, pero bitiʼ run le naca tsahuiʼ, bitiʼ naca lesacaʼ yöl-laʼ réajlëʼ Lëʼ que nu naʼ. 5Liʼ réajlëʼu tuzëʼ náquiëʼ Dios. Naca dxiʼa ca runuʼ. Lëscaʼ caní taʼyéajlëʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ, en taʼzxizi tádxidaʼ Lëʼ. 4aNadxi caʼ guië́ʼ tu bönniʼ luzë́ʼë: “Liʼ réajlëʼësuʼ Cristo, ateʼ nedaʼ runaʼ le naca tsahuiʼ. Bitiʼ gaca uluíʼinuʼ nedaʼ réajlëʼu Cristo channö cabí zoa le naca tsahuiʼ runuʼ. Nedaʼ uluíʼidaʼ liʼ réajlëʼa Cristo niʼa que le naca tsahuiʼ runaʼ.” ELëscaʼ caní raca que nu bönniʼ rnnasëʼ réajlëʼë Cristo. Channö cabí runëʼ le naca bëʼ naca idú ca réajlëʼë Lëʼ, bitiʼ naca lesacaʼ yöl-laʼ réajlëʼ queëʼ. q[ateʼ channö tu nu dzaga libíʼiliʼ guië́sö légaquiëʼ: “Böaj lídxiliʼ tsáhuiʼdoʼ. Chibölaj budzéʼeliʼ”, pero channö cabí unödzaj quégaquiëʼ lë naʼ taʼyádzjanëʼ, bitiʼ caʼ gúcalen légaquiëʼ. yChannö nacuʼë böchiʼ luzáʼaruʼ taʼyéajlëʼë Cristo, en bitiʼ dë le ilácuëʼ, en calëga le ilahuëʼ, gGBöchiʼ luzáʼadoʼ, bitiʼ bi uziʼë xibé tu bönniʼ channö innasëʼ: “Réajlëʼa Cristo”, pero bitiʼ runëʼ le naca tsahuiʼ. Bitiʼ gaca ulë́ʼ bönniʼ naʼ channö innasëʼ réajlëʼë Cristo. =s Nupa cabí tuʼhuechiʼ ládxiʼgaca luzë́ʼeguequi, uchiʼa usörö́ëʼ Dios léguequi, ateʼ cuntu nu huéchiʼ ladxiʼ léguequi, pero nupa naʼ tuʼhuechiʼ ládxiʼgaca luzë́ʼeguequi uluʼrúaj dxiʼa cateʼ uchiʼa usörö́ëʼ Dios léguequi. Le ral-laʼ gunruʼ tuʼ réajlëʼëruʼ Cristo &E Ca innaliʼ, en ca gunliʼ, ral-laʼ gunliʼ ca ral-laʼ ilún nupa uchiʼa usörö́ëʼ Dios légaquiëʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ, le run ga uláruʼ. H~  Lë cazëʼ Dios gunnë́ʼ: “Bitiʼ gunuʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ”, en gunnë́ʼ caʼ: “Bitiʼ gútiuʼ bönachi.” Naʼa, channö cabí runuʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ, pero rútiuʼ bönachi, nabáguʼu xíguiaʼ que idútë xibá queëʼ Dios. T}! Channö runëʼ tu bönniʼ idú ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, pero channö ichíxinëʼ ca naca tuz le rinná bëʼ xibá naʼ, chinabáguëʼë xíguiaʼ que idútë le rinná bëʼ xibá naʼ. *|M Naʼa, channö rutsáʼaliʼ ca runliʼ bal tu tu bönachi, runliʼ dul-laʼ, en nabágaʼliʼ xíguiaʼ lu xibá queëʼ Dios, tuʼ riguítsjaliʼ xibá naʼ. -{SRunliʼ dxiʼa channö runliʼ idú ca rinná bëʼ xibá lo, le nazúaj lu guichi, en rnna caní: “Ral-laʼ idxíʼinuʼ luzóʼo ca nadxíʼi cuinuʼ.” CzYuguʼ bönniʼ naʼ dë yöl-laʼ tsahuiʼ quégaquiëʼ taʼnnë́ ziʼë caʼ que Lëʼ Jesucristo le nazácaʼtërö, en ca naca Lëʼ nazíʼi laliʼ: “Nupa Dáʼgaca Cristo.” Ty!Libíʼiliʼ rucáʼanaliʼ cáʼasö bönachi yechiʼ caʼ, en runliʼ bal yuguʼ bönniʼ dë yöl-laʼ tsahuiʼ quégaquiëʼ, ateʼ bönniʼ naʼ dë yöl-laʼ tsahuiʼ quégaquiëʼ tuʼsacaʼ ziʼë libíʼiliʼ, tuʼ tuʼgunëʼ libíʼiliʼ dxin. Lëscaʼ tuʼdödëʼ libíʼiliʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ. )xKBöchiʼ luzáʼadoʼ, buliʼzë́ nágaliʼ lë ni. Dios gurö́ cazëʼ yuguʼ bönniʼ, sal-laʼ téquiguequi bönachi yödzölió ni nácagaquiëʼ cáʼasö, para ilaʼdéliʼnëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ lahuëʼ Lëʼ tuʼ taʼyéajlëʼë Cristo, en gataʼ quégaquiëʼ lataj ga niʼ rinná bëʼë Lëʼ. Gataʼ quégaquiëʼ lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios unödzjëʼ quégaca nupa taʼdxíʼi Lëʼ. 4waChannö caní runliʼ, rutsáʼaliʼ ca runliʼ bal tu tu luzáʼaliʼ, en run cuinliʼ ca nu ruchiʼa rusörö́ luzë́ʼe, bitiʼ naca dxiʼa ca rizáʼ ládxiʼliʼ. vchannö gunliʼ bal bönniʼ naʼ nácuëʼ lariʼ nazácaʼdaʼ, en guië́liʼ-nëʼ: “Gurö́ʼölen rëʼu ga ni naca dxiʼa”, pero guië́liʼ bönniʼ yéchiʼdoʼ naʼ: “Náʼasö guzuí”, o guië́liʼ-nëʼ: “Guröʼi lu yu ni.” [u/Channö tsáziëʼ tu bönniʼ ga naʼ nudúbiliʼ, en naguʼë xibö́n nëʼë le néquini oro, en nácuëʼ lariʼ nazácaʼdaʼ, ateʼ tsáziëʼ caʼ tu bönniʼ yéchiʼdoʼ, nácuëʼ lariʼ cáʼasö, t 3Böchiʼ luzáʼadoʼ, channö réajlëʼëliʼ Xanruʼ Jesucristo, Nu nácatërö lo, bitiʼ ral-laʼ utsáʼaliʼ ca gunliʼ bal tu tu bönachi. s %Le reaj ládxiʼruʼ-nëʼ Dios, le naca idú, en le naca dxiʼa, naca gácalenruʼ yuguʼ biʼi uzë́bidoʼ, encaʼ yuguʼ nigula nagáʼananu túzinu, cateʼ taʼguíʼi taʼzacaʼ nupa naʼ, en cabí gútsaʼruʼ le cabí naca tsahuiʼ le raca yödzölió ni.$r CChannö nu bönniʼ ladaj libíʼiliʼ réquinëʼ naca dxiʼa ca reaj ládxëʼë Dios, pero bitiʼ rapa chiʼë lúdxëʼë para cabí innësëʼ caʼ, bönniʼ ni rizíʼ yéʼenëʼ laʼ cuinsëʼ, ateʼ bitiʼ raza ládxëʼë Dios ca reaj ládxëʼë bönniʼ naʼ Lëʼ. q 3Naʼa, nu bönniʼ bitiʼ ral-la ládxëʼë le riyönnëʼ, pero ruíʼi ládxëʼë xibá queëʼ Dios le naca idú li, en le gaca gun ga uláruʼ, ateʼ ugáʼanëʼ tsutsu, en gúnticaʼsëʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ, gaquiëʼ bicaʼ ba ca naca yúguʼtë le runëʼ. bp ?tuʼ ruyú cuinëʼ, en söhuö́jëʼ, ateʼ laʼ ral-latë ládxëʼë ca rinë́ʼë. }o uNu riyö́nisö didzaʼ ni, en bitiʼ run ca rnna, nu ni naca ca tu bönniʼ ruyúëʼ lahuëʼ tu lu guíë dxili, n %Naʼa, guliʼgún ca rnna didzaʼ ni, en cabí yö́nisiliʼ, tuʼ channö yö́nisiliʼ didzaʼ ni, siʼ yéʼeliʼ laʼ cuínsiliʼ. m  Que lë ni naʼ, guliʼcáʼana yúguʼtë le ruáʼ döʼ, en yúguʼtë le zián le cabí naca tsahuiʼ, ateʼ lu yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ guliʼsíʼ lu náʼaliʼ didzaʼ naʼ chinayaza icja ládxiʼdoʼoliʼ, tuʼ huáca gun didzaʼ ni ga uláliʼ. El Nu naʼ riletëz bitiʼ run le naca tsahuiʼ lahuëʼ Dios. >k wQue lë ni naʼ reaʼ libíʼiliʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, yúguʼtëliʼ ral-laʼ sóaliʼ sinaʼ yö́niliʼ, pero bitiʼ ral-laʼ innë́tëziliʼ, en bitiʼ ilétëziliʼ. j 1Ca rë́ʼëni quézinëʼ Dios, benëʼ ga nácaruʼ bönachi cubi queëʼ. Bugunëʼ dxin didzaʼ queëʼ le naca idútë li, para gácaruʼ ca tu gulapa zíʼalö queëʼ ladaj yúguʼtë nupa naʼ gurö́ cazëʼ Dios. Le reaj ládxiʼruʼ-nëʼ Dios le naca li ladxiʼ ai =Yúguʼtë le naca dxiʼa, en yúguʼtë le naca idú le ruzíʼiruʼ xibé, záʼgaca sacaʼ xitsáʼalö, en taʼrúaj ga zoëʼ Xúziruʼ Dios, Nu ben yuguʼ le taʼyëpi yösa lúzxiba, yuguʼ le tuʼtsáʼ cuínguequi, pero Lëʼ bitiʼ rutsáʼ cuinëʼ, en bitiʼ rutsë́ʼë ca runëʼ, rúnnaticaʼsëʼ queë́ruʼ le naca tsahuiʼ. Ih  Böchiʼ luzáʼadoʼ, bitiʼ siʼ yeʼe laʼ cuínsiliʼ. 9g mLë naʼ rizë́ ládxiʼruʼ le ruáʼ döʼ run ga gunruʼ dul-laʼ, en cateʼ chibudxi benruʼ dul-laʼ naʼ, laʼ dul-laʼ náʼasö rusubagaʼ rëʼu xíguiaʼ gátiruʼ. 2f _Naʼa, channö nu bi raca que le rizíʼ bëʼ le len le cabí naca dxiʼa, naca tuʼ rizë́ ladxiʼ le ruáʼ döʼ, ateʼ lë ni ben ga gúʼuni gun le ruáʼ döʼ. ke Q Cateʼ bi raca queë́ruʼ le run ga guë́ʼëniruʼ gunruʼ le ruáʼ döʼ, bitiʼ ral-laʼ innaruʼ: “Dios rizíʼ bëʼë rëʼu len le naca xihuiʼ.” Dios bitiʼ rizíʼ bëʼë nu bönniʼ len le cabí naca dxiʼa. d % Bicaʼ ba bönniʼ bö́chiʼruʼ naʼ ruáʼ rilenëʼ le rizíʼ bëʼ lëʼ. Cateʼ chiburúajëʼ tsahuiʼ, idéliʼnëʼ yöl-laʼ naʼbán idú, ca naʼ rideliʼ nu nutsaʼ lu huitaj, nu rideliʼ tu breguiʼ zin. Bönniʼ bö́chiʼruʼ naʼ náquiëʼ bicaʼ ba tuʼ idéliʼnëʼ yöl-laʼ naʼbán idú naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios unödzjëʼ quégaca nupa nadxíʼiguequi Lëʼ. }c u Caní naca, tuʼ gaca que nu naʼ ca raca que xiyija guíxiʼdoʼ naʼ cateʼ rilén gubidza, en rudzáʼadaʼ, laʼ ribídxitë guixiʼ naʼ, en riguínnaj xiyija, en riniti yöl-laʼ lachi que. Lëscaʼ caní gaca queëʼ bönniʼ riléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ, inítiëʼ tsanni ni runëʼ dxin riguiljëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ naʼ. Le taʼzíʼ bëʼ rëʼu 'b I Bönniʼ bö́chiʼruʼ naʼ riléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ ral-laʼ udzéjanëʼ cateʼ runëʼ Dios ga bítiʼrö ruzxöni ládxëʼë lë naʼ dë queëʼ. Nu ruzxöni ladxiʼ yöl-laʼ tsahuiʼ que, gaca que nu naʼ ca raca que xiyija guíxiʼdoʼ, laʼ ridö́ditë que. =a u Channö zoëʼ tu bönniʼ bö́chiʼruʼ réajlëʼë Cristo, en náquiëʼ cáʼasö yödzölió ni, ral-laʼ udzéjanëʼ tuʼ chinadéliʼnëʼ tu lataj lo lahuëʼ Dios. _` 9Bönniʼ naʼ reaj böʼ ládxiʼdaʼahuëʼ bitiʼ ridzö́linëʼ nácalö gunëʼ. N_ Nu naca caní bitiʼ ral-laʼ gun löza siʼ bi unödzjëʼ Xanruʼ. b^ ?Naʼa, nu bi rinabi-nëʼ Dios, run bayudxi tséajlëʼ Lëʼ, en cabí gaca chopa ladxiʼ. Nu raca chopa ladxiʼ, raca que ca raca que bidxinaʼ que nísadoʼ cateʼ rutá böʼ le, ruzéaj böʼ le nilö náʼalö. ] Channö zoa ladaj libíʼiliʼ nu bitiʼ réajniʼini, nu naʼ ral-laʼ inabi-nëʼ Dios, ateʼ Dios caz gunnëʼ yöl-laʼ réajniʼi que, tuʼ runödzjëʼ yödxi yanaʼ quégaca yúguʼtë bönachi, en bitiʼ caʼ réqui quézinëʼ gunnëʼ queë́ruʼ. ;\ qGuliʼgüíʼ ládxiʼliʼ gaca idú yöl-laʼ zxön ladxiʼ queë́liʼ, para údxi gácaliʼ bönniʼ taʼyéajniʼinëʼ, en bitiʼ bi yadzaj queë́liʼ ca nácagaca lë ni. *[ Otuʼ nöz quéziliʼ, cateʼ bi raca queë́liʼ le rizíʼ bëʼ libíʼiliʼ ca réajlëʼëliʼ Cristo, lë ni rusedi libíʼiliʼ cö́zaliʼ zxön ladxiʼ. Z  Böchiʼ luzáʼadoʼ, cateʼ gaca bi gaca queë́liʼ le siʼ bëʼ libíʼiliʼ, ral-laʼ udzéjaliʼ idú ládxiʼliʼ Y Nedaʼ, Jacobo, nacaʼ huen dxin queëʼ Dios, encaʼ queëʼ Xanruʼ Jesucristo. Rugapaʼ Dios libíʼiliʼ, nácaliʼ idxinnu cöʼ diʼa dza quégaca bönachi Israel, násilasiliʼ idú yödzölió ni. Yöl-laʼ réajniʼi le runnëʼ Dios queë́ruʼ VX% ¡Dios uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ yúguʼtëliʼ! ¡Caʼ gaca!FW Buliʼgapa Dios bö́chiʼruʼ tuʼyúëʼ libíʼiliʼ, encaʼ yúguʼtë bönachi rö queëʼ Dios. Tuʼgapa Dios libíʼiliʼ bönachi taʼyéajlëʼ Cristo nacuáʼ luyú Italia. CV Ral-laʼ inö́ziliʼ chiburúajbiʼ biʼi Timoteo, biʼi bö́chiʼruʼdoʼ, lidxi guíë, ateʼ channö idxíntëbiʼ ga zoaʼ ni, gunbiʼ nedaʼ tsözxö́n uduyútuʼ libíʼiliʼ. .UU Rátaʼyuaʼ loliʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, güíʼi ládxiʼliʼ didzaʼ ni ruzéajniʼi libíʼiliʼ, tuʼ naca látiʼdoʼos lë ni ruzúajaʼ queë́liʼ. "T= rinábituʼ-nëʼ gunëʼ ga gácaliʼ idú tsahuiʼ, para gaca gunliʼ yúguʼtë dxin dxiʼa, en gunliʼ ca rë́ʼënëʼ Lëʼ, ateʼ gunëʼ queë́liʼ le raza ládxëʼë Lëʼ, tuʼ néquiliʼ queëʼ Jesucristo. ¡Queëʼ Cristo gácaticaʼsö yöl-laʼ ba! ¡Caʼ gaca! S Naʼa, rinábituʼ-nëʼ Dios, Nu run le rucáʼana rëʼu tsahuiʼ, en Nu busubán Xanruʼ Jesucristo lu yöl-laʼ guti, Nu naʼ naca Bönniʼ Lo Uyú Böʼcuʼ Zxilaʼ, tuʼ bulaljëʼ rön queëʼ le run tsutsu didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ, le zoa tsaz, :Rm Le nácarö lo, rátaʼyuaʼ loliʼ inábiliʼ-nëʼ Dios uguʼë nedaʼ tu nöza para udxinaʼ ga zóaliʼ bayö́ntë. Dios uzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ le gácalen rëʼu SQ Buliʼlidzëʼ Dios, inábiliʼ-nëʼ gácalenëʼ netuʼ, tuʼ runtuʼ löza soa dxi icja ládxiʼdoʼotuʼ, para cabí uxösa netuʼ, ateʼ ruíʼi ládxiʼtuʼ gúnticaʼsituʼ le naca dxiʼa. wPg Guliʼgún ca rnna xtídzaʼgaquiëʼ bö́chiʼruʼ tuʼyúëʼ libíʼiliʼ, en guliʼgüíʼ lataj ilaʼnná béʼenëʼ libíʼiliʼ, tuʼ tapa chiʼë böʼ naca cázaliʼ, ca tunëʼ yuguʼ bönniʼ ral-laʼ ilaʼguíxjöʼë lahuëʼ Dios le núngaquiëʼ. Guliʼgún caní para ilunëʼ dxin naʼ lu yöl-laʼ rudzeja quégaquiëʼ, en calëga lu yöl-laʼ risëbi ladxiʼ quégaquiëʼ, tuʼ cabí uzíʼiliʼ xibé dxin naʼ ilunëʼ lu yöl-laʼ risëbi ladxiʼ quégaquiëʼ. =Os Bitiʼ gal-la ládxiʼliʼ gunliʼ le naca dxiʼa, en gácalenliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ, tuʼ naca lë ni ca tu le rigúʼuruʼ lahuëʼ Dios le raza ládxëʼë Lëʼ. N Que lë ni naʼ, ral-laʼ cúʼuticaʼsiruʼ-nëʼ Dios yöl-laʼ ba, ugunruʼ dxin Lëʼ Jesucristo. Yöl-laʼ ba naʼ naca ca tu le rigúʼuruʼ lahuëʼ Dios. Len ruáʼa cuinruʼ guië́ruʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ” niʼa que le náquiëʼ Lëʼ. oMW Bitiʼ zoa tu yödzö queë́ruʼ yödzölió ni le soa tsaz, pero riguíljaruʼ lë naʼ siʼ zaʼ. 'LG Tsöjtáʼaruʼ-nëʼ Jesús, sal-laʼ ilaʼbéaj bönachi rëʼu lu yödzö, en síʼiruʼ tsözxö́n len Lëʼ lë naʼ buluʼlidza ditaj bönachi Lëʼ. K Lëscaʼ caní gudíʼi guzxáquëʼë Jesús níʼilö raʼ yödzö para bunëʼ bönachi dxiʼa len rön queë cazëʼ. TJ! Bixúz lo que yuʼu láʼayi naʼ guluʼë xichö́ngacabaʼ böaʼ bëdxi lu lataj idú láʼayi tuʼ nözi dul-laʼ, pero buluʼzéguië bëlaʼ cáʼasö quégacabaʼ ga naca níʼilö raʼ yödzö. I Zoa queë́ruʼ tu bucugu láʼayi, le cabí uluʼzíʼ xibé nupa tun dxin que didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ naʼ biláʼ zíʼalö. YH+ Bitiʼ güíʼiliʼ lataj yuguʼ xibá izáʼa, en xibá nadzáʼ ichë́ʼgaca libíʼiliʼ nöza yúbölö. Naca dxiʼa gunliʼ tsutsu icja ládxiʼdoʼoliʼ ca naca le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́liʼ, en calëga ca nácagaca xibá que le rëʼaj ráguruʼ, lë naʼ bitiʼ uluʼzíʼ xibé nupa tuíʼi ládxiʼgaca léguequi. YG+ Lë́bisö ca náquiëʼ Jesucristo, néaje, en naʼa, en cáʼticaʼsö. gFG Guliʼtsöjné yuguʼ bönniʼ tuʼyúëʼ libíʼiliʼ, nupa naʼ tuʼsédinëʼ libíʼiliʼ xtídzëʼë Dios. Buliʼyú ca nadéliʼgaquiëʼ, en guliʼgún ca tunëʼ lu yöl-laʼ réajlëʼ quégaquiëʼ Dios. %EC Caní naca, huáca innaruʼ idú ládxiʼruʼ lë naʼ rnna:Xanruʼ náquiëʼ Nu rácalen nedaʼ.Bitiʼ caʼ gádxidaʼ bi gun bönachi quiaʼ. ED Bitiʼ bi uhuídiʼliʼ, pero guliʼtsaza ládxiʼliʼ tsca le dë queë́liʼ naʼa, tuʼ chigunnë́ʼ Dios: “Catu caz ucáʼanaʼ liʼ, en bitiʼ caʼ ubéaj ládxaʼa liʼ.” C Ral-laʼ gunliʼ bal yöl-laʼ nutsaga naʼ, ateʼ tu tuëʼ bönniʼ ral-laʼ sóalenëʼ-nu nigula queëʼ lu yöl-laʼ baʼa ladxiʼ queëʼ, tuʼ ichúguiëʼ Dios quégaca nupa tun le ruáʼ döʼ, en nupa taʼguítsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ. B9 Guliʼtsöjné nupa nadzúngaca lidxi guíë tsca nunliʼ légaquiëʼ tsözxö́n, nadzunliʼ caʼ lidxi guíë. Guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ yuguʼ bönniʼ taʼbía ládxiʼgaca bönachi légaquiëʼ, tsca libíʼiliʼ riguíʼi rizácaʼlenliʼ légaquiëʼ tsözxö́n. {Ao Guliʼtsöjné ral-laʼ uzóaliʼ lídxiliʼ nu idxín ga zóaliʼ. Cateʼ gulún caní bal-la bönachi, buluʼcuáʼ lídxiguequi gubáz láʼayi que yehuaʼ yubá queëʼ Dios, sal-laʼ bitiʼ guléquibeʼe nácagaquiëʼ gubáz láʼayi. G@  Ral-laʼ idxíʼiticaʼsiliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. e?C tuʼ náquiëʼ Dios queë́ruʼ ca tu guíʼ le rusuniti le cabí naca idú tsahuiʼ.> Que lë ni naʼ, tuʼ ral-laʼ idéliʼruʼ tu lataj ga inná bë́ʼëruʼ, le cabí izxizi, ral-laʼ guië́ruʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ”, ateʼ lu yöl-laʼ baʼa ladxiʼ, en lu yöl-laʼ radxi Lëʼ tseaj ládxiʼruʼ Lëʼ ca naʼ raza ládxëʼë Lëʼ, i=K Cateʼ niʼ rnnëʼ: “Iaʼtú luzuísö”, lë ni ruluíʼi rëʼu ral-laʼ udúa yuguʼ le gaca ilaʼzxízi, lë naʼ röʼö yödzölió ni, ateʼ uluʼgáʼana le cabí gaca ilaʼzxízi, lë naʼ röʼ yehuaʼ yubá. G< Dza niʼ guzxizi luyú ni tuʼ biyö́n chiʼë Dios, pero naʼa chiguzxíʼ lu nëʼë, gunnë́ʼ: “Iaʼtú luzuísö, en calë́gasö luyú uxíziaʼ, pero lúzxiba caʼ uxíziaʼ.” <;q Que lë ni naʼ, guliʼgún chiʼi cuinliʼ para cabí táʼbagaʼliʼ Nu naʼ ruíʼi didzaʼ. Bitiʼ caʼ buluʼlá nupa niʼ gulaʼdáʼbagaʼ nu naʼ bulidza légaquiëʼ luyú ni. Nácatërö löza bitiʼ caʼ uláruʼ rëʼu channö táʼbagaʼruʼ Nu naʼ rulidza rëʼu, zoëʼ yehuaʼ yubá. 3:_ Ribígaʼliʼ caʼ ga zoëʼ Jesús, Nu ben tsutsu didzaʼ cubi naʼ rucáʼana tsahuiʼ, encaʼ ga naguʼë Jesús rön queëʼ le run ga runiti lahuëʼ Dios rëʼu, rön naʼ run le nácarö dxiʼa ca le ben xichönëʼ Abel, lë naʼ ben ga guchúguiëʼ Dios queë́biʼ biʼi bö́chëʼë. Q9 Ribígaʼliʼ galaʼ ga niʼ nudúbigaca zxíʼini cazëʼ Dios lahuëʼ Lëʼ, nupa naʼ nazúajgaca láguequi lu guichi niʼ yehuaʼ yubá, encaʼ ga zoëʼ Dios Nu ruchiʼa rusörö́ëʼ yúguʼtë bönachi, en ga naʼ nacuáʼ yuguʼ böʼ gulaca cazëʼ yuguʼ bönniʼ tsahuiʼ, tuʼ bunëʼ Dios légaquiëʼ tsahuiʼ. 8} Naʼa, libíʼiliʼ ral-laʼ gádxitëröliʼ tuʼ ribígaʼliʼ galaʼ tu lu guíʼa nazíʼi le Sión, en ga zoa yödzö queëʼ Dios ban, le nazíʼi le Jerusalén que yehuaʼ yubá, ga naʼ nacuʼë gubáz láʼayi guizxi yu queëʼ Dios. 7  Lë naʼ bilaʼléʼenëʼ ben gádxidaʼ légaquiëʼ, ateʼ Moisés gunnë́ʼ: “Radxi ridzö́bidaʼ, en rizxízidaʼa.” 6 Caní gulunëʼ tuʼ cabí guca guáʼ iléngaquiëʼ lë naʼ gunná béʼenëʼ Dios légaquiëʼ, gunnë́ʼ: “Channö tsöjlíbibaʼ tubaʼ böaʼ guíxiʼdoʼos guíʼa ni, ral-laʼ uluʼládxëʼë-baʼ guiö́j, o uluʼdödëʼ-baʼ yaga tuchiʼ.” U5# Bilaʼyönnëʼ taʼbödxi lúzubaʼ böaʼ, encaʼ chiʼë Dios Nu bëʼ didzaʼ. Cateʼ bilaʼyönnëʼ lë ni, gulátaʼyuëʼ lahuëʼ Moisés para cabirö güíʼilenëʼ Dios légaquiëʼ didzaʼ. 4 Ca raca queë́liʼ bitiʼ naca ca guca quégaquiëʼ bönniʼ Israel. Légaquiëʼ gulaʼbiguëʼë galaʼ ga zoa tu guíʼa le gaca nu can, ateʼ guyegui guíʼa niʼ, en böáca chul-la lahuiʼ dza tuʼ gurö́ʼö böaj gasaj, en guyécjadaʼ böʼ. G3 Chinö́z quéziliʼ ca naʼ guca queëʼ Esaú gudödi niʼ cateʼ gúʼunnëʼ idéliʼnëʼ le inabëʼ xuzëʼ lahuëʼ Dios para gaca le tsahuiʼ queëʼ. Buéchiʼ ládxëʼë xuzëʼ lëʼ, pero bitiʼ gutaʼ lataj ubíʼi ládxëʼë Esaú naʼ sal-laʼ gudilaj ládxëʼë le len yöl-laʼ ribödxi queëʼ. 12[ Guliʼgún chiʼi cuinliʼ para cabí gun nu dzaga libíʼiliʼ le ruáʼ döʼ, o le cabí naca tsahuiʼ, ca naʼ benëʼ Esaú, zxíʼinëʼ Isáac. Esaú naʼ bë́tiʼë le ral-laʼ gataʼ lu nëʼë tuʼ náquiëʼ biʼi bönniʼ huaca queëʼ xuzëʼ para guzxiʼë tu le doʼ gudahuëʼ. |1q Guliʼgún chiʼi cuinliʼ para cabí soa nu ucáʼana le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ, en para cabí soa nu gaca ca tu guixiʼ siláʼ, para cabí utsáʼ libíʼiliʼ, en cabí gun ga cabí gácaliʼ tsahuiʼ zianliʼ libíʼiliʼ. C0 Guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ cö́zalenliʼ dxiʼa yúguʼtë bönachi, en gácaliʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios, tuʼ channö cabí gunliʼ caní, bitiʼ gaca iléʼeliʼ-nëʼ Xanruʼ. / Guliʼsóa nöza tsahuiʼ, para cabí gunliʼ ga ucáʼana nu ricuidiʼ ladxiʼ nöza naʼ, pero guliʼgún ga huöáca ladxiʼ nu naʼ.  ~E}|{ziy\xwvvuutt srrpqqponmclOkjihgfTedbccb@a`_^^P]O[[CZYY)XlWVUTSS}R6QPP OjNMM-LL/KJJIHGFEDCBA2@?>>==<;;`::\98m7y66 54443V2100/+.`-s,X+**3){)&(h'[&&$$""6!! r'.N%8>R_ _ l { 8Z-r# .`U,Caní benëʼ, tuʼ gudíxjöʼë Lë cazëʼ Jesús, gunnë́ʼ: “Bönachi uládz queëʼ nu bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios bitiʼ tun lëʼ bal.” e_C+Iaʼchopa dza caʼ, buzë́ʼë Jesús luyú Samaria, en saʼyéajëʼ luyú Galilea. \^1*Níʼirö bönniʼ niʼ gulë́ʼ-nu nigula naʼ, taʼnnë́ʼ: —Naʼa réajlëʼëtuʼ Lëʼ, calë́gasö niʼa que didzaʼ bëʼu liʼ, pero lëscaʼ tuʼ biyö́nituʼ netuʼ Lëʼ, en nöztuʼ le nácatë bönniʼ ni náquiëʼ Cristo, Nu rusölá bönachi yödzölió. Ruúnëʼ Jesús zxíʼinëʼ tuëʼ bönniʼ dë lu nëʼë l]Q)Caní guca, ziántërëʼ caʼ bönniʼ niʼ gulaʼyéajlëʼë Jesús niʼa que didzaʼ bëʼë. )\K(Cateʼ bilaʼdxinëʼ bönniʼ Samaria ga niʼ zoëʼ Jesús, gulátaʼyuëʼ lahuëʼ ugáʼanalenëʼ légaquiëʼ. Jesús bugáʼanëʼ niʼ iaʼchopa dza. O['Zián bönachi Samaria nacuáʼ yödzö Sicar naʼ gulaʼyéajlëʼë Jesús niʼa que xtídzaʼnu nigula naʼ bennu ba nalí queëʼ, gunnánu: “Gudxëʼ nedaʼ yúguʼtë le chinunaʼ.” 7Zg&Nedaʼ gusö́l-laʼa libíʼiliʼ tsöjlápaliʼ ga bitiʼ gúzaliʼ. Gulún bönachi yúbölö dxin guláz, ateʼ libíʼiliʼ ruzíʼiliʼ xibé dxin naʼ núngaquiëʼ. TY!%Naca idútë li lë naʼ rnna caní: Tu nu raza, ateʼ iaʼtú nu rulapa. RX$Bönniʼ naʼ rulapëʼ riziʼë lazxjëʼ, ateʼ lë naʼ rulapëʼ bönniʼ naʼ, naca para gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú quégaca bönachi, para gaca uluʼdzeja tsözxö́n nu raza, en nu rulapa. ZW-#Caní rnnaliʼ libíʼiliʼ: “Iaʼtapa beoʼ huadxín dza uláparuʼ.” Nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ: Guliʼchisa loliʼ uyuliʼ bönachi nácagaca ca gapa nadúzgaca, le chinabídxigaca para tsöjláparuʼ. V9"Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Le nabánidaʼ naca gunaʼ ca rë́ʼënëʼ Xuzaʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ, en údxi gunaʼ xichinëʼ. U/!Níʼirö gulaʼnabi luzáʼagaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ tuëʼ iaʼtúëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Zoa nu chidiguáʼtsö le gudahuëʼ? ZT- Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Dë tu le rahuaʼ, le cabí réquibeʼeliʼ. STsanni niʼ söhuö́ajnu nigula naʼ, bönniʼ usëda queëʼ Jesús gulunëʼ bayudxi, tëʼ Lëʼ: —Bönniʼ Usedi, gudagu. ]R3Níʼirö bilaʼrúaj bönachi yödzö naʼ, en bilaʼdxín ga zoëʼ Jesús. Q—¡Guliʼdá, iléʼeliʼ-nëʼ tu bönniʼ gudxëʼ nedaʼ yúguʼtë le chinunaʼ! ¿Naruʼ cabí nácatsëʼ Lëʼ Cristo? P Níʼirö nigula naʼ bucáʼananu xichöʼönu niʼ, ateʼ bö́ajnu laʼ yödzö, söjö́dxinu nupa nacuáʼ niʼ, rnnanu: O7Laʼ náʼasö buluʼdxinëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús, ateʼ buluʼbáninëʼ tuʼ ruíʼilenëʼ-nu nigula didzaʼ, pero bitiʼ burúguinëʼ nitúëʼ inábinëʼ Lëʼ, cabí innë́ʼ: “¿Bizxi rinábinuʼ lënu?” o: “¿Bizxi didzaʼ ruíʼilenuʼ-nu?” NNJesús rëʼë-nu: —Lë cazëʼ ruíʼilenëʼ liʼ didzaʼ. Níʼirö nigula naʼ rënu Lëʼ, rnnanu: —Nözdaʼ ral-laʼ guídëʼ Mesías, Bönniʼ naʼ lëʼ Cristo. Cateʼ guídirëʼ Lëʼ quíxjöiʼinëʼ rëʼu yúguʼtë. 7LgDios náquiëʼ Böʼ, ateʼ nupa taʼyéaj ládxiʼgaca Lëʼ, run bayudxi ilaʼyéaj ládxiʼgaca Lëʼ, zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi léguequi, en le naca idútë li. 1K[Naʼa, zaʼ dza, en chiridxín dza naʼ, cateʼ nupa le nácatë taʼyéaj ládxiʼgaca Dios, ilaʼyéaj ládxiʼgaca Lëʼ, zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi léguequi, en le naca idútë li, tuʼ rë́ʼënëʼ Dios Xuz ilácagaquiëʼ queëʼ bönniʼ ilaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Lëʼ caní. ZJ-Libíʼiliʼ reaj ládxiʼliʼ Nu bitiʼ núnbëʼëliʼ, pero netuʼ núnbëʼëtuʼ Nu naʼ reaj ládxiʼtuʼ, tuʼ benëʼ queëʼ Dios iláʼ lahui yöl-laʼ rusölá niʼa quégaquiëʼ bönniʼ judío. DIJesús rëʼë-nu: —Nigula, guyéajlëʼ nedaʼ. Zaʼ dza cateʼ tseaj ládxiʼliʼ-nëʼ Dios Xuz sal-laʼ bitiʼ idisóaliʼ guíʼadoʼ ni, en bitiʼ tsöjsóaliʼ Jerusalén. H+Xuz xtóʼoruʼ guléquinëʼ Dios le bach lu guíʼa ni, pero rnnaliʼ libíʼiliʼ Jerusalén naca ga ral-laʼ ilequi bönachi Dios le bach. GNíʼirö nigula naʼ rënu Lëʼ, rnnanu: —Bönniʼ, runi nedaʼ nacuʼ bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. %FCtuʼ chiguzóalenuʼ gayuʼ bönniʼ, ateʼ bönniʼ naʼ zóalenuʼ-nëʼ naʼa, bitiʼ náquiëʼ bönniʼ quiuʼ. Didzaʼ ni ruʼu, ca nácatë rnnoʼ. 5EcBubíʼinu didzaʼ nigula naʼ, rënu Lëʼ: —Cuntu nu zoa bönniʼ quiaʼ. Níʼirö Jesús rëʼë-nu: —Ca nácatë rnnoʼ: “Cuntu nu zoa bönniʼ quiaʼ”, _D7Jesús rëʼë-nu: —Guyéaj, yöjlidzëʼ bönniʼ quiuʼ, ateʼ huöduʼ ni. C!Níʼirö nigula naʼ rënu Lëʼ, rnnanu: —Bönniʼ, benna quiaʼ nisa naʼ, para cabirö ubidxaʼ, en cabirö uduzxiʼa nisa ni. iBKpero nu guíʼaj nisa naʼ unödzjaʼ nedaʼ, bítiʼrö ubidxi icja ládxiʼdaʼahuëʼ, tuʼ unödzjaʼ queëʼ nisa naʼ gaca lu icja ládxiʼdaʼahuëʼ ca tu ga ralaj nisa, le güíʼi yöl-laʼ naʼbán idú queëʼ. qA[ Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼë-nu: —Nútiʼtës nu guíʼaj nisa ni, leyúbölö ubidxi nisa, n@U ¿Naruʼ nácatërötsoʼ Liʼ zxön ca xúziruʼ gudödi Jacob, bönniʼ niʼ bennëʼ queë́tuʼ yeru nisa ni, ga ni guzxiʼë nisa guʼë, en gulë́ʼajbiʼ caʼ zxíʼinëʼ, en gulë́ʼajbaʼ caʼ böaʼ bëdxi queëʼ? ??w Níʼirö nigula naʼ rënu Lëʼ, rnnanu: —Bönniʼ, bitiʼ nuʼu le cuéajuʼ nisa, ateʼ yeru nisa ni, dxíʼtërö röʼ. ¿Gazxi dë nisa naʼ runna yöl-laʼ naʼbán? \>1 Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼë-nu: —Laʼtuʼ núnbëʼu le runödzjëʼ Dios, en Nuzxi naʼ rë liʼ: “Benna le guiʼjaʼ”, liʼ inabuʼ, ateʼ Lëʼ gunnëʼ quiuʼ nisa runna yöl-laʼ naʼbán. u=c Níʼirö nigula Samaria naʼ rënu Jesús, rnnanu: —¿Rinábitsenuʼ nedaʼ le guíʼjuʼ, en nacuʼ bönniʼ judío? Nedaʼ ni nacaʼ nigula Samaria. Caní gunnánu tuʼ cabí taʼdzaga dxiʼa bönachi Samaria len bönachi judío. <wTuzëʼ zoëʼ Jesús tuʼ chisöjáquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ lu yödzö söjxíʼgaquiëʼ le ilahuëʼ. s;_Níʼirö bidxinnu tu nigula Samaria niʼ para síʼinu nisa. Jesús rëʼë-nu: —Benna le guíʼjaʼ. F:Lataj naʼ zoa tu yeru nisa nachö́ʼönëʼ Jacobo naʼ ga rëʼ. Cateʼ bidxinëʼ Jesús niʼ, guröʼë raʼ yeru nisa naʼ tuʼ yöjxéquiʼnëʼ yuʼë nöza. Guca idú huagubidza. <9qCaní guca, bidxinëʼ Jesús tu yö́dzödoʼ luyú Samaria, nazíʼi le Sicar, galaʼ ga dë yu naʼ bunödzjëʼ Jacob queë́biʼ José, zxíʼinëʼ Jacob naʼ, dza niʼte. J8 Ga niʼ saʼyéajëʼ, run bayudxi tödëʼ luyú Samaria. y7kCateʼ gúquibeʼenëʼ Jesús lë ni, buzë́ʼë luyú Judea, ateʼ saʼyéajëʼ leyúbölö luyú Galilea. p6YCalëga Jesús caz ruquilëʼ bönachi nisa, pero bönniʼ usëda queëʼ tuʼquilëʼ bönachi nisa. 55 eBilaʼyönnëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo ca naʼ dáʼgaca Jesús ziánrö bönachi ca dáʼgaca Juan, ateʼ ruquilëʼ caʼ nisa ziánrö bönachi ca ruquilëʼ nisa Juan. m4S$Nu bönniʼ réajlëʼë Dios Zxíʼini, dë yöl-laʼ naʼbán idú queëʼ, pero bönniʼ naʼ bitiʼ réajlëʼë Dios Zxíʼini, bitiʼ idéliʼnëʼ yöl-laʼ naʼbán naʼ, pero nabáguëʼë xíguiaʼ lahuëʼ Dios.t3a#Dios Xuz nadxíʼinëʼ Zxíʼinëʼ, ateʼ yúguʼtë le dë chinudödëʼ lu nëʼë Zxíʼinëʼ naʼ. 2"Bönniʼ naʼ nasö́l-lëʼë Dios, didzaʼ queëʼ Dios ruʼë, tuʼ nuzóadërëʼ Dios Böʼ Láʼayi queëʼ lu Bönniʼ naʼ. 1-!Nútiʼtës bönniʼ rizíʼ lu nëʼë lë naʼ runëʼ ba nalí, bönniʼ ni ruluʼë lahui réajlëʼë naca idútë li didzaʼ ruʼë Dios. 0 Bönniʼ naʼ runëʼ ba nalí que le biléʼenëʼ, en le biyönnëʼ, pero cuntu nu rizíʼ lu nëʼe le runëʼ ba nalí. X/)Gunnë́ʼ caʼ Juan: —Bönniʼ naʼ zëʼë zacaʼ xitsáʼalö nayë́pisëtërëʼ ca yúguʼtë bönachi. Nu bönniʼ náquiëʼ bönachi yödzölió ni, que yödzölió ni náquiëʼ, en ruʼë didzaʼ que le raca yödzölió ni, pero Bönniʼ naʼ zëʼë zacaʼ yehuaʼ yubálö nácatërëʼ lo ca yúguʼtë bönachi. .wRun bayudxi gácarëʼ zxön Cristo, pero nedaʼ, run bayudxi gácaraʼ cuídiʼsö. Nu zaʼ zacaʼ yehuaʼ yubálö d-ABönniʼ naʼ riziʼë-biʼ biʼi nigula rutsaga náʼabiʼ náquiëʼ bönniʼ rutsaga nëʼë, pero böchiʼ luzë́ʼë bönniʼ rutsaga nëʼë, en dzáguiëʼ lëʼ, ruzë́ náguiëʼ didzaʼ ruʼë, en rudzéjanëʼ tuʼ riyönnëʼ didzaʼ ruʼë bönniʼ rutsaga nëʼë. Lëscaʼ caní, rudzéjadeʼedaʼ nedaʼ tuʼ raca lë ni caní. 2,]Biyö́n quéziliʼ lë naʼ benaʼ ba nalí, gunníaʼ: “Bitiʼ nacaʼ nedaʼ Cristo”, pero Dios nasö́l-lëʼë nedaʼ para guíaʼ bönachi siʼ zëʼë Lëʼ. +-Níʼirö bubiʼë didzaʼ Juan, rëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ bi dë lu nëʼë nu bönniʼ, channö cabí nudödëʼ Dios le lu nëʼë. * Bilaʼdxinëʼ ga zoëʼ Juan, en tëʼ lëʼ: —Bönniʼ usedi. Buyútsöcaʼ. Bönniʼ naʼ guzóalenëʼ liʼ iaʼtsöláʼa yegu Jordán, bönniʼ naʼ benuʼ ba nalí queëʼ, ruquilëʼ bönachi nisa, ateʼ taʼdxín yúguʼtë bönachi ga zoëʼ. :)mNíʼirö gulaʼsí lógaquiëʼ bal-lëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Juan taʼdíl-lalenëʼ yuguʼ bönniʼ judío didzaʼ ca naca que yöl-laʼ ruchiʼa cuini que yudoʼ. R(Raca caní zíʼatëlö cateʼ bitiʼ idzunëʼ Juan naʼ lidxi guíë. 4'aLëscaʼ ruquilëʼ Juan bönachi nisa ga nazíʼi le Enón, galaʼ ga dë yödzö Salim, tuʼ dë nisa zila lataj naʼ, ateʼ taʼdxín bönachi niʼ, en taʼdila nisa. <&qGudödi naʼ, Jesús guyéajlenëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, ateʼ bilaʼdxinëʼ luyú Judea, en guzóalenëʼ légaquiëʼ niʼ, ga naʼ tuʼquilëʼ bönachi nisa. B%}Nu run le naca idútë li ridxín lu beníʼ para gaca bëʼ núngaca niʼa queëʼ Dios le run nu naʼ. Juan, bönniʼ ruquilëʼ bönachi nisa, ruʼë didzaʼ ca naca queëʼ Jesús $/Yúguʼtë bönniʼ tuʼë döʼ bitiʼ raza ládxiʼgaquiëʼ beníʼ, en bitiʼ rídigaquiëʼ lu beníʼ, para cabí iláʼ lahui le tunëʼ. #'Que lë ni naʼ chinarugu quégaca bönachi gátigaca, tuʼ bidxinëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ beníʼ yödzölió ni, pero gulunrö zxön bönachi ni le naca chul-la que dul-laʼ ca gulunëʼ zxön Bönniʼ naʼ náquiëʼ beníʼ, tuʼ nácagaca xihuiʼ le tunëʼ. i"KNu bönniʼ réajlëʼë Zxíʼinëʼ Dios, bitiʼ caʼ narugu queëʼ inítiëʼ, pero bönniʼ naʼ bitiʼ réajlëʼë Lëʼ, chinarugu queëʼ gátiëʼ, tuʼ cabí réajlëʼë Zxíʼinëʼ Dios laʼ buduínëʼ. G!Dios gusö́l-lëʼë Zxíʼinëʼ yödzölió ni, calëga para ichúguiëʼ quégaca bönachi yödzölió ni gátigaca, pero para uluʼlágaca bönachi yödzölió ni niʼa queëʼ Lëʼ. m STuʼ bidxíʼideʼenëʼ Dios bönachi yödzölió, buzáʼ ládxëʼë quéguequi Zxíʼinëʼ laʼ buduínëʼ, para cabí ilaʼniti yúguʼtë nupa ilaʼyéajlëʼ Lëʼ, pero gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú quéguequi. 8iCaní gaca quiaʼ, para cabí ilaʼniti yúguʼtë nupa ilaʼyéajlëʼ nedaʼ, pero gataʼ quéguequi yöl-laʼ naʼbán idú. Dios nadxíʼideʼenëʼ bönachi yödzölió iKCa naʼ benëʼ Moisés lu lataj cáʼasö, buchisëʼ-baʼ bëla néquinibaʼ guíë, budë́ʼë-baʼ lëʼe yaga, lëscaʼ caní run bayudxi gaca quiaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, uluʼchisëʼ nedaʼ xitsáʼ. 8i ’Catu caz gurenëʼ nu bönniʼ yehuaʼ yubá, pero tuzaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, bötjaʼ birúajaʼ yehuaʼ yubá, ateʼ zoa cazaʼ niʼ yehuaʼ yubá. Q Channö cabí réajlëʼëliʼ nedaʼ cateʼ ruíʼilenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ ca naca le raca yödzölió ni, ¿nacxi caz gaca tséajlëʼëliʼ channö guíaʼ libíʼiliʼ le raca yehuaʼ yubá? -S Le nácatë reaʼ liʼ, le nöztuʼ ruíʼituʼ didzaʼ que, en le biléʼetuʼ runtuʼ ba nalí que, pero bitiʼ rizíʼ lu náʼaliʼ lë naʼ runtuʼ ba nalí.  Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —¿Ruséditsenuʼ liʼ bönachi Israel, en bitiʼ nö́zinuʼ yuguʼ lë ni? \1 Níʼirö Nicodemo gunábinëʼ Jesús, rnnëʼ: —¿Nacxi caz gaca lë ni? H Gátiʼtës recja böʼ, ateʼ riyönnuʼ rnnë böʼ naʼ, pero bitiʼ nö́zinuʼ gazxi zaʼ, o gazxi zeaj. Lëscaʼ caní raca quégaca nupa náljagaca niʼa queëʼ Dios Böʼ Láʼayi. NBitiʼ ubáninuʼ tuʼ reaʼ liʼ, run bayudxi galjuʼ leyúbölö. %Nu naʼ nalaj lu niʼa lu naʼ bönachi, bönáchisö naca, pero nu nalaj niʼa queëʼ Dios Böʼ Láʼayi, Böʼ Láʼayi nabani nu naʼ. PBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Le nácatë reaʼ liʼ. Nu bönniʼ cabí galjëʼ niʼa que nisa, en niʼa queëʼ Dios Böʼ Láʼayi, bitiʼ gaca tsáziëʼ ga rinná bëʼë Dios. pYNicodemo gunábinëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —¿Nacxi caz séquiʼnëʼ tu bönniʼ galjëʼ leyúbölö cateʼ chináquiëʼ bönniʼ gula? ¿Naruʼ huácatsö tsuʼë leyúbölö lë́ʼënu xinë́ʼë, ateʼ galjëʼ iaʼtú? #?Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Le nácatë reaʼ liʼ, nu cabí galaj leyúbölö, bitiʼ caʼ iléʼe lataj ga niʼ rinná bëʼë Dios. DBidëʼ bönniʼ ni ga zoëʼ Jesús chiʼi dzö́ʼölö, en rëʼ Lëʼ: —Bönniʼ Usedi. Réquibeʼetuʼ nasö́l-lëʼë Dios Liʼ para usédinuʼ netuʼ. Bitiʼ séquiʼnëʼ tu bönniʼ gunëʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca nácagaca bëʼ ca nácagaca le caní runuʼ Liʼ channö cabí zóalenëʼ Dios lëʼ. b ?Nicodemo, tu bönniʼ yudoʼ fariseo, nabábalenëʼ yuguʼ bönniʼ judío unná bëʼ. /Bitiʼ naquínnëʼ Jesús nu quíxjöiʼi Lëʼ ca nácagaca bönachi, tuʼ nöz quézinëʼ Lëʼ le yuʼu icja ládxiʼdoʼgaca bönachi.fEBitiʼ buzxöni ládxëʼë Jesús légaquiëʼ, tuʼ nunbëʼ cazëʼ yúguʼtë bönachi. 3_Cateʼ niʼ zoëʼ Jesús Jerusalén, cateʼ raca Laní Pascua naʼ, gulaʼyéajlëʼ bönachi zián Lëʼ, tuʼ bilaʼléʼenëʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca runëʼ.  Que lë ni naʼ, cateʼ bubanëʼ Jesús lu yöl-laʼ guti, yöjnéguequinëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús ca naʼ gunnë́ʼ, ateʼ gulaʼyéajlëʼë le nazúaj lu guichi láʼayi, encaʼ yuguʼ didzaʼ bëʼë Jesús. Jesús núnbëʼë yúguʼtë bönachi N Yudoʼ naʼ bëʼë didzaʼ que Jesús naca laʼ cuin cazëʼ.  'Níʼirö tëʼ Lëʼ bönniʼ judío, taʼnnë́ʼ: —Idú xopa-un iz guyáʼ yudoʼ ni, ateʼ Liʼ, ¿tsonna dzasö uchísatsoʼ le? z mBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼquínnaj yudoʼ ni, ateʼ tsonna dzasö uchisaʼ le. H  Níʼirö buluʼbiʼë didzaʼ bönniʼ judío unná bëʼ nacuʼë niʼ, tëʼ Jesús: —¿Bizxi yöl-laʼ huáca uluíʼinuʼ netuʼ le gaca bëʼ dë lu noʼo runuʼ yuguʼ lë ni? 5cNíʼirö yöjnéguequinëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús le nazúaj lu guichi láʼayi, rnna: Tuʼ ruíʼidaʼ ládxaʼa lidxuʼ, régui rilá ládxiʼdaʼahuaʼ. +ONíʼirö Jesús gudxëʼ bönniʼ naʼ tútiʼë-baʼ yuguʼ guʼdödoʼ, rnnëʼ: —Guliʼcúa yuguʼ lë ni. Bitiʼ úniliʼ lidxëʼ Xuzaʼ tu yë́ʼëyi. ]3Cateʼ biléʼenëʼ Jesús lë ni, buzalëʼ yuguʼ du lasi le quindëʼ bönachi naʼ, ateʼ buláguiʼë yúguʼtëʼ níʼilö löʼa yudoʼ, en buláguiʼë-baʼ caʼ níʼilö yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ, en yuguʼ bëdxi. Bësiëʼ dumí quégaquiëʼ bönniʼ naʼ tuʼtsë́ʼë dumí lu yu, en burixëʼ yuguʼ blaga quégaquiëʼ. 5cLu yödzö naʼ yöjxáquiëʼ Jesús nacuʼë bönniʼ löʼa yudoʼ ga naʼ tútiʼë-baʼ yuguʼ bëdxi, en yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ, en yuguʼ guʼdödoʼ, böaʼ bëdxi naʼ tútigaquiëʼ-baʼ lahuëʼ Dios. Rö́ʼögaquiëʼ caʼ niʼ bönniʼ tuʼtsë́ʼë dumí zaʼ idútë yödzölió. D Cateʼ chizóa idxín Laní Pascua cateʼ tuʼsubanëʼ bönniʼ judío ca benëʼ Dios, ca naʼ bubéajëʼ xuz xtóʼogaquiëʼ luyú Egipto, guyijëʼ Jesús yödzö Jerusalén. .U Gudödi naʼ guyijëʼ Jesús yödzö Capernaum, ateʼ dzágagaquiëʼ xinë́ʼë, en yuguʼ bönniʼ bö́chëʼë, en yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ Lëʼ, ateʼ zián dza gulaʼcuʼë Capernaum naʼ. Rulatjëʼ Jesús löʼa yudoʼ, rubéajëʼ nupa tun le cabí ral-laʼ ilún niʼ yk Yöl-laʼ huáca naca bëʼ ni benëʼ Jesús lu yödzö Caná luyú Galilea naca le risí lo yuguʼ yöl-laʼ huáca gunëʼ. Caní guca, buluʼe lahui yöl-laʼ zxön queëʼ, ateʼ gulaʼyéajlëʼë Lëʼ bönniʼ usëda queëʼ. {o en rëʼ lëʼ: —Zíʼalö tuʼnödzjëʼ yúguʼtë bönniʼ xisi uva nácarö sizxíʼi, en cateʼ chigulë́ʼajëʼ yenniʼ, níʼirö tuʼnödzjëʼ le cabí nazxíʼi. Liʼ, ga bidxintë naʼa ben chiʼu xisi uva nácarö sizxíʼi. #? Buyúëʼ bönniʼ naʼ zoëʼ raʼ yusuʼ channö nazxíʼi nisa naʼ nuhuöáca xisi uva, pero bitiʼ réquibeʼenëʼ gazxi zaʼ. Nö́ziguequinëʼ bönniʼ huen dxin naʼ guláchëʼë nisa naʼ. Níʼirö bönniʼ naʼ zoëʼ raʼ yusuʼ bulidzëʼ bönniʼ rutsaga nëʼë, -Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼgachiʼ naʼa, en guliʼtsöjuáʼ lahuëʼ bönniʼ zoëʼ raʼ yusuʼ. Yöjuáʼgaquiëʼ naʼ. ~Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ huen dxin naʼ, rnnëʼ: —Buliʼlí yuguʼ yusuʼ ni nisa. Buluʼlíëʼ yuguʼ yusuʼ naʼ nisa. P}Nacuáʼ niʼ xopa yusuʼ guiö́j tuʼgunëʼ dxin bönniʼ judío cateʼ tuʼpáʼa cuíngaquiëʼ ca nalë́biguequinëʼ tunëʼ, en rúdzugaca chopa tsonna röʼö nisa tu tu yusuʼ naʼ. |/Níʼirö xinë́ʼë Jesús gúdxinu bönniʼ huen dxin taʼguʼë le tahuëʼ, rnnanu: —Guliʼgún yúguʼtë le guíëʼ libíʼiliʼ. {7Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼë-nu: —Nigúladoʼ. ¿Bizx que rulidzuʼ nedaʼ? Bitiʼ caʼ ridxini dza uluʼa lahui yöl-laʼ huáca quiaʼ. zCateʼ biyadzaj xisi uva ilë́ʼajëʼ, níʼirö xinë́ʼë Jesús gúdxinu Lëʼ, rnnanu: —Bitiʼrö dë xisi uva ilë́ʼajëʼ. eyCLëscaʼ zoa nu bulidza Jesús, en yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ dijáquiëʼ laní naʼ. x Cateʼ chiguca tsonna dza, guca laní que yöl-laʼ rutsaga naʼ lu yödzö Caná luyú Galilea, ateʼ zóanu xinë́ʼë Jesús niʼ. rw _3Lëscaʼ caní rëʼ Jesús légaquiëʼ, rnnëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, iléʼeliʼ nayalaj lúzxiba, en taʼbenëʼ, en tuʼhuötjëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios ga zoaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi./v Y2Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —¿Réajlëʼtsoʼ tuʼ gudxaʼ liʼ: Biléʼedaʼ liʼ zxan yaga higo? Yuguʼ le zxö́ntërö ca lë ni hualéʼenuʼ. u 71Níʼirö bubiʼë didzaʼ Natanael, rëʼ Lëʼ: —Bönniʼ Usedi, Liʼ nacuʼ Zxíʼinëʼ Dios. Liʼ nacuʼ Nu inná beʼe bönachi Israel. lt S0Níʼirö Natanael gunábinëʼ Jesús, rëʼ Lëʼ: —¿Naruʼ núnbëʼtsoʼ nedaʼ? Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Cateʼ siʼ ulídzatërëʼ Felipe liʼ, cateʼ niʼ zuʼ zxan yaga higo, biléʼedaʼ liʼ. 7s i/Cateʼ biléʼenëʼ Jesús zëʼë Natanael naʼ ga zoëʼ, rnnëʼ: —Buliʼyú ni tu bönniʼ náquiëʼ idú bönniʼ Israel, en bitiʼ rnnasëʼ caʼ bönniʼ ni. |r s.Natanael rëʼ lëʼ: —¿Naruʼ hualaʼtsö Nazaret tu le naca dxiʼa? Felipe rëʼ lëʼ: —Gudá uyúʼ. Cq -Felipe budzö́linëʼ Natanael, en rëʼ lëʼ: —Chibidzö́lituʼ-nëʼ bönniʼ naʼ buzúajëʼ Moisés ca naca queëʼ lu guichi lu xibá queëʼ Dios, ateʼ buluʼzúajëʼ caʼ ca naca queëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Bönniʼ ni Jesús, zxíʼinëʼ José, bönniʼ yödzö Nazaret. fp G,Náquiëʼ Felipe bönniʼ yödzö Betsaida, le naca ládzagaquiëʼ Andrés, en Pedro. o 1+Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, gúʼunnëʼ Jesús tsejëʼ luyú Galilea, ateʼ yöjxáquiëʼ Felipe, en rëʼ lëʼ: —Gudáʼ nedaʼ. Xn +*Níʼirö Andrés naʼ laʼ guchëʼtëʼ Simón ga naʼ zoëʼ Jesús. Cateʼ Jesús biléʼenëʼ lëʼ, rëʼ lëʼ: —Liʼ nacuʼ Simón, zxíʼinëʼ Jonás. Naʼa, siʼ loʼ Cefas. Cefas naca caʼ tu didzaʼ hebreo le rnna: Pedro, lu didzaʼ xtila, ateʼ lu didzaʼ xidzaʼ: Guiö́j. Jesús rulidzëʼ Felipe, en Natanael m  )Andrés naʼ, zíʼalö yöjdiljëʼ bönniʼ bö́chëʼë, lëʼ Simón, ateʼ rëʼ lëʼ: —Chibidzö́lituʼ-nëʼ Mesías. Mesías naca tu didzaʼ hebreo le rnna lu didzaʼ griego: Cristo, ateʼ lu didzaʼ xidzaʼ: Bönniʼ nasö́l-lëʼë Dios. l 7(Andrés, bö́chëʼë Simón Pedro, náquiëʼ tuëʼ bönniʼ chopëʼ niʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ bëʼë Juan, en yöjnógaquiëʼ Jesús. Zk /'Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼdá, uyuliʼ. Níʼirö yöjácalenëʼ Lëʼ, en bilaʼléʼenëʼ ga naʼ zoëʼ, ateʼ buluʼgáʼanalenëʼ Lëʼ dza naʼ, tuʼ chizáʼ ral-la. 9j m&Níʼirö buécjëʼ Jesús, en buyúëʼ chopëʼ ni söjnógaquiëʼ Lëʼ, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —¿Bizxi riguíljaliʼ? Tëʼ Lëʼ: —Bönniʼ Usedi, ¿gazxi zuʼ? i %Chopëʼ bönniʼ naʼ dáʼgaquiëʼ Juan bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni bëʼë lëʼ, ateʼ yöjnógaquiëʼ Jesús. h $Cateʼ Juan naʼ biléʼenëʼ Jesús, ridödëʼ niʼ, níʼirö gudxëʼ bönniʼ naʼ dáʼgaquiëʼ lëʼ, rnnëʼ: —Buliʼyutsöcaʼ. Niʼ zoëʼ bönniʼ naʼ náquiëʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ queëʼ Dios, gatiëʼ uláz quegaca bönachi dul-laʼ. g #Iaʼtú dza caʼ, leyúbölö zoëʼ Juan niʼ, ateʼ nacuáʼlenëʼ lëʼ chopëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ lëʼ. f ;"Naʼa, chibiléʼedaʼ lë naʼ, en runaʼ ba nalí queëʼ Bönniʼ ni, náquiëʼ Zxíʼinëʼ Dios. Yuguʼ bönniʼ usëda zíʼalö queëʼ Jesús de C!Bitiʼ bénbeʼedaʼ Lëʼ zíʼalö. Gudxi nedaʼ Nu naʼ gusö́l-laʼ nedaʼ para uquilaʼ bönachi nisa, gunnë́ʼ: “Cateʼ iléʼenuʼ-nëʼ huötjëʼ Dios Böʼ Láʼayi, tsöjsóalenëʼ Bönniʼ naʼ, en ugáʼanalenëʼ Lëʼ, Bönniʼ ni gunëʼ le ruluíʼisö yöl-laʼ ridila nisa ni, uchíziëʼ bönachi Dios Böʼ Láʼayi.” }d u Benëʼ ba nalí Juan ca naca queëʼ Jesús, rnnëʼ: —Biléʼedaʼ-nëʼ Dios Böʼ Láʼayi, bötjëʼ birúajëʼ yehuaʼ yubá, gunë́ʼë ca rináʼabaʼ guʼdödoʼ, ateʼ bidxinëʼ ga zoëʼ Jesús, en bugáʼanalenëʼ Lëʼ. c {Nedaʼ bitiʼ bénbëʼa-nëʼ zíʼalö, pero bidaʼ, ruquilaʼ bönachi nisa para ilúnbëʼe bönachi Israel Lëʼ. 1b ]Lëʼ náquiëʼ bönniʼ naʼ gunníaʼ queëʼ: “Siʼ záʼtëlëʼ ca nedaʼ tu bönniʼ, nayë́pisëtërëʼ ca nedaʼ, tuʼ zoa cazëʼ zíʼalö ca nedaʼ.” ra _Dza buropi niʼ Juan biléʼenëʼ Jesús, zëʼë ga zoëʼ, ateʼ rnnëʼ: —Buliʼyútsöcaʼ. Bönniʼ ni náquiëʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ queëʼ Dios, gátiëʼ para ugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼgaca bönachi yödzölió. ` Yúguʼtë lë ni guca lu xiyú yödzö Betábara, ga naca iaʼtsöláʼa yegu Jordán, zacaʼ ga rilén gubidza, ga niʼ buquilëʼ Juan bönachi nisa. Jesús náquiëʼ ca böʼcuʼ zxílaʼdoʼ tutiëʼ-baʼ lahuëʼ Dios tuʼ nözi dul-laʼ 6_ gBönniʼ ni náquiëʼ Bönniʼ naʼ siʼ záʼtëlëʼ ca nedaʼ, en nayë́pisëtërëʼ ca nedaʼ, ateʼ bitiʼ nacaʼ nedaʼ lesacaʼ ulecjaʼ xiráchuëʼ nudë́ʼë. >^ wBubiʼë didzaʼ Juan naʼ, rëʼ légaquiëʼ: —Nedaʼ ruquilaʼ bönachi nisa lu nisa, pero gatsaj láhuiʼlö ga zóaliʼ zoëʼ tu bönniʼ bitiʼ núnbëʼëliʼ-nëʼ. ]] 5Gulaʼnábinëʼ Juan, tëʼ lëʼ: —¿Bizx que ruquiluʼ bönachi nisa channö cabí nacuʼ liʼ Cristo, en bitiʼ nacuʼ Elías, en calëga bönniʼ naʼ ral-laʼ guídëʼ guʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios? |\ sYuguʼ bönniʼ ni nácagaquiëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo nasö́l-laʼgaquiëʼ bönniʼ judío unná bëʼ. B[ Bubiʼë didzaʼ Juan, rëʼ légaquiëʼ: —Nedaʼ nacaʼ bönniʼ naʼ, nazúaj lu guichi láʼayi ca naca queëʼ, rnna: Riyö́n chiʼi nu rulidza lu lataj cáʼasö, rnna: Buliʼbéaj li nöza para idxín Xanruʼ queë́liʼ. Caní gunnë́ʼ Isaías, bönniʼ naʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. (Z KNíʼirö tëʼ lëʼ: —¿Nuzxi caz nacuʼ? Gudíxjöiʼi netuʼ para gaca usiyöntuʼ nupa gulaʼsö́l-laʼ netuʼ. ¿Bizxi rnnoʼ liʼ nuzxi nacuʼ? }Y uNíʼirö gulaʼnábinëʼ lëʼ leyúbölö, tëʼ lëʼ: —¿Nuzxi caz liʼ? ¿Naruʼ nacuʼ liʼ Elías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios dza niʼtë? Gunnë́ʼ Juan: —Bitiʼ nacaʼ. Níʼirö tëʼ lëʼ: —¿Naruʼ nacuʼ liʼ bönniʼ naʼ ral-laʼ guídëʼ guʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios? Bubiʼë didzaʼ Juan, rnnëʼ: —Calëga nedaʼ. QX Yálajdoʼ bëʼë didzaʼ Juan, en bitiʼ gudáʼbaguiëʼ, pero gudíxjöʼë catëz naca, rnnëʼ: —Bitiʼ nacaʼ Cristo, Bönniʼ naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios isö́l-lëʼë queë́ruʼ. 1W ]Lë ni naca le benëʼ ba nalí Juan, cateʼ niʼ bönniʼ judío unná bëʼ nacuʼë Jerusalén gulaʼsö́l-lëʼë yuguʼ bixúz, en bönniʼ nabábagaquiëʼ Leví, nupa ni nácagaca niʼa náʼagaquiëʼ bixúz, para ilaʼnábinëʼ Juan naʼ, ilaʼnnë́ʼ: —¿Nuzxi bönniʼ liʼ? V Catu caz nu biléʼe Dios, pero Lëʼ, laʼs dui Zxíʼinëʼ Dios, Bönniʼ naʼ nadxíʼideʼenëʼ Dios Xuz, Bönniʼ ni naʼ benëʼ ga núnbëʼëruʼ-nëʼ Dios. Le benëʼ ba nalí Juan, bönniʼ buquilëʼ bönachi nisa, ca náquiëʼ Jesús 7U iBidxín queë́ruʼ xibá queëʼ Dios lu nëʼë Moisés, pero le ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ Dios, en le naca idútë li bilaʼdxín queë́ruʼ lu nëʼë Jesucristo. *T OLe naca idú queëʼ buzíʼiruʼ xibé yúguʼtëruʼ, lë naʼ buzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ Dios, en ziánrö caʼ le ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ. S Juan naʼ benëʼ ba nalí queëʼ Bönniʼ naʼ, en bëʼë zidzaj didzaʼ, rnnëʼ: —Bönniʼ ni náquiëʼ Nu naʼ gudíxjöʼa que, gunníaʼ: Bönniʼ siʼ záʼtëlëʼ ca nedaʼ nayë́pisëtërëʼ ca nedaʼ, tuʼ zoa cazëʼ Lëʼ zíʼalö ca nedaʼ. QR Bönniʼ naʼ náquiëʼ Didzaʼ guljëʼ bönachi, en tu chíʼisö guzóalenëʼ rëʼu, idú dzágagaca Lëʼ le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ, en le naca idútë li. Biléʼetuʼ yöl-laʼ zxön queëʼ, ateʼ yöl-laʼ zxön queëʼ naʼ naca le ruíʼi queë́biʼ biʼi laʼs dui que, Nu naʼ naca Xúzibiʼ. .Q W Bönniʼ ni nácagaquiëʼ zxíʼinëʼ Dios, calëga tuʼ nácagaquiëʼ zxíʼinëʼ nu bönniʼ, en calëga tuʼ nálajgaquiëʼ niʼa que le rizë́ ládxëʼë nu bönniʼ, o niʼa que tu le rë́ʼënëʼ nu bönniʼ, pero nácagaquiëʼ caní tuʼ naca le rë́ʼëni quézinëʼ Dios. 7P i Yúguʼtë bönniʼ gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ Lëʼ, bönniʼ niʼ gulaʼyéajlëʼë Jesús, Lëʼ benëʼ ga dë lu náʼagaquiëʼ ilácagaquiëʼ zxíʼinëʼ Dios. uO e Bidxinëʼ ga nequi queëʼ, pero bitiʼ caʼ gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ Lëʼ bönniʼ nabábalenëʼ. 7N i Bönniʼ naʼ náquiëʼ beníʼ bidxinëʼ yödzölió ni, ateʼ lu nëʼë Lëʼ Dios benëʼ yödzölió ni, pero bönachi yödzölió bitiʼ buluʼúnbëʼë Lëʼ. M # Bönniʼ naʼ náquiëʼ beníʼ le naca idú niʼ raziëʼ yödzölió ni, ateʼ ruzeniʼë lu icja ládxiʼdoʼgaca yúguʼtë bönachi. {L qBitiʼ náquiëʼ Juan beníʼ naʼ, pero bidëʼ para gunëʼ ba nalí queëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ beníʼ. XK +Bidëʼ bönniʼ ni para gáquiëʼ nu gun ba nalí. Bidëʼ para gunëʼ ba nalí queëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ beníʼ, para tséjlëʼgaca yúguʼtë bönachi Dios niʼa que lë naʼ runëʼ ba nalí. >J yDios gusö́l-lëʼë ni tu bönniʼ lëʼ Juan. {I qRuzeníʼ beníʼ naʼ ga naca chul-la que dul-laʼ, pero bitiʼ caʼ sequiʼ le chul-la naʼ usulu beníʼ naʼ. H Dë caz queëʼ yöl-laʼ naʼbán, ateʼ yöl-laʼ naʼbán naʼ naca ca tu beníʼ le ruzeníʼ lu icja ládxiʼdoʼgaca bönachi. G Lu nëʼë Bönniʼ ni, Dios benëʼ yúguʼtë le dë, en bitiʼ bi dë le nunëʼ Dios le cabí benëʼ lu nëʼë Bönniʼ naʼ. iF MBönniʼ naʼ náquiëʼ Didzaʼ zóalenëʼ Dios cateʼ niʼ gusí lo siʼ rataʼ yödzölió. JE Cateʼ gusí lo, zíʼatëlö cateʼ siʼ gataʼ yödzölió, niʼ zoa cazëʼ Bönniʼ lëʼ Didzaʼ, ateʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Didzaʼ zóalenëʼ Dios, ateʼ Didzaʼ naʼ naca caz Dios. qD[nu naʼ gun ga ubíʼi ládxëʼë bönniʼ dul-laʼ naʼ gudë́ʼ ga yúbölö, usölë́ʼ bönniʼ dul-laʼ naʼ lu yöl-laʼ guti, en gunëʼ ga uniti lahuëʼ Dios dul-laʼ zián nabáguëʼë bönniʼ naʼ. ¡Caʼ gaca!uCcBöchiʼ luzáʼadoʼ, lë ni ral-laʼ inö́ziliʼ. Channö nunbëʼ nu bönniʼ dzáguiëʼ libíʼiliʼ le naca idútë li, en richixi riníguinëʼ, ateʼ zoa nu gun ga ubíʼi ládxëʼë bönniʼ naʼ richixi riníguinëʼ, BGudödi niʼ bulidzëʼ Dios leyúbölö, ateʼ böálaj guiö́j, ateʼ bunödzaj le gulazëʼ yuguʼ bönniʼ dza niʼ. A Elías, bönniʼ niʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gúquiëʼ tu bönniʼ yödzölió ca nácaruʼ rëʼu, pero cateʼ bulidzëʼ Dios, en gunábinëʼ Lëʼ para cabí galaj guiö́j, idú tsonna iz yuʼ xopa beoʼ bitiʼ gulaj guiö́j luyú ni. 6@eQue lë ni naʼ, guliʼxóalëpi dul-laʼ nabágaʼliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ, en guliʼnaba que luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ lahuëʼ Dios para únëʼ libíʼiliʼ, para urúaj yödzöhuë́ʼ naʼ réʼeliʼ. Le rulidzëʼ tu bönniʼ tsahuiʼ Dios, le runëʼ idú ládxëʼë, nácadaʼ lesacaʼ. o?WCateʼ uluʼlidzëʼ Dios, en taʼyéajlëʼë gunëʼ Cristo ga huöáquiëʼ bönniʼ huëʼ naʼ, níʼirö gunëʼ Xanruʼ ga huöása uzóëʼ, en channö benëʼ dul-laʼ bönniʼ huëʼ naʼ, Xanruʼ uniti lahuëʼ lëʼ. > Channö reʼe nu dzaga libíʼiliʼ, ral-laʼ ulidza bönniʼ gula tapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo, para uluʼlidzëʼ Dios, en ilaʼnábinëʼ Lëʼ únëʼ bönniʼ huëʼ naʼ. Ral-laʼ ilaʼguʼë lëʼ le za, en uluʼgunëʼ dxin Lëʼ Xanruʼ. =5 Channö riguíʼi rizácaʼ nu dzaga libíʼiliʼ, ral-laʼ ulidza Dios nu naʼ. Channö zoa nu rudzeja, ral-laʼ gul-la yöl-laʼ ba nu naʼ. 7<g Böchiʼ luzáʼadoʼ, le nácatërö lo naca lë ni reaʼ libíʼiliʼ: ¡Bitiʼ uzö́tjaliʼ Nu zoa yehuaʼ yubá, en bitiʼ uzö́tjaliʼ le nacuáʼ luyú ni, en bitiʼ uzö́tjaliʼ bítiʼtës bi run tsutsu xtídzaʼliʼ! Cateʼ innaliʼ “Ön” ral-laʼ innásiliʼ “Ön.” Cateʼ innaliʼ “Bitiʼ” ral-laʼ innásiliʼ “Bitiʼ.” Caní ral-laʼ gunliʼ, para cabí ibágaʼliʼ xíguiaʼ lahuëʼ Dios. ~6~||`{{zHyxx wvv ttssrrqbpp ornnm;lkpjDiuhggedd c~cb``H__:^^\\P[ZZZ7YYXGWiVV>UU0TTSSRR%QPPNMMLKJIIvHpHG?F5E\D>CBAr@@I?>==<;;A::9X8W766O54x33[3210/..D--$,s+_*c)((j'[&%%E$$#y"! Ld+SQOgY   0 & %~# ?*Nazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Cristo galjëʼ ladaj diʼa dza queëʼ David, en gáquiëʼ caʼ bönniʼ Belén le guca ladzëʼ David naʼ.”  %)Taʼnnë́ʼ iaʼbal-lëʼ: —Bönniʼ ni náquiëʼ Cristo. Taʼnná bal-la bönachi: —¿Naruʼ irúajtsëʼ Cristo luyú Galilea? zm(Cateʼ bilaʼyöni didzaʼ ni, gulaʼnná bal-la bönachi zián naʼ, taʼnná: —Le nácatë Bönniʼ ni náquiëʼ Bönniʼ naʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, Bönniʼ naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios isö́l-lëʼë queë́ruʼ. (I'Didzaʼ ni bëʼë Jesús ca naca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi, Nu ral-laʼ idisóalen bönniʼ naʼ ilaʼyéajlëʼë Jesús. Caní gunnë́ʼ Jesús tuʼ cabí ridxíninëʼ Dios Böʼ Láʼayi, tuʼ cabí ruhuë́pinëʼ Jesús ga tsë́pisëtërëʼ. Taʼrúaj choplö bönachi r]&Nu bönniʼ réajlëʼë nedaʼ, gaca queëʼ ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, rnna: Lu icja ládxiʼdaʼahuëʼ bönniʼ naʼ ilén le naca ca nisa yegu, lë naʼ uluʼzíʼ xibé bönachi, gataʼ yöl-laʼ naʼbán quéguequi. w%Cateʼ niʼ naca dza údxi que laní naʼ, dza naʼ naca lo, guzuínëʼ Jesús, en bëʼë zidzaj didzaʼ, rnnëʼ: —Channö zoëʼ nu bönniʼ ribidxi icja ládxiʼdaʼahuëʼ, ral-laʼ guídëʼ bönniʼ naʼ ga zoaʼ, en guíʼjëʼ. wg$¿Bizxi rë́ʼëni inná didzaʼ naʼ bëʼë: “Uguíljaliʼ nedaʼ, pero bitiʼ udzö́liliʼ nedaʼ”, encaʼ: “Ga niʼ tsöjsóaʼ nedaʼ bitiʼ gaca guídaliʼ libíʼiliʼ”? Nisa yegu le runna yöl-laʼ naʼbán queë́ruʼ #?#Níʼirö tëʼ luzáʼagaquiëʼ bönniʼ judío, taʼnnë́ʼ: —¿Gazxi tséajtsëʼ bönniʼ ni, ga niʼ bitiʼ udzö́liruʼ-nëʼ? ¿Naruʼ huayéajtsëʼ ga nacuʼë bönniʼ judío násilasigaquiëʼ idútë yödzölió, en usédinëʼ yuguʼ bönniʼ ziʼtuʼ niʼ? {"Uguíljaliʼ nedaʼ, pero bitiʼ udzö́liliʼ nedaʼ. Ga niʼ tsöjsóaʼ nedaʼ bitiʼ gaca guídaliʼ libíʼiliʼ. +!Níʼirö Jesús gunnë́ʼ: —Iaʼtú chíʼisö sóalenaʼ libíʼiliʼ, ateʼ níʼirö huöjaʼ ga zoëʼ Xuzaʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ.  Bilaʼyönnëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo yuguʼ didzaʼ ni tuíʼi bönachi ca naca queëʼ Jesús, ateʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ gulaʼsö́l-lëʼë niʼa náʼagaquiëʼ para tsöjxö́ngaquiëʼ Lëʼ. ]3Gulaʼyéajlëʼ zián bönachi niʼ Lëʼ, taʼnná: —Cateʼ guídëʼ Cristo, ¿naruʼ gunëʼ ziánrö yöl-laʼ huáca ca le runëʼ bönniʼ ni? Bönniʼ yudoʼ taʼsö́l-lëʼë nupa ilaʼzö́n Jesús ~-Níʼirö gulunëʼ bayudxi ilaʼzönëʼ Lëʼ, pero cuntu nu guzxö́n Lëʼ, tuʼ cabí ridxini dza queëʼ tsuʼë lu náʼagaquiëʼ. k}ONedaʼ núnbeʼedaʼ-nëʼ, tuʼ zaʼa queëʼ Lëʼ, ateʼ Lë cazëʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ. d|ANiʼ zoëʼ Jesús rusédinëʼ bönachi chila yudoʼ, en cateʼ biyönnëʼ didzaʼ ni, níʼirö bëʼë zidzaj didzaʼ, rnnëʼ: —¿Naruʼ núnbeʼetseliʼ nedaʼ, en nö́zitseliʼ gazxi bönniʼ nedaʼ? Bidaʼ ni, calëga rácasö quiaʼ, pero Dios caz nasö́l-lëʼë nedaʼ, ateʼ Lëʼ, bitiʼ núnbëʼëliʼ-nëʼ libíʼiliʼ. |{qBönniʼ ni, nöz quéziruʼ gazxi bönniʼ Lëʼ. Cateʼ guídëʼ Cristo, cuntu nu inözi gazxi bönniʼ Lëʼ. bz=Buliʼyútsöcaʼ, yálajdoʼ ruʼë didzaʼ, en bitiʼ bi tëʼ Lëʼ. ¿Naruʼ téquibeʼenëʼ bönniʼ taʼnná béʼenëʼ rëʼu, le nácatë bönniʼ ni náquiëʼ Cristo, Nu naʼ ral-laʼ inná beʼe rëʼu? Iy Níʼirö guluʼë didzaʼ bal-lëʼ bönniʼ nacuʼë Jerusalén, taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ calëga bönniʼ ni Nu naʼ tuʼguiljëʼ bönniʼ judío unná bëʼ para ilútiëʼ Lëʼ? x5Bitiʼ ral-laʼ uchiʼa usörö́ líziliʼ caʼ, pero buliʼchiʼa buliʼsörö́ ca naca le naca idútë li. Riguíxjöʼë Jesús ga narúajëʼ w Channö taʼzíʼibiʼ lu xipë́laʼgacabiʼ lë naʼ naca bëʼ cateʼ naca dza láʼayi, para cabí quítsjaliʼ xibá queëʼ Moisés, ¿naruʼ rilétseliʼ nedaʼ tuʼ bunaʼ-nëʼ tu bönniʼ, ateʼ böáquiëʼ dxíʼadoʼ cateʼ naca dza láʼayi? dvALe nácatë Moisés bennëʼ queë́liʼ lë naʼ narugu lu xipë́laʼliʼ le naca bëʼ, pero calëga Moisés caz bennëʼ queë́liʼ lë naʼ, pero guzxiʼë le lu náʼagaquiëʼ xuz xtáʼahuëʼ. Naʼa, sal-laʼ naca dza láʼayi, richúguliʼ lu xipë́laʼgacabiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ lë naʼ naca bëʼ néquiguequibiʼ queëʼ Dios. }usBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Tu yöl-laʼ huáca benaʼ, ateʼ rubániliʼ yúguʼtëliʼ. t Buluʼbíʼi didzaʼ bönachi zián naʼ, të Lëʼ: —Tuʼ xihuiʼ dzaga liʼ. ¿Nuzxi caz rizóa ribö́ʼö guti liʼ? 'sG’Moisés bennëʼ queë́liʼ xibá queëʼ Dios, pero bitiʼ runliʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ. ¿Bizx que rizóa ribö́ʼöliʼ gútiliʼ nedaʼ? vreNu bönniʼ ruʼë didzaʼ rácasö queëʼ, runëʼ caní para ilún bal bönachi lëʼ, pero Bönniʼ naʼ rë́ʼënëʼ ilún bönachi bal Nu nasöl-laʼ lëʼ, Bönniʼ ni ruʼë didzaʼ idútë li, en bitiʼ caʼ rizíʼ yëʼë. KqChannö rë́ʼënëʼ nu bönniʼ gunëʼ ca rë́ʼënëʼ Dios, huéquibeʼenëʼ bönniʼ naʼ channö nequi queëʼ Dios le rusédidaʼ bönachi o channö rácasö quiaʼ ruáʼa didzaʼ. p7Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Le rusédidaʼ nedaʼ, calëga quiaʼ naca, pero queëʼ Dios Xuz naʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ. oBuluʼbáninëʼ bönniʼ judío, taʼnnë́ʼ: —¿Nacxi caz naca, rácadëʼë bönniʼ ni, en bitiʼ caʼ nazëdëʼ que yudoʼ? ynkCateʼ chibidxín gatsaj laní naʼ, blëʼë Jesús raʼ yudoʼ, en busédinëʼ bönachi nacuáʼ niʼ. +mO Bitiʼ bëʼë nitúëʼ bönniʼ didzaʼ yálajdoʼ ca naca queëʼ Jesús, tuʼ tadxi bönachi zián naʼ le ilunëʼ yuguʼ bönniʼ judío unná bëʼ. Zl- Bönachi zián niʼ guluíʼidaʼ didzaʼ ca naca queëʼ Jesús. Bal-lëʼ taʼnnë́ʼ: —Náquiëʼ dxiʼa. Iaʼbal-lëʼ taʼnnë́ʼ: —Bitiʼ náquiëʼ dxiʼa tuʼ rizíʼ yéʼenëʼ bönachi. k Ga naʼ raca laní naʼ, buluʼguiljëʼ bönniʼ judío unná bëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —¿Gazxi zoëʼ bönniʼ naʼ? )jK Gudödi söjáquiëʼ bönniʼ bö́chëʼë Jesús laní naʼ, níʼirö saʼyéajëʼ caʼ Lëʼ, calëga yálajdoʼ, pero bagáchiʼsö saʼyéajëʼ. i  Cateʼ chigudxëʼ légaquiëʼ lë ni, bugáʼanëʼ luyú Galilea. Saʼyéajëʼ Jesús laní quégaca bönachi judío phYGuliʼtséaj libíʼiliʼ laní naʼ. Bitiʼ tsejaʼ laní naʼ naʼa tuʼ bitiʼ ridxini dza quiaʼ. 7ggBönachi yödzölió ni bitiʼ tuʼzóa libíʼiliʼ tsöláʼalö, pero tuʼzóa nedaʼ tsöláʼalö tuʼ runaʼ ba nalí quégaquiëʼ, rnníaʼ naca xihuiʼ le tunëʼ. &fENíʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ ridxini dza quiaʼ para uluíʼi lahuaʼ lógaca bönachi, pero dza queë́liʼ tséajliʼ niʼ chizóa caz. feECaní gulaʼnnë́ʼ, tuʼ cabí taʼyéajlëʼë bönniʼ bö́chëʼë Jesús Lëʼ. LdChannö rë́ʼënëʼ nu bönniʼ ilúnbëʼe bönachi lëʼ, bitiʼ runëʼ bagáchiʼsö le runëʼ. Tuʼ runuʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca caní, buluíʼi cuinuʼ lógaca yúguʼtë bönachi. dcAQue lë ni naʼ yuguʼ bönniʼ bö́chëʼë Jesús gulë́ʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Birúaj ni, en guyéaj luyú Judea para ilaʼléʼenëʼ caʼ bönniʼ usëda quiuʼ nacuʼë niʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca runuʼ. b+Dza niʼ chizóa idxín laní quégaquiëʼ bönniʼ judío cateʼ tuʼsubanëʼ ca gulaʼcuʼë xuz xtóʼogaquiëʼ zxan libín lágaʼdoʼ. 7a iGudödi guca lë ni ridë́ʼ Jesús luyú Galilea. Bitiʼ gúʼunnëʼ tsejëʼ luyú Judea tuʼ të́ʼënnëʼ bönniʼ judío unná bëʼ nacuʼë niʼ ilútiëʼ Lëʼ. `/GDidzaʼ ni bëʼë Jesús ca naca queëʼ Judas Iscariote, zxíʼinëʼ tu bönniʼ lëʼ Simón, tuʼ náquiëʼ Judas bönniʼ naʼ udödëʼ Jesús lu náʼagaquiëʼ bönniʼ ilútiëʼ Lëʼ, en nabábalenëʼ iaʼchinéajëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús.2_]FBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Gurö́ cazaʼ libíʼiliʼ chínnuliʼ ni, pero tuëʼ bönniʼ ládajliʼ libíʼiliʼ dzaga tuʼ xihuiʼ lëʼ. ^ENetuʼ réajlëʼëtuʼ Liʼ, en núnbëʼëtuʼ Liʼ, nacuʼ Cristo naʼ nasö́l-lëʼë Dios, en nacuʼ caʼ Zxíʼinëʼ Dios ban. ])DBubiʼë didzaʼ Pedro, rëʼ Lëʼ: —Xan, ¿nuzxi que tséajtuʼ? Liʼ napuʼ didzaʼ rúnnagaca queë́tuʼ yöl-laʼ naʼbán idú. \'CNíʼirö Jesús gunábinëʼ idxínnutëʼ bönniʼ usëda queëʼ naʼ, rëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ ubígaʼtsaliʼ caʼ libíʼiliʼ? |[qBDza naʼ gulaca chopa ládxiʼgaquiëʼ zián bönniʼ usëda queëʼ, en bítiʼrö gulaʼdálenëʼ Lëʼ. 9ZkAQue lë ni naʼ gunnë́ʼ: —Que lë ni naʼ chigudxi cazaʼ libíʼiliʼ: Bitiʼ séquiʼnëʼ nitúëʼ bönniʼ tëʼë nedaʼ channö Dios Xuz cabí guʼë lëʼ lataj. VY%@Naʼa, bál-laliʼ bitiʼ réajlëʼëliʼ. Gunnë́ʼ caní Jesús tuʼ nö́zinëʼ dza niʼte nupa naʼ bitiʼ taʼyéajlëʼ, encaʼ nu naʼ udödi Lëʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ ilútiëʼ Lëʼ. X?Le naca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi naca le runna yöl-laʼ naʼbán queë́liʼ. Le naca bë́laʼsö cuntu nu uzíʼ xibé. Didzaʼ naʼ bë́ʼlenaʼ libíʼiliʼ nácagaca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi, en rúnnagaca yöl-laʼ naʼbán quégaca bönachi. Wy>¿Nacxi caz gaca channö hualéʼeliʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, huëpaʼ huöjaʼ ga niʼ zoaʼ zíʼalö? 6Ve=Réquibeʼenëʼ Jesús taʼnnë́ʼ bönniʼ usëda queëʼ que xtídzëʼë, ateʼ gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Naruʼ run didzaʼ ni libíʼiliʼ ziʼ? 7Ug<Cateʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni, zián bönniʼ usëda queëʼ Jesús gulaʼnnë́ʼ que, taʼnnë́ʼ: —Banígatë didzaʼ ni. ¿Nuzxi caz gaca siʼ lu nëʼe le? xTi;Yuguʼ didzaʼ ni bëʼë Jesús ga naca tu lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ guca lë ni tsanni niʼ rusédinëʼ bönachi Capernaum. Didzaʼ rúnnagaca queë́ruʼ yöl-laʼ naʼbán idú S:Lë ni yöta xtila bötaj birúaj yehuaʼ yubá, en bitiʼ naca ca yöta xtila naʼ nazíʼi le maná, lë naʼ gulahuëʼ xuz xtóʼoliʼ, en cateʼ bizáʼa dza quégaquiëʼ, gulátiëʼ. Nútiʼtës bönniʼ gahuëʼ yöta xtila ni sóaticaʼsëʼ ibanëʼ. -RS9Ca naʼ zoëʼ nabanëʼ Dios Xuz nasö́l-lëʼë nedaʼ, ateʼ nedaʼ nabánidaʼ Lëʼ, lëscaʼ caní ibáninëʼ nedaʼ nútiʼtës bönniʼ gahuëʼ nedaʼ. Q98Nútiʼtës bönniʼ gahuëʼ xipë́laʼa, en guíʼjëʼ xichönaʼ, sóalenticaʼsëʼ bönniʼ naʼ nedaʼ, ateʼ nedaʼ sóalenticaʼsaʼ lëʼ. yPk7Caní gaca, tuʼ naca xipë́laʼa laʼ huagu idú, ateʼ xichönaʼ naca tu le naca idú para nu guíʼaj le. O6Nútiʼtës nu gagu xipë́laʼa, en guíʼaj xichönaʼ, dë que yöl-laʼ naʼbán idú, ateʼ nedaʼ usubanaʼ nu naʼ dza údxi. N 5Que lë ni naʼ Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Channö cabí gáguliʼ xipë́laʼa nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, en channö cabí guíʼjaliʼ xichönaʼ, bitiʼ caʼ zóalen libíʼiliʼ yöl-laʼ naʼbán naʼ. 7Mg4Níʼirö bönniʼ judío unná bëʼ gulaʼchixi luzáʼagaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ huácatsö bönniʼ ni gunnëʼ queë́ruʼ xipë́lëʼë le gáguruʼ? JL 3Nedaʼ caz nacaʼ yöta xtila naʼ nabánigaca bönachi, le bötaj birúaj yehuaʼ yubá, ateʼ channö nútiʼtës bönniʼ gahuëʼ yöta xtila naʼ, gaca bánticaʼsëʼ bönniʼ naʼ. Yöta xtila naʼ runödzjaʼ nedaʼ naca xipë́laʼa, le runödzjaʼ para gataʼ yöl-laʼ naʼbán quégaca bönachi yödzölió. K2Nedaʼ nacaʼ yöta xtila ruhuötaj rirúaj yehuaʼ yubá, ateʼ nútiʼtës bönniʼ gahuëʼ le, bitiʼ caʼ gátiëʼ bönniʼ naʼ. J1Gulahuëʼ xuz xtóʼoliʼ yöta xtila naʼ nazíʼi le maná lu lataj cáʼasö, en cateʼ bizáʼa dza quégaquiëʼ gulátiëʼ. BI0Nedaʼ caz nacaʼ yöta xtila nabánigaca tsaz bönachi. xHi/Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Nútiʼtës bönniʼ réajlëʼë nedaʼ dë yöl-laʼ naʼbán idú queëʼ. G5.’Cuntu nu bönniʼ biléʼenëʼ Dios Xuz, pero tuzëʼ Bönniʼ naʼ birúajëʼ ga zoëʼ Dios. Bönniʼ ni riléʼe quézinëʼ Dios Xuz. F/-Nazúaj lu guichi láʼayi ca gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, le rnna caní: Dios usédinëʼ yúguʼtë bönachi. Que lë ni naʼ, yúguʼtë bönniʼ taʼyönnëʼ chiʼë Xuzaʼ, en nazë́dagaquiëʼ lu nëʼë Lëʼ záʼgaquiëʼ quiaʼ. 4Ea,Bitiʼ séquiʼnëʼ nitúëʼ bönniʼ guídëʼ quiaʼ channö cabí idiguʼë quiaʼ Xuzaʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ nu naʼ, ateʼ nedaʼ usubanaʼ nu naʼ dza údxi. vDe+Níʼirö bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ innëliʼ quiaʼ laʼ libíʼisiliʼ. [C/*Que lë ni naʼ taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ cabí bönniʼ ni Jesús, zxíʼinëʼ José? Nunbëʼ cázaruʼ xuz xinë́ʼë. ¿Nacxi caz naca naʼ, rnnëʼ bönniʼ ni: “Bötjaʼ birúajaʼ yehuaʼ yubá”? ,BQ)Níʼirö gulaʼnnë́ʼ queëʼ Jesús bönniʼ judío unná bëʼ tuʼ gunnë́ʼ: “Nedaʼ caz nacaʼ yöta xtila naʼ bötaj, birúaj yehuaʼ yubá.” }As(Lë ni le rë́ʼënëʼ Dios Xuz nasö́l-lëʼë nedaʼ, rë́ʼënëʼ gataʼ yöl-laʼ naʼbán quéguequi, yúguʼtë nupa naʼ ilaʼléʼe nedaʼ, Zxíʼinëʼ, en ilaʼyéajlëʼ nedaʼ, ateʼ nedaʼ usubanaʼ léguequi dza údxi naʼ. '@G'Lë ni le rë́ʼënëʼ Xuzaʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ, rë́ʼënëʼ cabí unítiaʼ nitú nupa naʼ bennëʼ quiaʼ, pero usubanaʼ léguequi dza údxi. 6?e&Caní naca, tuʼ bötjaʼ birúajaʼ yehuaʼ yubá, calëga para gunaʼ ca rë́ʼëndaʼ nedaʼ caz, pero para gunaʼ ca rë́ʼënëʼ Dios Xuz, nasö́l-lëʼë nedaʼ. >y%Yúguʼtë nupa naʼ runnëʼ Xuzaʼ quiaʼ, ídigaca quiaʼ, ateʼ nupa naʼ zaca quiaʼ, bitiʼ usáʼgacaʼ-nëʼ. ~=u$Naca ca naʼ chigudxi cazaʼ libíʼiliʼ: “Sal-laʼ riléʼeliʼ nedaʼ, bitiʼ caʼ réajlëʼëliʼ nedaʼ.” p<Y#Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Nedaʼ caz nacaʼ yöta xtila nabánigaca tsaz bönachi. Nu zaʼlen nedaʼ, huölaj udzéʼe tsaz nu naʼ le naca queëʼ Dios, ateʼ nu tséajlëʼ nedaʼ, chinëʼaj tsaz le naca queëʼ Dios. \;1"Níʼirö tëʼ Lëʼ: —Xan, bénnaticaʼsö queë́tuʼ yöta xtila naʼ. ,:Q!Yöta xtila naʼ runnëʼ Dios quégaca bönachi nacaʼ nedaʼ, lë naʼ birúaj yehuaʼ yubá, en runödzaj yöl-laʼ naʼbán quégaca bönachi yödzölió ni. z9m Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Calëga Moisés naʼ bennëʼ queë́liʼ yöta xtila que yehuaʼ yubá, pero Xuzaʼ Dios runnëʼ queë́liʼ yöta xtila le naca idú que yehuaʼ yubá. Q8Gulahuëʼ xuz gudödi queëruʼ yöta xtila nazíʼi le maná lu lataj cáʼasö, ca nazúaj lu guichi láʼayi, rnna: “Yöta xtila que yehuaʼ yubá Moisés bëʼë quégaquiëʼ, gulahuëʼ.” -7SNíʼirö gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizxi le naca bëʼ runuʼ, le iléʼetuʼ para tséajlëʼëtuʼ Liʼ? ¿Bizxi yöl-laʼ huáca runuʼ? 61Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Lë ni le raza ládxëʼë Dios, tséajlëʼëliʼ nedaʼ, nacaʼ nu gusö́l-lëʼë Lëʼ. 5Níʼirö gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizxi run bayudxi guntuʼ para guntuʼ le raza ládxëʼë Dios? +4OGuliʼgún dxin, calëga para síʼiliʼ laʼ huagu ridödi que, pero para síʼiliʼ laʼ huagu naʼ ugáʼanaticaʼsö, en runna yöl-laʼ naʼbán idú. Lë ni naca laʼ huagu nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, gunnaʼ queë́liʼ, tuʼ buluʼë lahui Xuzaʼ Dios nacaʼ Zxíʼinëʼ. h3IBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Ruguílajliʼ nedaʼ, calëga tuʼ biléʼeliʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca benaʼ, pero tuʼ gudáguliʼ yöta xtila niʼ, en bö́ljaliʼ. -2SCateʼ bilaʼdxín bönachi zián naʼ iaʼtsöláʼa nísadoʼ naʼ, yöjxácaʼgaquiëʼ Jesús, en tëʼ Lëʼ: —Bönniʼ Usedi, ¿bátaxi bidxinuʼ ni? 1-Tuʼ bilaʼléʼenëʼ bítiʼrö zoëʼ Jesús niʼ, en bitiʼ nacuʼë bönniʼ usëda queëʼ niʼ, que lë ni naʼ gulaʼbenëʼ lë́ʼegaca bárcodoʼ naʼ, ateʼ yöjáquiëʼ Capernaum, tuʼguiljëʼ Jesús. Náquiëʼ Jesús yöta xtila nabánigaca tsaz bönachi U0#Níʼirö bilaʼrúaj iaʼbal-la bárcodoʼ lu yödzö Tiberias, ateʼ bilaʼdxín tu lataj le dë gálaʼsö ga niʼ gulahuëʼ yöta xtila cateʼ niʼ Xanruʼ Jesús gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ” que. /Dza buropi niʼ, guléquibeʼe bönachi zián naʼ nagáʼanagaca iaʼtsöláʼa nísadoʼ bidxín tuz bárcodoʼ niʼ, ateʼ Jesús bitiʼ gurénlenëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ lëʼe bárcodoʼ naʼ, pero légacasëʼ naʼ yöjáquiëʼ. V.%Níʼirö len yöl-laʼ rudzeja quégaquiëʼ buluʼguélëʼë Lëʼ lëʼe bárcodoʼ naʼ, ateʼ laʼ bidxintë bárcodoʼ naʼ lu yu bidxi ga niʼ söjáquiëʼ. Bönachi zián tuʼguilaj Jesús T-!Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Nedaʼ caz ni. Bitiʼ gádxiliʼ. ,}Cateʼ chibuluʼsë́ʼë bárcodoʼ naʼ, le guzáʼ le naca tsca rizáʼaruʼ tu hórasö, níʼirö bilaʼléʼenëʼ Jesús rizëʼe niʼë lu nísadoʼ naʼ, en zëʼë ribíguëʼë ga naʼ zeaj barco naʼ, ateʼ guladxi gulaʼdzö́binëʼ. [+/Gusí lo recja böʼ budunuʼ lu nísadoʼ naʼ, ateʼ riyasa ridxía nisa naʼ. F*Gulaʼbenëʼ tu lëʼe bárcodoʼ niʼ, en söjáquiëʼ taʼdödëʼ lu nísadoʼ naʼ, para uluʼdxinëʼ Capernaum. Chinaca chul-la ateʼ Jesús bitiʼ ridxíninëʼ ga naʼ nacuʼë. z)mCateʼ chizáʼ ral-la, yöjáquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús, ateʼ bilaʼdxinëʼ raʼ nísadoʼ. v(eTuʼ réquibeʼenëʼ Jesús të́ʼënnëʼ ilaʼchë́ʼë Lëʼ bayudxi para ilunëʼ ga inná béʼenëʼ légaquiëʼ, que lë ni naʼ buzë́ʼë niʼ, saʼyéajëʼ tuzëʼ tu lu guíʼa. Rizëʼe niʼë Jesús lu nísadoʼ m'SCateʼ bilaʼléʼenëʼ bönniʼ niʼ yöl-laʼ huáca naʼ benëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —Le nácatë bönniʼ ni náquiëʼ bönniʼ naʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, bönniʼ naʼ ral-laʼ guídëʼ yödzölió ni. X&) Buluʼtubëʼ caʼ, ateʼ buluʼlíëʼ chinnu gaʼbö́radoʼ yuguʼ le bizxaj quégaca gayuʼ yöta xtila néquiguequini zxoaʼ cebada naʼ, le buluʼgáʼana quégaquiëʼ bönniʼ naʼ gulahuëʼ. '%G Cateʼ chibuluʼhuö́ljanëʼ, Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, gunnë́ʼ: —Buliʼtúbi le bizxaj nagáʼanagaca, para cabí ilaca ditaj. s$_ Níʼirö gudélëʼë Jesús yuguʼ yöta xtila naʼ. Cateʼ chigudxëʼ Dios: “Xclenuʼ”, gudísiëʼ le quégaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ, ateʼ légaquiëʼ gulaʼguísiëʼ le quégaca yúguʼtë nupa naʼ rö́ʼgaca lu dacaʼ niʼ. Lëscaʼ caní gulunëʼ quégacabaʼ böla cuídiʼdoʼ naʼ, ateʼ gulahuëʼ tsca gulë́ʼënnëʼ ilahuëʼ. I#  Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼgún ga ilaʼbö́ʼ bönachi zián ni lu yu. Lataj naʼ, rö́ʼödaʼ dacaʼ, ateʼ gulaʼböʼë idú ca chi-un gáyuʼë bönniʼ niʼ. P" —Ni zóabiʼ tubiʼ biʼi bönniʼ, nuáʼabiʼ gayuʼ yöta xtila néquiguequini zxoaʼ cebada, en chópabaʼ böla cuídiʼdoʼ. ¿Naruʼ huéquiʼtse ugagu le doʼ ni cateʼ xö bönachi? }!sNíʼirö tu bönniʼ usëda queëʼ Jesús, lëʼ Andrés, bö́chëʼë Simón Pedro, rëʼ Lëʼ, rnnëʼ: 8 iBubiʼë didzaʼ Felipe, rnnëʼ: —Laʼtuʼ síʼiruʼ yöta xtila len lázxjaruʼ que idú xunuʼ beoʼ, bitiʼ guequi látiʼdoʼ huéaj le ilágugaca bönachi zián ni. oWCaní gunnë́ʼ Jesús para siʼ bëʼë Felipe naʼ, tuʼ chinö́zinëʼ Lëʼ naca gunëʼ. @yCateʼ guchisa lahuëʼ Jesús, en biléʼenëʼ bönachi zián záʼgaca ga zoëʼ, níʼirö rëʼ Felipe: —¿Gazxi tsöjö́ʼuruʼ yöta xtila le ilágugaca bönachi zián ni? Chizóa idxín Laní Pascua cateʼ tuʼsubanëʼ bönniʼ judío ca benëʼ Dios, bubéajëʼ xuz xtóʼogaquiëʼ luyú Egipto. Níʼirö gurenëʼ Jesús, guyijëʼ ga naca tu lu guíʼadoʼ, ga niʼ gurö́ʼölenëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ. Bönachi zián yöjnógaca Jesús tuʼ bilaʼléʼe yuguʼ yöl-laʼ huáca benëʼ, cateʼ bunëʼ bönniʼ téʼenëʼ.  Gudödi guca lë ni, guyijëʼ Jesús iaʼtsöláʼa Nísadoʼ Que Galilea, nazíʼi le caʼ Nísadoʼ Queëʼ Tiberias. '/Naʼa, ¿nacxi caz gaca tséajlëʼëliʼ didzaʼ ruáʼa nedaʼ channö cabí réajlëʼëliʼ yuguʼ le buzúajëʼ Moisés lu guichi? .Laʼtuʼ réajlëʼëliʼ-nëʼ Moisés, tséajlëʼëliʼ caʼ nedaʼ, tuʼ buzúajëʼ Moisés lu guichi ca naca quiaʼ nedaʼ. Z--Bitiʼ uzóa ícjaliʼ uzéguiaʼ libíʼiliʼ didzaʼ lahuëʼ Xuzaʼ. Nu naʼ uzegui libíʼiliʼ didzaʼ naca lë cazëʼ Moisés, bönniʼ naʼ ruzxöni ládxiʼliʼ-nëʼ, sal-laʼ gútiëʼ dza niʼte. P,¿Nacxi caz gaca tséajlëʼëliʼ Dios channö rizíʼiliʼ yöl-laʼ run zxön que luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ, en bitiʼ riguíljaliʼ yöl-laʼ run zxön naʼ zaʼ lu nëʼë laʼs dui Dios? >u+Bidxinaʼ ni uláz queëʼ Dios Xuz, ateʼ libíʼiliʼ bitiʼ rizíʼ lu náʼaliʼ nedaʼ, pero channö huadxín nu yúbölö nu guídi rácasö que, siʼ lu náʼaliʼ nu naʼ. W'*Nedaʼ núnbëʼa libíʼiliʼ, en nözdaʼ bitiʼ nadxíʼiliʼ-nëʼ Dios. Q)’Bitiʼ riguiljaʼ yöl-laʼ ba le ilaʼgúʼu bönachi nedaʼ. fE(Bitiʼ rë́ʼëniliʼ guídaliʼ quiaʼ nedaʼ para gataʼ yöl-laʼ naʼbán queë́liʼ. `9'Rusë́daliʼ le nazúaj lu guichi láʼayi, tuʼ réquiliʼ huátaʼ yöl-laʼ naʼbán idú queë́liʼ niʼa que lë naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, ateʼ lë naʼ nazúaj lu guichi run ba nalí quiaʼ nedaʼ. uc&en cabí nazíʼ lu náʼaliʼ xtídzëʼë, tuʼ cabí réajlëʼëliʼ nedaʼ, Nu naʼ gusö́l-lëʼë. %Lëscaʼ Dios Xuz nasö́l-lëʼë nedaʼ runëʼ ba nalí quiaʼ. Catu caz biyö́niliʼ chiʼë, en catu caz biléʼeliʼ lahuëʼ, 'G$Naʼa, zoa le run ba nalí quiaʼ nedaʼ le nácarö idú li ladxeʼ ca lë naʼ benëʼ ba nalí quiaʼ Juan. Yuguʼ le budödëʼ Dios Xuz lu naʼa gunaʼ, laʼ leze naʼ runaʼ, ateʼ yuguʼ lë naʼ runaʼ, tun ba nalí quiaʼ, en nácagaca bëʼ gusö́l-lëʼë Dios Xuz nedaʼ. 2 ]#Didzaʼ bëʼë Juan naʼ gulaca ca tu guíʼ yöri, le guyegui, en buzeníʼ, ateʼ libíʼiliʼ, tu chíʼisö guyaza ládxiʼliʼ uzíʼiliʼ xibé beníʼ queëʼ. r ]"Nedaʼ bitiʼ naquindaʼ nu bönniʼ gunëʼ ba nalí quiaʼ, pero ruáʼa didzaʼ caní para uláliʼ.  !Libíʼiliʼ gusö́l-laʼliʼ bönniʼ yöjnábiguequinëʼ Juan, ateʼ lë naʼ benëʼ ba nalí quiaʼ naca idútë li.  { Zoa Nu yúbölö Nu run ba nalí quiaʼ nedaʼ, Lëʼ Xuzaʼ, ateʼ nözdaʼ naca lesacaʼ le runëʼ ba nalí quiaʼ. n UChannö nedaʼ runaʼ ba nalí que laʼ cuin cazaʼ, bitiʼ naca lesacaʼ lë naʼ runaʼ ba nalí. EGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Bitiʼ bi gaca gunaʼ laʼ nédaʼsö. Ca naca le riyöndaʼ rëʼ Xuzaʼ nedaʼ, caní ruchiʼa rusörö́aʼ, ateʼ ca naʼ ruchiʼa rusörö́aʼ naca tsahuiʼ, tuʼ cabí runaʼ ca rë́ʼënisidaʼ nedaʼ, pero ca rë́ʼëni quézinëʼ Xuzaʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ, runaʼ. yen uluʼrúaj yeru ba. Uluʼbán nupa naʼ gulún le naca tsahuiʼ, en huöátaʼ yöl-laʼ naʼbán quéguequi, pero nupa naʼ gulún le bitiʼ naca tsahuiʼ, uluʼbán, ateʼ irugu quéguequi ilátigaca tsaz. Le naca bëʼ le náquiëʼ Jesús ucBitiʼ ubániliʼ ca naca lë ni, tuʼ huadxín dza cateʼ yúguʼtë nupa chinátigaca ilaʼyöni chiʼa,  Lëscaʼ caní budödëʼ lu naʼa yöl-laʼ unná bëʼ uchiʼa usörö́aʼ bönachi, tuʼ nacaʼ Bönniʼ Guljëʼ Bönachi. J Ca naʼ dë lu nëʼë Dios Xuz unödzjëʼ yöl-laʼ naʼbán quégaca bönachi, lëscaʼ caní benëʼ ga dë lu naʼa nedaʼ, Zxíʼinëʼ, unödzjaʼ yöl-laʼ naʼbán quégaca bönachi. pYLe nácatë reaʼ libíʼiliʼ, zaʼ dza, en chiridxín dza naʼ, cateʼ ilaʼyöni nupa chinátigaca chiʼa nedaʼ, Zxíʼinëʼ Dios, ateʼ nupa ilaʼyöni xtídzaʼa, en ilún ca rnna, huöátaʼ yöl-laʼ naʼbán quéguequi. 0Y’Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ. Bönniʼ naʼ riyönnëʼ didzaʼ ruáʼa, en réajlëʼë Dios Xuz naʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ dë yöl-laʼ naʼbán idú queëʼ, ateʼ bitiʼ irugu queëʼ. Náquiëʼ ca nu chinubán lu yöl-laʼ guti tuʼ chidë́ yöl-laʼ naʼbán idú queëʼ. U#Caní naca para ilún bal yúguʼtë bönachi nedaʼ, Zxíʼinëʼ, ca naʼ tun bal Dios Xuz. Nu bitiʼ run bal nedaʼ, Zxíʼinëʼ, bitiʼ run bal Dios Xuz, nasö́l-lëʼë nedaʼ, Zxíʼinëʼ naʼ. ,QCuntu nu ruchiʼa rusörö́ëʼ Dios Xuz, pero chinudödëʼ lu naʼa nedaʼ, Zxíʼinëʼ, yúguʼtë yöl-laʼ unná bëʼ para uchiʼa usörö́aʼ bönachi. fECa naʼ runëʼ Dios Xuz, rusubanëʼ nupa nátigaca, en rugúʼë légaquiëʼ yöl-laʼ naʼbán, lëscaʼ caní runaʼ nedaʼ, Zxíʼinëʼ, runödzjaʼ quégaca bönachi yöl-laʼ naʼbán ca rë́ʼëni quézidaʼ. K~Dios Xuz nadxíʼinëʼ nedaʼ, Zxíʼinëʼ, en ruluíʼinëʼ nedaʼ yúguʼtë le runëʼ, ateʼ yuguʼ le zxö́ntërö ca lë ni uluíʼinëʼ nedaʼ, le ilún ga ubániliʼ libíʼiliʼ. (}INíʼirö bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ. Bitiʼ bi gaca gunaʼ nedaʼ, Zxíʼinëʼ Dios, rácasö quiaʼ, pero tuz lë naʼ riléʼedaʼ runëʼ Dios Xuz. Yúguʼtë le runëʼ Dios Xuz, lëscaʼ caní runaʼ nedaʼ, Zxíʼinëʼ. L|Que lë ni naʼ gulë́ʼënirönëʼ bönniʼ judío unná bëʼ ilútiëʼ Jesús, calë́gasö tuʼ guditsjëʼ xibá que dza láʼayi quégaquiëʼ, pero lëscaʼ tuʼ gunnë́ʼ Dios caz náquiëʼ Xuzëʼ, ateʼ caní naca nun cuinëʼ ca náquiëʼ Dios. Yöl-laʼ unná bëʼ dë lu nëʼë Zxíʼinëʼ Dios x{iBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Xuzaʼ náʼatë runëʼ dxin, ateʼ nedaʼ caʼ runaʼ dxin. EzQue lë ni naʼ bönniʼ judío unná bëʼ gulaʼbía ládxiʼgaquiëʼ Jesús, en gulë́ʼënnëʼ ilútiëʼ Lëʼ, tuʼ runëʼ yuguʼ lë ni cateʼ naca dza láʼayi quégaquiëʼ. {yoGuyijëʼ bönniʼ naʼ, yöjtíxjöiʼinëʼ yuguʼ bönniʼ judío unná bëʼ Jesús naʼ bunëʼ lëʼ. lxQGudödi guca lë ni, Jesús yöjxáquiëʼ bönniʼ naʼ ga naca chila yudoʼ, ateʼ rëʼ lëʼ: —Buyútsöcaʼ. Chiböácuʼ. Bítiʼrö gunuʼ dul-laʼ, para cabí gaca quiuʼ tu le nácarö ziʼ ca lë naʼ guca quiuʼ. w% Bitiʼ nö́zinëʼ bönniʼ naʼ nuhuöáquiëʼ nuzxi naʼ, tuʼ chibuzë́ʼë Jesús lataj niʼ tuʼ nacuáʼ bönachi zián niʼ. v Níʼirö gulaʼnábinëʼ lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Nuzxi naʼ gudxi caní liʼ: “Buáʼ le denuʼ, en guzëʼe”? Hu  Bubiʼë didzaʼ bönniʼ naʼ, rëʼ légaquiëʼ: —Bönniʼ naʼ bunëʼ nedaʼ gudxi cazëʼ nedaʼ, gunnë́ʼ: “Buáʼ le denuʼ, en guzëʼe.” Bönniʼ naʼ bunëʼ nedaʼ. (tI Níʼirö bönniʼ judío unná bëʼ gulë́ʼ bönniʼ naʼ nuhuöáquiëʼ, taʼnnë́ʼ: —Dza láʼayi naca naʼa. Bitiʼ ral-laʼ uʼu le rátiʼnuʼ. #s? Laʼ böácatëʼ bönniʼ naʼ, ateʼ buʼë le gútiʼnëʼ, en guzë́ʼë. Dza naʼ raca caní naca dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío. OrJesús rëʼ lëʼ: —Guyaschi. Buáʼ le denuʼ, en guzëʼe. \q1Bubiʼë didzaʼ bönniʼ huëʼ naʼ, rëʼ Jesús: —Bönniʼ, cuntu nu zoa cuʼu nedaʼ lu nisa naʼ cateʼ rutá cuini. Tsanni saʼyéajaʼ nedaʼ, röjtsuʼë bönniʼ yúbölö zíʼalö ca nedaʼ. ;poCateʼ biléʼenëʼ Jesús dëʼ bönniʼ huëʼ naʼ niʼ, réquibeʼenëʼ chiguca zián iz réʼenëʼ, ateʼ gunábinëʼ lëʼ, rnnëʼ: —¿Ba rë́ʼënuʼ huöácuʼ? NoZoëʼ tu bönniʼ niʼ, chiguca chizxunuʼ uruáʼ iz réʼenëʼ. nCaní raca, tuʼ ruhuötjëʼ tu gubáz láʼayi queëʼ Dios tu chiʼi huéaj, en röjtsuʼë lu nisa naʼ, en rutë́ʼ nisa naʼ. Huöácatëʼ nu bönniʼ tsöjtsúʼutiëʼ lu nisa naʼ cateʼ rutá cuini ca naca bítiʼtës yödzöhuë́ʼ raca queëʼ. `m9Yuguʼ lu chila naʼ dë́gaquiëʼ zián bönniʼ téʼenëʼ, bönniʼ nachul-la lógaquiëʼ, en bönniʼ bitiʼ gaca sáʼgaquiëʼ, en bönniʼ nacúʼunigaquiëʼ bin. Taʼbözëʼ bata utá cuini nisa naʼ. +lOLu yödzö naʼ, galaʼ ga tuʼúʼubaʼ böʼcuʼ zxilaʼ, dë tu le zxön yudzu nisa, nazíʼi le Betesda lu didzaʼ hebreo, en nacuáʼ gayuʼ chila don que. kk QGudödi guca lë ni, guca laní quégaquiëʼ bönniʼ judío, ateʼ guyijëʼ Jesús Jerusalén. j 6Yöl-laʼ huáca ni naca le buropi benëʼ Jesús cateʼ niʼ zoëʼ luyú Galilea, gudödi buzë́ʼë luyú Judea.i5Níʼirö gúquibeʼenëʼ xúzibiʼ biʼi naʼ, böácabiʼ cateʼ niʼ bë́ʼlenëʼ Jesús lëʼ didzaʼ, en gudxëʼ lëʼ: “Nabanbiʼ biʼi quiuʼ.” Que lë ni naʼ guyéajlëʼë Jesús, ateʼ gulaʼyéajlëʼ caʼ Lëʼ bönachi nacuáʼ lidxëʼ. h'4Gunábinëʼ légaquiëʼ bátaxi gusí lo ruhuöáca ládxiʼbiʼ. Tëʼ lëʼ: —Baʼayi, idú huagubidza, burúaj xilá yúʼubiʼ. :gm3Tsanni niʼ yuʼë nöza söhuö́jëʼ, duzxíʼgalaʼgaquiëʼ lëʼ bönniʼ huen dxin queëʼ ateʼ gulaʼguíxjöiʼinëʼ lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Nabanbiʼ biʼi quiuʼ. f92Níʼirö Jesús rëʼ lëʼ: —Böaj lidxuʼ. Nabanbiʼ biʼi quiuʼ. Bönniʼ ni guyéajlëʼë didzaʼ bëʼë Jesús, ateʼ söhuö́jëʼ. 2e]1Níʼirö bönniʼ naʼ dë lu nëʼë uláz queëʼ bönniʼ rinná bëʼë gudxëʼ Jesús, rnnëʼ: —Bönniʼ, gudíaʼtë para cabí gátibiʼ biʼi quiaʼ. d-0Níʼirö Jesús rëʼ lëʼ: —Bitiʼ caʼ tséajlëʼëliʼ channö cabí iléʼeliʼ le nácagaca bëʼ, en yuguʼ yöl-laʼ huáca gunaʼ. c!/Cateʼ biyönnëʼ bönniʼ ni chibuzë́ʼë Jesús luyú Judea, en budxinëʼ luyú Galilea naʼ, níʼirö guyijëʼ ga naʼ zoëʼ Jesús, en gútaʼyuëʼ lahuëʼ guídëʼ lidxëʼ, para uduhuénëʼ-biʼ biʼi bönniʼ queëʼ naʼ, tuʼ chirequi gátibiʼ. b1.Níʼirö bö́ajëʼ Jesús yödzö Caná luyú Galilea, ga niʼ benëʼ ga böáca nisa xisi uva. Lu yödzö Capernaum naʼ zoëʼ tu bönniʼ dë lu nëʼë uláz queëʼ bönniʼ rinná bëʼë, ateʼ réʼebiʼ biʼi bönniʼ queëʼ bönniʼ naʼ dë lu nëʼë. Fa-Cateʼ bidxinëʼ Jesús luyú Galilea, gulunëʼ bönniʼ Galilea naʼ Lëʼ bal tuʼ yöjáquiëʼ caʼ Jerusalén cateʼ guca Laní Pascua, en bilaʼléʼenëʼ le benëʼ Jesús niʼ. >}}l||`| {WzyyUxx@wvuut_srqponmml`kk\jhgg7fCewdccjb@aa`?__!^]]w\\F[qZZYXVVVUDTSSmRQPPNNEMM)LIKKJIcIH6G+F9EkDCBBDA@?J>T=g<;;#99,87a655b433;22Q1w002//.T-,++_*S)(('k&_%$p#=!G V$ |9R!+jli G ] q lJ]vNJ>#2? Rudzéjadaʼ tuʼ cabí zoaʼ niʼ, tuʼ gaca naʼa tu le uzíʼiliʼ xibé, le gun ga tséajlëʼëliʼ nedaʼ. Uyéajruʼ naʼa ga naʼ dëʼ Lázaro. b1= Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ yálajdoʼ, gunnë́ʼ: —Chigútiëʼ Lázaro. 0y Gunnë́ʼ caní Jesús tuʼ chigútiëʼ Lázaro, pero légaquiëʼ téquinëʼ gunnë́ʼ: Rásisëʼ Lázaro. }/s Níʼirö yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ tëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Xan, channö rásiëʼ, huöáquiëʼ. /.W Cateʼ budxi bëʼë Jesús didzaʼ ni, níʼirö gudxëʼ légaquiëʼ: —Rásiëʼ Lázaro, böchiʼ luzáʼaruʼ, ateʼ tsejaʼ nedaʼ, en usubanaʼ-nëʼ. r-] Channö ridë́ʼ bönniʼ naʼ chiʼi dzö́ʼölö, röjchéguʼë, tuʼ cabí zóalen beníʼ lëʼ. c,? Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Nacuáʼ caz chinnu hora lahuiʼ dza. Nu bönniʼ ridë́ʼ lahuiʼ dza, bitiʼ tsöjchéguʼë, tuʼ riléʼenëʼ, tuʼ zóalen lëʼ beníʼ zoa yödzölió ni. i+K Níʼirö yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ tëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Bönniʼ Usedi, siʼ gulaʼzóa gulaʼböʼë bönniʼ judío unná bëʼ niʼ uluʼladxëʼ Liʼ guiö́j. ¿Naruʼ uyéajtsoʼ leyúbölö niʼ? *  Cateʼ bizáʼa chopa dza naʼ, Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, rnnëʼ: —Uyéajruʼ leyúbölö luyú Judea. ) Sal-laʼ nadxíʼinëʼ Jesús légaquiëʼ, cateʼ biyönnëʼ réʼenëʼ Lázaro, bugáʼanëʼ ga naʼ zoëʼ iaʼchopa dza caʼ. \(1 Jesús nadxíʼinëʼ Marta, en nigula zxílanu Marta naʼ, en Lázaro naʼ. 2'] Cateʼ biyönnëʼ Jesús didzaʼ ni, gudxëʼ nupa nacuáʼ niʼ, rnnëʼ: —Yödzöhuë́ʼ ni bitiʼ naca le guti lëʼ tsaz, pero naca para iláʼ lahui yöl-laʼ zxön queëʼ Dios, ateʼ niʼa que yödzöhuë́ʼ ni iláʼ lahui caʼ yöl-laʼ zxön quiaʼ nedaʼ, Zxíʼinëʼ Dios. '&G Gulaʼsö́l-laʼnu nigula zanëʼ Lázaro naʼ nu yöjö́dx Jesús, gunná: —Xan, buyútsöcaʼ, réʼenëʼ Lázaro, bönniʼ naʼ nadxíʼinuʼ-nëʼ. A%{ Nácanu María naʼ nigula zanëʼ Lázaro, bönniʼ naʼ réʼenëʼ, en nácanu caʼ nigula naʼ gulúʼunu le riláʼ zxixi niʼë Xanruʼ, en buzxinu niʼë len guitsaʼ ícjanu. $  Dza niʼ réʼenëʼ Lázaro, bönniʼ Betania, le naca ládzagacanu María, en Marta. Nácanu Marta naʼ zxílanu María naʼ. \#1 *Que lë ni naʼ gulaʼyéajlëʼë bönniʼ zián Jesús ga naʼ zoëʼ.f"E )Bilaʼdxín bönachi zián ga zoëʼ Jesús, taʼnná: —Le nácatë bitiʼ benëʼ Juan nitú yöl-laʼ huáca zxön, pero yúguʼtë le gunnë́ʼ Juan naʼ ca ral-laʼ gaca queëʼ bönniʼ ni, idútë li zeaj naca. (!I (Níʼirö guyijëʼ Jesús leyúbölö iaʼtsöláʼa yegu Jordán, ga niʼ buquilëʼ Juan bönachi nisa zíʼatëlö, ateʼ bugáʼanëʼ Jesús niʼ. s _ 'Leyúbölö gulaʼzóa gulaʼböʼë ilaʼzönëʼ Jesús, pero Lëʼ bulë́ʼ lu náʼagaquiëʼ. w &Channö runaʼ dxin budödëʼ Dios lu naʼa, sal-laʼ bitiʼ réajlëʼëliʼ nedaʼ caz, guliʼtséajlëʼ le nácagaca bëʼ dxin naʼ runaʼ, para guéquibeʼeliʼ náquiëʼ Dios Xuz tuz len nedaʼ, ateʼ nedaʼ caʼ nacaʼ tuz len Xuzaʼ. oW %Channö cabí runaʼ dxin budödëʼ Xuzaʼ Dios lu naʼa, bitiʼ ral-laʼ tséajlëʼëliʼ nedaʼ. S $Dios bubéajëʼ nedaʼ quez queëʼ, en gusö́l-lëʼë nedaʼ yödzölió ni. ¿Naruʼ rnnátsaliʼ quiaʼ: “Liʼ bitiʼ rnníoʼ dxiʼa queëʼ Dios”, tuʼ gunníaʼ: Zxíʼinëʼ Dios nacaʼ? 1[ #Nöz quéziruʼ le nazúaj lu guichi láʼayi nazúaj tsaz. Lu guichi láʼayi naʼ ruíʼi lágaquiëʼ dios, bönniʼ niʼ Dios bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ. =s "Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ cabí nazúaj lu guichi lu xibá queë́liʼ ca gunnë́ʼ Dios, rnna: “Nedaʼ rnníaʼ: Nácaliʼ yuguʼ dios”? r] !Buluʼbiʼë didzaʼ bönniʼ judío unná bëʼ naʼ, tëʼ Lëʼ: —Niʼa que dxin dxiʼa bitiʼ uládxiʼtuʼ liʼ guiö́j, pero tuʼ cabí rnníoʼ dxiʼa queëʼ Dios, tuʼ nacuʼ liʼ bönáchisö, en run cuinuʼ Dios. 6e Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Zian le naca dxiʼa benaʼ loliʼ tuʼ dë lu naʼa uláz queëʼ Xuzaʼ. ¿Niʼa que bízxilö dxin dxiʼa ni uládxiʼliʼ nedaʼ guiö́j? ta Leyúbölö yuguʼ bönniʼ judío unná bëʼ naʼ buluʼguélëʼë guiö́j uluʼladxëʼ Jesús. -U Nedaʼ, en Dios Xuz, tuz nácatuʼ. 3_ Xuzaʼ Dios bennëʼ quiaʼ légacabaʼ, ateʼ Lëʼ nápatërëʼ yöl-laʼ huáca ca yúguʼtë bönachi, ateʼ cuntu nu sequiʼ ubéaj légacabaʼ lu nëʼë Xuzaʼ. 9 Nedaʼ runödzjaʼ yöl-laʼ naʼbán idú quégacabaʼ, ateʼ bitiʼ caʼ ilaʼnítibaʼ, ateʼ cuntu nu sequiʼ ubéaj légacabaʼ lu naʼa nedaʼ. / Taʼyö́nibaʼ böʼcuʼ zxilaʼ quiaʼ chiʼa, en tuʼúnbeʼebaʼ nedaʼ, ateʼ nedaʼ núnbeʼegacadaʼ-baʼ, ateʼ ridijácalenbaʼ nedaʼ. 9 Libíʼiliʼ bitiʼ réajlëʼëliʼ nedaʼ, tuʼ cabí nabábalenliʼ nupa nácagaca böʼcuʼ zxilaʼ quiaʼ, ca naʼ chigudxi cazaʼ libíʼiliʼ. E Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Chigudxi cazaʼ libíʼiliʼ, pero bitiʼ réajlëʼëliʼ nedaʼ. Yuguʼ dxin runaʼ tuʼ dë lu naʼa uláz queëʼ Xuzaʼ nácagaca bëʼ Nu nacaʼ. V% Yuguʼ bönniʼ judío unná bëʼ gulaʼguʼë Jesús lë́ʼalö, en tëʼ Lëʼ: —¿Bátaxi caz usanuʼ runuʼ ga rö́ʼötuʼ böniga? Channö nacuʼ liʼ Cristo, ca nácatë gudíxjöiʼi netuʼ. ^5 Ridë́ʼ Jesús raʼ yudoʼ ga naca chila que, nazíʼi le Chila Queëʼ Salomón. ) Raca beoʼ ziaga, en naca dza naʼ tunëʼ laní yödzö Jerusalén, tuʼsubanëʼ ca gulaʼguʼë yudoʼ quégaquiëʼ lu nëʼë Dios. ' Iaʼbal-lëʼ taʼnnë́ʼ: —Bitiʼ caʼ ruʼë caní didzaʼ bönniʼ yuʼu böʼ xihuiʼ lëʼ. ¿Naruʼ huácatsö böʼ xihuiʼ usalaj guiö́j lógaquiëʼ bönniʼ nachul-la lógaquiëʼ? Yuguʼ bönniʼ judío unná bëʼ tuʼzóëʼ Jesús tsöláʼalö x i Ziánëʼ taʼnnë́ʼ: —Yuʼu böʼ xihuiʼ Lëʼ, en nachixi icjëʼ. ¿Bizx que ruzë́ nágaliʼ Lëʼ?   Cateʼ yuguʼ bönniʼ judío bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni, leyúbölö bilaʼrúajëʼ choplö ca téquinëʼ queëʼ. m S Cuntu nu bönniʼ séquiʼnëʼ gútiëʼ nedaʼ, pero nedaʼ rudödi cazaʼ yöl-laʼ naʼbán quiaʼ, gátiaʼ. Dë lu naʼa udödaʼ le, en dë lu naʼa uziʼa le leyúbölö. Caní naca le gunná béʼenëʼ Xuzaʼ nedaʼ. > u ’Que lë ni naʼ nadxíʼinëʼ Xuzaʼ nedaʼ, tuʼ rudödaʼ yöl-laʼ naʼbán quiaʼ, guʼa lataj nu guti nedaʼ, ateʼ uziʼa le leyúbölö, ubanaʼ lu yöl-laʼ guti. 2 ] Lëscaʼ nacuáʼabaʼ iaʼzícaʼröbaʼ böʼcuʼ zxilaʼ quiaʼ bitiʼ nabábagacabaʼ ni. Lëscaʼ légacabaʼ ral-laʼ tsöjxíʼgacaʼ-baʼ. Légacabaʼ uluʼzë́ nágabaʼ chiʼa, en ilácabaʼ tuz len iaʼzícaʼröbaʼ böʼcuʼ zxilaʼ quiaʼ, ateʼ nedaʼ caz gun chíʼigacaʼ-baʼ. 4a ’Nedaʼ nacaʼ bönniʼ, lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiaʼ run chíʼigacaʼ-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ. Ca naʼ núnbëʼë Xuzaʼ nedaʼ, ateʼ nedaʼ núnbëʼa-nëʼ Xuzaʼ, lëscaʼ caní núnbeʼegacadaʼ bönachi quiaʼ nácagaca ca böʼcuʼ zxilaʼ quiaʼ, en rudödaʼ yöl-laʼ naʼbán quiaʼ niʼa quégacabaʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ, ateʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ néquiguequibaʼ quiaʼ núnbëʼgacabaʼ nedaʼ.  2] Ruzxúnnajëʼ bönniʼ nazxjëʼ naʼ tuʼ rapa chiʼë-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ para síʼisëʼ dumí, en bitiʼ ruíʼi ládxëʼë-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ. r] Tu bönniʼ nazxjëʼ rapa chiʼë-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ, cateʼ riléʼenëʼ záʼabaʼ böʼcuʼ guíʼa síniaʼ, rucáʼanëʼ-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ, en ruzxúnnajëʼ, ateʼ böʼcuʼ guíʼa síniaʼ naʼ ráguyaʼabaʼ yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ, en rusilásibaʼ légacabaʼ. Caní runëʼ bönniʼ naʼ rapa chiʼë-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ tuʼ cabí náquiëʼ idú nu run chiʼi-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ, ateʼ bitiʼ néquigacabaʼ que cazëʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ. /W Nedaʼ run chíʼigacaʼ bönachi quiaʼ ca runëʼ bönniʼ naʼ, lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ rapa chiʼë yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ. Bönniʼ naʼ rapa chiʼë-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ caní zoa cazëʼ udödëʼ yöl-laʼ naʼbán queëʼ niʼa quégacabaʼ böʼcuʼ zxilaʼ queëʼ.  ’Zaʼzëʼ bönniʼ gubán para cuanëʼ-baʼ, en gútiëʼ-baʼ, en usunítiëʼ-baʼ. Nedaʼ bidaʼ para gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú quégaca bönachi nácagaca ca böʼcuʼ zxilaʼ quiaʼ. Le nácatë gataʼ quégaquiëʼ yöl-laʼ naʼbán idú naʼ. T! Nedaʼ nacaʼ ca tu ga nu riyaza. Nútiʼtës bönniʼ tsázalenëʼ nedaʼ, ulë́ʼ bönniʼ naʼ, en gáquiëʼ ca tubaʼ böʼcuʼ zxilaʼ rázabaʼ, en rurúajbaʼ, en ridzö́libaʼ le rágubaʼ.   Chigulaʼlë́ʼë zián bönniʼ gulaʼnnë́ʼ nácagaquiëʼ Cristo, pero yúguʼtë bönniʼ naʼ bilaʼdxinëʼ zíʼalö ca nedaʼ, nácagaquiëʼ gubán, en taʼbán cazëʼ, ateʼ bitiʼ buluʼzë́ nágabaʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ légaquiëʼ. $A Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ leyúbölö, rnnëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Nedaʼ nacaʼ ca tu ga taʼyázabaʼ böʼcuʼ zxilaʼ. F Le rucudzuʼ didzaʼ ni gudxëʼ Jesús légaquiëʼ, pero bitiʼ gulaʼyéajniʼinëʼ lë naʼ rëʼ légaquiëʼ. Náquiëʼ Jesús ca bönniʼ rapa chiʼë-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ ~5 Bönniʼ yúbölö bitiʼ tsöjnógacabaʼ lëʼ, pero uluʼzxúnnajbaʼ queëʼ, tuʼ cabí núnbëʼgacabaʼ chíʼigaquiëʼ bönniʼ yúbölö. P} Cateʼ chinubéajëʼ-baʼ yúguʼtëbaʼ böʼcuʼ zxilaʼ néquigacabaʼ queëʼ, röjnö́ruëʼ lógacabaʼ, ateʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ röjnógacabaʼ lëʼ, tuʼ tuʼúnbëʼëbaʼ chiʼë. |  Para tsáziëʼ bönniʼ ni, risalaj nu zoa run chiʼi ga nu riyaza, ateʼ taʼyö́nibaʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ chiʼë, en tuʼúnbëʼëbaʼ-nëʼ. Lëʼ rulidzëʼ-baʼ que queë́baʼ ca lë́gacabaʼ, en rubéajëʼ yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ. r{] Nu bönniʼ raziëʼ sacaʼ ga nu riyaza náquiëʼ bönniʼ run chiʼi cazëʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ. rz _ Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Nu bönniʼ bitiʼ raziëʼ sacaʼ ga nu riyaza lëʼa quégacabaʼ böʼcuʼ zxilaʼ, pero tsáziëʼ sacaʼ ga yúbölö, bönniʼ ni náquiëʼ gubán, en ribán cazëʼ. Xy) )Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Laʼnáruʼ nachúl-lasö guiö́j loliʼ, bitiʼ ibágaʼliʼ dul-laʼ. Naʼa rnnaliʼ: “Riléʼetuʼ.” Que lë ni naʼ nabágaʼliʼ dul-laʼ.*xM (Cateʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ nacuáʼlenëʼ Jesús bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni, níʼirö tëʼ Lëʼ: —¿Naruʼ nachul-la nanítitsatuʼ? Fw 'Jesús rnnëʼ: —Para uchiʼa usörö́aʼ bönachi bidaʼ yödzölió ni, para uluʼléʼe nupa nachul-la nanítigaca, en ilaca ca nu nachul-la lahui nupa téquiguequi taʼléʼe. v  &Níʼirö bönniʼ naʼ, guyalaj guiö́j lahuëʼ, guyéaj ládxëʼë Jesús, en rëʼ Lëʼ: —Xan, réajlëʼa Liʼ. u %Jesús rëʼ lëʼ: —Chibiléʼenuʼ Lëʼ, ateʼ nedaʼ ni ruíʼilenaʼ liʼ didzaʼ, nacaʼ Zxíʼinëʼ Dios. dtA $Bubiʼë didzaʼ lëʼ, rëʼ Jesús: —¿Nuzxi naʼ, Xan, para tséajlëʼa Lëʼ? Zs- #Biyönnëʼ Jesús ca gulunëʼ bönniʼ judío unná bëʼ, buluʼbéajëʼ bönniʼ naʼ zíʼalö nachul-la lahuëʼ. Cateʼ budzáguëʼ lëʼ, gudxëʼ lëʼ: —¿Ba réajlëʼu Zxíʼinëʼ Dios? Vr% "Níʼirö buluʼbiʼë didzaʼ, tëʼ lëʼ: —Ca guljuʼ naca bëʼ nabáguʼu dul-laʼ. ¿Naruʼ liʼ ruséditsenuʼ netuʼ? Níʼirö buluʼbéajëʼ lëʼ níʼilö. Nupa nácagaca chul-la niti Vq% !Laʼtuʼ cabí náquiëʼ bönniʼ ni queëʼ Dios, bitiʼ bi gaca gunëʼ. p Dza niʼte bitiʼ riyö́n nu gunná channö nu bönniʼ gusaljëʼ guiö́j lahuëʼ tu bönniʼ guljëʼ nachúl-latë lahuëʼ. :om Nö́ziruʼ bitiʼ riyönnëʼ Dios yuguʼ bönniʼ dul-laʼ, pero channö reaj ládxëʼë tu bönniʼ Dios, en runëʼ ca rë́ʼënëʼ Lëʼ, Dios riyönnëʼ bönniʼ ni. Sn Níʼirö bubiʼë didzaʼ bönniʼ naʼ, rëʼ légaquiëʼ: —Lë ni run ga rubánidaʼ. Libíʼiliʼ bitiʼ nö́ziliʼ nuzxi gusöl-laʼ bönniʼ ni, ateʼ Lëʼ gusaljëʼ guiö́j lahuaʼ. m Netuʼ nöztuʼ Dios bë́ʼlenëʼ Moisés didzaʼ, pero ca naca queëʼ bönniʼ ni, bitiʼ nöztuʼ nuzxi caz gusöl-laʼ Lëʼ. vle Níʼirö buluʼlidza ziʼë lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Liʼ doʼo Lëʼ, pero netuʼ dáʼatuʼ Moisés. xki Bubiʼë didzaʼ, rëʼ légaquiëʼ: —Chigúdxi cazaʼ libíʼiliʼ, pero bitiʼ gúʼuniliʼ siʼ lu náʼaliʼ xtídzaʼa. ¿Bizx que naʼ rë́ʼëniliʼ yö́niliʼ leyúbölö? ¿Naruʼ rë́ʼëniliʼ táʼaliʼ caʼ Lëʼ? j Gulaʼnábinëʼ lëʼ leyúbölö, taʼnnë́ʼ: —¿Bizxi benëʼ quiuʼ? ¿Nacxi benëʼ gusaljëʼ guiö́j loʼ? 4ia Níʼirö bubiʼë didzaʼ, rnnëʼ: —Channö náquiëʼ bönniʼ dul-laʼ bitiʼ nözdaʼ. Tu le nözdaʼ. Zíʼalö nachul-la lahuaʼ, ateʼ naʼa riléʼedaʼ. h Níʼirö yuguʼ bönniʼ judío unná bëʼ buluʼlidzëʼ leyúbölö bönniʼ naʼ zíʼalö nachul-la lahuëʼ, ateʼ tëʼ lëʼ: —Niʼa queëʼ Xanruʼ Dios gudixjöʼ le nácatë. Netuʼ réquibeʼetuʼ bönniʼ naʼ náquiëʼ bönniʼ dul-laʼ. }gs Que lë ni naʼ gulaʼnnë́ʼ xuz xinë́ʼë: “Guliʼnabi-nëʼ lëʼ, tuʼ chináquiëʼ bönniʼ chinaca.” sf_ Caní gulaʼnnë́ʼ xuz xinë́ʼë bönniʼ naʼ zíʼalö nachul-la lahuëʼ, tuʼ tádxinëʼ yuguʼ bönniʼ judío unná bëʼ, tuʼ chigulún xtídzaʼgaquiëʼ bönniʼ judío naʼ channö nu bönniʼ siʼ lu nëʼë Jesús náquiëʼ Cristo, tsaz uluʼbéajëʼ bönniʼ naʼ lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. Re pero nacxi guca, riléʼenëʼ naʼa, bitiʼ nöztuʼ, en nuzxi naʼ gusalaj guiö́j lahuëʼ, bitiʼ nöztuʼ. Guliʼnabi-nëʼ lëʼ, tuʼ chináquiëʼ bönniʼ chinaca. Lë cazëʼ quíxjöʼë. 'dG Buluʼbiʼë didzaʼ xuz xinë́ʼë naʼ, tëʼ légaquiëʼ: —Nö́zituʼ bönniʼ ni náquiëʼ zxíʼinituʼ, en guljëʼ nachúl-latë lahuëʼ, ?cw ateʼ gulaʼnábinëʼ légaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ náquiëʼ bönniʼ ni zxíʼiniliʼ, rnnaliʼ guljëʼ nachúl-latë lahuëʼ? ¿Nacxi caz naca riléʼenëʼ naʼa? ibK Bitiʼ gulaʼyéajlëʼë bönniʼ judío unná bëʼ naʼ guljëʼ nachúl-latë lahuëʼ bönniʼ naʼ, en guyalaj guiö́j lahuëʼ, cateʼ buluʼlídzarëʼ xuz xinë́ʼë bönniʼ naʼ guyalaj guiö́j lahuëʼ, ra] Leyúbölö gulaʼnábinëʼ bönniʼ naʼ zíʼalö nachul-la lahuëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizxi rnnoʼ liʼ queëʼ bönniʼ naʼ, gusaljëʼ guiö́j loʼ? Lëʼ rnnëʼ: —Náquiëʼ bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. U`# Níʼirö guluʼë didzaʼ bal-lëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ, taʼnnë́ʼ: —Bitiʼ nasöl-lëʼ Dios bönniʼ naʼ, tuʼ cabí rapa chiʼë dza láʼayi. Iaʼbal-lëʼ taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ huácatsö tu bönniʼ dul-laʼ gunëʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca runëʼ bönniʼ naʼ? Caní guca, bilaʼrúajëʼ choplö. v_e que lë ni naʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ gulaʼnábinëʼ lëʼ leyúbölö nacxi guca guyalaj guiö́j lahuëʼ. Lëʼ gudxëʼ légaquiëʼ: —Budxíëʼ gúnaʼdoʼ guiö́j lahuaʼ, ateʼ yöjtibaʼ le, en riléʼedaʼ. #^? Tuʼ naca dza láʼayi quégaquiëʼ cateʼ benëʼ Jesús gúnaʼdoʼ naʼ, en gusaljëʼ guiö́j lahuëʼ bönniʼ naʼ zíʼalö nachul-la lahuëʼ, ]% Níʼirö gulaʼchë́ʼë bönniʼ naʼ zíʼalö nachul-la lahuëʼ, en buluʼsudxinëʼ lëʼ lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo. b\= Níʼirö gulaʼnábinëʼ lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Gazxi zoëʼ bönniʼ naʼ? Lëʼ rëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ nözdaʼ. Yuguʼ bönniʼ yudoʼ taʼnáb yúdxinëʼ bönniʼ naʼ guyalaj guiö́j lahuëʼ 5[c Bubiʼë didzaʼ, rëʼ légaquiëʼ: —Bönniʼ naʼ lëʼ Jesús benëʼ gúnaʼdoʼ, ateʼ gudëbëʼ gúnaʼdoʼ naʼ guiö́j lahuaʼ, en gudxëʼ nedaʼ: “Guyéaj raʼ beaj nisa nazíʼi le Siloé, yöjtibi loʼ.” Guyijaʼ niʼ, yöjtibi lahuaʼ, ateʼ guyálajtë guiö́j lahuaʼ. kZO Níʼirö gulaʼnábinëʼ lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Nacxi caz guca, guyalaj guiö́j loʼ? JY  Bal-lëʼ taʼnnë́ʼ: —Lëʼ naʼ. Iaʼbal-lëʼ taʼnnë́ʼ: —Calëga lëʼ, pero ca rnaʼ lahuëʼ bönniʼ naʼ, rnaʼ lahuëʼ caʼ bönniʼ ni. Lëʼ rnnëʼ: —Nedaʼ naʼ. nXU Níʼirö buluʼbani bönachi dzaga yuʼu queëʼ, en nupa niʼ bilaʼléʼe lëʼ zíʼatëlö cateʼ niʼ nachul-la lahuëʼ, taʼnná: —¿Naruʼ calëga bönniʼ ni bönniʼ naʼ riböʼë rinabëʼ nu bi unödzaj queëʼ? W Níʼirö rëʼ lëʼ: —Guyéaj yöjtibi loʼ lu beaj nisa nazíʼi le Siloé. Siloé naca tu didzaʼ hebreo le rnna: Nasöl-laʼ. Níʼirö bönniʼ naʼ nachul-la lahuëʼ guyijëʼ niʼ, yöjtibi lahuëʼ. Cateʼ buzë́ʼë niʼ chiriléʼenëʼ. NV Cateʼ Jesús budxi bëʼë didzaʼ ni, gurúʼunëʼ zxönaʼ lu yu, en benëʼ gúnaʼdoʼ len zxönaʼ naʼ, ateʼ buguʼë gunaʼ naʼ guiö́j lahuëʼ bönniʼ naʼ nachul-la lahuëʼ. XU) Tsanni ni zoaʼ yödzölió ni, nacaʼ beníʼ quégaca bönachi yödzölió. 5Tc Run bayudxi gunruʼ xichinëʼ Xuzaʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ, tsanni ni naca ca lahuiʼ dza. Huadxín dza gaca chul-la que yöl-laʼ guti, cateʼ cuntu nu gaca gun dxin. wSg Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ naca tuʼ benëʼ dul-laʼ bönniʼ ni, en calëga tuʼ gulunëʼ dul-laʼ xuz xinë́ʼë, pero naca para iláʼ lahui yöl-laʼ huáca queëʼ Dios niʼa queëʼ bönniʼ ni. ?Rw Gulaʼnábinëʼ Jesús bönniʼ usëda queëʼ, taʼnnë́ʼ: —Bönniʼ Usedi, ¿nuzxi ben dul-laʼ? ¿Naruʼ bönniʼ ni o xuz xinë́ʼë tuʼ guljëʼ nachúl-latë lahuëʼ? lQ S Cateʼ gudödëʼ Jesús tu lataj, biléʼenëʼ tu bönniʼ niʼ guljëʼ nachúl-latë lahuëʼ. \P1;Níʼirö gulaʼguélëʼë guiö́j para uluʼladxëʼ Jesús, pero Lëʼ bunítitë cuinëʼ, en burúajëʼ löʼa yudoʼ naʼ. Gudödëʼ gatsaj láhuiʼlö ga naʼ nacuʼë, ateʼ söhuö́jëʼ.Oy:Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Zíʼatëlö ca soëʼ Abraham, nedaʼ zoa cazaʼ. N!9Níʼirö yuguʼ bönniʼ judío naʼ tëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —Bitiʼ yuíʼinuʼ chi-un iz. ¿Naruʼ biléʼetsenuʼ Abraham? *MM8Xúziliʼ Abraham budzéjanëʼ tuʼ ral-laʼ iléʼenëʼ dza soaʼ yödzölió ni, en sal-laʼ gútiëʼ dza niʼte, biléʼenëʼ le, en budzéjadeʼenëʼ. L57Libíʼiliʼ bitiʼ núnbëʼëliʼ-nëʼ Dios Xuz, pero nedaʼ núnbëʼa-nëʼ. Laʼtuʼ inníaʼ: Bitiʼ núnbëʼa-nëʼ, gacaʼ nu rizíʼ yëʼ ca naʼ nácaliʼ libíʼiliʼ, rizíʼ yë́ʼëliʼ. Naʼa, le nácatë núnbëʼa-nëʼ, en nazíʼ lu naʼa xtídzëʼë. _K76Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Channö nedaʼ gunaʼ zxön cuinaʼ, yöl-laʼ zxön naʼ bitiʼ bi gaca. Xuzaʼ runëʼ nedaʼ zxön, ateʼ libíʼiliʼ rnnaliʼ náquiëʼ Dios queë́liʼ. 4Ja5¿Naruʼ nácatërötsoʼ Liʼ zxön ca xúziruʼ Abraham? Gútiëʼ lëʼ, ateʼ gulátiëʼ caʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. ¿Nuzxi caz run cuinuʼ? ?Iw4Níʼirö yuguʼ bönniʼ judío naʼ tëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Naʼa réquibeʼetuʼ dzaga tuʼ xihuiʼ Liʼ. Abraham gútiëʼ, ateʼ gulátiëʼ caʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, pero Liʼ rnnoʼ: “Nu bönniʼ siʼ lu nëʼë xtídzaʼa, bitiʼ caʼ gátiëʼ bönniʼ naʼ.” wHg3Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Nu bönniʼ siʼ lu nëʼë xtídzaʼa, bitiʼ caʼ gátiëʼ bönniʼ naʼ. lGQ2Bitiʼ runaʼ zxön cuinaʼ. Zoa Nu run zxön nedaʼ, ateʼ Lëʼ ruchiʼa rusörö́ëʼ rëʼu. /FW1Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ dzaga tuʼ xihuiʼ nedaʼ. Nedaʼ runaʼ Xuzaʼ bal, ateʼ libíʼiliʼ ruzóaliʼ nedaʼ tsöláʼalö. 1E[0Níʼirö buluʼbiʼë didzaʼ yuguʼ bönniʼ judío, tëʼ Jesús: —Catëz gunnatuʼ cateʼ gunnatuʼ nacuʼ bönniʼ Samaria, ateʼ dzaga tuʼ xihuiʼ Liʼ. ID /Nu naca queëʼ Dios, ruzë́ nagui xtídzëʼë Dios, pero libíʼiliʼ, tuʼ cabí nácaliʼ queëʼ Dios, bitiʼ ruzë́ nágaliʼ xtídzëʼë. Cristo zoa cazëʼ zíʼatëlö ca Abraham C.¿Núzxilöliʼ gaca usubágaʼliʼ nedaʼ dul-laʼ? Channö ruáʼa didzaʼ idútë li, ¿bizx que bitiʼ réajlëʼëliʼ nedaʼ? QB-Tuʼ ruáʼa nedaʼ didzaʼ idútë li bitiʼ réajlëʼëliʼ nedaʼ. A%,Xuz quéziliʼ naca tuʼ xihuiʼ. Néquiliʼ que tuʼ xihuiʼ, en rë́ʼëniliʼ gunliʼ le rizë́ ladxiʼ xúziliʼ naʼ. Dza niʼte naca tuʼ xihuiʼ nu guti bönachi, en cabí nazíʼ lu nëʼe le naca idútë li, tuʼ cabí ruíʼi didzaʼ idútë li. Cateʼ rizíʼ yëʼ tuʼ xihuiʼ, ca naca caz ruíʼi didzaʼ, tuʼ naca nu rizíʼ yëʼ, en naca ca xúzgaca caz nupa taʼzíʼ yëʼ. @w+¿Bizx que bitiʼ gaca tséajniʼiliʼ didzaʼ ruáʼa? Naca tuʼ cabí rë́ʼëniliʼ uzë́ nágaliʼ xtídzaʼa. ?w*Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Laʼtuʼ náquiëʼ Dios idú Xúziliʼ, huadxíʼiliʼ nedaʼ, tuʼ birúajaʼ nedaʼ ga zoëʼ Dios, en bidaʼ luyú ni, ateʼ calëga rácasö quiaʼ bidaʼ, pero Dios caz gusö́l-lëʼë nedaʼ. >3)Libíʼiliʼ runliʼ ca run xuz quéziliʼ. Níʼirö tëʼ Lëʼ: —Netuʼ bitiʼ caʼ nácatuʼ biʼi landoʼ. Tuzëʼ Dios náquiëʼ Xuztuʼ. 6=e(Naʼa, rizóa ribö́ʼöliʼ gútiliʼ nedaʼ, sal-laʼ ruíʼilenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ idútë li, didzaʼ naʼ biyöndaʼ bëʼë Dios. Bitiʼ benëʼ Abraham caní. Q<'Buluʼbiʼë didzaʼ, tëʼ Lëʼ: —Abraham náquiëʼ xuztuʼ. Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Laʼtuʼ nácaliʼ idú zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham, gunliʼ ca naʼ benëʼ Abraham. ;&Nedaʼ ruáʼa didzaʼ ca naca le biléʼedaʼ ga naʼ zoëʼ Xuzaʼ, pero libíʼiliʼ runliʼ le biyö́niliʼ ga zoa xuz quéziliʼ. :'%Nözdaʼ naquiëʼ Abraham xuz gudödi queëliʼ, pero rizóa ribö́ʼöliʼ gútiliʼ nedaʼ, tuʼ cabí nazíʼ lu náʼaliʼ xtídzaʼa. i9K$Caní naca, channö Nu naʼ naca Zxíʼinëʼ Dios usölá libíʼiliʼ, le nácatë uláliʼ. -8S#Nu naca bönniʼ nadóʼo bitiʼ ugáʼanaticaʼsö lidxëʼ xan yuʼu, pero nu naca zxíʼinëʼ xan yuʼu naʼ rugáʼanaticaʼsö lidxi nu naʼ naca xan yuʼu. 7 "Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Yúguʼtë nupa tun dul-laʼ, nadzúngaca lu naʼ dul-laʼ. 56c!Buluʼbiʼë didzaʼ, tëʼ Lëʼ: —Abraham naquiëʼ xuz gudödi queëtuʼ, en cuntu nu ben netuʼ bönniʼ nadóʼogaca. ¿Rnnatsoʼ: “Usölá libíʼiliʼ”? b5= Gúnbëʼëliʼ le naca idútë li, ateʼ le naca idútë li naʼ usölá libíʼiliʼ. =4sNíʼirö Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ judío naʼ taʼyéajlëʼë Lëʼ, rnnëʼ: —Channö gúnticaʼsiliʼ ca rnna xtídzaʼa, gácaliʼ idú bönniʼ usëda quiaʼ. !3;Cateʼ bëʼë Jesús didzaʼ ni, bönniʼ zián gulaʼyéajlëʼë Lëʼ. Nupa nácagaca zxíʼinëʼ Dios, en nupa nadzúngaca lu naʼ dul-laʼ 2'Xuzaʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ zóalenëʼ nedaʼ. Bitiʼ nucáʼanëʼ Xuzaʼ nedaʼ tuzaʼ, tuʼ rúnticaʼsaʼ le raza ládxëʼë Lëʼ. &1EQue lë ni naʼ Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Cateʼ idxín dza uchísaliʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, gútiliʼ nedaʼ, níʼirö guéquibeʼeliʼ naca cazaʼ Nu rusölá, en bitiʼ bi runaʼ rácasö quiaʼ, pero ca naʼ ruluíʼinëʼ Xuzaʼ nedaʼ, caʼ ruáʼa didzaʼ. j0MBitiʼ gulaʼyéajniʼinëʼ ruíʼilenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ca naca queëʼ Dios Xuz. g/GZián le ral-laʼ guíaʼ libíʼiliʼ, en uchiʼa usörö́aʼ le naca queë́liʼ. Didzaʼ idútë li ruʼë Xuzaʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ, ateʼ didzaʼ riyöndaʼ ruʼë Lëʼ, ruíʼilenaʼ bönachi yödzölió ni. 1.[Níʼirö gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Nuzxi caz nacuʼ? Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Nacaʼ laʼ leze ca naʼ chigudxaʼ libíʼiliʼ dza niʼte. H- Que lë ni naʼ gudxaʼ libíʼiliʼ: Ugáʼana dul-laʼ nabágaʼliʼ, en gátiliʼ. Channö cabí tséajlëʼëliʼ naca cazaʼ Nu usölá, ugáʼana dul-laʼ nabágaʼliʼ, en gátiliʼ. p,YJesús rëʼ légaquiëʼ: —Libíʼiliʼ nácaliʼ que luyú dë cadxíʼilö ni, pero nedaʼ zaʼa yehuaʼ yubá xitsáʼ. Libíʼiliʼ nácaliʼ bönachi yödzölió ni, pero nedaʼ bitiʼ nacaʼ bönniʼ yödzölió ni. 7+gNíʼirö guluʼë didzaʼ bönniʼ judío unná bëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ guti cuinëʼ? Rnnëʼ: “Ga tsejaʼ nedaʼ, libíʼiliʼ bitiʼ gaca guídaliʼ.” f*ELeyúbölö Jesús rëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Uzáʼa yödzölió ni, ateʼ uguíljaliʼ nu usölá libíʼiliʼ, pero ugáʼana dul-laʼ nabágaʼliʼ, en gátiliʼ. Ga tsejaʼ nedaʼ, bitiʼ gaca guídaliʼ. ?)wYuguʼ didzaʼ ni bëʼë Jesús cateʼ niʼ zoëʼ rusédinëʼ bönachi lu chila yudoʼ, ga naʼ nacuáʼ guíʼina gapa taʼguʼë gun que yudoʼ, pero cuntu nu guzxö́n Lëʼ, tuʼ cabí ridxini dza queëʼ tsuʼë lu náʼagaquiëʼ. Rnnëʼ Jesús: “Ga tsejaʼ nedaʼ, bitiʼ gaca guídaliʼ” 9(kNíʼirö bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Gazxi zóatsëʼ Xuzuʼ? Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ núnbëʼëliʼ nedaʼ, en bitiʼ núnbëʼëliʼ-nëʼ Xuzaʼ. Laʼtuʼ núnbëʼëliʼ nedaʼ, lëscaʼ Xuzaʼ gúnbëʼëliʼ-nëʼ. x'iNedaʼ runaʼ ba nalí que laʼ cuinsaʼ, ateʼ Xuzaʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ, runëʼ caʼ ba nalí quiaʼ. &Lëscaʼ caní lu xibá queëʼ Moisés nazúaj lu guichi le rnna: Le tunëʼ ba nalí chopëʼ bönniʼ, idútë li naca. 9%kLaʼtuʼ uchiʼa usörö́aʼ, ca nácatë uchiʼa usörö́aʼ, tuʼ calëga nédaʼsö uchiʼa usörö́aʼ, pero Xuzaʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ gunëʼ nedaʼ tsözxö́n. !$;Libíʼiliʼ ruchiʼa rusöröliʼ ca nácagaca le taca yödzölió ni, pero nedaʼ, rácasö quiaʼ cuntu nu bönniʼ ruchiʼa rusörö́aʼ queëʼ. #Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Sal-laʼ runaʼ ba nalí que laʼ cuinsaʼ, idútë li naca le runaʼ ba nalí, tuʼ nözdaʼ ga birúajaʼ, en ga tsejaʼ, pero libíʼiliʼ bitiʼ nö́ziliʼ gazxi zaʼa, en calëga gazxi tsejaʼ. /"W Níʼirö tëʼ Lëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, taʼnnë́ʼ: —Liʼ runuʼ ba nalí que laʼ cuinsuʼ. Bitiʼ naca lesacaʼ le runuʼ ba nalí. Nítisö naca. 5!c Leyúbölö Jesús bë́ʼlenëʼ bönachi didzaʼ, rnnëʼ: —Nedaʼ nacaʼ beníʼ quégaca bönachi yödzölió. Nu bönniʼ záʼlenëʼ nedaʼ, bitiʼ tëʼ ga naca chul-la que dul-laʼ, pero tu beníʼ sóalen bönniʼ naʼ le uluíʼi lëʼ naca gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú queëʼ. c ? Lënu rnnanu: —Cuntu nu caz, Xan. Níʼirö Jesús rëʼë-nu: —Lëzcaʼ nedaʼ, bitiʼ richugaʼ quiuʼ. Böaj lidxuʼ, en bítiʼrö gunuʼ dul-laʼ. Náquiëʼ Jesús beníʼ quégaca bönachi yödzölió   Níʼirö buzuínëʼ Jesús leyúbölö, en cuntu nu biléʼenëʼ nu ruzegui lënu didzaʼ, pero túzinu nigula naʼ, ateʼ rëʼë-nu: —Nigúla, ¿gazxi nacuáʼ nupa naʼ buluʼzegui liʼ didzaʼ? ¿Naruʼ cabí zoa nu bönniʼ richúguiëʼ quiuʼ? 4a Cateʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni, buluʼxösa ládxiʼdoʼgaquiëʼ légaquiëʼ, ateʼ bilaʼrúajëʼ tu tuëʼ. Gulaʼsí lógaquiëʼ bönniʼ gúlarö ga bidxintë bönniʼ cuidiʼ. Nagáʼanëʼ Jesús niʼ, dzáganu nigula naʼ Lëʼ gatsaj láhuiʼlö nupa naʼ tuʼzë́ nágagaca Lëʼ. veLeyúbölö biyéchuëʼ Jesús, ruyúëʼ lu yu, en buguélëʼë ruzúajëʼ leyúbölö lu yu naʼ. ,QCateʼ gulaʼnábideʼenëʼ Lëʼ, níʼirö buzuínëʼ Jesús, en rëʼ légaquiëʼ: —Núliʼ cabí nunliʼ dul-laʼ isí loliʼ uládxiʼliʼ-nu guiö́j. Z-Caní gulaʼnnë́ʼ para ilaʼzíʼ bëʼë Jesús para ilaʼzéquiʼnëʼ uluʼzéguiëʼ Lëʼ didzaʼ. Níʼirö biyéchuëʼ Jesús, ruyúëʼ lu yu, en ruzúajëʼ lu yu naʼ len xibö́n nëʼë. 1Lu xibá queëʼ Moisés, gunná béʼenëʼ netuʼ uládxiʼtuʼ-nu guiö́j nu nigula runnu caní, para gátinu. ¿Názxiga Liʼ, nacxi rnnoʼ? ateʼ tëʼ Lëʼ: —Bönniʼ Usedi, nigula ni guzxöntuʼ-nu niʼ runnu dul-laʼ riguítsjanu xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ. 7Níʼirö yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo duchë́ʼëgaquiëʼ-nu tu nigula ga zoëʼ Jesús, tuʼ gulaʼdzö́linëʼ-nu niʼ riguítsjanu xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ. Buluʼsudxinëʼ-nu lógaca bönachi naʼ tuʼzë́ nágagaca Jesús, 9Cateʼ zaʼ reníʼ budxinëʼ Jesús raʼ yudoʼ, ateʼ bilaʼdxín yúguʼtë bönachi ga zoëʼ. Guröʼë Jesús, rusédinëʼ légaquiëʼ. n WGuyijëʼ Jesús ga naca lu Guíʼa Yaga Olivo. Nigula naguítsjanu xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ N5Níʼirö yöjhuö́jgaquiëʼ lidxi que queë́gaquiëʼ.4Níʼirö buluʼbiʼë didzaʼ iaʼzícaʼrëʼ naʼ, tëʼ lëʼ: —¿Nácatsoʼ caʼ liʼ bönniʼ Galilea? Bulaba le nazúaj lu guichi láʼayi, ateʼ uyúʼ catu caz birúaj nitúëʼ bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios luyú Galilea. #?3—¿Naruʼ richúguruʼ queëʼ tu bönniʼ gátiëʼ lu xibá queë́ruʼ channö cabí yö́niruʼ lëʼ zíʼalö para inö́ziruʼ bi benëʼ? 2]2Zoëʼ caʼ Nicodemo niʼ, bönniʼ naʼ bidxinëʼ ga zoëʼ Jesús chiʼi dzö́ʼölö, tuʼ náquiëʼ caʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: P1Libíʼiliʼ dxíaliʼ döʼ tuʼ cabí rácaliʼ xibá queëʼ Dios. b=0¿Naruʼ guyéajlëʼtsëʼ Lëʼ nu bönniʼ unná bëʼ o nu bönniʼ yudoʼ fariseo? #?/Níʼirö buluʼbiʼë didzaʼ bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ bë́ʼtsaliʼ lataj guzxíʼ yéʼenëʼ caʼ libíʼiliʼ? .Buluʼbiʼë didzaʼ niʼa náʼagaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: —Cuntu nu bönniʼ ruʼë didzaʼ ca ruʼë didzaʼ Bönniʼ ni.  %-Níʼirö buluʼdxinëʼ niʼa náʼagaquiëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo ga naʼ nacuʼë bönniʼ yudoʼ naʼ, ateʼ légaquiëʼ gulë́ʼ niʼa náʼagaquiëʼ naʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizx que bitiʼ dichë́ʼëliʼ-nëʼ? ,Të́ʼënnëʼ bal-lëʼ ilaʼzönëʼ Jesús, pero cuntu nu bi ben queëʼ. Bitiʼ taʼyéajlëʼë Jesús bönniʼ unná bëʼ W '+Caní guca, bilaʼrúaj bönachi naʼ choplö tuʼ nö́zinëʼ Jesús. e~~}u|||${{mzz'y7xux wvuuttt'sFrxqqp0oomllhkqjiidhggf_edc9baI`e_{^]]x\[[@ZvYXXlWVoUUTSuRRQ~PON_MrLqKJJ?IInH7FEE5D>\=Z’Channö táʼticaʼsiliʼ nedaʼ, en gunliʼ ca rnna xtídzaʼa, huáca inábaliʼ bi guë́ʼëniliʼ, ateʼ nedaʼ gunaʼ lë naʼ inábaliʼ. 3X_Nu bönniʼ bitiʼ dáʼticaʼsëʼ nedaʼ, gaca queëʼ ca raca quégaca niʼa nëʼe lubá naʼ bitiʼ nácagaca dxiʼa, taʼrúʼunëʼ niʼa nëʼe naʼ, ateʼ ilaʼbidxi. Cateʼ chinabídxigaca niʼa nëʼe naʼ, uluʼtubëʼ léguequi, en ilaʼguʼë léguequi lu guíʼ, ateʼ tséguigaca. 'WG’Nacaʼ nedaʼ ca lubá naʼ, ateʼ libíʼiliʼ nácaliʼ ca niʼa nëʼe. Nu bönniʼ dáʼticaʼsëʼ nedaʼ, ca naʼ nedaʼ dáʼticaʼsaʼ lëʼ, bönniʼ ni náquiëʼ ca niʼa nëʼe lubá naʼ ribía yenniʼ, tuʼ channö nuláʼalenliʼ nedaʼ, bitiʼ bi gaca gunliʼ. *VMGuliʼdáʼticaʼsö nedaʼ, ca naʼ nedaʼ dáʼticaʼsaʼ caʼ libíʼiliʼ. Ca naca que niʼa nëʼe lubá naʼ, bitiʼ gaca bi cuía rácasö que, channö cabí dáʼticaʼsö lubá naʼ, lëscaʼ caní naca queë́liʼ, bitiʼ bi gaca gunliʼ channö cabí táʼticaʼsiliʼ nedaʼ. aU;Libíʼiliʼ chinácaliʼ dxiʼa niʼa que didzaʼ naʼ chibë́ʼlenaʼ libíʼiliʼ. ,TQUgǘëʼ yúguʼtë niʼa nëʼe lubá naʼ nacaʼ nedaʼ, le cabí bi taʼbía, ateʼ uchiʼë yúguʼtë niʼa nëʼe naʼ taʼbía, para ilaʼbía iaʼlatiʼ. 6S gLëscaʼ caní Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Nacaʼ nedaʼ ca tu lubá uva le naca idú dxiʼa, ateʼ Xuzaʼ náquiëʼ ca bönniʼ guz gúʼuna rapa chiʼë lubá naʼ. eRC’Bítiʼrö güíʼilenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ zián, tuʼ zaʼ tuʼ xihuiʼ, nu rinná beʼe bönachi yödzölió ni. Sal-laʼ bitiʼ bi dë lu nëʼe bi gun quiaʼ nedaʼ, ral-laʼ gaca caní para iléquibeʼe bönachi yödzölió ni nadxíʼidaʼ-nëʼ Dios Xuz, en runaʼ ca naʼ chigudxëʼ nedaʼ gunaʼ. Guliʼchasa, uzáʼaruʼ ni.QsP_Naʼa, chigudxaʼ libíʼiliʼ zíʼalö ca siʼ gaca, para cateʼ gaca caní, tséajlëʼëliʼ nedaʼ. O Chibiyö́niliʼ ca naʼ chigudxaʼ libíʼiliʼ: Huöjaʼ, ateʼ huödaʼ udusóalenaʼ libíʼiliʼ. Laʼtuʼ nadxíʼiliʼ nedaʼ, udzéjaliʼ cateʼ niʼ gudxaʼ libíʼiliʼ huöjaʼ ga zoëʼ Dios Xuz, tuʼ nayë́pisëtërëʼ Dios Xuz ca nedaʼ. ;No’Rucáʼanaʼ queë́liʼ le cuéqui dxi ládxiʼliʼ. Runnaʼ queë́liʼ yöl-laʼ röʼö dxi ladxiʼ quiaʼ. Yöl-laʼ röʼö dxi ladxiʼ naʼ runnaʼ queë́liʼ bitiʼ naca ca le tunna queë́liʼ bönachi yödzölió ni. Bitiʼ ichixi icja ládxiʼdoʼoliʼ, en bitiʼ gadxi idzö́biliʼ. M7pero Dios Böʼ Láʼayi gácalenëʼ libíʼiliʼ, en utipëʼ ládxiʼliʼ. Xuzaʼ Dios isö́l-lëʼë Lëʼ queë́liʼ tuʼ ugunliʼ dxin Laʼ nedaʼ. Usédinëʼ libíʼiliʼ yúguʼtë, en usë́ʼë ládxiʼliʼ ca naca yúguʼtë didzaʼ naʼ chigudxaʼ libíʼiliʼ. [L/’Rë cazaʼ libíʼiliʼ yuguʼ lë ni tsanni ni zóalenaʼ libíʼiliʼ, PKBönniʼ naʼ bitiʼ nadxíʼinëʼ nedaʼ bitiʼ runëʼ ca rnna xtídzaʼa. Didzaʼ naʼ biyö́niliʼ bëʼa nedaʼ, calë́gasö quiaʼ naʼ, pero naca queëʼ Dios Xuz nasö́l-lëʼë nedaʼ. vJeBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Nu bönniʼ nadxíʼinëʼ nedaʼ gunëʼ ca rnna xtídzaʼa, ateʼ Xuzaʼ Dios idxíʼinëʼ bönniʼ naʼ, ateʼ guídatuʼ idisóalentuʼ-nëʼ bönniʼ naʼ lu icja ládxiʼdaʼahuëʼ. 5IcJudas rëʼ lëʼ, pero calëga Judas Iscariote, rnnëʼ: —Xan, ¿nacxi caz gaca uluíʼi loʼ lotuʼ netuʼ, en bitiʼ uluíʼi loʼ lógaca bönachi yödzölió? wHgNu bönniʼ rizíʼ lu nëʼë xtídzaʼa, en runëʼ ca rnna, naca bëʼ nadxíʼinëʼ nedaʼ. Xuzaʼ Dios idxíʼinëʼ bönniʼ naʼ nadxíʼinëʼ nedaʼ, ateʼ nedaʼ idxíʼidaʼ-nëʼ bönniʼ naʼ, en uluíʼi lahuaʼ lahuëʼ. `G9Dza níʼirö cateʼ Dios Böʼ Láʼayi naʼ idisóalenëʼ libíʼiliʼ, inö́z quéziliʼ zóalen cazaʼ-nëʼ Xuzaʼ Dios, ateʼ libíʼiliʼ zóalenliʼ nedaʼ, ateʼ nedaʼ caʼ zóalen cazaʼ libíʼiliʼ. KFIaʼtú chíʼidoʼosö bítiʼrö ilaʼléʼe bönachi yödzölió ni nedaʼ, pero libíʼiliʼ uléʼeliʼ nedaʼ. Tuʼ zoa cazaʼ nabanaʼ nedaʼ, libíʼiliʼ caʼ, tsaz sóaliʼ ibanliʼ. mESBitiʼ ucáʼanaʼ libíʼiliʼ ca yuguʼ biʼi uzë́bidoʼ. Huödaʼ udusóalenaʼ libíʼiliʼ. TD!Bitiʼ gaca uluʼzíʼ bönachi yödzölió ni xibë́ʼ Lëʼ, tuʼ cabí gaca ilaʼléʼe Lëʼ, en bitiʼ gaca ilúnbeʼe Lëʼ. Zóalen cazëʼ libíʼiliʼ, ateʼ soëʼ lu icja ládxiʼdoʼoliʼ. ~Cuateʼ nedaʼ gátaʼyuaʼ lahuëʼ Dios Xuz, ateʼ Lëʼ isö́l-lëʼë queë́liʼ Nu yúbölö Nu gácalen libíʼiliʼ, Nu utipa ládxiʼliʼ, en sóalenticaʼsö libíʼiliʼ. Nu ni naca Dios Böʼ Láʼayi, Nu ruíʼi didzaʼ idútë li. gBGRnnëʼ caʼ Jesús: —Channö nadxíʼiliʼ nedaʼ, guliʼgún le reaʼ libíʼiliʼ, &AEBítiʼtës bi inábaliʼ, en ugunliʼ dxin Laʼ nedaʼ, nedaʼ gunaʼ le. Jesús isö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi, para idisóalenëʼ bönachi queëʼ 8@i Yúguʼtë le inábiliʼ Dios Xuz, en ugunliʼ dxin Laʼ nedaʼ, nedaʼ gunaʼ lë naʼ inábaliʼ, para uluʼa lahui nedaʼ, Zxíʼinëʼ, yöl-laʼ zxön queëʼ Dios Xuz. P? Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Yuguʼ dxin ni runaʼ nedaʼ, lëscaʼ gunëʼ bönniʼ naʼ réajlëʼë nedaʼ, ateʼ le zxö́ntërö caʼ gunëʼ bönniʼ naʼ tuʼ huöjaʼ ga zoëʼ Dios Xuz. @>y Guliʼtséajlëʼ nedaʼ, zóalen cazaʼ-nëʼ Xuzaʼ, ateʼ Xuzaʼ zóalen cazëʼ nedaʼ. Channö cabí gaca gunliʼ caní, guliʼtséajlëʼ nedaʼ niʼa quégaca dxin ni runaʼ. =} ¿Naruʼ cabí réajlëʼu zóalen cazaʼ-nëʼ Xuzaʼ, ateʼ Xuzaʼ zóalen cazëʼ nedaʼ? Yuguʼ didzaʼ ni ruíʼilenaʼ libíʼiliʼ, calëga rácasö quiaʼ ruáʼa didzaʼ ni, pero Xuzaʼ zóalen cazëʼ nedaʼ, Lë cazëʼ runëʼ dxin ni. y<k Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Felipe, xidzé chiguca zóalenaʼ libíʼiliʼ. ¿Naruʼ cabí núnbëʼëtsoʼ nedaʼ? Nu bönniʼ riléʼenëʼ nedaʼ, riléʼenëʼ caʼ Xuzaʼ. ¿Rnnatsoʼ: “Buluíʼi netuʼ Xuzuʼ”? j;MNíʼirö Felipe rëʼ Lëʼ: —Xan, buluíʼi netuʼ Xuzuʼ, ateʼ nácatë queë́tuʼ. :Laʼtuʼ núnbëʼëliʼ nedaʼ, Xuzaʼ caʼ núnbëʼëliʼ-nëʼ. Naʼa, núnbëʼëliʼ-nëʼ, en chibiléʼeliʼ-nëʼ. X9)Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Nedaʼ naca cazaʼ nöza, en nacaʼ caʼ le naca idútë li, en nacaʼ caʼ Nu nabánigaca bönachi. Niʼa quiaʼ nédaʼsö gaca nu idxín ga zoëʼ Dios Xuz. w8gTomás rëʼ Lëʼ: —Xan, bitiʼ nöztuʼ gazxi naʼ tsejuʼ. ¿Nacxi caz gaca gúnbëʼëtuʼ nöza? J7 Nöz quéziliʼ ga niʼ tsejaʼ, en núnbëʼëliʼ caʼ nöza. T6!Channö huayéajaʼ, en tsöjpáʼa lataj queë́liʼ ga tsöjsóaliʼ, huödaʼ leyúbölö, ateʼ uchëʼa libíʼiliʼ lataj quiaʼ, para ga naʼ tsöjsóaʼ nedaʼ, tsöjsóaliʼ caʼ libíʼiliʼ. 85iLu yuʼu lidxëʼ Xuzaʼ lataj zián nacuáʼ. Laʼtuʼ cabí naca caní, nedaʼ chigudxi cazaʼ libíʼiliʼ. Tsejaʼ naʼa, tsöjpáʼa lataj queë́liʼ ga tsöjsóaliʼ. 4 Rnnëʼ Jesús: —Bitiʼ cöʼliʼ baniga lu icja ládxiʼdoʼoliʼ. Guliʼtséajlëʼ Dios, en guliʼtséajlëʼ caʼ nedaʼ. 3y &Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —¿Naruʼ udöduʼ yöl-laʼ naʼbán quiuʼ tuʼ nadxíʼinuʼ nedaʼ? Le nácatë reaʼ liʼ, zíʼalö ca cö́dxibaʼ böra, liʼ táʼbáguʼu tsonna luzuí, innóʼ bitiʼ núnbëʼu nedaʼ.)2K %Pedro rëʼ Lëʼ: —Xan, ¿bizx que bitiʼ gaca sáʼlenaʼ Liʼ naʼa? Chizóaʼ udödaʼ yöl-laʼ naʼbán quiaʼ, gátiaʼ tuʼ nadxíʼidaʼ Liʼ. m1S $Níʼirö Simón Pedro gunábinëʼ Jesús, rnnëʼ: —Xan, ¿gazxi caz tsejuʼ? Bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Ga naʼ tsejaʼ nedaʼ, bitiʼ gaca sáʼlenuʼ nedaʼ naʼa, pero huadzé guíduʼ ga tsejaʼ nedaʼ. )0K #Channö huadxíʼi luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ, iléquibeʼe yúguʼtë bönachi dáʼaliʼ nedaʼ. Rnnëʼ Jesús innë́ʼ Pedro bitiʼ núnbëʼë Lëʼ X/) "Reaʼ libíʼiliʼ tu xibá cubi le rnna caní: Guliʼdxíʼi luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. Ca naʼ nedaʼ nadxíʼidaʼ libíʼiliʼ, lëscaʼ caní ral-laʼ idxíʼiliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. . !Libíʼiliʼ, zxíʼinaʼdoʼ, iaʼtú chíʼisö zóalenaʼ libíʼiliʼ. Uguíljaliʼ nedaʼ, ateʼ ca naʼ chigúdxigacaʼ-nëʼ bönniʼ judío, lëscaʼ reaʼ libíʼiliʼ naʼa: Ga naʼ tsejaʼ nedaʼ, bitiʼ gaca guídaliʼ rácasö queë́liʼ. V-% Channö iláʼ lahui yöl-laʼ zxön queëʼ Dios niʼa quiaʼ nedaʼ, Zxíʼinëʼ, lëscaʼ Lë cazëʼ Dios gunëʼ ga iláʼ lahui yöl-laʼ zxön quiaʼ nedaʼ, Zxíʼinëʼ, en laʼ guntëʼ caní. Z,- Cateʼ chibirúajëʼ Judas naʼ, níʼirö gunnë́ʼ Jesús: —Naʼa chizóa iláʼ lahui yöl-laʼ zxön quiaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, en iláʼ lahui caʼ yöl-laʼ zxön queëʼ Dios. ~+u Cateʼ budxi gudahuëʼ Judas yöta xtila naʼ, en niʼ naca chiʼi dzö́ʼölö, laʼ birúajtëʼ. Tu xibá cubi 8*i Tuʼ nuʼë Judas buzudi dumí quégaquiëʼ, téquinëʼ bal-lëʼ Jesús gudxëʼ lëʼ: Yöxíʼ le gáguruʼ laní, o gunnë́ʼ: Bëʼ latiʼ quégaca bönachi yechiʼ. )- Bitiʼ taʼyéajniʼinëʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ usëda queëʼ rö́ʼögaquiëʼ tahuëʼ bizx que naʼ Jesús gudxëʼ lëʼ caní. /(W Gudödi gudahuëʼ Judas yöta xtila naʼ, guyaza Satanás tuʼ xihuiʼ icja ládxiʼdaʼahuëʼ. Níʼirö Jesús rëʼ lëʼ: —Lë naʼ gunuʼ, yöjentë naʼa. f'E Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Náquiëʼ bönniʼ naʼ guʼa-nëʼ yöta xtila nabisa. Níʼirö busubísiëʼ yöta xtila naʼ, en bëʼë queëʼ Judas Iscariote, zxíʼinëʼ tu bönniʼ lëʼ Simón. s&_ Níʼirö bönniʼ naʼ zoëʼ cuita lëʼë Jesús rëʼ Lëʼ: —Xan, ¿nuzxi naʼ ruʼu didzaʼ que? t%a Simón Pedro buláʼa buluíʼisëʼ bönniʼ ni para inábinëʼ Jesús nuzxi que naʼ gunnë́ʼ caní. r$] Tuëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús, bönniʼ naʼ Jesús nadxíʼinëʼ lëʼ, zoëʼ cuita lëʼë. F# Níʼirö buluʼyú lo luzáʼagaquiëʼ tuëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ usëda queëʼ, en gulaʼcuʼë böniga, ateʼ taʼnaba ládxiʼgaquiëʼ nuzxi que naʼ gunnë́ʼ Jesús caní. ;"o Cateʼ Jesús budxi bëʼë didzaʼ ni, buíʼinnëʼ, ateʼ yálajdoʼ gunnë́ʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Tu bönniʼ nútsëʼë ládjaliʼ udödëʼ nedaʼ. !  Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Nu bönniʼ gunëʼ bal gubáz isö́l-laʼa nedaʼ, nedaʼ caʼ gunëʼ bal, ateʼ nu bönniʼ gunëʼ nedaʼ bal, gunëʼ caʼ bal Xuzaʼ, nasö́l-lëʼë nedaʼ. Riguíxjöʼë Jesús ca gunëʼ Judas, udödëʼ Lëʼ y Naʼa riguíxjöiʼidaʼ libíʼiliʼ zíʼalö ca gaca, para cateʼ gaca caní, tséajlëʼëliʼ zoa cazaʼ nedaʼ. jM Didzaʼ ni ruáʼa bitiʼ reaʼ yúguʼtëliʼ. Nöz quézidaʼ nupa gurö́ cazaʼ nedaʼ, pero run bayudxi gaca lë naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, le rnna: “Nu rágulen nedaʼ tsözxö́n, nu ni táʼbagaʼ nedaʼ.” b= Channö réajniʼiliʼ yúguʼtë lë ni, bicaʼ ba libíʼiliʼ channö gunliʼ caní. 3_ Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Bitiʼ nayë́pisëtërëʼ tu bönniʼ huen dxin ca xanëʼ, ateʼ bönniʼ gubáz bitiʼ nayë́pisëtërëʼ ca nu nasöl-laʼ lëʼ. \1 Tu le buluíʼidaʼ libíʼiliʼ para gunliʼ libíʼiliʼ ca naʼ benaʼ nedaʼ. I  Naʼa, channö nedaʼ nacaʼ Xanliʼ, en Bönniʼ Usedi queë́liʼ, ateʼ gudibaʼ níʼaliʼ, lëscaʼ caní ral-laʼ gunliʼ libíʼiliʼ, quíbiliʼ niʼa luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. q[ Libíʼiliʼ ruíʼiliʼ Laʼ: Bönniʼ Usedi encaʼ: Xan. Dxiʼa naca ca rnnaliʼ, tuʼ caní nacaʼ. J  Gudödi gudibëʼ Jesús níʼagaquiëʼ, buguélëʼë lariʼ naʼ buxóa yenëʼ. Buböʼë ga tahuëʼ, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —¿Réajniʼiliʼ lë naʼ siʼ benaʼ queë́liʼ?  Gunnë́ʼ caní Jesús: “Calëga yúguʼtëliʼ nácaliʼ dxiʼa”, tuʼ nö́zinëʼ núlögaquiëʼ naʼ udödi Lëʼ. 3_ Jesús rëʼ lëʼ: —Nu nayari, níʼasö run bayudxi tsari, tuʼ naca cazëʼ dxiʼa idutëʼ, ateʼ libíʼiliʼ nácaliʼ dxiʼa, pero calëga yúguʼtëliʼ. {o Níʼirö Simón Pedro rëʼ Lëʼ: —Xan, calë́gasö niʼa quibuʼ, pero quibuʼ caʼ naʼa, en icjaʼ. D Níʼirö Pedro rëʼ Lëʼ: —Bitiʼ caʼ quíbi cazuʼ Liʼ niʼa. Jesús rëʼ lëʼ: —Channö nedaʼ bitiʼ quibaʼ liʼ, bitiʼ caʼ séquiʼnuʼ gunuʼ nedaʼ tsözxö́n.  Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Lë ni runaʼ, bitiʼ réajniʼininuʼ naʼa, pero huadzé tséajniʼinuʼ. {o Cateʼ bidxinëʼ ga röʼë Simón Pedro, Pedro naʼ rëʼ Lëʼ: —Xan, ¿naruʼ Liʼ quíbitsoʼ niʼa? @y Níʼirö gudë́ʼë nisa tu lu zxigaʼ guíë, ateʼ gusí lahuëʼ riguibëʼ níʼagaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ, en ruzxinëʼ níʼagaquiëʼ len lariʼ naʼ daʼ lëʼë. +O Que lë ni naʼ, cateʼ niʼ tahuëʼ, guzuínëʼ Jesús, en gudúëʼ lariʼ rixóa yenëʼ. Gudélëʼë tu lariʼ ruzxini náʼaruʼ le budë́ʼë lëʼë. C Nö́zinëʼ Jesús ca naca, birúajëʼ ga zoëʼ Dios, en huöjëʼ caʼ ga naʼ zoëʼ Dios, ateʼ Dios Xuzëʼ chinudödëʼ lu nëʼë Lëʼ idútë yöl-laʼ unná bëʼ queëʼ. )K Satanás tuʼ xihuiʼ chinagúʼu yöl-laʼ Judas Iscariote, zxíʼinëʼ tu bönniʼ lëʼ Simón, para udödëʼ Jesús lu náʼagaca nupa iluti Lëʼ.  ; Niʼ naca dza siʼ idxín Laní Pascua cateʼ tuʼsubanëʼ bönniʼ judío ca benëʼ Dios, bubéajëʼ bönachi queëʼ luyú Egipto. Nö́zinëʼ Jesús chibidxín dza queëʼ gátiëʼ, cateʼ ral-laʼ uzë́ʼë yödzölió ni, en huöjëʼ ga zoëʼ Xuzëʼ. Ca naʼ nadxíʼinëʼ bönachi queëʼ nacuáʼ yödzölió ni, naʼa nadxíʼinëʼ légaquiëʼ ga idxintë gátiëʼ uláz quégaquiëʼ. B } 2Nözdaʼ gunná bëʼë Dios caní para gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú quégaca bönachi. Caní naca, didzaʼ naʼ ruáʼa, ruáʼa didzaʼ ca naʼ Xuzaʼ chigudxi cazëʼ nedaʼ., Q 1Caní naca, ruáʼa didzaʼ, calëga rácasö quiaʼ, pero Xuzaʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ gudxëʼ nedaʼ le ral-laʼ inníaʼ, encaʼ ca ral-laʼ guʼa didzaʼ. f E 0Nu bönniʼ ruzóëʼ nedaʼ tsöláʼalö, en bitiʼ rizíʼ lu nëʼë xtídzaʼa, chizóa le ichugu queëʼ bönniʼ naʼ. Didzaʼ naʼ chibë́ʼlenaʼ libíʼiliʼ naca tu le ichugu queëʼ bönniʼ naʼ dza údxi. ~ u /Channö riyönnëʼ nu bönniʼ xtídzaʼa, en bitiʼ runëʼ le bal, calëga nedaʼ ichugaʼ queëʼ bönniʼ naʼ gátiëʼ, tuʼ bidaʼ ni, calëga para ichugaʼ quégaca bönachi yödzölió ni, pero para usöláʼ bönachi yödzölió ni.   .Nedaʼ nacaʼ beníʼ, en bidaʼ yödzölió ni, para cabí uluʼgáʼanëʼ ga chul-la yúguʼtë bönniʼ ilaʼyéajlëʼë nedaʼ. oW -Lëscaʼ caní, nu bönniʼ riléʼenëʼ nedaʼ, riléʼenëʼ caʼ Xuzaʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ. 3_ ,Bëʼë zidzaj didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Nu bönniʼ réajlëʼë nedaʼ, calëga nédaʼsö réajlëʼë, pero réajlëʼë caʼ Xuzaʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ. 7g +Caní gulunëʼ tuʼ tunrëʼ zxön le tun bönachi légaquiëʼ bal ca le runëʼ Dios légaquiëʼ bal. Ilún didzaʼ bëʼë Jesús ga irugu quégaca bönachi ilátigaca L *Sal-laʼ raca caní, gulaʼyéajlëʼ bönachi zián Jesús, ga bidxintë gulaʼyéajlëʼë bal-lëʼ bönniʼ unná bëʼ Lëʼ, pero tuʼ tádxinëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, bitiʼ gulunëʼ ba nalí queëʼ yálajdoʼ, para cabí uluʼbéajëʼ légaquiëʼ tsaz ga naʼ tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios.  )Bëʼë Isaías didzaʼ ni tuʼ biléʼenëʼ yöl-laʼ zxön queëʼ Cristo, en bëʼë didzaʼ ca naca queëʼ Lëʼ. - (Dios benëʼ ga gulaʼchul-la gulaʼnítiëʼ,
ateʼ guca zidi ládxiʼdoʼgaquiëʼ
para cabí ilaʼléʼenëʼ len guiö́j lógaquiëʼ,
en cabí ilaʼyéajniʼinëʼ lu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ.Bitiʼ uluʼhuöáquiëʼ quiaʼ para úngacaʼ-nëʼ. lQ 'Caní guca, bitiʼ guca ilaʼyéajlëʼë Jesús. Guca ca naʼ gunnë́ʼ caʼ Isaías: uc &Caní guca lë naʼ buzúajëʼ Isaías lu guichi, bönniʼ naʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ:Xan, ¿nuzxi caz guyéajlëʼ didzaʼ bë́ʼëtuʼ?¿Nuzxi caz buluíʼinëʼ Xanruʼ yöl-laʼ huáca queëʼ? mS %Sal-laʼ benëʼ Jesús zián yöl-laʼ huáca lógaquiëʼ, bitiʼ gulaʼyéajlëʼë Lëʼ. ?w $Tsanni ni zóalenaʼ libíʼiliʼ, nacaʼ beníʼ queë́liʼ. Guliʼtséajlëʼ nedaʼ nacaʼ beníʼ queë́liʼ para iléʼeliʼ beníʼ naʼ naca idú. Cateʼ Jesús budxi bëʼë didzaʼ ni, yöjhuöjëʼ yöjcachiʼ lahuëʼ lógaquiëʼ. Le run nigui bönachi judío, para cabí ilaʼyéajlëʼ Jesús K~ #Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Iaʼtú chíʼidoʼosö sóalenaʼ nedaʼ libíʼiliʼ, en nacaʼ beníʼ queë́liʼ. Guliʼtá tsanni ni zóalenaʼ libíʼiliʼ, en zóalen beníʼ libíʼiliʼ, para cabí ichul-la inítiliʼ. Nu bönniʼ ridë́ʼ ga chul-la niti bitiʼ nö́zinëʼ gazxi saʼyéajëʼ. 3}_ "Bönachi zián naʼ të Jesús, taʼnná: —Netuʼ biyö́nituʼ nupa buluʼlaba le rnna xibá queëʼ Dios, lë naʼ rnna: Sóaticaʼsëʼ Cristo. ¿Nacxi caz naca, rnnoʼ Liʼ: “Run bayudxi Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, uluʼchisëʼ Lëʼ xitsáʼ”? ¿Nuzxi naʼ Bönniʼ Guljëʼ Bönachi? A|} !Didzaʼ ni bëʼë Jesús naca bëʼ ca gátiëʼ. {  Naʼa, channö ilútiëʼ bönniʼ nedaʼ, en uluʼchisëʼ nedaʼ xitsáʼ, gunaʼ ga uluʼdubi yúguʼtë bönachi ga zoaʼ. +zO Chibidxín dza uchiʼa usörö́ëʼ Dios bönachi yödzölió ni. Naʼa chúʼunëʼ Dios tuʼ xihuiʼ níʼilö, nu naʼ rinná beʼe bönachi yödzölió ni. )yK Níʼirö bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Biyö́n chiʼi ni, calëga para uziʼa xibé nedaʼ, pero para uzíʼiliʼ xibé libíʼiliʼ. Rx Bilaʼyöni bönachi zián nacuáʼ niʼ chiʼi ni, ateʼ taʼnná: —Guziúʼ naʼ gunnë́. Iaʼbal-la bönachi naʼ taʼnná: —Tu gubáz láʼayi queëʼ Dios bë́ʼlenëʼ Lëʼ didzaʼ. }ws Xuzaʼ, ben ga iláʼ lahui yöl-laʼ zxön quiuʼ. Níʼirö biyö́n chiʼi Nu ruíʼi didzaʼ yehuaʼ yubá, rnna: —Chibénaʼ ga naláʼ lahui yöl-laʼ zxön quiaʼ, ateʼ leyúbölö gunaʼ ga iláʼ lahui yöl-laʼ zxön quiaʼ naʼ. ivK Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Naʼa röʼa böniga nedaʼ. ¿Nacxi innatsaʼ? ¿Naruʼ inníaʼ: Xuzaʼ, busölá nedaʼ lu le gaca quiaʼ naʼa? Que lë ni naʼ bidaʼ, para guáʼ ilenaʼ le ral-laʼ gaca quiaʼ naʼa. >uu Channö rë́ʼënëʼ nu bönniʼ gunëʼ xichinaʼ, ral-laʼ tëʼë nedaʼ bönniʼ naʼ, ateʼ ga niʼ tsöjsóaʼ nedaʼ, niʼ tsöjsóëʼ caʼ bönniʼ naʼ runëʼ xichinaʼ. Channö runëʼ xichinaʼ nu bönniʼ, Xuzaʼ Dios gunëʼ bal bönniʼ naʼ. Riguíxjöʼë Jesús ca siʼ ilútiëʼ Lëʼ t) Nu bönniʼ ruíʼi ládxiʼdëʼë yöl-laʼ naʼbán queëʼ, unítiëʼ le, tuʼ gátiëʼ tsaz bönniʼ naʼ. Nu bönniʼ bitiʼ ruíʼi ládxëʼë yöl-laʼ naʼbán dë queëʼ yödzölió ni gun chiʼë le ga idxinrö dza gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú queëʼ. =ss Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Ugáʼana cáʼasö tu xisedoʼ channö cabí igachiʼ luyú, en údxi que. Channö údxi que xisedoʼ naʼ, ateʼ ilén, yénniʼtërö unödzaj. r1 Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Chizóa idxín dza gátiaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, huöjaʼ xilatjaʼ yehuaʼ yubá. }qs Guyijëʼ Felipe naʼ, en yöjödxëʼ caʼ Andrés. Níʼirö Andrés, en Felipe naʼ gulë́ʼ caʼ Jesús. Sp Yuguʼ bönniʼ ziʼtuʼ naʼ bilaʼdxinëʼ ga zoëʼ Felipe, bönniʼ Betsaida que luyú Galilea, ateʼ gulátaʼyuëʼ lahuëʼ, taʼnnë́ʼ: —Bönniʼ, rë́ʼënituʼ iléʼetuʼ-nëʼ Jesús. o- Bal-lëʼ bönniʼ ziʼtuʼ dzágagaquiëʼ nupa naʼ bilaʼdxín Jerusalén dza Laní Pascua naʼ para ilaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios. mnS Níʼirö gulaʼnnë́ʼ laʼ légacasëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, taʼnnë́ʼ: —Chinaca bëʼ bitiʼ bi séquiʼruʼ gunruʼ. Buliʼyú ca dáʼgaca yúguʼtë bönachi Lëʼ. Yuguʼ bönniʼ ziʼtuʼ tuʼguiljëʼ Jesús m+ Que lë ni naʼ caʼ bilaʼrúajëʼ bönniʼ yöjxíʼgalaʼgaquiëʼ Jesús, tuʼ bilaʼyönnëʼ ca naca yöl-laʼ huáca ni benëʼ Lëʼ. Jl  Lëscaʼ yuguʼ bönniʼ naʼ gulaʼcuáʼlenëʼ Jesús cateʼ niʼ bulidzëʼ Lázaro, bönniʼ naʼ yuʼë yeru ba, en busubanëʼ lëʼ lu yöl-laʼ guti, gulunëʼ ba nalí queëʼ. ?kw Cateʼ niʼ siʼ guca lë ni, bitiʼ gulaʼyéajniʼinëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús, pero gudödi niʼ, cateʼ bubanëʼ Jesús lu yöl-laʼ guti, en buëpëʼ yehuaʼ yubá queëʼ, níʼirö yöjnéguequinëʼ lë ni nazúaj lu guichi láʼayi ca ral-laʼ gaca queëʼ, ateʼ guca queëʼ caní. 6je ¡Bitiʼ gádxiliʼ, libíʼiliʼ, zóaliʼ yödzö Sión!¡Buliʼyútsöcaʼ, zëʼë Bönniʼ inná béʼenëʼ libíʼiliʼ!¡Dxíëʼ-baʼ tubaʼ búrrodoʼ! ~iu Budzö́linëʼ Jesús tubaʼ búrrodoʼ, ateʼ gudxíëʼ-baʼ ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, rnna: h Níʼirö gulaʼguítsjëʼ zin, en bilaʼrúajëʼ söjxíʼgalaʼgaquiëʼ Jesús, ateʼ guluʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Yöl-laʼ ba Dios! ¡Yöl-laʼ ba Bönniʼ ni zëʼë uláz queëʼ Xanruʼ, para inná béʼenëʼ bönachi Israel! |gq Bönachi zián bilaʼdxín Jerusalén dza Laní Pascua, ateʼ dza buropi naʼ taʼyöni zëʼë Jesús niʼ. Ff tuʼ taʼyéajlëʼë zián bönniʼ judío Jesús niʼa queëʼ Lázaro naʼ, en chinuláʼalengaquiëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ naʼ. Len yöl-laʼ ba zxön raziëʼ Jesús Jerusalén be= Níʼirö gulún xtídzaʼgaquiëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, ilútiëʼ caʼ Lázaro, d  Cateʼ bilaʼyönnëʼ bönniʼ judío zoëʼ Jesús yödz Betania, bilaʼdxinëʼ ziánëʼ niʼ, calë́gasö tuʼ zoëʼ Jesús niʼ, pero lëscaʼ tuʼ të́ʼënnëʼ ilaʼléʼenëʼ Lázaro, bönniʼ naʼ busubanëʼ Jesús lu yöl-laʼ guti. Bc} Yuguʼ bönachi yechiʼ ilaʼcuáʼlenticaʼsö libíʼiliʼ, pero nedaʼ bitiʼ ugáʼanaticaʼsaʼ ga zóaliʼ. Tun xtídzaʼgaquiëʼ bönniʼ judío unná bëʼ ilútiëʼ Lázaro xbi Níʼirö Jesús rëʼ lëʼ: —Bëʼë-nu lataj, tuʼ naca lë ni bennu tu le nabáʼa para dza igáchaʼa. ]a3 Gunnë́ʼ caní, calëga tuʼ ruíʼi ládxëʼë bönachi yechiʼ, pero tuʼ náquiëʼ gubán, en lë cazëʼ nuʼë buzudi dumí quégaquiëʼ, en rubéajlanëʼ dumí naʼ tuʼchejëʼ lu buzudi naʼ. #`? —¿Bizx que bitiʼ gudóʼo le riláʼ zxixi naʼ, le nazacaʼ lázxjaruʼ que tu iz, ateʼ huáca nu quisi dumí naʼ quégaca bönachi yechiʼ? f_E Níʼirö bëʼë didzaʼ tu bönniʼ usëda queëʼ Jesús, lëʼ Judas Iscariote, zxíʼinëʼ tu bönniʼ lëʼ Simón, en náquiëʼ bönniʼ naʼ udödëʼ Jesús lu náʼagaquiëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ, rnnëʼ: `^9 Níʼirö gudélaʼnu María ca tu guíë le riláʼ zxixi que yöj susén lasi idú, le nazácaʼdaʼ, en gulúʼunu le niʼë Jesús. Buzxinu niʼë len guitsaʼ ícjanu. Idútë lu yuʼu naʼ guzé böʼ zxixi. :]m Gulaʼguʼë tu güíʼi huagu niʼ le gahuëʼ Jesús. Gulúʼunu María le ilahuëʼ, ateʼ nútsëʼë Lázaro ladaj bönniʼ rö́ʼölengaquiëʼ Jesús ga naʼ tahuëʼ. .\ W Cateʼ niʼ nagáʼanagaca iaʼxopa dza cateʼ idxín Laní Pascua cateʼ tuʼsubanëʼ bönniʼ judío ca benëʼ Dios, bubéajëʼ bönachi queëʼ luyú Egipto, níʼirö bidxinëʼ Jesús lu yödzö Betania, ga naʼ zoëʼ Lázaro, bönniʼ naʼ gútiëʼ, en bubanëʼ lu yöl-laʼ guti. T[! 9Chigulaʼnná bëʼë yuguʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo channö nu nözi ga zoëʼ Jesús, ral-laʼ ududíxjöiʼi légaquiëʼ para gaca tsöjxö́ngaquiëʼ Lëʼ.rZ] 8Yuguʼ bönniʼ naʼ nacuʼë Jerusalén tuʼguiljëʼ Jesús, en cateʼ niʼ nacuʼë chila yudoʼ, gulaʼnabi luzáʼagaquiëʼ tuëʼ iaʼtúëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizxi rusácaʼliʼ? ¿Huídatsëʼ laní, o bitiʼ guídëʼ? TY! 7Dza naʼ chizáʼ galaʼ Laní Pascua quégaquiëʼ bönniʼ judío cateʼ tuʼsubanëʼ ca benëʼ Dios, bubéajëʼ bönachi queëʼ luyú Egipto. Bilaʼrúaj bönachi zián yuguʼ yödzö niʼ, ateʼ gulaʼbenëʼ, söjáquiëʼ Jerusalén cateʼ siʼ idxín laní naʼ para tsöjpáʼa cuíngaquiëʼ ca naca que yudoʼ. X1 6Que lë ni naʼ bítiʼrö gudë́ʼ Jesús yálajdoʼ gapa nacuáʼ bönachi judío, pero buzë́ʼë niʼ, saʼyéajëʼ tu lataj galaʼ ga naca lataj cáʼasö, ateʼ bidxinëʼ yödzö Efraín, ga niʼ bugáʼanëʼ, ateʼ dzágagaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ Lëʼ. VW% 5Caní guca, laʼ dza náʼasö gulún xtídzaʼgaquiëʼ ilútiëʼ Jesús. *VM 4Gátiëʼ Jesús, calë́gasö niʼa que yödzö naʼ, pero gátiëʼ caʼ para utubëʼ yuguʼ zxíʼinëʼ Dios násilasigaquiëʼ, para ilácagaquiëʼ tuz. ZU- 3Calëga rácasö queëʼ bëʼë didzaʼ ni, pero tuʼ náquiëʼ bixúz lo iz naʼ, que lë ni naʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios ca ral-laʼ gátiëʼ Jesús niʼa quégaca bönachi yödzö naʼ. T} 2en bitiʼ réquibeʼeliʼ run bayudxi gátiëʼ tuëʼ bönniʼ niʼa quégaca bönachi, para cabí initi idú yödzö. S3 1Níʼirö bëʼë didzaʼ Caifás, bixúz lo iz naʼ, en dzáguiëʼ légaquiëʼ, rëʼ légaquiëʼ: —Libíʼiliʼ bitiʼ bi nö́ziliʼ, bR= 0Channö güíʼisiruʼ-nëʼ lataj gunëʼ ca ni run cazëʼ, ilaʼyéajlëʼ yúguʼtë bönachi Lëʼ, ateʼ idijáquiëʼ bönniʼ Roma ni, duquínnajgaquiëʼ yudoʼ láʼayi queë́ruʼ, en yödzö queë́ruʼ. sQ_ /Níʼirö bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ buluʼdúbilenëʼ tsözxö́n bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ, en yuguʼ bixúz unná bëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Nacxi caz gunruʼ? Runëʼ bönniʼ ni zián yöl-laʼ huáca zxön. P{ .Bal-lëʼ yöjáquiëʼ ga nacuʼë bönniʼ yudoʼ fariseo, en buluʼsiyönnëʼ légaquiëʼ ca naʼ benëʼ Jesús. .OU -Níʼirö zián bönniʼ judío naʼ gulaʼyéajlëʼë Jesús, bönniʼ naʼ yöjácalenëʼ tsözxö́n María, en bilaʼléʼenëʼ lë naʼ benëʼ Lëʼ. kNO ,Burúajëʼ bönniʼ naʼ gúquiëʼ bönniʼ nati lu yeru ba, narö́ligacarö niʼa nëʼë yuguʼ láriʼdoʼ, en nagachiʼ caʼ lahuëʼ iaʼtú láriʼdoʼ. Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Buliʼlí lariʼ naʼ naröli niʼa nëʼë, en guliʼguʼë lataj sëʼë. Tun xtídzëʼë yuguʼ bönniʼ judío unná bëʼ ilútiëʼ Jesús nMU +Cateʼ budxi bëʼë Jesús didzaʼ ni, zidzaj bulidzëʼ, rnnëʼ: —Lázaro, burúaj nilö. -LS *Nedaʼ nözdaʼ riyö́ntiquiʼsinuʼ nedaʼ, pero ruáʼa didzaʼ ni para uluʼzíʼ xibé bönachi zián ni, en ilaʼyéajlëʼ Liʼ naʼ nasö́l-luʼu nedaʼ. `K9 )Níʼirö gulaʼgǘëʼ guiö́jtaʼa naʼ nusayaj ga nu riyaza yeru ba ga naʼ yuʼë bönniʼ nati naʼ. Buyúëʼ Jesús zacaʼ lúzxibalö, rnnëʼ: —Xuzaʼ, reaʼ Liʼ, xclenuʼ tuʼ riyönnuʼ nedaʼ. J  (Jesús rëʼë-nu: —¿Naruʼ cabí chigudxi cazaʼ liʼ channö réajlëʼu, hualéʼenuʼ yöl-laʼ zxön queëʼ Dios? RI 'Jesús gudxëʼ nupa nacuáʼ niʼ, rnnëʼ: —Guliʼcúa guiö́j ni. Níʼirö Marta, nigula zanëʼ bönniʼ nati naʼ, rënu Lëʼ: —Xan, chirilë́ʼë siguti tuʼ chiguca tapa dza nátiëʼ. JH  &Leyúbölö gunnëdaʼ ládxëʼë Jesús, ateʼ bidxinëʼ raʼ yeru ba naʼ. Ba naʼ naca tu yeru nadaj lëʼe guíʼa guiö́j, ateʼ daʼ tu guiö́jtaʼa le nusayaj ga nu riyaza le. ]G3 %Bal-lëʼ taʼnnë́ʼ: —Bönniʼ ni benëʼ ga riléʼenëʼ bönniʼ naʼ zíʼalö nachul-la lahuëʼ. ¿Naruʼ cabí gúcatsö gunëʼ ga bitiʼ gátiëʼ Lázaro? Rubanëʼ Lázaro lu yöl-laʼ guti zFm $Níʼirö gulaʼnnë́ʼ bönniʼ judío naʼ, taʼnnë́ʼ: —Buliʼyútsöcaʼ ca nadxíʼideʼenëʼ lëʼ. "E? #Gurödxëʼ Jesús. RD "Rnnëʼ: —¿Gazxi bucáchiʼliʼ-nëʼ? Tëʼ Lëʼ: —Gudá uyúʼ. ,CQ !Cateʼ biléʼenëʼ Jesús ribö́dxinu, en taʼbödxëʼ caʼ bönniʼ judío naʼ dzágagaquiëʼ-nu, níʼirö buíʼinnëʼ, en gunnëdaʼ ládxëʼë. :Bm Níʼirö bidxinnu María ga naʼ zoëʼ Jesús. Cateʼ biléʼenu Lëʼ, biyéchunu xiniʼë, en rënu Lëʼ: —Xan, laʼtuʼ zuʼ ni, bitiʼ gátiëʼ bönniʼ zanaʼ. A Cateʼ yuguʼ bönniʼ judío naʼ nacuáʼlenëʼ María naʼ, en tuʼhuë́ tsáhuëʼë-nu bilaʼléʼenëʼ-nu guyásanu, en birúajnu carelö ga naca lu yuʼu, níʼirö yöjnógaquiëʼ-nu, taʼnnë́ʼ: —Uyéajnu raʼ yeru ba tsöjchö́dxinu niʼ. m@S Bitiʼ rázinëʼ Jesús laʼ yö́dzödoʼ naʼ, pero zóasëʼ ga naʼ yöjtságanu Marta Lëʼ. f?E Cateʼ biyö́ninu María didzaʼ ni, laʼ guyástënu, zéajnu ga naʼ zoëʼ Jesús. >>u Cateʼ budxi bë́ʼënu Marta naʼ didzaʼ ni, bö́ajnu yuʼu, yöjlídzanu María, zxílanu, ateʼ bagáchiʼsö rënu lënu: —Bönniʼ Usedi zoëʼ ni, rulidzëʼ liʼ. l=Q Marta rënu Lëʼ: —Ön, Xan. Réajlëʼa nacuʼ Liʼ Cristo, Zxíʼinëʼ Dios, Bönniʼ naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios isö́l-lëʼë yödzölió ni. Ribödxëʼ Jesús tuʼ ruíʼi ládxëʼë nigula zanëʼ Lázaro < ateʼ yúguʼtë bönniʼ nabángaquiëʼ, en taʼyéajlëʼë nedaʼ, bitiʼ caʼ ilátiëʼ tsaz. ¿Réajlëʼu lë ni? :;m Níʼirö Jesús rëʼë-nu: —Naca cazaʼ nedaʼ Nu rusubán nupa chinátigaca, encaʼ Nu nabánigaca bönachi. Nu tséajlëʼ nedaʼ, sal-laʼ gati nu naʼ, ubán caz, s:_ Marta rënu Lëʼ: —Nözdaʼ ubanëʼ cateʼ idxín dza údxi cateʼ uluʼbán nupa chinátigaca. >9w Jesús rëʼë-nu: —Ubanëʼ bönniʼ zanuʼ. Y8+ Lëscaʼ naʼa, nözdaʼ yúguʼtë le inábinuʼ Dios, Lëʼ gunnëʼ quiuʼ. _77 Marta naʼ rënu Jesús: —Xan, laʼtuʼ zuʼ ni, bitiʼ gátiëʼ bönniʼ zanaʼ. 6 Cateʼ biyö́ninu Marta didzaʼ zëʼë Jesús, níʼirö birúajnu yuʼu, yöjtságanu Lëʼ, pero María bugáʼananu yuʼu naʼ. g5G Dë yödzö Betania gálaʼsö ga dë Jerusalén naʼ, le naca ca rizáʼaruʼ tu hóratëz. Que lë ni naʼ chibilaʼdxinëʼ zián bönniʼ judío ga naʼ nacuáʼanu Marta, en María, en tuʼhuë́ tsáhuëʼë légacanu tuʼ gútiëʼ bönniʼ zángacanu. Cateʼ Jesús bidxinëʼ niʼ, biyönnëʼ chiguca tapa dza yuʼë Lázaro naʼ yeru ba. 4  3 Níʼirö Tomás, bönniʼ naʼ tuʼë lëʼ, Bönniʼ Bilidiʼ gudxëʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús, rnnëʼ: —Uyéajruʼ caʼ rëʼu, en gátilenruʼ-nëʼ. Náquiëʼ Jesús Nu rusubán nupa chinátigaca, encaʼ Nu nabániruʼ Y~S}}7|e{zy}xwvu>tssQrAqpp3onnm_llakjRjiDhh9ffeecca`_^]\[[ZpYY8XVWW&VUTASyRRQPONNLKnJIIHH G^FEDD&CB AI@_?D>=g<;;T:99T8766<5+453"2d100/\.-,, +*)'&&K%@$$<#"!N Tej  >M p S cgZn-Budxi guʼë Jesús nupi zi naʼ, gunnë́ʼ: —Chinácatë. Níʼirö buzötaj icjëʼ. Burúajtë böʼ naca cazëʼ, gútiëʼ. Tu bönniʼ reajëʼ gudil-la runë́ʼë yaga tuchiʼ cuita lëʼë Jesús xmiDë niʼ tu zxigaʼ yudzu nupi zi. Níʼirö yuguʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la buluʼguiʼjëʼ nupi zi naʼ tu le bululu rizxupi nisa, ateʼ buluʼzóëʼ le tu lahui gui, en buluʼdë́ʼë le ruʼë Jesús para xupëʼ. %lCGudödi ni, tuʼ nö́zinëʼ Jesús yúguʼtë chibö́a budzaga lahui, en para udxín le nazúaj lu guichi láʼayi, gunnë́ʼ: —Ribidxaʼ nisa. @kyNíʼirö gudxëʼ bönniʼ usëda queëʼ naʼ: —Naʼ zóanu xinóʼo. Bönniʼ usëda naʼ benëʼ ga yöjsóanu lidxëʼ laʼ dza níʼisö. Le guca cateʼ gutiëʼ Jesús Aj{Cateʼ Jesús biléʼenëʼ-nu xinë́ʼë, en biléʼenëʼ caʼ zoëʼ niʼ bönniʼ usëda queëʼ naʼ nadxíʼinëʼ, gudxëʼ-nu xinë́ʼë: —Naʼa, naʼ zoëʼ zxíʼinuʼ. :imXinë́ʼë Jesús, en nigula zxílanu xinë́ʼë, en María, nigula queëʼ Cleofas, en María Magdalena gulaʼcuáʼanu galaʼ ga naʼ dëʼë Jesús lëʼe yaga cruz. Hh Níʼirö yuguʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la gulë́ luzáʼagaquiëʼ tuëʼ iaʼtúëʼ, taʼnnë́ʼ: —Bitiʼ ichúguruʼ le, pero dxíʼarö gaca uyuruʼ le gaca bëʼ para inö́ziruʼ nuzxi guequi que. Caní guca, budxín ca nazúaj lu guichi láʼayi, le rnna:Gulaʼguísiëʼ que queë́gaquiëʼ lariʼ nacuáʼ,
en que lariʼ quiaʼ buluʼyúëʼ le naca bëʼ. Caní gulunëʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la. MgCateʼ yuguʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la budxi buluʼdë́ʼë Jesús lëʼe yaga cruz, gulaʼguélëʼë lariʼ gúcuëʼ. Gulaʼbéajëʼ tápalö, tu cöʼ huéaj gutaʼ que queë́gaquiëʼ. Gulaʼguélëʼë caʼ lariʼ guxóa yenëʼ Jesús, ateʼ lariʼ naʼ bitiʼ nadía, pero naduba tuz ca naduba. efCBubiʼë didzaʼ Pilato, rëʼ légaquiëʼ: —Le chinuzúajaʼ, tsaz chinuzúajaʼ. uecYuguʼ bixúz unná bëʼ quégaquiëʼ bönniʼ judío tëʼ Pilato, taʼnnë́ʼ: —Bitiʼ uzúajuʼ, “Bönniʼ Rinná Béʼenëʼ Bönniʼ Judío.” Buzúaj caní: “Bönniʼ ni gunnë́ʼ: Inná béʼedaʼ bönniʼ judío.” mdSBuluʼlabëʼ zián bönniʼ judío didzaʼ ni, tuʼ zoa ga naʼ buluʼdë́ʼë Jesús lëʼe yaga cruz gálaʼsö raʼ yödzö, ateʼ didzaʼ naʼ nuzúajëʼ len didzaʼ hebreo, en len didzaʼ griego, en len didzaʼ latín. Yc+Gusö́l-lëʼë Pilato tu bönniʼ nuʼë le buzúajëʼ lu guichi le buzóëʼ lëʼe yaga cruz icjlëʼ Jesús, le rnna caní: “Jesús, Bönniʼ Nazaret, Bönniʼ Rinná Béʼenëʼ Bönniʼ Judío.” rb]Buluʼdë́ʼë Jesús lëʼe yaga cruz niʼ, ateʼ buluʼdáʼlenëʼ Lëʼ tsözxö́n lë́ʼegaca yaga cruz iaʼchopëʼ bönniʼ. Tsöláʼa huéaj taʼdë́ʼë, ateʼ Jesús dëʼë gatsaj láhuiʼlö chopëʼ bönniʼ naʼ. 4aaBirúajëʼ Jesús niʼ, nuʼë yaga cruz queëʼ, saʼyéajëʼ lataj naʼ nazíʼi le Lataj Que Bögaʼ Ícjaruʼ, en ca naca didzaʼ hebreo nazíʼi le Gólgota. m`SQue lë ni naʼ Pilato budödëʼ Jesús lu náʼagaquiëʼ, para tsöjdáʼagaquiëʼ Lëʼ lëʼe yaga cruz. Níʼirö gulaʼguélëʼë Jesús, en gulaʼchë́ʼë Lëʼ níʼilö. Tuʼdë́ʼë Jesús lëʼe yaga cruz _yGuluʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Bë́tiëʼ! ¡Bë́tiëʼ! ¡Budë́ʼë lëʼe yaga cruz! Pilato rëʼ légaquiëʼ: —¿Rinábitseliʼ nedaʼ udáʼa-nëʼ lëʼe yaga cruz bönniʼ rinná béʼenëʼ libíʼiliʼ? Buluʼbiʼë didzaʼ bixúz unná bëʼ, taʼnnë́ʼ: —Cúnturö nu zoa rinná beʼe netuʼ. Tuzëʼ César rinná béʼenëʼ netuʼ. ]^3Laʼ dza náʼasö naca dza siʼ idxín Laní Pascua, en naca idú hua gubidza. Níʼirö Pilato gudxëʼ yuguʼ bönniʼ judío unná bëʼ naʼ, rnnëʼ: —Ni zoëʼ bönniʼ rinná béʼenëʼ libíʼiliʼ. ]{ Cateʼ biyönnëʼ Pilato didzaʼ ni, gunná béʼenëʼ nupa diguáʼgaca Jesús, ateʼ guröʼë xilatjëʼ ga ruchiʼa rusörö́ëʼ, lataj naʼ nazíʼi le Löʼa Ga Zxóagaca Guiö́jtaʼa, en ca naca didzaʼ hebreo nazíʼi le Gabata. ^\5 Laʼ níʼisö rizóa riböʼë Pilato usanëʼ Jesús, pero guluʼë zidzaj didzaʼ bönniʼ judío unná bëʼ, taʼnnë́ʼ: —Channö usanuʼ-nëʼ bönniʼ ni, bitiʼ ridzaguʼ-nëʼ dxiʼa César, bönniʼ rinná béʼenëʼ idútë yödzölió. Nu bönniʼ run cuinëʼ bönniʼ rinná bëʼë, ridáʼbáguëʼë César naʼ. }[s Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Bitiʼ bi dë lu noʼo gunuʼ quiaʼ laʼtuʼ cabí nudödëʼ Dios yöl-laʼ unná bëʼ naʼ lu noʼo. Que lë ni naʼ, bönniʼ naʼ budödëʼ nedaʼ lu noʼo nabágaʼrëʼ xíguiaʼ ca liʼ. SZ Níʼirö Pilato rëʼ Lëʼ: —¿Naruʼ cabí ubíʼitsoʼ didzaʼ, quíxjöiʼinuʼ nedaʼ? ¿Naruʼ cabí nö́zinuʼ dë lu naʼa udáʼa Liʼ lëʼe yaga cruz, en dë lu naʼa usanaʼ Liʼ? Y Leyúbölö buáziëʼ yúlahuiʼ naʼ, en rëʼ Jesús: —¿Gázxitë bönniʼ Liʼ? Bitiʼ bi didzaʼ bubiʼë Jesús. EXCateʼ biyönnëʼ Pilato didzaʼ ni, gúdxirönëʼ. OWNíʼirö bönniʼ judío naʼ tëʼ lëʼ: —Dë queë́tuʼ tu xibá, ateʼ rinná bëʼ xibá queë́tuʼ naʼ ral-laʼ gátiëʼ bönniʼ ni tuʼ gunnë́ʼ náquiëʼ Zxíʼinëʼ Dios. VCateʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ niʼa náʼagaquiëʼ bilaʼléʼenëʼ Jesús, zidzaj guluʼë didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Budë́ʼë lëʼe yaga cruz! ¡Budë́ʼë lëʼe yaga cruz! Pilato rëʼ légaquiëʼ: —Libíʼi cázaliʼ guliʼchë́ʼë, en guliʼtsöjdë́ʼë lëʼe yaga cruz. Nedaʼ bitiʼ bi döʼ budzö́lidaʼ nuʼë bönniʼ ni. CUNíʼirö birúajëʼ Jesús, dxía icjëʼ breguiʼ niʼa nëʼe yötsiʼ naʼ, en nácuëʼ lariʼ tunna xiná chul-la naʼ. Pilato rëʼ légaquiëʼ: —Ni zoëʼ bönniʼ ni. YT+Níʼirö burúajëʼ Pilato, en rëʼ yuguʼ bönniʼ judío unná bëʼ, rnnëʼ: —Buliʼyú, rubéajaʼ-nëʼ loliʼ ni para inö́ziliʼ bitiʼ bi rudzö́lidaʼ le naca döʼ nuʼë bönniʼ ni. /SWNíʼirö gulaʼbiguëʼë lahuëʼ Jesús, en tëʼ Lëʼ: —¡Bicaʼ boʼ Liʼ, Bönniʼ Rinná Béʼenëʼ Bönachi Judío! Níʼirö gulaʼgápëʼë lahuëʼ. kROBönniʼ röjáquiëʼ gudil-la naʼ gulunëʼ tu breguiʼ niʼa nëʼe yötsiʼ, ateʼ buluʼdxíëʼ le icjëʼ Jesús, en buluʼgácuëʼ Lëʼ tu lariʼ tunna xiná chul-la ca naca le tácuëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë. {Q qNíʼirö Pilato guchë́ʼë Jesús, en benëʼ ga gulaʼguínëʼ yuguʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la Lëʼ. CP(Níʼirö yúguʼtëʼ guluʼë zidzaj didzaʼ leyúbölö, taʼnnë́ʼ: —¡Calëga bönniʼ ni, pero Barrabás usanuʼ-nëʼ queë́tuʼ! Barrabás naʼ náquiëʼ gubán.vOe'Libíʼiliʼ dë tu le nulaga loliʼ runliʼ cateʼ raca Laní Pascua ni, rinábiliʼ nedaʼ usanaʼ-nëʼ queë́liʼ tuëʼ bönniʼ nadzunëʼ. ¿Rë́ʼëniliʼ usanaʼ-nëʼ queë́liʼ Bönniʼ Rinná Béʼenëʼ Bönachi Judío? pNY&Pilato rëʼ Lëʼ: —¿Bizxi naʼ le naca idútë li? Taʼchúguiëʼ queëʼ Jesús gátiëʼ DM%Níʼirö Pilato rëʼ Lëʼ: —¿Nácatsoʼ bönniʼ rinná bëʼë? Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Nacaʼ ca naʼ rnnoʼ. Que lë ni naʼ bidaʼ ga guljaʼ yödzölió ni, para gunaʼ ba nalí que le naca idútë li. Yúguʼtë nupa ni tun le naca idútë li tuʼzë́ nágagaca didzaʼ ruáʼa. L/$Níʼirö bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Rinná bëʼa nedaʼ, pero calëga ca taʼnná bëʼ bönachi yödzölió ni. Laʼtuʼ rinná bëʼa ca taʼnná bëʼ bönachi yödzölió, ilaʼdil-lëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ nedaʼ, para cabí iluʼë lataj nu udödi nedaʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ judío. Ca rinná bëʼa nedaʼ bitiʼ naca ca taʼnná bëʼ bönachi yödzölió ni. :Km#Pilato rëʼ Lëʼ: —¿Naruʼ réquitsenuʼ nacaʼ judío? Yuguʼ bönniʼ uládz quiuʼ, en yuguʼ bixúz unná bëʼ buluʼdödëʼ Liʼ lu naʼa. ¿Bizxi caz benuʼ? J"Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —¿Naruʼ rácasö quiuʼ rnnoʼ caní, o gulë́ bönachi liʼ caní ca naca quiaʼ? I5!Níʼirö buáziëʼ Pilato yúlahuiʼ naʼ, ateʼ bulidzëʼ Jesús, en rëʼ Lëʼ: —¿Nacuʼ Liʼ Bönniʼ Rinná Béʼenëʼ Bönachi Judío? _H7 Caní guca para idxín xtídzëʼë Jesús, le bëʼë naca ral-laʼ gátiëʼ. GNíʼirö Pilato rëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Libíʼi cázaliʼ guliʼchë́ʼë, en buliʼchiʼa buliʼsörö́ Lëʼ ca rinná bëʼ xibá queë́liʼ. Yuguʼ bönniʼ judío tëʼ lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Bitiʼ dë lu naʼtuʼ nu gútituʼ. ~FuBuluʼbiʼë didzaʼ, tëʼ lëʼ: —Laʼtuʼ cabí nuʼë bönniʼ ni döʼ, bitiʼ udö́dituʼ-nëʼ loʼ. 7EgNíʼirö birúajëʼ Pilato, bönniʼ naʼ yuʼu lu nëʼë, en bidxinëʼ ga naʼ nacuʼë, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —¿Bizxi ruzéguiʼliʼ-nëʼ bönniʼ ni didzaʼ? DyNíʼirö gulaʼchë́ʼë Jesús, en buluʼzë́ʼë lidxëʼ Caifás naʼ, ateʼ bilaʼdxinëʼ yúlahuiʼ queëʼ bönniʼ yuʼu lu nëʼë uláz que yödz Roma, le nazíʼi le Pretorio. Chizáʼ reníʼ dza naʼ, ateʼ bitiʼ gulaʼyáziëʼ yuguʼ bönniʼ judío yúlahuiʼ naʼ, tuʼ téquinëʼ ilaʼbáguëʼë xíguiaʼ channö ilaʼyáziëʼ niʼ, le gun ga bitiʼ gaca ilahuëʼ xtsöʼ Laní Pascua, laní naʼ tuʼsubanëʼ ca benëʼ Dios, bubéajëʼ bönachi Israel luyú Egipto. yCkLeyúbölö gudáʼbaguiëʼ Pedro, ateʼ laʼ gurö́dxitëbaʼ böra. Ridxinëʼ Jesús lahuëʼ Pilato BZoëʼ niʼ tu bönniʼ huen dxin queëʼ bixúz lo, náquiëʼ diʼa dza queëʼ bönniʼ naʼ Pedro guchúguiëʼ guídi náguiëʼ, ateʼ bönniʼ huen dxin naʼ rëʼ Pedro: —¿Naruʼ cabí biléʼe quézidaʼ liʼ laʼ yëla niʼ, dzaguʼ-nëʼ Jesús? kAOCateʼ niʼ zuínëʼ Pedro raʼ guíʼ rutsëʼe cuinëʼ, yuguʼ bönniʼ nacuʼë niʼ gulë́ʼ lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ cabí doʼo caʼ liʼ Jesús naʼ? Gudáʼbaguiëʼ Pedro, rnnëʼ: —Calëga nedaʼ. \@1Níʼirö Anás naʼ gusö́l-lëʼë Jesús náguëʼë, ateʼ buluʼsudxinëʼ Lëʼ lahuëʼ Caifás, bönniʼ náquiëʼ idú bixúz lo. Leyúbölö rnnëʼ Pedro: “Bitiʼ núnbëʼa-nëʼ Jesús” [?/Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Channö bitiʼ gunníaʼ dxiʼa, gudixjöʼ bízxilö didzaʼ bëʼa bitiʼ naca dxiʼa, en channö guca dxiʼa didzaʼ bëʼa, ¿bizx que naʼ gudápuʼu nedaʼ? E>Cateʼ budxi bëʼë Jesús didzaʼ ni, tu bönniʼ niʼa náʼagaca bönachi yudoʼ gudápëʼë ruʼë Jesús, rnnëʼ: —¿Naruʼ caní rubíʼitsoʼ didzaʼ lahuëʼ bixúz lo? C=¿Bizx que rinabi yúdxinuʼ nedaʼ? Gunabi yudxi nupa niʼ bilaʼyöni didzaʼ bë́ʼlenaʼ léguequi. Nö́zguequi quézinëʼ bönniʼ naʼ didzaʼ naʼ bë́ʼlenaʼ légaquiëʼ. 7<gBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Lahuiʼ lo bë́ʼlenaʼ yúguʼtë bönachi didzaʼ. Buseditiquiʼsidaʼ légaquiëʼ gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, encaʼ chila yudoʼ, ga niʼ tuʼdubëʼ yúguʼtë bönniʼ judío, en bitiʼ bi didzaʼ bëʼa bagáchiʼsö. ;#Níʼirö gunabi yúdxinëʼ bixúz lo Jesús para inö́zinëʼ nupxi dáʼgaca Lëʼ, en nacxi naca le rusedinëʼ Jesús bönachi. 0:YTuʼ run ziaga, yuguʼ bönniʼ huen dxin, en yuguʼ bönniʼ niʼa náʼagaca bönachi yudoʼ nabéquigaquiëʼ guíʼ, ateʼ zuíguequinëʼ raʼ guíʼ naʼ, en tuʼtsëʼe cuíngaquiëʼ. Lëscaʼ Pedro zuílenëʼ légaquiëʼ, rutsëʼe cuinëʼ. Bixúz lo rinabi yúdxinëʼ Jesús :9mNíʼirö nigula naʼ run chíʼinu ga nu riyaza löʼa rënu Pedro, rnnanu: —¿Naruʼ cabí doʼo caʼ liʼ bönniʼ ni? Bubiʼë didzaʼ Pedro, rnnëʼ: —Calëga nedaʼ. 8Bugáʼanëʼ Pedro níʼilö ga nu riyaza löʼa naʼ. Que lë ni naʼ burúajëʼ bönniʼ usëda naʼ núnbëʼë bixúz lo lëʼ, ateʼ bë́ʼlenëʼ-nu didzaʼ nigula naʼ run chíʼinu ga nu riyaza löʼa naʼ, ateʼ benëʼ ga guyáziëʼ Pedro löʼa. r7]Simón Pedro, en iaʼtúëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús yöjáquiëʼ cúdzuʼlëʼ Lëʼ, söjnógaquiëʼ Lëʼ. Bönniʼ usëda ni guyázalenëʼ Jesús löʼa que lidxi bixúz lo, tuʼ núnbëʼë bixúz lo naʼ lëʼ. 6Náquiëʼ Caifás bönniʼ naʼ buzéajniʼinëʼ yuguʼ bönniʼ judío unná bëʼ, buluíʼinëʼ légaquiëʼ dxíʼarö gaca gátiëʼ tuzëʼ bönniʼ, en calëga initi idútë yödzö quégaquiëʼ. Rnnëʼ Pedro: “Bitiʼ núnbëʼa-nëʼ Jesús” 5) Níʼirö gulaʼchë́ʼë Lëʼ zíʼalö lahuëʼ Anás, tuʼ náquiëʼ xtoʼ zxíʼinëʼ Caifás, bönniʼ náquiëʼ bixúz lo iz naʼ. Y4+ Yuguʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la, en bönniʼ naʼ nacuʼë lu nëʼë, encaʼ yuguʼ bönniʼ niʼa náʼagaquiëʼ bönniʼ judío unná bëʼ gulaʼzönëʼ Jesús, en gulúguiʼë Lëʼ. N3 Níʼirö Jesús rëʼ Pedro naʼ: —Bugúʼu guíë tuchiʼ quiuʼ lidxi. ¿Naruʼ cabí ral-laʼ quíʼi sacaʼa lë naʼ chinunëʼ Xuzaʼ ca gaca quiaʼ? Ridxinëʼ Jesús lahuëʼ bixúz lo I2  Níʼirö, tuʼ nuʼë Simón Pedro tu guíë tuchiʼ, gulecjëʼ le, en bentëʼ huëʼ Malco, tu bönniʼ huen dxin queëʼ bixúz lo, guchúguiëʼ guídi náguiëʼ ibëla bönniʼ naʼ. 1% Caní gunnë́ʼ Jesús para idxín didzaʼ naʼ bëʼë, gunnë́ʼ: “Nupa ni bennuʼ quiaʼ, nitúëʼ bitiʼ bunítiaʼ-nëʼ.” D0Níʼirö bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Chigúdxaʼ libíʼiliʼ: Nedaʼ caz. Channö riguíljaliʼ nedaʼ, guliʼgüíʼ-gáquiëʼ lataj tsöjhuö́jgaquiëʼ bönniʼ ni. /-Jesús gunábinëʼ légaquiëʼ leyúbölö, rnnëʼ: —¿Nuzxi riguíljaliʼ? Tëʼ Lëʼ: —Jesús, bönniʼ Nazaret, riguíljatuʼ-nëʼ. .Cateʼ Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: “Nedaʼ caz”, níʼirö buluʼbíguëʼë cusi zxanlö, en gulaʼdzöʼë lu yu. c-?Buluʼbiʼë didzaʼ, tëʼ Lëʼ: —Jesús, bönniʼ Nazaret, riguíljatuʼ-nëʼ. Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Nedaʼ caz. Judas, bönniʼ naʼ rudödëʼ Jesús lu náʼagaquiëʼ, zóalenëʼ légaquiëʼ. ,9Níʼirö, tuʼ nö́zinëʼ Jesús yúguʼtë le ral-laʼ gaca queëʼ, birúajëʼ ga niʼ zoëʼ, en rëʼ légaquiëʼ: —¿Nuzxi riguíljaliʼ? 6+eNíʼirö guchë́ʼë Judas tu cöʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, en yuguʼ bönniʼ niʼa náʼagaquiëʼ bixúz unná bëʼ, en niʼa náʼagaquiëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, ateʼ yöjáquiëʼ ga niʼ zoëʼ Jesús, nuáʼagaquiëʼ yuguʼ guíʼ yöri, en yuguʼ le tuʼdíʼinëʼ. *7Lëscaʼ Judas, bönniʼ naʼ udödëʼ Jesús, núnbëʼë laʼ yëla naʼ, tuʼ butubëʼ Jesús yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ niʼ zián luzuí. ) )Cateʼ budxi bëʼë Jesús yuguʼ didzaʼ ni, birúajëʼ niʼ, ateʼ saʼyéajlenëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ. Gudödëʼ iaʼtsöláʼa yegu Cedrón, en bidxinëʼ ga niʼ nacuáʼ yaga olivo caʼ, ateʼ lataj ni guyázalenëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ. f(EBenaʼ ga nö́ziguequinëʼ le nacuʼ Liʼ, en gunraʼ caʼ ga ilaʼnö́zinëʼ lë ni para ca naʼ nadxíʼinuʼ Liʼ nedaʼ, lëscaʼ caní ilaʼdxíʼi luzáʼagaquiëʼ, ateʼ gaca cazaʼ tuz len légaquiëʼ.?'wXuzaʼ tsahuiʼ, bönachi yödzölió ni bitiʼ núnbëʼgaca Liʼ, pero nedaʼ nunbëʼ cazaʼ Liʼ, ateʼ yuguʼ bönniʼ ni chinö́ziguequinëʼ Liʼ caz gusö́l-luʼu nedaʼ. &}’Xúzaʼdoʼ, rë́ʼëndaʼ ilaʼcuáʼlenëʼ nedaʼ bönniʼ ni bénnagacuʼ-nëʼ quiaʼ ga naʼ tsöjsóaʼ, para ilaʼléʼenëʼ yöl-laʼ zxön naʼ bennuʼ quiaʼ dza niʼte cateʼ siʼ gunuʼ yödzölió tuʼ nadxíʼinuʼ nedaʼ. %Liʼ nacuʼ tuz len nedaʼ, ateʼ nedaʼ nacaʼ tuz len légaquiëʼ, para gaca idú ca nácagaquiëʼ tuz, en caní iléquibeʼe iaʼzícaʼrö bönachi yödzölió ni, Liʼ caz gusö́l-luʼu nedaʼ, ateʼ nadxíʼigacanuʼ-nëʼ ca naʼ nadxíʼinuʼ nedaʼ. $ Yöl-laʼ zxön naʼ bennuʼ quiaʼ, nedaʼ bëʼa caʼ quégaquiëʼ, para ilácagaquiëʼ tuz, ca naʼ nácaruʼ tuz rëʼu. H# Rátaʼyuaʼ Loʼ gunuʼ ga ilácagaquiëʼ tuz yúguʼtëʼ, en ilácagaquiëʼ caʼ tuz len rëʼu, ca naʼ nacuʼ Liʼ, Xuzaʼ, nacuʼ tuz len nedaʼ, ateʼ nedaʼ caʼ, nacaʼ tuz len Liʼ. Caní ral-laʼ ilácagaquiëʼ para ilaʼyéajlëʼ iaʼzícaʼrö bönachi yödzölió ni, Liʼ caz gusö́l-luʼu nedaʼ. 2"]’Rátaʼyuaʼ Loʼ, calëga quégacasëʼ bönniʼ ni, pero lëscaʼ quégaquiëʼ bönniʼ niʼ ilaʼyéajlëʼë nedaʼ niʼa que didzaʼ iluʼë bönniʼ ni. %!CTuʼ nadxíʼigacadaʼ-nëʼ rudödi cuinaʼ quiuʼ, para uluʼrúajëʼ caʼ légaquiëʼ quez quiuʼ tuʼ nazíʼ lu náʼagaquiëʼ le naca idútë li. ( ICa naʼ benuʼ Liʼ, gusö́l-luʼu nedaʼ ladaj bönachi yödzölió ni, lëscaʼ caní runaʼ nedaʼ, risö́l-laʼgacaʼ-nëʼ ladaj bönachi yödzölió. veGuléaj quez quiuʼ légaquiëʼ, ugunuʼ dxin le naca idútë li. Le naca idútë li naʼ naca xtídzuʼu.  Bitiʼ nácagaquiëʼ tuz len bönachi yödzölió ni ca naʼ naca quiaʼ nedaʼ, bitiʼ nacaʼ tuz len bönachi yödzölió. Rátaʼyuaʼ Loʼ, calëga cúagacuʼ-nëʼ yödzölió ni, pero gun chíʼigacuʼ-nëʼ, para cabí ilaʼdzunëʼ lu naʼ tuʼ xihuiʼ. wgNedaʼ chibudödaʼ lu náʼagaquiëʼ xtídzuʼu, ateʼ bönachi yödzölió ni tuʼzóa légaquiëʼ tsöláʼalö tuʼ cabí nácagaquiëʼ tuz len léguequi, ca naʼ naca quiaʼ nedaʼ, bitiʼ nacaʼ tuz len bönachi yödzölió ni. I  ’Naʼa udusóalenaʼ Liʼ, ateʼ tsanni ni zoaʼ yödzölió ni, ruáʼa yuguʼ didzaʼ ni para gaca idú yöl-laʼ rudzeja quégaquiëʼ ca naʼ raca quiaʼ nedaʼ yöl-laʼ rudzeja. ve Cateʼ niʼ guzóalenaʼ légaquiëʼ yödzölió ni, ben chíʼigacaʼ-nëʼ, bugunaʼ dxin yöl-laʼ huáca naʼ bennuʼ quiaʼ. Nupa naʼ bennuʼ quiaʼ, ben chíʼigacaʼ-nëʼ, ateʼ nitúëʼ bitiʼ bunítiaʼ-nëʼ, pero tuzëʼ bönniʼ naʼ náquiëʼ ca zxíʼini tuʼ xihuiʼ, en narugu queëʼ gátiëʼ tsaz. Caní raca ca nazúaj lu guichi láʼayi. - ’Naʼa, bítiʼrö ugáʼanaʼ yödzölió ni, pero yuguʼ bönniʼ ni uluʼgáʼanëʼ yödzölió, ateʼ nedaʼ udusóalenaʼ Liʼ. Xuz Láʼayi, len yöl-laʼ huáca quiuʼ ben chiʼi nupa ni chibennuʼ quiaʼ, para ilácagaca tuz, ca naʼ nácaruʼ rëʼu tuz. K Yúguʼtë nupa néquiguequi quiaʼ néquiguequi caʼ quiuʼ, ateʼ nupa naʼ néquiguequi quiuʼ néquiguequi caʼ quiaʼ, ateʼ ca nácagaca nupa naʼ ruluíʼi lahui yöl-laʼ zxön quiaʼ. pY ’Nedaʼ rátaʼyuaʼ Loʼ gácalenuʼ légaquiëʼ. Rátaʼyuaʼ Loʼ, calëga gácalenuʼ yúguʼtë bönachi yödzölió, pero gácalengacuʼ-nëʼ bönniʼ ni chibénnagacuʼ-nëʼ quiaʼ, tuʼ néquiguequinëʼ quiuʼ. nUtuʼ chibudödaʼ lu náʼagaquiëʼ didzaʼ naʼ budöduʼ Liʼ lu naʼa nedaʼ, ateʼ légaquiëʼ nazíʼ lu náʼagaquiëʼ le, en téquibeʼenëʼ birúajaʼ ga zuʼ Liʼ, ateʼ taʼyéajlëʼë Liʼ nasö́l-luʼu nedaʼ. ^5Naʼa nö́zguequinëʼ yúguʼtë lë naʼ bennuʼ quiaʼ záʼgaca lu noʼo Liʼ, zm’Chibuluʼa lahui le nacuʼ Liʼ lógaquiëʼ bönniʼ ni bennuʼ quiaʼ, nupa naʼ gurö́ cazuʼ Liʼ ladaj bönachi yödzölió. Guléquinëʼ bönniʼ ni quiuʼ, ateʼ bénnagacuʼ-nëʼ quiaʼ, ateʼ tunëʼ ca rnna xtídzuʼu. KNaʼa, Xuz, ben ga iláʼ lahui yöl-laʼ zxön napaʼ tsözxö́n len Liʼ, para gaca quiaʼ yöl-laʼ zxön gutaʼ quiaʼ tsözxö́n len Liʼ dza niʼte quez cateʼ siʼ gataʼ yödzölió. ’Nedaʼ chibenaʼ ga naláʼ lahui yöl-laʼ zxön quiuʼ yödzölió ni, en chibudxi benaʼ dxin naʼ budöduʼ lu naʼa. DLë ni naca yöl-laʼ naʼbán idú naʼ, tuʼ núnbëʼgaquiëʼ Liʼ, nacuʼ laʼs dui Dios idú, en tuʼ núnbëʼgaquiëʼ caʼ nedaʼ, Jesucristo, ateʼ Liʼ nasö́l-luʼu nedaʼ. B}Ben caní tuʼ chinudöduʼ lu naʼa yöl-laʼ unná bëʼ para inná béʼedaʼ yúguʼtë bönachi, en guʼa yöl-laʼ naʼbán idú quégaca yúguʼtë nupa naʼ chibennuʼ quiaʼ.  Cateʼ budxi bëʼë Jesús yuguʼ didzaʼ ni, guchisa lahuëʼ, ruyúëʼ yehuaʼ yubálö, ateʼ rnnëʼ: —Dios Xuz, chibidxín dza. Ben ga iláʼ lahui yöl-laʼ zxön quiaʼ nedaʼ, Zxíʼinuʼ, para gaca gunaʼ ga iláʼ lahui yöl-laʼ zxön quiuʼ Liʼ. !Yuguʼ didzaʼ ni chigudxaʼ libíʼiliʼ para cuéqui dxi ládxiʼliʼ, tuʼ nácaliʼ quiaʼ nedaʼ. Lu yödzölió ni gaca queë́liʼ le usacaʼ ziʼ libíʼiliʼ, pero buliʼtipa ládxiʼliʼ. Nedaʼ chibidéliʼdaʼ lu le raca yödzölió ni.A { Buliʼyú, huadxín dza, en chiridxín dza naʼ, cateʼ gásilasiliʼ que queë́liʼ, en ucáʼanaliʼ nedaʼ tuzaʼ, pero bitiʼ soaʼ tuzaʼ, tuʼ zóalen cazëʼ Dios Xuz nedaʼ. h IBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ réajlëʼtsaliʼ nedaʼ naʼa? ^ 5Naʼa réquibeʼetuʼ nöz quézinuʼ Liʼ yúguʼtë, en bitiʼ run bayudxi nu bi inabi yudxi Liʼ, tuʼ riguíxjöiʼinuʼ netuʼ le siʼ inábatuʼ. Que lë ni naʼ réajlëʼëtuʼ birúajuʼ ga zoëʼ Dios.  3Níʼirö yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ gulë́ʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Naʼa ruʼu didzaʼ yálajdoʼ, en bítiʼrö rucúdzuʼu didzaʼ.  Birúajaʼ ga zoëʼ Dios Xuz, en bidxinaʼ yödzölió ni. Iaʼtú caʼ, ucáʼanaʼ yödzölió ni, ateʼ huöjaʼ ga zoëʼ Dios Xuz. DDza naʼ inábiliʼ-nëʼ Dios, en ugunliʼ dxin Laʼ nedaʼ, ateʼ reaʼ libíʼiliʼ, bitiʼ gun bayudxi gátaʼyuaʼ lahuëʼ Dios Xuz uláz queë́liʼ, tuʼ nadxíʼinëʼ Lë cazëʼ Dios Xuz libíʼiliʼ. Nadxíʼinëʼ libíʼiliʼ tuʼ nadxíʼiliʼ nedaʼ, en réajlëʼëliʼ birúajaʼ ga zoëʼ Dios. 5Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Yuguʼ lë naʼ chibë́ʼlenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ bucúdzuʼa didzaʼ. Huadxín dza cateʼ bítiʼrö güíʼilenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ le rucúdzuʼa didzaʼ, pero yálajdoʼ güíʼilenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ ca naca queëʼ Dios Xuz. Ga ridxintë naʼa dza bitiʼ rugunliʼ dxin Laʼ nedaʼ cateʼ bi rinábiliʼ-nëʼ Dios Xuz. Guliʼnaba caní, ateʼ idéliʼliʼ lë naʼ inábaliʼ, para gaca idú yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ. Ridéliʼnëʼ Jesucristo lu le raca yödzölió ni :m’Dza níʼirö bitiʼ bi inábiliʼ nedaʼ. Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Yúguʼtë le inábiliʼ Dios Xuz, en ugunliʼ dxin Laʼ nedaʼ, Lëʼ gunnëʼ queë́liʼ. fELëscaʼ caní raca queë́liʼ, risëbi ládxiʼliʼ naʼa, pero huödaʼ uduyúaʼ libíʼiliʼ, ateʼ níʼirö udzeja ládxiʼliʼ, ateʼ bitiʼ séquiʼnëʼ nu bönniʼ ugǘëʼ yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ naʼ. 1[Tu nigula cateʼ chizóa gáljabiʼ bíʼidoʼ queë́nu, riguíʼi rizácaʼnu, tuʼ chibidxín dza queë́nu, pero cateʼ chizóabiʼ tubiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ queë́nu, bítiʼrö röjnenu lë naʼ butságanu, tuʼ rudzéjanu tuʼ chigúlajbiʼ tubiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ yödzölió ni. Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Cö́dxiliʼ, en isëbi ládxiʼliʼ, pero bönachi yödzölió ni uluʼdzeja cateʼ iluti nedaʼ. Níʼirö sal-laʼ isëbi ládxiʼliʼ, yöl-laʼ risëbi ladxiʼ queë́liʼ huöáca yöl-laʼ rudzeja cateʼ uléʼeliʼ nedaʼ. +ORéquibeʼenëʼ Jesús të́ʼënnëʼ ilaʼnábinëʼ Lëʼ, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ rinábitsö luzáʼaliʼ ca naca que didzaʼ naʼ bëʼa, gunníaʼ: Iaʼtú chíʼidoʼosö, en bítiʼrö iléʼeliʼ nedaʼ, ateʼ iaʼtú chíʼidoʼosö caʼ uléʼeliʼ nedaʼ? *MNíʼirö gulaʼnnë́ʼ: —¿Bizxi caz rë́ʼëni inná didzaʼ ni, gunnë́ʼ: “Iaʼtú chíʼidoʼosö”? Bitiʼ réajniʼituʼ didzaʼ ni ruʼë. A~{Níʼirö bönniʼ usëda queëʼ gulë́ luzáʼagaquiëʼ tuëʼ iaʼtúëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizxi rnna didzaʼ ni rëʼ rëʼu? Rnnëʼ: “Iaʼtú chíʼidoʼosö, en bítiʼrö iléʼeliʼ nedaʼ, ateʼ iaʼtú chíʼidoʼosö caʼ uléʼeliʼ nedaʼ, en naca tuʼ huöjaʼ ga zoëʼ Dios Xuz.” <}qGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Yetú chíʼidoʼosö, en bítiʼrö iléʼeliʼ nedaʼ, ateʼ iaʼtú chíʼidoʼosö caʼ uléʼeliʼ nedaʼ, tuʼ huöjaʼ ga zoëʼ Dios Xuz. O|Yúguʼtë le nequi queëʼ Dios Xuz nequi quiaʼ. Que lë ni naʼ gunníaʼ siʼë le nequi quiaʼ, en gunëʼ ga inö́ziliʼ le. Yöl-laʼ risëbi ladxiʼ queë́liʼ huöáca yöl-laʼ rudzeja `{9Lëʼ gunëʼ nedaʼ bal, tuʼ siʼë le nequi quiaʼ, en gunëʼ ga inö́ziliʼ le. ’Iaʼzicaʼ zián didzaʼ rë́ʼëndaʼ güíʼilenaʼ libíʼiliʼ, pero bitiʼ gaca tséajniʼiliʼ naʼa. x Ichúguiëʼ Dios quégaquiëʼ ilátiëʼ tuʼ chiguchúguiëʼ que tuʼ xihuiʼ nu rinná beʼe bönachi yödzölió ni. =ws Bitiʼ núnbëʼgaquiëʼ le naca tsahuiʼ tuʼ ilútiëʼ nedaʼ, ateʼ huöjaʼ ga zoëʼ Dios Xuz, Bönniʼ naʼ náquiëʼ tsahuiʼ, ateʼ bítiʼrö ilaʼléʼenëʼ nedaʼ. Jv  Nabágaʼgaquiëʼ dul-laʼ tuʼ cabí taʼyéajlëʼë nedaʼ. CuCateʼ guídëʼ Lëʼ, gunëʼ ga iléquibeʼe bönachi yödzölió ni nabágaʼgaca dul-laʼ, en bitiʼ núnbëʼgaca le naca tsahuiʼ, ateʼ ichúguiëʼ Dios quéguequi ilátigaca. DtNedaʼ reaʼ libíʼiliʼ le naca idútë li. Gácarö dxiʼa queë́liʼ huöjaʼ, tuʼ channö cabí huöjaʼ, bitiʼ idisóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ, Bönniʼ naʼ gácalenëʼ libíʼiliʼ, en utipëʼ ládxiʼliʼ, pero channö huöjaʼ, isö́l-laʼa-nëʼ, naʼ idisóalenëʼ libíʼiliʼ. RsNaʼa, tuʼ reaʼ libíʼiliʼ yuguʼ didzaʼ ni, risëbi ládxiʼliʼ. %rCNaʼa huöjaʼ, tsöjsóalenaʼ-nëʼ Dios Xuz, nasö́l-lëʼë nedaʼ. Bitiʼ inábiliʼ nedaʼ nituliʼ libíʼiliʼ, bitiʼ innaliʼ: ¿Gazxi tsejuʼ? q5Reaʼ libíʼiliʼ yuguʼ didzaʼ ni, para cateʼ idxín dza naʼ, tsöjnéliʼ didzaʼ ni chigudxi cazaʼ libíʼiliʼ. Le gunëʼ Dios Böʼ Láʼayi Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Yuguʼ didzaʼ ni bitiʼ gudxaʼ libíʼiliʼ dza niʼte, tuʼ niʼ zóalen cazaʼ libíʼiliʼ. fpECaní ilunëʼ, tuʼ cabí núnbëʼgaquiëʼ Dios Xuz, en cabí núnbëʼgaquiëʼ nedaʼ. OoYuguʼ bönniʼ judío uluʼbéajëʼ libíʼiliʼ tsaz ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ idxín dza cateʼ nu bönniʼ gútiëʼ libíʼiliʼ guéquinëʼ dxin queëʼ Dios runëʼ. sn aGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Yuguʼ didzaʼ ni chigudxaʼ libíʼiliʼ, para cabí gaca chopa ládxiʼliʼ. omWLibíʼiliʼ caʼ gunliʼ ba nalí quiaʼ, tuʼ zóalen cázaliʼ nedaʼ tsözxö́n dza niʼte.wlg’Cateʼ idxinëʼ Dios Böʼ Láʼayi, Bönniʼ ruʼë didzaʼ idútë li, en gácalenëʼ libíʼiliʼ, utipëʼ ládxiʼliʼ. Isö́l-laʼa Bönniʼ naʼ queë́liʼ uláz queëʼ Dios Xuz, ateʼ gunëʼ ba nalí quiaʼ nedaʼ. k3Caní raca, para gaca ca rnna xtídzëʼë Dios, le nazíʼ lu náʼagaquiëʼ, le rnna: Tuʼzóëʼ nedaʼ tsöláʼalö, en bitiʼ zoa bizx que. jLaʼtuʼ cabí benaʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca ga nacuʼë, yuguʼ le cuntu nu ben ca gulaca, bitiʼ ilaʼbáguëʼë dul-laʼ. Naʼa, bilaʼléʼenëʼ yuguʼ lë naʼ benaʼ, ateʼ tuʼzóëʼ nedaʼ tsöláʼalö, en tuʼzóëʼ caʼ Xuzaʼ tsöláʼalö. `i9Nu bönniʼ ruzóëʼ nedaʼ tsöláʼalö, ruzóëʼ caʼ Xuzaʼ Dios tsöláʼalö. xhi’Laʼtuʼ cabí bidaʼ, en laʼtuʼ cabí bë́ʼlenaʼ légaquiëʼ didzaʼ, bitiʼ ilaʼbáguëʼë dul-laʼ, pero naʼa tuʼ bidaʼ ni, bitiʼ bi gaca ilaʼnnë́ʼ que dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ le ubéaj légaquiëʼ dxiʼa. g Yúguʼtë lë ni ilún bönachi queë́liʼ tuʼ dáʼaliʼ nedaʼ, tuʼ cabí núnbëʼgaca Dios Xuz nasö́l-lëʼë nedaʼ. @fyGuliʼtsöjné didzaʼ naʼ chigudxaʼ libíʼiliʼ, gunníaʼ: Bitiʼ nayë́pisëtërëʼ nu bönniʼ huen dxin ca xanëʼ. Channö gulaʼbía ládxiʼgaca bönachi nedaʼ, ilaʼbía ládxiʼgaca caʼ libíʼiliʼ. Channö nacuáʼ nupa tun ca rnna xtídzaʼa, ilún caʼ ca rnna xtídzaʼliʼ libíʼiliʼ. deALaʼtuʼ nácaliʼ tuz len bönachi yödzölió ni, hualaʼdxíʼi bönachi yödzölió ni libíʼiliʼ ca naʼ taʼdxíʼi luzë́ʼeguequi, pero tuʼzóa bönachi yödzölió ni libíʼiliʼ tsöláʼalö tuʼ cabí nácaliʼ tuz len léguequi, tuʼ gurö́ cazaʼ nedaʼ libíʼiliʼ, en guléajaʼ libíʼiliʼ ladaj bönachi yödzölió ni. \d1Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Channö bönachi yödzölió ni tuʼzóa libíʼiliʼ tsöláʼalö, nö́ziliʼ chibuluʼzóëʼ nedaʼ tsöláʼalö zíʼalö ca tuʼzóëʼ libíʼiliʼ tsöláʼalö naʼa. /cWLë ni naca le reaʼ libíʼiliʼ gunliʼ: Guliʼdxíʼi luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. Bönachi yödzölió tuʼzóa tsöláʼalö Jesús, en nupa dáʼgaca Lëʼ _b7Calëga libíʼiliʼ guröliʼ nedaʼ, pero nedaʼ gurö́ cazaʼ libíʼiliʼ, en buzóaʼ libíʼiliʼ para tséajliʼ bi tsöjenliʼ, ca naʼ tun niʼa nëʼe lubá naʼ taʼbía yenniʼ, ateʼ ugáʼanaticaʼsö lë naʼ gunliʼ. Caní gaca, Xuzaʼ Dios gunnëʼ queë́liʼ yúguʼtë le inábiliʼ Lëʼ, en ugunliʼ dxin Laʼ nedaʼ. aBítiʼrö inníaʼ queë́liʼ nácaliʼ huen dxin quiaʼ, tuʼ cabí nö́zinëʼ bönniʼ huen dxin naca gunëʼ xanëʼ. Nedaʼ chigunníaʼ queë́liʼ nácaliʼ böchiʼ luzáʼa, tuʼ chibenaʼ ga nö́ziliʼ yúguʼtë le chigudxëʼ Xuzaʼ nedaʼ gunaʼ. l`QLibíʼiliʼ nácaliʼ böchiʼ luzáʼa channö gunliʼ ca naʼ chigudxaʼ libíʼiliʼ gunliʼ. N_ Bitiʼ gaca idxíʼirönëʼ nu bönniʼ luzë́ʼë ca nu bönniʼ udödëʼ yöl-laʼ naʼbán queëʼ, gátiëʼ para gácalenëʼ yuguʼ böchiʼ luzë́ʼë tuʼ nadxíʼinëʼ légaquiëʼ. ^ Lë ni naca le reaʼ libíʼiliʼ gunliʼ: Guliʼdxíʼi luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ, ca naʼ nedaʼ caʼ nadxíʼidaʼ libíʼiliʼ. ]{ ’Yuguʼ didzaʼ ni reaʼ libíʼiliʼ para udzéjalenliʼ tsözxö́n nedaʼ, en gaca idú ca naʼ udzéjaliʼ. \} Channö gunliʼ ca reaʼ libíʼiliʼ, gunliʼ ca ral-laʼ gunëʼ bönniʼ nadxíʼidaʼ-nëʼ, ca naʼ nedaʼ caʼ runaʼ ca chigudxëʼ Xuzaʼ Dios nedaʼ gunaʼ, en rúnticaʼsaʼ le raza ládxëʼë Lëʼ, Bönniʼ naʼ nadxíʼinëʼ nedaʼ. #[? Ca naʼ nadxíʼinëʼ Dios Xuz nedaʼ, lëscaʼ caní nadxíʼidaʼ libíʼiliʼ. Guliʼgúnticaʼsö ca ral-laʼ gunëʼ bönniʼ nadxíʼidaʼ-nëʼ. @~}-||{/zzxwvuut;s/rr qTpooY<<;!:59 75B42100/8.-,,+H+8)L((v'&%$$D#""!!` f>[F-{YxLXN 4 F | a -zUcN-t\@ +;Cateʼ chiguca xunuʼ dza zóabiʼ bíʼidoʼ naʼ, bilaʼdxinëʼ diʼa dza queë́nu para ilaʼchúguiëʼ lu xipë́laʼbiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ naʼ lë naʼ gaca bëʼ néquibiʼ queëʼ Dios, ateʼ të́ʼënnëʼ iluʼë labiʼ Zacarías ca naʼ lëʼ xúzibiʼ.  #:Bilaʼyöni dzaga yuʼu queë́nu, en yuguʼ diʼa dza queë́nu ca naʼ guca, buéchiʼ ládxëʼë-nu Dios, ateʼ buluʼdzéjalen lënu. } u9Cateʼ bidxín dza ral-laʼ sóabiʼ bíʼidoʼ queë́nu Elisabet, buzóanu-biʼ tubiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ. 5 e8María bugáʼanalenbiʼ-nu Elisabet idú ca tsonna beoʼ, ateʼ gudödi niʼ bö́ajbiʼ lídxibiʼ. Le guca cateʼ gúlajbeʼ Juan, bönniʼ uquilëʼ bönachi nisa   7Benëʼ ca guzxíʼ lu nëʼë gunëʼ quégaquiëʼ xuz xtóʼoruʼ
encaʼ queëʼ Abraham, en quégaca diʼa dza queëʼ.  6Gúcalenëʼ bönachi Israel, nupa naʼ tun xichinëʼ,
tuʼ yöjnenëʼ légaquiëʼ, en buéchiʼ ládxëʼë légaquiëʼ.  5Benëʼ ga buluʼhuö́laj buluʼdzë́ʼe nupa gulaʼdún,
en bucáʼanëʼ cáʼasö nupa bilaʼléʼe yöl-laʼ tsahuiʼ.  y4Bugǘëʼ yöl-laʼ unná bëʼ quégaca nupa gulaca lo,
en benëʼ ga gulaca lo nupa gulaca nöxaj ladxiʼ. ~ }3Yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön chibenëʼ Lëʼ.Buzötjëʼ nupa gulún zxön yöl-laʼ réajniʼi quéguequi. j} O2Lëʼ ruhuéchiʼ ládxiʼticaʼsëʼ bönachi tadxi Lëʼ
naʼa dza, en dza záʼgaca. b| ?1¡Zxö́ntërö naca le benëʼ Dios unná bëʼ quiaʼ!¡Láʼayi naca Lëʼ! <{ s0¡Dios caz buzáʼ ládxëʼë quiaʼ nedaʼ!Yuʼa lu nëʼë, en tsaz nacaʼ huen dxin queëʼ.Naʼa isí lo, ca naca quiaʼ ilaʼnná:Bicaʼ ba nigula naʼ. Hz  /en rudzeja ládxiʼlenaʼ-nëʼ Dios, Nu rusölá nedaʼ! ey E.Níʼirö gunabiʼ María:¡Idútë le nacaʼ rigúʼu Xanruʼ yöl-laʼ ba, x -¡Bicaʼ ba liʼ tuʼ guyéajlëʼu xtídzëʼë gubáz láʼayi, ateʼ udxín caz lë naʼ gudxëʼ liʼ uláz queëʼ Xanruʼ! "w ?,Cateʼ biyöndaʼ didzaʼ bëʼu, bulidzuʼ nedaʼ, lu yöl-laʼ rudzeja queë́biʼ laʼ butátë cuinbiʼ biʼi huë́ʼënidoʼ ni yúʼubiʼ lëʼa. @v }+¿Núzxitë nedaʼ, záʼanu xinë́ʼë Xanaʼ quiaʼ? Tu #*Níʼirö bë́ʼënu Elizabet zidzaj didzaʼ, rnnanu: —¡Chinunëʼ Dios ga nácaruʼ liʼ bicaʼ ba ca yúguʼtë nigula, en chinunëʼ caʼ ga nácabiʼ bicaʼ ba bíʼidoʼ naʼ yúʼubiʼ lëʼu! Ft )Cateʼ biyö́ninu Elisabet didzaʼ naʼ bë́ʼëbiʼ María, laʼ butátë cuinbiʼ biʼi huë́ʼënidoʼ naʼ yúʼubiʼ lë́ʼënu, ateʼ bidisóalenëʼ-nu Dios Böʼ Láʼayi. Ts #(Niʼ guyázabiʼ lidxëʼ Zacarías, en gúdxibiʼ-nu Elisabet: —Padiux. r !'Laʼ dza níʼisö guyúʼubiʼ nöza María, ateʼ carelö saʼyéajbiʼ ga naca guíʼadoʼ, en bidxinbiʼ tu yödzö luyú Judea. `q ;&Níʼirö María gunabiʼ: —Ni zoaʼ. Tsaz nacaʼ huen dxin queëʼ Xanruʼ. Gaca quiaʼ ca naʼ chigunnóʼ. Níʼirö laʼ buzaʼtëʼ gubáz láʼayi naʼ ga zóabiʼ María. María söjyubiʼ-nu Elisabet 3p c%Bitiʼ bi zoa le cabí séquiʼnëʼ Dios. o $Cáʼanqueze Elisabet, nigula diʼa dza quiuʼ, chinuáʼanu-biʼ lë́ʼënu tubiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ sal-laʼ chinagúlanu. Gulaʼnnë́ʼ queë́nu: “Nácanu nigula huödx”, pero chizéaj xopa beoʼ nuáʼanu-biʼ lë́ʼënu bíʼidoʼ naʼ. en E#Bubiʼë didzaʼ gubáz láʼayi naʼ, rëʼë-biʼ: —Guidëʼ Dios Böʼ Láʼayi ga zuʼ, ateʼ yöl-laʼ huáca queëʼ Dios, Nu nayë́pisëtërö, sóalen liʼ, le gaca ca tu zxul-la rigúʼu böaj ga zuʼ. Que lë ni naʼ biʼi bö́nniʼdoʼ naʼ ral-laʼ gálajbiʼ, tsúʼubiʼ lu nëʼë Dios, ateʼ siʼ labiʼ Zxíʼinëʼ Dios. m  "Níʼirö María gunábibiʼ gubáz láʼayi naʼ, rnnabiʼ: —¿Nacxi caz gaca lë ni, tuʼ cabí zóalenaʼ bönniʼ? ql ]!Jesús naʼ inná béʼeticaʼsinëʼ bönachi Israel, ateʼ le inná bëʼë Lëʼ catu caz tödi que. >k w Jesús ni tsë́pisëtërëʼ, en siʼ Lëʼ Zxíʼinëʼ Dios, Nu nayë́pisëtërö. Xanruʼ Dios gunëʼ ga inná bëʼë ca naʼ gunná bëʼë David, xuz gula gudödi queëʼ. j {Naʼa, tsúʼubiʼ tubiʼ bíʼidoʼ lëʼu, ateʼ uzúʼ-biʼ tubiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ, ateʼ guʼu labiʼ Jesús. i +Níʼirö gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ-biʼ, rnnëʼ: —María, bitiʼ gádxinuʼ, tuʼ chibidéliʼnuʼ le ruzáʼ ládxëʼë Dios quiuʼ. Rh Cateʼ biléʼebiʼ María gubáz láʼayi naʼ, gurö́ʼöbiʼ böniga tuʼ nözi didzaʼ naʼ bëʼë, en rubani ládxiʼbiʼ nacxi saʼyéaj didzaʼ naʼ bulidzëʼ-biʼ gubáz láʼayi naʼ. ]g 5Cateʼ guyáziëʼ Gabriel naʼ ga zóabiʼ María, gudxëʼ-biʼ: —Padiux. Dios ruzáʼ ládxëʼë quiuʼ. Xanruʼ Dios zóalenëʼ liʼ. Lë cazëʼ benëʼ ga nácaruʼ liʼ bicaʼ ba ca yúguʼtë nigula. f 7Dios gusö́l-lëʼë lëʼ niʼ tsöjyúëʼ-biʼ tubiʼ biʼi nigula raʼbandoʼ lëbiʼ María. Chinazíʼ lu náʼabiʼ María utsaga náʼalenbiʼ-nëʼ bönniʼ lëʼ José. Nababëʼ José diʼa dza queëʼ David, bönniʼ gunná béʼenëʼ bönachi Israel dza niʼte. .e WCateʼ chiguca xopa beoʼ, buluíʼi lahuëʼ gubáz láʼayi naʼ, tuʼ gusö́l-lëʼë Dios lë cazëʼ Gabriel, tsejëʼ Nazaret, tu yödzö luyú Galilea. Ed “Caní runëʼ Xanruʼ quiaʼ. Ruzáʼ ládxëʼë quiaʼ bíʼidoʼ, en runëʼ ga bítiʼrö utuíʼidaʼ lógaca bönachi.” Riguíxjöʼë gubáz láʼayi ca siʼ gálajbiʼ Jesús Lc Gudödi yuguʼ dza naʼ Elisabet, nigula queëʼ Zacarías naʼ, biáʼanu-biʼ lë́ʼënu bíʼidoʼ, ateʼ idú gayuʼ beoʼ bugáʼanasinu ga zoa lídxigaquiëʼ. Guzáʼ ládxiʼnu, rnnanu: }b uCateʼ bizáʼa yuguʼ dza naʼ ral-laʼ gunëʼ dxin Zacarías lahuëʼ Dios, níʼirö bö́ajëʼ lidxëʼ. a Cateʼ burúajëʼ Zacarías, bitiʼ guca güíʼilenëʼ légaquiëʼ didzaʼ, ateʼ guléquibeʼenëʼ biléʼenëʼ tu le buluíʼinëʼ Dios lëʼ lu lataj láʼayi. Buláʼa buluíʼisëʼ Zacarías, buzéajniʼinëʼ légaquiëʼ, tuʼ cabí raca innë́ʼ. !` =Tsanni niʼ raca lë ni, nacuáʼ bönachi níʼilö, taʼböza Zacarías, ateʼ tuʼbani tuʼ ridzenëʼ xidzé ga naʼ zoëʼ lu lataj láʼayi. #_ ANaʼa, tuʼ cabí guyéajlëʼu xtídzaʼa, icödzuʼ, en bítiʼrö gaca innóʼ cateʼ gácarö lë ni. Yúguʼtë lë ni udxín cateʼ idxín dza que. _^ 9Bubiʼë didzaʼ gubáz láʼayi naʼ, rnnëʼ: —Nedaʼ leaʼ Gabriel. Runaʼ dxin lahuëʼ Dios. Lë cazëʼ gusö́l-lëʼë nedaʼ para güíʼilenaʼ liʼ didzaʼ, en usiyöndaʼ liʼ didzaʼ dxiʼa ni. 0] [Zacarías gunábinëʼ gubáz láʼayi naʼ, rnnëʼ: —¿Bizxi gaca bëʼ para inözdaʼ ilaca lë ni? Chinagúlaʼ nedaʼ, en chinagúlanu caʼ nigula quiaʼ. \  Inö́ruëʼ lëʼ ca Xanruʼ, ateʼ ilaʼcuáʼalen lëʼ Böʼ naʼ, en yöl-laʼ huáca naʼ gulaʼcuáʼalen Elías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios dza niʼte. Caní gunëʼ para únëʼ tuz nupa nácagaca xuz len zxíʼinigaquiëʼ, en uzéajniʼinëʼ nupa taʼdáʼbagaʼ para ilácagaca tsahuiʼ, en ucözëʼ bönachi para ilaʼzíʼ lu në́ʼeguequi Xanruʼ. Q[ Gunëʼ Juan ni ga uluʼhuöáca zián bönachi Israel queëʼ Xanruʼ. Guca beoʼ gul-laʼ uláz que cöʼ naʼ nabábalenëʼ Zacarías ilunëʼ dxin lahuëʼ Dios, lu yöl-laʼ bixúz quégaquiëʼ. wR iCuntu nu zoa biʼi quégaquiëʼ, tuʼ nácanu Elisabet nigula huödx, ateʼ chinagúlagaquiëʼ irópatëʼ. ]Q 5Nácagaquiëʼ Zacarías, en Elisabet tsahuiʼ lahuëʼ Dios, ateʼ idú ládxiʼgaquiëʼ tunëʼ ca rnna xtídzëʼë Dios, en le rinná bëʼ xibá queëʼ. Caní guca, cuntu nu guca bi innë́ quégaquiëʼ. 'P IDza niʼte cateʼ gunná bëʼë Herodes luyú Judea, niʼ zoëʼ tu bixúz lëʼ Zacarías. Nabábalenëʼ cöʼ bixúz, nazíʼi le Cöʼ Queëʼ Abías. Elisabet, nigula queëʼ Zacarías naʼ nácanu caʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Aarón, bönniʼ gúquiëʼ bixúz lo dza niʼte. GO  Ruzúajaʼ quiuʼ lu guichi ni para inö́zinuʼ naca idútë li lë naʼ chinazëduʼ. Ruluíʼinëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios ca siʼ gálajbiʼ Juan, bönniʼ uquilëʼ bönachi nisa ]N 5Teófilo, bönniʼ tsáhuiʼdoʼ, runi nedaʼ naca dxiʼa uzúajaʼ quiuʼ lu guichi, ga ze lo dzöʼ yúguʼtë lë ni, tuʼ chibuguílaj bubéquiaʼ ga ze lo dzöʼ ca naca yúguʼtë lë naʼ guca dza niʼte. lM Sca naʼ bilaʼléʼe nupa niʼ dza niʼte, ateʼ buluʼluíʼi rëʼu, en buluʼzë́ didzaʼ que. dL EZián nupa chigulún bayudxi uluʼzúaj lu guichi idútë le nácatë, le guca ga zóaruʼ, hK KDios laʼs dui, Nu nözi caz yúguʼtë, en Nu busölá rëʼu niʼa que le benëʼ Xanruʼ Jesucristo, napëʼ yöl-laʼ huáca gun chiʼë libíʼiliʼ, para cabí ichixi iníguiliʼ, en usudxinëʼ libíʼiliʼ lahuëʼ Lëʼ ga zoëʼ lu beníʼ idú. Gunëʼ ga gácaliʼ idú tsahuiʼ, en ga udzéjadeʼeliʼ. ¡Gaca caz queëʼ Dios yöl-laʼ ba, en yöl-laʼ zxön, en yöl-laʼ naca lo, en yöl-laʼ unná bëʼ, naʼa dza, en yúguʼtë dza záʼgaca! ¡Caʼ gaca! J GI  Guliʼgún ga uluʼlë́ʼ, le gaca tsca ubéajliʼ légaquiëʼ lu guíʼ. Lu yöl-laʼ radxi queë́liʼ buliʼhuéchiʼ ládxiʼliʼ iaʼzícaʼrö bönachi. Guliʼgún chiʼi cuinliʼ, para cabí gunliʼ tsözxö́n légaquiëʼ, en cabí gútsaʼliʼ le ruáʼ döʼ tunëʼ. Le rigúʼuruʼ Dios yöl-laʼ zxön QH Guliʼgún ga ilaʼdipa ládxiʼgaca nupa raca chopa ládxiʼgaca. KG Buliʼgáʼanalenëʼ Dios, Nu nadxíʼi rëʼu, en guliʼcöza dza niʼ uluíʼi lahuëʼ Xanruʼ Jesucristo, Nu ruhuéchiʼ ládxëʼë rëʼu para gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú queë́ruʼ. OF Naʼa, böchiʼ luzáʼadoʼ, guliʼsóa tsutsu lu yöl-laʼ réajlëʼ queë́liʼ Dios le naca idú láʼayi. Buliʼlidzëʼ Dios, ugunliʼ dxin yöl-laʼ huáca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi. +E QYuguʼ bönniʼ ni tunëʼ ga irúajliʼ choplö. Tuʼë didzaʼ lu yöl-laʼ bönáchisö quégaquiëʼ, en bitiʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi légaquiëʼ. _D 9Yuguʼ bönniʼ naʼ gulë́ʼ libíʼiliʼ: “Yuguʼ dza tsöjsétëgaca uluʼluíʼi lógaquiëʼ bönniʼ uluʼtitjëʼ le naca láʼayi, en ilunëʼ ca naca le taʼzësö ládxiʼgaquiëʼ le ruáʼ döʼ.” C Naʼa, böchiʼ luzáʼadoʼ, guliʼtsöjné yuguʼ didzaʼ guluʼë bönniʼ gubáz queëʼ Xanruʼ Jesucristo dza niʼte. OB Yuguʼ bönniʼ caní taʼnnë́ʼ queëʼ, en taʼzíʼ quídzëʼë, en tunëʼ ca naca le taʼzësö ládxiʼgaquiëʼ. Tuʼë didzaʼ lu yöl-laʼ run ba zxön cuíngaquiëʼ, en para uluʼziʼë xibéguequi, tuʼë didzaʼ le taʼgúʼu bönachi yöl-laʼ zxön. Judas rusë́ʼë ládxiʼgaca nupa taʼyéajlëʼ Cristo kA QZëʼë para gunëʼ xíguiaʼ yúguʼtë bönachi, en ichúguiëʼ quégaca yúguʼtë nupa tuaʼ döʼ ilaʼniti tsaz.” Caní gunëʼ tuʼ nözi yúguʼtë didzaʼ ziʼ gulaʼnnë́ʼ bönniʼ dul-laʼ naʼ queëʼ Lëʼ. ,@ SCa naca quégaquiëʼ bëʼë caʼ didzaʼ Enoc uláz queëʼ Dios. Enoc naʼ gúquiëʼ tu bönniʼ gubábalenëʼ le igadxi cöʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Adán. Gunnë́ʼ: “Buliʼyútsöcaʼ, zëʼë Xanruʼ, ateʼ dzágagaca Lëʼ zián gayuáʼ bönachi néquiguequi quez queëʼ. #? A Nácagaquiëʼ caʼ ca nísadoʼ cateʼ riyasa ridxía, ateʼ ribö́ʼ bidxinaʼ que, lë naʼ ruluíʼi ca naca yöl-laʼ stuʼ tunëʼ. Nácagaquiëʼ ca yuguʼ bölaj lúzxiba nucáʼanagacabaʼ xinö́zgacabaʼ. Dios chinunëʼ quégaquiëʼ ilaʼyáziëʼ tsaz lataj chul-la. ~> w Yuguʼ bönniʼ ni tágulenëʼ tsözxö́n libíʼiliʼ cateʼ ráguliʼ yuguʼ güíʼi huagu lu yöl-laʼ nadxíʼi queë́liʼ. Tunëʼ ga taʼchixi taʼnigui nupa dzágagaca libíʼiliʼ, tuʼ tëʼaj tagu lizëʼ. Nácagaquiëʼ ca yuguʼ bönniʼ ral-laʼ uluʼgágugaquiëʼ-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ, pero laʼ cuíngacasëʼ tuʼgahuëʼ. Nácagaquiëʼ ca böaj lúzxiba bitiʼ nachë́ʼgaca nisa, ateʼ ruáʼ böʼ léguequi náʼalö níʼilö. Nácagaquiëʼ caʼ ca yuguʼ yaga chibidxín dza bi ilaʼbía, pero bitiʼ bi taʼbía. Nácagaquiëʼ caʼ ca yuguʼ yaga chigulaʼbidxi idú luí, en chinaládzuʼgaca. D=  Bicaʼ bayechiʼ légaquiëʼ tuʼ chigulunëʼ dul-laʼ ca naʼ benëʼ Caín, ateʼ lu yöl-laʼ ruhuidiʼ quégaquiëʼ chigulaʼchixi gulaʼníguinëʼ ca naʼ guchixi guníguinëʼ Balaam para siʼë dumí, ateʼ chinarugu quégaquiëʼ ilátiëʼ ca naʼ gútiëʼ Coré cateʼ gudáʼbaguiëʼ Moisés. %< E Yuguʼ bönniʼ ni taʼnnë́ ziʼë quégaca le runëʼ Dios, yuguʼ le bitiʼ taʼyéajniʼinëʼ, ateʼ yuguʼ le taʼyéajniʼinëʼ rácasö quégaquiëʼ ca naʼ tunbaʼ böaʼ guixiʼ bitiʼ taʼyéajniʼibaʼ, lë ni tuʼgunëʼ dxin, en caní tuʼdxía döʼ cuíngaquiëʼ. h; K Miguel caz, gubáz láʼayi lo, cateʼ gudíl-lalenëʼ tuʼ xihuiʼ para gaca uʼë idú le naca cazëʼ Moisés, bitiʼ burúguinëʼ udxíëʼ döʼ tuʼ xihuiʼ naʼ, pero gudxëʼ le: “Xanruʼ uzenëʼ liʼ bach.” : )Sal-laʼ gulaca lë ni, laʼ canísö tunëʼ bönniʼ ni, bönniʼ röjácalenëʼ yëla taʼnénëʼ. Tun dítjanëʼ idútë le naca cazëʼ. Taʼdáʼbaguëʼë le rinná béʼenëʼ Dios rëʼu, en taʼnnë́ ziʼë quégaca nupa taʼnná bëʼ yehuaʼ yubá. 9 -Lëscaʼ caní guca quégaca yödzö Sodoma, en yödzö Gomorra, encaʼ yuguʼ yödzö dzágagaca léguequi. Ca naʼ gulunëʼ gubáz láʼayi naʼ, gulaʼdáʼbaguëʼë Dios, lëscaʼ caní gulunëʼ bönniʼ yuguʼ lu yödzö naʼ. Buluʼdödi cuíngaquiëʼ para gulunëʼ le ruáʼ döʼ, en le gulaʼzësö ládxiʼgaquiëʼ le tun ga nu rutuíʼi. Naʼa, tuʼ busacaʼ ziʼë Dios légaquiëʼ lu guíʼ le cabirö ulu, lë naʼ guca quégaquiëʼ naca tu le run gadxi yúguʼtëruʼ, para cabí gunruʼ laʼ lë́bisö. 8 Lëscaʼ caní, yuguʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios, nupa niʼ bitiʼ gulún xichíngaquiëʼ, pero buluʼcáʼanëʼ xilátjagaquiëʼ, Dios busayjëʼ légaquiëʼ tu lataj chul-la. Nágaʼgaquiëʼ tsaz niʼ ga idxinrö dza usiúdxëʼ Dios yödzölió ni. 7 1Chinö́z quéziliʼ lë ni, pero rë́ʼëndaʼ usáʼa ládxiʼliʼ ca benëʼ Xanruʼ Dios. Sal-laʼ busölë́ʼ bönachi Israel cateʼ bubéajëʼ léguequi luyú Egipto, gudödi niʼ busunítiëʼ nupa bítsaʼgaca ládjaguequi, en bitiʼ gulaʼyéajlëʼ Lëʼ. &6 GCaní run bayudxi gunaʼ tuʼ bagáchiʼsö chigulaʼyázalenëʼ bal-lëʼ bönniʼ rëʼu, Dios buzóëʼ quégaquiëʼ dza niʼte ichúguiëʼ quégaquiëʼ ilaʼnítiëʼ tsaz. Bitiʼ taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios bönniʼ caní. Tuʼ zoa le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ, téquinëʼ huáca ilunëʼ le ruáʼ döʼ. Taʼdáʼbaguëʼë Xanruʼ Jesucristo. Tuzëʼ Lëʼ rinná béʼenëʼ rëʼu. 5 1Libíʼiliʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, gúcadaʼ ládxaʼa uzúajaʼ queë́liʼ lu guichi ca naca yöl-laʼ rusölá nadéliʼruʼ, pero run bayudxi uchíziaʼ icja nágaliʼ para idú ládxiʼliʼ tíl-lalenliʼ nupa taʼdáʼbagaʼ le réajlëʼëruʼ-nëʼ Dios, lë naʼ budödëʼ Dios tsaz lu náʼagaca nupa néquiguequi quez queëʼ para uluʼzë́ didzaʼ que lógaca yúguʼtë bönachi. M4 Rë́ʼëndaʼ inö́ziliʼ ca ruhuéchiʼdaʼ ládxëʼë Dios libíʼiliʼ, en nadxíʼideʼenëʼ libíʼiliʼ, encaʼ ruzóadëʼë dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ. Nupa tuʼsedi le cabí nácatë 3 Nedaʼ, Judas, tsaz nacaʼ huen dxin queëʼ Jesucristo, en nacaʼ caʼ bö́chëʼë Jacobo. Rugapaʼ Dios libíʼiliʼ, nulidzëʼ Dios Xuz libíʼiliʼ, en nadxíʼinëʼ libíʼiliʼ, en rapa chiʼë libíʼiliʼ tuʼ nácaliʼ tuz len Jesucristo. D2Ziánrö caʼ le benëʼ Jesús. Channö nu uzúaj léguequi lu guichi tu tu, rusacaʼ quiaʼ bitiʼ guequi yödzölió ni ilaʼcuáʼ guichi naʼ ral-laʼ nu uzúaj. Caʼ caz.71gBönniʼ usëda ni nacaʼ nedaʼ, Juan. Runaʼ ba nalí quéguequi lë ni, en nuzúajaʼ yuguʼ lë ni lu guichi, ateʼ nö́ziliʼ naca idútë li le runaʼ ba nalí. ?0wGuzë́ didzaʼ ni ga nacuʼë bö́chiʼruʼ taʼyéajlëʼë Cristo. Téquinëʼ bitiʼ gátiëʼ bönniʼ usëda naʼ. Jesús bitiʼ gudxëʼ lëʼ bitiʼ gátiëʼ, pero caní gunnë́ʼ: “Channö rë́ʼëndaʼ ugáʼanëʼ bönniʼ ni ga idxinrö dza huödaʼ, bitiʼ ral-laʼ cöʼu böniga.” &/EJesús rëʼ lëʼ: —Channö rë́ʼëndaʼ ugáʼanëʼ bönniʼ ni ga idxinrö dza huödaʼ, bitiʼ ral-laʼ cöʼu böniga. Gudáʼa nedaʼ liʼ. _.7Cateʼ Pedro biléʼenëʼ lëʼ, rëʼ Jesús: —Xan, ¿bizxi gunëʼ bönniʼ ni? -Buécjëʼ Pedro, en biléʼenëʼ söjnáhuëʼ légaquiëʼ bönniʼ usëda naʼ Jesús nadxíʼinëʼ lëʼ. Náquiëʼ bönniʼ usëda naʼ guröʼë cuita lëʼë Jesús cateʼ niʼ gulahuëʼ, en gudxëʼ Jesús: “Xan, ¿nuzxi naʼ udödi Liʼ?” 3,_Yuguʼ didzaʼ ni bëʼë Jesús naca bëʼ naca gátiëʼ Pedro, tsöjtë́ʼë lëʼe yaga cruz, para gaca yöl-laʼ ba queëʼ Dios. Cateʼ budxi gunnë́ʼ caní Jesús, gunnë́ʼ caʼ iaʼtú: —Gudáʼ nedaʼ. Ruʼë didzaʼ Jesús ca gaca queëʼ bönniʼ usëda naʼ nadxíʼinëʼ +wLe nácatë reaʼ liʼ, cateʼ niʼ nacuʼ raʼbandoʼ, rácasö quiuʼ bugacu cuinuʼ, en ca gunnásö quiuʼ gudóʼ. Cateʼ iguluʼ, ulí noʼo, ateʼ nu yúbölö ugacu liʼ lariʼ, en ichë́ʼ liʼ ga niʼ bitiʼ guë́ʼënnuʼ tseajuʼ. *Jesús rëʼ lëʼ le bunni luzuí: —Simón, zxíʼinëʼ Jonás, ¿raza ládxuʼu nedaʼ? Buíʼinnëʼ Pedro tuʼ le chibunni luzuí rinabi yúdxinëʼ lëʼ, gunnë́ʼ: “¿Raza ládxuʼu nedaʼ?” Bubiʼë didzaʼ Pedro, rëʼ Lëʼ: —Xan, yúguʼtë nöz quézinuʼ Liʼ. Nö́zinuʼ raza ládxaʼa Liʼ. Jesús rëʼ lëʼ: —Bugagu yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ quiaʼ. )'Jesús rëʼ lëʼ le buropi luzuí, rnnëʼ: —Simón, zxíʼinëʼ Jonás, ¿naruʼ nadxíʼinuʼ nedaʼ? Bubiʼë didzaʼ Pedro, rëʼ Lëʼ: —Ön, Xan. Liʼ nöz quézinuʼ raza ládxaʼa Liʼ. Jesús rëʼ lëʼ: —Bugagu yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ quiaʼ. P(Cateʼ budxi gulahuëʼ, Jesús rëʼ Simón Pedro: —Simón, zxíʼinëʼ Jonás, ¿naruʼ nadxíʼirönuʼ nedaʼ ca nadxíʼiguequinëʼ bönniʼ ni nedaʼ? Bubiʼë didzaʼ Pedro, rëʼ Lëʼ: —Ön, Xan. Liʼ nöz quézinuʼ raza ládxaʼa Liʼ. Jesús rëʼ lëʼ: —Bugagu yuguʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ quiaʼ. :'mLë ni naca le bunni luzuí buluíʼi lahuëʼ Jesús lógaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ gudödi bubanëʼ lu yöl-laʼ guti. Jesús ruíʼilenëʼ Simón Pedro didzaʼ u&c Níʼirö gubíguiʼë Jesús, en gudélëʼë yöta naʼ, encaʼ böla naʼ, ateʼ bëʼë quégaquiëʼ. b%= Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼdá gáguliʼ. Bitiʼ burúguinëʼ nitúëʼ bönniʼ usëda queëʼ naʼ inábinëʼ Lëʼ, innë́ʼ: “¿Nuzxi Liʼ?” Nö́zguequi quézinëʼ náquiëʼ Xanruʼ. l$Q Gurenëʼ Pedro lëʼe barco naʼ, ateʼ gúʼuyöjëʼ yöxaj naʼ zacaʼ luyú bidxi, nalírö-baʼ böla zxön, idú tu gayuáʼ yuʼ chíʼinu-unbaʼ. Sal-laʼ nácagacabaʼ böla zián, bitiʼ birözaʼ yöxaj naʼ. h#I Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼdiguáʼa-baʼ ni böla naʼ siʼ guzxö́ngacaliʼ-baʼ. $"A Cateʼ bilaʼdxinëʼ luyú bidxi naʼ, bilaʼléʼenëʼ röʼö tu guíʼ boʼ yalaj niʼ, en zxóabaʼ tubaʼ böla láhuilö, en dë caʼ yöta niʼ. n!UBilaʼdxinëʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ usëda naʼ, tuʼsë́ʼë barco naʼ, sunáʼayöjgaquiëʼ yöxaj ga naʼ dzö́ʼöbaʼ böla, tuʼ cabí naca ziʼtuʼ ga dë luyú bidxi. Nácatë ca tu gayuáʼ lögaʼ níʼaruʼ. y kNíʼirö bönniʼ usëda naʼ nadxíʼinëʼ Jesús lëʼ rëʼ Pedro, rnnëʼ: —¡Xanruʼ naʼ! Cateʼ biyönnëʼ Simón Pedro, “Xanruʼ naʼ”, böácuëʼ lariʼ gúcuëʼ, tuʼ nagǘëʼ le zíʼalö, ateʼ guyáziëʼ lu nisa. Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼchílaj yöxaj böla queë́liʼ tsöláʼa ibëla barco, ateʼ sö́ngacaliʼ-baʼ. Níʼirö gulaʼchiljëʼ le, ateʼ bítiʼrö guca uluʼbéajëʼ le, tuʼ naguírabaʼ böla lëʼe yöxaj böla naʼ. #?Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Zxíʼinaʼdoʼ, ¿naruʼ cabí debaʼ latiʼ böla queë́liʼ? Buluʼbiʼë didzaʼ, tëʼ Lëʼ: —Nitubaʼ. !Cateʼ chizáʼ reníʼ, yöjsóëʼ Jesús luyú raʼ nisa naʼ, pero bitiʼ téquibeʼenëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús Lëʼ naʼ. #Simón Pedro rëʼ légaquiëʼ: —Tseajaʼ tsöjxönaʼ-baʼ böla. Tëʼ lëʼ iaʼzícaʼrëʼ, taʼnnë́ʼ: —Guntuʼ liʼ tsözxö́n. Níʼirö yöjáquiëʼ, en gulaʼbenëʼ tu lëʼe bárcodoʼ, ateʼ rëla niʼ nitubaʼ böla bitiʼ gulaʼzönëʼ-baʼ. ~uNudúbigaquiëʼ Simón Pedro, en Tomás, bönniʼ naʼ tuʼë caʼ lëʼ Bönniʼ Bilidiʼ, en Natanael, bönniʼ yödzö Caná que luyú Galilea, en chopëʼ bönniʼ zxíʼinëʼ Zebedeo, en iaʼchopëʼ caʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús. H Gudödi guca lë ni, leyúbölö buluíʼi lahuëʼ Jesús lógaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ ga naca raʼ nísadoʼ que Tiberias, ateʼ caní guca ca naʼ buluíʼi lahuëʼ lógaquiëʼ. zmYuguʼ lë ni nuzúajaʼ lu guichi para tséajlëʼëliʼ náquiëʼ Jesús Bönniʼ naʼ ruʼë Dios lëʼ Cristo, Zxíʼinëʼ Dios, en cateʼ tséajlëʼëliʼ, gataʼ queë́liʼ yöl-laʼ naʼbán idú tuʼ réajlëʼëliʼ-nëʼ.Benëʼ Jesús ziánrö caʼ yöl-laʼ huáca lógaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ, le cabí nazúajgaca lu guichi ni. V%Jesús rëʼ lëʼ: —Tomás, tuʼ buléʼenuʼ nedaʼ, réajlëʼu. Bicaʼ ba nupa niʼ ilaʼyéajlëʼ nedaʼ sal-laʼ bitiʼ ilaʼléʼeni nedaʼ. Le rë́ʼëni gun didzaʼ nazúaj lu guichi ni _7Níʼirö bubiʼë didzaʼ Tomás, rëʼ Lëʼ: —Xánaʼdoʼ, en Dios quiaʼ. ENíʼirö Jesús rëʼ Tomás naʼ: —Bunë́ʼ xibö́n noʼo ni, en buyú naʼa ni. Bunë́ʼ noʼo cuita lëʼa ni, en bítiʼrö gaca chopa ládxuʼu, pero guyéajlëʼ nedaʼ. 8iCateʼ chigudödi iaʼxunuʼ dza, nudúbigaquiëʼ bönniʼ usëda naʼ leyúbölö lu yuʼu, ateʼ Tomás naʼ zóalenëʼ légaquiëʼ. Sal-laʼ nayayaj yuʼu ga naʼ nacuʼë, buluíʼi lahuëʼ Jesús gatsaj láhuiʼlö ga naʼ nacuʼë, en rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼzóa dxi ládxiʼliʼ. nUGudödi niʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ usëda naʼ gulë́ʼ Tomás, taʼnnë́ʼ: —Chibiléʼetuʼ-nëʼ Xanruʼ. Tomás rëʼ légaquiëʼ: —Channö cabí iléʼedaʼ nëʼë ga gunnë́ʼ bididaj, en unëʼa xibö́n naʼa ga naʼ gunë́ʼgaca bididaj naʼ, en unëʼa naʼa cuita lëʼë ga naʼ gunnë́ʼ yaga tuchiʼ, bitiʼ caʼ tséajlëʼa. :mTomás bitiʼ zóalenëʼ légaquiëʼ cateʼ Jesús buduyúëʼ légaquiëʼ. Náquiëʼ Tomás tuëʼ bönniʼ chínnuëʼ niʼ, en tuʼë caʼ lëʼ Bönniʼ Bilidiʼ. U#Nútiʼtës nu uniti loliʼ, nu naʼ ben dul-laʼ, chiyúʼu yöl-laʼ runiti lo que, ateʼ nútiʼtës nu bitiʼ uniti loliʼ le, ugáʼana dul-laʼ que nu naʼ nun dul-laʼ. Bitiʼ réajlëʼë Tomás {Cateʼ budxi gunnë́ʼ caní, bulubëʼ lógaquiëʼ, en rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼsíʼ Dios Böʼ Láʼayi. RNíʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ leyúbölö, rnnëʼ: —Guliʼzóa dxi ládxiʼliʼ. Ca benëʼ Xuzaʼ, gusö́l-lëʼë nedaʼ, lëscaʼ caní risö́l-laʼa libíʼiliʼ tsöjenliʼ xichinaʼ. I Cateʼ budxi gudxëʼ légaquiëʼ didzaʼ ni, buluíʼinëʼ légaquiëʼ nëʼë, en cuita lëʼë. Níʼirö tuʼdzéjanëʼ yuguʼ bönniʼ usëda naʼ tuʼ tuʼléʼenëʼ Xanruʼ. X )Cateʼ chigul-la laʼ dza náʼasö, le naca dza risí lo gadxi dza, nudúbigaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús, ateʼ nayayaj yuʼu ga naʼ nacuʼë tuʼ tádxinëʼ bönniʼ judío unná bëʼ. Níʼirö buluíʼi lahuëʼ Jesús gatsaj láhuiʼlö ga naʼ nacuʼë, en rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼzóa dxi ládxiʼliʼ. s _Níʼirö guyéajnu María Magdalena naʼ, yöjtíxjöiʼinu yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús chibiléʼenu-nëʼ Xanruʼ, en ca naca didzaʼ naʼ gudxëʼ-nu. Ruluíʼi lahuëʼ Jesús lógaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ 2 ]Jesús rëʼë-nu: —Bitiʼ canuʼ nedaʼ, tuʼ cabí ruhuë́pinidaʼ ga zoëʼ Xuzaʼ. Naʼa, guyéaj ga nacuʼë böchiʼ luzáʼa, ateʼ yöjödxi-gáquiëʼ: “Caní rnnëʼ Jesús: Huëpaʼ ga zoëʼ Xuzaʼ, náquiëʼ caʼ Xúziliʼ. Náquiëʼ Dios quiaʼ, en Dios queë́liʼ.” " =Níʼirö Jesús gudxëʼ-nu: —María. Níʼirö buécjanu, en lu didzaʼ hebreo rënu Lëʼ: —Raboni. Didzaʼ ni rnna: Bönniʼ Usedi quiaʼ.  1Níʼirö Jesús gudxëʼ-nu: —Nigúladoʼ, ¿bizx que ribödxuʼ? ¿Nuzxi ruguiljuʼ? Tuʼ réquinu náquiëʼ Lëʼ bönniʼ rapa chiʼë latja naʼ, rënu Lëʼ: —Bönniʼ, channö liʼ buʼu-nëʼ, gudíxjöiʼi nedaʼ gazxi gulúʼu-nëʼ, ateʼ nedaʼ uʼa-nëʼ. Cateʼ budxi gunnánu caní, buécjanu, en biléʼenu-nëʼ Jesús, zoëʼ niʼ, pero bitiʼ réquibeʼenu Jesús naʼ. F Yuguʼ gubáz láʼayi naʼ tëʼ lënu, taʼnnë́ʼ: —Nigúladoʼ, ¿bizx que ribödxuʼ? Rënu légaquiëʼ: —Tuʼ buluʼúʼë Xanaʼ, en bitiʼ nözdaʼ gazxi gulaʼguʼë Lëʼ. T! Biléʼenu chopëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios niʼ, nácugaquiëʼ lariʼ chiguichi. Rö́ʼögaquiëʼ niʼ, tuëʼ ícjalö ba naʼ, en iaʼtúëʼ xiníʼalö ba naʼ ga niʼ gulaʼguʼë Jesús.  Bugáʼananu María níʼilö raʼ yeru ba naʼ, ribö́dxinu. Tsanni niʼ ribö́dxinu, biyéchunu, buyunu lu yeru ba naʼ.   Níʼirö iropëʼ bönniʼ usëda naʼ yöjhuö́jgaquiëʼ lídxigaquiëʼ. Ruluíʼi lahuëʼ Jesús lonu María Magdalena / Caní guca, tuʼ cabí taʼyéajniʼininëʼ le nazúaj lu guichi láʼayi ca run bayudxi gaca queëʼ Jesús, ateʼ ubanëʼ lu yöl-laʼ guti. :mNíʼirö guyáziëʼ caʼ iaʼtúëʼ bönniʼ usëda naʼ bidxinëʼ zíʼalö raʼ yeru ba naʼ, en biléʼenëʼ ca naʼ naca, ateʼ guyéajlëʼë didzaʼ bëʼë Jesús. 7Lëscaʼ biléʼenëʼ láriʼdoʼ naʼ gulaʼxóëʼ icjëʼ Jesús, bitiʼ dëlen iaʼzícaʼrö láriʼdoʼ naʼ, pero tsöláʼalö nudubi quez. 3_Níʼirö bidxinëʼ Simón Pedro cúdzuʼlëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ usëda naʼ, ateʼ guyáziëʼ lëʼ yeru ba naʼ, en biléʼenëʼ láriʼdoʼ naʼ nacuáʼ niʼ. 1[Biyéchuëʼ, en buyúëʼ lu yeru ba naʼ, ateʼ biléʼenëʼ yuguʼ láriʼdoʼ naʼ bilaʼröli-nëʼ Jesús, nacuáʼ niʼ, pero bitiʼ guyáziëʼ yeru ba naʼ. )~KTsözxö́n taʼxítiʼë iropëʼ, pero iaʼtúëʼ bönniʼ usëda naʼ guxítiʼrëʼ carelö ca Pedro, ateʼ zíʼalö lëʼ bidxinëʼ raʼ yeru ba naʼ. v}eNíʼirö bilaʼrúajëʼ Pedro, en iaʼtúëʼ bönniʼ usëda naʼ, söjáquiëʼ raʼ yeru ba naʼ. | Níʼirö bö́ajnu carelö ga zoëʼ Simón Pedro, dzáguiëʼ lëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ usëda, bönniʼ naʼ Jesús nadxíʼinëʼ lëʼ, ateʼ rënu légaquiëʼ: —Buluʼbéajëʼ Xanruʼ yeru ba niʼ, en bitiʼ nöztuʼ gazxi gulaʼguʼë Lëʼ. D{ Cateʼ chinaca zíladoʼ dza domingo, en niʼ naca chul-la, guyéajnu María Magdalena raʼ yeru ba naʼ, ateʼ biléʼenu chinadúa guiö́jtaʼa naʼ busayaj ga nu riyaza yeru ba naʼ. z#*Lu yeru ba naʼ gulaʼguʼë Jesús tuʼ dë gálaʼsö yeru ba naʼ, en tuʼ naca dza tuʼpë́ʼë bönniʼ judío que Laní Pascua.jyM)Galaʼ ga naʼ buluʼdë́ʼë Jesús lëʼe yaga cruz dë tu luyú ga zeaj daʼ yaga olivo, ateʼ gatsaj láhuiʼlö lataj naʼ zoa tu yeru ba cubi le nadaj lëʼe guíʼa guiö́j, yeru ba naʼ cuntu nu taʼgüíʼinëʼ. 8xi(Níʼirö José, en Nicodemo naʼ gulaʼguélëʼë Jesús, en buluʼchö́linëʼ Lëʼ yuguʼ láriʼdoʼ, ateʼ gulaʼguʼë láhuilö lë naʼ nutsíʼi nöri siláʼ que mirra, en le riláʼ zxixi. Gulunëʼ ca nalë́biguequinëʼ tunëʼ bönniʼ judío cateʼ tuʼcáchëʼë tu bönniʼ nati. _w7'Lëscaʼ bidxinëʼ Nicodemo niʼ, bönniʼ naʼ guyijëʼ zíʼalö yöjyúëʼ Jesús chiʼi dzö́ʼölö, nuʼë tu le nutsíʼi nöri siláʼ que mirra, en tu le riláʼ zxixi, le naca ca tu gayuáʼ guíë. kvO&Gudödi guca yúguʼtë lë ni, guyijëʼ José, bönniʼ yödzö Arimatea, bönniʼ dëʼë Jesús, pero bagáchiʼsö tuʼ rádxinëʼ yuguʼ bönniʼ judío unná bëʼ, ateʼ gunábinëʼ Pilato guʼë lëʼ lataj uʼë Jesús. Pilato bëʼë lëʼ lataj. Níʼirö bidxinëʼ José ga naʼ dëʼë Jesús lëʼe yaga cruz, ateʼ buʼë Lëʼ. u!%Iaʼtú le nazúaj caʼ lu guichi rnna caní: “Uluʼyúëʼ bönniʼ naʼ buluʼnë́ʼë lëʼ yaga tuchiʼ.” Tuʼcáchëʼë Jesús |tq$Gulaca yuguʼ lë ni para budxín le nazúaj lu guichi láʼayi, le rnna: “Bitiʼ gatsaj nitú dxita yuʼë.” \s1#Nedaʼ, Juan, biléʼedaʼ lë ni, en runaʼ ba nalí que, ateʼ le runaʼ ba nalí naca idútë li. Nöz quézidaʼ ruáʼa didzaʼ idútë li, para tséajlëʼëliʼ caʼ libíʼiliʼ ca naca queëʼ Jesús. r!"Níʼirö tuëʼ bönniʼ naʼ reajëʼ gudil-la bunë́ʼë yaga tuchiʼ cuita lëʼë Jesús, ateʼ laʼ birúajtë rön, en nisa. q}!Cateʼ bilaʼdxinëʼ ga naʼ dëʼë Jesús, en bilaʼléʼenëʼ chinátiëʼ, bitiʼ gulaʼguítsjëʼ xiguichjëʼ. ipK Que lë ni naʼ gulaʼbiguëʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, ateʼ gulaʼguítsjëʼ xiguichjëʼ bönniʼ zíʼalö, en lëscaʼ caní gulunëʼ queëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ naʼ dáʼlenëʼ Jesús lëʼe yaga cruz. bo=Níʼirö, tuʼ naca dza siʼ idxín Laní Pascua naʼ, en tuʼ cabí ral-laʼ uluʼgáʼana nupa nátigaca lë́ʼegaca yaga cruz cateʼ naca dza láʼayi quégaquiëʼ, le naca tu dza láʼayi zxöntë, que lë ni naʼ yuguʼ bönniʼ judío gulátaʼyuëʼ lahuëʼ Pilato guíëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la tsöjtítsjagaquiëʼ xiguíchjagaquiëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ lë́ʼegaca yaga cruz, en uluʼzötjëʼ légaquiëʼ lë́ʼegaca yaga cruz naʼ. h0~~4}|{{jzzyqxx=wvveuu.tss rr1qpp+onmllkkjii2gg&ffedmcDbday`__^(]]:\\\#[Z*YXWVGUTTSRQQcPONN6MLLdK*JeIHAGRFEDCCaBAA?>=mCateʼ chigulaʼzaljëʼ le, gulaʼzönëʼ ziántëröbaʼ böla, ateʼ réquitiquiʼ irözaʼ yöxaj böla naʼ. 7&gBubiʼë didzaʼ Simón, rëʼ Jesús: —Bönniʼ Usëdi, idú yëla chibentuʼ dxin, en bitiʼ bi böla nazö́nituʼ-baʼ, pero didzaʼ quiuʼ izáljagaraʼ yöxaj. Y%+Cateʼ budxi bëʼë didzaʼ Jesús, níʼirö gudxëʼ Simón, rnnëʼ: —Busáʼ bárcodoʼ ni lu nísadoʼ ga naʼ röʼö zila, ateʼ niʼ guliʼzalaj yöxaj böla queë́liʼ para sönliʼ-baʼ böla. 9$kGurenëʼ Jesús tu lëʼe bárcodoʼ naʼ, le nequi queëʼ Simón Pedro, ateʼ gunábinëʼ lëʼ udxíguiëʼ le iaʼlátiʼdoʼ ziʼtuʼ ga naca raʼ yu bidxi naʼ. Níʼirö guröʼë Jesús lëʼe bárcodoʼ naʼ, en rö́ʼösëʼ caʼ niʼ rusédinëʼ bönachi zián nacuáʼ lu yu bidxi naʼ. g#GNíʼirö biléʼenëʼ Jesús chopa bárcodoʼ, zxóagaca lu nísadoʼ ga naʼ naca raʼ yu bidxi, ateʼ narúajgaquiëʼ bönniʼ uzxö́n böla lë́ʼegaca bárcodoʼ naʼ, en taʼguibëʼ yöxaj böla quégaquiëʼ. "" ?Cateʼ niʼ zoëʼ Jesús raʼ nísadoʼ nazíʼi le Genesaret, lu xiyú Galilea, buluʼquídaʼ bönachi zián Lëʼ para ilaʼyöni xtídzëʼë Dios. !1,Caní guca, benëʼ libán yuguʼ yödzö luyú Galilea gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios.k O+Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Run bayudxi tsejaʼ gapa nacuáʼ iaʼzícaʼrö yödzö, tsöjenaʼ caʼ libán niʼ que didzaʼ dxiʼa ca rinná bëʼë Dios. Que lë ni naʼ gusö́l-lëʼë nedaʼ ni. (I*Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, burúajëʼ Jesús Capernaum naʼ, ateʼ guyijëʼ tu lataj cáʼasö. Bilaʼdxín bönachi zián niʼ, tuʼguílaj Jesús. Cateʼ bilaʼdxinëʼ ga naʼ zoëʼ, gulë́ʼëniguequinëʼ uluʼtsenëʼ Lëʼ, para cabí uzë́ʼë ga naʼ nacuʼë. J )Buluʼrúaj caʼ zián böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi teʼe naʼ. Taʼbö́dxiʼa böʼ xihuiʼ naʼ, taʼnná: —Liʼ nacuʼ zxíʼinëʼ Dios. Níʼirö Jesús buzenëʼ le bach yuguʼ böʼ xihuiʼ naʼ, en bitiʼ bëʼë lataj ilaʼnná, tuʼ nö́ziguequi náquiëʼ Cristo. Runëʼ Jesús libán luyú Galilea {(Cateʼ chiribía gubidza, yúguʼtë nupa nacuáʼlen léguequi nupa naʼ teʼe que queë́guequi yödzhuë́ʼ bilaʼdxín niʼ, ateʼ dujuáʼgaca léguequi ga naʼ zoëʼ Jesús. Lëʼ guxóa nëʼë nupa naʼ teʼe, en bunëʼ léguequi. W''Gubíguiʼë Jesús ga naʼ dënu, ateʼ bulidzëʼ huëʼ xilá naʼ yúʼunu. Laʼ birúajtë xilá naʼ yúʼunu, ateʼ laʼ guyástënu, en bë́ʼënu le gulahuëʼ. Ruúnëʼ Jesús zián nupa teʼe &Níʼirö guyasëʼ Jesús, en burúajëʼ lu yuʼu ga naʼ tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ guyáziëʼ lidxëʼ Simón. Xináʼanu nigula queëʼ Simón naʼ zóanu niʼ, en yúʼunu xilá, ateʼ gulátaʼyuëʼ lahuëʼ Jesús únëʼ-nu. *M%Guzë́ didzaʼ ca naca queëʼ Jesús, ateʼ bilaʼyöni bönachi yúguʼtë yödzö idú gásibiʼilö. Ruúnëʼ Jesús xináʼanu nigula queëʼ Pedro $Buluʼbáninëʼ yúguʼtëʼ, en guluʼë didzaʼ tuëʼ len iaʼtúëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizxi didzaʼ ni ruʼë? Len yöl-laʼ unná bëʼ, en yöl-laʼ huáca zxön rinná béʼenëʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ, ateʼ tuʼrúajtë böʼ xihuiʼ naʼ. #Jesús buzenëʼ le bach böʼ xihuiʼ naʼ, en rëʼ le: —Busayaj ruʼu, en burúaj lu bönniʼ ni. Níʼirö böʼ xihuiʼ naʼ gurúʼuna bönniʼ naʼ lu yu lógaca bönachi nacuáʼ niʼ. Burúajtë lu bönniʼ naʼ, en bítiʼrö bi ben queëʼ. G"rnnëʼ: —¡Busán netuʼ! ¿Bizxi rálaʼtuʼ quiuʼ, Jesús, bönniʼ Nazaret? ¿Naruʼ zoʼo para usunítiuʼ netuʼ? Núnbëʼa Liʼ Nu nacuʼ. Bönniʼ Láʼayi queëʼ Dios nacuʼ. -!Zóatëʼ caʼ tu bönniʼ yuʼu lëʼ böʼ xihuiʼ lu yuʼu ga naʼ tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ bëʼë zidzaj didzaʼ,  Buluʼbáninëʼ ca naca le rusédinëʼ Jesús légaquiëʼ, tuʼ bëʼë didzaʼ ca tu bönniʼ dë lu nëʼë yöl-laʼ unná bëʼ. -Níʼirö guyijëʼ Jesús yödzö Capernaum luyú Galilea, ateʼ busédinëʼ bönachi yuguʼ dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío. Níʼirö gudödëʼ Jesús gatsaj láhuiʼlö ga naʼ nacuʼë, söhuö́ajtëʼ. Tu bönniʼ yuʼu lëʼ böʼ xihuiʼ kONíʼirö gulaʼyasëʼ, en buluʼbéajëʼ Jesús níʼilö raʼ yödzö. Gulaʼchë́ʼë Lëʼ ga naca lëʼe guíʼa guiö́j ga naʼ dë ládzagaquiëʼ para uluʼsuládzuëʼ Lëʼ ga naca lëʼe guíʼa guiö́j naʼ. #Cateʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni, gulaʼlenëʼ yúguʼtë bönniʼ nacuʼë lu yuʼu ga naʼ tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. 1[Lëscaʼ caní, gulaʼcuáʼ zián nupa teʼe huëʼ nudzuʼ ruzödi luyú Israel dza niʼ zoëʼ Eliseo, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, pero bitiʼ böáquiëʼ nu bönniʼ nútsëʼë ladaj bönachi Israel naʼ, pero böáquiëʼ tuzëʼ Naamán, bönniʼ nababëʼ luyú Siria. U#pero Dios bitiʼ gusö́l-lëʼë Elías naʼ ga nacuáʼanu nigula uzëbi nabábagacanu Israel, pero gusö́l-lëʼë lëʼ ga naʼ zóanu tu nigula uzëbi lu yödzö Sarepta, le nababa yödzö Sidón.  Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, gulaʼcuáʼanu zián nigula uzëbi luyú Israel yuguʼ dza niʼ zoëʼ Elías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, cateʼ niʼ bitiʼ gulaj guiö́j idú ca tsonna iz yuʼ xopa beoʼ, ateʼ guca gubín luyú naʼ, 6 eGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, channö zoëʼ nu bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, bitiʼ tun bönachi uládz queëʼ lëʼ bal.  Jesús rëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Nadxi huëliʼ nedaʼ lë ni taʼnná bönachi, le rnna: “Liʼ, bönniʼ ruún bönachi, bun cuinuʼ.” Lëscaʼ caní huëliʼ nedaʼ: “Yuguʼ le biyö́nituʼ benuʼ Capernaum, ben caʼ ga ni naca ladzuʼ.” 6 eYúguʼtëʼ gulaʼnnë́ʼ dxiʼa queëʼ, en buluʼbáninëʼ ca naca didzaʼ dxiʼa ruʼë, ateʼ taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ calëga bönniʼ ni zxíʼinëʼ José? yGusí lahuëʼ Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Naʼa dza ni zóaliʼ libíʼiliʼ, rudxín caz le nazúaj lu guichi ni. X )Níʼirö butubëʼ Jesús guichi naʼ, en buguʼë le lu nëʼë bönniʼ rapa chiʼë yuguʼ guichi láʼayi, ateʼ guröʼë. Níʼirö yúguʼtë nupa nudúbigaca lu yuʼu naʼ gulaʼnáʼ Jesús. W'en gunaʼ libán que dza ruzáʼ ládxëʼë Xanruʼ Dios quégaca bönachi. Zóalenëʼ Böʼ Láʼayi queëʼ Xanruʼ nedaʼ
tuʼ nubéajëʼ nedaʼ quez queëʼ
para usiyöndaʼ bönachi yechiʼ didzaʼ dxiʼa.Gusö́l-lëʼë nedaʼ para unaʼ nupa raca ziʼ ládxiʼdoʼguequi,
en usiyöndaʼ nupa nadzúngaca, ca gaca uluʼlágaca,
en únaʼ bönachi nachul-la lóguequi,
en usöláʼ bönachi zoa nu run léguequi ziʼ, Z-Buluʼdödëʼ lu nëʼë Jesús guichi ga naʼ nazúaj didzaʼ bëʼë Isaías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Cateʼ gusaljëʼ guichi naʼ, budzö́linëʼ ga nazúaj lu guichi le rnna: 3_Níʼirö budxinëʼ Jesús yödzö Nazaret ga niʼ guzxönëʼ. Cateʼ bidxín dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, ca run cazëʼ Jesús, guyáziëʼ lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ bönniʼ judío queëʼ Dios, ateʼ guzuínëʼ para ulabëʼ tu le nazúaj lu guichi láʼayi. V%Busédinëʼ Jesús bönachi gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ bönniʼ judío queëʼ Dios, ateʼ yúguʼtë bönachi gulún Lëʼ zxön. Le benëʼ Jesús yödzö Nazaret, ga naca ladzëʼ Z-Bö́ajëʼ Jesús luyú Galilea, dë lu nëʼë yöl-laʼ huáca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi. Guzë́ didzaʼ ca naca queëʼ, ateʼ bilaʼyöni bönachi nacuáʼ yúguʼtë yödzö idú gásibiʼilö. /W Cateʼ bitiʼ budzöli tuʼ xihuiʼ naʼ iaʼtú le siʼ bëʼ Jesús, buzáʼ ga zoëʼ tu chíʼidoʼ. Risí lahuëʼ Jesús runëʼ xichinëʼ luyú Galilea  Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ le: —Nazúaj lu guichi láʼayi le rë netuʼ: “Bitiʼ siʼ bëʼu Xanuʼ Dios.” uc Lu náʼagaquiëʼ uluʼchisëʼ Liʼ para cabí tsöjchéguʼu guiö́j,
en bitiʼ gunuʼ ziʼ niʼu. |q tuʼ nazúaj lu guichi láʼayi, rnna:Dios isö́l-lëʼë gubáz láʼayi queëʼ, ilácalenëʼ Liʼ. O~ Níʼirö tuʼ xihuiʼ naʼ guchë́ʼ Jesús Jerusalén, ateʼ budxía Lëʼ lu zöʼö ícjoʼolö yudoʼ, en rë Lëʼ: —Channö nacuʼ Zxíʼinëʼ Dios, busuládzuʼtsöcaʼ cuinuʼ ni S}Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ le: —Gucuita ga zoaʼ, Satanás, tuʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rë netuʼ, rnna: “Xanuʼ Dios tseaj ládxuʼu-nëʼ, en tuzëʼ Lëʼ gunuʼ xichinëʼ.” g|GChannö Liʼ uzóa zxibuʼ lahuaʼ, en gunuʼ nedaʼ zxön, yúguʼtë lë ni guequi quiuʼ. c{?Tuʼ xihuiʼ naʼ rë Jesús, rnna: —Gunnaʼ quiuʼ yúguʼtë xilátjagaca nupa taʼnná bëʼ ni, en yöl-laʼ tsahuiʼ quéguequi, tuʼ nadödi lu naʼa yúguʼtë lë ni, ateʼ nu rë́ʼënisidaʼ ruáʼa que. :zmNíʼirö guchë́ʼ tuʼ xihuiʼ naʼ Jesús ga naca tu lu guíʼa sibi ateʼ tu chíʼidoʼosö buluíʼi Lëʼ yúguʼtë xilátjagaca nupa taʼnná bëʼ yödzölió. 7ygBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ le: —Nazúaj lu guichi, rnna: “Calë́gasö yöta xtila nabánigaca bönachi, pero nabánigaca caʼ yúguʼtë xtídzëʼë Dios.” x7Níʼirö tuʼ xihuiʼ naʼ gudxi Jesús, rnna: —Channö naca cazuʼ Liʼ Zxíʼinëʼ Dios, gunnátsöcaʼ uluʼhuöáca guiö́j ni yöta xtila. 7wgGuzóëʼ Jesús niʼ idú ca choáʼ dza, ateʼ gúʼuni tuʼ xihuiʼ usubagaʼ Jesús dul-laʼ. Bitiʼ bi gudahuëʼ Jesús yuguʼ dza naʼ, ateʼ gudödi niʼ ridunëʼ. v 5Buzë́ʼë Jesús raʼ yegu Jordán, zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi Lëʼ, ateʼ Dios Böʼ Láʼayi naʼ guchë́ʼë Jesús lu lataj cáʼasö. (uI&Cainán naʼ gúquiëʼ zxíʼinëʼ Enós,
nu ni guca zxíʼinëʼ Set,
nu ni guca zxíʼinëʼ Adán,
nu ni guca ca zxíʼini cazëʼ Dios.[t/%Lamec naʼ gúquiëʼ zxíʼinëʼ Matusalén,
nu ni guca zxíʼinëʼ Enoc,
nu ni guca zxíʼinëʼ Jared,
nu ni guca zxíʼinëʼ Mahalalel,
nu ni guca zxíʼinëʼ iaʼtúëʼ Cainán. Es$Sala naʼ gúquiëʼ zxíʼinëʼ Cainán,
nu ni guca zxíʼinëʼ Arfaxad,
nu ni guca zxíʼinëʼ Sem,
nu ni guca zxíʼinëʼ Noé,
nu ni guca zxíʼinëʼ Lamec. Dr#Nacor naʼ gúquiëʼ zxíʼinëʼ Serug,
nu ni guca zxíʼinëʼ Ragau,
nu ni guca zxíʼinëʼ Peleg,
nu ni guca zxíʼinëʼ Heber,
nu ni guca zxíʼinëʼ Sala. Gq"Judá naʼ gúquiëʼ zxíʼinëʼ Jacob,
nu ni guca zxíʼinëʼ Isaac,
nu ni guca zxíʼinëʼ Abraham,
nu ni guca zxíʼinëʼ Taré,
nu ni guca zxíʼinëʼ Nacor. Up#!Naasón naʼ gúquiëʼ zxíʼinëʼ Aminadab,
nu ni guca zxíʼinëʼ Aram,
nu ni guca zxíʼinëʼ Esrom,
nu ni guca zxíʼinëʼ Fares,
nu ni guca zxíʼinëʼ iaʼtúëʼ Judá. koO Natán naʼ gúquiëʼ zxíʼinëʼ David,
nu ni guca zxíʼinëʼ Isaí,
nu ni guca zxíʼinëʼ Obed,
nu ni guca zxíʼinëʼ Booz,
nu ni guca zxíʼinëʼ Salmón,
nu ni guca zxíʼinëʼ Naasón. )nKEliaquim naʼ gúquiëʼ zxíʼinëʼ Melea,
nu ni guca zxíʼinëʼ Mainán,
nu ni guca zxíʼinëʼ Matata,
nu ni guca zxíʼinëʼ Natán. zmmMatat naʼ gúquiëʼ zxíʼinëʼ Leví,
nu ni guca zxíʼinëʼ Simeón,
nu ni guca zxíʼinëʼ Judá,
nu ni guca zxíʼinëʼ iaʼtúëʼ José,
nu ni guca zxíʼinëʼ Jonán,
nu ni guca zxíʼinëʼ Eliaquim. .lUEr naʼ gúquiëʼ zxíʼinëʼ Josué,
nu ni guca zxíʼinëʼ Eliezer,
nu ni guca zxíʼinëʼ Jorim,
nu ni guca zxíʼinëʼ iaʼtúëʼ Matat. NkNeri naʼ gúquiëʼ zxíʼinëʼ iaʼtúëʼ Melqui,
nu ni guca zxíʼinëʼ Adi,
nu ni guca zxíʼinëʼ Cosam,
nu ni guca zxíʼinëʼ Elmodam,
nu ni guca zxíʼinëʼ Er. Jj Judá naʼ gúquiëʼ zxíʼinëʼ Joana,
nu ni guca zxíʼinëʼ Resa,
nu ni guca zxíʼinëʼ Zorobabel,
nu ni guca zxíʼinëʼ Salatiel,
nu ni guca zxíʼinëʼ Neri. _i7Nagai naʼ gúquiëʼ zxíʼinëʼ Mat,
nu ni guca zxíʼinëʼ iaʼtúëʼ Matatías,
nu ni guca zxíʼinëʼ Semei,
nu ni guca zxíʼinëʼ iaʼtúëʼ José,
nu ni guca zxíʼinëʼ Judá. FhJosé ni gúquiëʼ zxíʼinëʼ Matatías,
nu ni guca zxíʼinëʼ Amós,
nu ni guca zxíʼinëʼ Nahum,
nu ni guca zxíʼinëʼ Esli,
nu ni guca zxíʼinëʼ Nagai. PgElí naʼ gúquiëʼ zxíʼinëʼ Matat,
nu ni guca zxíʼinëʼ Leví,
nu ni guca zxíʼinëʼ Melqui,
nu ni guca zxíʼinëʼ Jana,
nu ni guca zxíʼinëʼ iaʼtúëʼ José. fCateʼ gusí lahuëʼ runëʼ xichinëʼ Jesús, yuʼë ca chi uruáʼ iz. Téquiguequi bönachi náquiëʼ zxíʼinëʼ José. Jesús náquiëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Elí,
nu naʼ náquiëʼ xúzinu María, nigula queëʼ José naʼ. Ae{ateʼ bötjëʼ Dios Böʼ Láʼayi, bidxinëʼ ga naʼ zoëʼ Jesús. Buluíʼi lahuëʼ, rinë́ʼë ca rináʼ tubaʼ guʼdödoʼ, ateʼ biyö́n chiʼi Nu ruíʼi didzaʼ yehuaʼ yubá, rnna: —Liʼ nacuʼ Zxíʼinaʼ. Nadxíʼidaʼ Liʼ, en raza ládxaʼa Liʼ. Yuguʼ xuz xinëʼe gudödi queëʼ Jesús 4daDza naʼ cateʼ cabí nadzunëʼ Juan lidxi guíë, cateʼ niʼ ruquilëʼ bönachi nisa, bidilëʼ caʼ Jesús nisa. Cateʼ niʼ rulidzëʼ Dios, guyalaj lúzxiba, yckNíʼirö benëʼ Herodes tu le nácarö huiáʼ döʼ, guluʼë Juan naʼ lidxi guíë. Ridíleʼ Jesús nisa DbJuan naʼ buzéguiʼë didzaʼ Herodes, bönniʼ rinná bëʼë, tuʼ zóalenëʼ-nu Herodías, nigula queëʼ Felipe, bönniʼ bö́chëʼë, encaʼ tuʼ runëʼ zián le ruáʼ döʼ. &aECa nácagaca didzaʼ ni, en iaʼzícaʼrö zián didzaʼ le guchíziëʼ icja nágagaca bönachi, benëʼ libán Juan lógaquiëʼ que didzaʼ dxiʼa. p`YZönëʼ lu nëʼë böcö́ʼ queëʼ, ateʼ ulubëʼ ga rilubi zxoaʼ xtila queëʼ, lë ni ruluíʼi le gaca quégaca bönachi. Utubëʼ zxoaʼ xtila, en cuʼë le xilataj, pero bëbu que uzéguiʼë lu guíʼ le catu caz ulu. _yBubiʼë didzaʼ Juan, gudxëʼ yúguʼtëʼ, rnnëʼ: —Le nácatë nedaʼ ruquilaʼ libíʼiliʼ nisa, pero zëʼë Bönniʼ gunëʼ le ruluíʼisö yöl-laʼ ridila nisa ni, ichíziëʼ libíʼiliʼ Dios Böʼ Láʼayi, en le naca guíʼ queëʼ. Bönniʼ ni náparëʼ yöl-laʼ unná bëʼ ca nedaʼ, ateʼ nedaʼ bitiʼ nacaʼ lesacaʼ ilecjaʼ le nudë́ʼë niʼe. ^7Taʼzáʼ ládxiʼgaca bönachi naʼ taʼböza Bönniʼ naʼ ral-laʼ isö́l-lëʼë Dios, channö náquiëʼ Juan naʼ Bönniʼ lëʼ Cristo. }]sBal-lëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la gulaʼnábinëʼ caʼ lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Nazxi netuʼ, nacxi guntuʼ? Juan gudxëʼ légaquiëʼ: —Bítiʼrö gun gádxiliʼ bönachi para cúaliʼ le dë quéguequi. Bítiʼrö innëliʼ quégaca bönachi le cabí nácatë para gunliʼ ga ilaʼguizxaj libíʼiliʼ, pero guliʼtsaza ládxiʼliʼ tsca rázxjaliʼ. |\q Juan gudxëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ uquízxjaröliʼ tsca le chigunnë́ʼ bönniʼ yúʼuliʼ lu nëʼë. l[Q Bal-lëʼ bönniʼ tuʼquizxjëʼ lázagaca bönachi uláz que yödzö ziʼtuʼ bilaʼdxinëʼ caʼ niʼ para ilaʼdilëʼ nisa, ateʼ gulaʼnábinëʼ lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Bönniʼ usëdi, ¿nacxi gúntsatuʼ netuʼ? YZ+ Bubiʼë didzaʼ Juan, rëʼ légaquiëʼ: —Nu dë chopa cöʼ zxe ral-laʼ unödzaj que nu bitiʼ dë que, ateʼ nu dë le gagu, lëscaʼ caní ral-laʼ quisi quégaca nupa bitiʼ dë le ilágugaca. dYA Níʼirö bönachi nacuáʼ niʼ gulaʼnabi lëʼ, taʼnná: —¿Nacxi gúntsatuʼ? KX Nácaliʼ ca yuguʼ yaga. Chizóa riböza guíë huága para ichugu yuguʼ yaga. Yúguʼtë yaga bitiʼ taʼbía le naca dxiʼa, ilaʼchúguiëʼ yaga naʼ, en ilaʼguʼë léguequi lu guíʼ. 2W]Naʼa, guliʼgún le ilaca bëʼ chibubíʼi ládxiʼliʼ, en bitiʼ saʼ ládxiʼliʼ, bitiʼ innaliʼ: “Nácatuʼ tsahuiʼ tuʼ nácatuʼ diʼa dza queëʼ Abraham”, tuʼ reaʼ libíʼiliʼ, huáca quélëʼë Dios yuguʼ guiö́j ni, en gunëʼ ga uluʼhuöáca diʼa dza queëʼ Abraham. VCateʼ bilaʼrúaj bönachi zián para ilaʼdila nisa lu nëʼë Juan, lëʼ gudxëʼ légaquiëʼ: —Libiʼiliʼ, diʼa dza quégacabaʼ bëla síniaʼ. ¿Zoa nu buluíʼi libíʼiliʼ ral-laʼ izxúnnajliʼ yöl-laʼ rusiúdxi siʼ gaca quégaca bönachi? lUQIlaʼléʼeni yúguʼtë bönachi Bönniʼ naʼ isö́l-lëʼë Dios,Nu usölá bönachi.” kTORal-laʼ ulígaca yúguʼtë gapa naca rögaʼ,
en uluʼhuöáca lachiʼ yúguʼtë guíʼa sibi, en guíʼadoʼ.Ral-laʼ uluʼrúaj li nöza nayecja nabíʼigaca,
ateʼ uluʼhuöáca dxiʼa nöza guiö́j. [S/Guca caní ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi yuguʼ didzaʼ bëʼë Isaías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, rnna:Riyö́n chiʼë bönniʼ rulidzëʼ lu lataj cáʼasö, rnnëʼ:“Buliʼpáʼa nöza lu icja ládxidoʼoliʼ para idxín Xanruʼ queë́liʼ.Buliʼbéaj li yuguʼ nöza lasi ga tödëʼ. AR{Ridë́ʼ Juan ni yúguʼtë lataj nacuáʼ raʼ yegu Jordán, runëʼ libán ca ral-laʼ ilaʼdila nisa nupa tuʼbíʼi ládxiʼgaca para uniti lahuëʼ Dios dul-laʼ nabágaʼgaca. AQ{Yuguʼ dza naʼ nácagaquiëʼ bixúz lo Anás, en Caifás, ateʼ laʼ náʼasö Dios bë́ʼlenëʼ Juan, zxíʼinëʼ Zacarías, didzaʼ cateʼ niʼ zoëʼ Juan lu lataj cáʼasö. 6P gCateʼ chiguca chinu iz rinná béʼenëʼ Tiberio César idútë yödzölió, rinná bëʼë Poncio Pilato luyú Judea, ateʼ Herodes rinná bëʼë caʼ luyú Galilea. Felipe, bö́chëʼë Herodes naʼ, rinná bëʼë luyú Iturea, en luyú Traconite, ateʼ Lisanias rinná bëʼë luyú Abilinia. O4Rátaʼrö yöl-laʼ réajniʼi queë́biʼ biʼi Jesús, en rizxönbiʼ. Burúajbiʼ dxiʼa lahuëʼ Dios, en lógaca bönachi.UN#3Jesús bö́ajlenbiʼ légaquiëʼ, budxinbiʼ Nazaret, ateʼ benbiʼ ca rnna xtídzaʼgaquiëʼ xuz xináʼabiʼ. María, xináʼabiʼ Jesús, gulúʼusönu icja ládxiʼdoʼonu yúguʼtë lë ni. cM?2Bitiʼ gulaʼyéajniʼinëʼ xuz xináʼabiʼ didzaʼ naʼ gúdxibiʼ légaquiëʼ. (LI1Níʼirö gúdxibiʼ Jesús légaquiëʼ, rnnabiʼ: —¿Bizx que buguíljaliʼ nedaʼ? ¿Naruʼ cabí nö́ziliʼ run bayudxi gunaʼ xichinëʼ Xuzaʼ? ~Ku0Cateʼ bilaʼléʼenëʼ-biʼ xuz xináʼabiʼ, buluʼbáninëʼ, ateʼ gúdxinu-biʼ xináʼabiʼ, rnnanu: —Zxiʼinaʼ, ¿bizx que benuʼ caní queë́tuʼ? Buyútsöcaʼ, len yöl-laʼ ruúbi ruguíʼi nedaʼ, en xuzuʼ buguíljatuʼ liʼ. J'/Buluʼbani yúguʼtë nupa bilaʼyöni didzaʼ bë́ʼëbiʼ ca naca yöl-laʼ réajniʼi queë́biʼ, en ca nácagaca didzaʼ bubíʼibiʼ. `I9.Cateʼ chiguca dza bunni, buluʼdzö́linëʼ-biʼ ga naca chila yudoʼ, rö́ʼöbiʼ gatsaj láhuiʼlëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ. Ruzë́ nágabiʼ didzaʼ tuʼë, en rinaba yúdxibiʼ légaquiëʼ. vHe-bitiʼ buluʼdzö́linëʼ-biʼ. Que lë ni naʼ yöjhuö́jgaquiëʼ Jerusalén, söjdíljagaquiëʼ-biʼ. uGc,Tuʼ téquinëʼ nútsaʼbiʼ ladaj bönachi zián yúʼulengaca légaquiëʼ nöza, tu dza nayáʼ gulaʼzë́ʼë. Níʼirö cateʼ buluʼguiljëʼ-biʼ gapa nacuáʼ diʼa dza quégaquiëʼ, en gapa nacuáʼ nupa núnbëʼgaquiëʼ -FS+Cateʼ gudödi laní, söjhuö́jgaquiëʼ, ateʼ bugáʼanabiʼ bíʼidoʼ Jesús Jerusalén, pero bitiʼ téquibeʼenëʼ José, en María, xináʼabiʼ Jesús. wEg*Cateʼ chiyúʼubiʼ chinnu iz biʼi Jesús, yöjáquiëʼ Jerusalén ca tun cazëʼ cateʼ raca laní naʼ. HD )Yuguʼ iz röjáquiëʼ xuz xináʼabiʼ Jesús Jerusalén cateʼ raca Laní Pascua, laní tuʼsubanëʼ bönniʼ judío ca benëʼ Dios, bubéajëʼ xuz xtóʼogaquiëʼ luyú Egipto. NC(Guzxönbiʼ bíʼidoʼ Jesús, en bidipa ládxiʼbiʼ. Gutaʼ queë́biʼ yöl-laʼ réajniʼi, ateʼ zxön naca le ruzáʼ ládxëʼë queë́biʼ Dios. Rudxinbiʼ bíʼidoʼ Jesús chila yudoʼ %BC'Gudödi gulunëʼ José, en María yúguʼtë le rinná bëʼ xibá queëʼ Xanruʼ Dios, yöjhuö́jgaquiëʼ ládzagaquiëʼ Nazaret luyú Galilea. AA{&Laʼ náʼasö bidxíntënu niʼ, rënu-nëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Gudíxjöiʼinu yúguʼtë bönachi ca naca queë́biʼ bíʼidoʼ Jesús, bönachi naʼ nacuáʼ Jerusalén, nupa taʼböza dza idxín Nu naʼ isö́l-lëʼë Dios para gácalen bönachi. Söjhuö́jgaquiëʼ José, en María yödzö Nazaret o@W%ateʼ bugáʼananu tuzi cateʼ bidxintë dza chiyúʼunu idú ca tápalalaj yuʼ tapa iz. Bitiʼ caʼ rubíʼi ruzáʼanu ga naca chila yudoʼ. Rëla, en te dza reaj ládxiʼnu-nëʼ Dios, runnu gubasa, en rulídzanu-nëʼ Dios. ?$Ana, nigula ruíʼinu didzaʼ uláz queëʼ Dios, zóanu caʼ niʼ. Nácanu zxíʼinëʼ Fanuel, bönniʼ nababëʼ diʼa dza queëʼ Aser. Chinagúladaʼanu Ana naʼ, tuʼ guzóalennu bönniʼ queë́nu idú gadxi iz gudödi gúcanu raʼbandoʼ, >3#Gaca caní para ilaʼláʼ lahui le taʼzáʼ ládxiʼgaca bönachi zián. Yuguʼ lë ni ilaca quiuʼ ca tu guíë tuchiʼ le tsaza ládxiʼdoʼo. _=7"Simeón naʼ gunábinëʼ Dios gunëʼ ga gaca dxiʼa quégaquiëʼ, ateʼ gudxëʼ-nu María, xináʼabiʼ Jesús, rnnëʼ: —Buyútsöcaʼ. Biʼi ni nuzóëʼ-biʼ Dios para gunbiʼ ga ilaʼchixi bönachi zián, ateʼ uluʼhuöása bönachi zián ladaj bönachi Israel. Gácabiʼ tu le naca bëʼ, ateʼ ilaʼnnë́ bönachi queë́biʼ. <!Buluʼbáninëʼ José, en María, xináʼabiʼ bíʼidoʼ Jesús, ca naca lë naʼ gunnë́ʼ Simeón ca naca queë́biʼ Jesús. ;{ Lëbiʼ nácabiʼ beníʼ le uzeníʼ bönachi izáʼa,
en nácabiʼ caʼ beníʼ quégaca bönachi Israel quiuʼ. A:}Nu naʼ ulúʼu lahui lógaca yúguʼtë bönachi. K9Chibiléʼedaʼ Nu naʼ buzóa cazuʼ, Nu usölá bönachi, 8Xanaʼ, naʼa huáca gunnuʼ nedaʼ lataj gátiaʼ, soa dxi ládxaʼa
tuʼ chiguca le gudxuʼ nedaʼ, huen dxin quiuʼ. \71níʼirö bunidëʼ-biʼ Simeón naʼ, en guyéaj ládxëʼë Dios, rnnëʼ: d6ABidxinëʼ Simeón naʼ chila yudoʼ tuʼ guchë́ʼë Dios Böʼ Láʼayi lëʼ niʼ. Cateʼ xuz xináʼabiʼ gulaʼchë́ʼë-biʼ bíʼidoʼ Jesús chila yudoʼ para ilunëʼ queë́biʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ, 5{en chibuluíʼinëʼ lëʼ bitiʼ gátiëʼ cateʼ iléʼerönëʼ Cristo, Bönniʼ naʼ isö́l-lëʼë Xanruʼ Dios. 4+Dza níʼisö zoëʼ tu bönniʼ lëʼ Simeón lu yödzö Jerusalén. Bönniʼ ni náquiëʼ tsahuiʼ, en reaj ládxëʼë Dios. Ribözëʼ Bönniʼ naʼ isö́l-lëʼë Dios, Bönniʼ naʼ gácalenëʼ bönachi Israel. Dios Böʼ Láʼayi zóalenëʼ Simeón naʼ, C3Que lë ni naʼ yöjáquiëʼ niʼ para ilútiëʼ-baʼ, en ilaʼgúʼë-baʼ lahuëʼ Dios chópabaʼ gúgudoʼ o chópabaʼ budöduʼ ca naʼ rinná bëʼ xibá queëʼ Xanruʼ Dios. g2GCaní gulunëʼ, tuʼ nazúaj lu guichi lu xibá queëʼ Xanruʼ le rnna: “Yúguʼtëbiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ nácagacabiʼ biʼi zíʼalö queë́nu xináʼagacabiʼ, uluʼbéajëʼ-biʼ quez queëʼ Xanruʼ Dios.” \11Cateʼ chibizáʼa dza que le tuʼpáʼa cuíngacanu nigula ca rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, gulaʼchë́ʼë-biʼ bíʼidoʼ Jesús yödzö Jerusalén para ilaʼguʼë-biʼ lu nëʼë Xanruʼ Dios. %0CCateʼ chiguca xunuʼ dza zóabiʼ bíʼidoʼ naʼ, gulaʼchúguiëʼ lu xipë́laʼbiʼ lë naʼ naca bëʼ néquibiʼ queëʼ Dios, ateʼ guluʼë labiʼ Jesús ca naʼ chibë́ʼ cazëʼ labiʼ gubáz láʼayi naʼ zíʼalö cateʼ siʼ tsúʼubiʼ lë́ʼënu xináʼabiʼ. >/uSöjhuö́jgaquiëʼ bönniʼ naʼ tuʼyúëʼ-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ, tunëʼ zxön Dios, en taʼguʼë Lëʼ yöl-laʼ ba niʼa que yúguʼtë lë naʼ bilaʼyönnëʼ, en bilaʼléʼenëʼ, le guca ca naʼ busiyönnëʼ gubáz láʼayi naʼ légaquiëʼ. Taʼguʼë-biʼ bíʼidoʼ Jesús lu nëʼë Dios \.1María gulúʼusö icja náganu didzaʼ ni, ateʼ guzáʼ ládxiʼnu ca naca que. o-WBuluʼbani yúguʼtë nupa bilaʼyöni didzaʼ guluʼë bönniʼ tuʼyúëʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ. ",=Cateʼ bilaʼléʼenëʼ lëbiʼ, gulaʼguíxjöʼë lë naʼ siʼ busiyönnëʼ gubáz láʼayi naʼ légaquiëʼ ca naca queë́biʼ bíʼidoʼ naʼ. H+ Laʼ yöjácatiëʼ, ateʼ yöjxácaʼgaquiëʼ María len José, encaʼ bíʼidoʼ naʼ, dëbiʼ tu lu yúʼudoʼ ga tun chiʼi le tágubaʼ böaʼ quégaca bönachi yúʼugaca nöza. <*qCateʼ buluʼzë́ʼë gubáz láʼayi naʼ ga niʼ nacuʼë, söjhuö́jgaquiëʼ yehuaʼ yubá, níʼirö gulë́ luzë́ʼë tuëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ uyú böʼcuʼ zxilaʼ naʼ, taʼnnë́ʼ: —Uyéajtsöcaʼruʼ Belén para iléʼeruʼ lë ni chiguca ca naʼ chibusiyönnëʼ Xanruʼ rëʼu. )-¡Yöl-laʼ ba Dios zoëʼ xitsáʼ,
ateʼ luyú gaca le cuéqui dxi ládxiʼdoʼgaquiëʼ
bönniʼ raza ládxëʼë Dios légaquiëʼ! \(1 Ga naʼ zoëʼ gubáz láʼayi naʼ, tsálidoʼos buluʼluíʼi lógaquiëʼ ziánrö caʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios, narúajgaquiëʼ yehuaʼ yubá, en taʼguʼë Dios yöl-laʼ ba, taʼnnë́ʼ: M' Lë ni gaca bë́ʼëbiʼ. Udzö́liliʼ-biʼ Bíʼidoʼ naʼ, narö́libiʼ yuguʼ láriʼdoʼ, en dëbiʼ tu lu yúʼudoʼ ga tun chiʼi le tágubaʼ böaʼ quégaca bönachi yúʼugaca nöza. e&C Naʼa chigúlajbiʼ lu ladzëʼ David Nu usölá libíʼiliʼ. Nu ni naca Cristo, Xanruʼ. Q% Níʼirö gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Bitiʼ gádxiliʼ. Naʼa rusiyöndaʼ libíʼiliʼ didzaʼ le gun ga udzéjadeʼeliʼ, le uluʼzíʼ caʼ xibé yúguʼtë bönachi. *$M Laʼ buluíʼitë lahuëʼ gubáz láʼayi queëʼ Xanruʼ ga naʼ nacuʼë. Yöl-laʼ beníʼ queëʼ Xanruʼ buzeníʼ ga naʼ nacuʼë, ateʼ guládxinëʼ. ##?Galaʼ raʼ yödzö Belén nacuʼë bönniʼ tuʼyúgaquiëʼ-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ laʼ guixiʼ, tapa chíʼigaquiëʼ-baʼ chiʼi dzö́ʼölö. 2"]Buzóanu-biʼ tubiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ, biʼi huáca queë́nu. Buchö́linu-biʼ yuguʼ láriʼdoʼ, ateʼ gudíxjanu-biʼ tu lu yúʼudoʼ ga tun chiʼi le tágubaʼ böaʼ quégaca bönachi yúʼugaca nöza. Caní guca, tuʼ cabí bidzöli lataj ilaʼcuʼë lu yuʼu ga niʼ taʼdxín bönachi yúʼugaca nöza. Tuʼluíʼi lahuëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios ga nacuʼë bönniʼ tuʼyúëʼ-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ _!7Cateʼ niʼ nacuʼë lu yödzö Belén, bidxín dza sóabiʼ bíʼidoʼ queë́biʼ. D Guyijëʼ José niʼ para tsáziëʼ lu guichi, ateʼ dzágabiʼ-nëʼ María, biʼi nigula nazíʼ lu náʼabiʼ utsaga náʼalenbiʼ lëʼ, en chizóa sóabiʼ bíʼidoʼ queë́biʼ. I Guzë́ʼë José yödzö Nazaret luyú Galilea, saʼyéajëʼ luyú Judea, en bidxinëʼ yödzö Belén, ga niʼ guljëʼ David, tuʼ guljëʼ José ládajgaca diʼa dza queëʼ David naʼ. nUYúguʼtë bönachi yöjaca yödzö que queë́guequi ga naʼ zeaj nababa para ilaʼyaza lu guichi. gGCateʼ gusí lo taʼyaza lu guichi caní, rinná bëʼë bönniʼ lëʼ Cirenio luyú Siria.  }Lu dza naʼ gunná bëʼë Augusto César, bönniʼ Roma, ilaʼyaza lu guichi yúguʼtë bönachi nacuáʼ yödzölió. : oPGuzxönbiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ naʼ, en bidipa ládxiʼbiʼ. Guzóasibiʼ gapa naca lu lataj cáʼasö cateʼ bidxinrö dza buluíʼi lobiʼ lógaca bönachi Israel.2 _OLëʼ uzeníʼë quégaca nupa nacuáʼ gapa naca chul-la,
en gapa nacuáʼ nupa chizóa ilátigaca
para ugúʼë rëʼu nöza ga cöʼö dxi ládxiʼdoʼoruʼ.  'NCaní gaca, tuʼ ruhuéchiʼdaʼ ládxëʼë Dios rëʼu,
en runëʼ ga tseníʼ queë́ruʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ beníʼ idú.  MGunuʼ ga ilaʼnözi bönachi queëʼ ca gaca uluʼlágaca,
en ca naʼ uniti lahuëʼ Dios dul-laʼ nabágaʼgaca. * OLLiʼ, zxíʼinaʼdoʼ, siʼ loʼ bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios unná bëʼ
tuʼ tsöjnöruʼ ca Xanruʼ caz, en upóʼo nöza ga tödëʼ. s aKen para gácaruʼ baʼa ladxiʼ, en idú dxiʼa
lahuëʼ Lëʼ yúguʼtë dza sóaruʼ ibanruʼ. " ?JGuzxíʼ lu nëʼë usölë́ʼ rëʼu
lu náʼagaca nupa bitiʼ taʼléʼe rëʼu dxiʼa
para cabirö gádxiruʼ gunruʼ xichinëʼ Lëʼ, 8 kILë ni benëʼ tsutsu xtídzëʼë, en guzxíʼ lu nëʼë,
le gunëʼ queëʼ Abraham, xuz gudödi queëruʼ,
le naca tu le ral-laʼ gunëʼ queë́ruʼ rëʼu.  HGuzxíʼ lu nëʼë huéchiʼ ládxëʼë xuz gudödi queë́ruʼ,
en tsöjnenëʼ le guzxíʼ lu nëʼë le naca láʼayi.  7GGuzxíʼ lu nëʼë usölë́ʼ rëʼu
lu náʼagaca nupa tequi rëʼu ziʼ,
encaʼ lu náʼagaca nupa bitiʼ taʼléʼe rëʼu dxiʼa.  9F¡Dza niʼte guzxíʼ lu nëʼë gunëʼ ga gaca caní!Raca ca naʼ gunnë́ʼ lu ruáʼagaquiëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ. K E¡Gusö́l-lëʼë queë́ruʼ Bönniʼ usölë́ʼ rëʼu,
len yöl-laʼ huáca zxön queëʼ!Bönniʼ ni guljëʼ ládajgaca diʼa dza queëʼ David,
huen dxin queëʼ Dios.  D¡Yöl-laʼ ba Dios, Xángaca bönachi Israel
tuʼ buduyúëʼ rëʼu, bönachi queëʼ, en böáʼuëʼ rëʼu!  CNíʼirö Dios Böʼ Láʼayi bidisóalenëʼ Zacarías, xúzibiʼ Juan, ateʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, rnnëʼ: ^  7BGulaʼzáʼ ládxiʼgaca yúguʼtë nupa bilaʼyöni ca naʼ guca, taʼnná: “¿Nacxi caz gácabiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ ni? Le nácatë Xanruʼ zóalenëʼ-biʼ.” Didzaʼ bëʼë Zacarías uláz queëʼ Dios @  {ANíʼirö guládxinëʼ, en buluʼbáninëʼ yúguʼtë dzaga yuʼu quégaquiëʼ, ateʼ yúguʼtë yö́dzödoʼ nacuáʼ lu guíʼadoʼ luyú Judea, guzë́ didzaʼ ca guca lë ni.  @Laʼ níʼisö böáljatë ruʼë Zacarías naʼ, en buguítjatë lúdxëʼë, ateʼ bëʼë didzaʼ le guluʼë Dios yöl-laʼ ba. }  u?Zacarías naʼ gunabëʼ tu blágadoʼ, ateʼ buzúajëʼ lahui caní: Juan lëbiʼ. Buluʼbáninëʼ yúguʼtëʼ. y  m>Níʼirö buluʼláʼ buluʼluíʼisinëʼ, gulaʼnábinëʼ xúzibiʼ nacxi rë́ʼënëʼ guʼë labiʼ. f G=Gulaʼnábinëʼ-nu, taʼnnë́ʼ: —¿Bizx que? Cuntu nu diʼa dza quiuʼ lëʼ Juan. d C~=P<<3;%:98766G54\3"100$..|-,++ *G)f(#'Q%l$#"!  |vLRG]I*h@_o* Y +n,7 Xisedoʼ naʼ buluʼhuöxaj laʼ nöza tuʼluíʼi ca raca quégaca bönniʼ taʼyönnëʼ didzaʼ naʼ, pero laʼ zaʼtë tuʼ xihuiʼ, en rigúa didzaʼ naʼ bidxín lu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ, para cabí ilaʼyéajlëʼë, en cabí uluʼlë́ʼ. 6 Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Caní naca le ruluíʼi lë naʼ bucúdzuʼa didzaʼ. Xisedoʼ naʼ naca xtídzëʼë Dios. w5g Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Dios ruzéajniʼinëʼ libíʼiliʼ le nagachiʼ ca rinná bëʼë Lëʼ, pero iaʼzícaʼrö bönachi ni, ruíʼilenaʼ léguequi didzaʼ le rucúdzuʼa didzaʼ para cateʼ uluʼyúëʼ, bitiʼ ilaʼléʼenëʼ, en cateʼ ilaʼyönnëʼ, bitiʼ ilaʼyéajniʼinëʼ. Riguíxjöʼë Jesús le ruluíʼi le bucúdzuʼë didzaʼ 4) Níʼirö yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizxi saʼyéaj lë naʼ bucúdzuʼu didzaʼ? O3Buluʼhuöxaj iaʼbal-la xisedoʼ naʼ ga naca luyú bëbu. Cateʼ chigulaʼzxö́n, buluʼnödzaj. Tu dxiguʼ naʼ bunödzaj iaʼtú gayuáʼtërö xisedoʼ caʼ. Cateʼ budxi gunnë́ʼ caní Jesús, bëʼë zidzaj didzaʼ, rnnëʼ: —¡Nu zoa nagui, en riyöni ral-laʼ uzë́ nagui! Bizx que rucúdzuʼë Jesús didzaʼ k2OBuluʼhuöxaj iaʼbal-la xisedoʼ naʼ ga buluʼlén lubá yötsiʼ. Tsözxö́n gulaʼzxö́n lubá yötsiʼ naʼ, en xisedoʼ naʼ, ateʼ lubá yötsiʼ naʼ bilaʼröli xisedoʼ naʼ gulaʼlén, en gulún ditaj léguequi. 17Buluʼhuöxaj iaʼbal-la xisedoʼ naʼ lu yu ga röʼö guiö́j. Cateʼ gulaʼlén xisedoʼ naʼ, laʼ gulaʼbídxitë tuʼ cabí nalupaʼ yu naʼ. 0%—Birúajëʼ bönniʼ guz, söjë́siëʼ xisedoʼ. Cateʼ niʼ söjë́siëʼ, buluʼhuöxaj bal-la xisedoʼ naʼ ga naca laʼ nöza, ateʼ buluʼlibi bönachi léguequi. Bilaʼdxinbaʼ caʼ biguínnidoʼ, en gulë́ʼajbaʼ xisedoʼ naʼ dzöʼö laʼ nöza. :/mBilaʼrúaj bönachi zián yuguʼ yödzö niʼ, en biláʼgaca ga naʼ zoëʼ Jesús. Cateʼ buluʼdubëʼ ga naʼ zoëʼ, Lëʼ bucúdzuʼë didzaʼ, rëʼ légaquiëʼ: l.QJuana, nigula queëʼ Chuza, bönniʼ yuʼu lu nëʼë le dë lidxëʼ Herodes, nútsaʼnu caʼ ládjagacanu, ateʼ cáʼanqueze Susana nútsaʼnu caʼ légacanu. Taʼgúʼunu nigula ni, en ziánrönu caʼ, le tahuëʼ Jesús, en yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ. Tuʼnö́dzjanu le dë quégacanu. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús ca naca queëʼ bönniʼ guz '-GBál-lanu nigula bunëʼ Jesús légacanu dzágagacanu caʼ Lëʼ. Bubéajëʼ böʼ xihuiʼ yúʼugaca légacanu, en bugǘëʼ yuguʼ yödzöhuë́ʼ güíʼiguequinu. Nútsaʼnu ládjagacanu María, lënu caʼ Magdalena, nigula naʼ bubéajëʼ gadxi böʼ xihuiʼ yúʼugaca lënu. , Gudödi gulaca lë ni, gudë́ʼ Jesús gapa nacuáʼ zián yödzö zxön, en yuguʼ yö́dzödoʼ, ateʼ benëʼ libán niʼ, en bëʼë didzaʼ que didzaʼ dxiʼa ca rinná bëʼë Dios, ateʼ idxínnutëʼ bönniʼ usëda queëʼ dzágagaquiëʼ Lëʼ. +#2Níʼirö Jesús gudxëʼ-nu nigula naʼ, rnnëʼ: —Tuʼ réajlëʼu nedaʼ, chibulóʼ liʼ. Böaj lidxuʼ, zoa dxi ládxuʼu.@*y1Yuguʼ bönniʼ naʼ taʼbö́ʼlenëʼ Jesús tahuëʼ gulaʼsí lógaquiëʼ tëʼ luzáʼagaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Nuzxi caz bönniʼ ni, runiti lotsëʼ caʼ dul-laʼ? ~)u0Níʼirö Jesús gudxëʼ-nu nigula naʼ, rnnëʼ: —Dul-laʼ gubáguʼu chiguyúʼu yöl-laʼ runiti lo que. l(Q/Que lë ni naʼ reaʼ liʼ, dul-laʼ zián gubágaʼnu nigula ni, chiguyúʼu yöl-laʼ runiti lo quéguequi, ateʼ nadxíʼideʼenu nedaʼ. Nu naʼ Dios runiti lahuëʼ le látiʼdoʼos, látiʼdoʼos nadxíʼi Dios nu naʼ. `'9.Bitiʼ gulúʼu icjaʼ le za, pero nigula ni gulúʼunu niʼa lë naʼ riláʼ zxixi. {&o-Bitiʼ butsaga loʼ nedaʼ, pero cateʼ bidxínteaʼ lidxuʼ, bitiʼ ruzóa dxinu nigula ni, rutsaga lonu niʼa. $%A,Níʼirö buécjëʼ Jesús, ateʼ niʼ ruyúëʼ-nu nigula naʼ, rëʼ Simón: —¿Naruʼ riléʼenuʼ nigula ni? Guyáziaʼ lidxuʼ, ateʼ bitiʼ bennuʼ quiaʼ nisa quíbidaʼ niʼa, pero nigula ni gulúʼunu niʼa nisa ribö́dxinu, en buzxinu niʼa len guitsaʼ ícjanu. >$u+Bubiʼë didzaʼ Simón naʼ, rnnëʼ: —Réquidaʼ nedaʼ, bönniʼ naʼ rálaʼrëʼ queëʼ dumí, lë naʼ buniti lahuëʼ. Jesús gudxëʼ lëʼ: —Le nácasö rnnoʼ. #/*Tuʼ cabí dë quégaquiëʼ dumí uluʼguízxjëʼ lë naʼ tál-lëʼë queëʼ, que lë ni naʼ buniti lahuëʼ iropëʼ lë naʼ tál-lëʼë queëʼ. Gunnátsöcaʼ naʼa. ¿Núzxilëʼ bönniʼ chopëʼ ni idxíʼirönëʼ bönniʼ naʼ buniti lahuëʼ légaquiëʼ? ")Jesús rëʼ lëʼ: —Zoëʼ tu bönniʼ dë dumí queëʼ, ateʼ nacuʼë chopëʼ bönniʼ tál-lëʼë dumí queëʼ. Tuëʼ bönniʼ naʼ ral-lëʼë queëʼ lazxjëʼ que chopa iz, ateʼ iaʼtúëʼ naʼ ral-lëʼë queëʼ lazxjëʼ que chopa beoʼ. 4!a(Níʼirö Jesús gudxëʼ bönniʼ fariseo naʼ, rnnëʼ: —Simón, dë tu le ral-laʼ guíaʼ liʼ. Bubiʼë didzaʼ bönniʼ naʼ, rnnëʼ: —Gunná, Bönniʼ Usedi. . U'Cateʼ bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ nulidzëʼ Jesús biléʼenëʼ lë ni, guzáʼ ládxëʼë, rnnëʼ: “Laʼtuʼ náquiëʼ bönniʼ ni bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, huéquibeʼenëʼ nuzxi naʼ, en nacxi nácanu nigula ni rigannu Lëʼ, tuʼ nácanu nigula udá dzaga.” &Cateʼ bidxinnu zacaʼ cúdzuʼlëʼ Jesús, gurö́ʼönu xiniʼë ribö́dxinu. Níʼirö gusí lonu rigúʼunu nisa ribö́dxinu niʼë Jesús, en ruzxinu niʼë len guitsaʼ ícjanu. Butsaga lonu niʼë, en gulúʼunu niʼë lë naʼ riláʼ zxixi. ve%Zóanu lu yödzö naʼ tu nigula udá dzaga, en cateʼ nö́zinu röʼë rahuëʼ Jesús lidxëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ, níʼirö bidxinnu niʼ nuáʼanu tu bö́gaʼdoʼ néquini guiö́j nazacaʼ le yudzu tu le riláʼ zxixi. $A$Tu bönniʼ yudoʼ fariseo bulidzëʼ Jesús gágulenëʼ lëʼ tsözxö́n, ateʼ guyáziëʼ Jesús lidxëʼ bönniʼ naʼ, en guröʼë rahuëʼ. 'G#Reaʼ libíʼiliʼ: Naca bëʼ nupa nápagaca yöl-laʼ réajniʼi queëʼ Dios niʼa que le túngaca. Le benëʼ Jesús lidxëʼ tu bönniʼ yudoʼ fariseo  "Cateʼ bidaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, en rëʼaj rahuaʼ, rnnaliʼ quiaʼ: “Bönniʼ ni náquiëʼ bönniʼ huágulëʼë, en bönniʼ reʼjëʼ. Náquiëʼ luzáʼagaquiëʼ bönniʼ tuʼquizxjëʼ, en iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ dul-laʼ.” E!Caní nácaliʼ tuʼ bidëʼ Juan, bönniʼ buquilëʼ bönachi nisa, en bitiʼ gudahuëʼ yöta xtila, en bitiʼ guʼë xisi uva, ateʼ rnnaliʼ queëʼ: “Tuʼ xihuiʼ dzaga lëʼ.” } Nácagaquiëʼ ca bíʼidoʼ taʼguítjabiʼ. Taʼbö́ʼöbiʼ lu yë́ʼëyi, en taʼbö́dxiʼabiʼ. Taʼnnabiʼ tubiʼ iaʼtubiʼ: “Rucö́dxituʼ queë́liʼ gui, pero bitiʼ ruyáʼaliʼ. Rul-la yéchiʼtuʼ, pero bitiʼ ribö́dxiliʼ.”  Gunnë́ʼ caʼ Xanruʼ: —¿Nacxi uséquiʼtsedaʼ bönachi nacuáʼ dza ni zóaruʼ naʼa? ¿Nacxi caz nácagaquiëʼ? lQpero yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, en bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ xibá queëʼ Moisés bitiʼ bilaʼdilëʼ nisa lu nëʼë Juan, ateʼ caní guca, buluʼcáʼanëʼ cáʼasö le gúʼunnëʼ Dios gunëʼ quégaquiëʼ. V%Cateʼ bönachi niʼ, en bönniʼ tuʼquizxjëʼ lázagaca bönachi bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni bëʼë Juan, guléquibeʼenëʼ le naca tsahuiʼ lahuëʼ Dios, en bilaʼdilëʼ nisa lu nëʼë Juan, !;’Nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ: Gapa nacuáʼ bönachi, channö zoëʼ nu bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, bitiʼ nácarëʼ lo ca Juan, bönniʼ naʼ buquilëʼ bönachi nisa, pero nu nácatërö cuídiʼsö ga rinná bëʼë Dios nayë́pisëtërö ca Juan naʼ. RNáquiëʼ Juan bönniʼ naʼ nazúaj lu guichi láʼayi ca naca queëʼ, rnna:Buyútsöcaʼ, risö́l-laʼa-nëʼ gubáz quiaʼ, inö́ruëʼ ca Liʼ.Bönniʼ ni uchiʼë nöza ga töduʼ. a;¿Bizxi caz birúajliʼ yöjyuliʼ? ¿Naruʼ birúajliʼ yöjyuliʼ-nëʼ tu bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios? Ön, reaʼ libíʼiliʼ, ateʼ nayë́pisëtërëʼ ca nu ruíʼi didzaʼ uláz queëʼ Dios. ¿Bizxi caz birúajliʼ yöjyuliʼ? ¿Naruʼ birúajliʼ yöjyuliʼ-nëʼ tu bönniʼ nácuëʼ lariʼ nazácaʼdeʼe? Nöz quéziliʼ nupa nácugaca lariʼ nazácaʼdeʼe, en tuʼzíʼ xibé yöl-laʼ tsahuiʼ, nacuáʼ lídxigaquiëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë. -Cateʼ bönniʼ naʼ gusö́l-lëʼë Juan buluʼzë́ʼë niʼ, gusí lahuëʼ Jesús ruluíʼinëʼ bönachi niʼ ca naca queëʼ Juan naʼ, rnnëʼ: —¿Bizxi birúajliʼ yöjyuliʼ lu lataj cáʼasö? ¿Naruʼ birúajliʼ yöjyuliʼ tu gui rutá böʼ recja le? {Bicaʼ ba nu bitiʼ gaca chopa ladxiʼ, ateʼ zaʼlen nedaʼ sal-laʼ bitiʼ runaʼ ca réqui nu naʼ ral-laʼ gunaʼ. a;Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ chopëʼ bönniʼ naʼ nasö́l-lëʼë Juan, rnnëʼ: —Guliʼtséaj, guliʼtsöjtíxjöiʼi-nëʼ Juan ca naca le biléʼeliʼ, en le biyö́niliʼ. Tuʼléʼenëʼ bönniʼ guchul-la lógaquiëʼ. Tuʼzë́ʼë bönniʼ gulatsjëʼ. Nuhuöácagaquiëʼ bönniʼ güíʼiguequinëʼ huëʼ nudzuʼ ruzödi. Tuʼyö́nnëʼ bönniʼ gulaʼcö́dzuëʼ. Nubángaquiëʼ bönniʼ gulátiëʼ. Taʼyönnëʼ bönniʼ yechiʼ didzaʼ dxiʼa. NLaʼ náʼasö ruúnëʼ Jesús zián nupa teʼe, yuguʼ bönniʼ huëʼ, en bönniʼ yúʼugaca légaquiëʼ böʼ xihuiʼ, ateʼ zián bönniʼ lo chul-la busaljëʼ guiö́j lógaquiëʼ. ? wCateʼ bilaʼdxinëʼ bönniʼ naʼ nasö́l-lëʼë Juan ga naʼ zoëʼ Jesús, tëʼ Lëʼ: —Juan, bönniʼ buquilëʼ bönachi nisa, nasö́l-lëʼë netuʼ para inábituʼ Liʼ, innatuʼ: “¿Nacuʼ Liʼ Cristo, bönniʼ naʼ ral-laʼ guídëʼ, o naruʼ ral-laʼ cöztuʼ-nëʼ bönniʼ yúbölö?” ] 3ateʼ gusö́l-lëʼë légaquiëʼ ga naʼ zoëʼ Jesús para ilaʼnábinëʼ Lëʼ, ilaʼnnë́ʼ: “¿Nacuʼ Liʼ Cristo, bönniʼ ral-laʼ guídëʼ, o naruʼ ral-laʼ cöztuʼ-nëʼ bönniʼ yúbölö?” A {Bönniʼ dáʼgaquiëʼ Juan gulaʼguíxjöiʼinëʼ lëʼ yúguʼtë lë ni runëʼ Jesús. Niʼ yuʼë Juan lidxi guíë, bulidzëʼ chopëʼ bönniʼ naʼ dáʼgaquiëʼ lë, b =Guzë́ didzaʼ ca naca yöl-laʼ huáca queëʼ Jesús, ateʼ bilaʼyöni bönachi yúguʼtë yödzö luyú Judea, en yúguʼtë yödzö idú gásibiʼilö. Le rinabëʼ Juan, bönniʼ buquilëʼ bönachi nisa { oCateʼ bönniʼ niʼ bilaʼléʼenëʼ lë ni, guládxinëʼ yúguʼtëʼ, ateʼ gulaʼguʼë Dios yöl-laʼ ba, taʼnnë́ʼ: —Bidxín queë́ruʼ tu bönniʼ lo, ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Dios caz rácalenëʼ bönachi queëʼ. -SNíʼirö bubanbiʼ. Gurö́ʼöbiʼ biʼi naʼ zíʼalö nátibiʼ, ateʼ gusí lobiʼ ruíʼibiʼ didzaʼ. Jesús budödëʼ-biʼ lu náʼanu xináʼabiʼ. V%Níʼirö gubíguiʼë Jesús, en gudanëʼ daʼa yaga ga naʼ dëbiʼ biʼi nati naʼ. Gulaʼbözëʼ bönniʼ naʼ nuáʼagaquiëʼ-biʼ, ateʼ Jesús gunnë́ʼ: —Biʼidoʼ, liʼ reaʼ, guyasa. pY Cateʼ Xanruʼ biléʼenëʼ-nu, buéchiʼ ládxëʼë-nu, ateʼ gudxëʼ-nu: —Bítiʼrö cödxuʼ. 1[ Cateʼ bidxinëʼ galaʼ raʼ yödzö naʼ, biléʼenëʼ yuguʼ bönniʼ nuáʼagaquiëʼ-biʼ tubiʼ biʼi bönniʼ nati. Söjcáchiʼgaquiëʼ-biʼ. Biʼi nati naʼ nácabiʼ laʼs dui biʼi queë́nu tu nigula uzë́bidoʼ. Zián bönachi uladza queë́nu nigula uzëbi naʼ söjácalen-nu.  Gudödi guca lë ni, saʼyéajëʼ Jesús yödzö Naín, ateʼ dzágagaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ Lëʼ, len bönachi zián. (I Cateʼ buluʼdxinëʼ bönniʼ naʼ gusö́l-lëʼë bönniʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, gulaʼyáziëʼ ga naca lu yuʼu lidxëʼ, en bilaʼléʼenëʼ chiböácabiʼ biʼi huen dxin naʼ. Jesús rusubanëʼ-biʼ biʼi bönniʼ queë́nu tu nigula uzëbi 9k Cateʼ biyönnëʼ Jesús didzaʼ ni, bubáninëʼ queëʼ bönniʼ naʼ, ateʼ buécjëʼ, en gudxëʼ bönachi naʼ záʼgaca cúdzuʼlëʼ, rnnëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, cuntu nu bönniʼ Israel bitiʼ röjxáquiʼdaʼ-nëʼ réajlëʼë quiaʼ ca réajlëʼë quiaʼ bönniʼ ni. 6eNedaʼ caʼ, zoa nu rinná beʼe nedaʼ, ateʼ nacuʼë caʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la rinná béʼedaʼ légaquiëʼ. Reaʼ-nëʼ tuëʼ: Guyéaj niʼ, ateʼ rejëʼ. Reaʼ-nëʼ iaʼtúëʼ: Gudá ni, ateʼ ridëʼ. Reaʼ-nëʼ caʼ huen dxin quiaʼ: Ben dxin ni, ateʼ runëʼ dxin naʼ.” 0Yen bitiʼ nacaʼ lesacaʼ guídaʼ ga zuʼ. Que lë ni naʼ bitiʼ burúguidaʼ guídaʼ ga zuʼ. Bë́ʼësö didzaʼ, ateʼ huöácatëbiʼ biʼi huen dxin quiaʼ. 3_Níʼirö Jesús guyéajlenëʼ légaquiëʼ. Cateʼ chizóa ilaʼdxinëʼ lidxëʼ bönniʼ naʼ, lëʼ gusö́l-lëʼë bal-lëʼ böchiʼ luzë́ʼë ga zëʼë Jesús, ateʼ tëʼ Lëʼ: —Xan, rnnëʼ bönniʼ naʼ: “Bitiʼ uguíʼinuʼ, tuʼ cabí nacaʼ lesacaʼ tsáziuʼ lidxaʼ, ~tuʼ runëʼ bal bönachi uládz queë́ruʼ, en benëʼ tu yuʼu queë́ruʼ ga rudúbiruʼ rusë́daruʼ queëʼ Dios. S}Bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ naʼ bilaʼdxinëʼ ga zoëʼ Jesús, ateʼ gulátaʼyuëʼ lahuëʼ idú ládxiʼgaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: —Náquiëʼ lesacaʼ bönniʼ naʼ gunuʼ queëʼ lë ni, 1|[Cateʼ biyönnëʼ bönniʼ ni didzaʼ tuʼë bönachi ca naca queëʼ Jesús, laʼ gusö́l-laʼtëʼ bal-lëʼ bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ bönniʼ judío ga naʼ zoëʼ Jesús, tsöjö́taʼyugaquiëʼ lahuëʼ Lëʼ guídëʼ uduhuénëʼ-biʼ biʼi huen dxin queëʼ naʼ réʼebiʼ. S{Lu yödzö niʼ zoëʼ tu bönniʼ Roma rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la. Zóabiʼ biʼi huen dxin queëʼ nadxíʼideʼenëʼ-biʼ, ateʼ biʼi ni réʼebiʼ, en chirequi gátibiʼ. dz CCateʼ Jesús budxi bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ni, guyáziëʼ yödzö Capernaum. y 1Naʼa, nu riyöni xtídzaʼa, en bitiʼ run ca rnna, nu ni naca ca tu bönniʼ benëʼ lidxëʼ ga naca lu yu cáʼasö. Bitiʼ benëʼ xilibi. Cateʼ guchö́ʼöna yegu gubóʼo cuita yuʼu naʼ, laʼ biguínnajtë, ateʼ gubixi dërö zöʼö que. x 0Nu ni naca ca tu bönniʼ, cateʼ benëʼ lidxëʼ, guchö́ʼönëʼ ga rëʼ, en guléquiëʼ xilibi yuʼu ga naca lu guiö́j. Cateʼ bötaj yegu gubóʼo, guchö́ʼöna cuita yuʼu naʼ, pero bitiʼ guca uquínnaj le, tuʼ nulibi ga naca lu guiö́j. sw_/Uluíʼidaʼ libíʼiliʼ ca naca nu naʼ zaʼ quiaʼ, en riyöni xtídzaʼa, en run ca rnna xtídzaʼa. #v?.Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —¿Bizx que rulídzaliʼ nedaʼ, rnnaliʼ: “Xantuʼ, Xantuʼ”, pero bitiʼ runliʼ ca rinná béʼedaʼ libíʼiliʼ? *uM-Tu bönniʼ dxiʼa ruʼë didzaʼ dxiʼa tuʼ yuʼu le naca dxiʼa icja ládxiʼdaʼahuëʼ, ateʼ didzaʼ xihuiʼ ruʼë bönniʼ xihuiʼ tuʼ yuʼu icja ládxiʼdaʼahuëʼ le xihuiʼ. Rinnë́ ruáʼaruʼ ca naca le yuʼu icja ládxiʼdoʼoruʼ. Chopa ca gaca cuéquiruʼ xilibi yuʼu Jt ,Caní naca, le ribía tu yaga naca bëʼ ca naca yaga naʼ. Bitiʼ ruchíbiruʼ le ribía yaga higo lu yaga yötsiʼ, en calëga lu bisequiʼ yötsiʼ bitiʼ ruchíbiruʼ le ribía lubá uva. s/+Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Tu yaga dxiʼa bitiʼ cuía le naca cáʼasö. Lëscaʼ caní, tu yaga guíʼa bitiʼ gaca cuía le naca dxiʼa. .rU*¿Naruʼ huácatsö guíoʼ-nëʼ böchiʼ luzóʼo: “Bö́chaʼa, benna lataj cuejaʼ bë́budoʼ yuʼu guiö́j loʼ”, en bitiʼ riléʼenuʼ le zxön yuʼu guiö́j lo cazuʼ? Liʼ, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinuʼ, guléaj zíʼalö le zxön yuʼu guiö́j lo cazuʼ, ateʼ níʼirö iléʼenuʼ dxiʼa para cuejuʼ bë́budoʼ yuʼu guiö́j lahuëʼ böchiʼ luzóʼo. Le runruʼ naca bëʼ le nácaruʼ q%)’¿Bizx que ruyúʼ bë́budoʼ yuʼu guiö́j lahuëʼ böchiʼ luzóʼo, en bitiʼ riléʼenuʼ le zxön yuʼu guiö́j lo cazuʼ? !p;(Bitiʼ caʼ gácarëʼ lo tu bönniʼ usëda ca nu rusëdi lëʼ, pero cateʼ údxi izëdëʼ bönniʼ naʼ, gáquiëʼ ca naca nu naʼ rusëdi lëʼ. To!'Bucúdzuʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ huácatsö nu bönniʼ lo chul-la ichë́ʼë iaʼtúëʼ bönniʼ lo chul-la? Bitiʼ caʼ gaca, tuʼ ilaʼbixëʼ iropëʼ tu lu yeru. n7&Buliʼnödzaj que luzáʼaliʼ, ateʼ Dios gunnëʼ queë́liʼ. Uluʼnödzjëʼ queë́liʼ le uluʼrixëʼ len tu guíʼina ribixi le naca idú, le naguirö, en naguí gate ga rëʼ, en zóaticaʼ gubá. Ca naca le ruríxiliʼ, laʼ cáʼasö urixëʼ Dios caʼ queë́liʼ. !m;%Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Bitiʼ ichugu bë́ʼëliʼ que luzáʼaliʼ, ateʼ cuntu nu ichugu bëʼ queë́liʼ. Bitiʼ cuéaj bë́ʼëliʼ que luzáʼaliʼ, ateʼ cuntu nu cuéaj bëʼ queë́liʼ. Buliʼniti lo luzáʼaliʼ, ateʼ Dios uniti lahuëʼ caʼ libíʼiliʼ. 3l_$Buliʼhuéchiʼ ládxiʼliʼ bönachi ca naʼ runëʼ Xúziliʼ Dios, ruhuéchiʼ ládxëʼë yúguʼtë bönachi. Bitiʼ ral-laʼ ichugu bë́ʼëruʼ que luzáʼaruʼ ’Channö nadxíʼisiliʼ nupa nadxíʼigaca libíʼiliʼ, ¿bizxi yöl-laʼ ba idéliʼliʼ? Lëscaʼ caní tunëʼ bönniʼ dul-laʼ, taʼdxíʼinëʼ nupa nadxíʼiguequi légaquiëʼ. _g7Ca rë́ʼëniliʼ ilún bönachi queë́liʼ, lëscaʼ caní guliʼgún quéguequi. rf]Nútiʼtës nu bi inaba le dë quiuʼ, bunödzaj que, ateʼ nu cúa le nequi quiuʼ, bitiʼ unabuʼ le. e+Channö nu capaʼ tsöláʼa xaguʼ, buzë́ iaʼtsöláʼa caʼ xaguʼ. Channö nu cúa lariʼ naxóa cúdzuʼu, bëʼ lataj cúa caʼ zxoʼ. $dAGuliʼnabi Dios gaca dxiʼa quégaca nupa tuaʼ döʼ queë́liʼ, en buliʼlidzëʼ Dios inábiliʼ-nëʼ gácalenëʼ nupa taʼnnë́ ziʼ queë́liʼ. ocWGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Libiʼiliʼ zóaliʼ ni, en riyö́niliʼ xtídzaʼa, reaʼ libíʼiliʼ: Guliʼdxíʼi nupa bitiʼ taʼléʼe libíʼiliʼ dxiʼa. Guliʼgún le naca dxiʼa quégaca nupa tuʼdíʼi libíʼiliʼ. Tb!’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ taʼnnë́ yúguʼtë bönachi dxiʼa queë́liʼ. Lëscaʼ caní gulunëʼ xuz xtóʼoliʼ, gulaʼnnë́ʼ dxiʼa quégaquiëʼ bönniʼ gulaʼzíʼ yëʼë, gulaʼnnë́ʼ nácagaquiëʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Ral-laʼ idxíʼiruʼ nupa bitiʼ taʼléʼe rëʼu dxiʼa Ba}’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ nuhuö́laj nudzéʼeliʼ naʼa, tuʼ huadunliʼ. ’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ ruzxídxili naʼa, tuʼ huíʼiniliʼ, en cödxi yéchiʼliʼ. z`m’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, dë yöl-laʼ tsahuiʼ queë́liʼ, tuʼ chidë́ le ruzíʼiliʼ xibé. \_1Buliʼsíʼ xibé dza naʼ, en buliʼdzeja, tuʼ naca zxön le guequi queë́liʼ yehuaʼ yubá. Lëscaʼ caní gulunëʼ xuz xtóʼogaca bönachi ni quégaquiëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. 1^[’Bicaʼ ba libíʼiliʼ, tuʼ zaʼ dza cateʼ bitiʼ ilaʼléʼe bönachi libíʼiliʼ dxiʼa, en uluʼbéaj libíʼiliʼ ga nacuáʼ, en ilaʼnnë́ ziʼ queë́liʼ, en uluʼcáʼana cáʼasö le nazíʼi laliʼ ca tu le naca xihuiʼ tuʼ dáʼaliʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi. V]%’Bicaʼ ba libíʼiliʼ ridunliʼ le gunnëʼ Dios queë́liʼ, tuʼ huö́ljaliʼ. ’Bicaʼ ba libíʼiliʼ ribö́dxiliʼ tuʼ bi nadéliʼliʼ le naca tsahuiʼ, tuʼ huadxín dza uzxídxiliʼ. v\eNíʼirö buyúëʼ Jesús yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ nacuʼë niʼ, en gudxëʼ légaquiëʼ: —Bicaʼ ba libíʼiliʼ, réquibeʼeliʼ riyadzjaliʼ le naca queëʼ Dios, tuʼ gataʼ queë́liʼ lataj ga rinná bëʼë Dios. C[Yúguʼtë bönachi zián naʼ tuíʼi ládxiʼgaca ilaʼgán Jesús tuʼ ruúnëʼ léguequi len yöl-laʼ huáca queëʼ. Nupa nácagaca bicaʼ ba, en nupa nácagaca bicaʼ bayechiʼ iZKBuluʼhuöáquiëʼ caʼ bönniʼ niʼ taʼguíʼi taʼzáquiëʼ lu náʼagaca böʼ xihuiʼ. Y#Jesús bö́tjalenëʼ yuguʼ bönniʼ gubáz queëʼ naʼ lu guíʼadoʼ naʼ, ateʼ bilaʼdxinëʼ tu ga naca lachiʼ, ga niʼ nacuʼë ziánrö caʼ bönniʼ usëda queëʼ, ateʼ nacuáʼlen légaquiëʼ bönachi zián narúajgaca yúguʼtë yödzö luyú Judea, en yödzö Jerusalén, en yuguʼ yö́dzödoʼ dë́gaca raʼ nísadoʼ ga naʼ nacuáʼ yödzö Tiro, en yödzö Sidón. Bilaʼdxín bönachi ni ga niʼ para uluʼzë́ nágagaca xtídzëʼë Jesús, en uluʼhuöáca lu yödzöhuë́ʼ téʼeguequi. +XOJudas, (bö́chëʼë Jacobo),
en Judas Iscariote, (bönniʼ udödëʼ Jesús lu náʼagaquiëʼ bönniʼ ilútiëʼ Lëʼ). Ruúnëʼ Jesús bönachi zián WwMateo, en Tomás,Jacobo, (zxíʼinëʼ Alfeo),Simón, (bönniʼ ruíʼi ládxëʼë yödzö queëʼ), VBulidzëʼ:Simón, (lëʼ caʼ Pedro),Andrés, (bö́chëʼë Pedro),Jacobo, en Juan, en Felipe, en Bartolomé, U Cateʼ zaʼ reníʼ, bulidzëʼ yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, ateʼ gurö́ëʼ chínnuëʼ para iláquiëʼ gubáz queëʼ. T  Dza niʼ guyijëʼ Jesús ga naca tu lu guíʼadoʼ. Bulidzëʼ Dios niʼ, ateʼ idú yëla bë́ʼlenëʼ Dios didzaʼ. SS Níʼirö gulaʼlenëʼ bönniʼ yudoʼ naʼ, ateʼ gulún xtídzaʼgaquiëʼ laʼ légacasëʼ nacxi bi ilunëʼ queëʼ Jesús. Ribö́ëʼ Jesús chínnuëʼ bönniʼ ilácagaquiëʼ gubáz queëʼ SR Níʼirö buyúëʼ Jesús yúguʼtë bönniʼ naʼ nacuʼë gásibiʼilëʼ, ateʼ gudxëʼ bönniʼ huëʼ naʼ: —Bulí noʼo. Bulí nëʼë bönniʼ naʼ, ateʼ laʼ böácatë nëʼë naʼ. /QW Níʼirö Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ naʼ, rnnëʼ: —Unábitsöquiʼdaʼ libíʼiliʼ tu didzaʼ. ¿Naruʼ dë lataj cateʼ naca dza láʼayi gunruʼ le naca dxiʼa o gunruʼ le ruáʼ döʼ? ¿Naruʼ dë lataj uguélaʼruʼ yöl-laʼ naʼbán quégaca bönachi, o ugúaruʼ le? RPRéquibeʼenëʼ Jesús le taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ, ateʼ gudxëʼ bönniʼ naʼ narequiʼ nëʼë, rnnëʼ: —Guyasa. Guzuí gatsaj láhuiʼlö ni. Laʼ guyásatëʼ bönniʼ naʼ, guzuínëʼ. ~OuYuguʼ bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo tuʼyúëʼ Jesús para ilaʼléʼenëʼ channö únëʼ bönniʼ naʼ cateʼ naca dza láʼayi quégaquiëʼ para uluʼdzö́linëʼ nacxi uluʼzéguiëʼ Lëʼ didzaʼ. pNYCateʼ naca iaʼtú dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, guyáziëʼ Jesús lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, en busédinëʼ nupa nacuáʼ niʼ. Zoëʼ caʼ tu bönniʼ niʼ narequiʼ nëʼë ibëla. M7Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, nacaʼ xani dza láʼayi. Tu bönniʼ narequiʼ nëʼë wLgGuyáziëʼ lu yuʼu queëʼ Dios, en guzxiʼë yöta xtila tuʼcuʼë lahuëʼ Dios, lë naʼ bitiʼ ral-laʼ gáguruʼ, pero tuz bixúz dë lataj ilahuëʼ, ateʼ gudahuëʼ David le, en bëʼë caʼ quéguequi nupa nacuáʼlen lëʼ. -KSBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ cabí nulábaniliʼ ca benëʼ David cateʼ gudunëʼ, ateʼ gulaʼdún caʼ nupa nacuáʼlen lëʼ? J'Níʼirö gulaʼnábinëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo légaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizx que runliʼ le cabí ral-laʼ gunruʼ dza láʼayi? hI KCateʼ naca tu dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, ridödëʼ Jesús gapa dë yöla zxoaʼ xtila, ateʼ bönniʼ usëda queëʼ taʼlecjëʼ do ga dxía zxoaʼ xtila. Taʼzxúbiʼni náʼagaquiëʼ le, en tahuëʼ. H-'Channö zoa nu rëʼaj xisi uva gula, bitiʼ guë́ʼënitë guíʼaj xisi uva cubi, tuʼ rnna: “Nácarö sizxíʼ xisi uva gula naʼ.”qG[&Que lë ni naʼ ral-laʼ cáʼaruʼ xisi uva cubi lu buzudi guídi cubi, ateʼ irópatë ilaca chiʼi. kFO%Lëscaʼ caní, cuntu nu bönniʼ riguë́ʼë xisi uva cubi lu buzudi guídi gula. Channö nu gun caní, xisi uva cubi naʼ uchözaʼ buzudi guídi gula, ateʼ ilalaj xisi uva naʼ, ateʼ gaca ditaj buzudi guídi gula naʼ. sE_$Níʼirö bucúdzuʼë didzaʼ Jesús ca naca lë ni, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —Cuntu nu bönniʼ ichúguiëʼ tu lariʼ cubi chinadía, en cuejëʼ tsötacaʼ le udë́ʼë lëʼe lariʼ tëbi. Channö gunëʼ caní, calë́gasö gaca ditaj lariʼ cubi naʼ, pero láriʼdoʼ naʼ birúaj lëʼe lariʼ cubi naʼ bitiʼ tsöjlö́za lariʼ tëbi naʼ. lDQ#Huadxín dza cateʼ udúëʼ bönniʼ rutsaga nëʼë ga nacuʼë. Dza níʼirö ilunëʼ gubasa. NC"Jesús rëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ huácatsö gunliʼ ga ilunëʼ gubasa bönniʼ nacuʼë laní que yöl-laʼ rutsaga naʼ tsanni niʼ bönniʼ rutsaga nëʼë zóalenëʼ légaquiëʼ? 8Bi!Níʼirö bönniʼ yudoʼ naʼ gulaʼnábinëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —¿Bizx que tunëʼ gubasa zián luzuí bönniʼ dáʼgaquiëʼ Juan, en tuʼlidzëʼ Dios, ateʼ tunëʼ caʼ caní bönniʼ dáʼgaquiëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, pero bönniʼ dáʼgaquiëʼ Liʼ tëʼaj tahuëʼ? LA Zaʼa, calëga ulídzagacaʼ-nëʼ bönniʼ tsahuiʼ, pero zaʼa ulídzagacaʼ-nëʼ bönniʼ dul-laʼ para uluʼbíʼi ládxiʼgaquiëʼ. Taʼnábinëʼ Jesús ca naca que yöl-laʼ run gubasa H@ Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Yuguʼ bönniʼ nacuʼë dxiʼa bitiʼ naquíniguequinëʼ nu un bönachi, pero bönniʼ téʼenëʼ naquíniguequinëʼ nu un bönachi. ?Níʼirö bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ len yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo gulaʼnnë́ʼ quégaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —¿Bizx que rëʼaj rágulenliʼ yuguʼ bönniʼ uquízxaj, en iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ dul-laʼ? a>;Gudödi niʼ benëʼ Leví naʼ tu güíʼi huagu queëʼ Jesús ga naca lu yuʼu lidxëʼ, ateʼ gulaʼcuʼë zián bönniʼ uquízxaj niʼ len iaʼbal-lëʼ bönniʼ taʼbö́ʼlenëʼ légaquiëʼ tahuëʼ. d=ALaʼ guyásatëʼ Leví, ateʼ bucáʼanëʼ yúguʼtë, en saʼyéajlenëʼ Jesús. \<1Gudödi gulaca yuguʼ lë ni burúajëʼ Jesús niʼ, ateʼ biléʼenëʼ tu bönniʼ uquízxaj lázagaca bönachi, lëʼ Leví, röʼë ga naʼ ruquízxjëʼ, ateʼ Jesús rëʼ lëʼ: —Gudáʼ nedaʼ. B;}Gulaʼnítitiquiʼsinëʼ yúguʼtëʼ, ateʼ gulaʼguʼë Dios yöl-laʼ ba, en tádxisinëʼ caʼ, taʼnnë́ʼ: —Naʼa biléʼeruʼ le run ga rubániruʼ. Jesús rulidzëʼ Leví :9Laʼ guyásatëʼ bönniʼ huëʼ naʼ lógaquiëʼ, ateʼ buʼë lë naʼ gútiʼnëʼ, en söhuö́jëʼ lidxëʼ, riguʼë Dios yöl-laʼ ba. 9}Gunaʼ ga inö́ziliʼ dë lu naʼa nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, yöl-laʼ unná bëʼ uniti lahuaʼ dul-laʼ luyú ni. Níʼirö gudxëʼ bönniʼ naʼ nacúʼuniëʼ bin, rnnëʼ: —Liʼ reaʼ, guyasa. Buáʼ le denuʼ, en böaj lidxuʼ. &8EBitiʼ naca böniga nu guië́sö bönniʼ ni: “Yuguʼ dul-laʼ nabáguʼu chibuníti lahuaʼ”, pero naca böniga nu gun ga chasëʼ, en sëʼe niʼë. 7Réquibeʼenëʼ Jesús le taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —¿Bizx que rizáʼ ládxiʼliʼ caní? 16[Níʼirö gulaʼsí lógaquiëʼ taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ naʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, taʼnnë́ʼ: “¿Nuzxi caz bönniʼ ni rnnëʼ le rucáʼana Dios cáʼasö? ¿Nuzxi caz gaca uniti lo dul-laʼ? Tuzëʼ Dios runiti lahuëʼ dul-laʼ.” $5ACateʼ gúquibeʼenëʼ Jesús ca naʼ taʼyéajlëʼë Lëʼ, gudxëʼ bönniʼ huëʼ naʼ: —Bönniʼ, yuguʼ dul-laʼ nabáguʼu chibuníti lahuaʼ. 04YCateʼ bitiʼ gulaʼdzö́linëʼ nacxi ilunëʼ, tuʼ nacuáʼ bönachi zián niʼ, gulaʼbenëʼ ícjoʼolö yuʼu naʼ, en gulaʼsaljëʼ ícjoʼo naʼ. Níʼirö buluʼzötjëʼ le denëʼ bönniʼ huëʼ naʼ, ateʼ gulaʼguíxjëʼ lëʼ gatsaj láhuiʼlö bönachi niʼ lahuëʼ Jesús. g3GNíʼirö bönniʼ nuáʼagaquiëʼ le denëʼ tu bönniʼ huëʼ nacúʼuniëʼ bin bilaʼdxinëʼ ga niʼ, ateʼ buluʼguiljëʼ nacxi ilunëʼ para ilaʼguʼë lëʼ lu yuʼu para ilaʼguixjëʼ lëʼ lahuëʼ Jesús. 2 Iaʼtú dza, cateʼ niʼ rusédinëʼ Jesús bönachi, rö́ʼögaquiëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo len bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ xibá queëʼ Moisés niʼ, narúajgaquiëʼ yúguʼtë yödzö luyú Galilea, en luyú Judea, en lu yödzö Jerusalén. Naca bëʼ dë lu nëʼë Jesús yöl-laʼ huáca queëʼ Xanruʼ Dios tuʼ ruúnëʼ bönachi teʼe nacuáʼ niʼ. !1;Níʼirö buzë́ʼë Jesús niʼ, en guyijëʼ tu lataj cáʼasö, ateʼ niʼ bulidzëʼ Dios. Ruúnëʼ Jesús tu bönniʼ huëʼ nacúʼuniëʼ bin Y0+Guzë́tërö didzaʼ que yöl-laʼ huáca queëʼ Jesús, ateʼ buluʼdubi bönachi zián ga naʼ zoëʼ para ilaʼyöni xtídzëʼë, en para únëʼ léguequi, ugǘëʼ yödzöhuë́ʼ téʼeguequi. /Níʼirö Jesús gunná béʼenëʼ lëʼ cuntu nu guíëʼ caʼ. Gudxëʼ lëʼ: —Guyéaj, yöjluíʼi cuinuʼ lahuëʼ bixúz, ateʼ yöjnödzaj que yudoʼ le ruluíʼi nuhuöácuʼ dxiʼa ca gunná bëʼë Moisés, lë naʼ uluíʼi légaquiëʼ chiböácuʼ. ).K Níʼirö bulí nëʼë Jesús, en gudanëʼ lëʼ. Rëʼ lëʼ: —Rë́ʼëndaʼ. Gacuʼ dxiʼa. Laʼ gubídxitë huëʼ nudzuʼ queëʼ bönniʼ naʼ. -% Cateʼ zoëʼ Jesús tu lu yödzö niʼ, bidxinëʼ tu bönniʼ réʼedeʼenëʼ huëʼ nudzuʼ ruzödi ga naʼ zoëʼ. Cateʼ biléʼenëʼ Jesús, busudxín lahuëʼ lu yu, en gútaʼyuëʼ lahuëʼ, rnnëʼ: —Xan, channö rë́ʼënuʼ, huáca unuʼ nedaʼ. c,? Cateʼ chibuluʼsudxinëʼ yuguʼ bárcodoʼ naʼ ga naca raʼ yu bidxi, níʼirö buluʼcáʼanëʼ yúguʼtë niʼ, ateʼ söjácalenëʼ Jesús. Ruúnëʼ Jesús tu bönniʼ réʼenëʼ huëʼ nudzuʼ ruzödi +% Guladxi gulaʼdzö́binëʼ caʼ Jacobo, en Juan, yuguʼ zxíʼinëʼ Zebedeo, nupa ni nácagaca luzë́ʼë Simón Pedro naʼ. Níʼirö Jesús rëʼ Simón naʼ, rnnëʼ: —Bitiʼ gádxinuʼ. Naʼa isí loʼ ichëʼu quiaʼ bönachi ca runuʼ rizönuʼ-baʼ böla. 9*k Caní gunnë́ʼ tuʼ radxi ridzö́binëʼ Pedro niʼa quégacabaʼ böla zián naʼ gulaʼzö́ngaquiëʼ-baʼ, en lëscaʼ caní guca quégaca nupa nacuáʼlen lëʼ. !);Cateʼ biléʼenëʼ Simón Pedro lë ni, níʼirö buzóa zxibëʼ lahuëʼ Jesús, rnnëʼ: —Gucuita ga zoaʼ, Xan, tuʼ nacaʼ bönniʼ dul-laʼ. ~}{zz&xwwPv_uts]qqTp.nmZlkkj hgg&fAerd*cba``^^]\[lZYYXXUWW9VHUUTSRRQP O NZLKK JIHH FEEKCBAA^@1?y>>=y<< ::L9876654332100_.--^,++**)*(H'`&%% $"! -wPhRP@ W 7 >x H# 'Marta ni zóanu nigula zxílanu lënu María, ateʼ María naʼ gurö́ʼötënu ga naca xiniʼë Jesús, en ruzë́ náganu xtídzëʼë. G &Níʼirö buʼë nöza Jesús, ateʼ bidxinëʼ tu yö́dzödoʼ ga niʼ tu nigula lënu Marta guchë́ʼënu Lëʼ lídxinu. nFU %Bubiʼë didzaʼ bönniʼ yudoʼ usedi naʼ, rëʼ Jesús: —Bönniʼ naʼ buéchiʼ ládxëʼë lëʼ. Níʼirö Jesús gudxëʼ lëʼ: —Guyéaj naʼa, yöjén caʼ liʼ. Le benëʼ Jesús lídxigacanu Marta, en María E- $Naʼa, ¿nacxi runi liʼ? ¿Núzxilëʼ bönniʼ yonna ni gúquiëʼ bönniʼ luzë́ʼë bönniʼ naʼ guluʼë döʼ bönniʼ gubán queëʼ? 3D_ #Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, en chizóa uzë́ʼë bönniʼ Samaria naʼ, guléajëʼ lázxjaruʼ que chopa dza, le bucáʼanëʼ lu nëʼë bönniʼ xan yuʼu naʼ, en rëʼ lëʼ: “Gudapa chiʼë bönniʼ ni, en channö utö́uʼ iaʼlatiʼ dumí, ubiʼa nedaʼ quiuʼ cateʼ huödaʼ.” #C? "Gubíguiʼë ga naʼ dëʼ, ateʼ guluʼë le za, en xisi uva nál-la lu huëʼ queëʼ, ateʼ buchö́linëʼ le lariʼ. Níʼirö budxíëʼ lëʼ cúdzuʼbaʼ böaʼ queëʼ, en buʼë lëʼ yuʼu ga taʼdxinëʼ bönniʼ yúʼugaquiëʼ nöza, ateʼ niʼ gudapa chiʼë lëʼ. *BM !Lëscaʼ yuʼë tu bönniʼ Samaria nöza naʼ, ateʼ bidxinëʼ galaʼ ga dëʼ bönniʼ huëʼ naʼ. Cateʼ biléʼenëʼ lëʼ, buéchiʼ ládxëʼë lëʼ. ;Ao Gudödëʼ caʼ niʼ tu bönniʼ nababëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Leví, yuguʼ bönniʼ naʼ tunëʼ dxin que yudoʼ. Cateʼ biléʼenëʼ lëʼ, tsöláʼalö caʼ gudödëʼ. @w Níʼirö gudödëʼ tu bixúz laʼ nöza niʼ. Cateʼ biléʼenëʼ bönniʼ huëʼ naʼ, tsöláʼalö gudödëʼ. @?y Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Buzë́ʼë tu bönniʼ Jerusalén, rudínniëʼ, saʼyéajëʼ yödzö Jericó. Laʼ nöza niʼ gulaʼzönëʼ gubán lëʼ. Gulaʼgúëʼ lariʼ nácuëʼ, en gulunëʼ lëʼ huëʼ. Níʼirö buluʼzë́ʼë niʼ, en nucáʼanagaquiëʼ lëʼ, chirati cazëʼ. x>i Tuʼ gúʼunnëʼ bönniʼ naʼ ubéaj dxiʼa cuinëʼ, rëʼ Jesús: —¿Nuzxi naʼ bönniʼ luzáʼa? {=o Jesús rëʼ lëʼ: —Dxíʼadoʼ bubiʼu didzaʼ. Ben caní, ateʼ gataʼ quiuʼ yöl-laʼ naʼbán naʼ. <1 Bubiʼë didzaʼ bönniʼ naʼ, rnnëʼ: —Caní rnna: “Idxíʼinuʼ Xanuʼ Dios idú ládxuʼu, en len idú icja ládxiʼdoʼo, en len idú yöl-laʼ run quiuʼ, en len idú yöl-laʼ réajniʼi quiuʼ, ateʼ idxíʼinuʼ bönniʼ luzóʼo ca nadxíʼi cuinuʼ.” ;  Jesús rëʼ lëʼ: —¿Bizxi caz nazúaj lu guichi lu xibá queëʼ Moisés? ¿Nacxi rusacaʼ quiuʼ lë naʼ rulabuʼ? M: Níʼirö guyasëʼ tu bönniʼ yudoʼ usedi, en para siʼ bëʼë Jesús, gunábinëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —Bönniʼ Usedi, ¿bizxi ral-laʼ gunaʼ para idéliʼdaʼ yöl-laʼ naʼbán idú? K9 tuʼ reaʼ libíʼiliʼ: Zián bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, encaʼ bönniʼ gulaʼnná bëʼë, gulë́ʼënnëʼ ilaʼléʼenëʼ le riléʼeliʼ, pero bitiʼ bilaʼléʼenëʼ le. Gulë́ʼënnëʼ ilaʼyönnëʼ le riyö́niliʼ, pero bitiʼ bilaʼyönnëʼ le. Tu bönniʼ Samaria, bönniʼ tsahuiʼ !8; Níʼirö Jesús buyúëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, en rëʼ légaquiëʼ: —Bicaʼ bágaca nupa taʼléʼe le riléʼeliʼ libíʼiliʼ, g7G Níʼirö gunnë́ʼ: —Yúguʼtë budödëʼ Xuzaʼ lu naʼa. Cuntu nu bönniʼ nö́zinëʼ Nu náquiëʼ Zxíʼinëʼ Dios, pero tuzëʼ Dios Xuz nö́zinëʼ, ateʼ cuntu nu nözi Nu náquiëʼ Dios Xuz, pero tuzëʼ Zxíʼinëʼ nö́zinëʼ, ateʼ inö́zigaca caʼ nupa naʼ Zxíʼinëʼ rë́ʼënëʼ uluíʼinëʼ léguequi Xuzëʼ. 6 Laʼ níʼisö rudzéjanëʼ Jesús, dzáguiëʼ Dios Böʼ Láʼayi Lëʼ, rnnëʼ: —Riguʼa Liʼ yöl-laʼ ba, Xuzaʼ, nacuʼ Xani yehuaʼ yubá, en Xani luyú ni, tuʼ bucáchuʼu yuguʼ lë ni lógaquiëʼ bönniʼ táquiëʼ yenniʼ, en bönniʼ taʼyéajniʼinëʼ, pero buluíʼiguequinuʼ-biʼ bíʼidoʼ ca naca. ¡Caʼ gaca, Xuzaʼ, tuʼ caní guyaza ládxuʼu! 57 Naʼa, buliʼdzeja, calë́gasö tuʼ tun böʼ xihuiʼ ca rnnaliʼ, pero tuʼ nuzúajgaca laliʼ lu guichi niʼ yehuaʼ yubá. Rudzéjanëʼ Jesús 4 Buliʼyútsöcaʼ, nedaʼ nudödaʼ lu náʼaliʼ yöl-laʼ unná bëʼ para gaca sö́ngacaliʼ-baʼ bëla síniaʼ, en xöjnö́ʼ, en bitiʼ bi gaca queë́liʼ, ateʼ ucúl-laliʼ yöl-laʼ unná bëʼ que tuʼ xihuiʼ, nu bitiʼ riléʼe rëʼu dxiʼa. 3 Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Nedaʼ biléʼedaʼ Satanás tuʼ xihuiʼ, gubixi zxan lúzxiba ca run yösa, le riyaza luyú. m2S Cateʼ tsónnalalaj yuʼ chiëʼ bönniʼ naʼ gusö́l-lëʼë Jesús buluʼdxinëʼ ga zoëʼ Lëʼ, bönniʼ naʼ yöjéngaquiëʼ libán, taʼnnë́ʼ: —Xan, tun böʼ xihuiʼ ca rnnatuʼ cateʼ ruguntuʼ dxin Loʼ. z1m Níʼirö Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, rnnëʼ: —Nu ruzë́ nagui libíʼiliʼ, ruzë́ nagui caʼ nedaʼ, ateʼ nu rucáʼana libíʼiliʼ cáʼasö, rucáʼana caʼ nedaʼ cáʼasö, en nu rucáʼana nedaʼ cáʼasö, rucáʼana caʼ cáʼasö Xuzaʼ, nasö́l-lëʼë nedaʼ. Bönniʼ yöjéngaquiëʼ libán tuʼdxinëʼ ga zoëʼ Jesús 0% Libíʼiliʼ, bönachi Capernaum. Réquiliʼ tsázaliʼ yehuaʼ yubá. Huö́tjaliʼ tsöjtsázaliʼ lataj chul-la quégaca nupa nátigaca. //W Que lë ni naʼ, cateʼ idxín dza ichúguiëʼ Dios quégaca bönachi, quíʼi sácaʼröliʼ ca ilaʼguíʼi ilaʼzáquiëʼ bönniʼ yödz Tiro, en yödz Sidón. E. Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, bönachi yödzö Corazín. Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, bönachi yödzö Betsaida. Laʼtuʼ gulaca lu yödzö Tiro, en lu yödzö Sidón yuguʼ yöl-laʼ huáca rubani ca yuguʼ le benaʼ ga zóaliʼ, dza niʼte uluʼbíʼi ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ niʼ, ateʼ ilácuëʼ lariʼ cáʼasö, en ilaʼguʼë dö ícjagaquiëʼ, le uluíʼigaca chibuluʼbíʼi ládxiʼgaquiëʼ. -' Nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ, cateʼ idxín dza ichúguiëʼ Dios quégaca bönachi, ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼrö bönachi yödzö niʼ ca ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ bönachi yödzö Sodoma, nupa niʼ busunítiëʼ Dios. Le gaca quégaca nupa bitiʼ uluʼbíʼi ládxiʼgaca I,  “Bëchtö que ládzaliʼ le daʼ lëʼe lábatuʼ ruquínnajtuʼ, le ruluíʼi nabágaʼliʼ xíguiaʼ, pero ral-laʼ inö́ziliʼ lë ni, chibidxín le rinná bëʼë Dios ga zóaliʼ.” ++ Gátiʼtës yödzö ga tsúʼuliʼ, channö cabí ilún libíʼiliʼ bal, guliʼrúaj, tsöjsóaliʼ laʼ nöza que yödzö naʼ, en innaliʼ: * Buliʼún nupa teʼe nacuáʼ yödzö naʼ, en guliʼguíë léguequi: “Chibidxín le rinná bëʼë Dios ga zóaliʼ.” n)U Gátiʼtës yödzö ga tsúʼuliʼ, ateʼ ilún libíʼiliʼ bal, guliʼgagu le uluʼcuʼë loliʼ. D( Guliʼgáʼana yuʼu ga naʼ tsúʼuliʼ, en guliʼguíʼaj guliʼgagu bi ilunnëʼ queë́liʼ, tuʼ udzöli quézinëʼ bönniʼ huen dxin le gahuëʼ. Bitiʼ tö́diliʼ yuʼu yuʼu. y'k Channö zoa niʼ nu bönniʼ siʼë yöl-laʼ ribequi dxi ladxiʼ, ugáʼanalen lëʼ le ribequi dxi ladxiʼ naʼ inábaliʼ, pero channö cabí zoa niʼ nu bönniʼ caní, ugáʼanalen libíʼiliʼ le ribequi dxi ladxiʼ naʼ inábaliʼ. }&s Gátiʼtës yuʼu ga tsúʼuliʼ, innaliʼ: “Le ribequi dxi ladxiʼ gaca quégaca bönachi nacuáʼ yuʼu ni.” D% Bitiʼ guáʼaliʼ yöxaj dumí, en calëga buzudi yöta, en bitiʼ guáʼaliʼ iaʼtú cöʼ xiráchuliʼ, en bitiʼ tseliʼ para güíʼilenliʼ bönachi didzaʼ gapa naca laʼ nöza. 3$_ Guliʼtséaj naʼa. Buliʼyútsöcaʼ, nedaʼ risö́l-laʼa libíʼiliʼ, nácaliʼ ca yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ söjácabaʼ ládjagacabaʼ böʼcuʼ guíʼa síniaʼ. 0#Y Gudxëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë, dëdaʼ dxin quiaʼ, le naca ca tu laʼ yëla zxön ga nu tsöjlapaʼ, pero nabábasö huen dxin quiaʼ nacuáʼ. Que lë ni naʼ, guliʼgátaʼyu lahuëʼ Dios, náquiëʼ Xan laʼ yëla naʼ, isö́l-lëʼë yuguʼ huen dxin ga naca laʼ yëla queëʼ. " ; Gudödi gulaca yuguʼ lë ni, gurö́ëʼ Xanruʼ iaʼtsónnalalaj yuʼ chiëʼ bönniʼ usëda queëʼ, ateʼ gusö́l-lëʼë légaquiëʼ chopa huéajgaquiëʼ para ilaʼnö́ruëʼ ca Lëʼ, en tsöjáquiëʼ yúguʼtë yödzö, en yö́dzödoʼ gapa chizóa tödëʼ Lëʼ. !} >Jesús gudxëʼ lëʼ: —Nútiʼtës bönniʼ ruíʼi ládxëʼë le raca yödzölió náquiëʼ ca tu bönniʼ rugáʼanëʼ-baʼ bëdxi, en ruyúëʼ zacaʼ cúdzuʼlëʼ. Nu run caní bitiʼ naca lesacaʼ tsaza ga rinná bëʼë Dios.A { =Níʼirö bidxinëʼ iaʼtúëʼ caʼ, en rëʼ Jesús: —Xan, rë́ʼëndaʼ sáʼlenaʼ Liʼ, pero benna nedaʼ lataj tsejaʼ tsöjzégacadaʼ-nëʼ didzaʼ diʼa dza quiaʼ. 8i <Jesús gudxëʼ lëʼ: —Bëʼ lataj bönniʼ chizóa ilátiëʼ uluʼcáchëʼë nupa chinati quégaquiëʼ, pero liʼ, guyéaj, yöjén libán ca inná bëʼë Dios. Q ;Níʼirö Jesús gudxëʼ tu bönniʼ yúbölö, rnnëʼ: —Gudáʼ nedaʼ. Bönniʼ ni gudxëʼ Lëʼ: —Xan, benna nedaʼ lataj huöjaʼ lidxaʼ ga idxinrö dza chibucáchaʼa-nëʼ xuzaʼ. dA :Jesús rëʼ lëʼ: —Yúguʼ bözaʼ, nacuáʼ zxan bulóaj quégacabaʼ, ateʼ biguínnidoʼ, dxíagaca xcáʼagacabaʼ, pero nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, bitiʼ dë quiaʼ ga gátaʼa uzíʼ ládxaʼa. ^5 9Tsanni niʼ yúʼugaquiëʼ nöza Jesús, en yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, bidxinëʼ tu bönniʼ yödzö Jerusalén, en rëʼ Jesús: —Xan, rë́ʼëndaʼ sáʼlenaʼ Liʼ gátiʼtës ga tsejuʼ. hI 8Bidaʼ ni nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, calëga para usunítiaʼ yöl-laʼ naʼbán quégaca bönachi, pero bidaʼ dusöláʼ bönachi. Níʼirö yöjáquiëʼ yödzö yúbölö. Nupa të́ʼëni tsöjácalen Jesús y 7Buécjëʼ Jesús, en gudil-lëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Bitiʼ nö́ziliʼ bizxi böʼ dzágui libíʼiliʼ. lQ 6Cateʼ Jacobo, en Juan, bönniʼ usëda queëʼ Jesús, bilaʼléʼenëʼ lë ni, tëʼ Lëʼ: —Xan, ¿naruʼ inábatsöcaʼtuʼ huötaj guíʼ le zaʼ yehuaʼ yubá, en usuniti légaquiëʼ, guntuʼ ca naʼ benëʼ Elías? r] 5Yuguʼ bönniʼ yödzö naʼ bitiʼ gulunëʼ Jesús bal tuʼ chinaca queëʼ saʼyéajëʼ Jerusalén. O 4Gusö́l-lëʼë yuguʼ bönniʼ gubáz queëʼ ilaʼnö́ruëʼ ca Lëʼ, ateʼ yöjáquiëʼ tu yö́dzödoʼ quégaca bönachi Samaria para tsöjpáʼagaquiëʼ ga ugáʼanëʼ Jesús tu yëla.   3Cateʼ chizáʼ gal-laʼ dza ral-laʼ gátiëʼ Jesús, en huëpëʼ yehuaʼ yubá, benëʼ bayudxi tsejëʼ Jerusalén. 3 2Jesús rëʼ lëʼ: —Bitiʼ inná béʼeliʼ-nëʼ, tuʼ rácalen rëʼu nu bitiʼ ridáʼbagaʼ rëʼu. Jesús ridil-lëʼ Jacobo, en Juan T! 1Níʼirö Juan bulidzëʼ Jesús, rnnëʼ: —Bönniʼ Usedi, biléʼetuʼ-nëʼ tu bönniʼ rugunëʼ dxin Loʼ rubéajëʼ böʼ xihuiʼ, ateʼ gunná béʼetuʼ-nëʼ tuʼ cabí dëʼë rëʼu.  0Níʼirö rëʼ légaquiëʼ: —Nútiʼtës bönniʼ gunëʼ bal tu bíʼidoʼ caní tuʼ néquibiʼ quiaʼ nedaʼ, nedaʼ caz gunëʼ bal, ateʼ nu bönniʼ gunëʼ nedaʼ bal, gunëʼ caʼ bal Xuzaʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ. Que lë ni naʼ bönniʼ nútsëʼë ládjaliʼ nácarëʼ nöxaj ladxiʼ, bönniʼ ni náquiëʼ lo. Nu bitiʼ ridáʼbagaʼ rëʼu, rácalen rëʼu   /Réquibeʼenëʼ Jesús le taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ, ateʼ gudélëʼë-biʼ tubiʼ bíʼidoʼ, en buzóëʼ-biʼ cuitëʼ. +O .Níʼirö gulaʼsí lógaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús tuʼë didzaʼ. Taʼnábini luzáʼagaquiëʼ tuëʼ iaʼtúëʼ núzxilëʼ gáquiëʼ lo. jM -Bitiʼ gulaʼyéajniʼinëʼ bönniʼ usëda queëʼ didzaʼ ni, tuʼ cabí ruíʼinëʼ Dios légaquiëʼ lataj ilaʼyéajniʼinëʼ, pero bitiʼ buluʼrúguinëʼ ilaʼnábinëʼ Jesús ca naca didzaʼ ni. Nu naca lo  ,rnnëʼ: —Guliʼcúʼu icja nágaliʼ didzaʼ ni, tuʼ siʼ uluʼdödëʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, lu náʼagaca bönachi. + +Buluʼbani yúguʼtë bönachi niʼ ca naca yöl-laʼ huáca zxön queëʼ Dios. Jesús ruʼë didzaʼ leyúbölö ca siʼ ilaʼzönëʼ Lëʼ t a *Cateʼ niʼ záʼabiʼ ribígaʼbiʼ ga naʼ zoëʼ Jesús, burixi butúludaʼ böʼ xihuiʼ naʼ lëbiʼ. Jesús gudil-lëʼ böʼ xihuiʼ naʼ, en bunëʼ-biʼ biʼi bönniʼ naʼ. Níʼirö buguʼë-biʼ lu nëʼë xúzibiʼ. g G )Bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Libiʼiliʼ, bitiʼ réajlëʼëliʼ, en nachixi ícjaliʼ. ¿Gácaʼxte ral-laʼ sóalenaʼ libíʼiliʼ, en guáʼ ilenaʼ queë́liʼ? Dijuáʼa-biʼ biʼi bönniʼ quiuʼ ni. o W (Gútaʼyuaʼ lógaquiëʼ bönniʼ usëda quiuʼ uluʼbéajëʼ le, pero bitiʼ gulaʼzéquiʼnëʼ. G  'Yuʼu böʼ xihuiʼ lëbiʼ le run ga ribö́dxiʼabiʼ, en ruxízidaʼ lëbiʼ. Run ga ribía bidxinaʼ zxönaʼ ruáʼabiʼ, en rurixi rutúludaʼ lëbiʼ, ateʼ catu caz rusán lëbiʼ. i K &Níʼirö bëʼë zidzaj didzaʼ tu bönniʼ nútsëʼë ladaj bönachi zián naʼ. Bulidzëʼ Jesús, rnnëʼ: —Bönniʼ Usedi, rátaʼyuaʼ loʼ duyúʼ-biʼ biʼi bönniʼ quiaʼ tuʼ nácabiʼ biʼi laʼs dui quiaʼ. :m %Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza buluʼhuötjëʼ Jesús, en bönniʼ naʼ dzágagaquiëʼ Lëʼ lu guíʼadoʼ naʼ, ateʼ bilaʼrúaj bönachi zián dutságagaca Jesús.  $Cateʼ budxi bëʼ didzaʼ chiʼi naʼ, tuzëʼ Jesús nagáʼanalenëʼ légaquiëʼ. Taʼcuáʼ dxíëʼ bönniʼ usëda queëʼ, ateʼ dza naʼ cuntu nu gulë́ʼ ca naca le bilaʼléʼenëʼ. Ruúnëʼ Jesús biʼi bönniʼ yuʼu böʼ xihuiʼ lëbiʼ .U #Níʼirö biyö́n chiʼi Nu ruíʼi didzaʼ lu böaj naʼ, rnna: —Bönniʼ ni náquiëʼ Zxíʼinaʼ. Nadxíʼidaʼ Lëʼ. Buliʼzë́ nágaliʼ didzaʼ guʼë.  "Tsanni niʼ ruʼë didzaʼ ni, laʼ gurö́ʼötë böaj le bugacu légaquiëʼ, ateʼ guládxinëʼ tuʼ nacuʼë lu böaj naʼ. +O !Cateʼ buluʼzë́ʼë chopëʼ naʼ ga naʼ zoëʼ Jesús, níʼirö Pedro gudxëʼ Lëʼ: —Bönniʼ Usedi, dxiʼa naca zóaruʼ ni. Gúntsöcaʼtuʼ tsonna yuʼu lágaʼdoʼ, tu quiuʼ, iaʼtú queëʼ Moisés, en iaʼtú queëʼ Elías. Bitiʼ réquibeʼenëʼ Pedro bi naʼ rnnëʼ. J  Sal-laʼ chirácadaʼ ilásiëʼ Pedro, en nupa nacuáʼlen lëʼ, bayudxi gulaʼnáʼasëʼ, ateʼ bilaʼléʼenëʼ yöl-laʼ beníʼ queëʼ Jesús, en chopëʼ naʼ nacuáʼlenëʼ Lëʼ. 1 Chopëʼ ni gulaʼyëpëʼ yösa beníʼ, ateʼ tuíʼilenëʼ Jesús didzaʼ ca siʼ uzë́ʼë yödzölió ni, gátiëʼ lu yödzö Jerusalén.  Níʼirö buluʼluíʼi lógaquiëʼ chopëʼ bönniʼ ga zoëʼ Lëʼ tuíʼilenëʼ Lëʼ didzaʼ. Nácagaquiëʼ Moisés, en Elías. 1 Tsanni niʼ ruíʼilenëʼ Dios didzaʼ, bidzáʼ ca rináʼ lahuëʼ, ateʼ böáca chiguíchidoʼos lariʼ nácuëʼ, en guyëpi yösa beníʼ. F Cateʼ bizáʼa xunuʼ gubidza gudödi bëʼë Jesús yuguʼ didzaʼ ni, níʼirö guchë́ʼë Pedro, en Juan, en Jacobo, ateʼ gurenëʼ tu lu guíʼadoʼ, ga naʼ bulidzëʼ Dios. 4~a Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, nacuáʼ bal-lëʼ bönniʼ ni bitiʼ ilátiëʼ cateʼ ilaʼléʼerönëʼ dza idinná bëʼë Dios. Ridzáʼ ca rináʼ lahuëʼ Jesús )}K Nu bönniʼ rutuíʼinëʼ nedaʼ, en rutuíʼinëʼ caʼ xtídzaʼa, lëscaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, utuíʼidaʼ bönniʼ naʼ cateʼ huödaʼ idinná bëʼa, dzágagaca nedaʼ yöl-laʼ zxön queëʼ Xuzaʼ, en yöl-laʼ zxön quégaquiëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios. |- Bitiʼ bi uziʼë xibé tu bönniʼ channö utubëʼ queëʼ yúguʼtë le dë yödzölió ni, pero unítiëʼ tsaz yöl-laʼ naʼbán queëʼ. f{E Nútiʼtës bönniʼ ruíʼi ládxëʼë gun chiʼë yöl-laʼ naʼbán queëʼ, unítiëʼ le, pero channö unítiëʼ yöl-laʼ naʼbán queëʼ tuʼ dëʼë nedaʼ, bönniʼ ni gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú queëʼ. z{ Gudxëʼ caʼ yúguʼtëʼ: —Channö rë́ʼënëʼ nu bönniʼ tëʼë nedaʼ, ral-laʼ uzóëʼ tsöláʼalö le dë queëʼ, en gáquiëʼ ca tu bönniʼ saʼyéajëʼ söjtë́ʼë lëʼe yaga cruz, ateʼ níʼirö gaca tëʼë nedaʼ. \y1 Níʼirö rëʼ légaquiëʼ: —Run bayudxi quiʼi sacaʼa nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, zián le gaca quiaʼ. Uluʼcáʼanëʼ nedaʼ cáʼasö yuguʼ bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, en yuguʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi. Ilútiëʼ nedaʼ, pero dza tsonna dza Dios usubanëʼ nedaʼ lu yöl-laʼ guti. x Níʼirö Jesús gúdxidëʼë légaquiëʼ, en gunná béʼenëʼ légaquiëʼ cuntu nu ilë́ʼ Nu náquiëʼ Lëʼ. mwS Níʼirö Jesús gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Názxi libíʼiliʼ, ¿nuzxi rnnaliʼ nacaʼ? Bubiʼë didzaʼ Pedro, rnnëʼ: —Nacuʼ Cristo nasö́l-lëʼë Dios. Riguíxjöʼë Jesús ca siʼ ilútiëʼ Lëʼ Av{ Buluʼbiʼë didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Taʼnná bal-la bönachi nacuʼ Juan, bönniʼ buquilëʼ bönachi nisa. Taʼnná iaʼbal-lëʼ nacuʼ Elías, ateʼ taʼnná iaʼbal-lëʼ nacuʼ tu bönniʼ bítsëʼë yuguʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios dza niʼte, en nubanëʼ lu yöl-laʼ guti. Ou Tu dza tsanni niʼ zoëʼ quez Jesús, rulidzëʼ Dios, bilaʼdxinëʼ bönniʼ usëda queëʼ ga zoëʼ, ateʼ gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Nuzxi taʼnná bönachi nacaʼ nedaʼ? Ct Gulahuëʼ yúguʼtëʼ, en buluʼhuö́ljanëʼ. Gudödi naʼ buluʼtubëʼ yuguʼ bizxaj bugáʼana, ateʼ buluʼlíëʼ idú chinnu gaʼböra. Rnnëʼ Pedro Jesús náquiëʼ Cristo s9 Níʼirö gudélëʼë Jesús gayuʼ yöta xtila naʼ, en chópabaʼ böla naʼ, ateʼ guchisa lahuëʼ ruyúëʼ lúzxiba, en rëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Níʼirö buzxuzxjëʼ léguequi, en bëʼë quégaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ para uluʼcuʼë lógaca bönachi naʼ. Ar} Caní gulunëʼ, ateʼ gulaʼböʼë yúguʼtëʼ. Zq- Nacuʼë ca chi-un gáyuʼë bönniʼ ga naʼ. Níʼirö Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, rnnëʼ: —Guliʼgún ga ilaʼböʼë tu cöʼ huéajgaquiëʼ, ilaca ca chi-un huéajgaquiëʼ. p Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼguʼë libíʼiliʼ le ilahuëʼ. Tëʼ Lëʼ: —Gáyuʼsö yöta xtíladoʼ dë, en chópasöbaʼ böla dëbaʼ queë́tuʼ, o ¿naruʼ huayéajtsatuʼ tsöjö́ʼöutuʼ le ilágugaca bönachi zián ni? \o1 Cateʼ chizáʼ ral-la dza naʼ, idxínnutëʼ bönniʼ gubáz queëʼ Jesús gulaʼbíguëʼë ga zoëʼ, en tëʼ Lëʼ: —Busöl-laʼ bönachi ni tsöjaca gapa dë yö́dzödoʼ, en gapa dë yúʼudoʼ idú gásibiʼilö para tsöjtíljagaquiëʼ gapa uluʼgáʼanëʼ, en bi ilahuëʼ, tuʼ naca lataj cáʼasö ga ni zóaruʼ. Bn} Cateʼ chinö́ziguequi bönachi lë ni, yöjnóguequi Lëʼ, ateʼ Jesús benëʼ léguequi bal, en bë́ʼlenëʼ léguequi didzaʼ ca rinná bëʼë Dios, ateʼ bunëʼ nupa teʼe. |mq Cateʼ buluʼdxinëʼ bönniʼ gubáz nasö́l-lëʼë Jesús ga zoëʼ Lëʼ, buluʼsiyönnëʼ Lëʼ yúguʼtë le gulunëʼ. Níʼirö guchë́ʼë Jesús légaquiëʼ quez. Yöjáquiëʼ tu lataj cáʼasö lu xiyú yödzö Betsaida. cl? Herodes naʼ gunnë́ʼ: —Juan naʼ burixaʼ yenëʼ. ¿Nuzxi caz bönniʼ ni, riyöndaʼ queëʼ runëʼ yuguʼ lë ni? Rizóa riböʼë Herodes iléʼenëʼ Jesús. Rugahuëʼ Jesús chi-un gayuáʼ bönachi {ko Iaʼbal-lëʼ taʼnnë́ʼ: —Chibulë́ʼë Elías, bönniʼ naʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Iaʼbal-lëʼ taʼnnë́ʼ: —Chibubanëʼ tu bönniʼ bítsëʼë yuguʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios dza niʼte. Aj{ Biyönnëʼ Herodes, bönniʼ rinná bëʼë, ca naca yúguʼtë le runëʼ Jesús, ateʼ guröʼë böniga, tuʼ taʼnná bönachi: —Juan naʼ chibubanëʼ lu yöl-laʼ guti. ~iu Níʼirö bilaʼrúajëʼ bönniʼ usëda queëʼ naʼ. Gulaʼdödëʼ yúguʼtë yö́dzödoʼ, tunëʼ libán que didzaʼ dxiʼa, en tuʼúnëʼ nupa teʼe yúguʼtë lu yödzö naʼ. Ca gútiëʼ Juan, bönniʼ buquilëʼ bönachi nisa Mh Gátiʼtës ga bitiʼ ilún bönachi libíʼiliʼ bal, buliʼrúaj yödzö naʼ, en guliʼcuíbi bëchtö daʼ lëʼe lábaliʼ, le uluíʼi légaquiëʼ nagáʼana xíguiaʼ nabágaʼgaquiëʼ. `g9 Bítiʼtës yuʼu ga tsúʼuliʼ, guliʼsóa niʼ cateʼ uzáʼaröliʼ yödzö naʼ. Df Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ bi guáʼaliʼ para laʼ nöza, calëga xiyágadoʼ, en calëga yöxaj, en calëga yöta, en calëga dumí, en bitiʼ ixóa yenliʼ chopa lariʼ. |eq Gusö́l-lëʼë légaquiëʼ tsöjéngaquiëʼ libán ca rinná bëʼë Dios, en tsöjhuéngaquiëʼ nupa teʼe. md U Níʼirö butubëʼ Jesús idxínnutëʼ bönniʼ usëda queëʼ, ateʼ budödëʼ lu náʼagaquiëʼ yöl-laʼ huáca, en yöl-laʼ unná bëʼ para uluʼbéajëʼ böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi, en uluʼúnëʼ nupa teʼe. }cs8Buluʼbáninëʼ xuz xináʼabiʼ, pero Jesús gunná béʼenëʼ légaquiëʼ cuntu nu ilë́ʼ ca naʼ guca.b)7Níʼirö buʼu böʼ naca cázabiʼ, bubanbiʼ, ateʼ laʼ guyásatëbiʼ. Jesús gunná béʼenëʼ légaquiëʼ iluʼë le gágubiʼ. xai6Níʼirö gudélëʼë Jesús náʼabiʼ, en bëʼë zidzaj didzaʼ, rnnëʼ: —Biʼi nigúladoʼ, guyaschi. I` 5Buluʼtitjëʼ Lëʼ tuʼ nö́zguequinëʼ chinátibiʼ. __74Taʼbödxi nupa nacuáʼ niʼ. Taʼbödxi yechë́ʼë niʼa queë́biʼ biʼi nigúladoʼ naʼ, ateʼ Jesús rëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Bítiʼrö cö́dxiliʼ. Bitiʼ nátibiʼ nigúladoʼ ni. Rásisibiʼ. 5^c3Cateʼ guyáziëʼ Jesús yuʼu naʼ, bitiʼ bëʼë lataj nu tsázalen Lëʼ, pero légacasëʼ Pedro, en Jacobo, en Juan, encaʼ xuz xináʼabiʼ nigúladoʼ naʼ. 0]Y2Cateʼ biyönnëʼ Jesús lë ni, bubiʼë didzaʼ, rëʼ bönniʼ lo naʼ: —Bitiʼ gádxinuʼ. Guyéajlëʼësö Dios. Huöácabiʼ biʼi nigúladoʼ quiuʼ. !\;1Cateʼ niʼ ruʼë Jesús didzaʼ ni, bidxinëʼ tu bönniʼ niʼ, zëʼë lidxëʼ bönniʼ lo naʼ que yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ gudxëʼ bönniʼ lo naʼ: —Chigútibiʼ biʼi nigúladoʼ quiuʼ. Bítiʼrö upízxjanuʼ-nëʼ Bönniʼ Usedi. [y0Níʼirö Jesús gudxëʼ-nu: —Nigúladoʼ, tuʼ réajlëʼu nedaʼ chiböácuʼ. Böaj lidxuʼ, zoa dxi ládxuʼu. Z{/Cateʼ réquibeʼenu nigula naʼ nö́zinëʼ Jesús le bennu, níʼirö guzxízinu. Biyéchunu xiniʼë Jesús, en gudíxjöiʼinu Lëʼ lógaca bönachi zián naʼ bizx que naʼ gudannu lariʼ nácuëʼ, en ca naʼ guca, laʼ böácatënu. Y.Níʼirö Jesús gunnë́ʼ: —Zoa nu gudán nedaʼ, tuʼ gúquibeʼedaʼ birúaj yöl-laʼ huáca nedaʼ le ruún bönachi. `X9-Níʼirö Jesús gunábinëʼ nupa nacuáʼ niʼ, rnnëʼ: —¿Nuzxi naʼ gudán nedaʼ? Gulaʼdáʼbaguiʼë yúguʼtëʼ. Níʼirö Pedro, en nupa nacuáʼlen lëʼ gulë́ʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Bönniʼ Usedi, nacuáʼ bönachi zián ni, tuʼquirö Liʼ, en tuʼdxigaʼ Liʼ, ateʼ ¿rnnatsoʼ: “¿Nuzxi naʼ gudán nedaʼ?” W,Gubígaʼnu zacaʼ cúdzuʼlëʼ Jesús, en gudannu ruíʼi lariʼ nácuëʼ, ateʼ laʼ buíʼitë huëʼ rön queë́nu. "V=+Nútsaʼnu tu nigula ladaj bönachi zián naʼ, chiguca chinnu iz riguíʼi rizácaʼnu. Bitiʼ ruhuíʼi rön queë́nu que huëʼ quégaca cázanu nigula, ateʼ chibutönu dëra le dë queë́nu, riguízxjanu nupa tuʼún bönachi, pero bitiʼ guca nu bönniʼ únëʼ-nu. dUA*Caní benëʼ tuʼ zóabiʼ tubiʼ biʼi nigula queëʼ, chirequi gátibiʼ. Nácabiʼ biʼi laʼs dui queëʼ, en yúʼubiʼ ca chinnu iz. Tsanni niʼ saʼyéajëʼ Jesús, sönógaca tuʼquirö bönachi zián Lëʼ. aT;)Níʼirö bidxinëʼ Jairo ga zoëʼ Jesús. Náquiëʼ bönniʼ lo que yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. Biyéchuëʼ xiniʼë Jesús, en gútaʼyuëʼ lahuëʼ tsejëʼ lidxëʼ. S/(Cateʼ budxinëʼ Jesús iaʼtsöláʼa nísadoʼ naʼ, buluʼdzeja bönachi zián nacuáʼ niʼ niʼa queëʼ Lëʼ, tuʼ taʼböza Lëʼ. DR'—Böaj lidxuʼ. Yöjtíxjöiʼi bönachi uládz quiuʼ yuguʼ le zxön benëʼ Dios quiuʼ. Bö́ajëʼ bönniʼ naʼ lidxëʼ, ateʼ buzë́ʼ didzaʼ idú lu yödzö niʼ ca naca le zxön benëʼ Jesús queëʼ. Jesús ruúnëʼ-biʼ biʼi nigula queëʼ Jairo encaʼ nigula naʼ gudannu lariʼ nácuëʼ KQ&Bönniʼ naʼ buluʼrúaj böʼ xihuiʼ naʼ lëʼ gútaʼyuëʼ lahuëʼ Jesús guʼë lëʼ lataj tséajlenëʼ Lëʼ tsözxö́n. Gunná béʼenëʼ Jesús lëʼ ugáʼanëʼ niʼ, rnnëʼ: aP;%Níʼirö yúguʼtë bönachi zián naʼ quégaca yödzö nabábagaca Gadara naʼ gulátaʼyu lahuëʼ Jesús urúajëʼ lu xiyúguequi, tuʼ tádxinëʼ. Bubenëʼ Jesús lëʼe bárcodoʼ naʼ, en söhuö́jëʼ. O#$Nupa naʼ bilaʼléʼe lë naʼ guca gulaʼguíxjöiʼi légaquiëʼ ca guca, böáquiëʼ bönniʼ naʼ gulaʼyúʼu böʼ xihuiʼ lëʼ. %NC#Níʼirö bilaʼrúajëʼ bönniʼ yödzö naʼ, yöjyúgaquiëʼ lë naʼ guca. Cateʼ bilaʼdxinëʼ ga naʼ zoëʼ Jesús, bilaʼléʼenëʼ bönniʼ naʼ gulaʼyúʼu böʼ xihuiʼ lëʼ, röʼë xiniʼë Jesús. Nácuëʼ lariʼ, en dxíʼadoʼ chizóëʼ, ateʼ guládxinëʼ. M7"Cateʼ bilaʼléʼenëʼ bönniʼ tuʼyúgaquiëʼ-baʼ cuchi zián naʼ ca naʼ guca quégacabaʼ, guladxi gulaʼdzö́binëʼ. Buluʼzxúnnajëʼ niʼ, ateʼ yöjhuö́jgaquiëʼ yöjtíxjöiʼiguequinëʼ nupa nacuáʼ yödzö naʼ, en nupa nacuáʼ laʼ guixiʼ niʼ. rL]!Buluʼrúaj yuguʼ böʼ xihuiʼ lu bönniʼ naʼ, en yöjtsúʼugaca cuchi zián naʼ, ateʼ yöjácabaʼ cuchi zián naʼ ga naca tu lëʼe guiö́j. Yöjbíxigacabaʼ lu nísadoʼ, ateʼ niʼ gulaʼyë́pibaʼ nisa, gulátibaʼ. qK[ Nacuáʼabaʼ caʼ tu cö́ʼöbaʼ cuchi zián taʼdabaʼ tágubaʼ lu guíʼadoʼ niʼ, ateʼ böʼ xihuiʼ naʼ gulaʼnaba yechiʼ Jesús guʼë léguequi lataj tsöjtsúʼugaca cuchi zián naʼ. Jesús bëʼë léguequi lataj. J#Níʼirö yuguʼ böʼ xihuiʼ naʼ gulátaʼyugaca lahuëʼ Jesús cabí isö́l-lëʼë léguequi lataj chul-la quégaca nupa nátigaca. GINíʼirö Jesús gunábinëʼ böʼ xihuiʼ naʼ, rnnëʼ: —¿Bi leuʼ? Böʼ xihuiʼ naʼ gudxi Lëʼ: —Le Zián leaʼ. Caní gunná tuʼ yúʼugaca böʼ xihuiʼ zián bönniʼ naʼ. H9Caní gunnë́ʼ tuʼ chigunná béʼenëʼ Jesús böʼ xihuiʼ naʼ urúaj lu bönniʼ naʼ. Zián luzuí zíʼatëlö burixi butúludaʼ böʼ xihuiʼ naʼ bönniʼ naʼ, ateʼ yuguʼ bönniʼ yödzö niʼ gulúguiʼë lëʼ du guíë, en buluʼxéjanëʼ breguiʼ guíë niʼa nëʼë, pero blëʼë yuguʼ du guíë naʼ, ateʼ böʼ xihuiʼ naʼ yuʼu lëʼ guchë́ʼ lëʼ lu lataj cáʼasö. ,GQCateʼ bönniʼ naʼ yuʼu böʼ xihuiʼ lëʼ biléʼenëʼ Jesús, gurö́dxiʼë zidzaj, ateʼ buzóa zxibëʼ lahuëʼ Jesús, en bëʼë zidzaj didzaʼ, rnnëʼ: —¿Bizxi ral-laʼa quiuʼ, Jesús, Zxíʼinëʼ Dios nayë́pisëtërëʼ? Rátaʼyuaʼ loʼ cabí usacaʼ ziʼu nedaʼ. "F=Cateʼ birúajëʼ Jesús lëʼe bárcodoʼ naʼ ga naca lu yu naʼ, dutságuiëʼ tu bönniʼ yödzö naʼ Lëʼ. Chigudzé yuʼu böʼ xihuiʼ lëʼ, ateʼ bítiʼrö rácuëʼ lariʼ, en bítiʼrö rizóëʼ lu yuʼu, pero nun xilatjëʼ lu zxan bulóaj ga nádjagaca yeru ba. ENíʼirö bilaʼdxinëʼ lu xiyúgaquiëʼ bönniʼ Gadara, le dë iaʼtsöláʼa nísadoʼ ca dö́dilö ga dë luyú Galilea. rD]Níʼirö Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, rnnëʼ: —¿Naruʼ cabí réajlëʼëliʼ Dios? Guládxinëʼ légaquiëʼ, en tuʼbáninëʼ. Gulë́ luzáʼagaquiëʼ tuëʼ iaʼtúëʼ: —¿Nuzxi caz bönniʼ ni? Rinná béʼenëʼ böʼ recja, en nísadoʼ, ateʼ tun ca rnna xtídzëʼë. Tu bönniʼ yödzö Gadara yuʼu lëʼ böʼ xihuiʼ GCNíʼirö gulaʼbiguëʼë ga dëʼ Jesús, en buluʼsubanëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Bönniʼ Usedi! ¡Bönniʼ Usedi! ¡Chirequi huö́tjaruʼ lu nisa! Cateʼ bubanëʼ Jesús, bulidzëʼ böʼ naʼ recja, en nisa naʼ riyasa ridxíadaʼ, ateʼ guzóa dxi böʼ naʼ recja, en gurö́ʼö dxi lu nísadoʼ naʼ. TB!Tsanni niʼ taʼdödëʼ lu nísadoʼ naʼ, rásiëʼ Jesús. Níʼirö gusí lo recja böʼ budunuʼ lu nísadoʼ naʼ, ateʼ chirequi huötaj bárcodoʼ naʼ zxan nisa, en zoa bönadxi quégaquiëʼ. [A/Tu dza gurenëʼ Jesús tu lëʼe bárcodoʼ, dzágagaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ Lëʼ, ateʼ Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Udö́ditsöcaʼruʼ iaʼtsöláʼa nísadoʼ ni. Níʼirö söjácatëʼ. m@SBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Nupa ni taʼyöni xtídzëʼë Dios, en tun ca rnna, bönniʼ ni nácagaquiëʼ ca xináʼ cazaʼ, en yuguʼ bönniʼ böchiʼ cazaʼ. Jesús ribequi dxíëʼ böʼ budunuʼ ?'Zoa niʼ nu bulidza Jesús, rnna: —Nacuʼë xinóʼo, en yuguʼ bönniʼ bö́chuʼu löʼa. Të́ʼënnëʼ iluíʼilenëʼ Liʼ didzaʼ. C>Níʼirö bilaʼdxinëʼ xinë́ʼë Jesús, en yuguʼ bönniʼ bö́chëʼë ga naʼ zoëʼ, pero bitiʼ guca ilaʼbíguëʼë galaʼ ga zoëʼ tuʼ nacuáʼ bönachi zián niʼ. p=Y’Que lë ni naʼ, buliʼzë́ nágaliʼ, tuʼ huadéliʼnëʼ iaʼlatiʼ bönniʼ ruzóëʼ tsutsu icja ládxiʼdaʼahuëʼ didzaʼ riyönnëʼ, en huaziʼrëʼ xtídzëʼë Dios, pero bönniʼ bitiʼ ruzóëʼ tsutsu icja ládxiʼdaʼahuëʼ didzaʼ riyönnëʼ, huadúa didzaʼ naʼ biyönnëʼ. Xinë́ʼë Jesús, en yuguʼ bönniʼ bö́chëʼë {<oIláʼ lahui yúguʼtë le nagachiʼ, ateʼ gaca bëʼ, ateʼ irúaj ga lináʼ yúguʼtë le raca balándoʼos. ;Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Cuntu nu bönniʼ ruquélëʼë guíʼ, ateʼ laʼ rudúsiʼtëʼ le guíʼina, en bitiʼ riguʼë le zxani le rátiʼnëʼ, pero ruzóëʼ le xilataj ga naca lináʼ lu yuʼu, ateʼ nupa ilaʼyaza niʼ uluʼzíʼ xibé guíʼ naʼ. V:%Xisedoʼ naʼ buluʼhuöxaj ga naca luyú bëbu tuʼluíʼi ca raca quégaquiëʼ bönniʼ, idú ládxiʼgaquiëʼ taʼyönnëʼ didzaʼ naʼ, en taʼguʼë tsutsu le lu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ, ateʼ lu yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ tunëʼ ca rnna didzaʼ naʼ. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús que le rigúʼu beníʼ lídxiruʼ 9Xisedoʼ naʼ buluʼhuöxaj ga buluʼlén lubá yötsiʼ tuʼluíʼi ca raca quégaquiëʼ bönniʼ taʼyönnëʼ didzaʼ naʼ, en cateʼ chibilaʼyönnëʼ, yuguʼ le tuíʼi ládxiʼgaquiëʼ yödzölió ni, en yuguʼ yöl-laʼ tsahuiʼ que, en yuguʼ le taʼyaza ládxiʼgaquiëʼ le taca ni, tun nigui légaquiëʼ, ateʼ bitiʼ run dxin didzaʼ naʼ lu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ. W8' Xisedoʼ naʼ buluʼhuöxaj lu yu ga röʼö guiö́j tuʼluíʼi ca raca quégaquiëʼ bönniʼ taʼyönnëʼ didzaʼ naʼ, en tuʼdzéjanëʼ taʼziʼë le, pero nácagaquiëʼ ca xisedoʼ naʼ bitiʼ ben lui. Tu chíʼisö taʼyéajlëʼë, tuʼ ridxín le rizíʼ bëʼ légaquiëʼ, ateʼ laʼ tuʼhuö́atë ládxiʼgaquiëʼ. ~~e}|{{jzyyx+wNvv&utseruqq2pnmm]lkkIjrihhgAfeba`:_T^]]&\[[ZY(XVV'UT6SaR=Q8ONSMSLKWJII"HGzFEDCBAA6@?>>_=<<:;x:988N765543211<0/..`-p,+**&)('&$$a##*"L G7] a]us { Q ?yF T\ Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼtséaj, guliʼtsöjödxëʼ bönniʼ naʼ náquiëʼ ca tubaʼ bözaʼ, innaliʼ: “Buyútsöcaʼ, rubéajgacaʼ böʼ xihuiʼ, en ruúnaʼ bönachi naʼa, en cuxö́, en cateʼ gaca lidzaj, údxi gunaʼ dxin quiaʼ.” 8[i Laʼ dza níʼisö bilaʼdxinëʼ bal-la bönniʼ yudoʼ fariseo ga zoëʼ Jesús en tëʼ Lëʼ: —¡Burúaj! ¡Buzxunnaj ni! ¡Rë́ʼënëʼ Herodes gútiëʼ Liʼ! FZ Níʼirö ilaca lo bal-la bönachi nácagaca cáʼasö naʼa, ateʼ uluʼgáʼana cáʼasö bal-la nupa nácagaca lo naʼa. Ribödxi yechë́ʼë Jesús niʼa quégaca bönachi Jerusalén cY? Ilaʼdxín bönachi ilaʼrúaj sacaʼ ga rilén gubidza, en sacaʼ ga ribía gubidza, en sacaʼ ga zaʼ böʼ ziaga, en sacaʼ ga ridödi gubidza beoʼ ziaga, ateʼ ilaʼböʼë ilahuëʼ ga niʼ rinná bëʼë Dios. X Níʼirö cödxi yéchiʼliʼ, en gagu zxea láyaʼliʼ cateʼ iléʼegacaliʼ-nëʼ Abraham, en Isaac, en Jacob, en yúguʼtë bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, nacuʼë ga niʼ rinná bëʼë Dios, pero libíʼiliʼ sóaliʼ níʼilö. +WO Níʼirö guíëʼ libíʼiliʼ: “Reaʼ libíʼiliʼ, bitiʼ nözdaʼ gazxi bönachi libíʼiliʼ. Guliʼcuíta ga zoaʼ, yúguʼtëliʼ ruáʼaliʼ döʼ.” V Níʼirö isí loliʼ innaliʼ: “Güíʼi gudágulentuʼ Liʼ, ateʼ busédinuʼ gapa naca lu yë́ʼëyi queë́tuʼ.” /UW Tödi chasëʼ Xan yuʼu, en usayjëʼ yuʼu, isí loliʼ libíʼiliʼ naʼ zóaliʼ níʼilö ulídzaliʼ-nëʼ raʼ yuʼu naʼ, ateʼ guië́liʼ-nëʼ: “Xan, Xan, gusalaj queë́tuʼ.” Níʼirö ubiʼë didzaʼ Lëʼ, en guíëʼ libíʼiliʼ: “Bitiʼ nözdaʼ nuzxi libíʼiliʼ.” BT} —Guliʼgüíʼi ládxiʼliʼ tsúʼuliʼ sacaʼ ga nu ridödi le naca guídoʼ, tuʼ reaʼ libíʼiliʼ: Zián nupa ilë́ʼëni ilaʼyaza niʼ, pero bitiʼ ilaʼzéquiʼnëʼ. S+ Tu bönniʼ zoëʼ niʼ gunábinëʼ Jesús, rnnëʼ: —Xan, ¿naruʼ nabábasö nupa uluʼlágaca? Jesús rëʼ nupa nacuáʼ niʼ, rnnëʼ: 4Ra Tsanni niʼ yuʼë nöza Jesús, saʼyéajëʼ Jerusalén, ridödëʼ yuguʼ yödzö zxön, en yuguʼ yö́dzödoʼ, ateʼ rusédinëʼ bönachi nacuáʼ gapa naʼ. 9Qk Naca ca cúa zi que yöta xtila, le guzxíʼinu tu nigula, en bugútsiʼnu tsonna cöʼ cúa yöta xtila, ateʼ guyazxaj idútë cúa naʼ. Tu ga tö́diruʼ le naca guídoʼ fPE Lëscaʼ caní rnnëʼ Jesús: —¿Bizxi caz uséquiʼtsedaʼ le rinná bëʼë Dios? >Ou Raca ca raca que xisedoʼ mostaza, le guzxiʼë tu bönniʼ, ateʼ guzëʼ le ga naca lu xiyúëʼ. Guzxö́n yaga mostaza naʼ, en guca ca tu yaga zxön, ateʼ bilaʼdxinbaʼ biguínnidoʼ, gulunbaʼ xcáʼagacabaʼ lu niʼa nëʼe yaga mostaza naʼ. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús que cúa zi que yöta xtila |Nq Níʼirö rnnëʼ Jesús: —¿Nacxi caz raca rizxö́n le rinná bëʼë Dios, o bizxi uséquiʼtseruʼ le? (MI Cateʼ bëʼë didzaʼ ni Jesús, buluʼtuíʼinëʼ yúguʼtë bönniʼ nacuʼë niʼ taʼlenëʼ Lëʼ, pero buluʼdzeja iaʼzícaʼrö bönachi, yúguʼtë nupa nacuáʼ niʼ, tuʼ taʼléʼenëʼ yuguʼ le zxön runëʼ Jesús. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús que xisedoʼ mostaza HL  Nácanu nigula ni zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham, ateʼ idú chizxunuʼ iz chiyúʼunu lu yalaj que Satanás tuʼ xihuiʼ. ¿Naruʼ cabí ral-laʼ nu usedxi lënu sal-laʼ naca dza láʼayi? !K; Níʼirö bubiʼë didzaʼ Xanruʼ, rnnëʼ: —Libiʼiliʼ, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinliʼ, ¿naruʼ cabí rusédxigacaliʼ-baʼ böaʼ bëdxi que queë́liʼ ga naʼ dáʼgacabaʼ cateʼ naca dza láʼayi, ateʼ tsöjuáʼagacaliʼ-baʼ para ilë́ʼajbaʼ nisa? ^J5 Níʼirö gulénëʼ bönniʼ lo que yuʼu ga naʼ tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. Rilenëʼ tuʼ bunëʼ Jesús nigula naʼ cateʼ naca dza láʼayi. Bönniʼ lo naʼ gudxëʼ nupa nacuáʼ niʼ, rnnëʼ: —Xopa dza nacuáʼ cateʼ runruʼ dxin. Dë lataj yuguʼ dza ni guídaliʼ para nu un libíʼiliʼ, en calëga dza láʼayi. xIi Níʼirö Jesús guxóa nëʼë lënu, ateʼ laʼ bulitë cuinnu, en gulúʼunu-nëʼ Dios yöl-laʼ ba. {Ho Cateʼ biléʼenëʼ-nu Jesús, bulidzëʼ-nu, rnnëʼ: —Nigúladoʼ, chiböácuʼ que yödzöhuë́ʼ quiuʼ. 8Gi Zóanu tu nigula niʼ chiguca chizxunuʼ iz réʼenu, tuʼ yuʼu lënu böʼ xihuiʼ run ga teʼe bönachi, ateʼ nayéchuticaʼsinu ridanu, en bitiʼ caʼ raca ulí cuinnu. *FM Tu dza rusédinëʼ Jesús bönachi nacuáʼ lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios cateʼ naca dza láʼayi quégaquiëʼ. "E= Channö cuía yaga ni, gaca dxiʼa, pero channö cabí bi cuía, níʼirö ichuguʼ le.” Ruúnëʼ Jesús tu nigula réʼenu cateʼ naca dza láʼayi 'DG Níʼirö bubiʼë didzaʼ bönniʼ huen dxin naʼ, rëʼ lëʼ: “Xan, bucáʼanagarö le iaʼtú ízatëz, ateʼ uzatsaʼ yu zxani, en cuʼa bëbu zxani. YC+ Níʼirö gudxëʼ bönniʼ runëʼ dxin lu xiyúëʼ naʼ, rnnëʼ: “Chiguca tsonna iz ridaʼ rududiljaʼ le cuía yaga higo ni, en bitiʼ bi ridzö́lidaʼ. Guchugu le. ¿Bizx que run nigui luyú ni?” RB Níʼirö bucúdzuʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Zoëʼ tu bönniʼ, zoa tu yaga higo nazëʼ ga naca lu xiyúëʼ. Röjtiljëʼ le ribía yaga naʼ, pero bitiʼ bi ridzö́linëʼ. 'AG Reaʼ libíʼiliʼ: ¡Calëga! Channö cabí ubíʼi ládxiʼliʼ, nítiliʼ caʼ yúguʼtëliʼ. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús que yaga higo bitiʼ bi ribía @ Lëscaʼ caní guca quégaquiëʼ chizxunëʼ bönniʼ niʼ, yöjbagaʼ yuʼu sibi naʼ nazíʼi le Siloé légaquiëʼ, ateʼ gulátiëʼ. ¿Naruʼ réquiliʼ gulaʼbágaʼtërëʼ légaquiëʼ xíguiaʼ ca iaʼzícaʼrö bönachi nacuáʼ Jerusalén? l?Q Reaʼ libíʼiliʼ: ¡Calëga! Channö cabí ubíʼi ládxiʼliʼ, nítiliʼ caʼ yúguʼtëliʼ. S> Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ réquiliʼ gulácarëʼ bönniʼ dul-laʼ bönniʼ Galilea naʼ ca iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ Galilea, tuʼ gulaʼguíʼi gulaʼzaquiëʼ caní? 2= _ Laʼ dza níʼisö bilaʼdxinëʼ bönniʼ taʼguíxjöiʼinëʼ Jesús ca benëʼ Pilato, bë́tiëʼ bal-lëʼ bönniʼ Galilea, en guzxiʼë rön quégaquiëʼ, le bugútsiʼnëʼ xichö́ngacabaʼ böaʼ bëdxi chigulútiëʼ légacabaʼ para ilaʼguʼë xichö́ngacabaʼ naʼ lahuëʼ Dios. z<m ;Reaʼ liʼ, bitiʼ urujuʼ niʼ cateʼ údxirö quizxjuʼ yúguʼtë dumí lásidoʼ ral-luʼu que nu naʼ.;7 :Channö zoa nu bi unabi yudxi liʼ, ateʼ zéajliʼ idxinliʼ yúlahuiʼ, bëʼ ladxiʼ ugáʼanalenuʼ tsahuiʼ nu naʼ tsanni niʼ yúʼuliʼ nöza, para cabí uzegui liʼ lahuëʼ bönniʼ uchiʼa usörö́ëʼ libíʼiliʼ, ateʼ bönniʼ uchiʼa usörö́ëʼ naʼ udödëʼ liʼ lu nëʼë bönniʼ rusayjëʼ lidxi guíë, ateʼ bönniʼ naʼ rusayjëʼ lidxi guíë cuʼë liʼ lidxi guíë naʼ. :y 9Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —¿Bizx que bitiʼ ruchiʼa rusöröliʼ laʼ libíʼisiliʼ ca naca le naca tsahuiʼ? 9 8Libíʼiliʼ, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinliʼ. Nö́ziliʼ le ruluíʼi le raca lúzxiba, en le raca luyú ni, pero bitiʼ réquibeʼeliʼ le ruluíʼi le nácagaca bëʼ taca dza ni zóaruʼ naʼa. Ral-laʼ ugáʼanalenruʼ tsahuiʼ nu rilé rëʼu {8o 7Cateʼ recja böʼ zaʼ sacaʼ ga ridödi gubidza beoʼ ziaga, rnnaliʼ: “Udzáʼa naʼa”, ateʼ caní raca. C7 6Jesús gudxëʼ caʼ bönachi zián nacuáʼ niʼ, rnnëʼ: —Cateʼ riléʼeliʼ zaʼ böaj sacaʼ ga ribía gubidza, laʼ rnnátëliʼ: “Hualaj guiö́j”, ateʼ caní raca. <6q 5Nu bönniʼ zóabiʼ biʼi bönniʼ queëʼ táʼbaguëʼë zxíʼinëʼ naʼ, ateʼ biʼi bönniʼ naʼ táʼbagaʼbiʼ xúzibiʼ. Nigula zóabiʼ biʼi nigula queë́nu táʼbagaʼnu zxíʼininu naʼ, ateʼ biʼi nigula naʼ táʼbagaʼbiʼ xináʼabiʼ. Nigula zóanu nigula zxoaʼ lídxinu táʼbagaʼnu zxoaʼ lídxinu naʼ, ateʼ nigula zxoaʼ lídxinu naʼ táʼbagaʼnu xtoʼ zxíʼininu. Le nácagaca bëʼ le taca naʼa dza Z5- 4Naʼa isí lo uluʼláʼalen luzë́ʼeguequi gayuʼ bönachi nacuáʼ tu yuʼu. Tsonnëʼ ilaʼdáʼbaguëʼë chopëʼ nazíʼigaquiëʼ xtídzaʼa, ateʼ chopëʼ naʼ ilaʼdáʼbaguëʼë tsonnëʼ naʼ. &4E 3¿Naruʼ réquiliʼ bidaʼ dulequi dxíaʼ le raca yödzölió ni? Reaʼ libíʼiliʼ: ¡Calëga! Bidaʼ duléquiaʼ le gun ga ilaʼrúaj choplö bönachi. 3  2Naʼa, dë tu le ral-laʼ quiʼi sacaʼa le naca ca tu le idílidaʼ nisa, ateʼ röʼa böniga ga idxintë gaca caní quiaʼ. 2 1Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Bidaʼ nedaʼ dujénaʼ ga tsegui guíʼ yödzölió ni, en caba ládxaʼa chinaguélaʼ guíʼ naʼ. L1 0Channö cabí nö́zinëʼ tu bönniʼ huen dxin le rë́ʼënëʼ xanëʼ, en gunëʼ le gun ga ibáguëʼë le quinëʼ xanëʼ lëʼ, bönniʼ ni quinëʼ lëʼ látiʼdoʼos. Tu bönniʼ yuʼu lu nëʼë yenniʼ, yenniʼ unabëʼ xanëʼ lu nëʼë, ateʼ bönniʼ naʼ xanëʼ nuzxöni ládxëʼë lëʼ le zxön, le zxö́ntërö caʼ unabëʼ xanëʼ lu nëʼë bönniʼ huen dxin naʼ. Le náquiëʼ Jesús gun ga ilaʼrúaj choplö bönachi <0q /’Bönniʼ huen dxin naʼ nö́zinëʼ le rë́ʼënëʼ xanëʼ, en bitiʼ zoëʼ sinaʼ, en bitiʼ runëʼ ca rnnëʼ xanëʼ, bönniʼ ni, quínitërëʼ xanëʼ lëʼ. ./U .níʼirö huödëʼ xanëʼ bönniʼ huen dxin naʼ cateʼ bitiʼ ribözëʼ lëʼ, en cateʼ bitiʼ réquibeʼenëʼ, ateʼ usacaʼ ziʼë bönniʼ huen dxin bitiʼ náquiëʼ tsahuiʼ naʼ, en ichúguiëʼ queëʼ quiʼi sáquiëʼ ca narugu quégaquiëʼ bönniʼ bitiʼ taʼyéajlëʼë. i.K -Channö guéquinëʼ bönniʼ huen dxin naʼ huadzenëʼ huödëʼ xanëʼ, ateʼ isí lahuëʼ guʼë döʼ quégaquiëʼ iaʼzícaʼrëʼ huen dxin, bönniʼ en nigula, en isí lahuëʼ guíʼaj gahuëʼ, en súdxinëʼ, -w ,Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, udödëʼ xanëʼ lu nëʼë bönniʼ huen dxin tsahuiʼ naʼ idutë le dë queëʼ. ,  +Bicaʼ ba bönniʼ huen dxin naʼ cateʼ huödëʼ xanëʼ, idixáquiëʼ lëʼ runëʼ caní dxin naʼ nudödëʼ lu nëʼë. %+C *Rëʼ Xanruʼ lëʼ: —¿Nuzxi naʼ bönniʼ huen dxin tsahuiʼ, en réajniʼinëʼ, dë lu nëʼë uláz queëʼ xanëʼ? Bönniʼ ni, xanëʼ udödëʼ lu nëʼë lidxëʼ para cateʼ gálaʼrö ilahuëʼ bönniʼ nacuʼë lidxëʼ, guʼë que queë́gaquiëʼ le ilahuëʼ. #*? )Níʼirö Pedro gunábinëʼ Jesús, rnnëʼ: —Xan, ¿naruʼ reoʼ nétuʼsö lë ni rucúdzuʼu didzaʼ, o reoʼ caʼ caní yúguʼtë bönachi? i)K (Que lë ni naʼ, guliʼsóa ban ladxiʼ caʼ libíʼiliʼ, tuʼ huödaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, tu dza bitiʼ ribö́zaliʼ nedaʼ. Bönniʼ huen dxin tsahuiʼ, en bönniʼ huen dxin bitiʼ náquiëʼ tsahuiʼ l(Q 'Lë ni ral-laʼ inö́ziliʼ. Laʼtuʼ nö́zinëʼ xan yuʼu bizxi dza huadxinëʼ bönniʼ gubán, usubán ládxëʼë, en bitiʼ guʼë lataj bönniʼ naʼ udxíëʼ yeru lidxëʼ, para cabí cuanëʼ le dzöʼö lidxëʼ. '+ &Sal-laʼ huödëʼ cateʼ chiral-la o idú guluhuëla, channö idixáquiëʼ légaquiëʼ nacuʼë ban ladxiʼ, bicaʼ bágaca huen dxin naʼ. l&Q %Bicaʼ bágaca huen dxin naʼ ilaʼcuʼë ban ladxiʼ cateʼ huödëʼ xángaquiëʼ. Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, upáʼa cuinëʼ xángaquiëʼ naʼ, ateʼ gunëʼ ga ilaʼböʼë ga ilahuëʼ, ateʼ cuʼë le ilahuëʼ. Z%- $Guliʼgaca ca bönniʼ huen dxin taʼbözëʼ dza huödëʼ xángaquiëʼ, bönniʼ saʼyéajëʼ laní que yöl-laʼ rutsaga naʼ, para cateʼ udxinëʼ, en ulidzëʼ, laʼ ilaʼsáljatëʼ queëʼ tsuʼë. n$U #Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Guliʼsóa sinaʼ, en guliʼquelaʼ guíʼ le uzeníʼ queë́liʼ. z#m "Ga niʼ dë yöl-laʼ tsahuiʼ queë́liʼ, niʼ güíʼi ládxiʼliʼ idxinliʼ. Ral-laʼ sóaruʼ ban ladxiʼ 4"a !Guliʼgutiʼ le dë queë́liʼ, en buliʼnödzaj quégaca bönachi yechiʼ. Caní gaca, gunliʼ queë́liʼ yöxaj dumí le cabí gaca ditaj, en cúʼuliʼ yöl-laʼ tsahuiʼ naʼ yehuaʼ yubá le bitiʼ ubidxi udú, ga niʼ bitiʼ idxinëʼ bönniʼ gubán, en bitiʼ usunítibaʼ böaʼdoʼ le. z!m Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Bitiʼ gádxiliʼ, libíʼiliʼ naʼ nácaliʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ quiaʼ. Nabábasiliʼ zóaliʼ, pero raza ládxëʼë Xúziliʼ Dios gunnëʼ queë́liʼ lataj tsúʼuliʼ ga niʼ rinná bëʼë Lëʼ. + O Guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ tsúʼuliʼ ga rinná bëʼë Dios, ateʼ yúguʼtë lë ni cuʼë xinöza queë́liʼ. Yöl-laʼ tsahuiʼ rigúʼuruʼ yehuaʼ yubá {o Yúguʼtë lë ni taʼguilaj bönachi yödzölió ni, pero chinö́z quézinëʼ Xúziliʼ Dios le riquíniliʼ. % Que lë ni naʼ, bitiʼ güíʼi ládxiʼliʼ le ral-laʼ gáguliʼ, en le ral-laʼ guíʼjaliʼ, en bitiʼ ubi uguíʼi ládxiʼdoʼoliʼ.  Channö Dios runëʼ lachi yöj guíxiʼdoʼ rö́ʼgaca naʼa laʼ guixiʼ, ateʼ cuxö́ huidzaj ilaʼguʼë léguequi lu guíʼ, ¿naruʼ cabí gunëʼ le nácarö dxiʼa queë́liʼ, libíʼiliʼ naʼ bitiʼ réajlëʼëliʼ Dios idú ládxiʼliʼ? uc ’Buliʼyutëz ca taʼzxö́n yöjdoʼ. Bitiʼ tun du lariʼ, en bitiʼ taba lariʼ, pero reaʼ libíʼiliʼ, bitiʼ gúcarö lachi le gúcuëʼ Salomón ca nácagaca yöjdoʼ ni, sal-laʼ gútaʼdaʼ yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ.  Que lë ni naʼ, channö cabí gaca gunliʼ lë ni naca cuídiʼsö, ¿bizx que ruúbi ruguíʼiliʼ niʼa que le naca zxö́ntërö?  ¿Nuzxi caz bönniʼ ládjaliʼ gaca gunëʼ ga soëʼ ibanëʼ iaʼtú chíʼidoʼos tuʼ ruúbi ruguíʼi ládxiʼdaʼahuëʼ? / Buliʼyutëz ca raca quégacabaʼ boíquiaj. Bitiʼ tázabaʼ, en bitiʼ taʼlápabaʼ, en bitiʼ nacuáʼ quégacabaʼ ga ilún chíʼibaʼ le ruláʼ quégacabaʼ, pero Dios rugahuëʼ légacabaʼ. ¿Naruʼ cabí nazácaʼtëröliʼ libíʼiliʼ ca yuguʼ biguínnidoʼ?  Nácarö lesacaʼ yöl-laʼ naʼbán queë́liʼ ca le ráguliʼ, ateʼ nácarö lesacaʼ idú le nácaliʼ ca lariʼ ráculiʼ. iK Gudödi niʼ Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, rnnëʼ: —Que lë ni naʼ reaʼ libíʼiliʼ: Bitiʼ ubi uguíʼiliʼ niʼa que le guíʼaj gáguliʼ, lë naʼ nabániliʼ, o niʼa que lariʼ gáculiʼ. >u Caní raca queëʼ bönniʼ rutubëʼ laʼ queë́zëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ, en bitiʼ runëʼ le naca ca yöl-laʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios. Dios run chiʼë yuguʼ bönachi queëʼ 7 Níʼirö Dios rëʼ lëʼ: “Liʼ, bönniʼ bitiʼ bi nö́zinëʼ. Naʼa dzöʼ gátiuʼ. Naʼa, ¿nuzxi caz guequi que, lë naʼ chinutubuʼ?” "= Níʼirö gaca guíë cuinaʼ: Chidë́daʼ quiaʼ zián le chinutubaʼ, le gáhuidaʼ zián iz. Uzíʼ ládxaʼa. Guíʼaj gahuaʼ, en udzéjadaʼ.” X) Níʼirö rnnëʼ: “Caní gunaʼ. Uquínnajgacaʼ yuʼu ga rapa chiʼa le ruláʼ quiaʼ, ateʼ gunaʼ yuguʼ yuʼu zxö́ntërö caʼ, ateʼ gapa chiʼa le ruláʼ quiaʼ niʼ, len yuguʼ le dë quiaʼ.  Níʼirö guzáʼ ládxëʼë bönniʼ naʼ, rnnëʼ: “¿Nacxi guntsaʼ? Bitiʼ dë ga gapa chiʼa le ruláʼ quiaʼ.” O Níʼirö Jesús bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ, bucúdzuʼë didzaʼ, rnnëʼ: —Zoëʼ tu bönniʼ riléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ, ateʼ runö́dzjadaʼ gulapa lu xiyúëʼ. [/ Níʼirö Jesús gudxëʼ bönachi nacuáʼ niʼ, rnnëʼ: —Buliʼyútsöcaʼ. Guliʼgún chiʼi cuinliʼ para cabí uhuídiʼliʼ. Le uziʼë xibé nu bönniʼ bitiʼ nácasö le zián le dë queëʼ. ) Jesús rëʼ lëʼ: —Bönniʼ. ¿Naruʼ zoa nu buzóa nedaʼ ca nu uchiʼa usörö́ libíʼiliʼ, o nu gun gatsaj le dë queë́liʼ? 1[ Tu bönniʼ nútsëʼë ladaj bönachi zián naʼ rëʼ Jesús, rnnëʼ: —Bönniʼ Usedi, gudxëʼ bö́chaʼa gunnëʼ uláz quiaʼ le gutaʼ queëʼ xuztuʼ. , Q Laʼ dza náʼasö usédinëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ le ral-laʼ innaliʼ. Huáca gun yöl-laʼ tsahuiʼ queë́ruʼ ga gal-la ládxiʼruʼ-nëʼ Dios R  ’Cateʼ ilaʼchë́ʼë libíʼiliʼ gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, en lógaquiëʼ bönniʼ uluʼchiʼa uluʼsörö́ëʼ libíʼiliʼ, en lógaquiëʼ bönniʼ dë lu náʼagaquiëʼ, bitiʼ ubi uguíʼiliʼ nacxi gunliʼ o bizxi didzaʼ ubíʼiliʼ, o bizxi innaliʼ. V % ’Yúguʼtë nupa bi ilaʼnnë́ quiaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, gaca uniti lahuëʼ Dios léguequi, pero nu innë́ ziʼ queëʼ Dios Böʼ Láʼayi, bitiʼ uniti lahuëʼ Dios nu naʼ. 9 k ateʼ bönniʼ taʼdáʼbaguëʼë néquiguequinëʼ quiaʼ lógaca bönachi, lëscaʼ nedaʼ táʼbagaʼa néquiguequinëʼ quiaʼ lógaquiëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios.  Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Reaʼ libíʼiliʼ: Yúguʼtë bönniʼ taʼnnë́ʼ néquiguequinëʼ quiaʼ nedaʼ lógaca bönachi, lëscaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, inníaʼ néquiguequinëʼ quiaʼ lógaquiëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios, _7 Lëscaʼ caní, yúguʼtë guitsaʼ ícjaliʼ nabábagaca lahuëʼ Dios. Que lë ni naʼ, bitiʼ gádxiliʼ. Nazácaʼtëröliʼ libíʼiliʼ ca zianbaʼ biguínnidoʼ. Nupa taʼnnasö néquiguequi queëʼ Jesús ) ’Tútiʼgaquiëʼ-baʼ gáyuʼbaʼ biguínnidoʼ len chopa dumí lásidoʼ. Bitiʼ ral-la ládxëʼë-baʼ Dios tu biguínnidoʼ naʼ.   Uluíʼidaʼ libíʼiliʼ nu ral-laʼ gádxiliʼ. Guliʼgadxi Nu naʼ gaca ugúa yöl-laʼ naʼbán queë́liʼ, en tödi naʼ dë lu nëʼë yöl-laʼ unná bëʼ chúʼunëʼ libíʼiliʼ lu guíʼ gabila. Ön, reaʼ libíʼiliʼ, guliʼgadxi Nu naʼ. <q Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Bö́chaʼadoʼ, reaʼ libíʼiliʼ: Bitiʼ gádxiliʼ bönniʼ tútigaquiëʼ bönachi, ateʼ tödi naʼ bítiʼrö bi gaca ilunëʼ quéguequi. wg Que lë ni naʼ, yúguʼtë le chigunnáliʼ ga naca chul-la, ilaʼyöni bönachi ga naca lu beníʼ, ateʼ didzaʼ bë́ʼëliʼ bagáchiʼsö ga guzóa lu yuʼu nayayaj, gaca libán que ga naca lógaca bönachi. Nu ral-laʼ gádxiruʼ wg Bitiʼ bi dë le naca balándoʼos le cabí iláʼ lahui, en bitiʼ bi dë le nagachiʼ le cabí gaca bëʼ.   Laʼ dza naʼ buluʼdubi zián gayuáʼ bönachi ga zoëʼ Jesús ga bidxintë taʼrö́lisö luzë́ʼeguequi bönachi naʼ. Níʼirö gusí lahuëʼ Jesús rëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queë cazëʼ, rnnëʼ: —Guliʼgún chiʼi cuinliʼ que le naca ca cúa zi que yöta xtila quégaquiëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, le naca yöl-laʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuini quégaquiëʼ. pY 6en tuʼbéajëʼ Lëʼ didzaʼ para gaca uluʼzéguiëʼ Lëʼ didzaʼ niʼa que didzaʼ ubiʼë.|q 5Cateʼ Jesús budxi bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ni, bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo gulaʼlédeʼenëʼ Lëʼ, ateʼ gulaʼsí lógaquiëʼ taʼnaba yúdxideʼenëʼ Lëʼ ca naca zián le taca, 6e 4’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ usedi, rácaliʼ xibá queëʼ Moisés. Laʼ libíʼisiliʼ dë lu náʼaliʼ zxíʼini guíë que lataj ga taʼdzöli bönachi yöl-laʼ réajniʼi. Libíʼiliʼ bitiʼ riyázaliʼ, ateʼ ruzágaʼliʼ xinö́zigaca nupa të́ʼëni ilaʼyaza. '~G 3ga gusí lo nu bëti Abel, ga bidxintë gulútiëʼ Zacarías, bönniʼ naʼ gulútiëʼ gatsaj láhuiʼlö ga dë bucugu láʼayi ga naʼ tuʼzéguiʼgaquiëʼ-baʼ böaʼ bë́dxidoʼ lahuëʼ Dios, en ga dë lataj láʼayi. Que lë ni naʼ, reaʼ libíʼiliʼ, Dios uchúguëʼ quégaca bönachi dza ni zóaruʼ naʼa, niʼa que rön quégaca yúguʼtë bönniʼ naʼ gulútiëʼ xuz xtóʼoliʼ légaquiëʼ. }{ 2Caní gunëʼ Dios tuʼ uchiʼa usörö́ëʼ quégaca bönachi dza ni zóaruʼ naʼa, niʼa que rön quégaca yúguʼtë bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ, bönniʼ niʼ bë́tigaca bönachi légaquiëʼ cateʼ gusí lo rataʼ yödzölió, |9 1’Que lë ni naʼ, lu yöl-laʼ réajniʼi queëʼ, Dios gunnë́ʼ caní: “Isö́l-laʼa queë́liʼ bönniʼ iluʼë didzaʼ uláz quiaʼ, en yuguʼ bönniʼ gubáz quiaʼ, ateʼ yuguʼ bönniʼ ni, bal-lëʼ gútiliʼ, en iaʼbal-lëʼ cuia naʼliʼ légaquiëʼ.” Q{ 0Caní naca, runliʼ ba nalí runliʼ tuz le gulunëʼ xuz xtóʼoliʼ tuʼ gulútiëʼ xuz xtóʼoliʼ naʼ légaquiëʼ, ateʼ libíʼiliʼ richísaliʼ biquitaj quégaca ba ga nagáchiʼgaquiëʼ. Mz /’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, tuʼ richísaliʼ biquitaj quégaca ba ga nagáchiʼgaquiëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, ateʼ gulútiëʼ xuz xtóʼoliʼ légaquiëʼ. y1 .Jesús rëʼ lëʼ: —Bicaʼ bayechiʼ caʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ usedi rácaliʼ xibá queëʼ Moisés, tuʼ rusubágaʼgacaliʼ bönachi tu yuaʼ ziʼi le cabí gaca nu guáʼ, pero libíʼiliʼ calëga látiʼdoʼos bitiʼ ruláhuiʼliʼ le len náʼaliʼ. 3x_ -Níʼirö bubiʼë didzaʼ tu bönniʼ yudoʼ usedi raquiëʼ xibá queëʼ Moisés. Rëʼ Jesús: —Bönniʼ Usedi, cateʼ rnnoʼ caní, netuʼ caʼ runuʼ ziʼ. 8wi ,’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ usedi, encaʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ fariseo, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinliʼ, tuʼ nácaliʼ ca nácagaca yeru ba quégaca nupa nátigaca le cabí naláʼgaca, ateʼ taʼdá bönachi láhuigaca yeru ba naʼ, en bitiʼ téquibeʼe. v  +’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ fariseo. Rë́ʼëniliʼ cö́ʼöliʼ gapa naca lo lu yuʼu ga rudúbiliʼ rusë́daliʼ queëʼ Dios, en rë́ʼëniliʼ uluʼlidza bönachi libíʼiliʼ ba zxön gapa naca láhuilöguequi bönachi. }us *’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ fariseo. Riguízxjaliʼ que yudoʼ tu cöʼ huéaj tuʼ chi cöʼ le rizíʼiliʼ que xöhuéaj, en que guixiʼ ruda, en quégaca guixiʼ cuandoʼ, pero rudö́disiliʼ le naca tsahuiʼ, en yöl-laʼ nadxíʼi queë́liʼ Dios. Yuguʼ lë ni run bayudxi gunliʼ, en bitiʼ ucáʼanaliʼ iaʼzicaʼ lë naʼ runliʼ. st_ )Naʼa, guliʼgún gun le dë queë́liʼ, ateʼ níʼirö huöáca dxiʼa yúguʼtë le dë queë́liʼ. s (Libíʼiliʼ, bönniʼ bitiʼ réajniʼiliʼ. ¿Naruʼ cabí nö́ziliʼ, Nu ben le zoa láhuisö ben caʼ le yuʼu lë́ʼelö? irK 'Xanruʼ rëʼ lëʼ: —Libiʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ fariseo, riguibi cuinliʼ ca riguíbiliʼ láhuilögaca le rë́ʼaji ráhuiliʼ, pero lu icja ládxiʼdoʼoliʼ ruhuídiʼliʼ, en rizáʼ ládxiʼliʼ le ruáʼ döʼ. q &Cateʼ bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ biléʼenëʼ Lëʼ, bubáninëʼ tuʼ cabí gudibi nëʼë Jesús cateʼ siʼ gahuëʼ. Np %Cateʼ budxi bëʼë didzaʼ ni Jesús, tu bönniʼ yudoʼ fariseo bulidzëʼ Lëʼ para tsöjtágulenëʼ lëʼ. Cateʼ guyáziëʼ Jesús lidxëʼ bönniʼ yudoʼ naʼ, guröʼë rahuëʼ. doA $Caní naca, channö idúteoʼ nalísinuʼ le naca beníʼ, en bitiʼ bi zóalen liʼ le chul-la, yúguʼtë iléʼenuʼ dxiʼa ca raca cateʼ ruzeníʼ quiuʼ guíʼ. Jesús ruzéguiʼë yuguʼ bönniʼ yudoʼ didzaʼ qn[ #Ben chiʼi cuinuʼ naʼa, para cabí huöáca chul-la lë naʼ rigúʼu beníʼ lu icja ládxiʼdoʼo. bm= "Guiö́j loruʼ naca ca tu le rigúʼu beníʼ lu icja ládxiʼdoʼoruʼ. Channö guiö́j loʼ naca dxiʼa, idúteoʼ yudzu le naca beníʼ, pero channö naca xihuiʼ guiö́j loʼ, idúteoʼ yudzu le naca chul-la. _l7 !Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Cateʼ nu ruquelaʼ guíʼ, bitiʼ rigúʼu le ga nagachiʼ, en bitiʼ rudusiʼ le guíʼina, pero ruzóa le xitsáʼ ga lináʼ, para uzeníʼ quégaca nupa taʼyúʼu yuʼu naʼ. Rk Lëscaʼ caní, Dios uchisëʼ bönniʼ gulaʼcuʼë yödzö Nínive cateʼ idxín dza ichugu bëʼë quégaca bönachi, en uchiʼa usörö́ëʼ bönachi dza ni zóaruʼ naʼa, ateʼ le gulunëʼ uluíʼi nabágaʼgaca bönachi ni xíguiaʼ, tuʼ buluʼbíʼi ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ Nínive cateʼ bilaʼyönnëʼ libán benëʼ Jonás, ateʼ naʼa zoaʼ nedaʼ ni, en nayë́pisëtëraʼ ca Jonás naʼ. Le rigúʼu beníʼ lu icja ládxiʼdoʼoruʼ $jA Cateʼ idxín dza ichúguiëʼ Dios quégaca bönachi ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ, en uchiʼa usörö́ëʼ bönachi dza ni zóaruʼ naʼa, Dios uchisëʼ-nu nigula gunná béʼenu bönachi dza niʼte luyú niʼ dë tsöláʼa ga ridödi gubidza beoʼ ziaga, ateʼ le bennu uluíʼi nabágaʼgaca bönachi ni xíguiaʼ, tuʼ bídanu lënu, birúajnu ga naca ziʼtuʼ para uduzë́ náganu didzaʼ réajniʼi bëʼë Salomón, bönniʼ gunná béʼenëʼ bönachi Israel, pero naʼa, zoaʼ nedaʼ ni, en nayë́pisëtëraʼ ca Salomón naʼ. diA Ca naʼ guca queëʼ Jonás, gúquiëʼ tu le naca bëʼ lógaca bönachi yödzö Nínive, lëscaʼ caní gaca quiaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, gacaʼ tu le gaca bëʼ lógaca bönachi dza ni zóaruʼ naʼa. :hm Tsanni niʼ taʼbigaʼ bönachi zián ga zoëʼ Jesús, gusí lahuëʼ ruʼë didzaʼ, rnnëʼ: —Taʼnába bönachi tuáʼ döʼ ni gunaʼ le gaca bëʼ ga zaʼ yöl-laʼ huáca quiaʼ, pero bitiʼ bi le gaca bëʼ ilaʼléʼenëʼ. Tuz le gaca bëʼ ca naʼ guca queëʼ Jonás ilaʼléʼenëʼ. @gy Bubiʼë didzaʼ Jesús, gunnë́ʼ: —Nácagacatërö bicaʼ ba nupa taʼyöni xtídzëʼë Dios, en tun ca rnna. Taʼnábinëʼ Jesús gunëʼ le gaca bëʼ nuzxi náquiëʼ nfU Tsanni niʼ ruʼë Jesús didzaʼ ni, tu nigula nútsaʼnu ladaj bönachi zián naʼ bë́ʼënu zidzaj didzaʼ, rnnanu: —Bicaʼ ba nigula naʼ biáʼanu Liʼ lë́ʼënu, en bicaʼ ba caʼ luchúʼunu ga naʼ gúdxuʼu. qe[ Níʼirö reaj, en röjxíʼ iaʼgadxi böʼ xihuiʼ, nácagacatërö xihuiʼ ca le, ateʼ taʼyúʼu bönniʼ naʼ. Naʼa, le raca queëʼ bönniʼ naʼ nayáliʼtërö ca le guca queëʼ zíʼalö. Le naca bicaʼ ba le naca idú d} Cateʼ rudxín niʼ, röjxacaʼ bönniʼ naʼ, náquiëʼ ca tu yuʼu chinulúa, en chinabáʼa para nu tsöjsóa niʼ. Sc Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Cateʼ rirúaj böʼ xihuiʼ lu bönniʼ, ridá gapa nabídx, riguilaj ga uzíʼ ladxiʼ. Channö cabí idzöli que, inná: “Huöjaʼ xilatjaʼ ga niʼ birúajaʼ.” b1 ’Nu bitiʼ rácalen nedaʼ, ridáʼbagaʼ nedaʼ. Nu bitiʼ rutúbilen nedaʼ, rusilasi nu naʼ. Ca naca que böʼ xihuiʼ rudxín xilataj aa; Naʼa, channö zëʼë iaʼtúëʼ bönniʼ nál-latërëʼ ca lëʼ, en ucul-lëʼ lëʼ, níʼirö cuëʼ yúguʼtë le rudíʼinëʼ, lë naʼ ruzxöni ládxëʼë, ateʼ quísiëʼ le dë queëʼ bönniʼ naʼ. ` ’Cateʼ tu bönniʼ nál-la dë lu nëʼë le rudíʼinëʼ, en rapa chiʼë lidxëʼ, naca chiʼi dërö le dë queëʼ. _! Channö nedaʼ, len yöl-laʼ huáca queëʼ Dios rubéajgacaʼ böʼ xihuiʼ, le nácatë chibidxín le rinná bëʼë Dios ga zóaliʼ. {^o Channö nedaʼ, len yöl-laʼ huáca que Beelzebú rubéajaʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ, ¿nuzxi runna quégaca nupa dáʼgaca libíʼiliʼ yöl-laʼ huáca tuʼbéaj yuguʼ böʼ xihuiʼ? Que lë ni naʼ, le tun nupa ni naca bëʼ nachíxiliʼ. ] Lëscaʼ caní raca que Satanás, tuʼ xihuiʼ, nazíʼi le caʼ Beelzebú. Channö ilaʼrúaj choplö nupa dáʼgaca le, ¿nacxi gaca idíaʼ yöl-laʼ unná bëʼ que? ¿Rnnátsaliʼ naʼa: Len yöl-laʼ huáca que Beelzebú rubéajaʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ? (\I Réquibeʼenëʼ Jesús le taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —Gátiʼtës ga taʼnná beʼe bönachi luzë́ʼeguequi, channö ilaʼrúaj choplö laʼ léguequisö bönachi naʼ, ilaʼniti. Channö ilaʼrúaj choplö bönachi nacuáʼ tu yuʼu, údxi quéguequi. [% Iaʼbal-la bönachi naʼ gulë́ʼëni ilaʼzíʼ bëʼ Jesús, ateʼ gulaʼnabi Lëʼ gunëʼ tu le gaca bëʼ le zaʼ yehuaʼ yubá. %ZC Bal-la bönachi nacuáʼ niʼ taʼnná: —Len yöl-laʼ huáca que tuʼ xihuiʼ Beelzebú, xángaca böʼ xihuiʼ, rubéajëʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ naʼ. lYQ Tu dza bubéajëʼ Jesús böʼ xihuiʼ yuʼu tu bönniʼ, le run ga bitiʼ raca innë́ʼ. Cateʼ burúaj böʼ xihuiʼ naʼ, bëʼë didzaʼ bönniʼ naʼ bitiʼ guca innë́ʼ, ateʼ buluʼbani bönachi nacuáʼ niʼ. FX Caní naca, nácaliʼ libíʼiliʼ huiáʼ döʼ, pero nö́ziliʼ unö́dzjaliʼ quégacabiʼ zxíʼiniliʼ le naca dxiʼa. Nácatërö löza Xúziliʼ zoëʼ yehuaʼ yubá gunnëʼ queë́liʼ Dios Böʼ Láʼayi, núlöliʼ inábiliʼ Lëʼ. Taʼnnë́ʼ runëʼ dxin Jesús len yöl-laʼ huáca que tuʼ xihuiʼ gWG Channö inábibiʼ lëʼ dxita que böra, ¿naruʼ unö́dzjatsëʼ queë́biʼ xöjnö́ʼ? V  ’Channö zoëʼ nu bönniʼ ládjaliʼ, en náquiëʼ xuz, ateʼ channö zxíʼinëʼ inábibiʼ lëʼ yöta xtila, ¿naruʼ unö́dzjatsëʼ queë́biʼ guiö́j? Channö inábibiʼ lëʼ tubaʼ böla, ¿naruʼ unö́dzjatsëʼ queë́biʼ bëla? kUO Nu rinaba, rizíʼ que, ateʼ nu riguilaj, ridzöli que, ateʼ nu rulidza raʼ yuʼu, ralaj que. 6Te Que lë ni naʼ reaʼ libíʼiliʼ: Guliʼnaba, ateʼ Dios gunnëʼ queë́liʼ. Guliʼquilaj, ateʼ idzöli queë́liʼ. Buliʼlidza raʼ yuʼu, ateʼ tsalaj queë́liʼ. YS+ Nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ: Sal-laʼ bitiʼ chasëʼ bi unödzjëʼ queëʼ tuʼ náquiëʼ böchiʼ luzë́ʼë, pero chasëʼ, en unödzjëʼ queëʼ idutë le riquinnëʼ para cabirö upízxjanëʼ lëʼ. bR= ¿Naruʼ ubiʼë didzaʼ caní bönniʼ naʼ zoëʼ yuʼu, guíëʼ lëʼ: “Bitiʼ utsóʼo nedaʼ tuʼ chinayayaj yuʼu, en chidë́lengacabiʼ biʼi quiaʼ nedaʼ, ateʼ bitiʼ gaca chasaʼ bi gunnaʼ quiuʼ”? zQm tuʼ siʼ bidxinëʼ quiaʼ böchiʼ luzáʼa, zëʼë ziʼtuʼ, pero bitiʼ bi dë le guʼa-nëʼ gahuëʼ.” zPm Jesús rëʼ caʼ légaquiëʼ: —Channö zoëʼ nu bönniʼ ládjaliʼ, en zoëʼ böchiʼ luzë́ʼë, en channö huidëʼ ga naʼ zoëʼ guluhuëla, ateʼ ulidzëʼ lëʼ, innë́ʼ: “Bö́chaʼa, benna quiaʼ tsonna yöta xtila ZO- Buniti lo netuʼ dul-laʼ nabágaʼtuʼ
ca netuʼ caʼ runiti lotuʼ nupa tuaʼ döʼ queë́tuʼ.Bitiʼ guʼu lataj siʼ bëʼ tuʼ xihuiʼ netuʼ,
pero busölá netuʼ lu naʼ nu ruáʼ döʼ. ,NS Benna le gágutuʼ naʼa dza. M) Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Cateʼ ulídzaliʼ-nëʼ Dios güíʼilenliʼ-nëʼ didzaʼ, guliʼná:Xuztuʼ, zuʼ yehuaʼ yubá, gáʼana zxön Loʼ.Gudá inná bëʼu.Gaca ca raza ládxuʼu Liʼ luyú ni, ca naʼ raca yehuaʼ yubá. L % Tu dza niʼ Jesús rulidzëʼ Dios. Cateʼ budxi bë́ʼlenëʼ Dios didzaʼ, tuëʼ bönniʼ usëda queëʼ rëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —Xan, busedi netuʼ ulídzatuʼ-nëʼ Dios güíʼilentuʼ-nëʼ didzaʼ, ca benëʼ Juan, busédinëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ lëʼ. K *Tuz le run bayudxi nu gun, ateʼ María ni guröbiʼ lë naʼ nácatërö dxiʼa, ateʼ lë naʼ guröbiʼ bitiʼ udúa queë́biʼ.J )Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼë-nu: —Marta, Marta, ruúbi ruguíʼideʼenuʼ, en zián le ruíʼi ládxuʼu runuʼ. I (Marta naʼ bubi buguíʼinu, zián dxin runnu, ateʼ gubígaʼnu ga naʼ zoëʼ Jesús, en rënu Lëʼ: —Xan, ¿naruʼ cabí ruíʼi ládxiʼtsoʼ nedaʼ tuʼ nucáʼanabiʼ biʼi zxilaʼ ni nedaʼ, ateʼ tuzaʼ runaʼ dxin? Gudxi-biʼ gácalenbiʼ nedaʼ. N}} |!{zzUyay xEwvuusrqqepp>oZnn?llk8jjhh7g$fQedcbb=ar`__^5]\[ZYXXqWVVsUU8T}SSzRdQPPPONN>MsLKJJeIHFGhF{EE>D9BA@??@>=I<;y: 9L76543210//.C-C,P+]*))'(H'&%d$$#"i!!J !eyU+^}}e ? L ^wYEl'xGTu bönniʼ unná bëʼ gunábinëʼ Jesús, rnnëʼ: —Bönniʼ Usedi idú dxiʼa. ¿Bizxi ral-laʼ gunaʼ para idéliʼdaʼ yöl-laʼ naʼbán idú? Uw#Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Nu cabí siʼ lu nëʼe le rinná bëʼë Dios, ca runbiʼ tubiʼ bíʼidoʼ, bitiʼ caʼ tsaza ga niʼ rinná bëʼë Lëʼ. Tu bönniʼ riléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ vNíʼirö Jesús bulidzëʼ yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —Guliʼgüíʼi-biʼ lataj ilaʼdxinbiʼ bíʼidoʼ ni ga zoaʼ. Bitiʼ uzágaʼliʼ xinö́zagacabiʼ, tuʼ gataʼ quégaca nupa nácagaca ca biʼi caní lataj ga rinná bëʼë Dios. u-Níʼirö bilaʼdxinëʼ yuguʼ bönniʼ, en nigula ga zoëʼ Jesús, nachë́ʼgaquiëʼ-biʼ yuguʼ bíʼidoʼ quégaquiëʼ para ixóa nëʼë Jesús légacabiʼ. Cateʼ bilaʼléʼenëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús lë ni, gulaʼdil-lëʼ légaquiëʼ. jtMNedaʼ reaʼ libíʼiliʼ: Bö́ajëʼ lidxëʼ bönniʼ uquízxaj naʼ, nuhuöáquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios, calëga iaʼtúëʼ bönniʼ niʼ. Nútiʼtës bönniʼ run ba zxön cuinëʼ, gunëʼ Dios ga huötaʼ igulëʼ, pero nu bönniʼ rizóëʼ nöxaj ladxiʼ, gunëʼ Dios ga gácarëʼ lo. Jesús rulidza tsáhuëʼë-biʼ yuguʼ bíʼidoʼ Ps Guzóazëʼ ziʼtuʼ bönniʼ uquízxaj naʼ, en bitiʼ böázxjanëʼ ichisa lahuëʼ uyúëʼ lúzxiba, pero gudapëʼ luchuʼë, rnnëʼ: “Dios, buéchiʼ ladxiʼ nedaʼ, bönniʼ dul-laʼ.” !r; Nedaʼ runaʼ gubasa chopa luzuí tuʼ xunuʼ dza huéaj, en runödzjaʼ que yudoʼ tu cöʼ huéaj tuʼ chi cöʼ que yúguʼtë le rataʼ quiaʼ.” Qq Guzuínëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ, en caní bulidzëʼ Dios, rnnëʼ: “Dios, reaʼ Liʼ: Xclenuʼ, tuʼ cabí nacaʼ ca nácagaquiëʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ, nácagaquiëʼ gubán, en bitiʼ nácagaquiëʼ tsahuiʼ. Taʼguitsjëʼ xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ. Lëscaʼ bitiʼ nacaʼ ca bönniʼ uquízxaj ni. npU Gunnë́ʼ: —Bilaʼdxinëʼ chopëʼ bönniʼ ga naca chila yudoʼ para uluʼlidzëʼ Dios. Tuëʼ bönniʼ naʼ náquiëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, ateʼ iaʼtúëʼ naʼ náquiëʼ bönniʼ ruquízxjëʼ lázagaca bönachi. #o? Bucúdzuʼë didzaʼ Jesús ca naca quégaquiëʼ bönniʼ tuʼbéaj tsahuiʼ cuíngaquiëʼ, en tuʼcáʼanëʼ cáʼasö iaʼzícaʼrö bönachi. onWReaʼ libíʼiliʼ: Laʼ uchiʼa usörö́tenëʼ légaquiëʼ. Cateʼ huödaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, ¿naruʼ idzö́lidaʼ nupa taʼyéajlëʼ nedaʼ luyú ni? Tu bönniʼ yudoʼ fariseo, en tu bönniʼ uquízxaj 2m]¿Naruʼ cabí uchiʼa usörö́ëʼ Dios bönachi gurö́ cazëʼ queëʼ, nupa naʼ tuʼlidza Lëʼ rëla te dza? ¿Naruʼ huadzétsenëʼ gácalenëʼ légaquiëʼ? 6leNíʼirö Xanruʼ rëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Guliʼzë́ nágaliʼ ca naʼ gunnë́ʼ bönniʼ ruchiʼa rusörö́ëʼ naʼ, bönniʼ bitiʼ náquiëʼ tsahuiʼ. 2k]pero tuʼ rupízxjanu nigula uzëbi ni nedaʼ, que lë ni naʼ uchiʼa usörö́aʼ-nu, para cabí guídaticaʼsinu ni, en para cabí tödi bëʼ upízxjanu nedaʼ.” .jUXidzé bitiʼ gúʼunnëʼ bi gunëʼ queë́nu, pero gudödi niʼ guzáʼ ládxëʼë, rnnëʼ: “Bitiʼ rádxidaʼ-nëʼ Dios, en bitiʼ runaʼ nu bönniʼ bal, LiLaʼ yödzö náʼasö zóanu tu nigula uzëbi, ateʼ bidxinnu nigula ni ga zoëʼ bönniʼ ruchiʼa rusörö́ëʼ naʼ, rnnanu: “Buchiʼa busörö́ le run quiaʼ nu ruáʼ döʼ quiaʼ.” hRnnëʼ: —Zoëʼ tu bönniʼ ruchiʼa rusörö́ëʼ tu yödzö, bönniʼ bitiʼ rádxinëʼ Dios, en bitiʼ runëʼ nu bönniʼ bal. g %Níʼirö bucúdzuʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ ca run bayudxi ulídzaticaʼsiruʼ-nëʼ Dios, en bitiʼ gaca chopa ládxiʼruʼ. jfM%Cateʼ bilaʼyönnëʼ lë ni bönniʼ usëda queëʼ Jesús, gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Xan, ¿gazxi gaca lë ni? Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Ga dë tu le nati, niʼ uluʼdubi quézibaʼ bíchulab.vee$Ilaʼcuʼë chopëʼ bönniʼ laʼ guixiʼ, ateʼ tuëʼ uduzxiʼa-nëʼ, en iaʼtúëʼ ucáʼanaʼ lëʼ. rd]#Ilaʼcuáʼanu huëtu tsözxö́n chópanu nigula, ateʼ tunu uduzxiʼa-nu, en iaʼtunu ucáʼanaʼ-nu. 7cg"’Reaʼ libíʼiliʼ: Cateʼ idxín rëla naʼ, ilaʼcuʼë chopëʼ bönniʼ tsözxö́n ga tasiëʼ, ateʼ tuëʼ uduzxiʼa-nëʼ, en iaʼtúëʼ ucáʼanaʼ lëʼ. -bS!Nu bönniʼ rë́ʼënëʼ gun chiʼë yöl-laʼ naʼbán queëʼ, unítiëʼ le, pero bönniʼ udödëʼ yöl-laʼ naʼbán queëʼ niʼa quiaʼ, udélëʼë le. Ia  Guliʼsáʼ ládxiʼliʼ ca guca queë́nu nigula queëʼ Lot. `’Cateʼ idxín dza naʼ, channö zoëʼ tu bönniʼ ícjoʼolö, en dzöʼö le dë queëʼ lu yuʼu naʼ, bitiʼ ral-laʼ huötjëʼ tsöjzxiʼë le dë queëʼ, ateʼ nu zoa laʼ guixiʼ, lëscaʼ caní, bitiʼ ral-laʼ huöjëʼ lidxëʼ. e_CLëscaʼ caní gaca cateʼ idxín dza uluíʼi lahuaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi. 4^aCateʼ bidxín dza naʼ burúajëʼ Lot lu yödzö Sodoma, böxaj guíʼ ca tu nisa guiö́j, encaʼ le ruzéguidaʼ nazíʼi le azufre, ateʼ buluʼsuniti yúguʼtëʼ. *]MLëscaʼ caní guca dza niʼ zoëʼ Lot. Gulëʼaj gulahuëʼ. Guláʼuëʼ, en gulútiʼë. Gulazëʼ xiyúgaquiëʼ, en gulunëʼ yuguʼ yuʼu quégaquiëʼ. $\ADza niʼte naʼ gulëʼaj gulahuëʼ. Buluʼtsaga náʼagaquiëʼ, en buluʼdödëʼ zxíʼinigaquiëʼ lu yöl-laʼ rutsaga naʼ ga bidxintë dza guyáziëʼ Noé lëʼe barco zxön naʼ nazíʼi le arca, ateʼ bidxintë nisa guiö́j usuniti yödzölió le busuniti yúguʼtëʼ. [yCa naʼ guca dza niʼ zoëʼ Noé, lëscaʼ caní gaca cateʼ idxín dza huödaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi. Z Zíʼalö ca gaca lë ni, run bayudxi quíʼi sácaʼdaʼ, ateʼ bönachi dza ni zóaruʼ naʼa uluʼcáʼana nedaʼ cáʼasö. Y)Ca raca cateʼ rëpi yösa, ruzeníʼ idáʼalö lúzxiba, lëscaʼ caní gaca cateʼ idxín dza huödaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi. $XAIlaʼcuáʼ nupa ilë́ libíʼiliʼ: “¡Ni zoëʼ!”, o ilaʼnná: “¡Niʼ zoëʼ!” Bitiʼ tséajliʼ niʼ, en bitiʼ tséajlenliʼ légaquiëʼ. SWNíʼirö Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, rnnëʼ: —Huadxín dza cateʼ guë́ʼëniliʼ iléʼeliʼ dza huödaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, pero bitiʼ iléʼeliʼ le. !V;Cuntu nu gaca inná: “¡Ni bidxín!”, o inná: “¡Niʼ bidxín!” ¡Buliʼyútsöcaʼ! ¡Rinná bëʼë Dios lu icja ládxiʼdoʼgaca bönachi! hUICateʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo taʼnábinëʼ Jesús bátaxi ral-laʼ idxín le rinná bëʼë Dios, Lëʼ bubiʼë didzaʼ, rëʼ légaquiëʼ: —Ca idxín le rinná bëʼë Dios, bitiʼ naca le iléʼeliʼ. 0TYNíʼirö Jesús gudxëʼ bönniʼ naʼ, rnnëʼ: —¡Guyasa, en böaj lidxuʼ! ¡Chiböácuʼ dxiʼa tuʼ réajlëʼu nedaʼ! Ca idxín le rinná bëʼë Dios cS?¿Naruʼ cabí zoa nu huöda cuʼu Dios yöl-laʼ ba, pero tuzëʼ bönniʼ ziʼtuʼ ni? R5Níʼirö Jesús rëʼ lëʼ: —¿Naruʼ cabí buluʼhuöáquiëʼ dxiʼa chiëʼ bönniʼ? ¿Gazxi nacuáʼtsëʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ naʼ? QBiyéchuëʼ, en busudxín lahuëʼ lu yu lahuëʼ Jesús, en rëʼ Lëʼ: “¡Xclenuʼ!” Bönniʼ ni nababëʼ Samaria. VP%Níʼirö tuëʼ bönniʼ nútsëʼë ládjagaquiëʼ, cateʼ réquibeʼenëʼ chinuhuöáquiëʼ dxiʼa, bö́ajëʼ ga naʼ zoëʼ Jesús, ruíʼiticaʼsëʼ zidzaj didzaʼ, riguʼë Dios yöl-laʼ ba. AO{Cateʼ biléʼenëʼ Jesús légaquiëʼ, rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼtséaj, guliʼtsöjluíʼi cuinliʼ lógaca bixúz. Tsanni niʼ söjáquiëʼ, buluʼhuöáquiëʼ dxiʼa. kNO en tuʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Jesús, Bönniʼ Usedi! ¡Buéchiʼ ladxiʼ netuʼ! -MS Cateʼ guyáziëʼ tu yö́dzödoʼ, bilaʼrúajëʼ dutságagaquiëʼ Lëʼ chiëʼ bönniʼ téʼenëʼ huëʼ nudzuʼ ruzödi, ateʼ gulaʼcuʼë zíʼtuʼsö, L+ Tsanni niʼ yuʼë Jesús nöza, saʼyéajëʼ Jerusalén, ridödëʼ gapa dë yö́dzödoʼ nabábagaca luyú Samaria, en luyú Galilea. K# Lëscaʼ caní gaca queë́liʼ. Cateʼ chinunliʼ yúguʼtë le gunná béʼenëʼ Dios libíʼiliʼ, ral-laʼ innaliʼ: “Nácatuʼ huen dxin cabí nácatuʼ lesacaʼ, tuʼ bénsötuʼ le run bayudxi guntuʼ.” Chiëʼ bönniʼ téʼenëʼ huëʼ nudzuʼ ruzödi J/ ¿Naruʼ huëtsëʼ bönniʼ nadóʼo queëʼ naʼ: “Xclenuʼ”, tuʼ benëʼ ca gunná béʼenëʼ lëʼ? Runi nedaʼ, bitiʼ gunëʼ caní. "I=¡Calëga! Caní guíëʼ lëʼ: “Bupáʼa le gahuaʼ. Guzóa sinaʼ cuʼu le guíʼaj gahuaʼ, ateʼ tö́dirö naʼ huáca guíʼaj gaguʼ liʼ.” 'HGGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Channö zoëʼ tuëʼ bönniʼ ladaj libíʼiliʼ, en zoëʼ queëʼ tuëʼ bönniʼ nadóʼo rugáʼanëʼ-baʼ bëdxi o rulapëʼ, cateʼ údxi gunëʼ xichinëʼ xanëʼ, ¿naruʼ huëtsëʼ xanëʼ lëʼ, innë́ʼ: “Gudá, gurö́ʼö gaguʼ”? +GOXanruʼ rëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Laʼtuʼ naca cuídiʼsö yöl-laʼ réajlëʼ queë́liʼ Dios, nácasö ca tu xisedoʼ mostaza, huáca guië́liʼ yaga zxön ni: “Gucuíta ni, en yöjsóa lu nísadoʼ”, ateʼ gun yaga naʼ ca rnnaliʼ. Le ral-laʼ gun nu naca huen dxin FNíʼirö yuguʼ bönniʼ gubáz queëʼ Xanruʼ tëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Ben ga tséajlëʼërötuʼ-nëʼ Dios. [E/Sal-laʼ gadxi luzuí tu dza guʼë döʼ quiuʼ, en gadxi luzuí caʼ guídëʼ ga zuʼ, en guíëʼ liʼ: “Rubíʼi ládxaʼa”, ral-laʼ uniti loʼ lëʼ. Yöl-laʼ huáca que le réajlëʼëruʼ Cristo D-Guliʼgún chiʼi cuinliʼ. Channö böchiʼ luzóʼo guʼë döʼ quiuʼ, buzéajniʼi-nëʼ, en channö ubíʼi ládxëʼë, buniti lo lëʼ. SCDxíʼarö gaca queëʼ bönniʼ naʼ runëʼ caní, nu ugal-laʼ tu guiö́j riyëtu yaga yenëʼ, en tsöjchúʼuna lëʼ lu nísadoʼ, cáteʼlö gunëʼ ga gun dul-laʼ nu biʼi néquibiʼ quiaʼ. =B uJesús rëʼ yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —Nacuáʼticaʼsö le tun ga ilún bönachi dul-laʼ, pero bicaʼ bayechiʼ bönniʼ naʼ runëʼ ga nu gun dul-laʼ. oAWAbraham rëʼ lëʼ, rnnëʼ: “Channö cabí tuʼzë́ náguiëʼ didzaʼ bëʼë Moisés, en le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, bitiʼ ilaʼyéajlëʼë sal-laʼ nu ubán lu yöl-laʼ guti.”o@WBubiʼë didzaʼ bönniʼ naʼ biléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ, rnnëʼ: “Xuzaʼ Abraham, bitiʼ gaca caní, pero channö ubanëʼ tu bönniʼ lu yöl-laʼ guti, en tsejëʼ ga naʼ nacuʼë, uluʼbíʼi ládxiʼgaquiëʼ.” |?qNíʼirö Abraham rëʼ lëʼ, rnnëʼ: “Dë quégaquiëʼ le buzúajëʼ lu guichi Moisés, en le buluʼzúajëʼ lu guichi bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Yuguʼ didzaʼ quégaquiëʼ naʼ ral-laʼ uluʼzë́ náguiëʼ.” :>mtuʼ nacuʼë gáyuʼë bönniʼ bö́chaʼa niʼ. Gusö́l-lëʼë tsöjenëʼ lináʼ lo que le raca ni, para cabí guídigaquiëʼ caʼ lataj ga ni riguíʼi rizácaʼa.” 4=aNíʼirö bönniʼ naʼ biléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ rëʼ lëʼ, rnnëʼ: “Xuzaʼ Abraham, rátaʼyuaʼ loʼ isö́l-luʼu-nëʼ Lázaro tsejëʼ lidxëʼ xuzaʼ, )<KIaʼstú, tu raʼ guíʼa sibi röʼ, le zoa gatsaj láhuiʼlö ga niʼ zóaliʼ libíʼiliʼ, en ga ni zóatuʼ netuʼ. Que lë ni naʼ nupa nacuáʼ ni, en ilë́ʼëni ilaʼdödi ga zóaliʼ libíʼiliʼ, bitiʼ caʼ gaca ilunëʼ caʼ, en bitiʼ gaca ilida ni nupa nacuáʼ niʼ.” ;Abraham rëʼ lëʼ, rnnëʼ: “Zxíʼinaʼ, busáʼ ládxuʼu ca guca quiuʼ, buziʼu xibé yöl-laʼ tsahuiʼ tsanni niʼ zuʼ nabanuʼ, pero Lázaro ni, guca queëʼ yöl-laʼ yechiʼ, ateʼ naʼa, ruzíʼ zxönëʼ Lázaro ni, pero liʼ riguíʼi rizácuʼu. l:QNíʼirö bëʼë zidzaj didzaʼ, rnnëʼ: “Xuzaʼ, Abraham, buéchiʼ ladxiʼ nedaʼ. Gusö́l-laʼ Lázaro quiaʼ para usubisëʼ xibö́n nëʼë, en udusuhuöálëʼ lúdxaʼa, tuʼ riguíʼi rizácaʼa lu guíʼ ni.” c9?Cateʼ niʼ riguíʼi rizáquëʼë bönniʼ naʼ biléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ, zoëʼ lataj quégaca nupa nátigaca, guchisa lahuëʼ, en biléʼenëʼ Abraham zoëʼ ziʼtuʼ, en dzáguiëʼ Lázaro naʼ lëʼ. 8'Bidxín dza gútiëʼ bönniʼ yéchiʼdoʼ naʼ, ateʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios gulaʼchë́ʼë lëʼ tsöjsóalenëʼ Abraham ga naca lataj lachi queëʼ Dios. Gútiëʼ caʼ bönniʼ naʼ biléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ, ateʼ buluʼcáchëʼë lëʼ yeru ba. w7gRaca ládxëʼë bönniʼ yéchiʼdoʼ naʼ gahuëʼ le bizxaj tuʼhuöxaj zxani ga rahuëʼ bönniʼ naʼ riléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ. Taʼdxinbaʼ caʼ böʼcuʼ, en taʼlë́ʼëbaʼ lu huëʼ queëʼ bönniʼ yéchiʼdoʼ naʼ. P6Zoëʼ caʼ niʼ tu bönniʼ yéchiʼdoʼ lëʼ Lázaro, bönniʼ rinabëʼ nu bi unödzaj queëʼ, ateʼ huë́ʼtëzëʼ röʼë raʼ yuʼu queëʼ bönniʼ naʼ riléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ. ~5uNíʼirö bucúdzuʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Zoëʼ tu bönniʼ riléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ. Rácuëʼ lariʼ xiná, en lariʼ nazácaʼdaʼ, ateʼ yuguʼ dza rúnticaʼsëʼ laní, ateʼ tëʼaj tahuëʼ le banéquini. 4 Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Channö tu bönniʼ uláʼalenëʼ nigula queëʼ, ateʼ utsaga náʼalenëʼ-nu nigula yúbölö, gunëʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ, ateʼ nu utsaga náʼalen nigula naʼ nusanëʼ-nu bönniʼ queë́nu, gun caʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ. Bönniʼ dë yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ, en Lázaro =3s’Sal-laʼ raca caní, gácarö ilaʼdödi que lúzxiba, en que luyú ni ca initi tu dídzaʼsö nazúaj lu guichi lu xibá queëʼ Dios. Le ruláʼa yöl-laʼ nutsaga naʼ h2IGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Ga bidxintë dza zoëʼ Juan, ben dxin le rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, en le buluʼzúajëʼ lu guichi yuguʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Níʼirö cateʼ bidxinëʼ Juan naʼ, gusí lo raca libán ca gaca nu tsaza ga rinná bëʼë Dios, ateʼ tun bayudxi yúguʼtë bönachi ilaʼyaza niʼ. 11Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Libíʼiliʼ rubéaj dxiʼa cuinliʼ lógaca bönachi, pero nö́zinëʼ Dios le yuʼu icja ládxiʼdoʼoliʼ, tuʼ naca lë naʼ tun zxön bönachi tu le ruzóëʼ Dios tsöláʼalö. Xibá queëʼ Moisés, en le rinná bëʼë Dios ,0QBilaʼyönnëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo didzaʼ ni, ateʼ tuʼ nadxíʼiguequinëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ quégaquiëʼ, que lë ni naʼ buluʼtitjëʼ Jesús. M/ ’Bitiʼ gaca nitúëʼ bönniʼ huen dxin gunëʼ xichíngaca chopa xanëʼ, tuʼ udíʼinëʼ tuëʼ, en idxíʼinëʼ iaʼtúëʼ, o gunëʼ bal tuëʼ, en uzóëʼ tsöláʼalö iaʼtúëʼ naʼ. Bitiʼ gaca gunliʼ xichinëʼ Dios, en gunliʼ caʼ dxin para uzíʼiliʼ xibé yöl-laʼ tsahuiʼ que yödzölió. ".= Channö cabí rugunliʼ dxiʼa dxin le dë lu náʼaliʼ le nequi que nu yúbölö, ¿nuzxi caz udödi lu náʼaliʼ le ral-laʼ guequi que quéziliʼ? 4-a Que lë ni naʼ, channö cabí rugunliʼ dxiʼa dxin yöl-laʼ tsahuiʼ dë queë́liʼ yödzölió ni, ¿nuzxi caz udödi lu náʼaliʼ yöl-laʼ tsahuiʼ le naca idú? w,g ’Nu rugún dxiʼa dxin tu le cuídiʼsö dë lu nëʼe, lëscaʼ ugún dxiʼa dxin tu le zxön gataʼ lu nëʼe. Nu bitiʼ rugún dxiʼa dxin tu le cuídiʼsö dë lu nëʼe, bitiʼ ugún dxiʼa dxin tu le zxön gataʼ lu nëʼe. x+i ’Nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ: Guliʼcö́zalen bönachi dxiʼa, ugunliʼ dxin yöl-laʼ tsahuiʼ dë queë́liʼ yödzölió ni, para cateʼ idxín dza ucáʼanaliʼ yuguʼ lë ni, ilunëʼ libíʼiliʼ bal lataj niʼ zóaticaʼsö. *Réquibeʼenëʼ xanëʼ naʼ sínaʼtë benëʼ bönniʼ huen dxin bitiʼ náquiëʼ tsahuiʼ naʼ. Caní naca, nácagacarëʼ sinaʼ bönniʼ yödzölió ni lu le tunëʼ laʼ légacasëʼ, ca nácagaca bönachi taʼdalen Dios lu beníʼ queëʼ. ?)wGudödi niʼ gunábinëʼ iaʼtúëʼ, rnnëʼ: “Nazxi liʼ, ¿gácaʼxi ral-luʼu?” Lëʼ rnnëʼ: “Tu gayuáʼ daʼa zxoaʼ xtila.” Níʼirö bönniʼ huen dxin lo naʼ rëʼ lëʼ, rnnëʼ: “Ni dë guichi ga nazúaj le ral-luʼu. Buzúaj iaʼtú lu guichi le inná tápalalaj daʼa ral-luʼu.” ({Lëʼ rnnëʼ: “Tu gayuáʼ röʼö chugu le za ral-laʼa.” Bönniʼ huen dxin lo naʼ rëʼ lëʼ, rnnëʼ: “Ni dë guichi ga nazúaj le ral-luʼu. Gurö́ʼötë ni, en buzúaj iaʼtú lu guichi le inná chi-un röʼö chugu ral-luʼu.” 4'aNíʼirö bönniʼ huen dxin naʼ bulidzëʼ yuguʼ bönniʼ bi tál-lëʼë queëʼ xanëʼ, ateʼ rëʼ bönniʼ zíʼalö: “¿Gácaʼxi ral-luʼu queëʼ xanaʼ?” &{Naʼa nözdaʼ naca gunaʼ para cateʼ ubéajëʼ nedaʼ lataj lo ni, ilaʼcuáʼ nupa uluʼzíʼ nedaʼ lídxiguequi. i%KNíʼirö guzáʼ ládxëʼë bönniʼ huen dxin naʼ, rnnëʼ: ¿Nacxi guntsaʼ? Rubéajëʼ xanaʼ nedaʼ lataj lo ga runaʼ dxin. Bitiʼ séquiʼdaʼ gunaʼ dxin gúʼuna, en utuíʼidaʼ inabaʼ nu bi gúnnasö quiaʼ. Z$-Níʼirö xan yuʼu naʼ bulidzëʼ bönniʼ huen dxin naʼ, en rëʼ lëʼ: “¿Bizxi didzaʼ ni riyöndaʼ quiuʼ? Buluíʼi nedaʼ le naca bëʼ dxin nunuʼ, tuʼ cabirö gataʼ lu noʼo uláz quiaʼ.” d# CJesús rëʼ caʼ yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —Zoëʼ tu bönniʼ dë yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ, en zoëʼ caʼ queëʼ tuëʼ bönniʼ huen dxin dë lu nëʼë uláz queëʼ. Bilaʼdxinëʼ yuguʼ bönniʼ tuʼzéguiëʼ bönniʼ huen dxin naʼ lahuëʼ xanëʼ, taʼnnë́ʼ queëʼ rutösëʼ le dë queëʼ xanëʼ naʼ. 3"_ Ben bayudxi gunruʼ laní, en udzéjaruʼ, tuʼ gúcabiʼ biʼi bö́chuʼu ni ca tu biʼi chinati cázabiʼ, ateʼ nubanbiʼ. Gunítibiʼ ateʼ chibuláʼabiʼ.”!Níʼirö xúzibiʼ rëʼë-biʼ, rnnëʼ: “Zxíʼinaʼ, liʼ zóalen cazuʼ nedaʼ ateʼ yúguʼtë le dë quiaʼ, quiuʼ nequi. D Naʼa, cateʼ budxinbiʼ biʼi quiuʼ ni busunítibiʼ yuguʼ le gutaʼ quiuʼ, gudálenbiʼ-nu yuguʼ nigula udá dzaga, benuʼ ga gulútiëʼ-baʼ bëdxi renniʼ niʼa queë́biʼ.”  Bubíʼibiʼ didzaʼ biʼi zíʼalö naʼ, rëbiʼ-nëʼ xúzibiʼ: “Nöz quézinuʼ cateʼ xö iz benaʼ dxin loʼ, en catu caz gudáʼbagaʼa liʼ, pero catu caz bennuʼ quiaʼ tubaʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ para güíʼilenaʼ xibé yuguʼ luzáʼa. $ANíʼirö gulébiʼ biʼi zíʼalö naʼ, en bitiʼ gúʼunibiʼ tsúʼubiʼ yuʼu. Níʼirö birúajëʼ xúzibiʼ, en gútaʼyuëʼ lobiʼ tsúʼubiʼ. GBönniʼ huen dxin naʼ rëʼë-biʼ: “Biʼi bö́chuʼu naʼ budxinbiʼ, ateʼ gunná bëʼë xuzuʼ gulútiëʼ-baʼ bëdxi renniʼ, tuʼ budxinbiʼ lu nëʼë dxiʼa tsáhuiʼdoʼ.” taNíʼirö bulídzabiʼ-nëʼ tuëʼ bönniʼ huen dxin zoëʼ niʼ, en gunábibiʼ lëʼ bizxi naʼ raca. \1’Tsanni niʼ raca lë ni, zóabiʼ biʼi bönniʼ zíʼalö queëʼ bönniʼ naʼ laʼ guixiʼ. Cateʼ suzáʼabiʼ rudxinbiʼ galaʼ raʼ yuʼu, riyö́nibiʼ raca huila, en raca huöʼa lu yuʼu naʼ. 7gtuʼ guca biʼi bönniʼ quiaʼ ni ca tu biʼi chinátibiʼ, ateʼ bubanbiʼ. Gunítibiʼ, ateʼ chibuláʼabiʼ naʼa.” Níʼirö gulaʼsí lógaquiëʼ tuʼdzéjanëʼ. kOGuliʼtsöjzxíʼi-baʼ bëdxi renniʼ, ateʼ guliʼguti-baʼ. Gáguruʼ-baʼ, en gunruʼ laní, eCNíʼirö xúzibiʼ rëʼ yuguʼ bönniʼ huen dxin queëʼ, rnnëʼ: “Guliʼtsöjléajtë lariʼ nazácaʼtërö, en guliʼgacu-biʼ. Guliʼcúʼu le nazacaʼ xibö́n náʼabiʼ, en buliʼdáʼ huarache níʼabiʼ. 9kNíʼirö zxíʼinëʼ naʼ rëbiʼ-nëʼ: “Dad, benaʼ dul-laʼ lahuëʼ Dios, zoëʼ yehuaʼ yubá, en loʼ liʼ. Bítiʼrö nacaʼ nedaʼ lesacaʼ gacaʼ zxíʼinuʼ.” Níʼirö guyúʼubiʼ nöza, söhuö́ajbiʼ ga zoëʼ xúzibiʼ. ’Cateʼ niʼ zóabiʼ ziʼtuʼ suzáʼabiʼ, biléʼenëʼ-biʼ xúzibiʼ, en buéchiʼ ládxëʼë-biʼ. Carelö yöjzxíʼgalëʼ-biʼ xúzibiʼ, en yöjnidëʼ yenbiʼ, gudahuëʼ-biʼ zxixi. lQBítiʼrö nacaʼ nedaʼ lesacaʼ gacaʼ zxíʼinuʼ. Ben nedaʼ ca bönniʼ huen dxin quiuʼ.” Uzáʼa ni, huöjaʼ ga zoëʼ xuzaʼ, en tsöjödxaʼ-nëʼ: Dad, benaʼ dul-laʼ lahuëʼ Dios, zoëʼ yehuaʼ yubá, en loʼ liʼ. 7gNíʼirö bubíʼi ládxiʼbiʼ, rnnabiʼ: “Cateʼ xö bönniʼ huen dxin nacuʼë lidxëʼ xuzaʼ, en dëdaʼ le tahuëʼ, pero nedaʼ ni huáti cazaʼ yöl-laʼ ridún. s_Guca ládxiʼbiʼ gágubiʼ guixiʼ cáʼasö naʼ tágubaʼ cuchi, pero cuntu nu bi bëʼ le gágubiʼ. A{Níʼirö guyéajbiʼ yöjsóabiʼ huen dxin queëʼ tu bönniʼ lu yödzö niʼ, ateʼ bönniʼ naʼ gusö́l-lëʼë-biʼ ga dë xiyúëʼ tsöjgágubiʼ-baʼ yuguʼ cuchi queëʼ. ~uCateʼ chibutöbiʼ dërö le dë queë́biʼ, guca gubín lu yödzö ga naʼ zóabiʼ, ateʼ biyadzaj queë́biʼ. <q Nabábasö dza gudzé, biʼi cuidiʼ naʼ butúbibiʼ yúguʼtë, ateʼ guyéajbiʼ tu yödzö ziʼtuʼ, ateʼ niʼ butöbiʼ dërö le dë queë́biʼ. Le ruáʼ döʼ benbiʼ. 9k Biʼi cuidiʼ naʼ rëbiʼ-nëʼ xúzibiʼ: “Dad, benna quiaʼ le dë quiuʼ le ral-laʼ guequi quiaʼ.” Níʼirö xúzibiʼ naʼ gudísiëʼ quégacabiʼ le dë queëʼ. k O Rnnëʼ caʼ Jesús: —Zoëʼ tu bönniʼ nacuáʼabiʼ chópabiʼ biʼi bönniʼ queëʼ. ] 3 Reaʼ libíʼiliʼ: Lëscaʼ caní, uluʼdzéjadeʼerönëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios niʼa queëʼ tuëʼ bönniʼ dul-laʼ ubíʼi ládxëʼë. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús queë́biʼ tu biʼi gunítibiʼ U # Cateʼ udzö́linu le, utúbinu yuguʼ nigula luzáʼanu, en yuguʼ nigula dzaga yuʼu queë́nu, ateʼ guië́nu légacanu: “Buliʼdzéjalen nedaʼ, tuʼ chibudzö́lidaʼ dumí plata naʼ guniti.” l QRnnëʼ caʼ Jesús: —Channö zóanu tu nigula, dë queë́nu chi dumí plata, en channö initi tu dumí plata naʼ, ¿naruʼ cabí uquélaʼnu guíʼ, ateʼ ulúanu yuʼu, uguilaj yúdxinu le cateʼ udzö́lirönu le? W 'Reaʼ libíʼiliʼ: Lëscaʼ caní gácatërö yöl-laʼ rudzeja yehuaʼ yubá niʼa queëʼ tuëʼ bönniʼ dul-laʼ ubíʼi ládxëʼë ca gaca quégaquiëʼ tápalalaj yuʼ chënnëʼ bönniʼ tsahuiʼ, bönniʼ téquinëʼ bitiʼ naquíniguequinëʼ uluʼbíʼi ládxiʼgaquiëʼ. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús que tu dumí guniti iKen cateʼ udxinëʼ lidxëʼ utubëʼ yuguʼ böchiʼ luzë́ʼë, en yuguʼ dzaga yuʼu queëʼ, ateʼ guíëʼ légaquiëʼ: “Buliʼdzéjalen nedaʼ, tuʼ chibudzö́lidaʼ-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ quiaʼ gunítibaʼ.” a;Cateʼ udzö́linëʼ-baʼ, lu yöl-laʼ rudzeja queëʼ ixóëʼ-baʼ yaʼ zxicjëʼ, kO—Channö zoëʼ tu bönniʼ ladaj libíʼiliʼ, nacuáʼabaʼ queëʼ tu gayuáʼabaʼ böʼcuʼ zxilaʼ, en channö nítibaʼ tubaʼ, ¿naruʼ cabí ucáʼanëʼ iaʼzícaʼröbaʼ tápalalaj yuʼ chë́nnabaʼ naʼ ga naca lu lataj cáʼasö, ateʼ tsejëʼ tsöjdiljëʼ-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ nanítibaʼ, cateʼ udzö́lirönëʼ-baʼ? J Níʼirö bucúdzuʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: Z-Que lë ni naʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi gulaʼnnë́ʼ queëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —Bönniʼ ni runëʼ bal yuguʼ bönniʼ dul-laʼ, en rágulenëʼ légaquiëʼ.  9Buluʼdubëʼ yúguʼtë bönniʼ tuʼquízxjëʼ lázagaca bönachi, en yuguʼ bönniʼ cáʼasö ga zoëʼ Jesús para uluʼzë́ náguiëʼ Lëʼ. G#Bítiʼrö nazacaʼ zödiʼ naʼ, calëga para luyú, en calëga para ga rirúʼuniruʼ bëbu, pero chúʼunaruʼ le níʼilö. Nu zoa nagui, en riyöni, ral-laʼ uzë́ nagui nu naʼ. "Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Dxiʼa naca zödiʼ, pero channö initi yöl-laʼ sináʼa que, ¿nacxi gaca úniruʼ le sináʼa? K!Caní naca, channö zoëʼ nu bönniʼ ladaj libíʼiliʼ bitiʼ ucáʼanëʼ yúguʼtë le dë queëʼ, bitiʼ gaca gáquiëʼ bönniʼ usëda quiaʼ. Zödiʼ le naniti yöl-laʼ sináʼa que c? Channö cabí séquiʼnëʼ, cateʼ niʼ zoëʼ ziʼtuʼ iaʼtúëʼ bönniʼ naʼ rinná bëʼë, isö́l-lëʼë bönniʼ gubáz queëʼ, ateʼ inábinëʼ lëʼ nacxi ral-laʼ gunëʼ para uluʼdzáguiëʼ dxiʼa. ^~5Lëscaʼ caní, channö zoëʼ nu bönniʼ rinná bëʼë, en ral-laʼ tsejëʼ gudil-la tsöjtíl-lalenëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ rinná bëʼë, ¿naruʼ cabí cöʼë zíʼalö, en cuéqui icjëʼ channö séquiʼnëʼ tsöjtíl-lalenëʼ bönniʼ niʼ nachë́ʼë galaj milëʼ bönniʼ, ateʼ lëʼ chi milsëʼ bönniʼ nachë́ʼë? h}Iilaʼnná: “Bönniʼ ni gusí lahuëʼ runëʼ yuʼu, pero bitiʼ guca údxi gunëʼ le.” O|Channö cabí gunëʼ caní, en isí lahuëʼ cuéquiëʼ xilibi yuʼu naʼ, ateʼ bitiʼ gaca údxi gunëʼ yuʼu naʼ, níʼirö ilaʼsí lógaca yúguʼtë nupa ilaʼléʼe le uluʼtitaj lëʼ, {Channö zoëʼ nu bönniʼ ladaj libíʼiliʼ guë́ʼënnëʼ gunëʼ tu yuʼu zián cuía, ¿naruʼ cabí cöʼë zíʼalö ulabëʼ gácaʼxi dumí ral-laʼ utö́ëʼ para inö́zinëʼ channö dë queëʼ tsca le riquinnëʼ para údxi gunëʼ yuʼu naʼ? *zMNu bönniʼ bitiʼ gáquiëʼ ca tu bönniʼ saʼyéajëʼ söjtë́ʼë lëʼe yaga cruz, ateʼ tëʼë nedaʼ, bitiʼ gaca gáquiëʼ bönniʼ usëda quiaʼ. 2y]—Channö guídalenëʼ nedaʼ tu bönniʼ, en bitiʼ idxíʼirönëʼ nedaʼ ca nadxíʼinëʼ xuz xinë́ʼë, en nigula queëʼ, en yuguʼ zxíʼinëʼ, en yuguʼ biʼi bö́chëʼë, en yuguʼ biʼi zanëʼ, en yöl-laʼ naʼbán queëʼ, bitiʼ gaca gáquiëʼ bönniʼ usëda quiaʼ. rx]Yuguʼ dza niʼ röjácalen Jesús bönachi zián, ateʼ buécjëʼ Jesús, en rëʼ légaquiëʼ: $wAtuʼ reaʼ libíʼiliʼ: Bitiʼ gahuëʼ que laní quiaʼ nitúëʼ bönniʼ niʼ bulidzaʼ zíʼalö.” Le sácaʼruʼ cateʼ zéajlenruʼ-nëʼ Cristo DvNíʼirö xanëʼ gudxëʼ bönniʼ huen dxin naʼ, rnnëʼ: “Guyéaj gapa naca laʼ nöza, en gapa naca nöza lasi, ateʼ ben bayudxi guídigaca nupa nacuáʼ niʼ para ilí lidxaʼ, uCateʼ chinunëʼ bönniʼ huen dxin naʼ caní, rnnëʼ: “Xan, chibenaʼ ca naʼ gunná béʼenuʼ nedaʼ, ateʼ ni dë lataj.” (tICateʼ bö́ajëʼ bönniʼ huen dxin naʼ, yöjtíxjöiʼinëʼ xanëʼ yúguʼtë lë ni. Níʼirö gulénëʼ bönniʼ xan yuʼu naʼ, ateʼ gudxëʼ bönniʼ huen dxin naʼ, rnnëʼ: “Guyéajtë naʼa gapa naca lu yë́ʼëyi, en gapa naca laʼ nöza que yödzö ni, ateʼ ichëʼu yuguʼ bönachi yechiʼ ni, en nupa nabixi niʼa náʼagaca, en nupa bitiʼ raca sáʼgaca, en yuguʼ bönniʼ lo chul-la.” bs=Iaʼtúëʼ rnnëʼ: “Siʼ butsaga naʼa, en que lë ni naʼ bitiʼ gaca guídaʼ.” 2r]Iaʼtúëʼ rnnëʼ: “Siʼ guzxiʼa gayuʼ nö́zabaʼ bëdxi, ateʼ tsöjzxíʼ bëʼa légacabaʼ ugúngacaʼ-baʼ dxin. Rátaʼyuaʼ loʼ gunnuʼ nedaʼ lataj.” `q9Gulaʼsí lógaquiëʼ yúguʼtëʼ taʼnabëʼ lataj cabí tsöjáquiëʼ. Bönniʼ zíʼalö naʼ rnnëʼ: “Siʼ guzxiʼa tu luyú, en rundaʼ bayudxi tsöjyúaʼ le. Rátaʼyuaʼ loʼ gunnuʼ nedaʼ lataj.” 5pcCateʼ chinabáʼa laʼ huagu, gusö́l-lëʼë bönniʼ huen dxin queëʼ tsöjödxëʼ nupa naʼ chinulidzëʼ, gunnë́ʼ: “¡Guliʼdá! ¡Yúguʼtë chinabáʼa!” koOJesús rëʼ lëʼ: —Zoëʼ tu bönniʼ benëʼ laní zxön, ateʼ zián nupa bulidzëʼ. n#Cateʼ tu bönniʼ röʼë rágulenëʼ Jesús biyönnëʼ didzaʼ ni, rëʼ Lëʼ: —Bicaʼ ba nu gagu ga niʼ rinná bëʼë Dios. imKNíʼirö gacuʼ bicaʼ ba, tuʼ cabí gaca bi uluʼbiʼë bönniʼ caní quiuʼ, pero ubíʼi quiuʼ cateʼ idxín dza uluʼbán nupa gulún le naca tsahuiʼ, en gulátigaca. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús que tu laní zxön +lO Cateʼ gunuʼ tu güíʼi huagu, bulidza yuguʼ bönachi yechiʼ, en nupa nabixi niʼa náʼagaca, en nupa bitiʼ raca sáʼgaca, en yuguʼ bönniʼ lo chul-la. vke Jesús rëʼ caʼ bönniʼ naʼ bulidzëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —Catiʼ gunuʼ tu güíʼi huagu o tu lanídoʼ, bitiʼ ulídzagacuʼ-nëʼ yuguʼ böchiʼ luzóʼo, en yuguʼ bönniʼ bö́chuʼu, en yuguʼ diʼa dza quiuʼ, en dzaga yuʼu quiuʼ taʼléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ quégaquiëʼ, tuʼ uluʼlidzëʼ caʼ liʼ, ateʼ caní gaca, ubíʼi quiuʼ. |jq Nu run ba zxön cuini, ilunëʼ ga huötaʼ huöxaj, pero nu zoa nöxaj ladxiʼ, ilunëʼ ga gácarö lo nu naʼ. i) Que lë ni naʼ, cateʼ nu bönniʼ ulidzëʼ liʼ, guyéaj yöjchö́ʼ zxánitëlö, para cateʼ idxinëʼ bönniʼ naʼ bulidzëʼ liʼ, huëʼ liʼ: “Bö́chaʼa, gudödi iaʼlatiʼ nilö.” Níʼirö gácaruʼ liʼ lo lógaca nupa taʼböʼlen liʼ tsözxö́n. Nh Níʼirö bönniʼ naʼ bulidzëʼ liʼ huidëʼ ga zuʼ, en guíëʼ liʼ: “Bëʼ lataj bönniʼ ni cöʼë ga zuʼ”, ateʼ níʼirö lu yöl-laʼ rutuíʼi quiuʼ tsöjchöʼu zxánitëlö. @gy—Cateʼ nu bönniʼ ulidzëʼ liʼ guíduʼ ga raca laní que yöl-laʼ rutsaga naʼ, bitiʼ cöʼu lataj lo. Nadxi caʼ nulidzëʼ caʼ tu bönniʼ nácatërëʼ lo ca liʼ. Af{Cateʼ biléʼenëʼ Jesús ca tunëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ, taʼböʼë lataj lo ga naʼ taʼböʼë tahuëʼ, níʼirö bucúdzuʼë didzaʼ, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: Te!Bitiʼ bi didzaʼ guca uluʼbiʼë ca naca lë ni. Nu cöʼ lataj lo pdYNíʼirö Jesús rëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ naʼ, rnnëʼ: —Channö nu bönniʼ ládjaliʼ nacuáʼabaʼ queëʼ böaʼ bëdxi, ateʼ ibíxibaʼ tubaʼ lu yeru, ¿naruʼ cabí tsöjléajtëʼ-baʼ, sal-laʼ naca dza láʼayi? %cCLégaquiëʼ buluʼsayaj ruáʼagaquiëʼ. Níʼirö Jesús gudélëʼë bönniʼ huëʼ naʼ, en bunëʼ lëʼ, ateʼ laʼ busö́l-laʼtëʼ lëʼ. LbNíʼirö Jesús gunábinëʼ bönniʼ yudoʼ usedi táquiëʼ xibá queëʼ Moisés, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, rnnëʼ: —¿Naruʼ dë lataj unruʼ nu reʼe cateʼ naca dza láʼayi? PaZoëʼ caʼ tu bönniʼ réʼenëʼ huëʼ gui ga naʼ zoëʼ Jesús. f` GCateʼ naca dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, guyuʼë Jesús lidxëʼ tu bönniʼ unná bëʼ, bönniʼ yudoʼ fariseo. Röʼë Jesús rahuëʼ, ateʼ nacuʼë bönniʼ yudoʼ fariseo niʼ taʼnë́ʼë Lëʼ. K_ #Buliʼyútsöcaʼ, cáʼasö ugáʼana lídxiliʼ, ateʼ reaʼ libíʼiliʼ, bítiʼrö iléʼeliʼ nedaʼ cateʼ idxinrö dza innaliʼ: “Bicaʼ ba Nu naʼ zaʼ uláz queëʼ Xanruʼ.”p^Y "’Libíʼiliʼ, zóaliʼ Jerusalén. Rútigacaliʼ-nëʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, en ruládxiʼgacaliʼ-nëʼ guiö́j bönniʼ gubáz risö́l-lëʼë Dios ga zóaliʼ. Cateʼ xö zián luzuí gúʼunidaʼ utubaʼ libíʼiliʼ quiaʼ ca runbaʼ yöjede, rutúbibaʼ bö́radoʼ queë́baʼ zxan xílibaʼ, pero bitiʼ gúʼuniliʼ. .]U !Run bayudxi tséajlensaʼ caʼ nöza naʼa, en cuxö́, en huidzaj, ateʼ idxinaʼ Jerusalén, tuʼ tútigaquiëʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios niʼ.  Z~P}||F{{zz/yxwvuuftKss>rrIqRpeoognn2mmlYkkjKiRhhg/fedcc bAaaD``_ ^]]\v[QZZXXFWWVUUTUSRR3QQONN2MsLLKJ^IIyHGGdFE0DC\BA@@+?I>V=<;L:3998p766433m221120v/.--j,,q++i**#(''&%$##)"!- w {%zBU`pnSE >   ^7 H & Reaʼ libíʼiliʼ: Bítiʼrö gahuaʼ lë ni cateʼ idxinrö dza gaca le ruluíʼisö xtsöʼ ni ga niʼ rinná bëʼë Dios. ,%QNíʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Gúcadaʼ ládxaʼa gágulenaʼ libíʼiliʼ tsözxö́n xtsöʼ ni zíʼatëlö cateʼ siʼ quiʼi sacaʼa, en gátiaʼ. $#Cateʼ bidxín dzöʼ naʼ, guröʼë Jesús ga ilahuëʼ, ateʼ bönniʼ gubáz queëʼ naʼ gulaʼbö́ʼlenëʼ Lëʼ tsözxö́n. &#E Níʼirö yöjáquiëʼ, en yöjxácaʼgaquiëʼ ca naʼ chigudxëʼ Jesús légaquiëʼ, ateʼ buluʼpë́ʼë niʼ le ilahuëʼ dzöʼ Laní Pascua. |"q Níʼirö uluíʼinëʼ libíʼiliʼ tu yuʼu zxön xitsáʼ ga niʼ chinabáʼa. Buliʼpáʼa niʼ le gáguruʼ. $!A Guliʼguíëʼ xan yuʼu naʼ: “Bönniʼ Usedi rëʼ liʼ: ¿Gazxi zoa yuʼu laní ga gágulenaʼ yuguʼ bönniʼ usëda quiaʼ dzöʼ Laní Pascua?” t a Jesús rëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Buliʼyútsöcaʼ, cateʼ tsúʼuliʼ lu yödzö ni, irúajëʼ tu bönniʼ dutságuiëʼ libíʼiliʼ, söjnuʼë tu röʼö nisa. Guliʼtséajlenëʼ ga idxíntëliʼ yuʼu ga tsáziëʼ. R Tëʼ Lëʼ: —¿Gazxi rë́ʼënuʼ tsöjpáʼatuʼ queë́ruʼ? Jesús gusö́l-lëʼë Pedro, en Juan, rnnëʼ: —Guliʼtséaj, guliʼtsöjpáʼa queë́ruʼ le gáguruʼ dzöʼ Laní Pascua. $ABidxín dza naʼ tahuëʼ yöta xtila cabí nazíʼi cúa zi que, cateʼ ral-laʼ ilútiëʼ-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ le tahuëʼ dzöʼ Laní Pascua. -SRaza ládxëʼë Judas lë ni, ateʼ rizóa riböʼë udödëʼ Jesús lu náʼagaquiëʼ bagáchiʼsö. Le ráguruʼ le rusáʼ ládxiʼruʼ ca gútiëʼ Xanruʼ s_Buluʼdzéjanëʼ bönniʼ yudoʼ naʼ, en gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ uluʼnödzjëʼ queëʼ dumí. <qGuyijëʼ Judas naʼ, yöjë́ʼlenëʼ didzaʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ dë lu náʼagaquiëʼ que yudoʼ, nacxi gunëʼ para udödëʼ Jesús lu náʼagaquiëʼ. 'Níʼirö Satanás tuʼ xihuiʼ yöjtsaga Judas. Judas lëʼ caʼ Iscariote, en nababëʼ idxínnutëʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo. B}buluʼdubëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ len bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ. Taʼzóa taʼböʼë ilútiëʼ Jesús, pero bitiʼ gulaʼzéquiʼnëʼ tuʼ tádxinëʼ bi ilún bönachi. | sCateʼ chizóa idxín laní cateʼ tahuëʼ yöta xtila cabí nazíʼi cúa zi que, nazíʼi le Pascua laní naʼ, y&Yuguʼ zila bilaʼdxín yúguʼtë bönachi ga zoëʼ Jesús chila yudoʼ para uluʼzë́ nágagaca xtídzëʼë.8i%Lahuiʼ dza rizóëʼ Jesús chila yudoʼ, rusédinëʼ bönachi, ateʼ chiʼi dzö́ʼölö rirúajëʼ niʼ, en rejëʼ lu guíʼadoʼ nazíʼi le Guíʼa Yaga Olivo. [/$Que lë ni naʼ, guliʼsóa ban ladxiʼ, en buliʼlídzaticaʼsëʼ Dios, para gaca uláliʼ lu lë naʼ ral-laʼ ilaca, en para cabí utuíʼiliʼ cateʼ idxinliʼ lahuaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi. #en para cabí gaca queë́liʼ ca tu le rizö́n bönachi, ca naca le gaca quégaca yúguʼtë bönachi nacuáʼ idútë yödzölió. '"’Guliʼgún chiʼi cuinliʼ para cabí güíʼiliʼ lataj tsaza icja ládxiʼdoʼoliʼ le gun ditaj libíʼiliʼ, lë naʼ naca yöl-laʼ rágulëʼe, en yöl-laʼ rizudxi, en yöl-laʼ ruúbi ruguíʼi, para cateʼ idxín dza niʼ, cabí sóaliʼ niti ladxiʼ, ve!Ilaʼdödi que lúzxiba, en que luyú ni, pero xtídzaʼa, bitiʼ tödi cáʼasö, tuʼ idxín caz ca rnna. } ’Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, bitiʼ ilátigaca bönachi ilaʼcuáʼ dza niʼ cateʼ ilaca yúguʼtë lë ni. Lëscaʼ caní, cateʼ iléʼeliʼ chitaca yuguʼ lë ni, inö́ziliʼ chizáʼ galaʼ dza idinná bëʼë Dios luyú ni. oWCateʼ riléʼeliʼ taʼlén niʼa nëʼe huë́ʼënidoʼ, nöz quéziliʼ chizáʼ galaʼ cusu ba. % CJesús gudxëʼ caʼ légaquiëʼ tu le bucúdzuʼë didzaʼ, rnnëʼ: —Buliʼyútsöcaʼ ca raca que yaga higo, en que bítiʼtës yaga yúbölö.  #Cateʼ isí lo ilaca lë ni, buliʼtipa ládxiʼliʼ, en guliʼchisa loliʼ, tuʼ chizóa udxinaʼ nedaʼ, para huöáʼuaʼ libíʼiliʼ. 4 aNíʼirö ilaʼléʼenëʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, guídaʼ lu böaj lúzxiba, dë lu naʼa yöl-laʼ unná bëʼ, ateʼ iláʼ lahui yöl-laʼ zxön quiaʼ. - SUluʼdú ládxiʼgaca lu yöl-laʼ radxi quéguequi tuʼ ilaʼzáʼ ládxiʼgaca quégaca le ral-laʼ ilaca lu yödzölió, en ilaʼzxizi le naláʼgaca lúzxiba. Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Niʼirö ilaʼcuáʼ le ilaca bëʼ lu gubidza, en lu beoʼ, en yuguʼ lu bölaj lúzxiba, ateʼ luyú ni uluʼchixi bönachi, en iládxiguequi, tuʼ yön chiʼi guziúʼ yu que nísadoʼ, en que le riyasa ridxía nisa naʼ. 5cIlátiëʼ ziánëʼ lu gudil-la naʼ, ateʼ ilaʼchë́ʼë iaʼbal-lëʼ nadzúngaquiëʼ ga ilaʼdxinëʼ idútë yödzölió, ateʼ yödzö Jerusalén ni, uluʼléaj uluʼlibëʼ le bönniʼ ziʼtuʼ, cateʼ izáʼarö dza quégaquiëʼ. Le ilaca bëʼ siʼ huödëʼ Bönniʼ Guljëʼ Bönachi Cateʼ idxín dza niʼ, bicaʼ bayechiʼ yuguʼ nigula nuáʼgacanu-biʼ bíʼidoʼ siʼ ilaljbiʼ, en nigula tuʼgádxiʼnu-biʼ bíʼidoʼ, tuʼ ilaʼguíʼi ilaʼzácaʼdaʼ bönachi nacuáʼ niʼ, ateʼ Dios gúndëʼë bönachi niʼ xíguiaʼ. 3Yuguʼ dza niʼ Dios gunëʼ xíguiaʼ nupa nacuáʼ yödzö ni para gaca yúguʼtë le nazúaj lu guichi láʼayi ca ral-laʼ gaca quégaquiëʼ. q[Níʼirö nupa nacuáʼ luyú Judea ral-laʼ ilaʼzxunnaj ni, en tsöjaca gapa naca guíʼadoʼ, ateʼ nupa nacuáʼ lu yödzö ni ral-laʼ ilaʼrúaj ni, ateʼ nupa nacuáʼ laʼ guixiʼ, bitiʼ ral-laʼ uluʼdxín lu yödzö ni. )’Cateʼ iléʼeliʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la nagúʼugaquiëʼ lëʼa Jerusalén, inö́ziliʼ chibidxín dza initi yödzö ni. NChannö ugáʼanaliʼ tsutsu, idéliʼliʼ yöl-laʼ naʼbán idú. 5epero bitiʼ initi nitú guitsaʼ ícjaliʼ. [/Yúguʼtë bönachi uluʼzóa libíʼiliʼ tsöláʼalö tuʼ dáʼaliʼ nedaʼ, `9Níʼirö xuz quéziliʼ uluʼdödëʼ libíʼiliʼ, en cáʼanqueze yuguʼ bönniʼ böchiʼ quéziliʼ, en yuguʼ diʼa dza que quéziliʼ, en yuguʼ böchiʼ luzë́ʼe quéziliʼ, ateʼ ilútiëʼ bál-laliʼ. oWtuʼ gunnaʼ queë́liʼ didzaʼ ubíʼiliʼ, en yöl-laʼ réajniʼi, para cabí gaca uluʼcul-lëʼ libíʼiliʼ, en para cabí gaca bi ilaʼnnë́ʼ que xtídzaʼliʼ bönniʼ niʼ bitiʼ ilaʼléʼenëʼ libíʼiliʼ dxiʼa. s~_Tsutsu guliʼgún ládxiʼliʼ, para cabí cuéqui ícjaliʼ zíʼalö nacxi innaliʼ uláz queë́liʼ, S} Gaca caní queë́liʼ para séquiʼliʼ gunliʼ ba nalí quiaʼ nedaʼ. | ’Zíʼatëlö cateʼ siʼ ilaca lë ni, ilaʼzö́n bönachi libíʼiliʼ, en ilaʼbía ládxiʼgaca libíʼiliʼ. Ilaʼchë́ʼë libíʼiliʼ gapa tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios para ilútiëʼ libíʼiliʼ, en ilaʼguʼë libíʼiliʼ lidxi guíë. Ilaʼchë́ʼë libíʼiliʼ lógaquiëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë, en lógaquiëʼ bönniʼ lo, tuʼ dáʼaliʼ nedaʼ. ,{Q Tö́digaca budóʼ zxuʼ, ateʼ zián lataj gaca gubín, en ilatsaj yödzöhuë́ʼ zxön. Ilaʼláʼ lahui lúzxiba le ilún gadxi bönachi, en le ilaca bëʼ. 6ze Níʼirö rëʼ caʼ légaquiëʼ: —Til-la tu yödzö len iaʼtú yödzö, ateʼ bönachi tu ga nu rinná bëʼ ilaʼdíl-lalen bönachi iaʼtú ga nu rinná bëʼ. 2y] Cateʼ yö́niliʼ raca gudil-la, en taʼdáʼbagaʼ bönachi yúlahuiʼ, bitiʼ gadxi idzö́biliʼ, tuʼ run bayudxi ilaca le caní, pero bitiʼ zuítëni dza údxi. cx?Bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Guliʼgún chiʼi cuinliʼ, para cabí nu siʼ yeʼe libíʼiliʼ, tuʼ ilaʼláʼgaquiëʼ bönniʼ zián, en ilaʼzíʼi lágaquiëʼ ca leaʼ nedaʼ, ilaʼnnë́ʼ nácagaquiëʼ Cristo, en ilaʼnnë́ʼ: “Chizáʼ galaʼ dza údxi.” Nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ: Bitiʼ tséajlenliʼ légaquiëʼ. wNíʼirö gulaʼnábinëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —Bönniʼ Usedi, ¿bátaxi gaca lë ni? ¿Bizxi gaca bëʼ chizóa gaca caní? Jv —Yúguʼtë lë ni riléʼeliʼ, huadxín dza cateʼ bítiʼrö ugáʼana guiö́j lahui luzë́ʼe ni, tuʼ uluʼsuniti bönachi yudoʼ ni. Le ilaca bëʼ cateʼ siʼ idxín dza údxi Zu-Nacuáʼ niʼ nupa tuíʼi didzaʼ ca naca que yudoʼ naʼ, ca naʼ nazíʼi biquitaj que, yuguʼ guiö́j nazácalëʼegaca, en yuguʼ gundoʼ nácagaca lachi, ateʼ Jesús rëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: {toYúguʼtëʼ, tsca le nadödi bëʼ dë quégaquiëʼ, gulaʼguʼë dumí que yudoʼ, pero nigula ni, lu yöl-laʼ yechiʼ queë́nu gulúʼunu idútë le dë queë́nu, le ral-laʼ gáhuinu. Riguíxjöʼë Jesús ca uluʼsunítiëʼ yudoʼ -sSRnnëʼ Jesús: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, tu le zxö́ntërö gulúʼunu nigula yechiʼ uzë́bidoʼ ni ca iaʼzícaʼrö bönachi naʼ taʼguʼë dumí. rwBiléʼenëʼ caʼ tu nigula yechiʼ uzë́bidoʼ, rigúʼunu chopa dumí lásidoʼ, le nazácaʼgaca látiʼdoʼos. >q wGa naʼ zoëʼ Jesús chila yudoʼ, guchisa lahuëʼ, en riléʼenëʼ yuguʼ bönniʼ dë yöl-laʼ tsahuiʼ quégaquiëʼ, taʼguʼë dumí lu guíʼina que dumí gun que yudoʼ. Xp)/Taʼgǘëʼ lídxigacanu nigula uzë́bidoʼ, ateʼ para uluʼluíʼi tsahuiʼ cuíngaquiëʼ, xidzé tuʼlidzëʼ Dios. Yuguʼ bönniʼ ni, yénniʼtërö gunëʼ Dios ga ilaʼguíʼi ilaʼzáquiëʼ.zom.—Guliʼgún chiʼi cuinliʼ quégaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ, tuʼ taʼyaza ládxiʼgaquiëʼ taʼdë́ʼ nácugaquiëʼ lariʼ tunna, en të́ʼënnëʼ uluʼlidza bönachi légaquiëʼ zxön gapa naca lu yë́ʼëyi, en taʼyaza ládxiʼgaquiëʼ caʼ taʼböʼë lataj lo gapa tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, en gapa taʼböʼë tahuëʼ. nw-Tsanni niʼ yúguʼtë bönachi nacuáʼ niʼ tuʼzë́ nágagaca Jesús, rëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ: @my,David caz naʼ gunnë́ʼ queëʼ náquiëʼ Xanëʼ. ¿Nacxi caz naca, rnnaliʼ libíʼiliʼ náquiëʼ zxíʼinëʼ? Jesús ruzéguiʼë dizaʼ bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ Ul#+cateʼ gunraʼ ga uluʼzechu zxíbigaca loʼ nupa taʼdáʼbagaʼ Liʼ.” ,kQ*David caz bëʼë didzaʼ le nazúaj lu guichi láʼayi ga nazúajgaca salmo, le rnna:Xanruʼ Dios gudxëʼ Xanaʼ:“Guröʼi cuita lëʼa ibëla j})Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —¿Nacxi caz naʼ taʼnnë́ʼ: “Cristo náquiëʼ zxíʼinëʼ David”? piY(Bítiʼrö buluʼrúguinëʼ ilaʼnábinëʼ Lëʼ didzaʼ. ¿Nuzxi zxíʼini náquiëʼ Cristo? h'Níʼirö buluʼbiʼë didzaʼ bal-lëʼ bönniʼ yudoʼ usedi, taʼnnë́ʼ: —Bönniʼ Usedi, dxíʼadoʼ gunnóʼ. 3g_&Dios náquiëʼ Dios, calëga quégaca nupa nátigaca tsaz, pero quégaca nupa nabángaca, tuʼ nabángaca lahuëʼ Lëʼ yúguʼtë bönachi, sal-laʼ gulati luyú ni. f%Ca naʼ ral-laʼ uluʼbán nupa chinátigaca, ruluíʼinëʼ rëʼu Moisés caz ga naʼ nazúaj lu guichi ca naca que yaga yötsiʼ régui, ga niʼ ruʼë didzaʼ Xanruʼ, rnnëʼ náquiëʼ Dios queëʼ Abraham, en Dios queëʼ Isaac, en Dios queëʼ Jacob. 6ee$Caní gaca, tuʼ cabirö ilati nupa naʼ uluʼbán lu yöl-laʼ guti, pero ilácagaca ca nácagaquiëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios, en ilácagaca zxíʼini cazëʼ Dios. 8di#Naʼa, nupa nácagaca lesacaʼ uluʼbán lu yöl-laʼ guti, en tsöjcuáʼ yödzölió siʼ gataʼ, bitiʼ ilún yöl-laʼ rizóalen nigula, en bitiʼ uluʼtsaga náʼagaca. Ic "Níʼirö bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Tuʼtsága náʼagaca bönachi dza ni zóaruʼ naʼa, en tuʼnödzjëʼ-biʼ zxíʼinigaquiëʼ para uluʼtsaga náʼagacabiʼ. b-!Naʼa, cateʼ uluʼbán nupa chinátigaca, ¿núzxilöbiʼ guéquinu nigula naʼ queë́biʼ, tuʼ buluʼtsaga náʼalenbiʼ-nu igádxitëbiʼ? 1a] Ga búdxitë, gútinu caʼ nigula naʼ. `)Butsaga náʼalenbiʼ-nu biʼi bunni naʼ, ateʼ laʼ tuz ca gulunbiʼ igádxitëbiʼ, ateʼ gulátibiʼ, bitiʼ zóabiʼ biʼi quégacabiʼ. _Níʼirö biʼi buropi naʼ butsaga náʼalenbiʼ-nu nigula naʼ, ateʼ gútibiʼ caʼ biʼi ni, bitiʼ zóabiʼ biʼi queë́biʼ. ?^wGulaʼcuáʼabiʼ gadxi biʼi bönniʼ nácagacabiʼ bö́chiʼbiʼ, ateʼ biʼi zíʼalö naʼ butsaga náʼalenbiʼ biʼi nigula, en gútibiʼ, bitiʼ zóabiʼ biʼi queë́biʼ. M]—Bönniʼ Usedi, Moisés buzúajëʼ queë́ruʼ lu guichi, le rnna: “Channö gátiëʼ nu bönniʼ, ateʼ ugáʼananu nigula queëʼ, en channö cuntu nu zoa biʼi queëʼ, níʼirö biʼi bö́chiʼbiʼ ral-laʼ síʼibiʼ-nu nigula queëʼ naʼ, para uzóabiʼ biʼi queëbiʼ bö́chiʼbiʼ naʼ gútibiʼ.” 2\]Níʼirö yuguʼ bönniʼ yudoʼ saduceo, nupa naʼ taʼnná bitiʼ uluʼbán nupa chinátigaca, bilaʼdxinëʼ niʼ, ateʼ gulaʼnábinëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: [Bitiʼ guca ilunëʼ ga bi innë́ʼ Jesús para gaca uluʼzéguiëʼ Lëʼ didzaʼ lógaca bönachi zián naʼ, pero buluʼbáninëʼ ca naca didzaʼ bubiʼë, ateʼ buluʼsayaj ruáʼagaquiëʼ. Ca gaca quégaca nupa uluʼbán lu yöl-laʼ guti Z+Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Buliʼnö́dzaj queëʼ César le nequi queëʼ César, ateʼ queëʼ Dios le nequi queëʼ Dios. *YMBuliʼluíʼitsöquiʼ nedaʼ tu dumí ridá. ¿Nuzxi lahui daʼ lëʼe ni, en nuzxi le nazúaj ni? Buluʼbiʼë didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Queëʼ César naʼ. XRéquibeʼenëʼ Jesús le të́ʼënnëʼ ilunëʼ queëʼ, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —¿Bizx que rizíʼ bë́ʼëliʼ nedaʼ? |WqGudíxjöiʼi netuʼ. ¿Naruʼ run bayudxi quizxaj laztuʼ queëʼ César, bönniʼ Roma rinná bëʼë, o cabí? V#Para ilunëʼ caní, gulaʼnábinëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —Bönniʼ Usedi, nöztuʼ rnnoʼ le nácatë, en rusédinuʼ le nácatë, en bitiʼ ruchiʼa rusörö́uʼ ca naca le tuʼluíʼisö lahui bönachi, pero idútë li naca ca rusédinuʼ xibá queëʼ Dios. 5UcNíʼirö buluʼyúyeniëʼ Jesús, en gulaʼsö́l-lëʼë yuguʼ bönniʼ para uluʼbéajëʼ Lëʼ didzaʼ, bönniʼ uluʼluíʼi cuíngaquiëʼ ca bönniʼ tsahuiʼ, para ilunëʼ ga bi innë́ʼ Jesús, para gaca uluʼdödëʼ Lëʼ lu nëʼë bönniʼ rinná béʼenëʼ uláz queëʼ César. T'Laʼ dza níʼisö, yuguʼ bixúz unná bëʼ len bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ gulaʼzóa gulaʼböʼë ilaʼzönëʼ Jesús, tuʼ téquibeʼenëʼ gunnë́ʼ quégaquiëʼ lë naʼ bucúdzuʼë didzaʼ, pero guládxinëʼ bi ilún bönachi zián nacuáʼ niʼ. 2S]Nútiʼtës nu ibixi lahui guiö́j ni, quitsaj nu naʼ, ateʼ nu bönniʼ tsöjbágaʼ guiö́j ni lëʼ, uzxuzxaj lëʼ. Ca naca dumí taʼguizxaj lázagaca bönachi oRWNíʼirö buyúëʼ Jesús légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Bizxi saʼyéaj lë naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, rnna:Guiö́j naʼ gulaʼrúʼunëʼ bönniʼ huen zöʼö,
guiö́j ni chinaca guiö́jlen squin zöʼö? ^Q5Guídëʼ, en gútiëʼ yuguʼ huen dxin naʼ, ateʼ udödëʼ luyú queëʼ lu náʼagaca bönachi yúbölö. Cateʼ bönachi nacuáʼ niʼ bilaʼyöni lë ni, gulaʼnnë́ʼ: —¡Inná Dios bitiʼ gaca caní! PBuluʼbéajëʼ-biʼ níʼilö luyú naʼ, en gulútiëʼ-biʼ. ’Naʼa, ¿nacxi caz gunëʼ xani luyú naʼ quégaquiëʼ? ONíʼirö, cateʼ yuguʼ bönniʼ huen dxin naʼ bilaʼléʼenëʼ-biʼ, gulún xtídzaʼgaquiëʼ laʼ légacasëʼ, taʼnnë́ʼ: “Biʼi ni guequi queë́biʼ luyú ni. Guliʼdá, gútiruʼ-biʼ, para guequi queë́ruʼ le ral-laʼ guequi queë́biʼ.” bN= ’Níʼirö guzáʼ ládxëʼë xani luyú naʼ, gunnë́ʼ: “¿Nacxi guntsaʼ? Isö́l-laʼa zxíʼini cazaʼ nadxíʼidaʼ-biʼ quégaquiëʼ. Cateʼ ilaʼléʼenëʼ-biʼ, nadxi caʼ ilunëʼ-biʼ bal.” +MO Leyúbölö gusö́l-lëʼë quégaquiëʼ bönniʼ bunni gubáz queëʼ, ateʼ buluʼdxíëʼ caʼ lëʼ huëʼ, en buluʼbéajëʼ lëʼ níʼilö luyú naʼ. Níʼirö laʼ gusí lotëʼ Jesús ruíʼilenëʼ bönachi nacuáʼ niʼ didzaʼ. Rucúdzuʼë didzaʼ, rnnëʼ: —Zoëʼ tu bönniʼ budë́ʼë yuguʼ lubá uva lu xiyúëʼ, ateʼ budödëʼ luyú naʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ huen dxin para ilún gatsjëʼ len lëʼ le uluʼziʼë, ateʼ guyijëʼ ziʼtuʼ ga niʼ bugáʼanëʼ xidzé. BI}Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Nedaʼ caʼ bitiʼ guíaʼ libíʼiliʼ bi yöl-laʼ unná bëʼ rúnidaʼ caní. Yuguʼ bönniʼ huen dxin bitiʼ nácagaquiëʼ tsahuiʼ oHWNíʼirö buluʼbiʼë didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Bitiʼ nöztuʼ nuzxi naʼ gusö́l-laʼ Juan. GGChannö guië́ruʼ-nëʼ: Gulaʼsö́l-lëʼë yuguʼ bönniʼ lëʼ, bönachi lu yödzö ni uluʼladxiʼ rëʼu guiö́j, tuʼ nö́ziguequi bëʼë didzaʼ Juan naʼ uláz queëʼ Dios. TF!Gulún xtídzaʼgaquiëʼ laʼ légacasëʼ bönniʼ yudoʼ naʼ, taʼnnë́ʼ: —Channö innaruʼ: Gusö́l-lëʼë Dios lëʼ, guíëʼ rëʼu: “¿Bizx que bitiʼ guyéajlëʼëliʼ-nëʼ?” ZE-¿Nuzxi gusö́l-laʼ Juan ruquilëʼ bönachi nisa? ¿Naruʼ Dios, o bönachi? DBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Inábidaʼ caʼ libíʼiliʼ tu didzaʼ, ateʼ ubíʼiliʼ innaliʼ. &CEateʼ tëʼ Jesús: —Gudixjöiʼi netuʼ. ¿Bizxi yöl-laʼ unná bëʼ dë lu noʼo runuʼ caní? ¿Nuzxi caz budödi lu noʼo yöl-laʼ unná bëʼ ni? vB gTu dza, cateʼ niʼ rusédinëʼ Jesús bönachi ga naca chila yudoʼ, en riguíxjöʼë didzaʼ dxiʼa, bilaʼdxinëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ, len bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, ga naʼ zoëʼ, A0Bitiʼ buluʼdzö́linëʼ nacxi ilútiëʼ Lëʼ, tuʼ idú ládxiʼgaca tuʼzë́ nágagaca yúguʼtë bönachi xtídzëʼë.[@//Yuguʼ dza rusédinëʼ Jesús bönachi ga naca chila yudoʼ, ateʼ gulaʼzóa gulaʼböʼë bixúz unná bëʼ, len bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ, en yuguʼ bönniʼ lo que lu yödzö ilútiëʼ Lëʼ. ;?o.Rëʼ légaquiëʼ: —Nazúaj lu guichi láʼayi, rnna: “Lidxaʼ naca yuʼu ga uluʼlidza bönachi Dios”, pero libíʼiliʼ chinunliʼ le ca tu lídxigaca bönniʼ gubán. >9-Níʼirö guyáziëʼ Jesús löʼa yudoʼ, en gusí lahuëʼ rubéajëʼ níʼilö yúguʼtë nupa tutiʼ, en nupa toʼo ga naca löʼa yudoʼ. $=A,Uluʼquínnajëʼ zöʼö run chiʼi yödzö queë́liʼ, en ilútiëʼ nupa nacuáʼ lu yödzö ni. Bitiʼ ugáʼana guiö́j lahui luzë́ʼe. Yúguʼtë lë ni gaca queë́liʼ tuʼ cabí gúquibeʼeliʼ dza bidëʼ Dios buduyúëʼ libíʼiliʼ. Rulatjëʼ Jesús löʼa yudoʼ <+Hualaʼdxín queë́liʼ dza cateʼ nupa bitiʼ taʼléʼe libíʼiliʼ dxiʼa ilaʼbequi zöʼö idú gásibiʼilö ga zóaliʼ, en ilaʼgúʼu libíʼiliʼ lë́ʼalö, ateʼ yúguʼtë lataj idú gásibiʼilö ilúnlenëʼ libíʼiliʼ gudil-la. 5;c*rnnëʼ: —Raca ládxaʼa huanö́ziliʼ naʼa dza le gaca gun ga cuéqui dxi ládxiʼliʼ lahuëʼ Dios, pero naʼa chinagachiʼ queë́liʼ, para cabí iléʼeliʼ le. r:])Cateʼ bidxinëʼ Jesús galaʼ raʼ yödzö naʼ, en riléʼenëʼ le, níʼirö ribödxëʼ que, ,9Q(Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Reaʼ libíʼiliʼ: Channö ilaʼcuáʼ dxíëʼ bönniʼ ni, yuguʼ guiö́j hualuíʼi caz zidzaj didzaʼ. =8s'Níʼirö yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo nútsaʼgaquiëʼ ladaj bönachi zián niʼ tëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —¡Bönniʼ Usedi, gudil-la yuguʼ bönniʼ usëda quiuʼ! -7S&Taʼnnë́ʼ: —¡Yöl-laʼ ba bönniʼ unná bëʼ ni zëʼë uláz queëʼ Xanruʼ Dios! ¡Yehuaʼ yubá zaʼ le ribequi dxi ládxiʼruʼ! ¡Yöl-laʼ ba Dios! :6m%Cateʼ chibilaʼdxinëʼ galaʼ ga zoa lidinni que Guíʼa Yaga Olivo, lu yöl-laʼ rudzeja quégaquiëʼ gulaʼsí lógaquiëʼ yúguʼtë bönniʼ dáʼgaquiëʼ Jesús, tuʼë zidzaj didzaʼ, taʼguʼë Dios yöl-laʼ ba, niʼa quégaca yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön bilaʼléʼenëʼ benëʼ Jesús. Z5-$Gapa ral-laʼ tödëʼ Jesús, gulaʼchiljëʼ lariʼ quégaquiëʼ laʼ nöza. O4#Gulaʼchë́ʼë-baʼ ga naʼ zoëʼ Jesús. Cateʼ chigulaʼxóëʼ yuguʼ lariʼ tsöláʼa quégaquiëʼ cúdzuʼbaʼ búrrodoʼ naʼ, buluʼdxíëʼ Jesús cúdzuʼbaʼ lahui lariʼ naʼ. P3"Buluʼbiʼë didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Xanruʼ riquinnëʼ-baʼ. 2!Cateʼ gulaʼsedxëʼ-baʼ búrrodoʼ naʼ, yuguʼ bönniʼ xanbaʼ tëʼ légaquiëʼ: —¿Bizx que risédxiliʼ-baʼ búrrodoʼ naʼ? 1# Söjáquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ naʼ nasö́l-lëʼë, ateʼ yöjxácaʼgaquiëʼ-baʼ ca naʼ chigudxëʼ Jesús légaquiëʼ. !0;Channö zoa nu rinábini libíʼiliʼ, inná: “¿Bizx que risédxiliʼ-baʼ?”, ubíʼiliʼ didzaʼ caní innaliʼ: “Xanruʼ riquinnëʼ-baʼ.” /'ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼtséaj yö́dzödoʼ niʼ ca dö́dilö ga zóaruʼ, en cateʼ idxinliʼ niʼ, tsöjxácaʼliʼ-baʼ tubaʼ búrrodoʼ nágaʼbaʼ niʼ, búrrodoʼ naʼ cuntu nu ribíani lëbaʼ. Guliʼsedxi-baʼ, en guliʼduchë́ʼ-baʼ quiaʼ ni. L.Cateʼ bilaʼdxinëʼ galaʼ ga nacuáʼ yödzö Betfagé, en yödzö Betania, ga naca raʼ guíʼadoʼ nazíʼi le Guíʼa Yaga Olivo, gusö́l-lëʼë Jesús chopëʼ bönniʼ usëda queëʼ, x-iCateʼ budxi gunnë́ʼ caní Jesús, buguélëʼë xinözëʼ, saʼyéajëʼ zacaʼ yödzö Jerusalén. !,;Ca naca quégaquiëʼ bönniʼ niʼ bitiʼ taʼléʼenëʼ nedaʼ dxiʼa, en bitiʼ gulë́ʼënnëʼ inná béʼedaʼ légaquiëʼ, guliʼtsöjzxíʼ légaquiëʼ para ídigaquiëʼ ni, ateʼ guliʼguti légaquiëʼ.” Len yöl-laʼ ba zxön raziëʼ Jesús yödzö Jerusalén +#Níʼirö bubiʼë didzaʼ xángaquiëʼ, rnnëʼ: “Reaʼ libíʼiliʼ: Nu rugún dxiʼa dxin le doʼ dë lu nëʼe, uluʼzxöni ládxiʼgaca lëʼ iaʼlateʼ, pero nu bitiʼ rugún dxiʼa dxin le doʼ dë lu nëʼe, uluʼbéaj lu nëʼe lë naʼ gutaʼ lu nëʼe. Q*Légaquiëʼ tëʼ lëʼ: “Xan, chidë́ queëʼ chi cöʼ dumí.” )5Níʼirö rëʼ nupa nacuáʼ niʼ: “Guliʼcúa lu nëʼë dumí naʼ, ateʼ guliʼgüíʼi queëʼ bönniʼ naʼ dë queëʼ chi cöʼ dumí.” (Naʼa, ¿bizx que bitiʼ yöjlúʼu dumí quiaʼ naʼ ga gun icja, para cateʼ huödaʼ, uziʼa le idú len icja naʼ?” o'WNíʼirö xanëʼ naʼ rëʼ lëʼ: “Nacuʼ huen dxin bitiʼ naca tsahuiʼ. Niʼa que didzaʼ bëʼu uchiʼa usörö́aʼ liʼ. ¿Réquibeʼenuʼ nacaʼ bönniʼ bizxaj: Ruziʼa le cabí buzóaʼ, en rulapaʼ ga bitiʼ guzaʼ? '&GCaní benaʼ tuʼ rádxidaʼ liʼ, tuʼ nacuʼ bönniʼ bizxaj. Runuʼ ca naʼ taʼnná bönachi: Ruziʼu le cabí buzúʼ, en rulapuʼ ga bitiʼ guzuʼ.” %#Níʼirö bidxinëʼ iaʼtúëʼ lahuëʼ lëʼ, rnnëʼ: “Xan, ni dë tu cöʼ dumí quiuʼ naʼ. Ben chiʼa le, butúlidaʼ le lariʼ. P$Xanëʼ naʼ rëʼ caʼ lëʼ: “Inná béʼenuʼ gayuʼ yödzö.” &#ENíʼirö bidxinëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ huen dxin naʼ lahuëʼ lëʼ, rnnëʼ: “Xan, tu cöʼ dumí quiuʼ naʼ chibén icja iaʼgayuʼ cöʼ caʼ.” H" Xanëʼ naʼ rëʼ lëʼ: “Tsahuiʼ benuʼ. Nacuʼ huen dxin tsahuiʼ. Tuʼ dxíʼadoʼ bugunuʼ dxin látiʼdoʼos naʼ gutaʼ lu noʼo, naʼa, gunaʼ ga inná béʼenuʼ chi yödzö.” !Cateʼ bönniʼ zíʼalö naʼ bidxinëʼ lahuëʼ, rnnëʼ: “Xan, tu cöʼ dumí quiuʼ naʼ chibén icja iaʼchí cöʼ caʼ.”  /Níʼirö guzxíʼ lu nëʼë yöl-laʼ unná bëʼ, ateʼ budxinëʼ ladzëʼ. Cateʼ bidxinëʼ niʼ gunná béʼenëʼ nu tsöjlidza yuguʼ bönniʼ huen dxin naʼ budödëʼ lu náʼagaquiëʼ dumí naʼ, para inö́zinëʼ gácaʼxi buluʼguílajlenëʼ le tu tuëʼ. iKYuguʼ bönniʼ uládz queëʼ bitiʼ taʼléʼenëʼ lëʼ dxiʼa, ateʼ gulaʼsö́l-lëʼë yuguʼ gubáz quégaquiëʼ ga niʼ tsejëʼ, ilaʼnnë́ʼ: “Bitiʼ rë́ʼënituʼ inná béʼenëʼ bönniʼ ni netuʼ.” X) Cateʼ chizóa tsejëʼ niʼ bulidzëʼ chiëʼ bönniʼ huen dxin queëʼ, en bëʼë que queë́gaquiëʼ tu cöʼ huéaj dumí, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: “Guliʼguílajlen dumí ni tsanni huödaʼ.” #? Caní rnnëʼ Jesús: —Zoëʼ tu bönniʼ lo, saʼyéajëʼ tu yödzö ziʼtuʼ para siʼ lu nëʼë yöl-laʼ unná bëʼ, ateʼ níʼirö huödëʼ. `9 Tsanni niʼ taʼyönnëʼ didzaʼ ni ruʼë Jesús, rëʼ légaquiëʼ le rucúdzuʼë didzaʼ, tuʼ chizóa ilaʼdxinëʼ yödzö Jerusalén, ateʼ téquinëʼ chizóatë iláʼ lahui le rinná bëʼë Dios.  Bidaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, ududiljaʼ, en udusöláʼ nupa nanítigaca. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús que chi cöʼ dumí %C Jesús rëʼ lëʼ: —Naʼa dza ni bidxín yöl-laʼ rusölá quégaca nupa nacuáʼ yuʼu ni, tuʼ nababëʼ bönniʼ ni diʼa dza queëʼ Abraham. ucNíʼirö guzuínëʼ Zaqueo, en rëʼ Xanruʼ: —Xan, buyútsöcaʼ. Gatsaj le dë quiaʼ guʼa quégaca bönachi yechiʼ, en channö bi gudödi bëʼ buquizxjaʼ bönachi, ubiʼa quégaca bönachi naʼ tapa cö́ʼtëlö caʼ. ?wCateʼ bilaʼléʼe bönachi nacuáʼ niʼ lë ni, gulaʼsí lógaquiëʼ yúguʼtëʼ taʼnnë́ʼ queëʼ, taʼnnë́ʼ: —Guyáziëʼ Jesús ugáʼanalenëʼ bönniʼ dul-laʼ. }sNíʼirö laʼ bö́tjatëʼ Zaqueo lu yaga, ateʼ lu yöl-laʼ rudzeja queëʼ guchë́ʼë Jesús lidxëʼ. GCateʼ bidxinëʼ Jesús niʼ, guchisa lahuëʼ ruyúëʼ ga naʼ dxíëʼ Zaqueo naʼ, en rëʼ lëʼ: —Zaqueo, bö́tjatë lu yaga naʼ, tuʼ run bayudxi tsöjgáʼanaʼ lidxuʼ naʼa. #?Níʼirö carelö yöjnö́ruëʼ lógaca bönachi zián naʼ, ateʼ yöjchenëʼ tu lu yaga para gaca iléʼenëʼ Jesús, tuʼ ral-laʼ tödëʼ niʼ. $ARuíʼi ládxëʼë bönniʼ ni iléʼenëʼ Jesús, pero bitiʼ guca queëʼ tuʼ nacuáʼ bönachi zián niʼ, en náquiëʼ bönniʼ ga rë́ʼëdoʼ. Zoëʼ tu bönniʼ lëʼ Zaqueo niʼ, bönniʼ lo ládjagaquiëʼ bönniʼ uquízxaj, ateʼ dë yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ. V 'Níʼirö guyáziëʼ Jesús yödzö Jericó, en ridödëʼ lu yödzö naʼ. X)+Laʼ níʼisö buléʼetenëʼ, ateʼ saʼyéajlenëʼ Jesús, riguʼë Dios yöl-laʼ ba. Lëscaʼ yúguʼtë bönachi nacuáʼ niʼ, en bilaʼléʼe lë naʼ guca gulaʼgúʼu Dios yöl-laʼ ba.gG*Jesús rëʼ lëʼ: —Chiböálaj guiö́j loʼ. Chiböácuʼ tuʼ réajlëʼu nedaʼ. )—¿Bizxi rë́ʼënuʼ gunaʼ quiuʼ? Bönniʼ naʼ nachul-la lahuëʼ rnnëʼ: —Rë́ʼënidaʼ huöálaj guiö́j lahuaʼ. iK(Níʼirö guzë́ʼ dxiz Jesús ribözëʼ, ateʼ gunná béʼenëʼ nu tsöjlidza lëʼ para idxinëʼ lahuëʼ. Cateʼ bönniʼ naʼ nachul-la lahuëʼ bidxinëʼ lahuëʼ Jesús, gunábinëʼ Jesús lëʼ, rnnëʼ: s _'Yuguʼ bönniʼ nanö́rugaquiëʼ lahuëʼ Jesús gulaʼdil-lëʼ bönniʼ naʼ nachul-la lahuëʼ para usayaj ruʼë, pero lëʼ zídzajrö bëʼë didzaʼ, rnnëʼ: —¡Zxíʼini xiʼsóëʼ David, buéchiʼ ladxiʼ nedaʼ!  7&Níʼirö bönniʼ naʼ nachul-la lahuëʼ bëʼë zidzaj didzaʼ, rnnëʼ: —¡Jesús, zxíʼini xiʼsóëʼ David, buéchiʼ ladxiʼ nedaʼ! O %Bönachi niʼ të lëʼ: —Jesús, bönniʼ Nazaret, ridödëʼ ni. d A$Bönniʼ niʼ biyönnëʼ taʼdödi bönachi zián niʼ, ateʼ gunabëʼ bizxi naʼ raca. " =#Cateʼ chizóa idxinëʼ Jesús yödzö Jericó, zoëʼ tu bönniʼ niʼ nachul-la lahuëʼ. Röʼë raʼ nöza rinabëʼ nu bi gúnnasö queëʼ. '"Bitiʼ gulaʼyéajniʼinëʼ bönniʼ usëda queëʼ didzaʼ ni, en bitiʼ guléquibeʼenëʼ ca saʼyéaj le ruíʼilenëʼ légaquiëʼ didzaʼ que, tuʼ naca le cabí sequiʼ ilaʼyéajniʼinëʼ. Jesús ruúnëʼ tu bönniʼ yödzö Jericó nachul-la lahuëʼ nU!Ilaʼguinëʼ nedaʼ, ateʼ tö́dirö niʼ ilútiëʼ nedaʼ, pero cateʼ gaca tsonna dza ubanaʼ. ;o Yuguʼ bönniʼ Jerusalén uluʼdödëʼ nedaʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ ziʼtuʼ, ateʼ uluʼtitjëʼ nedaʼ, en uluʼlidza ziʼë nedaʼ, en uluʼchejëʼ nedaʼ zxönaʼ. QJesús guchë́ʼë quez queëʼ idxínnutëʼ bönniʼ usëda queëʼ, en rëʼ légaquiëʼ: —Buliʼyútsöcaʼ, ribenruʼ zéajruʼ Jerusalén, ga niʼ ilaca yúguʼtë le nazúajgaca lu guichi ca gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios ca ral-laʼ gaca quiaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi. 2]bönniʼ ni huazíʼirëʼ dza ni zóaruʼ naʼa, ateʼ dza siʼ zaʼ idéliʼnëʼ yöl-laʼ naʼbán idú. Jesús riguíxjöʼë leyúbölö ca siʼ ilútiëʼ Lëʼ ~uNíʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, nu bönniʼ ucáʼanëʼ lidxëʼ, o xuz xinë́ʼë, o yuguʼ böchiʼ zanëʼ, o nigula queëʼ, o yuguʼ zxíʼinëʼ, tuʼ ruíʼi ládxëʼë inná bëʼë Dios,  Níʼirö Pedro rëʼ Jesús: —Buyútsöcaʼ, netuʼ nucáʼanatuʼ yúguʼtë le dë queë́tuʼ, en dáʼatuʼ Liʼ. gGJesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Le bitiʼ gaca ilunëʼ bönniʼ, huáca gunëʼ Dios. dANíʼirö nupa bilaʼyöni didzaʼ ni gulaʼnná: —¿Nuzxi caz gaca ulá, channö?  Gácarö tö́dibaʼ böaʼ nagui yötsiʼ, ca tsáziëʼ tu bönniʼ riléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ ga rinná bëʼë Dios. 5~cCateʼ biléʼenëʼ Jesús ca naʼ ruhuíʼinnëʼ bönniʼ naʼ, rnnëʼ: —¡Bicaʼ böniga gaca, ilaʼyaza nupa taʼléʼe yöl-laʼ tsahuiʼ ga rinná bëʼë Dios! v}eCateʼ bönniʼ naʼ biyönnëʼ didzaʼ ni, ruhuíʼinnëʼ, tuʼ dëdaʼ yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ. |/Cateʼ biyönnëʼ Jesús didzaʼ ni, rëʼ lëʼ: —Iaʼtú le riyadzaj quiuʼ gunuʼ. Bëtiʼ yúguʼtë le dë quiuʼ, ateʼ lë naʼ siʼu bunödzaj quégaca bönachi yechiʼ, ateʼ gataʼ quiuʼ yöl-laʼ tsahuiʼ yehuaʼ yubá. Níʼirö gudá, gudáʼ nedaʼ. o{WBönniʼ naʼ rëʼ Jesús, rnnëʼ: —Yúguʼtë lë ni runaʼ ga gudelaʼ nacaʼ bíʼidoʼ. zNöz quézinuʼ yuguʼ le gunná bëʼë Dios:Bitiʼ gunuʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ.Bitiʼ gútigacuʼ bönachi.Bitiʼ cuanuʼ.Bitiʼ inníoʼ que luzóʼo le cabí nácatë.Ben bal xuz xinóʼo. "y=Jesús rëʼ lëʼ: —¿Bizx que rëʼu nedaʼ: “Idú dxiʼa”? Cuntu nu bönniʼ náquiëʼ idú dxiʼa. Tuzëʼ Dios náquiëʼ idú dxiʼa. <P~}||]{zz]ydxww[vuttsrqpoo nfmllHkk.jrihlgg#fedccbDaa*`|__=^E]]x\\ ZZ4YY9XWWV*UwTSRR-Q@PPQO;NNLL(KKCJJII8H.GLFEDDACaBAAc@?>=<Eleazar gúquiëʼ xuzëʼ Matán.Matán gúquiëʼ xuzëʼ Jacob. uX eAzor gúquiëʼ xuzëʼ Sadoc.Sadoc gúquiëʼ xuzëʼ Aquim.Aquim gúquiëʼ xuzëʼ Eliud. W y Zorobabel gúquiëʼ xuzëʼ Abiud.Abiud gúquiëʼ xuzëʼ Eliaquim.Eliaquim gúquiëʼ xuzëʼ Azor. `V ; Jeconías gúquiëʼ xuzëʼ Salatiel.Salatiel gúquiëʼ xuzëʼ Zorobabel. fU G Josías gúquiëʼ xúzgaquiëʼ Jeconías, en yuguʼ bönniʼ bö́chëʼë. Yuguʼ bönniʼ ni gulaʼcuʼë dza niʼ cateʼ yuguʼ bönniʼ Babilonia gulaʼchë́ʼë bönachi Israel nadzúngaca lu xiyúgaquiëʼ. T  Ezequías gúquiëʼ xuzëʼ Manasés.Manasés gúquiëʼ xuzëʼ Amón.Amón gúquiëʼ xuzëʼ Josías. yS m Uzías gúquiëʼ xuzëʼ Jotam.Jotam gúquiëʼ xuzëʼ Acaz.Acaz gúquiëʼ xuzëʼ Ezequías. yR mAsa gúquiëʼ xuzëʼ Josafat.Josafat gúquiëʼ xuzëʼ Joram.Joram gúquiëʼ xuzëʼ Uzías. {Q qSalomón gúquiëʼ xuzëʼ Roboam.Roboam gúquiëʼ xuzëʼ Abías.Abías gúquiëʼ xuzëʼ Asa. rP _Isaí gúquiëʼ xuzëʼ David. David naʼ gunná béʼenëʼ bönachi Israel, ateʼ butsaga náʼalenëʼ-nu nigula naʼ gúcanu zíʼalö nigula queëʼ Urías, ateʼ David, en nigula ni guláquiëʼ xuz xinë́ʼë Salomón. 4O cSalmón gúquiëʼ xuzëʼ Booz, ateʼ Rahab gúcanu xinë́ʼë.Booz gúquiëʼ xuzëʼ Obed, ateʼ Rut gúcanu xinë́ʼë.Obed gúquiëʼ xuzëʼ Isaí. N }Aram gúquiëʼ xuzëʼ Aminadab.Aminadab gúquiëʼ xuzëʼ Naasón.Naasón gúquiëʼ xuzëʼ Salmón. +M QJudá gúquiëʼ xúzgaquiëʼ Fares, en Zara, ateʼ Tamar gúcanu xináʼagaquiëʼ.Fares gúquiëʼ xuzëʼ Esrom.Esrom gúquiëʼ xuzëʼ Aram. L ;Abraham gúquiëʼ xuzëʼ Isaac.Isaac gúquiëʼ xuzëʼ Jacob.Jacob gúquiëʼ xúzgaquiëʼ Judá, en yuguʼ bönniʼ bö́chëʼë. K Ni ruzúajaʼ lágaquiëʼ xuz xinëʼe gudödi queëʼ Jesucristo. Nabábagaquiëʼ David, encaʼ Abraham xuz gudödi queëʼ. wJg5Gulaʼcuáʼticaʼsëʼ chila yudoʼ, taʼguʼë Dios yöl-laʼ ba, en tun zxönëʼ Lëʼ. ¡Caʼ naca!{Io4Gudödi gulaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Lëʼ, lu yöl-laʼ rudzeja quégaquiëʼ yöjhuö́jgaquiëʼ Jerusalén. yHk3Tsanni niʼ rulidza tsáhuiʼsëʼ caʼ légaquiëʼ, buzáʼatëʼ ga naʼ nacuʼë, buëpëʼ yehuaʼ yubá. 4Ga2Níʼirö Jesús guchë́ʼë yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, söjáquiëʼ yödzö Betania, ateʼ niʼ guchisa nëʼë, en bulidza tsáhuëʼë légaquiëʼ. tFa1Buliʼyútsöcaʼ, isö́l-laʼa queë́liʼ le guzxíʼ lu nëʼë Xuzaʼ gunnëʼ queë́liʼ, pero buliʼgáʼanasö Jerusalén cateʼ idxinrö queë́liʼ yöl-laʼ huáca naʼ zaʼ yehuaʼ yubá. Ruhuëpëʼ Jesús yehuaʼ yubá bE=0ateʼ libíʼi cázaliʼ naʼ biléʼeliʼ yuguʼ lë ni ral-laʼ gunliʼ ba nalí que. [D//ateʼ idútë yödzölió ral-laʼ gaca libán ca naca quiaʼ nedaʼ para uluʼbíʼi ládxiʼgaca bönachi para uniti lahuëʼ Dios dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ. Lu yödzö Jerusalén isí lo gaca libán naʼ 'CG.Rëʼ légaquiëʼ: —Caní nazúaj lu guichi ca run bayudxi gaca queëʼ Cristo, quiʼi sáquëʼë, en ubanëʼ lu yöl-laʼ guti cateʼ gaca tsonna dza, aB;-Níʼirö buzéajniʼinëʼ légaquiëʼ lë naʼ nazúajgaca lu guichi láʼayi. A,Níʼirö rëʼ légaquiëʼ: —Yúguʼ lë naʼ gulaca quiaʼ gulaca ca naʼ gudxi cazaʼ libíʼiliʼ cateʼ niʼ zóalenaʼ libíʼiliʼ, gunníaʼ: Run bayudxi gaca yúguʼtë le nazúaj lu guichi lu xibá queëʼ Moisés, en le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, en le nazúaj lu guichi nazíʼi le Yuguʼ Salmo, ca ral-laʼ gaca quiaʼ nedaʼ. :@o+Guzxiʼë Jesús le, en gudahuëʼ lógaquiëʼ. s?_*Níʼirö buluʼnödzjëʼ queëʼ látiʼdoʼobaʼ böla chinéguiʼbaʼ, en tu quízxiʼbaʼ buz. +>O)Tuʼ tuʼdzéjaguequinëʼ bitiʼ gulaʼyéajlëʼë, en gulaʼböʼë baniga. Que lë ni naʼ Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —¿Dë queë́liʼ ni le gahuaʼ? b==(Niʼ ruíʼisëʼ caʼ didzaʼ ni, buluíʼinëʼ légaquiëʼ nëʼë, en niʼë. A<{'Buliʼyútsöcaʼ naʼa, en niʼa. Nedaʼ caz ni. Guliʼcán nedaʼ, en buliʼyú nedaʼ, tuʼ cabí daʼ bixín bëlaʼ, en bitiʼ yuʼu dxita ca ni riléʼeliʼ naca quiaʼ nedaʼ. y;k&Jesús rëʼ légaquiëʼ: —¿Bizx que rö́ʼöliʼ böniga? ¿Bizx que rizáʼ ládxiʼliʼ yuguʼ lë ni? ^:5%Níʼirö guladxi gulaʼdzö́binëʼ tuʼ téquinëʼ bixín taʼléʼenëʼ. 89i$Tsanni niʼ tuʼë didzaʼ ca nácagaca lë ni, laʼ yöjsóatëʼ Jesús gatsaj láhuiʼlö ga naʼ nacuʼë, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼsóa dxi ládxiʼliʼ. d8A#Níʼirö chopëʼ naʼ gulaʼguíxjöʼë ca naʼ guca quégaquiëʼ laʼ nöza, en ca naʼ buluʼúnbëʼë Jesús cateʼ niʼ buzxuzxjëʼ yöta xtila naʼ. Bönniʼ usëda queëʼ Jesús tuʼléʼenëʼ Lëʼ '7G"Níʼirö yuguʼ bönniʼ naʼ nacuʼë niʼ gulë́ʼ chopëʼ naʼ: —Chibubán cazëʼ Xanruʼ, en buluíʼi lahuëʼ, ateʼ biléʼenëʼ Simón Lëʼ. L6!Laʼ níʼisö gulaʼzuínëʼ yöjhuö́jgaquiëʼ Jerusalén, ateʼ yöjxácaʼgaquiëʼ nudúbigaquiëʼ idxinéajtëʼ bönniʼ gubáz queëʼ Jesús, en nupa nacuáʼlen légaquiëʼ. i5K Níʼirö gulë́ luzë́ʼë tuëʼ iaʼtúëʼ: —¿Naruʼ cabí böálaʼticaʼ ládxiʼdoʼoruʼ tsanni niʼ ruíʼilenëʼ rëʼu didzaʼ laʼ nöza, en cateʼ niʼ ruchila láʼaniëʼ le nazúaj lu guichi láʼayi? 4Laʼ níʼisö bidúa lë naʼ gubagaʼ guiö́j lógaquiëʼ, ateʼ buluʼúnbëʼë Jesús, ateʼ Lëʼ buniti cuinëʼ lógaquiëʼ. 13[Cateʼ niʼ Jesús röʼë rágulenëʼ légaquiëʼ, gudélëʼë yöta xtila, en gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Níʼirö buzxuzxjëʼ le, en bëʼë quégaquiëʼ. V2%Gulunëʼ bayudxi ugáʼanalenëʼ légaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: —Bugáʼanalen netuʼ, tuʼ chiridzö́ʼ naʼa, en chizóa gal-la. Níʼirö guyáziëʼ Jesús yuʼu, en bugáʼanalenëʼ légaquiëʼ. 1yCateʼ bilaʼdxinëʼ yö́dzödoʼ ga naʼ söjáquiëʼ, benëʼ Jesús ca tu bönniʼ zéajtërëʼ ziʼtuʼ. )0KNíʼirö gusí lahuëʼ Jesús riguíxjöiʼinëʼ légaquiëʼ yúguʼtë le ruíʼi didzaʼ ca naca queëʼ le nazúajgaca lu guichi láʼayi, ca naʼ gusí lo bëʼë didzaʼ Moisés ga bidxintë yuguʼ le gulaʼnnë́ʼ yúguʼtë bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. y/k¿Naruʼ cabí ben bayudxi quiʼi sáquëʼë Cristo yuguʼ lë ni, en tsáziëʼ ga niʼ tsë́pisëtërëʼ? p.YNíʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Libiʼiliʼ, bönniʼ bitiʼ réajniʼininëʼ. Nazidi icja ládxiʼdoʼoliʼ para cabí tséajlëʼëliʼ yúguʼtë le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. 6-eNíʼirö bal-lëʼ bönniʼ luzáʼatuʼ yöjáquiëʼ raʼ yeru ba naʼ, en bilaʼléʼenëʼ naca ca naʼ gulaʼnnanu nigula naʼ, pero bitiʼ bilaʼléʼenëʼ Jesús. A,{en cateʼ bitiʼ buluʼdzö́linu Lëʼ, buduhuö́jgacanu, en gulënu netuʼ bilaʼléʼenu yuguʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios, nupa niʼ gulë́ légacanu zoëʼ nabanëʼ Jesús. %+CIaʼstú, bál-lanu nigula nútsaʼgacanu netuʼ gulunnu ga gurö́ʼötuʼ böniga. Yöjácanu raʼ yeru ba queëʼ cateʼ siʼ gulén gubidza naʼa dza, *-Netuʼ bentuʼ löza gúquiëʼ Lëʼ bönniʼ naʼ ral-laʼ huöáʼuëʼ bönachi Israel, pero naʼa chiguca tsonna dza cateʼ gulaca lë ni. @)yYuguʼ bixúz unná bëʼ, len bönniʼ taʼnná béʼenëʼ netuʼ buluʼdödëʼ Lëʼ, en gulunëʼ ga nu guchugu queëʼ gátiëʼ, ateʼ buluʼdë́ʼë Lëʼ lëʼe yaga cruz. 3(_Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —¿Bizxi naʼ guca? Tëʼ Lëʼ: —Lë naʼ guca queëʼ Jesús, bönniʼ Nazaret. Gúquiëʼ bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, ateʼ len yöl-laʼ huáca zxön benëʼ dxin, en bëʼë didzaʼ lahuëʼ Dios, en lógaca yúguʼtë bönachi. E'Bubiʼë didzaʼ bönniʼ naʼ lëʼ Cleofas, rëʼ Lëʼ: —¿Nácatsoʼ bönniʼ ziʼtuʼ lu yödzö Jerusalén, en tuzuʼ liʼ bitiʼ nö́zinuʼ lë naʼ guca néaje nasi niʼ? *&MNíʼirö Jesús gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Bizxi didzaʼ naʼ ruíʼiliʼ laʼ libíʼisiliʼ yúʼuliʼ nöza? ¿Bizx que naʼ ruhuíʼiniliʼ? [%/Bitiʼ buluʼúnbëʼë Lëʼ tuʼ naca ca tu le nabagaʼ guiö́j lógaquiëʼ. $$ATsanni niʼ yúʼugaquiëʼ nöza, tuʼë didzaʼ laʼ légacasëʼ, gubíguiʼë galaʼ Lë cazëʼ Jesús, ateʼ gudálenëʼ légaquiëʼ tsözxö́n. W#'Yúʼugacasëʼ caʼ nöza, tuʼë didzaʼ ca naca yúguʼtë lë naʼ guca. "' Laʼ dza náʼasö söjáquiëʼ chopëʼ, yúʼugaquiëʼ nöza le ridxintë Emaús, le röʼö ca chopa hora rizáʼaruʼ Jerusalén. ! Níʼirö guyasëʼ Pedro, en carelö saʼyéajëʼ raʼ yeru ba naʼ. Cateʼ buyúëʼ lu ba naʼ, biléʼenëʼ yuguʼ láriʼsö nacuáʼ niʼ, ateʼ níʼirö bö́ajëʼ lidxëʼ, rubáninëʼ ca naca lë naʼ guca. Le guca laʼ nöza ridxintë Emaús n U Guléquinëʼ bönniʼ gubáz naʼ tuíʼinu didzaʼ chixi, en bitiʼ gulaʼyéajlëʼë légacanu. N Nigula naʼ yöjtíxjöiʼiguequinu bönniʼ gubáz naʼ yuguʼ lë ni, nácagacanu María Magdalena, en Juana, en María, xinë́ʼë Jacobo, en iaʼbál-lanu nigula naʼ dzágagacanu légacanu. *M ateʼ buluʼzáʼanu raʼ yeru ba naʼ, yöjtíxjöiʼiguequinu idxinéajtëʼ bönniʼ gubáz queëʼ Cristo, en iaʼzícaʼrëʼ caʼ, ca naca lë naʼ guca. DNíʼirö yöjnégacanu didzaʼ naʼ bëʼë Jesús, PGunnë́ʼ: “Run bayudxi nu udödi nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, lu náʼagaquiëʼ bönniʼ dul-laʼ, ateʼ uluʼdë́ʼë nedaʼ lëʼe yaga cruz, ateʼ ubanaʼ cateʼ gaca tsonna dza.” Bitiʼ zoëʼ ni, tuʼ chibubanëʼ. Guliʼtsöjné lë naʼ chigudxi cazëʼ libíʼiliʼ cateʼ niʼ zoëʼ luyú Galilea. KNíʼirö guládxinu, en buluʼzötaj ícjagacanu, tuʼyunu lu yu, ateʼ chopëʼ gubáz láʼayi naʼ tëʼ légacanu, taʼnnë́ʼ: —¿Bizx que ruguílajliʼ nu zoa nabán xilataj nu nati? ?wCateʼ niʼ taʼbö́ʼönu böniga niʼa que lë ni, chopëʼ bönniʼ nácugaquiëʼ lariʼ rëpi yösa beníʼ laʼ bilaʼdxintëʼ niʼ, en gulaʼzuínëʼ ga naʼ nacuáʼanu. ^5Cateʼ gulaʼyázanu yeru ba naʼ, bitiʼ buluʼdzö́linu zoa Xanruʼ Jesús niʼ. q[Cateʼ bilaʼdxinnu niʼ, bilaʼléʼenu chinadúa guiö́j naʼ gudáʼ ga nu riyaza yeru ba queëʼ.  {Cateʼ bidxín dza risí lo iaʼgadxi dza naʼ, cateʼ niʼ naca zíladoʼ, bilaʼdxinnu nigula naʼ raʼ yeru ba queëʼ Jesús. Nuáʼgacanu yuguʼ le riláʼ zxixi, lë naʼ chinupáʼagacanu, ateʼ dzágagacanu légacanu iaʼbál-lanu nigula. oW8Cateʼ yöjhuö́jgacanu yuʼu, buluʼpáʼanu nöri riláʼ zxixi, en yuguʼ le za riláʼ zxixi. Níʼirö buluʼzíʼ ládxiʼgacanu dza láʼayi naʼ quégaquiëʼ bönniʼ judío ca naʼ rinná bëʼ xibá queëʼ Dios.9k7Yöjácanu caʼ niʼ nigula naʼ gulaʼzáʼlennu Jesús, cateʼ niʼ gudë́ʼ luyú Galilea, ateʼ bilaʼléʼenu yeru ba naʼ, en ca na guca, gulaʼguʼë Lëʼ niʼ. uc6Dza naʼ naca dza tuʼpë́ʼë que dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, tuʼ siʼ idxín dza naʼ. 8i5Cateʼ chinuzötjëʼ Lëʼ, buchö́linëʼ Lëʼ lariʼ, ateʼ guluʼë Jesús yeru ba, le nadaj lëʼe guíʼa guiö́j, ateʼ lu ba naʼ, cuntu nu nagüíʼiguequinëʼ. [/4Níʼirö guyijëʼ José naʼ lahuëʼ Pilato, en gunabëʼ lataj uʼë Jesús. 3Bitiʼ benëʼ tuz nupa naʼ gulaʼchugu queëʼ Jesús gátiëʼ, tuʼ ribözëʼ caʼ José ni le rinná bëʼë Dios. M2Zoëʼ caʼ niʼ tu bönniʼ yödzö Arimatea que luyú Judea, lëʼ José. Bönniʼ ni náquiëʼ dxiʼa, en tsahuiʼ, en nabábalenëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ. \11Zíʼtuʼsö buluʼgáʼana yúguʼtë nupa niʼ núnbëʼgaca Jesús, en yuguʼ nigula naʼ yöjácalennu Lëʼ cateʼ niʼ gudë́ʼ luyú Galilea, ateʼ tuʼyúëʼ lë ni raca. Rigáchëʼë Jesús yeru ba 6 e0Cateʼ yúguʼtë bönniʼ nacuʼë niʼ tuʼyúëʼ bilaʼléʼenëʼ lë naʼ guca, yöjhuö́jgaquiëʼ yödzö, taʼgapaʼ luchúʼugaquiëʼ tuʼ tuʼbáninëʼ. L /Cateʼ bönniʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la biléʼenëʼ ca naʼ guca, guluʼë Dios yöl-laʼ ba, rnnëʼ: —Le nácatë bönniʼ ni gúquiëʼ bönniʼ tsahuiʼ. 1 [.Níʼirö bëʼë zidzaj didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Xuz, riguʼa lu noʼo böʼ naca cazaʼ. Cateʼ budxi gunnë́ʼ caní, birúajtë böʼ naca cazëʼ, gútiëʼ. X )-Guchul-la gubidza, ateʼ lariʼ nal-laʼ lu yudoʼ birözaʼ chopa díʼilö. q [,Cateʼ bidxín idú huagubidza, guchul-la idútë yödzölió ga bidxinrö idú ridödi xihuö́. {+Jesús rëʼ lëʼ: —Le nácatë reaʼ liʼ, naʼa dza ni sóalenuʼ nedaʼ lataj lachi quiaʼ. Ratiëʼ Jesús kO*Níʼirö bönniʼ ni rëʼ Jesús: —Yöjné nedaʼ cateʼ idxinuʼ ga niʼ inná bëʼu. 'G)Le nácatë rëʼu, le rál-laʼsö gaca queë́ruʼ riguíʼi rizácaʼruʼ, ca naʼ saʼyéaj döʼ biáʼaruʼ, pero Bönniʼ ni, bitiʼ bi döʼ nuʼë. B}(Bubiʼë didzaʼ iaʼtúëʼ bönniʼ huiáʼ döʼ naʼ, en gudil-lëʼ luzë́ʼë naʼ, rnnëʼ: —¿Naruʼ cabí rádxinuʼ-nëʼ Dios? Lëscaʼ liʼ narugu quiuʼ gátiuʼ. &E'Tuëʼ bönniʼ huiáʼ döʼ naʼ dëʼë lëʼe yaga cruz bulidza ziʼë Jesús, rnnëʼ: —Channö nacuʼ Liʼ Cristo, busölá cuinuʼ, encaʼ netuʼ. S&Daʼ caʼ lëʼe yaga cruz icjlëʼ Jesús tu le nazúaj lu guichi lu didzaʼ griego, en lu didzaʼ latín, en lu didzaʼ hebreo, le rnna caní: “Bönniʼ Rinná Béʼenëʼ Bönachi Judío.” mS%taʼnnë́ʼ: —Channö nacuʼ Liʼ bönniʼ inná béʼenëʼ bönachi judío, busölá cuinuʼ. /$Yuguʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la buluʼtitjëʼ caʼ Jesús. Gulaʼbiguëʼë ga naʼ zoëʼ, en buluʼguiʼjëʼ Lëʼ nupi zi, #Bönachi nacuáʼ niʼ tuʼyú, en yuguʼ bönniʼ dë lu náʼagaquiëʼ buluʼtitjëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —Yuguʼ nu yúbölö busölë́ʼ bönniʼ ni. Naʼa ral-laʼ usölá cuinëʼ channö náquiëʼ Cristo, bönniʼ gurö́ cazëʼ Dios. }s"Níʼirö Jesús rnnëʼ: —Xuz, buniti lo légaquiëʼ, tuʼ cabí nö́zguequinëʼ bi tunëʼ. Bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la nacuʼë niʼ buluʼlë́ʼë que queë́gaquiëʼ le nácuëʼ Jesús, en buluʼquitjëʼ le gaca bëʼ lahui. W~'!Cateʼ bilaʼdxinëʼ lataj nazíʼi le Calavera, le rnna len didzaʼ xidzaʼ Lataj Que Bögaʼ Ícjaruʼ, buluʼdë́ʼë Jesús lëʼe yaga cruz. Buluʼdë́ʼë caʼ lë́ʼegaca yaga cruz chopëʼ bönniʼ tuáʼ döʼ. Tuëʼ buluʼdë́ʼë cuita lëʼë ibëla Jesús, en iaʼtúëʼ buluʼdë́ʼë cuita lëʼë yö́göla. z}m Gulaʼchë́ʼë caʼ chopëʼ bönniʼ tuáʼ döʼ, para ilútiëʼ légaquiëʼ tsözxö́n len Jesús. |Channö caní tunëʼ quiaʼ nedaʼ, nacaʼ ca tu yaga yaʼa, ¿naruʼ cabí ilúntërëʼ caʼ queë́liʼ, nácaliʼ ca yaga bidxi? 6{eNíʼirö ilaʼsí lógaca ilaʼnná bönachi, ilë́ʼ yuguʼ guíʼa sibi: “Guliʼdubágaʼ netuʼ”, en ilë́ʼ caʼ yuguʼ guíʼadoʼ: “Guliʼcachiʼ netuʼ.” ,zQtuʼ huadxín dza ilaʼnná: “Bicaʼ bágaca yuguʼ nigula huödx, en nigula bitiʼ guluáʼanu-biʼ bíʼidoʼ, en bitiʼ buluʼgádxiʼnu-biʼ bíʼidoʼ.” \y1Níʼirö buécjëʼ Jesús, en ruyúëʼ légacanu, ateʼ rëʼ légacanu: —Libíʼiliʼ nigula Jerusalén. Bitiʼ cö́dxiliʼ quiaʼ nedaʼ, pero guliʼcödxi que quéziliʼ, en quégacabiʼ zxíʼiniliʼ xBönachi zián, encaʼ yuguʼ nigula söjnógaca Jesús, taʼbö́dxinu nigula naʼ, en taʼbödxi yéchiʼnu queëʼ Lëʼ. w Cateʼ niʼ taʼchë́ʼë Jesús tsöjdáʼgaquiëʼ Lëʼ lëʼe yaga cruz, gulaʼzönëʼ Simón, bönniʼ yödzö Cirene, suzë́ʼë laʼ guixiʼ, ateʼ gulaʼxóëʼ yen zxicjëʼ yaga cruz naʼ para guʼë le, en tsejëʼ cúdzuʼlëʼ Jesús. vBusanëʼ quégaquiëʼ bönniʼ naʼ nadzunëʼ lidxi guíë tuʼ gudíl-lalenëʼ yúlahuiʼ, en bë́tiëʼ bönachi, bönniʼ naʼ chigulaʼnabëʼ, ateʼ budödëʼ Jesús para gaca queëʼ ca naʼ të́ʼënnëʼ. Dëʼë Jesús lëʼe yaga cruz `u9Níʼirö Pilato guchúguiëʼ queëʼ Jesús, para gaca queëʼ ca naʼ taʼnabëʼ. ^t5Zídzajrö guluʼë didzaʼ, taʼnabëʼ tëʼë Jesús lëʼe yaga cruz. Tuʼ gulaʼbö́dxiʼë yenniʼ yuguʼ bönniʼ naʼ, en yuguʼ bixúz unná bëʼ, gulaʼdéliʼnëʼ gaca ca naʼ të́ʼënnëʼ. sNíʼirö Pilato gudxëʼ légaquiëʼ le bunni luzuí, rnnëʼ: —¿Bizxi caz le ruáʼ döʼ benëʼ bönniʼ ni? Bitiʼ bi budzö́lidaʼ nunëʼ le run ga nabáguëʼë xíguiaʼ gátiëʼ. Usacaʼ ziʼa-nëʼ, ateʼ níʼirö usanaʼ-nëʼ. ryLeyúbölö guluʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Budë́ʼë lëʼe yaga cruz! ¡Budë́ʼë lëʼe yaga cruz! [q/Bulidzëʼ Pilato légaquiëʼ leyúbölö, tuʼ rë́ʼënëʼ usanëʼ Jesús. pNadzunëʼ Barrabás naʼ lidxi guíë tuʼ gudíl-lalenëʼ yúlahuiʼ lu yödzö naʼ, en tuʼ bë́tiëʼ bönachi. o/Níʼirö guluʼë zidzaj didzaʼ yúguʼtë bönniʼ nacuʼë niʼ, taʼnnë́ʼ: —Bëtiëʼ bönniʼ ni, en busanëʼ queë́tuʼ Barrabás. n+Run bayudxi tu le gunëʼ Pilato, usanëʼ lu náʼagaca bönachi tuëʼ bönniʼ nadzunëʼ cateʼ raca laní naʼ, ca naʼ run cazëʼ. EmNaʼa usacaʼ ziʼa-nëʼ, ateʼ tödi naʼ usanaʼ-nëʼ. 2l]Cateʼ gusö́l-laʼa libíʼiliʼ lahuëʼ Herodes, bitiʼ bi budzö́linëʼ le benëʼ bönniʼ ni le naca xíguiaʼ nabáguëʼë para nu ichugu queëʼ gátiëʼ. .kUateʼ rëʼ légaquiëʼ: —Dujuáʼaliʼ-nëʼ bönniʼ ni lahuaʼ nedaʼ, rnnaliʼ queëʼ runëʼ ga tuʼtsatsa bönachi, pero cateʼ gunabi yúdxidaʼ-nëʼ, ateʼ zóatëliʼ caʼ ni, bitiʼ bi budzö́lidaʼ le naca xíguiaʼ nabáguëʼë, yuguʼ lë naʼ ruzéguiliʼ-nëʼ didzaʼ. j{ Níʼirö butubëʼ Pilato yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ dë lu náʼagaquiëʼ, en bönachi lu yödzö, "i= Dza naʼ buluʼdzáguiëʼ dxiʼa Pilato, en Herodes, tuʼ zíʼalö gulaʼlé luzë́ʼë tuëʼ iaʼtúëʼ. Taʼchúguiëʼ queëʼ Jesús gátiëʼ h Níʼirö Herodes, en bönniʼ queëʼ röjáquiëʼ gudil-la buluʼcáʼanëʼ Jesús cáʼasö, en para uluʼtitjëʼ Lëʼ, buluʼgácuëʼ Lëʼ tu lariʼ nazacaʼ ca rácuëʼ tu bönniʼ unná bëʼ, ateʼ leyúbölö buluʼsudxinëʼ Lëʼ lahuëʼ Pilato. g Nacuʼë caʼ niʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, len bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ, ateʼ buluʼzéguidëʼë Jesús didzaʼ. bf= Níʼirö Herodes gunábinëʼ Jesús le zián, pero Jesús bitiʼ bi didzaʼ bubiʼë. ieKCateʼ Herodes naʼ biléʼenëʼ Jesús, budzéjanëʼ, tuʼ chiguca xidzé rë́ʼënëʼ iléʼenëʼ Lëʼ tuʼ chibiyönnëʼ le zián ca naca queëʼ Jesús, en runëʼ löza iléʼenëʼ tu yöl-laʼ huáca gunëʼ. 4daCateʼ gunö́zinëʼ nababëʼ Jesús ga niʼ rinná bëʼë Herodes, gusö́l-lëʼë Lëʼ lahuëʼ Herodes naʼ, tuʼ zoëʼ caʼ Herodes Jerusalén yuguʼ dza naʼ. 'cGCateʼ biyönnëʼ Pilato didzaʼ ni, tuʼë didzaʼ que luyú Galilea, níʼirö gunábinëʼ légaquiëʼ channö náquiëʼ Jesús bönniʼ Galilea. 4baNíʼirö gulunrëʼ tsutsu xtídzaʼgaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: —Runëʼ ga tuʼtsatsa bönachi, en rusédinëʼ caní bönachi idú luyú Judea. Gusí lahuëʼ benëʼ caní luyú Galilea ga ridxintë runëʼ caʼ ni. Ridxinëʼ Jesús lahuëʼ Herodes, bönniʼ rinná bëʼë luyú Galilea +aONíʼirö Pilato gudxëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönachi nacuáʼ niʼ, rnnëʼ: —Bitiʼ bi rudzö́lidaʼ le naca xíguiaʼ nunëʼ bönniʼ ni. /`WNíʼirö Pilato gunábinëʼ Jesús, rnnëʼ: —¿Naruʼ nacuʼ Liʼ nu inná beʼe bönachi judío? Bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Le nácasö rnnoʼ. Y_+ga niʼ gulaʼsí lógaquiëʼ tuʼzéguiëʼ Lëʼ didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Bönniʼ ni, budzö́lituʼ ca runëʼ. Runëʼ ga taʼdáʼbagaʼ bönachi uládz queë́tuʼ yúlahuiʼ, en ruzáguëʼë xinö́zigaca nupa taʼguízxaj laz ruquízxjëʼ César, en rnnëʼ lë cazëʼ náquiëʼ Cristo, bönniʼ ral-laʼ inná bëʼë. p^ [Níʼirö gulazuínëʼ yúguʼtë bönniʼ zián niʼ, ateʼ gulaʼchë́ʼë Jesús lahuëʼ Pilato, ]GNíʼirö taʼnnë́ʼ: —¿Núzxirö naquíniruʼ nu gun ba nalí queëʼ? Laʼ rë́ʼusö chibiyö́niruʼ didzaʼ ruʼë.%\CFGulaʼnábinëʼ Lëʼ yúguʼtëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ nactsoʼ Liʼ Zxíʼinëʼ Dios? Lëʼ gudxëʼ légaquiëʼ: —Le nácasö rnnaliʼ. [ENaʼa isí lo, nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, cöʼa cuita lëʼë ibëla Dios, nápatërëʼ yöl-laʼ unná bëʼ. pZYDen channö inábidaʼ libíʼiliʼ tu didzaʼ, bitiʼ ubíʼiliʼ didzaʼ, en bitiʼ usanliʼ nedaʼ. ;YoCtaʼnnë́ʼ: —Gudíxjöiʼi netuʼ. ¿Naruʼ nactsoʼ Liʼ Cristo? Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Channö guíaʼ libíʼiliʼ nacaʼ Cristo, bitiʼ tséajlëʼëliʼ nedaʼ, )XKBCateʼ chizáʼ reníʼ dza naʼ, buluʼdubëʼ bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ bönachi judío len yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ, ateʼ gulaʼchë́ʼë Jesús lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ, ateʼ gulaʼnábinëʼ Lëʼ, W-AZiánrö caʼ gulaʼnnë́ʼ queëʼ le guluʼë döʼ queëʼ. Ridxinëʼ Jesús lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ 6Ve@Níʼirö buluʼsayjëʼ lahuëʼ Jesús, ateʼ gulaʼgápëʼë lahuëʼ, en gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Gunnë́yaʼatsöcaʼ! ¿Nuzxi naʼ gudapaʼ Liʼ? pUY?Yuguʼ bönniʼ naʼ nazö́ngaquiëʼ Jesús buluʼtitjëʼ Lëʼ, ateʼ gulaʼguínëʼ Lëʼ. WT'>Burúajëʼ Pedro níʼilö, ateʼ rön caz gurödxëʼ. Tuʼtitjëʼ Jesús tSa=Níʼirö buécjëʼ Xanruʼ, en ruyúëʼ Pedro, ateʼ yöjnenëʼ Pedro xtídzëʼë Xanruʼ, ca naʼ gudxëʼ lëʼ: “Zíʼalö cö́dxibaʼ böra naʼa, liʼ chigudáʼbaguʼu tsonna luzuí, innóʼ bitiʼ núnbëʼu nedaʼ.” #R?<Níʼirö Pedro gunnë́ʼ: —Bönniʼ, bitiʼ nözdaʼ bizxi naʼ ruʼu didzaʼ que. Tsanni niʼ ruʼë didzaʼ ni, laʼ gurö́dxitëbaʼ böra. Q!;Iaʼlátiʼsö gudzé, gunnë́ʼ iaʼtúëʼ bönniʼ: —Le nácatë bönniʼ ni dëʼë Jesús, tuʼ náquiëʼ bönniʼ Galilea. *PM:Iaʼlatiʼ gudzé iaʼtúëʼ bönniʼ biléʼenëʼ Pedro, ateʼ rnnëʼ: —Liʼ doʼo caʼ légaquiëʼ. Pedro gunnë́ʼ: —Bönniʼ, calëga nedaʼ. hOI9Gudáʼbaguiëʼ Pedro, rnnëʼ: —Nigúla, bitiʼ caʼ núnbëʼa-nëʼ bönniʼ naʼ. +NO8Cateʼ tubiʼ biʼi nigula huen dxin biléʼebiʼ-nëʼ Pedro, niʼ rö́ʼösëʼ raʼ guíʼ, buyubiʼ lëʼ, en rnnabiʼ: —Bönniʼ ni dëʼë caʼ Jesús. NM7Cateʼ niʼa nëʼë bixúz lo chigulaʼbéquiëʼ guíʼ löʼa lidxëʼ bixúz lo naʼ, gulaʼböʼë idú gásibiʼilö raʼ guíʼ naʼ, ateʼ Pedro gurö́ʼlenëʼ légaquiëʼ tsözxö́n. .LU6Níʼirö gulaʼzönëʼ Jesús, en gulaʼchë́ʼë Lëʼ ga naʼ buluʼsudxinëʼ Lëʼ lidxëʼ bixúz lo. Pedro yöjnahuëʼ Jesús ziʼtuʼ zíʼtuʼsö. qK[5Yuguʼ dza guzóalen cazaʼ libíʼiliʼ chila yudoʼ, ateʼ bitiʼ bi benliʼ quiaʼ, pero naʼa chibidxín dza queë́liʼ, le naca dza dë lu nëʼe nu naʼ zoa lataj chul-la. Rnnëʼ Pedro: “Bitiʼ núnbëʼa-nëʼ Jesús” 7Jg4Níʼirö rëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ dë lu náʼagaquiëʼ que yudoʼ, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, bönniʼ naʼ bitiʼ taʼléʼenëʼ Lëʼ dxiʼa, rnnëʼ: —¿Narúajtsaliʼ nuáʼaliʼ guíë tuchiʼ, en yaga para sönliʼ nedaʼ ca runliʼ rizönliʼ-nëʼ gubán? I3Jesús rnnëʼ: —Chinaca naʼa. Tscaʼ gaz. Gudanëʼ Jesús guídi náguiëʼ bönniʼ huen dxin naʼ, en bunëʼ le. H92Tuëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús benëʼ huëʼ guídi náguiëʼ bönniʼ huen dxin queëʼ bixúz lo. Burixëʼ guídi náguiëʼ ibëla. 8Gi1Cateʼ yuguʼ bönniʼ naʼ nacuáʼlenëʼ Jesús bilaʼléʼenëʼ ca naʼ raca queëʼ Lëʼ, tëʼ Lëʼ: —Xan, ¿naruʼ güíʼituʼ légaquiëʼ guíë tuchiʼ? F 0Níʼirö Jesús rëʼ lëʼ: —Judas, ¿naruʼ rudö́ditsoʼ caní nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, rutsaga loʼ nedaʼ? 7Eg/Tsanni niʼ ruʼë didzaʼ Jesús, laʼ bilaʼdxintëʼ bönniʼ zián niʼ, ateʼ Judas, bönniʼ naʼ nababëʼ idxínnuëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús dzáguiëʼ légaquiëʼ, ateʼ nanö́ruëʼ lógaquiëʼ bönniʼ zián naʼ. Gubíguiʼë ga zoëʼ Jesús para utsaga lahuëʼ Lëʼ. GD.Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —¿Rásitsaliʼ? ¡Guliʼchasa, en buliʼlidzëʼ Dios! Inábiliʼ-nëʼ cabí gataʼ lataj siʼ bëʼ tuʼ xihuiʼ libíʼiliʼ. Taʼzönëʼ Jesús 8Ci-Cateʼ budxi bulidzëʼ Dios, guyasëʼ, en bö́ajëʼ ga naʼ nacuʼë bönniʼ usëda queëʼ, ateʼ duxáquiëʼ légaquiëʼ tásiëʼ tuʼ tuʼhuíʼinigaquiëʼ. B,Lu yöl-laʼ risëbi ladxiʼ queëʼ, idú ládxëʼë Jesús bulidzëʼ Dios, ateʼ nisa yösa queëʼ guca ca rön rabaʼ luyú. A+Níʼirö buluíʼi lahuëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios, zëʼë yehuaʼ yubá, ateʼ butipëʼ ládxëʼë Jesús. 2@]*Rnnëʼ: —Xúz, channö rë́ʼënuʼ, bucuása ga zoaʼ lë naʼ ral-laʼ quíʼi sacaʼa, pero calëga ca rë́ʼëndaʼ nedaʼ, pero ca rë́ʼënuʼ Liʼ gunuʼ. 3?_)Níʼirö Jesús guzë́ʼë ga naʼ nacuʼë, en gudödëʼ iaʼlatiʼ tsca ga ridxín tu guiö́j rirúʼuniruʼ, ateʼ niʼ buzóa zxibëʼ, en rulidzëʼ Dios. ->S(Cateʼ bilaʼdxinëʼ niʼ, Jesús rëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Buliʼlídzëʼ Dios, inábiliʼ-nëʼ cabí gataʼ lataj siʼ bëʼ tuʼ xihuiʼ libíʼiliʼ. =9'Níʼirö birúajëʼ Jesús, en ca run cazëʼ saʼyéajëʼ lu Guíʼa Yaga Olivo, ateʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ söjácalenëʼ Lëʼ. ,<Q&Níʼirö légaquiëʼ taʼnnë́ʼ: —Xan, ni dë chopa guíë tuchiʼ. Lëʼ rëʼ légaquiëʼ: —Chinaca. Jesús rulidzëʼ Dios laʼ yëla Getsemaní h;I%Reaʼ libíʼiliʼ: Run bayudxi gaca quiaʼ lë naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, rnna: “Gulunëʼ queëʼ ca tunëʼ quégaca nupa tuaʼ döʼ”, ateʼ ilaca yúguʼtë le nazúajgaca lu guichi ca ral-laʼ gaca quiaʼ. :$Níʼirö rëʼ légaquiëʼ: —Naʼa, nu dë yöxaj yöta que ral-laʼ guáʼ le, ateʼ lëscaʼ caní ral-laʼ gun nu dë que buzudi dumí, ateʼ nu bitiʼ dë que guíë tuchiʼ ral-laʼ gutiʼ lariʼ rixóa yeni, en siʼ tu guíë tuchiʼ. 9 #Jesús gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Catiʼ gusö́l-laʼa libíʼiliʼ cabí nuáʼaliʼ yöxaj yöta, en calëga buzudi dumí, en calëga chopa cöʼ xiráchuliʼ, ¿naruʼ bi biyadzaj queë́liʼ? Légaquiëʼ taʼnnë́ʼ: —Bitiʼ bi. Q8"Jesús rëʼ lëʼ: —Pedro, reaʼ liʼ: Zíʼalö cö́dxibaʼ böra naʼa, chigudáʼbaguʼu tsonna luzuí, innóʼ cabí núnbëʼu nedaʼ. Le benëʼ Jesús cateʼ chizóa ilútiëʼ Lëʼ 7 !Pedro rëʼ Lëʼ: —Xan, chizóaʼ sáʼlenaʼ Liʼ, calë́gasö tsejaʼ lidxi guíë, pero lëscaʼ gátilenaʼ Liʼ. W6' pero chibulidzaʼ-nëʼ Dios, en gunábidaʼ Lëʼ gácalenëʼ liʼ, para cabí údxi udú yöl-laʼ réajlëʼ quiuʼ nedaʼ. Naʼa, cateʼ huöácuʼ quiaʼ, butipa ládxiʼgaquiëʼ böchiʼ luzóʼo. @5yGunnë́ʼ caʼ caní Xanruʼ: —Simón, Simón. Buyútsöcaʼ. Chigunaba Satanás tuʼ xihuiʼ libíʼiliʼ, para urixi udödi libíʼiliʼ ca nu rurixi rudödi zxoaʼ xtila, 4Caní gunaʼ para gaca cö́ʼöliʼ, en guíʼaj gágulenliʼ nedaʼ ga niʼ inná bëʼa, ateʼ cö́ʼöliʼ xilataj cázaliʼ ga uchiʼa usöröliʼ idxinnu cöʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Israel. Rnnëʼ Jesús innë́ʼ Pedro bitiʼ núnbëʼë Lëʼ 3Que lë ni naʼ udödaʼ lu náʼaliʼ tu ga inná bë́ʼëliʼ, ca naʼ benëʼ Xuzaʼ, budödëʼ lu naʼa ga inná bëʼa nedaʼ. w2g’Libíʼiliʼ ni guzóalenliʼ nedaʼ cateʼ niʼ bi guca quiaʼ, yuguʼ le gulaʼzíʼ bëʼ nedaʼ. C1¿Núzxilö naʼ nácarö lo, nu naʼ röʼö ragu, o nu rupáʼ laʼ huagu? ¿Naruʼ calëga nu naʼ röʼö ragu nácarö lo? Nedaʼ zóalenaʼ libíʼiliʼ ca nu rupáʼ laʼ huagu. D0Libíʼiliʼ bitiʼ ral-laʼ gunliʼ caní, pero nu naca lo ládjaliʼ ral-laʼ gaca ca nu naca cuídiʼtërö, ateʼ nu rinná bëʼ ral-laʼ gaca ca nu run dxin quéguequi luzë́ʼe. u/cJesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Yuguʼ bönniʼ unná bëʼ tuʼgunëʼ dxin yöl-laʼ unná bëʼ quégaquiëʼ, taʼnná béʼenëʼ bönachi, ateʼ nupa ni dë lu náʼagaca yöl-laʼ unná bëʼ, lë́gaquiëʼ bönniʼ tácalen. g.GNíʼirö guluʼë didzaʼ laʼ légacasëʼ núzxilögaquiëʼ idéliʼnëʼ lataj lo. ;-oNíʼirö gulaʼsí lógaquiëʼ taʼnábinëʼ Lëʼ tu tuëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Núzxilötuʼ nu gun caní? Tuíʼi xtídzaʼgaquiëʼ núzxilögaquiëʼ gáquiëʼ lo S,Le nácatë huayijaʼ ga ilútiëʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, en gaca quiaʼ ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi ca ral-laʼ gaca quiaʼ, pero bicaʼ bayechiʼ bönniʼ naʼ udödëʼ nedaʼ. x+i’Naʼa, bönniʼ naʼ udödëʼ nedaʼ lu náʼagaca bönachi röʼë rágulenëʼ nedaʼ tsözxö́n. s*_Cateʼ budxi gulahuëʼ, lëscaʼ caní bëʼë didzaʼ que zxígaʼdoʼ naʼ, rnnëʼ: —Zxígaʼdoʼ ni ruluíʼi ca naca didzaʼ cubi rucáʼana tsahuiʼ, ateʼ rön quiaʼ run tsutsu le, rön naʼ ilalaj niʼa queë́liʼ. )Níʼirö gudélëʼë yöta xtila, en gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Gudödi niʼ buzxuzxjëʼ le, en bëʼë que queë́gaquiëʼ, rnnëʼ: —Lë ni naca idútë le nacaʼ le rudödaʼ uláz queë́liʼ. Guliʼgún caní para usáʼ ládxiʼliʼ nedaʼ. j(Mtuʼ reaʼ libíʼiliʼ: Bítiʼrö guíʼjaʼ xisi uva cateʼ idxinrö le rinná bëʼë Dios. ,'QGudélëʼë Jesús tu zxígaʼdoʼ, en gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Níʼirö rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼsíʼ lë ni, en guliʼguíʼaj latiʼ huéaj, 0~@|| zyyNx`wvvtts roqapodnMnlkii9gee;d_cbb'a `6__]]\_[ZZHYbXWVUbTT,S9RQQPOOEMMDLxKK&J,II"HGGAF&DDKCBFA@>=<<|;;!:99 8l7664322.0/.-+*)(o'&%N$##"!@w+rNeK05 <  rj;#k)0GhBuliʼtubi yöl-laʼ tsahuiʼ yehuaʼ yubá, ga niʼ bë́ladoʼ que bitiʼ uluʼtöbaʼ le, en bitiʼ gaca ditaj, en ga niʼ bitiʼ ilaʼyáziëʼ bönniʼ gubán, en bitiʼ ilaʼbanëʼ. 8giGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Bitiʼ utúbiliʼ yöl-laʼ tsahuiʼ luyú ni, ga ni bë́ladoʼ que tuʼtöbaʼ le, ateʼ raca ditaj, en ga ni taʼyaza gubán, taʼbanëʼ. fpara cabí iléquibeʼe bönachi runliʼ gubasa. Bagáchiʼsö ral-laʼ gunliʼ gubasa, ateʼ Xúziruʼ Dios, zóalenëʼ libíʼiliʼ ga naʼ zóaliʼ queë́ziliʼ, Lëʼ ubiʼë queë́liʼ. Yehuaʼ yubá ral-laʼ utúbiruʼ yöl-laʼ tsahuiʼ queë́ruʼ ^e5Libíʼiliʼ, cateʼ gunliʼ gubasa, buliʼpáʼa ícjaliʼ, en guliʼquibi loliʼ, >duGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Cateʼ gunliʼ gubasa, bitiʼ gunliʼ bayechiʼ loliʼ ca tunëʼ bönniʼ tuʼluíʼisö tsahuiʼ cuíngaquiëʼ, tuʼ tunëʼ bayechiʼ lógaquiëʼ para iléquibeʼe bönachi tunëʼ gubasa. Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, cáʼasö naca yöl-laʼ ba gataʼ quégaquiëʼ. 4caChannö cabí uniti loliʼ luzáʼaliʼ, bitiʼ uniti lahuëʼ Xúziruʼ Dios libíʼiliʼ ca naca dul-laʼ nabágaʼliʼ. Rusédinëʼ Jesús ca ral-laʼ gunruʼ gubasa b'’Channö uniti loliʼ luzáʼaliʼ, nupa tuáʼ döʼ queë́liʼ, uniti lahuëʼ Xúziruʼ Dios, zoëʼ yehuaʼ yubá, libíʼiliʼ. taa Bitiʼ guʼu lataj siʼ bëʼ tuʼ xihuiʼ netuʼ,
pero busölá netuʼ lu naʼ nu ruáʼ döʼ.Nequi quiuʼ ga rinná bëʼu, en yöl-laʼ unná bëʼ, en yöl-laʼ ba.Caní rë́ʼënituʼ gácaticaʼsö. ¡Caʼ gaca! `{ Buniti lo netuʼ le huiáʼ döʼ bentuʼ Loʼ Liʼ
ca runtuʼ netuʼ, runiti lotuʼ nupa bi tun queë́tuʼ. ,_S Benna le gágutuʼ naʼa dza. |^q Gudá inná bëʼu luyú ni.Ben ga gaca luyú ni ca raza ládxuʼu Liʼ
ca naʼ raca yehuaʼ yubá. ] Que lë ni naʼ, ral-laʼ ulídzaliʼ-nëʼ Dios innaliʼ caní:Xuz netuʼ, zuʼ yehuaʼ yubá, gaca zxön Loʼ. !\;Bitiʼ gunliʼ ca naʼ tunëʼ légaquiëʼ. Xúziruʼ Dios, zíʼatëlö cateʼ siʼ inábaliʼ-nëʼ, chinö́z quézinëʼ le riyadzaj queë́liʼ. o[W’Cateʼ ulídzaliʼ-nëʼ Dios bitiʼ gunliʼ laʼ yë́ʼëyi laʼ lez ca naʼ tunëʼ bönniʼ bitiʼ núnbëʼgaquiëʼ Dios, tuʼ téquinëʼ huayönnëʼ Dios légaquiëʼ tuʼ tuʼlidzëʼ laʼ yë́ʼëyi laʼ lez. .ZUPero libíʼiliʼ, cateʼ ulídzaliʼ-nëʼ Dios guliʼtsaza lídxiliʼ, en buliʼsayaj yuʼu. Buliʼlidzëʼ Dios inábiliʼ-nëʼ Xúziruʼ Dios, zóalenëʼ libíʼiliʼ ga naʼ zóaliʼ queë́ziliʼ, ateʼ Xúziruʼ Dios, Nu riléʼe ca runliʼ bagáchiʼsö, Lëʼ ubiʼë queë́liʼ. 7YgGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Cateʼ ulídzaliʼ-nëʼ Dios, bitiʼ gunliʼ ca tunëʼ bönniʼ tuʼluíʼisö tsahuiʼ cuíngaquiëʼ, tuʼ taʼyaza ládxiʼgaquiëʼ taʼzuínëʼ tuʼlidzëʼ Dios gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ bönniʼ judío queëʼ Dios, en gapa naca lu yë́ʼëyi para ilaʼléʼe bönachi légaquiëʼ. Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, cáʼasö naca yöl-laʼ ba gataʼ quégaquiëʼ. VX%Naʼa, lë naʼ unödzjuʼ, bagáchiʼsö ral-laʼ unödzjuʼ, ateʼ Xúziruʼ Dios, Nu riléʼe ca naʼ runuʼ bagáchiʼsö, Lëʼ ubiʼë quiuʼ. Rusédinëʼ Jesús ca ral-laʼ ulídzaruʼ-nëʼ Dios aW;Pero liʼ, cateʼ bi unödzjuʼ que nu bi riyadzaj, bitiʼ caʼ guʼu lataj nu inözi. V7Cateʼ bi unödzjuʼ que nu bi riyadzaj, bitiʼ gunuʼ ga iláʼ lahui lë naʼ runuʼ ca tunëʼ bönniʼ tuʼluíʼisö tsahuiʼ cuíngaquiëʼ ga naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, encaʼ ga naca lu yë́ʼëyi. Caní tunëʼ para ilaʼgúʼu bönachi légaquiëʼ yöl-laʼ ba. Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, cáʼasö naca yöl-laʼ ba gataʼ quégaquiëʼ. U Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ gaca idú ca reaj ládxiʼliʼ-nëʼ Dios. Bitiʼ gúnsiliʼ lë ni lógaca bönachi para ilaʼléʼe ca naʼ runliʼ. Channö runliʼ caní, bitiʼ bi gunnëʼ Xúziruʼ Dios zoëʼ yehuaʼ yubá queë́liʼ. T0Pero libíʼiliʼ, guliʼgaca idú tsahuiʼ, ca naʼ náquiëʼ Xúziruʼ Dios, zoëʼ yehuaʼ yubá, náquiëʼ idú tsahuiʼ.-SS/Channö rugápaliʼ Dios tuzëʼ böchiʼ luzáʼaliʼ, ¿bizxi caz runliʼ le nácatërö dxiʼa? Lëscaʼ caní tunëʼ bönniʼ bitiʼ núnbëʼgaquiëʼ Dios. R'.Channö nadxíʼisiliʼ bönniʼ nadxíʼiguequinëʼ libíʼiliʼ, ¿nuzxi caz cuʼu libíʼiliʼ yöl-laʼ ba? Lëscaʼ caní tunëʼ bönniʼ bitiʼ nácagaca tsahuiʼ naʼ, bönniʼ tuʼquizxjëʼ uláz que yödzö ziʼtuʼ, nadxíʼiguequinëʼ luzáʼagaquiëʼ. ZQ--Channö gunliʼ caní, gácaliʼ zxíʼini cazëʼ Xúziruʼ Dios, zoëʼ yehuaʼ yubá, tuʼ runëʼ Lëʼ ga ruzeníʼ gubidza queëʼ ga nacuáʼ bönachi tuáʼ döʼ, encaʼ ga nacuáʼ bönachi tsahuiʼ. Risö́l-lëʼë tu nisa guiö́j lu yu quégaca bönachi tsahuiʼ, encaʼ lu yu quégaca bönachi bitiʼ nácagaca tsahuiʼ. pPY,Naʼa, nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ, guliʼdxíʼi nupa bitiʼ taʼléʼe libíʼiliʼ dxiʼa. Guliʼnábinëʼ Dios gácalenëʼ nupa tuʼlidza libíʼiliʼ ziʼ. Guliʼgún le naca tsahuiʼ quégaca nupa tuʼdíʼi libíʼiliʼ, en buliʼlidzëʼ Dios inábiliʼ-nëʼ gunëʼ ga gaca dxiʼa quégaca nupa taʼnnë́ queë́liʼ, en tuáʼ döʼ queë́liʼ. >Ou+Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Lëscaʼ caní biyö́niliʼ lë naʼ gulaʼnnë́ʼ: “Ral-laʼ idxíʼinuʼ nu nadxíʼi liʼ, en udíʼinuʼ nu bitiʼ riléʼe liʼ dxiʼa.” WN'*Nu bi rinábini liʼ, bunödzaj que, en nu bi guë́ʼëni gunnuʼ que tu chiʼi, bitiʼ táʼbaguʼu lë naʼ inabi liʼ. Rusédinëʼ Jesús ca ral-laʼ idxíʼiruʼ nupa bitiʼ taʼléʼe rëʼu dxiʼa aM;)Channö zoa nu gun bayudxi guʼu yuaʼ que tu chiʼi, guyéajlen nu naʼ chopa chiʼi. L(Channö zoa nu gun ga uchiʼa usörö́ëʼ tu bönniʼ liʼ, en cuëʼ zxoʼ, bëʼ caʼ queëʼ lariʼ rixóa cúdzuʼu. :Km'Naʼa, nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ: Bitiʼ táʼbagaʼliʼ nu guáʼ döʼ queë́liʼ, ateʼ channö nu capaʼ xaguʼ ibëla, bëʼ lataj capaʼ caʼ iaʼtú xaguʼ yö́göla. eJC&Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Chibiyö́niliʼ ca naca le gunná bëʼë Moisés, gunnë́ʼ: “Nu bi run que guiö́j lahui luzë́ʼe, ubíʼi caʼ que, encaʼ nu bi run que layiʼ luzë́ʼe, ubíʼi caʼ que.” II %Ral-laʼ innásiliʼ: “Ön”, o innásiliʼ: “Bitiʼ”, tuʼ naca que tuʼ xihuiʼ le nadödi bëʼ ca nácagaca didzaʼ ni. Rusédinëʼ Jesús ca naca que nu ruzíʼ lëbi luzë́ʼe H$Bitiʼ gun tsutsu xtídzuʼu niʼa que icjuʼ, tuʼ cabí gaca gunuʼ ga huöáca chiguichi o gasaj nitú guitsaʼ icjuʼ. JG #Bitiʼ gun tsutsu xtídzaʼliʼ niʼa que luyú ni, tuʼ naca luyú ni ca xilibi niʼë Dios, en calëga niʼa que Jerusalén, tuʼ naca ladzëʼ Bönniʼ nayë́pisëtërëʼ rinná bëʼë. 5Fc"Naʼa, nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ, bitiʼ caʼ gun tsutsu xtídzaʼliʼ. Bitiʼ gun tsutsu xtídzaʼliʼ niʼa que yehuaʼ yubá, tuʼ naca ga röʼë rinná bëʼë Dios. HE !Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Lëscaʼ biyö́niliʼ ca yuguʼ bönniʼ gutaʼ lu náʼagaquiëʼ gulë́ʼ xuz xtóʼoliʼ, gulaʼnnë́ʼ: “Bitiʼ siʼ yëʼu cateʼ run tsutsu xtídzuʼu niʼa queëʼ Dios, en ral-laʼ gunuʼ lahuëʼ Xanruʼ Dios idútë lë naʼ run tsutsu xtídzuʼu niʼa queëʼ Lëʼ.” ED Naʼa, nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ, channö zoëʼ nu bönniʼ rusanëʼ-nu nigula queëʼ, en bitiʼ zoa le ruáʼ döʼ runnu, gunëʼ bönniʼ naʼ ga gunnu dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ channö utsaga náʼlennu bönniʼ yúbölö, ateʼ bönniʼ naʼ siʼë-nu nigula naʼ, lëscaʼ gunëʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ. Rusédinëʼ Jesús ca naca que nu ruzötaj La laʼayi queëʼ Dios @CyGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Lëscaʼ gulaʼnnë́ʼ: “Nútiʼtës bönniʼ rusanëʼ-nu nigula queëʼ, ral-laʼ unödzjëʼ queë́nu tu guichi le rnna ruláʼalenëʼ-nu.” BwChannö noʼo ibëla gun ga gunuʼ dul-laʼ, guchugu le, en gurúʼuna le. Gácarö dxiʼa quiuʼ unítiuʼ tu noʼo, en calëga idúteoʼ tsöjtsúʼu lu guíʼ gabila. Rusédinëʼ Jesús ca naca que nu bönniʼ ruláʼalenëʼ nigula queëʼ ]A3’Que lë ni naʼ, channö guiö́j loʼ ibëla gun ga gunuʼ dul-laʼ, guléaj le, en gurúʼuna le. Gácarö dxiʼa quiuʼ unítiuʼ tu guiö́j loʼ, en calëga idúteoʼ tsöjtsúʼu lu guíʼ gabila. ?@wNaʼa, nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ: Nútiʼtës bönniʼ ruyúëʼ tu nigula len yöl-laʼ rizë́ ladxiʼ le ruáʼ döʼ, chibenëʼ dul-laʼ len lënu lu icja ládxiʼdaʼahuëʼ. ?7Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Chibiyö́niliʼ ca naʼ gulaʼnnë́ʼ: “Bitiʼ gunuʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ.” ?>wLe nácatë reaʼ liʼ, bitiʼ caʼ urujuʼ niʼ cateʼ idxinrö dza quizxjuʼ ga buitë le ral-luʼu. Rusédinëʼ Jesús ca naca que nu riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ =#’Channö zoa nu bönniʼ rinábinëʼ liʼ bi ubiʼu queëʼ, en ichë́ʼë liʼ ga uchiʼa usörö́ëʼ tu bönniʼ liʼ, budzágatë tsahuiʼ bönniʼ naʼ tsanni niʼ yúʼulenuʼ lëʼ nöza, para cabí udödëʼ liʼ lahuëʼ bönniʼ ruchiʼa rusörö́ëʼ, ateʼ bönniʼ ni udödëʼ liʼ lu nëʼë bönniʼ rusayjëʼ lidxi guíë, ateʼ lëʼ cuʼë liʼ lidxi guíë naʼ. A<{bucáʼana lë naʼ unödzjuʼ lu bucugu niʼ, en böaj lidxuʼ. Zíʼalö yöjcáʼana tsahuiʼ le benuʼ queëʼ böchiʼ luzóʼo, ateʼ níʼirö gudá unödzjuʼ lë naʼ nuʼu. ;7’Caní naca, channö chizóa cuʼu tu le unödzjuʼ lu bucugu láʼayi, ateʼ tsöjnenuʼ niʼ zoa bizx que rilenëʼ böchiʼ luzóʼo liʼ, F:Naʼa, nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ: Nu bönniʼ rilenëʼ böchiʼ luzë́ʼë, nabáguëʼë xíguiaʼ huadxinëʼ ga uchiʼa usörö́ëʼ Dios lëʼ. Lëscaʼ caní, nu bönniʼ innë́ ziʼë queëʼ böchiʼ luzë́ʼë nabáguëʼë xíguiaʼ uluʼchiʼa uluʼsörö́ëʼ bönniʼ lo tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ lëʼ, ateʼ nu bönniʼ guíëʼ luzë́ʼë: “¡Böaʼ canö́z!” nabáguëʼë xíguiaʼ tsöjtsuʼë lu guíʼ gabila. 97Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Chibiyö́niliʼ ca gulaʼnnë́ʼ bönniʼ gutaʼ lu náʼagaquiëʼ le gulë́ʼ xuz xtóʼoliʼ: “Bitiʼ gútiliʼ bönachi. Nu bönniʼ gútiëʼ bönachi, nabáguëʼë xíguiaʼ, ateʼ huadxinëʼ ga uchiʼa usörö́ëʼ Dios lëʼ.” 8Reaʼ caʼ libíʼiliʼ: Channö cabí gunliʼ le nácatërö tsahuiʼ ca le tunëʼ bönniʼ yudoʼ usedi, encaʼ ca tunëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, bitiʼ caʼ tsúʼuliʼ ga rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá. Rusédinëʼ Jesús ca naca que nu rilé luzë́ʼe G7Que lë ni naʼ, nútiʼtës bönniʼ quitsjëʼ tu xibá cuídiʼdoʼos le zoa lu xibá naʼ, en usédinëʼ bönachi para ilún caní, bönniʼ ni gácatërëʼ cuídiʼdoʼos ca yúguʼtë nupa ilaʼcuáʼ ga rinná bëʼ Bönniʼ naʼ zoëʼ yehuaʼ yubá, pero nútiʼtës bönniʼ gunëʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ, en usédinëʼ bönachi para ilún caʼ caní, bönniʼ ni tsë́pisëtërëʼ ga rinná bëʼ Nu naʼ zoa yehuaʼ yubá. T6!Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ. Tsanni nacuáʼ lúzxiba, en yödzölió ni, bitiʼ tödi cáʼasö nitú dídzaʼdoʼ, en nitú le rinná bëʼ xibá naʼ, cateʼ gácarö yúguʼtë le ral-laʼ gaca. *5MGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Bitiʼ guéquiliʼ bidaʼ para usunítiaʼ yuguʼ le gunná bëʼë Moisés, o xibá naʼ buluʼsédinëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Bidaʼ, calëga para usunítiaʼ yuguʼ lë naʼ, pero para uluʼa lahui idútë le tuʼsedi lë naʼ. C4Ca naʼ run beníʼ, ral-laʼ gunliʼ caʼ libíʼiliʼ, güíʼiliʼ lataj gaca bëʼ le nácaliʼ lógaca yúguʼtë bönachi, para cateʼ ilaʼléʼe le naca tsahuiʼ runliʼ, ilaʼgúʼu-nëʼ Xúziliʼ Dios zoëʼ yehuaʼ yubá yöl-laʼ ba. Rusédinëʼ Jesús que le gunná bëʼë Dios lu nëʼë Moisés !3;Cateʼ ruquélaʼruʼ guíʼ, bitiʼ rigúʼuruʼ le tu zxan guíʼina, pero ruzóaruʼ le ga lináʼ para uzeníʼ yúguʼtë nupa nacuáʼ lu yuʼu. P2’Libíʼiliʼ nácaliʼ ca beníʼ yödzölió ni para uluíʼiliʼ lahui le naca queëʼ Dios. Ral-laʼ gácaliʼ ca tu yödzö röʼö tu lu guíʼa, tuʼ cabí gaca igachiʼ yödzö naʼ. 1 Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Libiʼiliʼ nácaliʼ ca zödiʼ luyú ni, pero channö initi zödiʼ naʼ yöl-laʼ sináʼa que, bitiʼ gaca gunruʼ ga huöáca sináʼa. Bítiʼrö naca lesacaʼ, pero chinaca tu le chúʼunaruʼ, ateʼ uluʼlibi bönachi le. U0# Buliʼdzeja, en guliʼchaza ládxiʼliʼ, tuʼ uzíʼdaʼaliʼ xibé yehuaʼ yubá. Ca raca queë́liʼ, guca quégaquiëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, en gulaʼcuʼë zíʼatëlö ca libíʼiliʼ, tuʼ gulaʼbía ládxiʼgaca caʼ bönachi légaquiëʼ. Bönachi dáʼgaca Cristo ilaca ca zödiʼ, en ca beníʼ _/7 ’Bicaʼ ba libíʼiliʼ cateʼ tuʼlidza bönachi libíʼiliʼ ziʼ, en taʼbía ládxiʼgaquiëʼ libíʼiliʼ, ateʼ lu yöl-laʼ rizíʼ yëʼ taʼnnë́ʼ queë́liʼ le xihuiʼ tuʼ dáʼaliʼ nedaʼ. i.K ’Bicaʼ ba yuguʼ bönniʼ taʼzacaʼ taʼguiʼë lu le taʼbía ládxiʼgaca bönachi légaquiëʼ cateʼ tunëʼ le naca tsahuiʼ, tuʼ dë lataj quégaquiëʼ ga rinná bëʼë Bönniʼ naʼ zoëʼ yehuaʼ yubá. - ’Bicaʼ ba yuguʼ bönniʼ taʼbequi dxíëʼ didzaʼ bizxaj, tuʼ ilaʼzíʼ lágaquiëʼ zxíʼini cazëʼ Dios. ,1’Bicaʼ ba yuguʼ bönniʼ naca tsahuiʼ icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ, en bitiʼ bi dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ, tuʼ ilaʼléʼenëʼ Dios. +’Bicaʼ ba yuguʼ bönniʼ tuʼhuechiʼ ládxiʼgaquiëʼ luzáʼagaquiëʼ, tuʼ huéchiʼ ládxëʼë Dios légaquiëʼ. *{’Bicaʼ ba yuguʼ bönniʼ taʼzë́ ládxiʼgaquiëʼ le naca tsahuiʼ lahuëʼ Dios, ateʼ raca quégaquiëʼ ca raca quégaca nupa taʼdún, en taʼbidxi nisa, tuʼ gunëʼ Dios ga uluʼziʼë xibé lë naʼ taʼzë́ ládxiʼgaquiëʼ. })s’Bicaʼ ba yuguʼ bönniʼ nácagaquiëʼ nöxaj ladxiʼ lahuëʼ Dios, tuʼ gataʼ quégaquiëʼ luyú ni. (/’Bicaʼ ba yuguʼ bönniʼ tuʼhuíʼini ládxiʼgaquiëʼ tuʼ nabágaʼgaquiëʼ dul-laʼ, tuʼ huë tsahuëʼë Dios caz légaquiëʼ. 8'i—Bicaʼ ba yuguʼ bönniʼ téquibeʼenëʼ taʼyádzjanëʼ le naca queëʼ Dios, tuʼ nadéliʼgaquiëʼ lataj ga rinná bëʼë Bönniʼ naʼ zoëʼ yehuaʼ yubá. <&sGusí lahuëʼ rusédinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: _% 9Cateʼ biléʼenëʼ Jesús bönachi zián söjácalen Lëʼ, níʼirö gurenëʼ tu lu guíʼadoʼ ga naca xitsáʼalö, ateʼ guröʼë lu guíʼa niʼ. Níʼirö buluʼdubëʼ bönniʼ usëda queëʼ ga zoëʼ. s$_Bönachi zián bilaʼrúajgaca luyú Galilea, en yuguʼ yödzö Decápolis, en yödzö Jerusalén, encaʼ luyú Judea, en yuguʼ yödzö nacuáʼ iaʼtsöláʼalö yegu Jordán sacaʼ ga rilén gubidza, ateʼ röjácalen Jesús.f#EGuzë́ didzaʼ que yöl-laʼ huáca queëʼ Jesús, ateʼ bilaʼyöni bönachi idú luyú Siria, ateʼ dujuáʼgaquiëʼ yúguʼtë bönniʼ téʼenëʼ zián yödzöhuë́ʼ que queë́gaquiëʼ, en taʼguíʼi taʼzaquiëʼ, ga zoëʼ Jesús. Dujuáʼgaquiëʼ caʼ yuguʼ bönniʼ yúʼugaquiëʼ böʼ xihuiʼ, en yuguʼ bönniʼ téʼenëʼ huëʼ xjoteʼ, en yuguʼ bönniʼ nacúʼunigaquiëʼ bin niʼa náʼagaquiëʼ, ateʼ Jesús bunëʼ yúguʼtë bönniʼ naʼ. 4"aGudë́ʼ Jesús idú luyú Galilea, rusédinëʼ bönachi gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. Benëʼ libán niʼ que didzaʼ dxiʼa ca siʼ idinná bëʼë Dios luyú niʼ, en bunëʼ yúguʼtë nupa teʼe tsca naca yödzöhuë́ʼ téʼeguequi. !Laʼ buluʼcáʼanatëʼ bárcodoʼ naʼ, encaʼ xúzgaquiëʼ, ateʼ söjácalenëʼ Jesús. Jesús rusédinëʼ bönachi zián  Cateʼ gudödëʼ Jesús iaʼlatiʼ níʼilö, biléʼenëʼ iaʼchopëʼ bönniʼ. Tuëʼ lëʼ Jacobo, ateʼ dzáguiëʼ Juan, bönniʼ bö́chëʼë lëʼ. Nácagaquiëʼ zxíʼinëʼ Zebedeo. Nacuʼë lëʼe bárcodoʼ dzágagaquiëʼ Zebedeo, xúzgaquiëʼ, en tuʼúnëʼ yöxaj böla quégaquiëʼ. Níʼirö Jesús bulidzëʼ chopëʼ ni para tsöjtáʼgaquiëʼ Lëʼ. ucChopëʼ ni laʼ buluʼcáʼanatëʼ yuguʼ yöxaj böla quégaquiëʼ, ateʼ söjácalenëʼ Jesús. +Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼdutáʼ nedaʼ, ateʼ gunaʼ ga ichë́ʼëliʼ bönachi quiaʼ, gunliʼ ca runliʼ rizönliʼ-baʼ böla. :mCateʼ gudë́ʼ Jesús raʼ nísadoʼ que Galilea, biléʼenëʼ chopëʼ bönniʼ. Tuëʼ lëʼ Simón, en zoa iaʼtú lëʼ Pedro, ateʼ dzáguiëʼ Andrés, bönniʼ bö́chëʼë, lëʼ. Chopëʼ ni taʼchiljëʼ yöxaj böla quégaquiëʼ lu nísadoʼ naʼ tuʼ nácagaquiëʼ uzxö́n böla. 'Cateʼ níʼirö gusí lahuëʼ Jesús runëʼ libán, en rëʼ bönachi niʼ: —Buliʼbíʼi ládxiʼliʼ, tuʼ chizóa idxín dza idinná bëʼ Nu naʼ zoa yehuaʼ yubá luyú ni. Jesús rulidzëʼ tapëʼ bönniʼ uzxö́n böla para tsöjtáʼgaquiëʼ Lëʼ %Bönachi chul-la niti niʼ bilaʼléʼe beníʼ,
ateʼ bönniʼ niʼ nácagaquiëʼ ca nupa chinátigaca, gulén quégaquiëʼ beníʼ. GLuyú Zabulón, en luyú Neftalí,
laʼ nöza raʼ nísadoʼ iaʼtsöláʼa yegu Jordán sacaʼ ga rilén gubidza.Luyú Galilea, ga nacuáʼ bönachi bitiʼ nácagaca judío. ykCaní guca, bidxín lë naʼ gunnë́ʼ Isaías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ: #? Buzë́ʼë yödzö Nazaret, ateʼ yöjsóëʼ lu yödzö Capernaum ga naca raʼ nísadoʼ, lu buzáʼ quégaca bönachi Zabulón, en bönachi Neftalí. `9 Cateʼ biyönnëʼ Jesús nadzunëʼ Juan lidxi guíë, guyijëʼ luyú Galilea. ve Níʼirö buzáʼ Satanás tuʼ xihuiʼ ga naʼ zoëʼ Jesús, ateʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios bilaʼdxinëʼ ga zoëʼ, en gulácalenëʼ Lëʼ, en gulaʼguʼë le gudahuëʼ. Risí lahuëʼ Jesús runëʼ libán luyú Galilea N Jesús rëʼ le: —Böaj quiuʼ liʼ, Satanás tuʼ xihuiʼ, tuʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rë netuʼ, rnna: “Xanuʼ Dios tseaj ládxuʼu, en udödi cuinuʼ lu naʼ tuzëʼ Lëʼ.” }s Níʼirö rë Lëʼ: —Yúguʼtë lë ni udödaʼ lu noʼo channö uzóa zxibuʼ lahuaʼ, en gunuʼ nedaʼ zxön. H Níʼirö tuʼ xihuiʼ guchë́ʼ Jesús ga naca tu lu guíʼa sibi, ateʼ niʼ buluíʼi Lëʼ yúguʼtë yödzö nacuáʼ yödzölió ni, en yúguʼtë yöl-laʼ tsahuiʼ quéguequi. )Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ le: —Iaʼstú nazúaj lu guichi láʼayi, le rë bönachi, rnna: “Bitiʼ ugunuʼ dxin Xanuʼ Dios.” a;Níʼirö tuʼ xihuiʼ rë Lëʼ, rnna: —Channö nacuʼ Liʼ idú Zxíʼinëʼ Dios, busuladzuʼ cuinuʼ ni, tuʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Dios isö́l-lëʼë gubáz láʼayi queëʼ para ilún chiʼë Liʼ,
ateʼ uluʼchisëʼ Liʼ lu náʼagaquiëʼ,
para cabí tsöjchéguʼu guiö́j, en cabí gunuʼ ziʼ niʼu. Níʼirö tuʼ xihuiʼ guchë́ʼ Jesús lu yödzö láʼayi Jerusalén, ateʼ budxía Lëʼ ga naca xitsáʼ ícjoʼolö yudoʼ. QBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ le: —Nazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Calë́gasö yöta xtila nabánigaca bönachi, pero lëscaʼ yúguʼtë didzaʼ ruʼë Dios nabánigaca bönachi.” _7Níʼirö tuʼ xihuiʼ, nu naʼ run ga táʼbagaʼ bönachi dul-laʼ, bidxín ga zoëʼ Jesús, en rë Lëʼ: —Channö nacuʼ idú Zxíʼinëʼ Dios, gunná naʼa uluʼhuöáca guiö́j nacuáʼ ni yöta xtila. i KIdú choáʼ dza choáʼ yëla bitiʼ bi gudahuëʼ Jesús, ateʼ gudödi niʼ ridunëʼ.   Níʼirö laʼ guchëʼtëʼ Dios Böʼ Láʼayi Jesús lu lataj cáʼasö para gataʼ lataj siʼ bëʼ Satanás tuʼ xihuiʼ Lëʼ. % CNíʼirö biyö́n chiʼi nu ruíʼi didzaʼ yehuaʼ yubá, rnna: —Bönniʼ ni náquiëʼ Zxíʼinaʼ. Nadxíʼidaʼ Lëʼ, en raza ládxaʼa Lëʼ.o WCateʼ chinadilëʼ Jesús nisa, laʼ burúajtëʼ lu nisa. Níʼirö guyalaj lúzxiba lahuëʼ Jesús, ateʼ biléʼenëʼ ruhuötjëʼ Dios Böʼ Láʼayi, en bidxinëʼ ga naʼ zoëʼ, rinë́ʼë ca rináʼabaʼ guʼdödoʼ. % CBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Benna lataj naʼa, tuʼ caní ral-laʼ gunruʼ idútë le naca tsahuiʼ. Níʼirö Juan bëʼë Lëʼ lataj.  Juan buzáguëʼë xinözëʼ, en rëʼ Jesús: —Nedaʼ ral-laʼ idilaʼ nisa lu noʼo Liʼ. ¿Zaʼtsoʼ Liʼ quiaʼ nedaʼ? 1 Níʼirö buzë́ʼë Jesús luyú Galilea, ateʼ bidxinëʼ raʼ yegu Jordán ga naʼ zoëʼ Juan, para idilëʼ nisa lu nëʼë Juan naʼ. ~u Zönëʼ lu nëʼë böcö́ʼ queëʼ, le ulúbinëʼ ga ridxiʼa zxoaʼ xtila queëʼ. Cuʼë zxoaʼ xtila queëʼ lu yuʼu ga niʼ gun chiʼë le, pero uzéguiʼë bëbu que lu guíʼ, ateʼ guíʼ naʼ bitiʼ caʼ ulu. Ridileʼ nisa Jesús  Le nácatë nedaʼ ruquilaʼ libíʼiliʼ nisa lu nisa, núlöliʼ chibubíʼi ládxiʼliʼ, pero Bönniʼ naʼ ral-laʼ guídëʼ cateʼ tödi quiaʼ nedaʼ, Lëʼ gunëʼ le ruluíʼisö yöl-laʼ ridila nisa ni, uchíziëʼ libíʼiliʼ Dios Böʼ Láʼayi len guíʼ queëʼ. Bönniʼ ni nácatërëʼ lo ca nedaʼ, ateʼ nedaʼ bitiʼ nacaʼ lesacaʼ ilecjaʼ xiráchuëʼ nudë́ʼë. E Chizóa riböza guíë huága para ichugu yuguʼ yaga le ruluíʼi ca gaca queë́liʼ. Yúguʼtë yaga bitiʼ taʼbía le naca dxiʼa, irúgugaca, ateʼ ilaʼguʼë léguequi lu guíʼ. b= Bitiʼ cuéqui ícjaliʼ, bitiʼ innaliʼ nácaliʼ tsahuiʼ tuʼ naca Abraham xuz gudödi queë́liʼ. Reaʼ libíʼiliʼ, huáca gunëʼ Dios ga uluʼhuöáca yuguʼ guiö́j nacuáʼ ni diʼa dza queëʼ Abraham. <sGuliʼgún le gaca bëʼ chibubíʼi ládxiʼliʼ. SCateʼ biléʼenëʼ Juan taʼdxinëʼ zián bönniʼ yudoʼ fariseo len yuguʼ bönniʼ yudoʼ saduceo ga zoëʼ para ilaʼdilëʼ nisa, gudxëʼ légaquiëʼ: —Libiʼiliʼ, diʼa dza quégacabaʼ bëla síniaʼ. ¿Zoa nu buzéajniʼi libíʼiliʼ para izxúnnajliʼ yöl-laʼ rusiúdxi naʼ siʼ gaca quégaca bönachi? ~uCateʼ gulaʼxóalëpëʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ, Juan naʼ buquilëʼ légaquiëʼ nisa lu yegu Jordán naʼ. $AYuguʼ bönniʼ yödz Jerusalén len bönachi narúajgaca idú luyú Judea, en idú gásibiʼilö ga dë yegu Jordán bilaʼdxinëʼ ga zoëʼ Juan naʼ. 9~kNácuëʼ zxëʼ Juan lariʼ néquini lítsaʼbaʼ böaʼ, ateʼ núguëʼë lëʼë le néquini guídi. Rahuëʼ-baʼ bö́chiʼzu, en reʼjëʼ bidxindoʼ que buzdoʼ. R}Ca naca queëʼ Juan naʼ, buzúajëʼ Isaías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios dza niʼtë, le rnna caní:Riyö́n chiʼë bönniʼ rulidzëʼ lu lataj cáʼasö, rnnëʼ:“Buliʼpáʼa nöza para idxín Xanruʼ ga zóaliʼ.Guliʼbéaj li yuguʼ nöza lasi tödëʼ lu icja ládxidoʼoliʼ.” |Juan naʼ rnnëʼ: —Buliʼbíʼi ládxiʼliʼ, tuʼ chizóa idxín dza idinná bëʼ Nu naʼ zoa yehuaʼ yubá luyú ni. { Yuguʼ lu dza niʼ buluíʼi lahuëʼ Juan, bönniʼ naʼ buquilëʼ bönachi nisa, en runëʼ libán lu lataj cáʼasö luyú Judea. fzECateʼ bidxinëʼ niʼ, yöjsóëʼ lu yödzö Nazaret. Caní guca para gaca lë naʼ gulaʼnnë́ʼ yuguʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios ca ral-laʼ gaca queëʼ Jesús, siʼ Lëʼ, Bönniʼ Nazaret.yCateʼ gúquibeʼenëʼ José rinná bëʼë Arquelao luyú Judea tuʼ chigútiëʼ Herodes, xuzëʼ Arquelao naʼ, que lë ni naʼ gúdxinëʼ José huöjëʼ niʼ. Cateʼ buzéajniʼinëʼ Dios lëʼ lu yëla bë́chigal, guyijëʼ luyú Galilea. x)Níʼirö guyasëʼ José, ateʼ guchë́ʼë-biʼ biʼi bö́nniʼdoʼ naʼ, encaʼ xináʼabiʼ, ateʼ yöhuö́jquiëʼ luyú Israel. Ow—Guyasa. Guchë́ʼ-biʼ biʼi bö́nniʼdoʼ ni, encaʼ xináʼabiʼ, ateʼ böaj luyú Israel, tuʼ chigulátiëʼ bönniʼ niʼ gulë́ʼënnëʼ ilútiëʼ-biʼ biʼi bö́nniʼdoʼ ni. EvGudödi gútiëʼ Herodes naʼ, níʼirö buluíʼi lahuëʼ gubáz láʼayi naʼ queëʼ Xanruʼ lu yëla bë́chigal lahuëʼ José ga niʼ zoëʼ luyú Egipto, ateʼ rëʼ lëʼ: Xu)Lu yödzö Ramá riyö́n chíʼigaca
nupa taʼbödxi, en nupa taʼbödxi yechiʼ.Raquel ribö́dxinu niʼa quégacabiʼ zxíʼininu.Bitiʼ gaca nu huë tsahuiʼ lënu, tuʼ chinátigacabiʼ. {toCaní guca, bidxín lë naʼ gunnë́ʼ Jeremías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ: -sSCateʼ gúquibeʼenëʼ Herodes bitiʼ gulunëʼ bönniʼ taʼyéajniʼinëʼ ca rnnëʼ, gulénëʼ, ateʼ gunná béʼenëʼ bönniʼ tsöjáquiëʼ niʼ para ilútiëʼ-biʼ yúguʼtëbiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ nacuáʼabiʼ yödzö Belén, en idú gásibiʼilö ga dë Belén naʼ, yuguʼ bíʼidoʼ chiyúʼugacabiʼ chopa iz, en bíʼidoʼ nahuë́ʼënigacaröbiʼ. Caní benëʼ ca busáquiëʼ queëʼ Herodes naʼ, tsca chiguca dza buluíʼi lahui bölaj naʼ, dza naʼ buluʼzéajniʼinëʼ bönniʼ taʼyéajniʼinëʼ naʼ lëʼ. KrBuluʼgáʼanëʼ niʼ cateʼ gútirëʼ Herodes. Caní guca para gaca lë naʼ gunnë́ʼ Xanruʼ Dios lu ruʼë tu bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ, gunnë́ʼ: “Ga naca luyú Egipto bulidzaʼ Zxíʼinaʼ.” Risö́l-lëʼë Herodes bönniʼ ilútiëʼ-biʼ biʼi huë́ʼënidoʼ nacuáʼabiʼ yödzö Belén 'qGNíʼirö guyasëʼ José, en niʼ naca chiʼi dzö́ʼölö, guchë́ʼë-biʼ bíʼidoʼ naʼ, encaʼ xináʼabiʼ, ateʼ yöjáquiëʼ luyú Egipto. 1p[ Gudödi buluʼzë́ʼë yuguʼ bönniʼ taʼyéajniʼinëʼ niʼ, buluíʼi lahuëʼ tuëʼ gubáz láʼayi queëʼ Xanruʼ lu yëla bë́chigal, ga naʼ dëʼ José, en rëʼ lëʼ: —Guyaschi. Guchë́ʼ-biʼ bíʼidoʼ ni, encaʼ xináʼabiʼ, ateʼ buzxunnaj ni. Guyéaj luyú Egipto, ateʼ ugáʼanuʼ niʼ cateʼ guië́raʼ liʼ iaʼtú. Caní gunuʼ tuʼ uguiljëʼ Herodes bíʼidoʼ ni para gútiëʼ-biʼ. oy Tuʼ chibuzéajniʼinëʼ Dios légaquiëʼ lu yëla bë́chigal para cabí tsöjhuö́jquiëʼ ga zoëʼ Herodes naʼ, que lë ni naʼ yöjhuö́jquiëʼ ládzagaquiëʼ nöza yúbölö. José, en María, taʼchë́ʼë-biʼ Jesús luyú Egipto an; Cateʼ gulaʼyáziëʼ yuʼu, bilaʼléʼenëʼ-biʼ biʼi bö́nniʼdoʼ naʼ, zóalenbiʼ-nu María, xináʼabiʼ. Buluʼzóa zxíbigaquiëʼ lobiʼ, en gulaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ-biʼ. Gudödi naʼ gulaʼsaljëʼ yuguʼ yöxaj quégaquiëʼ, ateʼ buluʼnödzjëʼ queë́biʼ oro, en yalaj, en nö́ridoʼ riláʼ zxixi que yaga mirra. Hm  Cateʼ bilaʼléʼenëʼ bölaj naʼ, buluʼdzéjadeʼenëʼ. l Gudödi bilaʼyönnëʼ didzaʼ bëʼë Herodes naʼ, söjáquiëʼ bönniʼ taʼyéajniʼinëʼ naʼ, ateʼ bölaj naʼ bilaʼléʼenëʼ cateʼ niʼ nacuʼë ládzagaquiëʼ söjnö́rubaʼ lógaquiëʼ ga bidxintë yöjsóa ga naʼ dëbiʼ bíʼidoʼ naʼ. k7Níʼirö gusö́l-lëʼë légaquiëʼ tsöjáquiëʼ Belén. Rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼtséaj niʼ, en guliʼtsöjnaba dxiʼa nacxi naca queë́biʼ bíʼidoʼ naʼ. Cateʼ chibidzö́liliʼ-biʼ, ididíxjöiʼiliʼ nedaʼ, para tsejaʼ caʼ nedaʼ, tseaj ládxaʼa-biʼ. Vj%Níʼirö Herodes bulidzëʼ bagáchiʼsö bönniʼ taʼyéajniʼinëʼ naʼ, en gunábinëʼ légaquiëʼ para inö́zinëʼ dxiʼa gácaʼxte chiguca buluíʼi lahui bölaj naʼ bilaʼléʼenëʼ. i Bitiʼ nácarö cáʼasö yödzö Belén luyú Judá lahuëʼ Dios
ca nácagaca yödzö gapa nacuáʼ nupa taʼnná bëʼ luyú ni,
tuʼ irúajëʼ tu bönniʼ yödzö Belén, en gáquiëʼ lo,
bönniʼ naʼ gun chiʼë bönachi Israel quiaʼ. h)Tëʼ lëʼ: —Lu yödzö Belén luyú Judea. Caní naca tuʼ buzúajëʼ tu bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios le rnna caní: gNíʼirö Herodes naʼ bulidzëʼ yúguʼtë bixúz unná bëʼ, len bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ, ateʼ gunábinëʼ légaquiëʼ gazxi ral-laʼ galjëʼ Cristo, bönniʼ naʼ tunëʼ löza bönniʼ judío iláʼ lahuëʼ para inná béʼenëʼ légaquiëʼ. Cateʼ gúquibeʼenëʼ Herodes, bönniʼ rinná bëʼë, lë ni, gurö́ʼödëʼ böniga, en lëscaʼ caní gulaʼbö́ʼ böniga yúguʼtë bönachi nacuáʼ Jerusalén. 5ecGulaʼnabëʼ bönniʼ ni, taʼnnë́ʼ: —¿Gazxi zóabiʼ bíʼidoʼ naʼ ral-laʼ inná béʼebiʼ bönachi judío, bíʼidoʼ naʼ siʼ gúljabiʼ? Cateʼ niʼ zóatuʼ ga rilén gubidza biléʼetuʼ-baʼ bölaj beníʼ naca bëʼ chigúlajbiʼ, ateʼ zaʼtuʼ ni para tseaj ládxiʼtuʼ-biʼ. ]d 5Cateʼ gúljabiʼ Jesús lu yödzö Belén, luyú Judea, rinná bëʼë Herodes luyú niʼ, ateʼ bilaʼdxinëʼ bönniʼ taʼyéajniʼinëʼ Jerusalén, narúajgaquiëʼ tu yödzö dë sacaʼ ga rilén gubidza. 'c IBitiʼ guzóalenëʼ-biʼ cateʼ bidxinrö dza chigúlajbiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ queë́biʼ, biʼi zíʼalö queë́biʼ, ateʼ guluʼë labiʼ Jesús.8b kCateʼ bubanëʼ José lu yëla bë́chigal, benëʼ ca naʼ gudxëʼ gubáz láʼayi queëʼ Xanruʼ lëʼ, ateʼ guzxiʼë-biʼ María, ateʼ gúcabiʼ nigula queëʼ. ja OBuliʼyútsöcaʼ, tu nigula raʼbandoʼ,
tsúʼubiʼ bíʼidoʼ lë́ʼëbiʼ,
ateʼ gáljabiʼ tubiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ,
ateʼ iluʼë labiʼ Emanuel. Emanuel naca tu didzaʼ hebreo le rnna: Len rëʼu Dios. ` -Caní guca yúguʼtë lë ni para gaca lë naʼ gunnë́ʼ Xanruʼ lu ruʼë bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ: _ -Gáljabiʼ tubiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ queë́biʼ, ateʼ guʼu labiʼ Jesús, tuʼ usölábiʼ bönachi queë́biʼ lu dul-laʼ nabágaʼgaca. ^ }Tsanni niʼ rizáʼ ládxëʼë José ca naʼ gunëʼ, buluíʼi lahuëʼ gubáz láʼayi queëʼ Xanruʼ lahuëʼ José lu yëla bë́chigal, en gudxëʼ lëʼ: —José, zxíʼini zxiʼsóëʼ David. Bitiʼ gádxinuʼ siʼu-biʼ María, para gácabiʼ nigula quiuʼ, tuʼ yúʼubiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ lë́ʼëbiʼ niʼa que yöl-laʼ huáca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi. D] Náquiëʼ José naʼ, bönniʼ queë́biʼ María, bönniʼ tsahuiʼ, pero bitiʼ gúʼunnëʼ uzéguiëʼ-biʼ didzaʼ lógaca bönachi. Gúʼunnëʼ uláʼalenëʼ-biʼ bagáchiʼsö. g\ ICaní guca cateʼ guljëʼ Jesucristo. Cateʼ niʼ chinazíʼ lu náʼabiʼ María, xinë́ʼë Jesucristo utsaga náʼalenbiʼ José, en zíʼatëlö cateʼ siʼ utsaga náʼalenëʼ-biʼ, en cabí ne sóalenëʼ-biʼ, guyúʼubiʼ tubiʼ bíʼidoʼ lë́ʼëbiʼ María naʼ. Guca caní niʼa que yöl-laʼ huáca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi. <[ sCaní naca, gulaca chidáʼ cöʼ diʼa dza ga gusí lo zoëʼ Abraham ga bidxintë zoëʼ David, ateʼ gulaca caʼ iaʼchidáʼ cöʼ diʼa dza ga gusí lo zoëʼ David ga bidxintë dza yuguʼ bönniʼ Babilonia gulaʼchë́ʼë bönachi Israel nadzúngaca, ateʼ gulaca caʼ iaʼchidáʼ cöʼ diʼa dza ga gusí lo dza niʼ gulaʼchë́ʼë léguequi ga bidxintë dza guljëʼ Cristo. Yuguʼ le guca cateʼ guljëʼ Jesucristo >u~}|o{&yyExxwviuutLsYrqqTponmm'lul kGji0h[ffeyddcba``&_}^^]]\[[6ZYBXXhWV,UT4S.RQ~PONNMLKK4JJIMHWG|FiEEDqC5BAA@??>\=<<2;a:Y9P877c54O3 2?0/o..$-- ,e++*})(('P&%$#"K!d ,!'TED o K 9lxr >^~5 #Zaʼa ni, ateʼ gunaʼ ga ilaʼdáʼbagaʼ bönachi xúzguequi, ateʼ yuguʼ nigula ilaʼdáʼbagaʼnu caʼ xináʼagacanu. Lëscaʼ caní, yuguʼ nigula zxoaʼ lídxigacanu ilaʼdáʼbagaʼnu xtoʼ zxíʼininu. U}# "Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Bitiʼ guéquiliʼ zaʼa idiguʼa le ribequi dxi bönachi yödzölió ni. Bitiʼ zaʼa idiguʼa le ribequi dxi, pero zaʼa idiguʼa le gun ga ilaʼrúaj choplö bönachi. r|] !Bönniʼ taʼdáʼbaguëʼë lógaca bönachi, ilaʼnnë́ʼ bitiʼ taʼdë́ʼë nedaʼ, lëscaʼ caní nedaʼ táʼbagaʼa légaquiëʼ lahuëʼ Xuzaʼ zoëʼ yehuaʼ yubá. Jesús náquiëʼ le run ga ilaʼrúaj choplö bönachi ({I Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Nu bönniʼ siʼ lu nëʼë nedaʼ lógaca bönachi, nedaʼ siʼ lu naʼa bönniʼ naʼ lahuëʼ Xuzaʼ zoëʼ yehuaʼ yubá. Sz Que lë ni naʼ, bitiʼ gádxiliʼ. Ruíʼitërö ládxëʼë Dios libíʼiliʼ ca ruíʼi ládxëʼë-baʼ zianbaʼ biguínnidoʼ. Yuguʼ bönniʼ taʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ Cristo lógaca bönachi Sy Lëscaʼ caní, nabábagaca yúguʼtë guitsaʼ ícjaliʼ lahuëʼ Dios. ,xQ ’Taʼdáʼubaʼ chópabaʼ biguínnidoʼ len tu dumí lásidoʼ, pero bitiʼ ibíxibaʼ tubaʼ lu yu channö cabí ruʼë Xúziruʼ Dios lataj gaca caní. pwY Bitiʼ gádxiliʼ nupa tuti le nácagaca caz bönachi, pero bitiʼ gaca uluʼsuniti böʼ naca cázaruʼ. Guliʼgadxi Dios, Bönniʼ naʼ gaca gútiëʼ idútë le nácaliʼ, en chúʼunëʼ böʼ naca cázaliʼ lu guíʼ gabila. Iv  Yuguʼ didzaʼ ruíʼilenaʼ libíʼiliʼ ga naca chul-la, guliʼquixjöʼ ga naca lu beníʼ, ateʼ le reaʼ libíʼiliʼ ga nagachiʼ, guliʼnnë́ zidzaj ga naca lahuiʼ lógaca bönachi. 8ui Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Que lë ni naʼ, bitiʼ gádxiliʼ bönachi. Hualáʼ lahui yúguʼtë le raca bëdxi lándoʼos, ateʼ huáca bëʼ yúguʼtë le nagachiʼ. t Nu naʼ naca bönniʼ usëda ral-laʼ udzéjanëʼ channö huadéliʼnëʼ gáquiëʼ ca naca nu rusëdi lëʼ, ateʼ bönniʼ huen dxin naʼ ral-laʼ udzéjanëʼ channö gáquiëʼ ca naca xanëʼ. Channö taʼnnë́ʼ quiaʼ nedaʼ, bönniʼ xan yuʼu, taʼnnë́ʼ nacaʼ Belzebú tuʼ xihuiʼ, ilaʼnnë́ zíʼirëʼ quégaca bönachi táʼgaquiëʼ nedaʼ. Nu ral-laʼ gádxiruʼ As{ ’Nútiʼtës bönniʼ náquiëʼ bönniʼ usëda bitiʼ nácarëʼ lo ca nu rusëdi lëʼ, en lëscaʼ caní, nu bönniʼ náquiëʼ huen dxin bitiʼ nácarëʼ lo ca xanëʼ. r9 Cateʼ uluʼsacaʼ ziʼ bönachi libíʼiliʼ tu lu yödzö, buliʼzxunnaj niʼ, ateʼ tséajliʼ iaʼtú yödzö, tuʼ reaʼ libíʼiliʼ, huödaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, zíʼalö cateʼ údxi gunliʼ libán gapa nacuáʼ yuguʼ yödzö quégaca bönachi Israel. q' Yúguʼtë bönachi uluʼzóa libíʼiliʼ tsöláʼalö tuʼ dáʼaliʼ nedaʼ, pero nu ugáʼana tsutsu ga idxinrö dza údxi, nu ni ulá. 6pe ’Ilaʼcuáʼ bönachi uluʼdödi bö́chiʼguequi lu náʼagaquiëʼ bönniʼ ilútiëʼ légaquiëʼ, en lëscaʼ caní, bönniʼ nácagaquiëʼ xuz uluʼdödëʼ zxíʼinigaquiëʼ, ateʼ ilaʼcuáʼabiʼ biʼi ilaʼdáʼbagaʼbiʼ xúzgacabiʼ, en ilunbiʼ ga ilátiëʼ xúzgacabiʼ naʼ. 8oi Calëga libíʼisiliʼ naʼ innaliʼ, pero Dios Böʼ Láʼayi, Nu naʼ risö́l-lëʼë Xúziruʼ Dios queë́liʼ, Lë cazëʼ sóalenëʼ libíʼiliʼ, en guʼë didzaʼ. unc Níʼirö cateʼ uluʼdödëʼ libíʼiliʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ unná bëʼ naʼ, bitiʼ cö́ʼöliʼ böniga nacxi innaliʼ, tuʼ ichizëʼ Dios icja ládxiʼdoʼoliʼ didzaʼ güíʼiliʼ, en ca innaliʼ laʼ dza náʼasö. m! Lëscaʼ caní, ilaʼchë́ʼë libíʼiliʼ lógaquiëʼ bönniʼ lo, en lógaquiëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë, tuʼ dáʼaliʼ nedaʼ. Caní gaca para gaca gunliʼ ba nalí quiaʼ lógaquiëʼ bönniʼ niʼ, en lógaquiëʼ bönniʼ bitiʼ nácagaquiëʼ judío. llQ Guliʼgún chiʼi cuinliʼ quégaca bönachi, tuʼ uluʼdödëʼ libíʼiliʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ, en ilaʼguínëʼ libíʼiliʼ gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ bönniʼ judío queëʼ Dios. @ky Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Buliʼyútsöcaʼ, nedaʼ risö́l-laʼa libíʼiliʼ, ateʼ gácaliʼ ca böʼcuʼ zxílaʼdoʼ taʼdabaʼ ga dzö́ʼöbaʼ böʼcuʼ guíʼa síniaʼ. Guliʼgaca sinaʼ ca nácagacabaʼ sinaʼ bëla síniaʼ, pero guliʼgaca caʼ nöxaj ladxiʼ ca nácagacabaʼ guʼdödoʼ. Jj  Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, cateʼ idxín dza ichúguiëʼ Dios quégaca bönachi, ilaʼguíʼi ilaʼzácaʼrö bönachi yödzö naʼ ca ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ bönachi gulaʼcuáʼ yödzö Sodoma, en yödzö Gomorra, nupa niʼ busunítiëʼ Dios. Nupa bitiʼ taʼyéajlëʼ uluʼsacaʼ ziʼ nupa dáʼgaca Cristo i  Gátiʼtës ga idxinliʼ ga bönachi niʼ bitiʼ ilún libíʼiliʼ bal, en bitiʼ uluʼzë́ nagui xtídzaʼliʼ, buliʼrúaj lu yuʼu niʼ o yödzö niʼ, ateʼ guliʼcuíbi bëchtö daʼ lëʼe lábaliʼ, le uluíʼi léguequi nabágaʼgaca xíguiaʼ. vhe Channö bönachi nacuáʼ lu yuʼu niʼ nácagaca lesacaʼ, ugáʼanalen le ribequi dxi ladxiʼ naʼ léguequi, pero channö bönachi naʼ cabí nácagaca lesacaʼ, inábaliʼ cabí ugáʼana lë naʼ ribequi dxi ladxiʼ len léguequi. 6ge Cateʼ tsúʼuliʼ tu lu yuʼu, buliʼgapa Dios bönachi nacuáʼ lu yuʼu naʼ, inábiliʼ-nëʼ Dios unödzjëʼ quégaquiëʼ le cuéqui dxi icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ. Of ’Gátiʼtës yödzö zxön o yö́dzödoʼ ga idxinliʼ, guliʼnaba nuzxi naca idú ladxiʼ lu yödzö niʼ, ateʼ ugáʼanaliʼ lidxi nu naʼ cateʼ gálaʼrö dza urúajliʼ yödzö naʼ. [e/ Bitiʼ guáʼaliʼ yöxaj yöta queë́liʼ le gáguliʼ laʼ nöza. Tuz lariʼ ixóa yenliʼ, en bitiʼ guáʼaliʼ xiráchuliʼ o xiyaga queë́liʼ, tuʼ idzöli quézinëʼ bönniʼ huen dxin le gahuëʼ. d ’Bitiʼ bi guáʼaliʼ lu buzudi queë́liʼ, calëga dumí oro, en calëga dumí plata, en calëga dumí lásidoʼ. c Buliʼún nupa teʼe. Buliʼún dxiʼa nupa teʼe huëʼ nudzuʼ ruzödi. Buliʼsubán nupa chinátigaca. Buliʼbéaj böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi. Bénnasaʼ queë́liʼ yöl-laʼ unná bëʼ ni. Buliʼgún dxin le, en bitiʼ bi uquízxjaliʼ. by Guliʼtsöjén libán, innaliʼ: “Chibidxín galaʼ dza Dios, Nu naʼ zoa yehuaʼ yubá, inná bëʼë luyú ni.” naU Guliʼtséaj ga nacuáʼ bönachi Israel, nácagaquiëʼ ca böʼcuʼ zxílaʼdoʼ nanítigacabaʼ. `- Níʼirö Jesús gusö́l-lëʼë idxínnutëʼ bönniʼ ni tsöjéngaquiëʼ libán, ateʼ gunná béʼenëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Bitiʼ tséajliʼ ga nacuáʼ bönachi bitiʼ nácagaca judío, en bitiʼ tsúʼuliʼ ládzagaca bönachi nacuáʼ luyú Samaria. a_; Simón, (bönniʼ ruíʼi ládxëʼë yödzö queëʼ),Judas Iscariote, (bönniʼ udödëʼ Jesús lu náʼagaquiëʼ bönniʼ ilútiëʼ Lëʼ). Jesús risö́l-lëʼë gubáz queëʼ tsöjéngaquiëʼ libán ^ Felipe, Bartolomé, Tomás,Mateo, (bönniʼ uquízxaj),Jacobo, (zxíʼinëʼ Alfeo),Lebeo, (lëʼ caʼ Tadeo), t]a Caní naca lágaquiëʼ idxínnutëʼ gubáz naʼ nasö́l-lëʼë Jesús:Simón, (lëʼ caʼ Pedro),Andrés, (bö́chëʼë Simón naʼ),Jacobo, (zxíʼinëʼ Zebedeo),Juan, (bö́chëʼë Jacobo naʼ), \  Níʼirö bulidzëʼ Jesús idxínnutëʼ bönniʼ usëda queëʼ, en budödëʼ lu náʼagaquiëʼ yöl-laʼ unná bëʼ para uluʼbéajëʼ böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi, en uluʼúnëʼ yúguʼtë nupa teʼe, en yúguʼtë nupa bi taʼguíʼi taʼzacaʼ. )[K &Que lë ni naʼ, guliʼgátaʼyu lahuëʼ Dios, náquiëʼ Xan yöla naʼ, inábiliʼ-nëʼ isö́l-lëʼë bönniʼ huen dxin uluʼlapëʼ yöla queëʼ.Z %Níʼirö Jesús rëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, rnnëʼ: —Le nácatë dëdaʼ yöla, pero nabábasö nupa tuʼlapa. cY? $Cateʼ Jesús biléʼenëʼ bönniʼ zián niʼ, buéchiʼ ládxëʼë légaquiëʼ, tuʼ taʼguíʼi taʼzáquiëʼ, en nudú ládxiʼgaquiëʼ ca raca quégacabaʼ böʼcuʼ zxilaʼ bitiʼ zoa nu ruyú légacabaʼ. vXe #Gudë́ʼ Jesús idú gásibiʼilö gapa nacuáʼ yödzö zxön, en gapa nacuáʼ yö́dzödoʼ, ateʼ gapa naca lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ bönniʼ judío queëʼ Dios. Rusédinëʼ Jesús bönachi nacuáʼ niʼ, en runëʼ libán que didzaʼ dxiʼa ca rinná bëʼë Dios. Bunëʼ yúguʼtë nupa bi taʼguíʼi taʼzacaʼ yuguʼ lu yödzö naʼ. W "Níʼirö bönniʼ yudoʼ fariseo gulaʼnnë́ʼ queëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —Bönniʼ ni rubéajëʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ, rugunëʼ dxin yöl-laʼ unná bëʼ que xángaca böʼ xihuiʼ naʼ. Jesús ruhuéchiʼ ládxëʼë bönachi zián cV? !Cateʼ bubéajëʼ Jesús böʼ xihuiʼ naʼ, laʼ gunnëtëʼ bönniʼ naʼ bitiʼ guca guʼë didzaʼ. Buluʼbáninëʼ bönniʼ nacuʼë niʼ, taʼnnë́ʼ: —Catu caz riléʼetuʼ le caní ladaj bönachi Israel. fUE Cateʼ Jesús, en yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ buluʼrúajëʼ tu lu yuʼu, bilaʼdxinëʼ bönniʼ ga zoëʼ Jesús nachë́ʼgaquiëʼ lahuëʼ tu bönniʼ bitiʼ ruʼë didzaʼ, tuʼ yuʼu lëʼ böʼ xihuiʼ. /TW Cateʼ buluʼrúajëʼ niʼ, laʼ buluʼzëtëʼ didzaʼ idútë luyú niʼ ca naca lë naʼ benëʼ Jesús. Jesús ruúnëʼ tu bönniʼ bitiʼ ruʼë didzaʼ .SU Laʼ böáljatë guiö́j lógaquiëʼ. Níʼirö Jesús buzenëʼ bach légaquiëʼ, rnnëʼ: —Guliʼgüíʼiticaʼsö ládxiʼliʼ cuntu nu inözi lë ni. Rw Níʼirö Jesús gudanëʼ guiö́j lógaquiëʼ, ateʼ rnnëʼ: —Ca réajlëʼëliʼ, caʼ gaca queë́liʼ. Q- Cateʼ bidxinëʼ Jesús ga naca lu yuʼu, bilaʼdxinëʼ chopëʼ bönniʼ naʼ nachul-la guiö́j lógaquiëʼ ga zoëʼ. Jesús gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Ba réajlëʼëliʼ nedaʼ, huáca unaʼ libíʼiliʼ? Légaquiëʼ taʼnnë́ʼ: —Ön, Xan. WP' Cateʼ Jesús burúajëʼ niʼ, chopëʼ bönniʼ nachul-la guiö́j lógaquiëʼ söjácalenëʼ Lëʼ. Tuʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Zxíʼini xiʼsóëʼ David, buéchiʼ ladxiʼ netuʼ. O1 Guzë́ didzaʼ ca guca lë ni, ateʼ bilaʼyöni bönachi nacuáʼ idútë luyú naʼ. Jesús ruúnëʼ bönniʼ nachul-la guiö́j lógaquiëʼ N/ Cateʼ chinubéajëʼ Jesús bönachi naʼ níʼilö, guyáziëʼ, en gudélëʼë náʼabiʼ biʼi nigula naʼ, ateʼ laʼ guyásatëbiʼ. %MC Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼcuita ni, tuʼ cabí nátibiʼ biʼi nigúladoʼ ni. Rásisibiʼ naʼ. Níʼirö nupa nacuáʼ niʼ buluʼtitaj Lëʼ. L9 Cateʼ bidxinëʼ Jesús lidxëʼ bönniʼ unná bëʼ naʼ, biléʼenëʼ nacuʼë niʼ bönniʼ tuʼcödxëʼ gui, en nupa taʼbödxi yechiʼ. 9Kk Níʼirö buécjëʼ Jesús, en ruyúëʼ lënu, ateʼ rëʼë-nu: —Butipa ládxuʼu, zxíʼinaʼdoʼ. Chiböácateuʼ tuʼ réajlëʼu nedaʼ. Laʼ náʼasö böácatënu. [J/ Caní bennu tuʼ rizáʼ ládxiʼnu, rnnanu: Channö cansaʼ zxëʼ, huöácaʼ. PI Níʼirö bidxinnu tu nigula zacaʼ cúdzuʼlëʼ Jesús, chiguca chinnu iz réʼenu, bitiʼ ruhuíʼi rön queë́nu que huëʼ quégaca cázanu nigula, ateʼ gudannu lariʼ nácuëʼ Jesús. tHa Laʼ guzuítenëʼ Jesús, en saʼyéajlenëʼ lëʼ. Dzágagaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ Lëʼ. G9 Tsanni niʼ Jesús ruíʼilenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ni, tu bönniʼ rinná béʼenëʼ bönachi judío bidxinëʼ ga zoëʼ, ateʼ buzóa zxibëʼ lahuëʼ Jesús, en rëʼ Lëʼ: —Biʼi nigúladoʼ quiaʼ laʼ gútitëbiʼ. Gudá ixóa noʼo lëbiʼ, ateʼ ubanbiʼ. (FI Lëscaʼ caní, cuntu nu bönniʼ riguë́ʼënëʼ xisi uva cubi tu lu buzudi guídi gula, tuʼ galaj ilëbi xisi uva cubi naʼ, en uzxuzxaj buzudi guídi gula naʼ, ateʼ gaca ditaj xisi uva naʼ, ateʼ initi caʼ buzudi guídi naʼ. Rigáʼaruʼ xisi uva cubi tu lu buzudi guídi cubi, ateʼ irópatë taca chiʼi. Rubanbiʼ biʼi nigula queëʼ Jairo, en ruhuöácanu tu nigula gudannu lariʼ nácuëʼ Jesús IE  Bucúdzuʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Cuntu nu un tu lariʼ tëbi len lariʼ cubi, tuʼ uxúʼuni lariʼ cubi naʼ nuguʼë lariʼ tëbi naʼ, ateʼ ichö́zaʼrö lariʼ tëbi naʼ. ?Dw Bubiʼë didzaʼ Jesús, en rëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ huácatsö ilaʼsëbi ládxiʼgaca nupa nacuáʼ laní que yöl-laʼ rutsaga naʼ tsanni niʼ bönniʼ rutsaga nëʼë zóalenëʼ légaquiëʼ? Zaʼ dza cateʼ idúëʼ bönniʼ naʼ rutsaga nëʼë ga nacuʼë. Dza níʼirö ilunëʼ gubasa. JC  Níʼirö bönniʼ dáʼgaquiëʼ Juan, bönniʼ naʼ buquilëʼ bönachi nisa, bilaʼdxinëʼ ga zoëʼ Jesús, ateʼ gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizx que naʼ netuʼ, encaʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, zián luzuí runtuʼ gubasa, pero yuguʼ bönniʼ usëda quiuʼ Liʼ bitiʼ tunëʼ gubasa? BB} Guliʼtséaj, en buliʼsëda le rnna lë naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, le rnna caní: “Rë́ʼëndaʼ uluʼhuéchiʼ ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ luzáʼagaquiëʼ, en calëga ilútiëʼ-baʼ böaʼ bëdxi lu bucugu láʼayi quiaʼ.” Bidaʼ ni, calëga para ulídzagacaʼ-nëʼ bönniʼ tsahuiʼ, pero bidaʼ para ulídzagacaʼ-nëʼ bönniʼ dul-laʼ para uluʼbíʼi ládxiʼgaquiëʼ. Rusédinëʼ Jesús ca ral-laʼ gunruʼ gubasa PA Cateʼ biyönnëʼ Jesús lë ni, rëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ naquíniguequinëʼ bönniʼ nácagaquiëʼ dxiʼa nu un bönachi, pero bönniʼ téʼenëʼ naquíniguequinëʼ nu un bönachi. @# Cateʼ bönniʼ yudoʼ fariseo bilaʼléʼenëʼ lë ni, gulaʼnábinëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ bönniʼ rusédinëʼ libíʼiliʼ rágulentsëʼ tsözxö́n bönniʼ tuʼquízxjëʼ, en iáʼzícaʼrëʼ bönniʼ dul-laʼ? ? Iaʼtú le guca, cateʼ niʼ röʼë Jesús rahuëʼ ga naca lidxëʼ Mateo, zián bönniʼ tuʼquízxjëʼ, en yuguʼ bönniʼ cáʼasö bilaʼdxinëʼ ga zoëʼ, ateʼ gulaʼbö́ʼlenëʼ Jesús tsözxö́n len yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ. > Cateʼ buzë́ʼë Jesús niʼ, biléʼenëʼ bönniʼ lëʼ Mateo, röʼë ga naʼ ruquízxjëʼ uláz que yödzö ziʼtuʼ, ateʼ Jesús gudxëʼ lëʼ: —Gudáʼ nedaʼ. Níʼirö laʼ guyásatëʼ Mateo naʼ, ateʼ saʼyéajlenëʼ Jesús. M= Cateʼ bilaʼléʼenëʼ bönniʼ nacuʼë niʼ lë ni, buluʼbáninëʼ, ateʼ gulaʼguʼë Dios yöl-laʼ ba tuʼ bunödzjëʼ yöl-laʼ huáca caní quégaca bönachi. Jesús rulidzëʼ Mateo f<E Níʼirö laʼ guyásatëʼ bönniʼ naʼ nacúʼuniëʼ bin, en bö́ajëʼ lidxëʼ. ; Naʼa, uluíʼidaʼ libíʼiliʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, dë lu naʼa yöl-laʼ unná bëʼ uniti lahuaʼ dul-laʼ luyú ni. Níʼirö Jesús gudxëʼ bönniʼ naʼ nacúʼuniëʼ bin, rnnëʼ: —Guyása. Buchisa daʼa yaga quiuʼ, en böaj lidxuʼ. (:I Bitiʼ naca böniga nu guië́sö bönniʼ ni: “Yuguʼ dul-laʼ nabáguʼu chibuníti lahuaʼ”, pero naca böniga nu gun ga huöásëʼ, en uzéʼenëʼ. #9? Cateʼ réquibeʼenëʼ Jesús le taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ, rëʼ légaquiëʼ: —¿Bizx que rizáʼ ládxiʼliʼ caní le cabí naca tsahuiʼ? >8u Nacuʼë caʼ bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ niʼ, ateʼ taʼnnë́ʼ lu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: “Didzaʼ ruʼë bönniʼ ni ruzóa Dios tsöláʼalö.” 37_ Niʼ dujuáʼgaquiëʼ tu bönniʼ nacúʼuniëʼ bin ga zoëʼ Jesús, zxoëʼ lu daʼa yaga. Cateʼ biléʼenëʼ Jesús ca naʼ taʼyéajlëʼë bönniʼ ni Lëʼ, gudxëʼ bönniʼ naʼ nacúʼuniëʼ bin, rnnëʼ: —Butipa ládxuʼu, zxíʼinaʼdoʼ. Chibuníti lahuaʼ dul-laʼ nabáguʼu. 6  Níʼirö bubenëʼ Jesús lëʼe bárcodoʼ, en gudödëʼ iaʼtsöláʼa nísadoʼ niʼ, ateʼ budxinëʼ ga naca ladzëʼ. 65e"Níʼirö bilaʼrúaj bönachi lu yödzö niʼ, yöjtságagaquiëʼ Jesús. Cateʼ bilaʼléʼenëʼ Lëʼ, gulátaʼyuëʼ lahuëʼ uzë́ʼë lu xiyúgaquiëʼ naʼ.p4Y!Guládxinëʼ bönniʼ tuʼyúëʼ-baʼ cuchi naʼ, ateʼ buluʼzxúnnajëʼ. Cateʼ bilaʼdxinëʼ lu yödzö, gulaʼguíxjöʼë yúguʼtë lë naʼ guca quégaquiëʼ bönniʼ niʼ gulaʼyúʼu böʼ xihuiʼ légaquiëʼ. 83i Níʼirö Jesús gudxëʼ léguequi: —Guliʼtséaj. Laʼ bilaʼrúajtë böʼ xihuiʼ, en yöjcházagaca cuchi zián niʼ. Níʼirö yúguʼtëbaʼ cuchi zián naʼ yöjbíxitëgacabaʼ ga naca lëʼe guiö́j, en yöjcházagacabaʼ lu nísadoʼ, ga niʼ gulaʼyë́pibaʼ nisa, en gulátibaʼ. 2/Gulaʼnaba yechiʼ böʼ xihuiʼ naʼ Jesús, en të Lëʼ: —Channö ubéajuʼ netuʼ, benna lataj tsöjtsúʼugacatuʼ-baʼ cuchi zián niʼ. |1qGa niʼ nacuʼë nacuáʼabaʼ cuchi zián taʼdabaʼ tágubaʼ, nacuáʼabaʼ látiʼdoʼ ga naca ziʼtuʼ. V0%Laʼ guluíʼitëʼ zidzaj didzaʼ chopëʼ ni, taʼnnë́ʼ: —¿Bizxi ral-laʼtuʼ quiuʼ, Jesús, Zxíʼinëʼ Dios? ¿Naruʼ bidxintsoʼ ni dusacaʼ ziʼu netuʼ zíʼalö ca idxín dza queë́tuʼ? /Cateʼ bidxinëʼ Jesús iaʼtsöláʼa nísadoʼ ga naʼ naca lu xiyú yödzö Gadara, bilaʼrúajëʼ chopëʼ bönniʼ ga nacuáʼ ba quégaca nupa nátigaca, dutságagaquiëʼ Jesús. Nácagaquiëʼ síniaʼ, ateʼ cuntu nu gaca tödi laʼ nöza niʼ. W.'Buluʼbáninëʼ bönniʼ naʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Nuzxi caz bönniʼ ni? Ruíʼisëʼ didzaʼ, ateʼ böʼ recja, en nísadoʼ tun ca rnnëʼ. Yuguʼ bönniʼ Gadara yúʼugaca böʼ xihuiʼ légaquiëʼ r-]Bubiʼë didzaʼ Jesús, en rëʼ légaquiëʼ: —¿Bizx que rádxiliʼ? Látiʼdoʼos réajlëʼëliʼ-nëʼ Dios. Níʼirö guyasëʼ Jesús, en bulidzëʼ böʼ naʼ recja, en nísadoʼ naʼ, ateʼ laʼ gurö́ʼötë dxi. 3,_Níʼirö bilaʼdxinëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús ga naʼ zoëʼ, ateʼ buluʼsubanëʼ Lëʼ, en tëʼ Lëʼ: —Xan, busölá netuʼ. Chirigáchiʼruʼ lu nisa. A+{Níʼirö guyecja böʼ budunuʼ lu nísadoʼ naʼ, ateʼ riyasa ridxíadaʼ nísadoʼ naʼ ga bidxintë riyaza nisa lëʼe bárcodoʼ naʼ. Dëʼ rásiëʼ Jesús lëʼe barco naʼ. h*IGurenëʼ Jesús lëʼe bárcodoʼ, ateʼ dzágagaquiëʼ Lëʼ bönniʼ usëda queëʼ. 9)kJesús gudxëʼ lëʼ: —Gudáʼ nedaʼ. Bëʼ lataj yuguʼ bönniʼ tati cazëʼ uluʼcáchëʼë nupa ilátigaca quégaquiëʼ. Jesús ribequi dxíëʼ böʼ budunuʼ 1([Iaʼtúëʼ bönniʼ, náquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús, gudxëʼ Lëʼ: —Xan, benna nedaʼ lataj huöjaʼ ga idxinrö dza chibucáchaʼa-nëʼ xuzaʼ. _'7Jesús rëʼ lëʼ: —Yuguʼ bözaʼ nacuáʼ zxan guiö́j quégacabaʼ, ateʼ yuguʼ biguínnidoʼ, nudxíagacabaʼ xicáʼagacabaʼ, pero nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, bitiʼ dë ga quíxaj icjaʼ. &Bidxinëʼ tu bönniʼ yudoʼ usedi ga naʼ zoëʼ Jesús, en rëʼ Lëʼ: —Bönniʼ Usedi, sáʼlenaʼ Liʼ gátiʼtës ga tsejuʼ. 3%_Cateʼ biléʼenëʼ Jesús nacuáʼ bönachi zián gásibiʼilëʼ, gunná béʼenëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ ilaʼdödëʼ iaʼtsöláʼa nísadoʼ niʼ. z$mCaní guca para gaca ca naʼ gunnë́ʼ Isaías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ: “Lëʼ buʼë yuguʼ le rizácaʼruʼ, en buʼë caʼ yuguʼ yödzöhuë́ʼ queë́ruʼ.” Nupa gulë́ʼëni tsöjácalen Jesús |#qCateʼ chiridzö́ʼ dza naʼ, dujuáʼagaquiëʼ zián bönniʼ yúʼugaca böʼ xihuiʼ légaquiëʼ ga zoëʼ Jesús, ateʼ len yöl-laʼ rinnësö queëʼ bubéajëʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ naʼ, en bunëʼ caʼ yúguʼtë nupa teʼe. '"GGudanëʼ Jesús náʼanu, ateʼ laʼ burúajtë xilá naʼ yúʼunu. Níʼirö böásanu, en bunö́dzjanu le gulahuëʼ. Jesús ruúnëʼ zián nupa teʼe !Bidxinëʼ Jesús lidxëʼ Pedro, ateʼ niʼ biléʼenëʼ-nu xináʼanu nigula queëʼ, dënu lu daʼa, en yúʼunu tu xilá.  - Níʼirö Jesús gudxëʼ bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, rnnëʼ: —Böaj lidxuʼ. Ca naʼ réajlëʼu, caʼ gaca quiuʼ. Laʼ náʼasö böácatëbiʼ biʼi huen dxin queëʼ naʼ. Jesús ruúnëʼ xináʼanu nigula queëʼ Pedro } pero yuguʼ bönniʼ naʼ gurö́ cazëʼ Dios para ilaʼyáziëʼ ga naʼ rinná bëʼë Lëʼ, chúʼunëʼ légaquiëʼ níʼilö ga naʼ naca chul-la, ateʼ niʼ ilaʼbödxëʼ, en uluʼtil-la láyëʼë lu yöl-laʼ ruhuíʼini quégaquiëʼ. `9 Iaʼstú reaʼ libíʼiliʼ: Ilaʼrúaj bönachi zián sacaʼ ga rilén gubidza, en sacaʼ ga ribía gubidza, ateʼ ilaʼböʼlen tsözxö́n Abraham, en Isaac, en Jacob, yehuaʼ yubá niʼ ga rinná bëʼë Dios,  Cateʼ biyönnëʼ Jesús didzaʼ ni, bubáninëʼ, ateʼ gudxëʼ bönniʼ söjácalenëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, ga nacuáʼ bönachi Israel, cuntu nu bönniʼ röjxéquiʼdaʼ-nëʼ réajlëʼë nedaʼ ca runëʼ bönniʼ ni. P Lëscaʼ nedaʼ, zoa nu rinná beʼe nedaʼ, en nacuʼë caʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la rinná béʼegacadaʼ-nëʼ. Cateʼ reaʼ-nëʼ tuëʼ: “Guyéaj niʼ”, rejëʼ. Cateʼ reaʼ-nëʼ iaʼtúëʼ: “Gudá ni”, ridëʼ. Cateʼ reaʼ-nëʼ bönniʼ huen dxin quiaʼ: “Ben dxin ni”, laʼ runtëʼ dxin naʼ. dABubiʼë didzaʼ bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, en rëʼ Jesús: —Xan, bitiʼ nacaʼ zi tsáziuʼ lidxaʼ, pero tsa innasuʼ quiaʼ, ateʼ huöácabiʼ biʼi huen dxin quiaʼ. A}Jesús rëʼ lëʼ: —Nedaʼ guídaʼ unaʼ-biʼ. en rëʼ Lëʼ: —Xan, biʼi huen dxin quiaʼ dëbiʼ yuʼu, réʼebiʼ huëʼ nacúʼunibiʼ bin, ateʼ riguíʼi rizácaʼdaʼabiʼ. MCateʼ guyáziëʼ Jesús yödzö Capernaum, bidxinëʼ tu bönniʼ ga zoëʼ, bönniʼ rinná béʼenëʼ tu gáyuʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, ateʼ gútaʼyuëʼ lahuëʼ Jesús, 7Níʼirö Jesús gudxëʼ lëʼ: —Buyú, cuntu nu guíoʼ caní, pero guyéaj, yöjluíʼi cuinuʼ lahuëʼ bixúz, ateʼ yöjnödzaj le gunná bëʼë Moisés le uluíʼi bönachi chiböácuʼ. Jesús ruúnëʼ biʼi huen dxin queëʼ tu bönniʼ rinná bëʼë lu gudil-la .UNíʼirö Jesús laʼ bulitë nëʼë, en gudanëʼ lëʼ. Rëʼ lëʼ: —Rë́ʼëndaʼ. Huöácuʼ dxiʼa. Laʼ bunítitë xihuëʼë bönniʼ huëʼ naʼ. A{Bidxinëʼ tu bönniʼ réʼenëʼ huëʼ nudzuʼ ruzödi ga zoëʼ Jesús, ateʼ buzóa zxibëʼ lahuëʼ Jesús, en rëʼ Lëʼ: —Xan, channö rë́ʼënuʼ, huáca unuʼ nedaʼ. T #Cateʼ bötjëʼ Jesús lu guíʼa naʼ, söjácalen bönachi zián Lëʼ. tuʼ rusédinëʼ légaquiëʼ ca tu bönniʼ dë lu nëʼë, en calëga ca tunëʼ bönniʼ yudoʼ usedi quégaquiëʼ. Cateʼ Jesús budxi bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ni, buluʼbani bönachi zián nacuáʼ niʼ ca naca le rusédinëʼ, #?Cateʼ gulaj guiö́jsiuʼ, en guzxö́n yegu gubóʼo, en guyecja böʼ, níʼirö gudáʼa nisa cuita yuʼu naʼ, ateʼ gubíxitë, en tsaz biguinnaj. 3_Naʼa, nu bönniʼ riyönnëʼ xtídzaʼa ni, en bitiʼ runëʼ ca rnna, bönniʼ ni náquiëʼ ca tu bönniʼ bitiʼ réajniʼinëʼ, budxíëʼ lidxëʼ lu yu dzöbi. %CCateʼ gulaj guiö́jsiuʼ, en guzxö́n yegu gubóʼo, en guyecja böʼ, gudibi nisa cuita yuʼu naʼ, pero bitiʼ gubixi, tuʼ dxía xilibi lu guiö́j. T!Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Iaʼstú caʼ, nu bönniʼ riyönnëʼ xtídzaʼa ni, en gunëʼ ca rnna, bönniʼ ni náquiëʼ ca tu bönniʼ réajniʼinëʼ, budxíëʼ lidxëʼ ga naca lu guiö́j. ; oNíʼirö nedaʼ guíaʼ légaquiëʼ: “Bitiʼ caʼ núnbëʼa libíʼiliʼ. Guliʼcuíta ga zoaʼ, libíʼiliʼ ruáʼaliʼ döʼ.” Chopa ca gaca udxíaruʼ xilibi zöʼö 5 cCateʼ idxín dza údxi que yödzölió ni, bönniʼ zián ilë́ʼ nedaʼ, ilaʼnnë́ʼ: “Xan, Xan, bentuʼ libán que xtídzëʼë Dios, buguntuʼ dxin Loʼ, en buguntuʼ caʼ dxin Loʼ para bubéajtuʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ, en buguntuʼ caʼ dxin Loʼ bentuʼ zián yöl-laʼ huáca zxön.” z mGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Zian nupa të nedaʼ: “Xan, Xan”, pero calëga yúguʼtëʼ ilaʼyáziëʼ ga rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá. Ilaʼyázasëʼ niʼ bönniʼ tunëʼ ca rë́ʼënëʼ Xuzaʼ Dios, zoëʼ yehuaʼ yubá.  Caní naca, yuguʼ le tunëʼ bönniʼ naʼ ilaca bëʼ le nácagaquiëʼ. Nupa bitiʼ ilaʼyáziëʼ ga rinná bëʼë Dios k OYúguʼtë yaga bitiʼ taʼbía le naca dxiʼa ilaʼrugu, ateʼ ilaʼguʼë léguequi lu guíʼ.  Yaga dxiʼa naʼ bitiʼ gaca cuía le cabí naca dxiʼa, ateʼ yaga naʼ bitiʼ naca dxiʼa bitiʼ gaca cuía le naca dxiʼa. Caní naca, yúguʼtë yaga dxiʼa taʼbía le naca dxiʼa, ateʼ tu yaga cabí naca dxiʼa ribía le cabí naca dxiʼa. <qYuguʼ le tunëʼ ilaca bëʼ le nácagaquiëʼ. Bitiʼ ruchíbiruʼ le ribía lubá uva lu yaga yötsiʼ, en bitiʼ ruchíbiruʼ le ribía yaga higo lu guixiʼ legui lásidoʼ. 'Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Guliʼgún chiʼi cuinliʼ para cabí ilaʼzíʼ yéʼenëʼ bönniʼ taʼzíʼ yëʼë libíʼiliʼ, taʼnnë́ʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Ilaʼdxinëʼ bönniʼ caní ga zóaliʼ, en uluʼluíʼi cuíngaquiëʼ nöxaj ládxiʼdoʼ ca nácagacabaʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ, pero lu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ nácagaquiëʼ ca böʼcuʼ guíʼa síniaʼ. QTsúpiʼdoʼ naca ga nu riyaza, en lásidoʼos naca nöza le röjácalen bönachi ga niʼ ilaʼdeliʼ yöl-laʼ naʼbán idú, ateʼ nabábasö nupa taʼdzöli le. Le runruʼ naca bëʼ le nácaruʼ eC Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Guliʼtsáz ga nu riyaza le naca tsúpiʼdoʼ. Blagaʼ naca ga nu riyaza, en yalaj naca nöza le röjácalenëʼ bönniʼ ga niʼ ilaʼnítiëʼ, ateʼ taʼyáziëʼ bönniʼ zián niʼ. *M ’Que lë ni naʼ, ca naʼ rë́ʼëniliʼ ilún bönachi queë́liʼ, lëscaʼ caní guliʼgún quégaquiëʼ. Lë ni naca le rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, encaʼ le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Tu ga ral-laʼ tsúʼuruʼ le naca tsúpiʼdoʼ U# Libíʼiliʼ nácaliʼ huiáʼ döʼ, pero nö́ziliʼ unö́dzjaliʼ zxíʼiniliʼ le naca tsahuiʼ. Nácatërö löza, Xúziliʼ zoëʼ yehuaʼ yubá unödzjëʼ nupa taʼnábini Lëʼ le naca dxiʼa. R Channö inábibiʼ lëʼ tubaʼ böla, ¿naruʼ unödzjëʼ-biʼ bëla? .U ’Channö zoëʼ nu bönniʼ ládjaliʼ libíʼiliʼ, ateʼ zóabiʼ biʼi queëʼ, channö inábibiʼ lëʼ yöta xtila, ¿naruʼ unödzjëʼ-biʼ guiö́j? ~3Nútiʼtës bönniʼ rinabëʼ, ridéliʼnëʼ, ateʼ bönniʼ riguiljëʼ, ridzöli queëʼ, ateʼ bönniʼ rulidzëʼ raʼ yuʼu, ralaj queëʼ. J} Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Guliʼnaba, ateʼ Dios gunnëʼ queë́liʼ. Guliʼguilaj, ateʼ gunnëʼ lataj idzöli queë́liʼ. Buliʼlidza raʼ yuʼu, ateʼ Lëʼ isaljëʼ queë́liʼ. 2|]’Bitiʼ güíʼiliʼ quégacabaʼ böʼcuʼ le naca láʼayi, para cabí uluʼhuécjabaʼ, en iláguyaʼabaʼ libíʼiliʼ, en bitiʼ chúʼunaliʼ le naca lesacaʼ queë́liʼ láhuigacabaʼ cuchi, para cabí uluʼzadiʼ níʼabaʼ le. Guliʼnaba, guliʼguilaj, en buliʼlidza raʼ yuʼu `{9Liʼ, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinuʼ. Guléaj zíʼalö le zxön yuʼu guiö́j loʼ liʼ, ateʼ níʼirö iléʼenuʼ tsáhuiʼdoʼ para gaca cuejuʼ bë́budoʼ yuʼu guiö́j lahuëʼ böchiʼ luzóʼo. z9¿Guíëtsoʼ böchiʼ luzóʼo: “Gulö́z, cuejaʼ bë́budoʼ yuʼu guiö́j loʼ”, ateʼ liʼ, le zxö́ntërö caʼ yuʼu guiö́j loʼ liʼ? y+¿Bizx que ruyúʼ bë́budoʼ yuʼu guiö́j lahuëʼ böchiʼ luzóʼo, en bitiʼ réquibeʼenuʼ yuʼu le zxö́ntërö guiö́j loʼ liʼ? ]x3tuʼ ichugu bëʼë Lëʼ queë́liʼ laʼ leze ca naʼ richugu bë́ʼëliʼ queëʼ böchiʼ luzáʼaliʼ, ateʼ ca naʼ rurixi rudö́diliʼ que luzáʼaliʼ, laʼ cáʼasö urixi udödëʼ Dios queë́liʼ. w Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Bitiʼ ichugu bë́ʼëliʼ böchiʼ luzáʼaliʼ, para cabí ichugu bëʼë Dios queë́liʼ, ovW"Que lë ni naʼ, bitiʼ ubi uguíʼiliʼ niʼa que le ral-laʼ gaca cuxö́ huidzaj, tuʼ huáca güíʼi ládxiʼliʼ cuxö́ huidzaj le gaca queë́liʼ dza naʼ. Tu tu dza ilaca le ral-laʼ güíʼi ládxiʼliʼ dza naʼ.5uc!Naʼa, guliʼgüíʼirö ládxiʼliʼ inná béʼenëʼ Dios libíʼiliʼ, en gunliʼ le naca tsahuiʼ lahuëʼ Lëʼ, ateʼ Lëʼ cuʼë xinö́zaliʼ yúguʼtë lë ni. 2t] Bönachi yödzölió ni tuʼúbi tuʼguíʼi niʼa que yúguʼtë lë ni, pero zoëʼ Xúziruʼ yehuaʼ yubá, ateʼ Lëʼ nö́zinëʼ naquíniliʼ yúguʼtë lë ni. *sMQue lë ni naʼ, bitiʼ ubi uguíʼiliʼ, en bitiʼ innaliʼ: “¿Bizxi gágutsatuʼ?” o “¿Bizxi guíʼjatsatuʼ?” o “¿Bizxi lariʼ gácutsatuʼ?” =rsDios caz runëʼ lachi yöj guíxiʼdoʼ, le rö́ʼgaca laʼ guixiʼ, le nacuáʼ naʼa dza, ateʼ cuxö́ huidzaj ilaʼyegui lu guíʼ. Channö caní ruíʼi ládxëʼë yöj guíxiʼdoʼ, runëʼ léguequi lachi, gúndaʼarëʼ caʼ queë́liʼ, sal-laʼ bitiʼ réajlëʼëliʼ-nëʼ idú ládxiʼliʼ. Jq Nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ, Salomón, bönniʼ niʼ gunná bëʼë, sal-laʼ gútaʼdaʼ yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ, lariʼ gúcuëʼ bitiʼ gunnáʼtërö lachi ca rinnáʼgaca yöjdoʼ naʼ. Ip ’¿Bizx que ruúbi ruguíʼiliʼ niʼa que le gáculiʼ? Buliʼyútsöcaʼ ca raca quégaca yöjdoʼ rö́ʼgaca laʼ guixiʼ ca taʼzxö́n. Bitiʼ tun dxin, en bitiʼ tun du lariʼ. o'¿Nuzxi caz bönniʼ nútsëʼë ládjaliʼ gaca gunëʼ ga soëʼ ibanëʼ iaʼtúz dza tuʼ ruúbi ruguíʼinëʼ para gaca caní queëʼ? Bn}Buliʼyú ca raca quégacabaʼ biguínnidoʼ taʼdabaʼ lúzxiba. Bitiʼ bi taz tuʼzóabaʼ, en bitiʼ tuʼlápabaʼ, en bitiʼ tuʼtúbibaʼ ga bi ilaʼgúʼubaʼ quégacabaʼ, pero Xúziruʼ Dios zoëʼ yehuaʼ yubá, rugagu cazëʼ légacabaʼ. Nazácaʼtëröliʼ libíʼiliʼ ca yuguʼ biguínnidoʼ naʼ. EmGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Iaʼstú reaʼ libíʼiliʼ: Bitiʼ ubi uguíʼiliʼ niʼa que le gáguliʼ o niʼa que le guíʼjaliʼ, yuguʼ le nabániliʼ, o niʼa que lariʼ gáculiʼ. Nazácaʼtërö yöl-laʼ naʼbán queë́liʼ ca le gáguliʼ, ateʼ nácatërö lesacaʼ le nácaliʼ ca lariʼ gáculiʼ. Wl'Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Cuntu nu bönniʼ gaca gunëʼ xichíngaquiëʼ chopa xanëʼ, tuʼ uzóëʼ tuëʼ tsöláʼalö, ateʼ iaʼtúëʼ naʼ idxíʼinëʼ, o ugáʼanalenëʼ tuëʼ, ateʼ iaʼtúëʼ naʼ usán ládxëʼë. Bitiʼ gaca gunliʼ xichinëʼ Dios, encaʼ dumí. Dios rapa chiʼë nupa néquiguequi queëʼ Tk!Channö guiö́j loliʼ bitiʼ naca tsahuiʼ, idútëliʼ nachúl-laliʼ. Que lë ni naʼ, channö beníʼ zóalen libíʼiliʼ nuhuöáca le naca chul-la, yénniʼtërö nachúl-laliʼ. Dios, en dumí OjGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Guiöj loruʼ naca ca tu le rigúʼu beníʼ icja ládxiʼdoʼoruʼ. Que lë ni naʼ, channö guiö́j loliʼ naca tsahuiʼ, idútëliʼ tsë́piliʼ yösa beníʼ. iGa niʼ dë yöl-laʼ tsahuiʼ queë́liʼ, niʼ güíʼi ládxiʼliʼ idxinliʼ. Le rigúʼu beníʼ icja ládxiʼdoʼoruʼ Q~~&}p|{HzeyxwwFuuYsrqponmllkkjRhgfAeRd9c>ba`` ^^-],\~[ZYYzX(WWUTT8SRRQQ$OONNdM2LyKIIH GIF@EDCLBrA@??> <;:M8h765Y4v32291100u// .c--&,+*))h('&%$@#"! mf5''+ s v 5KgQU # 5Cateʼ budxi bucúdzuʼë Jesús yuguʼ didzaʼ ni, buzë́ʼë niʼ. K  4Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Cateʼ tu bönniʼ yudoʼ usedi chinazíʼ lu nëʼë le rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá, náquiëʼ ca tu bönniʼ xan yuʼu, rubéajëʼ ladaj yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ le naca cubi, en le naca gula, le nácagaca tsahuiʼ le ruziʼë xibé. Le benëʼ Jesús lu yödzö Nazaret 0Y 3Níʼirö Jesús gunábinëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, rnnëʼ: —¿Ba réajniʼiliʼ yúguʼtë lë ni? Buluʼbiʼë didzaʼ, tëʼ Lëʼ: —Ön, Xan. 7g 2’Níʼirö ilaʼguʼë bönachi tuáʼ döʼ naʼ lu guíʼ gabila. Niʼ ilaʼbödxëʼ, en uluʼtíl-la láyëʼë. Yöl-laʼ tsahuiʼ le naca gula, en le naca cubi `9 1Lëscaʼ caní gaca cateʼ údxi que yödzölió ni. Ilaʼrúajëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios, ateʼ uluʼbéajëʼ quez yuguʼ bönachi tsahuiʼ, ateʼ uluʼcuítiëʼ légaquiëʼ ladaj bönachi tuáʼ döʼ. fE 0Cateʼ chibidzáʼ yöxaj naʼ, buluʼbéajëʼ le luyú bidxi raʼ nísadoʼ naʼ, ateʼ gulaʼböʼë niʼ, en gulaʼguʼë-baʼ yuguʼ böla dxiʼa tu lu gaʼböra, pero gulaʼrúʼunëʼ-baʼ yuguʼ böla cáʼasö. S /Lëscaʼ caní gunnë́ʼ Jesús: —Ca gaca ga ridxín le rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá, gaca ca run tu yöxaj böla le taʼchiljëʼ bönniʼ lu nísadoʼ, le röjxíʼ zián böla izáʼa. >u .Cateʼ bidzö́linëʼ tu bugá le nazácaʼdaʼ, guyijëʼ, yöjë́tiʼë yúguʼtë le dë queëʼ, ateʼ gúʼuëʼ bugá naʼ. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús que tu yöxaj böla G -Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Ca ral-laʼ së ládxiʼliʼ le rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá naca ca benëʼ tu bönniʼ ráʼuëʼ, en ruútiʼë, en riguiljëʼ bugá nazácaʼgaca. Y+ ,Lëscaʼ caní bucúdzuʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Le rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá naca ca tu yöl-laʼ tsahuiʼ nagachiʼ tu laʼ yëla. Cateʼ bidzö́linëʼ tu bönniʼ le, bucáchëʼë le leyúbölö ga naʼ bigachiʼ, ateʼ lu yöl-laʼ rudzeja queëʼ guyijëʼ, yöjë́tiʼë yúguʼtë le dë queëʼ ateʼ gúʼuëʼ laʼ yëla naʼ para gataʼ yöl-laʼ tsahuiʼ naʼ queëʼ. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús que tu bugá le nazácaʼdaʼ yk +Níʼirö ilaʼyëpi yösa beníʼ bönachi tsahuiʼ, en ilácagaquiëʼ ca gubidza ga niʼ rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá. Nu zoa nagui, en riyöni ral-laʼ uzë́ nagui. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús que tu yöl-laʼ tsahuiʼ nagachiʼ % *Yuguʼ gubáz láʼayi naʼ ilaʼguʼë bönniʼ tuáʼ döʼ naʼ lu guíʼ gabila. Niʼ ilaʼbödxëʼ, en uluʼtíl-la láyiʼgaquiëʼ. [~/ )Nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, isö́l-laʼgacaʼ-nëʼ gubáz láʼayi quiaʼ, ateʼ uluʼbéajëʼ ga rinná bëʼë Dios yúguʼtë nupa tun ga tun dul-laʼ luzë́ʼeguequi, encaʼ nupa tuáʼ döʼ. }% (Ca naʼ guca, buluʼtubëʼ guíxiʼdoʼ cané naʼ, en buluʼzéguiʼë le lu guíʼ, lëscaʼ caní gaca cateʼ údxi que yödzölió ni. |{ 'Nu naʼ bitiʼ riléʼe dxiʼa xan laʼ yëla naʼ, en yöjöza guíxiʼdoʼ cané naʼ, tuʼ xihuiʼ caz naca. Dza uluʼtubëʼ naʼ ruluíʼi ca gaca dza údxi que yödzölió ni, ateʼ nupa naʼ tuʼtubi nácagaca gubáz láʼayi queëʼ Dios. { &Laʼ yëla naʼ naca yödzölió ni, ateʼ xisedoʼ dxiʼa naʼ tuʼluíʼi ca nácagaca nupa nabábagaca ga rinná bëʼë Dios. Guíxiʼdoʼ cané naʼ le naláʼ ca naca yöla zxoaʼ xtila tuʼluíʼi ca nácagaca nupa néquiguequi que tuʼ xihuiʼ. z %Bubiʼë didzaʼ Jesús, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —Bönniʼ razëʼ xisedoʼ dxiʼa nacaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi. Vy% $Níʼirö buzenëʼ Jesús bönachi nacuáʼ niʼ didzaʼ, en gusö́l-lëʼë légaquiëʼ, ateʼ guyuʼë yuʼu. Níʼirö bilaʼdxinëʼ bönniʼ usëda queëʼ ga zoëʼ, en tëʼ Lëʼ: —Gudíxjöiʼi netuʼ le rë́ʼëni inná lë naʼ bucúdzuʼu didzaʼ que guíxiʼdoʼ cané le naláʼ ca naca yöla zxoaʼ xtila. Ax{ #Caní benëʼ para gaca lë naʼ buzúajëʼ lu guichi tu bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ:Guʼa didzaʼ yuguʼ le ucúdzuʼa didzaʼ.Inníaʼ yuguʼ le nagachiʼ cateʼ niʼ gusí lo siʼ gutaʼ yödzölió. Riguíxjöʼë Jesús le bucúdzuʼë didzaʼ que guíxiʼdoʼ cané @wy "Yúguʼtë lë ni bucúdzuʼë didzaʼ Jesús, le bë́ʼlenëʼ bönachi nacuáʼ niʼ didzaʼ, en bitiʼ bi didzaʼ bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ le cabí bucúdzuʼë didzaʼ. Ev !Iaʼtú le bucúdzuʼë didzaʼ Jesús, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —Ca gaca ga idxín le rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá gaca ca le run cúa zi que yöta xtila, le buchíxinu tu nigula len tsonna libixi yöjza zxoaʼ xtila, ateʼ guyazxa idútë cúa naʼ. Le rë́ʼëni gun le rucúdzuʼë didzaʼ Jesús Lu Le nácatë xisé mostaza naʼ nácatërö cuidiʼ ca yúguʼtë xisedoʼ iaʼzícaʼrö, pero cateʼ chinadúz, rizxö́ntërö ca yúguʼtë guixiʼ cuan, en rizxö́n ca naca tu yaga, ateʼ taʼdxinbaʼ biguínnidoʼ, en tunbaʼ xicáʼagacabaʼ lu niʼa nëʼe. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús que cúa zi que yöta xtila \t1 Iaʼtú le bucúdzuʼë didzaʼ Jesús, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —Ca gaca ga idxín le rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá, gaca ca raca que tu xisé mostaza, le guzëʼ tu bönniʼ ga naca lu xiyúëʼ. usc Gácarö dxiʼa güíʼiliʼ lataj ilaʼzxö́ngarö tsözxö́n cateʼ idxinrö dza tsöjtúbiruʼ le, ateʼ níʼirö guíaʼ nupa uluʼtubi le: Buliʼtubi zíʼalö guíxiʼdoʼ cané naʼ, en guliʼgugaʼ tsöjxili huéaj para uzéguiʼruʼ le, ateʼ níʼirö utúbiliʼ zxoaʼ xtila lu yuʼu quiaʼ.” Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús ca naca que xisé mostaza #r? Xángaquiëʼ rëʼ légaquiëʼ: “¡Bitiʼ caʼ! Nadx caʼ cateʼ iládzuʼliʼ guíxiʼdoʼ cané naʼ, iládzuʼlentëliʼ caʼ yöla zxoaʼ xtila. q  Xan yu naʼ gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: “Tu bönniʼ bitiʼ riléʼenëʼ nedaʼ dxiʼa benëʼ caní.” Níʼirö gulaʼnábinëʼ huen dxin queëʼ lëʼ, taʼnnë́ʼ: “¿Ba rë́ʼënuʼ tséajtuʼ tsöjö́lajtuʼ guíxiʼdoʼ cané naʼ?” Wp' Níʼirö bilaʼdxinëʼ bönniʼ huen dxin ga zoëʼ bönniʼ xan laʼ yëla naʼ, en tëʼ lëʼ: “Xan, channö guzuʼ xisedoʼ dxiʼa lu yu quiuʼ, ¿nacxi guca gulaʼlén guíxiʼdoʼ cané naʼ?” o  Cateʼ gulén zxoaʼ xtila naʼ, en gurö́ʼö do que, ga naʼ dxía xuiʼi, níʼirö gulaca bëʼ guíxiʼdoʼ cané naʼ. dnA Tsanni naʼ tasiëʼ bönniʼ nacuʼë lidxëʼ, bidxín tu nu bitiʼ riléʼe xan yuʼu naʼ dxiʼa, ateʼ yöjöza lu xiyúëʼ xisedoʼ guíxiʼdoʼ cané le naláʼ ca naca yöla zxoaʼ xtila, ateʼ böaj xilataj. ^m5 Iaʼtú le bucúdzuʼë didzaʼ Jesús, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —Ca gaca cate idxín ni le rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá naca ca guca que xisedoʼ dxiʼa le guzëʼ tu bönniʼ ga naca lu xiyúëʼ. l Xisedoʼ naʼ gulasi luyú bëbu ruluíʼi ca raca queëʼ bönniʼ riyönnëʼ didzaʼ naʼ, en réajniʼinëʼ le, ateʼ run dxin didzaʼ naʼ lu icja ládxiʼdaʼahuëʼ. Nácagaca bal-la bönachi ca xisedoʼ naʼ buluʼnödzaj iaʼtú gayuáʼtërö caʼ. Nácagaca iaʼzícaʼrö bönachi ca xisedoʼ naʼ buluʼnödzaj iaʼtsónnalalaj caʼ, ateʼ nácagaca iaʼzícaʼrö bönachi ca xisedoʼ naʼ buluʼnödzaj iaʼchí uruáʼ caʼ. Tu guíxiʼdoʼ cané le naláʼ ca riláʼ yöla zxoaʼ xtila tka Xisedoʼ naʼ gulasi ga naʼ buluʼlén lubá yötsiʼ ruluíʼi ca raca queëʼ bönniʼ naʼ riyönnëʼ didzaʼ naʼ, pero ruíʼi ládxëʼë yuguʼ le dë yödzölió ni, ateʼ nazíʼ yëʼë bönniʼ naʼ, tuʼ ruíʼi ládxëʼë yuguʼ yöl-laʼ tsahuiʼ que. Yuguʼ lë ni taʼröli didzaʼ naʼ, en tun ga bitiʼ gun dxin lu icja ládxiʼdaʼahuëʼ. j pero ca naʼ bitiʼ ridíaʼ xisedoʼ naʼ tuʼ cabí dë ga gun luí, lëscaʼ caní raca queëʼ bönniʼ ni. Cateʼ idxín tu le usacaʼ ziʼ lëʼ, ateʼ ilaʼbía náʼgaca bönachi lëʼ tuʼ nazíʼ lu nëʼë didzaʼ naʼ, laʼ gácatë chopa ládxëʼë. 0iY Xisedoʼ naʼ gulasi luyú ga röʼö guiö́j ruluíʼi ca raca queëʼ bönniʼ riyönnëʼ didzaʼ naʼ, en laʼ ruzëtë náguiëʼ lu yöl-laʼ rudzeja queëʼ, h+ Nútiʼtës nu riyöni didzaʼ ca rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá, en bitiʼ réajniʼi le, raca que didzaʼ riyöni nu naʼ ca guca que xisedoʼ naʼ gulasi raʼ nöza. Laʼ zaʼtë tuʼ xihuiʼ, en rugúa didzaʼ naʼ guyúʼu icja ládxiʼdaʼahuëʼ bönniʼ naʼ. qg[ Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Buliʼzë́ nágaliʼ ca naca le bucúdzuʼa didzaʼ que bönniʼ guz. hfI Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, zián bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios en yuguʼ bönniʼ tsahuiʼ gulë́ʼënnëʼ ilaʼléʼenëʼ le riléʼeliʼ libíʼiliʼ pero bitiʼ bilaʼléʼenëʼ le. Gulë́ʼënnëʼ ilaʼyönnëʼ le riyö́niliʼ libíʼiliʼ pero bitiʼ bilaʼyönnëʼ le. Riguíxjöʼë Jesús le bucúdzuʼë didzaʼ feE ’Naʼa, bicaʼ ba libíʼiliʼ, tuʼ riléʼe guiö́j loliʼ, en riyöni nágaliʼ. ydk Caní raca tuʼ nazidi ládxiʼdoʼgaca bönniʼ ni,
en bitiʼ bi riyaza icja nágagaquiëʼ.Nadzudiʼ guiö́j lógaquiëʼ,
para cabí ilaʼléʼenëʼ len guiö́j lógaquiëʼ naʼ.Bitiʼ uluʼzë́ nágagaquiëʼ,
en bitiʼ uluʼzéajniʼi ládxiʼgaquiëʼ,
en bitiʼ uluʼhuöáquiëʼ quiaʼ nedaʼ
para gaca unaʼ légaquiëʼ. qc[ Caní raca quégaquiëʼ para gaca ca naʼ gunnë́ʼ Isaías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ:Le nácatë yö́niliʼ pero bitiʼ tséajniʼiliʼ.Uyuliʼ ináʼaliʼ pero bitiʼ iléʼeliʼ. ]b3 Que lë ni naʼ ruíʼilenaʼ légaquiëʼ didzaʼ yuguʼ le rucúdzuʼa didzaʼ, tuʼ tuʼyúëʼ pero bitiʼ taʼléʼenëʼ. Taʼyönnëʼ pero bitiʼ tuʼzë́ nágagaquiëʼ, en bitiʼ taʼyéajniʼinëʼ. a Nu siʼ xtídzëʼë, Dios unödzjëʼ que iaʼlatiʼ, ateʼ gátaʼdaʼarö que, pero nu bitiʼ siʼ le, laʼs dui le dë que udúa. Z`- Bubiʼë didzaʼ Jesús, en rëʼ légaquiëʼ: —Dios ruʼë libíʼiliʼ lataj tséajniʼiliʼ le nagachiʼ ca rinná bëʼë Lëʼ yehuaʼ yubá, pero bönachi ni bitiʼ të́ʼëni ilaʼyéajniʼi. G_ Níʼirö bilaʼdxinëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús ga zoëʼ, en gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizx que ruíʼilenuʼ bönachi didzaʼ yuguʼ le rucúdzuʼu didzaʼ? o^W Nu zoa nagui, en riyöni, ral-laʼ uzë́ nagui. Le të́ʼëni ilún le bucúdzuʼë Jesús didzaʼ ] Gulasi iaʼzícaʼrö xisedoʼ naʼ ga naca luyú bëbu, ateʼ buluʼnödzaj. Bal-la lë naʼ bësiëʼ buluʼnödzaj iaʼtú gayuáʼtërö caʼ. Iaʼzícaʼrö buluʼnödzaj iaʼtsónnalalaj caʼ, ateʼ iaʼzícaʼrö buluʼnödzaj iaʼchí uruáʼ caʼ. 0\Y Gulaʼlén iaʼzícaʼrö xisedoʼ naʼ ga buluʼlén lubá yötsiʼ, ateʼ gulaʼzxö́n lubá yötsiʼ naʼ, en bilaʼröli lë naʼ bësiëʼ, en gulún ditaj le. [ Níʼirö cateʼ budzáʼa gubidza, lë naʼ bësiëʼ laʼ gulaʼcuáditë, en gulaʼbidxi, tuʼ cabí dë ga ilún luí. #Z? Gulasi iaʼzícaʼrö xisedoʼ naʼ luyú ga röʼö guiö́j, ga naʼ röʼö látiʼsö yu, ateʼ laʼ gulaʼlentë, tuʼ cabí rö́ʼödaʼ yu niʼ. Y! Tsanni niʼ söjë́siëʼ, bal-la xisedoʼ naʼ gulasi raʼ nöza, ateʼ bilaʼdxinbaʼ biguínnidoʼ, en gulë́ʼajbaʼ xisedoʼ naʼ. OX Níʼirö Jesús bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ, zián le busédinëʼ légaquiëʼ. Bucúdzuʼë didzaʼ, rnnëʼ: —Buliʼyútsöcaʼ, birúajëʼ tu bönniʼ guz, söjë́siëʼ xisedoʼ. 7Wg Tuʼ bilaʼdxín bönachi zián ga zoëʼ Jesús, gurenëʼ tu lëʼe bárcodoʼ, en guröʼë niʼ, ateʼ bönachi zián naʼ gulaʼcuáʼ luyú bidxi raʼ nísadoʼ naʼ. _V 9 Laʼ dza níʼisö birúajëʼ Jesús niuʼ yuʼu, ateʼ yöjchöʼë raʼ nísadoʼ. #U? 2Nútiʼtës nu run ca rë́ʼëni quézinëʼ Xuzaʼ zoëʼ yehuaʼ yubá, nu ni naca biʼi böchiʼ cazaʼ, en biʼi zan cazaʼ, en xináʼ cazaʼ.>Tu 1Níʼirö bulí nëʼë, en buluʼe yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, en rnnëʼ: —Buliʼyútsöcaʼ, bönniʼ ni nácagaquiëʼ ca xináʼ cazaʼ, en yuguʼ böchiʼ cazaʼ. +SO 0Bubiʼë didzaʼ Jesús, en rëʼ bönniʼ naʼ busiyönnëʼ Lëʼ caní, rnnëʼ: —¿Nö́ziliʼ nuzxi caz xináʼa, en nupxi caz bönniʼ bö́chaʼa? HR  /Níʼirö tu bönniʼ busiyönnëʼ Jesús, en rëʼ Lëʼ: —Buyútsöcaʼ, nacuʼë xinóʼo, en yuguʼ bönniʼ bö́chuʼu lö́ʼalö, en të́ʼënnëʼ iluíʼilenëʼ Liʼ didzaʼ. _Q7 .Cateʼ niʼ ruíʼilenëʼ Jesús bönachi didzaʼ ni, xinë́ʼë, en yuguʼ bönniʼ bö́chëʼë bilaʼdxinëʼ niʼ. Gulaʼcuʼë lö́ʼalö, en gulë́ʼëniguequinëʼ iluíʼilenëʼ Jesús didzaʼ. tPa -Níʼirö tseaj, tsöjzxíʼ iaʼgadxi böʼ xihuiʼ nácagacatërö xihuiʼ ca le, ateʼ ilaʼyaza yúguʼtë, en ilaʼcuáʼ icja ládxidaʼahuëʼ bönniʼ naʼ, ateʼ ga údxi huayáliʼtërö ca gaca queëʼ bönniʼ naʼ ca guca queëʼ zíʼalö. Lëscaʼ caní gaca quégaca bönachi tuáʼ döʼ ni. Xinë́ʼë Jesús, en yuguʼ bönniʼ bö́chëʼë WO' ,níʼirö inná: “Huöjaʼ xilatjaʼ ga niʼ birúajaʼ.” Cateʼ udxín ga niʼ birúaj, tsöjxacaʼ bönniʼ naʼ, náquiëʼ ca tu yuʼu nadachiʼ, en nalúaj, en chinabáʼa para nu tsöjsóa niʼ. 8Ni +Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Cateʼ rirúaj tu böʼ xihuiʼ yuʼu bönniʼ, ridá gapa nabidxi, riguilaj ga uzíʼ ladxiʼ. Channö cabí idzöli ga naʼ uzíʼ ladxiʼ, aM; *Lëscaʼ caní, nigula niʼ gunná béʼenu yödzö dë sacaʼ ga ridödi gubidza beoʼ ziaga chásanu dza ichúguiëʼ Dios quégaca bönachi cateʼ uchiʼa usörö́ëʼ bönachi nacuáʼ dza ni zóaruʼ naʼa, ateʼ le bennu usubagaʼ légaquiëʼ xíguiaʼ, tuʼ birúajnu nigula naʼ ga nácatërö ziʼtuʼ para yö́ninu didzaʼ réajniʼi bëʼë Salomón, ateʼ naʼa zoaʼ ni nedaʼ, en nácatëraʼ lo ca Salomón naʼ. Cateʼ rudxín tu böʼ xihuiʼ xilataj L+ )Ilaʼyasëʼ bönniʼ gulaʼcuʼë yödzö Nínive dza ichúguiëʼ Dios quégaca bönachi cateʼ uchiʼa usörö́ëʼ bönachi nacuáʼ dza ni zóaruʼ naʼa, ateʼ le gulunëʼ usubagaʼ bönachi ni xíguiaʼ tuʼ buluʼbíʼi ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ Nínive naʼ cateʼ niʼ busiyönnëʼ Jonás légaquiëʼ xtídzëʼë Dios, ateʼ naʼa zoaʼ ni nedaʼ, en nácatëraʼ lo ca Jonás naʼ. aK; (Ca naʼ guca queëʼ Jonás naʼ, bugáʼanëʼ lë́ʼëbaʼ tu böla zxön idú tsonna dza tsonna yëla, lëscaʼ caní gaca quiaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, tsonna dza tsonna yëla ugáʼanaʼ zxan yu. MJ 'Bubiʼë didzaʼ Jesús, en rëʼ légaquiëʼ: —Yuguʼ bönniʼ tuáʼ döʼ ni, bitiʼ zoa idú ládxiʼdoʼgaquiëʼ, taʼnábinëʼ nedaʼ gunaʼ tu le gaca bëʼ nu nacaʼ. Bitiʼ bi le gaca bëʼ ilaʼléʼenëʼ, pero le naca bëʼsö naʼ ca guca queëʼ Jonás, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. wIg &Níʼirö buluʼbiʼë didzaʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ, en tëʼ Jesús: —Bönniʼ Usedi, rë́ʼënituʼ iléʼetuʼ tu le gunuʼ le gaca bëʼ dë lu noʼo yöl-laʼ unná bëʼ. CH %Ca naca didzaʼ ruʼu, uchiʼa usörö́ëʼ liʼ, ateʼ urujuʼ tsahuiʼ o ibáguʼu xíguiaʼ niʼa que didzaʼ naʼ bëʼu. Taʼnábinëʼ Jesús gunëʼ le gaca bëʼ nu náquiëʼ :Gm $Que lë ni naʼ reaʼ libíʼiliʼ, cateʼ idxín dza ichúguiëʼ Dios quégaca bönachi, uchiʼa usörö́ëʼ tu tu bönniʼ ca naca yúguʼtë didzaʼ gulaʼnnazëʼ caʼ. lFQ #Tu bönniʼ tsahuiʼ ruʼë didzaʼ tsahuiʼ tuʼ yuʼu le naca tsahuiʼ icja ládxiʼdaʼahuëʼ, pero tu bönniʼ huiáʼ döʼ ruʼë didzaʼ bitiʼ naca tsahuiʼ tuʼ yuʼu le cabí naca tsahuiʼ icja ládxiʼdaʼahuëʼ. ^E5 "Libíʼiliʼ nácaliʼ diʼa dza quégacabaʼ bëla síniaʼ. ¿Nacxi gaca güíʼiliʼ dxiʼa didzaʼ, channö cabí nácaliʼ dxiʼa? Ca naca le taʼzáʼ ládxiʼgaca bönachi, lëscaʼ caní tuíʼi didzaʼ. VD% !Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Channö naca dxiʼa tu yaga, cuía le naca dxiʼa, pero channö naca cáʼasö yaga naʼ, cuía caʼ le naca cáʼasö. Caní naca, le ribía tu yaga naca bëʼ yaga naʼ. YC+ Lëscaʼ caní, nu bönniʼ innë́ʼ quiaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, Dios uniti lahuëʼ lëʼ, pero nu bönniʼ innë́ʼ queëʼ Dios Böʼ Láʼayi, bitiʼ caʼ uniti lahuëʼ Dios lëʼ. Bitiʼ uniti lahuëʼ lëʼ dza ni zóaruʼ naʼa, en bitiʼ uniti lahuëʼ lëʼ dza siʼ zaʼ. Le runruʼ naca bëʼ le nácaruʼ B ’Que lë ni naʼ reaʼ libíʼiliʼ, ca naca yúguʼtë dul-laʼ tun bönachi, en yuguʼ didzaʼ xihuiʼ taʼnná, uniti lahuëʼ Dios léguequi, pero nu bönniʼ innë́ ziʼë queëʼ Dios Böʼ Láʼayi, bitiʼ caʼ uniti lahuëʼ Dios lëʼ. A  ’Nu bitiʼ run nedaʼ tsözxö́n, ridáʼbagaʼ nedaʼ, en nu bitiʼ rutubi tsözxö́n len nedaʼ, rusilasi nu naʼ. @ ’¿Naruʼ huácatsö nu bönniʼ tsuʼë lidxëʼ bönniʼ nal-la, en cuéajëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ dzöʼö lidxëʼ channö cabí gúguëʼë bönniʼ nal-la naʼ zíʼalö? Níʼirö gaca tsuʼë, en ulatjëʼ lidxëʼ bönniʼ nal-la naʼ. =?s Naʼa, channö nedaʼ rubéajaʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ tuʼ zóalen yöl-laʼ huáca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi nedaʼ, le nácatë chibidxín le rinná bëʼë Dios ga zóaliʼ. > Rnnaliʼ quiaʼ rubéajaʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ tuʼ dzaga Beelzebú tuʼ xihuiʼ nedaʼ. Channö runaʼ caní, ¿nuzxi dzaga nupa dáʼgaca libíʼiliʼ cateʼ tuʼbéaj yuguʼ böʼ xihuiʼ? Que lë ni naʼ le túngaca caz naca bëʼ nachíxiliʼ. O= Lëscaʼ caní, channö ubéaj Satanás tuʼ xihuiʼ laʼ luzë́ʼesö, ateʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ naʼ ilaʼdíl-lalen laʼ léguequisö, ¿naruʼ idíaʼ yöl-laʼ unná bëʼ que tuʼ xihuiʼ? 2<] Réquibeʼenëʼ Jesús lë naʼ taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —Gátiʼtës ga taʼnná bëʼ bönachi, channö bönachi niʼ ilaʼrúaj choplö, en ilaʼdíl-lalen luzë́ʼeguequi, initi yöl-laʼ unná bëʼ quéguequi. Lëscaʼ caní, channö ilaʼrúaj choplö bönachi nacuáʼ tu yödzö o tu yuʼu, en ilaʼdil-la, bitiʼ gaca ilaʼdíaʼ bönachi nacuáʼ yödzö naʼ o yuʼu naʼ. Z;- Cateʼ bilaʼyönnëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo lë ni, taʼzáʼ ládxëʼë, taʼnnë́ʼ: Bönniʼ ni rubéajëʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ tuʼ dzaga Beelzebú tuʼ xihuiʼ, xángaca böʼ xihuiʼ, Lëʼ. 5:c Que lë ni naʼ buluʼbani yúguʼtë bönachi nacuáʼ niʼ, taʼnná: —¿Naruʼ nácatsëʼ bönniʼ ni Zxíʼini Xiʼsóëʼ David, Bönniʼ naʼ ral-laʼ guídëʼ? .9U Níʼirö dujuáʼgaquiëʼ tu bönniʼ ga zoëʼ Jesús, nachul-la lahuëʼ, en bitiʼ raca guʼë didzaʼ, tuʼ yuʼu böʼ xihuiʼ lëʼ, ateʼ Jesús bunëʼ bönniʼ naʼ. Caní guca, riléʼenëʼ, en ruʼë didzaʼ bönniʼ naʼ guchul-la lahuëʼ, en bitiʼ guca guʼë didzaʼ. {8o Yúguʼtë bönachi ilún löza Lëʼ. Taʼnnë́ʼ bönniʼ judío unná bëʼ: “Dzaga Jesús tuʼ xihuiʼ” 73 Tu guídoʼ zoa bö bitiʼ quitsjëʼ le,
ateʼ guíʼ chizóa ulu, bitiʼ usúluëʼ le,
cateʼ uzóarëʼ le naca tsahuiʼ queëʼ. y6k Cuntu nu tíl-lalenëʼ didzaʼ, en bitiʼ ulidzëʼ zidzaj.Cuntu nu yöni chiʼë ga naca ziʼtuʼ. !5; Buliʼyútsöcaʼ, Bönniʼ ni náquiëʼ Huen Dxin quiaʼ,
naʼ gurö́ cazaʼ nedaʼ Lëʼ.Nadxíʼidaʼ Lëʼ, en raza ládxaʼa Lëʼ.Ichizaʼ Lëʼ Böʼ Láʼayi.Lëʼ usiyönnëʼ yúguʼtë bönachi ca gunaʼ,
uchiʼa usörö́aʼ quéguequi. 4{ Caní gunnë́ʼ, para gaca lë naʼ gunnë́ʼ Isaías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ: Y3+ en gunná béʼenëʼ léguequi bitiʼ usiyö́nguequi bönachi Nu náquiëʼ. *2M Cateʼ réquibeʼenëʼ Jesús lë ni, buzë́ʼë niʼ, ateʼ söjácalen bönachi zián Lëʼ. Jesús bunëʼ yúguʼtë nupa teʼe ladaj bönachi naʼ, a1; Níʼirö buluʼrúajëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ, ateʼ gulún xtídzaʼgaquiëʼ para gaca ilútiëʼ Jesús. Le gunnë́ʼ tu bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios ca ral-laʼ gaca queëʼ Jesús 01 Níʼirö Jesús gudxëʼ bönniʼ huëʼ naʼ: —Bulí noʼo. Cateʼ bulí nëʼë, laʼ böácatë dxiʼa ca naca iaʼtsöláʼa nëʼë. #/? Nazácaʼtërëʼ tu bönniʼ ca tubaʼ böʼcuʼ zxilaʼ. Que lë ni naʼ, dë lataj gunruʼ le naca dxiʼa quégaca bönachi cateʼ naca dza láʼayi. .  Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Nu bönniʼ nútsëʼë ládjaliʼ, channö zóabaʼ tubaʼ böʼcuʼ zxilaʼ queëʼ, en channö ibíxibaʼ lu yeru cateʼ naca dza láʼayi, ¿naruʼ cabí tsöjxönëʼ-baʼ, en tsöjléajëʼ-baʼ? !-; Lu yuʼu naʼ zoëʼ tu bönniʼ narequiʼ nëʼë, ateʼ tuʼ të́ʼënnëʼ bönniʼ judío unná bëʼ ilaʼdzö́linëʼ bi uluʼzéguiʼë Jesús didzaʼ, que lë ni naʼ gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ dë lataj unruʼ nu reʼe cateʼ naca dza láʼayi? ,  Níʼirö buzë́ʼë Jesús niʼ, ateʼ guyuʼë lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. + Caʼ naca, tuʼ nacaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, Xani dza láʼayi. Jesús ruúnëʼ tu bönniʼ narequiʼ nëʼë N* Bitiʼ réajniʼiliʼ lë naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, le rnna: “Rë́ʼëndaʼ huéchiʼ ládxiʼliʼ luzáʼaliʼ, en calëga gútigacaliʼ-baʼ böaʼ bë́dxidoʼ ruzéguiʼgacaliʼ-baʼ lu bucugu láʼayi quiaʼ.” Laʼtuʼ réajniʼiliʼ lë ni, bitiʼ ichúguliʼ quégaca nupa bitiʼ nabágaʼgaca xíguiaʼ. i)K Naʼa, nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ, zoaʼ nedaʼ ni, en nacaʼ bönniʼ nácarëʼ lo ca yudoʼ. I(  ¿Naruʼ cabí nulábaniliʼ le rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés ca tunëʼ bixúz yuguʼ dza láʼayi? Tunëʼ dxin löʼa yudoʼ yuguʼ dza láʼayi, en bitiʼ taʼbáguëʼë xíguiaʼ. ' Guyuʼë lu yuʼu queëʼ Dios, en gudahuëʼ yuguʼ yöta xtila nagúʼugaquiëʼ lu bucugu láʼayi, le cabí ral-laʼ gahuëʼ lëʼ, en bitiʼ ral-laʼ ilahuëʼ bönniʼ gulaʼcuáʼlenëʼ lëʼ, pero légacsëʼ bixúz dë lataj ilahuëʼ le. ?&w Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ cabí nulábaniliʼ lu guichi láʼayi bi benëʼ David cateʼ gudunëʼ, ateʼ gulaʼdún caʼ nupa gulaʼcuáʼlen lëʼ? *%M Cateʼ bilaʼléʼenëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo lë ni, tëʼ Jesús: —Buyútsöcaʼ, tunëʼ bönniʼ usëda quiuʼ le cabí ral-laʼ gunruʼ dza láʼayi. }$ u Dza niʼ, le naca dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, gudödëʼ Jesús gapa dë yöla zxoaʼ xtila, ateʼ taʼdunëʼ bönniʼ usëda queëʼ, en gusí lógaquiëʼ taʼlecjëʼ do ga dxía zxoaʼ xtila, en tahuëʼ zxoaʼ xtila naʼ. 9#k Yuguʼ naʼ uguʼa libíʼiliʼ, le naca le inná béʼedaʼ libíʼiliʼ, bitiʼ naca böniga, ateʼ yuaʼ uguʼa libíʼiliʼ le naca le rusédidaʼ, dzáʼdoʼos naca."1 Lu yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ queë́liʼ guliʼgún xichinaʼ, gácaliʼ ca bëdxi taʼzíʼibaʼ yuguʼ quégacabaʼ. Guliʼsëda lu naʼa nedaʼ, tuʼ nacaʼ nöxaj ladxiʼ, en doʼ ladxiʼ, ateʼ idzöli yöl-laʼ ruzíʼ ladxiʼ queë́liʼ, le cuéqui dxi ládxiʼliʼ. I!  Guliʼdá ga zoaʼ yúguʼtëliʼ röjxéquiʼliʼ tuʼ rúnticaʼsiliʼ dxin que yöl-laʼ yudoʼ, en nuáʼaliʼ yuaʼ ziʼi quégaca xibá que, ateʼ nedaʼ gunaʼ ga uzíʼ ládxiʼliʼ. | q Yúguʼtë nudödëʼ Xuzaʼ lu naʼa. Cuntu nu nunbëʼ nedaʼ, Zxíʼinëʼ Dios, pero tuzëʼ Dios Xuz, en cuntu nu nunbëʼ Dios Xuz, pero tuzaʼ nedaʼ, Zxíʼinëʼ Dios, encaʼ nupa naʼ rë́ʼëndaʼ uluíʼidaʼ léguequi Dios Xuz. >w Caʼ gaca, Xuzaʼ, tuʼ caní guyaza ládxuʼu Liʼ. "= Dza naʼ bëʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Xuzaʼ, nacuʼ Xani yehuaʼ yubá, en Xani luyú ni. Riguʼa Liʼ yöl-laʼ ba, tuʼ bucáchuʼu lë ni, para cabí ilaʼléʼenëʼ bönniʼ taʼyéajniʼideʼenëʼ le, pero buluíʼinuʼ nupa nácagaca ca yuguʼ bíʼidoʼ le. wg Naʼa, nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ, cateʼ idxín dza ichúguiëʼ Dios quégaca bönachi, quíʼi sácaʼröliʼ libíʼiliʼ ca ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ bönachi Sodoma naʼ. Rnnëʼ Jesús: “Guliʼdá ga zoaʼ, uzíʼ ládxiʼliʼ” # Libíʼiliʼ, bönachi Capernaum, guca queë́liʼ ca bidxíntëliʼ ga nu riyaza yehuaʼ yubá. Huö́tjaliʼ lu guíʼ gabila. Laʼtuʼ gulaca yuguʼ yöl-laʼ huáca benaʼ ga zóaliʼ lu yödzö Sodoma, uluʼgáʼana bönachi yödzö niʼ ga ridxintë naʼa dza. kO Naʼa, nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ, cateʼ idxín dza ichúguiëʼ Dios quégaca bönachi, quíʼi sácaʼröliʼ libíʼiliʼ ca ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ bönachi yödzö Tiro, en yödzö Sidón, nupa naʼ busunítiëʼ Dios. 1[ Gudxëʼ léguequi: —Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, bönachi Corazín. Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, bönachi Betsaida. Laʼtuʼ gulaca lu yödzö Tiro, en lu yödzö Sidón yuguʼ yöl-laʼ huáca benaʼ ga zóaliʼ, dza níʼtëlö uluʼbíʼi ládxiʼgaca bönachi yödzö Tiro, en yödzö Sidón naʼ, en ilácugaca lariʼ tëbi, en uluʼdxía dö ícjaguequi, le uluʼluíʼi tuʼbíʼi ládxiʼgaca bönachi naʼ. 1[ Níʼirö gusí lahuëʼ Jesús ruzenëʼ bach bönachi nacuáʼ yuguʼ yödzö gapa niʼ benëʼ zián yöl-laʼ huáca, tuʼ cabí tuʼbíʼini ládxiʼguequi. #? Níʼirö bidxinaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, ateʼ reʼaj rahuaʼ, ateʼ rnnëliʼ quiaʼ, rnnaliʼ: “Náquiëʼ bönniʼ huágulëʼë, en bönniʼ reʼjëʼ. Náquiëʼ luzáʼagaquiëʼ bönniʼ uquízxaj, en iaʼzícaʼrö huen dul-laʼ.” Yöl-laʼ réajniʼi queëʼ Dios naca bëʼ niʼa que le tun nupa taʼzíʼ lu në́ʼeguequi le. Le gaca que nu bitiʼ run ca rnna xtídzëʼë Dios /W Caní nácaliʼ, tuʼ bidëʼ Juan, ateʼ tuʼ cabí güíʼi gudahuëʼ ca ráguliʼ libíʼiliʼ, gunnëliʼ queëʼ, gunnaliʼ: “Tuʼ xihuiʼ dzágui lëʼ.” 'G taʼnnabiʼ: “Rucö́dxituʼ queë́liʼ gui. ¿Bizx que bitiʼ ruyáʼaliʼ? Rul-la yéchiʼtuʼ queë́liʼ. ¿Bizx que bitiʼ ribödxi yéchiʼliʼ?” O ’¿Bizxi ubéquiʼtsedaʼ ca nácagaca bönachi nacuáʼ dza ni zóaruʼ naʼa? Nácagaquiëʼ ca yuguʼ bíʼidoʼ taʼbö́ʼöbiʼ lu yë́ʼëyi. Zidzaj tuʼlídzabiʼ luzáʼagacabiʼ, 9m Nu zoa nagui, en riyöni ral-laʼ uzë́ nagui. |q Channö rë́ʼëniliʼ siʼ lu náʼaliʼ lë ni, ral-laʼ inö́ziliʼ Juan naʼ náquiëʼ Elías, bönniʼ niʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, bönniʼ naʼ Dios gunnë́ʼ ral-laʼ iláʼ lahuëʼ leyúbölö dza ni zóaruʼ naʼa. ve Ga bidxintë dza naʼ blëʼë Juan, le rinná bëʼ xibá queëʼ Moisés, en le buluʼzúajëʼ lu guichi yúguʼtë bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios guluíʼi didzaʼ ca rinná bëʼë Bönniʼ naʼ zoëʼ yehuaʼ yubá. kO ’Cateʼ niʼ gusí lahuëʼ buquilëʼ Juan bönachi nisa, ga ridxintë naʼa dza, bayudxi túngaca bönachi para taʼyaza ga rinná bëʼë Bönniʼ naʼ zoëʼ yehuaʼ yubá, ateʼ nupa tunsö bayudxi taʼdeliʼ le. oW Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ. Idútë yödzölió ni, cuntu nu zoa nácarö lo ca Juan, bönniʼ niʼ buquilëʼ bönachi nisa, pero nu naca cuídiʼdoʼos ga rinná bëʼ Nu naʼ zoa yehuaʼ yubá nácatërö lo ca Juan naʼ. pY Caní naca, tuʼ náquiëʼ Juan bönniʼ naʼ ruíʼi didzaʼ le nazúaj lu guichi láʼayi ca naca queëʼ, le rnna:Buyú, risö́l-laʼa bönniʼ gubáz quiaʼ, inö́ruëʼ ca Liʼ.Lëʼ upë́ʼë nöza ga töduʼ. /W Channö cabí, ¿bizxi gúʼuniliʼ iléʼeliʼ? ¿Naruʼ gúʼuniliʼ iléʼeliʼ-nëʼ tu bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios? Caʼ naca, réquidaʼ. Reaʼ libíʼiliʼ, biléʼeliʼ-nëʼ tu bönniʼ nácatërëʼ lo ca iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. | q Channö cabí, ¿bizxi gúʼuniliʼ iléʼeliʼ? ¿Naruʼ gúʼuniliʼ iléʼeliʼ-nëʼ tu bönniʼ nácuëʼ lariʼ dxíʼadoʼ? Nöz quéziliʼ bönniʼ nácugaquiëʼ lariʼ dxíʼadoʼ nacuʼë lídxigaquiëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë.   Cateʼ yuguʼ bönniʼ naʼ dáʼgaquiëʼ Juan buluʼzë́ʼë söjhuö́jgaquiëʼ, níʼirö gusí lahuëʼ Jesús ruíʼilenëʼ bönachi nacuáʼ niʼ didzaʼ ca naca queëʼ Juan naʼ. Rëʼ légaquiëʼ: —¿Bizxi gúʼuniliʼ iléʼeliʼ cateʼ niʼ guyéajliʼ lu lataj cáʼasö? ¿Naruʼ gúʼuniliʼ iléʼeliʼ-nëʼ tu bönniʼ náquiëʼ ca tu gui ruzecaj böʼ recja le? g G Bicaʼ ba nu bönniʼ bitiʼ gáquiëʼ chopa ládxëʼë, bitiʼ ubéaj ládxëʼë nedaʼ.  w Guliʼtsöjödxëʼ ca raca, tuʼléʼenëʼ bönniʼ guchul-la guiö́j lógaquiëʼ, ateʼ tuʼzë́ʼë bönniʼ bitiʼ guca ilaʼdë́ʼ. Nuhuöácagaquiëʼ bönniʼ güíʼiguequinëʼ huëʼ nudzuʼ ruzödi, ateʼ taʼyönnëʼ bönniʼ gulaʼcö́dzuëʼ. Nnitaʼ nabángaquiëʼ bönniʼ gulátiëʼ, ateʼ raca libán que didzaʼ dxiʼa lógaca bönachi yechiʼ.   Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼtséaj tsöjtíxjöiʼiliʼ-nëʼ Juan lë ni riyö́niliʼ, en riléʼeliʼ. >u Chopëʼ ni gulaʼnábinëʼ Jesús, tëʼ Lëʼ: —¿Nacuʼ Liʼ Cristo, Bönniʼ naʼ ral-laʼ idxinëʼ yödzölió ni, o ral-laʼ cöztuʼ dza idxinëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ? }s Juan, bönniʼ buquilëʼ bönachi nisa, niʼ yuʼë lidxi guíë, ateʼ biyönnëʼ ca nácagaca le runëʼ Jesús. Níʼirö Juan naʼ gusö́l-lëʼë chopëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ lëʼ, ateʼ bilaʼdxinëʼ ga naʼ zoëʼ Jesús. A } Cateʼ Jesús budxi buzéajniʼinëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, buzë́ʼë niʼ, saʼyéajëʼ röjsédinëʼ bönachi, en röjenëʼ libán yuguʼ lu ládzagaca bönachi naʼ. _7 *Nútiʼtës nu unödzaj queëʼ tu bö́nniʼdoʼ ni tu zxibíndoʼos nisa tuʼ náquiëʼ bönniʼ usëda quiaʼ nedaʼ, le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, bitiʼ uniti nu naʼ le ral-laʼ siʼ lu nëʼë Dios.{o )Nu gun bal tu bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios tuʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, huadeliʼ nu naʼ lu nëʼë Dios laʼ leze naʼ idéliʼnëʼ bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Lëscaʼ caní, nu gun bal tu bönniʼ tsahuiʼ tuʼ náquiëʼ bönniʼ tsahuiʼ, huadeliʼ nu naʼ lu nëʼë Dios laʼ leze naʼ idéliʼnëʼ bönniʼ tsahuiʼ. %C (Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Nu gun libíʼiliʼ bal, nedaʼ caʼ gun bal, ateʼ nu naʼ gun nedaʼ bal, gun bal caʼ Dios Xuz nasö́l-lëʼë nedaʼ. 2] 'Nu ruíʼi ladxiʼ gun chiʼi yöl-laʼ naʼbán que, uniti le, pero nu uniti yöl-laʼ naʼbán que tuʼ daʼ nedaʼ, ulá nu naʼ. Yuguʼ le ubiʼë Dios queë́ruʼ  &Nu bitiʼ siʼ lu nëʼe gaca ca tu bönniʼ söjtë́ʼë lëʼe yaga cruz, en taʼ nedaʼ, bitiʼ naca bachi guequi quiaʼ nedaʼ. c? %’Nu nadxíʼirö xuz xinëʼe ca nadxíʼi nedaʼ, bitiʼ naca bachi nu naʼ taʼ nedaʼ, ateʼ nu nadxíʼirö biʼi bönniʼ que o biʼi nigula que ca nadxíʼi nedaʼ, bitiʼ naca bachi nu naʼ taʼ nedaʼ. ]3 $Caní gaca, laʼ diʼa dzasö quégaca bönachi uluʼsacaʼ ziʼ luzë́ʼeguequi. ~~'}||{zyy&x=w_vv&uFttsqq.p#oo"nm(lkjj"iMhhgffHeqddxccbaa``$_^^]]M\\4[[Z^Y~XWWzWVV TSS!RQ8PyOODNMMKJlHH2=<;;I:N98.66L554D32210_/S. -:,N+Q*))0('&&2%%0$F#f"! ,_Bzc9rQ+(m 7 ^~gZ&-Níʼirö gubíguiʼë Pedro ga zoëʼ Jesús, en gunábinëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —Xan, ¿bál-laxitë luzuí ral-laʼ uniti lahuaʼ böchiʼ luzáʼa, nu naʼ ruáʼ döʼ quiaʼ? ¿Naruʼ gadxi luzuí? }%sGa nacuáʼ chopa tsonna nupa ni nudúbigaca quiaʼ nedaʼ, zoa cazaʼ nedaʼ gatsaj láhuiʼlö ga naʼ nacuʼë. b$=’Lëscaʼ caní reaʼ libíʼiliʼ, channö chópasiliʼ gun tuz xtídzaʼliʼ lu yödzölió ni ca naca tu le inábiliʼ-nëʼ Dios, gunëʼ Xuz cazaʼ Dios, zoëʼ yehuaʼ yubá, lë naʼ rinábiliʼ-nëʼ. ~#u’Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, yúguʼtë le inná bë́ʼëliʼ lu yödzölió ni, naca le chigunná bëʼë Dios yehuaʼ yubá, ateʼ yúguʼtë le güíʼiliʼ lataj lu yödzölió ni, naca le chibë́ʼë lataj Dios yehuaʼ yubá. B"}Channö cabí uzë́ náguiëʼ xtídzaʼgaquiëʼ, gudxi caʼ bönachi tuʼdubi tuʼsëdi queëʼ Dios, en channö cabí uzë́ náguiëʼ xtídzaʼgaca bönachi naʼ, níʼirö bönniʼ naʼ gáquiëʼ quiuʼ ca tu bönniʼ bitiʼ réajlëʼë Dios, en ca tu bönniʼ ruquízxjëʼ uláz que yödzö ziʼtuʼ. T!!Channö cabí uzë́ náguiëʼ xtídzuʼu, guchë́ʼë iaʼtúëʼ o iaʼchopëʼ bönniʼ para urúaj li xtídzuʼu lógaquiëʼ chopa tsonnëʼ bönniʼ, nupa gaca ilún ba nalí que xtídzaʼliʼ. a ;Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Channö böchiʼ luzóʼo guáʼ döʼ quiuʼ, guyéajtsöcaʼ, en yöjcáʼanalenëʼ tsahuiʼ laʼ libíʼisiliʼ. Channö uzë́ náguiëʼ liʼ, chibuguéluʼu böchiʼ luzóʼo. (ILëscaʼ caní, Xúziruʼ Dios, zoëʼ yehuaʼ yubá, bitiʼ rë́ʼënëʼ nítibiʼ tubiʼ bíʼidoʼ caní. Ca ral-laʼ uniti loruʼ böchiʼ luzáʼaruʼ \1 Channö udzö́linëʼ-baʼ, le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, udzéjarönëʼ niʼa queë́baʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ naʼ ca gunëʼ quégacabaʼ iaʼtápalalaj yuʼ chë́nnabaʼ niʼ bitiʼ gulaʼnítibaʼ. <q ’¿Nacxi rusácaʼliʼ queë́liʼ? Tu bönniʼ, nacuáʼabaʼ tu gayuáʼ böʼcuʼ zxilaʼ queëʼ, channö nítibaʼ tubaʼ, ¿naruʼ cabí ucáʼanëʼ-baʼ tápalalaj yuʼ chë́nnabaʼ naʼ, ateʼ tsejëʼ gapa naca lu guíʼa, para tsöjtiljëʼ-baʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ naʼ nanítibaʼ? U# Bidaʼ ni nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, para usöláʼ nu ni naniti.  Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Guliʼgún chiʼi cuinliʼ para cabí uzóaliʼ-biʼ tsöláʼalö tubiʼ bíʼidoʼ caní. Nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ, gubáz láʼayi tapa chiʼë légacabiʼ nacuáʼticaʼsëʼ lahuëʼ Xuzaʼ zoëʼ yehuaʼ yubá. 5c Channö gun guiö́j loʼ ga gunuʼ dul-laʼ, guléaj le, en gurúʼuna le. Gácarö dxiʼa quiuʼ tsöjtsáziuʼ ga suʼ ibanuʼ, zoa tuz guiö́j loʼ, en calëga nacuáʼ chopa guiö́j loʼ, ateʼ tsöjtsáziuʼ lu guíʼ gabila. Jesús rucúdzuʼë didzaʼ que tu böʼcuʼ zxilaʼ nanítibaʼ 2]’Que lë ni naʼ, channö gun noʼo o niʼu ga gunuʼ dul-laʼ, guchugu le, en gurúʼuna le. Gácarö dxiʼa quiuʼ tsöjtsáziuʼ ga suʼ ibanuʼ bitiʼ rizóʼo o narugu niʼa noʼo, en calëga nacuáʼ chopa noʼo, en chopa niʼu ateʼ tsöjtsáziuʼ lu guíʼ gabila le catu caz ulu. 7gBicaʼ bayechiʼ bönachi yödzölió ni tun ga gun dul-laʼ luzë́ʼeguequi. Nacuáʼticaʼsö le tun ga nu gun dul-laʼ, pero bicaʼ bayechiʼ nu run ga nu gun dul-laʼ. wGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Nu gun ga gunbiʼ dul-laʼ tubiʼ bíʼidoʼ caní réajlëʼëbiʼ quiaʼ, gácarö dxiʼa queëʼ bönniʼ naʼ laʼtuʼ ugalëʼë guiö́j riyë́tuni yaga yenëʼ, ateʼ tsöjsuladzuʼ cuinëʼ lu nísadoʼ. wNútiʼtës nu gun bal tubiʼ bíʼidoʼ caní tuʼ néquibiʼ quiaʼ, nedaʼ caz gun bal. Le tun ga nu gun dul-laʼ 9Que lë ni naʼ, nútiʼtës nu gaca nöxaj ladxiʼ, en huöáca ca nácabiʼ bíʼidoʼ ni, nu ni gaca lo ga niʼ rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá. GNíʼirö rëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, channö cabí huöácaliʼ ca zeaj nácabiʼ bíʼidoʼ, bitiʼ caʼ tsúʼuliʼ ga niʼ rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá. }sBulidzëʼ-biʼ Jesús tubiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ, ateʼ buzóëʼ-biʼ gatsaj láhuiʼlö ga naʼ nacuʼë. R Laʼ dza níʼisö bilaʼdxinëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús ga zoëʼ, ateʼ gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Núzxilëʼ bönniʼ ni gáquiëʼ lo ga rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá? 5Naʼa, para cuntu nu gun leruʼ, guyéaj raʼ nísadoʼ, yöjzalaj lu nisa le rizö́ninuʼ-baʼ böla, ateʼ böla cuejuʼ-baʼ zíʼalö, guzxíʼi-baʼ. Cateʼ isaljuʼ ruáʼabaʼ, niʼ idzö́linuʼ tu dumí lásidoʼ. Guzxíʼi le, ateʼ gudizxaj lazaʼ, en lazuʼ.8iBubiʼë didzaʼ Pedro, rëʼ Lëʼ: —Bönachi izáʼa tuʼquizxjëʼ. Níʼirö Jesús rëʼ lëʼ: —Que lë ni naʼ, bitiʼ run bayudxi quizxaj lazaʼ que yudoʼ tuʼ nacaʼ Zxíʼinëʼ Dios ca naʼ bitiʼ bi taʼguízxaj nupa nácagaca bönachi uládz queëʼ bönniʼ naʼ ruquízxjëʼ. eCBubiʼë didzaʼ Pedro, rnnëʼ: —Ön, huaguizxjëʼ. Cateʼ buáziëʼ Pedro lu yuʼu, Jesús laʼ bulidztëʼ lëʼ, en rëʼ lëʼ: —¿Nacxi rusacaʼ quiuʼ, Simón? Bönniʼ taʼnná bëʼë luyú ni, ¿nupxi tuʼquizxjëʼ le riguizxaj laz, en lazxaj que yu? ¿Naruʼ tuʼquizxjëʼ bönachi uládz quégaquiëʼ o bönachi izáʼa? &ECateʼ buluʼdxinëʼ Jesús, en yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ lu yödzö Capernaum, bilaʼdxinëʼ yuguʼ bönniʼ tuʼquizxjëʼ bönachi lázagaca que yudoʼ ga zoëʼ Pedro, ateʼ tëʼ lëʼ: —¿Naruʼ cabí quizxaj lazëʼ que yudoʼ bönniʼ rusédinëʼ libíʼiliʼ? , QIlútiëʼ nedaʼ, pero cateʼ gaca tsonna dza Dios usubanëʼ nedaʼ. Níʼirö buluʼhuíʼinnëʼ bönniʼ usëda queëʼ. Jesús riguizxaj lazëʼ que yudoʼ < qTsanni niʼ taʼdë́ʼ luyú Galilea, Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, rnnëʼ: —Zoa nu udödi nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, lu náʼagaca bönachi. # ?Tu böʼ xihuiʼ caní gácasö ubéajliʼ channö ulídzaliʼ-nëʼ Dios, en gunliʼ gubasa. Riguíxjöʼë Jesús leyúbölö ca siʼ ilútiëʼ Lëʼ D Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ guzxéquiʼliʼ tuʼ cabí réajlëʼëliʼ Dios idú ládxiʼliʼ. Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, sal-laʼ cuídiʼsö naca yöl-laʼ réajlëʼ queë́liʼ Dios, nácatë ca tu xisedoʼ mostaza, huáca guië́liʼ guíʼadoʼ ni: “Gucuíta ni, en yöjsóa níʼilö”, ateʼ laʼ icuítatë guíʼadoʼ naʼ. Bitiʼ bi zoa le cabí gaca gunliʼ channö réajlëʼëliʼ Dios idú ládxiʼliʼ. R Níʼirö, yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús gulaʼbiguëʼë quez ga zoëʼ, ateʼ gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizx que naʼ bitiʼ guca ubéajtuʼ netuʼ böʼ xihuiʼ naʼ? 2]Níʼirö Jesús buzenëʼ le bach böʼ xihuiʼ naʼ yuʼu lëbiʼ, ateʼ laʼ burúajtë lëbiʼ, ateʼ laʼ náʼasö böácatëbiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ naʼ. &EBubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Libiʼiliʼ, bönachi cabí réajlëʼëliʼ, en bitiʼ nácaliʼ tsahuiʼ. ¿Gácaʼxte caz ral-laʼ sóalenaʼ libíʼiliʼ para tséajlëʼëliʼ nedaʼ? ¿Gácaʼxte caz ral-laʼ guáʼ ilenaʼ queë́liʼ? Guliʼdiguáʼ-biʼ quiaʼ ni. dAChidiguáʼa-biʼ lógaquiëʼ bönniʼ usëda quiuʼ pero bitiʼ guca uluʼúnëʼ-biʼ. I en rëʼ Lëʼ: —Xan, buéchiʼ ladxiʼ-biʼ biʼi bö́nniʼdoʼ quiaʼ, tuʼ réʼebiʼ xjoteʼ, en riguíʼi rizácaʼdaʼabiʼ, ateʼ zián luzuí ridzö́ʼöbiʼ lu guíʼ o lu nisa. 'Cateʼ bilaʼdxinëʼ ga naʼ nacuáʼ bönachi zián, gubíguiʼë tu bönniʼ ga zoëʼ Jesús, ateʼ buzóa zxibëʼ lahuëʼ Lëʼ, pY Níʼirö gulaʼyéajniʼinëʼ bönniʼ usëda queëʼ, bë́ʼlenëʼ Jesús légaquiëʼ didzaʼ ca guca queëʼ Juan, bönniʼ naʼ buquilëʼ bönachi nisa. Ruúnëʼ-biʼ Jesús tubiʼ biʼi bönniʼ réʼebiʼ xjoteʼ  Nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ: “Chibuluíʼi lahuëʼ Elías naʼ, pero bitiʼ buluʼúnbëʼë lëʼ, ateʼ yúguʼtë ca rnnasö quégaquiëʼ gulunëʼ queëʼ.” Lëscaʼ caní ilunëʼ quiaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, uluʼsacaʼ ziʼë nedaʼ. % Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë uluíʼi lo cazëʼ zíʼalö Elías, en ucáʼanëʼ tsahuiʼ yúguʼtë. \1 Níʼirö yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizx que taʼnnë́ʼ bönniʼ yudoʼ usëdi run bayudxi uluíʼi lahuëʼ Elías zíʼalö ca uluíʼi lahuëʼ Cristo? fE Cateʼ niʼ tuʼdínniëʼ lu guíʼa naʼ, Jesús gunná béʼenëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Cuntu nu guië́liʼ ca guca lë ni biléʼeliʼ cateʼ ubanraʼ lu yöl-laʼ guti nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi. w~gCateʼ gulaʼchisa lógaquiëʼ, en buluʼyúëʼ, cúnturö nu bilaʼléʼenëʼ, pero tuzëʼ Jesús. }Níʼirö gubíguiʼë Jesús ga naʼ nacuʼë, ateʼ gudanëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Guliʼchasa. Bitiʼ gádxiliʼ. | Cateʼ bilaʼyönnëʼ bönniʼ usëda queëʼ chiʼi naʼ, gulaʼdzöʼë gusurúʼalö, en guladxi bilaʼdzö́binëʼ. {!Tsanni niʼ ruʼë Pedro didzaʼ ni, laʼ gurö́ʼötë tu böaj beníʼ le guzxóa légaquiëʼ, ateʼ lu böaj naʼ biyö́n chiʼi nu rnna: —Bönniʼ ni Zxíʼini cazaʼ. Nadxíʼidaʼ-nëʼ, en raza ládxaʼa Lëʼ. Buliʼzë́ nágaliʼ didzaʼ guʼë. CzNíʼirö Pedro rëʼ Jesús: —Xan, naca dxiʼa zóaruʼ ni. Channö rë́ʼënuʼ, gunaʼ ni tsonna yuʼu lágaʼdoʼ, tu quiuʼ, iaʼtú queëʼ Moisés, en iaʼtú queëʼ Elías. yNíʼirö bilaʼléʼenëʼ bönniʼ usëda queëʼ buluíʼi lógaquiëʼ Moisés, en Elías, ateʼ tuíʼilenëʼ Jesús didzaʼ. 9xkNiʼ bidzáʼ ca naláʼ lahuëʼ Jesús lógaquiëʼ. Guyëpi yösa beníʼ lahuëʼ Jesús ca ruzeníʼ gubidza, ateʼ lariʼ nácuëʼ böáca chiguíchidoʼos ca beníʼ. 0w [Gudödi xopa dza, Jesús gudélëʼë Pedro len Jacobo, en Juan, bö́chëʼë Jacobo naʼ, en guchë́ʼë légaquiëʼ, ateʼ yöjáquiëʼ quez tu lu guíʼa sibi. ,vQLe nácatë reaʼ libíʼiliʼ: “Bitiʼ caʼ ilátigaca bal-la nupa nacuáʼ ni cateʼ ilaʼléʼerö idinná bëʼa nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi.”yukCaní rnníaʼ, tuʼ huödaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, en idzaga yöl-laʼ unná bëʼ queëʼ Xuzaʼ Dios nedaʼ, ateʼ idzágagaquiëʼ gubáz láʼayi quiaʼ nedaʼ. Níʼirö ubiʼa que queë bönachi tsca naca le núngaca. htI¿Naruʼ uziʼtsëʼ xibé tu bönniʼ channö utubëʼ yúguʼtë le dë yödzölió ni pero unítiëʼ yöl-laʼ naʼbán idú queëʼ? Bitiʼ bi gaca unödzjëʼ tu bönniʼ para gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú queëʼ. OsNu bönniʼ guë́ʼënnëʼ gun chiʼë yöl-laʼ naʼbán queëʼ, unítiëʼ le, pero bönniʼ unítiëʼ yöl-laʼ naʼbán queëʼ tuʼ dëʼë nedaʼ, gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú queëʼ. Br}Níʼirö Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, rnnëʼ: —Channö zoëʼ tu bönniʼ rë́ʼënëʼ tëʼë nedaʼ, ral-laʼ uzóëʼ tsöláʼalö yuguʼ le rë́ʼëni quézinëʼ, en gáquiëʼ ca tu bönniʼ saʼyéajëʼ zeajtë́ʼë lëʼe yaga cruz, ateʼ níʼirö gaca tëʼë nedaʼ. q Níʼirö buécjëʼ Jesús, en rëʼ Pedro: —Gucuita ga zoaʼ. Runuʼ ca run Satanás, tuʼ xihuiʼ. Runuʼ ga gaca chopa ládxaʼa tuʼ cabí naca le rizáʼ ládxuʼu liʼ ca rizáʼ ládxëʼë Dios, pero ca taʼzaʼsö ládxiʼgaca bönachi. /pWNíʼirö Pedro guchë́ʼë Jesús quez, en gusí lahuëʼ ridil-lëʼ Lëʼ didzaʼ, rnnëʼ: —Xan, bitiʼ guʼë Dios lataj. Bitiʼ caʼ gaca quiuʼ ca rnnoʼ. joMLaʼ dza níʼisö gusí lahuëʼ Jesús riguíxjöiʼinëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ run bayudxi tsejëʼ Jerusalén, ga niʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, en bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ uluʼsacaʼ ziʼë Lëʼ, ateʼ níʼirö ilútiëʼ Lëʼ, pero cateʼ gaca tsonna dza ubanëʼ lu yöl-laʼ guti. .nUNíʼirö Jesús gunná béʼenëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ cuntu nu ilë́ʼë náquiëʼ Lëʼ Cristo. Jesús riguíxjöʼë ca siʼ ilútiëʼ Lëʼ mGunnaʼ quiuʼ yuguʼ zxíʼini guíë que lataj ga rinná bëʼ Nu zoa yehuaʼ yubá. Le inná bëʼu luyú ni, chigunná bëʼ caʼ Nu naʼ zoa yehuaʼ yubá, ateʼ le guʼu lataj gaca luyú ni, chibë́ʼ lataj gaca lë naʼ Nu naʼ zoa yehuaʼ yubá niʼ. Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Bicaʼ xibóʼ liʼ, Simón, zxíʼinëʼ Jonás, tuʼ cabí buluíʼinëʼ nu bönniʼ liʼ lë ni. Xuzaʼ zoëʼ yehuaʼ yubá buluíʼinëʼ liʼ lë ni. ljQBubiʼë didzaʼ Simón Pedro, en rëʼ Lëʼ: —Liʼ nacuʼ Cristo, Zxíʼinëʼ Dios ban. oiWNíʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Naruʼ libíʼiliʼ, ¿nuzxi rnnaliʼ nacaʼ nedaʼ? lhQBuluʼbiʼë didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Bal-lëʼ taʼnnë́ʼ: “Juan nacuʼ, bönniʼ niʼ buquilëʼ bönachi nisa.” Iaʼzícaʼrëʼ taʼnnë́ʼ: “Elías nacuʼ, bönniʼ niʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios dza niʼte.” Iaʼzícaʼrëʼ taʼnnë́ʼ: “Jeremías nacuʼ, o iaʼtúëʼ bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios.” bg= Cateʼ bidxinëʼ Jesús lu xiyú yödzö Cesarea, ga naʼ rinná bëʼë Filipo, gunábinëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, rnnëʼ: —¿Bizxi taʼnná bönachi nu nacaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi? 6fe Níʼirö gulaʼyéajniʼinëʼ bitiʼ gudxëʼ Jesús légaquiëʼ ilún chiʼi cuíngaquiëʼ que cúa zi que yöta xtila, pero ral-laʼ ilún chiʼi cuíngaquiëʼ que le tuʼsédinëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ saduceo. Pedro rnnëʼ Jesús náquiëʼ Cristo weg ¿Naruʼ cabí réajniʼiliʼ? Bitiʼ bëʼa didzaʼ que yöta xtila cateʼ gudxaʼ libíʼiliʼ gun chiʼi cuinliʼ que le naca ca cúa zi que yöta xtila quégaquiëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, en quégaquiëʼ bönniʼ yudoʼ saduceo. ,dQ ¿Naruʼ cabí röjnétseliʼ caʼ ca guca quégaca gadxi yöta xtila niʼ, lë naʼ gulahuëʼ choáʼ gáyuʼë bönniʼ, ateʼ tsca xö gaʼböra butúbiliʼ? Dc ¿Naruʼ cabí réajniʼitseliʼ, en bitiʼ röjnétseliʼ ca guca quégaca gayuʼ yöta xtila niʼ, lë naʼ gulahuëʼ chi-un gáyuʼë bönniʼ, ateʼ tsca xö gaʼböra butúbiliʼ? Hb Réquibeʼenëʼ Jesús lë ni, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —¿Bizx que run xtídzaʼliʼ laʼ libíʼisiliʼ tuʼ cabí nuáʼaliʼ yöta xtila? Látiʼdoʼos réajlëʼëliʼ nedaʼ. !a;Níʼirö laʼ légacasëʼ gulún xtídzaʼgaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ, taʼnnë́ʼ: —Rnnëʼ caní tuʼ cabí nuáʼaruʼ yöta xtila. [`/Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Buliʼyútsöcaʼ. Guliʼgún chiʼi cuinliʼ que le naca ca cúa zi que yöta xtila quégaquiëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, en quégaquiëʼ bönniʼ yudoʼ saduceo. (_ICateʼ bilaʼdxinëʼ iaʼtsöláʼa nísadoʼ niʼ, guléquibeʼenëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús gulál-la ládxiʼgaquiëʼ iluʼë le ilahuëʼ. ^/Yuguʼ bönachi tuáʼ döʼ ni, en bitiʼ zoa idú ládxiʼgaca taʼnábini nedaʼ gunaʼ tu le gaca bëʼ Nu nacaʼ, pero bitiʼ bi le gaca bëʼ ilaʼléʼenëʼ. Ilaʼléʼesinëʼ lë naʼ guca bëʼ ca guca queëʼ Jonás, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Níʼirö Jesús bucáʼanëʼ légaquiëʼ, söhuö́jëʼ. Le tuʼsédinëʼ bönniʼ yudoʼ naca ca cúa zi que yöta xtila 1][Cateʼ naca zíladoʼ, rnnaliʼ caní: “Bitiʼ gun dxiʼa naʼa dza tuʼ röʼö böaj xiná, en ruchul-la lúzxiba.” Libíʼiliʼ, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinliʼ. Raca innë́ yaʼaliʼ naca gun lúzxiba, pero bitiʼ gaca tséajniʼiliʼ le tuʼsedi le taca dza ni zóaruʼ naʼa. \3Bubiʼë didzaʼ Jesús, en rëʼ légaquiëʼ: —Cateʼ ridzö́ʼ, rnnaliʼ caní: “Gun dxiʼa cuxö́, tuʼ röʼö böaj xiná lúzxiba.” q[ ]Níʼirö yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo len yuguʼ bönniʼ yudoʼ saduceo bilaʼdxinëʼ ga zoëʼ Jesús para ilaʼzíʼ bëʼë Lëʼ, ateʼ gulaʼnábinëʼ Lëʼ gunëʼ tu le gaca bëʼ ga zaʼ yöl-laʼ unná bëʼ queëʼ. 7Zg'Níʼirö busöl-lëʼë Jesús bönachi naʼ tsöjhuö́ajgaquiëʼ lídxigaquiëʼ, ateʼ gurenëʼ lëʼe bárcodoʼ niʼ, en saʼyéajëʼ lu xiyú yödzö Magdala.Yw&Yuguʼ bönniʼ naʼ gulahuëʼ nácagaquiëʼ choáʼ gáyuʼë, pero cuntu nu bulaba yuguʼ nigula, en bíʼidoʼ. X%%Gulahuëʼ yúguʼtëʼ, en buluʼhuö́ljanëʼ. Gudödi niʼ buluʼtubëʼ le bizxaj nagáʼanagaca, ateʼ buluʼlíëʼ gadxi gaʼböra. W $Gudélëʼë gadxi yöta xtila naʼ, en yuguʼ böla naʼ, ateʼ gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Níʼirö buzxuzxjëʼ iroptë naʼ, en bunödzjëʼ quégaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ, ateʼ légaquiëʼ gulaʼguísiëʼ le lógaca bönachi zián naʼ. [V/#Níʼirö Jesús gunná béʼenëʼ bönachi zián naʼ ilaʼbö́ʼ lu yu. NU"Gunábinëʼ Jesús légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Bal-laxi yöta xtila dë queë́liʼ? Buluʼbiʼë didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Gadxi, ateʼ nabábasöbaʼ böla cuidiʼ dëbaʼ queë́tuʼ ni. :Tm!Níʼirö yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ tëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Gazxi caz idzö́lituʼ yöta xtila zián lu lataj cáʼasö ni, le ugágutuʼ bönachi zián ni? nSU Níʼirö Jesús bulidzëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, en rëʼ légaquiëʼ: —Ruhuechiʼ ládxaʼa bönachi zián ni, tuʼ chiguca tsonna dza záʼlenguequi nedaʼ, en bitiʼ bi dë le ilagu. Bitiʼ rë́ʼëndaʼ usö́l-laʼgacaʼ-nëʼ tsöjhuö́ajgaquiëʼ lídxigaquiëʼ taʼdunsëʼ caʼ, nadxi caʼ udú ládxiʼgaquiëʼ laʼ nöza. RBuluʼbani bönachi niʼ ca naca le benëʼ Jesús, tuʼ bilaʼléʼe tuʼnnë́ nupa bitiʼ guca ilaʼnnë́, ateʼ nuhuöácagaca nupa gurugu niʼa në́ʼeguequi, ateʼ tuʼzáʼ nupa bitiʼ guca ilaʼzáʼ, ateʼ tuʼléʼe nupa guchul-la lógaca. Que lë ni naʼ gulaʼguʼë yöl-laʼ ba Dios quégaca bönachi Israel. Jesús rugahuëʼ ziánrö ca choáʼ gayuáʼ bönachi $QABönachi zián dujuáʼgaquiëʼ nupa bitiʼ guca ilaʼzáʼ, en nupa nachul-la guiö́j lógaca, en nupa bitiʼ guca ilaʼnnë́, en nupa narugu niʼa në́ʼeguequi, en iaʼzícaʼrö zián nupa teʼe, ateʼ gulaʼguíxaj léguequi xiniʼë Jesús, ateʼ Lëʼ bunëʼ léguequi. P'Níʼirö buzë́ʼë Jesús niʼ, en gudödëʼ ga naca raʼ nísadoʼ que Galilea. Gurenëʼ tu lu guíʼadoʼ, ateʼ guröʼë niʼ. hOINíʼirö bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Nigúladoʼ. Idú naca ca réajlëʼu nedaʼ. Gaca quiuʼ ca rë́ʼënnuʼ. Laʼ níʼisö böácatëbiʼ biʼi nigúladoʼ queë́nu. Jesús ruúnëʼ zián nupa teʼe N-Níʼirö nigula naʼ rënu Jesús, rnnanu: —Ön, Xan, pero tágubaʼ bö́ʼcuʼdoʼ naʼ le bizxaj tuʼhuö́xaj ga tagu xángacabaʼ. !M;Bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Bitiʼ naca dxiʼa ugúaruʼ yöta quégacabiʼ bíʼidoʼ, en chúʼunaruʼ le lógacabaʼ bö́ʼcuʼdoʼ. LNíʼirö gubígaʼnu nigula naʼ ga zoëʼ Jesús, en guyéaj ládxiʼnu Lëʼ, ateʼ rënu Lëʼ: —Xan, gúcalen nedaʼ. ;KoNíʼirö bubiʼë didzaʼ Jesús, ateʼ rëʼë-nu: —Dios nasö́l-lëʼë nedaʼ gácalenaʼ bönachi Israel, nupa nácagaca ca böʼcuʼ zxílaʼdoʼ nanítigacabaʼ. VJ%Bitiʼ bi didzaʼ bubiʼë Jesús. Níʼirö gulaʼbíguiʼë bönniʼ usëda queëʼ ga zoëʼ, ateʼ gulë́ʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Busö́l-laʼ-nu, tuʼ záʼanu cúdzuʼruʼ ribö́dxiʼanu. ITu nigula nabábanu luyú Canaán birúajnu yödzö niʼ, ateʼ bë́ʼënu zidzaj didzaʼ, rënu Jesús: —Xan, zxíʼini xiʼsóëʼ David, buéchiʼ ladxiʼ nedaʼ. Biʼi nigúladoʼ quiaʼ riguíʼi rizácaʼdaʼabiʼ tuʼ yuʼu böʼ xihuiʼ lëbiʼ. kHONíʼirö buzë́ʼë Jesús niʼ, en guyéajëʼ lu xiyú yödzö Tiro, en yödzö Sidón. GyYuguʼ le caní tun ga bitiʼ náquiëʼ tu bönniʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios, pero channö cabí nayari nëʼë ca naca que yudoʼ cateʼ bi gahuëʼ, bitiʼ gun ga bitiʼ náquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios. Tu nigula izáʼa réajlëʼënu Jesús sF_Caní raca, tuʼ taʼlén lu icja ládxiʼdoʼoliʼ yuguʼ le rizáʼ ládxiʼliʼ le ruáʼ döʼ, le ilún ga gútiliʼ bönachi, en le ilún ga quítsjaliʼ xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ, en le ruáʼ döʼ runliʼ, en yuguʼ le rizë́ ládxiʼliʼ cuanliʼ, en yuguʼ le rinnëliʼ que luzáʼaliʼ le cabí nácate, en yuguʼ le rinnë́ xíhuiʼliʼ. ENaʼa, le rirúaj rúaʼaliʼ, lu icja ládxiʼdoʼoliʼ zaʼ, ateʼ lë ni run ga bitiʼ nácaliʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios. Dw¿Naruʼ cabí réajniʼitseliʼ riyaza lë́ʼëruʼ yúguʼtë le riyaza ruáʼaruʼ, ateʼ rurúaj lë́ʼëruʼ? aC;Jesús rëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ cabí réajniʼitseliʼ caʼ libíʼiliʼ? uBcNíʼirö bubiʼë didzaʼ Pedro, en rëʼ Jesús: —Buzéajniʼi netuʼ lë ni rucúdzuʼu didzaʼ. [A/Buliʼcáʼana légaquiëʼ. Chinachúl-la lógaquiëʼ, en taʼchë́ʼë nupa nachul-la lógaca. Channö tu bönniʼ lo chul-la ichë́ʼë iaʼtúëʼ bönniʼ lo chul-la, iropëʼ ilaʼbixëʼ tu lu yeru. )@K Níʼirö bubiʼë didzaʼ Jesús, en rëʼ légaquiëʼ: —Yúguʼtë le nadúz, le cabí guzëʼ Xuzaʼ zoëʼ yehuaʼ yubá, huadúljagaca idú luí. \?1 Níʼirö yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús gulaʼbíguiʼë ga zoëʼ, en tëʼ Lëʼ: —¿Naruʼ nö́ztsenuʼ gulaʼlenëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo cateʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni bëʼu? 0>Y Calëga le riyaza ruʼë nu bönniʼ run ga bitiʼ náquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios, pero le rirúaj ruʼë, lë ni run ga bitiʼ náquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios. =7 Níʼirö bulidzëʼ Jesús bönachi nacuáʼ niʼ, en rëʼ léguequi: —Buliʼzë́ nágaliʼ le guíaʼ libíʼiliʼ, en guliʼtséajniʼi. |<q Nítisö naca le taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ nedaʼ,
tuʼ tuʼsédinëʼ yuguʼ le gulaʼnná bëʼ bönachi. j;MBönniʼ ni, len rúʼagacsëʼ tunëʼ nedaʼ bal,
en calëga idú ládxiʼgaquiëʼ. (:ILibíʼiliʼ, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinliʼ, idú ca nácaliʼ gudíxjöʼë Isaías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ: ,9Qbítiʼrö bi run bayudxi gun nu naʼ que xuz xinëʼe.” Caní runliʼ, rucáʼanaliʼ cáʼasö le gunná bëʼë Dios, para gunliʼ le nulaga loliʼ runliʼ. "8=Pero libíʼiliʼ rnnaliʼ: “Channö nu guíë xuz xinëʼe: Bitiʼ bi gaca gunnaʼ quiuʼ tuʼ chiguzxíʼ lu naʼa gunnaʼ yúguʼtë queëʼ Dios, 77gCaní raca, tuʼ gunná béʼenëʼ Dios libíʼiliʼ, gunnë́ʼ: “Ben bal xuz xinoʼo”, en gunnë́ʼ caʼ: “Nu innë́ ziʼ que xuz xinëʼe, tsaz gati nu naʼ.” B6}Bubiʼë didzaʼ Jesús, en gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Bizx que libíʼiliʼ caʼ rucáʼanaliʼ cáʼasö xibá queëʼ Dios para gunliʼ le nulaga loliʼ runliʼ? P5—¿Bizx que tunëʼ bönniʼ usëda quiuʼ le ridödi bëʼ ca naca le nulaga loruʼ runruʼ ca gulunëʼ xuz xtóʼoruʼ? Bitiʼ taʼguíbi nëʼë ca naca que yudoʼ cateʼ siʼ ilahuëʼ. '4 INíʼirö yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, en bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ, narúajgaquiëʼ Jerusalén, bilaʼdxinëʼ ga zoëʼ Jesús, ateʼ tëʼ Lëʼ: :3m$Gulátaʼyuëʼ lahuëʼ Jesús guʼë légaquiëʼ lataj ilaʼgansëʼ ruíʼi lariʼ nácuëʼ, ateʼ laʼ buluʼhuöácatë yúguʼtë nupa naʼ bilaʼgán lariʼ naʼ.62e#Cateʼ buluʼúnbëʼë bönniʼ yödzö niʼ Jesús, gulaʼsö́l-lëʼë didzaʼ idútë luyú niʼ, ateʼ dujuáʼgaquiëʼ yúguʼtë nupa teʼe ga naʼ zoëʼ Jesús. x1i"Cateʼ chigulaʼdödëʼ iaʼtsöláʼa nísadoʼ naʼ, laʼ bilaʼdxintëʼ lu xiyú yödzö Genesaret. ^05!Níʼirö bönniʼ nacuʼë lëʼe bárcodoʼ naʼ gulaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —Le nácatë, Zxíʼinëʼ Dios nacuʼ. Jesús ruúnëʼ yuguʼ bönniʼ huëʼ nacuʼë yödzö Genesaret ^/5 Cateʼ buluʼbenëʼ lëʼe bárcodoʼ naʼ, gurö́ʼö dxi böʼ naʼ recja. .!Jesús laʼ bulitë nëʼë. Buguélëʼë lëʼ, en rëʼ lëʼ: —Látiʼsö réajlëʼu nedaʼ. ¿Bizx que guca chopa ládxuʼu? S-Níʼirö cateʼ biléʼenëʼ Pedro ca böʼ naʼ recja rutá nisa, gúdxinëʼ. Níʼirö gusí lahuëʼ rötjëʼ lu nisa, ateʼ gurö́dxiʼë. Bulidzëʼ Jesús, rnnëʼ: —Xan, busölá nedaʼ. (,IJesús gudxëʼ lëʼ: —Gudá. Níʼirö bötjëʼ Pedro lëʼe bárcodoʼ naʼ, en guzëʼe niʼë lu nísadoʼ, saʼyéajëʼ ga naʼ zoëʼ Jesús. +Níʼirö bubiʼë didzaʼ Pedro, rëʼ Jesús: —Xan, channö nacuʼ Liʼ, gunná beʼe nedaʼ guídaʼ ga naʼ zuʼ lu nisa. *Níʼirö Jesús laʼ bulidztëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Buliʼzxöni ládxiʼliʼ. Nedaʼ ni. Bitiʼ gádxiliʼ. N)Cateʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ bilaʼléʼenëʼ Lëʼ, rizëʼe niʼë lu nísadoʼ, gulaʼbö́ʼdëʼë böniga tuʼ tádxinëʼ. Gulaʼbö́dxiʼë, taʼnnë́ʼ: —Tuʼ ridasö naʼ. i(KGudödi guluhuëla, gubíguiʼë Jesús galaʼ ga naʼ nacuʼë, rizëʼe niʼë lu nísadoʼ. Q'Bárcodoʼ ga naʼ nacuʼë bönniʼ usëda queëʼ ridödi gatsaj láhuiʼlö nísadoʼ naʼ, ateʼ riyasa bárcodoʼ naʼ tuʼ riyasa ridxía nísadoʼ naʼ, ateʼ ruzagaʼ böʼ recja barco naʼ. 1&[Cateʼ chibusö́l-lëʼë Jesús bönachi naʼ, gurenëʼ tu lu guíʼadoʼ ga niʼ yöjsóëʼ tuzëʼ. Niʼ bulidzëʼ Dios. Cateʼ chigul-la, tuzëʼ zoëʼ niʼ. %Níʼirö laʼ bentëʼ Jesús ga gulaʼbenëʼ bönniʼ usëda queëʼ lëʼe bárcodoʼ, en tsöjáquiëʼ, ilaʼnö́ruëʼ lahuëʼ Lëʼ, para ilaʼdödëʼ iaʼtsöláʼa nísadoʼ niʼ, tsanni naʼ uzenëʼ Lëʼ bönachi nacuáʼ niʼ didzaʼ. $5Bönniʼ niʼ gulahuëʼ guláquiëʼ idú chi-un gáyuʼë, pero cuntu nu bulaba yuguʼ nigula, en bíʼidoʼ. Jesús rizëʼe niʼë lu nísadoʼ #1Gulahuëʼ yúguʼtëgaquiëʼ, en buluʼhuö́ljanëʼ. Níʼirö buluʼtubëʼ yuguʼ bizxaj nagáʼanagaca, en buluʼlíëʼ chinnu gaʼböra. -"SNíʼirö Jesús gunná béʼenëʼ bönachi naʼ ilaʼbö́ʼ ga yuʼu dacaʼ. Gudödi naʼ gudélëʼë gayuʼ yöta xtila naʼ, en chópabaʼ böla naʼ, ateʼ guchisa lahuëʼ, ruyúëʼ zacaʼ yehuaʼ yubá. Gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Níʼirö buzxuzxjëʼ yöta xtila naʼ, en budödëʼ le lu náʼagaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ, ateʼ légaquiëʼ gulaʼguísiëʼ le lógaca bönachi zián naʼ. F!Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Buliʼdödi le lu naʼa. t aNíʼirö tëʼ Lëʼ: —Gáyuʼsö yöta xtila dë, en chópasöbaʼ böla dëbaʼ queë́tuʼ ni. Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ run bayudxi tsöjáquiëʼ. Buliʼnödzaj libíʼiliʼ le ilahuëʼ. Cateʼ chiridzö́ʼ dza naʼ, bilaʼdxinëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús ga zoëʼ, en tëʼ Lëʼ: —Chiridzö́ʼ naʼa, ateʼ cáʼasö naca lataj ni. Busöl-laʼ bönachi ni para tsöjaca gapa dë yö́dzödoʼ para gáʼugaca bi ilagu. 7gCateʼ burúajëʼ Jesús lëʼe barco, biléʼenëʼ nacuáʼ bönachi zián niʼ, ateʼ buéchiʼ ládxëʼë léguequi, en bunëʼ nupa teʼe, nútsaʼgaca ládjaguequi. 0Y Cateʼ réquibeʼenëʼ Jesús lë ni, buzë́ʼë niʼ, ateʼ gurenëʼ tu lëʼe bárcodoʼ, en saʼyéajëʼ laʼ queë́zëʼ tu lataj cáʼasö. Cateʼ bilaʼyöni bönachi zéajëʼ niʼ, bilaʼrúaj yuguʼ yödzö niʼ, en yöjaca ga niʼ idxinëʼ Jesús, taʼzëʼe níʼaguequi. {o Níʼirö bilaʼdxinëʼ bönniʼ gulaʼdë́ʼë Juan naʼ, ateʼ buluʼúʼë lëʼ, en buluʼcáchëʼë lëʼ. Gudödi niʼ, yöjtíxjöiʼiguequinëʼ Jesús ca gulaca lë ni. Jesús rugahuëʼ ziánrö ca chi-un gayuáʼ bönachi D Bönniʼ naʼ nasö́l-lëʼë buʼë icjëʼ Juan naʼ, zxoa lu zxigaʼ zxön, ateʼ bunödzjëʼ le queë́biʼ biʼi nigula naʼ, ateʼ lëbiʼ buáʼabiʼ le queë́nu xináʼabiʼ. _7 Caní guca, gusö́l-lëʼë nu tsöjríxi yenëʼ Juan ga niʼ yuʼë lidxi guíë. \1 Níʼirö buíʼinnëʼ Herodes, pero tuʼ chibenëʼ tsutsu xtídzëʼë, en tuʼ bilaʼyöni nupa teʼaj tágulen lëʼ, que lë ni naʼ gunná béʼenëʼ nu tsöjnödzaj icjëʼ Juan naʼ queë́biʼ. 3_Tuʼ chibusédinu-biʼ zíʼalö xináʼabiʼ, gúdxibiʼ lëʼ: —Benna quiaʼ naʼa icjëʼ Juan, bönniʼ buquilëʼ bönachi nisa. Gulúʼu le tu lu zxigaʼ zxön. wGuzxíʼ lu nëʼë Herodes, en benëʼ tsutsu xtídzëʼë unödzjëʼ queë́biʼ bítiʼtës bi inábibiʼ lëʼ. Z-Níʼirö cateʼ guca laní que dza guyéʼenëʼ iz Herodes, birúajbiʼ biʼi nigula queë́nu Herodías naʼ, en buyáʼabiʼ lógaca nupa nacuáʼ laní naʼ, ateʼ guyaza ládxëʼë Herodes le benbiʼ. eCQue lë ni naʼ gúʼunnëʼ Herodes gútiëʼ Juan, pero gúdxinëʼ ilaʼdáʼbagaʼ bönachi lu yödzö niʼ lëʼ, tuʼ téquiguequi bönachi náquiëʼ Juan naʼ tu bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. eCCaní benëʼ Herodes, tuʼ gudxëʼ Juan naʼ lëʼ: “Bitiʼ ral-laʼ sóalenuʼ-nu.” #?Caní gunnë́ʼ Herodes tuʼ gusö́l-lëʼë lë cazëʼ bönniʼ gulaʼzönëʼ Juan, en gulúguiʼë lëʼ du guíë, ateʼ gulaʼguʼë lëʼ lidxi guíë tuʼ gúʼuninu Herodías ilunëʼ caní. Herodías naʼ gúcanu nigula queëʼ Felipe, bö́chëʼë Herodes naʼ. U#Herodes naʼ gudxëʼ yuguʼ niʼa nëʼë, rnnëʼ: —Bönniʼ naʼ Juan, bönniʼ buquilëʼ bönachi nisa. Chibubanëʼ lu yöl-laʼ guti. Que lë ni naʼ dë lu nëʼë yöl-laʼ huáca zxön naʼ.  Lu dza niʼ, biyönnëʼ Herodes, bönniʼ rinná bëʼë luyú Galilea, ca nácagaca yuguʼ yöl-laʼ huáca runëʼ Jesús. yk :Que lë ni naʼ bitiʼ benëʼ Jesús zián yöl-laʼ huáca niʼ, tuʼ cabí taʼyéajlëʼë Lëʼ.&E 9Que lë ni naʼ gulaca chopa ládxiʼgaquiëʼ, ateʼ buluʼcáʼanëʼ Lëʼ. Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Yúguʼtë bönachi tun bal tu bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, pero bönachi uládz queëʼ, en bönachi nacuáʼ lidxëʼ bitiʼ tun lëʼ bal. e C 8Lëscaʼ nigula zanëʼ nacuáʼlennu rëʼu ni. ¿Gazxi caz guzëdëʼ yúguʼtë lë ni? , Q 7Náquiëʼ bönniʼ ni zxíʼinëʼ bönniʼ gubëdxi yaga, ateʼ xinë́ʼë lënu María. Náquiëʼ bö́chiʼgaquiëʼ Jacobo, en José, en Simón, en Judas. % C 6Cateʼ budxinëʼ ladzëʼ, busédinëʼ bönachi nacuáʼ lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ buluʼbáninë, taʼnnë́ʼ: —¿Gazxi caz guzëdëʼ bönniʼ ni yöl-laʼ réajniʼi ni? ¿Nacxi caz naca, runëʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca ni? 9~;}||{[z&yxxx-w0vvuVttWsFrdqponm"l&kiiZhegNfedcMbb8a+`_^^W]][ZNYXX WVVUT7RR>Q}Q#P?OxNN:MLcK`JFIPHgGwEED|CCCBA@??F>>,=dRéquibeʼenëʼ Jesús të́ʼënnëʼ uluʼbéajëʼ Lëʼ didzaʼ, ateʼ gudxëʼ légaquiëʼ: —Libiʼiliʼ, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinliʼ, ¿bizx que ruíʼiliʼ didzaʼ le ruzóa nedaʼ raʼ guíʼa? 83iGudíxjöiʼi netuʼ. ¿Nacxi runi liʼ? ¿Naruʼ run bayudxi, o bitiʼ run bayudxi quizxaj laztuʼ queëʼ César, bönniʼ yödzö ziʼtuʼ naʼ rinná béʼenëʼ rëʼu? 42aPara ilunëʼ caní, gulaʼsö́l-lëʼë bal-lëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ légaquiëʼ, len bönniʼ dáʼgaquiëʼ Herodes, ga zoëʼ Jesús, nupa naʼ gulë́ Jesús: —Bönniʼ Usedi, nöztuʼ Liʼ ruʼu didzaʼ cátëze naca, en naca idútë li ca rusédinuʼ ca naca queëʼ Dios, en bitiʼ ruíʼi ládxuʼu le taʼnná quiuʼ bönachi, tuʼ cabí ruchiʼa rusörö́uʼ bönachi ca naca le taʼnnasö bönachi naʼ. <1qNíʼirö yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ buluʼzë́ʼë niʼ, ateʼ gulún xtídzaʼgaquiëʼ ilunëʼ ga bi innë́ʼ Jesús para gaca uluʼzéguiëʼ Lëʼ didzaʼ. *0MNíʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Zian nupa nulidzaʼ, pero nabábasö nupa ilaʼrö́gaca. Jesús ruʼë didzaʼ ca naca le riguízxaj lázaruʼ /# Níʼirö bönniʼ naʼ rinná bëʼë gudxëʼ nupa naʼ tun xichinëʼ, gunnë́ʼ: “Guliʼgugaʼ niʼa nëʼë bönniʼ ni. Guliʼtsöjchúʼun-nëʼ níʼilö ga naʼ röʼö chul-la. Niʼ cödxëʼ, en utíl-la láyëʼë, lu yöl-laʼ ruhuíʼini queëʼ.” ;.o Níʼirö gudxëʼ bönniʼ naʼ: “Bö́nniʼdoʼ, ¿zóatsoʼ ni, en bitiʼ nacuʼ lariʼ tsahuiʼ bunödzjaʼ quégaca nupa nacuáʼ laní?” Bönniʼ naʼ busayaj ruʼë. ^-5 ’Cateʼ guyáziëʼ bönniʼ naʼ rinná bëʼë para uyúëʼ nupa niʼ nudúbigaca, biléʼenëʼ tu bönniʼ bitiʼ nácuëʼ lariʼ tsahuiʼ le bunödzjëʼ quégaquiëʼ bönniʼ nacuʼë laní naʼ. {,o Níʼirö bilaʼrúajëʼ niʼa nëʼë naʼ, söjáquiëʼ gapa naca laʼ nöza, ateʼ buluʼtubëʼ yúguʼtë nupa yöjxácaʼgaquiëʼ, yuguʼ bönniʼ dxiʼa, en yuguʼ bönniʼ tuáʼ döʼ, ateʼ ga naʼ raca laní bilírö bönachi. 8+i Guliʼtséajtsöcaʼ gapa naca laʼ nöza, en buliʼlidza yúguʼtë nupa tsöjxácaʼliʼ niʼ para guídagaca laní queë́biʼ biʼi bönniʼ quiaʼ utsaga náʼabiʼ.” a*;Níʼirö bönniʼ naʼ rinná bëʼë gudxëʼ yuguʼ niʼa nëʼë, gunnë́ʼ: “Le nácatë chinupáʼa que laní naʼ, pero yuguʼ bönniʼ bulidzaʼ bitiʼ guláquiëʼ lesacaʼ guídagaquiëʼ laní quiaʼ. {)oCateʼ bönniʼ naʼ rinná bëʼë biyönnëʼ lë ni, gulénëʼ, en gusö́l-lëʼë yuguʼ bönniʼ queëʼ röjáquiëʼ gudil-la, ateʼ bë́tigaquiëʼ yuguʼ bönniʼ hueti bönachi naʼ, en buluʼquélëʼë guíʼ ládzagaquiëʼ. ( Iaʼzícaʼrëʼ gulaʼzönëʼ yuguʼ niʼa nëʼë naʼ, ateʼ guluʼë döʼ quégaquiëʼ, en bë́tgaquiëʼ légaquiëʼ. M'Yuguʼ bönniʼ naʼ yöjlídzagaquiëʼ bitiʼ gulunëʼ légaquiëʼ bal, ateʼ yöjáquiëʼ que queë́gaquiëʼ. Tuëʼ yöjenëʼ dxin, en iaʼtúëʼ guyijëʼ tsöjöʼu tsöjë́tiʼë. &%Níʼirö gusö́l-lëʼë iaʼzícaʼrëʼ niʼa nëʼë, en gudxëʼ légaquiëʼ: “Guliʼtsöjö́dxitsöcaʼ nupa naʼ chinulidzaʼ, naʼ guië́liʼ légaquiëʼ: Buliʼyútsöcaʼ, chinupáʼa laʼ huagu. Chibë́tiaʼ-baʼ yuguʼ xpëdxaʼ, en yuguʼ böaʼ bëdxi renniʼ quiaʼ. Yúguʼtë chinupáʼa. Guliʼdá, sóaruʼ laní queë́biʼ biʼi bönniʼ quiaʼ utsaga náʼabiʼ.” 1%[Gusö́l-lëʼë niʼa nëʼë tsöjxíʼgaquiëʼ yuguʼ bönniʼ chinulidzëʼ para guídagaquiëʼ laní queë́biʼ, pero bitiʼ gulë́ʼënëʼ guídagaquiëʼ. _$7—Ca gaca quégaca nupa ilaʼyaza ga rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá naca ca guca quégaca nupa bulidzëʼ tu bönniʼ rinná bëʼë cateʼ benëʼ laní que dza utsaga náʼabiʼ biʼi bönniʼ queëʼ. f# GJesús bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ leyúbölö, ateʼ bucúdzuʼë didzaʼ, rnnëʼ: H" .Gulaʼzóa gulaʼböʼë ilaʼzönëʼ Jesús, pero guládxinëʼ bi ilún bönachi zián nacuáʼ niʼ tuʼ taʼyéajlëʼ náquiëʼ Jesús bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios.H! -Cateʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo bilaʼyönnëʼ lë naʼ bucúdzuʼë didzaʼ Jesús, téquibeʼenëʼ bëʼë Jesús didzaʼ ca naca quégaquiëʼ.  ,Nu tsöjcheguʼ lu guiö́j ni, laʼ cuinsi quitsaj, ateʼ channö guiö́j ni tseajbagaʼ bönniʼ naʼ, uzxuzxaj lëʼ. <q+’Que lë ni naʼ reaʼ libíʼiliʼ, xilátjaliʼ ga naʼ rinná bëʼë Dios idúa queë́liʼ, en gataʼ quégaca bönachi ilún ca ral-laʼ gun nu nadeliʼ lataj niʼ. mS*Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ catu caz nulábaniliʼ lë naʼ nazúaj lu guichi láʼayi ca naca lë ni? Caní rnna:Guiö́j naʼ gulaʼrúʼunëʼ bönniʼ tuʼcuʼë zöʼö,
laʼ guiö́j náʼasö chinaca guiö́j len zöʼö.Lë cazëʼ Xanruʼ benëʼ ga naca caní,
ateʼ naca tu le run ga rubániruʼ. ))Buluʼbiʼë didzaʼ bönniʼ yudoʼ naʼ, tëʼ Jesús: —Usunítiëʼ bönniʼ tuáʼ döʼ naʼ, ateʼ luyú queëʼ naʼ udödëʼ lu náʼagaquiëʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ huen dxin, bönniʼ iluʼë lëʼ uláz queëʼ cateʼ idxín dza uluʼchibëʼ le. +O(Níʼirö Jesús gunábinëʼ légaquiëʼ, gunnë́ʼ: —Cateʼ udxinëʼ bönniʼ xan luyú naʼ, ¿nacxi gunëʼ quégaquiëʼ bönniʼ huen dxin niʼ? #'Níʼirö gulaʼzönëʼ-biʼ, ateʼ buluʼbéajëʼ-biʼ níʼilö luyú ga naʼ rö́ʼgaca lubá uva, ateʼ bë́tigaquiëʼ-biʼ niʼ. |q&Cateʼ yuguʼ bönniʼ huen dxin naʼ bilaʼléʼenëʼ-biʼ zxíʼinëʼ, laʼ gulaʼnnatëʼ laʼ légacasëʼ: “Biʼi ni guequi queë́biʼ luyú ni. Guliʼdá, gútiruʼ-biʼ, ateʼ le ral-laʼ guequi queë́biʼ guequi queë́ruʼ.” %’Ga yöjsete, gusö́l-lëʼë caʼ zxíʼinëʼ ga naʼ nacuʼë. Guzáʼ ládxëʼë, rnnëʼ: Hualunëʼ bal biʼi quiaʼ. q[$Leyúbölö bönniʼ xan luyú naʼ gusö́l-lëʼë caʼ iaʼzícaʼrëʼ niʼa nëʼë, ateʼ guláquiëʼ ziántërëʼ ca nupa naʼ gusö́l-lëʼë zíʼalö, ateʼ laʼ tuz ca gulunëʼ bönniʼ huen dxin niʼ quégaquiëʼ. D#Níʼirö gulaʼzönëʼ bönniʼ huen dxin naʼ yuguʼ niʼa nëʼë naʼ. Gulunëʼ huëʼ tuëʼ, en iaʼtúëʼ bë́tigaquiëʼ lëʼ, en iaʼtúëʼ buluʼladxëʼ lëʼ guiö́j. jM"’Cateʼ chibidxín dza uluʼchibëʼ yuguʼ lubá uva naʼ, gusö́l-lëʼë bönniʼ xan luyú naʼ bal-lëʼ niʼa nëʼë ga naʼ nacuʼë bönniʼ huen dxin niʼ para uluʼziʼë lu náʼagaquiëʼ uláz queëʼ. {o!Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Buliʼzë́ nágaliʼ iaʼtú le ucúdzuʼa didzaʼ. Guzóëʼ tu bönniʼ xan yuʼu, ateʼ bönniʼ ni budë́ʼë yuguʼ lubá uva luyú queëʼ. Guléquiëʼ lëʼaj que, en guchö́ʼönëʼ tu lerui guiö́j ga isíëʼ xisi uva naʼ. Benëʼ caʼ tu yuʼu xitsáʼ ga gaca nu uyú idútë luyú queëʼ. Níʼirö budödëʼ luyú naʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ huen dxin, para ilaʼziʼë quégaquiëʼ gatsaj huéaj, ateʼ saʼyéajëʼ yödzö ziʼtuʼ. ^5 Caní gaca, tuʼ bidëʼ Juan, bönniʼ buquilëʼ bönachi nisa, ga zóaliʼ, en busédinëʼ libíʼiliʼ le naca tsahuiʼ ca ral-laʼ gunliʼ, ateʼ libíʼiliʼ bitiʼ guyéajlëʼëliʼ lëʼ, pero yuguʼ bönniʼ uquízxaj, en yuguʼ nigula udá dzaga gulaʼyéajlëʼë lëʼ. Sal-laʼ biléʼeliʼ lë ni, bitiʼ bubíʼi ládxiʼliʼ para tséajlëʼëliʼ lëʼ. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús ca béngaquiëʼ bönniʼ huen dxin bitiʼ nácagaquiëʼ tsahuiʼ hI¿Núzxilöbiʼ biʼi chopa ni benbiʼ le guyaza ládxëʼë xúzibiʼ? Buluʼbiʼë didzaʼ, tëʼ Jesús: —Biʼi zíʼalö naʼ. Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, ilaʼnö́ruëʼ bönniʼ uquízxaj tuáʼ döʼ, en yuguʼ nigula udá dzaga ca libíʼiliʼ, ateʼ ilaʼyáziëʼ ga niʼ rinná bëʼë Dios. _7Níʼirö bönniʼ naʼ yöjödxëʼ-biʼ iaʼtubiʼ biʼi queëʼ naʼ, en laʼ tuz ca gunnë́ʼ, ateʼ bubíʼibiʼ didzaʼ biʼi ni, gúdxibiʼ-nëʼ: “Huaca, Dad. Uyéajaʼ.” Bitiʼ guyéajbiʼ biʼi ni. 3Bubíʼibiʼ didzaʼ biʼi naʼ, gúdxibiʼ-nëʼ: “Bitiʼ rë́ʼëndaʼ tsejaʼ.” Gudödi niʼ bubíʼi ládxiʼbiʼ, ateʼ yöjenbiʼ dxin. RNíʼirö Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ naʼ: —¿Nacxi rusácaʼliʼ queë́liʼ? Guzóëʼ tu bönniʼ nacuáʼabiʼ chópabiʼ biʼi bönniʼ queëʼ, ateʼ yöjödxëʼ-biʼ tubiʼ biʼi queëʼ naʼ, gunnë́ʼ: “Zxíʼinaʼ, guyéaj naʼa tsöjenuʼ dxin ga naca luyú quiaʼ ga rö́ʼgaca lubá uva.” #?Que lë ni naʼ buluʼbiʼë didzaʼ, tëʼ Jesús: —Bitiʼ nöztuʼ. Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Nedaʼ caʼ, bitiʼ guíaʼ libíʼiliʼ bizxi yöl-laʼ unná bëʼ dë lu naʼa runaʼ lë ni. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús ca gulunbiʼ chópabiʼ zxíʼinëʼ tu bönniʼ H Naʼa, channö innaruʼ: Gulaʼsö́l-lëʼë yuguʼ bönniʼ lëʼ, rádxiruʼ le ilún bönachi lu yödzö tuʼ taʼyéajlëʼë yúguʼtëʼ Juan naʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. n U¿Nuzxi caz gusöl-laʼ Juan para buquilëʼ bönachi nisa? ¿Naruʼ Dios gusö́l-lëʼë lëʼ, o gulaʼsö́l-lëʼë yuguʼ bönniʼ lëʼ? Níʼirö gulaʼsí lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ naʼ taʼnnë́ʼ laʼ légacasëʼ: —Channö innaruʼ: Dios gusö́l-lëʼë lëʼ, laʼ guië́tëʼ rëʼu: “¿Bizx que bitiʼ guyéajlëʼëliʼ lëʼ?” } sBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Lëscaʼ nedaʼ inábatsöquiʼdaʼ libíʼiliʼ tu didzaʼ. Channö quíxjöiʼiliʼ nedaʼ ca naca, nedaʼ caʼ guíaʼ libíʼiliʼ bizxi yöl-laʼ unná bëʼ dë lu naʼa runaʼ caní. r ]Níʼirö guyáziëʼ Jesús chila yudoʼ, ateʼ tsanni niʼ rusédinëʼ bönachi nacuáʼ niʼ, bilaʼdxinëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ len bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ ga zoëʼ, ateʼ gulaʼnábinëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —¿Bizxi yöl-laʼ unná bëʼ dë lu noʼo, runtsoʼ yuguʼ lë ni? ¿Nuzxi budödi lu noʼo yöl-laʼ unná bëʼ ni? W 'Lëscaʼ caní, yúguʼtë le inábaliʼ cateʼ ulídzaliʼ-nëʼ Dios, channö huayéjlëʼëliʼ gunnëʼ Dios queë́liʼ, huazíʼiliʼ lë naʼ inábaliʼ. Yöl-laʼ unná bëʼ dë lu nëʼë Jesús : mBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, channö tséajlëʼëliʼ Dios, en bitiʼ gaca chopa ládxiʼliʼ, calë́gasö huáca gunliʼ ca naʼ benaʼ que yaga ni, pero channö guië́liʼ guíʼa ni: Gucuíta, en yöjsóa lu nísadoʼ, gaca ca naʼ innaliʼ. ,QCateʼ bilaʼléʼenëʼ bönniʼ usëda queëʼ lë ni, buluʼbáninëʼ, ateʼ gulaʼnábinëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —¿Nacxi caz guca, gubídxitë yaga ni?  Biléʼenëʼ tu yaga higo röʼ gal-laʼ cuite nöza, ateʼ gubíguiʼë ga naʼ röʼ, pero bitiʼ bi bidzö́linëʼ lu yaga naʼ. Xiláguiʼsö dxía. Níʼirö Jesús gudxëʼ le: —Bítiʼrö cuía le ribía quiuʼ. Laʼ gubídxitë yaga higo naʼ. \1Cateʼ zaʼ reníʼ, ateʼ niʼ söhuö́jëʼ Jesús Jerusalén, ridunëʼ. 6eNíʼirö Jesús bucáʼanëʼ légaquiëʼ, ateʼ burúajëʼ Jerusalén. Guyijëʼ yödzö Betania ga niʼ bugáʼanëʼ idú yëla. Jesús rulidza ziʼë yaga higo q[Níʼirö tëʼ Jesús: —¿Naruʼ cabí riyönnuʼ ca taʼnnabiʼ biʼi ni? Bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Ön, riyöndaʼ. ¿Naruʼ catu caz nulábaniliʼ le nazúaj lu guichi láʼayi caní caz ral-laʼ gaca? Caní rnna: “Liʼ benuʼ ga yuguʼ biʼi cuidiʼ, en yuguʼ bíʼidoʼ niʼ tádxiʼbiʼ gulúl-labiʼ yöl-laʼ ba le naca idú.” (IGulaʼlenëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ yudoʼ tuʼsédinëʼ cateʼ bilaʼléʼenëʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca ni runëʼ Jesús, en bilaʼyönnëʼ tuíʼibiʼ bíʼidoʼ zidzaj didzaʼ ga naca chila yudoʼ, taʼnnabiʼ: —¡Bicaʼ ba Lëʼ, zxíʼini xiʼsóëʼ David! J Cateʼ niʼ zoëʼ Jesús chila yudoʼ, bal-lëʼ bönniʼ nachul-la lógaquiëʼ, en bönniʼ bitiʼ raca ilaʼzë́ʼë bilaʼdxinëʼ ga naʼ zoëʼ, ateʼ Lëʼ bunëʼ légaquiëʼ. =s Rëʼ légaquiëʼ: —Nazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Lidxaʼ siʼi le, yuʼu ga nu ulidza Dios”, pero libíʼiliʼ chinunliʼ lataj ni ca naca yuʼu lídxigaca gubán. 9 Cateʼ guyáziëʼ Jesús löʼa yudoʼ queëʼ Dios, buláguiʼë níʼilö yúguʼtë nupa tutiʼ toʼo ga naca löʼa yudoʼ naʼ. Burixëʼ caʼ yuguʼ blaga quégaquiëʼ bönniʼ tuʼtsë́ʼë dumí yödzö ziʼtuʼ, en yuguʼ le taʼböʼi nupa tutiʼ guʼdödoʼ. :m Iaʼbal-la bönachi niʼ taʼnná: —Nu ni Jesús, bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, ateʼ naca ladzëʼ Nazaret luyú Galilea. Jesús rulatjëʼ löʼa yudoʼ @~y Cateʼ guyáziëʼ Jesús yödzö Jerusalén, buluʼdzatsa yúguʼtë bönachi lu yödzö naʼ, ateʼ zián nupa gulë́ luzë́ʼeguequi, taʼnná: —¿Nuzxi caz bönniʼ ni? f}E Guluíʼi zidzaj didzaʼ bönachi naʼ nanö́rugaca, en nupa naʼ söjácalen Jesús, taʼnná: —¡Yöl-laʼ ba Lëʼ, zxíʼini xiʼsóëʼ David! ¡Bicaʼ ba nu ni zaʼ niʼa que Lëʼ Xanruʼ! ¡Yöl-laʼ ba Dios! <|qNacuáʼ caʼ bönachi zián niʼ, ateʼ gulaʼchilaj yuguʼ lariʼ taʼxóa cúdzuʼguequi laʼ nöza. Iaʼzícaʼrëʼ buluʼchibëʼ zin le buluʼzxóëʼ ga naca laʼ nöza. J{ Gulaʼchë́ʼë-baʼ burro gunáʼ naʼ, en burro biguiúʼdoʼ naʼ, ateʼ buluʼdxíëʼ cúdzuʼgacabaʼ yuguʼ lariʼ guitsaʼ quégaquiëʼ, ateʼ gudxíëʼ Jesús lahuiʼ lariʼ naʼ. zNíʼirö bönniʼ usëda queëʼ yöjáquiëʼ niʼ, ateʼ gulunëʼ ca naʼ gunná béʼenëʼ Jesús légaquiëʼ. y'Guliʼguíë nupa nacuáʼ yödzö Sión,Buliʼyútsöcaʼ, zëʼë Bönniʼ inná béʼenëʼ libíʼiliʼ.Lu yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ queëʼ dxíëʼ-baʼ tubaʼ burro.Dxíëʼ cúdzuʼbaʼ búrrodoʼ nácabaʼ zxíʼinibaʼ böaʼ ruáʼabaʼ yuaʼ. x{Caní guca para gaca lë naʼ buzúajëʼ lu guichi bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ: wChannö nu bi guíë libíʼiliʼ, guliʼguíë nu naʼ: “Xanruʼ riquinnëʼ-baʼ.” Níʼirö isö́l-lëʼë légacabaʼ quiaʼ. v3ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼtséajtsöcaʼ yö́dzödoʼ niʼ ca dö́dilö ga ni zóaruʼ, ateʼ laʼ tsöjxácaʼtëliʼ-baʼ tubaʼ burro gunáʼ nágaʼbaʼ, ateʼ dzaga lëbaʼ tubaʼ burro biguiúʼdoʼ. Guliʼtsöjsedxi-baʼ, en ichë́ʼëliʼ-baʼ quiaʼ ni. Du Cateʼ bilaʼdxíngalëʼ yödzö Jerusalén, en niʼ nacuʼë ga dë yödzö Betfagé ga naʼ zoa Guíʼa Yaga Olivo, níʼirö gusö́l-lëʼë Jesús chopëʼ bönniʼ usëda queëʼ, 9tk"Níʼirö Jesús buéchiʼ ládxëʼë légaquiëʼ, ateʼ gudanëʼ guiö́j lógaquiëʼ. Laʼ böáljatëgaca guiö́j lógaquiëʼ, ateʼ yöjácalenëʼ Jesús.Zs-!Tëʼ Jesús: —Xan, rë́ʼënituʼ gunuʼ ga huöálaj guiö́j lotuʼ. +rO Níʼirö guzë́ʼ ribözëʼ Jesús, en bulidzëʼ légaquiëʼ, ateʼ gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Bizxi rë́ʼëniliʼ gunaʼ queë́liʼ? DqBönachi zián nacuáʼ niʼ gulë́ légaquiëʼ ilaʼcuʼë dxisö, pero zídzajrö guluʼë didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Xan, zxíʼini xiʼsóëʼ David, buéchiʼ ladxiʼ netuʼ. tpaNacuʼë chopëʼ bönniʼ nachul-la lógaquiëʼ niʼ, rö́ʼgaquiëʼ raʼ nöza. Cateʼ bilaʼyönnëʼ ridödëʼ Jesús niʼ, guluʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Xan, zxíʼini xiʼsóëʼ David, buéchiʼ ladxiʼ netuʼ. ]o3Cateʼ niʼ tuʼrúajëʼ yödzö Jericó, bönachi zián söjácalen Jesús. *nMLëscaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, bidaʼ ni, calëga para nu gun xichinaʼ, pero para gunaʼ xichíngaca bönachi, en udödaʼ yöl-laʼ naʼbán quiaʼ, le quízxjadaʼ niʼa quégaca bönachi zián para uluʼlágaca. Ruúnëʼ Jesús chopëʼ bönniʼ nachul-la lógaquiëʼ mLëscaʼ caní, nútiʼtëslöliʼ libíʼiliʼ nu guë́ʼëni gaca lo, ral-laʼ gaca ca tu bönniʼ nadóʼo que iaʼzícaʼröliʼ. l9Bitiʼ gaca caní queë́liʼ. Nútiʼtëslöliʼ libíʼiliʼ nu rë́ʼëni gaca zxön ga zóaliʼ, nu ni ral-laʼ gun dxin que iaʼzícaʼröliʼ. kNíʼirö Jesús bulidzëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Nözquéziliʼ ca tunëʼ yuguʼ bönniʼ taʼnná béʼenëʼ bönachi izáʼa, ridö́ditë bëʼ taʼnná béʼenëʼ légaquiëʼ, ateʼ nupa niʼ nácagacarö lo taʼnná beʼe laʼ luzë́ʼeguequisö. ijKCateʼ iaʼchíëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús bilaʼyönnëʼ lë ni, gulaʼlenëʼ. wigNíʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë le ral-laʼ quiʼi sacaʼa nedaʼ, gaca caʼ queë́liʼ, en le ral-laʼ idilaʼ nedaʼ nisa, gátiaʼ, idílaliʼ caʼ nisa libíʼiliʼ, pero que cö́ʼöliʼ cuita lëʼa ibëla o cuita lëʼa yö́göla, bitiʼ dë lu naʼa nu guʼa que, pero gataʼ quégaca nupa niʼ chinupë́ʼë Xuzaʼ quéguequi. lhQBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ nö́ziliʼ le rinábaliʼ. ¿Naruʼ huáca guáʼ ilenliʼ le quiʼi sacaʼ nedaʼ, en idílaliʼ nisa ca idilaʼ nedaʼ nisa, gátiaʼ? Tëʼ Lëʼ: —Huácatuʼ. egCJesús gunábinëʼ-nu, rnnëʼ: —¿Bizxi rë́ʼënuʼ? Rënu Lëʼ: —Gunná bëʼ cö́ʼöbiʼ tubiʼ zxíʼinaʼ ni cuita lëʼu ibëla, en iaʼtubiʼ cö́ʼöbiʼ cuita lëʼu yö́göla ga niʼ inná bëʼu. rf]Níʼirö bidxinnu xináʼagaquiëʼ Jacobo, en Juan, yuguʼ zxíʼinëʼ Zebedeo, ga zoëʼ Jesús, dzágagaquiëʼ-nu chopëʼ ni, ateʼ buzóa zxíbinu lahuëʼ Jesús, en gunábinu Lëʼ tu le uzáʼ ládxëʼë queë́nu. e%Uluʼdödëʼ nedaʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ ziʼtuʼ para uluʼtitjëʼ nedaʼ. Ilaʼguinëʼ nedaʼ, en uluʼdë́ʼë nedaʼ lëʼe yaga cruz, pero cateʼ gaca tsonna dza, Dios usubanëʼ nedaʼ lu yöl-laʼ guti. Le gunábanu xináʼagaquiëʼ Jacobo, en Juan dw—Buliʼyútsöcaʼ, ribenruʼ zéajruʼ Jerusalén, ateʼ niʼ soa nu udödi nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, lu náʼagaquiëʼ bixúz unná bëʼ, en lu náʼagaquiëʼ bönniʼ yudoʼ usëdi, ateʼ ilaʼchúguiëʼ quiaʼ gátiaʼ. c-Cateʼ niʼ yuʼë Jesús nöza, saʼyéajëʼ Jerusalén, guchë́ʼë quez idxínnutëʼ bönniʼ usëda queëʼ, en rëʼ légaquiëʼ: 5bcCaní naca, bal-lëʼ bönniʼ, tuʼcáʼana bönachi légaquiëʼ cáʼasö, ilácagaquiëʼ lo, ateʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ, nácagaquiëʼ lo naʼa, uluʼgáʼanëʼ cáʼasö. Zián nupa nulidzaʼ, pero nabábasö nupa narö́gaca. Riguíxjöʼë Jesús leyúbölö ca siʼ ilútiëʼ Lëʼ a-¿Naruʼ cabí dë lu naʼa gunaʼ ca rë́ʼëndaʼ len le nequi quiaʼ? ¿Naruʼ ruzxéʼetsenuʼ-nëʼ luzóʼo tuʼ rúnnadaʼa queëʼ?” `1Guzxíʼ lazxjuʼ, en böaj lidxuʼ. Nedaʼ rë́ʼëndaʼ quizxjaʼ bönniʼ ni yöjenëʼ dxin ga yöjsetë laʼ leze ca naʼ riguizxjaʼ liʼ. C_ Bubiʼë didzaʼ xan yu naʼ, en rëʼ tuëʼ: “Bö́chaʼa, bitiʼ bi runaʼ quiuʼ le cabí naca tsahuiʼ. ¿Naruʼ cabí bugáʼana tsáhuiʼruʼ siʼu tu dumí lazxaj que tu dza? `^9 taʼnnë́ʼ: “Yuguʼ bönniʼ ni bilaʼdxinëʼ ga yöjsetë, tu chíʼisö gulunëʼ dxin, en tuz ca gudízxjatsoʼ légaquiëʼ ca netuʼ, ateʼ netuʼ ni bentuʼ dxin idú dza, en gúguidaʼatuʼ gubidza.” W]' Cateʼ gulaʼziʼë le, gulaʼnnë́dëʼë queëʼ bönniʼ xan yuʼu naʼ, =\s Cateʼ bilaʼdxinëʼ bönniʼ yöjéngaquiëʼ dxin zíʼatëlö, guléquinëʼ huazíʼgaquiëʼ iaʼlatiʼ, pero lëscaʼ gulaʼziʼë tu tuhuéajëʼ dumí lazxaj que tu dza. &[E Níʼirö bilaʼdxinëʼ bönniʼ yöjéngaquiëʼ dxin cateʼ niʼ zoa iaʼlátiʼdoʼos gubidza, en gulaʼziʼë tu tuhuéajëʼ dumí lazxaj que tu dza. KZCateʼ chizóa gal-la, bönniʼ xan yu naʼ rëʼ bönniʼ yuʼu lu nëʼë yuguʼ huen dxin naʼ, rnnëʼ: “Bulidza yuguʼ bönniʼ huen dxin naʼ, ateʼ guʼu lázxjagaquiëʼ. Quizxjuʼ zíʼalö yuguʼ bönniʼ naʼ bilaʼdxinëʼ yöjsetë. Udxi naʼ quizxjuʼ yuguʼ bönniʼ naʼ bilaʼdxinëʼ zíʼatëlö.” bY=Yuguʼ bönniʼ naʼ tëʼ lëʼ, taʼnnë́ʼ: “Cuntu nu benna xichintuʼ.” Níʼirö rëʼ légaquiëʼ: “Guliʼtséaj caʼ libíʼiliʼ ga naca lu xiyúaʼ, ateʼ quizxjaʼ libíʼiliʼ le naca tsahuiʼ.” rX]Burúajëʼ caʼ cateʼ niʼ zoa iaʼlátiʼdoʼos gubidza, en yöjxáquiëʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ nacuáʼasëʼ caʼ niʼ, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: “¿Bizx que zóatsaliʼ ni cáʼasö idú dza, bitiʼ bi dxin runliʼ?” AW{Burúajëʼ bönniʼ xan yuʼu naʼ leyúbölö idú huagubidza, encaʼ idú xihuö́ udzö́ʼ, en laʼ tuz ca benëʼ, gusö́l-lëʼë yuguʼ bönniʼ yöjxáquiëʼ lu xiyúëʼ. -VSRëʼ légaquiëʼ: “Guliʼtséaj caʼ libíʼiliʼ ga naca lu xiyúaʼ, ateʼ quizxjaʼ libíʼiliʼ le naca tsahuiʼ.” Laʼ yöjácatëʼ caʼ légaquiëʼ. }UsCateʼ burúajëʼ idú xsila, biléʼenëʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ nacuáʼasëʼ caʼ ga naca lu yë́ʼëyi. ETCateʼ chibugáʼanalenëʼ tsahuiʼ yuguʼ bönniʼ huen dxin naʼ, quizxjëʼ légaquiëʼ tu dumí lazxaj que tu dza, gusö́l-lëʼë légaquiëʼ ilunëʼ dxin ga naca lu xiyúëʼ. rS _Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Ca gun Bönniʼ naʼ rinná bëʼë yehuaʼ yubá naca ca benëʼ tu bönniʼ xan yuʼu. Birúajëʼ zíladoʼ, yöjdiljëʼ yuguʼ bönniʼ ilunëʼ dxin ga naca lu xiyúëʼ ga naʼ nadúzgaca lubá uva. R}Zián nupa nácagaca lo naʼa, uluʼgáʼana cáʼasö, ateʼ nupa nagáʼanagaca cáʼasö naʼa, hualácagaca lo./QWNu bönniʼ rucáʼanëʼ lidxëʼ, o yuguʼ bö́chëʼë, o yuguʼ zanëʼ, o xuzëʼ, o xinë́ʼë, o nigula queëʼ, o yuguʼ zxíʼinëʼ, o yuguʼ xiyúëʼ, para gunëʼ xichinaʼ, bönniʼ ni siʼë iaʼtú gáyuaʼtërö caʼ queëʼ, en gataʼ caʼ yöl-laʼ naʼbán idú queëʼ. PJesús rëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, dza niʼ cateʼ ucubi yödzölió, ateʼ cöʼa inná bëʼa nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, ga niʼ gácatëraʼ lo, lëscaʼ libíʼiliʼ záʼlenliʼ nedaʼ naʼa, cö́ʼöliʼ chinnu lataj ga inná bë́ʼëliʼ, en uchiʼa usöröliʼ quégaca idxinnu cöʼtë yödzö quégaca zxíʼini xiʼsóëʼ Israel. /OWNíʼirö bubiʼë didzaʼ Pedro, en rëʼ Jesús: —Buyútsöcaʼ, netuʼ chibucáʼanatuʼ yúguʼtë, en záʼlentuʼ Liʼ. ¿Bízxirö gataʼ queë́tuʼ? NJesús buyúëʼ légaquiëʼ, en rëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ gaca ilún bönachi lë ni, pero Dios huáca gunëʼ yúguʼtë. MCateʼ bilaʼyönnëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ didzaʼ ni, buluʼbáninë, taʼnnë́ʼ: —¿Nuzxi caz gaca ulá, channö? 3L_Iaʼstú reaʼ libíʼiliʼ, nácarö böniga tsáziëʼ tu bönniʼ dë yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ ga niʼ rinná bëʼë Dios ca tö́dibaʼ böaʼ lu nagui yötsiʼ. ^K5Níʼirö Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, rnnëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, böniga naca tsáziëʼ nu bönniʼ dë yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ ga rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá. !J;Cateʼ bönniʼ naʼ ni zoëʼ iz cuidiʼ queëʼ biyönnëʼ didzaʼ ni, söhuö́jëʼ ruhuíʼinnëʼ tuʼ dëdaʼ yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ. I Jesús rëʼ lëʼ: —Channö rë́ʼënuʼ gacuʼ tsahuiʼ, guyéaj, yöjëtiʼ le dë quiuʼ, ateʼ dumí naʼ siʼu, bunödzaj quégaca bönachi yechiʼ. Caní gataʼ yöl-laʼ tsahuiʼ quiuʼ niʼ yehuaʼ yubá. Níʼirö gudá, gudáʼ nedaʼ. 8HiBönniʼ naʼ ni zoëʼ iz cuidiʼ queëʼ gudxëʼ Jesús, rnnëʼ: —Yúguʼtë lë ni runaʼ ga gudelaʼ nacaʼ bíʼidoʼ. ¿Naruʼ zoa iaʼtú le ral-laʼ gunaʼ? VG%Ben bal xuz xinóʼo.Bidxíʼi böchiʼ luzóʼo ca nadxíʼi cuinuʼ. PFNíʼirö bönniʼ naʼ rëʼ Jesús, rnnëʼ: —¿Bízxilö xibá naʼ? Jesús rëʼ lëʼ: —Xibá naʼ gunná bëʼë Moisés:Bitiʼ gútiuʼ bönachi.Bitiʼ gunuʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ.Bitiʼ cuanuʼ.Bitiʼ inníoʼ que böchiʼ luzóʼo le cabí nácate. Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —¿Naruʼ nö́ztsenuʼ lë naʼ rnnoʼ quiaʼ, rnnoʼ nacaʼ idú tsahuiʼ? Cuntu nu bönniʼ náquiëʼ idú tsahuiʼ. Tuzëʼ Dios náquiëʼ idú tsahuiʼ. Channö rë́ʼënuʼ gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú quiuʼ, ben ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios. RDTu bönniʼ ni zoëʼ iz cuidiʼ queëʼ buduyúëʼ Jesús, en rëʼ Lëʼ: —Bönniʼ Usedi idú tsahuiʼ. ¿Bizxi le naca tsahuiʼ ral-laʼ gunaʼ para gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú quiaʼ? CJesús guxóa nëʼë légacabiʼ, ateʼ níʼirö buzë́ʼë niʼ. Tu bönniʼ unná bëʼ cuidiʼ dë yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ BNíʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Guliʼgüíʼi-biʼ yuguʼ bíʼidoʼ lataj ilaʼdxinbiʼ ga zoaʼ, en bitiʼ uzágaʼliʼ xinö́zgacabiʼ, tuʼ ilaʼzíʼ lataj nupa nácagaca ca yuguʼ bíʼidoʼ caní ga niʼ rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá. qA[ Níʼirö yuguʼ xuz xináʼagacabiʼ bíʼidoʼ dujuáʼagaquiëʼ-biʼ ga zoëʼ Jesús para ixóa nëʼë légacabiʼ, en ulidzëʼ Dios niʼa quégacabiʼ, ateʼ bönniʼ usëda queëʼ buluʼzáguiʼë xinö́zgaquiëʼ. @ Nacuʼë bönniʼ bitiʼ tuʼtsaga náʼalengaquiëʼ nigula tuʼ cabí nácagaquiëʼ idú bönniʼ biguiúʼ, tuʼ gulaljëʼ caʼ, ateʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ bitiʼ tuʼtsaga náʼalengaquiëʼ nigula tuʼ buluʼzagaʼ bönachi xinö́zgaquiëʼ, ateʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ bitiʼ tuʼtsaga náʼalengaquiëʼ nigula para gaca ilunëʼ xichinëʼ Dios, Nu rinná bëʼ yehuaʼ yubá. Nu sequiʼ siʼ lu nëʼe didzaʼ ni ral-laʼ siʼ lu nëʼe le. Jesús rulidza tsáhuëʼë-biʼ yuguʼ bíʼidoʼ 9?k Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ gaca ilaʼzíʼ lu náʼagaca yúguʼtë bönachi didzaʼ ni, pero núpasö naʼ Dios ruzéajniʼinëʼ léguequi. x>i Níʼirö yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús gulë́ʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Channö caní naca queëʼ tu bönniʼ zóalenëʼ-nu nigula queëʼ, gácarö dxiʼa queëʼ laʼtuʼ cabí utsaga caz nëʼë, ugáʼanëʼ tuzëʼ. =) Nedaʼ reaʼ libíʼiliʼ, channö tu bönniʼ usanëʼ-nu nigula queëʼ, en bitiʼ gudálennu bönniʼ yúbölö, ateʼ utsaga náʼalenëʼ-nu nigula yúbölö, gunëʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ. Lëscaʼ caní, channö nu bönniʼ utsaga náʼalenëʼ-nu nigula naʼ, nusanëʼ-nu bönniʼ queë́nu, gunëʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ. k<OJesús rëʼ légaquiëʼ: —Caní benëʼ Moisés tuʼ nazidi icja ládxiʼdoʼoliʼ. Bennëʼ libíʼiliʼ lataj usanliʼ-nu nigula queë́liʼ, pero cateʼ gusí lo gutaʼ gurö́ʼö yödzölió, bitiʼ guca caní. ,;QNíʼirö bönniʼ yudoʼ naʼ gulaʼnábinëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —¿Bizx que naʼ gunná béʼenëʼ Moisés légaquiëʼ le ruíʼi lataj nu bönniʼ unödzjëʼ tu guichi queë́nu nigula queëʼ le rnna nuláʼa yöl-laʼ nutsaga naʼ, ateʼ usanëʼ-nu nigula queëʼ naʼ? 4:aCaní naca, bítiʼrö nácagaquiëʼ chopëʼ pero tuz bönachi chinuhuöáquiëʼ. Que lë ni naʼ, bitiʼ ral-laʼ uluʼlë́ʼë bönniʼ nupa naʼ benëʼ Dios tuz. K9Caní gunnë́ʼ Dios: “Que lë ni naʼ, ral-laʼ usanëʼ tu bönniʼ xuz xinë́ʼë, ateʼ tsaz tsöjsóalenëʼ-nu nigula queëʼ, ateʼ iropëʼ naʼ uluʼhuöáquiëʼ tuz bönachi.” ^85Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ cabí nulábaniliʼ le nazúaj lu guichi láʼayi ca benëʼ Dios bönachi cateʼ siʼ benëʼ yödzölió? Bönniʼ, en nigula benëʼ légaquiëʼ. 7Níʼirö bilaʼdxinëʼ bal-lëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo ga zoëʼ Jesús para ilaʼzíʼ bëʼë Lëʼ, ateʼ gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ dë lataj bönniʼ nutsaga nëʼë usanëʼ nigula queëʼ tuʼ nözi bítiʼtës bi raca? K6Bönachi zián söjácalen Jesús, ateʼ bunëʼ léguequi niʼ. -5 UCateʼ budxi bëʼë Jesús yuguʼ didzaʼ ni, buzë́ʼë luyú Galilea, ateʼ bidxinëʼ luyú Judea le dë iaʼtsöláʼa yegu Jordán sacaʼ ga rilén gubidza. :4m#Níʼirö rnnëʼ Jesús: —Lëscaʼ caní gunëʼ Xuzaʼ zoëʼ yehuaʼ yubá queë́liʼ channö cabí uniti loliʼ idú ládxiʼliʼ yuguʼ böchiʼ luzáʼaliʼ.33"Níʼirö gulédeʼenëʼ xanëʼ, en budödëʼ lëʼ lu náʼagaca nupa uluʼsacaʼ ziʼ lëʼ dza quízxjarëʼ idútë le ral-lëʼë queëʼ. x2i!¿Naruʼ cabí ral-laʼ huéchiʼ ládxuʼu caʼ luzóʼo ca naʼ benaʼ nedaʼ, buéchiʼ ládxaʼa liʼ?” y1k Níʼirö xángaquiëʼ bulidzëʼ bönniʼ huen dxin naʼ, ateʼ rëʼ lëʼ: “Liʼ, huen dxin catsahuiʼ. Yúguʼtë dumí naʼ gúl-luʼu quiaʼ buniti lahuaʼ liʼ. Busúluaʼ lë naʼ gúl-luʼu quiaʼ tuʼ gunaba yechuʼu lahuaʼ. 80iCateʼ bilaʼléʼenëʼ lë ni iaʼzícaʼrëʼ huen dxin, buluʼhuíʼinideʼenëʼ niʼa queëʼ, ateʼ yöjtíxjöiʼiguequinëʼ xángaquiëʼ yúguʼtë lë naʼ guca. /Bitiʼ gúʼunnëʼ bönniʼ huen dxin naʼ, ateʼ yöjluʼë lëʼ lidxi guíë dza quízxjarëʼ lë naʼ ral-lëʼë queëʼ. *.MNíʼirö luzë́ʼë naʼ buzóa zxibëʼ lahuëʼ, en gunaba yechë́ʼë lahuëʼ, rnnëʼ: “Ben zxön ládxuʼu nedaʼ. Huaguizxaj cazaʼ liʼ idutë.” 1-[Cateʼ burúajëʼ bönniʼ huen dxin naʼ, laʼ yöjtságatëʼ tu bönniʼ rúnlenëʼ lëʼ tsözxö́n dxin, ateʼ bönniʼ naʼ ral-lëʼë queëʼ látiʼdoʼos dumí. Níʼirö guzxönëʼ lëʼ, en guzxínnajëʼ yenëʼ, ateʼ rëʼ lëʼ: “Gudízxjatë lë naʼ ral-luʼu quiaʼ.” &,ENíʼirö xanëʼ naʼ buéchiʼ ládxëʼë bönniʼ huen dxin queëʼ naʼ, en buniti lahuëʼ lëʼ lë naʼ ral-lëʼë queëʼ, ateʼ busanëʼ lëʼ. 4+aNíʼirö bönniʼ huen dxin naʼ buzóa zxibëʼ lahuëʼ xanëʼ, en gunábinëʼ lëʼ, rnnëʼ: “Xan, ben zxön ládxuʼu nedaʼ. Huaguizxaj cazaʼ liʼ idutë.” [*/Tuʼ cabí guca quizxjëʼ, gunná bëʼë xanëʼ idóʼogaquiëʼ lëʼ, en nigula queëʼ, en yuguʼ biʼi queëʼ, en yúguʼtë le dë queëʼ, ateʼ níʼirö gazxaj le ral-lëʼë queëʼ xanëʼ naʼ. )/Cateʼ gusí lahuëʼ rucáʼanalenëʼ légaquiëʼ tsahuiʼ, dujuáʼgaquiëʼ ga zoëʼ tu bönniʼ ral-lëʼë queëʼ zián gayuáʼ dumí. T(!Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Iaʼstú, ca gun Nu naʼ rinná bëʼ yehuaʼ yubá naca ca benëʼ tu bönniʼ rinná bëʼë. Gúʼunnëʼ ucáʼanalenëʼ tsahuiʼ yuguʼ bönniʼ huen dxin queëʼ. i'KJesús rëʼ lëʼ: —Nedaʼ reaʼ liʼ, calë́gasö gadxi luzuí, pero idú tsónnalalaj yuʼ chi cuía le naca gadxi luzuí. Jesús rucúdzuʼë didzaʼ que tu bönniʼ huen dxin bitiʼ buniti lahuëʼ luzë́ʼë I~i}|^{/zzNyxww]==<<^;c:988H786543211R00l//--,|,+*)((D''&w%$##k""C!!4 :"@Hl  `iWw-Níʼirö ubiʼa didzaʼ nedaʼ, bönniʼ unná bëʼ, guíaʼ légaquiëʼ: “Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, tuʼ cabí bi benliʼ que tu nu nutsaʼ ladaj nupa nacuáʼ ni, sal-laʼ naca cáʼasö nu naʼ, bitiʼ bi benliʼ quiaʼ nedaʼ.” V,Níʼirö ilaʼnná caʼ nupa naʼ, ilë́ nedaʼ: “Xan, ¿bátaxi biléʼetuʼ Liʼ gudunuʼ, o gubidxuʼ, o gucuʼ ca bönniʼ ridë́ʼ ziʼtuʼ, o biyadzaj le gacuʼ, o güíʼinuʼ, o guyúʼu lidxi guíë, ateʼ bitiʼ gúcalentuʼ Liʼ?” qU[+Gucaʼ ca bönniʼ ridë́ʼ ziʼtuʼ, ateʼ bitiʼ gulúʼuliʼ nedaʼ lídxiliʼ. Biyadzaj le gácuaʼ, ateʼ bitiʼ bugáculiʼ nedaʼ le ráculiʼ. Güíʼidaʼ, encaʼ guyuʼa lidxi guíë, ateʼ bitiʼ buduyúliʼ nedaʼ.” T*Caní gaca queë́liʼ tuʼ gudunaʼ, ateʼ bitiʼ bénnaliʼ le gahuaʼ. Gubidxaʼ nisa, ateʼ bitiʼ bénnaliʼ le guíʼjaʼ. S-)’Níʼirö guíaʼ nupa nacuáʼ cuita lëʼa yö́göla, inníaʼ: “Guliʼcuíta ga zoaʼ, libíʼiliʼ naʼ nabágaʼliʼ xíguiaʼ, tsöjtsázaliʼ lu guíʼ naʼ bitiʼ ulu, lë naʼ bupë́ʼë Dios niʼa que tuʼ xihuiʼ, en quéguequi gubáz dáʼgaca le. |Rq(Ubiʼa didzaʼ nedaʼ, bönniʼ unná bëʼ, ateʼ guíaʼ légaquiëʼ: “Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, tuʼ benliʼ caní queëʼ nu bönniʼ bö́chaʼadoʼ ni, sal-laʼ náquiëʼ bönniʼ cáʼasö, quiaʼ nedaʼ caz benliʼ caʼ.” hQI'¿Bátaxi biléʼetuʼ Liʼ güíʼinuʼ, o guyúʼu lidxi guíë, ateʼ buduyútuʼ Liʼ?” P7&¿Bátaxi biléʼetuʼ Liʼ gudóʼ ziʼtuʼ, ateʼ gulúʼutuʼ Liʼ lídxituʼ? ¿Bátaxi biyadzaj le gacuʼ, ateʼ bugácutuʼ Liʼ le rácutuʼ? GO%Níʼirö uluʼbiʼë didzaʼ bönniʼ tsahuiʼ naʼ, ilë́ʼ nedaʼ: “Xan, ¿bátaxi biléʼetuʼ Liʼ gudunuʼ, ateʼ bugágutuʼ Liʼ? ¿Bátaxi gubidxuʼ, ateʼ bénnatuʼ le guʼu? "N=$Biyadzaj le gácuaʼ, ateʼ bugáculiʼ nedaʼ le ráculiʼ. Güíʼidaʼ, ateʼ buduyúliʼ nedaʼ. Guyuʼa lidxi guíë, ateʼ buduyúliʼ nedaʼ.” GM#Caní nequi queë́liʼ tuʼ gudunaʼ, ateʼ bénnaliʼ le gudahuaʼ. Gubidxaʼ nisa, ateʼ bénnaliʼ le guʼa. Gucaʼ ca tu bönniʼ ridá ziʼtuʼ, ateʼ gulúʼuliʼ nedaʼ lídxiliʼ. 7Lg"Níʼirö, nedaʼ, bönniʼ unná bëʼ, guíaʼ nupa nacuáʼ cuita lëʼa ibëla, inníaʼ: “Guliʼdá ga zoaʼ, libíʼiliʼ bubéajëʼ Xuzaʼ libíʼiliʼ quez queëʼ. Nequi queë́liʼ lataj ga naʼ rinná bëʼë, lë naʼ bupë́ʼë queë́liʼ dza niʼte cateʼ niʼ benëʼ yödzölió. K !Yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ ucuʼë-baʼ cuita lëʼë ibëla, ateʼ yuguʼ chivo naʼ ucuʼë-baʼ cuita lëʼë yö́göla. gJG Uluʼdubi dërö lahuaʼ nedaʼ bönachi yödzölió ni, ateʼ ucuʼa léguequi tsöláʼa huéaj ca runëʼ bönniʼ uyú böʼcuʼ zxilaʼ, rucuʼë-baʼ tsöláʼa huéajbaʼ yuguʼ chivo, en yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ. IGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Cateʼ niʼ huödaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, idinná bëʼa, ateʼ dzágagaquiëʼ nedaʼ yúguʼtë gubáz láʼayi quiaʼ, níʼirö cöʼa lataj tsahuiʼ quiaʼ, ga naʼ uchiʼa usörö́aʼ quégaca bönachi. TH!Naʼa, bönniʼ huen dxin bitiʼ naca tsahuiʼ ni, guliʼtsöjchúʼuna-nëʼ níʼilö ga naca chul-la. Niʼ cödxi yéchëʼë, en gagu zxea láyëʼë. Cristo uchiʼa usörö́ëʼ quégaca bönachi XG)Nútiʼtës nu rugún tsahuiʼ dxin le dë queëʼ, zoa nu unödzaj queëʼ iaʼlatiʼ, ateʼ gátaʼdaʼ queëʼ, pero nu naʼ bitiʼ rugún tsahuiʼ dxin le dë lu nëʼe, laʼs dui le dë queëʼ idúa. 9FkNíʼirö xanëʼ naʼ gudxëʼ nupa nacuáʼ niʼ: “Guliʼcúa dumí naʼ dë lu nëʼë bönniʼ ni, en guliʼcúʼu le lu nëʼë bönniʼ naʼ dë queëʼ chi dumí.” oEWQue lë ni naʼ, gácarö dxiʼa quiuʼ laʼtuʼ bunödzjuʼ dumí quiaʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ uluʼgunëʼ le dxin, ilaʼguíljalenëʼ le iaʼlatiʼ, para cateʼ huödaʼ nedaʼ, uziʼa le nequi quiaʼ len icja caʼ.” CDNíʼirö bubiʼë didzaʼ xanëʼ, en rëʼ lëʼ: “Nacuʼ huen dxin bitiʼ naca tsahuiʼ, en xöhuëdi. Nöz quézinuʼ rulapaʼ ga bitiʼ guzaʼ, en rutubaʼ ga bitiʼ guchiljaʼ. ~CuQue lë ni naʼ gúdxidaʼ liʼ, ateʼ guyijaʼ, yöjcáchaʼa dumí quiuʼ lu yu. Ni dë naʼa le nequi quiuʼ.” TB!Níʼirö cateʼ bidxinëʼ bönniʼ huen dxin naʼ guzxiʼë tu dumí nazacaʼ naʼ, rnnëʼ: “Xan, nözdaʼ nacuʼ bönniʼ bizxaj, tuʼ rulapuʼ ga bitiʼ guzuʼ, en rutubuʼ ga bitiʼ guchiljuʼ. dAANíʼirö xanëʼ naʼ rëʼ lëʼ: “Naca dxiʼa. Nacuʼ huen dxin tsahuiʼ. Tsáhuiʼdoʼ benuʼ cateʼ ni dë lu noʼo látiʼdoʼos. Naʼa, yénniʼtërö cuʼa lu noʼo. Guyaza ga zoaʼ, udzéjalenuʼ nedaʼ.” I@ Gudödi niʼ bidxinëʼ caʼ bönniʼ huen dxin naʼ guzxiʼë chopa dumí nazacaʼ, ateʼ rnnëʼ: “Xan, chopa dumí gulúʼu lu naʼa. Ni dë iaʼchopa dumí caʼ yöjtíljalenaʼ le.” Y?+Xanëʼ naʼ rëʼ lëʼ: “Naca dxiʼa. Nacuʼ huen dxin tsahuiʼ. Tsáhuiʼdoʼ benuʼ cateʼ ni dë lu noʼo látiʼdoʼos. Naʼa yénniʼtërö cuʼa lu noʼo. Guyaza ga zoaʼ, udzéjalenuʼ nedaʼ.” k>OGa gusí lo bidxintëʼ bönniʼ naʼ guzxiʼë gayuʼ dumí nazacaʼ naʼ, en sunuʼë iaʼgayuʼ dumí caʼ, ateʼ rëʼ xanëʼ: “Xan, gayuʼ dumí gulúʼu lu naʼa. Ni dë iaʼgayuʼ dumí caʼ yöjtíljalenaʼ le.” =’Cateʼ chigudzé, budxinëʼ xángaquiëʼ bönniʼ huen dxin naʼ, ateʼ bucáʼanalenëʼ légaquiëʼ tsahuiʼ. < Bönniʼ naʼ guzxiʼë tu dumí guyijëʼ, en yöjchö́ʼönëʼ lu yu, ateʼ bucáchëʼë dumí queëʼ xanëʼ lu yu niʼ. i;KLëscaʼ caní, bönniʼ naʼ guzxiʼë chopa dumí naʼ, yöjtíljalenëʼ le iaʼchopa caʼ. :Guyijëʼ bönniʼ huen dxin naʼ guzxiʼë gayuʼ dumí nazacaʼ naʼ, en yöjtíljalenëʼ le iaʼgayuʼ dumí nazacaʼ. <9q’Tuëʼ bönniʼ huen dxin naʼ, guluʼë gayuʼ dumí nazacaʼ lu nëʼë, ateʼ iaʼtúëʼ guluʼë chopa dumí nazacaʼ lu nëʼë. Iaʼtúëʼ guluʼë tu dumí nazacaʼ lu nëʼë. Tu tuëʼ guluʼë lu nëʼë tsca huéaj le ilaʼzéquiʼnëʼ. Níʼirö laʼ guzáʼatëʼ ga naca ziʼtuʼ. o8WGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Ca gun Nu naʼ rinná bëʼ yehuaʼ yubá naca ca benëʼ tu bönniʼ, chizóa tsejëʼ ziʼtuʼ. Bulidzëʼ yuguʼ bönniʼ huen dxin queëʼ en guluʼë yuguʼ le dë queëʼ lu náʼagaquiëʼ. f7E Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Buliʼsubán ládxiʼliʼ, tuʼ cabí nö́ziliʼ bizxi dza o bizxi yëla huödaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús ca naca que dumí zacaʼ u6c Lëʼ bubiʼë didzaʼ, rnnëʼ: “Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, bitiʼ nözdaʼ gazxi libíʼiliʼ.” 25] Gudödi niʼ iaʼzícaʼröbiʼ biʼi nigula raʼbandoʼ naʼ bilaʼdxinbiʼ niʼ, ateʼ buluʼlídzabiʼ-nëʼ, en gulaʼnnabiʼ: “Xan, Xan, gusalaj queë́tuʼ.” }4s Tsanni niʼ söjácabiʼ söjxíʼgacabiʼ le, bidxinëʼ bönniʼ utsaga nëʼë. Yuguʼ biʼi naʼ nacuáʼabiʼ sinaʼ, en taʼbö́zabiʼ lëʼ gulaʼyúʼulentëbiʼ lëʼ ga naʼ raca laní que utsaga naʼ, ateʼ laʼ guyáyajtë yuʼu. W3' Buluʼbíʼibiʼ didzaʼ biʼi sinaʼ naʼ, gulaʼnnabiʼ: “Bitiʼ gaca, tuʼ cabí bi ugáʼana queë́tuʼ, en queë́liʼ. Guliʼtséajtsöcaʼ ga ridóʼo za régui, tsöjö́ʼuliʼ queë́liʼ.” `29Guluíʼibiʼ didzaʼ biʼi bitiʼ taʼyéajniʼibiʼ naʼ, en gulëbiʼ yuguʼ biʼi sinaʼ naʼ: “Guliʼgunna queë́tuʼ látiʼdoʼ za régui queë́liʼ tuʼ tuʼúlu le nuáʼgaca guíʼ queë́tuʼ ni.” 1yNíʼirö gulaʼyásabiʼ yúguʼtëbiʼ biʼi nigula naʼ, ateʼ buluʼpáʼabiʼ le nuáʼgaca guíʼ quégacabiʼ. '0GCateʼ bidxín idú guluhuëla, biyö́n chiʼi nu rinnë́ zidzaj, rnna: “¡Chizë́ʼë bönniʼ utsaga nëʼë! ¡Guliʼrúaj tsöjtságaliʼ-nëʼ!” a/;Tuʼ gudzenëʼ bönniʼ utsaga nëʼë, gudödi yëla lógacabiʼ, en gulásitëbiʼ. .yYuguʼ biʼi sinaʼ naʼ guluáʼabiʼ za régui lu bö́gaʼdoʼ quégacabiʼ len le nuáʼgaca guíʼ quégacabiʼ. -9Yuguʼ biʼi nigula bitiʼ taʼyéajniʼibiʼ naʼ gulaʼzíʼibiʼ le nuáʼgaca guíʼ quégacabiʼ pero bitiʼ guluáʼabiʼ iaʼlatiʼ za régui. m,SGáyuʼbiʼ nácagacabiʼ biʼi bitiʼ taʼyéajniʼibiʼ ateʼ iaʼgáyuʼbiʼ nasínaʼgacabiʼ. + 3Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Ca gaca quégaca nupa ilaʼyaza ga rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá naca ca guca quégacabiʼ chibiʼ biʼi nigula raʼbandoʼ. Gulaʼzíʼibiʼ le nuáʼgaca guíʼ quégacabiʼ, ateʼ bilaʼrúajbiʼ tsöjtságagacabiʼ bönniʼ utsaga nëʼë. o*W3Níʼirö xanëʼ naʼ usacaʼ zíʼdëʼë bönniʼ huen dxin naʼ, en gunëʼ ga gaca queëʼ ca naʼ ral-laʼ gaca quégaca nupa tuʼluíʼisö tsahuiʼ cuínguequi. Níʼirö cödxi yechë́ʼë, en gagu zxea láyëʼë.)2níʼirö huödëʼ xanëʼ bönniʼ huen dxin naʼ tu dza cateʼ bitiʼ zoëʼ ribözëʼ, o tu yëla bitiʼ réquinëʼ. (-1en channö isí lahuëʼ gundëʼ ziʼ bönniʼ túnlenëʼ lëʼ tsözxö́n dxin, en isí lahuëʼ caʼ guíʼaj gágulenëʼ nupa taʼzudxi, '50Channö huöáquiëʼ bönniʼ huen dxin queëʼ huiáʼ döʼ, en saʼ ládxëʼë, innë́ʼ: “Huadzenëʼ xanaʼ, en bitiʼ huö́datiëʼ”, & /Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, yúguʼtë le dë queëʼ xanëʼ, udödëʼ lu nëʼë bönniʼ huen dxin naʼ runëʼ caní. .%U.Bicaʼ ba bönniʼ huen dxin naʼ náquiëʼ tsahuiʼ, bönniʼ naʼ, cateʼ udxinëʼ xanëʼ, uduxáquiëʼ lëʼ caní runëʼ le nudödëʼ xanëʼ lu nëʼë. m$S-Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —¿Nuzxi caz bönniʼ huen dxin náquiëʼ tsahuiʼ, en réajniʼinëʼ, bönniʼ huen dxin naʼ, xanëʼ cuʼë lu nëʼë bönachi nacuáʼ lidxëʼ para guʼë le ilágugaca cateʼ idxín dza? g#G,Que lë ni naʼ, buliʼsubán ládxiʼliʼ caʼ libíʼiliʼ, tuʼ huödaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, tu dza bitiʼ nuzóa icjaliʼ. Bönniʼ huen dxin tsahuiʼ, en bönniʼ huen dxin bitiʼ náquiëʼ tsahuiʼ D"+Naʼa, guliʼtséajniʼi lë ni. Laʼtuʼ nö́zinëʼ xan yuʼu bizxi dza guídëʼ gubán, huanë́ʼë yëla, en bitiʼ guʼë lataj nu quidaj zöʼö para cuan le dzöʼö lidxëʼ. g!G*’Buliʼsubán ládxiʼliʼ tuʼ cabí nö́ziliʼ bizxi dza huödaʼ nedaʼ, Xanliʼ. u c)Ilaʼcuáʼanu chópanu nigula nacuáʼanu huëtu. Tunu uchëʼa-nu quiaʼ, ateʼ iaʼtunu ucáʼanaʼ-nu. (Dza huödaʼ ilaʼcuʼë chopëʼ bönniʼ laʼ guixiʼ. Tuëʼ uchëʼa-nëʼ quiaʼ, ateʼ iaʼtúëʼ ucáʼanaʼ-nëʼ. gG'en bitiʼ guléquibeʼenëʼ cateʼ bidxintë nisa guiö́j le busuniti yödzölió, ateʼ gulaʼnítiëʼ yúguʼtëʼ. Lëscaʼ caní gaca cateʼ siʼ huödaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, cuntu nu guéquibeʼe. &Yuguʼ dza niʼ zíʼatëlö ca siʼ idxín nisa guiö́j le busuniti yödzölió, gulëʼaj gulahuëʼ, buluʼtsaga náʼagaquiëʼ, en buluʼdödëʼ zxíʼinigaquiëʼ lu yöl-laʼ rutsaga naʼ ga bidxintë dza guyáziëʼ Noé lëʼe barco zxön niʼ benëʼ, %’Ca naʼ guca dza cateʼ niʼ zoëʼ Noé, lëscaʼ caní gaca cateʼ huödaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi. Y+$’Cateʼ idxín dza niʼ cuntu nu nözi. Bitiʼ nö́zguequinëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios nacuʼë yehuaʼ yubá, en bitiʼ nözdaʼ nedaʼ, Zxíʼinëʼ Dios, pero tuzëʼ Dios Xuz nö́zinëʼ. gG#Huadödi quégaca lúzxiba, en luyú ni, pero yuguʼ xtídzaʼa bitiʼ ilaʼdödi cáʼasö. yk"Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, yúguʼtë lë ni ilaca zíʼatëlö ca ilátigaca bönachi nacuáʼ dza niʼ. !Lëscaʼ caní, cateʼ iléʼeliʼ taca yúguʼtë lë ni, inö́ziliʼ chizóa idxín dza údxi naʼ, en chiridzaga lahui. M ’Buliʼzéajniʼi ládxiʼliʼ le rusedi libíʼiliʼ le raca que yaga higo. Cateʼ taʼlén niʼa nëʼe yúludoʼ, en chirubía xilaguiʼ yúludoʼ, inö́ziliʼ chizóa idxín cusubá. hINíʼirö isö́l-laʼgacaʼ-nëʼ gubáz láʼayi quiaʼ. Uluʼcödxëʼ zidzaj lúzubaʼ böaʼ guixiʼ, ateʼ uluʼtubëʼ nupa nabö́aʼ quiaʼ, nacuáʼ idapa laʼatë yödzölió, en yúguʼtë lataj zxan lúzxiba. 5cNíʼirö iláʼ lahui lúzxiba le gaca bëʼ huödaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, ateʼ ilaʼbödxi yechiʼ yúguʼtë bönachi yödzölió ni, cateʼ ilaʼléʼe nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, suzáʼa lu böaj lúzxiba, dë lu naʼa yöl-laʼ unná bëʼ, en yöl-laʼ huáca zxön. }Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Tödi yuguʼ dza niʼ cateʼ ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ bönachi caní, ichul-la gubidza, ateʼ beoʼ bitiʼ gunna beníʼ que. Ilaʼguínnajbaʼ bölaj lúzxiba, ateʼ ilaʼzxízi le naláʼgaca naca tsutsu lúzxiba. 3_Ilácatë caní, ca naʼ taʼnná bönachi: “Gátiʼtës ga dë tu le nati, niʼ uluʼdubi cázabaʼ bíchulab.” Ca gaca cateʼ huödëʼ Bönniʼ Guljëʼ Bönachi %CCa naʼ raca cateʼ rëpi yösa ga rilén gubidza, en ruzeníʼ ga ribía gubidza, lëscaʼ caní gaca cateʼ huödaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi. Que lë ni naʼ, bitiʼ irúajliʼ channö ilaʼdxín queë́liʼ nupa ilë́ libíʼiliʼ: “Buliʼyútsöcaʼ, niʼ zoëʼ Cristo lu lataj cáʼasö.” Lëscaʼ caní, bitiʼ tséajlëʼëliʼ channö ilaʼnná: “Buliʼyútsöcaʼ, lu yuʼu zoëʼ.” hIBuliʼyútsöcaʼ, chigudxi cazaʼ libíʼiliʼ yúguʼtë lë ni zíʼatëlö ca siʼ ilaca. 2]Uluʼluíʼi lógaquiëʼ zián bönniʼ taʼzíʼ yëʼë, en ilaʼnnë́ʼ nácagaquiëʼ Cristo, o ilaʼnnë́ʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Ilunëʼ le ilaca bëʼ, en le ilún ga uluʼbani bönachi, ateʼ ilaʼzíʼ yéʼenëʼ nupa gurö́ cazëʼ Dios channö hualaʼzéquiʼnëʼ. 3_’Níʼirö bitiʼ tséajlëʼëliʼ channö nu idxín queë́liʼ, en guíë libíʼiliʼ: “Buliʼyútsöcaʼ, ni zoëʼ Cristo”, o inná: “Niʼ zoëʼ.” ? wCateʼ idxín dza niʼ, channö Dios bitiʼ cuéqui lahuëʼ quégaquiëʼ, cuntu nu ulá, pero cuéqui lahuëʼ quégaquiëʼ dza niʼ, en gácalenëʼ nupa gurö́ cazëʼ Lëʼ. w gtuʼ ilaʼguíʼi ilaʼzácaʼtërö bönachi dza niʼ ca gulaʼguíʼi gulaʼzacaʼ bönachi dza niʼte cateʼ siʼ gutaʼ gurö́ʼö yödzölió, ga ridxintë naʼa dza, en calëga dza záʼgaca bitiʼ ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ caní.  Buliʼlidzëʼ Dios inábiliʼ-nëʼ cabí idxín dza niʼ izxúnnajliʼ cateʼ raca beoʼ ziaga o cateʼ naca dza láʼayi, & EBicaʼ bayechiʼ yuguʼ nigula siʼ uluʼzóanu bíʼidoʼ quégacanu, encaʼ nigula niʼ tuʼgádxiʼnu-biʼ bíʼidoʼ quégacanu cateʼ idxín dza niʼ. P Nu zoa laʼ guixiʼ, bitiʼ gal-laʼ huö́aj tsöjzxíʼ lariʼ que. taNu dxía ícjoʼolö bitiʼ gal-laʼ huötaj tsöjzxíʼ bi dë que lu yuʼu, pero ral-laʼ izxúnnajtë. M’Nu ulaba lë ni ral-laʼ uzéajniʼi ladxiʼ. Gunnë́ʼ Daniel, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ: “Tsaza le rudíʼinëʼ Dios lataj láʼayi queëʼ Dios, lë naʼ rusuniti.” Cateʼ iléʼeliʼ gaca caní, níʼirö nuliʼ zóaliʼ luyú Judea ral-laʼ tsöjzxúnnajliʼ sacaʼ guíʼadoʼ. /WIdú yödzölió gaca libán que didzaʼ dxiʼa ca rinná bëʼë Dios para gaca ba nalí que lógaca yúguʼtë bönachi izáʼa, ateʼ níʼirö idxín dza údxi. I  Nu guequi tsaz queëʼ Dios ga idxintë dza údxi, nu ni ulá. nU Iluáʼadaʼ döʼ bönachi, ateʼ que lë ni naʼ bítiʼrö ilaʼdxíʼi böchiʼ luzéʼeguequi. L Níʼirö uluʼluíʼi lógaquiëʼ zián bönniʼ taʼzíʼ yëʼë. Uluʼluíʼi cuíngaquiëʼ ca yuguʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, en ilaʼzíʼ yéʼenëʼ bönachi zián. $A Cateʼ gaca caní, gaca chopa ládxiʼgaca zián bönachi, en uluʼcáʼana nedaʼ, ateʼ udödi tu iaʼtú luzë́ʼe, en tu iaʼtú udíʼi luzë́ʼe. P ’Níʼirö uluʼdödi bönachi libíʼiliʼ lu naʼ nu usacaʼ ziʼ libíʼiliʼ. Yúguʼtë bönachi uluʼdíʼi libíʼiliʼ tuʼ dáʼaliʼ nedaʼ, en ilútiëʼ bál-laliʼ libíʼiliʼ. c?Yúguʼtë lë ni nácagaca le isí lógaca yuguʼ le ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ bönachi. C~Til-la tu yödzö len iaʼtú yödzö, ateʼ tu ga nu rinná bëʼ len iaʼtú ga nu rinná bëʼ. Ilatsaj yödzöhuë́ʼ zxön, en gaca gubín, ateʼ zián lataj tödi budóʼ zxuʼ. L}Huayö́niliʼ raca gudil-la, en le ruíʼi didzaʼ que gudil-la, pero bitiʼ cö́ʼöliʼ böniga, tuʼ ral-laʼ ilaca yúguʼtë lë ni, pero cabí ridxini dza údxi cateʼ ilácarö lë ni. |1tuʼ záʼgaquiëʼ zián bönniʼ lë́gaquiëʼ ca leaʼ nedaʼ. Ilaʼnnë́ʼ nácagaquiëʼ Cristo, en ilaʼzíʼ yéʼenëʼ bönachi zián. {yNíʼirö bubiʼë didzaʼ Jesús, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —Buliʼyú para cabí nu siʼ yeʼe libíʼiliʼ, zCateʼ niʼ röʼë Jesús ga naca lu Guíʼa Yaga Olivo, bilaʼdxinëʼ bönniʼ usëda queëʼ ga naʼ zoëʼ queë́zëʼ, en tëʼ Lëʼ: —Gudíxjöiʼi netuʼ, ¿bátaxi ilaca lë ni, en bizxi gaca bëʼ dza huöduʼ, en dza údxi que yödzölió ni? y Bubiʼë didzaʼ Jesús, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —¿Riléʼetseliʼ yúguʼtë lë ni? Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, bitiʼ caʼ ugáʼana guiö́j nabagaʼ luzë́ʼe ni, le cabí iguínnaj. Le ilaca bëʼ chizóa idxín dza údxi que yödzölió Tx #Birúajëʼ Jesús chila yudoʼ, en tsanni niʼ rizë́ʼë niʼ, gulaʼbíguiʼë bönniʼ usëda queëʼ ga naʼ zoëʼ, ateʼ buluʼluíʼinëʼ Lëʼ ca nácagaca zöʼö nagúʼugaca lëʼa yudoʼ. 7wg'Caní gaca, tuʼ reaʼ libíʼiliʼ, naʼa isí lo bitiʼ uléʼeliʼ nedaʼ cateʼ innáröliʼ: “Láʼayi náquiëʼ Bönniʼ naʼ zëʼë uláz queëʼ Xanruʼ.”Bv&Buliʼyútsöcaʼ, cáʼasö ugáʼana yuʼu lídxiliʼ. ru]%Lëscaʼ caní gunnë́ʼ Jesús: —Jerusalén, Jerusalén, libíʼiliʼ naʼ rútigacaliʼ-nëʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, en ruládxiʼgacaliʼ guiö́j nupa nasö́l-lëʼë Dios. Zián luzuí gúʼunidaʼ utubaʼ libíʼiliʼ quiaʼ, ca runbaʼ yöjede, rutúbibaʼ bö́radoʼ queë́baʼ zxan xílibaʼ, pero bitiʼ gúʼuniliʼ. !t;$Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, yúguʼtë lë ni ilaʼbagaʼ bönachi nacuáʼ dza ni zóaruʼ naʼa. Jesús ribödxëʼ niʼa que yödzö Jerusalén s#Caní gaca, ibágaʼliʼ libíʼiliʼ xíguiaʼ que idútë rön quégaquiëʼ bönniʼ tsahuiʼ le gulalaj luyú, ga gudelaʼ nu bëti Abel, bönniʼ tsahuiʼ, ga ridxintë nupa bë́tigaca Zacarías, zxíʼinëʼ Berequías, bönniʼ naʼ bë́tiliʼ-nëʼ gatsaj láhuiʼlö ga dë yudoʼ, en ga dë bucugu láʼayi ga naʼ tuʼzéguiʼëʼ böaʼ bë́dxidoʼ lahuëʼ Dios. $rA"Que lë ni naʼ, nedaʼ isö́l-laʼa queë́liʼ yuguʼ bönniʼ iluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, encaʼ yuguʼ bönniʼ taʼyéajniʼinëʼ, en yuguʼ bönniʼ usedi. Yuguʼ bönniʼ ni, bal-lëʼ gútiliʼ-nëʼ, en iaʼzícaʼrëʼ udáʼaliʼ lëʼe yaga cruz, en iaʼzícaʼrëʼ quinliʼ gapa naca lu yuʼu ga rudúbiliʼ rusë́daliʼ queëʼ Dios, ateʼ ulágaliʼ légaquiëʼ tu iaʼtú yödzö. :qm!’Libíʼiliʼ naʼ, nácaliʼ ca yuguʼ bëla síniaʼ, en diʼa dza quégacabaʼ bëla síniaʼ. ¿Nacxi caz uláliʼ lu le usacaʼ ziʼ libíʼiliʼ lu guíʼ gabila? [p/ Caní naca, rusubagaʼ cuinliʼ xíguiaʼ naʼ gulaʼbáguiëʼ xuz xtóʼoliʼ. .oUTuʼ rnnaliʼ caní, laʼ libíʼisiliʼ runliʼ ba nalí nácaliʼ zxíʼini xiʼsóagaca nupa niʼ bétigaca yuguʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. [n/Lëscaʼ caní rnnaliʼ: “Laʼtuʼ zóatuʼ dza niʼte cateʼ gulaʼcuʼë xuz xtóʼotuʼ, bitiʼ guntuʼ légaquiëʼ tsözxö́n cateʼ gulútiëʼ yuguʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios.” Bm}’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ usedi, encaʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ fariseo, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinliʼ. Ruchísaliʼ biquitaj que ba gapa nagáchiʼgaquiëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, en ruíʼiliʼ biquitaj gapa nagáchiʼgaca bönachi tsahuiʼ. `l9Lëscaʼ caní nácaliʼ libíʼiliʼ. Le nácatë láhuisö ruluíʼi cuinliʼ tsahuiʼ lógaca bönachi, pero lu icja ládxiʼdoʼoliʼ naliliʼ yuguʼ le ruluíʼisö tsahuiʼ cuini, en le ruáʼ döʼ runliʼ. k’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ usedi, encaʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ fariseo, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinliʼ. Caní naca queë́liʼ tuʼ nácaliʼ ca yuguʼ yeru ba quégaca nupa chinátigaca, le nácagaca chiguíchidoʼos cuita lëʼe, en le nácatë lachi naláʼgaca, pero nalígaca dxita quégaca nupa chinátigaca, encaʼ yúguʼtë le siguti. sj_Libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ fariseo lo chul-la. Zíʼalö guliʼquibi le nuáʼ lu zxígaʼdoʼ, en lu yö́ʼöna, lë naʼ saʼyéaj gácaliʼ tsahuiʼ lu icja ládxiʼdoʼoliʼ, para gácaliʼ caʼ tsahuiʼ cuita lë́ʼëliʼ. ci?’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ usedi, encaʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ fariseo, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinliʼ. Nácaliʼ ca zxígaʼdoʼ réʼjaliʼ, en yö́ʼöna ráhuiliʼ. Riguíbiliʼ le nuáʼ cuita lëʼe, pero lu icja ládxiʼdoʼoliʼ nalí yuguʼ le ribanliʼ, en yuguʼ le ruáʼ döʼ runliʼ. ~huLibíʼiliʼ, nachul-la loliʼ, en rë́ʼëniliʼ uluíʼiliʼ nöza bönachi. Ca naʼ runliʼ naca ca rudö́diliʼ bödzádzadoʼ le réʼjaliʼ, rubéajgacaliʼ-baʼ bö́ʼiyudoʼ, pero rë́ʼjaliʼ-baʼ böaʼ taʼbíëʼ-baʼ bönniʼ. g’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ usedi, encaʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ fariseo, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinliʼ. Caní naca queë́liʼ tuʼ riguízxjaliʼ que yudoʼ tu cöʼ huéaj tuʼ chi cöʼ le rizíʼiliʼ que xöhuéaj, en que guixiʼ anís, en que comino laʼ huagu, pero rucáʼanaliʼ le nácarö lo le rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, tuʼ cabí runliʼ le naca tsahuiʼ, en bitiʼ ruhuéchiʼ ládxiʼliʼ luzáʼaliʼ, en bitiʼ réajlëʼëliʼ-nëʼ Dios. Yuguʼ lë ni run bayudxi gunliʼ, en lës bitiʼ ucáʼanaliʼ iaʼzícaʼrö lë naʼ runliʼ, le riguízxjaliʼ que yudoʼ. =fsLëscaʼ caní, channö nu bönniʼ runëʼ le niʼa que yehuaʼ yubá, runëʼ le niʼa que lataj ga röʼë rinná bëʼë Dios, encaʼ niʼa que Lë cazëʼ Dios röʼë niʼ. e1Lëscaʼ caní, channö nu bönniʼ runëʼ le niʼa que yudoʼ, runëʼ le niʼa que le, encaʼ niʼa queëʼ Dios, nun cazëʼ xilatjëʼ niʼ. "d=Que lë ni naʼ, channö nu bönniʼ runëʼ le niʼa que bucugu láʼayi, runëʼ le niʼa que le, encaʼ niʼa que yúguʼtë le zxóagaca láhuisö. c5Libíʼiliʼ, nazídiliʼ, en nachul-la loliʼ. ¿Bízxilö nácarö lo? ¿Naruʼ gun zxoa láhuisö, o bucugu láʼayi naʼ run láʼayi gun naʼ? 6beLëscaʼ caní rnnaliʼ: “Channö nu bönniʼ gunëʼ le niʼa que bucugu láʼayi, bitiʼ gun bayudxi, pero channö gunëʼ le niʼa que gun zxoa lahui, bayudxi gun.” aLibíʼiliʼ, bönniʼ lo chul-la, en tuʼ caréajniʼi. ¿Bízxilö nácarö lo? ¿Naruʼ oro naʼ, o yudoʼ le run láʼayi oro naʼ? 6`e’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ. Nachul-la loliʼ, ateʼ rë́ʼëniliʼ uluíʼiliʼ nöza bönachi. Caní naca queë́liʼ tuʼ rnnaliʼ: “Channö bi rizíʼ lu nëʼë tu bönniʼ niʼa que yudoʼ, bitiʼ run bayudxi, pero channö runëʼ le niʼa que oro dzöʼö yudoʼ, bayudxi gun.” &_E’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ usedi, encaʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ fariseo, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinliʼ. Ridö́diliʼ idú lu nísadoʼ, en idú yödzölió ni para gunliʼ ga tseaj ládxëʼë tu bönniʼ Dios tsözxö́n len libíʼiliʼ, en cateʼ chiguzxéquiʼliʼ-nëʼ, runliʼ ga nabágaʼrëʼ xíguiaʼ ca libíʼiliʼ, ateʼ tsöjtsuʼë lu guíʼ gabila. ^^5’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ usedi, encaʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ fariseo, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinliʼ. Rugúaliʼ yuguʼ lídxigacanu nigula uzë́bidoʼ, en para uluíʼisö tsahuiʼ cuinliʼ, xidzé rulídzaliʼ-nëʼ Dios. Que lë ni naʼ, zíʼtërö irugu queë́liʼ quíʼi sácaʼliʼ. y]k ’Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ usedi, encaʼ libíʼiliʼ, bönniʼ yudoʼ fariseo, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinliʼ. Ruzágaʼliʼ nöza söjácalen bönachi para ilaʼdxín ga niʼ rinná bëʼë Dios yehuaʼ yubá. Laʼ libíʼisiliʼ bitiʼ sequiʼ tsúʼuliʼ, en bitiʼ ruíʼiliʼ lataj ilaʼyúʼu nupa të́ʼëni ilaʼyúʼu. n\U Channö nu uzóa cuini lataj lo, cáʼasö ugáʼana nu naʼ, pero nu naca nöxaj ladxiʼ, gaca lo. j[M Nu nutsaʼ ládjaliʼ nu run xichinliʼ iaʼzícaʼröliʼ, nu ni naʼ gácarö lo ga zóaliʼ. gZG Bitiʼ gunliʼ ga nu guíë libíʼiliʼ: Xan, tuʼ zoa tuz Nu naca Xanliʼ, nedaʼ, Cristo. uYc Cuntu nu guië́liʼ luyú ni, bitiʼ innaliʼ: Xuz, tuʼ zoa tuz Nu naca Xúziliʼ, zoëʼ yehuaʼ yubá. jXM’Pero libíʼiliʼ, bitiʼ ral-laʼ gunliʼ ga nu guíë libíʼiliʼ: Bönniʼ Usedi, tuʼ zoa tuz Nu naca Bönniʼ Usedi queë́liʼ, nedaʼ, Cristo, ateʼ yúguʼtëliʼ nácaliʼ bö́chiʼliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. FWLëscaʼ caní, të́ʼënnëʼ uluʼgapa bönachi légaquiëʼ didzaʼ ba zxön gapa naca lógaca bönachi, en të́ʼënnëʼ ilë́ bönachi légaquiëʼ: “Padiux, bönniʼ usedi.” &VETë́ʼënnëʼ ilaʼböʼë ga naca lataj lo ga naʼ tuʼdubëʼ tahuëʼ, encaʼ ga naʼ naca lataj lo lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. UYúguʼtë le tunëʼ, tunëʼ para ilaʼléʼe bönachi légaquiëʼ, tuʼ tunëʼ zxön le túguiʼë yen náʼagaquiëʼ, en raʼ xigágaquiëʼ ga naʼ nuzúajgaquiëʼ tu le nazúaj lu guichi láʼayi, en tuʼtunnëʼ luzxi lariʼ nácugaquiëʼ. qT[Le taʼnná béʼenëʼ bönachi naca ca tu yuaʼ ziʼi le cabí sequiʼ nu guáʼ, ateʼ tuʼguʼë le yaʼzxícjagaca bönachi, pero légaquiëʼ bitiʼ të́ʼënnëʼ uluʼtenëʼ le, calëga len tuze xibö́n náʼagaquiëʼ. :SmQue lë ni naʼ, guliʼgún yúguʼtë le ilë́ʼ libíʼiliʼ, pero bitiʼ gunliʼ libíʼiliʼ ca naʼ tunëʼ légaquiëʼ, tuʼ tu le taʼnnë́ʼ, en iaʼtú le tunëʼ. %RCRëʼ légaquiëʼ: —Yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi nuhuöázagaquiëʼ xilatjëʼ Moisés, en tuʼsédinëʼ bönachi. lQ SNíʼirö Jesús bë́ʼlenëʼ bönachi nacuáʼ niʼ len yuguʼ bönniʼ usëdi queëʼ didzaʼ. vPe.Cuntu nu guca ubíʼi didzaʼ, ateʼ ga gusí lo dza naʼ, cúnturö nu burugui bi inábini Lëʼ.O-Channö David naʼ gunnë́ʼ queëʼ náquiëʼ Xanëʼ, ¿nacxi caz naca, rnnaliʼ náquiëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ David naʼ? N-,Xanruʼ Dios gudxëʼ Xanaʼ:“Gurö́ʼö cuita lëʼa ibëla,
cateʼ gunraʼ ga uluʼzechu zxíbigaca Loʼ nupa tequi Liʼ ziʼ.” fME+Níʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —¿Bizx que naʼ lë cazëʼ David bulidzëʼ Lëʼ, gunnë́ʼ: “Xanaʼ”? Caní gunnë́ʼ cateʼ niʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios Böʼ Láʼayi, gunnë́ʼ: HL *rnnëʼ: —¿Nacxi rusácaʼliʼ queë́liʼ queëʼ Bönniʼ naʼ lëʼ Cristo? ¿Nuzxi zxíʼini náquiëʼ? Buluʼbiʼë didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Zxiʼini xiʼsóëʼ David náquiëʼ. pKY)Tsanni niʼ nacuʼë tsözxö́n bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ, Jesús gunábinëʼ légaquiëʼ, UJ#(Chopa xibá ni nácagaca ga röjlö́z yúguʼtë le rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, en yúguʼtë le buluʼsédinëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. ¿Nuzxi zxíʼini náquiëʼ Cristo? ~Iu'Xibá naʼ naca buropi, laʼ ca nácatë, en caní rnna: “Idxíʼinuʼ böchiʼ luzóʼo ca nadxíʼi cuinuʼ.” /HY&Xibá ni naca lo, en nazácaʼtërö. G'%Jesús rëʼ lëʼ: —Idxiʼinuʼ Xanuʼ Dios idú ládxuʼu, en idú icja ládxiʼdoʼo, encaʼ len idú yöl-laʼ réajniʼi quiuʼ. sF_$Que lë ni naʼ gunábinëʼ Jesús, rnnëʼ: —Bönniʼ Usedi, ¿bízxilö xibá queëʼ Dios naca lo? ~Eu#Tuëʼ bönniʼ nútsëʼë ládjagaquiëʼ, en nazëdëʼ xibá queëʼ Moisés, gúʼunnëʼ siʼ bëʼë Jesús. /DW"Cateʼ guléquibeʼenëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo ca benëʼ Jesús, busayjëʼ ruáʼagaquiëʼ bönniʼ yudoʼ saduceo, níʼirö buluʼdubëʼ yúguʼtëʼ. C5!Cateʼ bilaʼyöni bönachi nacuáʼ niʼ didzaʼ ni, buluʼbani ca naca lë naʼ rusédinëʼ Jesús léguequi. Xibá queëʼ Dios le naca lo B  Caní gunnë́ʼ: “Nedaʼ nacaʼ Dios queëʼ Abraham, en Dios queëʼ Isaac, en Dios queëʼ Jacob.” Dios naʼ bitiʼ náquiëʼ Dios quégaca nupa nátigaca tsaz, pero náquiëʼ Dios quégaquiëʼ bönniʼ ni nabángaquiëʼ sal-laʼ gulátiëʼ. AwCa naʼ ral-laʼ uluʼbán nupa chinátigaca, ¿naruʼ cabí nulábaniliʼ lë naʼ gudxi cazëʼ Dios libíʼiliʼ? f@ECateʼ idxín dza uluʼbán nupa chinátigaca, bítiʼrö gaca yöl-laʼ rizóalen nigula, en bitiʼ uluʼtsaga náʼagaquiëʼ, pero gácagaquiëʼ ca nácagaquiëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios nacuʼë yehuaʼ yubá. _?7Níʼirö bubiʼë didzaʼ Jesús, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —Nachíxiliʼ libíʼiliʼ tuʼ cabí réajniʼiliʼ le nazúaj lu guichi láʼayi, en tuʼ cabí núnbëʼëliʼ yöl-laʼ huáca queëʼ Dios. ?>wCateʼ idxín dza uluʼbán nupa chinátigaca, ¿núzxilögacabiʼ biʼi gadxi niʼ guéquinu nigula naʼ queë́biʼ, tuʼ buluʼtsaga náʼalenbiʼ-nu yúguʼtëbiʼ nigula naʼ? 0=[Ga búdxitë gútinu caʼ nigula naʼ. *<MLëscaʼ caní guca queë́biʼ biʼi buropi naʼ, encaʼ queë́biʼ biʼi bunni, en laʼ tuz ca guca quégacabiʼ igádxitëbiʼ, gulátibiʼ yúguʼtëbiʼ. +;OGulaʼcuáʼabiʼ gadxi biʼi bönniʼ ga zóatuʼ, naca bö́chiʼgacabiʼ. Biʼi zíʼalö naʼ butsaga náʼalenbiʼ-nu nigula, ateʼ gútitëbiʼ. Tuʼ cuntu nu biʼi queë́biʼ zóabiʼ, biʼi buropi naʼ butsaga náʼalenbiʼ-nu nigula uzëbi queë́biʼ biʼi bö́chiʼbiʼ naʼ. C:taʼnnë́ʼ: —Bönniʼ Usedi, Moisés gunnë́ʼ: “Channö gátiëʼ tu bönniʼ zóanu nigula queëʼ, en cuntu nu biʼi zóabiʼ queëʼ, níʼirö biʼi bö́chëʼë bönniʼ naʼ ral-laʼ utsaga náʼalenbiʼ-nu nigula uzëbi queëʼ, para cabí initi diʼa dza queëʼ bönniʼ bö́chiʼbiʼ naʼ.” @9yLaʼ dza náʼasö yuguʼ bönniʼ yudoʼ saduceo, bönniʼ naʼ taʼnnë́ʼ bitiʼ uluʼbán nupa chinátigaca, bilaʼdxinëʼ ga zoëʼ Jesús, ateʼ gulaʼnábinëʼ Lëʼ, \81Cateʼ bilaʼyönnëʼ lë ni, buluʼbáninëʼ ca naca didzaʼ tsahuiʼ bubiʼë Jesús, ateʼ buluʼcáʼanëʼ Lëʼ, söhuö́ajtëgaquiëʼ. Taʼnabi yúdxinëʼ Jesús ca uluʼbán nupa chinátigaca 37_Tëʼ Lëʼ: —Queëʼ César naʼ. Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Guliʼguízxjëʼ César le nequi queëʼ César, ateʼ Dios le nequi queëʼ Dios. >~~}-||{zzyy!xxwvcutsr|qq\ppBonnllk=jMihhIgvfeddZcbwa`u__3^]w\[ZZ$YXXQWWUTSS,R,Q6PPONLLzKK@JvII+HGG FEmDCBB^A@@q?>==L<Caní budxín, tuʼ ruquilëʼ Juan bönachi nisa lu lataj cáʼasö, en runëʼ libán para ilaʼdila bönachi nisa, bönniʼ naʼ buluʼbíʼi ládxiʼgaquiëʼ para uniti lahuëʼ Dios dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ. L| Yön chiʼë tu bönniʼ ulidzëʼ zidzaj lu lataj cáʼasö, innë́ʼ:“Buliʼpáʼa nöza para idxín Xanruʼ yichaj lázxdoʼoliʼ.Buliʼbéaj li yuguʼ nöza lasi ga tödëʼ.” x{ kBudxín lë naʼ buzúajëʼ lu guichi Isaías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, le gunnë́ʼ Dios:Buyútsöcaʼ, risö́l-laʼa bönniʼ gubáz quiaʼ, inö́ruëʼ Loʼ.Lëʼ upë́ʼë nöza ga töduʼ. Uz 'Caní gusí lo didzaʼ dxiʼa ca guca queëʼ Jesucristo, Zxíʼinëʼ Dios. [y/Guliʼsëdi légaquiëʼ ilunëʼ yúguʼtë lë naʼ gunná béʼedaʼ libíʼiliʼ. Buliʼyútsöcaʼ, nedaʼ caz zóalenaʼ libíʼiliʼ yúguʼtë dza ga idxinrö dza údxi que yödzölió. Caʼ gaca.Xx)Que lë ni naʼ, guliʼtséaj, guliʼtsöjsëdi yúguʼtë bönachi idútë yödzölió. Buliʼquíla légaquiëʼ nisa, ugunliʼ dxin Lëʼ Dios Xuz, en Lëʼ Dios Zxíʼini, en Lëʼ Dios Böʼ Láʼayi. -wSNíʼirö gubíguiʼë Jesús ga naʼ nacuʼë, en rëʼ légaquiëʼ: —Dios chinudödëʼ lu naʼa yúguʼtë yöl-laʼ unná bëʼ yehuaʼ yubá, en luyú ni. vwCateʼ buluʼléʼenëʼ Jesús, gulaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Lëʼ, pero bal-lëʼ gulaca chopa ládxiʼgaquiëʼ. 4uaNíʼirö idxinéajtëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús yöjáquiëʼ luyú Galilea, ateʼ bilaʼdxinëʼ lu guíʼadoʼ naʼ chibuluíʼinëʼ Jesús légaquiëʼ. t#Níʼirö yuguʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la naʼ gulaʼziʼë dumí naʼ ateʼ yöjéngaquiëʼ ca naʼ chinazë́dagaquiëʼ. Caní guca, tuʼzë́ʼ bönniʼ judío didzaʼ ni ga ridxintë naʼa dza. Jesús risö́l-lëʼë yuguʼ bönniʼ gubáz queëʼ s Channö huayönnëʼ bönniʼ rinná bëʼë lë ni, netuʼ uzéajniʼituʼ lëʼ, en guntuʼ ga bitiʼ bi gunëʼ queë́liʼ. $rA Tëʼ légaquiëʼ: —Caní innaliʼ: “Bilaʼdxinëʼ bönniʼ usëda queëʼ chiʼi dzö́ʼölö, en buluʼbéajëʼ Lëʼ tsanni niʼ rásituʼ.” Bq} Cateʼ chibuluʼtubëʼ yuguʼ bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, gulún xtídzaʼgaquiëʼ. Níʼirö buluʼnödzjëʼ dumí zián quégaquiëʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la. opW Tsanni niʼ söjácanu nigula naʼ, yuguʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la gulún chiʼë yeru ba naʼ buluʼdxinëʼ lu yödzö niʼ, ateʼ gulaʼguíxjöiʼinëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ yúguʼtë lë naʼ gulaca. oy Níʼirö Jesús rëʼ légacanu: —Bitiʼ gádxiliʼ. Guliʼtséaj, guliʼtsöjtíxjöiʼi yuguʼ bö́chaʼa tsöjáquiëʼ sacaʼ luyú Galilea, ateʼ niʼ uluʼléʼenëʼ nedaʼ. Le gulaʼguíxjöʼë yuguʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la On Tsanni niʼ söjácanu, Jesús yöjtságuiëʼ légacanu, ateʼ rëʼ légacanu: —Padiux. Níʼirö gulaʼbígaʼnu ga zoëʼ Jesús, en buluʼnídaʼnu niʼë. Gulaʼyéaj ládxiʼgacanu Lëʼ. .mUNíʼirö laʼ buluʼzáʼtënu raʼ yeru ba naʼ, tádxinu, en tuʼdzéjanu, ateʼ carelö söjácanu söjtíxjöiʼiguequinu yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ. l}Guliʼtséaj naʼa, guliʼtsöjödxi yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ chibubanëʼ Jesús lu yöl-laʼ guti, ateʼ naʼa Lë cazëʼ inö́ruëʼ loliʼ sacaʼ luyú Galilea. Niʼ uléʼeliʼ-nëʼ. Chigudxaʼ libíʼiliʼ le guluʼë Dios lu naʼa. zkmBitiʼ zoëʼ ni tuʼ chibubanëʼ ca naʼ chigunná cazëʼ Lëʼ. Guliʼdá, uyuliʼ ga niʼ gutëʼ Xanruʼ. :jmNíʼirö gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ yuguʼ nigula naʼ, rnnëʼ: —Bitiʼ gádxiliʼ. Nözdaʼ ruguíljaliʼ-nëʼ Jesús, bönniʼ naʼ buluʼdë́ʼë lëʼe yaga cruz. PiCateʼ yuguʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la tapa chiʼë yeru ba naʼ bilaʼléʼenëʼ lëʼ, guládxinëʼ, en gulaʼzxíziëʼ. Gulaʼdzöʼë lu yu, en guláquiëʼ ca bönniʼ nati caz. khONaláʼ lahui gubáz láʼayi naʼ ca yösa beníʼ, ateʼ zxílaʼdoʼos naca lariʼ nácuëʼ. sg_Tsálidoʼos gudödi budóʼ zxuʼ. Caní guca, tuʼ bötjëʼ tuëʼ gubáz láʼayi queëʼ Xanruʼ narúajëʼ yehuaʼ yubá. Bidxinëʼ raʼ yeru ba naʼ, ateʼ gudúëʼ guiö́j blaga zxön naʼ, en guröʼë lu guiö́j naʼ. 7f iCateʼ chigudödi dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, en chizáʼ reníʼ dza domingo, yöjyúgacanu María Magdalena en iaʼtunu María naʼ yeru ba queëʼ Jesús. peYBNíʼirö yöjáquiëʼ niʼ, en buluʼsayjëʼ dxiʼa yeru ba naʼ, en buluʼdë́ʼë lëʼe guiö́j naʼ tu le gaca bëʼ channö isalaj, ateʼ buluʼcáʼanëʼ niʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la ilún chiʼë le.CdAPilato gudxëʼ légaquiëʼ: —Ni nacuʼë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la. Guliʼchë́ʼë queë́liʼ. Guliʼtséaj, guliʼgún chiʼi yeru ba naʼ tsca séquiʼliʼ gunliʼ. c@Que lë ni naʼ gunná beʼe nupa ilún chiʼi ba niʼ ga idxintë dza bunni, para cabí ídigaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ chiʼi dzö́ʼölö, en uluʼbéajëʼ Lëʼ. Níʼirö ilë́ʼ bönachi: “Bubanëʼ Jesús lu yöl-laʼ guti.” Channö caní gaca, didzaʼ cabí nácatë ni iluʼë gúntërö huiáʼ döʼ ca ben didzaʼ cabí nácatë naʼ guluʼë zíʼalö. ?bw?Tëʼ Pilato: —Bönniʼ, röjnetuʼ bi gunnë́ʼ bönniʼ rizíʼ yëʼë naʼ, cateʼ niʼ zoëʼ nabanëʼ, gunnë́ʼ: “Cateʼ gaca tsonna dza ubanaʼ lu yöl-laʼ guti.” Ua#>Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, gudödi buluʼpë́ʼë que dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, buluʼdubëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo ga zoëʼ Pilato. ,`Q=Gulaʼcuáʼanu María Magdalena, en iaʼtunu María niʼ, rö́ʼgacanu raʼ yeru ba naʼ. Yuguʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la tapa chiʼë ba queëʼ Jesús 8_iCateʼ chiridzö́ʼ dza naʼ, bidxinëʼ José, bönniʼ Arimatea, tu bönniʼ riléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ, en dëʼë caʼ Jesús. r[]8Lëscaʼ María Magdalena, en María, xináʼagaquiëʼ Jacobo, en José, nútsaʼgacanu ládjagacanu, ateʼ zóanu caʼ niʼ xináʼagaquiëʼ yuguʼ zxíʼinëʼ Zebedeo. Taʼguʼë Jesús yeru ba le nadaj lëʼe guíʼa guiö́j KZ7Zíʼtuʼsö gulaʼcuáʼanu nigula zián tuʼyunu Jesús, nigula naʼ gulaʼdálennu Jesús cateʼ niʼ buzë́ʼë luyú Galilea, ateʼ gulunnu xichinëʼ, gulaʼgúʼunu le gulahuëʼ. Y 6Níʼirö gúdxinëʼ bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, encaʼ yuguʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la nacuáʼlenëʼ lëʼ tuʼyúëʼ Jesús, ateʼ gunnë́ʼ: —Le nácatë bönniʼ ni gúquiëʼ Zxíʼinëʼ Dios. ;Xo5Gudödi bubanëʼ Jesús, buluʼrúajëʼ bönniʼ naʼ yeru ba quégaquiëʼ, en gulaʼyáziëʼ yödzö láʼayi Jerusalén, ga niʼ bilaʼléʼe bönachi zián légaquiëʼ. {Wo4Gulaʼyalaj yeru ba quégaca nupa chinátigaca, nupa niʼ gulaʼyéajlëʼ Dios, ateʼ buluʼbán bönachi naʼ. 9Vk3Laʼ náʼasö birö́zaʼtë lariʼ nal-laʼ lu yudoʼ, birúaj choplö, le gudelaʼ icjlö ga bidxintë xiníʼi. Níʼirö gudödi budóʼ zxuʼ, en gulaʼláʼa guiö́j. jUM2Leyúbölö gurö́dxiʼë zidzaj Jesús, ateʼ burúajtë böʼ naca cazëʼ, gútitëʼ. T!1Níʼirö iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ niʼ taʼnnë́ʼ: —¡Gulö́zagarö! ¡Uyútsöcaʼruʼ channö huidëʼ Elías usölë́ʼ Lëʼ! hSI0Laʼ guxítiʼtëʼ tuëʼ bönniʼ nútsëʼë ládjagaquiëʼ, en gudélëʼë tu le bululu rizxupi nisa, ateʼ buxúpinëʼ le nupi zi, en buzóëʼ le tu lu gui, ateʼ butságuiëʼ le ruʼë Jesús para xupëʼ. R7/Cateʼ nupa nacuáʼ niʼ bilaʼyöni didzaʼ ni, taʼnná: —Bönniʼ ni rulidzëʼ Elías, bönniʼ niʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. XQ).Idú ridödi xihuö́ naʼ, bëʼë zidzaj didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Elí, Elí, ¿lama sabactani? Didzaʼ ni rnna lu didzaʼ xidzaʼ: “Dios quiaʼ, Dios quiaʼ, ¿bizx que nubéaj ládxuʼu nedaʼ?” lPQ-Cateʼ bidxín huagubidza, guchul-la idútë yödzölió ga bidxintë idú ridödi xihuö́. !O;,Lëscaʼ caní yuguʼ bönniʼ gubán naʼ dáʼgaquiëʼ lë́ʼegaca yaga cruz ga niʼ dëʼë Jesús buluʼlidza ziʼë Lëʼ. Ratiëʼ Jesús N3+Lëʼ buzxöni ládxëʼë Dios. Dios usölá cazëʼ Lëʼ naʼa channö raza ládxëʼë Lëʼ, tuʼ gunnë́ʼ: “Zxíʼinëʼ Dios nacaʼ.” nMU*—Yuguʼ nu yúbölö busölë́ʼ bönniʼ ni, pero bitiʼ gaca usölá cuinëʼ. Channö náquiëʼ Bönniʼ inná béʼenëʼ bönachi Israel, huö́tjatsöquiëʼ naʼa lëʼe yaga cruz, ateʼ tséajlëʼëruʼ Lëʼ. GL)Lëscaʼ caní buluʼtitjëʼ Lëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ len yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, len bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, taʼnnë́ʼ: UK#(taʼnnë́ʼ: —¡Ön, Liʼ naʼ uquínnajuʼ yudoʼ, ateʼ tsonna dzasö caʼ uchísatsoʼ le! ¡Busölá cuinuʼ naʼa channö nacuʼ Liʼ Zxíʼinëʼ Dios! ¡Bö́tjatsöcaʼ lëʼe yaga cruz naʼ! zJm'Gulaʼdödëʼ niʼ yuguʼ bönniʼ buluʼlidza ziʼë Jesús, en buluʼtá ícjagaquiëʼ, tuʼtitjëʼ Lëʼ, HI &Ga niʼ dëʼë Jesús, buluʼdë́ʼë caʼ lë́ʼegaca yaga cruz chopëʼ bönniʼ gubán. Tuëʼ buluʼdë́ʼë cuita lëʼë ibëla, en iaʼtúëʼ naʼ cuita lëʼë yö́göla. EH%Lëscaʼ buluʼzóëʼ lëʼe yaga cruz ícjalëʼ Jesús tu didzaʼ le riguixjöʼ le nabáguëʼë le rnna caní: “Bönniʼ ni Jesús, Bönniʼ rinná béʼenëʼ bönachi judío.” ;Gq$Níʼirö gulaʼböʼë niʼ, tuʼyúëʼ Jesús. ZF-#Cateʼ chinudáʼagaquiëʼ Lëʼ lëʼe yaga cruz, gulaʼguísiëʼ lariʼ nácuëʼ, en buluʼquitjëʼ lahui le gaca bëʼ núzxilëʼ guequi queëʼ. Caní guca, budxín lë naʼ gunnë́ʼ bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ: “Gulaʼguísiëʼ lariʼ nácuaʼ, en buluʼquitjëʼ lahui le gaca bëʼ.” E!"buluʼguiʼjëʼ Jesús nupi zi nutsíʼi zxígalaʼabaʼ böaʼ guixiʼ. Cateʼ buxíʼi ruʼë Jesús, bitiʼ gúʼunnëʼ guíʼjëʼ. zDm!Cateʼ bilaʼdxinëʼ lataj nazíʼi le Gólgota, le rnna lu didzaʼ xidzaʼ, Lataj Que Bögaʼ Ícjaruʼ, C7 Cateʼ niʼ bilaʼrúajëʼ bönniʼ naʼ, yöjxácaʼgaquiëʼ Simón, tu bönniʼ Cirene, ateʼ gulunëʼ ga biʼë yaga cruz queëʼ Jesús. xBiGudödi buluʼtitjëʼ Jesús, gulaʼlecjëʼ lariʼ naʼ nácuëʼ, ateʼ buluʼgácuëʼ Lëʼ lariʼ que cazëʼ. Níʼirö gulaʼchë́ʼë Lëʼ para tsöjdáʼagaquiëʼ Lëʼ lëʼe yaga cruz. Tuʼdë́ʼë Jesús lëʼe yaga cruz vAeNíʼirö buluʼchejëʼ Lëʼ zxönaʼ, ateʼ buluʼguélëʼë gui naʼ, en gulaʼguínëʼ icjëʼ. f@EBuluʼdxíëʼ icjëʼ tu le néquini niʼa nëʼe yaga yötsiʼ le naca ca le dxia icjëʼ bönniʼ rinná bëʼë, en buluʼzóëʼ tu guídoʼ lu nëʼë ibëla le ruluíʼi ca tu yaga que bönniʼ yúlahuiʼ. Níʼirö buluʼzóa zxibëʼ lahuëʼ, en buluʼtitjëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Bicaʼ ba Liʼ, rinná béʼenuʼ bönachi judío! ?Níʼirö gulaʼlecjëʼ lariʼ nácuëʼ Jesús, en buluʼgácuëʼ Lëʼ tu lariʼ xiná chul-la, ca rácugaca nupa taʼnná bëʼ. >Yuguʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la nacuʼë lu nëʼë bönniʼ unná bëʼ naʼ gulaʼchë́ʼë Jesús lu yuʼu yúlahuiʼ nazíʼi le pretorio, ateʼ niʼ buluʼtubëʼ yúguʼtë bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la nacuʼë niʼ ga naʼ zoëʼ Jesús. =Caʼ guca, Pilato busanëʼ Barrabás naʼ lu náʼagaquiëʼ. Níʼirö gunná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la ilaʼguínëʼ Jesús, ateʼ gudödi niʼ budödëʼ Lëʼ lu náʼagaquiëʼ para uluʼdë́ʼë Lëʼ lëʼe yaga cruz. (<IBuluʼbíʼi didzaʼ yúguʼtë bönachi niʼ, taʼnná: —¡Yöl-laʼ guti queëʼ bönniʼ ni ibágaʼtuʼ netuʼ, en ilaʼbagaʼ caʼ zxíʼinituʼ! 8;iCateʼ réquibeʼenëʼ Pilato bitiʼ birúaj xtídzëʼë, pero gulaʼdzátsarö bönachi, níʼirö gudélëʼë nisa, en gudibi nëʼë lógaquiëʼ, rnnëʼ: —Bitiʼ bi xíguiaʼ nabágaʼa nedaʼ tuʼ nözi yöl-laʼ guti queëʼ bönniʼ tsahuiʼ ni. Le gun cázaliʼ libíʼiliʼ lë ni. /:WNíʼirö bönniʼ unná bëʼ naʼ rëʼ légaquiëʼ: —¿Bizxi döʼ benëʼ? Zídzajrö guluʼë didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Budë́ʼë lëʼe yaga cruz! @9yNíʼirö Pilato gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Nacxi gunaʼ queëʼ Jesús, bönniʼ naʼ lëʼ Cristo? Yúguʼtëʼ taʼnnë́ʼ: —¡Budë́ʼë lëʼe yaga cruz! ;8oLeyúbölö bëʼë didzaʼ bönniʼ unná bëʼ naʼ, rëʼ légaquiëʼ: —¿Núzxilëʼ chopëʼ ni rë́ʼëniliʼ usanaʼ-nëʼ queë́liʼ? Gulaʼnnë́ʼ: —Barrabás. F7Yuguʼ bixúz unná bëʼ len bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ gulaʼgúʼu yö́l-lëʼë bönachi zián naʼ para ilaʼnabi Pilato usanëʼ Barrabás naʼ, ateʼ gútiëʼ Jesús. 6Tsanni niʼ röʼë Pilato ga naʼ ruchiʼa rusörö́ëʼ, nigula queëʼ gusö́l-laʼnu nu tsöjödxi lëʼ, rnna: —Bitiʼ bi gunuʼ queëʼ bönniʼ tsahuiʼ ni, tuʼ gúdxideʼedaʼ guduyëla lu yëla bë́chigal tuʼ nö́zinëʼ Lëʼ. 5Caní gunnë́ʼ Pilato tuʼ réquibeʼenëʼ buluʼdödëʼ bönniʼ yudoʼ Jesús lu nëʼë tuʼ tuʼzxéʼenëʼ Lëʼ. E4Cateʼ buluʼdubi bönachi zián niʼ, Pilato gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Nuzxi rë́ʼëniliʼ usanaʼ queë́liʼ? ¿Naruʼ Barrabás o Jesús, Bönniʼ naʼ lëʼ Cristo? c3?Dza naʼ tu bönniʼ nabáguëʼë xíguiaʼ, lëʼ Barrabás, yuʼë lidxi guíë niʼ. T2!Cateʼ naca dza Laní Pascua naʼ, dë caz tu le runëʼ Pilato, bönniʼ unná bëʼ naʼ, ca taʼnaba bönachi rusanëʼ tuëʼ bönniʼ yuʼë lidxi guíë, nútiʼtës nu të́ʼëni usanëʼ. 1Jesús bitiʼ bi didzaʼ bubiʼë. Caní guca, bubáninëʼ bönniʼ unná bëʼ naʼ. Rirugu queëʼ Jesús gátiëʼ n0U Níʼirö Pilato rëʼ Jesús: —¿Naruʼ cabí riyö́ntsenuʼ cateʼ xö le taʼnnë́ʼ quiuʼ? /- Cateʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ len bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ buluʼzéguiʼë Jesús didzaʼ, bitiʼ bi didzaʼ bubiʼë Jesús. .  Cateʼ buluʼsudxinëʼ Jesús lahuëʼ Pilato, bönniʼ naʼ rinná bëʼë uláz que yödz Roma, bönniʼ ni gunábinëʼ Jesús, rëʼ Lëʼ: —¿Nacuʼ Liʼ Bönniʼ inná béʼenëʼ bönachi judío? Jesús rëʼ lëʼ: —Ca nácasö rnnoʼ. !-; ateʼ dumí naʼ guláʼuinëʼ laʼ yëla queëʼ tu bönniʼ huen röʼö. Lë ni buluíʼinëʼ Xanaʼ nedaʼ.” Ridxinëʼ Jesús lahuëʼ Pilato R, Caní guca ca naʼ gunnë́ʼ Jeremías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ: “Gulaʼguélëʼë chi uruáʼ dumí plata naʼ, tsca le gulaʼzéquiʼnëʼ bönniʼ Israel Lëʼ, [+/Que lë ni naʼ, ga ridxintë naʼa dza nazíʼi le lataj naʼ, Laʼ Yëla Rön. 4*aNíʼirö gulún xtídzaʼgaquiëʼ, ateʼ guláʼuinëʼ dumí naʼ tu laʼ yëla queëʼ tu bönniʼ huen röʼö para gaca ga ilaʼgáchëʼë bönniʼ ziʼtuʼ. S)Buluʼziʼë bixúz unná bëʼ yuguʼ dumí plata naʼ, taʼnnë́ʼ: —Bitiʼ saʼyéaj cúʼuruʼ dumí ni ga rigúʼuruʼ dumí que yudoʼ, tuʼ naca lazxjëʼ tu bönniʼ ratiëʼ bönachi. (Níʼirö gurúʼunëʼ Judas yuguʼ dumí plata naʼ ga naca chila yudoʼ, ateʼ buzë́ʼë niʼ, en yöjsí yenëʼ. B'}Rëʼ légaquiëʼ: —Benaʼ dul-laʼ tuʼ budödaʼ-nëʼ bönniʼ tsahuiʼ gátiëʼ. Níʼirö tëʼ lëʼ: —Bitiʼ gun lë ni ga cö́ʼötuʼ böniga. Le ben cazuʼ liʼ naʼ. &Cateʼ chinö́zinëʼ Judas, bönniʼ naʼ budödëʼ Jesús lu náʼagaquiëʼ bönniʼ yudoʼ, narugu queëʼ Jesús gátiëʼ, buíʼinnëʼ, ateʼ yöjuʼë chi uruáʼ dumí plata naʼ lu náʼagaquiëʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ gula naʼ. #%?Gulaʼchë́ʼë Jesús náguëʼë, ateʼ buluʼdödëʼ Lëʼ lu nëʼë Poncio Pilato, bönniʼ rinná bëʼë uláz que yödzö Roma. Ratiëʼ Judas -$ UCateʼ zaʼ reníʼ dza naʼ, gulún xtídzaʼgaquiëʼ yúguʼtë bixúz unná bëʼ len bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ bönniʼ judío para ilútiëʼ Jesús. g#GKNíʼirö yöjnenëʼ Pedro didzaʼ gudxëʼ Jesús lëʼ, gunnë́ʼ: Cateʼ siʼ cö́dxilöbaʼ böra, tsonna luzuí chigunnóʼ bitiʼ núnbëʼu nedaʼ, ateʼ burúajëʼ Pedro niʼ, en gurödxi yéchiʼdëʼë.9"kJNíʼirö gusí lahuëʼ Pedro rudxía döʼ cuinëʼ, en ruzötjëʼ Dios, rnnëʼ: —Bitiʼ caʼ núnbëʼa-nëʼ bönniʼ ni. Laʼ náʼasö gurö́dxitëbaʼ böra. _!7IIáʼlátiʼdoʼos gudzé, gulaʼbigaʼ nupa nacuáʼ niʼ ga naʼ zoëʼ Pedro, en tëʼ lëʼ: —Le nácatë liʼ nunuʼ caʼ tsözxö́n légaquiëʼ tuʼ naca bëʼu yöl-laʼ ruíʼisö quiuʼ didzaʼ.  wHLeyúbölö gudáʼbaguëʼë Pedro, en buzötjëʼ Dios, rnnëʼ: —Bitiʼ caʼ núnbëʼa-nëʼ bönniʼ ni. B}GCateʼ birúajëʼ Pedro ga nu riyaza löʼa, biléʼenu-nëʼ iaʼtunu nigula, ateʼ gúdxinu nupa nacuáʼ niʼ: —Bönniʼ ni gudálenëʼ caʼ Jesús, bönniʼ Nazaret naʼ. {FGudáʼbaguëʼë Pedro lógaca bönachi nacuáʼ niʼ, rnnëʼ: —Bitiʼ nözdaʼ nuzxi que naʼ ruʼu didzaʼ. FETsanni niʼ gulaca lë naʼ, röʼë Pedro lö́ʼalö, ateʼ bidxinnu tunu nigula huen dxin ga naʼ zoëʼ, ateʼ rnnanu: —Lëscaʼ liʼ gudálenuʼ Jesús, bönniʼ Galilea naʼ. $ADen tëʼ Lëʼ: —¿Nácatsoʼ Liʼ Cristo? Gunnë́yaʼatsöcaʼ naʼa, ¿nuzxi naʼ gudapaʼ Liʼ? Pedro rnnëʼ: “Bitiʼ núnbëʼa-nëʼ Jesús” CNíʼirö buluʼchejëʼ zxönaʼ lahuëʼ Jesús, en guluʼë döʼ queëʼ. Gulaʼgápëʼë ruʼë Jesús iaʼzícaʼrëʼ, ykB¿Nacxi rusácaʼliʼ queë́liʼ? Buluʼbiʼë didzaʼ, gulaʼnnë́ʼ: —Nabáguëʼë xíguiaʼ gátiëʼ. ANíʼirö lu yöl-laʼ rilé queëʼ guchözëʼ bixúz lo lariʼ nácuëʼ, rnnëʼ: —¡Gunnë́ ziʼë bönniʼ ni queëʼ Dios! ¿Núzxirö naquíniruʼ nu innë́ queëʼ bönniʼ ni? Chibiyö́n quéziliʼ didzaʼ ziʼ bëʼë queëʼ Dios. %@Jesús rëʼ lëʼ: —Ca naʼ rnnoʼ nacaʼ. Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, iléʼeliʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, röʼa cuita lëʼë ibëla Dios, ga niʼ dë lu naʼa yöl-laʼ unná bëʼ, ateʼ guídaʼ lu böaj lúzxiba, en idxinaʼ ga zóaliʼ. fE?Jesús bitiʼ bi gunnë́ʼ. Níʼirö bixúz lo gudxëʼ Lëʼ: —Niʼa queëʼ Xanruʼ Dios ban rinná béʼedaʼ Liʼ quíxjöʼu le nácatë. Gudíxjöiʼi netuʼ channö nacuʼ Liʼ Cristo, Zxíʼinëʼ Dios. #?>Níʼirö guzuínëʼ bixúz lo naʼ, en rëʼ Jesús: —¿Naruʼ cabí rubíʼitsoʼ didzaʼ? ¿Bizxi caz lë ni taʼnnë́ʼ bönniʼ ni quiuʼ? =taʼnnë́ʼ: —Bönniʼ ni gunnë́ʼ: “Huaca uquínnajaʼ yudoʼ queëʼ Dios, ateʼ uchisaʼ le iaʼtsonna dzasö.” r]Yuguʼ bixúz unná bëʼ len bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, en bönniʼ yudoʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ, buluʼguiljëʼ nu uzegui Jesús didzaʼ sal-laʼ siʼ yëʼë bönniʼ naʼ, para gaca ilaʼchúguiëʼ queëʼ gátiëʼ. 1:Pedro söjnáhuëʼ Jesús ziʼtuʼ zíʼtuʼsö, en bidxinëʼ ga naca löʼa lidxi bixúz lo naʼ, para iléʼenëʼ nacxi utságuiëʼ Jesús. q[9Níʼirö yuguʼ bönniʼ naʼ zö́ngaquiëʼ Jesús gulaʼchë́ʼë Lëʼ, ateʼ bilaʼdxinëʼ lahuëʼ Caifás, bixúz lo, ga niʼ nudúbigaquiëʼ caʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi len bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ. /W8Raca caní yúguʼtë lë ni para udxín le nazúaj lu guichi láʼayi, ca naʼ gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Níʼirö yúguʼtë bönniʼ usëda queëʼ Jesús buluʼcáʼanëʼ Lëʼ, en buluʼzxúnnajëʼ niʼ. Ridxinëʼ Jesús lógaquiëʼ bönniʼ yudoʼ &E7Níʼirö Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ niʼ: —¿Birúajtsaliʼ nuáʼaliʼ guíë tuchiʼ, en yágadoʼ para sönliʼ nedaʼ ca runliʼ rizönliʼ-nëʼ gubán? Yuguʼ dza guröʼa loliʼ ga naca lu chila yudoʼ, en busédigacadaʼ bönachi, pero bitiʼ guzxönliʼ nedaʼ. wg6Channö gunaʼ caní, ¿nacxi gaca udxín le nazúaj lu guichi láʼayi, le rnna caní ral-laʼ gaca quiaʼ? 5 c5¿Naruʼ cabí nö́zinuʼ huáca ulidzaʼ Xuzaʼ, ateʼ Lëʼ laʼ isö́l-laʼtëʼ ziántërö ca chinnu cöʼ gubáz láʼayi le naca zián gáyuʼë tu cöʼ huéaj?  !4Jesús gudxëʼ lëʼ: —Bugúʼ guíë tuchiʼ quiuʼ lidxi. Yúguʼtë nupa tuʼdíʼini guíë tuchiʼ, lu guíë tuchiʼ ilátigaca. ) K3Tuëʼ bönniʼ dzáguiëʼ Jesús gulecjëʼ guíë tuchiʼ queëʼ, en benëʼ huëʼ, guchúguiëʼ guídi náguiëʼ bönniʼ huen dxin queëʼ bixúz lo.  2Jesús rëʼ lëʼ: —Böchaʼa, ¿bizxi huen zoʼo ni? Níʼirö gulaʼbiguëʼë bönniʼ naʼ, ateʼ gulaʼzönëʼ Jesús.  1Níʼirö gubíguiʼë Judas ga naʼ zoëʼ Jesús, rnnëʼ: —Padiux, Bönniʼ Usedi. Níʼirö laʼ busudxín lotëʼ Lëʼ. S0Judas, bönniʼ naʼ rudödëʼ Jesús, chibuluíʼinëʼ légaquiëʼ tu le gunëʼ le gaca bëʼ nu naca Jesús, gunnë́ʼ: —Bönniʼ naʼ utsaga lahuaʼ-nëʼ, Lëʼ naʼ Jesús. Guliʼsönëʼ. V%/Tsanni niʼ ruʼë Jesús didzaʼ ni, Judas, bönniʼ nabábalenëʼ idxínnutëʼ naʼ, laʼ bidxintëʼ niʼ, ateʼ dzágagaquiëʼ bönniʼ zián lëʼ, nuáʼagaquiëʼ guíë tuchiʼ, en yuguʼ yágadoʼ. Yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ bönachi judío nasö́l-laʼgaquiëʼ légaquiëʼ. .¡Guliʼchasa, uyéajruʼ! Buliʼyútsöcaʼ, bönniʼ naʼ rudödëʼ nedaʼ chibidxinëʼ ni. Taʼchë́ʼë Jesús nadzunëʼ -Leyúbölö bö́ajëʼ ga naʼ nacuʼë bönniʼ usëda queëʼ, en rëʼ légaquiëʼ: —¿Rásitsaliʼ naʼa, en ruziʼtsö ládxiʼliʼ? Buliʼyútsöcaʼ, chibudzaga lo. Nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, chinadödaʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ dul-laʼ. #?,Níʼirö bucáʼanëʼ Jesús légaquiëʼ, ateʼ guyijëʼ leyúbölö, en bulidzëʼ Dios le bunni luzuí, ateʼ tuz ca gunnë́ʼ zíʼalö rnnëʼ. }+Cateʼ bö́ajëʼ, leyúbölö buduxaquiëʼ légaquiëʼ tasiëʼ tuʼ nadö́dirö yëla guiö́j lógaquiëʼ. 8i*Níʼirö guyijëʼ Jesús le buropi luzuí, en bulidzëʼ Dios, rnnëʼ: —Xuz, channö cabí gaca gunuʼ ga bitiʼ quiʼi sacaʼa lë ni, ben ca raza ládxuʼu Liʼ. 1)Guliʼnáʼ yëla, en buliʼlidzëʼ Dios inábiliʼ-nëʼ gácalenëʼ libíʼiliʼ, para cabí güíʼiliʼ Satanás tuʼ xihuiʼ lataj siʼ bëʼ libíʼiliʼ le xihuiʼ. Böʼ naca cázaliʼ nasínaʼticaʼsö, pero lu yöl-laʼ bönáchisö queë́liʼ nacuídiʼliʼ. ^5(Cateʼ budxinëʼ Jesús ga naʼ nacuʼë bönniʼ usëda queëʼ, yöjxáquiëʼ légaquiëʼ tasiëʼ, ateʼ rëʼ Pedro: —¿Naruʼ cabí gúcatsö ináʼalenuʼ nedaʼ tsözxö́n yëla tu chíʼidoʼ? 9'Gudödëʼ Jesús iaʼlátiʼdoʼ níʼilö, ateʼ niʼ biyéchuëʼ. Busudxín lahuëʼ lu yu, en bulidzëʼ Dios, gunnë́ʼ: —Xuzaʼ, channö huáca, ben ga bitiʼ gun bayudxi quiʼi sacaʼa lë ni, calëga ca rë́ʼëndaʼ nedaʼ, pero ca rë́ʼënuʼ Liʼ gunuʼ. ;~o&Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Ruhuíʼini ládxaʼa, en huáti cazaʼ lu yöl-laʼ risëbi ladxiʼ. Guliʼgáʼana ni, en guliʼnáʼ yëla tsözxö́n len nedaʼ. } %Jesús guchë́ʼë Pedro len iropëʼ zxíʼinëʼ Zebedeo, ateʼ gusí lahuëʼ ruhuíʼinnëʼ, en risëbi ládxëʼë. l|Q$Níʼirö Jesús bidxínlenëʼ légaquiëʼ laʼ yëla Getsemaní, ateʼ gudxëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ naʼ, rnnëʼ: —Guliʼcö́ʼtsöcaʼ ni tsanni tséajaʼ iaʼlatiʼ níʼilö, tsöjlidzaʼ-nëʼ Dios. l{Q#Níʼirö Pedro gudxëʼ Jesús: —Sal-laʼ gátilenteaʼ Liʼ, bitiʼ caʼ inníaʼ bitiʼ núnbëʼa Liʼ. Lëscaʼ caní gulaʼnnë́ʼ yúguʼtë bönniʼ usëda queëʼ. Jesús rulidzëʼ Dios laʼ yëla Getsemaní *zM"Jesús gudxëʼ lëʼ: —Le nácatë reaʼ liʼ, naʼa dzöʼ ni, cateʼ siʼ cö́dxilöbaʼ böra, liʼ innóʼ tsonna luzuí bitiʼ núnbëʼu nedaʼ. Oy!Níʼirö bubiʼë didzaʼ Pedro, en rëʼ Jesús: —Salaʼ ilaca chopa ládxiʼgaquiëʼ, en uluʼcáʼanëʼ yúguʼtëʼ Liʼ, nedaʼ bitiʼ gaca chopa ládxaʼa, bitiʼ ucáʼanaʼ Liʼ. mxS Cateʼ ubanaʼ lu yöl-laʼ guti, níʼirö tséajaʼ tsöjnö́ruaʼ loliʼ sacaʼ luyú Galilea. $wANíʼirö Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Yúguʼtëliʼ gaca chopa ládxiʼliʼ, en ucáʼanaliʼ nedaʼ naʼa dzöʼ ni, tuʼ nazúaj lu guichi láʼayi ca gaca quiaʼ, le rnna: “Gunaʼ ga gátiëʼ Bönniʼ Uyú Böʼcuʼ Zxilaʼ, ateʼ ilásilasibaʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ.” ivKCateʼ budxi gulúl-lëʼ yöl-laʼ ba queëʼ Dios, yöjáquiëʼ lu Guíʼa Yaga Olivo. luQReaʼ caʼ libíʼiliʼ, bítiʼrö guíʼjaʼ xisi le ribía lubá uva ni cateʼ idxinrö dza niʼ guíʼjalenaʼ libíʼiliʼ tu le cubi ga niʼ rinná bëʼë Xuzaʼ. Jesús rnnëʼ innë́ʼ Pedro bitiʼ núnbëʼë Lëʼ Ut#Lë ni ruluíʼi ca naca xichönaʼ le run tsutsu didzaʼ cubi rucáʼana tsahuiʼ. Xichönaʼ naʼ ilalaj niʼa quégaca bönachi zián para gaca uniti lahuëʼ Dios yuguʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ. )sKGudélëʼë caʼ tu zxígaʼdoʼ, en gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Níʼirö bunödzjëʼ caʼ quégaquiëʼ, rnnëʼ: —Guliʼguiʼaj yúguʼtëliʼ. 9rkTsanni niʼ tahuëʼ, gudélëʼë Jesús yöta xtila, en gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Níʼirö buzxuzxjëʼ le, en bunödzjëʼ quégaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ, rnnëʼ: —Guliʼsíʼ, guliʼgagu. Lë ni le naca cazaʼ. Ca benaʼ que yöta xtila ni ruluíʼi ca gaca que le naca cazaʼ. %qCNíʼirö bubiʼë didzaʼ Judas, bönniʼ naʼ udödëʼ Jesús, rnnëʼ: —Bönniʼ Usedi, ¿naruʼ nedaʼ? Jesús rëʼ lëʼ: —Ön, liʼ naʼ. {poLe nácatë nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, uyijaʼ ga gátiaʼ ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi ca ral-laʼ gaca quiaʼ, pero bicaʼ bayechiʼ nu naʼ udödi nedaʼ gátiaʼ. Gácarö dxiʼa queëʼ bönniʼ naʼ laʼ cabí guljëʼ. o%Bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Bönniʼ ni runë́ʼ nëʼë tsözxö́n len naʼa lu yö́ʼöna, bönniʼ ni udödëʼ nedaʼ. n Níʼirö buluʼhuíʼini ládxiʼgaquiëʼ, en gulaʼnábinëʼ Jesús tu tuëʼ, taʼnnë́ʼ: —Xan, ¿naruʼ nedaʼ? m Tsanni niʼ tahuëʼ, Jesús rëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, tu nu nutsaʼ ládjaliʼ ni udödi nedaʼ. vleCateʼ chigudzö́ʼ dza naʼ, Jesús gurö́ʼlenëʼ idxínnutëʼ bönniʼ usëda queëʼ tahuëʼ. #k?Níʼirö gulunëʼ bönniʼ usëda queëʼ ca naʼ gunná béʼenëʼ Jesús légaquiëʼ, ateʼ buluʼpë́ʼë le ilahuëʼ dzöʼ Laní Pascua. /jWJesús rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼtséajtsöcaʼ yödzö niʼ ga naʼ zoëʼ tu bönniʼ, en guliʼguíëʼ: “Bönniʼ rusédinëʼ netuʼ rnnëʼ: Chizáʼ galaʼ dza quiaʼ. Lu yuʼu lidxuʼ gágulengacaʼ-nëʼ bönniʼ usëda quiaʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ dzöʼ Laní Pascua.” GiCateʼ naca dza risí lo laní quégaquiëʼ bönniʼ judío cateʼ tahuëʼ yöta xtila le cabí nazíʼi cúa zi que, gulaʼbíguiʼë bönniʼ usëda queëʼ Jesús ga zoëʼ, en tëʼ Lëʼ: —¿Gazxi rë́ʼënuʼ tsöjpáʼatuʼ queë́ruʼ para gáguruʼ-baʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ dzöʼ Laní Pascua? h3Níʼirö gusí lahuëʼ Judas naʼ risí riböʼë udödëʼ Jesús lu náʼagaquiëʼ. Le ráguruʼ le rusáʼ ládxiʼruʼ ca gútiëʼ Xanruʼ Dgateʼ gudxëʼ légaquiëʼ: —¿Bizxi gúnnaliʼ quiaʼ channö nedaʼ udödaʼ-nëʼ Jesús lu náʼaliʼ? Buluʼgáʼanalenëʼ lëʼ tsahuiʼ iluʼë lëʼ chi uruáʼ dumí plata. f9Níʼirö guyijëʼ Judas Iscariote ga naʼ nacuʼë bixúz unná bëʼ. Náquiëʼ bönniʼ dzáguiëʼ chínnuëʼ naʼ dáʼgaquiëʼ Jesús, e Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, gátiʼtës luyú yödzölió ga gaca libán que didzaʼ dxiʼa ni, lëscaʼ ilaʼguixjöʼ bönachi le bennu nigula ni quiaʼ para nu tsöjné lënu. Rizíʼ lu nëʼë Judas udödëʼ Jesús lu náʼagaquiëʼ bönniʼ unná bëʼ |dq Le bennu nigula ni, gulúʼunu nedaʼ le riláʼ zxixi ni, naca le rupáʼanu nedaʼ para dza igáchaʼa yeru ba. cy Yuguʼ bönachi yechiʼ ilaʼcuáʼlenticaʼsö libíʼiliʼ, pero nedaʼ bitiʼ ugáʼanalenticaʼsaʼ libíʼiliʼ. b Cateʼ biyönnëʼ Jesús lë ni, rëʼ légaquiëʼ: —¿Bizx que rnnëliʼ queë́nu nigula ni? Tsahuiʼ naca le bennu quiaʼ. `a9 Guca nu gutiʼ lë ni, en siʼ dumí zián para gácalenruʼ yuguʼ bönachi yechiʼ. ` Cateʼ bilaʼléʼenëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús lë ni, gulaʼlenëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizx que réqui ditaj lë ni? Z_-bidxinnu cúdzuʼlëʼ Jesús tu nigula, nuáʼanu tu bö́gaʼdoʼ néquini guiö́j nazacaʼ, en yudzu tu le riláʼ zxixi le nazácaʼdaʼ, ateʼ gulúʼunu le icjëʼ Jesús cateʼ niʼ röʼë rahuëʼ. ^ Cateʼ niʼ zoëʼ Jesús lu yödzö Betania lu yuʼu lidxëʼ Simón, bönniʼ naʼ güíʼinëʼ huëʼ nudzuʼ ruzödi, ]Taʼnnë́ʼ: —Bitiʼ gunruʼ lë ni dza laní, para cabí ilaʼdzatsa bönachi. Tu nigula rigúʼunu le riláʼ zxixi icjëʼ Jesús \yNiʼ gulún xtídzaʼgaquiëʼ ilaʼzönëʼ Jesús, lu yöl-laʼ rizíʼ yëʼ quégaquiëʼ, para ilútiëʼ Lëʼ. ][3Níʼirö bilaʼdxinëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ len yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ bönachi judío, ateʼ buluʼdubëʼ ga naca löʼa lidxi bixúz lo, lëʼ Caifás. HZ rnnëʼ: —Nöz quéziliʼ iaʼchopa dza idxín Laní Pascua, ateʼ dza naʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, uluʼdödëʼ nedaʼ lu náʼagaca nupa uluʼdáʼ nedaʼ lëʼe yaga cruz. aY =Cateʼ budxi bëʼë Jesús yuguʼ didzaʼ ni, gudxëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, >Xu.Níʼirö bönachi tuáʼ döʼ naʼ laʼ tsöjtsázagacatë ga niʼ ilaʼguíʼi ilaʼzácaʼticaʼsö, pero bönachi tsahuiʼ niʼ gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú quéguequi. _~~T}||M{zz\xxWwvuutsrrqlppfonn%m\llkbjiiKihgff8eeEdcbb0ah`__/^^]z\\[ZYXWV\TSREQPOsNMMAL(KyKJtIIZH>GF%E[D%ChBBAq@@E??U>j==Saʼyéajlenëʼ Jesús lëʼ, ateʼ bönachi zián söjácalen Jesús, tuʼquirö Lëʼ. %9en gútaʼyuëʼ lahuëʼ, rnnëʼ: —Chiraqui gátibiʼ biʼi nigúladoʼ quiaʼ. Gudá ixóa noʼo lëbiʼ para huöácabiʼ, en bitiʼ gátibiʼ. N$Bönniʼ lëʼ Jairo, bönniʼ rinná bëʼë lu yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en nazëdëʼ queëʼ Dios, bidëʼ ga zoëʼ Jesús. Cateʼ biléʼenëʼ Jesús, buzóa zxibëʼ lahuëʼ, # Cateʼ budxinëʼ Jesús iaʼtsöláʼa nísadoʼ naʼ, níʼirö buluʼdubi bönachi zián ga naʼ zoëʼ raʼ nísadoʼ. ")Söhuö́jëʼ bönniʼ naʼ, en ruzë́ʼ didzaʼ yuguʼ yödzö Decápolis ca nácagaca le zxön benëʼ Jesús queëʼ, ateʼ buluʼbani yúguʼtë bönachi nacuáʼ yuguʼ yödzö niʼ. Biʼi nigula queëʼ Jairo, en nigula naʼ gudannu lariʼ nácuëʼ Jesús Q!Jesús bitiʼ bëʼë lëʼ lataj, pero gudxëʼ lëʼ: —Böaj lidxuʼ. Yöjtíxjöiʼi diʼa dza quiuʼ yuguʼ le zxön benaʼ quiuʼ nedaʼ, nacaʼ Xanuʼ, en ca benaʼ buéchiʼ ládxaʼa liʼ. > uCateʼ bubenëʼ Jesús lëʼe bárcodoʼ, bönniʼ naʼ zíʼalö yúʼugaca böʼ xihuiʼ zián lëʼ, gútaʼyuëʼ lahuëʼ Jesús guʼë lëʼ lataj tséajlenëʼ Lëʼ. pYNíʼirö gulaʼsí lógaca bönachi zián naʼ taʼtaʼyu lahuëʼ Jesús urúajëʼ lu xiyúguequi. `9Nupa naʼ bilaʼléʼe le benëʼ Jesús gulaʼguíxjöiʼi bönachi naʼ bilaʼrúaj lu yödzö ca naʼ guca queëʼ bönniʼ naʼ zíʼalö yúʼugaca böʼ xihuiʼ lëʼ, encaʼ ca guca quégacabaʼ cuchi naʼ. a;Cateʼ bilaʼdxinëʼ ga niʼ zoëʼ Jesús, bilaʼléʼenëʼ bönniʼ naʼ zíʼalö yúʼugaca böʼ xihuiʼ lëʼ. Bönniʼ ni röʼë niʼ, nácuëʼ lariʼ, en zoëʼ dxíʼadoʼ, ateʼ guladxi bönachi naʼ. zmNíʼirö buluʼzxunnaj nupa niʼ gulún chiʼi cuchi zián naʼ. Yöjtíxjöiʼiguequinëʼ bönachi lu yödzö niʼ, encaʼ bönachi nacuáʼ laʼ guixiʼ niʼ. Bilaʼrúaj bönachi lu yödzö, söjyúgaquiëʼ bizxi naʼ guca niʼ. R Laʼ bëʼtëʼ Jesús léguequi lataj, ateʼ bilaʼrúaj böʼ xihuiʼ naʼ, en yöjtsúʼugaca cuchi zián naʼ, ateʼ gulaʼxítiʼbaʼ cuchi zián naʼ, yöjbíxigacabaʼ ga naca raʼ guíʼa, yöjcházagacabaʼ nísadoʼ. Lu nísadoʼ naʼ gulaʼyë́pibaʼ nisa, gulátibaʼ, en nácagacabaʼ ca galaj gayuáʼabaʼ. *M Gulaʼnabi yechiʼ böʼ xihuiʼ naʼ Jesús, taʼnná: —Gusöl-laʼ netuʼ ga niʼ dzö́ʼöbaʼ cuchi zián. Bëʼ netuʼ lataj tsöjtsúʼugacatuʼ-baʼ. Y+ Nacuáʼabaʼ cuchi zián lu guíʼadoʼ níʼisö, taʼdabaʼ tágubaʼ niʼ. }s Gulaʼnabi yechiʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ naʼ Jesús para cabí isö́l-lëʼë léguequi ziʼtuʼ luyú niʼ.  Jesús gunábinëʼ le, rnnëʼ: —¿Bi leuʼ? Bubíʼi didzaʼ le, gudxi Lëʼ: —Leaʼ: Le Zián, tuʼ röʼö ziantuʼ.  Caní gunnë́ʼ bönniʼ naʼ tuʼ chigudxëʼ Jesús böʼ xihuiʼ naʼ: —Liʼ, böʼ xihuiʼ, burúaj lu bönniʼ ni. GBëʼë zidzaj didzaʼ, rëʼ Jesús: —¿Bizxi ral-laʼa quiuʼ Jesús, Zxíʼinëʼ Dios nayë́pisëtërëʼ? Niʼa queëʼ Xanruʼ Dios rátaʼyuaʼ loʼ, bitiʼ usacaʼ ziʼu nedaʼ. Cateʼ biléʼenëʼ zëʼë ziʼtuʼ Jesús, guxítiʼë guyijëʼ ga naʼ zëʼë, ateʼ buzóa zxibëʼ lahuëʼ Lëʼ. )KRidáticaʼsëʼ ribö́dxiʼë rëla, en të dza ga naʼ nacuáʼ yeru ba, en gapa naca lu guíʼadoʼ, run huëʼ cuinëʼ yuguʼ lu guiö́j dzöʼö niʼ. ucZián luzuí buluʼzóëʼ breguiʼ guíë yen nëʼë, en niʼë, en gulúguiʼë lëʼ du guíë. Yuguʼ du guíë naʼ bulë́ʼë, ateʼ breguiʼ guíë naʼ guditsjëʼ. Bitiʼ rizéquiʼnëʼ nu bönniʼ inná béʼenëʼ lëʼ. taateʼ nun xilatjëʼ ga naʼ nacuáʼ yeru ba. Cuntu nu guca gugaʼ bönniʼ naʼ, calëga len du guíë. 6eCateʼ burúajëʼ Jesús lëʼe bárcodoʼ naʼ, tu bönniʼ rirúajëʼ zxan bulóaj ga nacuáʼ yeru ba laʼ dutságatëʼ Lëʼ. Bönniʼ ni yuʼu böʼ xihuiʼ lëʼ,  Níʼirö bilaʼdxinëʼ Jesús, en yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ iaʼtsöláʼa nísadoʼ ga naca lu xiyúgaca bönachi Gadara. 5)Niʼ tádxinëʼ gulë́ luzë́ʼë tuëʼ iaʼtúëʼ: —¿Nuzxi caz bönniʼ ni? ¡Tun böʼ recja, en nísadoʼ ca rnna xtídzëʼë!# ?(Níʼirö Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —¿Bizx que radxi ridzö́biliʼ caní? ¿Naruʼ cabí réajlëʼëliʼ Dios? o W'Níʼirö guyasëʼ Jesús, en gunná béʼenëʼ böʼ naʼ recja, gunnë́ʼ: —Gurö́ʼö dxi. Gudxëʼ caʼ nisa naʼ, gunnë́ʼ: —Dxisö guzóa. Gurö́ʼö dxi böʼ naʼ guyecja, en guzóa dxi lu nísadoʼ naʼ. g G&Dëʼ rásiëʼ Jesús lu xicúgüëʼ ga naca xitsáʼalö lëʼe bárcodoʼ naʼ, ateʼ buluʼsubanëʼ Lëʼ. Tëʼ Lëʼ: —¡Bönniʼ Usedi! ¿Naruʼ cabí ruíʼi ládxiʼtsoʼ netuʼ? ¡Huáti caztuʼ lu nisa ni!  )%Gusí lo recja böʼ budunuʼ lu nisa naʼ, ateʼ gudáʼa nisa lëʼe bárcodoʼ naʼ. Caʼ guca, zeaj ridzáʼ nisa lëʼe bárcodoʼ naʼ. T !$Níʼirö buluʼláʼalenëʼ bönachi zián nacuáʼ niʼ, ateʼ buluʼsë́ʼë bárcodoʼ ga naʼ chizóasëʼ Jesús. Gulaʼcuáʼ caʼ niʼ iaʼzícaʼrö bárcodoʼ söjácalen légaquiëʼ. )K#Laʼ dza náʼasö, cateʼ ridzö́ʼ, Jesús gudxëʼ yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —Tö́ditsöcaʼruʼ iaʼtsöláʼa nísadoʼ ni. [/"Yúguʼtë didzaʼ bë́ʼlenëʼ bönachi bucúdzuʼë didzaʼ, ateʼ yúguʼtë didzaʼ ni buchila láʼanëʼ, buzéajniʼinëʼ légacasëʼ bönniʼ usëda queëʼ. Jesús ribequi dxíëʼ böʼ budunuʼ !Caní guca, busédinëʼ Jesús légaquiëʼ, en ziánrö caʼ le bucúdzuʼë didzaʼ tsca guca ilaʼyéajniʼinëʼ.  pero cateʼ chinadúz, rilén, en rizxö́ntërö ca yúguʼtë guixiʼ cuan rö́ʼgaca luyú. Tsca run yanaʼ niʼa nëʼe, gaca ilaʼdxinbaʼ biguínnidoʼ, en uluʼdxíabaʼ xicáʼagacabaʼ lu zxul-la que. Ca rugunëʼ dxin Jesús le rucúdzuʼë didzaʼ Raca ca raca que tu xisedoʼ mostaza. Cateʼ riyaza luyú naca tu xisedoʼ nácatërö cuidiʼ ca yúguʼtë xisedoʼ dzöʼö luyú,  Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —¿Bizxi caz innaruʼ ca raca ni le rinná bëʼë Dios? ¿Bizxi ucúdzuʼruʼ didzaʼ ca raca? )KCateʼ chinal-la xuiʼi naʼ, laʼ tséajtëʼ tsöjchibëʼ do naʼ tuʼ chibidxín dza uziʼë xuiʼi. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús ca raca que xisé mostaza /Laʼ cuinsi luyú naʼ ruxö́n le nadúzgaca luyú naʼ, zíʼalö xiyazi, níʼirö zaʼ do que, en tödi naʼ cuía xuiʼi nál-la lu do que. /WChiʼi dzö́ʼölö rásiëʼ, en riyasëʼ cateʼ zaʼ reníʼ. Taʼlén zxoaʼ xtila naʼ, en taʼzxö́n, pero bitiʼ nö́zinëʼ lëʼ nacxi raca taʼzxö́n. Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Ca raca ni le rinná bëʼë Dios naca ca raca cateʼ ruchejëʼ tu bönniʼ zxoaʼ xtila lu yu. )~KNu nazíʼi le zaʼ que, guʼë que iaʼlatiʼ, pero nu bitiʼ nazíʼi le, laʼs dui le dë que, udúa. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús ca rizxö́n zxoaʼ xtila ?}wGudxëʼ caʼ légaquiëʼ: —Guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ le riyö́niliʼ. Ca naca le ruríxiliʼ, laʼ leze urixëʼ Dios queë́liʼ, ateʼ gunnëʼ queë́liʼ iaʼlatiʼ. 9|mNu zoa nagui, en riyöni ral-laʼ uzë́ nagui. m{SYúguʼtë le nagachiʼ iláʼ lahui, ateʼ yúguʼtë le raca balándoʼos ilaʼrúaj ga lináʼ. zJesús gudxëʼ caʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —¿Naruʼ rigálaʼruʼ guíʼ, ateʼ rudúsiʼruʼ le tu guíʼina, o rigúʼuruʼ le zxani le rátiʼruʼ? Bitiʼ caʼ runruʼ caní. Ruzóaruʼ guíʼ ga naca xitsáʼ ga cuʼu beníʼ. y}’Nácagaca iaʼbal-la bönachi ca xisedoʼ naʼ gulasi ga naca luyú bëbu. Taʼyönnëʼ didzaʼ naʼ, en taʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ le, ateʼ run dxin lu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ. Nácagaca bal-la bönachi caní ca xisedoʼ naʼ buluʼnödzaj iaʼchí uruáʼ huéaj. Nácagaca iaʼbal-lëʼ ca xisedoʼ naʼ buluʼnödzaj iaʼtsónnalalaj caʼ, ateʼ nácagaca iaʼbal-la bönachi ca xisedoʼ naʼ buluʼnödzaj iaʼtú gayuáʼ caʼ. Rucúdzuʼë didzaʼ Jesús que tu le rigúʼu beníʼ Mxpero tuíʼi ládxiʼgaquiëʼ le nácagaca que yödzölió ni. Nazíʼ yéʼeguequinëʼ tuʼ nadxíʼiguequinëʼ yuguʼ yöl-laʼ tsahuiʼ, en taʼzë́ ládxiʼgaquiëʼ yuguʼ le dë. Taʼyaza icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ yúguʼtë lë ni, en tuʼsuniti didzaʼ naʼ, para cabí gun dxin lu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ. w’Nácagaca iaʼbal-la bönachi ca xisedoʼ naʼ gulasi ga naʼ tuʼlén lubá yötsiʼ. Taʼyönnëʼ didzaʼ naʼ, evCBitiʼ riyaza icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ, ateʼ tu chíʼisö taʼdë́ʼë le. Cateʼ bi raca quégaquiëʼ, o zoa nu ribía ladxiʼ légaquiëʼ tuʼ taʼdë́ʼë didzaʼ naʼ, laʼ tuʼhuö́atë ládxiʼgaquiëʼ. 2u]’Nácagaca iaʼbal-la bönachi ca xisedoʼ naʼ gulasi ga röʼö guiö́j. Taʼyönnëʼ didzaʼ naʼ, ateʼ len yöl-laʼ rudzeja quégaquiëʼ taʼziʼë le. rt]’Nácagaca bal-la bönachi ca xisedoʼ naʼ gulasi raʼ nöza. Taʼyönnëʼ xtídzëʼë Dios, en ca taʼyö́nisinëʼ caʼ, laʼ zaʼtë Satanás tuʼ xihuiʼ, en rigúa didzaʼ naʼ bidxín lu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ. EsBönniʼ guz naʼ náquiëʼ nu ruzë́ xtídzëʼë Dios. \r1 Jesús gudxëʼ caʼ yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —¿Naruʼ cabí réajniʼitseliʼ lë naʼ bucúdzuʼa didzaʼ? ¿Nacxi caz gaca tséajniʼiliʼ iaʼzícaʼrö le ucúdzuʼa didzaʼ? \q1 Caní runaʼ para gaca lë naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, rnna:Uluʼyúëʼ, en bitiʼ ilaʼléʼenëʼ.Uluʼzë́ nágagaquiëʼ, en bitiʼ ilaʼyéajniʼinëʼ.Bitiʼ uluʼbíʼi ládxiʼgaquiëʼ para gaca uniti lahuaʼ légaquiëʼ ca naca dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ. Riguíxjöʼëʼ Jesús le bucúdzuʼë didzaʼ upc Jesús gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Libiʼiliʼ nadéliʼliʼ tséajniʼiliʼ le nagachiʼ ca rinná bëʼë Dios, pero nupa naʼ bitiʼ nácagaca tuz len rëʼu, ruíʼilenaʼ légaquiëʼ didzaʼ yuguʼ le rucúdzuʼa didzaʼ. hoI Cateʼ chibugáʼanëʼ tuzëʼ Jesús, bilaʼdxín nupa dáʼgaca Lëʼ ga zoëʼ, núngaca tsözxö́n idxínnutëʼ bönniʼ usëda queëʼ, ateʼ gulaʼnábinëʼ Lëʼ bi saʼyéaj lë naʼ bucúdzuʼë didzaʼ. 'nG Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Nu zoa nagui, en riyöni ral-laʼ uzë́ nagui. Riguíxjöʼë Jesús bizx que rucúdzuʼë didzaʼ @myGulasi iaʼbal-la xisedoʼ naʼ ga naca luyú bëbu, ateʼ gulaʼzxö́n, en xitsáʼ raʼ gulaʼbö́ʼ. Buluʼnödzaj lë naʼ bësiëʼ. Tu dxiguʼ xisedoʼ naʼ bësiëʼ bunödzaj iaʼchí uruáʼ xisedoʼ caʼ. Iaʼtú bunödzaj iaʼtsónnalalaj caʼ, ateʼ iaʼtú naʼ bunödzaj iaʼtú gayuáʼ caʼ. MlGulasi iaʼbal-la xisedoʼ naʼ ga tuʼlén lubá yötsiʼ. Cateʼ gulaʼlén xisedoʼ naʼ, buluʼlén caʼ lubá yötsiʼ naʼ, en gulaʼröli le, ateʼ lë naʼ bësiëʼ bitiʼ bi bunödzaj. fkENíʼirö cateʼ gulén gubidza, buquexuʼ le, ateʼ gubidxi, tuʼ cabí nun luí ga rëʼ. j3Gulasi iaʼbal-la xisedoʼ naʼ ga röʼö guiö́j ga bitiʼ röʼö yenniʼ yu. Bayö́n gulaʼlén xisedoʼ naʼ tuʼ cabí röʼö yenniʼ yu. i{Tsanni niʼ rúsiëʼ, gulasi bal-la xisedoʼ naʼ raʼ nöza, ateʼ bilaʼdxinbaʼ biguínnidoʼ, gulë́ʼajbaʼ le. jhM—Guliʼzë́ nágaliʼ didzaʼ ni. Birúajëʼ tu bönniʼ guz, söjë́siëʼ xisedoʼ. {goZián le busédinëʼ Jesús légaquiëʼ, bucúdzuʼë didzaʼ. Tsanni niʼ rusédinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: f Leyúbölö gusí lahuëʼ Jesús rusédinëʼ bönachi ga naca raʼ nísadoʼ. Buluʼdubi bönachi zián ga zoëʼ, ateʼ gurenëʼ Jesús tu lëʼe bárcodoʼ zxoa lu nisa naʼ, en guröʼë niʼ, ateʼ yúguʼtë bönachi naʼ gulaʼcuáʼ luyú raʼ nisa naʼ. oeW#Nu run ca rë́ʼënëʼ Dios, nu ni naca ca biʼi bö́chaʼa, en biʼi zanaʼ encaʼ xináʼa.(dI"Níʼirö buyúëʼ nupa naʼ rö́ʼgaca gásibiʼilëʼ, rnnëʼ: —Buliʼyútsöcaʼ. Nupa ni nácagaca ca xináʼa, en yuguʼ bönniʼ bö́chaʼa. c!Bubiʼë didzaʼ Jesús, gudxëʼ légaquiëʼ: —¿Nuzxi caz naʼ xináʼa, en nupxi caz yuguʼ bönniʼ bö́chaʼa? ,bQ Bönachi zián naʼ rö́ʼgaca cuitëʼ Jesús gulë́ Lëʼ, taʼnná: —Yuguʼ bönniʼ bö́chuʼu, encaʼ xinóʼo nacuʼë lö́ʼalö, tuʼlidzëʼ Liʼ. 4aaNíʼirö bilaʼdxinëʼ yuguʼ bönniʼ bö́chëʼë Jesús, encaʼ xinë́ʼë ga zoëʼ. Gulaʼcuʼë lö́ʼalö, en gulaʼsö́l-lëʼë nu tsöjlidza Jesús. >`uCaní gunnë́ʼ Jesús tuʼ taʼnnë́ʼ queëʼ bönniʼ yudoʼ usedi naʼ, taʼnnë́ʼ: —Tuʼ xihuiʼ dzaga Lëʼ. Nu naca xinë́ʼë Jesús, en bönniʼ bö́chëʼë _#pero nútiʼtës nu innë́ schanníʼ queëʼ Dios Böʼ Láʼayi, catu caz uniti lahuëʼ Dios nu naʼ. Tsaz nabagaʼ xíguiaʼ nu naʼ. 2^]’Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Dios gaca uniti lahuëʼ bönachi ca naca yúguʼtë dul-laʼ nabágaʼgaca, en ca naca yúguʼtë didzaʼ schanníʼ taʼnná, U]#’Cuntu nu gaca tsuʼu lidxëʼ tu bönniʼ nál-la, en cuéaj yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ channö cabí gagaʼ zíʼalö bönniʼ nál-la naʼ, ateʼ níʼirö sequiʼ cuéaj le dzöʼö lidxëʼ. ;\oQue lë ni naʼ, channö Satanás tuʼ xihuiʼ táʼbagaʼ luzë́ʼe, narúajgaca choplö böʼ xihuiʼ. Bitiʼ gaca idíaʼ yöl-laʼ unná bëʼ que, pero chizóa údxi que. +[OLëscaʼ caní channö ilaʼrúaj choplö bönachi nacuáʼ tu yuʼu, en ilaʼdíl-lalen luzë́ʼeguequi, bitiʼ gaca ilaʼdíaʼ bönachi nacuáʼ yuʼu naʼ. Z{Channö ilaʼrúaj choplö bönachi tu yödzö, en ilaʼdíl-lalen luzë́ʼeguequi, bitiʼ gaca idíaʼ yödzö naʼ. &YENíʼirö Jesús bulidzëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi naʼ, en bucúdzuʼë didzaʼ, rnnëʼ: —¿Naruʼ ubéaj laʼ cuinsi Satanás tuʼ xihuiʼ? nXULëscaʼ caní bönniʼ yudoʼ usedi, narúajgaquiëʼ Jerusalén gulaʼnnë́ʼ queëʼ, taʼnnë́ʼ: —Dzaga Belzebú, xángaca böʼ xihuiʼ Lëʼ, ateʼ len yöl-laʼ unná bëʼ que rubéajëʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ. W-Cateʼ diʼa dza queëʼ Jesús bilaʼyönnëʼ ca raca queëʼ, bilaʼdxinëʼ niʼ para uluʼchë́ʼë Lëʼ, taʼnnë́ʼ: Richixi icjëʼ. V7Leyúbölö bilaʼguírö bönachi zián ga zoëʼ Jesús, ateʼ bítiʼrö gutaʼ lataj bi ilahuëʼ Jesús, en bönniʼ naʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ. *UMJudas Iscariote, (bönniʼ udödëʼ Jesús lu náʼagaquiëʼ bönniʼ ilútiëʼ Lëʼ). Yuguʼ bönniʼ yudoʼ taʼnnë́ʼ: “Tuʼ xihuiʼ dzaga Jesús” $TAAndrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás,Jacobo, (zxíʼinëʼ Alfeo),Tadeo,Simón, (bönniʼ ruíʼi ládxëʼë yödzö queëʼ), gSGJacobo,Juan, (bönniʼ bö́chëʼë Jacobo, ateʼ nácagaquiëʼ zxíʼinëʼ Zebedeo. Chopëʼ ni, Jesús buzóëʼ iaʼtú lágaquiëʼ, Boanerges, le rnna lu didzaʼ xidzaʼ: Bönniʼ síniaʼ ca guziúʼ), bR=Caní nácagaca lágaquiëʼ:Simón, (buzóëʼ Jesús iaʼtú lëʼ, Pedro), QBudödëʼ lu náʼagaquiëʼ yöl-laʼ huáca uluʼúnëʼ nupa teʼe, en uluʼbéajëʼ böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi. PJesús bucuʼë chínnuëʼ bönniʼ ni, para ilaʼcuáʼlenëʼ Lëʼ, en para isö́l-lëʼë légaquiëʼ tsöjéngaquiëʼ libán. O Níʼirö gurenëʼ Jesús tu lu guíʼadoʼ, ga niʼ bulidzëʼ nupa rë́ʼënëʼ. Gulaʼbiguëʼë bönniʼ ni gásibiʼilëʼ. (NI Jesús buzenëʼ le bach böʼ xihuiʼ naʼ, cabí ilaʼguixjöʼ nu náquiëʼ Lëʼ. Ribö́ëʼ Jesús chinnu bönniʼ ilácagaquiëʼ gubáz queëʼ EM Cateʼ böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi bilaʼléʼe Jesús, buluʼdxigaʼ bönachi naʼ yúʼugaca xiniʼë Jesús, ateʼ gulaʼbö́dxiʼa, taʼnná: —Nacuʼ Liʼ Zxíʼinëʼ Dios. Lw Caní guca tuʼ chibunëʼ zián nupa teʼe, ateʼ bilaʼguírö bönachi zián naʼ ga zoëʼ para ilaʼgán Lëʼ. 9Kk Que lë ni naʼ Jesús gunná béʼenëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ uluʼcö́zticaʼsëʼ tu bárcodoʼ ga gaca cuenëʼ, para cabí uluʼquí bönachi zián naʼ Lëʼ. 2J]Bönachi zián narúajgaca Jerusalén, en luyú Idumea, en iaʼtsöláʼa yegu Jordán, en yuguʼ yödzö nacuáʼ idú gásibiʼilö ga nacuáʼ yödzö Tiro, en yödzö Sidón bilaʼdxín caʼ ga zoëʼ Jesús. Caní gulunëʼ, tuʼ bilaʼyönnëʼ ca nácagaca yuguʼ le zxön runëʼ Jesús. FIBuzë́ʼë Jesús niʼ tsözxö́n len bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, en bidxinëʼ raʼ nísadoʼ, ateʼ söjácalen Lëʼ bönachi zián narúajgaca luyú Galilea, en luyú Judea. eHCNíʼirö buluʼrúajëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, ateʼ laʼ guluntëʼ tsözxö́n didzaʼ len bönniʼ dáʼgaquiëʼ Herodes bi ilunëʼ queëʼ Jesús, para ilútiëʼ Lëʼ. Tuʼdubi bönachi zián raʼ nísadoʼ ,GQNíʼirö len yöl-laʼ rilé queëʼ, buyúëʼ Jesús bönachi naʼ nacuáʼ gásibiʼilëʼ. Ruhuíʼinnëʼ tuʼ nácagaquiëʼ zidi ladxiʼ. Gudxëʼ bönniʼ naʼ narequiʼ nëʼë, rnnëʼ: —Bulí noʼo. Níʼirö bulí nëʼë bönniʼ naʼ, ateʼ böácatë dxíʼadoʼ nëʼë. F)Jesús gunábinëʼ bönachi niʼ, rnnëʼ: —¿Naruʼ dë lataj gunruʼ le naca dxiʼa cateʼ naca dza láʼayi o gunruʼ le ruáʼ döʼ? ¿Naruʼ dë lataj gunruʼ ga ilaʼdeliʼ bönachi yöl-laʼ naʼbán o usunítiruʼ le? Gulaʼcuáʼ dxisö bönachi niʼ. xEiNíʼirö Jesús gudxëʼ bönniʼ naʼ narequiʼ nëʼë, rnnëʼ: —Guyasa, en guzuí lógaca bönachi ni. D/Bönniʼ yudoʼ nacuʼë niʼ tuʼyúëʼ Jesús channö únëʼ bönniʼ naʼ dza láʼayi, tuʼ të́ʼënnëʼ uluʼzéguiʼë Lëʼ didzaʼ. !C =Leyúbölö guyuʼë Jesús tu lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ bönniʼ judío queëʼ Dios, ateʼ zoëʼ caʼ niʼ tu bönniʼ narequiʼ nëʼë. ]B3Que lë ni naʼ, nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, nacaʼ Xani dza láʼayi.+AONíʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Dios benëʼ dza láʼayi le uluʼzíʼ xibé bönachi, calëga benëʼ bönachi para ilún chiʼi dza láʼayi. @#ateʼ guyáziëʼ lu yuʼu queëʼ Dios cateʼ niʼ náquiëʼ bixúz lo Abiatar, en gudahuëʼ yöta xtila tuʼcuʼë lahuëʼ Dios, lë naʼ bitiʼ dë lataj nu gagu, pero tuz bixúz dë lataj ilahuëʼ le. Bëʼë caʼ le ilahuëʼ bönniʼ nacuáʼlenëʼ lëʼ. '?GJesús gudxëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ cabí nulábaniliʼ ca benëʼ David cateʼ gudunëʼ? Biyadzaj le ilahuëʼ lëʼ, en nupa nacuáʼlen lëʼ 6>eNíʼirö bönniʼ yudoʼ fariseo gulë́ʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —Buyútsöcaʼ. ¿Bizx que tunëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Liʼ le cabí ral-laʼ gunruʼ dza láʼayi? I= Tu dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, gudödëʼ Jesús gapa dë yöla zxoaʼ xtila, ateʼ bönniʼ usëda queëʼ gulaʼsí lógaquiëʼ taʼlecjëʼ do ga dxía zxoaʼ xtila. q<[Lëscaʼ caní cuntu nu bönniʼ quëʼë xisi uva cubi lu buzudi bidxi néquini guídi, tuʼ gal-la xisi uva cubi naʼ, en uláʼa buzudi bidxi naʼ néquini guídi, ateʼ ilalaj xisi uva naʼ, en gaca ditaj buzudi néquini guídi. Xisi uva cubi lu buzudi néquini guídi cubi ral-laʼ cáʼaruʼ. Bönniʼ dáʼgaquiëʼ Jesús taʼlecjëʼ do dza láʼayi D;’Cuntu nu bönniʼ udë́ʼë tu lariʼ cúbidoʼ lu lariʼ chinatëbi, tuʼ utsupiʼ lariʼ cubi naʼ, en huachözaʼ lariʼ tëbi naʼ, ateʼ huarö́zaʼrö lariʼ tëbi naʼ. :Idxín dza cateʼ udúëʼ bönniʼ naʼ rutsaga nëʼë, en bítiʼrö sóalenëʼ légaquiëʼ, ateʼ dza níʼirö ilunëʼ gubasa. =9sBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ réquitseliʼ ilún gubasa nupa nacuáʼ laní queëʼ bönniʼ rutsaga nëʼë tsanni niʼ bönniʼ naʼ rutsaga nëʼë zóalenëʼ légaquiëʼ? Tsanni niʼ bönniʼ naʼ rutsaga nëʼë zóalenëʼ légaquiëʼ, bitiʼ gaca ilunëʼ gubasa. f8ETu dza niʼ tunëʼ gubasa bönniʼ dáʼgaquiëʼ Juan, en bönniʼ dáʼgaquiëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, ateʼ bilaʼdxín nupa gulaʼnabi Jesús, taʼnná: —¿Bizx que tunëʼ gubasa bönniʼ dáʼgaquiëʼ Juan, en bönniʼ dáʼgaquiëʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, pero bönniʼ dáʼgaquiëʼ Liʼ bitiʼ tunëʼ gubasa? h7IBiyönnëʼ Jesús didzaʼ ni tuʼë, en gudxëʼ légaquiëʼ: —Nupa nacuáʼ dxiʼa bitiʼ naquíniguequi nu un bönachi, pero nupa teʼe naquíniguequi nu un bönachi. Zaʼa nedaʼ, calëga dulídzagacaʼ bönachi tsahuiʼ, pero rulídzagacaʼ bönachi dul-laʼ para uluʼbíʼi ládxiʼgaca. Ruʼë Jesús didzaʼ que yöl-laʼ run gubasa |6qCateʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, bilaʼléʼenëʼ Lëʼ röʼë rágulenëʼ tsözxö́n yuguʼ bönniʼ uquízxaj, en iaʼbal-lëʼ bönniʼ cáʼasö, gulë́ʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —¿Bizxi caz runtsëʼ? ¡Rëʼaj rágulentsëʼ yuguʼ bönniʼ uquízxaj, en iaʼbal-lëʼ bönniʼ dul-laʼ! 57Gudödi guca lë ni, röʼë Jesús rahuëʼ lu yuʼu lidxëʼ Leví naʼ, ateʼ zián bönniʼ uquízxaj, en iaʼbal-lëʼ bönniʼ cáʼasö rö́ʼölengaquiëʼ tsözxö́n Jesús, en yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ. Caní guca, tuʼ röjaca bönachi zián len Jesús. h4ICateʼ ridödëʼ Jesús niʼ, biléʼenëʼ Leví, zxíʼinëʼ Alfeo, röʼë ga ruquízxjëʼ uláz que yödzö ziʼtuʼ. Jesús gudxëʼ lëʼ: —Gudáʼ nedaʼ. Laʼ guyásatëʼ Leví naʼ, saʼyéajlenëʼ Jesús. 43a Burúajëʼ Jesús yödzö Capernaum, naʼ gudödëʼ leyúbölö raʼ nísadoʼ. Buluʼdubi bönachi zián ga zoëʼ Jesús, ateʼ Lëʼ busédinëʼ légaquiëʼ. 2 Laʼ guyásatëʼ bönniʼ huëʼ naʼ, buʼë le gútiʼnëʼ, en burúajëʼ lógaca yúguʼtë nupa nacuáʼ niʼ. Buluʼbáninëʼ yúguʼtëʼ, en gulaʼguʼë Dios yöl-laʼ ba, taʼnnë́ʼ: —Catu caz riléʼetuʼ le caní. Jesús rulidzëʼ Leví J1  —Liʼ reaʼ: Guyasa. Buáʼ le denuʼ, en böaj lidxuʼ. 80i Gunaʼ le gaca bëʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, dë lu naʼa luyú ni uniti lahuaʼ dul-laʼ nabágaʼgaca bönachi. Níʼirö Jesús gudxëʼ bönniʼ huëʼ naʼ: 6/e Bitiʼ naca böniga nu guië́sö bönniʼ huëʼ ni chibuníti lo dul-laʼ nabáguëʼë, pero naca böniga nu gun ga huöásëʼ, en uʼë le denëʼ, en uzëʼe niʼë. .Laʼ gúquibeʼetenëʼ Jesús le taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ, ateʼ gudxëʼ légaquiëʼ: —¿Bizx que rizáʼ ládxiʼliʼ caní? '-G¿Bizx que ruʼë caní didzaʼ bönniʼ ni? Rucáʼanëʼ cáʼasö Dios. Cuntu nu bönniʼ gaca uniti lahuëʼ dul-laʼ. Tuzëʼ Dios gaca gunëʼ lë ni. s,_Rö́ʼögaquiëʼ bal-lëʼ bönniʼ yudoʼ usedi niʼ. Taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: ++OCateʼ gúquibeʼenëʼ Jesús ca naʼ taʼyéajlëʼë Lëʼ, gudxëʼ bönniʼ huëʼ naʼ: —Zxiʼinaʼ, chibunít lahuaʼ liʼ ca naca dul-laʼ nabáguʼu. *wBitiʼ guca ilaʼdxinëʼ lahuëʼ Jesús tuʼ nacuáʼ bönachi zián niʼ. Que lë ni naʼ gulaʼsaljëʼ ícjoʼolö ca dö́dilö ga zoëʼ Jesús. Cateʼ budxi buluʼdxíëʼ yeru naʼ, niʼ buluʼzötjëʼ le denëʼ bönniʼ huëʼ naʼ. )Níʼirö bilaʼdxinëʼ ga naʼ zoëʼ Jesús tapëʼ bönniʼ, nuáʼagaquiëʼ tu bönniʼ huëʼ nacúʼuniëʼ bin. D(Laʼ buluʼdúbitë bönachi zián ga naʼ zoëʼ Jesús, ga bidxintë bítiʼrö guzxéquiʼ ilaʼcuáʼ niʼ, ni raʼ yuʼu, ateʼ Jesús benëʼ libán que xtídzëʼë lógaquiëʼ. v' gCateʼ chigudödi chopa tsonna dza, buáziëʼ Jesús yödzö Capernaum, ateʼ guzë́ didzaʼ zoëʼ yuʼu. @& {-Burúajëʼ bönniʼ ni, en gusí lahuëʼ riguíxjöiʼinëʼ bönachi zián ca guca queëʼ. Tuʼ buzë́ʼ didzaʼ ni, bítiʼrö guca tsáziëʼ Jesús yálajdoʼ tu lu yödzö, pero guzóasëʼ níʼilö gapa naca lu lataj cáʼasö. Bönachi yúguʼtë yödzö bilaʼdxín ga naʼ zoëʼ Jesús.w% i,Caní gudxëʼ lëʼ: —Cuntu nu guíoʼ ca benaʼ quiuʼ, pero guyéaj, yöjluíʼi cuinuʼ lahuëʼ bixúz, en yöjnödzaj para le böácanuʼ liʼ que yudoʼ ca naʼ gunná bëʼë Moisés, lë naʼ uluíʼi bönachi chinuhuöácuʼ. Z$ /+Níʼirö Jesús buzenëʼ bach bönniʼ naʼ, en laʼ busö́l-laʼtëʼ lëʼ. c# A*Ca gunnë́ʼ caʼ, laʼ bunítitë huëʼ réʼenëʼ, en böáquiëʼ dxíʼadoʼ. "  )Jesús buéchiʼ ládxëʼë lëʼ. Bulí nëʼë, gudanëʼ lëʼ, en gudxëʼ lëʼ: —Rë́ʼëndaʼ. Chinuhuöácuʼ. >! w(Tu bönniʼ réʼenëʼ huëʼ nudzuʼ ruzödi bidxinëʼ ga zoëʼ Jesús. Buzóa zxibëʼ, en gútaʼyuëʼ lahuëʼ, rnnëʼ: —Channö rë́ʼënuʼ, huáca unuʼ nedaʼ. }  u'Caní guca, gudödëʼ Jesús idú luyú Galilea, runëʼ libán lu yuʼu gapa tuʼdubëʼ bönniʼ judío, tuʼsë́dinëʼ queëʼ Dios, ateʼ rubéajëʼ böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi. Tu bönniʼ réʼenëʼ huëʼ nudzuʼ ruzödi  5&Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Uyéajruʼ yuguʼ dzaga yödzö, para gunaʼ caʼ libán niʼ. Que lë ni naʼ birúajaʼ. b ?%Cateʼ yöjxácaʼgaquiëʼ Lëʼ, tëʼ Lëʼ: —Yúguʼtë bönachi tuʼguílaj Liʼ. G  $Simón, en nupa nacuáʼlen lëʼ söjdíljagaquiëʼ Jesús.  1#Zíʼacadoʼ guyasëʼ Jesús, niʼ naca chul-la. Burúajëʼ yödzö naʼ, en saʼyéajëʼ tu lataj cáʼasö, ateʼ niʼ bulidzëʼ Dios.  "Jesús bunëʼ zián nupa teʼe, naca zián yödzöhuë́ʼ téʼenëʼ. Bubéajëʼ caʼ zián böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi naʼ. Bitiʼ bëʼë lataj ilaʼnnë́ böʼ xihuiʼ naʼ tuʼ núnbëʼgaca Lëʼ Nu náquiëʼ. Runëʼ libán Jesús luyú Galilea ` ;!Yúguʼtë bönachi lu yödzö bilaʼguírö ga nu riyaza yuʼu ga naʼ zoëʼ Jesús. , S Cateʼ chiridzö́ʼ, ca gudxía gubidza, laʼ dujuáʼgacatëʼ yúguʼtë nupa teʼe, en yuguʼ bönniʼ yuʼu légaquiëʼ böʼ xihuiʼ ga zoëʼ Jesús. A }Níʼirö gubíguiʼë Jesús, ateʼ gudélëʼë náʼanu, en guchisëʼ-nu. Laʼ burúajtë tu xilá naʼ yúʼunu, ateʼ bupáʼanu le gulahuëʼ. Ruúnëʼ Jesús zián nupa teʼe  }Niʼ dënu xináʼanu nigula queëʼ Pedro, yúʼunu tu xilá. Laʼ gulaʼguíxjöiʼitenëʼ Jesús ca raca queë́nu. E Níʼirö burúajëʼ Jesús lu yuʼu ga naʼ tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, en laʼ guyéajlentëʼ Jacobo, en Juan, ateʼ bilaʼdxinëʼ lídxigaquiëʼ Simón, en Andrés. 1 ]Laʼ guzëtë didzaʼ que yöl-laʼ huáca queëʼ Jesús, ateʼ bilaʼyöni bönachi idútë luyú Galilea naʼ. Ruúnëʼ Jesús xináʼanu nigula queëʼ Pedro  Buluʼbáninëʼ yúguʼtë bönniʼ nacuʼë niʼ, ateʼ gulaʼnabi luzë́ʼegaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizxi caz lë ni? ¿Naruʼ nácatsö xibá cubi? ¡Len yöl-laʼ unná bëʼ rinná béʼenëʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ, ateʼ tun ca rnnëʼ!  Níʼirö böʼ xihuiʼ naʼ buxízidaʼ bönniʼ naʼ yuʼu lëʼ, ateʼ gurö́dxiʼa zidzaj, en laʼ burúajtë. ^ 7Jesús buzenëʼ le bach, rnnëʼ: —Busayaj ruʼu, en burúaj lu bönniʼ ni. ! =—¿Bizxi rál-laʼtuʼ quiuʼ, Jesús, bönniʼ Nazaret? ¿Zaʼtsuʼ usunítiuʼ netuʼ? Núnbëʼa Liʼ, nacuʼ Bönniʼ Láʼayi queëʼ Dios. # AZóatëʼ caʼ tu bönniʼ yuʼu lëʼ böʼ xihuiʼ lu yuʼu ga naʼ tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ gurö́dxiʼë bönniʼ naʼ, rnnëʼ:  7Buluʼbáninëʼ ca naʼ rusédinëʼ Jesús, tuʼ rusédinëʼ ca runëʼ tu bönniʼ dë lu nëʼë, en calëga ca tunëʼ bönniʼ yudoʼ usëdi. 0 [Bilaʼdxinëʼ Jesús, en yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ lu yödzö Capernaum. Cateʼ niʼ naca dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, guyáziëʼ Jesús yuʼu ga tuʼdubëʼ bönniʼ judío, en tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, ateʼ gusí lahuëʼ rusédinëʼ nupa nudúbigaca niʼ. _  9Jesús laʼ bulidztëʼ légaquiëʼ, ateʼ buluʼcáʼanëʼ xúzgaquiëʼ Zebedeo, dzáguiëʼ yuguʼ huen dxin queëʼ lëʼe bárcodoʼ naʼ, ateʼ söjácalenëʼ Jesús. Tu bönniʼ yuʼu lëʼ böʼ xihuiʼ O  Gudödëʼ Jesús iaʼlátiʼdoʼ níʼilö, ateʼ biléʼenëʼ Jacobo, en Juan, yuguʼ zxíʼinëʼ Zebedeo, nacuʼë lëʼe bárcodoʼ quégaquiëʼ, tuʼúnëʼ yöxaj böla quégaquiëʼ. X  +Laʼ buluʼcáʼanatëʼ yöxaj quégaquiëʼ, en söjácalenëʼ Jesús. +  QJesús gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Guliʼdutáʼ nedaʼ, ateʼ gunaʼ ga ichë́ʼëliʼ bönachi quiaʼ nedaʼ, gunliʼ ca runliʼ rizönliʼ-baʼ böla. h  KTsanni niʼ ridë́ʼ Jesús raʼ nísadoʼ luyú Galilea, biléʼenëʼ Simón len Andrés, bönniʼ bö́chëʼë Simón naʼ. Nácagaquiëʼ uzxö́n böla, en taʼchiljëʼ yöxaj böla quégaquiëʼ lu nisa naʼ. > wCaní rnnëʼ: —Chibidxín dza. Chizóa idinná bëʼë Dios. Buliʼbíʼi ládxiʼliʼ, en guliʼtséajlëʼ didzaʼ dxiʼa ni. Rulidzëʼ Jesús tapëʼ bönniʼ uzxö́n böla  7Gudödi gulaʼguʼë Juan naʼ lidxi guíë, saʼyéajëʼ Jesús luyú Galilea. Runëʼ libán niʼ que didzaʼ dxiʼa ca rinná bëʼë Dios. _ 9 Guzóëʼ Jesús lataj cáʼasö naʼ idú choáʼ dza, ateʼ gúʼuni Satanás tuʼ xihuiʼ gun ga ibáguëʼë Jesús dul-laʼ. Guzóëʼ Jesús ga niʼ taʼdabaʼ böaʼ guixiʼ dzö́ʼöbaʼ guíʼadoʼ. Yuguʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios gulácalenëʼ Jesús, en gulaʼguʼë le gudahuëʼ. Rusédinëʼ Jesús bönachi luyú Galilea \ 3 Níʼirö Dios Böʼ Láʼayi guchë́ʼë Jesús bayudxi lu lataj cáʼasö. F  Biyö́n chiʼi nu ruíʼi didzaʼ yehuaʼ yubá, rnna: —Liʼ nacuʼ Zxíʼinaʼ. Nadxíʼidaʼ Liʼ, en raza ládxaʼa Liʼ. Rë́ʼëni tuʼ xihuiʼ gun ga ibáguëʼë Jesús dul-laʼ D  Cateʼ burúajëʼ Jesús lu nisa, laʼ náʼasö biléʼenëʼ guyalaj lúzxiba, en ruhuötjëʼ Dios Böʼ Láʼayi, ruluíʼi cuinëʼ ca tubaʼ guʼdödoʼ, en bidisóalenëʼ Lëʼ.   Tu dza niʼ birúajëʼ Jesús yödzö Nazaret luyú Galilea, ateʼ Juan naʼ buquilëʼ Lëʼ nisa lu yegu Jordán. . WNedaʼ ruquilaʼ libíʼiliʼ nisa, pero Lëʼ gunëʼ le ruluíʼisö yöl-laʼ ridila nisa ni, uchíziëʼ libíʼiliʼ Dios Böʼ Láʼayi. Ridilëʼ Jesús nisa J Runëʼ Juan libán, rnnëʼ: —Siʼ zëʼë bönniʼ tödi naʼa, náparëʼ yöl-laʼ unná bëʼ ca nedaʼ. Bitiʼ nacaʼ nedaʼ lesacaʼ yéchuaʼ, para ilecjaʼ xiráchuëʼ nudë́ʼë. # ANácuëʼ Juan lariʼ néquini lítsaʼbaʼ böaʼ, en núguëʼë lëʼë tu guídi. Rahuëʼ-baʼ bö́chiʼzu, en reʼjëʼ le zxixi que buzdoʼ. ~ }Bilaʼrúaj bönachi zián yúguʼtë yödzö luyú Judea, encaʼ yödzö Jerusalén, en yöjáquiëʼ ga naʼ zoëʼ Juan, ateʼ Juan naʼ buquilëʼ légaquiëʼ nisa lu yegu Jordán, bönniʼ naʼ gulaʼxóalëpëʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ. u~}}}-|{{azyxx#wvvu$t}ssDrq,p9o?nmlkkbjhhFgf@e(dcbba_^v]]\a[ZYY XMWVUwTaSRRQ'PPNNdMMvL[KKWJHIHHGGFFBE/CCA@?>=<;;U::9c877#66564]321130]/.--,p+**)S((V'&&8%%$x#""!f  W u+%Y | wYPwW,nDU Laʼ buluʼyutëʼ pero cúnturö nu taʼléʼenëʼ. Tuzëʼ Jesús zóalenëʼ légaquiëʼ. TC! Níʼirö gurö́ʼö böaj le gulúʼu zxul-la légaquiëʼ, ateʼ biyö́n chiʼi nu ruíʼi didzaʼ lu böaj naʼ, rnna: —Bönniʼ ni Zxíʼinaʼ. Nadxíʼidaʼ Lëʼ. Buliʼzë́ nágaliʼ Lëʼ. B Caní gunnë́ʼ Pedro tuʼ cabí nö́zinëʼ bi naʼ rnnëʼ, tuʼ tádxinëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús naʼ. FA Níʼirö Pedro gudxëʼ Jesús: —Bönniʼ Usedi, bicaʼ ba rëʼu zóaruʼ ni. Gúntsöcaʼtuʼ tsonna yuʼu lágaʼdoʼ, tu quiuʼ, iaʼtú queëʼ Moisés, en iaʼtú queëʼ Elías. X@) Buluʼluíʼi lógaquiëʼ Elías, en Moisés, tuíʼilenëʼ Jesús didzaʼ. A?{ Guyëpi yösa beníʼ lariʼ nácuëʼ Jesús, ateʼ guca chiguíchidoʼos. Zxílaʼdoʼos guca, le cuntu nu raʼ lariʼ yödzölió ni gaca gun chiguíchidoʼos ca guca lariʼ naʼ. U># Cateʼ chigudödi xopa dza, Jesús guchë́ʼë Pedro, en Jacobo, en Juan, ateʼ légacasëʼ yöjáquiëʼ tu lu guíʼa sibi. Niʼ bidzáʼa ca rináʼ lahuëʼ Jesús lógaquiëʼ yonnëʼ naʼ. =  Jesús gudxëʼ caʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, nacuáʼ ni nupa bitiʼ ilátigaca cateʼ ilaʼléʼerö idinná bëʼë Dios luyú ni, en iláʼ lahui yöl-laʼ huáca zxön queëʼ. Ridzáʼa ca rináʼ lahuëʼ Jesús R<&Channö zoëʼ nu bönniʼ rutuíʼinëʼ quiaʼ nedaʼ, en que xtídzaʼa lógaca bönachi ni nucáʼanagaca Dios, en tun dul-laʼ, lëscaʼ caní nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, utuíʼidaʼ queëʼ bönniʼ naʼ cateʼ guídalenaʼ yöl-laʼ huáca zxön queëʼ Xuzaʼ, ateʼ dzágagaquiëʼ gubáz láʼayi nedaʼ.I; %Bitiʼ bi gaca unödzjëʼ tu bönniʼ le huöáʼui cuinëʼ. y:k$¿Naruʼ uziʼtsëʼ xibé tu bönniʼ channö utubëʼ yúguʼtë le dë yödzölió ni, pero uniti cuinëʼ? 9{#Nu bönniʼ ruíʼidaʼ ládxëʼë yöl-laʼ naʼbán queëʼ, unítiëʼ le, pero nu bönniʼ unítiëʼ yöl-laʼ naʼbán queëʼ tuʼ dëʼë nedaʼ, o tuʼ dëʼë didzaʼ dxiʼa quiaʼ, udéliʼnëʼ bönniʼ ni yöl-laʼ naʼbán queëʼ. h8I"Níʼirö Jesús bulidzëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, encaʼ bönachi nacuáʼ niʼ, en gudxëʼ légaquiëʼ: —Channö rë́ʼënëʼ nu bönniʼ tëʼë nedaʼ, ral-laʼ uzóëʼ tsöláʼalö le rë́ʼëni quézinëʼ, en gáquiëʼ ca tu bönniʼ saʼyéajëʼ söjtë́ʼë lëʼe yaga cruz, ateʼ níʼirö huáca tëʼë nedaʼ. 7!Buécjëʼ Jesús, en buyúëʼ iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ usëda queëʼ, ateʼ buzenëʼ bach Pedro, rnnëʼ: —Gucuita ga zoaʼ. Nacuʼ ca Satanás, tuʼ xihuiʼ. Le rizáʼ ládxuʼu bitiʼ zaʼ lu nëʼë Dios, pero ca taʼzáʼ ládxiʼgaca bönachi naca. !6; Yálajsö bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ni. Níʼirö Pedro guchë́ʼë Jesús tsöláʼalö, en gusí lahuëʼ ridil-lëʼ lëʼ didzaʼ. h5INíʼirö gusí lahuëʼ Jesús rusë́dinëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —Run bayudxi quiʼi sacaʼa nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi. Bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, en yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ yudoʼ tuʼsë́dinëʼ uluʼzóëʼ nedaʼ tsöláʼalö. Ilútiëʼ nedaʼ, pero cateʼ gaca tsonna dza ubanaʼ. 4)Níʼirö Jesús gunná béʼenëʼ légaquiëʼ cuntu nu uluʼsiyönnëʼ Nu náquiëʼ. Riguíxjöʼë Jesús ca siʼ ilútiëʼ Lëʼ ,3QNíʼirö Jesús gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Nazxi libíʼiliʼ, ¿nuzxi rnnaliʼ nacaʼ? Bubiʼë didzaʼ Pedro, rnnëʼ: —Liʼ nacuʼ Cristo. 72gBuluʼbiʼë didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Taʼnná bal-la bönachi nacuʼ Juan, bönniʼ buquilëʼ bönachi nisa. Taʼnná iaʼbal-la nacuʼ Elías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios dza niʼte. Taʼnná iaʼbal-la nacuʼ bönniʼ yúbölö bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios dza niʼte. C1Gudödi naʼ, buluʼzë́ʼë Jesús, en yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ niʼ, ateʼ gulaʼdödëʼ yuguʼ yö́dzödoʼ nabábagaca Cesarea, ga naʼ rinná bëʼë Filipo. Tsanni niʼ yúʼugaquiëʼ nöza, Jesús rinabi yudxëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, rnnëʼ: —¿Nuzxi taʼnná bönachi nacaʼ? O0Níʼirö Jesús gusö́l-lëʼë lëʼ lidxëʼ, rnnëʼ: —Bitiʼ tsöjdöduʼ lahuiʼ yödzö, en cuntu nu guíoʼ le benaʼ nu zoa lu yödzö ni. Rnnëʼ Pedro: “Jesús náquiëʼ Cristo” U/#Leyúbölö guxóa nëʼë Jesús guiö́j lahuëʼ, ateʼ buyúdëʼë bönniʼ naʼ nachul-la lahuëʼ, ateʼ böácatë dxíʼadoʼ guiö́j lahuëʼ. Naʼa riléʼenëʼ dxíʼadoʼ yúguʼtë. .-Buyúëʼ bönniʼ naʼ nachul-la lahuëʼ, rnnëʼ: —Riléʼegacadaʼ bönachi, naláʼgaca ca yuguʼ yaga, pero taʼdá bönachi naʼ. -}Jesús gudélëʼë nëʼë bönniʼ naʼ nachul-la lahuëʼ, ateʼ guchë́ʼë lëʼ níʼilö raʼ yödzö. Niʼ budxíëʼ zxönaʼ guiö́j lahuëʼ, en guxóa nëʼë lëʼ. Níʼirö gunábinëʼ lëʼ, rnnëʼ: —¿Ba riléʼenuʼ latiʼ? l,QCateʼ Jesús, en bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ bilaʼdxinëʼ yödzö Betsaida, bilaʼdxín ga zoëʼ Jesús nupa dujuáʼgaquiëʼ queëʼ tu bönniʼ nachul-la lahuëʼ. Taʼtáʼyuëʼ lahuëʼ canëʼ bönniʼ naʼ. N+Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —¿Naruʼ cabí réajniʼitseliʼ naʼa, bëʼa didzaʼ que le tuʼsë́dinëʼ bönniʼ naʼ? Jesús ruúnëʼ bönniʼ Betsaida nachul-la lahuëʼ M*Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Cateʼ niʼ buzxuzxjaʼ gadxi yöta xtila, ateʼ gulagu choáʼ gayuáʼ bönachi, ¿bál-laxi gaʼböra buliliʼ le bizxaj butúbiliʼ? Gulaʼnnë́ʼ: —Gadxi. 3)_Cateʼ niʼ buzxuzxjaʼ gayuʼ yöta xtila, ateʼ gulahuëʼ chi-un gáyuʼë bönniʼ, ¿bál-laxi gaʼböra buliliʼ le bizxaj butúbiliʼ? Gulaʼnnë́ʼ: —Chinnu. (!¿Zóatsö guiö́j loliʼ, en bitiʼ riléʼeliʼ, en zóatsö guídi nágaliʼ, en bitiʼ riyö́niliʼ? ¿Naruʼ cabí röjnétseliʼ? 'Réquibeʼenëʼ Jesús le taʼnnë́ʼ, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —¿Bizx que ruíʼiliʼ caní didzaʼ tuʼ cabí dë yöta xtila gáguruʼ? ¿Naruʼ cabí réajniʼitseliʼ, en bitiʼ réquibeʼitseliʼ? ¿Ni nácatsö zidi icja ládxiʼdoʼoliʼ? (&IGulaʼsí lógaquiëʼ tuʼë didzaʼ bönniʼ usëda queëʼ laʼ légacasëʼ, taʼnnë́ʼ: —Gunnë́ʼ caní tuʼ cabí dë yöta xtila gáguruʼ. u%cNíʼirö Jesús buzéajniʼinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Buliʼyútsöcaʼ queë́liʼ. Guliʼgún chiʼi cuinliʼ para cabí síʼiliʼ le naca ca cúa zi que yöta xtila quégaquiëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, en queëʼ Herodes. $Gulal-la ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús iluʼë bi ilahuëʼ, ateʼ tuz yöta xtila dë lëʼe bárcodoʼ naʼ. C# Níʼirö buláʼalenëʼ légaquiëʼ. Bubenëʼ lëʼe bárcodoʼ, en saʼyéajëʼ iaʼtsöláʼa nísadoʼ. Le tuʼsë́dinëʼ bönniʼ yudoʼ naca ca cúa zi que yöta xtila j"M Gunnëdaʼ ládxëʼë Jesús, rnnëʼ: —¿Bizx que taʼnábitsö bönachi ni nedaʼ gunaʼ tu le naca bëʼ zaʼ yehuaʼ yubá? Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, bitiʼ caʼ iléʼeliʼ tu le naca bëʼ zaʼ yehuaʼ yubá. ! Níʼirö bilaʼdxinëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo ga zoëʼ Jesús, en gulaʼsí lógaquiëʼ taʼdíl-lalenëʼ Lëʼ didzaʼ. Gulë́ʼënnëʼ ilaʼzíʼ bëʼë Jesús. Que lë ni naʼ gulaʼnábinëʼ Lëʼ gunëʼ tu le naca bëʼ zaʼ yehuaʼ yubá. R  ateʼ gurenëʼ lëʼe bárcodoʼ tsözxö́n len yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, ateʼ bilaʼdxinëʼ lu xiyúgaca bönachi Dalmanuta. Taʼnábinëʼ Jesús gunëʼ tu le gaca bëʼ nuzxi náquiëʼ nU Bönachi naʼ gulagu gulaca idú ca choáʼ gayuáʼgaca. Jesús busöl-lëʼ léguequi lídxigaca, 'Gulagu yúguʼtë bönachi naʼ, en buluʼhuö́laj. Níʼirö buluʼtubëʼ le bizxaj nagáʼanagaca, ateʼ gulaʼlí idú gadxi gaʼböra. @yGutaʼ caʼ quégaquiëʼ tu chópabaʼ böla cuidiʼ. Jesús gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ”, ateʼ gunná béʼenëʼ légaquiëʼ ilaʼguísiëʼ caʼ légacabaʼ lógaca bönachi. *MNíʼirö Jesús gunná béʼenëʼ bönachi zián naʼ ilaʼbö́ʼ lu yu. Gudélëʼë gadxi yöta xtila naʼ, ateʼ gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Níʼirö buzxuzxjëʼ léguequi, en bëʼë quégaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ para ilaʼguísiëʼ lógaca bönachi zián naʼ. {Gunábinëʼ Jesús légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Bál-laxi yöta xtila dë queë́liʼ? Tëʼ Lëʼ: —Gádxisö. %Buluʼbiʼë didzaʼ bönniʼ usëda queëʼ, tëʼ Lëʼ: —¿Bizxi ugágutsaruʼ bönachi guizxi yu ni, ga ni naca lataj cáʼasö? Channö usö́l-laʼa léguequi lídxigaca taʼdunsö caʼ, hualaʼcuídiʼ laʼ nöza, tuʼ záʼgaca ziʼtuʼ bál-lagaca. 'Gudxëʼ légaquiëʼ: —Ruhuechiʼ ládxaʼa bönachi zián ni tuʼ chinaca tsonna dza nacuáʼlen nedaʼ ni, en bitiʼ dë le ilágugaca. 9 mYuguʼ dza naʼ buluʼdubi bönachi zián ga zoëʼ Jesús. Tuʼ cabí dë le ilágugaca, Jesús bulidzëʼ bönniʼ usëda queëʼ, ateʼ bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ. .U%Buluʼbáninë, taʼnnë́ʼ: —Tsáhuiʼdoʼ runëʼ yúguʼtë. Runëʼ ga tuʼyöni nupa gulaca cödzu, en ga tuíʼi didzaʼ nupa bitiʼ guca ilaʼnnë́.+O$Jesús gunná béʼenëʼ légaquiëʼ cuntu nu ilë́ʼ caʼ, pero tsca gunná béʼenëʼ légaquiëʼ, buluʼzë́tërëʼ caʼ didzaʼ que lë naʼ benëʼ. jM#Laʼ böáljatë náguiëʼ, en laʼ buguítjatë lúdxëʼë, en gunnëtëʼ dxíʼadoʼ. "Níʼirö buyúëʼ lúzxibálö, en gunnë́ ládxëʼë, rnnëʼ: —Efata. Didzaʼ hebreo ni rnna lu didzaʼ xidzaʼ: Guyalaj. E!Jesús bubéajëʼ lëʼ tsöláʼalö ládjagaca bönachi naʼ, ateʼ bunë́ʼë xibö́n nëʼë yeru náguiëʼ bönniʼ naʼ. Gurúʼunëʼ zxö́naʼdoʼ, en gudanëʼ lúdxëʼë. &E Bönachi niʼ dujuáʼgaca tuëʼ bönniʼ nacö́dzuëʼ, en bitiʼ raca innë́ʼ ga zoëʼ Jesús, ateʼ taʼtaʼyu lahuëʼ Jesús ixóa nëʼë lëʼ. <qBurúajëʼ Jesús lataj naʼ nababa yödzö Tiro, ateʼ gudödëʼ gapa dë yödzö Sidón, en yuguʼ yödzö Decápolis, ateʼ bidxinëʼ raʼ nísadoʼ lu xiyú Galilea. fECateʼ budxinnu lídxinu, biléʼenu-biʼ biʼi nigúladoʼ queë́nu naʼ, dëbiʼ lu daʼa, en chinurúaj böʼ xihuiʼ naʼ guyúʼu lëbiʼ. Jesús ruúnëʼ tu bönniʼ nacö́dzuëʼ, en bitiʼ gaca innë́ʼ (INíʼirö Jesús gudxëʼ-nu, rnnëʼ: —Tuʼ gunnóʼ caní, huáca huö́ajuʼ. Chiburúaj böʼ xihuiʼ naʼ guyúʼu-biʼ biʼi nigúladoʼ quiuʼ. @ yBubíʼinu didzaʼ nigula naʼ, gúdxinu Jesús: —Ön, Xan, pero yuguʼ bö́ʼcuʼdoʼ nacuáʼabaʼ zxani ga tágubiʼ, tágubaʼ le bizxaj tuʼhuö́xaj ga naʼ tágubiʼ. o WNíʼirö Jesús gudxëʼ-nu, rnnëʼ: —Bëʼ lataj uluʼhuölaj zíʼalö nupa nácagaca ca zxíʼini xan yuʼu, tuʼ cabí naca dxiʼa ugúaruʼ yöta quégacabiʼ biʼi naʼ, en chúʼunaruʼ le lógacabaʼ bö́ʼcuʼdoʼ. 2 ]Nigula ni bitiʼ nácanu judío, pero nabábanu bönachi Sirofenicia. Gútaʼyunu lahuëʼ Jesús ubéajëʼ böʼ xihuiʼ naʼ yuʼu-biʼ biʼi nigúladoʼ queë́nu. P Tu nigula zóabiʼ biʼi nigúladoʼ queë́nu, yuʼu böʼ xihuiʼ lëbiʼ, biyö́ninu didzaʼ rizë́ ca naca queëʼ Jesús, ateʼ laʼ bídatënu ga zoëʼ Jesús, en buzóa zxíbinu xiniʼë. R Buzë́ʼë Jesús niʼ, ateʼ bidxinëʼ galaʼ ga nacuáʼ yödzö Tiro, en yödzö Sidón. Guyáziëʼ tu yuʼu niʼ, en gúʼunnëʼ cuntu nu inözi, pero bitiʼ caʼ guca ucachiʼ cuinëʼ. 2]Yúguʼtë le xihuiʼ caní taʼrúaj icja ládxiʼdaʼahuëʼ nu bönniʼ, en tun ga bitiʼ náquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios. Tu nigula izáʼa réajlëʼënu Jesús s_en taʼbanëʼ, en taʼzë́ ládxiʼgaquiëʼ le dë que luzáʼagaquiëʼ, en tuʼë döʼ, en taʼzíʼ yëʼë, en tuʼzxë́ʼë, en taʼnná ziʼë que luzáʼagaquiëʼ, en tun ba zxön cuíngaquiëʼ, en tunëʼ le canö́z.  Caní naca, tuʼ taʼrúaj icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ bönniʼ yuguʼ le taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ le naca xihuiʼ, yuguʼ le tun ga tunëʼ dul-laʼ taʼguitsjëʼ xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ, en yuguʼ le ruáʼ döʼ. Tun ga tútiëʼ bönachi, mSGunnë́ʼ caʼ Jesús: —Le rirúaj lu bönniʼ run ga bitiʼ náquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios. U#Naca caní tuʼ cabí riyaza icja ládxiʼdaʼahuëʼ, pero lë́ʼësëʼ riyaza, ateʼ rurúaj lëʼë. Tuʼ gunnë́ʼ caní Jesús, buluíʼinëʼ rëʼu naca dxiʼa yúguʼtë le rëʼaj ráguruʼ. `9Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —¿Riyádzjatsö caʼ queë́liʼ yöl-laʼ réajniʼi? ¿Naruʼ cabí réajniʼiliʼ, yúguʼtë le riyaza nu bönniʼ, bitiʼ gaca gun ga bitiʼ náquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios? 8iCateʼ Jesús buláʼalenëʼ bönachi zián naʼ, guyuʼë tu yuʼu, ateʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ gulaʼnábinëʼ Lëʼ ca naca lë naʼ bucúdzuʼë didzaʼ. J Channö zoa nágaliʼ, en riyö́niliʼ, buliʼzë́ nágaliʼ. ;oBitiʼ bi dë le riyaza nu bönniʼ le gaca gun ga bitiʼ náquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios, pero le rirúaj lëʼ, lë ni gaca gun ga bitiʼ náquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios. 3_Níʼirö Jesús bulidzëʼ bönniʼ zián naʼ nacuʼë niʼ, en rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼzë́ nágaliʼ didzaʼ guʼa, yúguʼtëliʼ, en guliʼtséajniʼi. F~ Caní naca, rucáʼanaliʼ cáʼasö xtídzëʼë Dios para gunliʼ le nulaga loliʼ runliʼ, yuguʼ le rudö́diliʼ lu náʼagaca zxíʼini xiʼsóaliʼ. Ziánrö caʼ le caní runliʼ. O} Libíʼiliʼ rnnaliʼ caní: “Channö nu bönniʼ guíëʼ xuzëʼ o xinë́ʼë: Bitiʼ gaca bi gunnaʼ queë́liʼ, tuʼ naca Corbán.” (Didzaʼ ni rnna lu didzaʼ xidzaʼ: Tuʼ nuzóaʼ quez queëʼ Dios yúguʼtë.) Níʼirö rnnaliʼ: “Bitiʼ run bayudxi bi gunëʼ bönniʼ naʼ quégaquiëʼ xuz xinë́ʼë.” | { Moisés gunnë́ʼ caní: “Ben bal xuz xinóʼo.” Gunnë́ʼ caʼ: “Nu ulidza ziʼ xuzi o xinëʼe, guliʼgútitë nu naʼ.” z7 Gudxëʼ caʼ légaquiëʼ: —Idú ládxiʼliʼ rucáʼanaliʼ cáʼasö le gunná bëʼë Dios para gunliʼ ca naca le nulaga loliʼ runliʼ. y Caní naca, tuʼ rucáʼanaliʼ le gunná bëʼë Dios, ateʼ runliʼ yuguʼ le nazíʼ láhuiliʼ lu náʼagaca bönachi. x Nítiʼsö naca yöl-laʼ ba taʼguʼë nedaʼ
tuʼ tuʼsë́dinëʼ le taʼnná bëʼ bönachi,
calëga xibá quiaʼ. kwOBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Libiʼiliʼ, bönniʼ ruluíʼisö tsahuiʼ cuinliʼ. Nácatë le gudíxjöʼë Isaías, bönniʼ niʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, ca naca queë́liʼ. Buzúajëʼ lu guichi, gunnë́ʼ:Yuguʼ bönniʼ ni, len rúʼagacasëʼ tunëʼ nedaʼ bal,
calëga idú ládxiʼgaquiëʼ. +vOQue lë ni naʼ yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi gulaʼnábinëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —¿Naruʼ cabí tunëʼ yuguʼ bönniʼ usëda quiuʼ ca gulë́biguequinëʼ gulunëʼ xuz xtóʼoruʼ, pero tahuëʼ yöta bitiʼ nuchíʼagaquiëʼ náʼagaquiëʼ? :umCateʼ tuʼdxinëʼ röjö́ʼugaquiëʼ lu yë́ʼëyi, channö cabí taʼguibëʼ lë naʼ ca nalë́biguequinëʼ tunëʼ, bitiʼ caʼ tahuëʼ. Ziánrö caʼ tunëʼ, yuguʼ le nalë́biguequinëʼ tunëʼ. Caní taʼguibëʼ zxigaʼ yö́ʼöna, en yuguʼ zxigaʼ guíë, en yuguʼ le tátiʼnëʼ. t Yuguʼ bönniʼ yudoʼ fariseo naʼ, en iaʼzícaʼrö bönachi judío tunëʼ ca gulë́biguequinëʼ gulunëʼ xuz xtóʼogaquiëʼ, ateʼ channö cabí taʼguíbi náʼagaquiëʼ zián luzuí ca naʼ nalë́biguequinëʼ tunëʼ, bitiʼ caʼ tahuëʼ. sBönniʼ yudoʼ ni bilaʼléʼenëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús tahuëʼ yöta, bitiʼ nuchíʼagaquiëʼ náʼagaquiëʼ, lë naʼ rnna: Bitiʼ nayárigaca ca nalë́biguequinëʼ tunëʼ bönniʼ yudoʼ naʼ. Que lë ni naʼ gulaʼnnë́ʼ quégaquiëʼ. r 'Níʼirö bal-lëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo len bal-lëʼ bönniʼ yudoʼ usedi narúajgaquiëʼ Jerusalén, buluʼdubëʼ ga zoëʼ Jesús. q}8Gátiʼtës ga ridödëʼ Jesús, yuguʼ lu yö́dzödoʼ, en yuguʼ yödzö zxön, en yuguʼ yúʼudoʼ, tuʼcuʼë nupa teʼe quégaquiëʼ gapa naca laʼ nöza, en gapa naca lu yë́ʼëyi, en taʼtáʼyuëʼ lahuëʼ Jesús guʼë légaquiëʼ lataj ilaʼgansëʼ luzxi lariʼ nácuëʼ. Yúguʼtë nupa naʼ bilaʼgán lariʼ nácuëʼ buluʼhuöácatë dxíʼadoʼ.p7Gulaʼxitiʼ bönachi naʼ, yöjaca yúguʼtë yö́dzödoʼ idú gásibiʼilö, en gulaʼsí lógaquiëʼ dujuáʼagaquiëʼ yúguʼtë nupa teʼe ga zoëʼ Jesús, zxóagaca yuguʼ le déguequini, ateʼ bilaʼdxinëʼ gátiʼtës taʼyönnëʼ zoëʼ Jesús. foE6Cateʼ buluʼrúajëʼ lëʼe bárcodoʼ naʼ, laʼ buluʼúnbëʼtë bönachi niʼ Jesús. Vn%5Gulaʼdödëʼ Jesús, en yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ iaʼtsöláʼa nísadoʼ, ateʼ bilaʼdxinëʼ ga naca lu xiyúgaca bönachi Genesaret. Buluʼdxíguëʼë bárcodoʼ luyú bidxi niʼ. >mu4Bitiʼ taʼyéajniʼininëʼ le ruluíʼi lë naʼ benëʼ Jesús que yöta xtila naʼ. Niʼ naca zidi icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ. Ruúnëʼ Jesús nupa teʼe lu yödzö Genesaret 2l]3Gurenëʼ Jesús lëʼe bárcodoʼ ga naʼ nacuʼë, ateʼ gurö́ʼö dxi böʼ naʼ recja, ateʼ légaquiëʼ gulaʼniti gulaʼtíquiʼsinëʼ buluʼbáninëʼ. Ik 2tuʼ bilaʼléʼenëʼ yúguʼtëʼ Lëʼ, en guladxi gulaʼdzö́binëʼ. Níʼirö laʼ bulidztëʼ Jesús légaquiëʼ, rnnëʼ: —Buliʼtipa ládxiʼliʼ. Nedaʼ caz. Bitiʼ gádxiliʼ. {jo1Cateʼ bilaʼléʼenëʼ Lëʼ rizëʼe niʼë lu nísadoʼ, guléquinëʼ bixín naʼ, ateʼ gulaʼbö́dxiʼë i0Biléʼenëʼ Jesús légaquiëʼ, böniga tuʼsë́ʼë bárcodoʼ naʼ tuʼ recja böʼ zaʼ ga naʼ taʼdödëʼ. Gudödi guluhuëla bidxinëʼ Jesús ga naʼ nacuʼë, rizëʼe niʼë lu nísadoʼ naʼ, ateʼ gúʼunnëʼ tö́disëʼ ga naʼ nacuʼë. h/Cateʼ chizáʼ ral-la, zeaj bárcodoʼ naʼ gatsaj láhuiʼlö nísadoʼ, ateʼ zoëʼ Jesús tuzëʼ luyú bidxi naʼ. zgm.Cateʼ chibudxi busöl-lëʼ légaquiëʼ, guyijëʼ tu lu guíʼadoʼ, ateʼ niʼ ruíʼilenëʼ Dios didzaʼ. f'-Laʼ bentëʼ Jesús ga gulaʼbenëʼ yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ lëʼe bárcodoʼ, para ilaʼnö́ruëʼ lahuëʼ, ilaʼdödëʼ lu nísadoʼ naʼ, para ilaʼdxinëʼ lu yödzö Betsaida, tsanni niʼ Lëʼ rusöl-lëʼ bönachi zián naʼ lídxiguequi. ieK,Guláquiëʼ ca chi-un gáyuʼë bönniʼ naʼ gulahuëʼ. Rizëʼe niʼë Jesús lu nísadoʼ dw+Níʼirö buluʼtubëʼ le bizxaj que yöta xtila naʼ, en quégacabaʼ böla, ateʼ chinnu gaʼböra buluʼlíëʼ. ;cq*Gulahuëʼ yúguʼtëʼ, en buluʼhuö́ljanëʼ. wbg)Níʼirö gudélëʼë Jesús igáyuʼtë yöta xtila naʼ, en irópabaʼ böla naʼ. Buyúëʼ zacaʼ lúzxiba, en gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Níʼirö buzxuzxjëʼ yöta xtila naʼ, en bëʼë quégaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ para ilaʼguísiëʼ quégaca bönachi zián naʼ. Gudísiëʼ caʼ irópatëbaʼ böla naʼ quégaca yúguʼtë bönachi naʼ. iaK(Gulaʼcuʼë tu cöʼ huéajgaquiëʼ, tu gayuáʼ huéajgaquiëʼ, en chi-un huéajgaquiëʼ. `-'Níʼirö gunná bëʼë Jesús ilunëʼ ga ilaʼbö́ʼ bönachi zián naʼ, ilaʼcuáʼ tu cöʼ huéajguequi ga naca lachiʼ lu dacaʼ. Z_-&Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —¿Bal-laxi yöta xtila dë queë́liʼ? Guliʼtsöjyútsöcaʼ. Cateʼ chinö́ziguequinëʼ, tëʼ Lëʼ: —Gáyuʼsö yöta xtila dë, en chópasöbaʼ böla dëbaʼ. v^e%Bubiʼë didzaʼ Jesús, gudxëʼ légaquiëʼ: —Guliʼgüíʼ libíʼi cázaliʼ le ilahuëʼ. Gulë́ʼ Lëʼ: —¿Naruʼ tsöjö́ʼutsatuʼ yöta xtila len lázxjatuʼ que idú xunuʼ beoʼ, ateʼ güíʼituʼ le ilahuëʼ? 0]Y$Busöl-laʼ bönachi zián ni para tsöjaca yuguʼ yúʼudoʼ, en yuguʼ yö́dzödoʼ nacuáʼ gásibiʼilö, tsöjö́ʼugaca yöta, tuʼ cabí bi dë ni le ilagu. *\M#Cateʼ chiridzö́ʼ dza naʼ, yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Jesús bilaʼdxinëʼ ga zoëʼ, en tëʼ Lëʼ: —Chiridzö́ʼ, ateʼ lataj cáʼasö naca ni. ["Cateʼ burúajëʼ Jesús lëʼe bárcodoʼ naʼ, biléʼenëʼ bönachi zián naʼ, ateʼ buéchiʼ ládxëʼë légaquiëʼ tuʼ nácagaquiëʼ ca böʼcuʼ zxílaʼdoʼ bitiʼ zoa nu gapa chiʼi légacabaʼ. Gusí lahuëʼ rusë́dinëʼ légaquiëʼ le zián. &ZE!Bilaʼléʼe bönachi zián légaquiëʼ söjáquiëʼ niʼ, en núnbëʼgaca Jesús. Que lë ni naʼ bönniʼ yúguʼtë yödzö niʼ carelö yöjáquiëʼ niʼ. Gulaʼzëʼe níʼagaquiëʼ, ateʼ bilaʼdxinëʼ niʼ zíʼatëlö ca Jesús, en yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ. nYU Laʼ légacasëʼ yöjáquiëʼ tu lëʼe bárcodoʼ, ateʼ bilaʼdxinëʼ tu lataj cáʼasö. 7XgNacuáʼ bönachi zián niʼ, nupa záʼgaca, en nupa söjaca, ga bidxintë bítiʼrö dë lataj ilahuëʼ Jesús, en yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ. Que lë ni naʼ Jesús gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Guliʼdá. Uyéaj cázaruʼ ga naca lataj cáʼasö, en uzíʼ ládxiʼruʼ tu chiʼi. 8WiGudödi niʼ buluʼdubëʼ bönniʼ gubáz queëʼ Jesús ga zoëʼ, en gulaʼguíxjöiʼinëʼ Lëʼ yúguʼtë le gulunëʼ, en yuguʼ le buluʼsë́dinëʼ bönachi. pVYCateʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Juan naʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ chiguca lë naʼ, bilaʼdxinëʼ niʼ, en buluʼúʼë lëʼ, ateʼ yöjcáchiʼgaquiëʼ lëʼ yeru ba. Rugahuëʼ Jesús ziánrö ca chi-un gayuáʼ bönachi |UqBönniʼ naʼ rejëʼ gudil-la guyijëʼ lidxi guíë, yöjrixëʼ yen Juan naʼ, ateʼ buʼë icjëʼ, nuxóëʼ le tu lu zxigaʼ zxön. Budödëʼ le lu náʼabiʼ biʼi nigula naʼ, ateʼ lëbiʼ bunö́dzjabiʼ le queë́nu xináʼabiʼ. T#Herodes laʼ gusö́l-laʼtëʼ tu bönniʼ rejëʼ gudil-la zoëʼ rapa chiʼë, ateʼ gunná béʼenëʼ lëʼ tsöjxiʼë icjëʼ Juan. GSNíʼirö buíʼinnëʼ Herodes, pero tuʼ buzötjëʼ Dios, en tuʼ bilaʼyöni caʼ nupa tágulen lëʼ, bitiʼ gúʼunnëʼ initi xtídzëʼë naʼ guzxíʼ lu nëʼë queë́biʼ. 7RgLaʼ buázatëbiʼ ga naʼ zoëʼ Herodes, en rëbiʼ-nëʼ: —Rëʼëndaʼ ixúʼ quiaʼ naʼa lu zxigaʼ zxön icjëʼ Juan, bönniʼ naʼ buquilëʼ bönachi nisa. .QUBurúajbiʼ lëbiʼ, ateʼ gunábabiʼ xináʼabiʼ: —¿Bizxi inábatsaʼ? Lënu gúdxinu-biʼ: —Icjëʼ Juan, bönniʼ buquilëʼ bönachi nisa, inabuʼ. $PABenëʼ tsutsu xtídzëʼë, gudxëʼ-biʼ: —Niʼa queëʼ Xanruʼ Dios gunnaʼ quiuʼ bítiʼtës bi inabuʼ ga idxintë gatsaj ga rinná bëʼa. POGuyázabiʼ biʼi nigula queë́nu Herodías ga naʼ tëʼaj tahuëʼ, en buyáʼabiʼ lógaquiëʼ. Guyaza ládxëʼë Herodes ca runbiʼ, en gulaʼyaza ládxiʼgaca caʼ nupa tëʼaj tágulen lëʼ. Níʼirö Herodes gudxëʼ-biʼ biʼi nigula naʼ, gunnë́ʼ: —Gunaba bi rë́ʼënuʼ gunnaʼ quiuʼ, ateʼ gunaʼ caʼ. AN{Níʼirö bidxín tu dza guzxéquiʼnu Herodías naʼ, le naca dza runëʼ Herodes laní que dza guyéʼenëʼ iz. Bupë́ʼë le ilëʼaj ilahuëʼ bönniʼ dë lu náʼagaquiëʼ uláz queëʼ, en bönniʼ taʼnná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, encaʼ bönniʼ nácagaquiëʼ lo luyú Galilea. {Motuʼ rádxinëʼ Herodes Juan. Nö́zinëʼ náquiëʼ Juan naʼ tsahuiʼ, en láʼayi. Que lë ni naʼ gudapa chiʼë lëʼ, en buzë́ náguiëʼ lëʼ idú ládxëʼë sal-laʼ lë naʼ rnnëʼ Juan ben ga guröʼë böniga Herodes naʼ. L1Que lë ni naʼ gusí gurö́ʼönu Herodías. Gúʼuninu bi gunnu queëʼ Juan, tuʼ gúʼuninu gútinu lëʼ, pero bitiʼ bi guzxéquiʼnu cK?Juan naʼ gudxëʼ Herodes: —Bitiʼ ral-laʼ sóalenuʼ-nu nigula queëʼ bö́chuʼu. tJaCaní gunnë́ʼ Herodes tuʼ gusö́l-lëʼë lë cazëʼ bönniʼ yöjxö́ngaquiëʼ Juan naʼ, ateʼ gulúguiʼë lëʼ du guíë lu yuʼu lidxi guíë. Caní benëʼ Herodes tuʼ rilenu Herodías Juan naʼ. Nácanu nigula naʼ gúcanu nigula queëʼ Felipe, bö́chëʼë Herodes naʼ. Herodes gudúëʼ-nu Herodías naʼ, en butsaga náʼalenëʼ-nu. I)Cateʼ biyönnëʼ Herodes yuguʼ lë ni, gunnë́ʼ: —Naquiëʼ Juan, bönniʼ naʼ burixaʼ yenëʼ. Chibubanëʼ lu yöl-laʼ guti. H!Iaʼbal-la bönachi taʼnná: —Naquiëʼ Elías, bönniʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios dza niʼte. Iaʼbal-la bönachi taʼnná: —Naquiëʼ bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios ca guláquiëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ dza niʼte. ?GwBiyönnëʼ Herodes, bönniʼ unná bëʼ, ca naca le runëʼ Jesús, tuʼ rizë́ didzaʼ gátiʼtës que yöl-laʼ huáca queëʼ. Bal-la bönachi taʼnná: —Chibubanëʼ Juan, bönniʼ niʼ buquilëʼ bönachi nisa, lu yöl-laʼ guti. Que lë ni naʼ napëʼ yöl-laʼ huáca runëʼ yuguʼ lë ni. ?Fw Buluʼbéajëʼ zián böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi. Gulaʼguʼë le za zián nupa teʼe, ateʼ buluʼhuöáquiëʼ. Ca bë́tigaquiëʼ Juan, bönniʼ buquilëʼ bönachi nisa E Níʼirö bilaʼrúajëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, yöjéngaquiëʼ libán ca ral-laʼ uluʼbíʼi ládxiʼgaca bönachi. yDk Channö tsúʼuliʼ tu yödzö ga bitiʼ ilún bönachi lu yödzö naʼ libíʼiliʼ bal, en bitiʼ uluʼzë́ nágagaquiëʼ xtídzaʼliʼ, buliʼrúaj niʼ, en buliʼquínnaj bëchtö daʼ lëʼe lábaliʼ. Lë ni gaca bëʼ nabágaʼgaquiëʼ xíguiaʼ. Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, cateʼ idxín dza ichúguiëʼ Dios quégaca bönachi, ilaʼguíʼi ilaʼzácaʼrö bönachi lu yödzö naʼ ca ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ bönachi Sodoma, en Gomorra, yuguʼ yödzö naʼ busunítiëʼ Dios. C  Gudxëʼ caʼ légaquiëʼ: —Gátiʼtës ga tsúʼuliʼ tu yuʼu, guliʼsóa yuʼu naʼ cateʼ uzáʼaröliʼ yödzö naʼ. hBI Ral-laʼ uluʼdë́ʼë xiráchugaquiëʼ, pero calëga chopa lariʼ uluʼxóa yéngaquiëʼ. DAGunná béʼenëʼ légaquiëʼ bitiʼ bi iluʼë laʼ nöza, calëga yöxaj, calëga yöta, en calëga dumí bitiʼ ilaʼguʼë lu buzudi quégaquiëʼ, pero iluáʼasëʼ xiyágadoʼ. @Níʼirö bulidzëʼ Jesús idxínnutëʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, en gusí lahuëʼ risö́l-lëʼë légaquiëʼ chopa huéajgaquiëʼ. Budödëʼ lu náʼagaquiëʼ yöl-laʼ unná bëʼ uluʼbéajëʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi. q?[Bubáninëʼ Jesús tuʼ cabí taʼyéajlëʼ Lëʼ. Gudödi naʼ gudödëʼ yuguʼ yö́dzödoʼ nacuáʼ gásibiʼilö, rusë́dinëʼ bönachi niʼ. Risö́l-lëʼë Jesús bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ tsöjéngaquiëʼ libán !>;Que lë ni naʼ bitiʼ guca gunëʼ Jesús nitú yöl-laʼ huáca zxön niʼ. Bunsëʼ nabábasö bönachi teʼe cateʼ guxóa nëʼë léguequi. v=eNíʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Gátiʼtës tunëʼ bal nu bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, pero bönachi uládz queëʼ, en bönachi diʼa dza queëʼ, en bönachi nacuáʼ lidxëʼ bitiʼ tun lëʼ bal. o<WNáquiëʼ bönniʼ ni gubëdxi yaga naʼ, en zxíʼininu María. Náquiëʼ bö́chiʼgaquiëʼ Jacobo, en José, en Judas, en Simón. Nigula zanëʼ nacuáʼlennu caʼ rëʼu. Que lë ni naʼ buluʼcáʼanëʼ Lëʼ cáʼasö. ;)Cateʼ bidxín dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío, gusí lahuëʼ Jesús rusédinëʼ bönachi ga naʼ tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios. Gulaʼcuáʼ bönachi zián niʼ taʼyöni Lëʼ. Buluʼbani, taʼnná: —¿Gazxi caz bizë́dëʼ bönniʼ ni yuguʼ lë ni? ¿Bizxi caz yöl-laʼ réajniʼi ni nadéliʼnëʼ? ¿Nacxi caz runëʼ le nácagaca bëʼ naʼ záʼgaca yehuaʼ yubá? y: mBuzë́ʼë Jesús niʼ, budxinëʼ ladzëʼ, ateʼ yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ söjácalenëʼ Lëʼ. 39_+Níʼirö Jesús gunná béʼenëʼ légaquiëʼ cuntu nu uluʼsiyönnëʼ lë naʼ guca. Gudxëʼ légaquiëʼ: —Guliʼgüíʼ le gágubiʼ biʼi nigúladoʼ ni.8w*Laʼ guyásatëbiʼ biʼi nigúladoʼ naʼ, en buzéʼebiʼ. Chiyúʼubiʼ chinnu iz. Buluʼbani nupa nacuáʼ niʼ. #7?)Gudélëʼë náʼabiʼ biʼi nigúladoʼ naʼ, en gudxëʼ-biʼ: —Talita, cumi. Didzaʼ hebreo ni rnna lu didzaʼ xidzaʼ: Biʼi nigúladoʼ, guyasa. i6K(Níʼirö buluʼtitjëʼ Jesús, pero Lëʼ bubéajëʼ yúguʼtë bönachi naʼ níʼilö, ateʼ guchë́ʼë xuz xináʼabiʼ biʼi nigúladoʼ naʼ, encaʼ nupa nacuáʼlen Lëʼ, ateʼ guyáziëʼ ga naʼ dëbiʼ. '5G'Guyáziëʼ Jesús, en gudxëʼ légaquiëʼ: —¿Bizx que rutsátsaliʼ, en ribö́dxiliʼ caní? Bitiʼ nátibiʼ biʼi nigúladoʼ ni. Rásisibiʼ naʼ. @4y&Cateʼ bidxinëʼ lidxëʼ bönniʼ naʼ rinná bëʼë ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, biléʼenëʼ raca dzatsa, encaʼ nupa niʼ taʼbödxi, en nupa taʼbödxi yechiʼ. 37%Bitiʼ bëʼë lataj Jesús tsöjácalen Lëʼ iaʼzícaʼrö bönachi, pero légacasëʼ Pedro, en Jacobo, en Juan, bö́chëʼë Jacobo naʼ. )2K$Bitiʼ bëʼ ládxëʼë Jesús lë naʼ taʼnnë́ʼ, ateʼ gudxëʼ bönniʼ unná bëʼ naʼ, rnnëʼ: —Bitiʼ gádxinuʼ. Guyéajlëʼësëʼ Dios. (1I#Tsanni niʼ ruʼë caní didzaʼ Jesús, bönniʼ narúajgaquiëʼ lidxëʼ bönniʼ naʼ rinná bëʼë lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios bilaʼdxnëʼ niʼ, en tëʼ bönniʼ naʼ: —Chigútibiʼ biʼi nigúladoʼ quiuʼ. Bítiʼrö upízxjanuʼ Bönniʼ Usedi. 0'"Jesús rëʼë-nu: —Nigúladoʼ. Chiböácuʼ tuʼ réajlëʼu nedaʼ. Böaj lidxuʼ idú ládxuʼu. Tsaz nuhuöácuʼ que le guca quiuʼ. F/!Níʼirö nigula naʼ gubígaʼnu lahuëʼ. Rádxinu, en rizxízinu tuʼ chinö́zinu bi naʼ guca queë́nu, ateʼ buzóa zxíbinu lahuëʼ Jesús, en gúdxinu Lëʼ idútë le nácatë. [./ Ruyúëʼ Jesús gásibiʼilëʼ para iléʼenëʼ nuzxi naʼ gudán Lëʼ. <-qNíʼirö bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ tëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —Riléʼe quézinuʼ bönachi zián ni tuʼquirö Liʼ, en rnnatsoʼ: “¿Nuzxi naʼ gudán nedaʼ?” *,MLaʼ gúquibeʼetenëʼ Jesús ben dxin yöl-laʼ huáca queëʼ, ateʼ buécjëʼ, ruyúëʼ bönachi zián naʼ. Rnnëʼ: —¿Nuzxi naʼ gudán nedaʼ? b+=Laʼ buíʼitë rön queë́nu, ateʼ réquibeʼenu chiböácanu que le guca queë́nu. S*Caní bennu tuʼ rnnanu: “Channö cansaʼ le nácuëʼ, huöácaʼ.” ?)wCateʼ biyö́ninu tuíʼi didzaʼ bönachi ca naca queëʼ Jesús, gudö́dinu ládjalö bönachi zián naʼ, en bidxinnu zacaʼ cúdzuʼlëʼ Jesús, en gudannu lariʼ nácuëʼ. F(Yenniʼ chigudíʼi guzxácaʼnu lu náʼagaquiëʼ zián bönniʼ tuʼúnëʼ bönachi. Nítisö chibutönu dëra le dë queë́nu, tuʼ cabí bi gúcalen lënu, pero riyaliʼ queë́nu. 'Tu nigula, chinaca chinnu iz réʼenu, zóanu caʼ niʼ. Bitiʼ ruhuíʼi rön queë́nu que huëʼ quégaca cázanu nigula. ~~}{|W{wzFyyx6w vu6trssOrqpp@opnmllXkPjiigfeedccbaa`_^j]\[[ZmYY{YXkWWyV^UiTXSJRQQPWO#NM LzKJIIWHHKGEECB`A`@@F?>==<;;':98,7b65524T32100Z//3.-,,g+,*)('r'&6$$##&"!! eH2\Yvh2"Bh 6H`k\O Cateʼ uluʼbán nupa chinátigaca, bitiʼ caʼ uluʼtsaga náʼagaquiëʼ, ateʼ yuguʼ bönniʼ bitiʼ ilaʼcuáʼlenëʼ nigula, pero ilácagaquiëʼ ca nácagaquiëʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios, nacuʼë yehuaʼ yubá. C[ Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Richíxiliʼ tuʼ cabí núnbëʼëliʼ le nazúaj lu guichi láʼayi, en bitiʼ nö́ziliʼ ca naca yöl-laʼ huáca queëʼ Dios. Z- Naʼa, cateʼ uluʼbán nupa chinátigaca, ¿núzxilöbiʼ guéquinu nigula naʼ queë́biʼ, tuʼ buluʼtsaga náʼalenbiʼ-nu igádxitëbiʼ? Y Caní guca, buluʼtsaga náʼalenbiʼ-nu yúguʼtëbiʼ, cuntu nu zoa bíʼidoʼ quégacabiʼ. Ga yöjsetë, gútinu caʼ nigula naʼ. 1X[ Biʼi buropi naʼ butsaga náʼalenbiʼ-nu nigula uzëbi naʼ, ateʼ gútibiʼ caʼ, cuntu nu zoa bíʼidoʼ queë́biʼ. Lëscaʼ caní guca queë́biʼ biʼi bunni. 8Wi Gulaʼcuáʼabiʼ gádxibiʼ biʼi nácagacabiʼ bö́chiʼgacabiʼ. Biʼi huáca naʼ butsaga náʼalenbiʼ-nu nigula, ateʼ gútibiʼ, cuntu nu zoa bíʼidoʼ queë́biʼ. .VU —Bönniʼ Usedi, Moisés nuzúajëʼ queë́ruʼ lu guichi channö gátiëʼ tu bönniʼ bitiʼ zoa biʼi queëʼ, ateʼ ugáʼananu nigula queëʼ, biʼi bö́chëʼë bönniʼ naʼ ral-laʼ utsaga náʼalenbiʼ-nu, en uzóabiʼ bíʼidoʼ gácabiʼ biʼi queë́biʼ bö́chiʼbiʼ. IU  Níʼirö bilaʼdxinëʼ bal-lëʼ bönniʼ yudoʼ saduceo ga zoëʼ Jesús. Bönniʼ ni taʼnnë́ʼ bitiʼ uluʼbán nupa chinátigaca. Que lë ni naʼ gulë́ʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: T Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Buliʼnödzaj queëʼ César le nequi queëʼ César, ateʼ queëʼ Dios le nequi queëʼ Dios. Buluʼbáninëʼ ca naca didzaʼ bubiʼë Jesús. Ca naca que yöl-laʼ rubán lu yöl-laʼ guti ES Diguáʼagaquiëʼ le, ateʼ Jesús gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Nuzxi lahui daʼ lëʼe ni, en nuzxi lë ni? Buluʼbiʼë didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Queëʼ César naʼ. cR? Réquibeʼenëʼ Jesús tuʼë didzaʼ lu yöl-laʼ riguílaj ladxiʼ quégaquiëʼ, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —¿Bizx que rubéajliʼ nedaʼ didzaʼ? Guliʼdiguáʼtsöcaʼ tu dumí ridá para iléʼedaʼ le. KQ Bilaʼdxinëʼ bönniʼ ni ga naʼ zoëʼ Jesús, en tëʼ Lëʼ: —Bönniʼ Usedi, nö́zituʼ ruʼu didzaʼ idútë li. Bitiʼ ruíʼi ládxuʼu bi taʼnnasö bönachi, tuʼ cabí ruyusuʼ le tuʼluíʼisö cuínguequi bönachi, pero rusë́dinuʼ ca nácatë le rë́ʼënëʼ Dios ilún bönachi. ¿Ruíʼi netuʼ lataj xibá queëʼ Moisés quizxaj laztuʼ le tuʼquizxjëʼ uláz queëʼ César? ¿Naruʼ uguízxajtuʼ o bitiʼ quízxajtuʼ? yPk Gudödi lë ni yuguʼ bönniʼ yudoʼ unná bëʼ naʼ gulaʼsö́l-lëʼë bal-lëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo len bönniʼ dáʼgaquiëʼ Herodes ga zoëʼ Jesús para ilunëʼ ga bi innë́ʼ para gaca uluʼzéguiëʼ Lëʼ didzaʼ. )OK Níʼirö taʼzóa taʼböʼë ilaʼzönëʼ Jesús tuʼ téquibeʼenëʼ bucúdzuʼë didzaʼ ca naca quégaquiëʼ, pero tádxinëʼ le ilún bönachi zián nacuáʼ niʼ, en que lë ni naʼ buluʼcáʼanëʼ Lëʼ, söhuö́jgaquiëʼ. Ca naca le taʼguízxaj lázagaca bönachi \N1 Xanruʼ Dios benëʼ ga naca caní ateʼ rubániruʼ ca naca lë ni riléʼeruʼ. NM ’¿Naruʼ cabí nulábaniliʼ lë naʼ nazúaj lu guichi láʼayi? Caní rnna:Guiö́j naʼ gulaʼrúʼunëʼ bönniʼ tuʼcuʼë zöʼö, naʼa naca guiö́j len, squin zöʼö. yLk Níʼirö Jesús gunábinëʼ bönniʼ nacuʼë niʼ, rnnëʼ: —¿Nacxi gunëʼ bönniʼ xan luyú naʼ, channö? Huidëʼ, en gútigaquiëʼ bönniʼ huen dxin naʼ, ateʼ udödëʼ luyú naʼ lu náʼgaquiëʼ bönniʼ yúbölö. K} Que lë ni naʼ gulaʼzönëʼ-biʼ, en gulútiëʼ-biʼ. Gulaʼrúʼunëʼ-biʼ níʼilö ga dáʼgaca lubá uva naʼ. VJ% Níʼirö yuguʼ bönniʼ huen dxin naʼ gulaʼnnë́ʼ laʼ légacasëʼ, taʼnnë́ʼ: “Biʼi ni ral-laʼ guequi queë́biʼ luyú ni. Guliʼdá, gútiruʼ-biʼ, ateʼ guequi queë́ruʼ luyú ni.” \I1 ’Cúnturö nu nagáʼana queëʼ xan luyú naʼ. Nagáʼanasibiʼ zxíʼinëʼ, ateʼ nadxíʼideʼenëʼ-biʼ. Ga yöjsetë, gusö́l-lëʼë-biʼ zxíʼinëʼ, rnnëʼ: “Ilunëʼ bal zxíʼinaʼ.” H Níʼirö bönniʼ xan luyú naʼ gusö́l-lëʼë-biʼ caʼ iaʼtubiʼ biʼi huen dxin queëʼ, ateʼ biʼi ni gulútiëʼ-biʼ. Gusö́l-lëʼë-biʼ caʼ ziánröbiʼ, ateʼ bál-labiʼ gulúngacadëʼ-biʼ ziʼ, en iaʼbál-labiʼ gulútigaquiëʼ-biʼ. JG  Níʼirö bönniʼ xan luyú naʼ gusö́l-lëʼë-biʼ iaʼtubiʼ biʼi huen dxin queëʼ, ateʼ biʼi ni buluʼladxëʼ-biʼ guiö́j. Buluʼlë́ʼë ícjabiʼ. Guluʼë döʼ queë́biʼ. F# Níʼirö yuguʼ huen dxin naʼ gulaʼguélëʼë-biʼ biʼi naʼ, en gulundëʼ-biʼ ziʼ, ateʼ buluʼsö́l-lëʼë-biʼ cáʼasöbiʼ. KE Cateʼ bidxín dza uluʼchibëʼ le ribía, gusö́l-lëʼë-biʼ biʼi huen dxin tsöjxíʼibiʼ lu náʼagaquiëʼ huen dxin naʼ le ral-laʼ siʼë xanbiʼ que le gulaʼbía lubá uva naʼ. D  Níʼirö gusí lahuëʼ Jesús ruíʼilenëʼ yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ didzaʼ yuguʼ le rucúdzuʼë didzaʼ, rnnëʼ: —Guzóëʼ tu bönniʼ, budë́ʼë lubá uva zián ga naca lu xiyúëʼ. Guléquiëʼ lëʼa que, en guchö́ʼönëʼ tu rögaʼ guiö́j ga isíëʼ xisi uva naʼ. Budxíëʼ tu yuʼu gupa ga naca xitsáʼ ga nu uyú xiyúëʼ naʼ. ’Níʼirö budödëʼ xiyúëʼ naʼ lu náʼagaquiëʼ huen dxin, ilaʼziʼë gatsaj huéaj le unödzaj, ateʼ guyijëʼ yödzö ziʼtuʼ. _C7 !Que lë ni naʼ gulë́ʼ Jesús: —Bitiʼ nöztuʼ. Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Nedaʼ caʼ bitiʼ quíxjöiʼidaʼ libíʼiliʼ bi yöl-laʼ unná bëʼ dë lu naʼa rúnidaʼ yuguʼ lë ni.Bw ¿Naruʼ guíëtsaruʼ-nëʼ: Gulaʼsö́l-lëʼë bönniʼ lëʼ? Caní taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ tuʼ tádxinëʼ le ilún bönachi zián nacuáʼ niʼ tuʼ téquiguequi yúguʼtë bönachi naʼ bëʼë didzaʼ Juan naʼ uláz queëʼ Dios. RA Gulaʼsí lógaquiëʼ tun xtídzaʼgaquiëʼ laʼ légacasëʼ, taʼnnë́ʼ: —Channö innaruʼ Dios gusö́l-lëʼë lëʼ, guíëʼ rëʼu: “¿Bizx que bitiʼ guyéajlëʼëliʼ lëʼ?” q@[ ¿Nuzxi budödi lu nëʼë Juan uquilëʼ bönachi nisa? ¿Naruʼ Dios o bönachi? Guliʼnnátsöcaʼ. d?A Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Nedaʼ caʼ inábidaʼ libíʼiliʼ tu didzaʼ. Channö ubíʼiliʼ quiaʼ didzaʼ, níʼirö guíaʼ libíʼiliʼ bi yöl-laʼ unná bëʼ rúnidaʼ yuguʼ lë ni. 6>e Gulaʼnábinëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —¿Bizxi yöl-laʼ unná bëʼ dë lu noʼo runuʼ yuguʼ lë ni? ¿Nuzxi caz budödi lu noʼo yöl-laʼ unná bëʼ gunuʼ caní? =+ Níʼirö Jesús, en yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ yöjhuö́jgaquiëʼ Jerusalén. Cateʼ niʼ ridë́ʼ Jesús ga naca chila yudoʼ, bilaʼdxinëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, ga zoëʼ. 5<c Channö cabí uniti loliʼ bönachi, bitiʼ uniti lahuëʼ Xúziliʼ zoëʼ yehuaʼ yubá libíʼiliʼ dul-laʼ nabágaʼliʼ. Yöl-laʼ unná bëʼ dë lu nëʼë Jesús _;7 Cateʼ niʼ rulídzaliʼ-nëʼ Dios, channö zoa nu rileliʼ nu bi ben queë́liʼ, buliʼniti lo nu naʼ, para uniti lahuëʼ caʼ libíʼiliʼ Xúziliʼ naʼ zoëʼ yehuaʼ yubá ca naca dul-laʼ nabágaʼliʼ. G: Que lë ni naʼ reaʼ libíʼiliʼ: Yúguʼtë le inábaliʼ cateʼ ulídzaliʼ-nëʼ Dios, guliʼtséajlëʼ chibennëʼ Dios queë́liʼ lë naʼ rinábaliʼ, ateʼ gunnëʼ queë́liʼ. }9s Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, channö nu bönniʼ guíëʼ guíʼadoʼ ni: “Gucuíta ni, yöjsóa lu nísadoʼ”, en bitiʼ gaca chopa ládxëʼë bönniʼ naʼ, pero idú ládxëʼë tseajlëʼë gunëʼ Dios ca naʼ rnnëʼ, caʼ gaca. V8% Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼtseajlëʼ Dios. 7% Níʼirö yöjnenëʼ Pedro bi guca, ateʼ gudxëʼ Jesús: —Bönniʼ Usedi, buyútsöcaʼ. Chinabidxi yaga higo ni bulidza ziʼu néaje. K6 Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, gulaʼdödëʼ Jesús, en yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ ga zoa yaga higo naʼ bulidza ziʼë Jesús, en bilaʼléʼenëʼ le, chinabidxi idú luí. k5O Cateʼ chiridzö́ʼ burúajëʼ Jesús lu yödzö naʼ. Ribidxi yaga higo bulidza ziʼë Jesús 54c Cateʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni, gulaʼsí lógaquiëʼ tuʼguiljëʼ nacxi ilútiëʼ Jesús, pero tuʼ tádxinëʼ le ilún bönachi, bitiʼ bi gulunëʼ queëʼ, tuʼ tuʼbani yúguʼtë bönachi ca naca le rusë́dinëʼ Jesús. `39 Busë́dinëʼ nupa nacuáʼ niʼ, rnnëʼ: —Nazúaj lu guichi láʼayi, rnna: “Lidxaʼ siʼi le, yuʼu ga bönachi idútë yödzölió uluʼlidza Dios.” Libíʼiliʼ chinunliʼ le ca naca lídxigaca gubán. U2# Bitiʼ caʼ bëʼë lataj nu bi guáʼ, uzóa nöza ga naca löʼa yudoʼ. ]13 Cateʼ bilaʼdxinëʼ Jesús, en yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, yödzö Jerusalén, guyáziëʼ Jesús löʼa yudoʼ, en gusí lahuëʼ rubéajëʼ níʼilö nupa tutiʼ, en nupa toʼo lu löʼa yudoʼ. Burixëʼ yuguʼ blaga quégaca nupa tuʼtsáʼ dumí izáʼa, encaʼ yuguʼ ga taʼbö́ʼ nupa tutiʼ yuguʼ guʼdödoʼ. =0s Níʼirö Jesús bulidzëʼ yaga naʼ, rnnëʼ: —Bítiʼrö nu gagu le ribía quiuʼ. Yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni. Jesús rulatjëʼ löʼa yudoʼ y/k Ziʼtuʼ biléʼenëʼ tu yaga higo dxía xilaguiʼ. Gubíguiʼë ga naʼ zoa yaga naʼ channö utsöjxaquiëʼ latiʼ le ribía. Cateʼ bidxinëʼ niʼ bitiʼ bi yöjxáquiëʼ le ribía. Xiláguiʼsö dxía tuʼ cabí ridxini dza cuía. .' Cateʼ zaʼ reníʼ iaʼtú dza, ateʼ tuʼrúajëʼ Jesús, en yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ yödzö Betania, ridunëʼ Jesús. 7-g Caní guca, bidxinëʼ Jesús Jerusalén, ateʼ guyáziëʼ löʼa yudoʼ. Cateʼ budxi buyúëʼ yúguʼtë le nacuáʼ idú gásibiʼilö niʼ, burúajëʼ zacaʼ yödzö Betania tuʼ chiridzö́ʼ, ateʼ dzágagaquiëʼ Lëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ. Jesús rulidza ziʼë tu yaga higo , ¡Dios gun láʼayëʼ Bönniʼ ni siʼ inná bëʼë, ca naʼ gunná bëʼë xuz xtóʼoruʼ David! ¡Yöl-laʼ ba Dios! o+W Gulaʼsí lo nupa nanö́rugaca lahuëʼ Jesús, en nupa naʼ záʼgaca cúdzuʼlëʼ tuíʼi zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Yöl-laʼ ba! ¡Xanruʼ Dios gun láʼayëʼ Bönniʼ zëʼë ni, nasö́l-lëʼë Dios Lëʼ! )*K Zián bönniʼ nacuʼë niʼ gulaʼchiljëʼ lariʼ quégaquiëʼ gapa naca laʼ nöza. Iaʼbal-la bönachi niʼ gulaʼguítsaj zin le buluʼzxóa laʼ nöza. )9 Níʼirö gulaʼchë́ʼë-baʼ búrrodoʼ naʼ ga naʼ zoëʼ Jesús. Gulaʼxóëʼ lariʼ quégaquiëʼ cúdzuʼbaʼ, ateʼ Jesús gudxíëʼ-baʼ. ,(Q Buluʼbiʼë didzaʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús, gulë́ʼ légaquiëʼ ca naʼ chigudxi cazëʼ Jesús légaquiëʼ, ateʼ guluʼë légaquiëʼ lataj. t'a Nupa nacuáʼ niʼ të légaquiëʼ: —¿Bizxi ni runliʼ? ¿Bizx que risédxiliʼ-baʼ búrrodoʼ naʼ? &3 Níʼirö yöjáquiëʼ, en yöjxácaʼgaquiëʼ-baʼ búrrodoʼ naʼ, nágaʼbaʼ raʼ nöza ga nu riyaza löʼa, ateʼ gulaʼsedxëʼ-baʼ. !%; Channö nu bi guíë libíʼiliʼ tuʼ runliʼ lë ni, guliʼguíë nu naʼ: “Xanruʼ riquinnëʼ-baʼ, ateʼ laʼ usö́l-laʼtëʼ-baʼ quiuʼ.” {$o en rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼtséaj lu yö́dzödoʼ dë loruʼ niʼ, en cateʼ tsúʼuliʼ niʼ, tsöjxácaʼliʼ-baʼ tubaʼ búrrodoʼ nágaʼbaʼ niʼ, en cuntu nu ribíani lëbaʼ. Guliʼsedxi-baʼ, en guliʼchë́ʼ-baʼ quiaʼ ni. #  Bilaʼdxinëʼ Jesús, en yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ galaʼ ga dë Jerusalén, ga naʼ nacuáʼ yödzö Betfagé, en yödzö Betania, en ga naʼ dë caʼ Guíʼa Yaga Olivo. Níʼirö Jesús gusö́l-lëʼë chopëʼ bönniʼ usëda queëʼ, ("I 4Jesús gudxëʼ lëʼ: —Böaj lidxuʼ. Chinuhuöácuʼ tuʼ réajlëʼu nedaʼ. Laʼ böáljatë guiö́j lahuëʼ, ateʼ saʼyéajlenëʼ Jesús.Z!- 3Jesús gunábinëʼ lëʼ, rnnëʼ: —¿Bizxi rë́ʼënuʼ gunaʼ quiuʼ? Bubiʼë didzaʼ bönniʼ naʼ nachul-la lahuëʼ, rnnëʼ: —Bönniʼ Usedi, rë́ʼëndaʼ gunuʼ ga huöálaj guiö́j lahuaʼ.  { 2Níʼirö gurúʼunëʼ tsöláʼalö lariʼ naxóa yenëʼ. Laʼ guyásatëʼ, en bidëʼ ga naʼ zoëʼ Jesús. _7 1Níʼirö guzóëʼ dxisö Jesús, ribözëʼ, ateʼ rëʼ légaquiëʼ: —Buliʼlidzëʼ. Buluʼlidzëʼ bönniʼ naʼ nachul-la lahuëʼ. Tëʼ lëʼ: —¡Butipa ládxuʼu! ¡Guyaschi! ¡Rulidzëʼ liʼ! D 0Nupa taʼdödi niʼ gulaʼdil-la lëʼ didzaʼ. Të lëʼ: —Busayaj ruʼu. Níʼirö zídzajrö bulidzëʼ, rnnëʼ: —¡Zxíʼini xiʼsóëʼ David! ¡Buéchiʼ ladxiʼ nedaʼ! F /Cateʼ biyönnëʼ Bartimeo ridödëʼ Jesús, bönniʼ Nazaret, niʼ, gusí lahuëʼ ruʼë zidzaj didzaʼ, rnnëʼ: —¡Jesús, zxíʼini xiʼsóëʼ David! ¡Buéchiʼ ladxiʼ nedaʼ! ^5 .Níʼirö bilaʼdxinëʼ Jesús, en yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ yödzö Jericó. Cateʼ niʼ rurujëʼ Jesús yödzö ni, dzágagaquiëʼ Lëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, encaʼ bönachi zián. Raʼ nöza niʼ röʼë tu bönniʼ nachul-la lahuëʼ, lëʼ Bartimeo, zxíʼinëʼ Timeo. Rinabëʼ nu bi gúnnasö queëʼ.  -Caní ral-laʼ gunliʼ tuʼ bidaʼ ni nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, calëga para nu gun xichinaʼ, pero para gunaʼ xichíngaca bönachi, en udödaʼ yöl-laʼ naʼbán quiaʼ le huöáʼuidaʼ bönachi zián. Jesús ruúnëʼ Bartimeo, bönniʼ lo chul-la y ,ateʼ nútiʼtëslöliʼ nu guë́ʼëni gaca lo ral-laʼ gaca ca bönniʼ huen dxin tsaz queë́liʼ yúguʼtëliʼ. } +Bitiʼ gaca caní queë́liʼ, pero nu guë́ʼëni gaca zxön ga zóaliʼ, ral-laʼ gun xichinliʼ iaʼzícaʼröliʼ, _7 *Níʼirö Jesús bulidzëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Nöz quéziliʼ ca tun nupa taʼnná beʼe yuguʼ yödzö, tuʼzenëʼ bach bönachi, ateʼ nupa nácagaca lo ládjagaquiëʼ taʼnná beʼe luzë́ʼeguequi. } )Cateʼ bilaʼyönnëʼ iaʼchíëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús didzaʼ ni, gulaʼlenëʼ Jacobo, en Juan naʼ. =s (pero bitiʼ dë lu naʼa cö́aʼ nu cuía cuitaʼ ibëla, en nu cuía cuitaʼ yö́göla. Dios unödzjëʼ quégaquiëʼ bönniʼ chinupë́ʼë quégaquiëʼ yuguʼ lataj naʼ. Y+ 'Buluʼbiʼë didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —Huácatuʼ. Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë, le quiʼi sacaʼa nedaʼ, síʼiliʼ caʼ libíʼiliʼ, en ca idilaʼ nedaʼ nisa, idílaliʼ caʼ nisa, oW &Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ nö́ziliʼ bi rinábaliʼ. ¿Naruʼ huáca síʼiliʼ le ral-laʼ siʼa nedaʼ, le naca le quiʼi sacaʼa? ¿Naruʼ huáca idílaliʼ nisa ca idilaʼ nedaʼ nisa, gátiaʼ? / %Gulë́ʼ Lëʼ: —Cateʼ idxín dza cöʼu ga inná bëʼu, ben ga cö́ʼötuʼ tutuʼ cuituʼ ibëla, en iaʼtutuʼ cuituʼ yö́göla. \1 $Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —¿Bizxi rë́ʼëniliʼ gunaʼ queë́liʼ? 7g #Níʼirö gulaʼbiguëʼë Jacobo, en Juan, zxíʼinëʼ Zebedeo, lahuëʼ Jesús, en tëʼ Lëʼ: —Bönniʼ Usedi, rë́ʼënituʼ gunuʼ queë́tuʼ le inábatuʼ. |q "Bönniʼ naʼ uluʼtitjëʼ nedaʼ, en ilúndëʼë nedaʼ ziʼ. Uluʼchejëʼ nedaʼ zxönaʼ. Níʼirö ilútiëʼ nedaʼ, pero cateʼ gaca tsonna dza ubanaʼ lu yöl-laʼ guti. Jacobo en Juan taʼnábinëʼ Jesús bi gunëʼ quégaquiëʼ 8i !Rnnëʼ: —Riléʼe quéziliʼ ribenruʼ zéajruʼ Jerusalén ga niʼ zoa nu udödi nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, lu náʼagaquiëʼ bixúz unná bëʼ, en lu náʼagaquiëʼ bönniʼ yudoʼ usedi, ateʼ chúguiëʼ quiaʼ gátiaʼ, en uluʼdödëʼ nedaʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ ziʼtuʼ. fE Cateʼ niʼ yúʼugaquiëʼ nöza, taʼbenëʼ söjáquiëʼ Jerusalén, nanö́ruëʼ Jesús lógaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ. Nanítiguequinëʼ, en lu yöl-laʼ rádxisö söjácalenëʼ Lëʼ. Leyúbölö Jesús guchë́ʼë quez idxínnutëʼ naʼ. Gusí lahuëʼ ruíʼilenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ca naca le ral-laʼ gaca queëʼ. 3 _ Zián nupa nácagaca lo naʼa, ilaca cuídiʼsö niʼ, ateʼ nupa nácagaca cuídiʼsö naʼa, ilaca lo niʼ. Leyúbölö riguíxjöʼë Jesús ca siʼ ilútiëʼ Lëʼ [ / bönniʼ ni huazíʼ queëʼ iaʼtú gayuáʼtërö caʼ dza ni zóaruʼ naʼa, yuguʼ lidxëʼ, en yuguʼ bö́chëʼë, en yuguʼ zanëʼ, en yuguʼ xinë́ʼë, en yuguʼ zxíʼinëʼ, en yuguʼ xiyúëʼ, encaʼ yuguʼ le ilaʼbía ládxiʼgaca bönachi lëʼ, ateʼ lu yödzölió siʼ zaʼ, gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú queëʼ. + O Bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, nu bönniʼ ucáʼanëʼ lidxëʼ, o bö́chëʼë, o zanëʼ, o xuzëʼ, o xinë́ʼë, o nigula queëʼ, o yuguʼ zxíʼinëʼ, o xiyúëʼ, tuʼ runëʼ xichinaʼ o tuʼ runëʼ libán que didzaʼ dxiʼa quiaʼ, m S Níʼirö Pedro gudxëʼ Lëʼ: —Xan, netuʼ nucáʼanatuʼ yúguʼtë, en dáʼatuʼ Liʼ.  ) Buyúëʼ Jesús légaquiëʼ, rnnëʼ: —Bitiʼ gaca gun bönachi lë ni, pero huáquiëʼ Dios, tuʼ rizéquiʼnëʼ Dios yúguʼtë.  Cateʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni, buluʼbánitërönëʼ caʼ. Taʼnnë́ʼ laʼ légacasëʼ: —¿Nuzxi caz gaca ulá, channö? +O Nácarö böniga tsáziëʼ nu bönniʼ riléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ ga rinná bëʼë Dios, ca tö́dibaʼ böaʼ taʼbía-baʼ bönachi lu nagui yötsiʼ. - Buluʼbáninëʼ bönniʼ usëda queëʼ ca naca xtídzëʼë, ateʼ leyúbölö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Libiʼiliʼ, zxíʼinaʼdoʼ, böniga naca ilaʼyáziëʼ bönniʼ tuʼzxöni ládxiʼgaquiëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ quégaquiëʼ ga rinná bëʼë Dios. <q Níʼirö buyúëʼ Jesús gásibiʼilëʼ, en gudxëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ: —Böniga naca ilaʼyaza nupa taʼléʼe yöl-laʼ tsahuiʼ ga rinná bëʼë Dios.  Cateʼ biyönnëʼ didzaʼ ni, buíʼinnëʼ, ateʼ söhuö́jëʼ risëbi ládxëʼë tuʼ dëdaʼ yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ. ~u Len yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ, Jesús buyúëʼ lëʼ, rnnëʼ: —Tu le riyadzaj quiuʼ. Guyéaj, yöjëtiʼ yúguʼtë le dë quiuʼ, en bunödzaj quégaca bönachi yechiʼ lë naʼ siʼu, ateʼ gataʼ quiuʼ yöl-laʼ tsahuiʼ yehuaʼ yubá. Níʼirö huöduʼ quiaʼ, gacuʼ ca tu bönniʼ saʼyéajëʼ söjtë́ʼë lëʼe yaga cruz, ateʼ toʼo nedaʼ.  Bubiʼë didzaʼ bönniʼ naʼ, rëʼ Jesús: —Bönniʼ Usedi, yúguʼtë lë ni run cazaʼ cateʼ niʼ nácateaʼ bíʼidoʼ. 0Y Chinö́z quézinuʼ yuguʼ le gunná bëʼë Dios, gunnë́ʼ:Bitiʼ gunuʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ.Bitiʼ gútiuʼ bönachi.Bitiʼ cuanuʼ.Bitiʼ inníoʼ que luzóʼo le cabí nácatë.Bitiʼ ucáchiʼlanuʼ.Ben bal xuz xinóʼo. 4a Jesús gudxëʼ lëʼ: —¿Bizx que ruʼu nedaʼ didzaʼ, rnnoʼ: “Idú dxiʼa”? Cuntu nu bönniʼ náquiëʼ idú dxiʼa. Tuzëʼ Dios náquiëʼ idú dxiʼa. eC Cateʼ buʼë Jesús nöza, carelö bidëʼ tu bönniʼ, en buzóa zxibëʼ lahuëʼ Jesús, en gunábinëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —Bönniʼ Usedi idú dxiʼa, ¿nacxi gunaʼ para idéliʼdaʼ yöl-laʼ naʼbán idú? -~S Níʼirö Jesús bunidëʼ-biʼ yuguʼ bíʼidoʼ naʼ. Guxóa nëʼë légacabiʼ, en bulidza tsáhuëʼë-biʼ. Bönniʼ cuidiʼ napëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ }3 Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ: Nu cabí siʼ lu nëʼe le rinná bëʼë Dios ca runbiʼ tu bíʼidoʼ, bitiʼ caʼ tsaza ga niʼ rinná bëʼë. |  Cateʼ biléʼenëʼ Jesús lë ni, gulénëʼ légaquiëʼ, en gunnë́ʼ: —Guliʼgüíʼ-gácabiʼ bíʼidoʼ lataj ilaʼdxinbiʼ quiaʼ. Bitiʼ uzágaʼgacaliʼ-biʼ, tuʼ gataʼ quégaca nupa nácagaca ca bíʼidoʼ ni, lataj ga rinná bëʼë Dios. { Níʼirö bilaʼdxín bönachi ga zoëʼ Jesús dujuáʼgaquiëʼ bíʼidoʼ quéguequi. Të́ʼëni ixóa nëʼë légacabiʼ, ateʼ gulaʼsí lógaquiëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús taʼdil-la dídzaʼgaquiëʼ nupa naʼ dujuáʼagaca légacabiʼ. qz[ Lëscaʼ caní channö tu nigula nutsaga náʼlennu bönniʼ usannu-nëʼ, en síʼinu-nëʼ bönniʼ yúbölö, runnu caʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ. Jesús rulidza tsáhuëʼë-biʼ yuguʼ bíʼidoʼ y' Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Nútiʼtës bönniʼ uláʼalenëʼ-nu nigula queëʼ, en utsaga náʼalenëʼ-nu nigula yúbölö, runëʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ tuʼ rusubáguëʼë-nu dul-laʼ nigula naʼ guzóalenëʼ-nu zíʼalö. x{ Cateʼ gulaʼyáziëʼ yuʼu, gulaʼnabi yúdxinëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús ca naca didzaʼ naʼ bëʼë. jwM Que lë ni naʼ caʼ, nu naca bönachi bitiʼ ral-laʼ uláʼa nupa naʼ chinutságuiëʼ Dios. v ateʼ chopëʼ ni uluʼhuöáquiëʼ ca tuz bönachi.” Que lë ni naʼ bítiʼrö nácagaquiëʼ chopëʼ pero tuz chinácagaquiëʼ. wug Gunnë́ʼ: “Que lë ni naʼ ucáʼanëʼ bönniʼ xuz xinë́ʼë, en tsöjsóalenëʼ-nu nigula queëʼ, bt= pero cateʼ gusí lo rataʼ yödzölió, Dios benëʼ légaquiëʼ bönniʼ, en nigula. s  Bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Gunná béʼenëʼ Moisés libíʼiliʼ caní tuʼ naca zidi icja ládxiʼdoʼoliʼ, &rE Gulaʼnnë́ʼ: —Moisés bëʼë lataj nu bönniʼ uzúajëʼ lu guichi le rnna ruláʼalenëʼ-nu nigula queëʼ naʼ, ateʼ níʼirö usanëʼ-nu. eqC Bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —¿Bizxi gunná béʼenëʼ Moisés libíʼiliʼ? p% Níʼirö bilaʼdxinëʼ bönniʼ yudoʼ fariseo ga zoëʼ Jesús, ateʼ të́ʼënnëʼ ilunëʼ ga bi innë́ʼ Jesús para gaca uluʼzéguiëʼ Lëʼ didzaʼ. Gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Dë lataj bönniʼ nutsaga nëʼë usanëʼ-nu nigula queëʼ? o y Buzë́ʼë Jesús yödzö Capernaum, ateʼ guyijëʼ luyú Judea, en gudödëʼ iaʼtsöláʼa yegu Jordán sacaʼ ga rilén gubidza. Buluʼdubi leyúbölö bönachi zián ga zoëʼ, ateʼ leyúbölö busë́dinëʼ légaquiëʼ ca run cazëʼ. Jn  2Dxiʼa naca zödiʼ, pero channö initi yöl-laʼ sináʼa que, ¿nacxi úniruʼ le sináʼa? Guliʼgaca laʼ libíʼisiliʼ ca zödiʼ dxiʼa, sóaliʼ dxíʼadoʼ tuliʼ len iaʼtuliʼ.4ma 1’Ruxiʼiruʼ bëlaʼ zödiʼ, en rugálaʼruʼ le raʼ guíʼ, para cabí gaca ditaj. Lë ni rusedi rëʼu ca uluʼhuöáca dxiʼa yúguʼtë bönachi. Lëscaʼ caní, rë́ʼënëʼ Dios izxíʼi zödiʼ yúguʼtë böaʼ bë́dxidoʼ tuʼzéguiʼgaquiëʼ-baʼ lu bucugu láʼayi queëʼ. ylk 0Lataj niʼ bitiʼ ilátibaʼ buzugaʼ yúʼugacabaʼ nupa tsöjcuáʼ niʼ, ateʼ guíʼ naʼ bitiʼ caʼ ulu. sk_ /Lëscaʼ caní, channö tu guiö́j loʼ gun ga gunuʼ dul-laʼ, guléaj le. Gácarö dxiʼa quiuʼ tsöjtsáziuʼ ga rinná bëʼë Dios zoa tuz guiö́j loʼ, calëga zoa chopa guiö́j loʼ, ateʼ tsöjtsáziuʼ lu guíʼ gabila. yjk .Lataj niʼ bitiʼ ilátibaʼ buzugaʼ yúʼugacabaʼ nupa tsöjcuáʼ niʼ, ateʼ guíʼ naʼ bitiʼ caʼ ulu. tia -Lëscaʼ caní, channö tu niʼu gun ga gunuʼ dul-laʼ, guchugu le. Gácarö dxiʼa quiuʼ, tsöjtsáziuʼ ga suʼ ibanuʼ zoa tuz niʼu, calëga zoa chopa niʼu, ateʼ tsöjtsáziuʼ lu guíʼ gabila, ga niʼ bitiʼ ulu guíʼ que. yhk ,Lataj niʼ bitiʼ ilátibaʼ buzugaʼ yúʼugacabaʼ nupa tsöjcuáʼ niʼ, ateʼ guíʼ naʼ bitiʼ caʼ ulu. cg? +Channö tu noʼo gun ga gunuʼ dul-laʼ, guchugu le. Dxíʼarö gaca quiuʼ tsöjtsáziuʼ ga suʼ ibanuʼ zoa tuz noʼo, calëga zoa chopa noʼo, ateʼ tsöjtsáziuʼ lu guíʼ gabila, ga niʼ bitiʼ ulu guíʼ que. dfA *Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Nútiʼtës nu gun ga gunbiʼ dul-laʼ tubiʼ bíʼidoʼ caní réajlëʼëbiʼ nedaʼ, gácarö dxiʼa ugal-laʼ nu naʼ guichi riyëtu yaga yeni, en tsöjchúʼuna cuini lu nísadoʼ. Ke )Nútiʼtës nu gunna queë́liʼ tu zxígaʼdoʼ nisa guíʼjaliʼ tuʼ dáʼaliʼ nedaʼ, Cristo, siʼi caz nu naʼ le ral-laʼ gataʼ que. Zoa bönadxi queë́ruʼ gunruʼ ga nu gun dul-laʼ Od (Caní naca, nu bitiʼ ridáʼbagaʼ rëʼu, rácalen nu naʼ rëʼu. zcm 'Níʼirö Jesús gudxëʼ lëʼ: —Bitiʼ inná béʼeliʼ-nëʼ, tuʼ channö zoëʼ nu bönniʼ runëʼ tu yöl-laʼ huáca le zaʼ yehuaʼ yubá, en rugunëʼ dxin Laʼ nedaʼ, bitiʼ caʼ gaca bönniʼ naʼ innë́ ziʼë quiaʼ. dbA &Níʼirö Juan gudxëʼ Jesús: —Bönniʼ Usedi, biléʼetuʼ-nëʼ tu bönniʼ rubéajëʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ, rugunëʼ dxin loʼ. Gunná béʼetuʼ lëʼ bítiʼrö gunëʼ caʼ, tuʼ cabí dëʼë rëʼu. >au %—Nu bönniʼ siʼ lu nëʼë tu bíʼidoʼ caní tuʼ néquibiʼ quiaʼ, siʼ lu nëʼë caʼ nedaʼ, ateʼ nu bönniʼ siʼ lu nëʼë nedaʼ, calëga nédaʼsö siʼ lu nëʼë, pero siʼ lu nëʼë caʼ Xuzaʼ, Bönniʼ naʼ nasö́l-lëʼë nedaʼ. Nu bitiʼ ridáʼbagaʼ rëʼu, rácalen rëʼu %`C $Níʼirö Jesús gudélëʼë-biʼ tubiʼ bíʼidoʼ, en buzóëʼ-biʼ gatsaj láhuiʼlö ga naʼ nacuʼë. Niʼ runidëʼ-biʼ, rëʼ légaquiëʼ: ^_5 #Níʼirö guröʼë Jesús, en bulidzëʼ idxínnutëʼ bönniʼ usëda queëʼ. Rëʼ légaquiëʼ: —Nu rë́ʼëni gaca lo ral-laʼ gaca ca tu bönniʼ cuídiʼsö, encaʼ ca niʼa náʼaliʼ yúguʼtëliʼ. $^A "Légaquiëʼ buluʼsayaj rúʼugaquiëʼ, tuʼ gulaʼdíl-lalen luzáʼagaquiëʼ didzaʼ laʼ nöza niʼ núzxilögaquiëʼ gáquiëʼ bönniʼ lo. ] !Níʼirö Jesús, en bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ bilaʼdxinëʼ yödzö Capernaum, ateʼ tsanni niʼ nacuʼë lu yuʼu, Jesús gunábinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Bizxi didzaʼ naʼ gudíl-lalen luzáʼaliʼ cateʼ niʼ yúʼuliʼ nöza? \ Bitiʼ gulaʼyéajniʼinëʼ didzaʼ ni rëʼ légaquiëʼ, ateʼ tuʼ tádxinëʼ, bitiʼ bi gulaʼnábinëʼ Lëʼ. Nu naca lo k[O tuʼ rusë́dinëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ. Rëʼ légaquiëʼ: —Uluʼdödëʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, lu náʼagaquiëʼ bönniʼ ilútiëʼ nedaʼ, pero tödi gátiaʼ, cateʼ gaca tsonna dza ubanaʼ. 0ZY Cateʼ buluʼzë́ʼë Jesús, en yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ niʼ, gulaʼdödëʼ luyú Galilea. Bitiʼ rë́ʼënëʼ Jesús nu inözi ga naʼ zoëʼ ]Y3 Jesús gudxëʼ légaquiëʼ: —Bitiʼ gaca ubéajliʼ cáʼasö böʼ xihuiʼ caní, pero tuz channö ulídzaliʼ-nëʼ Dios, en gunliʼ gubasa. Jesús riguíxjöʼë leyúbölö ca siʼ ilútiëʼ Lëʼ LX Níʼirö guyáziëʼ Jesús tu yuʼu, ateʼ laʼ légacasëʼ gulaʼnábinëʼ bönniʼ usëda queëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Bizx que bitiʼ guca ubéajtuʼ netuʼ böʼ xihuiʼ naʼ? jWM Níʼirö Jesús gudélëʼë náʼabiʼ, en buchisëʼ-biʼ, ateʼ guzuíbiʼ biʼi naʼ. hVI Gurö́dxiʼa böʼ xihuiʼ naʼ, en burixi butúladaʼ biʼi naʼ. Níʼirö burúajtë, en bucáʼana biʼi naʼ ca biʼi nati cázabiʼ. Caʼ naca, guluíʼi didzaʼ bönachi zián niʼ, taʼnná: —Chinátibiʼ. U7 Cateʼ biléʼenëʼ Jesús záʼgaca bönachi zián, tuʼquí Lëʼ, buzenëʼ bach böʼ xihuiʼ naʼ, rëʼ le: —Liʼ, böʼ xihuiʼ runuʼ ga bitiʼ raca inná, en bitiʼ raca yöni bönachi, rinná béʼedaʼ liʼ urujuʼ lu biʼi ni, en bítiʼrö tsuʼu lëbiʼ. T Laʼ bëʼtëʼ zidzaj didzaʼ xúzibiʼ biʼi naʼ, rnnëʼ: —¡Réajlëʼa! ¡Gúcalen nedaʼ para tséajlëʼëraʼ Lëʼ! sS_ Jesús gudxëʼ lëʼ: —Channö huáca tséajlëʼu, yúguʼtë huáca channö tséajlëʼu Dios. )RK Zián luzuí rirúʼuna lëbiʼ lu guíʼ, en lu nisa para guti lëbiʼ. Que lë ni naʼ, channö racuʼ latiʼ, buéchiʼ ladxiʼ netuʼ, gácalenuʼ netuʼ. @Qy Níʼirö Jesús gunábinëʼ xúzibiʼ biʼi naʼ, rnnëʼ: —¿Gácaʼxi chiguca raca caní queë́biʼ? Rnnëʼ xúzibiʼ naʼ: —Niʼ nácatëbiʼ bíʼidoʼ réʼebiʼ caní. bP= Dujuáʼagaquiëʼ-biʼ ga naʼ zoëʼ Jesús. Cateʼ böʼ xihuiʼ naʼ biléʼe Lëʼ, laʼ buxízitë lëbiʼ. Gudzö́ʼöbiʼ lu yu, ateʼ burixi butula lëbiʼ, ateʼ bidxía bidxinaʼ zidiʼ ruáʼabiʼ. jOM Bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Libiʼiliʼ, bönniʼ cabí taʼyéajlëʼë. ¿Gácaʼxte caz ral-laʼ sóalenaʼ libíʼiliʼ? ¿Gácaʼxte caz ral-laʼ guáʼ ilenaʼ queë́liʼ? Guliʼdiguáʼ-biʼ quiaʼ ni. (NI Cateʼ böʼ xihuiʼ naʼ ruʼu lëbiʼ, rurixi rutula lëbiʼ lu yu, ateʼ ribía bidxinaʼ zidiʼ ruáʼabiʼ, en rutil-la láyaʼbiʼ. Que lë ni naʼ zeaj ridxítabiʼ. Gunábigacadaʼ-nëʼ bönniʼ usëda quiuʼ uluʼbéajëʼ böʼ xihuiʼ naʼ, pero bitiʼ gulaʼzéquiʼnëʼ. bM= Bubiʼë didzaʼ tu bönniʼ nútsëʼë ladaj bönachi zián naʼ, rnnëʼ: —Bönniʼ Usedi, nachëʼa-biʼ biʼi bö́nniʼdoʼ quiaʼ ni quiuʼ, yuʼu lëbiʼ böʼ xihuiʼ le run ga bitiʼ raca innëbiʼ. L Níʼirö Jesús gunábinëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ naʼ, rnnëʼ: —¿Bizxi didzaʼ naʼ ridíl-lalenliʼ légaquiëʼ? K Cateʼ bönachi zián naʼ bilaʼléʼe Jesús, buluʼbani, en carelö záʼgaca ga naʼ zëʼë, dijö́dxigaca Lëʼ: “Padiux.” -JS Cateʼ niʼ buluʼdxinëʼ Jesús, en bönniʼ dzágagaquiëʼ Lëʼ ga naʼ nacuʼë iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús, bilaʼléʼenëʼ nacuáʼ bönachi zián niʼ, ateʼ bönniʼ yudoʼ tuʼsë́dinëʼ taʼdíl-lalenëʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ naʼ didzaʼ. \I1 Reaʼ libíʼiliʼ: Chibidëʼ Elías, ateʼ gulunëʼ queëʼ tsca gulë́ʼënnëʼ, tsca nazúaj lu guichi láʼayi ca ral-laʼ gaca queëʼ. Jesús ruúnëʼ-biʼ biʼi bönniʼ yuʼu lëbiʼ böʼ xihuiʼ H9 Bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Le nácatë guídëʼ Elías zíʼalö, en ucuʼë yúguʼtë ca ral-laʼ gaca. Naʼa, ¿bizxi saʼyéaj le nazúaj lu guichi rnna run bayudxi quiʼi sáquëʼë Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, ateʼ cáʼasö uluʼcáʼana bönachi Lëʼ? G5 Gulaʼnábinëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —¿Bizx que taʼnnë́ʼ bönniʼ yudoʼ usedi run bayudxi guídëʼ Elías zíʼalö ca guídëʼ Cristo? [F/ Que lë ni naʼ gulaʼgúʼusëʼ ícjagaquiëʼ didzaʼ ni bëʼë, ateʼ laʼ légacasëʼ taʼnabi yúdxinëʼ luzáʼagaquiëʼ bizxi saʼyéaj didzaʼ naʼ bëʼë, gunnë́ʼ ubanëʼ lu yöl-laʼ guti. Ey Tsanni niʼ yúʼugaquiëʼ nöza, tuʼdínniëʼ lu guíʼa sibi naʼ, Jesús gunná béʼenëʼ légaquiëʼ cuntu nu uluʼsiyönnëʼ caʼ, lë naʼ bilaʼléʼenëʼ, cateʼ ubanrëʼ lu yöl-laʼ guti Lëʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi. ~a}|{zyy7wvutsr%qpoo)n>melkjzjiohh#geZdcdbah`__.^^<]s\[ZqYY%XX"WMVVUULTsSRRQQ.OO5MM(LKK'JIHGFE*DkCCBA@@H?,>_==<@;::m9887)66(5Y4322:1i0Z/.b-J,,?+**)}((B'&%%Z$##""!C 21+zFJD#[A7, j Z 5r#Yuguʼ bönniʼ nacuʼë niʼ bilaʼyönnëʼ didzaʼ ni, ateʼ taʼnnë́ʼ: —Buliʼzë́tsöcaʼ nágaliʼ. Elías rulidzëʼ. X~)"Idú ridödi xihuö́ naʼ bëʼë Jesús zidzaj didzaʼ, rnnëʼ: —Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? Didzaʼ hebreo ni rnna lu didzaʼ xidzaʼ: Dios quiaʼ, Dios quiaʼ, ¿bizx que nubéaj ládxuʼu nedaʼ? }}s!Cateʼ bidxín idú huagubidza, guchul-la idútë yödzölió. Guca caní ga bidxintë idú ridödi xihuö́. W|' Taʼnnë́ʼ caʼ: —¡Ön! ¿Nácatsuʼ Cristo, Bönniʼ Inná Béʼenëʼ Bönachi Israel? ¡Bö́tjatsöcaʼ naʼa lëʼe yaga cruz para iléʼetuʼ, ateʼ tséajlëʼëtuʼ Liʼ! Yuguʼ bönniʼ naʼ dáʼgaquiëʼ tsözxö́n len Lëʼ lë́ʼegaca yaga cruz buluʼlidza ziʼë caʼ Lëʼ. Le guca cateʼ gútiëʼ Jesús `{9Lëscaʼ caní yuguʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi tuʼtitjëʼ Lëʼ. Tëʼ luzáʼagaquiëʼ tuëʼ iaʼtúëʼ: —Bönachi yúbölö busölë́ʼ, pero bitiʼ gaca usölá cuinëʼ. Ez¡Busölá cuinuʼ naʼa, en bötaj lëʼe yaga cruz naʼ! OyYuguʼ bönniʼ taʼdödëʼ niʼ tuʼlidza ziʼë Jesús, en tuʼtá ícjagaquiëʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Ön! ¿Naruʼ uquínnajtsoʼ yudoʼ queëʼ Dios, ateʼ tsonna dzasö uchísatsuʼ le? fxECaní guca lë naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, rnna: Gubábalenëʼ bönniʼ tuáʼ döʼ. w5Buluʼdáʼlenëʼ Jesús tsözxö́n lë́ʼegaca yaga cruz chopëʼ gubán, tuëʼ cuita lëʼë ibëla, en iaʼtúëʼ cuita lëʼë yö́göla. %vCDidzaʼ naʼ buluʼzóëʼ lëʼe yaga cruz ícjalëʼ Jesús ca naca le tuʼquíëʼ Lëʼ rnna caní: “Bönniʼ Rinná Béʼenëʼ Bönachi Judío.” NuNaca idú xsila cateʼ buluʼdë́ʼë Lëʼ lëʼe yaga cruz. tNíʼirö buluʼdë́ʼë Jesús lëʼe yaga cruz, ateʼ gulaʼguísiëʼ lariʼ nácuëʼ, le gulaʼzíʼ que queë́gaquiëʼ bönniʼ naʼ röjáquiëʼ gudil-la. Buluʼbéajëʼ le gaca bëʼ para ilaʼnö́zinëʼ bízxilö idelaʼ que queë́gaquiëʼ. uscGuluʼë le guíʼjëʼ Jesús xisi uva nutsiʼ nöri siláʼ que yaga mirra, pero Lëʼ bitiʼ guʼë le. rGulaʼchë́ʼë Jesús lataj naʼ nazíʼi le Gólgota, tu didzaʼ hebreo le rnna lu didzaʼ xidzaʼ, Lataj Que Bögaʼ Ícjaruʼ. -qSGulunëʼ ga biʼë tu bönniʼ Cirene yaga cruz queëʼ Jesús, ridö́disëʼ niʼ suzë́ʼë laʼ guixiʼ. Lëʼ Simón, xúzgacabiʼ Alejandro, en Rufo. p9Cateʼ budxi buluʼtitjëʼ Lëʼ, buluʼgǘëʼ lariʼ xiná chul-la naʼ nácuëʼ ateʼ buluʼgácuëʼ Lëʼ lariʼ que cazëʼ. Níʼirö gulaʼchë́ʼë Lëʼ níʼilö yúlahuiʼ naʼ para tsöjdaʼgaquiëʼ Lëʼ lëʼe yaga cruz. Tuʼdë́ʼë Jesús lëʼe yaga cruz o9Gulaʼguínëʼ gui icjëʼ, en buluʼchejëʼ Lëʼ zxönaʼ. Buluʼzóa zxíbigaquiëʼ lahuëʼ, en lu yöl-laʼ rutitaj gulunëʼ Lëʼ bal. n Níʼirö gulaʼsí lógaquiëʼ tuʼlidzëʼ Jesús, taʼnnë́ʼ: —¡Yöl-laʼ ba liʼ, rinná béʼenuʼ bönachi judío! mBuluʼgácuëʼ Jesús tu lariʼ xiná gul-la, en gulunëʼ tu breguiʼ niʼa nëʼe yötsiʼ, le buluʼdxíëʼ icjëʼ. l'Níʼirö yuguʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la gulaʼchë́ʼë Jesús löʼa yúlahuiʼ, ateʼ buluʼtubëʼ luzáʼagaquiëʼ niʼ. kTuʼ gúʼunnëʼ Pilato gunëʼ ga ilaʼyaza ládxiʼgaca bönachi zián naʼ, busanëʼ Barrabás lu náʼagaquiëʼ. Níʼirö gunná béʼenëʼ nu quin Jesús, ateʼ budödëʼ Lëʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ uluʼdë́ʼë Lëʼ lëʼe yaga cruz. +jOGunábinëʼ Pilato légaquiëʼ, rnnëʼ: —¿Bizxi caz döʼ nuʼë? Leyúbölö tuʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Budë́ʼë lëʼe yaga cruz! Yi+ Guluʼë zidzaj didzaʼ, taʼnnë́ʼ: —¡Budë́ʼë lëʼe yaga cruz! Bh} Níʼirö Pilato gunábinëʼ légaquiëʼ leyúbölö, rnnëʼ: —¿Bizxi rë́ʼëniliʼ gunaʼ queëʼ bönniʼ naʼ ruíʼiliʼ lëʼ, Bönniʼ Inná Béʼenëʼ Bönachi Judío? 'gG Yuguʼ bixúz unná bëʼ naʼ gulaʼguʼë xilá ládxiʼgaca bönachi zián naʼ, para ilaʼnabëʼ lahuëʼ Pilato usanëʼ lu náʼagaquiëʼ Barrabás. f# Caní gunnë́ʼ Pilato tuʼ réquibeʼenëʼ buluʼdödëʼ yuguʼ bixúz unná bëʼ Jesús lu nëʼë tuʼ tuʼzxéʼenëʼ Lëʼ. e Bubiʼë didzaʼ Pilato, rnnëʼ: —¿Rë́ʼëniliʼ usanaʼ-nëʼ queë́liʼ Bönniʼ Inná Béʼenëʼ Bönachi Judío? dCateʼ bilaʼdxín bönachi zián niʼ, gulaʼsí lógaquiëʼ taʼnabëʼ lahuëʼ Pilato gunëʼ quégaquiëʼ ca run cazëʼ. DcNadzunëʼ tu bönniʼ lëʼ Barrabás lidxi guíë, ateʼ dzágagaquiëʼ lëʼ iaʼbal-lëʼ luzë́ʼë, yuguʼ bönniʼ gulútiëʼ bönachi cateʼ gulaʼdáʼbáguiëʼ yúlahuiʼ. b7Dë tu le runëʼ Pilato cateʼ raca laní naʼ, rusanëʼ lu náʼagaca bönachi tu bönniʼ nadzunëʼ lidxi guíë, nútiʼtës nu taʼnaba. {aoBitiʼ bi didzaʼ bubiʼë Jesús. Caʼ guca, bubáninëʼ Pilato. Taʼchúguiëʼ queëʼ Jesús gátiëʼ ,`QNíʼirö Pilato gunábinëʼ Lëʼ leyúbölö, rnnëʼ: —¿Naruʼ cabí rubiʼitsoʼ didzaʼ? Buzë́tsöcaʼ naguʼ cateʼ xö zián le taʼnnë́ʼ quiuʼ. S_Yuguʼ bixúz unná bëʼ buluʼzéguiëʼ Jesús didzaʼ le zián. ,^QPilato gunábinëʼ Jesús, rnnëʼ: —¿Naruʼ nacuʼ Liʼ Bönniʼ inná béʼenëʼ bönachi judío? Bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Ca nácatë rnnoʼ. H] Niʼ naca zíladoʼ, yuguʼ bixúz unná bëʼ len bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi, en yúguʼtë bönniʼ yúlahuiʼ lo gulún xtídzaʼgaquiëʼ. Níʼirö gulaʼchë́ʼë Jesús náguëʼë, en buluʼdödëʼ Lëʼ lu nëʼë Pilato, bönniʼ rinná bëʼë uláz que yödz Roma. 0\YHLaʼ gurö́dxitëbaʼ böra le buropi luzuí. Níʼirö yöjnenëʼ Pedro didzaʼ naʼ bëʼë Jesús, gudxëʼ lëʼ: “Ziʼalö cö́dxibaʼ böra le buropi luzuí, tsonna luzuí innóʼ bitiʼ núnbëʼu nedaʼ.” Cateʼ yöjnenëʼ didzaʼ ni, gusí lahuëʼ ribö́dxidëʼë.-[SGGusí lahuëʼ Pedro rudxía döʼ cuinëʼ, en ruzötjëʼ Dios, rnnëʼ: —Bitiʼ caʼ núnbëʼa-nëʼ bönniʼ naʼ ruíʼiliʼ didzaʼ ca naca queëʼ. Z}FLeyúbölö gudáʼbaguiëʼ Pedro. Iaʼlatiʼ gudzé nupa nacuáʼ niʼ të Pedro, taʼnná: —Le nácatë dzaguʼ légaquiëʼ, tuʼ nacuʼ bönniʼ Galilea. Yöl-laʼ ruíʼisö quiuʼ didzaʼ naca bëʼu, tuʼ tuz ca ruíʼiliʼ didzaʼ. Y'EBuyubiʼ lëʼ leyúbölö biʼi nigula huen dxin naʼ, en gusí lobiʼ rëbiʼ nupa nacuáʼ niʼ: —Bönniʼ ni dzáguiëʼ légaquiëʼ. EXDGudáʼbaguiëʼ Pedro, rnnëʼ: —Bitiʼ núnbëʼa-nëʼ, en bitiʼ nözdaʼ bizxi naʼ rnnoʼ. Burúajëʼ Pedro yöjsóëʼ ga nu riyaza löʼa. Níʼirö gurö́dxibaʼ böra. W+CCateʼ biléʼebiʼ Pedro, röʼë rutsëʼe cuinëʼ raʼ guíʼ, buyubiʼ lëʼ, rnnabiʼ: —Doʼo caʼ liʼ Jesús, bönniʼ Nazaret naʼ. VBCateʼ niʼ zoëʼ Pedro löʼa zxan yuʼu, bidxinbiʼ tubiʼ biʼi nigula huen dxin queëʼ bixúz lo naʼ ga naʼ zoëʼ. ;UoANíʼirö gulaʼsí lógaquiëʼ bal-lëʼ tuʼchejëʼ Jesús zxönaʼ. Buluʼsayjëʼ lahuëʼ, en gulundëʼ Lëʼ ziʼ, taʼnnë́ʼ: —Gunnë́ yáʼatsöcaʼ nuzxi naʼ bëʼ Liʼ. Yuguʼ bönniʼ niʼa nëʼë bixúz lo gulaʼgápëʼë ruʼë Jesús. Rnnëʼ Pedro bitiʼ núnbëʼë Jesús &TE@¡Riyö́n quéziliʼ rucáʼanëʼ Dios cáʼasö len didzaʼ ruʼë! ¿Nacxi rusácaʼliʼ queë́liʼ? Yúguʼtëʼ gulaʼchúguiëʼ queëʼ gátiëʼ. S#?Níʼirö bixúz lo naʼ, lu yöl-laʼ rilé queëʼ guchözëʼ lariʼ nácuëʼ, rnnëʼ: —¿Núzxirö naquíniruʼ nu quixjöʼ? TR!>Bubiʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Nacaʼ. Iléʼeliʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, soaʼ cöʼa cuitëʼ ibëla Dios napa cazëʼ yöl-laʼ huáca cateʼ niʼ huödaʼ lu böaj lúzxiba. 6Qe=Jesús, dxisö zoëʼ. Bitiʼ bi didzaʼ rubiʼë. Gunábinëʼ Lëʼ leyúbölö bixúz lo naʼ, rnnëʼ: —¿Naruʼ nacuʼ Liʼ Cristo, Zxíʼinëʼ Dios Láʼayi? TP!<Níʼirö guyasëʼ bixúz lo naʼ gatsaj láhuiʼlö bönachi nacuáʼ niʼ, en gunábinëʼ Jesús, rnnëʼ: —¿Naruʼ cabí rubiʼitsoʼ didzaʼ? ¿Bizxi naʼ taʼnnë́ʼ quiuʼ bönniʼ ni? KO;Lëscaʼ lë ni, bitiʼ yöjlö́zagaca xtídzaʼgaquiëʼ. eNC:—Netuʼ biyö́nituʼ didzaʼ bëʼë bönniʼ ni, gunnë́ʼ: “Uquínnajaʼ yudoʼ ni, lë ni nequi lu niʼa lu naʼ bönachi, ateʼ tsonna dzasö uchisaʼ iaʼtú le cabí nequi lu niʼa lu naʼ bönachi.” sM_9Níʼirö gulaʼzuínëʼ yuguʼ bönniʼ gulaʼnnë́ʼ queëʼ Jesús le cabí nácatë, taʼnnë́ʼ: L{8Bönniʼ zián gulaʼnnë́ʼ queëʼ Jesús le cabí nácatë, pero bitiʼ yöjlö́zagaca le gulaʼnnë́ʼ queëʼ. OK7Yuguʼ bixúz unná bëʼ len yúguʼtë bönniʼ yúlahuiʼ lo buluʼguiljëʼ tu le uluʼsubáguiëʼ Jesús para gaca ilaʼchúguiëʼ queëʼ gátiëʼ pero bitiʼ bi buluʼdzö́linëʼ. NJ6Pedro yöjnahuëʼ Jesús ziʼtuʼ zíʼtuʼsö, en guyáziëʼ löʼa lidxi bixúz lo naʼ, en gurö́ʼölenëʼ tsözxö́n yuguʼ niʼa nëʼë bixúz lo naʼ, rutsëʼe cuinëʼ raʼ guíʼ. :Im5Gulaʼchë́ʼë Jesús lahuëʼ bixúz lo, ateʼ buluʼdubëʼ niʼ yúguʼtë bixúz unná bëʼ, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi. Hw4pero busanbiʼ lariʼ naʼ, en xiguídisöbiʼ buzxúnnajbiʼ. Ridxinëʼ Jesús lógaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ lo 5Gc3Zóabiʼ caʼ niʼ tubiʼ biʼi raʼbán söjnobiʼ Jesús, nuxóasö cuinbiʼ tu lariʼ blagaʼ. Yuguʼ bönniʼ naʼ nachë́ʼgaquiëʼ Jesús gulaʼzönëʼ-biʼ F2Níʼirö yúguʼtë bönniʼ usëda queëʼ Jesús buluʼcáʼanëʼ Leʼ, taʼzxúnnajëʼ. Rizxúnnajbiʼ tubiʼ biʼi raʼbán :Em1Yuguʼ dza guzóalenaʼ libíʼiliʼ rusë́digacadaʼ bönachi ga naca chila yudoʼ, ateʼ bitiʼ guzxönliʼ nedaʼ, pero raca caní para gaca le nazúaj lu guichi láʼayi. 3D_0Jesús gudxëʼ bönachi naʼ, rnnëʼ: —¿Narúajtsaliʼ nuáʼaliʼ guíë tuchiʼ, en yaga para sönliʼ nedaʼ, runliʼ ca runliʼ cateʼ rizönliʼ-nëʼ gubán? 3C_/Níʼirö tuëʼ bönniʼ niʼ dëʼë Jesús guléajëʼ guíë tuchiʼ, en benëʼ-biʼ huëʼ biʼi huen dxin queëʼ bixúz lo. Guchúguiëʼ guídi nágabiʼ. QB.Níʼirö gulaʼzönëʼ Jesús, en gulaʼchë́ʼë Lëʼ nadzunëʼ. 3A_-Cateʼ bidxinëʼ Judas niʼ, laʼ gubígaʼtëʼ ga naʼ zoëʼ Jesús, en gudxëʼ Lëʼ: —Bönniʼ Usedi, Bönniʼ Usedi. Níʼirö busudxín lahuëʼ Jesús. @!,Judas, bönniʼ naʼ rudödëʼ Jesús lu náʼagaquiëʼ chinuluíʼinëʼ légaquiëʼ tu le gunëʼ le gaca bëʼ nu naca Jesús, gunnë́ʼ: —Bönniʼ naʼ utsaga lahuaʼ-nëʼ, Lëʼ naʼ Jesús. ¡Guliʼsönëʼ, en guliʼchë́ʼë! ¡Guliʼyútsöquiëʼ! ^?5+Niʼ ruʼë Jesús didzaʼ ni, bidxinëʼ Judas, bönniʼ nabábalenëʼ chínnuëʼ naʼ dáʼgaquiëʼ Jesús, ateʼ záʼlengaquiëʼ bönniʼ zián lëʼ, nuáʼagaquiëʼ guíë tuchiʼ, en yaga. Yuguʼ bixúz unná bëʼ, en yuguʼ bönniʼ yudoʼ usedi, en bönniʼ gula tuʼzéajniʼinëʼ nasö́l-laʼgaquiëʼ légaquiëʼ. >*¡Guliʼchasa, uyéajruʼ! ¡Buliʼyútsöcaʼ, chizë́ʼë bönniʼ naʼ udödëʼ nedaʼ lu náʼagaca bönachi! Taʼzönëʼ Jesús =)Cateʼ bö́ajëʼ le bunni luzuí ga naʼ nacuʼë, rëʼ légaquiëʼ: —¿Rásitsaliʼ? ¿Ruziʼtsa ládxiʼliʼ? ¡Tscaʼtiʼ gaz! ¡Chibidxín dza! ¡Buliʼyútsöcaʼ, Nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, chinadödaʼ lu náʼagaca bönachi dul-laʼ! M<(Cateʼ bö́ajëʼ leyúbölö ga naʼ nacuʼë, yöjxáquiëʼ légaquiëʼ tasiëʼ tuʼ nadö́ditë yëla lógaquiëʼ. Bitiʼ nö́zguequinëʼ bizxi didzaʼ uluʼbiʼë, le ilë́ʼ Lëʼ. g;G'Níʼirö saʼyéajëʼ Jesús leyúbölö, rulidzëʼ Dios, en laʼ tuz ca gunnë́ʼ. y:k&Guliʼnáʼ yëla, en buliʼlidzëʼ Dios, inábiliʼ-nëʼ para cabí gataʼ lataj tuʼ xihuiʼ idilúʼu yöl-laʼ libíʼiliʼ. Le nácatë böʼ naca cázaliʼ zoa caz sinaʼ, pero lu yöl-laʼ bönáchisö queë́liʼ ricuídiʼliʼ. b9=%Níʼirö bö́ajëʼ Jesús ga naʼ nacuʼë bönniʼ usëda queëʼ, ateʼ yöjxáquiëʼ légaquiëʼ tasiëʼ. Gudxëʼ Pedro: —Simón, ¿rásitsoʼ? ¿Naruʼ cabí rubéajtsoʼ yëla loʼ tu chíʼidoʼ? N8$Niʼ rulidzëʼ Dios, rnnëʼ: —Xúzaʼdoʼ, yúguʼtë huáca gunuʼ Liʼ. Gucuíta lë naʼ ral-laʼ quiʼi sacaʼa, pero calëga ca rë́ʼëndaʼ nedaʼ, pero ca rë́ʼënuʼ Liʼ, gunuʼ. K7#Níʼirö guzë́ʼë Jesús iaʼlátiʼdoʼ, en busudxín lahuëʼ lu yu, bulidzëʼ Dios. Gunábinëʼ Lëʼ, channö huáca, ucuítëʼ queëʼ le ral-laʼ quiʼi sáquëʼë dza naʼ. 6w"Gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Huati cazaʼ lu yöl-laʼ risëbi ladxiʼ. Guliʼcö́z ni, en guliʼnáʼ yëla. |5q!Jesús guchë́ʼë Pedro, en Jacobo, en Juan, ateʼ gusí lahuëʼ ridzö́binëʼ, en risëbi ládxëʼë. Z4- Níʼirö Jesús, en bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ bilaʼdxinëʼ laʼ yëla Getsemaní, ateʼ Jesús gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Guliʼcö́ʼ ni, tsanni tsejaʼ nedaʼ, tsöjlidzaʼ-nëʼ Dios. l3QNíʼirö Pedro buzötjëʼ Dios, rnnëʼ: —Sal-laʼ gátilenteaʼ Liʼ tsözxö́n, bitiʼ caʼ inníaʼ bitiʼ núnbëʼa Liʼ. Lëscaʼ caní gulaʼnnë́ʼ yúguʼtëʼ. Jesús rulidzëʼ Dios laʼ yëla Getsemaní :2mJesús gudxëʼ lëʼ, rnnëʼ: —Le nácatë reaʼ liʼ, laʼ dzöʼ nisö, siʼ cö́dxilöbaʼ böra le buropi luzuí, tsonna luzuí innóʼ bitiʼ núnbëʼu nedaʼ. 41aNíʼirö Pedro gudxëʼ Jesús, rnnëʼ: —Sal-laʼ yúguʼtëʼ ilaca chopa ládxiʼgaquiëʼ, en uluʼcáʼanëʼ Liʼ, bitiʼ caʼ gaca chopa ládxaʼa nedaʼ. \01Tödi ubanaʼ lu yöl-laʼ guti, tsejaʼ luyú Galilea zíʼalö ca libíʼiliʼ. / Níʼirö Jesús gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Yúguʼtëliʼ gaca chopa ládxiʼliʼ, ucáʼanaliʼ nedaʼ naʼa dzöʼ, tuʼ nazúaj lu guichi láʼayi, rnna: “Gutiaʼ-nëʼ uyú böʼcuʼ zxilaʼ, ateʼ ilásilasibaʼ böʼcuʼ zxilaʼ naʼ.” d.AGudödi gulúl-lëʼ yöl-laʼ ba, bilaʼrúajëʼ söjáquiëʼ Guíʼa Yaga Olivo. A-{Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, bítiʼrö guíʼjaʼ xisi uva ga idxinrö dza guíʼjaʼ le cubi ga niʼ rinná bëʼë Dios. Jesús rnnëʼ innë́ʼ Pedro bitiʼ núnbëʼë Lëʼ 6,eJesús rëʼ légaquiëʼ: —Lë ni xichönaʼ le run tsutsu didzaʼ cubi rucáʼana tsahuiʼ, le núnlenëʼ Dios bönachi. Rön ni ilalaj niʼa quégaca bönachi zián. +1Gudélëʼë caʼ tu zxígaʼdoʼ, en gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Níʼirö bëʼë quégaquiëʼ, ateʼ yúguʼtëʼ gulë́ʼajëʼ le. I* Tsanni niʼ tahuëʼ, gudélëʼë Jesús yöta xtila. Gudxëʼ Dios: “Xclenuʼ.” Buzxuzxjëʼ le, en bëʼë quégaquiëʼ, rnnëʼ: —Guliʼgagu. Lë ni naca bëlaʼ rön quiaʼ. ))Tsejaʼ ga gátiaʼ nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi ca gaca quiaʼ, pero bicaʼ bayechiʼ bönniʼ naʼ udödëʼ nedaʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ ilútiëʼ nedaʼ. Gácarö dxiʼa queëʼ bönniʼ naʼ laʼtuʼ cabí guljëʼ. 0(YBubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ légaquiëʼ: —Naca tu nu nutsaʼ ladaj chínnuliʼ ni, bönniʼ naʼ nunë́ʼë nëʼë tsözxö́n len naʼa lu yö́ʼöna. $'ANíʼirö buluʼhuíʼinnëʼ, en gulaʼsí lógaquiëʼ tu tuëʼ tëʼ Lëʼ: —¿Naruʼ nedaʼ? Iaʼtúëʼ caʼ gunnë́ʼ: —¿Naruʼ nedaʼ? [&/Tsanni niʼ rö́ʼögaquiëʼ tahuëʼ, bëʼë didzaʼ Jesús, rnnëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, zoa nu dzaga libíʼiliʼ, nu rágulen nedaʼ tsözxö́n, nu udödi nedaʼ lu náʼagaca bönachi. |%qCateʼ chizáʼ ral-la, bidxinëʼ Jesús niʼ, dzágagaquiëʼ idxínnutëʼ bönniʼ usëda queëʼ Lëʼ. ^$5Bilaʼrúajëʼ bönniʼ usëda queëʼ naʼ, en bilaʼdxinëʼ lu yödzö, ateʼ yöjxácaʼgaquiëʼ yúguʼtë ca naʼ chigudxëʼ légaquiëʼ Jesús. Buluʼpë́ʼë le ilahuëʼ niʼ que Laní Pascua. #Níʼirö uluíʼinëʼ libíʼiliʼ tu yuʼu zxön ga naca buropi cuía ga chinabáʼa. Buliʼpáʼa le gáguruʼ niʼ. ;"oGa naʼ tsáziëʼ, guliʼguíëʼ xan yuʼu naʼ: “Rnnëʼ Bönniʼ Usedi: ¿Gazxi zoa yuʼu ga naʼ gágulengacaʼ-nëʼ bönniʼ usëda quiaʼ xtsöʼ que Laní Pascua?” R! Níʼirö Jesús gusö́l-lëʼë chopëʼ bönniʼ usëda queëʼ, en rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼtséaj lu yödzö. Niʼ huadzágaliʼ tu bönniʼ nuʼë tu röʼö nisa. Guliʼtséajlenëʼ. 0 Y Naca dza risí lo laní cateʼ tahuëʼ yöta xtila bitiʼ nazíʼi cúa zi que, dza naʼ tutiëʼ-baʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ tahuëʼ-baʼ dzöʼ Laní Pascua naʼ, cateʼ tuʼsubanëʼ ca benëʼ Dios busölë́ʼ bönachi judío luyú Egipto. Níʼirö bönniʼ usëda queëʼ Jesús gulaʼnábinëʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: —¿Gazxi rë́ʼënuʼ tséajtuʼ tsöjpáʼatuʼ le gáguruʼ xtsöʼ que Laní Pascua?  Cateʼ bilaʼyönnëʼ xtídzëʼë Judas naʼ, buluʼdzéjanëʼ, ateʼ gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ iluʼë lëʼ dumí. Níʼirö gusí lahuëʼ Judas rizóa riböʼë udödëʼ Jesús lu náʼagaquiëʼ. Le rëʼaj ráguruʼ rusubanruʼ ca gútiëʼ Xanruʼ I  Níʼirö birúajëʼ Judas Iscariote, bönniʼ nabábalenëʼ chínnuëʼ naʼ dáʼgaquiëʼ Jesús. Guyijëʼ ga nacuʼë bixúz unná bëʼ para udödëʼ Jesús lu náʼagaquiëʼ. s_ Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, gátiʼtës ga gaca libán que didzaʼ dxiʼa quiaʼ idú yödzölió, soa nu quixjöʼ caʼ lë ni bennu nigula ni quiaʼ. Caní gaca para nu tsöjné lënu. Rizíʼ lu nëʼë Judas udödëʼ Jesús #Tsca le guzxéquiʼnu bennu nigula ni. Cateʼ gulúʼunu le riláʼ zxixi ni nedaʼ, bupáʼanu nedaʼ zíʼatëlö ca igáchaʼa yeru ba. 5cNacuáʼlenticaʼsö bönachi yechiʼ libíʼiliʼ, en bátatiʼtës guë́ʼëniliʼ, huáca gunliʼ dxiʼa quégaquiëʼ, pero nedaʼ bitiʼ sóaticaʼsaʼ ga zóaliʼ. 3Níʼirö Jesús bëʼë didzaʼ, rnnëʼ: —Guliʼgüíʼi-nu lataj. ¿Bizx que rinnë́ zíʼiliʼ queë́nu? Naca dxiʼa le bennu quiaʼ. #?Laʼtuʼ nu gutiʼ lë naʼ, huazíʼ que iaʼlatiʼ ca lázxjaruʼ que tu iz para nu quisi le quégaca bönachi yechiʼ. Gulaʼnnë́dëʼë queë́nu. Gulaʼlélanëʼ bal-lëʼ bönniʼ nacuʼë niʼ. Taʼnnë́ʼ laʼ légacasëʼ: —¿Bizx que guca ditaj le zxixi naʼ? yZoëʼ Jesús yödzö Betania, lu yuʼu lidxëʼ Simón, bönniʼ güíʼinëʼ huëʼ nudzuʼ ruzödi. Tsanni niʼ röʼë rahuëʼ Jesús, guyázanu tu nigula, nuáʼanu tu bö́gaʼdoʼ néquini guiö́j zacaʼ, yudzu le riláʼ zxixi que yöj susén lasi idú, le nazacaʼ yenniʼ. Guláʼanu bö́gaʼdoʼ naʼ, en gulúʼunu le riláʼ zxixi naʼ icjëʼ Jesús. Taʼnnë́ʼ: —Bitiʼ gaca sönruʼ-nëʼ dza laní tuʼ ilaʼtsatsa bönachi. Nigula rigúʼunu le riláʼ zxixi icjëʼ Jesús d CIaʼchopa dza caʼ gaca Laní Pascua cateʼ tuʼsubanëʼ bönniʼ judío ca benëʼ Dios, bubéajëʼ xuz xtóʼogaquiëʼ luyú Egipto. Naca laní cateʼ tahuëʼ yöta xtila bitiʼ nazíʼ cúa zi que. Taʼzóa taʼböʼë yuguʼ bixúz unná bëʼ, en bönniʼ yudoʼ tuʼsë́dinëʼ ilaʼzönëʼ Jesús bagáchiʼsö para ilútiëʼ Lëʼ. a; %Lë ni reaʼ libíʼiliʼ, reaʼ caʼ yúguʼtë bönachi: Guliʼsóa ban ladxiʼ.lQ $Guliʼgún caní, para cabí idixáquiëʼ libíʼiliʼ rásiliʼ channö huödëʼ tsálidoʼos. <q #Guliʼsóa libíʼiliʼ ban ladxiʼ tuʼ cabí nö́ziliʼ bátaxi huödëʼ xan yuʼu, cateʼ chiridzö́ʼ, o gatsaj lahuiʼ yëla, o cateʼ ribö́dxibaʼ böra, o zíladoʼ. 1 "Gaca ca raca cateʼ saʼyéajëʼ ziʼtuʼ tu bönniʼ. Cateʼ chizóa uzë́ʼë lidxëʼ, udödëʼ lu náʼagaquiëʼ huen dxin queëʼ yuguʼ le dë queëʼ. Que queë́gaquiëʼ guʼë xichíngaquiëʼ, en inná bëʼë soa ban ladxiʼ nu zoa huen chiʼi ga nu riyaza.  !Que lë ni naʼ, buliʼsubán ládxiʼliʼ. Guliʼsóa sinaʼ, en buliʼlidzëʼ Dios tuʼ cabí nö́ziliʼ bizxi dza gaca lë ni. U# ’Cateʼ idxín dza niʼ o rëla niʼ, cuntu nu nözi. Bitiʼ nö́zguequinëʼ gubáz láʼayi nacuʼë yehuaʼ yubá, en bitiʼ nözdaʼ nedaʼ, Zxíʼinëʼ Dios. Tuzëʼ Dios Xuz nö́zinëʼ. V% Huadödi que lúzxiba, en que luyú ni, pero xtídzaʼa catu caz tödi que. u c Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, yúguʼtë lë ni ilaca zíʼatëlö ca ilátigaca nupa nacuáʼ dza naʼ. x i Lëscaʼ caní, cateʼ iléʼeliʼ taca lë ni, inö́ziliʼ chizóa idxín dza údxi naʼ, en chiridzaga lo. 1 [ ’Guliʼtséajniʼi le rusedi yaga higo niʼ. Cateʼ taʼlén niʼa nëʼe huë́ʼënidoʼ, en rubía xilaguiʼ yulu, nö́ziliʼ chizóa idxín beoʼ cusubá. Q  Isö́l-laʼgacaʼ-nëʼ gubáz láʼayi quiaʼ, ateʼ uluʼtubëʼ bönachi gurö́ cazaʼ quiaʼ nacuáʼ idapa laʼa yödzölió, ga naguélaʼtë luyú bidxi, ga ridxintë ga naguelaʼ lúzxiba.  / Níʼirö ilaʼléʼeni nedaʼ, Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, zaʼa lu böaj lúzxiba, napaʼ yöl-laʼ huáca zxön, en yöl-laʼ beníʼ quiaʼ. a; Ilaʼguínnaj bölaj lúzxiba, en ilaʼzxizi le nál-lagaca naláʼgaca lúzxiba naʼ. )K Gunnë́ʼ caʼ Jesús: —Yuguʼ dza niʼ, tödi gaca dza naʼ ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ caní bönachi, ichul-la gubidza, en bitiʼ cuʼu beníʼ beoʼ. / Níʼirö libíʼiliʼ, guliʼsóa ban ladxiʼ. Yúguʼtë chigudxaʼ libíʼiliʼ zíʼatëlö ca gaca. Ca huödëʼ Bönniʼ Guljëʼ Bönachi `9 Ilaʼláʼ lahuëʼ zián bönniʼ ilaʼzíʼ yéʼenëʼ bönachi. Ilaʼnnë́ʼ nácagaquiëʼ Cristo, en ilaʼnnë́ʼ nácagaquiëʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios. Uluʼluíʼinëʼ le ilaca bëʼ, en ilunëʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön. Hualaʼzíʼ yéʼenëʼ caʼ nupa gurö́ cazëʼ Dios channö ilaʼzéquiʼnëʼ. :m ’Naʼa, channö nu guíë libíʼiliʼ: “Buliʼyútsöcaʼ, ni zoëʼ Cristo”, o inná: “Buliʼyútsöcaʼ, niʼ zoëʼ”, bitiʼ caʼ tséajlëʼëliʼ nu naʼ. \1 Laʼtuʼ cabí nunëʼ Dios ga uluʼhuöáca nabábasö yuguʼ dza niʼ, cuntu nu ulá, pero tuʼ nadxíʼinëʼ nupa chigurö́ cazëʼ, chinunëʼ queëʼ gunëʼ ga uluʼhuöáca nabábasö yuguʼ dza niʼ. E Yuguʼ dza niʼ ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼrö bönachi ca le guca zíʼatëlö cateʼ siʼ gutaʼ yödzölió le benëʼ Dios ga ridxintë naʼa dza, ateʼ dza záʼgaca bitiʼ gaca caní. mS Buliʼlidzëʼ Dios inábiliʼ-nëʼ cabí gun bayudxi izxúnnajliʼ cateʼ raca beoʼ ziaga caʼ. w Bicaʼ bayechiʼ yuguʼ nigula dza niʼ nuáʼagacanu-biʼ bíʼidoʼ, encaʼ nigula tuʼgádxiʼnu-biʼ bíʼidoʼ. hI Nu zoa laʼ guixiʼ ral-laʼ izxúnnajtë, en bitiʼ huö́aj tsöjzxíʼ lariʼ rixóa yeni. ~y Nu zoa ícjoʼolö dza niʼ ral-laʼ izxúnnajtë, en bitiʼ huötaj zxan yuʼu para tsöjzxíʼ bi dë que lu yuʼu. G} ’Nupa tuʼlaba didzaʼ ni ral-laʼ ilaʼyéajniʼi. Buzúajëʼ lu guichi Daniel, bönniʼ niʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, le rnna caní: “Tsaz tu le xihuiʼ le rucáʼana cané ga naca laʼayi.” Dza níʼirö ral-laʼ ilaʼzxunnaj nupa nacuáʼ luyú Judea, en tsöjaca gapa naca lu guíʼadoʼ. %|C Yúguʼtë bönachi uluʼzóa libíʼiliʼ tsöláʼalö tuʼ dáʼaliʼ nedaʼ, pero núlöliʼ guáʼ ilenliʼ lë naʼ ga idxinrö dza údxi, uláliʼ. O{ Uluʼdödi bönachi laʼ bö́chiʼgacasö lu náʼagaquiëʼ bönniʼ ilútiëʼ légaquiëʼ. Yuguʼ bönniʼ nacuáʼabiʼ biʼi quégaquiëʼ uluʼdödëʼ laʼ zxíʼinigaca cazëʼ caʼ, ateʼ zxíʼinigaquiëʼ naʼ uluʼdö́dibiʼ laʼ xuz xináʼagaca cázabiʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ ilútiëʼ légaquiëʼ. mzS Cateʼ niʼ ilaʼchë́ʼë libíʼiliʼ, en uluʼdödëʼ libíʼiliʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ, bitiʼ güíʼi ládxiʼliʼ bizxi innaliʼ. Laʼ dza níʼisö Dios gunnëʼ queë́liʼ didzaʼ güíʼiliʼ, ateʼ lë ni innaliʼ. Cateʼ niʼ güíʼiliʼ didzaʼ, calëga libíʼisiliʼ naʼ innaliʼ, pero Dios Böʼ Láʼayi innë́ʼ. y{ Zíʼalö ca idxín dza údxi, run bayudxi gaca libán que didzaʼ dxiʼa quiaʼ lógaca bönachi idútë yödzölió. 7xg ’Níʼirö guliʼgún chiʼi cuinliʼ, tuʼ uluʼdödëʼ libíʼiliʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ. Ilaʼguinëʼ libíʼiliʼ gapa tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios bönniʼ judío. Idxinliʼ lógaquiëʼ bönniʼ taʼnná béʼenëʼ libíʼiliʼ, en lógaquiëʼ bönniʼ taʼnná béʼenëʼ yödzö ziʼtuʼ. Ilunëʼ caní queë́liʼ tuʼ dáʼaliʼ nedaʼ, pero gunliʼ ba nalí quiaʼ nedaʼ niʼ. w  Tu yödzö tíl-lalen iaʼtú yödzö, en tu ga nu rinná bëʼ tsöjtíl-lalen iaʼtú ga nu rinná bëʼ. Zián lataj tödi budóʼ zxuʼ, en tsuʼu gubín. Ilaʼtsatsa bönachi. Yuguʼ lë ni ilaca le isí lo ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ bönachi dza niʼ. "v= ’Níʼirö cateʼ yö́niliʼ raca gudil-la nilö náʼalö, bitiʼ gádxiliʼ. Yúguʼtë lë ni ral-laʼ ilaca, pero bitiʼ ridxini dza údxi. "u= Ilaʼláʼ lahuëʼ zián bönniʼ siʼ lágaquiëʼ ca leaʼ nedaʼ, ilaʼnnë́ʼ nácagaquiëʼ Cristo. Caní ilaʼzíʼ yéʼenëʼ bönachi zián. t Bubiʼë didzaʼ Jesús, rusë́dinëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Guliʼgún chiʼi cuinliʼ para cabí nu siʼ yeʼe libíʼiliʼ. qs[ —Gudíxjöiʼi netuʼ bátaxi ilaca lë ni. ¿Bizxi gaca bëʼ chizóa ilaca yúguʼtë lë ni? r Níʼirö yöjáquiëʼ Jesús, en yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ lu Guíʼa Yaga Olivo, guíʼa naʼ dë ca dö́dilö raʼ yudoʼ. Cateʼ chiröʼë Jesús niʼ, laʼ légacasëʼ Pedro, en Jacobo, en Juan, en Andrés, gulë́ʼ Lëʼ, taʼnnë́ʼ: mqS Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Riléʼenuʼ yuguʼ yuʼu zxön ni, pero bitiʼ caʼ ugáʼana guiö́j lahui luzë́ʼe ni, tuʼ uluʼquínnaj bönachi léguequi. Le ilaca bëʼ cateʼ siʼ údxi que yödzölió ap = Cateʼ burúajëʼ Jesús chila yudoʼ, tuëʼ bönniʼ usëda queëʼ gudxëʼ Lëʼ, rnnëʼ: —Bönniʼ Usedi, buyútsöcaʼ náctiga yuguʼ yuʼu zxön ni, en náctiga yuguʼ guiö́j lëʼe zöʼö quéguequi. Uo# ,Yúguʼtë bönniʼ ni taʼguʼë que le nagáʼanasö quégaquiëʼ, pero nigula ni, lu yöl-laʼ yéchiʼdoʼ queë́nu gulúʼunu idútë laʼs dui tsca le dësö queë́nu, le ral-laʼ gáhuinu.gnG +Níʼirö bulidzëʼ Jesús yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, en rëʼ légaquiëʼ: —Le nácatë reaʼ libíʼiliʼ, nigula yechiʼ uzë́bidoʼ ni gulúʼurönu ca yúguʼtë nupa bi taʼgúʼu lu guíʼina que yudoʼ. m  *Níʼirö bidxinnu tu nigula yechiʼ uzë́bidoʼ niʼ, ateʼ gulúʼunu chopa dumí lásidoʼ, le nazácaʼgaca látiʼdoʼos. ql[ )Tsanni niʼ röʼë Jesús chila yudoʼ ga zoa guíʼina ga taʼgúʼu bönachi dumí que yudóʼ, ruyúëʼ ca tun bönachi taʼgúʼu dumí lu guíʼina. Dumí zián taʼguʼë bönniʼ dë yöl-laʼ tsahuiʼ quégaquiëʼ. nkU (Rugúagaquiëʼ lídxigacanu nigula uzëbi, en para uluʼluíʼisö tsahuiʼ cuíngaquiëʼ, xidzé tuʼlidzëʼ Dios. Bönniʼ ni, gúndaʼrëʼ Dios légaquiëʼ xíguiaʼ. Le bunö́dzjanu tu nigula uzë́bidoʼ queëʼ Dios j 'Taʼböʼë yuguʼ lataj lo lu yuʼu ga tuʼdubëʼ tuʼsëdëʼ queëʼ Dios, encaʼ gapa tuʼdubëʼ tëʼaj tahuëʼ. hiI &Niʼ rusë́dinëʼ Jesús yuguʼ bönniʼ dáʼgaquiëʼ Lëʼ, rëʼ légaquiëʼ: —Guliʼgún chiʼi cuinliʼ quégaquiëʼ bönniʼ yudoʼ tuʼsë́dinëʼ. Taʼyaza ládxiʼgaquiëʼ taʼdë́ʼ nilö naʼlö, nácugaquiëʼ lariʼ tunna. Taʼyaza ládxiʼgaquiëʼ caʼ tuʼlidza tsahuiʼ bönachi légaquiëʼ gapa naca lu yë́ʼëyi. "h= %¿Naruʼ nácatsëʼ Cristo zxíʼini xiʼsóëʼ David channö lë cazëʼ David naʼ rnnëʼ queëʼ náquiëʼ Xanëʼ? Bönachi zián nacuáʼ niʼ tuʼzë́ nágagaca Lëʼ gulaʼyaza ládxiʼgaca didzaʼ ni. Jesús ruzéguiʼë didzaʼ bönniʼ yudoʼ tuʼsë́dinëʼ g  $Lë cazëʼ David naʼ bëʼë didzaʼ, zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ, gunnë́ʼ:Xanruʼ Dios gudxëʼ Xanaʼ:“Gurö́ʼö cuita lëʼa ibëla
cateʼ gunraʼ ga uluʼzóa zxíbigaca loʼ
nupa bitiʼ taʼléʼe Liʼ dxiʼa.” 9fk #Cateʼ niʼ rusë́dinëʼ Jesús bönachi ga naca chila yudoʼ, rnnëʼ: —¿Bizx que taʼnnë́ʼ bönniʼ yudoʼ usedi náquiëʼ Cristo zxíʼini xiʼsóëʼ David? e  "Cateʼ biyönnëʼ Jesús dxíʼadoʼ rubiʼë didzaʼ bönniʼ ni, níʼirö gudxëʼ lëʼ, rnnëʼ: —Iaʼlátiʼsö riyadzaj quiuʼ gúnbëʼu le rinná bëʼë Dios. Cúnturö nu burugui bi inábini Jesús. ¿Nuzxi zxíʼini náquiëʼ Cristo? %dC !Para idxíʼiruʼ-nëʼ Dios idú ládxiʼruʼ, en lu idú yöl-laʼ réajniʼi queë́ruʼ, en lu idú icja ládxiʼdoʼoruʼ, en lu idú yöl-laʼ huáca queë́ruʼ, en para idxíʼiruʼ luzáʼaruʼ ca nadxíʼi cuinruʼ, nácarö lesacaʼ ca yúguʼtë böaʼ bë́dxidoʼ rútigacaruʼ-baʼ lu bucugu láʼayi queëʼ Dios, encaʼ ca yúguʼtë böaʼ bë́dxidoʼ ruzéguiʼgacaruʼ-baʼ lu bucugu naʼ. Cc Níʼirö bönniʼ yudoʼ usedi naʼ gudxëʼ Jesús, rnnëʼ: —Dxíʼadoʼ gunnóʼ, Bönniʼ Usedi. Le nácatë rnnoʼ. Tuzëʼ náquiëʼ Dios, en cúnturö nu zoa naca Dios. \b1 Le gunná bëʼë le naca buropi, lë́bisö ca naca. Caní rnna: “Ral-laʼ idxíʼinuʼ luzóʼo ca nadxíʼi cuinuʼ.” Bitiʼ caʼ zoa iaʼtú le gunná bëʼë le nácarö lo ca chopa ni gunná bëʼë. [a/ Ral-laʼ idxíʼinuʼ Xanuʼ Dios idú ládxuʼu, en lu idú icja ládxiʼdoʼo, en lu idú yöl-laʼ réajniʼi quiuʼ, en lu idú yöl-laʼ huáca quiuʼ.” Lë ni naca le gunná bëʼë le nácatërö lo. N` Bubiʼë didzaʼ Jesús, rëʼ lëʼ: —Le gunná bëʼë le nácatërö lo ca yúguʼtë naca lë naʼ rnna: “Guliʼyöni bönachi Israel. Xanruʼ Dios, tuzëʼ Lëʼ náquiëʼ Xanruʼ. 5_c Bidëʼ caʼ tu bönniʼ yudoʼ usedi ga zoëʼ Jesús. Biyönnëʼ ca naʼ guluíʼilenëʼ Jesús didzaʼ, en nö́zinëʼ dxíʼadoʼ bubiʼë Jesús didzaʼ. Que lë ni naʼ gunábinëʼ Jesús, rnnëʼ: —¿Bízxilö le gunná bëʼë Dios nácatërö lo ca yúguʼtë le gunná bëʼë? ^# Dios náquiëʼ Dios quégaca nupa nabángaca, calëga quégaca nupa nátigaca tsaz. Richíxitëröliʼ. Le naca lo le gunná bëʼë Dios ]/ Naʼa, ca naca quégaca nupa chinátigaca channö uluʼbán, ¿naruʼ cabí nulábaniliʼ le buzúajëʼ lu guichi Moisés? Ruíʼi didzaʼ ca naʼ bulidzëʼ Dios lëʼ lu yaga yö́tsiʼdoʼ régui. Gudxëʼ lëʼ: “Nedaʼ nacaʼ Dios queëʼ Abraham, en Dios queëʼ Isaac, en Dios queëʼ Jacob.” Tuʼ gunnë́ʼ caní quégaquiëʼ, naca bëʼ nabángaquiëʼ sal-laʼ gulátiëʼ zíʼalö. 8~~~=}?|{{ yy/xwwvDuuOtsrqpp.onn5mml(kkjQi^hgfedd~cbaan``__!^]]S[[iZYY#XxWcVV8UTSS2RR QbOOeNNM6LKJJ-IGHmGFEDDaCCBB@??@>L=*<;$::b99"8N766)433210$/..'-,,F+**-)H('':&Z%q$2#M!! jw^C7YN(\Yfx  ] E n8t a:Rinábidaʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ yúguʼtëliʼ. ¡Caʼ gaca!c?:Lëscaʼ yúguʼtë nupa ni néquiguequi queëʼ Dios, tuʼgapa Dios libíʼiliʼ, en lëscaʼ caní, yuguʼ bönniʼ huen dxin nacuʼë lidxëʼ bönniʼ rinná bëʼë idú luyú Roma tuʼgapëʼ Dios libíʼiliʼ. T!:Uláz quiaʼ nedaʼ, guliʼgapa Dios nupa niʼ néquiguequi queëʼ Dios tuʼ nácagaca tuz len Jesucristo. Tuʼgapëʼ Dios libíʼiliʼ böchiʼ luzáʼaruʼ núngaquiëʼ nedaʼ tsözxö́n ni. :¡Gácaticaʼsö queëʼ Xúziruʼ Dios yöl-laʼ ba! ¡Caʼ gaca! Yuguʼ bönachi queëʼ Cristo tuʼgapa Dios luzë́ʼeguequi 7:Dios gunnëʼ queë́liʼ yúguʼtë le riyadzaj queë́liʼ, tsca naca yöl-laʼ tsahuiʼ röʼö yehuaʼ yubá, tuʼ nácaliʼ tuz len Jesucristo. b=:Reaʼ libíʼiliʼ: Chiguzxiʼa yúguʼtë lë naʼ gusö́l-laʼliʼ quiaʼ, ateʼ gudö́ditë bëʼ tsca le biyádzjadaʼ. Ben ga naca caní lë naʼ gusö́l-laʼliʼ lu náʼabiʼ biʼi Epafrodito. Lë naʼ bunö́dzjaliʼ naca ca tu le riláʼ zxixi le ridxintë lahuëʼ Dios, en ca tu le rigúʼuruʼ lahuëʼ Dios le raza ládxëʼë. |q:Bitiʼ ruíʼi ládxaʼa bi siʼa, pero rë́ʼëndaʼ gátaʼrö queë́liʼ le uzíʼiliʼ xibé yehuaʼ yubá. :Tsanni niʼ guzóaʼ yödzö Tesalónica, tu chopa luzuí gusö́l-laʼliʼ quiaʼ le bunö́dzjaliʼ cateʼ niʼ biyadzaj quiaʼ. oW:Libíʼiliʼ, bönniʼ Filipos, nöz quéziliʼ ca guca quiaʼ dza niʼ cateʼ buzáʼa luyú Macedonia, para yöjenaʼ libán que didzaʼ dxiʼa. Tsca nacuáʼ bönachi queëʼ Cristo, cúnturö nu gúcalen nedaʼ, pero libíʼisiliʼ gúcalenliʼ nedaʼ. Gusö́l-laʼliʼ quiaʼ bi bunö́dzjaliʼ, tuʼ guzxíʼ lu náʼaliʼ libán benaʼ nedaʼ. pY:Benliʼ dxiʼa cateʼ niʼ gúcalenliʼ nedaʼ, en butípaliʼ ládxaʼa cateʼ gudíʼi guzxácaʼa. F: Yúguʼtë huazéquiʼdaʼ tuʼ rutipëʼ Cristo ládxaʼa. D: Chigudödaʼ lu yöl-laʼ yechiʼ, en lu yöl-laʼ tsahuiʼ. Nazëdaʼ soaʼ nácatiʼtës, sal-laʼ nö́ljadaʼ o nabila ridunaʼ, en sal-laʼ dëdaʼ quiaʼ o zoa bi riyadzaj quiaʼ. ~u: Lëscaʼ caní, bitiʼ rnníaʼ caní tuʼ zoa bi riyadzaj quiaʼ, tuʼ nazëdaʼ tsaza ládxaʼa le dësö quiaʼ. K: Rudzéjalendaʼ-nëʼ Xanruʼ tuʼ ruíʼi ládxiʼliʼ nedaʼ leyúbölö. Bitiʼ rnníaʼ gul-la ládxiʼliʼ nedaʼ, pero bitiʼ gutaʼ queë́liʼ lataj gácalenliʼ nedaʼ zíʼalö. G: Guliʼgún ca naʼ busédidaʼ libíʼiliʼ, lë naʼ guzxíʼ lu náʼaliʼ tsca naʼ bë́ʼlenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ, en tsca naʼ benaʼ ga niʼ zóaliʼ. Dios, Nu runna queë́ruʼ le ribequi dxi icja ládxiʼdoʼoruʼ sóalenëʼ libíʼiliʼ. Le tsahuiʼ gulunëʼ yuguʼ bönniʼ Filipos queëʼ Pablo :Ga ruúdxitë, böchiʼ luzáʼadoʼ, guliʼsáʼ ládxiʼliʼ:Yúguʼtë le naca dxiʼa, en le naca bicaʼ ba,
en le naca idútë li, en le naca idú,
en le naca tsahuiʼ, en le naca baʼa,
en le naca lachi, en le ral-laʼ gunruʼ bal. O:Dios gunëʼ ga gaca queë́liʼ le cuéqui dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ, lë naʼ nadö́dirö bëʼ ca le gaca ilaʼyéajniʼi bönachi. Lë naʼ ribequi dxi icja ládxiʼdoʼoruʼ gun chiʼi icja ládxiʼdoʼoliʼ, en le rizáʼ ládxiʼliʼ tuʼ nácaliʼ tuz len Jesucristo. Ral-laʼ saʼ ládxiʼruʼ le nácagaca dxiʼa 7:Bitiʼ ubi uguíʼiliʼ, pero guliʼnabi-nëʼ Dios le riquíniliʼ, en guliʼguíëʼ: “Xclenuʼ” ca naca yúguʼtë lë naʼ rinábaliʼ. `9:¡Guliʼgaca dxiʼi ladxiʼ len yúguʼtë bönachi!¡Chizóa huödëʼ Xanruʼ! c ?:¡Buliʼdzéjalenticaʼsö-nëʼ Xanruʼ!Leyúbölö, rnníaʼ: ¡Buliʼdzeja! \ 1:Naʼa, bö́chaʼa idú, rë́ʼëndaʼ gácalenuʼ irópanu ni, tuʼ gulúnlennu nedaʼ dxin, cateʼ bentuʼ libán que didzaʼ dxiʼa. Lëscaʼ buluʼdzáguiëʼ Clemente, en iaʼzícaʼrëʼ luzáʼa naʼ netuʼ. Chinazúajgaca lágaquiëʼ yehuaʼ yubá ga naʼ nazúajgaca lágaca nupa chinadéliʼgaca yöl-laʼ naʼbán idú.  :Libíʼiliʼ, Evodia, en Síntique, rátaʼyuaʼ loliʼ gácaliʼ tuz ca ral-laʼ ilaca nupa néquiguequi queëʼ Xanruʼ. o  Y:Que lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, guliʼgaca tsutsu ca réajlëʼëliʼ-nëʼ Xanruʼ. Nadxíʼideʼedaʼ libíʼiliʼ, en rë́ʼëndaʼ uduyúaʼ libíʼiliʼ. Runliʼ ga rudzéjadaʼ, en nácaliʼ ca tu le ruziʼa xibé.  w:Lëʼ utsë́ʼë idútë le naca cázaruʼ, le riniti caz, en gunëʼ ga huöáca ca naca idútë le naca cazëʼ Lëʼ, le sóaticaʼsö. Caní gunëʼ len yöl-laʼ huáca zxön queëʼ le ugunëʼ dxin para inná béʼenëʼ yúguʼtë.9k:pero rëʼu ni ruíʼi ládxiʼruʼ le dë yehuaʼ yubá ga nabábaruʼ, en ribö́zaruʼ dza huödëʼ Xanruʼ Jesucristo, Nu rusölá rëʼu, urúajëʼ yehuaʼ yubá naʼ. :Yuguʼ bönniʼ tunëʼ caní, tsöjáquiëʼ lu guíʼ gabila, tuʼ naca le taʼzësö ládxiʼgaquiëʼ dios quégaquiëʼ, ateʼ tun ba zxön cuíngaquiëʼ niʼa que lë naʼ ral-laʼ gun ga uluʼtuíʼinëʼ. Tuíʼi ládxiʼsë le dë yödzölió ni, "=:Chigudxi cazaʼ libíʼiliʼ zián luzuí, ateʼ reaʼ libíʼiliʼ leyúbölö len yöl-laʼ ribödxi quiaʼ, rnníaʼ: Le tunëʼ zián bönniʼ run ga nácagaquiëʼ ca nupa bitiʼ taʼléʼe Cristo dxiʼa, tuʼ tuʼzóëʼ tsöláʼalö le ben cazëʼ Lëʼ lëʼe yaga cruz. 2]:Böchiʼ luzáʼadoʼ, guliʼgún ca naʼ runaʼ nedaʼ. Chibuluíʼituʼ libíʼiliʼ ca ral-laʼ gunliʼ. Buliʼyú ca tun nupa naʼ tun ca naʼ bentuʼ netuʼ. R:Naʼa, ca naca lë naʼ bidéliʼruʼ, ral-laʼ gúnticaʼsiruʼ caní. Z-:Caní ral-laʼ gunruʼ yúguʼtëruʼ rëʼu, naca idú ca réajlëʼëruʼ Cristo. Channö réquiliʼ bál-laliʼ ral-laʼ gunliʼ tu le yúbölö, rinábidaʼ-nëʼ Dios uzéajniʼinëʼ libíʼiliʼ.  :Runaʼ ca runëʼ tu bönniʼ rixítiʼdëʼë para idxinëʼ xilatjëʼ para idéliʼnëʼ tu le uziʼë xibé. Caní runaʼ para idéliʼdaʼ lë naʼ bulidzëʼ Dios rëʼu para gataʼ queë́ruʼ niʼ yehuaʼ yubá tuʼ nácaruʼ tuz len Jesucristo. :m: Böchiʼ luzáʼadoʼ, bitiʼ caʼ nadéliʼdaʼ yuguʼ lë ni, pero tuz le runaʼ bayudxi. Ruzál-la ládxaʼa le chibidéliʼdaʼ, ateʼ runaʼ bayudxi idéliʼdaʼ le zaʼ. c?: Bitiʼ rnníaʼ chinadéliʼdaʼ yúguʼtë lë ni gunnëʼ quiaʼ, en bitiʼ réquidaʼ chinacaʼ idú tsahuiʼ. Naʼa, runaʼ bayudxi idéliʼdaʼ yúguʼtë lë naʼ, tuʼ chibidéliʼnëʼ Jesucristo nedaʼ. s_: tuʼ runaʼ löza Dios, usubanëʼ caʼ nedaʼ lu yöl-laʼ guti. Le runruʼ para idxinruʼ xilátjaruʼ ~#: Rë́ʼënisidaʼ gúnbëʼa-nëʼ Cristo, en sóalen yöl-laʼ huáca queëʼ Dios nedaʼ, lë naʼ busubán Cristo lu yöl-laʼ guti, ateʼ gunaʼ Lëʼ tsözxö́n, quiʼi sacaʼa ca naʼ gudíʼi guzxáquëʼë Lëʼ, en soaʼ sinaʼ gátiaʼ ca gútiëʼ Lëʼ, o}W: en para gacaʼ tuz len Lëʼ. Nuhuöácaʼ tsahuiʼ, calëga tuʼ runaʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ, pero Dios caz bunëʼ nedaʼ tsahuiʼ tuʼ réajlëʼa Cristo, ca naʼ ruúnëʼ tsahuiʼ yúguʼtë nupa taʼyéajlëʼ Lëʼ. 5|c:Calë́gasö yuguʼ lë naʼ, pero nuzóaʼ caʼ tsöláʼalö yúguʼtë le dë, para gaca gúnbeʼedaʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo, le nácatërö lesacaʼ ca yúguʼtë lë naʼ. Para gúnbeʼedaʼ Lëʼ gurúʼunaʼ níʼilö yúguʼtë, en réquidaʼ naca ca bëbu, para uziʼa xibë́ʼ Cristo, y{k:Naʼa, yúguʼtë lë naʼ benaʼ zxön zíʼalö, nuzóaʼ tsöláʼalö tuʼ néquidaʼ queëʼ Cristo. Yz+:Bëʼdaʼ ládxaʼa xibá naʼ ga bidxintë gudxía ládxaʼa bönachi queëʼ Cristo.Tsca gaca gáquiëʼ tsahuiʼ tu bönniʼ tuʼ runëʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ, cuntu nu bi guca innë́ quiaʼ. My:Gurugu lu xipë́laʼa lë naʼ naca bëʼ cateʼ niʼ gúquidaʼ xunuʼ dza.Guljaʼ ladaj diʼa dza quégaca bönachi Israel.Nababaʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Benjamín.Xuz xináʼa nácagaquiëʼ idú bönachi hebreo.Gucaʼ bönniʼ yudoʼ fariseo ca naʼ benaʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios. ax;:Laʼtuʼ ruzxöni ládxiʼruʼ lë ni, lëscaʼ nedaʼ chinadéliʼdaʼ bi uzxöni ládxaʼa. Channö zoëʼ nu bönniʼ réquinëʼ ulë́ʼ tuʼ nacuáʼ le nunëʼ, nedaʼ nadéliʼrödaʼ ca bönniʼ naʼ: ;wo:Rëʼu nadéliʼruʼ lë naʼ naca idútë li, le naca bëʼ nazíʼ lu náʼaruʼ le runnëʼ queë́ruʼ Dios. Tuʼ réajlëʼëruʼ Dios, zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi rëʼu, ateʼ rudzéjaruʼ tuʼ nácaruʼ tuz len Jesucristo. Bitiʼ caʼ ruzxöni ládxiʼruʼ tu le runruʼ rácasö queë́ruʼ. evC:Guliʼgún chiʼi cuinliʼ lógaca nupa niʼ tuáʼ döʼ. Nácagaca ca yuguʼ böʼcuʼ síniaʼ, nupa naʼ tun bayudxi irugu lu xipë́laʼgaquiëʼ bönniʼ le naca bëʼ nazíʼ lu náʼgaquiëʼ xtídzëʼë Dios. \u 3:¡Naʼa, böchiʼ luzáʼadoʼ, buliʼdzeja tuʼ nácaliʼ tuz len Xanruʼ! Bitiʼ rupizxaj nedaʼ uzúajaʼ queë́liʼ leyúbölö lë naʼ buzúajaʼ queë́liʼ zíʼalö, tuʼ gácalen lë ni libíʼiliʼ. t :tuʼ guzóa bönadxi queë́biʼ gátibiʼ tuʼ benbiʼ xichinëʼ Cristo, en tuʼ gúcalenbiʼ nedaʼ uláz queë́liʼ.Ns:Guliʼsíʼ lu náʼaliʼ lëbiʼ lu yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ, tuʼ nácabiʼ biʼi bö́chiʼruʼ réajlëʼëbiʼ Cristo. Guliʼgún bal yúguʼtë bönachi nácagaca ca nácabiʼ lëbiʼ, ,rQ:Que lë ni naʼ, gúʼunirödaʼ isö́l-laʼa-biʼ queë́liʼ para gaca udzéjaliʼ leyúbölö cateʼ uléʼeliʼ-biʼ, en bítiʼrö isëbi ládxaʼa nedaʼ. aq;:Le nácatë güíʼibiʼ, en guqui gátibiʼ, pero buéchiʼ ládxëʼë-biʼ Dios, en calë́gasö lëbiʼ, pero buéchiʼ ládxëʼë caʼ nedaʼ, para cabí isë́birö ládxaʼa ca naʼ risëbi ládxaʼa naʼa. p%:Lë cázabiʼ rë́ʼënibiʼ uduyúbiʼ libíʼiliʼ, en ruíʼidaʼ ládxiʼbiʼ libíʼiliʼ tuʼ biyö́niliʼ ben bayáʼ queë́biʼ. o7:Lëscaʼ réquidaʼ run bayudxi isö́l-laʼa-biʼ bíʼi bö́chiʼruʼ Epafrodito ga zóaliʼ. Biʼi ni bénlenbiʼ nedaʼ tsözxö́n dxin queëʼ Cristo, ateʼ gudíl-lalentuʼ tuʼ xihuiʼ. Libíʼi cázaliʼ gusö́l-laʼliʼ-biʼ ga zoaʼ para gácalenbiʼ nedaʼ. Yn+:sal-laʼ ruzxöni ládxaʼa-nëʼ Xanruʼ gunëʼ ga uduyúteaʼ libíʼiliʼ. ]m3:Isö́l-laʼa-biʼ biʼi Timoteo ga zóaliʼ cateʼ inözdaʼ nacxi gaca quiaʼ ni flE:Nöz quéziliʼ ca benbiʼ biʼi Timoteo, ca naʼ burúajbiʼ dxiʼa. Bénlenbiʼ nedaʼ tsözxö́n dxin que didzaʼ dxiʼa, ateʼ nácabiʼ quiaʼ ca tubiʼ biʼi bönniʼ rúnlenbiʼ-nëʼ tsözxö́n xúzibiʼ dxin. k:Yúguʼtë bönniʼ iaʼzícaʼrö, le naca quégacasëʼ tuíʼi ládxiʼgaquiëʼ. Bitiʼ tuíʼi ládxiʼgaquiëʼ xichinëʼ Cristo. }js:Túzibiʼ lëbiʼ rizáʼ ládxiʼbiʼ ca naʼ rizáʼ ládxaʼa nedaʼ, en ruíʼidaʼ ládxiʼbiʼ libíʼiliʼ. `i9:Channö caní rë́ʼënëʼ Xanruʼ Jesús, runaʼ löza isö́l-laʼteaʼ-biʼ biʼi Timoteo ga zóaliʼ, ateʼ níʼirö udzéjadaʼ cateʼ huö́dabiʼ ududíxjöiʼibiʼ nedaʼ cátëze raca queë́liʼ. h#:Lëscaʼ caní ral-laʼ udzéjaliʼ libíʼiliʼ, en uzíʼlenliʼ tsözxö́n nedaʼ xibé. Ca tunbiʼ biʼi Timoteo, en biʼi Epafrodito hgI:Yöl-laʼ réajlëʼ queë́liʼ Cristo naca tu le raza ládxëʼë Dios. Sal-laʼ gun bayudxi gátiaʼ para gaca idú yöl-laʼ réajlëʼ queë́liʼ Lëʼ, udzéjadaʼ, en uzíʼlenaʼ xibé tsözxö́n yúguʼtëliʼ. f:cateʼ ruíʼiliʼ lógaquiëʼ didzaʼ ibániguequinëʼ. Channö caní gunliʼ, huáca udzéjadeʼedaʼ niʼa que le naca cázaliʼ dza huödëʼ Cristo, tuʼ inözdaʼ bitiʼ guca nítisö guzóa bönadxi gátiaʼ, en calëga nítisö benaʼ dxin. eeC:Caní ral-laʼ gunliʼ, para cabí gaca nu bi innë́ queë́liʼ, pero caní gácaliʼ ca zxíʼini cazëʼ Dios, nácaliʼ idú dxiʼa yödzölió ga ni zóaliʼ ladaj bönachi bitiʼ nácagaca tsahuiʼ, en nucáʼanagaca Dios. Libíʼiliʼ rigúʼuliʼ beníʼ ládjagaquiëʼ ca naʼ taʼgúʼu beníʼ bölaj lúzxiba cateʼ ni naca chul-la, udc:Guliʼgún yúguʼtë le ral-laʼ gunliʼ, en bitiʼ bi innëliʼ que, en bitiʼ til-la dídzaʼliʼ. 3c_: Lë cazëʼ Dios runëʼ dxin lu icja ládxiʼdoʼoliʼ. Runëʼ ga rë́ʼëniliʼ gunliʼ le raza ládxëʼë Lëʼ, en runëʼ caʼ ga séquiʼliʼ gunliʼ lë naʼ. tba: Que lë ni naʼ, böchiʼ luzáʼadoʼ, ca naʼ benliʼ ca rnna xtídzaʼa cateʼ niʼ zóalenaʼ libíʼiliʼ, runrö bayudxi gunliʼ ca rnna xtídzaʼa naʼa, tsanni ni zoaʼ ziʼtuʼ ga zóaliʼ. Guliʼgún xichinëʼ Xanruʼ ga idxintë dza údxi usölë́ʼ libíʼiliʼ. Guliʼgún caní lu yöl-laʼ radxi queë́liʼ Lëʼ, en lu yöl-laʼ rizxizi. ?aw: Yúguʼtëʼ ilaʼguíxjöʼë yálajdoʼ Jesucristo náquiëʼ Xanruʼ para gaca yöl-laʼ ba queëʼ Xúziruʼ Dios. Ral-laʼ gácaruʼ ca tu le taʼgúʼu beníʼ yödzölió ni 0`Y: Caní benëʼ Dios para cateʼ ilaʼyöni ca naʼ lëʼ Jesús, uluʼzechu zxíbigaca yúguʼtë nupa nacuáʼ yehuaʼ yubá, en lu yödzölió, en lu lataj chul-la. *_M: Que lë ni naʼ Dios buchisëʼ Lëʼ, en benëʼ ga náquiëʼ lo niʼ yehuaʼ yubá, en benëʼ ga lëʼ tu le nácatërö lo ca yúguʼtë lágaca bönachi. P^:Cateʼ niʼ náquiëʼ bönniʼ, gúquiëʼ nöxaj ladxiʼ, en benëʼ ca rnna xtídzëʼë Dios, en gútiëʼ. Gudë́ʼë lëʼe yaga cruz ca naʼ raca queëʼ nu bönniʼ nabáguëʼë dul-laʼ. ]%:Bucáʼana cazëʼ yúguʼtë le napëʼ, en ben cuinëʼ ca tu bönniʼ nadóʼo. Guljëʼ ca talaj bönachi, en gúquiëʼ idú bönachi. "\=:Lëʼ naca cazëʼ lë́bisö ca náquiëʼ Dios caz, pero bitiʼ gúquinëʼ ral-laʼ gunëʼ bayudxi ugáʼanëʼ lë́bisö ca naʼ náquiëʼ Dios. _[7:Ral-laʼ gácaliʼ nöxaj ladxiʼ ca naʼ gúquiëʼ Jesucristo nöxaj ladxiʼ. ]Z3:Guliʼgüíʼ ladxiʼ gaca dxiʼa caʼ que luzáʼaliʼ, en calëga queë́ziliʼ. nYU:Ca naca le runliʼ, bitiʼ bi ral-laʼ gunliʼ lu yöl-laʼ rudul-liʼ queë́liʼ, o para gun ba zxön cuinliʼ, pero dxíʼadoʼ ral-laʼ gunliʼ yúguʼtë, en cabí guéquiliʼ nadéliʼröliʼ libíʼiliʼ ca luzáʼaliʼ. X:Naʼa guliʼgún ga udzéjarö ládxaʼa. Para gunliʼ caní, ral-laʼ gácaliʼ tuz len luzáʼaliʼ, en gaca lë́bisö ca nadxíʼiliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. Lëscaʼ caní ral-laʼ gácaliʼ tuz lu böʼ naca cázaliʼ, en ca rizáʼ ládxiʼliʼ. W 7:Cristo runëʼ ga rutipa ládxiʼliʼ,
en lu yöl-laʼ nadxíʼi queëʼ ruhuéchiʼ ládxëʼë libíʼiliʼ,
en runëʼ ga nácaliʼ tuz len Dios Böʼ Láʼayi,
en ga nadxíʼiliʼ luzáʼaliʼ,
en ga ruhuéchiʼ ládxiʼliʼ luzáʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ. pV [:Naʼa, gaca gunliʼ nedaʼ tsözxö́n güíʼi ládxiʼruʼ gunruʼ libán que didzaʼ dxiʼa. Biléʼe quéziliʼ ca gudíʼi guzxácaʼa cateʼ benaʼ caní zíʼalö, ateʼ riyö́niliʼ ca riguíʼi rizácaʼa caʼ naʼa./U Y:Dios ruʼë libíʼiliʼ lataj gunliʼ xichinëʼ Cristo, calë́gasö ca réajlëʼëliʼ Lëʼ, pero lëscaʼ ca riguíʼi rizácaʼliʼ cateʼ runliʼ xichinëʼ. cT A:Bitiʼ güíʼiliʼ nupa bitiʼ taʼléʼe libíʼiliʼ dxiʼa lataj ilún gadxi libíʼiliʼ. Lë ni uluíʼi légaquiëʼ ilaʼnítiëʼ, pero uláliʼ libíʼiliʼ, le gaca bëʼ rácalenëʼ Dios caz libíʼiliʼ. 4S c:Guliʼgüíʼsö ladxiʼ gácaliʼ ca saʼyéaj didzaʼ dxiʼa queëʼ Cristo. Caní gaca, channö uduyúaʼ libíʼiliʼ o channö soaʼ ziʼtuʼ, huayö́nidaʼ nácaliʼ tsutsu, en nácaliʼ tuz, runliʼ tsözxö́n dxin que le réajlëʼëruʼ le zaʼ queë́ruʼ niʼa que didzaʼ dxiʼa. R %:Caní naca, udusóalenaʼ libíʼiliʼ leyúbölö, le gun ga tsaz ládxiʼliʼ-nëʼ Jesucristo niʼa que le gunëʼ, gácalenëʼ nedaʼ. SQ !:Tuʼ chinö́zidaʼ naca caní, nözdaʼ caʼ ugáʼanalenaʼ libíʼiliʼ para gácalenaʼ libíʼiliʼ para gácarö idú ca réajlëʼëliʼ Cristo, ateʼ udzéjaröliʼ tuʼ réajlëʼëliʼ Lëʼ. ZP /:pero runrö bayudxi sóasaʼ ibanaʼ para séquiʼdaʼ gácalenaʼ libíʼiliʼ. O y:Naca böniga cö́aʼ. Rë́ʼëndaʼ gátiteaʼ para tsöjsóalenteaʼ-nëʼ Cristo, tuʼ gácatërö dxiʼa quiaʼ, N %:Channö huáca gunaʼ dxin le gácalen didzaʼ dxiʼa queëʼ Cristo channö sóasaʼ ibanaʼ, bitiʼ nözdaʼ bízxilö ral-laʼ cö́aʼ. M :Ca runi nedaʼ, channö zoaʼ nabanaʼ, naca para gacaʼ ca náquiëʼ Cristo, en channö gátiaʼ, naca tu le uzíʼiraʼ xibé. 4L c:Caní rë́ʼëndaʼ, en ruzxöni ládxaʼa-nëʼ Dios, gunëʼ ga bitiʼ utuíʼidaʼ, en gunëʼ ga gaca guʼa didzaʼ lu yöl-laʼ rugu ladxiʼ, ateʼ lu naʼa nedaʼ gácaticaʼsö yöl-laʼ ba queëʼ Cristo naʼa dza, en yuguʼ dza záʼgaca, sal-laʼ gun bayudxi gátiteaʼ, o soaʼ ibanaʼ. WK ):tuʼ chinö́zidaʼ uláʼ lu le raca quiaʼ, yuʼa lidxi guíë ni, tuʼ rulídzaliʼ-nëʼ Dios, en tuʼ rácalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi nedaʼ. Náquiëʼ Böʼ risö́l-lëʼë Jesucristo queë́ruʼ. MJ :Bitiʼ run lë naʼ ga röʼa böniga. Rudzéjadaʼ tuʼ raca libán queëʼ Cristo nácatiʼtës, sal-laʼ tunëʼ libán idú ládxiʼgaquiëʼ o bitiʼ tunëʼ le caní. Naʼa, rudzéjarödaʼ VI ':Yuguʼ bönniʼ idú ládxiʼgaquiëʼ naʼ, lu yöl-laʼ nadxíʼi quégaquiëʼ tunëʼ libán queëʼ, tuʼ nö́zguequinëʼ Dios caz budödëʼ lu naʼa dxin runaʼ, runaʼ libán que didzaʼ dxiʼa. bH ?:Yuguʼ bönniʼ tuʼzxéʼenëʼ naʼ tunëʼ libán queëʼ Cristo lu yöl-laʼ run ba zxön cuíngaquiëʼ, en calëga idú ládxiʼgaquiëʼ. Të́ʼënnëʼ uluʼsacaʼ ziʼë nedaʼ tsanni ni yuʼa lidxi guíë. 4G c:Le nácatë bal-lëʼ tunëʼ libán queëʼ Cristo tuʼ tuʼzxéʼenëʼ nedaʼ, en taʼdil-lëʼ, pero iaʼbal-lëʼ tunëʼ libán queëʼ idú ládxiʼgaquiëʼ. dF C:Tuʼ yuʼa nedaʼ lidxi guíë ni ben ga látuʼbiquiʼ yúguʼtë bö́chiʼruʼ nácagacarëʼ rugu ladxiʼ, ateʼ tuʼzxöni ládxiʼgaquiëʼ Xanruʼ, en bítiʼrö tádxinëʼ tunëʼ libán que xtídzëʼë Dios. 2E _: Caní guca, yúguʼtë niʼa náʼagaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ, en iaʼzícaʼrëʼ bönniʼ ni nö́zguequinëʼ yuʼa lidxi guíë ni tuʼ runaʼ xichinëʼ Cristo. /D Y: Böchiʼ luzáʼadoʼ, rë́ʼëndaʼ inö́ziliʼ lë ni: Yúguʼtë le guca quiaʼ gulácalen nedaʼ para guzxéquiʼrödaʼ benaʼ libán que didzaʼ dxiʼa. ^C 7: Le nácaliʼ naca bëʼ le naca dxiʼa runëʼ Cristo lu icja ládxiʼdoʼoliʼ para iláʼ lahui yöl-laʼ zxön queëʼ Dios, en gaca queëʼ yöl-laʼ ba. Zóaruʼ nabanruʼ para gácaruʼ ca náquiëʼ Cristo /B Y: para gaca cöliʼ le nácatërö dxiʼa. Channö gaca caní queë́liʼ, gácaliʼ idú dxiʼa, ateʼ cuntu nu gaca bi innë́ queë́liʼ dza niʼ huödëʼ Cristo. A ': Rinábidaʼ-nëʼ Dios gunëʼ ga idxíʼiröliʼ luzáʼaliʼ, en gátaʼdaʼ queë́liʼ yöl-laʼ rácadaʼ, en yöl-laʼ réajniʼi idú @ y:Nö́zinëʼ Dios ca nadxíʼideʼedaʼ libíʼiliʼ. Naca ca naʼ nadxíʼideʼenëʼ Lë cazëʼ Jesucristo rëʼu. w? i:Ca naʼ rizáʼ ládxaʼa queë́liʼ naca ca ral-laʼ gunaʼ tuʼ nadxíʼideʼedaʼ libíʼiliʼ. Yúguʼtëliʼ ruzíʼiliʼ xibé tsözxö́n len nedaʼ le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ, tsanni ni yuʼa lidxi guíë, en lëscaʼ caní benliʼ cateʼ niʼ bëʼa didzaʼ, cateʼ naʼ benaʼ libán que didzaʼ dxiʼa le benaʼ ga bidxín queë́liʼ tsaz. '> I:Dios gusí lahuëʼ runëʼ tu le naca dxiʼa lu icja ládxiʼdoʼoliʼ. Ruzxöni ládxaʼa Lëʼ gúnticaʼsëʼ caní ga idxintë dza huödëʼ Jesucristo. 6= g:tuʼ röjnedaʼ ca bénlenliʼ nedaʼ tsözxö́n dxin que didzaʼ dxiʼa. Gusí loliʼ runliʼ dxin naʼ dza niʼ siʼ biyö́niliʼ, en runliʼ le ga ridxintë naʼa dza. h< K:Cateʼ rulidzaʼ-nëʼ Dios, en rinábidaʼ-nëʼ gácalenëʼ libíʼiliʼ, rudzeja ládxaʼa V; ':Reaʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ”, cateʼ rizáʼ ládxaʼa queë́liʼ. w: i:Rinábidaʼ-nëʼ Xúziruʼ Dios, encaʼ Xanruʼ Jesucristo gunnëʼ queë́liʼ le ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ, en gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ. Pablo rinábinëʼ Dios bi gunëʼ quégaca bönachi taʼyéajlëʼ Cristo G9 :Nedaʼ, Pablo, encaʼ biʼi Timoteo, nactuʼ huen dxin queëʼ Jesucristo. Rugapaʼ Dios libíʼiliʼ, réajlëʼëliʼ Cristo, en libíʼiliʼ, dë lu náʼaliʼ xichinëʼ Cristo, en libíʼiliʼ, run chíʼiliʼ bönachi queëʼ Cristo. Zóaliʼ Filipos, en néquiliʼ queëʼ Dios, en nácaliʼ tuz len Jesucristo. d8 CRinábidaʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ. ¡Caʼ gaca!7 -Lëscaʼ tuʼgapëʼ Dios liʼ Marcos, en Aristarco, en Demas, en Lucas, yuguʼ bönniʼ ni túnlenëʼ nedaʼ tsözxö́n dxin queëʼ Cristo. 6 Epafras, bönniʼ yúʼulenëʼ nedaʼ tsözxö́n lidxi guíë ni tuʼ runëʼ xichinëʼ Jesucristo, rugapëʼ Dios liʼ. 5 Lëscaʼ rinabaʼ loʼ upóʼo quiaʼ ga soaʼ lu yuʼu lidxuʼ, tuʼ runaʼ löza urúajaʼ lidxi guíë ni, ateʼ guídaʼ ga zóaliʼ tuʼ rulídzaliʼ-nëʼ Dios, en rinábaliʼ lahuëʼ niʼa quiaʼ nedaʼ. Pablo ruzúajëʼ lu guichi le rugapa Dios Filemón '4 IRuzúajaʼ quiuʼ lu guichi ni, tuʼ ruzxöni ládxaʼa liʼ, gunuʼ ca rnna xtídzaʼa, en nözdaʼ gunuʼ iaʼlatiʼ ca lë naʼ chigútaʼyuaʼ loʼ. X3 +Caʼ gaca, bö́chaʼa. Channö dë le uziʼa xibóʼ tuʼ néquiruʼ queëʼ Xanruʼ, ben lë naʼ chigútaʼyuaʼ loʼ tuʼ nacaʼ bö́chuʼu réajlëʼa Cristo, ateʼ caní gunuʼ ga huöáca ládxaʼa. v2 gNedaʼ, Pablo, len naʼa cazaʼ ruzúajaʼ quiuʼ lu guichi lë ni: Nedaʼ caz quizxjaʼ bi rál-laʼbiʼ, en calëga guíaʼ liʼ: Lëscaʼ ral-luʼu quiaʼ yúguʼtë le dë quiuʼ tuʼ benaʼ nedaʼ ga napuʼ yöl-laʼ naʼbán idú. m1 UChannö bi xíguiaʼ benbiʼ quiuʼ o channö bi rál-laʼbiʼ quiuʼ, gunnátëz nedaʼ ral-laʼa. d0 CQue lë ni naʼ, channö nunuʼ nedaʼ tuz, ben lëbiʼ bal ca nedaʼ caz runuʼ bal. / yNaʼa, bítiʼrö gácabiʼ quiuʼ ca tu biʼi nadóʼo, pero gácabiʼ quiuʼ ca biʼi böchiʼ cazuʼ, tuʼ nácabiʼ biʼi bö́chiʼruʼ réajlëʼëbiʼ Cristo, en nadxíʼiruʼ-biʼ. Nácabiʼ caní quiaʼ nedaʼ, ateʼ ral-laʼ gácaröbiʼ caʼ caní quiuʼ, calë́gasö ca böchiʼ luzóʼo, pero lëscaʼ ca biʼi bö́chuʼu réajlëʼëbiʼ Xanruʼ Jesucristo. n. WNadxi caʼ que lë ni naʼ buzáʼabiʼ Onésimo ga zuʼ tu chíʼidoʼ para udxinbiʼ tsaz ga zuʼ. ;- qpero bitiʼ bi rë́ʼëndaʼ gunaʼ le cabí naca didzaʼ quiuʼ, para cabí gunaʼ bayudxi gácalenuʼ nedaʼ, pero huáca gácalenuʼ nedaʼ tuʼ rë́ʼëni quézinuʼ caʼ. , / Gúʼunidaʼ ugáʼanalenbiʼ nedaʼ ni, para uláz quiuʼ gunbiʼ xichinaʼ tsanni ni yuʼa lidxi guíë tuʼ runaʼ libán que didzaʼ dxiʼa, r+ _ Biʼi ni rusö́l-laʼa-biʼ ga zuʼ. Ben bal lëbiʼ ca nedaʼ caz runuʼ bal, tuʼ nadxíʼidaʼ-biʼ. *  Biʼi ni, zíʼalö bitiʼ gúcabiʼ lesacaʼ quiuʼ, pero naʼa nácabiʼ lesacaʼ quiuʼ liʼ, encaʼ quiaʼ nedaʼ. 7) i Rátaʼyuaʼ loʼ uláz queë́biʼ Onésimo, biʼi naʼ benaʼ ga böácabiʼ queëʼ Cristo, en que lë ni naʼ nácabiʼ ca zxíʼini cazaʼ ga ni nadzunaʼ lidxi guíë. (  rátaʼyuaʼ loʼ len yöl-laʼ nadxíʼi, nedaʼ ni chinacaʼ bönniʼ gula, en yuʼa lidxi guíë tuʼ runaʼ xichinëʼ Jesucristo. ' Que lë ni naʼ, sal-laʼ dë lu naʼa tuʼ nacaʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo inná béʼedaʼ liʼ ca ral-laʼ gunuʼ, x& kRudzéjadaʼ, en ruzíʼ zxönaʼ tuʼ nadxíʼinuʼ yuguʼ bö́chiʼruʼ, en benuʼ liʼ, bö́chaʼa, ga buluʼhuöáca ládxiʼgaca bönachi taʼyéajlëʼ Cristo. Filemón ral-laʼ uniti lahuëʼ-biʼ Onésimo, biʼi nadóʼo queëʼ X% +Rinábidaʼ-nëʼ Dios gunëʼ ga gundaʼ dxin libán runuʼ ca naca le réajlëʼu Cristo, para uluʼzíʼ xibé nupa nacuáʼ niʼ yúguʼtë le naca dxiʼa, le ruzáʼ ládxëʼë Jesucristo queë́ruʼ. &$ GCaní runaʼ tuʼ ridxín quiaʼ didzaʼ ca nadxíʼinuʼ-nëʼ Xanruʼ Jesús, en réajlëʼu Lëʼ, en nadxíʼinuʼ caʼ yúguʼtë bönachi rö queëʼ. y# mRë́ticaʼsaʼ-nëʼ Dios queë́ruʼ “Xclenuʼ”, en röjnéticaʼsidaʼ liʼ cateʼ rulidzaʼ-nëʼ. A" }Rinábidaʼ-nëʼ Xúziruʼ Dios, encaʼ Xanruʼ Jesucristo, uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ, en gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ. Ca runëʼ Filemón tuʼ réajlëʼë Cristo 8! kRugapaʼ Dios Apia, nigula quiuʼ. Nácanu zanruʼ réajlëʼënu Cristo. Rugapaʼ Dios caʼ zxíʼinuʼ, Arquipo. Nácabiʼ queëʼ Jesucristo ca tu bönniʼ rejëʼ gudil-la, tuʼ runbiʼ xichinëʼ Lëʼ ca runtuʼ netuʼ. Lëscaʼ rugapaʼ Dios bönachi queëʼ Cristo tuʼdubëʼ lu yuʼu lidxuʼ. m  WNedaʼ, Pablo, dzágabiʼ nedaʼ biʼi bö́chiʼruʼ Timoteo. Nadzunaʼ lidxi guíë tuʼ runaʼ xichinëʼ Jesucristo. Rugapaʼ Dios liʼ, Filemón. Nacuʼ bönniʼ nadxíʼituʼ, en runuʼ xichinëʼ Cristo ca runtuʼ netuʼ. QBilaʼrúajëʼ légaquiëʼ, yöjéngaquiëʼ libán yúguʼtë yödzö. Gúcalenëʼ Xanruʼ légaquiëʼ, en benëʼ ga gulunëʼ le nácagaca bëʼ naca idútë li didzaʼ tuʼë. Caʼ naca.+Cateʼ Xanruʼ budxi bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ ni, buchisëʼ Dios Lëʼ yehuaʼ yubá ga niʼ guröʼë cuitëʼ ibëla Lëʼ. oWChannö ilaʼzönëʼ-baʼ bëla síniaʼ lu náʼagaquiëʼ, o channö ileʼjëʼ le nachë́ʼ yöl-laʼ guti, bitiʼ bi gun quégaquiëʼ. Ilaʼxóa nëʼë nupa teʼe, ateʼ uluʼhuöácatë. Ruhuëpëʼ Jesús yehuaʼ yubá ?wLe ilaca bëʼ ni ilunëʼ bönniʼ ilaʼyéajlëʼë nedaʼ. Uluʼgunëʼ dxin Laʼ nedaʼ, en uluʼbéajëʼ yuguʼ böʼ xihuiʼ yúʼugaca bönachi, en iluʼë didzaʼ izáʼa. r]Nu tséajlëʼ nedaʼ, en idila nisa, ulá nu naʼ, pero nu bitiʼ tséajlëʼ, irugu que gati nu naʼ. /Níʼirö gudxëʼ légaquiëʼ, rnnëʼ: —Guliʼtséaj idútë yödzölió tsöjenliʼ libán que didzaʼ dxiʼa lógaca yúguʼtë bönachi. A{Ga yöjsetë, buluíʼi lahuëʼ Jesús lógaquiëʼ idxinéajtëʼ tsanni niʼ taʼböʼë tahuëʼ, ateʼ gudil-lëʼ légaquiëʼ didzaʼ tuʼ cabí taʼyéajlëʼë Lëʼ, en tuʼ naca zidi icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ, tuʼ cabí gulaʼyéajlëʼë xtídzaʼgaca nupa naʼ bilaʼléʼe Lëʼ nubanëʼ. D Níʼirö buluʼdxinëʼ, dutíxjöiʼiguequinëʼ iaʼzícaʼrëʼ, ateʼ ni xtídzaʼgaquiëʼ bitiʼ gulaʼyéajlëʼë. Le riguʼë Jesús lu náʼagaquiëʼ bönniʼ gubáz queëʼ .U Gudödi naʼ, nadzáʼalö buluíʼi lahuëʼ Jesús lógaquiëʼ chopëʼ bönniʼ usëda queëʼ yúʼugaquiëʼ nöza, söjáquiëʼ ga naca ladaj guixiʼ. E Cateʼ bilaʼyöni didzaʼ ruíʼinu, zoëʼ nabanëʼ Jesús, ateʼ biléʼe quézinu Lëʼ, bitiʼ gulaʼyéajlëʼ lënu. Chopëʼ bönniʼ usëda queëʼ Jesús tuʼléʼenëʼ Lëʼ {o Guyéajnu yöjtíxjöiʼinu nupa naʼ gulaʼdalen Jesús. Nupa ni taʼsëbi ládxiʼgaca, en taʼbödxi yechiʼ. /W Cateʼ bubanëʼ Jesús zíladoʼ dza naʼ, buluíʼi lahuëʼ zíʼalö lonu María Magdalena, nigula naʼ bubéajëʼ gadxi böʼ xihuiʼ gulaʼyúʼu lënu. _7Níʼirö buluʼrúajnu niʼ, buluʼzxúnnajnu raʼ yeru ba naʼ tuʼ taʼzxízinu lu yöl-laʼ radxi ridzöbi quégacanu. Cuntu nu gulënu caʼ tuʼ tádxinu. Ruluíʼi lahuëʼ Jesús lonu María Magdalena wGuliʼtséaj naʼa, guliʼtsöjtíxjöiʼi caʼ yuguʼ bönniʼ usëda queëʼ, encaʼ Pedro. Guië́liʼ légaquiëʼ: “Tsejëʼ Jesús luyú Galilea zíʼalö ca libíʼiliʼ. Niʼ uléʼeliʼ-nëʼ ca naʼ chigudxi cazëʼ libíʼiliʼ.” q[Níʼirö biʼi naʼ gúdxibiʼ légacanu, rnnabiʼ: —Bítiʼrö gádxiliʼ. Ruguílajliʼ Jesús, Bönniʼ Nazaret, Bönniʼ naʼ gudë́ʼë lëʼe yaga cruz. Chibubanëʼ. Bitiʼ zoëʼ ni. Buliʼyú ga ni gulaʼguʼë Lëʼ. Gulaʼyúʼunu yeru ba lëʼe guíʼa guiö́j naʼ, ateʼ niʼ bilaʼléʼenu-biʼ tubiʼ biʼi bönniʼ raʼbán, nácabiʼ gubáz láʼayi queëʼ Dios. Rö́ʼöbiʼ tsöláʼa ibëla lu yeru ba naʼ, nácubiʼ lariʼ tunna chiguíchidoʼos. Guládxideʼenu. {oCateʼ bilaʼdxinnu niʼ, buluʼyunu, en bilaʼléʼenu chinadúa guiö́j naʼ, ateʼ guiö́j zxön naca. taGulaʼnábinu luzáʼagacanu: —¿Nuzxi cúatsö queë́ruʼ guiö́j naʼ daʼ ga nu riyaza ba queëʼ? { oNiʼ naca zíladoʼ dza risí lo, yöjácanu raʼ yeru ba queëʼ. Bilaʼdxinnu niʼ cateʼ siʼ gulén gubidza. U  %Cateʼ chinadödi dza láʼayi quégaca bönachi judío le naca dza gadxi, María Magdalena, en Salomé, en María, xinë́ʼë Jacobo, taʼzíʼinu yuguʼ le riláʼ zxixi para tsöjlúʼugacanu Jesús. a ;/María Magdalena, en María, xinë́ʼë José tuʼyunu ga naʼ taʼguʼë Jesús. .Níʼirö José naʼ gúʼuëʼ tu lariʼ xtila dxíʼadoʼ, ateʼ buzötjëʼ Jesús lëʼe yaga cruz, en buchö́linëʼ Lëʼ lariʼ naʼ. Níʼirö guluʼë Lëʼ yeru ba nadaj lëʼe guíʼa guiö́j. Budë́ʼë tu guiö́j blaga zxön ga nu riyaza ba naʼ.  !-Cateʼ biyönnëʼ ca naʼ gunnë́ʼ bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, bëʼë José lataj uʼë Jesús. I ,Bubáninëʼ Pilato tuʼ gunnë́ʼ chigútiëʼ Jesús, ateʼ bulidzëʼ bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la para inábinëʼ lëʼ channö chinátiëʼ Jesús. +Que lë ni naʼ bidëʼ José, bönniʼ yödzö Arimatea, bönniʼ lo ládjagaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ lo. Ribözëʼ caʼ dza idinná bëʼë Dios. Idú ládxëʼë guyáziëʼ ga naʼ zoëʼ Pilato, en gunábinëʼ lëʼ guʼë lëʼ lataj uʼë Jesús. wg*Chizáʼ ral-la, en naca dza tuʼpë́ʼë, dza siʼ idxín dza láʼayi quégaquiëʼ bönniʼ judío. |q)Nigula ni yöjácalennu Jesús cateʼ niʼ gudë́ʼ luyú Galilea, en gulácalennu Lëʼ, gulaʼgúʼunu le gulahuëʼ. Nacuáʼanu caʼ niʼ iaʼbál-lanu nigula zián gulaʼzáʼlennu Lëʼ lu yödzö Jerusalén. Taʼguʼë Jesús yeru ba 4a(Nacuáʼanu caʼ niʼ nigula, zíʼtuʼsö tuʼyunu. Nútsaʼgacanu ládjagacanu María Magdalena, en Salomé, en María, xináʼagacabiʼ Jacobo cuidiʼ, en José. zm'Bönniʼ naʼ rinná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la zuínëʼ lahuëʼ Jesús, en biléʼenëʼ ca naʼ guca gurö́dxiʼë Jesús, en laʼ gútitëʼ, ateʼ gunnë́ʼ: —Le nácatë bönniʼ ni gúquiëʼ Zxíʼinëʼ Dios. nU&Birözaʼ lariʼ yödx nalaʼ lu yudoʼ. Birúaj choplö, gudelaʼ icjlö, en birúajtë zxánilö. @{%Gurö́dxiʼë zidzaj Jesús, en laʼ gútitëʼ. $Níʼirö guxítiʼë tu bönniʼ nútsëʼë ládjagaquiëʼ, en buxúpinëʼ nupi zi tu le bululu rëʼaj nisa. Budë́ʼë le lahui gui, en bëʼë le xupëʼ Jesús, rnnëʼ: —Cö́ztsöcaʼruʼ, uyuruʼ channö huidëʼ Elías uzötjëʼ Lëʼ. ~}}=|g{{jzzyyxWww&vuuett#ssJrrNqq7ponnsmmmllZkkEjjEii?hgg7f?edd/cc*bb]aa1``&__^]]]\I[nZZGYEXXRWW/VV UTT~SRRUQQ%POOO+NNMMMLBKKJJI`HH!GrFFEDD[CCBBAe@@6?o>===<<::S99:877,655T44!322h100 //$.--V,,#+**@)((U'&&`%%9$##?""+!^! |aX^7"'s~ qn }  qbulQuOty!Runëʼ ga nácagaca niʼa ca níʼagacabaʼ bidxinaʼ guixiʼ,
en ruzóëʼ nedaʼ yuguʼ lu guíʼa zxön. Rs Dios ni ruzalëʼ nedaʼ,
en runëʼ ga nacaʼ idú ládxaʼa. Zr-¡Tuzëʼ Xanruʼ náquiëʼ Dios!¡Tuzëʼ Dios rapa chiʼë rëʼu! $qAIdú dxiʼa nácagaca le runëʼ Dios.Nurúaj tsahuiʼ xtídzëʼë.Rapa chiʼë yúguʼtë nupa taʼnábini Lëʼ gácalenëʼ léguequi. Hp Lu yöl-laʼ huáca queëʼ Dios rucul-laʼ bönniʼ guizxi yu röjáquiëʼ gudil-la.Tuʼ zóalenëʼ Dios quiaʼ nedaʼ,
rixítiʼa ribixaʼ lu zöʼö run chiʼi léguequi. xoiRuquélaʼ cazuʼ guíʼ quiaʼ, Xanaʼ Dios,
en rigúʼu quiaʼ beníʼ cateʼ ridáʼ ga chul-la. ^n5Rusölóʼ nupa taʼguíʼi taʼzacaʼ,
pero ruzötjuʼ nupa tun ba rahui. m Ruluíʼi cuinuʼ idú ladxiʼ len nupa nácagaca idú ladxiʼ,
pero ridáʼbaguʼu nupa taʼdáʼbagaʼ xtídzuʼu. lRuhuéchiʼ ládxuʼu nupa tuʼhuechiʼ ladxiʼ luzë́ʼeguequi,
en nacuʼ idú dxiʼa len nupa nácagaca idú dxiʼa. kQue lë ni naʼ bubiʼë Xanruʼ quiaʼ tsca le tsahuiʼ nacaʼ,
en tuʼ cabí nabágaʼa xiguiaʼ lahuëʼ Lëʼ. {joBitiʼ bi le naca döʼ nabágaʼa lahuëʼ Lëʼ,
ateʼ ben chiʼa le inníaʼ para cabí guʼa döʼ. yikRunaʼ ca taʼnná xibá nunëʼ Xanruʼ,
en bitiʼ ridáʼbagaʼa le rinná bëʼ naguixjëʼ Lëʼ. nhUtuʼ runaʼ ca naca le rusë́dinëʼ Xanruʼ nedaʼ,
en bitiʼ caʼ ridáʼbagaʼa Lëʼ. gBubiʼë Xanruʼ quiaʼ tsca le tsahuiʼ nacaʼ,
en benëʼ quiaʼ le naca dxiʼa tuʼ cabí nabágaʼa xiguiaʼ, f}Bubéajëʼ nedaʼ, en buzóëʼ nedaʼ tu lu lataj zxön.Busölë́ʼ nedaʼ tuʼ guyaza ládxëʼë nedaʼ. peYCateʼ niʼ chizóa inítiaʼ gulaʼzóa réguʼë nedaʼ,
pero Xanruʼ gúcalenëʼ nedaʼ. 1d[Busölë́ʼ nedaʼ lu naʼ nu bitiʼ riléʼe nedaʼ dxiʼa, en nál-latërö,
encaʼ lu náʼagaca nupa tuʼdíʼi nedaʼ, en nál-lágacatërö ca nedaʼ. kcOBötjëʼ zacaʼ xitsáʼalö, en gudélëʼë nedaʼ.Bubéajëʼ nedaʼ lu nisa zili. gbGNíʼirö biláʼ lahui le zoa zxan nísadoʼ,
ateʼ biláʼ lahui xilibi yödzölió,
cateʼ buzenuʼ bach nupa bitiʼ taʼléʼe Liʼ dxiʼa, Xan,
en lu yöl-laʼ rilé quiuʼ bulidza ziʼu léguequi. ?awGusö́l-lëʼë yuguʼ yaga lahui tuchiʼ queëʼ, en bësilásiëʼ nupa naʼ tuʼdíʼi nedaʼ.Gusö́l-lëʼë yuguʼ yösa queëʼ yuguʼ le buluʼcul-la léguequi. D` Gunnë́ guziúʼ que chiʼë Xanruʼ lúzxiba xitsáʼ.Biyö́n chiʼë Dios nayë́pisëtërëʼ,
lu dzön, en yuguʼ lu boʼ yalaj, en lu guiö́j böguiʼ yöla sunna. {_o Lu le rëpi yösa queëʼ lu böaj gasaj naʼ
bilaʼrúaj boʼ yalaj, en guiö́j böguiʼ yöla sunna. p^Y Busubagaʼ cuinëʼ le naca chúl-lasö.Lë naʼ naca böaj gasaj le richë́ʼlëʼe nisa. ] Gudödëʼ lu böʼös dxíëʼ tu le nayë́pisë nazíʼi le querubín.Carelö gudödëʼ tu lu böʼ budunuʼ. v\e Benëʼ ga bötaj lúzxiba, en bö́tajëʼ Lë cazëʼ,
ateʼ guzóa zxan niʼë le naca chul-la. [9Birúaj dzön zxínëʼë,
ateʼ birúaj guíʼ ruʼë le buzegui le dë idú gásibiʼilëʼ,
ateʼ buguelaʼ guíʼ yuguʼ boʼ yalaj. Z1Níʼirö gudödi budóʼ zxuʼ, en guzxizi luyú.Guzxízidaʼ xilíbigaca yuguʼ guíʼa sibi.Guzxízigaca tuʼ gulénëʼ Lëʼ. cY?Lu le guca quiaʼ bulidzaʼ-nëʼ Xanruʼ.Bulidzaʼ-nëʼ Dios quiaʼ para gácalenëʼ nedaʼ.Ga naʼ zoëʼ lataj láʼayi queëʼ biyönnëʼ chiʼa.Buzë́ naguëʼ le gunabi yúdxidaʼ Lëʼ. jXMIaʼlátiʼsö laʼ yöjtsuʼa lataj chul-la que yöl-laʼ guti,
tuʼ laʼ gútitiaʼ. rW]Iaʼlátiʼsö laʼ gútiaʼ,
ateʼ yöjbagaʼ nedaʼ le usuniti nedaʼ, le ben ga gúdxidaʼ. VRulidzaʼ-nëʼ Xanruʼ Nu ral-laʼ cúʼuruʼ yöl-laʼ ba,
ateʼ usölë́ʼ nedaʼ lu náʼagaca nupa tuʼdíʼi nedaʼ. U Ruzóëʼ Xanruʼ nedaʼ tsutsu, en rapa chiʼë nedaʼ, en rusölë́ʼ nedaʼ.Náquiëʼ Dios quiaʼ, en Nu rutipa ládxaʼa,
ateʼ ruzxöni ládxaʼa Lëʼ.Rácalenëʼ nedaʼ lu gudil-la: Rusölë́ʼ nedaʼ, en rizönëʼ nedaʼ. ST !¡Nadxíʼideʼedaʼ Liʼ, Xan!¡Liʼ rutipa cazuʼ ládxaʼa! ~Supero nedaʼ iléʼedaʼ loʼ tuʼ nacaʼ tsahuiʼ,
en tsaza ládxaʼa gacaʼ ca nacuʼ Liʼ cateʼ ubanaʼ./RWLu yöl-laʼ huáca zxön quiuʼ busölá nedaʼ, Xan,
lu náʼagaca nupa tuʼzíʼ xibé naʼa dza,
nupa naʼ nuhuö́laj nudzë́ʼegaca yöl-laʼ tsahuiʼ quiuʼ.Nayángacabiʼ zxíʼinigaquiëʼ,
ateʼ tuʼcáʼanëʼ lu náʼagacabiʼ le dë sizxöni quégaquiëʼ. .QU Gudá, Xan, gudáʼbagaʼ nupa taʼlé nedaʼ, en bucul-la léguequi.Busölá nedaʼ lu náʼagaca nupa tuáʼ döʼ, ugunuʼ dxin guíë tuchiʼ quiuʼ. NP Nácagaquiëʼ ca yuguʼ bëdxi guíxiʼdoʼ.Të́ʼënëʼ uluʼsunítiëʼ nedaʼ.Nácagaquiëʼ ca yuguʼ bëdxi guixiʼ.Nucachiʼ cuíngaquiëʼ para ilaʼzönëʼ nedaʼ. tOa Gátiʼtës ga ridödaʼ taʼgúʼu nedaʼ lë́ʼajlö,
en të́ʼëni ilaʼguín nedaʼ luyú. N Bitiʼ caʼ zóalen léguequi yöl-laʼ ruhuéchiʼ ladxiʼ,
ateʼ tuíʼi didzaʼ lu yöl-laʼ run ba zxön cuínguequi. My para cabí bi ilún quiaʼ nupa tuáʼ döʼ,
nupa naʼ taʼlé nedaʼ, en nagúʼugaca nedaʼ lë́ʼajlö. )LKBen chiʼi nedaʼ ca run chiʼu laʼ guiöj lo cazuʼ.Bucachiʼ nedaʼ cuituʼ Liʼ ca runbaʼ böra, rucáchiʼgacabaʼ bö́radoʼ zxan xílabaʼ, #K?Buluíʼi lahui yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ.Rusölá cazuʼ nupa tuʼzxöni ladxiʼ Liʼ
lu náʼagaca nupa taʼdáʼbagaʼ léguequi. fJERulidzaʼ Liʼ, Dios, tuʼ rubiʼu didzaʼ.Ruzë́ naguʼ yuguʼ didzaʼ ruáʼa. gIGRidáticaʼsaʼ laʼ nöza tsahuiʼ quiuʼ,
en bitiʼ caʼ ridödaʼ tsöláʼalö. mHSRunaʼ ca rinná bëʼ xibá quiuʼ,
en bitiʼ caʼ ruáʼa döʼ ca tun bal-la bönachi. WG'Núnbëʼu Liʼ le yuʼu ládxiʼdaʼahuaʼ.Ruyúʼ nedaʼ chiʼi dzö́ʼölö.Guzxíʼ bëʼu nedaʼ, ateʼ burúajaʼ tsahuiʼ.Bitiʼ caʼ ruáʼa didzaʼ le cabí naca idú dxiʼa. QFBuchiʼa busörö́ quiaʼ
tuʼ runuʼ Liʼ le naca tsahuiʼ. E 9Ruzë́ naguʼ nedaʼ, Xan.Lu le naca tsahuiʼ quiaʼ rulidzaʼ Liʼ.Bëʼ ladxiʼ le rinábidaʼ Liʼ tuʼ cabí caʼ rizíʼ yëʼa. 4Da Nunuʼ ga núnbëʼa nöza ichë́ʼ nedaʼ ga soaʼ ibanaʼ.Ga zuʼ Liʼ gataʼ quiaʼ yöl-laʼ rudzeja idú,
ateʼ cuituʼ Liʼ uzíʼticaʼsaʼ xibóʼ.rC] tuʼ cabí ucáʼanuʼ nedaʼ lataj chul-la,
en bitiʼ guʼu lataj uniti nu nequi quez quiuʼ. B Que lë ni naʼ budzeja ládxaʼa, en buzíʼ xibé ládxiʼdaʼahuaʼ,
ateʼ gun löza le nacaʼ cateʼ igáchaʼa yeru ba, pAYChinunaʼ ga zóaticaʼsëʼ Xanruʼ lahuaʼ.Tuʼ zoëʼ cuitaʼ bitiʼ bi utsáʼ nedaʼ. $@AGul-laʼ yöl-laʼ ba queëʼ Xanruʼ, Nu rigúʼu yöl-laʼ nedaʼ le naca tsahuiʼ,
ga ridxintë ruzéajniʼinëʼ nedaʼ cateʼ niʼ rasiaʼ. ?Liʼ, Xan, nuzúʼ xilatjaʼ.Lataj naʼ nuzúʼ quiaʼ naca le ruziʼa xibé,
en lachi naca lataj naʼ nequi quiaʼ. M>Náquiëʼ Xanruʼ Dios Nu nabánidaʼ, en Nu ruziʼa xibé. I= Ilaʼyán le ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ nupa taʼyéaj ladxiʼ yuguʼ dios izáʼa.Bitiʼ caʼ cuʼa láhuiguequi rön ca tun bönachi naʼ,
en bitiʼ ulidzaʼ lágaca dios naʼ. o<WRiyaza ládxiʼlenaʼ nupa nácagaca queëʼ Dios luyú ni,
en nupa nácagaca idú ladxiʼ. ;5Lu icja ládxiʼdaʼahuaʼ gudxaʼ-nëʼ Xanruʼ:“Liʼ nacuʼ Xanaʼ.Bítiʼrö bi zoa quiaʼ le naca dxiʼa, pero tuzuʼ Liʼ.” F: Ben chiʼi nedaʼ, Dios, tuʼ ruzxöni ládxaʼa Liʼ. w9gNu naʼ bitiʼ rizíʼ icja dumí cateʼ runödzaj dumí que tu chíʼidoʼsö,
en bitiʼ rizíʼ dumí para siʼ yëʼ ca naca le nun nu bitiʼ nabagaʼ xiguiaʼ.Nu naʼ run yúguʼtë le caní bitiʼ caʼ idzáʼ xilataj.28]Nu naʼ bitiʼ run bal nu ruáʼ döʼ,
pero run bal nupa tun zxön Dios,
en sal-laʼ bi uniti cateʼ chinún xtidzaʼ, bitiʼ caʼ rutsáʼ didzaʼ naʼ. 77Nu naʼ bitiʼ rizíʼ quidzaʼ bönachi,
en bitiʼ ruáʼ döʼ que luzë́ʼe,
en bitiʼ ruzë́ naga nu rizíʼ quidzaʼ luzë́ʼe. 6yNu naʼ naca idú ladxiʼ, en run le naca tsahuiʼ,
en lu icja ládxiʼdaʼahui ruíʼi didzaʼ le nácatë. p5 [¿Nuzxi caz bönachi tsöjsóa xilatjuʼ, Xan?¿Nuzxi caz tsöjsóa ga naca láʼayi quiuʼ? w4gRaca ládxaʼa irúaj Sión Nu usölá bönachi Israel.Cateʼ gunëʼ Xanruʼ ga uluʼdxín bönachi queëʼ nadzúngaca xilátjaguequi,
uluʼdzeja zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob, bönachi Israel, en uluʼzíʼ xibë́ʼ Dios.3Tuʼtitaj xtídzaʼgaca nupa nácagaca yechiʼ,
pero nupa ni tuʼzxöni ladxiʼ gácalenëʼ Xanruʼ léguequi. 2Lu yöl-laʼ radxi ridzöbi quéguequi taʼzxizi
tuʼ taʼléʼe Xanruʼ Dios, en zóalenëʼ bönachi tsahuiʼ. <1q¿Naruʼ cabí taʼyéajniʼi nupa tuáʼ döʼ?Le tun nupa naʼ naca tsca tagu bönachi quiaʼ ca nu ragu yöta.Bitiʼ caʼ tuʼlidza nedaʼ, Xángaca bönachi. 07Yúguʼtëʼ nadö́digaquiëʼ tsöláʼalö.Nachixi nanítigaquiëʼ tu tuëʼ.Cuntu nu zoa nu run le naca dxiʼa, nitú bönachi. /1Ga zoëʼ Dios yehuaʼ yubá buyúëʼ luyú ni ga nacuáʼ bönachi
para iléʼenëʼ channö zoa nu réajniʼi, nu naʼ riguilaj Dios. l. SLu icja ládxiʼdaʼahuëʼ rnnëʼ bönniʼ tuʼ canö́z, rnnëʼ: Bitiʼ zoa caz Dios.Nachixi nanítigaquiëʼ bönniʼ caní, en tunëʼ le cabí riléʼenëʼ dxiʼa Dios.Cuntu nu zoa nu run le naca dxiʼa. P- Gul-laʼ queëʼ Xanruʼ,
tuʼ benëʼ quiaʼ le naca dxiʼa.t,a Nedaʼ ruzxöni ládxaʼa yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ.Rudzéjadaʼ tuʼ rusölóʼ nedaʼ. 8+i Níʼirö bitiʼ gaca ilaʼnná nupa taʼdáʼbagaʼ nedaʼ, bitiʼ ilaʼnná: “Bucúl-laruʼ lëʼ.”Bitiʼ gaca uluʼdzeja tuʼ nö́tjadaʼ ládxaʼa nedaʼ. a*; Buyú nedaʼ, Xan, en bubíʼi didzaʼ.Butipa ládxaʼa para cabí gátiaʼ. K) ¿Gácaʼxte caz gun bayudxi guáʼ ilenaʼ le réquidaʼ ziʼ?¿Gácaʼxte caz huíʼinidaʼ rëla, en te dza?¿Gácaʼxte caz ucúl-lágaca nedaʼ nupa taʼdáʼbagaʼ nedaʼ? ( ) ¿Gácaʼxte caz gal-la ládxuʼu nedaʼ, Xan?¿Naruʼ tsaz gal-la ládxuʼu nedaʼ?¿Gácaʼxte caz ucacheʼ cuinuʼ lahuaʼ? e'C Gátiʼtës nacuáʼ nupa tuáʼ döʼ,
cateʼ tun zxön bönachi le ruáʼ döʼ.{&o Liʼ caz, Xan, gun chiʼu léguequi,
en usölóʼ léguequi lu náʼagaca nupa tuáʼ döʼ naʼa dza. !%; Huáca uzxöni ládxiʼruʼ didzaʼ ruʼë Xanruʼ.Nácagaca ca guíë plata ba nequi,
le nudxiʼa gadxi luzuí tu lu guíʼ lálëʼe. |$q Rnnëʼ Xanruʼ: “Naʼa guídaʼ tuʼ nacuáʼ nupa tun ziʼ nupa taʼyadzaj taʼyudxi,
ateʼ rinnë́ ládxiʼgaca nupa ni tuʼ zoa nu ribía no léguequi.Ca taʼzësö ládxiʼgaca, laʼ guídateaʼ dusöláʼ léguequi.” 5#c Taʼnná: “Güíʼiruʼ didzaʼ ca rizësö ládxiʼruʼ,
ateʼ cuntu nu táʼbagaʼ rëʼu.¿Nuzxi caz inná beʼe rëʼu ca naca didzaʼ ruíʼiruʼ?” " Xan, buzóa dxisö nupa naʼ tuíʼi didzaʼ yúlajdoʼ,
en buzagaʼ ruíʼigaca nupa tun ba zxön cuínguequi. !7 Taʼzíʼ yeʼe yúguʼtë bönachi luzë́ʼeguequi.Lu yöl-laʼ rizíʼ yëʼ quéguequi tuíʼilen luzë́ʼeguequi didzaʼ yúlajdoʼ.   Busölá nedaʼ, Xan, tuʼ cabirö zoa nitú nu naca dxiʼa,
en bitiʼ gaca nu idzöli nitú nu run ca rnna xtídzaʼa.  Caní gunëʼ Xanruʼ tuʼ náquiëʼ tsahuiʼ, en nadxíʼinëʼ le naca tsahuiʼ.Nupa tun le nácatë ilaʼléʼe lahuëʼ.- Gunëʼ ga sácaʼgaca nupa tuáʼ döʼ le usuniti léguequi.Ubiʼë quéguequi guíʼ, en le ruquélaʼ guíʼ, en tu böʼ régui. + Rizíʼ bëʼë Xanruʼ nu naca tsahuiʼ.Bitiʼ riléʼenëʼ dxiʼa nu ruáʼ döʼ, en nu raza ladxiʼ taʼdáʼbagaʼ yúlahuiʼ. :m ¡Zoa cazëʼ Xanruʼ yudoʼ láʼayi queëʼ!Yehuaʼ yubá zoa ga röʼë rinná bëʼë Xanruʼ Dios.Riléʼe guiö́j lahuëʼ para uyúëʼ le tun bönachi. zm Channö ilaʼguínnaj yuguʼ le tuʼzóa tsutsu le naca dxiʼa,¿bizxi caz gaca gun nu naca tsahuiʼ? 6e Buyútsöcaʼ, zö́ngaca nupa tuáʼ döʼ yaga uxitiʼ.Nuzóagaca yágadoʼ lahui tuchiʼ lu du rusé,
para ilútiëʼ bagáchiʼsö nupa nácagaca dxiʼa.  - Ruzxöni ládxaʼa Xanruʼ gácalenëʼ nedaʼ.¿Naruʼ guíëtsoʼ nedaʼ:“Buzxúnnaj lu guíʼa ca runbaʼ biguínnidoʼ”? 3_ Ruchiʼa rusörö́uʼ quégaca nupa nácagaca uzëbi,
en nupa zoa nu ribía no léguequi,
para cabirö uluʼxösa bönachi yödzölió ni luzë́ʼeguequi. Ruzë́ naguʼ, Xan, le taʼnábini Liʼ nupa nácagaca doʼ ladxiʼ.Rutipuʼ ládxiʼguequi, en ruzë́ naguʼ chíʼiguequi. w Inná bë́ʼticaʼsëʼ Xanruʼ Dios.Nupa tuʼbéaj ícjaguequi Xanruʼ uluʼniti tsaz lu xiyú cazëʼ. ' Bugúa yöl-laʼ unná bëʼ quégaca nupa tuáʼ döʼ, en nácagaca xihuiʼ.Bubíʼi quéguequi ca naca xiguiaʼ nabágaʼgaca.  Liʼ biléʼe quézinuʼ lë ni, Xan.Ruíʼi ládxuʼu nu riguíʼi rizácaʼ, en nu risëbi ladxiʼ,
en zóaticaʼsuʼ gácalenuʼ léguequi.Nu naca bayechiʼ rigúʼu cuini lu noʼo, Xan,
tuʼ zóaticaʼsuʼ gácalenuʼ nu riyadza riyudxi.  ¿Bizx que bönniʼ naʼ ruʼë döʼ nuzóëʼ Dios tsöláʼalö?Gudxëʼ laʼ cuinsëʼ: Bitiʼ uzíʼ lëʼ Dios nedaʼ. s_ ¡Guyasa, Xan!¡Gulís noʼo, Dios!¡Bitiʼ gal-la ládxuʼu nupa taʼguíʼi taʼzacaʼ!  Rëʼ laʼ cuinsëʼ: “Nal-la ládxëʼë Dios.Nucachiʼ lahuëʼ, en bitiʼ caʼ riléʼenëʼ le runaʼ.” c? Riguinëʼ luyú nu naʼ nazönëʼ.Zián nupa rucul-lëʼ len nëʼë nal-la. T! Ribözëʼ ga naʼ nucachiʼ cuinëʼ ca runbaʼ bëdxi guixiʼ.Ribözëʼ nu gaca sönëʼ.Rizönëʼ bönniʼ yechiʼ lu du yalaj queëʼ, en ráʼayöjëʼ lëʼ ga nagachiʼ queëʼ. ! Rucachiʼ cuinëʼ yuguʼ lu yödzö.Bagáchiʼsö rútiëʼ nupa bitiʼ bi nabágaʼgaca.Ruyúlanëʼ nu bi gaca gun que. C  Didzaʼ ruʼë nácagaca le rudxía döʼ, encaʼ le rizíʼ yëʼ, en le rudidzaʼ yudxi yuguʼ luzë́ʼë.Ruíʼiticaʼsëʼ didzaʼ le cabí nácatë, en le naca xihuiʼ. [ / Rëʼ laʼ cuinsëʼ: “Gatga ichíxidaʼ.Catu caz bi gaca quiaʼ.” M  Ruziʼë xibé yúguʼtë le runëʼ.Bitiʼ caʼ réquibeʼenëʼ zoëʼ Dios Nu ruchiʼa rusörö́ quégaca bönachi.Ruzóëʼ tsöláʼalö nupa bitiʼ taʼléʼe lëʼ dxiʼa. & E Lu yöl-laʼ run ba zxön cuinëʼ bönniʼ huíaʼ döʼ bitiʼ ruíʼi ládxëʼë Dios.Rizáʼasö ládxëʼë, rnnëʼ: Bitiʼ caʼ zoa Dios. ? w Run ba zxön cuinëʼ bönniʼ ruʼë döʼ ca naca le xihuiʼ rizë́ ládxëʼë.Bönniʼ ruhuídiʼnëʼ rulidza ditjëʼ luzë́ʼë, en ruzóëʼ Dios tsöláʼalö. 4a Lu yöl-laʼ run ba rahui quégaca nupa tuáʼ döʼ
taʼbía no nupa nácagaca yechiʼ.Ben ga ilaʼzö́n du yalaj naʼ nucáchiʼgaca laʼ léguequisö. b ? ¿Bizx que zuʼ ziʼtuʼ, Xan?¿Bizx que rucachiʼ loʼ cateʼ bi raca quiaʼ? iK Buxö́s léguequi, Xan.Ben ga uluʼúnbëʼ le nácgaca, tuʼ nácagacasö bönachi. Guyasa, Xan.Bitiʼ guʼu lataj tsë́pisë nu naca bönáchisö.Buchiʼa busörö́ quégaca bönachi yuguʼ yödzö. 5 Calëga tsaz uluʼgáʼana cáʼasö nupa taʼyadzaj taʼyudxi,
en bitiʼ initi tsaz yöl-laʼ run löza quégaca nupa nácagaca yechiʼ. mS Ilaʼyaza lataj chul-la nupa tuáʼ döʼ,
yúguʼtë nupa naʼ nal-la ládxiʼgaca Dios. &E Chinunëʼ Xanruʼ Dios ga núnbëʼgaca bönachi Lëʼ tuʼ buchiʼa busörö́ëʼ quéguequi.Lu lë naʼ nun nu ruáʼ döʼ zön laʼ cuinsi. D Yöjbíxigaca bönachi yuguʼ yödzö lu yeru gulaʼchö́ʼöna ga tsöjbíxigaca luzë́ʼeguequi.Bilaʼröli niʼaguequi lu yöxaj buluʼcachiʼ para ilaʼzö́n léguequi. +O para gaca usiyöndaʼ bönachi yöl-laʼ ba quiuʼ Liʼ.Ga naca ga nu tsaza yödzö quiuʼ nazíʼi le Sión,
udzéjadaʼ tuʼ nusölóʼ nedaʼ. % Buéchiʼ ladxiʼ nedaʼ, Xan.Buyú ca tun nedaʼ ziʼ nupa tuʼdíʼi nedaʼ.Ruchisuʼ Liʼ nedaʼ cateʼ chirequi gátiaʼ !~; Bitiʼ ral-la ládxëʼë nupa taʼguíʼi taʼzacaʼ cateʼ tuʼlidza Lëʼ,
tuʼ röjné léguequi Nu naʼ ruzíʼ lëbi nu ruti bönachi. "}= Guliʼgul-la yöl-laʼ ba queëʼ Xanruʼ, zoëʼ ga naʼ nazíʼi le Sión.Buliʼsiyö́n bönachi yuguʼ yödzö ca naca yuguʼ le nunëʼ. | Uluʼzxöni ladxiʼ Liʼ nupa núnbëʼgaca Loʼ.Caní gaca, Xan, tuʼ cabí nusán ládxuʼu nupa tuʼguilaj Liʼ. z{m Gun chiʼë Xanruʼ Dios nupa nácagaca yechiʼ.Gácalenëʼ léguequi cateʼ nu gun léguequi ziʼ. z- Uchiʼa usörö́ëʼ quégaca bönachi yödzölió lu le naca tsahuiʼ.Uchiʼa usörö́ëʼ quégaca yuguʼ yödzö lu le nácatë. y Zóaticaʼsëʼ Xanruʼ Dios.Naguixjëʼ tsaz lataj ga röʼë rinná bëʼë en ruchiʼa rusörö́ëʼ quégaca bönachi. Rx Chigulaʼniti nupa gulaʼdáʼbagaʼ Liʼ.Tsaz naguínnajgaca gapa gulaʼcuáʼ.Busunítiuʼ yuguʼ yödzö gapa naʼ gulaʼcuáʼ,
ateʼ cuntu nu zoa röjné yuguʼ yödzö naʼ. w Bulidza ziʼu yuguʼ yödzö, en busunítiuʼ nupa tuáʼ döʼ.Tsaz busuluʼ lu guichi quiuʼ gapa gulaʼzúaj láguequi. v5 tuʼ nubéajuʼ tsahuiʼ le naca dxiʼa runaʼ!¡Röʼu ga rinná bëʼu, en ruchiʼa rusörö́uʼ queë́tuʼ ca naca le naca tsahuiʼ! guG ¡Taʼzxunnaj nupa taʼdáʼbagaʼ nedaʼ!¡Taʼdzö́ʼö, en tuʼniti loʼ Liʼ, qt[ ¡Udzéjadaʼ, en uziʼa xibóʼ!¡Gul-laʼ yöl-laʼ ba que Loʼ, tuʼ nayë́pisëtëruʼ! s  ¡Idú ládxaʼa riguʼa Liʼ yöl-laʼ ba, Xan!¡Usiyöndaʼ bönachi ca naca yúguʼtë yöl-laʼ huáca nunuʼ! Er ¡Xanaʼ Dios,
bicaʼ ba loʼ idútë yödzölió!Eqen lës caní nunuʼ caʼ quégacabaʼ biguínnidoʼ,
en quégacabaʼ böla dzö́ʼöbaʼ nísadoʼ,
encaʼ quégacabaʼ yúguʼtëbaʼ böaʼ taʼdö́dibaʼ lu nísadoʼ. \p1Nuzúʼ xiniʼë yúguʼtëbaʼ böʼcuʼ zxilaʼ, en yúguʼtëbaʼ bëdxi, noUNunuʼ ga rinná béʼenëʼ yuguʼ le nun cazuʼ Liʼ.Yúguʼtë nuzúʼ xiniʼë lëʼ. ;noNunuʼ ga naquiëʼ bönniʼ iaʼlatiʼ cuidiʼ ca naca cazuʼ Liʼ.Nuzúʼ queëʼ yöl-laʼ ba quiuʼ, en yöl-laʼ run bal ca
tu le néquini oro dxía icjëʼ. m7níʼirö rnníaʼ: ¿Bizxi caz bönniʼ, tuʼ röjné cazuʼ lëʼ?¿Bizxi caz nu naca bönáchisö, tuʼ ruíʼi ládxuʼu Liʼ nu naʼ? l!Cateʼ ruyúaʼ lúzxiba quiuʼ, le nunuʼ len xibö́n naʼzuʼ,
encaʼ beuʼ, en yuguʼ bölaj beníʼ nuzúʼ xilátjaguequi, jkMTúl-labiʼ bíʼidoʼ, encaʼ biʼi huë́ʼënidoʼ yöl-laʼ zxön quiuʼ
sal-laʼ nacuáʼ nupa taʼdáʼbagaʼ Liʼ.Uzóa dxíuʼ nupa naʼ bitiʼ taʼléʼe Liʼ dxiʼa, encaʼ nupa taʼdáʼbagaʼ Liʼ. zj o¡Xanaʼ Dios,
bicaʼ ba Loʼ idútë yödzölió!¡Xitsáʼtërö ca lúzxiba nayë́pisuʼ Liʼ! i#Guíaʼ-nëʼ Xanruʼ: “Xclenuʼ” tuʼ náquiëʼ tsahuiʼ,
en gul-laʼ yöl-laʼ ba que Lëʼ Xanruʼ, Nu nayë́pisëtërö.thaBudxín laʼ queë́zëʼ döʼ naʼ biʼë,
en dxíëʼ huëʼ ca naca xiguiaʼ nabáguëʼë. gNachö́ʼönëʼ ga rëʼ tu yeru zxön ga nu ibixi,
pero lë cazëʼ yöjbixëʼ lu yeru naʼ guchö́ʼönëʼ. f%Buyútsöcaʼ, riguínnaj icjëʼ bönniʼ ruʼë döʼ le xihuiʼ gunëʼ.Ruíʼi ládxëʼë le naca döʼ, en rizíʼ yëʼë. e% Chinupë́ʼë yuguʼ le rudíʼinëʼ lu gudil-la,
en nudxíëʼ lu du uxitiʼ yuguʼ yaga túchiʼdoʼ zoa guíʼ láhuiguequi. d Channö cabí uluʼbíʼi ladxiʼ bönachi, utuchëʼ guíë tuchiʼ queëʼ.Chinucözëʼ uxitiʼ yaga queëʼ. c Dios ruchiʼa rusörö́ëʼ queëruʼ ca naca le naca tsahuiʼ,
en richúguticaʼsëʼ quégaca nupa tuáʼ döʼ. ebC Naca cazëʼ Dios Nu run chiʼi nedaʼ.Rusölë́ʼ nupa nácagaca idú ladxiʼ. ~au Ben ga udxi que le xihuiʼ tun nupa tuáʼ döʼ,
pero buzóa tsutsu nupa tun le naca dxiʼa,
tuʼ nacuʼ Liʼ idú tsahuiʼ, Dios, en ruchiʼa rusörö́uʼ
le taʼzáʼ ládxiʼgaca bönachi, en le taʼguínnaj ícjaguequi. )`KRuchiʼa rusörö́uʼ quéguequi yúguʼtë bönachi, Xan.Bubéaj nedaʼ tsahuiʼ, Xan, tsca naca le tsahuiʼ nunaʼ, en tuʼ nacaʼ idú tsahuiʼ. w_gBen ga uluʼdubi quiuʼ yúguʼtë bönachi,
en gunná beʼe léguequi ga niʼ zuʼ xitsáʼtërö. W^'Lu yöl-laʼ rilé quiuʼ guyasa, Xan.Gudáʼbagaʼ nupa naʼ lu yöl-laʼ ridzáʼa quéguequi táʼbagaʼ nedaʼ.Guyasa, gúcalen nedaʼ tuʼ nacuʼ Nu ruchiʼa rusörö́ le raca quiaʼ. 5]cbëʼ lataj soa reguʼ nedaʼ nu naʼ bitiʼ riléʼe nedaʼ dxiʼa, en ucul-la nedaʼ.Bëʼ lataj nu naʼ quin nedaʼ lu yu,
en ucáʼana nedaʼ cáʼasö. \'o channö bubiʼa döʼ que nu gúcalen nedaʼ,
o channö biʼa döʼ que nu bitiʼ bi ben quiaʼ lu bitiʼ riléʼe nedaʼ dxiʼa, S[Xanaʼ Dios, channö caní nunaʼ:Channö nabágaʼa xiguiaʼ, Zpara cabí soa nu cuéaj nedaʼ ca runbaʼ bëdxi guixiʼ,
en para cabí usuniti nedaʼ ga cuntu nu zoa gácalen nedaʼ. Y 'Ruzxöni ládxaʼa Liʼ, gácalenuʼ nedaʼ, Xanaʼ Dios.Busölá nedaʼ lu náʼagaca nupa taʼbía no nedaʼ, en gúcalen nedaʼ X  Uluʼtuíʼi nupa tuʼdíʼi nedaʼ, en ilaʼbö́ʼ böniga.Lu yöl-laʼ rutuíʼi quéguequi uluʼbigaʼ ga zoaʼ.zWm Ruzë́ naguëʼ le rulidzaʼ, rátaʼyuaʼ lahuëʼ,
en rubiʼë didzaʼ cateʼ bi rinábidaʼ Lëʼ. wVgGuliʼcuíta ga zoaʼ, libíʼiliʼ, ruáʼaliʼ döʼ,
tuʼ riyönnëʼ Xanruʼ ribödxaʼ nedaʼ. URöʼö gui guiö́j lahuaʼ tuʼ ribö́dxiticaʼsaʼ.Bitiʼ gaca iléʼedaʼ tuʼ nö́zigaca nupa tuʼdíʼi nedaʼ. 6TeRudú ládxaʼa tuʼ rinnë́ticaʼsö ládxaʼa.Yuguʼ dzöʼ ribisa le rátiʼdaʼ len nisa ribödxi quiaʼ.Rusubisaʼ xcúguaʼ len nisa ribödxi quiaʼ. oSWLu lataj chul-la cuntu nu tsöjné Liʼ.Cuntu nu zoa niʼ nu gaca cuʼu Liʼ yöl-laʼ ba. oRWGudá dusölóʼ nedaʼ, Xan.Tuʼ nadxíʼinuʼ nedaʼ, busölá nedaʼ lu yöl-laʼ guti. XQ)Röʼö böniga idútë le nacaʼ.¿Gácaʼxte caz gaca caní, Xan? tPaBuéchiʼ ladxiʼ nedaʼ, Xan, tuʼ rudú ládxaʼa.Bun nedaʼ, Xan, tuʼ riguíʼi rizácaʼa. O Bitiʼ uzenuʼ bach nedaʼ lu yöl-laʼ rilé quiuʼ, Xan.Bitiʼ gunuʼ nedaʼ xiguiaʼ lu yöl-laʼ ridzáʼa quiuʼ. N# Run cazuʼ Liʼ ga raca dxiʼa quégaca nupa tun ca rnna xtídzuʼu, Xan.Lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ run chiʼu léguequi.:Mm Uluʼdzeja nupa tuʼzxöni ladxiʼ Liʼ.Lu yöl-laʼ rudzeja quéguequi gúl-lagaca quiuʼ tuʼ rácalenuʼ léguequi.Tuʼzíʼ xibóʼ nupa nadxíʼigaca Liʼ. 5Lc Ben léguequi xiguiaʼ, Dios.Ben ga bitiʼ udxín xtídzaʼguequi.Gurúʼuna léguequi tuʼ túnticaʼsö dul-laʼ,
en tuʼ taʼdáʼbagaʼ xtídzuʼu. tKa Bitiʼ gaca nu tseajlë́ʼ didzaʼ tuíʼi nupa naʼ taʼlé nedaʼ.Nácagaca xihuiʼ icja ládxiʼdoʼguequi.Naca ruáʼagaca ca tu yeru ba nayalaj,
en lu yöl-laʼ rizíʼ yëʼ quéguequi tuíʼi yulaj didzaʼ. .JUTuʼ nacuáʼ zián nupa taʼlé nedaʼ, buluíʼi nedaʼ le naca dxiʼa rë́ʼënuʼ gunaʼ, Xan.Busëdi nedaʼ para gaca gunaʼ ca rë́ʼënuʼ Liʼ. :ImGaca tsuʼa nedaʼ lu yuʼu lidxuʼ, tuʼ nadxíʼideʼenuʼ nedaʼ.Lu yöl-laʼ baʼa ladxiʼ quiaʼ tsuʼa ga naca yudoʼ láʼayi quiuʼ, en tseaj ládxaʼa Liʼ. H!Rusunítiuʼ dërö nupa taʼzíʼ yeʼe luzë́ʼeguequi,
en bitiʼ riléʼenuʼ dxiʼa nupa tuti bönachi, en taʼzíʼ yëʼ. GwBitiʼ ruʼu lataj nupa tun ba rahui ilaʼdxín loʼ,
en bitiʼ riléʼenuʼ dxiʼa nupa nácagaca xihuiʼ. FyNacuʼ Liʼ Dios bitiʼ raza ládxuʼu le cabí naca,
en bitiʼ ruʼu lataj ibigaʼ ga zuʼ nu ruáʼ döʼ. dEAYuguʼ zila yönnuʼ chiʼa.Zíladoʼ idxinaʼ loʼ, en cözaʼ didzaʼ ubiʼu. D#Dios quiaʼ, Nu rinná beʼe nedaʼ, ruzë́ naguʼ cateʼ rinábidaʼ Liʼ
gácalenuʼ nedaʼ, naʼ güíʼilenaʼ Liʼ didzaʼ. vC gRuzë́ naguʼ didzaʼ ruáʼa, Xan.Buyú ca rinnëdaʼ ládxaʼa lu yöl-laʼ ruhuíʼini quiaʼ. B)Cateʼ rataʼ, laʼ rásitiaʼ lu yöl-laʼ riböza dxi ladxiʼ quiaʼ,
tuʼ run cazuʼ Liʼ, Xan, ga ribözaʼ dxiʼa tsáhuiʼdoʼ.|AqRunuʼ ga rudzéjadeʼerödaʼ
ca tuʼdzeja nupa tuʼzíʼ xibé zxoaʼ za guizxi yu, en xisi lubá uva. @Zián nupa taʼnná: “¿Nuzxi caz gun ga gaca dxiʼa queë́ruʼ?”Lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ buyú netuʼ, Xan. a?;Guliʼcúʼu lahuëʼ Xanruʼ le naca dxiʼa,
en buliʼzxöni ladxiʼ Lëʼ. >5Guliʼgadxi Lëʼ, en bítiʼrö gunliʼ dul-laʼ.Guliʼsáʼ ladxiʼ ca naca lë ni cateʼ dëliʼ ga rátaʼliʼ, en guliʼsóa dxisö. {=oGuliʼtsöjné nabö́ cazëʼ Xanruʼ nu radxi Lëʼ,
ateʼ riyönnëʼ nedaʼ cateʼ rulidzaʼ-nëʼ. @<yRnnëʼ Dios: “Libíʼiliʼ, bönachi, ¿gácaʼxte ulidza dítajliʼ nedaʼ?¿Gácaʼxte caz idxíʼiliʼ le cabí nazacaʼ, en güíʼi ládxiʼliʼ le cabí naca?” ; Bubíʼi didzaʼ cateʼ rulidzaʼ Liʼ, Dios.Nacuʼ Nu ruchiʼa rusörö́ le raca quiaʼ.Cateʼ guröʼa böniga, bida cazuʼ Liʼ ga zoaʼ, en gúcalenuʼ nedaʼ.Ruhuéchiʼ ladxiʼ nedaʼ, en ruzë́ naguʼ le rinábidaʼ Liʼ. v:eXan, rusölá cazuʼ bönachi quiuʼ.Ben ga gaca dxiʼa quégaca bönachi quiuʼ.¡Caʼ gaca!#9?¡Guyasa, Xan! ¡Busölá nedaʼ, Dios quiaʼ!Budxía huëʼ xágaʼgaca nupa tuʼdíʼi nedaʼ,
en buquínnajdaʼ nupa nácagaca xihuiʼ. m8SBitiʼ gádxidaʼ gayuáʼ gayuáʼ bönachi,
nupa naʼ nagúʼugaca nedaʼ lë́ʼajlö. l7QNedaʼ rataʼ, en rasiaʼ,
ateʼ rubanaʼ, tuʼ nazö́nticaʼsëʼ Xanruʼ Dios nedaʼ. 6 Bëʼa zidzaj didzaʼ, bulidzaʼ-nëʼ Xanruʼ,
ateʼ Lëʼ biyönnëʼ chiʼa ga naʼ zoëʼ lataj láʼayi queëʼ. s5_Pero Liʼ, Xan, run chíʼiticaʼsuʼ nedaʼ.Nacuʼ yöl-laʼ ba quiaʼ, en Nu rutipa nedaʼ. `49Zián nupa taʼnnë́ quiaʼ, taʼnná:“Bitiʼ usölë́ʼ Dios lëʼ.” a3 =Xan, chinayángacadaʼ nupa taʼlé nedaʼ.Zián nupa taʼdáʼbagaʼ nedaʼ. Z2- Guliʼgún bal Zxíʼinëʼ Dios para cabí ilétenëʼ,
en para cabí udxi queë́liʼ laʼ nöza.Laʼ ilentë yöl-laʼ rilé queëʼ.¡Bicaʼ ba yúguʼtë nupa tuʼzxöni ladxiʼ Lëʼ!1 Lu yöl-laʼ baʼa ladxiʼ queë́liʼ guliʼgún xichinëʼ Xanruʼ.Lu yöl-laʼ rizxizi queë́liʼ buliʼsíʼ xibë́ʼ. $0A Que lë ni naʼ, libíʼiliʼ naʼ rinná bë́ʼëliʼ, guliʼtséajniʼi.Guliʼsedi cuinliʼ, núlöliʼ ruchiʼa rusöröliʼ le raca luyú. /y Quitsjuʼ léguequi len tu xiyaga guíë.Uzxuzxjuʼ léguequi ca run nu riláʼa tu zxigaʼ yö́ʼöna.” {.oGunábini nedaʼ, ateʼ gunaʼ ga ilequi quiuʼ yuguʼ yödzö.Guequi caʼ quiuʼ idútë yödzölió. /-WQuíxjöiʼidaʼ libíʼiliʼ didzaʼ nuzóëʼ tsaz Dios.Xanruʼ Dios gudxi cazëʼ nedaʼ: “Liʼ nacuʼ Zxíʼinaʼ.Naʼa dza nuzóa cazaʼ Liʼ. (,IInnë́ʼ: “Nuzóa cazaʼ bönniʼ nabö́ cazaʼ xilatjëʼ ga inná bëʼë.Inná bëʼë lu Guíʼa Sión, le naca guíʼa láʼayi quiaʼ.” +%Níʼirö lu yöl-laʼ rilé queëʼ güíʼilenëʼ léguequi didzaʼ,
en lu yöl-laʼ ridzáʼa queëʼ uzenëʼ bach léguequi. h*IDios naʼ zoëʼ yehuaʼ yubá uzxídxisëʼ.Xanruʼ Dios utitaj cazëʼ léguequi. )taʼnná: “Uzxuzxaj uquínnajruʼ le taʼnná béʼenëʼ rëʼu,
en chúʼunaruʼ yuguʼ le tuʼzenëʼ bach rëʼu.” L(Bönniʼ taʼnná bëʼë luyú taʼdáʼbaguëʼë Dios.Tun tuz xtídzaʼgaca nupa dë lu náʼagaca
para ilaʼdáʼbagaʼ Xanruʼ, en Nu naʼ nabö́ cazëʼ para inná bëʼë, e' E¿Bizx que tuʼtsatsa bönachi yuguʼ yödzö
en tuʼpáʼa nítisö le ilúngaca? & Rapa chiʼë Xanruʼ Dios nöza ga taʼdë́ʼ bönniʼ tsahuiʼ naʼ,
pero uniti tsaz nu ridá gapa taʼdá nupa tuáʼ döʼ.R% Que lë ni naʼ bitiʼ uluʼrúajëʼ tsahuiʼ bönniʼ tuʼë döʼ cateʼ Dios uchiʼa usörö́ëʼ quégaquiëʼ,
en bitiʼ ilaʼcuʼë bönniʼ dul-laʼ ga tuʼdubëʼ bönniʼ tsahuiʼ. n$ WBitiʼ raca caní quégaca nupa tuáʼ döʼ.Nácagaca ca bëbu zxe café ruáʼ le böʼ. M# Bönniʼ ni náquiëʼ ca tu yaga dxeʼ ga naca raʼ nisa,
le ribía sizxöni cateʼ ridxín dza que,
en bitiʼ caʼ rizóa gubáʼayisö.Yúguʼtë le runëʼ taʼrúaj dxiʼa. " Le raza ládxëʼë nácagaca xibá naguixjëʼ Xanruʼ,
en ca nácagaca xibá naʼ rëla, en te dza rulaba ládxëʼë. n! YBicaʼ ba bönniʼ bitiʼ runëʼ ca naca le taʼgúʼu yöl-laʼ lëʼ nupa tuʼcáʼana Dios,
en bitiʼ ridálenëʼ tsözxö́n nupa tun dul-laʼ,
en bitiʼ runëʼ tsözxö́n le tun nupa taʼzíʼ quidzaʼ Dios. y~~n}}r||h{{Fzzyxx{wwvAuu>tt szrr-qmpp,oonSmm#ll kyjihhggPff`eeAddcubbab``X__)^^:]]!\[[VZZHYY==<<9;;::99"88O777 665|44t3322z210//-- ,+**)((',&%%A$>#t""N!J -}K2K,Y/~": t  - o!~,\l|A s ¡Bicaʼ ba bönniʼ naʼ Dios buniti lahuëʼ lëʼ ca naca döʼ biʼë,
en bugǘëʼ dul-laʼ queëʼ! s@_¡Guliʼgaca tsutsu, en buliʼtipa ládxiʼliʼ,
yúguʼtëliʼ naʼ runliʼ löza Xanruʼ Dios!H? ¡Guliʼdxíʼi-nëʼ Xanruʼ, libíʼiliʼ néquiliʼ queëʼ!Rapa chiʼë Xanruʼ nupa taʼyéajlëʼ Lëʼ,
en rubiʼë ca saʼyéaj queëʼ bönniʼ run ba zxön cuinëʼ. *>MLu yöl-laʼ radxi ridzöbi quiaʼ gunníaʼ: “Ilútiëʼ nedaʼ loʼ Liʼ, Xan”,
pero biyönnuʼ le gunábidaʼ Liʼ, cateʼ niʼ bulidzaʼ Liʼ. L=¡Yöl-laʼ ba Xanruʼ Dios,
tuʼ buluíʼinëʼ nedaʼ ca nadxíʼinëʼ nedaʼ cateʼ niʼ zoaʼ tu yödzö
ga nagúʼugaquiëʼ lë́ʼajlö bönniʼ tuʼtíl-lalenëʼ nedaʼ! D<Rucáchuʼu légaquiëʼ ga naʼ zuʼ bagáchiʼsö,
ga bitiʼ gaca idxín nu bönniʼ xihuiʼ.Run chiʼu légaquiëʼ bagáchiʼsö ga bitiʼ gaca idxín didzaʼ bizxaj. X;)¡Bicaʼ zxön yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ,
lë naʼ napuʼ para gácalenuʼ nupa tadxi Liʼ!Runuʼ caní quégaca nupa tuʼzxöni ladxiʼ Liʼ
lógaca nupa tun ba zxön cuíniguequi. *:MBen ga bitiʼ gaca bi inná nu rizíʼ yëʼ,
nu naʼ rinnë́ ziʼ queëʼ bönniʼ tsahuiʼ,
en run ba zxön cuini, en rulidza ditaj luzë́ʼe. 97Bitiʼ guʼu lataj utuíʼidaʼ, Xan, tuʼ rulidzaʼ Liʼ.Ben ga uluʼtuíʼi nupa tuáʼ döʼ.Ben ga ilaʼcuáʼ dxisö lu yeru ba. 8Lu yöl-laʼ ruzáʼ ladxiʼ quiuʼ buyú nedaʼ, huen dxin quiuʼ.Lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ busölá nedaʼ. ;7oYúʼugaca lu noʼo yúguʼtë dza soaʼ ibanaʼ.Busölá nedaʼ lu náʼagaca nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa,
en lu náʼagaca nupa taʼzóa reguʼ nedaʼ. Z6-pero nedaʼ ruzxöni ládxaʼa Liʼ, Xan.Rnníaʼ nacuʼ Dios quiaʼ. V5% Biyöndaʼ didzaʼ ziʼ taʼnnë́ bönachi zián quiaʼ bagáchiʼsö.Gátiʼtës zoa le run gadxi nedaʼ.Tun xtídzaʼgaca bi ilún quiaʼ.Taʼzáʼ ládxiʼgaca nacxi iluti nedaʼ, 4 Nál-la ládxiʼgaca nedaʼ ca nál-la ládxiʼgaca nupa chinátigaca.Nacaʼ ca tu röʼö nayuzxaj naguinnaj. g3G Tuʼ nözi le gulún nupa taʼdáʼbagaʼ nedaʼ
nacaʼ tu le run gadxi yuguʼ dzaga yuʼu quiaʼ,
ateʼ nupa núnbëʼgaca nedaʼ tadxi nedaʼ.Nupa taʼléʼe nedaʼ laʼ nöza taʼzxunnaj ga rizáʼa. H2  Riyechiʼ dza quiaʼ tuʼ ruhuíʼinideʼedaʼ,
en tuʼ rinnë́ ládxaʼa, en riyechiʼ iz quiaʼ.Rudú ládxaʼa tuʼ nözi döʼ nuʼa,
ateʼ nadxita idútë le nacaʼ. 1 Buzáʼ ladxiʼ quiaʼ, Xan, tuʼ zoa tu le raca quiaʼ.Lu yöl-laʼ ruhuíʼini quiaʼ ribödxaʼ, en rudú ládxaʼa. 0Bitiʼ bucáʼanuʼ nedaʼ lu naʼ nu bitiʼ riléʼe nedaʼ dxiʼa,
pero nuzúʼ nedaʼ tu lataj ga zoaʼ tsutsu. ./UUdzéjadaʼ, en uziʼa xibé yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ,
tuʼ biléʼe quézinuʼ le gudíʼi guzxácaʼa.Nöz quézinuʼ yuguʼ le raca quiaʼ. .Bitiʼ riléʼedaʼ dxiʼa nupa tun zxön budóʼ guiö́j budóʼ yaga,
pero nedaʼ ruzxöni ládxaʼa Liʼ, Xan. [-/Riguʼa lu noʼo böʼ naca cazaʼ.Böáʼauʼ nedaʼ, Xan, Dios idú. ,Ubéajuʼ nedaʼ lu du yalaj nucáchiʼgaquiëʼ bönniʼ tuʼë döʼ,
tuʼ nacuʼ Liʼ yöl-laʼ nál-la quiaʼ. 0+YNacuʼ Liʼ guiö́jtoʼo ga zoaʼ tsutsu, en le run chiʼi nedaʼ.Para gaca yöl-laʼ ba que Loʼ guchë́ʼ nedaʼ, en buluíʼi nedaʼ le dxiʼa gunaʼ. $*ARuzë́ naguʼ quiaʼ, en rusölóʼ nedaʼ.Gacuʼ ca tu guiö́jtoʼo ga soaʼ tsutsu,
en ca tu ga soaʼ dxiʼa tsáhuiʼdoʼ lu gudil-la. |) sRuzxöni ládxaʼa Liʼ, Xan.Bitiʼ guʼu lataj utuíʼidaʼ.Tuʼ nacuʼ tsahuiʼ, busölá nedaʼ. (  Bil-la böʼ naca cazaʼ yöl-laʼ ba quiuʼ, en bitiʼ soa dxisö.Guíëticaʼsaʼ Liʼ: “Xclenuʼ”, Xanaʼ Dios. '9 Buíʼinidaʼ, ateʼ benuʼ ga buyáʼa lu yöl-laʼ rudzeja quiaʼ.Bugúʼ lariʼ cáʼasö gúcuaʼ, en bugacuʼ nedaʼ le ruziʼa xibé. [&/ Ruzë́ naguʼ, Xan, en ruzáʼ ládxuʼu quiaʼ.Gúcalen nedaʼ, Xan. %{ ¿Bizxi xibé uziʼtsoʼ channö gátiaʼ, en tsöjtsáziaʼ
lataj chul-la ga dzöʼö nupa nátigaca?¿Naruʼ huácatsö cuʼa Liʼ yöl-laʼ ba channö huöácaʼ bëchtö yu?¿Naruʼ huácatsö uluʼa lo le naca idú quiuʼ? =$uBulidzaʼ Liʼ, Xan,
en gútaʼyuaʼ loʼ. #Tuʼ buzáʼ ládxuʼu quiaʼ, Xan, buzúʼ nedaʼ ga zoaʼ tsutsu,
en cateʼ bucachiʼ loʼ, guröʼa böniga. b"=Cateʼ guca dxiʼa quiaʼ, níʼirö gunníaʼ:“Gatga bi utsáʼ nedaʼ.” >!uTu chíʼisö rilenëʼ,
pero ruzáʼ ládxiʼticaʼsëʼ queë́ruʼ.Channö cö́dxiruʼ tu yëla,
lu yöl-laʼ rudzeja queë́ruʼ cö́dxiʼaruʼ itö́ yu. ( I¡Guliʼgul-la yöl-laʼ ba queëʼ Xanruʼ, libíʼiliʼ néquiliʼ quez queëʼ!¡Guliʼguíëʼ: “Xclenuʼ” ca naca Lëʼ le naca láʼayi! 9Bubéajuʼ yöl-laʼ naʼbán quiaʼ lu yeru ba, Xan.Runuʼ ga zoaʼ nabanaʼ, para cabí tsuʼa lataj chul-la ga dzöʼö nupa nátigaca. xiRiguʼa Liʼ yöl-laʼ ba, Xanaʼ Dios,
tuʼ bulidzaʼ Liʼ gácalenuʼ nedaʼ, ateʼ bunuʼ nedaʼ.  !Gunaʼ Liʼ zxön, Xan, tuʼ buchisuʼ Liʼ nedaʼ,
en bitiʼ bëʼu lataj bi ilún quiaʼ nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa. 4a Rutipëʼ Xanruʼ ládxiʼdoʼgaca bönachi queëʼ.Gunëʼ Xanruʼ ga gaca dxiʼa quégaca bönachi queëʼ,
en gunëʼ ga ilaʼböza dxiʼa tsáhuiʼdoʼ.! Guröʼë gunná bëʼë Xanruʼ cateʼ gurö́ʼö nisa lu idútë yödzölió.Ön, röʼë rinná bë́ʼticaʼsëʼ Xanruʼ. # Chiʼë Xanruʼ run ga taʼbéquibaʼ bidxinaʼ guixiʼ böaʼ huë́ʼënidoʼ quégacabaʼ,
en run ga taʼguínnaj yúguʼtë lagaʼ dxíagaca yuguʼ yaga.Lu yudoʼ queëʼ tuíʼi didzaʼ yúguʼtë le nacuáʼ, taʼnná: “¡Yöl-laʼ ba Lëʼ!” |qRuxizi chiʼë Xanruʼ laʼ guixiʼ ga dë lataj.Ruxizi chiʼë Xanruʼ laʼ guixiʼ nazíʼi le Cades. 2_Chiʼë Xanruʼ run ga rëpi yösa. /Runëʼ Xanruʼ ga taʼxitiʼ guíʼa ca tunbaʼ bë́dxidoʼ.Taʼxitiʼ guíʼa Líbano, en guíʼa Sirión ca tunbaʼ bëdx guíʼa. ~uChiʼë Xanruʼ riláʼa yuguʼ yaga zxön.Ön, chiʼë Xanruʼ riguitsaj yuguʼ yaga lu guíʼa Líbano. [/Nál-latërö naca chiʼë Xanruʼ.Nayë́pisëtërö chiʼë Xanruʼ. ,QRiyö́n chiʼë Xanruʼ lu nísadoʼ.Riyö́n chiʼë Xanruʼ nayë́pisëʼ ca riyö́n guziúʼ rinnë́.Riyö́n chiʼë Xanruʼ lu nísadoʼ. 2]¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ le ral-laʼ gataʼ que Lëʼ tuʼ náquiëʼ láʼayi!¡Guliʼgún bal Xanruʼ, tuʼ naca lachi le naca láʼayi queëʼ! ^ 7¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ, libíʼiliʼ, nácaliʼ zxíʼinigaquiëʼ bönniʼ nayë́pisëgaquiëʼ!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ, en guliʼguíëʼ: “Napuʼ yöl-laʼ huáca idú”! J  Busölá bönachi quiuʼ, Dios, en ben ga gaca dxiʼa quéguequi nupa néquiguequi quiuʼ.Ben chiʼi léguequi ca run tu nu ruyú böʼcuʼ zxilaʼ, en guchë́ʼticaʼsö léguequi.3_Naca cazëʼ Xanruʼ yöl-laʼ huáca quéguequi bönachi queëʼ,
en náquiëʼ caʼ Nu run chiʼi Bönniʼ naʼ bubéajëʼ quez queëʼ para inná bëʼë. yXanruʼ caz náquiëʼ yöl-laʼ huáca quiaʼ, en le run chiʼi nedaʼ.Ruzxöni ládxaʼa Lëʼ, ateʼ rácalenëʼ nedaʼ.Que lë ni naʼ ruzíʼ xibë́ʼ ládxiʼdaʼahuaʼ,
ateʼ gul-laʼ le guíaʼ Lëʼ: “Xclenuʼ.” kO¡Yöl-laʼ ba Xanruʼ,
tuʼ riyönnëʼ cateʼ rinábidaʼ Lëʼ gácalenëʼ nedaʼ! 4 aCaní gaca quéguequi tuʼ cabí tun bal le nunëʼ Xanruʼ,
en bitiʼ tun bal le nun nëʼë.Uquínnajëʼ léguequi, en bitiʼ caʼ uchisëʼ léguequi. F Bubíʼi quéguequi tsca naca le tun, en tsca naca döʼ ruíʼigaca.Bubíʼi quéguequi tsca naca le tun në́ʼeguequi.Bubíʼi quéguequi tsca ral-laʼ gaca quéguequi.  wBitiʼ ichëʼu nedaʼ tsözxö́n len nupa tuáʼ döʼ,
en tsözxö́n len nupa nácagaca xihuiʼ,
nupa naʼ tuíʼi didzaʼ dxiʼa lahuiʼ lógaca dzaga yuʼu quéguequi,
pero yuʼu ládxiʼdoʼguequi le cabí naca tsahuiʼ.  /Ruzë́ naguʼ le rulidzaʼ Liʼ cateʼ rinábidaʼ Liʼ gácalenuʼ nedaʼ,
cateʼ richisaʼ naʼa zacaʼ Lataj Láʼayi ga naʼ zuʼ. :  oRulidzaʼ Liʼ, Xan.Nacuʼ Guiö́j le ruzóa nedaʼ tsutsu.Ruzë́ naguʼ chiʼa, tuʼ channö usayjuʼ ruʼu,
gacaʼ ca tu bönniʼ raziëʼ lataj chul-la.  ¡Guliʼgún lözëʼ Xanruʼ!¡Guliʼgaca tsutsu, en buliʼtipa ládxiʼliʼ!¡Ön, guliʼgún lözëʼ Xanruʼ!R Guzxíʼ lu nëʼë Xanruʼ Dios gunëʼ ga iléʼedaʼ le naca dxiʼa,
en le naca tsahuiʼ queëʼ ga nacuáʼ nupa nabángaca.Laʼtuʼ cabí réajlëʼa lë ni, chibö́aj ládxaʼa. dA Bitiʼ usanuʼ nedaʼ lu náʼagaca nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa
para cabí ilún quiaʼ le të́ʼëni.Taʼdáʼbagaʼ nedaʼ nupa taʼzíʼ yëʼ,
en nupa të́ʼëni iluáʼ döʼ quiaʼ. 'G Busedi nedaʼ para gunaʼ ca rë́ʼënuʼ Liʼ, Xan.Buluíʼi nedaʼ para gunaʼ le naca tsahuiʼ,
tuʼ nacuáʼ nupa taʼdáʼbagaʼ nedaʼ. oW Huáca uluʼsán ládxëʼë xuz xináʼa nedaʼ,
pero uzíʼ cazëʼ Xanruʼ Dios nedaʼ. ta Bitiʼ ucachiʼ loʼ lahuaʼ nedaʼ.Bitiʼ taʼbaguʼu nedaʼ lu yöl-laʼ rilé quiuʼ.Liʼ nacuʼ Nu rácalen nedaʼ.Bitiʼ ucáʼanuʼ nedaʼ, en bitiʼ usán noʼo nedaʼ.Nacuʼ Dios, Nu rusölá nedaʼ. Cateʼ Liʼ gudxuʼ nedaʼ: “Buguilaj nedaʼ”,
idú ládxaʼa bubiʼa didzaʼ, gunníaʼ: Uguiljaʼ Liʼ, Xan. Buzë́ naguʼ, Xan, cateʼ ulidzaʼ Liʼ.Buzáʼ ladxiʼ quiaʼ, en bubíʼi didzaʼ ca naca le inábidaʼ Liʼ. s_Gunëʼ ga ucul-laʼ nupa tuʼdíʼi nedaʼ,
ateʼ lu yöl-laʼ rudzeja quiaʼ cö́dxiʼaticaʼsaʼ
cateʼ bi unödzjaʼ queëʼ lu yuʼu lidxëʼ.¡Gul-laʼ queëʼ! ¡Ön, gul-laʼ queëʼ Xanruʼ yöl-laʼ ba! NCateʼ idxín dza soa bönadxi quiaʼ, ucáchëʼë Lëʼ nedaʼ lu yuʼu lidxëʼ.Ga nagachiʼ lu yuʼu lidxëʼ ucáchëʼë nedaʼ.Uzóëʼ nedaʼ tsutsu ca tu lu guiö́jtoʼo. &~ETu le rinabaʼ lahuëʼ Xanruʼ Dios, lë naʼ güíʼi ládxiʼsaʼ,
le naca para sóaticaʼsaʼ lidxëʼ Xanruʼ yúguʼtë dza soaʼ ibanaʼ,
para gaca uyúaʼ yöl-laʼ lachi queëʼ Xanruʼ Dios,
en para saʼ ládxaʼa ca naca queëʼ lu yuʼu láʼayi queëʼ. N}Sal-laʼ ilaʼdáʼbagaʼ nedaʼ bönachi guizxi yu,
bitiʼ caʼ tsaza yöl-laʼ radxi ládxiʼdaʼahuaʼ.Sal-laʼ ilaʼdíl-lalen bönachi nedaʼ,
nacaʼ nedaʼ tsutsu ladxiʼ. A|{Cateʼ gulaʼdáʼbagaʼ nedaʼ nupa tuáʼ döʼ para iluti nedaʼ,
nupa naʼ bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa, en tuʼdíʼi nedaʼ,
yöjchéguʼgaca, en yöjbíxigaca. `{ ;Náquiëʼ Xanruʼ Dios beníʼ quiaʼ, en Nu rusölá nedaʼ.¿Nuzxi caz ral-laʼ gádxidaʼ?Rapa chiʼë Xanruʼ Dios caz yöl-laʼ naʼbán quiaʼ.¿Nuzxi caz gaca gun ga gadxi idzö́bidaʼ? z Nuzóëʼ Dios nedaʼ ga zoaʼ tsutsu ladja bönachi guizxi yu
nudúbigaca queëʼ para cuʼa-nëʼ yöl-laʼ ba Xanruʼ.fyE Gúnticaʼsaʼ nedaʼ le naca dxiʼa.Buzáʼ ladxiʼ quiaʼ, en buáʼuö nedaʼ. ~xu nupa naʼ taʼyaza ladxiʼ tuáʼ döʼ,
en nacuáʼticaʼsö ilaʼguizxaj dumí para uluʼrúaj tsahuiʼ. w} Bitiʼ usunítiuʼ nedaʼ tsözxö́n len nupa tun dul-laʼ,
en bitiʼ gútiuʼ nedaʼ len nupa tuti bönachi, vveNadxíʼidaʼ yuʼu lidxuʼ ga naʼ zuʼ, Xan,
encaʼ lataj ga naʼ yuʼu beníʼ láʼayi quiuʼ. wugpara gul-laʼ le guíaʼ Liʼ: “Xclenuʼ”
en usiyöndaʼ bönachi ca nácagaca le zxön nunuʼ. twRichisa naʼa loʼ Liʼ, Dios, cabí dxía döʼ naʼa,
en idú ládxaʼa ribígaʼa lo bucugu quiuʼ, Xan, s}Bitiʼ raza ládxaʼa udúbilenaʼ nupa tuáʼ döʼ,
en bitiʼ gunaʼ tuz didzaʼ len nupa nácagaca xihuiʼ. rBitiʼ runaʼ tsözxö́n nupa taʼzíʼ yëʼ,
en bitiʼ ridálenaʼ nupa tuʼluíʼisö cuínguequi tsahuiʼ. {qotuʼ richë́ʼ yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ nedaʼ,
ateʼ runaʼ ca naca le naca idútë li quiuʼ. pBuyú lu icja ládxiʼdaʼahuaʼ, Xan, en guzxíʼ bëʼ nedaʼ.Buyú le rizáʼ ládxaʼa, en le ribequi icjaʼ, wo iGuléaj nedaʼ tsahuiʼ, Xan, tuʼ runaʼ le naca dxiʼa,
en idú ládxaʼa ruzxöni ládxaʼa Liʼ. QnBuáʼauʼ bönachi Israel,Dios lu yuguʼ le raca quéguequi.sm_Ben ga ilún chiʼi nedaʼ le naca idú ladxiʼ,
en le naca li ladxiʼ, tuʼ runaʼ löza Liʼ. xliBen chiʼi nedaʼ, en busölá nedaʼ.Bitiʼ guʼu lataj utuíʼidaʼ tuʼ ruzxöni ládxaʼa Liʼ. Uk#Buyú ca nayán nupa tun nedaʼ ziʼ.Buyú ca tuʼdíʼi nedaʼ. {joBuyú ca riguíʼi rizácaʼa, en rudú ládxaʼa.Buniti lo nedaʼ ca naca yuguʼ dul-laʼ nabágaʼa. wigNayán le tuʼquíʼi tuʼsacaʼ nedaʼ.Busölá nedaʼ lu le ruúbi ruguíʼi ládxiʼdaʼahuaʼ. khOBuécja quiaʼ, Xan, en buéchiʼ ladxiʼ nedaʼ,
tuʼ zoaʼ tuzaʼ, en nacuídiʼdaʼ. gRuyúticaʼsaʼ guídëʼ Xanruʼ gácalenëʼ nedaʼ,
tuʼ usölë́ʼ nedaʼ lu naʼ nu rë́ʼëni sön nedaʼ. f+Xanruʼ zóalenticaʼsëʼ nupa tun ca rnna xtídzëʼë,
en ruzéajniʼinëʼ léguequi ca naca didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ nunëʼ. e Uluʼzíʼ xibé le naca dxiʼa gunnëʼ quéguequi,
ateʼ guequi quégacabiʼ zxíʼini xiʼsóaguequi luyú ni. idK Nupa tun bal Xanruʼ
uluíʼi quézinëʼ léguequi le naca dxiʼa le ral-laʼ ilún. wcg Tuʼ nacuʼ dxiʼi ladxiʼ, Xan,
buniti lo nedaʼ ca naca dul-laʼ nunaʼ, le naca dul-laʼ zxön. [b/ Lu yöl-laʼ ruhuéchiʼ ladxiʼ queëʼ, en yöl-laʼ rusudxín didzaʼ queëʼ,
richë́ʼë Xanruʼ nupa tun ca rinná bëʼ xibá naguixjëʼ,
en ca naca didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ nunëʼ. $aA Ca naca le naca tsahuiʼ richë́ʼë Dios nupa nácagaca nöxaj ladxiʼ,
en ruluíʼinëʼ nupa nácagaca doʼ ladxiʼ le rë́ʼënëʼ ilún. ` Náquiëʼ Xanruʼ dxiʼa tsahuiʼ, en li ladxiʼ.Que lë ni naʼ ruluíʼinëʼ nupa tun dul-laʼ le ral-laʼ ilún. f_EBuniti lo nedaʼ ca naca dul-laʼ benaʼ,
en le gudáʼbagaʼa Liʼ cateʼ niʼ zoaʼ iz cuidiʼ quiaʼ.Lu yöl-laʼ ruhuéchiʼ ladxiʼ quiuʼ,
en yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ yöjné nedaʼ, Xan. ^Yöjné ca naca yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ, Xan,
en yöl-laʼ ruhuéchiʼ ladxiʼ quiuʼ, yuguʼ le nacuáʼticaʼsö. ]!Busedi nedaʼ para gunaʼ ca naca le naca idútë li quiuʼ.Tuʼ nacuʼ Dios, Nu rusölá nedaʼ
gúnticaʼsaʼ löza Liʼ. q\[Buluíʼi nedaʼ le rë́ʼënuʼ gunaʼ, Xan,
en buzéajniʼi nedaʼ le raza ládxuʼu Liʼ. w[gBitiʼ ilaʼbö́ʼ böniga nupa tun löza Liʼ,
pero uluʼtuíʼi nupa taʼdáʼbagaʼ xtídzuʼu. ZRuzxöni ládxaʼa Liʼ, Dios quiaʼ.Ben ga cabí utuíʼidaʼ,
en cabí uluʼdzeja nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa. 1Y _Idú ládxaʼa rulidzaʼ Liʼ, Xan. OX ¿Nuzxi caz Bönniʼ unná bëʼ nayë́pisëtërëʼ naʼ?Náquiëʼ Xanruʼ Dios quéguequi niʼa nëʼë guizxi yu.Lëʼ náquiëʼ Bönniʼ unná bëʼ nayë́pisëtërëʼ naʼ.9Wk Guliʼsalaj ga nu riyaza yödzö laʼayi.Guliʼsalaj ga nu riyaza xilatjëʼ Dios le nuzóëʼ tsaz,
ateʼ tsáziëʼ Bönniʼ unná bëʼ nayë́pisëtërëʼ. DV¿Nuzxi caz Bönniʼ unná bëʼ nayë́pisëtërëʼ naʼ?Náquiëʼ Xanruʼ nál-latërëʼ, en nápatërëʼ yöl-laʼ huáca,Lëʼ, Xanruʼ, Nu rideliʼ lu gudil-la. 9UkGuliʼsalaj ga nu riyaza yödzö laʼayi.Guliʼsalaj ga nu riyaza xilatjëʼ Dios le nuzóëʼ tsaz,
ateʼ tsáziëʼ Bönniʼ unná bëʼ nayë́pisëtërëʼ. TCaní nácagaca nupa taʼdxín lahuëʼ Dios,
nupa naʼ taʼbigaʼ lahuëʼ Dios quégaca zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob. SGunëʼ Xanruʼ ga gaca dxiʼa queëʼ bönniʼ naʼ.Caní gunnë́ʼ Dios, Nu rusölá lëʼ, en náquiëʼ tsahuiʼ. _R7Huáca bönniʼ naʼ naca dxiʼa ca runëʼ, en ca rizáʼ ládxëʼë,
bönniʼ naʼ bitiʼ runëʼ bal budóʼ guiö́j budóʼ yaga,
en bitiʼ rizíʼ yëʼë cateʼ rizíʼ lu nëʼë bi gunëʼ. Q!¿Nuzxi caz bönniʼ dë lu nëʼë cuenëʼ guíʼa láʼayi queëʼ Xanruʼ?¿Nuzxi caz gaca tsaza lu lataj láʼayi queëʼ? xPiNaguixjëʼ le lahui nísadoʼ röʼö zxánilö,
en nuzóëʼ xilibi luyú ga rëʼ zxan nísadoʼ. O Nequi queëʼ Xanruʼ Dios luyú ni, en yúguʼtë le dë lahui.Nequi queëʼ yödzölió, en yúguʼtë nupa nacuáʼ niʼ. 9NkLe nácatë dusóalengaca nedaʼ le naca dxiʼa,
en yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ yúguʼtë dza soaʼ ibanaʼ,
ateʼ lu yuʼu lidxëʼ Xanruʼ sóaticaʼsaʼ. M9Ga nacuáʼ nupa taʼzóa reguʼ nedaʼ, niʼ rucúʼu quiaʼ le gahuaʼ.Rigúʼu icjaʼ le za riláʼ zxixi, en ruliruʼ le guíʼjadaʼ. )LKSal-laʼ ridáʼ ga zoa bönadxi gátiaʼ,
bitiʼ bi gádxidaʼ tuʼ zóalen cazuʼ nedaʼ, Dios.Len xiyaga quiuʼ, en noʼo rutipuʼ ládxaʼa. |KqRunëʼ ga ruhuöáca ládxaʼa.Richë́ʼë nedaʼ ga naca nöza tsahuiʼ tuʼ nadxíʼinëʼ nedaʼ. JJ Runëʼ ga ruzíʼ ládxaʼa ca túngacabaʼ böʼcuʼ zxilaʼ tuʼzíʼ ládxiʼbaʼ gapa dëdaʼ le ilágubaʼ.Ga naca raʼ nisa rizáʼ tsahuiʼ ládxiʼdoʼ richë́ʼë nedaʼ. oI YRuyú cazëʼ Xanruʼ Dios nedaʼ ca tu nu ruyú böʼcuʼ zxilaʼ.Bitiʼ bi riyádzjadaʼ. H9Ilidëʼ, en uluʼluíʼinëʼ lahui náquiëʼ Xanruʼ tsahuiʼ.Uluʼsiyönnëʼ caʼ nupa ral-laʼ ilalaj ca naca yuguʼ le benëʼ Lëʼ.G+Zxíʼini xiʼsóaliʼ ilún xichinëʼ.Ilaʼguixjöʼ lë ni ca naca queëʼ Xanruʼ para ilaʼyöni nupa tsöjsétëgaca luyú ni. xFiYúguʼtë nupa dë lu náʼagaca luyú ni ilágugaca, en ilaʼgúʼu Lëʼ yöl-laʼ ba.Yúguʼtë nupa ilaʼniti uluʼzechu zxíbigaca lahuëʼ Lëʼ,
nupa naʼ bitiʼ caʼ gaca ilún chiʼi yöl-laʼ naʼbán quéguequi. vEeCaní gaca tuʼ dë lu nëʼë Xanruʼ inná bëʼë.Inná béʼenëʼ yúguʼtë bönachi luyú. "D=Bönachi idútë yödzölió tsöjnégaca Xanruʼ, en uluʼhuöáca queëʼ.Bönachi yúguʼtë yödzö luyú ilaʼgúʼu Lëʼ yöl-laʼ ba. 4CaIlágugaca nupa nácagaca nöxaj ladxiʼ, en uluʼhuölaj uluʼdzëʼe.Nupa taʼguilaj Xanruʼ, en taʼgúʼu Lëʼ yöl-laʼ ba uluʼzíʼticaʼsö xibë́ʼ. B)Cuʼa Liʼ yöl-laʼ ba ga tuʼdubi bönachi guizxi yu loʼ.Lógaca nupa tadxi Liʼ usudxinaʼ le guzxíʼ lu naʼa gunaʼ quiuʼ. ACaní ral-laʼ gunliʼ tuʼ cabí bucáʼanëʼ cáʼasö,
en bitiʼ budíʼinëʼ nupa gulaʼguíʼi gulaʼzacaʼ,
en bitiʼ bucachiʼ lahuëʼ para cabí iléʼenëʼ léguequi,
pero cateʼ buluʼlidza Lëʼ, biyönnëʼ léguequi. g@G¡Guliʼcuʼë Xanruʼ yöl-laʼ ba, libíʼiliʼ naʼ rádxiliʼ-nëʼ!¡Guliʼgun zxön Lëʼ, yúguʼtëliʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob!¡Guliʼgadxi Lëʼ, yúguʼtëliʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Israel! ?Usiyöndaʼ yuguʼ böchiʼ luzáʼa ca naca Loʼ.Gatsaj láhuiʼlö ga naʼ tuʼdubi bönachi loʼ cuʼa Liʼ yöl-laʼ ba. >Busölá nedaʼ lu ruáʼagacabaʼ bëdxi guixiʼ,
en lu lúzugacabaʼ bëdxi gúʼuna.Liʼ riyö́n quézinuʼ chiʼa. w=gBusölá nedaʼ lu guíë tuchiʼ.Busölá yöl-laʼ naʼbán quiaʼ lu ruáʼagacabaʼ böʼcuʼ. o<WBitiʼ gáʼanuʼ ziʼtuʼ, Xan.Gúcalentë nedaʼ, Liʼ, Nu naca yöl-laʼ huáca quiaʼ. z;mTaʼguísiëʼ zxaʼ que queë́gaquiëʼ,
en tuʼyúëʼ le gaca bëʼ lahui lariʼ rixóa cúdzaʼa. r:]Naláʼgaca yúguʼtë dxita néquinidaʼ.Taʼnë́ʼë nedaʼ, en tuʼyú yénniëʼ nedaʼ. <9qTaʼguʼë nedaʼ lë́ʼajlö ca tunbaʼ yuguʼ böʼcuʼ.Nagúʼugaquiëʼ nedaʼ lë́ʼajlö bönniʼ tuʼë döʼ.Nuzóagaquiëʼ yeru blaga naʼa, en niʼa. #8?Nacuidiʼ yöl-laʼ huáca quiaʼ ca tu röʼö naláʼa,
ateʼ daʼ lúdxaʼa chichjaʼ.Nuzúʼ nedaʼ lu bëchtö yu que yöl-laʼ guti. 7+Nuhuöácaʼ ca nisa nalalaj luyú, ateʼ nazángaca bëch dxita quiaʼ.Nuhuöáca ládxiʼdaʼahuaʼ ca bidxinaʼ buz la lu lëʼa. y6k Taʼsalaj ruáʼagaquiëʼ lahuaʼ nedaʼ
ca runbaʼ bëdxi guixiʼ, ridunbaʼ, en ribö́dxiʼabaʼ. 5 Gulaʼguʼë nedaʼ lë́ʼajlö ca tunbaʼ yuguʼ bëdxi.Ca yuguʼ bëdxi que yödzö Basán gulaʼbía diʼë nedaʼ. 4} Bitiʼ suʼ ziʼtuʼ ga ni zoaʼ, tuʼ zoa gagu le gun nedaʼ ziʼ,
ateʼ cúnturö nu zoa nu gácalen nedaʼ. 3 Nagáʼanaʼ lu noʼo Liʼ ga gudélaʼtë guljaʼ.Ga gudélaʼtë buzóanu xináʼa nedaʼ nacuʼ Dios quiaʼ. 2+ Nacuʼ Liʼ Nu guléaj nedaʼ lë́ʼënu xináʼa.Benuʼ ga ruzxöni ládxaʼa Liʼ
cateʼ niʼ gúdxaʼa luchúʼunu xináʼa. 1“Lëʼ buzxöni ládxëʼë Xanruʼ para usölë́ʼ lëʼ.Xanruʼ usölë́ʼ lëʼ channö tsaza ládxëʼë lëʼ.” 0'Yúguʼtë nupa taʼléʼe nedaʼ tuʼtitaj nedaʼ.Taʼsalaj ruíʼiguequi lu yöl-laʼ rutitaj, en tuʼtá ícjaguequi, taʼnná: /Nacaʼ nedaʼ ca tubaʼ bëla gunaʼ, en calëga bönniʼ.Tuʼdíʼi bönachi nedaʼ, en tuʼcáʼana nedaʼ cáʼasö. .Buluʼlidzëʼ Liʼ, ateʼ gúcalenuʼ légaquiëʼ.Buluʼzxöni ládxëʼë Liʼ, en bitiʼ buluʼtuíʼinëʼ. -yBuluʼzxöni ládxëʼë xuz xtóʼotuʼ Liʼ.Buluʼzxöni ládxëʼë Liʼ, ateʼ busölóʼ légaquiëʼ. h,ILáʼayi nacuʼ Liʼ.Zuʼ ga riyö́n yöl-laʼ ba taʼgúʼu bönachi Israel Liʼ. +Dios quiaʼ, idú dza rulidzaʼ Liʼ, pero bitiʼ bi didzaʼ rubiʼu.Idú yëla rulidzaʼ, en bitiʼ caʼ rasiaʼ. * ;Dios quiaʼ, Dios quiaʼ, ¿bizx que nusán noʼo nedaʼ?¿Bizx que bitiʼ riyönnuʼ le rinnëdaʼ ládxaʼa, en bitiʼ rácalenuʼ nedaʼ? ) Len yöl-laʼ huáca quiuʼ, Xan, uxicjuʼ lu gudil-la.Gúl-latuʼ, en cúʼutuʼ yöl-laʼ ba que yöl-laʼ huáca quiuʼ.t(a tuʼ gunuʼ Liʼ ga uluʼzxúnnajëʼ.Ichisuʼ uxitiʼ yaga quiuʼ, en gunuʼ léguequi huëʼ. 1'[ Caní gunuʼ tuʼ gulë́ʼëniguequinëʼ iluʼë döʼ quiuʼ.Gulún xtídzaʼgaquiëʼ bi ilunëʼ, pero bitiʼ gaca ilunëʼ ca rnna xtídzaʼgaquiëʼ, &  Ucuítuʼ yuguʼ zxíʼini xiʼsóagaca nupa naʼ luyú ni,
en ubéajuʼ yuguʼ zxíʼiniguequi ládjagaca bönachi. N% Cateʼ idxín dza usiúdxuʼ léguequi gaca quéguequi ca tu guíʼ ruzegui blaʼdoʼ. Usunítiuʼ léguequi, Xan, lu yöl-laʼ rilé quiuʼ,
ateʼ tséguiguequi tu lu guíʼ zxön. $Huadeliʼ noʼo ga nacuáʼ yúguʼtë nupa taʼdáʼbagaʼ Liʼ.Huadeliʼ noʼo ibëla ga nacuáʼ nupa tuʼdíʼi Liʼ. =#sCaní raca queëʼ bönniʼ naʼ rinná bëʼë tuʼ ruzxöni ládxëʼë Xanruʼ.Bitiʼ bi utsáʼ lëʼ tuʼ ruhuéchiʼ ládxëʼë Dios nayë́pisëtërëʼ lëʼ. v"eZóaticaʼsö le naca dxiʼa nuzúʼ queëʼ.Runuʼ ga rudzéjadeʼenëʼ tuʼ zóalenuʼ lëʼ. !wZxöntë naca yöl-laʼ zxön queëʼ tuʼ nusölóʼ lëʼ.Nunuʼ lëʼ bal, en nunuʼ ga nayë́pisëʼ.  +Gunábinëʼ Liʼ guʼu queëʼ yöl-laʼ naʼbán, ateʼ bëʼu le queëʼ.Nunuʼ ga sóaticaʼsëʼ ibanëʼ yuguʼ dza siʼ zaca. wTuʼ raza ládxuʼu lëʼ ruzúʼ queëʼ yuguʼ le naca dxiʼa.Nudxíuʼ icjëʼ tu le néquini oro idú. kOBunödzjuʼ queëʼ le rizë́ ládxëʼë.Bitiʼ gudáʼbaguʼu le gunábinëʼ Liʼ. # ARudzéjanëʼ bönniʼ rinná bëʼë tuʼ zóalen lëʼ yöl-laʼ huáca quiuʼ Liʼ, Xan.Tuʼ busölóʼ lëʼ, yénniʼtërö rudzéjanëʼ.  Busölá netuʼ, Xan, tuʼ nacuʼ Nu rinná beʼe netuʼ.Rinábituʼ Liʼ uzë́ naguʼ netuʼ cateʼ ulídzatuʼ Liʼ.oWTaʼcuídiʼnëʼ nupa naʼ, en taʼdzöʼë,
pero rëʼu ni zuíruʼ, en zóaruʼ tsutsu. ONacuáʼ nupa tuʼzxöni ladxiʼ yuguʼ carreta que gudil-la,
ateʼ nacuáʼ bönachi yúbölö tuʼzxöni ladxiʼ yuguʼ böaʼ,
pero rëʼu ruzxöni ládxiʼruʼ Lëʼ Xanruʼ Dios. _7Naʼa nözdaʼ rusölë́ʼ Xanruʼ nu nabö́ cazëʼ.Riyönnëʼ nu naʼ nabö́ëʼ ga niʼ zoëʼ yehuaʼ yubá laʼayi queëʼ.Isö́l-lëʼë yöl-laʼ huáca idú queëʼ le usölá nu naʼ. GUdzéjatuʼ cateʼ usölë́ʼ liʼ,
en uchísatuʼ le gaca bëʼ rulidztuʼ-nëʼ Dios queë́ruʼ.Rinábidaʼ-nëʼ Xanruʼ gunnëʼ quiuʼ yúguʼtë le rinábinuʼ Lëʼ. Rinábidaʼ-nëʼ gunnëʼ quiuʼ tsca naca le rizë́ ládxuʼu,
en gunëʼ ga gácatë yúguʼtë le rizáʼ ládxuʼu. ~uRinábidaʼ-nëʼ tsöjnenëʼ yúguʼtë le gulúʼu queëʼ,
en siʼ lu nëʼë le buzéguiʼu lahuëʼ. !Rinábidaʼ-nëʼ isö́l-lëʼë le gácalen liʼ le irúaj lataj láʼayi queëʼ.Lë naʼ irúaj Sión gun ga gacuʼ tsutsu.  Rinábidaʼ-nëʼ Xanruʼ uzë́ naguëʼ liʼ cateʼ idxín dza quiʼi sacuʼu.Dios queëʼ Jacob gácalenëʼ liʼ. 7Ben ga ilaca didzaʼ ruáʼa, en le rizáʼ ládxaʼa ca raza ládxuʼu Liʼ.Nacuʼ Xanaʼ ruzúʼ nedaʼ tsutsu, en ruhuöáʼauʼ nedaʼ.D Ben chiʼi nedaʼ para cabí udödi cuinaʼ lu dul-laʼ,
para cabí inná beʼe nedaʼ lë naʼ naca dul-laʼ.Níʼirö ugáʼanaʼ tsahuiʼ, en bitiʼ ibágaʼa xiguiaʼ.   ¿Nuzxi caz gaca inö́z channö richixi rinigui?Busölá nedaʼ lu dul-laʼ nunaʼ le cabí gúquibeʼedaʼ benaʼ. y Didzaʼ naʼ tuʼzéajniʼi nedaʼ, huen dxin queëʼ.Uzíʼtërö xibé nu run ca rnna xtídzëʼë naʼ. ) Nazácaʼgacatërö didzaʼ naʼ ca oro, encaʼ ca oro ba nequi.Nácagacatërö zxixi ca bidxinaʼ buz, en ca le zxixi queë́baʼ. !; Dxíʼadoʼ naca gádxiruʼ-nëʼ Xanruʼ, para sóaticaʼsiruʼ.Idú li naca ca ruchiʼa rusörö́ëʼ Xanruʼ bönachi, en idú tsahuiʼ. < qTsahuiʼ nácagaca xibá queëʼ Xanruʼ, le tun ga rudzeja ládxiʼruʼ.Nácagaca idú dxiʼa le gunná bëʼë Xanruʼ, en taʼgúʼu beníʼ icja ládxiʼdoʼoruʼ. 5 cTsahuiʼ naca ca rinná bëʼë Xanruʼ, en run ga huöáca ládxiʼruʼ.Idútë li naca didzaʼ nuzóëʼ Xanruʼ, le run ga réajniʼi nu naca nöxaj ladxiʼ.  Ga naguelaʼ lúzxiba rilén gubidza,
en ridödi ga ridxintë ga ribía.Bitiʼ bi zoa le cabí rutsëʼe gubidza naʼ. " =le naca ca tu bönniʼ utsaga nëʼë rirúajëʼ yuʼu,
en naca caʼ ca tu bönniʼ nál-la rudzéjanëʼ cateʼ zéajëʼ carelö lu huitaj. & ELe tuʼzéajniʼi ridxín ga naguélaʼtë luyú,
en le tuʼsedi ridxín idútë yödzölió.Ga naʼ nacuáʼ nuzóëʼ Dios xilataj gubidza, q[Bitiʼ zoa didzaʼ tuíʼi, en bitiʼ riyö́n tu le taʼnná.Bitiʼ riyö́n chíʼiguequi. dAYuguʼ dza tuʼzéajniʼi,
en yuguʼ dzöʼ tuʼluíʼi lo yöl-laʼ réajniʼi.  +Yuguʼ le nacuáʼ lúzxiba tuʼluíʼi lo yöl-laʼ zxön queëʼ Dios,
ateʼ yuguʼ le raca lu böʼös nácagaca bëʼ le nunëʼ. Q2Rusölá cazëʼ Xanruʼ bönniʼ rinná bëʼë uláz queëʼ,
en nadxíʼiticaʼsëʼ nu naʼ nabö́ cazëʼ,
nu naʼ naca David, en yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ ga idxinrö dza udxi. 1Que lë ni naʼ guíaʼ Liʼ: Xclenuʼ Xan, lógaca bönachi zián yödzö,
en gul-laʼ yöl-laʼ ba que Loʼ Laʼayi. R0Rusölë́ʼ nedaʼ lu náʼagaca nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa.Le nácatë runëʼ ga rucul-laʼ nupa taʼdáʼbagaʼ nedaʼ,
en rusölë́ʼ nedaʼ lu naʼ bönniʼ ridzáʼa. xi/Náquiëʼ Dios Nu rizíʼ la nupa tuʼdíʼi nedaʼ,
en runëʼ ga tadxi bönachi guizxi yu nedaʼ.  .¡Zoëʼ nabanëʼ Xanruʼ!¡Yöl-laʼ ba Nu naʼ run chiʼi nedaʼ!¡Guliʼgún zxön Dios Nu rusölá nedaʼ! {o-Taʼcuidiʼ ladxiʼ, en lu yöl-laʼ rizxizi quéguequi
taʼrúaj yuguʼ lu yödzö tsutsu quéguequi. }s,Cateʼ taʼyöni nedaʼ, laʼ tun ca rnna xtídzaʼa.Tadxi nedaʼ bönachi zián yuguʼ yödzö izáʼa. A~{+Busölóʼ nedaʼ lu náʼagaca nupa taʼdáʼbagaʼ,
en nunuʼ ga rinná béʼedaʼ bönachi zián yödzö.Tun ca rnna xtídzaʼa bönachi bitiʼ núnbëʼa zíʼalö. }*Buzxuzxjaʼ léguequi ca bëchtö yu nachë́ʼ lu böʼös.Bulibaʼ léguequi ca rulibaʼ gunaʼ laʼ nöza. |')Buluʼlidza nu gácalen léguequi,
pero cuntu nu zoa usölá léguequi.Buluʼlidza caʼ Xanruʼ, pero bitiʼ bubiʼë didzaʼ. {(Benuʼ ga buluʼzxunnaj lahuaʼ nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa,
ateʼ busunítiaʼ nupa naʼ buluʼdíʼi nedaʼ. wzg'Benuʼ nedaʼ nál-la para tsejaʼ gudil-la,
en benuʼ ga bucul-laʼ nupa gulaʼdáʼbagaʼ nedaʼ. kyO&Gudinaʼ léguequi luyú, ateʼ bitiʼ guca uluʼhuöása.Gulaʼdzö́ʼö zxan niʼa. x %Guzóa réguʼa nupa tuʼdíʼi nedaʼ, en bucul-laʼ léguequi.Bitiʼ buécjaʼ ga bidxintë busunítiaʼ léguequi. Tw!$Ruchiʼu nöza ga ral-laʼ tödaʼ,
en runuʼ ga bitiʼ cuilaʼ. 0vY#Lu yöl-laʼ rusölá quiuʼ run chiʼu nedaʼ.Len noʼo nál-la rizönuʼ nedaʼ,
en lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ nunuʼ ga nayë́pisëtëraʼ. u"Rusédinëʼ nedaʼ para gaca tsejaʼ gudil-la,
en para gaca ugunaʼ dxin uxitiʼ yaga néquini guíë bronce. q~~~}||${DzVyxx wovvhuuEtt%srr]qq!ppoXnn>==&<<;D::998O7b65544u43Y2v11v005/..m. --,,5++f**|)((_''&&&%$$$$#U""! <OP1/:v. Y R  k 3&X:Ek7g*Ca tu guziúʼ rinnë́ lu nísadoʼ, en ca bö ruíʼi tu budoáʼ nísadoʼ queëʼ Dios,
caní rinnë́ ladxiʼ böʼ naca cazaʼ lu yöl-laʼ risëbi ladxiʼ. V%*Risë́bidaʼ ládxaʼa, Dios quiaʼ.Que lë ni naʼ tsöjnedaʼ Liʼ tsanni ni zoaʼ, ridáʼ rizxúnnajaʼ raʼ yegu Jordán,
en tsanni ni ridáʼ lu guíʼa Hermón, en lu guíʼa Mizar. q [*¿Bizx que risë́bidaʼ ládxaʼa, en bizx que röʼa böniga?Uzxöni ládxaʼa-nëʼ Xanruʼ Dios, tuʼ huadxín dza cuʼa-nëʼ yöl-laʼ ba le yúbölö.Náquiëʼ Nu rusölá nedaʼ, en náquiëʼ Dios quiaʼ.  -*Risëbi ládxaʼa cateʼ röjnedaʼ ca guca zíʼalö,
cateʼ guzáʼlenaʼ bönachi guizxi yu, en yöjnö́ruaʼ láhuilöguequi raʼ yuʼu queëʼ Dios.Lu yöl-laʼ rudzeja queë́tuʼ bíl-latuʼ, en guyéaj ládxiʼtuʼ-nëʼ Xanruʼ, en bentuʼ laní. 9*Rëla, en te dza ribödxaʼ, en bitiʼ bi rahuaʼ.Yuguʼ dza nacuáʼ nupa taʼnábini nedaʼ, taʼnná: “¿Gazxi caz zoa Dios quiuʼ?”  *Ribidxi ládxaʼa Liʼ cazuʼ, Dios.¿Bátaxi udxinaʼ ga dë quiaʼ, en tsuʼa le yúbölö yudoʼ láʼayi quiuʼ? y  m*Ca rizë́ ládxiʼbaʼ bidxinaʼ guixiʼ nisa yégudoʼ,
lëscaʼ caní rizë́ ládxaʼa Liʼ, Dios. 0Y) ¡Yöl-laʼ ba Xanruʼ, Dios quégaca bönachi Israel!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba naʼa dza, en yuguʼ dza siʼ zaca!¡Caʼ gaca!¡Ön, caʼ gaca!jM) Gáclen cazuʼ nedaʼ tuʼ runaʼ le naca dxiʼa.Gunuʼ ga sóaticaʼsaʼ loʼ Liʼ. |q) Gácabeʼedaʼ raza ládxuʼu nedaʼ,
tuʼ cabí uluʼxicja nedaʼ nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa.  ) Buéchiʼ ladxiʼ nedaʼ, Xan, en bun nedaʼ,
ateʼ ubíʼi cazaʼ quégaca nupa naʼ bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa. 1) Lëscaʼ caní benëʼ böchiʼ luzáʼa ruzxöni ládxaʼa-nëʼ.Bönniʼ gudágulenëʼ nedaʼ tsözxö́n ridáʼbaguëʼë nedaʼ. !)Taʼnnë́ quiaʼ, taʼnná: “Yuʼë yödzöhuë́ʼ le guti lëʼ.Bítiʼrö caz huöásëʼ ga naʼ dëʼ lu le denëʼ.” !)Tuʼdubi nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa, en taʼnnë́ quiaʼ.Taʼzáʼ ládxiʼgaca zián le naca döʼ le ilún quiaʼ. )K)Channö uduyúgaquiëʼ nedaʼ, taʼzíʼ yëʼë.Taʼgǘëʼ didzaʼ ca naca le raca quiaʼ,
en cateʼ taʼrúajëʼ, tuʼsiyönnëʼ bönachi. 5)Nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa taʼnnë́ quiaʼ, taʼnná:“¿Bátaxi gátiëʼ, en huáca gal-la ládxiʼgaca bönachi lëʼ?” gG)Gunníaʼ: Benaʼ dul-laʼ loʼ Liʼ, Xan.Buéchiʼ ladxiʼ nedaʼ, en bun nedaʼ. ~+)Xanruʼ utipëʼ ládxëʼë bönniʼ naʼ cateʼ réʼenëʼ.Uchisëʼ lëʼ lu daʼa le rátiʼnëʼ, en gunëʼ ga soëʼ dxiʼa. Q})Xanruʼ Dios gun chiʼë lëʼ, en gunëʼ ga soëʼ ibanëʼ.Gunëʼ caʼ ga uziʼë xibé xiyú cazëʼ.Bitiʼ usán nëʼë lëʼ lu náʼagaca nupa bitiʼ taʼléʼe lëʼ dxiʼa. | )Bicaʼ ba bönniʼ ruíʼi ládxëʼë nupa nácagaca yechiʼ.Xanruʼ gácalen cazëʼ bönniʼ naʼ cateʼ bi gaca queëʼ. V{%(Nacuídiʼdaʼ, en bitiʼ bi gaca gunaʼ,
pero ruíʼi ladxiʼ cazuʼ Liʼ nedaʼ, Xan.Naca cazuʼ Nu rácalen nedaʼ, en Nu rusölá nedaʼ.Bitiʼ tsenuʼ guíduʼ quiaʼ, Dios quiaʼ.Vz%(Ben ga uluʼdzeja, en uluʼzíʼ xibóʼ yúguʼtë nupa tuʼguilaj Liʼ.Ben ga ilaʼnnáticaʼsö nupa taʼdxíʼi yöl-laʼ rusölá quiuʼ,
ilaʼnná: “Nayë́psëtërëʼ Xanruʼ.” y(Ben ga uluʼdú ládxiʼgaca tuʼ nabíxigaca
nupa naʼ tuʼtitaj nedaʼ, taʼnná: “¡Buyútsöcaʼ le raca queëʼ!” \x1(Ben ga uluʼtuíʼi, en ilaʼbö́ʼ baguíʼi
nupa naʼ të́ʼëni uluʼsuniti nedaʼ.Ben ga uluʼhuécaj, en uluʼgáʼana cáʼasö
nupa naʼ të́ʼëni gaca quiaʼ le cabí naca dxiʼa. Ow( ¡Busölá nedaʼ, Xan!¡Gudáchi gácalenuʼ nedaʼ, Xan! Zv-( Zián le raca quiaʼ nagúʼugaca nedaʼ lë́ʼajlö, le cabí gaca nu ulaba.Nabágaʼa yuguʼ döʼ biʼa, en bítiʼrö gaca iléʼedaʼ.Nayanrö ca guitsaʼ icjaʼ, ateʼ rudú ládxaʼa. .uU( Bitiʼ ugúʼ quiaʼ yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ, Xan.Yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ, en ca runuʼ ca rnna xtídzuʼu ilún chíʼiticaʼsö nedaʼ. ,tQ( Bitiʼ bucáchiʼzaʼ icja ládxiʼdaʼahuaʼ ca ruúnuʼ tsahuiʼ bönachi.Buluʼa lahui ca runuʼ ca rnnoʼ, en ca rusölóʼ bönachi.Ga nudúbigaca bönachi quiuʼ bitiʼ guzóaʼ dxisö,
pero bëʼa didzaʼ ca nacuʼ dxiʼi ladxiʼ, en ca ruʼu didzaʼ le nácatë. )sK( Ga tuʼdubi bönachi guizxi yu quiuʼ, Xan,
busiyöndaʼ léguequi nacuʼ tsahuiʼ.Bitiʼ caʼ guzóaʼ dxisö.Nöz quézinuʼ lë ni, Xan. r(Raza ládxaʼa runaʼ ca rë́ʼënuʼ Liʼ, Dios quiaʼ.Naguʼa icja ládxiʼdaʼahuaʼ xibá naguixjuʼ Liʼ. q{(Que lë ni naʼ gunníaʼ: Ni zoa cazaʼ nedaʼ quiuʼ.Lu guichi láʼayi quiuʼ nazúaj caz ca naca quiaʼ. p(Bitiʼ rë́ʼënuʼ gútigacaʼ-baʼ böaʼ guixiʼ loʼ, en calëga bi cuʼa loʼ.Bitiʼ rinabuʼ uzéguiʼgacaʼ-baʼ böaʼ bëdxi loʼ,
en calëga tu le gunaʼ loʼ para ugúa dul-laʼ,
pero gusaljuʼ nagaʼ para yöndaʼ le guíoʼ nedaʼ. Go(Ziántërö naca le nunuʼ queë́tuʼ, Xanaʼ Dios, yuguʼ le tun ga rubánituʼ.Ziántërö le yuʼu icja ládxiʼdoʼo ca naca le gunuʼ queë́tuʼ.Bitiʼ caʼ gaca nu ulaba loʼ Liʼ tsca nácagaca.Channö guë́ʼëndaʼ nu usiyöndaʼ tsca nácagaca,
nayántërö tsca le gaca ulabaʼ. (nI(Bicaʼ ba bönniʼ ruzxöni ládxëʼë Xanruʼ.Bitiʼ runëʼ tsözxö́n nu run ba zxön cuini, nu naʼ run zxön yuguʼ dios núngaca bönachi. Rm(Busë́dinëʼ nedaʼ tu le cubi le rul-laʼ le naca yöl-laʼ ba queëʼ Dios queëruʼ.Zián nupa ilaʼléʼeni lë ni, en ilún Lëʼ zxön,
ateʼ uluʼzxöni ladxiʼ-nëʼ Xanruʼ. l%(Bubéajëʼ nedaʼ ca tu lu yeru ga rëʼ, en lu gunaʼ zili.Buzóëʼ nedaʼ tu lu guiö́jtoʼo, en guléquiëʼ nedaʼ tsutsu. )k M(Lu yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ quiaʼ gulözaʼ gácalenëʼ Xanruʼ nedaʼ.Níʼirö buzë́ naguëʼ quiaʼ, en biyönnëʼ le bulidzaʼ-nëʼ. ojW' Benna nedaʼ lataj idipa ládxaʼa
zíʼalö ca uzáʼa yödzölió ni, en bítiʼrö soaʼ.{io' Buzë́ naguʼ le rulidzaʼ Liʼ, Xan, en le rinábidaʼ Liʼ.Bitiʼ suʼ dxisö cateʼ ribödxaʼ loʼ Liʼ,
en bitiʼ gacaʼ ca tu bönniʼ ziʼtuʼ loʼ Liʼ,
en ca tu bönniʼ ridasëʼ ca guláquiëʼ xuz xtóʼotuʼ. ihK' Runuʼ-nëʼ xiguiaʼ bönniʼ dul-laʼ, en ruzenuʼ lëʼ bach.Ca tuʼtöbaʼ bë́ladoʼ que le yúʼubaʼ, rusunítiuʼ le ruíʼi ládxëʼë bönniʼ naʼ.Bitiʼ bi naca cazëʼ bönniʼ dul-laʼ naʼ. dgA' Bítiʼrö gunuʼ nedaʼ xiguiaʼ.Chizóa gátiaʼ tuʼ rusacaʼ ziʼu nedaʼ. rf]' Soaʼ dxisö, en bitiʼ bi didzaʼ guʼa,
tuʼ ben cazuʼ Liʼ ga riguíʼi rizácaʼa lë ni. |eq'Busölá nedaʼ lu xiguiaʼ nabágaʼa,
en bitiʼ guʼu lataj uluʼtitaj quiaʼ nupa nácagaca canö́z. Pd'¿Bizxi caz gaca gunaʼ löza, Xan?Ruzxöni ládxaʼa Liʼ. Jc 'Nácagacasö ca tu zxul-la rigúʼu böaj.Nítisö tuʼúbi tuʼguíʼi ládxiʼdoʼguequi, en tun dxin.Tuʼtubi yöl-laʼ tsahuiʼ, pero bitiʼ nö́zguequi nuzxi guequi que. Cb'Nabábasö dza nuzúʼ quiaʼ soaʼ ibanaʼ.Yuguʼ iz soaʼ ibanaʼ bitiʼ bi zeaj naca loʼ Liʼ. Le nácatë bitiʼ bi nácagaca yúguʼtë bönachi nacuáʼ luyú ni. a'Xan, ¿gácaʼxte caz soaʼ ibanaʼ?Buluíʼi nedaʼ tsca iz soaʼ ibanaʼ.Ben ga inözdaʼ channö chizóa caz gátiaʼ. 3`_'Bubi buguíʼi ládxiʼdaʼahuaʼ,
en cateʼ guzáʼ ládxaʼa que, guyegui gulá ládxiʼdaʼahuaʼ.Que lë ni naʼ gunábidaʼ-nëʼ Xanruʼ, gunníaʼ: _'Guzóaʼ dxisö, en bitiʼ bëʼa didzaʼ ga bidxintë
bitiʼ gunníaʼ le naca dxiʼa, pero biyaliʼ xihuëʼa. K^ 'Gunníaʼ: Gun chiʼi cuinaʼ ca naca le runaʼ,
en bitiʼ gunaʼ dul-laʼ ca naca didzaʼ ruáʼa.Bitiʼ bi didzaʼ guʼa
cateʼ nacuáʼ nupa tuáʼ döʼ gal-laʼ ga zoaʼ. ^]5&Gudáchi gácalenuʼ nedaʼ, Xan,
tuʼ naca cazuʼ Liʼ Nu rusölá nedaʼ.Y\+&Bitiʼ usán noʼo nedaʼ, Xan.Bitiʼ ubiguʼ ga zoaʼ, Dios quiaʼ. "[=&Taʼdáʼbagaʼ nedaʼ nupa tuʼbíʼi le cabí naca dxiʼa que nu run le naca dxiʼa.Caní tun tuʼ ruíʼi ládxaʼa gunaʼ le naca dxiʼa. Z&Nacuáʼ dxiʼa, en nál-lagaca nupa téqui nedaʼ ziʼ.Nayándaʼ nupa tuʼdíʼi nedaʼ, en bitiʼ bi nunaʼ quéguequi. Y{&Que lë ni naʼ rixóalëpaʼ xiguiaʼ nabágaʼa,
en risë́bidaʼ ládxaʼa tuʼ nözi dul-laʼ nabágaʼa. PX&Chizóaʼ tsöjbixaʼ,
en zóalenticaʼsö xihuëʼa nedaʼ. W%&Bitiʼ guʼu lataj uluʼdzeja niʼa que le raca quiaʼ.Bitiʼ guʼu lataj ilún ba zxön cuínguequi tuʼ nagáʼanaʼ cáʼasö. ]V3&Tuzuʼ Liʼ ruzxöni ládxaʼa, Xan.Ubíʼi cazuʼ didzaʼ, Xanaʼ Dios. pUY&Nacaʼ ca tu bönniʼ bítiʼrö riyönnëʼ,
en que lë ni naʼ bitiʼ bi didzaʼ rubiʼë. T-& Nacaʼ ca tu bönniʼ nacö́dzuëʼ, en bítiʼrö riyöndaʼ.Nacaʼ ca tu bönniʼ narugu lúdxëʼë, en bitiʼ risaljëʼ ruʼë. ^S5& Nupa të́ʼëni iluti nedaʼ taʼbequi le ilaʼzö́n nedaʼ,
ateʼ nupa të́ʼëni uluʼcul-la nedaʼ tun xtídzaʼguequi nacxi uluʼsuniti nedaʼ.Idú dza taʼbequi ícjaguequi bi ilún quiaʼ. R+& Bítiʼrö taʼdzaga nedaʼ yuguʼ luzáʼa, en yuguʼ bö́chaʼa, tuʼ nözi xihuëʼa,
ateʼ tuʼbigaʼ diʼa dza quiaʼ ga zoaʼ. rQ]& Richunchu ládxiʼdaʼahuaʼ, en ricuidiʼ ládxaʼa,
ga ridxintë richul-la guiö́j lahuaʼ. rP]& Nöz quézinuʼ Liʼ, Xan, le rizë́ ládxaʼa,
en riyönnuʼ le rinnë́ticaʼsö ládxaʼa. vOe&Rudú ládxaʼa, en ricuídiʼdaʼ.Rinnëdaʼ ládxaʼa tuʼ ruúbi ruguíʼi ládxiʼdaʼahuaʼ. SN&Idútë le nacaʼ yúʼudaʼa xilá,
ateʼ nazxí xipë́laʼa. bM=&Narecjiʼ cúdzaʼa, en nagáʼanaʼ cáʼasö.Idú dza ruhuíʼinideʼedaʼ. jLM&Tuʼ benaʼ yuguʼ le cabí naca dxiʼa,
dxíaʼ huëʼ le riláʼ siguti, en rudzuʼ. zKm&Xiguiaʼ nabágaʼa naca ca tu nísadoʼ ga ruchicjaʼ nisa.Naca ca tu yuaʼ ziʼi nabágaʼa nedaʼ. J&Yuʼa yödzöhuë́ʼ zxön tuʼ rilenuʼ nedaʼ.Dxía huëʼ idútë le nacaʼ tuʼ nözi dul-laʼ nabágaʼa. ^I5&Ben ziʼu nedaʼ, en budxíuʼ nedaʼ huëʼ.Nuzötjuʼ nedaʼ len noʼo. H &Bitiʼ ilenuʼ nedaʼ, Xan, en bitiʼ uzenuʼ nedaʼ bach.Bitiʼ gunuʼ nedaʼ xiguiaʼ lu yöl-laʼ rilé quiuʼ. AG{%(Rácalenëʼ léguequi, en rusölë́ʼ léguequi.Rubéajëʼ léguequi lu náʼagaca nupa tuáʼ döʼ, en rusölë́ʼ léguequi,
tuʼ tuʼzxöni ládxiʼguequi Lëʼ.vFe%'pero rusölá cazëʼ nupa nácagaca tsahuiʼ.Rutipëʼ ládxiʼguequi cateʼ bi raca quéguequi. E%&Uluʼniti tsaz nupa tuʼcáʼana le gunná bëʼë Dios.Usiúdxëʼ Xanruʼ yuguʼ zxíʼini xiʼsóagaca nupa tuáʼ döʼ, (DI%%Buliʼyú ca náquiëʼ bönniʼ tsahuiʼ.Cuntu nu gaca bi innë́ queëʼ,
tuʼ ilaʼcuáʼabiʼ zxíʼini xiʼsóëʼ bönniʼ zxön ladxiʼ. C}%$Níʼirö gudödi queëʼ, en bítiʼrö zoëʼ.Yöjdiljaʼ lëʼ, pero bitiʼ caʼ guca udzö́lidaʼ lëʼ. wBg%#Biléʼedaʼ-nëʼ bönniʼ huíaʼ döʼ.Gúquiëʼ ca tu yaga zxön, en buzíʼdeʼenëʼ xibé. _A7%"Buliʼzxöni ládxëʼë Xanruʼ, en guliʼgún ca rë́ʼënëʼ gunliʼ,
ateʼ uchisëʼ libíʼiliʼ para guequi queë́liʼ luyú.Cateʼ udxi quégaca nupa tuáʼ döʼ, hualéʼe quéziliʼ le. (@I%!Xanruʼ bitiʼ guʼë nu naʼ lataj bi gun queëʼ bönniʼ tsahuiʼ naʼ,
en bitiʼ guʼë lataj irugu queëʼ cateʼ nu uchiʼa usörö́ queëʼ. m?S% Ruyudaʼ nu ruáʼ döʼ le runëʼ bönniʼ tsahuiʼ,
en riguilaj nacxi gaca guti lëʼ. x>i%Yuʼu icja ládxiʼdaʼahuëʼ le gunná bëʼë Dios.Que lë ni naʼ catu caz ichixi iníguinëʼ. =-%Ruʼë bönniʼ tsahuiʼ didzaʼ le napa yöl-laʼ réajniʼi,
ateʼ raca yöl-laʼ ruchiʼa rusörö́ niʼa que didzaʼ naʼ ruʼë. i<K%Guequi luyú quégaca nupa nácagaca tsahuiʼ,
ateʼ ilaʼcuáʼticaʼsö luyú naʼ. h;I%tuʼ nadxíʼinëʼ Xanruʼ nu run le naca tsahuiʼ,
en catu caz usán nëʼë nupa néquiguequi quez queëʼ.Gun chíʼiticaʼsëʼ léguequi,
pero usunítiëʼ zxíʼini xiʼsóagaca nupa tuáʼ döʼ. y:k%Buliʼcáʼana le cabí nácatë, en guliʼgún le naca dxiʼa.Channö caní gunliʼ, sóaliʼ tsaz, i9K%Yuguʼ dza ruzáʼ ládxëʼë bönniʼ tsahuiʼ quéguequi luzë́ʼë
en runödzjëʼ le taʼnábini lëʼ unödzjëʼ tu chíʼisö,Nácagacabiʼ zxíʼini xiʼsóëʼ tu le run ga raca dxiʼa queë́ruʼ. >8u%Gucaʼ raʼbandoʼ, pero naʼa nagulaʼ,
en catu caz biléʼedaʼ nusán nëʼë Dios bönniʼ tsahuiʼ,
en catu caz biléʼedaʼ riyadzaj le ilágubiʼ zxíʼinëʼ. t7a%Cateʼ röjtsöʼë, bitiʼ caʼ röjtsöʼë tsaz,
tuʼ röjzönëʼ Xanruʼ caz bönniʼ naʼ. 6%Le runëʼ bönniʼ dxiʼa naca le nuluíʼinëʼ Xanruʼ lëʼ,
ateʼ raza ládxëʼë Lëʼ le runëʼ bönniʼ naʼ. v5e%Gaca luyú quégaca nupa run láʼayëʼ Xanruʼ,
pero ilaʼniti tsaz nupa rudxíëʼ Lëʼ döʼ. 04Y%Taʼnábini nu bi gunna quéguequi tu chíʼisö, pero bitiʼ caʼ uluʼbíʼi lë naʼ.Nu naca tsahuiʼ ruzá ladxiʼ quéguequi, en runödzaj quéguequi. H3 %Uluʼniti tsaz nupa tuáʼ döʼ,
ateʼ nupa bitiʼ taʼléʼe dxiʼa Xanruʼ ilaca ca yöl-laʼ lachi que guixiʼ.Laʼ tö́ditë quéguequi, en ilaca ca dzön le rinítitë. 2%Bitiʼ caʼ uluʼtuíʼi cateʼ idxín dza bitiʼ gaca dxiʼa,
en cateʼ tsuʼu gubín, gátaʼdëra le ilágugaca. 1%Ruíʼi ladxiʼ cazëʼ Xanruʼ nupa bitiʼ bi xiguiaʼ nabágaʼgaca,
ateʼ guéquiticaʼsö xiyúgaca quéguequi. w0g%Huayúzxjagaca náʼagaca nupa tuáʼ döʼ,
pero Xanruʼ caz rácalenëʼ nupa nácagaca tsahuiʼ. y/k%Dxíʼatërö le doʼ dësö queëʼ bönniʼ tsahuiʼ
ca le zián dë queëʼ bönniʼ ruʼë döʼ. .{%Guíë tuchiʼ quéguequi ilaʼchiza laʼ ládxiʼdoʼguequisö,
ateʼ ilaʼguítsaj uxitiʼ yaga quéguequi. c-?%Nupa tuáʼ döʼ chigulaʼbéaj guíë tuchiʼ quéguequi,
en nuáʼgaca uxitiʼ yaga quéguequi
para uluʼxicja nupa taʼzacaʼ ziʼ, en taʼyadzaj taʼyudxi,
en para iluti nupa tun le naca dxiʼa. `,9% Ruzxidxi cazëʼ Xanruʼ quéguequi,
tuʼ riléʼenëʼ dza udxi quéguequi. +-% Tun didzaʼ nupa tuáʼ döʼ bi ilúngaca quégaca nupa nácagaca tsahuiʼ,
en lu yöl-laʼ rilé quéguequi tagu zxea láyiʼguequi. z*m% Nupa nácagaca nöxaj ladxiʼ, guequi quéguequi luyú,
ateʼ uluʼzíʼ xibé yöl-laʼ tsahuiʼ que. )% Iaʼlátiʼsö xidzé, en bítiʼrö soëʼ bönniʼ naʼ ruʼë döʼ.Uguíljaliʼ xilatjëʼ, pero bítiʼrö soëʼ niʼ. ( % Dios caz uzáguëʼë xinö́zguequi nupa tuáʼ döʼ,
pero nupa tuʼzxöni ladxiʼ Xanruʼ, guequi quéguequi luyú. '#%Bítiʼrö leliʼ, en buliʼsán yöl-laʼ ridzáʼa.Bitiʼ ubi uguíʼi ládxiʼdoʼoliʼ tuʼ gun lë ni ga guáʼaliʼ döʼ. /&W%Guliʼsóa dxisö lahuëʼ Xanruʼ, en guliʼcöza le gunëʼ.Bitiʼ cuéqui ícjaliʼ tuʼ nözi bönniʼ ruziʼë xibé,
bönniʼ naʼ ruʼë döʼ. $%A%Gun cazëʼ Lëʼ ga urúajliʼ tsahuiʼ, en gácaliʼ ca beníʼ,
en cateʼ uchiʼa usörö́ëʼ queë́liʼ, gaca queë́liʼ ca lahuiʼ dza. $%Buliʼdödi cuinliʼ lu nëʼë Xanruʼ.Buliʼzxöni ládxëʼë Lëʼ, ateʼ gunëʼ le gácalen libíʼiliʼ. f#E%Buliʼsíʼ xibë́ʼ Xanruʼ,
ateʼ gunnëʼ queë́liʼ le rizë́ ládxiʼliʼ. "'%Buliʼzxöni ládxëʼë Xanruʼ, en guliʼgún le naca dxiʼa.Buliʼgáʼana luyú queëʼ, en guliʼcö́z dxiʼa tsáhuiʼdoʼ. !%Huadö́ditë quéguequi ca raca que guixiʼ nacuadi,
en udxi quéguequi ca raca quégaca guíxiʼdoʼ narúgugaca.   +%Bitiʼ ubi uguíʼi ládxiʼdoʼoliʼ tuʼ tuʼzíʼgaca xibé nupa tuáʼ döʼ.Bitiʼ uzxéʼeliʼ nupa bitiʼ tun le naca dxiʼa. lQ$ Nadzö́ʼögaca nupa tuáʼ döʼ.Dë́guequi luyú, en bitiʼ caʼ gaca uluʼhuöása.$ Bitiʼ guʼu lataj bi ilún quiaʼ nupa tun ba zxön cuínguequi,
en bitiʼ guʼu nupa tuáʼ döʼ lataj uluʼlagaʼ nedaʼ. wg$ Bidxíʼiticaʼsö nupa núnbëʼgaca Liʼ,
en ben le naca dxiʼa quégaca nupa nácagaca tsahuiʼ. kO$ Yúguʼtë le nacuáʼ nabánigaca Liʼ.Tuʼ naca cazuʼ beníʼ riléʼetuʼ beníʼ. 9$Tuʼhuölaj tuʼdzëʼe bönachi quiuʼ le nayándaʼ lu yuʼu lidxuʼ,
ateʼ ruguiʼjuʼ léguequi le naca yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ. 0Y$Nazácaʼtërö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ, Dios.Run chiʼu yúguʼtë bönachi ca runbaʼ yöjede, run chíʼibaʼ yuguʼ bö́radoʼ zxan xílabaʼ. ta$Naca tsutsu le tsahuiʼ nacuʼ ca nácagaca tsutsu yuguʼ guíʼa zxön quiuʼ.Ca ruchiʼa rusörö́uʼ naca ca naca nísadoʼ, tuʼ cabí gaca nu gúnbëʼe le.Run chiʼi cazuʼ bönachi, en yugu böaʼ guixiʼ, Xan. 5$Zxö́ntërö ca yehuaʼ yubá naca yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ, Xan,
ateʼ gúnticaʼsuʼ ca rnna xtídzuʼu, tsca zoa yehuaʼ yubá. L$Cateʼ niʼ dëʼ lu le rátiʼnëʼ rizáʼ ládxëʼë ca naca le xihuiʼ gunëʼ.Ruíʼi ládxëʼë gunëʼ le cabí naca dxiʼa,
en bitiʼ rusanëʼ runëʼ le naca xihuiʼ. yk$Ruʼë didzaʼ xihuiʼ, en rizíʼ yëʼë.Bitiʼ réajniʼinëʼ, en bitiʼ runëʼ le naca dxiʼa. %$Tuʼ run ba zxön cuinëʼ
réquinëʼ bitiʼ nö́zinëʼ Dios nabáguëʼë lëʼ dul-laʼ, en bitiʼ ichúguiëʼ Dios queëʼ.  $Le naca xihuiʼ ruíʼilen bönniʼ nucáʼanëʼ Dios lu icja ládxiʼdaʼahuëʼ.Bitiʼ caʼ rádxinëʼ Dios. |q#Níʼirö gunaʼ ba nalí quiuʼ, inníaʼ: “¡Nacuʼ tsahuiʼ!”
en cuʼa Liʼ yöl-laʼ ba idú dza.,Q#¡Ben ga ilaʼbö́dxiʼa lu yöl-laʼ rudzeja quéguequi,
en uluʼzíʼ xibé nupa tuíʼi ládxiʼgaca urúajaʼ tsahuiʼ!¡Bëʼ lataj ilaʼnnáticaʼsö: “Nayë́pisëtërëʼ Xanruʼ Dios,
tuʼ raza ládxëʼë gunëʼ ga gaca dxiʼa quégaca huen dxin queëʼ”! ;o#¡Ben ga uluʼtuíʼi, en uluʼgáʼana cáʼasö nupa tuʼdzeja cateʼ ruhuíʼinidaʼ!¡Ben ga uluʼtuíʼi, en uluʼgáʼana cáʼasö nupa taʼdáʼbagaʼ nedaʼ! 1[#¡Bitiʼ guʼu léguequi lataj ilaʼnná:“Ön, bidéliʼruʼ le guzë́ ládxiʼruʼ”!¡Bitiʼ guʼu lataj ilaʼnná: “Chibucúl-laruʼ lëʼ”! )#¡Tuʼ nacuʼ tsahuiʼ, buchiʼa busörö́ quiaʼ, Xanaʼ Dios!¡Bitiʼ guʼu léguequi lataj uluʼdzeja niʼa que le raca quiaʼ! w#¡Guyasa, Xan! ¡Busubán ládxuʼu, Xan, para uchiʼa usörö́uʼ quiaʼ!¡Gúcalen nedaʼ, Xanaʼ Dios! s _#¡Biléʼe quézinuʼ Liʼ lë ni, Xan! ¡Bitiʼ suʼ dxisö!¡Bitiʼ ucáʼanuʼ nedaʼ, Xan!  w#Buluʼsalaj ruíʼiguequi, en gulaʼnnë́ quiaʼ, gulaʼnná:“¡Ön, biléʼe quézituʼ le nunëʼ!” A {#Catu caz tuíʼi didzaʼ le gun ga soa dxisö didzaʼ bizxaj.Lu yöl-laʼ rizíʼ yëʼ quéguequi taʼnnë́ quégaca nupa taʼbö́ʼ dxiʼa tsáhuiʼdoʼ yödzölió ni. H  #Bitiʼ guʼu lataj uluʼdzeja nupa taʼdáʼbagaʼ nedaʼ, en taʼzíʼ yëʼ,
en bitiʼ guʼu lataj uluʼtitaj quiaʼ, nupa naʼ tuʼdíʼi nedaʼ, en bitiʼ bi nunaʼ quéguequi.  '#Guíaʼ Liʼ: “Xclenuʼ” lógaca bönachi zián uluʼdúbigaca quiuʼ.Cuʼa Liʼ yöl-laʼ ba ga nudúbigaca ziantë bönachi. L#Xan, ¿gácaʼxte caz uyú ináʼasuʼ le tunëʼ?Busölá nedaʼ lu döʼ tuʼë quiaʼ.Busölá nedaʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ naʼ nácagaquiëʼ ca yuguʼ bëdxi guixiʼ. #Buluʼsacaʼ ziʼë nedaʼ, en buluʼtitjëʼ quiaʼ.Lu yöl-laʼ rilé quégaquiëʼ nedaʼ gulagu zxea láyiʼgaquiëʼ. -#pero cateʼ guchixi guníguidaʼ nedaʼ, buluʼdzéjadeʼe, en buluʼdubi tsözxö́n.Yuguʼ bönniʼ naʼ buluʼcáʼanëʼ nedaʼ cáʼasö buluʼdubëʼ para ilunëʼ ga cöʼa baguíʼi.Yuguʼ bönniʼ naʼ bitiʼ núnbëʼa gulúnnaticaʼsëʼ nedaʼ. .U#Buíʼinideʼedaʼ tsca guca luzáʼa o biʼi böchiʼ cazaʼ nu naʼ guca huëʼ.Gurödxi yechaʼa ca huíʼinideʼedaʼ channö gátinu xináʼ cazaʼ, C# Pero nedaʼ gúcuaʼ lariʼ cáʼasö cateʼ guláquiëʼ huëʼ.Benaʼ gubasa, en busacaʼ ziʼ böʼ naca cazaʼ,
en uláz quéguequi bulidzaʼ-nëʼ Dios zián luzuí. s_# Tuʼbiʼë quiaʼ le naca döʼ cateʼ runaʼ le naca dxiʼa,
ateʼ ruhuíʼinideʼe ládxaʼa. %# Taʼdáʼbaguëʼë bönniʼ xihuiʼ nedaʼ, en taʼnnë́ʼ quiaʼ.Taʼnabi yúdxinëʼ nedaʼ ca naca yuguʼ le cabí nözdaʼ. # Ilaʼnná dxita néquinidaʼ: “Xan, ¿nuzxi caz naca ca nacuʼ Liʼ?Rusölóʼ nu riguíʼi rizácaʼ lu naʼ nu nál-latërö ca le.Rusölóʼ nu riguíʼi rizácaʼ, en riyadzaj riyudxi lu naʼ bönniʼ ribanëʼ le nequi que.” dA# Udzeja ládxiʼlenaʼ-nëʼ Xanruʼ,
en uziʼa xibé yöl-laʼ rusölá queëʼ. I #Ben ga idxín quéguequi tsálidoʼos le usuniti léguequi,
en ben ga du yalaj naʼ buluʼcáchiʼ sön laʼ cuínguequi quez.Ben ga ilaʼbixi lu yeru naʼ gulaʼchö́ʼöna. #~?#Buluʼcáchiʼ du yalaj le sön nedaʼ, en bitiʼ bi nunaʼ quéguequi.Gulaʼchö́ʼöna yeru ga tsöjbixaʼ, en bitiʼ bi nunaʼ quéguequi. }{#Ben ga gaca chul-la nöza yúʼugaca, en ga cuílagaca,
ateʼ soa réguʼë gubáz láʼayi quiuʼ léguequi. | #Ben ga ilaca ca bëbu zxe café zeaj lu böʼös,
en ben ga ulaguëʼ gubáz láʼayi que yaʼabá quiuʼ léguequi. :{m#Ben ga uluʼtuíʼi, en uluʼgáʼana cáʼasö nupa të́ʼëni iluti nedaʼ.Ben ga uluʼhuécaj, en uluʼgáʼana cáʼasö nupa të́ʼëni iluíʼi döʼ quiaʼ. #z?#Guzxö́n yaga tuchiʼ quiuʼ para uzaguʼu xinö́zguequi nupa taʼzóa reguʼ nedaʼ.Gudxi böʼ naca cazaʼ nacuʼ Liʼ Nu rusölá nedaʼ. \y1#Guzxö́n le gun chiʼi nedaʼ lu gudil-la,
en gudá gácalenuʼ nedaʼ. |x s#Xanaʼ Dios, gudáʼbagaʼ nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa.Butíl-lalen nupa taʼdíl-lalen nedaʼ. w%"Xanruʼ caz ruhuöáʼuëʼ böʼ nácagaca caz huen dxin queëʼ,
ateʼ bitiʼ irugu que nitú nupa naʼ tuʼzxöni ladxiʼ Lëʼ.v"Le xihuiʼ run nu ruáʼ döʼ gun ga gati nu naʼ,
ateʼ ilaʼbagaʼ xiguiaʼ nupa bitiʼ taʼléʼe dxiʼa le naca tsahuiʼ. juM"Xanruʼ rapa chiʼë yúguʼtë dxita yuʼë,
ateʼ bitiʼ gatsaj nitú dxita queëʼ. tw"Zián le riguíʼi rizáquëʼë bönniʼ tsahuiʼ,
pero Xanruʼ rusölë́ʼ lëʼ lu yúguʼtë lë naʼ. vse"Xanruʼ zóalen cazëʼ nupa tuʼhuíʼini ladxiʼ,
en rusölë́ʼ nupa nácagaca nöxaj ladxiʼ. r!"Nupa nácagaca tsahuiʼ tuʼlidza Xanruʼ, ateʼ riyönnëʼ quéguequi,
en rusölë́ʼ léguequi lu yuguʼ le raca quéguequi. sq_"Uzáguëʼë Xanruʼ xinö́zgaca nupa tuáʼ döʼ,
en gunëʼ ga cuntu nu tsöjné léguequi. upc"Ruyúticaʼsëʼ Xanruʼ nupa nácagaca tsahuiʼ,
en riyö́n quézinëʼ cateʼ tuʼlidza Lëʼ. "o="Bucáʼana le cabí naca tsahuiʼ, en ben le naca dxiʼa.Bëʼ ladxiʼ cözuʼ dxiʼa tsáhuiʼdoʼ,
en ben bayudxi gunuʼ yuguʼ lë ni. rn]" Ben chiʼi lúdxuʼu para cabí guʼu didzaʼ xihuiʼ,
en para cabí siʼ yéʼenuʼ luzóʼo. m" ¿Nuzxi caz bönniʼ rë́ʼënëʼ soëʼ ibanëʼ,
en rë́ʼënëʼ soëʼ iz zián para uziʼë xibé le naca dxiʼa? l)" Guliʼdá libíʼiliʼ, bíʼidoʼ, en buliʼzë́ nágaliʼ xtídzaʼa.Uzéajniʼidaʼ libíʼiliʼ para gádxiliʼ-nëʼ Xanruʼ. k" Taʼyadzaj taʼyúdxibaʼ bëdxi guixiʼ, en taʼdunbaʼ,
pero nupa tuʼlidza Xanruʼ bitiʼ caʼ taʼyadzaj le naca dxiʼa. yjk" Guliʼgadxi Xanruʼ, libíʼiliʼ nácaliʼ quez queëʼ,
tuʼ cabí bi ilaʼyadzaj nupa tadxi Lëʼ. i"Guliʼsíʼ bëʼë, ateʼ inö́ziliʼ náquiëʼ Xanruʼ dxiʼa.¡Bicaʼ ba bönniʼ ruzxöni ládxëʼë Lëʼ! h5"Gubáz láʼayi que yaʼabá queëʼ Xanruʼ tapa chiʼë nupa tadxi Lëʼ,
en tuʼsölë́ʼ léguequi lu yúguʼtë le raca quéguequi. g!"Bulidzaʼ-nëʼ Xanruʼ, ateʼ biyönnëʼ quiaʼ nedaʼ, bönniʼ yechiʼ,
en busölë́ʼ nedaʼ lu yúguʼtë le guca quiaʼ. f{"Nupa nácagaca queëʼ bilaʼdxín lahuëʼ, en buluʼzíʼ xibë́ʼ.Bítiʼrö caz uluʼtuíʼi nupa naʼ. |eq"Bulidzaʼ-nëʼ Xanruʼ, ateʼ bubiʼë didzaʼ quiaʼ,
en busölë́ʼ nedaʼ lu yuguʼ le gúdxidaʼ. d"Guliʼgüíʼ zxönëʼ Xanruʼ tsözxö́n len nedaʼ,
en tsözxö́n usiyönruʼ bönachi ca naca Lëʼ Laʼayi. xci"Böʼ naca cazaʼ gun zxön Xanruʼ.Nupa nácagaca nöxaj ladxiʼ ilaʼyöni lë ni, en uluʼdzeja. pb ["¡Innë́ticaʼsaʼ queëʼ Xanruʼ náquiëʼ dxiʼa!¡Cúʼuticaʼsaʼ Lëʼ yöl-laʼ ba! daA!Lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ gúcalen netuʼ, Xan,
tuʼ runtuʼ löza Liʼ.l`Q!Rudzeja ládxiʼlenruʼ Lëʼ,
en uzxöni ládxiʼruʼ Lëʼ, tuʼ náquiëʼ láʼayi. s__!Idú ládxiʼruʼ runruʼ löza Lëʼ Xanruʼ.Rácalen cazëʼ rëʼu, en rapa chiʼë rëʼu. t^a!para usölë́ʼ léguequi lu yöl-laʼ guti,
en para ugahuëʼ léguequi cateʼ tsuʼu gubín. ]w!Buliʼyú, ruyúticaʼsëʼ Xanruʼ nupa tadxi Lëʼ,
nupa naʼ tun löza yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ, \%!Bitiʼ nazacaʼ gunruʼ löza böaʼ para idéliʼruʼ lu gudil-la,
tuʼ cabí gaca usölabaʼ nu bönniʼ tuʼ nál-latëröbaʼ. 8[i!Bitiʼ caʼ ulë́ʼ bönniʼ unná bëʼ nacuáʼ queëʼ bönniʼ guizxi yu röjáquiëʼ gudil-la.Bitiʼ ulë́ʼ bönniʼ zoëʼ gudil-la tuʼ nál-latërëʼ. Zw!Nun cazëʼ Lëʼ ládxiʼdoʼgaca yúguʼtëguequi.Réajniʼi quézinëʼ ca naca yúguʼtë le túngaca. Y!Ga naʼ zoa cazëʼ ruyúëʼ idú gásibiʼilö,
en riléʼenëʼ yúguʼtë nupa nacuáʼ idútë yödzölió ni. X!! Zoa cazëʼ Xanruʼ yehuaʼ yubá, ruyúëʼ ga zóaruʼ.Riléʼenëʼ le tun yúguʼtë bönachi nacuáʼ idútë yödzölió. W9! Bicaʼ bágaca bönachi yödzö naʼ náquiëʼ Xanruʼ cazëʼ Dios quéguequi,
bönachi naʼ nabö́ cazëʼ Dios para ilaca quez queëʼ. V! Sóaticaʼsö tsutsu didzaʼ nunëʼ Xanruʼ.Le rizáʼ ládxëʼë uluʼgáʼanaticaʼsö quéguequi zxíʼini xiʼsóaruʼ. TU!! Gunná bëʼë, ateʼ guca tsutsu le nunëʼ.Runëʼ Xanruʼ ga tuʼhuöáca cáʼasö didzaʼ túngaca bönachi yuguʼ yödzö.Runëʼ ga bitiʼ ilaca le të́ʼëni ilúngaca bönachi. WT'! Bë́ʼësëʼ didzaʼ Xanruʼ, ateʼ laʼ gúcatë ca naʼ gunnë́ʼ. S!Yúguʼtë bönachi ral-laʼ ilaʼdxíʼi Xanruʼ.Bönachi idútë yödzölió ral-laʼ ilaʼcuáʼ nöxaj lahuëʼ Lëʼ. R !Rutubëʼ nisa röʼö nísadoʼ para gaca ca tu guíʼa.Napa chiʼë nisa röʼö zili ga naʼ nupë́ʼë xilataj. Q !Len didzaʼ bë́ʼësëʼ Xanruʼ, benëʼ lúzxiba,
en benëʼ yúguʼtë bölaj beníʼ len böʼ rirúaj ruʼë. P!Nadxíʼinëʼ le naca dxiʼa, en le naca tsahuiʼ.Naláʼ lahui yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ Xanruʼ idútë yödzölió. rO]!Xtídzëʼë Xanruʼ naca idú tsahuiʼ,
ateʼ idú ládxëʼë runëʼ yúguʼtë bi runëʼ. N!Guliʼgul-la queëʼ tu le rul-la cubi.Guliʼquinnaj dxíʼadoʼ, en lu yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ guliʼcö́dxiʼa. M-!Guliʼguíëʼ Lëʼ: “Xclenuʼ”, quínniliʼ lëʼe bihuél-la.Guliʼgul-la yöl-laʼ ba queëʼ, quínniliʼ le zë chi du que. HL !Lu yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ guliʼgul-la lahuëʼ Xanruʼ,
libíʼiliʼ nácaliʼ tsahuiʼ lahuëʼ Lëʼ.Nupa nácagaca tsahuiʼ ral-laʼ ilaʼgúʼu Lëʼ yöl-laʼ ba. QK Buliʼdzéjalenëʼ Xanruʼ, en buliʼsíʼ xibë́ʼ, libíʼiliʼ nácaliʼ tsahuiʼ lahuëʼ Lëʼ.Lu yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ guliʼcö́dxiʼa, libíʼiliʼ nácaliʼ idú dxiʼa.$JA Zián le tun ga tuʼhuíʼiniguequi nupa tuáʼ döʼ,
pero bönniʼ ruzxöni ládxëʼë Xanruʼ iléʼenëʼ yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. jIM Bitiʼ gacuʼ ca tu böaʼ o tu mula cabí taʼyéajniʼibaʼ.Ral-laʼ cuʼu guíë en du rúʼugacabaʼ para inná béʼenuʼ légacabaʼ.”Channö cabí gunuʼ caní, bitiʼ caʼ ilunbaʼ ca rë́ʼënuʼ. \H1 Liʼ gunuʼ ga gúl-laticaʼsaʼ quiuʼ Liʼ tuʼ rusölóʼ nedaʼ.Rnnëʼ Dios: “Nedaʼ uzéajniʼidaʼ liʼ, en uluíʼidaʼ liʼ le ral-laʼ gunuʼ.Usédidaʼ liʼ, en uyúticaʼsaʼ liʼ. G Liʼ nacuʼ ga gaca ucachiʼ cuinaʼ cateʼ zoa bönadxi quiaʼ.Liʼ caz gun chiʼu nedaʼ para cabí bi gaca quiaʼ. XF) Que lë ni naʼ, nútiʼtës nu nunbëʼ Liʼ, Dios, ral-laʼ ulidza Liʼ
cateʼ dë lataj güíʼilen Liʼ didzaʼ.Cateʼ röʼ nisa bach luyú ni, bitiʼ caʼ ideliʼ idxín ga zoa nu naʼ. lEQ Níʼirö guxóalëpaʼ dul-laʼ nabágaʼa loʼ Liʼ,
en bitiʼ bucáchaʼa le xihuiʼ benaʼ.Gunníaʼ: “Ixóalëpaʼ döʼ biʼa lahuëʼ Xanaʼ”,
ateʼ buniti loʼ nedaʼ ca naca xiguiaʼ gubágaʼa. xDi Rëla, en te dza buquíʼi busácuʼu nedaʼ, Dios.Budú ládxaʼa ca raca cateʼ röʼ bö́chila. uCc Cateʼ guzóaʼ dxisö ca naca dul-laʼ quiaʼ,
budú ládxaʼa tuʼ gunnë́ticaʼsö ládxaʼa. B ¡Bicaʼ ba bönniʼ naʼ Dios rnnëʼ bitiʼ nabáguëʼë xiguiaʼ,
en bitiʼ zóalen lëʼ yöl-laʼ rizíʼ yëʼ! ~>}|{{4zlyxww:vustt)ss1rrqvppZooTnn mllUkkXjjPiihh gfee!d&cbaaP`v_^^5]\\`[[\ZZ?YY XWWVUUZTTCSSRQQPP4O%NNLMMALKK`JII}HH5GFFXEE DCCNBAA@y?~>.== <;;g::*99877d655e44F33E2w1100//4.--A,x,+**8)))(g'''&}%%$$ # "g!8 hY*|(3Xx[GN  d s +[q=8Ui8Ruzxöni ládxaʼa-nëʼ Dios, en riguʼa yöl-laʼ ba xtídzëʼë.Ruzxöni ládxaʼa-nëʼ, en bitiʼ bi gádxidaʼ.¿Bizxi caz gaca ilún quiaʼ bönachi? GT8Cateʼ radxi ridzö́bidaʼ, uzxöni ládxaʼa Xanruʼ. !S;8Yuguʼ dza nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa tuáʼ döʼ quiaʼ.Zián nupa taʼdíl-lalen nedaʼ lu yöl-laʼ run ba zxön cuínguequi. R 8Buéchiʼ ladxiʼ nedaʼ, Dios, tuʼ taʼdáʼbagaʼ bönachi nedaʼ.Yuguʼ dza nupa tuʼdíʼi nedaʼ taʼbía no nedaʼ. 0QY7Chúʼunëʼ bönniʼ tuʼë döʼ naʼ lataj chul-la
ga nacuáʼ nupa nátigaca ga naʼ ilaʼnítigaquiëʼ.Bitiʼ ilaʼcuáʼ gatsaj tsca ral-laʼ ilaʼcuʼë nabángaquiëʼ bönniʼ tutiëʼ bönachi,
en bönniʼ taʼzíʼ yëʼë. Pero nedaʼ uzxöni ládxaʼa Liʼ.P7Gulúʼu le nabáguʼu lu nëʼë Xanruʼ, ateʼ utipa cazëʼ ládxuʼu.Bitiʼ guʼë lataj iguínnaj tsaz nu naca tsahuiʼ. @Oy7Bëʼë didzaʼ yúladoʼ,
pero yuʼu icja ládxiʼdaʼahuëʼ yöl-laʼ ridzáʼa.Bëʼë didzaʼ zxíxidoʼ,
pero didzaʼ naʼ bëʼë gulaca ca guíë tuchiʼ. N7Bönniʼ ruʼë döʼ ribía nahuëʼ nu riböza dxiʼa tsáhuiʼdoʼ,
en rucáʼanëʼ cáʼasö didzaʼ dzaga nunëʼ. LM7Huayö́n quézinëʼ Dios, en ubiʼë quégaquiëʼ.Röʼë rinná bë́ʼticaʼsëʼ Lëʼ.Caní gunëʼ Dios tuʼ cabí tuʼsanëʼ ca tunëʼ,
en bitiʼ tádxinëʼ Dios. HL 7Huöáʼuëʼ yöl-laʼ naʼbán quiaʼ lu naʼ nupa taʼdíl-lalen nedaʼ
en uzóëʼ nedaʼ lataj ga cözaʼ dxiʼa tsáhuiʼdoʼ,
tuʼ nayándaʼ nupa taʼdíl-lalen nedaʼ. K)7Chiʼi dzö́ʼölö, en zíladoʼ, en gatsaj dza ulidza yúdxidaʼ Lëʼ,
en innë́ ládxaʼa lahuëʼ, ateʼ yön cazëʼ chiʼa. ZJ-7Pero nedaʼ ulidzaʼ-nëʼ Dios,
ateʼ usölá cazëʼ Xanruʼ nedaʼ. I7Xanaʼ Dios, bëʼ yöl-laʼ guti lataj idxín quégaquiëʼ bagáchiʼsö.Ben ga tsöjtsázagaquiëʼ nabángaquiëʼ lataj chul-la ga nacuáʼ nupa nátigaca,
tuʼ yuʼu le xihuiʼ lídxigaquiëʼ, en lu yuʼu caʼ gapa tuʼdubëʼ. H7Lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queë́ruʼ gúcaruʼ tuz.Ladaj bönachi zián gudaruʼ, en bidxinruʼ lidxëʼ Dios. pGY7 pero nacuʼ liʼ, tu bönniʼ ca nedaʼ.Nacuʼ böchiʼ luzáʼa, en nacuʼ tuz len nedaʼ. yFk7 Calëga bönniʼ bitiʼ riléʼenëʼ nedaʼ dxiʼa nu rudidzaʼ yudxi nedaʼ,
tuʼ huáca guáʼ ilenaʼ le gunëʼ,
en calëga bönniʼ rudíʼinëʼ nedaʼ nu ridíl-lalen nedaʼ,
tuʼ huáca ucachiʼ cuinaʼ lahuëʼ, }Es7 Tuʼsunítiëʼ le nacuáʼ niʼ.Tuʼsacaʼ ziʼë bönachi, en taʼzíʼ yëʼë laʼ nöza que yödz. D7 Rëla, en te dza taʼdödëʼ nöza lu yödzö.Tuʼë döʼ, en tunëʼ le xihuiʼ idú gásibiʼilö yödzö. C 7 Busuniti légaquiëʼ, Xan, en buxí ruáʼagaquiëʼ,
tuʼ biléʼedaʼ taʼdil-lëʼ, en tuʼtsatsëʼ lu yödzö. zBm7Uyijaʼ carelö tu lataj ga tsöjsóaʼ tsutsu,
para cabí bi gun quiaʼ le naca ca böʼ budunuʼ.” ^A57Raca ládxaʼa tsejaʼ ziʼtuʼ,
en tsöjsóaʼ laʼ guixiʼ ga dë lataj. #@?7Gunníaʼ: “Gaca ládxaʼa gataʼ quiaʼ xílabaʼ guʼdödoʼ,
para gaca tödaʼ lu böʼös, en idxinaʼ tu lataj ga gaca uzíʼ ládxaʼa. ?w7Chigulaʼyaza yöl-laʼ radxi, en yöl-laʼ rizxizi nedaʼ,
ateʼ nabagaʼ yöl-laʼ radxi ridzöbi nedaʼ. z>m7Réqui ziʼ ládxiʼdaʼahuaʼ,
ateʼ yöl-laʼ radxi que yöl-laʼ guti röjtsaza ládxiʼdaʼahuaʼ. S=7niʼa que chiʼë bönniʼ bitiʼ riléʼenëʼ nedaʼ dxiʼa,
en tuʼ tuʼtsáʼ nedaʼ nupa tuáʼ döʼ, en tuʼsacaʼ ziʼ nedaʼ,
en lu yöl-laʼ rilé quéguequi taʼbía no nedaʼ. j<M7Ruzë́ naguʼ nedaʼ, en rubíʼu didzaʼ.Rulidza yúdxidaʼ Liʼ, en röʼa böniga e; E7Ruzë́ naguʼ le rulidzaʼ Liʼ, Dios,
en bitiʼ táʼbaguʼ le rinábidaʼ Liʼ. :6Busölá cazuʼ Liʼ nedaʼ lu yuguʼ le guca quiaʼ,
ateʼ riléʼedaʼ zeaj nanítiticaʼsö nupa taʼdíl-lalen nedaʼ.}9s6Idú ládxaʼa gútiaʼ-baʼ böaʼ-bëdxi loʼ.Guíaʼ Liʼ: “Xclenuʼ” Xan, tuʼ naca dxiʼa Loʼ. 86Ubiʼë quégaca nupa taʼdíl-lalen nedaʼ le usuniti léguequi. Tuʼ runuʼ ca rnna xtídzuʼu, Dios, busuniti léguequi. 7y6Buliʼyútsöcaʼ, naca cazëʼ Dios Nu rácalen nedaʼ.Ruzóëʼ tsutsu Xanruʼ yöl-laʼ naʼbán quiaʼ. 6#6Taʼdíl-lalen bönniʼ ziʼtuʼ nedaʼ,
tuʼ të́ʼënëʼ bönniʼ zidzaj ilútiëʼ nedaʼ.Bitiʼ caʼ tádxinëʼ Dios. [5/6Ruzë́ naguʼ le rulidzaʼ Liʼ, Dios.Ruzë́ naguʼ didzaʼ ruáʼa. 4 y6Busölá nedaʼ, Dios, para gaca yöl-laʼ ba que Loʼ.Len yöl-laʼ huáca quiuʼ guléaj nedaʼ tsahuiʼ. W3'5Raca ládxiʼruʼ irúaj Sión Nu usölá bönachi Israel.Cateʼ uchisa cazëʼ Dios bönachi queëʼ nadzúngaca,
uluʼdzeja zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob, en uluʼzíʼ xibé bönachi Israel.q2[5Tadxi taʼdzö́binëʼ bönniʼ caní, en bitiʼ bi nunaʼ quégaquiëʼ.Caní raca tuʼ rusunítiëʼ Dios caz nupa taʼdíl-lalen libíʼiliʼ.Gunliʼ ga uluʼtuíʼinëʼ tuʼ chigurúʼunëʼ Dios légaquiëʼ. @1y5¿Naruʼ cabí nápagaquiëʼ yöl-laʼ réajniʼi bönniʼ naʼ tuʼë döʼ?Tuʼsunítiëʼ bönachi quiaʼ ca tu nu ragu yöta,
en bitiʼ caʼ tuʼlidzëʼ nedaʼ. "0=5Yúguʼtë bönachi söjáquiëʼ ga yúbölö.Yúguʼtëʼ nácagaquiëʼ xihuiʼ.Cuntu nu zoa run le naca dxiʼa, nitúëʼ bönniʼ. q/[5Ga naʼ zoëʼ Dios yehuaʼ yubá ruyúëʼ gátiʼtës,
en riléʼenëʼ bönachi nacuáʼ idútë yödzölió,
para inö́zinëʼ channö zoa nu réajniʼi,
o channö zoëʼ nu bönniʼ ruíʼi ládxëʼë Dios. q. ]5Taʼzáʼ ládxëʼë bönniʼ canö́z, taʼnnë́ʼ:“Bitiʼ caʼ zoëʼ Dios.”Nácagaquiëʼ xihuiʼ bönniʼ caní, en núngaquiëʼ le nácatërö xihuiʼ.Cuntu nu bönniʼ zoëʼ runëʼ le naca dxiʼa. *-M4 Guíëticaʼsaʼ Liʼ: “Xclenuʼ” tuʼ ben cazuʼ Liʼ ga naca caní,
ateʼ gunaʼ löza Loʼ le naca dxiʼa lógaca nupa néquiguequi quez quiuʼ.),K4Nacaʼ nedaʼ ca tu yaga olivo yaʼa le röʼ raʼ yuʼu lidxëʼ Dios.Uzxöni ládxaʼa yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ Dios yuguʼ iz siʼ zaca. [+/4“¡Buliʼyútsöcaʼ! Bönniʼ ni bitiʼ gúʼunnëʼ uzxöni ládxëʼë Dios,
pero buzxöni ládxëʼë yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ,
en le zián le guzë́ ládxëʼë le cabí bi nazacaʼ.” *74Yuguʼ bönniʼ tsahuiʼ ilaʼléʼenëʼ lë ni, en iládxinëʼ Dios.Uluʼzxidxëʼ queëʼ bönniʼ naʼ rizíʼ yëʼë, ilaʼnë́ʼ: )/4Tsaz uzötaj cazëʼ Dios liʼ.Sönëʼ liʼ, en ubéajëʼ liʼ lu yuʼu lidxuʼ,
en ucuítëʼ liʼ ga nacuáʼ nupa nabángaca. m(S4Nadxíʼinuʼ yúguʼtë didzaʼ tun ditaj bönachi,
liʼ naʼ, bönniʼ rizíʼ yëʼë. '54Nadxíʼirönuʼ le naca döʼ ca nadxíʼinuʼ le naca dxiʼa,
en nadxíʼirönuʼ le cabí nácatë ca nadxíʼinuʼ le naca idútë li. &%4Len lúdxuʼu rúnlenuʼ luzóʼo didzaʼ para usunítiuʼ bönachi.Naca lúdxuʼu, bönniʼ rizíʼ yëʼ, ca tu guíë tuchiʼ. % 4¿Bizx que run ba zxön cuinuʼ niʼa que döʼ ruʼu, bönniʼ nál-la?Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ Dios. +$O3Níʼirö tsaza ládxuʼu yuguʼ le cúʼutuʼ loʼ le naca idú dxiʼa,
yuguʼ böaʼ guíxiʼdoʼ gútituʼ-baʼ loʼ,
en yuguʼ böaʼ-bë́dxidoʼ uzéguiʼtuʼ-baʼ loʼ.Níʼirö ilútiëʼ-baʼ yuguʼ bëdxi biguiúʼdoʼ,
en ilaʼguʼë-baʼ lu bucugu quiuʼ.!#;3Lu yöl-laʼ ruzáʼ ladxiʼ quiuʼ ben le naca dxiʼa
quégaca bönachi yödzö Sión.Buchisa zöʼö le run chiʼi yödzö Jerusalén. {"o3Le rë́ʼënëʼ Dios le naca ca tu le cúʼuruʼ lahuëʼ
naca böʼ naca cáziruʼ le nötaj nagula ladxiʼ. Dios quiaʼ, bitiʼ ucáʼanuʼ cáʼasö ládxiʼdoʼotuʼ
le ruhuíʼini ladxiʼ, en le naca nöxaj ladxiʼ. (!I3Laʼtuʼ raza ládxuʼu-baʼ böaʼ-bëdxi gútituʼ-baʼ loʼ, laʼ gúnteaʼ caní.Bitiʼ raza ládxuʼu-baʼ nu böaʼ uzéguiʼtuʼ-baʼ loʼ. a ;3Xanaʼ Dios, gusalaj ruáʼa,
ateʼ usiyöndaʼ bönachi yöl-laʼ ba quiuʼ. 5c3Dios quiaʼ, benna nedaʼ lataj cabí ibágaʼa xiguiaʼ.Naca cazuʼ Dios, Nu rusölá nedaʼ.Lu yöl-laʼ rudzeja quiaʼ gul-laʼ ca naca cazuʼ tsahuiʼ. %C3 Níʼirö usë́didaʼ nupa taʼguitsaj xibá quiuʼ ca nácagaca le rë́ʼënuʼ ilúngaca,
ateʼ yuguʼ bönniʼ dul-laʼ uluʼhuécja quiuʼ. 3 Bunna quiaʼ yöl-laʼ rudzeja que yöl-laʼ rusölá quiuʼ,
en ben ga gunaʼ ca rnna xtídzuʼu idú ládxaʼa. ~u3 Bitiʼ ucuítuʼ nedaʼ ga zoaʼ loʼ Liʼ,
en bitiʼ ugúʼ Dios Böʼ Láʼayi quiuʼ Nu zóalen nedaʼ. r]3 Dios quiaʼ, bun dxiʼa ládxiʼdaʼahuaʼ,
en guchiza nedaʼ tu böʼ cubi le nuzúʼ tsutsu. hI3 Bitiʼ uyúʼ yuguʼ dul-laʼ nunaʼ,
en busulu yúguʼtë le naca döʼ nabágaʼa. >u3Ben ga yöndaʼ le nachë́ʼ yöl-laʼ ruzíʼ xibé, en yöl-laʼ rudzeja,
para huöáca ládxaʼa lu le raca quiaʼ tuʼ benuʼ ga réquibeʼedaʼ nabágaʼa dul-laʼ. {3Buchiʼa nedaʼ len le ruchíʼaninuʼ, ateʼ gacaʼ dxiʼa.Buguibi nedaʼ, ateʼ huöácaʼ zxílaʼdoʼos. 3Rë́ʼënuʼ soa le naca idútë li icja ládxiʼdoʼotuʼ.Guchiza icja ládxiʼdaʼahuaʼ yöl-laʼ réajniʼi.  3Buyútsöcaʼ, nabágaʼa döʼ cateʼ gusí lotë guljaʼ,
en lu dul-laʼ zoa cazaʼ cateʼ buzóanu xináʼa nedaʼ. [/3Loʼ Liʼ cazuʼ benaʼ dul-laʼ,
en loʼ Liʼ caʼ biʼa döʼ.Naca bëʼ nacuʼ tsahuiʼ cateʼ ruʼu didzaʼ,
en idú dxiʼa, en tsahuiʼ nacuʼ cateʼ ruchiʼa rusörö́uʼ queë́tuʼ. fE3Nöz quézidaʼ le gudáʼbagaʼa,
en röjnétiquiʼsidaʼ yuguʼ dul-laʼ nunaʼ. gG3Buguíbiticaʼsö nedaʼ tsca naca döʼ biʼa.Buchiʼa nedaʼ lu dul-laʼ nunaʼ. E 3Dios quiaʼ, buzáʼ ladxiʼ quiaʼ tsca naca yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ zxön quiuʼ,
en tsca naca le zián le ruzáʼ ládxuʼu quiaʼ, bugúa yuguʼ le gudáʼbagaʼa loʼ Liʼ. 2Nu rë nedaʼ: Xclenuʼ, runna quiaʼ le run nedaʼ bal,
ateʼ nu run ca rnna xtídzaʼa, usölá cazaʼ nu naʼ.”4a2Buliʼzë́ nágaliʼ didzaʼ ni, núlöliʼ ruzóaliʼ nedaʼ tsöláʼalö.Channö cabí, usunítiaʼ libíʼiliʼ, ateʼ cuntu nu gaca usölá libíʼiliʼ. ,Q2Caní benuʼ, ateʼ bitiʼ bi gunníaʼ,
ateʼ gúquinuʼ nacaʼ ca naca cazuʼ liʼ,
pero naʼa uzéguiaʼ liʼ didzaʼ, en uluʼa lahui le nunuʼ. nU2Zóaticaʼsuʼ uzéguiuʼ-nëʼ böchiʼ cazuʼ,
en rudidzaʼ yudxuʼ böchiʼ-zan cazuʼ. g G2Zóaticaʼsuʼ guʼu didzaʼ xihuiʼ,
en ruíʼiticaʼsuʼ didzaʼ bitiʼ nácatë.  +2Cateʼ riléʼenuʼ-nëʼ bönniʼ gubán rácalenuʼ lëʼ,
en runuʼ tsözxö́n nupa taʼguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ. f E2Bitiʼ runnuʼ lataj usédidaʼ liʼ,
pero rucáʼanuʼ cáʼasö didzaʼ ruáʼa. B }2Dios rëʼ bönniʼ huíaʼ döʼ, rnnëʼ:“¿Bizx que ruʼu didzaʼ ca nácagaca xibá naguixjaʼ?¿Bizx que ruʼu didzaʼ ca naca didzaʼ dzaga núnlenaʼ bönachi?  )2Rnnëʼ caʼ: “Ral-laʼ ulídzaliʼ nedaʼ cateʼ bi gaca queë́liʼ.Gácalen cazaʼ libíʼiliʼ, ateʼ gunliʼ nedaʼ bal.” J 2Le ral-laʼ unö́dzjaliʼ queëʼ Dios naca yöl-laʼ rë Lëʼ: “Xclenuʼ”
ateʼ ral-laʼ gunliʼ lahuëʼ Dios nayë́pisëtërëʼ ca naca le guzxíʼ lu náʼaliʼ gunliʼ. pY2 ¿Naruʼ gágutsaʼ xipë́laʼgacabaʼ bëdxi,
o guíʼjatsaʼ xichö́ngacabaʼ chivo?”  2 Laʼtuʼ ridunaʼ bitiʼ guíaʼ caʼ libíʼiliʼ,
tuʼ nequi quiaʼ yödzölió, encaʼ yúguʼtë le nacuáʼ niʼ. 2 Néquigacabaʼ caʼ quiaʼ yúguʼtëbaʼ böaʼ zoa xíligacabaʼ,
encaʼ yúguʼtë le zoa nabán laʼ guixiʼ. 2 tuʼ néquigacabaʼ quiaʼ yúguʼtëbaʼ böaʼ guixiʼ,
encaʼ böaʼ-bëdxi nacuáʼabaʼ lu gayuáʼ gayuáʼ guíʼadoʼ. ta2 Bitiʼ riquindaʼ-baʼ bëdxi queë́liʼ,
en calëga chivo biguiúʼ nacuáʼabaʼ queë́liʼ, 72Bitiʼ uzéguiaʼ libíʼiliʼ didzaʼ ca naca le rúnnaliʼ quiaʼ,
en calëga ca nácagacabaʼ böaʼ bëdxi ruzéguiʼliʼ-baʼ lahuaʼ. a;2Rnnëʼ: “Buliʼzë nágaliʼ, bönachi quiaʼ, ateʼ guʼa didzaʼ.Buliʼzë́ nágaliʼ, bönachi Israel, ateʼ uzéguiaʼ libíʼiliʼ didzaʼ.Naca cazaʼ Dios.Ön, nacaʼ Dios queë́liʼ. |q2Naca bëʼ náquiëʼ tsahuiʼ Dios lúzxiba xitsáʼ,
tuʼ uchiʼa usörö́ëʼ Dios bönachi queëʼ. =s2Rnnëʼ Dios: “Guliʼtúbi nupa néquiguequi quez quiaʼ,
nupa naʼ gulunlen nedaʼ didzaʼ dzaga,
en buluʼlalaj rön lahuaʼ le ben tsutsu didzaʼ dzaga naʼ.” u~c2Ulidzëʼ lúzxiba xitsáʼ, encaʼ luyú
cateʼ uchiʼa usörö́ëʼ quégaca bönachi queëʼ. $}A2Zëʼë Dios queë́ruʼ, en bitiʼ soëʼ dxisö.Tsöjnöru lahuëʼ tu guíʼ zxön,
ateʼ tsecja tu böʼ budunuʼ idú gasibíʼilëʼ. c|?2Lu yödzö Sión riguʼë Dios beníʼ.Napa yödzö naʼ yöl-laʼ lachi idú. *{ O2Ruʼë didzaʼ Xanruʼ Dios nayë́pisëtërëʼ.Nutubëʼ dërö nupa nacuáʼ yödzölió ga naguélaʼtë ga rilén gubidza ga ridxintë ga ribía. z1Náquiëʼ bönniʼ napëʼ yöl-laʼ zxön, pero riyádzjanëʼ yöl-laʼ réajniʼi,
ca böaʼ guixiʼ tati cázabaʼ.fyE1Tsáziëʼ ga naʼ dzöʼë xuz xtáʼahuëʼ,
en bítiʼrö iléʼenëʼ beníʼ. 9xk1Sal-laʼ cateʼ niʼ zoëʼ nabanëʼ buzíʼ xibé böʼ naca cazëʼ,
ateʼ gulaʼgúʼu bönachi lëʼ yöl-laʼ ba cateʼ bidéliʼnëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ naʼ. zwm1tuʼ cabí bi uʼë cateʼ gátiëʼ,
en bitiʼ tséajlen lëʼ yöl-laʼ lachi que le gutaʼ queëʼ. v1Bitiʼ gádxinuʼ cateʼ idéliʼnëʼ nu bönniʼ yöl-laʼ tsahuiʼ zxön,
en cateʼ xön yöl-laʼ lachi que yuʼu lidxëʼ, u 1Huöáʼu cazëʼ Dios yöl-laʼ naʼbán quiaʼ lu yöl-laʼ guti,
tuʼ ichë́ʼë nedaʼ ga tsöjsóalenaʼ Lëʼ. Lt1Ilátiëʼ ca tátibaʼ böʼcuʼ zxilaʼ,
ateʼ yöl-laʼ guti gaca quégaquiëʼ ca tu nu uyú böʼcuʼ zxilaʼ.Yuguʼ bönniʼ tsahuiʼ ilaʼnná béʼenëʼ légaquiëʼ cateʼ itö́ yu zila.Ilaʼniti le gutaʼ quégaquiëʼ, ateʼ ilaʼcuáʼticaʼsëʼ lataj chul-la ga dzöʼö nupa nátigaca. wsg1 Caní naca le gaca quégaquiëʼ bönniʼ tuʼzxöni ládxëʼë yöl-laʼ tsahuiʼ quégaquiëʼ,
encaʼ quégaca zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ,
yuguʼ biʼi naʼ taʼyaza ládxiʼgacabiʼ didzaʼ guluʼë xúzgacabiʼ naʼ. r 1 Pero yöl-laʼ ba zxön napëʼ bönniʼ naʼ bitiʼ gun ga sóaticaʼsëʼ.Gati cazëʼ ca tátibaʼ böaʼ guixiʼ. 7qg1 Téquinëʼ ilaʼcuáʼticaʼsö lídxigaquiëʼ bönniʼ naʼ,
ateʼ tsaz ilaʼcuʼë niʼ,
ateʼ taʼguʼë lágaca xiyúgaquiëʼ ca naca laʼ lágacasëʼ. p1 Riléʼenëʼ tatiëʼ caʼ bönniʼ taʼyéajniʼinëʼ,
en taʼnitiëʼ tuz ca tati nupa bitiʼ bi nö́zigaca, en nupa bitiʼ taʼyéajniʼi,
ateʼ tuʼcáʼanëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ quégaquiëʼ le uluʼzíʼ xibé bönachi yúbölö. ~ou1 para idéliʼnëʼ sóaticaʼsëʼ ibanëʼ,
en cabí tsáziëʼ yeru ba ga yúʼugaquiëʼ bönniʼ nati. n1tuʼ naca zxö́ntërö le huöáʼu yöl-laʼ naʼbán que nu bönniʼ,
ateʼ catu caz gaca nu bönniʼ quizxjëʼ ca naca, m-1Bitiʼ gaca huöáʼuëʼ laʼ cuinsëʼ nitúëʼ bönniʼ naʼ.Bitiʼ gaca bi unödzjëʼ queëʼ Dios le gun ga usölë́ʼ lëʼ, l11Tuʼzxöni ládxëʼë bönniʼ naʼ yöl-laʼ tsahuiʼ quégaquiëʼ,
en tun ba zxön cuíngaquiëʼ ca nácagaca le dë quégaquiëʼ. )kK1Bitiʼ bi rádxidaʼ cateʼ ridxín bi raca quiaʼ,
cateʼ taʼguʼë nedaʼ lë́ʼajlö bönniʼ tuáʼ döʼ bitiʼ taʼléʼenëʼ nedaʼ dxiʼa. j1Güíʼi ládxaʼa ca naca tu le rucudzuʼ didzaʼ,
en quíxjöʼa ca nácagaca tsanni quinniaʼ lëʼe bihuël-la. i 1Tsöjsáʼ ládxaʼa ca naca le nápagaca yöl-laʼ réajniʼi,
en guʼa didzaʼ le nápagaca yöl-laʼ raca yenniʼ. 4ha1Libíʼiliʼ, nayë́psëtëröliʼ, en libíʼiliʼ, nácaliʼ cáʼasö.Libíʼiliʼ, dë yöl-laʼ tsahuiʼ queë́liʼ, en libíʼiliʼ, nácaliʼ yechiʼ. g #1Guliʼyöni lë ni, libíʼiliʼ, bönachi yúguʼtë yödzö.Buliʼzë́ nágaliʼ, libíʼiliʼ, zóaliʼ idútë yödzölió. }fs0Tsaz náquiëʼ Dios queë́ruʼ, naʼa dza, en dza siʼ zaca.Uluíʼinëʼ rëʼu nöza tödi gátiruʼ.De0 Buliʼyú ca naca zöʼö run chiʼi yödzö naʼ,
en buliʼyú caʼ le nuzóagaca le tsutsu,
para gaca quíxjöiʼiliʼ zxíʼini xiʼsóaliʼ ca náquiëʼ Dios zxön ni. dw0 Guliʼdá idú gásibiʼilö ga dë yödzö Sión,
en buliʼlaba yuguʼ yuʼu sibi tun chiʼi yödzö naʼ. 8ci0 Uluʼdzeja bönachi nacuáʼ yödzö Sión.Uluʼzíʼinu xibé nigula zxíʼini xiʼsóëʼ Judá
tuʼ ruchiʼa rusörö́uʼ netuʼ ca naca le naca tsahuiʼ. !b;0 Ca nayë́pisëtërö Loʼ, Dios,
caʼ taʼgúʼu Liʼ yöl-laʼ ba bönachi idútë yödzölió.Ca naca le naca tsahuiʼ rinná bëʼu. faE0 Ga zoa lu yudoʼ quiuʼ, Dios,
röjnetuʼ ca naca yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ. `}0Biyönruʼ ca nácagaca le zxön benëʼ Dios,
ateʼ naʼa riléʼe quéziruʼ le runëʼ,
lu yödzö láʼayi queëʼ Dios quégaca niʼa nëʼë guizxi yu,
en náquiëʼ caʼ Dios queë́ruʼ.Tsaz naguixjëʼ yödzö naʼ. o_W0Risö́l-lëʼë Dios tu böʼ budunuʼ,
le rusuniti yuguʼ barco zxön que yödzö Tarsis. ^0Raʼ yödzö naʼ gulaʼzxíziëʼ.Gulaʼzacaʼ ziʼë ca raca queë́nu nigula chizóa uzóanu-biʼ bíʼidoʼ. ]w0Cateʼ bilaʼléʼenëʼ yödzö naʼ buluʼbáninëʼ.Gulaʼböʼë böniga, en laʼ buluʼzxúnnajtëʼ. s\_0Gulaʼdáʼbagaʼ nupa taʼnná bëʼ lu yu ni,
en gulaʼbíguiʼë raʼ yödzö láʼayi naʼ. `[90Ruluʼë lahui Dios sóaruʼ tsutsu cuitëʼ Lëʼ
ga zoa lu yuʼu lidxëʼ. Z0Lachi, en sibi naca guíʼa láʼayi naʼ,
ateʼ raza ládxiʼgaca bönachi idútë yödzölió ca naca.Caní naca guíʼa Sión le röʼö tsöláʼalö ga zaʼ böʼ ziaga.Lu yödzö naʼ dë ga zoa Bönniʼ Unná Bëʼ nayë́pisëʼ. AY }0Nayë́pisëtërëʼ Xanruʼ, ateʼ run bayudxi cúʼuruʼ-nëʼ yöl-laʼ ba idú ládxiʼruʼ
ga zoa lu yödzö queëʼ Dios queë́ruʼ le zoa lu guíʼa láʼayi queëʼ. X / ¡Nequi queëʼ Dios yöl-laʼ zxön quégaca yúguʼtë yödzö nacuáʼ yödzölió! ¡Nayë́pisëtërëʼ Lëʼ!vWe/ Tuʼdubi nupa taʼnná beʼe yuguʼ yödzö
tsözxö́n len bönachi queëʼ Dios queëʼ Abraham. V /¡Zoa cazëʼ Dios lataj láʼayi queëʼ ga röʼë rinná bëʼë!¡Rinná béʼenëʼ bönachi yúguʼtë yödzö! xUi/¡Rinná bëʼë Dios idútë yödzölió ni!¡Idú ládxiʼliʼ guliʼgul-la yöl-laʼ ba queëʼ! &TE/¡Guliʼgul-la yöl-laʼ ba queëʼ Dios! ¡Guliʼgul-la!¡Guliʼgul-la yöl-laʼ ba queëʼ Bönniʼ rinná béʼenëʼ rëʼu! ¡Guliʼgul-la! S/Len yöl-laʼ ba zxön ribenëʼ Dios ga röʼë rinná bëʼë.Le zián le tuʼcödxëʼ cateʼ ribenëʼ Xanruʼ niʼ. R1/Gurö́ cazëʼ luyú ga ni nuzóëʼ rëʼu.Naca tu luyú lachi quégaca zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob, nupa naʼ nadxíʼi quézinëʼ. tQa/Benëʼ ga bidéliʼruʼ yuguʼ lu bönachi izáʼa.Benëʼ ga rinná beʼeruʼ yuguʼ yödzö. {Po/Ral-laʼ gunruʼ bal Xanruʼ Dios nayë́pisëtërëʼ.Náquiëʼ Nu rinná bëʼ idútë yödzölió. ,O S/¡Lu yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ guliʼcapaʼ náʼaliʼ, bönachi yúguʼtë yödzö!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Dios, len yuguʼ le rúl-lalenliʼ! N. Xanruʼ nayë́pisëtërëʼ zóalen cazëʼ rëʼu.Dios quégaca zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob rapa chiʼë rëʼu.!M;. Rnnëʼ: “Guliʼsóa dxisö, ateʼ guéquibeʼeliʼ naca cazaʼ Dios.Nayë́pisëtëraʼ yuguʼ lu yödzö, en lu idútë yödzölió.” kLO. Ruzóa dxíëʼ gudil-la rácagaca idútë yödzölió.Riguitsjëʼ yuguʼ uxitiʼ yaga,
en rusunítiëʼ yuguʼ yaga lahui tuchiʼ que gudil-la.Ruzéguiʼë yuguʼ carreta que gudil-la tu lu guíʼ zxön. bK=.Guliʼdá iléʼeliʼ le nunëʼ Xanruʼ.Buliʼyú ca nusunítiëʼ luyú ni. J .Xanruʼ nayë́pisëtërëʼ zóalen cazëʼ rëʼu.Dios quégaca zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob rapa chiʼë rëʼu. $IA.Tadxi taʼdzöbi bönachi yuguʼ yödzö,
ateʼ taʼbö́ʼ baguíʼi nupa taʼnná bëʼ,
tuʼ ruʼë didzaʼ Dios, ateʼ riniti luyú ni. Hy.Zoa cazëʼ Dios yödzö naʼ, le catu caz initi.Cateʼ niʼ soa itö́ yu gácalenëʼ nupa nacuáʼ niʼ. G#.Zoa tu yegu le run ga tuʼdzeja nupa nacuáʼ ladzëʼ Dios,
ga naʼ röʼö yudoʼ láʼayi ga zoëʼ Dios nayë́pisëtërëʼ. yFk.en sal-laʼ chasa idxía, en tsuʼu bö nísadoʼ naʼ,
en ilaʼzxizi guíʼadoʼ tuʼ nözi le raca. E.Que lë ni naʼ bitiʼ gádxiruʼ sal-laʼ izxizi idútë yödzölió,
en ilaʼniti yuguʼ guíʼa lu nísadoʼ, D +.¡Náquiëʼ Dios Nu run chiʼi rëʼu, en Nu ruzóa rëʼu tsutsu!¡Zóaticaʼsëʼ gácalenëʼ rëʼu cateʼ bi raca queë́ruʼ! C9-Gunuʼ ga tsöjnégacaticaʼsö bönachi ca nacuʼ Liʼ.Que lë ni naʼ yúguʼtë bönachi ilë́ liʼ “Xclenuʼ” yuguʼ dza siʼ zaca.B-Ilaʼcuáʼabiʼ biʼi bönniʼ quiuʼ uláz quégaquiëʼ xuz xtoʼo.Gunuʼ ga ilaʼnná bë́ʼëbiʼ idútë yödzölió. "A=-Lu yöl-laʼ rudzeja, en lu yöl-laʼ ruzíʼ xibé quégacabiʼ ilaʼdxinbiʼ,
en ilaʼyázabiʼ yuʼu lidxëʼ bönniʼ naʼ rinná bëʼë. t@a-Ilaʼchë́ʼë-biʼ lahuëʼ bönniʼ rinná bëʼë, nácubiʼ lariʼ nazácaʼdaʼ.Ilaʼdabiʼ yuguʼ biʼi nigula raʼbandoʼ cúdziʼlöbiʼ,
ateʼ ilaʼchë́ʼë légacabiʼ lahuëʼ bönniʼ naʼ rinná bëʼë. ?7- Yuguʼ biʼi nigula queëʼ bönniʼ rinná bëʼë zóagacabiʼ lidxëʼ, en nácatërögacabiʼ lachi.Lariʼ nácubiʼ nadíalen du oro. V>%- Níʼirö bönachi yödzö Tiro ilaʼdxín loʼ nuáʼgaca le nazácaʼdaʼ le ilunna quiuʼ.Yuguʼ bönniʼ taʼléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ ilaʼnábinëʼ liʼ bi unödzjuʼ quégaquiëʼ. =- Níʼirö së ládxëʼë bönniʼ rinná bëʼë yöl-laʼ lachi quiuʼ.Buzóa zxibuʼ lahuëʼ tuʼ náquiëʼ xanuʼ. ,<Q- Bëʼ ladxiʼ nedaʼ, nigúladoʼ.Bëʼ ladxiʼ nedaʼ, en biyö́n xtídzaʼa.Gul-la ladxiʼ bönachi yödzö quiuʼ, en yuguʼ diʼa dza quiuʼ. o;W- Yuguʼ nigula zxíʼinigaquiëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë
nútsaʼgacabiʼ biʼi nigula nacuáʼabiʼ lidxuʼ.Nigula quiuʼ rinná béʼenu zuínu cuituʼ ibëla,
en nácunu le nazíʼi biquitaj oro nazacaʼ. :5-Riláʼ zxixi lariʼ nacuʼ len ziʼ mirra, en ziʼ áloe, en ziʼ casia.Tunëʼ bönniʼ huil-la ga rudzéjanuʼ lu yuʼu lidxuʼ zxön. w9g-Nadxíʼinuʼ le naca tsahuiʼ, en bitiʼ riléʼenuʼ dxiʼa le bitiʼ nácatë.Que lë ni naʼ Dios quiuʼ nabö́ cazëʼ liʼ.Nachízirëʼ icja ládxiʼdoʼo yöl-laʼ rudzeja ca le nápagaca iaʼzícaʼrö bönachi. 8-¡Chadía chacanna naguixjuʼ ga röʼu rinná bëʼu, Dios!¡Ca naca le naca tsahuiʼ rinná béʼenuʼ bönachi quiuʼ! a7;-Natúchiʼgacadaʼ yaga lahui tuchiʼ quiuʼ.Bönachi yuguʼ yödzö ziʼtuʼ taʼdzö́ʼö loʼ, nupa naʼ taʼdíl-lalen liʼ.Yuguʼ yaga lahui tuchiʼ quiuʼ nachö́zaʼgaca ládxiʼdoʼguequi. o6W-Lu yöl-laʼ unná bëʼ quiuʼ idéliʼnuʼ lu gudil-la,
ugunuʼ dxin le naca idútë li, en yöl-laʼ nöxaj ladxiʼ, en le naca tsahuiʼ.Yöl-laʼ huáca zxön quiuʼ gun ga iláʼ lahui yuguʼ le zxö́ntërö. 5-Begaʼ lëʼu guíë tuchiʼ quiuʼ, bönniʼ nayë́pisëʼ,
lu yöl-laʼ lachi quiuʼ, en lu yöl-laʼ unná bëʼ quiuʼ. *4M-Nácatëruʼ Liʼ lachi ca yúguʼtë bönachi.Nabéʼedeʼenuʼ ruʼu didzaʼ.Que lë ni naʼ nunëʼ Dios gaca dxiʼa quiuʼ chadía chacanna. B3 -Rizáʼ ládxaʼa tu le naca dxiʼa.Ruʼa didzaʼ que le runëʼ bönniʼ rinná bëʼë.Naca lúdxaʼa ca le ruzúajlenëʼ bönniʼ nabéʼedeʼenëʼ ruʼë didzaʼ. h2I,¡Gudáchi gácalenuʼ netuʼ,
en lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ busölá netuʼ!N1,Naguíngaquiëʼ netuʼ luyú.Nadínituʼ lu bëchtö yu. 0,¿Bizx que nucachiʼ loʼ lotuʼ netuʼ?¿Naruʼ nál-la ládxuʼu ca raca queë́tuʼ, en ca riguíʼi rizácaʼtuʼ? v/e,¡Bubán, Xan! ¿Bizx que rásitsoʼ Liʼ?¡Guyasa! ¡Bitiʼ usán noʼo netuʼ chadía chacanna! .,Tuʼ néquituʼ quiuʼ Liʼ zóaticaʼsö nu guti netuʼ.Nactuʼ ca yuguʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ lo nu guti légacabaʼ. g-G,laʼ gáquibeʼetënuʼ lë ni, Dios,
tuʼ nöz quézinuʼ le rizáʼ ládxiʼtuʼ. y,k,Laʼtuʼ gul-la ládxiʼtuʼ Liʼ, Dios queë́tuʼ,
o laʼtuʼ guyéaj ládxiʼtuʼ tu dios izáʼa, *+M,pero nusán naʼ cazuʼ netuʼ ladaj nupa nácagaca ca yuguʼ böaʼ guiʼa síniaʼ,
en nucáʼanuʼ netuʼ ga chizóa tseajtsázatuʼ lataj chul-la. * ,Bitiʼ caʼ böaj ládxiʼtuʼ ca réajlëʼëtuʼ Liʼ,
en bitiʼ gudáʼbagaʼtuʼ le buluíʼinuʼ netuʼ guntuʼ. )/,Guca queë́tuʼ yúguʼtë lë ni sal-laʼ bitiʼ nál-la ládxiʼtuʼ Liʼ,
en bitiʼ nucáʼanatuʼ didzaʼ dzaga bénlenuʼ netuʼ. %(C,tuʼ riyöndaʼ nupa tuʼdidzaʼ yudxi nedaʼ, en tuʼcáʼana nedaʼ cáʼasö,
nupa naʼ bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa, en tuʼdíʼi nedaʼ. r'],Yuguʼ dza rutuíʼidaʼ ca raca queë́tuʼ,
en röʼa böniga lu yöl-laʼ rutuíʼi quiaʼ, &,Benuʼ ga tuʼdidzaʼ yudxi bönachi yuguʼ yödzö netuʼ.Tuʼtá ícjaguequi lu yöl-laʼ rucáʼana netuʼ cáʼasö. !%;, Bönachi yuguʼ dzaga yödzö queë́tuʼ bilaʼléʼe lë naʼ benuʼ queë́tuʼ,
ateʼ tuʼcáʼana netuʼ cáʼasö, en tuʼtitaj netuʼ. t$a, Naca tsca bë́tiʼu netuʼ, en látiʼdoʼos guzxiʼu.Bitiʼ caʼ buziʼu xibé tsca guzxiʼu. #, Bëʼu lataj gulútiëʼ ziantuʼ ca nu rúti-gacabaʼ böʼcuʼ zxilaʼ.Bësilásiuʼ netuʼ ládjagaca yödzö izáʼa. "{, Benuʼ ga buzxúnnajtuʼ lógaca nupa taʼdíl-lalen netuʼ,
ateʼ gulaʼgǘëʼ yuguʼ le nequi queë́tuʼ. !9, Pero naʼa nusán noʼo netuʼ, Dios, en bëʼu lataj nu buxicja netuʼ.Bítiʼrö réajlenuʼ bönniʼ queë́tuʼ röjáquiëʼ gudil-la. c ?,Cúʼuticaʼstuʼ Liʼ yöl-laʼ ba,
en guíëticaʼstuʼ Liʼ: “Xclenuʼ.” ,tuʼ rusölá cazuʼ Liʼ netuʼ lu náʼagaca nupa bitiʼ taʼléʼe netuʼ dxiʼa,
en ruzötjuʼ nupa tuʼdíʼi netuʼ.  ,Bitiʼ uzxöni ládxaʼa uxitiʼ yaga quiaʼ,
en bitiʼ uzxöni ládxaʼa guíë tuchiʼ quiaʼ para ilácalen nedaʼ, 8i,Uguntuʼ dxin yöl-laʼ huáca quiuʼ, uxícjatuʼ nupa taʼdáʼbagaʼ netuʼ,
ateʼ tuʼ zóalen cazuʼ netuʼ, ucúl-latuʼ nupa bitiʼ taʼléʼe netuʼ dxiʼa.  ,Naca cazuʼ Liʼ Dios quiaʼ, en Nu rinná beʼe nedaʼ.Busölá bönachi quiuʼ, yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob. 5c,Bitiʼ gulaʼdéliʼnëʼ xuz xtóʼotuʼ luyú ni rácasö quégaquiëʼ,
en bitiʼ buluʼsölá laʼ cuíngacasëʼ,
pero ben cazuʼ Liʼ lë naʼ len yöl-laʼ huáca zxön quiuʼ,
en lu yöl-laʼ zxön que le naca cazuʼ,
ateʼ bulúʼu lahui ca nadxíʼinuʼ légaquiëʼ. 1[,Bulaga cazuʼ Liʼ bönachi yuguʼ yödzö izáʼa,
en bucuásuʼ légaquiëʼ luyú ni.Busacaʼ ziʼu bönachi izáʼa naʼ, en gurúʼunuʼ léguequi. < s,Biyö́n quézituʼ le, Dios.Buluʼsiyönnëʼ netuʼ xuz xtóʼotuʼ
ca naca yuguʼ le zxön benuʼ dza niʼte,
cateʼ niʼ gulaʼcuʼë légaquiëʼ luyú ni. xi+¿Bizx que risë́bidaʼ ládxaʼa, en bizx que röʼa böniga?Uzxöni ládxaʼa-nëʼ Xanruʼ Dios,
tuʼ huadxín dza cuʼa-nëʼ yöl-laʼ ba le yúbölö,
tuʼ náquiëʼ Nu rusölá nedaʼ, en náquiëʼ Dios quiaʼ.=s+Tsuʼa raʼ bucugu queëʼ Dios.Ibígaʼa lahuëʼ Dios, Nu run ga rudzéjadeʼedaʼ. Gúl-lalenaʼ bihuël-la, cuʼa Liʼ yöl-laʼ ba, Dios, nacuʼ Dios quiaʼ. D+Gusö́l-laʼ quiaʼ beníʼ quiuʼ, en le naca idútë li quiuʼ para uluʼluíʼi nedaʼ nöza.Ben ga ilaʼchë́ʼ nedaʼ ga naca láʼayi quiuʼ, ga naʼ zoa cazuʼ Liʼ. ,Q+Liʼ cazuʼ nacuʼ Dios, Nu rutipa ládxaʼa. ¿Bizx que nusán noʼo nedaʼ?¿Bizx que ruhuíʼinidaʼ tuʼ taʼbía no nedaʼ nupa tuʼdíʼi nedaʼ? 8 k+Guléaj nedaʼ tsahuiʼ, Dios, en bëʼ didzaʼ uláz quiaʼ lógaca bönachi tuáʼ döʼ quiaʼ.Busölá nedaʼ lu naʼ nu rizíʼ yëʼ, en bitiʼ naca tsahuiʼ. xi* ¿Bizx que risë́bidaʼ ládxaʼa, en bizx que röʼa böniga?Uzxöni ládxaʼa-nëʼ Xanruʼ Dios,
tuʼ huadxín dza cuʼa-nëʼ yöl-laʼ ba le yúbölö,
tuʼ náquiëʼ Nu rusölá nedaʼ, en náquiëʼ Dios quiaʼ.5* Rutsaba yúguʼtë dxita yuʼa tuʼ tuʼdidzaʼ yudxi nedaʼ.Yuguʼ dza taʼnábini nedaʼ, taʼnná: “¿Gazxi caz zoa Dios quiuʼ?” T!* Guíaʼ-nëʼ Dios, Nu ruzóa nedaʼ tsutsu, inníaʼ: ¿Bizx que nál-la ládxuʼu nedaʼ?¿Bizx que run bayúdx quíʼi sácaʼticaʼsaʼ lu náʼagaca nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa? fE*Rinábidaʼ-nëʼ Xanruʼ huéchiʼ ládxëʼë nedaʼ yuguʼ dza.Yuguʼ dzöʼ rul-laʼ yöl-laʼ ba queëʼ Lëʼ,
en rulidzaʼ Dios, ruíʼilenaʼ-nëʼ didzaʼ, Nu naʼ runna quiaʼ yöl-laʼ naʼbán. *o~~a}}"|~| {{yyxwvvuu(tss_rr*qppcoonNmlkkXjjiZh\gfff#edcbba`__g^^8]]\_[gZYYiXXaWWAVV!UUTyTSRR9QAPP]OONM6LLK/JJ IIHHGGdGF3EDDXCBAAy@@?>>> =< ;;:^9l883766t65-443W21110//a..1--1,,C++ *j))*((2''&i%% $K#w""Q!!0 H pvSuKlW u w }  "<]*'GEBen ga huöáca laní quégaquiëʼ ca tu le sön légaquiëʼ,
en ben ga huöáca le tuʼziʼë xibé ca tu le gun ga ilaʼchixi ilaʼníguinëʼ. ECateʼ gudunaʼ buluʼgahuëʼ nedaʼ tu le siláʼ,
en cateʼ gubidxaʼ nisa, buluʼguiʼjëʼ nedaʼ nupe zi. [/ERudú ládxaʼa tuʼ tuʼdidzaʼ yudxi nedaʼ, en bitiʼ bi gaca gunaʼ.Gulözaʼ nu huéchiʼ ladxiʼ nedaʼ, pero cuntu nu guzóa.Gúʼunidaʼ nu huë tsahuiʼ nedaʼ, pero cuntu nu bidzöli. NENöz quézinuʼ Liʼ ca tuʼdidzaʼ yudxi nedaʼ,
en ca tuʼlidza ditaj nedaʼ, en tuʼcáʼana nedaʼ cáʼasö.Riléʼe quézinuʼ yúguʼtë nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa. r]E¡Gudá ga zoaʼ dusölóʼ nedaʼ!¡Ben ga uláʼ lu náʼagaca nupa taʼdíl-lalen nedaʼ! |qEBitiʼ ucachiʼ cuinuʼ lahuaʼ nedaʼ, huen dxin quiuʼ. ¡Röʼa böniga! ¡Gudáchi gúcalen nedaʼ! zmEBubíʼi didzaʼ, Xan, tuʼ nacuʼ dxiʼi ladxiʼ,
en tuʼ ruhuéchiʼ ládxuʼu nedaʼ, gudá quiaʼ. 7EBitiʼ guʼu lataj ibagaʼ nedaʼ lë naʼ.Bitiʼ guʼu lataj uchicjaʼ lu le naca ca nísadoʼ,
encaʼ cabí huötjaʼ tu lu yeru ba. ?wEGuléaj nedaʼ para cabí huötjaʼ lu le naca ca gunaʼ.Ben ga uláʼ lu náʼagaca nupa taʼdíl-lalen nedaʼ,
en lu le naca ca nisa zila le chizóa ibagaʼ nedaʼ. FE pero nedaʼ ulidzaʼ Liʼ, Xan. Bubíʼi didzaʼ, Dios, cateʼ idxín dza raza ládxuʼu Liʼ
tuʼ nadxíʼideʼenuʼ nedaʼ,
en tuʼ guzxíʼ lu noʼo usölóʼ nedaʼ. iKE Taʼnnë́ʼ quiaʼ yuguʼ laʼ nöza,
ateʼ nupa nazúdxigaca tul-la ca naca quiaʼ, a;E Rácuaʼ lariʼ cáʼasö ca run nu ribödxi yechiʼ,
ateʼ tuʼtitaj nedaʼ. dAE Ruzötaj cuinaʼ, en runaʼ gubasa,
en que lë ni naʼ tuʼdidzaʼ yudxi nedaʼ. E Tuʼ ruíʼi ládxaʼa yudoʼ quiuʼ régui rilá ládxiʼdaʼahuaʼ.Naca ca tuʼlidza ditaj nedaʼ nupa tuʼlidza ditaj Liʼ. ENacaʼ ca tu bönniʼ ziʼtuʼ lógacabiʼ biʼi bö́chaʼa,
en ca tu bönniʼ ziʼtuʼ lógaquiëʼ diʼa dza quiaʼ. h IETuʼ nadxíʼidaʼ Liʼ tuʼlidza ditjëʼ nedaʼ,
en que lë ni naʼ rutuíʼidaʼ. z mEBitiʼ guʼu lataj nupa tuʼzxöni ladxiʼ Liʼ uluʼtuíʼi niʼa quiaʼ nedaʼ,Xanaʼ Dios nayë́pisëtëruʼ.Bitiʼ guʼu lataj nupa tun Liʼ zxön ilaʼgáʼana cáʼasö niʼa quiaʼ,Dios quégaca bönachi Israel. y kENöz quézinuʼ Liʼ, Dios, yöl-laʼ canö́z quiaʼ,
en bitiʼ nagachiʼ loʼ Liʼ dul-laʼ nunaʼ.  /ENayántërö ca guitsaʼ icjaʼ nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa,
en bitiʼ bi nunaʼ quéguequi.Nál-lagaca nupa taʼdíl-lalen nedaʼ, en të́ʼëni iluti nedaʼ,
en bitiʼ bi nunaʼ quéguequi.Tunëʼ bayúdx ubiʼa dumí le cabí gulanaʼ. &EERudú ládxaʼa tuʼ rulidzaʼ nu gácalen nedaʼ, ateʼ daʼ lubáʼa.Chirichul-la guiö́j lahuaʼ tuʼ ruyúaʼ ga guíduʼ dusölóʼ nedaʼ. +ERaca quiaʼ tsca ruhuötjaʼ ga rëʼ lu gunaʼ, en bitiʼ zoa ga gaca ulibaʼ.Zoaʼ ca tu lu nisa zila, en chizóa uchicjaʼ nisa. t cEBusölá nedaʼ, Xanaʼ Dios,
tuʼ raca quiaʼ tsca nabágaʼa nisa ga ridxintë ruchicjaʼ nisa. lQD#Rubániruʼ ca nacuʼ Liʼ, Dios, lu lataj láʼayi quiuʼ.Runnuʼ quégaca bönachi quiuʼ yöl-laʼ nal-la, en yöl-laʼ huáca. Náquiëʼ Dios quégaca bönachi Israel.¡Yöl-laʼ ba Lëʼ Xanruʼ Dios!*MD"¡Guliʼgún zxönëʼ Dios!Yöl-laʼ nayë́pisë queëʼ rusubagaʼ bönachi Israel.Yöl-laʼ huáca zxön queëʼ naláʼ lúzxiba xitsáʼ. 9D!Röʼë yehuaʼ yubá xitsáʼtërö, le zoa caz dza niʼte.Buliʼyútsöcaʼ, ruʼë zidzaj didzaʼ, en naca chiʼë ca guziúʼ rinnë́. zmD ¡Guliʼgul-la queëʼ Dios, bönachi yúguʼtë yödzö!¡Guliʼgul-la yöl-laʼ ba queëʼ Xanruʼ!  DBönniʼ gubáz quégaca bönachi Egipto ilaʼdxinëʼ loʼ.Bönniʼ Etiopía ilaʼchisa náʼagaquiëʼ loʼ, Dios. ,QDBuzé le bach bönachi yödzö naʼ nácagaca ca böaʼ guixiʼ,
encaʼ bönachi yuguʼ yödzö nácagaca ca yuguʼ bëdxi tsözxö́n len zxíʼiniguequi.Tuʼlibi bönachi yechiʼ tuʼ taʼzë́ ládxiʼgaca dumí.Bësilási nupa naʼ taʼyaza ladxiʼ röjaca gudil-la. DTuʼ dë yudoʼ quiuʼ lu yödzö Jerusalén,
bönniʼ taʼnná bëʼë ilaʼchë́ʼë niʼ le ilunnëʼ quiuʼ. ~3DBuluíʼi lahui yöl-laʼ huáca quiuʼ, Dios.Buluíʼi lahui yöl-laʼ huáca quiuʼ, Dios, tuʼ chibenuʼ zián le gulácalen netuʼ. 6}eDNacuʼë zxíʼini xiʼsóëʼ Benjamín ga naʼ, bönniʼ gúcarëʼ cuidiʼ, ateʼ taʼnná bëʼë.Bönniʼ lo quégaquiëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Judá nútsaʼgaquiëʼ ládjagaquiëʼ,
encaʼ ládjagaquiëʼ bönniʼ lo quégaquiëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Zabulón, en Neftalí. |9DBuliʼlidzëʼ Dios dxiʼa tsáhuiʼdoʼ gapa naʼ rudúbiliʼ queëʼ,
tuʼ náquiëʼ Xanruʼ, libíʼiliʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Israel. B{}DNupa tul-la, en nupa taʼguínnaj lë́ʼegaca bihuël-la, taʼdá niʼ,
ateʼ biʼi nigula raʼbandoʼ tunbiʼ léguequi tsözxö́n, taʼgápabiʼ lë́ʼegaca guídidoʼ. 0zYDTaʼléʼe yúguʼtë bönachi nupa taʼdalen Liʼ, Dios.Lu yöl-laʼ run Liʼ zxön taʼdá lu lataj láʼayi quiuʼ, Dios quiaʼ, Nu rinná beʼe nedaʼ. %yCDateʼ ulíbiliʼ léguequi ga idxintë irúaj rön quéguequi,
ateʼ ilë́ʼajbaʼ zxículiʼ xichö́ngaca nupa taʼdil-lalen libíʼiliʼ.” xDRuʼë didzaʼ Xanruʼ, rnnëʼ: “Ubéajaʼ léguequi lu guíʼa Basán,
en ubéajaʼ léguequi lu nísadoʼ, $wADLe nácatë Dios udxíëʼ huëʼ ícjagaca nupa taʼdáʼbagaʼ Lëʼ.Udxíëʼ huëʼ icjëʼ bönniʼ bitiʼ gusanëʼ ca naca döʼ ruʼë. rv]D¡Dios queë́ruʼ rusölë́ʼ rëʼu!¡Rusölë́ʼ Xanruʼ Dios rëʼu lu yöl-laʼ guti! qu[D¡Yöl-laʼ ba Dios, Nu ruáʼ suaʼruʼ tu dza tu dza!¡Náquiëʼ Dios Nu rusölá rëʼu! ^t5DBuëpuʼ yehuaʼ yubá richëʼu bönachi zián gulaʼdzúngaca.Nuʼu yuguʼ le buluʼnödzaj bönachi quiuʼ,
en le gulunna quiuʼ nupa taʼdáʼbagaʼ Liʼ,
para tsöjsóëʼ Dios niʼ tsaz. ,sQDGayuáʼ, en gayuáʼ nácagaca carreta que gudil-la queëʼ Dios.Rizë́ʼë Xanruʼ lu guíʼa Sinaí ga naʼ tseajtsaziëʼ lataj láʼayi queëʼ. ?rwD¿Bizx que ruzxéʼeliʼ, yuguʼ guíʼa zxön?¿Bizx que ruzxéʼeliʼ guíʼa naʼ guzë́ ládxëʼë Dios tsöjsóëʼ ga naʼ?Le nácatë tsaz soëʼ Dios niʼ. bq=DNequi queëʼ Dios guíʼa Basán.Naca guíʼa Basán naʼ tu guíʼa zxön. p%DCateʼ bësilásiëʼ Dios bönniʼ naʼ gulaʼnná bëʼë lu guíʼa Salmón,
benëʼ ga gula guiö́j böguiʼ lu guíʼa naʼ. ]o3D Sal-laʼ bucachiʼ loliʼ gapa tun chíʼiliʼ böʼcuʼ zxilaʼ,
gáculiʼ le naca lachi ca nácagacabaʼ guʼdödoʼ néquiguequinibaʼ guíë plata,
en xitúbigacabaʼ néquiguequini guíë oro. rn]D “¡Taʼzxúnnajëʼ! ¡Taʼzxúnnajëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë,
encaʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la guizxi yu quégaquiëʼ!”Nigula gulaʼbö́zanu lídxigacanu buluʼzíʼinu xibé le gutáʼ quégaquiëʼ. tmaD Bëʼ cazëʼ didzaʼ Xanruʼ Dios.Taʼguísinu nigula zián didzaʼ dxiʼa queëʼ, taʼnnanu: +lOD Yöjcuáʼ nupa néquiguequi quiuʼ luyú naʼ.Lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ, Dios,
bucözuʼ le gácalen nupa nácagaca yechiʼ luyú naʼ. okWD Benuʼ ga gulaj guiö́jsiuʼ, Dios.Benuʼ ga böáca yaʼa xiyúʼ ga niʼ guca yu bidxi. !j;DGudödi budóʼ zxuʼ dza niʼ.Lëscaʼ gula guiö́jsiuʼ lahuëʼ Dios.Guzxizi guíʼa Sinaí lahuëʼ Dios quégaca bönachi Israel. ~iuDYöjnöru cazuʼ lógaca bönachi quiuʼ, Dios,
cateʼ guchëʼu léguequi laʼ guixiʼ ga naʼ dë lataj. PhDRucuʼë Dios nupa nagáʼanagaca bayechiʼ tu yuʼu.Rubéajëʼ nupa nadzúngaca, en runëʼ ga raca dxiʼa quéguequi,
pero uluʼgáʼana tu luyú bidxi nupa taʼdáʼbagaʼ Lëʼ. ;goDNáquiëʼ ca xúzgacabiʼ biʼi uzë́bidoʼ,
encaʼ Nu ruchiʼa rusörö́ quégacanu nigula uzëbi.Caní náquiëʼ Dios ga naʼ zoëʼ lataj láʼayi queëʼ. KfD¡Guliʼgul-la queëʼ Dios!¡Guliʼgul-la yöl-laʼ ba que Lëʼ!Buliʼpáʼa nöza ga tödëʼ gapa dë lataj.¡Nazíʼi lëʼ Xanruʼ!¡Buliʼdzeja lahuëʼ Lëʼ! eDUluʼdzeja nupa nácagaca tsahuiʼ, en uluʼzíʼ xibë́ʼ Dios.Lu yöl-laʼ rudzeja quéguequi uluʼzíʼ xibë́ʼ. -dSDCa rulaga tu böʼ recja dzön, caʼ bulaga léguequi. Ca naʼ ruúnaʼ lu guíʼ quízxiʼbaʼ buz,
caʼ ilaʼniti nupa tuáʼ döʼ lahuëʼ Dios. c 7DRaca ládxiʼruʼ chasëʼ Dios, en usulásiëʼ nupa taʼdíl-lalen Lëʼ,
en gunëʼ ga uluʼzxunnaj nupa bitiʼ taʼléʼe Lëʼ dxiʼa. sb_CRunëʼ Dios ga raca dxiʼa queë́ruʼ,
para iladxi Lëʼ yúguʼtë nupa nacuáʼ yödzölió.jaMCYödxi yanaʼ runödzaj luyú ni.Dios queë́ruʼ runëʼ ga raca dxiʼa queë́ruʼ. `Cral-laʼ ilaʼgúʼu Liʼ yöl-laʼ ba bönachi, Dios.Yúguʼtë bönachi ral-laʼ ilaʼgúʼu Liʼ yöl-laʼ ba. 2_]CRal-laʼ uluʼdzeja bönachi yúguʼtë yödzö,
en ilúl-la lu yöl-laʼ rudzeja quéguequi.Tuʼ uchiʼa usörö́uʼ bönachi ca naca le naca tsahuiʼ, ^CRal-laʼ ilaʼgúʼu bönachi Liʼ yöl-laʼ ba, Dios.Yúguʼtë bönachi ral-laʼ ilaʼgúʼu Liʼ yöl-laʼ ba. ]7Cpara gaca bëʼ le rë́ʼënuʼ guntuʼ yödzölió ni,
en para ilaʼnözi bönachi yúguʼtë yödzö ca naca yöl-laʼ rusölá quiuʼ. \ CXantuʼ Dios, buzáʼ ladxiʼ queë́tuʼ, en ben ga gaca dxiʼa queë́tuʼ.Lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ buyú netuʼ, [3B¡Yöl-laʼ ba Dios!¡Bitiʼ gudáʼbaguëʼë nedaʼ cateʼ bulidzaʼ-nëʼ,
en bitiʼ bugǘëʼ yöl-laʼ nadxíʼi queëʼ nedaʼ!oZWBpero le nácatë biyönnëʼ Dios didzaʼ bëʼa.Buzë́ naguëʼ cateʼ bulidzaʼ Lëʼ. yYkBChannö rucáchaʼa le naca döʼ lu ládxiʼdaʼahuaʼ,
bitiʼ yönnëʼ Xanruʼ Dios didzaʼ guʼa, ]X3BLen ruáʼ cuinsaʼ bulidzaʼ Lëʼ,
en benaʼ Lëʼ zxön len lúdxaʼa. W1BGuliʼdá uzë́ nágaliʼ, yúguʼtëliʼ rádxiliʼ-nëʼ Dios,
ateʼ usiyöndaʼ libíʼiliʼ yuguʼ le benëʼ le gulácalen nedaʼ. JV BCuʼa-baʼ loʼ Liʼ böaʼ-bëdxi renniʼ uzéguiʼa-baʼ loʼ,
tsözxö́n len dzön quégacabaʼ chivo biguiúʼ.Gútiaʼ-baʼ loʼ yuguʼ bëdxi, en yuguʼ chivo biguiúʼ. _U7Blë naʼ bëʼa didzaʼ que,
le gunníaʼ cateʼ niʼ riguíʼi rizácaʼa. TB Tsuʼa lidxuʼ, en cuʼa-baʼ loʼ böaʼdoʼ uzéguiʼa-baʼ loʼ.Gunaʼ loʼ Liʼ le guzxíʼ lu naʼa gunaʼ, AS{B Benuʼ ga gulaʼlibëʼ icjtuʼ bönniʼ dxíagaquiëʼ-baʼ böaʼ.Gudö́dituʼ lu guíʼ, en lu nisa,
pero guchë́ʼ cazuʼ netuʼ tu lataj ga bölaj budzéʼetuʼ. \R1B Bëʼu lataj bidzuntuʼ lu du yalaj.Busubáguʼu netuʼ tu yuaʼ ziʼi. rQ]B Guzxíʼ bëʼ cazuʼ netuʼ, Dios.Buchiʼu netuʼ ca run nu ruchiʼa guíë plata lu guíʼ. hPIB ¡Run cazëʼ Lëʼ ga zóaruʼ nabanruʼ,
en bitiʼ ruʼë lataj cuila níʼatuʼ! OB¡Guliʼgún zxönëʼ Dios queë́tuʼ, libíʼiliʼ bönachi yúguʼtë yödzö,
en guliʼcuʼë yöl-laʼ ba gátiʼtës! QNBLen yöl-laʼ unná bëʼ queëʼ rinná bë́ʼticaʼsëʼ.Ruyúticaʼsëʼ bönachi yúguʼtë yödzö.Bitiʼ ral-laʼ ilún ba zxön cuínguequi nupa taʼdáʼbagaʼ xtídzëʼë. ?MwBBenëʼ ga böáca ca luyú bidxi ga dë nísadoʼ.Gulaʼdödëʼ gatsaj láhuiʼlö yegu, taʼzë́ʼesö níʼagaquiëʼ.Niʼ udzéjadeʼeruʼ ca náquiëʼ Lëʼ. |LqBGuliʼdá iléʼeliʼ yuguʼ le nunëʼ Dios.Nayë́pisëtërëʼ Dios lu le runëʼ quégaca bönachi. KBYúguʼtë nupa nacuáʼ yödzölió ilún Liʼ zxön,
en ilúl-la yöl-laʼ ba quiuʼ.Ilúl-la yöl-laʼ ba que Loʼ. aJ;BGuliʼguíëʼ Dios: “¡Zxö́ntërö nácagaca le nunuʼ
tuʼ naca zxö́ntërö yöl-laʼ huáca quiuʼ!”Nupa bitiʼ taʼléʼe Liʼ dxiʼa uluʼluíʼi cuini
ca nupa tun ca rnna xtídzuʼu. _I7B¡Guliʼgul-la ca naca yöl-laʼ ba que Lëʼ!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba! H B¡Guliʼgüíʼ zidzaj didzaʼ lahuëʼ Dios
lu yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ yúguʼtëliʼ zóaliʼ yödzölió! BG}A Gapa naca lachiʼ nacuáʼabaʼ böʼcuʼ zxilaʼ,
ateʼ dxíadaʼ zxoaʼ xtila laʼ yëla.Lu yöl-laʼ rudzeja quéguequi taʼbö́dxiʼa,
en tul-la bönachi quiuʼ.mFSA Nacuáʼabaʼ böaʼ-bëdxi laʼ guixiʼ,
ateʼ tuʼdzeja bönachi yuguʼ lu guíʼadoʼ. EA Runuʼ ga ruláʼ yödx yanaʼ le nadúz luyú ni tu iz tu iz,
en ga zóaticaʼsö le ilëʼaj ilágugaca bönachi. *DMA Risö́l-luʼu nisa guiö́j gapa dë́gaca na, en rusubisuʼ gapa chinadúz.Ruúnuʼ yúludoʼ luyú zidzaj, en runuʼ ga taʼgula guixiʼ cuandoʼ. nCUA Ruíʼi ládxuʼu luyú, en risö́l-luʼu nisa guiö́j.Runuʼ ga ruhuöáca yu yaʼa.Nucúʼu luyú naʼ yuguʼ yegu yúdzugaca nisa zila,
le run ga dë́ticaʼsö zxoaʼ-za, tuʼ caní raza ládxuʼu Liʼ. !B;ABönachi idútë yödzölió tadxi Liʼ niʼa quégaca le zxön nunuʼ.Le run cazuʼ Liʼ tun ga tuʼdzeja bönachi idapa laʼa yödzölió. A}ARuzóa dxíuʼ le riyasa ridxía lu nísadoʼ, en le ruʼu bö que.Ruzóa dxíuʼ bönachi cateʼ tuʼtsatsa. }@sALen yöl-laʼ huáca quiuʼ nucúʼu yuguʼ guíʼa zxön,
le naca bë́ʼgaca nál-latërö cazuʼ Liʼ. ?ATuʼ nacuʼ tsahuiʼ rubiʼu didzaʼ, en runuʼ yuguʼ le zxön le tácalen netuʼ.Naca cazuʼ Dios Nu rusölá netuʼ.Nupa nacuáʼ idútë yödzölió uluʼzxöni ladxiʼ Liʼ,
encaʼ nupa nacuáʼ ziʼtuʼ iaʼtsöláʼalö nísadoʼ. o>WABicaʼ ba nupa nabö́ cazuʼ quiuʼ, en nulidzuʼ quiuʼ,
para ilaʼcuáʼ yuguʼ lataj láʼayi quiuʼ.Huölaj udzéʼetuʼ le nácagaca dxiʼa yúʼugaca lidxuʼ,
encaʼ le yúʼugaca yudoʼ láʼayi quiuʼ. u=cATun nigui nedaʼ dul-laʼ nunaʼ,
pero runiti lo cazuʼ netuʼ ca naca le ridáʼbagaʼtuʼ Liʼ. s<_Atuʼ riyö́n quézinuʼ Liʼ cateʼ tuʼlidza Liʼ,
ateʼ yúguʼtë bönachi ilaʼdxín loʼ. ; ADios, nupa nacuáʼ yödzö Sión ilaʼgúʼu Liʼ yöl-laʼ ba,
en ilunna quiuʼ le gulaʼzíʼ lu në́ʼeguequi, :'@ Nu bönniʼ tsahuiʼ uziʼë xibë́ʼ Xanruʼ, en gunëʼ löza Lëʼ.Yúguʼtë nupa nácagaca idú ladxiʼ uluʼzíʼ xibë́ʼ.29]@ Níʼirö yúguʼtë bönachi iladxi Dios,
en uluʼsiyö́n luzë́ʼeguequi ca naca le nunëʼ Dios,
en ilaʼzáʼ ládxiʼgaca ca naca lë naʼ nunëʼ. !8;@Laʼ didzaʼ tuíʼisëʼ ilún ga tseajchéguʼgaquiëʼ.Lu yöl-laʼ rubani quéguequi uluʼtá ícjaguequi nupa ilaʼléʼe légaquiëʼ. |7q@Uzal-lëʼ Dios tu yaga lahui tuchiʼ le ideliʼ légaquiëʼ.Tsálidoʼos gunëʼ légaquiëʼ huëʼ. 96k@Tunëʼ didzaʼ ca naca le naca döʼ ilunëʼ, taʼnnë́ʼ: “Chinabáʼa le gunruʼ.”Tuʼcáchiʼgaquiëʼ le taʼzáʼ ládxëʼë, en le taʼbequi icjëʼ. ^55@Bitiʼ caʼ tuʼcáʼanëʼ le naca döʼ të́ʼënëʼ ilunëʼ.Tuʼë didzaʼ ca gaca uluʼcáchëʼë yuguʼ du yalaj quégaquiëʼ, taʼnnë́ʼ:“¿Nuzxi caz gaca iléʼe yuguʼ du naʼ?” =4s@Bagáchiʼsö tuʼzë́ yuguʼ yaga lahui tuchiʼ naʼ
para ilunëʼ huëʼ nupa bitiʼ bi nabágaʼgaca.Tsálidoʼos tuʼzë́ léguequi, en bitiʼ bi tádxinëʼ. 3@Nácagaca lúdxiʼgaquiëʼ ca yuguʼ guíë tuchiʼ,
ateʼ nácagaca didzaʼ ziʼ tuʼë ca yuguʼ yaga lahui tuchiʼ. "2=@Bucachiʼ nedaʼ para cabí bi ilún quiaʼ bagáchiʼsö nupa tuáʼ döʼ,
en para cabí ilaʼbía diʼë nedaʼ bönniʼ tutiëʼ bönachi. "1 ?@Dios, buzë́ naguʼ chiʼa le rinabi yúdxidaʼ Liʼ,
para gun chiʼu yöl-laʼ naʼbán quiaʼ tuʼ rádxidaʼ bi gun nu ridíl-lalen nedaʼ. Q0? Nu rinná bëʼ uláz queëʼ Xanruʼ udzeja ladxiʼ lahuëʼ Dios.Uluʼzíʼ xibé yúguʼtë nupa tuʼzxöni ladxiʼ Lëʼ,
tuʼ usayaj cazëʼ Lëʼ ruíʼigaca nupa taʼzíʼ yëʼ.Y/+? Ilátigaca lu guíë tuchiʼ.Ilágugaca böʼcuʼ zugaʼ léguequi. O.? pero ilaʼyaza lataj chul-la
nupa të́ʼëni iluti nedaʼ. X-)?Nazö́n cazuʼ Liʼ böʼ naca cazaʼ.Rizö́n cazuʼ Liʼ nedaʼ, ,,Q?Rizáʼ ládxaʼa ca nacuʼ cateʼ rinaʼsaʼ yëla.Rácalen cazuʼ nedaʼ,
en tuʼ run chiʼu nedaʼ, lu yöl-laʼ rudzeja quiaʼ rul-laʼ quiuʼ. ?+y?Röjnedaʼ Liʼ cateʼ déaʼ lu le rátiʼdaʼ. *?Ruhuölaj rudzéʼe icja ládxiʼdaʼahuaʼ le nácatërö dxiʼa,
ateʼ lu yöl-laʼ rudzeja quiaʼ riguʼa Liʼ yöl-laʼ ba. l)Q?Guíaʼ Liʼ: “Xclenuʼ” tsanni ni zoaʼ nabanaʼ.Uchisaʼ naʼa, en ulidzaʼ Loʼ. (?Tuʼ nácatërö dxiʼa yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ ca yöl-laʼ naʼbán caz.Que lë ni naʼ cuʼa Liʼ yöl-laʼ ba. '?Ben ga iléʼedaʼ Liʼ lu lataj ga naʼ zoa cazuʼ,
para iléʼedaʼ yöl-laʼ huáca quiuʼ, en yöl-laʼ beníʼ quiuʼ. b& ??Dios, nacuʼ Dios quiaʼ, ateʼ idú ládxaʼa ruguiljaʼ Liʼ.Ribidxi ládxaʼa Liʼ, ateʼ idútë le nacaʼ rizë́ ladxiʼ Liʼ.Zoaʼ tu luyú bidxi ga ni rudú ládxaʼa, ateʼ bitiʼ bi dë nisa. % > ateʼ zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ.” Ubíʼi cazuʼ, Xan, quégaca bönachi tsca naca le núngaca.$> Tu luzuísö bëʼë didzaʼ Dios.Chopa luzuí biyöndaʼ ca naca lë ni rnna:“Nápatërëʼ Dios yöl-laʼ huáca, ^#5> Bitiʼ uzxöni ládxiʼliʼ bi idéliʼliʼ len yöl-laʼ nál-la queë́ziliʼ.Bitiʼ uzíʼiliʼ xibé le cuanliʼ.Channö gataʼ queë́liʼ yöl-laʼ tsahuiʼ, bitiʼ güíʼi ládxiʼliʼ le. "}> Le nácatë nácagaca yúgutë bönachi ca tu böʼ ridö́disö,
en bitiʼ bi nazácaʼgaca nupa naʼ nadéliʼgaca lataj lo.Tu lu zxigóns bitiʼ bi nál-líʼguequinëʼ.Nácagacarëʼ dzáʼasö ca tu böʼ riguélaʼsiruʼ. '!G>Libíʼiliʼ, bönachi, buliʼzxöni ládxëʼë Dios yúguʼtë dza.Buliʼsiyönnëʼ yuguʼ le raca queë́liʼ, tuʼ run chiʼi cazëʼ rëʼu.  >¡Tuzëʼ Dios rusölë́ʼ nedaʼ, en runëʼ ga nacaʼ bicaʼ ba!¡Dios nuzóëʼ nedaʼ tsutsu, en rapa chiʼë nedaʼ! >¡Tuzëʼ Lëʼ rapa chiʼë nedaʼ, en rusölë́ʼ nedaʼ!¡Ruzóëʼ nedaʼ tsutsu, ateʼ bitiʼ gaca nu uzötaj nedaʼ! M>¡Tuzëʼ Dios ruzxöni ládxaʼa,
en runaʼ löza Lëʼ! ta>Rë́ʼënisiliʼ uzö́tjaliʼ nedaʼ ga ni tunëʼ nedaʼ bal.Ruzíʼiliʼ xibé yuguʼ didzaʼ bitiʼ nácatë.Ruíʼiliʼ dxiʼa didzaʼ láhuiʼsö,
pero lu icja ládxiʼdoʼoliʼ rudidzaʼ yúdxiliʼ nedaʼ. ?w>¿Gácaʼxte caz güíʼi ládxiʼliʼ ucúl-laliʼ nedaʼ?Rë́ʼënisiliʼ uzö́tjaliʼ nedaʼ ca tu zöʼö chizóa iguínnaj,
o ca tu lëʼaj yaga le chinatëbi. >¡Tuzëʼ Lëʼ rapa chiʼë nedaʼ, en rusölë́ʼ nedaʼ!¡Ruzóëʼ nedaʼ tsutsu, ateʼ bitiʼ gaca nu uzötaj nedaʼ! t c>¡Tuzëʼ Dios ruzxöni ládxaʼa, en rizë́ ládxaʼa Lëʼ!¡Lë cazëʼ rusölë́ʼ nedaʼ! nU=¡Gúl-laticaʼsaʼ yöl-laʼ ba que Loʼ,
para gaca gunaʼ tu tu dza le guzxíʼ lu naʼa!=Sóaticaʼsëʼ loʼ Liʼ, Dios.Bëʼ queëʼ yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ, en le naca idútë li, yuguʼ le ilún chiʼi lëʼ. pY=Gunuʼ ga soëʼ xidzé bönniʼ naʼ rinná bëʼë uláz quiuʼ.Zián iz soëʼ ibanëʼ. /=Biyö́n quézinuʼ Liʼ le guzxíʼ lu naʼa gunaʼ quiuʼ Liʼ, Dios.Benuʼ ga nequi quiaʼ le runödzjuʼ quégaca nupa tadxi Liʼ. *M=Bëʼ lataj sóaticaʼsaʼ ga zoa cazuʼ Liʼ.Bëʼ lataj sóalenaʼ Liʼ, gunaʼ nedaʼ ca tunbaʼ bö́radoʼ taʼyázabaʼ zxan xílabaʼ yöjede. oW=Nacuʼ Liʼ Nu run chiʼi nedaʼ.Nacuʼ Nu rácalen nedaʼ cateʼ zoa nu ribía no nedaʼ. 8i=Ga ni zoaʼ ziʼtuʼ ga dë ladzaʼ rulidzaʼ Liʼ tuʼ rudú ládxaʼa.Guchë́ʼ nedaʼ ga zoa Nu naʼ naca ca tu guiö́jtoʼo, Nu naʼ nál-latërö ca nedaʼ. a ==Ruzë́ naguʼ le rulidzaʼ Liʼ, Dios.Ruíʼi ládxuʼu le rinábidaʼ Liʼ. wg< Len yöl-laʼ huáca queëʼ Dios idéliʼruʼ
tuʼ uxicja cazëʼ Lëʼ nupa taʼdíl-lalen netuʼ.  < Gúcalen netuʼ cateʼ tíl-lalentuʼ nupa ridíl-lalen netuʼ,
tuʼ cabí gaca gácalen netuʼ nu naca bönáchisö.  < ¿Naruʼ cabí nusán ládxuʼu netuʼ, Dios?¿Naruʼ cabí tséajlenuʼ bönniʼ queë́tuʼ röjáquiëʼ gudil-la? 4a< ¿Nuzxi caz gaca ichë́ʼ nedaʼ lu yödzö zoa zöʼö idú gásibiʼilö le run chiʼi yödzö naʼ?¿Nuzxi caz ichë́ʼ nedaʼ lu xiyúgaca bönachi Edom? 4 a<Xiyúgaca bönachi Moab naca ca tu ga riguibi naʼa,
ateʼ cuʼa lölaʼ uléajaʼ xiyúgaca bönachi Edom.Cö́dxiʼa tuʼ uxicjaʼ bönachi Filistea.” t a<Nequi quiaʼ xiyúgaca bönachi Galaad, encaʼ xiyúgaca zxíʼini xiʼsóëʼ Manasés.Naca ca tu le rusubín icjaʼ xiyúgaca zxíʼini xiʼsóëʼ Efraín.Xiyúgaca zxíʼini xiʼsóëʼ Judá naca ga rinná bëʼa. 1 [<Lu le naca láʼayi queëʼ bëʼë didzaʼ Dios, gunnë́ʼ:“Uziʼa xibé, en quísiaʼ xiyúgaca bönachi Siquem, en urixaʼ luyú dë cuita yegu Sucot. % C<para uluʼlágaca nupa naʼ nadxíʼi quézinuʼ.Len yöl-laʼ huáca zxön quiuʼ busölá netuʼ, en bubíʼi didzaʼ cateʼ rulidztuʼ Liʼ. x i<Bunödzjuʼ quégaca nupa tadxi Liʼ tu lariʼ uluʼchisa,
le söjácalen cateʼ bi raca quéguequi, 9k<Sizxöni busacaʼ ziʼu bönachi quiuʼ.Le guca queë́tuʼ guca tsca buguiʼjuʼ netuʼ xis uva nal-la
le ben ga yöjchéguʼtuʼ ca tu bönniʼ nazúdxinëʼ. oW<Ben cazuʼ ga gudödi budóʼ zxuʼ, en guyalaj luyú.Bun luyú ni tuʼ chizóa iguínnaj. r _Buécja queë́tuʼ naʼa, en gúcalen netuʼ. #?;¡Naca cazuʼ Liʼ Nu rutipa ládxaʼa!¡Gul-laʼ quiuʼ yöl-laʼ ba,
tuʼ nacuʼ Liʼ Nu run chiʼi nedaʼ, Dios, en Nu nadxíʼi nedaʼ! ;Gul-laʼ nedaʼ ca naca yöl-laʼ huáca zxön quiuʼ.Yuguʼ zila gul-laʼ lu yöl-laʼ rudzeja quiaʼ ca naca yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ,
tuʼ naca cazuʼ Liʼ Nu run chiʼi nedaʼ,
en nacuʼ Nu rácalen nedaʼ cateʼ bi raca quiaʼ. {;Taʼdë́ʼ taʼguiljëʼ le ilahuëʼ,
ateʼ taʼbö́dxiʼë channö cabí uluʼhuölaj uluʼdzéʼenëʼ. +O;Tuʼdxinëʼ chiʼi dzö́ʼölö, taʼbödxi yechë́ʼë ca runbaʼ böʼcuʼ ragu yéchiʼbaʼ beoʼ,
ateʼ taʼdödëʼ idú gásibiʼilö yödzö. w; Lu yöl-laʼ rilé quiuʼ busuniti légaquiëʼ.Busuniti légaquiëʼ tsaz para cabí ilaʼcuáʼarëʼ,
en para iléquibeʼe bönachi Dios caz rinná béʼenëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob,
ga ridxintë idútë yödzölió. S; Ben ga sön légaquiëʼ yöl-laʼ run ba zxön cuíngaquiëʼ
tuʼ nözi dul-laʼ tunëʼ ca tuíʼisëʼ didzaʼ,
encaʼ tuʼ tuʼdxíëʼ döʼ luzáʼagaquiëʼ, en taʼzíʼ yëʼë. s_; Bitiʼ gútiuʼ nupa naʼ tuáʼ döʼ para cabí ilal-la ladxiʼ bönachi ladzaʼ.Lu yöl-laʼ huáca zxön quiuʼ bë́silasi nupa tuáʼ döʼ, en buzötaj léguequi luyú.Naca cazuʼ Xantuʼ, Nu run chiʼi netuʼ. ~; Tuʼ náquiëʼ Dios quiaʼ dxiʼi ladxiʼ, dutságuiëʼ nedaʼ.Uxicja cazëʼ Dios nupa taʼdíl-lalen nedaʼ. a};; Tuʼ nal-la cazuʼ Liʼ gunaʼ löza Liʼ.Nacuʼ Dios Nu run chiʼi nedaʼ. m|S;Ruzxidxuʼ ca naca le tunëʼ, Xan.Rutitjuʼ ca naca le tun bönachi yúguʼtë yödzö. 1{[;Buyútsöcaʼ, didzaʼ tuʼë nácagaca ca le rë́bigaquiëʼ.Nácagaca didzaʼ tuʼë ca yuguʼ guíë tuchiʼ.Taʼnnë́ʼ: “¿Nuzxi caz yöni?” ,zQ;Tuʼdxinëʼ chiʼi dzö́ʼölö, taʼbödxi yechë́ʼë ca runbaʼ böʼcuʼ ragu yéchiʼbaʼ beoʼ,
ateʼ taʼdödëʼ idú gásibiʼilö yödzö. zym;Xantuʼ Dios quégaca niʼa noʼo guizxi yu,
en Dios quégaca bönachi Israel,
gudá dujenuʼ xiguiaʼ bönachi yúguʼtë yödzö.Bitiʼ uzáʼ ládxuʼu quégaca nupa tuáʼ döʼ lu yöl-laʼ rizíʼ yëʼ quéguequi. 'xG;en calëga tuʼ bë́tiaʼ bönachi, pero taʼzë́ʼë carelö para tíl-lalenëʼ nedaʼ.Gudá gácalenuʼ nedaʼ, ateʼ iléʼenuʼ naca caní. Tw!;Buyútsöcaʼ, taʼbö́ʼ nísiëʼ nedaʼ para ilútiëʼ nedaʼ.Taʼzóa réguʼë bönniʼ zidzaj nedaʼ,
calëga tuʼ gudáʼbagaʼa légaquiëʼ, o tuʼ ben ziʼa légaquiëʼ, Xan, xvi;Busölá nedaʼ lu náʼagaca nupa tuáʼ döʼ,
en guléaj nedaʼ lu náʼagaca nupa tuti bönachi. u 9;Busölá nedaʼ, Dios, lu náʼagaca nupa taʼzóa reguʼ nedaʼ.Buzóa nedaʼ tsutsu ga bitiʼ gaca ilaʼdxín nupa taʼdíl-lalen nedaʼ. Bt}: Ilaʼnná bönachi: “Le nácatë zoa le rubiʼë Dios quégaca nupa nácagaca tsahuiʼ.Le nácatë zoëʼ Dios Nu ruchiʼa rusörö́ quégaca nupa nacuáʼ yödzölió.”Fs: Uluʼdzeja nupa nácagaca tsahuiʼ cateʼ ilaʼléʼe
uzíʼ lëbëʼ Dios bönniʼ tuʼë döʼ naʼ.Uluʼzxinëʼ len náʼagaquiëʼ xichö́ngaca nupa naʼ tuáʼ döʼ. ?rw: Zíʼalö ca gaca utsëʼe yusuʼ tu guíʼ zxön,
ugǘëʼ Dios légaquiëʼ lu yöl-laʼ ridzáʼa queëʼ,
bönniʼ nabángaquiëʼ, en bönniʼ chizóa ilátiëʼ. ?qw:¡Ben ga ilaʼnítiëʼ ca yuguʼ bö́ruhuinna tuʼúnabaʼ lu gubidza,
o ca tubiʼ bíʼidoʼ nuzóanu-biʼ nigula zíʼalö ca ral-laʼ gáljabiʼ, en chinátitëbiʼ! p3:¡Ben ga ilaʼnítiëʼ ca raca que nisa yegu gubóʼo cateʼ ruhuíʼi!¡Ben ga ilaʼcuádiëʼ ca raca que guixiʼ röʼö laʼ nöza! -oS:¡Dios quiaʼ! ¡Buzxuzxaj láyiʼgaquiëʼ!¡Guladzuʼ yuguʼ layiʼ tuchiʼ quégaquiëʼ
nácagaca ca layiʼ tuchiʼ quégacabaʼ bëdxi guixiʼ! vne:bëla naʼ bitiʼ riyönbaʼ chiʼë bönniʼ gudzáʼ,
o le rul-lëʼ bönniʼ runëʼ gudzáʼ. #m?:Yuʼu ruíʼiguequi le nachë́ʼ yöl-laʼ guti ca le dxía láyiʼgacabaʼ bëla síniaʼ.Nácagaca ca tubaʼ bëla síniaʼ nacö́dzubaʼ, #l?:Taʼdödi tsöláʼalö nupa tuáʼ döʼ ga gudélaʼtë gúljagaca.Taʼzíʼ yëʼ ga gudélaʼtë buluʼcuáʼanu xináʼaguequi léguequi. k:¡Bitiʼ caʼ! Rizáʼ ládxiʼliʼ yuguʼ le xihuiʼ,
en rusacaʼ zíʼiliʼ bönachi len yuguʼ le cabí nácatë runliʼ. j 5:¿Naruʼ ruíʼiliʼ didzaʼ idútë li, libíʼiliʼ naʼ, rinná bë́ʼëliʼ?¿Naruʼ ruchiʼa rusöröliʼ ca naca le naca tsahuiʼ? i9 Dios quiaʼ, buluíʼi lahui lúzxiba yöl-laʼ zxön quiuʼ,
en yödzölió ni buluíʼi lahui yöl-laʼ beníʼ quiuʼ.*hM9 Zxö́ntërö naca yöl-laʼ ruhuéchiʼ ladxiʼ quiuʼ, le ridxintë yehuaʼ yubá,
ateʼ ridxintë yöl-laʼ idú ladxiʼ quiuʼ lúzxiba xitsáʼ. g9 en gul-laʼ quiuʼ Liʼ, Xan, ladaj bönachi yuguʼ yödzö!¡Cuʼa Liʼ yöl-laʼ ba lógaca yúguʼtë bönachi! kfO9¡Bubán, böʼ naca cazaʼ!¡Guliʼbán arpa, en bihuël-la!¡Zíladoʼ ubanaʼ, yek9¡Chinabáʼa quiaʼ, Dios!¡Chinabáʼa quiaʼ!¡Gul-laʼ quiuʼ, en cuʼa Liʼ yöl-laʼ ba! edC9Nupa tuʼdíʼi nedaʼ nucáchiʼgaca du yalaj le sön nedaʼ.Rudú ládxaʼa tuʼ röʼa böniga.Gulaʼchö́ʼönëʼ yeru ga tsöjbixaʼ nedaʼ,
pero gulaʼbixëʼ laʼ légacasëʼ lu yeru naʼ. c9Dios quiaʼ, buluíʼi lahui lúzxiba yöl-laʼ zxön quiuʼ,
en yödzölió ni buluíʼi lahui yöl-laʼ beníʼ quiuʼ. b9Naca quiaʼ tsca zoaʼ ládjagacabaʼ bëdxi guixiʼ.Yuguʼ bönniʼ zidzaj nagúʼugaquiëʼ nedaʼ lë́ʼajlö.Nácagaca láyiʼgaquiëʼ ca yuguʼ yaga tuchiʼ que gudil-la,
ateʼ nácagaca lúdxiʼgaquiëʼ ca yuguʼ guíë tuchiʼ. haI9Ga zoa cazëʼ yehuaʼ yubá ubiʼë didzaʼ, en usölë́ʼ nedaʼ.Usölë́ʼ nedaʼ lu naʼ nu ribía no nedaʼ.Lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ, en yöl-laʼ idú ladxiʼ queëʼ gácalenëʼ nedaʼ. l`Q9Rulidzaʼ-nëʼ Dios nayë́pisëtërëʼ.Náquiëʼ Dios Nu run ga raca dxiʼa quiaʼ. _ 9¡Buéchiʼ ladxiʼ nedaʼ, Dios!¡Buéchiʼ ladxiʼ nedaʼ tuʼ ruzxöni ládxaʼa Liʼ gun chiʼu nedaʼ!Guxóa noʼo nedaʼ ca runbaʼ böra run chíʼigacabaʼ bö́radoʼ zxan xílabaʼ,
ga idxinrö tödi bönadxi raca quiaʼ. "^=8 Busölóʼ nedaʼ lu yöl-laʼ guti, en nuzúʼ nedaʼ tsutsu.Ridá cazaʼ loʼ Liʼ, Xantuʼ Dios, lu beníʼ ruʼu quégaca nupa nabángaca.b]=8 ¡Gunnaʼ quiuʼ, Dios yuguʼ le guzxíʼ lu naʼa!¡Cuʼa Liʼ yöl-laʼ ba! o\W8 Ruzxöni ládxaʼa-nëʼ, en bitiʼ bi gádxidaʼ.¿Bizxi caz gaca ilún bönachi quiaʼ? [98 Ruzxöni ládxaʼa-nëʼ Dios, en riguʼa yöl-laʼ ba xtídzëʼë.Ruzxöni ládxaʼa-nëʼ Xanruʼ, en riguʼa yöl-laʼ ba xtídzëʼë. !Z;8 Cateʼ ulidzaʼ Liʼ, laʼ dza náʼasö uluʼhuécja gúz cúdzuʼlö nupa tuʼdíʼi nedaʼ.Nöz quézidaʼ rácalen cazuʼ nedaʼ, Dios. Y%8Nöz quézinuʼ Liʼ ca röʼa böniga.Nurixuʼ Liʼ nisa ribödxi quiaʼ.¿Naruʼ cabí nuzúʼ léguequi lu guichi quiuʼ? {Xo8Bubiʼë quégaquiëʼ, Dios, ca naca döʼ tuʼë,
en lu yöl-laʼ rilé quiuʼ busuniti légaquiëʼ. W8Tuʼdubëʼ ga nagáchiʼsö, en tuʼyúlanëʼ yúguʼtë le runaʼ,
para gataʼ quégaquiëʼ lataj ilútiëʼ nedaʼ. V8Yuguʼ dza tun nigui nedaʼ nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa.Taʼzáʼ ládxiʼticaʼsö nacxi iluáʼ döʼ quiaʼ. Z~~p}}B||*{zzbyy5xiwwvv>=<pero gubagaʼ nísadoʼ nupa bitiʼ bilaʼléʼe légaquiëʼ dxiʼa. kN4Guchë́ʼë bönachi queëʼ ca yuguʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ,
en buluíʼinëʼ légaquiëʼ nöza laʼ guixiʼ ga dë lataj. $jAN3en bë́tiëʼ yúguʼtëbiʼ biʼi bönniʼ lo quégaquiëʼ bönniʼ Egipto,
yuguʼ biʼi bönniʼ lo quégaquiëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Ham. Ii N2Bitiʼ bubequi lahuëʼ quégaquiëʼ para cabirö lenëʼ légaquiëʼ,
en bitiʼ buniti lahuëʼ légaquiëʼ para cabí ilátiëʼ.Budödëʼ légaquiëʼ lu yöl-laʼ guti, hyN1Lu yöl-laʼ rilé queëʼ gusö́l-lëʼë quégaquiëʼ yuguʼ lë ni,
en lu yöl-laʼ ridzáʼa queëʼ busacaʼ ziʼë légaquiëʼ,
en gusö́l-lëʼë quégaquiëʼ gubáz que yehuaʼ yubá para buluʼsunítiëʼ légaquiëʼ. }gsN0Bë́tiëʼ-baʼ böaʼ-bëdxi quégaquiëʼ len nisa guiö́j yöla sunna naʼ,
en lu yösa gulaʼyëpi. "f=N/Busunítiëʼ yuguʼ lubá uva quégaquiëʼ len nisa guiö́j yöla sunna naʼ,
en busunítiëʼ yuguʼ yaga higo quégaquiëʼ len böguiʼ. $eAN.Budödëʼ le naz nuzóagaquiëʼ lu ruáʼagacabaʼ böchiʼ zu,
ateʼ gulágubaʼ böchiʼ zu naʼ le röʼö yuguʼ laʼ yëla quégaquiëʼ. ;doN-Gusö́l-lëʼë ládjagaquiëʼ bö́tsugayu guizxi yu,
böaʼ gulaʼguídxibaʼ légaquiëʼ.Gusö́l-lëʼë caʼ riu buluʼsunítibaʼ le nequi quégaquiëʼ. c9N,cateʼ benëʼ ga böáca nisa rön yuguʼ lu yegu luyú Egipto,
encaʼ nisa yuguʼ lu beaj quégaquiëʼ para cabí guca ilë́ʼajëʼ le. }bsN+cateʼ niʼ benëʼ le gulaca bëʼ luyú Egipto,
en benëʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca queëʼ luyú Zoán, Aa{N*Bitiʼ yöjnéguequinëʼ yöl-laʼ huáca zxön queëʼ,
le buluʼe lahui dza niʼ böáʼuëʼ légaquiëʼ
lu náʼagaca nupa bitiʼ bilaʼléʼe légaquiëʼ dxiʼa, t`aN)Zián luzuí gulaʼzíʼ bëʼë Dios,
en gulunëʼ ziʼ Dios Láʼayi quégaca bönachi Israel. _N(Zián luzuí gulaʼdáʼbaguëʼë Lëʼ ga naʼ naca laʼ guixiʼ,
en buluʼsuhuíʼinëʼ Lëʼ lu yu bidxi naʼ. ^N'Caʼ guca, yöjnenëʼ nácagaquiëʼ bönáchisö.Nácagaquiëʼ ca tu böʼ recja le ridö́disö, en bitiʼ rudxín. ]5N&Tuʼ buéchiʼ ládxëʼë Dios légaquiëʼ,
buniti lahuëʼ ca naca xiguiaʼ gulunëʼ, en bitiʼ busunítiëʼ légaquiëʼ.Bubequi lahuëʼ quégaquiëʼ, en bítiʼrö gulénëʼ légaquiëʼ,
en bitiʼ benëʼ ca saʼyéaj yöl-laʼ ridzáʼa queëʼ. \N%Bitiʼ gudáʼgaquiëʼ Lëʼ idú ládxiʼgaquiëʼ,
en bitiʼ gulunëʼ ca rnna didzaʼ dzaga naʼ bénlenëʼ légaquiëʼ. [N$Gulaʼzíʼ yéʼenëʼ Lëʼ len didzaʼ guluʼë,
tuʼ guluʼë dizaʼ bitiʼ nácatë lahuëʼ Lëʼ len ruáʼagaquiëʼ. Z9N#Níʼirö yöjnéguequinëʼ náquiëʼ Dios Nu run chiʼi légaquiëʼ,
en náquiëʼ Dios nayë́pisëtërëʼ Nu böáʼuö légaquiëʼ. YN"Cateʼ bë́tiëʼ ziángaquiëʼ, níʼirö buluʼlidzëʼ Lëʼ.Buluʼbíʼi ládxiʼgaquiëʼ, en yöjtáʼgaquiëʼ Dios. XN!Que lë ni naʼ benëʼ ga böáca nítisö dxin gulunëʼ,
ateʼ lu yöl-laʼ radxi gulaʼzóëʼ yuguʼ lu iz quégaquiëʼ. W{N Sal-laʼ guca caní, gulunrëʼ dul-laʼ,
en bitiʼ gulaʼyéajlëʼë Lëʼ niʼa quégaca le zxön benëʼ. CVNgulénëʼ Dios légaquiëʼ,
en bë́tiëʼ bál-lagaquiëʼ, bönniʼ nál-latërögaquiëʼ ládjagaquiëʼ,
en bucul-lëʼ bönniʼ Israel nayë́pisëtërögaquiëʼ. zUmNZíʼalö ca budxi buluʼhuö́laj gulaʼdzéʼenëʼ,
tsanni niʼ yuʼu ruáʼagaquiëʼ le tahuëʼ, TNCaʼ guca, gulahuëʼ, en buluʼhuö́laj gulaʼdzéʼenëʼ,
tuʼ bëʼë quégaquiëʼ le gulaʼzësö ládxiʼgaquiëʼ. S NBenëʼ ga bö́xjagacabaʼ gatsaj láhuiʼlö ga naʼ nacuʼë,
en ládjagaca yuguʼ yuʼu guídidoʼ quégaquiëʼ. *RMNBenëʼ ga böxaj bëlaʼ ca bëchtö yu ládjalö ga naʼ nacuʼë,
le naca böaʼ zoa xíligacabaʼ gurö́ʼöbaʼ ca yuzxi dë tu raʼ yegu zxön. FQNBenëʼ ga guyecja böʼ birúaj ga rilén gubidza,
ateʼ len yöl-laʼ huáca queëʼ gunná béʼenëʼ böʼ recja
le birúaj tsöláʼalö ga ridödi gubidza beoʼ ziaga. ~PuNGulahuëʼ bönniʼ niʼ yöta tahuëʼ gubáz que yehuaʼ yubá.Gusö́l-lëʼë guizxi yu le ilahuëʼ. wOgNGusö́l-lëʼë yöta maná le ilahuëʼ,
en bugahuëʼ légaquiëʼ laʼ huagu que yehuaʼ yubá. `N9NGunná béʼenëʼ Lëʼ yuguʼ böaj lúzxiba,
en gusaljëʼ yehuaʼ yubá. MyNtuʼ cabí gulaʼyéajlëʼë Dios,
en bitiʼ buluʼzxöni ládxiʼgaquiëʼ Lëʼ usölë́ʼ légaquiëʼ. ;LoNBiyönnëʼ Xanruʼ Dios didzaʼ ni, en gulédeʼenëʼ,
ateʼ gulén tu guíʼ le buzegui zián zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob,
tuʼ gulédeʼenëʼ bönachi Israel, zKmNBuliʼyútsöcaʼ, bëʼë guiö́jtoʼo, ateʼ birúajdaʼ nisa,
le guca ca nisa yegu gubóʼo zxön.¿Naruʼ huáca gunnëʼ caʼ queë́ruʼ yöta gáguruʼ?¿Naruʼ gaca ugahuëʼ bönachi queëʼ le naca bëlaʼ?” J!NNíʼirö gulaʼnnë́ʼ queëʼ Dios, gulaʼnnë́ʼ:“¿Naruʼ huáca cuʼë Dios le gáguruʼ laʼ guixiʼ ni ga dë lataj? 1I[NLu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ gulaʼzíʼ bëʼë Dios quégaquiëʼ,
cateʼ gulaʼnábinëʼ Lëʼ ugahuëʼ légaquiëʼ ca gulaʼzësö ládxiʼgaquiëʼ. HNLaʼ níʼisö gulunëʼ dul-laʼ lahuëʼ Lëʼ,
en gulaʼdáʼbaguëʼë Dios nayë́pisëtërëʼ laʼ guixiʼ naʼ. G NGulë́ʼajëʼ nisa yegu le gulén lu guiö́jtoʼo.Benëʼ ga birúaj nisa ca tu yegu zxön lu guiö́jtoʼo naʼ. FNBulë́ʼë tu guiö́j ga naca laʼ guixiʼ ga dë lataj,
en bëʼë le gulë́ʼajëʼ le guca ca tu nísadoʼ. #E?NBuluíʼinëʼ légaquiëʼ nöza lahuiʼ dza, bugunëʼ dxin tu böaj,
ateʼ chiʼi dzö́ʼölö bugunëʼ dxin tu böaj ruzeníʼ ca guíʼ. 1D[N Gusaljëʼ nísadoʼ, en benëʼ ga gulaʼdödëʼ gatsaj láhuiʼlö nísadoʼ naʼ.Benëʼ ga guca nísadoʼ naʼ ca yuguʼ guíʼadoʼ tsöláʼa huéaj. qC[N Benëʼ Dios le gulún ga buluʼbáninëʼ xuz xtóʼogaquiëʼ
luyú Egipto, en luyú Zoán. }BsN Gulal-la ládxiʼgaquiëʼ yuguʼ le benëʼ Dios,
en yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön benëʼ lógaquiëʼ. A1N Bitiʼ gulaʼdáʼgaquiëʼ didzaʼ dzaga Dios bénlenëʼ légaquiëʼ,
en bitiʼ gulunëʼ ca naca le gunná béʼenëʼ légaquiëʼ. }@sN Yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Efraín guluáʼgaquiëʼ yaga uxitiʼ,
pero buluʼzxúnnajëʼ lu gudil-la. ?Nen bitiʼ ilácagacabiʼ ca guláquiëʼ xuz xtóʼogacabiʼ.Guláquiëʼ zidzaj ladxiʼ tuʼ gulaʼdáʼbaguëʼë xtídzëʼë Dios,
en bitiʼ guláquiëʼ nöxaj ladxiʼ,
ateʼ lu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ bitiʼ gulaʼyéajlëʼë Dios. >3NUluʼzxöni ládxiʼgacabiʼ Dios,
en bitiʼ gal-la ládxiʼgacabiʼ yuguʼ le nunëʼ Dios.Ilunbiʼ ca nácagaca le gunná bëʼë, ;=oNpara ilúnbëʼgacabiʼ le, biʼi siʼ záʼgacabiʼ, encaʼ biʼi siʼ iláljabiʼ,
para uluʼluíʼibiʼ caʼ zxíʼinigacabiʼ ca naca lë naʼ gunná bëʼë Dios. c<?NGudixjëʼ tu didzaʼ naca bëʼ queëʼ Jacob,
en nuzóëʼ le rinná bëʼë quégaca bönachi Israel,
le gunná béʼenëʼ yuguʼ xuz xtóʼoruʼ.Uluʼzéajniʼinëʼ zxíʼinigaquiëʼ ca naca, Z;-NBitiʼ ucáchiʼruʼ didzaʼ naʼ lógacabiʼ zxíʼiniruʼ.Usiyönruʼ yuguʼ zxíʼini xiʼsóaruʼ yöl-laʼ ba queëʼ Xanruʼ,
ca naca yöl-laʼ huáca queëʼ, en yuguʼ le zxön benëʼ. f:ENtu didzaʼ chibiyönruʼ, en núnbëʼëruʼ,
le gulë́ʼ xuz xtóʼoruʼ rëʼu. k9ONUsaljaʼ ruáʼa, en ucúdzuʼa didzaʼ.Guʼa didzaʼ tu le nagachiʼ dza niʼte quez, 8 yNBuliʼzë́ nágaliʼ le uzéajniʼidaʼ libíʼiliʼ, bönachi quiaʼ.Buliʼzë́ nágaliʼ didzaʼ guʼa. 97kMGuchë́ʼ cazuʼ bönachi quiuʼ ca runëʼ bönniʼ richë́ʼë-baʼ böʼcuʼ zxilaʼ huë́ʼënidoʼ.Guchëʼu léguequi lu náʼagaquiëʼ Moisés, en Aarón.;6oMBiláʼ lahui nöza quiuʼ gatsaj láhuiʼlö nísadoʼ,
ateʼ guzóa nöza ga gudöduʼ gatsaj láhuiʼlö nisa zila.Bitiʼ naláʼ lahui naʼa ga naʼ bulibuʼ. $5AMLu böʼ budunuʼ biyö́n guziúʼ quiuʼ gunnëdaʼ.Yösa gulaʼyëpi buluʼzeníʼ luyú.Gudö́didaʼ budóʼ zxuʼ, en guzxizi luyú. 4MBuluʼlalaj böaj lúzxiba nisa.Lúzxiba xitsáʼ gunnëdaʼ guziúʼ.Guyëpi yösa ca yuguʼ yaga lahui tuchiʼ. $3AMBilaʼléʼe yuguʼ nísadoʼ Liʼ, Dios.Bilaʼléʼe yuguʼ nísadoʼ Liʼ, en gulaʼbö́ʼ böniga.Gulaʼzxízilëʼe yuguʼ nísadoʼ. 2MLen yöl-laʼ huáca zxön quiuʼ busölóʼ bönachi quiuʼ,
nupa nácagaca zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ Jacob, en José. 11MNaca cazuʼ Liʼ Dios, runuʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön.Bulúʼu lahui yöl-laʼ huáca quiuʼ lógaca bönachi yúguʼtë yödzö. x0iM Naca láʼayi ca run cazuʼ Liʼ, Dios.Cúnturö nu zoa naca dios ca nacuʼ Liʼ, Dios queë́tuʼ. d/AM Saʼ ládxaʼa ca nácagaca le nunuʼ,
en cuéqui icjaʼ ca nácagaca le runuʼ. z.mM Tsöjnedaʼ yuguʼ le nun cazuʼ Liʼ, Xantuʼ.Tsöjnedaʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca benuʼ dza niʼte. 7-gM Níʼirö gudxi cuinaʼ: Raca caní quiaʼ tuʼ risë́bidaʼ ládxaʼa,
en que lë ni naʼ réquidaʼ nadzáʼ yöl-laʼ unná bëʼ queëʼ Dios nayë́pisëʼ. $,AM ¿Naruʼ nál-la ládxëʼë Dios tuʼ cabirö ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ?¿Naruʼ bítiʼrö huéchiʼ ládxëʼë rëʼu tuʼ rilenëʼ? }+sM¿Naruʼ cabirö gáquiëʼ dxiʼi ladxiʼ?¿Naruʼ cabirö tsöjnenëʼ le guzxíʼ lu nëʼë gunëʼ? d*AM¿Naruʼ tsaz nusán Xanruʼ nedaʼ?¿Naruʼ cabirö uzáʼ ládxëʼë quiaʼ? ~)uMTsöjnedaʼ le buláʼ chiʼi dzö́ʼölö,
en tsöjsáʼ ládxaʼa ca naca que, ateʼ rinábini cuinaʼ: ^(5MChiguzáʼ ládxaʼa ca guca dza niʼte,
ca guca yuguʼ iz chigulaʼdödi. l'QMBubéaj cazuʼ yëla guiö́j lahuaʼ.Tuʼ riböʼa böniga bitiʼ gaca guʼa didzaʼ. x&iMCateʼ röjnedaʼ-nëʼ Dios, röʼa böniga.Cateʼ rinnë́ ládxaʼa, níʼirö rudú ládxaʼa. 9%kMCateʼ bi guca quiaʼ bulidzaʼ-nëʼ Dios.Chiʼi dzö́ʼölö guchisa naʼa lahuëʼ, en bitiʼ busanaʼ rulidzaʼ-nëʼ.Bitiʼ guca nu huë tsahuiʼ nedaʼ. s$ aMRulidzaʼ-nëʼ Dios, en ruáʼa zidzaj didzaʼ.Rulidzaʼ-nëʼ Dios, ateʼ riyönnëʼ chiʼa. # L Ubéaj cazëʼ böʼ nácagaca caz nupa nadéliʼgaca lataj lo.Bönniʼ taʼnná bëʼë luyú ni tádxinëʼ Lëʼ.i"KL Guliʼsíʼ lu náʼaliʼ bi gunliʼ lahuëʼ Xanruʼ Dios,
en guliʼgún ca naʼ innaliʼ.Yúguʼtë nupa nacuáʼ ga naʼ zoëʼ ral-laʼ bi uluʼnödzaj queëʼ,
tuʼ náquiëʼ Nu ral-laʼ gádxiruʼ. !L Sal-laʼ taʼlédeʼe bönachi, gaca yöl-laʼ ba queëʼ Lëʼ.Uziʼë xibégaca nupa uluʼgáʼana ládjaguequi.  )L cateʼ guzuínëʼ Dios para uchiʼa usörö́ëʼ quégaca bönachi,
para usölë́ʼ nupa nácagaca nöxaj ladxiʼ yödzölió ni. %LGa zuʼ Liʼ yehuaʼ yubá gunnóʼ uchiʼa usörö́uʼ bönachi. Níʼirö guladxi nupa nacuáʼ lu yu, en gulaʼcuáʼ dxisö, ]3LLiʼ caz ral-laʼ gádxituʼ,
tuʼ cabí gaca nu soa loʼ cateʼ ilenuʼ. 'LCateʼ Liʼ, Dios queëʼ Jacob, gudíl-lalen cazuʼ légaquiëʼ
gulátibaʼ böaʼ, ateʼ gulati caʼ nupa dxíagaca légacabaʼ. ,QLBuxicjuʼ bönniʼ nál-lagaquiëʼ.Gudödi yëla guiö́j lógaquiëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la,
en bitiʼ guca ilaʼchisa náʼagaquiëʼ. ^5L¡Yöl-laʼ ba Liʼ, Dios!¡Nayë́pisëtëruʼ ca yuguʼ guíʼa zxön! #?LNiʼ guditsjëʼ yuguʼ yaga lahui tuchiʼ zoa guíʼ láhuiguequi,
encaʼ yuguʼ guíë la, en yuguʼ le taʼdíl-lalen bönachi lu gudil-la. {oLZoa caz lataj láʼayi queëʼ lu yödzö Jerusalen,
ateʼ nazíʼi le Sión lataj ga naʼ zoa cazëʼ. t cLZxíʼini xiʼsóëʼ Judá núnbëʼgaquiëʼ Dios.Nayë́pisë le lëʼ ladaj bönachi Israel. #K Ugǘëʼ yöl-laʼ unná bëʼ quégaca nupa tuáʼ döʼ.Quíxjëʼ tsaz yöl-laʼ unná bëʼ quégaca nupa nácagaca tsahuiʼ.taK Nedaʼ usiyö́nticaʼsaʼ bönachi lë ni,
en gul-laʼ yöl-laʼ ba queëʼ Dios queëʼ Jacob. |qKNuáʼ cazëʼ Xanruʼ lu nëʼë tu zxigaʼ yudzu xisa le ribía lubá uva le ribixi rilëbi.Chinugútsiʼdërëʼ le, ateʼ riguʼë le para ilëʼaj le nupa tuáʼ döʼ yödzölió ni,
ateʼ ilë́ʼjadërö le siláʼ que. wgKpero uchiʼa usörö́ cazëʼ Dios bönachi.Uzötjëʼ tuëʼ bönniʼ, en uchisëʼ iaʼtúëʼ. KCalëga ga rilén gubidza, en calëga ga ribía gubidza,
en calëga laʼ guixiʼ ga dë lataj irúaj le huë tsahuiʼ bönachi, ykKBitiʼ huë tsahuiʼ cuinliʼ,
en bitiʼ güíʼiliʼ didzaʼ lu yöl-laʼ run ba zxön cuinliʼ.” )KKGudxaʼ nupa tun ba zxön cuínguequi, gunníaʼ: “Bitiʼ gun ba zxön cuinliʼ”,
en gudxaʼ nupa tuáʼ döʼ: “Bitiʼ huë tsahuiʼ cuinliʼ. a;KTuʼsuniti yödzölió, en nupa nacuáʼ niʼ,
pero tsaz nuzóa cazaʼ le.” KRnnëʼ Dios: “Nuzóaʼ dza cateʼ uchiʼa usörö́aʼ bönachi.Uchiʼa usörö́ cazaʼ léguequi ca naca le nácatë. D K¡Rëtuʼ Liʼ: “Xclenuʼ, Dios”!¡Rëtuʼ Liʼ: “Xclenuʼ”,
tuʼ zóaticaʼsuʼ gal-laʼ ga zóatuʼ!¡Tuíʼi didzaʼ bönachi ca nácagaca le zxön nunuʼ! # ?JBitiʼ gal-la ládxuʼu didzaʼ ziʼ tuíʼi nupa taʼdáʼbagaʼ Liʼ.Yöl-laʼ dzatsa tun nupa tuʼcáʼana Liʼ cáʼasö riyö́nticaʼsö. J¡Guyasa, Dios, en ben ca rnna xtídzuʼu!¡Ruzë́ naguʼ ca rulidza ditjëʼ Liʼ bönniʼ canö́z idú dza! 4 aJBitiʼ guʼu lataj uluʼgáʼana cáʼasö nupa nácagaca bayechiʼ.Ben ga ilaʼgúʼu Liʼ yöl-laʼ ba nupa taʼguíʼi taʼzacaʼ, en taʼyadzaj taʼyudxi.  {JYöjné didzaʼ dzaga naʼ núnlenuʼ netuʼ,
tuʼ nacuáʼ nupa tuti bönachi gapa naca chul-la lu xiyutuʼ. K JBitiʼ usán noʼo nupa nadxíʼinuʼ lu náʼagaca nupa nácagaca ca yuguʼ böaʼ guixiʼ síniaʼ.Bitiʼ gal-la ládxuʼu tsaz nupa néquiguequi quiuʼ, en taʼguíʼi taʼzacaʼ. /JYöjné lë ni, Dios. Nupa taʼdáʼbagaʼ Liʼ nucáʼanagaca ditaj Loʼ,
ateʼ nupa nácagaca canö́z nucáʼanagaca cáʼasö Loʼ. {oJNaguixaj cazuʼ Liʼ yúguʼtë buzáʼ nacuáʼ yödzölió.Nun cazuʼ Liʼ beoʼ la, en beoʼ ziaga. JNequi queë cazuʼ lahuiʼ dza, en nequi caʼ quiuʼ chiʼi dzö́ʼölö.Ben cazuʼ Liʼ beníʼ, encaʼ gubidza. JGusalaj cazuʼ yuguʼ beaj nisa, en gapa rálajdaʼ nisa.Busubidxi cazuʼ yuguʼ yegu nisa gulaʼyúdzuticaʼsö nisa. *MJBzxuzxja cazuʼ ícjagacabaʼ böaʼ síniaʼ lëbaʼ Leviatán.Ben cazuʼ ga gulágubaʼ yuguʼ böaʼ guixiʼ xipë́laʼbaʼ böaʼ síniaʼ naʼ. /J Len yöl-laʼ huáca zxön quiuʼ bubéaj cazuʼ choplö nísadoʼ.Guláʼa cazuʼ ícjagacabaʼ böaʼ zxön nacuáʼabaʼ nísadoʼ. yJ Rinná beʼe quézinuʼ netuʼ Liʼ, Dios, dza niʼte quez,
en rusölá cazuʼ bönachi idútë yödzölió. lQJ ¿Naruʼ cabí gácalenuʼ netuʼ?¿Bizx que nucáchuʼu yöl-laʼ huáca zxön quiuʼ? #?J Dios, ¿gácaʼxte caz uluʼlidza ditaj netuʼ nupa taʼdíl-lalen netuʼ?¿Gácaʼxte caz uluʼcáʼana ditaj Loʼ nupa taʼdáʼbagaʼ Liʼ? }J Bítiʼrö caz riléʼetuʼ yuguʼ le buluʼsubán ládxiʼtuʼ gulísatuʼ lu xiyutuʼ.Bítiʼrö zoa nu bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz quiuʼ.Bítiʼrö zóalen netuʼ nu bönniʼ nö́zinëʼ gácaʼxte caz gaca caní queë́tuʼ. 6~eJLu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ gulaʼnë́ʼ: “Nuxícjadërötuʼ bönachi ni.”Idútë lu xiyutuʼ buluʼzéguiʼë yúguʼtë yuʼu ga naʼ budúbituʼ loʼ. |}qJBuluʼzéguiʼë idútë lataj láʼayi quiuʼ.Nucáʼanagaquiëʼ cáʼasö lataj ga benruʼ bal Loʼ. |JBuluʼzxuzxjëʼ le nácagaca lachi lu yödzö ni
len yuguʼ guíë huága quégaquiëʼ, en yuguʼ yaga zidzaj. {1JNaláʼ lahui yödzö ni ca naláʼ tu guíʼa cateʼ nu gulúʼu le bidín,
en nurixi nu naʼ yuguʼ yaga gulaʼcuáʼ lu guíʼa naʼ. Hz JTuʼtsatsa nupa naʼ gulaʼdáʼbagaʼ Liʼ
idú gásibiʼilö ga ni budúbituʼ quiuʼ.Nucuáʼgaquiëʼ ni le naca bë́ʼgaca
nuxícjagaquiëʼ yödzö láʼayi quiuʼ. 7ygJGudá töduʼ ga ni naguínnajdërö yödzö láʼayi quiuʼ.Buluʼsunítidërö nupa gulaʼdáʼbagaʼ Liʼ
yúguʼtë le gulaʼcuáʼ lataj láʼayi quiuʼ. NxJYöjné netuʼ, bönachi tuʼdubi quiuʼ, nupa böáʼu cazuʼ dza niʼte,
nupa böáʼu cazuʼ para gácatuʼ bönachi queë cazuʼ.Yöjné guíʼa Sión, ga ni guzóa cazuʼ Liʼ. xw kJDios, ¿naruʼ tsaz nusán ládxuʼu netuʼ?¿Rilédeʼenuʼ netuʼ, böʼcuʼ zxilaʼ queë cazuʼ? 0vYIRaca dxiʼa quiaʼ cateʼ ribigaʼ ga zuʼ Liʼ, Dios. ¡Naca cazuʼ Liʼ, Xanaʼ Dios, Nu run chiʼi nedaʼ
para uluʼa lahui yúguʼtë le nun cazuʼ!zumILe nácatë ilaʼniti nupa tuʼcáʼana Liʼ.Usunítiuʼ yúguʼtë nupa tuʼzóa Liʼ tsöláʼalö. t-IRicuidiʼ le nacaʼ, en rudú ládxaʼa.Le ruzóa tsutsu ládxiʼdaʼahuaʼ,
en le ruzíʼticaʼsaʼ xibé naca cazuʼ Liʼ, Xan. s3I¿Núzxirö zoa yehuaʼ yubá nu gácalen nedaʼ?¡Tuzuʼ Liʼ! Tuʼ rácalenuʼ nedaʼ cúnturö nu zoa yödzölió nu riquindaʼ. rIRigúʼu yö́l-luʼu nedaʼ le rugúʼu nedaʼ nöza quiuʼ,
en ga údxitë uziʼu nedaʼ, en gunuʼ nedaʼ bal. KqIZóaticaʼsaʼ loʼ Liʼ,
ateʼ rizö́n cazuʼ nedaʼ. sp_Igucaʼ tuʼ canö́z, en bitiʼ bi guyéajniʼidaʼ.Gucaʼ ca tubaʼ böaʼ guixiʼ loʼ Liʼ. yokICateʼ yöjdín icjaʼ le nácagaca ca tu le siláʼ,
en guzáʼ ládxaʼa yuguʼ le gúquidaʼ ziʼ, n)INácagaca ca tu le rinetuʼ yëla le ridödi que cateʼ ritö́ yu.Cateʼ chasuʼ, Xan, laʼ udö́diteuʼ léguequi tsöláʼalö. Hm ILaʼ ilaʼnítitë,
en ilaʼyaza ga udxi quéguequi. flEILe nácatë nuzúʼ léguequi ga taʼchixi taʼnigui,
en runuʼ ga ilaʼniti tsaz. rk]Iga bidxintë dza guyuʼa yudoʼ quiuʼ
en guyéajniʼidaʼ ca gaca quégaca nupa tuáʼ döʼ. fjEIQue lë ni naʼ bëʼ ládxaʼa tséajniʼidaʼ lë ni,
sal-laʼ gúcadaʼ böniga diAILaʼtuʼ bëʼa didzaʼ ca nácagaca lë ni
guzxíʼ yéʼedaʼ bönachi quiuʼ. bh=IDios, benuʼ ga gudíʼi guzxácaʼa idú dza.Yuguʼ zila benuʼ nedaʼ ziʼ. ngUI ¿Naruʼ nítisö ben chiʼi cuinaʼ para gacaʼ dxiʼa
en para cabí ibágaʼa dul-laʼ? fwI Caní nácagaca nupa tuáʼ döʼ.Dëdaʼ yöl-laʼ tsahuiʼ quéguequi, en taʼzíʼticaʼsö iaʼlatiʼ. yekI Taʼnnë́ʼ: “Bitiʼ caʼ nö́zinëʼ Dios,
en bitiʼ iléʼe lë ni Nu naʼ zoa xitsáʼalö.” sd_I Que lë ni naʼ taʼdáʼ bönachi queëʼ Dios légaquiëʼ,
en taʼyéajlëʼ didzaʼ tuʼë. vceI Taʼnnë́ʼ queëʼ Dios zoëʼ yehuaʼ yubá,
en tuʼdidzaʼ yudxëʼ nupa nacuáʼ yödzölió. ]b3ITuʼtitjëʼ iaʼzícaʼrö bönachi,
en tuʼë didzaʼ lu yöl-laʼ run ba zxön cuini quégaquiëʼ.Tun ba zxön cuíngaquiëʼ,
en të́ʼënëʼ ilaʼbía nahuëʼ iaʼzícaʼrö bönachi. aITuʼziʼë xibé le taʼdödi bëʼë tëʼaj tahuëʼ,
en taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ quégaca le zián le ilaʼdéliʼnëʼ. :`mINaca yöl-laʼ run ba zxön cuini quégaquiëʼ
ca tu le néquini oro dxía ícjagaquiëʼ.Yöl-laʼ rutsatsa quégaquiëʼ naca ca zxágaquiëʼ nácugaquiëʼ. -_SIBitiʼ taʼguíʼi taʼzáquëʼë ca taʼguíʼi taʼzacaʼ iaʼzícaʼrö bönachi.Bitiʼ caʼ raca quégaquiëʼ ca raca quégaca bönachi yúbölö. w^gIBitiʼ caʼ téquinëʼ ziʼ bönniʼ tuʼë döʼ naʼ.Nácagaquiëʼ tsutsu, en nacuʼë dxiʼa. ]Ituʼ buzxéʼedaʼ nupa tun ba zxön cuínguequi,
en tuʼ dëdaʼ yöl-laʼ tsahuiʼ quégaca nupa tuáʼ döʼ. c\?IIaʼlátiʼsö guchixi guníguidaʼ.Iaʼlátiʼsö tsöjdödaʼ tsöláʼalö, [ ILe nácatë runëʼ Dios ga raca dxiʼa quégaca bönachi Israel,
nupa naʼ naca dxiʼa tsahuiʼ ládxiʼdoʼguequi. TZ!HChibudxi le rinábidaʼ-nëʼ Dios nedaʼ, David, zxíʼinëʼ Isaí.:YmH¡Yöl-laʼ ba Lëʼ le naca lachi ga idxintë dza udxi!¡Rizë́ ládxiʼruʼ ilí idútë yödzölió le naca beníʼ queëʼ! ¡Caʼ gaca! ¡Ön, caʼ gaca! XH¡Yöl-laʼ ba Xanruʼ Dios, Dios quégaca bönachi Israel!¡Tuzëʼ Lëʼ runëʼ le túngaca ga rubániruʼ! >WuHBen ga tsöjnégaca le lëʼ ga idxintë dza udxi.Ben ga gaca yöl-laʼ ba que lëʼ tsanni niʼ soa gubidza.Ben ga ilaʼnabi bönachi Liʼ yúguʼtë yödzö
gunuʼ ga gaca dxiʼa quéguequi ca benuʼ queëʼ lëʼ.Ben ga ilaʼgúʼu lëʼ yöl-laʼ ba bönachi yúguʼtë yödzö. kVOHBen ga unö́dzjadaʼ zxoaʼ luyú queëʼ, encaʼ yuguʼ lu guíʼadoʼ,
le unödzaj yödxi yanaʼ xiyúëʼ ca run guíʼa Líbano.Ben ga ilaʼyán nupa nacuáʼ ladzëʼ ca röʼö guíxiʼdoʼ lu xiyúëʼ. tUaHSoëʼ ibanëʼ, ateʼ iluáʼgaca bönachi queëʼ oro que lu xiyúgaca bönachi Sabá.Ben ga uluʼlidza Dios bönachi, ilaʼnábiticaʼsö Liʼ gácalenuʼ lëʼ.Ben ga uluʼlidza lëʼ dxiʼa tsáhuiʼdoʼ idú dza. AT{HUsölë́ʼ léguequi lu náʼagaca nupa tun léguequi ziʼ,
en lu náʼagaca nupa tuáʼ döʼ,
en güíʼi ládxëʼë léguequi cateʼ nu guë́ʼëni guti léguequi. "S=H Huéchiʼ ládxëʼë nupa nácagaca yechiʼ, en nupa taʼyadzaj taʼyudxi,
en gun chiʼë yöl-laʼ naʼbán quégaca nupa nácagaca yechiʼ. RH Usölë́ʼ nu riyadzaj riyudxi cateʼ ulidza lëʼ,
encaʼ nu riguíʼi rizacaʼ, en nu bitiʼ zoa nu gácalen nu naʼ. Q+H Ben ga uluʼzechu zxíbigaquiëʼ lahuëʼ yúguʼtë bönniʼ taʼnná bëʼë,
en ilúngaca xichinëʼ bönachi yúguʼtë yödzö. PH Ben ga ilaʼdxinëʼ lahuëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë luyú Tarsis en yuguʼ lu yödzö,
nuáʼgaquiëʼ yuguʼ le uluʼnödzjëʼ queëʼ.Bönniʼ taʼnná bëʼë luyú Sabá, en luyú Seba iláʼdxinëʼ bi uluʼnödzjëʼ queëʼ. OH Ben ga uluʼzechu zxíbigaca lahuëʼ lëʼ nupa nacuáʼ luyú bidxi,
en iladxi lëʼ nupa taʼdíl-lalen lëʼ. |NqHBen ga inná bëʼë idapa laʼa yödzölió,
ga naguelaʼ raʼ yegu Eufrates ga idxintë idútë luyú. +MOHBen ga gaca dxiʼa quégaca nupa nácagaca dxiʼa yuguʼ dza inná bëʼë lëʼ,
en ilaʼcuáʼ dxiʼa tsáhuiʼdoʼ ga idxintë bítiʼrö soa beoʼ. L-HBen ga gáquiëʼ bönniʼ rinná bëʼë ca nisa guiö́j ribixi lu guíxiʼdoʼ,
en ca yuguʼ guiö́j gúpaʼdoʼ tuʼsubisa luyú. K}HBen ga iladxi bönachi quiuʼ Liʼ tsanni niʼ soa gubidza,
encaʼ tsanni niʼ soa beoʼ ga idxintë dza udxi. QJHBëʼë lataj ubéajëʼ tsahuiʼ nupa taʼguíʼi taʼzacaʼ ladaj bönachi quiuʼ,
en usölë́ʼ yuguʼ zxíʼinigaca nupa taʼyadzaj taʼyudxi,
en ucul-lëʼ nu ribía no léguequi. IHBen ga ilaʼcuáʼ dxiʼa tsáhuiʼdoʼ bönachi quiuʼ yuguʼ lu guíʼa,
en ilácagaca tsahuiʼ yuguʼ lu guíʼadoʼ. "H=HBëʼë lataj uchiʼa usörö́ëʼ quégaca bönachi quiuʼ ca naca le naca tsahuiʼ,
encaʼ quégaca bönachi quiuʼ taʼguíʼi taʼzacaʼ. KG HDios, buzéajniʼinëʼ bönniʼ rinná bëʼë
para gaca uchiʼa usörö́ëʼ ca ruchiʼa rusörö́uʼ Liʼ.Ben ga ilácagacabiʼ tsahuiʼ zxíʼinëʼ ca nacuʼ Liʼ tsahuiʼ. FG¡Idú dza guʼa didzaʼ ca nacuʼ tsahuiʼ!¡Tuʼtuíʼi, en taʼbö́ʼ baguíʼi nupa gulë́ʼëni iluáʼ döʼ quiaʼ!E G¡Lu yöl-laʼ rudzeja quiaʼ cö́dxiʼa cateʼ gul-laʼ quiuʼ,
en idú ládxaʼa gul-laʼ tuʼ busölóʼ nedaʼ! /DWG¡Le nácatë cuʼa Liʼ yöl-laʼ ba, en gul-laʼ tu bihuël-la, Dios!¡Gul-laʼ ca runuʼ ca rnnoʼ, en nacuʼ Nu naca láʼayi lógaca bönachi Israel! TC!GGunuʼ ga tsë́piseaʼ,
en huë tsahúʼu nedaʼ le yúbölö. 0BYGGusöl-laʼ cazuʼ quiaʼ yuguʼ le guca quiaʼ le gulún nedaʼ ziʼ,
pero ruúnuʼ nedaʼ tsutsu,
en le yúbölö uchisuʼ nedaʼ para cabí gátiaʼ. A9G¡Le tsahuiʼ nacuʼ, Dios, ridxintë lúzxiba!¡Nunuʼ Liʼ yuguʼ le zxö́ntërö!¡Cúnturö nu zoa nu naca ca nacuʼ Liʼ, Dios! @ GNaʼa nacaʼ bönniʼ gula, en chinaguchaʼ.¡Bitiʼ usán noʼo nedaʼ, Dios!Benna nedaʼ lataj usiyöndaʼ yuguʼ zxíʼini xsoaʼ ca naca yöl-laʼ huáca quiuʼ,
ateʼ quíxjöiʼidaʼ nupa ilalaj ca naca yöl-laʼ nál-la quiuʼ. ?7GDios, rusédinuʼ nedaʼ ga gudélaʼtë niʼ nacaʼ bíʼidoʼ,
ateʼ ga ridxintë naʼa dza ruáʼa didzaʼ ca nácagaca le zxön nunuʼ. > G¡Guʼa didzaʼ ca nácagaca le zxön benuʼ Liʼ, Xanaʼ Dios!¡Usiyöndaʼ bönachi tuzuʼ Liʼ nacuʼ tsahuiʼ! =3GIdú dza usiyöndaʼ bönachi nacuʼ tsahuiʼ,
en rusölóʼ yúguʼtë bönachi.Bitiʼ nözdaʼ bal-laxi luzuí busölóʼ nedaʼ. _<7G¡Nedaʼ gúnticaʼsaʼ löza Liʼ,
en cúʼuticaʼsaʼ Liʼ yöl-laʼ ba! 5;cG Ben ga uluʼtuíʼi, en ilaʼniti nupa të́ʼëni iluti nedaʼ.Ben ga uluʼtuíʼinëʼ, en ilaʼböʼë böniga bönniʼ të́ʼënëʼ iluʼë döʼ quiaʼ. i:KG ¡Dios, bitiʼ suʼ ziʼtuʼ ga ni zoaʼ!¡Dios quiaʼ, gudáchi gácalenuʼ nedaʼ! }9sG Taʼnná: “¡Nusán nëʼë Dios lëʼ!¡Guliʼdá sönruʼ-nëʼ tuʼ cuntu nu zoa gácalen lëʼ!” 81G Tuíʼi didzaʼ nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa ca gaca bi ilún quiaʼ,
ateʼ tun tuz xtídzaʼgaca nupa të́ʼëni iluti nedaʼ. 7G ¡Bitiʼ usán noʼo nedaʼ naʼa, ni nacaʼ bönniʼ gula!¡Bitiʼ ucáʼanuʼ nedaʼ naʼa cateʼ ni rudú ládxaʼa! o6WG¡Rigúʼuticaʼsaʼ Liʼ yöl-laʼ ba,
en tu dza tu dza ruluʼa lahui yöl-laʼ ba quiuʼ! [5/GZián nupa tuʼbani ca naca quiaʼ,
tuʼ run chiʼi cazuʼ Liʼ nedaʼ. 14[GRuzxöni ládxaʼa Liʼ ga gudélaʼtë guljaʼ,
tuʼ guzóalen cazuʼ nedaʼ cateʼ niʼ buzóanu xináʼa nedaʼ.¡Cúʼuticaʼsaʼ Liʼ yöl-laʼ ba! m3SGTuzuʼ Liʼ runaʼ löza, Xan.Ruzxöni ládxaʼa Liʼ ga gudélaʼtë nacaʼ bíʼidoʼ. z2mGDios quiaʼ, busölá nedaʼ lu naʼ nu ruáʼ döʼ,
en lu naʼ nu ridáʼbagaʼ Liʼ, en run dzatsa. Q1GNacuʼ le uzóa nedaʼ tsutsu,
en le gun chiʼi nedaʼ ga gaca ucachiʼ cuinaʼ.Chigunná béʼenuʼ nu usölá nedaʼ tuʼ nacuʼ Nu ruzóa nedaʼ tsutsu,
en Nu run chiʼi nedaʼ. |0qG¡Tuʼ nacuʼ tsahuiʼ gúcalen nedaʼ, en busölá nedaʼ!¡Buzë́ naguʼ nedaʼ, en busölá nedaʼ! r/ _GNuzóa cazuʼ nedaʼ dxiʼa tsáhuiʼdoʼ ga naʼ zuʼ, Xan.¡Bitiʼ guʼu lataj utuíʼidaʼ! N.FNedaʼ nacuídiʼdaʼ, en bitiʼ bi gaca gunaʼ.¡Gudáchi gácalenuʼ nedaʼ, Dios!Nacuʼ Nu rácalen nedaʼ, en Nu rusölá nedaʼ.¡Bitiʼ caʼ tsenuʼ guíduʼ quiaʼ, Xan!a-;FBen ga uluʼdzeja, en uluʼzíʼ xibóʼ yúguʼtë nupa tuʼguilaj Liʼ.Ben ga iluíʼiticaʼsö didzaʼ nupa taʼdxíʼi yöl-laʼ rusölá quiuʼ, ilaʼnná:“¡Zxö́ntërö náquiëʼ Dios!” },sFBen ga uluʼhuécja lu yöl-laʼ rutuíʼi quéguequi
nupa naʼ tuʼtitaj nedaʼ, taʼnná: “Ja, ja.” ?+wFBen ga uluʼtuíʼi, en ilaʼbö́ʼ böniga nupa naʼ të́ʼëni iluti nedaʼ.Ben ga uluʼhuécja, en uluʼgáʼana cáʼasö nupa naʼ të́ʼëni gaca bi gaca quiaʼ. O* F¡Busölá nedaʼ, Dios!¡Gudáchi gácalenuʼ nedaʼ, Xan! )!E$Zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ huen xichinëʼ ilaʼzíʼibiʼ luyú naʼ,
ateʼ ilaʼcuáʼticaʼsö niʼ nupa nadxíʼigaca Lëʼ.H( E#Usölá cazëʼ Dios bönachi Sión,
en uchisëʼ yuguʼ yödzö quégaca zxíʼini xiʼsóëʼ Judá.Ilaʼcuáʼ bönachi queëʼ ga naʼ, ateʼ guequi quéguequi luyú naʼ. '3E"¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Dios, libíʼiliʼ yehuaʼ yubá, en luyú ni,
encaʼ nísadoʼ, en yúguʼtë le nacuáʼ tu tu lataj naʼ! & E!Ruzë́ naguëʼ Xanruʼ Dios nupa taʼyadzaj taʼyudxi,
en bitiʼ ral-la ládxëʼë bönachi queëʼ nadzúngaca. %{E Nupa taʼguíʼi taʼzacaʼ ilaʼléʼeni lë ni, en uluʼdzeja.Ilaʼdipa ládxiʼgaca nupa tuʼguilaj Dios. ;$oEChaza ládxëʼë Xanruʼ Dios lë ni
ca raza ládxëʼë-baʼ böaʼ-bëdxi rútiaʼ-baʼ lahuëʼ,
o ca raza ládxëʼë-baʼ tubaʼ bëdxi zxön chinagúlabaʼ. #yE¡Cuʼa-nëʼ yöl-laʼ ba Dios len tu le gul-laʼ!¡Gunaʼ Lëʼ zxön, en guíaʼ-nëʼ: “Xclenuʼ”! o"WENedaʼ riguíʼi rizácaʼa, en rudú ládxaʼa.Guchisa nedaʼ, Dios, en busölá nedaʼ. "!=EBusulu lágaquiëʼ nazúajgaca lu guichi quégaca nupa nabángaca.Bitiʼ guʼu légaquiëʼ lataj ilaʼbábalenëʼ nupa nácagaca tsahuiʼ.  EBuzúaj lu guichi yuguʼ dul-laʼ tunëʼ,
en bitiʼ guʼu légaquiëʼ lataj ilaʼdéliʼnëʼ yöl-laʼ rusölá quiuʼ. )ETaʼzóa réguʼë nupa naʼ benuʼ léguequi xiguiaʼ.Tuʼsiyönnëʼ ca taʼguíʼi taʼzacaʼ nupa naʼ nunuʼ léguequi huëʼ. kOEBen ga cuntu nu soa ládzagaquiëʼ,
en ga bítiʼrö nu soa lu yuʼu lídxigaquiëʼ. ykEBusubagaʼ légaquiëʼ lu yöl-laʼ rilé quiuʼ,
en bëʼ quégaquiëʼ yöl-laʼ ridzáʼa quiuʼ. "=EBen ga ichul-la guiö́j lógaquiëʼ para cabirö ilaʼléʼenëʼ.Ben ga ilaʼzéchuticaʼsö cúdzuʼgaquiëʼ zxan yuaʼ nuáʼgaquiëʼ. [~w}}|@{{DzzPyrxx*wwvv uytTss rVqq=pp:oon`mQllk>o>==3<pero cateʼ chiral-la, ricuadiʼ, en ridödi que. "E=ZBugacuʼ bönachi ca tu lu yegu gubóʼo, ateʼ gúcagaca ca tu yëla rineruʼ.Cateʼ naca zila zéaj naca ca tu guíxiʼdoʼ rilentë luyú. DZQuiuʼ Liʼ chi gayuáʼ iz nácagaca
ca dza neje le chigudödi que,
o ca tu chíʼisö chiʼi dzö́ʼölö. ~CuZRunuʼ ga tuʼhuöáca bönachi bëchtö yu cateʼ rnnoʼ:“Guliʼhuöáca le néquiniliʼ, bönachi.” B7ZZíʼatëlö ca gulataʼ yuguʼ guíʼa, o ca gutaʼ yödzölió,
ga naguelaʼ cateʼ gusí lo ga idxintë dza udxi, tsaz naca cazuʼ Dios. 6A iZNaca cazuʼ Liʼ, Xan, ca yuʼu lidxaʼ. [@/Y4¡Yöl-laʼ ba Xanruʼ Dios iz siʼ zaca!¡Caʼ gaca! ¡Ön, caʼ gaca!+?OY3Tuʼcáʼana nedaʼ cáʼasö nupa bitiʼ taʼléʼe Liʼ dxiʼa, Xan.Tuʼcáʼana cáʼasö yuguʼ le runaʼ nedaʼ, bönniʼ gurö́ cazuʼ quiuʼ. >1Y2Yöjné ca tuʼcáʼana cáʼasö netuʼ, huen dxin quiuʼ, Xan,
encaʼ ca tuʼcáʼana nedaʼ cáʼasö bönachi zián yödzö izáʼa. ==sY1¿Gázxitë zoa yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ guzóa zíʼalö, Xan,
lë naʼ buzúʼ tsutsu xtídzuʼu gunuʼ queëʼ David,
len yöl-laʼ run ca rnna xtídzuʼu? ,<QY0¿Nuzxi caz bönniʼ gaca sóaticaʼsëʼ ibanëʼ, en cabí gátiëʼ?¿Naruʼ huáca usölá cuin cazëʼ lu yöl-laʼ unná bëʼ que lataj chul-la? k;OY/Yöjné nabábasö iz soaʼ ibanaʼ,
en tu chíʼisö nacuáʼ bönachi yödzölió ni. ":=Y.¿Gácaʼxte caz gunuʼ caní, Xan?¿Naruʼ tsaz nucachiʼ loʼ?¿Naruʼ gácaticaʼsö yöl-laʼ rilé quiuʼ ca tu guíʼ réguideʼe? g9GY-Benuʼ ga chinagulëʼ sal-laʼ ni zoëʼ iz cuidiʼ,
en nunuʼ ga rutuíʼinëʼ. g8GY,Bugúʼ yöl-laʼ lachi queëʼ,
en nuzötjuʼ yöl-laʼ unná bëʼ queëʼ lu yu. {7oY+Runuʼ ga bitiʼ sequiʼ idéliʼnëʼ lu gudil-la,
ateʼ cuntu nu sequiʼ ucul-lëʼ lu gudil-la naʼ. u6cY*Nuchisuʼ nupa taʼdáʼbagaʼ lëʼ,
en runuʼ ga tuʼdzeja nupa bitiʼ taʼléʼe lëʼ dxiʼa. 5Y)Yúguʼtë nupa taʼdö́disö taʼbán le nequi queëʼ,
ateʼ bönniʼ dzaga yuʼu queëʼ tuʼcáʼana lëʼ cáʼasö. k4OY(Nuquínnajuʼ zöʼö gulún chiʼi lëʼ,
en nusunítiuʼ yuguʼ lataj tsutsu queëʼ. 3Y'Nuzúʼ tsöláʼalö didzaʼ dzaga bénlenuʼ huen dxin quiuʼ.Nuzötjuʼ luyú yöl-laʼ unná bëʼ queëʼ. w2gY&Pero nuzúʼ tsöláʼalö, en nusán ládxuʼu,
en rilédeʼenuʼ nupa naʼ gurö́ cazuʼ quiuʼ. t1aY%Naguixjaʼ le tsaz ca nuzóaʼ tsaz beoʼ,
ateʼ nacuáʼticaʼsö lúzxiba le tun ba nalí.” 0 Y$Gunníaʼ ilaʼcuáʼticaʼsëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ,
en ga röʼë rinná bëʼë sóaticaʼsö lahuaʼ ca gubidza. }/sY#Tu le nuzóaʼ tsutsu, en nunaʼ ba nalí que le naca láʼayi quiaʼ.Bitiʼ caʼ siʼ yéʼedaʼ David. i.KY"Bitiʼ ucáʼanaʼ cáʼasö didzaʼ dzaga nunaʼ,
en bitiʼ utsáʼa didzaʼ bëʼa. -Y!Pero bitiʼ ugúaʼ queëʼ yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiaʼ,
en bitiʼ usanaʼ gunaʼ ca rnna le guzxíʼ lu naʼa gunaʼ. ,/Y níʼirö gunaʼ légaquiëʼ xiguiaʼ ca saʼyéaj le taʼdödi bëʼ tunëʼ,
en guʼa léguequi ca naca xiguiaʼ nabágaʼgaquiëʼ. +Yen channö ilaʼguitsjëʼ xibá que le gunná bëʼa,
en cabí ilunëʼ ca nácagaca le gunná béʼedaʼ légaquiëʼ, *YChannö uluʼcáʼanëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ xibá quiaʼ,
en cabí ilunëʼ ca naca le buchiʼa busörö́aʼ, |)qYUcuáʼa tsaz zxíʼini xiʼsóëʼ,
ateʼ sóaticaʼsö lataj ga inná bëʼë, tsca soa yehuaʼ yubá. ({YLu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiaʼ gun chíʼiticaʼsaʼ lëʼ,
en uzóaʼ tsaz queëʼ didzaʼ dzaga quiaʼ. ')YGun cazaʼ nedaʼ ga gáquiëʼ ca biʼi lo queë cazaʼ,
ateʼ tsë́pisëtërëʼ ca yuguʼ bönniʼ taʼnná bëʼë yödzölió. & YUlidzëʼ nedaʼ, innë́ʼ: Liʼ nacuʼ Xuzaʼ, en Dios quiaʼ,
encaʼ Nu run chiʼi nedaʼ, en Nu rusölá nedaʼ. h%IYGunaʼ ga inná bëʼë ga naguelaʼ raʼ nísadoʼ,
ga idxintë raʼ yegu Eufrates. 3$_YSóalenaʼ lëʼ lu yöl-laʼ run ca rnna xtídzaʼa,
en lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiaʼ,
ateʼ tuʼ ulidzëʼ Laʼ, uxönaʼ yöl-laʼ nál-la queëʼ. r#]YUquínnajaʼ lahuëʼ nupa taʼdíl-lalen lëʼ,
en guʼa nupa bitiʼ taʼléʼe lëʼ dxiʼa. i"KYBitiʼ siʼ yeʼe lëʼ nu rilé lëʼ,
en bitiʼ usacaʼ ziʼ lëʼ nu ruáʼ döʼ. _!7YLen naʼ cazaʼ naguixjaʼ lëʼ,
ateʼ len naʼa caʼ utipaʼ ládxëʼë. n UYBudzö́lidaʼ-nëʼ David, huen dxin quiaʼ.Guluʼa-nëʼ le za le naca láʼayi quiaʼ. dAYDza niʼte bë́ʼlenuʼ nupa néquiguequi quiuʼ didzaʼ
lu yuguʼ le buluíʼinuʼ léguequi,
gunnóʼ: “Gúcalenaʼ tu nu nayë́pisëtërö.Nuchisaʼ tu nu gurö́ cazaʼ quiaʼ ladaj bönachi. <qYNequi queëʼ Xanruʼ le run chiʼi rëʼu,
ateʼ néquinëʼ queëʼ Dios bönniʼ rinná béʼenëʼ rëʼu.Dios naʼ náquiëʼ láʼayi ladaj bönachi Israel. 'GYNaca cazuʼ Liʼ yöl-laʼ zxön que yöl-laʼ huáca quéguequi,
en tuʼ ruzáʼ ládxuʼu queë́tuʼ nazxöndaʼ yöl-laʼ nál-la queë́tuʼ. YIdú dza tuʼdzeja tuʼ zóalen Loʼ léguequi,
en tuʼ zóalen léguequi le naca tsahuiʼ quiuʼ, le nayë́pisëtërö. {oYBicaʼ bágaca nupa taʼyöni didzaʼ que yöl-laʼ rudzeja.Taʼdá lu beníʼ que loʼ, Xantuʼ Dios. %YLe naca dxiʼa, en le naca tsahuiʼ tun tsutsu le rinná bëʼu.Nacuáʼlen Liʼ yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ, en le naca idútë li. }sY ¡Nál-latërö naca noʼo!¡Nápatërö noʼo yöl-laʼ huáca!¡Nayë́pisëtërö noʼo ibëla! q[Y Naguixaj cazuʼ le dë tsöláʼa ga zaʼ böʼ ziaga,
en le dë tsöláʼa ga ridödi gubidza beoʼ ziaga.Lu yöl-laʼ rudzeja quéguequi taʼbö́dxiʼa guíʼa Tabor,
en guíʼa Hermón cateʼ taʼyöni Loʼ. lQY Nequi quiuʼ yehuaʼ yubá,
en nequi caʼ quiuʼ luyú ni, tuʼ nuzóa cazuʼ léguequi. }Y Busuniti cazuʼ bönachi Egipto, ateʼ gulaca ca nupa chinátigaca.Bësilásiuʼ léguequi len noʼo nál-la. Y Rinná beʼe quézinuʼ le riyasa ridxía que nísadoʼ.Cateʼ riyasa ridxía nísadoʼ, ruzóa cazuʼ le dxisö. 'GYDios, Xángaca niʼa noʼo guizxi yu, ¿nuzxi caz naca ca nacuʼ Liʼ, Xantuʼ nayë́pisëtëröuʼ?Naca bëʼ rúnticaʼsuʼ ca rnna xtídzuʼu. {oYNupa nácagaca láʼayi tun Liʼ bal, Dios.Ral-laʼ gúnröruʼ Liʼ bal ca tun nupa nacuáʼlen Liʼ. %Y¿Nuzxi caz zoa niʼ yehuaʼ yubá naca ca nacuʼ Liʼ, Xan?¿Nuzxi caz zoa ladaj nupa nayë́pisëgaca naca ca nacuʼ Liʼ, Xan? V%YNupa nacuáʼ yehuaʼ yubá quiuʼ ilaʼgúʼu yöl-laʼ ba le nunuʼ le tun ga rubánituʼ, Xan.Ga nudúbigaca nupa nácagaca quez quiuʼ ilaʼgúʼu yöl-laʼ ba ca runuʼ ca rnna xtídzuʼu. zmYGunníaʼ: Ucuáʼa tsaz zxíʼini xiʼsúʼ.Gunaʼ ga sóaticaʼsö nu inná bëʼ uláz quiuʼ.” -SYRnnëʼ Dios: “Naguixjaʼ tsaz didzaʼ dzaga núnlenaʼ nupa nabö́ cazaʼ quiaʼ.Benaʼ tsutsu xtídzaʼa ca gunaʼ queëʼ David, huen dxin quiaʼ. YGunníaʼ: “Sóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ.Tsaz naca bëʼ yehuaʼ yubá ca runuʼ ca rnna xtídzuʼu.”   YGúl-laticaʼsaʼ ca naca yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ, Xan.Usiyöndaʼ zxíʼini xsoatuʼ ca runuʼ ca rnna xtídzuʼu. o WXNucuásuʼ ga zoaʼ nu nadxíʼi nedaʼ, encaʼ luzáʼa.Zóalensö le naca chul-la nedaʼ.o WXIdú dza naca quiaʼ ca nabagaʼ nedaʼ nisa.Nagúʼugaca nedaʼ lë́ʼajlö yuguʼ nisa. o WXNabágaʼa nedaʼ yöl-laʼ rilé quiuʼ,
ateʼ chizóa usuniti nedaʼ le ruxösuʼ nedaʼ.  'XRiguíʼi rizácaʼa, en chizóa gátiaʼ ga gudelaʼ nacaʼ bíʼidoʼ.Réquidaʼ ziʼ tuʼ ruxösuʼ nedaʼ, en rudú ládxaʼa. fEX¿Bizx que nusán ládxuʼu nedaʼ, Xan?¿Bizx que rucachiʼ loʼ lahuaʼ nedaʼ? veX Rulidzaʼ Liʼ nedaʼ para gácalenuʼ nedaʼ,
ateʼ yuguʼ zila ridxín loʼ le rinábidaʼ Liʼ. X ¿Naruʼ gaca bëʼ le zxön runuʼ ga naʼ naca chul-la?¿Naruʼ gaca bëʼ nacuʼ tsahuiʼ ga naʼ cuntu nu bi röjné? LX ¿Naruʼ uluʼluíʼi lahui yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ
nupa nagáchiʼgaca yeru ba?¿Naruʼ uluʼluíʼi lahui nupa yúʼugaca lataj chul-la
ca runuʼ ca rnna xtídzuʼu? CX ¿Naruʼ guntsoʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön
para gácalenuʼ nupa chinátigaca?¿Naruʼ uluʼyasa nupa yúʼugaca lataj chul-la,
en ilaʼgúʼu Liʼ yöl-laʼ ba? X Tuʼ riguíʼi rizácaʼa nudú guiö́j lahuaʼ.Tu dza tu dza rulidzaʼ Liʼ, Xan.Richisa naʼa zacaʼ ga naʼ zuʼ. XNucuásuʼ yúguʼtë nupa núnbëʼa.Nunuʼ nedaʼ ca tu le taʼguti bönachi.Nadzunaʼ, en bitiʼ gaca irúajaʼ. U#XRilenuʼ nedaʼ,
en rusacaʼ ziʼu nedaʼ tu lu nísadoʼ quiuʼ. Z-XNuzúʼ nedaʼ tu lu yeru zila,
ga naca chul-la, en le nácadaʼ zila. )KXen nagáʼanëʼ cáʼasö ladaj nupa chinátigaca,
en ca nupa dë́gaca yeru ba,
nupa naʼ bítiʼrö röjnenuʼ,
en nusán noʼo léguequi. g~GXChinabábalenaʼ nupa chinátigaca.Nacaʼ ca tu bönniʼ nudú dërö ládxëʼë, a};XRuúbi ruguíʼi ládxiʼdaʼahuaʼ,
en chizóa tsöjtsáziaʼ lataj chul-la. h|IXBëʼ lataj idxín loʼ le rulidzaʼ Liʼ.Ruzë́ naguʼ le rinaba yúdxidaʼ Liʼ. T{ #XXanaʼ Dios, Nu rusölá nedaʼ,
rulidzaʼ Liʼ rëla, en te dza. zWNíʼirö iluíʼi didzaʼ nupa tul-la, en nupa tuʼcödxi gui, ilaʼná:“Ruzíʼituʼ xibé tuzi yödzö ni.”yykWCateʼ ulabëʼ Xanruʼ nupa nácagaca queëʼ innë́ʼ:“Bönniʼ ni nababëʼ yödzö quiaʼ.” CxWCateʼ guʼa didzaʼ que yödzö Sión inníaʼ:Bönachi ni, en bönachi izáʼa ni nabábagaca le,
ateʼ nedaʼ, Dios nayë́pisëtërëʼ, uzóaʼ tsutsu yödzö naʼ. jwMWCateʼ ulidzaʼ bönachi núnbëʼgaca nedaʼ, Dios,
ulidzaʼ bönachi nnítaʼgaca Egipto, en Babilonia.Ca naca quégaca bönachi Filistea, en Tiro, en Etiopía
inníaʼ nabábagaca yödzö láʼayi naʼ. \v1WZián le lachi taʼnná bönachi ca naca
yödz naʼ nequi queëʼ Dios. (uIWNadxíʼirönëʼ Xanruʼ lataj ga naʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ bönachi Sión
ca nadxíʼinëʼ iaʼzícaʼrö lataj gapa nacuáʼ bönachi Israel. Ut %WNuzóëʼ Dios xilibi zöʼö que yödzö queëʼ lu guíʼa láʼayi. PsVBuluíʼi nedaʼ tu le gaca bëʼ gaca dxiʼa quiaʼ,
para ilaʼléʼe le nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa.Uluʼtuíʼi, tuʼ gúcalenuʼ nedaʼ,
en buë tsahúʼu nedaʼ, Xan.$rAVBuyú nedaʼ, en buzáʼ ladxiʼ quiaʼ.Butipa ládxaʼa nedaʼ, huen dxin quiuʼ,
en busölá nedaʼ, zxíʼininu nigula huen dxin quiuʼ. ?qwVNacuʼ Dios ruhuéchiʼ ládxuʼu netuʼ, Xan, en ruzáʼ ládxuʼu queë́tuʼ.Ridzenuʼ para ilenuʼ netuʼ, en nadxíʼideʼenuʼ netuʼ, en runuʼ ca rnna xtídzuʼu. LpVDios quiaʼ, nupa taʼdáʼbagaʼ nedaʼ taʼdíl-lalen nedaʼ,
ateʼ yuguʼ bönniʼ zidzaj ladxiʼ të́ʼënëʼ ilútiëʼ nedaʼ,
yuguʼ bönniʼ naʼ bitiʼ tunëʼ Liʼ bal. o{V Nadxíʼideʼenuʼ nedaʼ,
en chibusölóʼ böʼ naca cazaʼ lu lataj chul-la ga nacuáʼ nupa chinátigaca. wngV Idú ládxaʼa guíaʼ Liʼ: “Xclenuʼ”, Xanaʼ Dios,
en gunaʼ zxön Loʼ yuguʼ iz siʼ zaca. &mEV Busëdi nedaʼ ca naca le rë́ʼënuʼ gunaʼ, Xan.Gunaʼ ca naca le naca idútë li naguixjuʼ Liʼ.Ben ga gádxidaʼ Loʼ idú ládxaʼa. ~luV Nayë́pisëtërösuʼ Liʼ, en tuzuʼ Liʼ runuʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön.Tuzuʼ Liʼ nacuʼ Dios. kV Ilaʼdxín bönachi yúguʼtë yödzö naguixjuʼ Liʼ, Xanaʼ Dios,
en ilaʼyéaj ládxiʼgaca Liʼ, en ilún zxön Loʼ. jVCúnturö nu zoa ládjagaca dios nu naca ca nacuʼ Liʼ, Xan,
en bitiʼ zoa iaʼtú nu run ca nácagaca le runuʼ Liʼ. fiEVCateʼ bi gaca quiaʼ ulidzaʼ Liʼ,
tuʼ ubíʼi cazuʼ didzaʼ bi gunuʼ quiaʼ. qh[VRuzë́ naguʼ le rulidzaʼ Liʼ, Xan,
en ruíʼi ládxuʼu gunuʼ yuguʼ le inábidaʼ loʼ. gVNacuʼ dxiʼa, Xan, en chizúʼ uniti loʼ bönachi quiuʼ.Nadxíʼiticaʼsuʼ yúguʼtë nupa tuʼlidza Liʼ. sf_VBen ga udzeja ládxaʼa nedaʼ, huen dxin quiuʼ,
tuʼ riguʼa lu noʼo böʼ naca cazaʼ, Xan. NeVBuzáʼ ladxiʼ quiaʼ, Xan,
tuʼ rulidzaʼ Liʼ idú dza. d5VBen chiʼi böʼ naca cazaʼ, Dios, tuʼ nacaʼ quiuʼ Liʼ.Busölá nedaʼ, huen dxin quiuʼ, Dios quiaʼ, tuʼ ruzxöni ládxaʼa Liʼ. c VRuzë́ naguʼ, Xanaʼ Dios, en rubíʼu didzaʼ,
tuʼ zoa nu rusacaʼ ziʼ nedaʼ, ateʼ riyadzaj riyúdxidaʼ. lbQU Le naca tsahuiʼ röjnöru lahuëʼ Xanruʼ,
en gun ga soa nöza gátiʼtës ga ulibëʼ.vaeU Le nácatë Xanruʼ unödzjëʼ queë́ruʼ le naca dxiʼa,
ateʼ xiyuruʼ unödzaj le uláparuʼ. f`EU Luyú caz rilén le naca idútë li,
ateʼ yehuaʼ yubá rirúaj le naca tsahuiʼ. !_;U Dzágagaca yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ, en le naca idútë li.Tagu zxixi luzë́ʼeguequi nu naca tsahuiʼ, en nu riböza dxiʼa tsáhuiʼdoʼ. {^oU Le nácatë chizóëʼ usölë́ʼ nupa tun Lëʼ bal,
para soa yöl-laʼ ba queëʼ luyú queë́tuʼ. W]'UUzë́ nagaʼ didzaʼ guʼë Xanruʼ Dios.Le guíëʼ bönachi queëʼ gun ga gaca dxiʼa quéguequi,
nupa naʼ nácagaca quez queëʼ,
pero run bayúdx bitiʼ uluʼhuö́a ládxiʼgaca. a\;ULu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ gúcalen netuʼ,
en busölá netuʼ, Xan. [{U¿Naruʼ cabí usubanuʼ ládxiʼtuʼ le yúbölö,
para udzeja ládxiʼlentuʼ Liʼ netuʼ, bönachi quiuʼ? bZ=U¿Naruʼ tsaz ilenuʼ netuʼ?¿Naruʼ tsaz ilenuʼ yuguʼ zxíʼini xsoatuʼ? sY_UBuzóa netuʼ xilátjatuʼ le yúbölö, Dios, Nu rusölá netuʼ,
en bítiʼrö lenuʼ netuʼ. ^X5UBuzóa dxíuʼ yöl-laʼ rilé quiuʼ.Bugúʼ yöl-laʼ ridzáʼa quiuʼ. vWeUBuniti loʼ bönachi quiuʼ ca naca xiguiaʼ gulaʼbagaʼ.Bucáchuʼu yuguʼ dul-laʼ gulúngaca. V UBuzáʼ ládxuʼu quégaca bönachi quiuʼ, Xantuʼ Dios.Buchëʼu Liʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob gulaʼdzunëʼ. hUIT ¡Liʼ, Xángaca niʼa noʼo guizxi yu,
bicaʼ ba bönniʼ ruzxöni ládxëʼë Liʼ!T{T Náquiëʼ Xanruʼ Dios ca gubidza, en le rusubín rëʼu.Xanruʼ caz runnëʼ queë́ruʼ yöl-laʼ ruzáʼ ladxiʼ queëʼ, en yöl-laʼ zxön queëʼ.Bitiʼ ugǘëʼ nitú le naca dxiʼa gapa nacuáʼ nupa tun le naca tsahuiʼ. oSWT Nácarö dxiʼa soaʼ tu dza lu yuʼu lidxuʼ ca le soaʼ idú chi gayuáʼ dza ga yúbölö.Cö́aʼ zíʼalö gacaʼ huen dxin ga nu riyaza yuʼu lidxëʼ Dios
ca le soa cazaʼ tu yuʼu zxön ga bitiʼ zoa Dios. oRWT Buyúëʼ bönniʼ rinná béʼenëʼ netuʼ, Dios.Buyúëʼ bönniʼ naʼ nabö́ cazuʼ. QTRuzë́ naguʼ le rulidzaʼ Liʼ, Dios, Xángaca niʼa noʼo guizxi yu.Ruzë́ naguʼ nedaʼ, Dios queëʼ Jacob. 0PYTLu yöl-laʼ huáca quégaquiëʼ röjáquiëʼ, en tuʼzíʼrönëʼ yöl-laʼ huáca.Taʼdxinëʼ yúguʼtëgaquiëʼ loʼ Liʼ, Dios, lu yödzö Sión. +OOTCateʼ taʼdödëʼ lu yu bidxi tunëʼ ga ruhuöáca gapa ralaj nisa beaj.Tun ga rizíʼ xibé yu bidxi naʼ yuguʼ nisa guiö́j taʼdxín bayö́n. ,NQT¡Bicaʼ ba bönniʼ nápagaquiëʼ yöl-laʼ nál-la le nequi queë cazuʼ,
en taʼzë́ ládxiʼgaquiëʼ ilaʼyuʼë nöza le ridxín yödzö Sión! hMIT¡Bicaʼ ba nupa taʼyaza lu yuʼu lidxuʼ!¡Taʼgúʼuticaʼsö Liʼ yöl-laʼ ba! SLTBidzö́libaʼ biguínni chulíʼ lataj ga nuzóabaʼ lídxibaʼ,
en bidzö́libaʼ xiguichi guziúʼ ga budxíabaʼ xicáʼabaʼ,
ga naʼ rigúʼubaʼ biguínnidoʼ queë́baʼ,
galaʼ ga dë lu bucugu quiuʼ Liʼ, Xángaca niʼa noʼo guizxi yu.Nacuʼ Nu rinná beʼe nedaʼ, en nacuʼ caʼ Dios quiaʼ. K#TRizë́ ládxaʼa soaʼ lu yuʼu lidxuʼ, Xanaʼ Dios.Lu yöl-laʼ rudzeja quiaʼ idú ládxaʼa rul-laʼ quiuʼ Liʼ, Dios ban. gJ IT¡Bicaʼ lachi gapa zoa cazuʼ Liʼ, Dios!¡Nacuʼ Xángaca niʼa noʼo guizxi yu! ISpara iléquibeʼe nayë́pisëtëruʼ tuzuʼ Liʼ idútë yödzölió
en uluʼzóa zxíbiguequi loʼ, Xantuʼ Dios.yHkSBen ga uluʼtuíʼi, en ilaʼbö́ʼ tsaz böniga.Ben ga uluʼgáʼana cáʼasö, en tsaz ilaʼniti, BGSBen ga uluʼtuíʼi
para uluʼguilaj Liʼ, Xan. vFeSgusí reguʼ léguequi tu lu böʼ budunuʼ,
en ben gadxi léguequi tu lu nisa guiö́jsiuʼ zili. xEiSCa run tu guíʼ zxön, ruzeguiʼ yuguʼ yaga zxön,
o ca run tu guíʼ, ruzeguiʼ tu guíʼa zxön, DS Dios quiaʼ, ben ga ilácagaquiëʼ ca bëchtö yu le richë́ʼ böʼ,
en ca bëbu zxe café le ruáʼ böʼ budunuʼ. oCWS nupa naʼ gulaʼnná: “Ilequi queë́ruʼ
yuguʼ lataj gapa naʼ gulequi queëʼ Dios.” QBS Ben quégaquiëʼ bönniʼ lo quéguequi
ca benuʼ quégaquiëʼ Oreb, en Zeb,
en ben quégaquiëʼ bönniʼ taʼnná béʼenëʼ léguequi
ca benuʼ quégaquiëʼ Zeba, en Zalmuna, pAYS nupa naʼ busunítiuʼ lu yödzö Endor,
ateʼ gulaca ca xiquë́ʼëbaʼ bëdxi luyú niʼ. ?@wS Ben quégaquiëʼ ca benuʼ quégaca bönachi Madián, nupa naʼ busunítiuʼ dërö,
en ca naʼ benuʼ queëʼ Sísara, en ca naʼ benuʼ queëʼ Jabín raʼ yegu Cisón, ?%Sencaʼ yuguʼ bönniʼ Asiria núngaquiëʼ légaquiëʼ tsözxö́n.Rácalengaquiëʼ yuguʼ bönniʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Lot. >)Sen yuguʼ bönniʼ Gebal, en yuguʼ bönniʼ Amón, en yuguʼ bönniʼ Amalec,
en yuguʼ bönniʼ Filisteo, en yuguʼ bönniʼ Tiro, v=eSYuguʼ bönniʼ Edom, en yuguʼ bönniʼ Ismael,
en yuguʼ bönniʼ Moab, en yuguʼ bönniʼ Agar, i<KSNúngaca tuz xtídzaʼguequi.Nuzóagaca tsutsu xtídzaʼguequi taʼdáʼbagaʼ Liʼ. ;S“Guliʼdá, usunítiruʼ léguequi para cabirö ilaca tu yödzö bönachi,
en para cúnturö nu tsöjné bönachi Israel.” :3STun tuz xtídzaʼguequi bi ilún quégaca bönachi queë cazuʼ,
en tuʼpá yuguʼ le ilún quégaca nupa nadxíʼi quézinuʼ, taʼnná: 9{Stuʼ tuʼtsatsa nupa taʼdáʼbagaʼ Liʼ,
ateʼ nupa bitiʼ taʼléʼe Liʼ dxiʼa tun ba zxön cuínguequi. e8 ESBitiʼ ugáʼanuʼ dxisö, Dios.Bitiʼ suʼ dxisö, Dios, en bitiʼ usayaj ruʼu, 7RGuyasa, Dios, en buchiʼa busörö́ quégaca bönachi yödzölió ni,
tuʼ nácagaca queë cazuʼ yúguʼtë yödzö bönachi.x6iRpero gátiliʼ ca tati bönachi,
en ibíxiliʼ lu gudil-la ca taʼbixi zxíʼinëʼ bönniʼ lo.” 5RRnna cazaʼ nedaʼ: “Nácaliʼ ca yuguʼ dios.Nácaliʼ yúguʼtëliʼ zxíʼinëʼ Dios nayë́pisëtërëʼ, z4mRBitiʼ nö́ziguequi, en bitiʼ taʼyéajniʼi.Taʼdá ga chul-la.Rizxizi xilibi yödzölió.” 3RBuliʼsölá nupa taʼcuidiʼ, en nupa nácagaca yechiʼ.Buliʼsölá léguequi lu náʼagaca nupa tuáʼ döʼ. ?2wRBuliʼbéaj tsahuiʼ nupa taʼcuidiʼ, en yuguʼ biʼi uzëbi.Guliʼgún le naca tsahuiʼ quégaca nupa taʼguíʼi taʼzacaʼ,
en quégaca nupa taʼyadzaj taʼyudxi. C1RRnnëʼ: “¿Gácaʼxte caz uchiʼa usörö́liʼ quégaca bönachi
lu yöl-laʼ bitiʼ naca tsahuiʼ queë́liʼ?Caní naca tuʼ rubéajliʼ tsahuiʼ nupa tuáʼ döʼ. ~0 wRZuínëʼ Dios ladaj nupa tuʼdubi queëʼ niʼ yehuaʼ yubá.Ruchiʼa rusörö́ëʼ nupa taʼnná bëʼ. //WQLëscaʼ ugahuaʼ libíʼiliʼ, bönachi quiaʼ, zxoaʼ xtila dxíʼadoʼ,
en gunaʼ ga huölaj idzéʼeliʼ le zxixi que buz, le irúaj lëʼe guiö́j.”./QUluʼluíʼi cuínguequi nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa,
ca nupa tun ca rnna xtídzaʼa,
pero tsaz gunaʼ léguequi xiguiaʼ. -QLaʼtuʼ ilún caní, uxicja cazaʼ nupa bitiʼ taʼléʼe léguequi dxiʼa,
en tíl-lalenaʼ nupa taʼdíl-lalen léguequi. ,Q Guzáʼ ládxaʼa uluʼzë́ nágagaca bönachi quiaʼ xtídzaʼa,
para ilún bönachi Israel ca rë́ʼëndaʼ nedaʼ. -+SQ Que lë ni naʼ busán ládxaʼa léguequi
para gulún ca saʼyéaj yöl-laʼ ridáʼbagaʼ quéguequi,
en para gulún ca gulaʼzaʼsö ládxiʼgaca. z*mQ Bitiʼ buluʼzë́ nágagaca bönachi quiaʼ chiʼa.Bitiʼ gulún bönachi Israel ca rnna xtídzaʼa. &)EQ Nedaʼ, Xanliʼ, nacaʼ Dios queë́liʼ.Guléajaʼ libíʼiliʼ luyú Egipto.Guliʼsalaj ruáʼaliʼ, ateʼ cuʼa ruáʼaliʼ le gáguliʼ. (Q Bitiʼ ral-laʼ soa tu dios izáʼa ga naʼ zóaliʼ,
en bitiʼ gunliʼ zxön tu dios quégaca bönachi ziʼtuʼ. '7QBuliʼzë́ nágaliʼ, libíʼiliʼ, bönachi quiaʼ, ateʼ uxösaʼ libíʼiliʼ.Raca ládxaʼa uzë́ nágaliʼ nedaʼ, bönachi Israel. x&iQBulídzaliʼ nedaʼ cateʼ bi guca queë́liʼ, ateʼ busöláʼ libíʼiliʼ.Bubiʼa didzaʼ cateʼ bi gunábiliʼ nedaʼ, niʼ nucachiʼ cuinaʼ tu lu böaj gasaj.Guzxíʼ bëʼa libíʼiliʼ ga zoa nisa naʼ lë Meriba. ?%wQRnnëʼ Dios: “Gudúaʼ yuaʼ zxoa yaʼzxícjagaquiëʼ,
en bucuitaʼ le nuáʼgaquiëʼ le buluʼsubagaʼ légaquiëʼ
nupa bitiʼ bilaʼléʼe légaquiëʼ dxiʼa. Y$+QGudixjëʼ le para gaca tu le gun ba nalí queëʼ lógaca zxíʼini xiʼsóëʼ José,
le gudixjëʼ cateʼ gudödëʼ luyú Egipto,
ga niʼ biyöndaʼ didzaʼ izáʼa bitiʼ guyéajniʼidaʼ. #QLë ni naca tu xibá quégaca bönachi Israel,
le naca tu le gunná béʼenëʼ Xanruʼ Dios zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob. }"sQGuliʼcödxi luzu chivo cateʼ zoa beoʼ huë́ʼëni,
en cateʼ zoa beoʼ nál-la, en cateʼ raca laní. y!kQGuliʼgul-la tu le gúl-laliʼ, cápaʼliʼ lëʼe guídidoʼ.Guliʼquinnaj lë́ʼegaca bihuël-la. R  QLu yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ guliʼgul-la queëʼ Dios.Lëʼ náquiëʼ yöl-laʼ nál-la queë́liʼ.Lu yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ guliʼcö́dxiʼa lahuëʼ Dios queëʼ Jacob. PBen ga huécjatuʼ quiuʼ Liʼ, Dios quégaca niʼa noʼo guizxi yu.Buluíʼi netuʼ nadxíʼinuʼ netuʼ, ateʼ ulatuʼ.PCaní gaca, bítiʼrö ucáʼanatuʼ Liʼ.Bunna queë́tuʼ yöl-laʼ naʼbán, ateʼ uzxöni ládxiʼtuʼ Loʼ. r]PGúcalen bönniʼ naʼ gurö́ cazuʼ quiuʼ,
netuʼ, bönachi naʼ nuzóa cazuʼ tsaz quiuʼ. 8iPNupa bitiʼ taʼléʼe netuʼ dxiʼa gulaʼchugu niʼa nëʼe lubá naʼ, en buluʼquelaʼ le guíʼ.Buyú ca tun, en lu yöl-laʼ rilé quiuʼ busuniti léguequi. ucPGudá dusölóʼ lubá ni budáʼ cazuʼ,
le naca ca tu lubá huë́ʼëni buxö́n cazuʼ Liʼ. 1PBuécja queë́tuʼ, Dios quégaca niʼa noʼo guizxi yu.Ga niʼ zuʼ yehuaʼ yubá buyú ca raca que lubá quiuʼ, en busölá netuʼ. [/P Tuʼlíbigacabaʼ cuchi guixiʼ le,
ateʼ tágubaʼ böaʼ guixiʼ le. /P ¿Bizx que buquínnajuʼ yuguʼ lëʼaj gulún chiʼi lubá naʼ,
en ruʼu lataj nupa taʼdö́disö taʼbán le ribía lubá uva naʼ? q[P Gulaʼtunna niʼa nëʼe ga bidxintë raʼ nísadoʼ,
encaʼ ga bidxintë raʼ yegu Eufrates. yP Gulúʼu zxul-la lubá naʼ yúguʼtë lu guíʼadoʼ,
ateʼ niʼa nëʼe gulaʼbagaʼ yuguʼ guíʼa zxön. veP Buchiʼu lataj ga guzxö́n lubá naʼ.Benuʼ ga ben luí ga rëʼ, ateʼ bulí idútë luyú ni. 5PGuléajuʼ tu lubá uva le nácatuʼ netuʼ luyú Egipto.Bulaguʼ bönachi izáʼa yuguʼ lu yödzö luyú ni, en budóʼo lubá naʼ ni. PBen ga huécjatuʼ quiuʼ Liʼ, Dios quégaca niʼa noʼo guizxi yu.Buluíʼi netuʼ nadxíʼinuʼ netuʼ, ateʼ ulatuʼ. %PNunuʼ ga bönachi dzaga yödzö queë́tuʼ tuʼzxidxi queë́tuʼ,
ateʼ nupa bitiʼ taʼléʼe netuʼ dxiʼa tuʼtitaj netuʼ. lQPRugaguʼ netuʼ nisa ribödxi queë́tuʼ,
en ruguiʼjuʼ netuʼ sizxöni nisa ribödxi.  PXantuʼ Dios quéguequi niʼa noʼo guizxi yu,¿gácaʼxte caz ilenuʼ netuʼ, en bitiʼ yönnuʼ le rulidztuʼ Liʼ? pYPBen ga huécjatuʼ quiuʼ Liʼ, Dios.Buluíʼi netuʼ nadxíʼinuʼ netuʼ, ateʼ ulatuʼ. %CPBuluíʼi yöl-laʼ huáca quiuʼ lógaca zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ Efraín, en Benjamín, en Manasés.Gudá queë́tuʼ, en busölá netuʼ. &  GPRuzë́ naguʼ netuʼ, Dios, Nu rapa chiʼi bönachi Israel.Nacuʼ Nu ruyú yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ José ca nu ruyú yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ.Buzeníʼ queë́tuʼ, Liʼ naʼ röʼu rinná bëʼu ga nacuáʼ
nupa nál-lágacatërö quiuʼ lë́gaca querubín. G O Netuʼ, bönachi quiuʼ, encaʼ böʼcuʼ zxilaʼ ruyú cazuʼ Liʼ,
guíëticaʼstuʼ Liʼ: “Xclenuʼ”,
en cúʼuticaʼstuʼ Liʼ yöl-laʼ ba naʼa dza, en dza siʼ zaca. 9O en bubíʼi quégaca bönachi yuguʼ dzaga yödzö queë́tuʼ
iaʼgadxi cöʼlö caʼ tsca naca didzaʼ ziʼ gulaʼnnë́ quiuʼ Liʼ, Xan. " =O Buzë́ naguʼ ca taʼnnë́ ládxiʼgaca nupa nadzúngaca.Len yöl-laʼ huáca zxön quiuʼ busölá nupa naʼ narugu quéguequi ilátigaca, O ¿Bizx que taʼnabi bönachi yuguʼ yödzö izáʼa netuʼ,
taʼnná: “Gázxitë zoa Dios queë́liʼ”?Bëʼ lataj iléʼetuʼ, en ben ga gaca bëʼ lógaca yúguʼtë bönachi
rizíʼ loʼ nupa tuʼlalaj xichö́ngaca huen xichinuʼ. 1[O Gúcalen netuʼ, Dios, Nu rusölá netuʼ, para guntuʼ bal Loʼ.Busölá netuʼ, en buniti lo netuʼ ca naca dul-laʼ nabágaʼtuʼ para idxíʼituʼ Loʼ. +OBitiʼ gunuʼ netuʼ xiguiaʼ tuʼ nözi dul-laʼ gulunëʼ xuz xtóʼotuʼ.Buéchiʼ ladxiʼ netuʼ naʼa, tuʼ rudú ládxiʼtuʼ. OBë́tigaca bönachi quiuʼ nácagaca zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob,
en nusunítigaca xiyutuʼ ga zoa cazuʼ Liʼ. zmOGulégaca bönachi yuguʼ yödzö ziʼtuʼ bitiʼ tun Liʼ bal,
encaʼ bönachi bitiʼ tuʼlidza Liʼ. }O¿Naruʼ tsaz ilenuʼ netuʼ, Xan?¿Naruʼ sóaticaʼsö yöl-laʼ rilé quiuʼ ca tu guíʼ ruzegui netuʼ? zmOBönachi yuguʼ dzaga luyú queë́tuʼ tuʼtitaj netuʼ.Tuʼzxidxëʼ, en tuʼdidzaʼ yudxi netuʼ. )OBuluʼlaljëʼ xichö́ngaca bönachi quiuʼ ca nisa idútë lu yödzö Jerusalén,
ateʼ cuntu nu bugáʼana nu ucacheʼ léguequi. 3_OBuluʼcáʼanëʼ bönachi quiuʼ nátigaca luyú para ilágubaʼ bíchulab léguequi,
en bëlaʼ rön quégaca huen xichinuʼ ga ilágubaʼ böaʼ guixiʼ le. * OODios, nacuáʼ bönachi izáʼa lu xiyúgaca bönachi quiuʼ.Nucáʼanagaca cáʼasö yudoʼ láʼayi quiuʼ,
en nusunítigaca yödzö Jerusalén. #NHCaʼ guca, idú ládxëʼë buyúëʼ David bönachi naʼ,
en lu yöl-laʼ rácadaʼ queëʼ guchë́ʼë légaquiëʼ lu nëʼë.!~;NGBubéajëʼ lëʼ ga naʼ rapa chiʼë-baʼ yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ gunáʼ,
nacuáʼabaʼ böaʼ huë́ʼënidoʼ quégacabaʼ,
para gáquiëʼ nu uyú bönachi queëʼ, yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob,
en bönachi Israel, nupa naʼ nácagaca quez queëʼ. }NFGurö́ëʼ caʼ David, huen dxin queëʼ,
en bubéajëʼ lëʼ ga naʼ zoëʼ ruyúëʼ-baʼ yuguʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ. |NENiʼ benëʼ tu lataj láʼayi queëʼ le naca ca tu guíʼa zxön,
le zoa tsutsu ca yödzölió ni nuzóëʼ tsaz. t{aNDGurö́ëʼ yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Judá,
en yödzö Sión le nadxíʼi quézinëʼ Lëʼ. z#NCLëscaʼ budödëʼ tsöláʼalö yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ José,
en bitiʼ gurö́ëʼ yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Efraín. ywNBBuláguiʼë yuguʼ bönniʼ gulaʼdíl-lalenëʼ bönachi queëʼ,
en tsálidoʼos burixëʼ légaquiëʼ. 3x_NANíʼirö gúquiëʼ Xanruʼ ca tu bönniʼ rubanëʼ lu yöl-laʼ rasi.Gúquiëʼ ca bönniʼ rejëʼ gudil-la gudödi bëʼë guʼë xisi lubá uva nál-la. wN@Yuguʼ bixúz quégaquiëʼ gulátiëʼ lu guíë tuchiʼ,
ateʼ bitiʼ guca ilaʼbö́dxinu nigula uzëbi quégaquiëʼ. Zv-N?en gúquinëʼ ziʼ nupa nácagaca quez queëʼ.Buzegui tu guíʼ zxön yuguʼ biʼi bönniʼ quégaquiëʼ,
ateʼ cuntu nu bugáʼana nu uluʼtsaga naʼlenbiʼ yuguʼ biʼi nigula raʼbandoʼ. Uu#N>Budödëʼ bönachi queëʼ lu náʼagaca nupa bë́tigaca léguequi, t)N=Bëʼë lataj gulaʼchë́ʼë bönniʼ ziʼtuʼ guíʼina láʼayi queëʼ,
guíʼina naʼ buluíʼi lahui yöl-laʼ zxön queëʼ. sNga naʼ guzóa yuʼu láʼayi queëʼ ládjagaquiëʼ bönniʼ niʼ. hrIN;Cateʼ biléʼenëʼ lë ni Dios, gulédeʼenëʼ,
en budíʼinëʼ bönachi Israel. >quN:Gulún lenëʼ Lëʼ tuʼ gulunëʼ xilátjagaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga yuguʼ lu guíʼa,
en gulunëʼ ga budúliʼnëʼ légaquiëʼ niʼa quégaca budóʼ naʼ. ?pwN9Buluʼhuö́a ládxiʼgaquiëʼ, en buluʼcáʼanëʼ Lëʼ ca gulunëʼ xuz xtóʼgaquiëʼ.Gulaʼdödëʼ tsöláʼalö ca run tu yaga lahui tuchiʼ bitiʼ nácatë li. .oUN8Le yúbölö gulaʼzíʼ bëʼë Lëʼ, en gulaʼdáʼbaguëʼë Dios nayë́pisëtërëʼ,
en bitiʼ gulunëʼ yuguʼ le gunná béʼenëʼ légaquiëʼ. `n9N7Buláguiʼë bönachi izáʼa luyú ni lógaca bönachi queëʼ,
en burixëʼ que queë́gaquiëʼ xiyúgaquiëʼ ga ilaʼcuʼë,
en benëʼ ga gulaʼcuʼë bönachi Israel yuguʼ lu yuʼu guídidoʼ. !m;N6Caʼ guca, guchë́ʼë légaquiëʼ ga zoa luyú láʼayi queëʼ,
luyú ni bidéliʼnëʼ uláz quégaquiëʼ len yöl-laʼ huáca queëʼ.  ~}}|k{{/zzy~xx?wvv uottjsskrrxqqQppXoo+nnUmm`llkkJjiiphhTgqgfbeedccsbbWaa=``_%^^]]\{[[cZZpYY#XWW*VUUUTSRRUQrPP4ONNHMM LLKJJI~H_GGFFd=<Runödzjuʼ le ilágubaʼ, ateʼ tuʼhuö́laj taʼdzéʼebaʼ. ]3hYúguʼtëbaʼ taʼbö́zabaʼ Liʼ,
cateʼ idxinrö ugaguʼ légacabaʼ. q[hNiʼ taʼdödi barco zxön,
encaʼ böaʼ zxön lëbaʼ leviatán, böaʼ naʼ nuzóa cazuʼ. hNiʼ zoa nisa nácatërö zxön,
ga naʼ nacuáʼabaʼ böaʼ guizxi yu,
böaʼ cuidiʼ, encaʼ böaʼ zxön. ,QhXan, ziántërö yuguʼ le nunuʼ Liʼ.Len yöl-laʼ réajniʼi zxön quiuʼ nunuʼ yúguʼtë.Nalí luyú yödzölió ni yuguʼ le dxiʼa nunuʼ. pYhNíʼirö taʼrúaj bönachi söjaca huen dxin,
en tun caz dxin ga ridxintë ribía gubidza. {hCateʼ rilén gubidza tuʼdxinbaʼ lídxigacabaʼ,
en röjö́xagacabaʼ yuguʼ lu zxan bulóaj quégacabaʼ. hTaʼbö́dxiʼabaʼ bëdxi guíxiʼdoʼ, taʼzóa réguʼbaʼ le ilaʼzönbaʼ.Tuʼguílajbaʼ le nuzóëʼ Dios ilágubaʼ. pYhBenuʼ chiʼi dzö́ʼölö, en cateʼ naca chul-la
taʼrúajbaʼ taʼdabaʼ böaʼ guixiʼ. kOhBenuʼ beoʼ le naca bëʼ yuguʼ beoʼ que iz,
ateʼ ribía gubidza ga ral-laʼ cuía. 3hNunuʼ Liʼ yuguʼ guíʼa sibi ga dzö́ʼöbaʼ bdxinaʼ guixiʼ,
encaʼ yuguʼ zxan bulóaj gapa tapa chiʼi cuíngacabaʼ bizxidxuʼ. jMhNiʼ tuʼdxiabaʼ biguínni xcáʼagacabaʼ,
ateʼ tunbaʼ biyúz lídxigacabaʼ niʼ. }shTuʼzíʼ xibé nisa guiö́j yaga cedro dzöʼö lu guíʼa Líbano,
yuguʼ yaga naʼ budóʼo, Xantuʼ. .Uhen xisi uva le run ga tudzeja ládxiʼguequi,
en za olivo le taʼgúʼu láhuiguequi lu yöl-laʼ ruzíʼ xibé quéguequi,
en yöta le nabániguequi. 7hRunuʼ ga rizxö́n yö le tágubaʼ böaʼ bëdx,
en yuguʼ cuan guixiʼ tuʼgún dxin bönachi,
le ilagu niʼa que le nudóʼo luyú, }h Rigúʼu nisa guiö́j quiuʼ yuguʼ lu guíʼa,
en runuʼ ga tuʼhuöla tuʼdzéʼe yuguʼ le dzöʼö luyú.  %h Yuguʼ raʼ yegu rö́ʼögaca yaga ga tuʼdxíabaʼ biguínnidoʼ xcáʼagacabaʼ,
en túl-labaʼ yuguʼ lu niʼa në́ʼeguequi.  )h Yudzu yuguʼ yegu naʼ nisa të́ʼajbaʼ böaʼ guixiʼ,
le rugúa yöl-laʼ ribídx quégacabaʼ burro taʼdásibaʼ laʼ guixiʼ. v eh Runuʼ ga ralaj beaj yuguʼ lëʼe guíʼadoʼ,
encaʼ ga taʼdödi yegu ga rö́ʼögaca rögaʼ. { oh Gudixjuʼ buzáʼ que nísadoʼ ga bitiʼ gaca tödi.Bítiʼrö caz tseajbagaʼ nisa naʼ luyú bidxi. { ohGurén yuguʼ lu guíʼa, en bötaj ga naca raʼ yegu,
ga bidxintë yöjsóa ga nupóʼo que nisa naʼ. vehBuzenuʼ le bach nisa naʼ, ateʼ burúaj,
en cateʼ biyö́n chiʼu, bayúdx buzxunnaj nisa naʼ. {ohGudixjuʼ nisa zxön luyú ni ca tu lariʼ nabagaʼ le,
ateʼ yöjbagaʼ nísadoʼ naʼ yuguʼ guíʼa. ^5hNuzúʼ tsutsu luyú ni lu xilibi,
en bitiʼ caʼ gaca nu utsáʼ xilataj. kOhRugunuʼ dxin böʼ raca ca tu gubáz quiuʼ,
encaʼ yuguʼ guíʼ ca huen dxin quiuʼ. hNaguixjuʼ xilataj lidxuʼ lahui nisa dë xitsáʼalö.Dxía cazuʼ lu böaj ca tu lu carreta, en ridóʼ lu böʼös. ykh¡Nusubagaʼ cuinuʼ beníʼ ca zxoʼ nacu cazuʼ,
ateʼ naguixaj cazuʼ lúzxiba ca tu lariʼ zxön! 0 [h¡Guluʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ, liʼ, böʼ naca cazaʼ! ¡Nayë́pisëtëruʼ Liʼ, Xanaʼ Dios!¡Zxoʼ nacuʼ naca yöl-laʼ zxön, en yöl-laʼ ba! kOg¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ, yúguʼtëliʼ naʼ nucuʼë libíʼiliʼ,
libíʼiliʼ zóaliʼ yúguʼtë lataj ga naʼ rinná bëʼë Lëʼ!¡Bil-la yöl-laʼ ba queëʼ Xanruʼ, liʼ, böʼ naca cazaʼ!8ig¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ, libíʼiliʼ nácaliʼ niʼa nëʼë guizxi yu,
libíʼiliʼ, huen dxin queëʼ naʼ, runliʼ ca rë́ʼëni quézinëʼ Lëʼ! ^5g¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ, libíʼiliʼ, gubáz láʼayi queëʼ,
nápatëröliʼ yöl-laʼ huáca zxön, en runliʼ ca rnna xtídzëʼë,
libíʼiliʼ naʼ runliʼ ca rnna didzaʼ ruʼë! ~gNaguixjëʼ Xanruʼ xilatjëʼ yehuaʼ yubá ga naʼ röʼë rinná bëʼë.Rinná béʼenëʼ yúguʼtë le dë. }}sgCaní runëʼ quégaca nupa tun ca rnna xtídzëʼë,
en quégaca nupa tun ca rinná bëʼ xibá queëʼ. v|egXanruʼ, tsaz nadxíʼinëʼ nupa tadxi Lëʼ,
en runëʼ quégaca zxíʼiniguequi le naca dxiʼa. k{OgCateʼ recaj böʼ, ruúlu runítisö xiyija naʼ,
en bitiʼ naca bëʼ ga naʼ guzóa. ezCgTsca nácagaca dza zóaruʼ nabanruʼ,
nácagaca ca raca que xiyija guíxiʼdoʼ. gyGgCaní runëʼ tuʼ nö́zinëʼ le nácaruʼ.Röjnenëʼ néquiniruʼ bëchtö yu. x/g Ca naʼ ruhuéchiʼ ládxëʼë xúzgaca cázabiʼ yuguʼ zxíʼinëʼ,
laʼ canísö ruhuéchiʼ ládxëʼë Xanruʼ nupa tadxi Lëʼ. wg Tsca nácatërö ziʼtuʼ ga rilén gubidza ga ridxintë ga ribía,
laʼ canísö rucuitëʼ yuguʼ le taʼbágaʼruʼ Lëʼ. v-g Naca caní tuʼ ca naʼ naca xitsáʼtërö lúzxiba ca luyú ni,
laʼ canísö naca zxön ca nadxíʼinëʼ Xanruʼ nupa tadxi Lëʼ. ug Bitiʼ runëʼ rëʼu xiguiaʼ ca saʼyéaj döʼ nuáʼaruʼ,
en bitiʼ rubiʼë queëruʼ ca naca le xihuiʼ nabágaʼruʼ. ]t3g Bitiʼ ruzétiquiʼsinëʼ rëʼu le bach,
en bitiʼ rilétiquiʼsinëʼ. !s;gXanruʼ ruhuéchiʼ ladxiʼ cazëʼ bönachi, en ruzáʼ ládxëʼë quéguequi.Bitiʼ rilétenëʼ, pero nadxíʼitiquiʼsinëʼ léguequi. rgBuzéajniʼinëʼ Moisés yuguʼ le gun cazëʼ Lëʼ,
en buluíʼinëʼ bönachi Israel yuguʼ le zxön runëʼ. qgRunëʼ yuguʼ le naca dxiʼa,
en ruchiʼa rusörö́ëʼ quégaca yúguʼtë nupa zoa nu rusacaʼ léguequi ziʼ. +pOgRiguʼë xinözaʼ yuguʼ le naca dxiʼa,
lë naʼ run ga ruhuöácaʼ ca tu bönniʼ zoëʼ iz cuidiʼ queëʼ,
ca naʼ raca queë́baʼ bisiáʼ. o%gRuhuöáʼuëʼ nedaʼ lu lataj chul-la,
en ruzáʼ ládxëʼë quiaʼ yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ, en yöl-laʼ ruhuéchiʼ ladxiʼ. wnggRuniti lo cazëʼ nedaʼ ca naca yúguʼtë dul-laʼ nabágaʼa,
en rugǘëʼ yúguʼtë xihuëʼa. mg¡Bil-la yöl-laʼ ba queëʼ Xanruʼ, liʼ, böʼ naca cazaʼ,
en bitiʼ gal-la ládxuʼu yúguʼtë le ruziʼu xibë́ʼ! l !g¡Bil-la yöl-laʼ ba queëʼ Xanruʼ, liʼ, böʼ naca cazaʼ,
ateʼ idútë le nacaʼ, bil-la yöl-laʼ ba que Lëʼ láʼayi! k fZxíʼinigaca huen dxin quiuʼ ilaʼböza dxiʼa tsáhuiʼdoʼ,
ateʼ ucúʼu tsutsu zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ loʼ.Jj fLiʼ, bitiʼ caʼ utsáʼ cuinuʼ, en bitiʼ caʼ guexuʼ. +iOfHuadödi quéguequi, pero Liʼ, tsaz idiʼu.Ilexuʼ yúguʼtëguequi ca riyexuʼ lariʼ,
en ca tu lariʼ utubuʼ léguequi, en utsóʼo léguequi. \h1fDza niʼte gudixjuʼ yödzölió,
ateʼ len naʼ cazuʼ benuʼ lúzxiba. g!fGunníaʼ: Dios quiaʼ, bitiʼ gútiuʼ nedaʼ
cateʼ ni zoaʼ gatsaj iza ral-laʼ soaʼ ibanaʼ.Zóaticaʼsö cazuʼ Liʼ. efCfBenëʼ Xanruʼ ga gucuídiʼdaʼ laʼ nöza,
en nunëʼ ga soaʼ nabábasö dza. $eAfcateʼ uluʼdubi tsözxö́n bönachi yuguʼ yödzö izáʼa,
en bönachi yuguʼ luyú,
ateʼ tsözxö́n ilaʼgúʼu yöl-laʼ ba Xanruʼ. dfSoa nu usiyöni bönachi yödzö Sión ca naca Lëʼ Xanruʼ,
ateʼ ilaʼgúʼu Lëʼ yöl-laʼ ba lu yödzö Jerusalén, vcefRiyönnëʼ le taʼnnë́ ladxiʼ nupa nadzúngaca,
en usanëʼ nupa narugu quéguequi ilátigaca. b fGa niʼ ribözëʼ Xanruʼ xitsáʼ lu lataj láʼayi queëʼ,
ga niʼ zoëʼ Xanruʼ yehuaʼ yubá, ruzë́ naguëʼ. afBuliʼzúaj lë ni lu guichi para uluʼlaba zxíʼini xiʼsóaliʼ le,
ateʼ nupa siʼ ilalaj ilaʼgúʼu Xanruʼ yöl-laʼ ba. `fRiyönnëʼ le tuʼlidza Lëʼ nupa taʼyadzaj taʼyudxi.Bitiʼ caʼ uzóëʼ tsöláʼalö le tuʼlidza yudxi Lëʼ. t_af¡Nuchisëʼ Xanruʼ caz yödzö Sión,
ateʼ uluíʼi lahuëʼ niʼ lu yöl-laʼ zxön queëʼ! ^fBönachi yuguʼ yödzö izáʼa iladxi Lëʼ Xanruʼ,
ateʼ nupa taʼnná bëʼ yödzölió iladxi yöl-laʼ zxön queëʼ. ?]wfNetuʼ, huen dxin quiuʼ, nadxíʼituʼ yuguʼ guiö́j nacuáʼ lu zöʼö run chiʼi yödzö Sión,
en ruíʼi ládxiʼtuʼ ga ridxintë bëchtö röʼö laʼ nöza que. \3f ¡Chasuʼ, en huéchiʼ ládxuʼu bönachi yödzö Sión!¡Chibidxín dza güíʼi ládxuʼu léguequi!¡Ön, chibidxín dza naʼ! S[f ¡Liʼ, Xan, zóaticaʼsuʼ,
en zóalenticaʼsö Loʼ bönachi! Zf Naca yöl-laʼ naʼbán quiaʼ ca tu zxul-la riláʼ cateʼ ribía gubidza,
en rudú quiaʼ ca raca que guixiʼ ricuádi. Yf Caní raca quiaʼ tuʼ rilenuʼ nedaʼ, en réquinuʼ nedaʼ ziʼ.Gulisuʼ nedaʼ, en gurúʼunuʼ nedaʼ tsöláʼalö. ]X3f Naca le rahuaʼ ca dö́doʼsö,
en nutsiʼ nisa ribödxaʼ le rëʼjaʼ. !W;fYuguʼ dza nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa tuʼdidzaʼ yudxi nedaʼ.Nupa tuʼtitaj nedaʼ tuʼgún dxin laʼ cateʼ nu tuʼdxía döʼ. |VqfNabéaj yëla guiö́j lahuaʼ,
ateʼ nacaʼ ca tubaʼ biguínnidoʼ dxíabaʼ túzibaʼ ícjoʼo yuʼu. wUgfNacaʼ ca tubaʼ biguínni zóabaʼ luyú bidxi,
o ca tubaʼ cuturú dxíabaʼ tu lu yuʼu nadachi. 8TkfTuʼ rinnëdaʼ ládxaʼa nadxítalëʼa. lSQfRudú ládxaʼa ca raca que guixiʼ nabidxi,
en bítiʼrö rizë́ ládxaʼa bi gahuaʼ. vRefYöl-laʼ naʼbán quiaʼ ruúlu ca dzön,
ateʼ régui rilá lu dxita lu bin quiaʼ ca tu guíʼ. Q3fBitiʼ ucacheʼ cuinuʼ lahuaʼ cateʼ bi rusacaʼ ziʼ nedaʼ.Buzë́ naguʼ nedaʼ, en gudáchi ubiʼu didzaʼ cateʼ rulidzaʼ Liʼ. pP [f¡Buzë́ naguʼ le rulidzaʼ Liʼ, Xan!¡Bëʼ lataj idxín loʼ le rinaba yúdxidaʼ Liʼ! O+eYuguʼ zila usunítiaʼ yúguʼtë nupa tuáʼ döʼ luyú ni,
para ucuitaʼ lu yödzö queëʼ Xanruʼ yúguʼtë nupa tuti bönachi. N eBitiʼ caʼ tsöjsóa lidxaʼ nu rizíʼ yëʼ.Bitiʼ guʼa lataj ugáʼana lahuaʼ nu ruíʼi didzaʼ le cabí naca. ,MQeUyúaʼ dxiʼa tsáhuiʼdoʼ nupa tun ca rnna xtídzaʼguequi luyú ni, para ilaʼcuáʼlen nedaʼ.Nu bitiʼ bi xiguiaʼ nabagaʼ huáca gun xichinaʼ. LeUsunítiaʼ dërö nu bönniʼ rinnë́ʼ que luzë́ʼë balándoʼos.Bitiʼ caʼ guáʼ ilenaʼ nu run ba zxön cuini. WK'eBitiʼ caʼ gacaʼ chopa ladxiʼ.Bitiʼ caʼ gunaʼ le naca döʼ. 4JaeBitiʼ guʼa lataj sóalen nedaʼ nitú le naca xihuiʼ.Bitiʼ riléʼedaʼ dxiʼa le tun nupa tuʼcáʼana Liʼ.Bitiʼ caʼ gunaʼ léguequi tsözxö́n. I'eGüíʼi ládxaʼa gunaʼ le naca idú dxiʼa.¿Bátaxi huécjuʼ quiaʼ nedaʼ?Lu yuʼu lidxaʼ gunaʼ le naca idú ladxiʼ. }H ue¡Gul-laʼ ca runuʼ ca rnna xtídzuʼu, en ca nacuʼ tsahuiʼ!¡Gul-laʼ yöl-laʼ ba quiuʼ Liʼ, Xan! /GWd¡Náquiëʼ dxiʼa tsahuiʼ Xanruʼ Dios, ateʼ zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ!¡Zóaticaʼsö yöl-laʼ run ca rnna xtídzëʼë queëʼ!_F7dGuliʼtsaza zacaʼ raʼ yuʼu queëʼ, guië́liʼ-nëʼ: “Xclenuʼ.”Guliʼtsaza gapa naca löʼa queëʼ, cúʼuliʼ-nëʼ yöl-laʼ ba.Guliʼguíëʼ: “Xclenuʼ”, en guliʼgunëʼ zxön. LEd¡Guliʼtsöjné Xanruʼ, náquiëʼ Dios! Buzáʼ cazëʼ rëʼu, en calëga rácasö queë́ruʼ zóaruʼ.Nácaruʼ bönachi queëʼ, en nácaruʼ ca böʼcuʼ zxilaʼ queëʼ. /DWd¡Lu yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!¡Guliʼdá lahuëʼ Lëʼ, en lu yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ guliʼgul-la queëʼ! ~C wd¡Lu yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ guliʼgul-la queëʼ Xanruʼ,
libíʼiliʼ zóaliʼ idútë yödzölió! 'BGc ¡Guliʼgún zxönëʼ Xanruʼ Dios!¡Buliʼzechu zxíbiliʼ lahuiʼ lo guíʼa láʼayi ga zoa cazëʼ,
tuʼ náquiëʼ láʼayi Xanruʼ Dios!FAcBubiʼu didzaʼ lógaca bönachi quiuʼ, Xantuʼ Dios.Buluíʼinuʼ légaquiëʼ nacuʼ Dios, en runiti loʼ bönachi,
pero rubiʼu quégaquiëʼ ca saʼyéaj döʼ tuʼë. @5cTu lu böaj bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ didzaʼ.Gulunëʼ ca taʼnná bëʼ xibá queëʼ, en yuguʼ le gunná béʼenëʼ légaquiëʼ. E?cGuláquiëʼ Moisés, en Aarón bixúz queëʼ,
ateʼ benëʼ Samuel tsözxö́n nupa gulaʼyéaj ládxiʼgaca Lëʼ.Buluʼlidzëʼ Xanruʼ, ateʼ bubíʼi cazëʼ didzaʼ. >/c¡Guliʼgún zxönëʼ Xanruʼ Dios!Buliʼzechu zxíbiliʼ lahuëʼ Lëʼ ga röʼë rinná bëʼë.¡Láʼayi náquiëʼ Lëʼ! t=acNadxíʼi quézinuʼ le naca tsahuiʼ, Liʼ, Bönniʼ unná bëʼ nayë́pisë.Tsaz naguixjuʼ le naca dxiʼa tsáhuiʼdoʼ,
en nuzúʼ quégaquiëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob le naca tsahuiʼ, en le naca idútë li. )<KcRal-laʼ ilaʼgúʼu Lëʼ yöl-laʼ ba yúguʼtë bönachi,
tuʼ caní saʼyéaj, en le run ga runruʼ Lëʼ bal. ¡Láʼayi náquiëʼ Lëʼ! ;ycNayë́pisëtërëʼ Xanruʼ lu yödzö Sión,
ateʼ rinná béʼenëʼ bönachi yúguʼtë yödzö izáʼa. C: c¡Rinná bëʼë Xanruʼ Dios! Taʼzxizi yúguʼtë bönachi. Röʼë rinná bëʼë ladaj nupa nápagacatërö yöl-laʼ huáca,
lë́gaca Querubín, ateʼ rizxizi luyú. `99b tuʼ zëʼë duchiʼa dusörö́ëʼ quégaca bönachi yödzölió! Ca naca le naca tsahuiʼ uchiʼa usörö́ëʼ quéguequi,
en ca naca le naca dxiʼa tsahuiʼ inná béʼenëʼ yúguʼtë bönachi.81b¡Guliʼcapaʼ náʼaliʼ, yuguʼ yegu,
ateʼ lu yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ guliʼgul-la lahuëʼ Xanruʼ, libíʼiliʼ, guíʼadoʼ, 7'b¡Buliʼlidza zidzaj, nísadoʼ, en yúguʼtë le nacuáʼ nisa naʼ!¡Guliʼgul-la yödzölió, en yúguʼtë nupa nacuáʼ niʼ! w6gb¡Guliʼcödxi lúzugacabaʼ chivo, en lúzugacabaʼ bëdxi
lahuëʼ Xanruʼ Dios, Nu rinná bëʼ! -5Sb¡Guliʼgul-la queëʼ Xanruʼ yuguʼ salmo, en guliʼquinnaj yuguʼ bihuël-la!¡Guliʼquinnaj lë́ʼegaca arpa, en guliʼgul-la yöl-laʼ ba queëʼ! R4b¡Lu yöl-laʼ rudzeja queë́liʼ guliʼgul-la queëʼ Xanruʼ, yúguʼtëliʼ zóaliʼ yödzölió!¡Idú ládxiʼliʼ guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, en guliʼgul-la queëʼ le naca láʼayi! 3bLen yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ, en yöl-laʼ li ladxiʼ queëʼ
benëʼ ca rnna xtídzëʼë le guzxíʼ lu nëʼë gunëʼ quégaca bönachi Israel.Bilaʼléʼe bönachi idútë yödzölió ca busölë́ʼ rëʼu Dios queë́ruʼ. 2bNunëʼ Xanruʼ ga naca bëʼ le nadéliʼnëʼ.Nuluíʼinëʼ bönachi yúguʼtë yödzö náquiëʼ tsahuiʼ. P1 b¡Guliʼgul-la queëʼ Xanruʼ tu le cubi,
tuʼ nunëʼ le tun ga rubániruʼ! Len yöl-laʼ unná bëʼ zxön queëʼ, en yöl-laʼ huáca láʼayi queëʼ nadéliʼnëʼ lu gudil-la. %0Ca ¡Buliʼsíʼ xibë́ʼ Xanruʼ núlöliʼ nácaliʼ tsahuiʼ!¡Buliʼsubán ládxiʼliʼ ca nunëʼ Dios Láʼayi, en guliʼcuʼë yöl-laʼ ba!/{a Ruzeníʼticaʼsö beníʼ queëʼ nupa nácagaca tsahuiʼ,
ateʼ tuʼzíʼ xibë́ʼ nupa nácagaca dxiʼa. Z.-a Núlöliʼ nadxíʼiliʼ-nëʼ Xanruʼ, guliʼguequi ziʼ le naca döʼ.Run chiʼi cazëʼ böʼ nácagaca caz nupa néquiguequi queëʼ.Rusölë́ʼ léguequi lu náʼagaca nupa tuáʼ döʼ. .-Ua Nayë́pisëtërö cazuʼ Liʼ, Xan, ca yúguʼtë nupa nacuáʼ yödzölió.Nayë́pisëtërö cazuʼ Liʼ ca yúguʼtë dios quégaca bönachi izáʼa. %,CaBilaʼyöni bönachi Sión, en buluʼdzeja,
encaʼ yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Judá.Tuʼdzéjanëʼ ca ruchiʼa rusörö́uʼ netuʼ, Xan. |+qaTuʼtuíʼi yúguʼtë nupa tun zxön budóʼ guiö́j budóʼ yaga,
nupa naʼ tun ba zxön cuínguequi niʼa quégaca budóʼ quéguequi naʼ.Uluʼgáʼana cáʼasö yúguʼtë dios quégaca bönachi izáʼa lahuëʼ Xanruʼ. *aLúzxiba xitsáʼ naca bëʼ náquiëʼ tsahuiʼ,
ateʼ taʼléʼe bönachi yúguʼtë yödzö yöl-laʼ zxön queëʼ. x)iaTuʼúnaʼ guíʼadoʼ ca ruún bidxinaʼ buz lahuëʼ Xanruʼ.Náquiëʼ Xani idútë yödzölió. b(=aTuʼzeníʼ le taʼyëpi yösa yödzölió.Riléʼe luyú lë ni, en rizxizi. ]'3aRinöru tu guíʼ zxön lahuëʼ,
le uzeguiʼ nupa taʼdáʼbagaʼ Lëʼ. &5aRö́ʼgaca böaj, en le chul-la idú gásibiʼilö ga naʼ zoëʼ.Le naca dxiʼa, en le naca tsahuiʼ tuʼzóa tsutsu le rinná bëʼë. 8% ka¡Rinná bëʼ cazëʼ Xanruʼ Dios!¡Ral-laʼ uluʼdzeja bönachi idútë yödzölió!Buliʼsíʼ xibë́ʼ, libíʼiliʼ zóaliʼ yúguʼtë yödzö izáʼa. $/` lahuëʼ Xanruʼ, tuʼ siʼ ulë́ʼ. Guídëʼ duchiʼa dusörö́ëʼ nupa nacuáʼ yödzölió.Ca naca le naca tsahuiʼ uchiʼa usörö́ëʼ quégaca yúguʼtë bönachi,
encaʼ quégaca bönachi yúguʼtë yödzö para ilunëʼ ca rnna xtídzëʼë.#` Ral-laʼ udzeja guixiʼ caz, en yúguʼtë le nacuáʼ laʼ guixiʼ.Lu yöl-laʼ rudzeja quéguequi ilúl-la yaga "1` Ral-laʼ udzeja lúzxiba, en uluʼzíʼ xibé luyú.Ral-laʼ cö́dxiʼa nísadoʼ, en ilaʼbödxi yúguʼtë le nacuáʼ lu nísadoʼ. d!A` Guliʼnná lógaca bönachi yúguʼtë yödzö: “Rinná bëʼë Xanruʼ.Naguixjëʼ tsaz luyú, ateʼ bitiʼ utá cuini.Ca naca le naca tsahuiʼ uchiʼa usörö́ëʼ quégaca yúguʼtë bönachi.” } s` ¡Guliʼgún Lëʼ zxön, náculiʼ le naca baʼa!¡Guliʼzxizi lahuëʼ, bönachi idútë yödzölió! {`¡Guliʼcuʼë Xanruʼ yöl-laʼ ba niʼa que Lëʼ!¡Guliʼguáʼ le unö́dzjaliʼ, en guliʼdá lahuëʼ! `¡Guliʼcuʼë Xanruʼ yöl-laʼ ba, bönachi yúguʼtë yödzö!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, en yöl-laʼ huáca! `Nacuáʼ yöl-laʼ beníʼ, en yöl-laʼ ba lahuëʼ Lëʼ.Nacuáʼ yöl-laʼ huáca, en yöl-laʼ lachi ga zoa cazëʼ. `Yuguʼ dios quégaca bönachi izáʼa nácagacasö budóʼ guiö́j budóʼ yaga,
pero Xanruʼ Dios nunëʼ lúzxiba xitsáʼ. 2]`Zxö́ntërö náquiëʼ Xanruʼ, ateʼ rundaʼ bayúdx cúʼuruʼ-nëʼ yöl-laʼ ba.Ral-laʼ gádxitëruʼ Lëʼ ca tadxi bönachi izáʼa dios quéguequi. `Buliʼsiyö́n bönachi yúguʼtë yödzö yöl-laʼ ba queëʼ.Buliʼsiyö́n yúguʼtë bönachi le nácagaca zxön nunëʼ. /`¡Guliʼgul-la queëʼ Xanruʼ! ¡Guliʼgún zxön lëʼ! Tu dza tu dza buliʼsiyö́n bönachi didzaʼ dxiʼa ca rusölë́ʼ rëʼu.  `¡Guliʼgul-la queëʼ Xanruʼ tu le cubi!¡Guliʼgul-la queëʼ Xanruʼ, yúguʼtëliʼ zóaliʼ yödzölió! 4a_ Que lë ni naʼ lu yöl-laʼ rilé quiaʼ benaʼ tsutsu xtídzaʼa,
gunníaʼ: “Bitiʼ caʼ ilaʼyáziëʼ ga uluʼzíʼ ládxëʼë tsözxö́n len nedaʼ.”_7_ Idú choáʼ iz gúquidaʼ ziʼ bönachi gulaʼcuáʼ dza niʼ,
ateʼ gunníaʼ: “Taʼchixi taʼníguinëʼ lu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ,
en bitiʼ nö́zguequinëʼ le rë́ʼëndaʼ ilunëʼ.” %_ cateʼ niʼ gulaʼzíʼ bëʼë xuz xtóʼoliʼ nedaʼ.Gulaʼzíʼ bëʼë nedaʼ sal-laʼ bilaʼléʼenëʼ yuguʼ le benaʼ.” 0Y_bitiʼ gunliʼ zidzaj icja ládxiʼdoʼoliʼ ca gulunëʼ xuz xtóʼoliʼ lataj naʼ lë Meriba,
en calëga ca gulunëʼ laʼ guixiʼ ga dë lataj lë Masa, jM_Naca cazëʼ Lëʼ Dios queë́ruʼ,
ateʼ nácaruʼ bönachi rugagu cazëʼ, en ca böʼcuʼ zxilaʼ richë́ʼ cazëʼ-baʼ lu nëʼë.Rnna cazëʼ Dios: “Naʼa, channö rë́ʼëniliʼ yö́niliʼ chiʼa, }_Guliʼdá, gunruʼ-nëʼ zxön, en uzóa zxíbiruʼ lahuëʼ.Uzóa zxíbiruʼ lahuëʼ Xanruʼ Nu ben rëʼu. iK_Nequi queëʼ nísadoʼ, tuʼ nun cazëʼ le,
en len náʼasëʼ benëʼ luyú bidxi. s__Lu naʼ cazëʼ yuʼu le dë ga rëʼ zxan luyú,
ateʼ néquiguequi caʼ queëʼ guíʼa sibi. _Xanruʼ Dios náquiëʼ Dios nayë́pisëtërëʼ.Nápatërëʼ yöl-laʼ unná bëʼ ca yúguʼtë dios izáʼa. #?_Uyéajruʼ lahuëʼ, en guië́ruʼ-nëʼ: “Xclenuʼ.”Lu yöl-laʼ rudzeja queë́ruʼ cö́dxiʼaruʼ lahuëʼ, gúl-laruʼ yuguʼ salmo. ?  y_Guliʼdá, gúl-laruʼ queëʼ Xanruʼ lu yöl-laʼ rudzeja queë́ruʼ.Lu yöl-laʼ rudzeja queë́ruʼ cö́dxiʼaruʼ que Nu naʼ naca ca tu guiö́jtoʼo ga nuláruʼ. 6 e^Ubiʼë quégaquiëʼ ca naca döʼ tuʼë,
en usunítiëʼ légaquiëʼ tuʼ nözi xiguiaʼ nabágaʼgaquiëʼ.Usunítiëʼ dërö Xanruʼ Dios légaquiëʼ.y k^pero run chiʼi cazëʼ Xanruʼ Dios nedaʼ.Nuzóëʼ nedaʼ tsutsu, ateʼ ruzxöni ládxaʼa lëʼ.  +^Tuʼdubëʼ tsözxö́n para ilútiëʼ nupa nácagaca tsahuiʼ,
en taʼchúguiëʼ quégaca nupa bitiʼ bi nabágaʼgaca ilátigaca, , Q^Bitiʼ caʼ gunuʼ tsözxö́n nupa tuʼchiʼa tuʼsörö́ netuʼ ca naca le cabí naca tsahuiʼ,
nupa naʼ tuʼbéaj tsahuiʼ le cabí naca tsahuiʼ. uc^Cateʼ ruúbi ruguíʼi ládxiʼdaʼahuaʼ,
ruhuë́ tsahúʼu nedaʼ, en runuʼ ga rudzéjadaʼ. xi^Gunníaʼ: “Chizóaʼ ibixaʼ”,
ateʼ lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ guzxönuʼ nedaʼ, Xan. xi^Laʼtuʼ cabí gúcalenëʼ Xanruʼ nedaʼ,
laʼ yöjtsúʼuteaʼ lataj chul-la que yöl-laʼ guti. +^¿Nuzxi caz tíl-lalen nupa tuti bönachi para gácalen nedaʼ?¿Nuzxi caz gácalen nedaʼ cateʼ nacuáʼ nupa tuáʼ döʼ quiaʼ? ^Ca naca le naca tsahuiʼ uchiʼa usörö́ëʼ rëʼu le yúbölö,
ateʼ uluʼzíʼ xibé nupa nácagaca tsahuiʼ. yk^Bitiʼ usán nëʼë Xanruʼ bönachi queëʼ,
en bitiʼ ucáʼanëʼ nupa néquiguequi quez queëʼ. y^ Gunuʼ ga uzíʼ ládxëʼë cateʼ bi gaca queëʼ,
ga idxinrö dza tsúʼugaca yeru ba nupa tuáʼ döʼ.  ^ Bicaʼ ba bönniʼ naʼ ruzéajniʼi quézinuʼ-nëʼ, Xan,
en rusedi quézinuʼ-nëʼ ca naca xibá naguixjuʼ Liʼ. ^ Nöz quézinëʼ Xanruʼ yuguʼ le taʼzáʼ ládxiʼgaca bönachi.Nö́zinëʼ canö́z naca le taʼzáʼ ládxiʼgaca. jM^ Ruzéajniʼi quézinëʼ Dios bönachi yúguʼtë yödzö.¿Naruʼ cabí gunëʼ léguequi xiguiaʼ?Ruchiza cazëʼ icja ládxiʼdoʼoruʼ yöl-laʼ réajniʼi.¿Naruʼ cabí réquibeʼenëʼ bi runliʼ? ~-^ Benëʼ Dios guídi nágaruʼ. ¿Naruʼ cabí riyö́n quézinëʼ?Benëʼ Dios guiö́j loruʼ. ¿Naruʼ cabí riléʼe quézinëʼ? } ^Guliʼtséajniʼi, bönachi bitiʼ nö́zguequi,
ateʼ libíʼiliʼ, bönachi catún bal, ¿bátaxi tséajniʼiliʼ? |^Taʼnnë́ʼ: “Bitiʼ iléʼenëʼ Xángaquiëʼ rëʼu,
en bitiʼ ruíʼi ládxëʼë Dios queëʼ Jacob lë ni.” {^Tútigaquiëʼ nigula uzëbi, encaʼ yuguʼ biʼi uzë́bidoʼ,
en tunëʼ le naca xihuiʼ ladaj bönachi ziʼtuʼ. sz_^Tuʼsunítiëʼ nupa néquiguequi quiuʼ, Xan.Tuʼsacaʼ ziʼë nupa néquiguequi quez quiuʼ. "y=^¿Gácaʼxte caz ilún ba zxön cuínguequi, en iluíʼi didzaʼ ziʼ?¿Gácaʼxte caz ilún ba zxön cuínguequi niʼa que döʼ tuáʼgaca? uxc^¿Gácaʼxte caz uluʼzíʼ xibé nupa tuʼcáʼana Liʼ, Xan?¿Gácaʼxte caz uluʼzíʼ xibé? %wC^Ruchiʼa rusörö́ cazuʼ yúguʼtë bönachi.Guzë́, ateʼ len yöl-laʼ huáca zxön quiuʼ bubíʼi quégaca nupa tun ba zxön cuínguequi. jv O^Nacuʼ Dios, Xan, Nu ruzíʼ lëbi bönachi.Buluíʼi cuinuʼ, Dios, Nu ruzíʼ lëbi. u']Tsaz naguixjuʼ xibá quiuʼ, Xan,
ateʼ idú láʼayi naca ga zoa cazuʼ Liʼ.Caní zóaticaʼsö naʼa dza, en dza siʼ zaca.Bt}]Xanruʼ Dios yehuaʼ yubá nápatërëʼ yöl-laʼ unná bëʼ
ca bö ruʼu lu nísadoʼ le riyö́n ca guziúʼ rinnë́,
encaʼ ca le riyasa ridxía nisa lu nísadoʼ. )sK]Riyasa ridxía nisa yuguʼ lu nísadoʼ, Xan.Riyasa ridxía nisa, en ruʼu bö que.Riyasa ridxía nisa yuguʼ lu nísadoʼ, en yuguʼ lu yegu. _r7]¡Tsaz nuzúʼ tsutsu ga röʼu rinná bëʼu, Xan,
en zóaticaʼsuʼ Liʼ! _q 9]¡Rinná bëʼë Xanruʼ!¡Nácuëʼ yöl-laʼ ba zxön queëʼ!¡Nácuëʼ zxëʼ Xanruʼ, en núguiëʼ lëʼë yöl-laʼ unná bëʼ!¡Nuzóëʼ tsutsu yödzölió, ateʼ bitiʼ utá cuini! p\Caní gaca para gaca bëʼ náquiëʼ tsahuiʼ Xanruʼ, Nu run chiʼi nedaʼ.Bitiʼ bi zóalen Lëʼ le cabí naca tsahuiʼ.o\Cateʼ niʼ yúʼugaca iz zián ilaʼbía le zxixi quéguequi.Ilácagaca tsutsu, en ilaʼcuáʼticaʼsö yaʼa. n\ Nácagaca ca yaga nudáʼgacuʼ raʼ yuʼu lidxuʼ, Xan,
le taʼzxö́n lu löʼa lataj quiuʼ, Dios queë́tuʼ. m!\ Ilaʼyán nupa nácagaca tsahuiʼ ca taʼyán yaga zinaʼ caʼ.Ilaʼzxö́n ca taʼzxö́n yaga rö́ʼgaca lu guíʼa Líbano. 5lc\ Iléʼe quézidaʼ cateʼ uxicjuʼ nupa bitiʼ taʼléʼe Liʼ dxiʼa,
en yöndaʼ cateʼ ilaʼbödxi yechiʼ nupa tuáʼ döʼ, nupa naʼ taʼdíl-lalen nedaʼ. tka\ Nunuʼ ga nácatëraʼ nal-la ca nácabaʼ bëdxi.Nagúʼu nedaʼ le za le run ga rudzéjadaʼ. Kj\ Naca bëʼ le gaca quégaca nupa bitiʼ taʼléʼe Liʼ dxiʼa, Xan.Naca bëʼ ilaʼniti nupa bitiʼ taʼléʼe Liʼ dxiʼa.Uluʼgáʼana cáʼasö yúguʼtë nupa tuáʼ döʼ. 6ig\tuʼ nayë́psëtëruʼ Liʼ tsaz, Xan. h\Nupa nucáʼanagaca Dios ilaʼyán ca taʼyán guíxiʼdoʼ,
en uluʼzíʼ xibé le tun nupa tuáʼ döʼ, pero ilaʼniti tsaz, g\Zoa tu le cabí gaca inö́zinëʼ bönniʼ nazxí icjëʼ,
en bitiʼ gaca tséjniʼinëʼ bönniʼ canö́z le. jfM\Bicaʼ zxön nácagaca le nunuʼ Liʼ, Xan.Zxö́ntërö le rizáʼ ládxuʼu gunuʼ. peY\Le zxön nunuʼ Liʼ, Xan, run ga rudzéjatuʼ,
ateʼ ruziʼtuʼ xibé le núngaca lu noʼo. `d9\Rúl-latuʼ len yuguʼ bihuël-la,
en rúl-latuʼ yuguʼ le lachi ca tul-la. c1\en rusiyöntuʼ bönachi yuguʼ zila ca ruhuéchiʼ ládxuʼu netuʼ,
en ruluíʼituʼ lahui yuguʼ dzöʼ ca runuʼ ca rnna xtídzuʼu! b \¡Bicaʼ tsahuiʼ naca rigúʼutuʼ Liʼ yöl-laʼ ba, Xan,
en rúl-latuʼ le tun Liʼ bal, Dios nayë́pisëtërëʼ, daA[Uzándaʼa dza soëʼ ibanëʼ,
en uluíʼidaʼ-nëʼ ca gaca usöláʼ lëʼ.”`[Ulidzëʼ nedaʼ, ateʼ ubiʼa didzaʼ.Sóalenaʼ lëʼ cateʼ bi gaca queëʼ.Usöláʼ lëʼ, en gunaʼ lëʼ bal. _-[Rnnëʼ Dios: “Nadxiʼinëʼ nedaʼ, ateʼ que lë ni naʼ usöláʼ lëʼ.Uzóaʼ-nëʼ tsaz xitsáʼtërö tuʼ núnbëʼë Laʼ. ^[ Uléaj ulibuʼ bëdxi guixiʼ, en bëla síniaʼ.Usunuʼ lëʼe labuʼ bëdxi guíxiʼdoʼ, en bëla xitsiníʼ. `]9[ Lu náʼagaquiëʼ ilaʼchë́ʼë liʼ,
para cabí tsöjchéguʼu guiö́j. \[ tuʼ cuʼu cazëʼ Dios liʼ lu náʼagaquiëʼ gubáz láʼayi queëʼ,
para ilún chiʼë liʼ gátiʼtës ga ridóʼ. }[s[ bitiʼ bi gaca quiuʼ le cabí naca dxiʼa,
en nitú le nachë́ʼ yödzöhuë́ʼ bitiʼ tsuʼu lidxuʼ, |Zq[ Tuʼ nuzúʼ-nëʼ Xanruʼ Nu run chiʼi liʼ,
nuzúʼ-nëʼ Dios nayë́pisëtërëʼ Nu gácalen liʼ, hYI[Le nácatë uyú ináʼasuʼ,
en iléʼenuʼ le rubíʼi quégaca nupa tuáʼ döʼ. X%[Ilátigaca chi gayuáʼ bönachi cuituʼ liʼ,
en iaʼchí cöʼ chi gayuáʼ cuituʼ ibëla,
pero bitiʼ bi gaca quiuʼ liʼ. W%[en bitiʼ gádxinuʼ yödzöhuë́ʼ le rilén ga naca chul-la,
en bitiʼ gádxinuʼ le naca xihuiʼ le ruti bönachi lahuiʼ dza. V+[Bitiʼ gádxinuʼ le run gadxi bönachi chiʼi dzö́ʼölö,
en bitiʼ gádxinuʼ yaga lahui tuchiʼ tuʼsë́ bönachi lahuiʼ dza, U1[Usubáguëʼë liʼ ca rusubágaʼbaʼ böra yuguʼ bö́radoʼ queë́baʼ,
ateʼ gaca chiʼu lu nëʼë ca raca quégacabaʼ bö́radoʼ zxan xílabaʼ yöjede.Le run chiʼi rëʼu, en le ruzóa rëʼu tsutsu naca yöl-laʼ run ca rnna xtídzëʼë cheëʼ. vTe[Usölá cazëʼ Dios Liʼ lu du yalaj que nu rizö́n bönachi,
en lu yödzöhuë́ʼ le rusuniti. S/[gaca guiëʼ Xanruʼ: “Nacuʼ Nu run chiʼi nedaʼ, en Nu ruzóa nedaʼ tsutsu.Nacuʼ Dios quiaʼ, ateʼ ruzxöni ládxaʼa Liʼ.” R 3[Nu bönniʼ ruzxöni ládxëʼë Dios para gun chiʼë lëʼ,
en riziʼë Dios Nu napa idútë yöl-laʼ huáca, para gácalenëʼ lëʼ, Q%Z¡Buzáʼ ladxiʼ queë́tuʼ, Xantuʼ Dios,
en ben ga irúaj dxiʼa dxin runtuʼ!¡Ön, ben ga gaca dxiʼa loʼ dxin runtuʼ! PZBuluíʼi netuʼ, yuguʼ huen dxin quiuʼ, ca naca le nunuʼ,
en buluíʼi zxíʼinituʼ ca naca yöl-laʼ zxön quiuʼ. O}ZBen ga udzéjatuʼ tsca chigulaca dza busacaʼ ziʼu netuʼ,
en tsca gulaca iz bitiʼ guca dxiʼa queë́tuʼ. 6NeZTu zila tu zila buluíʼi netuʼ ca naca yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ,
para gúl-latuʼ lu yöl-laʼ rudzeja queë́tuʼ, en uzíʼituʼ xibé yuguʼ dza naʼ. MwZ ¿Gácaʼxte caz bitiʼ huéchiʼ ládxuʼu netuʼ, Xan?Buéchiʼ ladxiʼ netuʼ, yuguʼ huen dxin quiuʼ. L%Z Que lë ni naʼ busëdi netuʼ para guéquibeʼetuʼ tsca gácagaca iz zóatuʼ,
para gácatuʼ bönachi taʼyéajniʼi loʼ Liʼ. KZ ¿Nuzxi caz réajniʼi tsca naca yöl-laʼ rilé quiuʼ?¿Nuzxi caz nözi ca naca tsöbi yuʼu nu naʼ rilenuʼ? {JoZ Tsónnalalaj yuʼ chi ízisö zóatuʼ nabantuʼ,
o channö nál-latuʼ, huazóatuʼ idú tápalalaj iz,
pero runtuʼ dxin bayudxi, en ruhuíʼinituʼ yuguʼ iz naʼ,
tuʼ ridö́ditë quéguequi iz naʼ, ateʼ uzáʼatuʼ. IZ Tuʼ rilédeʼenuʼ netuʼ ridödi quégaca dza queë́tuʼ,
ateʼ chibúʼu iz queë́tuʼ ca tu le rinnë́ ládxiʼtuʼ. zHmZNuzúʼ loʼ xiguiaʼ nabágaʼtuʼ,
en nubéajuʼ lu beníʼ quiuʼ dul-laʼ yuʼu ládxiʼdoʼotuʼ. `G9ZRinítituʼ tuʼ rilenuʼ netuʼ,
ateʼ tuʼ ridzóʼo ruúbi ruguíʼituʼ. n~~a}}d||{zzyyKxx wpvv-uttMsrr|qqQpp,onnLmll`kjjcii8hhg~ffEedd5c~bbSa``-_u^^]] \[TZYY)XX-WVVIUU(TT;SS RbQTPP%OtNMMoLL\KK8JJ5IIGGFEE1DtDCZBA@@n??>`>=`<<;;;&:99>877K66p55<433w3 211I00%/..--9,,Y++.*o))(( ''!&~&%$$/#3"|!!- "1AMqkB'sf#w? P ^ 5 i  ;#of!ql[pLu yuʼu lidxëʼ gataʼ yöl-laʼ tsahuiʼ,
ateʼ idíaʼticaʼsö le naca tsahuiʼ runëʼ. kpTsë́pisëgaca zxíʼini xiʼsóëʼ bönniʼ naʼ yödzölió ni.Gáquiëʼ bicaʼ ba bönniʼ naʼ runëʼ le naca dxiʼa. *j Op¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!¡Bicaʼ ba bönniʼ naʼ rádxinëʼ Xanruʼ,
bönniʼ naʼ raza ládxëʼë runëʼ ca gunná bëʼë Dios! zimo Lu yöl-laʼ radxi queë́ruʼ Lëʼ risí loruʼ ridéliʼruʼ yöl-laʼ réajniʼi.Yúguʼtë nupa tun ca taʼnná bëʼ xibá queëʼ nápagaca yöl-laʼ réajniʼi.Ilaʼcuáʼticaʼsö nupa ilaʼgúʼu Lëʼ yöl-laʼ ba.h#o Gusö́l-lëʼë Nu buáʼuö bönachi queëʼ.Tsaz nuzóëʼ didzaʼ dzaga nunëʼ.Láʼayi, en baʼa ladxiʼ naca Lëʼ. goRucuáʼticaʼsëʼ tsutsu xibá queëʼ,
en rusudxinëʼ léguequi lu le naca idútë li, en le naca tsahuiʼ. fwoTsahuiʼ, en idútë li nácagaca le núngaca lu nëʼë.Nácagaca tsutsu yúguʼtë xibá gunná bëʼë. !e;oBuzéajniʼinëʼ bönachi queëʼ ca naca yöl-laʼ huáca quégaca le nunëʼ,
le benëʼ ga gulaʼdéliʼnëʼ xiyúgaca bönachi izáʼa. odWoRugahuëʼ nupa tadxi Lëʼ.Röjnéticaʼsëʼ didzaʼ dzaga núnlenëʼ bönachi queëʼ. c+oChinunëʼ ga tsöjneruʼ yuguʼ le benëʼ, le tun ga rubániruʼ.Náquiëʼ Xanruʼ dxiʼi ladxiʼ, en ruíʼi ládxëʼë rëʼu. b oIdútë dxiʼa nácagaca, en nayë́pisëtërögaca le nunëʼ Lëʼ,
ateʼ idiáʼticaʼsö le naca tsahuiʼ queëʼ. aoZxön nácagaca le nunëʼ Xanruʼ.Yúguʼtë nupa taʼyaza ládxiʼgaca lë naʼ benëʼ tuʼsëda ca nácagaca. I` o¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!Idú ládxaʼa reaʼ-nëʼ Xanruʼ: “Xclenuʼ.”Runaʼ caní tsazxö́n len bönniʼ tsahuiʼ zián ga naʼ nudúbigaca bönachi queëʼ. ^_5nGuíʼjëʼ nisa beaj raʼ nöza,
en niʼa que lë ni huöáca ládxëʼë.H^ nUchiʼa usörö́ëʼ quégaca bönachi yúguʼtë yödzö izáʼa,
ateʼ ilí yödzölió len bëlaʼ rön quéguequi.Uzötjëʼ nupa taʼnná bëʼ zián lu yödzö izáʼa. ]nZoa cazëʼ Xanruʼ cuita lëʼu ibëla.Ucul-lëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë cateʼ idxín dza usiúdxëʼ luyú. \/nRunëʼ tsutsu xtídzëʼë Xanruʼ, en bitiʼ utsë́ʼë le, rnnëʼ:“Tsaz nacuʼ bixúz ca naʼ gúquiëʼ Melquisedec bixúz.” n[UnUluʼdödi cuínguequi lu noʼo bönachi quiuʼ
cateʼ siʼu yöl-laʼ unná bëʼ quiuʼ
tuʼ napuʼ yöl-laʼ lachi que le naca láʼayi.”Ilaʼcuáʼ biʼi bönniʼ ga zuʼ ca ribö́ʼö buzén zíladoʼ. "Z=nGa zoëʼ yödzö Sión gusö́l-lëʼë Xanruʼ yöl-laʼ unná bëʼ quiuʼ,
gunnë́ʼ: “Gunná beʼe nupa bitiʼ taʼléʼe Liʼ dxiʼa. (Y KnXanruʼ Dios gudxëʼ Xanaʼ: “Guröʼi cuita lëʼa ibëla
cateʼ gunraʼ ga uluʼzechu zxíbigaca loʼ
nupa bitiʼ taʼléʼe Liʼ dxiʼa.” X+mtuʼ zuínëʼ cuita lëʼe ibëla nu riyadzaj riyudxi
para usölë́ʼ nu naʼ lu náʼagaca nupa tuʼsiúdxi böʼ naca caz nu naʼ. WmLen ruáʼ cuinaʼ, zián luzuí guíaʼ-nëʼ Xanruʼ: “Xclenuʼ”,
en ladaj bönachi zián cuʼa Lëʼ yöl-laʼ ba, #V?mBen ga uluʼgáʼana cáʼasö nupa tuʼzeguiʼ nedaʼ didzaʼ,
en ben ga gaca yöl-laʼ rutuíʼi quéguequi ca tu lariʼ nabagaʼ léguequi. (UImTuʼdxía nedaʼ döʼ, pero Liʼ, ben ga gaca dxiʼa quiaʼ.Cateʼ ilaʼyasëʼ, uluʼtuíʼinëʼ,
pero udzéjadaʼ nedaʼ, huen dxin quiuʼ. \T1mBen ga iléquibeʼe rácalen cazuʼ nedaʼ.Nun cazuʼ Liʼ lë ni, Xan. eSCmGúcalen nedaʼ, Xanaʼ Dios.Lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ busölá nedaʼ. yRkmNupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa tuʼtitaj nedaʼ.Cateʼ taʼléʼe nedaʼ, tuʼtá ícjaguequi. wQgmTaʼcuidiʼ zxibaʼ tuʼ runaʼ gubasa.Nadxitaʼ, en bítiʼrö röʼö za lu bëlaʼ rön quiaʼ. PmRidödi quiaʼ ca raca que tu zxul-la cateʼ ribía gubidza.Nacaʼ ca tubaʼ bö́chiʼzu, richë́ʼ böʼ recja lëbaʼ. dOAmRiguíʼi rizácaʼa, en riyadzaj riyúdxidaʼ,
en raca ziʼ ládxiʼdaʼahuaʼ. 2N]mLiʼ, Xanaʼ Dios, ben quiaʼ le naca dxiʼa
para gaca bëʼ runuʼ ca rnna xtídzuʼu.Tuʼ naca dxiʼa yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ, busölá nedaʼ. MmBubíʼi caní quégaca nupa tuʼzeguiʼ nedaʼ didzaʼ, Xan,
encaʼ quégaca nupa tuíʼi didzaʼ ziʼ que böʼ naca cazaʼ. mLSmBen ga ilaca queëʼ ca tu lariʼ rixóa cúdzëʼë,
en ca xipanëʼ rúguiʼë lëʼë. 'KGmGulaca ca zxëʼ nácuëʼ didzaʼ xihuiʼ bëʼë,
ateʼ gulaʼyaza le nayáʼ nabanëʼ ca nisa,
en gulaʼyúʼu caʼ dxita queëʼ ca le za. AJ{mBidxíʼinëʼ le rudxía luzë́ʼë döʼ.Ben ga uluʼbíʼi caʼ queëʼ.Bitiʼ raza ládxëʼë gaca dxiʼa que luzë́ʼë.Ben ga bitiʼ gaca dxiʼa queëʼ. \I1mBitiʼ buéchiʼ ládxëʼë luzë́ʼë,
pero gudxía nahuëʼ nupa gulaʼguíʼi gulaʼzacaʼ,
en nupa gulaʼyadzaj gulaʼyudxi,
encaʼ nupa gulaʼsëbi ladxiʼ, ateʼ bë́tiëʼ léguequi. HymBen ga ilaʼcuáʼticaʼsö dul-laʼ naʼ loʼ Liʼ, Xan,
para cabirö nu soa yödzölió nu tsöjné lëʼ. GmYöjnéticaʼsö le xihuiʼ gulaʼbáguëʼë xuz xtáʼahuëʼ, Xan,
en bitiʼ gal-la ládxuʼu dul-laʼ bennu xinë́ʼë. ~Fum Ben ga udxi quégaca zxíʼini xiʼsóëʼ,
en ga idxín dza bítiʼrö soa nu siʼ la ca guzxíʼi lëʼ. E'm Ben ga bitiʼ soa nu huéchiʼ ladxiʼ lëʼ,
en bitiʼ soa nu uzáʼ ladxiʼ quégacabiʼ zxíʼinëʼ nácagacabiʼ biʼi uzëbi. D-m Ben ga ugúa nu bi benna lëʼ tu chíʼisö idútë le dë queëʼ,
en ben ga ilaʼbanëʼ bönniʼ ziʼtuʼ le ruláʼ dxin runëʼ. 4Cam Ben ga ilaʼdásöbiʼ zxíʼinëʼ ilaʼnábibiʼ nu bi unödzaj quégacabiʼ.Ben ga ilaʼguíljabiʼ le ilágubiʼ ziʼtuʼ ga zoa lídxigacabiʼ le nadachi. lBQm Ben ga ilácabiʼ zxíʼinëʼ biʼi uzëbi,
en ga gácanu nigula queëʼ nigula uzëbi. jAMmBen ga ilaca nabábasö dza soëʼ ibanëʼ.Ben ga tsuʼu nu yúbölö uláz queëʼ. !@;mCateʼ nu uchiʼa usörö́ bönniʼ naʼ, bitiʼ guʼu lataj urúajëʼ dxiʼa.Buyú le rinábinëʼ Liʼ tsca naca dul-laʼ nabáguëʼë. +?OmBuzóa tu bönniʼ huíaʼ döʼ
para uchiʼa usörö́ëʼ que nu naʼ bitiʼ riléʼe nedaʼ dxiʼa.Ben ga soa gagu nu uzeguiʼ nu naʼ didzaʼ. >1mBenaʼ quéguequi le naca dxiʼa, pero buluʼbíʼi quiaʼ le naca döʼ.Nadxíʼidaʼ léguequi, pero bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa. m=SmSal-laʼ nadxíʼidaʼ léguequi, tuʼzeguiʼ nedaʼ didzaʼ,
pero nedaʼ rulidzaʼ Liʼ. }<smNagúʼugaca nedaʼ lë́ʼajlö,
en lu yöl-laʼ bitiʼ riléʼe nedaʼ dxiʼa tuíʼiticaʼsö didzaʼ. ;1mtuʼ taʼnná quiaʼ nupa tuáʼ döʼ, en taʼzíʼ yëʼ.Lu yöl-laʼ rizíʼ yëʼ quéguequi tuíʼi didzaʼ le tuʼzeguiʼ nedaʼ. N: mRiguʼa Liʼ yöl-laʼ ba, Xanaʼ Dios.Bitiʼ suʼ dxisö, w9gl Len yöl-laʼ huáca queëʼ Dios idéliʼruʼ
tuʼ uxicja cazëʼ Lëʼ nupa taʼdíl-lalen rëʼu. 8l Gúcalen netuʼ cateʼ tíl-lalentuʼ nupa dutíl-lalen netuʼ,
tuʼ naca dádusö gácalen netuʼ nu naca bönáchisö. 7 l ¿Naruʼ cabí nusán ládxuʼu netuʼ, Dios?¿Naruʼ cabí tséajlenuʼ bönniʼ queë́tuʼ röjáquiëʼ gudil-la? =6sl ¿Nuzxi caz gaca ichë́ʼ nedaʼ lu yödzö
dë zöʼö idú gásibiʼilö le run chiʼi yödzö naʼ?¿Nuzxi caz gaca ichë́ʼ nedaʼ lu xiyúgaca bönachi Edom? 35_l Naca ca tu ga riguibi naʼa xiyúgaca bönachi Moab,
ateʼ lu xiyúgaca bönachi Edom chúʼunaʼ lölaʼ.Cö́dxiʼa tuʼ uxicjaʼ bönachi Filistea.” x4ilNequi quiaʼ xiyúgaca bönachi Galaad,
encaʼ xiyúgaca zxíʼini xiʼsóëʼ Manasés.Naca ca tu le rusubín icjaʼ xiyúgaca zxíʼini xiʼsóëʼ Efraín.Naca ga rinná bëʼa xiyúgaca zxíʼini xiʼsóëʼ Judá. 33_lLu lataj láʼayi queëʼ bëʼë didzaʼ Dios, gunnë́ʼ:“Uziʼa xibé, en quísiaʼ xiyúgaca bönachi Siquem,
en urixaʼ luyú dë cuiti yegu Sucot. 2)lpara usölóʼ netuʼ, bönachi quiuʼ, nupa nadxíʼinuʼ.Len yöl-laʼ huáca zxön quiuʼ busölá netuʼ, en bubíʼi didzaʼ. 1lBuluíʼi lahui lúzxiba yöl-laʼ zxön quiuʼ, Dios,
ateʼ lahui yödzölió ni buluíʼi lahui yöl-laʼ beníʼ quiuʼ, f0El¡Zxö́ntërö naca yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ, le ridxintë lúzxiba xitsáʼ! /7l¡Guíaʼ Liʼ: “Xclenuʼ” Xan, ládjagaca bönachi yuguʼ yödzö izáʼa!¡Gul-laʼ yöl-laʼ ba quiuʼ lógaca yúguʼtë bönachi! n.Ul¡Guliʼbán, libíʼiliʼ riguínnaliʼ bihuël-la!¡Gúl-laruʼ cateʼ niʼ ritö́ yu! u- el¡Chinabáʼa quiaʼ, Dios!¡Gul-laʼ quiuʼ! ¡Ön, idú ládxaʼa gul-laʼ yöl-laʼ ba quiuʼ! ,k+Nupa taʼyéajniʼi ral-laʼ saʼ ládxiʼgaca ca nácagaca lë ni,
ateʼ iléquibeʼe náquiëʼ Xanruʼ Dios dxiʼi ladxiʼ.w+gk*Taʼléʼe lë ni nupa nácagaca tsahuiʼ, en tuʼdzeja,
pero bitiʼ bi taʼnná nupa tuáʼ döʼ. 0*Yk)Rusölë́ʼ yuguʼ bönniʼ yechiʼ lu le taʼguíʼi taʼzáquëʼë,
en runëʼ ga taʼyanbiʼ zxíʼinigaquiëʼ ca taʼyánbaʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ. )5k(rucáʼanëʼ Dios bönniʼ naʼ dë lu náʼagaquiëʼ cáʼasö,
en runëʼ ga taʼdë́ʼ laʼ guixiʼ ga dë lataj, en tu luyú bidxi. ;(ok'Cateʼ yuguʼ bönniʼ unná bëʼ ziʼtuʼ tuʼzxicjëʼ bönachi queëʼ,
en tuʼzötjëʼ léguequi,
en tuʼsacaʼ ziʼë léguequi, en tuʼë döʼ quéguequi, 1'[k&Runëʼ Xanruʼ ga raca dxiʼa quégaquiëʼ,
en ga taʼcuáʼbiʼ ziánbiʼ biʼi quégaquiëʼ,
en runëʼ ga taʼyanbaʼ böaʼ bëdxi quégaquiëʼ. s&_k%Tazëʼ yuguʼ le tazëʼ, en tuʼdë́ʼë yuguʼ lubá uva,
yuguʼ le taʼbía yödxi yanaʼ. j%Mk$Niʼ ruʼë lataj ilaʼcuáʼ nupa taʼdún
para ilunëʼ niʼ yödzö ga ilaʼcuʼë. p$Yk#Ga naca yu bidxi runëʼ ga ruhuöáca yu nabisa,
ateʼ ralaj nisa ga bitiʼ bi nisa guzóa. {#ok"Ga naca yu yaʼa runëʼ ga ruhuöáca yu bidxi,
niʼa que le xihuiʼ nabágaʼgaca nupa nacuáʼ niʼ. d"Ak!Runëʼ Xanruʼ Dios ga tuʼhuíʼi dërö yuguʼ yegu,
encaʼ yuguʼ beaj nisa. I! k Ral-laʼ uluʼluʼë lahui yöl-laʼ zxön queëʼ ga nudúbigaca bönachi queëʼ,
en ilaʼguʼë Lëʼ yöl-laʼ ba ga nudúbigaquiëʼ bönniʼ gula tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ.  /kRal-laʼ ilë́ʼ Xanruʼ: “Xclenuʼ” tuʼ nadxíʼinëʼ légaquiëʼ,
en tuʼ benëʼ yuguʼ le zxön, gúcalenëʼ légaquiëʼ. 'kBuluʼdzéjanëʼ tuʼ guzóa dxi lu nísadoʼ,
en tuʼ guchë́ʼë Dios légaquiëʼ dxiʼa tsáhuiʼdoʼ ga naʼ söjáquiëʼ. {okBenëʼ Dios ga guzóa dxisö böʼ budunuʼ naʼ recja,
ateʼ guzóa dxi le rasa ridxía lu nísadoʼ. "=kNíʼirö lu lë naʼ raca quégaquiëʼ buluʼlidzëʼ Xanruʼ,
ateʼ busölë́ʼ légaquiëʼ lu zián le gulaʼguíʼi gulaʼzáquëʼë. kGulaʼzxíziëʼ, en yöjchéguʼgaquiëʼ ca bönniʼ taʼzúdxinëʼ,
ateʼ nítisö guca yöl-laʼ rácadaʼ quégaquiëʼ. :mkGulaʼyasa barco ca tu lu guíʼadoʼ nisa,
en laʼ bö́tjatë ga röʼö rögaʼ lu nisa naʼ.Tuʼ guzóale̲ʼe̲ bönadxi ilátiëʼ gudú ládxiʼgaquiëʼ. iKkBë́ʼësëʼ didzaʼ, ateʼ guyecja böʼ budunuʼ,
ateʼ guyasa gudxía nísadoʼ. jMkBilaʼléʼenëʼ yuguʼ le nunëʼ Xanruʼ,
en yuguʼ le zxön nucuʼë lu nísadoʼ. zmkBal-lëʼ gulaʼdödëʼ lahui nísadoʼ yuguʼ lu barco zxön,
en gulunëʼ dxin yuguʼ lu nísadoʼ. %CkRal-laʼ ilë́ʼ Dios: “Xclenuʼ”, en bi uluʼnödzjëʼ queëʼ,
en lu yöl-laʼ rudzeja quégaquiëʼ ilul-lëʼ ca nácagaca le nunëʼ. /kRal-laʼ ilë́ʼ Xanruʼ: “Xclenuʼ” tuʼ nadxíʼinëʼ légaquiëʼ,
en tuʼ benëʼ yuguʼ le zxön, gúcalenëʼ légaquiëʼ.  kGusö́l-lëʼë quégaquiëʼ xtídzëʼë, en bunëʼ légaquiëʼ,
en busölë́ʼ légaquiëʼ lu yöl-laʼ guti. "=kNíʼirö lu lë naʼ raca quégaquiëʼ buluʼlidzëʼ Xanruʼ,
ateʼ busölë́ʼ légaquiëʼ lu zián le gulaʼguíʼi gulaʼzáquëʼë. Y+kGulaʼgútiʼnëʼ bítiʼtës laʼ huagu,
en gulaʼzóa ilátiëʼ. |qkBal-lëʼ gulaʼguíʼi gulaʼzáquëʼë tuʼ gulaʼdáʼbaguëʼë Dios,
en tuʼ nözi döʼ guluʼë. "=kRuquínnajëʼ le táʼbagaʼ gapa nu riyaza lidxi guíë le néquiniguequi guíë bronce,
en ruzxuzxjëʼ yuguʼ vara néquiniguequi guíë. 1kRal-laʼ ilë́ʼ Xanruʼ: “Xclenuʼ” tuʼ nadxíʼinëʼ légaquiëʼ,
en tuʼ benëʼ yuguʼ le zxön, gúcalenëʼ légaquiëʼ. )KkBubéajëʼ légaquiëʼ ga naʼ gulaʼcuʼë ga chul-la,
en ga guzóa bönadxi ilátiëʼ,
ateʼ guditsjëʼ yuguʼ du guíë núgaʼgaquiëʼ. "=k Níʼirö lu lë naʼ raca quégaquiëʼ buluʼlidzëʼ Xanruʼ,
ateʼ busölë́ʼ légaquiëʼ lu zián le gulaʼguíʼi gulaʼzáquëʼë. * Mk Tuʼ gulunëʼ bayúdx dxin, gudú ládxiʼgaquiëʼ.Gulaʼdzöʼë lu yu zxan yuaʼ nuáʼagaquiëʼ,
ateʼ cuntu nu zoa gácalen légaquiëʼ.  k tuʼ gulaʼdáʼbaguëʼë xtídzëʼë Xanruʼ Dios,
en buluʼzóëʼ tsöláʼalö le riguʼë icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ.  1k Bal-lëʼ gulaʼcuʼë ga chul-la, en ga zoa bönadxi ilátiëʼ.Gulaʼdzunëʼ yuguʼ lu du guíë, en gulaʼguíʼi gulaʼzáquëʼë r ]k Ruguiʼjëʼ nupa taʼbidxi ladxiʼ,
en rugahuëʼ nupa taʼdún le nácagaca dxiʼa queëʼ.  1kRal-laʼ ilë́ʼ Xanruʼ: “Xclenuʼ” tuʼ nadxíʼinëʼ légaquiëʼ,
en tuʼ benëʼ yuguʼ le zxön, gúcalenëʼ légaquiëʼ. {kGuchë́ʼë légaquiëʼ tu laʼ nöza tsahuiʼ,
en guchë́ʼë légaquiëʼ tu lu yödzö ga tsöjcuʼë. "=kNíʼirö lu lë naʼ raca quégaquiëʼ buluʼlidzëʼ Xanruʼ,
ateʼ busölë́ʼ légaquiëʼ lu zián le gulaʼguíʼi gulaʼzáquëʼë. W'kGulaʼdunëʼ, en gulaʼbidxëʼ nisa,
en gudú ládxiʼgaquiëʼ. 7gkBal-lëʼ gulaʼdë́ʼ nanítigaquiëʼ laʼ guixiʼ ga dë lataj,
en ga niʼ bitiʼ zoa nöza.Bitiʼ guca uluʼdzö́linëʼ tu yödzö ga gaca tsöjcuʼë. @yken nubéajëʼ léguequi zián lu yödzö izáʼa,
sacaʼ ga rilén gubidza, en sacaʼ ga ribía,
sacaʼ ga zaʼ böʼ ziaga, en sacaʼ ga ridödi gubidza beoʼ ziaga. kRal-laʼ ilaʼnná caní nupa naʼ buáʼuëʼ Xanruʼ,
nupa naʼ buáʼuëʼ lu náʼagaca nupa gulún léguequi ziʼ,  k¡Guliʼguíëʼ Xanruʼ: “Xclenuʼ” tuʼ náquiëʼ dxiʼa,
en tuʼ zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ! c?j0¡Yöl-laʼ ba Lëʼ Xanruʼ, Dios quégaca bönachi Israel
naʼa dza, en yúguʼtë dza siʼ zaca!Ral-laʼ ilaʼnná yúguʼtë bönachi: “¡Caʼ gaca!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ Dios!”lQj/¡Busölá netuʼ, Xantuʼ Dios!Guléaj netuʼ ládjagaca yödzö izáʼa
para guíëtuʼ Liʼ: “Xclenuʼ” niʼa que Loʼ láʼayi,
en lu yöl-laʼ rudzeja zxön queë́tuʼ cúʼutuʼ Liʼ yöl-laʼ ba. {j.Benëʼ Dios ga buluʼhuéchiʼ ladxiʼ légaquiëʼ
nupa naʼ gulaʼchë́ʼ légaquiëʼ nadzúngaquiëʼ. #~?j-Yöjnenëʼ didzaʼ dzaga núnlenëʼ légaquiëʼ,
ateʼ bubequi lahuëʼ quégaquiëʼ tuʼ nazxö́ntërö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. p}Yj,Biléʼenëʼ Dios yöl-laʼ bayechiʼ quégaquiëʼ
en biyönnëʼ taʼbödxi yechë́ʼë. 9|kj+Zián luzuí gúʼunëʼ Dios usölë́ʼ légaquiëʼ,
pero gulaʼdáʼbaguëʼë le rë́ʼënëʼ ilunëʼ,
ateʼ guzxö́ntërö xiguiaʼ nabágaʼgaquiëʼ. ${Aj*Nupa naʼ bitiʼ bilaʼléʼe légaquiëʼ dxiʼa gulundaʼ légaquiëʼ dxin,
en buluʼzxicaj légaquiëʼ lu yöl-laʼ unná bëʼ quéguequi. 'zGj)Níʼirö budödëʼ légaquiëʼ lu náʼagaca bönachi zián yödzö izáʼa,
ateʼ nupa buluʼdíʼi légaquiëʼ gulaʼnná beʼe légaquiëʼ. yj(Que lë ni naʼ gulédeʼenëʼ Xanruʼ Dios bönachi queëʼ,
en bitiʼ biléʼenëʼ dxiʼa nupa naʼ néquiguequi queëʼ. x/j'Caʼ guca, guláquiëʼ xihuiʼ niʼa que le gulunëʼ.Guláquiëʼ ca tu nigula udá dzaga tuʼ buluʼcáʼanëʼ Dios quégaquiëʼ. bw=j&en buluʼlaljëʼ xichö́ngaca nupa bitiʼ bi nabágaʼgaca
tuʼ buluʼlaljëʼ xichö́ngacabiʼ biʼi bönniʼ quégaquiëʼ, en biʼi nigula quégaquiëʼ,
yuguʼ biʼi naʼ gulútiëʼ-biʼ lógaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga nacuáʼ luyú Canaán,
ateʼ gúcadaʼ xihuiʼ luyú ni tuʼ nözi rön naʼ buluʼlaljëʼ. uvcj%Gulútiëʼ-biʼ zxíʼinigaquiëʼ lógaca böʼ xihuiʼ,
yuguʼ biʼi bönniʼ, en nigúladoʼ, u/j$ateʼ gulaʼyéaj ládxëʼë budóʼ guiö́j budóʼ yaga quéguequi,
le guca quégaquiëʼ ca tu du yalaj le guzxö́n légaquiëʼ. itKj#Gulunëʼ léguequi tsözxö́n
en bilaʼzë́dëʼ ilunëʼ ca gulún bönachi naʼ, sj"Bitiʼ buluʼsunítiëʼ bönachi tuáʼ döʼ gulaʼcuáʼ lu yu ni,
ca naʼ gunná béʼenëʼ Xanruʼ légaquiëʼ ilunëʼ. rj!tuʼ gulaʼdáʼbaguëʼë xtidxëʼë Böʼ Láʼayi queëʼ,
ateʼ Moisés, lu yöl-laʼ ridzáʼa queëʼ, gunnë́ lizëʼ. q j Lëscaʼ gulún lenëʼ Dios ga naʼ zoa nisa lë Meriba,
ateʼ Dios gulénëʼ Moisés tuʼ nözi lë naʼ gulunëʼ p jBuzóëʼ Dios queëʼ Finees naʼ náquiëʼ tsahuiʼ niʼa que
lë naʼ benëʼ le nuzóëʼ tsaz ca naca queëʼ. ojNíʼirö guzuínëʼ Finees, en benëʼ le raza ládxëʼë Dios,
ateʼ guzóa dxi yödzöhuë́ʼ zxön naʼ. n{jCaʼ guca, gulún lenëʼ Dios niʼa que le gulunëʼ,
ateʼ gulén tu yödzöhuë́ʼ zxön ládjagaquiëʼ. KmjNíʼirö buluʼdödi cuíngaquiëʼ lu naʼ budóʼ guíë lë Baal-peor,
en gulahuëʼ xipë́laʼgacabaʼ böaʼ guixiʼ gulútiëʼ-baʼ
para gulunëʼ zxön yuguʼ dios nati. -lSjGunnë́ʼ gunëʼ ga ilasi lásiëʼ zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ ladaj zián yödzö izáʼa,
en gúsiëʼ légaquiëʼ gapa nacuáʼ bönachi ziʼtuʼ. -kSjQue lë ni naʼ benëʼ tsutsu Dios xtídzëʼë le bë́ʼlenëʼ légaquiëʼ,
gunnë́ʼ gunëʼ ga ilátiëʼ ga naʼ naca laʼ guixiʼ ga dë lataj. jjGulaʼnnë́ ziʼë queëʼ Dios gapa naca lu yuʼu guídi quégaquiëʼ,
en bitiʼ buluʼzë́ náguiëʼ chiʼë Xanruʼ. i)jNíʼirö bitiʼ gulë́ʼënëʼ ilaʼyáziëʼ luyú dxiʼa naʼ dë lógaquiëʼ
tuʼ cabí gulaʼyéajlëʼë xtídzëʼë Dios. h jQue lë ni naʼ gunnë́ʼ Dios usunítiëʼ légaquiëʼ, ateʼ laʼ cáʼasö gunëʼ
laʼtuʼ cabí guzuínëʼ Moisés, bönniʼ rö queëʼ, lahuëʼ Lëʼ,
en buzóa dxíëʼ yöl-laʼ rilé queëʼ para cabí usunítiëʼ légaquiëʼ. $gAjBenëʼ zián le tun ga rubániruʼ lu xiyúgaca zxíʼini xiʼsóëʼ Ham,
en zián le tun ga rádxiruʼ Lëʼ le benëʼ raʼ Nísadoʼ Xiná. fjGulal-la ládxëʼë Dios Nu busölá légaquiëʼ.Lëʼ benëʼ zián le zxön le gulácalen légaquiëʼ luyú Egipto. e1jCaní guca buluʼcáʼanëʼ Dios nayë́pisëtërëʼ,
para gulaʼyéaj ládxëʼë budóʼ oro le naca ca tu bëdxi rágubaʼ guixiʼ. }dsjLu guíʼa Horeb gulunëʼ tu bë́dxidoʼ néquinibaʼ oro,
en gulaʼyéaj ládxëʼë budóʼ oro naʼ. jcMjGulaj tu guíʼ zxön ga naʼ nudúbigaquiëʼ,
en buzeguiʼ nupa naʼ guluáʼ döʼ. ubcjlaʼ náʼasö guyalaj luyú, en bucachiʼ Datán.Bucachiʼ caʼ nupa gulún tsözxö́n Abiram. %aCjCateʼ buluʼzxéʼenëʼ Moisés ga niʼ gulaʼcuʼë tsözxö́n,
en buluʼzxéʼenëʼ caʼ Aarón, bönniʼ nubéajëʼ Xanruʼ quez queëʼ, #`?jNíʼirö bëʼë Dios quégaquiëʼ le gulaʼnábinëʼ Lëʼ,
pero gusö́l-lëʼë quégaquiëʼ tu yödzöhuë́ʼ le bëti ziángaquiëʼ. _'jZián le gulaʼzë́ ládxëʼë cateʼ niʼ gulaʼcuʼë laʼ guixiʼ ga dë lataj,
en gulaʼzíʼ bëʼë Dios laʼ guixiʼ naʼ. ^5j Pero laʼ gulál-latë ládxiʼgaquiëʼ yuguʼ le benëʼ.Bitiʼ gulaʼnábinëʼ Lëʼ uluíʼinëʼ légaquiëʼ le ral-laʼ ilunëʼ. r]]j Níʼirö gulaʼyéajlëʼ bönachi queëʼ xtídzëʼë,
ateʼ gulul-la yöl-laʼ ba queëʼ. \j Níʼirö gubagaʼ nísadoʼ naʼ nupa gulaʼsí reguʼ légaquiëʼ.Cuntu nu bugáʼana nu bidzaga léguequi. +[Oj Caní guca, busölë́ʼ légaquiëʼ lu naʼ nu naʼ benëʼ légaquiëʼ ziʼ,
en buáʼuëʼ légaquiëʼ lu naʼ nu naʼ gudíl-lalen légaquiëʼ. WZ'j Caní guca, buzenëʼ le bach Nísadoʼ Xiná naʼ, ateʼ laʼ gubídxitë.Guchë́ʼë légaquiëʼ ga rëʼdoʼ lu nísadoʼ naʼ,
ateʼ gulaʼdë́ʼ lu yu bidxi ga naʼ gurö́ʼö nisa. Y3jBusölë́ʼ Xanruʼ Dios légaquiëʼ para gaca bëʼ runëʼ ca rnna xtídzëʼë,
en para uluʼe lahui yöl-laʼ huáca zxön queëʼ. AX{jCateʼ gulaʼcuʼë xuz xtóʼotuʼ luyú Egipto,
bitiʼ gulaʼyéajniʼinëʼ le nácagaca zxön benuʼ.Bitiʼ yöjnéguequinëʼ yuguʼ le benuʼ quégaquiëʼ lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ,
pero gulaʼdáʼbaguëʼë xtídzuʼu cateʼ gulaʼcuʼë raʼ nísadoʼ lë Nísadoʼ Xiná. qW[jNuntuʼ dul-laʼ ca gulunëʼ xuz xtóʼotuʼ.Biáʼatuʼ döʼ, en bentuʼ le naca xihuiʼ. dVAjpara gaca iléʼedaʼ gataʼ yöl-laʼ tsahuiʼ quégaca nupa narö́ cazuʼ quiuʼ,
en para gaca udzéjalendaʼ bönachi quiuʼ cateʼ tuʼdzeja,
en para gaca uzíʼlenaʼ xibé nupa néquiguequi quiuʼ. UjYöjné nedaʼ, Xan, cateʼ ruzáʼ ládxuʼu quégaca bönachi quiuʼ.Buzáʼ ladxiʼ quiaʼ yöl-laʼ rusölá quiuʼ, cT?j¡Bicaʼ ba nupa tun le naca tsahuiʼ,
nupa naʼ túnticaʼsö le naca dxiʼa! Sj¿Nuzxi caz gaca quixjöʼ ca nácagaca le zxön nunëʼ Xanruʼ,
en uluíʼi lahui ca naca yöl-laʼ ba queëʼ? 4R cj¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!¡Guliʼguíëʼ Xanruʼ: “Xclenuʼ” tuʼ náquiëʼ idú dxiʼa!¡Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ! FQi-Caní benëʼ Dios para ilunëʼ ca rnna le gunná béʼenëʼ légaquiëʼ ilunëʼ,
en ilunëʼ ca rinná bëʼ xibá gudixjëʼ Lëʼ. ¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!)PKi,Bunödzjëʼ xiyúgaca bönachi yuguʼ yödzö izáʼa quégaquiëʼ.Buluʼziʼë xibé le iláʼ luyú niʼa que dxin gulún bönachi izáʼa naʼ. +OOi+Bubéajëʼ bönachi queëʼ lu yöl-laʼ rudzeja quéguequi,
ateʼ lu yöl-laʼ rudzeja quéguequi gulaʼbö́dxiʼa bönachi gurö́ cazëʼ queëʼ. N!i*Caní benëʼ Dios tuʼ yöjnenëʼ didzaʼ láʼayi queëʼ,
le guzxíʼ lu nëʼë gunëʼ queëʼ Abraham, huen dxin queëʼ. Mi)Buluʼë lahui tu guiö́jtoʼo, ateʼ gulalaj nisa yégudoʼ.Gudödi nisa naʼ luyú bidxi niʼ ca tu nisa yegu gubóʼo. 3L_i(Gulaʼnábinëʼ Lëʼ, ateʼ gusö́l-lëʼë böra guíxiʼdoʼ zián le ilahuëʼ,
en benëʼ ga buluʼhuö́laj gulaʼdzéʼenëʼ yöta que yehuaʼ yubá. 'KGi'Gusö́l-lëʼë Dios tu böaj le gulúʼu bönachi queëʼ zxul-la,
ateʼ chiʼi dzö́ʼölö gusö́l-lëʼë guíʼ le buzeníʼ quégaquiëʼ. 2J]i&Buluʼdzeja bönachi Egipto cateʼ buluʼzë́ʼë bönniʼ Israel lu xiyúgaquiëʼ,
ateʼ guladxi gulaʼdzöbi tuʼ nö́ziguequinëʼ bönniʼ Israel naʼ. +IOi%Níʼirö bubéajëʼ Dios yuguʼ bönniʼ Israel luyú naʼ, nuáʼagaquiëʼ dumí plata, en oro,
ateʼ cuntu nu yöjcheguʼ nu nutsaʼ légaquiëʼ. H!i$Benëʼ ga gulátibiʼ yúguʼtëbiʼ biʼi bönniʼ lo idútë lu xiyúgaquiëʼ.Biʼi lo naʼ quégaquiëʼ bönniʼ nál-la. G3i#ateʼ gulágubaʼ idútë guixiʼ cuan röʼö lu xiyúgaquiëʼ,
en gulágubaʼ caʼ idútë le naz nudáʼagaquiëʼ lu xiyúgaquiëʼ. F)i"Bëʼë didzaʼ, ateʼ bilaʼdxinbaʼ bö́chiʼzu guizxi yu,
encaʼ bö́chiʼzu huë́ʼënidoʼ, cuntu nu gaca ulaba légacabaʼ, E i!Guditsjëʼ yuguʼ lubá uva quégaquiëʼ, en yuguʼ yaga higo,
en busunítiëʼ yaga rö́ʼgaca lu xiyúgaquiëʼ. Di Benëʼ ga gurö́ʼö guiö́j böguiʼ yöla sunna uláz que nisa guiö́j,
ateʼ böxaj caʼ guíʼ lu xiyúgaquiëʼ. C#iBëʼë didzaʼ Dios, ateʼ gulátsjabaʼ bö́tsugayu guizxi yu,
en gulátsjabaʼ caʼ bö́ʼiyudoʼ idútë lu xiyúgaquiëʼ. BiGulaʼyanbaʼ riu lu xiyúgaquiëʼ,
ga bidxintë gulaʼyázabaʼ yuʼu lidxëʼ bönniʼ rinná béʼenëʼ légaquiëʼ. A%iBenëʼ ga nisa yegu nacuáʼ lu yegu quégaquiëʼ böáca rön,
en benëʼ ga gulátibaʼ böla dzö́ʼöbaʼ yuguʼ yegu naʼ. @iGusö́l-lëʼë Dios le naca chul-la, ateʼ böáca chul-la lahuiʼ dza,
en bitiʼ guca ilaʼdáʼbaguëʼë xtídzëʼë. L?iGulunëʼ chopëʼ ni zián yöl-laʼ huáca zxön queëʼ Dios lógaca bönachi Egipto naʼ.Gulunëʼ zián yöl-laʼ huáca que yehuaʼ yubá lu xiyúgaca zxíʼini xiʼsóëʼ Ham. >iNíʼirö gusö́l-lëʼë Moisés, huen dxin queëʼ, lógaquiëʼ,
encaʼ Aarón, bönniʼ naʼ nabö́ cazëʼ Lëʼ. ;=oiBenëʼ Dios ga gulunëʼ ziʼ bönniʼ Egipto bönachi queëʼ.Lu yöl-laʼ banís quégaquiëʼ gulaʼzíʼ yéʼenëʼ nupa naʼ nácagaca huen dxin queëʼ Lëʼ. <+iBenëʼ Dios ga gulaʼyántërö bönachi queëʼ luyú niʼ,
ateʼ guláquiëʼ ziántërëʼ ca nupa gulaʼdíl-lalen légaquiëʼ. ;iNíʼirö bilaʼdxín caʼ bönachi Israel luyú Egipto.Caní guca, guzóëʼ Jacob lu xiyúgaca zxíʼini xiʼsóëʼ Ham. 6:eiGutaʼ lu náʼabiʼ gulúʼubiʼ lidxi guíë bönniʼ taʼnná bëʼë tsca rë́ʼëni quézibiʼ,
para busédibiʼ bönniʼ gula queëʼ yöl-laʼ réajniʼi. 9iBenëʼ ga gúcabiʼ xan yuʼu queëʼ,
ateʼ gutaʼ lu náʼabiʼ yúguʼtë le dë queëʼ bönniʼ naʼ rinná bëʼë. -8SiNíʼirö gusö́l-lëʼë bönniʼ gunná bëʼë luyú Egipto nu busán-biʼ.Bönniʼ naʼ gunná béʼenëʼ yödzö izáʼa zián busölë́ʼ-biʼ. q7[iga bidxintë dza budxín xtídzëʼë Xanruʼ,
tuʼ guzxíʼ bëʼë Xanruʼ Dios José naʼ. }6siGulúguiʼë bönniʼ Egipto níʼabiʼ len du guíë,
en buluʼdë́ʼë yen náʼabiʼ breguiʼ guíë, '5GiGusö́l-lëʼë tubiʼ biʼi bönniʼ, biʼi bidxinbiʼ niʼ zíʼalö ca légaquiëʼ,
tuʼ gulútiʼë-biʼ José para gácabiʼ biʼi nadóʼo. c4?iBenëʼ ga guyúʼu gubín yödzölió,
en benëʼ ga biyadzaj yöta ilahuëʼ. 33_iGunnë́ʼ: “Bitiʼ bi gunliʼ quégaca bönachi nabö́ cazaʼ quiaʼ,
en bitiʼ bi döʼ guáʼaliʼ quégaquiëʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz quiaʼ.” 02Yipero bitiʼ bëʼë lataj Dios nu usacaʼ ziʼ bönachi queëʼ naʼ,
en buzenëʼ le bach bönniʼ gulaʼnná bëʼë para gulácalenëʼ bönachi queëʼ. 1#i Gulaʼdë́ʼ tu iaʼtú yödzö izáʼa.Buluʼzë́ʼë tu ga nu gunná bëʼ, en bilaʼdxínëʼ ga nacuáʼ bönachi izáʼa, *0Mi Caní gunnë́ʼ Dios cateʼ niʼ gulaʼcuʼë nabábagaquiëʼ bönniʼ Israel.Tu chópasëʼ guláquiëʼ, en guláquiëʼ bönniʼ ziʼtuʼ luyú. /#i Gunnë́ʼ: “Gunnaʼ queë́liʼ xiyúgaca bönachi Canaán,
le guequi tsaz queë́liʼ, en quégaca zxíʼini xiʼsóaliʼ.” >.ui Níʼirö benëʼ tsutsu didzaʼ naʼ lahuëʼ Jacob,
le naca tu le rinná béʼenëʼ lëʼ gunëʼ,
para gaca quégaca bönachi Israel tu didzaʼ dzaga le zoa tsaz. ~-ui didzaʼ dzaga naʼ bénlenëʼ Abraham,
le naca didzaʼ naʼ benëʼ tsutsu Dios ca gunëʼ queëʼ Isaac. ,,QiRöjnétiquiʼsinëʼ didzaʼ dzaga nunëʼ,
didzaʼ naʼ gunná bëʼë ilaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ chi gayuáʼ cöʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham, v+eiLëʼ náquiëʼ Xanruʼ Dios.Idútë yödzölió naca bëʼ ca buchiʼa busörö́ëʼ bönachi. .*Uilibíʼiliʼ, zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham, huen dxin queëʼ Dios,
en libíʼiliʼ, zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob, nácaliʼ nupa gurö́ cazëʼ queëʼ. .)UiGuliʼtsöjné le nácagaca zxön benëʼ Lëʼ,
lë naʼ tun ga rubániruʼ, encaʼ ca nácagaca didzaʼ bëʼë cateʼ buchiʼa busörö́ëʼ bönachi, (}iGuliʼguiljëʼ Xanruʼ, encaʼ yöl-laʼ huáca queëʼ.Guliʼgüíʼ ládxiʼticaʼsö idxinliʼ lahuëʼ. w'gi¡Buliʼsíʼ xibé Lëʼ láʼayi!Ral-laʼ uluʼdzeja ladxiʼ yúguʼtë nupa taʼguilaj Xanruʼ. &i¡Guliʼgul-la queëʼ! ¡Guliʼgul-la yöl-laʼ ba queëʼ!¡Guliʼgüíʼ didzaʼ ca nácagaca le zxön nunëʼ! % i¡Guliʼguíëʼ Xanruʼ Dios: “Xclenuʼ”!¡Buliʼlidzëʼ Lëʼ!¡Buliʼsiyö́n bönachi ca nácagaca le benëʼ! Z$-h#Ilaʼnítiëʼ bönniʼ dul-laʼ nacuʼë yödzölió ni,
en bítiʼrö ilaʼcuáʼ nupa tuáʼ döʼ. ¡Gulúʼu yöl-laʼ ba Xanruʼ, liʼ, böʼ naca cazaʼ!¡Yöl-laʼ ba Lëʼ Xanruʼ!g#Gh"¡Zxixi naca le rizáʼ ládxaʼa ca naca queëʼ!¡Udzéjalendaʼ-nëʼ Xanruʼ! "h!¡Gul-laʼ queëʼ Xanruʼ yúguʼtë dza soaʼ ibanaʼ!¡Gul-laʼ yöl-laʼ ba queëʼ Dios tsanni ni zoaʼ nabanaʼ! k!Oh Ruyúëʼ Xanruʼ luyú, ateʼ rizxizi.Riganëʼ yuguʼ guíʼa, ateʼ rirúaj dzön.  h¡Ral-laʼ gácaticaʼsö yöl-laʼ ba queëʼ Xanruʼ!¡Ral-laʼ ilaʼyaza ládxiʼticaʼsö bönachi le nun cazëʼ Lëʼ! tahCateʼ rigúʼu légacabaʼ böʼ, nabángacabaʼ.Rucubuʼ yúguʼtë le nacuáʼ yödzölió. hCateʼ ruhuecjuʼ quiuʼ, tádxibaʼ,
en cateʼ ruziʼu böʼ quiuʼ, tátibaʼ,
en ruhuöáca yu le néquinigacabaʼ. BG~~}||O{zzkyy^xxwwqvv-uu>tt!sPrreqqRppfoo_nnmll6k\jjKii[hh3ggVff.ee$ddccdbbb$aa#`|` _r^^@]]\\&[[0ZZYY%XWW%VV3UqUTT+SSARR1QQwPP}OO9NN-MMMLLyLKKJtIII4HHVGGRFFPEE?DDCqBBwAAt@@@??>>=="<Busubán ládxaʼa ca naca xtídzuʼu. zakwBuyú le rusacaʼ ziʼ nedaʼ, en busölá nedaʼ,
tuʼ cabí ral-la ládxaʼa xibá naguixjuʼ Liʼ. ` wDza niʼte quez núnbëʼa le nunuʼ ba nalí,
en nözdaʼ tsaz nuzúʼ le. Le gunná cazëʼ Dios run rëʼu tsahuiʼ W_%wZuʼ galaʼ ga zoaʼ, Xan,
ateʼ idútë li naca le gunná bëʼu. z^kwTaʼbigaʼ nupa tuáʼ döʼ ga zoaʼ para ilaʼbía no nedaʼ.Nucáʼanagaca xibá naguixjuʼ Liʼ. ]wLu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ buzë́ naguʼ chiʼa.Busubán ládxaʼa, Xan, ca naca le nusédinuʼ netuʼ. u\awChiʼi dzö́ʼölö rubéajaʼ yëla guiö́j lahuaʼ,
para ulaba ládxaʼa ca naca xtídzuʼu. [wRiyasaʼ zíʼalö ca ritö́ yu zila, en rulidzaʼ Liʼ para gácalenuʼ nedaʼ.Ribözaʼ yuguʼ didzaʼ guʼu. gZEwRulídzaticaʼsaʼ Liʼ.Busölá nedaʼ, ateʼ gunaʼ ca naca le nunuʼ ba nalí. qYYwIdú ládxaʼa rulidzaʼ Liʼ.Bubíʼi didzaʼ, Xan, ateʼ gunaʼ ca naca le gunná bëʼu. X-wNácaticaʼsö tsahuiʼ le nunuʼ ba nalí.Buzéajniʼi nedaʼ para soaʼ ibanaʼ. Ral-laʼ ulaba ládxiʼruʼ le gunná cazëʼ Dios tW_wBa bidxín le raca quiaʼ, en le rusacaʼ ziʼ nedaʼ,
pero raza ládxaʼa xibá gunná bëʼu. eVAwZóaticaʼsö le naca tsahuiʼ quiuʼ,
en idútë li naca xibá naguixjuʼ Liʼ. UwNöxaj ladxiʼ nacaʼ, ateʼ tuʼcáʼana bönachi nedaʼ cáʼasö,
pero bitiʼ ral-la ládxaʼa le gunná bëʼu. vTcwIdú dxiʼa tsahuiʼ naca xtídzuʼu.Que lë ni naʼ nedaʼ, huen dxin quiuʼ, nadxíʼidaʼ le. S)wTuʼ ribözaʼ le naca quiuʼ run ga régui rilá ládxiʼdaʼahuaʼ,
ateʼ gulal-la ladxiʼ xtídzuʼu nupa taʼdáʼbagaʼ nedaʼ. YR)wNugúʼu lu naʼtuʼ le nunuʼ ba nalí.Naca tsahuiʼ, en tsaz zoa. jQKwNacuʼ Liʼ tsahuiʼ, Xan.Dxiʼa tsahuiʼ naca le ruchiʼa rusörö́uʼ quee̲tuʼ. *PKwRaca nisa ribödxi guiö́j lahuaʼ ca tu yegu gubóʼo,
tuʼ cabí tun bönachi ca rinná bëʼ xibá quiuʼ. Idutë li naca le rnna cazëʼ Xanruʼ {OmwBen ga gaca bëʼ nazíʼ lu noʼo nedaʼ, huen dxin quiuʼ,
en busedi nedaʼ yuguʼ le gunná bëʼu. kNMwBuáʼu nedaʼ lu naʼ nu rusacaʼ ziʼ nedaʼ,
para gaca gunaʼ ca naca xibá quiuʼ. MwwBuzóa nedaʼ tsutsu para gunaʼ ca rnna xtídzuʼu.Bitiʼ guʼu lataj le naca xihuiʼ inná beʼe nedaʼ. kLMwBuyú nedaʼ, en buzáʼ ladxiʼ quiaʼ,
ca run cazuʼ quégaca nupa taʼdxíʼi Liʼ. hKGwGusaljaʼ ruʼa, en gunnë́ ládxaʼa,
tuʼ guzë́ ládxaʼa xibá gunná bëʼu. JywCateʼ naláʼ lahui xtídzuʼu, ruzeníʼ queë́tuʼ.Run ga taʼyéajniʼi nupa nácagaca nöxaj ladxiʼ. sI]wRun ga rubánidaʼ le nunuʼ ba nalí.Que lë ni naʼ böʼ naca cazaʼ nazíʼ lu nëʼe le. BH{wen réquidaʼ nácagacarö dxiʼa xibá quiuʼ ca yúguʼtë le dë!Bitiʼ riléʼedaʼ dxiʼa yúguʼtë le cabí naca. Raca ládxiʼruʼ gunruʼ ca rnna xtídzëʼë Dios zGmwQue lë ni naʼ nadxíʼirödaʼ xibá naguixjuʼ Liʼ ca nadxíʼidaʼ oro.¡Ön, ca oro banéquini, `F9w~Chibidxín dza bi gunuʼ, Xan,
tuʼ gulaʼguítsjëʼ xibá naguixjuʼ Liʼ. wEgw}Nacaʼ huen dxin quiuʼ.Benna quiaʼ yöl-laʼ réajniʼi para gaca gúnbëʼa le nunuʼ ba nalí. (DIw|Lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ ben quiaʼ nedaʼ, huen dxin quiuʼ,
ca rë́ʼëni quézinuʼ gunuʼ.Busedi nedaʼ yuguʼ le gunná bëʼu. uCcw{Richí guiö́j lahuaʼ tuʼ ribözaʼ yöl-laʼ rusölá quiuʼ,
encaʼ didzaʼ tsahuiʼ quiuʼ. 'BGwzNacuʼ quiaʼ nedaʼ, huen dxin quiuʼ, le naca bëʼ gaca dxiʼa quiaʼ.Bitiʼ guʼu lataj uluʼsacaʼ ziʼ nedaʼ nupa tun ba zxön cuínguequi. AywyBenaʼ le naca tsahuiʼ, en le naca li.Bitiʼ usán noʼo nedaʼ lu náʼagaca nupa tuʼsacaʼ ziʼ nedaʼ. *@MwxRizxizi idútë le nayáʼ nabanaʼ tuʼ rádxidaʼ Liʼ,
en rádxidaʼ le gaca cateʼ usiúdxuʼ bönachi. Ral-laʼ gunruʼ ca rnna xtídzëʼë Dios {?owwUgúʼ nupa tuáʼ döʼ luyú ni ca nu rugúa bëbu.Que lë ni naʼ nadxíʼidaʼ le nunuʼ ba nalí. >wvNusán noʼo yúguʼtë nupa nusángaca le gunná bëʼu,
tuʼ naca yöl-laʼ sinaʼ quéguequi le cabí nazacaʼ. i=KwuBuzóa nedaʼ tsutsu, ateʼ uláʼ,
en güíʼiticaʼsaʼ ládxaʼa le gunná bëʼu. <wtBuzóa nedaʼ tsutsu, ugunuʼ dxin xtídzuʼu, ateʼ soaʼ ibanaʼ.Bitiʼ guʼu lataj utuíʼidaʼ ca naca le runaʼ löza. ;{wsGuliʼcuíta ga zoaʼ, libíʼiliʼ ruáʼaliʼ döʼ,
tuʼ gunaʼ ca taʼnná le gunná bëʼë Xanaʼ Dios. h:IwrNacuʼ ca tu ga rucachiʼ cuinaʼ, en le run chiʼi nedaʼ.Runaʼ löza xtídzuʼu. k9OwqRéquidaʼ ziʼ nupa nácagaca chopa ladxiʼ,
pero nadxíʼidaʼ xibá naguixjuʼ Liʼ. '8GwpRuíʼi ládxaʼa gúnticaʼsaʼ ca taʼnná le gunná bëʼu.Gunaʼ caní ga idxintë dza udxi. Nagáʼanaruʼ dxiʼa niʼa que xtídzëʼë Dios ]73woTsaz nazíʼ lu naʼa le nunuʼ ba nalí,
ateʼ run ga rudzeja ládxaʼa. t6awnNupa tuáʼ döʼ buluʼzë́ tu du yalaj le sön nedaʼ,
pero bitiʼ bucáʼanaʼ xibá quiuʼ. h5IwmZóaticaʼsö bönadxi gátiaʼ,
pero bitiʼ ral-la ládxaʼa xibá naguixjuʼ Liʼ. {4owlGuzxíʼ yöl-laʼ ba riguʼa Liʼ len ruʼa, Xan,
en buzéajniʼi nedaʼ yuguʼ le nusédinuʼ netuʼ. b3=wkZoa le rusacaʼ ziʼ nedaʼ.Busubán ládxaʼa, Xan, ugunuʼ dxin xtídzuʼu. 2{wjGuzxíʼ lu naʼa bi gunaʼ, en nunaʼ tsutsu xtídzaʼa.Gapa chiʼa le nusédinuʼ netuʼ le naca tsahuiʼ. h1IwiCa tu beníʼ naca xtídzuʼu ga ridáʼ,
en le ruzeníʼ nöza ga ral-laʼ tödaʼ. %0CwhTuʼzéajniʼi xibá quiuʼ nedaʼ.Que lë ni naʼ réquidaʼ ziʼ yúguʼtë le cabí naca. Xtídzëʼë Dios ruzeníʼ lu icja ládxidoʼoruʼ c/?wgBicaʼ zxixi nácagaca xtídzuʼu.Ön, nácagacarö zxixi ca le zxixi que buz. g.GwfBitiʼ caʼ nucáʼanaʼ yuguʼ le nusédinuʼ netuʼ,
le nusedi quézinuʼ nedaʼ. v-eweGudapa chiʼi cuinaʼ para cabí gunaʼ le cabí naca tsahuiʼ,
en para gunaʼ ca rnna xtídzuʼu. ],3wdRéajniʼirödaʼ ca yuguʼ bönniʼ gula,
tuʼ rapa chiʼa xibá quiuʼ. u+cwcRéquibeʼerödaʼ ca yúguʼtë nupa tuʼsedi nedaʼ,
tuʼ rizáʼ ládxaʼa le nunuʼ ba nalí. *'wbRéajniʼirödaʼ ca nupa taʼdáʼbagaʼ nedaʼ
tuʼ ruíʼi ládxaʼa yuguʼ le gunná bëʼu, en tuʼ dáʼticaʼsaʼ léguequi. e)CwaNadxíʼideʼedaʼ xibá naguixjuʼ Liʼ.Idú dza rizáʼ ládxaʼa ca naca que. .(Uw`Chibiléʼedaʼ ruúdxi que yúguʼtë le naca idútë yödzölió ni,
pero catu caz udxi que le gunná bëʼu guntuʼ. Nadxíʼiruʼ xtídzëʼë Xanruʼ ' w_Nupa tuáʼ döʼ taʼbö́ʼ nisi nedaʼ para uluʼsuniti nedaʼ,
pero nedaʼ güíʼi ládxaʼa le nunuʼ ba nalí. ^&5w^Néquidaʼ quiuʼ.¡Busölá nedaʼ, tuʼ ruíʼi ládxaʼa xibá quiuʼ! n%Uw]Catu caz gal-la ládxaʼa yuguʼ xibá quiuʼ,
tuʼ busubanuʼ ládxaʼa niʼa quéguequi. r$]w\Laʼtuʼ cabí raza ládxaʼa xibá naguixjuʼ Liʼ,
chigunítiaʼ lu le busacaʼ ziʼ nedaʼ. #w[Niʼa que le gunná bëʼu nacuáʼ caz yúguʼtë ga ridxintë naʼa dza,
tuʼ tun xichinuʼ yúguʼtë lë naʼ. "/wZGunuʼ ca rnna xtídzuʼu quégaca bönachi naʼa dza, en yúguʼtë dza siʼ zaca.Gudixaj cazuʼ yödzölió, ateʼ idíaʼticaʼsö. R!wYRulidzaʼ Liʼ, Xan.Tsaz naguixjuʼ xtídzuʼu yehuaʼ yubá. ( IwXLu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ busubán ládxaʼa,
para gapa chiʼa le nunuʼ ba nalí len ruáʼ cuinuʼ. Réajlëʼëruʼ xtídzëʼë Xanruʼ pYwWGulaʼzóa uluʼsunítiëʼ nedaʼ lu yödzölió ni,
pero bitiʼ busán naʼa xibá quiuʼ. +wVIdútë li nácagaca yúguʼtë xibá gunná bëʼu.Lu yöl-laʼ rizíʼ yëʼ quéguequi taʼbía no nedaʼ.¡Gúcalen nedaʼ! wUNupa tun ba zxön cuínguequi gulaʼchö́ʼöna tu yeru ga tsöjbixaʼ,
nupa naʼ bitiʼ tun ca rnna xibá naguixjuʼ Liʼ. ykwT¿Bál-laxi dza soaʼ ibanaʼ nedaʼ, huen dxin quiuʼ?¿Bátaxi usiúdxuʼ nupa taʼbía no nedaʼ? #wSCaní raca tuʼ naxúʼunidaʼ ca tu buzudi guídi nal-laʼ lahui guíʼ,
pero catu caz gal-la ládxaʼa yuguʼ le gunná bëʼu. }wRChirequi ichul-la lahuaʼ tuʼ rizëdaʼ ládxaʼa xtídzuʼu,
rnníaʼ: “¿Bátaxi huë tsaúʼu nedaʼ?” kOwQRudú ládxaʼa tuʼ ribözaʼ yöl-laʼ rusölá quiuʼ,
pero runaʼ löza xtídzuʼu. vewPBen ga udxín ca rnna le gunná bëʼu,
para cabí utuíʼidaʼ. Runëʼ Dios ca rnna xtídzëʼë gGwORal-laʼ udxín quiaʼ nupa tadxi Liʼ,
nupa naʼ núnbëʼgaca le nunuʼ ba nalí. 5cwNBen ga uluʼtuíʼi nupa tun ba zxön cuínguequi,
tuʼ gulaʼnnë́ quiaʼ, en bitiʼ bi benaʼ quéguequi,
pero nedaʼ saʼ ládxaʼa ca naca xibá quiuʼ. tawMGudá duhuechiʼ ládxuʼu nedaʼ para soaʼ ibanaʼ,
tuʼ raza ládxaʼa xibá naguixjuʼ Liʼ. wLNaʼa, lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ buë tsahuiʼ nedaʼ,
ca rnna didzaʼ chibë́ʼlenuʼ nedaʼ, huen dxin quiuʼ. !wKNözdaʼ naca tsahuiʼ ca ruchiʼa rusörö́uʼ quiaʼ nedaʼ, Xan,
ateʼ lu yöl-laʼ li ladxiʼ quiuʼ busacaʼ ziʼu nedaʼ. s_wJNupa tadxi Liʼ ilaʼléʼe nedaʼ, en uluʼdzeja ládxiʼguequi,
tuʼ runaʼ löza xtídzuʼu. xiwILen noʼo benuʼ nedaʼ, en buzúʼ nedaʼ.Buzéajniʼi nedaʼ para gúnbëʼa xibá gunná bëʼu. 5wHNácagacarö dxiʼa quiaʼ xibá rinná bëʼu
ca nácagaca gayuáʼ gayuáʼsö dumí oro, en plata. Naca tsahuiʼ le gunná cazëʼ Dios [/wGNaca dxiʼa buzötjuʼ nedaʼ
para bizédidaʼ yuguʼ le gunná bëʼu. pYwFChul-la niti naca icja ládxiʼdoʼguequi,
pero raza ládxaʼa nedaʼ xibá naguixjuʼ Liʼ.  }wENupa tun ba zxön cuínguequi taʼzíʼ yëʼ ca naca quiaʼ,
pero idú ládxaʼa gunaʼ ca rnna xibá quiuʼ. q [wDIdú dxiʼa tsahuiʼ nacuʼ, en runuʼ le naca dxiʼa.Busedi nedaʼ yuguʼ le gunná bëʼu. o WwCZíʼalö cateʼ buzötjuʼ nedaʼ gudáʼ nanitiaʼ,
pero naʼa runaʼ ca rnna xtídzuʼu.  wBBusedi nedaʼ yöl-laʼ réajniʼi idú, en yöl-laʼ raca yenniʼ,
tuʼ réajlëʼa yuguʼ xibá gunná bëʼu. k OwABenuʼ quiaʼ nedaʼ, huen dxin quiuʼ, le naca dxiʼa,
ca rnna xtídzuʼu gunuʼ, Xan. "=w@Ridxín idútë yödzölió yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ, Xan.Busedi nedaʼ yuguʼ le gunná bëʼu. Naca le sacaʼ le gunná cazëʼ Dios ]3w?Runaʼ tsözxö́n nupa tadxi Liʼ,
encaʼ nupa tun ca rnna xibá quiuʼ. }sw>Gulahuë́la riyasaʼ, en riguʼa Liʼ yöl-laʼ ba
tuʼ nácagaca tsahuiʼ yuguʼ le nusédinuʼ netuʼ. w=Bönachi zián bönachi tuáʼ döʼ gulaʼgúʼu nedaʼ lë́ʼajlö,
pero bitiʼ gul-la ládxaʼa xibá naguixjuʼ Liʼ. dAwpara gunaʼ ca rinná bëʼ xibá quiuʼ. yw;Guzáʼ ládxaʼa ca nácagaca le runaʼ,
ateʼ bubíʼi ládxaʼa para gunaʼ ca rnna le nunuʼ lináʼ lo. ykw:Idú ládxaʼa inábidaʼ Liʼ sóalenuʼ nedaʼ.Buéchiʼ ladxiʼ nedaʼ ca rnna xtídzuʼu gunuʼ. _7w9Nacuʼ Liʼ, Xan, le ruziʼa xibé.Chigunníaʼ gunaʼ ca rnna xtídzuʼu. w8Nacuáʼlen nedaʼ le ruziʼa xibé
ateʼ runaʼ ca rnna yuguʼ xibá quiuʼ. Raza ládxiʼruʼ xtídzëʼë Dios c?w7Chiʼi dzö́ʼölö röjnedaʼ Loʼ, Xan,
en run chiʼa xibá naguixjuʼ Liʼ. g~Gw6Rul-laʼ ca nácagaca le gunná bëʼu.Zoaʼ ni ca tu bönniʼ ridë́ʼ ziʼtuʼ. }w5Lu yöl-laʼ ridzáʼa quiaʼ röʼa böniga niʼa quégaca nupa tuáʼ döʼ,
nupa naʼ tuʼcáʼana xibá naguixjuʼ Liʼ. u|cw4Röjnedaʼ yuguʼ le busédinuʼ netuʼ dza niʼte, Xan,
ateʼ lë naʼ ruhuë́ tsahuiʼ nedaʼ. z{mw3Tuʼtítjalëʼe nedaʼ nupa tun ba zxön cuínguequi,
pero bitiʼ caʼ usanaʼ xibá naguixjuʼ Liʼ. zyw2Didzaʼ naʼ ruhuë́ tsahuiʼ nedaʼ cateʼ riguíʼi rizácaʼa,
tuʼ tuʼsubán ládxaʼa didzaʼ bëʼu. pyYw1Yöjné didzaʼ naʼ bë́ʼlenuʼ nedaʼ, huen dxin quiuʼ,
tuʼ benuʼ ga runaʼ löza le. "x=w0Gunaʼ caʼ ca taʼnná xibá nunuʼ, lë naʼ së ládxaʼa,
en saʼ ládxaʼa ca nácagaca le gunná bëʼu. Zóaticaʼsö xtídzëʼë Dios ^w5w/Tsaza ládxaʼa yuguʼ xibá gunná bëʼu,
yuguʼ lë naʼ nadxíʼidaʼ. |vqw.Guʼa didzaʼ que le nunuʼ ba nalí lógaquiëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë
en bitiʼ caʼ utuíʼidaʼ. zumw-Lu yöl-laʼ rusölá quiuʼ soaʼ ibanaʼ
tuʼ bëʼ ládxaʼa gunaʼ ca taʼnná bëʼ xibá quiuʼ. ptYw,Gúnticaʼsaʼ ca taʼnná xibá naguixjuʼ Liʼ
yúguʼtë dza, en yúguʼtë iz siʼ zaca. uscw+Bitiʼ ucuítuʼ tsaz didzaʼ idútë li lu ruʼa
tuʼ runaʼ löza yuguʼ le nusédinuʼ netuʼ. zrmw*Ubiʼa didzaʼ bi guíaʼ nu run ga rutuíʼidaʼ, inníaʼ:“Ruzxöni ládxaʼa xtídzuʼu”, Xan. wqgw)Lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ buyú nedaʼ, Xan,
en busölá nedaʼ ca rnna xtídzuʼu gunuʼ. &pEw(Buyútsöcaʼ, rizë́ ládxaʼa yuguʼ xibá quiuʼ.Busubán ládxaʼa, ugunuʼ dxin le tsahuiʼ quiuʼ. Ruzxöni ládxiʼruʼ xtídzëʼë Dios o!w'Bucuita ga zoaʼ nu rudidzaʼ yudxi nedaʼ, lë naʼ rádxidaʼ
tuʼ nácagaca dxiʼa tsahuiʼ le nusédinuʼ netuʼ ca guntuʼ. dnAw&Ben tsutsu didzaʼ bë́ʼlenuʼ nedaʼ, huen dxin quiuʼ,
para gádxidaʼ Liʼ. m w%Buchiʼa guiö́j lahuaʼ para cabí uyúaʼ le cabí nazacaʼ.Butipa ládxaʼa para gunaʼ le uluíʼinuʼ netuʼ. {low$Ben ga güíʼi ládxaʼa yuguʼ le nunuʼ ba nalí,
para cabí güíʼi ládxaʼa yöl-laʼ ruhuidiʼ. rk]w#Ben ga gunaʼ ca taʼnná le gunná bëʼu,
tuʼ raza ládxaʼa gunaʼ ca taʼnná xibá naʼ. ~juw"Benna quiaʼ yöl-laʼ réajniʼi para gun chiʼa xibá quiuʼ,
en para idú ládxaʼa gunaʼ ca taʼnná. view!Busedi nedaʼ, Xan, ca taʼnná le gunná bëʼu,
ateʼ gun chiʼa léguequi ga idxinrö dza udxi. hw Gunaʼ ca taʼnná xibá gunná bëʼu,
tuʼ rutipa cazuʼ ládxaʼa. Rë́ʼëniruʼ tséajniʼiruʼ xtídzëʼë Dios qg[wNazíʼ lu naʼa yuguʼ le nunuʼ lináʼ lo.Bitiʼ guʼu lataj bi gun ga utuíʼidaʼ, Xan. ufcwGurö́aʼ le naca idútë li para gunaʼ ca rnna.Nuzóaʼ lahuaʼ yuguʼ le nusédinuʼ netuʼ. meSwBen ga bitiʼ gunaʼ le cabí saʼyéaj,
en buzáʼ ladxiʼ quiaʼ xibá naguixjuʼ Liʼ. wdgwRibödxi böʼ naca cazaʼ tuʼ risë́bidaʼ ládxaʼa.Butipa ládxaʼa, ugunuʼ dxin xtídzuʼu. cwBuzéajniʼi nedaʼ ca nácagaca xibá quiuʼ,
ateʼ saʼ ládxaʼa ca nácagaca le nunuʼ, le tun ga rubánituʼ. vbewBuluíʼidaʼ Liʼ yuguʼ le nunaʼ, ateʼ bubiʼu didzaʼ.Busedi nedaʼ yuguʼ le gunná bëʼu. aa;wNadinni lu yu böʼ naca cazaʼ.Busubán ládxaʼa, ugunuʼ dxin xtídzuʼu. `wRaza ládxaʼa yuguʼ le nunuʼ ba nalí.Nácagaca le tuʼzéajniʼi nedaʼ. Idú ládxiʼruʼ gunruʼ ca gunná cazëʼ Dios _5wSal-laʼ taʼbö́ʼ nupa taʼnná bëʼ, en taʼnnë́ quiaʼ,
rizáʼ ládxaʼa nedaʼ, huen dxin quiuʼ, ca nácagaca le gunná bëʼu. ^ wBitiʼ guʼu lataj nu guequi nedaʼ ziʼ o nu ucáʼana nedaʼ cáʼasö,
tuʼ runaʼ ca taʼnná le nunuʼ ba nalí. ]/wRuzenuʼ le bach nupa tun ba zxön cuínguequi, en nupa nudxíagaca döʼ,
nupa naʼ tuʼzóa tsöláʼalö yuguʼ xibá gunná bëʼu. \{wYúguʼtë dza ruhuíʼini ládxaʼa tuʼ rizë́ ládxaʼa
yuguʼ le nusédinuʼ netuʼ ca ral-laʼ guntuʼ. [ wZoaʼ yödzölió ca tu bönniʼ ridasö.Bitiʼ ucachuʼu yuguʼ xibá nunuʼ ga bitiʼ gaca iléʼedaʼ léguequi. ~ZuwGusalaj guiö́j lahuaʼ para gaca iléʼedaʼ
le tun ga rubánituʼ nazúajgaca lu xibá naguixjuʼ Liʼ. ~YuwBen ga gaca dxiʼa quiaʼ nedaʼ, huen dxin quiuʼ, Xan,
para soaʼ ibanaʼ, en gunaʼ ca rnna xtídzuʼu. XwUdzéjadaʼ ca nácagaca le gunná bëʼu.Bitiʼ gal-la ládxaʼa xtídzuʼu. Rudzéjadeʼeruʼ runruʼ le rnna cazëʼ Dios lWQwSaʼ ládxaʼa ca nácagaca xibá quiuʼ
en güíʼi ládxaʼa yuguʼ le nulúʼu lahui. oVWwRudzéjadaʼ ca nácagaca le nunuʼ ba nalí
ca nu rudzeja tuʼ dë yöl-laʼ tsahuiʼ que. iUKw Len ruáʼ cuinaʼ ruʼa didzaʼ
ca nácagaca yúguʼtë le rusedi quézinuʼ netuʼ. QTw ¡Bicaʼ xibóʼ, Xan!Busedi nedaʼ yuguʼ le gunná bëʼu. oSWw Lu icja ládxiʼdaʼahuaʼ runaʼ ca rnna xtídzuʼu,
para cabí gunaʼ dul-laʼ loʼ Liʼ. wRgw Idú ládxaʼa rizë́ ládxaʼa Liʼ, Xan.Bitiʼ guʼu lataj ucáʼanaʼ yuguʼ le gunná bëʼu. Q w ¿Nacxi gaca gunbiʼ tu biʼi bönniʼ ga ugáʼana tsahuiʼ ládxiʼdoʼobiʼ?Ral-laʼ gunbiʼ ca rnna xtídzuʼu. |PqwGunaʼ ca taʼnná le gunná bëʼu.Bitiʼ usán noʼo nedaʼ tsaz. Ral-laʼ gunruʼ ca gunnë́ʼ Dios OwLu yöl-laʼ baʼa ladxiʼ quiaʼ guíaʼ Liʼ: “Xclenuʼ”
cateʼ chinaziʼa le buchiʼa busörö́uʼ le naca tsahuiʼ. cN?wNíʼirö bitiʼ caʼ utuíʼidaʼ
channö gapa chiʼa yuguʼ le gunná bëʼu. hMIwRaca ládxaʼa gúnticaʼsaʼ ca ral-laʼ gunaʼ,
en gunaʼ yuguʼ le gunná bëʼu. fLEwNuzúʼ queë́tuʼ xibá quiuʼ, Xan,
para idú ládxiʼtuʼ guntuʼ ca taʼnná. bK=wBitiʼ bi le cabí naca tsahuiʼ tun,
pero tun ca nácagaca le nuluʼë lahui. xJiw¡Bicaʼ ba nupa tun ca nácagaca le benëʼ ba nalí,
en idú ládxiʼgaca taʼzë́ ladxiʼ Lëʼ! yI mw¡Bicaʼ ba nupa nácagaca idú dxiʼa tsáhuiʼdoʼ,
nupa naʼ tun ca rnna xibá naguixjëʼ Xanruʼ! Hv¡Guliʼ-guië́ʼ Xanruʼ Dios: “Xclenuʼ” tuʼ náquiëʼ dxiʼa!¡Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ! GvNaca cazuʼ Liʼ Dios quiaʼ, ate guíaʼ Liʼ: “Xclenuʼ.”Naca cazuʼ Liʼ Dios quiaʼ, ateʼ gunaʼ Liʼ zxön. 1F[vDios náquiëʼ Xanruʼ, ateʼ bennëʼ queë́ruʼ beníʼ.Buliʼnödzaj queëʼ Dios yuguʼ bëdxi renniʼ uzéguiʼruʼ-baʼ lahuëʼ lu bucugu queëʼ. yEkvBicaʼ ba bönniʼ naʼ zëʼë uláz queëʼ Xanruʼ.Guntuʼ Liʼ zxön lu yuʼu lidxëʼ Xanruʼ. {DovRátaʼyutuʼ loʼ, Xan, usölóʼ netuʼ.Rátaʼyutuʼ loʼ, Xan, gunuʼ ga gaca dxiʼa queë́tuʼ. ]C3vDza ni naca dza nunëʼ Xanruʼ Dios.Udzéjaruʼ, en uzíʼiruʼ xibé. WB'vBenëʼ Xanruʼ Dios ga naca caní.Naca tu le run ga rubániruʼ. AvZoa tu guiö́j buluʼzóëʼ tsöláʼalö bönniʼ tuʼcuʼë zöʼö.Naʼa naca guiö́j naʼ guiö́j len squin zöʼö. x@iv¡Guíaʼ Liʼ: “Xclenuʼ” Xan, tuʼ bubiʼu didzaʼ quiaʼ,
en tuʼ nacuʼ Nu rusölá nedaʼ! e?CvNaca lataj ni ga riyaza cazëʼ Xanruʼ Dios.Ilaʼyazëʼ ni bönniʼ tsahuiʼ. >wvGuliʼsalaj quiaʼ ga taʼyazëʼ bönniʼ tsahuiʼ.Tsuʼa niʼ, en guíaʼ-nëʼ Xanruʼ: “Xclenuʼ.” i=KvXanruʼ béndëʼë nedaʼ xiguiaʼ,
pero bitiʼ budödëʼ nedaʼ lu yöl-laʼ guti. l<QvBitiʼ caʼ gátiaʼ, pero soaʼ ibanaʼ,
ateʼ usiyöndaʼ bönachi le nunëʼ Xanruʼ. h;Iv¡Nayë́pisëtërö nëʼë ibëla Xanruʼ!¡Rundaʼ dxin nëʼë ibëla Xanruʼ! >:uvLu yuʼu lídxigaca nupa nácagaca tsahuiʼ
ruʼu bö que nupa taʼbö́dxiʼa lu yöl-laʼ rudzeja quéguequi tuʼ nulágaca. ¡Rundaʼ dxin nëʼë ibëla Xanruʼ! z9mvNaca cazëʼ Xanruʼ yöl-laʼ huáca quiaʼ, en le rul-laʼ.Naca cazëʼ yöl-laʼ rusölá quiaʼ. r8]v Buluʼdxíguëʼë nedaʼ ga bidxintë guzóa tsöjtsöʼa,
pero gúcalenëʼ Xanruʼ nedaʼ. F7v Gulaʼguʼë nedaʼ lë́ʼajlö ca yuguʼ buzúʼ rön,
pero gulaʼnítiëʼ ca tu lu guíʼ guixiʼ yötsiʼ bidx.Len yöl-laʼ huáca queëʼ Xanruʼ buxicjaʼ léguequi. 6/v Gulaʼguʼë nedaʼ lë́ʼajlö. Ön, gulaʼguʼë nedaʼ lë́ʼajlö,
pero len yöl-laʼ huáca queëʼ Xanruʼ buxicjaʼ léguequi. 5v Bönachi yúguʼtë yödzö izáʼa gulaʼgúʼu nedaʼ lë́ʼajlö.Len yöl-laʼ huáca queëʼ Xanruʼ buxicjaʼ léguequi. v4ev Nácarö dxiʼa uzxöni ládxaʼa-nëʼ Xanruʼ,
en bitiʼ uzxöni ládxaʼa nupa taʼnná bëʼ. v3evNácarö dxiʼa uzxöni ládxaʼa-nëʼ Xanruʼ,
en bitiʼ uzxöni ládxaʼa nu naca bönáchisö. 21vZoëʼ Xanruʼ cuitaʼ nedaʼ ladaj nupa tácalen nedaʼ.Que lë ni naʼ idéliʼdaʼ láhuigaca nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa. v1evZoëʼ Xanruʼ cuitaʼ nedaʼ, ateʼ bitiʼ bi gádxidaʼ.¿Bizxi caz gaca ilún bönachi quiaʼ? x0ivCateʼ gudíʼi guzxácaʼa bulidzaʼ-nëʼ Xanruʼ,
ateʼ bubiʼë didzaʼ, en busölë́ʼ nedaʼ. x/ivRal-laʼ ilaʼnná nupa tadxi Xanruʼ Dios:“¡Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ!” |.qvRal-laʼ ilaʼnná zxíʼini xiʼsóëʼ Aarón:“¡Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ!” o-WvRal-laʼ ilaʼnná bönachi Israel:“¡Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ!” , v¡Guliʼguíëʼ Xanruʼ: “Xclenuʼ”, tuʼ náquiëʼ dxiʼa!¡Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ! +-utuʼ buxönëʼ queë́ruʼ yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ,
en zóaticaʼsö le naca idú ladxiʼ queëʼ! ¡Yöl-laʼ ba Lëʼ!* 1u¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ Dios, libíʼiliʼ, bönachi yúguʼtë yödzö izáʼa!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba yúguʼtëliʼ, )tGa zoa löʼa que yuʼu lidxëʼ Xanruʼ,
lu yödzö Jerusalén gunaʼ caní. ¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ Dios!(%tUnödzjaʼ queëʼ Xanruʼ le guzxíʼ lu naʼa unödzjaʼ.Raca ládxaʼa gaca gunaʼ caní lógaca yúguʼtë bönachi queëʼ. m'StCuʼa loʼ le unödzjaʼ quiuʼ, en guíaʼ Liʼ: “Xclenuʼ”,
en ulidzaʼ Liʼ, Xan. #&?tLe nácatë nacaʼ huen dxin quiuʼ, Xan.Nacaʼ huen dxin quiuʼ, encaʼ zxíʼininu nigula huen dxin quiuʼ.Busedxuʼ le biröli nedaʼ. d%AtRúndëʼë Xanruʼ bal
yöl-laʼ guti quégaca nupa néquiguequi quez queëʼ. $%tUnödzjaʼ queëʼ Xanruʼ le guzxíʼ lu naʼa unödzjaʼ.Raca ládxaʼa gaca gunaʼ caní lógaca yúguʼtë bönachi queëʼ. f#Et Siʼ lu naʼa yöl-laʼ rusölá queëʼ Xanruʼ,
en ulidzaʼ-nëʼ Xanruʼ Dios. f"Et ¿Bizxi caz guʼa-nëʼ Xanruʼ Dios
niʼa que yuguʼ le runëʼ le ruziʼa xibé? k!Ot Lu yöl-laʼ röʼ böniga quiaʼ gunníaʼ:“Taʼzíʼ yëʼ yúguʼtë bönachi.” \ 1t Guyéajlëʼa Lëʼ cateʼ gunníaʼ:“Zoa le rusacaʼ nedaʼ ziʼ.” Lt Taʼa lahuëʼ Xanruʼ Dios
ga nacuáʼ nupa nabángaca. #?tBusölóʼ böʼ naca cazaʼ, Xan, lu yöl-laʼ guti.Benuʼ ga buíʼi nisa ribödxi guiö́j lahuaʼ,
en ga bítiʼrö cuílagaca niʼa. hItBuzíʼ ladxiʼ böʼ naca cazaʼ,
tuʼ runëʼ Xanruʼ Dios ga raca dxiʼa quiaʼ. }stRapa chiʼë Xanruʼ nupa nácagaca doʼ ladxiʼ.Buluʼxicja bönachi nedaʼ, ateʼ busölë́ʼ nedaʼ. tXanruʼ Dios ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ, en náquiëʼ tsahuiʼ.Dios queë́ruʼ ruíʼi ládxëʼë rëʼu. wgtNíʼirö bulidzaʼ-nëʼ Xanruʼ Dios, gunníaʼ:“Rátaʼyuaʼ loʼ, Xan, usölóʼ nedaʼ.” *MtGuzóa bönadxi quiaʼ gátiaʼ,
en guyuʼa tsöbi que lataj chul-la que yöl-laʼ guti,
ateʼ gusëbi ládxaʼa, en buíʼinideʼedaʼ ládxaʼa. eCtRuzë́ naguëʼ chiʼa.Que lë ni naʼ ulidzaʼ Lëʼ tsanni ni zoaʼ nabanaʼ. r _tNadxíʼidaʼ-nëʼ Xanruʼ Dios, tuʼ riyönnëʼ
le rulidzaʼ Lëʼ, en le rinábidaʼ-nëʼ. s¡Cúʼuruʼ yöl-laʼ ba Xanruʼ Dios
naʼa dza, en yúguʼtë dza siʼ zaca! ¡Guliʼcuʼë Xanruʼ yöl-laʼ ba!#sNupa chinátigaca bitiʼ gaca ilaʼgúʼu Xanruʼ yöl-laʼ ba,
en calëga nupa nacuáʼ dxisö lataj chul-la que yöl-laʼ guti. s_sNequi queëʼ Xanruʼ Dios lúzxiba xitsáʼ,
pero nudödëʼ lu náʼagaca bönachi luyú ni. wgsRaca ládxaʼa gunëʼ Xanruʼ ga gaca dxiʼa queë́liʼ.Náquiëʼ Nu ben lúzxiba, en luyú ni. sGunëʼ Xanruʼ Dios ga tsan le nequi queë́liʼ,
lë naʼ nequi queë́liʼ, en le nequi quégaca zxíʼiniliʼ. s Gunëʼ ga gaca dxiʼa quégaca nupa tadxi Lëʼ,
nupa naʼ nácagaca cáʼasö, en nupa naʼ nayë́pisëgaca. V%s Xanruʼ Dios ruíʼi ládxëʼë rëʼu, en gunëʼ ga gaca dxiʼa queë́ruʼ.Gunëʼ ga gaca dxiʼa quégaca bönachi Israel.Gunëʼ ga gaca dxiʼa quégaca zxíʼini xiʼsóëʼ Aarón. 9s Libíʼiliʼ naʼ rádxiliʼ-nëʼ Dios, buliʼzxöni ládxëʼë Xanruʼ Dios.Rácalen cazëʼ libíʼiliʼ, en rapa chiʼë libíʼiliʼ. #?s Libíʼiliʼ, zxíʼini xiʼsóëʼ Aarón, buliʼzxöni ládxëʼë Xanruʼ Dios.Rácalen cazëʼ libíʼiliʼ, en rapa chiʼë libíʼiliʼ.  %s Libíʼiliʼ, bönachi Israel, buliʼzxöni ládxëʼë Xanruʼ Dios.Rácalen cazëʼ libíʼiliʼ, en rapa chiʼë libíʼiliʼ.  /sNupa tun budóʼ guiö́j budóʼ yaga ilaca ca nácagaca budóʼ naʼ,
nútiʼtës nu ruzxöni ladxiʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga. ! ;sNacuáʼ náʼagaca, pero bitiʼ bi gaca ilaʼgán.Nacuáʼ níʼagaca, pero bitiʼ gaca ilaʼzáʼ.Bitiʼ gaca ilún bö lubáʼagaca. y ksNacuáʼ nágagaca, pero bitiʼ gaca ilaʼyöni.Nacuáʼ zxíniguequi, pero bitiʼ gaca ilaʼlëʼe.  sNacuáʼ ruíʼiguequi, pero bitiʼ gaca iluíʼi didzaʼ.Nacuáʼ guiö́j lógaca, pero bitiʼ gaca ilaʼléʼe. sNéquiguequini plata, en oro budóʼ quégaca bönachi izáʼa naʼ,
yuguʼ le núngaca lu niʼa lu naʼ bönachi. _7sZoëʼ Dios queë́ruʼ yehuaʼ yubá.Runëʼ le raza ládxëʼë gunëʼ. s_s¿Bizx que taʼnná bönachi yuguʼ yödzö izáʼa:“Gazxi caz zoëʼ Dios quégaquiëʼ”?  -sCalëga queë́tuʼ, Xan, calëga queë́tuʼ,
pero que loʼ gaca yöl-laʼ ba
tuʼ nacuʼ dxiʼi ladxiʼ, en le naca idútë li. rBenëʼ Dios ga gulaj nisa tu lëʼe guiö́jtoʼo,
en benëʼ ga böáca le guca guiö́j jara tu ga rilén nisa._7rGuzxizi lahuëʼ Xanruʼ, yödzölió.Guzxizi lahuëʼ Dios queëʼ Jacob. Mr¿Bi raca queë́liʼ, guíʼa zxön, tuʼ rixítiʼliʼ ca yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ biguiúʼ?¿Bi raca queë́liʼ, guíʼadoʼ, tuʼ rixítiʼliʼ ca yuguʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ? zmr¿Bi raca quiuʼ, nísadoʼ, tuʼ rubiguʼ?¿Bi raca quiuʼ, yegu Jordán, tuʼ rubíʼi nisa quiuʼ? 1rGulaʼxitiʼ guíʼa zxön ca yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ biguiúʼ,
ateʼ gulaʼxitiʼ caʼ guíʼadoʼ ca yuguʼ böʼcuʼ zxílaʼdoʼ. W'rLahuëʼ Dios bubigaʼ nísadoʼ,
ateʼ bubíʼi nisa yegu Jordán. ~rZxíʼini xiʼsóëʼ Judá guláquiëʼ ca lidxëʼ Xanruʼ Dios,
ateʼ gulaca bönachi Israel nupa rinná béʼenëʼ Dios. } rCateʼ bilaʼrúaj bönachi Israel luyú Egipto
bilaʼrúajëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Judá ladaj nupa tuíʼi didzaʼ izáʼa. *|Mq Runëʼ ga zóanu nigula huödx yuʼu lídxinu.Rudzeja ládxiʼnu tuʼ runëʼ ga nacuáʼabiʼ zxíʼininu. ¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!s{_qRunëʼ ga taʼböʼlen nupa taʼnná bëʼ.Taʼböʼlen nupa taʼnná beʼe bönachi queëʼ. z1qRuchisëʼ nupa nácagaca yechiʼ, rubéajëʼ léguequi lu bëchtö yu.Ruchisëʼ nupa taʼyadzaj, rubéajëʼ léguequi lu dö bëbu. Xy)qRuzötaj cuinëʼ para uyúëʼ
le dë lúzxiba, en le dë luyú ni. yxkq¿Nuzxi caz zoa naca ca náquiëʼ Xanruʼ Dios?Röʼë rinná bëʼë ga naʼ nayë́pisëtërëʼ. wq¡Nayë́pisëtërëʼ Xanruʼ Dios ca yúguʼtë yödzö izáʼa!¡Nazxö́ntërö yöl-laʼ zxön queëʼ ca naca lúzxiba! sv_q¡Ga naguelaʼ ga rilén gubidza ga ridxintë ga ribía,
cúʼuruʼ yöl-laʼ ba Lëʼ Xanruʼ! kuOq¡Cúʼuruʼ yöl-laʼ ba Lëʼ Xanruʼ,
cateʼ risí lo naʼa, en yuguʼ iz siʼ zaca! +t Qq¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, libíʼiliʼ huen dxin queëʼ Xanruʼ!¡Guliʼcúʼu yöl-laʼ ba Lëʼ Xanruʼ! Csp Ilaʼléʼe lë ni nupa tuáʼ döʼ, en ilaʼbö́ʼ baguíʼisö.Ilagu zxe láyiʼgaca, en ilaʼniti cuínguequi.Tsaz initi le taʼzë́ ládxiʼgaca nupa tuáʼ döʼ. r9p Idú ládxëʼë runödzjëʼ quégaca bönachi yechiʼ.Idíaʼticaʼsö le naca dxiʼa runëʼ.Dios uchisëʼ lëʼ ga tsë́pisëʼ. q!pDios rutipëʼ ládxëʼë, ateʼ bitiʼ gádxinëʼ
cateʼ idxinrö dza iléʼenëʼ nuhuö́tjagaca nupa taʼdíl-lalen lëʼ. ppBitiʼ gádxinëʼ cateʼ nu usiyöni lëʼ le cabí raca dxiʼa.Ridipa ládxëʼë tuʼ ruzxöni ládxëʼë Xanruʼ Dios. bo=pCatu caz gaca nu utsáʼ bönniʼ naʼ,
ateʼ sóaticaʼsö nu tsöjné lëʼ. ?nwpGaca dxiʼa queëʼ bönniʼ ruzáʼ ládxëʼë que luzë́ʼë,
en runnëʼ que tu chíʼisö le riyadzaj que.Urúajëʼ dxiʼa cateʼ nu uchiʼa usörö́ queëʼ. 5mcpGulén beníʼ ga ridë́ʼ bönniʼ tsahuiʼ ga naʼ naca chul-la.Ruzáʼ ládxëʼë que luzë́ʼë, en ruíʼi ládxëʼë lëʼ, en runëʼ le naca dxiʼa. w~~m}}||:{{OzzOyyxxxkxwwvvWuutt;ssQrrUqqgqppoo+nn(mmdllAkkjziieigguff^eeeddXcc{bba{``3_^^]]\j[rZYY X6WWCVVUeTTNSS,RRQQ,PcP*OOQONMMLKKJJIaIHGG[FFbEED%CABBLA@@>0=O<<;t::&988u77:655t4433=2211"0k/.._--J,,/++<**,))(s''a&&&%$$]##R""@!!M Tk{}Fdn0#Y6 q V F > ,Zs.G @ Bitiʼ guʼu lataj soëʼ bönniʼ rizíʼ yëʼë luyú ni.Ben ga udxín queëʼ bönniʼ zidzaj döʼ ruʼë.” D? Ben ga ilaʼbixaj boʼ yalaj lahui ícjagaquiëʼ.Bëʼ lataj tsöjtsázagaquiëʼ tu lu guíʼ zxön,
en yuguʼ lu yeru zila ga bitiʼ ilaʼzéquiʼnëʼ uluʼrúajëʼ. >} Nacuáʼ nupa nagúʼugaca nedaʼ lë́ʼajlö.Busubagaʼ ícjagaquiëʼ döʼ të́ʼënëʼ iluʼë quiaʼ. C=}Bitiʼ guʼu lataj, Xan, gaca quiaʼ le rë́ʼënëʼ gunëʼ bönniʼ ruʼë döʼ.Bitiʼ guʼu lëʼ lataj idéliʼnëʼ le rizáʼ ládxëʼë, para cabí tsë́pisëʼ. <!Xanaʼ Dios, naca cazuʼ Nu rusölá nedaʼ len yöl-laʼ huáca quiuʼ.Ben chiʼi cazuʼ icjaʼ cateʼ niʼ zoaʼ lu gudil-la. s;]Gudxaʼ-nëʼ Xanruʼ: “Nacuʼ Dios quiaʼ.Ruzë́ naguʼ, Xan, yuguʼ le rinábidaʼ Liʼ. K: Nupa tun ba zxön cuínguequi nucáchiʼgaca le sön nedaʼ,
encaʼ du yalaj iröli nedaʼ.Nucáchiʼgaca du yalaj ga ral-laʼ tödaʼ.Nucö́zagaca le ilaʼzö́n nedaʼ. c9=Ben chiʼi nedaʼ, Xan, para cabí bi ilunëʼ bönniʼ tuʼë döʼ quiaʼ.Ben chiʼi nedaʼ para cabí bi ilunëʼ bönniʼ zidzaj quiaʼ,
bönniʼ naʼ të́ʼënëʼ ilunëʼ ga ichixi iníguidaʼ. ;8mDidzaʼ tuʼë tun ga nácagaca lúdxiʼgaquiëʼ ca yuguʼ bëla síniaʼ.Yuʼu ruáʼagaquiëʼ le nachë́ʼ yöl-laʼ guti ca le dxía lu láyiʼbaʼ bëla naʼ. 7{Taʼzáʼ ládxëʼë le nácagaca xihuiʼ ilunëʼ,
en tunëʼ ga ilaʼdíl-lalen bönachi luzë́ʼeguequi. 6 Busölá nedaʼ, Xan, lu náʼagaca nupa tuáʼ döʼ.Ben chiʼi nedaʼ para cabí bi ilunëʼ bönniʼ ziʼ quiaʼ. x5gBuyú channö zóalen nedaʼ le naca döʼ,
en buluíʼi nedaʼ nöza tsahuiʼ quiuʼ zóaticaʼsö.4Buyú nedaʼ, Dios, en gúquibeʼe le zoa icja ládxiʼdaʼahuaʼ.Guzxíʼ bëʼ nedaʼ, en gúquibeʼe le rizáʼ ládxaʼa. |3oIdú ládxaʼa bitiʼ riléʼedaʼ léguequi dxiʼa.Nuzóaʼ léguequi ca nupa taʼdíl-lalen nedaʼ. 2¿Naruʼ cabí riledaʼ nupa taʼlé Liʼ, Xan?¿Naruʼ cabí ruzóaʼ tsöláʼalö nupa taʼdáʼbagaʼ Liʼ? x1gTuíʼi didzaʼ ziʼ ca nacuʼ Liʼ, Dios,
ateʼ nupa taʼdáʼbagaʼ Liʼ taʼnnë́ liz que Loʼ. 0Raca ládxaʼa usunítiuʼ nupa tuáʼ döʼ, Dios. Que lë ni naʼ, guliʼcuíta ga zoaʼ, núlöliʼ rútiliʼ bönachi. /%Laʼtuʼ huáca nu ulaba léguequi,
ilácagaca ziántërö ca nácagaca guiö́j yuzxi.Cateʼ rubanaʼ, niʼ zóalenaʼ Liʼ. }.qNazácaʼtërögaca quiaʼ le rizáʼ ládxuʼu, Dios.Ziántërö nácagaca lë naʼ rizáʼ ládxuʼu. A-yBiléʼe quézinuʼ nedaʼ cateʼ niʼ siʼ galjaʼ,
tuʼ chinuzúajgaca lu guichi quiuʼ
yuguʼ dza ral-laʼ soaʼ ibanaʼ,
sal-laʼ bitiʼ ridxini nitú dza naʼ. {,mBitiʼ bigachiʼ loʼ le naca cazaʼ cateʼ niʼ siʼ galjaʼ,
cateʼ niʼ yuʼa lë́ʼënu xináʼa. J+ Guíaʼ Liʼ: “Xclenuʼ” tuʼ run ga rubánidaʼ ca nun cazuʼ nedaʼ,
ateʼ rádxidaʼ Liʼ tuʼ tun le nunuʼ ga rubánidaʼ,
ateʼ böʼ naca cazaʼ nözi caz naca caní. {*m Nun cazuʼ Liʼ le zoa icja ládxiʼdaʼahuaʼ.Benuʼ ga guyáʼ lë́ʼënu xináʼa le naca cazaʼ. N) bitiʼ gaca chul-la loʼ Liʼ lë naʼ naca chul-la quiaʼ,
pero chiʼi dzö́ʼölö gaca quiuʼ ca lahuiʼ dza.Tuz ca nácagaca loʼ Liʼ le naca chul-la, en le naca lahuiʼ dza. (} Laʼtuʼ inníaʼ: “Ucachiʼ nedaʼ le naca chul-la”,
en laʼtuʼ huöáca chul-la beníʼ zóalen nedaʼ, Y') niʼ caz ichëʼu nedaʼ,
ateʼ len noʼo ibëla sön cazuʼ nedaʼ. k&M Laʼtuʼ uyijaʼ ga rilén gubidza,
o laʼtuʼ huadödaʼ iaʼtsöláʼalö nísadoʼ, %{Laʼtuʼ huabenaʼ lúzxiba, niʼ soa cazuʼ Liʼ,
en laʼtuʼ huötjaʼ lataj chul-la, niʼ zoa cazuʼ caʼ. $}¿Naruʼ huáca tsejaʼ ga bitiʼ idxín Böʼ quiuʼ?¿Naruʼ huáca izxúnnajaʼ ga bitiʼ zoa cazuʼ Liʼ? p#WRun ga rubánidaʼ tuʼ nöz quézinuʼ Liʼ.Bitiʼ séquiʼdaʼ tséajniʼidaʼ ca naca. i"IRöjnöru cazuʼ lahuaʼ, en zaʼ cazuʼ cúdzaʼa,
en naxóaticaʼsö noʼo nedaʼ. \!/Zíʼatëlö ca bi didzaʼ ruʼa,
chi nöz quézinuʼ bi inníaʼ, Xan. r [Ruyú cazuʼ nedaʼ cateʼ bi runaʼ, en cateʼ rasiaʼ,
en nö́zinuʼ yúguʼtë le runaʼ. ~sNöz quézinuʼ cateʼ riböʼa, en cateʼ riyasaʼ.Nö́zinuʼ le rizáʼ ládxaʼa niʼ zuʼ ziʼtuʼ. ^ 5Ruyú cazuʼ le yuʼu icja ládxiʼdaʼahuaʼ, Xan, en nunbëʼ cazuʼ nedaʼ. 8gXanruʼ gun cazëʼ quiaʼ ca chinuzóa cazëʼ gunëʼ. Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ, Xan.Bitiʼ usán noʼo le nun cazuʼ len naʼ cuinuʼ.AySal-laʼ ridáʼ ga zoa bönadxi quiaʼ, Liʼ utipa cazuʼ ládxaʼa.Tíl-lalen cazuʼ nupa taʼdíl-lalen nedaʼ,
ateʼ len yöl-laʼ huáca quiuʼ usölóʼ nedaʼ. 6cSal-laʼ nayë́pisëtërëʼ Xanruʼ Dios
ruíʼi ládxëʼë nupa nácagaca cáʼasö,
pero ziʼtuʼ zíʼtuʼsö ruyúëʼ nupa tun ba zxön cuínguequi. zkIlul-lëʼ ca nácagaca le runëʼ Xanruʼ Dios,
tuʼ nácatërö zxön yöl-laʼ ba queëʼ Xanruʼ. {Yúguʼtë bönniʼ taʼnná bëʼë ilë́ʼ Liʼ: “Xclenuʼ” Xan,
cateʼ ilaʼyönnëʼ didzaʼ ruʼu. }qLaʼ dza náʼasö cateʼ bulidzaʼ Liʼ, bubiʼu didzaʼ.Tuʼ butipuʼ ládxaʼa, gucaʼ rugu ladxiʼ. t_Uzóa zxibaʼ sacaʼ yudoʼ láʼayi quiuʼ, en guíaʼ Liʼ, “Xclenuʼ”
niʼa que Loʼ, tuʼ nacuʼ dxiʼi ladxiʼ, en runuʼ ca rnna didzaʼ bëʼu,
tuʼ benuʼ ca naca lu xtídzuʼu, en lu le naca ca nazíʼi lo.  'Idú ládxaʼa guíaʼ Liʼ, “Xclenuʼ” Xan.Gul-laʼ yöl-laʼ ba quiuʼ lógaca le tun zxön bönachi yuguʼ yödzö izáʼa. r[ Bicaʼ ba nu quelaʼ yuguʼ bíʼidoʼ queë́liʼ
en uzxuzxaj légacabiʼ yuguʼ lu guiö́j.Libíʼiliʼ, bönachi Babilonia, libíʼiliʼ rusunítiliʼ,
bicaʼ ba nu ubíʼi queë́liʼ ca naʼ benliʼ queë́tuʼ. uaYöjné le gulunëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Edom, Xan,
le gulunëʼ dza busiúdxuʼ yödzö Jerusalén,
ca naʼ gulaʼnnë́ʼ: “Guliʼquínnaj dëra.Guliʼquinnaj dëra ga idxintë xilibi zöʼö yödzö naʼ.” I Rinábidaʼ-nëʼ gunëʼ ga taʼ lúdxaʼa chichjaʼ
channö cabí tsöjnedaʼ ladzaʼ,
en channö cabí huíʼ zxönraʼ yödzö Jerusalén ca iaʼtú le ruzíʼidaʼ xibé. {Channö gal-la ládxaʼa yödzö Jerusalén,
rinábidaʼ-nëʼ Dios ugǘëʼ yöl-laʼ raca que naʼa ibëla. s]¿Nacxi caz gaca gúl-latuʼ le rul-la queëʼ Xanruʼ
ga ni nadzuntuʼ tu lu yödzö izáʼa? Caní bentuʼ tuʼ gulaʼnabi yudxi nupa gulachë́ʼ netuʼ nadzuntuʼ niʼ gúl-latuʼ.Nupa buluʼsacaʼ ziʼ netuʼ gulaʼnaba queë́tuʼ yöl-laʼ ruzxidxi, gulaʼnná:“Guliʼgul-la queë́tuʼ tu le rul-la que yödzö Sión.” fCLu yaga rö́ʼgaca yuguʼ raʼ yegu niʼ
bugálaʼtuʼ yuguʼ le rúl-lalentuʼ.   }Raʼ yegu nacuáʼ lu yu Babilonia gurö́ʼötuʼ,
en gurödxi yéchiʼtuʼ, cateʼ yöjnetuʼ yödzö Sión. p W¡Xclenëʼ Dios, zoa cazëʼ yehuaʼ yubá!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ.f C¡Rugahuëʼ yúguʼtë bönachi!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ.  ¡Busölë́ʼ rëʼu lu náʼagaca nupa gulaʼdíl-lalen rëʼu!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ.  u¡Yöjnenëʼ rëʼu cateʼ niʼ bugáʼanaruʼ cáʼasö!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. ¡Budödëʼ le lu náʼagaca bönachi Israel, bönachi tun xichinëʼ!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. w¡Budödëʼ xiyúgaquiëʼ lu náʼagaca bönachi queëʼ!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. }¡Bë́tiëʼ Og, bönniʼ gunná béʼenëʼ bönachi Basán!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. ¡Bë́tiëʼ Sehón, bönniʼ gunná béʼenëʼ bönachi Amorreo!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. !9¡Bë́tiëʼ bönniʼ gulaʼnná bëʼë, dëdaʼ lu náʼagaquiëʼ yöl-laʼ unná bëʼ!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. ¡Xclenëʼ Dios, bë́tiëʼ bönniʼ gulaʼnná bëʼë, guláquiëʼ nal-la!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. '¡Xclenëʼ Dios, guchë́ʼë bönachi queëʼ laʼ guixiʼ ga niʼ naca yu bidxi!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. -¡Lu nísadoʼ naʼ busunítiëʼ Faraón, en bönniʼ queëʼ röjáquiëʼ gudil-la!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. ¡Benëʼ ga gulaʼdödi bönachi Israel gatsaj láhuiʼlö nísadoʼ naʼ!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. {m ¡Xclenëʼ Dios, bubéajëʼ choplö Nísadoʼ Xiná!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. ~- ¡Len yöl-laʼ huáca zxön queëʼ, en lu yöl-laʼ nadxíʼi queëʼ benëʼ caní!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. ~}s ¡Bubéajëʼ bönachi Israel ladaj bönachi Egipto naʼ!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. |! ¡Xclenëʼ Dios, bë́tiëʼ yuguʼ biʼi bönniʼ lo quégaca bönachi Egipto!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. { ¡Benëʼ Dios beoʼ, en yuguʼ bölaj para uluʼzeníʼ chiʼi dzö́ʼölö!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. vzc¡Benëʼ Dios gubidza para tseníʼ lahuiʼ dza!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. qyY¡Xclenëʼ Dios, benëʼ gubidza, en beoʼ!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. |xo¡Xclenëʼ Dios, gudixjëʼ luyú láhuilö nísadoʼ!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. w¡Xclenëʼ Dios, len yöl-laʼ rácadaʼ queëʼ benëʼ lúzxiba!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. v ¡Xclenëʼ Dios, tuzëʼ Lëʼ runëʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. u ¡Xclenëʼ Xanruʼ, nayë́pisëtërëʼ ca yuguʼ xángaca bönachi!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. t{¡Xclenëʼ Dios nayë́pisëtërëʼ ca yuguʼ dios izáʼa!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. ts a¡Xclenëʼ Xanruʼ Dios tuʼ náquiëʼ dxiʼa!Zóaticaʼsö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. GrNúlöliʼ zóaliʼ yödzö Sión ral-laʼ guië́liʼ-nëʼ Xanruʼ náquiëʼ dxiʼa,
tuʼ zoa cazëʼ Xanruʼ Dios yödzö Jesusalén. ¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!FqLibíʼiliʼ, zxíʼini xiʼsóëʼ Leví, guliʼguíëʼ Xanruʼ náquiëʼ dxiʼa.Libíʼiliʼ, núlöliʼ rádxiliʼ-nëʼ Xanruʼ, guliʼguíëʼ Xanruʼ náquiëʼ dxiʼa. 3p]Libíʼiliʼ, bönachi Israel, guliʼguíëʼ Xanruʼ náquiëʼ dxiʼa.Libíʼiliʼ, zxíʼini xiʼsóëʼ Aarón, guliʼguíëʼ Xanruʼ náquiëʼ dxiʼa. oNupa tun léguequi ilaca ca nácagaca budóʼ naʼ,
en caní ilaca yúguʼtë nupa tuʼzxöni ladxiʼ léguequi. knMZóagaca nágagaca, pero bitiʼ bi taʼyöni,
en bitiʼ taʼguelaʼ böʼ ruíʼigaca. mZóagaca ruíʼiguequi, pero bitiʼ bi didzaʼ tuíʼi.Zóagaca guiö́j lóguequi, pero bitiʼ bi taʼléʼe. l%Budóʼ quégaca bönachi yuguʼ yödzö izáʼa néquiniguequi
plata, en oro, yuguʼ le núngaca lu niʼa lu náʼagaca bönachi. ykituʼ uchiʼa usörö́uʼ bönachi queuʼ, Xantuʼ Dios,
en huéchiʼ ládxuʼu nupa tun xichinuʼ. ^j3 Tsaz zoa caz Loʼ, Xan.Ilaʼcuáʼticaʼsö nupa tsöjnégaca Liʼ, Xan, yii Budödëʼ xiyúgaquiëʼ bönniʼ naʼ
lu náʼagaquiëʼ bönniʼ Israel, bönachi queë cazëʼ. Zh+ Bë́tiëʼ Sehón, bönniʼ gunná béʼenëʼ bönachi Amorreo,
en Og, bönniʼ gunná béʼenëʼ bönachi Basán,
en bönniʼ gulaʼnná béʼenëʼ bönachi yödzö nacuáʼ luyú Canaán. tg_ Busunítiëʼ Dios bönachi zián yödzö izáʼa,
en bë́tiëʼ bönniʼ lo taʼnná bëʼë. f1 Benëʼ yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön le gulaca bëʼ luyú Egipto,
yuguʼ lë naʼ gulaca queëʼ Faraón, en quégaca huen xichinëʼ. *eKBë́tiëʼ yuguʼ biʼi bönniʼ zíʼalö quégaca bönachi Egipto,
zxíʼinigaca bönachi, en böaʼ huë́ʼënidoʼ quégacabaʼ böaʼ guixiʼ. 0dWRunëʼ ga röʼ böaj gátiʼtës luyú ni,
en runëʼ ga rëpi yösa cateʼ ralaj guiö́j.Rubéajëʼ böʼ recja ga rapa chiʼë le nequi queëʼ. c}Run cazëʼ Xanruʼ ca riyaza ladxiʼ cazëʼ yehuaʼ yubá niʼ,
en luyú ni, en lu nísadoʼ, en zxan lu yu. ybiNözdaʼ nayë́pisëʼ Xanruʼ Dios.Nayë́pisëtërëʼ ca yuguʼ dios quégaca bönachi izáʼa. aNabö́ cazëʼ Xanruʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob para ilaca quez queëʼ.Gurö́ëʼ bönachi Israel para ilequi queëʼ. `-¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ Dios tuʼ náquiëʼ dxiʼa!¡Guliʼgul-la yöl-laʼ ba que La laʼayi queëʼ, tuʼ naca lachi! _{libíʼiliʼ naʼ zuíliʼ yuʼu lidxëʼ Xanruʼ,
ga naʼ zóaliʼ löʼa que yuʼu lidxëʼ Dios queëruʼ! D^ ¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ Dios!¡Guliʼcúʼu yöl-laʼ ba La laʼayi queëʼ Xanruʼ Dios!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, libíʼiliʼ runliʼ xichinëʼ Xanruʼ, ]#Xanruʼ Dios, zoa cazëʼ yödzö Sión, gunëʼ ga gaca dxiʼa queë́liʼ.Naca cazëʼ Nu ben yehuaʼ yubá, en yödzölió ni.o\U¡Guliʼchisa náʼaliʼ ga zóaliʼ lataj láʼayi queëʼ,
en guliʼnná dxiʼa queëʼ! K[ ¡Buliʼyútsöcaʼ!¡Guliʼcuʼë Xanruʼ Dios yöl-laʼ ba, yúguʼtëliʼ runliʼ xichinëʼ Xanruʼ,
yúguʼtëliʼ naʼ zóaliʼ yuʼu lidxëʼ Xanruʼ chiʼi dzö́ʼölö! ]Z1Naca ca buzén le ridinni lu guíʼa Hermón,
en ca le riböʼa lu guíʼa Sión,
tuʼ gunná bëʼë Xanruʼ gaca dxiʼa queëruʼ lu guíʼa naʼ,
en gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú queëruʼ.BY{Naca ca le za taʼgúʼu ícjaguequi bönachi,
le ridzún lu guitsaʼ láhuiguequi,
en bidzún lu guitsaʼ lúzxuëʼ Aarón,
le bidzún ga ridxintë lu yeni zxëʼ. X 'Buliʼyútsöcaʼ: ¡Bicaʼ dxiʼa tsahuiʼ naca
cateʼ nupa nácagaca böchiʼ luzëʼe
taʼböza lu yöl-laʼ tuz quéguequi! 'WEGunaʼ ga sóalen nupa bitiʼ taʼléʼe lëʼ dxiʼa yöl-laʼ rutuíʼi
ca tu lariʼ ilácuguequi, pero tsëpi yösa beníʼ le dxía icjëʼ.”#V=Gunaʼ ni ga iláʼ lahui yöl-laʼ unná bëʼ queëʼ David.Gunaʼ ga sóaticaʼsö nu inná bëʼ xilatjëʼ bönniʼ naʼ nabö́ cazaʼ. ca tu lariʼ ilaʼxóa cúdzuʼgaquiëʼ,
ateʼ ilúl-la bönachi quiaʼ lu yöl-laʼ rudzeja quéguequi. %TAGunaʼ ga gátadaʼ le ilágugaca bönachi ni,
en gunaʼ ga uluʼhuö́laj ilaʼdzéʼe yöta xtila
nupa taʼyadzaj taʼyudxi lu yödzö ni. uSaRnnëʼ: “Nácaticaʼsö lataj ni ga soa cazaʼ nedaʼ.Soaʼ ni tuʼ raca ládxaʼa soaʼ ni. zRk Xanruʼ Dios nabö́ cazëʼ queëʼ yödzö Sión.Raca ládxëʼë gaca Sión ga soa cazëʼ Lëʼ. `Q7 Channö ilunbiʼ zxíʼini xiʼsúʼ ca rnna didzaʼ dzaga quiaʼ,
en le nunaʼ ba nalí para uzéajniʼidaʼ légacabiʼ,
ilaʼnná bë́ʼëbiʼ ga röʼu rinná bëʼu yúguʼtë dza siʼ zaca.” tP_ Xanruʼ Dios benëʼ tsutsu xtídzëʼë bi gunëʼ queëʼ David,
le naca idútë li, ateʼ Lëʼ bitiʼ unítiëʼ xtídzëʼë naʼ, gunnë́ʼ:“Uzóaʼ tuëʼ zxíʼini xiʼsúʼ xilatjuʼ ga inná bë́ʼëbiʼ. O{ Uláz queëʼ David, huen dxin quiuʼ, rinábidaʼ Liʼ
cabí ucáʼanuʼ bönniʼ naʼ gurö́ cazuʼ Liʼ. ;Nm Ben ga sóalen le naca tsahuiʼ yuguʼ bixúz quiuʼ
ca tu lariʼ taʼxóëʼ cúdzuʼgaquiëʼ.Ben ga ilúl-la bönachi quiuʼ lu yöl-laʼ rudzeja quéguequi. MyGudödi, Xan, ga naʼ soa cazuʼ Liʼ.Gudá tsözxö́n len guíʼina láʼayi que yöl-laʼ zxön quiuʼ. qLYUyéajruʼ ga naʼ zoa cazëʼ Xanruʼ Dios.Tseaj ládxiʼruʼ-nëʼ ga naca xilibi niʼë. K#Biyö́nituʼ didzaʼ que guíʼina láʼayi queëʼ Dios cateʼ niʼ zóatuʼ Efrata,
ateʼ budzö́lituʼ le lu xiyúëʼ Jaar. (JGga idxinrö dza ucözaʼ tu lataj ga soëʼ Xanruʼ Dios,
le gaca yuʼu lidxi Nu naʼ nál-latërö láhuigaquiëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob.” dI?en bitiʼ guʼa lataj tödi yëla guiö́j lahuaʼ,
en bitiʼ utsudiʼ lahuaʼ, VH#“Bitiʼ caʼ tsuʼa lidxaʼ,
en bitiʼ gátaʼa le rátiʼdaʼ, 5Gaen ca benëʼ tsutsu xtídzëʼë, Xan, en guzxíʼ lu nëʼë bi gunëʼ loʼ,
nacuʼ Nu nál-latërö láhuigaquiëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob, gunnë́ʼ: rF ]Rinábidaʼ Liʼ, Xan, uláz queëʼ David tsöjnénuʼ
yúguʼtë le gudíʼi guzxáquëʼë, E ¡Libíʼiliʼ, bönachi Israel, guliʼgunëʼ löza Xanruʼ Dios
ga naguelaʼ naʼa dza, en yúguʼtë dza siʼ zaca!UD!Idú ládxaʼa nuzóa cuinaʼ nöxaj, en zoaʼ dxisö.Ca runbiʼ biʼi huë́ʼëni ruzíʼ ládxiʼbiʼ cuítanu xináʼabiʼ,
caʼ riböza böʼ naca cazaʼ lu icja ládxiʼdaʼahuaʼ. #C ?Bitiʼ run ba zxön cuinaʼ, Xan, en bitiʼ rigúʼu cuinaʼ yöl-laʼ ba,
en bitiʼ ulapaʼ naʼa le nácagaca zxön, en le nácagaca böniga. dB?Xanruʼ Dios huöáʼuëʼ bönachi Israel
lu yúguʼtë xiguiaʼ nabágaʼgaca. A7Guliʼgún löza Xanruʼ Dios, libíʼiliʼ, bönachi Israel,
tuʼ náquiëʼ dxiʼi ladxiʼ Xanruʼ,
en ruhuáʼuëʼ bönachi Israel. S@Böʼ naca cazaʼ runrö löza Liʼ, Xan,
ca tunëʼ bönniʼ tapa chiʼë yödzö chiʼi dzö́ʼölö taʼbözëʼ itö́ yu zila,
ca tunëʼ löza itö́ yu zila yuguʼ bönniʼ naʼ. ?{Runaʼ löza Liʼ, Xanaʼ Dios. Run löza böʼ naca cazaʼ Liʼ,
ateʼ runaʼ löza gaca ca rnna xtídzuʼu. I> Runiti lo cazuʼ netuʼ, Xan,
para guntuʼ Liʼ bal. u=aLaʼ nnaruʼ tsöjnenuʼ xiguiaʼ nabágaʼgaca bönachi,¿nuzxi caz urúaj tsahuiʼ loʼ, Xan? ^<3Ruzë́ naguʼ chiʼa, Xanaʼ Dios.Ruzëdaʼ naguʼ le rinábidaʼ Liʼ. 6; gGa ni nö́tjadaʼ rulidzaʼ Liʼ, Xan. E:en bitiʼ taʼnná nupa taʼdödi niʼ:“Rinábituʼ-nëʼ Xanruʼ Dios gunëʼ ga gaca dxiʼa quiuʼ.Lu Lëʼ Xanruʼ rinábituʼ Lëʼ gunëʼ ga gaca dxiʼa quiuʼ.”k9MBitiʼ gaca ulí nëʼe nu tsöjchugu le,
en bitiʼ gaca nu gachi tsölén guizxi que, 8wBen ga ilácagaca ca guíxiʼdoʼ daʼ ícjoʼolö yuʼu,
le ribídxitë cateʼ niʼ naca huë́ʼënidoʼ. 7 Ben ga uluʼtuíʼi, en uluʼhuécja guz cúdzuʼlö
yúguʼtë nupa bitiʼ taʼléʼe dxiʼa netuʼ, bönachi Sión. }6qTsahuiʼ náquiëʼ Xanruʼ Dios.Chinachúguëʼ du quégaca nupa tuáʼ döʼ le gulúguiʼni netuʼ. 5Guca tsca buluʼgáʼana-baʼ bëdxi lu bëlaʼ cúdzuʼtuʼ,
en gulún tunna ga gudödi xiyágabaʼ bëdxi quégaquiëʼ.” 4“Zian luzuí gulaʼbía no netuʼ ga gudelaʼ nácatuʼ raʼbandoʼ,
pero bitiʼ gulaʼdeliʼ uluʼxicja netuʼ. 3 w“Zian luzuí gulaʼbía no netuʼ ga gudelaʼ nácatuʼ raʼbandoʼ”,
huáca ilaʼnná bönachi Israel: 2Dios guʼë liʼ lataj iléʼenuʼ yuguʼ zxíʼini xiʼsúʼ,
en gunëʼ ga ilaʼböza dxiʼa tsáhuiʼdoʼ bönachi Israel.51aXanruʼ Dios zoëʼ Sión gunëʼ ga gaca dxiʼa quiuʼ,
en guʼë liʼ lataj iléʼenuʼ le dxiʼa gaca que yödzö Jerusalén
yúguʼtë dza suʼ ibanuʼ. j0KBuliʼyútsöcaʼ, caní gáquiëʼ bicaʼ ba
bönniʼ naʼ rádxinëʼ Xanruʼ Dios. 4/_Gácanu nigula quiuʼ ca tu lubá uva dxía ga naca löʼa lidxuʼ,
ateʼ ilácabiʼ zxíʼinuʼ ca yuguʼ yaga olívodoʼ taʼbö́ʼöbiʼ ga niʼ ráguliʼ. |.oCateʼ gaguʼ le gataʼ quiuʼ niʼa que dxin nun cazuʼ,
uziʼu xibé lë naʼ, en gaca dxiʼa quiuʼ. q- [Bicaʼ ba yúguʼtë nupa tadxi Xanruʼ Dios,
nupa naʼ tun ca rë́ʼëni quézinëʼ Lëʼ. f,EBicaʼ ba bönniʼ nacuáʼabiʼ queëʼ ziántëröbiʼ.Bitiʼ caʼ utuíʼinëʼ cateʼ ruʼë didzaʼ láhuiʼgaquiëʼ
bönniʼ tuʼchiʼa tuʼsörö́ëʼ queëʼ, en lógaca nupa taʼdíl-lalen lëʼ.++Ca nácagaca yaga lahuiʼ tuchiʼ lu naʼ nu bönniʼ rejëʼ gudil-la
nácagacabiʼ zxíʼinëʼ bönniʼ zoëʼ iz cuidiʼ queëʼ. J* Buliʼyú, nácagacabiʼ zxíʼiniruʼ le runnëʼ Xanruʼ Dios queë́ruʼ,
ateʼ bíʼidoʼ tuʼcuáʼanu nigula queë́ruʼ
nácagacabiʼ le rubiʼë Xanruʼ Dios queë́ruʼ. c)?Nítisö naca rubanuʼ zíladoʼ, en röjöxuʼ cateʼ chigúl-ladaʼ,
en raguʼ le guzxiʼu niʼa que le busacaʼ ziʼ cuinuʼ,
tuʼ runnëʼ Xanruʼ Dios que nu nadxíʼinëʼ cateʼ niʼ rasi nu naʼ. t( cChannö cabí runëʼ tsutsu Xanruʼ Dios tu yuʼu,
nítisö tunëʼ dxin bönniʼ tunëʼ yuʼu naʼ.Channö cabí run chiʼë Xanruʼ Dios tu yödzö,
nítisö ruyúëʼ bönniʼ naʼ yuʼu lu nëʼë yödzö naʼ. )'K~Nu bönniʼ lu yöl-laʼ ribödxi rizë́ʼë, nuʼë bínnedoʼ röjözëʼ,
lu yöl-laʼ rudzeja cö́dxiʼë cateʼ udxinëʼ, nuʼë le nulapëʼ.&y~Lu yöl-laʼ rudzeja ilaʼbö́dxiʼa cateʼ ilaʼlapa
nupa lu yöl-laʼ ribödxi quéguequi röjö́zagaca. ~%u~Buchë́ʼ netuʼ, irúajtuʼ ga ni nadzuntuʼ, Xan,
para gácatuʼ ca nisa rudxín lu yegu nuhuíʼigaca. o$W~Xanruʼ Dios benëʼ le nácagaca zxön, gúcalenëʼ rëʼu,
ateʼ ruzíʼiruʼ xibë́ʼ. #)~Níʼirö idú ládxiʼruʼ buzxídxiruʼ,
en lu yöl-laʼ rudzeja queë́ruʼ gurö́dxiʼaruʼ.Níʼirö guluíʼi didzaʼ bönachi yuguʼ yödzö izáʼa, gulaʼnná:“Dios, Xángaquiëʼ, benëʼ le nácagaca zxön, gúcalenëʼ légaquiëʼ.” " ~Cateʼ Xanruʼ Dios buchë́ʼë bönachi yödzö Sión
nupa gulaʼdzún ziʼtuʼ, gúquiruʼ yë́lasö rineruʼ. :!m}Nupa tuʼdödi cuínguequi lu le cabí nácatë,
ben léguequi xiguiaʼ tsözxö́n len nupa tuáʼ döʼ.Ben ga ilaʼcuáʼ bönachi Israel dxiʼa tsáhuiʼdoʼ. }Xan, ben ga gaca dxiʼa quégaca nupa nácagaca dxiʼa,
en quégaca nupa idú ládxiʼgaca tun ca rnna xtídzuʼu. 7}Bitiʼ ral-laʼ ilaʼnná bëʼ nupa tuáʼ döʼ lu xiyúgaca bönachi tsahuiʼ,
para cabí iún ga iluʼë döʼ bönniʼ tsahuiʼ naʼ. D}Ca rö́ʼgaca guíʼa idú gásibiʼilö yödzö Jerusalén,
laʼ canísö zoëʼ Xanruʼ Dios idú gásibiʼilö bönachi queëʼ,
naʼa dza, en yúguʼtë dza siʼ zaca.  }Nupa tuʼzxöni ládxiʼgaca Xanruʼ Dios nácagaca ca guíʼa Sión,
tuʼ cabí bi gaca utá guíʼa naʼ, pero tsaz zoa caz. eC|Le rácalen rëʼu zaʼ lu nëʼë Xanruʼ Dios.Lëʼ benëʼ lúzxiba, en lu yu.r]|Bularuʼ ca rulabaʼ biguínnidoʼ tu lu le zön lëbaʼ.Narözaʼ du yalaj, ateʼ nuláruʼ. |¡Bicaʼ láʼayi Xanruʼ Dios
tuʼ cabí biʼë lataj nupa bitiʼ taʼléʼe rëʼu dxiʼa uluʼsuniti rëʼu! 8k|Laʼ uchícjatëruʼ tu lu nisa zila.” mS|Guca queë́ruʼ ca laʼ usubágaʼtë rëʼu nisa,
en laʼ uchícjatëruʼ lu nisa naʼ. F|laʼ gulútitë rëʼu
tuʼ gulaʼlédeʼe rëʼu. |“Laʼtuʼ cabí gúcalenëʼ Xanruʼ rëʼu
cateʼ nupa bitiʼ taʼléʼe rëʼu dxiʼa gulaʼdíl-lalen rëʼu, h K|“Laʼtuʼ cabí gúcalenëʼ Xanruʼ rëʼu”,
ral-laʼ ilaʼnná bönachi Israel: (I{Rudú ládxiʼtuʼ tuʼ tuʼtitaj netuʼ nupa tuʼzíʼ xibé yúguʼtë le dë,
en tuʼ tuʼcáʼana netuʼ cáʼasö nupa tun ba zxön cuínguequi.{Buzáʼ ladxiʼ queë́tuʼ, Xan. Buzáʼ ladxiʼ queë́tuʼ,
tuʼ nacuáʼ nupa tuʼcáʼana netuʼ cáʼasö. {{Ca runëʼ bönniʼ nadóʼo, ruyúëʼ bi uluʼë xanëʼ,
ateʼ ruyubiʼ biʼi nigula nadóʼo bi ulúʼunu nigula xanbiʼ,
lëscaʼ caní ruyuruʼ rëʼu bi uluʼë Xanruʼ Dios,
ga idxinrö dza uzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ. ` ;{Uchisa lahuaʼ uyúaʼ ga zuʼ Liʼ,
röʼu rinná bëʼu yehuaʼ yubá niʼ. ucz Tuʼ nadxíʼidaʼ lidxëʼ Xanruʼ Dios,
rinábidaʼ-nëʼ gunëʼ ga gaca dxiʼa que yödzö ni.+zTuʼ nadxíʼidaʼ yuguʼ bö́chaʼa, en yuguʼ böchiʼ luzáʼa,
rnníaʼ: “Gaca yöl-laʼ riböza dxi ladxiʼ lu yödzö ni.” 1zDios gunëʼ ga ilaʼböza dxiʼa tsáhuiʼdoʼ nupa nacuáʼ yödzö ni,
en ga uluʼzíʼ xibé nupa taʼnná bëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ.  'zGuliʼnábinëʼ Dios gunëʼ ga gaca dxiʼa que Jerusalén,
en ga uluʼzíʼ xibé nupa taʼdxíʼi yödzö ni yöl-laʼ tsahuiʼ.   zTaʼbö́ʼ nupa tuʼchiʼa tuʼsörö́ queëruʼ ga ni,
ga taʼbö́ʼ taʼnná bëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ David. # ?zTaʼyaza yuguʼ cöʼ bönachi queëʼ Xanruʼ ga ni
ca naʼ nusédinëʼ Dios bönachi Israel,
para ilaʼgúʼu yöl-laʼ ba Xanruʼ Dios. y kzDxíʼadoʼ gulunëʼ yödzö Jerusalén,
ateʼ naca lachi, en tuz ca röjlö́zgaca yuʼu zxön que. F zNaʼa zuíruʼ ni
ga nu riyaza yödzö Jerusalén. x kzBudzéjadaʼ cateʼ gulë́ bönachi nedaʼ, gulaʼnná:“Uyeajruʼ yuʼu lidxëʼ Xanruʼ Dios.” ~uyXanruʼ Dios gun chiʼë liʼ ga rizóʼo, en ga rudxinuʼ,
dza ni zóaruʼ naʼa, en yuguʼ dza siʼ zaca.wyGun chiʼë Xanruʼ Dios liʼ ga rizóʼo, en ga rudxinuʼ,
dza ni zóaruʼ naʼa, en yuguʼ dza siʼ zaca. q[yBitiʼ uzeguiʼ gubidza liʼ lahuiʼ dza,
en bitiʼ bi gun beoʼ quiuʼ chiʼi dzö́ʼölö. mSyRun chiʼë Xanruʼ Dios liʼ.Zoëʼ Xanruʼ Dios cuituʼ ibëla, riguʼë liʼ zxul-la.  yBuyútsöcaʼ, bitiʼ ridödi yëla guiö́j lahuëʼ,
en bitiʼ rásiëʼ, Lëʼ naʼ rapa chiʼë bönachi Israel. eCyBitiʼ guʼë lataj cuiluʼ ga ridóʼ.Bitiʼ caʼ gasi Nu naʼ run chiʼi liʼ. a;yLe gácalen nedaʼ zaʼ lu nëʼë Xanruʼ.Lëʼ benëʼ lúzxiba, en luyú. d CyUchisa icjaʼ uyúaʼ le raca yuguʼ lu guíʼa.¿Gazxi zaʼ le gácalen nedaʼ? xRë́ʼëndaʼ cözaʼ dxiʼa tsáhuiʼdoʼ, pero cateʼ ruáʼa didzaʼ
të́ʼënnëʼ ilaʼdíl-lalen nedaʼ.y~kxXidzélëʼë chiguzóa böʼ naca cazaʼ
len nupa tuʼsuniti yöl-laʼ riböza dxiʼa tsáhuiʼdoʼ. }}sxBicaʼ bayechiʼ nedaʼ tuʼ zóasaʼ yödzö Mesec,
en zoaʼ tu lu yuʼu guídi quégaca bönachi Cedar. |xIchizëʼ liʼ yuguʼ yaga lahui tuchiʼ que nu reaj gudil-la,
en cuʼë icjuʼ boʼ yalaj que yaʼ yö́ridoʼ. _{7x¿Bizxi gunëʼ quiuʼ Dios, en bizxi ubiʼë quiuʼ, liʼ naʼ rizíʼ yëʼu? vzexBusölá böʼ naca cazaʼ, Xan, lu naʼ nu rizíʼ yëʼ,
en lu naʼ nu bitiʼ run ca gunná caz. ey ExCateʼ gudíʼi guzxácaʼa bulidzaʼ-nëʼ Xanruʼ,
ateʼ Lëʼ bubiʼë didzaʼ. (xGwRidödaʼ tsöláʼalö ca tubaʼ böʼcuʼ zxilaʼ nanítibaʼ.Gudá dudiljuʼ nedaʼ, huen dxin quiuʼ, tuʼ cabí ral-la ládxaʼa xibá nunuʼ. w wBëʼ lataj soa ibán böʼ naca cazaʼ para cuʼa Liʼ yöl-laʼ ba,
en ben ga gácalen nedaʼ le nusédinuʼ netuʼ. ovUwRizë́ ládxaʼa yöl-laʼ rusölá quiuʼ, Xan,
en raza ládxaʼa xibá naguixjuʼ Liʼ. PuwGuzóatë gácalenuʼ nedaʼ,
tuʼ nabö́aʼ xibá quiuʼ. vtcwBëʼ lataj gul-la lúdxaʼa ca naca xtídzuʼu,
tuʼ nácagaca tsahuiʼ yúguʼtë xibá nunuʼ. jsKwBëʼ nedaʼ lataj cuʼa Liʼ yöl-laʼ ba,
tuʼ rusédinuʼ nedaʼ le gunná bëʼu. frCwRuzë́ naguʼ le rinábidaʼ Liʼ,
en busölá nedaʼ ca rnna xtídzuʼu gunuʼ. cq=wRuzë́ naguʼ le rulidzaʼ Liʼ, Xan.Ruzéajniʼi nedaʼ ca rnna xtídzuʼu. #p=wRunaʼ ca taʼnná xibá quiuʼ, en yuguʼ le nunuʼ ba nalí
tuʼ riléʼe quézinuʼ yúguʼtë le runaʼ. Rudzéjalenruʼ xtídzëʼë Dios poWwYuguʼ le nunuʼ ba nalí tun chiʼi böʼ naca cazaʼ,
ateʼ nadxíʼideʼedaʼ léguequi. an9wRunaʼ löza yöl-laʼ rusölá quiuʼ, Xan,
en runaʼ ca rnna xibá nunuʼ. m}wTaʼböza dxiʼa tsáhuiʼdoʼ nupa nadxíʼigaca xibá naguixjuʼ Liʼ,
en bitiʼ bi run ga röjchéguʼgaca. vlcwGadxi luzuí tu dza riguʼa Liʼ yöl-laʼ ba,
niʼa que le nusédinuʼ netuʼ, le naca tsahuiʼ. kwwRéquidaʼ ziʼ, en bitiʼ riléʼedaʼ dxiʼa le cabí nácatë,
pero nadxíʼidaʼ xibá naguixjuʼ Liʼ. dj?wRudzéjalendaʼ xtídzuʼu,
ca rudzeja nu rudzöli tu yöl-laʼ tsahuiʼ zxön. iwTaʼbía no nedaʼ nupa taʼnná bëʼ, en bitiʼ bi benaʼ quéguequi,
pero runaʼ bal xtídzuʼu lu icja ládxiʼdaʼahuaʼ. 2h[wIdútë li nácagaca yúguʼtë xtídzuʼu,
en tsaz nacuáʼ yúguʼtë le nusédinuʼ netuʼ le nácagaca tsahuiʼ. Ral-laʼ udödi cuinruʼ lu nëʼë Dios ugawBuyú ca nadxíʼidaʼ xibá quiuʼ, Xan.Lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ busubán ládxaʼa. kfMwBitiʼ riléʼedaʼ dxiʼa nupa nucáʼanagaca Liʼ,
en bitiʼ tun ca rnna xtídzuʼu. euwZiángaca nupa taʼbía no nedaʼ, en taʼdáʼbagaʼ nedaʼ,
pero bitiʼ nucáʼanaʼ le nunuʼ ba nalí. dwZxö́ntërö naca yöl-laʼ ruhuéchiʼ ladxiʼ quiuʼ, Xan.Busubán ládxaʼa ca naca le nusédinuʼ netuʼ. cwZiʼtuʼ zoa yöl-laʼ rusölá ga nacuáʼ nupa tuáʼ döʼ,
tuʼ cabí tuíʼi ládxiʼgaca le gunná bëʼu. vf~~Y}}O|{Yzzyxx8wwEvuubtsrrpqqUpp?o|nn)msllk&ii*hh gsffJee#dbcbaa5``O_^^h]\\>[[-ZZXX|XWW-VVUUTSSXRRNQPP1OkNN MMLL(KJJeIIjHHAGGFFOEEPDDC?BBAh@@a??0>> =6<;::29W8a776j554d33"211&0/[.-, *|)(k'%\$""!O MZEj#R:( ' } ~dcYv_i7Gunaʼ ga ilátibiʼ zxíʼininu. Caní gaca, iléquibeʼe yúguʼtë cöʼ bönachi quiaʼ ruyúaʼ le taʼbequi ícjaguequi, en le taʼzáʼ ládxiʼgaca bönachi, ateʼ ubiʼa queë́liʼ tsca naca le runliʼ. hQue lë ni naʼ chúʼunaʼ-nu tu le gátiʼnu ga naʼ quíʼi sácaʼnu lu xihuë́ʼënu tsözxö́n len nupa gulún tsözxö́n len lënu le ruáʼ döʼ. Caní gunaʼ naʼa channö cabí uluʼbíʼi ládxiʼguequi para cabirö ilún dul-laʼ naʼ. wggNedaʼ bëʼa-nu lataj ubíʼi ládxiʼnu, pero bitiʼ rë́ʼëninu ucáʼananu le ruáʼ döʼ naʼ runnu. fNacuáʼ tu chopa le tuʼzegui libíʼiliʼ didzaʼ: Ruíʼiliʼ-nu lataj nigula naʼ lënu Jezabel, rnnanu ruíʼinu didzaʼ uláz queëʼ Dios, ateʼ niʼa que le rusédinu rizíʼ yéʼenu bönniʼ tunëʼ xichinaʼ. Rusédinu légaquiëʼ le run ga tunëʼ le ruáʼ döʼ, en tahuëʼ-baʼ böaʼ bë́dxidoʼ taʼguʼë légacabaʼ lógaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga. e%Caní rnnëʼ: Nedaʼ nöz quézidaʼ le runliʼ. Nözdaʼ ca nadxíʼiliʼ nedaʼ, en ca réajlëʼëliʼ nedaʼ. Nözdaʼ caʼ ca runliʼ xichinaʼ lu yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ queë́liʼ. Nözdaʼ nácarö idú ca runliʼ yuguʼ lë ni ca benliʼ zíʼalö. PdGunnë́ʼ caʼ: “Lëscaʼ caní, buzúaj lu guichi didzaʼ ni isö́l-luʼu queëʼ gubáz quiaʼ zóalenëʼ bönachi quiaʼ lu yödzö Tiatira. Caní uzúajuʼ lu guichi: Ruʼë didzaʼ Zxíʼinëʼ Dios, Bönniʼ naʼ dxía guiö́j lahuëʼ nácagaca ca guíʼ, ateʼ niʼë nácagaca ca guíë bronce dxílidoʼ. QcNu riyöni ral-laʼ uzë́ nagui lë ni rnnëʼ Dios Böʼ Láʼayi, ruíʼilenëʼ yuguʼ cöʼ bönachi quiaʼ nedaʼ, Cristo, didzaʼ, rnnëʼ: Nupa ilaʼdeliʼ lu le raca yödzölió, gunaʼ ga ilágugaca yöta maná nagachiʼ. Unödzjaʼ caʼ tu guiö́j chiguíchidoʼ quégaquiëʼ, ateʼ lu guiö́j naʼ nazúaj tu la cubi, cuntu nu nunbëʼ le, pero núpasö naʼ ilaʼzíʼi le, ilúnbëʼe la naʼ.” Didzaʼ gusö́l-lëʼë yödzö Tiatira RbQue lë ni naʼ, buliʼbíʼi ládxiʼliʼ naʼa. Channö cabí ubíʼi ládxiʼliʼ, guídateaʼ ga zóaliʼ, en tíl-lalenaʼ légaquiëʼ len didzaʼ rirúaj ruáʼa, le naca ca tu guíë tuchiʼ. &aELëscaʼ caní nacuáʼlen libíʼiliʼ nupa niʼ nazíʼ lu në́ʼeguequi xibá quégaca bönachi nicolaíta, lë naʼ bitiʼ riléʼedaʼ nedaʼ dxiʼa. `Naʼa, dë tu chopa le tuʼzegui libíʼiliʼ didzaʼ: Nacuáʼlen libíʼiliʼ bal-la bönachi lu yödzö Pérgamo, nazíʼ lu në́ʼeguequi xibá queëʼ Balaam, bönniʼ niʼ busédinëʼ Balac benëʼ ga gulaʼchixi gulaʼnigui bönachi Israel, ateʼ gulahuëʼ-baʼ yuguʼ böaʼ bë́dxidoʼ gulútigaquiëʼ-baʼ lógaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga, en gulunëʼ le ruáʼ döʼ. i_K Nedaʼ nöz quézidaʼ le runliʼ. Nözdaʼ caʼ zóaliʼ ga niʼ rinná bëʼ Satanás, tuʼ xihuiʼ, pero ni ruzxöni ládxiʼliʼ nedaʼ. Bitiʼ caʼ nusanliʼ ca réajlëʼëliʼ nedaʼ. Bitiʼ busanliʼ le yuguʼ dza niʼ cateʼ gulútiëʼ Antipas, bönniʼ niʼ bénticaʼsëʼ ba nalí quiaʼ, en gútiëʼ ga niʼ zoa Satanás, tuʼ xihuiʼ. ^ Gunnë́ʼ caʼ: “Lëscaʼ caní buzúaj lu guichi didzaʼ ni isö́l-luʼu queëʼ gubáz quiaʼ zóalenëʼ bönachi quiaʼ lu yödzö Pérgamo. Caní uzúajuʼ lu guichi: Ruʼë didzaʼ Bönniʼ naʼ nuʼë guíë tuchiʼ naʼ natuchiʼ iropa laʼa. o]W Nu riyöni ral-laʼ uzë́ nagui lë ni rnnëʼ Dios Böʼ Láʼayi, ruíʼilenëʼ didzaʼ yuguʼ cöʼ bönachi quiaʼ nedaʼ, Cristo, rnnëʼ: Nupa ilaʼdeliʼ lu le raca yödzölió, bitiʼ bi gun yöl-laʼ guti quéguequi, lë naʼ gaca le buropi luzuí quégaca nupa ilaʼcuáʼticaʼsö lu guíʼ gabila.” Didzaʼ gusö́l-lëʼë yödzö Pérgamo D\ Bitiʼ caʼ gádxiliʼ le ral-laʼ quíʼi sácaʼliʼ. Tuʼ xihuiʼ naʼ gun ga idzunliʼ bál-laliʼ libíʼiliʼ lidxi guíë. Caní siʼ bëʼ libíʼiliʼ, ateʼ quíʼi sácaʼliʼ idú ca chi dza. Guliʼtséajlëʼ nedaʼ ga idxintë dza gátiliʼ, ateʼ nedaʼ gunnaʼ yöl-laʼ naʼbán idú queë́liʼ. Y[+ Caní rnníaʼ: Nedaʼ nöz quézidaʼ le runliʼ, en ca riguíʼi rizácaʼliʼ. Nözdaʼ nácaliʼ yechiʼ, pero le nácatë riléʼeliʼ yöl-laʼ tsahuiʼ le naca idú. Nözdaʼ caʼ ca taʼnnë́ queë́liʼ nupa niʼ taʼnná nácagaca bönachi judío, pero bitiʼ caʼ nácagaca caní. Nupa ni taʼdáʼ Satanás, tuʼ xihuiʼ. :ZmGunnë́ʼ caʼ: “Lëscaʼ caní, buzúaj lu guichi didzaʼ ni isö́l-luʼu queëʼ gubáz quiaʼ zóalenëʼ bönachi quiaʼ lu yödzö Esmirna. Caní uzúajuʼ lu guichi: Ruʼë didzaʼ Bönniʼ naʼ zoëʼ zíʼalö, en náquiëʼ caʼ Nu röjsete, Bönniʼ naʼ gútiëʼ, en bubanëʼ tsaz. oYWNu riyöni ral-laʼ uzë́ nagui lë ni rnnëʼ Dios Böʼ Láʼayi, ruíʼilenëʼ yuguʼ cöʼ bönachi quiaʼ nedaʼ, Cristo, didzaʼ, rnnëʼ: Nupa ilaʼdeliʼ lu le raca yödzölió, gunaʼ ga ilágugaca le ribía yaga daʼ gatsaj láhuiʼlö luyú lachi queëʼ Dios, le gun ga ilaʼcuáʼticaʼsö nabán.” Didzaʼ gusö́l-lëʼë yödzö Esmirna sX_Naʼa, zoa tu le rácalen libíʼiliʼ. Bitiʼ riléʼeliʼ dxiʼa le tunëʼ bönniʼ nicolaíta, nupa naʼ taʼyéaj ládxiʼgaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga, en tun le ruáʼ döʼ, lë naʼ lëscaʼ bitiʼ riléʼedaʼ dxiʼa. W/Que lë ni naʼ, guliʼtsöjné ca naʼ benliʼ zíʼalö, lë naʼ busanliʼ, ateʼ naʼa, buliʼbíʼi ládxiʼliʼ, en guliʼgún ca naʼ benliʼ zíʼalö. Channö cabí ubíʼi ládxiʼliʼ, guídatiaʼ queë́liʼ, ateʼ ugúaʼ le nuáʼ guíʼ queë́liʼ xilataj. V{Naʼa, dë tu le ruzegui libíʼiliʼ didzaʼ: Bítiʼrö nadxíʼiliʼ nedaʼ ca naʼ bidxíʼiliʼ nedaʼ zíʼalö. U{Ribö́zaliʼ zxön ladxiʼ, en chigudíʼi guzxácaʼliʼ tuʼ dáʼaliʼ nedaʼ, pero bitiʼ gucuidiʼ ládxiʼliʼ. CTCaní rnníaʼ: Nedaʼ nöz quézidaʼ yuguʼ le runliʼ, en ca rúndaʼaliʼ dxin. Nözdaʼ ribö́zaliʼ zxön ladxiʼ, en bitiʼ gaca guáʼ ilenliʼ nupa tuaʼ döʼ. Nözdaʼ chiguzxíʼ bë́ʼëliʼ nupa taʼnná nácagaca gubáz quiaʼ pero bitiʼ caʼ nácagaca, ateʼ naʼa nö́ziliʼ taʼzíʼ yëʼ. ]S 5Gunnë́ʼ caʼ Bönniʼ naʼ: “Buzúaj lu guichi didzaʼ ni isö́l-luʼu queëʼ gubáz quiaʼ zóalenëʼ bönachi quiaʼ lu yödzö Éfeso. Caní uzúajuʼ lu guichi: Ruʼë didzaʼ Bönniʼ naʼ zxóagacabaʼ gadxi bölaj beníʼ lu nëʼë ibëla, en ridë́ʼ gatsaj láhuiʼlö gadxi le nuáʼgaca guíʼ naʼ néquiguequini oro. vR gLë ni naca le nagachiʼ ca naca quégacabaʼ gadxi bölaj beníʼ naʼ biléʼenuʼ zxóagacabaʼ lu naʼa ibëla, en ca naca gadxi le nuáʼgaca guíʼ le néquiguequini oro. Gadxi bölaj beníʼ naʼ saʼyéajgacabaʼ gadxi gubáz quégaca gadxi cöʼ bönachi quiaʼ, ateʼ gadxi le nuáʼgaca guíʼ naʼ saʼyéajgaca gadxi cöʼ bönachi quiaʼ naʼ.”lQ SBuzúaj lu guichi lë naʼ chibiléʼenuʼ, en le raca naʼa, encaʼ le ral-laʼ gaca tödi naʼa. "P ?Nacaʼ Nu nabán caz. Gútiaʼ, ateʼ naʼa zóatícaʼsaʼ nabanaʼ. Dë lu naʼa inná béʼedaʼ yöl-laʼ guti, en lataj ga nacuáʼ nupa nátigaca. oO YCateʼ biléʼedaʼ Lëʼ gudzöʼa xiniʼë ca tu bönniʼ nati. Níʼirö Lëʼ guxóa nëʼë nedaʼ len nëʼë ibëla, en gudxëʼ nedaʼ: “Bitiʼ gádxinuʼ. Nedaʼ nacaʼ Bönniʼ zoëʼ zíʼalö, en röjsétiëʼ. JN Lu nëʼë ibëla zxóagacabaʼ gadxi bölaj beníʼ, ateʼ rirúaj didzaʼ ruʼë le naca ca tu guíë tuchiʼ natuchiʼ iropa laʼa. Rëpi yösa beníʼ lahuëʼ ca gubidza cateʼ rudzáʼa. M 7Rëpi yösa beníʼ niʼë ca guíë bronce dxílidoʼ, le nudzéʼedaʼ lu guíʼ ca boʼ yalaj. Zidzaj biyö́n chiʼë ca riyö́n tu yegu zxön. L Chiguíchidoʼos naca guitsaʼ icjëʼ ca naca zxilaʼ o ca rináʼ böguiʼ, ateʼ rëpi yösa beníʼ guiö́j lahuëʼ ca guíʼ. >K w Ladaj gadxi le nuáʼgaca guíʼ naʼ biléʼedaʼ tu Bönniʼ rinë́ʼë ca tu bönniʼ. Nácuëʼ tu lariʼ tunna le ridxín xiniʼë, en luchuʼë nasíëʼ tu le néquini oro. J 1 Buécjaʼ para iléʼedaʼ Bönniʼ naʼ rulidzëʼ nedaʼ. Cateʼ buécjaʼ, biléʼedaʼ gadxi le nuáʼgaca guíʼ le néquiguequini oro. UI % Bönniʼ ni gudxëʼ nedaʼ: “Nedaʼ nacaʼ Bönniʼ zoëʼ zíʼalö, en Bönniʼ röjsétiëʼ ca naca le risí lo, en le ruúdxitë. Buzúaj lu guichi le riyönnuʼ, en riléʼenuʼ, ateʼ gusö́l-laʼ le quéguequi gadxi cöʼ bönachi quiaʼ nacuáʼ luyú Asia, nupa nacuáʼ:Lu yödzö Éfeso,
lu yödzö Esmirna,
lu yödzö Pérgamo,
lu yödzö Tiatira,
lu yödzö Sardis,
lu yödzö Filadelfia,
lu yödzö Laodicea.” OH  Lu dza láʼayi queëʼ Xanruʼ, guzóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi nedaʼ, ateʼ biyöndaʼ cúdzuʼlaʼ chiʼë tu bönniʼ rulidzëʼ zidzaj. Biyö́n chiʼë ca ribödxi lúzubaʼ böaʼ bëdxi. Nedaʼ, Juan, nacaʼ böchiʼ luzáʼaliʼ, en tsözxö́n riguíʼi rizácaʼlenaʼ libíʼiliʼ, en tsözxö́n len libíʼiliʼ ruziʼa xibé le rinná bëʼë Dios, en nadéliʼdaʼ yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ naʼ runnëʼ Jesucristo queë́ruʼ. Nadzunaʼ tu luyú bidxi ni gatsaj láhuiʼlö nísadoʼ, nazíʼi le Patmos. Nadzunaʼ tuʼ benaʼ libán que xtídzëʼë Dios, en tuʼ benaʼ ba nalí queëʼ Jesucristo. KF Caní rnnëʼ Lëʼ: “Nedaʼ nacaʼ Bönniʼ zoëʼ zíʼalö, encaʼ Bönniʼ röjsétiëʼ ca naca le risí lo, en le ruúdxitë.” Caní rnnëʼ Xanruʼ, Bönniʼ napa cazëʼ yöl-laʼ huáca. ¡Zoa cazëʼ Lëʼ, en guzóaticaʼsëʼ, en siʼ ulë́ʼë! Riléʼenëʼ Juan yöl-laʼ zxön queëʼ Jesucristo 'E I¡Buliʼyútsöcaʼ! ¡Zëʼë Cristo lu böaj lúzxiba! ¡Ilaʼléʼe Lëʼ yúguʼtë bönachi, encaʼ nupa niʼ gulún Lëʼ huëʼ, en bë́tigaca Lëʼ! ¡Ilaʼbödxi yechiʼ yúguʼtë bönachi yödzölió ni cateʼ ilaʼléʼe Lëʼ! ¡Laʼtuʼ gácatë caní! ¡Caʼ gaca! bD ?Jesucristo benëʼ ga rinná bë́ʼëruʼ, en ga nácaruʼ yuguʼ bixúz, para cúʼuruʼ-nëʼ Dios, Xuzëʼ Jesús, yöl-laʼ ba. ¡Yöl-laʼ ba Lëʼ, en gácaticaʼsö queëʼ yöl-laʼ unná bëʼ! ¡Caʼ gaca! C Dzáguiëʼ caʼ Jesucristo Lëʼ. Jesús ni runëʼ ca rnnëʼ, en runëʼ ba nalí queëʼ Dios. Zíʼalö Lëʼ bubanëʼ tsaz lu yöl-laʼ guti, en rinná béʼenëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë yödzölió ni. Lëʼ nadxíʼinëʼ rëʼu, en gudibëʼ rëʼu, tuʼ bugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼruʼ len xichönëʼ le bulaljëʼ lëʼe yaga cruz, cateʼ gútiëʼ uláz queë́ruʼ. B Nedaʼ, Juan, ruzúajaʼ lu guichi didzaʼ ni le uzéajniʼi gadxi cöʼ bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ luyú Asia. Dios, Bönniʼ zoa cazëʼ, en guzóaticaʼsëʼ, en ral-laʼ huödëʼ, rinábidaʼ-nëʼ uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ, en gunëʼ ga cöʼö dxi icja ládxiʼdoʼoliʼ, ateʼ dzágagaca gadxi böʼ Lëʼ nacuáʼ lahuëʼ Lëʼ ga niʼ röʼë rinná bëʼë. A Bicaʼ ba nu ulaba didzaʼ ni, ateʼ bicaʼ bágaca nupa uluʼzë́ nágagaca nu naʼ ulaba xtídzëʼë Dios ni, en ilún ca rnna lë ni nazúaj lu guichi, tuʼ chizóa gaca. Juan ruzúajëʼ le uzéajniʼi gadxi cöʼ bönachi queëʼ Cristo 7@ iNedaʼ, Juan, ruzúajaʼ lu guichi ni le naca idútë li ca naca yúguʼtë le biléʼedaʼ, en runaʼ ba nalí que xtídzëʼë Dios, en que le benëʼ ba nalí Jesucristo. J? Lë ni naca le buluʼe lahui Jesucristo, le bëʼë Lëʼ lataj Dios uluíʼinëʼ yuguʼ huen dxin queëʼ ca naca le run bayudxi ilácatë. Jesucristo gusö́l-lëʼë tuëʼ gubáz láʼayi queëʼ, nu naʼ buzéajniʼi nedaʼ, Juan, huen dxin queëʼ Cristo. Gubáz láʼayi naʼ buluíʼinëʼ nedaʼ ca naca lë ni. z>k¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ, tscaliʼ rizíʼiliʼ böʼ!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!"=;¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, utíl-laliʼ guíë lëʼe luzë́ʼe!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, utíl-laliʼ guíë zxön lëʼe luzë́ʼe! 3<]¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, cápaʼliʼ lëʼe guídi, en uyaʼaliʼ!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, quínniliʼ lë́ʼegaca bihuël-la, en ucö́dxiliʼ gui! ;-¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, ucö́dxiliʼ lúzugacabaʼ chivo!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, quínniliʼ lë́ʼegaca bihuël-la caʼ! :¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba ca nácagaca le zxön nunëʼ!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba ca naca yöl-laʼ zxön queëʼ! .9 U¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Dios lu lataj láʼayi queëʼ!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba ga dëdaʼ lataj queëʼ! 78e para ilunëʼ quéguequi ca nachuguëʼ Dios gaca quéguequi.Naca lë ni le run bal nupa néquiguequi quez queëʼ Dios. ¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!P7para ilúguëʼë breguiʼ guíë náʼagaquiëʼ bönniʼ taʼná béʼenëʼ bönachi yödzö izáʼa naʼ,
en uluʼcuʼë breguiʼ guíë yen náʼagaquiëʼ bönniʼ lo quégaquiëʼ, t6_para uluʼzíʼ lëbi bönachi yuguʼ yödzö izáʼa,
en ilún xiguiaʼ bönachi izáʼa naʼ, 5#Yöl-laʼ ba queëʼ Xanruʼ Dios ral-laʼ sóaticaʼsö ruíʼiguequi,
en tu guíë tuchiʼ natuchiʼ iropa laʼa lu náʼagaca, K4 Nupa néquiguequi quez queëʼ ral-laʼ uluʼdzeja ládxiʼgaca lu beníʼ queëʼ.Lu yöl-laʼ rudzeja quéguequi ral-laʼ ilúl-la queëʼ cateʼ niʼ dë́gaca lu le rátiʼgaca. 3 tuʼ raza ládxëʼë Xanruʼ Dios bönachi queëʼ.Uchisëʼ nupa taʼguíʼi taʼzacaʼ, en usölë́ʼ léguequi. r2[Ral-laʼ ilaʼgúʼu yöl-laʼ ba La laʼayi queëʼ,
en lu yöl-laʼ rudzeja uluʼyáʼa lahuëʼ.Ral-laʼ ilúl-la yöl-laʼ ba queëʼ, ilaʼcapaʼ lëʼe guídi,
en ilaʼquínni lë́ʼegaca bihuë́l-ladoʼ, W1%Ral-laʼ uluʼzíʼ xibë́ʼ Xanruʼ Dios bönachi Israel,
tuʼ náquiëʼ Nu ben léguequi.Ral-laʼ uluʼdzéjalen Dios nupa nacuáʼ Sión,
tuʼ náquiëʼ Nu rinná beʼe léguequi. A0 {¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!¡Guliʼgul-la queëʼ Xanruʼ Dios tu le cubi,
en guliʼgul-la yöl-laʼ ba queëʼ ga nudúbigaca nupa néquiguequi quez queëʼ! r/[Nuchisëʼ tu le nuzóa tsutsu bönachi queëʼ,
le naca yöl-laʼ ba taʼgúʼu Lëʼ nupa néquiguequi queëʼ,
yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Israel, nupa naʼ nadxíʼinëʼ. ¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!G. ¡Guliʼcúʼu yöl-laʼ ba La laʼayi queëʼ Xanruʼ
tuʼ nayë́pisëtërö tuzëʼ Lëʼ!¡Nayë́pisëtërö yöl-laʼ ba queëʼ ca luyú ni, en ca lúzxiba xitsáʼ! {-m encaʼ libíʼiliʼ biʼi bönniʼ, en biʼi nigúladoʼ,
yuguʼ bönniʼ zxön, en yuguʼ bíʼidoʼ! R, encaʼ libíʼiliʼ rinná bë́ʼëliʼ yödzölió, en bönachi yuguʼ yödzö izáʼa,
yuguʼ zxíʼinigaquiëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë, en bönniʼ ruchiʼa rusöröliʼ yödzölió, + en libíʼiliʼ böaʼ guixiʼ, en böaʼ bëdxi,
böaʼ táʼayöj lë́ʼëbaʼ lu yu, en böaʼ zoa xíligacabaʼ, * en libíʼiliʼ yuguʼ guíʼa, en yúguʼtë guíʼadoʼ,
en libíʼiliʼ yaga dxíagaca le taʼbía, en yuguʼ yaga dxiʼa, )/en libíʼiliʼ guíʼ, en guiö́j böguiʼ yöla sunna, böguiʼ, en böaj,
encaʼ liʼ, böʼ budunuʼ, runuʼ ca rnna xtídzëʼë, (¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ idútë yödzölió,
en libíʼiliʼ böaʼ ridaliʼ lu nísadoʼ, en nísadoʼ caz, d'?Naguixjëʼ tsaz libíʼiliʼ.Naguixjëʼ xtídzëʼë le catu caz tödi que. &/¡Guliʼcúʼu yöl-laʼ ba La laʼayi queëʼ Xanruʼ, yúguʼtëliʼ,
tuʼ bë́ʼësëʼ didzaʼ, en canísö benëʼ libíʼiliʼ! $%?¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, libíʼiliʼ zóaliʼ zxan lúzxiba!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, libíʼiliʼ nisa, zxóaliʼ láhuilö lúzxiba! $ ¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, libíʼiliʼ gubidza, en beoʼ!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, libíʼiliʼ bölaj beníʼ! #/¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, libíʼiliʼ gubáz láʼayi queëʼ!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, libíʼiliʼ tscaliʼ dáʼaliʼ Lëʼ! ?" w¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, libíʼiliʼ zóaliʼ yehuaʼ yubá!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba, libíʼiliʼ zóaliʼ xitsáʼalö! ateʼ bitiʼ nö́zigaca ca nácagaca le gunná bëʼë. ¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!  Ruíʼilenëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob didzaʼ,
en riguíxjëʼ xibá queëʼ para ilún bönachi Israel ca rnna. wRisö́l-lëʼë xtídzëʼë, ateʼ ruúnaʼ böguiʼ naʼ.Runëʼ ga recja böʼ, ateʼ ruhuöáca nisa. xgRiguísiëʼ böguiʼ ca yuguʼ guiö́j ruaj.¿Nuzxi caz gaca guáʼ ilén le naca ziaga queëʼ? b;Risö́l-lëʼë guiö́j böguiʼ ca zxilaʼ,
en riguísiëʼ buzén ca dö. d?Rinná béʼenëʼ yödzölió ni,
ateʼ xtídzëʼë ridö́ditë gátiʼtës. Runëʼ ga ribö́zaliʼ dxiʼa tsáhuiʼdoʼ,
en runëʼ ga ruhuölaj ridzéʼeliʼ zxoaʼ xtila dxíʼatërö. ) Bucuʼë tsutsu le tuʼbagaʼ gapa nu riyaza yödzö queë́liʼ,
en runëʼ ga raca dxiʼa quégaca zxíʼiniliʼ ga naʼ zóaliʼ. 'E ¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ, libíʼiliʼ zóaliʼ Jerusalén!¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Dios queë́liʼ, libíʼiliʼ zóaliʼ Sión! {m Raza ládxëʼë Xanruʼ Dios nupa tadxi Lëʼ,
nupa naʼ tun löza yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ.  Bitiʼ raza ládxëʼë yöl-laʼ nál-la queë́baʼ böaʼ,
en bitiʼ ruziʼë xibé yöl-laʼ nál-la queëʼ bönniʼ. eA Rugahuëʼ yuguʼ böaʼ guíxiʼdoʼ,
encaʼ bóiquiajdoʼ taʼbö́dxiʼabaʼ. Riguísiëʼ yuguʼ böaj lúzxiba,
en risö́l-lëʼë nisa guiö́j luyú.Runëʼ ga rilén yö yuguʼ lu guíʼadoʼ. 5a¡Guliʼgul-la queëʼ Xanruʼ Dios, guië́liʼ-nëʼ: “Xclenuʼ”!¡Guliʼgul-la yöl-laʼ ba queëʼ Xanruʼ, quínniliʼ lë́ʼegaca bihuë́l-ladoʼ! qYXanruʼ Dios rácalenëʼ nupa taʼguíʼi taʼzacaʼ.Ruzötjëʼ nupa tuáʼ döʼ lu yu. vcNayë́pisëtërëʼ Xanruʼ Dios, en nál-latërëʼ.Ga rëʼë dzu réajniʼinëʼ yúguʼtë. t_Rulabëʼ tsca nacuáʼ bölaj lúzxiba.Nucuʼë lágacabaʼ tu tubaʼ yúguʼtë bölaj naʼ. weRuúnëʼ bönniʼ nácagaquiëʼ yechiʼ ladxiʼ,
en rudë́ʼë lariʼ ga dxíagaquiëʼ huëʼ. xgRunëʼ Xanruʼ Dios ga rizxö́n yödzö Jerusalén.Rutubëʼ bönniʼ Israel násilasigaquiëʼ. E ¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!¡Tsahuiʼ naca gúl-laruʼ yöl-laʼ ba queëʼ Dios queë́ruʼ!¡Naca lachi, en le ral-laʼ gunruʼ, cúʼuruʼ-nëʼ yöl-laʼ ba!   Inná bë́ʼticaʼsëʼ Xanruʼ Dios. Náquiëʼ Dios queë́liʼ, bönachi Sión.¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!B { Rapa chiʼë Xanruʼ Dios yuguʼ bönniʼ ziʼtuʼ.Rácalenëʼ-biʼ yuguʼ biʼi uzëbi, encaʼ yuguʼ nigula uzëbi,
pero ruzaguëʼ xinö́zguequi nupa tuáʼ döʼ. @ wRusaljëʼ Xanruʼ Dios guiö́j lógaca nupa nácagaca lo chul-la.Ruchisëʼ Xanruʼ Dios nupa nadzö́ʼögaca.Nadxíʼinëʼ Xanruʼ Dios nupa nácagaca tsahuiʼ.  5en ruchiʼa rusörö́ëʼ nupa zoa nu rusacaʼ ziʼ léguequi.Rugagu cazëʼ nupa taʼdún.Rusanëʼ Xanruʼ Dios nupa nadzúngaca. 2 [Nunëʼ Xanruʼ Dios lúzxiba, en luyú ni,
encaʼ nísadoʼ, en yúguʼtë le nacuáʼ yuguʼ lataj naʼ.Rúnticaʼsëʼ Lëʼ ca rnna didzaʼ bëʼë, yiBicaʼ ba bönniʼ rácalenëʼ Dios queëʼ Jacob lëʼ,
bönniʼ naʼ runëʼ löza Xanruʼ Dios.  Rurúaj böʼ yuʼë nu bönniʼ, ateʼ ruhuöáquiëʼ yu.Laʼ dza náʼasö riniti le rizáʼ ládxëʼë gunëʼ. 5Bitiʼ uzxöni ládxiʼliʼ bönniʼ taʼnná bëʼë,
en calëga bönniʼ tati cazëʼ, bönniʼ bitiʼ caʼ gaca uluʼsölë́ʼ rëʼu. 3¡Cuʼa-nëʼ Xanaʼ yöl-laʼ ba tsanni ni zoaʼ nabanaʼ!¡Gul-laʼ yöl-laʼ ba queëʼ Dios quiaʼ tsanni ni zoa böʼ naca cazaʼ! r ]¡Guliʼcuʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ!¡Liʼ, böʼ naca cazaʼ, guluʼë yöl-laʼ ba Xanruʼ! }qLen ruʼa cuinaʼ cuʼa-nëʼ Xanruʼ yöl-laʼ ba,
ateʼ yúguʼtë bönachi ilúnticaʼsö Lëʼ zxön.yiRun chiʼi cazëʼ Xanruʼ yúguʼtë nupa nadxíʼigaca Lëʼ,
pero usunítiëʼ nupa tuáʼ döʼ. Gunnëʼ le taʼzë́ ládxiʼgaca quégaca nupa tadxi Lëʼ.Riyönnëʼ cateʼ tuʼlidza Lëʼ, en rusölë́ʼ léguequi. Zoëʼ Xanruʼ galaʼ ga nacuáʼ yúguʼtë nupa tuʼlidza Lëʼ,
nupa naʼ tuʼlidza Lëʼ idú ládxiʼguequi. vcNáquiëʼ tsahuiʼ Xanruʼ Dios ca naca yúguʼtë le runëʼ
en náquiëʼ caʼ dxiʼi ladxiʼ. [~-¡Rusalaj cazuʼ noʼo
en rugaguʼ yúguʼtë le nacuáʼ nabángaca! u}a¡Yúguʼtë bönachi tuʼyú Liʼ, Xan,
ateʼ runödzjuʼ le ilágugaca cateʼ ridxín dza que! {|m¡Röjzönëʼ Xanruʼ yúguʼtë nupa röjtsö́ʼögaca,
en ruchisëʼ yúguʼtë nupa ndínnegaca! { ¡Zóaticaʼsö le rinná bëʼu,
ateʼ idíaʼticaʼsö yöl-laʼ unná bëʼ quiuʼ!¡Lu le naca idú ladxiʼ queëʼ runëʼ Dios ca rnnágaca yúguʼtë didzaʼ ruʼë,
en lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ runëʼ yúguʼtë le runëʼ! z# para uluʼsiyö́n bönachi ca nácagaca le zxön runuʼ,
en ca naca yöl-laʼ zxön que le rinná bëʼu le nayë́pisëtërö. yy Iluíʼi didzaʼ ca naca yöl-laʼ zxön que le rinná bëʼu,
en uluʼluíʼi lahui yöl-laʼ zxön quiuʼ, xw Yúguʼtë le nunuʼ ilë́ Liʼ: “Xclenuʼ” Xan,
ateʼ nupa néquiguequi quez quiuʼ ilún Liʼ zxön. w Runëʼ Xanruʼ Dios le naca dxiʼa quégaca yúguʼtë bönachi,
en ruhuéchiʼ ládxëʼë yúguʼtë le nunëʼ. 8vgXanruʼ Dios ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ, en ruhuéchiʼ ládxëʼë rëʼu.Bitiʼ iléticaʼsëʼ, ateʼ zxö́ntërö naca yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ. :ukIdú ládxiʼgaca iluíʼi didzaʼ cateʼ tsöjnégaca yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ zxön quiuʼ.Lu yöl-laʼ rudzeja quéguequi ilaʼbö́dxiʼa tuʼ nacuʼ tsahuiʼ. ,tOIluíʼi didzaʼ yúguʼtë bönachi ca naca yöl-laʼ zxön
quégaca yöl-laʼ huáca runuʼ.Usiyöndaʼ bönachi ca naca yöl-laʼ zxön quiuʼ. sSaʼ ládxaʼa ca naca yöl-laʼ zxön que yöl-laʼ unná bëʼ quiuʼ,
en ca nácagaca yöl-laʼ huáca zxön runuʼ. ,rOYúguʼtë bönachi ilaʼgúʼu yöl-laʼ ba le nun cazuʼ Liʼ,
para uluʼsiyö́n zxíʼinigaca,
en uluʼluíʼi lahui le nácagaca zxön benuʼ. #q=¡Nayë́pisëtërëʼ Xanruʼ Dios, ateʼ cúʼuruʼ-nëʼ yöl-laʼ ba!¡Bitiʼ caʼ gaca gúnbëʼëruʼ ca naca yöl-laʼ zxön queëʼ! gpE¡Tu dza tu dza cuʼa Liʼ yöl-laʼ zxön,
en cúʼuticaʼsaʼ Loʼ yöl-laʼ ba! yo k¡Gunaʼ Liʼ zxön, Dios!¡Nacuʼ Nu rinná beʼe nedaʼ!¡Gádxiticaʼsaʼ Loʼ, Xanaʼ Dios! n¡Bicaʼ bágaca bönachi raca caní quéguequi!¡Bicaʼ bágaca bönachi naʼ Xanruʼ Dios náquiëʼ Dios quéguequi!xmgBen ga uluʼcuáʼabaʼ böaʼ huë́ʼënidoʼ quégaca böaʼ guixiʼ queë́tuʼ,
en ga bitiʼ bi gaca quégacabaʼ bëdxi zxön, en bë́dxidoʼ caʼ.Bitiʼ guʼu lataj soa nu cödxi yechiʼ laʼ nöza que ládzatuʼ. :lk Ben ga ilígaca yuʼu queë́tuʼ zxoaʼ za utúbituʼ,
en ben ga iláljabaʼ gayuáʼ gayuáʼabaʼ chíbodoʼ,
en böʼcuʼ zxílaʼdoʼ ga nucuáʼatuʼ-baʼ. _k5 Ben ga ilácabiʼ biʼi bönniʼ queë́tuʼ ni yuʼugacabiʼ iz cuidiʼ
ca yuguʼ yaga nazxö́ngaca,
en ben ga ilácabiʼ biʼi nigula queë́tuʼ
ca nácagaca yaʼzxén que tu yuʼu nazacaʼ. =jq Gúcalen nedaʼ, en busölá nedaʼ lu náʼagaca bönachi ziʼtuʼ. Taʼzíʼ yëʼ bönachi naʼ,
ateʼ le cabí nácatë naca yöl-laʼ unná bëʼ quéguequi. i Rusölá cazuʼ bönniʼ taʼnná bëʼë.Busölóʼ David, huen dxin quiuʼ, lu guíë tuchiʼ queëʼ bönniʼ ruʼë döʼ. h ¡Gul-laʼ quiuʼ Liʼ, Dios, tu le cubi!¡Gul-laʼ quiuʼ yöl-laʼ ba, en quínniaʼ bihuël-la nuáʼ chi du que! sg]Taʼzíʼ yëʼ bönachi naʼ,
ateʼ le cabí nácatë naca yöl-laʼ unná bëʼ quéguequi. /fUBulí noʼo ga naʼ zuʼ xitsáʼalö.Busölá nedaʼ, en guléaj nedaʼ lu náʼagaca bönachi ziʼtuʼ,
le gaca ca rubéajuʼ nedaʼ lu nisa zila. eBen ga tsëpi yösa quiuʼ, en bë́silasi léguequi.Busë́ yuguʼ yaga lahui tuchiʼ, en ben ga ilaʼbö́ʼ baguíʼisö. td_Buzötaj lúzxiba, en bdinne ni, Xan.Gudán yuguʼ guíʼa, ateʼ irúaj dzön lë́ʼeguequi. &cCNaca cazëʼ bönniʼ naʼ ca tu böʼdoʼ recja,
ateʼ yuguʼ dza zoëʼ nabanëʼ nácagacasö ca tu zxul-la le rigúʼu tu böaj ridö́disö. #b=¿Bízxatë caz náquiëʼ bönniʼ tuʼ runuʼ lëʼ ba láʼana, Xan?¿Bízxatë caz náquiëʼ bönniʼ tuʼ ruíʼi ladxiʼ cazuʼ lëʼ? QaNaca cazëʼ Xanruʼ yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiaʼ,
encaʼ ca tu ga zoaʼ tsutsu lu gudil-la.Rusölë́ʼ nedaʼ, en náquiëʼ ca tu ga zoaʼ tsaz.Náquiëʼ ca tu le run chiʼi nedaʼ lu gudil-la, ateʼ rucachiʼ cuinaʼ ga naʼ zoëʼ.Runëʼ ga tun nupa rinná béʼedaʼ ca rnna didzaʼ ruʼa. r` ]¡Yöl-laʼ ba Lëʼ, Xanruʼ Dios!¡Náquiëʼ ca tu guiö́j ga zoaʼ tsutsu!Rutipëʼ naʼa para gaca tsejaʼ gudil-la,
en rutipëʼ caʼ xibö́n naʼa para gaca tíl-lalenaʼ bönniʼ nácagaquiëʼ nál-la. K_ Lu yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ guchugu quégaca nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa.Busuniti yúguʼtë nupa tuʼsacaʼ ziʼ böʼ naca cazaʼ,
tuʼ nacaʼ huen dxin quiuʼ.^ Butipa ládxaʼa, Xan, para gaca yöl-laʼ ba que Loʼ.Tuʼ nacuʼ tsahuiʼ busölá nedaʼ lu le raca quiaʼ. 2][ Busedi nedaʼ para gunaʼ ca rë́ʼënuʼ Liʼ,
tuʼ naca cazuʼ Liʼ Dios quiaʼ.Bëʼ lataj ichë́ʼ Böʼ Láʼayi quiuʼ nedaʼ lu nöza tsahuiʼ. ~\s Busölá nedaʼ, Xan, lu náʼagaca nupa bitiʼ taʼléʼe nedaʼ dxiʼa.Nacuʼ Nu ruzóa nedaʼ tsutsu. N[Ben ga yöndaʼ yuguʼ zila ca naca yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ quiuʼ,
tuʼ ruzxöni ládxaʼa Liʼ.Busëdi nedaʼ ca ral-laʼ gunaʼ,
tuʼ ruchisaʼ loʼ Liʼ böʼ naca cazaʼ. ?ZuBubíʼitë didzaʼ, Xan, tuʼ rudú ládxaʼa.Bitiʼ ucachiʼ loʼ lahuaʼ nedaʼ,
para cabí gacaʼ ca tu bönniʼ ruʼë lataj chul-la ga nacuáʼ nupa nátigaca. YuRichisa naʼa zacaʼ ga zuʼ Liʼ.Rizë́ ládxaʼa Liʼ ca tu luyú bidxi rizë́ ladxiʼ nisa guiö́j. XRöjnedaʼ dza chigulaʼdödi.Rizáʼ ládxaʼa ca nácagaca le benuʼ Liʼ.Ribequi icjaʼ ca nácagaca le nun noʼo. CWQue lë ni naʼ rudú ládxaʼa, en röʼa böniga. QVNu bitiʼ riléʼe nedaʼ dxiʼa zoa reguʼ böʼ naca cazaʼ.Nuzötjëʼ yöl-laʼ naʼbán quiaʼ lu yu.Benëʼ ga zoaʼ lataj naca chul-la ca raca quégaca nupa gulati dza niʼte. Ubitiʼ ichëʼu nedaʼ loʼ ga uchiʼa usörö́uʼ quiaʼ, huen dxin quiuʼ.Cuntu nu zoa naca tsahuiʼ loʼ Liʼ. )T KRuzë́ naguʼ le rulidzaʼ Liʼ, Xan.Ruzë́ naguʼ le rinabi yúdxidaʼ Liʼ.Tuʼ runuʼ ca rnna didzaʼ bëʼu, en nacuʼ tsahuiʼ gunníuʼ sS]Guléaj böʼ naca cazaʼ lu yuʼu lidxi guíë,
para gaca guíaʼ Liʼ: “Xclenuʼ” tuʼ rulidzaʼ Loʼ.Nupa nácagaca tsahuiʼ uluʼdubi idú gásibiʼilö ga zoaʼ,
tuʼ gunnuʼ sizxöni quiaʼ le riquindaʼ.>RsRuzë́ naguʼ le rulidzaʼ Liʼ,
tuʼ nagáʼanaʼ cáʼasö.Busölá nedaʼ lu náʼagaca nupa taʼzóa reguʼ nedaʼ,
tuʼ nácatërögaca nál-la ca nedaʼ. Q)Gurö́dxiʼa loʼ Liʼ, Xan, gunníaʼ:Run chiʼi cazuʼ nedaʼ Liʼ,
en naca cazuʼ Nu rácalen nedaʼ ladaj nupa nabángaca. 'PEBuyú cuitaʼ ibëla
tuʼ cuntu nu zoa nu ruíʼi ladxiʼ nedaʼ.Bitiʼ bi zoa le gácalen nedaʼ.Cuntu nu run chiʼi böʼ naca cazaʼ. O%Cateʼ budú ládxaʼa,
gunözi quézinuʼ Liʼ le guca quiaʼ.Laʼ nöza ga ridáʼ nedaʼ
buluʼcachiʼ le sön nedaʼ. rN[Rudödaʼ lahuëʼ yöl-laʼ rinaba yudxi quiaʼ,
en rusiyöndaʼ Lëʼ le rácagaca quiaʼ. {M oRulidzaʼ-nëʼ Xanruʼ, ruʼa zidzaj didzaʼ.Rátaʼyuaʼ lahuëʼ Xanruʼ uzáʼ ládxëʼë quiaʼ. -LQ Bëʼ lataj ilaʼyaza laʼ cuíngacasö lu du yalaj buluʼcachiʼ nupa tuáʼ döʼ,
pero benna lataj tö́disaʼ nedaʼ ga naʼ nagachiʼ du yalaj naʼ.!K9 Ben ga bitiʼ tsöjbixaʼ lu le sön nedaʼ, lë naʼ nucáchiʼgaca,
en ga bitiʼ tsöjtsazaʼ lu du yalaj nucö́zagaca nupa tuáʼ döʼ. JRichisa lahuaʼ ruyúaʼ ga zuʼ Liʼ, Xantuʼ Dios.Rucachiʼ cuinaʼ ga naʼ zuʼ. Bitiʼ usán noʼo nedaʼ. /IUCa raca cateʼ nu rugáʼana-baʼ bëdxi, en ruláʼa yu,
caʼ gaca que dxita yúʼugaquiëʼ,
le gulásilasi raʼ ba que xilátjagaca nupa nátigaca. HIlaʼládzuʼgaquiëʼ bönniʼ lo quéguequi lëʼe guíʼa guiö́j,
ateʼ iléquibeʼe gulaca dxiʼa didzaʼ bëʼa. #G=Bëʼ lataj guʼë nedaʼ bönniʼ tsahuiʼ lu yöl-laʼ nadxíʼi queëʼ
para uzéajniʼinëʼ nedaʼ.Le gunëʼ gaca quiaʼ ca le za cuʼë icjaʼ.Bitiʼ guʼu lataj táʼbagaʼ icjaʼ le ilún nupa tuáʼ döʼ.Rinábidaʼ Liʼ uzaguʼ xinö́zguequi. KF Bitiʼ guʼu lataj gaca ládxaʼa le cabí nácatë,
para cabí gunaʼ le naca xihuiʼ
len yuguʼ bönniʼ tutiëʼ bönachi.Bitiʼ guʼu lataj gunaʼ léguequi tsözxö́n. lEOBen chiʼi ruáʼa, Xan,
en gudapa chiʼi guídi ruáʼa para cabí guʼa didzaʼ ziʼ. D%Buyú le rulidzaʼ Liʼ ca dzön yalaj le ridxín loʼ,
en cateʼ richisa naʼa, buzíʼ le ca tu böaʼdoʼ uzéguiʼa-baʼ loʼ. hC IRulidzaʼ Liʼ, Xan. Gudáchi ga zoaʼ.Ruzë́ naguʼ chiʼa cateʼ rulidzaʼ Liʼ. B3 Le nácatë ilë́ Liʼ: “Xclenuʼ” nupa nácagaca tsahuiʼ tuʼ tuʼlidza Loʼ.Ilaʼcuáʼ ga zoa cazuʼ Liʼ nupa nácagaca dxiʼa.A# Nözdaʼ gunëʼ Xanruʼ ga uluʼrúaj tsahuiʼ nupa taʼguíʼi taʼzacaʼ,
en uchiʼa usörö́ëʼ quégaca bönachi yechiʼ. ~~N}||@{yy'wvutrqpvonmtlk$ji9hfgedcca`_^]\[Z`YXWVUUUTSAQfPO(M.LKJ H\GFzE~DCBA@?2>'=6;::Y9766J5&33261U00V/.-1+**(''T&/%% #"!!J!thru6I49p ~ e  80Vi% Cateʼ ucödxëʼ gubáz láʼayi igadxi lúzubaʼ böaʼ bëdxi, usudxinëʼ Dios le nagachiʼ queëʼ, lë naʼ buluíʼinëʼ yuguʼ huen dxin queëʼ, bönniʼ niʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ.” jhM ateʼ ben tsutsu xtídzëʼë niʼa que Nu naʼ zoa caz, Nu naʼ ben yehuaʼ yubá, en le nacuáʼ niʼ, encaʼ yödzölió, en le nacuáʼ niʼ, encaʼ nísadoʼ, en le nacuáʼ niʼ, ateʼ gunnë́ʼ: “¡Bítiʼrö tse! g! Níʼirö gubáz láʼayi naʼ biléʼedaʼ-nëʼ zuínëʼ lu nísadoʼ, en luyú bidxi, guchisa nëʼë ibëla zacaʼ lúzxibalö, f Cateʼ budxi bilaʼyöni chíʼigaca guziúʼ naʼ, nedaʼ siʼ uzúajaʼ lu guichi, pero biyöndaʼ nu ruíʼi didzaʼ yehuaʼ yubá, rë nedaʼ: “Bucáchiʼsö didzaʼ ni guluíʼi gadxi guziúʼ naʼ. Bitiʼ uzúajuʼ didzaʼ naʼ lu guichi.” Me Níʼirö bëʼë zidzaj didzaʼ, ateʼ biyö́n chiʼë ca riyö́n cateʼ ribö́dxiʼabaʼ bëdxi guixiʼ, en cateʼ budxi bëʼë zidzaj didzaʼ naʼ, bilaʼyöni chíʼigaca gadxi guziúʼ. d! Zoa lu nëʼë tu guíchidoʼ nayalaj, ateʼ tu niʼë ibëla nulibëʼ lu nísadoʼ, en iaʼtú niʼë yö́göla nulibëʼ luyú bidxi. c  Níʼirö biléʼedaʼ-nëʼ iaʼtúëʼ gubáz láʼayi nál-la, bötjëʼ birúajëʼ yehuaʼ yubá, nácuëʼ böaj lúzxiba, en zoa ca tu biguitaʼ ícjalëʼ. Rëpi yösa beníʼ lahuëʼ ca run gubidza, ateʼ nácagaca niʼë ca yaʼzxö́n taʼyegui. Lb Bitiʼ buluʼbíʼi ládxiʼguequi para cabirö iluti bönachi, en calëga para cabirö ilúngaca yöl-laʼ gudzáʼ quéguequi, en le ruáʼ döʼ túngaca, en yöl-laʼ ribán quéguequi.ba= Iaʼzícaʼrö bönachi, nupa bitiʼ gulati lu chopa ni tuʼsuniti, bitiʼ buluʼbíʼi ládxiʼguequi para cabirö ilúngaca ca naʼ túngaca, en bitiʼ buluʼsán taʼyéaj ládxiʼguequi yuguʼ böʼ xihuiʼ, en yuguʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga, yuguʼ budóʼ naʼ bitiʼ taʼléʼe, en bitiʼ taʼyöni, en bitiʼ gaca sáʼgaca. @`y Yuguʼ le tuʼdíʼinibaʼ böaʼ naʼ taʼrúaj ruáʼagacabaʼ, en dzöʼö lu xibángacabaʼ, tuʼ nácagaca xibángacabaʼ ca yuguʼ bëla zoa ícjagacabaʼ le tuʼdíʼinibaʼ. 7_g Yuguʼ lë naʼ taʼrúaj ruáʼagacabaʼ bë́tigaca tu cöʼ tsa tu tsonna cöʼ bönachi nacuáʼ luyú, lë naʼ nácagaca guíʼ, en dzön, en lë naʼ ruzéguiʼdaʼ. O^ Biléʼegacadaʼ-baʼ böaʼ naʼ ca tu lu bixín, ateʼ nupa taʼbía légacabaʼ nacu luchúʼuguequi le naca guiʼdoʼos, en yaʼa ca lúzxiba, en gulaj. Nácagaca ícjagacabaʼ böaʼ naʼ ca ícjabaʼ bëdxi guixiʼ, ateʼ lu ruáʼagacabaʼ taʼrúaj guíʼ, en dzön, en tu le ruzéguiʼdaʼ, nazíʼi le azufre. B]} Biyöndaʼ tsca nácagaquiëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la dxíagaquiëʼ-baʼ böaʼ, en dzágagaquiëʼ tapa gubáz xihuiʼ naʼ. Nácagaquiëʼ idú chopa gayuáʼ mil milëʼ. n\U Níʼirö buluʼsedxëʼ tapa gubáz xihuiʼ naʼ, chinucözëʼ Dios léguequi para laʼ náʼasö, le naca dza naʼ, en beoʼ naʼ, en izi naʼ, para ilútigaca tu cöʼ tsa tu tsonna cöʼ bönachi nacuáʼ yödzölió. E[ Chiʼi ni ruíʼilen didzaʼ gubáz láʼayi buzxopi naʼ siʼ bucödxëʼ lúzubaʼ böaʼ bëdxi, en rnna: “Busedxi idápatëʼ gubáz xihuiʼ naʼ nágaʼgaca raʼ yegu Eufrates.” wZg Bucödxëʼ gubáz láʼayi buzxopi lúzubaʼ böaʼ bëdxi, ateʼ biyöndaʼ tu chiʼi ruíʼi didzaʼ gatsaj láhuiʼlö tapa le nácagaca ca lúzubaʼ bëdxi dáʼgaca tapa squin bucugu naʼ néquini oro, le röʼ lahuëʼ Dios. xYi Chigudödi tu le rusuniti bönachi, le zaʼ zíʼalö, pero záʼgaca iaʼchopa le uluʼsuniti bönachi. UX# Zoa nu rinná beʼe légacabaʼ, nu naʼ naca gubáz xihuiʼ que lataj chul-la. Gubáz ni nazíʼi le lu didzaʼ hebreo: Abadón, le rnna lu didzaʼ griego: Apolión, en lu didzaʼ xidzaʼ: Nu Rusuniti. =Ws Nácagaca xibángacabaʼ ca naca xibángacabaʼ xöjnö́ʼ, zoa líʼigacabaʼ. Lu xibángacabaʼ naʼ zoa le tuʼdíʼinibaʼ, para ilunbaʼ ziʼ bönachi idú ca gayuʼ beoʼ. -VS Nácugaca luchúʼugacabaʼ le néquini guíë. Taʼgúʼu bö xíligacabaʼ ca naʼ taʼgúʼu bö carreta náʼayöjgacabaʼ böaʼ taʼxítiʼbaʼ lu gudil-la. U  Naca guitsaʼ ícjagacabaʼ ca naca guitsaʼ ícjanu nigula. Nácagaca láyiʼgacabaʼ ca nácagaca láyiʼbaʼ bëdxi guixiʼ. uTc Naláʼgacabaʼ bö́chiʼzu naʼ ca nácagacabaʼ böaʼ nácugacabaʼ le néquiguequini guíë, para tsöjácabaʼ gudil-la. Dxíagaca ícjagacabaʼ le nácagaca ca tu le néquini oro. Naca lógacabaʼ ca naca lógaca bönachi. 1S[ Yuguʼ dza naʼ ilë́ʼënëʼ yuguʼ bönniʼ iluti cuíngaquiëʼ, pero bitiʼ ilaʼzéquiʼnëʼ. Ilë́ʼëninëʼ ilátiëʼ, pero ucuíta cuini yöl-laʼ guti. HR  Bitiʼ bëʼë légacabaʼ lataj ilútibaʼ légaquiëʼ, pero uluʼsacaʼ zíʼisibaʼ légaquiëʼ idú ca gayuʼ beoʼ. Riládaʼ ga táduʼbaʼ ca naʼ rilá ga ráduʼbaʼ xöjnö́ʼ. Q# Gunná béʼenëʼ légacabaʼ bitiʼ ilún dítjabaʼ guixiʼ röʼö luyú, en bitiʼ ilún dítjabaʼ yuguʼ le naca yaʼa, en calëga yuguʼ yaga, pero gácasö iláduʼbaʼ bönachi naʼ bitiʼ daʼ lë naʼ naca bëʼ nu nequi queëʼ Dios raʼ xigágaquiëʼ. AP{ Lu dzön naʼ bilaʼrúajbaʼ bö́chiʼzu, yuguʼ le gulaʼzxóasibaʼ luyú, ateʼ Dios bëʼë légacabaʼ lataj iláduʼbaʼ bönachi ca tunbaʼ xöjnö́ʼ dzö́ʼöbaʼ luyú. FO Gusaljëʼ lataj chul-la naʼ, ateʼ gurén dzön que lataj chul-la, le guca ca dzön rirúaj ga tuʼzéguiʼë buláʼdoʼ, ateʼ gulaʼchul-la gubidza, en lúzxiba niʼa que dzön naʼ. GN  Bucödxëʼ gubáz láʼayi guyuʼ lúzubaʼ böaʼ bëdxi, ateʼ biléʼedaʼ nu naca ca tu bölaj lúzxiba böxaj luyú, ateʼ buluʼnödzjëʼ nu naʼ zxíʼini guíë que lataj chul-la. bM= Níʼirö buyúaʼ, en biyöndaʼ ruʼë zidzaj didzaʼ tuëʼ gubáz láʼayi ridödëʼ gatsaj láhuiʼlö lúzxiba, en rnnëʼ: “¡Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ! ¡Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ! ¡Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ zóaliʼ luyú ni cateʼ uluʼcödxëʼ iaʼtsonnëʼ gubáz láʼayi naʼ lúzubaʼ böaʼ bëdxi!”L Bucödxëʼ gubáz láʼayi budapi lúzubaʼ böaʼ bëdxi, ateʼ böáca chul-la iaʼlátiʼdoʼos ca gatsaj tu gatsaj gubidza, en lëscaʼ caní guca que beoʼ, ateʼ böáca chul-la tu cöʼ tsa tu tsonna cöʼ bölaj. Caní guca, bitiʼ buzeníʼ gubidza iaʼlátiʼdoʼos ca gatsaj tu gatsaj dza, en bitiʼ buluʼzeníʼ bölaj, en beoʼ iaʼlátiʼdoʼos ca gatsaj tu gatsaj rëla. rK] Bölaj ni lëbaʼ Ajenjo, le naca tu le siláʼ, ateʼ böáca siláʼ iaʼlátiʼdoʼos ca gatsaj tu gatsaj nisa gapa naʼ dë nisa, en guca ca naca le siláʼ naʼ, ateʼ gulati bönachi zián niʼa que nisa naʼ böáca siláʼ. J  Bucödxëʼ gubáz láʼayi bunni lúzubaʼ böaʼ bëdxi, ateʼ böxaj tu bölaj lúzxiba, le régui ca tu guíʼ yöri gapa dë nisa yegu, encaʼ gapa ralaj nisa, ateʼ guca caní que iaʼlátiʼdoʼos ca gatsaj tu gatsaj nisa naʼ röʼö luyú. )IK Guti tu cöʼ tsa tu tsonna cöʼ le nabángaca dzöʼö lu nisa zxön naʼ, ateʼ guca ditaj tu cöʼ tsa tu tsonna cöʼ le taʼdödi láhuiʼlö nisa naʼ. ZH-Bucödxëʼ gubáz láʼayi buropi naʼ lúzubaʼ böaʼ bëdxi, ateʼ gubixi tu le naca ca tu guíʼa zxön régui lu nísadoʼ, ateʼ iaʼlátiʼdoʼos ca gatsaj tu gatsaj nísadoʼ naʼ böáca rön. GGBucödxëʼ gubáz láʼayi zíʼalö lúzubaʼ böaʼ bëdxi, ateʼ gurö́ʼö guiö́j böguiʼ yöla sunna, en guíʼ nutsíʼi rön, ateʼ buluʼhuöxaj luyú. Guyegui tu cöʼ tsa tu tsonna cöʼ le dë luyú ni, ateʼ guyegui caʼ tu cöʼ tsa tu tsonna cöʼ yaga. Guyegui caʼ yúguʼtë guixiʼ yaʼa. F1Níʼirö igádxitëʼ gubáz láʼayi naʼ zö́ngaquiëʼ gadxi lúzubaʼ böaʼ bëdxi naʼ gulaʼcuʼë sinaʼ uluʼcödxëʼ léguequi. ENíʼirö gubáz láʼayi naʼ bulíëʼ zxígaʼdoʼ naʼ len boʼ yalaj dxía lu bucugu naʼ, ateʼ gurúʼunëʼ le luyú. Gunnë́ guziúʼ, ateʼ bö zidzaj biyö́n. Guyëpi yösa, en gudödi budóʼ zxuʼ. Tuʼcödxëʼ lúzubaʼ böaʼ bëdxi 9DkGurén dzön que yalaj naʼ zoa lu nëʼë gubáz láʼayi naʼ, en guca tuz len yöl-laʼ rulidza Dios le gulún bönachi queëʼ Cristo, ateʼ bidxín ga naʼ röʼë Dios. WC'Níʼirö bidëʼ iaʼtúëʼ gubáz láʼayi, nuʼë tu zxígaʼdoʼ néquini oro, en guzuínëʼ raʼ bucugu yehuaʼ yubá niʼ. Gulúʼudëʼë yalaj lu nëʼë para ugutsëʼ le len yöl-laʼ rulidza Dios le gulún yúguʼtë bönachi queëʼ Cristo, en uzéguiʼë le lu bucugu naʼ néquini oro, le zoa lahui lo lataj lo naʼ. ,BQNíʼirö biléʼegacadaʼ-nëʼ gadxi gubáz láʼayi naʼ zuíguequinëʼ lahuëʼ Dios, ateʼ buluʼdödëʼ lu náʼagaquiëʼ gadxi lúzubaʼ böaʼ bëdxi. qA ]Cateʼ buládzuʼë le igadxi le naguelaʼ guichi naʼ, gurö́ʼö dxi yehuaʼ yubá idú gatsaj hora. !@;tuʼ uyúëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ légaquiëʼ ca nu uyú böʼcuʼ zxilaʼ. Zoëʼ gatsaj láhuiʼlö lataj lo naʼ. Ichë́ʼë légaquiëʼ gapa ralaj nisa le ruíʼi yöl-laʼ naʼbán, ateʼ Dios uzxíëʼ lógaquiëʼ nisa taʼbödxëʼ.”?Bítiʼrö ilaʼdunëʼ, en bítiʼrö ilaʼbidxëʼ nisa, en bítiʼrö ilaʼyéguinëʼ gubidza, en bítiʼrö iléquinëʼ xilá |>qQue lë ni naʼ nacuʼë ca dö́dilö lahui lataj lo ga röʼë rinná bëʼë Dios, en tunëʼ dxin lahuëʼ Lëʼ rëla, en të dza lu yudoʼ queëʼ. Nu naʼ röʼö lataj lo ni gun chiʼi légaquiëʼ tuʼ zóalenticaʼsö légaquiëʼ. =+Nedaʼ gudxaʼ lëʼ: “Xan, liʼ nöz quézinuʼ.” Lëʼ gudxëʼ nedaʼ: “Nupa ni gulaʼguíʼi gulaʼzácaʼdaʼ. Gulaʼguíbëʼ lariʼ nácugaquiëʼ, en buluʼún léguequi chiguíchidoʼos len xichönëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ. *<M Níʼirö gunábinëʼ nedaʼ tuëʼ bönniʼ gula naʼ, gunnë́ʼ: “¿Nupxi naʼ nácugaca lariʼ chiguíchidoʼos, en gapxi bönniʼ légaquiëʼ?” ?;w taʼnnë́ʼ:¡Caʼ gaca! ¡Yöl-laʼ ba Liʼ, Dios queë́tuʼ!¡Napuʼ yöl-laʼ zxön, en yöl-laʼ réajniʼi!¡Rëtuʼ Liʼ: “Xclenuʼ”, en runtuʼ Liʼ bal!¡Napuʼ yöl-laʼ unná bëʼ, en yöl-laʼ huáca!¡Gácaticaʼsö caní quiuʼ, Dios queë́tuʼ!¡Caʼ gaca! 9:k Zuíguequinëʼ yúguʼtë gubáz láʼayi idú gásibiʼilö lataj lo naʼ, encaʼ idú gásibiʼilö ga nacuʼë bönniʼ gula, encaʼ idú gásibiʼilö ga nacuáʼ idapa naʼ nabángaca, ateʼ tuʼtsaga lógaquiëʼ lu yu ca dö́dilö lahui lataj lo naʼ, en taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios, Y9+ Tuʼë zidzaj didzaʼ yúguʼtëʼ, taʼnnë́ʼ:¡Yöl-laʼ rusölá zaʼ lu nëʼë Dios queë́ruʼ, röʼë lataj lo ni,
en zaʼ caʼ lu nëʼë Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ! z8m Gudödi guca lë ni buyúaʼ, en biléʼegacadaʼ bönachi zián, cuntu nu gaca ulaba léguequi. Nabábagaquiëʼ yúguʼtë yödzö tuíʼi didzaʼ yúbölö idútë yödzölió. Zuíguequinëʼ ca dö́dilö lahui lataj lo, ga naʼ röʼë caʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ, en nácugaquiëʼ lariʼ chiguíchidoʼos, en zö́ngaquiëʼ zin. F7Chinnu milëʼ diʼa dza queëʼ Zabulón.Chinnu milëʼ diʼa dza queëʼ José.Chinnu milëʼ diʼa dza queëʼ Benjamín. Bönachi guizxi yu nácugaca lariʼ chiguíchidoʼos d6AChinnu milëʼ diʼa dza queëʼ Leví.Chinnu milëʼ diʼa dza queëʼ Isacar. 5!Chinnu milëʼ diʼa dza queëʼ Aser.Chinnu milëʼ diʼa dza queëʼ Neftalí.Chinnu milëʼ diʼa dza queëʼ Manasés. ]43Yuguʼ bönniʼ naʼ daʼ légaquiëʼ lë naʼ naca bëʼ nácagaquiëʼ:Chinnu milëʼ diʼa dza queëʼ Judá.Chinnu milëʼ diʼa dza queëʼ Rubén.Chinnu milëʼ diʼa dza queëʼ Gad. H3 Biyöndaʼ tsca nácagaquiëʼ bönniʼ daʼ légaquiëʼ lë naʼ naca bëʼ. Nácagaquiëʼ idú tu gayuáʼ yuʼ tapa-un milëʼ ladaj yúguʼtë cöʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Israel. I2 Gudxëʼ légaquiëʼ: “Bitiʼ gun dítjaliʼ luyú, en nísadoʼ, en yuguʼ yaga cateʼ udáʼarötuʼ tu le gaca bëʼ raʼ xigágaquiëʼ bönniʼ huen dxin queëʼ Dios queë́ruʼ.” S1Biléʼedaʼ caʼ iaʼtúëʼ gubáz láʼayi zëʼë rirúajëʼ ga rilén gubidza. Nuʼë tu le udë́ʼë nupa nácagaca queëʼ Dios ban le gaca bëʼ léguequi. Bëʼë zidzaj didzaʼ, en bulidzëʼ idapëʼ gubáz láʼayi niʼ nadödi lu náʼagaquiëʼ yöl-laʼ huáca unná bëʼ ilún dítjanëʼ luyú, en nísadoʼ. 0 ;Gudödi gulaca yuguʼ lë ni biléʼedaʼ tapa gubáz láʼayi zuíguequinëʼ idapa laʼa yödzölió. Tuʼzáguëʼë xinö́zgaca idapa böʼ recja tsöláʼa huéaj luyú, para cabí tsecja böʼ luyú yödzölió, en para cabí tsecja lu nísadoʼ, en para cabí utá yaga. y/kChibidxín dza uluíʼi lahui yöl-laʼ rilé quégaquiëʼ, ateʼ ¿nuzxi caz sequiʼ guáʼ ilén le?” .9Gulë́ʼ yuguʼ guíʼadoʼ naʼ, en yuguʼ lëʼe guiö́j naʼ: “Guliʼdubágaʼ netuʼ, en buliʼcachiʼ netuʼ, para cabí iléʼe Nu naʼ röʼö lataj lo niʼ netuʼ, en para cabí ideliʼ yöl-laʼ rilé queëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ netuʼ. &-ENíʼirö yuguʼ bönniʼ taʼnná bëʼë luyú, en yuguʼ bönniʼ lo, en yuguʼ bönniʼ taʼléʼenëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ, en yuguʼ bönniʼ taʼnná béʼenëʼ bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, en yuguʼ bönniʼ dë lu náʼagaquiëʼ, en yúguʼtë nupa nadóʼogaca, en yúguʼtë nupa bitiʼ nadóʼogaca buluʼcachiʼ lógaquiëʼ gapa naca zxan bulóaj, en gapa naca lëʼe guiö́j lu guíʼadoʼ. A,{Gudödi que lúzxiba, ateʼ guca que ca raca que tu guichi cateʼ nu rutubi le. Buluʼtsáʼ xilátjagaca yúguʼtë guíʼadoʼ, encaʼ yúguʼtë gapa zoa luyú bidxi lu nísadoʼ. + Gulaʼguínnaj bölaj lúzxiba lu yu, le guca ca raca que yaga higo, cateʼ taʼguínnaj le ribía cateʼ rutá le böʼ budunuʼ. i*K Cateʼ buládzuʼë le buzxopi le naguelaʼ guichi naʼ, buyúaʼ, en biléʼedaʼ gudö́didaʼ budóʼ zxuʼ luyú. Böáca gasaj gubidza, en guca ca tu lariʼ guitsaʼ gasaj, ateʼ böáca beoʼ xiná ca naca rön. [)/ Buluʼnödzjëʼ quéguequi yuguʼ lariʼ chiguíchidoʼos ilácuëʼ, en gulë́ʼ léguequi: “Ral-laʼ uzíʼ ládxiʼliʼ iaʼtú chíʼidoʼosö, ga idxinrö dza ilaʼdxín yúguʼtë luzáʼaliʼ huen dxin queëʼ Cristo ni, yuguʼ bönniʼ naʼ ral-laʼ iluti bönachi légaquiëʼ caʼ ca naʼ bë́tigaca libíʼiliʼ.” m(S Guluíʼi zidzaj didzaʼ yuguʼ böʼ ni, gulaʼnná: “¡Xantuʼ Láʼayi, runuʼ ca rnnoʼ! ¿Bátaxi caz uchiʼa usörö́uʼ queë́tuʼ, en uzíʼi lëbuʼ yuguʼ bönniʼ nacuʼë yödzölió tuʼ gulútiëʼ netuʼ?” ' Cateʼ buládzuʼë le guyuʼ le naguelaʼ guichi naʼ, biléʼedaʼ zxan bucugu yehuaʼ yubá niʼ yuguʼ böʼ gulaca cazëʼ bönniʼ niʼ gulútiëʼ légaquiëʼ tuʼ gulunëʼ libán que xtídzëʼë Dios, en tuʼ gulunëʼ ba nalí queëʼ. (&IBuyúaʼ, en biléʼedaʼ-baʼ tubaʼ böaʼ gulaj, ateʼ nu naʼ dxía lëbaʼ nazíʼi le Yöl-laʼ Guti, ateʼ zéajlen nu naʼ nu nazíʼi le Lataj Chul-la. Buluʼdödëʼ lu nëʼe nu naʼ inná beʼe gatsaj tu gatsaj bönachi nacuáʼ yödzölió para guti léguequi len guíë tuchiʼ, en len yöl-laʼ ridún, en len yuguʼ yödzöhuë́ʼ, en len yuguʼ böaʼ guixiʼ síniaʼ dzö́ʼöbaʼ luyú. %3Cateʼ buládzuʼë le budapi le naguelaʼ guichi naʼ, biyöndaʼ ruíʼi didzaʼ nu budapi naʼ nabán, ateʼ gunná: “¡Gudá uyúʼ!” H$ Biyöndaʼ ruíʼi didzaʼ tu chiʼi gatsaj láhuiʼlö tapa naʼ nabángaca, ateʼ gunná: “Chopa guíë zxoaʼ xtila len lazxaj que tu dza huen dxin tuʼ gaca gubín, en xopa guíë zxoaʼ cebada len lazxaj que tu dza huen dxin, pero bitiʼ gunuʼ ga yadzaj le naca za, en bitiʼ bi gunuʼ que xisi uva nal-la.” m#SCateʼ buládzuʼë le bunni le naguelaʼ guichi naʼ, biyöndaʼ nu bunni naʼ nabán, ateʼ gunná: “¡Gudá uyúʼ!” Buyúaʼ, en biléʼedaʼ-baʼ tubaʼ böaʼ gasaj, ateʼ nu naʼ dxía lëbaʼ zön tu zxigóns. -"SNíʼirö birúajbaʼ iaʼtubaʼ böaʼ, nácabaʼ xiná. Buluʼdödëʼ lu nëʼe nu naʼ dxía lëbaʼ yöl-laʼ huáca unná bëʼ tsöjtúa yöl-laʼ riböza dxiʼa tsáhuiʼdoʼ quégaca bönachi, en gun ga iluti luzë́ʼeguequi. Buluʼnödzjëʼ queëʼ tu guíë tuchiʼ zxön. !Cateʼ buládzuʼë le buropi le naguelaʼ guichi naʼ, biyöndaʼ nu buropi naʼ nabán, ateʼ gunná: “¡Gudá uyúʼ!” x iBuyúaʼ, en biléʼedaʼ-baʼ tubaʼ böaʼ chiguichi, ateʼ nu naʼ dxía lëbaʼ zön tu uxitiʼ yaga. Guluʼë lëʼ tu le néquini oro udxíëʼ icjëʼ, ateʼ birúajëʼ ca tu nu nácatërö lo para idéliʼnëʼ lu gudil-la.  Níʼirö biléʼedaʼ-nëʼ Bönniʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ, ateʼ buládzuʼë tu le naguelaʼ guichi naʼ, ateʼ biyöndaʼ tu nu nutsaʼ ladaj idapa naʼ nabángaca, ateʼ biyö́n chiʼi ca guziúʼ rinnë́, gunná: “¡Gudá uyúʼ!” RIdápatë nupa naʼ nabángaca taʼnná: “¡Caʼ gaca!” Níʼirö idapa uruʼë bönniʼ gula naʼ buluʼtsaga lógaquiëʼ lu yu, en gulaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Nu naʼ zóaticaʼsö.-S Níʼirö biyöndaʼ tul-la yúguʼtë le benëʼ Dios yehuaʼ yubá, en lu yu yödzölió, en zxánilö luyú, en lu nísadoʼ. Tul-la yúguʼtë le nacuáʼ yuguʼ lataj naʼ, taʼnná:¡Yöl-laʼ ba Nu naʼ röʼö lataj lo,
encaʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ!¡Gúnticaʼsiruʼ-nëʼ bal
en cúʼuticaʼsiruʼ-nëʼ yöl-laʼ ba,
ateʼ inná bë́ʼticaʼsëʼ Lëʼ! yk Tuʼë zidzaj didzaʼ yúguʼtëʼ, taʼnnë́ʼ:¡Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ gulútiëʼ,
náquiëʼ lesacaʼ gataʼ yöl-laʼ unná bëʼ lu nëʼë,
en yöl-laʼ tsahuiʼ, en yöl-laʼ réajniʼi, en yöl-laʼ huáca!¡Náquiëʼ lesacaʼ gunruʼ-nëʼ bal, en tseaj ládxiʼruʼ Lëʼ,
en cúʼuruʼ-nëʼ yöl-laʼ ba! s_ Níʼirö buyúaʼ, en biyöndaʼ chíʼigaquiëʼ gubáz láʼayi zián. Zián gáyuʼë, en gáyuʼë nacuʼë. Nacuʼë idú gásibiʼilö lataj lo naʼ tsözxö́n len nupa naʼ nabángaca, encaʼ yuguʼ bönniʼ gula naʼ. )K Benuʼ ga nácagaquiëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë
en ga nácagaquiëʼ bixúz queëʼ Dios queë́ruʼ.Benuʼ ga taʼnná bëʼë lu yu yödzölió. ve Tul-lëʼ tu le rul-la yöl-laʼ ba, le naca cubi, le rnna caní:Nacuʼ lesacaʼ quéluʼu guichi naʼ,
en uládzuʼu le naguélaʼgaca le,
tuʼ bëʼu lataj yuguʼ bönniʼ gulútiëʼ Liʼ,
ateʼ len xichönuʼ böáʼuuʼ bönachi para ilequi queëʼ Dios,
nupa nácagaca bönachi izáʼa nacuáʼ idútë yödzölió,
bönachi tuíʼi yúguʼtë didzaʼ yúbölö,
en nabábagaca yúguʼtë yödzö,
en yúguʼtë luyú nacuáʼ idútë yödzölió. +OCateʼ chigudélëʼë guichi naʼ, buluʼzóa zxíbiguequi idapa nupa naʼ nabángaca, en idapa uruʼë bönniʼ gula naʼ lahuëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ. Tu tuëʼ bönniʼ gula naʼ zö́ngaquiëʼ le rul-la nazíʼi le arpa, en nuáʼagaquiëʼ caʼ yuguʼ zxígaʼdoʼ néquiguequini oro, yuguʼ le yúdzugaca yalaj, lë naʼ ruluíʼi yöl-laʼ rulidza Dios quégaca bönachi queëʼ. Gudödëʼ Bönniʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ, en gudélëʼë guichi naʼ lu naʼ ibëla Nu naʼ röʼö lataj lo naʼ. W'Níʼirö biléʼedaʼ-nëʼ Bönniʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ, zuínëʼ lahuiʼ lo lataj lo naʼ zoa gatsaj láhuiʼlö nupa naʼ nabángaca, en gatsaj láhuiʼlëʼ caʼ yuguʼ bönniʼ gula naʼ. Dxíëʼ huëʼ ca naca que tu böʼcuʼ zxilaʼ zoa nu bëti lëbaʼ lahuëʼ Dios, nacuáʼ gadxi lúzubaʼ, en gadxi guiö́j lobaʼ, le tuʼluíʼi ca nácagaca gadxi böʼ naʼ dzágagaca Dios, nasö́l-lëʼë léguequi idútë yödzölió. c?Níʼirö tuëʼ bönniʼ gula niʼ gudxëʼ nedaʼ, gunnë́ʼ: “Bitiʼ cödxuʼ. Bönniʼ naʼ náquiëʼ ca bëdxi guixiʼ, en nabábalenëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Judá, en náquiëʼ caʼ zxíʼini xiʼsóëʼ David, chibidéliʼnëʼ lu yúguʼtë le raca, en séquiʼnëʼ uládzuʼë le naguélaʼgaca guichi ni, en usálajëʼ le.” )KNíʼirö gurödxaʼ tuʼ cabí bidzöli nu naca lesacaʼ usalaj guichi naʼ, en bitiʼ bidzöli nu naca lesacaʼ ulaba le, en cuntu nu naca lesacaʼ uyú le. &ECuntu nu guca usalaj guichi naʼ, en bitiʼ guca nu uyú le, calëga nu zoa yehuaʼ yubá, en calëga nu zoa luyú, en calëga nu zoa zxánilö luyú. 2]Biléʼedaʼ-nëʼ tuëʼ gubáz láʼayi lo, ateʼ bëʼë zidzaj didzaʼ, gunnë́ʼ: “¿Nuzxi naca lesacaʼ uladzuʼ le naguélaʼgaca guichi ni, en usalaj le?” V 'Níʼirö biléʼedaʼ tu guichi lu naʼ ibëla Nu naʼ röʼö lataj lo. Guichi naʼ naca tu guichi nudubi, en dáʼgaca didzaʼ lë́ʼelö, en láhuilö. Naguelaʼ guichi naʼ gadxi le nusáyajgaca le. s_ ¡Xantuʼ Dios, nacuʼ lesacaʼ
cúʼutuʼ Liʼ yöl-laʼ ba, en guntuʼ Liʼ bal,
en gataʼ quiuʼ yöl-laʼ unná bëʼ tuʼ benuʼ yúguʼtë le dë!¡Ca rë́ʼëni quézinuʼ nacuáʼ, en gulaʼsí lo nacuáʼ!   tuʼtsaga lógaca tapa uruʼë bönniʼ gula naʼ lu yu lahuiʼ lo Nu naʼ, en taʼyéaj ládxiʼgaca Nu naʼ zóaticaʼsö, en tuʼcuʼë le néquiguequini oro dxía ícjagaquiëʼ lahuiʼ lo lataj ga niʼ röʼö rinná bëʼ Nu naʼ, taʼnnë́ʼ: H  Nupa naʼ nabángaca taʼgúʼu yöl-laʼ ba Nu naʼ röʼö rinná bëʼ, en zóaticaʼsö nabán. Tun bal Nu naʼ, en të Nu naʼ: “Xclenuʼ.” Bátatiʼtës tun idapa naʼ caní,  }Idápatë nupa ni, nacuáʼ xopa xíligaca que queëguequi, ateʼ idáʼalöguequi, en lë́ʼelöguequi xíliguequi dxíadaʼgaca zián guiö́j lóguequi. Rëla, en te ža bitiʼ taʼcuáʼ dxisö, taʼnná:¡Láʼayi! ¡Láʼayi! ¡Láʼayi náquiëʼ Xanruʼ Dios!¡Napa cazëʼ yöl-laʼ huáca!¡Guzóa cazëʼ Lëʼ, en zoa cazëʼ, en chizóa ulë́ʼ! f ETu nu nutsaʼ ladaj tapa ni naláʼ ca nácabaʼ bëdxi guixiʼ. Nu naʼ buropi naláʼ ca nácabaʼ bëdxi, ateʼ nu naʼ bunni naláʼ lahui ca naca lo bönniʼ, ateʼ nu budapi naláʼ ca nácabaʼ bisiáʼ ruzubaʼ.  Ca dö́dilö lahui lataj ni dë tu ca naca tu nísadoʼ le rëpi yösa beníʼ ca guiö́j jara. Nacuáʼ tapa nupa nabángaca cuiti lataj naʼ, tsöláʼa huéaj, ateʼ zián guiö́j lógaca dxíagaca zacaʼ cúdziʼlöguequi, en láhuilöguequi. U #Taʼrúaj yösa, en guziúʼ rinnë́ lu lataj lo ga niʼ röʼö Nu naʼ, ateʼ bö zxön ruʼu. Lahuiʼ lo lataj naʼ tuʼzeníʼ gadxi le taʼgúʼu beníʼ, le nácagaca gadxi böʼ dzágagaca Dios.  #Idú gásibiʼilö lataj naʼ nacuáʼ caʼ iaʼtapa uruáʼ lataj gapa taʼbö́ʼ nupa taʼnná bëʼ, ateʼ yuguʼ lataj naʼ rö́ʼögaquiëʼ tapa uruʼë bönniʼ gula, nácugaquiëʼ lariʼ chiguíchidoʼos, en dxíagaca ícjagaquiëʼ le néquiguequini oro. Rëpi yösa beníʼ Nu naʼ röʼö lataj naʼ, ca naʼ rëpi yösa beníʼ guiö́j jaspe, en guiö́j cornalina, yuguʼ guiö́j nazácaʼdaʼ. Idú gásibiʼilö lataj naʼ zoa biguitaʼ le naca lachi ca naca guiö́j esmeralda, le rë́pidaʼ yösa beníʼ. DLaʼ níʼisö guzóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi nedaʼ, ateʼ biléʼedaʼ yehuaʼ yubá niʼ tu lataj ga Nu röʼö rinná bëʼ, en biléʼedaʼ caʼ Nu naʼ röʼö lataj naʼ. ^ 7Gudödi gulaca yuguʼ lë ni, buyúaʼ, en biléʼedaʼ tu ga nu riyaza le nayalaj yehuaʼ yubá. Biyöndaʼ caʼ chiʼë bönniʼ naʼ biyöndaʼ zíʼalö, ateʼ bulidza zidzaj ca ribödxi lúzubaʼ böaʼ bëdxi. Chiʼi ni bulidza nedaʼ, gunná: “Gudá xitsáʼalö ni, ateʼ nedaʼ uluíʼidaʼ liʼ le run bayudxi ilaca tödi ni.” /Nu riyöni, ral-laʼ uzë́ nagui lë ni rnnëʼ Dios Böʼ Láʼayi, ruíʼilenëʼ didzaʼ yuguʼ cöʼ bönachi quiaʼ nedaʼ, Cristo.”*MNúlöliʼ idéliʼliʼ lu le raca yödzölió, nedaʼ gunaʼ ga cö́ʼöliʼ tsözxö́n len nedaʼ ga naʼ röʼa rinná bëʼa, ca naʼ benëʼ caʼ Xuzaʼ quiaʼ nedaʼ. Bidéliʼdaʼ nedaʼ lu le guca quiaʼ, ateʼ gurö́ʼlenaʼ Xuzaʼ tsözxö́n ga naʼ röʼë rinná bëʼë. FBuliʼyútsöcaʼ, nedaʼ caz zuínaʼ ga nu riyaza, en rulidzaʼ. Channö nútiʼtës nu yöni chiʼa, en isalaj quiaʼ, tsáziaʼ, en gágulenaʼ nu naʼ, ateʼ nu naʼ gágulen nedaʼ. DNedaʼ ruzedaʼ bach, en run ziʼa yúguʼtë nupa nadxíʼidaʼ channö cabí tun le naca dxiʼa. Que lë ni naʼ, buliʼbíʼi ládxiʼliʼ, en guliʼgún xichinaʼ idú ládxiʼliʼ. +OQue lë ni naʼ, nedaʼ ruzéajniʼidaʼ libíʼiliʼ gáʼuliʼ le naca ca oro lu naʼa nedaʼ le nunaʼ dxiʼa lu guíʼ, para gataʼ yöl-laʼ tsahuiʼ idú queë́liʼ. Ral-laʼ gáʼuliʼ caʼ lariʼ chiguichi quiaʼ le gáculiʼ para igachiʼ yöl-laʼ xiguídidö queë́liʼ le run ga nu rutuíʼi. Ral-laʼ gáʼuliʼ caʼ quiaʼ le gun ga uluʼhuöáca guiö́j loliʼ para gaca iléʼeliʼ le naca quiaʼ. 7Libíʼiliʼ rnnaliʼ riléʼeliʼ yöl-laʼ tsahuiʼ queë́liʼ, en raca dxiʼa queë́liʼ, en bitiʼ bi riyadzaj queë́liʼ, pero bitiʼ réquibeʼeliʼ le nácaliʼ. ¡Bayechiʼ nácaliʼ! ¡Nácaliʼ xizíʼ! ¡Nácaliʼ yechiʼ, en lo chul-la, en ridaliʼ xiguídisö! CNaʼa, tuʼ nácaliʼ ca nisa nati yúlasö, en bitiʼ nácaliʼ ca nisa ziaga, en bitiʼ nácaliʼ ca nisa zöguiʼ, chúʼunaʼ libíʼiliʼ ca run nu ruhuë́bi nisa nati yula naʼ. ~9Caní rnnëʼ: Nedaʼ nöz quézidaʼ le runliʼ. Ca runliʼ naca ca nisa bitiʼ naca ziaga, tuʼ cabí rucáʼanaliʼ tsaz nedaʼ, en bitiʼ naca ca nisa zöguiʼ, tuʼ cabí dáʼaliʼ nedaʼ idú ládxiʼliʼ. Dxíʼarö gaca laʼ gácaliʼ ca nisa ziaga o ca nisa zöguiʼ. }Gunnë́ʼ caʼ: “Lëscaʼ caní buzúaj lu guichi didzaʼ ni isö́l-luʼu queëʼ gubáz quiaʼ zóalenëʼ bönachi quiaʼ lu yödzö Laodicea. Caní uzúajuʼ lu guichi: Ruʼë didzaʼ Bönniʼ naʼ zoëʼ tsaz, Bönniʼ runëʼ ca rnnëʼ, en ruʼë didzaʼ idútë li ca runëʼ ba nalí, en náquiëʼ caʼ Bönniʼ naʼ gulén lu nëʼë yúguʼtë le benëʼ Dios. A|{ Nu riyöni ral-laʼ uzë́ nagui lë ni rnnëʼ Dios Böʼ Láʼayi, ruíʼilenëʼ yuguʼ cöʼ bönachi quiaʼ nedaʼ, Cristo, didzaʼ.” Didzaʼ gusö́l-lëʼë yödzö Laodicea { Núlöliʼ niʼ idélaʼliʼ lu le raca yödzölió, nedaʼ gunaʼ ga gácaliʼ tsutsu ca nácagaca yaʼzxö́n, ateʼ sóaliʼ yudoʼ ga naʼ zoëʼ Dios, en catu caz irúajliʼ niʼ. Udáʼa libíʼiliʼ ca lëʼ Dios quiaʼ, encaʼ ca lë yödzö queëʼ Dios le naca Jerusalén cubi, le huötaj irúaj yehuaʼ yubá lu nëʼë Dios. Lëscaʼ udáʼa libíʼiliʼ Laʼ cubi. z3 ¡Siʼ guídaʼ! Que lë ni naʼ guliʼgún chiʼi le nápaliʼ, para cabí gaca nu gun ga cabí síʼiliʼ lë naʼ ral-laʼ gunnaʼ queë́liʼ. Uy# Tuʼ benliʼ ca rnna xtídzaʼa, en gulö́zaliʼ zxön ladxiʼ, gun chiʼa libíʼiliʼ dza naʼ ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ yúguʼtë bönachi lu yödzölió ni, lë naʼ gaca para siʼ bëʼ léguequi. Tx! Buliʼyútsöcaʼ, taʼdë́ʼ bönniʼ niʼ Satanás, tuʼ xihuiʼ, en taʼzíʼ yëʼë, taʼnnë́ʼ nácagaquiëʼ bönachi judío taʼyéaj ládxiʼgaca Dios, pero bitiʼ nácagaquiëʼ caní, gunaʼ ga ilaʼdxinëʼ loliʼ, en uluʼzechu zxíbigaquiëʼ xiníʼaliʼ. Níʼirö iléquibeʼenëʼ nadxíʼidaʼ libíʼiliʼ. #w?Bönniʼ ni rnnëʼ: Nedaʼ nöz quézidaʼ le runliʼ. Nözdaʼ nápaliʼ látiʼdoʼos yöl-laʼ huáca, pero runliʼ ca rnna xtídzaʼa, en bitiʼ rutuíʼiliʼ rnnaliʼ néquiliʼ quiaʼ. Que lë ni naʼ nuzóaʼ loliʼ tu ga nu tsaz le nayalaj, ateʼ cuntu nu gaca usayaj le. nvUGunnë́ʼ caʼ: “Lëscaʼ caní buzúaj lu guichi didzaʼ ni isö́l-luʼu queëʼ gubáz quiaʼ zóalenëʼ bönachi quiaʼ lu yödzö Filadelfia. Caní uzúajuʼ lu guichi: Ruʼë didzaʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ láʼayi, en ruʼë didzaʼ idútë li, en dë lu nëʼë zxíʼini guíë queëʼ David, bönniʼ gunná bëʼë. Bönniʼ naʼ ruʼë didzaʼ risálajëʼ ga nu riyaza, ateʼ cuntu nu gaca usayaj le, en rusayjëʼ ga nu riyaza, ateʼ cuntu nu gaca isalaj le. CuNu riyöni ral-laʼ uzë́ nagui lë ni rnnëʼ Dios Böʼ Láʼayi, ruíʼilenëʼ yuguʼ cöʼ bönachi quiaʼ nedaʼ, Cristo, didzaʼ.” Didzaʼ gusö́l-lëʼë yödzö Filadelfia 2t]Nupa ilaʼdeliʼ lu le raca yödzölió ugácuaʼ léguequi lariʼ chiguíchidoʼos, en bitiʼ usúluaʼ láguequi chinazúajgaca lu guichi ga nazúajgaca lágaca nupa nadéliʼgaca yöl-laʼ naʼbán idú. Siʼ lu naʼa nupa ni lahuëʼ Xuzaʼ Dios, encaʼ lógaquiëʼ gubáz láʼayi queëʼ. zsmNacuáʼlen bal-la bönachi libíʼiliʼ lu yödzö Sardis, nupa bitiʼ nácagaca xihuiʼ. Ilaʼdalen nupa ni nedaʼ, nácugaca lariʼ chiguíchidoʼos le ruluíʼi nuhuöácagaca idú tsahuiʼ, en nácagaca lesacaʼ gaca caní quéguequi. Ar{Guliʼtsöjné naʼa xibá naʼ biyö́niliʼ le guzxíʼ lu náʼaliʼ. Guliʼgún ca rnna xtídzëʼë Dios, en buliʼbíʼi ládxiʼliʼ. Channö cabí usubán ládxiʼliʼ, guídaʼ ga zóaliʼ tsálidoʼos ca naʼ ridxinëʼ tsálidoʼos gubán, en bitiʼ inö́ziliʼ bizxi dza naʼ guídaʼ ga zóaliʼ. 4qaBuliʼsubán ládxiʼliʼ. Guliʼgún tsutsu le nacuáʼlen libíʼiliʼ, le chizóa ilátigaca, tuʼ réquibeʼedaʼ le runliʼ bitiʼ naca idú tsahuiʼ lahuëʼ Dios. >p wGunnë́ʼ caʼ: “Lëscaʼ caní buzúaj lu guichi didzaʼ ni isö́l-luʼu queëʼ gubáz quiaʼ zóalenëʼ bönachi quiaʼ lu yödzö Sardis. Caní uzúajuʼ lu guichi: Ruʼë didzaʼ Bönniʼ naʼ nacuáʼlen Lëʼ gadxi böʼ naʼ, ateʼ zxóagacabaʼ gadxi bölaj beníʼ lu nëʼë ibëla, rnnëʼ: Nedaʼ nöz quézidaʼ le ruáʼ döʼ runliʼ, en nözdaʼ chinati cázaliʼ sal-laʼ téquiguequi bönachi zóaliʼ nabanliʼ. o/Nu riyöni ral-laʼ uzë́ nagui lë ni rnnëʼ Dios Böʼ Láʼayi, ruíʼilenëʼ yuguʼ cöʼ bönachi quiaʼ nedaʼ, Cristo, didzaʼ.”>nwGuʼa caʼ le naca ca bölaj hui sila quégaquiëʼ. mCa naʼ budödëʼ Xuzaʼ Dios yöl-laʼ unná bëʼ lu naʼa, nedaʼ caʼ gunaʼ ga ilaʼnná béʼenëʼ yuguʼ yödzö, ateʼ gataʼ lu náʼagaquiëʼ tu xiyaga guíë, ateʼ uluʼzxuzxjëʼ bönachi naʼ ca nu ruzxuzxaj zxigaʼ yö́ʼöna néquini yu. 9lkBönniʼ niʼ ilaʼdéliʼnëʼ lu le raca yödzölió, en ilunëʼ ca rë́ʼëndaʼ nedaʼ ga údxitë, nedaʼ gunaʼ ga ilaʼnná béʼenëʼ bönachi idútë yödzölió. `k9Naʼa, lë naʼ chinazíʼ lu náʼaliʼ, guliʼgún chiʼi ga idxintë dza huödaʼ. KjIaʼzícaʼliʼ zóaliʼ yödzö Tiatira, núlöliʼ bitiʼ nazíʼ lu náʼaliʼ lë naʼ rusédinu, en bitiʼ nazë́daliʼ lë naʼ taʼnná bönachi niʼ naca le nayéajniʼi idú, pero le nácatë naca xtidzaʼ Satanás, tuʼ xihuiʼ, reaʼ libíʼiliʼ: Bitiʼ usubágaʼa libíʼiliʼ iaʼtú le ral-laʼ gunliʼ. }S}}>|:{Szyxwvqutsrqqoomm-l5jiThqgfedcbbZaf_^]C\[|ZZ_YEXVUTlSRQPVPO NLLJJHH FEDCqAA?>=ae!Dios uchíziëʼ icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ chiëʼ bönniʼ naʼ le gun ga ilunëʼ ca rë́ʼëni quézinëʼ Lëʼ, ateʼ ilácagaquiëʼ tuz, en uluʼdödëʼ yöl-laʼ unná bëʼ quégaquiëʼ lu náʼabaʼ böaʼ síniaʼ naʼ para gaca ca rnna xtídzëʼë. dChi lúzubaʼ böaʼ síniaʼ naʼ biléʼenuʼ, en tuʼluíʼi chiëʼ bönniʼ, bitiʼ ilaʼléʼenëʼ-nu nigula udá dzaga naʼ dxiʼa, ateʼ uluʼcáʼanëʼ-nu cáʼasö, en xiguídisö. Ilahuëʼ xipë́laʼnu, en uluʼzéguiʼë-nu len guíʼ. #c?Gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ caʼ nedaʼ, gunnë́ʼ: “Yuguʼ nísadoʼ naʼ biléʼenuʼ gapa niʼ rö́ʼönu nigula udá dzaga naʼ, tuʼluíʼi bönachi yuguʼ yödzö, en yuguʼ bönachi izáʼa, en bönachi tuíʼi yuguʼ didzaʼ yúbölö, en bönachi yuguʼ luyú. ab;Ilaʼdíl-lalenëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ, pero Lëʼ ucul-lëʼ légaquiëʼ, tuʼ náquiëʼ Xángaca yúguʼtë nupa nácagaca xan, en náquiëʼ Bönniʼ rinná béʼenëʼ yúguʼtë nupa taʼnná bëʼ. Nupa nacuáʼlen Lëʼ, bulidzëʼ Dios léguequi, en gurö́ëʼ léguequi, ateʼ tsaz dáʼgaca Lëʼ.” 8ai Chiëʼ bönniʼ ni, lë́bisö nácagaquiëʼ, ateʼ uluʼdödëʼ yöl-laʼ unná bëʼ quégaquiëʼ, en le nazíʼ lu náʼagaquiëʼ lu náʼabaʼ böaʼ síniaʼ naʼ. `  ’Chi lúzubaʼ naʼ biléʼenuʼ tuʼluíʼi chiëʼ bönniʼ ilaʼnná bëʼë. Bitiʼ taʼzíʼininëʼ yöl-laʼ unná bëʼ, pero ilaʼziʼë yöl-laʼ unná bëʼ tu chíʼidoʼosö, en ilaʼnná bëʼë tsözxö́n len böaʼ síniaʼ naʼ. >_u Böaʼ síniaʼ naʼ guzóabaʼ, pero bitiʼ zóabaʼ naʼa, ruluíʼi tu bönniʼ izxunuʼ, inná bëʼë. Nunëʼ tsözxö́n bönniʼ gadxi naʼ, ateʼ tödi ni nítiëʼ tsaz. ^) Lëscaʼ caní gadxi ícjabaʼ naʼ tuʼluíʼi gadxëʼ bönniʼ taʼnná bëʼë. Gáyuʼë bönniʼ ni chigudödi quégaquiëʼ. Tuëʼ bönniʼ ni rinná bëʼë naʼa, ateʼ iaʼtúëʼ bitiʼ ridxíninëʼ, pero cateʼ guídëʼ, inná bëʼë tu chíʼidoʼosö. ]% ’Lë ni naca tu le uzéajniʼi nu gaca tséajniʼi: Gadxi ícjabaʼ naʼ tuʼluíʼi gadxi guíʼadoʼ gapa rö́ʼönu nigula naʼ. M\Böaʼ síniaʼ naʼ biléʼenuʼ guzóabaʼ zíʼalö, pero bitiʼ zóabaʼ naʼa. Böaʼ ni chizóa irúajbaʼ lataj chul-la, ateʼ tséajbaʼ ga nítibaʼ tsaz. Uluʼbánideʼe nupa nacuáʼ luyú cabí nazúajgaca láguequi lu guichi que yöl-laʼ naʼbán, le buzúajëʼ Dios dza niʼte quez cateʼ siʼ gataʼ yödzölió. Cateʼ ilaʼléʼeni böaʼ síniaʼ naʼ guzóabaʼ zíʼatëlö, pero bitiʼ zóabaʼ naʼa, uluʼbani tuʼ nubanbaʼ. [)Gudxëʼ gubáz láʼayi naʼ nedaʼ, gunnë́ʼ: “¿Bizx que rubáninuʼ? Uzéajniʼidaʼ liʼ lë naʼ nagachiʼ, le ruluíʼi ca naca nigula ni, encaʼ le ruluíʼi ca naca böaʼ síniaʼ naʼ dxíanu-baʼ, böaʼ naʼ dxíagaca gadxi ícjabaʼ, en chi lúzubaʼ. oZWGúquibeʼedaʼ nazúdxinu nigula naʼ tuʼ bennu ga gulaj rön quégaca nupa néquiguequi queëʼ Dios, en quégaca nupa naʼ zoa nu bëti léguequi tuʼ gulún ba nalí queëʼ Jesús. Cateʼ biléʼedaʼ-nu, bubánideʼedaʼ. dYARaʼ xigánu dáʼgaca ca lënu, le tuʼluíʼi tu le nagachiʼ, en taʼnná caní: “Yödzö Babilonia Le Naca Lo”, en “Xináʼagacanu Nigula Udá Dzaga”, en “Xináʼagaca Le Xihuiʼ Dzöʼö Yödzölió.” /XWNigula naʼ dxíanu lëbaʼ nácunu lariʼ xiná chul-la, en lariʼ xiná guíʼidoʼos. Nazíʼi biquitaj queë́nu le néquiguequini oro, en yuguʼ guiö́j nazacaʼ, en yuguʼ bugá. Lu náʼanu röʼö tu zxígaʼdoʼ néquini oro, en yudzu le nácagaca xihuiʼ, en le ruáʼ döʼ runnu. [W/Dios Böʼ Láʼayi guzóalenëʼ nedaʼ, ateʼ gubáz láʼayi naʼ guchë́ʼë nedaʼ tu lu lataj cáʼasö, ateʼ biléʼedaʼ-nu tu nigula niʼ dxíanu cúdzuʼbaʼ tubaʼ böaʼ síniaʼ, nácabaʼ xiná guíʼidoʼos. Dxíagaca gadxi ícjabaʼ, en chi lúzubaʼ, en dáʼgaca caʼ lëbaʼ le taʼnnë́ xihuiʼ queëʼ Dios. ?VwGulaʼcuaʼlen lënu nupa taʼnná bëʼ luyú yödzölió, en gulún le ruáʼ döʼ, ateʼ gulaʼzudxi nupa nacuáʼ yödzölió ni, tuʼ gulunlen lënu le bitiʼ naca dxiʼa.” MU Níʼirö bidxinëʼ tuëʼ gubáz láʼayi ga zoaʼ, nababëʼ gadxi gubáz láʼayi naʼ gulaʼzönëʼ gadxi zxígaʼdoʼ naʼ néquiguequini oro. Bë́ʼlenëʼ nedaʼ didzaʼ, gunnë́ʼ: “Gudá ni, ateʼ uluíʼidaʼ liʼ ca gunëʼ Dios, gunëʼ-nu xíguiaʼ nigula udá dzaga naʼ, rö́ʼönu lu nísadoʼ zián. 5TcBöxaj caʼ guiö́j böguiʼ yöla sunna, le zaʼ lúzxiba, en yöjsóa ícjagaca bönachi, ateʼ nál-liʼ tu tu guiö́j böguiʼ naʼ ca tu gayuáʼ guíë, ateʼ yúguʼtë bönachi gulaʼnnë́ xihuiʼ queëʼ Dios tuʼ nözi guiö́j böguiʼ naʼ tuʼ buluʼsácaʼdaʼ ziʼi léguequi.sS_Bilaʼgachiʼ yuguʼ luyú bidxi dzöʼö lu nísadoʼ, ateʼ bítiʼrö gulaʼláʼ yuguʼ guíʼadoʼ. RBirúaj tsonna cö́ʼölö yödzö zxön naʼ, ateʼ gulaʼguínnaj yödzö nacuáʼ yödzölió. Yöjnenëʼ Dios le naca xihuiʼ gulún bönachi yödzö zxön naʼ nazíʼi le Babilonia, ateʼ lu yöl-laʼ rilé queëʼ benëʼ xíguiaʼ nupa nacuáʼ niʼ. ;QoNíʼirö guyëpi yösa, en gurö́ʼödaʼ bö, en gunnë́ guziúʼ. Gudö́didaʼ budóʼ zxuʼ, le gudö́didaʼrö ca gudödi tsanni ni nacuáʼ bönachi yödzölió. kPOGuyijëʼ gubáz láʼayi igadxi naʼ, en yöjlaljëʼ le yudzu zxígaʼdoʼ naʼ zönëʼ lu böʼös, ateʼ bëʼ zidzaj didzaʼ tu nu zoa lu lataj láʼayi zoa yehuaʼ yubá ga dë lataj lo naʼ, rnna: “Chinaca.” O+Yuguʼ böʼ xihuiʼ naʼ buluʼtubi yuguʼ bönniʼ taʼnná bëʼë, ateʼ buluʼdubëʼ tu lataj nazíʼi le lu didzaʼ hebreo: Armagedón. 'NGCaní rnnëʼ Dios: “¡Buliʼyútsöcaʼ! Guídaʼ tsálidoʼos ca ridxinëʼ tu bönniʼ gubán. Bicaʼ ba nu zoa ban ladxiʼ, en run chiʼi le nacu nu naʼ, en rúnticaʼsö dxiʼa, para cabí gun bayudxi ta xiguídisö, en para cabí utuíʼi nu naʼ lahuiʼ lógaca bönachi.” BM}Nácagaca yonna böʼ ni böʼ que tuʼ xihuiʼ, böʼ naʼ tun le nácagaca bëʼ le ilún ga uluʼbani bönachi. Yöjaca böʼ xihuiʼ naʼ idú yödzölió, en yöjtúbigaca nupa taʼnná bëʼ, para tsöjáquiëʼ lu gudil-la naʼ gaca lu dza zxön queëʼ Dios, Bönniʼ napa cazëʼ yöl-laʼ unná bëʼ. L{ Níʼirö biléʼedaʼ bëla zxön xitsiníʼ naʼ, en böaʼ síniaʼ naʼ, en bönniʼ ruʼë didzaʼ uláz quégacabaʼ. Bilaʼrúaj tsonna böʼ xihuiʼ tun ditaj bönachi lu ruáʼagaca nupa naʼ. Naláʼgaca ca naláʼgacabaʼ buludzu. K Guyijëʼ gubáz láʼayi buzxopi naʼ, en yöjlaljëʼ le yudzu zxígaʼdoʼ naʼ zönëʼ lu yegu zxön nazíʼi le Eufrates, ateʼ gubidxi nisa yegu naʼ para ibáʼa nöza ga ilaʼdödi nupa taʼnná bëʼ, nupa ilaʼrúaj zacaʼ ga rilén gubidza. XJ) pero bitiʼ buluʼbíʼi ládxiʼgaca para cabirö ilúngaca le ruáʼ döʼ tunëʼ. Gulaʼnnë́ ziʼi queëʼ Dios zoëʼ yehuaʼ yubá tuʼ taʼguíʼi taʼzacaʼ, en tuʼ dxíagaca yudzuʼ yaʼa naʼ. %IC Guyijëʼ gubáz láʼayi guyuʼ naʼ, en yöjlaljëʼ le yudzu zxígaʼdoʼ zönëʼ lu xilataj böaʼ síniaʼ ga naʼ rinná bë́ʼëbaʼ, ateʼ gurö́ʼö chul-la gapa rinná bë́ʼëbaʼ. Níʼirö, tuʼ gulaʼguíʼi gulaʼzacaʼ bönachi, guláguyaʼa lúdxiʼguequi, H Gulaʼyéguiʼdaʼ yúguʼtë bönachi tu ruzéguiʼdaʼ gubidza, pero bitiʼ buluʼbíʼi ládxiʼgaca, en bitiʼ gulaʼgúʼu Dios yöl-laʼ ba. Gulaʼnnë́ ziʼi queëʼ Dios, Bönniʼ dë lu nëʼë inná béʼenëʼ yuguʼ lë ni tuʼsacaʼ ziʼ bönachi. GGGuyijëʼ gubáz láʼayi budapi naʼ, en yöjlaljëʼ le yudzu zxígaʼdoʼ naʼ zönëʼ lu gubidza, ateʼ gubidza naʼ, bëʼë Dios le lataj uzéguiʼdaʼ bönachi len guíʼ que. gFGNíʼirö biyöndaʼ ruíʼi didzaʼ tu nu zoa raʼ bucugu yehuaʼ yubá niʼ, rnna: “¡Caʼ gaca, Xantuʼ Dios, napa cazuʼ yöl-laʼ unná bëʼ! ¡Idútë li, en tsahuiʼ naca ca richuguʼ quégaca bönachi!” TE!tuʼ buluʼlaljëʼ rön quégaca nupa néquiguequi quez quiuʼ, en quégaca nupa guluíʼi didzaʼ uláz quiuʼ! ¡Naʼa, Liʼ runuʼ ga ilë́ʼajëʼ rön, tuʼ caní ral-laʼ gaca quégaquiëʼ!” nDUNíʼirö biyöndaʼ ruʼë didzaʼ gubáz láʼayi naʼ dë lu nëʼë rinná béʼenëʼ nisa naʼ, rnnëʼ: “¡Xantuʼ Dios Láʼayi! ¡Zoa cazuʼ, en guzóa cazuʼ! ¡Tsahuiʼ nacuʼ tuʼ richuguʼ caní quégaca bönachi 5CcGuyijëʼ gubáz láʼayi bunni, en yöjlaljëʼ le yudzu zxígaʼdoʼ naʼ zönëʼ gapa dë yegu, en gapa ralaj nisa, ateʼ gapa dë nisa naʼ buluʼhuöáca rön. BNíʼirö guyijëʼ gubáz láʼayi buropi, en yöjlaljëʼ le yudzu zxígaʼdoʼ naʼ zönëʼ lu nísadoʼ, ateʼ nisa naʼ böáca rön ca naca rön queëʼ tu bönniʼ nati, ateʼ gulati yúguʼtë nupa nabángaca nacuáʼ lu nísadoʼ naʼ. ZA-Guyijëʼ gubáz láʼayi zíʼalö, en yöjlaljëʼ le yudzu zxígaʼdoʼ naʼ zönëʼ lu yödzölió. Lë naʼ yudzu zxígaʼdoʼ naʼ ben ga gutsaj yudzuʼ yaʼa le riládaʼ idútë le naca caz nupa naʼ daʼ léguequi le naca bëʼ dáʼgaca böaʼ síniaʼ naʼ, encaʼ nupa naʼ taʼyéaj ládxiʼgaca budóʼ queë́baʼ. @ Níʼirö biyöndaʼ chiʼi nu ruíʼi zidzaj didzaʼ lataj láʼayi naʼ, en rë gadxi gubáz láʼayi naʼ, rnna: “¡Guliʼtséaj! ¡Guliʼtsöjlálaj gadxi zxígaʼdoʼ naʼ lu yödzölió, le yúdzugaca lë naʼ ruluíʼi yöl-laʼ rilé queëʼ Dios!” ?Lu lataj láʼayi naʼ bidzáʼa dzön, tuʼ zoa niʼ yöl-laʼ beníʼ, en yöl-laʼ huáca zxön queëʼ Dios. Cuntu nu sequiʼ tsaza lu lataj láʼayi naʼ cateʼ gátsjarö gadxi yödzöhuë́ʼ naʼ nuáʼagaquiëʼ gadxi gubáz láʼayi naʼ.p>YNíʼirö tu nu nutsaʼ ladaj idapa nupa naʼ nabángaca, bëʼ que queë́gaquiëʼ gadxi gubáz láʼayi naʼ gadxi zxígaʼdoʼ néquiguequini oro, en yúdzugaca le ruluíʼi yöl-laʼ rilé queëʼ Dios, Bönniʼ zoa cazëʼ. j=MBilaʼrúajëʼ gadxi gubáz láʼayi lu lataj láʼayi naʼ, nuáʼagaquiëʼ gadxi yödzöhuë́ʼ naʼ. Nácugaquiëʼ lariʼ nazácaʼdaʼ le rëpi yösa beníʼ, en núgaʼgaca luchúʼugaquiëʼ le néquiguequini oro. +<OGudödi guca lë ni, buyúaʼ, en biléʼedaʼ guyalaj yudoʼ yehuaʼ yubá ga niʼ dë lataj láʼayi que le naca bëʼ zóalenëʼ Dios bönachi queëʼ. ;¿Nuzxi caz cabí gadxi Liʼ, Xantuʼ?¿Nuzxi caz cabí cuʼu Liʼ yöl-laʼ ba?¡Tuzuʼ Liʼ nacuʼ láʼayi!¡Ilaʼdxín bönachi yúguʼtë yödzö,
en ilaʼyéaj ládxiʼguequi Liʼ
tuʼ taʼléʼe naca tsahuiʼ yúguʼtë le runuʼ! :3Tul-lëʼ le rul-la naʼ bil-lëʼ Moisés, bönniʼ huen dxin queëʼ Dios. Naca tu le rul-la queëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ. Taʼnnë́ʼ:¡Liʼ, Xantuʼ Dios, zxö́ntërö nacuʼ Liʼ!¡Zxö́ntërö naca yúguʼtë le benuʼ,
le tun ga rubánituʼ!¡Liʼ rinná béʼenuʼ yuguʼ yödzö!¡Idú dxíʼadoʼ, en idú tsahuiʼ naca ca bi runuʼ! A9{Biléʼedaʼ caʼ tu le naca ca tu nísadoʼ le rëpi yösa beníʼ ca guiö́j jara le nutsíʼi guíʼ. Nupa naʼ buluʼxicja lu böaʼ síniaʼ naʼ, en lu budóʼ queë́baʼ, en lu labaʼ, zuígaca lu lë naʼ naca ca tu nísadoʼ, en nuáʼagaquiëʼ le tul-la, yuguʼ le bëʼë Dios quégaquiëʼ. w8 iBiléʼedaʼ iaʼtú le nácadaʼ bëʼ yehuaʼ yubá, le run ga nu rubani. Bilaʼrúajëʼ gadxi gubáz láʼayi, nuáʼagaquiëʼ gadxi yödzöhuë́ʼ röjsétegaca, le ugunëʼ dxin Dios, údxi gunëʼ xíguiaʼ bönachi yödzölió. m7SBuluʼlibëʼ le taʼbía lubá uva naʼ lu lerui zoa níʼilö raʼ yödzö, ateʼ lu lerui naʼ birúaj rön, en gurén ga bidxintë ruáʼagacabaʼ böaʼ, en gudödi rön naʼ idú tsca gaca sáʼaruʼ idú chinnu dza.=6sNíʼirö gubáz láʼayi ni bugunëʼ dxin guíë tuchiʼ idútë yödzölió, en butubëʼ le taʼbía lubá uva rö́ʼgaca luyú, ateʼ yöjchúʼunëʼ le taʼbía lubá uva naʼ lu yeru zxön ga izí xisi. Yuguʼ lë ni ruluíʼi ca gunëʼ Dios, gunëʼ xíguiaʼ bönachi nacuáʼ yödzölió. r5]Birúajëʼ iaʼtúëʼ gubáz láʼayi raʼ bucugu niʼ, dë lu nëʼë inná béʼenëʼ guíʼ, ateʼ bëʼë zidzaj didzaʼ, en bulidzëʼ gubáz láʼayi zíʼalö naʼ nuʼë guíë tuchiʼ, gunnë́ʼ: “¡Bugún dxin guíë tuchiʼ quiuʼ, en butubi tuʼxóa huéaj le taʼbía lubá uva rö́ʼgaca yödzölió, tuʼ chiná le taʼbía lubá uva!” t4aNíʼirö birúajëʼ tu gubáz láʼayi lu yudoʼ zoa yehuaʼ yubá. Nuʼë caʼ tu guíë tuchiʼ. 3 Níʼirö Nu naʼ röʼö lu böaj naʼ bugún dxin guíë tuchiʼ idútë yödzölió, ateʼ buziʼë le ruláʼ luyú. 12[Birúajëʼ tuëʼ gubáz láʼayi lu yudoʼ röʼö yehuaʼ yubá, ateʼ bëʼë zidzaj didzaʼ, en gudxëʼ Nu naʼ röʼö lu böaj naʼ, gunnë́ʼ: “¡Bugún dxin guíë tuchiʼ quiuʼ, en guchugu zxoaʼ xtila, tuʼ chibidxín dza nu uzíʼ le! ¡Chinabídx do que le dë yödzölió!” 1 Níʼirö buyúaʼ, en biléʼedaʼ tu böaj lúzxiba chiguíchidoʼos, ateʼ lu böaj naʼ röʼë tu bönniʼ náquiëʼ ca náquiëʼ Bönniʼ Guljëʼ Bönachi, ateʼ dxía icjëʼ tu le néquini oro, ateʼ zönëʼ tu guíë tuchiʼ lu nëʼë. z0m Níʼirö biyöndaʼ chiʼi nu ruíʼi didzaʼ yehuaʼ yubá, en rë nedaʼ: “Buzúaj lu guichi lë ni: ¡Bicaʼ bágaca nupa ilátigaca naʼa si lo, nupa naʼ taʼyéajlëʼ Xanruʼ!” Dios Böʼ Láʼayi rnnëʼ: “¡Caʼ gaca! ¡Uluʼzíʼ ládxiʼgaquiëʼ lu dxin gulunëʼ, en uluʼziʼë xibé ca saʼyéaj le gulunëʼ!” Tuʼziʼë le ruláʼ luyú !/; Que lë ni naʼ nupa naʼ néquiguequi queëʼ Dios, en tun ca rnna le gunná bëʼë, en taʼyéajlëʼ Jesús, ral-laʼ ilaʼböza zxön ladxiʼ.” 8.i Cuénticaʼsö dzön que guíʼ ga niʼ quíʼi sacaʼ nu naʼ. Rëla, en te dza quiʼi sacaʼ, ateʼ catu caz gataʼ lataj uluʼzíʼ ládxiʼgaca nupa ilaʼyéaj ládxiʼgaca-baʼ böaʼ síniaʼ naʼ, en budóʼ queë́baʼ. Bitiʼ uluʼzíʼ ládxiʼgaca nupa iluíʼi lataj taʼ labaʼ léguequi. [-/ gunëʼ Dios nu ni xíguiaʼ lu yöl-laʼ rilé queëʼ! ¡Quiʼi sacaʼ nu naʼ lu guíʼ, en lu lë naʼ ruzéguiʼdaʼ, lógaca gubáz láʼayi, en lahuëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ! ,' Iaʼtúëʼ gubáz láʼayi söjnáhuëʼ gubáz láʼayi buropi ni, en ruʼë zidzaj didzaʼ, rnnëʼ: “¡Channö nu tseaj ladxiʼ-baʼ böaʼ síniaʼ naʼ, encaʼ budóʼ queë́baʼ, en güíʼi lataj taʼ raʼ xigué o lu nëʼe le naca bëʼ daʼ lëbaʼ, W+'Iaʼtúëʼ gubáz láʼayi söjnáhuëʼ gubáz láʼayi ni, en rnnëʼ: “¡Chibudxi que yödzö Babilonia! ¡Chibudxi que yödzö zxön naʼ! Caní guca que, tuʼ gulún nupa nacuáʼ niʼ ga gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ yúguʼtë yödzö ilunëʼ ca nácagaca le taʼzë́ ládxiʼgaquiëʼ le ruáʼ döʼ.” o*WRuʼë zidzaj didzaʼ, rnnëʼ: “¡Gulíʼgádxi Dios, en guliʼcuʼë yöl-laʼ ba tuʼ chizóa uchiʼa usörö́ëʼ bönachi! ¡Guliʼtséaj ládxëʼë Dios, nunëʼ lúzxiba, en luyú, en nísadoʼ, en gapa ralaj nisa!” N)Níʼirö biléʼedaʼ iaʼtúëʼ gubáz láʼayi, ridödëʼ lu böʼös lúzxiba, en röjuʼë didzaʼ dxiʼa zóaticaʼsö para gunëʼ libán que lógaca nupa nacuáʼ yödzölió, bönachi idútë luyú, yúguʼtë bönachi izáʼa, en bönachi tuíʼi yúguʼtë didzaʼ izáʼa, en bönachi yúguʼtë yödzö. F(Catu caz gulaʼzíʼ yëʼë, ateʼ cuntu nu gaca bi innë́ quégaquiëʼ ga naʼ nacuʼë ca dö́dilö lahui lataj lo ga röʼë Dios. Didzaʼ röjuáʼgaquiëʼ tsonna gubáz láʼayi "'=Nácagaquiëʼ bönniʼ ni idú ladxiʼ. Bitiʼ gulaʼcuáʼlenëʼ nigula, tuʼ nácagaquiëʼ idú bönniʼ raʼbán. Söjácalenëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ gátiʼtës ga saʼyéajëʼ. Cristo caz böáʼuëʼ légaquiëʼ ládjagaca bönachi, ateʼ nácagaca nupa buluʼdödi cuíngaquiëʼ zíʼalö queëʼ Dios, encaʼ queëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ. k&OTul-lëʼ tu le rul-la cubi, nacuʼë ca dö́dilö lahui lataj lo niʼ, encaʼ ca dö́dilö lahui ga naʼ nacuáʼ idapa nupa naʼ nabángaca len yuguʼ bönniʼ gula naʼ. Cúnturö nu gaca gul-la le rul-la ni, pero légacasëʼ tu gayuáʼ yuʼ tapa-un milëʼ bönniʼ ni, bönniʼ naʼ böáʼuëʼ Cristo légaquiëʼ ladaj bönachi yödzölió. \%1Níʼirö biyöndaʼ tu le rigúʼu bö yehuaʼ yubá, le rinnë́ zidzaj ca rinnë́ tu yegu zxön, en ca rinnë́ guziúʼ. Biyöndaʼ le riyö́n cateʼ taʼguínniëʼ lëʼe tu le rul-la zë zián du que. 9$ mGudödi niʼ buyúaʼ, en biléʼedaʼ-nëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ zuínëʼ lu guíʼadoʼ nazíʼi le Sión. Nacuáʼlenëʼ Lëʼ tu gayuáʼ yuʼ tapa-un milëʼ bönniʼ, daʼ raʼ xigágaquiëʼ Lëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ, encaʼ Lëʼ Xuzëʼ. # Naʼa riquínnuʼ yöl-laʼ réajniʼi. Nu napa yöl-laʼ réajniʼi ral-laʼ ulábatëz tsca le nabábabaʼ nuáʼabaʼ böaʼ síniaʼ naʼ, le naca ca le nababëʼ tu bönniʼ, ateʼ le nabábabaʼ naʼ naca xopa gayuáʼ yuʼ tsónnalalaj yuʼ xopa.5"c Cuntu nu gaca bi gaʼu o bi gutiʼ channö cabí daʼ nu naʼ lë naʼ naca bëʼ, o channö cabí daʼ nu naʼ labaʼ böaʼ síniaʼ naʼ, o le nabábabaʼ nuáʼabaʼ. 9!k Benbaʼ ga gudáʼ yúguʼtë bönachi tu le naca bëʼ dáʼgaca lëbaʼ, nupa nácagaca cáʼasö, en nupa nácagaca lo, nupa taʼléʼe yöl-laʼ tsahuiʼ, en nupa nácagaca yechiʼ, nupa bitiʼ nadóʼogaca, en nupa nadóʼogaca. Budáʼabaʼ le lu náʼagaca ibëla o raʼ xigágaca bönachi naʼ. U # Dë lu náʼabaʼ runbaʼ ga soa ibán budóʼ naʼ naca ca nácabaʼ böaʼ síniaʼ zíʼalö naʼ, en güíʼi didzaʼ budóʼ ni, en gun ga nu guti yúguʼtë nupa bitiʼ ilaʼyéaj ládxiʼgaca le. /W Rizíʼ yéʼebaʼ bönachi nacuáʼ yödzölió len le nácagaca bëʼ dë lu náʼabaʼ runbaʼ lobaʼ böaʼ síniaʼ zíʼalö naʼ. Rinná béʼebaʼ bönachi nacuáʼ yödzölió ilunëʼ tu budóʼ ca nácabaʼ böaʼ síniaʼ naʼ gúcabaʼ huëʼ que guíë tuchiʼ, ateʼ nabanbaʼ. ,Q Böaʼ buropi naʼ runbaʼ caʼ le nácagaca bëʼ ga ridxintë runbaʼ ga ruhuö́xaj guíʼ le zaʼ lúzxiba, en ruhuö́xaj luyú lógaca yúguʼtë bönachi. M Dë lu náʼabaʼ böaʼ síniaʼ ni yúguʼtë yöl-laʼ unná bëʼ queë́baʼ böaʼ síniaʼ bidxinbaʼ zíʼalö, cateʼ dzágabaʼ lëbaʼ. Runbaʼ böaʼ síniaʼ buropi ni ga taʼyéaj ládxiʼgaca yúguʼtë bönachi nacuáʼ yödzölió böaʼ síniaʼ zíʼalö naʼ, böaʼ naʼ buniti huëʼ le guti lëbaʼ. uc Gudödi naʼ biléʼedaʼ-baʼ iaʼtubaʼ böaʼ síniaʼ gurenbaʼ birúajbaʼ lu yu. Dxíagaca chopa lúzubaʼ ca naca lúzubaʼ böʼcuʼ zxilaʼ, en ruíʼibaʼ didzaʼ ca naʼ ruíʼibaʼ didzaʼ bëla zxön xitsiníʼ naʼ.  Nupa nucuʼë Dios idzúngaca, ral-laʼ idzúngaca, ateʼ nupa nucuʼë Dios para nu guti léguequi len guíë tuchiʼ, len guíë tuchiʼ ilátigaca. Que lë ni naʼ, ral-laʼ ilaʼböza zxön ladxiʼ nupa néquiguequi queëʼ Dios, en taʼyéajlëʼ Lëʼ. 9m Channö nu riyöni, ral-laʼ uzë́ nagui. mS Yúguʼtë bönachi nacuáʼ yödzölió gulaʼyéaj ládxiʼgaca böaʼ síniaʼ naʼ, nupa naʼ bitiʼ nazúajgaca láguequi lu guichi que yöl-laʼ naʼbán, guichi naʼ buzúajëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ queëʼ Dios cateʼ siʼ gutaʼ yödzölió. Buzóa cazëʼ Dios gútiëʼ Bönniʼ naʼ niʼa quégaca bönachi queëʼ. -S Gutaʼ lu náʼabaʼ gudíl-lalenbaʼ nupa néquiguequi quez queëʼ Dios, en bucúl-labaʼ légaquiëʼ. Gutaʼ caʼ lu náʼabaʼ gunná béʼebaʼ yúguʼtë bönachi izáʼa, bönachi yúguʼtë yödzö, en bönachi tuíʼi yúguʼtë didzaʼ yúbölö, en bönachi idútë yödzölió. !; Gusí lobaʼ rinnëbaʼ queëʼ Dios, en rinnë́ xíhuiʼbaʼ que Lëʼ Dios, en que lataj láʼayi queëʼ, en quégaca nupa nacuáʼ yehuaʼ yubá. K Gutaʼ lu náʼabaʼ böaʼ síniaʼ naʼ bë́ʼëbaʼ didzaʼ ba zxön, en didzaʼ xihuiʼ le rinnëbaʼ queëʼ Dios. Idú ca chopa-un beoʼ gutaʼ lu náʼabaʼ yöl-laʼ unná bëʼ. Y+ Gulaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ-baʼ bëla zxön xitsiníʼ naʼ, tuʼ budö́dibaʼ yöl-laʼ unná bëʼ queë́baʼ lu náʼabaʼ böaʼ síniaʼ naʼ. Gulaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ-baʼ böaʼ síniaʼ naʼ, en gulaʼnnë́ʼ: “¿Nuzxi caz naca zxön ca naca zxön böaʼ síniaʼ naʼ, en nuzxi caz sequiʼ tíl-lalen lëbaʼ?” E Dxía huëʼ tu ícjabaʼ böaʼ síniaʼ naʼ, le naca le guti lëbaʼ, pero buniti huëʼ naʼ, ateʼ buluʼbani yúguʼtë bönachi yödzölió, en yöjdáʼgaca böaʼ síniaʼ naʼ.   Böaʼ síniaʼ naʼ biléʼedaʼ-baʼ rináʼabaʼ ca nácabaʼ tu bë́dxitoʼ, nacuáʼ níʼabaʼ ca nácagaca níʼabaʼ oso, ateʼ ruáʼabaʼ naca ca naca ruáʼabaʼ bëdxi guixiʼ. Bëla zxön xitsiníʼ naʼ budö́dibaʼ lu naʼabaʼ böaʼ síniaʼ ni yöl-laʼ huáca queë́baʼ, encaʼ xilátjabaʼ ga rinná bë́ʼëbaʼ, en yöl-laʼ unná bëʼ zxön queë́baʼ. " ? Guzuídaʼ lu yuzxi raʼ nísadoʼ, en biléʼedaʼ ribenbaʼ rirúajbaʼ lu nísadoʼ tubaʼ böaʼ síniaʼ dxíagaca gadxi ícjabaʼ, en chi lúzubaʼ. Dxíagaca lúzubaʼ chi le néquini oro, ateʼ láhuigaca ícjabaʼ daʼ tu la le naca xihuiʼ le cabí riléʼe Dios dxiʼa. % Níʼirö bëla zxön xitsiníʼ naʼ gulédeʼebaʼ-nu nigula naʼ, ateʼ guyéajbaʼ yöjtíl-lalenbaʼ nupa nagáʼanagaca queë́nu diʼa dza queë́nu, nupa naʼ tun ca rnna le gunná bëʼë Dios, en nazíʼ lu në́ʼeguequi le nunëʼ Jesucristo ba nalí. Níʼirö luyú gúcalen nigula naʼ. Guyalaj luyú naʼ, en güíʼi nisa yegu naʼ gúbabaʼ bëla zxön xitsiníʼ naʼ.  Bëla zxön xitsiníʼ naʼ gúbabaʼ nisa zile zacaʼ cúdzuʼlönu, le guca ca tu nisa yegu, en gúʼunibaʼ guaʼtë nigula naʼ. y Níʼirö Dios bëʼë-nu nigula naʼ chopa xílibaʼ bisiáʼ nácagaca zxön para gaca sunu, en icuítanu ga naʼ zóabaʼ bëla zxön xitsiníʼ naʼ, en idxinnu xilátjanu lu lataj cáʼasö. Niʼ uluʼgahuëʼ-nu idú tsonna iz yuʼ gatsaj. ? w Cateʼ gúquibeʼebaʼ bëla zxön xitsiníʼ naʼ chigulaʼrúʼunëʼ-baʼ luyú, níʼirö yöjsóa réguʼbaʼ-nu nigula naʼ buzóanu biʼi bö́nniʼdoʼ naʼ queë́nu. = s Que lë ni naʼ gaca yöl-laʼ rudzeja yehuaʼ yubá. ¡Buliʼdzeja libíʼiliʼ, zóaliʼ niʼ! ¡Bicaʼ bayechiʼ libíʼiliʼ zóaliʼ yödzölió, en lu nísadoʼ, tuʼ chibötaj tuʼ xihuiʼ, en bidxín ga zóaliʼ! Rilédeʼe tuʼ xihuiʼ naʼ tuʼ chiréquibeʼe iaʼtú chíʼisö dë lataj que.” @ y Yuguʼ böchiʼ luzáʼaruʼ ni buluʼcul-lëʼ nu naʼ, tuʼ buluʼgunëʼ dxin xichönëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ queëʼ Dios, en tuʼ buluʼgunëʼ dxin didzaʼ naʼ gulunëʼ ba nalí queëʼ. Bitiʼ guluíʼi ládxiʼgaquiëʼ yöl-laʼ naʼbán quégaquiëʼ, pero gulátiëʼ.  - Níʼirö biyöndaʼ tu chiʼi ruíʼi zidzaj didzaʼ yehuaʼ yubá, rnna: “Naʼa chibidxín dza nuluʼë lahui yöl-laʼ rusölá nunëʼ Dios, en yöl-laʼ huáca queëʼ, en le rinná bëʼë, encaʼ le rinná bëʼë Cristo, tuʼ chigulaʼrúʼunëʼ níʼilö nu naʼ buzegui yuguʼ böchiʼ luzáʼaruʼ didzaʼ. Rëla, en të dza buzegui légaquiëʼ didzaʼ lahuëʼ Dios queë́ruʼ. p Y Caní guca, gulaʼrúʼunëʼ-baʼ bëla zxön xitsiníʼ naʼ níʼilö. Nácabaʼ bëla naʼ zóabaʼ dza niʼte, lëbaʼ tuʼ xihuiʼ. Gulaʼrúʼunëʼ tuʼ xihuiʼ yödzölió, dzágagaca le gubáz xihuiʼ naʼ dáʼgaca le. uc pero bitiʼ bilaʼdeliʼ lu gudil-la naʼ. Que lë ni naʼ bítiʼrö bidzöli xilátjagaca yehuaʼ yubá. + Gudödi gulaca lë ni, gúcadaʼ gudil-la yehuaʼ yubá. Gubáz láʼayi lo lëʼ Miguel, en yuguʼ gubáz láʼayi dáʼgaquiëʼ lëʼ gulaʼdíl-lalenëʼ-baʼ bëla zxön xitsiníʼ naʼ. Gulaʼdil-la bëla zxön naʼ, en yuguʼ gubáz xihuiʼ dáʼgaca lëbaʼ 2] Buzxúnnajnu nigula naʼ, zéajnu lu lataj cáʼasö, ga niʼ chinupë́ʼë Dios lataj queë́nu. Uluʼgahuëʼ-nu niʼ idú ca chinnu gayuáʼ yuʼ tsónnalalaj dza.   Buzóanu-biʼ tubiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ ral-laʼ inná béʼebiʼ yúguʼtë yödzö len tu xiyaga guíë. Laʼ bucuítatëʼë-biʼ Dios bíʼidoʼ queë́nu naʼ, en buchisëʼ-biʼ ga niʼ zoa cazëʼ Lëʼ, röʼë lataj lo ga naʼ rinná bëʼë. &E Len xibanbaʼ gúʼuyöjbaʼ tu cöʼ tsa tu tsonna cöʼ bölaj lúzxiba, en gurúʼunabaʼ légacabaʼ luyú. Guzuíbaʼ bëla zxön xitsiníʼ naʼ lonu nigula naʼ chizóa sóabiʼ bíʼidoʼ queë́nu. Zóabaʼ sinaʼ gágubaʼ-biʼ bíʼidoʼ queë́nu naʼ ca gáljabiʼ naʼ. xi Níʼirö iaʼtú le naca bëʼ biláʼ lahui yehuaʼ yubá. Buluíʼi lobaʼ tubaʼ bëla zxön xitsiníʼ. Nácabaʼ xiná guiʼis, ateʼ dxíagaca gadxi ícjabaʼ, en chi lúzubaʼ, ateʼ dxía tu le néquini oro tu tu ícjabaʼ naʼ. % Nigula ni chizóa soa bíʼidoʼ queë́nu, en ribö́dxinu tuʼ rúdiaʼ lë́ʼënu. Riguíʼi rizácaʼnu ruzóanu bíʼidoʼ queë́nu. _ 9 Níʼirö biláʼ lahui yehuaʼ yubá tu le naca bëʼdaʼ, buluíʼi lonu tu nigula nácunu le naca ca gubidza, en zoa zxan níʼanu beoʼ. Dxía ícjanu tu le néquini oro ga dxíagacabaʼ chinnu bölaj beníʼ. 5c Níʼirö guyalaj yudoʼ queëʼ Dios röʼö yehuaʼ yubá, ateʼ biláʼ lahui guíʼina láʼayi ga yuʼu didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ le nunëʼ Dios. Guyëpi yösa, en gulúʼu bö zidzaj, en gunnë́ guziúʼ luyú. Gudödi budóʼ zxuʼ, en gurö́ʼö guiö́j böguiʼ yöla sunna.$A ¡Gulaʼlé bönachi yuguʼ yödzö
pero chibidxín dza gunuʼ léguequi xíguiaʼ!¡Naca dza uchiʼa usörö́uʼ nupa chinátigaca!¡Ubiʼu quégaquiëʼ huen dxin quiuʼ,
yuguʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz quiuʼ,
nupa néquiguequi quez quiuʼ, en gulún bal Loʼ,
nupa nácagaca cáʼasö, en nupa nácagaca lo!¡Chibidxín dza usunítiuʼ nupa buluʼsuniti yödzölió! t~a Taʼnnë́ʼ:¡Xantuʼ Dios, napa cazuʼ yöl-laʼ huáca!¡Guzóa cazuʼ, en zoa cazuʼ, en ral-laʼ guída cazuʼ!¡Xclenuʼ, tuʼ chibugunuʼ dxin yöl-laʼ huáca zxön quiuʼ,
en risí loʼ rinná bëʼu! <}q Níʼirö idapa uruʼë bönniʼ gula naʼ rö́ʼögaquiëʼ gapa naʼ taʼnná bëʼë lahuëʼ Dios, buluʼtsaga lógaquiëʼ lu yu, en taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios. '|G Bucödxëʼ gubáz láʼayi igadxi lúzubaʼ böaʼ bëdxi, ateʼ guluíʼi zidzaj didzaʼ yuguʼ chiʼi yehuaʼ yubá, taʼnná:Gapa taʼnná bëʼ bönachi yödzölió
nadö́digaca lu nëʼë Xanruʼ Dios,
en lu nëʼë Cristo.Lëʼ inná bë́ʼticaʼsëʼ. ){K Chigudödi le buropi le rusuniti bönachi, ateʼ chizóa idxín le bunni le usuniti léguequi. Rucödxëʼ gubáz láʼayi igadxi lúzubaʼ böaʼ bëdxi >zu Laʼ níʼisö gudö́didaʼ budóʼ zxuʼ, ateʼ biguinnaj tu cöʼ tsa tu chi cöʼ yuguʼ yuʼu dzöʼö lu yödzö naʼ, ateʼ lu budóʼ zxuʼ naʼ, gulati tsónnalalaj yuʼ chi gayuáʼ bönachi. Guladxi gulaʼdzöbi nupa niʼ nagáʼanagaca, ateʼ gulaʼgúʼu yöl-laʼ ba Dios zoëʼ yehuaʼ yubá. ry] Níʼirö bëʼ zidzaj didzaʼ tu chiʼi yehuaʼ yubá, en gudxi légaquiëʼ: “Guliʼcuén ni.” Gulaʼbenëʼ lu böaj lúzxiba zacaʼ yehuaʼ yubálö, ateʼ nupa naʼ gulaʼdáʼbagaʼ légaquiëʼ bilaʼléʼe légaquiëʼ. Qx Níʼirö cateʼ chibizáʼa tsonna dza yuʼ gatsaj naʼ, Dios busubanëʼ légaquiëʼ, ateʼ gulaʼyasëʼ gulazuínëʼ, ateʼ guladxi gulaʼdzöbi yúguʼtë nupa bilaʼléʼe légaquiëʼ. w Uluʼdzéjadeʼe nupa nacuáʼ yödzölió tuʼ gulátiëʼ, ateʼ lu yöl-laʼ rudzeja quéguequi ilaʼsö́l-laʼ le uluʼnödzaj quégaca luzë́ʼeguequi, tuʼ buluʼsacaʼ ziʼë chopëʼ ni guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios bönachi nacuáʼ yödzölió. v Idú ca tsonna dza yuʼ gatsaj bönachi yúguʼtë yödzö, en yúguʼtë bönachi izáʼa, en bönachi tuíʼi zián didzaʼ yúbölö, en bönachi yúguʼtë luyú, ilaʼléʼeni le gulaca cazëʼ, en bitiʼ iluíʼ lataj nu ucacheʼ légaquiëʼ yeru ba. Eu Le gulaca cazëʼ ilaʼtúlusö caʼ laʼ nöza lu yödzö zxön, ga niʼ gudë́ʼë caʼ Xanruʼ lëʼe yaga cruz, en ca rucúdzuʼruʼ didzaʼ, nazíʼi le caʼ Sodoma, encaʼ Egipto. -tS Cateʼ údxi ilunëʼ ba nalí, irúajbaʼ böaʼ síniaʼ lataj chul-la, en tíl-lalenbaʼ légaquiëʼ, en ucúl-labaʼ légaquiëʼ, en gútibaʼ légaquiëʼ. ^s5 Chopëʼ ni dë lu náʼagaquiëʼ uluʼzáguëʼë xinöza nisa guiö́j lúzxiba, para cabí galaj guiö́j tsca dza naʼ ral-laʼ iluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, ateʼ dë lu náʼagaquiëʼ caʼ ilunëʼ ga huöáca nisa rön, en ilunëʼ ga gatsaj yödzöhuë́ʼ yödzölió. Ilunëʼ caní bálatiʼtës luzuí ilë́ʼënnëʼ. Sr Channö guë́ʼëni nu guáʼ döʼ quégaquiëʼ, irúaj guíʼ ruáʼagaquiëʼ le usuniti nu naʼ rë́ʼëni guáʼ döʼ quégaquiëʼ, en guti nu naʼ, encaʼ nupa taʼdáʼbagaʼ légaquiëʼ. iqK Chopëʼ bönniʼ ni tunëʼ ba nalí, nácagaquiëʼ chopa yaga olivo naʼ nazúaj lu guichi láʼayi ca naca quégaquiëʼ, en nácagaquiëʼ caʼ chopa le nuáʼgaca guíʼ naʼ nacuáʼ lahuëʼ Dios, Xani yödzölió. epC Gudxëʼ caʼ nedaʼ: “Isö́l-laʼa chopëʼ bönniʼ ilunëʼ ba nalí quiaʼ, ateʼ iluʼë didzaʼ uláz quiaʼ idú ca chinnu gayuáʼ yuʼ tsónnalalaj dza, nácugaquiëʼ lariʼ le naca bödzádzadoʼ.” Oo Bucáʼana caʼ löʼa que yudoʼ naʼ dë níʼilö, en bitiʼ urixuʼ le, tuʼ nadödi lu náʼagaca bönachi izáʼa, ateʼ uluʼlibi uluʼléaj yödzö láʼayi naʼ idú ca chopa-un beoʼ.” cn A Níʼirö bidxín nu benna tu gui quiaʼ le naca ca tu yaga ribixi, en gudxi nedaʼ: “Guyasa, en burixi yudoʼ queëʼ Dios. Burixi caʼ bucugu láʼayi que, en bulaba nupa nacuáʼ niʼ taʼyéaj ládxiʼgaca Dios. my Níʼirö gudxëʼ nedaʼ: “Ral-laʼ guʼu didzaʼ leyúbölö uláz queëʼ Dios lógaca zián cöʼ bönachi izáʼa, en gapa nacuáʼ yúguʼtë yödzö, en gapa tuíʼi zián didzaʼ yúbölö, en lógaca zián bönniʼ unná bëʼ.”/lW Guzxiʼa guíchidoʼ naʼ zönëʼ, en gudahuaʼ le. Lu ruáʼa guca zxixi ca naca bidxínaʼdoʼ naʼ, pero cateʼ budxi gudahuaʼ le, böáca siláʼ lëʼa. k- Guyijaʼ ga naʼ zoëʼ gubáz láʼayi naʼ, en gunábidaʼ-nëʼ gunnëʼ guíchidoʼ naʼ quiaʼ. Gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ nedaʼ, gunnë́ʼ: “¡Guzxíʼ, gudagu! Lu ruʼu gaca zxixi ca naca bidxínaʼdoʼ queë́baʼ buz, pero lëʼu huöáca siláʼ.” mjS Níʼirö chiʼi naʼ biyöndaʼ rirúaj yehuaʼ yubá bë́ʼlen nedaʼ didzaʼ leyúbölö. Gunná: “Guyéaj, yöjxíʼ guíchidoʼ nayalaj naʼ zönëʼ gubáz láʼayi naʼ nulibëʼ lu nísadoʼ, en luyú bidxi.” |}|zzKyix-wutt#rCponmll^kjPhgfe+dc#aaK`L^]\[:YWVUUTSrRQP:OM KKLJrI_FEDD}ChBK@?>v=<Bitiʼ caʼ rutuíʼidaʼ runaʼ libán que didzaʼ dxiʼa, tuʼ napa yöl-laʼ huáca queëʼ Dios para gun ga uluʼlágaca yúguʼtë nupa taʼyéajlëʼ le. Ga risí lo, rë́ʼënëʼ Dios ilaʼyönnëʼ bönniʼ judío le, ateʼ tödi naʼ ilaʼyöni caʼ bönachi izáʼa. :a oQue lë ni naʼ, tsca gaca gunaʼ, zoaʼ ribözaʼ gunaʼ caʼ libán que didzaʼ dxiʼa ga niʼ zóaliʼ libíʼiliʼ, zóaliʼ Roma. Yöl-laʼ huáca zxön que didzaʼ dxiʼa V` 'Dë le ral-laʼ gunaʼ quégaca yúguʼtë bönachi, quégaca bönachi nazë́dagaca, en quégaca bönachi cabí nazë́dagaca, quégaca bönachi taʼyéajniʼi, en quégaca bönachi cabí taʼyéajniʼi. >_ w Böchiʼ luzáʼadoʼ, rë́ʼëndaʼ inö́ziliʼ lë ni. Zián luzuí bëʼ ládxaʼa guídaʼ ga zóaliʼ, pero ga ridxintë naʼa bitiʼ runni quiaʼ. Rë́ʼëndaʼ guídaʼ ga zóaliʼ para gunaʼ ga uzíʼiliʼ xibé libán naʼ runaʼ, ca naʼ tuʼzíʼ xibé iaʼbal-la bönachi yödzölió ni. }^ u Lë naʼ rë́ʼëndaʼ naca utipa ládxiʼruʼ turuʼ iaʼturuʼ, tuʼ réajlëʼëruʼ Jesucristo yúguʼtëruʼ. D]  Caní rinábidaʼ-nëʼ tuʼ raca ládxaʼa iléʼedaʼ libíʼiliʼ para gaca gunaʼ ga gataʼ queë́liʼ tu le unödzjëʼ Dios Böʼ Láʼayi queë́liʼ, le gun ga gácaliʼ tsutsu. w\ i Rinábiticaʼsidaʼ Dios, channö naca le rë́ʼënëʼ Lëʼ, gunnëʼ nedaʼ lataj uduyúaʼ libíʼiliʼ. K[  Idú ládxaʼa runaʼ xichinëʼ Dios, runaʼ libán que didzaʼ dxiʼa ca naca queëʼ Zxíʼinëʼ. Nö́zinëʼ Dios rulídzaticaʼsaʼ-nëʼ, en rinábidaʼ-nëʼ gaca tsahuiʼ queë́liʼ. rZ _Lë ni risí lahuaʼ ruzúajaʼ lu guichi: Tuʼ néquiruʼ queëʼ Jesucristo reaʼ-nëʼ Dios: “Xclenuʼ” ca naca queë́liʼ yúguʼtëliʼ, ateʼ taʼguixjöʼ bönachi idútë yödzölió ca réajlëʼëliʼ Jesucristo. Y {Rugapaʼ Dios libíʼiliʼ, yúguʼtëliʼ zóaliʼ Roma. Dios nadxíʼinëʼ libíʼiliʼ, en bulidzëʼ libíʼiliʼ para gácaliʼ quez queëʼ. Rinábidaʼ-nëʼ Xúziruʼ Dios, encaʼ Xanruʼ Jesucristo, gunnëʼ queë́liʼ le ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ, en le ribequi dxi ládxiʼruʼ. Rë́ʼënëʼ Pablo tsöjyúëʼ bönachi queëʼ Cristo nacuʼë Roma X 'Bítsaʼliʼ libíʼiliʼ ládjagaca bönachi yödzölió naʼ, pero naʼa nulidzëʼ Dios libíʼiliʼ para guéquiliʼ queëʼ Jesucristo. W Niʼa que le benëʼ Jesucristo ruzíʼiruʼ xibé le ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ Dios, ateʼ benëʼ ga nacaʼ gubáz queëʼ para uláz queëʼ Lëʼ gunaʼ ga ilaʼyéajlëʼ bönachi idútë yödzölió Lëʼ, en ilún ca rnna xtídzëʼë. EV pero ca naca böʼ naca cazëʼ, le naca láʼayi, naca bëʼ náquiëʼ Zxíʼinëʼ Dios, en nápadëʼë yöl-laʼ huáca. Naca bëʼ náquiëʼ caní tuʼ bubanëʼ lu yöl-laʼ guti. Dza niʼte guzxíʼ lu nëʼë Dios isö́l-lëʼë didzaʼ dxiʼa naʼ queë́ruʼ. Gunnë́ʼ caní lu ruáʼagaquiëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ, ateʼ légaquiëʼ buluʼzúajëʼ le lu guichi láʼayi queëʼ Dios. =S wNedaʼ, Pablo, nacaʼ bönniʼ nadóʼo queëʼ Jesucristo, en gubáz queëʼ, tuʼ bulidzëʼ Dios nedaʼ, en gurö́ cazëʼ nedaʼ para gunaʼ libán que didzaʼ dxiʼa queëʼ. tRaRinábidaʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ yúguʼtëliʼ. ¡Caʼ gaca!QXanruʼ, Nu run ba nalí quéguequi lë ni rnnëʼ: “¡Ön! ¡Huödateaʼ!” ¡Caʼ gaca! ¡Gudá, Xantuʼ Jesús! +POLëscaʼ caní, channö nu cúa bítiʼtës didzaʼ ni ruáʼa uláz queëʼ Dios, en nazúaj lu guichi ni, Dios ugǘëʼ caʼ xilataj nu naʼ lu guichi ga nazúajgaca lágaca nupa nadéliʼgaca yöl-laʼ naʼbán idú, encaʼ lu yödzö láʼayi, ca naʼ nazúaj quéguequi lu guichi ni. ONedaʼ, Juan, ruzéajniʼidaʼ nupa taʼyöni didzaʼ ni ruáʼa uláz queëʼ Dios, en nazúaj lu guichi ni, rnníaʼ: Channö nu udáʼ lëʼe didzaʼ ni, Dios ubiʼë que nu naʼ. Gunëʼ lëʼ xíguiaʼ ca naca le nazúajgaca lu guichi ni. LNTuʼë didzaʼ Dios Böʼ Láʼayi, encaʼ biʼi nigula utsaga náʼalenbiʼ-nëʼ Bönniʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ, taʼnnë́ʼ: “¡Gudá!” Nu riyöni didzaʼ ni ral-laʼ inná: “¡Gudá!” ¡Nu ribidxi nisa, en nu rizë́ ladxiʼ le, ral-laʼ guídi, en guíʼaj nisa le runna yöl-laʼ naʼbán! MNedaʼ, Jesús, gusö́l-laʼa gubáz láʼayi quiaʼ, ateʼ buluíʼinëʼ libíʼiliʼ yuguʼ lë ni, libíʼiliʼ naʼ dzágaliʼ yuguʼ cöʼ bönachi quiaʼ. Nedaʼ nacaʼ diʼa dza queëʼ David, encaʼ zxíʼini xiʼsóëʼ. Nacaʼ caʼ bölaj hui sila.” LNupa nácagaca xihuiʼ, en nupa nácagaca udzáʼ, en nupa tun le ruáʼ döʼ, en nupa tuti bönachi, en nupa taʼyéaj ládxiʼgaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga, en nupa taʼyaza ládxiʼgaca taʼzíʼ yëʼ ilaʼcuáʼ níʼilö raʼ yödzö naʼ. cK?Níʼirö gunnë́ʼ: “¡Bicaʼ ba nupa nayari le nácugaca, en tun le naca dxiʼa! ¡Nazíʼguequi lataj ilahuëʼ le ribía yaga le runna yöl-laʼ naʼbán, en gaca ilaʼyaza gapa nu riyaza lu yödzö naʼ! J1 Nedaʼ nacaʼ Nu zoa zíʼatëlö, encaʼ Nu röjsete, ca naca le risí lo, en le ruúdxitë. Nacaʼ caʼ Nu run ga risí lo, en Nu rusiúdxi.” I Rnnëʼ Jesús: “¡Chizóa huödaʼ! Nuʼa lu naʼa le nadéliʼgaca bönachi, ateʼ ubiʼa que queë́guequi tsca naca le gulúngaca. ^H5 Nu ruáʼ döʼ guáʼticaʼsö döʼ. Nu run le cabí naca tsahuiʼ gúnticaʼsö le cabí naca tsahuiʼ. Nu run dxiʼa, gúnticaʼsö dxiʼa, ateʼ nu nequi quez queëʼ Dios, guéquiticaʼsö quez queëʼ.” )GK Gudxëʼ caʼ nedaʼ: “Bitiʼ ucachuʼu xtídzëʼë Dios ni, didzaʼ ruáʼa uláz queëʼ, en nazúaj lu guichi ni, tuʼ chizóa ilaca yuguʼ lë ni. *FM Níʼirö lëʼ gudxëʼ nedaʼ: “Bitiʼ gunuʼ caní, tuʼ nacaʼ nedaʼ huen dxin queëʼ Dios ca nacuʼ liʼ, en ca nácagaquiëʼ böchiʼ luzóʼo naʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, encaʼ ca nácagaca yúguʼtë nupa tun ca rnna le nazúaj lu guichi ni. ¡Ben zxön Dios!” eECNedaʼ, Juan, biyöndaʼ, en biléʼedaʼ yuguʼ lë ni. Gudödi biyöndaʼ, en biléʼedaʼ yuguʼ lë ni, buzóa zxibaʼ xiniʼë gubáz láʼayi naʼ buluíʼinëʼ nedaʼ yuguʼ lë ni para gunaʼ lëʼ zxön. DCaní rnnëʼ Jesucristo: ¡Chizóa huödaʼ! ¡Bicaʼ ba nu run ca rnna didzaʼ ruáʼa uláz queëʼ Dios, le nazúaj lu guichi ni!” XC)Níʼirö gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ nedaʼ, gunnë́ʼ: “Didzaʼ ni naca idútë li, en naca löza. Xanruʼ Dios, Nu ruchiza Böʼ Láʼayi icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ yuguʼ bönniʼ tuʼë didzaʼ uláz queëʼ, chigusö́l-lëʼë gubáz láʼayi queëʼ para uluíʼinëʼ yuguʼ huen dxin queëʼ le ral-laʼ gácatë. ByBitiʼ gaca rëla niʼ, ateʼ nupa nacuáʼ niʼ bitiʼ ilaʼquínna tu le cuʼu beníʼ, en calëga beníʼ que gubidza, tuʼ gáquiëʼ Xanruʼ Dios beníʼ quégaquiëʼ. Nupa nacuáʼ niʼ ilaʼnná bë́ʼticaʼsö. Chizóa huödëʼ Cristo `A9Ilaʼléʼenëʼ lahuëʼ Lëʼ, ateʼ le nazíʼi Lëʼ nazúaj raʼ xigágaquiëʼ. _@7Bitiʼ soa niʼ nitú le dxía döʼ. Soa lu yödzö naʼ lataj lo ga röʼë Dios, encaʼ ga röʼë Bönniʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ, ateʼ yuguʼ huen dxin queëʼ ilaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Lëʼ. !?;Rizáʼ yegu ni gatsaj láhuiʼlö nöza lo que yödzö naʼ. Tsöláʼa huéaj raʼ yegu naʼ röʼö tu yaga le runna yöl-laʼ naʼbán, ateʼ taʼbía chinnu luzuí tu iz. Tu tu beoʼ taʼbía yaga naʼ. Xiláguiʼgaca yaga naʼ nácagaca le tuʼún bönachi yuguʼ yödzö. 5> eNíʼirö gubáz láʼayi naʼ buluíʼinëʼ nedaʼ tu yegu yeníʼidoʼ, le naca nisa yegu le runna yöl-laʼ naʼbán. Rëpi yösa beníʼ yegu naʼ ca rëpi yösa beníʼ guiö́j jara. Rirúaj yegu naʼ lu lataj lo ga röʼë Dios, en ga röʼë caʼ Bönniʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ. )=KTu le ruáʼ döʼ bitiʼ caʼ tsaza niʼ, en calëga tu le naca xihuiʼ, en calëga nu rizíʼ yëʼ, pero tsázagacasö niʼ nupa nazúajgaca láguequi lu guichi queëʼ Bönniʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ, ga naʼ nazúajgaca lágaca nupa nadéliʼgaca yöl-laʼ naʼbán.t<aBönachi yuguʼ yödzö idiguáʼagaquiëʼ niʼ le nácagaca lesacaʼ, en yöl-laʼ tsahuiʼ quéguequi. q;[Catu caz tsáyajgaca gapa nu riyaza lu yödzö naʼ lahuiʼ dza, ateʼ lataj naʼ catu caz gaca rëla. R:Bönachi yuguʼ yödzö, nupa nulágaca, ilaʼdá lu beníʼ que yödzö naʼ, ateʼ yuguʼ bönniʼ taʼnná bëʼë yödzölió idiguáʼagaquiëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ quégaquiëʼ lu yödzö naʼ. b9=Bitiʼ run bayudxi tseníʼgaca gubidza, en beoʼ lu yödzö naʼ, tuʼ uzeníʼ yöl-laʼ beníʼ queëʼ Dios lu yödzö naʼ, ateʼ lëscaʼ Bönniʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ náquiëʼ le uzeníʼ niʼ. 8yBitiʼ biléʼedaʼ tu yudoʼ lu yödzö naʼ, tuʼ náquiëʼ Xanruʼ Dios yudoʼ que, napa cazëʼ idútë yöl-laʼ unná bëʼ, en lëscaʼ caní náquiëʼ Bönniʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ, náquiëʼ yudoʼ que yödzö naʼ. W7'Chinnu gapa nu riyaza naʼ taʼyáyjani chinnu bugá. Tu tu ga nu riyaza naʼ riyáyjani tuz bugá. Luyú laʼ nöza lo que yödzö naʼ néquini órotëz, le naca yeníʼidoʼ ca naca guiö́j jara. Y6+Le guyuʼ néquini guiö́j ónice.Le buzxopi néquini guiö́j cornalina.Le igadxi néquini guiö́j crisólito.Le izxunuʼ néquini guiö́j berilo.Le igá néquini guiö́j topacio.Le idxí néquini guiö́j crisoprasa.Le idxinéaj néquini guiö́j jacinto.Le idxinnu néquini guiö́j amatista. 5'Yuguʼ xilibi zöʼö que yödzö naʼ nazíʼgaca biquitaj guiö́j nazácaʼdaʼgaca.Xilibi zöʼö zíʼalö néquini guiö́j jaspe.Le buropi néquini guiö́j zafiro.Le bunni néquini guiö́j ágata.Le budapi néquini guiö́j esmeralda. 4Zöʼö naʼ néquini guiö́j jaspe, ateʼ yödzö naʼ néquini órotëz, le naca yeníʼidoʼ ca naca guiö́j jara. /3WBurixëʼ caʼ yöl-laʼ yödx que zöʼö naʼ, naca tu gayuáʼ yuʼ tapa-un dxita, tsca naca dxita que naʼ bönachi, lë naʼ ruríxinëʼ gubáz láʼayi naʼ. 32_Yödzö naʼ, lédiʼi nácagaca idapa laʼa. Lédiʼi naca yöl-laʼ tunna que, en yöl-laʼ blagaʼ que. Len yaga naʼ burixëʼ tsca naca yödzö naʼ, naca idú tsca gaca nu saʼ idú chinnu dza, ateʼ lédiʼi naca yöl-laʼ tunna que, en yöl-laʼ xitsáʼ que, en yöl-laʼ bölágaʼ que. K1Gubáz láʼayi naʼ ruíʼilenëʼ nedaʼ didzaʼ zönëʼ tu yaga urixi le néquini oro para urixëʼ tsca naca yödzö naʼ, en tsca nácagaca gapa nu riyaza, en tsca naca zöʼö que. _07Zxan zöʼö que yödzö naʼ nacuáʼ chinnu xilibi zöʼö, ateʼ lë́ʼegaca xilibi zöʼö naʼ nazúajgaca lágaquiëʼ idxínnutëʼ bönniʼ gubáz queëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ. ./U Lëʼe zöʼö le ruyú sacaʼ ga rilén gubidza nacuáʼ tsonna gapa nu riyaza, en sacaʼ ga zaʼ böʼ ziaga nacuáʼ tsonna gapa nu riyaza, en sacaʼ tsöláʼa ga ridödi gubidza beoʼ ziaga nacuáʼ tsonna gapa nu riyaza, en sacaʼ ga ribía gubidza nacuáʼ caʼ tsonna gapa nu riyaza. -.S Zoa tu zöʼö zxön, en sibi idú gásibiʼilö yödzö naʼ. Lëʼe zöʼö naʼ nacuáʼ chinnu gapa nu riyaza. Raʼ gapa nu riyaza naʼ nacuʼë chínnuëʼ gubáz láʼayi tapa chiʼë. Tu tu ga nu riyaza naʼ nazúaj tu tu lágaca idxinnu cöʼ diʼa dza zxíʼini xiʼsóëʼ Israel. - Yödzö ni rëpi yösa beníʼ tuʼ zóalen le yöl-laʼ beníʼ queëʼ Dios. Rëpi yösa beníʼ ca rëpi yösa beníʼ tu guiö́j nazácaʼdaʼ ca naca guiö́j guíʼdoʼos nazíʼi le jaspe. Naca yödzö naʼ yeníʼidoʼ ca naca guiö́j jara. c,? Guzóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi nedaʼ, ateʼ guchë́ʼë gubáz láʼayi naʼ nedaʼ tu lu guíʼa sibi, en buluíʼinëʼ nedaʼ yödzö láʼayi Jerusalén, ruhuötaj, rirúaj yehuaʼ yubá ga zoëʼ Dios. P+ Níʼirö tuëʼ gubáz láʼayi nababëʼ gadxëʼ gubáz láʼayi niʼ gulaʼzönëʼ gadxi zxígaʼdoʼ yúdxugaca gadxi yödzöhuë́ʼ yöjsétegaca, bidëʼ ga zoaʼ. Gudxëʼ nedaʼ: “¡Gudá ni! ¡Uluíʼidaʼ liʼ biʼi nigula naʼ siʼ utsaga náʼalenbiʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ!” M*pero nupa tadxi, en nupa bitiʼ taʼyéajlëʼ nedaʼ, en nupa nácagaca xihuiʼ, en nupa tuti bönachi, en nupa tun le bitiʼ naca tsahuiʼ, en nupa nácagaca udzáʼ, en nupa taʼyéaj ládxiʼgaca budóʼ guiö́j budóʼ yaga, en yúguʼtë nupa taʼzíʼ yëʼ, chizóa riböza xilátjaguequi lu guíʼ, ga niʼ röʼö guíʼ zxön que lë naʼ ruzéguiʼdaʼ, lë naʼ naca yöl-laʼ guti le raca burópilö.” Yödzö Jerusalén le naca cubi ")=Nupa ilaʼdeliʼ lu le raca yödzölió, gaca quéguequi yúguʼtë lë ni. Nedaʼ gacaʼ Dios quéguequi, ateʼ léguequi ilácagaca zxíʼini cazaʼ, i(KNíʼirö gudxi nedaʼ: “¡Chinaca caz! ¡Nedaʼ nacaʼ Nu zoa zíʼatëlö, encaʼ Nu röjsete ca naca le risí lo, en le ruúdxitë! ¡Nu ribidxi nisa, nedaʼ gunaʼ ga guíʼaj nisa naʼ runna yöl-laʼ naʼbán! W''Níʼirö Nu naʼ röʼö lataj lo niʼ gunná: “¡Buyútsöcaʼ! ¡Yúguʼtë ruúnaʼ cubi!” Gudxi caʼ nedaʼ: “¡Buzúaj lu guichi lë ni, tuʼ naca idútë li didzaʼ ni, en naca löza!” `&9Dios uzxíëʼ nisa ribödxi zoa guiö́j lóguequi. Cúnturö nu gati, en cúnturö nu cödxi, en cúnturö nu cödxi yechiʼ, en cúnturö nu quiʼi sacaʼ, tuʼ chigudödi quégaca lë naʼ gulaca zíʼalö.” ~%uBiyöndaʼ ruíʼi didzaʼ nu rnna yehuaʼ yubá: “¡Buliʼyútsöcaʼ! ¡Ga zoëʼ Dios zóalen bönachi! ¡Sóalenëʼ léguequi, ateʼ léguequi ilácagaca bönachi queëʼ! ¡Dios caz sóalenëʼ léguequi, en gáquiëʼ Dios quéguequi! h$INedaʼ, Juan, biléʼedaʼ yödzö láʼayi naʼ, le naca Jerusalén cubi, ruhuötaj, rirúaj yehuaʼ yubá ga zoëʼ Dios, en chinabáʼa que ca nabáʼa queë́biʼ biʼi nigula chizóa utsaga náʼalenbiʼ tu bönniʼ. /# YGudödi naʼ biléʼedaʼ tu lúzxiba cubi, en tu luyú cubi, tuʼ chigudödi quégaca lúzxiba naʼ, en luyú naʼ gulaʼcuáʼ zíʼalö. Bítiʼrö dë nísadoʼ. "wNupa bitiʼ nazúajgaca lu guichi quégaca nupa nadéliʼgaca yöl-laʼ naʼbán idú yöjtsázagaca lataj naʼ.!%Níʼirö yöjtsázagaca yöl-laʼ guti, en lataj chul-la ga niʼ röʼö guíʼ zxön le naca lataj que yöl-laʼ guti le raca burópilö. m S Lu nísadoʼ buluʼrúaj nupa chinátigaca, nacuáʼ lu nísadoʼ. Lu yöl-laʼ guti, en lu lataj chul-la buluʼrúaj nupa chinátigaca, gulaʼcuáʼ gapa niʼ, ateʼ buchiʼa busörö́ëʼ Dios tu tu tsca naca le gulúngaca. oW Biléʼedaʼ caʼ nupa chinátigaca, nupa nácagaca lo, en nupa nácagaca cáʼasö, zuíguequinëʼ lahuëʼ Dios. Gulaʼyálaj guichi, en guyalaj caʼ iaʼtú guichi ga naʼ nazúajgaca lágaca nupa nadéliʼgaca yöl-laʼ naʼbán idú. Buchiʼa busörö́ëʼ Dios nupa naʼ chinátigaca tsca naca le nazúaj yuguʼ lu guichi naʼ, lë naʼ gulúngaca. eC Níʼirö biléʼedaʼ tu lataj lo chiguichi, en biléʼedaʼ caʼ Nu röʼö ruchiʼa rusörö́ëʼ lataj naʼ. Lahuiʼ lo Nu ni gulaʼnítitë yödzölió, en lúzxiba, ateʼ bítiʼrö budzöli xilátjaguequi. uc Tuʼ xihuiʼ naʼ nazíʼ yeʼe légaquiëʼ, yöjchúʼunagaquiëʼ le ga röʼö guíʼ zxön que lë naʼ ruzéguiʼdaʼ, ga naʼ chizóabaʼ böaʼ síniaʼ naʼ, encaʼ bönniʼ naʼ bëʼë didzaʼ uláz queë́baʼ. Ilaʼguíʼi ilaʼzacaʼ niʼ rëla, en te dza yúguʼtë iz záʼgaca. Taʼdxín bönachi lahuëʼ Dios ga röʼë ruchiʼa rusörö́ëʼ + Guizxi yusö gulaʼdödëʼ idútë luyú, ateʼ gulaʼcuʼë lë́ʼajlö lataj ga naʼ nacuáʼ bönachi néquiguequi queëʼ Cristo, le naca yödzö naʼ nadxíʼinëʼ Dios. Níʼirö benëʼ Dios ga böxaj guíʼ le birúaj yehuaʼ yubá, le buzeguiʼ légaquiëʼ. Urúaj Satanás, en tsöjzxíʼ yeʼe bönachi yuguʼ yödzö nacuáʼ idapa laʼa yödzölió. Siʼ yeʼe caʼ bönachi yödzö Gog, en yödzö Magog, ateʼ utubi léguequi lu gudil-la. Tsca nácagaca nupa ni, nácagaca ca naca yuzxi röʼö tu raʼ yegu zxön. [/Cateʼ izáʼa chi gayuáʼ iz naʼ, uluʼsanëʼ Satanás ga naʼ nadzún. %¡Bicaʼ ba, en bicaʼ láʼayi nupa taʼdeliʼ yöl-laʼ rubán naʼ raca zíʼalö! ¡Yöl-laʼ guti le raca burópilö bitiʼ bi gaca gun quéguequi, pero ilácagaca bixúz queëʼ Dios, encaʼ queëʼ Cristo, ateʼ ilaʼnná bë́ʼlen Lëʼ chi gayuáʼ iz naʼ! 9kpero iaʼzícaʼrö bönachi nátigaca bitiʼ buluʼbán. Cateʼ izáʼarö chi gayuáʼ iz naʼ uluʼbán. Yöl-laʼ rubán lu yöl-laʼ guti guca ni naca le raca zíʼalö. )KNíʼirö biléʼedaʼ yuguʼ lataj gapa taʼbö́ʼ nupa taʼnná bëʼ, ateʼ nupa bilaʼdeliʼ uluʼchiʼa uluʼsörö́ le raca taʼbö́ʼ yuguʼ lataj naʼ. Biléʼedaʼ caʼ yuguʼ böʼ gulaca caz bönachi buluʼrixëʼ yénguequi yuguʼ bönniʼ bitiʼ nácagaquiëʼ tsahuiʼ tuʼ gulún ba nalí queëʼ Jesús, en tuʼ gulún libán que xtídzëʼë Dios. Yuguʼ bönachi ni bitiʼ gulaʼyéaj ládxiʼgaca böaʼ síniaʼ naʼ, en budóʼ queë́baʼ, en bitiʼ guluíʼi lataj nu uzúaj raʼ xigáguequi, o lu në́ʼeguequi lë naʼ naca bëʼ nu daʼ lëbaʼ. Buluʼbán nupa ni lu yöl-laʼ guti, ateʼ gulaʼnná bë́ʼlen Cristo chi gayuáʼ iz, Yöjchúʼunëʼ-baʼ lataj chul-la, en busayjëʼ lataj naʼ, ateʼ budë́ʼë tu le riguelaʼ le rusayaj lataj naʼ para cabirö siʼ yéʼebaʼ bönachi yuguʼ yödzö ga izáʼarö chi gayuáʼ iz naʼ, ateʼ tödi niʼ ral-laʼ yédxibaʼ tu chíʼidoʼ. V%Guzxönëʼ-baʼ bëla zxön xitsiníʼ naʼ, nácabaʼ bëla guzóabaʼ dza niʼte, bëla naʼ lëbaʼ Tuʼ Xihuiʼ, encaʼ Satanás, ateʼ béguëʼë-baʼ, en bucáʼanëʼ-baʼ caní chi gayuáʼ iz. . WGudödi lë ni biléʼedaʼ ruhuötjëʼ tu gubáz láʼayi, zëʼë yehuaʼ yubá, en zönëʼ zxíʼini guíë que lataj chul-la, ateʼ nuʼë tu du guíë yödx.  Bönniʼ naʼ dxíëʼ-baʼ böaʼ chiguích bë́tiëʼ yúguʼtë nupa naʼ gudáʼgaca léguequi len guíë tuchiʼ naʼ rirúaj ruʼë, ateʼ buluʼhuö́ljabaʼ yúguʼtëbaʼ böaʼ naʼ taʼdabaʼ lúzxiba, tuʼ gulágubaʼ xipë́laʼguequi.wgBidzunbaʼ böaʼ síniaʼ naʼ, encaʼ bönniʼ naʼ bëʼë didzaʼ uláz queë́baʼ, bönniʼ naʼ benëʼ yuguʼ le nácadaʼ bëʼ lobaʼ, en guzxíʼ yéʼenëʼ nupa niʼ guluíʼi lataj nu uzúaj láhuiguequi lë naʼ naca bëʼ dáʼgaca lëbaʼ, en gulaʼyéaj ládxiʼgaca budóʼ queë́baʼ. Böaʼ síniaʼ naʼ, encaʼ bönniʼ naʼ bëʼë didzaʼ uláz queë́baʼ, gulaʼrúʼunëʼ léguequi nabángacasö caʼ ga röʼö guíʼ zxön le réguilen lë naʼ ruzéguiʼdaʼ. 1[Níʼirö biléʼedaʼ-baʼ böaʼ síniaʼ naʼ, encaʼ yuguʼ bönniʼ taʼnná bëʼë yödzölió, en bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la guizxi yu quégaquiëʼ, nudúbigaquiëʼ para ilúnlenëʼ gudil-la Bönniʼ dxíëʼ-baʼ böaʼ chiguichi, dzágagaca Lëʼ niʼa nëʼë guizxi yu. ~uGáguliʼ xipë́laʼgaca nupa taʼnná bëʼ, en xipë́laʼgaca nupa taʼnná beʼe bönniʼ röjáquiëʼ gudil-la, en xipë́laʼgaca nupa nál-lagaca, en xipë́laʼgacabaʼ böaʼ, en xipë́laʼgaca nupa taʼbía légacabaʼ, en xipë́laʼgaca yúguʼtë bönachi, nupa bitiʼ nadóʼogaca, en nupa nadóʼogaca, nupa nácagaca cáʼasö, en nupa nácagaca lo.” r]Níʼirö biléʼedaʼ-nëʼ tuëʼ gubáz láʼayi zuínëʼ lu gubidza, ateʼ bëʼë zidzaj didzaʼ, en gudxëʼ-baʼ böaʼ taʼdabaʼ lúzxiba, rnnëʼ: “¡Guliʼdá, buliʼdubi ga ni gáguliʼ laní zxön queëʼ Dios! <qNazúaj lu lariʼ nácuëʼ, encaʼ lu xigatsjëʼ ca lëʼ, “Bönniʼ Rinná Béʼenëʼ Nupa Taʼnná Bëʼ”, encaʼ “Bönniʼ Náquiëʼ Xángaca Nupa Nácagaca Xan.” R Rirúaj ruʼë le naca ca tu guíë tuchiʼ le gúninëʼ ziʼ bönachi yuguʼ yödzö. Inná béʼenëʼ légaquiëʼ len tu xiyaga guíë, en gunëʼ légaquiëʼ xíguiaʼ, le gaca quégaquiëʼ ca raca que le ribía lubá uva, zoa nu rulibi léguequi, tuʼ rilédeʼenëʼ Dios, Bönniʼ napa cazëʼ yöl-laʼ unná bëʼ. P Röjnógaquiëʼ Lëʼ niʼa nëʼë guizxi yu nacuʼë yehuaʼ yubá, dxíagaquiëʼ-baʼ böaʼ chiguichi, en nácugaquiëʼ lariʼ nazácaʼdaʼ, le naca chiguíchidoʼos, en bitiʼ naca bösaj. [ / Nácuëʼ tu lariʼ nëʼaj rön, en lëʼ caʼ “Nu Naca Xtídzëʼë Dios.” M  Rëpi yösa beníʼ guiö́j lahuëʼ, le nácagaca ca guíʼ, en dxíagaca icjëʼ zián le néquiguequini oro. Nazúaj lahuëʼ tu le lëʼ, le cuntu nu nözi, pero tuzëʼ Lëʼ nö́zinëʼ. ( I Níʼirö biléʼedaʼ nayalaj lúzxiba, ateʼ buluíʼi lobaʼ tubaʼ böaʼ chiguichi, ateʼ lëʼ Bönniʼ dxíëʼ-baʼ, Nu Run Ca Rnna, encaʼ Nu Ruíʼi Didzaʼ Le Nácatë. Caní lëʼ tuʼ ruchiʼa rusörö́ëʼ ca naca le naca idútë li, encaʼ caní tsejëʼ gudil-la. Z- Buzóa zxibaʼ xiniʼë gubáz láʼayi naʼ para tseaj ládxaʼa lëʼ, pero gudxëʼ nedaʼ: “¡Bitiʼ gunuʼ caní! Nedaʼ caʼ nacaʼ huen dxin queëʼ Dios ca nacuʼ liʼ, en ca nácagaquiëʼ böchiʼ luzóʼo nazíʼ lu náʼagaquiëʼ le naca idútë li ca naca queëʼ Jesús. ¡Guyéaj ládxëʼë Dios!” Nupa tuíʼi didzaʼ uláz queëʼ Dios, tuíʼi didzaʼ le naca idútë li ca naca queëʼ Jesús. Bönniʼ dxíëʼ-baʼ böaʼ chiguichi a; Níʼirö gubáz láʼayi naʼ gudxëʼ nedaʼ, gunnë́ʼ: “Buzúaj lu guichi didzaʼ ni: ¡Bicaʼ bágaca nupa naʼ nulidzëʼ Dios légaquiëʼ para ilaʼcuʼë laní que yöl-laʼ rutsaga naʼ queëʼ Bönniʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ!” Gudxëʼ caʼ nedaʼ: “¡Yuguʼ didzaʼ idútë li ni ruʼë didzaʼ Dios caz!” J ¡Dios ruʼë-biʼ lataj gácubiʼ lariʼ nazácaʼdaʼ
le naca idú, en rëpi yösa beníʼ! Lariʼ nazácaʼdaʼ naʼ ruluíʼi le naca tsahuiʼ núngaca nupa néquiguequi queëʼ Dios. +¡Ral-laʼ udzeja ládxiʼruʼ, en uzíʼiruʼ xibë́ʼ,
en cúʼuruʼ-nëʼ yöl-laʼ ba
tuʼ chibidxín dza laní que yöl-laʼ rutsaga naʼ
queëʼ Bönniʼ naʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ!¡Siʼ lu nëʼë Cristo nupa néquiguequi queëʼ!¡Chinabáʼa queë́biʼ biʼi utsaga náʼalenbiʼ Lëʼ!¡Nácabiʼ le ruluíʼi nupa naʼ néquiguequi queëʼ! J Biyöndaʼ caʼ nu ruíʼi zidzaj didzaʼ, le biyö́n ca riyö́n cateʼ tuíʼi didzaʼ bönachi zián, en biyö́n caʼ ca riyö́n ga ridödi tu yegu zxön, o ca riyö́n cateʼ rinnë́ guziúʼ, ateʼ rnna:¡Yöl-laʼ ba Dios tuʼ risí lahuëʼ rinná bëʼë!¡Napa cazëʼ yöl-laʼ huáca! U#Níʼirö biyöndaʼ ruíʼi didzaʼ tu nu zoa lataj lo naʼ, rnna:¡Guliʼcuʼë Dios queë́ruʼ yöl-laʼ ba
yúguʼtëliʼ runliʼ xichinëʼ, libíʼiliʼ naʼ rádxiliʼ Lëʼ,
nácaliʼ bönachi cáʼasö, en bönachi lo! Laní que yöl-laʼ rutsaga naʼ queëʼ Bönniʼ náquiëʼ Böʼcuʼ Zxílaʼdoʼ {oIdapa uruʼë bönniʼ gula niʼ buluʼtsaga lógaquiëʼ lu yu tsözxö́n len idapa nupa niʼ nabángaca, en taʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Dios, Bönniʼ röʼë lataj lo queëʼ. Gulaʼnnë́ʼ: “¡Caʼ gaca! ¡Yöl-laʼ ba Dios!” ucLeyúbölö gulaʼnnë́ʼ: “¡Yöl-laʼ ba Dios! ¡Cuénticaʼsö dzön ga régui yödzö naʼ!” \1¡Naca idútë li, en tsahuiʼ ca rusiúdxëʼ!¡Guchúguiëʼ que yödzö naʼ naca ca tu nigula udá dzaga,
en quégaca bönachi lu yödzö naʼ ilaʼniti tsaz!¡Gulún ditaj bönachi yödzölió tuʼ nözi le ruáʼ döʼ gulunëʼ!¡Dios buzíʼ lëbëʼ légaquiëʼ
tuʼ gulútiëʼ yuguʼ huen dxin queëʼ! u eGudödi lë ni biyöndaʼ tuíʼi zidzaj didzaʼ bönachi zián nacuáʼ yehuaʼ yubá, taʼnná:¡Yöl-laʼ ba Dios! ¡Yöl-laʼ rusölá runëʼ,
ateʼ yöl-laʼ zxön, en yöl-laʼ unná bëʼ napëʼ Dios queë́ruʼ! ~Lu yödzö ni gulaj xichö́ngaquiëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios,
en xichö́ngaca nupa néquiguequi queëʼ Dios,
encaʼ xichö́ngaca yúguʼtë bönachi yödzölió,
tuʼ bë́tigaca nupa nacuáʼ yödzö ni léguequi.q}[Bítiʼrö uzeníʼ nitú guíʼ lu yödzö naʼ,
en bitiʼ yöni chiʼë bönniʼ rutsaga nëʼë niʼ,
en calëga chíʼibiʼ biʼi nigula rutsaga náʼabiʼ.Caní gaca sal-laʼ nácaliʼ lo, libíʼiliʼ ráʼuliʼ, en rútiʼliʼ lu yödzö ni,
en guzxíʼ yéʼeliʼ bönachi idútë yödzölió len yöl-laʼ gudzáʼ queë́liʼ. |!Bítiʼrö nu yöni lu yödzö naʼ nupa taʼguínni lëʼe le rul-la,
en calëga nupa tuʼcödxi gui
en calëga nupa tuʼcödxi lúzubaʼ böaʼ bëdxi.Bítiʼrö udzöli bönniʼ huen dxin niʼ,
en bítiʼrö yöni bö rigúʼu le rutu niʼ. ${ANíʼirö tuëʼ gubáz láʼayi nál-la buchisëʼ tu guiö́j zxön le naca ca tu guichi riyëtu, ateʼ gurúʼunëʼ le lu nísadoʼ, gunnë́ʼ:Laʼ canísö gaca que yödzö Babilonia,
tuʼ iguínnaj yödzö naʼ guca lo,
ateʼ bítiʼrö nu udzöli le. lzQBuliʼdzeja ca gaca que yödzö ni, libíʼiliʼ zóaliʼ yehuaʼ yubá,
encaʼ libíʼiliʼ néquiliʼ queëʼ Dios,
libíʼiliʼ, bönniʼ gubáz queëʼ,
en libíʼiliʼ, bönniʼ ruíʼiliʼ didzaʼ uláz queëʼ.Buliʼdzeja, tuʼ chiguchúguiëʼ Dios que yödzö ni
niʼa que bi gulún queë́liʼ nupa nacuáʼ lu yödzö ni. jyMNíʼirö gunnë́ʼ:Uluʼdxíëʼ bëchtö ícjagaquiëʼ.Ilaʼbödxëʼ, en ilaʼbödxi yechë́ʼë, ilaʼnnë́ʼ.¡Bicaʼ bayechiʼ yödzö ni guca zxön!Yöl-laʼ tsahuiʼ que yödzö ni ben ga gutaʼ yöl-laʼ tsahuiʼ
quégaca yúguʼtë nupa nácagaca xan barco lu nísadoʼ.Tu dzasö guniti yödzö ni. x1Cateʼ ilaʼléʼenëʼ dzön que yödzö naʼ régui, ilaʼbödxëʼ, en ilaʼnnë́ʼ: “¿Bízxilö yödzö guca zxön ca naca yödzö ni?” w Tu dzasö guniti yöl-laʼ tsahuiʼ que yödzö ni. Níʼirö gunnë́ʼ: “Yúguʼtë bönniʼ xan barco, en nupa nacuáʼ lë́ʼegaca barco naʼ, en nupa tuʼsáʼ yuguʼ barco naʼ, en nupa tun dxin lu nísadoʼ, ilaʼcuʼë ziʼtuʼ zíʼtuʼsö.” 0vYIlaʼnnë́ʼ:¡Bicaʼ bayechiʼ yödzö ni guca zxön!Guca ca tu nigula nácunu lariʼ nazácaʼdaʼ,
en lariʼ xiná chul-la, en lariʼ xiná guíʼidoʼos,
en nazíʼi biquitaj queë́nu le néquiguequini oro
en le néquiguequini guiö́j zacaʼ, en yuguʼ bugá. 'uGNíʼirö gunnë́ʼ: “Ilaʼbödxëʼ bönniʼ toʼo tutiʼ naʼ, tuʼ gutaʼ quégaquiëʼ yöl-laʼ tsahuiʼ tuʼ gulútiʼë lu yödzö naʼ, ateʼ ilaʼcuʼë ziʼtuʼ zíʼtuʼsö tuʼ iládxinëʼ ca gaca xíguiaʼ le gaca que yödzö naʼ, en ilaʼbödxi yéchëʼë.” otWNupa naʼ toʼo tutiʼ ilë́ légaquiëʼ, ilaʼnná:Nadúagaca le guzë́ ládxiʼliʼ.Chigudödi quégaca yöl-laʼ tsahuiʼ,
en le nácagaca lachi queë́liʼ,
ateʼ bítiʼrö idzö́liliʼ léguequi. s{ Cúnturö nu gaʼu niʼ:Canel, en yuguʼ le riláʼ zxixi, en yalaj,
en le riláʼ zxixi que mirra, en que yöj olíbano,
en xisi uva nál-la, en le naca za,
en yiözja dxíʼadoʼ, en zxoaʼ xtila,
en yuguʼ búrrodoʼ, en yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ,
en yuguʼ böaʼ, en yuguʼ carreta,
en yuguʼ bönniʼ huen dxin, en iaʼbal-la bönachi. \r1 Cúnturö nu gaʼu niʼ:Le néquiguequini oro, en plata,
en yuguʼ guiö́j zacaʼ, en yuguʼ bugá,
en yuguʼ lariʼ nazácaʼdaʼ, en lariʼ xiná chul-la,
en lariʼ dxíʼadoʼ, en lariʼ xiná guíʼidoʼos,
en yuguʼ yaga riláʼ zxixi,
en le néquiguequini dxita nazácaʼdaʼ,
en le néquiguequini yaga nazácaʼdaʼ,
en le néquiguequini guíë cobre,
en le néquiguequini guíë,
en le néquiguequini guiö́j jara. Kq Níʼirö gunnë́ʼ: “Ilaʼbödxëʼ caʼ bönniʼ toʼo tutiʼ nacuʼë yödzölió, en ilaʼbödxi yéchëʼë niʼa que yödzö naʼ tuʼ cabirö soa nu gaʼu bi ilútiʼë niʼ.” cp? Ziʼtuʼ zíʼtuʼsö ilaʼcuʼë tuʼ iládxinëʼ ca gaca xíguiaʼ le gaca que yödzö naʼ, ateʼ ilaʼnnë́ʼ: ¡Bicaʼ bayechiʼ Babilonia, yödzö zxön ni, le gúcadaʼ lo! ¡Tu dzasö guca xíguiaʼ que!” (oI Níʼirö gunnë́ʼ: “Ilaʼbödxi nupa taʼnná bëʼ luyú yödzölió, en gulún le ruáʼ döʼ tsözxö́n len légaquiëʼ, en buluʼzíʼ xibé le nequi quégaquiëʼ. Ilaʼbödxëʼ, en ilaʼbödxi yéchëʼë cateʼ ilaʼléʼenëʼ dzön que yödzö zxön naʼ régui. $nAQue lë ni naʼ, tu dzasö ilaʼdxín quégaquiëʼ le ilaʼguíʼi ilaʼzáquiëʼ,
yöl-laʼ guti, en yöl-laʼ ribödxi yechiʼ, en yöl-laʼ ridún.Iléguiëʼ lu guíʼ, tuʼ napa cazëʼ yöl-laʼ huáca zxön Xanruʼ Dios.Lë cazëʼ usiúdxëʼ quégaquiëʼ. 8miGuliʼgún ga ilaʼguíʼi ilaʼzáquiëʼ, en ilaʼbödxi yéchëʼë
tsca guca yöl-laʼ ba, en yöl-laʼ zxön guluíʼi cuíngaquiëʼ.Taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ, taʼnnë́ʼ:Rö́ʼötuʼ ni, rinná bë́ʼëtuʼ.Bitiʼ nácatuʼ uzëbi, en catu caz cödxi yéchiʼtuʼ. ^l5Buliʼbíʼi quégaquiëʼ ca naʼ gulunëʼ queë́liʼ.Buliʼbíʼi quégaquiëʼ chopa cöʼ tsca le gulunëʼ.Buliʼbíʼi quégaquiëʼ chopa cöʼ tsca le naca xihuiʼ gulunëʼ queë́liʼ. k'Nayándaʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ,
en chinayasa nadxín caz lúzxiba,
pero Dios röjnenëʼ le ruáʼ döʼ núngaquiëʼ. j)Níʼirö biyöndaʼ ruíʼi didzaʼ iaʼtú nu zoa yehuaʼ yubá, rnna:Guliʼrúaj lu yödzö naʼ, libíʼiliʼ néquiliʼ quiaʼ
para cabí gunliʼ dul-laʼ tsözxö́n len légaquiëʼ,
en para cabí quíʼi sácaʼliʼ le gaca quégaquiëʼ. 2i]Caní guca que yödzö naʼ niʼa que le gulún bönachi nacuáʼ niʼ.Gulunëʼ ga gulún bönachi yúguʼtë yödzö ca nácagaca le taʼzësö ladxiʼ le ruáʼ döʼ.Nupa taʼnná bëʼ luyú yödzölió gulunlen légaquiëʼ le ruáʼ döʼ,
ateʼ gutaʼ yöl-laʼ tsahuiʼ quégaquiëʼ bönniʼ toʼo tutiʼ nacuʼë yödzölió
tuʼ guyándaʼ yuguʼ le nazacaʼ gulaʼzë́ ladxiʼ bönachi niʼ. Hh Bëʼë zidzaj didzaʼ gubáz láʼayi naʼ, gunnë́ʼ:¡Chibiguínnaj! ¡Chibiguínnaj Babilonia, yödzö zxön naʼ!¡Chiböáca xilataj tuʼ xihuiʼ, en xilátjagaca böʼ xihuiʼ tun ditaj bönachi!¡Yuguʼ biguínni xitsiníʼ, en yuguʼ biguínni xihuiʼ tuʼzóabaʼ xilátajgacabaʼ niʼ! xg kGudödi naʼ biléʼedaʼ-nëʼ iaʼtúëʼ gubáz láʼayi ruhuötjëʼ rirúajëʼ yehuaʼ yubá, en dë lu nëʼë yöl-laʼ unná bëʼ zxön, ateʼ guyëpi yösa beníʼ luyú niʼa que yöl-laʼ beníʼ queëʼ gubáz láʼayi naʼ. !~}|{zz xwvusrq1p nmmlkjii/hRgfee=cba`j_`^^.]\[ZYY[X*VUTERQQ@POhN6ML4KAJII[HGGbG(FF|FRE:DBAAP@?>==<8:99`88"7l6[5543l20.-,,)(d'&%4$$O#""!L sN):~x 0 P P (!Qk¿Bizxi caz innaruʼ naʼa? ¿Naruʼ gúntsaruʼ dul-laʼ tuʼ cabirö rinná beʼe xibá queëʼ Dios rëʼu, pero rinná beʼe le ruzáʼ ládxëʼë Dios rëʼu? ¡Bitiʼ caʼ gunruʼ caní! .jUBitiʼ güíʼiliʼ lataj le naca dul-laʼ, para cabí gun ga gunliʼ dul-laʼ, tuʼ nuzóëʼ Dios libíʼiliʼ, calëga para inná beʼe libíʼiliʼ xibá queëʼ, pero para inná beʼe libíʼiliʼ le ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ. Le rucudzuʼ didzaʼ ca naca que nu bönniʼ nadóʼo si_ Bitiʼ udödi cuinliʼ lu dul-laʼ, bitiʼ gunliʼ le ruáʼ döʼ, pero guliʼdödi cuinliʼ lu nëʼë Dios tuʼ nubanliʼ lu yöl-laʼ guti, en guliʼdödi lu nëʼë idútë le naca cázaliʼ para ugúnlenëʼ le le naca dxiʼa. ghG Que lë ni naʼ, bitiʼ güíʼiliʼ lataj le naca dul-laʼ, para cabí gun ga gunliʼ dul-laʼ lu le naca cázaliʼ le gati caz. Bitiʼ gunliʼ ca naca le rizë́ ládxiʼliʼ le ruáʼ döʼ, lu le naca cázaliʼ. jgM Lëscaʼ caní ral-laʼ usácaʼliʼ queë́liʼ naca queë́liʼ ca chinati cázaliʼ para cabirö gunliʼ dul-laʼ, pero zóaliʼ nabanliʼ para gunliʼ ca rnna xtídzëʼë Dios tuʼ nácaliʼ tuz len Xanruʼ Jesucristo. +fO Ca naʼ guca, gútiëʼ Lëʼ, tu luzuísö gútiëʼ tuʼ nözi dul-laʼ quégaca yúguʼtë bönachi, pero ca naʼ naca, zoëʼ nabanëʼ, nabánlenëʼ Dios. %eC tuʼ chinö́ziruʼ bubanëʼ Cristo lu yöl-laʼ guti, en bítiʼrö gátiëʼ. Que lë ni naʼ bítiʼrö bi gaca gun yöl-laʼ guti naʼ queëʼ Lëʼ. vdeNaʼa, channö nátilenruʼ-nëʼ Cristo tsözxö́n, réajlëʼëruʼ ubánlenruʼ-nëʼ caʼ tsözxö́n, DcChannö nácaruʼ tuz len Nu naʼ guti tuʼ nözi dul-laʼ, nuhuöácaruʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios tuʼ cabirö nabágaʼruʼ dul-laʼ naʼ, ateʼ bítiʼrö yúʼuruʼ lu naʼ dul-laʼ. bChinö́z quéziruʼ lë ni, yöl-laʼ bönachi queë́ruʼ le guzóa zíʼalö gudáʼlen Lëʼ tsözxö́n lëʼe yaga cruz, para initi yöl-laʼ bönachi queë́ruʼ naʼ bénlenruʼ le dul-laʼ, para cabirö inná beʼe le naca dul-laʼ rëʼu. 4aaChannö nunruʼ Cristo tsözxö́n, gútiruʼ ca naʼ gútiëʼ Lëʼ, lëscaʼ caní gunruʼ-nëʼ tsözxö́n, ubanruʼ lu yöl-laʼ guti ca naʼ bubanëʼ Lëʼ. ``9Ca naʼ guca, gútilenruʼ-nëʼ Cristo tsözxö́n, lëscaʼ caní bigáchiʼlenruʼ-nëʼ tsözxö́n niuʼ yeru ba cateʼ niʼ bidílaruʼ nisa. Ca naʼ busubanëʼ Dios Cristo lu yöl-laʼ guti len yöl-laʼ huáca zxön queëʼ, lës caní caʼ rëʼu nubánlenruʼ-nëʼ Jesús tsözxö́n para gácaruʼ bönachi idútë cubi queëʼ. __7¿Naruʼ cabí nö́ziliʼ ca naʼ naca queë́ruʼ? Channö bidílaruʼ nisa para huöácaruʼ tuz len Cristo, lë naʼ bidílaruʼ nisa ruluíʼi rëʼu chigudö́diruʼ lu yöl-laʼ guti tsözxö́n len Lëʼ. ^#¡Bitiʼ gun cázaruʼ caʼ! Naca queë́ruʼ ca tsaz chinati cázaruʼ para cabirö gunruʼ dul-laʼ. ¿Naruʼ gúnticaʼsiruʼ dul-laʼ? ] ¿Bizxi caz innaruʼ naʼa? ¿Naruʼ gúntsaruʼ dul-laʼ para gátaʼrö queë́ruʼ le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ? \9Gutaʼ yöl-laʼ huáca unná bëʼ que dul-laʼ guti rëʼu. Lëscaʼ caní le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ napa yöl-laʼ huáca gun ga huöácaruʼ tsahuiʼ lahuëʼ Lëʼ, ateʼ gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú queë́ruʼ niʼa que le benëʼ Xanruʼ Jesucristo.o[WGuyúʼu xibá queëʼ Dios yödzölió ni para gaca bëʼdaʼ nabágaʼgaca bönachi dul-laʼ. Tuʼ guca bëʼrö nabágaʼgaca dul-laʼ, guca bëʼrö caʼ zxö́ntërö naca le buzáʼ ládxëʼë Dios quégaca bönachi. dZABuluʼhuöáca huen dul-laʼ bönachi zián tuʼ cabí benëʼ tuzëʼ bönniʼ ca rnna xtídzëʼë Dios. Lëscaʼ caní uluʼhuöáca tsahuiʼ bönachi tuʼ benëʼ yetuzëʼ Bönniʼ naʼ ca rnna xtídzëʼë Dios. &YEDios guchúguiëʼ quégaca yúguʼtë bönachi ilátigaca tuʼ nözi dul-laʼ benëʼ tuzëʼ bönniʼ naʼ. Lëscaʼ caní gaca uluʼhuöáca tsahuiʼ yúguʼtë bönachi niʼa que le naca tsahuiʼ benëʼ yetuzëʼ Bönniʼ naʼ, gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú quégaquiëʼ. XGuyúʼu yöl-laʼ guti tuʼ nözi dul-laʼ benëʼ tuzëʼ bönniʼ. Nácatërö löza ilaʼdeliʼ yöl-laʼ naʼbán nupa uluʼhuöáca tsahuiʼ lahuëʼ Dios tuʼ zoa le ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ Dios niʼa que le benëʼ yetuzëʼ Bönniʼ, Jesucristo. WLe rúnnasëʼ Dios queë́ruʼ bitiʼ naca ca le guca queë́ruʼ tuʼ nözi dul-laʼ naʼ benëʼ tuzëʼ bönniʼ naʼ. Le guchúguiëʼ Dios queëʼ Adán gátiëʼ tuʼ nözi dul-laʼ naʼ benëʼ, guchúguiëʼ caʼ Dios quégaca yúguʼtë bönachi gátigaca. Le rúnnasëʼ Dios queë́ruʼ naca para huöácaruʼ tsahuiʼ lahuëʼ Lëʼ sal-laʼ nabágaʼruʼ dul-laʼ zián. zVmLe rúnnasëʼ queë́ruʼ Dios bitiʼ naca ca le guca queë́ruʼ tuʼ nözi dul-laʼ benëʼ Adán. Tuʼ nözi dul-laʼ benëʼ tuzëʼ bönniʼ, ilátigaca yúguʼtë bönachi. Dxíʼatërö naca le ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ Dios, en le rúnnasëʼ queë́ruʼ. Ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ lë ni niʼa que le benëʼ yetuzëʼ Bönniʼ, Jesucristo. mUSGa gudelaʼ zoëʼ Adán ga bidxintë zoëʼ Moisés gulati yúguʼtë bönachi tuʼ gulaʼbagaʼ dul-laʼ, sal-laʼ bitiʼ gulaʼdáʼbagaʼ tu le gunná bëʼë Dios ca benëʼ Adán. Nácagaca yúguʼtë bönachi tuz len Adán tuʼ nácagaca zxíʼini xiʼsóëʼ. Lë ni ruluíʼi rëʼu ca ilaca tuz len Cristo yúguʼtë nupa ilaʼyéajlëʼ Lëʼ. T Zíʼatëlö ga bidxintë xibá queëʼ Dios, gulún bönachi yödzölió ni dul-laʼ, pero bitiʼ busubáguëʼë Dios bönachi naʼ xíguiaʼ ca nupa taʼdáʼbagaʼ xibá queëʼ tuʼ nözi dul-laʼ naʼ, tuʼ bitiʼ ridxini xibá queëʼ quégaquiëʼ. sS_ Guyúʼu dul-laʼ yödzölió ni tuʼ nözi le benëʼ tuzëʼ bönniʼ, ateʼ tuʼ benëʼ dul-laʼ, guyúʼu caʼ yöl-laʼ guti. Que lë ni naʼ ilátigaca yúguʼtë bönachi tuʼ nabágaʼgaca yúguʼtë bönachi dul-laʼ. 8Ri Rudzéjaruʼ lahuëʼ Dios niʼa que le benëʼ Xanruʼ Jesucristo, tuʼ nuhuöácaruʼ tuz len Dios niʼa que lë naʼ benëʼ Lëʼ. Le benëʼ Adán, en le benëʼ Cristo kQO Cateʼ niʼ bitiʼ riléʼeruʼ-nëʼ Dios dxiʼa, gútiëʼ Zxíʼinëʼ Dios uláz queë́ruʼ para huöácaruʼ tuz len Lëʼ. Naʼa, tuʼ zoëʼ nabanëʼ, en chinuhuöácaruʼ tuz len Lëʼ, chinácadaʼ löza uláruʼ. oPW Chinuhuöácaruʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios tuʼ bulaljëʼ Cristo xichönëʼ, gútiëʼ uláz queë́ruʼ. Que lë ni naʼ chinácadaʼ löza usölë́ʼ Lëʼ rëʼu lu dza ichúguiëʼ Dios quégaca bönachi dul-laʼ gátigaca. O#Dios ruluíʼinëʼ rëʼu ca nadxíʼideʼenëʼ rëʼu, tuʼ gútiëʼ Cristo uláz queë́ruʼ cateʼ niʼ nácaruʼ bönniʼ dul-laʼ. N#Cuntu nu guë́ʼëni gati uláz queëʼ tu bönniʼ tsahuiʼ. Nadxi caʼ nu urugui gati uláz queëʼ tu bönniʼ náquiëʼ idú dxiʼa. 0MYCateʼ niʼ bitiʼ caʼ guca uláruʼ rácasö queë́ruʼ, cateʼ gúlaʼrö dza queëʼ, Cristo gútiëʼ uláz queë́ruʼ, niʼ nácaruʼ bönachi dul-laʼ. LCateʼ runruʼ löza Lëʼ, bitiʼ caʼ raca chopa ládxiʼruʼ. Caní naca, tuʼ nuhuö́laj nudzë́ʼe icja ládxiʼdoʼoruʼ yöl-laʼ nadxíʼi queëʼ Dios rëʼu. Runëʼ Dios Böʼ Láʼayi, Bönniʼ gusö́l-lëʼë Dios queë́ruʼ ga raca caní. K9Cateʼ ribö́zaruʼ zxön ladxiʼ rurúajruʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios, en cateʼ chinurúajruʼ tsahuiʼ runruʼ löza Lëʼ gácalen cazëʼ rëʼu. :JmCalë́gasö caní rudzéjaruʼ, pero rudzéjaruʼ caʼ cateʼ riguíʼi rizácaʼruʼ, tuʼ chinö́ziruʼ le riguíʼi rizácaʼruʼ rusedi rëʼu cö́zaruʼ zxön ladxiʼ. UI#Tuʼ réajlëʼëruʼ Jesucristo, ruzíʼiruʼ xibé le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ, le rutipa ládxiʼruʼ. Rudzéjaruʼ tuʼ runruʼ löza uzíʼiruʼ caʼ xibé yöl-laʼ zxön queëʼ Dios. AH }Naʼa, rnnëʼ Dios nuhuöácaruʼ tsahuiʼ lahuëʼ Lëʼ niʼa que le benëʼ Xanruʼ Jesucristo, channö réajlëʼëruʼ Lëʼ, ateʼ que lë ni naʼ nuhuöácaruʼ tuz len Lëʼ. IG Jesús naʼ, Dios budödëʼ Lëʼ para gútiëʼ tuʼ nözi dul-laʼ nabágaʼruʼ, ateʼ busubanëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti, para gaca gunëʼ ga huöácaruʼ tsahuiʼ lahuëʼ Lëʼ.BF}pero para uzíʼiruʼ xibé caʼ rëʼu. Rëʼu ni, Dios gunëʼ ga huöácaruʼ tsahuiʼ lahuëʼ Lëʼ channö uyéajlëʼëruʼ Lëʼ, busubanëʼ Xanruʼ Jesús lu yöl-laʼ guti. 'EGNazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Dios buzóëʼ queëʼ náquiëʼ tsahuiʼ.” Nazúaj lu guichi caní, calë́gasö para uziʼë xibé Abraham, iDKQue lë ni naʼ, tuʼ guyéajlëʼë Abraham Dios, Dios buzóëʼ queëʼ náquiëʼ tsahuiʼ. vCeIdú ládxëʼë benëʼ löza Dios, napëʼ yöl-laʼ huáca gunëʼ idútë lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë. YB+Bitiʼ guca chopa ládxëʼë, en bitiʼ gúquiëʼ tuʼ caréajlëʼ ca naca le guzxíʼ lu nëʼë Dios gunëʼ queëʼ, pero bidipa ládxëʼë tuʼ guyéajlëʼë Dios, ateʼ guluʼë Dios yöl-laʼ ba. AwBitiʼ guca Abraham chopa ládxëʼë ca naʼ réajlëʼë Dios, sal-laʼ chiyuʼë ca tu gayuáʼ iz, en yöjnenëʼ ca naca que le naca cazëʼ, chinati caz tuʼ chinagúladëʼë, encaʼ ca naca queë́nu Sara queëʼ, nácanu nigula huödx. L@Caní naca tuʼ gudxëʼ Dios Abraham naʼ: “Ziántërö ilaʼcuáʼ zxíʼini xiʼsúʼ.” Abraham guyéajlëʼë Dios, en benëʼ löza lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios, sal-laʼ bitiʼ guca iléʼenëʼ lë naʼ runëʼ löza, ateʼ caní guca, bidéliʼnëʼ náquiëʼ xúzgaca bönachi idútë yödzölió. j?MCaní náquiëʼ ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, le rnna: “Nuzóaʼ liʼ ca xúzgaca bönachi idútë yödzölió.” Caní naca, lahuëʼ Dios, Nu naʼ guyéajlëʼë Abraham, náquiëʼ xuz gudödi queë́ruʼ yúguʼtëruʼ. Dios ni rusubanëʼ nupa chinátigaca, en ruʼë didzaʼ que nu bitiʼ zuíni tsca chizóa caz nu naʼ bitiʼ zuíni. ,>QQue lë ni naʼ uzíʼiruʼ xibé le guzxíʼ lu nëʼë Dios tuʼ réajlëʼëruʼ Lëʼ, para gaca bëʼ naca tu le ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ. Caní naca, para gaca bëʼdaʼ gataʼ quéguequi yúguʼtë zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios, calë́gasö quégaquiëʼ bönniʼ naʼ dë lu náʼagaquiëʼ xibá queëʼ Dios, pero lëscaʼ quégaca nupa taʼyéajlëʼ Dios ca naʼ guyéajlëʼë Abraham Dios. Abraham naʼ náquiëʼ ca xuz xtóʼoruʼ yúguʼtëruʼ rëʼu, réajlëʼëruʼ-nëʼ Dios. g=GRuluíʼi xibá queëʼ Dios rëʼu nabágaʼruʼ xíguiaʼ, le run ga ichúguiëʼ Dios queë́ruʼ gátiruʼ. Ga niʼ bitiʼ ridxini xibá queëʼ naʼ, bitiʼ gaca ilaʼdáʼbagaʼ bönachi le rinná bëʼ xibá naʼ. <<qLaʼtuʼ gataʼ yödzölió ni quégacasö nupa tun ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, bitiʼ gun bayudxi nu tséajlëʼ Lëʼ, ateʼ nítisö gaca le guzxíʼ lu nëʼë Dios. 0;Y Guzxíʼ lu nëʼë Dios bi unödzjëʼ queëʼ Abraham, en quégaca zxíʼini xiʼsóëʼ, gataʼ quégaquiëʼ laʼ yödzölió nisö. Gaca caní, calëga tuʼ tunëʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, pero tuʼ nuhuöácagaquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Lëʼ tuʼ taʼyéajlëʼë Lëʼ. K: Náquiëʼ Abraham xuz xtóʼogaquiëʼ yuguʼ bönniʼ judío taʼyéajlëʼë Dios. Calë́gasö náquiëʼ xúzgaquiëʼ bönniʼ naʼ narugu lu xipë́laʼgaquiëʼ lë naʼ naca bëʼ, pero lëscaʼ náquiëʼ xúzgaquiëʼ bönniʼ naʼ tunëʼ ca benëʼ Abraham, taʼyéajlëʼë Dios ca naʼ benëʼ Abraham cateʼ niʼ bitiʼ narúguni lu xipë́lëʼë lë naʼ. Le guzxíʼ lu nëʼë Dios gataʼ queë́ruʼ tuʼ réajlëʼëruʼ Lëʼ Y9+ Abraham guyéajlëʼë Dios cateʼ niʼ bitiʼ narúguni lu xipë́lëʼë lë naʼ naca bëʼ. Gudödi naʼ gurugu lu xipë́lëʼë lë naʼ naca bëʼ, le ruluíʼisö chinuhuöáquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios. Guca caní para gáquiëʼ Abraham ca xúzgaquiëʼ yuguʼ bönniʼ ilaʼyéajlëʼë Dios sal-laʼ bitiʼ narugu lu xipë́laʼgaquiëʼ lë naʼ naca bëʼ. Tuʼ taʼyéajlëʼë Dios, huáca innë́ʼ Dios nácagaquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Lëʼ. [8/ ¿Bátaxi böáquiëʼ tsahuiʼ caní Abraham? ¿Naruʼ guca cateʼ niʼ chinarugu lu xipë́lëʼë lë naʼ naca bëʼ, o guca zíʼalö? Bitiʼ guca cateʼ chinarugu lu xipë́lëʼë, pero zíʼalö guca. 7) ¿Naruʼ nácagacsëʼ bicaʼ ba bönniʼ narugu lu xipë́laʼgaquiëʼ lë naʼ naca bëʼ, o nácagaca caʼ caní nupa naʼ cabí narugu lë naʼ lu xipë́laʼgaquiëʼ? Chigunná cázaruʼ böáquiëʼ Abraham tsahuiʼ lahuëʼ Dios tuʼ guyéajlëʼë Lëʼ. |6q¡Bicaʼ ba bönniʼ naʼ, Dios bitiʼ rusubáguëʼë lëʼ xíguiaʼ tuʼ nözi dul-laʼ benëʼ bönniʼ naʼ! +5OCaní gunnë́ʼ David:¡Bicaʼ ba bönniʼ naʼ Dios runiti lahuëʼ le bitiʼ naca tsahuiʼ nunëʼ,
en rugǘëʼ yuguʼ dul-laʼ nabáguëʼë! !4;Lëscaʼ caní bëʼë didzaʼ David ca náquiëʼ bicaʼ ba bönniʼ, Dios rnnëʼ náquiëʼ tsahuiʼ sal-laʼ bitiʼ bi dxin nunëʼ bönniʼ naʼ. 3Lëscaʼ caní channö tu bönniʼ réajlëʼë Dios, sal-laʼ bitiʼ bi dxin benëʼ bönniʼ naʼ, Dios, Nu run ga uluʼhuöáca tsahuiʼ bönachi bitiʼ nácagaca tsahuiʼ, rnnëʼ náquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Lëʼ bönniʼ naʼ, tuʼ réajlëʼë Lëʼ. 22]Channö zoa nu bönniʼ runëʼ xichinruʼ, le riguízxjaruʼ-nëʼ bitiʼ naca tu le ruzáʼ ládxiʼruʼ queëʼ, pero naca tu le ral-laʼruʼ queëʼ bönniʼ naʼ. -1SCa naca lë ni nazúaj lu guichi láʼayi, le rnna: “Abraham guyéajlëʼë Dios, ateʼ que lë ni naʼ Dios benëʼ ga böáquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Lëʼ.” 0 Laʼtuʼ böáquiëʼ tsahuiʼ Abraham tuʼ zoa le ben cazëʼ lëʼ, gunna gun ba zxön cuinëʼ, pero calëga lahuëʼ Dios. o/ Y¿Bizxi caz innaruʼ naʼa? ¿Bizxi bidéliʼnëʼ Abraham, xuz xtóʼotuʼ netuʼ, nácatuʼ judío? @.yNaʼa, channö nuláruʼ tuʼ réajlëʼësiruʼ Jesucristo, ¿ba nagáʼana cáʼasö xibá queëʼ Dios? ¡Bitiʼ caʼ naca caʼ, pero nagáʼanarö tsutsu xibá queëʼ naʼ!-5tuʼ zoa Tuz Nu naca Dios. Dios ni gunëʼ ga uluʼhuöáquiëʼ tsahuiʼ yuguʼ bönniʼ judío tuʼ taʼyéajlëʼë Jesucristo, yuguʼ bönniʼ naʼ narugu lu xipë́laʼgaquiëʼ lë naʼ naca bëʼ nu nequi queëʼ Dios, en lëscaʼ caní gunëʼ ga uluʼhuöáquiëʼ tsahuiʼ yuguʼ bönniʼ ziʼtuʼ tuʼ taʼyéajlëʼë Jesucristo, en bitiʼ narugu lu xipë́laʼgaquiëʼ lë naʼ naca bëʼ. D,Ca naca Dios, ¿náquiëʼ Dios quégacasö bönachi judío? ¿Naruʼ cabí náquiëʼ caʼ Dios quégaca bönachi izáʼa? Ön, náquiëʼ caʼ Dios quégaca bönachi izáʼa naʼ *+MNaʼa, rusácaʼruʼ queë́ruʼ nuhuöáquiëʼ tsahuiʼ tu bönniʼ tuʼ réajlëʼë Jesucristo, en calëga tuʼ runëʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios. o*W¿Naruʼ huácatsö gun ba zxön cuinruʼ ca naca queë́ruʼ? ¡Bitiʼ caʼ gácaruʼ! ¿Bizx que naʼ? Naca tuʼ nuláruʼ, calëga tuʼ runruʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, pero tuʼ réajlëʼësiruʼ Jesucristo. _)7Caní benëʼ Dios, buluíʼi cuinëʼ tsahuiʼ dza ni zóaruʼ naʼa, ateʼ rugáʼanëʼ tsahuiʼ sal-laʼ rugǘëʼ dul-laʼ nabágaʼgaca bönachi, runëʼ ga tuʼhuöáca tsahuiʼ nupa taʼyéajlëʼ Cristo. T(!Dios budödëʼ Jesucristo uláz queë́ruʼ. Lëʼ bulaljëʼ xichönëʼ, le rigúa dul-laʼ, lë naʼ uzíʼiruʼ xibé channö uyéajlëʼëruʼ Lëʼ. Caní benëʼ Dios para gaca bëʼ náquiëʼ tsahuiʼ Lëʼ sal-laʼ lu yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ queëʼ budö́disëʼ cáʼasö yuguʼ dul-laʼ benruʼ dza niʼte. q'[Dios ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ, en nunsëʼ rëʼu tsahuiʼ tuʼ böáʼuëʼ Jesucristo rëʼu. &}tuʼ núngaquiëʼ yúguʼtëʼ dul-laʼ, en bitiʼ caʼ nácagaquiëʼ tsahuiʼ ca naʼ náquiëʼ Dios idú tsahuiʼ. J% Dios caz runëʼ ga huöácaruʼ tsahuiʼ tuʼ réajlëʼëruʼ Jesucristo, ateʼ gunëʼ ga uluʼhuöáca tsahuiʼ yúguʼtë nupa ilaʼyéajlëʼ Lëʼ. Tuz ca nácagaca yúguʼtë bönachi ]$3Naʼa, chibuluíʼi lahui ca gaca huöácaruʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios. Bitiʼ gaca huöácaruʼ tsahuiʼ tuʼ runruʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, sal-laʼ lu xibá queëʼ naʼ, en lu guichi láʼayi ga nazúajgaca le gulaʼnnë́ʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, ruíʼi didzaʼ ca gaca huöácaruʼ tsahuiʼ. 1#[Tuíʼi ládxiʼgaquiëʼ yuguʼ bönniʼ judío ilunëʼ yuguʼ le rinná bëʼ xibá queëʼ Dios para uluʼhuöáquiëʼ tsahuiʼ, pero cuntu nu huöáca tsahuiʼ caní, tuʼ nuzóëʼ Dios xibá queëʼ para guéquibeʼeruʼ nabágaʼruʼ dul-laʼ. Uláruʼ tuʼ réajlëʼëruʼ Jesucristo "!Nö́ziruʼ yúguʼtë didzaʼ ni bëʼë Dios, rëʼ yuguʼ bönniʼ naʼ dë lu náʼagaquiëʼ xibá queëʼ. Que lë ni naʼ cuntu nu gaca inná bitiʼ nabagaʼ dul-laʼ, ateʼ yúguʼtë bönachi idútë yödzölió, uchiʼa usörö́ëʼ Dios quéguequi. '!IBitiʼ caʼ tádxinëʼ Dios. B Bitiʼ taʼzéquiʼnëʼ ilaʼbözëʼ dxíʼadoʼ. dAGátiʼtës ga taʼdödëʼ tuʼsunítiëʼ, en tuʼsacaʼ ziʼë luzáʼagaquiëʼ. 7iNacuʼë sinaʼ tútigaquiëʼ bönachi. }sLen yuguʼ didzaʼ tuʼë, tuʼdidzaʼ yúdxinëʼ bönachi,
en taʼnnë́ ziʼë quégaca bönachi naʼ. iK Lubáʼagaquiëʼ nácagaca ca yeru ba nayáljagaca.Len yöl-laʼ rinnësö quégaquiëʼ taʼzíʼ yéʼenëʼ luzáʼagaquiëʼ.Didzaʼ rirúaj ruáʼagaquiëʼ naca ca le yudzu láyaʼbaʼ bëla síniaʼ.   Yúguʼtëʼ taʼdë́ʼ ga yúbölö.Yúguʼtëʼ nanítigaquiëʼ.Cuntu nu run le naca dxiʼa, cuntu nu caz. ?y Cuntu nu réajniʼi.Cuntu nu riguilaj Dios. a; Nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Cuntu nu zoa naca tsahuiʼ, cuntu nu caz. <q ¿Bizxi caz innaruʼ naʼa? Ca naca queë́tuʼ netuʼ, bönniʼ judío, ¿nácarötuʼ tsahuiʼ ca iaʼzícaʼrö bönachi? ¡Bitiʼ caʼ nácatuʼ! Chibuluʼa ni, nabágaʼgaca dul-laʼ bönachi judío, ateʼ nabágaʼgaca caʼ dul-laʼ bönachi izáʼa. ¡Yúguʼtëʼ nabágaʼgaquiëʼ dul-laʼ! oW¿Naruʼ huannátsaruʼ: “Guáʼaruʼ döʼ para gaca le naca dxiʼa”? Nupa naʼ taʼnnë́ ziʼ queë́ruʼ taʼnná rusédiruʼ caní, ateʼ tsahuiʼ naca ichúguiëʼ Dios quéguequi. Yúguʼtëruʼ nabágaʼruʼ dul-laʼ `9Cateʼ nu rizíʼ yëʼ, Dios rnnëʼ bitiʼ ruíʼi didzaʼ nu naʼ ca runëʼ Lëʼ. Lë ni naca bëʼ naca idútë li didzaʼ ruʼë Dios. Taʼnnë́ʼ bönniʼ le taʼzíʼ yëʼë légaquiëʼ run ga gaca queëʼ Dios yöl-laʼ ba, ateʼ bitiʼ ral-laʼ ichúguiëʼ quégaquiëʼ, cabí innë́ʼ nácagaquiëʼ bönniʼ dul-laʼ. -¡Bitiʼ caʼ naca caní! Laʼtuʼ ruziʼë xibé Dios le ruáʼ döʼ runruʼ, ¿nacxi caz gaca uchiʼa usörö́ëʼ bönachi yödzölió ni? .UCateʼ runruʼ le ruáʼ döʼ, Dios rnnëʼ bitiʼ naca tsahuiʼ le runruʼ. Lë ni naca bëʼ tsahuiʼ náquiëʼ Dios. Nacuáʼ nupa taʼnná: “Le cabí naca tsahuiʼ le runruʼ naca bëʼ náquiëʼ Dios tsahuiʼ, ateʼ que lë ni naʼ bitiʼ ral-laʼ gunëʼ rëʼu xíguiaʼ.” ;o¡Bitiʼ caʼ gaca! Ral-laʼ guéquibeʼeruʼ rúnticaʼsëʼ Dios ca rnna didzaʼ bëʼë, sal-laʼ taʼzíʼ yëʼ yúguʼtë bönachi. Ca naca queëʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Gaca bëʼ nacuʼ tsahuiʼ niʼa que didzaʼ ruʼu,
en urujuʼ tsahuiʼ channö nu uchiʼa usörö́ Liʼ. #Bal-lëʼ bitiʼ taʼyéajlëʼë Dios. ¿Naruʼ réquitsenuʼ bitiʼ gunëʼ Dios ca rnna xtídzëʼë tuʼ cabí taʼyéajlëʼë Lëʼ? #?Yenniʼ ruziʼë xibé, en zián ca ruziʼë xibé. Le nácatërö lo, Dios guluʼë lu náʼagaquiëʼ yuguʼ bönniʼ judío didzaʼ láʼayi queëʼ. % EChannö caní naca, ¿bizxi ruziʼtsëʼ xibé tu bönniʼ tuʼ náquiëʼ judío? ¿Bizxi ruziʼë xibé tu bönniʼ judío tuʼ narugu lu xipë́lëʼë? 1[Náquiëʼ idú bönniʼ judío bönniʼ naʼ náquiëʼ caní lu icja ládxiʼdaʼahuëʼ, en le naca idú le narugu lu xipë́lëʼë nu bönniʼ le naca bëʼ nu nazíʼi xibá queëʼ Dios, naca tu le yuʼu icja ládxiʼdoʼgaca bönachi. Naca que böʼ naca cázaruʼ, en calëga que yöl-laʼ bönáchisö queë́ruʼ. Nu bönniʼ náquiëʼ caní, bitiʼ tun bönachi lëʼ bal, pero Dios caz gunëʼ lëʼ bal.I Bitiʼ náquiëʼ idú bönniʼ judío tu bönniʼ nácasëʼ caní lu yöl-laʼ bönáchisö queëʼ, ateʼ bitiʼ naca idú lë naʼ naca bëʼ le narúgusö lu xipë́lëʼë nu bönniʼ. : mBönniʼ naʼ bitiʼ narugu lu xipë́lëʼë lë naʼ naca bëʼ nu nazíʼi xibá queëʼ Dios, pero runëʼ idú ca rinná bëʼ xibá naʼ queëʼ Dios, ca runëʼ bönniʼ ni ruluíʼi nabágaʼliʼ libíʼiliʼ xíguiaʼ, sal-laʼ dë lu náʼaliʼ xibá naʼ queëʼ Dios, en narugu lu xipë́laʼliʼ lë naʼ naca bëʼ nazíʼ lu náʼaliʼ xibá naʼ queëʼ Dios, pero bitiʼ runliʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ naʼ. V %Que lë ni naʼ, channö zoëʼ tu bönniʼ bitiʼ narugu lu xipë́lëʼë lë naʼ naca bëʼ nu nazíʼi xibá queëʼ Dios, pero runëʼ idútë ca rinná bëʼ xibá queëʼ Lëʼ, bönniʼ ni náquiëʼ lahuëʼ Dios ca tu bönniʼ narugu caz lu xipë́lëʼë lë naʼ naca bëʼ sal-laʼ bitiʼ narugu lu xipëlaʼ cazëʼ. - SLe nácatë ruziʼu xibé lë naʼ narugu lu xipë́luʼu le naca bëʼ nazíʼ lu náʼaliʼ xibá queëʼ Dios channö runuʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ queëʼ Dios, pero channö riguitsjuʼ xibá le gunná bëʼë Lëʼ, nuhuöácuʼ ca tu bönniʼ bitiʼ néquinëʼ queëʼ Dios.  !Nazúaj lu guichi láʼayi ca runliʼ, rnna: Niʼa que le runliʼ libíʼiliʼ nupa bitiʼ nácagaca judío taʼnnë́ ziʼ queëʼ Dios. ' GRun ba zxön cuinliʼ tuʼ dë lu náʼaliʼ xibá queëʼ Dios. ¿Naruʼ rucáʼanatsaliʼ Dios cáʼasö, en riguítsjaliʼ xibá le gunná bëʼë Lëʼ? FRnnaliʼ caʼ: “Bitiʼ gunuʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ.” ¿Naruʼ rúntsaliʼ libíʼiliʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ? Libíʼiliʼ bitiʼ riléʼeliʼ dxiʼa yuguʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga. ¿Naruʼ ribántsaliʼ le dzöʼö lu yudoʼ quéguequi? @yNaʼa, libíʼiliʼ rusë́diliʼ iaʼzícaʼrö bönachi. ¿Naruʼ cabí ral-laʼ usëdi cuinliʼ? Libíʼiliʼ rnnaliʼ: “Bitiʼ cuanuʼ.” ¿Naruʼ ribántsaliʼ libíʼiliʼ? a;Réquiliʼ gaca usë́diliʼ nupa bitiʼ taʼyéajniʼi, en nupa taʼyéajniʼi látiʼdoʼos, tuʼ dë lu náʼaliʼ xibá queëʼ Dios le rusëdi bönachi ca naca yöl-laʼ réajniʼi idú, en le naca idútë li. +Réquiliʼ gaca uluíʼiliʼ nöza dxiʼa nupa taʼdá ga yúbölö ca nu nachul-la lahui, en gaca uzéajniʼiliʼ nupa nachul-la nanítigaca. nöz quéziliʼ le rë́ʼënëʼ Dios gunliʼ, en le rusëdi libíʼiliʼ xibá queëʼ, en réquibeʼeliʼ le nácatërö dxiʼa. 1Núlöliʼ rnnaliʼ nácaliʼ judío, en ruzxöni ládxiʼliʼ xibá queëʼ Dios, en run ba zxön cuinliʼ tuʼ núnbëʼëliʼ-nëʼ Dios, Caní ubiʼë Dios quégaquiëʼ dza niʼ uchiʼa usörö́ëʼ lu naʼ Jesucristo yuguʼ le núngaquiëʼ, en le gulaʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ yúguʼtëʼ. Caní rusëdi didzaʼ dxiʼa runaʼ libán que. Yuguʼ bönniʼ judío, en xibá queëʼ Dios 3Nupa ni tuʼluíʼi lahui le run xibá naʼ nazúaj lu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ. Le yuʼu icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ naca bëʼ naca caní. Ca taʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ, tuʼzéguiëʼ luzáʼagaquiëʼ didzaʼ, o tuʼbéaj tsahuiʼ luzáʼagaquiëʼ tuëʼ iaʼtúëʼ. FBönniʼ naʼ bitiʼ nácagaquiëʼ judío, en bitiʼ bilaʼyönnëʼ le rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, pero tun cazëʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ naʼ, bönniʼ ni, sal-laʼ bitiʼ bilaʼyönnëʼ le rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, zóalen légaquiëʼ tu xibá le nuzóëʼ Dios icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ. Q Caní gaca, tuʼ cabí nácagaquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios yuguʼ bönniʼ taʼyö́nisëʼ xibá queëʼ, pero uluʼhuöáca tsahuiʼ lahuëʼ Lëʼ yuguʼ bönniʼ tunëʼ ca rnna xibá queëʼ. ~ Yúguʼtë bönniʼ naʼ bitiʼ bilaʼyönnëʼ le rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, en gulunëʼ dul-laʼ, lëscaʼ ilátiëʼ, sal-laʼ bitiʼ téquibeʼenëʼ gulaʼdáʼbaguëʼë le rinná bëʼ xibá naʼ, ateʼ yúguʼtë bönniʼ bilaʼyönnëʼ le rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, en gulunëʼ dul-laʼ, Lëʼ uchiʼa usörö́ëʼ légaquiëʼ ca naca le rinná bëʼ xibá naʼ. q}[ Caní uchiʼa usörö́ëʼ Dios bönachi, ateʼ Lëʼ bitiʼ runëʼ bal le taʼnnasö bönachi. | Dios gunëʼ ga ilácagaquiëʼ bicaʼ ba, en gunëʼ légaquiëʼ bal, en guʼë le cuéqui dxi ládxiʼgaquiëʼ yúguʼtë bönniʼ tunëʼ le naca tsahuiʼ. Ga risí lo gunëʼ caní quégaca bönachi judío, en gunëʼ caʼ caní quégaca bönachi izáʼa. Q{ Ilaʼguíʼi ilaʼzáquiëʼ, en huíʼinidaʼ ládxëʼë yúguʼtë bönniʼ tunëʼ le ruáʼ döʼ. Ga risí lo gaca caní quégaca bönachi judío, en gaca caʼ caní quégaca bönachi izáʼa. 4zaLu yöl-laʼ rilé queëʼ, Dios gunëʼ xíguiaʼ nupa taʼdáʼbagaʼ, en bitiʼ të́ʼëni ilún ca rnna le naca idútë li, pero tun ca rnna le cabí naca tsahuiʼ. Yy+Unödzjëʼ yöl-laʼ naʼbán idú quégaca nupa túnticaʼsö le naca dxiʼa, tuʼ tuíʼi ládxiʼgaquiëʼ uluʼziʼë xibë́ʼ Dios, en uluʼrúajëʼ dxiʼa lahuëʼ Lëʼ, en ilaʼcuáʼticaʼsëʼ. ixKLaʼ dza níʼisö ubíʼi cazëʼ Dios que queëʼ bönniʼ tsca naca le gulunëʼ tu tuëʼ. wLu yöl-laʼ ládxiʼdoʼ zidi quiuʼ bitiʼ rubíʼi ládxuʼu. Que lë ni naʼ rusubagaʼ cuinuʼ xíguiaʼ gunëʼ Dios liʼ cateʼ uchiʼa usörö́ëʼ bönachi, ateʼ gaca bëʼ naca ca ral-laʼ gunëʼ Dios cateʼ ichúguiëʼ quégaca bönachi ilátigaca. 5vc¿Naruʼ rucáʼanatsoʼ cáʼasö yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ idú queëʼ Dios, en yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ queëʼ, en ca runëʼ, ridzenëʼ para lenëʼ liʼ? ¿Naruʼ cabí nöz quézinuʼ ruzáʼ ládxëʼë Dios quiuʼ yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ para gunëʼ ga ubíʼi ládxuʼu? u#Liʼ richugu bëʼu nupa tun le ruáʼ döʼ, en tuz ca runuʼ liʼ. ¿Naruʼ réquitsenuʼ ulóʼ liʼ cateʼ uchiʼa usörö́ëʼ Dios? tyNöz quéziruʼ ca ruchiʼa rusörö́ëʼ Dios. Naca idútë li ca ruchiʼa rusörö́ëʼ nupa tun le ruáʼ döʼ. ds CQue lë ni naʼ, bitiʼ gaca ubéaj tsahuiʼ cuinuʼ, nútiʼtës nu nacuʼ, richugu bëʼu luzóʼo. Cateʼ richugu bëʼu luzóʼo, rusubagaʼ cuinuʼ xíguiaʼ, tuʼ richugu bëʼu luzóʼo, en lëscaʼ runuʼ liʼ. wr i Nö́zguequi quézinëʼ le nuzóëʼ tsaz Dios ca ral-laʼ gaca quégaca nupa tun yuguʼ le caní, ilátigaca tsaz. Sal-laʼ nö́ziguequinëʼ lë ni, calë́gasö caní tunëʼ, pero taʼyaza ládxiʼgaquiëʼ nupa tun caʼ caní.q 1Nácagaquiëʼ bönniʼ bitiʼ taʼyéajniʼinëʼ, en tun dítjagaquiëʼ xtídzaʼgaquiëʼ.Bitiʼ nácagaquiëʼ dxiʼi ladxiʼ ca ral-laʼ ilácagaquiëʼ.Bitiʼ tuʼniti lahuëʼ luzáʼagaquiëʼ.Bitiʼ tuʼhuechiʼ ládxiʼgaquiëʼ luzáʼagaquiëʼ. $p CTaʼnnë́ʼ le cabí nácatë que luzáʼagaquiëʼ.Bitiʼ taʼléʼenëʼ Dios dxiʼa, en nácagaquiëʼ bönniʼ bizxaj.Tun cuíngaquiëʼ lo, en tun ba zxön cuíngaquiëʼ.Taʼguiljëʼ le ruáʼ döʼ ilunëʼ, en taʼdáʼbaguëʼë xuz xináʼagaquiëʼ. !o =Túnticaʼsëʼ yúguʼtë le cabí naca tsahuiʼ, en yuguʼ le naca stuʼ.Tunëʼ le ruáʼ döʼ, en tuʼhuídiʼnëʼ.Bitiʼ taʼléʼenëʼ dxiʼa luzáʼagaquiëʼ, en tuʼzxéʼenëʼ luzáʼagaquiëʼ.Tutiëʼ luzáʼagaquiëʼ, en taʼdíl-lalenëʼ luzáʼagaquiëʼ.Taʼzíʼ yéʼenëʼ bönachi, en ziʼtë nácagaquiëʼ xihuiʼ.Taʼnnë́ʼ que luzáʼagaquiëʼ. Qn Tuʼ cabí gulë́ʼënnëʼ ilunëʼ Dios bal, que lë ni naʼ guléaj ládxëʼë Dios légaquiëʼ para ilaʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ le bitiʼ naca dxiʼa, en ilunëʼ le cabí nazacaʼ. lm SLëscaʼ caní gulunëʼ yuguʼ bönniʼ biguiúʼ, buluʼcáʼanëʼ yöl-laʼ rizóalen nigula, ateʼ gulaʼzë́ ládxiʼgaquiëʼ le ruáʼ döʼ túnlenëʼ tuëʼ iaʼtúëʼ, en gulunëʼ le tun ga nu rutuíʼi, tuʼ gulaʼcuáʼlenëʼ laʼ luzáʼa bö́nniʼgacasëʼ. Que lë ni naʼ gulaʼguíʼi gulaʼzáquiëʼ lu xipë́laʼgaquiëʼ yuguʼ bönniʼ gulunëʼ caní tuʼ bubiʼë Dios quégaquiëʼ ca saʼyéaj dul-laʼ naʼ gulunëʼ tuʼ nucáʼanagaquiëʼ Dios. cl AQue lë ni naʼ Dios guléaj ládxëʼë légaquiëʼ para ilunëʼ yuguʼ le taʼzë́ ládxiʼgaquiëʼ le ruáʼ döʼ. Yuguʼ nigula buluʼcáʼananu yöl-laʼ rizóalen bönniʼ, para ilunnu le ruáʼ döʼ. 5k eGuca caní tuʼ buluʼcáʼanëʼ xtídzëʼë Dios, le naca idútë li, ateʼ gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ tu le cabí nácatë. Gulunëʼ bal, en gulaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ yuguʼ le benëʼ Dios, en calëga Lë cazëʼ Dios, Nu naʼ ral-laʼ gácaticaʼsö queëʼ yöl-laʼ ba. ¡Caʼ gaca! dj CQue lë ni naʼ Dios guléaj ládxëʼë légaquiëʼ para ilunëʼ yuguʼ le taʼzë́ ládxiʼgaquiëʼ le ruáʼ döʼ, ateʼ caní guca, buluʼcáʼana cuíngaquiëʼ lu yöl-laʼ stuʼ tuëʼ len iaʼtúëʼ. bi ?tuʼ buluʼcáʼanëʼ yöl-laʼ beníʼ queëʼ Dios Nu zóaticaʼsö, ateʼ gulaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ budóʼ guiö́j budóʼ yaga, budóʼ naʼ nácagaca ca yuguʼ bönniʼ tati cazëʼ, en ca yuguʼ böaʼdoʼ zoa xíligacabaʼ, en ca yuguʼ böaʼ guixiʼ taʼdabaʼ lu yu, en ca yuguʼ böaʼ bëla táʼayöj lë́ʼëbaʼ lu yu ni. vh gSal-laʼ guléquinëʼ taʼyéajniʼinëʼ yenniʼ, buluʼhuöáquiëʼ bönniʼ bitiʼ bi nö́zguequinëʼ ;g qCateʼ niʼ gulúnbëʼë Dios, bitiʼ gulaʼyéaj ládxiʼgaquiëʼ Lëʼ ca ral-laʼ tseaj ládxiʼruʼ-nëʼ Dios, en bitiʼ gulë́ʼ Lëʼ: “Xclenuʼ.” Que lë ni naʼ, cáʼasö böáca le gulaʼzáʼ ládxiʼgaquiëʼ, ateʼ gulaʼchul-la gulaʼnítiëʼ tuʼ nazidi icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ. +f QDza niʼte cateʼ siʼ gutaʼ yödzölió, ga ridxintë naʼa dza, yuguʼ le nunëʼ Dios nácagaca bëʼ le cabí gaca iléʼeruʼ queëʼ Dios, ca naca yöl-laʼ huáca idú queëʼ, en le naca cazëʼ Dios. Que lë ni naʼ, bitiʼ gaca ilaʼnnë́ʼ bitiʼ nabágaʼgaquiëʼ xíguiaʼ. *e OCaní gaca quégaquiëʼ tuʼ naláʼ lahui lógaca yúguʼtë bönachi le naca bëʼ zoa cazëʼ Dios, tuʼ buluíʼi quézinëʼ Dios lë ni ga naʼ nacuʼë. d +Dios, Nu zoa yehuaʼ yubá, buluʼe lahui bitiʼ riléʼenëʼ dxiʼa yúguʼtë le ruáʼ döʼ, en le cabí naca tsahuiʼ tun bönachi. Gunëʼ xíguiaʼ yuguʼ bönniʼ naʼ, lu yöl-laʼ bitiʼ naca tsahuiʼ quégaquiëʼ taʼdáʼbaguëʼë le naca idútë li. Bc Didzaʼ dxiʼa ni ruluíʼi rëʼu gunëʼ Dios ga huöácaruʼ tsahuiʼ, channö uyéajlëʼëruʼ Lëʼ, en bitiʼ gaca chopa ládxiʼruʼ. Ca naca lë ni nazúaj caʼ lu guichi láʼayi, rnna: “Nu naca tsahuiʼ tuʼ réajlëʼ Dios, gataʼ yöl-laʼ naʼbán que nu naʼ.” Xíguiaʼ nabágaʼgaca bönachi 4~E}} zz/yxwwFvAtsJrZpo\n_mmlwkjiih=gff0e{ddcc-ba`L^]\[ZZ3XX#VV$UTSRQQ/PONNLKKYJHHG5EEVDaCBA@2??=<<;:876544D482100.--8,w+**) ('p&%%r$&#! df=Q|{ ,PL\ f \ P k xs4=us Naʼa reaʼ libíʼiliʼ bitiʼ nácaliʼ judío, rnníaʼ: Tuʼ nacaʼ gubáz nasö́l-lëʼë Dios lógaca nupa bitiʼ nácagaca judío, runaʼ zxön lë naʼ dë lu naʼa ztm Le gulunëʼ bönniʼ judío, gulaʼchíxinëʼ, ben ga bidxín quégaca bönachi yödzölió ni le naca ca tu yöl-laʼ tsahuiʼ. Channö caní guca, gutaʼ yöl-laʼ tsahuiʼ quégaca nupa bitiʼ nácagaca judío tuʼ gulaʼnítiëʼ yuguʼ bönniʼ judío, zxö́ntërö gaca le gataʼ quéguequi cateʼ yuguʼ bönniʼ judío naʼ uluʼhuöáquiëʼ queëʼ Dios. Bs} Naʼa rnníaʼ: ¿Naruʼ gulaʼchíxinëʼ yuguʼ bönniʼ judío ga bidxintë gulaʼnítiëʼ tsaz? ¡Bitiʼ caʼ guca caʼ! Gulaʼdáʼbaguëʼë xtídzëʼë Dios, ateʼ naʼa Dios ruʼë lataj uluʼlágaca nupa bitiʼ nácagaca judío para gunëʼ ga uluʼzxéʼenëʼ yuguʼ bönniʼ judío léguequi. ;ro Ilaʼchul-la guiö́j lógaquiëʼ, para cabí ilaʼléʼenëʼ.Ilaʼyechu tsaz cúdzuʼgaquiëʼ tuʼ iluʼë yuaʼ. Ca gaca uluʼlágaca bönachi bitiʼ nácagaca judío q  Ca naca lë ni bëʼë caʼ David didzaʼ, gunnë́ʼ:Yuguʼ laní quégaquiëʼ uluʼhuöáca le ilaʼzö́n légaquiëʼ, en ca tu yalaj ga ilaʼrö́linëʼ.Ilaca caʼ le ilún ga ilaʼchíxinëʼ, en ca tu le uzíʼ lëbi légaquiëʼ. )pK Ca naca lë ni nazúaj lu guichi láʼayi, rnna: “Dios benëʼ ga nácagaquiëʼ chul-la niti.” Caní benëʼ, en sal-laʼ gaca ilaʼléʼenëʼ le runëʼ, en ilaʼyönnëʼ xtídzëʼë, bitiʼ caʼ taʼyéajniʼinëʼ. Caní naca quégaquiëʼ ga ridxintë dza ni zóaruʼ naʼa. }os ¿Bizxi caz innaruʼ naʼa? Lë naʼ gulaʼguíljëʼ bönniʼ Israel, bitiʼ bilaʼdéliʼnëʼ, pero chibilaʼdéliʼ le nupa niʼ gurö́ cazëʼ queëʼ Dios, ateʼ iaʼzícaʼrëʼ naʼ, Dios benëʼ zidi icja ládxiʼdoʼgaquiëʼ. nw Channö naca le ruzáʼ ládxëʼë caní quégaquiëʼ, bitiʼ naca niʼa que tu le gaca ilunëʼ. Laʼtuʼ guca niʼa que tu le gaca gunruʼ, lë naʼ ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ Dios bítiʼrö gaca tu le ruzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ. 1m[ Lëscaʼ caní naca dza ni zóaruʼ naʼa, nagáʼanagaca bal-la bönachi Israel, nupa naʼ gurö́ cazëʼ queëʼ Dios tuʼ ruzáʼ ládxëʼë caní quégaquiëʼ. al; Naʼa, ¿bizxi didzaʼ bubiʼë Dios? Caní gunnë́ʼ: “Nun chíʼigaca cazaʼ-nëʼ quiaʼ tsónnalalaj yuʼ chi gáyuʼë bönniʼ bitiʼ tuʼzechu zxíbigaquiëʼ lo budóʼ guiö́j naʼ nazíʼi le Baal.” k  “Xan, chigulútiëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz quiuʼ, en buluʼquinnajëʼ yuguʼ bucugu láʼayi quiuʼ ga buzéguigacatuʼ-baʼ böaʼ bë́dxidoʼ loʼ Liʼ. Tuzaʼ nedaʼ nagáʼanaʼ quiuʼ, ateʼ të́ʼënnëʼ ilútiëʼ caʼ nedaʼ.” j Dios bitiʼ nusán nëʼë bönachi queëʼ, nupa naʼ gurö́ cazëʼ queëʼ dza niʼte. ¿Naruʼ cabí núnbëʼëliʼ lë naʼ nazúaj lu guichi láʼayi ca naʼ benëʼ Elías? Bulidzëʼ Dios, en buzéguiëʼ bönachi Israel didzaʼ, gunnë́ʼ: ri _ Naʼa rnníaʼ: ¿Naruʼ nusán nëʼë Dios bönachi Israel? ¡Bitiʼ caʼ naca caní! Nedaʼ caz nacaʼ bönniʼ Israel. Nacaʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham, en nababaʼ diʼa dza queëʼ Benjamín, zxíʼini cazëʼ Israel naʼ. lhQ Naʼa, ca naca quégaquiëʼ bönniʼ Israel, Isaías naʼ bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ: “Idú dza bulí naʼa, bulidzaʼ bönachi bitiʼ túngaca ca rnna xtídzaʼa, en taʼdáʼbagaʼ nedaʼ.”gy Gudödi niʼ gúcadëʼë rugu ladxiʼ Isaías naʼ, en bëʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ:Bilaʼdzöli nedaʼ nupa bitiʼ gulaʼguílaj nedaʼ.Buluíʼi lahuaʼ lógaquiëʼ bönniʼ bitiʼ bi gulaʼnábinëʼ nedaʼ. gfG Lëscaʼ rnníaʼ: ¿Naruʼ cabí guléquibeʼenëʼ bönniʼ Israel lë ni? Le nácatë guléquibeʼenëʼ le. Ga risí lo, bëʼë didzaʼ Moisés uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ:Gun cazaʼ ga uzxéʼeliʼ,
tuʼ idxíʼidaʼ bönachi bitiʼ nabábagaca libíʼiliʼ.Niʼa quégaca bönachi cabí taʼyéajniʼi gunaʼ ga leliʼ. neU Naʼa rnníaʼ: ¿Naruʼ cabí bilaʼyönnëʼ? Le nácatë bilaʼyönnëʼ, ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, le rnna:Idútë yödzölió bilaʼyöni chíʼiguequi.Yúguʼtë lataj bilaʼdxín xtídzaʼguequi. |dq Caní naca, ilaʼyéajlëʼ Lëʼ nupa ilaʼyöni, ateʼ lë naʼ ral-laʼ ilaʼyöni naca didzaʼ ruʼë Cristo. 9ck Naʼa, calëga yúguʼtëʼ gulaʼzíʼ lu náʼagaquiëʼ didzaʼ dxiʼa. Ca naca lë ni, Isaías gunnë́ʼ: “Xan, ¿nuzxi caz guyéajlëʼ le bentuʼ libán que?” b5 ¿Nacxi caz gaca ilunëʼ libán channö cuntu nu isöl-laʼ légaquiëʼ? Ca naca lë ni nazúaj lu guichi, rnna: “Bicaʼ bágaca nupa naʼ ilaʼdxinëʼ ga nacuáʼ bönniʼ röjéngaquiëʼ libán que le ribequi dxi ládxiʼruʼ, en tunëʼ libán que didzaʼ dxiʼa.” uac ¿Nacxi gaca uluʼlidzëʼ Lëʼ channö cabí taʼyéajlëʼë Lëʼ? ¿Nacxi gaca ilaʼyéajlëʼë Lëʼ channö catu caz bilaʼyönnëʼ ca naca queëʼ? ¿Nacxi gaca ilaʼyönnëʼ channö cuntu nu zoa nu gun libán lógaquiëʼ? t`a Ca naca lë ni nazúaj lu guichi láʼayi, rnna: “Uluʼlá yúguʼtë nupa uluʼlidza Lëʼ Xanruʼ.” }_s Dios, laʼ tuz ca ruíʼi ládxëʼë yuguʼ bönniʼ judío, encaʼ yuguʼ bönniʼ idútë yödzölió, tuʼ Lë cazëʼ Xanruʼ náquiëʼ Xángaquiëʼ yúguʼtëʼ, en nápadëʼë bi unödzjëʼ quégaca yúguʼtë nupa tuʼlidza Lëʼ. x^i Nazúaj lu guichi láʼayi le rnna: “Bitiʼ caʼ uluʼtuíʼi yúguʼtë nupa taʼyéajlëʼ Lëʼ.” 0]Y Lu icja ládxiʼdoʼoruʼ réajlëʼëruʼ Jesús para gácaruʼ tsahuiʼ, ateʼ len didzaʼ ruíʼiruʼ, ruluíʼiruʼ lahui le náquiëʼ Jesucristo para uláruʼ. "\= “Channö didzaʼ guʼu gaca bëʼ Jesús náquiëʼ Xanuʼ, en uyéaj lëʼu idú ládxuʼu Dios busubanëʼ Lëʼ lu yöl-laʼ guti, ulóʼ liʼ.” h[I Naʼa, ¿bizxi caz rnna? Caní rnna: “Galaʼ ga zuʼ zoa caz xtídzëʼë Dios. Lu ruʼu, en lu icja ládxiʼdoʼo zoa xtídzëʼë naʼ.” Lë ni naca didzaʼ que le réajlëʼëruʼ Dios runtuʼ libán que, rnnatuʼ: +ZO en bitiʼ innóʼ: “¿Nuzxi caz huötaj ga dë lataj que nupa chinátigaca?” Lë ni naca, para gun nu naʼ ga cuenëʼ Cristo, urúajëʼ lu yöl-laʼ guti. iYK Naʼa, ca naca que nu huöáca tsahuiʼ tuʼ réajlëʼ Dios, rnna caní: “Bitiʼ innóʼ lu icja ládxiʼdoʼo, bitiʼ innóʼ: ¿Nuzxi caz cuen niʼ yehuaʼ yubá?” Lë ni naca, para gun nu naʼ ga huötjëʼ Cristo, nXU Ca naca que nu huöáca tsahuiʼ tuʼ run ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, buzúajëʼ Moisés lu guichi le rnna caní: “Bönniʼ naʼ gunëʼ idútë ca rinná bëʼ xibá naʼ, soëʼ ibanëʼ tuʼ gunëʼ caní.” W' Budxi benëʼ Cristo le rë́ʼëni gun xibá queëʼ Moisés, benëʼ ga gaca uluʼhuöáca tsahuiʼ yúguʼtë nupa ilaʼyéajlëʼ Lëʼ. zVm Bitiʼ nö́zguequinëʼ ca runëʼ Dios, runsëʼ ga nácaruʼ tsahuiʼ, pero të́ʼënnëʼ ilún cuíngaquiëʼ tsahuiʼ rácasö quégaquiëʼ, en bitiʼ taʼcuʼë nöxaj ladxiʼ lahuëʼ Dios para gaca gunëʼ légaquiëʼ tsahuiʼ. U Runaʼ ba nalí quégaquiëʼ, idú ládxiʼgaquiëʼ tuíʼi ládxiʼgaquiëʼ Dios, pero calëga len yöl-laʼ réajniʼi idú. T / Libíʼiliʼ, bö́chaʼadoʼ, le rizë́ ládxaʼa, en le rinábidaʼ-nëʼ Dios gunëʼ quégaca bönachi Israel naca gunëʼ ga uluʼlë́ʼ. S !Ca naca lë ni nazúaj lu guichi láʼayi, rnna:¡Buliʼyú! Uzóaʼ-nëʼ yödzö Sión bönniʼ naʼ
gáquiëʼ ca tu guiö́j ga nu tsöjcheguʼ,
guiö́j naʼ gun ga nu ichixi inigui.Nu tséajlëʼ Lëʼ, bitiʼ caʼ utuíʼi nu naʼ.SR ¿Bizx que naʼ guca caní? Caní guca, tuʼ cabí gulunëʼ caní lu yöl-laʼ réajlëʼ quégaquiëʼ Dios, pero rácasö quégaquiëʼ gulë́ʼënnëʼ ilunëʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ, ateʼ que lë ni naʼ gulaʼchíxinëʼ, o huáca innaruʼ: Yöjchéguʼgaquiëʼ lu lë naʼ nazíʼi le: Guiö́j Ga Nu Röjcheguʼ. Q{ Naʼa, sal-laʼ gulunëʼ bayudxi yuguʼ bönniʼ Israel ilunëʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, le ral-laʼ gun ga ilácagaquiëʼ tsahuiʼ, bitiʼ bilaʼdéliʼnëʼ le ral-laʼ gataʼ quégaquiëʼ tuʼ tunëʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ. !P; ¿Bizxi caz innaruʼ naʼa? Yuguʼ bönniʼ bitiʼ nabábagaquiëʼ Israel chibilaʼdéliʼnëʼ nuhuöácagaquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios, en bitiʼ gulunëʼ bayudxi uluʼhuöáquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios, pero nuhuöácagaquiëʼ tsahuiʼ tuʼ taʼyéajlëʼë Dios. HO  Lëscaʼ caní Isaías bëʼë didzaʼ zíʼatëlö, gunnë́ʼ:Dios, Xanruʼ unná bëʼ idú,
laʼtuʼ cabí bucáʼanëʼ queë́ruʼ yuguʼ zxíʼini xiʼsóaruʼ,
ugáʼanaruʼ ca yödzö Sodoma, en yödzö Gomorra,
yuguʼ yödzö naʼ busunítiëʼ Dios. Bönachi Israel, en didzaʼ dxiʼa qN[ Xanruʼ Dios laʼ guntëʼ ga gaca idútë
lë naʼ ichúguiëʼ quégaca bönachi yödzölió ni. lMQ Naʼa, ca naca quégaca zxíʼini xiʼsóëʼ Israel, Isaías gunnë́ʼ:Sal-laʼ ilaʼyanëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Israel,
en iláquiëʼ tsca naca yuzxi tu raʼ yegu zxön,
uluʼlë́ʼ nabábasëʼ. L% Laʼ náʼasö ga gunníaʼ quéguequi:“Bitiʼ nácaliʼ bönachi quiaʼ”,
siʼ láguequi: “Yuguʼ zxíʼinëʼ Dios ban.” K/ Ca naca lë ni nazúaj lu guichi láʼayi ca naʼ bëʼë didzaʼ Oseas uláz queëʼ Dios, gunnë́ʼ:Nupa bitiʼ nácagaca bönachi quiaʼ,
guʼa láguequi: Bönachi quiaʼ,
ateʼ nupa naʼ bitiʼ bidxíʼidaʼ,
guʼa láguequi: Nupa nadxíʼidaʼ. J Yuguʼ bönniʼ caní bulidzëʼ Dios. Calë́gasö bulidzëʼ netuʼ, bönachi judío, pero lëscaʼ bulidzëʼ bönachi izáʼa. I Caní runëʼ Dios para gaca bëʼ nácatërö lesacaʼ yöl-laʼ ruzáʼ ladxiʼ queëʼ, lë naʼ ruluʼë lahui lógaca nupa naʼ ruhuéchiʼ ládxëʼë, bönniʼ naʼ buzóëʼ quégaquiëʼ zíʼatëlö uluʼziʼë xibé yöl-laʼ zxön queëʼ. kHO Rë́ʼëni quézinëʼ Dios uluʼë lahui ca gunëʼ xíguiaʼ nu ruáʼ döʼ en gunëʼ ga gaca bëʼ yöl-laʼ huáca queëʼ, pero lu yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ queëʼ biáʼ gulénëʼ yuguʼ bönniʼ niʼ ral-laʼ ichúguiëʼ quégaquiëʼ, yuguʼ bönniʼ naʼ nabágaʼgaquiëʼ xíguiaʼ, en run bayudxi usunítiëʼ légaquiëʼ. ZG- ¿Naruʼ cabí dë lu nëʼë bönniʼ huen röʼö gunëʼ que gunaʼ naʼ tu yusuʼ nu ugún le dxin ga lináʼ, en que laʼ gunaʼ náʼasö gunëʼ iaʼtú yusuʼ nu ugún le dxin ga bitiʼ naca lináʼ? =Fs ¡Bitiʼ caʼ naca caní! ¿Nuzxi caz liʼ rnníoʼ que Dios? ¿Naruʼ huácatsö tu yusuʼ néquini yu guíë bönniʼ huen röʼö, inná: “¿Bizx que benuʼ nedaʼ caní?” =Es Naʼa guië́liʼ nedaʼ: “Channö caní naca, ¿bizx que rusubáguëʼë Dios bönachi xíguiaʼ? ¿Nuzxi caz gaca táʼbagaʼ le rë́ʼëni quézinëʼ Dios gunëʼ?” D{ Caní naca, Dios ruhuéchiʼ ládxëʼë nu rë́ʼëni quézinëʼ, en lëscaʼ caní runëʼ zidzaj icja ládxiʼdaʼahuëʼ nu bönniʼ rë́ʼënëʼ gunëʼ zidzaj icja ládxiʼdaʼahuëʼ bönniʼ naʼ, ca naʼ benëʼ queëʼ Faraón naʼ. C Ca naca lë ni nazúaj lu guichi láʼayi ca naʼ Dios gudxëʼ Faraón, gunnë́ʼ: “Que lë ni naʼ buzóaʼ liʼ ga rinná bëʼu para uluʼa lahui yöl-laʼ huáca quiaʼ ga zuʼ, en gunaʼ ga ilunbëʼ bönachi idútë yödzölió le nacaʼ nedaʼ.” GB Que lë ni naʼ, bitiʼ raca caní niʼa que le të́ʼëni caz bönachi, o tuʼ runëʼ bayudxi nu bönniʼ, pero naca tuʼ rë́ʼëni quézinëʼ Dios, ruhuéchiʼ ládxëʼë bönachi. *AM Dios gudxëʼ Moisés, gunnë́ʼ: “Huéchiʼ ládxaʼa nu rë́ʼëndaʼ huéchiʼ ládxaʼa, en güíʼi ládxaʼa nu rë́ʼëndaʼ güíʼi ládxaʼa.” x@i ¿Bizxi caz innaruʼ naʼa? ¿Naruʼ runtsëʼ Dios le cabí naca tsahuiʼ? ¡Bitiʼ caʼ runëʼ caní! 1?[ cateʼ niʼ siʼ iláljabiʼ, en bitiʼ bi núnigacabiʼ le naca dxiʼa o le ruáʼ döʼ, Dios gudxëʼ-nu Rebeca naʼ, gunnë́ʼ: “Biʼi bönniʼ zíʼalö quiuʼ gunbiʼ xichinbiʼ biʼi buropi.” Didzaʼ ni röjlö́z lë naʼ nazúaj lu guichi ca gunnë́ʼ Dios, le rnna: “Bidxíʼidaʼ-nëʼ Jacob, en calëga Esaú.” Caní guca, bugáʼana tsutsu le buzóëʼ tsaz Dios ca naca lë naʼ chigurö́ cazëʼ. Que lë ni naʼ bitiʼ raca caní niʼa que tu le gaca ilún bönachi, pero naca caní tuʼ ribö́ cazëʼ Dios nu rulidzëʼ. > =/ Calë́gasö lë ni guca caní, pero lëscaʼ cateʼ Rebeca niʼ nuáʼanu-biʼ yuguʼ biʼi bö́nniʼdoʼ queëʼ Isaac, xuz xtóʼotuʼ, 5<c Lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios unödzjëʼ queëʼ Abraham rnna caní: “Iaʼtú iz naʼa dza huödaʼ, ateʼ Sara quiuʼ uzóanu-biʼ tubiʼ biʼi bö́nniʼdoʼ.” ; Caní naca, nupa nácagaca zxíʼinëʼ tu bönniʼ néquinëʼ queëʼ Dios, calëga yúguʼtëʼ nácagaquiëʼ zxíʼinëʼ Dios. Lëscaʼ caní, nácagaca idú zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham núpasö naʼ náljagaca niʼa que lë naʼ guzxíʼ lu nëʼë Dios. : Sal-laʼ gúljagaquiëʼ zián zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham, bitiʼ guláquiëʼ yúguʼtëʼ idú zxíʼini xiʼsóëʼ Abraham, pero guca ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, le rnna: “Yuguʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Isaac ilaca idú zxíʼini xiʼsúʼ.” 9' Sal-laʼ yúguʼtë bönniʼ uládz quiaʼ bitiʼ nazíʼ lu náʼagaquiëʼ Cristo, bitiʼ ral-laʼ innaruʼ: Nítisö böáca xtídzëʼë Dios. Calëga yúguʼtë zxíʼini xiʼsóëʼ Israel nácagaquiëʼ idú bönachi Israel, nupa néquiguequi queëʼ Dios. $8A Nácagaquiëʼ zxíʼini xiʼsóagaquiëʼ xuz xtóʼotuʼ Abraham, en Isaac, en Jacob, ateʼ ladaj diʼa dza quégaquiëʼ, ca naca yöl-laʼ bönachi queëʼ, guljëʼ Cristo, Nu naca caz Dios, en rinná béʼenëʼ yúguʼtë. ¡Rácaticaʼsö queëʼ yöl-laʼ ba! ¡Caʼ gaca! V7% Yuguʼ bönniʼ uládz quiaʼ naʼ nácagaquiëʼ zxíʼini xiʼsóëʼ Israel, ateʼ Dios bëʼë légaquiëʼ lataj ilácagaquiëʼ zxíʼini cazëʼ. Yöl-laʼ zxön queëʼ Dios guzóalen légaquiëʼ, ateʼ Dios budödëʼ lu náʼagaquiëʼ didzaʼ rucáʼana tsahuiʼ, encaʼ xibá queëʼ. Bulidzëʼ légaquiëʼ para tseaj ládxiʼgaquiëʼ Lëʼ, ateʼ budödëʼ lu náʼagaquiëʼ yuguʼ le guzxíʼ lu nëʼë gunëʼ le ilún tsahuiʼ bönachi. R6 tuʼ raca ládxaʼa gunaʼ ga uluʼlë́ʼ böchiʼ luzáʼa, bönniʼ uládz quiaʼ. Laʼtuʼ huácalen légaquiëʼ, guë́ʼëni quézidaʼ ubéaj ládxëʼë Dios nedaʼ, en uláʼalenaʼ Cristo. ?5y Ruhuíʼinideʼedaʼ, en risë́biticaʼsö ládxaʼa ?4 y Ruáʼa didzaʼ idútë li tuʼ néquidaʼ queëʼ Cristo, ateʼ röjlö́z didzaʼ ni le naca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi le yuʼu icja ládxiʼdaʼahuaʼ. ¡Bitiʼ rizíʼ yëʼa! i3K&Que lë ni naʼ runi nedaʼ:Bitiʼ bi sequiʼ gun ga bítiʼrö idxíʼinëʼ Dios rëʼu.Nadxíʼinëʼ rëʼu tuʼ néquiruʼ queëʼ Xanruʼ Jesucristo.Bitiʼ sequiʼ gun caní yöl-laʼ guti o yöl-laʼ naʼbán,
o yuguʼ gubáz láʼayi o nupa taʼnná bëʼ,
o yuguʼ yöl-laʼ huáca que tuʼ xihuiʼ,
o bítiʼtës bi zoa o bítiʼtës bi siʼ zaʼ,
o tu le dë xitsáʼalö o tu le dë cadxíʼilö,
o bítiʼtës bi nunëʼ Dios. 2'{1o%Naʼa, tuʼ zóalen rëʼu Nu naʼ nadxíʼi rëʼu, nácatërö löza idéliʼruʼ lu le raca queë́ruʼ. i0K$Ca nácagaca lë ni nazúaj lu guichi láʼayi, rnna:Tuʼ néquituʼ quiuʼ Liʼ, túnticaʼsö bönachi ga gátituʼ.Nácatuʼ ca yuguʼ böʼcuʼ zxilaʼ,
nadö́digacabaʼ lu naʼ nu guti légacabaʼ. /}#Sal-laʼ bi raca queë́ruʼ, nöz quéziruʼ nadxíʼinëʼ Cristo rëʼu. Nö́ziruʼ nadxíʼinëʼ rëʼu:
sal-laʼ riguíʼi rizácaʼruʼ, o sal-laʼ risëbi ládxiʼruʼ,
o sal-laʼ taʼbía ládxiʼgaca bönachi rëʼu,
o sal-laʼ ridunruʼ, o sal-laʼ riyadzaj le gácuruʼ,
o sal-laʼ zoa bönadxi queë́ruʼ, o sal-laʼ ilútiëʼ bönniʼ rëʼu. !.;"¿Nuzxi caz gaca ichugu queë́ruʼ gátiruʼ? ¡Cuntu nu gaca, tuʼ guti cazëʼ Cristo uláz queë́ruʼ, en le nácarö lo, bubanëʼ lu yöl-laʼ guti, ateʼ naʼa zoëʼ cuita lëʼë ibëla Dios ga nácatërëʼ zxön, ateʼ rnnëʼ dxiʼa uláz queë́ruʼ lahuëʼ Dios! -!¿Nuzxi caz gaca bi usubagaʼ nupa naʼ gurö́ cazëʼ queëʼ Dios? ¡Cuntu nu gaca, tuʼ run cazëʼ Dios ga nuhuöácaruʼ tsahuiʼ! q,[ Dios, idú ládxëʼë bennëʼ queë́ruʼ Zxíʼini cazëʼ. Budödëʼ lëʼ para gútiëʼ uláz queë́ruʼ. Channö caní benëʼ Dios, ¿naruʼ cabí gúnnadëʼë queë́ruʼ tsözxö́n len Zxíʼinëʼ yúguʼtë le dë? $+A¿Bizxi caz innaruʼ naʼa ca nácagaca lë ni? Channö rácalenëʼ Dios rëʼu, bitiʼ ral-laʼ gádxiruʼ sal-laʼ bi ilún bönachi queë́ruʼ. 3*_Nupa naʼ buzóëʼ Dios quégaquiëʼ zíʼatëlö ca ral-laʼ ilácagaquiëʼ, bulidzëʼ caʼ légaquiëʼ, ateʼ yuguʼ bönniʼ naʼ bulidzëʼ, benëʼ légaquiëʼ tsahuiʼ, ateʼ yuguʼ bönniʼ naʼ benëʼ légaquiëʼ tsahuiʼ, benëʼ ga tuʼziʼë caʼ xibé yöl-laʼ zxön queëʼ. ])3Yuguʼ bönniʼ naʼ gurö́ cazëʼ queëʼ Dios zíʼatëlö, buzóëʼ caʼ quégaquiëʼ zíʼatëlö ilácagaquiëʼ ca naca cazëʼ Zxíʼinëʼ, para gáquiëʼ Zxíʼinëʼ lo ladaj zián bö́chëʼë. >(uNö́ziruʼ tuʼziʼë xibé bönniʼ yúguʼtë le raca quégaquiëʼ, bönniʼ naʼ nadxíʼiguequinëʼ Dios, ateʼ bulidzëʼ Dios légaquiëʼ ca nuzóa cazëʼ gunëʼ. 7'gDios ruyúëʼ le yuʼu icja ládxiʼdoʼgaca bönachi, en nö́zinëʼ le rë́ʼënëʼ innë́ʼ Dios Böʼ Láʼayi naʼ, ateʼ Lëʼ, ca rë́ʼëni quézinëʼ Dios, rudödëʼ xtídzaʼgaca nupa néquiguequi quez queëʼ Cristo lahuëʼ Dios. Nadéliʼtëröruʼ tuʼ zóalenëʼ Cristo rëʼu B&}Lëscaʼ caní rácalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi rëʼu cateʼ rudú ládxiʼruʼ, tuʼ cabí nö́ziruʼ bi ral-laʼ inábiruʼ-nëʼ Dios, pero Lë cazëʼ Dios Böʼ Láʼayi rudödëʼ xtídzaʼruʼ lahuëʼ Dios, ateʼ lu yöl-laʼ rinaba yudxi queëʼ rinnëdaʼ ládxëʼë, tsca cabí gaca nu inná. z%mNaʼa, channö runruʼ löza tu le cabí gaca iléʼeruʼ, lu yöl-laʼ riböza zxön ladxiʼ ribö́zaruʼ le. 7$gTuʼ runruʼ löza lë ni, nuláruʼ rëʼu, pero channö gaca iléʼeruʼ lë naʼ runruʼ löza, bitiʼ naca tu le ribö́zaruʼ. Bitiʼ ribö́zaruʼ le chiriléʼeruʼ. {#oRiguíʼi rizácaʼa, calë́gasö yödzölió ni, pero riguíʼi rizácaʼruʼ caʼ rëʼu, sal-laʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi rëʼu, Nu naʼ naca queë́ruʼ le ruluíʼi rëʼu ca ral-laʼ gaca cázaruʼ. Riguíʼi rizácaʼruʼ tsanni ni ribö́zaruʼ dza niʼ uluʼë lahui Dios nácaruʼ idú zxíʼinëʼ, dza niʼ únëʼ caʼ idútë le naca cázaruʼ. /"WNö́ziruʼ taʼguíʼi taʼzacaʼ yúguʼtë le nunëʼ Dios ga ridxintë naʼa dza, ca naʼ riguíʼi rizácaʼnu tu nigula chizóa sóabiʼ bíʼidoʼ queë́nu. a!;ateʼ uluʼlágaca yúguʼtë le nunëʼ Dios lu lë naʼ run ga ilaʼniti. Caní gaca, yúguʼtë lë naʼ uluʼzíʼ caʼ xibé yöl-laʼ rusölá le nazácaʼdaʼ naʼ uluʼziʼë xibé yuguʼ zxíʼinëʼ Dios. ^ 5Yúguʼtë lë naʼ nunëʼ Dios gulaʼdödi lu naʼ le run ga ilaʼniti, calëga tuʼ gulë́ʼëni caz gaca caní, pero tuʼ benëʼ Dios ga naca caní. Benëʼ caʼ ga naca löza que idútë lë naʼ nunëʼ, !;Taʼböza yúguʼtë le nunëʼ Dios, en taʼzë́ ládxiʼgaca idxintë dza naʼ uluʼë lahui Dios yuguʼ bönniʼ nácagaquiëʼ zxíʼini cazëʼ. #?Runi nedaʼ, yuguʼ lë ni riguíʼi rizácaʼruʼ naʼa naca tu le cuídiʼdoʼos tsca naca yöl-laʼ zxön naʼ gataʼ queë́ruʼ dza siʼ zaʼ. !;Channö chinácaruʼ zxíʼinëʼ Dios, gataʼ caʼ queë́ruʼ tsözxö́n len Cristo le nequi queëʼ Xúziruʼ Dios. Caní gaca queë́ruʼ channö riguíʼi rizácaʼlenruʼ-nëʼ tsözxö́n Cristo para uzíʼiruʼ xibé tsözxö́n len Cristo yöl-laʼ zxön queëʼ Dios.  Lë cazëʼ Dios Böʼ Láʼayi ruzéajniʼinëʼ böʼ naca cázaruʼ, en runëʼ ga nö́ziruʼ nácaruʼ zxíʼinëʼ Dios. 3Dios Böʼ Láʼayi naʼ zóalenëʼ libíʼiliʼ bitiʼ nuzóëʼ libíʼiliʼ leyúbölö ca bönniʼ nadóʼogaca para gadxi idzö́biliʼ, pero chinunëʼ ga nácaliʼ zxíʼinëʼ Dios caz, en runëʼ caʼ ga rulídzaruʼ-nëʼ Dios, rnnaruʼ: “Abba”, le rnna: Dad. fEYúguʼtë nupa tun ca rë́ʼënëʼ Dios Böʼ Láʼayi nácagaca zxíʼinëʼ Dios.  Channö runliʼ ca rë́ʼëni yöl-laʼ bönáchisö queë́liʼ, gátiliʼ tsaz, pero channö len yöl-laʼ huáca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi runliʼ ga ilaʼniti le runliʼ lu yöl-laʼ bönáchisö queë́liʼ, gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú queë́liʼ. T! Que lë ni naʼ, libíʼiliʼ bö́chaʼa, dë tu le ral-laʼruʼ, pero calëga que yöl-laʼ bönáchisö queë́ruʼ, para cabirö gunruʼ ca rë́ʼëni yöl-laʼ bönáchisö queë́ruʼ naʼ. #? Böʼ Láʼayi queëʼ Dios, Nu naʼ busubán Jesús lu yöl-laʼ guti, zóalenëʼ libíʼiliʼ. Lë cazëʼ Dios, Nu busubán Jesucristo lu yöl-laʼ guti, runëʼ ga nubanliʼ lu idútë le gúcaliʼ le rati caz. Caní nunëʼ tuʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ. F Tuʼ zóalenëʼ Cristo libíʼiliʼ, chinati caz idútë le guca cázaliʼ tuʼ nözi dul-laʼ, ateʼ naʼa nabániliʼ-nëʼ Dios Böʼ Láʼayi tuʼ nunëʼ Dios libíʼiliʼ tsahuiʼ. B} Naʼa, bítiʼrö runliʼ ca rë́ʼëni yöl-laʼ bönáchisö queë́liʼ, pero runliʼ ca rë́ʼënëʼ Dios Böʼ Láʼayi tuʼ zóalen cazëʼ Lëʼ libíʼiliʼ. Tu bönniʼ bitiʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi lëʼ, Nu naʼ risö́l-lëʼë Cristo queë́ruʼ, bitiʼ néquinëʼ queëʼ Cristo. !Que lë ni naʼ, bönniʼ naʼ tunëʼ ca rë́ʼëni yöl-laʼ bönáchisö quégaquiëʼ bitiʼ gaca ilunëʼ le raza ládxëʼë Dios. LNútiʼtës nu ruíʼi ládxiʼsö le naca que yöl-laʼ bönáchisö que, bitiʼ riléʼe Dios dxiʼa, tuʼ cabí run nu naʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, en bitiʼ caʼ gaca gun caní. |qChannö ruíʼi ládxiʼsiruʼ le naca que yöl-laʼ bönáchisö queë́ruʼ, tsaz gátiruʼ, pero channö ruíʼi ládxiʼruʼ le naca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi, chidë́ yöl-laʼ naʼbán idú queë́ruʼ, en ribö́zaruʼ dxi ladxiʼ. 3Bönniʼ tunëʼ ca rë́ʼëni yöl-laʼ bönáchisö quégaquiëʼ, tuíʼi ládxiʼgaquiëʼ le naca que yöl-laʼ bönáchisö quégaquiëʼ, pero bönniʼ tunëʼ ca rë́ʼënëʼ Dios Böʼ Láʼayi, tuíʼi ládxiʼgaquiëʼ le naca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi. lQCaní benëʼ para gaca gunruʼ idútë le naca tsahuiʼ le rinná bëʼ xibá queëʼ, núlöruʼ naʼ bítiʼrö runruʼ ca rë́ʼëni yöl-laʼ bönáchisö queë́ruʼ, pero ca rë́ʼënëʼ Dios Böʼ Láʼayi runruʼ. 1Chinunëʼ Dios le cabí guca gun xibá naʼ, tuʼ cabí bi guzxéquiʼ gun tuʼ nácaruʼ bönáchisö. Dios gusö́l-lëʼë Zxíʼini cazëʼ, ateʼ guljëʼ bönachi ca nácaruʼ rëʼu, nácaruʼ bönachi dul-laʼ, pero bitiʼ bi dul-laʼ benëʼ Lëʼ. Busubagaʼ cuinëʼ dul-laʼ nabágaʼruʼ rëʼu, ateʼ caní guca, guchúguiëʼ que dul-laʼ runruʼ lu yöl-laʼ bönáchisö queë́ruʼ. @yTuʼ nacaʼ tuz len Jesucristo, Dios Böʼ Láʼayi, Nu naʼ nabániruʼ, rácalenëʼ nedaʼ. Que lë ni naʼ, nuláʼ lu lë naʼ ben ga benaʼ dul-laʼ, encaʼ lu yöl-laʼ guti.   Que lë ni naʼ, bítiʼrö bi xíguiaʼ nabágaʼgaquiëʼ yuguʼ bönniʼ néquiguequinëʼ queëʼ Jesucristo, bönniʼ naʼ bítiʼrö tunëʼ ca rë́ʼëni yöl-laʼ bönáchisö quégaquiëʼ, pero ca rë́ʼënëʼ Dios Böʼ Láʼayi tunëʼ.  ¡Xclenëʼ Dios, chinularuʼ naʼa niʼa que le benëʼ Xanruʼ Jesucristo! Que lë ni naʼ, tsca naca le yuʼu icja ládxiʼdaʼahuaʼ runaʼ ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios, sal-laʼ yöl-laʼ bönáchisö quiaʼ run ga rë́ʼëndaʼ gunaʼ dul-laʼ. ¡Bicaʼ bayechiʼ nedaʼ! ¿Nuzxi caz gaca usölá nedaʼ lu yöl-laʼ bönáchisö quiaʼ le run ga runaʼ dul-laʼ? U #pero réquibeʼedaʼ dzaga idútë le nacaʼ le rinná beʼe nedaʼ, ateʼ lë ni ridáʼbagaʼ xibá queëʼ Dios yuʼu icja ládxiʼdaʼahuaʼ. Lë naʼ dzaga idútë le nacaʼ run ga runaʼ dul-laʼ. G Lu icja ládxiʼdaʼahuaʼ raza ládxaʼa xibá queëʼ Dios 3Caní naca le raca queë́ruʼ yúguʼtëruʼ. Cateʼ rë́ʼëniruʼ gunruʼ le naca dxiʼa, dzaga rëʼu le run ga runruʼ le ruáʼ döʼ. 1[Que lë ni naʼ, channö runaʼ dul-laʼ naʼ bitiʼ rë́ʼëndaʼ gunaʼ, calëga nedaʼ caz runaʼ le, pero dul-laʼ naʼ dzaga nedaʼ run ga runaʼ dul-laʼ naʼ. Bitiʼ runaʼ le naca dxiʼa le rë́ʼëndaʼ gunaʼ, pero rúnticaʼsaʼ le bitiʼ naca dxiʼa le cabí rë́ʼëndaʼ gunaʼ. {oNözdaʼ bitiʼ zóalen nedaʼ le naca dxiʼa, o huáca inníaʼ, lë naʼ naca dxiʼa bitiʼ zóalen le naca yöl-laʼ bönáchisö quiaʼ. Rë́ʼëndaʼ gunaʼ le naca dxiʼa, pero laʼ nédaʼsö bitiʼ gaca gunaʼ lë naʼ naca dxiʼa. |qCaní naca, calëga nédaʼsö runaʼ dul-laʼ naʼ, pero dul-laʼ naʼ dzaga nedaʼ run ga runaʼ dul-laʼ naʼ. T!Runaʼ dul-laʼ sal-laʼ bitiʼ rë́ʼëndaʼ gunaʼ dul-laʼ naʼ. Xibá naʼ rusëdi nedaʼ naca dul-laʼ le cabí naca dxiʼa. Que lë ni naʼ naca bëʼdaʼ naca dxiʼa le rinná bëʼ xibá naʼ. W'Naʼa, bitiʼ réajniʼidaʼ le runaʼ. Rë́ʼëndaʼ gunaʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ, pero bitiʼ runaʼ lë naʼ rë́ʼëndaʼ gunaʼ. Le naca dul-laʼ le cabí riléʼedaʼ dxiʼa, lë naʼ runaʼ. (INö́ziruʼ Dios Böʼ Láʼayi bennëʼ queë́ruʼ xibá naʼ, pero nedaʼ nacaʼ bönáchisö, en yuʼa lu naʼ dul-laʼ ca tu bönniʼ nadóʼo que. R ¿Naruʼ bentsö lë naʼ naca dxiʼa ga bidxín quiaʼ yöl-laʼ guti? ¡Bitiʼ caʼ naca caʼ! Le naca dul-laʼ bugún dxin lë naʼ naca dxiʼa, en ben ga gúquibeʼedaʼ chinati cazaʼ para gaca bëʼ naca dul-laʼ le runaʼ. Caní guca, para gaca bëʼ niʼa que xibá naʼ nácatërö xihuiʼ yúguʼtë le naca dul-laʼ. { Que lë ni naʼ, láʼayi naca xibá queëʼ Dios, ateʼ láʼayi, en tsahuiʼ, en dxiʼa naca le gunná bëʼë. ~ Guca bëʼ nazíʼ yéʼedaʼ ca naca dul-laʼ, tuʼ ben xibá naʼ ga gúquibeʼedaʼ nabágaʼa dul-laʼ, en ral-laʼ gátiaʼ. }  Dios gunná bëʼë xibá naʼ para gun ga gataʼ queë́ruʼ yöl-laʼ naʼbán, pero ben ga gúquibeʼedaʼ chinati cazaʼ. H|  Dza niʼte, zíʼatëlö ga bidxín quiaʼ xibá queëʼ Dios, niʼ gúquidaʼ zoaʼ nabanaʼ, pero cateʼ bidxín quiaʼ xibá naʼ, gúquibeʼedaʼ nabágaʼa dul-laʼ, en chinati cazaʼ. y{kCateʼ bidxín quiaʼ xibá naʼ, guca bëʼ le naca dul-laʼ naʼ run dxin lu idútë le nacaʼ, ateʼ ben ga gúquibeʼedaʼ rizë́ ládxaʼa yúguʼtë le ruáʼ döʼ. Ga bitiʼ ridxini xibá naʼ, bitiʼ naca bëʼ le naca dul-laʼ. z¿Bizxi caz innaruʼ naʼa? ¿Naruʼ runtsö xibá queëʼ Dios ga runaʼ dul-laʼ? ¡Bitiʼ caʼ run caní! Laʼtuʼ cabí buzéajniʼi le rinná bëʼ xibá naʼ nedaʼ, bitiʼ gunözdaʼ naca dul-laʼ le runaʼ. Laʼtuʼ cabí zoa lu xibá naʼ le rnna: “Bitiʼ së ládxuʼu le dë que luzóʼo”, bitiʼ gunözdaʼ naca dul-laʼ yöl-laʼ rizë́ ladxiʼ le dë que luzáʼa. gyGNaʼa nuláruʼ lu naʼ xibá naʼ tuʼ nati cázaruʼ tsca naca le rinná bëʼ xibá naʼ gunná beʼe rëʼu zíʼalö. Caní naca para gaca gunruʼ xichinëʼ Dios lu yöl-laʼ naʼbán cubi le runnëʼ queë́ruʼ Dios Böʼ Láʼayi, en calëga gunruʼ xichinëʼ lu lë naʼ chinaca gula, le naca xibá naʼ. Le dzaga nedaʼ le naca dul-laʼ lxQTsanni niʼ guyúʼuruʼ lu naʼ yöl-laʼ bönáchisö queë́ruʼ, le rinná bëʼ xibá naʼ ben ga gulaca bëʼ le guzë́ ládxiʼruʼ le ruáʼ döʼ, le gulún dxin lu idútë le naca cázaruʼ para ilún ga gátiruʼ. \w1Lëscaʼ caní raca queë́liʼ, bö́chaʼa. Tuʼ dzágaliʼ-nëʼ Cristo chinati cázaliʼ libíʼiliʼ para cabirö inná beʼe libíʼiliʼ le rinná bëʼ xibá naʼ, para guéquiliʼ que Nu yúbölö. Naʼa chinéquiliʼ queëʼ Cristo, Nu naʼ bubán lu yöl-laʼ guti. Caní naca, para gaca gunruʼ le raza ládxëʼë Dios. vCaní naca, tsanni ni zoëʼ nabanëʼ bönniʼ queë́nu, channö utsaga náʼlennu-nëʼ iaʼtúëʼ bönniʼ, gunnu dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ, pero channö chinátiëʼ bönniʼ queë́nu naʼ, nurúajnu lu naʼ xibá naʼ, ateʼ naʼa, channö utsaga náʼlennu-nëʼ nu bönniʼ yúbölö, bitiʼ gunnu dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ. u{Naca queë́liʼ ca naca que tu nigula nutsaga náʼlennu-nëʼ bönniʼ, yúʼunu lu nëʼë bönniʼ queë́nu tsanni ni zoëʼ nabanëʼ ca rinná bëʼ xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ, pero channö chinátiëʼ, nurúajnu lu naʼ xibá naʼ. t -Bö́chaʼadoʼ, núlöliʼ núnbëʼëliʼ xibá queëʼ Dios. Nöz quéziliʼ rinná beʼe xibá naʼ nu bönniʼ tsanni ni zoëʼ nabanëʼ. >suLazxaj nu run dul-laʼ naca yöl-laʼ guti, pero le rúnnasëʼ Dios queë́ruʼ naca yöl-laʼ naʼbán idú, le rataʼ queë́ruʼ tuʼ nácaruʼ tuz len Xanruʼ Jesucristo.qr[Naʼa chinulaliʼ lu naʼ dul-laʼ, en nácaliʼ ca yuguʼ bönniʼ nadóʼogaca queëʼ Dios, en ruzíʼiliʼ xibé le run ga nácaliʼ bönachi narúajgaca quez queëʼ Dios, en le run ga dë queë́liʼ yöl-laʼ naʼbán idú. qNaʼa, ¿naruʼ buzíʼitsaliʼ xibé lë naʼ benliʼ zíʼalö? Naʼa lë naʼ benliʼ run ga rutuíʼiliʼ, en run ga nu gati tsaz. pyCateʼ niʼ nácaliʼ ca yuguʼ bönniʼ nadóʼogaca lu naʼ dul-laʼ, bitiʼ benliʼ xichini le naca tsahuiʼ. To!(Ruíʼilenaʼ libíʼiliʼ didzaʼ ca tuíʼi didzaʼ bönachi, tuʼ cabí réajniʼiliʼ idútë lu yöl-laʼ bönachi queë́liʼ.) Zíʼalö budödi cuinliʼ len idútë le naca cázaliʼ lu naʼ le ruáʼ döʼ, en lu naʼ le cabí naca tsahuiʼ, ateʼ gúcaliʼ ca yuguʼ bönniʼ nadóʼogaca lu në́ʼeguequi, en benliʼ xichini le ruáʼ döʼ naʼ. Naʼa, guliʼdödi idútë le naca cázaliʼ lu naʼ le naca tsahuiʼ, para gácaliʼ ca yuguʼ bönniʼ nadóʼogaca lu nëʼe, en gunliʼ xichini lë naʼ naca tsahuiʼ para gácaliʼ bönachi narúajgaca quez queëʼ Dios. tnaTuʼ chinulaliʼ lu naʼ dul-laʼ, nuhuöácaliʼ ca yuguʼ bönniʼ nadóʼogaca lu naʼ le naca dxiʼa. ?mwNaʼa, ¡Xclenëʼ Dios! Sal-laʼ zíʼalö gúcaliʼ bönniʼ nadóʼogaca lu naʼ dul-laʼ, naʼa idú ládxiʼliʼ runliʼ ca rinná bëʼ xibá naʼ budödi cuinliʼ lu nëʼe. 7lgChinö́z quéziliʼ dxiʼa channö udödi cuinliʼ lu nëʼë nu bönniʼ para gácaliʼ bönniʼ nadóʼogaca queëʼ, en gunliʼ ca rnna xtídzëʼë, tsaz nácaliʼ bönniʼ nadóʼogaca queëʼ bönniʼ naʼ runliʼ ca rnna xtídzëʼë. Lëscaʼ caní gaca channö udödi cuinliʼ para gunliʼ dul-laʼ le gun ga gátiliʼ, o channö udödi cuinliʼ para gunliʼ ca rnna xtídzëʼë Dios, Nu gun ga huöácaliʼ tsahuiʼ. -o~K}Y|{zyywvuOsrrqqEpxoon mmalkXj6ihigfdexccb5aa `i__K^o]]o\@[?ZYYXVVUdTPSRQTP?NMTLKJI~HHG^EDCCdBAA/@S?$> =<;;7:9$8I7[6v54322j10/,.-,++*Z((g'd%$##f""! >{f {pZb  Ux[-% EvCateʼ bidxín dza que, Dios buluʼe lahui xtídzëʼë, le guluʼë lu naʼa gunaʼ libán que. Caní gunná béʼenëʼ Dios, Nu busölá rëʼu, nedaʼ. p [vCaní nacaʼ tuʼ runaʼ löza uziʼa xibé yöl-laʼ naʼbán idú le guzxíʼ lu nëʼë Dios gunnëʼ queë́ruʼ dza niʼte, cateʼ siʼ gusí lo rataʼ yúguʼtë le dë, ateʼ run cazëʼ Lëʼ le nazíʼ lu nëʼë gunëʼ. ~ yvNedaʼ, Pablo, nacaʼ huen dxin queëʼ Dios, en gubáz nasö́l-lëʼë Jesucristo. Gusö́l-lëʼë nedaʼ para gunaʼ ga ilaʼyéajlëʼ bönachi chigurö́ cazëʼ Dios, para uluʼúnbëʼ le naca idútë li ca ral-laʼ gun nu nunbëʼ Dios. ¡Niʼa que le benëʼ Jesucristo, gácaticaʼsö yöl-laʼ ba queëʼ laʼs dui Dios, Nu rácatërö caz! ¡Caʼ gaca!+Naʼa chibuluʼë lahui lë ni yuguʼ lu guichi buluʼzúajëʼ bönniʼ guluʼë didzaʼ uláz queëʼ Dios ca naʼ gunná cazëʼ Dios, Nu zóaticaʼsö. Naʼa raca libán que lógaca yúguʼtë bönachi para gaca ilaʼyéajlëʼ Cristo, en ilún ca rnna xtídzëʼë. :mNaʼa, rigúʼutuʼ-nëʼ yöl-laʼ ba Dios, Nu gaca gun tsutsu libíʼiliʼ ca naca didzaʼ dxiʼa runaʼ libán que, en ca naca libán runaʼ ca naca queëʼ Jesucristo, en ca naca le chibuluʼë lahui Dios que le bigachiʼ queëʼ, lë naʼ bucáchëʼë Lëʼ dza niʼte ga bidxintë naʼa dza. /Rinábidaʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ yúguʼtëliʼ le gácalen libíʼiliʼ. ¡Caʼ gaca! Yöl-laʼ ba Dios 3~_Gayo, bönniʼ ni ruʼë nedaʼ lataj zoaʼ lidxëʼ, en ruʼë caʼ lataj tuʼdubi yúguʼtë bönachi queëʼ Cristo ni, rugapëʼ Dios libíʼiliʼ. Erasto, bönniʼ yuʼu lu nëʼë dumí que yödzö ni, rugapëʼ Dios libíʼiliʼ. Bö́chiʼruʼdoʼ Cuarto rugapëʼ Dios libíʼiliʼ. }Nedaʼ, Tercio, ruzúajaʼ lu guichi didzaʼ ni ruʼë Pablo, rugapaʼ Dios libíʼiliʼ, dzáguiëʼ Xanruʼ nedaʼ. L|Biʼi Timoteo, biʼi naʼ rúnlenbiʼ nedaʼ tsözxö́n dxin, rugápabiʼ Dios libíʼiliʼ. Lucio, en Jasón, en Sosípater, yuguʼ bönniʼ uládz quiaʼ, tuʼgapëʼ Dios libíʼiliʼ. C{Dios, Nu run ga zóaruʼ dxi ladxiʼ, siʼ gunëʼ ga ucúl-laliʼ Satanás, tuʼ xihuiʼ. Rinábidaʼ-nëʼ Xanruʼ Jesucristo uzáʼ ládxëʼë queë́liʼ le gácalen libíʼiliʼ. zRizë́ didzaʼ ca naʼ runliʼ ca rnna xtídzëʼë Xanruʼ, ateʼ taʼyöni yúguʼtë bönachi. Que lë ni naʼ rudzéjadaʼ niʼa que le runliʼ libíʼiliʼ. Naʼa, rë́ʼëndaʼ gácaliʼ sinaʼ gunliʼ le naca dxiʼa, en calëga gunliʼ le ruáʼ döʼ. myStuʼ cabí tun xichinëʼ Jesucristo. Tunëʼ dxin para bi gataʼ quégacasëʼ, en taʼzíʼ yéʼenëʼ yuguʼ bönniʼ nöxaj ladxiʼ, tuʼgunëʼ dxin didzaʼ nöxaj ladxiʼ, en didzaʼ tséajlëʼëruʼ le cabí nácatë. xxiNaʼa, rátaʼyuaʼ loliʼ, bö́chaʼadoʼ, guliʼgún ga ilaca bëʼ nupa tun ga irúajliʼ choplö, en tun ga ichixi iníguiliʼ, tuʼ tuʼsë́dinëʼ le cabí röjlö́z le nazë́daliʼ. Guliʼcuíta ga nacuáʼ bönachi caní kwOGuliʼgapa Dios luzáʼaliʼ, unídaʼliʼ luzáʼaliʼ lu yöl-laʼ nadxíʼi queë́liʼ. Tuʼgapëʼ Dios libíʼiliʼ yúguʼtë böchiʼ luzáʼaruʼ nabábagaquiëʼ gapa nacuáʼ bönachi queëʼ Cristo luyú ni. Bv}Guliʼgapa Dios Filólogo, en Julia, en Nereo, en nigula zanëʼ Nereo naʼ, encaʼ Olimpas, en yúguʼtë böchiʼ luzáʼaruʼ taʼyéajlëʼë Cristo, nacuáʼlenëʼ légaquiëʼ. 0uYGuliʼgapa Dios Asíncrito, en Flegonte, en Hermas, en Patrobas, en Hermes, encaʼ yuguʼ böchiʼ luzáʼaruʼ dáʼgaquiëʼ Xanruʼ, nacuáʼlenëʼ légaquiëʼ. t Guliʼgapa Dios Rufo, bönniʼ rö queëʼ Xanruʼ. Guliʼgapa Dios xinë́ʼë Rufo naʼ, nácanu caʼ ca xináʼ cazaʼ. 7sg Guliʼgapa Dios Trifena, en Trifosa, nigula naʼ tunnu dxin queëʼ Xanruʼ. Guliʼgapa Dios Pérsida, nigula naʼ bennu dxin zxön queëʼ Xanruʼ, ateʼ nadxíʼiruʼ-nu. r  Guliʼgapa Dios Herodión, bönniʼ uládz quiaʼ. Guliʼgapa Dios nupa nacuáʼ lidxëʼ Narciso, en taʼyéajlëʼë Xanruʼ. q Guliʼgapa Dios Apeles, bönniʼ naʼ naca bëʼ réajlëʼë Cristo. Guliʼgapa Dios nupa nacuáʼ lidxëʼ Aristóbulo. p7 Guliʼgapa Dios Urbano, bönniʼ naʼ bénlenëʼ netuʼ tsözxö́n dxin queëʼ Jesucristo. Guliʼgapa Dios Estaquis, bönniʼ naʼ nadxíʼidaʼ. eoCGuliʼgapa Dios Amplias, bönniʼ naʼ nadxíʼidaʼ, en néquinëʼ queëʼ Xanruʼ. n3Guliʼgapa Dios Andrónico, en Junias, yuguʼ bönniʼ uládz quiaʼ. Yuguʼ bönniʼ ni gulaʼdzúnlenëʼ nedaʼ tsözxö́n lidxi guíë, en nadéliʼgaquiëʼ lataj lo ladaj bönniʼ gubáz nasö́l-lëʼë Cristo. Lëscaʼ gulaʼyéajlëʼë Cristo zíʼalö ca nedaʼ. pmYGuliʼgapa Dios María, nigula naʼ bennu dxin zxön queëʼ Cristo ga niʼ rudúbiliʼ libíʼiliʼ. zlmGuliʼgapa Dios bönachi queëʼ Cristo tuʼdubëʼ lu yuʼu lídxigaquiëʼ Priscila, en Aquilo naʼ. Guliʼgapa Dios Epeneto, bönniʼ naʼ nadxíʼidaʼ. Bönniʼ ni guyéajlëʼë Cristo zíʼatëlö ca yúguʼtë bönachi luyú Acaya. Uk#Chopëʼ ni gulaʼdödëʼ ga guzóa bönadxi ilátiëʼ para gulunëʼ ga cabí gátiaʼ nedaʼ, ateʼ reaʼ légaquiëʼ: “Xclenliʼ”, en calë́gasö nedaʼ, pero lëscaʼ yúguʼtë böchiʼ luzáʼaruʼ nabábagaquiëʼ gapa nacuáʼ bönachi queëʼ Cristo bitiʼ nácagaca judío, tëʼë légaquiëʼ: “Xclenliʼ.” sj_Guliʼgapa Dios Priscila, en Aquilo, nupa naʼ gulunlen nedaʼ tsözxö́n dxin queëʼ Jesucristo. iyUláz queëʼ Xanruʼ guliʼsíʼ lu náʼaliʼ-nu nigula naʼ, ca ral-laʼ ilún bönachi queëʼ Cristo. Guliʼgácalen lënu, unö́dzjaliʼ queë́nu bítiʼtës bi riquínnu. Lë cázanu gúcalennu bönachi zián, en gúcalennu caʼ nedaʼ. *h ORiguʼa-nu lu náʼaliʼ Febe, nigula zanruʼ dáʼanu Xanruʼ. Nácanu nigula huen dxin queëʼ Dios dzáganu bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ yödzö Cencrea. ugc!Naʼa rinábidaʼ-nëʼ Dios, Nu run ga zoa dxi ládxiʼruʼ, sóalenëʼ yúguʼtëliʼ. ¡Caʼ gaca!8fi Guliʼnabi-nëʼ caʼ, channö naca ca rë́ʼënëʼ Dios, gunnëʼ nedaʼ lataj idxinaʼ queë́liʼ len yöl-laʼ rudzeja quiaʼ, para uzíʼ ládxiʼlenaʼ libíʼiliʼ. e1Guliʼnabi-nëʼ Dios gunëʼ ga uláʼ nedaʼ lu náʼagaquiëʼ bönniʼ bitiʼ taʼyéajlëʼë nacuʼë luyú Judea, en gunëʼ ga ilaʼyaza ládxiʼgaquiëʼ ilaʼziʼë lë naʼ tsöjuʼa lu náʼagaquiëʼ bönniʼ nácagaquiëʼ queëʼ Cristo, nacuʼë Jerusalén. dNiʼa queëʼ Xanruʼ Jesucristo, en niʼa que yöl-laʼ nadxíʼi ruchíziëʼ Dios Böʼ Láʼayi icja ládxiʼdoʼoruʼ, rátaʼyuaʼ loliʼ, bö́chaʼadoʼ, ulídzaliʼ-nëʼ Dios tsözxö́n len nedaʼ, inábiliʼ-nëʼ gácalenëʼ nedaʼ. cCateʼ guídaʼ ga zóaliʼ, runaʼ löza idxínlenaʼ yúguʼtë le ruzíʼiruʼ xibé niʼa que didzaʼ dxiʼa queëʼ Cristo. ?bwQue lë ni naʼ, cateʼ údxi udödaʼ lu náʼagaca bönachi judío lë naʼ buluʼnödzjëʼ bönniʼ ni, níʼirö tödaʼ ga zóaliʼ libíʼiliʼ cateʼ tsejaʼ luyú España. aGulaʼyaza ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ bitiʼ nácagaquiëʼ judío gulunëʼ lë ni. Le nácatë naca tu le rál-laʼgaquiëʼ quégaca bönachi judío niʼ. Channö bönniʼ bitiʼ nácagaquiëʼ judío tuʼziʼë xibé le nácagaca queëʼ Dios niʼa que le núngaca bönachi judío, lëscaʼ ral-laʼ ilácalenëʼ bönachi judío naʼ, uluʼgunëʼ dxin le dë quégaquiëʼ. ``9Caní gunaʼ, le gulaʼyaza ládxiʼgaquiëʼ bönniʼ nacuʼë luyú Macedonia, en luyú Acaya, buluʼtubëʼ bi tuʼnödzjëʼ quéguequi bönachi yechiʼ dzágagaca bönachi queëʼ Cristo, nacuʼë Jerusalén. m_SNaʼa ral-laʼ tsejaʼ Jerusalén, tsöjuʼa tu le gácalen nupa niʼ néquiguequi queëʼ Cristo. Q^Que lë ni naʼ, cateʼ tsejaʼ luyú España, tödaʼ ga zóaliʼ libíʼiliʼ, tuʼ runaʼ löza uduyúaʼ libíʼiliʼ, en udzéjalendaʼ libíʼiliʼ. Tödi niʼ huáca ugúʼuliʼ nedaʼ nöza. r]]Naʼa, chibudxi benaʼ dxin quiaʼ yuguʼ lataj ni, en chirë́ʼëndaʼ zián iz guídaʼ ga zóaliʼ. o\WQue lë ni naʼ, sal-laʼ zián luzuí gúʼunidaʼ guídaʼ ga zóaliʼ, bitiʼ guca guídaʼ. }[sCa benaʼ nedaʼ naca ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Ilaʼléʼe nupa nacuáʼ ga cuntu nu ben libán queëʼ Lëʼ,
en ilaʼyéajniʼi nupa catu caz bilaʼyöni ca naca queëʼ. Rë́ʼënëʼ Pablo tsejëʼ yödzö Roma Z Bëʼ ládxaʼa benaʼ libán que didzaʼ dxiʼa ga bitiʼ bilaʼyöni bönachi ca naca queëʼ Cristo. Laʼtuʼ gunaʼ libán ga chibilaʼyöni bönachi, gunaʼ nedaʼ ca runëʼ tu bönniʼ ruguélëʼë lahui dxin zxön chinunëʼ bönniʼ yúbölö. {YoLu naʼa nedaʼ bugunëʼ dxin caʼ le nácagaca bëʼ buluʼe lahui Lëʼ, en yuguʼ yöl-laʼ huáca zxön benëʼ, en yöl-laʼ huáca naʼ queëʼ Dios Böʼ Láʼayi le guzóalen nedaʼ. Caní guca, gusí lahuaʼ runaʼ libán lu yödzö Jerusalén, ateʼ idú gásibiʼilö ga ridxintë luyú Ilírico, chinunaʼ libán que didzaʼ dxiʼa ca naca queëʼ Cristo. XwLëscaʼ rurúguidaʼ inníaʼ ca naca lë naʼ benëʼ Cristo lu naʼa nedaʼ, benëʼ ga tun bönachi bitiʼ nácagaca judío ca rnna xtídzëʼë Dios. Lë ni benëʼ Lëʼ, bugunëʼ dxin didzaʼ bëʼa nedaʼ, en yuguʼ dxin benaʼ nedaʼ. WNaʼa, tuʼ rúnlenaʼ tsözxö́n Jesucristo dxin, dë lu naʼa tsaza ládxaʼa ca naca le nunaʼ lu xichinëʼ Dios. eVCQue lë ni naʼ runaʼ xichinëʼ Jesucristo lógaca bönachi bitiʼ nácagaca judío, en runaʼ libán que didzaʼ dxiʼa queëʼ Dios, para gaca uguʼa bönachi bitiʼ nácagaca judío lu nëʼë Dios, nupa naʼ gurö́ cazëʼ Dios Böʼ Láʼayi queëʼ Lëʼ. Ilácagaquiëʼ ca tu le rigúʼuruʼ lu nëʼë Dios, le raza ládxëʼë Lëʼ. $UANaʼa nacaʼ rugu ladxiʼ, ruzúajaʼ queë́liʼ lu guichi ni, bö́chaʼa, en rusáʼa ládxiʼliʼ tuʼ zoa le buzáʼ ládxëʼë Dios quiaʼ nedaʼ. 0TYBöchiʼ luzáʼadoʼ. Chinö́z quézidaʼ rúnticaʼsiliʼ le naca dxiʼa, en dëdaʼ yöl-laʼ réajniʼi queë́liʼ para gaca uzéajniʼiliʼ luzáʼaliʼ. S Rinábidaʼ-nëʼ Dios, Nu run ga runruʼ löza, gunëʼ ga udzéjadeʼeliʼ, en ga soa dxi ládxiʼliʼ tuʼ réajlëʼëliʼ Lëʼ, en gunëʼ ga gaca idú ca runliʼ löza, tuʼ zóalen yöl-laʼ huáca queëʼ Dios Böʼ Láʼayi libíʼiliʼ. [R/ Lëscaʼ caní buzúajëʼ Isaías lu guichi le rnna:Iláʼ lahui Nu nababa diʼa dza queëʼ Isaí.Gaca lo Nu naʼ para inná beʼe nupa bitiʼ nácagaca judío.Nupa ni ilún löza Lëʼ. iQK Ga yúbölö nazúaj caʼ lu guichi láʼayi le rnna:Guliʼcuʼë Xanruʼ yöl-laʼ ba,
yúguʼtëliʼ bitiʼ nácaliʼ judío.Guliʼtséaj ladxiʼ Lëʼ,
yúguʼtëliʼ zóaliʼ idútë yödzölió. P/ Ga yúbölö nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Libíʼiliʼ, bönachi idútë yödzölió,
buliʼdzéjalen bönachi queëʼ Dios. QO Bidëʼ caʼ Cristo para benëʼ ga ilaʼgúʼu Dios yöl-laʼ ba nupa bitiʼ nácagaca judío tuʼ ruhuéchiʼ ládxëʼë Dios légaquiëʼ. Ca naca lë ni nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Que lë ni naʼ, uluʼa lahui le nacuʼ Liʼ
lógaca bönachi idútë yödzölió,
en gul-laʼ quiuʼ yöl-laʼ ba. ENCaní ral-laʼ gunliʼ, tuʼ reaʼ libíʼiliʼ: Bidëʼ Jesucristo, en gúcalenëʼ bönachi judío, ateʼ caní buluʼe lahui naca idútë li didzaʼ ruʼë Dios, ateʼ benëʼ ga buluʼdxín le guzxíʼ lu nëʼë Dios unödzjëʼ quégaquiëʼ xuz xtóʼotuʼ. Yuguʼ bönachi izáʼa ilaʼyöni didzaʼ dxiʼa M1Que lë ni naʼ, para gaca yöl-laʼ ba queëʼ Dios, guliʼsíʼ lu náʼaliʼ tuliʼ iaʼtuliʼ ca naʼ Cristo guzxíʼ lu nëʼë caʼ rëʼu. L{Caní ral-laʼ gunliʼ para gácaliʼ tuz, cúʼuliʼ-nëʼ tsözxö́n yöl-laʼ ba Dios, Xuzëʼ Xanruʼ Jesucristo. PKRinábidaʼ-nëʼ Dios, Nu run ga ribö́zaruʼ zxön ladxiʼ, en Nu ruhuë́ tsahuiʼ rëʼu, gunëʼ ga gunliʼ tuz ca rusácaʼliʼ queë́liʼ, para gácaliʼ ca naʼ rë́ʼënëʼ Jesucristo. JyYúguʼtë le buluʼzúajëʼ lu guichi láʼayi dza niʼte, buluʼzúajëʼ lu guichi para usëdi rëʼu. Lë naʼ nazúaj lu guichi láʼayi run ga ribö́zaruʼ zxön ladxiʼ, en ruhuë́ tsahuiʼ rëʼu. Que lë ni naʼ zoa le runruʼ löza. ICaní ral-laʼ gunruʼ, tuʼ cabí benëʼ Cristo le guyaza ládxëʼë laʼ cuinsëʼ, pero guca queëʼ ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, le rnna: “Budubágaʼgaca nedaʼ yuguʼ didzaʼ xihuiʼ guluíʼi nupa gulaʼnnë́ xihuiʼ quiuʼ Liʼ, Dios.” H/Yúguʼtëruʼ ral-laʼ gunruʼ le raza ládxëʼë böchiʼ luzáʼaruʼ para gaca dxiʼa queëʼ, en idipa ládxëʼë ca réajlëʼë Cristo. aG =Que lë ni naʼ, channö nácaruʼ tsutsu ca réajlëʼëruʼ Cristo, ral-laʼ guáʼ ilenruʼ nupa naʼ nagul-la ládxiʼgaca ca taʼyéajlëʼ Cristo. Bitiʼ ral-laʼ gunruʼ le raza ládxiʼruʼ laʼ cuínsiruʼ. jFMpero bönniʼ naʼ raca chopa ládxëʼë tuʼ nözi le rahuëʼ, nabáguëʼë xíguiaʼ, tuʼ runëʼ le cabí runi lëʼ dë lataj gunëʼ. Naca dul-laʼ yúguʼtë le runruʼ, le cabí runi rëʼu dë lataj gunruʼ.WE'Channö réajlëʼu dë lataj bi gunuʼ, ral-laʼ gunuʼ le lahuëʼ Dios ga zuʼ tuzuʼ. Bicaʼ ba bönniʼ naʼ bitiʼ ruxösa ládxiʼdaʼahuëʼ lëʼ tuʼ nözi lë naʼ runi lëʼ dë lataj gunëʼ, wDgGácarö dxiʼa cabí gaguʼ bëlaʼ, en cabí guíʼjuʼ xisi uva nal-la, en bitiʼ bi gunuʼ le gun ga ichixi iníguinëʼ böchiʼ luzóʼo, o le gun ga gaca chopa ládxëʼë, o le gun ga huö́aj ládxëʼë ca réajlëʼë Cristo. C!Bitiʼ bi ral-laʼ gaguʼ le gun ga gaca chopa ladxiʼ nu naʼ nuzóëʼ Dios. Nácatë lë naʼ taʼnná bönachi: “Yúguʼtë dë lataj gáguruʼ”, pero gunruʼ le ruáʼ döʼ channö gunruʼ ga ichixi iníguinëʼ luzáʼaruʼ tuʼ nözi lë naʼ ráguruʼ. 9BkQue lë ni naʼ ral-laʼ gunruʼ le ilún ga gataʼ le ribequi dxi ládxiʼruʼ len yúguʼtë bönachi, en le ilún tsutsu turuʼ iaʼturuʼ ca réajlëʼëruʼ Cristo. A Nútiʼtës nu run xichinëʼ Cristo ca nácagaca lë ni, run le raza ládxëʼë Dios, ateʼ urúaj dxiʼa lógaca bönachi. @wCateʼ rinná béʼenëʼ Dios rëʼu, bitiʼ ruíʼi ládxiʼruʼ le guíʼaj gáguruʼ, pero ruíʼi ládxiʼruʼ gácaruʼ tsahuiʼ, en sóaruʼ dxi ladxiʼ, en udzéjaruʼ, yuguʼ le gaca gunruʼ tuʼ zóalenëʼ Dios Böʼ Láʼayi rëʼu. ?Que lë ni naʼ, bitiʼ bi gunliʼ le gun ga ilaʼnnë́ xihuiʼ bönachi que le rusácaʼliʼ queë́liʼ naca tsahuiʼ. >#Channö rusuhuíʼinnuʼ böchiʼ luzóʼo, tuʼ raguʼ le runi lëʼ bitiʼ ral-laʼ gáguruʼ, bitiʼ runuʼ ca ral-laʼ gun nu nadxíʼi böchiʼ luzë́ʼe. Bitiʼ bi ral-laʼ gaguʼ le gun ga gaca chopa ládxëʼë bönniʼ naʼ, gútiëʼ Cristo uláz queëʼ. +=ONöz quézidaʼ bitiʼ bi dë le ráguruʼ le gaca gun ga bítiʼrö nácaruʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios, ateʼ röjlö́z lë ni didzaʼ bëʼë Xanruʼ Jesús. Channö réquinëʼ tu bönniʼ zoa bi gaca gun ga bítiʼrö náquiëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios, queëʼ bönniʼ ni, caní naca. X<) Que lë ni naʼ, bítiʼrö ral-laʼ ichugu béʼeruʼ luzáʼaruʼ, pero ral-laʼ gun yúdxiruʼ cabí gunruʼ ga ichixi iníguinëʼ böchiʼ luzáʼaruʼ, en para cabí gunruʼ ga gunëʼ dul-laʼ. ; Caní naca, uchiʼa usörö́ëʼ Dios yúguʼtëruʼ. Bitiʼ ral-laʼ gunruʼ ga ichixi iníguinëʼ böchiʼ luzáʼaruʼ X:) Ca naca lë ni nazúaj lu guichi láʼayi, rnna:Rnnëʼ Xanruʼ: “Niʼa quiaʼ nedaʼ caz,
uluʼzechu zxíbigaca yúguʼtë bönachi lahuaʼ nedaʼ.Ilaʼguixjöʼ yálajdoʼ nacaʼ Dios.” F9 Naʼa liʼ, ¿bizx que richugu bëʼu böchiʼ luzóʼo? ¿Bizx que ruzúʼ tsöláʼalö böchiʼ luzóʼo? Yúguʼtëruʼ idxinruʼ lahuëʼ Cristo ga uchiʼa usörö́ëʼ rëʼu. 8w Que lë ni naʼ caʼ gútiëʼ Cristo, en bubanëʼ, para gáquiëʼ Xángaca nupa chinátigaca, en nupa nabángaca. 7Channö zóaruʼ nabanruʼ, para tseaj ládxiʼruʼ-nëʼ Xanruʼ zóaruʼ nabanruʼ, en channö gátiruʼ, para gaca yöl-laʼ ba queëʼ Xanruʼ gátiruʼ. Caní naca, channö zóaruʼ nabanruʼ o channö gátiruʼ, nequi quéziruʼ queëʼ Xanruʼ. 6Bitiʼ zoëʼ nabanëʼ queë́zëʼ nitúëʼ bönniʼ nabábalenëʼ rëʼu, en bitiʼ ratiëʼ queë́zëʼ nitúëʼ bönniʼ. T5!Bönniʼ naʼ runëʼ bal tu dza, runëʼ le bal para tseaj ládxëʼë Xanruʼ, ateʼ bönniʼ naʼ bitiʼ runëʼ bal dza naʼ, para tseaj ládxëʼë Xanruʼ bitiʼ runëʼ bal dza naʼ. Lëscaʼ caní, bönniʼ naʼ rahuëʼ yúguʼtë, rahuëʼ caní para tseaj ládxëʼë Xanruʼ, en rëʼë Dios: “Xclenuʼ”, ateʼ bönniʼ naʼ bitiʼ rahuëʼ yúguʼtë, bitiʼ rahuëʼ le para tseaj ládxëʼë Xanruʼ, en rëʼë caʼ Dios: “Xclenuʼ.” f4ENadxi caʼ zoëʼ nu bönniʼ runrëʼ bal tu dza ca runëʼ bal iaʼzícaʼrö dza, ateʼ bönniʼ yúbölö, tuz ca runëʼ bal yúguʼtë dza. Tu turuʼ ral-laʼ usë́dadaʼaruʼ channö naca dxiʼa le runruʼ. 23]¿Nuzxi caz liʼ, rizíʼ quídzuʼu bönniʼ huen dxin que nu yúbölö? Bönniʼ naʼ náquiëʼ huen dxin queëʼ Dios, lahuëʼ Xan cazëʼ urúajëʼ tsahuiʼ o bitiʼ urúajëʼ tsahuiʼ. Channö urúajëʼ tsahuiʼ lahuëʼ Dios, naca tuʼ gun cazëʼ Xanruʼ Dios ga urúajëʼ tsahuiʼ. P2Naʼa, bönniʼ naʼ rahuëʼ yúguʼtë bitiʼ ral-laʼ uzóëʼ tsöláʼalö nu bönniʼ bitiʼ rahuëʼ yúguʼtë, en lëscaʼ caní, bönniʼ naʼ bitiʼ rahuëʼ yúguʼtë bitiʼ ral-laʼ siʼ quídzëʼë bönniʼ naʼ rahuëʼ yúguʼtë, tuʼ nazíʼ lu nëʼë Dios iropëʼ bönniʼ naʼ taʼyéajlëʼë Cristo. Y1+Ca naca lë ni, nacuʼë bönniʼ runi légaquiëʼ huáca ilahuëʼ yúguʼtë le tagu bönachi, pero iaʼbal-lëʼ bönniʼ, tuʼ cabí naca idú ca taʼyéajlëʼë Cristo, tágusëʼ le raza ruzóaruʼ. P0 Guliʼgüíʼ lataj nu réajlëʼ Cristo gun libíʼiliʼ tsözxö́n sal-laʼ bitiʼ naca idú ca réajlëʼ nu naʼ Lëʼ. Bitiʼ tíl-lalenliʼ nu naʼ ca nácagaca le runi nu naʼ huáca nu gun. M/ Naʼa, ral-laʼ un cuinliʼ lu icja ládxiʼdoʼoliʼ ca náquiëʼ Xanruʼ Jesucristo, en bitiʼ güíʼi ládxiʼliʼ gunliʼ le rizë́ ládxiʼliʼ lu yöl-laʼ bönáchisö queë́liʼ.8.i Para gunruʼ caní ral-laʼ gunruʼ dxiʼa ca ral-laʼ gun nu ridá lahuiʼ dza.Bitiʼ ral-laʼ súdxiruʼ, en cabí gágulëʼëruʼ.Bitiʼ ral-laʼ gunruʼ le ruáʼ döʼ, en calëga le gun ditaj rëʼu.Bitiʼ ral-laʼ tíl-lalenruʼ luzáʼaruʼ, en cabí uzxéʼeruʼ luzáʼaruʼ. +-O Ga zóaruʼ naʼa naca ca chiʼi dzö́ʼölö, ateʼ chizóa tödi rëla naʼ, pero ga naʼ zoëʼ Cristo naca ca lahuiʼ dza, ateʼ chizóa tsöjsóaruʼ niʼ. Que lë ni naʼ ral-laʼ ucáʼanaruʼ le tun bönachi ga naca chul-la que dul-laʼ. Ca naʼ rugacu cuinëʼ tu bönniʼ rejëʼ gudil-la le run chiʼi lëʼ lu gudil-la, ral-laʼ taruʼ lu beníʼ queëʼ Dios, le gun chiʼi rëʼu lu naʼ tuʼ xihuiʼ. , Guliʼgún caní tuʼ nö́ziliʼ ca raca dza ni zóaruʼ naʼa, en nö́ziliʼ caʼ chibidxín dza usubán ládxiʼliʼ ca rubán nu chiguxi, tuʼ chizóarö gal-laʼ dza uláruʼ lu le ruáʼ döʼ ca guca cateʼ niʼ gusí loruʼ réajlëʼëruʼ Cristo. ++O Nu naʼ nadxíʼi luzë́ʼe bitiʼ bi run que luzë́ʼe le ruáʼ döʼ. Caní naca, nu naʼ nadxíʼi luzë́ʼe run idú ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios. *) Caní taʼnná bëʼ xibá naʼ:Bitiʼ gunuʼ dul-laʼ le riguitsaj xibá que yöl-laʼ nutsaga naʼ.Bitiʼ gútiuʼ bönachi.Bitiʼ cuanuʼ.Bitiʼ inníoʼ que luzóʼo le cabí nácatë.Bitiʼ së ládxuʼu le dë que luzóʼo. Yuguʼ xibá ni, en yúguʼtë xibá iaʼzícaʼrö, údxi gun nu run ca rnna didzaʼ rnna caní:Bidxíʼi luzóʼo ca nadxíʼi cuinuʼ. -)S Cuntu nu bi ral-laʼ gál-laʼliʼ que, pero tuz ral-laʼ idxíʼiliʼ luzáʼaliʼ, tuʼ chibén idú ca rinná bëʼ xibá queëʼ Dios nu nadxíʼi luzë́ʼe. ( Guliʼguízxaj yúguʼtë bönachi le rál-laʼliʼ quégaquiëʼ. Guliʼguízxaj lázaliʼ lu naʼ nu ral-laʼ quizxaj lázaliʼ. Guliʼguízxaj dumí nu ral-laʼ quízxjaliʼ. Guliʼgadxi nu ral-laʼ gádxiliʼ, en guliʼgún bal nu ral-laʼ gunliʼ bal. 1'[ Que lë ni naʼ caʼ riguizxaj lázaliʼ que yúlahuiʼ, tuʼ nácagaquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ niʼa nëʼë Dios, en tunëʼ le nudödi cazëʼ lu náʼagaquiëʼ. `&9 Que lë ni naʼ run bayudxi gunliʼ ca rnnëʼ bönniʼ naʼ dë lu nëʼë, calë́gasö tuʼ budödëʼ Dios lu nëʼë gunëʼ libíʼiliʼ xíguiaʼ, pero lëscaʼ para soa dxi ládxiʼdoʼoliʼ lahuëʼ Dios. % Náquiëʼ bönniʼ yúlahuiʼ niʼa nëʼë Dios para gácalenëʼ liʼ, pero channö runuʼ le ruáʼ döʼ, ral-laʼ gádxinuʼ, tuʼ cabí nuʼë nítisö xiyaga yúlahuiʼ. Náquiëʼ niʼa nëʼë Dios para uzíʼ lëbëʼ, gunëʼ xíguiaʼ nu ruáʼ döʼ. ${ Nacuʼë bönniʼ yúlahuiʼ, calëga para uluʼzenëʼ bach nu run le naca dxiʼa, pero para uluʼzenëʼ bach nu ruáʼ döʼ. Channö rë́ʼënuʼ gunuʼ ga bitiʼ uluʼzenëʼ liʼ bach, ben le naca dxiʼa, ateʼ urujuʼ dxiʼa lógaquiëʼ. #' Que lë ni naʼ, nu ridáʼbagaʼ yúlahuiʼ ridáʼbagaʼ le nuzóa cazëʼ Dios, ateʼ nupa taʼdáʼbagaʼ caní, nabágaʼgaca xiguiaʼ. s" a Yúguʼtëliʼ ral-laʼ gunliʼ ca taʼnnë́ʼ bönniʼ yúlahuiʼ. Dios caz budödëʼ lu náʼagaquiëʼ yöl-laʼ unná bëʼ nápagaquiëʼ, en nucuʼë xilátjagaquiëʼ bönniʼ ni dë lu náʼagaquiëʼ yöl-laʼ unná bëʼ. ! Bitiʼ guʼu lataj inná beʼe le ruáʼ döʼ liʼ,
pero gunná beʼe le ruáʼ döʼ naʼ,
ugunuʼ dxin le naca dxiʼa.} s Lëscaʼ caní rnna:Channö zoëʼ nu bönniʼ bitiʼ ridzáguiëʼ liʼ dxiʼa,
en ridunëʼ, bëʼë le gahuëʼ.Channö ribidxëʼ nisa, bëʼë le guíʼjëʼ. Cateʼ gunuʼ caní, gunuʼ ga utuíʼinëʼ bönniʼ naʼ. +O Böchiʼ luzáʼadoʼ, bitiʼ uzíʼ lë́biliʼ bönachi laʼ libíʼisiliʼ, pero guliʼgüíʼ lataj ubiʼë Dios quégaca bönachi naʼ, tuʼ nazúaj lu guichi láʼayi le rnna:Nedaʼ cazaʼ uzíʼ lëbaʼ.Nedaʼ ubiʼa quégaca bönachi. Caní gunnë́ʼ Xanruʼ Dios. ^5 Channö huáca, tsca séquiʼliʼ, guliʼcö́z dxiʼa
len yúguʼtë bönachi. / Cuntu nu ubíʼiliʼ que,
bitiʼ guáʼaliʼ döʼ que nu ruáʼ döʼ queë́liʼ.Guliʼgún dxiʼa quégaca yúguʼtë bönachi. X) Guliʼgaca tuz len luzáʼaliʼ.Bitiʼ gun ba zxön cuinliʼ,
pero guliʼgún tsözxö́n yuguʼ bönniʼ nöxaj ladxiʼ.Bitiʼ guéquiliʼ chinadéliʼliʼ idútë yöl-laʼ réajniʼi. V% Buliʼdzéjalen nupa tuʼdzeja.Guliʼcö́dxilen nupa taʼbödxi. A{ Guliʼnábinëʼ Dios gunëʼ dxiʼa
quégaca nupa taʼbía ládxiʼgaca libíʼiliʼ.Guliʼnaba gaca dxiʼa quégaquiëʼ,
en bitiʼ udxíaliʼ légaquiëʼ döʼ. 9 Buliʼnödzaj quégaca bönachi queëʼ Cristo
tsca nayádzjaguequinëʼ.Guliʼgüíʼ lataj ga ilaʼcuáʼ nupa taʼdxín queë́liʼ. - Buliʼdzeja tuʼ zoa le runliʼ löza.Guliʼcö́z zxön ladxiʼ cateʼ bi riguíʼi rizácaʼliʼ.Buliʼlídzaticaʼsëʼ Dios.  Buliʼtípaticaʼsö ládxiʼliʼ, en bitiʼ gácaliʼ xöhuëdi.Guliʼgún xichinëʼ Xanruʼ idú ládxiʼliʼ. U# Guliʼdxíʼi-guéquinëʼ luzáʼaliʼ
ca nadxíʼiguecliʼ-nëʼ böchiʼ cázaliʼ.Ca runliʼ-nëʼ bal luzáʼaliʼ
ral-laʼ gunliʼ ga gácarëʼ lo ca nácaliʼ laʼ cuínsiliʼ. 9 Ral-laʼ idxíʼiliʼ luzáʼaliʼ idú ládxiʼliʼ.Buliʼcáʼana le ruáʼ döʼ.Guliʼgüíʼ ládxiʼliʼ gunliʼ le naca dxiʼa. B} Bönniʼ naʼ Dios bunödzjëʼ queëʼ uzéajniʼinëʼ bönachi,
dxíʼadoʼ ral-laʼ uzéajniʼinëʼ légaquiëʼ.Bönniʼ bi unödzjëʼ que nu yúbölö,
idú ládxëʼë ral-laʼ unödzjëʼ.Bönniʼ rinná béʼenëʼ bönachi,
idú ládxëʼë ral-laʼ gunëʼ caní.Bönniʼ rácalenëʼ luzë́ʼë,
len yöl-laʼ rudzeja ral-laʼ gunëʼ caní. Yuguʼ le ral-laʼ gun nu nequi queëʼ Cristo hI Bönniʼ naʼ Dios bunödzjëʼ queëʼ gunëʼ xichinëʼ,
dxíʼadoʼ ral-laʼ gunëʼ dxin naʼ.Bönniʼ naʼ Dios bunödzjëʼ queëʼ usédinëʼ bönachi,
dxíʼadoʼ ral-laʼ usédinëʼ bönachi. *M Tu turuʼ dë lu náʼaruʼ tu le bennëʼ queë́ruʼ Dios, ateʼ nadzáʼgaca tu tu tsca naca le buzáʼ ládxëʼë que queë́ruʼ.Bönniʼ naʼ Dios bunödzjëʼ queëʼ guʼë didzaʼ uláz queëʼ,
tsca réajlëʼë Lëʼ, ral-laʼ guʼë didzaʼ bönniʼ naʼ. S lëscaʼ caní naca queë́ruʼ. Sal-laʼ zianruʼ zóaruʼ, nácaruʼ ca tuz le naca cázaruʼ tuʼ nácaruʼ tuz len Cristo, ateʼ que lë ni naʼ yúguʼtëruʼ nácaruʼ tuz turuʼ len iaʼturuʼ. )K Ca naʼ naca tuz idútë le naca cázaruʼ, sal-laʼ zián le nagudiʼ dzágalenruʼ, en calëga tuz dxin tun yúguʼtë le zián naʼ nagudiʼ dzágalenruʼ, 1 Naʼa, tuʼ zoa le buzáʼ ládxëʼë quiaʼ Dios, reaʼ yúguʼtëliʼ: Bitiʼ gun ba zxön cuinliʼ, le cabí ral-laʼ gunliʼ, pero ral-laʼ gácaliʼ nöxaj ladxiʼ ca ribequi ícjaliʼ, tsca naca yöl-laʼ réajlëʼ queë́liʼ Dios le bennëʼ que queë́liʼ. 5 Bítiʼrö gunliʼ laʼ lë́bisö ca tun bönachi dza ni zóaruʼ naʼa, pero guliʼgaca bönachi cubi tuʼ nucubëʼ Dios icja ládxiʼdoʼoliʼ. Guliʼgún caní para gaca inö́ziliʼ le naca dxiʼa rë́ʼënëʼ Dios gunliʼ, lë naʼ raza ládxëʼë, en le naca idú. P   ¡Böchiʼ luzáʼadoʼ! ¡Ruhuéchiʼ ládxëʼë Dios rëʼu! Que lë ni naʼ rátaʼyuaʼ loliʼ udödi cuinliʼ lu nëʼë Dios, gácaliʼ ca tu le naca ban rigúʼuruʼ lahuëʼ Dios, para gácaliʼ quez queëʼ, le gaca tu le tsaza ládxëʼë Dios. Lë ni ral-laʼ gunliʼ, ca saʼyéaj le reaj ládxiʼruʼ-nëʼ Dios. 1 [ $Yúguʼtë le dë narúajgaca lu nëʼë Dios, en taca lu nëʼë, en nácagaca para uziʼë xibéguequi. ¡Gácaticaʼsö queëʼ Dios yöl-laʼ ba! ¡Caʼ gaca!V % #¿Nuzxi caz bi bunödzaj queëʼ Dios para gun bayudxi bi ubiʼë Dios que? c ? "¿Nuzxi caz guyéajniʼi le guzáʼ ládxëʼë Xanruʼ? ¿Nuzxi caz buzéajniʼi Lëʼ? p Y !Zxö́ntërö naca yöl-laʼ tsahuiʼ queëʼ Dios, lë naʼ naca yöl-laʼ huáca zxön, en yöl-laʼ réajniʼi queëʼ. Cuntu nu gaca tséajniʼi le nuzóëʼ Dios gunëʼ, en bitiʼ gaca nu inözi yuguʼ le runëʼ Dios.  Dios guléaj ládxëʼë yúguʼtë bönachi para ilaʼdáʼbaguëʼë xtídzëʼë, para gaca huéchiʼ ládxëʼë yúguʼtëʼ. O Lëscaʼ caní naca quégaquiëʼ naʼa, bitiʼ tunëʼ ca rnnëʼ Dios, pero caní gácasö ga idxinrö dza huéchiʼ ládxëʼë Dios légaquiëʼ, ca ruhuéchiʼ ládxëʼë libíʼiliʼ naʼa. I  Ca naʼ naca queë́liʼ, zíʼatëlö bitiʼ benliʼ ca rnna xtídzëʼë Dios, ateʼ naʼa ruhuéchiʼ ládxëʼë Dios libíʼiliʼ tuʼ cabí gulunëʼ yuguʼ bönniʼ judío ca rnnëʼ. O Tsaz runödzjëʼ Dios le runödzjëʼ, en tsaz rulidzëʼ bönachi. hI Caní naca, gulaʼdáʼbaguëʼë didzaʼ dxiʼa, ateʼ Dios guléaj ládxëʼë légaquiëʼ para gaca uláliʼ libíʼiliʼ, pero nadxíʼinëʼ caʼ légaquiëʼ, tuʼ gurö́ cazëʼ queëʼ xuz xtóʼogaquiëʼ. lQ Lë ni naca didzaʼ dzaga gúnlenaʼ légaquiëʼ
cateʼ ugúaʼ dul-laʼ nabágaʼgaquiëʼ. mS Tödi naʼ gataʼ lataj uluʼlë́ʼ caʼ yúguʼtë bönniʼ Israel, ca naʼ nazúaj lu guichi láʼayi, rnna:Irúaj yödzö Sión Nu rusölá,
en ugúa le ruáʼ döʼ nabágaʼgaca zxíʼini xiʼsóëʼ Jacob. hI Bö́chaʼadoʼ, rë́ʼëndaʼ inö́ziliʼ lë ni bigachiʼ, para cabí gun ba zxön cuinliʼ ca naca yöl-laʼ réajniʼi queë́liʼ. Buluʼhuöáca bal-la bönachi Israel zidi ladxiʼ, ateʼ caní iláquiëʼ ga idxinrö dza chinayázgaca yúguʼtë bönachi bitiʼ nácagaca judío ga rinná bëʼë Dios, nupa naʼ ral-laʼ uluʼlágaca. [/ Nacuʼ liʼ ca tu niʼa nëʼe gurugu lu yaga olivo guíʼa, en yöjtóʼo yaga olivo dxiʼa ga cuntu nu udáʼ tu niʼa nëʼe yaga guíʼa. Yénniʼtërö huáca quégaquiëʼ, nácagaca cazëʼ niʼa nëʼe yaga dxiʼa naʼ, huáca tsöjtáʼgaquiëʼ leyúbölö lu yaga quéguequi cazëʼ naʼ. Ca gaca uluʼlágaca bönachi Israel xi Lëscaʼ caní gaca quégaquiëʼ channö cabí uluʼgáʼanëʼ lu yöl-laʼ cabí réajlëʼ quégaquiëʼ, tsöjtáʼgaquiëʼ leyúbölö lu yaga naʼ, tuʼ napëʼ Dios yöl-laʼ huáca gunëʼ ga tsöjtáʼgaquiëʼ le leyúbölö. Z~- Buyútsöcaʼ naʼa ca náquiëʼ dxiʼi ladxiʼ Dios, en ca rúndëʼë caʼ xíguiaʼ. Le nácatë rúndëʼë xíguiaʼ nupa naʼ gulaʼchixi, pero náquiëʼ dxiʼi ladxiʼ len liʼ. Que lë ni naʼ, ral-laʼ gúnticaʼsuʼ ca saʼyéaj yöl-laʼ dxiʼi ladxiʼ queëʼ naʼ, para cabí ichúguiëʼ caʼ liʼ lu yaga queëʼ naʼ. }' Channö benëʼ Dios léguequi xíguiaʼ, nupa naʼ nácagaca caz niʼa nëʼe yaga dxiʼa naʼ, ¿naruʼ cabí gunëʼ xíguiaʼ caʼ liʼ? d|A Nácatë didzaʼ ruʼu, pero gulaʼrúguiëʼ tuʼ cabí gulaʼyéajlëʼë, ateʼ yöjtóʼo liʼ yaga naʼ tuʼ réajlëʼu Dios. Que lë ni naʼ, bitiʼ ral-laʼ gun ba zxön cuinuʼ, pero ral-laʼ gádxinuʼ Dios. t{a Nadxi caʼ innóʼ: “Gulaʼrugu niʼa nëʼe yaga naʼ para gaca tsáziaʼ nedaʼ xilátjagaca.” z) Que lë ni naʼ, bitiʼ gun ba zxön cuinliʼ, bitiʼ uzóaliʼ tsöláʼalö nupa nácagaca ca niʼa nëʼe naʼ narúgugaca. Channö run ba zxön cuinliʼ, ral-laʼ inö́ziliʼ calëga libíʼiliʼ rugáguliʼ luí yaga naʼ, pero luí yaga naʼ rugagu libíʼiliʼ. 7yg Nácagaquiëʼ bal-lëʼ bönniʼ judío ca niʼa nëʼe tu yaga olivo narúgugaca, ateʼ libíʼiliʼ, ca niʼa nëʼe tu yaga olivo guíʼa, yöjtáʼaliʼ yaga olivo dxiʼa naʼ, en buáziliʼ xilátjagaca nupa naʼ gurúgugaca, en ruzíʼiliʼ xibé luí, en xichöni yaga olivo dxiʼa naʼ. nxU Channö rigúʼuruʼ quez queëʼ Dios cúa níladoʼ rubéajruʼ zíʼalö, lëscaʼ cúa naʼ nagáʼana naca quez queëʼ, en channö uzóaruʼ quez queëʼ Dios luí yaga, lëscaʼ ilaca quez queëʼ niʼa nëʼe yaga naʼ. w9 Channö buluʼhuöáca bönachi nacuáʼ idú yödzölió queëʼ Dios tuʼ buluʼnítiëʼ yuguʼ bönniʼ judío xilátjagaquiëʼ, zxö́ntërö gaca le gataʼ quéguequi cateʼ uluʼhuöáziëʼ xilátjagaca cazëʼ naʼ. Gaca ca raca cateʼ tuʼbángaca nupa chinátigaca. v para nadxi caʼ huáca gunaʼ ga uluʼzxéʼenëʼ bönniʼ uládz quiaʼ libíʼiliʼ, en caní gunaʼ ga uluʼlë́ʼ bal-lëʼ. +X~}C{zyxwvuu/tsswrr@qp[onnm[lk[jihh(g@faeudbbAaZ``=_]\\ [cZYX]03vYúguʼtë nupa nacuáʼlen nedaʼ tuʼgapa Dios liʼ. Bugapa Dios nupa niʼ nadxíʼigaca rëʼu tuʼ taʼyéajlëʼ Dios. Le ruzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ gácalen yúguʼtëliʼ. ¡Caʼ gaca!p/YvBusedi yuguʼ böchiʼ luzáʼaruʼ ilúnticaʼsëʼ le naca dxiʼa, en bi uluʼnödzjëʼ quégaca nupa bi riyadzaj quéguequi, para gaca bëʼ caní le nácagaquiëʼ queëʼ Cristo. Pablo rugapëʼ Dios bönachi queëʼ Cristo ].3v Zenas, bönniʼ naʼ rudödëʼ didzaʼ ca rinná bëʼ bönachi yúlahuiʼ, encaʼ Apolos, ilaʼdxinëʼ ga niʼ zóaliʼ. Bugúʼu légaquiëʼ nöza lu yöl-laʼ rácalen, para cabí bi yadzaj quégaquiëʼ. 9-kv Cateʼ isö́l-laʼa-nëʼ Artemas o Tíquico ga zuʼ, bëʼ ladxiʼ guíduʼ ga ni zoaʼ lu yödzö Nicópolis, tuʼ chinunaʼ quiaʼ ugáʼanaʼ ni yuguʼ beoʼ ziaga. Y,+v Nöz quézinuʼ chiböáquiëʼ caní nu bönniʼ bitiʼ náquiëʼ tsahuiʼ, en runëʼ dul-laʼ. Chinabáguëʼë xíguiaʼ niʼa que lë naʼ runëʼ. Le buzúajëʼ Pablo lu guichi le gunbiʼ biʼi Tito "+=v Channö zoa nu bönniʼ niʼ, rubéajëʼ choplö bönachi queëʼ Cristo, tödi usóʼo ládxëʼë tu iaʼtú luzuí, bubéajëʼ bönniʼ naʼ. ]*3v Naʼa, bitiʼ guʼu lataj nu güíʼi didzaʼ le cabí nazacaʼ, o nu güíʼi ladxiʼ ca nácagaca lágaca ziántërö cöʼ xuz xtóʼogaca bönachi, o nu tsöjgutsaʼ yuguʼ didzaʼ bizxaj, en yuguʼ le ridil-la didzaʼ ca naca que xibá queëʼ Moisés, tuʼ cabí bi nazácaʼgaca le caní, ateʼ cuntu nu uzíʼ xibé didzaʼ caní. 5)cvDidzaʼ idútë li lë ni nuzúajaʼ lu guichi. Rë́ʼëndaʼ usédideʼenuʼ yuguʼ bönniʼ niʼ yuguʼ lë ni para iluíʼi ládxiʼgaquiëʼ ilúnticaʼsëʼ le naca dxiʼa tuʼ taʼyéajlëʼë Dios. Lë ni naca dxiʼa, en nácadaʼ lesacaʼ ilaʼzíʼ lu náʼagaca yúguʼtë bönachi. (5vBuzáʼ ládxëʼë queë́ruʼ, en bunëʼ rëʼu tsahuiʼ para gataʼ yöl-laʼ naʼbán idú queë́ruʼ, le runruʼ löza gunnëʼ queë́ruʼ. x'ivDios gusö́l-lëʼë Dios Böʼ Láʼayi queë́ruʼ tuʼ néquiruʼ queëʼ Jesucristo, Nu rusölá rëʼu. c&?vtuʼ busölë́ʼ rëʼu, calëga tuʼ zoa bi le naca dxiʼa benruʼ rëʼu, pero tuʼ buéchiʼ ládxëʼë rëʼu. Bunëʼ rëʼu dxiʼa, en benëʼ ga nácaruʼ bönachi cubi. Dios Böʼ Láʼayi rucubëʼ rëʼu. %vNíʼirö buluʼe lahui Dios, Nu rusölá rëʼu. Naca bëʼ náquiëʼ idú dxiʼa, en nadxíʼinëʼ yúguʼtë bönachi, A${vLëscaʼ rëʼu, zíʼalö gúcaruʼ yuguʼ bönniʼ bitiʼ taʼyéajniʼinëʼ, en gudáʼbagaʼruʼ Dios. Gudaruʼ nanítiruʼ, en gúcaruʼ ca nupa nadóʼogaca, tuʼ benruʼ le guzë́ ládxiʼruʼ le ruáʼ döʼ, en iaʼbal-la le guyaza ládxiʼruʼ. Benruʼ caʼ le ruáʼ döʼ, en buzxéʼeruʼ luzáʼaruʼ. Bitiʼ bilaʼléʼe bönachi rëʼu dxiʼa, ateʼ rëʼu bitiʼ biléʼeruʼ dxiʼa luzáʼaruʼ turuʼ iaʼturuʼ. a#;vBitiʼ bi le ruáʼ döʼ ral-laʼ ilaʼnnë́ʼ que luzáʼagaquiëʼ, en bitiʼ ilaʼdíl-lalenëʼ légaquiëʼ didzaʼ, pero ral-laʼ ilácagaquiëʼ nöxaj ladxiʼ, en idú ladxiʼ lógaca yúguʼtë bönachi. h" KvBusáʼ ládxiʼgaquiëʼ bö́chiʼruʼ niʼ ilunëʼ ca taʼnnë́ʼ bönniʼ dë lu náʼagaquiëʼ, en bönniʼ yúlahuiʼ, para ilunëʼ ca rnna xtídzaʼgaquiëʼ. Ral-laʼ ilaʼcuʼë sinaʼ ilunëʼ le naca dxiʼa. [!/vYuguʼ lë ni bëʼ didzaʼ, en guchiza icja nágagaca bönachi niʼ, ateʼ len yöl-laʼ unná bëʼ gudil-la léguequi. Bénticaʼsö caní, para cabí siʼ lataj nu ucáʼana cáʼasö xtídzuʼu.d AvLë cazëʼ budödi cuinëʼ uláz queë́ruʼ, para böáʼuëʼ rëʼu lu yúguʼtë le naca xihuiʼ, ateʼ ruúnëʼ rëʼu tsahuiʼ para gácaruʼ bönachi queëʼ, en güíʼi ládxiʼruʼ gunruʼ le naca dxiʼa. Nv Ral-laʼ cö́zaruʼ le runruʼ löza le gun ga gácaruʼ bicaʼ ba, lë naʼ gaca dza niʼ cateʼ uluíʼi lahuëʼ Jesucristo lu beníʼ idú queëʼ. Náquiëʼ Dios zxön, Nu rusölá rëʼu. {v Lëʼ rusédinëʼ rëʼu ucáʼanaruʼ le cabí raza ládxëʼë Dios, en cabí së ládxiʼruʼ le naca que yödzölió ni, pero cö́zaruʼ zxön ladxiʼ, en gácaruʼ tsahuiʼ dza ni zóaruʼ naʼa, en gunruʼ ca rë́ʼëni quézinëʼ Dios. v Cristo, bönniʼ naʼ buzáʼ ládxëʼë Dios queë́ruʼ chibuluíʼi lahuëʼ lógaca yúguʼtë bönachi para uluʼlágaca. Ev Bitiʼ bi uluʼcáchiʼlanëʼ.Ral-laʼ uluʼluíʼi cuíngaquiëʼ tsahuiʼ ca naca yúguʼtë le tunëʼ.Caní uluíʼi lo naca dxiʼa xibá queëʼ Dios, Nu busölá rëʼu. 'Gv Busedi bö́chiʼruʼ niʼ taʼyéajlëʼë Cristo, en nadóʼogaquiëʼ:Ral-laʼ ilaʼcuʼë nöxaj lógaquiëʼ xángaquiëʼ.Ral-laʼ ilunëʼ yúguʼtë le ilaʼyaza ládxiʼgaquiëʼ xángaquiëʼ.Bitiʼ ral-laʼ táʼbagaʼgaquiëʼ le taʼnná bëʼë. QvRal-laʼ usédinuʼ didzaʼ dxiʼa le cabí gaca nu bi innë́ que.Caní gunuʼ ga utuíʼinëʼ bönniʼ ridáʼbaguëʼë,
en bitiʼ gaca bi innë́ʼ queë́liʼ runliʼ le ruáʼ döʼ. :mvRal-laʼ gúnticaʼsuʼ le naca dxiʼa,
uluíʼinuʼ bönachi caní ca ral-laʼ ilúngaca.Ca rusédinuʼ ral-laʼ uluíʼi nacuʼ idú ladxiʼ, en baʼa ladxiʼ. yvBusedi yuguʼ bönniʼ niʼ nacuʼë iz cuidiʼ:Ral-laʼ ilácagaquiëʼ bönniʼ taʼyéajniʼinëʼ. 7vRal-laʼ ilácanu nigula taʼyéajniʼinu, en nigula dxiʼa ladxiʼ.Ral-laʼ ilún chíʼinu le dë lídxigacanu, en ilácanu dxiʼa.Ral-laʼ ilunnu bal bönniʼ que queë́gacanu.Ral-laʼ cabí bi ilunnu le güíʼi lataj nu innë́ ziʼ que xtídzëʼë Dios. 'vRal-laʼ uluʼsédinuʼ nigula niʼ yúʼugacanu iz cuidiʼ
para ilaʼdxíʼinu bönniʼ que queë́gacanu, encaʼ zxíʼinigacanu. ?wvBusedi yuguʼ nigula gula:Ilunnu le raza ládxëʼë Dios.Cabí ilaʼnnënu que luzáʼagacanu, en cabí ilë́ʼajnu.Ral-laʼ uluʼsédinu le naca dxiʼa. 5vBusedi yuguʼ bönniʼ gula:Bitiʼ ral-laʼ ilë́ʼajëʼ.Ral-laʼ iláquiëʼ baʼa ladxiʼ, en bönniʼ taʼyéajniʼinëʼ.Ral-laʼ gaca idú ca taʼyéajlëʼë Cristo.Ral-laʼ ilaʼdxíʼinëʼ luzáʼagaquiëʼ, en ilaʼbözëʼ zxön ladxiʼ. C vNaʼa, ral-laʼ guʼu didzaʼ le röjlö́z xibá dxiʼa. m UvTaʼnnë́ʼ núnbëʼgaquiëʼ Dios, pero le túngaquiëʼ bitiʼ röjlö́z le taʼnnë́ʼ tuʼ nácagaquiëʼ bönniʼ tuʼdíʼinëʼ Dios. Taʼdáʼbaguëʼë xtídzëʼë, en bitiʼ caʼ gaca ilunëʼ le naca dxiʼa.x kvYúguʼtë naca dxiʼa quégaca nupa nácagaca dxiʼa, pero quégaca nupa nácagaca xihuiʼ, en bitiʼ taʼyéajlëʼ, bitiʼ bi naca dxiʼa, pero nácagaca xihuiʼ ga ridxintë le taʼbequi ícjaguequi, en le taʼzáʼ ládxiʼgaca. 8 kven para cabí uluʼzë́ nágagaquiëʼ yuguʼ didzaʼ ridasö quégaquiëʼ bönniʼ judío, en bitiʼ ilunëʼ ca taʼnná bëʼ bönachi nucáʼanagaca le naca idútë li.  %v Didzaʼ ni benëʼ ba nalí quégaquiëʼ naca idútë li. Que lë ni naʼ gudil-la légaquiëʼ para gaca idú ca taʼyéajlëʼë Cristo, " ?v Tuëʼ bönniʼ gubábëʼ bönachi Creta ga naʼ zuʼ, bönniʼ naʼ bëʼë didzaʼ uláz que yudoʼ quégaquiëʼ, gunnë́ʼ: “Taʼzíʼ yë́ʼticaʼsëʼ bönniʼ Creta, en nácagaquiëʼ ca böaʼ guíʼa síniaʼ. Nácagaquiëʼ bönniʼ huágulëʼë xöhuëdi.”    v Yuguʼ bönniʼ ni, run bayudxi gunuʼ ga tsayaj ruáʼagaquiëʼ, tuʼ tunëʼ ga taʼchixi taʼnigui yúguʼtë bönachi nacuáʼ yuʼu gapa taʼyáziëʼ, en tuʼsédinëʼ le cabí ral-laʼ uluʼsédinëʼ. Caní tunëʼ para ilaʼzíʼisëʼ dumí. K  v Caní ral-laʼ gáquiëʼ tuʼ taʼdáʼbaguëʼë zián bönniʼ, en tuʼë didzaʼ bitiʼ nazacaʼ, en taʼzíʼ yéʼenëʼ bönachi. Zián bönniʼ tunëʼ caní nácagaquiëʼ judío. O  v Ral-laʼ gun chiʼë didzaʼ idútë li ca chinazëdëʼ,
para gaca ichíziëʼ icja nágagaca bönachi ca saʼyéaj xibá dxiʼa,
en para gaca usayjëʼ rúʼagaca bönachi taʼnnë́ que.   vRal-laʼ guʼë ga ilaʼcuʼë bö́chiʼruʼ taʼdxinëʼ lidxëʼ.Ral-laʼ së ládxëʼë gunëʼ le naca dxiʼa.Ral-laʼ gáquiëʼ bönniʼ réajniʼi, en bönniʼ tsahuiʼ.Ral-laʼ gádxinëʼ Dios, en inná beʼe cuinëʼ. @  {vNu bönniʼ rapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo run bayudxi:Bitiʼ runëʼ le güíʼi lataj nu bi innë́ queëʼ ca runëʼ xichinëʼ Dios.Bitiʼ gáquiëʼ bönniʼ zidi o bönniʼ icja dzaʼa,
o bönniʼ reʼjëʼ, o bönniʼ ribízxjanëʼ,
o bönniʼ rizë́ ládxiʼsëʼ dumí. Y -vNu bönniʼ gula rapa chiʼë bönachi queëʼ Cristo ral-laʼ gáquiëʼ:Bönniʼ cuntu nu bi gaca innë́ queëʼ.Zoa túzinu nigula queëʼ.Yuguʼ zxíʼinëʼ ral-laʼ ilaʼyéajlëʼëbiʼ Cristo.Bitiʼ soa nu gaca innë́ quégacabiʼ taʼdá dzágasibiʼ caʼ,
o taʼdáʼbagaʼbiʼ xuz xináʼagacabiʼ. W )vQue lë ni naʼ bucáʼanaʼ liʼ luyú Creta, para usóʼo le riyadzaj quégaca bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ niʼ, para ilácagaca idú bönachi queëʼ Cristo, en para ucúʼu bönniʼ gula yúguʼtë yödzö para ilún chiʼë bönachi queëʼ Cristo nacuáʼ tu tu yödzö niʼ, ca naʼ chigunná béʼedaʼ liʼ gunuʼ. ^ 7vRugapaʼ Dios liʼ, bö́chaʼadoʼ Tito. Nacuʼ idú zxíʼini cazaʼ tuʼ naca lë́bisö ca réajlëʼëruʼ Cristo. Rinábidaʼ-nëʼ Dios Xuz, en Xanruʼ Jesucristo Nu busölá rëʼu, uzáʼ ládxëʼë quiuʼ, en huéchiʼ ládxëʼë liʼ, en gunëʼ ga soa dxi icja ládxiʼdoʼo. Dxin queëʼ Cristo runbiʼ biʼi Tito luyú Creta Mxl`TH<0% ~~~~~~~~~~~~~r~g~[~O~C~7~+~~~}}}}}}}}}}}}x}l}a}U}I}=}1}%}} }|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|+|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{<{0{${{ {zzzzzzzzzzz|zpzezYzMzAz5z)zzzyyyyyyyyyyyywyly`yTyHyd2d&dddccccccccccccscgc[cOcDc8c,c ccbbbbbbbbbbbbzbnbbbVbJb>b2b&bbbaaaaaaaaaaa~arafaZaOaCa7a+aaa````````````x`l```T`H`<`0`$`` `___________~_r_f_Z_N_B_6_*___^^^^^^^^^^^^w^k^_^S^G^;^/^#^^ ]]]]]]]]]]]]|]p]d]X]L]@]4](]]]\\\\\\\\\\\\u\i\]\Q\E\9\-\!\\ [[[[[[[[[[[[{[o[c[W[L[@[4[([[[ZZZZZZZZZZZZuZiZ]ZQZEZ9Z-Z!ZZ YYYYYYYYYYYYzYnYbYVYKY?Y3Y'YYYXXXXXXXXXXXXtXhX\XPXEX9X-X!XX WWWWWWWWWWWWzWnWbWVWJW>W2W&WWWVVVVVVVVVVVVtVhV\VPVDV8V,V VVUUUUUUUUUUUUzUnUbUVUJU>U2U&UUUTTTTTTTTTTTTsThT\TPTDT8T,T TTSSSSSSSSSSSSySmSaSUSIS=S1S&SSSRRRRRRRRRRR~RrRfRZRNRBR6R*RRRQQQQQQQQQQQQwQkQ_QSQGQ;Q/Q#QQ PPPPPPPPPPPP{PoPcPWPKP?P3P'PPPOOOOOOOOOOOOuOiO]OQOEO9O-O!OO NNNNNNNNNNNNzNnNbNVNJN>N2N&NNNMMMMMMMMMMMMsMgM[MOMCM7M+MMMLLLLLLLLLLLLwLkL_LSLGLB2B&BBBAAAAAAAAAAAAsAgA[AOACA8A,A AA@@@@@@@@@@@@x@m@a@U@I@=@1@%@@@???????????~?r?f?Z?N?C?7?+???>>>>>>>>>>>>w>k>_>S>G>;>/>#>> ============{=o=c=W=K=?=3='===<<<<<<<<<<<;2;&;;;::::::::::::s:g:\:P:D:8:,: ::999999999999x9l9`9T9I9=919%99 988888888888~8r8f8Z8N8B868+888777777777777x7l7`7T7H7<717%77 7666666666666s6g6[6O6C676,6 66555555555555x5l5`5T5H5<505$55 544444444444}4q4e4Y4M4A454)444333333333333v3j3^3R3F3:3.3"33 222222222222z2n2b2V2J2>232'222111111111111s1g1[1O1C171+111000000000000w0k0_0S0G0;0/0#00 0///////////|/p/d/X/L/@/4/(///............t.h.\.P.D.8.,. ..------------y-m-a-U-I-=-1-%-- -,,,,,,,,,,,},q,e,Y,M,A,5,),,,++++++++++++v+j+^+R+F+;+/+#++ ************{*o*c*W*K*?*3*'***))))))))))))u)i)])Q)E)9)-)!)) (((((((((((({(o(c(W(K(?(3('(((''''''''''''u'i']'Q'E'9'-'!'' &&&&&&&&&&&&z&n&b&V&J&>&2&&&&&%%%%%%%%%%%%t%h%\%P%D%8%,% %%$$$$$$$$$$$$y$m$a$U$I$=$1$%$$ $###########}#q#e#Y#M#A#5#)###""""""""""""u"i"]"Q"E"9"-"!"" !!!!!!!!!!!!y!m!a!U!I!=!1!%!! ! } q e Y M A 5 )   ui]QE9-! uh[NA4' ~qdWJ=0# zm`SF9,! zocWK?3'vj^RF;/# wk^QD7*wj]PC6)th[NB5(reXK>2% |obUH;.!ym`SF9,wj]PC6)tgZM  $  $  $ $ $ $ $ $ $ $  $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $  $  $  $  $  $ $ $ $ $ $ $ $  $ $ $ $ $ $ $ $  $  $ $ $ $ $ $ $ $  $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $  $  $~  $}  $|  ${ $z $y $x $w $v $u $t  $s $r $q $p $o $n $m $l $k  $j  $i  $h  $g  $f $e $d $c $b $a $` $_  $^ $] $\  $[ $Z $Y  $X $W $V $U $T $S  $R  $Q  $P  $O  $N $M $L $K $J $I $H $G  $F $E $D  $C $B $A $@ $? $> $= $<  $; $: $9 $8 $7 $6 $5 $4  $3 $2 $1 $0 $/ $.  $- $, $+ $* $)  $( ~$' ~$& ~$% ~$$ ~$#  ~$" }$! }$ }$ }$  }$ |$ |$ |$ |$ |$ |$ |$  |$ {$ {$ {$  {$ z $ z$ z$ z$ z$ z$ z$ z$  z$ y$ y$ y$ y$ y$ y$ y$  y$ x# x# x# x# x# x#  x# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w# w~# w}# w|# w{# wz# wy# wx# ww# wv# wu# wt# ws# wr# wq# wp# wo# wn# wm# wl# wk# wj# wi# wh# wg# wf# we# wd# wc# wb# wa# w`# w_# w^# w]# w\# w[# wZ# wY# wX# wW# wV# wU# wT# wS# wR# wQ# wP# wO# wN# wM# wL# wK# wJ# wI# wH# wG# wF# wE# wD# wC# wB# wA# w@# w?# w># w=# w<# w;# w:# w9# w8# w7# w6#~ w5#} w4#| w3#{ w2#z w1#y w0#x w/#w w.#v w-#u w,#t w+#s w*#r w)#q w(#p w'#o w&#n w%#m w$#l w##k w"#j w!#i w #h w#g w#f w#e w#d w#c w#b w#a w#` w#_ w#^ w#] w#\ w#[ w#Z w#Y w#X w#W w#V w #U w #T w #S w #R w #Q w#P w#O w#N w#M w#L w#K w#J  w#I v#H v#G v#F v#E v#D v#C v#B v#A v#@ v#? v#> v#= v#< v#; v#: v#9 v #8 v #7 v #6 v #5 v #4 v#3 v#2 v#1 v#0 v#/ v#. v#-  v#, u#+  u#* t#) t#( t#' t#& t#% t#$ t ## t #" t #! t # t # t# t# t# t# t# t# t#  t# s# s# s# s# s# s # s # s # s # s # s# s# s# s# s# s# s#  s# r# r# r# r# r# r" r"  r" q " q" q" q" q" q" q" q"  q" p " p " p" p" p" p" p" p" p"  p" o " o " o" o" o" o" o" o" o"  o" n" n" n" n" n" n"  n" m" m" m" m" m" m" m" m" m" m" m" m" m" m" m" m" m" m" m " m " m " m " m " m" m" m" m" m" m" m"  m" l " l " l " l " l " l" l" l" l" l" l" l"  l" k+" k*" k)" k(" k'" k&" k%" k$" k#" k"" k!" k " k" k" k" k" k" k" k" k" k" k" k" k" k" k" k" k" k" k" k " k " k " k " k " k" k" k" k" k" k" k"  k" j0" j/" j." j-"~ j,"} j+"| j*"{ j)"z j("y j'"x j&"w j%"v j$"u j#"t j""s j!"r j "q j"p j"o j"n j"m j"l j"k j"j j"i j"h j"g j"f j"e j"d j"c j"b j"a j"` j"_ j "^ j "] j "\ j "[ j "Z j"Y j"X j"W j"V j"U j"T j"S  j"R i-"Q i,"P i+"O i*"N i)"M i("L i'"K i&"J i%"I i$"H i#"G i""F i!"E i "D i"C i"B i"A i"@ i"? i"> i"= i"< i"; i": i"9 i"8 i"7 i"6 i"5 i"4 i"3 i"2 i "1 i "0 i "/ i ". i "- i", i"+ i"* i") i"( i"' i"&  i"% h#"$ h""# h!"" h "! h" h" h" h" h" h" h" h" h" h" h" h" h" h" h" h" h" h" h " h " h " h " h " h" h" h" h" h" h" h"  h" g" g" g! g! g! g! g! g! g! g ! g ! g ! g ! g ! g! g! g! g! g! g! g!  g! f! f! f! f! f! f! f! f! f! f! f! f! f! f! f! f ! f ! f ! f ! f ! f! f! f! f! f! f! f!  f! e! e! e! e! e! e! e!  e! d! d! d! d!  d! c ! c! c! c! c! c! c! c!  c! b ! b! b! b! b! b! b! b!  b! a ! a ! a ! a ! a! a! a! a! a! a! a!  a! ` ! ` ! ` ! ` ! ` ! `! `! `! `! `! `! `!  `! _ ! _ ! _ ! _! _! _! _! _! _! _!  _! ^! ^! ^! ^! ^! ^! ^! ^! ^! ^! ^ ! ^ ! ^ ! ^ ! ^ !~ ^!} ^!| ^!{ ^!z ^!y ^!x ^!w  ^!v ]!u ]!t ]!s ]!r  ]!q \!p \!o \ !n \ !m \ !l \ !k \ !j \!i \!h \!g \!f \!e \!d \!c  \!b [!a [!` [!_ [ !^ [ !] [ !\ [ ![ [ !Z [!Y [!X [!W [!V [!U [!T [!S  [!R Z!Q Z!P Z!O Z!N Z !M Z !L Z !K Z !J Z !I Z!H Z!G Z!F Z!E Z!D Z!C Z!B  Z!A Y4!@ Y3!? Y2!> Y1!= Y0!< Y/!; Y.!: Y-!9 Y,!8 Y+!7 Y*!6 Y)!5 Y(!4 Y'!3 Y&!2 Y%!1 Y$!0 Y#!/ Y"!. Y!!- Y !, Y!+ Y!* Y!) Y!( Y!' Y!& Y!% Y!$ Y!# Y!" Y!! Y! Y! Y! Y! Y! Y! Y! Y ! Y ! Y ! Y ! Y ! Y! Y! Y! Y! Y! Y! Y!  Y! X! X! X! X! X! X ! X ! X ! X ! X ! X! X! X! X X X X  X W W W W W W  W V V V V V V V V V V V V V V V V  V U U U U U U U U U U U U  U T T T T T T T T T T T  T S S S S S S S S S S S S S S S S S  S R R R R R R R  R Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q  Q P P P P P P P P P P P P P P P P P P  P O O O O O O O O O O O O  O NH  NG ~ NF } NE | ND { NC z NB y NA x N@ w N? v N> u N= t N< s N; r N: q N9 p N8 o N7 n N6 m N5 l N4 k N3 j N2 i N1 h N0 g N/ f N. e N- d N, c N+ b N* a N) ` N( _ N' ^ N& ] N% \ N$ [ N# Z N" Y N! X N W N V N U N T N S N R N Q N P N O N N N M N L N K N J N I N H N G N F N E N D N C N B N A N @ N ? N > N = N < N ; N : N 9  N 8 M 7 M 6 M 5 M 4 M 3 M 2 M 1 M 0 M / M . M - M , M + M * M ) M ( M ' M & M %  M $ L # L " L ! L L  L  L  L  L  L  L   L  K  K  K  K  K  K  K  K  K   K  J J J J J J  J  J  J  J  J  J  J  J J  J J J J J J J  J I I I I I I I I I I I I I I I I  I  I  I  I  I I I I I I I  I H H H H H H H H  H  H  H  H  H H H H H H H  H G G G G G G G G G G G G  G  G  G  G  G G G G G G G  G F F F F  F E$ E# E" E! E  E E E E E E E E E E E E E E E E E E E  E  E  E  E  E E E E E E E  E D# D" D! D  D D D D~ D} D| D{ Dz Dy Dx Dw Dv Du Dt Ds Dr Dq Dp D o D n D m D l D k Dj Di Dh Dg Df De Dd  Dc Cb Ca C` C_ C^ C]  C\ B[ BZ BY BX BW BV BU B T B S B R B Q B P BO BN BM BL BK BJ BI  BH A G A F A E A D A C AB AA A@ A? A> A= A<  A; @ : @ 9 @8 @7 @6 @5 @4 @3 @2  @1 ? 0 ? / ? . ?- ?, ?+ ?* ?) ?( ?'  ?& > % > $ > # > " >! > > > > > >  > = = = = = = =  = <  <  <  <  < < < < < < <  < ; ; ; ; ;  ;  ;  ;  ;  ; ; ; ; ; ; ;  ; :  :  :  : : : : : : :  : 9  9  9  9 9 9 9 9 9 9  9 8  8  8  8  8  8 8 8 8 8 8 8  8 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7  7  7  7  7  7 7 7 7 7 7 7  7 6 6 6 6 6 6  6 5 5 5 5 5  5 4  4 4 4 4 4 4 4  4 3 3 3 3 3 3 3  3  3  3  3  3 3 3 3 3 3 3  3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2  2  2  2  2  2 2 2 2 2~ 2} 2|  2{ 1z 1y 1x 1w 1v 1u 1t 1 s 1 r 1 q 1 p 1 o 1n 1m 1l 1k 1j 1i 1h  1g 0f 0 e 0 d 0 c 0 b 0 a 0` 0_ 0^ 0] 0\ 0[ 0Z  0Y / X / W /V /U /T /S /R /Q /P  /O . N . M . L .K .J .I .H .G .F .E  .D -C -B -A -@ - ? - > - = - < - ; -: -9 -8 -7 -6 -5 -4  -3 ,2 ,1 ,0 ,/ ,. ,- ,, ,+ ,* ,) ,( ,' ,& , % , $ , # , " , ! , , , , , , ,  , + + + +  + *  *  *  * * * * * * *  * )  )  )  )  )  ) ) ) ) ) ) )  ) ( ( ( ( (  (  (  (  (  ( ( ( ( ( ( (  ( '  '  '  '  '  ' ' ' ' ' ' '  ' & & & & & & & & & &  &  &  &  &  & & & & & & &  & %( %' %& %% %$ %# %" %! %  % % % % % % % % % % % % % % % % % % %  %  %  %  %  % % % % % % %  % $  $  $  $  $ $ $ $ $ $ $  $ # # # # # # # # # # # # # # # #  #  #  #  #  # #~ #} #| #{ #z #y  #x "w "v "u "t "s "r "q "p "o " n " m " l " k " j "i "h "g "f "e "d "c  "b !a !` !_ !^ !] !\ ![ !Z !Y ! X ! W ! V ! U ! T !S !R !Q !P !O !N !M  !L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B   A @ ? > = < ; : 9 8 7 6  5  4  3  2  1 0 / . - , + *  )  (  '  &  % $ # " !                                                                                                                                                                                                            2 1 0 / . - , +~ *} )| ({ 'z &y %x $w #v "u !t  s r q p o n m l k j i h g f e d c b a  `  _  ^  ]  \ [ Z Y X W V U  T S R  Q  P  O  N  M L K J I H G F  E  D  C  B A @ ? > = < ;  : 9 8 7 6  5 4 3 2 1 0 /  .  -  ,  +  *  )   (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                *`reYL?2% ~~~~~~~~~~~}~p~d~W~J~=~0~#~~ }}}}}}}}}}}{}n}a}T}G}:}-} }}|||||||||||x|k|^|Q|D|7|*|||{{{{{{{{{{{u{h{[{N{A{4{'{{{zzzzzzzzzzzrzezYzLz?z2z%zz yyyyyyyyyyyyyynycyXyMyBy7y,y!yy yxxxxxxxxxxxx{xoxcxWxKx?x3x'xxxwwwwwwwwwwwwtwhw\wPwDw8w,w wwvvvvvvvvvvvvyvmvavUvIv=v1v%vv vuuuuuuuuuuu~urufuZuNuBu6u*uuuttttttttttttvtjt^tRtFt:t.t"tt sssssssssssszsnsbsVsJs?s3s'sssrrrrrrrrrrrrsrgr[rOrCr7r+rrrqqqqqqqqqqqqxqlq`qTqHqn2n&nnnmmmmmmmmmmm~mrmfmZmNmBm6m*mmmllllllllllllwlkl_lSlGl;l/l#ll kkkkkkkkkkkk{kokckWkKk?k3k'kkkjjjjjjjjjjjjtjhj\jPjDj8j,j jjiiiiiiiiiiiiyimiaiUiIi=i1i%ii ihhhhhhhhhhh}hqhehYhMhAh5h)hhhggggggggggggugig]gQgEg:g.g"gg ffffffffffffzfnfbfVfJf>f2f&fffeeeeeeeeeee~erefeZeNeBe6e*eeeddddddddddddwdkd_dSdGd;d/d#dd cccccccccccc{cocccWcKc?c3c'cccbbbbbbbbbbbbtbhb\bPbDb8b,b bbaaaaaaaaaaaaxala`aTaHaY2Y&YYYXXXXXXXXXXX~XrXfXZXNXBX6X*XXXWWWWWWWWWWWWwWkW_WSWGW;W/W#WW VVVVVVVVVVVV{VoVcVWVKV?V3V'VVVUUUUUUUUUUUUtUhU\UPUDU8U,U UUTTTTTTTTTTTTxTlT`TTTHTQ2Q&QQQPPPPPPPPPPP~PrPfPZPNPBP6P*PPPOOOOOOOOOOOOvOjO^OROFO:O.O#OO NNNNNNNNNNNN{NoNcNWNKN?N3N'NNNMMMMMMMMMMMMsMgM[MOMCM7M+MMMLLLLLLLLLLLLwLkL_LSLGL;L/L#LL KKKKKKKKKKKK|KpKdKXKLK@K4K(KKKJJJJJJJJJJJJtJhJ\JPJDJ8J,J JJIIIIIIIIIIIIxIlI`ITIHI>>>>>>>>>>>x>l>`>T>H><>0>$>> >===========|=p=d=X=L=@=4=(===<<<<<<<<<<<(2(&((('''''''''''''v'k'`'U'J'?'4')'''&&&&&&&&&&&&&y&n&c&X&M&B&7&,&!&& &%%%%%%%%%%%%|%q%f%[%P%E%:%/%$%%%$$$$$$$$$$$$|$p$d$X$L$@$4$($$$############t#h#\#P#D#8#,# ##""""""""""""x"l"`"T"H"<"1"%"" "!!!!!!!!!!!}!q!e!Y!M!A!5!)!!! u j ^ R F : . "  znbVJ>2&~rf[OC7+wk_SG;/# |pdXL@4(th\PD8, xl`TH=1% }qeYMA5)ui]QE9-! znbVJ>2&~rfZNB6*vj^RG;/# {ocWK?3'sg[OC7+wk`     >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !            ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e   d 8c 7b 6a 5` 4_ 3^ 2] 1\ 0[ /Z .Y -X ,W +V *U )T (S 'R &Q %P $O #N "M !L  K J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9  8  7  6  5  4 3 2 1 0 / . -  , 2+ 1* 0) /( .' -& ,% +$ *# )" (! ' & % $ # " !                                        1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        ' & % $ # " !                                        , + * ) ( ' & % $ # " !                              ~ } | { z y x w  v &u %t $s #r "q !p  o n m l k j i h g f e d c b a ` _ ^ ]  \  [  Z  Y  X W V U T S R Q  P 4O 3N 2M 1L 0K /J .I -H ,G +F *E )D (C 'B &A %@ $? #> "= !<  ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * )  (  '  &  %  $ # " !        P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                         %  $  #  "  !                                    ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q   p  ,o  +n  *m  )l  (k  'j  &i  %h  $g  #f  "e  !d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E   D  !C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $   #  4"  3!  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                  & % $ # " !                                        % $ # " !                      ~  |  }  {  z y x w v u t s  r 8q 7p 6o 5n 4m 3l 2k 1j 0i /h .g -f ,e +d *c )b (a '` &_ %^ $] #\ "[ !Z  Y X W V U T S R Q P O N M L K J I H G  F  E  D  C  B A @ ? > = < ;  : +9 *8 )7 (6 '5 &4 %3 $2 #1 "0 !/  . - , + * ) ( ' & % $ # " !                         ) ( ' & % $ # " !                                        # " !                                                                           -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                              ~  }  |  {  z y x w v u t s  r  q  p  o  n m l k j i h g  f Be Ad @c ?b >a =` <_ ;^ :] 9\ 8[ 7Z 6Y 5X 4W 3V 2U 1T 0S /R .Q -P ,O +N *M )L (K 'J &I %H $G #F "E !D  C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1  0  /  .  -  , + * ) ( ' & %  $ K# J" I! H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                ~ } | { z y  x 'w &v %u $t #s "r !q  p o n m l k j i h g f e d c b a ` _ ^  ]  \  [  Z  Y X W V U T S R  Q .P -O ,N +M *L )K (J 'I &H %G $F #E "D !C  B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0  /  .  -  ,  + * ) ( ' & % $  # ." -! , + * ) ( ' & % $ # " !                                        " !                                                                            # " !                                                                ~ } | { z y x  w v u t s r q p o n m l k j i h  g  f  e  d  c b a ` _ ^ ] \  [ 'Z &Y %X $W #V "U !T  S R Q P O N M L K J I H G F E D C B A  @  ?  >  =  < ; : 9 8 7 6 5  4 $3 #2 "1 !0  / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                         :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                *  )  (  '  &  %  $  #~  "}  !|  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]   \  &[  %Z  $Y  #X  "W  !V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7   6 "5 !4  3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                       " !                                        0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                                                         ~ } |  { z y x w v u t s r q  p  o  n  m  l k j i h g f e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X   W   V   U   T   S  R  Q  P  O  N  M  L  K %> %= %< %; %:  %9  %8 %7 %6 %5 %4 %3 %2 %1  %0 %/  %.  %-  %,  %+  %* %) %( %' %& %% %$ %#  %" %! % % % % % %  %  %  %  %  % % % % % % % %  %  %  % % % % % % % %  % % % % % $ $ $ $  $  $  $  $  $ $ $ $ $ $ $ $  $ $ $  $  $  $  $  $ $ $ $ $ $ $ $  $  $  $  $  $ $ $ $ $ $ $ $  $ $ $ $ $ $ $  $  $  $ $ $ $ $ $ $ $  $  $   -j|pdXL@4(~~~~~~~~~~~~t~h~\~P~D~8~,~ ~~ }}}}}}}}}}}}y}m}a}U}I}=}1}%}} }|||||||||||}|q|e|Y|M|A|5|)|||{{{{{{{{{{{{v{j{^{R{F{:{.{"{{ zzzzzzzzzzzzzznzbzVzJz>z2z&zzzyyyyyyyyyyy~yryfyZyNyBy6y*yyyxxxxxxxxxxxxwxkx_xSxGx;x/x#xx wwwwwwwwwwww{wowcwWwKw?w3w(wwwvvvvvvvvvvvvtvhv\vPvDv8v,v vvuuuuuuuuuuuuyumuauUuIu=u1u%uu uttttttttttt}tqtetYtMtAt5t)tttssssssssssssvsjs^sRsFs:s.s"ss rrrrrrrrrrrr{rorcrWrKr?r3r'rrrqqqqqqqqqqqqsqgq[qOqCq7q+qqqppppppppppppxplp`pTpHpb2b&bbbaaaaaaaaaaa~arafaZaNaBa6a*aaa````````````v`j`^`R`F`:`0`%```_____________u_j___T_I_>_3_(___^^^^^^^^^^^^^x^m^b^W^L^A^6^+^ ^^ ]]]]]]]]]]]]{]o]c]W]K]?]3]']]]\\\\\\\\\\\\t\h\\\P\D\8\,\ \\[[[[[[[[[[[[x[l[`[T[H[<[0[%[[ [ZZZZZZZZZZZ}ZqZeZYZMZAZ5Z)ZZZYYYYYYYYYYYYuYiY]YQYEY9Y-Y!YY XXXXXXXXXXXXzXnXbXVXJX>X2X&XXXWWWWWWWWWWW~WrWfWZWNWBW6W*WWWVVVVVVVVVVVVvVkV_VSVGV;V/V#VV UUUUUUUUUUUU{UoUcUWUKU?U3U'UUUTTTTTTTTTTTTsTgT[TOTCT7T+TTTSSSSSSSSSSSSwSkS_SSSGS;S/S#SS SRRRRRRRRRRR|RpRdRXRLR@R4R(RRRQQQQQQQQQQQQtQhQ\QPQDQ8Q,Q QQPPPPPPPPPPPPyPmPaPUPIP=P1P%PP POOOOOOOOOOO}OqOeOYOMOAO5O)OOONNNNNNNNNNNNuNiN]NQNEN9N-N!NN MMMMMMMMMMMMzMnMbMVMJM>M2M&MMMLLLLLLLLLLL~LrLfLZLNLBL6L*LLLKKKKKKKKKKKKwKkK_KSKGK;K/K#KK JJJJJJJJJJJJ{JoJcJWJKJ?J3J'JJJIIIIIIIIIIIItIhI\IPIDI8I,I IIHHHHHHHHHHHHxHlH`HTHHH>>>>>>>>>>>v>j>^>R>F>:>.>">> ============{=o=c=W=K=?=3='===<<<<<<<<<<<828&88877777777777~7r7f7Z7P7E7:7/7$7776666666666666t6i6^6S6H6=626&66655555555555~5r5f5Z5N5B565*555444444444444v4j4^4R4F4:4.4"44 333333333333{3o3c3W3K3?333'333222222222222t2h2\2P2D282,2 22111111111111x1l1`1T1H1<101$11 100000000000}0q0e0Y0M0A050)000////////////u/i/]/Q/E/9/-/!// ............z.n.c.W.K.?.3.'...------------s-g-[-O-C-7-+---,,,,,,,,,,,,w,k,_,S,G,;,/,#,, ++++++++++++|+p+d+X+L+@+4+(+++************t*h*\*P*D*8*,* **))))))))))))y)m)a)U)I)=)1)%)) )(((((((((((}(q(e(Y(M(A(5()(((''''''''''''v'j'^'R'F':'.'"'' &&&&&&&&&&&&z&n&b&V&J&>&2&&&&&%%%%%%%%%%%%s%g%[%O%C%7%+%%%$$$$$$$$$$$$w$k$_$S$G$;$/$#$$ $###########|#p#d#X#L#@#4#(###""""""""""""u"i"]"Q"E"9"-"!"" !!!!!!!!!!!!y!m!a!U!I!=!1!%!! ! ~ r f Z N B 6 *   vj^RF:/# {ocWK?3'sg[OD8, xl`TH<0$ |peYMA5)ui]QE9-! znbVJ>2&sg[OC7+wk_SG;/# |pdXL@4(th\PD8, ymaUI=1% }qeYMA5)vj  E  D  C  B A @ ? > = < ;  : (9 '8 &7 %6 $5 #4 "3 !2  1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                      & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                                                          " !                                        ( ' & % $ # "~ !}  | { z y x w v u t s r q p o n m l k j  i  h  g  f  e d c b a ` _ ^  ] )\ ([ 'Z &Y %X $W #V "U !T  S R Q P O N M L K J I H G F E D C B A  @  ?  >  =  < ; : 9 8 7 6 5  4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & %  $  #  "  !             4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                   0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                              ~   }  +|  *{  )z  (y  'x  &w  %v  $u  #t  "s  !r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S   R (Q 'P &O %N $M #L "K !J  I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7  6  5  4  3  2 1 0 / . - +  , <* ;) :( 9' 8& 7% 6$ 5# 4" 3! 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                             * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                               ~ } | { z y x  w /v .u -t ,s +r *q )p (o 'n &m %l $k #j "i !h  g f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U  T  S  R  Q  P O N M L K J I  H  G  F  E  D  B  C  A  @  ?  >  =  <  ;   :   9   8   7   6  5  4  3  2  1  0  /  .                                                                ~ } |  { *z )y (x 'w &v %u $t #s "r !q  p o n m l k j i h g f e d c b a ` _ ^  ]  \  [  Z  Y X W V U T S R  Q (P 'O &N %M $L #K "J !I  H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6  5  4  3  2  1 0 / . - , + *  ) ( ' & % $ # " !                         !                                                                                                               &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #~  "}  !|  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]   \  9[  8Z  7Y  6X  5W  4V  3U  2T  1S  0R  /Q  .P  -O  ,N  +M  *L  )K  (J  'I  &H  %G  $F  #E  "D  !C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  4  5  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %   $  *#  )"  (!  '  &  %  $  #  "  !                                                                  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                           ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !     ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b   a G ` F _ E ^ D ] C \ B [ A Z @ Y ? X > W = V < U ; T : S 9 R 8 Q 7 P 6 O 5 N 4 M 3 L 2 K 1 J 0 I / H . G - F , E + D * C ) B ( A ' @ & ? % > $ = # < " ; ! :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !               /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  # " !                                          6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  $ # " !                                                      ~  }  |  {  z  y   x  3 w  2 v  1 u  0 t  / s  . r  - q  , p  + o  * n  ) m  ( l  ' k  & j  % i  $ h  # g  " f  ! e   d   c   b   a   `   _   ^   ]   \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G   F   E 5J 4I 3H 2G 1F 0E /D .C -B ,A +@ *? )> (= '< &; %: $9 #8 "7 !6  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ #  "  !                8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                        & % $ # " !                    ~  }  |  {  z  y x w v u t s r  q /p .o -n ,m +l *k )j (i 'h &g %f $e #d "c !b  a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R Q P O  N  M  L  K  J I H G F E D C  B 0A /@ .? -> ,= +< *; ): (9 '8 &7 %6 $5 #4 "3 !2  1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                      + * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                                                                                    # " !   ~ } | { z y x w v u t s r q p o n m  l  k  j  i  h g f e d c b a  `  #_  "^  !]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >   =  ;<  :;  9:  89  78  67  56  45  34  23  12  01  /0  ./  -.  ,-  +,  *+  )*  ()  '(  &'  %&  $%  #$  "#  !"  !                                                                 6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                            F  I|pdXL@4)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}z}n}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|C|7|+|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{;{/{#{{ {zzzzzzzzzzz|zpzdzXzLz@z4z(zzzyyyyyyyyyyyyuyiy]yQyEy9y-y!yy xxxxxxxxxxxxyxmxaxUxIx=x1x%xx xwwwwwwwwwww}wrwfwZwNwBw6w*wwwvvvvvvvvvvvvvvjv^vRvFv:v.v"vv vuuuuuuuuuuuu|uqufu[uPuEu:u/u$uuutttttttttttt|tptdtXtLt@t4t(tttsssssssssssstshs\sPsEs9s-s!ss rrrrrrrrrrrryrmrarUrIr=r1r%rr rqqqqqqqqqqq~qrqfqZqNqBq6q*qqqppppppppppppwpkp_pSpGp;p/p#pp oooooooooooo|opodoXoLo@o4o(ooonnnnnnnnnnnnunin]nQnEn9n-n!nn mmmmmmmmmmmmymnmbmVmJm>m2m&mmmlllllllllll~lrlflZlNlBl6l*lllkkkkkkkkkkkkwkkk_kSkGk;k/k#kk jjjjjjjjjjjj{jojcjWjKj?j3j'jjjiiiiiiiiiiiitihi\iPiDi8i,i!ii hhhhhhhhhhhhyhmhahUhIh=h1h%hh hggggggggggg}grgfgZgNgBg6g*gggffffffffffffwfkf_fSfGf;f/f#ff eeeeeeeeeeee|epedeXeLe@e4e(eeeddddddddddddudid]dQdEd9d-d!dd ccccccccccccycmcacUcIc=c2c&cccbbbbbbbbbbb~brbfbZbNbBb6b*bbbaaaaaaaaaaaaaazapafa\aRaHa>a4a*a aa a`````````````z`o`d`Y`N`C`8`-`"`` `____________~_s_h_]_R_G_<_1_&___^^^^^^^^^^^^^w^l^a^V^K^@^5^+^ ^^ ]]]]]]]]]]]]]|]q]f][]P]E]:]/]$]]]\\\\\\\\\\\\|\p\d\X\L\@\4\(\\\[[[[[[[[[[[[t[h[\[P[D[8[,[ [[ZZZZZZZZZZZZyZmZaZUZJZ>Z2Z&ZZZYYYYYYYYYYY~YrYfYZYNYBY6Y*YYYXXXXXXXXXXXXwXkX_XSXGX;X/X#XX WWWWWWWWWWWW|WpWdWXWLW@W4W(WWWVVVVVVVVVVVVtVhV\VPVDV8V,V VVUUUUUUUUUUUUyUmUaUUUIU=U1U%UU UTTTTTTTTTTT}TrTfTZTNTBT6T*TTTSSSSSSSSSSSSwSkS_SSSGS;S/S#SS RRRRRRRRRRRR{RoRcRWRKR?R3R'RRRQQQQQQQQQQQQtQhQ\QPQDQ8Q,Q QQPPPPPPPPPPPPxPlP`PTPHP>>>>>>>>>>~>r>f>Z>N>B>6>*>>>============v=k=_=S=G=;=/=#== <<<<<<<<<<<<{121&111000000000000s0g0[0O0C070+000////////////y/n/c/X/M/B/7/,/!// /............|.q.f.[.P.E.:...".. ------------z-n-b-V-J->-2-'---,,,,,,,,,,,,s,g,[,O,C,7,+,,,++++++++++++x+l+`+T+H+<+0+&+++************|*p*d*X*L*@*4*(***))))))))))))u)i)])Q)E)9).)")) ((((((((((((z(n(b(W(K(?(3('(((''''''''''''s'g'['O'C'7'+''' &&&&&&&&&&&&&y&m&a&U&I&=&1&%&& &%%%%%%%%%%%~%r%f%Z%N%B%6%*%%%$$$$$$$$$$$$$v$k$`$U$J$?$4$)$$$############x#l#`#U#I#=#1#%## #"""""""""""~"r"f"Z"N"B"6"*"""!!!!!!!!!!!!w!k!_!S!G!;!/!#!! | p d X L @ 4 (   {peZOD9.# th\PD8, ymaUI=1% ~rfZNB6*vk`UJ?4(ui]QE9-! wlaVK@5* {peZOD9.# {ocWL@4(ti]QE9-! znbVJ>2&sg[OC7+ xl`TH<0$   /  .  -  ,   +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                      8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -   ,   +   *   )   (  '  &  %  $  #  "  !   v( v( v ( v ( v ( v ( v ( v( v( v( v( v( v( v(  v( v( v( v ( v ( v ( v ( v ( v( v( v( v( v( v( v(  v(  v(  v(  v(  v (  v (  v (  v (  v (  v(  v(  v(  v(  v(  v(  v(  v( l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l  l  l  l  l  l  l   l   l   l   l   l  l  l  l  l  l  l  l bQ bP bO bN bM bL bK bI b J b H b G b F b E bD bC bB bA b@ b? b>  b= b< b; b: b9 b8 b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b 0 b / b . b - b , b+ b* b) b( b' b& b%  b$ b# b" b! b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b  b  b  b  b  b  b  b  b   b   b   b   b   b  b  b  b  b  b  b  b X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X  X   X   X   X   X  X  X  X  X  X  X  X N N N N N N N N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N  N   N   N  N  N  N  N  N  N  N D z D y D x D w D v D u D t D s D r D q D p D o D n D m D l D k D j  D i D h D g D f D e D d D c D b D a D ` D _ D ^ D ] D \ D [ D Z D Y D X D W D V D U D T D S D R D Q  D P D O D N D M D L D K D J D I D H D G D F D E D D D C D B D A D @ D ? D > D = D < D ; D :  D 9  D 8  D 7  D 6  D 5  D 4  D 3  D 2  D 1  D 0  D /  D .  D -  D ,  D +  D *  D )  D (  D '  D &  D %  D $  D #  D "  D !  D  D   D   D   D  : : : : : : : : : : :  :  :  :  :  : : : : : : :  : : : : : : : : : :  :  :  : ~ : } :| :{ :z :y :x :w :v  :u :t :s :r :q :p :o :n :m :l :k :j :i :h :g :f :e :d : c : b : a : ` : _ :^ :] :\ :[ :Z :Y :X  :W  :V  :U  :T  :S  :R  :Q  :P  :O  :N  :M  :L  :K  :J  :I  :H  :G  :F  : E  : D  : C  : B  : A  :@  :?  :>  :=  :<  :;  ::  :9 0  0  0  0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0 0  0 0! 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0   0 ~  0 }  0 |  0 { & & & & & & & & & & & & & & & & &  & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &  &  & ~ & } & | & { & z & y & x & w & v & u & t & s & r & q & p & o & n & m & l & k & j & i & h & g & f & e & d & c & b & a  & ` & _ & ^ & ] & \ & [ & Z & Y & X & W & V & U & T & S & R & Q & P & O & N & M & L & K & J & I & H & G & F & E & D  & C & B & A & @ & ? & > & = & < & ; & : & 9 & 8 & 7 & 6 & 5 & 4 & 3 & 2 & 1 & 0 & /  & .  & -  & ,  & +  & *  & )  & (  & '  & &  & %  & $  & #  & "  & !  &  &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F   E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1   0  !/  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                            ~ } |  { z y x w  v  u  t  s  r q p o n m l k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  `  a  _   ^   ]   \   [   Z  Y  X  W  V  U  T  S  R                               : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !       ~ } | { z y x w v u t s r q  p  o  n  m  l k j i h g f e  d (c 'b &a %` $_ #^ "] !\  [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I  H  G  F  E  D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0   /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                     "  !                                                             !                                                                                                                          ( ' & % $ # " !                               ~  } | { z y x w v  u  t  s  q  r p o n m l k j  i  g  h  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ [ Z Y X W V U T  S  R  Q  P  O N M L K J I H  G F E D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8 7 6 5 4 3 2 1  0 / . -  ,  +  *  )  ( ' & % $ # " !                                                                ( ( ( ( (~ (} (| ({ (z (y (x (w (v (u  (t  (s  (r  (q  (p (o (n (m (l (k (j (i  (h !(g  (f (e (d (c (b (a (` (_ (^ (] (\ ([ (Z (Y (X (W (V (U (T  (S  (R  (Q  (P  (O (N (M (L (K (J (I (H  (G (F (E (D (C (B (A (@ (? (> (=  (<  (;  (:  (9  (8 (7 (6 (5 (4 (3 (2 (1  (0  (/  (.  (-  (,  (+  (*  ()  ((  ('  (&  (%  ($  (#   ("  (!  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (  (   (  $(  #(  "(  !(  (  (  (  (  (  (  (  (  (  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '   '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '   '  !'  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '  '   ' '' &' %' $' #' "' !'  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '  '  '  '  '  ' ' ' ' ' ' ' '  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '  '  '  '~  '}  '| '{ 'z 'y 'x 'w 'v 'u  't 's 'r 'q 'p 'o 'n 'm 'l 'k 'j  'i  'h  'g  'f  'e 'd 'c 'b 'a '` '_ '^  '] '\ '[ 'Z 'Y 'X 'W 'V 'U  'T  'S  'R  'Q  'P 'O 'N 'M 'L 'K 'J 'I  'H 'G 'F 'E 'D 'C 'B 'A '@ '? '> '= '<  ';  ':  '9  '8  '7 '6 '5 '4 '3 '2 '1 '0  '/ '. '- ', '+ '* ') '( '' '& '% '$ '# '" '! ' ' ' '  '  '  '  '  ' ' ' ' ' ' ' '  ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' ' '  &  &  &  &  & & & & & & & &  &   &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &   &   &   &   &   &  &  &  &  &  &  &  &  &                                                       , + * ) ( ' & % $ # " !                                                                                                                                            ~ } |  { #z "y !x  w v u t s r q p o n m l k j i h g f e  d  c  b  a  ` _ ^ ] \ [ Z Y  X W V U T S R Q P O N M L K J I H Q}qeYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~R~F~:~.~"~~ }}}}}}}}}}}}z}n}b}V}J}>}2}&}}}||||||||||||s|g|[|O|C|7|+|||{{{{{{{{{{{{w{k{_{S{G{;{/{#{{ zzzzzzzzzzzz|zpzdzXzLz@z4z(zzzyyyyyyyyyyyytyhy\yPyEy9y-y!yy xxxxxxxxxxxxyxmxaxUxIx=x1x%xxxwwwwwwwwwwwwwvwkw`wUwJw?w4w)wwwvvvvvvvvvvvvzvnvbvVvJv>v2v&vvvuuuuuuuuuuuusugu[uOuCu7u+uuuttttttttttttxtlt`tTtHto2o&ooonnnnnnnnnnnnsngn]nRnGng2g&gggffffffffffffzfofdfYfNfCf8f.f#ff feeeeeeeeeeeeeteie^eSeHe=e2e'eeedddddddddddddxdmdbdWdLdAd6d+d dd cccccccccccccxclc`cTcHc^2^&^^^]]]]]]]]]]]]s]g][]O]C]7]+]]]\\\\\\\\\\\\x\l\a\U\I\=\1\%\\ \[[[[[[[[[[[~[r[f[Z[N[B[6[*[[[ZZZZZZZZZZZZwZkZ_ZSZGZ;Z/Z#ZZ YYYYYYYYYYYY|YpYdYXYLY@Y4Y(YYYXXXXXXXXXXXXvXjX^XRXFX:X.X"XX WWWWWWWWWWWW{WoWcWWWKW?W3W'WWWVVVVVVVVVVVVtVhV\VPVDV8V,V VVUUUUUUUUUUUUyUmUaUUUIU=U1U%UU UTTTTTTTTTTT~TrTfTZTNTBT6T*TTTSSSSSSSSSSSSwSkS_SSSGS;S/S#SS RRRRRRRRRRRR|RpRdRXRLR@R4R(RRRQQQQQQ & & & & & & & &  &  &  &  &  & & & & & & & &  & & & & & & & & & & & & & & &  &  &  &  &  & & & & & & & &  & & &  &  &  &  &  & & & & & & & &  & & & & & & & & &  &  &  &  &  & & & & & & & &  & &~ &} &| &{ &z &y &x &w &v &u &t  &s  &r  &q  &p  &o &n &m &l &k &j &i &h  &g &f &e &d &c &b  &a  &`  &_  &^  &] &\ &[ &Z &Y &X &W &V  &U &T &S &R &Q &P &O &N &M  &L  &K  &J  &I  &H &G &F &E &D &C &B &A  &@ &? &> &= &< &; &: &9  &8 &7 &6 &5 &4 &3 &2 &1  &0  &/  &.  &-  &, &+ &* &) &( &' && &%  &$  &#  &"  &!  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &   &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &  &   &  &  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %   %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %   %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %  %   %  %  %  %  %  % % % % % % % %  % % % % %  %  %  %  %  % % % % % % % %  % % % % %  %  %  %  %  % % % % % % % %  % %  %  %  %  %  % % % % % % % %  %  %  %  % % % % % % % %  % % % % % % % % %~ %}  %|  %{  %z  %y  %x %w %v %u %t %s %r %q  %p %o %n %m %l %k %j %i %h %g %f %e %d %c %b %a %`  %_  %^  %]  %\  %[ %Z %Y %X %W %V %U %T  %S  %R  %Q  %P  %O  %N  %M  %L   %K   %J   %I   %H   %G  %F  %E  %D  %C  %B  %A  %@  %?                                                         -  ,   +   *   )   (   '  &  %  $  #  "  !       _   ^   ]   \   [  Z  Y  X  W  V  U  T  S                                                                                                                                                                                      ~  } | { z y x w v  u  t  s  r  q  p  o  n  m   l   k   j   i   h  g  f  e  d  c  b  a  `               ~ } | {  z y x w v u t  s  r  q  p  o n m l k j i h  g f e d c b a ` _ ^  ]  \  [  Z  Y X W V U T S Q  R P O N M L K J I H G F E  D  C  B  A  @ ? > = < ; : 9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,   +   *   )   (   '  &  %  $  #  "  !      D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2   1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                    (  '  &  %  $  #  "  !                                                      ~   }   |   {  ' z  & y  % x  $ w  # v  " u  ! t  s   r   q   p   o   n   m   l   k   j   i   h   g   f   e   d   c   b   a  `  _  ^  ]  \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G   F   E  D  C  B  A  @   ?   >   <   =   ;   :   9   8  7  6  5  4  3  2  1