SQLite format 3@ ~7+n~7- ~`D~~`i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) rZC20'Mdetailed_info2009, Wycliffe Bible TranslatorsregionBrazil'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalselanguageCubeo)chapter_stringChapterE#{descriptionMajepacʉ jʉ̃menijicʉi yávaiye mamaene coyʉitucubo }lR9~~~~~~j~Q~8~~}}#00ff00JudJudas#00ff003Jn3 Juan#00ff002Jn2 Juan#00ff001Jn1 Juan#00ff002P2 Pedro#00ff001P1 Pedro#00ff00StgSantiago #ffff00HeHebreos #ffff00l2Ti2 Timoteo #ffff00b1Ti1 Timoteo! -#ffff00X2Ts2 Tesalonicenses! -#ffff00N1Ts1 Tesalonicenses!#ffff00DColColosenses#ffff000EfEfesios#ffff00&GaGálatas##ffff002Co2 Corintios##ffff001Co1 Corintios)=#00ffffHchHechos de los Apóstoles#ff6600JnJuan#ff6600LcLucas#/)}wqke_YSMGA;5/(f'n&a%R$;#$"! ,[F` 6U |   $ %8Je+*  7 e}|{{zhypxwv\utrrq pLmkjigfdcbgaQ_^^t][YXJipocare ji toivaicõjeiye báquede apecʉre paperayocare, mʉjare yóvaicõjemetecacʉ ina ãmeina d̶aivʉre apevʉque némarebʉcʉva ãmevʉque. Bc}Que baru maja Jesúre jʉ aipõevare caiye maje d̶aiye jaʉvʉ ye ãmeina d̶abeni, apevʉre máre d̶are d̶aiyʉbevʉva aru ye ãmeina dápiabeni apevʉre, náre ãmenore d̶aiyʉbevʉva máre. Quénora ãmeno cʉbevʉva aru mearore dápiarĩ, d̶arĩ cõmajini yópe maje dápiaiyepe d̶aiye jaʉvʉ majare. bQue baru, “Apevʉ majacavʉ ʉ̃i ãmeina d̶aiyede jã́ri, ʉ̃pedeca d̶aiyʉrãjichʉma” arĩ, jaetovajarã ʉ̃́re mʉje cójijinore jocarĩ. Yópe judíovai Pascua torojʉve tenajiye jipocai, ne jarʉvaiyepe caiye iye pã́ure bʉcʉre d̶aiye javequede, nopedeca jarʉvajarã ʉ̃́re mʉjare jocarĩ. Yópe judíovai ãiyepe pã́ure bʉcʉre d̶aiye cʉbeque Pascua torojʉve teijãravʉare, ovejajĩcʉre boarĩ́buru yóboi, nopedeca cʉre nʉjara mʉja meara matʉiye, yópe mʉje cʉepe caride, ãmeina d̶ayʉ cʉbecʉva mʉje jẽneboi, Cristoi jave yaiye báque boje. Yópe ne ovejajĩcʉre boaiyepe ne ãmeina teiye boje, Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶abequiyepe aivʉ náre, ne ãmeina teiye boje, nopedeca Cristore boarĩ́ jarʉvarejaquemavʉ maje ovejajĩcʉpe páyʉre, maje ãmeina teiye boje, Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶abequiyepe aivʉ majare, maje ãmeina teiye boje. Na“¿Meara márica ñʉja?” arĩ dápiaiye jaʉbevʉ mʉjare. Yópe põeva ne arĩ cõmajiyepe, “Quĩ́jie pã́ure bʉcʉre d̶aiyeque caino jĩvaibo bʉcʉóvaino mávʉ”. ¿Diede coreóvabenarʉ mʉja? Nopedeca cũinácʉ ʉ̃i ãmeina d̶aru, apevʉ máre ʉ̃́que cójijivʉ ãmeina d̶arãjarama ʉ̃́pe. Z`-Dinʉmʉre mʉjare jícõjecʉyʉmu ñai ʉ̃mʉre abujuvai jabocʉ Satanáre. Que teni, ʉ̃́re coatede d̶arĩ apevʉ Jesúre jʉ aipõevare jarʉvarĩ, ʉ̃́re dajocarĩ, Satanás ʉ̃i d̶aquiyepe ayʉ ʉ̃́que yópe ʉ̃i ʉrõpe, coreóvarĩ bʉojacʉyʉme ʉ̃ ʉ̃i ãmeina teiyede. Que teni chĩori ʉ̃i ãmeina teiyede, dajocarĩ ʉ̃i d̶aiyede yópe ʉ̃i baju ãmeina d̶aiyʉepe, mead̶aimʉ macʉyʉ́me maje jabocʉ Jesucristoi copaidaquiyede. ]_3Mʉja Jesúre jʉ aipõeva mʉje cójijiyede, mʉje majié boje ji dápiainore, yʉ yópe cʉ́jʉrocʉpe cʉquijivʉ mʉjaque. Aru mʉje cójijiyede, maje jabocʉ Jesucristoi parʉé máre cʉquiyebu mʉjaque. 8^iYʉ́capũravʉ cʉbevʉ mʉjaque caride. Ʉbenita dápiaivʉ yʉ ji ũmei yópe cʉ́jʉrocʉpe mʉjaque. Aru jave coreóvaivʉ yʉ ji ũmei aipe d̶aiye jaʉrõre mʉjare. Z]-Cũinácʉ mʉjacacʉ nópe ãmeina d̶ayʉvacari, mʉjacapũravʉ “¿Meara márica ñʉja, me cʉrivʉ Jʉ̃menijicʉque?” ʉbenina arĩ dápiavaivʉbuya. Ʉbenita chĩoiye baju jaʉteavʉ̃ mʉjare, ʉ̃i ãmeina d̶aiye boje. Mʉja chĩoivʉ baru, ñai nópe pʉeno ãmeina d̶ayʉre jaetovajebu mʉja mʉje cójijinore jocarĩ. =\ uJápiaicacʉ yʉ, “Ãmeno baju d̶aibiya cũinácʉ Jesúre jʉ aipõecʉ Corintocacʉ”, põeva ne coyʉvarede yʉre. “Cʉbiya jípacʉi márepaco bajuque”, ávaivʉbuya. Pʉeno baju ãmenotamu no. Que baru ina Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉvacari pare ʉbema põeva ne d̶aiyede yópe ʉ̃i d̶aiyepe. +[O¿Ji eaiyede mʉje yebai, aipe d̶aji? Mʉje d̶are nʉru yópe mʉje d̶aiyepe caride, mʉjare jararĩ ñájine d̶acʉdacʉyʉmu. Ʉbenita oatʉvaru mʉje d̶aiyede, d̶arãjivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe ʉ̃i parʉéque, mʉjare jã́cʉdacʉyʉmu ji ʉeque, meacʉ ʉ̃mʉpe.oZWMaja Jʉ̃menijicʉi jabod̶aimara teni bʉojabenamu maje yávaiye boje o apecʉi yávaiye boje máre. Quénora Jʉ̃menijicʉi jabod̶aimara teni bʉojad̶avʉ̃ maje d̶aiye boje yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe ʉ̃i parʉéque. YɄbenita maje jabocʉ ʉ̃i ʉru, jãve nʉcʉyʉmu mʉje yebai maumejiena. Ji eaiyede nore, jã́cʉyʉmu ne d̶aiyede, ina ʉbenina arĩ dápiarĩduivʉ ne baju majidivʉ. Jã́cʉyʉmu ne d̶aru majiéque, o quénora majidivʉpe tedu ne yávaiyeque. XApevʉ mʉjacavʉ arĩ dápiarĩduyama nʉmecʉyʉreca yʉ mʉje yebai, ji jidʉé boje. Que baru, “¿Majidivʉ bárica ñʉja?” arĩ dápiad̶ama na, ne dápiarĩduiye boje yʉ coyʉbecʉnʉcʉyʉre náre, ne ãmeina yávaiye báque boje yʉre. |WqQue baru Timoteore jaroivʉ mʉje yebai. Ʉ̃́me jímacʉpe páyʉ, ji ʉmʉ, ʉ̃i cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe, dajocabecʉva ʉ̃i jʉ aiyede ʉ̃́re. Ãrʉre d̶acʉyʉme mʉjare aipe ji d̶aiyepe, ji jʉ aiye boje Jesucristore. Aru cainʉmʉa d̶aivʉ yʉ yópe ji d̶aicõjeiyepedeca ji bueiyede caivʉ Jesúre jʉ aipõeva cójijivaivʉre cainore. SVQue baru parʉrõreca jẽniaivʉ mʉjare: D̶ajarã yópe ji d̶aiyepe. rU]Mʉja cʉvarivʉvacari obedivʉ baju bueipõevare, cũinácʉ quécʉra, yʉre, cʉvarivʉbu mʉjepacʉpe, ji bʉ́re d̶aiye boje mʉje cʉede Jesucristoque cũinávʉpe, mamarʉmʉre ji coyʉiye boje mʉjare ʉ̃i yávaiye méne. _T7Caiye iye ñʉje ñájiyede ji toivaicõjeiyede apecʉre mʉjare toivaicõjemevʉ cʉyoje tede d̶acʉyʉ mʉjare. Quénora toivaicõjeivʉ ʉ̃́re diede, majicacʉyʉ mʉja ji ʉmarare, jímarape paivʉre. >Su Põeva ne borocʉrĩ ãmenore coyʉiyede ñʉjare, copʉ mearore coyʉvaivʉbu náre. Ne dápiaru, jarʉvaiyepe paivʉbu ñʉja. Ye bojecʉbevʉpe paivʉre jã́vaivʉbu ñʉjare. R Memevaivʉbu ñʉje pʉrʉáque pʉ ʉetʉivʉta, bojed̶arãjivʉ ñʉje ãrajiyeva. Põeva ne ãmeina yávaiyede ñʉjare, “Majepacʉ mearo d̶acajacʉrĩ mʉjare”, ávaivʉbu náre. Põeva ne ñájine d̶aiyede ñʉjare, napivaivʉbu ñʉja. rQ] Que baru javede aru caride máre, cainʉmʉa ñájivʉbu ñʉja. Ãvʉé ijivaivʉ ñʉjare. Cũiñóvaivʉ ñʉjare. Cuitótecajea jaʉvaivʉ ñʉjare. Ñʉje mauva pare ñájiovaivʉbu ñʉjare. Aru cʉvabevʉ ñʉje cʉ̃ramiva. P! Ijãravʉcavʉ Jesúre jʉ abevʉ, “Majibema na, ʉbenina coyʉivʉ”, ad̶ama ñʉje borore, Jesúi daroimarare coyʉcarãjivʉ ʉ̃i yávaiye méne. Ʉbenita mʉjacapũravʉ “Jesucristo caiyede coreóvare d̶aibi ñʉjare”, arĩ dápiad̶avʉ̃, ʉbenina dápiaivʉvacari. Ñʉjacapũravʉ bueni majibevʉ parʉéque. Ʉbenita mʉjacapũravʉ “Parʉéque bueivʉbu ñʉja”, arĩ dápiad̶avʉ̃, ʉbenina dápiaivʉvacari. Aru mʉjatamu põeva ne pued̶aimara. Ʉbenita ñʉjatamu ne ãmeina jã́imara. PO Ʉbenita ji dápiainoi, Jʉ̃menijicʉ epeibi ñʉjare, Jesúi daroimarare coyʉcarãjivʉ ʉ̃i yávaiye méne, caivʉ apevʉ ne cãchinocavʉpe. Cʉrivʉbu ñʉja yópe jabovai bʉoimara ne boarĩ́ jarʉvarãjimarape. Caivʉ ijãravʉcavʉ, ángeleva aru põeva máre, jã́d̶ama ñʉje ñájiyede yópe ãmeina teivʉpe. hNI“Caiye iye Jʉ̃menijicʉi majiéde jave majidivʉbu ñʉja”, arĩ dápiarĩduyavʉ̃ mʉja. Aru, “Caiye iye Jʉ̃menijicʉi jíjʉroede jave cʉvarivʉbu ñʉja”, arĩ dápiarĩduyavʉ̃ mʉja. Que baru caride “Iye majié Jʉ̃menijicʉ jie caiyede cʉvarivʉbu ñʉja”, ʉbenina arĩ dápiad̶avʉ̃ mʉja. “Me cʉrivʉbu ñʉja Jʉ̃menijicʉque”, ʉbenina arĩ dápiad̶avʉ̃ mʉja. “Ñʉja jabovatamu, apevʉ Jʉ̃menijicʉi põevare cõjeivʉ”, ʉbenina arĩ dápiad̶avʉ̃ mʉja. Que baru ñʉjare ãmeina jã́ri bojecʉbevʉpe jarʉvad̶avʉ̃ mʉja. Mʉje jãve cõjenu, meajebu ñʉjare. Ñʉja máre yóvajebu mʉjare mʉje jaboteiyede, cʉvarãjivʉ Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiyede mʉjaque. =MsJãve ʉ̃ majibecʉbe apevʉ pʉeno. Caiye mʉje majiéde mʉje cʉvaede majide d̶aibi Jʉ̃menijicʉ. ¿Aru ʉ̃i majide d̶aiye boje diede, aipe teni yávaivʉrʉ̃ mʉja yópe majidivʉpe mʉje baju majiéque? Que baru, “¿Majidivʉ bárica ñʉja apevʉ pʉeno?” arĩ dápiaiye jaʉbevʉ mʉjare. |LqMʉja, jívʉ, jẽvari coyʉquijivʉ yʉ caiye iyede Apolore aru yʉre máre, cad̶atecʉyʉ mʉjare, mʉje d̶aicõjenidubenajiyepe ayʉ põevare apede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃i arĩ toivaicõjeiye báquede jocarĩ aru mʉje abenajiyepe ayʉ cũinácʉ mʉjare bueipõecʉrã, “¿Majicʉ bárica ʉ̃ apevʉ pʉeno?” mʉje ãmeina jã́iyede apevʉre. KQue baru caivʉ põeva ye coyʉbejarãri apecʉre mearore o ãmenore ʉ̃i coyʉiyena, ãnijãravʉ maje jabocʉ Jesucristoi copaidaquijãravʉ baquinó jipocamia. Corejarã mʉja pʉ ʉ̃i copaidaiyeta. Ʉ̃́recabe coreóvare d̶acʉyʉ caiye maje majibede cãreja, põeva ne d̶aiyede yavenina. Aru ʉ̃́recabe coreóvare d̶acʉyʉ caivʉ põeva coapa ne dápiaiyede aipe ne d̶arãjiyede máre. Dinʉmʉ maquinóre caivʉ põeva coapa ne mearore d̶aru, mearore jícʉyʉme Jʉ̃menijicʉ náre coapa. J“Boropatebevʉ yʉ”, arĩ dápiavʉ cainʉmʉa Jʉ̃menijicʉi jã́inoi. Ʉbenita ye baju ãmevʉ ji boropatebedu ji dápiainore. Maje jabocʉrecabe ñai coyʉcʉyʉ yʉre, “Boropateyʉbu mʉ ji jã́inoi”, o “Boropatebecʉbu mʉ ji jã́inoi”. ~IuYʉ́capũravʉre ye baju ãmevʉ mʉje coyʉiyede mearore o ãmenore ji bueiyena. Ye baju ãmevʉ yʉre apevʉ põeva máre ne coyʉiyede mearore o ãmenore ji bueiyena. Aru yʉ́vacari máre mearore o ãmenore ye coyʉbevʉ ji baju bueiyena. H1Aru ñai põecʉ Jʉ̃menijicʉi bueicõjeimʉ mácʉre bueiye jaʉvʉ iye yávaiye méne Cristorã dajocabecʉva aru diede oatʉvabecʉva máre. VG 'Jã́jara ñʉjare, Jesucristoi daroimarare coyʉcarãjivʉ ʉ̃i yávaiye méne, yópe ʉ̃́re memecaivʉre. Ñʉjare bueicõjeimi põevare Jʉ̃menijicʉ “Yópe d̶acʉyʉmu yʉ, mead̶acʉyʉ põevare ne ãmeina teiyede jarʉvarĩ”, ʉ̃i arĩ dápiaino jã́d̶ovameno mácarõre jipocamia ʉbenita jã́d̶ovainore caride. FMajamu Cristo jina, d̶arãjivʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe. Aru Cristobe Jʉ̃menijicʉ jicʉ, d̶acʉyʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe.9EkQue baru arĩ dápiabejarã cũinácʉ põecʉ majicʉre apevʉ pʉeno. Que baru, “Pablo ʉ̃i bueimʉmu yʉ”, o “Apolos ʉ̃i bueimʉmu yʉ”, o “Pedro ʉ̃i bueimʉmu yʉ”, abejarã mʉja. Caivʉ mʉjare bueipõevare aru caiye apede Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiyede epedejaquemavʉ ʉ̃ majare boje. Ijãravʉre, maje cʉede, maje yainájiyede, caride, aru javenare máre epedejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ, majare boje. DWC'Aru yópe máre arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ: “Maje jabocʉ majibi ina ‘¿Majidivʉ bárica ñʉja?’ arĩ majiniduivʉre ne dápiaiye ye bojecʉbede”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. ~BuIjãravʉcavʉ Jesúre jʉ abevʉ ne majié bojecʉbevʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Ne coyʉiyede ne majiéque, “Ʉbenina coyʉivʉbu”, arĩ dápiaibi ʉ̃. Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede: “Ina ‘¿Majidivʉ bárica ñʉja?’ ʉbenina arĩ majiniduivʉre jarʉvaibi Jʉ̃menijicʉ, ne baju majiniduiye boje”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. rA]Mʉje bajumia apecʉre jʉjovaicõjemejara. Cũinácʉ mʉjacacʉ “¿Majicʉ bárica yʉ ijãravʉcavʉ Jesúre jʉ abevʉ jiede?” arĩ dápiayʉ baru, ʉbenina arĩ dápiarĩduibi ʉ̃. Ñai nópe arĩ dápiayʉ majibecʉpe tejacʉrĩ ijãravʉcavʉ Jesúre jʉ abevʉ ne jã́iyede, ʉ̃́re Jʉ̃menijicʉi majide d̶aquiyepe ayʉ majié jãveque. U@#Yópe Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami mead̶ami bajupe, mʉjarecabu Jʉ̃menijicʉi põeva meara baju, memecarãjivʉ ʉ̃́re. Que baru ácʉ põecʉ, ʉ̃i bueiyede jãve ãmeque, bíjare d̶aiyʉrĩburu yóboi mʉjare, ʉ̃i dajocare d̶aiyʉrĩduiyede mʉjare mʉje jʉ aiyede Jesúre, Jʉ̃menijicʉvacari bíjarocʉyʉme ʉ̃́re. i?KCaivʉ maja Jesúre jʉ aipõeva Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramipebu, maje cʉvae boje ʉ̃i Espíritu Santore. Yópe põeva ne cʉepe cʉ̃rami jívʉi, ñai Espíritu Santo cʉbi maje ũmei. ¿Diede coreóvabenarʉ mʉja? F>Ʉbenita põecʉi nurime buedu Cristorã, ʉ̃i d̶aiye ẽ́ni cũiquíyebu no toaque. Aru Jʉ̃menijicʉ bojed̶abecʉyʉme ʉ̃́re, yópe memeicõjeipõecʉ ʉ̃i bojed̶abepe ʉ̃́re memecayʉre, bojecʉbeque memeñʉ mácʉre. Ñai põecʉ ʉ̃i d̶aiye boje bíjaquiyebu ʉ̃́re jocarĩ. Ʉbenita ʉ̃́vacari bíjabecʉyʉme. Mead̶aimʉ macʉyʉ́me yópe põecʉ ʉ̃i cúyarĩ dupini nʉiyepe cʉ̃rami toaque uruiñamine jocarĩ. q=[Põecʉi nurié buedu Cristorã, ʉ̃i d̶aiye ẽ́ni cũiméquiyebu no toaque. Aru Jʉ̃menijicʉ me bojed̶acʉyʉme ʉ̃́re, yópe memeicõjeipõecʉ ʉ̃i me bojed̶aiyepe ʉ̃́re memecayʉre, bojecʉeque memeñʉ mácʉre. K< Jesucristoi daquijãravʉ, ʉ̃i ñájiovaquijãravʉ baquinói põevare, ne ãmeina teiye boje, me jã́d̶ovacʉyʉme ʉ̃ toaque aipe ãrojaene caivʉ põeva ne d̶aiye báquede ijãravʉi. p;Y Yópe apevʉ memeipõeva ne memeiyepe bojecʉeque, yópe úruque, plataque, aru bojecʉrijĩboa cʉ̃rajiboaque máre, nopedeca apevʉ me nurié coyʉivʉbu Jʉ̃menijicʉi yávaiyede. Ʉbenita yópe apevʉ memeipõeva ne memeiyepe bojecʉbeque, yópe jocʉveaque, muiyocaque, aru cõriáque máre, nopedeca apevʉ nurime coyʉivʉbu Jʉ̃menijicʉi borore. I:  Yópe memeipõecʉ ʉ̃i d̶arĩ bʉojabepe cʉ̃ravaque d̶aiñamine cʉ̃rava cʉvabecʉva, nopedeca apecʉ bueni bʉojabebi Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene, Jesucristorã coyʉbecʉva. 29] Yópe põecʉ cʉvaiyʉcʉ mead̶ami cʉ̃rami cʉ̃ravaque d̶aiñamine ʉ̃i d̶arĩ bʉicõjeiyepe diñamine cũinácʉ cʉ̃raque memeipõecʉ me majicʉre, nopedeca Jʉ̃menijicʉ yʉre majide d̶arĩburu yóboi ʉ̃i majiéque, coyʉrĩ bʉicõjeame ʉ̃i yávaiye méne mʉjare. Yópe apevʉ memeipõeva ne memene nʉiyepe diñamine, nopedeca apevʉ ji yóbocavʉ buede nʉñama mʉjare. Aru yópe ina memeipõeva ne me jã́iyepe aipe ne memeiyede, nopedeca me jã́jarari ina mʉjare bueipõeva coapa aipe ne bueiyede, jãve maquiyépe aivʉ. )8K Memecaipõevarecabu ñʉja. Jʉ̃menijicʉrecabe ñʉje memecaimʉ. Aru ñʉje baju yóvaivʉbu ñʉje memecaiyede ʉ̃́re. Mʉjacapũravʉ jiope paivʉbu. Aru yópe jiore memeipõecʉ ʉ̃i memeiyepe, nopedeca Jʉ̃menijicʉrecabe memeñʉ mʉjare, oatʉvacʉyʉ, meara d̶acʉyʉ. Apenore máre jẽvari coyʉquijivʉ yʉ. Mʉja cʉ̃ramipe paivʉ bárãjivʉbu. Aru Jʉ̃menijicʉrecabe ñai d̶ayʉ diñamine. `79Que baru ye baquinó ãmevʉ yʉ mamarʉmʉcacʉ, coyʉyʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne, yópe oteipõecʉpe. Aru ye baquinó ãmemi ñai Apolos, yóbocacʉ, ñai bueyʉ diede máre, yópe mead̶aipõecʉpe. Ñʉjacapũravʉ cũinátʉrʉtamu. Cũinácʉ ñʉjacacʉ apecʉ pʉenocacʉ ãmemi. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉrecabe caivʉ maja maje pʉenocacʉ, ʉ̃i jʉ are d̶aiye boje põevare ʉ̃i yávaiye méne, yópe ʉ̃i bʉcʉre d̶aiyepe oteiyede. Ʉbenita mamarʉmʉcacʉ, yʉ coyʉyʉ, aru yóbocacʉ, ñai bueyʉ, cũinátʉrʉ cʉrivʉvacari ñʉje memeiyeque, cũinátʉrʉ ãmevʉ ñʉje ĩ́ye bojeque. Quénora Jʉ̃menijicʉ bojed̶acʉyʉme ñʉjare coapa, yópe ñʉjare jaʉépe ñʉje memeiye báque boje. 6q5[Yópe cũinácʉ jiore memeipõecʉ ʉ̃i oteiyepe, nopedeca mamarʉmʉre Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne coyʉcacʉ yʉ mʉjare. Aru yópe apecʉ ʉ̃i mead̶aiyepe iye oteiyede, nopedeca ji yóboi mʉjare buequemavʉ Apolos. Ʉbenita yópe Jʉ̃menijicʉi bʉcʉre d̶aiyepe iye oteiyede, nopedeca ʉ̃́recabe põevare jʉ are d̶ayʉ ʉ̃i yávaiye méne. ^45¿Ye parʉéde cʉvari ñai Apolos, aru ye parʉéde cʉvari yʉ, põeva ne yóvarãjiyepe aivʉ ñʉjare? Ñʉjacapũravʉbu Jʉ̃menijicʉre memecaivʉ quéda. Ñʉje memecaiye boje ʉ̃́re, mʉja jʉ aivʉbu maje jabocʉ Jesucristore. Ñʉja coapa d̶aivʉbu ñʉje memeiyede yópe Jʉ̃menijicʉi memeicõjeiye báquepe ñʉjare. >3uCũinácʉ mʉjacacʉ “Pablo ʉ̃i bueimʉmu yʉ” arĩ, aru apecʉ “Apolos ʉ̃i bueimʉmu yʉ” arĩ, jã́d̶ovaivʉ ijãravʉcavʉre Jesúre jʉ abevʉpe paivʉbu mʉja. 42aNopedecabu mʉje dápiaiye boje aru mʉje d̶aiye boje máre yópe ijãravʉcavʉ Jesúre jʉ abeni Espíritu Santore cʉvabevʉ ne dápiaiyepe aru ne d̶aiyepe máre. Mʉja jarad̶avʉ̃ mʉje bajumia cãreja. Aru mʉja tebuted̶avʉ̃ mʉje baju cãreja. Mʉje nópe d̶aiye boje, jã́d̶ovad̶avʉ parʉre nʉmevʉ mʉje ũmei Espíritu Santoque. Quénora d̶are nʉñavʉ mʉja yópe ijãravʉcavʉ Jesúre jʉ abevʉpe. v1 gMʉja, jívʉ, ji cʉe báquede mʉjaque, coyʉyʉ bʉojabetecacʉ mʉjare yópe ji coyʉiyepe ina Jesúre jʉ aipõeva, parʉre nʉivʉre ne ũmei Espíritu Santoque. Quénora coyʉiye jaʉteavʉ̃ yʉre mʉjare, Jesúre jʉ aipõeva Espíritu Santore cʉvarivʉreca, yópe ji coyʉiyepe Jesúre jʉ abevʉ Espíritu Santore cʉvabevʉre. Jʉed̶ojĩnape paivʉ bateávʉ̃ mʉja. Jʉed̶ojĩna opeco matʉiyeda ũcuñaima aru ãiyede ãiye majibema. Quédeca mʉja jʉed̶ojĩnape paivʉ mʉje ũme, quénora Jʉ̃menijicʉi yávaiye maiyójabede Cristorã jápiarĩ eavʉ̃ mʉja, aru ʉ̃i yávaiye maiyójaede jápiarĩ eabeteavʉ̃ mʉja. Aru caride máre, bueiye maiyójaede jápiarĩ eajʉrorivʉvacari, jápiarĩ eabevʉtamu mʉja cãreja. 04/aYópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede: “Põecʉ cʉbebi Jʉ̃menijicʉi dápiaiyede majicʉ. Aru põecʉ cʉbebi majicarĩ bʉojayʉ Jʉ̃menijicʉre”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. Ʉbenita maja Jesucristore jʉ aipõeva dápiaivʉbu yópe ʉ̃i dápiaiyepe..7Ñai Espíritu Santore cʉvacʉ, caiye bueiyede ʉ̃i jápiaiyede, “Jʉ̃menijicʉi majiéque bueyʉbe” o “Põeva ne majiéque bueyʉbe”, nurié arĩ coyʉrĩ majibi ʉ̃. Ʉbenita ʉ̃i baju bueiyede nurié arĩ coyʉrĩ majibebi põecʉ Espíritu Santore cʉvabecʉ. -Ʉbenita ina Espíritu Santore cʉvabevʉ coreóvaivʉ bʉojabenama iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiyede bojecʉbeda ʉ̃i Espíritu Santoque. Ne jápiaiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃i majiéque coyʉiyede, “¿Ʉbeni márica?” arĩ dápiad̶ama na. Ne dápiaru, die bojecʉbevʉ. Ácʉ põecʉ Espíritu Santore cʉvabecʉ baru, Jʉ̃menijicʉ jiede ye coreóvabebi ʉ̃. 2,] Que baru ji coyʉiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede, coyʉbevʉ yʉ põeva ne bueiyede yʉre o ji baju dápiaiyede. Quénora coyʉivʉ yʉ ñai Espíritu Santoi bueiyede yʉre. Que teni bueivʉ yʉ ina cʉvarivʉre Espíritu Santore iye yávaiyede ñai Espíritu Santoi coreóvare d̶aiyede yʉre. }+s Ñai Espíritu Jʉ̃menijicʉi daroimʉ majare põeva ne majiéde coreóvare d̶abebi majare. Quénora Jʉ̃menijicʉi majiéde coreóvare d̶aibi majare, maje coreóvarãjiyepe ayʉ iye Jʉ̃menijicʉi mearore d̶acaiyede majare bojecʉbeda. * Põecʉ cʉbebi coreóvayʉ apecʉ põecʉi dápiaiyede. Quécʉra ñai põecʉ coreóvaibi ʉ̃i baju dápiaiyede. Quédecabu Jʉ̃menijicʉ jie máre. Põecʉ cʉbebi coreóvayʉ Jʉ̃menijicʉi dápiaiyede. Ñai Espíritu Santo quécʉra coreóvaibi diede. D) Iye ʉ̃i mearo d̶acaquiyede ʉ̃i Espíritu Santoque coreóvare d̶aibi majare. Ñai Espíritu Santorecabe majicʉ caiyede. Pʉ caiye iye Jʉ̃menijicʉi ʉrarõ majiéde majibi ʉ̃. N( Aru iye ʉ̃i mearo d̶acaquiyede ʉ̃i mead̶aiyede, yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede:Jʉ̃menijicʉ mead̶aibi ʉ̃i mearo d̶acaquiyede ina põevare ʉ̃́re ʉrivʉre, yópe põeva ne jã́mene, aru ne jápiabede, ne dápiabede máre, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. W''Ijãravʉcavʉ ne jabova caivʉ ye coreóvabedejaquemavʉ iye Jʉ̃menijicʉi majiéde. Ina jabova coreóvaivʉ baru, pẽvari jẽomejebu maje jabocʉ cavarõ mearocacʉre meacʉ bajure jocʉcʉjaravena. h&IIye majié ji coyʉiyebu Jʉ̃menijicʉi majié. Javede ʉ̃i cʉed̶aquiye jipocamia ijãravʉre, majidejaquemavʉ mead̶acʉyʉ majare, maje cʉrãjiyepe ayʉ meara baju ʉ̃́que cainʉmʉa. Cristoi daquiye jipocamia ijãravʉi, Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovamenejaquemavʉ iye ʉ̃i majiéde, ʉ̃i d̶aquiyede. Ʉbenita diede jã́d̶ovaimi caride. M%Yʉ máre coyʉivʉ majiéque. Ʉbenita ijãravʉcavʉ ne majiépe ãmevʉ. Aru ijãravʉcavʉ ne jabova ne majiépe ãmevʉ. Iye ne majié ijãravʉque cũiné nʉivʉ. Quénora iye majié ji coyʉiyeque coyʉivʉ yʉ ina Jesúre jʉ aipõeva parʉre nʉivʉre ne jʉ aiyeque ye jaʉbevʉva ne coreóvaiyede Jesúre. $}Que baru mʉja jʉ aivʉbu Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne Cristorã, Jʉ̃menijicʉi jã́d̶ovaiye boje ʉ̃i parʉéde. Ʉbenita põeva ne majié boje, mʉja jʉ aivʉ ãmevʉ. Jʉ̃menijicʉi majiéde ʉ̃i coreóvare d̶aino Espíritu Santoque +#OJi coyʉiye báquede mʉjare Jʉ̃menijicʉi yávaiyede yópe ina ijãravʉcavʉ majidivʉ ne coyʉiyepe coyʉbetecacʉ yʉ. Majidivʉ ne yávaicamuare aru maiyójae yávaicamuare máre coyʉbetecacʉ yʉ, mʉje jʉ abenajiyepe ayʉ ji coyʉiyede iye jápurae boje me. Quénora ji coyʉiye báqueque mʉjare jã́d̶ovacacʉ Espíritu Santoi parʉéde. Aru ʉ̃i parʉéque majide d̶áme mʉjare iye yávaiye méne. 2"]Jidʉcʉ ji yávaiyeque eacacʉ yʉ mʉje yebai. “Jʉ̃menijicʉi yávaiyede me coyʉrĩ bʉojabequijichʉvʉ yʉ”, ji arĩ dápiaiye boje, jidʉrĩ bidicacʉ yʉ. !7Mʉje me coreóvarãjiyepe ayʉ iye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede, “Cũináene quénora coyʉquijivʉ ina Corintocavʉre”, arĩ dápiacacʉ yʉ, ji buequiye jipocamia mʉjare. Que baru, “Jesucristo, jabova ne pẽvaimʉ mácʉ jocʉcʉjaravena, yaidéjaquemavʉ majare boje, jarʉvacʉyʉ maje ãmeina teiyede”, arĩ coyʉcacʉ yʉ mʉjare. Yʉ ʉ̃́re quécʉra coreóvare d̶aiyʉtecacʉ mʉjare. V  'Mʉja, jívʉ, ji jã́cʉnʉiye báquede mʉje yebai, coyʉcʉyʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede, coyʉbetecacʉ yʉ yópe ina ijãravʉcavʉ majidivʉ ne coyʉiyepe. Mʉjare coyʉcacʉ iye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede, jã́d̶ovameno mácarõre jipocamia ʉbenita jã́d̶ovainore caride, mʉje coreóvabejʉroede apecʉ ʉ̃i coyʉbedu diede mʉjare. Ʉbenita majidivʉ ne yávaicamuaque coyʉbetecacʉ yʉ. Aru maiyójae yávaicamuaque máre coyʉbetecacʉ yʉ. K Que baru yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede: “Ñai põecʉ ‘¿Meacʉ bárica?’ arĩ coyʉiyʉcʉ baru, ʉ̃i bajuma nópe arĩ coyʉbejacʉrĩ. Quénora ‘Meacʉ bajube maje jabocʉ cavarõ mearocacʉ’, arĩ coyʉjacʉrĩ ʉ̃”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ.l SJʉ̃menijicʉrecabe cʉre d̶ayʉ majare cũinávʉpe Jesucristoque. Aru Cristoque majide d̶aibi majare ʉ̃i bueiyede jãvene. Jesucristo boropatebevʉpe d̶aibi majare Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Coatede d̶aibi majare ãmenore jarʉvarĩ, maje d̶arãjiyepe ayʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Aru bojed̶aibi majare maje ãmeina teiyede jarʉvarĩ. \ 3Que baru ñame “¿Meara márica?” aivʉ bʉojabema Jʉ̃menijicʉi jã́inore.  #Jʉ̃menijicʉ beorĩ epeibi ʉ̃ jinava jabova ãmevʉre, ijãravʉcavʉ ne ʉbemarare, aru parʉbevʉre caivʉ ne cãchinocavʉre. Majarecabu Cristoi mead̶aimara. Que teni Jʉ̃menijicʉ cũiné d̶acʉyʉme caivʉ ina “Parʉrivʉbu ñʉja”, aivʉre ʉbenina. e EQue baru Jʉ̃menijicʉ beorĩ epeibi ʉ̃ jinava põeva majibevʉre ijãravʉque majiéde, cʉyoje tede d̶acʉyʉ ina põeva “¿Majidivʉ bárica ñʉja?” arĩduivʉre. Aru Jʉ̃menijicʉ beorĩ epeibi ʉ̃ jinava põeva parʉbevʉre ijãravʉque parʉéde, cʉyoje tede d̶acʉyʉ ina põeva “¿Parʉrivʉ bárica ñʉja?” arĩduivʉre.  !Mʉja, jívʉ, ãrʉjara iyede. Jʉ̃menijicʉi cutuquiye jipocamia mʉjare, obebejĩna mʉjacavʉ majitequemavʉ ijãravʉque majiéde, obebejĩna parʉrivʉpe cõjequemavʉ apevʉ põevare, aru obebejĩna cʉvatequemavʉ mʉjebʉcʉva parʉrivʉ ne jabovava. O Põeva aivʉ baru “Jʉ̃menijicʉ majibebi”, nárecabu majibevʉ. Jʉ̃menijicʉ majicʉtame caivʉ pʉeno, majibecʉpe páyʉvacari põeva ne jã́iyede. Põeva aivʉ baru “Jʉ̃menijicʉ parʉbebi”, nácapũravʉ ye majibema. Jʉ̃menijicʉ parʉcʉtame caivʉ pʉeno parʉbecʉpe páyʉvacari põeva ne jã́iyede. $ CɄbenita majacapũravʉ coreóvaivʉbu Cristo Jʉ̃menijicʉi parʉéde cʉvacʉre aru Jʉ̃menijicʉi majiéde máre cʉvacʉre, ʉ̃i mead̶aquiyepe aivʉ põevare. Majarecabu Jʉ̃menijicʉi cuturĩ epeimara ʉ̃ jinava, judíova aru judíova ãmevʉ máre, Cristoi mead̶aimara. L Ʉbenita ñʉjacapũravʉ quéda cũináene coyʉivʉbu. “Cristo jabovai pẽvari jẽoimʉ mácʉ jocʉcʉjaravena yaidéjaquemavʉ, bojed̶acʉyʉ maje ãmeina teiyede, jarʉvacʉyʉ diede”, arĩ coyʉivʉbu ñʉja. Ʉbenita ina judíova jorojĩñama ne jápiaiyede iye ñʉje coyʉiyede, ñai jabotejʉrocʉre náre. Aru ina judíova ãmevʉ ne jápiaiyede diede, “¿Ʉbeni márica?” arĩ, bojecʉbepeda dápiad̶ama iye ñʉje coyʉiyede. m UIna judíova jã́iyʉrivʉbu põeva ne d̶arĩ majibede, ne jʉ arãjiye jipocai apecʉ ʉ̃i coyʉiyede náre. Aru ina griegova jápiaiyʉrivʉbu põecʉ ʉ̃i coyʉiyede ijãravʉque majiéde, jʉ arãjivʉ ʉ̃i coyʉiyede. z oJãve caiyede majibi ʉ̃. Aru, “Ijãravʉcavʉ ne majiémia ye coreóvaivʉ bʉojabema yʉre”, arejaquemavʉ ʉ̃. Quénora, “Ina põeva jʉ aivʉ ji yávaiye méne Cristorã ji mead̶acaimara márajivʉbu”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Iye yávaiye ménecabu Cristorã, ʉ̃i mead̶aiyede põevare, ñʉje coyʉiye. Ʉbenita, “¿Ʉbeni márica?” arĩ dápiad̶ama ñʉje coyʉiyena ijãravʉcavʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ. Que baru iye ñʉje coyʉiye bojecʉbevʉ, ne dápiaru.  Que baru ye baquinó ãmevʉ ina majiniduivʉ ne majié ijãravʉque, aru ina bueniduivʉ ne majié ijãravʉque, aru ina majicarĩduivʉ apevʉre máre ne majié ijãravʉque. Caiye iye ne majiniduiyede ʉbenina bojecʉbe tede d̶aibi Jʉ̃menijicʉ.   Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede ina Cristore jʉ abevʉ ne borore:Ina majidivʉ ne majiéde jarʉvacʉyʉmu yʉ. Aru ina coreóvaivʉ ne coreóvaiyede bojecʉbe tede d̶acʉyʉmu yʉ, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. ( KIna põeva bíjare nʉivʉ Jʉ̃menijicʉre jocarĩ toabo cũiméboi ne jápiaiyede iye yávaiye méne Cristoi mead̶acaiyena põevare ʉ̃i yaiye báque boje jocʉcʉjaravena, “¿Ʉbeni márica?” arĩ dápiad̶ama na. Ãrʉmevʉpe jã́d̶ama caivʉ coyʉivʉre iye yávaiye méne Cristorã. Que baru jʉ abema ʉ̃́re. Ʉbenita majacapũravʉ mead̶are nʉivʉbu cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi ʉ̃i oatʉvare d̶aiye boje majare iye yávaiye méque Cristorã. Coreóvare d̶aibi majare ʉ̃i parʉéde iye yávaiye méque. o YCristo jarobeteame yʉre, ji jã́d̶ovaquiyepe ayʉ põevare Jʉ̃menijicʉque ocoque. Quénora jaroáme yʉre, ji coyʉquiyepe ayʉ iye yávaiye méne ʉ̃i mead̶acaiyede põevare ne ãmeina teiyede jarʉvarĩ. Ʉbenita yʉ coyʉbevʉ iye yávaiye méne põeva ne majiéque aru me yávaiyeque máre. Ʉbevʉ yʉ ne jʉ aiyede iye yávaiye méne, die me jápurae boje. Quénora ʉvʉ yʉ ne jʉ aiyede diede Cristoi yaiye báque boje jocʉcʉjaravena. Que baru bojecʉbe tede d̶aiyʉbevʉ yʉ ʉ̃i yaiye báquede ji coyʉiyeque. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i jã́d̶ovaino ʉ̃i parʉéde aru ʉ̃i majiéde Cristoque : oEstéfanare ʉ̃ jivʉque ãrʉvʉ yʉ caride. Náre máre Jʉ̃menijicʉque jã́d̶ovacacʉ yʉ ocoque. Ãrʉmetevʉ yʉ apevʉ ji jã́d̶ovaimara mácavʉre, cʉrivʉ baru. w iMʉjacavʉ obebejĩnare ocoque jã́d̶ovacacʉ yʉ Jʉ̃menijicʉque. Crispore aru Gayore máre quévʉra Jʉ̃menijicʉque jã́d̶ovacacʉ yʉ ocoque. Jʉ̃menijicʉque ji jã́d̶ovaru obedivʉ põevare ocoque, “Pabloi bueimaramu ñʉja”, arãjichʉma na. Que baru torojʉede jívʉ Jʉ̃menijicʉre, ji jã́d̶ovame boje ocoque obedivʉ mʉjare ʉ̃́que.     ¿Aipe teni nópe dápiaivʉrʉ̃ mʉja, yajuboa tede d̶aivʉ? Caivʉ Jesúre jʉ aipõeva cʉrivʉbu ʉ̃́que cũinávʉpe. Jãve ãmevʉ mʉje ʉbenina arĩ dápiaiyede apevʉ ʉ̃́re jʉ aivʉ cʉrivʉre ʉ̃́que cũinávʉpe, ʉbenita apevʉ ʉ̃́que cʉbevʉre. Aru yʉ ãmevʉ ñai ne pẽvari jẽoimʉ mácʉ jocʉcʉjaravena mʉjare boje. Aru ocoque mʉje jã́d̶ovaiyede Jʉ̃menijicʉque, “Yʉ Pablore jʉ aivʉ”, abeteavʉ̃ mʉja. Quénora “Jesucristore jʉ aivʉ”, ávʉ̃ mʉja. :  o Mʉja dápiabevʉya cũinátʉrʉ mʉje ũmei. Quénora apevʉ mʉjacavʉ, “Ñʉjamu Pabloi bueimara”, ad̶ama. Aru apevʉ mʉjacavʉ, “Ñʉjamu Apoloi bueimara”, ad̶ama. Apevʉ mʉjacavʉ, “Ñʉjamu Pedroi bueimara”, ad̶ama. Aru apevʉ mʉjacavʉ, “Ñʉjamu Cristoi bueimara”, ad̶ama.    Mʉja, jívʉ, nópe coyʉyʉbu mʉjare ico Cloé õi cʉ̃ramicavʉ, ne coyʉiye boje yʉre mʉje jaraiyede mʉje baju. /  Y Mʉja, jívʉ, maje jabocʉ Jesucristo yópe coyʉicõjeimi yʉre. Parʉrõreca jẽniaivʉ mʉjare, mʉje dápiarãjiyepe ayʉ cũinátʉrʉ mʉje ũmei. Yajuboa tede d̶abejarã mʉje jẽneboi. Cãrijimenoque cʉjarã mʉja. Cũinátʉrʉ bajad̶éni mʉje ũme, mʉje dápiaino máre.   % Jʉ̃menijicʉ d̶aibi cainʉmʉa yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. Ʉ̃́recabe mʉjare cuturĩ epeyʉ maje jabocʉ Jesucristoque cũinávʉpe, “Yóvajarãri na jímacʉ Jesucristoque”, ʉ̃i aiye báquepedeca. Corintocavʉ Jesúre jʉ aivʉ ne yajuboa tede d̶aino G  Jʉ̃menijicʉ parʉre d̶acʉyʉme mʉjare mʉje ũmei pʉ ijãravʉ cũiyeta, ñame ne bʉojabenajiyepe ayʉ boropad̶aivʉ mʉjare maje jabocʉ Jesucristoi copaidaquijãravʉ baquinóre. u eQue baru caride mʉje napini coreiyede maje jabocʉ Jesucristoi copaidaquiyede, ye jaʉbevʉ mʉjare cũinájino Jʉ̃menijicʉi majiécarõ iye ʉ̃i majide d̶aiye ʉ̃i põevare Espíritu Santoque, ne cad̶atenajiyepe ayʉ apevʉre.  5Pʉeno baju mʉje coreóvare nʉiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene Cristorã, pʉeno baju oatʉvaibi mʉjare, mʉje mearo d̶arãjiyepe ayʉ. V 'Mʉje cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe, Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acaibi mʉjare ʉrarõ baju. Caiye ʉ̃ jiede coreóvare d̶aibi mʉjare. Aru diede mʉjare me coyʉre d̶aibi majiéque apevʉre máre. R Cainʉmʉa Jʉ̃menijicʉre torojʉede jívaivʉ, ji mearore jímʉre, mʉjare boje. Jʉ̃menijicʉ Jesucristore mearo d̶acare d̶aibi mʉjare bojecʉbeda. Que baru ʉ̃́re torojʉede jíyʉbu. g IMajepacʉ Jʉ̃menijicʉ, maje jabocʉ Jesucristomaque, mearo d̶acajacʉrĩ mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Aru torojʉrĩ cʉre d̶ajacʉrĩ mʉjare cãrijimevʉva. Cristo ʉ̃i mearo d̶acaiyede ʉ̃́re jʉ aivʉre S #Yʉ, Pablo, toivaicõjeivʉ apecʉre iyoca paperayocare. Meaicõjeivʉ mʉja cójijivaivʉ Corinto ãmicʉriĩmarocavʉ Jʉ̃menijicʉi põevare. Jʉ̃menijicʉ beorĩ epeibi yʉre Jesucristoi yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaracacʉre. Sóstenes máre, majecʉ ʉ̃i jʉ aiye boje Jesúre majapedeca, meaicõjeimi mʉjare. Caivʉ mʉjarecabu Jʉ̃menijicʉi cutuimara mácavʉ ʉ̃ jinava meara baju. Mʉjarecabu cʉrivʉ Jesucristoque cũinávʉpe, yópe caivʉ põeva cainoa joborõacavʉpe mearore jívʉ maje jabocʉ Jesucristore. Ʉ̃́recabe ne jabocʉ aru maje jabocʉ máre.   e=}}|+zy wvuetes rUpQotlkihg{fofe3cbba4`__5[[+YY$X4W0VTTR0PNrMtL K{KJCHGGoFEEDCBB@_?L>=#;::98S7^63/2t1/.-** (( &%%#A!z!7 T'-$j  3 dK= J  Ina yajuipõeva ne cúyarãjiye jipocai, me cored̶ama ne d̶aiyede, ne ĩ́yʉe boje no yajuino bojede, jipobʉ ad̶aitarabʉ laurel ãmicʉriyocaque d̶aitarabʉre, maume pojequitarabʉre. Que baru ina ĩ́vʉ ditarabʉre torojʉrãjarama ditarabʉque quĩ́jino baju, pʉ ditarabʉ pojeiyeta. Ʉbenita majacapũravʉ me jã́ri coreivʉbu maje d̶aiyede, Jʉ̃menijicʉi jíquiyepe aivʉ majare ʉ̃i boje méne pojebequiyede cainʉmʉa. Que baru torojʉrãjaramu maja Jʉ̃menijicʉi boje méque cainʉmʉa. &IE Jẽvari coyʉyʉbu mʉjare. Obedivʉ yajuipõeva cúyaivʉreca, no yajuino upacʉ bojede jícʉyʉme cũinácʉ ina cúyaivʉcacʉre quécʉra. ¿Diede coreóvabenarʉ mʉja? Yópe caivʉ ina yajuipõeva coapa ne me cúyaiyepe, ne ĩ́yʉe boje no bojede, nopedeca caivʉ mʉja máre mearore d̶ajarã mʉje cʉede ijãravʉi, maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉi jíquiyepe aivʉ boje méne caivʉ mʉjare coapa. 3H_ Caiye iyede d̶ayʉbu yʉ, põeva ne me jápiarĩ jʉ arãjiyepe ayʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne, na máre yʉ́que Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaimara marajiyépe ayʉ. uGc Aru quédecabu ina parʉbevʉre ne ũmei, ne majibe boje cãreja ne d̶aiye méne o ãmene Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Ji cʉede náque, nácacʉpe teni, ne majibedu apejĩe méne o ãmene, diede d̶abevʉ yʉ, ne me jápiarãjiyepe ayʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne ʉ̃i parʉre d̶aiyede põevare ne ũmei. Que teni caino ji nʉinoi, buecʉyʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne, cainʉmʉa d̶ayʉbu yʉ nócavʉ ne d̶aiyepe, ãmenore d̶abecʉva, Jesúi mead̶aquiyepe ayʉ apevʉ nácavʉre. ;Fo Ʉbenita ji cʉede judíova ãmevʉque, nácacʉpe teyʉbu yʉ, ne me jápiaiyʉrãjiyepe ayʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne, ʉ̃i mead̶acaiyede põevare. Que teni ina d̶abevʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre, ne jʉ arãjiyepe ayʉ Jesucristore, yʉ máre d̶abevʉ yópe iye d̶aicõjeiyepe ji cʉede náque, d̶ayʉvacari Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede Cristoi cõjeimʉ mae boje. }Es Ji cʉede judíovaque, judíope teyʉbu yʉ, ne me jápiaiyʉrãjiyepe ayʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne, ʉ̃i mead̶acaiyede põevare. Que teni ina d̶aivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre, ne jʉ arãjiyepe ayʉ Jesucristore, yʉ máre d̶ayʉbu yópe iye d̶aicõjeiyepe ji cʉede náque, diede d̶aiye jaʉbedeca yʉre. JD  Yʉ́capũravʉ apecʉ ʉ̃i yebacacʉ ãmecʉvacari, yebacacʉpe teyʉbu ji baju, põeva obedivʉ baju ne jápiarãjiyepe ayʉ ji coyʉiyede Jesús ʉ̃i yávaiye méne, ne jʉ arãjiyepe ayʉ ʉ̃́re, ʉ̃i mead̶acaquiyepe ayʉ náre ne ãmeina teiyede jarʉvarĩ, ne cʉrãjiyepe ayʉ me ʉ̃́que cainʉmʉa. MC Ji bajumica ji coyʉiyede Jesús ʉ̃i yávaiye méne bojecʉbeda, torojʉre d̶aivʉ yʉre. Yʉre jaʉéde jícõjeni bʉojayʉvacari yʉre jápiaivʉre, náre ye jícõjemevʉ yʉre apejĩene. B} Diede coyʉyʉ baru ji coyʉiyʉe boje, torojʉjebu yʉ. Aru ji torojʉe bájebu yópe ji bojede ĩ́yepe. Ʉbenita diede coyʉbevʉ, ji coyʉiyʉe boje. Quénora diede coyʉiye jaʉvʉ yʉre Jʉ̃menijicʉi coyʉicõjeiye báque boje yʉre diede. tAa Yʉ ye coyʉbevʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne ji coyʉiyʉe boje diede. Quénora Jesucristo coyʉicõjeimi yʉre. Que baru ji coyʉiyede Jesús ʉ̃i yávaiye méne ʉ̃i mead̶acaiyede põevare, “¿Meacʉ bárica yʉ?” ye arĩ bʉojabevʉ yʉ. ¡Ãmeno vaiquíyebu yʉre ji coyʉbedu Jesús ʉ̃i yávaiye méne! Que baru diede coyʉiye jaʉvʉ yʉre. *@M Ʉbenita yʉ́capũravʉ ye mʉjare jícõjemevʉ yʉre jaʉéde. Aru ye toivaicõjemevʉ apecʉre mʉjare caride, mʉje jínajiyepe ayʉ yʉre jaʉéde. Quénora yaijʉrocʉbu yʉ jacopʉbecʉva apejĩene. Mʉjare jícõjeñʉ maru, “¿Meacʉ bárica yʉ?” ye arĩ bʉojabejebu yʉ. a?; Quédeca maje jabocʉ Jesucristo ʉ̃i yávaiye méne coyʉcaipõevare jacopʉicõjeñʉme náre jaʉéde, ne coyʉiye boje ʉ̃i yávaiye méne. Que baru ina jápiaivʉre ne bueiyede jícõjeñʉme náre jaʉéde. n>U Ñʉjacavʉ judíova Jʉ̃menijicʉre memecaivʉ ʉ̃i cʉ̃rami jívʉi jacopʉyama ne ãrajiyeva, ne memecaiye boje diñamine. Ina ãimarare boaipõeva jínajivʉ na mácavʉre Jʉ̃menijicʉre ʉ̃i cʉ̃rami diva ʉ̃́re jícaiyede juaivai jacopʉyama ina boaimara mácavʉi jiarʉaquede ne ãrajiyeva, ne memeiye boje. ¿Diede coreóvabenarʉ mʉja? ={ Apevʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne coyʉcaipõeva eaivʉ bácavʉ mʉje yebai mʉjare jícõjenu náre jaʉéde, ne coyʉiye báque boje, jãve pʉeno baju mʉjare jícõjeiye jaʉvʉ ñʉjare jaʉéde, ñʉje coyʉrĩ bʉiye báque boje mʉjare diede mamarʉmʉre. Ʉbenita ñʉja ye mʉjare jícõjemevʉ ñʉjare jaʉéde, ñʉje coyʉiye boje Jesús ʉ̃i yávaiye méne mʉje yebai. Quénora ñʉjacapũravʉ napiñavʉ caiyede, mʉje me jápiarãjiyepe aivʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne aru, “Ina ĩ́yʉrivʉbu náre jaʉéde ñʉjare jocarĩ, ne bueiye boje ñʉjare”, ʉbenina mʉje ãmecorobenajiyepe aivʉ ñʉjare. 0<Y Que baru yópe oteipõecʉi oteiyepe, ñʉje coyʉiyede mʉje yebai Jesús ʉ̃i yávaiye méne, ʉ̃i mead̶acaiyede põevare, cad̶atenajivʉ mʉjare mʉje ũmei, jãve mʉjare jíye jaʉvʉ ñʉjare jaʉéde, mʉje cad̶atenajiyepe aivʉ ñʉjare yópe mʉje bojed̶aiyepe ñʉje memeiyede. &;E Quénora toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i d̶aicõjeiyede Jʉ̃menijicʉre memecaipõevare boje. Majarecabu ʉ̃i nópe arĩ dápiaimara. Jẽvari coyʉyʉbu yʉ. Ñai jiore memeñʉ, mead̶acacʉyʉ jobore ne otequiye jipocamia, coreyʉbe, cʉvacʉyʉ ʉ̃i memeiye bojede, jẽijãravʉ baquinó eaiyede. Aru ñai oteiyede ĩñʉ coreyʉbe, cʉvacʉyʉ ʉ̃i memeiye bojede máre, jẽijãravʉ baquinó eaiyede. 6:e Yópe arĩ, Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i d̶aicõjeiyede ʉ̃i põevare: “Ñai oteiãimacʉ ʉracʉ memecayʉre mʉjare, bʉobejarã ʉ̃́re ʉ̃i jijecamure, ʉ̃i ãmequiyepe aivʉ ʉ̃i cʉ̃ocaiyedeca mʉjare mʉje oteiyabeare ʉ̃i cʉraiyede diede”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i nópe toivaicõjeiye báquede, oteiãimarare quévʉra cõmaje ãroje jã́menejaquemavʉ. 9 Iye ji coyʉiyede mʉjare, “Ʉ̃i baju arĩ dápiaiyede coyʉyʉbebu ʉ̃”, abejarã mʉja. Põecʉreca ʉ̃i arĩ dápiaiyede coyʉbevʉ yʉ. Quénora yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre coyʉyʉbu yʉ. v8e Churara cʉbebi ʉ̃i baju ãquiyede bojed̶ayʉ. Aru jiore oteipõecʉ cʉbebi ʉ̃i baju oteiyede bʉcʉrĩ bʉojarĩ jẽiyede ãmecʉ. Aru oteiãimarare coreipõecʉ máre cʉbebi ina ãimara opecore jívʉ ne opecore ĩmecʉ. 7 Mʉja jíyavʉ̃ apevʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne coyʉipõevare náre jaʉéde. Ʉbenita Bernabé yʉ́maque memeicarã ñʉje pʉrʉáque, bojed̶arãjivʉ ñʉjare jaʉéde. Jãve ñʉja máre, yópe apevʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarape, memeiye ñʉje pʉrʉáque jaʉbevʉ ñʉjare. Quénora mʉja jápiaivʉre ñʉje bueiyede jíye jaʉvʉ ñʉjare jaʉéde. 6! Aru ji cʉvaru Jesúre jʉ aipõeco jimarepaco bajʉrócore, yópe apevʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara, aru ñʉjacacʉ Pedro máre, aru maje jabocʉ Jesucristoi yóva ne cʉvaepe, meajebu. Aru jimarepaco bajʉrócore cʉvaru, yʉ́que õ majʉrócore nʉvaiye jaʉjebu yʉre aru jíye jaʉjebu mʉja jápiaivʉre ji bueiyede õ majʉrócore máre ãiyede aru ũcuiyede. _57 Mʉja jápiaivʉ ji bueiyede Jesús ʉ̃i yávaiye méne, mʉje jídu yʉre ãiyede aru ũcuiyede máre yópe bojed̶aiyepe ji memeinore, cad̶atecʉyʉ mʉjare, meajebu. Jãve nópe d̶aiye jaʉvʉ mʉjare. @4{ Nópe coyʉvaivʉ yʉ caivʉ ina ãmecoroivʉre yʉre. C3 Apevʉ “Pablo Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimʉ ãmemi” ʉbenina aivʉreca, mʉjacapũravʉ majidivʉbu yʉre Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimʉre, mʉje jʉ aiye boje Jesúre, ji coyʉiye báque boje mʉjare ʉ̃i yávaiye méne, ʉ̃i mead̶acaiyede põevare. Que baru mʉje cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe, jã́d̶ovari bʉojaivʉ yʉ jãve Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimʉre. X2 + Jãve yʉ́vacari apecʉ põecʉi yebacacʉ ãmevʉ. Jãve yʉ́vacari Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimʉmu. Jãve yʉ́vacari jã́rejacacʉ maje jabocʉ Jesúre. Aru jãve yʉ́vacari d̶acacʉ méne Jesús ʉ̃i d̶aicõjeiyede yʉre, mʉje jʉ aiye boje ʉ̃i yávaiye méne aru mʉje cʉe boje ʉ̃́que cũinávʉpe. Que baru meajebu mʉje jídu yʉre jaʉéde, ji memecaiye boje mʉjare. Ʉbenita yʉ yéde jẽniamevʉ mʉjare cainʉmʉa. H1  Que baru jícʉ, apecʉ Jesúre jʉ aipõecʉ, ʉ̃i ãmeina tedu ji ãiye boje ãimajiarʉare, ye ãmecʉyʉmu yʉ ãimajiarʉare bedióva cojedeca, ãmeina tede d̶abecʉyʉ ʉ̃́re.K0 Que teni mʉjecʉre, Jesúre jʉ aipõecʉre, ãmeina tede d̶ad̶avʉ̃ mʉja. Ʉ̃́tame Jesucristo jicʉ. Que baru mʉje ãmed̶aiyede ʉ̃́re, Cristo bajure máre ãmed̶ad̶avʉ̃ mʉja. P/ Mʉjacapũravʉ majidivʉbu ãmeina tebevʉre mʉje ãiye boje. Ʉbenita ʉ̃́capũravʉ arĩ dápiayʉbe ãmeina teyʉre ʉ̃i ãiye boje. Que baru mʉje majié boje, ãmed̶ad̶avʉ̃ mʉja ñai mʉjecʉre. Cristo yaidéjaquemavʉ ʉ̃́re boje, ʉ̃i bíjabequiyepe ayʉ. Ʉbenita mʉja bíjare nʉre d̶aivʉbu ʉ̃́re. D. Nácacʉ jã́ñʉ maru mʉjare, majidivʉre ʉ̃i dápiaru, ãivʉre pẽpeimʉre mearore jíñami jívʉi, jãve ãiyʉcʉyʉme ʉ̃ máre iye ãiyede, ne jíye báquede pẽpeimʉre. 4-a Maja ãri bʉojaivʉreca iye ne jíye báquede pẽpeimarare ãmeina tebevʉva, me jã́jara mʉja. Ina majibevʉ cãreja arĩ dápiaivʉ baru mʉja mearore jíde nʉivʉre pẽpeimarare, aru “¿Mearica iye d̶aiye?” arĩ dápiaivʉ baru, ãmeina tejebu, ne jã́iye boje mʉja ãivʉre diede. K,Jʉ̃menijicʉ majare me jã́ñʉ ãmemi maje ãiye boje o maje ãme boje. Maje apede ãmenu, Jʉ̃menijicʉ ãmeina jã́memi majare. Aru maje apede ãru, Jʉ̃menijicʉ me jã́memi majare. 9+kɄbenita apevʉ Jesúre jʉ aipõeva majibema cãreja Jʉ̃menijicʉ cũinácʉ quécʉra cʉcʉre. Quénora apevʉ mʉjacavʉ cõmajivʉbu põeva ne coyʉiyede apevʉ jʉ̃menijina ne borore. Que baru ne ãiyede ãimajiarʉare põeva ne jíye báquede pẽpeimʉre, “Apecʉ jʉ̃menijicʉre mearore jívʉ yʉ, ji ãiye boje yore”, ʉbenina arĩ dápiad̶ama na. Aru, “Meamejʉvʉ ji d̶aiye. Ye majibevʉ yʉ”, ne arĩ dápiaiye boje, parʉbenama na ne ũmei. Que baru, “Boropateyʉbu yʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore”, arĩ dápiad̶ama na. %*CɄbenita majidivʉbu maja Jʉ̃menijicʉ cũinácʉ quécʉra cʉcʉre. Ʉ̃́recabe majepacʉ. Ʉ̃́vacari cʉed̶arejaquemavʉ caiyede. Aru majare cʉed̶arejaquemavʉ, maje d̶arãjiyepe ayʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe. Aru majidivʉbu maja maje jabocʉ cũinácʉ quécʉra cʉcʉre. Ʉ̃́recabe Jesucristo. Ʉ̃́recabe Jʉ̃menijicʉi caiyede cʉed̶are d̶aimʉ mácʉ. Aru ʉ̃́vacari cʉre d̶aibi majare. 8)i“Obedivʉ jʉ̃menijina cʉma, apevʉ joborõcavʉ aru apevʉ máre cavarõcavʉ”, ʉbenina arĩ dápiad̶ama ina põeva Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉ. Que baru obedivʉre “mʉ, Jʉ̃menijicʉ”, ʉbenina arĩ coyʉyama. Aru obedivʉre máre “mʉ, ñʉje jabocʉ”, ʉbenina arĩ coyʉyama. 1([Aru iye mʉje jẽniari jã́iyede ãiyena ne jíye báquede pẽpeimarare yópe coyʉyʉbu yʉ. Caivʉ maja majidivʉbu iyede: Põeva Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉ, “Pẽpeimara jã́d̶ovad̶ama aipe ãrojarivʉre jʉ̃menijinare. Aru ne parʉéde cʉvarivʉbu”, ʉbenina ãri dápiad̶ama. Ʉbenita jʉ̃menijina ne jã́d̶ovaimara ãmevʉ pẽpeimara. Jʉ̃menijicʉ cũinácʉra cʉbi, ñai Jʉ̃menijicʉ. >'uɄbenita põecʉi Jʉ̃menijicʉre ʉru, Jʉ̃menijicʉvacari coreóvaibi ʉ̃́re, aru me jã́imi ʉ̃́re. Ñai põecʉ apevʉre ʉcʉ máre, jãve ʉ̃́recabe me coreóvayʉ. 7&gQue baru ñai põecʉ “Caiye iye pẽpeimara jiede coreóvaivʉ yʉ”, ʉbenina ãri dápiayʉ, jãve me coreóvabebi cãreja diede yópe coreóvaiye jaʉrõpe ʉ̃́re. k% QCaride coyʉquijivʉ iye jẽniari jã́iyede mʉje toivaiye báquede yʉre paperayocaque ãiyena põeva ne jíye báquede pẽpeimarare, mearu o meamenu mʉje ãiyede diede. “Coreóvaivʉbu ñʉja ãri bʉojaivʉre ãiyede ne jíye báquede pẽpeimarare, pẽpeimʉ parʉbe boje”, toivacʉbe cũinácʉ mʉjacacʉ. Jãvetamu. Caivʉ maja diede coreóvaivʉbu. Ʉbenita iye mʉje coyʉiyede mʉje coreóvaiyede pẽpeimarare aru põeva ne jíyede náre cãrijivʉ yʉ. Mʉja coreóvaivʉvacari diede, “¿Meacʉ bárica yʉ apevʉ pʉeno?” arĩ dápiabejarã mʉja. Aru ãmejara diede, dápiabevʉva apevʉ Jesúre jʉ aipõeva ne dápiaiyede. Ãivʉ baru náre dápiabevʉva, náre ʉbevʉ mʉja. Ʉbenita meavʉ mʉje ʉru apevʉre caiye mʉje coreóvaiye pʉeno. Põecʉ ʉcʉ apevʉre, náre cad̶ateibi, ne parʉre nʉrajiyepe ayʉ ne ũmei cainʉmʉa. <$q(Ji dápiaru, nomiópeco pʉrʉbʉobeco baru, torojʉcod̶ome nomiópeco pʉrʉbʉod̶o pʉeno. Aru yʉ coreóvaivʉ Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santo dápiaicõjeñʉre yʉre.q#['Nomió ʉ̃mʉcʉco cʉjacorĩ jímarepacʉque ʉ̃i apʉéde cãreja. Ʉbenita ʉ̃i yainíburu yóboi, pʉrʉbʉoiyʉco baru apecʉque, pʉrʉbʉojacorĩ. Ʉbenita jímarepacʉ bacʉyʉ́ Jesúre jʉ aipõecʉ bajacʉ́rĩ. 7"g&Que baru ñai ʉ̃mʉ pʉrʉbʉoyʉ baru ʉ̃i yʉrimacomaque, mearore d̶aibi. Ʉbenita ñai ʉ̃mʉ pʉrʉbʉobecʉ baru ʉ̃i yʉrimacomaque pʉeno baju mearore d̶aibi. (!I%Ʉbenita ñai ʉ̃mʉ, me majicʉ baru ʉ̃i ũmei aipe d̶aiyʉe jaʉrõre, aru apecʉi cõjeimʉ ãmecʉ baru, aru ʉ̃i me cõjeni bʉojayʉ baru ʉ̃i baju d̶aiyʉrõre nomióque, d̶ajacʉrĩ yópe ʉ̃i d̶aiyʉepe. Pʉrʉbʉobejarãri na. Quénora cʉjacorĩ ʉ̃i yʉrimacope. $Ʉ̃mʉ, nomió máre “Pʉrʉbʉorãjaramu ñʉja”, aivʉ bácavʉ baru, aru ñai ʉ̃mʉ “D̶abevʉ yʉ yópe yʉre jaʉépe ñʉje pʉrʉbʉobe boje”, arĩ dápiayʉ baru, ico nomió õi bʉcʉteiye báque boje javede aru ñai ʉ̃mʉ ʉ̃i pare cʉvaiyʉe boje ṍre, d̶ajacʉrĩ yópe ʉ̃i d̶aiyʉepe. Pʉrʉbʉojarãri na. Pʉrʉbʉoivʉ baru, ãmeina tebenama na. T!#Nópe coyʉyʉbu, ji cad̶ateiyʉe boje mʉjare. Yebacavʉpe d̶aiyʉbevʉ mʉjare, pʉrʉbʉoicõjeni o pʉrʉbʉoicõjemeni mʉjare. Quénora mʉjare memecare d̶aiyʉvʉ maje jabocʉ Jesucristore cainʉmʉa, caiye mʉje ũmeque aru caiye mʉje parʉéque máre, mʉje d̶arãjiyepe ayʉ mearore yópe ʉ̃i ʉrõpe cainʉmʉa. "Que baru yópe coavaimʉpe páyʉbe ʉ̃ ʉ̃i ũmei. Torojʉre d̶aiyʉrĩduibi jímarepacore aru maje jabocʉre máre. Aru quédeca ico ʉ̃mʉcʉbecorecabe dápiad̶o maje jabocʉ Jesucristo jiede aru memecad̶o ʉ̃́re cũinácʉra caiye õi ũmeque aru õi bajuque máre. Ʉbenita ico ʉ̃mʉcʉcorecabe dápiad̶o pare ijãravʉquede, õi torojʉre d̶aiyʉe boje jímarepacʉre. !!Ʉbenita ñai nomicʉcʉrecabe dápiayʉ pare ijãravʉquede aru memeñʉ ʉ̃i parʉéque, ʉ̃i torojʉre d̶aiyʉe boje jímarepacore.  Diede coyʉyʉbu mʉjare, ji ʉe boje mʉje cãrijimenajiyepe ayʉ. Ñai nomicʉbecʉrecabe dápiayʉ maje jabocʉ Jesucristo jiede aru memecayʉ ʉ̃́re caiye ʉ̃i ũmeque aru caiye ʉ̃i parʉéque, ʉ̃i torojʉre d̶aiyʉe boje maje jabocʉ Jesucristore. ,QCaiye ijãravʉque bíjare nʉivʉ. Aru ijãravʉ cũiquíyebu. Que baru ina oivʉ, yópe obevʉpe d̶ajarãri na. Ina torojʉve teivʉ, yópe torojʉve tebevʉpe d̶ajarãri na. Ina cʉvede ĩni bojed̶aivʉ, yópe cʉve cʉvabevʉpe d̶ajarãri na. Aru ina cʉve cʉvarivʉ ne ĩ́ye boje ijãravʉquede, yópe diede ĩmevʉpe d̶ajarãri na. Que baru obejarãri, torojʉve tebejarãri, ĩni bojed̶abejarãri, aru cʉvede ĩmejarari máre. Que d̶aivʉ baru cainʉmʉa, oabejebu memecaivʉ Jesúre. Quénora memecajarãri ʉ̃́re cainʉmʉa. wgMʉja, jívʉ, ji nópe coyʉiyede yópe aiyʉvʉ yʉ. Obebeʉjʉa cʉrivʉbu maja ijãravʉi, memecarãjivʉ Jesúre. Que baru carimata ina nomicʉrivʉ memecajarãri Jesúre cainʉmʉa ne oainope, yópe nomicʉbevʉ ne d̶aiyepe. >uɄbenita mʉjare ji pʉrʉbʉoicõjemeneca, mʉ pʉrʉbʉoyʉ baru, ãmed̶abejebu. Aru nomió máre pʉrʉbʉod̶o baru, ãmed̶abejebu. Ʉbenita ina pʉrʉbʉoivʉ ñájinajarama pare ijãravʉi ina pʉrʉbʉobevʉ ne ñájiye pʉeno. Aru yʉ́capũravʉ mʉjare vaibéde d̶aiyʉrĩdujebu iye ñájiyede. jMMʉ nomicʉcʉ baru, mimarepacore jarʉvabejacʉ. Aru mʉ nomicʉbecʉ baru, pʉrʉbʉobejacʉ. FJi dápiaru, meavʉ ina ʉ̃mʉcʉbevʉre cãreja ne cʉede pʉrʉbʉobevʉva, põeva ʉrarõ ne ñájiye boje ne cʉede ijãravʉi, aru Jesúre jʉ aipõeva pʉeno baju ne ñájiye boje. \1Caride coyʉquijivʉ ina nomiva ʉ̃mʉcʉbevʉre cãreja. Maje jabocʉ Jesucristo coyʉbedejaquemavʉ aipe d̶aiye jaʉrõre náre. Ʉbenita yʉre cõmaje ãroje jã́ri, beorĩ epedejaquemavʉ ʉ̃i yávaiye méne coyʉicõjeimʉva. Que baru cainʉmʉa coyʉyʉbu yʉ ʉ̃i yávaiyede dajocabecʉva aru oatʉvabecʉva diede máre. Mʉja, jívʉ, caivʉ cʉre nʉjara Jʉ̃menijicʉi jã́inore yópe mʉje cʉepedeca, ʉ̃i cutuquiye jipocamia mʉjare. [/Jʉ̃menijicʉ ĩni bojed̶arejaquemavʉ majare. Que baru apevʉre yebacavʉpe tede d̶aicõjemejara mʉjare, mʉje d̶aiye boje yópe ne bueiye jãve ãmepe. Quénora d̶ajarã yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. iKÑai põecʉ apecʉi yebacacʉ bácʉ Jʉ̃menijicʉi cutuquiye jipocamia ʉ̃́re, jod̶eimʉ mácʉpe páyʉbe Jʉ̃menijicʉi jã́inore, ʉ̃i cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe. Aru quédeca ñai põecʉ apecʉi yebacacʉ ãmecʉ bácʉ Jʉ̃menijicʉi cutuquiye jipocamia ʉ̃́re, Jesucristoi yebacacʉpe páyʉbe Jʉ̃menijicʉi jã́inore. V%Que baru mʉ apecʉ ʉ̃i yebacacʉ bácʉ baru Jʉ̃menijicʉi cutuquiye jipocamia mʉre, cãrijimejacʉ die mi yebacateiye boje. Ʉbenita mi jabocʉ ʉ̃i jod̶eiyʉru mʉre, etajacʉ ʉ̃́re jocarĩ. [/Caivʉ cʉre nʉjarari yópe ne cʉepedeca, Jʉ̃menijicʉi cutuquiye jipocamia. Ye baju ãmevʉ buraicõjenu o buraicõjemenu maje cajede. Maje jʉ aiye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede, diedecabu majare jaʉé. dAÑai põecʉ buraicõjeñʉ mácʉ baru ʉ̃i cajede, yópe judíova ne d̶aiyepe, Jʉ̃menijicʉi cutuquiye jipocamia ʉ̃́re, oatʉvabenidujacʉrĩ iye buraiye báquede. Aru ñai põecʉ buraicõjemecʉ bácʉ baru ʉ̃i cajede, yópe judíova ne d̶aiyepe, Jʉ̃menijicʉi cutuquiye jipocamia ʉ̃́re, buraicõjemenidujacʉrĩ ʉ̃i cajede. z mQuénora cʉre nʉjarari caivʉ, d̶arĩ yópe Jʉ̃menijicʉi epeiye báquepe náre coapa, ne d̶arãjiyepe ayʉ, ʉ̃i cutuquiye jipocamia náre ʉ̃ jina márajivʉva. Nópe bueyʉbu yʉ caivʉ Jesúre jʉ aipõeva cójijivaivʉre.  Que baru ne mautedu cũinátʉrʉ, meaquiyebu, ñai jʉ abecʉ o ico jʉ abeco ne jʉ aru Jesúre, ne cʉe boje Jesúre jʉ aipõecoque o Jesúre jʉ aipõecʉque jãravʉa coapa. Mʉ, ʉ̃mʉcʉco, Jesúre jʉ are d̶acojichʉvʉ mimarepacʉre, Jʉ̃menijicʉi mead̶aquiyepe ad̶o ʉ̃́re. Ʉ̃i jʉ aquiyede o ʉ̃i jʉ abequiyede majibevʉ mʉ. Aru mʉ, nomicʉcʉ, Jesúre jʉ are d̶aquijichʉvʉ mimarepacore, Jʉ̃menijicʉi mead̶aquiyepe ayʉ ṍre. Õi jʉ acojiyede o õi jʉ abecojiyede majibevʉ mʉ. ' GJʉ̃menijicʉ cutuibi majare, maje cʉrãjiyepe ayʉ cãrijimenoque. Que baru ina Jesúre jʉ abevʉcapũravʉ mauteiyʉbevʉ baru némarebʉcʉva Jesúre jʉ aivʉque, ne jaraiye boje ne baju, jarʉvajarãri náre. Ʉbenita nomicʉcʉ Jesúre jʉ aipõecʉ cʉvacʉ jímarepaco Jesúre jʉ abecore o ʉ̃mʉcʉco Jesúre jʉ aipõeco cʉvaco jímarepacʉ Jesúre jʉ abecʉre, cʉjarãri náque, ne nópe ʉru. k OMʉja Jesúre jʉ aipõeva cũinávʉpetamu Jesucristoque mʉje ũmei. Aru mʉjemarebʉcʉvaque máre cũinávʉpetamu mʉje bajui. Que baru Jʉ̃menijicʉ me jã́ñʉme nomicʉcʉ Jesúre jʉ abecʉre, ʉ̃i cʉe boje jímarepaco Jesúre jʉ aipõecoque. Aru Jʉ̃menijicʉ me jã́ñʉme ʉ̃mʉcʉco Jesúre jʉ abecore, õi cʉe boje jímarepacʉ Jesúre jʉ aipõecʉque. Die jãve ãmenu, Jʉ̃menijicʉ mʉjemarare me jã́mejebu. Ʉbenita náre máre me jã́ñʉme ʉ̃. 8 i Aru Jesúre jʉ aipõeco ʉ̃mʉcʉco jímarepacʉ Jesúre jʉ abecʉre cʉvaco baru, aru ʉ̃́capũravʉ ṍque ʉ̃i cʉre nʉiyʉru, jãve ʉ̃́re jarʉvabejacorĩ õ. 8i Aru caride coyʉquijivʉ apevʉ mʉjacavʉre. Iyede maje jabocʉ Cristovacari coyʉbedejaquemavʉ; ʉbenita yʉre coyʉicõjeimi. Jesúre jʉ aipõecʉ nomicʉcʉ jímarepaco Jesúre jʉ abecore cʉvacʉ baru, aru ṍcapũravʉ ʉ̃́que õi cʉre nʉiyʉru, jãve ṍre jarʉvabejacʉrĩ ʉ̃. # Ʉbenita ʉ̃i jarʉvaicõjemeneca, apeco jímarepacʉre jarʉvad̶o baru, pʉrʉbʉobejacorĩ õ apecʉque. Cũinácova cʉjacorĩ õ, o mead̶arĩburu yóboi copainʉjacorĩ jímarepacʉ yebai. Aru ʉ̃mʉ nomicʉcʉ máre quédeca jarʉvabejacʉrĩ jímarepacore. y Aru caride coyʉquijivʉ ina pʉrʉbʉoivʉre. Yópe d̶aicõjeivʉ mʉjare: Nomió ʉ̃mʉcʉco jarʉvabejacorĩ jímarepacʉre. Aru yʉ́vacari ãmevʉ nópe d̶aicõjeñʉ. Quénora maje jabocʉ Cristovacari nópe d̶aicõjenejaquemavʉ. lQ Ʉbenita nácapũravʉ cõjeni bʉojabevʉ baru ne baju d̶aiyʉrõre ʉ̃mʉ nomióque aru nomió ʉ̃mʉque máre, pʉrʉbʉojarãri na. Métamu ne pʉrʉbʉoiye ne ñájiye pʉeno, ne nomicʉbe boje o ne ʉ̃mʉcʉbe boje. Caride coyʉquijivʉ ina pʉrʉbʉobevʉre aru ina nomiópevare. Meavʉ mʉjare mʉje cʉru yʉ́pe, pʉrʉbʉobevʉva. xiCaivʉ ne pʉrʉbʉobedu, yópe ji pʉrʉbʉobepedeca, meajebu ji dápiaru. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ majide d̶aibi majare coapa bojecʉbeda ʉ̃i majiécarõre, maje cad̶atenajiyepe ayʉ apevʉre. Aru epeibi majare coapa maje d̶arãjiyede ijãravʉi. Que baru apevʉ majacavʉre epeibi ne pʉrʉbʉorãjiyepe ayʉ aru apevʉre epeibi ne pʉrʉbʉobenajiyepe ayʉ. J Iye pʉrʉbʉoiyede ji coyʉiyede mʉjare, “Põeva pʉrʉbʉoiyʉrivʉ baru, pʉrʉbʉorĩ bʉojad̶ama na”, arĩ coyʉyʉbu yʉ. Ʉbenita põevare “Pʉrʉbʉojarã”, abevʉ yʉ. 8iQue baru mʉja, pʉrʉbʉoivʉ, nomicʉcʉ ʉ̃i d̶aiyʉru yópe pʉrʉbʉoivʉ ne d̶arĩ cõmajiyepe, “Ʉbevʉ yʉ”, abejacorĩ jímarepaco. Aru ʉ̃mʉcʉco máre õi d̶aiyʉru yópe pʉrʉbʉoivʉ ne d̶arĩ cõmajiyepe, “Ʉbevʉ yʉ”, abejacʉrĩ jímarepacʉ. Quédata ina pʉcarã cũinátʉrʉ ne ũme, “Maje d̶arĩ cõmajiyede dajocarãjarevʉ apejãravʉare, jẽniarajivʉ majepacʉ Jʉ̃menijicʉque”, arĩ coyʉivʉ baru, dajocarĩ bʉojaivʉbu diede. Aru dijãravʉa “apejãravʉa” ne aijãravʉa vainíburu yóboi, bedióva cojedeca d̶ajarãri yópe ne d̶arĩ cõmajiyepedeca, ñai abujuvai jabocʉ Satanás ʉ̃i ãmeina d̶are d̶abequiyepe aivʉ náre apevʉque némarebʉcʉva ãmevʉque, ne cõjeme boje ne baju d̶aiyʉrõre ʉ̃mʉ nomióque aru nomió ʉ̃mʉque máre. &EÑai nomicʉcʉ jímarepacoi baju jinotamu, ʉ̃i corequiyepe aino nore. Que baru ico ʉ̃mʉcʉco cũinácova õi bajure cõjememico. Aru quédeca ico ʉ̃mʉcʉco jímarepacʉi baju jinotamu, õi corecojiyepe aino nore. Que baru ñai nomicʉcʉ cũinácʉva ʉ̃i bajure cõjememi. RÑai nomicʉcʉ d̶ajacʉrĩ cainʉmʉa yópe ʉ̃́re jaʉépe, me cʉcʉyʉ jímarepacoque. Aru quédeca ico ʉ̃mʉcʉco d̶ajacorĩ cainʉmʉa yópe ṍre jaʉépe, me cʉcod̶o jímarepacʉque. c~?Ʉbenita obedivʉ põeva ne ãmeina d̶aiyʉe boje apevʉque némarebʉcʉva ãmevʉque, caivʉ ʉ̃mʉva coapa cʉvajarãri némarepaco bajuva aru quédeca caivʉ nomiva coapa cʉvajarãri némarepacʉ bajuva máre. } Caride coyʉquijivʉ iye jẽniari jã́iyede mʉje toivaiye báquede yʉre paperayocaque. Põecʉ ʉ̃i pʉrʉbʉobedu, meajebu. ~|uJʉ̃menijicʉ ĩni bojed̶arejaquemavʉ majare. Que baru caiye mʉje d̶aiyede mʉje bajuque pued̶ajarã Jʉ̃menijicʉre. D̶aicõjeimara ãmevʉvacari, mʉje pued̶aiye boje Jʉ̃menijicʉre, me d̶ajarã mʉje d̶aiyede mʉje bajuque.{Jãve ñai Espíritu Santo cʉcʉbe maje baju jívʉi. Que baru maje bajubu yópe Espíritu Santoi cʉ̃ramipe. Jʉ̃menijicʉvacari darorejaquemavʉ ʉ̃́re, ʉ̃i cʉquiyepe ayʉ majaque. Que baru majavacari majare uparivʉ ãmevʉ aru d̶aicõjemevʉ maje bajure. Quénora ñai Espíritu Santorecabe majare upacʉ aru d̶aicõjeñʉ maje bajure. ¿Diede coreóvabenarʉ mʉja? NzCainʉmʉa ãmeina d̶abejarã apevʉque mʉjemarebʉcʉva ãmevʉque. Ape ãmeina teiye die pʉeno põecʉ ʉ̃i bajure ãmed̶abevʉ. Ʉbenita diede d̶ayʉ baru, ʉ̃i bajure ãmed̶aibi. iyKAru quédeca ñai jʉ ayʉ maje jabocʉ Jesucristore cũinávʉpe teibi ʉ̃́que ʉ̃i ũmei. x Jãve yópe teyʉbe ñai cʉcʉ nomió ãmecoque. Ne bajuá jẽori, cũinávʉpe teivʉbu na. ¿Diede coreóvabenarʉ mʉja? Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ: “Ina pʉcarã cũinávʉpe tenajarama na”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. Jãve mʉje bajubu yópe Cristoi bajucarõpedeca. ¿Diede coreóvabenarʉ mʉja? Que baru yópe apeno Cristoi bajucarõre ĩni, coavaiyepe ʉ̃i bajure, ye d̶ayʉ bʉojabevʉ yʉ nomió ãmecoque, cũináco õi bajure bojed̶ad̶o ãmeina d̶acod̶o ʉ̃mʉvaque. ¡Aipinʉmʉ d̶abecʉbu yʉ nópe! DvYópe Jʉ̃menijicʉi nacovaiye báquepe maje jabocʉ Jesucristoi baju bácarõre yainore jarʉvarĩ ʉ̃i parʉéque, nopedeca majare máre maje bajure nacovacʉyʉme ʉ̃i parʉéque. u/ Aru yópe máre ávaivʉbuya apevʉ: “Jʉ̃menijicʉ cʉed̶arejaquemavʉ ãiyede maje yapibʉ boje aru maje yapibʉre maje ãiye boje”, ávaivʉbuya. Jãvetamu. Aru Jʉ̃menijicʉ cũiné d̶acʉyʉme ãiyede aru yapibʉre máre. Ʉbenita cʉed̶abedejaquemavʉ maje bajure maje ãmeina tenajiyepe ayʉ apevʉque majemarebʉcʉva ãmevʉque. Quénora maje bajure cʉed̶arejaquemavʉ, maje memecarãjiyepe ayʉ maje jabocʉ Cristore. Aru cʉre d̶arejaquemavʉ maje jabocʉ Cristore majaque cũinávʉpe, maje baju jívʉi. Xt) Yópe ávaivʉbuya apevʉ Jesúre jʉ aipõeva. “D̶aicõjeiyede d̶aiye jaʉbevʉ majare. Que baru caiyede d̶aicõjeimʉmu yʉ”, ávaivʉbuya apevʉ. Jãvetamu. Ʉbenita apede maje d̶aru, meamejebu majare o apevʉre máre. Yʉ caiyede d̶aicõjeimʉvacari, yʉ́capũravʉ yebacacʉpe teiyʉbevʉ ji d̶aiyʉe boje apede. wsg Aru apevʉ mʉjacavʉ inape paivʉ batequémavʉ mʉje Jesúre jʉ arãjiye jipocare. Ʉbenita yópe põeva ne jarʉvaiyepe docʉcʉede ne joaiyede, nopedeca Jʉ̃menijicʉ jarʉvarejaquemavʉ maje ãmeina teiyede. Majare coavarĩ ʉ̃́re jʉ abevʉre jarʉvarĩ, mearape d̶arĩ, epedejaquemavʉ majare ʉ̃i põevava. Aru boropatebevʉpe d̶arejaquemavʉ majare ʉ̃i jã́inore. Caiye iyede d̶acarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ majare maje jabocʉ Jesucristo parʉcʉque aru ñai Espíritu Santoque máre. Mead̶aiye jaʉrõre maje bajure Espíritu Santoi cʉe boje majaque aru maje cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe Zr- Aru ina ñavacʉrivʉ, ina ãujivʉ, ina pacoteivʉ, ina borocʉrĩ ãmenore coyʉivʉ apevʉre, aru ina jʉjovarĩ apevʉre ĩ́vʉ ne cʉvaede máre, caivʉ ina Jʉ̃menijicʉi jaboteimara ye ãmenajarama. q{ Jãve põeva cõmajivʉ ne ãmed̶aiyede Jʉ̃menijicʉi jaboteimara ãmenajarama. ¿Diede coreóvabenarʉ mʉja? Mʉje bajumia apecʉre jʉjovaicõjemejara. Ina põeva ãmeina d̶aivʉ apevʉque némarebʉcʉva ãmevʉque, aru ina pẽpeimarare mearore jívʉ, ina ãmeina d̶aivʉ apevʉque némarebʉcʉvare jarʉvarĩ, ina ʉ̃mʉva nomivape d̶aivʉ aru ina ʉ̃mʉva máre d̶aivʉ apevʉ ʉ̃mʉvaque yópe ne d̶ájʉroepe nomivaque, caivʉ ina Jʉ̃menijicʉi jaboteimara ye ãmenajarama. 2p]Ʉbenita mʉjacapũravʉ ãmenore d̶ad̶avʉ̃ aru ĩñavʉ apevʉ ne cʉvaede náre jocarĩ. Aru mʉjevʉ, Jesúre jʉ aipõevavacari, nárecabu mʉje ãmed̶aimara. Xo)Mʉje coyʉiyʉe boje mʉje bajumia jaraiyede apevʉ ne jivateinoi, coreóvaivʉ yʉ d̶abevʉre yópe Jesucristoi bueiye báquepe. Que baru vainí tʉivʉbu mʉja mʉje d̶aiyeque. Apevʉre ãmenore d̶aicõjeiye jaʉvʉ mʉjare coyʉbevʉva. Aru apevʉre mʉje cʉvaede ĩ́cõjeiye jaʉvʉ mʉjare jocarĩ máre coyʉbevʉva. }ns¡Ʉbenita pʉeno baju ãmenotamu aru cʉyojarõtamu mʉje d̶aino! Mʉja, Jʉ̃menijicʉi põevavacari, jarad̶avʉ̃ mʉje bajumia, aru coyʉyavʉ̃ diede ãmeina teivʉre jẽniari jã́ipõeva Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉ ne jivateinoi. kmOToivaicõjeivʉ apecʉre diede, cʉyoje tede d̶acʉyʉ mʉjare. “¿Majidivʉ bárica ñʉja?” mʉja arĩduivʉreca, mʉjacacʉ cũinájicʉ majicʉ cʉbebi, mead̶acʉyʉ mʉjevʉ ne jaraiyede ne bajumia. Mʉjacacʉ majicʉ cũinácʉ cʉcʉ baru, ʉ̃́re coyʉiye jaʉjebu mʉjare mʉje jaraiyede mʉje bajumia, ʉ̃i mead̶aquiyepe aivʉ diede. olWQue baru mʉje jaraiyede mʉje bajumia, coyʉrãnʉiye jaʉbevʉ mʉjare diede ãmeina teivʉre jẽniari jã́ipõeva Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉ ne jivateinoi. Nárecabu Jesúre jʉ aipõeva ne pued̶aimara quĩ́jino baju. DkJãve maja Jʉ̃menijicʉi põeva ángelevareca máre jẽniari jã́riburu yóboi aipe ne d̶aiyede, coyʉrãjaramu mearore o ãmenore. ¿Diede máre coreóvabenarʉ mʉja? Que baru pʉeno baju jãve jẽniari jã́riburu yóboi coyʉrĩ bʉojaivʉbu mʉja ijãravʉque majiéda jaraiyede, mead̶arãjivʉ diede. Wj'Jãve maja Jʉ̃menijicʉi põeva jẽniari jã́riburu yóboi caivʉ ijãravʉcavʉre aipe ne d̶aiyede, coyʉrãjaramu mearore o ãmenore Cristoi jabotequiyede. ¿Diede coreóvabenarʉ mʉja? Aru mʉjacapũravʉ coyʉrãjivʉ baru mearore o ãmenore caivʉ ijãravʉcavʉre mʉje jẽniari jã́riburu yóboi aipe ne d̶aiyede, jãve jẽniari jã́riburu yóboi coyʉrĩ bʉojaivʉbu mʉja mʉjevʉre ne majiéda jaraiyede ne bajumia, mead̶arãjivʉ diede. Bi Cũinácʉ mʉjacacʉ Jesúre jʉ aipõecʉ jarayʉ baru apecʉ Jesúre jʉ aipõecʉre, coyʉiye jaʉvʉ ʉ̃́re diede Jʉ̃menijicʉi põeva ne jivateinoi, ne mead̶arãjiyepe ayʉ diede. Jãve coyʉiye jaʉbevʉ ʉ̃́re ãmeina teivʉre jẽniari jã́ipõeva Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉre ne jivateinoi. nhU Ina Jesúre jʉ abevʉ ne d̶aiyede jã́ri, corevarĩ coyʉbevʉ yʉ mearore o ãmenore. Jʉ̃menijicʉrecabe coyʉcʉyʉ náre ne d̶aiyede mearore o ãmenore. Ʉbenita mʉjacapũravʉre jã́ri, corevarĩ coyʉiye jaʉvʉ ina Jesúre jʉ aivʉ ne d̶aiyede mearore o ãmenore. Que baru jaetovajarã ñai ãmeina d̶ayʉre mʉje cójijinore jocarĩ. g Vf% Quénora ji toivaicõjeiye báqueque apecʉre yópe aiyʉtecacʉ yʉ. Ácʉ põecʉ majacacʉ ʉ̃i aiye boje “Jesúre jʉ ayʉbu yʉ”, ʉbenita ʉ̃i ãmeina d̶arĩ cõmajidu, yóvabejarã ʉ̃́re. Ácʉ põecʉ ãmeina d̶ayʉ apecoque jímarepaco ãmecoque, aru ãujiñʉ jʉjovarĩ ĩñʉ apevʉ ne cʉvaede, aru pẽpeimarare mearore jíyʉ máre, Jesúre jʉ arĩduru, yóvabejarã ʉ̃́re. Ácʉ põecʉ borocʉrĩ ãmenore coyʉyʉ apevʉre, aru pacoteyʉ, aru ñavacʉcʉ máre, Jesúre jʉ arĩduru, yóvabejarã ʉ̃́re. Põecʉ ʉ̃́pe páyʉque ye ãmejara ãiyede. nO~u|N{zeyxuwlvuFt4rqYpolll*jiFhg#edbai``^][GZ Y\WvVXUrTSRQONZL~K}JJI;:k97543Y2i2 1t0/.-c,c**.)f(!'D&$".!N )0kP?|a`y8k]M  ` C kO8) Ʉbenita Cristo ʉ̃i majide d̶aquiyede caivʉ majare caiyede, maje cʉrãjiyede ʉ̃́que cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi, ñai Espíritu Santo ʉ̃i majide d̶aiye báque quĩ́jie majare cũiquíyebu. Dinʉmʉ maquinóre caivʉ majare ye majié jaʉbequiyebu. 75 Jʉ̃menijicʉ coreóvaicõjeimi majare quénora quĩ́jino ʉ̃i majiécarõre. Aru coreóvaicõjeimi majare quénora quĩ́jino ʉ̃i yávaiyede. !6; Cainʉmʉa apevʉre ʉe jaʉquiyebu majare. Iye majié Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i Espíritu Santore majide d̶aiye majare cũiquíyebu. Cũiquíyebu põeva ne coyʉcaiye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede apevʉre. Cũiquíyebu põeva ne yávaiye apecamua yávaicamua ne majibecamuare. Cũiquíyebu põeva ne majicaiye apevʉre Jʉ̃menijicʉi majide d̶aiye báquede náre, apevʉ ne coreóvarãjiyepe aivʉ diede. K5 Maja apevʉre ʉrivʉ, ñájivaivʉbu caiye ãmene apevʉ ne d̶aiyede majare, ãmenore d̶abevʉva náre copʉ. Aru jʉ ávaivʉbu caiye méne maje jápiaiyede apevʉi borore. Ʉbenita aiye ãmene maje jápiaiyede apevʉi borore jʉ ávabevʉbu. Maja apevʉre ʉrivʉ, dajocabevʉva corevaivʉbu ina ãmed̶aivʉre, ne oatʉvarĩ mearore d̶arãjiyepe aivʉ. Aru napivaivʉbu caiye ãmene apevʉ ne d̶aiyede majare dajocabevʉva maje ʉede náre. _47 Maja apevʉre ʉrivʉ, ye torojʉbevaivʉbu apevʉ ne ãmeina teiyede, ne coyʉiyede jãve ãmene máre, aru ne ãmed̶aiyede apevʉre, ne coyʉiyede jãve ãmene apevʉi borore máre. Quénora torojʉvaivʉbu apevʉ ne mearo teiyede, ne coyʉiyede jãvene máre, aru ne mearo d̶aiyede apevʉre, ne coyʉiyede jãvene apevʉi borore máre. [3/ Maja apevʉre ʉrivʉ, pued̶avaivʉbu náre. Aru, “Vaijád̶eni me yʉre”, arĩ dápiabeni quénora “Vaijád̶eni me apevʉre”, arĩ dápiarĩ, memecavaivʉbu apevʉre boje, cad̶atenajivʉ apevʉre maje baju pʉeno. Maja apevʉre ʉrivʉ, ye jarabevaivʉbu. Aru apevʉ ne ãmed̶aiyede majare, maumena ãrʉmetevaivʉbu diede. @2y Maja apevʉre ʉrivʉ, napivaivʉbu náre. Aru mearore d̶arĩ cõmajivaivʉbu, cad̶atenajivʉ náre. Maja apevʉre ʉrivʉ, ye jorojĩmevaivʉbu náre. Aru, “¿Meara márica mʉje pʉeno?” ye arĩ coyʉbevaivʉbu náre. Aru, “¿Meara márica mʉje pʉeno?” ye arĩ dápiabevaivʉbu náre máre. U1# Aru maja jíjʉvʉ caiye maje cʉvaede cʉve cʉvabevʉre. Pʉ maje bajure juarĩ boarĩ́ jarʉvaicõjeijʉvʉ máre. Ʉbenita maje ʉbedu apevʉ põevare, ye baju ãmevʉ caiye iye maje d̶ájʉroede. 70g Aru maja Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaijʉvʉ parʉéque. Jʉ̃menijicʉi dápiaino jã́d̶ovameno mácarõre jipocamia ʉbenita jã́d̶ovainore caride jápiarĩ eaijʉvʉ. Caiyede me coreóvaijʉvʉ. Me jʉ aijʉvʉ Jʉ̃menijicʉre, jẽniari ʉ̃́re ʉ̃i nʉicõjequiyepe aivʉ cʉ̃racũare apenoita aru majini dicũá nʉquicũare. Ʉbenita maje ʉbedu apevʉ põevare, ye baju ãmevʉ caiye iye maje majijʉroede. q/ ] Maja yávaivʉ majijʉvʉ caiye ijãravʉque yávaiyede buebevʉva diede. Aru yávaivʉ majijʉvʉ ángeleva ne yávaiyede máre. Ʉbenita maje ʉbedu apevʉ põevare, ye baju ãmevʉ caiye iye maje yávarĩ majijʉroede. Apevʉre ʉbedu, caiye iye maje yávaiye jápuraivʉ yópe bʉjiépe tãuque d̶aiyede, pare ãmeina jápuraede aru cãrijovaiyede máre. 9.k Apeno Jʉ̃menijicʉi majiécarõque pʉeno baju cad̶ateivʉbu maja apevʉre. Que baru pare ʉjarã mʉje cʉvarãjiyede iye pʉeno baju bojecʉe majiéde. Maje ʉe apevʉre - Jãve caivʉ maja ãmevʉ ijimarare mead̶aipõeva. Jãve caivʉ maja ãmevʉ apecamua yávaicamua ne majibecamuare yávaipõeva. Aru jãve caivʉ maja ãmevʉ coyʉipõeva aipe aiyʉede iye apecʉ ʉ̃i yávaiyede apecamua yávaicamua ʉ̃i majibecamuaque. ,  Jãve caivʉ maja ãmevʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara. Aru jãve caivʉ maja ãmevʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva. Jãve caivʉ maja ãmevʉ bueipõeva. Jãve caivʉ maja ãmevʉ põeva ne d̶arĩ majibede d̶aipõeva. M+ Caivʉ maja Jesúre jʉ aipõevare coapa Jʉ̃menijicʉ epeibi, maje memecarãjiyepe ayʉ majevʉ cójijivaivʉre. Mamarʉmʉcavʉbu ʉ̃i epeimara Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara. Mamarʉmʉcavʉ ne yóbocavʉbu ʉ̃i epeimara ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõeva. Ne yóbocavʉbu ʉ̃i epeimara bueipõeva. Ne yóbocavʉbu ʉ̃i epeimara põeva ne d̶arĩ majibede d̶aipõeva. Ne yóbocavʉbu ʉ̃i epeimara ijimarare mead̶aipõeva. Ne yóbocavʉbu ʉ̃i epeimara cad̶ateipõeva, jipocateipõeva, aru apecamua yávaicamua ne majibecamuare yávaipõeva máre. y*k Jẽvari coyʉyʉbu mʉjare. Majatamu yópe Cristo ʉ̃i bajupe. Aru majatamu coapa ʉ̃i baju cʉvaeque. )1 Maje baju cʉvaecarõ cũináro ijidu majare, caino maje baju ijivʉ majare. Aru apecʉ ʉ̃i pued̶aru maje baju cʉvaecarõ cũinárore, maja torojʉrivʉbu caino maje bajuque. Quédeca cũinácʉ Jesúre jʉ aipõecʉ ʉ̃i ñájiyede, caivʉ maja Jesúre jʉ aipõeva ñájivʉbu. Aru apevʉ ne pued̶aiyede cũinácʉ Jesúre jʉ aipõecʉre, caivʉ maja Jesúre jʉ aipõeva ne pued̶aimaratamu. (3 Que d̶ayʉ bácʉ Jʉ̃menijicʉ, maje baju baquiyépe ayʉ cũinárora, aru caiye maje baju cʉvaeque cad̶atequiyepe ayʉ ne baju coavabevʉva. c'? Ʉbenita apede maje baju cʉvaequede die pʉeno ye cũmamevʉ maja. Jʉ̃menijicʉrecabe epeyʉ bácʉ maje baju cʉvaede, maje me jã́rajiyepe ayʉ pʉeno baju iye maje baju cʉvaequede, maje ãmeina jã́jʉroede. }&s Apede maje baju cʉvaequede yópe maje baju jívʉquede majié me jã́ivʉbu maja. Ʉbenita diedecabu maje me coreiye. Aru apede maje baju cʉvaequede apevʉre jã́icõjeiyʉbevʉ maja. Que baru cuitótecajeare doivʉbu, cũmarajivʉ diede. v%e Quénora jaʉvʉ majare iye maje baju cʉvae parʉbe ape maje baju cʉvae pʉeno, maje apʉrãjiyepe aivʉ. 3$_ Mi yacorʉ yávarĩ bʉojaidʉ baru põecʉpe, “Mʉre jaʉbevʉ yʉre”, aidʉ majibejebu mi pʉrʉre. Aru mi jipobʉ yávarĩ bʉojaibʉ baru põecʉpe, “Mʉre jaʉbevʉ yʉre”, aibʉ majibejebu mi cʉbobare. Quédeca, “Mʉre jaʉbevʉ Cristore” arĩ, majecʉre coyʉbenajarevʉ maja. h#I Ʉbenita põecʉ ʉ̃i baju cʉvae ʉre cʉvacʉreca, ʉ̃i baju quénora cũinárotamu. P" Cũináro põecʉ baju cʉvaecarõ quénora cʉru, põecʉ cʉbejebu. m!S Ʉbenita Jʉ̃menijicʉrecabe epeyʉ bácʉ caiye põecʉ ʉ̃i baju cʉvaede yópe ʉ̃i ʉrõpe.  Põecʉ ʉ̃i baju yacorʉa matʉiye baru, ñai põecʉ jápiarĩ majibejebu. Aru põecʉ ʉ̃i baju cámuca matʉiye baru, ñai põecʉ vĩni majibejebu. Quédeca cad̶ateiyavʉ̃ maje baju iye majiéque, ñai Espíritu Santoi majide d̶aiyede majare coapa. ' Aru mi cámuca yávarĩ bʉojaica baru põecʉpe aru “Yʉ ãmevʉ mi yacorʉ. Que baru mi baju cʉvaecarõ ãmevʉ yʉ”, aica baru, nópe aicavacari, mi baju cʉvaecarõ bájebu dica. Quédeca maja cũinátʉrʉ ãmevʉreca, majacacʉ cʉbebi meacʉ apevʉ pʉeno. A{ Mi cʉboba yávarĩ bʉojaiba baru põecʉpe aru “Yʉ ãmevʉ mi pʉrʉ. Que baru mi baju cʉvaecarõ ãmevʉ yʉ”, aiba baru, nópe aibavacari, mi baju cʉvaecarõ bájebu diba.  Põecʉ ʉ̃i baju cũináro cʉvaecarõ ãmevʉ. Quénora ʉ̃i baju cʉvae ʉretamu. Quédeca Cristo jina obedivʉtamu maja. c? Caivʉ maja Jesúre jʉ aipõeva, judíova aru judíova ãmevʉ, yebacavʉ aru yebacavʉ ãmevʉ máre, Jʉ̃menijicʉque jã́d̶ovaimara mácavʉbu ocoque. Nópe d̶arĩ, ñai Espíritu Santo cũinácʉrabe maja Jesúre jʉ aipõeva caivʉre cũináyajubo põeyajubo tede d̶ayʉ. Aru caivʉ coapa cʉvarivʉbu ñai Espíritu Santore majaque. !; Jẽvari coyʉiyede coyʉyʉbu yʉ mʉjare. Yópe põecʉ ʉ̃i baju cʉvae ʉre cʉepe, ʉbenita ʉ̃i baju cũinábaju quénora cʉepe, nopedeca obedivʉtamu maja Jesúre jʉ aipõeva, ʉbenita cũináyajubo põeyajubo teni, cũinávʉpe cʉvʉ maja Jesúre jʉ aipõeva. \1 Aru caiye iye Jʉ̃menijicʉi majiéquede ñai Espíritu Santo cũinácʉra majide d̶aibi majare coapa yópe ʉ̃i ʉrõpe. Jẽvari coyʉino Jesúre jʉ aipõeva cójijivaivʉ yópe põecʉ ʉ̃i bajupe C Apevʉ ʉ̃i põevare Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i Espíritu Santore põeva ne d̶arĩ majibede d̶are d̶aicõjeimi. Apevʉ ʉ̃i põevare Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i Espíritu Santore coyʉcare d̶aicõjeimi ʉ̃i yávaiyede apevʉre. Aru apevʉ ʉ̃i põevare Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i Espíritu Santore majide d̶aicõjeimi apecʉ yávayʉre yópe Espíritu Santoi yávaicõjeiyepe o yópe abujucʉ ʉ̃i yávaicõjeiyepe. Apevʉ ʉ̃i põevare Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i Espíritu Santore yávare d̶aicõjeimi apecamua yávaicamua ne majibecamuare. Apevʉ ʉ̃i põevare Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i Espíritu Santore coyʉre d̶aicõjeimi aipe aiyʉede iye apecʉ ʉ̃i yávaiyede apecamua yávaicamua ʉ̃i majibecamuaque. 5 Apevʉ ʉ̃i põevare Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i Espíritu Santore jẽniare d̶aicõjeimi ʉ̃́que, “Jãve majivʉ yʉ Jʉ̃menijicʉ d̶acʉyʉre yópe ji jẽniaiyepedeca ʉ̃́re” arĩ. Aru apevʉre Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i Espíritu Santore mead̶are d̶aicõjeimi ijimarare. )K Apevʉ ʉ̃i põevare Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i Espíritu Santore coyʉre d̶aicõjeimi ʉ̃i majiéque. Aru apevʉ ʉ̃i põevare Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i Espíritu Santore majicare d̶aicõjeimi apevʉre iye majiéde ʉ̃i majide d̶aiye báquede náre, apevʉ ne coreóvarãjiyepe ayʉ diede. Y+ Jʉ̃menijicʉ majide d̶ayʉbe caivʉ majare Jesúre jʉ aipõeva coapa ʉ̃i majiécarõre, maje jã́d̶ovarajiyepe ayʉ cʉvarivʉre ʉ̃i Espíritu Santore aru maje cad̶atenajiyepe ayʉ apevʉre. A{ Ʉretamu Jʉ̃menijicʉi jã́d̶ovaiye ʉ̃i parʉéde, ʉ̃i jíyede majare, maje memecarãjiyepe ayʉ ʉ̃́re aru apevʉre máre ʉ̃i majiécarõque. Ʉbenita cũinátʉrʉ ãmevʉ. Aru majepacʉ Jʉ̃menijicʉ cũinácʉrecabe parʉre d̶ayʉ caivʉ majare, maje memecarãjiyepe ayʉ maje majiécarõque. D Ʉretamu maje memecaiye Jʉ̃menijicʉre aru apevʉre máre maje majiécarõque. Ʉbenita cũinátʉrʉ ãmevʉ. Aru maje jabocʉ Jesucristo cũinácʉrecabe jaboteyʉ maje memecaiyede. C Ʉretamu Jʉ̃menijicʉi majiéque ʉ̃i majide d̶aiye ʉ̃i põevare bojecʉbeda. Ʉbenita ñai Espíritu Santo cũinácʉrecabe majide d̶ayʉ caivʉ majare maje majiécarõva. jM Que baru caride mʉjare coreóvare d̶aiyʉvʉ yʉ iyede. Põecʉ cʉbebi Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santore cʉvacʉ, “Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶ajacʉrĩ Jesúre toabo cũiméboi cainʉmʉa”, arĩ bʉojayʉ. Aru põecʉ cʉbebi, “Jesús maje jabocʉbe”, arĩ bʉojayʉ jãve, Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santoi nópe coyʉre d̶abedu ʉ̃́re. |q Mʉja iyede coreóvaivʉbu. Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉ bácavʉ cãreja, pẽpeimara yávabevʉre mearore jíde d̶aimara matequémavʉ mʉja, mʉje dápiarĩduiye boje parʉéde cʉvarivʉre. Ne d̶aicõjeimara matequémavʉ mʉja.  7 Mʉja, jívʉ, caride coyʉquijivʉ iye jẽniari jã́iyede mʉje toivaiye báquede yʉre paperayocaque Espíritu Santoi majide d̶aiyena Jesúre jʉ aipõevare ʉ̃i majiécarõque bojecʉbeda, maje cad̶atenajiyepe ayʉ apevʉre. Ʉvʉ yʉ mʉje me coreóvarãjiyepe diede. ;o "Ácʉ põecʉ mʉjacacʉ ãvʉé yaiyʉ́ baru, ãjacʉrĩ ʉ̃i cʉ̃rami jívʉi, Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶abequiyepe ayʉ mʉjare, mʉje ãmed̶aiye boje mʉje cójijivaiyede. Apede mʉje jẽniari jã́iye báquede yʉre, majicacʉyʉmu mʉjare aipe d̶aiye jaʉrõre ji eaquiyede mʉje yebai.ta !Que baru, mʉja, jívʉ, mʉje cójijivaiyede ãri ũcurajivʉ yópe maje jabocʉ Jesucristoi ãrʉre d̶aicõjeiyepe mʉjare, corejarã caivʉ mʉjevʉre, ne earãjiyepe aivʉ. Que teni ãri ũcujara caivʉ mʉja cũinátʉrʉ. 4 a Ʉbenita maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶ayʉbe majare, majicacʉyʉ majare, maje bíjabenajiyepe ayʉ ʉ̃́re jocarĩ ijãravʉcavʉ ʉ̃́re coreóvabevʉque.   Maja me dápiarĩ corevaru maje baju d̶aiyede aru maje baju dápiaiyede máre, maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶abejebu majare. \ 1 Que baru obedivʉ mʉjacavʉbu parʉbevʉ aru ijimara máre. Aru apevʉ yaiyáma. l Q Ácʉ põecʉ ʉ̃i ãru iye pã́uquede aru ʉ̃i ũcuru iye ũcuidoquede máre, dápiabecʉva maje jabocʉ Cristo baju ñájini yaiyʉ́ bácʉre, jãve Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶acʉyʉme ʉ̃́re, ʉ̃i que d̶aiye boje. P  Nópe vaibéquiyepe aivʉ, caivʉ coapa me dápiarĩ corevajarãri caiye ne d̶aiyede, ne dápiaiyede máre, “¿Ãmeina teyʉba yʉ?” jẽniari jã́rajivʉ ne baju. Aru ãmeina teivʉ baru, chĩori coyʉjarãri ne ãmeina teiyede Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i ãrʉmeteni jarʉvaquiyepe ayʉ diede, ne ãri ũcurajiye jipocai. ) Ácʉ põecʉ pued̶abecʉ ãñʉ maru iye pã́uquede, iye ãrʉre d̶aiye maje jabocʉ Cristoi bajure, o ũcuñʉ maru iye ũcuidoquede, iye ãrʉre d̶aiye maje jabocʉ Cristoi jivede, boropatecʉyʉme ʉ̃i pued̶abe boje Cristoi bajure aru ʉ̃i jivede máre. 9k Cainʉmʉa yópe mʉje pã́ure ãiyepe aru mʉje ũcuidoquede ũcuiyepe máre, pʉ maje jabocʉ Jesucristoi copaidaiyeta, põevare jã́d̶ovaivʉbu Cristoi yaiye báquede náre boje, mead̶acʉyʉ náre. Aipe d̶aiye jaʉrõ Jesúre jʉ aipõevare ne ãri ũcuiyede, ãrʉrajivʉ ʉ̃i yaiye báquede xi Aru nopedeca ũcuidore ĩni ne ãri bubarĩburu yóboi, Jesús arejamed̶a: “Dápiajarã iye ũcuiyede yópe mʉje dápiaiyepe ji jivede. Jíquijivʉ yʉ ji jivede, ne boarĩ́ jarʉvarãjiyepe yʉre, mʉjare ji mead̶aquiye boje. Que baru yʉre mequiyebu ji jive obedivʉre boje. Jʉ̃menijicʉ ‘Yópe d̶ajarã mʉja, boropatebenajivʉ ji jã́inoi’, ʉ̃i yóbocarõ coyʉino mácarõre põevare ãrʉrajaramu. Cainʉmʉa mʉje ũcuiyede diede, ãrʉjara yʉre”, arejamed̶a Jesús. eC Jʉ̃menijicʉre torojʉede jíniburu yóboi, pã́ure cotʉvarejamed̶a. Aru arejamed̶a ʉ̃i bueimarare: “Dápiajarã iye pã́ure yópe mʉje dápiaiyepe ji bajure. Jíquijivʉ yʉ ji bajure, ne boarĩ́ jarʉvarãjiyepe yʉre, mʉjare ji mead̶aquiye boje. Que baru mʉje ãiyede iye pã́ure, ãrʉjara yʉre”, arejamed̶a náre Jesús. V% Iye maje ãri ũcuiyede, ãrʉrajivʉ Jesucristoi yaiye báquede, Jesucristovacari coreóvare d̶arejame yʉre. Aru yópe ʉ̃i coreóvare d̶aiye báquepedeca coreóvare d̶acacʉ mʉjare. Ãniñami mácarõmiareca, Judas bácʉi jẽni jíye baquiyé jipocai maje jabocʉ Jesúre ʉ̃i mauvare, pã́ure ĩnejamed̶a Jesús. Z- Mʉje que d̶aiyede pare ʉbevʉ yʉ. Ãri ũcuiye jaʉvʉ põevare ne cʉ̃ramiai. Ʉbenita mʉje cʉ̃ramiare cʉvarivʉvacari mʉja coapa, pʉeno baju ãri ũcuiyʉrivʉbuya Jesúre jʉ aipõeva ne cójijiñami. Pare ʉbevʉ yʉ mʉje ãmeina jã́iyede Jʉ̃menijicʉi põevare aru mʉje cʉyoje tede d̶aiyede mʉjevʉ ãiyede cʉvabevʉre. Ãmeina jã́mejara mʉja Jʉ̃menijicʉi põevare. Aru cʉyoje tede d̶abejarã mʉja mʉjevʉ ãiyede cʉvabevʉre. ¿Aipe arĩ coyʉji mʉjare? Ye majibevʉ yʉ aipe arĩ coyʉcʉyʉre mʉjare. Jãve torojʉbevʉ yʉ mʉje que d̶aiyede. “Me d̶aivʉbu mʉja”, jãve ye abecʉyʉmu yʉ mʉjare. Jesúre jʉ aipõeva ne ãri ũcuino, ãrʉrajivʉ ʉ̃i yaiye báquede pY Mʉja cójijivaivʉ bácavʉ, apevʉ mʉjacavʉ ãiyede nʉvaivʉ bácavʉ coapa mʉje baju ãiyede ĩni ã́vaivʉbuya, jíbevʉva apevʉre. Aru maumena ãri bʉ́vaivʉbuya apevʉ mʉjevʉ ne earãjiye jipocai. Que baru apevʉ mʉjacavʉre ãvʉé ijivaivʉya. Ʉbenita apevʉ ʉrarõ yapivaivʉbuya pʉ ne pacoteiyeta. Mʉja cũinátʉrʉ ãmevaivʉbuya. S Maje jabocʉ Jesucristo jãve ãmeina jã́ñʉme mʉje cójijivaiyede, mʉje ãri ũcurajiyepe ayʉ, ãrʉrajivʉ ʉ̃i yaiye báquede, mʉje d̶abe boje yópe ʉ̃i d̶aicõjeiye báquepedeca diede.  Mʉje yajuboa tede d̶aiye boje, põeva coreóvaivʉbu Jʉ̃menijicʉ ãmeina jã́ñʉre mʉjacavʉ jíbevʉre apevʉre. hI Mamarʉmʉre yópe apevʉ ne arĩ coyʉiyede, “Ina Corintocavʉ Jesúre jʉ aipõeva yajuboa tede d̶aivʉbu. Ne baju cũinátʉrʉ ãmevʉ ne ũmei ne cójijivaiyede. Apevʉ ne ʉrarõ ãiyede ne davaiyede cójijiñami, apevʉre jíbevʉva, ãivʉbu ʉrarõ, apevʉ ne ãmeneca”, jápiaivʉ yʉ mʉje borore. Jãve majʉvʉ́ iye ne coyʉiyede. !~; Caride aipe d̶aiye jaʉrõre mʉje cójijivaiyede majicaiyʉvʉ yʉ mʉjare. Mʉje cójijiyede ãmed̶ad̶avʉ̃ mʉja. Que baru torojʉbevʉ yʉ. Mʉje cójijivaiyede mearore nʉre d̶abevʉbebu mʉja mʉje bajure. Quénora ãmenore nʉre d̶aivʉbebu mʉja mʉje bajure. 2}] Apecʉ mʉjacacʉ o apeco mʉjacaco jʉ aiyʉbedu iye ji majicaiyede, quédata coyʉyʉbu yʉ diede. Ñʉja aru caivʉ apevʉ Jesúre jʉ aipõeva cójijivaivʉ apenoa ĩmaroai ye coreóvabevʉ apevʉre, mʉjare jocarĩ, ne nomivare jẽniaicõjeivʉre Jʉ̃menijicʉque o coyʉcaicõjeivʉre ʉ̃i yávaiyede máre ne jipobʉre cũmamevʉva. Põeva ne ãmed̶aino ne ãri ũcuiyede, ãrʉrajivʉ Jesucristoi yaiye báquede (|I Ʉbenita põeva me jã́d̶ama nomió ʉ̃mʉjʉe pod̶a cʉcore. Nomiva põeva ne pued̶aimaramu ne cʉe boje ʉ̃mʉjʉe pod̶a, cũmarajivʉ ne jipobʉre. B{} Aru põeva ne d̶arĩ cõmajiyeque máre majidivʉbu maja. Põeva ãmeina jã́d̶ama ʉ̃mʉ ʉ̃mʉjʉe pod̶a cʉcʉre. Ʉ̃mʉ ʉ̃mʉjʉe pod̶a cʉcʉ baru, cʉyoje tejebu ʉ̃. ^z5 ¿Mʉje dápiaru, meameni nomió jẽniad̶ore Jʉ̃menijicʉque õi jipobʉre cũmamecova? Mʉjacapũravʉ coreóvaiye majidivʉbu jãve meamenore õi jẽniaru Jʉ̃menijicʉque õi jipobʉre cũmamecova. 'yG Que baru jãvetamu ico mamarʉmʉcaco báco nomió, õi ãmiá Eva, Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aimo máco ʉ̃mʉ ʉ̃i cũad̶oque. Aru jãvetamu caivʉ ʉ̃mʉva máre cʉrivʉ nomió õi jʉed̶ocʉvae báque boje náre. Aru caivʉre, caiyede máre cʉed̶arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Gx Ʉbenita maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aiye báquede ʉ̃mʉre aru nomióre máre ina pʉcarãre jaʉquiyede majidejaquemavʉ. Nomióre jaʉbi ʉ̃mʉ. Aru ʉ̃mʉre jaʉbico nomió. +wO Que barureca nomióre cũmaiye jaʉvʉ õi jipobʉre, jã́d̶ovacod̶o jímarepacʉi jaboteimore. Õi que d̶aiyede, ina ángeleva máre ṍre me jã́d̶ama. Cv Aru Jʉ̃menijicʉ cʉed̶abedejaquemavʉ ñai ʉ̃mʉre, ʉ̃i cad̶atequiyepe ayʉ ico nomióre. Quénora cʉed̶arejaquemavʉ ico nomióre, õi cad̶atecojiyepe ayʉ ñai ʉ̃mʉre. }us Jʉ̃menijicʉ cʉed̶abedejaquemavʉ ñai mamarʉmʉcacʉ bácʉ ʉ̃mʉre, ʉ̃i ãmiá Adán, ico nomió õi cũad̶oque. Quénora cʉed̶arejaquemavʉ ico mamarʉmʉcaco báco nomióre, õi ãmiá Eva, ñai ʉ̃mʉ ʉ̃i cũad̶oque. Xt) Ʉbenita ʉ̃mʉre cũmaiye jaʉbevʉ ʉ̃i jipobʉre ʉ̃i jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque aru ʉ̃i coyʉcaiyede ʉ̃i yávaiyede apevʉre máre, Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aiye báque boje ʉ̃́re ʉ̃́pe ãrojacʉre. Que baru ʉ̃mʉvarecabu cʉrivʉ, mearore jínajivʉ Jʉ̃menijicʉre. Diede jã́d̶ovaivʉbu ne cũmameque ne jipobʉre. Ʉbenita nomivarecabu cʉrivʉ, mearore jínajivʉ némarepacʉre. Diede jã́d̶ovaivʉbu ne cũmaiyeque ne jipobʉre. >su Nomió õi cũmaiyʉbedu õi jipobʉre õi jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque aru õi coyʉcaiyede ʉ̃i yávaiyede apevʉre máre, pʉeno meajebu ṍre yʉvaru õi pod̶are. Ʉbenita cʉyeco baru õ ʉ̃mʉjʉbepod̶aque cʉco baru aru caiye õi pod̶are yʉvarĩ jarʉvad̶o baru, cũmajacorĩ õi jipobʉre. yrk Ʉbenita nomió cũmameco baru õi jipobʉre õi jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque aru õi coyʉcaiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede apevʉ põevare máre, jímarepacʉre pued̶abebico ʉ̃i jivateinoi cʉco cũmamecova. Õ cũmameco baru õi jipobʉre, yópe nomió jímarepacʉi jaboteimo ãmecope ted̶obe õ. Que baru quédeca bájebu, õi yʉvaru caiye õi pod̶are. ~qu Ʉ̃mʉ cũmañʉ maru ʉ̃i jipobʉre ʉ̃i jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque aru ʉ̃i coyʉcaiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede apevʉ põevare máre, Cristore pued̶abebi. (Põecʉ ʉ̃i jipobʉre cũmaimi ʉ̃i cʉede ʉ̃́re jaboteipõecʉi jivateinoi. Ʉbenita apecʉ ʉ̃mʉ aru nomió máre ʉ̃mʉre jaboteivʉ ãmema, quénora Cristo baju jaboteyʉbe ʉ̃mʉvare.) p Ʉbenita caride ʉvʉ yʉ mʉje coreóvarãjiyepe ayʉ iyede. Mʉje jʉ abedu ñai mʉjare jaboteyʉre, meamevʉ. Cristorecabe jaboteyʉ caivʉ ʉ̃mʉvare. Nomicʉrivʉ coapa jaboteivʉbu némarepacore. Aru Jʉ̃menijicʉrecabe jaboteyʉ Cristore. joM Torojʉvʉ yʉ mʉje ãrʉé boje yʉre aru caiye ji bueiye báquede mʉjare, aru mʉje d̶arĩ cõmajiye boje yópe Cristoi bueiye báquepedeca ji coyʉiye báquede mʉjare. Mʉje que d̶aiyede me d̶ad̶avʉ̃ mʉja. ^n 7 Yʉ́vacari d̶are nʉñʉmu yópe Cristo ʉ̃i d̶aiye báquepedeca. Que baru d̶ajarã mʉja yópe ji d̶aiyepe. Aipe d̶aiye jaʉrõ Jesúre jʉ aipõevare ne cójijivaiyede jínajivʉ mearore Jʉ̃menijicʉre bm= !Yʉ́capũravʉ torojʉre d̶aiyʉvʉ caivʉ põevare caiye ji d̶aiyeque. Méne vaidé d̶aiyʉbevʉ yʉ ji baju. Quénora obedivʉ apevʉre méne vaidé d̶aiyʉvʉ yʉ, Jesús ʉ̃i mead̶aquiyepe ayʉ náre.l- Yéde d̶abejarã apevʉ ne vainí tʉrĩ ãmeina tenajiyepe aivʉ. Quénora d̶ajarã cainʉmʉa apevʉ ne vainí tʉbeni ãmeina tebenajiyepe aivʉ. Judíovare, aru judíova ãmevʉre, aru Jesúre jʉ aipõevare máre ãmeina tede d̶abejarã náre, mʉje d̶aiye boje. bk= Apecʉ ʉ̃i que aru, yópe arĩ coyʉjebu yʉ. Caiye mʉje ãiyʉede, caiye mʉje ũcuiyʉede, aru caiye mʉje d̶aiyʉede máre, apevʉ mearore jínajivʉ baru Jʉ̃menijicʉre mʉje d̶aiye boje, meajebu mʉje d̶aiye. Ʉbenita apevʉ “¿Boropateyʉ bárica yʉ?” ne arĩ dápiaru, mʉje d̶aiye boje, meamejebu mʉje d̶aiye. “¿Yópe d̶ayʉ baru, apevʉre mearore jíde d̶ajeba yʉ Jʉ̃menijicʉre?” arĩ dápiajarã mʉja, mʉje d̶arãjiye jipocai. -jS ¿Aru ji torojʉede jídu Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i jíye boje ji ãquiyede, aipe teni apecʉ ãmecorori yʉre ji ãiyede iyede?” arĩ jẽniari jã́quijichʉbi. 6ie Mʉja “¿Boropateyʉ bárica?” arĩ dápiabevʉreca, apecʉ nópe arĩ dápiaquijichʉbi. Que baru ʉ̃́re boje, nópe coyʉyʉbu mʉjare. Ʉbenita apecʉ jẽniari jã́quijichʉbi: “¿Aipe teni d̶aiye jaʉri yʉre yópe apecʉ ‘¿Boropateyʉ bárica?’ ʉ̃i arĩ dápiajʉroepe yʉrã? Gh Ʉbenita apecʉ nore cʉcʉ, “Iyebu ãimajiarʉa ne jíye báque pẽpeimarare” ʉ̃i aru mʉjare, iye jiarʉare ãmejara mʉja. Ʉ̃i que arĩburu yóboi, mʉje ãru iye jiarʉare, ʉ̃́capũravʉ arĩ dápiaquijichʉbi mʉje borore yópe: “Pẽpeimarare pued̶aivʉbebu na. Que baru meavʉbebu Jesúre jʉ aipõeva ne pued̶aru pẽpeimarare aru ne ãru jiarʉare, náre jíye báquede”, ʉbenina arĩ dápiaquijichʉbi ʉ̃. Que baru ʉ̃i arĩ dápiabequiyepe ayʉ nópe, aru “¿Boropateyʉ bárica?” ʉ̃i arĩ dápiabequiyepe ayʉ máre, ãmejara mʉja. 8gi Cũinácʉ Jesúre jʉ abecʉ, “Ãranʉjara ji cʉ̃rami”, ʉ̃i arĩ cuturu mʉjare, aru mʉja nʉiyʉrivʉ baru, ãranʉjara mʉja. Ád̶e ʉ̃i tʉoiyede mʉjare, ãjara mʉja. Jẽniari jã́mejara ã́rore ʉ̃i ĩ́yede ãimajiarʉare, “¿Boropateyʉ bárica?” arĩ dápiabenajivʉ. f  Apenʉmʉa Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉ ne ãimara boaimara mácavʉ jiarʉaquede jíni bojed̶ad̶ama ãimajiarʉare bojed̶aitucubʉa uparivʉre, pẽpeimarare jícarĩburu yóbore. Ne que d̶aiyedeca, ĩni bojed̶ajarã mʉja ãimajiarʉare nore, jẽniari jã́mevʉva ã́rore ne ĩ́yede, “¿Boropateyʉ bárica?” arĩ dápiabenajivʉ. Maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ jietamu caiye ijãravʉ aru caiye ijãravʉque máre. Que baru jẽniari jã́mevʉva, ãimajiarʉare ĩni bojed̶arĩ, ãjara mʉja. e {do Ñame mearore d̶aiyʉrĩdubejarãri ne baju boje. Quénora caivʉ mearore d̶aiyʉjarãri apevʉre boje quéda. [c/ Yópe ávaivʉbuya apevʉ Jesúre jʉ aipõeva. “D̶aicõjeiyede d̶aiye jaʉbevʉ majare. Que baru caiyede d̶aicõjeimʉmu yʉ”, ávaivʉbuya apevʉ. Jãvetamu. Ʉbenita apede maje d̶aru, meamejebu majare o apevʉre máre. Aru apede maja d̶aivʉ baru, cad̶atebejebu apevʉ majevʉre, ne parʉre nʉrajiyepe aivʉ ne ũmei. Qb Maja ãri ũcuivʉ baru Jesucristo jiede maje cójijiñami jívʉi aru abujuva jiede pẽpeimara ne cʉ̃rami jívʉi máre cũinátʉrʉ, jorojĩne d̶arãjaramu maja maje jabocʉ Jesucristore. ¿Parʉrivʉ bárica maja ʉ̃i pʉeno, napinajivʉ ʉ̃i ñájine d̶aquiyede majare ʉ̃i jorojĩye boje? Bítamu. Jãve ʉ̃́tame parʉcʉ maje pʉeno. Jesúre jʉ aipõeva apecʉi yebacavʉ ãmevʉvacari, ne jã́d̶ovaino ne ʉede apevʉre ne d̶aiyeque }as Mʉja ye bʉojabevʉ cũinátʉrʉ ũcuivʉ maje jabocʉ Jesucristo ʉ̃i ũcuidoquede aru abujuva ne ũcuidoaquede máre. Mʉja ye bʉojabevʉ cũinátʉrʉ ãivʉ maje jabocʉ Jesucristo ʉ̃i tʉoivaquede aru abujuva ne tʉoivaquede máre. `{ Quénora yópe aiyʉvʉ yʉ ji coyʉiyeque: Põeva Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉ ne ãimara boaiyede ne juarĩ jícarãjivʉ pẽpeimarare, “Jʉ̃menijinare diede jícaivʉbu maja”, ʉbenina arĩ dápiad̶ama. Jʉ̃menijina ãmema ne jícaimara. Jʉ̃menijicʉ cũinácʉ quécʉra cʉbi. Quénora abujuvatamu ne jícaimara. Aru ʉbevʉ yʉ mʉje yóvaiyede abujuvaque. l_Q Ji nópe coyʉiye boje, “Ãimajiarʉare ne jíye báquede pẽpeimarare meajiarʉabebu apejiarʉa pʉeno”, ʉbenina arĩ ye dápiabejarã mʉja. Aru, “Pẽpeimara parʉrivʉbebu”, ʉbenina arĩ ye dápiabejarã mʉja. /^W Dápiajarã ina Israecavʉ ne ãimara boaiyede, ne juarĩ jícarãjiyepe aivʉ Jʉ̃menijicʉre, ne ãmeina teiye boje. Cójijivʉ bácavʉ ne ãiyede ina boaimara mácavʉi jiarʉaquede, “Cũináyajubo põeyajubobu maja. Jʉ̃menijicʉi yóvaimaratamu maja”, arĩ jã́d̶ovaivʉbu. 9]k Maja yóvaivʉ Jesucristore obedivʉ cʉrivʉvacari, cũinábo pã́uboquede ãd̶avʉ maja. Que baru cũináyajubo põeyajubope teni, Jesucristoque cũinávʉpe cʉvʉ maja. #\? Maje ãri ũcuiyede, ãrʉrajivʉ maje jabocʉ Jesucristo ʉ̃i yaiye báquede majare boje, torojʉede jívaivʉbu Jʉ̃menijicʉre no ũcuidoque boje. Que baru ʉ̃ mearo d̶acaibi majare maje ũcuiyede iye ũcuidoquede. Maje ũcuiyede diede, “Majarecabu Jesucristoi mead̶acaimara, ʉ̃i jive meiye boje ʉ̃i yaiye báquede”, arĩ jã́d̶ovaivʉbu. Aru iye pã́ure cotʉvavaivʉbu maja. Maje ãiyede diede, “Majarecabu Jesucristoi mead̶acaimara, ʉ̃i jíye boje ʉ̃i bajure ʉ̃i yaiye báquede”, arĩ jã́d̶ovaivʉbu. n[U Coyʉyʉbu mʉjare yópe majidivʉpe. Nuriéna ji coyʉru, mʉjacapũravʉ coreóvaiye majidivʉbu. ZZ- Que baru mʉja, jívʉ, ji ʉmara, pẽpeimarare mearore jíbejarã mʉja. Y Apenʉmʉa mʉja “Yópe d̶aiyʉvʉ yʉ”, arĩ dápiad̶avʉ̃. Ʉbenita nópe d̶aivʉ baru, ãmeina tejebu mʉja. Nópe vaiyavʉ̃ caivʉ põevare. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ, ñai d̶ayʉ cainʉmʉa yópe ʉ̃i aiye báquepedeca, ye dajocabebi mʉjare, mʉje vainí tʉrãjiyepe ayʉ mʉje ãmeina d̶aiyʉe boje. Quénora parʉre d̶acʉyʉme mʉjare mʉje ũmei, mʉje ãmeina d̶abenajiyepe ayʉ. Parʉre d̶acʉyʉme mʉjare mʉje ũmei, mʉje napinajiyepe ayʉ caiye iye mʉje ãmeina d̶aiyʉede, d̶abevʉva diede. Que teni mʉja vainí tʉ́jʉrorivʉ bácavʉre vaidé d̶acʉyʉme ʉ̃ mʉje ãmeina d̶aiyʉede jocarĩ. X# Que baru ácʉ põecʉ “Ãmeina tebevʉ yʉ. Aru ãmeina tebecʉyʉmu máre”, arĩ dápiayʉ me d̶ajacʉrĩ, vainí tʉbecʉyʉ. ;Wo Caiye iye vaiye báqueque na mácavʉre coreóvaivʉbu maja aipe vaiquíyede majare, maja d̶aivʉ baru yópe ne d̶aiye báquepe. Aru Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ diede, maje buenajiyepe ayʉ. Maja cʉrivʉbu ijãravʉi bʉojaijãravʉare. Iye “Que vaiquíyebu”, aiye báque vaivʉ caride. 6Ve Jʉ̃menijicʉre ãmeina yávabejarã mʉja, yópe apevʉ na mácavʉ ne ãmeina yávaiye báquepe Jʉ̃menijicʉre, ne ãmecoroiye báquede ne jabovare, ʉ̃i epeimara mácavʉre. Ne nópe d̶aiye báque boje, cũinácʉ ángelede darorejaquemavʉ, ʉ̃i boarĩ́ jarʉvaquiyepe ayʉ na mácavʉre. U3 Maje jabocʉ Cristo ʉ̃i ʉrarõ napiye boje maje ãmeina teiyede, “Maja ãmeina teivʉvacari, ñájimenajaramu maja, maje ãmeina teiye boje”, ʉbenina arĩ dápiaiye jaʉbevʉ majare, yópe apevʉ na mácavʉ ne nópe arĩ dápiaiye báquepe. Ne nópe arĩ dápiaiye báque boje, ãd̶ava, Jʉ̃menijicʉi daroimara mácavʉ, ne cũriburu yóboi na mácavʉre, yaidéjaquemavʉ na mácavʉ. T Ãmeina d̶aiye jaʉbevʉ majare apevʉque majemarebʉcʉva ãmevʉque, yópe apevʉ na mácavʉ ne ãmeina d̶aiye báquepe apevʉque némarebʉcʉva ãmevʉque. Ne nópe d̶aiye báque boje, cũinájãravʉ baji veintitrés mil paivʉ baju yaidéjaquemavʉ. ~Su Que baru pẽpeimarare mearore jíbejarã mʉja, yópe apevʉ na mácavʉ ne d̶aiye báquepe. Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede ne mearore jíyena cũinácʉ ne pẽpeimaracacʉre: “Ina põeva dobarĩ ãivʉ barejaquémavʉ aru ũcuivʉ barejaquémavʉ. Aru no yóboi nacajari upaivʉ barejaquémavʉ”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. R9 Caiye iye vaiye báqueque na mácavʉre coreóvaivʉbu maja aipe vaiquíyede majare, ãmeina teiyʉrivʉ baru yópe ne ãmeina teiyʉe báquepe. Q Ʉbenita nópe Jʉ̃menijicʉ cad̶ateyʉ bácʉreca na mácavʉ caivʉre, obedivʉ nácavʉ bácavʉ Jʉ̃menijicʉre torojʉre d̶abedejaquemavʉ, ne ãmeina teiye boje. Que baru Jʉ̃menijicʉ yaidé d̶arejaquemavʉ na mácavʉre no põecʉbenoi. \P1 Aru ina caivʉrecabu ũcuivʉ bácavʉ no ocore Jʉ̃menijicʉi daroino mácarõre na mácavʉre no cʉ̃rabo ʉrabore jocarĩ. Ʉbenita ãnibo cʉ̃rabo ina põeva mácavʉre ne apʉre d̶aibo bácarõ ãmenejaquemavʉ. Quénora Cristorecabe apʉre d̶ayʉ bácʉ na mácavʉre aru caino ne nʉinoi jã́ri coreyʉ bácʉ na mácavʉre. O Ina caivʉrecabu ãivʉ bácavʉ iye ãiyede Jʉ̃menijicʉi daroiye báquede na mácavʉre cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõre jocarĩ. N- Ina caivʉrecabu jã́d̶ovaivʉ bácavʉ Moisés bácʉque ne vaiváiye boje ʉ̃ mácʉque no ocopenibo yóbore aru no jia cʉrõ mácarõre. GM  Mʉja, jívʉ, ʉvʉ yʉ mʉje majinajiyede jãve aipe vaiye báquede ina Israecavʉ bácavʉre, majeñecuvape paivʉ bácavʉre, ne jʉ aiye boje Jʉ̃menijicʉre. Ina caivʉrecabu vaiváivʉ bácavʉ põecʉbenoi no ocopenibo cãchinoi. Aru ina caivʉrecabu jataivʉ bácavʉ no jia ʉrad̶a Jũariya ãmicʉriyare. #L? Jẽvari coyʉyʉbu mʉjare. Yópe jara popeiyepe ji bajure, ʉbenita ji ũmene, d̶ayʉbu yʉ, me corecʉyʉ ji d̶aiyede, Jʉ̃menijicʉi jíquiyepe ayʉ yʉre máre ʉ̃i boje méne. Meamejebu yʉre, Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i jíbedu yʉre ʉ̃i boje méne, ji ãmed̶aru apecʉ Jesúre jʉ aipõecʉ majibecʉre cãreja méne aru ãmene máre. Meamejebu yʉre, Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i jíbedu yʉre ʉ̃i boje méne, ʉ̃i jíniburu yóboi diede apevʉre, ʉ̃i mead̶acaimarare, ji bueiye báque boje náre Jesús ʉ̃i yávaiye méne.K Que baru yʉ́bu nápe páyʉ, ina nurié cúyaivʉ pʉ cúyaima tʉrʉvaita. Yʉ́capũravʉ nurié d̶ayʉbu yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe dajocabecʉva cainʉmʉa. Yʉ́bu nápe páyʉ, ina totarĩ pẽvari yajuivʉ, nurié totarĩ pẽvari vainájivʉ ne mauvare. Yʉ́capũravʉ nurié d̶ayʉbu, vaicʉ́yʉ ji mauvare, ji memeiye ijãravʉi bojecʉbe ãmequiyepe ayʉ. m,}{yxowIvIurponmmllkjjhgffec,a`!_]\ZiYvX,WVXU9TSRQP NvMLL!K7JIGGF;ECB@>=$Ji etaquiyede yore jocarĩ, vaicʉ́yʉmu Macedonia ãmicʉrijoborõi. No yóboi, eacʉyʉmu mʉje ĩmaro Corintoi. ! Dinʉmʉ maquinóre mearu ji dápiainoi, yʉ máre náque nʉri, yʉre yóvarãjarama. Pablo ʉ̃i coyʉino ʉ̃i d̶ájʉroede d AJi eaquiye jipocamia, beojarã mʉjacavʉre, ina nʉvarajivʉre iye tãutʉrare, mʉje jícarãjiyede, Jerusalén ãmicʉriĩmaroita. Aru ji eaquiyede mʉje yebai paperayocare jícʉyʉmu náre, ne nʉvari jã́d̶ovarajiyepe acʉyʉ Jerusalẽ́cavʉ Jesúre jʉ aivʉre coreipõevare, ne majinajiyepe ayʉ ñamejare na aru yéde ne nʉvaiyede. 6eSumana coapa domingo jãravʉi, caivʉ mʉja coapa ĩni epejarã tãutʉrare, cad̶atenajivʉ cʉve cʉvabevʉre. Mʉje ĩ́ye báquede no sumana baji ĩni epejarã mʉja yópe mʉje ĩ́ye báquepe. Que teni ji eaquiyede mʉje yebai, tãutʉrare vorĩdurĩ, ĩni, jícõjeiye jaʉbequiyebu mʉjare.  1Caride coyʉquijivʉ iye jẽniari jã́iyede mʉje jínajiyena ina Jesúre jʉ aipõeva, cʉve cʉvabevʉre, mʉje toivaiye báquede yʉre paperayocaque. D̶ajarã mʉja yópe ji d̶aicõjeiye báquepe ina Jesúre jʉ aipõevare, cójijivaivʉre Galacia ãmicʉrijoborõi. ;o:Que baru mʉja, jívʉ, ji ʉmara, parʉre nʉjara mʉja mʉje ũmei, dajocabevʉva mʉje jʉ aiyede maje jabocʉ Jesucristore. Me majidivʉbu mʉja caiye mʉje memecaiyede ʉ̃́re bojecʉede, mʉje cʉe boje ʉ̃́que cũinávʉpe. Que baru cainʉmʉa pʉeno ʉrarõ baju ʉ̃́re memecajarã.[/9Ʉbenita torojʉede jínajarevʉ Jʉ̃menijicʉre. Ʉ̃́recabe maje jabocʉ Jesucristore vainí tʉre d̶are d̶ayʉ majare ãmeina teiyede jarʉvarĩ, maje cʉe boje maje jabocʉ Jesucristoque cũinávʉpe. 8Ʉbenita põeva ãmeina teivʉ ñájinajarama ne yainájiyede, ne ãmeina teiye boje. Aru Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báqueque Moisés bácʉre coreóvaivʉbu maja ina põeva ãmeina teivʉre ñájine d̶arãjimarare, ne ãmeina teiye boje. {o7Põeva vainí tʉimara mácavʉpe paivʉ ne yaijʉroe boje, vainí tʉimarape paivʉ ãmevʉ caride. Põeva ñájine d̶aimara mácavʉpe paivʉ ne yaijʉroe boje, ñájine d̶aimarape paivʉ ãmevʉ caride”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. =s6Maja yaibénajivʉre, maje cʉrãjiyede maje cũimébajuque, vaiquíyebu yópe Jʉ̃menijicʉi arĩ toivaicõjeiye báquepedeca ʉ̃i yávaiyede: “Caride põeva yaibénajarama bedióva cojedeca. Jʉ̃menijicʉ bʉojaibi vainí tʉyʉ caivʉre, caiyede máre, ʉ̃́re maucʉvarĩduivʉre jarʉvarĩ. /W5Oatʉvaiye jaʉvʉ maje baju pojejʉroribajure, maje cʉvarãjiyepe aivʉ apebaju cũimébajure. Oatʉvaiye jaʉvʉ maja yaijʉrorivʉre, maje yaibénajiyepe aivʉ. T!4Maumejiena, yópe põecʉ ʉ̃i mimiyepe, iye Jʉ̃menijicʉi japuicõjequiye japuino bubaino maquinóre jápuraquiyede, Jʉ̃menijicʉ oatʉvacʉyʉme maje bajuáre. Aru dinʉmʉ maquinómiareca maja Jesúre jʉ aipõeva yainájivʉ bácavʉre nacovacʉyʉme Jʉ̃menijicʉ yainore jarʉvarĩ, maje yaibénajiyepe ayʉ cojedeca.  3Caride mʉjare coyʉyʉbu yʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene, ʉ̃i jã́d̶ovameno mácarõre jipocamia ʉbenita jã́d̶ovainore caride. Caivʉ maja, Jesúre jʉ aipõeva, yaibénajaramu. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ oatʉvacʉyʉme caiye maje bajuáre. B}2Mʉja, jívʉ, jãve coyʉyʉbu mʉjare iyede. Maja cʉrivʉ bʉojabenajaramu no Jʉ̃menijicʉi jaboteinoi ijãravʉquebajuque, maje cʉvaede caride. Maje ijãravʉquebaju cũimébaju ãmevʉ. Quénora pojequiyebu. Que baru maja cʉrivʉ bʉojabenajaramu no Jʉ̃menijicʉi jaboteinoi ijãravʉquebajuque. r]1Yópe caride maje cʉvaepe maje bajure ñai jobore jocarĩ dayʉ bácʉ, Adán mácʉ, ʉ̃i baju bácarõpe painore, nopedeca cʉvarãjaramu maja maje bajure ñai cavarõ mearore jocarĩ dayʉ bácʉ, Cristo, ʉ̃i bajupe painore.  0Caivʉ joborõcavʉ cʉvarivʉbu maje bajure yópe ñai jobore jocarĩ dayʉ bácʉ ʉ̃i baju bácarõpe painore. Aru caivʉ cavarõ mearocavʉ bárãjivʉ cʉvarãjaramu maje bajure yópe ñai cavarõ mearore jocarĩ dayʉ bácʉ ʉ̃i bajupe painore. /Ñai Adán mácʉ, maje mamarʉmʉcacʉ bácʉ, Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aimʉ mácʉ barejaquémavʉ joboque. Que baru joborõcacʉ barejaquémavʉ ʉ̃ mácʉ. Ʉbenita ʉ̃ mácʉi yóbocacʉ, Cristobe cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõcacʉ. .Aru maje apʉé máre quédecabu. Mamarʉmʉre mamajãravʉ cũiméjãravʉquebaju cʉvabevʉ. Quénora mamarʉmʉre ijãravʉquebaju cʉvarivʉbu. Aru no yóboi, maje nacajariburu yóboi yainore jarʉvarĩ, mamajãravʉ cũiméjãravʉquebaju cʉvarãjaramu. I -Caride maja cʉvarivʉbu maje baju yópe Adán mácʉi baju bácarõpe, Jʉ̃menijicʉi jíye báquede ʉ̃ mácʉre. Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede: “Mamarʉmʉcacʉ, ʉ̃i ãmiá Adán, Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aimʉ marejaquémavʉ, apʉcʉyʉ ʉ̃i bajuque”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. Ʉbenita Adán mácʉi yóbocacʉ, Cristo, maja mamajãravʉ cũiméjãravʉcavʉ maje mamarʉmʉcacʉ, apʉre d̶ayʉbe majare maje ũmei. Que baru jícʉyʉme majare mamabaju, maje cʉrãjiyepe ayʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. &E,Maja yainájivʉ bácavʉ maje baju bácarõ, ne yuarĩ jarʉvaibaju bácarõ, mearo mateávʉ̃, maje cʉede ijãravʉi. Ʉbenita maje baju mamabaju baquinó mearo maquiyébu, maje cʉrãjiyede mamajãravʉ cũiméjãravʉi, maje nacajariburu yóboi yainore jarʉvarĩ. Maje ijãravʉquebaju cʉe boje, majidivʉbu maja mamajãravʉ cũiméjãravʉquebaju máre cʉquiyebu. Baju cʉbedu, apʉé máre cʉbevʉ. #+Maja yainájivʉ bácavʉ maje baju bácarõ, ne yuarĩ jarʉvaibaju bácarõ, bojecʉbenotamu. Ʉbenita maje baju mamabaju baquinó, maje nacajariburu yóboi yainore jarʉvarĩ, bojecʉrõ maquiyébu. Maja yainájivʉ bácavʉ maje baju bácarõ, ne yuarĩ jarʉvaibaju bácarõ, parʉbenotamu. Ʉbenita maje mamabaju baquinó, maje nacajariburu yóboi yainore jarʉvarĩ, parʉrõ maquiyébu. C *Yópe vaiyepe oteiyabede, nopedeca vaiquíyebu Jʉ̃menijicʉi nacovaquiyede yaivʉ bácavʉre yainore jarʉvarĩ. Maja yainájivʉ bácavʉ maje baju bácarõ, ne yuarĩ jarʉvaibaju bácarõ, pojequiyebu. Ʉbenita maje baju mamabaju baquinó, maje nacajariburu yóboi yainore jarʉvarĩ, ye pojebequiyebu. E )Ñai aviá jãravʉcacʉ meacʉ bajube. Aru ñai aviá ñamicacʉ máre meacʉ bajube. Ʉbenita ñai ñamicacʉ jãravʉcacʉpe pẽomemi. Aru ina abiácova máre meara bajuvacari, ʉbenita aviávape paivʉ pẽomema. Aru ina abiácova coapa apede pẽod̶ama na. Cũinátʉrʉ ãmevʉ cavarõcavʉ ne pẽoiyeque. @ y(Nopedeca cavarõcavʉ aru joborõcavʉ máre ne bajuá cũinátʉrʉ ãmevʉ. Cavarõcavʉ ne baju métamu, ne cʉede cavarõi. Aru joborõcavʉ ne baju métamu, ne cʉede joborõi. R 'Cũinátʉrʉ ãmevʉ caivʉ ne bajuá. Põeva ne jiarʉa baju, aru ãimara ne jiarʉa baju, míjina ne jiarʉa baju, aru moa máre ne jiarʉa baju, caivʉ coapa ne jiarʉa apebajure cʉvama na. 7 g&Maje oteniburu yóboi, Jʉ̃menijicʉ pĩaré d̶aibi caiye oteiyede coapa yópe “Que baquiyébu” ʉ̃i arĩ dápiaiye báquepedeca, ʉ̃i cʉed̶aiye báquede caiyede. wg%Trigo ãmicʉe oteiyabede o apeyabe oteiyabede máre maje oteiyede, iye pĩaquíye oteiyabepe paiye ãmevʉ. ^5$Põecʉ nópe jẽniari jã́ñʉ maru, ye majibecʉtame. Jẽvari coyʉiyeque buequijivʉ mʉjare. Maje oteiyede jioi, pĩaquíye jipocamia, oteiyabede pojeiye jaʉvʉ. Oteiyabe pojeniburu yóboi, pĩaquíyebu. V%#Apecʉ, yópe arĩ, jẽniari jã́quijichʉbi yʉre: “¿Aipe d̶arĩ nacajarajidi maja, yainájivʉ bácavʉ?” Aru, “¿Aipe ãrojaquidi maje baju baquinó?” arĩ jẽniari jã́quijichʉbi. '"Ãrʉmevʉpe tebejarã mʉja. Dajocajarã mʉje ãmeina teiyede. Apevʉ mʉjacavʉ coreóvabevʉ cãreja aipe ãrojacʉre Jʉ̃menijicʉre. Coyʉyʉbu diede, mʉje cʉyoje tenajiyepe ayʉ mʉje d̶aiyede. Pablo ʉ̃i coyʉino nacovarajimara ne baju mamabaju baquinóra P!Que baru mʉje bajumia apecʉre jʉjovaicõjemejara. Ãrʉjara apecʉ ʉ̃i yópe arĩ coyʉiyede: “Ãmena põevaque yóvayʉ baru, mearo d̶arĩ cõmajiyede ãrʉmetecʉyʉme”, aquemavʉ. eC Ji cʉede Éfeso ãmicʉriĩmaroi, pare ñájicacʉ yʉ, nócavʉ ne maucʉvae boje yʉre yópe ãimara jijecʉrivʉ ne maucʉvaepe. Die ye bojecʉbejebu yʉre, jãve maru yaivʉ bácavʉ nacajamevʉre yainore jarʉvarĩ. Majare d̶aiye jaʉjebu yópe ne aiyepe, “Javena yainájichʉvʉ maja. Que baru ãri ũcuri torojʉrãjarevʉ”, ad̶ama. c?Mʉja, jívʉ, iyede coyʉquijivʉ yʉ mʉjare, ji torojʉe boje maje cʉede maje jabocʉ Jesucristoque cũinávʉpe. Põeva boarĩ́ jarʉvaiyʉma yʉre jãravʉa coapa, ji coyʉiye boje Jesús ʉ̃i yávaiye méne. 0YAru ñʉja máre yaijʉrorivʉbu jãravʉa coapa, ñʉje ñájiye boje ñʉje coyʉrãnʉiyede Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Ñʉje ñájiye máre bojecʉbejebu. Apevʉ põeva Jʉ̃menijicʉque jã́d̶ovaicõjed̶ama ne baju ocoque yaivʉ bácavʉre boje. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉi nacovamenu yaivʉ bácavʉre yainore jarʉvarĩ, bojecʉbejebu apevʉ ne jã́d̶ovaiye Jʉ̃menijicʉque na mácavʉre boje ocoque. W'Cristo caivʉre, caiyede máre ʉ̃i vainí tʉrĩ jabotequiyede, ʉ̃́vacari, Jʉ̃menijicʉi mácʉ “Mʉ, ji jʉ aimʉ, jabotejacʉ yʉre aru ji jaboteimarare máre”, acʉyʉme Jʉ̃menijicʉre. Que teni Jʉ̃menijicʉ, ñai Cristore vainí tʉrĩ jaboteicõjeñʉ macʉyʉ́ caivʉre, jabotecʉyʉme caivʉre, caiyede máre. %~CJʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede Cristore vainí tʉrĩ jaboteicõjecʉyʉre caivʉre, caiyede máre. Ʉbenita majidivʉbu maja ʉ̃i nópe cõjeiyede Cristore, ye jaboteicõjemecʉyʉre jípacʉre. Que baru Jʉ̃menijicʉre jaboteicõjeipõecʉ cʉbebi. h}ICaivʉ põevare yaiye jaʉvʉ. Yópe põecʉ ʉ̃i maucʉ ʉ̃i vainí tʉiyepe ʉ̃́re jarʉvarĩ, nopedeca yaiyebu põeva ne maucʉpe paiye, náre vainí tʉrĩ. Ʉbenita bʉojainʉmʉre, Jʉ̃menijicʉi nacovaiye báque boje Cristore, yaiyʉ́ bácʉre, aru ʉ̃i nacovaquiye boje maja ʉ̃i põevare máre, ye yaibénamu maja bedióva cojedeca. T|!Jaboteiye jaʉvʉ Cristore pʉ Jʉ̃menijicʉi epeiyeta caivʉ ʉ̃i mauvare ʉ̃i cʉboba cãchinoi. Que teni Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovacʉyʉme ʉ̃i vainí tʉre d̶aiyede Cristore náre jarʉvarĩ. 9{kDinʉmʉ maquinóre ijãravʉ cũiquíyebu. Caivʉ ina cõjeivʉre, caivʉ ina parʉrivʉre, aru caivʉ ina pʉrʉcʉvarivʉre máre, ʉ̃i mauvare, vainí tʉcʉyʉme Cristo, náre jarʉvarĩ. Aru jípacʉ Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i mearore jímʉre, jaboteicõjecʉyʉme caivʉ ʉ̃i jaboteimarare. vzeMajare nacovaijãravʉa cʉvʉ yópe Jʉ̃menijicʉi cõjeiyepe. Mamarʉmʉ cũinájãravʉre, Cristore nacovarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ yainore jarʉvarĩ, ʉ̃i apʉquiyepe ayʉ cojedeca. Aru apejãravʉre, Cristo ʉ̃i copaidaquijãravʉ baquinóre, caivʉ maja Cristo jinare nacovacʉyʉme Jʉ̃menijicʉ yainore jarʉvarĩ, maje apʉrãjiyepe ayʉ cojedeca. ywJavede cũinácʉ ʉ̃mʉ mácʉ, ñai mamarʉmʉcacʉ bácʉ, ʉ̃i ãmiá Adán, coateyʉ bácʉ ʉ̃i baju Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ yaidéjaquemavʉ, ʉ̃i ãmeina teiye boje. Que baru caivʉ põeva máre, ʉ̃ mácʉi pãramena, ʉ̃ mácʉpedeca yaiváivʉbu maje ãmeina teiye boje. Quédeca, cũinácʉ ʉ̃mʉ, ñai Jesucristo, yaiyʉ́ bácʉ, Jʉ̃menijicʉi nacovaimʉ mácʉ barejaquémavʉ yainore jarʉvarĩ, apʉcʉyʉ cojedeca. Que baru caivʉ ʉ̃́re jʉ aipõeva máre, ʉ̃́que cʉrivʉ cũinávʉpe, ʉ̃pedeca Jʉ̃menijicʉi nacovaimara marajáramu maja yainore jarʉvarĩ, apʉrãjivʉ cojedeca. ^x5Cũinácʉ ʉ̃mʉ ʉ̃i d̶aiye báque boje, caivʉ põeva yaiváivʉbu. Quédeca apecʉ ʉ̃mʉ cũinácʉ ʉ̃i d̶aiye báque boje, põeva majidivʉbu nacajarajivʉ yainore jarʉvarĩ, apʉrãjivʉ cojedeca. w/Ʉbenita jãve baju Jʉ̃menijicʉ nacovarejaquemavʉ Cristore yainore jarʉvarĩ, ʉ̃i apʉquiyepe ayʉ cojedeca. Ʉ̃́recabe mamarʉmʉcacʉ caivʉ apevʉ yaivʉ bácavʉ jipocai apʉcʉyʉ cojedeca, yaibécʉyʉ bedióva cojedeca. Aru ʉ̃i nacajaiye báque boje, jãve majidivʉbu maja ʉ̃́re jʉ aipõevare máre Jʉ̃menijicʉi nacovaimara márajivʉre yainore jarʉvarĩ ʉ̃i yóboi. ]v3Maja “Yaivʉ bácavʉre ye nacovamecʉbe Jʉ̃menijicʉ yainore jarʉvarĩ Cristoi yaicáiye boje majare boje” ãri dápiaivʉ baru, aru maja coreivʉ baru Jʉ̃menijicʉ jãve mearo d̶acacʉyʉre majare, maje cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe, maje cʉede ijãravʉi quédata, cõmaje ãrojajebu maja caivʉ apevʉ põeva pʉeno. uAru ina Jesúre jʉ aipõeva yaivʉ bácavʉ máre, coatejʉrorivʉ bácavʉ Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ bíjajebu javede. FtAru Jʉ̃menijicʉi nacovamenu Cristo yaiyʉ́ bácʉre yainore jarʉvarĩ, ʉ̃i apʉquiyepe ayʉ cojedeca, mʉje jʉ aiye bájebu ãmepeda. Aru bojecʉbejebu mʉjare. Que baru Jʉ̃menijicʉ ãrʉmetebejebu cãreja mʉje ãmeina teiyede. Que baru bíjare nʉjebu mʉja coatejʉrorivʉ Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ. Bs}Jʉ̃menijicʉi nacovamenu yaivʉ bácavʉre yainore jarʉvarĩ, ne apʉrãjiyepe ayʉ cojedeca, Cristo yaiyʉ́ bácʉ máre ʉ̃i nacovaimʉ mácʉ ãmejebu yainore jarʉvarĩ. r5Pʉeno ãmeno baju bájebu ñʉje coyʉiye yópe arĩ: “Nacovarejaquemavʉ Cristore yainore jarʉvarĩ, ʉ̃i apʉquiyepe ayʉ cojedeca”, ñʉja borocʉjebu Jʉ̃menijicʉrã. Jãve maru yaivʉ bácavʉ nacajamevʉre yainore jarʉvarĩ, Cristo máre, yaiyʉ́ bácʉ, nacajari bʉojabedejayʉme. Que baru, “Cristore nacovarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ”, ñʉje arĩ coyʉiyede, borocʉjebu ñʉja. Tq!Aru Jʉ̃menijicʉi nacovamenu Cristo yaiyʉ́ bácʉre yainore jarʉvarĩ, ʉ̃i apʉquiyepe ayʉ cojedeca, iye ñʉje coyʉiye ʉ̃́ra bojecʉbejebu. Aru mʉje jʉ aiye máre ʉ̃́re bojecʉbejebu. 7pg Jʉ̃menijicʉi nacovamenu yaivʉ bácavʉre yainore jarʉvarĩ, ne apʉrãjiyepe ayʉ cojedeca, Cristo yaiyʉ́ bácʉ ʉ̃i nacovaimʉ mácʉ ãmejebu yainore jarʉvarĩ. o/ Caivʉ maja Jesúre jʉ aipõeva coyʉvaivʉbu Jʉ̃menijicʉi nacovaiye báquede Jesucristore yainore jarʉvarĩ, apʉcʉyʉre cojedeca. Que baru apevʉ mʉjacavʉ yópe arĩ, “Yaivʉ bácavʉre ye nacovamecʉyʉme Jʉ̃menijicʉ yainore jarʉvarĩ, ne apʉrãjiyepe ayʉ bedióva cojedeca”, ʉbenina arĩduyama na. Nópe ne arĩduiye jãve ãmevʉ. Ãrʉmevʉpe coyʉyama ina, nópe aivʉ. :nm Caivʉ ñʉja Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara cũinátʉrʉra ñʉje yávaiyede coyʉicarã ñʉja. Que baru ye baju ãmevʉ yʉ coyʉyʉ bácʉ baru o apevʉ coyʉivʉ bácavʉ baru Jesús ʉ̃i yávaiye méne mʉjare. Cũinátʉrʉ coyʉvaivʉbu Jesúi nacajaiye báquede ne boarĩ́ jarʉvarĩburu yóboi ʉ̃́re. Aru mʉjavacari jʉ ad̶avʉ̃ diede. Jesúre jʉ aipõeva ne nacajarajiye yainore jarʉvarĩ Cm Ʉbenita Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiye boje yʉre, caride apecʉpe páyʉbu yʉ. Ñai põevare boarĩ́ jarʉvaiyʉcʉ bácʉpe páyʉ ãmevʉ yʉ caride. Jʉ̃menijicʉi me boje, epedejaquemavʉ yʉre, ji memecaquiyepe ayʉ ʉ̃́re. Aru ʉ̃i nópe epeiye báque ãmepeda ãmevʉ. Quénora memeivʉ yʉ pʉeno ʉrarõ baju caivʉ apevʉ ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara pʉeno. Ʉbenita yʉ́vacari ji baju parʉéque mememevʉ. Quénora Jʉ̃menijicʉvacari cad̶ateni, parʉre d̶aibi yʉre, ʉ̃i me boje bojecʉbeda, ji memecaquiyepe ayʉ ʉ̃́re. }ls Yʉrecabu caivʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara ne cãchinocacʉpe páyʉ baju. Ji cujurĩ, boarĩ́, ñájine d̶aiye báque boje Jesúre jʉ aipõevare, Jesús beobejebu yʉre, ji coyʉquiyepe ayʉ ʉ̃i yávaiye méne. _k7Aru bʉojainʉmʉre caivʉ apevʉ ne yóboi, ʉ̃́re jã́mejʉrocʉ, ʉ̃́re jã́rejacacʉ yʉ. Que baru majivʉ ñʉja Cristore Jʉ̃menijicʉi nacovaimʉ mácʉre yainore jarʉvarĩ. Ʉ̃́re jã́mejʉrocʉbu yʉ ʉ̃i oatʉvaiye boje yʉre. Ʉ̃́re jʉ aipõevare boarĩ́ jarʉvaiyʉcʉ bácʉ caivʉ pʉeno oatʉvarejame, pʉ ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimʉva corebecʉva, yópe jʉed̶ocʉ ʉ̃i põeteiyepe põeva ne corenajiye jipocamia. jNo yóboi, Santiago aru ʉ̃i yóboi caivʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara máre jã́rejaimad̶a ʉ̃́re. Ui#No yóboi, apevʉ quinientos paivʉ baju majacavʉ ʉ̃́re jʉ aipõeva jã́rejaimad̶a ʉ̃́re cũinátʉrʉ. Apevʉ nácavʉ jave yaivʉ bácavʉreca, ʉbenita obedivʉ nácavʉ apʉrivʉbu caride. _h7Jʉ̃menijicʉ ʉ̃́re nacovariburu yóboi, majecʉ Pedro jã́rejamed̶a Jesúre. Aru no yóboi, ina caipʉcapʉrʉape paivʉ apevʉ ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara máre jã́rejaimad̶a ʉ̃́re. g!Apevʉ jarʉvarejaimad̶a ʉ̃i baju bácarõre põe jarʉvaino cʉ̃racobe jívʉi. Aru yóbecʉrijãravʉa yóboi Jʉ̃menijicʉ nacovarejaquemavʉ ʉ̃́re yainore jarʉvarĩ, apʉcʉyʉre bedióva, yópe ʉ̃i toivaicõjeiye báquepedeca ʉ̃i yávaiyede máre. qf[Mamarʉmʉre Jesucristovacari coreóvare d̶arejame yʉre iye yávaiye parʉéde caiye ape yávaiye pʉeno. Aru quédeca nópe ʉ̃i coreóvare d̶aiye báquepedeca, yʉ́capũravʉ coreóvare d̶acacʉ mʉjare. Iyebu ʉ̃i yávaiye me. Cristo yaicárejamed̶a maje ãmeina teiye boje, yópe Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báquepedeca ʉ̃i yávaiyede. /eWMʉja jãve jʉ are nʉivʉ baru Jesús ʉ̃i yávaiye méne, mead̶aimara marajáramu mʉja. Ʉbenita mʉja jãve jʉ abevʉ baru, mead̶aimara ãmenajaramu mʉja. fd GMʉja, jívʉ, caride mʉjare ãrʉre d̶aiyʉvʉ yʉ iye Jesús ʉ̃i yávaiye méne ʉ̃i mead̶aiyena põevare, ji coyʉiye báquede mʉjare. Iye coyʉiyede jʉ ávʉ̃ mʉja. Aru caride máre jʉ are nʉñavʉ mʉja. )cK(Ʉbenita caiye mʉje d̶aiyede mʉje cójijivaiyede, mearore jínajivʉ Jʉ̃menijicʉre, d̶ajarã mʉja yópe pued̶aivʉpe aru cod̶obobobevʉva máre."b='Mʉja, jívʉ, que baru yópe d̶aiye jaʉvʉ mʉjare. Pare ʉjarã Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santo ʉ̃i coyʉcare d̶aquiyepe aivʉ mʉjare ʉ̃i yávaiyede parʉéque põevare. Aru, “Yávabejarã”, abejarã ina yávaiyʉrivʉre apecamua yávaicamua ne majibecamuaque. aw&Ácʉ põecʉ ʉ̃i jápiarĩ ad̶abedu iye d̶aicõjeiyede, apevʉ máre ʉ̃i coyʉiyede jápiarĩ ad̶abejarãri. &`E%Ácʉ põecʉ “Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉbu yʉ”, arĩ dápiayʉ baru, coreóvacʉyʉme maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye báquede iye ji toivaicõjeiyede apecʉre mʉjare. Aru ácʉ põecʉ “Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santo majide d̶aibi yʉre”, arĩ dápiayʉ baru, coreóvacʉyʉme maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye báquede iye ji toivaicõjeiyede apecʉre mʉjare. _9$Coreóvajarã mʉja iyede. Põeva coyʉrĩ bʉ́bedejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede mʉjare. Mʉja mamarʉmʉcavʉrecabu ãmevʉ jápiaivʉ bácavʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉiyede. Aru mʉja quévʉrecabu ãmevʉ jápiaivʉ bácavʉ diede. Que baru, “Maje cójijivaiyede mearore jínajivʉ Jʉ̃menijicʉre, yópe maje ʉrõpe d̶arãjarevʉ”, ʉbenina ãri dápiarĩdubejarã mʉja. I^ #Nomió õi yávaru Jesúre jʉ aipõeva ne cójijivaiyede, cʉyojarõtamu. Que baru ina nomiva majiyʉrivʉ baru apede ne jápiarĩ eabede, jẽniari jã́jarari némarepacʉre ne cʉ̃rami. ]"Mʉje cójijivaiyede mearore jínajivʉ Jʉ̃menijicʉre, nomiva yávaicõjememaratamu. Que baru bi ajarãri ina nomiva. Yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre, jʉ aiye jaʉvʉ nomivare aru jipocatebejarãri na. \w!Jʉ̃menijicʉ ye ʉbebi põeva ne cãrijovaiyede ne baju. Ʉbebi ne cod̶oboboiyede. Ʉbebi ne yávaiyede caivʉ cũinátʉrʉ. Que baru d̶ajarã mʉja yópe apenoa ĩmaroacavʉ Jʉ̃menijicʉi põeva ne d̶arĩ cõmajiyepe ne cójijivaiyede. [% Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõevarecabu coyʉrĩ majidivʉ yópe iye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe ji majicaiyede mʉjare caride. Z/Nópe d̶arĩ, caivʉ mʉjacavʉ coyʉcaiyʉrivʉ põevare Jʉ̃menijicʉi yávaiyede parʉéque bʉojarãjarama coyʉivʉ, cũinácʉ cũinácʉ, ʉbenita cũinátʉrʉ ãmevʉ, caivʉ mʉje bueni majinajiyepe aivʉ aru parʉre d̶arãjiyepe aivʉ mʉje ũmei mʉje baju. ?YwJʉ̃menijicʉ ape coyʉiyede ʉ̃i majide d̶aru apecʉ mʉjacacʉ nore dobacʉre, ñai coyʉipõecʉ coyʉrĩ dajocajacʉrĩ, apecʉ ʉ̃i bʉojaquiyepe ayʉ coyʉyʉ ʉ̃ máre. XNopedeca mʉjacavʉ coyʉcaiyʉrivʉ baru põevare Jʉ̃menijicʉi yávaiyede parʉéque, coyʉjarãri pʉcarã o yóbecʉrã quévʉra. Aru coyʉiye jaʉvʉ apecʉ náre coapa ina yávaivʉ bácavʉre yópe Espíritu Santo ʉ̃i yávaicõjeiyepe náre. FWɄbenita põecʉ ʉ̃i cʉbedu coyʉiye majicʉ aipe aiyʉede põeva ne yávaiyede apecamua yávaicamua ne majibecamuaque, ñame nópe yávabejarãri. Quénora ina nópe yávajʉrorivʉ bi ajarãri nore mʉje cójijiñami jívʉi. Quédata arĩ dápiajarãri na coapa ne yávajʉroede ne baju aru Jʉ̃menijicʉque. oVWMʉjacavʉ yávaiyʉrivʉ baru apecamua yávaicamua ne majibecamuare, yávajarãri pʉcarã o yóbecʉrã quévʉra, cũinácʉ cũinácʉ, ʉbenita cũinátʉrʉ ãmevʉ. Aru coyʉiye jaʉvʉ apecʉ aipe aiyʉede ne yávaiyede. /UWMʉja, jívʉ, que baru yópe d̶aiye jaʉvʉ mʉjare. Mʉje cójijivaiyede d̶ajarã caiyede, parʉre nʉrajivʉ caivʉ mʉja mʉje ũmei. Apevʉ mʉjacavʉ Salmos ãmicʉe yʉriaiyede yʉriaiyʉrãjarama. Aru apevʉ mʉjacavʉ bueiyʉrãjarama. Apevʉ mʉjacavʉ coyʉiyʉrãjarama ape coyʉiyede, Jʉ̃menijicʉi jã́d̶ovaiye báquede, náre coapa. Apevʉ mʉjacavʉ yávaiyʉrãjarama apecamua yávaicamua ne majibecamuaque. Aru apevʉ mʉjacavʉ coyʉiyʉrãjarama aipe aiyʉede iye ne yávaiyede apecamua yávaicamua ne majibecamuaque. T1Coreóvajebu Jʉ̃menijicʉ majicʉre caiye ʉ̃i dápiaiyede ʉ̃i ũmei. Ñʉatutarĩ, pued̶arĩ, mearore jíjebu Jʉ̃menijicʉre. Aru, “Jãve Jʉ̃menijicʉ cʉbi mʉjaque”, ajebu ʉ̃. Jesúre jʉ aipõeva ne cójijivaiye jaʉrõ pued̶aivʉ aru cod̶obobobevʉva QSɄbenita caivʉ mʉjacavʉ yávaipõeva ne coyʉcaru Jʉ̃menijicʉi yávaiyede parʉéque, aru Jesúre jʉ abecʉ o apecʉ ecoyʉ baru mʉje cójijiñami, coreóvajebu ãmeina teyʉre. Caivʉ mʉja yávaipõeva mʉje coyʉiye boje Jʉ̃menijicʉi yávaiyede, “Ji d̶aiyede oatʉvaiye jaʉvʉ yʉre”, arĩ dápiajebu ʉ̃. RCaivʉ mʉja Jesúre jʉ aipõeva, mʉje cójijivaiyede, caivʉ ina yávaipõeva ne yávaru apecamua yávaicamua põeva ne majibecamuaque quénora, aru Jesúre jʉ abecʉ o apecʉ ecoyʉ baru mʉje cójijiñami, jãve “¿Ãrʉmevʉ bárica?” ajebu ʉ̃. Q#Que baru Jʉ̃menijicʉi coyʉicõjeiyede põevare apecamua yávaicamua ne majibecamuaque, ne jápiarĩ eabe boje diede, jã́d̶ovañʉme náre jʉ abevʉre ʉ̃́re aru ʉ̃i cad̶atebemarare máre. Ʉbenita ʉ̃i coyʉicõjeiyede ʉ̃́re coyʉcaipõevare ʉ̃i yávaiyede parʉéque, ne jápiarĩ eaiye boje diede, jã́d̶ovañʉme ina jʉ aivʉre ʉ̃́re aru ʉ̃i cad̶ateimarare máre. nPUJavede yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede: “Apevʉ põeva, apeyajubo põeyajubocavʉre coyʉcaicõjecʉyʉmu yʉ ji yávaiyede ji põevare apecamua yávaicamua ne majibecamuaque. Ʉbenita yʉ náre nópe coyʉcarĩduyʉreca, ye yʉre jápiarĩ ad̶abede nʉrajarama na”, arejaquemavʉ maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ. oOWMʉja, jívʉ, d̶abejarã mʉja yópe jʉed̶ova dápiabevʉ ne d̶aiyepe. Mʉje apevʉre jã́icõjeniduiyede mʉjare, ñai Espíritu Santo ʉ̃i majide d̶aimara mae boje, jʉed̶ovape teivʉbu mʉja. Quénora d̶ajarã yópe bʉcʉva dápiaivʉ ne d̶aiyepe. Mʉje apevʉre cad̶ateiyede, ñai Espíritu Santo ʉ̃i majide d̶aimara mae boje, bʉcʉvape teivʉbu mʉja. Ʉbenita yópe jʉed̶ova majibevʉ ãmeno d̶aiyeque, mʉja máre majibevʉpe tejarã ãmeno d̶aiyeque. |NqɄbenita ji cójijivaiyede apevʉ Jesúre jʉ aipõevaque, náre ji coyʉru cũinápʉrʉpe paicamua yávaicamua ne majidicamuaque, buecʉyʉ náre, meajebu ji coyʉrĩduiye pʉeno caipʉcapʉrʉape paimil baju yávaicamua ne majibecamuaque. LMTorojʉede jíyʉbu yʉ Jʉ̃menijicʉre ʉ̃i Espíritu Santo ʉ̃i yávarĩ majide d̶aiye boje yʉre apecamua yávaicamua ji majibecamuare. Aru dicamuare yávavaivʉ yʉ caivʉ mʉje pʉeno. oLWMʉje mearore jíye me baju bajʉvʉ́. Ʉbenita ina mʉjare jápiarĩduivʉ ne coreóvabedu aipe aiyʉede mʉje coyʉrĩduinore, náre cad̶atebejebu mʉja. Nácapũravʉ ye parʉre nʉmejebu ne ũmei mʉje nópe coyʉiye boje. oKWMʉje mearore jídu Jʉ̃menijicʉre dápiabevʉva quénora mʉje decocʉque, apevʉ nore cʉrivʉ jápiarĩ eabevʉva mʉje yávarĩduiyede, “Jãvemu ne aiyede”, ye aivʉ bʉojabejebu ne coreóvabe boje aipe aiyʉede diede. :JmQue baru yópe d̶aiye jaʉvʉ yʉre. Jʉ̃menijicʉque jẽniaiye jaʉvʉ yʉre dápiayʉre ji decocʉque aru ji ũmeque máre, ji jápiarĩ eaquiyepe ayʉ aipe ji jẽniaiyede. Aru yʉriaiye jaʉvʉ yʉre dápiayʉre ji decocʉque aru ji ũmeque máre, ji jápiarĩ eaquiyepe ayʉ aipe ji yʉriaiyede. 8IiYʉ jẽniañʉ maru Jʉ̃menijicʉque apecamua yávaicamua ji majibecamuaque, jãve jẽniajebu ji decocʉque. Ʉbenita dápiabecʉva majibejebu yʉ ji ũmei aipe aiyʉede. aH; Que baru ñai yávayʉ apecamua yávaicamua ʉ̃i majibecamuare jẽniajacʉrĩ Jʉ̃menijicʉque, ʉ̃i coyʉiye majide d̶aquiyepe ayʉ aipe aiyʉede iye yávaiyede apecamua yávaicamua ʉ̃i majibecamuaque. kGO Que baru mʉja cʉvaiyʉrivʉ pare ñai Espíritu Santo ʉ̃i majide d̶aiyede, pʉeno baju ʉjarã mʉja iye Jʉ̃menijicʉi majiéquede, cad̶atenajivʉ apevʉ Jesúre jʉ aipõevare, ne parʉre nʉrajiyepe aivʉ ne ũmei. EF Ji coyʉrĩduru apecʉque ʉbenita jápiarĩ eabedu ʉ̃i yávaicamuare, “Ñʉjacacʉ ãmemi”, ʉ̃́capũravʉ ajebu yʉrã, aru yʉ máre, “Ñʉjacacʉ ãmemi”, ajebu ʉ̃́ra. }Es Ʉrebebu ijãravʉcavʉ ne yávaicamua. Aru caivʉ põeyajuboacavʉ jápiarĩ ead̶ama ne baju yávaicamuare. DD Nopedecabu majare máre. Maje yávaru apecamua yávaicamuaque, caivʉ põeva ne majibecamuaque, ñame jápiarĩ eaiye ye majibejebu maje yávarĩduiyede. ¡Ʉbenina yávarĩdujebu maja! C%Aru quédeca, churarava ne coreiyede jápiarãjivʉ apecʉ ʉ̃i japuiyore japuiyede náre coedaicõjeinore, náre ãradaicõjeinore, aru náre ãd̶amatenanʉicõjeinore máre, nurié ãmenu iye japuiye, ina churarava ye mead̶abejebu ne baju ãd̶amatenanʉrajivʉ. B{Jẽvari coyʉiyeque coyʉyʉbu mʉjare. Maje pedubare japuiyede aru maje biabeibore bʉjide d̶aiyede máre põeva ne uparãjiyepe aivʉ, maje japuiyede o maje bʉjide d̶aiyede nurié ãmenu, ina upaiyʉrĩduivʉ ye majibejebu aipe upajʉroede. oAWMʉja, jívʉ, ji eaquiyede mʉje yebai yávayʉ baru apecamua yávaicamua ji majibecamuare, ye cad̶atebejebu mʉjare, coyʉbecʉ baru máre aipe aiyʉede. Ʉbenita coyʉyʉ baru mʉjare ape coyʉiyede Jʉ̃menijicʉi jã́d̶ovaiye báquede yʉre, o apede, ñai Espíritu Santo ʉ̃i majide d̶aiye báquede yʉre, ji majicaquiyepe ayʉ mʉjare, mʉje coreóvarãjiyepe ayʉ, o ape coyʉcaiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede parʉéque, o ape bueiyede máre, cad̶atejebu mʉjare. T@!Ʉvʉ yʉ caivʉ mʉjare mʉje yávarãjiyepe ayʉ apecamua yávaicamua mʉje majibecamuare. Ʉbenita pʉeno baju ʉvʉ yʉ mʉje coyʉcarãjiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede parʉéque. Põecʉ ʉ̃i yávaru apecamua yávaicamua ʉ̃i majibecamuare ʉbenita põecʉ ʉ̃i cʉbedu coyʉiye majicʉ aipe aiyʉede iye yávaiyede, Jesúre jʉ aipõeva ye parʉre nʉiye majibejebu, ne jápiarĩ eabe boje diede. Que baru me bojecʉe bajubu põecʉ ʉ̃i coyʉcaiye põevare Jʉ̃menijicʉi yávaiyede parʉéque põecʉ ʉ̃i yávaiye pʉeno apecamua yávaicamua ʉ̃i majibecamuaque. '?GÑai yávayʉ apecamua yávaicamua ʉ̃i majibecamuare ʉ̃i baju quécʉra parʉre nʉjebu ʉ̃i ũmei, ʉ̃i nópe yávaiye boje. Ʉbenita ñai coyʉcayʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede parʉéque apevʉ Jesúre jʉ aipõevare parʉre nʉre d̶ajebu ne ũmei, ʉ̃i nópe coyʉiye boje. |>qɄbenita ácʉ põecʉ coyʉcayʉ baru Jʉ̃menijicʉi yávaiyede parʉéque, cad̶atejebu apevʉ Jesúre jʉ aipõevare, ne parʉre nʉrajiyepe ayʉ ne ũmei. Náre parʉre d̶ajebu ne ũmei. Aru chĩoivʉque, náre orĩ cad̶atejebu máre. "==Ácʉ põecʉ yávayʉ baru apecamua yávaicamua ʉ̃i majibecamuare, Jʉ̃menijicʉre arĩ yávayʉbe. Ʉbenita põevare ye arĩ yávabebi ʉ̃. Ʉ̃i yávaiye boje ʉ̃i ũmeque põeva ne majibede aru ne jã́d̶ovamene máre, ñame ye jápiarĩ eabejebu ʉ̃i yávarĩduiyede. < }D̶ajarã mʉja caino mʉje oainope, ʉrãjivʉ Jʉ̃menijicʉre aru apevʉre máre. Aru pare ʉjarã Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santo ʉ̃i majide d̶aquiyepe aivʉ mʉjare Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i majiéquede, mʉje cad̶atenajiyepe ayʉ apevʉre. Aru pʉeno baju ʉjarã ʉ̃i majide d̶aquiyepe aivʉ mʉje coyʉcarãjiyepe ayʉ põevare Jʉ̃menijicʉi yávaiyede parʉéque. K; Ʉbenita yóbecʉe Jʉ̃menijicʉi d̶arĩ majide d̶aiye majare ye cũiméquiyebu. Cainʉmʉa Jʉ̃menijicʉre jʉ aiye jaʉvʉ majare. Aru cainʉmʉa Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede majare yópe ʉ̃i aiye báquepedeca napini coreiye jaʉvʉ majare. Aru cainʉmʉa Jʉ̃menijicʉre aru apevʉre máre ʉe jaʉvʉ majare. Ʉbenita yo cũinárorecabu iye yóbecʉecarõ jaʉrõ ape pʉeno, maje ʉe Jʉ̃menijicʉre aru apevʉre máre.Z:- Caride Jʉ̃menijicʉ jiede jã́ivʉbu maja yópe maje jã́iyepe jivarʉ javecarʉque. Que baru jãve majibevʉ aipe ãrojaene caiyede. Ʉbenita apejãravʉ daquijãravʉ baquinóre jã́rajaramu Cristo bajure. Caride quénora majié jápiarĩ eaivʉbu maja Jʉ̃menijicʉ jiede. Que baru ʉ̃ jiede coreóvaiye pare jaʉvʉ majare. Ʉbenita apejãravʉ daquijãravʉ baquinóre coreóvarãjaramu caiyede jaʉbevʉva, yópe Jʉ̃menijicʉi coreóvaiyepe majare. [9/ Yʉ jʉed̶ocʉ cãreja coyʉvayʉ barejacácʉ yópe jʉed̶ova ne coyʉiyepe. Aru corevavayʉ barejacácʉ méne aru ãmene máre yópe jʉed̶ova ne corevaiyepe. Aru dápiavayʉ barejacácʉ yópe jʉed̶ova ne dápiaiyepe máre. Ʉbenita yʉ bʉcʉcʉ caride, caiye ji d̶aiye báquede jʉed̶ova ne d̶aiyepe dajocarejacacʉ. Quédeca ji cʉe ijãravʉi jʉed̶ocʉpe páyʉbu yʉ, ji coreóvaiye boje quĩ́jino Jʉ̃menijicʉ jiede. Ʉbenita ji cʉquiyede cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi bʉcʉcʉpe páyʉ bacʉyʉ́mu yʉ, ji coreóvaiye boje ʉrarõ Jʉ̃menijicʉ jiede. ~}}{zz_yTxwwvuYutOssqpfoWnm(l-jihh&fee]dcba` _<^]=\i[YXW;VkUZTbSRRQONNLKK*IHGFFEGDC/B> <<;7998;76q55310.-,S+*)('i&%$#"! h~-l4 P uwgt4$ cCaride torojʉjarã mʉja mʉje ũmei caiye iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede mʉjare. Apenʉmʉa chĩorajaramu mʉja, mʉje ñájinajiye boje ʉre ñájiyede. .# WMʉje jʉ aiyede Jʉ̃menijicʉre, mead̶aibi mʉjare ijãravʉi ʉ̃i parʉéque. Aru bʉojaquijãravʉ baquinóre jã́d̶ovacʉyʉme mʉjare meara baju yópe ʉ̃i ʉrõpe. Que teni bʉojacʉyʉme mead̶acayʉ mʉjare, mʉje cʉvarãjiyepe ayʉ caiye iye ʉ̃i mearo d̶acaquiyede mʉjare. 2" _Iye Jʉ̃menijicʉi cʉvare d̶aquiye majare yaibébu. Que baru pojebequiyebu. Ãmed̶abequiyebu. Aru javecarõpe tebeni bíjabequiyebu máre. Caiye iye mearore Jʉ̃menijicʉi d̶acaquiyede napini coreivʉbu maja. Jʉ̃menijicʉvacari corecayʉbe diede mʉjare nore, cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõi. !  Jínajarevʉ Jʉ̃menijicʉre mearore, maje jabocʉ Jesucristoi mearore jímʉre, jípacʉre máre. Ʉ̃i cõmaje ãroje jã́iye boje, cʉre d̶aibi majare apʉé mamaeque ʉ̃i nacovaiye báquede Jesucristore yainore jarʉvarĩ. Que baru torojʉrĩ napini coreivʉbu maja Jʉ̃menijicʉi d̶acaquiyede majare, maje coreóvaiye boje Jʉ̃menijicʉ jãve mearo d̶acacʉyʉre.  Majepacʉ Jʉ̃menijicʉ beorejaquemavʉ mʉjare, ʉ̃i majié boje aipe vaiquíyede. Aru ñai Espíritu Santo epede d̶arejaquemavʉ mʉjare Jʉ̃menijicʉi põevare, mʉje jʉ arãjiyepe ayʉ Jesucristore aru mʉje mead̶aimara marajiyépe ayʉ mʉje ãmeina teiyede jarʉvarĩ, ʉ̃i jive meiye báque boje, ʉ̃i yaiye báquede majare boje. Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acajacʉrĩ mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Aru torojʉrĩ me cʉre d̶ajacʉrĩ mʉjare cãrijimevʉva pʉeno baju. Jãve maje napini coreino z qYʉ́bu Pedro, Jesucristoi yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaracacʉ. Toivacaivʉ mʉjare, mʉje joborõare jocarĩ dajocaivʉ bácavʉre, cʉrivʉre caride apenoa joborõai die ãmiá Ponto aru Galacia, Capadocia, Asia, aru Bitinia máre. ]3Mʉja, jímajinape paivʉ, jíbejarã mʉja mearore pẽpeimarare. Quénoramu.wgAru majidivʉbu maja Jʉ̃menijicʉi mácʉre dayʉ bácʉre ijãravʉi, ʉ̃i coreóvare d̶aquiyepe aivʉ majare ñai Jʉ̃menijicʉre jãve. Maja cʉrivʉbu ʉ̃́que, Jʉ̃menijicʉ jãveque. Aru cʉrivʉbu maja Jʉ̃menijicʉi mácʉ Jesucristoque máre. Jesucristo Jʉ̃menijicʉtame. Aru cʉvare d̶aibi majare jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre ʉ̃́que. Coreóvaivʉbu maja Jʉ̃menijicʉi márare. Ʉbenita caivʉ apevʉ ijãravʉcavʉ cʉma abujuvai jabocʉi d̶aicõjeimara. fEMajidivʉbu maja caivʉ ina Jʉ̃menijicʉi márare d̶are nʉmevʉre ãmeina teiyede caride. Jʉ̃menijicʉi mácʉ coreibi náre, abujuvai jabocʉ ʉ̃i ĩmequiyepe ayʉ náre. Que baru ãmeina d̶are nʉmema na. CCaiye põeva ne ãmeina d̶aiye, diedecabu ãmeina teiye. Ʉbenita ape ãmeina teiye coatede d̶abevʉ põevare Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ. Quénora Jʉ̃menijicʉ ãrʉmeteibi diede. lQCũinácʉ põecʉ jã́ñʉ maru ʉ̃ jicʉre ãmeina teyʉre aru majicʉ baru Jʉ̃menijicʉ ãrʉmeteni bʉojayʉre no ãmeina d̶ainore, jẽniacaiye jaʉvʉ ñai põecʉre ʉ̃ jicʉre boje, ʉ̃i cʉvaquiyepe ayʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. Aru Jʉ̃menijicʉ ãrʉmeteni majicʉ baru, cʉvare d̶acʉyʉme ʉ̃́re jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre ʉ̃́que. Ʉbenita cũinácʉ põecʉ ãmeina d̶ayʉ baru Jʉ̃menijicʉi ãrʉmeteni bʉojabede, ñai põecʉ ñájicʉyʉme, coateyʉ Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ. Yʉ coyʉbevʉ mʉjare mʉje jẽniacaiyede Jʉ̃menijicʉque ñaine. !Aru yópe maje majiépedeca jápiayʉre maje jẽniaiyede, quédeca majivʉ maja maje jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque jacopʉivʉre diede. 3Coreóvaivʉbu maja maje jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque yópe ʉ̃i ʉrõpe jápiayʉre majare. Que baru jẽniaivʉbu ʉ̃́re jidʉbevʉva. .U Caiye iyede yʉ toivacaivʉ mʉjare, Jʉ̃menijicʉi mácʉre jʉ aivʉre, mʉje majinajiyepe ayʉ cʉvarivʉre jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre ʉ̃́que. ve Ñai yóvayʉ Jʉ̃menijicʉi mácʉre cʉvabi jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre ʉ̃́que máre. Ʉbenita ñai yóvabecʉ Jʉ̃menijicʉi mácʉre cʉvabebi jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre ʉ̃́que. Toivarĩ bʉojarĩ majicaino =s Iye Jʉ̃menijicʉi coyʉiye báquebu ʉ̃i cʉvare d̶aiye majare jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. Aru Jʉ̃menijicʉ cʉvare d̶aibi majare diede maje jʉ aiyede mamacʉre. 7 Ñai jʉ ayʉ Jʉ̃menijicʉi mácʉ Jesúre, majibi ʉ̃i ũmei Jʉ̃menijicʉi coyʉiye báquede jãvene. Ʉbenita ñai jʉ abecʉ Jʉ̃menijicʉi mácʉ Jesúre, yópe borocʉcʉpe dápiaibi Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i jʉ abe boje Jʉ̃menijicʉi coyʉiye báquede mamacʉrã. 2] Põeva “Jãvemu no” ne aiyede, maja jʉ aivʉbu náre. Ʉbenita apenʉmʉa põeva borocʉma na. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉcapũravʉ borocʉbecʉbe cainʉmʉa. Que baru pʉeno baju jaʉvʉ majare maje jʉ aiye ʉ̃́re. Aru Jʉ̃menijicʉvacari “ñai jímacʉ”, arĩ coyʉibi Jesucristorã. ;oMaja coreóvaivʉbu Jesucristore Jʉ̃menijicʉi mácʉre jãve bajure yóbecʉe jã́d̶ovaiye cʉe boje. Mamarʉmʉre ñai Espíritu Santo coreóvare d̶ayʉbe diede. Aru maja coreóvaivʉbu diede Jesús ʉ̃i jã́d̶ovaiye báque boje Jʉ̃menijicʉque ocoque. Aru coreóvaivʉbu diede máre, Jesús ʉ̃i jive meiye báque boje ʉ̃i yaiyede. Caiye iyeque coreóvaivʉbu maja Jesucristore Jʉ̃menijicʉi mácʉre jãve bajure. 'Ñai Jesucristorecabe dayʉ bácʉ ijãravʉi. Ʉ̃́recabe jã́d̶ovaimʉ mácʉ Jʉ̃menijicʉi mácʉ ocoque, Juan Bautista bácʉ ʉ̃i jã́d̶ovaiye báquede ʉ̃́re Jʉ̃menijicʉque ocoque. Ʉbenita quéda ocoque jã́d̶ovaimʉ mácʉ Jʉ̃menijicʉque ãmemi ʉ̃. Quénora ʉ̃́recabe jã́d̶ovaimʉ mácʉ Jʉ̃menijicʉi mácʉ jiveque máre, ʉ̃i yaiye báquede jocʉcʉjaravena aru ʉ̃i nacajaiye báquede yainore jarʉvarĩ. Ñai Espíritu Santovacari cainʉmʉa borocʉbecʉ jʉ aibi diede jãve. 3Ñai jʉ ayʉ Jesucristore, Jʉ̃menijicʉi mácʉre, ʉ̃́recabe vainí tʉyʉ ijãravʉcarõ ãmenore. Jʉ̃menijicʉi mácʉrã jãve coyʉino g GCaivʉ ina Jʉ̃menijicʉi mára vainí tʉivʉbu caino no ijãravʉcarõ ãmenore. Jesucristo javede vainí tʉrejaquemavʉ ijãravʉcarõ ãmenore. Que baru maje jʉ aiye boje ʉ̃́re maja máre vainí tʉivʉbu nore. = sÑai ʉcʉ Jʉ̃menijicʉre d̶ayʉbe caiyede yópe ʉ̃i d̶aicõjeiye báquepe. Aru caiye iye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye báque maiyójabevʉ ñai põecʉre ʉ̃i d̶aiyede. " =Que baru maja ʉrivʉ baru Jʉ̃menijicʉre aru d̶aivʉ baru yópe ʉ̃i d̶aicõjeiye báquepe, coreóvaivʉbu ʉrivʉ Jʉ̃menijicʉi márare máre. '  ICaivʉ “Jesúrecabe Jʉ̃menijicʉi mácʉ Cristo” aivʉ, Jʉ̃menijicʉi máramu maja. Cũinácʉ ʉcʉ baru apecʉi pacʉre, mamacʉre máre ʉbi ʉ̃. k OQue baru d̶aicõjeimaramu maja. Ñai ʉcʉ Jʉ̃menijicʉre, ʉjacʉrĩ ʉ̃ jicʉre máre.veÑai “Jʉ̃menijicʉre ʉvʉ yʉ” ayʉ baru, aru que ayʉvacari ʉbecʉ baru ʉ̃ jicʉre, ñai põecʉ borocʉbi ʉ̃. Ñai ʉbecʉ baru ʉ̃ jicʉre, ʉ̃i jã́imʉre, jãve bʉojabebi ʉcʉ Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i jã́memʉre. wJʉ̃menijicʉcapũravʉ ʉrejaquemavʉ majare mamarʉmʉre. Que baru maja máre ʉvʉ Jʉ̃menijicʉre caride. KÑai ʉcʉ Jʉ̃menijicʉre jãve jidʉbecʉbe ʉ̃́re ʉ̃i ñájiovaquijãravʉ baquinóre. Ʉ̃ majibi Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶abecʉyʉre náre, ina ʉrivʉre ʉ̃́re jãve, ne ãmeina teiye boje. Que baru jidʉbecʉbe ʉ̃. Ʉbenita ácʉ põecʉ jidʉcʉ baru, bʉojabebi ʉcʉ Jʉ̃menijicʉre jãve cãreja. taCoreóvaiye jaʉvʉ majare aipe d̶arĩ maje ʉrõre Jʉ̃menijicʉre jãve, jidʉbenajivʉ ʉ̃i ñájiovaquijãravʉ baquinóre ãmeina teivʉre. Jesucristoi pacʉ Jʉ̃menijicʉbe. Aru maja máre, ijãravʉ cʉrivʉi pacʉbe ʉ̃. EQue baru maja coreóvaivʉbu Jʉ̃menijicʉ ʉcʉre majare. Aru jʉ aivʉbu maja diede jãve. Jʉ̃menijicʉ ʉbi caivʉ põevare. Ñai ʉcʉ Jʉ̃menijicʉre aru apevʉre máre cainʉmʉa, ʉ̃́recabe yóvayʉ Jʉ̃menijicʉre aru Jʉ̃menijicʉ máre yóvaibi ʉ̃́re cũinávʉpe, cũinátʉrʉ ne ũmei. >uÁcʉ põecʉ “Jesucristo Jʉ̃menijicʉi mácʉbe” ayʉ, ʉ̃ jãve yóvaibi Jʉ̃menijicʉre aru Jʉ̃menijicʉ máre yóvaibi ʉ̃́re cũinávʉpe, cũinátʉrʉ ne ũmei. )KAru ñʉjavacari jã́rejacarã Jʉ̃menijicʉi mácʉre. Que baru coyʉivʉbu majepacʉ Jʉ̃menijicʉi daroiye báquede mamacʉre ijãravʉi. Põevare coyʉivʉbu majepacʉi daroiye báquede mamacʉre, ʉ̃i mead̶aquiyepe ayʉ ijãravʉcavʉre abujuvai jabocʉi parʉéde jarʉvarĩ. iK Jʉ̃menijicʉ darorejaquemavʉ ñai Espíritu Santore, ʉ̃i cʉquiyepe ayʉ majaque, maje majinajiyepe ayʉ jãve Jʉ̃menijicʉi yóvaiyede majare aru maje cʉvaede ʉ̃́re máre cũinávʉpe, cũinátʉrʉ maje ũmei. w Ácʉ põecʉ Jʉ̃menijicʉre jã́ñʉ mácʉ cʉbebi ʉ̃. Ʉbenita maje ʉru majevʉre, Jʉ̃menijicʉ yóvaibi majare cũinávʉpe, cũinátʉrʉ maje ũmei. Que teni coreóvaivʉbu me aipe d̶arĩ bʉojarĩ ʉrivʉ Jʉ̃menijicʉre jãve.  Mʉja, jívʉ, ji ʉmara, nópe ʉrarõ baju ʉbi Jʉ̃menijicʉ majare. Que baru nopedeca ʉe jaʉvʉ majare máre maje baju. S~ Maja bʉojarĩ ʉrivʉbu Jʉ̃menijicʉre quĩ́jinora. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ bʉojarĩ ʉbi majare pʉeno ʉrarõ baju. Yópebu Jʉ̃menijicʉi ʉe jãve: Jʉ̃menijicʉ darorejaquemavʉ mamacʉre ijãravʉi, jícʉyʉ ʉ̃́re ʉ̃i yaicáquiyepe ayʉ majare boje, Jʉ̃menijicʉi ãrʉmetequiyepe ayʉ maje ãmeina teiyede. ]}3 Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovarejaquemavʉ ʉ̃i ʉrõre majare daroyʉ bácʉ mamacʉre cũinácʉra yui ijãravʉi, maje cʉvarãjiyepe ayʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre, mamacʉi yaiye báque boje majare. w|gJʉ̃menijicʉ ʉbi caivʉ põevare. Que baru ñai ʉbecʉ ʉ̃ jivʉre, Jʉ̃menijicʉre coreóvabebi ʉ̃. d{AMʉja, jívʉ, ji ʉmara, Jʉ̃menijicʉ ʉre d̶aibi majare majevʉre. Que baru ʉe jaʉvʉ majare majevʉre. Caivʉ ʉrivʉ apevʉre Jʉ̃menijicʉi máramu maja. Aru coreóvaivʉbu maja Jʉ̃menijicʉre máre. LzɄbenita majacapũravʉ Jʉ̃menijicʉ jinatamu. Ñai coreóvayʉ Jʉ̃menijicʉre torojʉcʉ jápiaibi maje bueiyede. Ʉbenita ñai coreóvabecʉ Jʉ̃menijicʉre jápiabebi maje bueiyede. Que d̶arĩ coreóvaivʉbu maja ñamene coyʉyʉre yávaiyede jãvene aru ñamene yávaiye borocʉede. Jʉ̃menijicʉ ʉbi põevare By}Nácapũravʉ ijãravʉcavʉ Jesúre jʉ abevʉ névʉtamu. Que baru cainʉmʉa coyʉivʉbu na ijãravʉquede. Aru ina jápiaivʉ náre máre ijãravʉcavʉ Jesúre jʉ abevʉtamu na. Jx Mʉja, jímajinape paivʉ, mʉjacapũravʉ Jʉ̃menijicʉ jinatamu. Que baru Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santo dápiaicõjeimi mʉjare. Ijãravʉcavʉ Jesúre jʉ abevʉ ñai abujuvai jabocʉ jinatamu. Aru ñai abujuvai jabocʉ dápiaicõjeimi náre. Ʉbenita parʉcʉbe ñai dápiaicõjeñʉ mʉjare, ñai náre dápiaicõjeñʉ pʉeno. Que baru mʉja vainí tʉivʉbu ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõevape teniduivʉ borocʉrivʉre. w5Ʉbenita ñai jãve dápiabecʉ yópe Jʉ̃menijicʉi Espíritu ʉ̃i dápiaicõjeiyepe, dápiaibi yópe Cristoi maucʉ ʉ̃i dápiaiyepe. Javede jápiad̶avʉ̃ mʉja ñai Cristoi maucʉ dacʉyʉre. Aru caride cʉrivʉbu ijãravʉi ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõevape teniduivʉ, ʉbenita borocʉrĩ. Yópe Cristoi maucʉ ʉ̃i dápiaiyepe dápiaivʉbu. Que baru borocʉeque coyʉivʉbu na. Av{Coyʉquijivʉ mʉjare aipe d̶arĩ coreóvarĩ bʉojarãjivʉre cũinácʉ põecʉ dápiayʉre yópe Jʉ̃menijicʉi Espíritu ʉ̃i cõjeiyepe. Caivʉ ina aivʉ “Jesucristo, Jʉ̃menijicʉi mácʉ, jãve daibi põecʉpe ijãravʉi”, dápiaivʉbu na yópe Jʉ̃menijicʉi Espíritu ʉ̃i dápiaicõjeiyepe. #u AMʉja, jívʉ, ji ʉmara, jʉ abejarã mʉja caivʉ ina “Jʉ̃menijicʉi Espíritu coyʉicõjeimi yʉre” aivʉre. Ʉbenita cainʉmʉa cũinácʉ põecʉ “Que aibi Jʉ̃menijicʉ” ʉ̃i arĩ coyʉru, jã́ri coreóvajarã mʉja ʉ̃i coyʉiyede, majinajivʉ jãve Jʉ̃menijicʉi Espíritu dápiaicõjeñʉre ʉ̃́re. Que d̶ajarã mʉja, obedivʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõevape teniduivʉ ne daiye boje. Coyʉre cuivʉbu “Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉbu yʉ” arĩduivʉ. Ʉbenita borocʉrivʉbu na. t'Caivʉ maja jʉ aivʉ Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye báquede yóvaivʉbu Jʉ̃menijicʉre cũinávʉpe, cũinátʉrʉ maje ũmei. Coreóvaivʉbu maja Jʉ̃menijicʉi cʉede majaque, maje cʉvae boje ñai Espíritu Santore, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre majare.!s;Jʉ̃menijicʉ d̶aicõjeimi majare, maje jʉ arãjiyepe ayʉ mamacʉ Jesucristore, aru maje ʉrãjiyepe ayʉ majevʉre, yópe Jesúi d̶aicõjeiyepe. 8riAru Jʉ̃menijicʉ d̶acacʉyʉme majare caiyede yópe maje jẽniaiyepe ʉ̃́re, maje jʉ aiye boje ʉ̃i d̶aicõjeiye báquede aru maje d̶aiye boje yópe ʉ̃i ʉrõpe. "q=Mʉja, jívʉ, ji ʉmara, maja jidʉbevʉ baru maje dápiaiyeque, ména cʉrivʉbu maja Jʉ̃menijicʉi jã́inore, jẽniarajivʉ ʉ̃́re maje ʉede. p9Ʉbenita maja jidʉrivʉ baru maje dápiaiye bojed̶abevʉ yópe Jʉ̃menijicʉi yávaiye jãvepe, cãrijiye jaʉbevʉ majare. Que baru maja ñájine d̶abenajaramu maje bajure maje dápiaiye boje. Quénora Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶acʉyʉme majare ʉ̃i majié boje caiyede. Ho Maja ʉrivʉ baru majevʉre jãve, coreóvaivʉbu maja d̶aivʉre yópe Jʉ̃menijicʉi yávaiye jãvepe. Que teni cãrijimevʉva maje ũmei jidʉbevʉ maja Jʉ̃menijicʉi jã́inore. ^n5Mʉja, jímajinape paivʉ, quéda “Ʉvʉ yʉ jícʉre” abenajarevʉ. Quénora jã́d̶ovarajarevʉ ʉrivʉ majevʉre maje d̶aiyeque. Que baru cad̶atenajarevʉ náre. Jidʉbevʉva Jʉ̃menijicʉi jã́inore Jm Ácʉ põecʉ cʉve cʉvacʉ baru aru jã́ñʉ maru ʉ̃ jicʉre cʉve cʉvabecʉre ʉ̃́re jaʉéde, ʉbenita yéde jíbecʉ ñai cõmaje ãrojacʉre cad̶atebebi ʉ̃́re. Jãve “Yʉ ʉvʉ Jʉ̃menijicʉre ji ũmeque”, arĩ bʉojabebi ʉ̃. Quénora ñai cõmaje ãroje jã́mecʉ ʉbebi Jʉ̃menijicʉre jãve. Hl Jesucristo jã́d̶ovarejame majare aipe d̶arĩ maje ʉrãjinore majecʉre, yaicáyʉ majare boje. Quédeca d̶aiye jaʉvʉ majare máre, jívʉ maje bajure yaicáivʉ majevʉre boje. LkÁcʉ põecʉ ʉbecʉ ʉ̃ jicʉre, boaipõecʉpe páyʉbe ʉ̃. Aru coreóvaivʉbu mʉja boaipõecʉ cʉbecʉre apʉé mamaeque. Que baru cʉvabecʉbe ʉ̃ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. 5jcJipocamia maja yaivʉ bácavʉpe paivʉvacari, apʉrivʉpe barejávʉ̃. Ʉbenita caride apʉé mamaene cʉvarivʉbu maja. Aru coreóvaivʉbu maja apʉrivʉre jãve caride, maje ʉe boje majevʉre. Ʉbenita ñai ʉbecʉ ʉ̃ jivʉre apʉcʉvacari caride, jãve yaiyʉ́ bácʉpe páyʉbe ʉ̃. yik Mʉja, jívʉ, cuecumamejara mʉja ina ijãravʉcavʉre Jʉ̃menijicʉre ʉbevʉ ne ʉbede mʉjare máre. ihK D̶aiye jaʉbevʉ majare yópe Caín mácʉ ʉ̃i d̶aiye báquepe. Ʉ̃ mácʉ ñai abujuvai jabocʉ jicʉ barejaquémavʉ, aru boarĩ́ jarʉvarejaquemavʉ ĩmacʉ bácʉre. ¿Aipe teni boarĩ́ jarʉvarejaquemari ʉ̃ mácʉre? Caín mácʉ d̶are nʉrejaquemavʉ ãmenore Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Ʉbenita ĩmacʉ bácʉ d̶are nʉrejaquemavʉ mearore Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Que baru Caín mácʉ boarĩ́ jarʉvarejaquemavʉ ĩmacʉ bácʉre ʉ̃i baju jorojĩnina. g Jápiaivʉbu mʉja iye yávaiyede mʉje jʉ aiye báquede Jesúre mamarʉmʉre aru caride máre. Ʉe jaʉvʉ majare majevʉre. 1f[ Ácʉ põecʉ mearore d̶aiyʉbecʉ baru, Jʉ̃menijicʉ jicʉ ãmemi ʉ̃. Aru ácʉ põecʉ ʉ̃ jicʉre máre ʉbecʉ baru, Jʉ̃menijicʉ jicʉ ãmemi ʉ̃. Que baru coreóvaivʉbu maja ñamene Jʉ̃menijicʉi márare aru ñamene abujuvai jabocʉi márare máre. Ʉrãjarevʉ maja majevʉre oeW Caivʉ maja Jʉ̃menijicʉi mára Jʉ̃menijicʉi apʉre d̶aiyede mamaene cʉvavʉ maja. Que baru cũinácʉ cʉbebi Jʉ̃menijicʉi máracacʉ cõmajiye d̶ayʉ ãmeina teiyede cainʉmʉa. Aru ãmeina tévayʉ bʉojabebi ʉ̃. MdɄbenita ñai d̶ayʉ ãmeina teiyede, ñai abujuvai jabocʉ jicʉbe. Mamarʉmʉre ñai abujuvai jabocʉ maucʉvarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre. Que teni mamarʉmʉre aru pʉ caride máre, cainʉmʉa ãmeina teiyede d̶aibi ʉ̃. Que barureca darejame Jʉ̃menijicʉi mácʉ, jarʉvacʉyʉ ñai abujuvai jabocʉi d̶aiyede. CcMʉja, jímajinape paivʉ, jápiabejarã ina jʉjovaiyʉrivʉre mʉjare. Ñai d̶ayʉ mearore cainʉmʉa d̶aibi mearore yópe Jesucristovacari ʉ̃i d̶aiyepe mearore cainʉmʉa. Tb!Que baru caivʉ maja yóvaivʉ Jesucristore cũinávʉpe, cũinátʉrʉ maje ũmei, ãmeina tévabevʉ. Ʉbenita caivʉ ina ãmeina tévaivʉ ye jápiarĩ eabema Jesucristore aru coreóvabema ʉ̃́re. @ayJesucristo cʉetedejame ijãravʉi jarʉvacʉyʉ ãmeina teiyede. Aru ʉ̃́capũravʉ meacʉ bajube. Que baru ye ãmeina teiye cʉbevʉ ʉ̃́re. Javede coreóvaivʉbu mʉja diede. b`=Caivʉ ina ãmeina teivʉ jʉ abema Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye báquede. Que teni maucʉvad̶ama Jʉ̃menijicʉre. Que baru ãmeina teiye cũinátʉrʉbu jʉ abepedeca Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye báquede. q_[Aru caivʉ maja napini coreivʉbu Jʉ̃menijicʉi oatʉvaquiyede majare maje Cristope barãjiyéde, d̶are nʉmemuri ãmeina teiyede. Quénora mearore d̶aiyʉrivʉbu yópe Cristovacari mearore d̶aiyepe cainʉmʉa, ʉ̃i me boje. ^)Mʉja, jívʉ, ji ʉmara, caride Jʉ̃menijicʉi máratamu maja. Ʉbenita coreóvabevʉ maja cãreja aipe ãrojarajivʉ bárãjivʉre yóbore. Quédata coreóvaivʉbu maja Jesucristoi daquiyede ʉ̃́pe tenajivʉ, maje jã́ri majinajiye boje ʉ̃́re aipe ãrojacʉre. L] “Jímaratamu mʉja”, aibi majepacʉ Jʉ̃menijicʉ majare. Que baru coreóvaivʉbu maja aipe Jʉ̃menijicʉ ʉrarõ ʉcʉre majare. Aru jãve ʉ̃i máratamu maja. Ʉbenita apevʉ põeva ijãravʉcavʉ coreóvabema majare. Jʉ̃menijicʉre aru Jesucristore máre coreóvabema na. Que baru majare máre coreóvabema na. F\Coreóvaivʉbu mʉja Jesucristore meacʉ bajure Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Que baru coreóvaiye jaʉvʉ mʉjare iyede máre: Caivʉ d̶aivʉ mearore, nárecabu Jʉ̃menijicʉi mára.u[cAru mʉja, jímajinape paivʉ, quédata yóvajarã mʉja Jesucristore cũinávʉpe, cũinátʉrʉ mʉje ũmei caride aru pʉ ʉ̃i copaidaquijãravʉita, maja númuri aivʉ ʉ̃i jipocai jidʉbevʉva aru cʉyojarõ máre cʉbeda. Z-Ʉbenita mʉjacapũravʉ javede jacopʉquemavʉ ñai Espíritu Santore, cʉcʉre mʉjaque, Jesucristo ʉ̃i daroimʉ mácʉre mʉjare. Aru ñai Espíritu Santo bueibi mʉjare caiyede. Aru ʉ̃i bueiye mʉjare jãvetamu. Borocʉbetamu die. Que baru apecʉ jaʉbebi mʉjare majicacʉyʉ iye yávaiyede jãvene. Que baru yóvajarã mʉja Jesucristore cũinávʉpe cainʉmʉa, cũinátʉrʉ mʉje ũmei. qY[Yʉ toivacaivʉ mʉjare mʉje majinajiyepe ayʉ apevʉ ne borore, ina mʉjare jʉjovaiyʉrivʉre. XwAru yorecabu Jesús “Yʉ cʉvare d̶acʉyʉmu mʉjare jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre”, ʉ̃i aino mácarõ. ~WuQue baru ãrʉjara iye Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne mʉje jápiaiye báquede mʉje jʉ aiye báquede Jesúre mamarʉmʉre. Me dápiajarã iye yávaiyede jãvene mʉje ũmei. Mʉja me dápiaivʉ baru iye mʉje jápiaiye báquede, mʉjacapũravʉ yóvarãjaramu Jʉ̃menijicʉi mácʉ Jesucristore, aru Jʉ̃menijicʉre máre cũinávʉpe, cũinátʉrʉ mʉje ũmei. |VqÁcʉ põecʉ “Jesús Jʉ̃menijicʉi mácʉ Cristo ãmemi” ayʉ baru, yóvabecʉbe majepacʉ Jʉ̃menijicʉre. Ʉbenita ñai “Jesús Jʉ̃menijicʉi mácʉ Cristobe” ayʉ baru, ʉ̃́recabe yóvayʉ majepacʉ Jʉ̃menijicʉre máre. QUÁcʉ põecʉ “Jesús Jʉ̃menijicʉi mácʉ Cristo ãmemi” ayʉ baru, ʉ̃́recabe borocʉcʉ. Ñai nópe ayʉ maucʉvaibi Cristore. Que teni jʉ abebi Jʉ̃menijicʉre aru Cristore máre. BT}Yʉ toivacabevʉ mʉjare mʉje majibe boje iye yávaiyede jãvene. Quénora yʉ toivacaivʉ mʉjare mʉje majié boje diede, aru mʉje majié boje iye borocʉbede, iye jãve coyʉiye. @SyMʉjareca Cristo daroibi Espíritu Santore. Que teni ñai Espíritu Santo majide d̶aibi mʉjare yávaiyede jãvene aru jãve ãmene máre. Que baru caivʉ majidivʉtamu mʉja. tRaIna Cristore maucʉvarivʉ maje jẽneboi cʉ́teima. Ʉbenita majevʉ ãmema. Que baru etad̶ama na majare jocarĩ. Majevʉ baru, cʉjebu na majaque. Ʉbenita ne etaiye báque boje majare jocarĩ, majidivʉbu maja majevʉ ãmevʉre. QMʉja, jímajinape paivʉ, joabenomu ijãravʉ cũiquíno. Javede jápiad̶avʉ̃ mʉja cũinácʉ dacʉyʉre, ñai Cristoi maucʉ bacʉyʉ́re. Aru caride obedivʉ maucʉvarivʉbu Cristore. Que baru coreóvaivʉbu maja joabenore ijãravʉ cũiquínore. LPɄbenita ijãravʉcavʉ bíjare nʉivʉbu ne ãmeina d̶aiyʉeque. Quénora ñai d̶ayʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe cʉvacʉyʉme jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. Jãve aiye aru borocʉe hOIQue baru ina ijãravʉcavʉ ne dápiaino, ne ʉrõ, aru ne cʉvarõ máre Jʉ̃menijicʉ jino ãmevʉ. Quénora ijãravʉcavʉvacari jinomu no. Aru ñai abujuvai jabocʉ jinomu no. D̶aiyʉrivʉbu yópe ne ãmeina d̶aiyʉepe. Aru cʉvaiyʉrivʉbu caiye iye ãmene ne jã́iyede. Aru, “¿Meara márica caivʉ apevʉ pʉeno?” arĩ cʉiyʉrivʉbu. wNgɄbejarã mʉja iyede, ijãravʉcavʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ ne ʉede. Aru ʉbejarã yo ijãravʉcarõ cũiquínore máre. Ñai ʉcʉ baru ijãravʉre aru ijãravʉquede máre, ñai bʉojabebi ʉcʉ majepacʉ Jʉ̃menijicʉre. aM;Aru mʉja, jíbʉcʉvape paivʉ, yʉ toivacaivʉ mʉjare mʉje coreóvaiye boje ñai cʉcʉre caiyede ʉ̃i cʉed̶aquiye jipocamia. Aru mʉja, bojʉvʉ, yʉ toivacaivʉ mʉjare máre mʉje cʉvae boje Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne mʉje ũmei, aru mʉje jʉ aiye boje diede parʉrõque, aru mʉje vainí tʉiye boje ñai abujuvai jabocʉre. ^L5 Aru mʉja, jíbʉcʉvape paivʉ, yʉ toivacaivʉ mʉjare mʉje coreóvaiye boje ñai cʉcʉre caiyede ʉ̃i cʉed̶aquiye jipocamia. Aru mʉja, bojʉvʉ, yʉ toivacaivʉ mʉjare máre mʉje vainí tʉiye boje ñai abujuvai jabocʉre. Aru mʉja, jímajinape paivʉ, yʉ toivacaivʉ mʉjare mʉje coreóvaiye boje majepacʉ Jʉ̃menijicʉre. PK Mʉja, jímajinape paivʉ, yʉ toivacaivʉ mʉjare Cristo ʉ̃i yaicáiye báque boje mʉjare, bojed̶acʉyʉ mʉje ãmeina teiyede. Que baru Jʉ̃menijicʉ ãrʉmeteibi mʉje ãmeina teiyede. SJ Ʉbenita ñai ʉbecʉ ʉ̃ jicʉre cʉbi ʉ̃ yópe ñeminoi cʉcʉpe. Que baru d̶aibi ãmenore. Que teni ye coreóvabebi aipe d̶aiye jaʉrõre ʉ̃́re. Ʉ̃i ãmeno d̶aiye boje, bʉojabebi dápiayʉ coreóvayʉpe. Que baru ʉ̃i dápiaino ñeminomu yópe põecʉ jã́ri eabecʉ ñeminoi coreóvabepe ã́ri ʉ̃i nʉinore. $IA Ñai ʉcʉ ʉ̃ jicʉre cʉbi ʉ̃ yópe miad̶ároi cʉcʉpe. Que baru d̶aibi mearore. Aru ye ãmei vainí tʉrĩ d̶are d̶abecʉbe apecʉre ãmenore. IH  Ñai põecʉ “Cʉvʉ yʉ miad̶ároi, d̶ayʉ mearore yópe Jʉ̃menijicʉi cõjeiyepe” ayʉvacari ʉbecʉ baru ʉ̃ jicʉre, ñeminoi cʉbi ʉ̃ cãreja. Que baru d̶abebi ʉ̃ mearore. !G;Ʉbenita yo ji toivacaino mʉjare d̶aicõjeino mamarotamu máre. Aru yo mamaro jãvemu. Cristo ʉ̃i d̶aiye jã́d̶ovaivʉ nore jãve, aru mʉje d̶aiye máre. Põeva ne Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne majibede, ñeminoi cʉrivʉpe paivʉbu. Aru ne majiéde diede, miad̶ároi cʉrivʉpe paivʉbu. Que baru Cristoi daiyede yópe miad̶áre d̶aiyepe ijãravʉi yo ñemino mácarõ bíjare nʉivʉ caride. #F?Mʉja, jívʉ, ji ʉmara, yo d̶aicõjeino, ji toivacaino mʉjare caride, d̶aicõjeino mamaro ãmevʉ. Quénora cũinátʉrʉbu no d̶aicõjeino yo mʉje jʉ aino mácarõ mamarʉmʉre jʉ aivʉ Jesúre. Que baru javede mʉja jápiarejaquemavʉ yo d̶aicõjeino javecarõre. 4EaAru ácʉ põecʉ “Yʉ yóvaivʉ Jʉ̃menijicʉre cũinávʉpe” ʉ̃i aru, ʉ̃́re cʉe jaʉvʉ yópe Jesucristovacari ʉ̃i cʉe báquepedeca. D̶aicõjeino mamaro pDYɄbenita ñai d̶ayʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe, ʉ̃́recabe jãve coreóvayʉ me aipe d̶arĩ ʉcʉ Jʉ̃menijicʉre. Que teivʉ maja coreóvaivʉbu cʉrivʉ Jʉ̃menijicʉque cũinávʉpe, cũinátʉrʉ maje ũmei. XC)Ʉbenita ñai põecʉ “Yʉ coreóvaivʉ Jʉ̃menijicʉre” ayʉ baru, d̶abecʉvacari yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe, borocʉcʉbe ʉ̃. Que teni Jʉ̃menijicʉi jãve coyʉiye cʉbevʉ ʉ̃́re. |BqMaja d̶aivʉ baru yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe bʉojad̶avʉ̃ maja coreóvaivʉ Jʉ̃menijicʉre. bA=Aru ñai Jesucristovacari yaidéjame majare boje. Ʉ̃i yaiye boje, Jʉ̃menijicʉ ãrʉmeteibi maje ãmeina teiyede. Que baru maje meateimʉme ʉ̃ majepacʉ Jʉ̃menijicʉque, maja aru caivʉ ijãravʉcavʉ máre. `@ ;Mʉja, jímajinape paivʉ, toivacaivʉ mʉjare diede, mʉje d̶abenajiyepe ayʉ ãmenore. Ʉbenita ácʉ põecʉ ãmenore d̶arĩburu yóbore, apecʉ cʉbi majare coyʉrĩ cad̶ateni coyʉcacʉyʉ me majepacʉ Jʉ̃menijicʉque maje borore. Aru ñai majare cad̶atecʉyʉ, ʉ̃́recabe Jesucristo, ñai meacʉ baju Jʉ̃menijicʉi jã́inore. ? ! “Ãmenore d̶abevʉ maja” aivʉ baru, Jʉ̃menijicʉre borocʉcʉpe dápiaivʉbu maja aru jãve jʉ abevʉ maja ʉ̃i yávaiyede.> + Ʉbenita maje coyʉru Jʉ̃menijicʉre aipe maje ãmeina teiyede, Jʉ̃menijicʉcapũravʉ ãrʉmeteni jarʉvacʉyʉme diede. Nópe d̶acʉyʉme ʉ̃i d̶aiye boje cainʉmʉa yópe “D̶acacʉyʉmu yʉ mʉjare”, ʉ̃i aiye báquepe, ʉ̃i d̶aiye boje mearore quéda. ,= SMaja aivʉ baru “Ãmeno cʉbevʉ majare”, jʉjovaivʉbu maje bajuma. Que aru, maje aiye jãve ãmevʉ aru Jʉ̃menijicʉi jãve coyʉiye cʉbevʉ majare. < ;Ʉbenita maja d̶aivʉ baru mearore Jʉ̃menijicʉpe, aru yópe miad̶ároi cʉrivʉpe baru, jãve maja cʉrãjaramu cũinávʉpe cũinátʉrʉ maje ũmei. Aru Jʉ̃menijicʉi mácʉ Jesús bojed̶arejame maje yóvaiyede Jʉ̃menijicʉque ʉ̃i jiveque, ʉ̃i yaicáiye báquede majare maje ãmeina teiye boje. Que baru Jʉ̃menijicʉ ãrʉmeteibi maje ãmeina teiyede, Jesúi d̶acaiye báque boje majare. w; iMaja ãmenore d̶aivʉvacari, “Majepacʉ Jʉ̃menijicʉque yóvaivʉbu maja cũinávʉpe cũinátʉrʉ maje ũmei” aivʉ baru, d̶abevʉvacari mearore, borocʉrivʉbu maja. Ʉbenita jãve ñeminoi cʉrivʉpe d̶aivʉbu maja ãmenore. : %Iye yávaiyede Jesucristo coyʉrejame ñʉjare. Aru caride ñʉja coyʉivʉbu iye yávaiyede mʉjare máre. Jʉ̃menijicʉ miad̶árope páyʉbe. Que baru meacʉbe ʉ̃. Jʉ̃menijicʉre ñeminijino cʉbevʉ. Que baru ãmeno cʉbecʉbe ʉ̃. Miad̶ároque põeva jã́ivʉbu aipe ãrojarore ijãravʉre. Nopedeca Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovaiyʉbi põevare ne majinajiyepe ayʉ ʉ̃ meacʉre. 9 Que baru toivacaivʉ yʉ mʉjare iye coyʉiyede, maje mearo torojʉrãjiyepe aivʉ maje ũmei. Jʉ̃menijicʉ ãmeina d̶aiyʉe cʉbecʉ 8 Ʉrivʉbu ñʉja mʉje yóvarãjiyepe aivʉ ñʉjaque cũinávʉpe cũinátʉrʉ maje ũmei, majepacʉ Jʉ̃menijicʉque aru mamacʉ Jesucristoque máre. Que baru ñʉja coyʉivʉbu mʉjare ñʉje jã́iye báquede ʉ̃́re, aru ʉ̃i bueiye báquede máre. i7 MÑai apʉre d̶ayʉ põevare apʉé mamaeque cʉetedejame ijãravʉi. Aru ñʉja jã́rejacarã ʉ̃́re. Que baru coyʉivʉbu ñʉje jã́ri majié boje. Coyʉivʉbu mʉjare ʉ̃i borore, ñai apʉcʉre cainʉmʉa. Ʉ̃ cʉrejaquemavʉ majepacʉ Jʉ̃menijicʉque cavarõ mearoi. Ʉbenita darejaquemavʉ nore jocarĩ pʉ ijãravʉi, cʉetecʉyʉ yui. >6 yToivacaivʉ mʉjare Jesucristorã. Ñai cʉcʉ bácʉ caiyede ʉ̃i cʉed̶aquiye jipocamia, aru caride máre ʉ̃ cʉbi. Ʉ̃́vacari apʉre d̶ayʉbe põevare apʉé mamaeque. Majide d̶ayʉbe apʉé jãvene. Que baru ʉ̃ majare Jʉ̃menijicʉi dápiainore coyʉcʉdayʉbe. Ʉ̃i cʉede ijãravʉi, ñʉjavacari jápiarejacarã ʉ̃i coyʉiyede aru jã́rejacarã ʉ̃́re. Aru ʉ̃́re jãve jã́ri coreóvarĩ jẽnejacarã ñʉja. Z5-Yʉ ʉvʉ caivʉ mʉjare cʉrivʉre Jesucristoque cũinávʉpe. Quénoramu.Z4-Maje jabocʉ Jesucristo mearo d̶acajacʉrĩ mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. 53cÁcʉ põecʉ ʉ̃i ʉbedu maje jabocʉ Jesucristore, Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶ajacʉrĩ ʉ̃́re toabo cũiméboi cainʉmʉa. ¡Mʉ, maje jabocʉ Jesús, dajacʉ! N2Caride yʉ́vacari, Pablo, toivaivʉ, meaicõjeñʉ caivʉ mʉjare. %1CCaivʉ Jesúre jʉ aipõeva yore cʉrivʉ meaicõjed̶ama mʉjare. Me jacoyʉjarã mʉja mʉjevʉre mʉje jivare nuri, mʉje Jʉ̃menijicʉ jina mae boje. 0'Caivʉ ina Jesúre jʉ aipõeva cójijivaivʉ Asia ãmicʉrijoborõi meaicõjed̶ama mʉjare. Aquila aru Priscamaque aru ina Jesúre jʉ aipõeva cójijivaivʉ ne cʉ̃rami jívʉi ʉrarõ meaicõjed̶ama mʉjare, ne cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe mʉjaque. Mʉja, jívʉ, me majidivʉbu Estéfanas ʉ̃ jinaque ne borore. Nácapũravʉ jʉ aima Jesucristore mamarʉmʉre, caivʉ apevʉ Acaya ãmicʉrijoborõcavʉ jipocai. Aru memecavaivʉbu Jʉ̃menijicʉi põevare, cad̶atenajivʉ náre dajocabevʉva. 2+_Caiye mʉje d̶aiyeque ʉjarã apevʉre. q*[ Me jã́jara mʉja. Jʉ are nʉjara mʉja maje jabocʉ Jesucristore. Jidʉbejarã apevʉ ne ãmed̶ajʉroede mʉjare, mʉje Jesúre jʉ aiye boje. Aru parʉre nʉjara mʉja mʉje ũmei, mʉje jʉ aiyede Jesúre dajocabevʉva. ){ Caride coyʉquijivʉ iye jẽniari jã́iyede majecʉ Apolorã mʉje toivaiye báquede paperayocaque. Paredeca jẽniariducacʉ ʉ̃́re, ʉ̃i yóvaquiyepe ayʉ majevʉre ne jã́ranʉiye báquede mʉjare. Ʉbenita dinʉmʉ mácarõre ʉ̃́capũravʉ nʉiyʉbeteame. Apenʉmʉ ʉ̃i bʉojaquinʉmʉ jã́cʉnʉcʉyʉme mʉjare. Pablo ʉ̃i meaicõjeino Corintocavʉre V(% Ʉ̃́re ãmeina jã́mejara mʉja. Quénora pued̶ajarã ʉ̃́re. Aru cad̶atejarã ʉ̃́re, ʉ̃i nʉre nʉquiyepe aivʉ cãrijimenoque. Yʉ coreyʉbu ʉ̃ copaidacʉyʉre ji yebai apevʉ majevʉque. '5 Timoteo máre, yʉ́pe páyʉ, maje jabocʉ Jesucristore memecayʉbe. Que baru ʉ̃i earu mʉje yebai, me torojʉcʉ cʉre d̶ajarã ʉ̃́re. r&]Ʉbenita obedivʉ yócavʉ jápiaiyʉrivʉbu Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Náre bueiye jaʉvʉ yʉre. Aru apevʉ obedivʉ máre maucʉvarĩduivʉbu maje jabocʉ Jesucristore. Náre cãrijovaicõjeiyʉbevʉ ina Jesúre jʉ ájʉrorivʉre. Que baru mautecʉyʉmu yore Éfeso ãmicʉriĩmaroi, pʉ Pentecostés jãravʉ, judíova ñʉje torojʉve teijãravʉita. k}|{zxutsMrqpjn*lkjIi hg`feeccda_][ZWUT>RQQ,PcNMM5LlKJOIGEDC6BA@?>=;:S9s88 776432"1/-,++ )U('V&/%a$$9#! s^4E{e2R s  < xB_ 9NMʉjavacari majide d̶aivʉbu põevare maje jabocʉ Jesucristo ʉ̃i yávaiye méne. Que baru nora jápiad̶ama mʉje borore ina Macedoniacavʉ aru ina Acayacavʉ máre. Ʉbenita obedivʉ apenoacavʉ máre majidivʉbu mʉja jʉ aivʉre Jʉ̃menijicʉre caride. Que baru coyʉiye jaʉbevʉ ñʉjare apevʉre mʉje borore, jave ne majié boje.  NQue baru caivʉ ina Jesúre jʉ aipõeva Macedonia aru Acaya ãmicʉrijoborõacavʉ, jápiaivʉ mʉje borore, d̶aivʉbu me mʉjape. 9  mNMʉjacapũravʉ d̶ávʉ̃ me ñʉjape aru maje jabocʉ Jesucristope máre. Yópe ñʉje d̶aiyepe me ñájivʉreca, nopedeca mʉja máre ñájivʉvacari d̶ad̶avʉ̃ me. Mʉje jʉ aiye boje Jesús ʉ̃i yávaiye méne, apevʉ ñájine d̶aima mʉjare ʉrarõreca. Ʉbenita ñájiye cʉedeca jacopʉavʉ̃ mʉja Jesús ʉ̃i yávaiye méne torojʉrĩ. Aru ñai Espíritu Santorecabe torojʉre d̶ayʉ mʉjare iye torojʉeque.    NJesús ʉ̃i yávaiye méne coyʉcarã mʉjare. Ʉbenita buebetecarã mʉjare diede quénora yávaiyeque. Quénora jã́d̶ovacarã ñai Espíritu Santo ʉ̃i parʉéde põeva ne d̶arĩ majibede d̶aiyeque. Jã́d̶ovacarã ñʉje majiéde máre yavebeda Jesús ʉ̃i yávaiye méne jãvene. Ãrʉjara d̶aivʉre me ñʉje cʉede mʉje jẽneboi, aru ñʉje cad̶ateiyede mʉjare.  ;NMʉja, ñʉjevʉ, coreóvaivʉbu ñʉja mʉjare Jʉ̃menijicʉi ʉmarare. Ñʉja majivʉ mʉjare Jʉ̃menijicʉi beoimarare, ʉ̃ jivʉ bárãjivʉre. A  }NÑʉje coyʉiyede majepacʉ Jʉ̃menijicʉque, ñʉja ãrʉrivʉbu mʉje memeinore, mʉje jʉ aiye boje Jesúre. Ñʉja dápiaivʉbu mʉje memecainore apevʉre, mʉje ʉe boje Jesúre aru náre máre. Ñʉja ãrʉrivʉbu mʉje napini ñájiyede, mʉje coreiye boje maje jabocʉ Jesucristoi copaidaquijãravʉre.   NTorojʉede jívʉbu ñʉja Jʉ̃menijicʉre cainʉmʉa jẽniaiye coapa caivʉ mʉjare, mʉje jʉ aiye boje Jesúre. h MNYʉ, Pablo, toivaicõjeivʉ apecʉre iyoca paperayocare. Silvano aru Timoteoque yʉ meaicõjeivʉ mʉjare, Tesalónica ãmicʉriĩmarocavʉ Jesucristore jʉ aipõeva cójijivaivʉre. Mʉja majepacʉ Jʉ̃menijicʉ aru maje jabocʉ Jesucristo jinatamu mʉja. Majepacʉ Jʉ̃menijicʉ, maje jabocʉ Jesucristomaque, mearo d̶acajacʉrĩ mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Aru torojʉrivʉ cʉre d̶ajacʉrĩ mʉjare cãrijimevʉva. Tesalónicacavʉ jʉ aipõevape ne jã́d̶ovaino @yMe jacoyʉjarã mʉja mʉjevʉre, mʉje jivare nuri, mʉje Jʉ̃menijicʉ jina mae boje. Caivʉ mʉja cʉrivʉ Jesucristoque cũinávʉpe me cʉjarã cãrijimevʉva. Quénoramu.E Ina Babilonia ãmicʉriĩmarocavʉ Jesúre jʉ aipõeva, Jʉ̃menijicʉi beoimara mʉjape paivʉ, meaicõjed̶ama mʉjare. Aru Marcos máre, jímacʉpe páyʉ, meaicõjeimi mʉjare. jM Toivacaivʉ mʉjare iyoca paperayoca quĩ́jiyocare Silvanoi cad̶ateiyeque. Ʉ̃́recabe Jesúre jʉ ayʉ dajocabecʉva ji jã́inoi. Parʉre d̶aiyʉvʉ mʉjare mʉje ũmei. Aru majide d̶aiyʉvʉ mʉjare jãve iye ji toivacaiyede Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiyede mʉjare ʉ̃i pʉeno me boje. Que baru dajocabejarã mʉje jʉ aiyede ʉ̃́re. ve Parʉéde cʉvacʉbe Jʉ̃menijicʉ cainʉmʉa. Quédecabu. Pedro ʉ̃i meaicõjeino Jesúre jʉ aipõevare b= Obebejãravʉa ñájinajaramu mʉja. Mʉje ñájiniburu yóboi, Jʉ̃menijicʉvacari ye jaʉbede darĩ, nurié dápiare d̶arĩ, parʉre d̶arĩ, bíjabede d̶acʉyʉme mʉjare. Ñai Jʉ̃menijicʉ pʉeno meacʉ baju, ʉ̃́recabe cutuyʉ bácʉ mʉjare, mʉje cʉvarãjiyepe ayʉ mearo cũiménore, mʉje cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe. \1 Ʉbenita dajocabejarã mʉje jʉ aiyede ʉ̃́re. Quénora maucʉvajarã ñai abujuvai jabocʉre, mʉje coreóvaiye boje caino joborõacavʉ ijãravʉi Jesúre jʉ aivʉ, na máre ñájiñama mʉje ñájiyepe. /WMe jã́jara. Apʉrivʉpe, coreivʉpe, me d̶aicõjejara mʉje dápiaiyede. Yópe yavi jijecʉcʉ oyʉ bʉjiéque ʉ̃i vorĩ ãre cuiyepe ʉ̃i ãquimʉre, nopedeca mʉje maucʉ, ñai abujuvai jabocʉ, vorĩ bíjaroiyʉcʉ cuibi põevare, ne dajocarãjiyepe ayʉ ne jʉ aiyede Cristore. Jʉ̃menijicʉ mʉjare pare ʉcʉ coreibi me. Que baru cãrijimejara mʉja. Quénora coyʉjarã Jʉ̃menijicʉre caiye iye cãrijovaiyede mʉjare. Aru yópe põeva ne epeiyepe náre dʉcʉéde, nopedeca epejarã mʉja iye cãrijovaiyede mʉjare Jʉ̃menijicʉrã. FQue baru yebacavʉpe tejarã mʉja, Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i cad̶atequiyepe aivʉ mʉjare ʉ̃i parʉéque. Que teni ʉ̃i beoijãravʉ baquinóre Jʉ̃menijicʉ mearare epecʉyʉme mʉjare. k~OAru mʉja, bojʉvʉ, jʉ ajarã ina Jesúre jʉ aivʉre coreipõevare. Aru caivʉ mʉja dápiabejarã mʉje baju meara apevʉ pʉeno. Quénora memecajarã mʉje bajumia yebacavʉpe, jabocʉpe tebevʉva. Yópe arĩ Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede:Jʉ̃menijicʉ maucʉvaibi ina dápiaivʉre ne baju pʉeno meara apevʉ pʉeno. Ʉbenita ʉ̃i pʉeno meacʉ baju boje, cad̶ateyʉbe ina “¿Meara márica?” abevʉre, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. 2}]Que teni ñai Cristo, caivʉ maja coreipõevare maje jabocʉ, majare coreyʉ, jícʉyʉme mʉjare bojed̶aino pʉeno baju mearore cũiménore ʉ̃i jã́d̶ovaquiyede. Y|+Aru jabova parʉrivʉ ne cõjeiyepe cõjemejara mʉja ina mʉje coreimarare. Quénora cʉjarã me ne jã́iyede, jã́d̶ovarajivʉ náre aipe d̶aiye jaʉrõre ne cʉrãjiyede me Jʉ̃menijicʉi jã́inoi. {Yʉ jẽniaivʉ mʉjare, coreipõevare, mʉje corenajiyepe ayʉ me ina Jesúre jʉ aipõevare cójijivaivʉre mʉje yebai, yópe ovejavare coreipõeva ne me coreiyepe ne ovejavare. Corebejarã náre parʉrõque. Quénora corejarã náre mʉje ʉe boje. Aru memecabejarã Jʉ̃menijicʉre ne jíye boje tãutʉrare mʉjare. Quénora memecajarã ʉ̃́re mʉje cad̶ateiyʉe boje apevʉre. z Caride coyʉiyʉvʉ yʉ mʉjevʉre, Jesúre jʉ aivʉre coreipõevare. Yʉ máre Jesúre jʉ aipõevare coreyʉbu. Yʉ́vacari jã́rejacacʉ Jesúi ñájiye báquede. Aru Jʉ̃menijicʉi jã́d̶ovaquiyede Jesús meacʉ bajure, yʉ máre meacʉ baju cʉcʉyʉmu. 6yeIye ji coyʉiyede yópe aiyʉrõtamu: Ina põeva ñájivʉ Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe mearore d̶are cuiye jaʉvʉ náre cainʉmʉa. Aru jʉ aiye jaʉvʉ náre Jʉ̃menijicʉre, náre cʉed̶ayʉ bácʉre aru cainʉmʉa d̶ayʉre yópe ʉ̃i aiye báquepedeca, ʉ̃i mead̶aquiyepe aivʉ ne ũmene.^x5Yópe arĩ Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede: “Ina põeva meara mead̶arĩduimara maru, pʉeno baju mead̶arĩduimaramu ina põeva ãmena, ãmeina teivʉ”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. bw=Joabejĩnoi Jʉ̃menijicʉ bʉ́cʉyʉme ʉ̃i ñájine d̶aquiyede põevare, ne ãmeina teiye boje. Mamarʉmʉre Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶acʉyʉme ʉ̃ jinare. Aru Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶aiye boje ʉ̃ jinare, ina jʉ aivʉre ʉ̃i yávaiye méne, jãve pʉeno ʉrarõ ñájine d̶acʉyʉme ina jʉ abevʉre ʉ̃i yávaiye méne. :vmɄbenita mʉja ñájivʉ baru mʉje jʉ aiye boje Cristore, cʉyoje tebejarã mʉje jʉ aiyede ʉ̃́re. Quénora mearore jíjarã Jʉ̃menijicʉre mʉje Cristo jina mae boje. su_Mʉja ñájivʉ baru, ñájimejara yópe põevare boarĩ́ jarʉvaivʉpe, aru ñavaipõevape, aru apevʉ ãmeno d̶aipõevape máre. Aru ñájimejara yópe ina “Yópe ji coyʉiyepe d̶aiye jaʉvʉ mʉjare”, coyʉivʉpe apevʉre. t#Põeva ne ãmeina yávaru mʉjare, mʉje jʉ aiye boje Cristore, torojʉjarã mʉja mʉje ũmei. Caivʉ mʉja ne ãmeina yávaimara Cristore boje, mʉjarecabu cʉvarivʉ Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santore, ñai Espíritu pʉeno baju meacʉre. Aru ʉ̃ cʉbi mʉjaque. Ss Que baru cuecumamejara. Quénora torojʉjarã mʉje ũmei mʉje ñájiyede yópe Jesucristo ʉ̃i ñájiye báquepe. Que baru pʉeno baju torojʉrãjaramu caivʉ ne jã́rajiyede Cristo meacʉ bajure. r Mʉja, ji ʉmara, cuecumamejara ne ñájine d̶aiyede mʉjare. Mʉje ñájiyeque jã́d̶ovarajivʉbu mʉje jʉ aiyede Jʉ̃menijicʉre jãve, yópe ne jã́d̶ovaiyepe tãure jãve toaque. Que baru caivʉ Jesucristore jʉ aivʉ ñájinajaramu. nqU Ñai coyʉyʉ, coyʉiye jaʉvʉ ʉ̃́re Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene. Aru ñai memecayʉ, memecaiye jaʉvʉ ʉ̃́re iye parʉéque Jʉ̃menijicʉi jíyede ʉ̃́re. Que baru caiye mʉje d̶aiyeque Jesucristo mearore jíde d̶aibi Jʉ̃menijicʉre, mearore aru parʉéde máre cʉvacʉ cainʉmʉa. Quédecabu. Jesucristore jʉ aivʉ ne ñájinajino !p; Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santo majide d̶aibi mʉjare coapa, mʉje d̶arãjiyepe ayʉ apeno memeinova, cad̶atenajivʉ apevʉ mʉjevʉre. Me d̶ajarã iye ʉ̃i majide d̶aiyede yópe coreipõecʉi me d̶aiyepe iye ʉ̃i jabocʉi cʉvaede ʉ̃i coreicõjeiye báquede ʉ̃́re. ~ou Torojʉrivʉ copʉ etajarã mʉjevʉre me. Jecʉbejarã ne ãiyede, “Ʉbevʉ yʉ náre copʉ etarĩ”, abevʉva. #n?Caiye mʉjare jaʉé pʉeno, yo cũináro jaʉrõtamu: Ʉjarã apevʉre parʉrõreca. Ʉrivʉ baru apevʉre, ãrʉmeteiyʉrãjivʉbu ne ãmeina teiyede. Jm Caijãravʉ vaivʉ, pʉeno joabenotamu ijãravʉ cũiquíno. Que baru me d̶aicõjejara mʉje dápiaiyede aru mʉje d̶aiyede máre, me jẽniamuri Jʉ̃menijicʉque yópe ʉ̃i ʉrõpe. #l?Ne majinajiyepe ayʉ diede, javede iye Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne coyʉrejaquemavʉ ina yaivʉ bácavʉre caride. Que baru ñájine d̶aimara mácavʉvacari ne yaiye báquede yópe caivʉ põevape ne bajure, apʉrivʉ cʉrivʉ bʉojarãjarama ne ũmene yópe Jʉ̃menijicʉpe. &kEɄbenita návacari núrajarama, coyʉrãjivʉ ne baju ne borore caiye ne d̶aiye báquede, aru ne yávaiye báquede, aru ne dápiaiye báquede máre Jʉ̃menijicʉi jivateinoi, ʉ̃i ñájine d̶aquiyede caivʉ põevare ne ãmeina teiye boje, yaivʉ bácavʉre aru apʉrivʉre máre. QjAru caride coreóvabema na mʉje náre yóvabe boje ne ʉrarõ ãmeno d̶aiyede. Que baru arĩ dápiarĩ, “¿Aipe teivʉ bárica yóvabevʉ majare?” arĩ, ãmeina yávad̶ama mʉjare ne bajumia. 4iaIna Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ d̶aivʉ ne baju ʉrõpe. Javede mʉja máre nápe d̶aivʉ barejaquémavʉ obediʉjʉa. Que teni mʉja ãmeno d̶aivʉ barejaquémavʉ. Mʉje ãmeina d̶aiyʉepe d̶aivʉ barejaquémavʉ. Pacoteivʉ barejaquémavʉ. Bʉjiéque ũcuri torojʉve teivʉ barejaquémavʉ. Ũcuri upaivʉ barejaquémavʉ. Aru ãmeno d̶aivʉ barejaquémavʉ mearore jívʉ pẽpeimarare Jʉ̃menijicʉre ʉbevʉva. 5hcQue baru caride mʉje cʉede ijãravʉi d̶aicõjemejara mʉje bajure yópe mʉje baju ʉrõpe. Quénora d̶aicõjejara Jʉ̃menijicʉre mʉje bajure yópe ʉ̃i ʉrõpe. [g 1Jesucristo ñájinejame ʉ̃i baju ʉ̃i cʉede ijãravʉi. Que baru mʉja máre, dápiarĩ ʉ̃i dápiaiye báquepedeca, jidʉbejarã mʉje ñájinajiyede. Ácʉ põecʉ ñájiñʉ, ãmeina teiyede dajocaibi. zfmJavede ñai Jesucristo nʉrejaquemavʉ cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi. Caride cʉbi Jʉ̃menijicʉi meapũravʉi, ʉ̃i parʉéde cʉvae boje. Jaboteyʉbe caivʉ ina ángelevare, aru cavarõcavʉ jabovare aru parʉrivʉre máre.GeQuédecabu iye mʉje jã́d̶ovaiye Jʉ̃menijicʉre ocoi. Yópe Jʉ̃menijicʉi mead̶aiye báquepe Noéja mácavʉre ocoque, nopedeca caride Jʉ̃menijicʉ mead̶aibi mʉjare máre ocoque mʉje jã́d̶ovaiyede ʉ̃́re Jesucristoi nacajaiye báque boje yainore jarʉvarĩ. Aru maja jã́d̶ovamevʉ Jʉ̃menijicʉre ocoi, joarãjivʉ maje docʉre. Quénora jã́d̶ovaivʉbu Jʉ̃menijicʉre ocoi, jẽniarajivʉ ʉ̃́re, “Boropatebevʉ yʉ” ʉ̃i arĩ dápiare d̶aquiyepe aivʉ majare. Aru boropatebevʉ maja, ʉ̃i ãrʉmeteiye báque boje maje ãmeina teiyede. Cristocapũravʉ ñájini yaidéjame cũinára, põevare maje ãmeina teiye boje, maje boropatebenajiyepe ayʉ diede. Ñai meacʉ ñájinejame ãmeina teivʉre boje, meara d̶acʉyʉ majare Jʉ̃menijicʉi jã́inoi aru cũiné d̶acʉyʉ maje coateiye báquede Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ, maje Jʉ̃menijicʉ jina tenajiyepe ayʉ. Cristobe põeva ne boarĩ́ jarʉvaimʉ mácʉ ʉ̃i bajure, ʉbenita Jʉ̃menijicʉi ũmedavaimʉ mácʉ ʉ̃i ũmene. .aUQue baru Jʉ̃menijicʉi ñájicõjenu mʉjare, yópe ʉ̃i ʉrõpe, mʉje ñájiye meavʉ, mʉje mearo d̶aiye boje. Ʉbenita meamevʉ, mʉje ãmeno d̶aiye boje. W`'Aru coyʉjarã náre jijecʉbevʉva aru pued̶aivʉ náre. Cainʉmʉa mearo d̶ajarã, yópe mʉje majiépe, “Boropatebevʉ yʉ”, mʉje arĩ dápiainoque. Que teni apevʉ ãmeina yávaivʉ baru mʉjare, mearo d̶aivʉreca mʉje jʉ aiye boje Jesucristore, návacari cʉyoje tenajivʉbu ne ãmeina yávaiye báquede mʉje borore. _Quénora mearore jíjarã Cristore mʉje ũmei. Aru pued̶ajarã ʉ̃́re, mʉje jabocʉre. Ñame ne jẽniaru mʉjare, mʉje coyʉrãjiyepe aivʉ iye mʉje napini coreiyede Cristoque, maumena coyʉrĩ majijarã me iye borore mʉje napini coreimʉre. $^AɄbenita mʉja ñájivʉ baru, mʉje mearo d̶aiye boje, ʉrarõ torojʉrãjaramu mʉja. Jidʉbejarã ina ñájine d̶aivʉre mʉjare. Aru cuecumamejara. e]C Ñame ãmeno d̶abenama majidivʉ mʉjare mʉje ũmei, mʉje torojʉrĩ d̶aru mearo. (\I Maje jabocʉ jã́ri coreyʉbe ina mearo d̶aivʉre. Jápiayʉbe ne jẽniaiyede. Ʉbenita maucʉvacʉbe ina ãmeno d̶aivʉre, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. #[? Dajocajacʉrĩ ʉ̃i ãmeno d̶aiyede. Aru d̶ajacʉrĩ mearo. Ʉetʉbecʉva pʉeno baju vorĩ eajacʉrĩ ʉ̃i ũmeque cãrijimene d̶acʉyʉ apevʉre. \Z1 Yópe arĩ, Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede:Ácʉ põecʉ torojʉiyʉcʉ baru aru cʉiyʉcʉ baru me ijãravʉi, ãmeina yávabejacʉrĩ, aru dajocajacʉrĩ ʉ̃i borocʉede máre. mYS Apevʉ ne ãmeno d̶aru mʉjare, copʉ ãmeno d̶abejarã náre. Apevʉ ne ãmeina yávaru mʉjare, copʉ ãmeno yávabejarã náre. Quénora jẽniajara Jʉ̃menijicʉque, ʉ̃i mearo d̶acaquiyepe aivʉ caivʉ náre, mʉje coreóvaiye boje Jʉ̃menijicʉ cutuyʉ bácʉre mʉjare, mʉje mearo d̶arãjiyepe ayʉ yópe ʉ̃i mearo d̶acaquiyepe mʉjare. RXQuénora coyʉyʉbu mʉjare die borore. Dápiajarã caivʉ mʉja mʉje ũmei cũinátʉrʉ. Apevʉ ne chĩoru, chĩojara náque. Aru apevʉ ne torojʉru, torojʉjarã náque. Ʉjarã mʉjevʉre yópe mʉje ʉepe mʉjeyovare. Cad̶atejarã ina cõmaje ãrojarivʉre. “¿Meara márica apevʉ pʉeno?” arĩ dápiabejarã. >WuAru mʉja nomicʉrivʉ máre, me coreóvajarã aipe d̶aiye jaʉrõre mʉjare mʉjemarebʉcʉvare. Na mʉje cãchino parʉrivʉbu. Que baru pued̶ajarã náre. Aru na cʉvarãjarama jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre cũinátʉrʉ mʉjaque. Que baru pued̶ajarã náre. Me cʉjarã náque, mʉje jẽniari bʉojarãjiyepe aivʉ Jʉ̃menijicʉque yópe mʉjare jaʉépe. Jesúre jʉ aivʉ ne mearo d̶aiye boje ñájiyede coyʉino lVQQuédecabe cũináco nácaco, Sara báco. Õ máco jʉ arejaquemavʉ jímarepacʉ Abraham mácʉre. “mʉ, ji jabocʉ”, ad̶o barejaquémavʉ. Aru mʉjavacari ṍpe paivʉbu bʉojaivʉ, mearore d̶aivʉ baru jidʉbevʉva. U!Quédecabu ina nomiva mácavʉ javede Jʉ̃menijicʉre mearore jívʉ bácavʉ. Napini coredejaquemavʉ na mácavʉ Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i mearo d̶acaquiyepe aivʉ náre. Aru jʉ arejaquemavʉ némarebʉcʉva bácavʉre. Que teni meara d̶arejaquemavʉ ne bajure. KTQuénora meara májara mʉja, mʉje meaũme boje. No mearo oatʉvabenotamu aru cũiménotamu, mʉje ũme jijecʉbeque aru cãrijimeque máre. No mearo bojecʉvʉ me Jʉ̃menijicʉi jã́inore. ySkMʉje mead̶aiyede mʉje bajure, d̶abejarã jã́icõjenajivʉ apevʉre mʉjare. Que baru mʉje vaivéiyeque mʉje pod̶are, aru mʉje ad̶aiyeque cõd̶eimeare máre, aru mʉje doiyeque cuitótecajeare máre, jã́icõjemejara apevʉre. R}Quénora ne jã́iyede mʉjare mearo d̶aivʉre pʉcaũmea cʉbevʉva aru pued̶aivʉre máre, jʉ arãjarama Cristore. KQ Mʉja ʉ̃mʉcʉrivʉ máre, jʉ ajarã mʉjemarepacʉre nopedeca ina memecaivʉ ne jʉ aiyepe ne jabovare. Que teni apevʉ nácavʉ ne jʉ abedu Jʉ̃menijicʉi yávaiyede, mʉja yávabevʉva jʉ are d̶arãjaramu náre, mʉje mearo d̶aiye boje. Jaʉbequiyebu mʉje coyʉrãjiye náre, ne jʉ arãjiyepe aivʉ Cristore. uPcJavede coatedejaquemavʉ mʉja Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ yópe ovejava mamateivʉpe nʉmevʉ náre coreipõecʉque. Ʉbenita caride mʉja oatʉvarĩ cʉrivʉbu yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe, yópe ovejavare vorĩ earĩburu yóboi ne jacopaiyovaiyepe náre coreipõecʉ yebai. Que baru Jʉ̃menijicʉ jã́ri coreyʉbe mʉjare aru mead̶ayʉbe mʉje ũmene.{OoJesucristovacari ne pẽvaimʉ mácʉ jocʉcʉjaravena yaicárejame maja ãmeina teivʉre boje. Yópe sacerdotei nʉvaiyepe ʉ̃i jícaiyede juainoi, nopedeca Jesucristo nʉvarejaquemavʉ maje boropateiyede maje ãmeina teiye boje ʉ̃́que ʉ̃i yaiye báquede. Que teni jarʉvarejaquemavʉ maje ãmeina teiyede. Que baru majarecabu coatede d̶aimara caride maje ãmeina d̶aiyʉede jarʉvarĩ. Aru cʉrivʉbu, d̶arãjivʉ mearore. Mʉjarecabu mead̶aimara caride Jesucristoi churiá boje. zNmPõeva ne ãmeina yávaiye báquede ʉ̃́re, ʉ̃́capũravʉ ãmeina yávabedejame náre copʉ. Aru põeva ne ñájine d̶aiye báquede ʉ̃́re, ʉ̃́capũravʉ “Ñájine d̶aquijivʉ mʉjare”, abedejame náre. Quénora yópe arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre: “Mʉ, jipacʉ, cad̶atejacʉ yʉre. Napini coreivʉ mʉre”, arejaquemavʉ Jesús. Que teni napini coredejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre, ñai meacʉ bajure, bojed̶acʉyʉre caivʉ põevare yópe ne d̶aiye báque jaʉépe náre. QMYe ãmenore d̶abedejame ʉ̃. Aru ye borocʉrĩ jʉjovabedejame ʉ̃. 0LYQue baru mʉja Jʉ̃menijicʉi cutuimaramu, ñájinajivʉ. Cristovacari ñájicarejame mʉjare boje, cad̶atecʉyʉ mʉjare. Que teni jã́d̶ovarejame mʉjare ʉ̃i d̶aiye báqueque aipe d̶aiye jaʉrõre mʉjare, mʉje majinajiyepe ayʉ aipe d̶arĩ ñájinajivʉre ʉ̃i ñájiye báquepe. eKCMʉje napinu ne jara popeiyede mʉjare, mʉje ãmenore d̶aiye báque boje, meamejebu mʉjare. Ʉbenita mʉje napinu ñájiyede mʉje mearore d̶aiyede, Jʉ̃menijicʉ me jã́cʉyʉme aru mearo d̶acacʉyʉme mʉjare. EJJʉ̃menijicʉ me jã́imi aru mearo d̶acaibi mʉjare mʉje napiyede ñájiyede ãmeina d̶abevʉva. Mʉje coreóvaiye boje Jʉ̃menijicʉi ʉrõre, mʉja napivʉbu ãmeina d̶abevʉva. "I=Mʉja, memecaipõeva, jʉ ajarã mʉje jabovare aru pued̶ajarã me náre. Nópe d̶ajarã ina jabova jijecʉbevʉre aru ina jijecʉrivʉre máre. H1Pued̶ajarã caivʉ põevare. Ʉjarã apevʉ Jesucristore jʉ aipõevare. Jʉ̃menijicʉre pued̶arĩ, mearore jíjarã ʉ̃́re. Aru pued̶ajarã ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉre. Cristoi ñájiye báquede coreóvare d̶aino majare aipe d̶aiye jaʉrõre dGACaride jaʉbevʉ mʉjare mʉje d̶aiye yópe caiye iye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye báquepe põevare Cristoi daquiye jipocai. Que baru mʉja yebacavʉpe paivʉ ãmevʉtamu. Ʉbenita dápiabejarã mʉja ãmeina teni bʉojaivʉre, mʉje cʉe boje yebacavʉ ãmevʉpe. Quénora jaʉvʉ mʉjare mʉje d̶aiyede yópe Jʉ̃menijicʉre memecaivʉpe. EFQue baru Jʉ̃menijicʉ ʉbi mʉje bi are d̶arãjiyepe ayʉ ina põeva ãrʉmevʉre ne ãmeina yávaiyede mʉjare, ne coreóvabe boje. Mʉje mearo d̶aiyeque d̶arãjivʉbu mʉja diede. =EsAru jʉ ajarã caivʉ apevʉ jabovare ʉ̃i cãchino parʉrivʉre. Námu ʉ̃i daroimara, ñájine d̶arãjivʉ ina ãmeno d̶aivʉre aru jínajivʉ mearore ina mearo d̶aivʉre. (DI Mʉja d̶aiyʉrivʉ baru yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe, jʉ ajarã caivʉ mʉje jabovare. Jʉ ajarã ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉre. !C; Quénora mearo d̶arĩ me cʉjarã mʉja ina Jesucristore jʉ abevʉ ne jẽneboi. Que teni ne ãmeina yávaiyede mʉjare ãmeina teivʉpe, návacari, mʉje mearo d̶aiyede jã́ri, yópe arĩ, “Ãmeina teivʉ ãmema na. Me d̶ad̶ama na”, arĩ coyʉrãjarama mʉjara. Que baru mearore jínajarama na Jʉ̃menijicʉre ʉ̃i daquijãravʉ baquinóre, ñájine d̶acʉyʉ põevare, ne ãmeina teiye boje. B  Mʉja, ji ʉmara, parʉrõreca jẽniaivʉ mʉjare. Mʉja ijãravʉcavʉpe paivʉ ãmevʉ. Quénora cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõcavʉ barãjáramu mʉja. Mʉja cʉrivʉbu ijãravʉi obebejĩena. Mʉje ãmeina d̶aiyʉe yópe maucʉvaepebu mʉje ũmeque. Que baru d̶abejarã yópe mʉje ãmeina d̶aiyʉepe. D̶aicõjemejara mʉja mʉje dápiaino ãmenore mʉje bajure. CA Javede Jʉ̃menijicʉi põeva ãmenejaquemavʉ mʉja. Ʉbenita caride ʉ̃i põevatamu mʉja. Javede Jʉ̃menijicʉi cõmaje ãroje jã́iyede majibedejaquemavʉ mʉja. Ʉbenita caride cõmaje ãroje jã́imi mʉjare. Que baru majidivʉbu ʉ̃́re pare cõmaje ãroje jã́ñʉre. Maje memecaino Jʉ̃menijicʉre @  Ʉbenita mʉjacapũravʉ Jʉ̃menijicʉ jinava, ʉ̃i beoimaramu. Mʉjarecabu ñai jabocʉre memecaivʉ ʉ̃i sacerdotevape. Mʉjamu põeyajubocavʉ Jʉ̃menijicʉi coatede d̶aimara ãmenore jarʉvarĩ ʉ̃ jina márajivʉ. Mʉjamu Jʉ̃menijicʉi põeva ʉ̃i beoimara, mʉje coyʉrãjiyepe ayʉ iye yávaiye méne Jʉ̃menijicʉi pʉeno mearore d̶acaiyede põevare. Ʉ̃́vacari cuturejaquemavʉ mʉjare, mʉje dajocarãjiyepe ayʉ ãmeina teiyede jarʉvarĩ yópe etaiyepe ñeminore jocarĩ, mʉje cʉe báquede Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉ cãreja. Jʉ̃menijicʉ cuturejaquemavʉ mʉjare, mʉje d̶arãjiyepe ayʉ meatede d̶aiyede yópe ecoiyepe ʉ̃i pʉeno mearo miad̶ároi. Que baru mʉja coreóvaivʉbu Jʉ̃menijicʉre caride. Aru ãmeina tebevʉbu. >?uAru apenʉmʉ Jʉ̃menijicʉ, yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede:Iva cʉ̃rava boje, põeva torĩ tʉrĩdurãjarama. Aru iva cʉ̃rava boje, põeva tʉrãjarama máre, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. Que baru põeva ne jʉ abede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene vaivʉ náre yópe põecʉi torĩ tʉrĩduiyepe. Que teni ina põeva d̶aivʉbu yópe Jʉ̃menijicʉi majié báquepedeca ina põeva ne d̶arãjiyede. 8>iAru mʉja jʉ aivʉbu Jesucristore. Que baru ʉ̃́recabe meacʉ baju mʉjare. Ʉbenita ina jʉ abevʉre ʉ̃́re, yópe arĩ Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ne borore:Iva cʉ̃rava ina cʉ̃rami d̶aipõeva ne jarʉvaiva bácarõ apeva cʉ̃rava bojecʉriva cʉbevʉ diva pʉeno. Quénora diva Jʉ̃menijicʉi epeivabu cʉ̃ramitõbʉ yebai. Que baru parʉrivabu apeva cʉ̃rava pʉeno, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. b==Jãvemu no Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báque boje ʉ̃i yávaiyede, yópe arĩ:Beoivʉ yʉ cũináva cʉ̃rava bojecʉriva bajure. Divare epeivʉ yʉ ji ĩmaroi, Jerusalén ãmicʉriĩmaroi, yópe cʉ̃ramitõbʉi cʉ̃ravape ji d̶aquiñami. Ácʉ põecʉ jʉ ayʉ baru maje jabocʉre, ñai divape páyʉre, cainʉmʉa chĩomecʉbe ʉ̃i jʉ aiye boje ñai jabocʉre. Quénora cainʉmʉa torojʉcʉyʉme ʉ̃i jʉ aiyeque ʉ̃́re, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. <Aru mʉjacapũravʉ yópe bájarã cʉ̃rava apʉrivape, Jʉ̃menijicʉi d̶aquiyepe mʉjaque ʉ̃i d̶aiñamine yópe cʉ̃ramine d̶aipõecʉ ʉ̃i d̶aiyepe cʉ̃ramine cʉ̃ravaque. Aru Jʉ̃menijicʉi d̶aiñami ʉ̃i Espíritu Santoi cʉquino maquiyébu. Noi mʉja memecarãjaramu nápe, sacerdotevape, jínajivʉ Jʉ̃menijicʉre jícaiyede mʉje ũmequede aru méne ʉ̃i jã́inoi. Aru Jesucristo cad̶ateibi mʉjare, mʉje jínajiyepe ayʉ mʉje ũmeque aru Jʉ̃menijicʉi jã́quiyepe ayʉ me. V;%Pʉeno baju majinadajarã Jesucristore. Ʉ̃́recabe jaboteyʉ ʉ̃i põevare. Ñai Espíritu Santoi d̶acaiye boje, náre cójijovaibi, ne cʉrãjiyepe ayʉ ʉ̃́que cũinávʉpe. Jesucristorecabe yópe cʉ̃rava apʉriva Jʉ̃menijicʉi mamarʉmʉ epeivape ʉ̃i d̶ainore yópe cʉ̃ramipe. Apevʉcapũravʉ jarʉvarejaquemavʉ diva cʉ̃ravare. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉvacari beorejaquemavʉ diva cʉ̃rava meava bajure, epecʉyʉ ʉ̃i d̶aiñamine. :Nópe d̶ajarã, mʉje coreóvaiye boje aipe Jʉ̃menijicʉ ʉrarõ mearore d̶acayʉre mʉjare. Jesucristo cʉ̃rava apʉrivape páyʉ 09YYópe mamajina mamarʉmʉ põeteivʉ pare nuiyʉepe népacoi opecore, nopedeca mʉja máre pare buejarã Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene. Que teni yópe mamajina ne opecore nuiye boje me bʉcʉiyepe, nopedeca mʉja máre, mʉje pʉeno baju me jápiarĩ aru jʉ arĩ nʉiye boje Jʉ̃menijicʉi yávaiyede, me jápiarĩ earãjaramu mʉja diede. Que teni mʉje ũmene me parʉre d̶arĩ, mead̶aimara márajivʉbu mʉja. 38 aCaride dajocajarã mʉja caiye mʉje ãmeina teiyede. Aru borocʉbejarã mʉja. Jʉjovabejarã apevʉre, jorojĩmejara apevʉre, aru ãmeina yávabejarã apevʉre máre. w7 iAru iye cóvʉa tʉiyavʉ̃. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉi yávaiye cʉquiyebu cainʉmʉa, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. Iye Jʉ̃menijicʉi yávaiye mému. Diedecabu Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne coyʉipõeva ne coyʉiye báque mʉjare.46 cYópe arĩ, Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede:Caivʉ põeva cõriápe paivʉbu. Que baru ne majié cóvʉape paiyebu. Iye cõriá popoiyavʉ̃. 5 Mʉja cʉrivʉbu caride yópe mamarʉmʉ põeteivʉpe cojedeca jʉed̶ovape népacʉ yaibécʉ quénora apʉcʉ cainʉmʉa. Jʉ̃menijicʉi yávaiye apʉépe paiyebu aru oatʉvabebu máre. Aru dieque Jʉ̃menijicʉ cʉvare d̶aibi mʉjare mamaũmene. %4 EMʉje jʉ aiye báque boje iye yávaiyede jãvene mʉje jápiaiye báquede diede, dajocaivʉbu mʉja mʉje ãmeina teiye báquede caride. Yópe teni jãve bʉojaivʉbu mʉja ʉrivʉ apevʉre Jesúre jʉ aipõevare. Que baru pare ʉjarã mʉja mʉje baju caiye mʉje ũme méque. @3 {Mʉje coreóvaiye boje Jesucristore caride, jʉ aivʉbu Jʉ̃menijicʉre nacovañʉ mácʉre Jesúre yainore jarʉvarĩ aru epeyʉ bácʉre ʉ̃́re meacʉ baju caivʉ pʉeno. Que baru mʉja jʉ aivʉbu Jʉ̃menijicʉre aru napini coreivʉbu iye ʉ̃i mearo d̶acaquiyede mʉjare yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. G2  Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aquiye jipocamia ijãravʉre majidejaquemavʉ darocʉyʉ mamacʉre, ʉ̃i yaicáquiyepe ayʉ majare, jarʉvacʉyʉ maje ãmeina teiyede. Que teni Jʉ̃menijicʉ beorejaquemavʉ Jesucristore mead̶aipõecʉ bacʉyʉ́re javede. Aru jã́d̶ovarejame ʉ̃́re ijãravʉi bʉojaquijãravʉai. N1 Ʉbenita mʉja bojed̶aimara mácavʉbu Jesucristoi jive bojecʉeque, ʉ̃i yaino mácarõque, yópe ʉrarõ bojecʉrõre jícaiyepe Jʉ̃menijicʉre. Que teni ñai Jesucristo ovejajĩcʉpe barejáme ye ãmeno cʉbecʉva, jaʉbecʉva, quénora pʉeno meacʉ baju, ne jínajiyepe aivʉ ʉ̃́re ne juaimʉpe Jʉ̃menijicʉre. <0 sMe majidivʉbu mʉja dajocare d̶aimara mácavʉre mʉje cʉe báquede jocarĩ yópe apecʉ ʉ̃mʉi bojed̶aiyepe ʉ̃i yebacavʉre. Die cʉe báquebu yopedeca mʉjeñecuva mácavʉ ne cʉe báquepe. Ne majicaiye báquede aru ne jã́d̶ovaiye báquede mʉjare ye cad̶atebedejaquemavʉ mʉjare. Que teni mʉja mearore d̶arĩdurejaquemavʉ aru torojʉrĩdurejaquemavʉ máre. Ʉbenita mʉja bʉoimarape paivʉ barejaquémavʉ die cʉe báque boje. Mʉjare bojed̶aiye báque bíjabequiyebu aru pojebequiyebu máre, yópe bojed̶aiyepe úrure aru platare máre. F/ Mʉje jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque, “mʉ, jipacʉ” aivʉbu ʉ̃́re. Aru Jʉ̃menijicʉrecabe ñai jã́ñʉ caivʉ põevare cũinátʉrʉ, coyʉyʉ majare coapa, mearo d̶ayʉre o ãmeno d̶ayʉre máre, maje d̶aiye báque boje ijãravʉre. Que baru pued̶ajarã ʉ̃́re mʉje cʉedeca yore ijãravʉi. l. SYópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede: “Meara baju bájarã mʉja. Yʉ́bu meacʉ baju caivʉ pʉeno. Que baru mʉja máre, ji põeva, meara baju bájarã mʉja”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. %- EɄbenita méne d̶ajarã mʉjacapũravʉ caiye mʉje d̶aiyede, Jʉ̃menijicʉ, mʉjare cutuyʉ bácʉ ʉ̃ jina márajivʉva, ʉ̃i me boje caivʉ pʉeno. D, Jʉ ajarã Jʉ̃menijicʉre yópe mamara meara ne jʉ aiyepe nébʉcʉvare. Aru d̶abejarã yópe mʉje ãmeina d̶aiyʉepe, yópe mʉje d̶aiye báquepe coreóvabevʉva cãreja Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Que baru d̶abejarã yópe mʉje d̶aiye báquepe javede, mʉje jʉ arãjiye jipocare Jesucristore. )+ M Caiye iye méne Jʉ̃menijicʉ d̶acaibi mʉjare boje. Que baru me dápiajarã mʉje d̶arãjiyede aru me d̶ajarã caiye mʉje d̶aiyede majidivʉpe. Que teni napini corejarã cũinárora caiye iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede mʉjare, ʉ̃i jã́d̶ovaquiyede Jesucristore. @* { Jʉ̃menijicʉ coreóvare d̶arejaquemavʉ ina ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉre ne coyʉiye cad̶atebequiyede náre. Ʉbenita mʉjare cad̶ateiye baquiyébu. Ne coyʉiyede coreóvabevʉva, diedecabu iye Jesús ʉ̃i yávaiye méne mʉje jápiaiye caride. Ñai Espíritu Santo, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõre jocarĩ parʉre d̶aibi ne ũmei ina Jesús ʉ̃i yávaiye méne coyʉipõevare, ne coyʉrãjiyepe ayʉ diede parʉéque. Aru ángeleva máre coreóvaiyʉrĩduivʉ caiye iyede. Maje memecaino Jʉ̃menijicʉre jaʉrõre 0) [ Ne bueiyeque iye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaiyede majinidurejaquemavʉ ñame cʉcʉyʉ Jʉ̃menijicʉi mead̶aipõecʉre aru aipiyede dacʉyʉre máre. Ñai Espíritu Santo jã́d̶ovañʉ marejaquémavʉ ãnijãravʉ baquinóre ʉ̃i Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcare d̶aiye báquede ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉre. Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcarejaquemavʉ iye napiye jaʉquinore ʉ̃i ñájiquiyede Jesucristore aru yo ʉrarõ mearore Jʉ̃menijicʉ d̶acacʉyʉre ʉ̃́re ʉ̃i ñájiniburu yóboi. Jesucristovacari darorejaquemavʉ ñai Espíritu Santore, ʉ̃i Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcare d̶aquiyepe ayʉ na mácavʉre. -( U Iye Jʉ̃menijicʉi mead̶aiyede põeva ʉ̃́re jʉ aivʉre, ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ me majiyʉrejaquemavʉ, coreóvarãjivʉ caiye iye yávaiyede põevare mead̶aiyena. Coyʉcarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi d̶acaquiyede mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. ' - Torojʉrivʉbu mʉja Jʉ̃menijicʉi mead̶aiye boje mʉjare. Aru mʉja jʉ aivʉbu Jesucristore, Jʉ̃menijicʉi mead̶aquiyepe aivʉ mʉjare. &  Ñai Jesúrecabe mʉje ʉmʉ jã́mevʉva ʉ̃́re cãreja. Aru ʉ̃́recabe mʉje jʉ aimʉ jã́mevʉva ʉ̃́re caride. Que baru torojʉrivʉbu mʉja ʉrarõ torojʉe méque. Põeva ne yávaiyeque coyʉrĩ majibema die torojʉede, pʉeno baju me boje. h% KMʉja ñájinajaramu, Jʉ̃menijicʉi jã́d̶ovaquiyepe aivʉ mʉje jʉ aiyede Jesucristore jãvene. Yópe põeva ne juaiyepe úrure, ne majinajiyepe aivʉ jãve maru, nopedeca Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶ayʉbe mʉjare, jã́d̶ovacʉyʉ mʉje jʉ aiyede Jesucristore jãvene. Aru yo úru me bojecʉrõvacari bʉojarĩ bíjaivʉ. Ʉbenita mʉje jʉ aiye Jesucristore pʉeno bojecʉvʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore aru cũiméquiyebu. Que baru Jʉ̃menijicʉ me jã́cʉyʉme mʉjare, mearape d̶acʉyʉme mʉjare, aru pued̶acʉyʉme mʉjare máre ãnijãravʉ Jesucristoi jã́d̶ovaquijãravʉ baquinóre. }h|zz{xwavutsr9qBpEnml+jihg^gfEf9d[cb\``G_^]]\Z[HYYXNWVVU*TVSXR^RRP%ONLKkJ1II H>FE@CBB@~?>=Quédeca ina Jesúre jʉ aivʉre cad̶ateipõeva máre, jaʉvʉ náre ne mearo d̶aiye cainʉmʉa. Jaʉvʉ náre ne d̶aiye yópe põeva ne pued̶aimarape, aru ne yávaiye máre jãve caivʉre jʉjovabevʉva. Ʉrarõ ũcuiyede ũcumejarari na pʉ ne pacotede d̶aiyeta. Aru vorĩ eabejarãri na tãutʉrare ãmei dápiaiyeque. 4 abAru ñai Jesúre jʉ aivʉre coreipõecʉre d̶aiye jaʉvʉ cainʉmʉa yópe ina Jesúre jʉ abevʉ ne me yávarãjiyepe aiye ʉ̃́ra. Ʉ̃i ména d̶abedu ina jʉ abevʉ ãmeina yávarãjarama ʉ̃́ra. Que teni vainí tʉcʉyʉme ʉ̃́re ñai abujuvai jabocʉ ʉ̃i jʉjovaiyeque. Ñai abujuvai jabocʉ jẽcʉyʉme ʉ̃́re nopedeca doriñʉ jẽiyepe moacʉre. Aipe d̶aiye jaʉrõ Jesúre jʉ aivʉre cad̶ateipõevare 8 ibCũinácʉ ʉ̃mʉ mama jʉ ayʉ Jesúre corebejacʉrĩ apevʉ Jesúre jʉ aipõevare, “¿Meacʉ bárica yʉ apevʉ pʉeno?” arĩ dápiabecʉyʉ. Ʉ̃i que aru, Jʉ̃menijicʉ “Ñájicʉyʉmu mʉ”, ajebu ʉ̃́re nópe “Ñájicʉyʉmu mʉ”, ʉ̃i aiye báquepedeca ñai abujuvai jabocʉre. DbÑai ʉ̃mʉ bʉojabecʉ baru jaboteyʉ ʉ̃i cʉ̃ramicavʉre, jãve bʉojabecʉbe coreyʉ Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramicavʉre, Jesúre jʉ aipõevare. Que baru jaʉvʉ ʉ̃́re ʉ̃i jaboteiye me ʉ̃i cʉ̃ramicavʉre, mamara ne jʉ arãjiyepe aiye ʉ̃́re aru ne pued̶arãjiyepe aiye ʉ̃́re máre cainʉmʉa. biKbŨcumejacʉrĩ pacotede d̶aiyede. Aru ãd̶amateiyʉbejacʉrĩ. Quénora meacʉ põecʉ bajacʉ́rĩ. Aru jarabejacʉrĩ. Tãutʉrare jecʉbeni, diede pare ʉrĩ vore nʉmejacʉrĩ. Aru ãujimejacʉrĩ apevʉ ne cʉvaede. iKbÑai coreiyʉcʉ Jesúre jʉ aipõevare d̶aiye jaʉvʉ ʉ̃́re cainʉmʉa yópe põeva “Ãmecʉbe ñai”, ne boro coyʉrĩ ad̶aivʉ bʉojabenajiyepe aiye ʉ̃i borore. Aru d̶aiye jaʉvʉ ʉ̃́re cainʉmʉa yópe põeva ne jã́d̶ovamenajiyepe aiye ʉ̃i ãmeina teiyede. Jaʉvʉ ʉ̃́re máre ʉ̃i cʉvaquiyepe jímarepaco cũinácora. Coreiye jaʉvʉ ʉ̃́re me ʉ̃i d̶aiyede. Aru d̶aiye jaʉvʉ ʉ̃́re majiéque. D̶aiye jaʉvʉ ʉ̃́re yópe põeva ne pued̶aimʉpe. Me copʉ etarĩ jacoyʉiye jaʉvʉ ʉ̃́re ina curãdaivʉre. Aru me bueiye jaʉvʉ ʉ̃́re ʉ̃i coreimarare máre.  -bJãvetamu iye. Ñai põecʉ coreiyʉcʉ baru Jesúre jʉ aipõevare, ʉ̃ memecaiyʉbi me Jʉ̃menijicʉre. Que baru mearomu ʉ̃i d̶aiyʉrõ. }bɄbenita nomiva mead̶aimara márajivʉbu, me ne bʉcʉóvaiye boje némarare yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe, na cainʉmʉa jʉ aivʉ baru Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne, aru ʉrivʉ baru apevʉre máre, aru memecaivʉ baru Jʉ̃menijicʉre me.  bAru yʉ máre d̶aicõjeivʉ náre nópe, Adán mácʉre abujuvai jabocʉi jʉjovabe báque boje. Ʉbenita Eva báco abujuvai jabocʉi jʉjovaimo máco barejaquémavʉ õ. Que baru ico nomió vainí tʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye báquede. b Yʉ d̶aicõjeivʉ náre nópe, Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aiye báque boje Adán mácʉre mamarʉmʉre aru Eva bácore ʉ̃i yóboi.  b Yʉ nomivare bueicõjemevʉ ʉ̃mʉvare. Aru yʉ nomivare máre jaboteicõjemevʉ ʉ̃mʉvare. Quénora bi ajarãri na, nomiva. 4ab Jʉ̃menijicʉi yávaiyede bueiyedeca, caivʉ nomiva me jápiarĩ, majijarãri iye bueiyede bídeca coyʉbevʉva. Aru pued̶ajarãri caivʉ náre cõjeivʉre máre. ~b Ʉbenita d̶ajarãri yópe nomiva Jʉ̃menijicʉre ʉrivʉpe, apevʉ ne jã́rajiyepe aivʉ náre ne cad̶ateiye boje me apevʉre. x}ib Aru yʉ ʉvʉ nomiva ne dorãjiyepe ayʉ ne doiyede yópe nomiva meara ne doiyepe. Dobejarãri yópe ãmenape, apevʉ ne jã́rajiyepe aivʉ náre. Quénora dojarãri ne cuitótecajeare yópe Jʉ̃menijicʉre cojʉépe. Que teni d̶abejarãri ne pod̶aque cãoidʉ ãmeno baju. Aru ad̶abejarãri cámuca yuyuiyede aru ãmuyo ad̶aitarabʉare máre cʉ̃rajiboa bojecʉrijĩboaque aru úruque máre. Dobejarãri cuitótecajeare bojecʉricajeare máre, apevʉ ne jã́rajiyepe aivʉ náre. |5bYʉ ʉvʉ ʉ̃mʉva ne jẽniarajiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉre cainoa ne cójijinoai, jãmʉóri ne pʉrʉáre ãmenore d̶abevʉva. Quénora memecajarãri Jʉ̃menijicʉre. Jarabejarãri apevʉre. Aru jãve napini corejarãri Jʉ̃menijicʉi jʉ aquinore ne jẽniaiyede. ={sbAru Jesús epedejame yʉre ʉ̃́re coyʉcaipõecʉva aru ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimʉva máre, ji coyʉquiyepe ayʉ ʉ̃i yávaiye méne. Ʉ̃ bueicõjenejame yʉre ina judíova ãmevʉre iye yávaiyede jãvene, ne jʉ arãjiyepe ayʉ ʉ̃́re. Coyʉivʉ mʉre jãve. Yʉ borocʉbevʉ. )zKbBoarĩ́ jarʉvaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i bajure, põeva ne ãmeina teiye boje, bojed̶acacʉyʉ caivʉre, Jʉ̃menijicʉ jina marajiyépe ayʉ. Ʉ̃i que d̶aiye báque boje Jʉ̃menijicʉi beoijãravʉ bácarõi, jã́d̶ovarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ mead̶aiyʉcʉre caivʉ põevare. Jy bCũinácʉrabe ñai Jʉ̃menijicʉ. Aru cũinácʉrabe ñai põevare meara cʉre d̶ayʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Ñai mead̶aipõecʉ ʉ̃́recabe Jesucristo. Ʉ̃́vacaribe ʉ̃mʉ. xbɄ̃́re cojʉvʉ ʉ̃i ʉe boje caivʉ põeva ʉ̃i mead̶aimara márajivʉre aru coreóvarãjivʉre máre ʉ̃i yávaiyede jãvene. qw[bMaje jẽniaiye Jʉ̃menijicʉque meavʉ apevʉre, aru cojʉvʉ Jʉ̃menijicʉre, majare mead̶ayʉre. {vobJẽniajarari Jʉ̃menijicʉque jabovare aru caivʉ ina cõjeipõevare máre, maje cʉrãjiyepe aivʉ me, maucʉvabevʉva aru cãrijimevʉva máre. Que teni mearore jíni Jʉ̃menijicʉre aru pued̶arĩ apevʉ põevare cʉrãjaramu maja me. u -bMamarʉmʉre yʉ coyʉiyʉvʉ mʉre iyede. Caivʉ Jesúre jʉ aipõeva coyʉjarãri Jʉ̃menijicʉre náre jaʉéde, aru apevʉre jaʉéde máre. Yópe d̶arĩ jíjarãri torojʉede máre Jʉ̃menijicʉre aru jẽniajarari na Jʉ̃menijicʉque caivʉ põevare boje máre. Xt +bPʉcarã ʉ̃mʉva cʉma nópe d̶aivʉ, ne ãmiá Himeneo aru Alejandro. Jave jícacʉ náre ñai abujuvai jabocʉ Satanáre, ne coreóvarãjiyepe ayʉ ãmeina yávaiye jaʉbede náre Jʉ̃menijicʉre.s bCainʉmʉa jʉ ajacʉ Jesús ʉ̃i yávaiyede méne jãvene. Aru, “Boropatebevʉ yʉ”, arĩ dápiarĩ, cʉjacʉ mʉ. Apevʉ põeva meateiyʉbema ne boropateiyede. Quénora jʉ ad̶ama apeno bueino jãve ãmenore. Aru dajocad̶ama ne jʉ aiye báquede Jesúre. ir MbMʉ, Timoteo, jímacʉpe páyʉbu mʉ. Mʉre coyʉicõjeivʉ yʉ põevare ji bueiyede mʉre. Ãrʉjacʉ apevʉ ne coyʉcaiye báquede mʉra aipe vaiquíyede mʉre. Ãrʉcʉ diede, parʉre d̶ajacʉ mi ũmene, memecacʉyʉ Jʉ̃menijicʉre yópe ʉ̃i ʉrõpe, apevʉ ne maucʉvaedeca mʉre, nopedeca ñai churara ʉ̃i me ãd̶amateiyepe boainoi. q ybÑai maje jabocʉ, cainʉmʉa jaboteyʉre caivʉre, pued̶arãjarevʉ ʉ̃́re aru mearore jínajarevʉ ʉ̃́re máre. Ʉ̃́recabe apʉcʉ cainʉmʉa. Ʉ̃́recabe maje jã́memʉ. Aru ʉ̃́recabe Jʉ̃menijicʉ cũinácʉra. Quédecabu. Qp bɄbenita Jʉ̃menijicʉ cõmaje ãroje jã́rejaquemavʉ yʉre, Jesucristo ʉ̃i jã́d̶ovaquiyepe ayʉ aipe ʉ̃i napino ʉrarõ põevare. Napinejaquemavʉ yʉre, ãmecʉ bajure caivʉ apevʉ ãmeina teivʉ pʉeno, ji jʉ aquiyepe ayʉ ʉ̃́re. Que teni jã́d̶ovaimi ʉ̃i ʉrarõ napinore ina ji yóbocavʉ ʉ̃́re jʉ aivʉ, ne cʉvarãjiyepe ayʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre, ne jã́iyede ʉ̃i mead̶aiye báquede yʉre, ãmecʉ bajure. Ro bJãvetamu iye. Que baru jʉ aiye jaʉvʉ caivʉre iyede. Jesucristo darejaquemavʉ ijãravʉi, mead̶acʉyʉ ãmeina teivʉre. Aru yʉrecabu ãmeina teivʉcacʉ bácʉ ãmecʉ baju caivʉ pʉeno. 9n mbAru Jʉ̃menijicʉ pʉeno ʉrarõ mearo baju d̶acarejaquemavʉ yʉre. Ʉ̃i mearo d̶acaiye boje yʉre bojecʉbeda, caride yʉ jʉ ayʉbu Jesucristore aru ʉvʉ yʉ ʉ̃́re. Dm b Yópe mearo d̶acaibi yʉre javede, ãmeina ʉ̃́re yávayʉ bácʉreca, cujurĩ ñájine d̶ayʉ bácʉreca ʉ̃́re jʉ aivʉre, aru maucʉvacʉ bácʉreca ʉ̃́re. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ cõmaje ãroje jã́rejaquemavʉ yʉre, ji que d̶aiye boje caiye iyede coreóvabecʉpe, ji jʉ abe boje Jesúre cãreja. ul eb Yʉ torojʉede jíyʉbu maje jabocʉ Jesucristore, ʉ̃i jã́iye boje yʉre yópe ʉ̃i ʉrõre d̶ayʉpe. Que baru epeibi yʉre, ji memecaquiyepe ayʉ ʉ̃́re. Aru parʉre d̶aibi yʉre, ji buequiyepe ayʉ ʉ̃i yávaiye méne. ck Ab Aru bueivʉ yʉ iyede jãvene, coyʉyʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye me pʉeno baju méne, põeva ne majinajiyepe ayʉ aipe Jʉ̃menijicʉ mead̶ayʉre náre. Ñai Jʉ̃menijicʉ meacʉ baju jã́ri coreicõjeimi yʉre aru bueicõjeimi yʉre ʉ̃i yávaiye méne. Pablo ʉ̃i torojʉede jíno Jʉ̃menijicʉre ʉ̃i cõmaje ãroje jã́iye boje j yb Námu cʉrivʉ apevʉque némarebʉcʉva ãmevʉque, aru ʉ̃mʉva ãmeina d̶aivʉ ne baju apevʉ ʉ̃mʉvaque. Námu ñavaivʉ põevare, jínajivʉ náre yebacavʉpe. Námu borocʉrivʉ aru “Coyʉcʉyʉmu jãve”, ne arĩburu yóbore borocʉrivʉ. Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovaimi ʉ̃i d̶aicõjeiyeque caiye iye d̶are d̶aiyede copʉ ãmenore iye bueiye méne jocarĩ. si ab Coreóvaiye jaʉvʉ põevare aipe teni Jʉ̃menijicʉi coreóvare d̶aiye báquede iye d̶aicõjeiyede. Jʉ̃menijicʉ coyʉrejaquemavʉ iye d̶aicõjeiyede Moisés bácʉre, jã́d̶ovacʉyʉ dieque põeva ne ãmeina teiyede. Que baru ina põeva boropatebevʉre Jʉ̃menijicʉi jã́inore, ne jʉ aiye boje Jesúre, jaʉbevʉ náre iye d̶aicõjeiye. Quénora ina ãmeina teivʉre iye d̶aicõjeiyeque Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovaimi ne ãmeina teiyede. Ãmeina teivʉ ne d̶aiye nópe paiyebu. Námu Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede jʉ abeni d̶abevʉ. Pued̶abevʉbu Jʉ̃menijicʉre, ãmeina d̶aivʉ. Námu Jʉ̃menijicʉi ʉbemara aru yʉrivʉ Jʉ̃menijicʉre máre. Námu boarĩ́ jarʉvaivʉ népacʉre, aru népacore, aru apevʉre máre. Dh bCoreóvaivʉbu maja méne Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre, põeva ne coreóvaru aipe teni Jʉ̃menijicʉi coreóvare d̶aiye báquede diede. Fg bBueiyʉrivʉbu na Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre. Ʉbenita coreóvabema ne baju ne coyʉiyede aru aipe aiyʉede ne bueniduiyede máre majidivʉpe. Of bɄbenita ina põeva yópe d̶abema na. Quénora coyʉivʉbu ʉbenina. 3e abD̶aicõjejacʉ náre ji coyʉiyepe, ne ʉrãjiyepe ayʉ apevʉre me ne dápiaiyeque “Boropatebevʉ yʉ”, ne arĩ dápiaiyeque aru jãve ne jʉ aiyeque Jesúre. Qd bCoyʉicõjemejacʉ náre ne coyʉino mácarõre aru ne ãrʉriduiyede néñecuva mácavʉ ne ãmiá coapa. Ne nópe d̶aiyede, jẽniari jã́d̶ama ne bajumia ye majibevʉva cainʉmʉa. Ne nópe d̶aiyede, coreóvaivʉ bʉojabema na Jʉ̃menijicʉi ʉrõre náre ne d̶arãjiyede, yópe jaʉrõre náre jʉ aivʉ baru Jesúre. yc mbD̶ajacʉ mʉ yópe ji coyʉiye báquepe mʉre ji nʉiyede Macedonia ãmicʉrijoborõi. Yʉ mauteicõjecacʉ mʉre Éfeso ãmicʉriĩmaroi, mi dajocare d̶aquiyepe ayʉ apevʉ nócavʉre ne bueiyede jãve ãmene maje bueiyede jocarĩ. ]b 5bMʉ, Timoteo, yʉ meaicõjeivʉ mʉre. Jãve jímacʉpe páyʉbu mʉ, mi jʉ aiye boje Jesúre. Majepacʉ Jʉ̃menijicʉ, maje jabocʉ Jesucristomaque, mearo d̶acajacʉrĩ mʉre bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Aru cõmaje ãroje jã́jacʉrĩ mʉre. Aru torojʉrĩ cʉre d̶ajacʉrĩ mʉre cãrijimecʉva. Pablo ʉ̃i bueicõjemeno boro ãmene ,a UbYʉ, Pablo, toivaicõjeivʉ apecʉre iyoca paperayocare. Yʉ́bu Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaracacʉ. Jʉ̃menijicʉ mead̶aibi majare. Aru Jesucristo napini corede d̶aibi majare caiye iye ʉ̃i mearo d̶acaquiyede. Ne coyʉicõjeimʉmu yʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne. u`cNMe cʉjarã mʉja maje jabocʉ Jesucristo ʉ̃i mearo d̶acaiye bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Quénoramu._NMaje jabocʉ Jesús ʉ̃i jã́inoi yʉ jã́ri boroteicõjeivʉ mʉjare iyoca paperayocare caivʉ mʉjevʉ Jesúre jʉ aipõevare. ^7NMeaicõjeivʉbu ñʉja caivʉ mʉja Jesúre jʉ aipõevare. Me jacoyʉjarã mʉja mʉjevʉre, mʉje jivare nuri, mʉje Jʉ̃menijicʉ jina mae boje. I] NMʉja, ñʉjevʉ, jẽniajara Jʉ̃menijicʉque ñʉjare. Y\+NJʉ̃menijicʉ cutuibi mʉjare ʉ̃ jina márajivʉva. Aru cainʉmʉa d̶ayʉbe yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. Que baru ʉ̃́vacari mearo d̶acacʉyʉme mʉjare. Pablo ʉ̃i meaicõjeino Tesalónicacavʉre .[UNJʉ̃menijicʉvacari, cãrijimenoque cʉre d̶ayʉ põevare, cʉre d̶ajacʉrĩ mʉjare caivʉ meara baju. Aru corejacʉrĩ mʉjare coapa caivʉ, mʉje decocʉre, mʉje ũmene, aru mʉje bajure máre, mʉje boropatebenajiyepe aivʉ maje jabocʉ Jesucristoi copaidaquijãravʉ baquinói. ,ZSNɄbenita d̶abejarã caiye ãmene. eYCNCaiyede me jã́ri coreóvajarã mʉja. Aru coreóvarĩburu yóboi, d̶ajarã caiye méne. WX'NJʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaiyedeca jápiaiyʉbevʉpe tebejarã mʉja. ZW-NÑai Espíritu Santore maucʉvabejarã mʉja ʉ̃i d̶aiyʉrõre mʉjaque. "V=NAipe vaiye vaijárõri mʉjare. Cainʉmʉa torojʉede jíjarã Jʉ̃menijicʉre. Jʉ̃menijicʉ ʉbi maje nópe d̶aiyede, maje jʉ aiye boje ʉ̃́re. 9UmNAru ʉetʉbevʉva coyʉjarã Jʉ̃menijicʉque. .TWNTorojʉjarã mʉja mʉje ũmei. VS%NApecʉ ʉ̃i ãmeno d̶aru cũinácʉ mʉjacacʉre, d̶abejacʉrĩ ãmeno ʉ̃́re copʉ. Quénora cainʉmʉa napini dápiajarã mʉje d̶arãjiyede mearore mʉje bajumia aru caivʉ põevaque máre. ORNMʉja, ñʉjevʉ, ñʉja jẽniaivʉbu parʉrõreca, mʉje d̶arãjiyepe aivʉ yópe mʉjare jaʉéde. Majicajarã ina memeiyʉbevʉre, ne memenajiyepe aivʉ. Torojʉre d̶ajarã ina jidʉrivʉre, ne jidʉbenajiyepe aivʉ. Cad̶atejarã ina chĩoivʉre, ne torojʉre d̶arãjiyepe aivʉ ne ũmei. Aru napijara caivʉre. QN Que baru pued̶ajarã náre. Aru pare ʉjarã náre, ne cad̶ateiye boje mʉjare. Cʉjarã mʉja cãrijimevʉva mʉjevʉque. fPEN Mʉja, ñʉjevʉ, ñʉja jẽniaivʉbu parʉrõreca mʉjare, mʉje pued̶arãjiyepe aivʉ ina memecaivʉre maje jabocʉ Jesúre mʉje jẽneboi. Nárecabu maje jabocʉ Jesúi epeimara, jabotenajivʉ aru majicarãjivʉ máre. Aru buenajivʉbu mʉjare aipe d̶aiye jaʉrõre, mʉje d̶arãjiyepe aivʉ mearo maje jabocʉ Jesús ʉ̃i jã́inoi. O9N Que baru parʉre d̶ajarã mʉja pʉeno baju cainʉmʉa, mʉje baju jʉ aiyede Jesúre parʉrõ nʉre d̶aquiyepe aivʉ. Aru cad̶atejarã cainʉmʉa mʉje bajumia, nopedeca mʉje d̶are nʉiyepe caride. Pablo ʉ̃i majicaino Jesúre jʉ aipõevare aipe d̶aiye jaʉrõre náre `N9N Jesús yaidéjamed̶a majare boje, maje cʉrãjiyepe ayʉ ʉ̃́que cainʉmʉa. Ina apʉrivʉ cãreja aru ina yaivʉ bácavʉ máre ʉ̃i copaidaquiyede caivʉ maja cũinátʉrʉ cʉrãjaramu ʉ̃́que cainʉmʉa. #M?N Que baru Jʉ̃menijicʉ epebebi majare ñájine d̶acʉyʉ. Quénora epeibi majare maje jabocʉ Jesucristoi mead̶aquiyepe ayʉ, ñájimemuri ãmenaque. L1NɄbenita majacapũravʉ coateivʉbu ina ñamicavʉre jarʉvarĩ. Aru ñeminoi cubevʉ maja. Quénora jãravʉcavʉtamu maja. Aru miad̶ároi cuivʉbu maja. Que baru me d̶aicõjeiye jaʉvʉ maje bajure. Maje jʉ aiye Jʉ̃menijicʉre jaʉvʉ majare aru maje ʉe apevʉre máre. Yópe d̶arĩ taoivʉbu maja nópe churarava ne taoiyepe ne bajure jãjaricaje doicajeque. Aru jaʉvʉ majare maje napini coreiye Jʉ̃menijicʉi mead̶aquiyede. Nópe d̶arĩ taoivʉbu maja yópe churarava ne taoiyepe ne jipobʉre jãjaribo moiboque. ^K5NÑaminecabu ina cãivʉ ne cãiyede. Aru ñaminecabu ina pacoteivʉ ne pacoteiyede. 'JGNQue baru dápiabenajarevʉ maja nápe, Jesúre jʉ abevʉpe. Cãivʉpebu na. Quénora dápiarãjarevʉ maja me apʉrivʉpe, me oaburĩ coreivʉ maje bajure. INCaivʉ mʉja Jesúre jʉ aivʉ majidivʉpe d̶aivʉbu cainʉmʉa põeva ne jã́inoi mʉje d̶aiyede, mʉje coreóvaiye boje Jʉ̃menijicʉre. Que baru caivʉ mʉja miad̶ároi cʉrivʉ jãravʉcavʉpebu. Maja Jesúre jʉ aivʉ d̶abevʉ cainʉmʉa majibevʉpe, ne coreóvabe boje Jʉ̃menijicʉre põeva ne jã́iyede maje d̶aiyede. Que baru ñamicavʉ aru ñeminocavʉ máre ãmevʉ maja. lHQNɄbenita mʉja, ñʉjevʉ, mʉjacapũravʉ Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉ ãmevʉ mʉja. Aru ãmeina teivʉ ãmevʉ mʉja nápe, Jesúre jʉ abevʉ, ñeminoi cʉrivʉpe. Que baru mʉje coreóvaiye boje maje jabocʉ Jesús dacʉyʉre, ʉ̃ cuavabecʉyʉme mʉjare ʉ̃i copaidaiyede ijãravʉi, yópe ñavaipõecʉ ʉ̃i cuavaiyepe cʉ̃ramicavʉre. G NPõeva, yópe arĩ, coyʉrĩdurãjarama ne bajumia: “Caino cãrijimene d̶aivʉ. Yéde jidʉbevʉ maja”, arĩdurãjarama. Aru ne nópe coyʉrĩduiyedeca, cũiná bíjarãjarama na. Ñájini bʉ́rãjarama maumejiena. Aru dupini majibenajarama na diede jocarĩ. Ñájinajarama na yópe ico jʉed̶ocʉvacod̶o maumejiena ãmei ijiéde ñájiyepe põed̶are d̶acod̶o mamajicʉre. IF NMʉjavacari coreóvaivʉbu me maje jabocʉ Jesús copaidacʉyʉre ijãravʉi põeva ne corebede, ʉ̃i copaidaquinʉmʉre majibedeca yópe ñavaipõecʉ daiyepe ñamine põeva ne corebedeca. 8E kNMʉja, ñʉjevʉ, põecʉ cʉbebi majicʉ aipijãravʉa jaʉrõre aru aipe vaiquíyede maje jabocʉ Jesús ʉ̃i daquiye jipocare. Que baru toivaiye jaʉbevʉ ñʉjare diede. gDGNQue baru chĩomejara mʉja. Coyʉjarã iye borore, torojʉre d̶arãjivʉ mʉje bajumia.6CeNNo yóboi, maumena Jʉ̃menijicʉ cójijovacʉyʉme ina Jesúre jʉ aipõeva apʉrivʉre cãreja ina ʉ̃i nacovaimara mácavʉque. Aru cũinátʉrʉ caivʉ maja copʉ nʉri jacoyʉrãjaramu maje jabocʉ Jesúre ʉ̃mʉi ocopeniboa yebai. Que teni cʉrãjaramu maja maje jabocʉ Jesúque cainʉmʉa. kBONPõeva jápiarãjarama cod̶oboborĩ cõjeiyede; aru ángelevai jabocʉi yávainore; aru Jʉ̃menijicʉi japuiyore, trompeta ãmicʉriyore, japuiye pare bʉjiéde máre. Dinʉmʉmiareca maje jabocʉ Jesúvacari ẽmecʉyʉme cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõre jocarĩ. Aru ina Jesúre jʉ aipõeva yaivʉ bácavʉ nacajarajarama yainore jarʉvarĩ. 'AGNQue baru caride ñʉja coyʉiyʉrivʉbu mʉjare me iye Jesús ʉ̃i bueiye báquepe ñʉjare. Jesúre jʉ aipõeva apʉrivʉ ijãravʉi maje jabocʉ Jesúi copaidaquijãravʉ baquinóre copʉ nʉmenajaramu ʉ̃́re ne jipocamia ina Jesúre jʉ aipõeva yaivʉ bácavʉre jocarĩ. {@oNCoreóvaivʉbu maja yaiyʉ́ bácʉre Jesús, aru nacajañʉ mácʉre yainore jarʉvarĩ. Que baru coreóvaiye jaʉvʉ majare nacovacʉyʉre Jʉ̃menijicʉre ina Jesúre jʉ aipõeva yaivʉ bácavʉre Jesús ʉ̃i copaidaquiyede ijãravʉi. ?3N Mʉja, ñʉjevʉ, ʉvʉ ñʉja mʉje majinajiyede jãve aipe vaivʉre ina Jesúre jʉ aipõeva yaivʉ bácavʉre. Chĩomejara mʉja mʉjevʉ jʉ aipõeva yaivʉ bácavʉ boje yópe ina jʉ abevʉ ne chĩoiyepe, ne napini corebe boje jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. )>KN Caiye mʉje d̶aiyeque pʉeno d̶ajarã, cãrijimevʉva cʉrãjivʉ apevʉque. D̶aicõjemejara apevʉre aipe d̶aiye jaʉrõre náre ne d̶aiyede. Memejara mʉja coapa, cʉvarãjivʉ mʉje ãiyede, mʉje cʉriñamiare, aru caiye apede mʉjare jaʉéde máre. Yópe iye ñʉje d̶aicõjeiyepe mʉjare caride, nopedeca d̶aicõjecarã mʉjare jipocamia, ina Jesúre jʉ abevʉ ne pued̶arãjiyepe aivʉ mʉjare me, mʉje corebe boje apevʉ ne jíyede mʉjare jaʉéde, aru ye jaʉbequiyepe aivʉ mʉjare. Maje jabocʉ Jesús ʉ̃i copaidaquino =N v<eN Nopedeca mʉjacapũravʉ cainʉmʉa ʉrivʉbu ina Jesúre jʉ aipõevare, caino Macedonia ãmicʉrijoborõcavʉre. Parʉrõreca jẽniaivʉbu ñʉja mʉjare, mʉje ʉrãjiyepe aivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe pʉeno baju cainʉmʉa. z;mN Iye mʉje ʉede mʉje bajumia toivabenajivʉbu ñʉja. Mʉja me ʉrivʉbu mʉje bajumia. Que baru diede toivaiye jaʉbevʉ ñʉjare. Javede Jʉ̃menijicʉvacari majicaibi mʉjare, Jesúre jʉ aipõevare, jaʉrõre mʉje bajumia ʉede. P:NAru ácʉ põecʉ jʉ abecʉ baru iye ñʉje bueiyede, jʉ abeniduibi ʉ̃ apecʉ põecʉi bueiyede. Quénora jʉ abebi ʉ̃ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede, ñai daroyʉ mʉjare ñai Espíritu Santore. c9?NJʉ̃menijicʉ cutuibi majare ʉ̃ jina márajivʉva. Que baru bʉojabevʉ maja cʉrivʉ ãmeũmeque. Quénora maje meara mae jaʉvʉ majare, maje cʉrãjiyepe aivʉ me Jʉ̃menijicʉi jã́inore, ʉ̃ jina mae boje. e8CNQue baru jʉjovabejarã mʉja apecʉ mʉjecʉre, ãmeno d̶aivʉ jímarepacoque. Javeita ñʉja coyʉcarã mʉjare parʉrõreca aipe maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶acʉyʉre caivʉ ina nópe ãmeno d̶aivʉre. 47aND̶abejarã nápe ina Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉpe. D̶ad̶ama na ãmenore, Jʉ̃menijicʉi ʉbenore, ne pued̶aiye majibe boje nomivare. D̶ad̶ama ãmenore náque. 6)NMe cʉjarã mʉja coapa mʉjemarepacoque Jʉ̃menijicʉi jã́inore aru põeva ne jã́iyede máre. Pued̶ajarã mʉja coapa mʉjemarepacore. G5NYópe ʉbi ñai Jʉ̃menijicʉ: Mʉja coapa d̶ajarã mearore cainʉmʉa. Meara májara mʉja, ʉ̃ jina mʉje teiye boje. Que baru cʉbejarã mʉja apevʉque mʉjemarebʉcʉva ãmevʉque. n4UNMʉjavacari coreóvaivʉbu bueivʉre ñʉja mʉjare yópe maje jabocʉ Jesús ʉ̃i bueicõjeiyepe. :3 oNMʉja, ñʉjevʉ, maje jabocʉ Jesús ñʉjare bueicõjeimi mʉjare cojedeca yópe ñʉje bueiyepe mʉjare javede. Coyʉivʉbu mʉjare, mʉje me majinajiyepe aivʉ aipe jaʉrõre mʉje d̶aiyede, Jʉ̃menijicʉi me jã́quiyepe aivʉ mʉjare. Caride d̶ad̶avʉ̃ mʉja yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Que baru parʉrõreca jẽniaivʉbu ñʉja mʉjare, mʉje d̶arãjiyepe aivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe pʉeno baju cainʉmʉa. 2N Que teni parʉre d̶ajacʉrĩ mʉjare mʉje ũmei, ñame ne bʉojabenajiyepe aivʉ boropad̶aivʉ mʉjare mʉje meara mae boje majepacʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i jã́inoi maje jabocʉ Jesús ʉ̃i copaidaquijãravʉ baquinói ʉ̃ jivʉ mearaque. Quédecabu.51cN Aru maje jabocʉ Jesús pʉeno baju ʉrarõ nʉre d̶ajacʉrĩ mʉjare mʉje ʉede mʉje bajumia aru apevʉre máre, mʉje ʉburĩ apevʉre me yópe ñʉje ʉepe mʉjare. 0N Jẽniaivʉbu majepacʉ Jʉ̃menijicʉque aru maje jabocʉ Jesúque máre, ne nʉre d̶aquiyepe aivʉ ñʉjare mʉje yebai. >/uN Jãravʉre aru ñamine máre parʉrõ jẽniaivʉbu ñʉja Jʉ̃menijicʉque, mʉjare ʉ̃i jã́ranʉre d̶aquiyepe ayʉ ñʉjare, buenajivʉ cojedeca mʉjare iye mʉje coreóvabede cãreja. Jẽniaivʉbu diede, mʉje me majinajiyepe aivʉ aipe d̶aiye jaʉrõre mʉje cʉede yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. 6.eN Ʉrarõ torojʉede jívʉbu ñʉja Jʉ̃menijicʉre mʉjare boje. Ñʉje coyʉiyede Jʉ̃menijicʉque pʉeno baju torojʉrivʉbu, mʉje jʉ aiye boje Jesúre parʉrõreca. %-CNCaride ñʉja coreóvaivʉbu jãve jʉ aivʉre mʉja Jesúre. Mʉja dajocabenajivʉbu maje jabocʉ Jesucristore. Que baru me cʉrĩ torojʉrivʉbu ñʉja. (,INQue baru mʉja, ñʉjevʉ, iye ʉ̃i coyʉiyede mʉje borore parʉre d̶aibi ñʉjare ñʉje ũmei, caiye iye ñájine d̶aiye cʉedeca yui ñʉje jẽneboi. e+CNCaride Timoteo copaidaibi mʉjare jocarĩ. Ʉ̃i coyʉiyede ñʉjare mʉje borore torojʉre d̶aibi ñʉjare pare. Coyʉibi aipe jʉ aivʉre Jesúre aru aipe ʉrivʉre mʉje bajumia máre. Coyʉibi aipe torojʉrĩ ãrʉrivʉre ñʉjare cainʉmʉa aru aipe jã́iyʉrivʉre ñʉjare máre, quédeca ñʉja máre jã́ranʉiyʉvʉ mʉje yebai. Y*+NQue baru yʉ́capũravʉ napini bʉojabetecacʉ coreni majibecʉ cãreja mʉje borore. Que baru jarocacʉ ñai Timoteore, coreóvacʉyʉ aipe cʉrivʉre mʉja yópe iye yávaiye méne coyʉiyepe mʉje jʉ aiyede. “Ñai abujuvai jabocʉ jʉjovaiyʉcʉbebu náre. Aru ñʉje bueiye báque náre bojecʉbejebu”, arĩ dápiacacʉ yʉ. )5NJavede ñʉje cʉede mʉjaque, coyʉcarã maje ñájinajiyede. Aru mʉjavacari coreóvaivʉbu me jave vaivʉ majare yópe ñʉje aiye báquepedeca. Z(-NAru jarocarã ñai majecʉ Timoteore mʉje yebai. Ʉ̃ yóvaibi ñʉjare memecayʉ Jʉ̃menijicʉre, coyʉyʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Que baru jarocarã ʉ̃́re cad̶atecʉyʉre mʉjare, aru parʉre d̶acʉyʉre mʉjare máre mʉje ũmei, mʉje jʉ ainore Jesúre pʉeno baju parʉrõ nʉre d̶acʉyʉre, mʉje dajocabenajiyepe aivʉ mʉje jʉ aiyede Jesúre, põeva ne ñájine d̶aiye boje mʉjare. Mʉjavacari coreóvaivʉbu me majare ñájiye jaʉrõre. 'N=& uNɄbenita ñʉja napini bʉojabetecarã jã́mevʉ mʉjare. Que baru cũinátʉrʉ ñʉje ũme majitecarã ñʉje d̶arãjiyede. Ñʉja pʉcarã mautecarã Atenas ãmicʉriĩmaroi. U%#NJãve mʉjarecabu ñʉje mearore jímara aru ñʉje torojʉmara máre.=$sNɄbenita ñʉja torojʉrãjaramu mʉjare boje maje jabocʉ Jesucristo ʉ̃i copaidaquiyede. Mʉjarecabu napini corede d̶aivʉ, ñʉje cʉvarãjiyepe aivʉ mearore. Mʉjarecabu torojʉre d̶aivʉ ñʉjare. Aru mʉjarecabu ñʉje jã́d̶ovaimara mearore ñʉje bueinore, ñʉje bueiye boje mʉje jẽneboi. a#;NÑʉja copainʉiyʉrĩducarã mʉje yebai, jã́rajivʉ mʉjare cojedeca. Cainʉmʉa yʉ́vacari, Pablo, mʉjare jã́cʉcopaiyʉrĩducacʉ. Ʉbenita ñai abujuvai jabocʉ, Satanás, nʉicõjemetequemavʉ ñʉjare. 9"kNMʉja, jívʉ, ñʉjare coatede d̶aima ñʉje mauva mʉjare jarʉvarĩ. Cʉicõjemeteima ñʉjare mʉjaque. Ʉbenita ãrʉicõjemeni bʉojabema na ñʉjare. Que baru cainʉmʉa ãrʉrivʉbu mʉjare. Maje coateniburu yójĩboi, ñʉja chĩori ãrʉtecarã mʉjare. Jã́radaiyʉrĩducarã mʉjare. f!ENIna judíovavacari ñʉjare coyʉicõjemeniduivʉbu Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne ina judíova ãmevʉre, ne meatebenajiyepe aivʉ. Que teni bʉojaivʉbu caiye ne ãmeina teiyede. Que baru caride ʉetʉibi Jʉ̃menijicʉ jã́ñʉ d̶aivʉre ãmeno. Que baru ñájine d̶acʉyʉme náre. Pablo ʉ̃i jã́cʉnʉiyʉrõ Tesalónicacavʉre cojedeca  NIna judíova, nárecabu boarĩ́ jarʉvaivʉ bácavʉ maje jabocʉ Jesucristore. Javede ina judíovavacari boarĩ́ jarʉvarejaquemavʉ ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉre máre. Aru caride máre ina judíovavacari ñájine d̶arĩ jaetovad̶ama ñʉjare máre. Ne que d̶aiyeque jorojĩne d̶aivʉbu na Jʉ̃menijicʉre. Aru maucʉvarivʉbu caivʉ apevʉ põevare máre. V%NMʉja, ñʉjevʉ, mʉje ĩmarocavʉ ñájine d̶ávʉ̃ mʉjare nópe ina judíova ñájine d̶aiye báquepedeca ina Jesúre jʉ aivʉre Judea ãmicʉrijoborõcavʉre. Cũinátʉrʉ vaivʉ mʉjare máre. %CN Ñʉja jívʉbu torojʉede Jʉ̃menijicʉre cainʉmʉa mʉje jápiaiye báque boje ñʉjaque Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Dápiabeteavʉ̃ mʉja põeva ne yávaiyepe iye yávaiyede ñʉje bueiyede. Quénora jʉ ávʉ̃ mʉja diede Jʉ̃menijicʉi yávaiyepe. Aru jãvetamu ñʉje bueiye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede. Que baru Jʉ̃menijicʉ oatʉvayʉbe mʉjare me, mʉje jʉ aiyede ʉ̃i yávaiye méne. ykN Aru d̶aicõjeivʉ batecárã mʉjare yópe ina Jʉ̃menijicʉ jina ne d̶aiye jaʉrõpe, Jʉ̃menijicʉi torojʉquiyepe aivʉ mʉjaque. Jʉ̃menijicʉrecabe cutuyʉ mʉjare meara márajivʉre aru ʉ̃i jaboteinocavʉ bárãjivʉre máre. s_N Mʉjavacari coreóvaivʉbu ñʉje d̶aiye báquede mʉjare coapa yópe népacʉ ʉ̃i d̶aiyepe mamarare. Bueivʉ batecárã mʉjare, mʉje torojʉre d̶arãjiyepe aivʉ. Cad̶ateivʉ batecárã mʉjare, mʉje chĩomenajiyepe aivʉ. N Mʉjavacari jã́ivʉbu, aru Jʉ̃menijicʉ máre majibi ñʉje d̶aiye báquede mʉja Jesúre jʉ aipõevaque. Caiye ñʉje d̶aiye báquede mʉjare d̶acarã mearoque yópe Jʉ̃menijicʉre memecaivʉpe. Aru caiye ñʉje d̶aiye báquede mʉjare meatevʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Que baru ñame bʉojabema boropad̶aivʉ ñʉjare ñʉje d̶aiye báquede mʉje jẽneboi. %CN Mʉja, ñʉjevʉ, mʉjavacari ãrʉrivʉbu ñʉje pare memeni voinore ñʉjare jaʉéde. Ñʉje cʉede mʉje jẽneboi memecarã ñʉja jãravʉre aru ñamine máre, mʉje ñájimenajiyepe aivʉ, bojed̶aivʉ ñʉjare jaʉéde ñʉje bueiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne mʉjare. Y+NÑʉje ʉrarõ jecʉé boje mʉjare, torojʉrĩ buecarã Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Aru caiyede d̶aiyʉtecarã, cad̶atenajivʉ mʉjare pʉ ñʉje yainʉmʉita. Que baru ñʉje pare jecʉmaramu mʉja. NÑʉjamu Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara. Que baru ñʉja d̶aicõjeni bʉojaivʉbu apevʉre. Ʉbenita d̶aicõjemetecarã mʉjare. Quénora meara põevape cʉ́tecarã mʉje jẽneboi. Yópe népacoi mead̶aiyepe mamarare mead̶acarã mʉjare. }sNPõevare pued̶aicõjemetecarã ñʉjare. Vobetecarã ñʉja mʉjare aru apevʉre máre, mearore jíyede ñʉjare. 7gNMʉjavacari coreóvaivʉbu ñʉje d̶aiye báquede mʉje jẽneboi. Cainʉmʉa yávabetecarã, jʉjovarãjivʉ mʉjare, mʉje d̶arãjiyepe aivʉ yópe ñʉje ʉrõpe. Buebetecarã mʉjare quédata ĩnajivʉ mʉje tãutʉrare. Jʉ̃menijicʉvacari majibi ñʉje d̶aiye báquede mʉje jẽneboi. [/NQuénora Jʉ̃menijicʉi me jã́iye boje ñʉjare, ʉ̃ beoibi ñʉjare, ñʉje buenajiyepe ayʉ põevare Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Que baru cainʉmʉa bueivʉbu yópe Jʉ̃menijicʉi bueicõjeiyepe. Buebevʉ ñʉja, põeva ne me jã́rajiyepe aivʉ ñʉjare. Quénora bueivʉbu ñʉja, Jʉ̃menijicʉi me jã́quiyepe aivʉ ñʉjare. Jʉ̃menijicʉrecabe majicʉ maje dápiaiyede. Que baru Jʉ̃menijicʉ jã́imi põeva ne d̶aiyede aru ne dápiaiyede máre. |qNÑʉja buebevʉ mʉjare jãve ãmene. Aru buebevʉ ãmeũmeque máre. Aru jʉjovabevʉ põevare ñʉje bueiyeque. 5cNAru mʉjavacari coreóvaivʉbu javede ñʉje cʉede Filipos ãmicʉriĩmaroi, nócavʉ ne jabova ne d̶aiyede ñʉjare. Ñájine d̶aima ñʉjare. Aru ãmeina yávaima ñʉjare máre. No yóboi, ñʉje eaiyede mʉje ĩmaroi, obedivʉ põeva maucʉvateima ñʉjare. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ coyʉicõjeame ñʉjare jidʉbevʉva. Aru ne maucʉvaede ñʉjare, coyʉcarã mʉjare ʉ̃i yávaiye méne, Jesús mead̶ayʉre põevare. 1 ]NMʉja, ñʉjevʉ, mʉjavacari coreóvaivʉbu ñʉje daiyede mʉje ĩmaroi, me jápiaivʉre ñʉje coyʉiyede. Que baru ñʉje daiye mʉje yebai bojecʉbe ãmeteavʉ̃. 3 aN Coyʉyama mʉje napini coreiyede máre ʉetʉbevʉva Jʉ̃menijicʉi mácʉre, copaidacʉyʉre ijãravʉi cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõre jocarĩ. Ñai Jesúrecabe Jʉ̃menijicʉi mácʉ. Ʉ̃i yainíburu yóboi, Jʉ̃menijicʉ nacovarejaquemavʉ ʉ̃́re yainore jarʉvarĩ. Ñai Jesús mead̶ayʉ majare, maje ñájimenajiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉi ñájiovaquijãravʉ baquinóre põevare, ne ãmeina teiye boje.] 5N Quénora caivʉ ina põeva coyʉyama mʉje jacopʉiyede ñʉjare me, ñʉje eaiyede mʉje ĩmaroi. Coyʉyama mʉje dajocaiyede mʉje pẽpeimarare, memecarãjivʉ ñai Jʉ̃menijicʉ apʉcʉre aru jãvene máre. m~~}7zyxwvutt rrqYq oomll'kLjsigffexdcb a0``_^v],\Z6XXmWUUZT`S!RmQlPQNMMULLwJIHbFF DCvB0@W?>|= Ty!Ina Jesús ʉ̃i yávaiye méne jápiarĩ jʉ abevʉ ʉbema maje coyʉiyede yópe põeva ne vĩ́yʉbepe ãme corajʉede. Maje coyʉiye boje, nácapũravʉ coreóvaivʉbu ne baju yainájivʉre aru bíjare nʉrajivʉre Jʉ̃menijicʉre jocarĩ toabo cũiméboi. Ʉbenita ina Jesús ʉ̃i yávaiye méne jápiarĩ jʉ aivʉ ʉma maje coyʉiyede yópe põeva ne vĩ́yʉepe mumijʉede. Maje coyʉiye boje, nácapũravʉ coreóvaivʉbu ne baju apʉrãjivʉre aru mead̶are nʉrajivʉre cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi. Põecʉ cʉbebi ʉ̃i baju coyʉiye majicʉ iye yávaiyede, yaidé d̶ayʉ apevʉre aru apʉre d̶ayʉ apevʉre máre. Quénora maja coyʉivʉbu diede, Jʉ̃menijicʉi cad̶ateiye boje majare. x1Jʉ̃menijicʉ me baju jã́ñʉme maje coyʉiyede Jesús ʉ̃i yávaiye méne cainoi. Yópe caivʉ põeva ne vĩ́yepe mumijʉede ne bicovaiyede, nopedeca caivʉ põeva jápiaivʉ maje coyʉiyede Jesús ʉ̃i yávaiye méne coreóvaivʉbu diede. Apevʉ diede jápiaivʉ mead̶are nʉivʉbu cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi, aru apevʉ bíjare nʉivʉbu Jʉ̃menijicʉre jocarĩ toabo cũiméboi. w3Torojʉede jínajarevʉ Jʉ̃menijicʉre. Maje cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe, cainʉmʉa majare vainí tʉre d̶ayʉbe Jʉ̃menijicʉ maje mauvare, ina majare coyʉicõjemeniduivʉre Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Coyʉre d̶ayʉbe Jesús ʉ̃i yávaiye méne caino maje nʉino, obedivʉ põeva ne coreóvarãjiyepe ayʉ ʉ̃́re, yópe põecʉi bicovaiyepe mumijʉede, eaquiyepe ayʉ cainoi. v  Ʉbenita pare cãrijiñʉ batecácʉ mʉjare. Majecʉ Titore, ji jaroimʉ mácʉre mʉje yebai, “Ʉ̃́re copʉcʉyʉmu yui”, arĩ dápiarĩduyʉ batecácʉ. Ʉbenita ʉ̃́re eabetecacʉ nore. Que baru, “Nʉñʉmu” ji arĩburu yóboi nócavʉre, etacacʉ nore jocarĩ, vocʉnʉcʉyʉ Titore Macedonia ãmicʉrijoborõi. Cristo ʉ̃i vainí tʉre d̶aino majare maje mauvare Bu} Ji coyʉcʉnʉiyede Cristoi yávaiye méne, eacacʉ Troas ãmicʉriĩmaroi. Obedivʉ nócavʉ jápiaiyʉrĩduima diede. Que baru maje jabocʉ Cristore memecayʉ bʉojarĩducacʉ. tta Maje ãrʉmetedu apecʉi ãmeina teiyede aru cad̶atedu ʉ̃́re, ñai abujuvai jabocʉ, Satanás, majare ye bʉojabebi dápiaicõjeñʉ aru d̶aicõjeñʉ máre, yópe ʉ̃i d̶ájʉroepe maje ãrʉmetebedu apecʉi ãmeina teiyede aru cad̶atebedu ʉ̃́re. Me majivʉ maja aipe ãrojae ñai jʉjovayʉ ʉ̃i d̶aiyede. Pablo ʉ̃i cãrijino ʉ̃i cʉede Troai Gs Mʉje ãrʉmetedu ʉ̃i ãmeina teiyede, yʉ máre ãrʉmetecʉyʉmu ʉ̃i ãmeina teiyede. Yʉre ãrʉmeteiye jaʉéde apecʉi ãmeina teiyede, ãrʉmeteyʉbu diede mʉjare boje, caivʉ mʉja mʉje cʉrãjiyepe ayʉ me mʉje baju, aru Cristore boje, ʉ̃i jã́iye boje caiye ji d̶aiyede, aru ji dápiaiyede máre. r Toivaicõjecacʉ apecʉre no paperayoca bácarõre, majicacʉyʉ mʉjare ñájine d̶aiye jaʉrõre ñai ʉ̃mʉre. Mʉja cainʉmʉa jʉ aivʉre yʉre majiyʉtecacʉ yʉ. Torojʉvʉ yʉ, majicʉ mʉje d̶aiye báquede yópe ji majicaiye báquepedeca. qParʉrõreca jẽniaivʉ mʉjare mʉje coyʉiyede aru mʉje jã́d̶ovaiyede máre bedióva cojedeca ʉ̃́re mʉje ʉmʉre. lpQQue baru caride ãrʉmetejarã ʉ̃i ãmeina teiyede. Ʉ̃́re cad̶ateni, parʉre d̶ajarã ʉ̃i ũmei. Que d̶aru, ʉ̃ dajocabecʉyʉme ʉ̃i jʉ aiyede Jesúre, ʉ̃i pare chĩoiye boje mʉje ñájine d̶aiyede ʉ̃́re. MoIye mʉjacavʉ obedivʉ mʉje ñájine d̶aiye báque ʉ̃́re, ʉ̃i ãmeina teiye boje, ʉrarõ bajubu. Ape ñájiye jaʉbevʉ ʉ̃́re. Quénora dajocajarã mʉje ñájine d̶aiyede ʉ̃́re. nÑai mʉje yebai cʉcʉ ãmecoroyʉ bácʉ yʉre chĩore d̶abeteame yʉre cũinácʉva. Quénora mʉjare máre chĩore d̶aquemavʉ ʉ̃. O, “Apevʉ mʉjacavʉre chĩore d̶aquemavʉ”, aiye jaʉvʉ yʉre, ji cõmaje ãroje jã́iye boje ʉ̃́re. |mqChĩoñʉ baju ji orique toivaicõjecacʉ apecʉre no paperayoca bácarõre. Pare ñájicacʉ yʉre jaraiye jaʉé boje mʉjare. Ʉ̃́re toivaicõjemetecacʉ, chĩore d̶acʉyʉ mʉjare. Quénora ʉ̃́re toivaicõjecacʉ, mʉje majinajiyepe ayʉ pare ji ʉede mʉjare. Pablo ʉ̃i ãrʉmeteicõjeino Jesúre jʉ aipõevare apecʉ ʉ̃i ãmecoroino mácarõre ʉ̃́re 3l_Que baru toivaicõjecacʉ apecʉre mʉjare apeyoca paperayoca bácarõre, jaracʉyʉ mʉjare, mʉje mead̶arãjiyepe ayʉ mʉje d̶aiyede ji nʉquiye jipocamia, ji jaraiyʉbe boje mʉjare mʉje jivateinoi. Ji jaraiyede mʉjare, torojʉbevʉ yʉ. Ʉbenita mʉjarecabu yʉre torojʉre d̶ájʉrorivʉ baju. Que baru yʉre chĩore d̶aiye jaʉbevʉ mʉjare. Me coreóvaivʉ yʉ iyede. Mʉje torojʉbedu, yʉ máre torojʉbevʉ. ,kQMʉjarecabu torojʉre d̶aivʉ yʉre. Que baru yʉ chĩore d̶ayʉ baru mʉjare, yʉ máre chĩojebu. Caivʉ maja chĩojebu, yʉ nʉñʉ maru mʉje yebai caride. ej EYʉ nʉñʉ maru mʉje yebai caride, jarajebu mʉjare. Aru jararu mʉjare, chĩojebu mʉja. Ʉbenita nʉiyʉbevʉ yʉ mʉje yebai, mʉjare chĩore d̶acʉyʉ bedióva cojedeca. Que baru copainʉmetevʉ yʉ cãreja nore. ni WÑʉja jaraivʉ baru mʉjare mʉje d̶aiye boje, yópe jabova parʉrivʉ ne cõjeiyepe, ñʉja jʉ aicõjeiyʉbevʉ mʉjare aipe jʉ aiye jaʉrõre mʉjare. Mʉja me coreóvaivʉbu aipe mʉje jʉ aiyede Jesúre dajocabevʉva, parʉrivʉ mʉje ũmei. Quénora jaraivʉ baru mʉjare, cad̶ateiyʉrivʉbu mʉjare, mʉje torojʉrãjiyepe aivʉ mʉje ũmei.Nh Caride yʉ toivaicõjequijivʉ apecʉre mʉjare, coyʉcʉyʉ aipe teni oatʉvayʉ bácʉre “Yópe d̶acʉyʉmu”, ji arĩ dápiaiye báquede. Jʉ̃menijicʉvacari majibi jãve ji coyʉiyede. Ʉ̃́recabe majicʉ caiye ji dápiaiyede ji ũmei. Yʉ nʉmetevʉ cãreja mʉje ĩmaro Corintoi, ji jaraiyʉbe boje mʉjare. +g QɄ̃́recabe daroyʉ bácʉ majare ʉ̃i Espíritu Santore, ʉ̃i cʉquiyepe ayʉ majaque, jã́d̶ovacʉyʉ majare Jʉ̃menijicʉ jinava. Aru ʉ̃́recabe majide d̶ayʉ majare d̶acacʉyʉre caiye iye méne yópe ʉ̃i aiye báquepedeca, ʉ̃i daroiye báque boje ñai Espíritu Santore. ,f SJʉ̃menijicʉrecabe parʉre d̶ayʉ ñʉjare aru mʉjare máre maje ũmei, maje cʉede Jesucristoque cũinávʉpe. Ʉ̃́recabe beoyʉ bácʉ majare ʉ̃ jinava. 4e cJesucristorecabe jʉ ayʉ caiye Jʉ̃menijicʉ “Yópe d̶acacʉyʉmu põevare”, ʉ̃i aiye báquede. Ʉ̃́recabe d̶ayʉ caiyede yópe Jʉ̃menijicʉi aiye báquepedeca, mearo d̶acacʉyʉ caivʉ majare ʉ̃́re jʉ aipõevare. Que baru cainʉmʉa maje mearore jíyede Jʉ̃menijicʉre, “Cristoi d̶aiye báque jãvemu. Quédecabu”, arĩ coyʉvaivʉbu Jesucristoi parʉéque. Aru Jʉ̃menijicʉ torojʉbi dieque. d yJãvetamu no, ji d̶aiye boje yópe Jʉ̃menijicʉi mácʉ Jesucristoi d̶aiyepe. Javede Silvano, Timoteo, aru yʉ máre coyʉcarã mʉjare Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Jesúrecabe pʉcaũmea cʉbecʉ, oatʉvabecʉ, ye ʉbenina arĩ coyʉbecʉ. Cainʉmʉa “Yópe d̶acʉyʉmu” arĩ coyʉyʉ, jãve d̶ayʉbe yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. Jʉ ayʉ baru, ye oatʉvabebi. Dc Ne nópe arĩ coyʉiye yʉrã jãve ãmevʉ. Jʉ̃menijicʉi jã́inore jãve coyʉyʉbu mʉjare. Jʉ̃menijicʉ pʉcaũmea cʉbecʉ, oatʉvabecʉ, ye ʉbenina arĩ coyʉbebi. Jʉ̃menijicʉ “Yópe d̶acʉyʉmu” ayʉ baru, jãve d̶ayʉ apa. Aru ñʉja máre pʉcaũmea cʉbevʉ, oatʉvabevʉ, ye ʉbenina arĩ coyʉbevʉ. Ñʉja “Yópe d̶arãjaramu” aivʉ baru, jãve d̶aivʉ apa. Que baru yʉ jʉ ayʉ baru apede, ye oatʉvabevʉ. ;_ q Cainʉmʉa ñʉje paperayocare, ñʉje toivaicõjeiyede apecʉre mʉjare, jã́ri boroteni coreóvarĩ bʉojajebu mʉja. Ʉbenita caride caiye ñʉje toivaicõjeiyede apecʉre coreóvabevʉreca cãreja, jãve napini coreyʉbu yʉ, mʉje coreóvarãjiyepe ayʉ caiye iye ñʉje toivaicõjeiyede apecʉre mʉjare. Que baru maje jabocʉ Jesúi copaidaquiyede caivʉ maja torojʉrãjaramu. Mʉjacapũravʉ torojʉrãjaramu ñʉje bueiye báque boje mʉjare Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Aru ñʉjacapũravʉ torojʉrãjaramu mʉje jʉ aiye boje ʉ̃i yávaiye méne. ^ J]  Apevʉ mʉjacavʉ ʉbenina arĩ coyʉrĩduyama ñʉjare borocʉrivʉre. Ʉbenita ne que aiye jãve ãmevʉ. “D̶ad̶avʉ̃ maja yópe d̶aiye jaʉrõre majare Jʉ̃menijicʉi jã́inore”, ñʉje arĩ dápiaiyeque torojʉrivʉbu ñʉja. Coreóvaivʉbu ñʉja cainʉmʉa d̶arĩ cõmajivʉre jʉjovabevʉva aru ãmeno cʉbevʉva máre põeva Jesúre jʉ abevʉque aru pʉeno baju mʉja Jesúre jʉ aipõevaque. Ʉbenita nópe d̶arĩ bʉojabevʉ ñʉja ñʉje majiéque. Quénora Jʉ̃menijicʉ nópe d̶arĩ majide d̶aibi ñʉjare bojecʉbeda ʉ̃i parʉé majiéque. \ / Que baru ʉvʉ ñʉja mʉje cad̶atenajiyepe aivʉ ñʉjare mʉje jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque ñʉjare boje. Obedivʉ põeva ne jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque ñʉjare boje, mearo d̶acacʉyʉme ñʉjare. Aru ne jã́iyede ʉ̃i mearo d̶acaiyede ñʉjare, obedivʉ põeva torojʉede jínajarama ʉ̃́re. Aipe teni Pablo ʉ̃i jã́cʉnʉmeno mácarõ Corintocavʉre yópe ʉ̃i aiye báquepedeca $[ C Aru Jʉ̃menijicʉ jãve mead̶ame ñʉjare iye ñʉje yaijʉrorõ mácarõre jocarĩ. Aru ñʉjare mead̶acʉyʉme ñʉje ñájiyede jarʉvarĩ. Que baru jãve napini coreivʉbu ñʉja ʉ̃́re. Majivʉ ñʉja jãve mead̶acʉyʉre ñʉjare ñʉje ñájiyede jarʉvarĩ cainʉmʉa. 6Z g Jʉ̃menijicʉ nópe arĩ dápiaicõjeñʉme, ñʉje napini corebenajiyepe ayʉ ñʉje baju cad̶atenajiyede. Quénora jãve napini coreiye jaʉteavʉ̃ ñʉjare Jʉ̃menijicʉre, ñai nacovañʉ ina yaivʉ bácavʉre yainore jarʉvarĩ, ʉ̃i cad̶atequiyepe ayʉ ñʉjare, yaijʉrorivʉ bácavʉre. Y Mʉja, ñʉjevʉ, ʉvʉ ñʉja mʉje majinajiyede ñʉje napiye báquede ñájino ʉrarõ bajure no Asia ãmicʉrijoborõi. Pare ãmeno ñʉje ñájiye boje, ye napini majibetecarã ñʉja. “¿Jãve yainájivʉ bárica?” arĩ dápiarĩducarã ñʉja. X 9Majivʉ ñʉja mʉje ñájiyede yópe ñʉje ñájiyepedeca, Jʉ̃menijicʉ cad̶ateni parʉre d̶acʉyʉre mʉjare máre mʉje ũmei, yópe ʉ̃i cad̶ateni parʉre d̶aiyepedeca ñʉjare ñʉje ũmei. Que baru jãve napini coreivʉbu ñʉja me baju vaiquíyepe aivʉ mʉjare. |W sÑʉja ñájivʉbu, bʉojarãjivʉ cad̶ateivʉ mʉjare, mʉje parʉrãjiyepe aivʉ mʉje ũmei aru mʉje mead̶aimara marajiyépe aivʉ máre. Jʉ̃menijicʉi cad̶ateiyede ñʉjare ʉ̃i parʉre d̶aiyede ñʉje ũmei, coreóvare d̶aibi ñʉjare aipe d̶aiye jaʉrõre ñʉjare, ñʉje cad̶atenajiyepe ayʉ mʉjare, parʉre d̶arĩ mʉjare mʉje ũmei. Que baru mʉja máre mʉje ñájiyede napini bʉojarãjivʉbu mʉje ñájinajijãravʉ baquinói yópe ñʉje napiyepedeca ñʉje ñájiyede. nV WYópe Cristoi ʉrarõ ñájiye báquepe, nopedeca maja máre ʉrarõ ñájivʉbu. Aru yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrarõ cad̶ateiye báquepe ʉ̃́re, nopedeca ʉrarõ cad̶ateyʉbe majare, maje cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe. U Cainʉmʉa maje ñájiyede, majepacʉ Jʉ̃menijicʉ parʉre d̶arĩ maje ũmei, cad̶ateyʉbe majare, majacapũravʉ maje cad̶atenajiyepe ayʉ apevʉ ñájivʉre. Yópe ʉ̃i parʉre d̶aiyepe majare, nopedeca maja parʉre d̶aivʉbu apevʉre máre. T  Jínajarevʉ mearore Jʉ̃menijicʉre, maje jabocʉ Jesucristoi mearore jímʉre, jípacʉre máre. Majepacʉ Jʉ̃menijicʉ cõmaje ãroje jã́imi majare cainʉmʉa. Aru cad̶ateibi majare cainʉmʉa, ʉ̃i parʉre d̶aiye boje majare maje ũmei. \S 3Majepacʉ Jʉ̃menijicʉ, maje jabocʉ Jesucristomaque, mearo d̶acajacʉrĩ mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Aru torojʉrĩ cʉre d̶ajacʉrĩ mʉjare máre cãrijimevʉva. Maja cad̶ateimara maje ñájiyede R 1Yʉ, Pablo, toivaicõjeivʉ apecʉre iyoca paperayocare. Meaicõjeivʉ mʉja cójijivaivʉ Corinto ãmicʉriĩmarocavʉ Jʉ̃menijicʉi põevare aru caivʉ apevʉ Acaya ãmicʉrijoborõcavʉ Jʉ̃menijicʉi põevare máre. Jʉ̃menijicʉ beorĩ epeibi yʉre Jesucristoi yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaracacʉre. Timoteo máre, majecʉ ʉ̃i jʉ aiye boje Jesúre majapedeca, meaicõjeimi mʉjare. 4QabAru apevʉ yópe bueivʉ, javede dajocad̶ama ne jʉ aiye báquede Jesúre. Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acajacʉrĩ caivʉ mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Quénoramu.oPWbMʉ, Timoteo, Jʉ̃menijicʉ epeibi mʉre, mi coyʉquiyepe ayʉ iye Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Jápiabejacʉ iye coyʉiyede pued̶abenore Jʉ̃menijicʉre aru ãrʉmenore máre. Jápiabejacʉ iye bueiyede jãve ãmene. Ina põeva borocʉrivʉ bueniduyama majidivʉpe. “Me majivʉ ñʉja. Ñʉje bueiye jãvemu”, arĩduyama. Ʉbenita majibema na. O3bNópe ne cad̶ateiye boje apevʉre, cʉvarãjarama na coapa ne bojed̶arãjiyede daquijãravʉ baquinóre cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi. Jãve torojʉrivʉ ne ũmei cʉvarãjarama na jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. Pablo ʉ̃i cõjeino Timoteore yóbocarõ baju 6NebIna cʉve cʉvarivʉre d̶aicõjejacʉ me apevʉre. Jecʉbevʉva jícõjejacʉ náre ne cʉvaequede, ne coapavarãjiyepe ayʉ cõmaje ãrojarivʉre, cad̶atenajivʉ náre. UM#bAru ina cʉve cʉvarivʉ ijãravʉquede yópe arĩ, coyʉjacʉ náre: “Dápiabejarã mʉja mearape apevʉ pʉeno”, ajacʉ náre. Aru, “Ñʉje cʉve cʉvae boje, napini coreivʉbu ñʉja”, arĩ dápiabejarãri na. Que baru ijãravʉque cʉve cũiquíyebu. Aru ñame bʉojabebi majicʉ aipino joe cʉquiyede diede. Quénora náre napini coreicõjejacʉ Jʉ̃menijicʉre. Ʉ̃́recabe jíyʉ majare ʉrarõ baju caiyede, maje torojʉrãjiyepe ayʉ. BL}bɄ̃́recabe cũinácʉra yaibécʉ ʉ̃i baju. Ʉ̃ cʉcʉ miad̶áro mearoi, noi põeva joabenoi nʉri bʉojabema. Ʉ̃́recabe põevai jã́memʉ javede aru caride máre. Ñame bʉojabecʉbe jã́ñʉ ʉ̃́re cainʉmʉa. Caivʉ pued̶ajarãri Jʉ̃menijicʉre aru jabotejacʉrĩ ʉ̃ cainʉmʉa. Quédecabu. CKbJʉ̃menijicʉ járore d̶acʉyʉme Cristore meajãravʉ ʉ̃i beoijãravʉ baquinóre. Ʉ̃ parʉcʉ pʉeno baju cũinácʉra jaboteyʉbe caivʉre aru caiyede máre. Que baru meacʉ bajube Jʉ̃menijicʉ. Ʉ̃́recabe jaboteyʉ caivʉ apevʉ jabovare. Aru ʉ̃́recabe cõjeñʉ caivʉ apevʉ cõjeivʉre máre. LJbJʉ aicõjeivʉ mʉre iye ji d̶aicõjeiyede. D̶aiye jaʉvʉ mʉre caiyede yópe ji coyʉiyepe. Apejĩene ãrʉmetebejacʉ mʉ. Aru oatʉvabejacʉ mʉ iye ji d̶aicõjeiyede mʉre. Que teni ñame bʉojabecʉbe ãmeina yávayʉ mʉre mi d̶aiyede. Nópe d̶ajacʉ mʉ cainʉmʉa pʉ maje jabocʉ Jesucristoi copaidaiyeta. ?Iwb Caride yʉ d̶aicõjeivʉ mʉre Jʉ̃menijicʉ, cʉre d̶ayʉ caivʉre, aru Jesucristo máre, coyʉyʉ bácʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne Poncio Pilato bácʉre, ne jápiaiyede. Hb Jʉ̃menijicʉ cutuquemavʉ mʉre, mi cʉquiyepe ayʉ me ʉ̃i ʉrõpe aru mi cʉvaquiyepe ayʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. Dijãravʉ bácarõ, Jʉ̃menijicʉi mʉre cutuijãravʉ bácarõi, mʉ́vacari ʉ̃́re jʉ ávʉ̃ obedivʉ ne jã́iyede. Que baru pʉeno baju d̶ajacʉ, cʉcʉyʉ yópe mi jʉ aiyepe Jesúre, aru cʉvacʉyʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre máre. rG]b Mʉ Jʉ̃menijicʉi põecʉbu. Ʉ̃́re memecayʉbu mʉ. Que baru d̶abejacʉ caiye iye ãmeina teiyede yópe ji coyʉiyepe. Pʉeno baju d̶ajacʉ cainʉmʉa, mearo d̶acʉyʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inoi, pued̶acʉyʉ ʉ̃́re, jʉ acʉyʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne, ʉcʉyʉ põevare, napicʉyʉ mi ñájiyede, aru meacʉ põecʉpe cʉcʉyʉ apevʉque. F#b Põeva ne ʉe boje tãutʉrare, d̶ad̶ama caiye ãmenoquede, cʉvarãjivʉ diede. Apevʉ põeva cʉma, ne jʉ aiye báquede Jesúre jarʉvaivʉ bácavʉ, cʉvarãjivʉ tãutʉrare. Aru caride chĩori ñájiñama na. Jʉ̃menijicʉ jiede d̶ajarã ãmene d̶abevʉva E}b Ʉbenita apevʉ ʉrivʉbu ne cʉveva. Que baru ñai abujuvai jabocʉ jʉjovayʉbe náre, ne ãmeina tenajiyepe ayʉ, cʉvarãjivʉ cʉvede. Que teni ʉ̃ jẽñʉme náre yópe ñʉoibo jẽiyepe ãimacʉre. Ãrʉmevʉpe vore cuivʉbu cʉvede. Que teni ãmeno d̶aivʉbu ne baju aru apevʉre máre. Bíjare d̶aivʉbu ne baju Jʉ̃menijicʉre jocarĩ. Aru ñájinajivʉbu na. _D7bQue baru maje cʉvaru maje ãiyeva aru maje cuitótecajeva máre, meaquiyebu majare. yCkbDavabedejaquemavʉ maja maje cʉveva ijãravʉre. Aru bʉojabenamu nʉvaivʉ maje cʉveva ijãravʉre jocarĩ. xBibJãve Jʉ̃menijicʉi yávaiyede bueiye pare bojecʉebu põevare, ʉbenita ina torojʉrivʉre ne cʉvaequeda. AbQue teni ina ne dápiaino ãmenoque cãrijovaivʉbu ne bajumia aru dajocabevʉ ne jaraiyede ne bajumia, ne jarʉvaiye boje iye bueiyede jãvene. Ina põeva bueiyʉrivʉbu Jʉ̃menijicʉi yávaiyede, ĩnajivʉ ʉrarõ ne bojeva. Coatejacʉ náre jarʉvarĩ. n@UbIna põeva dápiaivʉbu ne baju mearape apevʉ pʉeno. Ʉbenita ye majibema na. Jẽniari jã́iyʉrivʉbu ʉbenina ne bajumia. Aru jaraivʉbu ne bajumia aipe aiyʉrõre ne yávaicamuaque. Ne que d̶aiye boje, põeva jorojĩvʉbu, aru jaraivʉbu, yávaivʉbu borocʉede apevʉi borore, aru “Ãmeina d̶aiyʉbi yʉre”, arĩ dápiaivʉbu apevʉi borore. ?'bMaje jabocʉ Jesucristo bueibi majare jãve, maje majinajiyepe ayʉ aipe d̶aiye jaʉrõre majare, maje cʉrãjiyepe ayʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Ʉbenita apevʉ cʉrivʉbu, jʉ abevʉ Jesús ʉ̃i bueiyede. Quénora bueivʉbu na ape bueiyede jãve ãmene. }>sbAru apevʉ memecaivʉ baru Jesúre jʉ aipõevare, dajocabejarãri ne pued̶aiyede náre, ne jʉ aiye boje nápe. Quénora pʉeno mearo baju memecajarãri náre, ne jʉ aiye boje Jesúre aru Jʉ̃menijicʉi ʉe boje náre. Maje bojecʉe jãve 0= [bCaivʉ Jesúre jʉ aipõeva memecaivʉre pued̶aiye jaʉvʉ ne jabocʉre cainʉmʉa, apevʉ ne ãmeina yávabenajiyepe aivʉ Jʉ̃menijicʉre aru maje bueiyede máre. ;<obQuédeca apevʉ põeva mearo d̶ad̶ama caivʉ ne jã́iyede. Aru caivʉ coreóvad̶ama aipe ne mearo d̶aiyede. Ʉbenita apevʉ põeva mearo d̶ad̶ama yavenina. Ʉbenita yaveni d̶aivʉ bʉojabenama na cainʉmʉa. Quénora cũinájãravʉ baquinói apevʉ coreóvarãjarama aipe ne mearo d̶aiyede.v;ebApevʉ põevare, ne ñájinajiye jipocamia, caivʉ javede jã́d̶ama ne ãmeina teiyede. Ʉbenita apevʉ põeva ãmeina ted̶ama yavenina. Que teni pʉ ne ñájinajijãravʉ baquinó eaiyeta apevʉ jã́menama ne ãmeina teiyede. :#bApenʉmʉa mʉre yapibʉ ijié boje, ũcumejacʉ oco matʉiyeda. Quénora ũcujacʉ apecoro vino ʉ́yaicorore, jʉocʉyʉ mi bajure. &9EbDápiabecʉva, mi pʉrʉáque tʉorĩ, epebejacʉ apecʉre Jesucristore memecaipõecʉpe. Mʉ que d̶ayʉ baru, aru ʉ̃i ãmeina tedu, mʉ́vacari jʉ ajebu ʉ̃i ãmeina teiyede. Que baru apevʉre ãmeno d̶are d̶abejacʉ mʉ. Aru mʉ́vacari ãmenore d̶abejacʉ cainʉmʉa. L8bIye ji toivaicõjeiyede apecʉre mʉre Jʉ̃menijicʉ, aru Jesucristo, aru ina ángeleva meara baju máre majima. Que baru ne jã́inoi jʉ aicõjeivʉ mʉre ji d̶aicõjeiyede. Que baru arĩ dápiabejacʉ mi baju apecʉ ãmeina d̶ayʉre ʉ̃i coyʉquiye jipocai. Aru jã́mejacʉ ʉbenina apecʉ meacʉre apevʉ pʉeno. 7bAru jarajacʉ ʉ̃́re caivʉ apevʉ Jesúre jʉ aipõeva ne jã́inoi, ne jidʉrãjiyepe ayʉ d̶arãjivʉ ãmeno ʉ̃́pe. :6mbCũinácʉ põecʉ ʉ̃i boro coyʉrĩ ad̶aru cũinácʉ Jesúre jʉ aivʉre coreipõecʉre, jápiarĩ ad̶abejacʉ mʉ ʉ̃i coyʉiyede. Ʉbenita pʉcarã o yóbecʉrã majidivʉ bácavʉ ʉ̃i ãmeina teiye báqueda ne boro coyʉrĩ ad̶aru ʉ̃́re, jápiarĩ ad̶ajacʉ mʉ ne boro coyʉiyede. Z5-bQue baru yópe arĩ Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede: “Ñai oteiãimacʉ ʉracʉ memecayʉre mʉjare, bʉobejarã ʉ̃́re ʉ̃i jijecamure, ʉ̃i ãmequiyepe aivʉ ʉ̃́re ʉ̃i cʉ̃ocaiyedeca mʉjare mʉje oteiyabeare, ʉ̃i cʉraiyede diede”. Que baru ʉ̃i ãiye memeiye bojepebu. Aru, “Memecaipõecʉre bojed̶aiye jaʉvʉ ʉ̃i memeinore”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. Que baru me bojed̶ajarã mʉja ina mʉjare bueivʉre. 4!bIna Jesúre jʉ aipõeva ʉrarõ pued̶ajarãri náre ina coreipõevare, ne jaboteiye boje náre. Aru ina Jesúre jʉ aivʉre coreipõeva bueivʉre aru coyʉivʉre máre Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne pʉeno baju pued̶ajarãri aru bojed̶ajarãri náre ména. F3bCũináco nomió Jesúre jʉ ad̶o cʉvaco baru nomiópevare õ jivʉ jẽneboi, cad̶ateiye jaʉvʉ ṍre, ina Jesúre jʉ aipõevare cad̶ateiye jaʉbequiyepe aiye náre. Nópe d̶aiyede ina Jesúre jʉ aipõeva jãve cad̶atenajarama ina nomiópevare, ñame ne cad̶atebemarare jãve cõmaje ãrojarivʉre. %2CbJavede apevʉ nomiópeva dajocaquemavʉ ne jʉ aiye báquede Jesúre. Que teni memecad̶ama ñai abujuvai jabocʉ Satanáre. Que baru que aivʉ yʉ mʉre. c1?bQue baru yʉ ʉvʉ ina nomiópeva bojʉrõmivare ne pʉrʉbʉorĩ jʉed̶ocʉvarãjiyepe ayʉ jã́ri coreivʉva ne cʉ̃ramiare. Que teiyede maje maucʉ bʉojabecʉbe ãmeina yávayʉ Jesúre jʉ aipõeva ne borore. ;0ob Aru ina nomiópeva bojʉrõmiva jũracʉrivʉ, cʉre cuyama cʉ̃ramia coapa. Borore coyʉrĩ jiod̶ama na. Cãrijovad̶ama põevare. Aru boroted̶ama boroteiye jaʉbede máre. h/Ib Que teni d̶abenajarama yópe “Yʉ bácojivʉ memecad̶o”, ne aiye báquepe Jesucristore. V.%b Ʉbenita toivabejacʉ ne ãmiáre, Jesúre jʉ aipõeva ne cad̶atebenajiyepe ayʉ ina nomiópeva bojʉrõmivare. Ina pʉrʉbʉoiyʉrivʉ baru apecʉque, dajocarãjarama ne memecaiyede Jesucristore. -{b Põeva ne pued̶aimo majacórĩ õ. Coyʉjarãri na õi borore, “Ico nomiópeco mearo d̶aibico õ”. Jaʉvʉ ṍre õi bʉcʉóvaiye báque me mamarare, aru õi copʉ etaiye báque curãdaivʉre, õi joaiye báque Jʉ̃menijicʉi põevai cʉbobare, aru õi cad̶ateiye báque cõmaje ãrojarivʉre máre. Que teni jaʉvʉ ṍre õi mearo d̶acaiye apevʉre cainʉmʉa. {,ob Mi toivarĩ cʉvarõre ne ãmiáre ina nomiópevare, toivajacʉ ico nomiópeco sesenta paiʉjʉa pʉeno cʉvacore jã́ri baju, aru cũinácʉra ʉ̃mʉcʉco bácore dajocabecova ʉ̃́re, Jesúre jʉ aipõeva ne cad̶atenajiyepe ayʉ. f+EbIna jʉ abevʉvacari jíma ne bʉcʉvare jaʉéde. Que baru cũinácʉ Jesúre jʉ aipõecʉ jíbecʉ baru ʉ̃ jivʉre aru ʉ̃i cʉ̃ramicavʉre máre náre jaʉéde, ʉ̃́capũravʉ ãmecʉ bajube jʉ abevʉ pʉeno. * bD̶aicõjejacʉ mʉ ina Jesúre jʉ aipõevare yópe ji coyʉiyepe. Que teni apevʉ bʉojabenama ãmeina yávaivʉ ne borore. >)ubɄbenita ico nomiópeco torojʉve teiyede vod̶ore, cad̶atebejacʉ ṍre. Que teni õ apʉbico õi baju. Ʉbenita yaiyó bácope pád̶obe õi ũmene Jʉ̃menijicʉi jã́inore. (bɄbenita ico nomiópeco cũinájico cʉco, ṍre jã́ri coreipõecʉ cʉvabeco, napini coreibico õ Jʉ̃menijicʉ cad̶atecʉyʉre ṍre. Que baru jẽniad̶ome ʉ̃́re cainʉmʉa, ʉ̃i cad̶atequiyepe ad̶o ṍre jãravʉre aru ñamine máre. h'IbɄbenita ico nomiópecoi mamara cʉrivʉ baru o jípãramena máre cʉrivʉ baru, jaʉvʉ náre ne cad̶ateiye ṍre. Que baru napini corebejarãri ina Jesúre jʉ aipõevare ne cad̶atenajiyepe aivʉ népacore o néñecore máre. Quénora jíjarãri na ṍre jaʉéde. Õi me jã́ri coreiye boje náre jʉed̶ovare cãreja, õ bʉcʉco caride, ṍre jã́ri coreiye jaʉvʉ náre. Que teni Jʉ̃menijicʉ me jã́ñʉme ina põeva jã́ri coreivʉre me nébʉcʉvare. 4&abPued̶ajacʉ ina nomiópeva cũinácova cʉrivʉre némara aru népãramena máre cʉbevʉre. Jãve cõmaje ãrojarivʉbu na. Que baru cad̶atejacʉ náre jaʉéde. U%#bIna nomiva bʉcʉrõmivare máre, coyʉjacʉ nopedeca mipacore mi coyʉiyepe. Ina nomiva bojʉrõmivare máre, coyʉjacʉ nopedeca míyorõmivare mi coyʉiyepe. Aru cainʉmʉa ãmeno d̶abejacʉ náque. W$ )bJarabejacʉ mʉ ina ʉ̃mʉva bʉcʉvare. Quénora coyʉjacʉ me aipe d̶aiye jaʉrõre náre, nopedeca mipacʉre mi coyʉiyepe. Ina ʉ̃mʉva bojʉvʉre máre, coyʉjacʉ nopedeca míyovare mi coyʉiyepe. P#bMe jã́jacʉ mi d̶aiyede. Aru buejacʉ yávaiyede jãvene máre. Nópe d̶ajacʉ cainʉmʉa. Que teyʉ mi baju mead̶acʉyʉmu mʉ. Aru mead̶acʉyʉmu mʉ ina jápiaivʉre mi bueiyede máre.9"kbMe dápiajacʉ caiye iye ji coyʉiyede mʉre. Caijãravʉa pʉeno d̶ajacʉ yópe ji coyʉiyepe, põeva mʉre jã́ri ne majinajiyepe ayʉ d̶ayʉre yópe mi coyʉiyepe. D!bÃrʉjacʉ Jʉ̃menijicʉi majiéde, ʉ̃i jíye báquede bojecʉbeda mʉre javede, ina Jesúre jʉ aivʉre coreipõeva ne coyʉcaiye báquede mʉra aipe vaiquíyede mʉre, aru ne tʉoiye báquede mi jipobʉrã ne pʉrʉáque. Ãrʉri dajocabejacʉ d̶ayʉ yópe mi majiéque Jʉ̃menijicʉi jíye báquede mʉre. L b Caride aru pʉ ji eaiyeta ʉetʉbecʉva jã́ri borotejacʉ põevare Jʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquede. Coyʉjacʉ aipe d̶aiye jaʉrõre náre. Aru buejacʉ náre máre. 8ib Põevare pued̶abede d̶abejacʉ mi bojʉé boje. Quénora yávajacʉ me. Mearo d̶ajacʉ máre. Aru ʉjacʉ apevʉre. Jʉ ajacʉ Jesúre máre. Aru ãmeno d̶abejacʉ. Que teni põevare pued̶are d̶ajacʉ mʉre, mi jã́d̶ovaiye boje náre aipe d̶aiye jaʉrõre caivʉ Jesúre jʉ aipõevare. J b Iye ji coyʉiyede mʉre, nopedeca buejacʉ aru d̶aicõjejacʉ. *Mb Que baru memeivʉbu maja pʉ ʉetʉivʉvacari, maje napini coreiye boje Jʉ̃menijicʉi cad̶atequiyede majare. Yópe coreivʉbu Jʉ̃menijicʉi apʉé boje aru ʉ̃i bʉojaiye boje mead̶ayʉ caivʉ põevare máre. Que baru Jʉ̃menijicʉ mead̶acʉyʉme caivʉ ina jʉ aivʉre Jesúre. Bb Jãvetamu iye. Que baru jʉ aiye jaʉvʉ diede caivʉre. =sbPõecʉ ʉ̃i parʉre d̶aru ʉ̃i bajure, quĩ́jino mearomu ʉ̃́re. Ʉbenita põecʉ ʉ̃i parʉre d̶aru ʉ̃i ũmene, ʉrarõ mearomu ʉ̃́re. Ʉ̃i bajui parʉru, mearomu ʉ̃́re ijãravʉmiata. Ʉbenita ʉ̃i ũmei parʉru, ʉrarõ mearomu ʉ̃́re ijãravʉre aru daquijãravʉ baquinóre máre. ObɄbenita jápiabejacʉ iye ijãravʉque coyʉiyede pued̶abede Jʉ̃menijicʉre aru ãrʉmene máre. Quénora buejacʉ mi baju, pued̶acʉyʉ Jʉ̃menijicʉre pʉeno baju mi d̶aiyeque cainʉmʉa. r]bMʉ coyʉyʉ baru yópe ji toivaicõjeiyepe apecʉre ina Jesúre jʉ aipõevare, mi baju máre bueiyedeca iye yávaiye méne mi jʉ arĩburu yóboi Jesúre aru caride máre, meacʉ memecaipõecʉ bacʉyʉ́mu mʉ Jesucristore. W'bJʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báque boje aru maje jẽniaiye boje ʉ̃́que máre, jívʉbu mearore ʉ̃́re. Jʉ̃menijicʉ me jã́ñʉme diede. Aipe d̶arĩ Jesucristore memecayʉ me U#bQue baru caiye iye Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aiye báquede maje ãru, mearotamu. Maje torojʉede jídu ʉ̃́re maje jacopʉiyede ʉ̃i cʉed̶acaiyede majare, jarʉvaiye jaʉbevʉ diede majare cainʉmʉa. /WbYópe arĩ, buenajarama na: “Pʉrʉbʉobejarã mʉja” aru “Ãmejara mʉja apejĩe ãiyede”. Ne nópe bueiye meamevʉ. Caiye maje ãiyede cʉed̶arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ, Jesúre jʉ aipõeva, ʉ̃i yávaiyede jãvene majidivʉ, torojʉede jíni ʉ̃́re, ne ãrajiyepe ayʉ diede. bBuede d̶arãjarama põeva borocʉrivʉre. Que teni jʉjovarãjarama põevare ne bueiye jãve ãmeque. Ina bueipõeva coreóvarãjarama ne bueiye jãve ãmene. Ʉbenita ye chĩomenajarama ne jʉjovaiyede, “Boropatebevʉ yʉ”, ne arĩ dápiabe boje. x kbÑai Espíritu Santo jãve coyʉibi bʉojaijãravʉare apevʉ Jesúre jʉ aipõeva mácavʉ dajocarãjivʉre ne jʉ aiye báquede. Que teni jápiarãjarama na abujuvare ne bueiyede, ina jʉjovaiyʉrivʉre põevare ne bueiye jãve ãmeque. oWbJãve pʉeno métamu iye bueiye jãve, Jʉ̃menijicʉi jã́d̶ovameno mácarõ jipocamia ʉbenita jã́d̶ovaino caride, maje majinajiyepe aiye aipe d̶arĩ cʉrãjivʉ meara Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Yópe arĩ, coyʉivʉbu maja:Cristo járorejaquemavʉ ijãravʉi põecʉpe. Aru ñai Espíritu Santo jã́d̶ovarejaquemavʉ ʉ̃́re pʉeno meacʉ bajure. Ina ángeleva jã́rejaquemavʉ ʉ̃́re. Põeva coyʉrejaquemavʉ ʉ̃i borore caivʉ joborõcavʉre. Ijãravʉcavʉ jʉ arejaquemavʉ ʉ̃́re. Aru Jʉ̃menijicʉ mʉvarejaquemavʉ ʉ̃́re cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõi, arĩ coyʉivʉbu maja.'bJã́cʉnʉiyʉvʉ yʉ mʉre maumena. Ʉbenita caride toivaicõjeivʉ apecʉre mʉre yo paperayocare, ji járobedu mi majiquiyepe ayʉ aipe d̶aiye jaʉrõre ne bajumia Jʉ̃menijicʉi põevare, Jesúre jʉ aipõevare, ñai Jʉ̃menijicʉ apʉcʉ jinare. Nácapũravʉ coyʉyama Jʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquede ne bajumia. Aru bued̶ama apevʉre parʉrõreca diede máre. b+b Que teni ina Jesúre jʉ aivʉre cad̶ateipõeva ne memecaru me, põeva pued̶arãjarama náre. Que baru nácapũravʉ bʉojarãjarama coyʉivʉ jidʉbevʉva aipe ne jʉ aiyede maje jabocʉ Jesucristore. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i jã́d̶ovameno mácarõre jipocamia coyʉino Y}||$xutruqnonmDkVj~ii(fecc`_]\E[MZY0WW UiSuQPOMKKJ[HGgFFEEsC<@?*><~;9764210..1,+)|(6&%-#"?! )0'N OrU/Pare torojʉvʉ yʉ. Jidʉbecʉva aru chĩomecʉva máre majivʉ yʉ mʉjacapũravʉ d̶aivʉre caiyede yópe mʉjare jaʉéde, ye jaʉbeda.YT+Caride pʉeno baju ʉbi mʉjare, ʉ̃i ãrʉéne mʉje me jápiarĩ jʉ aiyede ʉ̃́re, aru mʉje me jacopʉiye báquede ʉ̃́re máre, ʉ̃́re pued̶arĩ yópe mʉje pued̶ajʉroepe jabocʉ jidojacʉre. S/Titoi etaquiye jipocai, jã́cʉnʉcʉyʉ mʉje yebai, mʉje torojʉre d̶aiye boje yʉre, “Ñʉjare me jápiarĩ jʉ arãjarama majevʉ Corintocavʉ”, arĩ coyʉcacʉ ʉ̃́re mʉje borore. Aru mʉje me jápiarĩ jʉ aiye boje, cʉyebevʉ yʉ, ji nópe coyʉiye báque boje ʉ̃́re. Yópe caiye ñʉje coyʉiyepe mʉjare jãvepe, quédeca ji coyʉiye báque mʉje borore Titore máre jãvetamu. R% Que baru ñʉjare me cad̶ated̶avʉ̃ mʉja, parʉre d̶arĩ ñʉje ũmei, mʉje me jápiarĩ jʉ aiye boje yʉre. Torojʉvʉ ñʉja, mʉje nópe cad̶ateiye boje ñʉjare. Ʉbenita pʉeno baju torojʉvʉ ñʉja, ñʉje jã́iyede majecʉ Tito ʉ̃i torojʉe boje, caivʉ mʉja mʉje cad̶ateiye báque boje ʉ̃́re, ʉ̃i parʉre d̶aquiyepe ayʉ ʉ̃i ũmei, ʉ̃i cʉe báquede mʉje yebai. uQc Jã́d̶ovaiyʉbetecacʉ ñai ãmed̶ayʉ boropateyʉre, ʉ̃i ãmeina teiye boje aru yʉ, ʉ̃i ãmed̶aimʉ mácʉ, boropatebecʉre quédata, no paperayoca ji toivaicõjeino mácarõre apecʉre mʉjare. Quénora jã́d̶ovaiyʉtecacʉ mʉjare Jʉ̃menijicʉi jã́inore mʉje chĩoiyede, ñʉje ñájiye boje, mʉje pare ʉrĩ cad̶ateiyʉe boje ñʉjare. QP Dápiajarã mʉja caiye iye mearo vaiyede mʉjare, mʉje chĩori jã́iye báque boje mʉje ãmeina teiyede yópe Jʉ̃menijicʉi jã́iyepe diede. Maumena corebevʉva iye ãmeina teiyede dajocaquemavʉ. Coyʉcaquemavʉ ji borore, cad̶atenajivʉ yʉre ji maucʉ ʉ̃i ãmecoroiyede yʉre. Jaraquemavʉ mʉje bajumia mʉje ãmeina teiye báque boje. “¿Nópe ãmeina tenajichʉri maja cojedeca?” arĩ dápiarĩ jidʉtequemavʉ mʉje ñájijʉroede die boje. Jã́iyʉrĩduquemavʉ yʉre cojedeca. Cãrijivʉ yʉre boje ji ñájiyede mʉjare boje, yʉre jʉ aiyʉtequemavʉ. Aru ñai ji maucʉre ñájine d̶aquemavʉ. Caiye iye mʉje d̶aiye báqueque jã́d̶ovaquemavʉ mʉje baju boropatebevʉpe caride. O Ñai jã́ñʉ ʉ̃i ãmeina teiyede yópe Jʉ̃menijicʉi jã́iyepe diede chĩori oatʉvayʉbe ʉ̃i d̶aiyede. Que baru Jʉ̃menijicʉ mead̶ayʉbe ʉ̃́re, ʉ̃i ãmeina teiyede jarʉvarĩ. Aru chĩomecʉbe cainʉmʉa. Ʉbenita ñai jã́ñʉ ʉ̃i ãmeina teiyede yópe põeva Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉ ne jã́iyepe diede chĩoñʉme, ʉ̃i cʉyoje teiye boje põeva ne jã́iyede, ʉbenita oatʉvaiyʉbecʉbe ʉ̃i d̶aiyede. Que baru ñaine Jʉ̃menijicʉ coavayʉbe ʉ̃́re jarʉvarĩ cainʉmʉa. mNS Caride torojʉvʉ yʉ, ji toivaicõjeiye báque boje apecʉre no paperayoca bácarõre. Ji chĩore d̶aiye báquede mʉjare torojʉbevʉ yʉ. Ʉbenita me torojʉvʉ yʉ, mʉje chĩori oatʉvaiye boje mʉje d̶aiyede. Mʉja jã́quemavʉ mʉje ãmeina teiyede yópe Jʉ̃menijicʉi jã́iyepe diede, mʉje oatʉvaiye báque boje mʉje d̶aiyede. Que baru mʉjare ãmed̶abetecacʉ yʉ, ji toivaicõjeiye báque boje apecʉre, majicacʉyʉ mʉjare. Quénora mʉjare cad̶atecacʉ yʉ. pMYMamarʉmʉre ji jaroiyede mʉjare no paperayoca ji toivaicõjeino mácarõre apecʉre, jaracʉyʉ mʉjare mʉje ãmeina teiye boje, pare cãrijiñʉ matecácʉ yʉ. “¿Chĩore d̶aquijichʉri yʉ náre?” arĩ dápiayʉ batecácʉ. Aru mʉje jã́ri boroteiyede no paperayoca bácarõre, chĩoquemavʉ mʉja. Yʉ mʉjare chĩore d̶ayʉ bácʉvacari, “Nore apecʉre toivaicõjeiye jaʉbeteavʉ̃ yʉre”, arĩ dápiabevʉ yʉ. Chĩoivʉ batequémavʉ mʉja obebejãravʉare. {LoParʉre d̶aibi ñʉjare ñʉje ũmei, ʉ̃i edaiye báque boje, cʉcʉyʉ ñʉjaque. Ʉbenita pʉeno baju parʉre d̶aibi ñʉjare ñʉje ũmei, ʉ̃i coyʉiyede mʉje parʉre d̶aiyede ʉ̃́re ʉ̃i ũmei. Pare ñʉjare jã́iyʉrivʉbuya. Chĩoivʉbuya mʉje ãmeina teiyede. Cãrijivʉbuya ji ñájiyede mʉjare boje. Que baru pʉeno baju torojʉvʉ yʉ ji ũmei. .KUɄbenita Jʉ̃menijicʉrecabe, ñai cad̶ateyʉ ina cõmaje ãrojarivʉre, cad̶ateyʉ bácʉ ñʉjare. Parʉre d̶áme ñʉjare ñʉje ũmei, Titoi edaiyede yore. J{Ñʉje eaiyede yui Macedonia ãmicʉrijoborõi, pʉ caride máre ye jabʉóvabevʉ ñʉja cãrijivʉ. Cainʉmʉa ñájivaivʉbu ñʉja, apevʉ ne maucʉvae boje ñʉjare aru ñʉje cãrijiye boje põeva ne d̶ájʉroede aru mʉja máre, mʉje d̶ájʉroede. “Dajocarãjichʉma ne jʉ aiyede Jesús ʉ̃i yávaiye méne”, arĩ dápiarĩ mʉjare, cãrijivʉbu ñʉja. ?IwJidʉbecʉva coyʉivʉ mʉjare nurié ji dápiaiyede ye yavebecʉva. Mʉja torojʉre d̶ad̶avʉ̃ yʉre. Que baru apevʉ põevare coyʉyʉbu mʉje borore. Caiye maje ñájiyedeca, mʉja cad̶ated̶avʉ̃ ñʉjare, mʉje parʉre d̶aiye boje ñʉje ũmei, aru mʉje torojʉre d̶aiye boje máre ñʉje ũmei. [H/Caiye iye ji toivaicõjeiyede apecʉre mʉjare toivaicõjemevʉ ãmecorocʉyʉ mʉjare. Yópe ji toivaicõjeiye báquepedeca apecʉre mʉjare jipojĩcai, pare ʉrivʉbu mʉjare. Ñʉje ʉrarõ ʉe boje mʉjare, yóvaiyʉrivʉbu mʉjare maje cʉede ijãravʉi. Aru apevʉ ne mʉjare boarĩ́ jarʉvaiyʉru, mʉjaque yaiyʉrivʉbu ñʉja. PGɄjarã ñʉjare. Jápiarĩ ad̶abejarã ina ãmeina yávaivʉre ñʉjare. Ñamene ãmeina d̶abetecarã ñʉja. Ñamene ãmeina tede d̶abetecarã ñʉja. Aru ñamene jʉjovabetecarã ñʉja. zF oJãve Jʉ̃menijicʉ d̶acacʉyʉme majare caiye iye mearo d̶acaiyede yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. Que baru mʉja, jívʉ, ji ʉmara, yópe põevai jarʉvaiyepe docʉcʉede ne joaiyede, nopedeca jarʉvaiye jaʉvʉ majare maje ãmeina teiyede. Iye maje bajure ãmed̶aiyede aru maje ũmene máre ãmed̶aiyede coatenajarevʉ diede jarʉvarĩ. Jʉ̃menijicʉre memecaiye matʉiyeda jaʉvʉ majare, maje pued̶aiye boje ʉ̃́re. Corintocavʉ Jesúre jʉ aipõeva ne jarʉvaino ne ãmeina teiyede EYʉ bacʉyʉ́mu mʉjepacʉ. Aru mʉja jímara marajáramu, arejaquemavʉ maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ, ñai parʉcʉ caivʉ pʉeno.D3Que baru Jʉ̃menijicʉ yópe máre arĩ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede, ʉ̃i põeva ne majinajiyepe ayʉ aipe d̶aiye jaʉrõre pẽpeimarare mearore jívʉre:Náre dajocarĩ, etajarã mʉja náre jocarĩ. Que teni náque yóvabeni, coatejarã mʉja náre jarʉvarĩ. Ye tʉobejarã mʉja caiye ne cʉvaede, ne ãmeina d̶aiyeque cʉvaede. Que d̶aru, mʉjare me copʉ etacʉyʉmu yʉ. MCAru pẽpeimara ye bʉojabenama yóvaivʉ ñai Jʉ̃menijicʉ apʉcʉ ʉ̃i mearore jíñami jívʉi. Maja Jesúre jʉ aipõevavacari ñai Jʉ̃menijicʉ apʉcʉi mearore jíñamipebu. Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede:Ji põevaque cʉcʉyʉmu yʉ. Yópe ji cuiyepe ne jẽneboi yóvacʉyʉmu yʉ náque. Ne mearore jímʉ macʉyʉ́mu yʉ. Aru nácapũravʉ ji põeva marajárama, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. $BACristo ye bʉojabebi yóvayʉ ñai abujuvai jabocʉque. Aru Jesúre jʉ aipõecʉ ye bʉojabebi yóvayʉ Jesúre jʉ abecʉque, ne dápiarĩ cõmajibe boje cũinátʉrʉ. Nácapũravʉ pẽpeimarare mearore jívaivʉbu. Ʉbenita majacapũravʉ Jʉ̃menijicʉre mearore jívaivʉbu. +AOɄbenita ji ʉedeca mʉje yóvarãjiyepe ayʉ yʉre, yóvabejarã mʉja ina Jesúre jʉ abevʉque, uparivʉ teiyede náque aru ĩnajivʉ tãutʉrare aru pʉrʉbʉoiyede náque máre. Põeva mearore d̶aivʉ ye bʉojabenama yóvaivʉ ina ãmenore d̶aivʉque. Aru põeva miad̶ároi cuivʉpe, ne mearore d̶are nʉiye boje, ye bʉojabenama yóvaivʉ náque, ina ñeminoi cuivʉpe, ne ãmenore d̶are nʉiye boje. v@e Que baru yʉ jẽniaivʉ mʉjare parʉrõreca, yópe népacʉi jẽniaiyepe ʉ̃i márare. Yópe ji pare ʉepe mʉjare, quédeca ʉjarã yʉre. Pablo ʉ̃i majicaino Jesúre jʉ aipõevare, ne yóvabenajiyepe ayʉ Jesúre jʉ abevʉque @?y Joai ãmevʉ ñʉje ũme mʉjare jocarĩ. Ñʉjacapũravʉ yóvaiyʉbevʉ ãmevʉ mʉjare. Quénora joai ũme cʉvʉ ñʉjare jocarĩ. Mʉjacapũravʉrecabu yóvaiyʉbevʉ ñʉjare. %>C Mʉja, jívʉ, Corintocavʉ, jidʉbevʉva coyʉivʉbu mʉjare nurié, ñʉje dápiaiyede ye yavebevʉva. Jã́d̶ovaivʉbu pare ñʉje ʉede mʉjare. +=O Apenʉmʉa chĩoivʉvacari ñʉjare ãmeno vaiye boje, torojʉrivʉbu ñʉje ũmei cainʉmʉa. Ijãravʉque cʉve cʉvabevʉvacari, apevʉre cʉve cʉvarivʉpe tede d̶aivʉbu ne ũmei ʉrarõ Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiyede ñʉje cʉvare d̶aiyede náre Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Aru ñʉja ijãravʉquede cʉvabevʉvacari, caiye iye méne Jʉ̃menijicʉi cʉvare d̶aiyede ʉ̃ jinare cʉvarivʉbu ñʉja. ;<o Ñʉja obedivʉ ne me coreóvaimarareca, apenʉmʉa “Caivʉ ne coreóvabemaratamu”, ʉbenina arĩ dápiad̶ama ñʉjare. Apevʉ “Náre ne boaicõjeimara márajima”, ʉbenina arĩ dápiaivʉreca ñʉjare, ñʉja apʉrivʉbu. Ñʉjare ʉrarõ ñájine d̶aivʉvacari, ñʉjare boarĩ́ jarʉvabema. d;AApenʉmʉa apevʉ põeva pued̶ad̶ama ñʉjare. Aru apenʉmʉa pued̶abenama ñʉjare. Apenʉmʉa apevʉ põeva ãmeina yávad̶ama ñʉjare. Aru apenʉmʉa me yávad̶ama ñʉjare. Apenʉmʉa “Borocʉrivʉbu”, ʉbenina arĩ dápiad̶ama ñʉjare, ñʉja borocʉbevʉva yávaiyede jãvene coyʉvaivʉreca. Ʉbenita ye baju ãmevʉ ñʉjare. :3Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene coyʉre nʉiyʉrivʉbu. Aru Jʉ̃menijicʉi parʉéque ñʉje cʉvaede memecare nʉiyʉrivʉbu. Cainʉmʉa mearore d̶aiyʉrivʉbu, meatenajivʉ maucʉvaburĩ ãmenore, yópe churarava ne meateiyepe, ne maucʉvarãjiyepe aivʉ ne mauvare. Que teni majidivʉbu ñʉja aipe d̶aiye jaʉrõre, vainí tʉrĩ jarʉvarãjivʉ ãmenore aru vainí tʉbenajivʉ ñʉja máre. B9}Que baru ãmeina tebevʉva d̶are nʉiyʉrivʉbu me Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene majide nʉiyʉrivʉbu. Aru napine nʉiyʉrivʉbu põeva ne d̶aiyede. Cad̶atede nʉiyʉrivʉbu põevare. Cʉre nʉvaiyʉrivʉbu ñai Espíritu Santore aru ʉre nʉiyʉrivʉbu põevare cainʉmʉa. W8'Põeva ñʉjare jara popeivʉ bácavʉvacari, ñʉjare jẽni jacoivʉ bácavʉvacari ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami jívʉi, aru ñʉjare maucʉvarĩ, cãrijovari boaiyʉrivʉ bácavʉvacari máre, caiye ñʉje d̶aiyeque jã́d̶ovaiyʉrivʉbu d̶aivʉ me, yópe memecaipõevare jaʉépe Jʉ̃menijicʉre. Ñʉja ʉrarõ memeivʉ bácavʉvacari pʉ ʉetʉiyeta, aru ñʉja cãmevʉ bácavʉvacari ñʉje memeiye boje, aru ñʉja ãiyede ãmevʉ bácavʉvacari máre ñʉje memeiye boje, cainʉmʉa jã́d̶ovaiyʉrivʉbu d̶aivʉ me, yópe memecaipõevare jaʉépe Jʉ̃menijicʉre. g7GQuénora caiye ñʉje d̶aiyeque jã́d̶ovaiyʉrivʉbu d̶aivʉ me, yópe memecaipõevare jaʉépe Jʉ̃menijicʉre. Que baru napiyʉrivʉbu cainʉmʉa ñʉje ñájiyede, ñʉjare jaʉéde, aru ñʉje cãrijiyede máre. k6OCainʉmʉa ñʉje memecaiyede Jʉ̃menijicʉre, ye ãmeina teiyʉbevʉ ñʉja aru apevʉre máre ye ãmeina tede d̶aiyʉbevʉ ñʉja, ñame ne ãmeina yávarĩ bʉojabenajiyepe aivʉ ñʉjare aru jʉ abevʉ ãmenajiyepe aivʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne, “Diede coyʉcaipõeva ãmeina teivʉbu aru ãmeina tede d̶aivʉbu apevʉre máre” aivʉ. y5kJʉ̃menijicʉvacari, yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede:Mʉje órejarãjiyede yʉre, ji cad̶atequiyepe aivʉ mʉjare, jápiarĩ cad̶atecʉyʉmu mʉjare. Yo jãravʉ baquinó ji mead̶aquijãravʉre, mead̶acʉyʉmu mʉjare, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Jápiajarã mʉja. Caridecabu Jʉ̃menijicʉi mʉjare cad̶atejʉrorijãravʉ. Cari jãravʉrecabu Jʉ̃menijicʉi mʉjare mead̶ajʉrorijãravʉ. Mʉjare cad̶ateni mead̶aiyʉbi Jʉ̃menijicʉ cari jãravʉ baju. N4 Aru ñʉja memecaivʉ Jʉ̃menijicʉre mʉjaque parʉrõreca jẽniavaivʉbu mʉjare, mʉje jʉ are nʉrajiyepe aivʉ Jʉ̃menijicʉi ʉrarõ mearo d̶acaiyede, ʉ̃i mead̶aquiyepe aivʉ mʉjare. 3+Maja cʉrivʉ Jesucristoque cũinávʉpe Jʉ̃menijicʉi cãrijimene d̶aimaramu caride. Cristovacari ye ãmenore d̶abedejaquemavʉ cainʉmʉa. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ jã́rejaquemavʉ ʉ̃́re yópe ʉ̃i jã́iyepe ãmenore d̶ayʉpe majare boje, mead̶acʉyʉ majare. Que baru Jʉ̃menijicʉ jã́ñʉme majare cʉrivʉre Jesucristoque cũinávʉpe, yópe ʉ̃i jã́iyepe boropatebevʉpe. 2Cristoi daroimaramu ñʉja, coyʉcarãjivʉ ʉ̃i yávaiye méne. Ñʉje arĩ coyʉiyede põevare “Maucʉvabejarã mʉja Jʉ̃menijicʉre. Quénora ʉ̃́re cãrijimene d̶are d̶aicõjejara mʉjare ʉ̃́que” arĩ, yopedecabu Jʉ̃menijicʉvacari ʉ̃i que jẽniajʉroe náre. Ñʉja parʉrõreca jẽniacaivʉbu mʉjare Cristore boje. Yópe arĩ, “Maucʉvabejarã mʉja Jʉ̃menijicʉre. Quénora ʉ̃́re cãrijimene d̶are d̶aicõjejara mʉjare ʉ̃́que”, Cristo ñʉjare jẽniaicõjeimi mʉjare. m1SYópe ayʉbu yʉ. Cristoi d̶aiye báque boje, Jʉ̃menijicʉ cãrijimene d̶aiyʉrĩduibi caivʉ ijãravʉcavʉre ʉ̃́que, ina ʉ̃́re maucʉvarivʉ, ne yóvarãjiyepe ayʉ ʉ̃́re. Coyʉrĩ ñájine d̶abebi ne vainí tʉiye báquede ʉ̃i d̶aicõjeiyede jocarĩ. Aru ñʉjare coyʉicõjeimi náre ʉ̃i yávaiye méne ʉ̃i cãrijimene d̶aiyena. ~0uJʉ̃menijicʉrecabe d̶are d̶ayʉ caiye iyede majare boje. Cristoi d̶aiye báque boje, Jʉ̃menijicʉ cãrijimene d̶arejaquemavʉ majare ʉ̃́que, maja ʉ̃́re maucʉvarivʉ bácavʉ, maje yóvarãjiyepe ayʉ ʉ̃́re. Aru ñʉjare cãrijimene d̶are d̶aicõjenejame apevʉ põevare máre ʉ̃́que, na ʉ̃́re maucʉvarivʉ, ne yóvarãjiyepe ayʉ ʉ̃́re. /Que baru maja Cristore jʉ aivʉ cʉrivʉbu ʉ̃́que cũinávʉpe. Jʉ̃menijicʉi oatʉvaimaratamu maja. Yópe mamarʉmʉre põeteivʉ bácavʉpebu. Maje dápiaiyede, maje d̶arĩ cõmajiyede, maje jʉ arãjiye jipocai Cristore dajocad̶avʉ̃ maja caride. Quénora maje cʉvae boje mamaũmene, maje dápiaiyede, maje d̶arĩ cõmajiyede, oatʉvad̶avʉ̃ maja caride. Majarecabu dajocaivʉ bácavʉ javede maje d̶arĩ cõmajiye báquede maje jʉ arãjiye jipocai. Quénora d̶arĩ cõmajiyavʉ̃ mamaene caride. e.CÑʉje jʉ aiye báquemata Cristore, “Que baibi”, arĩ dápiabevʉ aipe ãrojacʉre põecʉre ñʉje jã́iye boje ʉ̃́re, yópe ijãravʉcavʉ Jesúre jʉ abevʉ “Que baibi”, ne arĩ dápiaiyepe. Ñʉja nápe paivʉ “Que baibi”, arĩ dápiaivʉ bácavʉvacari Cristore javede, caride nápe paivʉ “Que baibi”, arĩ dápiabevʉ. `-9Cristo yaicárejaquemavʉ caivʉ põevare boje, maja ʉ̃́re jʉ aivʉ, maje dajocarãjiyepe ayʉ maje d̶aiyede, torojʉre d̶arãjivʉ maje baju quévʉra, ʉbenita quénora maje d̶arãjiyepe ayʉ caiyede, maje torojʉre d̶arãjiyepe aivʉ ʉ̃́re. Ʉ̃́recabe yaicáyʉ bácʉ aru Jʉ̃menijicʉi nacovaimʉ mácʉ máre majare boje. ,Memecaivʉbu mʉjare Cristoi ʉre d̶aiye boje ñʉjare, ʉ̃i ʉe boje caivʉ põevare. Maja coreóvaivʉbu cũinácʉ ʉ̃mʉ, maje jabocʉ Cristo, yaicáyʉ bácʉre caivʉ põevare boje. Caivʉ põeva yaijʉrorivʉreca ne ãmeina teiye boje, Cristorecabe yaicáyʉ bácʉ majare boje. Que baru caivʉ ʉ̃́re jʉ aivʉ yópe yaivʉ bácavʉpebu maje cʉede ʉ̃́que cũinávʉpe. +) Apevʉ “Pablojã ãrʉmevʉtamu”, ʉbenina ad̶ama. Ʉbenita ãrʉmevʉ ãmevʉ ñʉja. Ãrʉmevʉpe ãrojaru, ye baju ãmevʉ. D̶aivʉbu ñʉja yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe, mearore jínajivʉ ʉ̃́re. Ʉbenita jãve ãrʉrivʉbu ñʉja, memecarãjivʉ mʉjare. Q* Bedióva cojedeca ʉbenina arĩ dápiabejarã mʉja ji nópe aiye boje mʉjare coreóvare d̶aiyʉcʉre ñameja ñʉjare aru ye parʉéde cʉvarivʉre. Quénora mʉjare torojʉre d̶aiyʉrĩduivʉbu ñʉje d̶aiye boje, mʉje majinajiyepe ayʉ me ina bueipõeva ãmecorojʉrorivʉ ñʉjare ne coyʉiyede. Ãmecoroiyʉrĩduivʉbu ñʉjare, ne ʉbe boje ne jã́iyede aipe ãrojarivʉre ñʉjare. Ʉbenita majibema aipe ãrojarivʉre ñʉjare ñʉje ũmei. 9)k Maje jabocʉ Cristoi bojed̶aquiye boje caivʉ põevare, ʉ̃́re pued̶aiye jaʉvʉ majare. Que baru põevare jʉ are d̶aiyʉrĩduivʉbu ñʉja Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Ʉbenita coyʉbevʉ ñʉja diede, cʉvarãjivʉ ñʉje boje méne. Quénora diede coyʉivʉbu, põeva ne ñájimenajiyepe aivʉ ne jʉ abe boje. Jʉ̃menijicʉcapũravʉ me coreóvayʉbe ñʉjare, ñʉje dápiaiyede ñʉje ũmei. Que baru majibi ñʉjare jʉjovabevʉre aru mearo d̶aivʉre. Napini coreivʉ yʉ mʉjare máre nopedeca me majidivʉre aipe ãrojarivʉre ñʉjare. 3(_ Ʉbenita caiyede jocarĩ, yópe maje jabocʉ Cristoi ʉrõpe d̶aiyʉrivʉbu maja. Maje cʉede ijãravʉre aru maje cʉede ʉ̃i cʉrõre máre quénora ʉ̃i ʉrõpe d̶aiyʉrivʉbu maja, caivʉ maja maje núrajiye boje Cristoi coyʉquiyede maje d̶aiye báquede méne o ãmene ʉ̃i jã́inoi. Bojed̶acʉyʉme caivʉ majare yópe maje d̶aiye báquepedeca ijãravʉre. Maje mearo d̶aiye báque boje, mearo d̶acacʉyʉme majare. Ʉbenita maje ãmeno d̶aiye báque boje, ñájine d̶acʉyʉme majare. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i cãrijimene d̶aino majare ' &%Jidʉbevʉva aru chĩomevʉva máre napini corede nʉivʉbu maja. Pʉeno baju yaiyʉrivʉbu maja, cʉrãjivʉ maje jabocʉ Cristoi cʉrõi. %Majidivʉbu aipe d̶aiye jaʉrõre majare, maje jʉ aiye boje ʉ̃́re, majare majide d̶ayʉre. Ʉbenita ʉ̃́re jã́mevʉ cãreja. 5$cQue baru ye jidʉbevʉva aru chĩomevʉva máre napini corevaivʉbu maje cʉede cainʉmʉa, yo baju ijãravʉcarõque cʉbevʉ cãreja, maje jabocʉ Cristoi cʉrõi. #-Jʉ̃menijicʉrecabe ñai majare mead̶ayʉ bácʉ, maje baju oatʉvaquiyepe ayʉ. Que baru iye maje baju oatʉvaiye jãvetamu. Ʉ̃́recabe majide d̶ayʉ majare, d̶acacʉyʉre caino mearo yópe ʉ̃i aiye báquepedeca, ʉ̃i daroiye báque boje ñai Espíritu Santore. R"Maje cʉede yo baju ijãravʉcarõque, pare ñájini, napini coreivʉbu maje cʉvarãjiyede apebaju mamabajure. Yópe põecʉ ʉbebi cʉcʉ cuitótecaje cʉbecʉpe, nopedeca maja ʉbevʉ cʉrivʉ maje ũme baju cʉbevʉva. Quénora ʉvʉ maja Jʉ̃menijicʉi oatʉvaquiyepe aivʉ maje bajure maja yaibévʉva. Que teni maje baju ijãravʉcarõ pojequibajure oatʉvajebu Jʉ̃menijicʉ, maje cʉvarãjiyepe ayʉ mamabaju pojebequibaju cavarõ mearocarõre. y!kɄetʉivʉbu maje cʉede yo baju ijãravʉcarõque. Pare napini coreivʉbu ãnijãravʉ, Jʉ̃menijicʉi jíquijãravʉ baquinóre apebaju mamabajure majare. Yópe baquiyébu maje ecoiyepe mamad̶ami cʉ̃rami aru maje doiyepe cuitótecaje mamacajede máre, maje cʉbequiyepe ayʉ yópe põecʉ cuitótecaje cʉbecʉpe. Que baru maje ũme baju cʉquiyebu cainʉmʉa. - UMaje baju ijãravʉcarõ yópebu cʉ̃rami maje ũme cʉriñamipe. Majidivʉbu pojequibaju baquinóre maje yaiyede. Ʉbenita no pojeiyede, maja Jesúre jʉ aipõeva cʉvavʉ apebaju, maje ũme cʉriñamipe. Ʉbenita cʉ̃rami põeva ne d̶aiñamipe ãmevʉ. Quénora Jʉ̃menijicʉrecabe cʉed̶ayʉ apebaju mamabajure majare. No baju pojebequiyebu. Quénora cʉquiyebu cainʉmʉa cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi. jMMaja dápiare nʉmevʉ maje ñájiyede, iye maje jã́ri bʉojaiyede. Quénora dápiare nʉivʉbu iye mearo bajure maje cʉvarãjiyede, cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi, iye maje jã́ri bʉojabede cãreja. Iye maje jã́ri bʉojaiye cũiquíyebu. Maumena vaiquíyebu. Ʉbenita iye maje jã́ri bʉojabe cũiméquiyebu. Cainʉmʉa cʉquiyebu."=Ñájivʉreca maje cʉede ijãravʉre, maumena vaiquíyebu maje ñájiyede. Que baru quĩ́jino dápiaivʉbu diede. Aru maje cʉrãjiyede cavarõ mearore Jʉ̃menijicʉque, coreóvarãjaramu jãve quĩ́jino bajura iye maje ñájiyede ijãravʉre. Ʉbenita maje ñájiye boje pʉeno ʉrarõ mearo baju cʉvarãjaramu maja cainʉmʉa, jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. Que baru ʉrarõ dápiaivʉbu diede. Z-Que baru ʉetʉbevʉva Jesús ʉ̃i yávaiye méne coyʉre nʉrajaramu ñʉja. Jãravʉa coapa vainíburu, parʉbede nʉivʉvacari ñʉje baju, maje ũme parʉre nʉri, mamaeva oatʉvare nʉivʉbu maja. jMÑʉja vaivʉbu caiye iye ñájiyede mʉjare boje, cad̶atenajivʉ mʉjare. Pʉeno baju obedivʉ põeva ne jʉ aiyede Jesús ʉ̃i yávaiye méne, ñʉje coyʉiyede, Jʉ̃menijicʉ mead̶aibi náre ne ãmeina teiyede jarʉvarĩ, ʉ̃i mearo d̶acaiye boje põevare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Que baru ina pʉeno baju obedivʉ põeva torojʉede jínajarama Jʉ̃menijicʉre. Aru ʉ̃́capũravʉ pʉeno baju ne pued̶aimʉ macʉyʉ́me, ne pʉeno baju mearore jíye boje ʉ̃́re. pYCoreóvaivʉbu ñʉja ʉ̃i yávaiyede jãvene, ʉ̃i nacovaiye báque boje maje jabocʉ Jesúre yainore jarʉvarĩ, apʉre d̶acʉyʉ ʉ̃́re bedióva cojedeca. Que baru coreóvaivʉbu ñʉja nacovacʉyʉre ñʉjare máre yainore jarʉvarĩ, ñʉje apʉrãjiyepe ayʉ bedióva cojedeca, ñʉje cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe. Aru ñʉja mʉjaque, caivʉ majare nʉvacʉyʉme ʉ̃i cʉrõi, maje cʉrãjiyepe ayʉ ʉ̃́que cainʉmʉa. Que baru jidʉbevʉva coyʉvaivʉbu diede. 9 Ye baju ãmevʉ põeva ne boarĩ́ jarʉvaiyʉe ñʉjare. Cainʉmʉa jʉ aivʉbu Jʉ̃menijicʉre. Yópe arĩ, apecʉre toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede: “Yʉ jʉ aivʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene. Que baru coyʉyʉbu diede”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. Aru quédeca ñʉja máre jʉ aivʉbu Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene. Que baru diede coyʉvaivʉbu ñʉja. A{ Que baru põeva ne boarĩ́ jarʉvaiyʉedeca ñʉjare, ñʉjacapũravʉ coyʉre nʉ́vaivʉbu Jesús ʉ̃i yávaiye méne, mʉje cʉrãjiyepe aivʉ cainʉmʉa mʉje diede jʉ aiyede. Z- Cainʉmʉa ñʉje cʉede ijãravʉre, põeva jẽni jíniduvaivʉbu ñʉjare apevʉre ne boarĩ́ jarʉvarĩdurãjiyepe aivʉ ñʉjare, ñʉje coyʉiye boje Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Aru ñʉja apʉrivʉ cãreja jã́d̶ovaivʉbu Jesúre, ne boarĩ́ jarʉvaimʉ mácʉre, apʉcʉre bedióva cojedeca caride, ñʉjare cad̶ateyʉre. S Caino ñʉje nʉinoi, ñʉje coyʉiye boje Jesús ʉ̃i yávaiye méne põeva boarĩ́ jarʉvaiyʉrĩduivʉbu ñʉjare, yópe apevʉ ne boarĩ́ jarʉvaiye báquepe Jesúre. Ʉbenita ñʉja apʉrivʉ cãreja jã́d̶ovaivʉbu Jesúre, ne boarĩ́ jarʉvaimʉ mácʉre, apʉcʉre bedióva cojedeca caride, ñʉjare cad̶ateyʉre. B} Apenʉmʉa apevʉ ñʉjare ñájine d̶aivʉreca, Jʉ̃menijicʉ ye coatebebi ñʉjare jarʉvarĩ. Apenʉmʉa apevʉ ñʉjare ãmed̶aivʉvacari, ñʉjare ye bíjare d̶abevʉtamu na. taApenʉmʉa apevʉ ñʉjare cãrijovaivʉreca, Jesús ʉ̃i yávaiye méne coyʉrĩ ye dajocabevʉtamu ñʉja. Apenʉmʉa aipe d̶aiye jaʉrõre ñʉjare, ye majibevʉreca, apevʉ ye vainí tʉrĩ jarʉvaivʉ bʉojabevʉtamu ñʉjare. Iye Jʉ̃menijicʉ meacʉ baju ʉ̃i parʉé pẽoiyebu pʉeno bojecʉe baju. Ʉbenita ñʉja coreóvaivʉbu cʉvarivʉre iye parʉé pẽoiyede parʉbevʉre ñʉje ũmei, ñʉje bojecʉbe boje, yópe jobojorobʉ parʉbebʉpe aru bojecʉbebʉpe. Que baru Jʉ̃menijicʉrecabe parʉre d̶ayʉ ñʉjare ñʉje ũmei, jã́d̶ovacʉyʉ caivʉ põevare ʉ̃́re parʉcʉre caivʉ pʉeno.  Mamarʉmʉre, Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aiye báquede caiyede, ñeminijãravʉ bácarõre, “Miad̶ájaro” ayʉ bácʉ, miad̶áre d̶arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Ʉ̃́recabe, yópe miad̶áre d̶aiyepe maje ũmene, coreóvare d̶ayʉ meacʉ baju ʉ̃i parʉé pẽoiyeque. Maje coreóvaiyede Cristore, coreóvaivʉbu Jʉ̃menijicʉ meacʉ baju ʉ̃i parʉé pẽoiyede, yópe maje jã́jʉroepe Cristo meacʉ ʉ̃i jiva pẽoiyede Jʉ̃menijicʉi parʉéque. Jesúre jʉ aipõeva ne d̶aino ʉ̃i parʉéque wgÑʉja coyʉbevʉ ñʉje borore, põeva ne pued̶arãjiyepe aivʉ ñʉjare ne jabovava. Quénora coyʉvaivʉbu maje jabocʉ Jesucristore. Ñʉjacapũravʉ quénora memecavaivʉbu mʉjare, ñʉje d̶aiyʉe boje yópe Jesucristoi ʉrõpe. 8iÑʉje coyʉiyede Jesús ʉ̃i yávaiye méne, náre jápiarĩ eabede d̶aibi ñai abujuvai jabocʉ Satanás, ñai jaboteyʉ ijãravʉcavʉ Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉre. Põeva ne jápiarĩ earĩ jʉ aiye iye yávaiye méne yopedecabu ne jã́jʉroe Cristo meacʉ baju ʉ̃i parʉé pẽoiyede, ñʉje coyʉiyede diede. Ʉbenita yópe jã́ri eabecʉ ʉ̃i jã́mepe pẽoiyede, nopedeca ina põeva diede jʉ abevʉ coreóvabema Cristo, ñai cũinátʉrʉ jípacʉ Jʉ̃menijicʉque, meacʉ baju, ʉ̃i parʉé pẽoiyede, yópe ne jã́ri eabepe diede. $AApevʉ põeva coreóvaivʉ bʉojabema ñʉje coyʉiyede. Ʉbenita nárecabu quévʉra ina bíjare nʉivʉ Jʉ̃menijicʉre jocarĩ toabo cũiméboi. +OÑʉje coyʉiyede, ye d̶abevʉ meatenajivʉ ñʉje baju apevʉ pʉeno yópe ñʉjare ãmecororĩduivʉ ne aiyepe. Ye cʉyoje tede d̶abevʉ ñʉja. Yavenina máre yéde d̶abevʉ ñʉja. Jʉjovabevʉ põevare. Aru oatʉvabevʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Quénora caiye Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne coyʉvaivʉbu yéde yavebevʉva, oatʉvabevʉva, aru jʉjovabevʉva máre. Nópe d̶arĩ Jʉ̃menijicʉi jã́inore jã́d̶ovaivʉbu caivʉ põevare ñameja ñʉjare aru ye parʉéde cʉvarivʉre, ne mearo dápiarãjiyepe aivʉ ñʉjare. P  Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i cõmaje ãroje jã́iye boje, ʉ̃́re memecaicõjeimi ñʉjare, ñʉje coyʉrãjiyepe ayʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Que baru ʉetʉbevʉva diede coyʉre nʉrajaramu ñʉja. ] 3Caivʉ maja cʉrivʉbu yópe cʉvaepe maje jiva cũmamejivare, maje coreóvaiye boje Jesucristore. Yópe jivarʉ cũmamedʉ jã́d̶ovaiyepe ñai jã́ñʉ nore, nopedeca maja jã́d̶ovaivʉbu apevʉre maje jabocʉ Cristo meacʉ baju ʉ̃i parʉé pẽoiyede maje cʉvaede, maje cʉe boje ʉ̃́que cũinávʉpe. Maje coreóvare nʉ́vaiyede ʉ̃́re cainʉmʉa, oatʉvare nʉ́vaivʉbu maja, ʉ̃́pe tenajivʉ. Jãravʉa coapa pʉeno baju jã́d̶ovare nʉ́vaivʉbu ʉ̃i parʉé pẽoiyede maje d̶aiyeque. Nópe d̶are d̶ayʉbe maje jabocʉ Cristo. Ʉ̃́recabe ñai Espíritu Santo. /Maje jabocʉ Cristo cũinátʉrʉbe ñai Espíritu Santo. Aru ácʉ põecʉ cʉvacʉ ñai Espíritu Santore, abujuvai jabocʉi cõjeimʉ ãmemi. 3 _Ʉbenita põecʉi jʉ aiyede maje jabocʉ Jesucristore, coreóvayʉ bʉojaibi Jʉ̃menijicʉi javecarõ coyʉino mácarõre, yópe icaje cũmaicajede ĩni jarʉvaiyepe. T !Pʉ carita ne jã́ri boroteiyede Moisés bácʉi coyʉiye báquede Jʉ̃menijicʉi javecarõ coyʉino mácarõre ye coreóvaivʉ bʉojabema ina judíova, yópe ne cũmaiyepe ne ũmene cuitótecajeque. jMÃnina judíova ye coreóvaivʉ bʉojabedejaquemavʉ ne jã́ri boroteiyede Moisés bácʉi coyʉiye báquede Jʉ̃menijicʉ “Yópe d̶ajarã mʉja, boropatebenajivʉ ji jã́inore”, ʉ̃i javecarõ coyʉino mácarõre. Aru quédecabu caride máre. Ye coreóvaivʉ bʉojabema ina judíova, yópe ne cũmaiyepe ne ũmene cuitótecajeque. Pʉ ne cʉiyeta Jesucristoque cũinávʉpe, coreóvaivʉ bʉojarãjarama na. Cristo quécʉra majibi yópe cũmaicajede ĩni jarʉvaiyepe.   Moisés bácʉ, ñai cũmañʉ mácʉ ʉ̃i jivare cuitótecajeque ãnina judíova, Israel bácʉi pãramena mácavʉ, ne jã́menajiyepe ayʉ iye pẽoiyede bíjare nʉiyede ʉ̃ mácʉre jocarĩ, coyʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene apevʉ põevare obebeʉjʉare. Ʉbenita ñʉjacapũravʉ coyʉivʉbu Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene caivʉ põevare cainʉmʉa. S Ñʉje jãve napini coreiye boje Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovare nʉcʉyʉre meacʉ bajure ʉ̃i parʉé pẽoiyeque, ñʉje coyʉiyede Jesús ʉ̃i yávaiye méne, jidʉbevʉva coyʉvaivʉbu diede. B} Jʉ̃menijicʉi coyʉiyede no javecarõre Moisés bácʉque, “Cũiquíyebu”, arĩ dápiarejaquemavʉ. Ʉbenita ʉ̃i yóboque coyʉiyede Cristoque, “Cũiméquiyebu”, arĩ dápiarejaquemavʉ. No ʉ̃i coyʉino mácarõ cũiquínoque jã́d̶ovarejaquemavʉ meacʉ bajure ʉ̃i parʉé pẽoiyeque. Ʉbenita yo ʉ̃i coyʉino mácarõ cũiméno maquinóque pʉeno baju jã́d̶ovarejaquemavʉ meacʉ bajure ʉ̃i parʉé pẽoiyeque.  Ʉ̃i yóboque coyʉquiye jipocai, no ʉ̃i javecarõ coyʉino mácarõ parʉrejaquemavʉ. Ʉbenita yo ʉ̃i yóbocarõ coyʉino mácarõ Cristoque pʉeno baju parʉrõtamu. Que baru yóboquede ʉ̃i coyʉrĩburu yóboi, no javecarõ ye parʉbevʉ. # Jʉ̃menijicʉ, ʉ̃i javecarõ coyʉino mácarõque Moisés bácʉque, põevare boropateivʉre jã́ri, ñájicõjenejaquemavʉ náre. Ʉbenita ʉ̃i yóbocarõ coyʉino mácarõque Cristoque, põevare boropatebevʉre jã́ri, mead̶arejaquemavʉ majare. No ʉ̃i javecarõ coyʉino mácarõque Moisés bácʉque, jã́d̶ovarejaquemavʉ meacʉ bajure ʉ̃i parʉé pẽoiyeque. Ʉbenita yo ʉ̃i yóbocarõ coyʉino mácarõque Cristoque, pʉeno baju jã́d̶ovarejaquemavʉ meacʉ bajure ʉ̃i parʉé pẽoiyeque. !Que baru pʉeno baju jã́d̶ovarejaquemavʉ meacʉ bajure ʉ̃i parʉé pẽoiyeque, ʉ̃i majide d̶aiyede põevare aipe d̶aiye jaʉrõre majare ʉ̃i Espíritu Santoque, ñai apʉre d̶ayʉ majare maje ũmei, maje cʉrãjiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉque cainʉmʉa. Javede “Yópe d̶ajarã mʉja, boropatebenajivʉ ji jã́inore”, Jʉ̃menijicʉ arĩ coyʉrejaquemavʉ põevare, ʉ̃i coyʉiye báquede ʉ̃i d̶aicõjeiyede Moisés bácʉre. Iye d̶aicõjeiyede toivaicõjenejaquemavʉ cʉ̃ravearã. Dinʉmʉ mácarõre paredeca Jʉ̃menijicʉ meacʉ baju ʉ̃i parʉé pẽorejaquemavʉ. Que baru Moisés bácʉi jiva máre pẽorejaquemavʉ. Iye pẽoiye bíjare nʉiyedeca, ãnina Israel bácʉi pãramena mácavʉ ye jã́ivʉ bʉojabedejaquemavʉ ʉ̃i jivare, pare pẽoiyeque boje. Que teni Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovarejaquemavʉ meacʉ bajure ʉ̃i parʉé pẽoiyeque, ʉ̃i majide d̶aiye báquede põevare aipe d̶aiye jaʉrõre náre ʉ̃i d̶aicõjeiyeque, iye coatede d̶aiye põevare ʉ̃́re jarʉvarĩ. oWJʉ̃menijicʉvacari majide d̶arejame ñʉjare, ʉ̃́re memecaivʉre, ñʉje coyʉrãjiyepe ayʉ “Yópe d̶ajarã mʉja, boropatebenajivʉ ji jã́inore”, ʉ̃i yóbocarõ coyʉino mácarõre põevare Cristoque. Toivacaino mácarõ ãmenejaquemavʉ iye ʉ̃i yóbocarõ coyʉino mácarõ Cristoque, põeva maje majinajiyepe ayʉ aipe d̶aiye jaʉrõre majare. Quénora ʉ̃i yóbocarõ coyʉino mácarõque Cristoque Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santo majide d̶ayʉbe aipe d̶aiye jaʉrõre majare. Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye ʉ̃i toivaicõjeiye báqueque Moisés bácʉre põeva yaivʉ bácavʉpe ne ũmei coateimara májebu Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ, maje d̶aiye majibe boje yópe ʉ̃i d̶aicõjeiyepe. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santoi d̶aicõjeiyeque põeva apʉrivʉbu maje ũmei, ʉ̃i d̶are d̶aiye boje majare yópe ʉ̃i d̶aicõjeiyepe. ;oÑʉjavacari Jesús ʉ̃i yávaiye méne nuriéna coyʉrĩ ye majibevʉ ñʉje baju majiéque. Quénora Jʉ̃menijicʉrecabe coyʉrĩ majide d̶ayʉ ñʉjare diede me nuriéna. B~}Jãve majidivʉbu ñʉja me nuriéna coyʉivʉre Jesús ʉ̃i yávaiye méne, Jʉ̃menijicʉi daroiye báque boje ñʉjare aru Cristoi beorĩ coyʉicõjeiye báque boje ñʉjare. S}Cristo ʉbi põevare ne jã́rajiyepe ayʉ caiye iye ʉ̃i mearo d̶acaiyede mʉjare, ʉ̃i oatʉvare d̶aiye báquede mʉjare, mʉje jʉ aiye boje ʉ̃i yávaiye méne, ñʉje coyʉiye báquede mʉjare. Que baru mʉjarecabu paperayoca “Mearatamu na”, ʉ̃i arĩ toivaino mácarõpe mʉjare aru ʉ̃i jícõjeinope paivʉ ñʉjare, ijãravʉcavʉ ne coreóvarãjiyepe ayʉ ʉ̃i parʉéde. Ʉbenita toivabeteame ñeminicoroque paperayocarã, aru buraiyoque cʉ̃ravearã máre. Quénora oatʉvaicõjequemavʉ ñai Espíritu Santore mʉjare, mʉje ũmene aru mʉje d̶aiyede máre. a!}|>{zxwMvsr|qpp)nllVkEj2gfwe5cag``^][ZFX4VUTyRiQ+PMO%NMKtIIFDdCB@@b?<>Y=;:947o643'0.-+*(O'/%K$d#"! N=1Ed 9 H%6C Ji arĩ dápiabequiyepe ayʉ meacʉre caivʉ pʉeno, caiye iye me bajure Jʉ̃menijicʉi coreóvare d̶aiye báque boje yʉre, Jʉ̃menijicʉ yʉre ñai abujuvai jabocʉ Satanáre ñájine d̶aicõjeimi. Satanás ñájine d̶arĩ cãrijovavaibi yʉre yópe miuyo jẽiyepe ji bajui. 5! “¿Meacʉ bárica?” arĩ coyʉre nʉiyʉcʉ baru ji bajuma, ji apede jã́iye boje yópe decoboainope, ãrʉmecʉpe tebejebu, caiye ji coyʉjʉroe jãve boje. Ʉbenita diede coyʉbequijivʉ. Mʉjare me jã́icõjeniduiyʉbevʉ yʉre, ji jã́iye boje yópe decoboainope. Quénora mʉjare me jã́icõjeiyʉvʉ yʉre, mʉje jã́iye boje ji d̶aiyede aru mʉje jápiaiye boje ji coyʉiyede. k4O “¿Meacʉ bárica?” arĩ coyʉquijivʉ no boje, ji jã́ino mácarõ decoboainope boje. Ʉbenita ape vaiye báquede yʉre ji bajuma “¿Meacʉ bárica?” arĩ coyʉbequijivʉ. Ji bajuma arĩ coyʉquijivʉ ji parʉbede. q3[ Majivʉ yʉ yʉre ʉ̃i nʉvaimʉ mácʉre pʉ Paraíso ãmicʉrõ cavarõ mearocarõita. Nore jápiacacʉ yʉ yávaiye me bajure, maja põeva maje yávaicamuaque ye yávarĩ bʉojabevʉ diede, aru Jʉ̃menijicʉ yʉre yávaicõjemeteame diede. Bedióva coyʉyʉbu mʉjare, yʉre ʉ̃i nʉvaimʉ mácʉre majicʉvacari, ji bajuque o ji ũmeque majibevʉ yʉ. 2 T1! Cũinácʉ ʉ̃mʉ, ji coreóvaimʉ, Cristoque cʉcʉ cũinávʉpe, jã́me yópe decoboainope catorce paiʉjʉa jipocamia. Yópe apecʉ bajʉrócʉpe coyʉyʉbu ji bajuma, ji cʉyeiye boje. Dinʉmʉ mácarõre Jʉ̃menijicʉ nʉvame yʉre pʉ cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõi, yóbecʉritucubʉaita, míjina ne vʉitucubʉ aru aviávai cʉritucubʉ pʉenoi. Yʉre nʉvañʉ mácʉ baru ji bajuque o ji ũmeque, majibevʉ yʉ. Jʉ̃menijicʉ cũinácʉva majibi. M0  Põecʉ “¿Meacʉ bárica?” ayʉ bojecʉbecʉpe páyʉbe ʉ̃́re aru apevʉre máre. Ʉbenita mʉje jápiaiye boje ina jʉjovaivʉ ne coyʉiyede yávaiyede jãve ãmene ji coyʉiye pʉeno Jesús ʉ̃i yávaiyede jãvene, ji bajuma coyʉiye jaʉvʉ yʉre. Ina bueipõeva borocʉrivʉ “¿Meara márica ñʉja apevʉ pʉeno?” ad̶ama, ne jã́iye boje yópe decoboainope. Que ad̶ama na. Que baru yʉ máre coyʉquijivʉ mʉjare maje jabocʉ Jesucristoi jã́re d̶aiye báquede yʉre yópe decoboainope aru ʉ̃i coreóvare d̶aiye báquede yʉre máre, ʉ̃i majiéquede. m/S !Ʉbenita ji yóvaimara, yʉre cad̶ateipõeva, epeima yʉre pʉe ʉrapʉe jívʉi. Aru no biaido tarabʉ jã́icobei ẽmeóvaima yʉre pʉ joborõita biaido apepũravʉi, ji dupini nʉquiyepe aivʉ ñai jabocʉre jocarĩ.N. Javede Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovame yʉre parʉbecʉre ji bajuma. Damasco ãmicʉriĩmaro no joborõcarõre ñai jabocʉ Aretas ne aimʉ jaboteame. Apecʉre jaboteicõjequemavʉ ina Damascocavʉre. Ñai jabocʉ, Aretai epeimʉ, coreicõjequemavʉ jã́ipõevare ĩmaro jedevacobeai, ne jẽni jacorĩdurãjiyepe ayʉ yʉre. - Maje jabocʉ Jesucristoi mearore jímʉ, jípacʉ máre, majibi jãve ji coyʉiyede. Ʉ̃́re mearore jíye jaʉvʉ majare cainʉmʉa. 7,g “¿Meacʉ bárica?” yʉre aiye jaʉru ji bajuma, arĩ coyʉiyʉbevʉ yópe parʉcʉpe. Quénora coyʉiyʉvʉ, mʉje majinajiyepe ayʉ yʉre parʉbecʉre ji bajuma. H+  Cũinácʉ nácacʉ ʉ̃i parʉbedu ʉ̃i jʉ aiyede Jesúre, chĩori vaivʉ yʉ pare. Aru cũinácʉ nácacʉ apecʉi jʉjovaimʉ mácʉ ãmeina tedu, yʉ́vacari cãrijini ñájivʉ pare. 9*k Aru apede máre ñájicacʉ yʉ. Ʉbenita caiye iye pʉeno, jãravʉa coapa ñájivaivʉ yʉ, ji cãrijiye boje cainoa ĩmaroacavʉ Jesúre jʉ aipõeva cójijivaivʉre. ])3 Apenʉmʉare pare memecacʉ yʉ pʉ ʉetʉyʉ baju, eacʉyʉ tãutʉrare, bojed̶acʉyʉ yʉre jaʉéde. Obedinʉmʉare cãmetecacʉ, ji memeiye boje. Ãvʉé ijiteavʉ̃ yʉre aru cũiñóavʉ yʉre máre. Apenʉmʉare ãiyede cʉvabetecacʉ. Apenʉmʉare ji cʉriñamine cʉvabetecacʉ. Aru apenʉmʉare cuitótecaje jaʉteavʉ̃ yʉre. |(q Apenʉmʉare cucʉnʉcacʉ yʉ joai, coyʉcʉyʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne obediĩmaroai. Aru ji cucʉnʉiyede, ñájicacʉ pare. Apenʉmʉare bejarĩ bíjarĩducacʉ ji jatarĩduiyede jia yaboiyede. Apenʉmʉare tatorĩ ñavaipõeva ji cʉvaede ĩni ñavariduima. Apenʉmʉare apevʉ ji põeva, judíovacavʉ, ãmed̶aima yʉre. Aru apenʉmʉare ina judíova ãmevʉcavʉ ãmed̶aima yʉre. Apenʉmʉare ji cʉede ĩmaroai, apenʉmʉare põecʉbenoi, aru apenʉmʉare jia ʉrad̶ai máre ñájicacʉ yʉ. Aru põeva ʉbenina “mʉ, ñʉjecʉ”, borocʉrivʉ arĩ, Jesúre jʉ aipõevape teni, na máre ãmed̶aima yʉre. ' Yóbecʉrinʉmʉa baju ina Roma ãmicʉrõ jaborõcavʉi jabova jara popeicõjeima yʉre jarad̶oque. Cũinára põeva cʉ̃raboaque dʉvarĩ boarĩ́ jarʉvaiyʉrĩduima yʉre. Yóbecʉrinʉmʉa baju jiad̶ocũ ʉracũ ji nʉicũ mácarõ corĩ bíjaiye báque boje, cʉ́tecacʉ yʉ jia ʉrad̶ai, aru cũinára jorĩ, nʉri coreni, mautecacʉ cũináñamine aru cũinájãravʉre máre. R& Coyʉyʉbu mʉjare iye ji yainíduiye báquede. Cũinápʉrʉpe painʉmʉa baju ina judíovai jabova jara popeicõjeima yʉre ne treinta y nueve baju jara popeiyede ne boaime ãimacajeque d̶aimeque. ~%u Aru návacari “Cristore memecaivʉbu ñʉja” aivʉreca, yʉ ne pʉeno memecayʉbu Cristore. Ʉbenita yópe ãrʉmecʉpe yávayʉbu, que ayʉ. Memecacʉ yʉ ne pʉeno. Jabova jẽni jacoima yʉre ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami jívʉi obedinʉmʉare, ne pʉeno. Jabova jara popeicõjeima yʉre obedinʉmʉare, ne pʉeno. Yainíducacʉ yʉ obedinʉmʉare ne pʉeno. P$ Návacari “Hebreovatamu ñʉja. Que baru judíova bajutamu aru hebreo ãmicʉricamua yávaicamuare yávaivʉbu” aivʉreca, yʉ máre napedecabu. Návacari “Israel bácʉi pãramenacavʉbu ñʉja” aivʉreca, yʉ máre napedecabu. Návacari “Abraham mácʉi pãramenacavʉbu ñʉja” aivʉreca, yʉ máre napedecabu. ?#w Ji parʉbe boje, ne nópe d̶aiyepe d̶abetecacʉ mʉjare. Ʉbenita ji pʉeno náre me jápiad̶avʉ̃ mʉja. Que baru cʉyevʉ yʉ, ji parʉbe boje. Põeva “¿Meara márica?” aivʉ ne bajumia ãrʉmevʉreca Jʉ̃menijicʉi jã́inore, ina jidʉbevʉva nópe aru, yʉ máre jidʉbecʉva nópe coyʉyʉbu. q"[ Mʉja napiyavʉ ina mʉjare d̶aicõjeivʉre yópe ne cõjeimara majʉrórivʉpe paivʉre. Napiyavʉ ina ĩ́vʉre mʉje cʉvaede, aru ina jʉjovaivʉre mʉjare. Napiyavʉ ina ãmeina jã́ivʉre mʉjare, “¿Parʉrivʉ bárica ñʉja ne pʉeno?” arĩ dápiaivʉre mʉjare yópe ne cãchinocavʉpe. Aru napiyavʉ ina jara boaivʉre mʉje jijecamure máre. !  Mʉjarecabu me majidivʉ mʉje dápiaru. Que baru torojʉrivʉ jápiad̶avʉ̃ ãrʉmevʉre. Aru ne coyʉiyede napiyavʉ mʉja. N  Nore mʉje yebare, “¿Meara márica?” arĩ coyʉivʉbuya ne bajumia, põeva ne coreóvarãjiyepe aivʉ ñamejare aru aipe ne d̶aiyede ijãravʉi. Que baru yʉ máre quédeca arĩ coyʉyʉbu. -S Maje jabocʉ Jesucristo iyepe paiye coyʉiyede ye coyʉbejebu. Aru yʉre máre coyʉicõjememi. Quénora yʉ́vacari coyʉyʉbu yópe ãrʉmecʉ ʉ̃i coyʉiyepe. 'G Bedióva cojedeca jẽniaivʉ mʉjare, mʉje arĩ dápiabenajiyepe ayʉ yʉre ãrʉmecʉre. Ʉbenita “Pablo ãrʉmecʉbebu” arĩ dápiaivʉ baru, jápiajarã ji coyʉquiyede. Yʉre máre, yópe ina “Ñʉjatamu Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara” ʉbenina aivʉ, arĩ dápiaivʉ ji pʉenocavʉ ne coyʉiyepe coyʉicõjejara yʉre, “¿Meacʉ bárica?” ji bajuma ji aquiyepe aivʉ. kO Que baru cuavaiye jaʉbevʉ majare Satanáre memecaipõeva, ina “Ñʉjatamu Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara” ʉbenina aivʉ, ne jã́d̶ovaiyede yópe mearo d̶aivʉpe. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶acʉyʉme ina jʉjovaivʉre yópe náre ñájine d̶aiye jaʉépe, ne que d̶aiye báque boje. Pablo “¿Meacʉ bárica?” ʉ̃i aino ãrʉmecʉpe, Corintocavʉ ne coreóvarãjiyepe ayʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarape teivʉre / Ne que teiyede, cuavaiye jaʉbevʉ majare, Satanás ʉ̃i teiye boje. Satanávacari ʉ̃i baju majibi jã́d̶ovañʉ meacʉpe, yópe ángelepe. 3_ Nárecabu “Ñʉjatamu Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara” ʉbenina aivʉ. Ʉbenita Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara jãve ãmema. Quénora põevare jʉjovaivʉbu. Ne bajumia jã́d̶ovariduivʉbu yópe Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarape. pY Yʉ́capũravʉ d̶are nʉquijivʉ yópe ji d̶arĩ cõmajiye báquepe, mʉje coreóvarãjiyepe ayʉ borocʉrivʉre ina mʉje tãutʉrare jacopʉivʉre, ne bueiye boje “Pablo memeñʉme ñʉjapedeca”, ʉbenina ne aiyede. .U Ji que coyʉiye boje, “Pablo ñʉjare ʉbebi” ʉbenina arĩ dápiabejarã mʉja. Jãve ʉvʉ mʉjare. Jʉ̃menijicʉ me coreóvaibi yʉre pare ʉcʉre mʉjare. c? Meavʉ ji dápiaru ji coyʉre nʉiyede bojecʉbeda Jesús ʉ̃i yávaiye méne cainoa ĩmaroa, Acaya ãmicʉrijoborõcarõare. Yʉ coyʉyʉbu mʉjare yávaiyede jãvene. Yʉ Cristo jicʉbu. Que baru borocʉbevʉ yʉ. `9 Ji cʉe báquede mʉjaque, apenʉmʉa yʉre jaʉteavʉ̃. Ʉbenita ye apejĩene jẽniametecacʉ mʉjacacʉ cũinácʉre. Quénora Macedonia ãmicʉrijoborõcavʉ majevʉ, ne jʉ aiye boje Jesúre, ne daroimara mácavʉ edaivʉ bácavʉ mʉje ĩmaroi, jíma yʉre ne jíyede, ji ĩni bojed̶aquiyepe aivʉ yʉre jaʉéde. Que baru dinʉmʉ mácarõre cãrijovametecacʉ mʉjare, yʉre jaʉé boje. Aru mʉjare ye cãrijovamecʉyʉmu apenʉmʉa máre, yʉre jaʉé boje. 1 Aru ji cʉe báquede mʉje ĩmaroi, buecʉyʉ mʉjare, jacopʉcacʉ apevʉ Jesúre jʉ aipõevare, apeno ĩmaroi cójijivaivʉre, ne tãutʉrare, ĩni bojed̶acʉyʉ yʉre jaʉéde. Náre bojed̶aicõjecacʉ yʉre, náre memecabecʉvacari, memecacʉyʉ mʉjare bojecʉbeda.  Apevʉ põeva “Pablo ãmeina teyʉbe, ʉ̃i jacopʉiyʉbe boje mʉje tãutʉrare, ʉ̃i bueiye boje yópe apevʉ bueipõeva ne d̶aiyepe”, ʉbenina aivʉbuya. Ʉbenita ye ãmeina tebevʉ yʉ, ji jacopʉbe boje tãutʉrare, ji bueiye boje Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Quénora yópe mʉje cãchinocacʉpe teni, memecacʉ ji pʉrʉáque, ĩni bojed̶acʉyʉ yʉre jaʉéde. Que teni coreóvare d̶acacʉ mʉjare bojecʉbeda Jesús ʉ̃i yávaiye méne, ʉ̃i mead̶aiyede mʉjare mʉje ũmei bojecʉbeda. Que teni mʉjare yópe ji pʉenocavʉpe tede d̶acacʉ, mʉjare memeiye jaʉbe boje, mʉje jíbenajiyepe ayʉ yʉre jaʉéde.   Yʉ yávayʉ majibecʉvacari meacamua yávaicamuaque, jãve me majivʉ yʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Mʉjavacari me diede coreóvaivʉbu, mʉje jápiaiye báque boje ji coyʉiye báquede aru mʉje jã́iye báque boje ji d̶aiye báquede obedinʉmʉa. %C Nácapũravʉ yópe Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarape teniduivʉbu. Aru ʉbenina arĩ dápiaivʉbu mearare ji pʉeno. Ʉbenita yʉ́capũravʉ coreóvaivʉ iyede. Ne cãchinocacʉ ãmevʉ yʉ. Aru ji pʉeno meara ãmema na. Ʉbenita nárecabu mʉjare jaboteivʉ. ]3 Mʉja torojʉrivʉ napivʉbuya apevʉ coyʉipõeva eaivʉre mʉje ĩmaroi. Me jápiaiyʉrivʉbuya ne coyʉiyede Jesúrã, coyʉivʉreca apede ʉ̃́ra ji coyʉiye báquede jarʉvarĩ. Jacopʉiyʉrivʉbuya apecʉ decocʉre ne daroiyʉmʉre, daroiyʉrivʉreca apecʉre, ñai Espíritu Santo ji darore d̶aimʉ mácʉre jarʉvarĩ. Jʉ aiyʉrivʉbuya ne bueiyede Jesús ʉ̃i yávaiye méne, ne que aiyede ʉbenina, bueivʉreca apede ji bueiye báquede jarʉvarĩ. / Jidʉvʉ yʉ vaiquíyede mʉjare yópe vaiye báquepe Eva bácore. Yópe ñai ãd̶a majicʉ ʉ̃i jʉjovaiye báquepe õ mácore, õi dápiabecojiyepe ayʉ nurié, õi ãmeina tecojiyepe ayʉ, nopedeca apevʉ jʉjovaiyʉrivʉbu mʉjare, mʉje dápiabenajiyepe ayʉ nurié, mʉje ãmeina tenajiyepe ayʉ, dajocaru mʉje jʉ aiyede Cristore aru mʉje memecaiyede ʉ̃́re máre. Que baru jidʉvʉ yʉ.  Jʉ̃menijicʉ yʉre tebutede d̶aibi mʉjare, yópe ʉ̃mʉ ʉ̃i tebuteiyepe mamaco bojʉyore, “Mʉ cʉvacʉyʉmu ṍre mimarepacova” ʉ̃i arĩburu yóboi cũinácʉ ʉ̃mʉre. Jípacʉ me jã́ri coreibi mamacore, õi cʉbecojiyepe ayʉ apecʉ ʉ̃mʉque, jícʉyʉ ṍre meaco bajure ãmeno cʉbecova Jʉ̃menijicʉi jã́inore jímarepacʉ bacʉyʉ́re ne pʉrʉbʉoijãravʉ baquinói. Aru õi jã́ru apecʉ ʉ̃mʉre, jípacʉ jarajebu ṍre. Nopedeca mʉjare coreóvare d̶acacʉ yʉ Cristore, mʉje cʉrãjiyepe ayʉ ʉ̃́que cũinávʉpe. Que baru mʉjare jíyʉvʉ yʉ ʉ̃́re ãmeno cʉbevʉva Jʉ̃menijicʉi jã́inore.   Jápiajarã ji coyʉquiyede mʉjare caride. Ʉvʉ mʉje napinajiyepe ayʉ yʉre ji coyʉquiyede. Yʉ majicʉvacari ñai “¿Meacʉ bárica?” ayʉ ʉ̃i bajuma ãrʉmecʉ bajure, nópe arĩ jaʉquiyebu yʉre, mʉje dajocabenajiyepe ayʉ ji coyʉiye báquede mʉjare Jesús ʉ̃i yávaiye méne mʉje pʉeno baju jápiaiyʉe boje ape yávaiyede. Que baru napijara yʉre ji coyʉquiyede. H  Ñai “¿Jʉ̃menijicʉre memecayʉ meacʉ bárica?” ayʉre ʉ̃i baju, Jʉ̃menijicʉcapũravʉ “Yʉre memecayʉ meacʉbu”, arĩ coyʉbecʉbe. Ʉbenita ñai “Jʉ̃menijicʉ yʉre cad̶ateibi ji memecaiyede ʉ̃́re” ayʉre, Jʉ̃menijicʉcapũravʉ, “Yʉre memecayʉ meacʉbu”, arĩ coyʉcʉyʉme.g G Que baru yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede: “Ácʉ põecʉ ‘¿Jʉ̃menijicʉre memecayʉ meacʉ bárica?’ arĩ coyʉiyʉcʉ baru ʉ̃i baju, nópe arĩ coyʉbejacʉrĩ. Quénora ‘Meacʉ bajube maje jabocʉ cavarõ mearocacʉ’, arĩ coyʉjacʉrĩ ʉ̃”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. A { Nópe d̶arĩburu yóboi, ñʉja napini coreivʉbu, coyʉrĩ bʉojarãjivʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne ʉ̃i mead̶aiyena põevare apenoa ĩmaroai Corinto apepũravʉi, ã́roa põeva ne jápiabenoai cãreja diede. No joborõtamu máre Jʉ̃menijicʉre memecaicõjeijoborõ mácarõ ñʉjare. Que teni, “¿Me d̶aivʉ bárica maja?” arĩ coyʉbenamu apecʉ ʉ̃i d̶aiyena yópe ñʉje d̶ájʉroepe, yópe apevʉ ne arĩ coyʉiyepe.  3 Ñʉja “¿Me d̶aivʉ bárica maja?” arĩ coyʉbevʉ apevʉ ne d̶aiyena, yópe ñʉje d̶ájʉroepe o ne Jʉ̃menijicʉre memecaicõjeijoborõ ñʉje memecaicõjejʉrorõpe ʉ̃́re, yópe apevʉ ne d̶aiyepe. Quénora ñʉja napini coreivʉbu mʉjare pʉeno baju jʉ arãjivʉre Jesúre, memecarãjivʉ Jʉ̃menijicʉre pʉeno baju mʉje yebai, yópe ʉ̃́re memecaicõjeino mácarõpe ñʉjare. J   Jʉ̃menijicʉ ñʉjare coyʉicõjeame mʉjare Cristo yávaiye méne mamarʉmʉre caivʉ ne jipocai. Que baru d̶abetecarã ñʉja yópe ʉ̃i memecaicõjemenope ñʉje copaiyede mʉje yebai. r ] Ʉbenita ñʉjacapũravʉ “¿Meara márica?” aivʉ baru, coyʉjebu ñʉje d̶aiyede Jʉ̃menijicʉi parʉéque no joborõre quéno, ã́rore ñʉjare memecaicõjeame ʉ̃́re. Ñʉjare ʉ̃́re memecaicõjeino mácarõre jocarĩ, ye arĩ coyʉbejebu, yópe apevʉ ne coyʉiyepe. Aru no joborõ jívʉi cʉrivʉbu mʉja, ñʉjare memecaicõjeinoi ʉ̃́re. <q Jãve ñʉja cũinátʉrʉpe teiyʉbevʉ ina mʉje jẽneboi cʉrivʉ “¿Meara márica maja apevʉ pʉeno?” arĩ dápiaivʉpe. Aru nápe paivʉ máre jẽvari coyʉiyʉbevʉ ñʉja. Nácapũravʉ majibevʉtamu. Corevaicõjeivʉbuya ne d̶aiyede yópe ne ʉrõpe. Aru jẽvari coyʉivʉbu ne baju. _7 Ʉbenita ñai que arĩduyʉ coreóvajacʉrĩ iyede. Yʉ́capũravʉ cũinátʉrʉreca coyʉcʉyʉmu mʉjare ji cʉquiyede mʉjaque, yópe ji toivaicõjeiyepe apecʉre paperayocaque ji cʉede joai mʉjare jocarĩ. "= Cũinácʉ mʉje jẽneboi cʉcʉ, “Pablo parʉéque majicayʉbe majare yópe majicʉpe ʉ̃i paperayocare, ʉ̃i toivaicõjeiyede apecʉre. Ʉbenita ʉ̃i cʉede majaque parʉbecʉ majicarĩ bʉojabecʉbe majare. Quénora coyʉyʉbe yópe majibecʉpe”, ʉbenina arĩduibiya. hI Mʉjare cuavaiyʉbevʉ yʉ yo paperayocare ji toivaicõjeiyede apecʉre mʉjare parʉrõreca.  Ji coyʉiyede ñʉja Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarava ñʉje parʉé cʉvaede, yópe “¿Meara márica?” aivʉpe coyʉyʉvacari, yópe yʉre coyʉiye jaʉbepe, ye cʉyebecʉbu yʉ. Maje jabocʉ Cristo ñʉjare coyʉicõjememi mʉjare ʉ̃i yávaiye méne, ñʉje dajocare d̶arãjiyepe ayʉ mʉjare mʉje jʉ aiyede ʉ̃́re. Quénora ñʉjare coyʉicõjeimi mʉjare diede, ñʉje parʉre d̶arãjiyepe ayʉ mʉjare mʉje jʉ aiyede ʉ̃́re. Que baru cʉyebecʉbu yʉ ji coyʉiyede. lQ Mʉja jã́ivʉbu aipe ãrojarivʉre ñʉje bajure. Ʉbenita majibevʉ aipe ãrojarivʉre ñʉjare ñʉje ũmei. Cũinácʉ mʉjacacʉ “Jãve yʉ́bu Cristo jicʉ” ayʉ, coreóvajacʉrĩ ñʉjare máre Cristo jinare. + Mʉje jã́d̶ovarajiyede me jʉ aiyʉrivʉre Jʉ̃menijicʉre jaʉbevʉva, ñájine d̶arãjaramu ñʉja mʉjacavʉ caivʉre mʉje jʉ abedu. ~u Cainʉmʉa ina mʉjacavʉ “¿Meara márica apevʉ pʉeno?” arĩduivʉ, “Jãve ãmevʉ”, ʉbenina ne arĩduiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiye ména, põeva ne coreóvabenajiyepe aivʉ Jʉ̃menijicʉi majiéde, ñʉja coyʉvaivʉbu Jʉ̃menijicʉi parʉéque, jã́d̶ovarajivʉ ʉbenina ne arĩ dápiaiyede. Que teni yópe churarava ne vainí tʉrĩ jẽni jacoiyepe ne mauvare, jʉ are d̶arãjiyepe aivʉ náre ne baju jabocʉre, ʉ̃i cõjequiyepe aivʉ náre, nopedeca maje jabocʉ Cristore dápiaicõjene d̶aivʉbu ñʉja ñʉje mauvare, ne jʉ arãjiyepe aivʉ ʉ̃́re ñʉje coyʉvaiyede Jʉ̃menijicʉi parʉéque. &E Yópe churarava ne maucʉvaepe ne mauvare boaicaroveaque, nopedeca ñʉja maucʉvarivʉbu ñʉje arĩ dápiarĩ coyʉiyeque. Ʉbenita arĩ dápiarĩ coyʉrĩ majibevʉ ñʉja põeva ne arĩ dápiarĩ coyʉiyeque. Quénora Jʉ̃menijicʉ ñʉjare majide d̶aibi ʉ̃i parʉéque, ñʉje coyʉrãjiyepe ayʉ ina ʉ̃́re maucʉvarivʉre ʉ̃i yávaiyede jãvene, ne majinajiyepe ayʉ ʉbenina ne arĩ dápiaiyede. Ñʉja, Jʉ̃menijicʉi parʉre d̶aimara ʉ̃i majiéque, jã́d̶ovaivʉbu borocʉede ñʉje mauva ne ãmecoroiyede ñʉjare. /W Jãve ñʉjatamu ijãravʉi cʉrivʉ. Ʉbenita ijãravʉi cʉrivʉvacari, maucʉvabevʉ ñʉje mauvare yópe ijãravʉcavʉ Jesúre jʉ abevʉ, ne maucʉvaepe. -~S Yʉrecabu jararĩ bʉojayʉ mʉjare ji cʉede mʉjaque máre. Que baru jẽniaivʉ mʉjare. Jarare d̶abejarã yʉre ji eaquiyede mʉje yebai. Mʉjacavʉ yópe arĩ, “Pablojã dápiarĩ cõmajivʉbu yópe ijãravʉcavʉ Jesúre jʉ abevʉ, Espíritu Santore cʉvabevʉ, ne dápiarĩ cõmajiyepe. Que baru nápe d̶arĩ cõmajivʉbu Pablojã”, ʉbenina arĩduivʉbuya. Ina nópe arĩduivʉre jaracʉyʉmu yʉ jãve. o} Y Caride yʉ́vacari, Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaracacʉ, coyʉyʉbu mʉjare, ãmecoroivʉre yʉre. Yópe Cristoi coyʉiyepe põevare, náre cad̶ateni aru pued̶arĩ meacʉ põecʉpe, nopedeca coyʉiyʉvʉ mʉjare. Que baru mʉjare pued̶arĩ meacʉ põecʉpe aru mʉjare cad̶ateiyʉrĩ, paredeca jẽniaivʉ mʉjare, mʉje dajocarãjiyepe ayʉ mʉje ãmecoroiyede yʉre. “Pablo jidʉcʉ jararĩ bʉojabebi ʉ̃i cʉede majaque. Ʉbenita ʉ̃i cʉede joai majare jocarĩ, jidʉbecʉva jararĩ bʉojaibi ʉ̃i toivaicõjeiyede apecʉre paperayocare majare”, ʉbenina arĩduivʉbuya mʉja. $|A Torojʉede jínajarevʉ Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i jíye báque boje majare pʉeno baju méne. Põeva ne yávaicamuaque ye bʉojabenama coyʉivʉ diede.{ Mʉjare pare ʉrivʉ jẽniarajarama Jʉ̃menijicʉque mʉjare boje, ʉ̃i pare mearo d̶acaiye boje mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. $zA Mʉje memecaiyede náre iye jíyede mʉje jarorãjiyeque, jã́d̶ovarajivʉbu mʉja jʉ aivʉre jãve dajocabevʉva Cristoi yávaiye méne, aru mʉja jívʉre jecʉbevʉva, cad̶atenajivʉre náre aru apevʉre máre. Que baru mearore jínajarama ne pued̶aimʉre Jʉ̃menijicʉre. Zy- Mʉje jíyede apevʉre, mearore d̶aivʉbu, mʉje cʉvare d̶aiye boje náre jaʉéde. Ʉbenita pʉeno baju mearore d̶aivʉbu, obedivʉ põevare mʉje jíde d̶aiye boje ʉrarõ torojʉede Jʉ̃menijicʉre. :xm Que baru ʉ̃i mearo d̶acaiyequede, ijãravʉquede, ʉrarõ cʉvarãjaramu mʉja cainʉmʉa, jínajivʉ apevʉre jecʉbevʉva. Aru obedivʉ põeva, ina majevʉ Judeacavʉ Jesúre jʉ aipõeva cʉve cʉvabevʉ, torojʉede jínajarama Jʉ̃menijicʉre, iye jíye boje mʉje jarorãjiyede náre ñʉjaque. w Bedióva cojedeca jẽvari coyʉiyeque coyʉquijivʉ yʉ. Yópe oteiye pĩarí bʉojarĩ aru bʉcʉrĩ bʉojarĩ, oteipõecʉi ĩ́yepe ʉ̃i ãquiyeva aru ʉ̃i otequiyeva máre, nopedeca mʉja mearore d̶aivʉ baru mʉje cʉvaeque, cʉvarãjaramu mʉjare jaʉéde aru mʉje jínajiyede máre pʉeno baju, mearore d̶arãjivʉ aru cad̶atenajivʉ apevʉ põevare. Jʉ̃menijicʉrecabe jíyʉ oteiyabeare ñai oteipõecʉre aru ãiyede põeva ne ãrajiyeva. Ʉ̃́recabe mearore d̶are d̶ayʉ mʉjare máre. v Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede ñai põecʉ meacʉ ʉ̃i borore:Ʉ̃i cʉvaecarõre jívayʉbe jecʉbecʉva ina cʉve cʉvabevʉre. Aru ʉ̃i mearo d̶acaiyede ãrʉrajarama cainʉmʉa, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. 2u] Jʉ̃menijicʉ jíyʉ majibi ʉ̃i mearo d̶acaiyequede, ijãravʉquede, mʉjare ʉrarõ baju, ye jaʉbequiyepe ayʉ mʉjare. Aru caiye mʉjare jaʉéde jíniburu yóboi, ʉrarõ pʉpʉquiyebu mʉjare. Que baru cʉvarãjaramu mʉja mearo d̶acaiyequede, ijãravʉquede, cad̶atenajivʉ apevʉre. qt[ Caivʉ mʉja coapa jíjarã mʉje cʉvaecarõre yópe “Quéno baju jícʉyʉmu yʉ”, mʉje arĩ dápiaiyepedeca mʉja coapa mʉje ũmei. Chĩori jecʉrivʉ jíyʉbevʉpe yéde jíbejarã mʉja. Apecʉi jícõjeimarape máre yéde jíbejarã. Quénora torojʉrĩ jecʉbevʉva jíjarã mʉja, Jʉ̃menijicʉi ʉe boje ñai torojʉrĩ jecʉbecʉva jíyʉre. s Ãrʉjara mʉja iyede. Mʉje majióvarõ mearore d̶aru apevʉre, Jʉ̃menijicʉcapũravʉ mearo d̶acacʉyʉme mʉjare majióvarõ baju. Ʉbenita mʉje ʉrarõ mearore d̶aru apevʉre, Jʉ̃menijicʉcapũravʉ mearo d̶acacʉyʉme mʉjare ʉrarõ baju. Jẽvari coyʉiyeque oteipõecʉ ʉ̃i d̶aiyede coyʉquijivʉ yʉ. Oteipõecʉ obebeyabea oteiyabeare oteyʉ baru, ĩcʉyʉme majióvarõra jẽijãravʉ baquinói. Ʉbenita obediyabea oteiyabeare oteyʉ baru, ĩcʉyʉme ʉrarõra jẽijãravʉ baquinói. ]r3 Que baru jẽniaivʉ ina yóbecʉrã majevʉre, ne nʉrajiyepe ayʉ mʉje yebai ji nʉquiye jipocai. Cad̶atenajarama mʉjare, mʉje cójijovarĩ bʉojarãjiyepe ayʉ mʉje jínajiyede, yópe “Jínajaramu”, mʉje aiye báquepedeca jipocamia. Que teni jã́d̶ovarajaramu mʉja ji jícõjememarare, quénora jíyʉrivʉre jecʉbevʉva. Mq Ina yóbecʉrã majevʉ Jesúre jʉ aipõevare jarocʉyʉmu yʉ mʉje yebai, ne cad̶atenajiyepe ayʉ mʉjare, mʉje cójijovarĩ bʉojarãjiyepe ayʉ mʉje tãutʉrare. Que teni mʉja jã́d̶ovarajaramu jãvene iye ji coyʉiye báquede mʉje borore apevʉ majevʉ, Macedoniacavʉ, ne eaiyede yʉ́que. “Majevʉ Acayacavʉ cójijovaivʉbuya ne jínajiyede javede”, arĩ coyʉre nʉivʉ yʉ. Ñʉje earãjiyede mʉje yebai, mʉje cójijovabedu cãreja mʉje jínajiyede, pare cʉyejebu yʉ, ji coyʉrĩduiye báque boje ʉbenina mʉje borore. Aru mʉja máre cʉyejebu pare. p o  Apecʉre mʉjare toivaicõjene nʉiye jaʉbevʉ yʉre, iye mʉje jínajiyepe ayʉ jecʉbevʉva, mʉje cójijovaiye boje tãutʉrare apeʉjʉ bácarõre pʉ caride máre. Yʉ majivʉ mʉja cad̶ateiyʉrivʉre. Que baru mʉja Acaya ãmicʉrijoborõcavʉ Jesúre jʉ aipõeva mʉje borore, yópe arĩ, coyʉvaivʉ yʉ ina Macedonia ãmicʉrijoborõcavʉ Jesúre jʉ aipõevare: “Majevʉ Acayacavʉ cójijovaivʉbuya iye ne jínajiyede ina cʉve cʉvabevʉre apeʉjʉ bácarõre pʉ caride máre”, arĩ coyʉvaivʉ yʉ. Aru mʉje maumena corebevʉva jíyʉe boje, obedivʉ ina Macedoniacavʉ máre maumena corebevʉva jíyʉrivʉbu. n MmNáre me copʉ etarĩ, pued̶arĩ, cad̶ateni, jã́d̶ovajara náre aru náre daroivʉ bácavʉre máre jãvene ji coyʉiye báquede náre mʉje borore. Ñʉjare torojʉre d̶aivʉbu mʉja.;loPõecʉ ʉ̃i jẽniari jã́ru ñamejare aru ye parʉéde cʉvarivʉre, yópe arĩ, coyʉjarã mʉja: “Titobe Pablore yóvayʉ, Jesúre memecayʉ aru majare Jesúre jʉ aipõevare cad̶ateyʉ”, arĩ coyʉjarã Tito ʉ̃i borore. Aru apevʉ ina pʉcarã ʉ̃mʉva ne borore, yópe arĩ, coyʉjarã: “Macedoniacavʉ Jesúre jʉ aipõeva cójijivaivʉ ne jaroimaramu, nʉvarajivʉ ne jíye báquede Judeacavʉ Jesúre jʉ aipõeva cʉve cʉvabevʉre, põeva ne mearore jínajiyepe aivʉ maje jabocʉ Jesucristore ne pued̶aimʉre”, arĩ coyʉjarã mʉja. kAru náque jarocʉyʉmu yʉ apecʉ majecʉre, majape jʉ ayʉre Jesúre. Ñʉja bʉojaivʉbu majidivʉ ʉ̃́re pare cad̶ateiyʉcʉre apevʉre, ñʉje jã́iye boje aipe d̶arĩ cõmajiyʉre. Ʉ̃i jápiaiye boje mʉje borore, jãve napini coreyʉbe mʉja jínajivʉre jecʉbevʉva, cad̶atenajivʉre me ina cʉve cʉvabevʉre. Que baru pʉeno baju jã́cʉnʉiyʉcʉbe mʉjare. >juQue teni ʉrivʉbu ñʉja põeva ne jã́rajiyepe aivʉ mearo ñʉje d̶aiyede cainʉmʉa, yópe Jʉ̃menijicʉi jã́iyepedeca mearo ñʉje d̶aiyede. Jʉ̃menijicʉ coreóvayʉbe ñʉja jínajivʉre caiye iye tãutʉrare ina cʉve cʉvabevʉre. Ʉbenita ʉrivʉbu ñʉja põeva máre coreóvaivʉre diede. Que baru jã́cʉnʉcʉyʉme mʉjare bedióva. Aru ʉ̃́que jarocʉyʉmu yʉ apecʉ majecʉre, majape jʉ ayʉre Jesúre. Caivʉ Jesúre jʉ aipõeva me pued̶ad̶ama ʉ̃́re, ʉ̃i coyʉiye boje Jesús ʉ̃i yávaiye méne, ʉ̃i mead̶aiyede põevare. fTito pare cad̶ateiyʉbi mʉjare. Apecʉ copaicõjemecʉva ʉ̃́re mʉje yebai, ʉ̃́vacari “Corintoi copaiyʉvʉ yʉ”, áme. Que baru ji jẽniaiye báquede ʉ̃́re paredeca, ʉ̃i copainʉquiyepe ayʉ mʉje yebai, maumena corebecʉva jʉ áme yʉre. e3Jʉ̃menijicʉ Titore cad̶ateiyʉre d̶aibi mʉjare yópe ʉ̃i cad̶ateiyʉre d̶aiyepe yʉre. Que baru torojʉede jívʉ Jʉ̃menijicʉre. d Quédeca yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede: “Ñai ʉrarõ ĩñʉ mácʉ pʉpʉiyede cʉvabedejaquemavʉ. Aru ñai quĩ́jino ĩñʉ mácʉre jaʉbedejaquemavʉ”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. Nópe ayʉ, Jʉ̃menijicʉ jíyʉre ʉ̃i põevare náre jaʉéde cainʉmʉa aiyʉrejaquemavʉ. Tito aru pʉcarã ʉ̃i yóvaimara ne nʉrajino Corintoi !c;Quénora ʉvʉ yʉ caivʉ ne cʉvarãjiyepe ayʉ cũinátʉrʉra. Que baru caride mʉjacapũravʉ, cʉvarivʉ caiye mʉjare jaʉéde aru mʉjare jaʉé pʉeno máre, jíjarã, cad̶atenajivʉ ina cʉvabevʉre. Aru apenʉmʉre nácapũravʉ, cʉvarãjivʉ caiye náre jaʉéde aru náre jaʉé pʉeno máre, jínajarama, cad̶atenajivʉ mʉja cʉvabenajivʉre. Que teni caivʉ cũinátʉrʉ cʉvarãjivʉbu. fbE Yʉ ʉbevʉ mʉje jínajiyepe ayʉ apevʉre jaʉéde, pʉ mʉje cʉvabeta mʉjare jaʉéde. maS Maje jãve jíyʉru, cad̶atenajivʉ apevʉre, Jʉ̃menijicʉ torojʉcʉ me jã́ñʉme maje jíyede. Jʉ̃menijicʉ ʉbi maje jíyede yópe maje oainope, maje cʉvaecarõque. Jẽniamecʉbe majare maje jíyede maje cʉvabede. u`c Que baru maumena corebevʉva bʉojajarã iye mʉje bʉiye báquede. Mʉja pare bʉiyʉrivʉ bácavʉ iye tãutʉra cójijovaiyede, cójijovarĩ bʉojajarã máre maumena corebevʉva. Jíjarã yópe mʉje oainope, mʉje cʉvaecarõque. y_k Yʉ jícõjeiyʉbecʉvacari, majicaiyʉvʉ mʉjare. Ji dápiaru, meavʉ mʉjare mʉje bʉojaru iye tãutʉra cójijovaiye mʉje bʉiye báquede apeʉjʉ barede. Mʉjarecabu jíni bʉivʉ bácavʉ caivʉ apevʉ jívʉ ne jínajiye jipocai. Aru pʉeno baju mʉjarecabu “Jínajarevʉ” aivʉ bácavʉ máre caivʉ apevʉ “Jínajarevʉ”, ne arãjiye jipocai. ^ Mʉja me coreóvaivʉbu iyede. Maje jabocʉ Jesucristo, ʉ̃i pare ʉe boje majare, pʉeno baju mearo d̶acarejaquemavʉ majare bojecʉbeda. Ñai cʉve cʉvacʉvacari caivʉ pʉeno, ʉ̃i cʉvae boje caiye majepacʉ Jʉ̃menijicʉi parʉéde, põecʉpe teni cʉve cʉvabecʉpe caivʉ pʉeno tedejaquemavʉ ʉ̃. Aru ʉ̃i nópe teiye báque boje, cʉve cʉvarivʉpebu maja, maje cʉvae boje caiye iye Jʉ̃menijicʉi méne. Que baru ʉ̃i nópe cad̶ateiye báque boje majare, apevʉre cad̶ateiye jaʉvʉ majare máre. :]mJi coyʉiyede mʉjare diede, jícõjemevʉ mʉjare. Quénora coreóvare d̶ayʉbu mʉjare apevʉ Jesúre jʉ aipõeva ne ʉrarõ jíyena, ne pare ʉe cad̶ateiyʉe boje cʉve cʉvabevʉre, mʉje jã́d̶ovarajiyepe ayʉ mʉja máre jãve ʉrĩ cad̶ateiyʉrivʉre náre mʉje jíyeque jecʉbevʉva. \+Mʉja jʉ aivʉbu Jesúre apevʉ pʉeno. Mʉja coyʉivʉbu Jesús ʉ̃i yávaiye méne apevʉ pʉeno. Mʉja coreóvaivʉbu iye yávaiyede jãvene apevʉ pʉeno. Maumena corebevʉva mʉja memecaiyʉrivʉbu apevʉre apevʉ pʉeno. Mʉja ʉrivʉbu põevare yópe ñʉje ʉepe apevʉ pʉeno máre. Que baru quédeca pʉeno baju jíjarã mʉje cʉvaequede máre, cad̶atenajivʉ cʉve cʉvabevʉre. [%Ñʉje jã́iye boje ina Macedoniacavʉ Jesúre jʉ aipõeva ne pare cad̶ateiyʉede ina cʉve cʉvabevʉre, Titore jẽniacarã ñʉja paredeca, ʉ̃i copainʉquiyepe aivʉ mʉje yebai. Javede Tito cójijovarĩ bʉ́quemavʉ mʉje jíyede. Que baru jẽniacarã ʉ̃i cad̶atequiyepe aivʉ mʉjare, mʉje cójijovarĩ bʉojarãjiyepe aivʉ tãutʉrare, mʉje jínajiyede ina cʉve cʉvabevʉre. Z!Ñʉje coreiye báque pʉeno baju, jíma na. Mamarʉmʉre “Yópe mi ʉrõpe d̶arãjaramu ñʉja”, aquemavʉ maje jabocʉ Cristore. Aru no yóboi, “Yópe mʉje ʉrõpe d̶arãjaramu ñʉja”, aima ñʉjare, Jʉ̃menijicʉi nópe aicõjeiye báque boje náre. Y5Parʉrõreca ñʉjare jẽniaivʉ bateima, ñʉje ĩni nʉvarajiyepe aivʉ ne tãutʉrare ina Judeacavʉ Jʉ̃menijicʉi põeva cʉve cʉvabevʉre. fXEJãve coyʉivʉ yʉ mʉjare. Caino ne oainope jíma na. Aru pʉeno baju yópe ne jíye bʉojabejʉroepe jíma na. Jíbeteima ne cʉvaequede náre jaʉbede quénora. Ʉbenita náre jaʉéquede máre jíma na. Aru põecʉ cʉbeteame jícõjeñʉ mácʉ náre. Quénora návacari “Jínajarevʉ, cad̶atenajivʉ ina cʉve cʉvabevʉre”, aquemavʉ. uWcNávacari pare ñájivaivʉbu. Ʉbenita ñájivʉvacari, jã́d̶ovad̶ama Jesúre jʉ aivʉre jãve. Ñájivʉvacari, cainʉmʉa me torojʉma ne ũmei. Aru návacari ʉre cʉve cʉvabevʉtamu. Ʉbenita cʉve cʉvabevʉvacari, jecʉbevʉva jívaivʉbu ina Judea ãmicʉrijoborõcavʉ Jesúre jʉ aipõeva cʉve cʉvabevʉre yópe cʉve cʉvarivʉ ne jíjʉroepe. [V 1Mʉja, jívʉ, caride mʉjare coreóvare d̶aiyʉrivʉbu ñʉja ina Macedonia ãmicʉrijoborõcavʉ Jesúre jʉ aipõeva ne mearo d̶aiyede Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiye boje náre bojecʉbeda ʉ̃i me boje. c x} {LywusrqqXomjhhfeca`P_][YWVUUNT_RRPONMLKJIIKH^GFFDqBmA@?><;;_:9987j6522#0-v,+*_(t&n%$#"! #;?mw5 v s  2 lQMʉja, ji ʉmara, mʉje napini coreiyedeca diede d̶ajarã caiyede mʉje oainope, maje jabocʉi eaquiyepe aivʉ mʉjare ãmeno cʉbevʉre. Quénora eajacʉrĩ mʉjare pʉeno baju mearare aru me cʉrivʉre cãrijimevʉva.  Ʉbenita cʉquiyebu cavarõ mamaro aru joborõ mamaro máre. Jʉ̃menijicʉ aibi majare, “Apejãravʉ mamajãravʉ meajãravʉ baquinó cʉquiyebu jãve”. Aru caivʉ dinʉmʉ maquinócavʉ meara cʉrãjarama cainʉmʉa Jʉ̃menijicʉi jã́inoi.  Napini corejarã maje jabocʉ Jesucristoi copaidaquiyede. Aru d̶ajarã mʉja caiye iye jaʉéde mʉjare cãreja ʉ̃i daquiye jipocare. Que teni daicõjenajivʉbu mʉja ʉ̃́re maumena. Dijãravʉ ʉ̃i copaidaquijãravʉ baquinóre, yo cavarõ me ẽ́ni cũiquíyebu toaque pʉ bíjarĩ cũiyeta. Aru caiye iye ijãravʉi cʉe báquede toaijiquiyebu toaque pʉ ẽnuricoro teni cũiyeta.   Que teni caiye bíjarĩ cũiquíyebu. Que baru me cʉjarã mʉja meara teni Jʉ̃menijicʉi jã́inoi ʉ̃́re memecaivʉ. B} Yópe ñavaipõecʉi daiyepe ñamine, põeva ne majibede, nopedeca dacʉyʉme Jesucristo, põeva ʉ̃́re ne corebede. Dinʉmʉ maquinóre yo cavarõ cũiquíyebu ʉrarõ jidojarõ bʉjinoque. Aru caiye iye ijãravʉi cʉe báque me ẽ́ni cũiquíyebu toaque pʉ ne bíjarĩ cũiyeta. Aru maje cʉrijoborõ máre, caiye ijãravʉque máre, Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aiye báque, põeva ne d̶aiye báque máre, me ẽ́ni cũiquíyebu. E Maje jabocʉ Jesucristo “Copaidacʉyʉmu yʉ” arejame. Ʉbenita apevʉ põeva ne majiépe, ne jãravʉare corevaiyepe, dʉibajĩemu ʉ̃i daiyʉrĩduino. “Dabebi cãreja. Que baru dabecʉyʉme”, arĩ dápiad̶ama ʉbenina. Ʉbenita daiyʉbecʉ ãmemi. Quénora napiñʉme mʉjare. Jʉ̃menijicʉ ʉbi caivʉ põevare mead̶aimara marajiyépe ayʉ. Que baru ʉbebi ʉ̃ cũinácʉ ʉ̃i coateiyede ʉ̃́re jarʉvarĩ toabo cũiméboi. }sMʉja, ji ʉmara, ãrʉmetebejarã iyede: Jʉ̃menijicʉ jã́ñʉme cũinájãravʉ vainore yópe maje jã́iyepe mil paiʉjʉa vainore. Aru Jʉ̃menijicʉ jã́ñʉme mil paiʉjʉa vainore yópe maje jã́iyepe cũinájãravʉ vainore. @yAru caride máre mead̶ayʉbe ijãravʉre, cavarõre aru joborõre máre, ʉ̃i yávaiyeque. Mead̶ayʉbe ijãravʉre pʉ ʉ̃i ñájiovaquijãravʉ baquinóita, ʉ̃i ñájine d̶aquiyede caivʉ ãmenare, ne coatenajiyepe ayʉ ʉ̃́re jarʉvarĩ. Dinʉmʉ maquinóre cũiné d̶acʉyʉme ijãravʉre toaque. jMAru ocoque máre jarʉvarĩ bíjare d̶arejaquemavʉ ãnijãravʉcavʉ bácavʉre muiváiboque. wɄbenita nácapũravʉ coreóvaiyʉbenama Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aiye báque caijĩene. Mamarʉmʉre Jʉ̃menijicʉ cʉed̶arejaquemavʉ cavarõre aru joborõre máre ʉ̃i yávaiyeque. Cʉed̶arejaquemavʉ ijãravʉre ocoque aru oco jẽneboi.  Yʉrini, yópe arãjarama na: “Mʉja aivʉ, ‘Copaidacʉyʉmu yʉ ijãravʉi’, arejamed̶a Cristo, aivʉbu mʉja. Jãve maru no, ¿Ã́ri cʉri ʉ̃? Obediʉjʉa vaivʉ majeñecuva mácavʉ ne yainíburu yóbore. Aru ne cʉrinʉmʉre, caride máre, caiye vaivʉ cũinátʉrʉ iye vaiye báquepedeca Jʉ̃menijicʉi ijãravʉre cʉed̶ainʉmʉ yóbore”, arĩ yʉrinajarama na. . UMamarʉmʉre coreóvajarã mʉja iyede: Ãnijãravʉa bʉojaquijãravʉa baquiyéde, Cristoi copaidaquijãravʉ jipocare, darãjarama põeva Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ, yʉrivʉ, aru ne ãmeina d̶aiyʉepe d̶aivʉ. Yʉrinajarama Jʉ̃menijicʉre aru Jesucristore jʉ aipõevare máre. > uÃrʉjara ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ, Jʉ̃menijicʉre memecaivʉ bácavʉ, ne bueiye báquede mamarʉmʉre. Ãrʉjara maje jabocʉ Jesucristo, majare mead̶aipõecʉ, ʉ̃i d̶aicõjeiye báquede máre ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara ñʉje bueiye báquede mʉjare. r  _Mʉja, ji ʉmara, caride toivacaivʉ mʉjare cojedeca. Javede toivacacʉ mʉjare apeyoca paperayocare. Diyoca pʉcayocaque ãrʉre d̶aiyʉvʉ mʉjare iye bueiyede jãvene mʉje jápiaiye báquede, mʉje dápiarãjiyepe ayʉ nurié. N D̶ad̶ama na yópe majidivʉ ne coyʉino mácarõpe: “Yavimi copedini ãñʉme ʉ̃i baju bijoiye báquede. Aru vã́rico ne cuyavaimo máco copainʉri parad̶obe yaobʉrã”, ad̶ama na.[ /Ne jarʉvaru Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye méne ʉ̃i coyʉiye báquede náre, pʉeno baju meajebu náre, ne majibedu iye bueiyede aipe d̶arĩ põeva cʉrĩ bʉojarãjivʉ mearare Jʉ̃menijicʉi jã́inoi. +Ina põeva jarʉvaivʉ bácavʉ ijãravʉcavʉ ne ãmeno d̶aiyede, ne coreóvaiye boje maje jabocʉ Jesucristore, majare mead̶aipõecʉre, oatʉvaivʉ baru ne ũmene, ãmeina tenajivʉ cojedeca, bʉojarãjarama na ãmena ne mamarʉmʉre ãmeno d̶aino mácarõ pʉeno. +OYópe arĩ, coyʉivʉbu náre: “Mʉja yebacavʉ ãmevʉ. Que baru d̶ajarã caiyede yópe mʉje baju ʉrõpe”, ad̶ama na. Ʉbenita ne que aiyedeca, nárecabu yebacavʉpe paivʉ. Ne ãmeina d̶aiyʉede d̶aicõjeiye boje náre, bíjarãjarama na. Ñai d̶aicõjeñʉ apevʉre, ʉ̃́recabe ne jabocʉ. Aru apevʉ ʉ̃i yebacavʉbu. Nopedeca põecʉ apejĩene d̶aicõjeimʉ maru, ʉ̃́recabe yebacacʉpe páyʉ. 5cYávad̶ama parʉéque yópe majidivʉ ne yávaiyepe. Ʉbenita quéda ʉbenina yávad̶ama na. Apevʉ põeva dajocad̶ama ne bueiye jãve ãmene jarʉvarĩ, yópe bʉoimʉ ʉ̃i dupini nʉiyepe. D̶aicõjeivʉbu náre, ne d̶arãjiyepe aivʉ cojedeca no ãmenore yópe ne dajocarĩduino mácarõpe. \1Yópe põeva ocore earĩ coreniduivʉ ne chĩoiyepe ococobe pĩapóri popoiye boje, nopedeca põeva chĩod̶ama ina bueipõeva borocʉrivʉ ne bueiyeque, ne jʉjovaiye boje. Aru yópe ocopenibo ũmevʉque japurĩ jaroiyepe põeva majibevʉva, nopedeca ina bueipõeva borocʉrivʉ ne bueiyede majibenama, ne jʉjovaiye boje. Que teni ne bueiye báque bojecʉbevʉ. Que baru Jʉ̃menijicʉ mead̶aibi náre ne cʉrãjino pʉeno baju ñeminore, ne ñájinajinore. %Ʉbenita ʉ̃i tubamʉ, ãimacʉ yávabecʉ bácʉ, jararejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. Yávarejaquemavʉ ʉ̃́re ape yávaiyeque yópe põecʉi yávaiyepe, dajocare d̶acʉyʉ ñai Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉre ʉ̃i d̶aiye báquede ãrʉmecʉpe. ?wDajocad̶ama ne jʉ aiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene. Que teni mamated̶ama ne baju yópe põecʉ mái nʉri macarõi ʉ̃i mamateiyepe ʉ̃i dajocaiyede dimare jocarĩ. D̶ad̶ama yópe Balaam mácʉpe. Ñai Balaam mácʉ Beor bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉvacari, borocʉcʉ barejaquémavʉ. Ʉ̃i ãmeina teiye báque boje, bojede vorĩ eaiyʉrĩdurejaquemavʉ ʉ̃ mácʉ. 1Áco nomió ne jã́imore ãmenore d̶aiyʉrĩ dápiaivʉbu ṍque. Ʉetʉbevʉva ãmeina d̶arĩ ne ãmeina teiyede dajocaiye majibema na. Vainí tʉre d̶ad̶ama ina jʉ aivʉre Jesucristore parʉbevʉva cãreja ne jʉ aiyede ʉ̃́re. Náre jʉjovad̶ama yópe moa boaipõecʉ ʉ̃i jajovaiyepe moacʉre cṹvaque. Cainʉmʉa dápiad̶ama ne cʉvaiyʉede caiye ne jã́iyede. Que baru ʉrarõ ãujiñama na. Nárecabu Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶aimara márajivʉ. Que baru ʉ̃i coavaimara márajivʉbu ʉ̃́re jarʉvarĩ.  Ãmeina ñájinajivʉbu na yópe ne baju ãmeina ñájine d̶aiyepe apevʉre, ne ñájiye d̶aiye boje apevʉre. Torojʉve ted̶ama ʉbenina jãravʉre aru ñamine máre. Que teni d̶ad̶ama yo ãmenore, cʉyoje tenajivʉ ne baju põeva ne cʉyojeda jã́iyede. Aru ne yóvarãnʉiyede mʉje torojʉve teinoi cʉyoje tede d̶ad̶ama mʉjare ne torojʉrĩ jʉjovaiyede mʉjare. @y Ʉbenita ina borocʉede bueivʉ coreóvabenama ina pʉeno parʉrivʉre ne ãmeina yávaimarare. Que baru ãimara ãrʉmevʉpe dápiabevʉva d̶ad̶ama yópe ne baju ʉrõpe. Yópe põeva ne jẽiyepe ãimarare boarã́jivʉ náre, nopedeca na máre bíjaroimara márajivʉbu, ne bíjare d̶aiye boje apevʉre. T! Que teivʉreca ina ángelevacapũravʉ, ne pʉeno parʉrivʉ aru ne pʉeno cõjeivʉ máre, pued̶arĩ ãmeina yávabenama ina pʉeno parʉrivʉre Jʉ̃menijicʉi jã́inoi ñájine d̶arãjivʉ náre. !~; Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶acʉyʉme ina torojʉrĩ d̶aivʉre ãmeina ne baju ʉrõpe aru jʉ abeni ãmeina jã́ivʉre ʉ̃́re apevʉ pʉeno. Pued̶abenama ina borocʉede bueivʉ. D̶ad̶ama yópe ne baju ʉrõpe. Aru jidʉbevʉva ãmeina yávad̶ama ina pʉeno parʉrivʉre. } Maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ majibi mead̶ayʉ ina ʉ̃́re jʉ arĩ mearo d̶aivʉre yópe ʉ̃i ʉrõpe, jʉjovaivʉre jarʉvarĩ. Aru ʉ̃ majibi coreyʉ ina ʉ̃́re jʉ abeni ãmeno d̶aivʉre, ñájinajivʉre pʉ ʉ̃i ñájiovaquijãravʉ baquinóita. ?|wÑai ʉ̃mʉ meacʉ cʉcʉ barejaquémavʉ ne jẽneboi. Aru ñájiñʉ marejaquémavʉ ʉ̃i ũmei ʉ̃i jã́iyede aru ʉ̃i jápiaiyede máre ne vainí tʉiyede jãravʉa coapa. J{ Ʉbenita mead̶arejaquemavʉ Lot bácʉre, ñai meacʉ bácʉre. Ʉrarõ chĩoñʉ marejaquémavʉ Lot bácʉ ʉ̃i ũmei ina Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ bácavʉre ne ãmeina teiye báquede. z}Quédeca Sodoma aru Gomorra máre ãmicʉriĩmaroacavʉ bácavʉre Jʉ̃menijicʉ ãrʉmetebedejaquemavʉ ne ãmeina teiye báquede. Quénora cʉ̃raboa uruiboa darorĩ ocainopedeca, ẽ́ni bíjare d̶arejaquemavʉ caivʉ diĩmaroacavʉ bácavʉre. Que teni diĩmaroa quédata ũapena teni cũinéjaquemavʉ. Que d̶arĩ, Jʉ̃menijicʉ coreóvare d̶aibi caivʉ ijãravʉcavʉ cʉrãjivʉre ãmeina d̶aivʉ bárãjivʉre ʉ̃ ñájine d̶acʉyʉre na márajivʉre ne ãmeina teiye baquiyé boje. gyGQuédeca ina ijãravʉcavʉ javecavʉ bácavʉre máre, Jʉ̃menijicʉ ãrʉmetebedejaquemavʉ ne ãmeina teiye báquede. Quénora ocare d̶arĩ, muivári yaidé d̶arejaquemavʉ caivʉ ina ãmeina d̶aivʉ bácavʉre. Ʉbenita mead̶arejaquemavʉ Noé mácʉre, ñai coyʉre curĩduyʉ bácʉre põevare ne mearore d̶aiye jaʉquiyepe arĩduyʉ bácʉre. Aru apevʉ siete paivʉ bácavʉre quévʉra Noé mácʉque Jʉ̃menijicʉ mead̶arejaquemavʉ muiváibore jocarĩ. 9xkIna ángeleva ãmeina teivʉ bácavʉre Jʉ̃menijicʉ ãrʉmetebedejaquemavʉ ne ãmeina teiye báquede. Quénora darorĩ jarʉvarejaquemavʉ náre ñeminitucubʉi, ina ñájinajivʉre ne coreinoi. Nore nárecabu bʉoimara tãumeaque coreivʉ pʉ Jʉ̃menijicʉi ñájiovaquijãravʉ baquinóita. $wAÃujinajivʉbu na apevʉi cʉvede, tãutʉrare máre. Que teni jʉjovarãjivʉbu mʉjare ne bueiye borocʉeque, ĩnajivʉ mʉje cʉvaede. Ʉbenita javede Jʉ̃menijicʉ “Ina borocʉede bueivʉ ñájinajarama”, arejaquemavʉ. Que teni bíjarãjarama na Jʉ̃menijicʉre jocarĩ. .vUObedivʉ põeva náre jʉ arĩ, yóvarĩ nʉri, napedeca ʉrarõ ãmeno d̶arãjivʉbu. Ne d̶aiye boje nópe, ãmeina yávarãjarama ina jʉ aivʉre Jesucristore. 4u cJavede Israecavʉ bácavʉ ne jẽneboi cʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva ʉbenina. “Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãveneca yávaivʉbu ñʉja”, borocʉrĩ arejaquemavʉ na mácavʉ. Nopedeca bueipõeva ʉbenina cʉrãjivʉbu mʉje jẽneboi. “Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãveneca bueivʉbu ñʉja”, borocʉrĩ arãjivʉbu na. Ʉbenita yavenina bueni bʉ́rãjivʉbu ne yávaiyede jãve ãmene. Aru jʉ abevʉvacari maje jabocʉ Jesucristore, ñai mead̶ayʉ bácʉre náre, “Maje jabocʉ ãmemi ʉ̃”, arãjivʉbu na. Yópe põecʉ ʉ̃i bojed̶aiyepe ʉ̃i ʉrõre bojed̶ainoi ʉ̃ jino maquiyépe ayʉ, nopedeca Jesucristo ʉ̃ jinare d̶aibi náre ʉ̃i meiye báque boje ʉ̃i jivede. Aru ne yávaiyede jãve ãmene bueiye boje, maumejiena bíjare d̶arãjarama ne baju. qt ]Que baru ʉ̃i yávaiyede coyʉcayʉ bácʉ cʉbedejaquemavʉ coyʉyʉ bácʉ ʉ̃i baju dápiainore yópe ʉ̃i baju ʉrõpe. Quénora caivʉ ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaivʉ bácavʉ memecarejaquemavʉ ʉ̃́re. Aru coyʉrejaquemavʉ ʉ̃i dápiaiyede yópe ʉ̃i ʉrõpe. Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santo coyʉicõjenejaquemavʉ na mácavʉre.Ps Mamarʉmʉ coreóvajarã mʉja iyede: Põecʉ cʉbebi ʉ̃i baju coyʉrĩ bʉojayʉ aipe aiyʉrõre Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaino mácarõre ʉ̃i toivaicõjeino mácarõre ʉ̃i yávaiyede. 6r gÑʉje jã́ino mácarõ aru ñʉje jápiaino mácarõ máre nopedecabu iye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaiye báquepe javede. Que baru iye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaiye báqueque ʉ̃ jã́d̶ovaimi jãvene ñʉje coyʉiyede iye vaiye báquede ñʉjare. Jápiarĩ ad̶ajarã mʉja iye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaiye báquede. Yópe pẽoibʉque põeva ne quĩ́jino jã́ri eaiyepe ñeminoi pʉ miad̶áe tʉiyeta aru aviá ʉ̃i boiyeta ne jã́rajiyepe aivʉ me, nopedeca iye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaiye báqueque ʉ̃ coreóvare d̶aibi mʉjare quĩ́jino pʉ Jesucristoi copaidaiyeta, ʉ̃i coreóvare d̶aquiyede mʉjare me caiyede mʉje ũmei. dq CAru ñʉjavacari jápiarejacarã ñʉje baju ñʉje cámucobeaque iye yávaino mácarõre cavarõ mearore jocarĩ ñʉje cʉe báquede Jesucristoque dicũ cʉ̃racũ meacũ bajui, Jʉ̃menijicʉi cʉe báque boje nore. Mp Majepacʉ Jʉ̃menijicʉvacari pued̶arejame Jesúre aru mearore jídejame ʉ̃́re ʉ̃i aiye báquede ʉ̃i yávaino mearoque: “Ñaime jímacʉ, ji ʉmʉ. Torojʉvʉ yʉ ʉ̃́re”, arejame. Mo Borocʉbedejacarã mʉjare ñʉje bueiye báquede maje jabocʉ Jesucristoi parʉéde. Aru borocʉbedejacarã mʉjare ñʉje bueiye báquede dacʉyʉre cojedeca ijãravʉi. Ñʉje bueiye báque ñʉje baju dápiaiye ãmevʉ. Quénora ñʉjavacari jã́rejacarã ñʉje baju ñʉje yacorʉaque Cristoi ʉrarõ parʉéde. Ln Que baru d̶aquijivʉ yʉ caiyede ji oainope, mʉje ãrʉri bʉojarãjiyepe ayʉ caiye iye yávaiye méne ji yainíburu yóbore máre. Ina Jesucristo meacʉ bajure jã́ivʉ bácavʉ ne coyʉino gm IMaumejie yaicʉ́yʉmu yʉ yópe maje jabocʉ Jesucristo ʉ̃i majide d̶aiye báquepe yʉre. l  Meavʉ ãrʉre d̶ayʉ mʉjare ji cʉede cãreja ijãravʉi iye yávaiye méne ji coyʉiyede, mʉje dápiare nʉrajiyepe ayʉ diede. Tk # Que baru ãrʉre cure d̶aiyʉvʉ yʉ mʉjare cainʉmʉa iye yávaiye ji coyʉiyede. Javede mʉja coreóvarejaquemavʉ diede aru jʉ arejaquemavʉ iye yávaiyede jãvene ne bueiye báquede mʉjare. j   Que baru torojʉrĩ copʉ etaimara márajivʉbu mʉja maje jabocʉ Jesucristo, majare mead̶ayʉ, ʉ̃i jaboteino cũiménoi. i   Mʉja, jívʉ, que baru mʉje memecaiye méque, mʉje d̶aiye mearoque máre, coreóvare d̶ajarã jãve Jʉ̃menijicʉi beoiye báquede mʉjare, ʉ̃i cutuiye báquede máre. Que d̶aivʉ baru, mʉja ye vainí tʉrĩ bíjabenamu Jʉ̃menijicʉre jocarĩ. Fh  Ʉbenita ñai d̶abecʉ baru diede aru die jaʉru ʉ̃́re, yópe põecʉpe joarõi jã́ri eabecʉ mimini quĩ́jino jã́ñʉ joabenoi, nopedeca jápiarĩ eabecʉ cavarõ mearoquede, Jʉ̃menijicʉ jinore coreóvabebi. Quénora jápiarĩ eayʉ ijãravʉquede, coreóvaibi diede. Ʉ̃́recabe ãrʉmeteyʉ Jʉ̃menijicʉi ãrʉmeteiye báquede ʉ̃i ãmeina teiye báquede aru Jʉ̃menijicʉi jarʉvaiye báquede ʉ̃i boropatejʉroe báquede. ~g wMʉja d̶aivʉ baru diede, aru caijãravʉa pʉeno baju d̶aivʉ baru diede, jũracʉbenamu mʉja. Aru mʉje d̶aiye bojecʉbe ãmequiyebu. Quénora ʉetʉbevʉva memecarãjivʉbu mʉja, mʉje coreóvaiye boje me maje jabocʉ Jesucristore. Qf Me cʉrĩ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe ʉ̃́re memecarĩ, ʉjarã mʉja apevʉ Jesúre jʉ aivʉre yópe mʉje ʉepe mʉjeyovare. Aru ʉrĩ apevʉ Jesúre jʉ aivʉre, ʉjarã mʉja caivʉre máre. ie MMearore aru ãmenore máre coreóvarĩ, d̶aicõjejara me mʉje dápiaiyede aru mʉje d̶aiyede máre. D̶aicõjeni mʉje baju me, napijara mʉja. Napini, me cʉjarã mʉja yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe ʉ̃́re memecaivʉ. dd CQue baru jaʉvʉ mʉjare mʉje memenajiye, mʉje cʉrãjiyepe aivʉ me Jʉ̃menijicʉi jã́inoi. Javede jʉ ad̶avʉ̃ Jesucristore. Jʉ arĩ, meara tejarã mʉja. Meara teni, coreóvajarã mearore aru ãmenore máre. c {Ijãravʉcavʉ ãmena ãmeina dápiad̶ama aru ãmed̶ad̶ama ne ãmeina d̶aiyʉepe. Que teni bíjare nʉñama na. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ pʉeno meacʉ baju me dápiaibi aru me d̶aibi máre. Que teni cʉbi me cainʉmʉa. Aru Jʉ̃menijicʉ “Mearo d̶acacʉyʉmu yʉ mʉjare”, ʉ̃i ʉrarõ mearo aino mácarõque, bíjabede d̶aibi mʉjare, yópe ne bʉoimarare dupini nʉre d̶aiyepe, mʉje cʉrãjiyepe ayʉ me ʉ̃́pe. Que baru mʉja meara, me dápiaivʉ, me d̶aivʉ máre bʉojarãjivʉbu. 'b IJʉ̃menijicʉ coreóvare d̶aibi majare Jesucristore, ñai cutuyʉ bácʉre majare, maje ʉ̃ jina marajiyépe ayʉ. Cutuibi majare, maje cʉvarãjiyepe ayʉ me ʉ̃́pe aru maje d̶arãjiyepe ayʉ mearore ʉ̃i d̶aiyepe. Caride maje coreóvaiye boje Jesucristore, Jʉ̃menijicʉ cʉvare d̶aibi majare caiye jaʉéde majare, maje cʉrãjiyepe ayʉ me ʉ̃i jã́inoi, ʉ̃́re memecaivʉ ʉ̃i parʉéque. ^a 7Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acajacʉrĩ mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Aru torojʉrĩ me cʉre d̶ajacʉrĩ mʉjare cãrijimevʉva pʉeno baju mʉje majiéque maje jabocʉre. Jesúre jʉ aipõeva ne mearo d̶aino s` cYʉ́bu Simón Pedro, Jesucristore memecayʉ aru ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaracacʉ. Toivacaivʉ yʉ mʉjare, jʉ aivʉre cũinátʉrʉ ñʉjaque Jʉ̃menijicʉre, majare mead̶aipõecʉ pʉeno meacʉ baju Jesucristore. f_ G Mimamicoi mára, Jʉ̃menijicʉi beoimo mácoi mára, meaicõjed̶ama mʉre. Quénoramu.i^ M Apeno ʉrarõ coyʉinore coyʉiyʉvʉ mʉjare. Ʉbenita yore toivaiyʉbevʉ yʉ. Quénora napini coreivʉ yʉ jã́cʉdacʉyʉ mʉje yebai, yávacʉyʉ ji bajumiareca, maje bʉojarãjiyepe ayʉ torojʉrivʉ maje ũmei. ]  Que teni ʉ̃́re jacoyʉivʉ baru, jʉ aivʉ ʉ̃i bueiye borocʉede, yóvaivʉbu ʉ̃́que ãmeina d̶aivʉ. Meaicõjeino +\ Q Ácʉ põecʉ buecʉdayʉ baru mʉje yebai ape bueiyede Jesúi bueiye báquede jarʉvarĩ, ñaine copʉ etabejarã mʉje cʉ̃ramiai aru jacoyʉbejarã ʉ̃́re. ][ 5 Aru ácʉ põecʉ buebecʉ yópe Jesucristo ʉ̃i bueiye báquepedeca quénora bueyʉ baru ape bueiyede Jesúi bueiye báquede jarʉvarĩ, ʉ̃́recabe yóvabecʉ Jʉ̃menijicʉre. Ʉbenita ácʉ põecʉ bueyʉ baru yópe Jesucristo ʉ̃i bueiye báquepedeca, ʉ̃́recabe yóvayʉ Jʉ̃menijicʉre aru Jʉ̃menijicʉi mácʉre máre. DZ Me jã́jara mʉja, mʉje bíjabenajiyepe aivʉ yo bojed̶aino jaʉrõre mʉjare, mʉje memecaiye boje. Quénora me d̶ajarã mʉja, cʉvarãjivʉ caino no bojed̶aino jaʉrõre mʉjare. hY KObedivʉ jʉjovaivʉ cuivʉbu yore ijãravʉi. Nárecabu jʉ abevʉ Jesucristore jãve dayʉ bácʉre põecʉpe ijãravʉi. Ácʉ põecʉ que ayʉ baru, ʉ̃́recabe jʉjovayʉ põevare aru maucʉvacʉ Cristore máre. ?X yAru maja ʉrivʉ baru Jʉ̃menijicʉre, d̶arãjivʉbu caiyede yópe ʉ̃i d̶aicõjeiye báquepe. D̶aicõjeimi ʉ̃ majare apevʉre ʉrĩ cʉrivʉre. Mʉja jápiaivʉbu no d̶aicõjeino mácarõre, mʉje jʉ aiye báquede Jesúre mamarʉmʉre. Aru caride máre jʉ aivʉbu nopedeca. Ina jʉjovaivʉ põevare W 9Aru mʉ, jíco, ji ʉmo, caride yʉ jẽniaivʉ mʉre. Ʉrãjarevʉ majevʉre, caivʉ maja Jesúre jʉ aivʉ. Yʉ toivacabevʉ mʉre apeno d̶aicõjeino mamarore. Quénora ji toivacaiye mʉre cũinátʉrʉbu no d̶aicõjeino mácarõ, maje jʉ aiye báque Jesúre mamarʉmʉre. KV Majivʉ yʉ apevʉ mímaracavʉre cʉrivʉre jʉ arĩ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene yópe majepacʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i d̶aicõjeiyepe majare. Que baru pare torojʉvʉ yʉ ji ũmei. 4U cMaje cʉede ijãravʉi cʉrãjaramu maja me, coreóvaivʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene aru ʉrivʉ majevʉre. Majepacʉ Jʉ̃menijicʉ, mamacʉ Jesucristomaque, mearo d̶acacʉyʉme majare bojecʉbeda ʉ̃i me boje, ʉ̃i cõmaje ãroje jã́iyede aru ʉ̃i cãrijimene cʉre d̶aiyede máre. LT Ñʉja ʉrivʉbu mʉjare, ñʉje majié boje Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene. Que baru caivʉ maja cʉrivʉbu majidivʉ iye yávaiyede jãvene caride. Aru cainʉmʉa cʉrãjaramu maja dieque. S Yʉ, bʉcʉcʉ, Jesucristore jʉ aivʉre coreipõecʉ, toivacaivʉ mʉre, jíco, Jʉ̃menijicʉi beoimore aru mímarare máre. Meaicõjeivʉ mʉjare. Yʉ́vacari jãve ʉvʉ mʉjare, maje coreóvaiye boje Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene. Aru yʉ cũinácʉra ãmevʉ ʉcʉ mʉjare. Ʉbenita caivʉ ina coreóvaivʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene, na máre ʉrivʉbu mʉjare. kRO Maje jabocʉ Jesucristo mearo d̶acajacʉrĩ mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Majepacʉ Jʉ̃menijicʉ, mʉjare ʉcʉ, ʉre d̶ajacʉrĩ mʉjare. Aru ñai Espíritu Santo yóvajacʉrĩ mʉjare cũinávʉpe. Quénoramu.MQ Caivʉ Jesúre jʉ aipõeva yore cʉrivʉ meaicõjed̶ama mʉjare. bP= Me jacoyʉjarã mʉja mʉjevʉre mʉje jivare nuri, mʉje Jʉ̃menijicʉ jina mae boje. O Mʉja, jívʉ, quénoramu caride. Meatejarã mʉje d̶aiyede. Aru cainʉmʉa pʉeno baju mearore d̶are nʉjara mʉja. Me jápiarĩ jʉ ajarã ji coyʉiyede mʉjare. Cũinátʉrʉ mʉje ũme me cʉjarã caivʉ mʉja cũinátʉrʉ. Cãrijimenoque me cʉjarã mʉja. Que d̶aru, Jʉ̃menijicʉ, ñai majare ʉcʉ aru majare cãrijimenoque cʉre d̶ayʉ, cʉcʉyʉme mʉjaque. 9Nk Yo paperayocare toivaicõjeivʉ apecʉre mʉjare ji cʉede joai mʉjare jocarĩ, mʉje meatenajiyepe ayʉ mʉje d̶aiyede, ji eaquiye jipocamia mʉje yebai. Que tedu, mʉjare ñájine d̶aiye jaʉbequiyebu yʉre, yópe Cristoi d̶aicõjeiyepe yʉre caivʉ ʉ̃́re jʉ aipõevare ãmeina d̶arĩ cõmajivʉre. Ʉ̃́recabe parʉre d̶abecʉ ñʉjare, ñʉje chĩore d̶arĩ, dajocare d̶arãjiyepe ayʉ põevare ne jʉ aiyede ʉ̃́re. Quénora parʉre d̶aibi ñʉjare, ñʉje torojʉre d̶arĩ, parʉre d̶arãjiyepe ayʉ náre ne jʉ aiyede ʉ̃́re. ZM- Mʉje mearore d̶aiyede, parʉre nʉivʉbu mʉje ũmei. Aru mʉjare ñájine d̶aiye jaʉbevʉ ñʉjare. Que baru ñʉja bʉojabenamu jã́d̶ovaivʉ iye parʉéde, Cristoi cʉvare d̶aiyede ñʉjare. Aru parʉbevʉpe teivʉbu mʉje jã́inore. Ʉbenita parʉbevʉvacari, torojʉvʉ ñʉja, mʉje parʉre nʉiye boje mʉje ũmei. Aru cainʉmʉa jẽniavaivʉbu Jʉ̃menijicʉque, ʉ̃i parʉre nʉre d̶aquiyepe aivʉ mʉjare mʉje ũmei, pʉ mʉjare ye jaʉbeta. UL# Põeva ne mearore d̶aiyede, d̶aivʉbu yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe ʉ̃i yávaiye jãveque. Aru Cristo ñʉjare jã́d̶ovaicõjememi ʉ̃i parʉéde, ñʉje ãmeina d̶arãjiyepe ayʉ ina yávaiyede jãvene d̶aipõevare. Quénora ñʉjare jã́d̶ovaicõjeimi ʉ̃i parʉéde, ñʉje cad̶atenajiyepe ayʉ náre. K Ñʉje earãjiyede, mʉjacavʉ ãmeina d̶arĩ cõmajivʉ baru, mʉja coreóvarãjaramu ñʉjare Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara bajure, ñʉje ñájine d̶arãjiye boje náre Cristoi parʉéque. Ʉbenita ñʉja jẽniavaivʉ Jʉ̃menijicʉque, mʉje ãmeina d̶abenajiyepe aivʉ. Mʉje ãmeina d̶arĩ cõmajibedu, ñamene ye ñájine d̶abenajaramu ñʉja parʉéque. Ñʉje parʉéde jã́d̶ovamenu, “Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara ãmema”, ʉbenina arĩ dápiarãjichʉvʉ mʉja ñʉjare. Ye baju ãmevʉ ñʉjare. Pare ʉrivʉbu ñʉja caiye pʉeno, mʉje mearore d̶arãjiyepe aivʉ. BJ} Mʉje coreóvarãjiyede cʉrivʉre Jesucristoque cũinávʉpe, coreóvarãjaramu ñʉjare, mʉjare coreóvare d̶aivʉ bácavʉre, ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara bajure. I Jã́ri corevajarã mʉja coapa mʉje baju, jã́d̶ovarajivʉ jʉ are nʉivʉre maje jabocʉ Jesucristore dajocabevʉva o ʉ̃́re jʉ aiyede dajocaivʉ bácavʉre. Me dápiarĩ corevajarã mʉje bajumia. Que teni coreóvarãjaramu cʉrivʉre Jesucristoque cũinávʉpe, ʉ̃́re jʉ aivʉ baru. Ʉbenita ʉ̃́re jʉ abevʉ baru, coreóvarãjaramu cʉbevʉre ʉ̃́que cũinávʉpe. 9Hk Cristo jã́d̶ovamecʉ bácʉvacari ʉ̃i parʉéde ne pẽvari boarĩ́ jarʉvaiye báquede ʉ̃́re jocʉcʉjaravena, caride apʉcʉ cʉbi Jʉ̃menijicʉi parʉéque. Ʉ̃pedeca ñʉja ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara, ʉ̃́que cʉrivʉ cũinávʉpe, parʉbevʉvacari, jã́d̶ovarajaramu ʉ̃i parʉéde ñʉje cʉvaede, ñʉje ñájine d̶arãjiyede mʉjacavʉ ʉ̃́re jʉ aipõeva ãmeina d̶arĩ cõmajivʉre. rG] Mʉjarecabu jẽniaivʉ ji jã́d̶ovaquiyepe aivʉ yʉre Cristoi coyʉicõjeimʉ bajure. Ji eaquiyede jã́d̶ovacʉyʉmu jãve baju ji cʉvaede Cristoi parʉéde. Ʉ̃́recabe parʉbecʉ ãmecʉ. Quénora parʉcʉ bajutame. Que baru parʉre d̶acʉyʉme yʉre mʉje jẽneboi, ji ñájine d̶aquiyepe ayʉ ʉ̃́re jʉ aipõeva ãmeina d̶arĩ cõmajivʉre. ,FQ Ji eaquiye jipocamia mʉje yebai bedióva cojedeca, parʉrõreca coyʉiyʉvʉ mʉjare yo paperayocaque ji cʉede joai mʉjare jocarĩ. Ji cari eaquiyede napimecʉva jãve jararĩ ñájine d̶acʉyʉmu caivʉ mʉjacavʉ ãmeina d̶are nʉivʉre. Javede, ji pʉque cʉe báquede mʉjaque, quédeca coyʉcacʉ parʉrõreca mʉjare. Coyʉcacʉ mʉjacavʉ ãmeina d̶aivʉre ji eaquiye jipocamia aru caivʉ apevʉre máre. E 5 Ji eaquiyebu cari yóbecʉe ji eaiye jã́cʉnʉiyede mʉje yebai. Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede: “Ñai põecʉ apevʉ ne boro coyʉrĩ ad̶aimʉ maru, ‘Ãmeina d̶ayʉbe’ aivʉ baru ʉ̃i borore, pʉcarã o yóbecʉrã o apevʉ máre majidivʉ bácavʉ ʉ̃i ãmeina d̶aiye báqueda boro coyʉiye jaʉvʉ náre ʉ̃i borore”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. D9 Jidʉvʉ yʉ ji copaidaquiyede mʉje yebai Jʉ̃menijicʉ ji mearore jímʉ cʉyoje tede d̶acʉyʉre yʉre bedióva cojedeca mʉje jã́inore. Apevʉ mʉjacavʉ cʉrivʉbuya mʉje ãmeũmeque. Apevʉ mʉjacavʉ ãmeina d̶arĩ cʉrivʉbuya apevʉque némarebʉcʉva ãmevʉque. Aru apevʉ mʉjacavʉ caino ãmenore d̶aivʉbuya. Nópe teni ãmeina teima javede. Aru chĩomeni oatʉvabenama cãreja ne d̶aiyede. Quénora ãmeina tede nʉivʉbuya. Chĩomeni oatʉvabedu ji daquiye jipocai, chĩori ocʉyʉmu yʉ pare, náre boje.vCe Jidʉvʉ yʉ ji copaidaquiyede mʉje yebai, apevʉ mʉjacavʉ d̶abevʉ bárãjivʉre yópe mʉjare jaʉépe. Apevʉ jararĩ pare ãd̶amateiyʉrãjichʉma. Aru apevʉ tebutenajichʉma. Apevʉ jijatenajichʉma ʉbenina. Apevʉ d̶arãjichʉma ne baju ʉrõpe dápiabevʉva mearore o ãmenore apevʉre. Apevʉ coyʉrãjichʉma ãmenore caivʉ ne jápiaiyede apevʉi borore. Apevʉ yávarãjichʉma jápiabenoi ãmenore apevʉi borore. Apevʉ “¿Meara márica apevʉ pʉeno?” arĩ dápiarãjichʉma. Aru apevʉ maucʉvarĩ, cãrijovari, boaiyʉrãjichʉma apevʉre. Mʉjacavʉ ne nópe d̶aru, ji copaidaquiyede torojʉbecʉyʉmu yʉ. Aru mʉja máre torojʉbenajaramu, ji jararĩ ñájine d̶aquiye boje mʉjare, mʉje nópe ãmeina teiye boje. AB{ Caiye iye ji toivaicõjeiyede apecʉre mʉjare jã́ri boroteivʉ bácavʉ dápiabejarã mʉja coyʉyʉre ñʉje d̶aiyede, mʉje arĩ coyʉrãjiyepe ayʉ “Meavʉ” o “Meamevʉ”. Mʉja ãmevʉrecabu coyʉrãjivʉ méne o meamene ñʉje d̶aiyede. Quénora Jʉ̃menijicʉrecabe coyʉcʉyʉ diede ñʉjare. Ʉbenita caiye iye ji toivaicõjeiyeque apecʉre coyʉyʉbu yʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore, ji cʉe boje Cristoque cũinávʉpe, mʉje parʉre nʉrajiyepe ayʉ mʉje ũmei. Que baru mʉja, jívʉ, caiye ñʉje d̶aiyeque cad̶ateiyʉrivʉbu mʉjare. A  Titore jẽniacacʉ parʉrõreca, ʉ̃i nʉquiyepe ayʉ mʉje yebai. Aru jarocacʉ apecʉ majecʉ Jesúre jʉ aipõecʉre ʉ̃́que. ¿Mʉje dápiaru, Titojã jʉjovarĩ mʉjare? Mʉja me majidivʉbu jãve Titojã jʉjovabevʉ bácavʉre mʉjare. Me majivʉ yʉ náre, yʉpedeca, cainʉmʉa mearore dápiaivʉre aru mearore d̶aivʉre máre. Que baru ñʉja ye jʉjovabevʉ mʉjare. @1 ¿Aipe d̶arĩ mʉjare jʉjovarĩ, ĩñʉ bʉojari yʉ mʉje tãutʉrare? ¿Mʉje dápiaru, ina ji jaroimara mácavʉre jʉjovaicõjeari mʉjare? L? Apevʉ mʉjaque cʉrivʉ, yópe arĩ, ãmecorovaivʉbuya yʉre: “Jãve Pablo jẽniamemi ñʉje tãutʉrare. Ʉbenita jʉjovarĩ ĩñʉme ñʉje tãutʉrare majibevʉva”, ávaivʉbuya. u>c Yʉ torojʉcʉ baju jícʉyʉmu caiye ji cʉvaede aru ji bajure máre, cad̶atecʉyʉ mʉjare, ji ʉe boje mʉjare. Ʉbenita mʉjare pʉeno baju ʉre nʉñʉreca yʉ, mʉjacapũravʉ ji jã́inore quĩ́jino baju ʉre nʉivʉbu yʉre. = Javede pʉque jã́cʉnʉcacʉ mʉjare. Aru caride mead̶ayʉbu ji cʉvede, jã́cʉnʉcʉyʉ mʉjare bedióva cojedeca. Aru yópe jipocai ji d̶aiye báquepedeca, jẽniamecʉyʉmu mʉje tãutʉrare. Mʉje cʉvaede cʉvaiyʉbevʉ yʉ. Quénora cʉvaiyʉvʉ yʉ mʉjare Cristo jinava. Mʉjarecabu yópe jímarape yʉre. Ʉbenita mamara ãmevʉrecabu bojed̶acaivʉ nébʉcʉvare ne ãrajiyeva. Quénora nébʉcʉvarecabu bojed̶acaivʉ némarare ne ãrajiyeva. Que baru yʉ jacopʉiyʉbevʉ mʉje tãutʉrare. #<? Yʉ ãmevʉ apevʉ ne cãchinocacʉ. Quédeca mʉjacapũravʉ máre ãmevʉ apevʉ Jesúre jʉ aipõeva cójijivaivʉ ne cãchinocavʉ ji jã́inore. Mearo d̶acaiyede ye d̶abetecacʉ yʉ pʉeno baju apevʉre boje mʉje pʉeno. Jãve jẽniametecacʉ mʉje tãutʉrare, yópe ji jẽniaiyepe apevʉ Jesúre jʉ aipõeva cójijivaivʉre. Ʉbenita, “Pablo ñʉjare ãmeina jã́ñʉmebu”, ʉbenina arĩ dápiabejarã mʉja. Mʉje ʉbedu ji jẽniame máquede mʉje tãutʉrare, chĩori jẽniañʉmu mʉje ãrʉmenajiyepe ayʉ diede. ;1 Ji cʉe báquede mʉjaque Jʉ̃menijicʉ yʉre d̶are d̶áme põeva ne jã́mene, ne d̶arĩ majibede, aru ape parʉéque d̶aiyede máre, jã́d̶ovacʉyʉ yʉre jãve Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimʉ bajure. Caiye iye ji d̶aiyede napini d̶acacʉ yʉ. /:W Ji nópe toivaicõjeiye boje apecʉre, ãrʉmecʉpe teivʉ yʉ. Ʉbenita jaʉteavʉ̃ yʉre, mʉje jápiaiye boje ina Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarape teniduivʉ ne borocʉrĩ coyʉiyede Jesús ʉ̃i yávaiye ména aru yʉrã máre. Ñamene yʉre aru yéde ji parʉéde coyʉiye jaʉrĩduavʉ̃ mʉjare. Ʉbenita mʉje coyʉbe boje, coyʉiye jaʉteavʉ̃ yʉre ji bajuma. Na “Pablo bojecʉbecʉbe”, ʉbenina ávaivʉbuya. Ʉbenita yʉ bojecʉbecʉvacari, ye ne cãchinocacʉ ãmevʉ yʉ. Aru ji pʉeno meara ãmema na. :9m Aru, “Meavʉ” ayʉbu, torojʉcʉ máre yʉre ijiéde, apevʉ yʉre ne ãmeina yávaiyede, yʉre jaʉéde, apevʉ yʉre maucʉvarĩ ne ñájine d̶aiyede yʉre, aru ji cãrijiyede. Caiye iye ãmeno vaiyede yʉre Cristo jicʉ bae boje, “Meavʉ yʉre” ayʉ, torojʉvʉ yʉ. Ji parʉbe boje, majivʉ Cristo cad̶ateyʉre yʉre ji d̶aiyede ʉ̃i parʉé majiéque. Pablo ʉ̃i cãrijino Corintocavʉ Jesúre jʉ aipõevare boje j8M Ʉbenita yópe arĩ, coyʉáme: “Dajocare d̶abecʉbu yʉ mi ñájiyede iye parʉbede d̶aiyede mʉre. Quénora cainʉmʉa parʉre d̶acʉyʉmu mʉre ji mearo d̶acaiyeque bojecʉbeda ji me boje. Que teni ye jaʉbequiyebu mʉre cainʉmʉa. Mʉ́tamu cʉcʉ ye parʉbecʉ, yéde d̶aiye majibecʉ. Dinʉmʉmareca yʉ́vacari jã́d̶ovañʉmu ji parʉé majiéde, cad̶atecʉyʉ mʉre”, áme maje jabocʉ Cristo. Que baru yʉ torojʉcʉ baju “¿Meacʉ bárica?” arĩ coyʉre nʉquijivʉ pʉeno baju, ji parʉbe boje ji bajuma, cʉvacʉyʉ Cristoi parʉé majiéde, apevʉ ne jã́rajiyepe ayʉ diede. 7 Yóbecʉrinʉmʉa jẽniacacʉ maje jabocʉ Cristore, ʉ̃i dajocare d̶aquiyepe ayʉ iye ʉ̃i ñájine d̶aiyede yʉre. 8}|{zyx-w2uuss(rnpo n'nkaihUggedcbb5al__;^\]s\[ZYXWVUTSS)RAQ0PP4O[NMMHLJIIBHGF{DCAA"@?<>Z==<\;.:99l8P7S6854322)10/S.l--+)(@&%&$G#z"! " +h  n8V8LlɄbenita maje jabocʉ Jesucristo cad̶ateame yʉre aru parʉre d̶áme yʉre, ji coyʉquiyepe ayʉ caiye iye ʉ̃i yávaiye méne. Aru cainoa joborõacavʉ nore cʉrivʉ bácavʉ jápiaima diede. Que teni maje jabocʉ Jesucristo mead̶ame yʉre ʉrarõ ãmenore jarʉvarĩ, yópe jẽni ĩ́yepe põecʉre yavide jocarĩ. SlMamarʉmʉre ji nʉiye báquede jabova ne ãmeina teivʉre jẽniari jã́iñami, coyʉcʉyʉ ji d̶aiye báquede ne boro coyʉrĩ ad̶aiye báque boje yʉre, põecʉ cʉbeteame yóvayʉ yʉre. Quénora caivʉ dajocaima yʉre. Jẽniaivʉ Jʉ̃menijicʉque ʉ̃i ãrʉmetequiyepe ayʉ yo ne ãmeno d̶aino mácarõre yʉre. talQue teni mʉ́vacari máre me jã́jacʉ ʉ̃́re, ʉ̃i maucʉvae boje parʉrõreca maje yávaiye méne. -SlÑai Alejandro, tãure memeipõecʉ, d̶arejame ʉrarõ ãmeno yʉre. Maje jabocʉ Jesucristo ñájine d̶acʉyʉme ʉ̃́re ʉ̃i nópe d̶aiye báque boje. oWl Mʉ dayʉ, davacajacʉ yʉre ji pʉenocacaje cuitótecajede, ji dajocaino mácarõre Troas ãmicʉriĩmaroi, Carpoi cʉ̃rami. Aru davacajacʉ ji paperatucuboare aru ji toivaiyocare máre. Ʉvʉ yʉ iye toivaiyocare pʉeno baju. ;ql Jarocacʉ yʉ Tíquicore Éfeso ãmicʉriĩmaroi. l Ñai Lucas quécʉrabe cʉcʉ yʉ́que caride. Vorĩ davajacʉ mʉ́que Marcore, ʉ̃i coreóvaiye boje cad̶ateiyede ji memeinore. W'l Ãñʉ Demas dajocame yʉre ʉ̃i ʉe boje ijãravʉquede aru nʉamed̶a Tesalónica ãmicʉriĩmaroi. Crescente nʉamed̶a Galacia ãmicʉrijoborõi. Aru Tito máre nʉamed̶a Dalmacia ãmicʉrijoborõi. El Caride meatejacʉ, jã́cʉdacʉyʉ maumena ji yebai. }slQue baru yópe ñai cúyayʉ ʉ̃i jacopʉiyepedeca ʉ̃i cúyaiye bojede eayʉ apevʉ jipocai, yʉre máre jícʉyʉme maje jabocʉ Jesucristo ʉ̃i daquijãravʉ baquinóre, ji mearo d̶aiye báque boje. Aru yʉ cũinácʉra ãmevʉ, quénora jícʉyʉme caivʉ ina ʉ̃́re ʉrivʉ napini coreivʉre ʉ̃i daquijãravʉ baquinóre. Pablo ʉ̃i d̶aicõjeino Timoteore ,QlIye Jesús ʉ̃i yávaiye méne coyʉiyede coyʉivʉ yʉ oabecʉvacari. Que teni d̶aivʉ yʉ yópe ñai cúyayʉ apevʉque ʉ̃i cúyaiyepe oabecʉvacari. Aru iye Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe d̶aiyede d̶aivʉ yʉ oabecʉvacari. Que baru bʉojaivʉ yʉ yópe ñai cúyayʉ apevʉque ʉ̃i cúyarĩ bʉojaiyepe tʉrʉvaita. Aru iye maje jʉ aiyede Jesucristore dajocabevʉ yʉ. Quénora jʉ aivʉ yʉ ʉ̃́re cainʉmʉa.  lAru yʉ́capũravʉ joabejĩnotamu ji yaiquíno. Maumena yʉre boarĩ́ jarʉvarãjarama, ji memecaiye boje Jesucristore. ; olAru parʉrõreca d̶aicõjeivʉ yʉ mʉre cojedeca. Mʉ́capũravʉ d̶aicõjejacʉ me mi baju, coreóvayʉpe cainʉmʉa. Napijacʉ mi ñájiyede. Aru coyʉjacʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne põevare máre. Que teni mi memecaiyede maje jabocʉ Jesucristore d̶ajacʉ caiyede yópe mʉre d̶aiye jaʉrõpe. { olQue teni jápiabenajarama iye bueiyede jãvene. Ʉbenita jápiarãjarama néñecuva mácavʉi coyʉiye báquede. ! ;lEaquiyebu apejãravʉa ãmejãravʉa. Ãnijãravʉa baquiyéde põeva jápiabenajarama bueiye méne. Quénora ne baju ʉrõpe vorãjarama obedivʉ bueipõevare, ne buenajiyepe aivʉ náre yópe ne baju jápiaiyʉepe, ne d̶arãjiyepe aivʉ ãmeina teiyede yópe ne baju ʉrõpe. . UlCoyʉjacʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne põevare. Me jã́ri coreni buejacʉ náre cainʉmʉa, ne jápiaiyʉru aru ne jápiaiyʉbedu máre. Coyʉjacʉ mʉ põevare aipe ne ãmeina teiyede. Aru dajocaicõjejacʉ náre diede. Buejacʉ aipe d̶aiye jaʉrõre náre máre. Aru buejacʉ napiyeque. W  )lCaride majepacʉ Jʉ̃menijicʉ, maje jabocʉ Jesucristomaque, jápiaibi iye ji coyʉiyede mʉre. Jesucristo copaidacʉyʉme ijãravʉi. Ñájine d̶acʉyʉme põeva apʉrivʉre aru yaivʉ bácavʉre máre, ne ãmeina teiye boje. Aru jabotecʉyʉme caivʉ põevare. Que baru parʉrõreca d̶aicõjeivʉ yʉ mʉre yópe ji coyʉiyepe. q[lÑai Jʉ̃menijicʉre memecayʉbe nópe d̶arĩ me majini, napini coreyʉ, d̶acʉyʉ caiye méne.+lCaiye iye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃́vacari toivare d̶arejaquemavʉ ina ʉ̃́re toivacaivʉ bácavʉre. Que baru ʉ̃i yávaiye bojecʉvʉ majare, maje buenajiyepe aiye iye yávaiyede jãvene, aru maje coreóvarãjiyepe aiye maje ãmeina teiyede, aru maje oatʉvarãjiyepe aiye maje d̶aiyede, aru maje majinajiyepe aiye aipe d̶aiye jaʉrõre, cʉrãjivʉ meara Jʉ̃menijicʉi jã́inore. c?lAru mʉ coreóvaivʉ jʉed̶ocʉ cãreja, caride máre, majicʉre iye Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báquede ʉ̃i yávaiyede, mi majiquiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉ mead̶acʉyʉre mʉre, mi jʉ aiye boje Jesucristore. J lɄbenita mʉ́capũravʉ dajocabejacʉ mi jʉ aiyede caiye iye mi bueiye báquede. Majivʉ mʉ jãve diede. Que baru mʉ coreóvaivʉ ina mʉre bueivʉ bácavʉre iye yávaiyede jãvene. &El Ʉbenita ina põeva ãmena aru ina jʉjovaivʉ máre pʉeno ãmena nʉrajarama na. Jʉjovarãjarama apevʉre. Aru náre máre jʉjovarãjarama pʉeno baju. ~ul Jãve caivʉ ina meara maiyʉrivʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inoi cʉrivʉ Jesucristoque cũinávʉpe ñájinajarama na. `9l Ʉbenita mʉ́capũravʉ coreóvaivʉ aipe ji bueiye báquede, aru ji d̶aiye báquede, ji d̶aiyʉe báquede, ji jʉ aiye báquede Jʉ̃menijicʉre, ji napiye báquede, ji ʉe báquede põevare, aru ji ñájiye báquede máre. Mʉ coreóvaivʉ aipe ina Antioquía, Iconio, aru Listra ãmicʉriĩmaroacavʉ ne ñájine d̶aiye báquede yʉre. Ne ñájine d̶aiyedeca yʉre, cainʉmʉa napinejacacʉ yʉ. Aru maje jabocʉ Jesucristovacari mead̶arejame yʉre cainʉmʉa. l lQl Ʉbenita obedivʉ põeva coreóvarãjarama aipe ãrojarivʉre náre. Jã́rajarama náre ãrʉmevʉpe, yópe ne jã́iyepe ina pʉcarã Moisés bácʉi mauva mácavʉpe paivʉre. Pablo ʉ̃i cõjeino yóbocarõ baju Timoteore .UlYópe ina yaviva bácavʉ ne ãmiá Janes aru Jambres ne maucʉvae báquepe Moisés bácʉre, nopedeca na máre, ina jʉjovaivʉ nomivare, maucʉvarivʉbu iye yávaiyede jãvene. Dápiaivʉbu ãmenore cainʉmʉa. Aru Jʉ̃menijicʉi jarʉvaimaramu na, ne jʉ abe boje iye yávaiyede jãvene. ~lCainʉmʉa jápiaivʉbu obedivʉ põeva ne bueiye mamaene. Ʉbenita ye bʉojabema coreóvaivʉ ád̶e yávaiyede jãvene. S}lApevʉ nácavʉ dʉibajĩeneca ecoicõjene d̶aivʉbu náre apevʉ ne cʉ̃ramiai, jʉjovarãjivʉ nomiva ãrʉmevʉre. Ina nomiva, ne dápiaiye ãmeque d̶aiye boje, d̶aiyʉrivʉbu ãmenore ʉrarõ. ~|ulApevʉ põeva ne jã́iyede náre d̶arãjarama yópe ina mearore jívʉ Jʉ̃menijicʉre d̶aiyepe. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉre parʉre d̶aicõjemenajarama ne ũmene d̶arãjivʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe. Dupini nʉjacʉ mʉ nápe paivʉre jocarĩ. {-lJẽni jínajarama põevare ne mauvare. Aru d̶arãjarama ãrʉmevʉpe. Dápiarãjarama ne baju majidivʉpe caiyede apevʉ pʉeno. Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe d̶abenajarama na. Aru cojʉbenajarama ʉ̃́re. Quénora d̶arãjarama cojʉrãjivʉ ne baju yópe ne baju ʉrõpe. ]z3lJecʉbenajarama névʉre. Aru cõmaje ãroje jã́menajarama apevʉre. Yávarãjarama borocʉede apevʉi borore. Oarĩ corebenajarama ne baju d̶aiyʉede. Jijecʉrãjarama. Aru ʉbenajarama caino mearore máre. Zy-lYópe d̶arãjarama na, ina ãmena. Ne baju ʉrãjarama. Aru jecʉrãjarama tãutʉrare. Dápiarãjarama ne baju mearape apevʉ pʉeno. Arãjarama, “Mearamu ñʉja apevʉ pʉeno”. Aru ãmeina yávarãjarama. Jʉed̶ova jʉ abenajarama nébʉcʉvai coyʉiyede. Jíbenajarama torojʉede. Aru pued̶abenajarama Jʉ̃menijicʉre máre. -x UlCoreóvajacʉ mʉ iyede. Ãnijãravʉa bʉojaquijãravʉa baquiyéde, Cristoi copaidaquijãravʉ baquinó jipocai, põeva ãmena maiyójare d̶arãjarama apevʉre. ywklQue teni nácapũravʉ dupini nʉjebu ñai abujuvai jabocʉre jocarĩ. Ʉ̃́me náre jẽñʉ mácʉ yópe doriñʉ jẽiyepe moare. Ʉ̃i jʉjovaiye báque boje, cʉvabi náre ãmeina teivʉpe, náre d̶are d̶acʉyʉ ʉ̃i ʉrõpe.hvIlQue teni buejacʉrĩ dʉibareca põecʉ meacʉpe ina maucʉvarivʉre Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Que d̶aru, Jʉ̃menijicʉ náre oatʉvare d̶acʉyʉme ne dápiainore, ne jʉ arãjiyepe ayʉ ʉ̃i yávaiyede jãvene. Iu lɄbenita ñai memecayʉ Jʉ̃menijicʉre jaraiye jaʉbevʉ ʉ̃́re apevʉque. Quénora caivʉque põecʉ meacʉpe bajacʉ́rĩ. Aru buejacʉrĩ me. Napijacʉrĩ jarabecʉva põevaque máre. [t/lJápiarĩ ad̶abejacʉ mʉ apevʉ ne coyʉiyede bojecʉbede aru ãrʉmene máre. Nácapũravʉ me coreóvabevʉbu. Ʉbenita mʉ́capũravʉ coreóvaivʉ põeva yópe coyʉivʉre, jararĩ bʉ́rãjivʉre. s9lQue baru d̶abejacʉ mʉ ãmenore yópe apevʉ bojʉvʉ ne d̶aiyepe ne baju ʉrõpe. Quénora mearo d̶arĩ jã́jacʉ, d̶acʉyʉ mearore Jʉ̃menijicʉi jã́inoi cainʉmʉa, aru jʉ acʉyʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne, ʉcʉyʉ Jʉ̃menijicʉre aru põevare máre, aru cãrijimecʉyʉ náque, ina jẽniaivʉ maje jabocʉre, ʉ̃i cad̶atequiyepe ayʉ náre aru cʉrivʉre ne dápiaino mearoque máre. rr]lQue baru ñai põecʉ dajocayʉ baru ʉ̃i ãmeina teiyede, memecacʉyʉme me maje jabocʉre. Ʉ̃i mearo d̶aiye boje, põeva pued̶arãjarama maje jabocʉre, nopedeca didʉá bojecʉridʉaque ñai cʉ̃rami upacʉ pued̶aiyepe ñai ʉ̃́re jã́cʉdayʉre. Que teni ñai Jʉ̃menijicʉre memecayʉ me, coreibi d̶acʉyʉ caino memecaino mearore cainʉmʉa. /qWlCʉ̃rami ʉrad̶ãmi jívʉre jororʉa ʉre cʉvʉ. Apedʉa úruque d̶aidʉa aru plataque d̶aidʉa máre, ʉbenita apedʉa jocʉque d̶aidʉa aru joboque d̶aidʉa máre cʉvʉ. Didʉáre úruque, plataque máre, d̶aidʉa bojecʉridʉare, ñai cʉ̃rami upacʉ epeicõjeñʉme ʉ̃i yebai curãdaivʉre. Ʉbenita didʉáre jocʉque aru joboque máre, d̶aidʉa bojecʉbedʉare, epeicõjeñʉme cʉ̃ramicavʉre. Vp%lɄbenita ñame bʉojabema oatʉvaivʉ iye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene. Que baru ñame bʉojabema bíjare d̶aivʉ Jʉ̃menijicʉi d̶aiyede. Jʉ̃menijicʉ parʉre d̶aibi ʉ̃i põevare ne ũmei. Aru jã́d̶ovaimi diede ʉ̃i toivaicõjeiye báquede ʉ̃i yávaiyede, yópe arĩ: “Maje jabocʉ Jesús majibi ʉ̃ jinare. Que baru caivʉ ina aivʉ, ‘Jesucristobe ji jabocʉ’, dajocajarãri na ne ãmeina teiyede”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. 7oglIna dajocad̶ama ne jʉ aiye báquede iye yávaiyede jãvene. Borocʉrĩ, yópe arĩ, “Javeta Jʉ̃menijicʉ nacovaquemavʉ põevare yainore jarʉvarĩ”, ʉbenina arĩ coyʉivʉbu na. Que teni cãrijovaivʉbu apevʉre, ne arãjiyepe aivʉ, “Majibevʉ ñʉja aipe jaʉrõre ñʉje jʉ aiyede”. 6nelAru ne bueiyeque ãmeina d̶aivʉbu apevʉre nópe ñai ijimʉ pojeiyeque pʉeno ãmecʉ baju ʉ̃i nʉiyepe. Pʉcarã nópe bued̶ama, ne ãmiá Himeneo aru Fileto máre. &mElɄbenita buebejacʉ iye ijãravʉque coyʉiyede pued̶abede Jʉ̃menijicʉre aru ãrʉmene máre. Ina nópe bueivʉ pʉeno ãmenape baju nʉivʉbu na. cl?lMéneca d̶arĩ jã́jacʉ, cʉcʉyʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore ʉ̃́re memecayʉ ʉ̃i jʉ aimʉpe. Que teni cʉyebecʉbu mʉ mi bueiye boje me Jʉ̃menijicʉi yávaiyede. Aru buejacʉ põevare yávaiyede jãvene. 7kglÃrʉre d̶are d̶ajacʉ mʉ ina bueipõevare iye ji coyʉiyede mʉre. Coreóvare d̶ajacʉ náre Jʉ̃menijicʉi jã́inoi, ne jarabenajiyepe ayʉ ne baju aipe aiyʉrõre ne yávaicamuaque. Bueipõeva ne jaraiye boje, cʉbejebu die. Quénora ne jaraiyeque ãmed̶ad̶ama ina jápiaivʉre náre. rj]l Aru maje jʉ abedu ʉ̃́re, ʉ̃́capũravʉ d̶acʉyʉme majare yópe ʉ̃i aiye báquepedeca, d̶acʉyʉ ina ʉ̃́re jʉ abevʉre. Que baru ʉ̃i baju, “Que ãmevʉ”, arĩ bʉojabebi ʉ̃. Jãvetamu die. Memeipõecʉ meacʉ !i;l Aru napivʉbu maja maje ñájiyede. Que baru jabotenajaramu maja ʉ̃́que. Ʉbenita maje jʉ abedu ʉ̃́re, ʉ̃ máre jʉ abecʉyʉme majare coapa. Dhl Jãvetamu iye.D̶abevʉ maja yópe maje d̶aiye báquepe maje jʉ arãjiye jipocare Jesúre. Que teni yaivʉ bácavʉpebu maja Cristoque. Que baru cʉrãjaramu maja ʉ̃́que. `g9l Que baru napivʉ yʉ caiye iye ñájiyede náre boje, ina Jʉ̃menijicʉi beoimarare, Jesucristo ʉ̃i mead̶aquiyepe ayʉ náre máre, ne cʉrãjiyepe ayʉ ʉ̃́que ʉ̃i cʉrõ pʉeno mearo cavarõi cainʉmʉa. fl Aru iye yávaiyede ji coyʉiye boje ñájivʉ yʉ. Carita apevʉ maucʉvarivʉbu yʉre bʉoiyeta tãumeaque yui ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami jívʉi ãmeina d̶ayʉpe. Ʉbenita ñame bʉojabecʉbe bʉoyʉpe d̶ayʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Ie lÃrʉjacʉ mʉ ñai Jesucristore, Jʉ̃menijicʉi nacovaimʉ mácʉre yainore jarʉvarĩ aru ñai jabocʉ David bácʉi pãramecʉre máre. Ʉ̃i yávaiye méne coyʉyʉbu yʉ põevare. dlMe dápiajacʉ mʉ caiye ji coyʉiyede. Mi me dápiaru diede, maje jabocʉ Jesús jápiarĩ eare d̶acʉyʉme mʉre caiyede. c'lAru d̶ajacʉ yópe jiore máre memeñʉpe. Ñai memeipõecʉre ĩ́ye jaʉvʉ caivʉ jipocamia die ʉ̃i oteiye báque jẽinʉmʉre ʉ̃ jie baquiyé, ʉ̃i ʉrarõ memeiye báque boje. Quédeca mʉ memecayʉ baru Jesucristore ʉetʉbecʉva, cʉvacʉyʉmu mi bojede. ybklAru d̶ajacʉ yópe cúyayʉpe. Nopedeca ñai yajuipõecʉ máre eabebi yo ʉ̃i yajuino bojede ména, d̶abecʉ baru yópe yajuipõevare ne cõjeiyepe. Quédeca mʉ d̶ayʉ baru yópe Jesucristoi d̶aicõjeiyepe, cʉvacʉyʉmu no bojede. a)lD̶ajacʉ yópe churarape. Ñai churara d̶aibi yópe ʉ̃i jabocʉ, ʉ̃́re órejayʉ bácʉ, ʉ̃i ʉrõpe. Que baru ʉ̃ memecayʉvacari ʉ̃i jabocʉre memecaiyʉrĩdubebi churara ãmecʉre. Quédeca mʉ Jesúre memecayʉvacari memecabejacʉ apecʉre mi jabocʉpe. u`clNapijacʉ yʉ́pe ñʉje ñájiyede Jesucristore boje yópe churara meacʉ ʉ̃i ñájiyede napiyepe. I_ lAru iye ji coyʉiyede mi jápiainoi obedivʉ põeva ne jápiaiyede bueicõjejacʉ mʉ ʉ̃mʉva mearare, mi majimarare aru bueni majidivʉre máre, ne buenajiyepe ayʉ apevʉ põevare máre. z^ olMʉ, jímacʉreca páyʉ, parʉre d̶ajacʉ mi baju mi ũmei Jesucristoi mearo d̶acaiye boje mʉre bojecʉbeda. *] OlMʉ́vacari coreóvaivʉ me aipe Onesíforo ʉ̃i cad̶ateiye báquede ʉrarõ majare, cʉrivʉ bácavʉre Éfeso ãmicʉriĩmaroi. Que baru ãnijãravʉ, Jʉ̃menijicʉi ñájiovaquijãravʉ baquinóre põevare, ne ãmeina teiye boje, cõmaje ãroje jã́jacʉrĩ Onesíforore máre.8\ klɄbenita Onesíforocapũravʉ ʉ̃i edaiyede Roma ãmicʉriĩmaroi, cũiná vore cuquemavʉ ʉetʉbecʉva pʉ yʉre earĩta. Aru obedijãravʉa torojʉre d̶áme yʉre, cʉyojarõ cʉre d̶abecʉ ji cʉede ne bʉoimʉpe. Que baru cõmaje ãroje jã́jacʉrĩ maje jabocʉ Jesucristo Onesíforo jivʉre. [ l3Z alMʉ coreóvaivʉ caivʉ ina Jesúre jʉ aipõeva Asia ãmicʉrijoborõcavʉ javede dajocaivʉre yʉre, aru pʉcarã nácavʉ ne ãmiá Figelo aru Hermógenes máre. ^Y 7lJʉ̃menijicʉ coyʉicõjeimi mʉre iye yávaiye méne, apevʉ ne oatʉvabenajiyepe ayʉ diede. Ñai Espíritu Santo mʉ́que cʉcʉ cad̶atecʉyʉme mʉre, me mi coyʉquiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. ]X 5l Cainʉmʉa coyʉjacʉ mʉ iye yávaiyede jãvene cũinátʉrʉ ji coyʉiyepe mi jápiaiye báquede. Jʉ ajacʉ Jesúre. Aru ʉjacʉ Jʉ̃menijicʉre, põevare máre, mi cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe. W }l Que baru ñájivʉ yʉ caride bʉoimʉpe. Ʉbenita cʉyojarõ cʉbevʉ yʉre. Que baru coreóvaivʉ yʉ ñai Jesucristore, ji jʉ aimʉre. Aru jãve bíjaroicõjemecʉyʉme ʉ̃ iye ji memecaiye báquede ʉ̃́re cainʉmʉa. Que majivʉ yʉ jãve. DV l Yʉ́vacari Jʉ̃menijicʉi epeimʉmu, coyʉcʉyʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne aru buecʉyʉ põevare diede máre. Que baru Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimʉmu yʉ. 'U Il Aru ñai mead̶aipõecʉ Jesucristo ʉ̃i daiye báquede ijãravʉi, Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovaimi ʉ̃i mearo d̶acaiye bojecʉbeda majare. Jesucristo ãmei vaibéde d̶aibi majare maje yaijʉroede. Que baru yaidé d̶ainore jidʉé jaʉbevʉ majare. Aru Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovaimi maje jʉ aiyede Jesús ʉ̃i yávaiye méne cʉvarãjivʉre jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre aru apebaju pojebebajure máre. eT El Jʉ̃menijicʉ mead̶aibi majare aru cutuibi majare máre, maje meara baju barãjiyépe ayʉ. Ʉbenita die boje maja memecabevʉ ʉ̃́re. Quénora Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acaibi majare bojecʉbeda nópe ʉ̃i d̶aiyʉe boje. Javede ijãravʉ bʉ́quiye jipocai, Jʉ̃menijicʉ majidejaquemavʉ mead̶acʉyʉre majare Jesucristoi d̶acaquiye boje. yS mlQue baru cʉyebejacʉ mʉ iye maje coyʉiyede maje jabocʉ Jesucristorã. Aru cʉyebejacʉ yʉre máre, bʉoimʉ cʉcʉreca ʉ̃́re boje. Quénora yʉ́vacari ñájiyʉbecʉ ãmevʉ ji coyʉiye boje Jesús ʉ̃i yávaiye méne, mʉ máre ñájiyʉbecʉ cʉbejacʉ mi coyʉiye boje Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Napijacʉ mi ñájiyede Jʉ̃menijicʉi parʉéque. BR lAru Jʉ̃menijicʉ daroibi majare ñai Espíritu Santore. Ʉ̃ jidʉre d̶abecʉbe majare. Quénora parʉre d̶aibi majare, maje ũmei memecarãjiyepe ayʉ me Jʉ̃menijicʉre. Ʉre d̶aibi majare Jʉ̃menijicʉre aru põevare máre. Aru majide d̶aibi majare maje oaburĩ coreivʉ maje bajure coreóvaivʉva me. Que baru ãrʉicõjeivʉ mʉre Jʉ̃menijicʉi jíye báquede bojecʉbeda ji tʉoiyede mʉre ji pʉrʉáque mi jipobʉrã, mi d̶aquiyepe ayʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. =P ulÃrʉcʉbu yʉ mi jʉ aiye báquede Jesúre jãve. Mamarʉmʉre míñeco Loida aru mipaco Eunice máre jʉ arejaima Jesúre. Aru jãve majivʉ yʉ mʉre máre jʉ ayʉre ʉ̃́re. iO MlÃrʉvʉ mi oiye báquede. Que baru ʉrarõ jã́iyʉvʉ mʉre cojedeca, torojʉcʉyʉ ji baju. N 'lYʉ torojʉede jívʉ Jʉ̃menijicʉre, ji memecaimʉre, “Boropatebevʉ yʉ”, ji arĩ dápiaiyeque, nópe jíñecuva mácavʉ máre ne ʉ̃́re memecaiye báquepedeca. Ji jẽniaiyedeca Jʉ̃menijicʉque jãravʉre aru ñamine máre ãrʉvʉ mʉre cainʉmʉa. GM  lMʉ, Timoteo, yʉ meaicõjeivʉ mʉre, ji ʉmʉre, jímacʉpe páyʉre. Majepacʉ Jʉ̃menijicʉ, maje jabocʉ Jesucristomaque, mearo d̶acajacʉrĩ mʉre bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Aru cõmaje ãroje jã́jacʉrĩ mʉre. Aru torojʉrĩ cʉre d̶ajacʉrĩ mʉre cãrijimecʉva. Pablo ʉ̃i coyʉino põevare Cristorã 1L _lYʉ, Pablo, toivaicõjeivʉ apecʉre iyoca paperayocare. Yʉ́bu Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaracacʉ. Jʉ̃menijicʉ ʉbi ji coyʉiyede põevare, ne majinajiyepe ayʉ ʉ̃ cʉre d̶acʉyʉre caivʉ ina Jesúre jʉ aipõevare Jesucristoque jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. rK]XɄrarõ mearo d̶acajacʉrĩ mʉjare maje jabocʉ Jesucristo bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Quénoramu.WJ'XYʉ́vacari, Pablo, toivaivʉ ji pʉrʉque caride. Meaicõjeivʉ caivʉ mʉjare. Caiyoca ji paperayocare toivaivʉ yʉ yópe, jã́d̶ovacʉyʉ mʉjare jãve ji toivaicõjeiye báquede. Que toivaivʉ yʉ. ?IwXMaje jabocʉ Jesucristovacari cãrijimenoque cʉre d̶ayʉ põevare, cʉre d̶ajacʉrĩ mʉjare cãrijimevʉva cainʉmʉa. Maje jabocʉ Jesucristo cʉjacʉrĩ caivʉ mʉjaque. UH#XɄbenita jã́mejara ʉ̃́re yópe mʉje jã́iyepe mʉje maucʉre. Quénora coyʉjarã aipe d̶aiye jaʉrõre ʉ̃́re yópe mʉje majicaiyepe mʉjeyocʉre. Pablo ʉ̃i meaicõjeino Tesalónicacavʉre -GSXApecʉ mʉjacacʉ ʉ̃i jʉ abedu ñʉje coyʉiyede yo paperayocaque, ʉ̃́re coreóvarĩ caivʉ mʉja yóvabejarã ʉ̃́re, ʉ̃i cʉyoje tequiyepe aivʉ. HF X Ʉbenita mʉja, ñʉjevʉ, ʉetʉbejarã mearo d̶aivʉ. EX Que baru, ina mʉjevʉ memeiyʉbevʉre coyʉivʉbu ñʉja caride. Maje jabocʉ Jesucristo ʉ̃i parʉéque memeicõjeivʉbu náre. Aru parʉrõreca jẽniaivʉbu náre, ne memenajiyepe aivʉ cãrijovamevʉva apevʉre, ne cʉvarãjiyepe aivʉ ne ãiyeva. dDAX Nópe arĩ, coyʉivʉbu ñʉja mʉjare, ñʉje jápiaiye boje ne borore, apevʉ mʉjacavʉ jũracʉrivʉre. Nácapũravʉ mememema, bojed̶arãjivʉ náre jaʉéde. Quédata cãrijovad̶ama náre ina memeivʉre ména. C!X Javede ñʉje cʉ́vaquede mʉje jẽneboi, yópe arĩ, “Ñai memeiyʉbecʉre jíbejarã ãiyede”, d̶aicõjeivʉ batecárã mʉjare. B3X Ñʉja jẽniari bʉojajebu ñʉjare jaʉéde, ñʉje bueiye boje Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Ʉbenita quéda jẽniametecarã mʉjare. Jã́d̶ovacarã mʉjare ñʉje d̶aiyeque aipe d̶aiye jaʉrõre mʉjare. Que baru d̶ajarã mʉja yópe ñʉje jã́d̶ovaiye báquepe. vAeXJacopʉbetecarã ñʉje ãiyede mʉjaque bojecʉbeda. Quénora cainʉmʉa bojed̶acarã mʉjare mʉje jíye báquede ñʉjare. Ʉrarõ memeivʉ batecárã jãravʉre aru ñamine máre, mʉje ñájimenajiyepe aivʉ ñʉjare jaʉé boje. j@MXMʉjavacari coreóvaivʉbu aipe d̶aiye jaʉrõre mʉjare, d̶arãjivʉ nópe ñʉje d̶arĩ cõmajiye báquepe mʉje jẽneboi cʉrivʉ cãreja. Memeiyʉbevʉ ãmetecarã ñʉja. Quénora jũracʉbevʉva ʉrarõ memecarã. :?mXMʉja, ñʉjevʉ, yóvaicõjemevʉ ñʉja mʉjare, maje jabocʉ Jesucristoi parʉéque, ina mʉjacavʉ jũracʉrivʉre aru d̶abevʉre máre yópe ñʉje bueiye báquepe. {>oXÑʉja jẽniaivʉbu maje jabocʉ Jesucristoque, ʉ̃i napine d̶aquiyepe aivʉ mʉjare parʉrõreca yópe ʉ̃i baju napino mácarõpe, aru mʉje ʉrãjiyepe aivʉ põevare yópe majepacʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i ʉepe majare. Memeiye jaʉrõ |=qXÑʉja coreóvaivʉbu maje jabocʉ Jesucristo cad̶ateyʉre mʉjare, mʉje jʉ aiye boje ʉ̃́re. Que baru coreóvaivʉbu mʉja d̶aivʉre yópe ñʉje bueiye báquepe mʉjare, aru d̶arãjivʉre máre yópe ñʉje bueiyepe iyocaque caride. w<gXɄbenita maje jabocʉ Jesucristo cainʉmʉa d̶ayʉbe yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. Que baru jãve parʉre d̶acʉyʉme mʉjare mʉje ũmene. Aru jã́ri corecʉyʉme mʉjare ñai abujuvai jabocʉ, ʉ̃i ãmeno d̶abequiyepe ayʉ. ;;oXAru jẽniajara ñʉjare Jʉ̃menijicʉque, ʉ̃i mead̶aquiyepe aivʉ ñʉjare ina põeva ãmena, ne ãmeno d̶abenajiyepe aivʉ ñʉjare. Põeva obebevʉ jʉ aivʉbu Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Que baru ina ãmeina d̶aivʉ aru apevʉre máre ãmeno d̶are d̶aivʉ ãmeno d̶aiyʉrivʉbu ñʉjare. : -XMʉja, ñʉjevʉ, jẽniajara ñʉjare Jʉ̃menijicʉque, apevʉ obedivʉ põeva ne jápiarãjiyepe aivʉ maje jabocʉ Jesucristoi yávaiye méne maumena, ne jʉ arãjiyepe aivʉ diede, aru ne jínajiyepe aivʉ mearore Jʉ̃menijicʉre, nópe vaiye báquepedeca mʉjaque. 9XD̶ajacʉrĩ mʉjare parʉrivʉ mʉje ũmei aru jidʉbevʉ mʉje coyʉiyeque aru mʉje d̶aiyeque máre, me maquiyépe cainʉmʉa.e8CXJẽniaivʉbu ñʉja maje jabocʉ Jesucristore majepacʉ Jʉ̃menijicʉmaque, majare ʉcʉre. Majare cad̶ateyʉbe, ʉ̃i me boje dajocabecʉva. Aru majare napini corede d̶ayʉbe ʉ̃i mearo d̶acaquiyede majare. [7/XQue baru, ñʉjevʉ, parʉrõreca jʉ ajarã cainʉmʉa iye ñʉje bueiyede jãvene, ñʉje coyʉiye báquede mʉjare aru ñʉje toivaiye báquede paperayocaque máre. Aru cainʉmʉa dajocabejarã diede. 66eXÑʉje bueiye báquede mʉjare iye Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne, ʉ̃ cuturejaquemavʉ mʉjare, mʉje jabotenajiyepe ayʉ maje jabocʉ Jesucristoque ʉ̃i jabotequiyede. s5_X Mʉja, ñʉjevʉ, Jʉ̃menijicʉre jíye jaʉvʉ ñʉjare torojʉede cainʉmʉa, mʉja Jʉ̃menijicʉi ʉmarare boje. Javede ʉ̃i cʉed̶aquiye jipocai caiyede, Jʉ̃menijicʉ beorejaquemavʉ mead̶acʉyʉ mʉjare, ñai Espíritu Santoi d̶aiye báque boje mʉjare Jʉ̃menijicʉ jinava, aru mʉje jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene. E4X Que baru ñájine d̶acʉyʉme caivʉ ina ʉrivʉre ne ãmeina teiyede aru ʉ̃i yávaiyede jãvene jʉ abevʉre máre. Pablo ʉ̃i aino “Jʉ̃menijicʉ beoibi mead̶acʉyʉ mʉjare” h3IX Que baru Jʉ̃menijicʉvacari jʉjovaicõjecʉyʉme náre, ne jʉ arãjiyepe ayʉ borocʉede. 29X Ʉ̃ jʉjovacʉyʉme caiye ʉ̃i ãmeina d̶aiyeque ina bíjarãjivʉre Jʉ̃menijicʉre jocarĩ. Ʉ̃ jʉjovarĩ bʉojacʉyʉme náre, ne jacopʉbeni ʉbe boje Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene. Aru ne jarʉvaiye boje ʉ̃i yávaiyede, Jʉ̃menijicʉ mead̶abecʉyʉme náre. (1IX Ñai ʉ̃mʉ ãmecʉ cʉvacʉyʉme ñai abujuvai jabocʉ, Satanás, ʉ̃i parʉéde. Jã́d̶ovacʉyʉme ʉ̃i ʉrarõ parʉéde ʉ̃i d̶aquiyede caijĩene põeva ne jã́mene aru ne d̶arĩ majibede máre, “¿Jʉ̃menijicʉ bárica ʉ̃?” põeva ne arãjiyepe ayʉ ʉbenina. u0cXDinʉmʉ maquinóre cʉetecʉyʉme ñai ʉ̃mʉ ãmecʉ. Ʉbenita maje jabocʉ Jesucristo ʉ̃i copaidaiyede boarĩ́ jarʉvacʉyʉme ʉ̃́re ʉ̃i yávaiye parʉéque. Que baru copaidayʉ pʉeno meacʉ baju bíjarocʉyʉme ʉ̃́re. "/=XJipocamia Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovamenejaquemavʉ aipe ʉ̃i d̶aquiyede põeva ãmeina d̶aivʉre. Ʉbenita caride jã́d̶ovacʉyʉme aipe ʉ̃i d̶aquiyede náre. Cũinácʉ mauyaibi ñai ʉ̃mʉ ãmecʉre. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ ĩcʉyʉme ñai mauyayʉre ʉ̃́re jocarĩ. Q.XMʉja coreóvaivʉbu cũinácʉ cʉcʉre caride, ñai ʉ̃mʉ ãmecʉ ʉ̃i járobequiyede cãreja. Ʉbenita yóboi, Jʉ̃menijicʉi beoijãravʉ baquinói, ñai ʉ̃mʉ ãmecʉ cʉetecʉyʉme. n-UXCaiye iyede jave coyʉre cucacʉ yʉ mʉjare ji cʉede cãreja mʉjaque. ¿Ãrʉmenarʉ mʉja? , XÑai ʉ̃mʉ ãmecʉ maucʉvacʉyʉme caivʉ põeva ne pẽpeimarare, aru ne jʉ̃menijinare, caivʉ apevʉ ne mearore jímarare, aru Jʉ̃menijicʉre máre. Yópe arĩ, ñai ʉ̃mʉ ãmecʉ “Yʉrecabu parʉcʉ caivʉ apevʉ pʉeno”, acʉyʉme. Que teni ecocʉyʉme Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami, dobacʉyʉ yópe jabocʉpe. Aru, “Yʉrecabu Jʉ̃menijicʉ”, acʉyʉme caivʉre. |+qXQuéda apecʉre jʉjovaicõjemejara mʉjare. Dijãravʉ baquinó, Jesúi copaidaquijãravʉ, eabequiyebu pʉ obedivʉ põeva ne ʉrarõ maucʉvaeta Jʉ̃menijicʉre. Dinʉmʉ maquinó ñai ʉ̃mʉ ãmecʉ, bíjacʉyʉ yóboi, cʉetecʉyʉme Jesúi copaidaquiye jipocai. Jʉ̃menijicʉ ñájini d̶acʉyʉme ʉ̃́re, ñai ʉ̃mʉ ãmecʉre, toabo cũiméboi cainʉmʉa. 6* gXMʉja, ñʉjevʉ, coyʉrãjivʉbu mʉjare maje jabocʉ Jesucristo ʉ̃i copaidaquiyede aru maje cójijinajiyede ʉ̃́que. Jẽniaivʉbu ñʉja mʉjare, apecʉ ʉ̃i coyʉru mʉjare, yópe arĩ: “Ñai Espíritu Santo aibi: ‘Maje jabocʉ Jesucristoi copaidaijãravʉ eaivʉ jave’ ”, o “Pablojã aima: ‘Maje jabocʉ Jesucristoi copaidaijãravʉ eaivʉ jave’ ”, o mʉja jacopʉivʉ baru paperayoca toivaiyede ñʉja Pablojã ñʉjapeda teivʉ: “Maje jabocʉ Jesucristoi copaidaijãravʉ eaivʉ jave” arĩ, jʉ abejarã diede. Maumejiena oatʉvabejarã mʉje dápiaiyede. Aru cuavare d̶abejarã mʉje ũmene, apecʉi coyʉiye boje o no paperayoca toivaiye boje máre. )Xb( ?X Que teni põeva pued̶arãjarama maje jabocʉ Jesúre, ʉ̃i mearo d̶acaiye báque boje mʉjare. Aru mʉjare máre pued̶acʉyʉme majepacʉ Jʉ̃menijicʉ maje jabocʉ Jesucristomaque bojecʉbeda ʉ̃i me boje.X' +X Que baru jẽniavaivʉbu ñʉja mʉjare ñʉje coyʉiyede Jʉ̃menijicʉque cainʉmʉa, “Mʉja, Tesalónicacavʉ Jesúre jʉ aipõeva, bojed̶acʉyʉmu yʉ mʉjare mʉje cʉrãjino mearoque, ji cutuiye báque boje mʉjare”, ʉ̃i aquiyepe aivʉ. Jʉ̃menijicʉ mʉjare d̶are d̶ajacʉrĩ caiye méne yópe mʉje d̶aiyʉepe ʉ̃i parʉéque. Aru mʉjare bʉojare d̶ajacʉrĩ caiye mʉje mearo d̶acaiyede, mʉje jʉ aiye boje Jesúre ʉ̃i parʉéque. & }X Caiye iye vaiquíyebu ãnijãravʉ, maje jabocʉ Jesúi copaidaquijãravʉ baquinóre. Copaidacʉyʉme ijãravʉi, ʉ̃ jina meara ne jínajiyepe ayʉ mearore ʉ̃́re. Que baru caivʉ ina jʉ aivʉ me pued̶arãjarama ʉ̃́re dijãravʉ baquinói. Aru mʉja máre náque cʉrãjaramu, mʉje jʉ aiye báque boje ñʉje coyʉiye báquede mʉjare Jesús ʉ̃i yávaiye méne. 6% gX Nácapũravʉ ñájinajarama ñájino cũiménoi. Maje jabocʉ Jesús, meacʉ baju, jarʉvacʉyʉme náre ʉ̃́re jocarĩ, ne jã́menajiyepe ayʉ ʉ̃i ʉrarõ parʉéde. $ XÑájine d̶acʉdacʉyʉme ina Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉre aru ina jʉ abevʉre máre maje jabocʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne. ^# 7XAru mʉja caride ñájivʉre, aru ñʉjare máre, Jʉ̃menijicʉ dajocare d̶acʉyʉme maje ñájiyede. Nópe d̶acʉyʉme Jʉ̃menijicʉ maje jabocʉ Jesús ʉ̃i copaidaquijãravʉ baquinóre. Ẽmecʉyʉme cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõre jocarĩ ʉ̃i ángeleva ʉ̃i parʉéde cʉvarivʉque. Aru darãjarama toa uruiye jẽneboi. |" sXQue baru Jʉ̃menijicʉ d̶acʉyʉme yópe jaʉépe. Ñájine d̶acʉyʉme ina caride ñájine d̶aivʉre mʉjare. ! !XMʉja ñájivʉbu mʉje jʉ aiye boje Jesúre. Aru mʉje dajocabe boje mʉje jʉ aiyede ʉ̃́re ʉetʉbevʉva, Jʉ̃menijicʉ cʉre d̶acʉyʉme mʉjare ʉ̃i jaboteinoi. Yópe acʉyʉme mʉjare coapa: “Bojed̶acʉyʉmu mʉre mi ñájiyede, mi jʉ aiye boje Jesúre”, acʉyʉme Jʉ̃menijicʉ. Que teni jã́d̶ovacʉyʉme meacʉre ʉ̃i d̶acaiyede põevare yópe ʉ̃́re jaʉépe. w  iXQue baru ñʉjacapũravʉ torojʉrĩ coyʉivʉbu mʉje borore apeno ĩmaroacavʉ Jesúre jʉ aipõevare. Coyʉivʉbu mʉje pare napiyede aru mʉje jʉ aiyede Jesúre, apevʉ ne maucʉvaede mʉjare aru ne ñájine d̶aiyede máre mʉjare. V 'XMʉja, ñʉjevʉ, torojʉede jívʉbu ñʉja Jʉ̃menijicʉre mʉjare cainʉmʉa. Ñʉje nópe d̶aiye jaʉvʉ ñʉjare. Aru mearomu. Mʉja coreóvaivʉbu aipe d̶aiye jaʉrõre mʉjare mʉje cʉede yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe, caride jave báque pʉeno. Aru caivʉ mʉja coapa ʉrivʉbu mʉjevʉre caride jave báque pʉeno.  yXMajepacʉ Jʉ̃menijicʉ maje jabocʉ Jesucristomaque mearo d̶acajacʉrĩ mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Aru torojʉrĩ cʉre d̶ajacʉrĩ mʉjare cãrijimevʉva. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i ñájine d̶aquino ãmeina teivʉre Cristoi copaidaiyede s cXYʉ, Pablo, toivaicõjeivʉ iyoca paperayocare. Silvano aru Timoteoque yʉ meaicõjeivʉ mʉjare, Tesalónica ãmicʉriĩmarocavʉ Jesucristore jʉ aipõevare. Mʉja majepacʉ Jʉ̃menijicʉ aru maje jabocʉ Jesucristo jinatamu mʉja. <qQuénora pʉeno baju nʉjara mʉja, Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaimara bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Aru pʉeno baju coreóvajarã maje jabocʉ Jesucristore, majare mead̶aipõecʉre. Mearore jínajarevʉ ʉ̃́reca caride aru cainʉmʉa, jã́d̶ovarajivʉ ʉ̃́re meacʉ bajure. Quédecabu. Quénoramu.yMʉja, ji ʉmara, javede majivʉ mʉja diede. Que baru me jã́jara ina põeva Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉre, ne jʉjovabenajiyepe aivʉ mʉjare ne bueiye jãve ãmeque, mʉje vainí tʉrĩ bíjabenajiyepe aivʉ mʉje jʉ aiyede jarʉvarĩ. 7gCoreóvajarã iyede: Maje jabocʉ Jesucristo napini coreibi põevare, ne mead̶arãjiyepe ayʉ. Quédeca caiyoca ʉ̃i paperayocaque toivaicõjequemavʉ diede majecʉ, maje ʉmʉ, Pablo. Apeyoca ʉ̃i paperayocare apevʉ põeva jápiarĩduyama. Ina majibevʉ aru ina jʉ aivʉ Jesucristore parʉbevʉva cãreja coyʉrĩduyama aipe aiyʉrõre iye ʉ̃i toivaicõjeiye báquede aru ape toivaiye báquede máre, Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báquede ʉ̃i yávaiyede. Ʉbenita ʉbenina coyʉyama na. Que baru ne baju coated̶ama Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ. F~~<}}|j{zyxx?vvgu~trqpp9oo(olkxjithGgf e%dca`__>^]\C[ZYWVVTSSR>QPP8OeNNNLpK|JJH]GFEBDCBDAW?>=<<;C:U9l765_3i2D10[/.N-N,/+)(''>&%$#b""s!! nu="H1a | E x]OqFQ Que baru coyʉyʉbu mʉjare, mʉje majinajiyepe ayʉ, aru caivʉ Israecavʉ máre, ne majinajiyepe ayʉ. Jesús Nazarecacʉ ʉ̃i parʉé boje, ñai ʉ̃mʉ númi yui mʉje jã́inoi, meacʉ baju. Ñainecabe Jesús mʉje pẽvari boarĩ́ jarʉvaimʉ mácʉ. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ nacovaquemavʉ ʉ̃́re yainore jarʉvarĩ. R —Mʉja jabova, mʉja bʉcʉva máre, caride mʉja jẽniari jã́ivʉ ñʉjare ñʉje mead̶acaino mácarõre ñai cuiye majibecʉ bácʉre. Mʉja majiyʉvʉ aipe d̶arĩ mead̶aimʉ mácʉre. |qDinʉmʉ ñai Espíritu Santo Pedrore d̶aicõjeñʉ, yávaicõjenejamed̶a ʉ̃́re ʉ̃i jʉ aiyede náre. !Cójijivʉ bácavʉ, davaicõjenejaimad̶a Pedrojãre ne yebai aru núicõjenejaimad̶a náre ne coricai. Que teni cũinácʉ nácacʉ jẽniari jã́rejamed̶a Pedrojãre: —¿Ñamei parʉéque mead̶arãrʉ mʉja ñai cuiye majibecʉ bácʉre? arejamed̶a náre. /Apevʉ ina jabovacavʉ barejáimad̶a sacerdotevare jaboteipõecʉ ʉ̃i ãmiá Anás, aru Caifás, Juan, Alejandro, aru apevʉ Anás jinacavʉ. $ACõmiáijãravʉ ina judíovai jabova, aru bʉcʉva, aru Jʉ̃menijicʉi yávaiyede bueipõeva máre cójijidejaimad̶a Jerusalén ãmicʉriĩmaroi.  Ʉbenita obedivʉ põeva, ne bueiyede jápiaivʉcavʉ bácavʉ, jʉ arejaimad̶a Jesúre. Ina põeva mamarʉmʉ jʉ aivʉ Jesúre dijãravʉre cũinápʉrʉpe paimil paivʉ baju ʉ̃mʉva marejáimad̶a na. Obedivʉ nomiva máre jʉ arejaimad̶a ʉ̃́re. 'Jaraivʉ Pedrojãre, ina saduceovajã náre jẽni, ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami nʉvaicõjenejaimad̶a churaravare. Jave nainú marejávʉ̃ya. Que baru cõmiáijãravʉita jabova ne ãmeina teivʉre jẽniari jã́iñami nʉvarajivʉ barejáimad̶a náre. I Jararejaimad̶a Pedrojãre ne bueiye boje. Pedrojã arĩ buedejaimad̶a: —Jesús nacajaquemavʉ yainore jarʉvarĩ. Aru maja máre nacajarajaramu yainore jarʉvarĩ, arejaimad̶a Pedrojã. 3 aPedro aru Juan máre yópe yávaiyedeca ina põevare, apevʉ sacerdotevacavʉ, aru Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine coreipõevai jabocʉ, aru saduceovacavʉ máre nʉrejaimad̶a ne yebai. Saduceo ãmicʉriyajubo judíovacavʉ barejáimad̶a na. Dápiarejaimad̶a nacajaino cʉbenore yainore jarʉvarĩ. /Aru beorejaquemavʉ Jesúre, ʉ̃́re memecaipõecʉre. Ʉ̃́re nacovariburu yóboi, daroquemavʉ maje yebai mamarʉmʉre. Que d̶arĩ Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acaquemavʉ majare, ʉ̃i jarʉvaicõjeiye boje majare maje ãmeina teiyede, arejamed̶a Pedro ina põevare.yJʉ̃menijicʉ coyʉicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉre, yópe arĩ: “Yʉ, Jʉ̃menijicʉ, mearo d̶acacʉyʉmu mʉjare”. Aru “mʉjare” ayʉ Jʉ̃menijicʉ, majeñecuva mácavʉre aru majare máre ayʉ barejaquémavʉ. Jʉ̃menijicʉ “Yʉ mearo d̶acacʉyʉmu mʉjare” ʉ̃i aiyede apecʉ oatʉvarĩ bʉojabebi diede. Aru Jʉ̃menijicʉ baju oatʉvabebi ʉ̃i que aiyede. Que baru mʉjavacari jãve jacopʉrãjaramu Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede. Mearo d̶acacʉyʉme mʉjare máre. Nopedeca arejaquemavʉ ʉ̃ Abraham mácʉre: “Mipãramena márajivʉre mearo d̶acacʉyʉmu yʉ. Mʉre mearo d̶acaiye báquepedeca ijãravʉcavʉ apevʉ caivʉre máre mearo d̶acacʉyʉmu yʉ”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. >u’Samuel bácʉ aru ʉ̃i yóbocavʉ bácavʉ, aru apevʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ máre coyʉrejaquemavʉ iye vaquíyede ãnijãravʉa baquiyéde.  #Ácʉ põecʉ ʉ̃i jápiabedu ʉ̃́re, Jʉ̃menijicʉ coavacʉyʉme ʉ̃́re ʉ̃i põevare jarʉvarĩ”, arejaquemavʉ Moisés bácʉ. 3 _Nopedeca, Moisés bácʉ arejaquemavʉ: “Jʉ̃menijicʉ, mʉje jabocʉ, darocʉyʉme mʉjare cũinácʉ ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõecʉre, yópe ʉ̃i daroiyepe yʉre. Ʉ̃ macʉyʉ́me cũinácʉ mʉjacacʉ. Judío bacʉyʉ́me ʉ̃. Me jápiajarã ʉ̃́re. D̶ajarã yópe ʉ̃i coyʉiyepe. ` 9Jesús ʉ̃i mauteino jaʉvʉ cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi pʉ dijãravʉ baquinói, Jʉ̃menijicʉi caiyede mamaene cʉed̶aquijãravʉita bedióva cojedeca. Javede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ, Jʉ̃menijicʉre cũinácʉra memecaivʉ, coyʉcarejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre, põeva ne majinajiyepe aivʉ diede. / WMʉje yópe d̶aru, Jʉ̃menijicʉ parʉre d̶acʉyʉme mʉjare mʉje ũmei. Aru darocʉyʉme mʉjare Jesúre, ñai ʉ̃i beoimʉ mácʉre, mʉjare mead̶acʉyʉre. V %Que baru chĩojara mʉja mʉje ãmeina teiyede. Aru oatʉvajarã mʉje d̶aiyede. Vojarã Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i jarʉvaquiyepe aivʉ mʉje ãmeina teiyede, aru diede máre ʉ̃i ãrʉmetequiyepe aivʉ. xiJavede caivʉ ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ coyʉrejaimad̶a ʉ̃́ra, põeva ne coreóvarãjiyepe aivʉ ʉ̃i daroimʉ mácʉ Cristoi ʉrarõ ñájiquiyede. Aru nópe ne coyʉiye báquepedeca vaiávʉ̃ Jesúre. 'G’Mʉja, jívʉ, majivʉ yʉ. Mʉje d̶aiye báquede aru mʉje jabova ne d̶aiye báquede Jesúre boarĩ́ jarʉvaivʉ coreóvabeteavʉ̃ mʉja diede. 4aJesúvacari, ʉ̃i parʉéque, mead̶acʉbe ñai cuiye majibecʉ bácʉre. Caride mʉja jã́ri majidivʉbu caiye iye vaiyede ʉ̃́re, ʉ̃i dápiaiye boje, yópe arĩ: “Jesús mead̶ayʉ majibi”, arĩ dápiacʉbe ʉ̃. Aru ʉ̃i jʉ aiye boje Jesúre, meateibi ñai ʉ̃mʉ mʉje jã́iyede. Que teni mʉjavacari boarĩ́ jarʉvaicõjeavʉ ñai jíyʉre põevare jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉcapũravʉ nacovaquemavʉ ʉ̃́re yainore jarʉvarĩ. Ñʉjavacari jã́carã ʉ̃́re apʉcʉre cojedeca, ʉ̃i yainíburu yóbore. !;Ñai Jesús cainʉmʉa memecayʉ bateáme Jʉ̃menijicʉre. Aru cainʉmʉa d̶ayʉ bateáme mearore Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Ʉbenita mʉja ʉbeteavʉ̃ ʉ̃́re. Quénora mʉja jẽniavʉ Pilatore, ʉ̃i jaetovacaquiyepe aivʉ mʉjare ñai boaipõecʉre, Jesúre jarʉvarĩ. fE Abraham mácʉ, Isaac bácʉ, aru Jacob bácʉ máre, majeñecuva mácavʉ ne jʉ aimʉ, Jʉ̃menijicʉ, jã́d̶ovaimi ʉ̃́re memecaipõecʉ Jesús ʉ̃i parʉéde. Ñai Jesúrecabe mʉje jẽni jícaimʉ mácʉ mʉje jabovare, ne boarĩ́ jarʉvarãjiyepe aivʉ ʉ̃́re. Aru ñai jabocʉ Pilato ʉ̃i jaetovaiyʉede, ʉbeteavʉ̃ mʉjavacari.  Pedro jã́ñʉ mácʉ ina põevare, arejamed̶a náre: —Mʉja, Israecavʉ, ¿aipe teni cuecumaivʉrʉ̃ mʉja? ¿Aipe teni jã́ivʉrʉ̃ ñʉjare? ¿Dápiaivʉrʉ̃ cure d̶aivʉre ñai ʉ̃mʉre ñʉje parʉéque, o ñʉje me boje Jʉ̃menijicʉi jã́inore? @y Ñai ʉ̃mʉ jẽiyede Pedrore aru Jũare máre, ina obedivʉ põeva cuecumaivʉ cúyarejaimad̶a ne yebai Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramicacuino, Salomón mácʉi cuino ãmicʉrõi. pY Ne coreóvaiyede ʉ̃́re ñai tãutʉrare jẽniari dobacʉ bácʉre Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami jedevacobe yebai, pare cuecumarejaimad̶a na, ñai ʉ̃mʉ ʉ̃i meateiye boje. Pedro ʉ̃i yávaino põevare Salomón mácʉi cuinoi  Obedivʉ põeva jã́rejaimad̶a ʉ̃́re vaiváyʉre. Aru jápiarejaimad̶a ʉ̃́re, “Jʉ̃menijicʉ meacʉ bajube”, ayʉre. d~AMaumejiena biarárĩ, núri ʉ̃i cʉbobare, vaivárĩ bʉ́rejamed̶a ʉ̃, cuiye majibecʉ bácʉ. Ecorejamed̶a Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami náque. Vaiváyʉ barejámed̶a. Biaráyʉ barejámed̶a. Aru yópe arĩ, mearore jíyʉ barejámed̶a Jʉ̃menijicʉre: “Jʉ̃menijicʉ meacʉ bajube”, ayʉ barejámed̶a ñai cuiye majibecʉ bácʉ. %}CQue ayʉva, ʉ̃i pʉrʉ meapũravʉre jẽni, Pedro nacovarejamed̶a ʉ̃́re. Cũiná ʉ̃i cʉboba, ʉ̃i cʉbochĩarʉa máre, tututedejavʉ̃ya. a|;Dinʉmʉ Pedro arejamed̶a ʉ̃́re: —Tãutʉrare cʉvabevʉ yʉ. Ʉbenita jíquijivʉ mʉre ji majié cʉvaede. Jesús Nazarecacʉ ʉ̃i ãmiái, ʉ̃i parʉéque, nacajari cuicõjeivʉ mʉre, arejamed̶a Pedro. t{aɄ̃i que aiyede, ñai ʉ̃mʉ jã́rejamed̶a náre, “Jínajivʉbu yʉre”, arĩ dápiarĩduyʉ. |zqɄbenita ina pʉcarã pare jã́rejaimad̶a. Aru Pedro arejamed̶a ʉ̃́re: —Jã́jacʉ ñʉjare, arejamed̶a. mySɄ̃ jã́ñʉ mácʉ Pedrore aru Jũare máre ecoivʉre, jẽniaridurejamed̶a tãutʉrare náre. bx=Cũinácobe Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami jedevacobe yebai, Meacobe ãmicʉrijedevacobe yebai, cʉrejamed̶a cũinácʉ ʉ̃mʉ, cuiye majibecʉ. Ñai ʉ̃mʉ põetedejamed̶a cuiye majibecʉ. Caijãravʉa apevʉ ʉ̃́re nʉvari epevarejaimad̶a yo jedevacobe yebai, ʉ̃i jẽniaquiyepe aivʉ tãutʉrare ina Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami ecoivʉre. ?w yCũinájãravʉ, tres baji nainú, Pedro Jũamaque mʉri nʉivʉ barejáimad̶a Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami. Diora cũináora judíova ne Jʉ̃menijicʉque jẽniaiora barejávʉ̃ya. {vo/Jívarejaimad̶a mearore Jʉ̃menijicʉre. Que baru caivʉ apevʉ põeva me jã́rejaimad̶a náre. Pued̶arejaimad̶a náre, ina Jesúre jʉ aipõevare. Aru caijãravʉa Jʉ̃menijicʉ cójijovarejaquemavʉ apevʉ ʉ̃i mead̶aimarare.0uY.Caijãravʉa cójijivarejaimad̶a Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami. Aru cójijivarejaimad̶a ne cʉ̃ramia coapa, ãrajivʉ. Torojʉrĩ ã́varejaimad̶a na ne ũme méque. ~tu-Cũinácʉ nácacʉre jaʉru, apevʉ nácavʉ bojed̶arĩ ne cʉvaede, jívarejaimad̶a ñai cʉvabecʉre jaʉéde. lsQ,Caivʉ ina Jesúre jʉ aipõeva, cũinátʉrʉ ne ũme, cad̶ateivʉ barejáimad̶a ne bajumia. Nácavʉ cʉve cʉvarivʉ jívʉ barejáimad̶a apevʉ nácavʉre jaʉéde, cʉbenajiyepe aivʉ cõmaje ãrojarivʉ ne jẽneboi. Zr-+Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara d̶are cuivʉ barejáimad̶a ʉre põeva ne jã́mene, ne d̶arĩ majibede máre. Aru iye ne jã́d̶ovaiyede jã́ri, caivʉ cuecumarejaimad̶a pare. q*Yópe d̶are cuivʉ barejáimad̶a jãravʉa coapa. Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara bueivʉ barejáimad̶a náre. Cad̶ateivʉ barejáimad̶a ne bajumia. Ne cʉvaede jívʉ barejáimad̶a ne bajumia. Caivʉ ãivʉ barejáimad̶a cũináromia. Aru caivʉ jẽniaivʉ barejáimad̶a Jʉ̃menijicʉque máre cũinátʉrʉ. Jesúre jʉ aipõeva mamarʉmʉcavʉ ne d̶aino p)Que ayʉre jápiarĩ, obedivʉ ina põevacavʉ jʉ arejaimad̶a iye ʉ̃i coyʉiyede. Aru Pedrojã jã́d̶ovarejaimad̶a náre Jʉ̃menijicʉre ocoque. Que teni, dijãravʉre cójijidejaimad̶a apevʉ yóbecʉrimil paivʉ baju Jesúre jʉ aipõevaque. o/(Aru Pedro coyʉre nʉrejamed̶a náre parʉrõreca, ʉrarõ ʉ̃i coyʉiyede, ne jʉ arãjiyepe ayʉ Jesúre. —Ina ãmeina teivʉ pare ñájinajarama. Jʉ̃menijicʉ mead̶ajacʉrĩ mʉjare, mʉje ñájimenajiyepe ayʉ ne ñájinajiyepe, arĩ coyʉrejamed̶a Pedro. |nq'Mʉjare, mʉjemarare, mʉjepãramenare máre, aru caivʉ ina joai cʉrivʉre máre darocʉyʉme cãreja Jʉ̃menijicʉ ñai Espíritu Santore yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. Caivʉ ʉ̃i cutuiyʉmarare mead̶acʉyʉme ʉ̃, arejamed̶a Pedro. Bm}&Pedro arejamed̶a náre: —Caivʉ mʉja jarʉvajarã mʉje ãmeina teiyede. Aru oatʉvajarã mʉje d̶aiyede. Jã́d̶ovajara Jʉ̃menijicʉre ocoque mʉje Jesúre jʉ aiye boje, Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i ãrʉmetequiyepe aivʉ mʉje ãmeina teiyede, aru ʉ̃i daroquiyepe aivʉ mʉjare ñai Espíritu Santore. Cl%Aru ina põeva, ne jápiaiyede caiye ʉ̃i coyʉiyede náre, cãrijinejaimad̶a. Que baru arejaimad̶a Pedrojãre: —Mʉja, ñʉjevʉ, ¿aipe d̶arãjidi ñʉja? arejaimad̶a na. $kA$’Caivʉ mʉja Israecavʉ jãve majijarã iyede: Ñai Jesúvacaribe mʉje jocʉcʉjaravena pẽvaicõjeimʉ mácʉ, ji coyʉimʉ mʉjare. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ epeibi ñai Jesúre maje jabocʉva. Ʉ̃́recabe Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ, arejamed̶a Pedro ina põevare. =js#Aru yʉ epecʉyʉmu mi mauvare mi cʉboba cãchinoi. Que teni mʉre vainí jarʉvare d̶acʉyʉmu yʉ náre, mi jabotequiyepe ayʉ náre”, arejaquemavʉ David bácʉ Cristorã. !i;"Ʉbenita David bácʉ mʉri nʉmenejaquemavʉ cãreja cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi yópe Jesús ʉ̃i mʉiye báquepe. Que baru David bácʉ arejaquemavʉ yópe:Jʉ̃menijicʉ aquemavʉ ji jabocʉre: “Dobajacʉ ji meapũravʉi mi cʉvae boje parʉéde yʉpedeca. rh]!Jʉ̃menijicʉ nacovari Jesúre epequemavʉ ʉ̃́re ʉ̃i meapũravʉi. Ñai meapũravʉi cʉcʉ parʉéde cʉvabi. Aru jípacʉ Jʉ̃menijicʉ daroquemavʉ ʉ̃́re ñai Espíritu Santore, yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. “Darocʉyʉmu mʉre ñai Espíritu Santore”, jipocamia aquemavʉ Jʉ̃menijicʉ Jesúre. Aru Jʉ̃menijicʉ Jesúre daroicõjeimi ñai Espíritu Santore ñʉjare máre. Que baru Jesús d̶aibi caiye iye mʉje jã́iyede, mʉje jápiaiyede máre cari jãravʉre. g9 Ñaineca Jesúre Jʉ̃menijicʉ nacovaquemavʉ yainore jarʉvarĩ. Aru caivʉ ñʉja ʉ̃́re jã́carã apʉcʉre cojedeca ʉ̃i yainíburu yóbore. fDavid bácʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ barejaquémavʉ. Que baru majidejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi d̶aquiyede. Die majiéque coyʉrejaquemavʉ ñai Cristoi borore, yópe arĩ: “Jʉ̃menijicʉ dajocabecʉbe ʉ̃́re yaivʉ bácavʉ ne cʉrõi. Ʉ̃i bajure máre pojeicõjemecʉbe ʉ̃́re”, arĩ coyʉcarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede David bácʉ. ]e3Ñai David bácʉ apʉcʉ cãreja, Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ barejaquémavʉ. Majidejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ jãve d̶acʉyʉre yópe ʉ̃i aiye báquepedeca ʉ̃́re. Jʉ̃menijicʉ coyʉrejaquemavʉ David bácʉre, “Yópe jãve d̶acʉyʉmu” arĩ: “Mʉ, David, yópe mearo d̶acacʉyʉmu yʉ mʉre. Cũinácʉ mipãramenacacʉre jaboteicõjecʉyʉmu yʉ, yópe ji jaboteicõjeiyepedeca mʉre”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ David bácʉre. edC’Mʉja, jívʉ, jãve coyʉiyʉvʉ mʉjare majeñecu mácʉ David bácʉi borore. Ʉ̃ mácʉ yaidéjaquemavʉ. Aru jarʉvarejaquemavʉ ʉ̃i baju bácarõre cʉ̃racobei. Maja cari cʉrivʉbu joabenoi dicobede. jcMMʉ jã́d̶ovaivʉ yʉre ye d̶aiye jaʉrõre cʉcʉyʉre mʉ́que. Aru mi cʉe boje yʉ́que cainʉmʉa, ʉrarõ torojʉvʉ yʉ mʉre, arĩ coyʉcarejaquemavʉ David bácʉ Jesús ʉ̃i coyʉiye báquede Jʉ̃menijicʉre. qb[Mʉ, Jʉ̃menijicʉ, dajocabecʉbu mʉ ji ũmene ina yaivʉ bácavʉ ne cʉrõi. Pojeicõjemecʉbu mʉ ji bajure, ji meacʉ baju boje, aru ji memecaiye boje mʉre. Que baru torojʉvʉ yʉ ji ũmei. Aru torojʉrĩ yávaivʉ yʉ. Caivʉ põevape páyʉ, yʉ máre yaicʉ́yʉmu. Ʉbenita apʉcʉ jabʉóvaivʉ yʉ, ji coreiye boje mi mearo d̶acaquiyede yʉre. am`SJavede ñai jabocʉ David bácʉ, yópe arĩ, Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcarejaquemavʉ Jesúrã:Cainʉmʉa jã́cacʉ yʉ ji jabocʉre ji jipocai. Ʉ̃ cʉbi ji yebai. Que baru apevʉ cãrijovari bʉojabenama yʉre. X_)Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ nacovaquemavʉ ʉ̃́re yainore jarʉvarĩ. Jesús yaiyʉ́ bácʉvacari, mautebeteame yaiyʉ́ bácʉpe. Que baru Jʉ̃menijicʉ jebequemavʉ ʉ̃i ñájiye báquede ʉ̃i yainore. ^-Ñai Jesúre Jʉ̃menijicʉ javede jẽni jícõjenejaquemavʉ, yópe ʉ̃i ʉrõpe aru ʉ̃i majiéque máre. Que baru jẽni jíquemavʉ ʉ̃́re mʉjare. Aru mʉja boarĩ́ jarʉvaicõjeavʉ ʉ̃́re, ãmeina teivʉre ne pẽvarajiyepe aivʉ ʉ̃́re jocʉcʉjaravena. $]A’Mʉja, Israecavʉ, me jápiajarã ji coyʉquiyede mʉjare. Jʉ̃menijicʉ jãve jã́d̶ovaquemavʉ mʉjare ʉ̃i daroimʉ mácʉre, ʉ̃i me jã́imʉre, Jesús Nazarecacʉre. Que baru Jesús d̶áme ʉ̃i d̶aiye báquede Jʉ̃menijicʉi parʉéque, põeva ne jã́mene, aru ne d̶arĩ majibede, aru ape parʉéque d̶aiyede máre mʉje jẽneboi. Que baru mʉjavacari majidivʉbu caiye iye jãvene. i\KDijãravʉa baquiyéna mead̶acʉyʉmu caivʉ ina órejaivʉre yʉre ji cad̶atequiyepe aivʉre náre. Ĩcʉyʉmu náre abujuvai jabocʉi parʉéde jocarĩ”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ, coyʉcarejaquemavʉ Joel bácʉ. [Jʉ̃menijicʉi ñájiovaquijãravʉ baquinó jipocare põevare, ne ãmeina teiye boje, ñai aviá pẽomecʉyʉme. Quédata ñemitecʉyʉme ʉ̃. Aru aviá ñamicacʉ máre jũatecʉyʉme yópe jivepe. Yópe vaiquíyebu maje jabocʉ Cristo ʉ̃i daquijãravʉ baquinó jipocare. Põeva jã́rajarama ʉrarõ ne d̶arĩ majibede. Aru ne jã́iyede diede pare cuecumarajarama na. IZ D̶acʉyʉmu yʉ põeva ne jã́mene cavarõi aru ne d̶arĩ majibede joborõi. Aru põeva jã́rajarama jivede, toare, aru bicore máre, caino jidojarõ, ji jã́d̶ovaquiye jipocare náre. $YAJãve ãnijãravʉa baquiyéna darocʉyʉmu ji Espíriture yʉre memecaipõevare, ʉ̃mʉvare aru nomivare máre, ne coyʉcarãjiyepe ayʉ ji yávaiyede. XJʉ̃menijicʉ arejaquemavʉ: “Yópe d̶acʉyʉmu yʉ ãnijãravʉa bʉojaquijãravʉa baquiyéna. Darocʉyʉmu ji Espíriture caivʉ põevare. Mʉjemara, aru mʉjemaromiva máre, Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcarãjarama. Mʉjacavʉ ʉ̃mʉva bojʉvʉ apʉrivʉre yópe decoboainope majide d̶acʉyʉmu yʉ. Aru mʉjacavʉ ʉ̃mʉva bʉcʉvare majide d̶acʉyʉmu yʉ decoboainoque. nWU“Pacovabebu”, arĩ dápiabejarã mʉja ñʉjare. Que baru põecʉ cʉbebi pacoteyʉ javejĩnare. Quénora ñʉje d̶aiyede yópe coyʉcarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉ, ʉ̃i ãmiá Joel. V“Pacovabebu”, arĩ dápiaivʉbu apevʉ mʉjacavʉ ñʉjare. Ʉbenita javejĩnamu, nueve baji caride. Que baru pacova ãmevʉ ñʉja. >UuDinʉmʉma Pedro nacajari, núri apevʉ once paivʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaraque parʉrõreca coyʉrejamed̶a caivʉ ina obedivʉ põevare, ne jápiarĩ earãjiyepe ayʉ iye ne jã́iye báquede aru ne jápiaiye báquede máre. —Mʉja, judíova, jívʉ, caivʉ mʉja Jerusalẽ́cavʉ, caride coreóvajarã diede, ñʉje majiéde. Jápiajarã yʉre. Aru me jápiarĩ ad̶ajarã ji coyʉquiyede mʉjare. T1 Ʉbenita apevʉ yʉrivʉ arejaimad̶a ina Jesúre jʉ aipõevare: —¡Ina ʉ̃mʉva pacovatamu! arejaimad̶a. Pedro ʉ̃i yávaino põevare 9Sk Cuecumaivʉ aru jápiarĩ eabevʉ cãreja, jẽniari jã́re cuivʉ barejáimad̶a ne bajumia: —¿Aipe d̶arĩ jápiarĩ earãjidica maja caiye iyede? arejaimad̶a na. pRY Cʉrivʉbu apevʉ Cretacavʉ aru apevʉ Arabiacavʉ máre. Ʉbenita maja jápiaivʉbu náre yávaivʉre maje yávaicamua coapa. Coyʉivʉbu majare Jʉ̃menijicʉi ʉrarõ mearo d̶ainore ʉ̃i parʉéque, arejaimad̶a ne bajumia. Q Yui cʉrivʉbu apevʉ Partiacavʉ, aru apevʉ Mediacavʉ, apevʉ Elãcavʉ, apevʉ Mesopotamiacavʉ, apevʉ Judeacavʉ, apevʉ Capadociacavʉ, apevʉ Pontocavʉ, apevʉ Asiacavʉ, apevʉ Frigiacavʉ, apevʉ Panfiliacavʉ, apevʉ Egiptocavʉ, apevʉ Áfricacavʉ, aru apevʉ Cirenecavʉ máre. Aru apevʉ Romacavʉ máre cʉrivʉbu yui. Apevʉ majacavʉ judíovabu, ne põeteiye báque boje nópe, ne cʉvae boje nébʉcʉva judíova. Aru apevʉ majacavʉ judíova ãmevʉ, ʉbenita jʉ aivʉbu judíovai bueiyede. P ]O3¿Aipe teni caivʉ ñʉja jápiaivʉba náre yávaivʉre ñʉje yávaicamua coapa? vNeCuecumari, pare dápiaivʉ arejaimad̶a na: —Jã́rijide apa. ¿Galileacavʉ ãmeni caivʉ ina yávaivʉ? OMNe jápiaiyede iye vaiyede, obedivʉ ina judíova cójijidejaimad̶a. Aru jápiarejaimad̶a caivʉ na coapa Jesúre jʉ aipõeva yávaivʉre ne yávaicamuaque. Que baru pare cuecumarejaimad̶a na. +LONore Jerusalén ãmicʉriĩmaroi judíova caino joborõcavʉ cʉrejaimad̶a dijãravʉare. Ina judíova cainʉmʉa jídejaimad̶a mearore Jʉ̃menijicʉre. XK)Caivʉ ina põeva cʉvarejaimad̶a ñai Espíritu Santore. Náre yávaicõjenejamed̶a. Aru yávarejaimad̶a apecamua yávaicamua ne majibecamuare, yópe ñai Espíritu Santo yávare d̶aiyepe náre coapa. xJiNo yóboi, jã́rejaimad̶a ʉre toa quĩ́jino uruino yópe jemedope. Tubarejavʉ̃ya caivʉre, náre coapa. MICũiná jápiarejaimad̶a ʉrarõ bʉjinore yópe ũmevʉ parʉrõ japuinope. No bʉjino darejavʉ̃ya cavarõre jocarĩ. Aru caivʉ ina dobarivʉ diñami jívʉi jápiarejaimad̶a no bʉjinore. H Pentecostés ãmicʉrijãravʉ eaiyede, caivʉ ina Jesúre jʉ aipõeva cójijidejaimad̶a cũinád̶ami cʉ̃rami jívʉi. G -Ne jẽniariburu yóboi, dʉvarejaimad̶a cʉ̃rayabeare, ina pʉcarã ʉ̃mʉva ne ãmiáque. Aru tʉrejavʉ̃ya diyabe Matías ʉ̃i ãmiáque. Que baru ʉ̃ máre, apevʉ once paivʉque, Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimʉ tedejamed̶a Matías.-F UYópe arĩ, jẽniarejaimad̶a ina Jesúre jʉ aipõeva Jʉ̃menijicʉque: —Mʉ, ñʉje jabocʉ, me majivʉ mʉ caivʉ põeva ne dápiaiyede. Que baru jẽniaivʉbu mʉre. Majide d̶ajacʉ ñʉjare ñamene ina pʉcarã ʉ̃mʉvare mi beoimʉre, ʉ̃i memecaquiyepe cũinátʉrʉ ñʉjaque mi yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaraque. Judas bácʉ dajocame mi yávaiye méne coyʉinore, ʉ̃i nʉiyede toabo cũiméboi, ʉ̃i ãmeina teiye báque boje. Que baru apecʉ mi yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimʉ jaʉbi, arĩ jẽniarejaimad̶a na. E pD [Ʉ̃i coyʉrĩburu yóboi, ina põeva jã́d̶ovarejaimad̶a pʉcarã ʉ̃mʉvare, nácavʉre, cũinácʉ ʉ̃i ãmiá José, ne ãmidoimʉ Barsabás aru apenʉmʉa ne ãmidoimʉ Justo, aru apecʉ máre, ʉ̃i ãmiá Matías. C ’Que baru apecʉ yóvajacʉrĩ ñʉjare, ʉ̃ máre coyʉcʉyʉ põevare ñʉjape: “Majivʉ yʉ Jesús apʉcʉre. Ʉ̃́re jã́cacʉ yʉ, nacajañʉre yainore jarʉvarĩ”, arĩ coyʉcʉyʉme ʉ̃. Ʉ̃ majacʉ́rĩ cũinácʉ nácacʉ ina ñʉjaque cʉrivʉ bácavʉ jãravʉa coapa Jesús ʉ̃i cuiyede ñʉjaque, Juan Bautista bácʉ ʉ̃i jã́d̶ovari bʉiyede põevare Jʉ̃menijicʉre ocoque, aru pʉ Jesús ʉ̃i mʉijãravʉita cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi, arĩ coyʉrejamed̶a náre Pedro. B yA mPedro are nʉrejamed̶a ina Jesúre jʉ aipõevare yópe: —Jave toivarejaquemavʉ iye toivaiye báque Salmos ãmicʉrõi yópe Judas bácʉi borore:Ʉ̃i cʉrõ mácarõ põecʉbeno majaróri. Ñame cʉbejarãri nore, arĩ toivarejaquemavʉ. ’Aru yópe toivarejaquemavʉ apeno Salmoi:Apecʉ d̶ajacʉrĩ ʉ̃i memeino mácarõre, arĩ toivarejaquemavʉ. <@ sCaivʉ Jerusalén ãmicʉriĩmarocavʉ jápiarejaimad̶a ʉ̃ mácʉi borore. Que baru ne yávaicamuaque ãmidorejaimad̶a no joborõre Acéldama ãmicʉrõ, Jivecʉrõ aiyʉrõ. z? oJesúre ʉ̃i jẽni jíquiye jipocai, Judas bácʉ jacopʉrejamed̶a tãutʉrare, ʉ̃i Jesúre jẽni jíye boje, ʉ̃i ãmeina teiye boje. Iye tãutʉraque apevʉ bojed̶arejaimad̶a cũináro joborõre. No joborõre ʉ̃i baju boarĩ́ jarʉvaiyʉcʉ, ʉ̃mʉi tʉrĩ darĩ ʉ̃i baju bíjarejamed̶a Judas bácʉ. Aru ʉ̃i cʉrabo etarejavʉ̃ya joborõita. <> sɄ̃ mácʉ, majacacʉ bácʉ, yóvayʉ bateáme majare. Que baru ʉ̃ mácʉ máre Jesús ʉ̃i beoimʉ mácʉ bateáme, ʉ̃i memequiyepe ayʉ majaque, arejamed̶a náre Pedro. 9= m—Mʉja, jívʉ, jave vaivʉ́ yópe Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báquepe David bácʉre Espíritu Santoi parʉéque. Judas bácʉ jẽni jiame Jesúre ʉ̃i mauvare. !< =Obebejãravʉa yóboi, Jesúre jʉ aipõeva cójijidejaimad̶a. Ciento veinte paivʉ baju barejáimad̶a na. Aru Pedro nacajari arejamed̶a náre: ^; 7Obedijãravʉa Jʉ̃menijicʉque jẽniari, cójijivʉ barejáimad̶a na nore. Jesúi yóva, María, Jesúi paco, aru apevʉ nomiva máre, caivʉ ina cũinátʉrʉ ne ũme Jʉ̃menijicʉque jẽniarejaimad̶a na. ): M Ne eaiyede diĩmaroi, ecorĩ, nʉri cũinád̶ami cʉ̃rami, ʉ̃mʉcatucubʉita, ne cʉritucubʉi, ecorejaimad̶a na: Pedro, aru Juan, Santiago, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo; apecʉ Santiago, Alfeoi mácʉ; Simón ãmicʉcʉ Celote, aru Judas, apecʉ Santiago jicʉ máre. 9 1 No yóboi, Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara copainʉrejaimad̶a cʉ̃racũ Olivocũ ãmicʉricũre jocarĩ Jerusalén ãmicʉriĩmaroi. Cũinákilometro vaivárejaimad̶a na. Yópe judíova ne jabʉóvaijãravʉi nʉicõjeiyepe vaivárejaimad̶a na. v8 g Ina pʉcarã ángeleva jẽniari jã́rejaimad̶a náre: —Mʉja, Galileacavʉ, ¿aipe teni yui núri jã́ivʉrʉ̃ mʉja cavarõre? Ñai Jesús mʉñʉ mácʉ mʉjare jocarĩ cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi copaidacʉyʉbe cojedeca ijãravʉi cavarõ mearore jocarĩ yópe ʉ̃i mʉiyepedeca, arejaimad̶a. Matíare ne beoino Judas bácʉ ʉ̃i yaiye boje 7 ' Ne jã́riduiyedeca cavarõre Jesús mʉri bíjayʉre, cũiná, pʉcarã ʉ̃mʉva doivʉ boricajea cuitótecajeare núrejaimad̶a ne yebai. a6 = Que arĩ yávaiyeda, Jesúre jacopaiyovarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ náre jocarĩ, cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõita. Ʉ̃i mʉiyedeca ocopenibo darĩ, ʉ̃́re taorejavʉ̃ya. Quénora jã́menejaimad̶a ʉ̃́re. 5 Jʉ̃menijicʉ darocʉyʉbe ñai Espíritu Santore, ʉ̃i d̶aicõjequiyepe ayʉ mʉjare. Que baru mʉja coyʉrãjaramu ji yávaiye méne. Coyʉrãjaramu mʉje jã́iyede ji d̶aiye báquede aru mʉje jápiaiyede ji coyʉiye báquede máre. Coyʉrãjaramu caivʉ ijãravʉcavʉre: Jerusalẽ́cavʉre, Judeacavʉre, Samariacavʉre, aru pʉ caino joborõcavʉre máre, arejamed̶a Jesús. (4 KJesús arejamed̶a náre: —Jipacʉ, ʉ̃i caivʉre jaboteiye boje, majibi aipijãravʉa vaiquíye jaʉrõre. Ʉbenita ʉ̃ majicõjememi mʉjare iyede. )3 MNo yóboi, Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara cójijidejaimad̶a ʉ̃́que cʉ̃racũ Olivocũ ãmicʉricũ pʉenoi. Aru jẽniari jã́rejaimad̶a ʉ̃́re: —Mʉ, ñʉje jabocʉ, ¿caride jaboteicõjequidica mʉ cojedeca majacavʉ, Israecavʉre? arejaimad̶a na. ;2 qJuan Bautista bácʉ jã́d̶ovame mʉjare Jʉ̃menijicʉre ocoque. Ʉbenita yʉ jã́d̶ovacʉyʉbu mʉjare Jʉ̃menijicʉre pʉeno mearo baju obebejãravʉa yóboi. Darocʉyʉbu mʉjare ñai Espíritu Santore, arejamed̶a náre Jesús. Jesús ʉ̃i mʉino ʉ̃mʉi, cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi A1 }Jesús cʉcʉ bácʉ náque cãreja, yópe arĩ, cõjenejamed̶a náre: —Nʉmejara mʉja Jerusalẽ́ne jocarĩ cãreja. Quéda corejarã ñaine, jipacʉi daroquimʉre mʉjare. j0 OAru caiye cuarenta paijãravʉa Jesús ʉ̃i yainíburu yóboi, ina ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara jã́varejaimad̶a ʉ̃́re cainʉmʉa. Que baru jãve majidejaimad̶a na Jesús apʉcʉre cojedeca, nacajañʉ mácʉre yainore jarʉvarĩ. Ʉ̃́re jã́rejaimad̶a. Aru coyʉrejamed̶a náre Jʉ̃menijicʉi jabotequiyede ʉ̃i põevare. 3/ cMʉ, Teófilo, ji mamarʉmʉ toivaiye báquede toivacacʉ yʉ, mi majiquiyepe ayʉ caiye iye Jesús ʉ̃i d̶aiye báquede aru caiye iye ʉ̃i bueiye báquede máre. Majicacacʉ yʉ mʉre caiyede Jesús ʉ̃i memeni bʉijãravʉre, aru pʉ ʉ̃i cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi mʉijãravʉita máre, jípacʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i jacopaiyovaiyede ʉ̃́re cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõi. Aru ʉ̃i mʉri nʉquiye jipocai, Jesús d̶aicõjenejamed̶a ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara ʉ̃i beoimara mácavʉre, Espíritu Santoi parʉéque. . "- ?Cãrijimenoque cʉjacʉ mʉ. Caivʉ mi yóvaimara yócavʉ meaicõjed̶ama mʉre. Meajarari na, caivʉ ñʉje yóvaimara coapa nócavʉ. Quénoramu.h, KQuénora napini coreivʉ yʉ jã́cʉdacʉyʉ mi yebai maumejiena, yávaburĩ maje baju ména. ]+ 5 Apeno ʉrarõ coyʉinore coyʉiyʉvʉ mʉre. Ʉbenita yore toivaiyʉbevʉ yʉ. *  Demetriocapũravʉ caivʉ ne me yávaimʉme. Ʉ̃́vacari cʉbi me ʉ̃i majié boje Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene. Ñʉja máre coyʉivʉbu ñʉje jã́iye báque boje aipe ʉ̃i mearo d̶aiyede. Aru majivʉ mʉ ñʉje yávaiyede jãvene. Meaicõjeino )  Mʉ, ji yóvaimʉ, ji ʉmʉ, d̶abejacʉ mʉ nápe, ãmeina d̶aivʉpe. Quénora d̶ajacʉ mʉ nápe, ména d̶aivʉpe. Ñai põecʉ ména d̶ayʉ Jʉ̃menijicʉ jicʉbe ʉ̃. Ʉbenita ñai põecʉ ãmeina d̶ayʉ coreóvabebi Jʉ̃menijicʉre. ~( w Que baru ji daiyede mi yebai coreóvare d̶aquijivʉ yʉ caivʉre aipe ʉ̃i d̶aiye báquede. Borocʉcʉ ãmeina yávaibiya ñʉjare. Aru pʉeno ãmeno d̶aibiya. Ʉ̃́vacari copʉ etabebiya majevʉre curãnʉivʉre. Pʉeno ãmeno d̶ayʉ, náre copʉ etaicõjememiya ina curãnʉivʉre Jesúre jʉ aipõevacavʉ copʉ etaiyʉrivʉre náre. Pʉeno ãmeno d̶ayʉ, ina curãnʉivʉre copʉ etaiyʉrivʉreca ecoicõjememiya Jesúre jʉ aipõeva ne cójijiñami jívʉi. Que d̶aibiya ñai Diótrefes. I'   Apeyoca paperayocare toivacavʉ yʉ caivʉ Jesúre jʉ aipõevare mi yebai. Ʉbenita Diótrefes, ñai caivʉre jaboteiyʉcʉ, jápiaiyʉbebiya ji coyʉiye báquede aru jʉ abebiya yʉre. e& EQue baru cad̶ateiye jaʉvʉ majare máre ina Jesúre jʉ aivʉre ina coyʉivʉre iye yávaiyede jãvene, ne memecarãjiyepe aivʉ Jʉ̃menijicʉre jãve. Diótrefes ʉ̃i ãmeno d̶aino aru Demetrio ʉ̃i mearo d̶aino % Na etaima coyʉrãjivʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne ina Jesúre jʉ abevʉre cãreja. Aru náque yéde jacopʉbeteimad̶a apejĩene. B$ Ina copaivʉ bácavʉ mʉre jocarĩ coyʉyama mi borore yui Jesúre jʉ aipõeva ne jápiaiyede. Coyʉyama aipe mi cad̶ateiyede náre mi ʉe boje. Aru ne copaiyede mi yebai, cad̶atejacʉ náre cojedeca náre jaʉéde. Que teni mʉ me bʉojare d̶aquijivʉ náre yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe, ne curãnʉiyede. 6# gMʉ, ji yóvaimʉ, ji ʉmʉ, cainʉmʉa mearo d̶aivʉ mʉ yópe d̶aiye jaʉépe mʉre mi cad̶atevaiyede majevʉre Jesúre jʉ aipõevare mi majibemara mácavʉreca. `" ;Yʉ́capũravʉ pʉeno baju torojʉvʉ majicʉ mʉje borore jímajinape paivʉre, cʉrivʉre jʉ arĩ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene, yópe ʉ̃i ʉrõpe. Ye apejĩe cʉbevʉ torojʉre d̶aiye yʉre die pʉeno. 2! _Pare torojʉvʉ yʉ ji ũmei apevʉ majevʉ Jesúre jʉ aipõeva ne coyʉiyede, ne jã́riburu yóboi mʉre, aipe mi cʉede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene jʉ ayʉ.   Mʉ, ji yóvaimʉ, ji ʉmʉ, yʉ Jʉ̃menijicʉque jẽniacaivʉ mʉre, ʉ̃i cad̶atequiyepe ayʉ mʉre caiye mi d̶aiyede, aru ʉ̃i me cʉre d̶aquiyepe ayʉ mi bajure duica ijiéde jarʉvarĩ yópe mi ũme cʉepe me ãmeina teiyede jarʉvarĩ. I Yʉ, bʉcʉcʉ, Jesucristore jʉ aivʉre coreipõecʉ, toivacaivʉ mʉre, ji yóvaimʉ, ji ʉmʉ, Gayo. Yʉ́vacari jãve ʉvʉ mʉre, maje coreóvaiye boje Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene. %ClMaje jabocʉ Jesucristovacari cʉjacʉrĩ mʉ́que. Aru Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acajacʉrĩ caivʉ mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Quénoramu.%ClMe d̶arĩ jã́jacʉ, dacʉyʉ ji yebai ʉracoro jipocamia. Eubulo, Pudente, Lino, Claudia, aru caivʉ apevʉ Jesúre jʉ aipõeva meaicõjed̶ama mʉre. }slÑai Erasto mauteamed̶a Corinto ãmicʉriĩmaroi. Aru ñai Trófimo ijimʉre dajocacacʉ Mileto ãmicʉriĩmaroi. c?lMeajarari Prisca, aru Aquila, aru caivʉ ina Onesíforo ʉ̃i cʉ̃ramicavʉ máre. Z-lQue baru jãve coreóvaivʉ yʉ maje jabocʉ Jesucristo mead̶acʉyʉre yʉre cainʉmʉa. Aru cʉre d̶acʉyʉme yʉre ʉ̃i mead̶aimʉpe ʉ̃i jaboteinʉmʉre cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõi. Que baru mearore jínajarevʉ ʉ̃́reca cainʉmʉa, jã́d̶ovarajivʉ ʉ̃́re meacʉ bajure. Quédecabu. Pablo ʉ̃i meaicõjeino Timoteojãre y~}|z{{!zayvxdwvdttsqppnn7mzlUkCjTieiYhfee)cba|``>_^]w\[ZYYWVUUPTSQQOON4LKJ`IHGWF/E.DICA@?>=m<;:!87775Y46210'/q.-,+?**)('&$O"!h_SFS1Jh % X L %Ãñʉ Moisés bácʉvacari arejaquemavʉ Israecavʉ bácavʉre: “Jʉ̃menijicʉ darocʉyʉme mʉjare apecʉ ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõecʉre nopedeca ʉ̃i daroiyepe yʉre. Mʉjacacʉ bacʉyʉ́me ʉ̃. Jʉ ajarã ʉ̃́re”, arejaquemavʉ ʉ̃ mácʉ. O$’Moisés bácʉvacari nʉvarejaquemavʉ ãnina Israecavʉ bácavʉre Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ. D̶arejaquemavʉ põeva ne jã́mene aru ne d̶arĩ majibede máre ʉre Egipto ãmicʉrijoborõi, ne etarãjiye jipocare, aru jia ʉrad̶a yebai, aru na mácavʉi cʉede máre põecʉbenoi cuarenta paiʉjʉa baju. #’Ãñʉ Moisés bácʉre Israecavʉ bácavʉ ʉbeni jarʉvaiyʉrĩdurejaquemavʉ. Yópe arĩ, “¿Ñame jaboteicõjeni mʉre ñʉjare? ¿Ñame jẽniari jã́ipõecʉpe epedi mʉre?” jẽniari jã́rejaquemavʉ na mácavʉ. Ʉbenita na mácavʉ ʉ̃ mácʉre jarʉvaiyʉrĩduivʉreca, Jʉ̃menijicʉ jarorejaquemavʉ Moisés bácʉre ne yebai, ʉ̃i jaboteni mead̶aquiyepe ayʉ na mácavʉre. Aru ãñʉ ángele, ʉ̃i jã́imʉ mácʉ jocʉjĩcʉ uruijĩcʉi, cad̶ateyʉ barejaquémavʉ ʉ̃ mácʉre. ve"Yʉ jã́ivʉ ji põeva ʉrarõ ñájivʉre no joborõ Egiptoi. Yʉ jápiaivʉ ne oiyede. Que baru daivʉ yʉ, mead̶acʉdayʉ náre. Nʉjacʉ cari. Jacopaiyovaquijivʉ mʉre Egiptoita”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ Moisés bácʉre. dA!Cojedeca Jʉ̃menijicʉ arĩ yávarejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre: “Mʉ núvʉ caride joborõ mearo baji, ji cʉe boje yui. Aru yʉ́bu meacʉ baju caivʉ pʉeno. Que baru dujacʉ mʉ mi cʉraidoare, pued̶acʉyʉ yʉre. hIMoisés bácʉ cuecumañʉ ʉ̃i jã́iyede, joabenoi nʉrejaquemavʉ, me jã́cʉyʉ. Que teni jápiarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi yávainore, yópe aiyede: “Yʉ́tamu Jʉ̃menijicʉ. Míñecuva Abraham, Isaac, aru Jacob ne jʉ aimʉmu yʉ”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Diede jápiarĩ, Moisés bácʉ jidʉcʉ, bidini jã́iyʉbedejaquemavʉ.  7 g’Aru Moisés bácʉ nore cʉrejaquemavʉ cuarenta paiʉjʉa. Dinʉmʉ cũinácʉ Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ, ángele, cʉetedejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre põecʉbenoi joabejĩnoi Sinaí ãmicʉricũ cʉ̃racũre. Ãñʉ ángele cʉetedejaquemavʉ cũinácʉ jocʉjĩcʉ uruijĩcʉ jẽneboi.  Ʉ̃ mácʉi que aiyede jápiayʉ Moisés bácʉ, dupini nʉrejaquemavʉ Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ. Apeno joborõ, Madián ãmicʉrijoborõi, earĩ cʉrejaquemavʉ. Jímarepaco báco, dijoborõcaco, jʉed̶ocʉvarejaquemavʉ pʉcarã ʉ̃mʉvare.  {¿Yʉre máre boarĩ́ jarʉvaiyʉcʉrʉ̃, yópe mi boavarepe ãñʉ Egiptocacʉ bácʉre ẽnoare?” arejaquemavʉ. \ 1Ʉbenita cũinácʉ nácacʉ bácʉ japʉporejaquemavʉ Moisés bácʉre. Aru jẽniari jã́rejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre: “¿Ñame jaboteicõjeni mʉre ñʉjare? ¿Ñame jẽniari jã́ipõecʉpe epedi mʉre? _7’Cõmiáijãravʉ Moisés bácʉ jã́rejaquemavʉ pʉcarã ʉ̃mʉva Israecavʉ bácavʉre ãd̶amateivʉre ne bajumia. Que teni cãrijovamene d̶arĩdurejaquemavʉ ʉ̃ mácʉ na mácavʉre. Yópe arejaquemavʉ: “Mʉja cũinávʉtamu. Que baru, ¿aipe teni ãmeina d̶aivʉrʉ̃ mʉja mʉje baju?” arejaquemavʉ Moisés bácʉ. ^5Ʉ̃ mácʉ yópe arĩ dápiarĩdurejaquemavʉ: “Ina jívʉ majinajarama Jʉ̃menijicʉ yʉre nʉvaicõjecʉyʉre náre ne yebacateinore jocarĩ”, arĩdurejaquemavʉ. Ʉbenita majibedejaquemavʉ na mácavʉ. c?Jã́rejaquemavʉ cũinácʉ Egiptocacʉ bácʉre jara boayʉ́re cũinácʉ Israecacʉ bácʉre. Ʉ̃ jicʉ bácʉre cad̶ateiyʉcʉ, ãñʉ Egiptocacʉ bácʉre boarĩ́ jarʉvarejaquemavʉ Moisés bácʉ yavenina. yk’Cuarenta paiʉjʉa cʉvacʉ Moisés bácʉ, jã́cʉnʉrejaquemavʉ apevʉ ʉ̃ jivʉre, Israecavʉre. "=Ina Egiptocavʉ bácavʉi majiéde buedejaquemavʉ Moisés bácʉre. Que teni bʉcʉcʉ cari yávarejaquemavʉ aru d̶arejaquemavʉ ʉrarõ parʉéque. "=Ne dajocaiyede ʉ̃ mácʉre jedevai, Faraón mácʉi máco báco Moisés bácʉre earĩ, nʉvari õi cʉ̃rami, bʉcʉóvarejaquemavʉ mamacʉ bajupe. hIDinʉmʉmia põetedejaquemavʉ majeñecu mácʉ, ʉ̃i ãmiá Moisés. Jʉed̶ocʉ meacʉ baju barejaquémavʉ. Ʉ̃ mácʉi bʉcʉva bácavʉ bʉcʉóvarejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre yóbecʉrã aviáva ne cʉ̃rami jívʉi. T!Ʉ̃ mácʉ borocʉrĩ ãmeina d̶arejaquemavʉ majeñecuva mácavʉre. Ñájine d̶arejaquemavʉ na mácavʉre. Ʉ̃ mácʉ dajocaicõjenejaquemavʉ némara quĩ́jinare jedevai, ne yainájiyepe ayʉ. Dinʉmʉ jaboteyʉ barejaquémavʉ Egiptocavʉre apecʉ jabocʉ bácʉ. Ʉ̃ mácʉ coreóvabedejaquemavʉ José bácʉre. S’Aru ãnijãravʉ, Jʉ̃menijicʉi Abraham mácʉre, “Yópe d̶acacʉyʉmu mʉre”, ʉ̃i aijãravʉ bácarõ joabede, obedivʉ majeñecuva mácavʉ cʉrejaquemavʉ Egipto ãmicʉrijoborõi. 2~]Yóbore népãramena mácavʉ nʉvarejaquemavʉ ne bajuá báquede, jarʉvarãjivʉ cʉ̃racobei Siquem ãmicʉriĩmaroi. No ne yaivʉ bácavʉre jarʉvarãjinore Abraham mácʉ bojed̶arĩ ĩnejaquemavʉ jipocamia Hamor bácʉi márare. Na mácavʉre jídejaquemavʉ tãutʉrare Abraham mácʉ. }1Jacob bácʉjã nʉrejaquemavʉ Egipto ãmicʉrijoborõi. Ʉ̃ mácʉ aru caivʉ mamara máre, majeñecuva mácavʉ, yaidéjaquemavʉ dijoborõi. z|mJosé bácʉ jarorejaquemavʉ jíbʉrã mácavʉre aru ĩmacʉ bácʉre máre népacʉ Jacob bácʉ yebai, daicõjeñʉ caivʉ ʉ̃ jivʉre ʉ̃i yebai, Egipto ãmicʉrijoborõi. Aru setenta y cinco paivʉ baju barejaquémavʉ na mácavʉ. -{S Ne copaiyede nore bedióva cojedeca, José bácʉ “Yʉ Josébu”, arejaquemavʉ jíbʉrã mácavʉre. Faraón mácʉ José bácʉ jivʉre coreóvarejaquemavʉ. 9zk Jacob bácʉ jápiayʉ “Ãiye cʉrõre Egiptore”, darorejaquemavʉ caipʉcapʉrʉape paivʉ mamarare, majeñecuva mácavʉre, mamarʉmʉ ne nʉri ĩnajiyepe ayʉ ãiyede. y ’Dinʉmʉ ãmeno baju vaidéjaquemavʉ no ãiye cʉbenore caivʉ Egipto ãmicʉrijoborõcavʉ aru Canaán ãmicʉrijoborõcavʉ máre. Que baru majeñecuva mácavʉ, Canaán ãmicʉrijoborõi cʉrivʉ, ye ãiye cʉvabedejaquemavʉ na mácavʉ. >xu Ʉ̃ mácʉi cʉede Egipto ãmicʉrijoborõi apenʉmʉ ñájiñʉ marejaquémavʉ ʉ̃, José bácʉ. Ʉbenita cainʉmʉa Jʉ̃menijicʉ cad̶atedejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre, ʉ̃i etaquiyepe meacʉ ayʉ. Ʉrarõ majide d̶arejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. Que baru Egiptocavʉ ne jabocʉ bácʉ, Faraón ne aimʉ, me jã́rejaquemavʉ José bácʉre, ʉ̃i mearo d̶aiye boje aru ʉ̃i majié boje máre. Jaboteicõjenejaquemavʉ José bácʉre caivʉ ʉ̃i cʉ̃ramicavʉre aru caivʉ Egiptocavʉre máre. Aru coreicõjenejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre caiye ʉ̃i cʉvaede. kwO ’Caipʉcapʉrʉape paivʉ ina Jacob bácʉi mára, majeñecuvacavʉ bácavʉ, pare jorojĩnejaquemavʉ néyocʉ bácʉre, ʉ̃i ãmiá José. Que baru bojed̶arejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre apevʉre, ʉ̃ mácʉre nʉvari bojed̶arãjiyepe aivʉ Egipto ãmicʉrijoborõcacʉre yebacacʉpe. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ cad̶atedejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. v’No yóboi, bedióva Jʉ̃menijicʉ “Yópe d̶arãjare”, arĩ yávarejaquemavʉ Abraham mácʉre. “Mʉ jʉ aru ji coyʉiye báquede, yópe d̶arĩ jã́d̶ovajara mʉja. Mʉ aru mívʉ ʉ̃mʉva aru mi yebacavʉ ʉ̃mʉvaque máre mʉje cajede burajarã mʉja, ãrʉrivʉ ji coyʉiye báquede mʉjare”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Abraham mácʉ jʉ arejaquemavʉ ʉ̃́re. Que baru cajede burarejaquemavʉ mamacʉ Isaac bácʉre ocho paijãravʉa ʉ̃i põeteniburu yóboi. Aru nopedeca d̶arejaquemavʉ Isaac bácʉ mamacʉ Jacob bácʉre. Aru nopedeca d̶arejaquemavʉ Jacob bácʉ doce paivʉ mamarare, majeñecuva mácavʉre. !u;Ʉbenita náre, dijoborõcavʉre, ñájine d̶acʉyʉmu yʉ ne ãmeina d̶aiye báque boje mipãramena márajivʉre. No yóboi, yore copaidarãjarama mipãramena márajivʉ dijoborõre jocarĩ. Aru yʉre mearore jínajarama yui”, arejaquemavʉ Abraham mácʉre Jʉ̃menijicʉ. wtgYópe arĩ, coyʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃ mácʉre: “Mipãramena márajivʉ apejoborõi nʉri, cuatrocientos paiʉjʉa baju nore cʉrãjarama na márajivʉ. Aru nore cʉrĩ, mipãramena márajivʉre pare memeicõjenajarama nócavʉ, ne eaijoborõcavʉ. Yebacavʉpe memecarãjarama mipãramena márajivʉ. Náre jara popeni, memecaicõjenajarama nócavʉ. Bs}’Dinʉmʉ Abraham mácʉi eaiyede yore, Jʉ̃menijicʉ jíbedejaquemavʉ joborõre ʉ̃ mácʉre. Ye joborõ quĩ́jinore máre cũinácʉbobareca ʉ̃i epeino jacopʉbedejaquemavʉ Abraham mácʉ cãreja. Ʉbenita, “Yo cʉrõ mi cʉquinore jícʉyʉmu yʉ mʉre”, Jʉ̃menijicʉ arejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. “Yo joborõre jícʉyʉmu yʉ mʉre aru mipãramena márajivʉre máre. Yo joborõ mʉjeno maquiyébu”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃ mácʉre. Aru Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i que aiyede, Abraham mácʉ jʉed̶ocʉvabecʉ barejaquémavʉ cãreja. >ruJʉ arĩ Jʉ̃menijicʉre, Abraham mácʉ etarejaquemavʉ Caldea ãmicʉrijoborõre jocarĩ, cʉcʉnʉcʉyʉ Harán ãmicʉriĩmaroi. (Mesopotamia ãmicʉrijoborõi cʉvʉ Caldea.) Abraham mácʉi pacʉ bácʉ ʉ̃i yainíburu yóboi, Jʉ̃menijicʉ nʉicõjenejaquemavʉ ʉ̃́re yore, mʉje cari cʉrõre. q{Jʉ̃menijicʉ arejaquemavʉ ʉ̃́re: “Mʉ, Abraham, mi cʉrõre jocarĩ nʉjacʉ mʉ. Aru mi cʉrõcavʉre máre jocarĩ nʉjacʉ. Jã́d̶ovacʉyʉmu yʉ mʉre mi apeno cʉrõ, mi cʉquinore”, arejaquemavʉ Abraham mácʉre Jʉ̃menijicʉ. Ip Aru Esteban, yópe arĩ, coyʉrejamed̶a cójijinocavʉre: —Mʉja, jívʉ aru jíbʉcʉva máre, jápiajarã ji coyʉiyede. Javede Jʉ̃menijicʉ meacʉ baju cʉetedejaquemavʉ majeñecu Abraham mácʉ yebai ʉ̃i cʉedeca cãreja Mesopotamia ãmicʉrijoborõi, ʉ̃i nʉquiye jipocamia Harán ãmicʉriĩmaroi. o Dinʉmʉ ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ jẽniari jã́rejamed̶a Estebãre: —¿Jãvema yo ne coyʉino mi borore? arejamed̶a. n{Aru caivʉ nore cʉrivʉ me cocorĩ Estebãre jã́rejaimad̶a ʉ̃i jivare yópe ángelei jivape ãrojarore.cm?Ñʉjavacari jápiaivʉbu ʉ̃ ayʉre yópe ãñʉ Jesús Nazarecacʉi borore: “Jesús jarʉvacʉyʉme diñami Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine aru oatʉvacʉyʉme caiye maje d̶arĩ cõmajiyede yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre”. Que abi ñai Esteban, ina borocʉrivʉ arejaimad̶a cójijinocavʉre. ulc Dinʉmʉ davarejaimad̶a apevʉ borocʉrivʉre. Aru borocʉrĩ arejaimad̶a na: —Ñai ʉ̃mʉ cainʉmʉa ãmeina ávaibi Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine aru Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre máre. `k9 Yópe d̶arĩ jorovarejaimad̶a obedivʉ põevare, judíova bʉcʉvare aru Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉipõevare máre. Ina Esteban yebai nʉri, ʉ̃́re jẽni, japʉporejaimad̶a judíovai cójijiñami. jjM Que baru Estebãi mauva bojed̶arejaimad̶a apevʉ borocʉrivʉre. Aru ina borocʉrivʉ arejaimad̶a yópe: —Esteban ãmeina yávabi Moisés bácʉre aru Jʉ̃menijicʉre máre. Jápiaivʉbu ñʉja, ʉbenina arejaimad̶a. 2i] Ʉbenita Esteban yávarejamed̶a ʉrarõ majiéque, ñai Espíritu Santoi parʉéde ʉ̃i cʉvae boje. Que baru ina ʉ̃i mauva jʉ arĩ majibedejaimad̶a na ʉ̃́re. zhm Ʉbenita apevʉ ʉ̃mʉva maucʉvarejaimad̶a ʉ̃́re. Ina cũinád̶ami judíovai cójijiñamicavʉ barejáimad̶a na. Ina Estebãi mauva marejáimad̶a Cirene aru Alejandría ãmicʉriĩmaroacavʉ, aru apevʉ Cilicia aru Asia ãmicʉrijoborõacavʉ máre. Caivʉ ina judíova barejáimad̶a na. Esteban yebai nʉri, jaraivʉ yávarĩ bʉ́rejaimad̶a na ʉ̃́que. :gmEsteban Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaimʉ marejámed̶a. Jʉ̃menijicʉ me jã́rejaquemavʉ ʉ̃́re. Que baru parʉre d̶arejaquemavʉ ʉ̃́re. Aru majide d̶arejaquemavʉ ʉ̃́re máre. Esteban d̶are cuyʉ barejámed̶a ʉrarõ põeva ne jã́mene, ne d̶arĩ majibede máre, põeva jẽneboi. OfAru apevʉ põeva obedivʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne coyʉiyede jápiarĩ, jʉ arejaimad̶a diede. Caijãravʉa apevʉ ne jʉ aiyede pʉeno baju obedivʉ jʉ aivʉ nʉrejaimad̶a Jerusalén ãmicʉriĩmaroi. Aru apevʉ ina sacerdoteva máre jʉ arejaimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Estebãre apevʉ ne jẽino e7Náre beorĩ bʉojarĩ, nʉvarejaimad̶a náre Jesús ʉ̃i yávaiye méne coyʉicõjeimara yebai, ne jẽniacarãjiyepe aivʉ náre Jʉ̃menijicʉque, tʉorĩ pʉrʉáque ne jipobʉrã náre coapa yópe judíova ne d̶arĩ cõmajiyepe, jã́d̶ovarajivʉ ne memeino bʉiyede. Zd-Ne coyʉiye cojʉrejavʉ̃ya caivʉ ina Jesúre jʉ aipõevare. Que baru beorejaimad̶a Estebãre. Ʉ̃ parʉrõreca jʉ ayʉ barejámed̶a Jesúre. Aru ñai Espíritu Santo d̶aicõjenejamed̶a ʉ̃́re. Beorejaimad̶a apevʉre máre: Felipede, Prócorore, Nicanore, Timóre, Parmenare, aru Nicoláre máre. Ñai Nicolás Antioquía ãmicʉriĩmarocacʉ barejámed̶a. Ʉ̃ judío ãmenejamed̶a. Ʉbenita jipocamia jʉ arejamed̶a ina judíova ne bueiyede. &cEQue teni ñʉjacapũravʉ cũinátʉrʉ ñʉje ũme jẽniarajivʉbu Jʉ̃menijicʉque aru coyʉrãjivʉbu ʉ̃i yávaiye méne, arejaimad̶a na, Pedrojã. ~buQue baru mʉja, ñʉjevʉ, beojarã siete paivʉ mʉjacavʉre. Yópe bajarã́ri na: Põeva ne pued̶aimara, Espíritu Santo ʉ̃i d̶aicõjeimara, aru majiéde cʉvarivʉ bajarã́ri. Ñʉja náre coapavaicõjenajivʉbu cõmaje ãrojarivʉre. :amQue baru ina doce paivʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara órejarĩ caivʉ ina Jesúre jʉ aipõevare ne yebai arejaimad̶a: —Ñʉje dajocaru Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne coyʉiyede, jínajivʉ nomiópevare aru apevʉ cõmaje ãrojarivʉre máre náre jaʉéde, meamejebu no. ` 3No yóboi, apevʉ obedivʉ Jesúre jʉ aipõeva jararĩ jũjuvaivʉ barejáimad̶a ne bajumia. Nácavʉ griego ãmicʉricamuare yávaivʉ aru apevʉ nácavʉ hebreo ãmicʉricamuare yávaivʉ jaraivʉ barejáimad̶a ne baju. Ina judíova griegore yávaivʉ arejaimad̶a: —Ñʉjacavʉ nomiópeva jacopʉbema mʉje coavaiyede jãravʉa coapa. Que baru, “Mʉja coapavabevʉ”, chĩoivʉ arejaimad̶a. V_%*Aru caijãravʉa Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami aru ne cʉ̃ramiai máre buede nʉivʉ barejáimad̶a, aru coyʉre nʉivʉ barejáimad̶a na iye yávaiye méne Jesúrã, Jʉ̃menijicʉi epeimʉ mácʉrã.N^)Aru Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaracapũravʉ torojʉrivʉ baju etarejaimad̶a cójijinore jocarĩ. Torojʉrejaimad̶a ne cʉyoje teni ñájiye boje, ne jʉ aiye boje Jesúre. n]U(Que arĩ, ina coreipõevare davaicõjenejaimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarare cójijitucubʉi cojedeca. Ne eaiyede, ina coreipõevare jara popeicõjenejaimad̶a náre, Pedrojãre. Aru jara popeniburu yóboi, ina jabova yávaicõjemenidurejaimad̶a Pedrojãre cojedeca Jesúi borore. Que teniburu yóboi, jaetovarejaimad̶a náre. \'Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i d̶aicõjenu iye ne d̶aiyʉe aru ne bueiye máre, bíjabequiyebu die. Mʉja maucʉvarivʉ baru náre, maucʉvajebu Jʉ̃menijicʉre máre, arejamed̶a Gamaliel. Aru ina cójijinocavʉ jʉ arejaimad̶a ʉ̃i coyʉiyede. B[}&Nopedecabu caride ina ʉ̃mʉvaque. Coyʉyʉbu mʉjare: D̶abejarã ãmeno náre. Cãrijovamejara náre. Põeva ne d̶aicõjenu iye ne d̶aiyʉe aru ne bueiye máre, bíjaquiyebu die. IZ %No yóboi, nopedecabu apecʉ ʉ̃i d̶aino mácarõ, ãñʉ Galileacacʉ bácʉ, ʉ̃i ãmiá Judas. Jabocʉi toivaicõjeinʉmʉ põevare ne ãmiáre, corevaiyʉcʉ náre, obedivʉ põeva nʉrejaimad̶a ʉ̃́que máre. Aru ʉ̃́re máre ne boarĩ́ jarʉvaiyede, ʉ̃́que nʉivʉ bácavʉ coateni nʉrejaimad̶a na. Y$Ãrʉjara mʉja ãñʉ Teudas bácʉ ʉ̃i d̶aino mácarõre obediʉjʉa jipocai. “Parʉcʉbu yʉ. Me jabotequijivʉ mʉjare”, arejamed̶a ʉ̃ mácʉ põevare. Aru cuatrocientos paivʉ ʉ̃mʉva baju nʉrejaimad̶a ʉ̃́que. Ʉbenita ne boarĩ́ jarʉvaiyede ʉ̃ mácʉre, ʉ̃́que nʉivʉ bácavʉ coateni nʉrejaimad̶a na. Que teni ʉ̃ mácʉi d̶aiye báque bíjarejavʉ̃ya. 7Xg#Pedrojã ne etarĩburu yóboi, Gamaliel yópe arĩ, coyʉrejamed̶a apevʉ cójijinocavʉre: —Mʉja, jívʉ, Israecavʉ, me dápiajarã mʉje d̶aiyʉede ina ʉ̃mʉvare. aW;"Ʉbenita cũinácʉ cójijinocacʉ, fariseovacacʉ, ʉ̃i ãmiá Gamaliel, nacajari, coreipõevare nʉvaicõjenejamed̶a Pedrojãre cójijitucubʉre jocarĩ. Caivʉ põeva me pued̶arejaimad̶a ʉ̃́re, Gamaliede. }Vs!Ne coyʉiyede jápiaivʉ ina cójijinocavʉ, pare jararejaimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarare. Ne náre pare jaraiye boje, “Boarĩ́ jarʉvaicõjenajarevʉ náre”, arejaimad̶a ina cójijinocavʉ ne bajumia. $UA Ñʉje jã́iye báque boje Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i d̶aiye báquede Jesúre, coyʉivʉbu mʉjare iyede. Ñai Espíritu Santo máre coyʉyʉbe Jʉ̃menijicʉi d̶aiye báquede. Aru Jʉ̃menijicʉ daroyʉbe ñai Espíritu Santore caivʉ ina jʉ aivʉre ʉ̃́re, arejaimad̶a Pedrojã. cT?Aru nacovariburu yóboi, Jʉ̃menijicʉ epequemavʉ ʉ̃́re ʉ̃i meapũravʉi. Ñai meapũravʉi cʉcʉ parʉéde cʉvabi. Que baru Jesúrecabe maje jabocʉ aru majare mead̶aipõecʉ máre, Israecavʉ chĩori ne ãmeina teiyede, oatʉvarĩ bʉojarãjiyepe ayʉ ne d̶aiyede, aru Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i ãrʉmetequiyepe ayʉ ne ãmeina teiyede. DSMʉjavacari Jesúre pẽvari boarĩ́ jarʉvaicõjeavʉ jocʉcʉjaravena. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉcapũravʉ, majeñecuva mácavʉ ne jabocʉ, nacovaquemavʉ ʉ̃́re yainore jarʉvarĩ. VR%Pedrocapũravʉ apevʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaraque arejaimad̶a ʉ̃́re: —Jʉ aiye jaʉvʉ ñʉjare Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i d̶aicõjeiyede põeva ne d̶aicõjeiye pʉeno. Q—Ñʉjavacari parʉrõreca bueicõjemeniduvʉ mʉjare ãñʉ ʉ̃mʉ ʉ̃i borore. ¡Ʉbenita mʉja jʉ abevʉ ñʉjare! Bueivʉbu mʉja mʉje bueiyede obedivʉre, caino Jerusalẽ́cavʉre. Náre coyʉiyʉvʉ mʉja, “Sacerdoteva boarĩ́ jarʉvaicõjema Jesúre”, aivʉbu mʉja, põeva ne ãmeina jã́rajiyepe aivʉ ñʉjare, arejamed̶a sacerdotevare jaboteipõecʉ. ,PQNe eaiyede ne cójijitucubʉi, núicõjenejaimad̶a ne bʉoimarare ina cójijinocavʉ ne coricai. Sacerdotevare jaboteipõecʉ, yópe arĩ, jararejamed̶a náre: O#Aru coreóvarĩ ã́ri cʉrivʉre, ñai jabocʉ nʉrejamed̶a Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami ina coreipõevaque, ne nʉvarajiyepe ayʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarare cójijinoi. Ʉbenita náre ãmeno d̶abevʉva nʉvarejaimad̶a, põevare ne jidʉé boje. “Ñʉje ãmeno d̶aru náre, põeva cʉ̃raboaque dʉvarĩ boarã́jarama ñʉjare”, arĩ dápiarejaimad̶a na. `N9Dinʉmʉmia cũinácʉ ʉ̃mʉ ecorĩ ne cójijitucubʉi arejamed̶a: —Jápiajarã yʉre. Ina mʉje ẽnoare bʉoimara mácavʉ caride Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami jívʉi núri bueivʉbu põevare noi, arejamed̶a. MMNe coyʉiyede jápiaivʉ bácavʉ Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine coreipõevai jabocʉ aru sacerdotevare jaboteipõeva máre pare cãrijini, “¿Aipe tedica na cari?” arĩ dápiarejaimad̶a. L)—Ñʉje eaiyede ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami, jedevacobe me bieicobede eavʉ ñʉja. Aru churarava núrivʉ jedevacobe yebai coreivʉre máre eavʉ ñʉja. Ʉbenita jedevacobede ne voaiyede, eabetevʉ ina bʉoimara mácavʉre, arejaimad̶a ina coreipõeva. uKcɄbenita ina coreipõeva ne eaiyede ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami, nore eabedejaimad̶a ina Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarare. Que teni cójijinoi copainʉri, yópe arĩ, coyʉrejaimad̶a ina cójijinocavʉre: IJ Ʉ̃́re jʉ arĩ, miad̶áe tʉiyede Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami ecorĩ, bueni bʉ́rejaimad̶a. Dinʉmʉmia ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ ʉ̃́re cad̶ateipõevaque órejaicõjenejaimad̶a caivʉ judíova bʉcʉvare, ne cójijinajiyepe aivʉ caivʉre. Que teniburu, apevʉ ne coreipõevacavʉre davaicõjenidurejaimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarare ãmeina teivʉre jẽni jacoiñamine jocarĩ ne cójijinoita. 6Ie—Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami nʉjara mʉja. Aru coyʉjarã põevare nore caiye iye yávaiye méne jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre, arejamed̶a ñai ángele náre. GHɄbenita diñamimiareca cũinácʉ Jʉ̃menijicʉi daroimʉ, ángele earĩ ne yebai, voacarĩ náre diñami jedevacobede, jipocatedejamed̶a náre nore jocarĩ. Que teni arejamed̶a náre: RGNáre jẽicõjeni, bʉorejaimad̶a ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami. FDinʉmʉ ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ aru ʉ̃́re cad̶ateipõeva, caivʉ ina saduceo ãmicʉriyajubocavʉ, pare jorojĩnejaimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarare. Que baru ina saduceovacavʉ maucʉvarĩ bʉ́rejaimad̶a náre. "E=Aru apeno ĩmajinoacavʉ obedivʉ eare nʉivʉ barejáimad̶a Jerusalén ãmicʉriĩmaroi. Na máre ijimarare, aru abujuva ne ĩmamarare máre, nʉvare nʉivʉ barejáimad̶a. Aru caivʉ ne nʉvaimara mácavʉ mead̶aimara marejáimad̶a na. Jabova ne ñájine d̶aino Pedrojãre ;DoJesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara, ne d̶aiye boje põeva ne d̶arĩ majibede, obedivʉ põeva nʉvare nʉivʉ barejáimad̶a ijimarare ne parainoai, jũarajivʉ náre tãibʉai, Pedro nore vaiyʉ́, ʉ̃i decocʉque ʉ̃i taoquiyepe aivʉ apevʉ ijimaracavʉre, ne meatenajiyepe aivʉ. C5Apevʉ obedivʉ põeva, ʉ̃mʉva aru nomiva máre, jʉ arĩ Jesús ʉ̃i yávaiye méne, cójijide nʉivʉ barejáimad̶a Jesúre jʉ aipõevaque. bB= Caivʉ ina Jesúre jʉ abevʉ cójijibedejaimad̶a ina jʉ aipõevaque, ne jidʉé boje. Ʉbenita caivʉ ina jʉ abevʉ me jã́ivʉ aru me yávaivʉ barejáimad̶a ina Jesúre jʉ aivʉre, náre ne pued̶aiye boje. "A= Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara d̶are nʉivʉ barejáimad̶a ʉre põeva ne jã́mene, ne d̶arĩ majibede máre. Aru caivʉ ina Jesúre jʉ aipõeva cójijide nʉivʉ barejáimad̶a Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami jívʉi, Salomón mácʉi cuino ãmicʉrõi. Q@ Que teni caivʉ ina Jesúre jʉ aipõeva aru apevʉ máre, ne jápiaiyede Ananías bácʉ aru Safira báco ne borore, pare jidʉrejaimad̶a na. Ʉre põeva ne d̶arĩ majibeno aru ne jã́meno máre R? Aru cũiná õ máre yainí tʉrejacod̶a joborõi Pedro ʉ̃i cʉboba yebai. Ina bojʉvʉ ecorĩ, yaiyó bácore jã́ri, õ mácore máre nʉvari, jarʉvarejaimad̶a jímarepacʉ bácʉ yebai. >9 Õi que aiyede, Pedro arejamed̶a ṍre: —¿Aipe teni borocʉrĩdurãrʉ mʉja Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santore? Jã́jaco daivʉre ina mimarepacʉ bácʉre jarʉvaivʉ bácavʉ, cʉrivʉre jedevacobei caride. Mʉre máre nʉvari, jarʉvarãjivʉbu, arejamed̶a Pedro. t=aPedro jẽniari jã́rejamed̶a ṍre: —Coyʉjaco yʉre. ¿Iyeba caiye tãutʉra mʉje bojed̶aino joborõ mácarõ boje? arejamed̶a Pedro. Õ jʉ arejacod̶a ʉ̃́re: —Jʉ̃́jʉ, quénora bojecʉvʉ, ʉbenina arejacod̶a õ. '<GYóbecʉriora yóboi, Ananías bácʉi márepaco nʉrejacod̶a Pedrojã yebai. Ʉbenita majibedejacod̶a cãreja jímarepacʉ bácʉre jave yaiyʉ́re. ;Dinʉmʉ apevʉ bojʉvʉ earĩ, yaiyʉ́ bácʉi baju bácarõre cũmari, nʉvari, jarʉvarejaimad̶a ʉ̃ mácʉre cʉ̃racobei. *:MCũiná Ananías jápiayʉ bácʉ iye Pedro ʉ̃i coyʉiyede, yainí tʉrejamed̶a joborõi. Aru caivʉ ina jápiaivʉ ʉ̃i borore jidʉrejaimad̶a pare. D9Mi joborõre bojed̶arĩ jíquiye jipocai, míno cʉ́tevʉ dijoborõ. Aru bojed̶arĩburu yóboi, iye tãutʉra máre míye batevʉ́. Que baru, ¿aipe teni dápiacʉrʉ̃ mʉ mi ũmei iye ãmeina teiyede? Borocʉbevʉ mʉ põevare quévʉra. Quénora borocʉvʉ mʉ Jʉ̃menijicʉre, arejamed̶a Pedro ʉ̃́re. w8gɄ̃i jíniburu yóboi, Pedro arejamed̶a ʉ̃́re: —Mʉ, Ananías, ¿aipe teni abujuvai jabocʉ dápiaicõjeni mʉre yópe mi d̶ainore, mi jʉjovarĩduquiyepe ayʉ ñai Espíritu Santore mi yaveni epeiyede apede yo bojed̶ainoquede? f7ENe bojed̶ainore ĩni, apede ne bojed̶ainoquede yaveni epedejamed̶a nénova. Que teni apede ne bojed̶ainoquede jídejamed̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarare. —Ʉ̃́jʉ, yo caino ñʉje joborõ mácarõ bojetamu, ʉbenina arejamed̶a Ananías Pedrojãre. Jipocamia jímarepaco majidejacod̶a caiye iye ʉ̃i d̶aquiyede. 6 Apevʉ cʉrejaimad̶a, ʉ̃i ãmiá Ananías, aru jímarepaco máre, õi ãmiá Safira. Ñai bojed̶arĩ jídejamed̶a ʉ̃i joborõre. 57%Ʉ̃ cʉvacʉ bácʉ joborõare, aru cũináro ʉ̃i joborõre bojed̶arejamed̶a ʉ̃, Bernabé. Bojed̶arĩburu yóboi, bojed̶ainore nʉvari, jídejamed̶a diede Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarare, ne coavarãjiyepe ayʉ. Que d̶arejamed̶a Bernabé.#4?$Cũinácʉ nácacʉ yópe d̶arejamed̶a, ʉ̃i ãmiá José. Ñai José levita ãmicʉriyajubocacʉ barejámed̶a. Aru põetedejamed̶a Chipre ãmicʉrijiavʉi. Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara ãmidorejaimad̶a ʉ̃́re Bernabé, “cad̶ateipõecʉ” aivʉ. M3"Nácacʉ cʉbedejamed̶a jaʉmʉ ʉ̃́re apejĩe. Apevʉ ina joborõre cʉvarivʉ, cʉ̃ramiare cʉvarivʉ máre, bojed̶aivʉ barejáimad̶a nénore. Aru ne bojed̶ainore nʉvari, jívʉ barejáimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarare, ne coavarãjiyepe aivʉ ina apejĩe jaʉmarare náre jaʉrõpe. 2#k1O!Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara parʉrõreca coyʉrejaimad̶a apevʉre: “Jã́carã ñʉja Jesúre nacajañʉre yainore jarʉvarĩ”, arejaimad̶a. Aru Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acarejamed̶a náre pare. k0O Caivʉ Jesúre jʉ aipõeva ne ũme aru ne dápiaiye máre cũinátʉrʉ barejáimad̶a na. Nácacʉ cʉbedejamed̶a “Yo jínomu” ayʉ. Quénora caiye ne cʉvaede “Majemu”, arejaimad̶a na, Jesúre jʉ aipõeva. /Jẽniari bʉojaiyede, ne cʉrõ cújidejavʉ̃ya pare Jʉ̃menijicʉi parʉéque. Aru ñai Espíritu Santo d̶aicõjeñʉ, yávaicõjenejaquemavʉ náre. Que teni jidʉbevʉva coyʉrejaimad̶a Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Caivʉ ne cʉvae ne coavaino !.;Ijimarare mead̶ajacʉ náre coapa. Parʉre d̶ajacʉ ñʉjare ñʉje ũmei, ñʉje d̶arãjiyepe ayʉ põeva ne jã́mene, ne d̶arĩ majibede máre, mʉre memecaipõecʉ Jesús ʉ̃i ãmiái, ʉ̃i parʉéque, arĩ jẽniarejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre na, Jesúre jʉ aipõeva. 9-k’Aru mʉ, ñʉje jabocʉ, cõmaje ãroje jã́jacʉ ñʉjare, ne ñájine d̶aiyʉe boje ñʉjare. Jidʉbevʉva yávare d̶ajacʉ ñʉjare Jesús ʉ̃i yávaiye méne. , Cójijiquemavʉ, d̶arãjivʉ yópe “D̶arãjarama”, mi aino mácarõpe, mi majiéque, nópe arĩ, yávarejaquemavʉ mʉ. A+{’Yópe David bácʉ ʉ̃i Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaiye báquepe d̶aiyede jã́vʉ ñʉja. Yo ĩmaroi ina jabova Herodes aru Poncio Pilato cójijiquemavʉ judíova ãmevʉque aru apevʉ Israecavʉque máre, maucʉvarãjivʉ Jesúre, mʉre memecaipõecʉ meacʉ bajure, ñai mi epeimʉ Cristore. M*Ijãravʉcavʉ jabova mead̶arãjarama na ne baju. Aru ina ĩmaroare cõjeipõeva cójijinajarama, maucʉvarãjivʉ Jʉ̃menijicʉre aru ʉ̃i epeimʉ Cristore máre, arejaquemavʉ David bácʉ. |)qMʉ yávaicõjenejaquemavʉ ñʉjeñecu David bácʉre, mʉre memecaipõecʉ bácʉre, mi Espíritu Santo majiéque. Que teni David bácʉ arejaquemavʉ:Judíova ãmevʉ jorojĩnajarama. Põeva dápiarãjarama ʉbenina ne d̶arãjiyede. 5(cIna Jesúre jʉ aipõeva jápiaivʉ bácavʉ Pedrojãi borore, cũinátʉrʉ yópe arĩ, coyʉrejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre: —Mʉ, ñʉje jabocʉ, caivʉ jabova pʉeno meacʉ, cʉed̶arejaquemavʉ mʉ cavarõre, aru joborõre, aru jia ʉrad̶are máre, aru caivʉ nócavʉre, aru noi cʉede máre. {'oMaumejiena etarĩburu yóboi cójijinore jocarĩ, Pedro aru Jũamaque copainʉrejaimad̶a ne yóvaimara yebai. Aru coyʉrejaimad̶a náre caiye ina sacerdotevare jaboteipõeva aru ina judíova bʉcʉva máre ne coyʉiye báquede náre. U&#Aru ñai ʉ̃mʉ, ne mead̶aimʉ mácʉ põeva ne d̶arĩ majibeno d̶aiyeque, cuarenta paiʉjʉa pʉeno baju bʉcʉcʉ barejámed̶a ʉ̃. Jesúre jʉ aipõeva ne jẽniaino parʉéde Jʉ̃menijicʉque v%eIna cójijinocavʉcapũravʉ cojedeca yávaicõjemenidurejaimad̶a náre parʉrõreca. —Jesúi borore mʉje buedu, ñájine d̶arãjivʉbu mʉjare, arejaimad̶a Pedrojãre. Ina põevacapũravʉ torojʉrĩ mearore jídejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre, Pedrojã ne d̶aiye báque boje. Que baru ina cójijinocavʉ, yávaicõjemeniduivʉ, jaetovarejaimad̶a náre. $9Jave dápiarĩ majivʉ ñʉja aipe d̶aiye jaʉrõre ñʉjare. Jʉ aiye jaʉvʉ ñʉjare Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede. Que baru apenore d̶aiye majibevʉ ñʉja. Quénora d̶aivʉbu yópe iye ñʉje jã́iye báquepe, aru yópe ñʉje jápiaiye báquepe máre, arejaimad̶a. X#)Ʉbenita Pedrojãcapũravʉ arejaimad̶a ina judíovai jabovare: —Dápiarĩ majijarã mʉja. ¿Jʉ̃menijicʉi jã́inoi, jʉ arãjidi ñʉja mʉje d̶aicõjeiyede o Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede? "Ne yávarĩburu yóboi, órejaicõjenejaimad̶a Pedrore aru Jũare máre ne cójijitucubʉi cojedeca. Aru parʉrõreca yávaicõjemenidurejaimad̶a náre Jesúi borore. —Bedióva cojedeca buebejarã mʉja Jesúi borore, arĩdurejaimad̶a na Pedrojãre. g!GɄbenita ne buebenajiyepe aivʉ apevʉre ne bueiyede, aru ne d̶abenajiyepe aivʉ põeva ne d̶arĩ majibede cojedeca, yávaicõjemenajarevʉ cojedeca Jesúi borore, arejaimad̶a ina cójijinocavʉ, ne bajumia yávaivʉ. < q—¿Aipe d̶arãjidica maja náre? D̶arãma na ʉrarõ põeva ne d̶arĩ majibede. Caivʉ Jerusalẽ́cavʉ majima ne d̶aiye báquede. Que baru maja jʉ abeni majibevʉ. >uDinʉmʉ etaicõjenejaimad̶a Pedrojãre ne cójijitucubʉre jocarĩ. Ne etarĩburu yóboi, ina jabova yávaivʉ barejáimad̶a ne bajumia, yópe arĩ, jẽniari jã́rejaimad̶a: Jã́rejaimad̶a ñai ʉ̃mʉ mead̶aimʉ mácʉre ne jẽneboi Pedro aru Jũaque máre. Que baru coyʉrĩ majibeni, bi arejaimad̶a na. ' Ʉ̃́re jápiaivʉ bácavʉ, ina cójijinocavʉ cuecumarejaimad̶a, ne jã́iyede Pedrore aru Jũare máre yávaivʉre jidʉbevʉva, ne coreóvaiye boje náre ʉbeni cʉrivʉre aru buebevʉ bácavʉre máre. Ʉbenita majidejaimad̶a Jesúi yóvaimara mácavʉre. w Que baru ʉ̃́recabe cũinácʉ põevare mead̶aipõecʉ. Ijãravʉre apecʉ cʉbebi. Quécʉra Jesús, Jʉ̃menijicʉi epeimʉ, põevare mead̶ayʉ bʉojaibi, ne ñájimenajiyepe ayʉ ne ãmeina teiye boje, arejamed̶a Pedro cójijinocavʉre. dA Aru Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede yópe Jesúi borore: “Iva cʉ̃ravare cʉ̃ramine d̶aipõeva ʉbeni jarʉvaquemavʉ. Caride iva cʉ̃rava caiva apeva pʉeno parʉrivabu”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Nopedeca Jesús, mʉje ʉbemʉ mácʉ, Jʉ̃menijicʉi epeimʉme. Apevʉ pʉeno jabocʉ parʉcʉbe ñai Jesús. b~E}|\{eyw|us]rfqpoon^lzjji'hLgf:edd8cYaaJ``_X^]]\[ZXYHXX WWVUTTASSRMPOMLL*K IHGFF6E8CBBA"@\>a=<;:9886665P433&21r0//:.@-!,,**(<'&%$3#a"! +fBDiut^% e  { Y 8xAb   Ne baju yávaivʉ ecorejaimad̶a Cornelioi cʉ̃rami. Pedro jã́rejamed̶a caivʉ ina obedivʉ põevare cójijivʉre noi. 5c Ʉbenita Pedrocapũravʉ nacajaicõjenejamed̶a ʉ̃́re. —Nacajajacʉ mʉ. Yópe d̶abejacʉ mʉ. Yʉ máre mʉ́pe páyʉ põecʉbu yʉ, arejamed̶a Pedro Corneliore. ! Pedro ʉ̃i eaiyede Cornelioi cʉ̃rami, ñai jabocʉ ʉ̃́re jacoyʉrĩ, pued̶aiyʉcʉ mori tʉrejamed̶a Pedrore ʉ̃i cʉboba yebai. W' Earejaimad̶a na Cesarea ãmicʉriĩmaroi. Noi Cornelio coredejamed̶a Pedrore. Ʉ̃́que cʉrivʉ ʉ̃i cʉ̃rami apevʉ ʉ̃ jivʉ aru ʉ̃i yóvaimara máre, ʉ̃i cutuimara mácavʉ barejáimad̶a na. X) Ne borore jápiaiyede, Pedro yópe arĩ, mauteicõjenejamed̶a náre ʉ̃́que: —Ecojarã mʉja. Cari ñami cʉjarã mʉja yui, arejamed̶a Pedro náre. Cõmiáijãravʉ Pedro ʉ̃i cʉvede mead̶arĩ, nʉrejamed̶a náque. Aru apevʉ ʉ̃mʉva, Jesúre jʉ aipõeva, Jope ãmicʉriĩmarocavʉ yóvarejaimad̶a ʉ̃́re máre.  Pedrore arejaimad̶a na: —Ñʉje jabocʉ, ʉ̃i ãmiá Cornelio, cien paivʉ churaravai jabocʉ, darobi ñʉjare mi yebai. Meacʉbe ʉ̃, aru mearore jíyʉbe Jʉ̃menijicʉre. Caivʉ judíova me jã́d̶ama ʉ̃́re. Pued̶ad̶ama ʉ̃́re pare. Cũinácʉ Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ, ángele, yópe abiya ʉ̃́re: “Cutujacʉ mʉ Pedrore mi cʉ̃rami, ʉ̃i coyʉquiyepe ayʉ mʉre Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne”, abiya ñai ángele ñʉje jabocʉre, arejaimad̶a ina Pedrore vorãdaivʉ bácavʉ. )K Jʉ arĩ, nacajari, jõd̶ari ne yebai, jacoyʉrĩ náre, Pedro arejamed̶a: —Yʉrecabu mʉje voimʉ. ¿Yéde ʉrivʉrʉ̃ mʉja yʉ́que? arejamed̶a. S Que baru nacajajacʉ, jõd̶ajacʉ, aru nʉjacʉ náque. “Nʉiyʉbevʉ yʉ náque. Jívʉ ãmema na”, arĩ dápiabejacʉ mʉ. Yʉrecabu daroyʉ náre yui, arejamed̶a ñai Espíritu Santo Pedrore. iK Pedrocapũravʉ coreóvabecʉ cãreja aipe aiyʉrõ ʉ̃i jã́ino mácarõre dápiayʉ barĩdurejamed̶a. Que teiyedeca, ñai Espíritu Santo arejamed̶a Pedrore: —Jápiajacʉ. Yóbecʉrã ʉ̃mʉva vod̶ama mʉre. Z- Aru jẽniari jã́rejaimad̶a: —¿Aru, Simón Pedro cʉri yui? arejaimad̶a. 5 Pedrocapũravʉ pare arĩ dápiayʉ barejámed̶a. “¿Yéde majicaiyʉcʉba Jʉ̃menijicʉ yʉre yo ji jã́ino mácarõque?” arĩ dápiarejamed̶a ʉ̃. Que dápiaiyedeca, ina Cornelioi jaroimara mácavʉ Simói cʉ̃ramine vorĩ, earĩ, núrejaimad̶a jedevacobei.   Yóbecʉe vaidéjavʉ̃ya Pedrore yópe paino. Aru no yóboi, dicaje ʉracaje mʉri copainʉrejavʉ̃ya pʉ cavarõita cojedeca. 9 k Ʉbenita Jʉ̃menijicʉcapũravʉ arĩ yávarejamed̶a Pedrore cojedeca. —“Ãiyʉbevʉ yʉ”, abejacʉ mʉ iyede ji ãicõjeiyede mʉre, arejamed̶a Jʉ̃menijicʉ. _ 7 Ʉbenita Pedro arejamed̶a: —Mʉ, ji jabocʉ, ¡que ãmevʉ! Cainʉmʉa ãmevʉ yʉ caiye iye Moisés bácʉi ãicõjemene ñʉjare, judíovare. Que baru ãiyʉbevʉ yʉ diede, arejamed̶a Pedrocapũravʉ. 2 ] Pedro jápiarejamed̶a apeno yávainore. Aru yópe arejamed̶a Jʉ̃menijicʉ ʉ̃́re: —Mʉ, Pedro, nacajajacʉ. Boajácʉ mi ãquinova, arejamed̶a Jʉ̃menijicʉ. " = Dicaje jívʉi cʉrejaimad̶a obedivʉ ãimara yóvaicʉvaivʉ cʉbobaque cuivʉ, aru obedivʉ ãd̶avape papeivʉ, aru obedivʉ ãimara vʉivʉ máre. % Jã́rejamed̶a no cavarõ voainore aru apejĩe yópe ʉracaje cuitótecajepe jõd̶arejavʉ̃ya cavarõre jocarĩ. Jõd̶arejavʉ̃ya yópe põeva ne bʉorĩ yóvaicʉvaitõbʉa d̶arĩ ẽmeóvaiyepe dicajede. Jõd̶arejavʉ̃ya pʉ cʉ̃rami pʉenoita Pedro yebai. 5c Ʉ̃i jẽniaiyedeca, ãvʉé ijidejavʉ̃ya ʉ̃́re. Ʉbenita ãiyede jatʉóbedejaimad̶a cãreja. Ne jatʉóiyedeca, Pedro apʉcʉ jã́rejamed̶a yópe decoboainope. B} Cõmiáijãravʉ ne mái nʉiyedeca, Jope ãmicʉriĩmaro joabenoi, Pedro mʉri nʉrejamed̶a cʉ̃rami pʉenora, jẽniacʉyʉ Jʉ̃menijicʉque. Jãravʉ corica barejávʉ̃ya. 6e Ina yóbecʉrã ne eaiyede ʉ̃i yebai, Cornelio coyʉrejamed̶a náre caiye iye ñai ángele ʉ̃i coyʉiye báquede. Aru nʉicõjenejamed̶a náre Jope ãmicʉriĩmaroi. /W Que arĩ, ñai ángele nʉrejamed̶a Corneliore jocarĩ. Dinʉmʉ Cornelio órejarejamed̶a pʉcarã ʉ̃i yebacavʉre aru cũinácʉ churaravacacʉre. Ñai máre mearore jíyʉ barejámed̶a Jʉ̃menijicʉre. Cornelioi me dápiaimʉ marejámed̶a, ʉ̃́re ʉ̃i mearo cad̶ateiye boje. _7 Apecʉ Simón, ãimacajeare memeipõecʉ, ʉ̃i cʉ̃rami cʉvabi jia ʉrad̶a ẽcarʉi. Aru Simón Pedro cʉcʉbe ʉ̃i cʉ̃rami. Ʉ̃́re ne eaiyede, davajarãri mi yebai, arejamed̶a ñai ángele Corneliore.  Caride jarojacʉ apevʉ ʉ̃mʉvare Jope ãmicʉriĩmaroi, ne vorĩ earãjiyepe ayʉ cũinácʉ ʉ̃mʉre, ʉ̃i ãmiá Simón Pedro. iK Cornelio, jidʉcʉ, ñai ángelede cocorĩ, jẽniari jã́rejamed̶a ʉ̃́re: —Mʉ, ji jabocʉ, ¿yéde ʉcʉrʉ̃ mʉ? arejamed̶a Cornelio. Ñai ángele jʉ arĩ, arejamed̶a ʉ̃́re: —Jʉ̃menijicʉ jápiaibi mi jẽniaiyede ʉ̃́re. Aru me jã́imi mi cad̶ateiyede cõmaje ãrojarivʉre máre. Que baru Jʉ̃menijicʉ ãrʉmi mʉre. pY Cũinájãravʉ tres baji nainú, ñai Cornelio apʉcʉ jã́rejamed̶a cũinácʉ Jʉ̃menijicʉi daroimʉ, ángelede, decoboainope. Ñai ángele ecorĩ, Cornelio yebai nʉri, arejamed̶a ʉ̃́re: —Mʉ, Cornelio, arejamed̶a. W' Jãve mearore jíni Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃ jivʉ máre mearore jívarejaimad̶a ʉ̃́re. Cad̶atede cuyʉ barejámed̶a ina judíovacavʉ cõmaje ãrojarivʉre. Aru jẽniavarejamed̶a Jʉ̃menijicʉque. z~ o Cũinácʉ ʉ̃mʉ cʉrejamed̶a Cesarea ãmicʉriĩmaroi, ʉ̃i ãmiá Cornelio. Ñai Cornelio cien paivʉ churaravai jabocʉ barejámed̶a ʉ̃. Roma ãmicʉrõ jaboteino churaravai yajubo italiano ãmicʉriyajubocacʉ barejámed̶a ʉ̃. }' +No yóboi, Pedro mautedejamed̶a diĩmaroi obedijãravʉa. Cʉrejamed̶a apecʉ Simóque, ãimacajeare memeipõecʉque, ʉ̃i cʉ̃rami.| *Aru õi borore jápiarejaimad̶a caivʉ Jope ãmicʉriĩmarocavʉ. Que baru obedivʉ põeva jʉ arejaimad̶a Jesúre nore. A{{ )Õi pʉrʉre jẽni, Pedro nacovarejamed̶a ṍre. Dinʉmʉma órejarejamed̶a ina Jesúre jʉ aipõevare aru ina nomiópevare máre, ne jã́rajiyepe ayʉ ṍre apʉcore cojedeca. [z/ (Ʉbenita Pedro etaicõjenejamed̶a caivʉ inare ditucubʉre jocarĩ. Que teniburu yóboi, ñʉatutarĩ jẽniarejamed̶a Jʉ̃menijicʉque. Ʉ̃i jẽniariburu yóboi, copedini, õi baju bácarõre jã́ri, arejamed̶a: —Mʉ, Tabita, nacajajaco, arejamed̶a. Õi yacorʉare voarĩ, Pedrore jã́ri, nacajari dobarejacod̶a õ, Tabita. 4ya 'Jʉ arĩ, Pedro nʉrejamed̶a náque. Ne eaiyede, nʉvarejaimad̶a ʉ̃́re yaiyó bácoi cʉritucubʉ pʉenocatucubʉi. Ditucubʉi ecoyʉ, caivʉ ina nomiópeva oivʉ õ mácore chĩtoivʉ ʉ̃́re, jã́d̶ovaivʉ barejáimad̶a doicajeare, Dorcas báco õi nareiye báquede apʉco cãreja. ;xo &Jope ãmicʉriĩmaro aru Lida ãmicʉriĩmaro joabeno marejávʉ̃ya. Que baru ina Jesúre jʉ aipõeva Jope ãmicʉriĩmarocavʉ jápiaivʉ Pedro cʉcʉre Lida ãmicʉriĩmaroi, yo borore jarorejaimad̶a ʉ̃́re pʉcarã ʉ̃mʉvaque: —Maume dajacʉ ñʉje cʉrõi, arĩ daicõjenejaimad̶a ʉ̃́re. w  %Dijãravʉai ijeteni, yaidéjacod̶a õ, Tabita báco. Õi baju bácarõre joarĩburu yóboi, epedejaimad̶a pʉenocatucubʉi. Uv# $Dinʉmʉ Jope ãmicʉriĩmaroi cũináco nomió cʉrejacod̶a, õi ãmiá Tabita. Ico Tabita Jesúre jʉ aipõeco barejácod̶a õ. Õi ãmiá griego ãmicʉricamua yávaicamuaque Dorcas barejávʉ̃ya, yo aiyʉrõ ñamaco. Cainʉmʉa mearo d̶arĩ cõmajiyo báco apevʉre aru cad̶ated̶o báco cõmaje ãrojarivʉre máre. huI #Que teni caivʉ ina põeva Lida ãmicʉriĩmarocavʉ aru Sarón ãmicʉridarõcavʉ máre jã́rejaimad̶a Eneas meateyʉre. Que baru jʉ arejaimad̶a Jesúre. Pedro ʉ̃i nacovaino Dorcas yaiyó bácore Jesúi parʉéque Zt- "Aru Pedro ʉ̃i yebai nʉri, arejamed̶a ʉ̃́re: —Mʉ, Eneas, caride Jesúvacari mead̶aibi mʉre. Nacajajacʉ. Aru mead̶ajacʉ mi parainore, arejamed̶a Pedro Eneare. Maumejiena Eneas nacajarejamed̶a. ,sQ !Nore cũinácʉ ʉ̃mʉ cʉrejamed̶a, ʉ̃i ãmiá Eneas. Nacajaiye majibecʉ barejámed̶a ʉ̃. Ocho paiʉjʉa joe nacajamenejamed̶a ʉ̃i parainore jocarĩ. Nr Dinʉmʉ Pedro coyʉre cuyʉ barejámed̶a cainoa ĩmaroacavʉre. Que teni cũinájãravʉ jã́cʉnʉrejamed̶a ina põevare, Jʉ̃menijicʉre mearore jívʉre, Lida ãmicʉriĩmarocavʉre. 8qi Yópe teni, Jesúre jʉ aipõeva caivʉ Judea, aru Galilea, aru Samaria ãmicʉrõacavʉ ñájimenejaimad̶a. Pʉeno baju majidivʉ barejáimad̶a na Jʉ̃menijicʉre aru ʉ̃i yávaiyede máre, ñai Espíritu Santo ʉ̃i bueiyede náre. Cʉrejaimad̶a pued̶arĩ Jʉ̃menijicʉre Espíritu Santo ʉ̃i cad̶ateinoque. Aru pʉeno baju obedivʉ tedejaimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne jʉ aipõeva. Pedro ʉ̃i mead̶aino Eneare @py Jesúre jʉ aipõevare majidivʉ boarĩ́ jarʉvaiyʉrivʉre, nʉvarejaimad̶a Saulore Cesarea ãmicʉriĩmaroi. Aru nore jocarĩ, jarorejaimad̶a ʉ̃́re Tarso ãmicʉriĩmaroita. joM Coyʉre cuyʉ barejámed̶a jidʉbecʉva põevare Jesús ʉ̃i yávaiye méne, boroteni coyʉvarejamed̶a pare ina judíova griego ãmicʉricamuare yávaivʉre. Ʉbenita boarĩ́ jarʉvaiyʉre curĩduivʉ barejáimad̶a na. n' Yópe arĩburu yóboi, Saulo mautedejamed̶a Jerusalén ãmicʉriĩmaroi, cuyʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaraque. Cm Ʉbenita Bernabécapũravʉ nʉvari yóvare d̶arejamed̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaraque. Coyʉrejamed̶a aipe teni Saulo ʉ̃i jã́ino mácarõre Jesúre, ʉ̃i nʉiyede Damasco ãmicʉriĩmaroi, aru aipe Jesús ʉ̃i yávaino mácarõre ʉ̃́re. Aru Bernabé coyʉrejamed̶a aipe Saulo ʉ̃i yávaino mácarõre máre, Damasco ãmicʉriĩmaroi, coyʉyʉ jidʉbecʉva caivʉ põevare Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Pl Saulo eayʉ bácʉ Jerusalén ãmicʉriĩmaroi, cójijiyʉrĩdurejamed̶a Jesúre jʉ aipõevaque. Ʉbenita caivʉ jidʉrejaimad̶a, ne dápiaiye boje jʉ abecʉre Jesús ʉ̃i yávaiye méne. *kM Ʉbenita Jesúre jʉ aipõeva epedejaimad̶a Saulore pʉe ʉrapʉe jívʉi. Aru no biaido tarabʉ jã́icobede ẽmeóvarejaimad̶a ʉ̃́re ĩmaro biaido apepũravʉi pʉ joborõita ñami. Yópe d̶arĩ, Saulo dupini nʉrejamed̶a ʉ̃i mauvare jocarĩ. Saulo Jerusalẽ́i ʉ̃i cʉrõ +jO Ʉbenita ʉ̃ majidejamed̶a. Jãravʉre aru ñamine máre coreivʉ barĩdurejaimad̶a ĩmaro jedevacobeai, boarĩ́ jarʉvarãjivʉ ʉ̃́re, ʉ̃i etaru nore. jiM Obedijãravʉa yóboi, judíovacavʉ cójijidejaimad̶a, boarĩ́ jarʉvarãjivʉ Saulore. h/ Ʉbenita Saulocapũravʉ coyʉrejamed̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne, parʉéque jã́d̶ovañʉ jãveneca Jʉ̃menijicʉi mácʉre. Ʉbenita jápiarĩ coreóvare d̶abedejamed̶a ina judíova cʉrivʉre Damasco ãmicʉriĩmaroi. Saulo ʉ̃i dupino judíovare jocarĩ vge Caivʉ ʉ̃́re jápiaivʉ bácavʉ cuecumaivʉ arejaimad̶a ne baju: —Ñai Jesúre jʉ aivʉre ãmeno d̶ayʉbe ʉ̃. Que baru náre jẽni jícʉyʉ dacʉbe yui, ina sacerdotevai jabova ne bʉorãjiyepe ayʉ náre, arejaimad̶a na. f  Maumejiena Saulo coyʉrĩ bʉ́rejamed̶a judíovai cójijiñamiai, “Jesúre jãveneca Jʉ̃menijicʉi mácʉbe” ayʉ. We' No yóboi ãri, parʉcʉ nʉrejamed̶a cojedeca. Aru mautedejamed̶a obebejãravʉa Jesúre jʉ aipõevaque, Damasco ãmicʉriĩmaroi cʉrivʉque. Saulo Damascoi ʉ̃i coyʉino Jesús ʉ̃i yávaiye méne Kd Nópe ʉ̃i aiyeda, tʉrejavʉ̃ya ʉ̃i yacorʉare jocarĩ moatʉ̃chiape paiyede, aru me jã́rejamed̶a cojedeca. Dinʉmʉre nacajañʉre jã́d̶ovarejamed̶a Jʉ̃menijicʉre ocoque. Wc' Dinʉmʉ Ananías nʉrejamed̶a cʉ̃rami, Sauloi cʉriñami. Ecoyʉ bácʉ, tʉorĩ ʉ̃i pʉrʉáre Saulorã, arejamed̶a: —Mʉ, jícʉ, Saulo, Jesúvacari ñai mi jã́imʉ mácʉ mái dayʉ, daroibi yʉre, mi jã́quiyepe ayʉ cojedeca aru Espíritu Santo ʉ̃i d̶aicõjequiyepe ayʉ mʉre, arejamed̶a Ananías Saulore. Vb% Yʉ jã́d̶ovaquijivʉ ʉ̃́re ñájiyede yʉre boje, arejamed̶a Jesús. Pa Ʉbenita Jesús arejamed̶a ʉ̃́re: —Nʉjacʉ. Beoivʉ yʉ ñai ʉ̃mʉre, ʉ̃i coyʉquiyepe ayʉ ji yávaiye méne apejoborõacavʉre, nócavʉ ne jabovare máre, aru Israecavʉre máre. `/ Que baru yo Damascore caivʉ ina mʉre jʉ aivʉre bʉocʉdayʉtame ʉ̃, sacerdotevai jabova ne cõjeimʉ mácʉ, arejamed̶a Ananías Jesúre. 3__ Nópe ayʉre jápiarĩ, Ananías arejamed̶a: —Mʉ, ji jabocʉ, ʉ̃ mínare mearare Jerusalẽ́cavʉre ãmeno d̶abiya ʉ̃. Obedivʉ põeva yávad̶ama yʉre. /^W Jã́ri eabebi ʉ̃ caride. Apʉcʉ ʉ̃ decoboainope jã́imi mʉre tʉoyʉre mi pʉrʉáque, jã́re d̶acʉyʉre ʉ̃́re cojedeca, arejamed̶a Jesús Ananíare. e]C Jesús arejamed̶a ʉ̃́re: —Nʉjacʉ Nurinima ãmicʉrimai. Noi, Judai cʉ̃rami nʉri, vojacʉ cũinácʉ ʉ̃mʉre, Tarso ãmicʉriĩmarocacʉre, ʉ̃i ãmiá Saulo. Jipacʉ Jʉ̃menijicʉre jẽniaimi ʉ̃. F\ Noi, Damasco ãmicʉriĩmaroi, cʉrejamed̶a cũinácʉ Jesúre jʉ aipõevacacʉ, ʉ̃i ãmiá Ananías. Ʉ̃ apʉcʉ jã́rejamed̶a Jesúre decoboainope. Aru Jesús arejamed̶a ʉ̃́re: —Mʉ, Ananías, ¿cʉcʉrʉ̃ mʉ? arejamed̶a. Aru Ananías arejamed̶a: —Mʉ, ji jabocʉ, cʉvʉ yʉ, arejamed̶a. [ Yóbecʉrijãravʉare Saulo jã́ri eabedejamed̶a. Ãinore ye ãmenejamed̶a. Aru ũcuinore máre ũcumenejamed̶a ʉ̃. Z- Jʉ arĩ Jesús ʉ̃i cõjeiyede, Saulo nacajarejamed̶a. Ʉbenita ʉ̃i yacorʉa voaiyede, ye jã́menejamed̶a ʉ̃. Jã́ri eabecʉ barejámed̶a ʉ̃, Saulo. Que baru ʉ̃́que nʉivʉ ʉ̃i pʉrʉáre jẽni, nʉvarejaimad̶a ʉ̃́re pʉ Damasco ãmicʉriĩmaroita. LY Iye pẽoiyede, ina ʉ̃mʉva, nʉivʉ bácavʉ Sauloque, dajocarejaimad̶a. Aru bi arejaimad̶a na. Iye yávainore jápiarejaimad̶a na. Ʉbenita ñai yávayʉre ye jã́menejaimad̶a na. -XS Saulo, jidʉcʉ, bidini jẽniari jã́rejamed̶a Jesúre: —Mʉ, ji jabocʉ, ¿yéde ji d̶ainore ʉcʉrʉ̃ mʉ? arejamed̶a Saulo. Aru Jesús arejamed̶a ʉ̃́re: —Nacajajacʉ. Ecojacʉ diĩmaroi. Noi apecʉ majicacʉyʉme mʉre aipe mi d̶aquinore, arejamed̶a Jesús ʉ̃́re. iWK Saulo jẽniari jã́rejamed̶a: —Mʉ, ji jabocʉ, ¿ñamenʉ mʉ? jẽniari jã́rejamed̶a. Aru Jesús arejamed̶a: —Yʉrecabu Jesús, mi maucʉvamʉ mácʉ. Mi maucʉvarõ yʉre ãmed̶aivʉ mʉre, arejamed̶a. =Vs Que baru cuecumañʉ, mori tʉrejamed̶a joborõi. Aru jápiarejamed̶a Jesús ʉ̃i yávainore, yópe ainore: —Mʉ, Saulo, ¿aipe teni maucʉvacʉrʉ̃ mʉ yʉre? arejamed̶a. RU Diyocare ĩni, Saulo nʉrejamed̶a mái. Damasco ãmicʉriĩmaro joabenoi eaiyede, maumejiena cavarõre jocarĩ pẽorejavʉ̃ya yópe yaroinope ʉ̃i yebai, aru ʉrarõ miad̶árejavʉ̃ya noi. wTg Aru ñai sacerdotevare jaboteipõecʉre jẽniacʉnʉrejamed̶a paperayocare Saulo, ʉ̃i jã́d̶ovaquiyepe ayʉ diyocare judíovai cójijiñamia coreipõevare Damasco ãmicʉriĩmaroi, ne majinajiyepe ayʉ ñamene ʉ̃ Saulo aru ye parʉéde cʉvacʉre ʉ̃, ne cõjeimʉ mácʉ. Damasco ãmicʉriĩmaroi nʉcʉyʉ barejámed̶a Saulo, vocʉnʉñʉ Jesúre jʉ aipõevare. Náre eayʉ baru, bʉojebu náre, ʉ̃mʉvare aru nomivare máre, nʉvacʉyʉ náre Jerusalén ãmicʉriĩmaroi. BS  Que teiyedeca, Saulo cainʉmʉa ñájine d̶ayʉ barejámed̶a Jesúre jʉ aipõevare, náre yópe arĩ: —Boaquíjivʉ mʉjare mʉje Jesúre jʉ aiye boje, jarayʉ arejamed̶a Saulo. tRa(Felipecapũravʉ járorejamed̶a Azoto ãmicʉriĩmaroi. Etarĩ nore jocarĩ, mái nʉre nʉñʉ Cesarea ãmicʉriĩmaroi coyʉrejamed̶a iye Jesús ʉ̃i yávaiye méne cainoa ĩmaroai dimai pʉ eayʉta Cesarea ãmicʉriĩmaroi.TQ!'Aru ne maiyede oco cʉrijitabʉre jocarĩ, cũiná Jʉ̃menijicʉi Espíritu nʉvarejamed̶a Felipede. Ñai jabocʉ jã́menejamed̶a ʉ̃́re cojedeca. Ʉbenita torojʉcʉ mái nʉrejamed̶a bedióva. vPe&Que arĩ, nʉicõjemenejamed̶a caballovare, icũ jãturuicũ mautequiyepe ayʉ. Aru ina pʉcarã, Felipe ʉ̃́maque, etarĩ dicũre jocarĩ, ẽmeni oco cʉrijitabʉi, Felipe jã́d̶ovarejamed̶a ʉ̃́re Jʉ̃menijicʉque noi. HO %Felipe arejamed̶a ʉ̃́re: —Mʉ jʉ ayʉ baru Jesúre, jã́d̶ovari bʉojaivʉ mʉ Jʉ̃menijicʉre ocoque, arejamed̶a. Ñai jabocʉ, yópe arĩ, jʉ arejamed̶a ʉ̃́re: —Yʉ jʉ ayʉbu Jesúre. Majivʉ yʉ ʉ̃́re Jʉ̃menijicʉi mácʉre, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre, arejamed̶a ñai jabocʉ. zNm$Ne nʉiyedeca mái earejaimad̶a oco cʉrijitabʉre. Aru ñai jabocʉ arejamed̶a Felipede: —Jã́jacʉ. Yuibu oco cʉrijitabʉ. ¿Ji jã́d̶ovaiyʉede Jʉ̃menijicʉre ocoque, apecʉ jã́d̶ovaicõjemecʉ bʉojaidi yʉre? arejamed̶a. M #Jʉ arĩ ʉ̃́re, iye toivaiye báqueque bʉ́rĩ, Felipe coyʉrejamed̶a ʉ̃́re caiye iye Jesús ʉ̃i yávaiye méne. BL}"Aru jẽniari jã́rejamed̶a Felipede: —Coyʉjacʉ yʉre. ¿Ñamene Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcarejaquemari iyede? ¿Coyʉrejaquemari ʉ̃i baju o apecʉre? arejamed̶a. @Ky!Cʉyoje tede d̶arãjarama ʉ̃́re. Aru yávarĩ cad̶ateipõecʉ cʉbecʉyʉme. Que baru ãmeno d̶arãjarama ʉ̃́re. Cũiquíyebu ijãravʉre ʉ̃i cʉrõ. Que baru ʉ̃i pãramena majʉrórivʉ cʉbenajarama. Aru na majʉrórivʉre coyʉbenajarama ne borore, jã́ri borotedejamed̶a ñai Etiopíacacʉ. J Iye toivaiye báquede jã́ri boroteyʉ barejámed̶a yópe:Nʉvarajarama ʉ̃́re boarĩ́ jarʉvarãjivʉ, yópe ne nʉvaiyepe ovejare boarĩ́ jarʉvainoi. Aru bi acʉyʉme ʉ̃, yópe ovejajĩcʉ obepe ʉ̃i pod̶are buraiyedeca. Abecʉyʉme ʉ̃. $IAAru ñai Etiopíacacʉ arejamed̶a Felipede: —Bi, dápiarĩ eabevʉ yʉ yo ji jã́ri boroteinore. Põecʉ majicʉ jaʉbi yʉre, majicacʉyʉ aipe aiyʉrõre yo ji jã́ri boroteinore. Jatujacʉ. Dobajacʉ ji yebai. Majicajacʉ yʉre yore, arejamed̶a ñai ʉ̃mʉ Felipede. H1Jʉ arĩ, cúyarĩ, ʉ̃i yebai earĩ, Felipe jápiarejamed̶a ʉ̃i jã́ri boroteiyede Isaías bácʉi toivaiye báquede. Que teni Felipe jẽniari jã́rejamed̶a ʉ̃́re: —¿Dápiarĩ eayʉrʉ̃ mʉ aipe aiyʉrõre yo mi jã́ri boroteinore? arejamed̶a Felipe. 'GGAru Felipei jã́iyede ñai ʉ̃mʉre, Espíritu Santo arejamed̶a ʉ̃́re: —Jãturuicũ yebai nʉjacʉ mʉ. Mautejacʉ mʉ ñai ʉ̃mʉque, arejamed̶a. F Jãturuicũi dobacʉ nʉñʉ caballovaque, aru ʉ̃i nʉiyedeca Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jã́ri boroteyʉ barejámed̶a. Ñai Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉ, ʉ̃i ãmiá Isaías, ʉ̃i toivaiye báque barejávʉ̃ya ʉ̃i jã́iye. REJʉ arĩ, Felipe nʉrejamed̶a. Dinʉmʉ dimai cũinácʉ ʉ̃mʉ eunuco, Etiopía ãmicʉrijoborõcacʉ, copainʉñʉ marejámed̶a Jerusalén ãmicʉriĩmarore jocarĩ ʉ̃i joborõi. Ñai ʉ̃mʉ jabocʉ parʉcʉ barejámed̶a. Ʉ̃i joborõ jabocoi tãutʉrare coreipõecʉ barejámed̶a. Aru ico jabocore põeva arejaimad̶a Candace. Ñai ʉ̃mʉ copainʉñʉ marejámed̶a ʉ̃, torojʉede jíyʉ bácʉ Jʉ̃menijicʉre Jerusalén ãmicʉriĩmaroi. DDinʉmʉ Jʉ̃menijicʉi daroimʉ, cũinácʉ ángele, nʉicõjenejamed̶a Felipede. —Caride aviá daino cãcopũravʉ nʉjacʉ, Jerusalén ãmicʉriĩmaro yebai nʉimai nʉjacʉ, Gaza ãmicʉriĩmaroi nʉimai, arejamed̶a. Caride põeva cʉbema dimare. ~CuNo yóboi Pedro aru Juan, Jesúre coreóvaivʉ, coyʉrejaimad̶a caivʉ ina põevare Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Coyʉrĩ bʉojarĩ, etarejaimad̶a diĩmarore jocarĩ, copainʉrajivʉ Jerusalén ãmicʉriĩmaroi. Aru mái nʉri coyʉrejaimad̶a Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne obedivʉ ĩmaroacavʉre Samaria ãmicʉrijoborõi. Felipe ʉ̃i bueino Etiopíacacʉre 7BgNópe ayʉre, Simón jʉ arejamed̶a: —Jẽniaivʉ mʉjare. Jẽniacajarã yʉre Jʉ̃menijicʉque, vaibéquiyepe yópe mi coyʉiyepe, arĩ jẽniarejamed̶a Simón. A}Jã́ivʉ yʉ mʉre pare jorojĩñʉre. Aru bʉoimʉpe páyʉbu mʉ, mi ãmeina teiye boje, arejamed̶a Pedro ʉ̃́re. /@WCaride chĩoñʉ oatʉvajacʉ mʉ mi d̶aiyede. Dajocajacʉ mi ãmeina dápiainore. Aru jẽniajacʉ Jʉ̃menijicʉque, ʉ̃i ãrʉmetequiyepe mi nópe dápiainore. ?Mʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore ãmecʉ bajutamu mʉ mi ũme. Que baru mʉ jãve ñʉjacacʉ ãmevʉ. Ñʉje memeinore d̶abevʉ mʉ. x>iɄbenita Pedrocapũravʉ jarayʉ arejamed̶a ʉ̃́re: —Yʉ ʉvʉ Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶aquiyepe mʉre mi tãutʉraque toabo cũiméboi, mi dápiaiye boje bojed̶ainore ʉ̃́re iye majiéde Espíritu Santo jíyede põevare. -=S—Jíjarã yʉre máre iye Jʉ̃menijicʉi majiéde. Yʉ máre jíyʉvʉ Espíritu Santore ina ji tʉoimarare ji pʉrʉáque, Simón arejamed̶a Pedrojãre. R<Aru Simón jã́rejamed̶a Pedrojã ne tʉoiyede Jʉ̃menijicʉ daroyʉre Espíritu Santo põevare. Que baru jíyʉrejamed̶a tãutʉrare Pedrojãre, cʉvaiyʉcʉ Jʉ̃menijicʉi majiéde nápe. /;WNe jẽniariburu yóboi, Pedro aru Juan máre tʉorejaimad̶a ne pʉrʉáque náre coapa ne jipobʉrã. Que teni caivʉ ina cʉvarejaimad̶a ñai Espíritu Santore. :Jave jã́d̶ovarejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre ocoque Jesúi ãmiái. Ʉbenita ñai Espíritu Santore cʉvabedejaimad̶a na cãreja. )9KNore Pedrojã earĩ, jẽniacarejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i daroquiyepe aivʉ Espíritu Santore ina põeva mamarʉmʉ jʉ aivʉre Jesúre dijãravʉare. 8Aru Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara Jerusalén ãmicʉriĩmaroi cʉrivʉ, jápiarejaimad̶a ina Samariacavʉre ne jʉ aiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Que baru jarorejaimad̶a Pedrore aru Jũare máre Samaria ãmicʉriĩmaroi. '7G Simón máre jʉ arejamed̶a Jesúre. Aru jã́d̶ovarejamed̶a Jʉ̃menijicʉre ocoque. Ʉ̃i jã́d̶ovariburu yóboi, Simón yóvarejamed̶a Felipede. Ʉ̃́vacari cuecumarejamed̶a ʉ̃ jã́ñʉ mácʉ caiye iye Felipe ʉ̃i d̶aiyede põeva ne jã́mene aru ne d̶arĩ majibede. 6 Ʉbenita ina põeva ne jʉ aiyede Felipei coyʉiyede, jápiaivʉ bácavʉ iye yávaiye méne Jʉ̃menijicʉi jaboteinore aru Jesúre, Jʉ̃menijicʉi epeimʉ mácʉre máre, jã́d̶ovarejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre ocoque, ʉ̃mʉva aru nomiva máre. x5i Joe baju Simón pare cuavarejamed̶a ina põevare. Que baru me jápiarejaimad̶a caiye ʉ̃i coyʉiyede. t4a Que baru caivʉ diĩmarocavʉ, jabova aru apevʉ máre, me jápiarejaimad̶a ʉ̃i coyʉiyede. “Ñai Simón parʉcʉbe apevʉ pʉeno. Jʉ̃menijicʉi parʉéde cʉvabi ʉ̃. Ʉ̃́recabe Jʉ̃menijicʉ baju”, arejaimad̶a caivʉ. u3c Ʉbenita diĩmaroi cũinácʉ ʉ̃mʉ cʉrejamed̶a, ʉ̃i ãmiá Simón. Joe baju cʉcʉ bácʉ noi, yaviéde d̶ayʉ barejámed̶a ʉ̃. Caivʉ nócavʉ cuecumarejaimad̶a ʉ̃i yaviéde. “Parʉcʉbu yʉ”, arejamed̶a ʉ̃. ^25Que baru obedivʉ Samaria ãmicʉriĩmarocavʉ pare torojʉrivʉ barejáimad̶a na. :1mFelipe etaicõjenejamed̶a abujuvare obedivʉ põevare jocarĩ. Cod̶oboborĩ etarejaimad̶a na. Aru mead̶arejamed̶a obedivʉ nacajaiye majibevʉre, cuiye majibevʉre máre. 0Obedivʉ põeva ʉ̃i coyʉiyede jápiaivʉ aru ʉ̃i d̶aiyede põeva ne d̶arĩ majibede jã́ivʉ, me jápiarejaimad̶a ʉ̃́re. /3Cũinácʉ nácacʉ, Felipe ãmicʉcʉ, nʉrejamed̶a Samaria ãmicʉriĩmaroi. Aru coyʉyʉ barejámed̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne nócavʉre. .9Ina Jesúre jʉ aipõeva dupini nʉivʉ Jerusalén ãmicʉriĩmarore jocarĩ, Jesús ʉ̃i yávaiye méne coyʉrãnʉrejaimad̶a caino joborõi. g-GɄbenita Saulocapũravʉ bíjaroiyʉrejamed̶a caivʉ Jesúre jʉ aipõevare. Que baru nʉñʉ cʉ̃ramia coapa, ina jʉ aipõevare jẽni jabʉborĩ bʉoicõjeñʉ marejámed̶a ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami jívʉi. Ʉ̃mʉvare aru nomivare máre ñájine d̶arejamed̶a ñai Saulo. Felipe Samariai ʉ̃i coyʉino Jesús ʉ̃i yávaiye méne [,/Apevʉ ʉ̃mʉva, Jʉ̃menijicʉre ʉrivʉ, nʉvarejaimad̶a Esteban mácʉi baju bácarõre, jarʉvarãjivʉ ʉ̃ mácʉre cʉ̃racobei. Ʉrarõ chĩoivʉ cod̶oboborĩ bʉjiéque orejaimad̶a ʉ̃ mácʉre. + Aru ñai Saulo torojʉrejamed̶a ne boarĩ́ jarʉvaiyede Esteban mácʉre. Saulo ʉ̃i ñájine d̶aino Jesúre jʉ aipõevare D*<Que arĩ, ñʉatutarĩ joborõi, cod̶oboborejamed̶a: —Mʉ, ji jabocʉ, ãrʉmetejacʉ iye ne ãmeina teiyede, arejamed̶a. Nópe ayʉ bácʉ, Esteban mácʉ yaidéjamed̶a.))K;Ne dʉreiyedeca cʉ̃raboaque, Estebãcapũravʉ jẽniañʉ marejámed̶a Jesúre. —Mʉ, ji jabocʉ, Jesús, caride ĩjacʉ ji ũmene, arejamed̶a Esteban. E(:Jabʉborĩ jaetovarejaimad̶a ʉ̃́re ĩmarore jocarĩ. Aru cʉ̃raboaque dʉvarĩ bʉ́rejaimad̶a na Estebãre. Ina ʉ̃́re boro coyʉrĩ ad̶aivʉ bácavʉ barejáimad̶a cʉ̃raboaque dʉvarĩ bʉivʉ. Ne dʉvarãjiye jipocamia, epedejaimad̶a ne pʉenocacajeare cũinácʉ ʉ̃mʉ yebai, ʉ̃i ãmiá Saulo. E'9Ʉ̃i que aiyede, cod̶oboborĩ biedejaimad̶a na ne cámucobeare ne pʉrʉáque. Cũinátʉrʉ nacajari, cúyarĩ nʉri ʉ̃i yebai, ʉ̃́re jẽni, nʉvarejaimad̶a nore jocarĩ. W&'8Aru Esteban arejamed̶a: —Jã́jara. No cavarõ voainore jã́ivʉ yʉ. Aru ñai Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre ʉ̃mʉpe máre, núcʉre Jʉ̃menijicʉi meapũravʉ yebai jã́ivʉ yʉ, arejamed̶a. l%Q7Ʉbenita ñai Espíritu Santo d̶aicõjeñʉ marejámed̶a Estebãre. Que teni Esteban, cavarõre cocorĩ jã́rejamed̶a Jʉ̃menijicʉi mearo miad̶árore, aru Jesúre máre núcʉre Jʉ̃menijicʉi meapũravʉi parʉéque. $$A6Esteban ʉ̃i coyʉiyedeca jápiaivʉ ina cójijinocavʉ, pare jararejaimad̶a ʉ̃́re. Que baru cũrejaimad̶a ne cõpiáre, pare ne jaraiye boje. 7#g5Mʉjavacari jacopʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquede. Ʉ̃ yávarejaquemavʉ ángelevare. Aru ina ángeleva yávarejaquemavʉ Moisés bácʉre. Aru ʉ̃ mácʉ toivarejaquemavʉ diede, mʉje majinajiyepe ayʉ. Ʉbenita mʉjacapũravʉ ye jʉ abevʉ iye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquede, arejamed̶a Esteban cójijinocavʉre. Estebãre cʉ̃raboaque ne boaino `"94Mʉjeñecuva mácavʉ ñájine d̶arejaquemavʉ caivʉ ãnina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉre. Mʉjeñecuva mácavʉcapũravʉ boarĩ́ jarʉvarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi daroimara mácavʉre, ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉre, ãnina javede “Jʉ̃menijicʉre memecaipõecʉ meacʉ baju dacʉyʉme”, arĩ coyʉivʉ bácavʉre. Aru ʉ̃i daiyede mʉjacapũravʉ jẽni jíni ʉ̃́re ʉ̃i mauvare, boarĩ́ jarʉvaicõjeavʉ ʉ̃́re. >!u3’Yʉ coyʉyʉbu mʉjare: ¡Ʉbenita jápiaiyʉbevʉ mʉja! Dápiaivʉbu mʉja yópe Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ ne dápiaiyepe. Jápiaiyʉbevʉ mʉja Jʉ̃menijicʉi yávaiyede. Mʉjeñecuva mácavʉpe paivʉbu mʉja. Na mácavʉpedeca mʉjavacari máre cainʉmʉa jápiabevʉ ñai Espíritu Santore. S 2Yʉ́vacari caiyede cʉed̶arejacacʉ yʉ, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. ~u1Cavarõ mearomu yópe ji dobarõ mearo. Caiyede d̶aicõjeivʉ yʉ nore dobacʉ. Aru ijãravʉbu yópe ji cʉboba epeinope. Que baru ji cʉ̃ramiva d̶arĩ majibevʉ mʉja. Jʉ̃menijicʉi cʉrõre ji jabʉóvaiñamine d̶arĩ majibevʉ mʉja. hI0Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ, parʉcʉ caivʉ apevʉ pʉeno, cʉbebi põeva ne d̶aiñamia jívʉi. Que teni cũinácʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉ yópe toivarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede: w/Ʉbenita David bácʉi mácʉ bácʉ, ʉ̃i ãmiá Salomón, d̶acarejaquemavʉ diñami mácarõre Jʉ̃menijicʉre. s_.’Aru David bácʉ d̶aiyʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Que baru Jʉ̃menijicʉ me jã́rejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. Aru David bácʉ d̶acaiyʉrĩdurejaquemavʉ cʉ̃ramine, põeva ne jẽniaiñamine Jʉ̃menijicʉre. lQ-Obediʉjʉa yóboi, Josué bácʉ jabotedejaquemavʉ majeñecuva mácavʉre, diñami mácarõre d̶aipõeva mácavʉi pãramena mácavʉre. Jipocamia na mácavʉ jacopʉrejaquemavʉ diñami mácarõre néñecuva mácavʉi jíno mácarõre náre. Josué bácʉque nʉri, Jʉ̃menijicʉi etavaiyede apevʉ judíova ãmevʉre ijoborõre jocarĩ, majeñecuva mácavʉ ĩnejaquemavʉ yo joborõre. Na mácavʉ máre nʉvarejaquemavʉ diñami mácarõre dinʉmʉmia. Aru népãramena mácavʉ máre jacopʉvarejaquemavʉ diñamine, nébʉcʉva bácavʉi jíno mácarõre na mácavʉre pʉ David bácʉi jaboteiyeta. +O,’Majeñecuva mácavʉ ne cʉede põecʉbenoi cʉvarejaquemavʉ náque diñami cʉ̃rami ne ãimacajeaque d̶aiñami mácarõre, iveá cʉ̃ravea báqueque Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre toivainoque cʉriñami mácarõre. Diñami mácarõre d̶arejaquemavʉ na mácavʉ nópe Jʉ̃menijicʉi jã́d̶ovaino mácarõpe jipocamia Moisés bácʉre ʉ̃i cʉede cʉ̃racũi. +Ñai jʉ̃menijicʉ, ʉ̃i ãmiá Moloc, ʉ̃i cʉ̃ramine, ãimacajeaque d̶aiñamine, nʉvavʉ mʉja. Aru ñai jʉ̃menijicʉ, ʉ̃i ãmiá Refán, ʉ̃i pẽpeimʉre yópe abiácorʉpe páyʉre máre nʉvavʉ mʉja. Dinʉmʉre iye mʉje pẽpeimarare d̶aiye báque boje, aru mʉje mearore jíye boje náre, mʉje mauvare nʉvaicõjecʉyʉmu yʉ mʉjare mʉje joborõre jocarĩ pʉ Babilonia ãmicʉrõ ãnipũravʉita, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ, arĩ toivarĩ, ʉ̃i yávaiyede coyʉcarejaquemavʉ. ]3*Que teni ne Jʉ̃menijicʉre jarʉvaiye boje, Jʉ̃menijicʉ máre jarʉvarejaquemavʉ na mácavʉre, mearore jícõjeñʉ abiácovare. Nópe d̶arĩ, d̶arejaquemavʉ na mácavʉ yópe cũinácʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõevacacʉ bácʉ ʉ̃i toivaiye báquepedeca:Mʉja, Israecavʉ, cainʉmʉa no cuarenta paiʉjʉa mʉje cʉede põecʉbenoi, yʉre ãimarare boarĩ́, juarĩ, jíbeteavʉ̃ mʉja. Aru ape jíyede máre jíbeteavʉ̃ mʉja yʉre. s_)Que arĩ, d̶arejaquemavʉ ne pẽpeimʉre yópe oteivecʉjĩcʉpe. Que d̶arĩ bʉojarĩ, ãimarare boarĩ́, juarejaquemavʉ, ne pẽpeimʉre jívʉ. Aru torojʉrejaquemavʉ, mearore jívʉ ne baju pʉrʉáque ne d̶aiye báquede. 9(Que teni yópe arĩ, jẽniarejaquemavʉ Aarón mácʉ, Moisés bácʉi yócʉ bácʉre: “D̶acajacʉ ñʉjare apevʉ pẽpeimarare, maje nʉvarajiyepe maje jipocai. Majibevʉ maja aipe vainore ñai Moiséde, majare davavacʉre Egiptore jocarĩ”, arejaquemavʉ na mácavʉ. A{'’Ʉbenita majeñecuva mácavʉ jʉ abedejaquemavʉ Moisés bácʉre. Ʉbedejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. Aru, “Egiptoi copaiyʉrivʉbu ñʉja”, arĩdurejaquemavʉ na mácavʉ. 7g&Ãñʉ Moisés bácʉvacari cʉrejaquemavʉ Israecavʉ bácavʉque, majeñecuva mácavʉque, ne cójijiyede põecʉbenoi. Aru cʉrejaquemavʉ ãñʉ ángele ʉ̃́re yávayʉ bácʉque Sinaí ãmicʉricũ cʉ̃racũi. Ãñʉ Moisés bácʉvacari jacopʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede, majide d̶acʉyʉ majare, maje majinajiyepe ayʉ aipe d̶aiye jaʉrõre, maje cʉvarãjiyepe ayʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. u ~}||zyxxvuss#rqonmlk|jihgSff4dccKbyaa`c_K^]\[eYX VTSS0QPPMNNL]KLJJ.IHG/EDBAi@>=x G  &’Mʉja, jívʉ, jãve majijarã mʉja ñʉje coyʉiyede mʉjare Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne, ʉ̃i ãrʉmetequiyepe aivʉ ãmeina teiyede, Jesús ʉ̃i yaiye báque boje majare boje. Majijarã. “Mi ãmeina teiye cʉbevʉ”, acʉyʉme Jʉ̃menijicʉ caivʉ ina jʉ aivʉre Jesúre. Ʉbenita põeva ne d̶aiyʉru Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre, “Mi ãmeina teiye cʉbevʉ”, abecʉyʉme náre.   'm S %Ʉbenita Jesúvacari, Jʉ̃menijicʉi nacovaimʉ mácʉ yainore jarʉvarĩ, pojebetequemavʉ ʉ̃. % $David bácʉcapũravʉ d̶arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe ʉ̃i cʉe báquede ijãravʉi. Que d̶arĩ bʉojarĩ, yaidéjaquemavʉ. Aru jarʉvarejaquemavʉ ʉ̃i baju bácarõre ʉ̃i ñecuva mácavʉ yebai cʉ̃racobei, aru ʉ̃i baju bácarõ pojedejaquemavʉ. dA #Aru apeno toivaino mácarõ máre, Salmo ãmicʉrõi, ãñʉ toivaipõecʉ bácʉ arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre: “Pojeicõjemecʉbu mʉ ji bajure, ji meacʉ baju boje, aru ji memecaiye boje mʉre”, arejaquemavʉ.  "Apeno toivaino mácarõi Jʉ̃menijicʉ arĩ coyʉrejaquemavʉ ʉ̃i nacovaquiyede Jesúre yainore jarʉvarĩ, ʉ̃i bajure pojebequiyepe ayʉ. “Jãve mearo d̶acacʉyʉmu yʉ mʉjareca yópe ji aiye báquepedeca David bácʉre”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. yk ’Aru ñʉjacapũravʉ coyʉrãdaivʉbu mʉjare iye Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Jʉ̃menijicʉ “Mearo d̶acacʉyʉmu yʉ mʉjepãramena márajivʉre”, arejaquemavʉ judíovai ñecuva mácavʉre. Aru Jʉ̃menijicʉ nacovañʉ mácʉ Jesúre yainore jarʉvarĩ, d̶acaquemavʉ majare, judíova bácavʉi pãramenare aru judíova ãmevʉre máre, yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. Yópe toivarejaquemavʉ apeno toivaino mácarõ Salmo ãmicʉrõi Jʉ̃menijicʉi coyʉiye báquede Jesúrã: “Jímacʉrecabu mʉ. Caride caivʉ ne jápiaiyede yʉ́vacari jaboteicõjeivʉ mʉre”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ Jesúre.  !&E Obedijãravʉare ina ʉ̃i yóvaimara mácavʉ jã́imad̶a ʉ̃́re. Na mateima yóvaivʉ bácavʉ ʉ̃́re jipocamia ʉ̃i nʉiyede Galilea ãmicʉrijoborõre jocarĩ pʉ Jerusalén ãmicʉriĩmaroita. Aru caride ina jã́ivʉ bácavʉ coyʉivʉbu Israecavʉre ne majiéde Jesúre. N Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ nacovaquemavʉ ʉ̃́re yainore jarʉvarĩ. gG Aru ʉ̃́re d̶arĩburu yóboi yópe ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ ne toivaiye báquepedeca ʉ̃i borore, apevʉ ʉ̃ mácʉre jocʉcʉjaravede jõd̶avari, ĩni, cʉ̃racobei jarʉvaimad̶a na. jM Jesús ʉ̃i ãmeina teiye cʉbedeca, quénora Pilatore boarĩ́ jarʉvaicõjeimad̶a ʉ̃́re. c? Ʉbenita ina Jerusalén ãmicʉriĩmarocavʉ aru ne jabova máre coreóvabetequemavʉ ñai Jesúre náre mead̶aipõecʉre. Ne boaicõjeiyede ʉ̃́re d̶aquemavʉ yópe ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ ne toivaiye báquepe, diede jã́ri boroteivʉvacari ne jabʉóvaijãravʉai sábadoa coapa. Ʉbenita ne boarĩ́ jarʉvaicõjeiyede Jesúre, vaiquémavʉ caiye yópe ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ ne toivaiye báquepedeca. G~ ’Mʉja, jívʉ, Abraham mácʉi pãramena, aru judíova ãmevʉ mearore jívʉ Jʉ̃menijicʉre máre, majareca Jʉ̃menijicʉ daroibi ʉ̃i yávaiye méne, maje meatenajiyepe ayʉ. }1 Ʉ̃i memeinore bʉojare nʉñʉ, Juan Bautista bácʉ ámed̶a põevare: “Mʉja dápiaivʉbu yʉre mʉje coreimʉpe, ʉbenita yʉ ãmevʉ ñai mʉje coreimʉ. Dacʉyʉme ji yóboi cũinácʉ, ji pʉeno parʉcʉ. Ʉ̃́recabe meacʉ baju caivʉ pʉeno. Que baru ʉ̃́re cad̶ateni bʉojabevʉ yʉ. Bʉojabevʉ yʉ oarĩ nacachini duayʉ ʉ̃i cʉraidoa bʉoimeare”, ámed̶a Juan Bautista bácʉ. C| Ʉbenita Jesús ʉ̃i daquiye jipocai, Juan Bautista bácʉ coyʉámed̶a caivʉ Israecavʉre. “Chĩori dápiajarã mʉja mʉje ãmeina teiyede. Oatʉvajarã mʉje d̶aiyede, Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i ãrʉmetequiyepe aivʉ diede. Aru jã́d̶ovajara mʉja Jʉ̃menijicʉre ocoque”, ámed̶a Juan Bautista bácʉ. ]{3 ’Aru cũinácʉ David bácʉi pãramenacacʉre, Jesúre, daroquemavʉ Jʉ̃menijicʉ, ʉ̃i mead̶aquiyepe ayʉ Israecavʉre. Que teni Jʉ̃menijicʉ d̶aquemavʉ yópe ʉ̃i jipocamia aiye báquepedeca. z7 Dinʉmʉmia Jʉ̃menijicʉ jaboteicõjemenejaquemavʉ Saúl bácʉre. Quénora jabotede d̶arejaquemavʉ David bácʉre. Yópe arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ: “Davique, Isaí mácʉque, torojʉvʉ yʉ. Ji d̶aicõjeiyepedeca d̶acʉyʉme ʉ̃”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. [y/ ’Aru Israecavʉ bácavʉ ne jẽniaiyede Samuel bácʉre, “Epejacʉ jabocʉre ñʉjare” ne aiyede, Jʉ̃menijicʉ jabotede d̶arejaquemavʉ Saúl bácʉre, Cis bácʉi mácʉre, Benjamín mácʉi yajubocacʉre, ʉ̃i jabotequiyepe ayʉ na mácavʉre. Aru Saúl bácʉ jabotedejaquemavʉ na mácavʉre cuarenta paiʉjʉa baju. Ux# Que teni Jʉ̃menijicʉ jabotede d̶arejaquemavʉ obedivʉ jabova ʉ̃i põeva mácavʉre cuatrocientos cincuenta paiʉjʉareca pʉ ñai ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõecʉ Samuel bácʉ ʉ̃i jaboteiyeta. w Bíjaroyʉ bácʉ siete paiyajuboare, Canaán ãmicʉrijoborõcavʉre, jídejaquemavʉ no joborõre ʉ̃i põeva mácavʉre. av; Napinejaquemavʉ na mácavʉre cuarenta paiʉjʉa baju ne cʉede cãreja põecʉbenoi. 9uk Ñai Jʉ̃menijicʉ, Israecavʉ maje mearore jímʉ, beorejaquemavʉ majeñecuva mácavʉre, judíovare. Obedicũpuruvarejaquemavʉ na mácavʉre ne cʉe báquede apevʉpe apejoborõi, Egipto ãmicʉrijoborõi. Ʉ̃i ʉrarõ parʉéque nʉvarejaquemavʉ na mácavʉre Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ. rt] Que baru Pablo nacajari, ʉ̃i pʉrʉque jã́d̶ovari ne bi arãjiyepe ayʉ, coyʉrĩ bʉ́rejamed̶a náre. —Mʉja, jívʉ, Israecavʉ, aru judíova ãmevʉ mearore jívʉ Jʉ̃menijicʉre máre, jápiajarã ji coyʉiyede. s1 Apecʉ jã́ri borotedejamed̶a Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre aru cũinácʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõevacacʉ bácʉ ʉ̃i toivaiye báquede máre. Ʉ̃i jã́ri boroteniburu yóboi, ina cójijiñamine coreipõeva darorejaimad̶a apecʉre Pablojã yebai, ʉ̃i jẽniari jã́quiyepe aivʉ náre: —Mʉja, jívʉ, ¿yávaiyʉrãrʉ mʉja ina põeva yore cʉrivʉre, cad̶atenajivʉ náre? Yávaiyʉrivʉ baru, coyʉjarã caride, arejamed̶a ne daroimʉ mácʉ Pablojãre. r{ Ʉbenita Pablojã nʉrejaimad̶a Perge ãmicʉriĩmarore jocarĩ. Earejaimad̶a Antioquía ãmicʉriĩmaroi, Pisidia ãmicʉrijoborõi. Noi judíovai jabʉóvaijãravʉ sábadoi, judíovai cójijiñami nʉri, ecorĩ, dobarejaimad̶a na, Pablojã. q No yóboi, Pablojã jiad̶ocũ ʉracũi jaturĩ Pafos ãmicʉriĩmarore jocarĩ nʉrejaimad̶a Perge ãmicʉriĩmaroi jia ʉrad̶a apedʉvei, Panfilia ãmicʉrijoborõi. Dinʉmʉ Juan Marcos dajocarejamed̶a náre, copainʉcʉyʉ Jerusalén ãmicʉriĩmaroi. Op Aru ñai jabocʉ iyede jã́ñʉ, jʉ arejamed̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Que baru pare cuecumarejamed̶a iye ne bueiyede Jesúrã. Pablo aru Bernabé ne bueino Antioquía Pisidiacarõcavʉre Do Jã́jacʉ. Caride Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶aquijibi mʉre mi ãmeina teiye boje. Jã́ri eabequijivʉ mʉ. Apejãravʉa aviá ʉ̃i miad̶áene jã́mequijivʉ mʉ, arejamed̶a Pablo. Cũiná jã́re eabedejamed̶a Elimas. Que baru curĩdurĩ voyʉ barejámed̶a apecʉre, ʉ̃́re nʉvacʉyʉ ʉ̃i pʉrʉque. rn] —¡Mʉ, abujuvai jabocʉpe d̶are cuivʉ mʉ! Cainʉmʉa maucʉvacʉtamu mʉ ina mearo d̶aivʉre. No mearore ʉbevʉ mʉ. Cainʉmʉa ãmecʉbu mʉ. Borocʉcʉtamu mʉ. Jʉjovaivʉ apevʉre. Cainʉmʉa meyuyarĩ ávaivʉ mʉ, “Jãve ãmevʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye”. Yópe ávaivʉ mʉ põevare, ne jʉ abenajiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede. pmY Dinʉmʉre Saulo me jã́rejamed̶a ñai yavié d̶aipõecʉre. Saulovacari barejámed̶a Pablo ʉ̃i ãmiá. Ñai Espíritu Santo d̶aicõjenejamed̶a Pablore. Que baru ñai yavié d̶aipõecʉre me jã́ri arejamed̶a ʉ̃́re: Tl! Ʉbenita ñai yavié d̶aipõecʉ, ʉ̃i ãmiá griego ãmicʉricamua yávaicamuaque Elimas, maucʉvarejamed̶a náre. Ʉbenidurejamed̶a ñai jabocʉre ʉ̃i jʉ aiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. &kE Ʉ̃i yóvaimʉ marejámed̶a no jiavʉcavʉi jabocʉ, ʉ̃i ãmiá Sergio Paulo. Ñai jabocʉ me majicʉ barejámed̶a ʉ̃. Jápiaiyʉrejamed̶a Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Que baru cuturejamed̶a Bernabéde aru Saulore máre ʉ̃i yebai, ne coyʉrãjiyepe ayʉ diede ʉ̃́re. Fj Caino no jiavʉre vainí, nʉri earejaimad̶a na Pafos ãmicʉriĩmaroi. Noi copʉrejaimad̶a cũinácʉ judíore, ʉ̃i ãmiá Barjesús. Ñai Barjesús “Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉbu yʉ”, are cuyʉ barejámed̶a. Ʉbenita borocʉcʉ barejámed̶a. Quénora yaviéde d̶ayʉ barejámed̶a ʉ̃. Oi Earejaimad̶a Salamina ãmicʉriĩmaroi. Judíovai cójijiñamiai nʉri, ecorĩ coyʉrejaimad̶a Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Aru Juan Marcos náre yóvayʉ barejámed̶a, cad̶atecʉyʉ náre. 0hY Ñai Espíritu Santo nʉicõjenejamed̶a ina pʉcarãre Seleucia ãmicʉriĩmaroi. Noi jiad̶ocũ ʉracũi jaturĩ nʉrejaimad̶a pʉ Chipre ãmicʉrijiavʉita. 1g[ Que teni cojedeca jẽniarejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre ãmevʉva ãiyede. Bernabéde aru Saulore máre ne jipobʉrã tʉorĩburu yóboi ne pʉrʉáque, jã́d̶ovarajivʉ ne memeino bʉiyede, jarorejaimad̶a náre. Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara ne bueino Chiprecavʉre f  Cũinájãravʉ ina bueipõeva mearore jívʉ barejáimad̶a Jʉ̃menijicʉre. Aru ãmenejaimad̶a ãiyede, ne me jẽniarajiyepe aivʉ ʉ̃́re. Ne nópe d̶aiyedeca, ñai Espíritu Santo arejamed̶a náre: —Javede beocacʉ yʉ Bernabéde aru Saulore máre, ne memecarãjiyepe ayʉ yʉre. Que baru caride jarojarã náre yʉre memecarãjivʉre, arejamed̶a ñai Espíritu Santo. e  Antioquía ãmicʉriĩmarocavʉ Jesúre jʉ aivʉ jẽneboi cʉrejaimad̶a apevʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉivʉ aru põevare bueivʉ máre. Na marejáimad̶a Bernabé; aru Simón, ãmidoimʉ mácʉ ñemicʉ; aru Lucio, Cirene ãmicʉriĩmarocacʉ; aru Manaén, Herodei bʉcʉóvaimʉ mácʉ jʉed̶ocʉ cãreja; aru Saulo máre. (Ñai Herodes Galileacavʉ ne jabocʉ barejaquémavʉ.) edC Bernabé aru Saulo ne jíniburu yóboi iye tãutʉrare jʉ aivʉre coreipõevare, copainʉrejaimad̶a Jerusalén ãmicʉriĩmarore jocarĩ. Aru Juan Marcore nʉvarejaimad̶a náque Antioquía ãmicʉriĩmaroi.Mc Ʉbenita apevʉ põeva obedivʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne coyʉiyede jápiarĩ, jʉ arejaimad̶a diede. Caijãravʉa apevʉ ne jʉ aiyede pʉeno baju obedivʉ jʉ aivʉ nʉrejaimad̶a. b  Maumejiena Jʉ̃menijicʉi daroimʉ, cũinácʉ ángele, pare ijino jídejamed̶a Herodede, “Yʉ máre ʉ̃mʉrecabu. Jʉ̃menijicʉ ãmevʉ yʉ” ʉ̃i arĩ coyʉbe boje ina põevare. Que teni júva ne ãimʉ yaidéjamed̶a ʉ̃, Herodes bácʉ. taa Aru yávarĩburu yóboi, caivʉ ina cójijivʉ, yópe arĩ, cod̶oboboivʉ barejáimad̶a: —¡Jʉ̃menijicʉi yávaiyepe yávaibi ʉ̃! Yávabebi ʉ̃mʉpe. ¡Jʉ̃menijicʉi yávaiyepe yávaibi ʉ̃! cod̶oboborĩ arejaimad̶a na. M` Que baru cũinájãravʉ, Herodes ʉ̃i beoijãravʉi, ʉ̃i meacaje jabocʉi doicajede dorĩburu yóboi, ne cójijinoi nʉri, jabocʉi dobarõra dobarĩ, yávarejamed̶a náre joe ñai Herodes. 5_c Ʉ̃i cʉede noi, pare jararejamed̶a ñai Herodes Tiro aru Sidón ãmicʉriĩmaroacavʉre máre. Que baru apevʉ diĩmaroacavʉ cójijidejaimad̶a, cãrijimene d̶aiyʉrãjivʉ Herodede. Diĩmaroacavʉ ĩni bojed̶aivʉ barejáimad̶a ne ãrajiyede Herodei jaboteinoi. Que baru maucʉvaiyʉbedejaimad̶a ʉ̃́re. Mamarʉmʉre coyʉrãnʉrejaimad̶a Blastore, jẽniarajivʉ ʉ̃i cad̶atequinore náre. Ñai Blasto Herodei cʉ̃ramine coreipõecʉ barejámed̶a. Ne coyʉiyede jápiayʉ, ne jẽniaiyede jʉ ayʉ, cad̶ateiyʉrejamed̶a náre. Ʉ̃i cad̶ateiyeque, cójijini, nʉrajivʉ barejáimad̶a Herodes yebai, jẽniarajivʉ ʉ̃i cãrijimene d̶aquiyepe aivʉ náre. ^ Herodes churaravare voicõjenidurejamed̶a Pedrore. Ʉbenita eabedejaimad̶a ʉ̃́re. Que baru Herodes jẽniari jã́rejamed̶a ina churaravare ne majiéde Pedroi borore. Aru boarĩ́ jarʉvaicõjenejamed̶a náre, Pedro ʉ̃i dupini nʉiye boje náre jocarĩ. No yóboi, Herodes ẽmenejamed̶a Judea ãmicʉrõre jocarĩ, cʉcʉyʉ Cesarea ãmicʉriĩmaroi. Herodes ʉ̃i yaino u]c Cõmiáijãravʉ miad̶áe tʉiyede ina ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami churarava pare jidʉrivʉ cãrijinejaimad̶a na. Jẽniari jã́ivʉ barejáimad̶a ne bajumia: —¿Ã́ri cʉri Pedro? ¿Aipe tedica ʉ̃? arejaimad̶a. ;\o Pedro cʉ̃rami ecorĩ, ʉ̃i pʉrʉque jã́d̶ovari, bi aicõjeni, coyʉrejamed̶a náre caiye iye Jʉ̃menijicʉi d̶aiye báquede jaetovacʉyʉ ʉ̃́re ãmeina teivʉre jẽni jacoiñamine jocarĩ. —Iye ji coyʉiyede Santiago, Jesúi yócʉre, máre coyʉjarã mʉja, aru caivʉ apevʉ Jesúre jʉ aipõevare máre, arejamed̶a náre Pedro. Náre yávarĩ bʉojarĩ, Pedro etarejamed̶a diñamine jocarĩ, nʉcʉyʉ apenoita. G[ Aru ne nópe yávaiyedeca, Pedrocapũravʉ dajocabecʉva órejayʉ barejámed̶a ʉ̃ cãreja. Quénora apevʉ nácavʉ jedevacobede voaivʉ, Pedrore jã́ivʉ, cuecumarejaimad̶a na. Z  —Ãrʉmecobu mʉ, arejaimad̶a. Ʉbenita parʉrõreca: —Jãvetamu. Jápiajarã yʉre. Jedevacobei cʉbi Pedro, arejacod̶a ṍcapũravʉ. Ina cójijivʉ arejaimad̶a ṍre: —Ʉ̃́recabe Pedro bácʉi decocʉ, mi jápiaimʉ, arejaimad̶a na. 8Yi Ʉbenita Pedrore jápiarĩ, coreóvarĩ, pare torojʉrejacod̶a õ. Que baru cúyarĩ copainʉrejacod̶a põevai cʉritucubʉi cojedeca, jedevacobede voabecova cãreja. Ina jẽniaivʉre torojʉco arejacod̶a õ: —Jedevacobei cʉbi Pedro, arejacod̶a õ. Ʉbenita jʉ abevʉ ṍre, arejaimad̶a na: X' Ne jẽniaiyedeca, Pedro eayʉ diñami jedevacobei, órejarejamed̶a. Aru cũináco ne yebacaco, õi ãmiá Rode, voaconʉridurejacod̶a õ. W1 Ʉ̃ coreóvayʉ caiye iyede, nʉrejamed̶a Maríai cʉ̃rami. Ico María Jũai paco barejácod̶a. Aru ñai Jũavacari ãmicʉrejamed̶a Marcos máre. Obedivʉ põeva cójijivʉ diñami jẽniaivʉ barejáimad̶a Jʉ̃menijicʉque, ʉ̃i mead̶aquiyepe aivʉ Pedrore. vVe Dinʉmʉmia Pedro coreóvarejamed̶a iye ʉ̃́re vaiye jãvene. Yópe arĩ dápiarejamed̶a: “Caride majivʉ yʉ caiye iye jãvene. Jʉ̃menijicʉ darocʉbe ʉ̃i ángelede, ʉ̃i jaetovaquiyepe ayʉ yʉre Herodes ʉ̃i d̶aicõjeiyede jarʉvarĩ, ʉ̃i d̶abequiyepe ayʉ yʉre yópe ina judíovai jabova ne ʉrõpe”, arĩ dápiarejamed̶a Pedro ʉ̃i baju. U+ Nʉre nʉivʉ vaidéjaimad̶a cũináyajubo churarava coreivʉre. Aru vaidéjaimad̶a apeyajubore máre, churarava coreivʉre. Quénora earejaimad̶a na ʉracobe jedevacobe parʉricobe tãuque d̶aicobede, nʉino ĩmaroi. Dicobe bajumareca vorejavʉ̃ya, ne etarãjiyepe diñami jacoiñamine jocarĩ. Nʉimai cuivʉ barejáimad̶a na. Aru cũiná ñai ángele dajocarejamed̶a Pedrore cũinácʉra. VT% Pedro ʉ̃i yóboi nʉri, etarejamed̶a diñami jacoiñamine jocarĩ. Ʉbenita Pedrocapũravʉ coreóvabedejamed̶a ʉ̃i d̶aiye jãvene. “¿Decoboaino márica yo?” arĩ dápiarejamed̶a Pedro. S9 Ñai ángele arejamed̶a ʉ̃́re: —Bʉojacʉ mi jãrióicãvare. Dojacʉ mi cʉraidoare máre, arejamed̶a. Jʉ arĩ, ʉ̃i d̶aicõjeiyepedeca d̶arejamed̶a Pedro. Aru ñai ángele arejamed̶a ʉ̃́re: —Dojacʉ mi pʉenocacajede. Aru dajacʉ yʉ́que, arejamed̶a ʉ̃. R Maumejiena ñai Jʉ̃menijicʉi daroimʉ, cũinácʉ ángele, cʉetedejamed̶a noi Pedro yebai. Aru miad̶árejavʉ̃ya diñami jívʉi. Ñai ángele jẽni jã́ñʉ marejámed̶a ʉ̃́re cũinápũravʉi, ʉ̃́re coedavacʉyʉ, aru arejamed̶a ʉ̃́re: —¡Maume coedajacʉ mʉ! arejamed̶a Pedrore. Aru cũiná dimeá tãumea voarĩ tʉrejavʉ̃ya Pedroi ãmuveare jocarĩ. GQ Cũináñami, Herodes davaicõjecʉyʉ Pedrore cõmiáijãravʉ jipocacañamine, Pedro cãñʉ marejámed̶a ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami jívʉi. Pʉcarã churarava coricai cãñʉ, pʉcamea tãumeaque bʉoimʉ mácʉ; cũinámeque bʉoimʉ mácʉ cũinácʉ churarare ʉ̃i meapũravʉi aru apemeque bʉoimʉ mácʉ apecʉ churarare ʉ̃i cãcopũravʉi. Aru apevʉ churarava máre coreivʉ barejáimad̶a diñami jedevacobe yebai. HP  Que teni ina churarava me coreivʉ barejáimad̶a Pedrore ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami jívʉi. Ʉbenita ina Jesúre jʉ aipõeva parʉrõreca jẽniaivʉ barejáimad̶a Jʉ̃menijicʉque ʉ̃́re jãravʉre aru ñamine máre. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i jaetovaino Pedrore ãmeina teivʉre jẽni jacoiñamine jocarĩ =Os Pedrore ne jẽniburu yóboi, nʉvarejaimad̶a ʉ̃́re ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami. Noi yóvaicʉvaiyajuboa churarava jã́ri coreivʉ barejáimad̶a ʉ̃́re. Yóvaicʉvaivʉ churarava barejáimad̶a yajuboa coapa. Aru ina churarava jã́ri coredejaimad̶a ʉ̃́re ne yajuboa coapa. Herodes davaicõjecʉyʉ barejámed̶a Pedrore põeva ne jã́inoi Pascua ãmicʉrijãravʉ yóboi, acʉyʉ ʉ̃́re “Yaicʉ́yʉmu mʉ”. `N9 Ʉ̃i boarĩ́ jarʉvaiye báque Santiago bácʉre cojʉrejavʉ̃ya ina judíovai jabovare. Que baru bʉoicõjenejamed̶a Pedrore. Dinʉmʉ pã́ure bʉcʉre d̶aiye cʉbe ãiye torojʉve teinʉmʉ marejávʉ̃ya. WM' Boarĩ́ jarʉvaicõjenejamed̶a Santiagore, Jũai mamicʉre, boaicaroveque. kL Q Dijãravʉai ñai jabocʉ Herodes ñájine d̶arĩ bʉ́rejamed̶a apevʉ Jesúre jʉ aipõevare. ,KQ Ne tãutʉrare cójijovarĩburu yóboi, Bernabé Saulomaque nʉvarejaimad̶a diede, jínajivʉ Judea ãmicʉrijoborõcavʉ Jesúre jʉ aivʉre coreipõevare. J Iye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaiyede jápiaivʉ bácavʉ, ina Jesúre jʉ aipõeva “Cad̶atenajare náre, Judeacavʉ Jesúre jʉ aivʉre”, arejaimad̶a ne baju. Que aivʉ, na coapa davaivʉ barejáimad̶a tãutʉrare ne oainope, ne jínajiye. 0IY Cũinácʉ nácacʉ, ʉ̃i ãmiá Agabo, yávacʉnacajarejamed̶a ʉ̃. Ñai Espíritu Santo yávaicõjenejamed̶a ʉ̃́re. Aru Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcarejamed̶a ʉ̃, yópe arĩ: “Caivʉ Judea ãmicʉrijoborõcavʉ ñájinajivʉbu ʉrarõ ãvʉéna”, arejamed̶a ʉ̃. Aru obebeʉjʉa yóboi, Claudio ʉ̃i jaboteinʉmʉre, põeva ñájinejaimad̶a ʉrarõ ãvʉéna, nópe ʉ̃i coyʉcaiye báquepedeca. 3H_ Dijãravʉai apevʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva ẽmenejaimad̶a Jerusalén ãmicʉriĩmarore jocarĩ. Aru earejaimad̶a Antioquía ãmicʉriĩmaroi. G{ Ʉ̃́re vorĩ earĩ, nʉvarejamed̶a ʉ̃́re Antioquía ãmicʉriĩmaroi. Noi ina pʉcarã cʉrivʉ cũináʉjʉ baju. Cójijivaivʉ barejáimad̶a ina Jesúre jʉ aivʉque. Obedivʉ põeva Jesúre jʉ aivʉre buevaivʉ barejáimad̶a na, Bernabé aru Saulo máre. Noi Antioquía ãmicʉriĩmaroi mamarʉmʉ põeva ãmidorejaimad̶a ina Jesúre jʉ aipõevare cristianova. \F1 No yóboi, Bernabé nʉrejamed̶a Tarso ãmicʉriĩmaroi, vocʉñʉ Saulore. ~Eu Ñai Bernabé parʉrõreca jʉ ayʉ barejámed̶a Jesucristore. Aru ñai Espíritu Santo d̶aicõjenejamed̶a ʉ̃́re. Que baru mearo d̶ayʉ barejámed̶a ʉ̃. Aru obedivʉ nócavʉ, ʉ̃i bueiyede jápiaivʉ, jʉ arejaimad̶a Jesúre. ~Du Ʉ̃i eaiyede Antioquía ãmicʉriĩmaroi, jã́rejamed̶a Jʉ̃menijicʉi ʉrarõ mearo d̶aiyede ina Jesúre jʉ aivʉre. Que baru torojʉrejamed̶a ʉ̃, Bernabé. Parʉrõreca yópe arĩ, coyʉrejamed̶a náre: —Jesúre jʉ ajarã cainʉmʉa. Cũináũmeque d̶ajarã cainʉmʉa caiye iye ʉ̃i bueiye báquepe. Cainʉmʉa ãrʉmetebejarã diede, arejamed̶a náre. #C? Antioquía ãmicʉriĩmarocavʉ ne borore jápiaivʉ, ina Jerusalén ãmicʉriĩmarocavʉ Jesúre jʉ aipõeva jarorejaimad̶a Bernabéde ne yebai. B{ Jʉ̃menijicʉ jídejamed̶a náre ʉ̃i parʉéde. Que teni cad̶atedejamed̶a náre, ne buenajiyepe ayʉ me. Aru obedivʉ põeva jʉ aivʉ iye yávaiye méne, chĩoivʉ ne ãmeina teiyede, oatʉvarejaimad̶a ne d̶aiyede, jʉ arãjivʉ Jesúre. 2A] Ʉbenita apevʉ ʉ̃mʉva, Jesúre jʉ aipõeva, Chipre ãmicʉrijiavʉcavʉ aru Cirene ãmicʉriĩmarocavʉ máre, nʉrejaimad̶a Antioquía ãmicʉriĩmaroi. Noi coyʉrejaimad̶a judíova ãmevʉre máre iye yávaiye méne. “Jesúrecabe caivʉ põeva ne jabocʉ”, arĩ coyʉrejaimad̶a na. w@g Esteban mácʉre judíovai jabova ne boarĩ́ jarʉvarĩburu yóboi, Jesúre jʉ aipõeva dupini nʉrejaimad̶a Jerusalén ãmicʉriĩmarore jocarĩ apejoborõaita, judíovai jabova ne ñájine d̶aiye boje náre. Apevʉ dupini nʉrejaimad̶a joai, pʉ Fenicia ãmicʉrijoborõita, aru Chipre ãmicʉrijiavʉita, aru Antioquía ãmicʉriĩmaroita. Ne nʉiyedeca coyʉrejaimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne apevʉ judíovare. Ʉbenita coyʉbedejaimad̶a cãreja diede judíova ãmevʉre. X?) Aru ina judíova jápiaivʉ bácavʉ Pedro ʉ̃i coyʉiyede, ne jararĩ yávaiyede ʉ̃́re dajocarejaimad̶a. Quénora mearore jídejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre. —Jʉ̃menijicʉ meacʉ bajube ʉ̃. Ʉ̃ ʉbi judíova ãmevʉre máre, ne d̶aiyede oatʉvarĩ ne ãmeina teiyede chĩoiye boje, ʉ̃i ãrʉmetequiyepe ayʉ diede, aru ʉ̃i cʉre d̶aquiyepe ayʉ náre jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre, arejaimad̶a na. Antioquíacavʉ ne jʉ aino Jesúre x>i Jãvemu. Ñʉja judíova ñʉje jʉ aiyede Jesúre, Jʉ̃menijicʉ daroáme ñʉjare ñai Espíritu Santore. Nopedeca d̶aibi ina judíova ãmevʉ ne jʉ aiyede Jesúre. Jʉ̃menijicʉ daroibi ñai Espíritu Santore náre máre. Que baru, ¿aipe d̶aiye jaʉri yʉre? Jʉ̃menijicʉre ʉ̃i ʉrõre d̶aicõjemecʉ bʉojabevʉ yʉ, arejamed̶a Pedro ina judíovare. $=A Dinʉmʉre ãrʉtecacʉ yʉ Jesús ʉ̃i coyʉiye báquede: “Juan Bautista bácʉ jã́d̶ovame mʉjare Jʉ̃menijicʉre ocoque. Ʉbenita yʉ jã́d̶ovacʉyʉmu mʉjare Jʉ̃menijicʉre pʉeno mearo baju. Darocʉyʉmu mʉjare ñai Espíritu Santore”. Que áme ñʉjare Jesús. < ’Aru ji yávarĩ bʉiyede, ñai Espíritu Santo edaibi náre máre nopedeca ʉ̃i edaiyede ñʉjare mamarʉmʉre. v;e Ʉ̃ coyʉcʉyʉme mʉre yávaiye méne, mʉ aru caivʉ mi cʉ̃ramicavʉ máre, mʉje meatenajiyepe ayʉ, Jʉ̃menijicʉi ãrʉmetequiyepe ayʉ mʉje ãmeina teiyede’. Que abi ñai ángele yʉre”, áme ñai cʉ̃rami upacʉ yʉre. 9:k ’Que teni ñai cʉ̃rami upacʉ, yópe arĩ, coyʉáme ñʉjare: “Cũinácʉ ángele cʉetebi yʉre. Jã́vʉ yʉ ʉ̃́re núcʉre yui ji cʉ̃rami jívʉi. Ʉ̃ abi yʉre: ‘Jarojacʉ apevʉre Jope ãmicʉriĩmaroi, ne vorĩ earãjiyepe ayʉ cũinácʉ ʉ̃mʉre, ʉ̃i ãmiá Simón Pedro. 9! Aru ñai Espíritu Santo yópe áme yʉre: “Jidʉbejacʉ. Náque nʉjacʉ mʉ”, áme yʉre. Aru ina seis paivʉ ʉ̃mʉva, Jesúre jʉ aipõeva, yóvaima yʉre. Cesarea ãmicʉriĩmaroi nʉri, yʉre órejayʉ bácʉi cʉ̃rami earĩ, noi ecocarã ñʉja caivʉ. 58c ’Dinʉmʉmareca yóbecʉrã ʉ̃mʉva edaima diñami ji cʉriñami. Cũinácʉ Cesarea ãmicʉriĩmarocacʉ ʉ̃i daroimara mácavʉ bateima na, yʉre vorãeaivʉ. {7o Aru yóbecʉe vaiávʉ̃ yʉre yópe paino. No yóboi, quénora mʉri copainʉavʉ dicaje pʉ cavarõi cojedeca. [6/ Ʉbenita Jʉ̃menijicʉcapũravʉ, yópe arĩ, yávame yʉre cojedeca cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõre jocarĩ: “ ‘Ãiyʉbevʉ yʉ’, abejacʉ mʉ, iyede ji ãicõjeiyede mʉre”, áme yʉre Jʉ̃menijicʉ. N5 Ʉbenita acacʉ yʉ ʉ̃́re: “Mʉ, ji jabocʉ, ¡que ãmevʉ! Cainʉmʉa ãmevʉ yʉ caiye iye Moisés bácʉi ãicõjemene ñʉjare, judíovare. Que baru ãiyʉbevʉ yʉ diede”, acacʉ yʉ. 4 Dinʉmʉ jápiacacʉ Jʉ̃menijicʉre yópe ayʉre yʉre: “Mʉ, Pedro, nacajajacʉ. Boajácʉ mi ãquinova”, áme yʉre. r3] Que teni me cocorĩ dicaje jívʉi jã́cacʉ obedivʉ ãimarare yóvaicʉvaivʉ cʉbobaque cuivʉre, apevʉ oteiãimarare aru apevʉ macarõcavʉ jijecʉrivʉre máre; aru obedivʉ papeivʉre; aru obedivʉ ãimara vʉivʉre máre. d2A Yópe arĩ, coyʉrejamed̶a náre: —Yʉ́vacari jẽniañʉ matecácʉ Jʉ̃menijicʉre Simói cʉ̃rami, Jope ãmicʉriĩmaroi. Ji jẽniaiyedeca, yʉ apʉcʉ jã́cacʉ yópe decoboainope apejĩene yópe ʉracaje cuitótecajepe yóvaicʉvaitõbʉaque bʉoinope jõd̶aicajede cavarõre jocarĩ. Ẽmeni darĩ pʉ ji yebai mauteavʉ̃ dicaje. 1  Ne que aiye boje, Pedro coyʉrejamed̶a náre caiye iye vaiye báquede ʉ̃́re mamabʉino mácarõre pʉ dijãravʉita. 0 —¿Aipe teni ecocʉrʉ̃ mʉ judíova ãmevʉi cʉ̃rami? ¿Aipe teni náque dobarĩ ãcʉrʉ̃ mʉ? arejaimad̶a na Pedrore. / Que baru Pedro mʉri nʉñʉ mácʉ Jerusalén ãmicʉriĩmaroi, apevʉ judíovacavʉ jararĩ yávarejaimad̶a ʉ̃́re. Ina judíova dápiarejaimad̶a caivʉ ʉ̃mʉvare Jesúre jʉ aivʉre ne cajede buraicõjeiye jaʉrõre náre, yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre. Que baru ina judíova jaraivʉ Pedrore, jẽniari jã́rejaimad̶a ʉ̃́re: p. [ Dinʉmʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara aru Jesúre jʉ aipõeva caino Judea ãmicʉrijoborõcavʉ máre jápiarejaimad̶a ne borore, apevʉ judíova ãmevʉre jʉ aivʉre máre Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. J-  0Que arĩ, náre jã́d̶ovaicõjenejamed̶a Jʉ̃menijicʉre ocoque, ne Jesucristore jʉ aiye boje. Dinʉmʉ jẽniarejaimad̶a Pedrore, ʉ̃i mautequiyepe aivʉ náque apejãravʉa.P, /Dinʉmʉ Pedro arejamed̶a: —Ina põeva, ñʉjape paivʉ, copʉ etad̶ama ñai Espíritu Santore. Que baru põecʉ cʉbebi náre jã́d̶ovaicõjemecʉ Jʉ̃menijicʉre ocoque, arejamed̶a Pedro. G+ .Ina judíova jápiaivʉ ina judíova ãmevʉre yávaivʉre apecamua yávaicamua ne majibecamuaque, majidejaimad̶a ñai Espíritu Santore d̶aicõjeñʉre náre. Ina põeva mamarʉmʉ jʉ aivʉ Jesúre dijãravʉre mearore jídejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i ʉrarõ majié boje, ʉ̃i ʉrarõ parʉé boje máre. >*u -Que baru ina judíova, Jesucristore jʉ aivʉ, Pedroi yóvaimara mácavʉ, cuecumarejaimad̶a ne jã́iyede Jʉ̃menijicʉ daroyʉre ñai Espíritu Santore ina judíova ãmevʉre. ) ,Pedro ʉ̃i coyʉiyedeca, ñai Espíritu Santo náre earĩ d̶aicõjenejamed̶a caivʉ ina jápiaivʉre iye yávaiye méne. ( +Aru Jesúvacari ñai caivʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉi coyʉimʉme ʉ̃. Na mácavʉ coyʉrejaimad̶a ʉ̃i borore yópe: “Caivʉ põeva ne jʉ aru Jʉ̃menijicʉi daroquimʉre, Jʉ̃menijicʉ ãrʉmetecʉyʉme ne ãmeina teiyede”, arĩ coyʉcarejaimad̶a na mácavʉ, arĩ coyʉrejamed̶a Pedro Corneliojãre. Judíova ãmevʉ ne copʉ etaino Espíritu Santore Z'- *Ʉ̃́que cʉrivʉ ñʉja, coyʉicõjeame ñʉjare ʉ̃i yávaiye méne apevʉre. Aru yópe aicõjeame ñʉjare máre: “Jãve ijãravʉ cũiquíyede yʉ́vacari jarocʉyʉmu caivʉre, apʉrivʉre aru yaivʉ bácavʉre máre, ne cʉrãjinoi. Apevʉre jarocʉyʉmu cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi. Aru apevʉre jarocʉyʉmu toabo cũiméboi. Javede Jʉ̃menijicʉ beorejaquemavʉ yʉre, yópe jarocʉyʉre caivʉ põevare”. Que aicõjeame ñʉjare Jesús. p&Y )Apevʉ jã́metequemavʉ ʉ̃́re. Quévʉra ñʉjavacari, Jʉ̃menijicʉi beoimara mácavʉ jipocama, jã́carã ʉ̃́re, apʉcʉre cojedeca. Ʉ̃i nacajariburu yóboi yainore jarʉvarĩ, ñʉja ʉ̃́que ãcarã aru ũcucarã. %9 (Ʉbenita yóbecʉrijãravʉa ʉ̃i yainíburu yóboi, Jʉ̃menijicʉ nacovaquemavʉ ʉ̃́re yainore jarʉvarĩ. Aru jã́d̶ovame ʉ̃́re ñʉjare. Q$ 'Ñʉjavacari jã́carã caiye iye ʉ̃i d̶aiye báquede Jerusalén ãmicʉriĩmaroi aru caino judíovai joborõi máre. Ʉbenita ʉ̃́re pẽvari jocʉcʉjaravena, boarĩ́ jarʉvaima ʉ̃i mauva. #- &Aru mʉjavacari majivʉ ñai Jesús Nazarecacʉi borore. Jʉ̃menijicʉ beorejaquemavʉ ʉ̃́re javede. Que teni daroquemavʉ ʉ̃́re ʉ̃i Espíritu Santore. Que baru Jʉ̃menijicʉi parʉéde cʉvatequemavʉ ʉ̃, Jesús. ’Caino ʉ̃i cuino Jesús cad̶ateame põevare. Mead̶ame caivʉ ina põevare abujuvai jabocʉi ñájine d̶aimara mácavʉre, ʉ̃i cʉvae boje Jʉ̃menijicʉi parʉéde. >"u %Aru mʉjavacari majivʉ no ʉrarõ teino mácarõre Juan Bautista bácʉ ʉ̃i coyʉrĩ bʉojarĩ jã́d̶ovaiye báquede põevare Jʉ̃menijicʉre. Jesucristo bʉame ʉ̃i d̶aiyede ʉrarõ põeva ne d̶arĩ majibede Galilea ãmicʉrijoborõi. Diede d̶are cuyʉ bateáme pʉ caino Judea ãmicʉrijoborõi. :!m $Mʉjavacari majivʉ iye Jʉ̃menijicʉi coyʉiye báquede Israel bácʉi pãramena mácavʉre ʉ̃i daroquimʉ Cristorã. Jʉ̃menijicʉrecabe daroyʉ bácʉ Jesucristore, caivʉ põeva ne jabocʉva, ʉ̃i coyʉquiyepe ayʉ náre ʉ̃i yávaiye méne, cãrijimene d̶acacʉyʉre náre Jʉ̃menijicʉque. N  #Jʉ̃menijicʉ copʉ etayʉbe caivʉ ina pued̶aivʉre ʉ̃́re, jʉ aivʉre ʉ̃́re, aru mearo d̶aivʉre máre. Caivʉ ina caiyajuboacavʉ yópe d̶aivʉre Jʉ̃menijicʉ copʉ etayʉbe náre. &E "Pedro yávarĩ bʉ́yʉ, yópe arĩ, coyʉrejamed̶a náre: —Yʉ coreóvaivʉ caride jãve Jʉ̃menijicʉ jã́ñʉre caivʉ põevare cũinátʉrʉ. a; !Que baru cũiná jarovʉ yʉ inare, ne davarãjiyepe ayʉ mʉre ji yebai. Aru me daivʉ mʉ caride. Caivʉ ñʉja cójijivʉbu yui caride, Jʉ̃menijicʉi jã́inoi. Jápiaiyʉrivʉbu ñʉja caiye iye mi coyʉiyede yópe Jʉ̃menijicʉi coyʉcaicõjeiyede mʉre ñʉjare, arejamed̶a Cornelio Pedrore. Pedro ʉ̃i yávaino Cornelioi cʉ̃rami "= Caride jarojacʉ apevʉre Jope ãmicʉriĩmaroi, ne vorĩ earãjiyepe ayʉ cũinácʉ ʉ̃mʉre, ʉ̃i ãmiá Simón Pedro. Apecʉ Simón, ãimacajeare memeipõecʉ, cʉvabi ʉ̃i cʉ̃rami jia ʉrad̶a ẽcarʉi. Aru Simón Pedro cʉcʉbe diñami”. Que abi yʉre ñai ángele. H  Aru ʉ̃ abi yʉre: “Mʉ, Cornelio, Jʉ̃menijicʉ jápiaibi mi jẽniaiyede ʉ̃́re. Aru me jã́imi mi cad̶ateiyede cõmaje ãrojarivʉre máre. Que baru Jʉ̃menijicʉ ãrʉmi mʉre. |q Aru Cornelio arejamed̶a ʉ̃́re: —Yóvaicʉvaijãravʉa jipocai yo óra baji, tres baji nainú, yʉ jẽniavʉ Jʉ̃menijicʉque yui ji cʉ̃rami. Ji jẽniaiyedeca, maumena cũinácʉ ʉ̃mʉ doicaje pẽoicajeque númi ji jipocai. 6e Que baru yʉre mi órejaiye báquede jápiarĩ, cũiná jʉ arĩ, davʉ yʉ mi yebai. Que baru coyʉjacʉ yʉre. ¿Aipe teni daicõjecʉrʉ̃ mʉ yʉre? arejamed̶a Pedro. Y+ Aru arejamed̶a náre: —Jave majivʉ mʉja, ñʉja judíova curãnʉmevʉre mʉja judíova ãmevʉque aru ñʉja yóvabevʉre máre mʉjare, ñʉjare Moisés bácʉi d̶aicõjeiye boje. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉvacari majicabi yʉre iye d̶aicõjeiye jaʉbevʉ yʉre caride. Ãmeina jã́icõjememi yʉre apevʉre, judíova ãmevʉre. n}n|{zZyKxNwv|utssTqpoonmml6jihgeelcc^aa`)^]\\YXXlVUSRQ@POzNMLMKjJ;IHGEEE4DCB ?>=~<<;;998~766\5[4e4#3X2110/.-,++!*)(|'&&$#"O! <j=n2 8 yTn1 Nócavʉ judíova Tesalónica ãmicʉriĩmarocavʉ judíova pʉeno meara, jápiaiyʉrejaimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Jãravʉa coapa bueivʉ barejáimad̶a Jʉ̃menijicʉi yávaiyede. “¿Jãve márica die?” arĩ majiyʉrejaimad̶a nócavʉ Pablojã ne bueiyede. B} Maumejiena ñemié tʉiyede nócavʉ Jesúre jʉ aipõeva jarorejaimad̶a Pablore aru Silare máre Berea ãmicʉriĩmaroi. Ne eaiyede nore, nʉrejaimad̶a judíovai cójijiñami. 3 Jícõjenejaimad̶a tãutʉrare Jasṍjare. Aru tãutʉrare ne jíniburu yóboi, jaetovarejaimad̶a náre. Pablo Silamaque ne bueino Bereacavʉre yApevʉ obedivʉ jápiaivʉ bácavʉ aru ina jabova máre, ne jápiaiyede diede, cãrijini jorojĩnejaimad̶a na. 3 _Aru Jasón cʉicõjeimi náre ʉ̃i cʉ̃rami. Caivʉ ina pued̶abenama ñai Roma jaboteino jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉre. Ʉ̃i d̶aicõjeiyepe d̶abenama na. Aru ad̶ama, “Apecʉ jabocʉ jaboteibi ñʉjare, ʉ̃i ãmiá Jesús”, arejaimad̶a ina obedivʉ põeva ne jabovare.  Aru náre eabeni, jabʉborĩ Jasṍre aru apevʉ Jesúre jʉ aipõevare máre, davarejaimad̶a náre diĩmarocavʉi jabova yebai. Yópe arĩ, cod̶oboborejaimad̶a: —Pablojã cãrijovad̶ama põevare caino joborõi. Caride dad̶ama maje ĩmaroi.  Ʉbenita apevʉ judíova jorojĩnejaimad̶a Pablojãre. Que baru cójijovarejaimad̶a obedivʉ ʉ̃mʉva ãmenare, tãibʉi núrivʉre, mememevʉre, aru cod̶oboborĩ, bʉjini, cúyarĩ cãrijovarejaimad̶a caivʉ diĩmarocavʉre, ne maucʉvarãjiyepe aivʉ Pablojãre. Ina judíova ne cójijovaimaraque nʉrejaimad̶a cũinácʉ ʉ̃mʉ, ʉ̃i ãmiá Jasón, ʉ̃i cʉ̃rami, Pablojã ne mauteiye boje ʉ̃́que. Vorĩdurĩ Pablojãre, davaiyʉrejaimad̶a náre jedevai. Cʉ̃ramine tatorĩ voarĩ, ecorejaimad̶a na. n UApevʉ nácavʉ judíova aru obedivʉ judíova ãmevʉ mearore jívʉ Jʉ̃menijicʉre, aru apevʉ máre, obedivʉ nomiva jabova parʉrinomiva, jʉ arejaimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Aru yóvarejaimad̶a Pablojãre. veCoyʉrejamed̶a náre Cristo ʉ̃i ñájiye báquede, aru ʉ̃i yaiye báquede, aru ʉ̃i nacajaiye báquede máre yainore jarʉvarĩ. Caiye iye vaiye báque Cristore jaʉrejavʉ̃ya, yópe Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉiye báquepe. Aru Pablo arejamed̶a náre: —Ñai Jesúvacari, ji coyʉimʉ, ʉ̃́recabe Cristo, Jʉ̃menijicʉi epeimʉ, arejamed̶a ʉ̃. *MNoi Pablo nʉrejamed̶a yópe ʉ̃i d̶arĩ cõmajiyepe yóbecʉrisumanareca jabʉóvaijãravʉ sábadoi. Jʉ̃menijicʉi yávaiyeque buedejamed̶a nócavʉre. T #Pablojã vaidéjaimad̶a Anfípolis ãmicʉriĩmarore aru Apolonia ãmicʉriĩmarore máre. Aru earejaimad̶a Tesalónica ãmicʉriĩmaroi. Diĩmaroi cʉrejavʉ̃ya cũinád̶ami judíovai cójijiñami. }(Que teni Pablo aru Silas máre etarejaimad̶a. Nʉrejaimad̶a Lidiai cʉ̃rami. Jã́ranʉri Jesúre jʉ aipõevare, coyʉrejaimad̶a, parʉre d̶arãjivʉ náre ne ũmei. Aru coyʉrĩburu yóboi, etarejaimad̶a na, Pablo aru Silas máre.jM'Que baru ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami nʉri, arejaimad̶a Pablojãre: —Chĩoivʉbu ñʉja, ñʉje ãmeina d̶aiye báque boje mʉjare. Jẽniaivʉbu mʉjare. Ãrʉmetejarã diede, arejaimad̶a. Que arĩ, nʉvarejaimad̶a Pablojãre diñamine jocarĩ. Aru parʉrõreca jẽniaivʉ barejáimad̶a náre, ne etarãjiyepe aivʉ diĩmarore jocarĩ. &Ina churarava ne coyʉiyede diede Romacavʉi jabovare, jidʉrejaimad̶a ina jabova, ne coreóvaiye boje Pablojã Romacavʉre. 3%Ʉbenita Pablocapũravʉ arejamed̶a ina churaravare: —Iye Roma ãmicʉrõ jaboteino d̶aicõjeiye ñájine d̶aicõjemevʉ Romacavʉre ne ãmeina teiyede jã́d̶ovaiyeta. Ñʉjavacari Romacavʉtamu ñʉja. Ʉbenita ñʉje ãmeina teiyede jã́d̶ovari bʉojabema ina jabova. Aru jã́d̶ovamevʉva diede, jara popeicõjema ñʉjare caivʉ põeva ne jã́iyede. Aru bʉoma ñʉjare. Que teniburuta, jaetovaiyʉma na ñʉjare yavenina. ¡Que ãmevʉ! Návacari darĩ jaetovajarãri ñʉjare yore jocarĩ, arejamed̶a Pablo. 1[$Que teni ñai coreipõecʉ arĩdurejamed̶a Pablore: —Ji jabova yʉre jaetovaicõjema mʉjare. Que baru etajarã. Me nʉjara mʉja cãrijimevʉva, arĩdurejamed̶a. uc#Cõmiáijãravʉre javejĩnara ina Romacavʉi jabova churaravare jaetovaicõjenejaimad̶a Pablojãre. #?"Pablore aru Silare máre nʉvarejamed̶a ʉ̃i cʉ̃rami. Jídejamed̶a ãiyede náre. Aru torojʉrejamed̶a ʉ̃ jivʉque, ʉ̃i jʉ aiye boje Jesúre. 2~]!Dioramia, ñamimareca, ñai coreipõecʉ joarejamed̶a ne churiáre. Aru cũiná jã́d̶ovarejaimad̶a ʉ̃́re aru caivʉ ʉ̃ jivʉre máre Jʉ̃menijicʉre ocoque. y}k Que arĩ, coyʉrejaimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne ʉ̃́re, aru caivʉ ʉ̃i cʉ̃ramicavʉre máre. |Pablojã arejaimad̶a ʉ̃́re: —Jesucristore jʉ ajacʉ mʉ, mʉ aru mívʉ máre mead̶aimara marajiyépe ayʉ, arejaimad̶a. :{mNacajari, nʉvarejamed̶a Pablore aru Silare máre nore jocarĩ. Aru jẽniari jã́rejamed̶a náre: —Mʉja, ji jabova, ¿aipe d̶aji yʉ ji meatequinore? arejamed̶a ʉ̃. z#Ñai coreipõecʉ davaicõjeñʉ pẽoinore, nore ĩni, cúyarĩ, Pablojã yebai ecorĩ, bidini, mori tʉrejamed̶a ne cʉboba yebai. yɄbenita Pablo cod̶oboborĩ bʉjiéque arejamed̶a: —Boabéjacʉ mi baju. Jã́jacʉ. Caivʉ ñʉja cʉvʉ yui, arejamed̶a Pablo. =xsÑai coreipõecʉ coedarĩ, jedevacobea voaicobeare jã́ri, “Bʉoimara etarãma”, arĩ dápiarejamed̶a ʉ̃i baju. Que baru ʉ̃i boaicarovede duarĩ ĩni, boacʉ́yʉ barejámed̶a ʉ̃i bajumia. (Bʉoimʉ ʉ̃i etaru, ʉ̃́re coreyʉre ñájine d̶aicõjenejaquemavʉ bʉoimʉ mácʉi ñájinope.) w%Cũiná, joborõ cújidejavʉ̃ya pare. Aru diñami ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami máre cújidejavʉ̃ya pare. Que teni cũiná, caicobea diñami jedevacobea bajumareca vorejavʉ̃ya. Aru caivʉ ina bʉoimara ne bʉoimea tãumea cojod̶orĩ tʉrejavʉ̃ya náre. Wv'Ñami corica joabeno baji Pablo aru Silas máre jẽniaivʉ barejáimad̶a Jʉ̃menijicʉque. Yʉriaivʉ, mearore jívʉ barejáimad̶a ʉ̃́re. Aru apevʉ bʉoimara náre jápiaivʉ barejáimad̶a. u)Ne cõjeiyede jápiayʉ, ñai coreipõecʉ epedejamed̶a náre jẽni jacoiñami jívʉ baji. Aru ne cʉbobare tãiñorejamed̶a jocʉveaque. `t9Ʉrarõ jara popeniburu yóboi, ina Romacavʉi jabova nʉvaicõjenejaima náre ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami. Parʉrõreca coreicõjenejaima ñai diñamine coreipõecʉre náre, ne dupini nʉmenajiyepe aivʉ. Vs%Que arĩ, caivʉ põeva tãibʉi cʉrivʉ maucʉvarĩ bʉ́rejaima Pablojãre. Aru ina Romacavʉi jabova jad̶evaicõjenejaima Pablojãre ne doicajeare. Aru jara popeicõjenejaima náre jarad̶oque. +rOBueivʉbu ne d̶arĩ cõmajiyede. Ʉbenita maja, Romacavʉ, yópe d̶arĩ bʉojabevʉ. Maje d̶aicõjeiye d̶aicõjemevʉ majare yópe ne bueiyepe, arejaima na. qq[Náre davaivʉ arejaima ina jabovare: —Ina ʉ̃mʉva judíovabu. Cãrijovad̶ama maje ĩmarocavʉre. PpQue teni õi jabova coreóvaivʉ ne tãutʉra ĩmenajinora õi cãcoé namʉóiyeque, jẽnejaima Pablore aru Silare máre. Náre jabʉborejaima Roma ãmicʉrõ jaborõcavʉi jabova yebai tãibʉi. o Obedijãravʉa nopedeca are cuyo barejáco. Ʉbenita pare cãrijovad̶o marejáco Pablore. Que baru copedini, arejame ñai abujucʉre: —Jesúi parʉéque cõjeivʉ mʉre, etajacʉ ṍre jocarĩ, arejame. Aru cũiná etarejaquemavʉ ṍre jocarĩ. n}Ico yebacaco, yópe arĩ, cod̶oboborĩ are cuyo barejáco ñʉjara: —Ina ʉ̃mʉvarecabu memecaivʉ Jʉ̃menijicʉre, caivʉ pʉeno parʉcʉ bajure. Coyʉrãdaivʉ mʉjare aipe d̶arĩ Jʉ̃menijicʉ mead̶acʉyʉre mʉjare, ad̶o barejáco õ. FmApejãravʉ ñʉje nʉiyede bedióva no jẽniainoi, copʉrejaco ñʉjare cũináco yebacaco, abujucʉ ʉ̃i ĩmamo. Aru õ cãcoé namʉód̶o marejáco ñai abujucʉ cʉe boje ṍre. Que teni õi jabova ĩ́vʉ barejáimad̶a ʉrarõ tãutʉrare, õi cãcoé namʉóiye boje põevare aipe vaiquíyede náre. ElQue teni õ aru õi cʉ̃ramicavʉ máre jã́d̶ovarejaima Jʉ̃menijicʉre ocoque. Dinʉmʉ yópe arĩ, cuturejaco ñʉjare õi cʉ̃rami: —Mʉja dápiaivʉ baru yʉre jãve jʉ ad̶ore Jesúre, cãradajarã ji cʉ̃rami, arejaco õ. Aru pare jecʉrejaco ñʉjare. Que baru mautedejacarã ñʉja õi cʉ̃rami. /kWCũináco nácaco ñʉje coyʉiyede jápiad̶o, õi ãmiá Lidia, Tiatira ãmicʉriĩmarocaco barejácod̶a. Meacajea ñemijuaricajea cuitótecajeare bojed̶aipõeco barejácod̶a õ. Mearore jívarejacod̶a Jʉ̃menijicʉre. Que baru Jʉ̃menijicʉ jápiarĩ ad̶are d̶arejaquemavʉ ṍre. Wj' Aru judíovai jabʉóvaijãravʉ sábadoi, nʉrejacarã ĩmarore jocarĩ tuipãvai. Judíova cójijini cõmajidejaimad̶a, jẽniarajivʉ Jʉ̃menijicʉque noi. Que baru vorãnʉrejacarã cũináro ne jẽniainore. Apevʉ nomiva cójijivʉ barejáima tuipãvai. Náque dobarĩ, coyʉrejacarã náre Jesús ʉ̃i yávaiye méne. i Nore jocarĩ, mái nʉrejacarã pʉ Filipos ãmicʉriĩmaroi. Javede Roma ãmicʉrõ jaborõcavʉ barejáimad̶a mamarʉmʉ d̶aivʉ diĩmarore. Aru põeva nore cʉrivʉ Roma ãmicʉriĩmarocavʉpe paivʉ barejáimad̶a na. Cũinárocarõ joborõcarõ Macedonia ãmicʉrijoborõcarõ aviá daino tʉrʉvacarõ marejávʉ̃ya no ĩmaro ʉrarõ. Obebejãravʉa cʉrejacarã noi. Kh Etarejacarã jiad̶ocũ ʉracũque Troas ãmicʉriĩmarore jocarĩ. Jatarejacarã nurié pʉ Samotracia ãmicʉrijiavʉita. Cõmiáijãravʉi jatarejacarã pʉ Neápolis ãmicʉriĩmaroi. cg? (Lucas copʉrejaquemavʉ Pablojãre Troas ãmicʉriĩmaroi.) Que teni coreóvarejacarã Jʉ̃menijicʉ jarocʉyʉre ñʉjare, coyʉrãjivʉ Macedonia ãmicʉrijoborõcavʉre Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Que baru no decoboainore jã́riburu yóboi, cũiná mead̶arejacarã ñʉja, nʉrajivʉ ne joborõi. Pablo Silamaque ne bueino Filipocavʉre Uf# Diñamimareca Pablo jã́rejamed̶a decoboainope cũinácʉ ʉ̃mʉ Macedonia ãmicʉrijoborõcacʉre, núcʉre, jẽniañʉre ʉ̃́re, “Dajacʉ Macedoniai, cad̶atejacʉ ñʉjare”, ayʉre Pablore. be=Que teni Misia ãmicʉrijoborõi vainí, ẽmeni, earejaimad̶a Troas ãmicʉriĩmaroi. *dMMisia ãmicʉrijoborõ tʉrʉvai ne eaiyede, nʉiyʉrĩdurejaimad̶a Bitinia ãmicʉrijoborõi. Ʉbenita ñai Espíritu Santo nʉicõjemenejamed̶a náre nore. ?cwÑai Espíritu Santo Pablojãre coyʉicõjemenejamed̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne Asia ãmicʉrijoborõi. Que baru vaidéjaimad̶a na Frigia aru Galacia ãmicʉrijoborõare. pbYNe nópe teiyede Jesúre jʉ aipõeva majidejaimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiyede pʉeno baju. Aru caijãravʉa apevʉ ne jʉ aiyede pʉeno baju obedivʉ jʉ aivʉ nʉrejaimad̶a na. Pablo ʉ̃i jã́ino decoboayʉpe Macedoniacacʉre ;aoPablojã ne vaiyede ĩmaroa coapa buede nʉrejaimad̶a Jesúre jʉ aipõevare. Coyʉrejaimad̶a náre Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara aru Jerusalén ãmicʉriĩmarocavʉ Jesúre jʉ aivʉre coreipõeva ne d̶aicõjeiyede judíova ãmevʉre, ne d̶arãjiyepe aivʉ yópe ne cõjeiyepe. ^`5Pablo nʉvaiyʉrejamed̶a ʉ̃́re náque. Ʉbenita nócavʉ judíova majidejaimad̶a Timoteoi pacʉ judío ãmecʉre. Que baru Pablo buraicõjenejamed̶a Timoteore ʉ̃i cajede, yópe judíovai d̶aicõjeiyepe. f_EListra aru Iconio ãmicʉriĩmaroacavʉ Jesúre jʉ aipõeva me jã́rejaimad̶a Timoteore. {^ qPablojã earejaimad̶a Derbe aru Listra ãmicʉriĩmaroai. Nore cʉrejamed̶a cũinácʉ Jesúre jʉ aipõecʉ, ʉ̃i ãmiá Timoteo. Jípaco, judíovacaco, Jesúre jʉ aipõeco barejácod̶a õ. Ʉbenita jípacʉ judío ãmenejamed̶a ʉ̃. .]U)Aru vaidéjaimad̶a Siria aru Cilicia ãmicʉrijoborõare. Buede cuivʉ barejáimad̶a Jesúre jʉ aipõevare, pʉeno baju parʉre d̶arãjivʉ náre ne ũmei.B\}(Ʉbenita Pablo beorejamed̶a Silare, nʉcʉyʉ ʉ̃́que. Jesúre jʉ aipõeva “Jʉ̃menijicʉ coreni cad̶atejacʉrĩ mʉjare” ne arĩburu yóboi, nʉrejaimad̶a Pablo Silamaque. M['Que baru cũinátʉrʉ ne ũme cʉbedejaimad̶a na, Pablo Bernabémaque. Que baru coatedejaimad̶a ne baju. Bernabé Juan Marcomaque nʉrejaimad̶a jiad̶ocũ ʉracũque Chipre ãmicʉrijiavʉi. GZ&Ʉbenita Pablocapũravʉ jʉ abedejamed̶a ʉ̃́re. Jipocamia Juan Marcos dajocarejamed̶a náre Panfilia ãmicʉrijoborõi. Que teni yóvabedejamed̶a náre pʉ ne memeinore bʉojaiyeta. ?Yy%Bernabé nʉvaiyʉrejamed̶a Juan Marcore máre. rX]$Obedijãravʉa yóboi, Pablo arejamed̶a Bernabéde: —Jã́rica, jã́ranʉrevʉ cojedeca maje bueimarare ĩmaroa coapa, maje bueino mácarõ Jesús ʉ̃i yávaiye méne, jã́muri aipe ne cʉede Jesúque, arejamed̶a Pablo. }Ws#Pablo Bernabémaque máre mautedejaimad̶a obedijãravʉa nore. Bueivʉ barejáimad̶a aru Jesús ʉ̃i yávaiye méne coyʉivʉ barejáimad̶a na apevʉ obedivʉque. Pablo ʉ̃i jã́cʉnʉino cojedeca, coyʉcʉyʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede KV"Ʉbenita Silas mautedejamed̶a noi, Antioquía ãmicʉriĩmaroi. oUW!Obedijãravʉa mautedejaimad̶a ina pʉcarã nore. Aru bueniburu yóboi, nócavʉ Jesúre jʉ aivʉ jacopaiyovarĩ jarorejaimad̶a ina coyʉipõevare ne daino mácarõi. “Me nʉjara mʉja cãrijimevʉva”, arejaimad̶a náre. ]T3 Judas aru Silas máre Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉipõeva marejáimad̶a na. Que baru ina pʉcarã pare buedejaimad̶a nócavʉre, náre cad̶atenajivʉ, aru pʉeno baju parʉre d̶arãjivʉ náre ne ũmei. SwNe jã́ri boroteiyede diyocare, iye toivaiye báque pare cad̶atedejavʉ̃ya náre. Que baru torojʉrejaimad̶a na. LRIna ne jaroimara mácavʉ ẽmenejaimad̶a Antioquía ãmicʉriĩmaroi. Na eaivʉ noi, cójijovarejaimad̶a caivʉ ina Jesúre jʉ aipõevare. Aru jídejaimad̶a náre diyoca paperayocare. ,QQCaiye ãiyede pẽpeimara mácavʉ ne jíno mácarõre ãmejara. Aru jivede ãmejara. Ãimajiarʉa jive cʉede máre ãmejara. Aru d̶abejarã ãmeina d̶aiyede apevʉque mʉjemarebʉcʉva ãmevʉque. Nópe d̶aivʉ baru, mearo d̶arãjaramu mʉja. Quénoramu”, arĩ toivarejaimad̶a na. ]P3Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santo ñʉjare toivaicõjeimi mʉjare. Aru me jʉ aivʉbu ñʉja iye ʉ̃i cõjeiyede, d̶aicõjemenajivʉ ʉrarõ maiyójarõ d̶aicõjeinore. Quénora yópe d̶aicõjeivʉbu mʉjare: 5OcPõeva ne boaiyʉrĩduimara ne Jesúre memecaiye boje, aru ñʉje jaroimara, ne ãmiá Judas aru Silas máre, coyʉrãjarama mʉjare nópe ñʉje toivaiyepedeca diyocare. NTM!Que baru cójijivʉbu ñʉja cũinátʉrʉ ñʉje ũme, beorãjivʉ apevʉ ñʉjacavʉre, ne jã́ranʉrajiyepe aivʉ mʉjare. Dad̶ama ina ñʉje jaroimara Bernabé aru Pabloque máre, maje ʉmaraque. QLJápiaivʉbu ñʉja apevʉ ñʉje cójijinocavʉre nʉivʉre mʉje yebai, ne buenajiyepe aivʉ mʉjare mʉje cajeáre buraicõjeiye jaʉrõre yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre. Ʉbenita ñʉja jarobetecarã náre. Que baru chĩoivʉbu ñʉja ne cãrijovaiyede mʉjare ne bueiyeque. K)Ne jaroiyocaque yópe arejaimad̶a: “Ñʉja, Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara aru Jesúre jʉ aivʉre coreipõeva máre meaicõjeivʉbu mʉjare, ñʉjevʉre, judíova ãmevʉ Jesúre jʉ aipõeva Antioquíacavʉre, Siriacavʉre, aru Ciliciacavʉre. J%Caivʉ ina Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara, ina Jesúre jʉ aivʉre coreipõeva, aru caivʉ ina Jesúre jʉ aipõeva máre jʉ arejaimad̶a Santiago ʉ̃i coyʉiyede. Que baru beorejaimad̶a ne jẽneboi apevʉ ʉ̃mʉvare, jarorãjivʉ náre Pablo aru Bernabéque Antioquía ãmicʉriĩmaroi, ne nʉvarajiyepe aivʉ diyoca paperayocare. Que baru beorejaimad̶a pʉcarã nácavʉ jabovare. Cũinácʉ ʉ̃i ãmiá Judas, ʉ̃́vacari Barsabás ãmicʉrejamed̶a. Aru apecʉ Silas ãmicʉrejamed̶a. yIkYópe d̶aiye jaʉvʉ majare. Joe baju cainoa ĩmaroai caisumana coapa jabʉóvaijãravʉai, judíovai cójijiñamia nʉri, põeva jã́ri boroted̶ama Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre aru bued̶ama diede. Que baru ina jápiaivʉ bácavʉ jave majima na diede, arejamed̶a Santiago. Paperayocare ne toivaino judíova ãmevʉre )HKQuénora toivarãjarevʉ paperayocare, d̶aicõjenajivʉ náre ne ãmenajiyepe aivʉ caiye ãiyede pẽpeimarare jíye báquede, ne d̶abenajiyepe aivʉ ãmeina d̶aiyede némarebʉcʉva ãmevʉque, ne ãmenajiyepe aivʉ ãimajiarʉa jive cʉede, aru ne ãmenajiyepe aivʉ jivede máre. ~Gu’Que baru yʉ dápiaivʉ yópe. Cãrijovamenajarevʉ maja ina judíova ãmevʉ jʉ aivʉre Jʉ̃menijicʉre. cF?Que teni caivʉ ji beoimara mácavʉ jína márajivʉtamu, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. ^E5Yópe d̶acʉyʉmu yʉ judíova ãmevʉre, ne vorãjiyepe ayʉ yʉre, ne jabocʉre. kDOYʉ Jʉ̃menijicʉtamu. No yóboi, copaidacʉyʉmu yʉ. Põevare yʉre mearore jíde d̶acʉyʉmu yʉ, yópe ne mearore jíye báquepe yʉre David bácʉi jaboteinʉmʉ mácarõre. David bácʉi pãramena mácavʉ ne jaboteino cũinotamu, nopedeca cũinád̶ami cʉ̃rami tʉiñamipe. Ʉbenita parʉre d̶acʉyʉmu yʉ cojedeca cũinácʉre népãramenacacʉ bacʉyʉ́re, ʉ̃i jabotequiyepe ayʉ bedióva yópe põeva mamad̶ami cʉ̃ramine ne d̶aiyepe tʉiñami mácarõquede. zCmAru cũinátʉrʉ iye Pedro ʉ̃i coyʉiyepe toivarejaquemavʉ ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ. Yópe Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ cũinácʉ ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉre ʉ̃i yávaiyede: GBSimón Pedro coyʉibi mʉjare aipe d̶arĩ Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acarĩ bʉino mácarõre judíova ãmevʉre, aru aipe d̶arĩ beoino mácarõre apevʉ nácavʉre ʉ̃ jina márajivʉre. A Coyʉrĩburu yóboi, Santiago, Jesúi yócʉ, yópe arĩ, yávarejamed̶a: —Mʉja, jívʉ, jápiajarã ji coyʉquiyede. +@O Caivʉ ina cójijivʉ bi arejaimad̶a na. Dinʉmʉ Bernabé aru Pablo máre coyʉrejaimad̶a aipe põeva ne jã́mene aru ne d̶arĩ majibede máre Jʉ̃menijicʉi d̶are d̶aiye báquede náre judíova ãmevʉ jẽneboi. Aru caivʉ ina cójijivʉ me jápiarejaimad̶a ne coyʉiyede. _?7 Nópe d̶abejarã. Maja coreóvaivʉ Jʉ̃menijicʉ mead̶ayʉre majare, Jesús ʉ̃i mearo d̶acaiye báque boje majare. Aru cũinátʉrʉ Jʉ̃menijicʉ mead̶ayʉbe judíova ãmevʉre máre, arejamed̶a Pedro. ^>5 ¿Aipe teni ʉbevʉrʉ̃ mʉja Jʉ̃menijicʉi d̶aiye báquede? Mʉja d̶aicõjeiyʉrivʉbu Jʉ̃menijicʉi jave d̶aicõjeme máquede. Mʉja d̶aicõjeiyʉrivʉbu Jesúre jʉ aipõeva judíova ãmevʉre pʉeno baju. Majeñecuva mácavʉ nópe d̶arĩ bʉojabedejaquemavʉ caiye iyede. Aru maja máre d̶arĩ bʉojabevʉ maja caiye iyede. i=K Que baru Jʉ̃menijicʉ copʉ etaibi caivʉre cũinátʉrʉ. Jã́imi náre, judíova ãmevʉre, nópe ʉ̃i jã́iyepedeca majare, judíovare. Que baru Jʉ̃menijicʉ ãrʉmeteibi ne ãmeina teiyede ne jʉ aiyede Jesúre. Z<-Aru Jʉ̃menijicʉ, ñai majicʉ caivʉ ne dápiaiyede, jã́d̶ovaquemavʉ náre ʉ̃i copʉ etaimara mácavʉre ʉ̃i daroiyede náre ñai Espíritu Santore nopedeca majare ʉ̃i daroiye báquepe ʉ̃́re. ; Ne ʉrarõ coyʉrĩburu yóboi, Pedro nacajari arejamed̶a náre: —Mʉja, jívʉ, majivʉ mʉja javede Jʉ̃menijicʉ beoyʉ bácʉre yʉre mʉje jẽneboi, ji coyʉquiyepe ayʉ ʉ̃i yávaiye méne, judíova ãmevʉre, ne jápiarĩ jʉ arãjiyepe ayʉ. 4:aNe que arĩburu yóboi, ina Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara aru ina Jesúre jʉ aivʉre coreipõeva máre cójijidejaimad̶a, majinajivʉ diede. A9{Dinʉmʉre apevʉ Jesúre jʉ aivʉ, fariseo ãmicʉriyajubocavʉ, nacajari arejaimad̶a Pablojãre: —Ina judíova ãmevʉ ʉ̃mʉvare ne cajeáre buraicõjeiye jaʉvʉ aru d̶aiye jaʉvʉ náre caiye yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre, arejaimad̶a ina fariseova. A8{Pablojã ne eaiyede Jerusalén ãmicʉriĩmaroi, ina Jesúre jʉ aipõeva aru náre coreipõeva, aru Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara máre jacoyʉrejaimad̶a náre. Dinʉmʉ Pablojã coyʉrejaimad̶a náre caiye Jʉ̃menijicʉi d̶aiye báquede ne bueiye báquede ʉ̃i yávaiye méne. 87iQue baru ina Jesúre jʉ aivʉ jarorejaimad̶a náre. Vainí nʉri Fenicia aru Samaria ãmicʉrijoborõare, coyʉre cuivʉ barejáimad̶a nócavʉre ĩmaroa coapa apevʉ judíova ãmevʉ ne jʉ aiyede Jesúre. Iye borore jápiaivʉ bácavʉ nócavʉ Jesúre jʉ aipõeva ʉrarõ torojʉrejaimad̶a na. _67Pablo aru Bernabé máre jʉ abedejaimad̶a iye ne bueiyede. Que baru coyʉrĩdurejaimad̶a náre jãve ãmene. Ʉbenita ina Judeacavʉ jaraivʉ jápiaiyʉbedejaimad̶a Pablojãre. Que baru Jesúre jʉ aipõeva beorejaimad̶a Pablore aru Bernabéde, aru apevʉ Jesúre jʉ aivʉre máre, ne mʉri nʉrajiyepe aivʉ Jerusalén ãmicʉriĩmaroi, jẽniari jã́rajivʉ diede Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarare aru jʉ aivʉre coreipõevare máre. 5 yDinʉmʉre apevʉ ʉ̃mʉva ẽmenejaimad̶a Judea ãmicʉrijoborõre jocarĩ Antioquía ãmicʉriĩmaroi. Yópe arĩ, bueni bʉ́rejaimad̶a ina Jesúre jʉ aipõevare: —Mʉja ʉrivʉ baru Jʉ̃menijicʉi mead̶aquiyepe aivʉ mʉjare, buraicõjeiye jaʉvʉ mʉje cajede yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre, arĩ buedejaimad̶a. X4)Aru Pablojã mautedejaimad̶a Jesúre jʉ aipõevaque noi obedijãravʉa.3'Que baru Pablojã eaivʉ Antioquía ãmicʉriĩmaroi, cójijide d̶arejaimad̶a caivʉ Jesúre jʉ aipõevare, coyʉrãjivʉ náre caiye iye Jʉ̃menijicʉi cad̶ateiye báquede náre aru ʉ̃i mead̶aicõjeiye báquede ina judíova ãmevʉre, jʉ arãjivʉre Jesúre. 2/Noi jiad̶ocũ ʉracũi jaturĩ, earãnʉrejaimad̶a Antioquía ãmicʉriĩmaroi cojedeca, mamarʉmʉ ne etaino mácarõi. Ne etarãjijãravʉ jipocamia, Jesúre jʉ aipõeva diĩmarocavʉ jẽniarejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i corequiyepe aivʉ ina ʉ̃́re memecaivʉre aru ʉ̃i cad̶atequiyepe aivʉ náre. Que arejaimad̶a, jẽniaivʉ Jʉ̃menijicʉre ʉ̃i d̶acaquiyepe aivʉ mearore Pablojãre. Aru ne copaiyede noi cojedeca jave bʉojarejaimad̶a ne memeinore, Jʉ̃menijicʉi coreni cad̶ateiye báque boje náre. 1Noi Perge ãmicʉriĩmaroi coyʉrejaimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Coyʉrĩ bʉojarĩ, ẽmenejaimad̶a Atalia ãmicʉriĩmaroi. n0UDinʉmʉ Pisidia ãmicʉrijoborõre vainí, earejaimad̶a Pablojã Panfilia ãmicʉrijoborõi. >/uDiĩmaroa coapa apevʉ ʉ̃mʉva Jesúre jʉ aivʉcavʉre beorejaimad̶a Pablo aru Bernabé máre, ne corenajiyepe aivʉ apevʉ Jesúre jʉ aipõevare, náque cójijivaivʉre. Que teni jẽniarejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre ãmevʉva ãiyede, ʉ̃i corequiyepe aivʉ ina ʉ̃́re jʉ aipõevare, aru ʉ̃i cad̶atequiyepe aivʉ náre. Que d̶arejaimad̶a Pablojã diĩmaroa coapa. Pablo aru Bernabé ne copaino Antioquía Siriacarõi \.1Diĩmaroa coapa cad̶atedejaimad̶a Jesúre jʉ aipõevare, ne jʉ arãjiyepe aivʉ pʉeno baju parʉrõ aru ne dajocabenajiyepe aivʉ ne Jesúre jʉ aiyede máre. Arejaimad̶a diĩmaroacavʉre: —Caivʉ maja jʉ aivʉ Jesúre ñájinajivʉbu pare ijãravʉi, maje ecorãjiye jipocai Jʉ̃menijicʉi jaboteinore, arĩ buedejaimad̶a na. n-UPablojã coyʉrejaimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne diĩmaroi. Aru obedivʉ põeva jʉ arejaimad̶a diede. No yóboi, copainʉrejaimad̶a Listra, Iconio, aru Antioquía ãmicʉriĩmaroai, Pisidia ãmicʉrijoborõcarõai. G,Ʉbenita no yóboi Jesúre jʉ aipõeva cójijini nʉivʉ ʉ̃i yebai, Pablo nacajari, copainʉrejamed̶a diĩmaroi. Cõmiáijãravʉre Bernabémaque nʉrejaimad̶a Derbe ãmicʉriĩmaroi. t+aDinʉmʉre apevʉ judíova, Pisidia ãmicʉrijoborõcaĩmaroa Antioquía aru Iconio ãmicʉriĩmaroacavʉ earejaimad̶a diĩmaroi. Obedivʉ diĩmarocavʉre maucʉvare d̶arejaimad̶a na Pablojãre. Que teni Pablore ĩni, cʉ̃raboaque dʉvarĩ ʉ̃́re, “¿Yaiyʉ́ bárica?” arĩ jabʉborĩ jarʉvarejaimad̶a ʉ̃i baju bácarõre diĩmarore jocarĩ. *Yópe arejaimad̶a, náre ne torojʉede oteivecʉvare juarĩ jíyʉe boje. Ʉbenita maiyójarejavʉ̃ya náre ne dajocaiyede. y)kɄbenita cainʉmʉa Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovaimi mʉjare aipe ãrojacʉ ʉ̃i baju ʉ̃i d̶acaiyede mearore mʉjare. Que teni Jʉ̃menijicʉ ocare d̶acaibi cavarõre jocarĩ mʉjare. Aru bʉcʉre d̶acaibi mʉje oteiyede, mʉje cʉvarãjiyepe ayʉ ãiyede. Yapide d̶acaibi mʉjare ãiyeque. Aru torojʉre d̶acaibi mʉje ũmene, Pablo Bernabémaque arejaimad̶a. (Jipocai judíova ãmevʉ d̶aivʉ bácavʉreca ne baju ʉrõ coapa, Jʉ̃menijicʉ d̶aicõjeñʉ ãmenejaquemavʉ náre. ='s—¡Yópe d̶abejarã mʉja! ¡Jʉ̃menijina ãmevʉ ñʉja! Ñʉja máre mʉjape paivʉ põevatamu. Coyʉrãdaivʉbu Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne mʉjare, mʉje dajocarãjiyepe aivʉ mʉje mearore jíyede jʉ̃menijina ãmevʉre aru mʉje majinajiyepe aivʉ ñai Jʉ̃menijicʉ apʉcʉ cũinácʉva. Ñai Jʉ̃menijicʉ cʉed̶arejaquemavʉ cavarõre, joborõre, jia ʉrad̶are máre, aru caivʉ nócavʉre, noi cʉede máre. o&WɄbenita Bernabé aru Pablocapũravʉ jápiaivʉ põeva ne d̶aiyʉede, ne baju doicajeare tatorĩ jad̶evarejaimad̶a, põeva ne majinajiyepe aivʉ diede ʉbevʉre. Aru põeva jẽneboi cúyarĩ nʉri, cod̶oboborejaimad̶a na: J%  Cũinád̶ami cʉ̃rami põeva ne torojʉede jíñami ñai Zeure cʉrejavʉ̃ya diĩmaro tʉrʉvai. Aru Zeui sacerdote davarejamed̶a oteivecʉvare aru cóvʉare máre diñami jedevacobe yebai. Ʉ̃ diĩmarocavʉque ina oteivecʉvare boarĩ́ juaiyʉrĩdurejaimad̶a na, mearore jínajivʉ Bernabéde aru Pablore máre. $y Que baru arejaimad̶a Bernabéde, “Ʉ̃́recabe ñai jʉ̃menijicʉ ʉ̃i ãmiá Zeus”. Aru arejaimad̶a Pablore, “Ʉ̃́recabe ñai jʉ̃menijicʉ ʉ̃i ãmiá Hermes”. Que arejaimad̶a na Pablo ʉ̃i yávaiye boje Bernabé pʉeno. 8#i Ina obedivʉ põeva jã́ivʉ Pabloi d̶aiye báquede, cod̶oboborĩ bʉ́rejaimad̶a ne yávaicamuaque, Licaonia ãmicʉrijoborõcavʉ ne yávaicamuaque. Yópe arĩ, cod̶oboboivʉ barejáimad̶a na: —¡Jʉ̃menijina ʉ̃mʉvape ãrojarivʉ teni ẽmeni darĩ edad̶ama maje yebai! arejaimad̶a na. W"' Que baru Pablo me jã́ñʉ ʉ̃́re, arejamed̶a parʉrõreca: —Nacajajacʉ mi cʉbobaque nurié, arejamed̶a Pablo. Maumejiena biarárĩ, núri, vaivárĩ bʉ́rejamed̶a ʉ̃, cuiye majibecʉ bácʉ. -!S Ʉ̃ jápiayʉ barejámed̶a Pabloi coyʉiyede. Pablo me cocoyʉ ʉ̃́re, coreóvarejamed̶a ñai ʉ̃mʉ jʉ ayʉre Jesús parʉcʉre, ʉ̃́re mead̶acʉyʉre. P Listra ãmicʉriĩmaroi dobarejamed̶a cũinácʉ ʉ̃mʉ cuiye majibecʉ. Ʉ̃i cʉboba jiacʉbedejavʉ̃ya. Põetedejamed̶a ñai ʉ̃mʉ cuiye majibecʉ. Aru cainʉmʉa cubedejamed̶a ʉ̃. wgCoyʉivʉ barejáimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne nócavʉre. Listracavʉ ne boaino Pablore cʉ̃raboaque W'Pablojã coreóvaivʉ ne maucʉvarĩ dápiaiyede náre, dupini nʉrejaimad̶a apejoborõi. Cʉrejaimad̶a Licaonia ãmicʉrijoborõcaĩmaroai, Listra aru Derbe ãmicʉriĩmaroai, aru no joabenoquei máre. oWDinʉmʉre ina judíova aru apevʉ judíova ãmevʉ máre coyʉrejaimad̶a jabovaque, yópe arĩ: “Ñájine d̶arãjarevʉ Pablojãre”, arejaimad̶a ne bajumia. Que arĩ, cʉ̃raboaque dʉvarĩ boaiyʉrĩdurejaimad̶a náre. b=Ʉbenita cũinátʉrʉ ne ũme dápiabedejaimad̶a na, diĩmarocavʉ. Apevʉ jʉ arejaimad̶a ina judíova ne coyʉiyede aru apevʉ jʉ arejaimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara ne coyʉiyede. Que baru Pablojã mautedejaimad̶a noi obedijãravʉa. Náre Jesús ʉ̃i cad̶ateiye boje, jidʉbevʉva coyʉivʉ barejáimad̶a parʉéque. Aru Jʉ̃menijicʉ parʉre d̶arejaquemavʉ náre, ne d̶arãjiyepe ayʉ põeva ne jã́mene aru ne d̶arĩ majibede máre. Que baru Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovarejaquemavʉ jãve ne coyʉiyede jíyede mearo bojecʉbenore Jesúre jʉ aipõevare. 3Ʉbenita nócavʉ judíova Jesúre jʉ abevʉ maucʉvare d̶arejaimad̶a nócavʉ judíova ãmevʉre, ne ãmeina dápiarãjiyepe aivʉ Pablojãre. w iIconio ãmicʉriĩmaroi Pablo Bernabémaque ecorejaimad̶a judíovai cójijiñami, buenajivʉ nócavʉre. Aru buedejaimad̶a majiéque. Que baru obedivʉ põeva jʉ arejaimad̶a Jesúre, apevʉ judíova aru apevʉ judíova ãmevʉ máre. % 4Ina Antioquía ãmicʉriĩmarocavʉ Jesúre jʉ aipõeva torojʉrejaimad̶a. Aru ñai Espíritu Santo d̶aicõjenejamed̶a náre coapa.nU 3Dinʉmʉre Pablojã pʉpedejaimad̶a jobore náre jẽiyede ne cʉboba cãchinoi ne jã́iyede, ina põeva ne jápiaiyʉbe boje Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Que teni náre dajocarĩ nʉrejaimad̶a na Iconio ãmicʉriĩmaroi. + 2Ʉbenita nócavʉ judíova maucʉvare d̶arejaimad̶a diĩmarocavʉ, ʉ̃mʉva parʉrivʉre aru nomiva judíova ãmevʉ põeva ne pued̶ainomivare máre, ne ñájine d̶arãjiyepe aivʉ Pablore aru Bernabéde máre. Que baru jaetovarejaimad̶a náre dijoborõre jocarĩ. 1[ 1Aru caino dijoborõre apevʉ põeva obedivʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne jápiarĩ, jʉ arejaimad̶a diede. Que teni pʉeno baju obedivʉ jʉ aivʉ nʉrejaimad̶a. yk 0Ina judíova ãmevʉ jápiaivʉ iyede, torojʉrivʉ “Jʉ̃menijicʉi yávaiye me bajutamu”, arejaimad̶a. Nácavʉ, Jʉ̃menijicʉi beoimara mácavʉ cʉvarãjivʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre, jʉ arejaimad̶a na Jesúre.  /Que teni d̶arãjivʉbu ñʉja yópe Jʉ̃menijicʉi coyʉiye báquepe, arejaimad̶a.Yʉ jaroivʉ mʉre yópe pẽoinope caivʉ ina põeva judíova ãmevʉre, ne jʉ arãjiyepe ayʉ ji yávaiye méne, mead̶acʉyʉ náre, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ.   .Ʉbenita Pablo aru Bernabécapũravʉ jidʉbevʉva pʉeno baju parʉrõque arejaimad̶a: —Mamarʉmʉre jaʉvʉ ñʉjare ñʉje coyʉiye Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne mʉja, judíovare. Ʉbenita mʉja jápiaiyʉbevʉ diede. Que baru mʉje cʉvaiyʉbe boje jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre dajocaivʉbu mʉjare. Caride coyʉrãnʉivʉbu iye yávaiye méne ina judíova ãmevʉre. Y+ -Ʉbenita apevʉ judíovacapũravʉ, ne jã́iyede caivʉ ina obedivʉ põevare cójijivʉre, pare jorojĩnejaimad̶a na. Que baru copʉ arejaimad̶a Pablo ʉ̃i coyʉiyede. Aru ãmecororejaimad̶a ʉ̃́re. %C ,Aru apesumana judíovai jabʉóvaijãravʉ sábadoi, obedivʉ põeva diĩmarocavʉ cójijidejaimad̶a, jápiarãjivʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne.  +Obedivʉ põeva, judíova aru judíova ãmevʉ mearore jívʉ Jʉ̃menijicʉre, ne etaiyede cójijiñamine jocarĩ cujurejaimad̶a Pablore aru Bernabéde máre ne nʉiyede. Que teni ina Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara coyʉivʉ barejáimad̶a ina põevare parʉrõreca, ne dajocabenajiyepe aivʉ ne coreinore Jʉ̃menijicʉi mearo bojecʉbeno ʉ̃i d̶acaquiyede náre. zm *Arĩ bʉojarĩ, Pablojã ne etaiyede judíovai cójijiñamine jocarĩ, judíova ãmevʉcavʉ jẽniarejaimad̶a náre ne copaidarãjiyede apesumana judíovai jabʉóvaijãravʉi, ne coyʉrãjiyepe aivʉ pʉeno baju iye yávaiye méne. hF~X}|l{{xx\wvvtsrq`po{nZm.jiihhfeRd\c`^]\\<[ZZBYOX_XVTSS QPONMLLJIIGF;EDDyCB,AfA@[>>)=v%Aru caivʉ orĩ narióri Pablore, nuivʉ barejáima ʉ̃i jivare, yópe ne d̶arĩ cõmajiyepe névʉ ne nʉrajiye jipocai. a;$Que arĩburu yóboi, Pablo ñʉatutarĩ jẽniarejame Jʉ̃menijicʉre caivʉque. 7#Cainʉmʉa yʉ jã́d̶ovaivʉ mʉjare yópe ʉrarõ memeino jaʉrõre mʉjare, mʉje cad̶atenajiyepe ayʉ ina cõmaje ãrojarivʉre. Aru dápiajarã cainʉmʉa yópe Jesús ʉ̃i aiye báquepe: “Ñai jíyʉ apecʉre torojʉcʉtame ñai jacopʉyʉ pʉeno”, arejame Pablo.  "Mʉjavacari coreóvaivʉbu aipe memeñʉre yʉre, bojed̶arĩ ĩcʉyʉ yʉre jaʉéde aru ina ji yóvaimarare jaʉéde máre. ] 3!Yʉ ĩ́yʉbevʉ jíyeva apecʉ ʉ̃i tãutʉrare aru ʉ̃i cuitótecajeare máre.   ’Yʉ jẽniañʉmu Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i jã́ri corequiyepe ayʉ mʉjare. Aru yávaiye me ʉrarõ mearo d̶acaiye cad̶atequiyebu mʉjare. Que baru parʉre d̶aquiyebu mʉjare mʉje ũmei ʉ̃i yávaiye parʉéque, mʉje jʉ arãjiyepe Jesúre cainʉmʉa. Aru Jʉ̃menijicʉ epecʉyʉme mʉjare mʉje cʉrãjino caivʉ apevʉque, ina ʉ̃i mead̶aimaraque, ne Jesúre jʉ aiye boje.  Que baru me jã́jara mʉja. Ãrʉjara iye yóbecʉriʉjʉa jãravʉre aru ñamine máre ʉrarõ ji orĩ majicavaquede caivʉ mʉjare. W 'Aru apevʉ mʉjacavʉvacari borocʉrivʉ buebenajarama jãvene. Quénora jʉjovarãjarama Jesúre jʉ aipõevare, mʉje dajocarãjiyepe aivʉ mʉje jʉ aiyede Jesúre aru mʉje yóvarãjiyepe aivʉ náre. { oCoreóvaivʉ yʉ ji etarĩburu yóboi mʉjare jocarĩ, apevʉ darãjivʉre mʉje jẽneboi yópe ãimara macarõcavʉ jijecʉrivʉ ne daiyepe ovejava jẽneboi. Borocʉrãjarama mʉjare, mʉje dajocarãjiyepe aivʉ mʉje jʉ aiyede Jesúre. 6eMe d̶ajarã mʉja. Ñai Espíritu Santo mʉjare jã́ri corede d̶aibi caivʉ Jesúre jʉ aipõevare. Que baru me corejarã náre yópe ovejavare coreipõecʉ ʉ̃i coreiyepe. Caivʉ Jesúre jʉ aipõeva Jʉ̃menijicʉ jinatamu na, Jʉ̃menijicʉi mácʉ, Jesús, ʉ̃i yaicáiye báque boje náre. wJidʉbecʉ bueni bʉojacacʉ yʉ mʉjare me caiye iye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede. Ye ãrʉmetebevʉ yʉ caiye diede. Z-Que baru coyʉivʉ yʉ mʉjare caride yópe: Mʉjavacari mʉje bajuma bíjaru jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre, yʉ́capũravʉ cad̶ateni bʉojabevʉ mʉjare. Jave d̶acavʉ yʉ mʉjare caino ji oainope. =s’Jápiajarã. Coyʉcʉnʉcacʉ iye yávaiye méne Jʉ̃menijicʉi jaboteinore mʉje jẽneboi. Ʉbenita coreóvaivʉ yʉ mʉja jã́menajivʉre yʉre cojedeca ijãravʉre. (IɄbenita ye baquinó ãmevʉ yʉre cʉcʉre ijãravʉre. Quénora d̶aiyʉvʉ mearo iye memeiyede, Jesús ʉ̃i d̶aicõjeiyede yʉre pʉ ji bʉojaiyeta diede. Coyʉiyʉvʉ caivʉre iye yávaiye méne Jʉ̃menijicʉi ʉrarõ mearo d̶acaiyede põevare, ʉ̃i mead̶aquiyepe ayʉ náre. `9Quénora ñai Espíritu Santo majide d̶aibi yʉre yópe: Cainoa ĩmaroai ji nʉquinoai põeva cored̶ama yʉre. Ñájine d̶arãjarama yʉre. Aru apenʉmʉa bʉorãjarama yʉre ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami. wgAru caride, ñai Espíritu Santo nʉicõjeimi yʉre Jerusalẽ́i. Majibevʉ yʉ aipe yʉre vaiquíyede noi. c?Parʉrõreca coyʉyʉ batecácʉ judíovare aru judíova ãmevʉre máre: “Chĩojara mʉje ãmeina teiyede. Oatʉvajarã mʉje d̶aiyede. Aru jʉ ajarã Jesús ʉ̃i yávaiye méne”, arĩ coyʉyʉ batecácʉ yʉ. 1[Jidʉbecʉ coyʉyʉ batecácʉ mʉjare caiyede, cad̶atecʉyʉ mʉjare. Bueyʉ batecácʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne mʉje cójijiñamiai aru mʉje cʉ̃ramia coapa. 2]Cainʉmʉa cʉ́tecacʉ yʉ mʉje jẽneboi Jesúre memecayʉ, dápiabecʉ ji baju apevʉ pʉeno meacʉpe, aru oyʉ ji ñájiyede judíova ne ãmed̶aiyʉe boje yʉre. "~=Ne edaiyede ʉ̃i yebai, arejame náre: —Mʉjavacari coreóvaivʉbu aipe cʉcʉre yʉ mʉje jẽneboi mamarʉmʉre ji daiyede Asiai pʉ caride máre. -}SɄ̃i cʉede Mileto ãmicʉriĩmaroi, Pablo boro jarorejame Jesúre jʉ aivʉre coreipõevare Éfeso ãmicʉriĩmarocavʉre, ne darãjiyepe ayʉ ʉ̃i yebai. |3Pablo eaiyʉrejame Jerusalén ãmicʉriĩmaroi Pentecostés torojʉve teijãravʉ jipocai. Que baru jatarĩ nʉri, vaidéjacarã Éfeso ãmicʉriĩmarore jocarĩ, Pablo ʉ̃i mauteiyʉbe boje Asia ãmicʉrijoborõi. Pablo ʉ̃i yávaino Éfesocavʉ jʉ aivʉre coreipõevare X{)Cõmiáijãravʉi Mitilene ĩmarore jocarĩ, jatarĩ nʉri earejacarã Quío ãmicʉrijiavʉ cõchinoi. Bedióva cõmiáijãravʉi jatarĩ nʉri, tuijarejacarã Samos ãmicʉrijiavʉ tuipãvai. Jatarĩ nʉri Troguilio ãmicʉriĩmaroi, jabʉóvarejacarã noi. Aru cõmiáijãravʉi jatarĩ nʉri, earejacarã Mileto ãmicʉriĩmaroi. zQue teni ñʉje copʉiyede Aso ãmicʉriĩmaroi, Pablo jaturejame ñʉjaque. Aru nʉrejacarã Mitilene ãmicʉriĩmaroi. -yS Pablo nʉicõjenejame ñʉjare jiad̶ocũ ʉracũque Aso ãmicʉriĩmaroi ʉ̃i jipocai. Ʉ̃́capũravʉ mái nʉcʉyʉ barejáme, copʉcʉyʉ ñʉjare noi. xxi Dinʉmʉ Pablo copaini mʉri nʉrejame pʉenocatucubʉi cojedeca. Ñai bojʉyore nʉvarejaima apʉcʉre. Aru torojʉrejaima, ʉ̃́re mead̶aiye boje. Pablojã pã́ure cotʉvarĩ, ãrejacarã. Ãri bʉojarĩ Pablo borotedejame náque joe baju miad̶áe tʉiyeta, ñʉje etaiyeta. Que teniburu yóboi, nʉrejacarã ñʉja. Pablo ʉ̃i nʉino Miletoi, Troare jocarĩ w "v= Ʉbenita Pablo jõd̶ari yaiyʉ́ bácʉi baju bácarõre tucʉnʉri, narióñʉ arejame apevʉre: —Cuecumamejara. Apʉcʉbe cojedeca, arejame Pablo. Du Cũinácʉ bojʉyo, ʉ̃i ãmiá Eutico, dobarejame jã́icobei. Pablo ʉ̃i ʉrarõ coyʉiyedeca, vʉo ijidejavʉ̃ ñai Euticore. Cãri nʉrejame ʉ̃. Aru cãñʉ, tʉrejame jã́icobede jocarĩ pʉ joborõita. Yóbecʉriva cʉraivare vainí tʉrejame ʉ̃. Apevʉ ʉ̃́re jẽnejaima, jave yaiyʉ́ bácʉta. Wt'Cójijidejacarã pʉenocatucubʉ jívʉi aru ʉre pẽoibʉa pẽorejavʉ̃. psYDomingo jãravʉi Jesúre jʉ aipõeva cójijidejacarã, ãri ũcurajivʉ, ãrʉrajivʉ Jesúi yaiye báquede. Aru etarãjivʉ barejacárã cõmiáijãravʉre. Que baru Pablo coyʉyʉ barejáme náre joe ñami corica bajita. :rmPã́ure bʉcʉre d̶aiye cʉbe ãiye torojʉve teinʉmʉ yóboi, ñʉja jatuivʉ jiad̶ocũ ʉracũi etarejacarã Filipos ãmicʉriĩmarore jocarĩ aru cũinápʉrʉpe paijãravʉa yóboi tuijarejacarã Troas ãmicʉriĩmaroi. Aru cʉrejacarã nore cũinásumana. Pablo ʉ̃i jã́cʉnʉino Troacavʉre fqEIna Jesúre jʉ aipõeva ñʉje jipocai nʉri, coredejaima ñʉjare Troas ãmicʉriĩmaroi. pAru apevʉ yóvarejaimad̶a ʉ̃́re, ne ãmiá Sópater, Pirroi mácʉ, Berea ãmicʉriĩmarocacʉ; Aristarco aru Segundo máre, Tesalónica ãmicʉriĩmarocavʉ; Gayo, Derbe ãmicʉriĩmarocacʉ; Timoteo; aru Tíquico, Trófimo máre, Asia ãmicʉrijoborõcavʉ. bo=Mautedejamed̶a noi yóbecʉrã aviáva baju. Jatacʉyʉ barejámed̶a Siria ãmicʉrijoborõi. Ʉbenita coreóvarejamed̶a ʉ̃́re ʉ̃i nʉquiyedeca jiad̶ocũ ʉracũque apevʉ judíova boarĩ́ jarʉvarãjivʉre ʉ̃́re. Que baru jatubedejamed̶a dicũi. Quénora mái nʉri, vaidéjamed̶a Macedonia ãmicʉrijoborõi bedióva cojedeca. nɄ̃ vaiváyʉ no joborõre bueyʉ barejámed̶a nócavʉre, cad̶atecʉyʉ náre. Que teyʉ, earejamed̶a Grecia ãmicʉrijoborõi. [m 1No cod̶oboboino mácarõ cũiyede, Pablo daicõjenejamed̶a ʉ̃i yebai ina Jesúre jʉ aipõevare, majicacʉyʉ náre. Aru “Nʉñʉmu” arĩ, dajocarejamed̶a náre, nʉcʉyʉ Macedonia ãmicʉrijoborõi. wlg)Que yávarĩburu yóboi, “Quénoramu. Nʉjara mʉja mʉje cʉ̃ramia coapa”, arejamed̶a náre.tka(Me d̶ajarã. Jidojavʉ majare ina Romacavʉi jabova coyʉrĩ ad̶arĩ yávarãjivʉre majare yópe maucʉvarivʉpe, maje coyʉrĩ majibe boje aipe teni bʉinore yo maje ʉrarõ cod̶oboboinore, arejamed̶a ñai jabocʉ ina põevare. tja'Mʉja apejĩene ʉrivʉ baru, coyʉiye jaʉvʉ noi, ĩmarocavʉ ne cójijinoi yópe maje d̶aicõjeiyepe. iw&Que baru Demetriojã boro coyʉrĩ ad̶aiyʉrivʉ baru, boro coyʉrĩ ad̶arãnʉjarari na jabova ne ãmeina teivʉre jẽniari jã́iñami. Noi ãmeina teivʉre jẽniari jã́ipõecʉ cʉbi ʉ̃. Ʉ̃i jã́inoi boro coyʉrĩ ad̶ajarãri na. $hA%Mʉja davad̶avũ ina pʉcarã ʉ̃mʉvare yui. Ʉbenita jʉ̃menijina cʉ̃ramia cʉvede ñavamema na. Aru ãmeina yávabema maje jʉ̃menijicore máre. zgm$Põecʉ cʉbebi bʉojarĩ jʉ abecʉ diede. Que baru mʉjacapũravʉ bi ajarã mʉja. D̶abejarã ãrʉmevʉpe. f#Quénora Éfeso ãmicʉriĩmarocavʉre jabocʉ bi aicõjenejamed̶a ina põevare. Aru arejamed̶a náre: —Mʉja, Éfesocavʉ, jápiajarã ji yávaquiyede. Maja, Éfesocavʉ, jã́ri coreivʉbu ico jʉ̃menijico Artemisa, meaco baju, õi cʉ̃ramine aru õi cʉ̃rabore máre, cavarõre jocarĩ tʉibo bácarõre, caivʉ põeva ne mearore jíbore. Aru caivʉ põeva majima diede. Ne"Ʉbenita na majidivʉ ʉ̃ máre judíore, pʉcaora baju cod̶oboboivʉ barejáimad̶a na cojedeca: —Artemisa, ñʉja Éfesocavʉre jʉ̃menijico meaco bajube õ, cod̶oboborĩ arejaimad̶a na. "d=!Ʉbenita ina judíova coyʉrejaimad̶a Alejandrore aipe vaiyede. Aru núvarejaimad̶a ʉ̃́re caivʉ ne jã́inoi, ʉ̃i coyʉquiyepe aivʉ náre, “Caiye iyede jacotʉcʉyʉmu judíovare”. Que teni Alejandro ʉ̃i pʉrʉque jã́d̶ovarejamed̶a, ne bi arãjiyepe arĩduyʉ. +cO Que teiyedeca, apevʉ ina cójijinocavʉ cod̶oboboivʉ barejáimad̶a. Cũináyajubo apei ne aiyede, apeyajubo máre apeita ávarejaimad̶a na. Que teni ina cójijivʉ coreóvabevʉ obedivʉ jẽniari jã́rejaimad̶a ne baju, “¿Aipe teni dari maja yui?” arejaimad̶a na, majibevʉ. b3Aru apevʉ máre, Asia ãmicʉrõ jabova, Pabloi yóvaimara, boro jarorejaimad̶a, jẽniarajivʉ ʉ̃́re ʉ̃i nʉmequiyepe aivʉ no cójijinoi. aPablocapũravʉ coyʉcʉnʉridurejamed̶a no cójijinoi. Ʉbenita nócavʉ Jesúre jʉ aipõeva nʉicõjemenejaimad̶a ʉ̃́re. #`?Que teni obedivʉ põeva, caivʉ ĩmarocavʉ, cãrijini jorojĩnejaimad̶a. Cúyarĩ nʉri, pʉcarã Pablo ʉ̃i mái darĩ yóvaimara mácavʉre, ne ãmiá Gayo aru Aristarco máre, Macedoniacavʉre, jẽni jabʉborĩ ecovarejaimad̶a ĩmarocavʉi cójijino ʉrarõ cʉrõi. I_ Ʉ̃i yávaiyede jápiaivʉ, ina obedivʉ põeva jaraivʉ cod̶oboborĩ bʉ́rejaimad̶a: —Artemisa, ñʉja Éfesocavʉre jʉ̃menijico meaco bajube õ, cod̶oboborĩ arejaimad̶a na. Q^Yópe ne jʉ aino jidojavʉ majare. Maje memeino bíjaquijichʉvʉ. Aru iñami jʉ̃menijico Artemisai cʉ̃rami máre diñamine yávaino mácarõ, bíjaquijichʉvʉ. Nópe vaidú, pued̶arĩ dajocarãjarama ṍre, aru ãmeina jã́rajarama õi parʉéde caivʉ Asiacavʉ aru cainoa joborõacavʉ máre, arejamed̶a Demetrio. |]qÑai Pablore jã́ri jápiaivʉbu mʉja. Buede cuibi põevare, yópe arĩ: “Pẽpeimara põeva ne d̶aimara jʉ̃menijina ãmema”, arĩ bueibi ʉ̃. Obedivʉ põeva yui, Éfesocavʉ, aru caino Asiacavʉ máre, jʉ ad̶ama ʉ̃i bueiyede. \9Que baru Demetrio cójijovarejamed̶a caivʉ ʉ̃́re memecaivʉre aru caivʉ apevʉ nócavʉ máre ne memeiyepe paiyede d̶aivʉre. Cójijivʉ caivʉ, Demetrio arejamed̶a náre: —Mʉja, ji yóvaimara, mʉjavacari majivʉ maje me cʉrõre maja coapa iyede maje memeiye boje. .[UCũinácʉ ʉ̃mʉ, nócacʉ, ʉ̃i ãmiá Demetrio, tãure memeipõecʉ barejámed̶a ʉ̃. D̶arejamed̶a tãuque quĩ́jiñamia cʉ̃ramiare yópe ico jʉ̃menijico õi ãmiá Artemisa õi cʉ̃rami ʉrad̶ãmipe paiñami, d̶arĩ bojed̶acʉyʉ diñamiare põevare. Ʉrarõ tãutʉrare ĩnejamed̶a ʉ̃ diñamia boje. Aru apevʉ Demetriore memecaipõeva máre ʉrarõ tãutʉrare ĩnejaimad̶a na, ne memeiye boje. Z-Dinʉmʉreca obedivʉ Éfeso ãmicʉriĩmarocavʉ jararejaimad̶a Pablore, ʉ̃i bueiye boje põeva ne d̶arãjiyede yópe Jesúi ʉrõpe. YQue baru jarorejamed̶a pʉcarã ʉ̃i yóvaimarare, Timoteore aru Erastore máre, ne nʉrajiyepe ayʉ ʉ̃i jipocai Macedonia ãmicʉrijoborõi, ʉ̃i mauteiyedeca apejãravʉare Asia ãmicʉrijoborõi. Éfesocavʉ ne cãrijini jorojĩno Jesúre jʉ aipõevaque fXEQue teniburu yóboi, Pablo arĩ dápiarejamed̶a: “Vainí nʉquijivʉ Macedoniare aru Acayare máre. Que teni nʉquijivʉ Jerusalẽ́ne. Aru no yóboi, nʉiye jaʉvʉ yʉre Romai”, arĩ dápiarejamed̶a Pablo. IW Yópe parʉrõque caijãravʉa d̶arĩ jã́d̶ovaiyede apevʉ obedivʉ põeva jápiaivʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne, ne jʉ aiyede pʉeno baju obedivʉ jʉ aivʉ nʉrejaimad̶a na. "V=Obedivʉ nácavʉ, yaviéde d̶aivʉ bácavʉ ne yaviéde bueitucuboare davarĩ, juarejaimad̶a caiye ditucuboare caivʉ põeva ne jã́iyede. Aru ne corevaiyede aipino bojecʉrõ ditucuboa ne ẽ́itucuboa báquede, cincuenta mil paitʉrava tãutʉratʉrava me bojecʉritʉrava bojecʉrõpe baju bojecʉrejavʉ̃ya. (Cũinátʉrʉbu quince paivʉ memeipõeva ne memeiye boje caipʉcapʉrʉape paiʉjʉare.) !U;Obedivʉ põeva, Jesúre jʉ aivʉ caride, caivʉ ne jã́iyede coyʉrãearejaimad̶a ne ãmeina teiye báquede, Jesúre ne jʉ arãjiye jipocai. sT_Aru caivʉ Éfeso ãmicʉriĩmarocavʉ, judíova aru judíova ãmevʉ máre, jápiarejaimad̶a iye Escevai márai borore. Que baru pare jidʉrejaimad̶a ina caivʉ. Aru pʉeno baju mearore jídejaimad̶a Jesúre, ʉ̃i parʉé boje. !S;Que arĩ, ñai ʉ̃mʉ, abujucʉ ʉ̃i ĩmamʉ, jijecʉcʉ ne pʉenoi biarárĩ, jara popeni, ne cuitótecajeare jad̶evarĩ, jaetovarejamed̶a náre cʉ̃ramine jocarĩ. Que teni cúyarejaimad̶a cʉ̃ramine jocarĩ na coapa, churiá cʉrivʉ aru cuitótecajea cʉbevʉva. /RWɄbenita ñai abujucʉ arejamed̶a náre: —Jesúre majivʉ yʉ. Aru Pablore máre majivʉ yʉ. Ʉbenita mʉjare ye majibevʉ yʉ, arejamed̶a náre ñai abujucʉ. IQ Ina yaviéde d̶aivʉ siete paivʉ ʉ̃mʉva, cũinácʉ ʉ̃mʉi mára marejáimad̶a na. Népacʉ cũinácʉ judíovai sacerdotevare jaboteipõecʉ barejámed̶a, ʉ̃i ãmiá Esceva. aP; Apevʉ judíova, yaviéde d̶aivʉ, cuivʉ ĩmaroa coapa jaetovaivʉ barejáimad̶a abujuvare põevare jocarĩ. Jaetovaiyʉrĩdurejaimad̶a abujuvare Jesúi parʉéque máre. Que teni arejaimad̶a cũinácʉ abujucʉre: —D̶aicõjeivʉ mʉre, Pabloi coyʉimʉ Jesús ʉ̃i parʉéque, etajacʉ mʉ ñai ʉ̃mʉre jocarĩ, arejaimad̶a. $OA Que baru ʉ̃i doicajeare nʉvaivʉ barejáimad̶a ijimarare. Aru ne tʉoiyede dicajeare meatedejaimad̶a na. Abujuva máre etarejaimad̶a náre jocarĩ. `N9 Jʉ̃menijicʉ Pablore d̶are d̶arejamed̶a ʉrarõ põeva ne d̶arĩ majibede. BM} Nópe d̶ayʉ barejámed̶a pʉcaʉjʉa baju. Que teni caivʉ põeva Asia ãmicʉrijoborõcavʉ, judíova aru judíova ãmevʉ máre, jápiarejaimad̶a Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. jLM Ʉbenita apevʉ, ʉ̃i yávaiyede jápiaiyʉbevʉ aru jʉ aiyʉbevʉ, ãmeina yávarejaimad̶a Jesúi bueicõjeiyede caivʉ ina judíova cójijivʉ ne jã́iyede. Que baru Pablo dajocarejamed̶a náre. Aru nʉvarejamed̶a ina Jesúre jʉ aipõevare ʉ̃́que. Caijãravʉa coyʉyʉ barejámed̶a põevare aped̶ãmi, Tirano ãmicʉcʉ ʉ̃i bueiñami. [K/Yóbecʉrã aviáva baju Pablo nʉ́varejamed̶a ne judíovai cójijiñami. Jidʉbecʉva coyʉyʉ barejámed̶a parʉrõreca, ne majinajiyepe ayʉ jãve ʉ̃i coyʉiyede Jʉ̃menijicʉi jaboteino borore. 2J_Doce paivʉ ʉ̃mʉva marejáimad̶a na. {IoDinʉmʉma Pablo ʉ̃i tʉoiyede ʉ̃i pʉrʉáque náre coapa ne jipobʉrã, jacopʉrejaimad̶a ñai Espíritu Santore. Que teni yávarejaimad̶a apecamua yávaicamua ne majibecamuaque. Aru Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcarejaimad̶a na. H Diede jápiaivʉ bácavʉ, jã́d̶ovarejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre ocoque, ne Jesúre jʉ aiye boje, ʉ̃ jina márajivʉ. 2G]Aru Pablo arejamed̶a náre: —Juan Bautista bácʉ jã́d̶ovaquemavʉ ina põeva chĩoivʉre ne ãmeina teiye boje ne d̶aiyede oatʉvaivʉre. Aru náre coyʉquemavʉ, yópe arĩ: “Dacʉyʉme ji yóboi cũinácʉ, ji pʉeno parʉcʉ, Jʉ̃menijicʉi daroquimʉ. Jʉ ajarã ʉ̃́re”, aquemavʉ Juan Bautista bácʉ. Aru Jesúreca batequémavʉ dacʉyʉ ñai Juan Bautista bácʉ yóboi, arejamed̶a Pablo náre. F5Ne que arĩburu, Pablo jẽniari jã́rejamed̶a náre: —¿Ye bateárĩ mʉje jã́d̶ovaiye báque Jʉ̃menijicʉre ocoque? arejamed̶a Pablo. —Juan Bautista bácʉ ʉ̃i jã́d̶ovaiye báquepe jã́d̶ovaima Jʉ̃menijicʉre ñʉjare ocoque, arejaimad̶a Pablore. cE?Náre yópe arĩ jẽniari jã́rejamed̶a: —¿Jesúre mamarʉmʉ mʉje jʉ aiyede, Espíritu Santore jacopʉrãrʉ mʉja? arejamed̶a Pablo. —Ñʉja ye jápiabevʉ ñai Espíritu Santo cʉcʉre, arejaimad̶a na. SD !Apolos ʉ̃i cʉede Corinto ãmicʉriĩmaroi, Pablocapũravʉ mái nʉri, cʉ̃racũare jatarĩ vainí, earejamed̶a cojedeca Éfeso ãmicʉriĩmaroi. Noi copʉrejamed̶a apevʉ Jesúre jʉ aipõevare. CNo yóboi, Apolos jatarĩ nʉiyʉrejamed̶a Acaya ãmicʉrijoborõi. Que baru ina Éfeso ãmicʉriĩmarocavʉ Jesúre jʉ aivʉ Apolore cad̶ateiyʉrivʉ, nácacʉ toivarejamed̶a paperayocare ina Acaya ãmicʉrijoborõcavʉ Jesúre jʉ aivʉre, ne jacopʉrãjiyepe aivʉ Apolore ʉ̃i eaiyede ne yebai. Aru ʉ̃i eaiyede noi, caivʉ põeva ne jã́inoi parʉrõreca coyʉrejamed̶a judíovare. Jãve jã́d̶ovarejamed̶a náre Jʉ̃menijicʉi yávaiyeque Jesúreca Cristore, Jʉ̃menijicʉi epeimʉ mácʉre. BxAiJidʉbecʉ coyʉrĩ bʉ́rejamed̶a parʉrõreca judíovai cójijiñami jívʉi. Priscila aru Aquila máre jápiaivʉ ʉ̃i coyʉiyede, nʉvarejaimad̶a ʉ̃́re põevare jocarĩ, buenajivʉ ʉ̃́re caiye Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. H@ Ʉetʉbecʉva buedejamed̶a me Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Ʉbenita quénora Juan Bautista bácʉ ʉ̃i bueiyede aru ʉ̃i jã́d̶ovaiyede põevare Jʉ̃menijicʉre ocoque majidejamed̶a. c??Cũinácʉ ʉ̃mʉ judíovacacʉ, Alejandría ãmicʉriĩmarocacʉ, ʉ̃i ãmiá Apolos, earejamed̶a Éfeso ãmicʉriĩmaroi. Me coyʉrejamed̶a põevare. Aru me majidejamed̶a Jʉ̃menijicʉi yávaiyede máre. &>EApejãravʉare cʉrejamed̶a nore. Ʉ̃ etayʉ bácʉ nore jocarĩ, vaidéjamed̶a caino Galacia aru Frigia ãmicʉrijoborõai. Ĩmaroa coapa vaidé nʉri, Jesúre jʉ aipõevare coyʉre cuyʉ barejámed̶a ʉ̃, parʉre d̶acʉyʉ náre ne ũmei. Apolos ʉ̃i coyʉino Éfesocavʉre w=gJatarĩ pʉ Cesarea ãmicʉriĩmaroi, nore jocarĩ mái mari nʉrejamed̶a pʉ Jerusalén ãmicʉriĩmaroi, jacoyʉcʉyʉ Jesúre jʉ aipõevare noi. Aru nore jocarĩ, ẽmeni nʉrejamed̶a pʉ Antioquía ãmicʉriĩmaroi cojedeca. E<Quénora ʉ̃i etaiyede náre jocarĩ arejamed̶a: —Nʉquijivʉ Jerusalén ãmicʉriĩmaroi torojʉve teinʉmʉre. Ʉbenita yʉre Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i daroru, copaidacʉyʉmu yʉ mʉje yebai cojedeca, arejamed̶a náre Pablo. Que arĩ, jiad̶ocũ ʉracũi jaturĩ, nʉrejamed̶a Éfeso ãmicʉriĩmarore jocarĩ. ;Aru nácavʉ jẽniarejaimad̶a ʉ̃́re, ʉ̃i mautequiyepe aivʉ náque obedijãravʉa. Ʉbenita Pablo jʉ abedejamed̶a náre. `:9Ʉbenita Pablojã jatarejaimad̶a pʉ Éfeso ãmicʉriĩmaroi. Ne eaiyede noi, Pablo dajocarĩ Priscilare aru Aquilare máre, cũinácʉva nʉri, ecorĩ judíovai cójijiñami, coyʉrejamed̶a nócavʉ judíovare. 39_Obedijãravʉa Pablo mautedejamed̶a Corinto ãmicʉriĩmaroi Jesúre jʉ aipõevaque. Ʉ̃i etaiyede nore jocarĩ, Priscila aru Aquila máre yóvarejaimad̶a ʉ̃́re. Nʉrejaimad̶a Cencrea ãmicʉriĩmaroi. Nore Pablo buraicõjenejamed̶a ʉ̃i pod̶are, jã́d̶ovacʉyʉ ʉ̃i jebeiyede “Yópe d̶acacʉyʉmu yʉ” ʉ̃i aino mácarõre Jʉ̃menijicʉre. No yóboi Pablo, Priscila, aru Aquila máre jiad̶ocũ ʉracũi jaturĩ, etarejaimad̶a Cencrea ãmicʉriĩmarore jocarĩ. Dicũ nʉquicũ marejávʉ̃ya pʉ Siria ãmicʉrijoborõita. d8AQue teni ina judíova ãmevʉ jẽnejaimad̶a Sóstenene, judíovai cójijiñamine coreipõecʉre. Jara popedejaimad̶a ʉ̃́re ñai jabocʉ ʉ̃i jã́inoi. Ʉbenita Galiṍcapũravʉ jã́mecʉpeda yéde d̶abedejamed̶a ʉ̃. Pablo ʉ̃i copaino Antioquíai aru ʉ̃i jã́cʉnʉino bedióva cojedeca, coyʉcʉyʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede >7wQue arĩ, jaetovarejamed̶a náre nore jocarĩ. l6QɄbenita mʉja jorojĩvʉbu ñai ʉ̃mʉre, ʉ̃i bueiye boje aru ʉ̃i d̶abe boje mʉje d̶aicõjeiyede. Que baru mʉjavacari mead̶ajarã diede. Yʉ́capũravʉ ñájine d̶abecʉyʉmu ʉ̃́re, arejamed̶a ina judíovare. o5WPablo yávacʉyʉ barejámed̶a. Ʉbenita Galión arejamed̶a ina judíovare: —Mʉja, judíova, cãrijovamejara yʉre. Ñai ʉ̃mʉ jaboteino d̶aicõjeiyepe ʉ̃i d̶abedu o ãmeina tedu, yʉ jápiajebu mʉje coyʉiyede. 4) Aru arejaimad̶a ñai jabocʉre: —Ñai ʉ̃mʉ bueibi põevare, ne mearore jínajiyede Jʉ̃menijicʉre yópe d̶aicõjemepe, arejaimad̶a. [3/ Ʉ̃i bueiyedeca noi, Acaya ãmicʉrijoborõre jabotedejamed̶a Galión. Aru caivʉ nócavʉ judíova maucʉvarejaimad̶a Pablore. Que teni apevʉ nácavʉ ʉ̃́re jẽni nʉvarejaimad̶a jabocʉ yebai. |2q Que baru Pablo mautedejamed̶a noi cũináʉjʉ coricai, buede cuyʉ nócavʉre Jesús ʉ̃i yávaiye méne. 1+ Yʉ́vacari cad̶ateivʉ mʉre. Ñame ãmeno d̶abenama mʉre, ji cʉvae boje obedivʉ põevare diĩmaroi, arejamed̶a Jʉ̃menijicʉ Pablore. H0  Cũináñamine Jʉ̃menijicʉ coyʉrejamed̶a Pablore yópe decoboainope. Arejamed̶a ʉ̃́re: —Jidʉbejacʉ ina ʉ̃mʉvare. Bueni dajocabejacʉ ji yávaiye méne. Bi abejacʉ mʉ. A/{Apecʉ máre cʉrejamed̶a, cũinácʉ judío, ʉ̃i ãmiá Crispo. Judíovai cójijiñamine coreipõecʉ barejámed̶a ʉ̃. Ñai ʉ̃mʉ ʉ̃ jivʉque aru apevʉ obedivʉ Corinto ãmicʉriĩmarocavʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne jápiare cuivʉ, jʉ arĩ diede, jã́d̶ovarejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre ocoque. $.AQue arĩ, dajocarejamed̶a náre. Diĩmaroi cʉrejamed̶a cũinácʉ ʉ̃mʉ, judíova ãmevʉcacʉ, ʉ̃i ãmiá Tito Justo. Jʉ ayʉ barejámed̶a Jʉ̃menijicʉre. Ʉ̃i cʉ̃rami judíovai cójijiñami tʉcavai cʉrejavʉ̃ya. Aru Pablo cucʉnʉrejamed̶a ʉ̃i cʉ̃rami. -Na ʉ̃i yávaiyede jʉ abevʉ, aru ʉ̃́re maucʉvarivʉ, aru ãmeina ne yávaiye ʉ̃́re máre, ne nópe d̶aiye boje, Pablo pʉpedejamed̶a ʉ̃i doicajede, ne majinajiyepe ayʉ dajocacʉyʉ náre. Aru arejamed̶a: —Coyʉyʉbu yʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne mʉjare. Ʉbenita mʉjavacari jápiabevʉ. Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre, mead̶aipõecʉre, jʉ abevʉ mʉja. Que baru Jʉ̃menijicʉ ãrʉmetebecʉyʉme mʉje ãmeina teiyede. Que baru mʉjavacari mʉje bajuma bíjaivʉ mʉja jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. Quénora ñájinajaramu toabo cũiméboi. Yʉ́capũravʉ cad̶ateni bʉojabevʉ mʉjare. Que baru dajocayʉbu mʉjare caride. Coyʉcʉnʉquijivʉ iye yávaiye méne judíova ãmevʉre, arejamed̶a Pablo ina judíovare. =,sAru Silas Timoteomaque ne eaiyede Pablo yebai, Macedonia ãmicʉrijoborõre jocarĩ, Pablo dajocarejamed̶a ʉ̃i memeinore. Quénora coyʉre cuyʉ barejámed̶a iye yávaiye me matʉiyeda, yópe arĩ judíovare: —Jesúvacari Cristobe. Ʉ̃́recabe Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ, arejamed̶a ʉ̃. r+]Caisumana coapa judíovai jabʉóvaijãravʉ sábadoi, Pablo bueyʉ barejámed̶a judíovai cójijiñami jívʉi. Jã́d̶ovaiyʉrejamed̶a judíovare aru judíova ãmevʉre máre ʉ̃i bueiyede jãve, ne jʉ arãjiyepe ayʉ diede. 1*[Aquilajã ãimara cajeáque cʉ̃ramiare nareni, d̶arĩ, bojed̶arĩ memenejaimad̶a na. Aru Pablo máre nopedeca memenejamed̶a ʉ̃. Que baru náque cʉrejamed̶a. )Noi copʉrejamed̶a cũinácʉ judíore, ʉ̃i ãmiá Aquila. Roma ãmicʉrijaborõcavʉre jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉ, ʉ̃i ãmiá Claudio, jipocamia nʉicõjenejamed̶a caivʉ judíovare Roma ãmicʉriĩmarore jocarĩ. Que baru Aquila etarejamed̶a nore jocarĩ, Italia ãmicʉrijoborõre jocarĩ, jímarepacomaque, õi ãmiá Priscila. Aquila Ponto ãmicʉrijoborõcacʉ barejámed̶a ʉ̃. Mamarʉmʉre earejaimad̶a na Corinto ãmicʉriĩmaroi. Aru Pablo jã́cʉnʉrejamed̶a náre ne yebai. v( gNo yóboi, Pablo etarejamed̶a Atenas ãmicʉriĩmarore jocarĩ. Aru nʉrejamed̶a Corinto ãmicʉriĩmaroi. ' "Apevʉ põeva yóvarejaimad̶a ʉ̃́re. Aru jʉ arejaimad̶a Jesúre. Cũinácʉ nácacʉ, ʉ̃i ãmiá Dionisio, Areópago ãmicʉrõ cójijinocacʉ barejámed̶a ʉ̃. Apeco máre, Dámaris ãmicʉrejacod̶a. Aru apevʉ máre cʉrejaimad̶a náque.@&{!Que baru Pablo nʉrejamed̶a cójijinore jocarĩ. %{ Ne jápiaiyede ʉ̃́re coyʉyʉre põecʉi nacajaiyede yainore jarʉvarĩ, apevʉ nácavʉ yʉridejaimad̶a ʉ̃́re. Ʉbenita apevʉ arejaimad̶a: —Ñʉja jápiaiyʉvʉ mi coyʉquiyede diede bedióva cojedeca apejãravʉre, arejaimad̶a. C$Jʉ̃menijicʉ beorejaquemavʉ põeva ne d̶arãjiyede yópe, ʉ̃i ñájiovaquijãravʉ baquinóre náre. Ãnijãravʉ baquinói Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶acʉyʉme caivʉ põevare, ne ãmeina teiye boje, ʉ̃ ãrʉmetebecʉ baru cãreja ne ãmeina teiyede. Aru cũinácʉ ʉ̃mʉ, Jʉ̃menijicʉi epeimʉ mácʉ, d̶acacʉyʉme diede Jʉ̃menijicʉre. Aru Jʉ̃menijicʉ jãve jã́d̶ovaquemavʉ ñai ʉ̃mʉre, ʉ̃i epeimʉ mácʉre, caivʉ põevare, maje majinajiyepe ayʉ ʉ̃́re Jʉ̃menijicʉi nacovaiye báquede yainore jarʉvarĩ, arejamed̶a Pablo náre. (#I’Javede Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶abedejaquemavʉ põevare, bojed̶ayʉ ne ãmeina teiyede, ne d̶aiye báquede cãreja majibe boje. Ʉbenita caride caivʉ põevare caino joborõcavʉre dajocaicõjeñʉme maje ãmeina teiyede, maje chĩori oatʉvarãjiyepe ayʉ maje d̶aiyede. "3Que baru maja jãve Jʉ̃menijicʉi pãramenape paivʉ baru, dápiaiye bʉojabevʉ maja Jʉ̃menijicʉre ãrojacʉre yópe pẽpeimʉ úruque aru plataque aru cʉ̃raboaque d̶aimʉpe, põeva ne d̶aimʉ mácʉpe ne pʉrʉáque aru ne majiéque. Jʉ̃menijicʉ nópe ãmemi. 0!Y“Ʉ̃́vacari apʉre d̶ayʉbe majare, vaiváre d̶ayʉbe majare, aru cʉre d̶ayʉbe majare máre”, arejamed̶a apecʉ. Aru yópe apevʉ mʉjacavʉ toivaipõeva mácavʉ arejaimad̶a: “Jãve caivʉ maja Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aimaramu yópe ʉ̃i pãramenape”, arĩ toivarejaquemavʉ. - SJʉ̃menijicʉ cʉed̶arejaquemavʉ põevare, maje vorĩ, earĩ, jʉ arãjiyepe ayʉ ʉ̃́re. Que baru Jʉ̃menijicʉ cʉbi joabejĩnoi maje yebai, majare coapa. a;’Mamarʉmʉre Jʉ̃menijicʉ cʉed̶arejaquemavʉ cũinácʉ põecʉre aru caivʉ põeva ijãravʉcavʉ, caiyajuboacavʉ, ʉ̃i pãramenatamu. Aru cʉma na caino joborõi. Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aiye baquiyé jipocai, majidejaquemavʉ ʉ̃ caiyajuboa põeyajuboare ne cʉrãjinore, aru ne põeteijãravʉre, aru ne yaijãravʉre máre. H Aru põeva cad̶ateimʉ ãmemi Jʉ̃menijicʉ, ʉ̃́re caiye jaʉbe boje. Quénora ʉ̃́vacari apʉre d̶ayʉbe caivʉre, ũmene epeyʉbe majare, aru caiye jaʉéde máre jíyʉbe majare. Ʉ̃́vacari cʉed̶arejaquemavʉ ijãravʉre, caivʉ yócavʉre, aru yore cʉede máre. Que baru ʉ̃́vacari cavarõ mearocavʉre jabocʉ aru ijãravʉcavʉre máre jabocʉtame ʉ̃. Que teni ʉ̃́vacari cʉbebi cʉ̃ramia põeva ne d̶aiñamia jívʉi. c?Ji vaiyede mʉje jʉ̃menijina cʉrõi, jã́vʉ yʉ cũináro jʉ̃menijinare jícaiyede juainore, yópe toivaiye cʉrõre nora: “Yo jícaiyede juainomu ñai jʉ̃menijicʉ ñʉje majibemʉre”, arĩ toivainomu. Ñai jʉ̃menijicʉ mʉje mearore jímʉre coreóvabevʉreca, ʉ̃́recabe ji coyʉimʉ mʉjare caride. Jʉ̃menijicʉtame ʉ̃. J Que teni Pablo núcʉ Areópago ãmicʉrõ cójijinoi, yópe arĩ, yávarejamed̶a ina cójijinocavʉre: —Mʉja, Atenacavʉ, jã́ivʉ yʉ mʉjare mearore jívʉre obedivʉ jʉ̃menijinare.  Que baru caivʉ ina Atenas ãmicʉriĩmarocavʉ aru apenoacavʉ máre nore cʉrivʉ cainʉmʉa cójijivʉ barejáimad̶a, borotenajivʉ apevʉre ape boro mamaene ne jápiaino mácarõre aru jápiarãjivʉ apevʉ ne boro mamaene ne jápiabede cãreja. veMʉ bueyʉbu ñʉje majibede cãreja. Que baru coreóvaiyʉvʉ aipe aino mi bueinore, arejaimad̶a Pablore. 7Que teni Pablore jẽni nʉvari ne cójijinoi Areópago ãmicʉrõ, arejaimad̶a ʉ̃́re: —Majiyʉvʉ ñʉja iye boro mamaene mi coyʉiyede. +Apevʉ bueivʉ Epicúreo bácʉi yávaiye báquede, ne yajubo epicúreo ãmicʉriyajubo, aru apevʉ bueivʉ Zenón mácʉi yávaiye báquede, ne yajubo estoico ãmicʉriyajubo, yávarĩ bʉ́rejaimad̶a na Pabloque. Apevʉ nácavʉ arejaimad̶a ne bajumia: —¿Aipe ayʉ barĩduidi ñai bueipõecʉ majibecʉ? arejaimad̶a. Aru apevʉ arejaimad̶a: —Bueyʉ bajʉbí apevʉ ne jʉ̃menijinare, arejaimad̶a. Yópe arejaimad̶a Pablo ʉ̃i bueiye boje Jesús ʉ̃i yávaiye méne aru põeva ne nacajaiyede yainore jarʉvarĩ. +OQue baru yávare cuyʉ barejámed̶a judíovai cójijiñami judíovaque aru judíova ãmevʉ Jʉ̃menijicʉre mearore jívʉque, aru ina tãibʉi cójijivʉque. 3Pablo ʉ̃i coreiyedeca Silare aru Timoteore máre ne earãjiyede, pare chĩorejamed̶a ʉ̃i jã́iye boje obedivʉ pẽpeimarare diĩmaroi. A{Pabloi yóvaimara nʉrejaimad̶a ʉ̃́que pʉ Atenas ãmicʉriĩmaroi. Aru ne copainʉrajiye jipocai nore jocarĩ, Pablo náre coyʉicõjenejamed̶a Silare aru Timoteore máre, yópe arĩ: “Dajarãri ji yebai maumena”. No yóboi, copainʉrejaimad̶a Berea ãmicʉriĩmaroi. Pablo ʉ̃i bueino Atenacavʉre #?Maumejiena nócavʉ jʉ aipõeva jarorejaimad̶a Pablojãre jia ʉrad̶a ẽcarʉi. Ʉbenita Silas Timoteomaque mautedejaimad̶a Berea ãmicʉriĩmaroi. jM Ʉbenita Tesalónica ãmicʉriĩmarocavʉ judíova jápiaivʉ bácavʉ Pablo ʉ̃i coyʉiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede Berea ãmicʉriĩmarocavʉre, nʉrejaimad̶a noi, cãrijini jorojĩnajivʉ obedivʉ põeva nócavʉre. 6e Que baru obedivʉ nácavʉ jʉ arejaimad̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Ne jẽneboi cʉrejaimad̶a judíova ãmevʉ, nomiva parʉrinomiva aru ʉ̃mʉva parʉrivʉ máre. _~~}V|{zyxwwvutttVsspp o>ljhgedjcbaa6`!_%^M][[ YYhXW.VsTTSURRPQGPOvNMMKLLK`JIHG|FqEDCXBHA9?>=2,+*)('~&%$$##`"P!!F %eY'_mv1U G T~_'Noi ina sacerdotevare jaboteipõeva aru apevʉ judíovai jabova máre ʉ̃i yebai earĩ, ãmeno boro coyʉrĩ ad̶arĩdurejaimad̶a Pablore.  5Festo earejamed̶a dijoborõi aru yóbecʉrijãravʉa yóboi mʉri nʉrejamed̶a Cesarea ãmicʉriĩmarore jocarĩ pʉ Jerusalén ãmicʉriĩmaroi. _7Ʉbenita pʉcaʉjʉa yóboi Félix ʉ̃i jaboteino cũinéjavʉ̃ya. Ʉ̃ torojʉre d̶aiyʉrĩ judíovare, dajocarejamed̶a Pablore bʉoimʉpe. Aru apecʉ jaboteni bʉ́rejamed̶a, ʉ̃i ãmiá Porcio Festo.RObedijãravʉai Félix daicõjenejamed̶a Pablore ʉ̃i yebai, borotecʉyʉ ʉ̃́que, ʉ̃i coreiye boje ʉ̃i jíquiyepe ayʉ tãutʉrare. Tãutʉrare ʉ̃i jídu, Félix jaetovajebu ʉ̃́re. /WQue teni Pablo náre coyʉrejamed̶a põevare ne mearo d̶aiye jaʉéde apevʉre yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe, aru põevare ne cʉrĩ majié jaʉéde ne baju coapa, aru Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶aquiyede põevare ne ãmeina teiye boje máre. Aru iye coyʉiyede jápiayʉ, Félix cuecumari arejamed̶a Pablore: —Quénoramu caride. Nʉjacʉ mʉ. Apejãravʉ órejaquijivʉ mʉre cojedeca, arejamed̶a Pablore. lQApejãravʉa yóboi, Félix copaidarejamed̶a cojedeca jímarepacomaque, judíovacaco, õi ãmiá Drusila. Órejaicõjenejamed̶a Pablore ne yebai, ne jápiaiyʉe boje ʉ̃i coyʉiyede aipe d̶arĩ põeva jʉ aivʉre Jesúre.  Que arĩ bʉojarĩ, Félix coyʉrejamed̶a ñai churaravai jabocʉre, Pablore davayʉ bácʉre. Ʉ̃́re nʉvaicõjenejamed̶a Pablore jabovai cʉ̃rami cojedeca, churarava ne jã́ri corenajiyepe ayʉ ʉ̃́re noi. Ʉbenita d̶aicõjenejamed̶a Pablore yópe ʉ̃i ʉrõpe aru jã́radaicõjenejamed̶a ʉ̃́re ʉ̃i yóvaimarare, ne cad̶atenajiyepe aivʉ ʉ̃́re jaʉéde. {oAru Félix, Jesús ʉ̃i yávaiye méne coreóvayʉ me, ʉ̃i jápiaiyede diede, dajocaicõjenejamed̶a ne coyʉiyede apejãravʉita, yópe arĩ: —Ñai jabocʉ Lisias ʉ̃i daiyede, yʉ coyʉcʉyʉmu mi ñájinu, arejamed̶a Pablore. 1Quénora arãjichʉma na: “Pablo cʉcʉ ñʉje cójijinoi, yópe arĩ cod̶oboboame, ‘Bʉod̶ama yʉre, ji bueiye boje maje coreiyede Jʉ̃menijicʉ nacovacʉyʉre caivʉ yaivʉ bácavʉre yainore jarʉvarĩ’ ”, arãjichʉma na ji borore, arejamed̶a Pablo Félide. 9Aru ne coyʉbedu, coyʉjarãri ina ʉ̃mʉva yui cʉrivʉ, aipe ji ãmeina teiyede ne eaiye báquede ji cʉe báquede judíovai jabova ne cójijinoi.  Que baru boro coyʉrĩ ad̶arãdajarãri ina Asiacavʉvacari yui mi jipocai, na jã́ivʉ bácavʉ baru yʉre ãmeina teyʉre. } sJi Jʉ̃menijicʉre jíquiye jipocai, d̶acacʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre meacʉ bacʉyʉ́ Jʉ̃menijicʉi jã́inoi. No yóboi, apevʉ judíova, Asiacavʉ, jã́ima yʉre Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami jívʉi, jíyʉre ji jícaiyede Jʉ̃menijicʉre. Ʉbenita cójijivʉ cʉbetema ji yebai. Jaraino máre cʉbeteavʉ̃. X )’Obediʉjʉa cʉ́tecacʉ apenoa joborõai. No yóboi, copainʉcacʉ Jerusalẽ́i cojedeca, tãutʉrare jícʉyʉ judíova cõmaje ãrojarivʉre aru ape jícaiyede jícʉyʉ Jʉ̃menijicʉre máre.  3Que baru yʉ́vacari cainʉmʉa d̶aiyʉvʉ yʉ, “Boropatebevʉ yʉ”, arĩ dápiarĩ Jʉ̃menijicʉi jã́inoi aru põeva ne jã́iyede máre. 9Yʉ coreivʉ Jʉ̃menijicʉ nacovacʉyʉre caivʉ yaivʉ bácavʉre yainore jarʉvarĩ, mearare aru ãmenare máre, yópe judíova ne coyʉiyepedeca. s _Ʉbenita jãvemu “Pablo jʉ aibi Jesús Nazarecacʉ ʉ̃i bueiyede”, ne coyʉiye yʉrã. Jʉ ayʉbu yʉ Jʉ̃menijicʉre, ñʉjeñecuva mácavʉ ne mearore jímʉre. Mearore jíyʉbu yʉ Jʉ̃menijicʉre yópe ina judíova “Apede bueibi”, ne aiyepedeca yʉrã. Ʉbenita ape bueiye ãmevʉ. Jʉ ayʉbu yʉ caiye iye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre aru caiye iye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ ne toivaiye báquede máre. W' Bʉojabema jã́d̶ovaivʉ jãve ãmeno d̶ayʉre yʉre yópe ne coyʉiyepe. U# Yʉ jarabetecacʉ apecʉre. Aru cãrijini jorojĩmetecacʉ cójijivʉre. Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami, aru judíovai cójijiñamiai, aru tãibʉi máre. Yópe ne boro coyʉrĩ ad̶aiyepe d̶abetecacʉ yʉ. ;o Mʉ majini bʉojacʉyʉmu jãve ji coyʉiyede. Quénora doce paijãravʉa vaivʉ caride, ji eaiye báquede Jerusalẽ́i. Nore nʉcacʉ yʉ, mearore jícʉyʉ Jʉ̃menijicʉre. 4a Dinʉmʉ ñai jabocʉ Félix jã́d̶ovarejamed̶a Pablore, ʉ̃i coyʉquiyepe ayʉ ʉ̃i borore. Que baru arejamed̶a: —Obediʉjʉa javede pʉ caride máre mʉ jápiaivʉ ñʉje boro coyʉrĩ ad̶aiyede ñʉje joborõcavʉre. Que baru torojʉrĩ coyʉyʉbu ji borore, mi majiquiyepe ayʉ diede.  Aru ina judíova máre nopedeca boro coyʉrĩ ad̶arĩdurejaimad̶a Pablore, jʉ arĩ caiye iye Tértuloi yávaiye báquede. CAru boro coyʉrĩ ad̶aicõjeame ñʉjare mi yebai. Mʉ jẽniari jápiayʉ baru ʉ̃́re, majini bʉojacʉyʉmu caiye ñʉje coyʉiyede ʉ̃́ra jãvene, arejamed̶a Tértulo Félide. hIɄbenita ñai jabocʉ Lisias darĩ churaravaque, ĩame ʉ̃́re ñʉjare jocarĩ parʉrõque. +OAru ãmed̶arĩduame ʉ̃ Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine. Ʉbenita jẽcarã ñʉja ʉ̃́re. Aru ñájine d̶arãjivʉ batecárã ʉ̃́re ñʉje d̶aicõjeiyepe. <qÑai ʉ̃mʉ Pablo pare cãrijovaimi ʉ̃. Caino joborõi maucʉvare d̶aibi judíovare ne baju, ʉ̃i apede bueiye boje. Apeyajubo, nazareno ãmicʉriyajubo jabovacacʉbe ʉ̃. ?wɄbenita coreóvaivʉ cõmaje ãroje jã́ñʉre mʉ ñʉjare. Que baru joe baju nʉmequiyepe ayʉ maje boroteino, jẽniaivʉ mʉre mi jápiaquiyepe ayʉ ñʉje boro quĩ́jinore. H~ Que baru caivʉ ñʉje ĩmarocavʉ torojʉrĩ ãrʉvʉ mʉre. }!Churarava ne davaiyede Pablore noi, Tértulo yópe arĩ, boro coyʉrĩ ad̶arĩdurejamed̶a: —Mʉ, ñʉje jabocʉ, meacʉbu mʉ, mi majié boje. Mi jaboteiyede obedijãravʉai cãrijimena cʉvʉ ñʉja. Ʉrarõ mearore d̶acaivʉ mʉ caivʉ ñʉje joborõcavʉre. 5| eCũinápʉrʉpe paijãravʉa yóboi, ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ, Ananías, earejamed̶a Cesarea ãmicʉriĩmaroi apevʉ judíova bʉcʉvaque aru Roma jaboteino d̶aicõjeiyede bueipõecʉque, ʉ̃i ãmiá Tértulo. Tértulo coyʉcacʉyʉ barejámed̶a ina judíovare. Que baru jabova ne ãmeina teivʉre jẽniari jã́iñami nʉrejaimad̶a, boro coyʉrĩ ad̶arĩdurãjivʉ Pablore ñai jabocʉ Félix ʉ̃i jivateinoi. y{k#—Jápiaquijivʉ mi coyʉiyede mi mauva ne edaiyede, arejamed̶a Félix Pablore. Que arĩ, Félix churaravare nʉvaicõjenejamed̶a Pablore Herodes bácʉi cʉ̃rami, jabovai cʉ̃rami, ne jã́ri corenajiyepe ayʉ ʉ̃́re noi.=zs"Diyocare jã́ri boroteniburu yóboi, ñai jabocʉ jẽniari jã́rejamed̶a ã́rocacʉre Pablore. Aru ʉ̃i coreóvaiyede Cilicia ãmicʉrijoborõcacʉre, arejamed̶a ʉ̃́re: y!Ne eaiyede Cesarea ãmicʉriĩmaroi, ñai jabocʉ Félix yebai nʉri, jídejaimad̶a ʉ̃́re diyoca paperayocare aru Pablore máre. x' Cõmiáijãravʉ ina cuivʉ copainʉrejaimad̶a churaravai cʉ̃rami. Ʉbenita ina caballovarã tubarivʉ yóvarejaimad̶a Pablore cojedeca. wDinʉmʉ ina churarava, ne jabocʉi d̶aicõjeiye báquepe, nʉvarejaimad̶a Pablore ñami pʉ Antípatris ãmicʉriĩmaroita. v3Aru ji jápiaiyede apevʉ jã́ri coreni, boarĩ́ jarʉvaiyʉrivʉre ʉ̃́re yavenina, cũiná jaroivʉ ʉ̃́re mi yebai. Aru coyʉicõjeivʉ ʉ̃i mauvare mi jipocai, ne boro coyʉrĩ ad̶arãjiyepe aivʉ”, arĩ toivarejamed̶a ñai churaravai jabocʉ pʉeno parʉcʉ. u!Jarama ʉ̃́re judíova ne d̶aicõjeiye boje. Ʉbenita ʉ̃i d̶aiye báque boje ʉ̃i yaiquíno jaʉbevʉ, ʉ̃́re bʉorãjino máre. otWAru coreóvaiyʉcacʉ yʉ aipe teni jaraivʉre ʉ̃́re. Que baru nʉvacarã ʉ̃́re ne cójijinoi. sApevʉ judíova tatorĩ jẽma ñai ʉ̃mʉre, ʉ̃i ãmiá Pablo. Boarĩ́ jarʉvarãjivʉ batemá ʉ̃́re ji nʉiyede ne yebai churaravaque, ji jápiaiye báque boje Pablo Roma jaboteinocacʉre. Ʉ̃́re ĩvʉ ñʉja, ne boarĩ́ jarʉvabenajiyepe aivʉ. _r7“Yʉ, Claudio Lisias, toivacaivʉ mʉre, ji jabocʉ Félide. Me cʉjacʉ mʉ. BqAru ʉ̃, yópe arĩ, toivarejamed̶a paperayocare: -pSMead̶acajarã Pablore máre ʉ̃i caballovare. Me nʉvajara ʉ̃́re pʉ ñai jabocʉ Félix yebai Cesareai, arejamed̶a ñai churaravai jabocʉ pʉeno parʉcʉ. ioKDinʉmʉma ñai jabocʉ pʉeno parʉcʉ daicõjenejamed̶a pʉcarã churara jabovare ʉ̃i yebai, aru arejamed̶a náre: —Meatejarã mʉja doscientos paivʉ churarava cuivʉre, aru apevʉ setenta paivʉ caballovarã tubarivʉre, aru apevʉ doscientos paivʉ tãumure nʉvaivʉre máre. Cari ñami nueve baji nʉvajara mʉja Pablore Cesareaita. Un#Aru ñai jabocʉ pʉeno parʉcʉ ñai bojʉyore coyʉicõjemenejamed̶a apevʉre iye ʉ̃i coyʉiye báquede ʉ̃́re. —Coyʉbejacʉ apevʉre iye borore mi coreóvare d̶aiyede yʉre, arejamed̶a ñai churaravai jabocʉ pʉeno parʉcʉ. Que arĩ, copaicõjenejamed̶a ñai bojʉyore. Ne jaroino Pablore jabocʉ Félix yebai GmɄbenita apevʉ, cuarenta paivʉ, yavenina coreni, jabʉrãjivʉbu ʉ̃́re. Na “Ãiyede ãmenajare aru ũcuiyede máre ũcumenajare”, arãma na Jʉ̃menijicʉque ne boarĩ́ jarʉvarãjiye jipocai Pablore. Caride coreivʉbu mi jʉ aiyede ne jẽniaiyede. Que baru jʉ abejacʉ diede, arejamed̶a Pabloi yʉicʉ. Ul#Aru jʉ arejamed̶a ñai bojʉyo: —Ina judíovai jabova jẽniarajivʉbu mʉre, mi jaroquiyepe aivʉ Pablore ne yebai javenai, bedióva cojedeca ʉ̃́re jẽniari jápiarĩ ʉbenina teiyʉrivʉ. Zk-Ñai churaravai jabocʉ pʉeno parʉcʉ ʉ̃i ãmuvede jẽni, ʉ̃́re nʉvari apevʉre jocarĩ, yavenina jẽniari jã́rejamed̶a ñai bojʉyore: —¿Yéde coyʉiyʉcʉrʉ̃ yʉre? arejamed̶a ʉ̃. jyQue baru ñai jabocʉ nʉvarejamed̶a ʉ̃́re ñai jabocʉ pʉeno parʉcʉ yebai. Aru arejamed̶a: —Ñai bʉoimʉ ʉ̃i ãmiá Pablo yʉre davaicõjeimi ñai bojʉyore mi yebai, ʉ̃i coyʉquiyepe ayʉ mʉre ape borore, arejamed̶a ʉ̃. ~iuQue teni Pablo órejarejamed̶a ʉ̃i yebai cũinácʉ churaravai jabocʉre. Aru arejamed̶a ʉ̃́re: —Nʉvajacʉ ñai bojʉyore mi jabocʉ pʉeno parʉcʉ yebai, ʉ̃i coyʉquiyepe ayʉ ʉ̃́re ʉ̃i jápiaiye báquede, arejamed̶a Pablo. 4haɄbenita Pabloi yʉicʉ iye borore ne d̶arãjiyede jápiarejamed̶a. Que baru churaravai cʉ̃rami nʉri, ecorĩ, coyʉrejamed̶a ʉ̃i jápiaiye báquede Pablore. ~guQue baru mʉjavacari boro jarojarã ñai churaravai jabocʉ pʉeno parʉcʉre, jẽniarajivʉ ʉ̃i daroquiyepe aivʉ Pablore mʉje cójijinoi cojedeca. Ajarã ʉ̃́re: “Pablore jẽniari jápiaiyʉrivʉbu ñʉja bedióva cojedeca”, ajarã. Aru ñʉjacapũravʉ yavenina coreni boarĩ́ jarʉvarãjivʉbu ʉ̃́re ʉ̃i edaquiye jipocai mʉje yebai, arejaimad̶a na. mfSNʉrejaimad̶a na sacerdotevare jaboteipõeva aru judíova bʉcʉva yebai. Aru arejaimad̶a náre: —Ñʉja parʉrõreca avʉ “Yópe d̶acarãjaramu Jʉ̃menijicʉre”. Ñʉje boarĩ́ jarʉvabedu Pablore, Jʉ̃menijicʉ jarʉvajacʉrĩ ñʉjare toabo cũiméboi. Ãmenajivʉtamu aru ũcumenajivʉtamu, ñʉje Pablore boarĩ́ jarʉvarãjiye jipocai. Ie  Cuarenta paivʉ pʉeno baju boaipõeva marejáimad̶a na. d Cõmiáijãravʉ javejĩnara apevʉ judíovacavʉ cójijivʉ yavenina, cũinátʉrʉ ne ũme, “Yópe d̶acarãjaramu Jʉ̃menijicʉre”, arejaimad̶a na. —Ñʉje boarĩ́ jarʉvabedu Pablore, Jʉ̃menijicʉ jarʉvajacʉrĩ ñʉjare toabo cũiméboi. Ãmenajivʉtamu aru ũcumenajivʉtamu, ñʉje Pablore boarĩ́ jarʉvarãjiye jipocai, parʉrõreca arejaimad̶a na. c Diñamimareca Jesús cʉeteni núcʉ Pablo yebai arejamed̶a ʉ̃́re: —Jidʉbejacʉ mʉ. Nópe mi coyʉiyepedeca ji yávaiyede Jerusalẽ́cavʉre, coyʉcʉyʉmu Romacavʉre máre, arejamed̶a Jesús Pablore. Pablore judíova ne boarĩ́ jarʉvaiyʉrõ 9bk Pʉeno baju jaraivʉ barejáimad̶a na. Ñai churaravai jabocʉ pʉeno parʉcʉ náre jã́ñʉ, arĩ dápiarĩ jidʉcʉ, “Pablore ãmeina d̶arãjichʉma” ayʉ, churaravare ina nʉicõjenejamed̶a Pablore cójijinocavʉre jocarĩ, ne nʉvarajiyepe ayʉ ʉ̃́re churaravai cʉ̃rami cojedeca. a  Ina cójijinocavʉ pare jararĩ nʉivʉ, pʉeno baju cod̶oboboivʉ barejáimad̶a na. Que teni apevʉ fariseovacavʉ, Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉipõeva, nacajari, parʉrõreca arejaimad̶a: —Ñʉje jã́ru, ãmeina tebecʉ bajube ñai ʉ̃mʉ. Cũinácʉ decocʉ o cũinácʉ ángele máre coyʉichʉbi ʉ̃́re. Maucʉvabenajarevʉ maja Jʉ̃menijicʉre, arejaimad̶a na. g`GIna saduceova “Yainore jarʉvarĩ nacajaino cʉbevʉ, aru ángeleva, decova máre cʉbema”, ávad̶ama. Ʉbenita ina fariseova “Yainore jarʉvarĩ nacajaino cʉvʉ, aru ángeleva, decova máre cʉma”, ávad̶ama. _Ne jápiaiyede ʉ̃i coyʉiyede, jararĩ bʉ́rejaimad̶a na. Ina saduceova ina fariseovaque cũinátʉrʉ ãmenejavʉ̃ya ne ũme. m^SAru Pablo coreóvarejamed̶a apevʉ ina cójijinocavʉre saduceovacavʉre aru apevʉ fariseovacavʉre. Que baru arĩ cod̶oboborejamed̶a: —Mʉja, jívʉ, fariseovacacʉbu yʉ. Aru fariseovai mácʉbu yʉ. Bʉod̶ama yʉre, ji bueiye boje maje coreiyede Jʉ̃menijicʉi nacovaquiyede caivʉ yaivʉ bácavʉre yainore jarʉvarĩ, arejamed̶a Pablo. 8]iQue aivʉre, Pablo arejamed̶a: —Mʉja, jívʉ, coreóvabetevʉ yʉ ʉ̃́re Jʉ̃menijicʉi sacerdotevare jaboteipõecʉre. Yʉ majicʉ baru, nópe abejebu yʉ, Jʉ̃menijicʉi yávaiyede toivaiye báque boje yópe: “Ãmeina yávabejarã mʉja ñai mʉjare jaboteyʉre”, arejamed̶a Pablo. \)Apevʉ ʉ̃i yebai núrivʉ arejaimad̶a Pablore: —Mʉ ãmeina yávaivʉ Jʉ̃menijicʉi sacerdotevare jaboteipõecʉre, arejaimad̶a. [Que teni Pablo arejamed̶a ʉ̃́re: —Mʉ, jʉjovayʉ, Jʉ̃menijicʉ jara boacʉ́yʉme mʉre. Yui mʉ dobavʉ, d̶acʉyʉ yópe d̶aicõjeiye ainope. ¿Aipe teni mʉ́vacari d̶aicõjemecʉpe d̶ayʉrʉ̃ mʉ mi jara boaicõjeiyede yʉre? arejamed̶a Pablo. #Z?Ʉ̃i que aiyeda, ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ, ʉ̃i ãmiá Ananías, ina núrivʉre Pablo yebai, jara boaicõjenejamed̶a Pabloi jijecamure. HY Pablo me jã́ri, ina cójijinocavʉre arejamed̶a: —Mʉja, jívʉ, yʉ́vacari cainʉmʉa cʉvʉ yʉ, “Boropatebevʉ yʉ”, arĩ dápiarĩ Jʉ̃menijicʉi jã́inoi, arejamed̶a Pablo. hXIÑai churaravai jabocʉ pʉeno parʉcʉ majiyʉrejamed̶a aipe teni ina judíova pare jorojĩvʉre Pablore. Que baru cõmiáijãravʉi cójijicõjenejamed̶a caivʉ ina sacerdotevare jaboteipõevare aru ina judíovai jabova cójijinocavʉre máre. Churaravare jod̶eicõjenejamed̶a Pablore. Aru nʉvarejamed̶a ʉ̃́re ne cójijino yebai.KWIna ʉ̃́re jara popenajivʉ bácavʉ que ayʉre jápiaivʉ, cũiná daruíni nʉrejaimad̶a ʉ̃́re jocarĩ. Aru ñai churaravai jabocʉ pʉeno parʉcʉ máre jidʉrejamed̶a, ʉ̃i bʉoiye báque boje Pablore tãumeaque, yópe Roma ãmicʉrõ jaboteino d̶aicõjemenope. Pablo ʉ̃i yávaino judíovai jabovaque HV Ñai jabocʉ pʉeno parʉcʉ arejamed̶a: —Ʉrarõ tãutʉrare jícacʉ yʉ Roma jaboteino jabovare, ne epenajiyepe ayʉ yʉre Roma jaboteinocacʉva, arejamed̶a ʉ̃. Pablo arejamed̶a: —Yʉrecabu Roma jaboteinocacʉ ji põeteinʉmʉmiareca aru jipacʉ máre ʉ̃i Roma jaboteinocacʉ bae boje, arejamed̶a. UQue baru ñai churaravai jabocʉ pʉeno parʉcʉ nʉrejamed̶a Pablo yebai. Aru arejamed̶a ʉ̃́re: —Coyʉjacʉ yʉre. ¿Jãveneca Roma jaboteinocacʉrʉ̃ mʉ? arejamed̶a. Pablo arejamed̶a ʉ̃́re: —Jʉ̃́jʉ, ʉ̃́recabu yʉ, arejamed̶a. TDiede jápiayʉ ñai jabocʉ, nʉrejamed̶a ʉ̃i jabocʉ yebai, ñai Pablore coyʉicõjeimʉ mácʉ. Aru arejamed̶a ñai churaravai jabocʉ pʉeno parʉcʉre: —Mʉ, ji jabocʉ, me d̶ajacʉ mʉ. Ñai ʉ̃mʉ Roma jaboteinocacʉbe, arejamed̶a ʉ̃. XS)Que baru ina churarava bʉorejaimad̶a Pablore, mead̶arĩ ʉ̃́re ne jara popenajiye jipocai. Ʉbenita Pablo arejamed̶a apecʉ churaravai jabocʉre, apecʉ cãchino parʉcʉre, núcʉre ʉ̃i yebai: —Yʉ́bu Roma jaboteinocacʉ. ¿Yʉre jara popeicõjeni mʉre ji ãmeina d̶aiyede jã́d̶ovamecʉva cãreja? arejamed̶a Pablo. R-Diede jã́ñʉ ñai churaravai jabocʉ pʉeno parʉcʉ nʉvaicõjenejamed̶a Pablore churaravai cʉ̃rami jívʉi. Noi jara popeicõjenejamed̶a ʉ̃́re ãimacajeque d̶aimeque. Ʉ̃́re coyʉre d̶aiyʉrejamed̶a, majiyʉcʉ aipe teni ina põeva jorojĩvʉre ʉ̃́re. Q/Cod̶oboborĩ, jipocatedejaimad̶a na. Pare jorojĩvʉ, ne baju doicajeare tatorĩ jad̶evaivʉ aru jobobicore dʉvaivʉ barejáimad̶a na. PɄ̃i nópe aiyede, quénora ye jápiaiyʉbedejaimad̶a ina põeva, ʉ̃i judíova ãmevʉre coyʉiye boje. Yópe arĩ, cod̶oboborejaimad̶a: —¡Boarĩ́ jarʉvajarã ʉ̃́re! ¡Yaijácʉrĩ ʉ̃! Jã́iyʉbevʉ cʉcʉre yore, arejaimad̶a na. $OADinʉmʉ ji jabocʉcapũravʉ áme yʉre cojedeca: “Yʉ́vacari jaroquijivʉ mʉre joarõi, mi coyʉquiyepe ayʉ ji yávaiye méne judíova ãmevʉre. Que baru nʉjacʉ mʉ”, áme yʉre ji jabocʉ, arejame Pablo ina obedivʉ põevare. Pablo ʉ̃i yávaino churaravai jabocʉque JN Aru apevʉ ne boarĩ́ jarʉvaiyede máre ñai Esteban mácʉre, mʉre coyʉcayʉ bácʉre apevʉre mi yávaiyede, yʉ́vacari núcʉ, jã́ñʉ, jʉ acacʉ yʉ ne d̶aiye báquede. Aru ina ʉ̃ mácʉre boarĩ́ jarʉvaivʉ bácavʉi pʉenocacajea doicajeare jã́ri corecacʉ yʉ”, arĩ yávacacʉ yʉ ji jabocʉre. ?MwɄbenita acacʉ yʉ: “Mʉ, ji jabocʉ, návacari majima ji borore, bʉoicõjeñʉ mácʉre aru jara popeicõjeñʉ mácʉre máre ina mʉre jʉ aipõevare ne cójijiñamia coapa. 'LGɄ̃ áme yʉre: “Ina Jerusalẽ́cavʉ jʉ abenajivʉbu mi coyʉiyede ji yávaiyede. Que baru maumejiena nʉjacʉ yore jocarĩ”, áme ji jabocʉ yʉre. hKIYópe arĩ, Pablo coyʉre nʉrejamed̶a: —Ji copaiyede Jerusalẽ́i, nʉcacʉ Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami, jẽniacʉyʉ Jʉ̃menijicʉre. Aru ji jẽniaiyede, yʉ apʉcʉ jã́cacʉ ji jabocʉre yópe decoboainope. {Jo¿Yéde coreyʉrʉ̃ mʉ caride? Nacajari Jesúi parʉéque jarʉvajacʉ mi ãmeina teiyede. Aru jã́d̶ovajacʉ Jʉ̃menijicʉre ocoque”. Que áme Ananías yʉre, arejamed̶a Pablo. Pablo ʉ̃i coyʉino judíova ãmevʉre ʉ̃i bueinore |IqQue baru mʉ coyʉcʉyʉmu ʉ̃i yávaiyede caivʉ põevare mi jã́iye báquede aru mi jápiaiye báquede máre. tHaAru Ananías áme yʉre cojedeca: “Jʉ̃menijicʉ, ñai majeñecuva mácavʉ ne jʉ aimʉ ʉ̃i beoimʉmu mʉ, majicʉyʉ ʉ̃i ʉrõre, jã́cʉyʉ Jʉ̃menijicʉre, ñai mearore d̶ayʉre, aru jápiacʉyʉ ʉ̃i yávainore máre. 0GY Ji yebai darĩ, núri yʉre áme: “Mʉ, jícʉ, Saulo, caride jã́quijivʉ mʉ cojedeca”, áme yʉre. Aru cũiná jã́ri eacacʉ cojedeca. Jã́cacʉ ʉ̃́re. F5 ’Noi cʉ́teame cũinácʉ ʉ̃mʉ, ʉ̃i ãmiá Ananías. Ʉ̃ mearore jiame Jʉ̃menijicʉre jãve aru d̶ayʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre. Aru caivʉ nócavʉ judíova ʉ̃́re pued̶arĩ me yávaquemavʉ ʉ̃́ra. +EO No miad̶áro mácarõ yacorʉ cobovaiye boje, jã́ñʉ mácʉ jã́ri eabetecacʉ. Que baru apevʉ ji yóvaimara ji pʉrʉáre jẽni nʉvaima yʉre Damascoi. D Aru jẽniari jã́cacʉ ʉ̃́re: “Mʉ, ji jabocʉ, ¿yéde ji d̶ainore ʉcʉrʉ̃ mʉ?” acacʉ yʉ Jesúre. “Nacajari ecojacʉ Damascoi. Noi apecʉ majicacʉyʉme mʉre aipe mi d̶aquinore yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe”, áme yʉre Jesús. C{ Aru ina ji yóvaimara no miad̶árore jã́ima. Ʉbenita ñai yʉre yávayʉ bácʉ ʉ̃i yávainore jápiabeteima na. }Bs“Mʉ, ji jabocʉ, ¿ñamenʉ mʉ?” acacʉ yʉ. “Yʉrecabu Jesús Nazarecacʉ, mi maucʉvamʉ”, áme yʉre. 9AkQue teni cuecumañʉ mori tʉcacʉ joborõi. Aru jápiacacʉ yávainore yópe ainore yʉre: “Mʉ, Saulo, ¿aipe teni maucʉvacʉrʉ̃ mʉ yʉre?” jẽniari jã́me yʉre. D@Pablo coyʉre nʉrejamed̶a, yópe arĩ: —Mái nʉiyede Damasco joabenoi eaiyede jãravʉ corica baji, maumejiena cavarõre jocarĩ pẽoávʉ yʉre ʉrarõ miad̶áro ji núroi. ?#Maje sacerdotevare jaboteipõecʉ aru caivʉ maje cójijinocavʉ máre jã́d̶ovari bʉojad̶ama ji coyʉiyede jãve. Na jíma yʉre paperayocare, ji bʉorĩ davaquiyepe aivʉ judíova Damascocavʉre Jesúre jʉ aipõevare pʉ yui Jerusalẽ́i, ñájine d̶arãjivʉ náre. Que baru etacacʉ yʉ, nʉcʉyʉ Damascoi, arejamed̶a Pablo. Pablo ʉ̃i coyʉino Jesús jicʉ teni bʉino mácarõre 7>gQue teni pare ñájine d̶acacʉ yʉ Jesúre jʉ aipõevare. Náre cujurĩ, jẽni, bʉocacʉ yʉ, ʉ̃mʉvare aru nomivare máre. Aru apevʉre boarĩ́ jarʉvaicõjecacʉ. =9—Yʉ́vacari judíobu yʉ. Tarsoi põetedejaquemavʉ yʉ. Que baru Ciliciacacʉbu yʉ. Ʉbenita bʉcʉóvarejaima yʉre yui Jerusalẽ́i. Aru Gamaliel buedejame yʉre me caiye iye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre, majeñecuva mácavʉ ne d̶arĩ cõmajiye báquede. Cainʉmʉa memecaiyʉcacʉ Jʉ̃menijicʉre ʉ̃i ʉrõpe, nopedeca mʉje d̶aiyepe caride. <Ne jápiaiyede ʉ̃i coyʉiyede ne yávaicamuaque, pʉeno baju bídeca jápiarejaimad̶a na. Aru Pablo arĩ coyʉrejamed̶a náre: s; a—Mʉja, jívʉ aru jíbʉcʉva máre, jápiajarã ji coyʉiyede ji d̶aiye báquede, arejamed̶a Pablo. ':G(Ñai churaravai jabocʉ pʉeno parʉcʉ coyʉicõjenejamed̶a ʉ̃́re. Que baru Pablo núri noi mʉicad̶avai, ʉ̃i pʉrʉque jã́d̶ovarejamed̶a, ne bi arãjiyepe ayʉ. Ne bi aiyede, Pablo coyʉrĩ bʉ́rejamed̶a ne yávaicamuaque, judíovai yávaicamuaque, yópe arĩ:k9O'Aru Pablo arejamed̶a ʉ̃́re: —Ñai ãmevʉ yʉ. Yʉ́vacari judíobu yʉ. Ciliciacaĩmaro ʉrarõ Tarsocacʉbu yʉ. Jẽniaivʉ mʉre. Coyʉicõjejacʉ yʉre ina obedivʉ põevare, arejamed̶a Pablo ñai jabocʉre. 8-&¿Dinʉmʉ mʉ ãmecʉrʉ̃ ãñʉ Egiptocacʉ jaboteni põevare nʉvañʉ mácʉ yóvaicʉvaimil paivʉ baju põecʉbenoi, põevare boaré d̶acʉyʉ, me javejĩene aru maucʉvare d̶acʉyʉ jaboteinore máre? arejamed̶a ñai churaravai jabocʉ pʉeno parʉcʉ Pablore. 37_%Ne nʉvaiyede Pablore bʉoimʉpe churaravai cʉ̃rami, Pablo arejamed̶a griego ãmicʉricamua yávaicamuaque ñai churaravai jabocʉ pʉeno parʉcʉre: —Yʉ mʉre coyʉiyʉvʉ, arejamed̶a Pablo. Aru ñai churaravai jabocʉ arejamed̶a Pablore: —¿Mʉ griegovai yávaiyede majicʉrʉ̃? T6!$Que teni ina obedivʉ põeva nʉrejaimad̶a ʉ̃i yóboi aru: —¡Boarĩ́ jarʉvajarã ʉ̃́re! ¡Yaijácʉrĩ ʉ̃! arĩ cod̶oboborejaimad̶a. Pablo “Ãmeno d̶abevʉ yʉ” arĩ, ʉ̃i yávaino x5i#Nʉvarejaimad̶a ʉ̃́re quédata mʉicad̶avaita. Ʉbenita ina obedivʉ põeva ne jorojĩye boje, ĩ́yʉrĩdurejaimad̶a Pablore cojedeca churaravare jocarĩ. Que baru ʉ̃́re dʉrʉrejaimad̶a, põeva ne ĩmenajiyepe aivʉ ʉ̃́re. 4"Apevʉ ina cójijinocavʉ apei arĩ cod̶oboboiyede, apevʉ máre apeita cod̶oboborĩ ávarejaimad̶a na. Ne pare bʉjié boje, ñai jabocʉ coreóvabedejamed̶a aipe aivʉre. Que baru churaravare nʉvaicõjenejamed̶a Pablore churaravai cʉ̃rami jívʉi. /3W!Ne yebai dayʉ ñai jabocʉ, bʉoicõjenejamed̶a Pablore pʉcamea tãumeaque. Aru jẽniari jã́rejamed̶a: —¿Ñamema ñai? ¿Aipe tedi ʉ̃? arejamed̶a ʉ̃. n2U Maumejiena cójijovarĩ churaravare aru apevʉ ne jabovare máre, cúyarĩ jõd̶ari earejaimad̶a ina obedivʉ põeva yebai. Aru ne jã́iyede ñai jabocʉre aru ina churaravare máre, Pablore jara popeni dajocarejaimad̶a na. @1yNe boarĩ́ jarʉvarĩduiyedeca ʉ̃́re, apevʉ põeva boro jarorejaimad̶a ñai churaravai jabocʉre. “Caivʉ Jerusalẽ́cavʉ cãrijini jorojĩvʉbu”, arejaimad̶a ʉ̃́re. G0Dinʉmʉ caivʉ diĩmarocavʉ jorojĩvʉ cúyarĩ, cójijini, Pablore jẽni, jabʉborejaimad̶a Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine jocarĩ. Cũiná biedejaimad̶a caicobea diñami jedevacobeare. /7Jipocamia jã́rejaimad̶a Pablo cuyʉre Jerusalén ãmicʉriĩmaroi judíova ãmevʉcacʉmaque, ʉ̃i ãmiá Trófimo, Éfeso ãmicʉriĩmarocacʉ. Que baru ina judíova “Pablo nʉvacʉbe judío ãmecʉre Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami jívʉi”, arejaimad̶a na ʉbenina. .{Ʉ̃́re jẽni, cod̶oboborĩ arejaimad̶a: —¡Mʉja, Israecavʉ, cad̶atejarã ñʉjare! Ñai ʉ̃mʉ, ʉ̃́recabe buecʉnʉñʉ caino joborõcavʉre, ne jápiabenajiyepe ayʉ maja judíovare, ne jʉ abenajiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre, aru ne pued̶abenajiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine máre. Aru davacʉbe judíova ãmevʉre Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami jívʉi. Que teni ãmeno d̶aibi yo cʉrõ Jʉ̃menijicʉ jinore, arejaimad̶a na. X-)Yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre d̶arejaimad̶a siete paijãravʉa baju. Dijãravʉa cũiquíye jipojĩcai, apevʉ judíova daivʉ bácavʉ Asia ãmicʉrijoborõre jocarĩ jã́rejaimad̶a Pablore Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami jívʉi. Obedivʉ põevare jarare d̶arejaimad̶a Pablore. ,9Dinʉmʉ Pablo yóvarejamed̶a ina yóvaicʉvaivʉ ʉ̃mʉvare. Cõmiáijãravʉi d̶arejamed̶a ʉ̃ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre náque, ne meara marajiyépe ayʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inoi. Ecorejamed̶a Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami, coyʉcʉyʉ sacerdotevare ájãravʉ ne jebeijãravʉre, ne jínajiyepe ayʉ ne jícaiyede Jʉ̃menijicʉre na coapa. +Ʉbenita ñʉjavacari toivacarã no paperayocare ina judíova ãmevʉ Jesúre jʉ aipõevare, ne majinajiyepe aivʉ maje dápiaiyede. Yópe arĩ, toivacarã náre: “Caiye ãiyede pẽpeimara mácavʉ ne jíno mácarõre ãmejara. Aru jivede ãmejara. Ãimajiarʉa jive cʉede máre ãmejara. Aru d̶abejarã ãmeina d̶aiyede apevʉque mʉjemarebʉcʉva ãmevʉque”, arĩ toivacarã ñʉja náre, arejaima Pablore Jesúre jʉ aivʉre coreipõeva. Churarava ne jẽino Pablore Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami jívʉi *)Que baru nʉvajacʉ náre mʉ́que. Náque d̶ajacʉ mʉ máre yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre, mʉje meara marajiyépe aivʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inoi. Aru bojed̶acajacʉ mʉ náre coapa, caiye ne pod̶are ne yʉvarãjiyepe ayʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre, ne bubarãjiyepe ayʉ “D̶acacʉyʉmu Jʉ̃menijicʉre”, ne aiye báquede. Mi yópe d̶aru, caivʉ ina judíova majinajarama jãve ãmevʉ ne jápiaiye báquede mi borore. Návacari jã́rajarama mʉre d̶ayʉre yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre. G)D̶ajacʉ yópe ñʉje d̶aicõjeiyepe. Ñʉjacavʉ yóvaicʉvaivʉ Jesúre jʉ aivʉ “Yópe d̶acacʉyʉmu yʉ” aima na Jʉ̃menijicʉre. Ʉbenita nópe d̶arĩ bʉojabema na cãreja. s(_Ina judíova Jesúre jʉ aipõeva jápiarãjarama mi borore edayʉre. Que baru, ¿aipe d̶arãjidi maja? ~'uAru caivʉ ina d̶ad̶ama cainʉmʉa yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre. Apevʉ borocʉrivʉ, yópe arĩ, coyʉimad̶a náre: “Pablo bueibi judíovare judíova ãmevʉ ne joborõai cʉrivʉre, ne d̶abenajiyepe ayʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre”, aimad̶a na. Aru apenore, yópe arĩ, coyʉimad̶a: “Pablo judíovare buraicõjememi némarare ne cajede yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre. Aru d̶aicõjememi náre yópe majeñecuva mácavʉ ne d̶arĩ cõmajiye báquepe”, aimad̶a. B&}Ʉ̃i coyʉiyede jápiaivʉ bácavʉ, caivʉ mearore jídejaima Jʉ̃menijicʉre. Aru arejaima Pablore: —Mʉ, ñʉjecʉ, jã́rijide apa. Obedivʉ judíovacavʉ jʉ aivʉbu Jesúre. %Pablo náre jacoyʉrĩ bʉojarĩ, coyʉrejame caiye Jʉ̃menijicʉi d̶are d̶aiye báquede ʉ̃́re judíova ãmevʉ jẽneboi. $9Cõmiáijãravʉi nʉrejacarã Pabloque Santiago yebai, ʉ̃́re jã́ranʉivʉ. Caivʉ ina Jesúre jʉ aivʉre coreipõeva cójijidejaima ʉ̃́que. w#gÑʉje eaiyede Jerusalén ãmicʉriĩmaroi, Jesúre jʉ aipõeva torojʉrĩ me jacoyʉrejaima ñʉjare. 3"_Apevʉ Cesarea ãmicʉriĩmarocavʉ Jesúre jʉ aipõeva yóvarejaima ñʉjare. Nʉvarejaima ñʉjare Mnasṍi cʉ̃rami. Ñai Mnasón Chipre ãmicʉrijiavʉcacʉ barejámed̶a. Aru javeita jʉ arejamed̶a Jesúre. Ʉ̃́que cʉrãjivʉ barejacárã ñʉja. Pablo ʉ̃i jã́cʉnʉino Santiagore o!WNo yóboi, mead̶arejacarã ñʉje cʉvede. Aru mʉri nʉrejacarã Jerusalén ãmicʉriĩmaroi. : mÑʉja ʉ̃́re jʉ are d̶arĩ bʉojabedejacarã. Que baru jẽniari dajocarejacarã ʉ̃́re. Quénora: —Jʉ̃menijicʉ d̶ajacʉrĩ ʉ̃i ʉrõpe, arejacarã ñʉja.  Ʉbenita Pablocapũravʉ arejame ñʉjare: —¿Aipe teni oivʉrʉ̃ mʉja? Chĩore d̶abejarã yʉre. Yʉ́vacari jũracʉbevʉ Jerusalẽ́cavʉ yʉre ne bʉoru, aru yʉre ne boarĩ́ jarʉvaru máre, ji coyʉiye boje Jesús ʉ̃i yávaiye méne, arejame Pablo. -S Ñʉja jápiaivʉ diede, ñʉja aru nócavʉ máre jẽniaivʉ barejacárã Pablore parʉrõreca, ʉ̃i mʉri nʉmequiyepe aivʉ Jerusalén ãmicʉriĩmaroi. N Darĩ ñʉje yebai, jẽni Pabloi jãrióicãvare, bʉorejame ʉ̃i baju ʉ̃i pʉrʉáre aru ʉ̃i cʉbobare máre dicãvaque. Aru arejame: —Yópe aibi ñai Espíritu Santo: “Jerusalẽ́cavʉ judíova bʉorãjivʉbu dicãva jãrióicãva upacʉre yópe. Aru jínajivʉbu ʉ̃́re judíova ãmevʉre”, arejame Agabo. ,Q Ñʉje mauteiyedeca náque apejãravʉa, ñai Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ, ʉ̃i ãmiá Agabo, ẽmenejaquemavʉ Judea ãmicʉrijoborõre jocarĩ. r] Yóvaicʉvaivʉ ʉ̃i máromiva, ʉ̃mʉcʉbevʉ, Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaivʉ barejáima na. 9kCõmiáijãravʉi etaivʉ diĩmarore jocarĩ, earejacarã Cesarea ãmicʉriĩmaroi. Aru nʉrejacarã Felipei cʉ̃rami. Felipe Jesús ʉ̃i yávaiye méne coyʉipõecʉ barejáme. Cũinácʉ ina siete paivʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarare cad̶ateipõevacacʉ barejámed̶a ʉ̃. @yEtarĩ Tiro ãmicʉriĩmarore jocarĩ, earejacarã Tolemaida ãmicʉriĩmaroi. Jacoyʉrejacarã diĩmarocavʉ Jesúre jʉ aipõevare. Aru mautedejacarã náque cũinájãravʉ. xiQue arĩ, dicũ ʉracũi jaturejacarã. Aru ina Jesúre jʉ aipõeva copainʉrejaima ne cʉ̃ramiai na coapa. gGÑʉje etaijãravʉ eaiyede, mái nʉrejacarã, jatarãjivʉ cojedeca. Caivʉ ina Jesúre jʉ aipõeva, némarebʉcʉvaque, némaraque máre, yóvarejaima ñʉjare mái ne ĩmarore jocarĩ pʉ tuipãvai jia ʉrad̶a ẽcarʉi. Noi ñʉatutarĩ ẽpacũi jẽniarejacarã Jʉ̃menijicʉque. Aru jẽniari bʉojarĩ, “Nʉivʉbu” arejacarã náre. ~~+}|j{izy[x@vuutNspqqDpPo{nmUlkdj$hgfeedc$aaG`._H^]s\1[zZYXWVTSRBQPN&M|LKJJuIPHH/GECBAAG@;>>L=<;9x8m765322p1a0"/.--$,+*)(''H&&%%2$##! ?0iLe![6F$c < j%#0YPʉcaʉjʉa baju Pablo cʉrejamed̶a noi. Bojed̶arejamed̶a ʉ̃i baju ʉ̃i cʉ̃ramine noi. Aru torojʉcʉ jacoyʉrejamed̶a caivʉ ʉ̃́re jã́radaivʉre. dAPablo ʉ̃i que aiyede, ina judíova etarejaimad̶a, jorojĩni yávaivʉ ne bajumia. 7Aru cojedeca Pablo arejamed̶a náre: —Jãve majijarã mʉja, judíova. Caride Jʉ̃menijicʉ daroibi ʉ̃i yávaiye méne coyʉcaipõevare, mead̶acʉyʉ ina judíova ãmevʉre ne ãmeina teiyede jarʉvarĩ. Aru návacari jápiarãjarama, arejamed̶a Pablo judíovare. yMʉja coreóvaiyʉbevʉ, mʉje yávaiyede jãvene jápiarĩ eaiyʉbe boje. Mʉja jápiabevʉ, mʉje yávaiyede jãvene jápiaiyʉbe boje. Mʉja bieivʉ mʉje yacorʉare, mʉje jãvene jã́iyʉbe boje. Yʉre jã́ri coreivʉ baru yacorʉaque, jʉ ajebu mʉja. Yʉre jápiaivʉ baru cámucobeaque, jʉ ajebu mʉja. Yʉre jápiarĩ ad̶aivʉ baru ũmeque, jʉ ajebu mʉja. Que d̶aivʉre, mead̶ajebu yʉ mʉjare”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ Isaías bácʉre, arejamed̶a Pablo náre. GNʉjacʉ ina põevare ne yebai. Aru ajacʉ náre: “Jãve jápiarĩdurãjaramu mʉja. Ʉbenita ye jápiarĩ eabenajaramu. Jãve jã́ridurãjaramu mʉja. Ʉbenita ye jã́ri eabenajaramu. 3_Que baru cũinátʉrʉ ãmeni ne ũme, etarĩ bʉ́rejaimad̶a ina judíova. Ʉbenita ne etarãjiye jipocai, Pablo arejamed̶a náre: —Jãve Isaías bácʉ Espíritu Santoi yávaicõjeiyeque Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcarejaquemavʉ mʉjeñecuva mácavʉre Jʉ̃menijicʉi yávaiyede: ^5Apevʉ jʉ arejaimad̶a ʉ̃i coyʉiyede. Ʉbenita apevʉ jʉ abedejaimad̶a diede. `9Que baru apejãravʉ, ne beoijãravʉ, obedivʉ ina judíova, Romacavʉ, nʉrejaimad̶a Pabloi cʉ̃rami. Javejĩnare bʉ́rĩ pʉ nainúta Pablo coyʉrejamed̶a náre Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre. Coyʉrejamed̶a náre ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ ne toivaiye báquede máre. Jʉ are d̶aiyʉrejamed̶a náre Jesúre, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre, aru Israecavʉi coreimʉ mácʉre máre. NɄbenita majivʉ ñʉja ĩmaroa coapa ãmeina jã́ivʉre Jesúre jʉ aipõevare aru ãmeina yávaivʉre iye bueiye mamaene. Que baru jápiaiyʉrivʉbu mi dápiainore diede, arejaimad̶a Pablore. 'GAru arejaimad̶a ʉ̃́re: —Ina Judeacavʉ toivabema paperayocare ñʉjare mi borore. Aru ina majacavʉ edaivʉ bácavʉ yui ãmeina yávabema mʉre. @yQue baru cutuivʉ mʉjare, jã́iyʉvʉ mʉjare, aru coyʉiyʉvʉ mʉjare máre. Bʉoimʉmu yʉ, maje coreiye boje Cristo mead̶acʉyʉre maja Israecavʉre, arejamed̶a Pablo náre. xiɄbenita ina judíova jorojĩni jʉ abeteima diede. Que baru jẽniacacʉ yópe: “Ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉ yebai nʉquijivʉ”, acacʉ yʉ. Ʉbenita ye ãmenore boro coyʉrĩ ad̶abequijivʉ yʉ jívʉi borore. 8iNe jẽniari jã́iyede yʉre, ina Romacavʉi jabova jaetovaiyʉteima yʉre. Ji borore “Ñai ʉ̃mʉ ʉ̃i d̶aiye boje boarĩ́ jarʉvaiye jaʉbevʉ ʉ̃́re”, aima na. Yóbecʉrijãravʉa yóboi, Pablo órejarejamed̶a ʉ̃i yebai nócavʉ judíovai jabovare. Cójijivʉ bácavʉre, Pablo arejamed̶a náre: —Mʉja, jívʉ, yʉ́vacari ãmeno d̶abetecacʉ judíovare. Aru ãmeina yávabetecacʉ majeñecuva mácavʉ ne d̶arĩ cõmajiyede máre. Ʉbenita apevʉ majacavʉ bʉoima yʉre Jerusalẽ́i. Aru jíma yʉre bʉoimʉpe Romacavʉi jabovare. * MÑʉje eaiyede Roma ãmicʉriĩmaroi, apecʉ jabocʉ Pablore cʉicõjenejame ʉ̃i cʉ̃rami baji cũinácʉva. Ʉbenita cũinácʉ churaravacacʉre jã́ri coreicõjenejame ʉ̃́re cainʉmʉa, ʉ̃i dupini nʉmequiyepe ayʉ. Pablo ʉ̃i coyʉino Jesús ʉ̃i yávaiye méne Romacavʉre  5Diĩmarocavʉ Jesúre jʉ aipõeva jápiaivʉ bácavʉ ñʉje borore, jacoyʉrãdarejaima ñʉjare Apio ãmicʉrõ cʉve bojed̶aino ãmicʉriĩmaroi aru Yóbecʉriñamia ãmicʉriĩmaroi máre. Pablo jã́ñʉ náre, torojʉrejame. Aru torojʉede jídejame Jʉ̃menijicʉre. l QApevʉ nócavʉ Jesúre jʉ aipõevare copʉrejacarã noi. Cuturejaima ñʉjare: —Cũinásumana mautejarã ñʉjaque, arejaima na. Que baru cũinásumana yóboi, etarejacarã náre jocarĩ, nʉrajivʉ Roma ãmicʉriĩmaroi. ! ; Etarĩ nore jocarĩ, nʉrejacarã ẽcabo cũinátʉrʉ pʉ Regio ãmicʉriĩmaroi. Cũinájãravʉ yóboi, ũmevʉ aviá daino cãcopũravʉre jocarĩ japurĩ bʉ́rejavʉ̃. Que baru nʉrejacarã cojedeca. Pʉcajãravʉa yóboi, Puteoli ãmicʉriĩmaroi tuijarejacarã ñʉja. ` 9 Tuijarejacarã Siracusa ãmicʉriĩmaroi. Aru mautedejacarã noi yóbecʉrijãravʉa. _7 Cũinácũ jiad̶ocũ ʉracũ, Alejandría ãmicʉriĩmarore jocarĩ daicũ mácarõ javaiyorejavʉ̃ ʉracorore dijiávʉ tuipãvai. Dicũ Cástor aru Pólux ãmicʉricũ aru ina pʉcarã jʉ̃menijina ne decova cʉrejavʉ̃ dicũ pũraboi. Noi cʉrivʉ bácavʉ yóbecʉrã aviáva baju jaturejacarã, nʉrajivʉ dijiávʉre jocarĩ. 'G Jívʉ barejáima ñʉjare cʉvede. Aru ñʉje etarãjiye jipocai, ñʉje jiad̶ocũ jívʉi ad̶arejaima caijĩe ñʉjare jaʉéde. Pablo ʉ̃i eaino Romai 3_ Apevʉ nócavʉ ijimara jápiaivʉ bácavʉ Publioi pacʉi borore, darejaima ñʉje yebai, Pablo ʉ̃i mead̶aquiyepe aivʉ náre máre. Aru mead̶aimara marejáima na. ^5Publioi pacʉ parayʉ ijimʉ, morejavʉ̃ ʉ̃́re. Aru cod̶o yaiyʉ́ barejáme ʉ̃. Pablo jã́cʉnʉrejame ʉ̃i yebai. Jẽniari Jʉ̃menijicʉque ʉ̃́re, tʉoyʉ ʉ̃i pʉrʉque, mead̶arejame ʉ̃́re. FAru cũinácʉ ʉ̃mʉ, ʉ̃i ãmiá Publio, ʉ̃i cʉrõ joabeno cʉrejavʉ̃ ñʉje maino mácarõi jia ʉrad̶are jocarĩ. Nócavʉi jabocʉ barejáme ʉ̃. Ñʉjare cuturejame ʉ̃i cʉ̃rami. Aru me copʉ etarejame ñʉjare noi. Yóbecʉrijãravʉa cʉrejacarã ʉ̃́que. Aru mearo d̶acarejame ñʉjare. #Que baru ina põeva arĩdurejaima ne bajumia, “Cocoroquiyebu ʉ̃́re”. Aru, “Yainí tʉquijibi ʉ̃”, arĩdurejaima na. Ʉbenita joe coreni jã́iyede, ye ñájimenejame ʉ̃. Que baru ne dápino oatʉvarĩ, “¿Jʉ̃menijicʉ bárica ʉ̃?” arejaima na. yɄbenita Pablo pʉpeni ʉ̃i pʉrʉre, jarʉvarĩ dʉvarejame ñai ãd̶are toaboi. Aru ijibedejavʉ̃ ʉ̃́re. U#Aru nócavʉ ne jã́iyede ñai ãd̶a jẽñʉre Pabloi pʉrʉi, arĩdurejaima ne bajumia: “¿Boarĩ́ jarʉvayʉ bárica põevare ñai ʉ̃mʉ? Dupini dacʉbe jia ʉrad̶are jocarĩ. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ apʉicõjememi ʉ̃́re. Que baru caride yaicʉ́yʉme, ʉ̃i ãmeina d̶aiye boje”, ʉbenina arĩdurejaima nócavʉ. @yAru Pablo jevarĩ pecare cũinátoro pecatorore, juarejame ditorore toaborã. Que teni cũinácʉ ãd̶a etarejame pecatorore jocarĩ, toaijie boje. Cũri jẽnejame Pabloi pʉrʉi. .UIna dijiávʉi cʉrivʉ me jã́ri ñʉjare, jacoyʉrejaima na. Ocarĩ bʉiyede cojedeca ãmei jʉjʉrejavʉ̃ ñʉjare. Que baru toabore dacuvacarejaima ñʉjare. l~ SÑʉje eaiyede mearava joborõi, nócavʉ “Yo Malta ãmicʉrijiavʉbu”, coyʉrejaima ñʉjare. "}=,Aru ne yóboi nʉicõjenejame apevʉre jorĩ jocʉveai, dicũ mácarõ jarʉvaiye. Que teni caivʉ ñʉje baju mead̶aivʉ, earejacarã joborõita. |+Ʉbenita ñai churaravai jabocʉ mead̶aiyʉrejame Pablore. Que baru churaravare boarĩ́ jarʉvaicõjemenejame ʉ̃ ina bʉoimarare. Quénora ina tarĩ majidivʉre biarárĩ coicõjenejame jia ʉrad̶ai mamarʉmʉre, ne tarĩ nʉrajiyepe ayʉ ẽcarʉita. }{s*Que baru ina churarava boarĩ́ jarʉvaiyʉrĩdurejaima ina bʉoimarare, ne tarĩ dupini nʉmenajiyepe aivʉ. z)Ʉbenita dicũ pũrabo jia ʉrad̶a jívʉi apecũ ẽpacũ ʉracũ cʉrejavʉ̃. Ñʉje jiad̶ocũ jãrejavʉ̃ ẽpacũra. Aru pũrabo ẽpacũi dorĩ jẽnejavʉ̃. Pãcaiboa parʉriboa jãriyad̶edejavʉ̃ pare ñʉje jiad̶ocũre copovaiye japʉvainore. =ys(Mamarʉmʉre apevʉ burarejaima dʉcʉriboa bʉoimea máquede diboáre, dajocarãjivʉ jia ʉrad̶a jívʉi. Dinʉmʉma apevʉ duarejaima dicũ jipocateivea bʉoimeare, diveáre ẽmeóvari jipocatenajivʉ dicũre diveáque. No yóboi, jãmʉórejaima ʉracaje ũmevʉ paicajede, eaiyʉrĩduivʉ ẽpacũi. dxA'Miad̶áe tʉiyede yo joborõre ye coreóvabedejaima ina dicũre memeipõeva. Ʉbenita jã́rejaima tuipãvare ẽpacũ, cʉ̃raboa cʉbenore. Que baru, “Tuijarãjarevʉ noi”, arĩ dápiarejaquemavʉ ne baju. Kw&Que teni caivʉ yapiniburu yóboi, ñʉje ãiyede pʉpʉiyede, trigo ãmicʉe oteiyede, jarʉvarejaima dicũre jocarĩ jia ʉrad̶ai, dʉcʉbecũ d̶arãjivʉ dicũre. Jiad̶ocũ ʉracũ coino gvG%Aru caivʉ ñʉja dicũi cʉrivʉ doscientos setenta y seis paivʉ baju barejacárã ñʉja. Ku$Caivʉ ina ʉ̃́re ãñʉre jã́ivʉva, na máre ãrejaima na. t#Que arĩ, Pablo pã́ure jẽni, Jʉ̃menijicʉre torojʉede jíniburu yóboi ne jã́inoi, pã́ure cotʉvarĩ, ãrejame ʉ̃. s"Que baru parʉrõreca jẽniaivʉ mʉjare. Ãjara, parʉburĩ tarãjivʉ. Ãrʉjara. Caivʉ maja yaibénajaramu, arejame Pablo náre. r3!Miad̶áe tʉquiye jipocai cãreja, Pablo ãicõjenejame náre. —Caride pʉcasumana vaiyede mʉja cãrijivʉ, coreivʉ, ye ãmevʉ ãiyede. q3 Que baru apevʉ churarava burarejaima dimeáre, dicũre bʉorĩ yuyaimeare. Aru dicũ quĩ́jicũ tʉrĩ jia ʉrad̶ai, corĩ bíjarejavʉ̃. 6peɄbenita Pablo arejame churaravai jabocʉre aru churaravare máre: —Ina dicũre memeipõeva ne nʉru jiad̶ocũre jocarĩ, mʉjavacari yainájaramu, arejame náre Pablo. moSDicũre memeipõeva dupini nʉiyʉrejaimad̶a dicũre jocarĩ. Dicũ quĩ́jicũ bʉoimeare jod̶eni, dicũre ẽmeóvari jia ʉrad̶ai, borocʉrĩ “Apeboa dʉcʉriboare epenanʉivʉbu pũraboi”, arejaima na, borocʉrivʉ. n Que teni jidʉrejaima, “¿Jãrajidica?” aivʉ ẽcarʉi cʉ̃raboaque. Que baru ẽmeóvarejaima yóvaicʉvaiboa dʉcʉriboa dicũre nʉmene d̶aiboare japʉvainocapũravʉi jocarĩ. Aru, “Maumejiena miad̶áe tʉjarõri”, arĩ jẽniarejaima na. xmiQue baru corevarejaima na aipino ʉ̃mʉjʉrõ jia ʉrad̶a ne yebai. Aru treinta y seis paimetros ʉ̃mʉjʉrõ marejávʉ̃ noi. Quĩ́jino no yójĩboi, corevarejaima cojedeca. Aru veintisiete paimetros ʉ̃mʉjʉrõ marejávʉ̃ noi. lPʉcasumana ũmevʉ ʉrarõ japurĩ bʉ́rĩburu yóboi, ñamineca jataivʉ barejacárã ũmevʉ japuiyeque jia ʉrad̶a Adriático ãmicʉriyare. Ñami corica baji dicũre memeipõeva “¿Joborõ joabenoi eaivʉ bárica?” arĩ dápiarejaquemavʉ ne baju. nkUɄbenita no ũmevʉ japuquiyebu maje jiad̶ocũre apedʉve jiavʉ ẽcarʉita, arejame Pablo náre. j-Que baru jidʉbejarã mʉja. Jʉ̃menijicʉre jʉ aivʉ yʉ. Que baru majivʉ yʉ caiye vaiquíyede yópe ñai ángele ʉ̃i aiye báquepedeca. iJi yebai darĩ, abi yʉre: “Mʉ, Pablo, jidʉbejacʉ. Mi nʉquiye boje ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉ yebai, Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i me boje, caivʉ ina mʉ́que jiad̶ocũ ʉracũi nʉivʉ yaibénajarama na”, abi yʉre ñai ángele. EhNópe majivʉ yʉ, cũinácʉ ángele ʉ̃i coyʉiye báque boje yʉre cari ñami marede. Jʉ̃menijicʉ, ji jabocʉ aru ji mearore jímʉ máre, ʉ̃i daroimʉ matecʉ́be ñai ángele. g Yʉ coyʉyʉbu mʉjare: Jidʉbejarã. Majacacʉ ye cũinácʉ bíjabequijibi. Quénora dicũ jiad̶ocũ ʉracũ bíjaquiyebu. ;foObedijãravʉa ye ãmenejaima na. Aru Pablo darĩ, núri ne jẽneboi arejame náre: —Mʉja jápiabetevʉ yʉre ji coyʉrĩduiye báquede mʉjare. “Cretare jocarĩ nʉiye jaʉbevʉ majare”, arĩduvʉ yʉ. Maje dabedu, yópe tede d̶abejebu majare. Ʉbenita maje daiye boje vaivʉ majare yópe. eObedijãravʉa jã́menejacarã aviáre aru abiácovare máre. No ũmevʉ, pãcaiboa máre ye bíjabedejavʉ̃. Quénora cainʉmʉa pʉeno ʉrarõ baju nʉrejavʉ̃ no. Que baru “¿Bíjarãjivʉ bárica jia ʉrad̶ai?” arĩ dápiarejacarã ñʉje baju. mdSCõmiáijãravʉi jarʉvarejacarã apeno dicũcarõre: cajeáre, bʉoimeare, aru abod̶oare máre. hcINo ũmevʉ ye bíjabedejavʉ̃. Quénora cainʉmʉa pʉeno baju japurejavʉ̃ no. Aru pãcaiboa máre ʉraboa baju jãriyad̶edejavʉ̃ dicũre. Que baru cõmiáijãravʉi nʉvaiyede jarʉvarĩ bʉ́rejaima jia ʉrad̶ai. lbQQuĩ́jicũre mead̶arĩburu yóboi, ina memeipõeva bʉorejaima ʉracũre bʉoimea ʉramea parʉrimeaque. Ʉracũ cãchinoi dimeáre epeni, me bʉorejaima na, dicũ copobequiyepe aivʉ. No yóboi, ne jidʉé boje dicũ eajʉroede Libia ãmicʉrijoborõi, noi ẽcarʉ joabenoi ẽpacʉrõ, pare meameno, Sirte ãmicʉrõ, jiad̶ocũare jẽino, jõd̶ovarejaima ʉracaje ũmevʉ paicajede, ẽpacũ jẽmequiyepe aivʉ ñʉje jiad̶ocũre. Que teni ũmevʉque nʉrejacarã ñʉja. a%Vaidéjacarã Cauda ãmicʉrijiavʉre ñʉje meapũravʉi. Dijiávʉ cʉe boje, ũmevʉ ãmed̶abedejavʉ̃ ñʉjare. Aru apecũ quĩ́jicũre, ʉracũi dabʉboicũre, jãmʉóiyʉrejacarã, ad̶arãjivʉ ʉracũ jívʉi. Ʉbenita nópe d̶aivʉ pare ñájinejacarã. }`sAru no ũmevʉ pare japurejavʉ̃ ñʉje jiad̶ocũre. Que teni ũmevʉ ñʉje jipocai japuiye boje, nʉri bʉojabedejacarã. Nʉmenejacarã ñʉje nʉiyʉrõre. Que baru dicũre copediovarĩ, ũmevʉre japʉpoicõjenejacarã ũmevʉ nʉinoi. _Ʉbenita no yójĩboi, ũmevʉ pare parʉrõ japurejavʉ̃ dijiávʉ apedʉvede jocarĩ, aviá ʉ̃i darĩ doino cãcopũravʉre daino. ^ Ũmevʉ japuino oatʉvaiyede, dʉibajĩeneca japuiyede aviá daino cãcopũravʉre jocarĩ, jiad̶ocũ ʉracũre memeipõeva jãmʉórejaima dʉcʉribore, dicũi nʉmene d̶aibore. Nʉrejacarã dicũque Creta ãmicʉrijiavʉ ẽcarʉi joabejĩnoi. ] Mauteino meamenejavʉ̃ ocorʉ̃mʉre diĩmaro, Mearoa tuipãvai. Que baru apevʉ obedivʉ põeva dicũcavʉ etaiyʉrejaima nore jocarĩ, nʉridurãjivʉ apeno tuipãvai, Fenice ãmicʉriĩmaroi. Coreiyʉrejaima ocorʉ̃mʉ vaiyede nore. Fenice Creta ãmicʉrijiavʉi cʉvʉ. No tuipãvai cʉrĩ, jia ʉrad̶are aviá ʉ̃i darĩ doinocapũravʉi, aru aviá ʉ̃i darĩ doino meapũravʉi máre jã́ino marejávʉ̃. Que baru jiad̶ocũ jorĩ noi, javaiyorejavʉ̃ ocorʉ̃mʉre. Jia ʉrad̶a pãcaibo ʉrabo daino \  Ʉbenita dicũ upacʉ aru dicũre cõjeipõecʉ máre jʉ abedejaima Pablore. Aru Julio jápiarejame náre Pablore pʉeno. j[M —Mʉja jápiajarã. Maje nʉru jia ʉrad̶ai cojedeca cari, meamequiyebu. Ocorʉ̃mʉ boje, bíjaquiyebu dicũ, aru caiye maje nʉvaiye máre dicũi. Aru maja máre corĩ bíjarãjaramu, arejamed̶a Pablo, majicayʉ. BZ} Obedijãravʉa vaidéjavʉ̃. Aru judíovai torojʉve teijãravʉ máre, ne ãrʉrijãravʉ Jʉ̃menijicʉi ãrʉmeteiyede ne ãmeina teiyede, vaidéjavʉ̃. Ocorʉ̃mʉ joabe boje, põeva ne nʉino maru jiad̶ocũ ʉracũque, jidojarõ marejávʉ̃. Que baru Pablo majicarejame náre, ñʉjaque nʉivʉre: sY_Dʉibajĩeneca nʉri, tuijarejacarã Mearoa tuipãva ãmicʉriĩmaroi, Lasea ãmicʉriĩmaro joabenomia. uXcBedióva ũmevʉ japuiye boje ñʉjare copʉ, dʉibajĩeneca nʉrejacarã obedijãravʉa. Eabenidurejacarã Gnido ãmicʉriĩmaroi. Aru ũmevʉ nʉicõjemenejavʉ̃ ñʉjare ñʉje nurié nʉinoi. Que baru eaivʉ Salmócãpido ãmicʉriĩmaroi, vaidéjacarã Creta ãmicʉrijiavʉre ñʉje meapũravʉi. Dijiávʉ cʉe boje, ũmevʉ ãmed̶abedejavʉ̃ ñʉjare. W Noi Julio vorĩ earejame apecũ jiad̶ocũ ʉracũre, ũmevʉ japuino nʉicũre, Alejandría ãmicʉriĩmarore jocarĩ daicũ mácarõre. Etarĩ, nʉicũ tuijaquicũ marejávʉ̃ Italia ãmicʉrijoborõi. Que teni jature d̶arejame ñʉjare dicũi. 2V]Dijiávʉre vainíburu yóboi, jatarĩ jia ʉrad̶ai, vainí Cilicia aru Panfilia ãmicʉrijoborõare, earejacarã Licia ãmicʉrijoborõcarõi, Mira ãmicʉriĩmaroi. XU)Jaturĩ cojedeca, etarejacarã nore jocarĩ. No ũmevʉ japuiye boje ñʉjare copʉ, vaidéjacarã Chipre ãmicʉrijiavʉre ñʉje cãcopũravʉi. Dijiávʉ cʉe boje, ũmevʉ ãmed̶abedejavʉ̃ ñʉjare. fTEŨmevʉque nʉri, cõmiáijãravʉi tuijarejacarã Sidón ãmicʉriĩmaro ẽcarʉi. Julio me jã́rejame Pablore. Que baru maicõjenejame ʉ̃́re ʉ̃i yóvaimara nócavʉ yebai, ne jínajiyepe ayʉ ʉ̃́re jaʉéde. MSQue teni jaturejacarã cũinácũ jiad̶ocũ ʉracũi, Adramitio ãmicʉriĩmarore jocarĩ daicũ mácarõi. Dicũ etaquicũ marejávʉ̃, tuijaquicũ ĩmaroa coapa Asia ãmicʉrijoborõi jia ʉrad̶a ẽcarʉi. Aru Aristarco máre, Macedonia ãmicʉrijoborõcarõ ĩmaro Tesalónica ãmicʉrõcacʉ, yóvarejame ñʉjare. nR WÑai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉ cʉrejamed̶a Italia ãmicʉrijoborõi. Que baru Pablore aru apevʉ bʉoimarare máre Festo coreicõjenejamed̶a cũinácʉ churaravai jabocʉre, ʉ̃i ãmiá Julio, ʉ̃i nʉvaquiyepe ayʉ náre Italia ãmicʉrijoborõi jiad̶ocũ ʉracũ ũmevʉ japuino nʉicũque. Ñai Julio cien paivʉ churaravare jabotedejamed̶a. Ne yajubo “Augusto jina churaravayajubo” ãmicʉriyajubo barejávʉ̃ya. Aru yʉ máre nʉcʉyʉ barejacácʉ. %QC Pablo ʉ̃i abedu “Jarojacʉ yʉre ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉ yebai, ʉ̃i jápiaquiyepe ayʉ ji borore”, maja bʉojajebu etaicõjeivʉ ʉ̃́re. Ʉbenita ʉ̃i nópe jẽniaiye boje, maja bʉojabevʉ etaicõjeivʉ ʉ̃́re, arejamed̶a Agripa Festore. PNe etarĩburu yóboi, arejaimad̶a ne bajumia: —Ñai ʉ̃mʉ ʉ̃i d̶aiye boje yaiquíno jaʉbevʉ ʉ̃́re, aru bʉoino máre. ODinʉmʉ ñai jabocʉ Agripa, ñai jabocʉ Festo, Berenice, aru náque dobarivʉ máre nacajari etarejaimad̶a nore jocarĩ. !N;Aru Pablo jʉ arejamed̶a ʉ̃́re: —Quĩ́jino baju meajebu. Ʉrarõ baju máre meajebu. Yʉ Jʉ̃menijicʉque jẽniacaivʉ caivʉ mʉjare, mʉje jʉ arãjiyepe ayʉ ʉ̃́re aru mʉje nʉrajiyepe ayʉ yʉ́pe paivʉ, ʉbenita bʉoimeaque cʉbevʉva, arejamed̶a Pablo. MAgripa arejamed̶a Pablore: —Mi coyʉinoque quĩ́jino baju yʉre jʉ are d̶arĩduivʉ mʉ Jesúre, arejamed̶a. aL;Que ayʉ, Pablo arejamed̶a Agripare: —Mʉ, ñʉje jabocʉ Agripa, ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ ne toivaiye báquede jʉ aivʉ mʉ. Majivʉ yʉ mʉ jʉ ayʉre, arejamed̶a ʉ̃́re. ^K5Ñai jabocʉ Agripa majibi caiye iye ji coyʉiyede. Que baru yʉ jidʉbecʉva coyʉivʉ ʉ̃́re. Yavenina ãmeno d̶aiye ãmevʉ iye. Que baru javede jápiaquemavʉ diede ñai jabocʉ Agripa, arejamed̶a Pablo. 5JcɄbenita Pablo arejamed̶a ʉ̃́re: —Mʉ, ñʉje jabocʉ Festo, ãrʉmecʉ ãmevʉ yʉ. Quénora coyʉivʉ yávaiyede jãvene ji ũmei. Ʉbenina ayʉ ãmevʉ yʉ. &IEPablo ʉ̃i coyʉiyede, Festo cod̶oboborejamed̶a ʉ̃́re: —Mʉ, Pablo, ãrʉmevʉ mʉ. Mi pare bueiye boje, ãrʉmevʉ mʉ, arejamed̶a ʉ̃́re. XH)Yópe arĩ, toivarejaquemavʉ na: “Cristore, Jʉ̃menijicʉi daroquimʉre, jaʉvʉ ʉ̃i ñájiquiye, aru ʉ̃i yaiquíye, aru ʉ̃i nacajaquiye yainore jarʉvarĩ caivʉ apevʉ jipocai. Que d̶arĩ yópe pẽoino jã́re d̶aiyepe põevare, nopedeca Cristo jã́d̶ovacʉyʉme judíovare aru judíova ãmevʉre máre Jʉ̃menijicʉi mead̶aquiyede náre”, arejaquemavʉ na, arejamed̶a Pablo. Pablo “Jʉ ajacʉ Jesúre” ʉ̃i arĩduino jabocʉ Agripare CGɄbenita javede aru caride máre Jʉ̃menijicʉ cad̶ateibi yʉre. Que baru yʉ yui núcʉ, coyʉivʉ yávaiyede jãvene caivʉre, parʉrivʉre aru parʉbevʉre máre. Quénora coyʉivʉ yʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre aru ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ ne toivaiye báquepe ne coyʉcaiyede, “Yópe vaiquíyebu. Que ayʉbe Jʉ̃menijicʉ”, ne aiye báquepedeca. vFeJi nópe bueiye boje, ina judíova yʉre jẽni boarĩ́ jarʉvarĩduima Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami jívʉi. *EMQue baru coyʉcacʉ mamarʉmʉre Damascocavʉre, aru no yóboi Jerusalẽ́cavʉre, no yóboi caino Judeacavʉre, aru no yóboi judíova ãmevʉre máre. Coyʉcacʉ náre: “Chĩojara mʉja mʉje ãmeina teiyede. Aru jarʉvajarã diede. Oatʉvajarã mʉje d̶aiyede. Aru d̶ajarã yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe, apevʉ põeva ne majinajiyepe ayʉ jãve mʉja jʉ aivʉre Jʉ̃menijicʉre”, arĩ coyʉcacʉ náre. 2D]Yópe arĩ, coyʉre nʉrejamed̶a Pablo: —Mʉ, ñʉje jabocʉ Agripa, ñai cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõcacʉ ji jã́imʉ mácʉre jãve jʉ acacʉ yʉ. RCMi coyʉquiyede judíova ãmevʉre, yʉ jápiarĩ eare d̶acʉyʉmu náre, ne dajocarãjiyepe ayʉ ne ãmeina teiyede yópe ñeminoi cuiyepe, aru ne jʉ arãjiyepe ayʉ yʉre yópe miad̶ároi cuiyepe. Yʉ jaetovacʉyʉmu náre ñai abujuvai jabocʉ Satanás ʉ̃i jaboteinore jocarĩ. Aru ecovacʉyʉmu náre Jʉ̃menijicʉi jaboteinoi. Que teni yʉ ãrʉmetecʉyʉmu ne ãmeina teiyede, ne yʉre jʉ aiye boje. Aru Jʉ̃menijicʉi põevaque cʉrãjarama na”, áme Jesús yʉre, arejamed̶a Pablo. Pablo ʉ̃i coyʉino ʉ̃i d̶aiyede Jesúi d̶aicõjeinore ʉ̃́re decoboainoque 5BcQue baru jaroquijivʉ mʉre, mi coyʉquiyepe ayʉ ji yávaiye méne judíovare, aru judíova ãmevʉre máre. Aru yʉ jod̶ecʉyʉmu mʉre, ne ãmeno d̶abenajiyepe ayʉ. qA[Caride nacajari nújacʉ. Yʉ jã́d̶ovaivʉ mʉre, ji baju mi memecaquiyepe ayʉ yʉre. Beoivʉ mʉre, mi coyʉquiyepe ayʉ apevʉre yópe mi jã́inope yʉre caride. Aru mi jã́quiyede yʉre bedióva coyʉcʉyʉmu diede máre. g@G“Mʉ, ji jabocʉ, ¿ñamenʉ mʉ?” acacʉ yʉ. “Yʉrecabu Jesús, ñai mi maucʉvamʉ. ?{Que baru cuecumaivʉ caivʉ mori tʉcarã joborõi. Aru jápiacacʉ apeno yávainore ñʉja judíova ñʉje yávaicamuaque, yópe ainore: “Mʉ, Saulo, ¿aipe teni maucʉvacʉrʉ̃ mʉ yʉre? Yópe d̶ayʉ, mʉ́vacari ñájine d̶aivʉ mʉ mi bajuma, yópe cũinácʉ oteiãimacʉ ʉracʉ ʉ̃i ñájine d̶aiyepe ʉ̃i bajure tãtañʉ abod̶o juijóiyore”, áme yʉre. ]>3 Aru mʉ, ñʉje jabocʉ Agripa, ji nʉiyede mái jãravʉ corica baji jã́cacʉ cavarõre jocarĩ ʉrarõ miad̶árore, aviá ʉ̃i pʉeno cojinore. Pẽoávʉ ñʉje yebai, yʉre aru yʉ́que nʉivʉre máre. 3=_ Yópe arĩ, coyʉre nʉrejamed̶a Pablo: —Cũinájãravʉ Damascoi nʉcacʉ yʉ ina sacerdotevare jaboteipõevai parʉéque, d̶acʉyʉ yópe ne d̶aicõjeiyepe. ><u Obedijãravʉa yʉ nʉcacʉ judíovai cójijiñamiai, ñájine d̶acʉyʉ ina Jesúre jʉ aipõevare. Jesúre jʉ abede d̶arĩducacʉ yʉ náre. Aru ji ʉrarõ baju jorojĩye boje náre, yʉ cujucacʉ náre apeĩmaroaita, arejamed̶a Pablo. Pablo ʉ̃i coyʉino cojedeca Jesús jicʉ teni bʉino mácarõre ;) Yópe d̶acacʉ yʉ Jerusalẽ́i: Obedivʉ ina Jesúre jʉ aipõevare jẽni, bʉorĩ, jarocacʉ yʉ náre ãmeina teivʉre jẽni jacoiñamiai, yópe ina sacerdotevare jaboteipõeva ne d̶aicõjeiyepe. Aru ne boarĩ́ jarʉvaiyʉede náre, yʉ máre jʉ acacʉ diede. 5:c Yópe arĩ, coyʉre nʉrejamed̶a Pablo: —Javede yʉ́vacari yópe arĩ dápiacacʉ: “Jesús Nazarecacʉre jʉ aipõevare maucʉvae jaʉvʉ yʉre”, acacʉ yʉ. b9=¿Aipe teni “Jʉ̃menijicʉ nacovañʉ bʉojabebi yaivʉ bácavʉre yainore jarʉvarĩ”, arĩ dápiaivʉrʉ̃ mʉja? arejamed̶a Pablo. Pablo ʉ̃i coyʉino ʉ̃i ñájine d̶aiye báquede Jesúre jʉ aipõevare 8#Aru caivʉ ñʉje doce paiyajuboacavʉ Israecavʉ máre cored̶ama yópe ji coreiyepe. Que baru mearore jíyama na Jʉ̃menijicʉre jãravʉre aru ñamine máre. Aru mʉ, ñʉje jabocʉ Agripa, ina judíovavacari boro coyʉrĩ ad̶aivʉbu yʉre, iye ji coreiye boje. 27]Caride núvʉ yʉ yui, ne boro coyʉrĩ ad̶aimʉ, ji coreiye boje Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede ñʉjare yópe ʉ̃i aiye báquepedeca ñʉjeñecuva mácavʉre. #6?Joe baju yʉrecabu cũináyajubo fariseo ãmicʉriyajubocacʉ. Ñʉja fariseova mearore jívʉbu Jʉ̃menijicʉre yópe ʉ̃i d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre caivʉ apevʉ judíova pʉeno baju. Ina judíova ʉrivʉ baru, jʉ ajebu jãve iye ji coyʉiyede. l5QPablo, yópe arĩ, coyʉre nʉrejamed̶a: —Ina judíova coreóvad̶ama aipe cʉcʉre yʉ ne jẽneboi jʉed̶ocʉ cãreja aru caride máre, mamarʉmʉre ji cʉede ji ĩmaroi aru no yóboi ji cʉede Jerusalẽ́i máre. }4sMʉ́vacari coreóvaivʉ me judíova ne d̶arĩ cõmajiyede aru ne bueiyede máre. Que baru jẽniaivʉ mi jápiaquiyepe ayʉ ji coyʉiyede napiyeque, arejamed̶a Pablo. Pablo ʉ̃i coyʉino ʉ̃i d̶aiye báquede Jesús jicʉ tequiye jipocai 13[—Mʉ, ñʉje jabocʉ Agripa, caride torojʉvʉ yʉ ji ũme mi jápiaquiyepe ayʉ ji coyʉiyede caiye iye ne ãmeno boro coyʉrĩ ad̶aiyede yʉre ina judíova. =2 uDinʉmʉ Agripa arejamed̶a Pablore: —Caride coyʉjacʉ mi borore, arejamed̶a. Que aiyede, Pablo jabióvarĩ ʉ̃i pʉrʉre, yávarĩ bʉ́rejamed̶a, coyʉcʉyʉ ʉ̃i borore: 1Bʉoimʉre jaroiye majibevʉ yʉ jabocʉ yebai, coyʉbecʉva aipe d̶arĩ ʉ̃i ãmeno d̶aiye báquede, arejamed̶a Festo náre.0{Ʉbenita yʉ́capũravʉ majibevʉ yéde ji toivaquiyede ʉ̃i borore ñai jabocʉre, ʉ̃i majiquiyepe ayʉ Pabloi ãmeno d̶aiye báquede. Mʉ, ji jabocʉ Agripa, que baru daicõjeivʉ ʉ̃́re yui mʉje yebai. Maje ʉ̃́re jẽniari jápiarĩburu yóboi, yʉ majiquijichʉvʉ ʉ̃i ãmeno d̶aiye báquede, toivacʉyʉ ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉre. |/qɄbenita yʉ́capũravʉ ye ʉ̃i ãmeina teiyede eabevʉ yʉ. Ji jã́ru, ʉ̃i d̶aiye báque boje boarĩ́ jarʉvaiye jaʉbevʉ ʉ̃́re. Ñai Pablovacari jẽniáme ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉ jápiacʉyʉre ʉ̃i borore. Que baru arĩ dápiacacʉ: “Jarocʉyʉmu ʉ̃́re ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉ yebai”, acacʉ yʉ. <.qQue teni Festo arejamed̶a: —Mʉ, judíovai jabocʉ, aru caivʉ mʉja ñʉjaque cʉrivʉ máre, jã́ivʉbu ñai ʉ̃mʉre. Caivʉ ina judíova Jerusalẽ́cavʉ aru yócavʉ máre ãmeno boro coyʉrĩ ad̶arĩduima ʉ̃i borore. Cod̶oboborĩ, “Ʉ̃́re boarĩ́ jarʉvajacʉ”, pʉeno baju aima na. 4-aCõmiáijãravʉi Agripa Berenicemaque earĩ cójijiñami ʉrad̶ãmi, ecorejaimad̶a noi põeva ne ʉrarõ pued̶aiyede náre ne ecoiyede. Caivʉ ina churaravai jabova parʉrivʉ, aru caino diĩmarocavʉ parʉrivʉ máre ecorejaimad̶a diñami náque. Aru Festo davaicõjenejamed̶a Pablore. 5,cAru Agripa arejamed̶a: —Yʉ́vacari jápiaiyʉvʉ ñai ʉ̃mʉre, arejamed̶a. Que baru Festo jʉ arejamed̶a: —Javena ʉ̃́re jápiacʉyʉmu mʉ, arejamed̶a. H+ Ʉbenita ʉ̃́capũravʉ jẽniáme: “Jarojacʉ yʉre ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉ yebai, ʉ̃i jápiaquiyepe ayʉ ji borore”, áme yʉre. Que baru churaravare coreicõjecacʉ ʉ̃́re bʉoimʉpe ji jaroiyeta ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉ yebai, arejamed̶a Festo Agripare. V*%Yʉ́capũravʉ ye majibetecacʉ caiye iye ne borore. Que baru jẽniari jã́cacʉ Pablore: “¿Mʉri nʉiyʉbecʉrʉ̃ mʉ Jerusalẽ́i? Noi yʉ jápiacʉyʉmu cojedeca mi borore”, acacʉ ʉ̃́re. Q)Quénora jorojĩma ʉ̃́re ne bueiyede jẽvari Jʉ̃menijicʉre aru cũinácʉ Jesús ãmicʉcʉ yaiyʉ́ bácʉre. Ʉbenita Pablocapũravʉ parʉrõreca coyʉyʉbe ñai Jesús apʉcʉre cojedeca. p(YDápiayʉ barĩducacʉ ina judíova boro coyʉrĩ ad̶arãjivʉre ʉ̃́re ʉrarõ ʉ̃i ãmeina teiye báquede. Ʉbenita coyʉrĩ ad̶aivʉ ye yávabeteima ʉrarõ ʉ̃i ãmeina teiye báquede yópe ji dápiarĩduino mácarõpe. 2']Que baru ne edaiyede yui, joe corebecʉva, cõmiáijãravʉre dobatecacʉ jabova ne ãmeina teivʉre jẽniari jã́iñami jívʉi. Aru davaicõjecacʉ ñai ʉ̃mʉre. r&]Ʉbenita yʉ acacʉ náre: “Yópe d̶arĩ cõmajiyama Romacavʉi jabova. Mamarʉmʉre ina boro coyʉrĩ ad̶aivʉque copʉ yávare d̶arĩ cõmajiyama ñai ne coyʉrĩ ad̶aimʉque, ʉ̃ máre ʉ̃i copʉtequiyepe aivʉ náre. Ñʉja Romacavʉi jabova yópe d̶abevʉ baru mamarʉmʉre, jíbevʉ põecʉre ina boro coyʉrĩ ad̶aivʉre”, acacʉ yʉ náre. Z%-Ji cʉe báquede Jerusalẽ́i, sacerdotevare jaboteipõeva aru judíova bʉcʉva máre ãmeno boro coyʉrĩ ad̶arãdarĩduima ʉ̃́re ji yebai. Jẽniariduima yʉre ji ñájine d̶aquiyepe aivʉ ʉ̃́re. 3$_Aru obedijãravʉa mautedejaimad̶a na. Cũinájãravʉ Festo coyʉrejamed̶a náre Pabloi borore. —Yui cʉbi cũinácʉ ʉ̃mʉ, Félix ʉ̃i bʉorĩ epeimʉ mácʉ. '#G Apejãravʉa yóboi, ñai jabocʉ Agripa, jíbʉcomaque, õi ãmiá Berenice, earejaimad̶a Cesarea ãmicʉriĩmaroi. Jacoyʉrãnʉrejaimad̶a Festore. ("I Dinʉmʉ Festocapũravʉ borotedejamed̶a ʉ̃́re cad̶ateipõevaque. Aru boroteni bʉojarĩ arejamed̶a Pablore: —Ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉ yebai nʉiyʉvʉ mʉ. Que baru nʉcʉyʉmu ʉ̃i yebai, arejamed̶a Festo. Pablo ʉ̃i yávaino jabocʉ Agripaque `!9 Ji ãmeina d̶aiye boje, boarĩ́ jarʉvaiye jaʉrõ maru yʉre, jidʉbejebu yʉ ji yaiquínore. Ʉbenita ne boro coyʉiye jãve ãmenu, põecʉ cʉbebi bʉojarĩ jíyʉ yʉre náre. Que baru jẽniaivʉ mʉre jarocʉyʉre yʉre ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉ yebai, ʉ̃i baju mead̶aquiyepe ayʉ yʉre, arejamed̶a Pablo.  ' Ʉbenita Pablocapũravʉ arejamed̶a ʉ̃́re: —Núvʉ yʉ caride Roma jaboteino jabova ne ãmeina teivʉre jẽniari jã́iñami. Yuita mead̶aiye jaʉvʉ yʉre, etacʉyʉre o ñájicʉyʉre. Mʉ́vacari me coreóvaivʉ. Ye ãmeno d̶abetecacʉ yʉ judíovare. 6e Ʉbenita Festo judíovare torojʉre d̶aiyʉrĩ, yópe arĩdurejamed̶a Pablore: —¿Mʉri nʉiyʉbecʉrʉ̃ mʉ Jerusalẽ́i? Noi yʉ́vacari jápiacʉyʉmu cojedeca mi borore, “Ãmeno d̶abetequemavʉ mʉ” acʉyʉ o “Ñájicʉyʉmu mi ãmeina teiye boje” acʉyʉ, arejamed̶a Festo. PPablocapũravʉ arejamed̶a: —Judíova ne d̶aicõjeiyede, aru Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine, aru ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉre máre, ãmeina d̶abevʉ yʉ, arejamed̶a Pablo. }sɄ̃i eaiyede, ina judíova Jerusalén ãmicʉriĩmarocavʉ daivʉ bácavʉ núrejaimad̶a ʉ̃i yóboi. Ʉrarõ ãmeno boro coyʉrĩ ad̶arĩduivʉ barejáimad̶a ʉ̃i borore. Ʉbenita ye bʉojabedejaimad̶a jã́d̶ovaivʉ jãve ne borore. "=Pʉ ocho paijãravʉa ʉ̃i mauteniburu yóboi nore, Festo ẽmenejamed̶a Cesarea ãmicʉriĩmaroi. Aru cõmiáijãravʉ jabova ne ãmeina teivʉre jẽniari jã́iñami nʉri, dobarejamed̶a, jápiacʉyʉ ne boro coyʉrĩ ad̶arĩduiyede. Aru davaicõjenejamed̶a Pablore. 'Que baru yóvajarãri yʉre mʉje jabova Cesareai, ne boro coyʉrĩ ad̶arãjiyepe aivʉ Pablore noi, ʉ̃i ãmeina tedu, arejamed̶a Festo. nUɄbenita Festo arejamed̶a náre: —Pablo bʉoimʉ cʉbi Cesareai. Maumena nʉñʉmu yʉ noi. `9Jipocamia ina jabova arejaimad̶a ne baju: “Boaipõevare coreni, jabʉrĩ boarĩ́ jarʉvaicõjenajarevʉ Pablore”, arejaimad̶a yavenina. Que baru parʉrõque jẽniariduvaivʉ barejáimad̶a ñai jabocʉre, ʉ̃i jʉ aquiyepe aivʉ náre yópe ne ʉrõpe. —Copaide d̶ajacʉ mʉ Pablore Jerusalẽ́i, arĩ jẽniaridurejaimad̶a na. s'||{`ywvvStYsqppon}lLkj igfBdbaA`T_{]\][ZYkXX,W VjTSbRQPBNLKHIHGDCBA@o><<:9k77Q65542x1E0'/z.,+**))(H'&%$$ #"c! fpKD2'2$Zq  m] 0v  g0Jẽniaivʉ yʉ Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i dápiare d̶aquiyepe ayʉ mʉjare me nurié, mʉje majinajiyepe ayʉ ʉ̃i mearo d̶acaquiyede mʉjare. Mʉjarecabu ʉ̃i cutuimara mácavʉ, napini corenajivʉ ʉ̃i mearo d̶acaquiyede mʉjare. Ʉvʉ yʉ mʉja coreóvaivʉre iye mʉje napini coreiyede. Mʉjavacari cʉvarãjaramu ʉ̃i ʉrarõ mearo d̶acaquiyede mʉjare yópe “Jícʉyʉmu” ʉ̃i aiye báquepe caivʉ ʉ̃i põevare. Ʉvʉ yʉ mʉja coreóvaivʉre iye mʉje cʉvarãjiyede. =  u0Jẽniaivʉ yʉ maje jabocʉ Jesucristoi mearore jímʉre, ñai majepacʉ meacʉ bajure, ʉ̃i majide d̶aquiyepe ayʉ mʉjare mʉje ũmei, mʉje coreóvarãjiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉi jã́d̶ovaiyede mʉjare jãvene. Que jẽniaivʉ yʉ, mʉje coreóvarĩ nʉrajiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉre pʉeno baju me.   0Jʉ̃menijicʉi mearo d̶aiye boje caiye iyede, torojʉede jívʉ yʉ ʉ̃́re. Jápiaivʉ yʉ mʉje borore, jʉ aivʉre maje jabocʉ Jesúre aru ʉrivʉre caivʉ Jʉ̃menijicʉi põevare máre. Diede ji jápiainʉmʉ mácarõre pʉ caride máre, dajocabecʉva jívʉ yʉ torojʉede Jʉ̃menijicʉre mʉjare boje. Cainʉmʉa ãrʉvʉ mʉjare ji jẽniaiye coapa Jʉ̃menijicʉque.  0  90Ñai Espíritu Santoi cʉe boje mʉjaque, majivʉ maja jãve cʉvarãjivʉre caiye iye méne Jʉ̃menijicʉ “Jícʉyʉmu” ʉ̃i aiye báquepedeca. Que baru majivʉ maja Jʉ̃menijicʉ meara baju d̶acʉyʉre majare, caivʉ ʉ̃ jina márajivʉre, yópe ʉ̃i ʉrõpe. Que baru jínajarevʉ mearore ʉ̃́re. Pablo ʉ̃i jẽniaino Jʉ̃menijicʉque ʉ̃i majide d̶aquiyepe ayʉ Jesúre jʉ aipõevare  0 Aru mʉjare máre epedejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃ jinare Cristoque cũinávʉpe. Mʉje jápiaiye báquede iye yávaiyede jãvene, Jesucristoi yávaiye méne, jʉ arejaquemavʉ mʉja diede. Que baru dinʉmʉre ñai Espíritu Santore darorejaquemavʉ mʉjare Jʉ̃menijicʉ yópe “D̶acʉyʉmu”, ʉ̃i aiye báquepedeca. Ʉ̃́re darorĩ, jã́d̶ovarejaquemavʉ mʉjare ʉ̃ jinare. . W0 Que baru caivʉ ñʉjare, mamarʉmʉcavʉ napini coreivʉre Cristoi mead̶aquiyede ñʉjare, Jʉ̃menijicʉ mearore jícõjeimi ñʉjare ʉ̃́re, ñʉje mearore jímʉ macʉyʉ́ cainʉmʉa, ñʉje cʉede cãreja. Mearore jíye jaʉvʉ ñʉjare Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i me boje caivʉ pʉeno. - U0 Jʉ̃menijicʉ beorejaquemavʉ ñʉjare judíova Jesúre jʉ aivʉre, epecʉyʉ ʉ̃i põevare Cristoque cũinávʉpe. Jipocamia Jʉ̃menijicʉ majidejaquemavʉ nópe d̶acʉyʉre yópe ʉ̃i dápiarĩ d̶aiyʉrõpe. Jʉ̃menijicʉrecabe ñai vaidé d̶ayʉ caiyede yópe ʉ̃i ʉrõpe. e E0 Iye ʉ̃i d̶aiyʉede d̶acʉyʉme Jʉ̃menijicʉ ãnijãravʉ, ʉ̃i beoijãravʉ baquinói. Cójijovacʉyʉme caivʉ ʉ̃i cʉed̶aimarare, cavarõcavʉre aru joborõcavʉre máre, Cristoi jabotequiyepe ayʉ caivʉre.  0 Jʉ̃menijicʉ majide d̶aibi majare ʉ̃i ʉrõre yo jã́d̶ovameno mácarõre jipocamia ʉbenita jã́d̶ovainore caride. Que d̶aibi majare yópe ʉ̃i ʉrõpe, maje majinajiyepe ayʉ caiye iye ʉ̃i mearo d̶acaquiyede majare, Cristoi d̶aiye báque boje. m U0Pʉeno ʉrarõ baju mearo d̶acaibi majare ʉ̃i majiéque, maje me coreóvarĩ d̶arãjiyepe ayʉ. e E0Jesucristoi jive meiye báque boje ʉ̃i yaiyede, bojed̶aibi majare, jod̶ecʉyʉ. Que baru Jʉ̃menijicʉ ãrʉmeteibi maje vainí tʉrĩ ãmeina teiyede. Que d̶aibi Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i ʉrarõ mearo d̶acaiye boje. > w0Jídevʉ Jʉ̃menijicʉre mearore, ʉ̃i ʉrarõ mearo d̶acaiye boje majare. Ʉ̃i daroiye báque boje mamacʉre, pare ʉ̃i ʉmʉre, ʉrarõ mearo d̶acarejaquemavʉ majare. r _0Jʉ̃menijicʉi ʉe boje majare, jipocamia majidejaquemavʉ epecʉyʉre majare ʉ̃i márape paivʉ bárãjivʉre Cristoi d̶aquiye boje. Ʉ̃i ʉrõpe d̶aiyʉcʉ, “Que d̶acʉyʉmu yʉ”, arĩ dápiarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ.  0Javede Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aquiye jipocamia ijãravʉre, beorejaquemavʉ majare ʉ̃i põeva márajivʉva, maje cʉrãjiye boje Cristoque cũinávʉpe. Majare beorejaquemavʉ, maje cʉrãjiyepe ayʉ pʉeno meara baju aru ye ãmeno cʉbevʉ ʉ̃i jã́inore. ~ 0Jínajarevʉ Jʉ̃menijicʉre mearore, maje jabocʉ Jesucristoi mearore jímʉre, jípacʉre máre. Ʉ̃́recabe mearo d̶acayʉ majare, maje cʉe boje Cristoque cũinávʉpe. Maje ũmene mearo d̶acaibi ʉ̃ caiye méque, ʉ̃i jaboteiye boje majare. q} _0Yʉ, Pablo, meaicõjeivʉ mʉjare, Éfeso ãmicʉriĩmarocavʉre Jʉ̃menijicʉi põevare. Yʉ́bu Jesucristoi yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaracacʉ. Yʉ toivaicõjeivʉ apecʉre iyoca paperayocare mʉjare, Jesucristore jʉ aivʉre dajocabevʉva aru cʉrivʉre ʉ̃́que. Majepacʉ Jʉ̃menijicʉ, maje jabocʉ Jesucristomaque, mearo d̶acajacʉrĩ mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Aru torojʉrĩ cʉre d̶ajacʉrĩ mʉjare cãrijimevʉva. Cristo ʉ̃i mearo d̶acaino maje ũmene | 0{DYʉ́vacari, Pablo, toivaivʉ ji pʉrʉque caride. Meaicõjeivʉ caivʉ mʉjare. Ãrʉjara yʉre ne bʉoimʉre tãumeaque, ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami cʉcʉre. Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acajacʉrĩ mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Quénoramu.Uz#DYópe arĩ, coyʉjarã ñai Arquipore: “Me jã́jacʉ mʉ, bʉojacʉyʉ yo mi memeinore maje jabocʉ Jesucristo ʉ̃i epeiye báquede mʉre mi cʉe boje cũinávʉpe ʉ̃́que”. Que ajarã ʉ̃́re. yDJã́ri boroteicõjejara iyoca paperayocare mʉje cójijinoi caivʉ ne jápiaiyede. Aru mʉje jápiarĩburu yóboi, jã́ri boroteicõjejara diyocare ina Laodiceacavʉ Jesúre jʉ aipõeva ne cójijinoi caivʉ ne jápiaiyede máre. Aru apeyoca paperayocare máre, ji toivaino mácarõre, Laodiceacavʉre mʉja máre jã́ri boroteicõjejara diyocare mʉje cójijinoi caivʉ ne jápiaiyede. x%DMeajarari na Jesúre jʉ aipõeva Laodiceacavʉ. Aru meajarari Ninfa aru ina Jesúre jʉ aipõeva cójijivaivʉ õi cʉ̃rami jívʉi. ewCDAru ñai Lucas, majare jʉoipõecʉ, maje ʉmʉ, aru Demas máre, meaicõjed̶ama mʉjare. 5vcD Pʉeno baju ʉbi mʉje cʉrãjiyepe ayʉ me Jʉ̃menijicʉi jã́inore, aru náre máre, ina Jesucristore jʉ aivʉre Laodicea ãmicʉriĩmarocavʉre aru Hierápolis ãmicʉriĩmarocavʉre máre. Que baru parʉrõreca jẽniaimi Jʉ̃menijicʉque mʉjare boje. Yʉ́vacari coreóvaivʉ die jãvene. uyD Aru ñai Épafras máre, mʉje ĩmarocacʉ, aru Cristore memecayʉ, meaicõjeimi mʉjare. Ʉ̃́recabe cainʉmʉa pʉeno baju jẽniañʉ mʉjare Jʉ̃menijicʉque. Jẽniañʉme mʉje meara marajiyépe ayʉ mʉje ũmei ye jaʉbeda yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe aru mʉje coreóvarãjiyepe ayʉ aipe caino Jʉ̃menijicʉi ʉrõre, “¿Jãve márica?” arĩ dápiabevʉva. %tCD Aru ñai Jesús máre, apenʉmʉ ne aimʉ Justo, meaicõjeimi mʉjare. Ina yóbecʉrã quévʉra judíovacavʉ Jesucristore jʉ aivʉrecabu memeivʉ yʉ́que caride, põeva ne jaboteicõjenajiyepe aivʉ Jʉ̃menijicʉre náre. Na cad̶ateivʉ yʉre me torojʉre d̶ad̶ama ji ũmei. s!D Ñai Aristarco, ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami cʉcʉ yʉ́que, meaicõjeimi mʉjare. Aru ñai Marcos máre, Bernabé ʉ̃i chimacʉ, meaicõjeimi mʉjare. Javede coyʉcacʉ mʉjare ʉ̃i borore. Que baru ʉ̃i earu mʉje yebai, me copʉ etajarã ʉ̃́re. 1r[D Aru nʉvacʉyʉme ñai Onésimore ʉ̃́que, majecʉ dajocabecʉre, maje ʉmʉre, mʉje ĩmarocacʉre. Na pʉcarã coyʉrãjarama mʉjare caiye vaiyede ñʉje yebare. q1DDarocʉyʉmu ʉ̃́re mʉje yebai, ʉ̃i coreóvare d̶aquiyepe ayʉ aipe vaiyede ñʉjare, ʉ̃i torojʉre d̶aquiyepe ayʉ mʉjare mʉje ũmei. CpDCaiye iye vaiyede yʉre ñai Tíquico coyʉcʉyʉme mʉjare. Ʉ̃́recabe majecʉ, maje ʉmʉ, yʉre cad̶ateyʉ dajocabecʉva, aru maje jabocʉ Cristore memecayʉ yʉ́que máre. zomDCoyʉjarã náre, me cojʉquiyepe aivʉ náre aipe ãrojarore mʉje coyʉinore. Que teni coreóvarãjaramu mʉja aipe ãrojae jaʉrõre mʉjare mʉje coyʉiyede náre ne jẽniari jã́iyede mʉjaque. Pablo ʉ̃i meaicõjeino Colosacavʉre n!DCoyʉjarã mʉja Jesús ʉ̃i yávaiye méne ina ʉ̃́re jʉ abevʉre. Cainʉmʉa mʉje cʉede náque me majiéque d̶ajarã náre. m)DAru mʉje coyʉiyede jẽniajara Jʉ̃menijicʉque yʉre boje máre, cʉcʉre ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami jívʉi, ji coyʉiye báque boje iye yávaiye méne, Cristoi borore, jã́d̶ovameno mácarõre jipocamia ʉbenita jã́d̶ovainore caride. Jẽniajara Jʉ̃menijicʉque ʉ̃i yávayʉ bʉojare d̶aquiyepe yʉre, ji coyʉquiyepe aivʉ diede caivʉ ne jápiaiyede yópe yʉre jaʉépe. lDk+DɄetʉbevʉva coyʉjarã Jʉ̃menijicʉque. Mʉje coyʉiyede ʉ̃́que, me dápiajarã mʉje coyʉiyede aru torojʉede jíjarã ʉ̃́re. ej EDMʉja, ne jabova, d̶ajarã me mʉjare memecaivʉre yópe mʉjare jaʉépe Jʉ̃menijicʉi jã́inore, mʉje coreóvaiye boje mʉje jabocʉ cavarõ mearocacʉ cʉcʉre, mʉje coyʉrãjimʉre aipe mʉje d̶aiye báquede. i/DɄbenita ácʉ mʉjacacʉ ʉ̃i ãmeina d̶are nʉru, Jʉ̃menijicʉ, jã́ñʉ caivʉ põevare cũinátʉrʉra, ñájine d̶acʉyʉme ʉ̃́re ʉ̃i ãmeina d̶aiye báquepedeca. Que teni Jʉ̃menijicʉrecabe bojed̶ayʉ caivʉ põevare yópe ne d̶aiye báquepedeca.nhUDCristorecabe mʉje jabocʉ jãve. Ʉ̃́recabe mʉje memecaimʉ jãve. Que baru coreóvaivʉbu mʉja maje jabocʉvacari Cristo bojed̶acʉyʉre mʉjare yópe Jʉ̃menijicʉi aiye báquepedeca, ʉ̃i mearo d̶acaquiyede mʉjare. "g=DTorojʉrivʉ memecajarã mʉja. Yópe mʉje põevare memecajʉroepe ãmevʉ. Quénora yópe maje jabocʉ Cristore mʉje memecajʉroepe d̶ajarã mʉja. Jf DMʉja, memecaivʉ, cainʉmʉa jʉ ajarã me mʉje jabova ijãravʉcavʉre ne coyʉiyede mʉjare. Cainʉmʉa jʉ ajarã náre me mʉje ũmeque. Jʉ aivʉ ãmejara náre quénora ne jã́iyede mʉjare, “Mearo d̶aivʉbu” ne arãjiyepe aivʉ mʉjare. Jʉ ajarã náre, mʉje pued̶aiye boje maje jabocʉ Cristore. [e/DMʉja, nébʉcʉva, jorojĩne d̶abejarã mʉjemarare, ne chĩomenajiyepe aivʉ. d3DMʉja, jʉed̶ova, cainʉmʉa jʉ ajarã me mʉjebʉcʉvare ne coyʉiyede mʉjare. Jʉ̃menijicʉ torojʉrĩ jã́imi mʉje jʉ aiyede náre. OcDMʉja, nomicʉrivʉ, jecʉjarã mʉjemarepacore. Jarabejarã ṍre. 5bcDMʉja, ʉ̃mʉcʉrivʉ, jʉ ajarã mʉjemarepacʉre ʉ̃i coyʉiyede mʉjare. Jʉ aiye jaʉvʉ mʉjare ʉ̃́re, mʉje cʉe boje maje jabocʉ Cristoque cũinávʉpe. =asDQue baru caiye mʉje coyʉiyede aru caiye mʉje d̶aiyede máre, d̶ajarã yópe ina Jesucristore jʉ aivʉre jaʉépe, ina jẽniaivʉ ʉ̃i parʉéque. Aru cainʉmʉa Cristoi cad̶ateiyeque torojʉede jíjarã majepacʉ Jʉ̃menijicʉre. Mearo d̶aiye jaʉrõ cʉ̃ramicavʉque aru memeivʉque máre `-DCoreóvare nʉjara caiye iye yávaiye méne Cristoi borore. Yópe d̶ajarã mʉje bueiyede aru mʉje coyʉiyede parʉrõreca mʉjevʉre máre ʉre majiéque. Majicajarã aru coyʉjarã parʉrõreca Salmos ãmicʉeque, aru mearore jíjarã Jʉ̃menijicʉre yʉriainoque, aru ʉ̃i Espíritu jino yʉriainoque máre. Que teni yʉriajarã Jʉ̃menijicʉre, torojʉede jínajivʉ ʉ̃́re mʉje ũmeque. w_gDCristo cãrijimene d̶aibi mʉjare. Aru Jʉ̃menijicʉ cuturĩ epeibi mʉjare, mʉje cʉrãjiyepe ayʉ cũinávʉpe cãrijimevʉva. Que baru cãrijimena cʉre nʉjara mʉja. Aru cainʉmʉa torojʉede jíde nʉjara Jʉ̃menijicʉre. )^KDAru parʉébu caiye die pʉeno mʉje ʉe mʉje baju. Mʉje ʉede apevʉre, cʉrãjaramu cũinávʉpe yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Que baru ʉjarã apevʉre. ]-D Jarabejarã mʉje bajumia. Aru apecʉ mʉjecʉ ʉ̃i ãmeina yávaru o ãmeina d̶aru mʉjare, ãrʉmetejarã ʉ̃i ãmeina d̶aiyede. Yópe maje jabocʉ Jesucristo ʉ̃i ãrʉmeteiye báquepe mʉje ãmeina teiyede, mʉja máre ãrʉmetejarã mʉjevʉ ne ãmeina teiyede. /\WD Mʉja Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i beoimaramu, ʉ̃ jinatamu, aru ʉ̃i ʉmaramu máre. Que baru yópe paivʉ bájarã mʉja. Cõmaje ãroje jã́jara mʉjevʉre. Aru cad̶atejarã náre. Dápiabejarã mʉje baju mearape apevʉ pʉeno. Pued̶ajarã mʉjevʉre meara põevape. Aru napijara náre. [+D Que baru caride ye baju ãmevʉ põecʉ judío o judío ãmecʉ, aru buraicõjeñʉ ʉ̃i cajede o buraicõjemecʉ diede, aru yávayʉ griego ãmicʉricamua yávaicamuare o yávabecʉ diede, aru ĩmarocacʉ o ʉbeni cʉrijĩcʉ, aru apecʉi yebacacʉ o apecʉi yebacacʉ ãmecʉ máre. Quénora Cristorecabe cũinácʉra parʉcʉ caivʉ apevʉ pʉeno cainʉmʉa. Aru caivʉ ʉ̃ jinaque cʉbi ʉ̃. |ZqD Caride mearape ãrojarivʉbu mʉja. Aru caijãravʉa Jʉ̃menijicʉ pʉeno baju meara nʉre d̶aibi mʉjare, mʉje ãrojarajiyepe ayʉ ʉ̃́pe, ñai mʉjare cʉed̶ayʉ bácʉpe mamaũmeque, mʉje coreóvarãjiyepe ayʉ ʉ̃́re jãve. 0YYD Que baru borod̶abejarã mʉje bajumia. Mʉja aipe ãrojarivʉ bácavʉre mʉje ãmeina d̶aiyʉeque aru mʉje d̶are nʉiye báquede ãmenore dajocad̶avʉ̃ mʉja. X%DɄbenita caride mʉjacapũravʉ dajocajarã caiye ãmene. Que baru jarabejarã apevʉre. Aru jorojĩmejara náre máre. Ãmeina dápiabejarã apevʉre. Aru coyʉbejarã ãmenore caivʉ ne jápiaiyede apevʉi borore. Ãmeina yávabejarã apevʉre ne jápiaiyede máre. kWODMʉja máre javede ãmenore d̶arejaquemavʉ napedeca mʉje jápiabede cãreja Jʉ̃menijicʉre. VyDAru Jʉ̃menijicʉ jorojĩni jã́ri ina ʉ̃́re jápiabevʉre, ñájine d̶acʉyʉme náre, ãmene ne d̶aiye boje. UDCoatejarã mʉje baju mʉje ãmeina d̶aiyʉede jarʉvarĩ. Ãmeina d̶abejarã apevʉque mʉjemarebʉcʉva ãmevʉque, aru ãmeina d̶abejarã ʉ̃mʉva nomivaque aru nomiva ʉ̃mʉvaque máre. Caiye iye ãmene d̶aiyʉbejarã mʉja. Mʉje baju ãmeina daiyʉepe d̶abejarã mʉja. Ʉbejarã pʉeno baju mʉje cʉvaede. Que d̶aivʉ baru, d̶ajebu mʉje cʉvaede yópe jʉ̃menijinape. &TEDCristorecabe jãve cʉre d̶ayʉ mʉjare mʉje ũmei. Ʉ̃i copaidaquiyede ijãravʉi cojedeca caivʉ ne jã́iyede, mʉja máre cʉrãjaramu ʉ̃́que. Dinʉmʉ maquinóre meara marajáramu mʉja ye jaʉbeda yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Aipe d̶aiye jaʉrõ Jesúre jʉ aipõevare %SCDCaride mʉja d̶abevʉ yópe mʉje d̶aiye báquepe, mʉje yaivʉ bácavʉpe paiye boje Cristoque. Que baru coatede d̶aimaratamu mʉja mʉje cʉe báquede jarʉvarĩ. Quénora cʉrivʉbu mʉja mʉje ũmei Cristoque cũinávʉpe Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Ʉbenita apevʉ põeva jã́mema cãreja iye mʉje jãve cʉede Cristoque. Quénora Jʉ̃menijicʉi yaveimarapebu mʉja caride. Que baru cainʉmʉa dápiare nʉjara yo cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõcarõre. Dápiabejarã iye ãmene ijãravʉquede ijãravʉcavʉ ne d̶aiyede. RDWQ )DMʉjarecabu yópe Jʉ̃menijicʉi nacovaimara mácavʉpe Cristoque yainore jarʉvarĩ. Que baru Cristo jinatamu mʉja. Que baru mʉje ãmeina teiyede mʉje javeque d̶aiyede dajocarĩ, oatʉvad̶avʉ̃ mʉja, mearo d̶arãjivʉ. Oatʉvaimara mácavʉ mʉja, cainʉmʉa ʉre nʉjara yo cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõcarõre. No cavarõ mearotamu Cristo ʉ̃i cʉrõ, dobacʉ ʉ̃i dobarõ mearo Jʉ̃menijicʉi meapũravʉ yebai, ʉ̃i parʉé cʉvae boje. AP{DPõeva iye d̶aicõjeiyede d̶aivʉ Jʉ̃menijicʉre pued̶aivʉpe ãrojariduivʉbu. Aru jã́d̶ovariduivʉbu ne baju apevʉ ne cãchinocavʉre. Ñájine d̶arĩ ne bajure, Jʉ̃menijicʉre pued̶aivʉpe teniduivʉbu na. Iye ne d̶aiyede yópe ne d̶aicõjeiyepe majidivʉpe teniduivʉbu. Ʉbenita iye d̶aicõjeiyede d̶aivʉvacari, ye dajocabema ne baju ãmeina d̶aiyʉede. Que baru iye d̶aicõjeiye ne cʉvae bojecʉbevʉ náre.#O?DQuénora iye ijãravʉque cũiquíyede coyʉyama põeva ne d̶aicõjeiyede coyʉiyeque. Aru diedecabu põevavacari ne d̶aicõjeiye aru ne bueiye máre. cN?DMʉje cʉe boje Cristoque cũinávʉpe, yaivʉ bácavʉpe paivʉbu ʉ̃́que. Aru jaʉbevʉ ina yaivʉ bácavʉre ne jʉ aiye d̶aicõjeiyede. Que baru jaʉbevʉ mʉjare mʉje jʉ aiye iye d̶aicõjeiyede põeva ne majiéque coyʉiyede. Que barureca apevʉre d̶aicõjeiye jaʉbevʉ mʉjare. Jaʉbevʉ mʉjare cãreja mʉje jʉ aiye põeva ne d̶aicõjeiyede, yópe ne aiyede: “Jẽmejara apejĩene. Aru ãmejara apejĩene. Aru tʉobejarã apejĩene máre”, ne aiyede. MD;LoDɄ̃́recabe dajocayʉ bácʉ ʉ̃i cʉede Cristoque cũinávʉpe. Que baru majibebi iye bueiye jãvene Cristoi borore. Cristo maje jabocʉbe. Que baru d̶aicõjeimi caivʉ ina caiyajuboa põeyajuboacavʉ ʉ̃́re jʉ aivʉre, ne pʉeno baju d̶are nʉrajiyepe ayʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Que baru caijãravʉa pʉeno baju majide nʉñama na, ʉ̃́re jʉ aivʉ caivʉ, me cʉrãjivʉ ne ũmei yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. ?KwDAru jápiarĩ ad̶abejarã mʉja ácʉ põecʉ ãmeina yávayʉre mʉjare, mʉje mearore jíye boje Jʉ̃menijicʉre ʉ̃́pe ãmevʉ. Que teni apecʉ ʉ̃i cãchinocavʉpe tebejarã mʉja. Aru mearore jíbejarã ángelevare máre, yópe ʉ̃i d̶aiyepe. Ʉ̃́recabe arĩduyʉ ʉbenina “Jãvemu ji coyʉiye, ji jã́iye báque boje apʉcʉ yópe decoboainope”. Ʉbenita jã́memi iyede, ʉ̃i coyʉiye borore. Aru, “¿Meacʉ bárica apevʉ pʉeno?” ʉbenina arĩduibi. Nópe arĩduibi ʉ̃i d̶aicõjeiye boje ʉ̃i dápiainore ʉ̃i ãmeina d̶aiyʉeque. GJDIye javeque d̶aicõjeiyeque ãiyeda coyʉiyede, aru torojʉve teiyeda coyʉiyede, aru apejĩena coyʉiyede máre Jʉ̃menijicʉ epedejaquemavʉ, buecʉyʉ ñʉjare. Iye d̶aicõjeiyeque Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovañʉ marejaquémavʉ aipe ʉ̃i d̶aquiyede yóbore. Cristo cʉcʉyʉrã máre jã́d̶ovañʉ marejaquémavʉ ʉ̃. “Yópe ʉ̃́re vaiquíyebu”, arĩ jã́d̶ovañʉ marejaquémavʉ. Que barĩdurejaquemavʉ iye d̶aicõjeiye. I9DQue baru jápiarĩ ad̶abejarã mʉja ácʉ põecʉ ãmeina yávayʉre mʉjare, mʉje ãiye boje aru mʉje ũcuiye boje máre, aru mʉje torojʉve tebe boje ʉ̃́pe ʉ̃i torojʉve teijãravʉare caiʉjʉa coapa, caivʉ aviáva coapa, aru sábadore máre caisumana coapa. EHDQue d̶ayʉ Jʉ̃menijicʉ pʉeno baju vainí tʉrejaquemavʉ caivʉ ina jabovare aru cõjeivʉre ʉ̃i cãchinoi. Náre cʉyoje tede d̶arĩ, jã́d̶ovaimi parʉcʉre caivʉ apevʉ pʉeno Cristo ʉ̃i d̶aiyeque. Que d̶aibi Jʉ̃menijicʉ caivʉ põeva ne jã́iyede. Ijãravʉque bʉobevʉ Jesúre jʉ aipõeva #G?DJʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báque boje ʉ̃i d̶aicõjeiyede, d̶aiye jaʉrejaquemavʉ majare. Ʉbenita maje d̶abe boje diede, bojecʉbe d̶aiye cʉvarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉque. Maja d̶abevʉ bácavʉreca iye d̶aicõjeiyede, ye boropateivʉpe jã́menejaquemavʉ majare Jʉ̃menijicʉ. Quénora Cristoi yaiye báqueque jocʉcʉjaravena jarʉvarejaquemavʉ maje bojecʉbe d̶aiye báquede ʉ̃́re. FD Mʉja yaivʉ bácavʉpe mʉje ũme coatede d̶aimara marejaquémavʉ Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ, mʉje vainí tʉiye boje aru mʉje d̶aicõjeiye boje mʉje ãmeina d̶aiyʉeque. Dinʉmʉre Cristo epebedejaquemavʉ mʉjare cãreja Jʉ̃menijicʉ jinava. Ʉbenita caride Jʉ̃menijicʉ apʉre d̶aibi mʉjare apʉé mamaeque Cristoque. Que teni ãrʉmeteibi caiye maje ãmeina teiyede. ?EwD Mʉje jã́d̶ovaiye báquede Jʉ̃menijicʉre ocoque yaivʉ bácavʉpe tedejaquemavʉ mʉja Cristoque, aru ne põe jarʉvainoi epeiye báquepe mʉjare ʉ̃́que, aru Jʉ̃menijicʉi nacovaiye báquepe mʉjare ʉ̃́que máre yainore jarʉvarĩ. Que d̶acarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ mʉjare ʉ̃i majié parʉéque mʉje jʉ aiyede ʉ̃́re, “Jãve Jʉ̃menijicʉ nacovarejaquemavʉ Cristore yainore jarʉvarĩ”, mʉje aiyede. kDOD Yópe ʉ̃mʉva ne buraicõjeiyepe ne cajede, ãrʉrajivʉ ne baju Jʉ̃menijicʉ jinava, nopedeca Cristo d̶aibi mʉjare Jʉ̃menijicʉ jinare, mʉje cʉe boje ʉ̃́que cũinávʉpe. Ʉbenita ʉ̃ burarĩ ĩni jarʉvabebi mʉje cajede. Quénora d̶aiyʉbede d̶aibi mʉjare ãmeina teiyede, mʉje ãmeina teiye d̶aiyʉe cõjeimara ãmenajiyepe ayʉ. KCD Jʉ̃menijicʉ jãve cʉre d̶aibi mʉjare mʉje ũmei, mʉje cʉe boje cũinávʉpe Cristoque, ñai jaboteyʉ caivʉ jabovare aru cõjeivʉre máre. Que baru ye jaʉbevʉ mʉjare mʉje ũmei. ^B5D Jʉ̃menijicʉvacari cʉbi Cristoque. Ʉ̃i bajurecabe ã́ri Jʉ̃menijicʉ cʉcʉ jã́d̶ovañʉ jãve aipe ãrojacʉre. Que baru maje jã́iyede Cristore, majivʉ aipe ãrojacʉ bajure Jʉ̃menijicʉre. ADMe jã́jara mʉja. Mʉje bajumia apevʉre jʉjovaicõjemejara ne bueiye bojecʉbeque aru borocʉeque máre, ne d̶abenajiyepe aivʉ mʉjare ne bueimarare. Iye ne bueiye põeva néñecuva mácavʉ ne d̶arĩ cõmajiyebu. Iye ne bueiye põeva ne majiébu. Aru iye ne bueiyedecabu Cristoi yávaiyede, “Jãve ãmevʉ” aiye. Que baru jãve ãmevʉ aru bojecʉbevʉ iye ne bueiye. u@cDQue teni jʉ are nʉjara Jesucristore, aru d̶are nʉjara yópe ñʉje bueiyepe mʉjare ʉ̃i yávaiye méne mamarʉmʉre. Caijãravʉa pʉeno baju d̶are nʉjara yópe ʉ̃i ʉrõpe. Aru, “Jesucristoi yávaiye me jãvetamu”, are nʉjara. Nopedeca buedejaquemavʉ mʉjare mamarʉmʉre. Aru pare torojʉede jíde nʉjara majepacʉ Jʉ̃menijicʉre cainʉmʉa. 2?]DMʉje jʉ aiye báque boje iye maje jabocʉ Jesucristoi yávaiyede, d̶ajarã mʉja cainʉmʉa yópe ne d̶aiye jaʉrõpe ina cʉrivʉ Jesucristoque cũinávʉpe. > DJi cʉedeca joai mʉjare jocarĩ ãrʉvʉ yʉ mʉjare cainʉmʉa. Coreóvaivʉ yʉ mʉjare cʉrivʉre Jesucristoque cũinávʉpe aru jʉ aivʉre ʉ̃́re parʉrõreca. Que baru torojʉvʉ yʉ ji ũmei. Apʉé mamae jaʉrõ majare, Jesúre jʉ aipõevare n=UDCaiye diede toivaicõjeivʉ apecʉre mʉjare, apevʉ ne jʉjovabenajiyepe ayʉ mʉjare borocʉeque. J< DCristo cũinácʉrabe majicʉ pʉeno baju caiye iye põeva ne majibede aru ne coreóvabede máre. Majibi caiyede. Aru ʉ̃i majiébu pʉeno baju me, yópe põecʉi bojecʉede yaveiyepe paiye. };sDYópe memeivʉ, parʉre d̶acʉyʉ caivʉ mʉjare mʉje ũmei, mʉje cʉe boje cũinávʉpe mʉje ʉede mʉje bajumia. Aru yópe memeivʉ, mʉje jápiarĩ coreóvarãjiyepe ayʉ jãve caiye iye Jʉ̃menijicʉi majiéde ʉ̃i mead̶aiyede mʉjare. Que teni jãve coreóvarãjaramu mʉja Cristoi borore. Ʉ̃́recabe Jʉ̃menijicʉi jã́d̶ovamemʉ mácʉ cãreja javede. k: QDCoreóvare d̶aiyʉvʉ mʉjare pʉeno baju ji memeiyede pʉ ʉetʉyʉvacari, cad̶atecʉyʉ mʉjare aru ina Jesúre jʉ aivʉ Laodicea ãmicʉriĩmarocavʉre, aru apevʉ Jesúre jʉ aivʉre máre, yʉre jã́mevʉ bácavʉre. 9 yDQue baru yʉ pʉeno baju memeñʉmu pʉ ʉetʉyʉvacari. Que d̶are d̶aibi yʉre Cristo ʉ̃i majié parʉéque.y8 mDQue baru ñʉja coyʉivʉbu Cristoi borore caivʉre. Coyʉivʉbu caivʉre parʉrõreca aipe d̶aiye jaʉrõre náre. Aru caivʉre majicaivʉbu ʉ̃i majiéque. Nópe d̶acaivʉbu ñʉja caivʉ cʉrivʉre Jesucristoque cũinávʉpe, ne cʉrãjiyepe aivʉ meara baju jaʉbeda yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe, ñʉje eare darãjiyepe aivʉ náre Jʉ̃menijicʉ yebai. 7 5DJʉ̃menijicʉ ʉbi mʉje majinajiyepe ayʉ mʉja judíova ãmevʉ ʉ̃i pʉeno baju mearo d̶acaimara márajivʉre ʉrarõ ʉ̃i pʉeno baju mearo d̶aiyeque. Que baru jã́d̶ovaimi diede. Iyebu yávaiye jã́d̶ovame máque põevare jipocamia: Cristo cʉbi cũinávʉpe majaque. Que baru torojʉrĩ maje ũmei napini coreivʉbu maja yo mearo maje cʉvarãjinore cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi. U6 %DJavede Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovamenejaquemavʉ iye yávaiye méne, caivʉ ina põeva javecavʉ bácavʉ ne majibenajiyepe ayʉ. Ʉbenita caride jã́d̶ovaimi diede ʉ̃i põevare, ne majinajiyepe ayʉ. i5 MDYʉrecabu Jʉ̃menijicʉi epeimʉ, corecʉyʉ aru cad̶atecʉyʉ mʉjare. Que baru memecayʉrecabu ina caiyajuboa põeyajuboacavʉ Jesúre jʉ aivʉre, coreóvare d̶acʉyʉ mʉjare caiye iye Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. J4 DCaride torojʉvʉ yʉ ji ũmei ji ñájiyede mʉjare boje. Que teni bʉojaivʉ yʉ ji ñájiquiye jaʉrõre yʉre ji baju, cad̶atecʉyʉ ina caiyajuboa põeyajuboacavʉ Jesúre jʉ aivʉre. Ji ñájiyebu yópe Cristoi ñájiye báquepe ina caiyajuboacavʉ ʉ̃́re jʉ aivʉre boje. Jesucristoi bajupe paivʉbu na. A3 }DNópe vaiquíyebu mʉje d̶aiye boje yópe d̶aiye jaʉépe. Jaʉvʉ mʉjare mʉje jʉ are nʉiye Jesús ʉ̃i yávaiye méne, “¿Jãve márica?” arĩ dápiabevʉva. Aru jaʉvʉ mʉjare mʉje napini corede nʉiye maje cʉrãjiyede Jʉ̃menijicʉque cainʉmʉa yópe mʉje napini coreni bʉiye báquepe mʉje mamarʉmʉ jápiaiyede iye Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Iye yávaiye méne obedivʉ põeva cainoa joborõacavʉ jápiad̶ama. Aru yʉ́vacari, Pablo, Jʉ̃menijicʉre memecayʉ, coyʉyʉbu diede. Pablo Jesús ʉ̃i memecaicõjeimʉ ʉ̃́re jʉ aipõevare j2 ODɄbenita caride Jʉ̃menijicʉ cãrijimene d̶arĩ yóvare d̶aibi mʉjare ʉ̃́que. Nópe d̶arejaquemavʉ mamacʉi yaiye báquede ʉ̃i baju. Nópe d̶acarejaquemavʉ mʉjare, d̶acʉyʉ meara yópe ʉ̃i ʉrõpe, ye ãmeno cʉbequino mʉjare, aru põeva ne boro coyʉrĩ ad̶arĩ bʉojabenajino mʉje borore, ʉ̃i ecovaquiyede mʉjare ʉ̃i yebai. B1 DAru mʉjacapũravʉ javede ãmeina dápiaivʉ barejaquémavʉ aru ãmenore d̶aivʉ barejaquémavʉ. Que baru Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉva maucʉvarivʉ barejaquémavʉ mʉja. 0 DJʉ̃menijicʉ cãrijimene d̶aiyʉrejaquemavʉ caivʉre ʉ̃́que. Aru ména cʉre d̶aiyʉrejaquemavʉ caiyede máre. D̶aiyʉrejaquemavʉ diede mamacʉque, caivʉ ne mearore jímʉ maquiyépe ayʉ. Que baru mamacʉi jive meiye báque boje ʉ̃i yaiye báquede jocʉcʉjaravena, Jʉ̃menijicʉ cãrijimene d̶arejaquemavʉ caivʉre ʉ̃́que, caivʉ ijãravʉcavʉre aru caivʉ cavarõ mearocavʉre máre. Aru caiye ijãravʉquede aru caiye cavarõ mearoquede máre ména cʉre d̶arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. s/ aDJʉ̃menijicʉvacari beorejaquemavʉ cʉcʉre mamacʉque yópe ʉ̃i baju ʉrõpe. Que baru Cristorecabe jã́d̶ovañʉ jãve aipe ãrojacʉre jípacʉ Jʉ̃menijicʉre. Aru Jʉ̃menijicʉpe páyʉ matʉiye cojʉvʉ jípacʉre. z. oDMaja ʉ̃́re jʉ aivʉ caiyajuboa põeyajuboacavʉ ʉ̃i bajupe paivʉbu. Aru ʉ̃́vacari, maje jipobʉpe páyʉ, maje jabocʉbe, majare d̶aicõjeñʉ. Ʉ̃́recabe cʉre d̶ayʉ jãve caivʉ ina ʉ̃́re jʉ aivʉre ne bajure aru ne ũmene máre, ʉ̃i nacajaiye báque boje yainore jarʉvarĩ caivʉ jipocai, jabotecʉyʉ parʉcʉ caivʉ apevʉ pʉeno cainʉmʉa. =- uDCristorecabe caivʉ ne jipocacacʉ. Ʉ̃́recabe cʉcʉ caiyede cʉed̶aquiye jipocare. Aru ʉ̃́recabe Jʉ̃menijicʉi caiyede mautede d̶are d̶aimʉ, caiye cʉquiyepe ayʉ me. -, UDɄ̃́recabe Jʉ̃menijicʉi caiyede cʉed̶are d̶aimʉ mácʉ. Ʉ̃́recabe cʉed̶ayʉ bácʉ caijĩene cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõquede, aru joborõquede máre, aru caijĩene maje jã́iyede aru maje jã́mene máre. Que baru cʉed̶arejaquemavʉ caivʉ ina jabovare, aru pʉrʉcʉvarivʉre, cõjeivʉre, aru parʉrivʉre máre cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõcavʉre. Que teni Jʉ̃menijicʉ ʉ̃́re cʉed̶are d̶arejaquemavʉ caiyede. Aru cʉed̶are d̶acarejaquemavʉ caiyede ʉ̃́re boje, ñai mamacʉ caivʉ ne mearore jímʉ maquiyépe ayʉ. + DÑai mamacʉ cũinátʉrʉbe jípacʉ Jʉ̃menijicʉque. Aru põeva jã́ri bʉojarejaquemavʉ Jesucristore. Ʉbenita jã́ri bʉojabenama Jʉ̃menijicʉre. Ñai mamacʉ parʉcʉ caivʉ pʉeno cʉrejaquemavʉ jípacʉque caiyede cʉed̶aquiye jipocare. {* qDÑai mamacʉre bojed̶are d̶aibi majare, ʉ̃ jina marajiyépe ayʉ. Que baru ãrʉmeteibi maje ãmeina teiyede. #) AD Jʉ̃menijicʉ mead̶aibi majare ñai abujuvai jabocʉi jaboteino ñeminore jocarĩ. Que baru epeibi majare maje jabocʉva mamacʉre, ʉ̃i ʉmʉre. K( D Aru pʉeno baju jẽniaivʉbu Jʉ̃menijicʉque, mʉje torojʉede jínajiyepe aivʉ majepacʉ Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i cʉvare d̶aiye boje mʉjare iye mʉje cʉvarõ coapa, ʉ̃i mearo d̶acaquiyede ʉ̃i põevare cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõ miad̶ároi. Maje cʉe cãrijimevʉva Jʉ̃menijicʉque Jesúi yaiye báque boje ' D Aru pʉeno baju jẽniaivʉbu Jʉ̃menijicʉque, ʉ̃i parʉre d̶aquiyepe aivʉ mʉjare mʉje ũmei ʉ̃i majié pʉeno baju parʉéque ʉ̃i jã́d̶ovaiyede põevare, mʉje napinajiyepe aivʉ mʉje ñájinajiyede cainʉmʉa torojʉrivʉ mʉje ũmei. P& D Jẽniaivʉbu diede, mʉje d̶arãjiyepe aivʉ yópe ina Jʉ̃menijicʉ jina ne d̶aiyepe, Jʉ̃menijicʉi torojʉquiyepe aivʉ mʉjaque cainʉmʉa. Pʉeno baju jẽniaivʉbu Jʉ̃menijicʉque mʉje mearo d̶arãjiyepe aivʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe aru mʉje coreóvarãnʉrajiyepe aivʉ Jʉ̃menijicʉre pʉeno baju caijãravʉa. v% gD Que baru ñʉje jápiaiye boje mʉje borore, coyʉivʉbu mʉjare Jʉ̃menijicʉque máre. Ñʉje jápiaiyede mʉje borore coyʉrĩ bʉ́carã mʉjare Jʉ̃menijicʉque. Aru caride máre coyʉre nʉivʉbu mʉjare Jʉ̃menijicʉque. Jẽniaivʉbu ʉ̃́que ʉ̃i coreóvare d̶aiyede mʉjare jãve caino yo ʉ̃i ʉrõre, mʉje d̶arãjiyepe aivʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe. Que baru jẽniaivʉbu Jʉ̃menijicʉque, mʉje cʉvarãjiyepe aivʉ majié caiyede aru coreóvaiye méne mʉje ũmeque. r$ _DɄ̃ coyʉibi ñʉjare aipe ñai Espíritu Santo ʉre d̶ayʉre mʉjare caivʉ Jʉ̃menijicʉi põevare. w# iDDiede bueibi ñʉje ʉmʉ Épafras. Ñai Épafrarecabe, memecayʉ Jesucristore ñʉjaque, coreóvare d̶ayʉ bácʉ mʉjare iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiyede põevare bojecʉbeda. Que teni cad̶ateyʉ ñʉjare memecaibi Jesucristore. " /DYópe mʉje jápiaiyepe iye Jesús ʉ̃i yávaiye méne, nopedeca obedivʉ põeva apenoa joborõacavʉ máre jápiad̶ama diede. Que baru caijãravʉa apevʉ põeva jʉ ad̶ama diede. Aru pʉeno baju mearo d̶ad̶ama, ne jʉ aiye boje diede. Aru quédeca vaidéjaquemavʉ mʉjare. Mamarʉmʉre mʉje jápiaiyede iye Jesús ʉ̃i yávaiyede jãvene pʉ caride máre, coreóvaivʉbu mʉja jãve Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acayʉre bojecʉbeda, ʉ̃i pʉeno meacʉ baju boje. Que baru caijãravʉa apevʉ mʉjacavʉ jʉ ad̶ama diede. {! qDJavede mʉja jápiarejaquemavʉ iye yávaiyede jãvene, Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Mʉje jápiaiyede diede, jápiarejaquemavʉ iye borore Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede mʉjare cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõi. Mʉje napini coreiye boje iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede mʉjare, mʉja jʉ aivʉbu Jesucristore aru ʉrivʉbu caivʉ ina Jʉ̃menijicʉi põevare. 0  [DJápiaivʉbu ñʉja mʉje jʉ aiyede Jesucristore aru ʉrivʉre máre caivʉ ina Jʉ̃menijicʉi põevare. Que baru torojʉede jívʉbu Jʉ̃menijicʉre mʉjare boje. % EDTorojʉede jívʉbu ñʉja Jʉ̃menijicʉre, ñai maje jabocʉ Jesucristoi pacʉre, cainʉmʉa ñʉje jẽniaiye coapa Jʉ̃menijicʉque mʉjare boje. [ 3DYʉ, Pablo, aru majecʉ Timoteo máre ʉ̃i jʉ aiye boje Jesucristore meaicõjeivʉbu mʉjare, Colosas ãmicʉriĩmarocavʉ Jʉ̃menijicʉi põevare. Yʉ́bu Jesucristoi yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaracacʉ. Yʉ toivaicõjeivʉ apecʉre iyoca paperayocare mʉjare, ñʉjevʉre, Jesucristore jʉ aivʉre, ʉ̃i ʉrõpe d̶aivʉre, aru cʉrivʉre ʉ̃́que dajocabevʉva cũinávʉpe. Majepacʉ Jʉ̃menijicʉ, mearo d̶acajacʉrĩ mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Aru torojʉrĩ cʉre d̶ajacʉrĩ mʉjare cãrijimevʉva. Pablo ʉ̃i jẽniaino Jʉ̃menijicʉque Jesúre jʉ aipõevare  DU#Jidʉbecʉva coyʉrejamed̶a Jʉ̃menijicʉi jaboteinoquede. Aru buedejamed̶a maje jabocʉ Jesucristorã máre, jidʉbecʉva. Aru ñame jecʉbedejaimad̶a coyʉyʉre aru bueyʉre máre. Quénoramu. r~|t{zzywwut>svrqNomkjhfdpca`^b[ZYXWWS3RBPONMLKJIH}GyFVECDtCAA'@3?<>=<;O:$9t7643)1/.--1,,P**M(''k&&$#"!!)gN~nq I  H :?IJ 0Nópe d̶aiye jaʉvʉ mʉjare. Nopedeca d̶aicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre iye caipʉcapʉrʉape paiye d̶aicõjeiye pʉeno me bajure. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i coyʉiye báquede yo d̶aicõjeinore, “Yópe mearo d̶acacʉyʉmu yʉ”, arejaquemavʉ máre: “Mipacʉre aru mipacore máre ʉrĩ jʉ ajarã. Que d̶aivʉ baru, me cʉrãjaramu obediʉjʉa ijãravʉi”, arĩ coyʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. 0s~ a0Mʉja, jʉed̶ova, jʉ ajarã me mʉjebʉcʉvare ne coyʉiyede mʉjare, mʉje jʉ aiye boje Jesucristore. 6}e0!Ʉbenita mʉjare máre coyʉivʉ die. Mʉja nomicʉrivʉ, mʉja coapa jecʉjarã mʉjemarepacore. Aru mʉja ʉ̃mʉcʉrivʉ, mʉja coapa pued̶ajarã mʉjemarepacʉre.{|o0 Iye yávaiye Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báque maiyójaevacari majare diede jápiarĩ coreóvajʉrorivʉre jãvetamu iye. Ji dápiaru, iye yávaiye coreóvare d̶aivʉ majare aipe ãrojaene Cristoi cʉede majaque, ʉ̃́re jʉ aivʉque. 9{k0Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede, yópe arĩ: “Que baru caride ácʉ põecʉ jímarepaco bacod̶ó cʉvacʉyʉ, ʉ̃i bʉcʉvare dajocacʉyʉme. Aru jímarepaco cʉvarĩ ṍmaque cũinávʉpetamu Jʉ̃menijicʉi jã́inore”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. #z?0Põecʉ cʉbebi cõenícʉ ʉ̃i bajure. Quénora javateni me cʉcʉbe. Aru cũinábajupe paivʉbu maja Cristoque. Que baru ʉ̃́recabe coreyʉ majare. y0:xm0Ina nomicʉrivʉre coreiye jaʉvʉ némarepacore, ye jaʉbequiyepe aivʉ ṍre, yópe ne coreiyepe ne bajuáre náre coapa. Ñai coreyʉ jímarepacore coreyʉbe ʉ̃i bajure. w0Caiye iyede d̶aibi, cʉvacʉyʉ ʉ̃ jinava majare. Yópe põecʉi cʉvaiyʉepe jímarepaco bacod̶óre meaco bajure, nopedeca Cristo cʉvaiyʉbi majare. Ico pʉrʉbʉocod̶o bojʉyo baju, ye ãmeno cʉbecope, õpedeca barãjáramu maja, Jesucristore jʉ aivʉ máre. Pʉeno meara bajure aru ye ãmeno cʉbevʉre cʉvacʉyʉme Cristo majare, ʉ̃i baju d̶aiye báque boje. v 0Que d̶arejaquemavʉ maje ãmeina teiyede jarʉvarĩ, mead̶acʉyʉ majare aru coavacʉyʉ majare ʉ̃ jinava. Majare, ʉ̃́re jʉ aivʉre, mead̶arĩ joarejaquemavʉ majare maje jʉ aiye báquede aru maje jã́d̶ovaiye báquede Jʉ̃menijicʉre ocoque. Hu 0Mʉja, nomicʉrivʉ, jecʉjarã mʉjemarepacore yópe Cristoi jecʉépe caivʉ majare, ʉ̃́re jʉ aivʉre. Cristo pare ʉcʉ mʉjare, boarĩ́ jarʉvaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i bajure. )tK0Aru majamu ʉ̃i bajupe paivʉ. Que baru yópe maje jʉ aiye jaʉépe Cristore cainʉmʉa, nopedeca ʉ̃mʉcʉcore jʉ aiye jaʉvʉ jímarepacʉre cainʉmʉa. s0Nomicʉcʉ jaboteyʉbe jímarepacore yópe Cristoi jaboteiyepe caivʉ majare, ʉ̃́re jʉ aivʉre. Cristorecabe ñai mead̶ayʉ majare, caivʉ ʉ̃́re jʉ aivʉre. Ʉ̃́vacari maje jabocʉbe, majare d̶aicõjeñʉ. Que baru ʉ̃́tame maje jipobʉpe páyʉ. rr]0Mʉja, ʉ̃mʉcʉrivʉ, jʉ ajarã mʉjemarepacʉre yópe mʉje jʉ aiyepe mʉje jabocʉ Cristore. q!0Pued̶arĩ jápiajarã mʉja mʉje bajumia, mʉje pued̶aiye boje Cristore. Mearo d̶aiye jaʉrõ cʉ̃ramicavʉque aru memeivʉque máre 8pi0Que baru caiye ʉ̃i vaidé d̶aiyede, torojʉede jíjarã majepacʉ Jʉ̃menijicʉre cainʉmʉa maje jabocʉ Jesucristoi parʉéque, mʉje cʉe boje ʉ̃́que cũinávʉpe. Ro0Mʉja que d̶aivʉ baru, torojʉrãjaramu. Que baru coyʉjarã mʉjevʉre iye Salmos ãmicʉeque. Aru mearore jíjarã Jʉ̃menijicʉre yʉriainoque, aru ʉ̃i Espíritu jino yʉriainoque máre. Yʉriajarã mearore jíyede aru Salmore máre maje jabocʉ Cristore. Yópe d̶aivʉ mearore jíyeque yʉriaivʉbu mʉja mʉje ũmei. Jn 0Ũcumejara pacotebeburĩ mʉja. Pacoteivʉ baru, ãmed̶arãjaramu mʉja, mʉje d̶aicõjeme boje mʉje bajure. Quénora mʉjacapũravʉ d̶aicõjejara ñai Espíritu Santore ʉ̃i majiéque. ,mQ0Que baru d̶abejarã coreóvabevʉpe. Quénora me d̶arĩ jã́jara, coreóvarãjivʉ maje jabocʉ Cristoi ʉrõre, mʉje d̶arãjiyepe ayʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe. %lC0Caride ijãravʉcavʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ ʉrarõ ãmene d̶aivʉbu. Que baru cainʉmʉa mʉje oainope Jʉ̃menijicʉre memecaiye jaʉvʉ mʉjare. ukc0Que baru me matʉiyeda d̶ajarã apejĩe mʉje d̶aiyede. D̶abejarã yópe ina coreóvabevʉ, Jʉ̃menijicʉre ãrʉmevʉ, ne d̶aiyepe. Quénora d̶ajarã mʉja yópe ina coreóvaivʉ, Jʉ̃menijicʉre ãrʉrivʉ, ne d̶aiyepe. Wj'0Mʉje coreóvare d̶aiyede náre diena yópe ñeminore pẽoiyepebu. Que baru põeva, yópe arĩ, yʉriaivʉbu diepe paiyede d̶aivʉrã:Mʉ, Jʉ̃menijicʉre coreóvabecʉ, cãñʉpe páyʉ, coedajacʉ, coreóvacʉyʉ ʉ̃́re. Nacajajacʉ yainore jarʉvarĩ. Aru Cristo cʉre d̶acʉyʉme mʉre miad̶ároi, arĩ coyʉivʉbu. i0 Ʉbenita ne d̶aiyede mʉje coreóvare d̶arĩburu yóboi, majinajarama Jʉ̃menijicʉ ãmeina jã́ñʉre ne que d̶aiyede. h{0 Iye ãmene ne d̶aiye põeva ne jã́mene ʉrarõ baju cʉyojetamu die. Que baru ye coyʉiye jaʉbevʉ põevare diena. Lg0 Mʉjacapũravʉ d̶abejarã yópe ina põeva ñeminoi cuivʉpe. Ina ãmenore d̶aivʉbu ñeminocavʉ. Iye ne d̶aiye bojecʉbetamu. Que baru iye ne ãmeina d̶aiyede coreóvare d̶ajarã náre. Yf+0 Me d̶arĩ jã́rajarevʉ, d̶arãjivʉ mearore yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. 9ek0 Que teni meara marajáramu mʉja Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Caino mearore d̶arãjaramu mʉja apevʉ põeva ne jã́iyede. Aru yávaiyede jãvene coyʉrãjaramu mʉja máre. !d;0Mʉjarecabu ñeminoi cuivʉ bácavʉpe javede, mʉje ãmenore d̶are nʉiye báque boje. Ʉbenita caride, mʉje jʉ aiye boje maje jabocʉ Jesucristore, miad̶ároi cuivʉpebu mʉja caride. Que baru mʉjare d̶aiye jaʉvʉ yópe ina miad̶árijãravʉi cuivʉ ne d̶aiyepe. 7ci0Ye d̶abejarã nápe ina ãmenore d̶aivʉpe. b0Jʉ̃menijicʉ jorojĩni jã́ri, ñájine d̶acʉyʉme põevare diepe paiyede d̶aivʉre, ʉ̃́re jʉ abevʉre, ne ãmeno d̶aiye boje. Que baru ñamene jʉjovaicõjemejara mʉja ʉbeni cʉeque, “Ye baju ãmevʉ ñʉje d̶aru ãmenore”, ne aiye. a 0Me majijarã mʉja iyede jãve: Põeva d̶aivʉ baru ãmenore apevʉque némarebʉcʉva ãmevʉque aru põeva ãmeina d̶aivʉ baru ʉ̃mʉva nomivaque aru nomiva ʉ̃mʉvaque, ina põeva nópe d̶aivʉ cʉrãnʉmenajarama Jʉ̃menijicʉque aru Cristoque máre. Ye ne jaboteimara ãmenajarama na. Aru põeva ʉrivʉ baru pʉeno baju ne cʉvaede Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ, pẽpeimarare mearore jívʉpe paivʉbu na. Que baru põeva nápe paivʉbu cʉbenajivʉ Cristoque cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi. $`A0Aru apejĩene máre d̶aiye jaʉbevʉ mʉjare. Que baru coyʉbejarã ãmene cʉyoje tede d̶aiyede. Aru yávabejarã ãrʉmevʉpe máre. Yʉrivʉpeda yávabejarã ãmeina baju yávaiye máre. Meamevʉ diepe paiye yávaiye. Quénora pʉeno baju torojʉede jíjarã Jʉ̃menijicʉre. G_0Majamu Jʉ̃menijicʉi põeva, ʉ̃́re memecaivʉ. Que baru ãmeina d̶aiye jaʉbevʉ majare. Aru ãmeina d̶aiyede apevʉque mʉjemarebʉcʉva ãmevʉque ye dápiabejarã mʉja. Aru mʉja ʉ̃mʉva nomivaque ãmenore d̶aiyʉrĩ dápiabejarã mʉja. Aru mʉja nomiva máre ʉ̃mʉvaque ãmenore d̶aiyʉrĩ dápiabejarã mʉja. Aru mʉje cʉvae pʉeno baju cʉvaiyʉrĩ dápiabejarã mʉja. Caiye diepe paiye mʉje dápiaru, meamenotamu. U^#0Caiye maje d̶aiyede d̶arãjarevʉ maje ʉe boje Jʉ̃menijicʉre aru apevʉre máre. Cristovacari ʉcʉ majare, boarĩ́ jarʉvaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i bajure majare boje. Ʉ̃i nópe d̶aiye báque cojʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre, yópe cojʉépe ʉ̃́re põeva ne cʉvaequede jíye aru ne ãimarare boarĩ́ juarĩ jíye máre. Yópe iye jíye me corajʉvʉ ʉ̃́re mumijʉepe, nopedeca Cristoi yaiye báque majare boje me cojʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre. Yópe Cristoi d̶aiye báquepe ʉrarõ baju ʉ̃i ʉe boje majare, nopedeca ʉrarõ ʉre nʉiye jaʉvʉ majare máre. ] 0Majamu Jʉ̃menijicʉi mára pare ʉ̃i ʉmara. Que baru me d̶arĩ jã́rajarevʉ, d̶arãjivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aiyepe. \0 Quénora cõmaje ãroje jã́ri, cad̶atejarã mʉje bajumia. Aru ãrʉmetejarã apevʉ ne ãmeina d̶aiyede mʉjare yópe Jʉ̃menijicʉvacari ʉ̃i ãrʉmeteiye báquepe mʉje ãmeina teiyede, diede jarʉvarĩ, mʉje cʉe boje Cristoque cũinávʉpe.n[U0Ñájine d̶abejarã põevare mʉje yávaiyeque. Jorojĩmejara náre. Aru jarabejarã náre. Jararĩ cod̶obobobejarã máre. Coyʉbejarã ãmenore caivʉ ne jápiaiyede apevʉi borore. Aru ãmeina dápiabejarã apevʉre máre. :Zm0Chĩore d̶abejarã mʉja ñai Espíritu Santore, Jʉ̃menijicʉ jicʉre. Ʉ̃́recabe jã́d̶ovañʉ majare Jʉ̃menijicʉ jinava. Ñai Espíritu Santoi cʉe boje majaque, majidivʉbu jãve cũinájãravʉ daquijãravʉ baquinóre meara baju jaʉbeda d̶acʉyʉre majare yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Y0Mʉje yávaiyeque ãmeina d̶abejarã apevʉre. Quénora me cad̶atejarã náre dieque. Mʉje yávaiyeque pare jʉ are nʉre d̶ajarã náre Jesucristore. Coyʉjarã me yópe náre jaʉépe. Que d̶arĩ cad̶atenajaramu náre, ina jápiaivʉre mʉjare. tXa0Cũinácʉ mʉjacacʉ ñavacʉcʉ baru, dajocajacʉrĩ ʉ̃i ñavaiyede. Quénora memeicõjejara ʉ̃́re memeino mearore, ʉ̃i bojed̶aquiyepe aivʉ ʉ̃́re jaʉéde aru ʉ̃i cad̶atequiyepe aivʉ ina cõmaje ãrojarivʉre máre. nWU0Mʉje jaraiye boje, jʉjovaicõjemejara ñai abujuvai jabocʉre, ãmenore d̶abenajivʉ mʉje baju. V0Jaraivʉ baru, ãmeina d̶abejarã mʉja mʉje jaraiye boje. Quénora vaidé d̶ajarã mʉje jaraiyede maumena, dijãravʉmareca. _U70Que baru borocʉbejarã mʉja caride. Quénora caivʉ mʉja coapa borotejarã jãvene mʉje baju. Cũináyajubo põeyajubope paivʉbu maja. Cristoque cũinábajupe paivʉbu. Que baru jãve borotejarã mʉja. kTO0D̶ajarã mʉja yópe ina apʉé mamaene cʉvarivʉre d̶aiye jaʉépe. Jʉ̃menijicʉ ʉbi mʉjare cʉrivʉre yópe ʉ̃i cʉepedeca. Que baru cʉre d̶aibi mʉjare apʉé mamaeque aru mamaũmeque máre. Que baru meara májara Jʉ̃menijicʉi jã́inore aru mearo d̶ajarã apevʉ põeva ne jã́inore máre, yópe ʉ̃i yávaiyede jãvene coyʉiyepe. S70Mʉje cʉe boje apʉé mamaeque caride, Jʉ̃menijicʉre oatʉvaicõjejara mʉja, cʉvarãjivʉ mʉje mamaũmene aru mʉje dápiaino mamarore máre. \R10Que d̶aivʉ baru, dajocajarã aipe ãrojae máquede mʉje ãmeina d̶aiyʉeque. D̶are nʉivʉ barejaquémavʉ ãmenore mʉje ãmeina d̶aiyʉe boje. No boje, jʉjovaimaratamu mʉja. Que baru pʉeno ãmenore d̶aivʉ baru aru dajocabevʉ baru mʉje javeque d̶aiye báquede, bíjarãjaramu mʉja coateivʉpe Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ. kQO0¿Jãve jápiabedejacarãrʉ mʉja Jesús ʉ̃i yávaiye méne? ¿Buebedejacarãrʉ mʉja diede? pPY0Nópe ne d̶aiyedeca mʉjacapũravʉ buebedejaquemavʉ Jesucristore jʉ aivʉ ne d̶aiyepe jaʉrõre. +OO0Ye chĩomema ne ãmeina d̶aiye boje, ne dápiaino mearo cʉbe boje. Torojʉrivʉ d̶ad̶ama caino ãmenore. Ʉrarõ baju ãmenore d̶ad̶ama dajocaiyʉbevʉva. HN 0Que baru jápiarĩ coreóvabema na. Iye apʉé mamaene, Jʉ̃menijicʉi cʉvare d̶aiyede ʉ̃ jinare, cʉvabema na. Ʉ̃i yávaiyede jápiaiyʉbema. Que baru Jʉ̃menijicʉre coreóvabema. eMC0Ji cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe, coyʉquijivʉ mʉjare paredeca. D̶abejarã mʉja yópe ina Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ ne d̶aiyepe. Iye ne d̶aiyepe paiyede dajocajarã mʉja. Námu ʉbenina dápiaivʉ. sL_0Ʉ̃i d̶aicõjeiye boje, maja caivʉ d̶arĩ majidivʉbu yópe majare jaʉépe ʉ̃i ʉrõre. Cristoi bajucarõpebu maja coapa. Põecʉ cʉvacʉ baru caiye ʉ̃i bajuquede ã́ri die cʉe jaʉrõi, d̶aquiyepe ayʉ yópe d̶aiye jaʉépe, me cʉbi ñai põecʉ. Quédecabu maje cʉede Cristoque. Cristoi bajure bʉcʉóvaiyepebu, maje d̶aiyede d̶are nʉmuri yópe ʉ̃i majide d̶aiyepe, aru maje cad̶ateiyede apevʉre, náre ʉrĩ. Apʉé mamae jaʉrõ majare, Jesúre jʉ aipõevare K+0Ʉbenita coyʉrãjarevʉ Jesús ʉ̃i yávaiyede jãvene. Maje yópe coyʉiyede jã́d̶ovarajarevʉ maje ʉede maje bajumia, aru náre maje coyʉimarare máre. Que d̶aivʉ baru, Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe d̶are nʉrajaramu maja, maje cʉe boje Cristoque cũinávʉpe. Maja ʉ̃́re jʉ aivʉ caiyajuboa põeyajuboacavʉ ʉ̃i bajupe paivʉbu. Aru ʉ̃́vacari maje jabocʉbe, majare d̶aicõjeñʉ. GJ0Que baru jʉed̶ovape paivʉ maje cʉbenajiyepe ayʉ, Cristo jíbi majare ʉ̃i méne. Jʉed̶ova pʉcaũmea cʉrivʉbu. Napedeca ina Jesúre jʉ aipõeva pʉcaũmea cʉrivʉ baru, oatʉvaivʉbu ne dápiaiyede cainʉmʉa, ape bueiyede jápiaivʉva. Ina bueipõeva borocʉrivʉ me majidivʉbu aipe jʉ are d̶arãjivʉ apevʉre ne borocʉeque. Que baru bʉcʉvape paivʉ barĩjárajarevʉ maje ũmei, jʉjovaimara ãmenajivʉ yópe jʉed̶ovape. I0 Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe pʉeno d̶are nʉrajaramu maja, pʉ maje eaiyeta cʉrãjivʉ cũinátʉrʉ maje jʉ aiyede Jesucristore, Jʉ̃menijicʉi mácʉre, aru cũinátʉrʉ maje coreóvaiyede máre aipe ãrojacʉre ʉ̃́re. Bʉcʉvape paivʉ barãjáramu maja maje ũmei. Que baru bʉojarãjaramu cʉrivʉ Cristo bajupedeca. Aru Jʉ̃menijicʉre jʉ arĩ coreóvarãjaramu maja ye jaʉbeda. "H=0 Que d̶aibi mead̶acʉyʉ caivʉ Jʉ̃menijicʉi põevare, maje memecaivʉ bʉojarãjiyepe ayʉ ʉ̃́re. Que teni pʉeno baju d̶are d̶aibi caiyajuboa põeyajuboacavʉ Jesúre jʉ aipõevare Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe yópe põecʉi baju bʉcʉiyepe. Majamu Cristoi bajupe paivʉ. @Gy0 Ñai Cristorecabe jíyʉ ʉ̃́re jʉ aipõevare majide d̶aiyede, maje mearo d̶aivʉ bʉojarãjiyepe ayʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe. Epeibi apevʉre ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara márajivʉva, aru apevʉre Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva márajivʉva. Epeibi apevʉre ʉ̃i yávaiye méne coyʉipõeva márajivʉva, aru apevʉre ʉ̃́re jʉ aivʉre ne coreipõeva márajivʉva, aru náre bueivʉ márajivʉva máre. ,FQ0 Aru ñai ẽmeñʉ mácʉrecabe mʉri nʉñʉ cojedeca pʉ cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõita, cʉcʉ cainore caride aru cʉcʉyʉ cainore cainʉmʉa máre. 'EG0 ¿“Copaini mʉri nʉrejaquemavʉ ʉ̃mʉi”, Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉi aino mácarõ, aipe aiyʉrõma no? Yópe aiyʉrõmu: Cristo ʉ̃i mʉri nʉquiye jipocai, javede ẽmeñʉ mácʉ ijãravʉi, corejaquemavʉ joborõ jívʉi, yaivʉ bácavʉ ne cʉrõi. "D=0Cristoi que d̶are d̶aiyede, yópe arĩ, Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ javede ʉ̃i yávaiyede:Vaidéjaquemavʉ ʉ̃i mauva mácavʉre. No yóboi, copaini mʉri nʉrejaquemavʉ ʉ̃mʉi. Que baru na obedivʉre, ʉ̃i bʉoimarare, nʉvarejaquemavʉ ʉ̃i yóboi. Que teni ẽmʉriburu yóboi, darorejaquemavʉ põevare ʉ̃i majide d̶aiyede náre, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. C0Majare coapa d̶are d̶aibi Cristo ʉ̃i majide d̶aiye bojecʉbeda. Yópe ʉ̃i ʉrõpe mearore d̶are d̶aibi majare coapa. "B=0Cũinácʉrabe majepacʉ Jʉ̃menijicʉ, maje mearore jímʉ, caivʉ Jesúre jʉ aipõeva majepacʉ. Caivʉ Jesúre jʉ aipõeva maje jabocʉbe ʉ̃. Caivʉ Jesúre jʉ aipõevare memeicõjeimi ʉ̃́re maje d̶aiyeque majare coapa. Aru caivʉ Jesúre jʉ aipõevaque cʉbi ʉ̃. A0Cũinácʉrabe maje jabocʉ Cristo. Cũináenamu iye yávaiye me, maje jʉ aiye. Cũinácʉrabe ñai maje jã́d̶ovaimʉ ocoque. s@_0Cũináyajuborabu maja Jesucristore jʉ aipõeva. Cũinácʉrabe ñai Espíritu Santo. Cũinároramu yo maje napini coreino Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede majare, ʉ̃i cutuimara mácavʉre, maje cʉvarãjiyepe ayʉ diede. p?Y0Ñai Espíritu Santo cãrijimenoque cʉre d̶aibi mʉjare. Cójijovaibi mʉjare cũináyajubocavʉpe cũinátʉrʉ mʉje ũmei. Que baru d̶ajarã caiyede mʉje oainope, mead̶arãjivʉ iye mʉje cʉede cũinátʉrʉ mʉje ũmei. <>q0“¿Meara márica apevʉ pʉeno?” abejarã mʉja. Aru ména mead̶arĩ cad̶atejarã apevʉre. Napijara apevʉre. Aru jorojĩmevʉva náque jã́d̶ovajara mʉje ʉede náre. = -0Caiye iye ji toivaicõjeiyede apecʉre mʉjare dápiarĩ caride, parʉrõreca jẽniaivʉ yʉ, mʉje d̶arãjiyepe ayʉ yópe d̶aiye jaʉépe mʉjare. Yʉ́bu bʉoimʉ ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami jívʉi, ji memecaiye boje Jesucristore. D̶ajarã mʉja yópe Jʉ̃menijicʉ “Que d̶ajarãri” ʉ̃i arĩ dápiaino mácarõpedeca, ʉ̃i cutuiye báquede mʉjare ʉ̃ jina marajiyépe ayʉ. l<Q0Caivʉ põeyajuboacavʉ Jesúre jʉ aivʉ ne cʉe boje aru Jesucristoi cʉe boje máre, mearore jíjarãri caivʉ majepacʉ Jʉ̃menijicʉre dajocabevʉva cainʉmʉa, jã́d̶ovarajivʉ ʉ̃́re meacʉ bajure. Quédecabu.K;0Mearore jíjarãri caivʉ majepacʉ Jʉ̃menijicʉre. Ʉ̃i majié parʉéque ʉrarõ mearo d̶are d̶acaibi majare, maje ʉ̃́re jẽniajʉroe pʉeno aru maje dápiajʉroe pʉeno máre. :0Iye Cristoi ʉede põevare ye jápiarĩ eaivʉ bʉojabenamu maja. Ʉbenita maja coreóvarĩ bʉojabevʉreca caiye ʉ̃i ʉede, jẽniaivʉ yʉ mʉje ʉrarõ coreóvare nʉrajiyepe ayʉ. Ʉ̃i ʉede coreóvarĩ tenanʉrajaramu mʉja yópe Jʉ̃menijicʉ bajupe. 970Que baru mʉja caivʉ, apevʉ Jʉ̃menijicʉi põevaque, coreóvaivʉ bʉojarãjaramu aipe Jʉ̃menijicʉ ʉrarõ meacʉre. Yópe mearo d̶acaiyʉbi ʉ̃ jabovare aru jabova ãmevʉre máre. Cainoa joborõacavʉre mearo d̶acaiyʉbi cainʉmʉa, Cristoi ʉe boje põevare. 8y0Jẽniaivʉ yʉ Cristo cʉcʉyʉre mʉjaque mʉje ũmei. Que d̶acʉyʉme ʉ̃, mʉje jʉ aiye boje ʉ̃́re. Jẽniaivʉ yʉ ʉeque dápiarãjivʉre mʉja aru d̶arãjivʉre caiye mʉje d̶arãjiyede, mʉje ʉe boje apevʉ Jesúre jʉ aipõeva. 70Ʉrarõ mearo bajutamu Jʉ̃menijicʉi parʉé. Que baru jẽniaivʉ yʉ ʉ̃́que, ʉ̃i pʉeno jʉ are nʉre d̶aquiyepe ayʉ mʉjare ʉ̃i majiéque yópe ʉ̃i parʉé cũimépe. Ñai Espíritu Santorecabe pʉeno jʉ are nʉre d̶ayʉ mʉjare ʉ̃i majiéque. U6#0Majepacʉ Jʉ̃menijicʉrecabe cʉed̶ayʉ bácʉ caivʉ cavarõ mearocavʉre aru caivʉ ijãravʉcavʉre máre. Caivʉ náre ne yajuboa coapa epedejaquemavʉ ʉ̃. Que teni népacʉpe páyʉ cʉrĩ, coreóvare d̶aibi náre coapa aipe meacʉ ãrojajʉrocʉre põecʉi pacʉre. Que baru jẽniaivʉ Jʉ̃menijicʉque mʉjare boje. !5;0Mʉja, judíova ãmevʉ, mʉje Jʉ̃menijicʉi põeva teiye boje, majepacʉ Jʉ̃menijicʉre ñʉatutarĩ torojʉede jívʉ yʉ ʉ̃i jã́inore. 24]0 Que baru parʉrõreca jẽniaivʉ mʉjare. Ʉetʉbevʉva chĩomejara mʉja ji ñájiyede ji bueiye báque boje mʉjare. Ji ñájiyede mʉjare boje, mʉjarecabu Cristoi mead̶aimara. Jãve ʉrarõ mearo cad̶ateino cʉvarivʉbu mʉja caride. Pablo ʉ̃i jẽniaino Éfesocavʉre Jʉ̃menijicʉque 83i0 Maje cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe aru maje jʉ aiye boje ʉ̃́re jidʉbevʉva jẽniaivʉbu Jʉ̃menijicʉque. Majidivʉbu jidʉé jaʉbede majare ʉ̃i jã́inore. 270 Que baru Jʉ̃menijicʉ d̶arejaquemavʉ yópe ʉ̃i dápiarĩ d̶aiyʉrõpe, “Que d̶acʉyʉmu” ʉ̃i aino mácarõpedeca, ijãravʉre ʉ̃i cʉed̶aquiye jipocamia. Maje jabocʉ Jesucristoi d̶aiye báque boje, Jʉ̃menijicʉ d̶arejaquemavʉ caiyede ʉ̃i ʉrõpe. ?1w0 Que d̶aibi Jʉ̃menijicʉ caivʉ cõjeivʉre aru parʉrivʉre máre, ángelevare aru abujuvare máre, ne coreóvarãjiyepe ayʉ caride ʉ̃ majicʉre caiyede aru caiye ʉ̃i dápiaiye me matʉiyede. Diede coreóvarãjarama ne jã́iyede Jʉ̃menijicʉi d̶aiyede ʉ̃ jinare caivʉ Jesucristore jʉ aivʉre. 00 Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i dápiainore jã́d̶ovameno mácarõre coreóvare d̶aicõjeimi yʉre põevare cũinátʉrʉra beobecʉva. Ñai cʉed̶ayʉ bácʉ caiye ijãravʉquede yópe ʉ̃i d̶aiyʉepe d̶aibi ʉ̃ ʉ̃i cʉed̶arĩburu yóbore pʉ carita. K/0Yʉrecabu caivʉ ina Jʉ̃menijicʉi põeva ne cãchinocacʉpe páyʉ baju. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ ʉrarõ mearo d̶acaibi yʉre, bueicõjeñʉ mʉja judíova ãmevʉre iye yávaiye méne, mʉje coreóvarãjiyepe ayʉ aipe baju meacʉre ñai Cristore aru aipe ʉrarõ mearo cũiménore d̶acayʉre ʉ̃́re jʉ aivʉre. m.S0Yʉrecabu Jʉ̃menijicʉi beorĩ epeimʉ ʉ̃́re memecacʉyʉva. Ʉ̃i majide d̶aiye bojecʉbeda yʉre, bueyʉbu yʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Majide d̶aibi yʉre ji ũmei ji buequiyepe ayʉ ʉ̃i ʉrarõ majiéque. y-k0Yópebu ʉ̃i dápiaiye báquepe jipocamia: Mʉje jápiaiye boje Jesucristoi yávaiye méne, mʉja judíova ãmevʉ Jʉ̃menijicʉi mead̶aimaramu ñʉja judíovaque. Ñʉjaque jacopʉrãjaramu mʉja caiye iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiyede, ʉ̃i jíquiyede ʉ̃i põevare. Ñʉjaque cũináyajubo põeyajubocavʉbu mʉja. Que baru ñʉjaque mearo d̶acacʉyʉme mʉjare Jʉ̃menijicʉ yópe ʉ̃i aiye báquepe. Caiye iye mʉjetamu, mʉje cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe. Iye ji toivaicõjeiye báquede jã́ivʉ baru coreóvarãjaramu mʉja yʉre me majicʉre Jʉ̃menijicʉi ʉrõre yo jã́d̶ovameno mácarõre jipocamia ʉbenita jã́d̶ovainore caride. Javede ácʉ põecʉre Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovamenejaquemavʉ diede, ʉ̃i dápiarĩ jã́d̶ovame máquede. Que baru javede, “Judíova quévʉratamu Jʉ̃menijicʉi mead̶arãjimara”, arĩ dápiarĩdurejaquemavʉ. Ʉbenita caride ñai Espíritu Santore majide d̶aibi Jʉ̃menijicʉi dápiaiyʉrõre, ñʉja Jesúre jʉ aivʉre ne daroimarare coyʉrãjivʉre Jesús ʉ̃i yávaiye méne aru Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõevare, ʉ̃́re memecaivʉre. ,0Z+-0Jʉ̃menijicʉ majide d̶aibi yʉre ʉ̃i dápiaiye báquede javeita Cristorã, yo jã́d̶ovameno mácarõre jipocamia ʉbenita jã́d̶ovainore caride. Que baru obebecamuaque toivaicõjeivʉ mʉjare diena. f*E0Jãve majidivʉbu mʉja Jʉ̃menijicʉ epeyʉ bácʉre yʉre, ji memecaquiyepe ayʉ ʉ̃́re mʉjare boje, ʉ̃i mearo d̶acaiye bojecʉbeda. Que teni yʉre coyʉre d̶aibi mʉjare iye ʉ̃i mearo d̶acaiye bojecʉbeda. ) 90Mʉja judíova ãmevʉ, mʉje Jʉ̃menijicʉi põeva teiye boje, jẽniaivʉ yʉ ʉ̃́que mʉjare boje. Yʉ, Pablo, bʉoimʉmu ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami jívʉi, ji coyʉiye boje Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Jesucristore memecayʉbu yʉ mʉja judíova ãmevʉre boje. .(U0Que baru mʉja judíova ãmevʉ máre cʉrivʉ ʉ̃́que cũinávʉpe, Jʉ̃menijicʉi cójijovaimaramu caivʉ apevʉ Jesucristore jʉ aipõevaque. Aru ñai Espíritu Santo cʉbi mʉjaque máre. Que teni apevʉ majare jã́ri, Jʉ̃menijicʉre pued̶arĩ jínajarama mearore majare boje.'y0Yópe ñai cʉ̃ramine d̶aipõecʉ caiva cʉ̃ravare ʉ̃i tʉoiyepe ã́roi tʉoiye jaʉrõi, nopedeca Cristorecabe epeyʉ majare ã́roi majare cʉe jaʉrõi. Yópe ñai cʉ̃ramine d̶aipõecʉi vorĩ, cójijovarĩ tʉore nʉiyepe apeva cʉ̃ravare bʉojacʉyʉ diñami ʉ̃i d̶aiñami cʉ̃ramine, nopedeca Cristorecabe ʉ̃́re jʉ are nʉre d̶aivʉ tenajiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉre memecaivʉre. Yópe cʉ̃ramine d̶aipõecʉi mead̶ami cʉ̃ramine d̶aiyepe põeva ne Jʉ̃menijicʉre mearore jínajiñamine, nopedeca Cristorecabe pʉeno meara baju d̶ayʉ ʉ̃́re memecaivʉre, maje cʉe boje ʉ̃́que cũinávʉpe. j&M0Maja Jʉ̃menijicʉi põeva ʉ̃i cʉ̃ramipebu. Cʉ̃ravaque d̶aiñamipebu diñami cʉ̃rami. Ñʉja Jesúre jʉ aivʉ ne daroimara coyʉrãjivʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne aru Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mamarʉmʉre jʉ arejacarã ñʉja Jesucristore. Aru bueni bʉ́rejacarã iye ʉ̃i yávaiye méne. Que baru ñʉjatamu yópe cʉ̃rava Jʉ̃menijicʉi mamarʉmʉ epeivape cʉ̃rami cãchinore. Aru mʉjatamu yópe apeva cʉ̃rava ʉ̃i epeivape ñʉje pʉenora, mʉje jʉ aiye boje ʉ̃́re ñʉjapedeca. Aru Jesucristorecabe yópe cʉ̃ravape cʉ̃ramitõbʉi, parʉriva apeva pʉeno. %0Que baru caride mʉja, judíova ãmevʉ, Jʉ̃menijicʉi põeva ãmevʉpe cʉbevʉ mʉja. Ijãravʉcavʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉpe paivʉ cʉbevʉ mʉja caride. Quénora Jʉ̃menijicʉi põevatamu mʉja. Cavarõ mearocavʉpe paivʉtamu mʉja. 5$c0Cristorecabe jẽniare d̶ayʉ caivʉ majare majepacʉ Jʉ̃menijicʉque. Ʉ̃i yaiye báque boje, cʉre d̶aibi majare ʉ̃́que cũinávʉpe. Ñai Espíritu Santo cũinácʉ cad̶ateibi caivʉ majare, judíovare aru judíova ãmevʉre máre, maje jẽniarajiyepe ayʉ majepacʉ Jʉ̃menijicʉque. Y#+0Que baru darejaquemavʉ, coyʉicõjecʉyʉ iye yávaiye méne põevare cãrijimena cʉre d̶aiyede Jʉ̃menijicʉque. Diede coyʉicõjecʉdaibi mʉjare, judíova ãmevʉre, Jʉ̃menijicʉi põeva ãmevʉ bácavʉre. Aru ñʉjare máre, judíovare, cainʉmʉa Jʉ̃menijicʉi põevare, coyʉicõjecʉdaibi ʉ̃ iye yávaiye méne. *"M0Ñʉja judíovare aru mʉja judíova ãmevʉre máre, Jʉ̃menijicʉ jã́imi majare cũinátʉrʉra boropatebevʉpe. Cristoi yaiye báque boje jocʉcʉjaravena, bʉojarejaquemavʉ ina pʉcayajuboa põeyajuboacavʉ ne maucʉvae báquede ne baju. Que teniburu yóboi, cójijovaibi majare cũináyajubo põeyajubocavʉpe, cãrijimevʉva cʉre d̶aibi majare Jʉ̃menijicʉque ʉ̃i yaiye báque boje jocʉcʉjaravena. t!a0Cristoi yaiye báque boje, coreóvaivʉbu maja bʉojabenajivʉre boropatebevʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore maje d̶arĩduiye boje yópe ʉ̃i d̶aicõjeiyepe ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre. Aru Cristoi ñájicaiye báque boje caivʉre iye d̶aicõjeiyepe d̶abevʉre, coreóvaivʉbu maja Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶abenajimarare, maje d̶abe boje yópe ʉ̃i d̶aicõjeiyepe. Que baru ina pʉcayajuboa põeyajuboacavʉ bácavʉ Jesúre jʉ aivʉre, cũináyajubo mamayajubo põeyajubocavʉre cʉed̶arejaquemavʉ ʉ̃, ne cʉrãjiyepe ayʉ ʉ̃́que cũinávʉpe. Que baru cãrijimenoque cʉvʉ maja caride. u c0Jesucristorecabe cʉre d̶ayʉ majare cãrijimenoque. Javede maucʉvarivʉ barejaquémavʉ maje baju, judíova aru judíova ãmevʉque. Maje baju coateivʉ barejaquémavʉ maja. Ʉbenita Jesucristo ʉ̃i yainoque jarʉvarejaquemavʉ majare coatede d̶aino mácarõre, cʉre d̶acʉyʉ majare yópe cũináyajubopeda, judíovare aru judíova ãmevʉre máre. y0 Ʉbenita caride cʉrivʉbu mʉja Cristoque cũinávʉpe. Mʉja Jʉ̃menijicʉi põevacavʉ ãmenejaquemavʉ javede. Ʉbenita caride cójijovaimaramu ñʉjaque. Que d̶aibi mʉjare Jʉ̃menijicʉ, Jesucristoi jive meiye báque boje ʉ̃i yaiyede. 0 Dinʉmʉ mácarõmiareca cʉrivʉ barejaquémavʉ mʉja Cristore cʉvabevʉva. Jʉ̃menijicʉi põeva ʉ̃i beoimara mácavʉ ãmenejaquemavʉ mʉja. Que baru cʉbevʉ barejaquémavʉ mʉja Jʉ̃menijicʉi põevaque. Jʉ̃menijicʉ “Mearo d̶acacʉyʉmu yʉ mʉjare”, ʉ̃i arĩ coyʉiye báque boje ʉ̃i põevare, “Yʉrecabu mʉje jabocʉ. Aru mʉjarecabu ji jaboteimara”, arĩ coyʉrejaquemavʉ na mácavʉre. Ʉ̃i nópe coyʉiye báquede, ye coyʉbedejaquemavʉ mʉjare. Ijãravʉi cʉrivʉ barejaquémavʉ mʉja Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉva. Que baru, “Ye mead̶aimara ãmenajaramu maja”, arĩ dápiarejaquemavʉ mʉja. kO0 Mʉja, judíova ãmevʉ, dápiajarã aipe mʉje cʉe báquede javede. Mʉje põeteiye báquede ijãravʉi, Jʉ̃menijicʉi põeva ãmenejaquemavʉ mʉja. Ñʉja ʉ̃mʉva judíova buraicõjeivʉ ñʉje cajede, coreóvare d̶arãjivʉ ñʉje baju Jʉ̃menijicʉi põeva, ãmeina jã́rejaquemavʉ mʉja buraicõjemevʉre. “Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉbu”, aivʉ barejaquémavʉ mʉjare. Ʉbenita iye buraiye ʉ̃mʉvai bajure põeva ne d̶aiyedecabu ne bajumia quénora. 8i0 Jʉ̃menijicʉrecabe ñai cʉed̶ayʉ majare. Apʉé mamaeque cʉre d̶aiyʉrejaquemavʉ majare, maje mearo d̶arãjiyepe ayʉ caivʉ põevare cainʉmʉa. Que d̶arejaquemavʉ ʉ̃i cutuiye báque boje majare, maje jʉ arãjiyepe ayʉ Cristore. Jipocamia “D̶ajarãri na mearo matʉiyeda”, arĩ dápiarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ maja cʉrãjivʉrã Cristoque cũinávʉpe. Maje cʉe cãrijimenoque Cristoi d̶aiye báque boje B}0 Ʉbenita mead̶abebi majare maje mearo d̶aiye boje. Maje mearo d̶arĩduiye quĩ́jie bajutamu. Que baru ʉrarõ jaʉrõtamu. Ye mead̶aiye majibevʉ maje bajumia. Quénora Jʉ̃menijicʉ mead̶aibi majare ʉ̃i mearo d̶acaiye bojecʉbeque. Que baru põecʉ cʉbebi “¿Meacʉ bárica yʉ?” arĩ bʉojayʉ. ^50Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiye bojecʉbedecabu ʉ̃i mead̶aiye majare maje ãmeina teiyede jarʉvarĩ, maje jʉ aiye boje ʉ̃́re. Maja mead̶arĩ oabevʉ maje bajumia. Jʉ̃menijicʉrecabe mead̶ayʉ majare. D0Nópe d̶aibi, jã́d̶ovacʉyʉ caivʉ põevare cainʉmʉa pʉeno ʉrarõ mearo ʉ̃i cõmaje ãroje jã́iyede mearo d̶acayʉre bojecʉbeda majare, Cristoque cʉrivʉre cũinávʉpe. _70Maje cʉe boje Cristoque cũinávʉpe, yópe Jʉ̃menijicʉi nacovaimara mácavʉpe yainore jarʉvarĩ cʉrivʉbu maja caride. Aru Jʉ̃menijicʉ jã́imi majare yópe ʉ̃i jaboteimarape, ñai abujuvai jabocʉi bʉobe boje majare caride. Jʉ̃menijicʉ jã́imi majare yópe ʉ̃i dobare d̶aimara mácavʉpe Cristoque cavarõ mearoi. jM0Que baru ʉ̃ jã́ñʉ mácʉvacari majare yaivʉ bácavʉpe paivʉre maje ãmeina teiye boje, apʉre d̶aibi majare apʉé mamaeque yópe ʉ̃i nacovaiye báquepe Cristore yainore jarʉvarĩ. Nopedeca jã́imi majare Cristoque cũinávʉpe. Que baru cʉrivʉbu maja apʉé mamaeque. Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiye bojecʉbedecabu mead̶aiye majare. +0Maja Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶arãjimara majʉrórivʉvacari, pare cõmaje ãroje jã́imi majare ʉ̃, ʉ̃i ʉrarõ baju ʉe boje majare. mS0Javede maja caivʉ, ina Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉpe, cʉrivʉ barejaquémavʉ, ãmeina d̶aivʉ. Maje ãmeina d̶aiyʉepe d̶arĩ, maje baju ʉrõpe d̶arĩ, aru maje ũme dápiaiyepe máre d̶aivʉ barejaquémavʉ maja. Que baru majare Jʉ̃menijicʉ ãmeina jã́ri, ñájine d̶acʉyʉ barejaquémavʉ caivʉ apevʉ põevape maje ãmeina teiye boje. ~u0Dinʉmʉ mácarõre maja cʉrivʉ barejaquémavʉ ãmeina d̶aivʉ yópe ijãravʉcavʉ ne cʉepe ãmeina d̶aivʉ. Maja jʉ aivʉ barejaquémavʉ ñai ãmecʉ, abujuvai jabocʉre. Ʉ̃́recabe bʉoyʉ ina põeva Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉre. ; q0Javede majarecabu yaivʉ bácavʉpe maje ũmei coateimara mácavʉ maja Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ, maje vainí tʉiye báque boje aru maje ãmeina d̶aiyʉe báque boje máre. ^ 70Maje cʉe boje Cristoque, jaʉbevʉ ʉ̃́re. Yópe ʉ̃i majaque cʉcʉ bʉojaiyepe ijãravʉi, bʉojaibi ʉ̃. Nopedeca Cristoi cʉe boje cainore, ijãravʉre aru cavarõ mearore máre, jaboteyʉbe caiyede.0 [0Majepacʉ Jʉ̃menijicʉ epeibi Cristore ne jabocʉva caivʉre. Caivʉ põeyajuboacavʉ Jesúre jʉ aivʉre ijãravʉi, Jʉ̃menijicʉ epeibi ʉ̃́re maje jabocʉva.  0Aru ñai Cristorecabe jaboteyʉ caivʉ jabova pʉeno. Caivʉ cõjeivʉre, parʉrivʉre, pʉrʉcʉvarivʉre, aru jabovare máre pʉeno jaboteyʉbe Cristo, cavarõcavʉre aru joborõcavʉre máre. Que baru caivʉ náre me pued̶aiye jaʉvʉ ʉ̃́re. Quédecabu caride ijãravʉi. Aru quédeca baquiyébu mamajãravʉ, Jʉ̃menijicʉi d̶aquijãravʉi máre, ijãravʉ cũiníburu yóboi. x k0Mʉjarecabu cʉvarivʉ ʉ̃i parʉéde pʉeno ʉrarõ bajure. Iye ʉre parʉé cũiméque Jʉ̃menijicʉ cad̶ateibi majare, caivʉ Jesucristore jʉ aivʉre. Ʉvʉ yʉ mʉja coreóvaivʉre iye mʉje parʉé cʉvaede. Yópe iye Jʉ̃menijicʉi majié parʉéque ʉ̃i nacovaiye báquepe Cristore yainore jarʉvarĩ aru yópe iye ʉ̃i dobare d̶aiye báquepe máre ʉ̃́re ʉ̃i meapũravʉ yebai cavarõ mearoi, quédecabu iye ʉ̃i majié parʉéque. Dieque cad̶ateibi majare Jʉ̃menijicʉ. `@/~F}M|{z yAwvutt s8r2panmkjj'iFhgIfedd8ba_^]b\\9ZY|XWrVTUTTTSRNQQUOOLKrIHGEDlCKA=?a<<9e7H542w10-,,n+)) &&#!ERO OlT@` &Yópe coyʉquijivʉ mʉjare cojedeca maje cʉede Jesucristoque ʉ̃ jinava, d̶aicõjeimara ãmevʉ. Mamacʉ, bʉcʉrĩburu yóboi, cʉvacʉyʉme jípacʉ jiede. Ʉbenita jʉed̶ocʉ cãreja, jabocʉ bacʉyʉ́vacari, yebacacʉpe páyʉ apevʉi cõjeimʉme ʉ̃. &_E&Mʉja Cristo jina mae boje, Abraham mácʉi pãramena bajubu mʉja. Que baru Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acacʉyʉme mʉjare yópe ʉ̃i aiye báquepedeca.O^&Que baru caride ye baju ãmevʉ judío o judío ãmecʉ, yebacacʉ o yebacacʉ ãmecʉ, aru ʉ̃mʉ o nomió máre. Caivʉ cũinátʉrʉpe paivʉbu maja, maje cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe. ]'&Mʉja jã́d̶ovaimara mácavʉ Jesucristoque ocoi cʉrivʉbu ʉ̃́que cũinávʉpe. Que baru caride cʉvʉ mʉja Jesucristope ãrojarivʉ. w\g&Aru caivʉ mʉja Jʉ̃menijicʉi máramu mʉje jʉ aiyeque Jesucristore, ʉ̃́que cʉrĩ cũinávʉpe. @[y&Caride Jʉ̃menijicʉ jã́imi majare, Jesucristore jʉ aivʉre, boropatebevʉpe. Ñʉja Jesucristore coreóvaivʉ, ʉ̃́re jʉ aivʉ, coreimarape ãmevʉtamu iye d̶aicõjeiyeque. Z9&Que baru Jesucristoi daquiye jipocare, caivʉ põeva jʉed̶ova coreimarape paivʉ barejaquémavʉ. Aru Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye ʉ̃i coyʉiye báque Moisés bácʉre majare coreipõecʉpe paiye barejaquémavʉ. Yópe coreipõecʉi coreóvare d̶aiyepe jʉed̶ovare ñájinajivʉre ne mearo d̶abedu, nopedeca iye d̶aicõjeiyeque coreóvarejaquemavʉ ñájinajivʉre, maje ãmeina teiye boje. Nópe barejaquémavʉ pʉ Jesucristoi daiyeta, maje boropatebenajiyepe aiye Jʉ̃menijicʉi jã́inore maje jʉ aiyeque Jesucristore. }Ys&Jesucristoi daquiye jipocare caivʉ põeva d̶aicõjeimarape paivʉ barejaquémavʉ, maje d̶arĩduiye boje yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre. Nópe barejaquémavʉ pʉ Jesucristoi daiyeta. Cristo ʉ̃i daiyede, Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovarejaquemavʉ majare boropatebevʉpe ʉ̃i jã́inore maje jʉ aiyede Jesucristore. X+&Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede, coreóvare d̶acʉyʉ majare caivʉ ijãravʉcavʉ d̶aicõjeimarare ne baju ãmeina d̶aiyʉeque. Que baru põeva ne jʉ aiyede Jesucristore, Jʉ̃menijicʉ jã́imi náre boropatebevʉpe “Yópe mearo d̶acacʉyʉmu”, ʉ̃i aiye báquepedeca. Aru ina põeva jʉ aivʉ Jesucristore quévʉrabu Jʉ̃menijicʉi jã́imara boropatebevʉpe. tWa&¿Jʉ̃menijicʉ bojecʉbede d̶arejaquemari iye “Yópe mearo d̶acacʉyʉmu”, ʉ̃i ávaiye báquede Abraham mácʉre ʉ̃i d̶aicõjeiyeque, ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre? ¡Bi, ye que ãmevʉ! ¡Aipinʉmʉ vaibéjarõri nópe! Jʉ̃menijicʉ ye jã́mecʉbe põevare boropatebevʉpe maje d̶aiye boje yópe ʉ̃i d̶aicõjeiyepe. Maja ye mearore d̶aiye majibevʉ, Jʉ̃menijicʉi cʉre d̶aquiyepe aivʉ majare jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. Cainʉmʉa maje mearo d̶aiye jaʉvʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Que baru d̶aicõjeiyepe d̶arĩduivʉvacari, caivʉ põeva eabenajarama jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. Ye boropatebevʉ bʉojabenajaramu maja Jʉ̃menijicʉi jã́inore maje mearo d̶aiyʉrĩduiyeque. V7&Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ coyʉbedejaquemavʉ “Yópe mearo d̶acacʉyʉmu”, ʉ̃i aiyede Abraham mácʉre apecʉque. Quénora Jʉ̃menijicʉvacari cũinácʉra coyʉrejaquemavʉ diede ʉ̃ mácʉre apecʉi cʉbeda. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i d̶aiyʉrõ iye ʉ̃i d̶aicõjeiyeque DU&Jãve Jʉ̃menijicʉ coyʉrejaquemavʉ ʉ̃i d̶aicõjeiyede Moisés bácʉre, “Yópe ji d̶aicõjeiyepe d̶ajarã mʉja”, arĩduyʉ judíovare. Jʉ̃menijicʉ coyʉrejaquemavʉ diede, põeva ne coreóvarãjiyepe ayʉ vainí tʉivʉre ne ãmeina teiye boje. Abraham mácʉi pãramenacacʉ Jesucristoi daiyede, iye d̶aicõjeiyepe d̶aiye cũinéjaquemavʉ. Que baru Jesucristoi daiyede, Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acarejaquemavʉ põevare yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. Iye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede Jʉ̃menijicʉ yávarejaquemavʉ ángelevare. Aru na yávarejaquemavʉ Moisés bácʉre. Aru ʉ̃ mácʉ toivarejaquemavʉ diede, põeva ne majinajiyepe ayʉ. Que teni Jʉ̃menijicʉ coreóvare d̶arejaquemavʉ põevare ʉ̃i d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiyeque apevʉre, ina ángelevare aru Moisés bácʉre máre. T&Põevai boropatebeni bʉojaru Jʉ̃menijicʉi jã́inore ne d̶aiyeque yópe iye d̶aicõjeiyepe Moisés bácʉi toivaiye báquede, Jʉ̃menijicʉ “Yópe mearo d̶acacʉyʉmu põevare”, ʉ̃i aiye báque bojecʉbejebu. Ʉbenita põeva boropatebevʉ bʉojabema ne d̶arĩduiyeque yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe. Que baru Jʉ̃menijicʉ “Yópe mearo d̶acacʉyʉmu põevare”, ʉ̃i aiye báque bojecʉvʉ. Aru Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acayʉ põevare, jã́imi náre boropatebevʉpe yópe ʉ̃i aiye báquepedeca Abraham mácʉre: “Caivʉ põeva yʉre jʉ aivʉre yópe mi jʉ aiyepe yʉre mearo d̶acacʉyʉmu yʉ”, arejaquemavʉ. 0SY&Ji coyʉiyede mʉjare yópe aiyʉrõtamu: “Yópe d̶arãjaramu maja”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ Abraham mácʉre. Aru que arĩburu yóboi, Jʉ̃menijicʉ “Jãve d̶acʉyʉmu yʉ yópe ji aiye báquepedeca mʉre”, arejaquemavʉ Abraham mácʉre. Que baru Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i aiye báquede cuatrocientos treinta paiʉjʉa jipocai ye jarʉvabedejaquemavʉ aru oatʉvabedejaquemavʉ ʉ̃i d̶aicõjeiyeque, Moisés bácʉi toivaiye báqueque cuatrocientos treinta paiʉjʉa yóboi. Jãve Jʉ̃menijicʉ d̶aibi yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. R&Jʉ̃menijicʉ “Yópe mearo d̶acacʉyʉmu yʉ mʉjare”, ávarejaquemavʉ Abraham mácʉre aru ʉ̃i pãramenacacʉ bacʉyʉ́re máre. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ toivaicõjemenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede “mipãramena márajivʉ”, obedivʉ ainore. Quénora toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede “mipãramenacacʉ bacʉyʉ́”, cũinácʉ ainore. Aru Cristorecabe ñai cũinácʉ. Q7&Mʉja, jívʉ, caride coyʉquijivʉ mʉjare maja põeva maje d̶arĩ cõmajiyena mʉje coreóvarãjiyepe ayʉ. Pʉcarã ʉ̃mʉva “Yópe d̶arĩ memenajare”, ne arĩ toivaru ne ãmiáre diena, ñame bʉojabebi jarʉvayʉ aru oatʉvayʉ diede, ina ʉ̃mʉva ne jʉ abedu. Quédeca Jʉ̃menijicʉ “Yópe d̶arãjare”, ʉ̃i aiye báquede ñame bʉojabebi jarʉvayʉ aru oatʉvayʉ diede máre. oPW&Cristo ñájiñʉ yaicárejaquemavʉ mʉja judíova ãmevʉre boje máre, mʉje cʉvarãjiyepe ayʉ iye mearo d̶acaiyede, yópe Jʉ̃menijicʉ “Mearo d̶acacʉyʉmu yʉ mʉjare”, ʉ̃i aiye báquepedeca Abraham mácʉre, aru maje copʉ etarãjiyepe ayʉ ñai Espíritu Santore yópe Jʉ̃menijicʉ “Cad̶ateyʉre darocʉyʉmu yʉ mʉjare”, ʉ̃i aiye báquepedeca. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i coyʉino “Yópe mearo d̶acacʉyʉmu” ʉ̃i coyʉquiye jipocare ʉ̃i d̶aicõjeiyede KO& Ʉbenita Cristorecabe cad̶ateyʉ bácʉ majare. Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶aiye jaʉrĩdurejaquemavʉ majare, maje d̶abe boje caiyede yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe. Ʉbenita Cristovacari ñájicarejaquemavʉ yaiyʉ́, ne pẽvaimʉ mácʉ jocʉcʉjaravena, majare boje. Que teni bojed̶arejaquemavʉ maje vainí tʉiyede, maje ñájimenajiyepe ayʉ maje baju ãmeina teiye boje. Coreóvaivʉbu maja jãvene Cristoi ñájicaiye báquede jocʉcʉjaravena majare boje. Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ, yópe arĩ, ʉ̃i yávaiyede: “Caivʉ ina ne pẽvaimara jocʉcʉrã Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶aimaramu na, ne ãmeina teiye boje”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. &NE& Ñai Jʉ̃menijicʉre jʉ ayʉ, “Jʉ̃menijicʉrecabe boropatebede d̶acʉyʉ yʉre”, aibi. Ʉbenita ñai d̶arĩduyʉ yópe iye d̶aicõjeiyede Moisés bácʉi toivaiye báquepe, “Yʉrecabu boropatebede d̶acʉyʉ ji bajure ji d̶aiyeque iye d̶aicõjeiyede”, arĩduibi. Ʉbenita ʉ̃́recabe boropatecʉyʉ, ʉ̃i d̶arĩ bʉojabe boje caiye iyede. Coreóvaivʉbu maja die jãvene, Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báque boje, yópe arĩ, ʉ̃i yávaiyede: “Ñai d̶arĩ bʉojayʉ caiye iye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede cʉcʉyʉme ʉ̃ aru coatede d̶abemʉ macʉyʉ́me ʉ̃ Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. pMY& Aru coreóvaivʉbu maja iyede: Põecʉ cʉbebi boropatebecʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore, ʉ̃i d̶aiye boje yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede Moisés bácʉi toivaiye báquepe. Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báque boje, yópe arĩ, ʉ̃i yávaiyede: “Ina Jʉ̃menijicʉi boropatebede d̶aimara mácavʉ, ne jʉ aiye boje ʉ̃́re, apʉrãjivʉbu cainʉmʉa. Que baru coatede d̶abemara márajivʉbu na Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. RL& Caivʉ ina põeva d̶aiyʉrĩduivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede Moisés bácʉi toivaiye báquepe Jʉ̃menijicʉi jã́quiyepe arĩduivʉ náre boropatebevʉpe, jãve Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶aimara marajárama na, ne ãmeina teiye boje. Coreóvaivʉbu maja die jãvene, Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báque boje, yópe arĩ, ʉ̃i yávaiyede: “Ácʉ põecʉ d̶abecʉ baru cainʉmʉa yópe caiye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede Moiséi toivaiye báquepe, jãve ñájicʉyʉme ʉ̃, ʉ̃i vainí tʉiye boje diede”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. mKS& Abraham mácʉi jʉ aiye boje Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃ mearo d̶acarejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. Que baru Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acaibi caivʉ põeva jʉ aivʉre ʉ̃́re yópe ʉ̃i mearo d̶acaiye báquepedeca Abraham mácʉre. J&Javede Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede, põeva ne coreóvarãjiyepe ayʉ boropatebede d̶acʉyʉ ʉ̃i jã́inore ina judíova ãmevʉre ne jʉ aiyeque ʉ̃́re. Jʉ̃menijicʉ coyʉrejaquemavʉ Abraham mácʉre mearo d̶acacʉyʉre ʉ̃ mácʉre ʉ̃i mearo d̶acaquiye jipocai yópe arĩ: “Mʉ jʉ aivʉ yʉre. Que baru mʉre ji mearo d̶acaiye báquepedeca ijãravʉcavʉ apevʉ, caivʉ yʉre jʉ aivʉre máre, mearo d̶acacʉyʉmu yʉ”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. I&Que baru coreóvaiye jaʉvʉ mʉjare iyede: Ina põeva jʉ aivʉ Jʉ̃menijicʉre, nárecabu Abraham mácʉi pãramena baju. {Ho&Aru caride dápiajarã Abraham mácʉre. Yópe arĩ, Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede: “Abraham jʉ arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi d̶aquiyede yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. Que baru Jʉ̃menijicʉ coyʉrejaquemavʉ ʉ̃́re, ‘Boropatebecʉbu mʉ ji jã́inore’, ʉ̃i jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. QG&Jʉ̃menijicʉ jãve darobebi mʉjare ʉ̃i Espíritu Santore aru d̶abebi põeva ne d̶arĩ majibede mʉje jẽneboi, mʉje d̶aiye boje yópe ʉ̃i d̶aicõjeiyede Moisés bácʉi toivaiye báquepe. Quénora jãve daroibi ʉ̃́re aru d̶aibi diede mʉje jẽneboi, mʉje jápiarĩ jʉ aiye boje Jesús ʉ̃i yávaiye méne. F&¿Caiye iye vaiye báque bojecʉbedi mʉjare? Jãve dápiarĩ coreóvad̶avʉ̃ aipino bojecʉede iye mʉjare vaiye báquede. eEC&Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santo apʉre d̶arĩ bʉ́quemavʉ mʉjare mamaũmene. Que baru bʉojaiyʉe jaʉbevʉ mʉjare iye mʉje cʉvaede mamaũmene mʉje majiéqueda. Nópe d̶aivʉ baru, ãrʉmevʉpe d̶ajebu mʉja. D1&Que baru mʉje jʉ aiyede iye yávaiyede jãvene, ji coyʉiye báquede mʉjare, dajocaivʉbuya mʉja. Quénora ʉbenina dápiarĩ bʉ́yavʉ̃ boropateni bʉojaivʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore mʉje d̶aiyeque yópe iye d̶aicõjeiyepe Moisés bácʉi toivaiye báquede. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ jãve darobedejaquemavʉ majare ʉ̃i Espíritu Santore maje d̶aiye boje yópe ʉ̃i d̶aicõjeiyede Moisés bácʉi toivaiye báquepe. Quénora jãve darorejaquemavʉ ʉ̃́re maje jápiarĩ jʉ aiye boje Jesús ʉ̃i yávaiye méne. C &Mʉja, Galacia ãmicʉrijoborõcavʉ Jesúre jʉ aivʉ, ãrʉmevʉpe nurié dápiabevʉ mʉja. Mʉje jã́iyede nurié coyʉcacʉ mʉjare Jesucristoi yaiye báquede ne pẽvaimʉre jocʉcʉjaravena maje ãmeina teiye boje. Ʉbenita mʉjamu apevʉ ne jʉjovaimara. VB%&Que baru jarʉvabevʉ yʉ Jʉ̃menijicʉi jíye bojecʉbede ʉ̃i me boje, iye Jesucristoi mearo d̶acaiyede yʉre, ji d̶arĩduiyeque yópe Moisés bácʉi d̶aicõjeiyepe. Jʉ̃menijicʉi jã́ru põevare boropatebevʉpe ne d̶aiyede yópe ʉ̃i d̶aicõjeiyepe, Jesucristoi yaino mácarõ jaʉbejebu. Yaijébu ʉ̃ ʉbenina.A'&Maje jabocʉ Jesucristo yaiyʉ́ bácʉ jocʉcʉjaravena oatʉvarejaquemavʉ ji ãmene. Que baru caride jipocai ji cʉe báquepe ãmevʉ yʉ. Cristo cʉcʉ yʉ́que d̶are d̶aibi yópe ʉ̃i ʉrõpe. Que baru javede ji d̶aiye báquepe d̶abevʉ cojedeca. Quénora d̶aivʉ Cristo jiede. Ji ãmeina teiye boje, yaidéjaquemavʉ. Que baru ʉ̃́re jʉ arĩ, ʉ̃i d̶aicõjeiyede d̶ayʉtamu yʉ. (@I&Aru javede Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre d̶arĩdurejacacʉ yʉ, boropatebecʉyʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Ʉbenita nópe d̶arĩduyʉvacari, cainʉmʉa boropateyʉpe barejacácʉ. Ʉbenita caride ji cʉede Jesucristoque cũinávʉpe, boropatebecʉtamu yʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Que baru caride Moisés bácʉi d̶aicõjeiye báquede quénora d̶abecʉtamu yʉ. ?&Que baru yópe bueyʉbu yʉ: “Põevare boropatebevʉpe Jʉ̃menijicʉi jã́quiyepe aivʉ, ne jʉ aiye Jesucristore jaʉvʉ náre”, arĩ bueyʉbu. Ʉbenita, “Mʉje me cʉrãjiyepe aivʉ Jʉ̃menijicʉque, d̶aiye jaʉvʉ mʉjare yópe Moisés bácʉi d̶aicõjeiyepe”, abevʉ yʉ mʉjare. Aru nópe cõjeñʉ maru, vainí tʉjebu yʉ Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede. >+&Que baru ñʉja napini coreivʉ Jʉ̃menijicʉi jã́iyede ñʉjare boropatebevʉpe ñʉje jʉ aiye boje Jesucristore, dajocad̶avʉ̃ ñʉje d̶aiyʉrĩduiyede yópe Moisés bácʉi d̶aicõjeiye báquepe. Aru apevʉ ne jã́iyede ñʉja nópe teivʉre, “Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede vainí tʉivʉbu na yópe judíova ãmevʉpe”, arãjichʉma na. Aru, “Cristo vainí tʉre d̶aibi põevare Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede jarʉvarĩ”, arãjichʉma na. ¡Aipinʉmʉa nópe abejarãri! Ne que aru jãve ãmevʉtamu. &=E&Ʉbenita põecʉ cʉbebi Jʉ̃menijicʉ “Boropatebevʉ mʉ ji jã́inore”, ʉ̃i aimʉ, ʉ̃i d̶aiye boje yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede Moisés bácʉi toivaiye báquepe. Quénora Jʉ̃menijicʉ “Boropatebevʉ mʉja ji jã́inore”, aibi põevare ne jʉ aiyede Jesucristore. Diede me majidivʉbu ñʉja judíova Jesúre jʉ aivʉ. Aru ñʉja judíovavacari jʉ aivʉbu Jesucristore, Jʉ̃menijicʉ “Boropatebevʉ mʉja ji jã́inore”, ʉ̃i aquiyepe aivʉ d̶abevʉva yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede Moisés bácʉi toivaiye báquepe. Que baru põeva cʉbema boropatebevʉpe Jʉ̃menijicʉi jã́imara, ne d̶aiye boje yópe d̶aicõjeiyepe. f<E&Põetedejacarã ñʉja judíova. Que baru judíova bajubu ñʉja. “Judíova ãmevʉ ãmeina teivʉbu ne cʉvabe boje Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede Moisés bácʉi toivaiye báquede”, arĩ dápiaivʉbu ñʉja. d;A&Ji jã́inore ne nópe d̶aiyede ye ʉbetecacʉ yʉ. Que baru yópe arĩ, coyʉcacʉ Pedrore caivʉ ne jápiainoi: “Mʉ́vacari judíotamu. Ʉbenita d̶abevʉ mʉ judíova ne d̶aiyepe. Quénora d̶aivʉ mʉ judíova ãmevʉ ne d̶aiyepe. Que baru, ¿aipe teni d̶are d̶aiyʉrĩduyʉrʉ̃ mʉ ina judíova ãmevʉre judíova ne d̶aiyepe? Mi dajocaiye boje náre, na yóvaiyʉrivʉ baru mʉre, d̶aiye jaʉjebu náre judíovape. Que baru meamevʉ mi d̶are d̶aiyʉrĩduiye náre”, acacʉ yʉ Pedrore. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i mead̶aino judíovare aru judíova ãmevʉre máre ne jʉ aiyede Cristore X:)& Pedro majicʉvacari Jʉ̃menijicʉ me jã́ñʉre Jesúre jʉ aipõeva judíova ãmevʉre, aru majicʉvacari coateiye jaʉbenore ina Jesúre jʉ aipõevacavʉ judíova ãmevʉre jarʉvarĩ, coateame ʉ̃i bajuma. Aru apevʉ Jesúre jʉ aipõevacavʉ judíova máre, ʉ̃́pe d̶arĩ bʉima. Que teni na máre majidivʉvacari coateiye jaʉbenore Jesúre jʉ aipõevacavʉ judíova ãmevʉre jarʉvarĩ, coateima ne bajumia. Aru Bernabé máre náque nʉame ʉ̃. 9 & Mamarʉmʉre Pedro mearo d̶ayʉ bateáme. Ãñʉ mateáme ina Jesúre jʉ aipõevacavʉ judíova ãmevʉque. Ʉbenita apejãravʉa vainíburu yóboi, apevʉ ʉ̃mʉva, Santiagoi daroimara mácavʉ, ne edaiyede Antioquíai, Pedro yóvabeteame ina Jesúre jʉ aipõevacavʉ judíova ãmevʉre. Dajocame ʉ̃i ãiyede náque. Aru coateni bʉame ʉ̃i baju náre jarʉvarĩ. Nópe d̶áme ʉ̃i jidʉé boje ina edaivʉ bácavʉ ne buraicõjeiyʉe boje caivʉ Jesúre jʉ aipõeva ʉ̃mʉvare ne cajede judíovape. 83& Ʉbenita ji cʉede Antioquía ãmicʉriĩmaroi, Pedro edame noi Jesúre jʉ aipõevai cójijiñami. Apejãravʉa vainíburu yóboi, ãmeina d̶áme ʉ̃. Dinʉmʉ yávacacʉ yʉ ʉ̃́re copʉ Jesúre jʉ aipõeva ne jápiainoi, ʉ̃i ména d̶abe boje ʉ̃i d̶aiyede. 7'& Que aiyede, cũináro apejĩnore ina jabova coyʉima ñʉjare. Jẽniaima ñʉje dajocabenajiyepe aivʉ ñʉje cad̶ateiyede ina cõmaje ãrojarivʉre. Aru yʉ́capũravʉ pare cad̶atede nʉiyʉcʉ batecácʉ náre. Pablo ʉ̃i yávarĩ mead̶aino Pedrore Antioquíai j6M& Que baru ina Jesúre jʉ aipõevai jabova parʉrivʉ põeva ne jã́iyede; Santiago, Pedro, aru Juan máre; coreóvaima dinʉmʉre Jʉ̃menijicʉ yʉre memecare d̶ayʉre ʉ̃́re, ʉ̃i mearo d̶acaiye boje bojecʉbeda. Que baru caivʉ ñʉja, ina yóbecʉrã aru yʉ Bernabémaque, pʉrʉjẽcarã ñʉje baju, jã́d̶ovarajivʉ ne jʉ aiyede ñʉje memecaiyede Jʉ̃menijicʉre. Que teni ñʉje ũme cũinátʉrʉ, “Pablo Bernabémaque buenajarama Jesús ʉ̃i yávaiye méne judíova ãmevʉre. Aru Santiago, Pedro, aru Juan máre buenajarama Jesús ʉ̃i yávaiye méne judíovare”, acarã ñʉja. c5?&Aru Jʉ̃menijicʉvacari epedejaquemavʉ yʉre Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimʉ judíova ãmevʉre, yópe ʉ̃i epeiye báquepe Pedrore Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimʉ judíovare. 4'&Oatʉvaicõjemeteima yʉre ji bueiyede. Quénora, “Jãve coreóvaivʉbu caride”, aima na. “Jʉ̃menijicʉi epeimʉmu mʉ, bueyʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne judíova ãmevʉre yópe ʉ̃i epeiye báquepe Pedrore bueyʉ diede judíovare”, aima yʉre ina jabova. w3g&Aru ina Jesúre jʉ aipõevai jabovavacari jʉ arĩ ñʉjare, ye apejĩene oatʉvaicõjemeteima ji bueiyede Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Ina jabovabu Jesúre jʉ aivʉ ne aimara parʉrivʉ, ne cʉe báque boje Jesúque. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉvacari jã́imi caivʉ põevare cũinátʉrʉ. Que baru ye baju ãmevʉ yʉre ina jabova ne parʉé põeva ne jã́iyede. 21&Ʉbenita ñʉjacapũravʉ ye d̶abetecarã yópe ne ʉrõpe. Ñʉja d̶aivʉ baru yópe ne ʉrõpe, buebejebu iye yávaiye méne jãvene, Jesucristoi mead̶aiyede majare. Que baru d̶abetecarã yópe ne d̶aicõjeniduiyepe, oatʉvabenajivʉ Jesús ʉ̃i yávaiyede jãvene. 1/&Aru apevʉ põeva buraicõjeiyʉrĩduquemavʉ ji yóvaimʉ Titore ʉ̃i cajede judíovape, ʉ̃i bʉcʉva judíova ãmevʉreca. Ʉbenita ina jabova ye buraicõjemeteima ʉ̃́re. Ina buraicõjeiyʉrĩduivʉ Jesúre jʉ aivʉpe teivʉ yavenina darĩ cójijima ñʉjaque, majinajivʉ aipe ñʉje d̶aiyede. Boro coyʉrĩ ad̶aiyʉrĩduima ñʉjare, ñʉje d̶abe boje caiye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede, ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre. Caiye diede d̶aiye jaʉbevʉ ñʉjare caride, ñʉje cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe, ʉ̃i boropatebede d̶aiye boje majare Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Ʉbenita nácapũravʉ yebacavʉpe tede d̶aiyʉrĩduima ñʉjare, “D̶ajarã caiye iye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre”, ne ainoque. 0&/!&Nʉcacʉ yʉ Jʉ̃menijicʉi jã́d̶ovaiye boje nʉiye jaʉrõre yʉre noi. “Ji bueiye báque, aru caride ji bueiye, põevare ʉbenina bíjaquijichʉvʉ, jabova ne ʉbedu ji bueiyede”, arĩ dápiacacʉ yʉ ji baju. Que baru cójijicacʉ yʉ Jesúre jʉ aipõevai jabovaque, coyʉcʉyʉ náre Jesús ʉ̃i yávaiye méne ji bueiyede judíova ãmevʉre, majicʉyʉ méne o ãmene ji bueiye. . &Catorce paiʉjʉa vainíburu yóboi, nʉcacʉ yʉ cojedeca Jerusalẽ́i. Bernabé yóvame yʉre. Aru nʉvacarã Titore máre. j- O&Que baru mearore jídejaquemavʉ na Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i mearo d̶are d̶aiye boje yʉre.7, i&Quénora jápiarejaquemavʉ ji borore, yópe aiyede: “Ñai cujurĩ boarĩ́ ñájine d̶ayʉ bácʉ Jesúre jʉ aipõevare javede, ne dajocarãjiyepe arĩduyʉ ne jʉ aiyede Jesúre, caride coyʉyʉbe Jesús ʉ̃i yávaiye méne, põeva ne jʉ arãjiyepe ayʉ ʉ̃́re”, arejaimad̶a náre yʉrã. +  &Ina Jesúre jʉ aipõeva cójijivaivʉ ĩmaroa coapa Judea ãmicʉrijoborõcavʉ jã́menejaquemavʉ yʉre cãreja dinʉmʉre. u* e&Aru ji nʉriburu yóboi Jerusalẽ́ne jocarĩ, nʉrejacacʉ yʉ Siria aru Cilicia ãmicʉrijoborõai. j) O&Iye ji coyʉiye jãvetamu. Borocʉbecʉva coyʉivʉ yʉ diede mʉjare Jʉ̃menijicʉi jã́inoi. 4( c&Aru apevʉ ina Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarare jã́menejacacʉ yʉ dinʉmʉre. Quénora jã́rejacacʉ yʉ ñai Santiagore, maje jabocʉi yócʉre. ' 7&Ʉbenita yóbecʉriʉjʉa vainíburu yóboita, nʉrejacacʉ yʉ Jerusalẽ́i, Pedrore jã́cʉñʉ. Cʉrejacacʉ ʉ̃́que pʉcasumana bajura. & /&Cũiná Jerusalén ãmicʉriĩmaroi jã́cʉnʉmenejacacʉ yʉ ina ji jipocai Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarare, buecʉyʉ náque. Quénora cũiná nʉrejacacʉ yʉ Arabia ãmicʉrijoborõi, copaidacʉyʉ cojedeca nore jocarĩ Damasco ãmicʉriĩmaroi. % &Coreóvare d̶arejaquemavʉ yʉre mamacʉre, Jesucristore, ji coyʉquiyepe ayʉ ʉ̃i yávaiye méne ina judíova ãmevʉre. Que baru Jʉ̃menijicʉi coreóvare d̶arĩburu yóboi yʉre mamacʉre, ñamene jẽniari jã́menejacacʉ aipe d̶aiye jaʉrõre yʉre. s$ a&Ʉbenita nópe d̶ayʉ bácʉreca, Jʉ̃menijicʉcapũravʉ yópe d̶acarejaquemavʉ yʉre. Beorejaquemavʉ yʉre ji põetequiye jipocamia. Aru cuturejaquemavʉ yʉre, ʉ̃i pare ʉe boje põevare, ji memequiyepe ayʉ ʉ̃́que. ># w&Aru ji mearore jíye báquede Jʉ̃menijicʉre yópe caivʉ judíovape, d̶are nʉrejacacʉ yʉ apevʉ judíova pʉeno, ina põeteivʉ bácavʉre yʉ́que. Que baru ne pʉeno jʉ arĩ, d̶are cuyʉ barejacácʉ iye d̶aicõjeiyede ñʉjeñecuva mácavʉ ne bueiye báquede némarare aru népãramenare máre. w" i& Javede mʉjavacari jápiad̶avʉ̃ ji borore, ji d̶aiye báquede yópe caivʉ judíovape, ji jʉ aquiye jipocamia Jʉ̃menijicʉre. Jʉ̃menijicʉi põeva Jesúre jʉ aivʉre cujurĩ, boarĩ́, ñájine d̶ayʉ barejacácʉ yʉ cõmaje ãroje jã́mecʉva. Coavaiyʉrĩduyʉ barejacácʉ yʉ ne cójijiyede, ne dajocarãjiyepe arĩduyʉ ne jʉ aiyede Jesúre. ! 3& Põecʉ cʉbebi coyʉyʉ bácʉ yʉre diede. Aru põecʉ cʉbebi bueyʉ bácʉ yʉre diede. Quénora Jesucristovacari coreóvare d̶arejame yʉre.   & Mʉja, jívʉ, ʉvʉ yʉ mʉje coreóvaiyede iye Jesús ʉ̃i yávaiye méne ji coyʉiyede põeva ne dápiaiye ãmene. w i& Ji nópe coyʉiye boje, coreóvaivʉbu mʉja jãve põeva ne me jã́iyede vobecʉre. Quénora jãve voyʉbu Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i me jã́iyede yʉre. Jãve buebevʉ yópe põeva ne ʉrõpe. Quénora bueivʉ Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Yʉ bueyʉ baru põeva ne ʉrõpe, memecabejebu Cristore. Pablo ʉ̃i coyʉino Jesúi coyʉicõjeiyede ʉ̃́re ʉ̃i yávaiye méne  /& Javede coyʉcacʉ mʉjare diede. Aru caride máre coyʉyʉbu diede mʉjare, Jesucristore jʉ aivʉre, cojedeca: Ácʉ põecʉi coyʉru mʉjare ape yávaiyede, iye Cristoi yávaiye méne jarʉvarĩ, Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶acʉyʉme ʉ̃́re toabo cũiméboi cainʉmʉa. Q &Ʉbenita ácʉ põecʉi coyʉru mʉjare ape yávaiyede iye yávaiye méne ñʉje mʉjare mamarʉmʉre coyʉiye báquede jarʉvarĩ, aru “Coyʉyʉbu mʉjare Cristoi yávaiye méne” ʉ̃i aru ʉbenina, Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶ajacʉrĩ ʉ̃́re toabo cũiméboi cainʉmʉa. Ye baju ãmevʉ yʉ́vacari ji coyʉru o ángele cũinácʉ Jʉ̃menijicʉi cʉrõcacʉvacari ʉ̃i coyʉru ape yávaiyede, ñájine d̶ajacʉrĩ Jʉ̃menijicʉ ñʉjare máre.  1&Ʉbenita ape yávaiye me cʉbevʉ. Cũinároramu cʉvʉ: Jesucristo majare mead̶ayʉbe. Coyʉyʉbu mʉjare diede, apevʉ põeva ne bueiye boje apeno bueinore. Que teni cãrijovaivʉbuya mʉjare. Aru oatʉvaiyʉrĩduivʉbuya iye yávaiye méne, Cristoi mead̶aiyede majare. E &Cuecumari jã́ivʉ yʉ mʉje d̶aiyede. Maumejiena dajocaivʉbuya mʉja Jʉ̃menijicʉre, ñai cutuyʉ bácʉre mʉjare ʉ̃ jina márajivʉva Cristoi mearo d̶acaiye báquede mʉjare ʉ̃i yaiyede majare boje. Ʉ̃́re dajocarĩ, jʉ aivʉbuya mʉja ape yávaiyede, Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne jarʉvarĩ.  {&Que baru mearore jínajarevʉ Jʉ̃menijicʉre cainʉmʉa. Quédecabu. Cũinárora Jʉ̃menijicʉi mead̶aino põevare  3&Jesucristo, jʉ arĩ majepacʉ Jʉ̃menijicʉre, d̶arejaquemavʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Que teni ʉ̃i bajuma yaidéjaquemavʉ, maje boropatebenajiyepe ayʉ maje ãmeina teiye boje, mead̶acʉyʉ majare, maje ãmeina tebenajiyepe ayʉ yópe apevʉ ijãravʉcavʉpe. 3 a&Majepacʉ Jʉ̃menijicʉ, maje jabocʉ Jesucristomaque, mearo d̶acajacʉrĩ mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Aru torojʉrĩ cʉre d̶ajacʉrĩ mʉjare cãrijimevʉva. 2 _&Yʉ aru caivʉ majevʉ, Jesúre memecaivʉ yʉ́que cʉrivʉque, meaicõjeivʉbu mʉjare, Jesúre jʉ aipõeva cójijivaivʉre cójijiñamiai Galacia ãmicʉrijoborõi. R !&Yʉ, Pablo, Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimʉtamu. Põecʉ ãmemi beorĩ daroyʉ yʉre epecʉyʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne coyʉipõecʉva. Quénora Jesucristorecabe, majepacʉ Jʉ̃menijicʉque, ñai nacovañʉ mácʉ Jesucristore yainore jarʉvarĩ, epeyʉ bácʉ yʉre coyʉcʉyʉva ʉ̃i yávaiye méne. #?0Mearo d̶acajacʉrĩ caivʉ maja ʉrivʉ maje jabocʉ Jesucristore maje ʉe cũiméque, ʉ̃i mearo d̶acaiye boje põevare bojecʉbeda. Quénoramu.]30Majepacʉ Jʉ̃menijicʉ, maje jabocʉ Jesucristomaque, cʉre d̶ajacʉrĩ caivʉ majevʉ Jesucristore jʉ aivʉre cãrijimevʉva. Ʉre d̶ajacʉrĩ caivʉ majare maje bajumia, maje jʉ aiye boje ʉ̃́re. #?0Darocʉyʉmu ʉ̃́re yo paperayocaque mʉje yebai, ʉ̃i coyʉquiyepe ayʉ aipe vaiyede ñʉjare, ʉ̃i torojʉre d̶aquiyepe ayʉ mʉjare mʉje ũmei. 0Caiye iye vaiyede yʉre ñai Tíquico coyʉcʉyʉme mʉjare. Ʉ̃́recabe majecʉ, maje ʉmʉ, aru maje jabocʉ Jesucristore memecayʉ yʉ́que dajocabecʉva. Mʉje coreóvarãjiyepe ayʉ ji borore, coyʉcʉyʉme aipe cʉcʉre, d̶ayʉre máre. )K0Ji coyʉiye báque boje iye yávaiye méne Cristoi borore, ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami jívʉi cʉvʉ yʉ tãumeaque caride. Cristoi daroimʉmu yʉ, coyʉcacʉyʉ ʉ̃i yávaiye méne ã́roi ji cʉrõi. Jẽniajara Jʉ̃menijicʉque, ʉ̃i yávayʉ bʉojare d̶aquiyepe aivʉ yʉre, ji coyʉquiyepe aivʉ diede jidʉbecʉva caivʉ ne jápiaiyede yópe yʉre jaʉépe. Pablo ʉ̃i meaicõjeino Éfesocavʉre 9k0Aru mʉje coyʉiyede jẽniajara Jʉ̃menijicʉque yʉre máre. Jẽniajara ʉ̃i majide d̶aquiyepe aivʉ yʉre aipe yávaiye jaʉrõre yʉre põevaque, ne jápiarĩ coreóvarãjiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne ne jápiabe báquede cãreja. Jẽniajara ji buequiyepe aivʉ diede jidʉbecʉva. 30Cainʉmʉa dajocabejarã mʉje coyʉiyede Jʉ̃menijicʉque. Caiye mʉje d̶aiyede coyʉjarã ʉ̃́re ñai Espíritu Santoi cad̶ateiyeque. Torojʉede jíjarã ʉ̃́re ʉ̃i mearo d̶acaiye boje majare. Aru jẽniajara Jʉ̃menijicʉque caiye mʉjare jaʉéde. Ʉetʉbevʉva me dápiajarã mʉje coyʉiyede Jʉ̃menijicʉque. Jẽniare nʉjara caivʉ Jʉ̃menijicʉi põevare boje dajocabevʉva. M0Yópe ñai churara ʉ̃i cʉvaepe moibo jãjaribore taocʉyʉ ʉ̃i jipobʉre, nopedeca cʉvajarã mʉja Jʉ̃menijicʉi mead̶aiyede ʉ̃i jíye báquede mʉjare bojecʉbeda, mʉje meatenajiyepe aivʉ mʉje dápiaiyede. Aru yópe ñai churara ʉ̃i vainí tʉiyepe ʉ̃i mauvare jarʉvarĩ ʉ̃i boaicaroveque, nopedeca vainí tʉjarã mʉja ina mʉje ũmene copʉ maucʉvarivʉre Jʉ̃menijicʉi yávaiyeque, ñai Espíritu Santoi jíyeque mʉjare.  }0Yópe ñai churara ʉ̃i jẽiyepe ʉ̃i taoivare ẽomecʉyʉ ʉ̃i mauvai tãuyoa uruiyoare, nopedeca cainʉmʉa jẽjara mʉja mʉje Cristore jʉ aiyede, abujuvai jabocʉ ãmecʉ baju ʉ̃i ãmed̶abequiyepe aivʉ mʉjare ʉ̃i jʉjovaiyʉeque. d A0Yópe cʉraidoare ʉ̃i doiyepe tutué núcʉyʉ, aru nurié cucʉyʉ máre, nopedeca tutué nújara mʉje ũmei aru nurié coyʉjarã Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne, cãrijimenoque cʉre d̶aiyede põevare ʉ̃́que. P 0Que baru cainʉmʉa meateivʉ bájarã, maucʉvarãjivʉ. Yópe ñai churara ʉ̃i bʉoiyepe ʉ̃i jãrióicãvare, nopedeca bʉojarã mʉje bajure Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene mʉje majiéque. Yópe ñai churarai taoiyepe ʉ̃i bajure jãjaricaje doicajeque, nopedeca taojarã mʉje bajure mʉje mearo d̶aiyeque. U #0 Que baru iye Jʉ̃menijicʉi jíye báquei majare, maje meatenajiyepe ayʉ maje ũmene, ĩni cʉvajarã mʉja. Diede cʉvarivʉ cainʉmʉa abujuvai jʉjovaiyʉrinʉmʉre náre copʉ maucʉvarivʉ bʉojarãjaramu mʉja. Vainí tʉbenajarama mʉjare. Aru maucʉvarĩburu yóboi, cʉrãjaramu mʉja ijãravʉi parʉrivʉ mʉje ũmei. ! ;0 Põevare copʉ maucʉvarivʉ ãmevʉ maja. Quénora ijãravʉcavʉ abujuvare copʉ maucʉvarivʉbu maja. Ina cõjeivʉ, ina parʉrivʉ, aru ina jabova máre, nárecabu ijãravʉcavʉre jaboteivʉ. Ijãravʉ ãmejãravʉ ñamipe paijãravʉbu, ina abujuva ne jaboteiye boje yore. K0 Cainʉmʉa meateivʉ bájarã mʉja, maucʉvarãjivʉ copʉ ina ãmenaque ijãravʉi. Yópe Romacacʉ churara ʉ̃i doiyepe meatecʉyʉ ʉ̃i bajure, meatejarã mʉja iye Jʉ̃menijicʉi jíye báquei mʉje ũmene ʉ̃i mead̶aiyeque. Que teni abujuvai jabocʉ ye vainí tʉyʉ bʉojabecʉbe mʉjare ʉ̃i jʉjovaiyeque. E0 Caride bʉojaivʉ yʉ iye ji toivaicõjeiyede apecʉre mʉjare. Parʉre d̶ajarã mʉja mʉje ũmei, mʉje cʉe boje Jesucristoque cũinávʉpe ʉ̃i parʉé pʉeno ʉrarõ bajuque. mS0 Mʉja, ne jabova, quédeca mʉjare memecaivʉ ne d̶aiyepe me, mʉja máre d̶ajarã me. Cainʉmʉa “Bojed̶abequijivʉ mʉjare”, abejarã náre. Coreóvajarã mʉja me ñai cavarõ mearocacʉ caivʉ mʉje jabocʉre. Mʉjare memecaivʉre aru mʉjare máre, cũinácʉrabe ñai mʉje jabocʉ. Ʉ̃́tame jã́ñʉ caivʉ põevare cũinátʉrʉ. Que baru caivʉ náre coapa bojed̶acʉyʉme me yópe ne d̶aiye báquepe. Jesúre jʉ aipõeva ne maucʉvarõ abujuvai jabocʉre (I0Coreóvajarã me maje jabocʉ Jesucristovacari bojed̶acʉyʉre caivʉ põevare náre coapa yebacavʉre aru memecaivʉre máre, ne mearo d̶aiye báque boje. "=0Torojʉrivʉ memecajarã mʉja. Yópe mʉje põevare memecajʉroepe ãmevʉ. Quénora yópe maje jabocʉ Cristore mʉje memecajʉroepe d̶ajarã mʉja. uc0Cainʉmʉa jʉ ajarã náre me mʉje ũmeque. Jʉ aivʉ ãmejara náre quénora ne jã́iyede mʉjare, “Mearo d̶aivʉbu” ne arãjiyepe aivʉ mʉjare. Yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe memecajarã mʉja, mʉje memecaiye boje Cristore. eC0Mʉja, memecaivʉ, jʉ ajarã me mʉje jabova ijãravʉcavʉre ne coyʉiyede mʉjare. Mʉjamu náre memecaivʉ. Que baru pued̶ajarã náre me. Jʉjovabevʉva memecajarã náre yópe mʉje Cristore memecajʉroepe. M0Mʉja, nébʉcʉva, jorojĩne d̶abejarã mʉjemarare. Quénora buejarã náre aru majicajarã náre aipe d̶aiye jaʉrõre, ne torojʉre d̶arãjiyepe aivʉ Jʉ̃menijicʉre ne d̶aiyeque. f\~ |{[z4xwjudttrqpoo!nlljihfc]a`^B]^[oZ Y%WnV2UQSS!R#QkPP NLL\JwIHsGFEjDDB@@:?J>=<<0;::59}87655t4 210//?.--+('%$#*"}NEs o\F7Maja põevatamu. Que baru Jesúvacari “Põecʉ tecʉyʉmu” arĩburu, majape páyʉreca tedejaquemavʉ ʉ̃. Põevape ãrojarejaquemavʉ ʉ̃. Que tedejaquemavʉ parʉbede d̶acʉyʉ ñai abujuvai jabocʉre, ñai cʉvacʉ ʉ̃i cõjeimarape caivʉ põeva jidʉrivʉ ne yainájiyede, ne boropateiyede, ne ãmeina teiye boje. Jesús ʉ̃i yaiyede parʉbede d̶arejaquemavʉ ñai abujuvai jabocʉre. lEQ Yópe máre arejaquemavʉ:Yʉ́vacari jʉ acʉyʉmu jipacʉ Jʉ̃menijicʉre jãve, yópe ina jívʉ ne jʉ aiyepe ʉ̃́re, arejaquemavʉ ʉ̃. Aru cojedeca yópe máre arejaquemavʉ:Yui cʉvʉ yʉ jívʉque, ina põeva Jʉ̃menijicʉi jímara mácavʉque, arejaquemavʉ ʉ̃, coyʉyʉ maje borore, ʉ̃i eavarãjimarare Jʉ̃menijicʉ yebai. WD' Yóbecʉe ʉ̃i coyʉiyede, Jesús “jívʉ”, arĩ coyʉrejaquemavʉ maje borore, ʉ̃́re jʉ aipõevare. Apenʉmʉ yópe arejaquemavʉ jípacʉ Jʉ̃menijicʉre:Coyʉcʉyʉmu mi borore jívʉre. Ne cójijiyede, mearore jínajivʉ mʉre, yʉriacʉyʉmu yʉ, mearore jícʉyʉ mʉre, arejaquemavʉ jípacʉ Jʉ̃menijicʉre. C# Majare mead̶arĩ, Jʉ̃menijicʉ jina tede d̶aibi Jesús. Ñai jipocateyʉ põevare Jʉ̃menijicʉ yebai aru maja ʉ̃i jipocateimara máre cũinátʉrʉ cʉvarivʉbu majepacʉ Jʉ̃menijicʉre. Que baru Jesúvacari “mʉja, jívʉ” ayʉ majare, cʉyebebi ʉ̃. 'BG Jʉ̃menijicʉ ye jaʉrõ cʉbecʉ d̶arejaquemavʉ Jesúre, ʉ̃i ñájiyede earĩ bʉojare d̶acʉyʉ obedivʉ põevare Jʉ̃menijicʉi mára márajivʉva, maje cʉrãjiyepe ayʉ meara baju Jʉ̃menijicʉque cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõi. Meavʉ Jʉ̃menijicʉ, ñai cʉed̶ayʉ bácʉ caiyede ʉ̃i cʉvaiyʉe boje diede, ʉ̃i eavare d̶aiye majare ʉ̃i yebai ʉ̃i mára márajivʉva. Aru Jesúrecabe yópe ʉ̃i jipocateni nʉvaiyepe ʉ̃i mái, majare mead̶arĩ eare d̶ayʉ caiye iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede majare. $AA Quénora coreóvaivʉbu maja Jesúrã. Obebenʉmʉara Jʉ̃menijicʉ epedejaquemavʉ ʉ̃́re quĩ́jino parʉcʉ ángeleva cãchijinomia. Nópe d̶arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i ʉe boje caivʉ põevare, Jesús ʉ̃i yaicáquiyepe ayʉ majare boje. Ʉbenita caride coreóvaivʉbu maja Jesúre Jʉ̃menijicʉi epeimʉre meacʉ bajure aru maje pued̶aimʉre máre, ʉ̃i ñájiye báque boje ʉ̃i yaiyede. +@OQue teni jabotede d̶aivʉ mʉ ina põevare caiye mi cʉed̶aiye báquede, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Que arĩ, Jʉ̃menijicʉ põevare jaboteicõjenejaquemavʉ caiyede. Ye jaboteino cʉbeno aiyʉrõtamu no. Ʉbenita caride jã́mevʉ maja põevare caiyede jaboteivʉre. N?Obebenʉmʉa epeivʉ mʉ põevare quĩ́jino parʉcʉ ángeleva cãchijinomia. Ʉbenita que d̶ayʉvacari, epeivʉ mʉ ina põevare meara baju caivʉ ne jã́inoi. Aru caivʉ pued̶ad̶ama náre. 8>iQuénora maja põeva marejaquémavʉ Jʉ̃menijicʉi jaboteicõjeimara ʉ̃i jaboteinocavʉre mamajãravʉ edaquijãravʉ baquinóre. Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede:Mʉ, Jʉ̃menijicʉ, põeva parʉbevʉreca mi jã́inoi aru ãrʉé jaʉbenovacari mʉre náre, ãrʉri dápiayʉbu mʉ náre. Põeva parʉbevʉreca mi jã́inoi aru coreiye jaʉbenovacari mʉre náre, coreyʉbu mʉ náre. D=Jápiarĩ ad̶aiye jaʉvʉ majare iye Jʉ̃menijicʉi yávaiye mamaene, ʉ̃i coyʉicõjeiye báquede Cristore, maje jabotenajiye boje Cristoque. Ángeleva ãmenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi jaboteicõjeimara ʉ̃i jaboteinocavʉre mamajãravʉ edaquijãravʉ baquinóre, ijãravʉ ji mʉjare yávaijãravʉre. <Aru Jʉ̃menijicʉ máre coreóvare d̶aibi majare Cristoi yávaiyede jãvene ʉ̃i d̶are d̶aiyeque diede coyʉipõevare caijĩe põeva ne d̶arĩ majibede, ne jã́mene, aru ʉ̃i d̶aiye parʉéde máre, aru ʉ̃i jíni coavaiyeque ʉ̃i Espíritu Santoi majiécarõre ʉ̃i põevare yópe ʉ̃i ʉrõpe, ne cad̶atenajiyepe ayʉ apevʉre. Jesucristo põevare mead̶aipõecʉ h;IQue baru coreóvaivʉbu maja jãve ñájivʉ bácavʉre ina jápiarĩ ad̶abevʉ bácavʉ ángelevai yávaiyede. Pʉeno baju coreóvaivʉbu maja jãve ñájinajivʉre majare, jápiarĩ ad̶abevʉ baru Jʉ̃menijicʉi yávaiye mamaene, ʉ̃i coyʉiyede caiye iye ʉ̃i mearo d̶acaquiyede majare, ʉ̃i mead̶aiyede majare me. Yópe epedejaquemavʉ majare ʉ̃i yávaiye mamaene. Maje jabocʉ Cristovacari mamarʉmʉcacʉ coyʉrejamed̶a Jʉ̃menijicʉi mead̶aiyede põevare me baju. Aru ina ʉ̃́re jápiaivʉ bácavʉ coreóvare d̶arejaima majare Cristoi yávaiyede jãvene ne coyʉiyede diede majare. :+Javede Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i ángelevare coyʉicõjenejaquemavʉ ʉ̃i d̶aicõjeiyede Moisés bácʉre, ʉ̃i toivarĩ epequiyepe ayʉ diede majeñecuva mácavʉre, ne majinajiyepe ayʉ diede. Iye ángeleva ne coyʉiye báque Jʉ̃menijicʉi yávaiye jãve marejaquémavʉ. Que baru caivʉ vainí tʉivʉ bácavʉ diede ñájinejaquemavʉ ne vainí tʉiye báque boje, yópe Jʉ̃menijicʉ “Ina vainí tʉivʉ ji d̶aicõjeiyede ñájinajarama”, ʉ̃i aiye báquepedeca. Aru caivʉ diede jʉ abevʉ bácavʉ máre ñájinejaquemavʉ ne jʉ abe báque boje, yópe Jʉ̃menijicʉ “Ina jʉ abevʉ yʉre ñájinajarama”, ʉ̃i aiye báquepedeca. +9 QCaride coreóvaivʉbu maja Jʉ̃menijicʉi mácʉ parʉcʉre caivʉ ina ángeleva pʉeno. Que baru pʉeno baju me jápiarĩ ad̶aiye jaʉvʉ majare iye ʉ̃i yávaiyede jãvene maje jápiaiye báquede, maje ñájimenajiyepe aiye maje jápiarĩ ad̶abe boje. Diede jʉ arĩ, d̶aiye jaʉvʉ majare yópe maje jápiaiye báquepedeca. Que d̶aivʉ baru, jʉ are nʉri, ãrʉmetebenajivʉbu aipe d̶aiye jaʉrõre majare, maje bíjabenajiyepe aivʉ maje ũmene. Ʉbenita maje jʉ aiyede dajocarĩ bʉivʉ baru, bíjare nʉrajivʉbu maja maje ũmene. 38 aɄbenita caivʉ ina ángelevacapũravʉ torojʉrivʉ memecaivʉbu Jʉ̃menijicʉre aru mearore jívʉbu ʉ̃́re. Námu Jʉ̃menijicʉi daroimara, põeva ne jã́memara, cad̶atenajivʉ maja ʉ̃i mead̶aimara márajivʉre, cʉvarãjivʉre caiye iye méne Jʉ̃menijicʉi d̶acaquiyede majare.g7 I Aru ácʉ ángele cʉbebi ʉ̃́re, yópe arĩ, Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeino mácarõre:Dobajacʉ ji meapũravʉi, mi cʉvae boje parʉéde yʉpedeca. Aru yʉ epecʉyʉmu mi mauvare mi cʉboba cãchinoi. Que teni mʉre vainí jarʉvare d̶acʉyʉmu yʉ náre, mi jabotequiyepe ayʉ náre, arĩ coyʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ mamacʉre. m6 U Yópe põeva ne pẽpejeiyepedeca ne cuitótecaje javecacajede, ne doiyede mamacaje cuitótecajede, nopedeca mʉ́vacari pẽpejene d̶acʉyʉmu caiye mi cʉed̶aiye báquede, mi epeiyede joborõ mamarore aru cavarõ mamarore máre. Yópe põeva ne oatʉvaiyepe ne cuitótecajede, nopedeca mʉ́vacari oatʉvacʉyʉmu caiye mi cʉed̶aiye báquede. Ʉbenita mʉ́capũravʉ oatʉvabecʉbu cainʉmʉa. Bʉcʉtebecʉbu. Aru yaibécʉbu mʉ, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. W5 ) Caiye iye mi cʉed̶aiye báque cũiquíyebu. Ʉbenita mʉ́capũravʉ cainʉmʉa cũimécʉbu. Quénora cʉcʉyʉmu cainʉmʉa. Caiye iye mi cʉed̶aiye báque yópe cuitótecaje javecacajepe pojequiyebu. r4 _ Bedióva cojedeca Jʉ̃menijicʉ, yópe arĩ, coyʉrejaquemavʉ mamacʉre:Mʉ, caivʉ ne jabocʉ yʉ́que, mamarʉmʉre mʉ́vacari cʉed̶arejavʉ̃ yo põevai cʉrijoborõre. Aru mʉ́vacari cʉed̶arejavʉ̃ cavarõre máre. 3 1 Mearo d̶aiyede d̶aiyʉvʉ mʉ. Cainʉmʉa d̶aivʉ mʉ yópe ji d̶aicõjeiyepe. Aru ãmeno d̶aiyede d̶aiyʉbevʉ mʉ. Cainʉmʉa d̶abevʉ mʉ yópe ji d̶aicõjemepe. Que baru yʉ, Jʉ̃menijicʉ, mi mearore jímʉ, beoivʉ mʉre, caivʉ ne pued̶aimʉ macʉyʉ́re, mi jaboteiyede náre. Yʉ epeivʉ mʉre parʉcʉre caivʉ mi yóvaimara, ina ángeleva pʉeno. Aru mʉre ne pued̶arãjimʉ mae boje pare torojʉre d̶aivʉ yʉ mʉre aru ina ángeleva mi yóvaimarare máre, Jʉ̃menijicʉ arĩ coyʉrejaquemavʉ mamacʉre. &2 GɄbenita mamacʉcapũravʉre yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ:Mʉ, Jʉ̃menijicʉ baju, cainʉmʉa põevare jabotecʉyʉmu mʉ. Mʉ́tamu meacʉ baju. Que baru cainʉmʉa põevare jabotecʉyʉmu mʉ ména. Aru náre mearore d̶are d̶acʉyʉmu yópe mi ʉrõpe. "1 ?Que baru ángelevacapũravʉ ne borore yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ:Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i daroimara ángeleva ũmevʉpe paivʉre d̶aibi náre. Náre, ʉ̃́re memecaivʉre, toa uruinope paivʉre d̶aibi ʉ̃, ne nʉ́raiye boje ne memecaiyede ʉ̃́re, arĩ coyʉrejaquemavʉ. Que arĩ, jã́d̶ovarejaquemavʉ ángeleva oatʉvaivʉre aru dajocaivʉre ne memecaiyede ʉ̃́re. y0 mAru Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i daroquiye jipocamiareca mamacʉ parʉcʉre, caivʉ ne pued̶arãjimʉre, bedióva ijãravʉi, yópe arĩ, coyʉcʉyʉme:Caivʉ ina ji ángeleva mearore jíjarãri ʉ̃́re, Jʉ̃menijicʉ mamacʉrã acʉyʉme. Q/ Ácʉ ángele cʉbebi ʉ̃́re, yópe arĩ, Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeino mácarõre:Jímacʉrecabu mʉ. Caride caivʉ ne jápiainoi yʉ́vacari jaboteicõjeivʉ mʉre, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ mamacʉre. Quédeca ácʉ ángele cʉbebi ʉ̃́ra, yópe arĩ, bedióva apeno Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeino mácarõre:Yʉ bacʉyʉ́mu ʉ̃i pacʉ. Aru ʉ̃ macʉyʉ́me jímacʉ, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ, ʉ̃i daroquiyede mamacʉre. ;. qJʉ̃menijicʉ mamacʉre parʉre d̶arejaquemavʉ caivʉ ángeleva pʉeno, ʉ̃i jaboteicõjeiyede ʉ̃́re caiyede. Aru quédeca Jʉ̃menijicʉ ãmidorejaquemavʉ mamacʉre “jímacʉ”, jã́d̶ovacʉyʉ ʉ̃́re parʉcʉre ina ángeleva pʉeno. Jʉ̃menijicʉi mácʉ parʉcʉ caivʉ ángeleva pʉeno e- EɄ̃́recabe jã́d̶ovañʉ Jʉ̃menijicʉ meacʉ bajure. Coreóvaivʉbu aipe ãrojacʉre Jʉ̃menijicʉre mamacʉi d̶aiyeque aru ʉ̃i coyʉiyeque máre. Ʉ̃́recabe cũinátʉrʉ jípacʉ Jʉ̃menijicʉque. Ʉ̃́recabe caiyede cʉre d̶ayʉ, ʉ̃i cõjeiyeque, ʉ̃i yávaiye parʉéque, caiye nʉquiyepe ayʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Ʉ̃́recabe jarʉvayʉ bácʉ maje ãmeina teiyede, Jʉ̃menijicʉi ãrʉmetequiyepe ayʉ diede, maje cʉrãjiyepe ayʉ yópe docʉcʉbevʉpe maje ũmei. Que teniburu yóboi, ʉ̃́recabe dobacʉ bácʉ jípacʉ Jʉ̃menijicʉ parʉcʉ caivʉ pʉeno ʉ̃i meapũravʉi cavarõ mearoi, ʉ̃i cʉvae boje caiye jípacʉi parʉéde ʉ̃́pe, jabotecʉyʉ caiyede. Aru nore cʉbi caride. _, 9Ʉbenita caride, ijãravʉ bʉojaijãravʉare, maje cʉrijãravʉare, Jesucristoi darĩburu yóbore, Jʉ̃menijicʉ yávarĩ jebeibi majare mamacʉque. Ʉ̃́recabe Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aicõjeimʉ mácʉ ijãravʉre aru caiye ijãravʉquede. Ʉ̃́recabe Jʉ̃menijicʉ pʉrʉcʉvaicõjeimʉ mácʉ caiyede, ʉ̃i cʉed̶aquiye jipocamia. t+ eJavede Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉre coyʉicõjenejaquemavʉ. Majeñecuva mácavʉre coyʉrejaquemavʉ. Obedinʉmʉa yávarejaquemavʉ. Apecʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ apede coyʉrĩ aru apecʉ máre apede, obedivʉ coyʉrejaquemavʉ. Que teni Jʉ̃menijicʉ põevare jã́d̶ovari bʉ́rejaquemavʉ aipe ãrojacʉre. *%&Mʉja, jívʉ, maje jabocʉ Jesucristo mearo d̶acajacʉrĩ mʉjare mʉje ũmei bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Quédecabu. Quénoramu.8)i&Yʉrecabu cʉvacʉ ji churiá báquede ji bajui, ji memecaiye boje Jesúre. Que baru yo jipocare ina Jesucristore jʉ aivʉre cãrijovaivʉ chĩore d̶abejarãri yʉre. i(K&Jʉ̃menijicʉ torojʉrivʉ me cʉre d̶ajacʉrĩ cãrijimevʉva aru cõmaje ãroje jã́jacʉrĩ caivʉ ina d̶aivʉre yópe ji bueiyepe Jesucristoi d̶aicõjeiyede. Ina nópe d̶aivʉ jãve Jʉ̃menijicʉi põevatamu na. #'?&Que baru ye baju ãmevʉ põecʉi buraicõjenu ʉ̃i cajede o buraicõjemenu. Quénora bojecʉvʉ majare maje cʉede mamarʉmʉ põeteivʉpe meaũmeque. S&&Ʉbenita ye baju ãmevʉ yʉre yópe ne d̶aicõjeiye. Quénora torojʉvʉ yʉ ji ũmei yo boje: Jesucristo yaidéjaquemavʉ jocʉcʉjaravena yʉre boje. Que baru caride ʉbevʉ yʉ caiye iye ãmeina teiyede ijãravʉcavʉ ne d̶aiyede. Yʉ ye dápiabevʉ yópe ijãravʉcavʉ ne dápiaiyepe. Aru na máre ʉbenama yʉre caride. 6%e& Ina buraicõjeivʉvacari ne cajede d̶abenama yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre. Ʉbenita buraicõjene d̶aiyʉrivʉbu mʉjare, yópe torojʉrĩ “Ina põeva jʉ arĩ, buraicõjed̶ama ne cajede yópe ñʉje d̶aicõjeiyepe náre”, arĩ coyʉrãjivʉ. P$& Ina põeva buraicõjene d̶aiyʉrĩduivʉ mʉjare mʉje cajede nópe d̶aivʉbu, judíova ne me jã́rajiyepe aivʉ náre. Ʉbenita nópe d̶aivʉbu, ina judíova ne ñájine d̶abenajiyepe aivʉ náre yópe ne ñájine d̶aiyepe ina coreivʉre Jʉ̃menijicʉi mead̶aquiyede náre Cristoi yaiye báque boje jocʉcʉjaravena. ^#5& Jã́jara mʉja caride yo ji toivacainore mʉjare ʉrarõa toivaivʉ ji bajui. 9"k& Que baru mearo d̶arãjarevʉ caivʉ põevare cainʉmʉa. Aru pʉeno mearo d̶arãjarevʉ majacavʉ Jesúre jʉ aivʉre. Pablo ʉ̃i majicaino aru meaicõjeino Galaciacavʉre {!o& Que baru ʉetʉbevʉva mearo d̶arãjarevʉ, Jʉ̃menijicʉi bojed̶aquiyepe aivʉ majare me ãnijãravʉ, ʉ̃i beoijãravʉ baquinói. Majare me bojed̶acʉyʉme, maje ʉetʉbevʉva dajocabedu maje d̶aiye méne, cad̶atenajivʉ apevʉre. ! ;&Ñai d̶ayʉ yópe ʉ̃i baju ãmeina d̶aiyʉepe ʉ̃i baju ãmed̶arĩ coatecʉyʉme Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ aru ñájicʉyʉme cainʉmʉa. Ʉbenita ñai d̶ayʉ yópe ñai Espíritu Santoi mearo d̶aicõjeiyepe cʉvacʉyʉme jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre Cristoque. C&Mʉje bajumia apecʉre jʉjovaicõjemejara. Jʉ̃menijicʉ bojed̶acʉyʉme caivʉ põevare yópe ne d̶aiyepedeca. Que baru põecʉ cʉbebi jʉjovarĩ bʉojayʉ Jʉ̃menijicʉre. 4a&Ñai bueyʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne jíjacʉrĩ ʉ̃́re bueipõecʉre apejĩe ʉ̃i me cʉvaede, que d̶arĩ cad̶atecʉyʉ ʉ̃́re bueipõecʉre jaʉéde. U#&Que baru mʉja coapa me jã́ri corevaiye jaʉvʉ mʉjare mʉje d̶aiyede. '&Caivʉ jã́ri corevajarãri ne baju d̶aiyede, coreóvarãjivʉ mearore o ãmenore. Aru ñai mearore d̶ayʉ torojʉjacʉrĩ ʉ̃i nópe d̶aiye boje. Ʉbenita jã́mecʉva apevʉ ne d̶aiyede, “¿Ñame pʉeno mearore d̶ari?” arĩ jẽniari jã́mejacʉrĩ ʉ̃. &Ácʉ põecʉ “Mearo d̶aivʉ yʉ”, arĩ dápiayʉ baru mearore d̶abecʉvacari, ʉ̃i bajuma jʉjovayʉbe ʉ̃. &Mʉje baju cad̶atejarã, apecʉ ʉ̃i ñájimequiyepe aivʉ. Nópe d̶aivʉ baru, d̶aivʉbu mʉja yópe Cristoi d̶aicõjeiyepe. - U&Mʉja, jívʉ, cũinácʉ mʉjacacʉ ʉ̃i vainí tʉru ãmeina d̶ayʉ, mʉja ñai Espíritu Santoi d̶aicõjeimara cad̶atejarã ʉ̃́re, ʉ̃i dajocaquiyepe aivʉ ʉ̃i ãmeina teiyede. Ména mead̶arĩ, cad̶atejarã ʉ̃́re. Aru me jã́jara, mʉja máre vainí tʉbenajivʉ ʉ̃́pe. 1[&“¿Meara márica apevʉ pʉeno?” arĩ dápiaiye jaʉbevʉ majare. Majacavʉre jarare d̶aiyʉe jaʉbevʉ majare. Aru jorojĩne d̶aiye máre jaʉbevʉ majare.7&Ñai Espíritu Santo apʉre d̶aibi majare mamaũmeque. Que baru ʉ̃́re coreicõjeiye jaʉvʉ majare caiye maje d̶aiyede, maje dápiaiyede máre. lQ&Jesucristo ʉ̃i yaiyede jocʉcʉjaravena jarʉvarejaquemavʉ maje ãmeina teiyede. Que baru maje cʉede Jesucristoque cũinávʉpe, dajocaivʉbu maje ãmeina teiye báquede aru jãve d̶abevʉ yópe maje ãmeina d̶aiyʉepe.  &Meara põevape cʉrivʉbu me. Aru maje bajure cʉrĩ majidivʉbu. Nópe d̶aiyede caiye d̶aicõjeiye bíjarorĩ bʉojabevʉ. Q&Ʉbenita d̶aivʉ maja yópe ñai Espíritu Santoi mearo d̶aicõjeiyepe, yópe ãrojaetamu maje d̶aiye. Ʉrivʉbu apevʉre. Torojʉrivʉbu maje ũmei. Cʉrivʉbu me cãrijimevʉva. Aru napivʉbu. Mearo d̶aivʉbu apevʉre. Cad̶ateivʉbu apevʉre. Aru jãvene d̶aivʉbu yópe “D̶arãjare”, maje aiye báquepedeca. iK&Mearore jívʉbu pẽpeimarare, aru yaviéde d̶aivʉbu. Maucʉvarivʉbu ne baju, jaraivʉbu, tebuteivʉbu, jijateivʉbu ʉbenina, aru d̶aivʉbu ne baju ʉrõpe dápiabevʉva mearore o ãmenore apevʉre. Jarare d̶aivʉbu apevʉre, yajuboa tede d̶aivʉbu maucʉvarãjivʉ apeyajubocavʉque, aru jorojĩvʉbu. Pacoteivʉbu, bʉjiéque ũcuri aru ʉrarõ arĩ torojʉve teivʉbu, aru apeno nópe paino ʉrarõ ãmenore d̶arĩ cõmajivʉbu na. Parʉrõreca coyʉivʉ mʉjare diede, nópe ji coyʉiye báquepedeca mʉjare javede, mʉje majinajiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉ jabotebecʉyʉre ina nópe d̶aivʉre. &R&Caivʉ majima aipe ãrojae ne d̶aiyede ina ne baju ãmeina d̶aiyʉeque d̶aivʉ. Ãmeina d̶aivʉbu apevʉque némarebʉcʉva ãmevʉque, cʉrivʉbu ãmeũmeque, aru caino ãmenore d̶aivʉbu. !;&Mʉja d̶aivʉ baru yópe ñai Espíritu Santoi mearo d̶aicõjeiyepe, d̶aicõjeimarape paivʉ ãmevʉ mʉja Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyeque ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre. Que baru d̶arĩduiye jaʉbevʉ mʉjare diede, mʉje cʉrãjiyepe aivʉ me Jʉ̃menijicʉque. .U&Maje baju ãmeina d̶aiyʉe Espíritu Santoi mearo d̶aicõjeiyepe ãmevʉ. Quédeca Espíritu Santoi mearo d̶aicõjeiye maje baju ãmeina d̶aiyʉepe ãmevʉ. Maucʉvarõreca painotamu no. Ʉbenita maje jʉ aiyede ñai Espíritu Santore, d̶arĩ bʉojabevʉ yópe maje ãmeina d̶aiyʉepe. .U&Yópe coyʉiyʉvʉ yʉ mʉjare. Ñai Espíritu Santoi d̶aicõjeiyepe d̶aivʉ cʉjarã mʉja ʉ̃i ʉrõpe. D̶abejarã yópe mʉje baju ãmeina d̶aiyʉepe.  &Ʉbenita mʉja jijatede nʉivʉ baru mʉje bajumia aru boaivʉ baru mʉje bajumia yópe ãimara jijecʉrivʉpe, me jã́jara mʉja, bíjare cuiye mʉje me cʉede mʉje bajumia. Põeva ne ãmeina d̶aiyʉe aru Jʉ̃menijicʉi Espíritu ʉ̃i mearo d̶aicõjeiye m S&Caiye iye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye ʉ̃i coyʉiye báque Moisés bácʉre aru caiye ape d̶aicõjeiye máre cʉebu cũináromia yópe: “Mʉja coapa ʉjarã mʉjevʉre yópe mʉje ʉepedeca mʉje bajure”, aiyʉebu iye. a ;& Mʉja, jívʉ, mʉjarecabu Jʉ̃menijicʉi cutuimara mácavʉ ʉ̃ jina márajivʉ, d̶abenajivʉ iye d̶aicõjeiyede yebacavʉpe. Ʉbenita me jã́jara diede, yebacavʉpe tede d̶aiyede. Mʉjare d̶aiye jaʉbe boje iye d̶aicõjeiyede, “Caiye maje ãmeina d̶aiyʉede d̶arĩ bʉojaivʉbu maja”, arĩ dápiabejarã. Quénora dápiajarã mʉje baju yópe yebacavʉpe, cad̶atenajivʉ mʉjacavʉ Jesúre jʉ aipõevare, mʉje ʉe boje caivʉ Jesúre jʉ aivʉre. & Ina mʉjare cãrijovare cuivʉre, buraicõjeiyʉrivʉre mʉje cajede, nácapũravʉre cũiná burarĩ jarʉvaicõjejara ne cajede. c ?& Mʉja, jívʉ, yʉ́capũravʉ “Ʉ̃mʉvare ne cajede buraicõjeiye jaʉvʉ mʉjare”, ji arĩ coyʉre nʉru, ina judíova cãrijovamejebu yʉre. Aru ji buraicõjenu ʉ̃mʉvare ne cajede, ina judíovacapũravʉ cãrijimejebu ji coyʉiye boje Jesucristoi yaiye báquede jocʉcʉjaravena. Ʉbenita na cãrijivʉtamu, ji põevare jʉ aicõjeiye boje Jesucristore, ne cʉrãjiyepe ayʉ me Jʉ̃menijicʉque. Que baru cãrijovad̶ama yʉre ãmeno ji vaiquíyepe aivʉ. 3_& Mʉja aru yʉ máre cʉrivʉbu Jesucristoque cũinávʉpe. Que baru majivʉ yʉ Jesucristo cad̶atecʉyʉre mʉjare, mʉje dápiare nʉrajiyepe ayʉ ji dápiaiyepe. Aru yʉ́capũravʉ majivʉ Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶acʉyʉre ñai mʉjare cãrijovañʉre, ye baquinó ãmevʉ ácʉ põecʉre. 2]& Yópe põeva ne quĩ́jie pã́ure bʉcʉre d̶aiyeque bʉcʉóvainope caino jĩvaibore, nopedeca obebe bueiye jãve ãme meamene d̶arĩ bʉojaivʉ obedivʉ põevare. &E&Ácʉ põecʉ Jʉ̃menijicʉ ãmemi. Jʉ̃menijicʉ mʉjare cutuyʉbe ʉ̃ jina márajivʉva. Que baru ʉcʉbe mʉje jʉ are nʉrajiyepe ayʉ Jesucristore. 4a&Mamarʉmʉre me nʉre nʉrejavʉ̃ mʉja mʉje cʉede Jesucristoque cũinávʉpe. ¿Ñame matedí dajocare d̶aivʉ mʉjare mʉje jʉ aiyede iye yávaiyede jãvene? zm&Que baru maje cʉede Jesucristoque cũinávʉpe ye baju ãmevʉ buraicõjenu o buraicõjemenu maje cajede. Ʉbenita maje jʉ aiyede Cristore apevʉ põevare ʉrĩ, mearo d̶acaivʉbu maja, cad̶ateivʉ náre. Aru diedecabu bojecʉe majare. =s&Ʉbenita majacapũravʉ napini coreivʉbu aru jãve coreóvaivʉbu Jʉ̃menijicʉi jã́quiyede majare boropatebevʉpe ʉ̃i Espíritu Santoi parʉéque maje jʉ aiyede ʉ̃́re. kO&Mʉjacavʉ vorĩ eaiyʉrĩduivʉ Jʉ̃menijicʉi jã́quiyepe aivʉ mʉjare boropatebevʉpe, mʉje d̶aiye boje yópe ʉ̃i d̶aicõjeiyepe ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre, jave coated̶avʉ̃ mʉja Cristore jarʉvarĩ. Mʉjacapũravʉ jave ʉbeni jarʉvad̶avʉ̃ mʉjare jarʉvarĩ Jʉ̃menijicʉi jíyede põevare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. ]3&Bedióva cojedeca parʉrõreca coyʉivʉ mʉjare. Ácʉ põecʉ buraicõjeñʉ maru ʉ̃i cajede d̶aiye jaʉjebu ʉ̃́re yópe caijĩe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre. 8i&Jápiajarã yʉre. Yʉ́vacari, Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimaracacʉ, coyʉivʉ mʉjare. Mʉje buraicõjenu mʉje cajede Jʉ̃menijicʉre me jã́icõjeniduivʉ mʉjare yópe ina d̶are d̶aicõjeiyʉrivʉ ne d̶aicõjeiyepe, Jesucristoi yaiye báque bojecʉbequiyebu mʉjare. 3 a&Maja yebacavʉpe paivʉ bácavʉre majeñecuva ne d̶arĩ cõmajiye báqueque jave mead̶aibi majare Jesucristo. Ʉ̃́recabe bojed̶acayʉ bácʉ maje ãmeina teiyede, maje cʉrãjiyepe ayʉ me Jʉ̃menijicʉque. Que baru maja, Jʉ̃menijicʉi mára, jʉ ávaivʉbu Jesucristore. Que baru jápiarĩ ad̶abejarã ina d̶are d̶aicõjeiyʉrivʉre yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre. b~=&Mʉja, jívʉ, que baru maja yebacacoi márape paivʉ ãmevʉ maja. Quénora majamu majepacʉi márepaco bajui márape paivʉbu. Que baru mearore cʉvarãjaramu maja, majepacʉ Jʉ̃menijicʉi jíquiyede majare.`}9&Ʉbenita yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede: “Ico yebacacoi mácʉ cʉvabecʉyʉme jípacʉi cʉvaede. Quénora ico ʉ̃i márepaco bajui mácʉ cʉvacʉyʉme caiye jípacʉi cʉvaede. Que baru jaetovajacʉ ico mi yebacacore aru mamacʉre máre yore jocarĩ”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. k|O&Javede Abraham mácʉi mácʉ mamarʉmʉ põeteyʉ bácʉ, Agar bácoi mácʉ, ñai ne jʉed̶ocʉvamʉ mácʉ yópe caivʉ apevʉ põeva ne jʉed̶ocʉvaepe, ñájine d̶ayʉ barejaquémavʉ ĩmacʉ bácʉre, Sara bácoi mácʉre, ñai ne jʉed̶ocʉvamʉ mácʉre Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santoi parʉre d̶aiyeque ʉ̃i bʉcʉva bácavʉre. Aru quédecabu caride máre. Ina d̶are d̶aicõjeiyʉrĩduivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe ñájine d̶aivʉbu majare máre. `{9&Aru mʉja, jívʉ, yópe Abraham mácʉi mácʉ Isaac bácʉi põeteiye báquepe Jʉ̃menijicʉ “Yópe baquiyébu” ʉ̃i aiye báquepe, nopedeca mʉjamu Jʉ̃menijicʉi mára yópe ʉ̃i aiye báque boje. izK&Que baru Jʉ̃menijicʉi mára, caivʉ Jesucristore jʉ aivʉ, obedivʉ barãjáramu maja. Ʉbenita ina d̶arĩduivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre, obebejĩna marajárama na. Nópe arĩ Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede:Mʉ, jʉed̶ocʉvabeco, torojʉjaco mʉ mi ũmei. Mʉ, ñájimeco cãreja jʉed̶ocʉvaede, cod̶obobojaco mʉ mi torojʉe boje. Que baru ico nomió jímarepacʉi jarʉvaimo máco, ʉ̃mʉcʉcod̶ome cojedeca. Que baru mamara cʉvacod̶ome ico ʉ̃mʉcʉco pʉeno, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. 9yk&Ʉbenita Sara báco jã́d̶ovaimico majare apeno ĩmaro Jerusalén ãmicʉriĩmarore, cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõre, Jʉ̃menijicʉre jʉ aivʉ ne ĩmaro mearore. Aru maja jʉ aivʉbu Jʉ̃menijicʉre. Que baru Sara báco majepacope pád̶obe aru õpedeca yebacavʉpe paivʉ ãmevʉtamu maja. mxS&Aru Agar báco jã́d̶ovaimico majare pʉcarõa cʉrõare, Sinaí ãmicʉricũ cʉ̃racũre, Arabia ãmicʉrijoborõcacũre, aru Jerusalén ãmicʉriĩmarore ijãravʉcarõre, judíovai ĩmaro ʉrarõre. Aru ina judíova d̶arĩduivʉbu yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe. Que baru Agar báco népacope pád̶obe aru õpedeca yebacavʉpe paivʉbu na. w &Maje coreóvaiye Agar bácoi borore aru Sara bácoi borore máre jã́d̶ovaivʉ majare ape yávaiyede jãvene. Yópe vaiye báquepedeca ina pʉcarõmiva nomivare, vaivʉ põevare ne voiyede Jʉ̃menijicʉi me jã́quiyepe aivʉ náre. Apevʉ d̶aiyʉrivʉbu yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre, Jʉ̃menijicʉi me jã́quiyepe arĩduivʉ náre. Aru apevʉ jʉ aivʉbu “Yópe mearo d̶acacʉyʉmu mʉjare”, Jʉ̃menijicʉi aiye báquede, ʉ̃i me jã́quiyepe aivʉ náre. Ico yebacaco Agar ãmicʉrejaquemavʉ. Aru õ máco jã́d̶ovaimico majare ne d̶aiyede, ina voivʉre Jʉ̃menijicʉi me jã́quiyepe arĩduivʉ ne d̶aiye boje. Nápe paivʉbu caivʉ d̶aiyʉrivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede Moisés bácʉi toivaiye báquepe Sinaí ãmicʉricũ cʉ̃racũi. Que baru yebacavʉpe paivʉbu na, ʉ̃́pe Agar bácoi mácʉpe. !v;&Ñai yebacacoi mácʉre jʉed̶ocʉvarejaquemavʉ yópe caivʉ apevʉ põevape. Que baru jíbʉcʉ põetedejaquemavʉ yópe caivʉ apevʉ jʉed̶ovape. Ʉbenita ñai jímarepaco bajui mácʉre jʉed̶ocʉvarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi coyʉiye báque boje cʉvarãjivʉre mamacʉre. Que baru ĩmacʉ põetedejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi põeva ne d̶arĩ majibede d̶aiyeque, jípacoi pare bʉcʉco bae boje. Iu &Jápiajarã caride Moisés bácʉi toivaiye báquede Abraham mácʉi borore. Abraham mácʉ ina pʉcarã mamarʉmʉ põeteivʉ bácavʉre cʉvarejaquemavʉ pʉcarõmiva nomivaque. Cũinácʉ Abraham mácʉi márepacoi yebacacoi mácʉ barejaquémavʉ. Aru apecʉ Abraham mácʉi márepaco bajui mácʉ barejaquémavʉ. Mt&¿Caivʉ mʉja d̶aiyʉrĩduivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede Moisés bácʉi toivaiye báquepe, jápiarĩ eabenarʉ mʉja iye d̶aicõjeiyede? Jãve jápiarĩ eabevʉ mʉja diede. hsI&Pare cãrijivʉ yʉ mʉjare boje. “¿Aipe d̶arĩ Galaciacavʉre cad̶ateje bárica yʉ?” arĩ dápiavʉ yʉ. Que baru cʉiyʉrĩduivʉ yʉ mʉjaque caride, oatʉvacʉyʉ ji coyʉiyede mʉjare. Pablo ʉ̃i jẽvari coyʉino d̶aicõjeiyede d̶arĩduivʉ ne d̶aiyena aru Jʉ̃menijicʉi mára ne d̶aiyena máre pʉcarã nomiva ne cʉe báqueque ;ro&Mʉja, jímajinape paivʉ, bedióva cojedeca ñájivʉ yʉ mʉjare boje yópe ico jʉed̶ocʉvacod̶o õi ñájiyepe. Ñájivʉ yʉ, jã́cʉyʉ mʉjare Cristope ãrojarivʉre. @qy&Põeva ne cad̶ateiyʉe apevʉre mému cainʉmʉa, ne cad̶atedu náre ne baju dápiaino mearoque. Ʉbenita meamevʉ ne cad̶ateiye mʉjare ji cʉede mʉjaque ʉbenita ne cad̶atebe mʉjare ji cʉbede mʉjaque. Que baru cad̶atejarãri mʉjare ne dápiaino mearoque cainʉmʉa, ji cʉede aru ji cʉbede máre. p}&Apevʉ, ina bueivʉ ape yávaiyede, torojʉre d̶aiyʉrivʉbu mʉjare, mʉje me pued̶arãjiyepe aivʉ náre. Ʉbenita ne d̶aiyʉrĩduiye meamejebu mʉjare. Maucʉvare d̶arĩduivʉbu mʉjare yʉ́que, mʉje jʉ arãjiyepe aivʉ ne bueiyede. uoc&Ʉbenita caride jã́ivʉbu mʉja yʉre yópe mʉje maucʉpe, ji coyʉiye boje yávaiyede jãvene mʉjare. $nA&Mamarʉmʉ ji bueiyede mʉjare Jesús ʉ̃i yávaiye méne, torojʉrivʉ bateávʉ̃ mʉja. ¿Aipe teni torojʉbevʉrʉ̃ mʉja caride? Yʉ́vacari majivʉ aipe mʉje d̶aiyede dinʉmʉre. Caijĩene d̶ajebu mʉja, cad̶atenajivʉ yʉre, ĩ́vʉ mʉje yacorʉare, jínajivʉ yʉre. $mA&Aru yʉre ijié báque boje, copʉ etaiyʉbejebu mʉja yʉre. Ʉbenita ãmeina jã́mevʉva jarʉvabeteavʉ̃ yʉre. Quénora me copʉ etavʉ̃ yʉre yópe mʉje copʉ etajʉroepe cũinácʉ ángele, Jʉ̃menijicʉi daroimʉre, aru yópe mʉje copʉ etajʉroepe Jesucristore máre. l& Coreóvaivʉbu mʉja yʉre ijimʉ mácʉre. Aru ji ijeteiye boje mamarʉmʉre coyʉcʉnʉcacʉ Jesús ʉ̃i yávaiye méne mʉje yebai. kw& Mʉja, jívʉ, parʉrõreca jẽniaivʉ mʉjare, mʉje d̶arãjiyepe ayʉ yópe ji d̶aiyepe. Yʉ judíovacari, d̶abevʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede Moisés bácʉi toivaiye báquepe. Que baru yʉ máre d̶aivʉ yópe mʉje d̶aiyepe. Mʉjape teyʉbu yʉ. Diede dajocarejacacʉ yʉ. Ãmeno d̶abeteavʉ̃ mʉja yʉre. Quénora mearo d̶ávʉ̃ mʉja yʉre. j& Mʉje que d̶aiye boje chĩoivʉ yʉ mʉjare. Que baru, “¿Ye bojecʉbedi ji bueiye báque náre?” arĩ dápiaivʉ yʉ. Ti!& Mʉja dápiarĩduivʉbu mʉje d̶aiyede judíovape, Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyepe aivʉ mʉjare. Que baru torojʉve teivʉbu yópe judíovape apejãravʉai, apevʉ aviávai, aru apeʉjʉai máre. h}& Ʉbenita caride mʉja coreóvaivʉbu Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i coreóvaiye báque boje mʉjare mamarʉmʉre. Que baru, ¿aipe teni dajocaiyʉrivʉrʉ̃ mʉja mʉje cʉede jocarĩ Jesucristoque cũinávʉpe, yebacavʉpe tenajivʉ bedióva cojedeca iye d̶aicõjeiyeque, majeñecuva mácavʉ ne d̶arĩ cõmajiye báqueque? Iye d̶aicõjeiye parʉbetamu. Que baru mʉja ye cad̶atebemaramu iye d̶aicõjeiyeque. Aru cʉre d̶abejarã mʉje baju yebacavʉpe cojedeca mʉje d̶arĩ bʉiyeque yópe judíovape. ^g5&Javede mʉje coreóvabede cãreja Jʉ̃menijicʉre, ijãravʉre cõjeivʉ ne yebacavʉpe paivʉ barejaquémavʉ mʉja. “Jʉ̃menijinamu na”, arĩ dápiarĩduivʉ barejaquémavʉ mʉja. Ʉbenita ye jʉ̃menijina ãmema na. Ñai Jʉ̃menijicʉ cũinácʉra, caiyede cʉed̶ayʉ bácʉre coreóvabeni mearore jíbedejaquemavʉ mʉja. dfA&Jʉ̃menijicʉi nópe d̶aiye boje, caride yebacavʉpe, apevʉi d̶aicõjeimarape paivʉ ãmevʉ mʉja. Quénora Jʉ̃menijicʉi máramu mʉja, ʉ̃i jãve mearo d̶acaiye boje mʉjare yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. Caiye iye ʉ̃i cʉvaede ʉ̃i jíquiyede ʉ̃i márare jícʉyʉme mʉjare. Pablo ʉ̃i dápiaino aipe nʉquinore Galaciacavʉre #e?&Mʉje Jʉ̃menijicʉi mára teiye boje, ʉ̃ daroibi mamacʉi Espíritu Santore, ʉ̃i cʉquiyepe ayʉ mʉje ũmei, jã́d̶ovacʉyʉ jãve Jʉ̃menijicʉi márare mʉja. Aru ñai Espíritu Santo “mʉ, jipacʉ”, arĩ jẽniari bʉojare d̶aibi caivʉ majare Jʉ̃menijicʉque. 8di&Ʉ̃i daiye boje Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeimʉpe páyʉvacari, bojed̶ayʉ bʉojarejaquemavʉ ina d̶aicõjeimara mácavʉre iye d̶aicõjeiyeque, ne ñájimenajiyepe ayʉ ne vainí tʉiye báque boje diede. Aru ʉ̃i nópe d̶aiye báque boje, bʉojaibi cʉre d̶ayʉ majare Jʉ̃menijicʉi márape. c&Ʉbenita majare nápe paivʉ bácavʉre ãnijãravʉ, Jʉ̃menijicʉi beoijãravʉ bácarõi, Jʉ̃menijicʉ darorejaquemavʉ mamacʉre ijãravʉita. Ʉ̃ máre caivʉ apevʉ põevape, cʉvarejaquemavʉ jípacore. Aru põetedejaquemavʉ judíovacacʉ. Que baru jʉ arĩ Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre cʉrejaquemavʉ ʉ̃, mamacʉ. qb[&Nopedeca vaidéjaquemavʉ majare máre maje majibede cãreja Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Yópe jʉed̶ova ne cõjeimarape, maja máre yebacavʉ barejaquémavʉ, iye d̶aicõjeiyeque, majeñecuva ne d̶arĩ cõmajiye báqueque. gaG&Jʉed̶ocʉ cãreja, apevʉ jã́ri coreivʉbu ʉ̃́re aru ʉ̃ jie baquiyéde máre pʉ ãnijãravʉ, jípacʉi beoijãravʉ baquinóita, ne dajocarãjiyepe aivʉ ne jã́ri coreiyede ʉ̃́re aru ʉ̃i cʉvaede máre. R@~G}\zywKvssIqoom2kjihfeydScwcka`_g^[6Z%YWV2TRQOMmLUJHG>DCCA*?><;:98~5h4M300!-,,y'|&=#"U!aPn" |){v@2] Melquisedei copʉ nʉiye báquede Abraham mácʉre, Leví bácʉ Abraham mácʉi pãramecʉ bacʉyʉ́ boje, yópe barejaquémavʉ Leví bácʉ põetebecʉ bácʉvacari cãreja, aru caivʉ apevʉ Abraham mácʉi pãramena márajivʉ máre, ne cʉepe néñecu mácʉque Jʉ̃menijicʉi jã́inoi. { Ina sacerdoteva bácavʉ Leví bácʉi pãramenacavʉ bácavʉ jacopʉrejaquemavʉ névʉ bácavʉi jíye coapa na mácavʉre cũináro iye caipʉcapʉrʉape paiye ne cʉvae coavaiyecarõre. Aru Leví bácʉ Abraham mácʉi pãramecʉ barejaquémavʉ. Que baru Abraham mácʉi jíye báquede no cũináro coavaiye báquecarõre iye caipʉcapʉrʉape paiye iye cʉve ʉ̃i ĩ́ye báquede ʉ̃i boarĩ́, vainí tʉimara mácavʉre jocarĩ, yópe barejaquémavʉ Leví bácʉ máre ʉ̃i jíye báquepe. *MApede máre me majivʉ maja. Caivʉ ina sacerdoteva Leví bácʉi pãramenacavʉ bácavʉ barejaquémavʉ yainájivʉ. Ne cʉede ijãravʉi Jʉ̃menijicʉre memecarĩ jacopʉrejaquemavʉ névʉ bácavʉi jíye coapa na mácavʉre cũináro iye caipʉcapʉrʉape paiye ne cʉvae coavaiyecarõre. Ʉbenita caivʉ ina sacerdoteva bácavʉre dajocaiye jaʉrejaquemavʉ ne memecaiyede, ne yaiye boje. Caivʉ ina sacerdoteva bácavʉ ne bʉcʉteni yainíburu yóbore, apevʉta ne memecaino mácarõre memecarejaquemavʉ. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede toivaicõjemenejaquemavʉ Melquisedei yaiye báque borore. Que baru Melquisedecapũravʉ yaibécʉpe páyʉbe. 3Caivʉ põeva coreóvaivʉbu iyede: Pued̶aimʉtame ñai jẽniañʉ Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyepe ayʉ apecʉre ʉ̃i jẽniacaimʉ pʉeno. .UɄbenita Melquisedecapũravʉ Leví bácʉi pãramecʉ ãmecʉvacari, Abraham mácʉre, ñai Jʉ̃menijicʉ “Jãve mearo d̶acacʉyʉmu yʉ mʉre”, ʉ̃i aimʉ mácʉre, jacopʉrejaquemavʉ no cũináro iye caipʉcapʉrʉape paiye ʉ̃i cʉvae coavaiye báquecarõre, Abraham mácʉi jíye báquede Melquisedede. Aru Melquisedec jẽniarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i mearo d̶acaquiyepe ayʉ Abraham mácʉre. X)Aru me majivʉ maja apevʉ ina Abraham mácʉi pãramecʉ bácʉ Leví ãmicʉcʉ bácʉi pãramenacavʉ Jʉ̃menijicʉre memecaipõeva mácavʉre sacerdotevape. Na mácavʉrecabu Jʉ̃menijicʉi jacopʉicõjeimara mácavʉ caivʉ apevʉ Israecavʉ bácavʉ, majeñecuva mácavʉre cũináro iye caipʉcapʉrʉape paiye ne cʉvae coavaiyecarõre, yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre. Ina Israecavʉ bácavʉ névʉ bácavʉvacari, Abraham mácʉi pãramena mácavʉvacari, ina sacerdoteva bácavʉ cʉvaede jacopʉrejaquemavʉ na mácavʉre.  Me majivʉ maja ñai Melquisedec maje pued̶aimʉre majeñecu Abraham mácʉ pʉeno. Abraham mácʉ barejaquémavʉ majeñecu mamacʉ bácʉ, maja Israecavʉ maje põeyajuboare bʉ́yʉ bácʉ. Que baru ʉ̃ mácʉ maje pued̶aimʉme. Ʉbenita ʉ̃ mácʉvacari Melquisedede jídejaquemavʉ no cũináro iye coavaiye báquecarõ mearo bajure, ʉ̃i ĩ́ye báquede caipʉcapʉrʉape paiye coavaiye báquede ʉ̃i boarĩ́, vainí tʉimara mácavʉre jocarĩ, ʉ̃i jíquiyepe ayʉ diede Jʉ̃menijicʉre. 7gPõecʉ cʉbebi yéde coreóvayʉ Melquisedei pacʉ bácʉi borore, aru ʉ̃i paco bácoi borore, aru ʉ̃i ñecuva mácavʉ ne borore máre. Ñame majibema ʉ̃i põeteino mácarõra aru ʉ̃i yaino mácarõra máre. Que baru Jʉ̃menijicʉi mácʉpe páyʉ sacerdotebe cainʉmʉa, ñai Melquisedec. wAru caiye iye cʉvede ʉ̃i ĩ́ye báquede ʉ̃i boarĩ́, vainí tʉimara mácavʉre jocarĩ, caipʉcapʉrʉape paiyede coavarĩburu yóbore, cũináro iye coavaiye báquecarõre jídejaquemavʉ Melquisedede Abraham mácʉ. Nópe d̶arejaquemavʉ Melquisedec ʉ̃i sacerdote teiye báque boje. No ãmiá Melquisedec “jabocʉ méne d̶ayʉ” aiyʉrõtamu. Aru no ãmiá Salem “cãrijimeno” aiyʉrõtamu. Que baru jabocʉ méne d̶ayʉ aru cãrijimene d̶ayʉ barejaquémavʉ ñai Melquisedec. x kÃrʉre d̶aquijivʉ mʉjare ñai Melquisedede, ñamene aru aipe ʉ̃i d̶aiye báquede. Ñai Melquisedec Salem ãmicʉriĩmarocavʉ bácavʉ ne jabocʉ barejaquémavʉ. Aru Jʉ̃menijicʉ caivʉ pʉeno parʉcʉre memecarejaquemavʉ sacerdotepe. Majeñecu Abraham mácʉi copaiyede ʉ̃ jivʉ bácavʉque ne boarĩ́, vainí tʉrĩburu yóbore apevʉ jabovacavʉjã mácavʉre, Abraham mácʉre copʉ nʉri, jẽniarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i mearo d̶acaquiyepe ayʉ Abraham mácʉre. LɄ̃́recabe Jesús. Cad̶atecʉyʉ majare, ecorejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi cʉrõ mearoi maje jipoca. Aru sacerdotevare jaboteipõecʉ teibi yópe Melquisedei sacerdote teiye báquepedeca.| qMaja napini coreivʉ diede, parʉrivʉbu maje ũmei aru ye dajocabevʉ maje jʉ aiyede Jʉ̃menijicʉre. Que baru ãmed̶aimara tebevʉ maje ũmei. Yópe sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉi ecoiye báquepe no Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramicacaje ʉracaje bácarõ apepũravʉre, nopedeca ñai maje napini corenajimʉ ecorejaquemavʉ cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõita. Q Jʉ̃menijicʉ “Jãve d̶acʉyʉmu yʉ”, ʉ̃i aiye ye oatʉvaiye bʉojabevʉ cainʉmʉa. Aru, “Yʉ́vacari jã́d̶ovacʉyʉmu jãvene ‘Jãve baju d̶acʉyʉmu’, ji aiye báquepedeca”, ʉ̃i aiye máre ye oatʉvaiye bʉojabevʉ cainʉmʉa. Diena ye borocʉrĩ bʉojabebi Jʉ̃menijicʉ. Que baru maja Jʉ̃menijicʉi põevatamu, cũiná dajocaivʉ bácavʉ caiye maje ãmeina teni d̶aiyʉede aru ʉ̃i mead̶aimara cʉrivʉ maje ãmeina teiyede jarʉvarĩ. Aru torojʉeque napini corede nʉivʉbu, earãjivʉ Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiye jãve bajure majare. I  Aru quédeca “Jãve d̶acʉyʉmu”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ, jã́d̶ovacʉyʉ parʉrõre ʉ̃i coyʉino mácarõre. Jʉ̃menijicʉcapũravʉ ye oatʉvabebi ʉ̃i dápiainore ʉ̃i d̶aiyʉede. Diede coreóvare d̶aiyʉrejaquemavʉ ina ʉ̃i mearo d̶acaimara márajivʉre yópe ʉ̃i aiye báquepe. Que baru, “Yʉ́vacari jã́d̶ovacʉyʉmu jãvene ‘Jãve baju d̶acʉyʉmu’, ji aiye báquepedeca”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. i KPõeva “Jãve d̶acʉyʉmu yʉ” ne aiyede, ne baju pʉeno baju parʉcʉre cainʉmʉa jẽniavaivʉbu, ʉ̃i jã́d̶ovaquiyepe aivʉ jãvene ne aiye báquede. Apecʉ cʉbebi yávare nʉri majicʉ, põecʉ que aru. Quénora caivʉ “¿D̶acʉyʉ bárica yópe ʉ̃i aiyepe?” abevʉva, coreóvaivʉbu jãve d̶acʉyʉre caino ʉ̃i oainope. V %Abraham mácʉcapũravʉ napini corede nʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi d̶acaquiyede yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. Aru Jʉ̃menijicʉ vaidé d̶arejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. uc Nápe páyʉrecabe majeñecu mácʉ Abraham mácʉ. Javede yópe arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃ mácʉre: “Yʉ́bu Jʉ̃menijicʉ. Que baru yópe coyʉyʉbu mʉre jãve. Mʉre mearo baju d̶acacʉyʉmu yʉ. Aru mipãramena márajivʉ obedivʉ baju tenajarama ina márajivʉ”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Jʉ̃menijicʉi nópe aiye báquede Abraham mácʉre, “Jãve baju d̶acʉyʉmu yʉ nópe ji aiye báquepedeca”, arejaquemavʉ. Apecʉ ʉ̃i cʉbe boje parʉcʉ Jʉ̃menijicʉ pʉeno, “Yʉ́vacari jã́d̶ovacʉyʉmu jãvene ‘Jãve baju d̶acʉyʉmu’, ji aiye báquepedeca”, arejaquemavʉ ʉ̃. yk Ʉbevʉ yʉ mʉjare jũracʉrivʉ tede nʉivʉre mʉje jápiaiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede. Quénora ina ʉ̃i yávaiyede jápiarĩ jʉ aivʉpe tejarã mʉja. Ina dajocabevʉpe ne jʉ aiyede Jʉ̃menijicʉre aru napivʉpe ne ñájiyede tejarã mʉja. Nápe paivʉrecabu earãjivʉ caiye iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede náre yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. $A Ʉrarõreca ʉvʉ yʉ mʉjare coapa mʉje memecare nʉrajiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉre torojʉrivʉ, mʉje cad̶ateiyeque apevʉre cainʉmʉa mʉje cʉede ijãravʉi. Que d̶aivʉ baru, caiye iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede mʉjare, mʉje napini coreiyede, earãjaramu mʉja. K Cainʉmʉa Jʉ̃menijicʉ mearo d̶aibi, yópe ʉ̃́re jaʉépe. Que baru jãve ãrʉcʉyʉme mʉje memecaiyede ʉ̃́re. Mʉja cad̶ated̶avʉ̃ apevʉ majevʉ Jesúre jʉ aipõevare javede aru caride máre. Que teni mʉje ʉede Jʉ̃menijicʉre jã́d̶ovad̶avʉ. Diede Jʉ̃menijicʉ ãrʉmetebecʉyʉme cainʉmʉa.  Mʉja, jívʉ, ji ʉmara, yʉ toivacayʉvacari nópe parʉéque ji coyʉiyede, majicacʉyʉ mʉjare, ʉbenita cãrijimevʉ yʉ mʉjare boje. Quénora coreóvaivʉ yʉ d̶are nʉivʉre yópe jaʉépe mʉjare, Jʉ̃menijicʉi põevare, ʉ̃i mead̶aiye báque boje mʉjare. D̶ad̶avʉ̃ yópe mʉjare jaʉépe mʉje memecaiyede Jʉ̃menijicʉre aru mʉje cad̶ateiyede apevʉ põevare. PɄbenita no joborõre põeva ne mememenu, miumenejaiye aru ãmecõriámenejaiye máre quéda pĩaiyavʉ nore jiorojai. No joborõ bojecʉbe boje, jẽiye cʉbe boje nore, põeva ne juarĩburu yóbore caiye iye miumenejaiyede aru iye ãmecõriámenejaiyede máre dajocad̶ama no jiorojare jocarĩ. Que baru Jʉ̃menijicʉ ãmed̶aibi no joborõre, põeva ne mememe boje. Quédeca Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acaibi ʉ̃́re jʉ aivʉre aru ñájine d̶aibi ʉ̃́re jʉ abevʉre. Maja dajocabevʉ maje jʉ aiyede Cristore maje napini coreiye boje Jʉ̃menijicʉi me d̶acaquiyede majare ;oQue baru jẽvari coyʉrĩ, põevamu yópe joborõpe. Jʉ̃menijicʉ ocare d̶aibi joborõi. Nore ne jiore põeva ne memeniburu yóbore aru ne oteiye báque pĩaríburu yóbore, ʉre jẽiye méne ĩñama ina memeipõeva. Que baru Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acaibi no joborõre, põeva ne memeiye boje. ykɄbenita nópe bueni bʉojabevʉ apevʉ põeva. Põecʉ ʉbenina bueyʉ bácʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede aru jʉ arĩduyʉ bácʉ Cristore, ʉ̃i jʉ abeni dajocaru ʉ̃i jʉ arĩduiye báquede Cristore, põecʉ cʉbebi majicʉ chĩore d̶ayʉ, ʉ̃i dajocaquiyepe ayʉ ʉ̃i ãmeina teiyede aru ʉ̃i oatʉvaquiyepe ayʉ ʉ̃i d̶aiyede. Põeva ʉ̃́pe paivʉrecabu cũinára coreóvaivʉ bácavʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne jãvene Cristorã, aru cʉvarivʉ bácavʉ Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiyede náre ʉ̃i mead̶aiye báquede náre aru ʉ̃i cʉre d̶aquiyede náre jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre ʉ̃́que, aru cʉvarivʉ bácavʉ Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santoi majiécarõre, aru majidivʉ bácavʉ Jʉ̃menijicʉ d̶ayʉre cainʉmʉa yópe ʉ̃i aiye báquepedeca ʉ̃i yávaiyeque, aru jã́ivʉ bácavʉ Jesúre jʉ aipõeva ne d̶aiyede Jʉ̃menijicʉi parʉéque, yópe Jʉ̃menijicʉ d̶acʉyʉre ʉ̃i jaroquiyede apevʉ põevare ʉ̃i cʉrõi aru apevʉ põevare toabo cũiméboi. Caiye diede majidivʉ bácavʉvacari, nárecabu dajocaivʉ bácavʉ ne jʉ aiye báquede Cristore. Que d̶arĩ yópe pẽvaiyepe Jʉ̃menijicʉi mácʉre cojedeca jocʉcʉjaravena, ne ʉbe boje ʉ̃́re, põeva ne yʉrinajiyepe aivʉ, d̶ad̶ama na. Z~-Quénora bueiye jaʉvʉ majare Jʉ̃menijicʉi yávaiye maiyójaede ʉ̃i yávaiye méne Cristorã bʉcʉvape tenajivʉ maja maje ũmei ye jaʉbeda. Bʉcʉvape teiyʉru maje ũmei, Jʉ̃menijicʉ bueicõjecʉyʉme majare ʉ̃i yávaiye maiyójaede. Aru Jʉ̃menijicʉi nópe bueicõjenu majare, coreóvarãjivʉbu Cristore ye jaʉbeda. 5}cMʉjare buebequijivʉ cojedeca iye bueiyede põeva ne Jʉ̃menijicʉque jã́d̶ovaiyede ocoque aru ne apevʉre tʉoiyede ne pʉrʉáque, Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyepe ayʉ ina tʉoimarare. Mʉjare buebequijivʉ cojedeca iye bueiyede põeva ne nacajarajiyede yainore jarʉvarĩ, cʉrãjivʉ cainʉmʉa mamabaju cũimébajuque, aru Jʉ̃menijicʉi jaroquiyede caivʉ põevare ne cʉrãjinoi jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre, apevʉre cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõi aru apevʉre toabo cũiméboi, na coapa ne d̶aiye báque boje ne cʉede ijãravʉi. | Que baru bueiye jaʉvʉ majare Jʉ̃menijicʉi yávaiye maiyójaede ʉ̃i yávaiye méne Cristorã, yópe ina bʉcʉvape ne ũmei ne bueiyepedeca, maje d̶arãjiyepe aiye jãravʉa coapa yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe Cristoi parʉéque. Buebenajaramu bedióva cojedeca Jʉ̃menijicʉi yávaiye maiyójabede ʉ̃i yávaiye méne Cristorã, yópe maje mamarʉmʉ bueiye báquepe, yópe ina jʉed̶ojĩnape ne ũmei ne bueiyepedeca. Que baru mʉjare buebequijivʉ cojedeca iye mʉje mamarʉmʉ bueiye báquede. Maja buebenajaramu põeva ne chĩoiyede ne ãmeina teiyede aru ne dajocaiyede diede, oatʉvarãjivʉ ne d̶aiyede, Jʉ̃menijicʉi jarʉvaquiyepe aivʉ diede, náre coavajʉroede ʉ̃́re jarʉvarĩ. Aru põeva ne jʉ aiyede Jʉ̃menijicʉre buebenajaramu maja. {+Ʉbenita ina ãri majidivʉ bʉcʉvatamu. Põeva majidivʉ aipe d̶aiye méne aru ãmene máre bʉcʉvape paivʉbu ne ũmei, ne dápiarĩ cõmajiye boje caiye ne d̶aiyede mearo maru o ãmeno maru. Dápiarĩ majidivʉbu iye maiyójaede Jʉ̃menijicʉi yávaiyequede.z' Caivʉ ina ãri majibevʉ aru opeco matʉiyeda ũcuivʉ jʉed̶ojĩnatamu. Bʉcʉva ãmevʉtamu cãreja. Põeva majibevʉ yéde d̶aiye méne aru ãmene máre jʉed̶ojĩnape paivʉbu ne ũmei. Dápiarĩ majibevʉ cãreja iye maiyójaede Jʉ̃menijicʉi yávaiyequede. y Javede majivʉ mʉja iye yávaiye méne Cristorã. Aru ʉ̃́re jʉ aivʉbu obediʉjʉare. Que baru parʉrivʉ baru mʉje ũmei, mʉjavacari buejebu apevʉre, ne jápiarĩ jʉ arãjiyepe aivʉ diede. Ʉbenita quénora pʉ caride máre mʉjavacari me jápiarĩ eabevʉ. Jaʉvʉ mʉjare apevʉ ne bueiye bedióva cojedeca no bueino maiyójabenore, yópe mamarʉmʉ mʉje bueino mácarõpe Jʉ̃menijicʉi yávaiyequede. Mʉjavacari jʉed̶ojĩnape paivʉ ted̶avʉ̃. Jʉed̶ojĩna opeco matʉiyeda ũcuñaima. Ʉbenita bʉcʉva ãiyede ãiye majima. Quédeca põeva jʉed̶ojĩnape paivʉ ne ũmei quénora Jʉ̃menijicʉi yávaiye maiyójabede jápiarĩ ead̶ama na. Ʉbenita põeva bʉcʉvape paivʉ ne ũmei Jʉ̃menijicʉi yávaiye maiyójaede máre jápiarĩ ead̶ama na. #x? Toivacaiyʉrĩduivʉ mʉjare ʉrarõ iye Cristoi sacerdotevare jaboteiyede. Ʉbenita mʉjacapũravʉ jũracʉrivʉ ted̶avʉ̃. Que baru ji coyʉru mʉjare Cristoi sacerdotevare jaboteiyede, jápiabejebu mʉja. Que baru maiyójavʉ yʉre diede ji coyʉiyʉrĩduiyede mʉjare. Vw% Aru Jʉ̃menijicʉ epedejaquemavʉ ʉ̃́re sacerdotevare jaboteipõecʉva cainʉmʉa, yópe ʉ̃i epeiye báquepedeca Melquisedede sacerdotevare jaboteipõecʉva. Dajocabejarã mʉje jʉ aiyede Cristore lvQ Cristoi d̶aiye báquede caiye iye ʉ̃́re jaʉéde yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe, põevare mead̶aipõecʉ tedejaquemavʉ. Que baru caivʉ maja ʉ̃́re jápiarĩ jʉ arĩ d̶aivʉre yópe ʉ̃i ʉrõpe mead̶ayʉbe ʉ̃, maje cʉvarãjiyepe ayʉ caiye iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede majare, aru maje jabotenajiyepe ayʉ Cristoque cainʉmʉa. Bu}Cristo, Jʉ̃menijicʉi mácʉ, jípacʉre jʉ aiye majicʉvacari, ñájiñʉ majini jebedejaquemavʉ aipe ãrojaene Jʉ̃menijicʉre jápiarĩ jʉ aiyede aru ʉ̃i ʉrõpe d̶aiyede. tCristo ʉ̃i cʉede cãreja ijãravʉi coyʉvarejamed̶a Jʉ̃menijicʉque, aru jẽniarejamed̶a ʉ̃́que, ʉ̃i cad̶atequiyepe ayʉ. Orique cod̶oboborĩ jẽniavarejamed̶a Jʉ̃menijicʉre, ñai mead̶aiye majicʉre ʉ̃́re ʉ̃i yaijʉrorõre jocarĩ. Aru Cristoi pued̶arĩ jʉ aiye boje, ʉ̃i jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉre, “Mi ʉrõpe d̶ajacʉ mʉ” arĩ, Jʉ̃menijicʉcapũravʉ Cristoi jẽniaiyede jápiarĩ jʉ arejaquemavʉ, ʉ̃i cad̶ateiyede Cristoi d̶aquiyepe ayʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe. syAru apeno Jʉ̃menijicʉi coyʉino mácarõre Cristore, yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ:Cainʉmʉa sacerdote tecʉyʉmu mʉ dajocabecʉva, yópe Melquisedec ʉ̃i sacerdote teiye báquepedeca dajocabecʉva, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. ^r5Aru nopedeca vaidéjaquemavʉ Cristore. Ʉ̃́vacari ʉ̃i bajure beorĩ epebedejaquemavʉ sacerdotevare jaboteipõecʉva. Quénora Jʉ̃menijicʉvacari ʉ̃́re beorĩ, epeni, yópe arejaquemavʉ ʉ̃́re:Jímacʉrecabu mʉ. Caride caivʉ ne jápiainoi yʉ́vacari jaboteicõjeivʉ mʉre, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ mamacʉre. fqESacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉ barejaquémavʉ põeva ne pued̶aimʉ, ʉ̃i memecaiye boje Jʉ̃menijicʉre parʉéque. Aru põecʉ cʉbebi ʉ̃i bajure beorĩ epeyʉ sacerdotevare jaboteipõecʉva. Quénora Jʉ̃menijicʉrecabe cũinácʉra beorĩ, cuturĩ, epeyʉ sacerdotevare jaboteipõecʉva. Quédeca barejaquémavʉ Aarón mácʉ, põeva ne pued̶aimʉ mácʉ, Jʉ̃menijicʉi beorĩ, cuturĩ, epeiye báque boje ʉ̃ mácʉre sacerdotevare jaboteipõecʉva. [p/Aru ʉ̃́vacari ʉ̃i parʉbe boje ʉ̃i ũmei, Jʉ̃menijicʉre jícaiye jaʉrejaquemavʉ ʉ̃́re ãimara boaimara mácavʉre juaiyede, põeva ne ãmeina teiye boje aru ʉ̃i baju ãmeina teiye boje máre. hoISacerdotevare jaboteipõecʉvacari parʉbedejaquemavʉ ʉ̃i ũmei, yópe apevʉ põevape. Que baru cõmaje ãroje jã́ñʉ coreóvarejaquemavʉ ina ãmeina teivʉre coreóvabevʉva, ne majibe boje yéde ãmeina teiyede. [n 1Caride ãrʉre d̶aquijivʉ mʉjare aipe ãrojarivʉre ina sacerdotevare jaboteipõeva mácavʉre. Jʉ̃menijicʉ beorejaquemavʉ caivʉ sacerdotevare jaboteipõeva mácavʉre nácavʉ ne jẽneboi. Aru epedejaquemavʉ na mácavʉre, ne memecarãjiyepe ayʉ ʉ̃́re põevare boje. Ʉ̃́re memecarejaquemavʉ jícaivʉ Jʉ̃menijicʉre ãimara ne boaimara mácavʉre juaiyede, nácavʉ aru ne baju máre ne ãmeina teiye boje, ʉ̃i ñájine d̶abequiyepe aivʉ náre die boje, aru ape jícaiyede máre, pued̶arĩ Jʉ̃menijicʉre, torojʉede jínajivʉ, ʉ̃i cad̶ateiye báque boje náre. Xm)Que baru, yópe maje joabejĩnoi nʉiyepe ʉ̃i yebai, jẽniarajarevʉ jidʉbevʉva Jʉ̃menijicʉ parʉcʉ bajure. Nópe d̶arãjarevʉ, ʉ̃i cõmaje ãroje jã́quiyepe aivʉ majare, ʉ̃i ãrʉmetequiyepe aivʉ maje ãmeina teiyede, aru ʉ̃i jíquiyepe aivʉ bojecʉbeda majare jaʉéde, ʉ̃i cad̶atequiyepe aivʉ majare.l Ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ majare boje jãve cõmaje ãroje jã́ñʉme majare maje ñájiyede, maje parʉbe boje maje ũmei. Ñai abujuvai jabocʉ ʉ̃i jʉjovaiyede majare, ñájiñavʉ maja. Jesúre máre, majapedeca, jʉjovarĩdurejaquemavʉ ñai abujuvai jabocʉ. Que baru Jesús me coreóvaibi maje ñájiyede. Caino ʉ̃i oainope ñai abujuvai jabocʉ jʉjovarĩdurejaquemavʉ Jesúre. Ʉbenita ye jʉjovarĩ oabedejaquemavʉ ʉ̃́re. Aru Jesúcapũravʉ ye ãmeina tebedejaquemavʉ cainʉmʉa. +kOCaride coyʉquijivʉ mʉjare bedióva cojedeca Jesucristo Jʉ̃menijicʉi mácʉre, sacerdotevare jaboteipõecʉ parʉcʉre caivʉ pʉeno. Ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ coyʉcaibi Jʉ̃menijicʉre majare boje. Jesucristorecabe ecoyʉ bácʉ cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõ bajui. Que baru majare parʉre nʉiye jaʉvʉ maje ũmei, d̶arãjivʉ yópe maje aiyepedeca maje jʉ aiye boje Jʉ̃menijicʉre. j! Põecʉ cʉbebi apejĩene yaveiye majicʉ Jʉ̃menijicʉre jocarĩ. Caiye iye maje dápiaiyede jã́ri majibi Jʉ̃menijicʉ. Aru ʉ̃́recabe maje coyʉrãjimʉ caiye maje d̶aiyede ijãravʉi. Jesús sacerdotevare jaboteipõecʉ parʉcʉ caivʉ pʉeno majare boje {io Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyeque coyʉyʉbe põevare ʉ̃i dápiainore. Que baru ʉ̃i yávaiyebu apʉépe. Aru ʉ̃ majide d̶ayʉbe põevare ʉ̃i ʉrõre ʉ̃i yávaiyeque. Que baru ʉ̃i yávaiyebu parʉé. Yópe carove ʉpʉjidive caipʉcapũravʉa burarĩ coavaiyepe me, nopedeca aru pʉeno baju me coavaiyebu Jʉ̃menijicʉi yávaiye. Yópe carove cotʉvaiyepe põecʉi bajure, nopedeca Jʉ̃menijicʉi yávaiye cotʉvaiyebu põecʉ jívʉi pʉ ʉ̃i ũmeita aru pʉ ʉ̃i decocʉita máre. Que baru maje bueiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coreóvarĩ eaivʉbu méne o ãmene maje ʉrõre aru maje dápiainore máre. :hm Que baru caino maje oainope d̶aiye jaʉvʉ majare, earãjivʉ maje cʉede Jʉ̃menijicʉque cãrijimenoque. Nópe d̶aiye jaʉvʉ majare, majacacʉ cũinácʉ ʉ̃i cʉbequiyepe aivʉ eabecʉ ʉ̃i cʉede Jʉ̃menijicʉque cãrijimenoque, ʉ̃i dajocaiye boje ʉ̃i jʉ aiyede Jesúre, yópe majeñecuva mácavʉ ne eabe báquepe ne cʉede Jʉ̃menijicʉque cãrijimenoque, ne jápiabeni jʉ abe báque boje ʉ̃i yávaiyede. &gE Caivʉ maja dajocaivʉ bácavʉ maje d̶aiye báquede cãrijimenoque maje ũmei cʉrivʉbu caride, d̶arãjivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe, yópe Jʉ̃menijicʉ cãrijimecʉ ʉ̃i cʉepe ʉ̃i cʉed̶arĩburu yóbore caiye ijãravʉquede, die nʉquiyepe aivʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe. Bf} Caiye iye jãvetamu. Que baru Jʉ̃menijicʉi põeva eaivʉbu cʉrivʉ ijãravʉi cãrijimenoque maje ũmei. Yópe Jʉ̃menijicʉi cʉed̶arĩ dajocaiye báquepedeca cʉed̶ayʉ bácʉ seis paijãravʉai, nopedeca maja ʉ̃i põeva máre dajocaivʉbu maje ãmeina teni d̶aiyʉede, maje jʉ aiyede Jesúre. e!Ʉ̃i que aiye báque boje, coreóvaivʉbu maja Jʉ̃menijicʉ cãrijimene d̶aiyʉcʉre apenʉmʉcavʉre, Josué bácʉi yóbocavʉre. Josué bácʉi jaboteiyede majeñecuva mácavʉre, ne mauva mácavʉre boarĩ́, vainí tʉrejaquemavʉ. Aru dinʉmʉre yópe Jʉ̃menijicʉ “Jãve d̶acacʉyʉmu”, ʉ̃i aiye báquepedeca, cãrijimene d̶arejaquemavʉ na mácavʉre. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i coyʉicõjeiyede David bácʉre bedióva apejãravʉrã, “caride” arĩ, maje cãrijimenajiyede coyʉrejaquemavʉ. d3Diede coreóvaivʉbu maja Jʉ̃menijicʉi beoijãravʉre, “cari jãravʉ” ʉ̃i aijãravʉre. Que baru obediʉjʉa vainíburu yóbore, yópe ji coyʉiye báquepe mʉjare jipocamia, yópe arĩ, David bácʉre toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ cũináro yʉriainore:Caride mʉje jápiaiyede Jʉ̃menijicʉi coyʉiyede, jápiaiyʉbevʉpe tebejarã mʉja, arĩ coyʉrejaquemavʉ David bácʉ. :cmIna majeñecuva mácavʉ, mamarʉmʉ jápiaivʉ bácavʉ iye yávaiye méne Jʉ̃menijicʉi cãrijimene d̶aiyʉede põevare, cãrijimene d̶aimara ãmenejaquemavʉ na mácavʉ, ne diede jápiarĩdurĩ jʉ abe báque boje. Ʉbenita apevʉ põeva cʉma caride, Jʉ̃menijicʉi cãrijimene d̶aimara. bYópe ji coyʉiye báquepe mʉjare jipocamia, iye ʉ̃i cãrijimene d̶aiyede, yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ:“No joborõ ji náre cãrijimene d̶ájʉrorijoborõre ye eabenama na”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃, Jʉ̃menijicʉ. aJʉ̃menijicʉi yávaiyede, yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ no jãravʉ ʉ̃i cʉed̶arĩ bʉojaijãravʉ bácarõra.Seis paijãravʉa vaiyede, cʉed̶arĩ dajocarĩ bʉojarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ, cãrijimecʉ, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃. Y`+Ʉbenita maja Jesúre jʉ aivʉrecabu Jʉ̃menijicʉi cãrijimene d̶aimara. Jʉ̃menijicʉrecabe cãrijimene d̶aiye majicʉ. No cãrijimene d̶aiyede Jʉ̃menijicʉ, yópe arĩ, coyʉrejaquemavʉ:Jorojĩni jã́ñʉ pare baju, yópe arĩ dápiarejacacʉ: “Yʉ́bu Jʉ̃menijicʉ. Que baru yópe coyʉyʉbu jãve. No joborõ ji náre cãrijimene d̶ájʉrorijoborõre ye eabenama na”, arĩ dápiarejacacʉ yʉ, na mácavʉre jarayʉ, arĩ coyʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Nópe arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ, majicʉ bácʉ ʉ̃i caiyede cʉed̶aquiye jipocamia, caiyede ʉ̃i d̶aquiyede, cãrijimene d̶acʉyʉ majare ʉ̃́que. Aru cʉed̶arĩ bʉojarĩ, ʉ̃i memeinore bʉojarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. P_Yópe majeñecuva mácavʉ ne jápiaiye báquepe iye yávaiye méne Jʉ̃menijicʉi cãrijimene d̶aiyʉede põevare, nopedeca maja máre jápiaivʉ bácavʉbu iye yávaiye méne. Ʉbenita na mácavʉ diede jápiarĩduivʉvacari, jʉ abedejaquemavʉ diede. Que baru na mácavʉ barejaquémavʉ Jʉ̃menijicʉi cad̶atebemara. }^ uAru Jʉ̃menijicʉ “Que d̶acacʉyʉmu yʉ jãve” arĩ, cãrijimene d̶aiyʉbi majare máre ʉ̃́que, yópe ʉ̃i cãrijimene d̶aiyʉrĩduiye báquepe majeñecuva mácavʉre. Que baru me jã́iye jaʉvʉ majare Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i eaicõjemequiyepe aiye cũinácʉ mʉjacacʉre ʉ̃i cãrijimene d̶aiyede yópe “Jãve d̶acacʉyʉmu”, ʉ̃i aiye báquepedeca. L]Que baru coreóvaivʉbu maja aipe vaiye báquede na mácavʉre. No joborõ ne cãrijimejʉrorijoborõre eabedejaquemavʉ na mácavʉ, ne jápiaiyʉbeni jʉ abe báque boje Jʉ̃menijicʉre./\WAru caivʉ ina jʉ abevʉ bácavʉre ʉ̃i cõjeiyede yópe pare baju arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ: “Yʉ́bu Jʉ̃menijicʉ. Que baru yópe coyʉyʉbu jãve. No joborõ ji náre cãrijimene d̶ájʉrorijoborõre ye eabenama na”, arejaquemavʉ. Aru Jʉ̃menijicʉ ãmeina jorojĩnejaquemavʉ na mácavʉque ne ãmeina teiye boje cuarenta paiʉjʉa baju. Que baru yaidé d̶arejaquemavʉ na mácavʉre no põecʉbenoi. [XZ)Caivʉ ina majeñecuva mácavʉ, Moisés bácʉi jipocateimara mácavʉ Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ, Jʉ̃menijicʉi coyʉiyede jápiaivʉ bácavʉvacari jʉ abeni maucʉvarejaquemavʉ ʉ̃́re. "Y=Que baru yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ:Caride mʉje jápiaiyede Jʉ̃menijicʉi coyʉiyede, jápiaiyʉbevʉpe tebejarã mʉja, yópe mʉjeñecuva mácavʉ ne teiye báquepe. Na mácavʉcapũravʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ abedejaquemavʉ, arejaquemavʉ ʉ̃. HX Cainʉmʉa maje cʉede cãreja ijãravʉi dajocabevʉva jʉ are nʉiye jaʉvʉ majare Jesúre parʉéque, yópe maje mamarʉmʉre jʉ aiye báquepedeca ʉ̃́re. Nópe d̶aiye jaʉvʉ caivʉ majare, yóvarãjivʉre Cristore, memenajivʉre ijãravʉi ʉ̃́que, aru cʉrãjivʉre cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi. 2W] Quénora parʉre d̶ajarã mʉja, cad̶atenajivʉ mʉjacavʉre, parʉrõ nʉre d̶arãjivʉ mʉje jʉ aiyede Jʉ̃menijicʉre. Nópe d̶ajarã mʉja, “Jesúre jʉ are nʉivʉ bájarã”, caijãravʉa mʉje cʉede cãreja “caride”, Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉiye báquepe. Mʉjacacʉ cũinácʉ yávaiyede jãvene jápiaiyʉbecʉpe tebejacʉrĩ, abujuvai jabocʉi jʉjovaiye báque boje ʉ̃́re ʉ̃i borocʉede coyʉiyeque Jʉ̃menijicʉrã. Nópe d̶ayʉ baru, ãmeina tejebu. Aru ãmeina teyʉ baru, dajocajebu ʉ̃i jʉ aiyede Jesúre. MV Que baru mʉja, jívʉ, Jesúre jʉ aivʉ, me d̶ajarã, mʉjacacʉ cũinácʉ ʉ̃i ãmeina dápiabequiyepe aivʉ ʉ̃i ũmei, dajocaiyʉcʉ ʉ̃i jʉ aiyede ñai Jʉ̃menijicʉ apʉcʉre. /UW Que baru pare baju jorojĩni jã́ñʉ, yópe arĩ dápiarejacacʉ yʉ: “Yʉ́bu Jʉ̃menijicʉ. Que baru yópe coyʉyʉbu jãve. No joborõ ji náre cãrijimene d̶ájʉrorijoborõre ye eabenama na”, arĩ dápiarejacacʉ yʉ, na mácavʉre jarayʉ, arĩ coyʉrejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. aT; Que baru jorojĩni jã́rejacacʉ na mácavʉre. Yópe arĩ dápiarejacacʉ nára: “Cainʉmʉa ina põeva jápiaiyʉbema yʉre. Que baru ji ʉrõre aru ji d̶aiyede coreóvabenama na”, arĩ dápiarejacacʉ yʉ. JS  Jʉ̃menijicʉ, yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i coyʉiye báquede:No põecʉbenoi mʉjeñecuva mácavʉ yʉre jʉ abeni, ji ʉrõre majidivʉ bácavʉvacari d̶abedejaquemavʉ. Pare maucʉvarejaima yʉre, jã́riduivʉ bácavʉvacari caiye ji d̶aiyede põeva ne d̶arĩ majibede cuarenta paiʉjʉa baju. jRMMʉjamu Jʉ̃menijicʉi põeva. Que baru me jã́jara mʉja, yópe Jʉ̃menijicʉi coyʉcaicõjeiye báquepe ñai Espíritu Santore:Caride mʉje jápiaiyede Jʉ̃menijicʉi coyʉiyede, jápiaiyʉbevʉpe tebejarã mʉja, yópe mʉjeñecuva mácavʉ ne teiye báquepe. Na mácavʉcapũravʉ jʉ abedejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre ne cʉede põecʉbenoi. Ʉ̃́re jʉ abeni, ʉ̃i ʉrõre majidivʉ bácavʉvacari d̶abedejaquemavʉ na mácavʉ. “Ñájine d̶abecʉbe Jʉ̃menijicʉ majare, ʉ̃́re maje jʉ abedu”, arĩ dápiarĩdurejaquemavʉ ʉbenina na mácavʉ, arejaquemavʉ ñai Espíritu Santo. QLPɄbenita Cristocapũravʉ Jʉ̃menijicʉi mácʉbe. Aru jabocʉi mácʉbe parʉcʉ ʉ̃́re memecaipõecʉ pʉeno. Que baru Cristobe parʉcʉ Moisés bácʉ pʉeno. Caride Cristorecabe dajocabecʉva coreyʉ Jʉ̃menijicʉi põevare, yópe ʉ̃́re d̶aiye jaʉrõpe. Aru majamu Jʉ̃menijicʉi põeva, jidʉbevʉva aru torojʉrĩ dajocabevʉva napini corede nʉivʉ baru iye ʉ̃i mearo d̶acaquiyede majare. Jʉ̃menijicʉi põeva ne cãrijimequino DOMoisés bácʉ, Jʉ̃menijicʉi põevacacʉ. Jʉ̃menijicʉre memecarejaquemavʉ, coreyʉ ʉ̃i põevare. Ʉ̃́re memecaiyʉrejaquemavʉ. Que baru dajocabecʉva d̶arejaquemavʉ yópe ʉ̃́re d̶aiye jaʉrõpe. Moisés bácʉcapũravʉ ʉ̃i coyʉiyeque aipe d̶aiye jaʉrõre Jʉ̃menijicʉi põevare, coreóvare d̶arejaquemavʉ náre jãvene iye Jʉ̃menijicʉi coyʉquiyede aipe d̶aiye jaʉrõre obediʉjʉa yóboi Jesucristoque. NCʉ̃rami cʉbevʉ põecʉ diñamine d̶ayʉ cʉbedu. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉrecabe caiye ijãravʉquede cʉed̶ayʉ bácʉ. DMɄbenita Jesúre pued̶aiye jaʉvʉ Moisés bácʉre pued̶aiye pʉeno. Moisés bácʉ cũinácʉ Jʉ̃menijicʉi põevacacʉ barejaquémavʉ. Ʉbenita Jesús, caiyede cʉed̶ayʉ bácʉ, Jʉ̃menijicʉi põevare máre d̶arejaquemavʉ. Nopedeca põecʉi cʉ̃ramine d̶arĩburu yóboi, pʉeno baju, “Ñai põecʉ cʉ̃ramine d̶aiyede majibi me”, põeva ad̶ama. Ʉbenita majiéda, “Cʉ̃rami mead̶amimu”, ad̶ama na. Que baru, ñai d̶ayʉ bácʉ ne pued̶aimʉme ʉ̃i d̶aiye báque pʉeno. Aru ñai cʉed̶ayʉ ne pued̶aimʉme ʉ̃i cʉed̶aimara pʉeno. +LOJʉ̃menijicʉ beorejaquemavʉ Jesúre ʉ̃́re memecaipõecʉva. Aru Jesús memecaibi Jʉ̃menijicʉre dajocabecʉva yópe ʉ̃́re d̶aiye jaʉrõpe, yópe Moisés bácʉi memecaiye báquepe Jʉ̃menijicʉre dajocabecʉva, ʉ̃i jaboteiyede Jʉ̃menijicʉi põeva Israecavʉ bácavʉre. K 3Caiye iye ji coyʉiye mʉjare jãvetamu. Que baru mʉja, jívʉ, Jesúre jʉ aivʉ aru Jʉ̃menijicʉ jina, yʉ́pe paivʉbu mʉja máre Jʉ̃menijicʉi cutuimara mácavʉ ʉ̃ jina márajivʉ, cʉvarãjivʉ caiye iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede majare. Me ãrʉjara mʉja Jesúre, coreóvarãjivʉ me aipe ãrojacʉre aru aipe d̶ayʉre. Ʉ̃́recabe Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ, ʉ̃́re coyʉcaipõecʉ, majide d̶acʉyʉ majare Jʉ̃menijicʉ “Que d̶arãjare” ʉ̃i aino mácarõre majare. Aru sacerdotevare jaboteipõecʉbe ʉ̃, cad̶atecʉyʉ majare, maje d̶arãjiyepe ayʉ yópe maje aiyepedeca, maje jʉ aiye boje Jʉ̃menijicʉre. LJJesúvacari abujuvai jabocʉi jʉjovaiyʉmʉ maridurejaquemavʉ. Aru ñájinejaquemavʉ diede. Que baru caride ʉ̃́recabe cad̶ateni bʉojayʉ majare, abujuvai jabocʉi jʉjovaiyʉmarare.I3Nópe d̶acʉyʉ baru, cũinátʉrʉ teiye jaʉrejaquemavʉ Jesúre yópe ʉ̃ jivʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ aivʉpe. Cũinátʉrʉ majapedeca tebecʉ baru, sacerdotevare jaboteipõecʉ teni bʉojabejebu ʉ̃, Jʉ̃menijicʉi cõjeiyepe d̶acayʉ põevare boje, ʉ̃i me jã́quiyepe ayʉ majare. Cũinátʉrʉreca majape páyʉ teni, cõmaje ãroje jã́ri, aru dajocabecʉva d̶arĩ ʉ̃́re d̶aiye jaʉéde, sacerdotevare jaboteipõecʉ teni bʉojarejaquemavʉ ñai Jesús. Memecarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i ãrʉmetequiyepe ayʉ maje ãmeina teiyede aru ʉ̃i me jã́quiyepe ayʉ majare, Jesúi jícaiye báque boje ʉ̃i bajure Jʉ̃menijicʉre. gHGMe coreóvaivʉbu maja iyede: Jesús põetebedejaquemavʉ, cad̶atecacʉyʉ ángelevare. Quénora põetedejaquemavʉ, cad̶atecacʉyʉ maja põevare, Abraham mácʉi pãramenare, maje jʉ aiye boje Jʉ̃menijicʉre. 5GcQue teni mead̶aibi põevare. Javede maje cʉe báquede abujuvai jabocʉi cõjeimara cʉrejavʉ̃ maja, maje jidʉé boje yainore. Ʉbenita yópe ne jod̶eiyepe cõjeimarare, nopedeca Jesús ĩnejaquemavʉ majare abujuvai jabocʉi parʉéde jocarĩ, maje jidʉbenajiyepe ayʉ yainore. Ʉ̃i bojed̶aiye báque boje caiye maje ãmeina teiyede ʉ̃i jiveque, boropatebevʉbu maja caride. Que baru jidʉbevʉbu maje yainájinore. C|b{szTyExwevourqpnm,lxk iebaa^\cZVR4QObLJIvHGEBA=:L9F7C64[2/-*x&#"!J o@ { a9eM[ Mamarʉmʉre Cristo arejaquemavʉ jípacʉ Jʉ̃menijicʉ ʉbecʉre põeva ne jícaiyede ʉ̃́re ãimara ne boaimara mácavʉre, aru ape ne jícaiyede ʉ̃́re, aru ne jícaiyede ʉ̃́re ãimara ne boaimara mácavʉ juarĩ jarʉvaimara mácavʉre, ne pued̶arãjiyepe ayʉ ʉ̃́re, aru ne jícaiyede ʉ̃́re ne ãmeina teiye boje máre. Caiye dieque põeva ye torojʉre d̶abema ʉ̃́re. Que arejaquemavʉ Cristo Jʉ̃menijicʉrã, Jʉ̃menijicʉ jícaicõjeñʉ mácʉreca caiye iye jícaiyede ʉ̃́re ʉ̃i d̶aicõjeiyeque ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre. mZS Aru que arĩburu yóboi, arejacacʉ yʉ: “Mʉ, jipacʉ, Jʉ̃menijicʉ, jã́jacʉ. Yui cʉvʉ yʉ, d̶acacʉyʉ yópe mi ʉrõpe. Javede nópe arĩ, toivaicõjenejavʉ̃ mʉ ji borore ãniyoca paperayoca ʉ̃mʉjʉriyoca cãriáiyoca mi yávaiyeque toivacaiyoca bácarõque”, arejaquemavʉ Cristo. Nópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. PY Caride põeva mʉre ye torojʉre d̶abema ne jícaiyede mʉre ãimara ne boaimara mácavʉ juarĩ jarʉvaimara mácavʉre, pued̶arãjivʉ mʉre, aru ape ne jícaiyede máre, ne ãmeina teiye boje. =Xs Que baru Cristore ʉ̃i daiye báque ijãravʉi jaʉrejaquemavʉ, ʉ̃i jícaquiyepe aiye ʉ̃i bajure põeva ne ãmeina teiye boje. Aru mamarʉmʉ ʉ̃i daquiye jipocare ijãravʉi, yópe arejaquemavʉ jípacʉ Jʉ̃menijicʉre:Põeva ãimara ne boaimara mácavʉre ne jícaiyede mʉre aru ape ne jícaiyede mʉre ʉbevʉ mʉ. Ʉbenita yʉre põecʉi bajuque põetede d̶aquijivʉ mʉ, ji jícaquiyepe ayʉ ji bajure mʉre. _W7 Oteivecʉva bácavʉ ne jiveque aru cabrava bácavʉ ne jiveque máre Jʉ̃menijicʉ ye jarʉvabeni ãrʉmetebecʉbe põeva ne ãmeina teiyede. Que baru diepe paiye jícaiyeque, põeva boropateivʉ cʉma cãreja. Vy Ʉbenita quénora ãrʉre d̶aimara mácavʉ barejaquémavʉ ne ãmeina teiyede iye jícaiye báqueque ʉjʉá coapa. U% Ina põeva Jʉ̃menijicʉre mearore jívʉ bácavʉ boropatebevʉ bácavʉ baru Jʉ̃menijicʉi jã́inore cũinára, cũináro iye jícaiyecarõ mácarõque, boropatebejebu na mácavʉ. Aru caiye iye ne jícaiye báquede Jʉ̃menijicʉre dajocajebu na mácavʉ. jT O Coyʉquijivʉ mʉjare apede, mʉje majinajiyepe ayʉ aipe teni jaʉé báquede Jesucristoi yaiye báquede. Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye ʉ̃i coyʉiye báque Moisés bácʉre ye jãve baju ãmevʉ. Que baru iye jãve bajupe cũinátʉrʉ ãmevʉ. Quénora yópe bótaiye põecʉi decocʉ jãve ãmepe, nopedeca iye d̶aicõjeiye máre jãve ãmevʉ. Majiéda ãrojaepe párĩduiyebu caiye iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiye jãve, iye maje cʉvaquiye. Cũinátʉrʉrecabu sacerdoteva bácavʉ ne jícaiye báque Jʉ̃menijicʉre ãimara ne boaimara mácavʉre ne ãmeina teiye boje jãravʉa coapa, ʉjʉá coapa, cainʉmʉa. Ʉbenita majeñecuva mácavʉ ne Jʉ̃menijicʉre jícaiye báquede yópe ʉ̃i d̶aicõjeiyepe, yópe nʉri earĩ bʉojabepe Jʉ̃menijicʉ yebai, ye boropatebevʉpe teni bʉojabedejaquemavʉ, na mácavʉre jaʉbede tebe báque boje. SS Aru quédeca jãve ñai Cristo máre yaidéjaquemavʉ cũinára. Ʉ̃i bajure boarĩ́ jarʉvaicõjenejaquemavʉ cũinára, jarʉvacʉyʉ obedivʉ põeva, caivʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ aivʉ, maje ãmeina teiyede, Jʉ̃menijicʉi ãrʉmetequiyepe ayʉ diede. Aru jãve dacʉyʉme ʉ̃ ijãravʉi bedióva cojedeca. Ʉbenita maje ãmeina teiyede jarʉvacʉdabecʉyʉme, diede ʉ̃i jarʉvacʉdaiye báque boje javede. Quénora mead̶acʉdacʉyʉme caivʉ majare, ʉ̃́re napini coreivʉre, ʉ̃i cʉvare d̶aiyede majare caiye iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede ʉ̃i põevare.UR# Jãve caivʉ põeva yainájaramu cũinára. Aru jãve maje yainíburu yóboi, Jʉ̃menijicʉ coyʉcʉyʉme ã́rore maje cʉrãjinore jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre majare coapa, maje d̶aiye boje maje cʉede ijãravʉi. Apevʉ cʉrãjaramu cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi aru apevʉ cʉrãjarama toabo cũiméboi. Qw Que teyʉ bácʉ baru, Cristo yaijébu obedinʉmʉa Jʉ̃menijicʉi ijãravʉre cʉed̶aiye báquemiata. Quénora caride, ijãravʉre bʉojaijãravʉare, maje cʉrijãravʉare, Cristo darejaquemavʉ ijãravʉi cũinára, jarʉvacʉyʉ ãmeina teiyede, Jʉ̃menijicʉi ãrʉmetequiyepe ayʉ diede, Cristo ʉ̃i bajure ʉ̃i boarĩ́ jarʉvaicõjeiye báquede ʉ̃i mauvare. P{ Caiʉjʉa coapa maja judíova maje sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉ ecorejaquemavʉ ditucubʉ pʉeno baju meatucubʉ ʉ̃i Jʉ̃menijicʉre memecaitucubʉ bácarõ jívʉi ãimara ʉ̃i boaimara mácavʉ ne jive báqueque, ʉbenita ʉ̃i baju jive báque ãmeque. Ʉbenita Cristocapũravʉ ecovabedejaquemavʉ pʉeno baju meatucubʉre obedinʉmʉa jícʉyʉ ʉ̃i bajure. O Ʉbenita Cristocapũravʉ ecobedejaquemavʉ diñami cʉ̃rami Jʉ̃menijicʉre mearore jíñami põeva ne d̶aiñami mácarõ. Diñami cʉ̃rami mácarõ jãve baju ãmenejaquemavʉ. Quénora majiéda ãrojaepe párĩduiye báquebu ãniñami cʉ̃rami Jʉ̃menijicʉre mearore jíñami jãve baju cavarõ mearoi cʉriñamipe. Quénora ecorejaquemavʉ cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõ baji. No Jʉ̃menijicʉ yebai caride cʉbi, jẽniacacʉyʉ Jʉ̃menijicʉque majare boje, ʉ̃i cad̶atequiyepe ayʉ majare. "N= Die ijãravʉque Jʉ̃menijicʉre mearore jíñami mácarõque cʉve báquede mearore d̶are d̶aiye jaʉrejaquemavʉ majeñecuva mácavʉ ne ecorĩ bʉojarãjiyepe aiye no mácarõre, nópe ji jave coyʉiye báquepe. Diedecabu quénora majiéda ãrojaepe párĩduiye iye cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõque ʉ̃́re mearore jíñamique. Cũinátʉrʉ ãmevʉ. Que baru pʉeno baju me jícaiye jaʉvʉ die cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõque cʉvede, mearore d̶aquiyepe aiye, põeva maje ecorĩ bʉojarãjiyepe aiye nore. -MS Jãvetamu yópe coyʉiye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye ʉ̃i coyʉiye báque Moisés bácʉre. Ʉre cʉve ne Jʉ̃menijicʉre mearore jíyeque báquede ina sacerdoteva bácavʉ mearore d̶arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore ne jive báquede jajiéiye báqueque, Jʉ̃menijicʉre jínajivʉ mearore dieque bedióva cojedeca. Aru pʉeno baju jive meiye jaʉvʉ. Jive memenu, Jʉ̃menijicʉ ye jarʉvabeni ãrʉmetebecʉbe põeva ne ãmeina teiyede. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i jarʉvarĩ ãrʉmeteino põevai ãmeina teiyede Cristoi yaiye báque boje eLC Quédeca diñami cʉ̃rami ne Jʉ̃menijicʉre mearore jíñami mácarõra aru caiye ãnié diñamique ne mearore jíyeque báqueda máre ãimara ne boaimara mácavʉ ne jive báquede jajiédejaquemavʉ Moisés bácʉ. zKm Aru yópe arejaquemavʉ: “Jʉ̃menijicʉ mʉjare jʉ aicõjeimi ‘Que d̶arãjare’ arĩ, ʉ̃i coyʉiye báquede, mʉje d̶arãjiyepe ayʉ caiye iye d̶aicõjeiyede. Iye jiveque jã́d̶ovañʉmu yʉ yópe ʉ̃i coyʉiye báquepedeca d̶aiye jaʉrõre caivʉ mʉjare. Aru ʉ̃ máre ʉ̃i coyʉiye báquepedeca d̶acʉyʉme ʉ̃”, arejaquemavʉ Moisés bácʉ. J Mamarʉmʉre Moisés bácʉ coyʉrejaquemavʉ majeñecuva mácavʉre caiye iye d̶aicõjeiyede Jʉ̃menijicʉi toivaquino mácarõ diveá cʉ̃ravea báqueda. No yóbore oteivecʉva bácavʉ ne jive báquede ĩni, aru cabrava bácavʉ ne jive báquede máre ĩni ocoque jõmeni jĩvari bʉojarĩ jajiédejaquemavʉ ãniyoca paperayoca ʉ̃mʉjʉriyoca cãriáiyoca iye d̶aicõjeiyeque toivacaiyoca bácarõra aru põevara máre. Hisopo ãmicʉricʉ jocʉjĩcʉ cavabʉa báquede pʉyorĩ bʉojarĩ, cuitótemea jũarimea lana ãmicʉrimea máqueque bʉorĩ, ãnié jive báque ocoque jõmeni jĩvaiye báquede jajiédejaquemavʉ ʉ̃ mácʉ. AI{ Quédecabu Jʉ̃menijicʉ “Que d̶arãjare” arĩ, ʉ̃i coyʉiyeque. Que baru ãnié “Que d̶arãjare” arĩ, ʉ̃i mamarʉmʉque coyʉiye báquede põevare Moisés bácʉque máre, ãimara ne boaimara mácavʉ ne jive báqueque bʉ́rejaquemavʉ. Aru iye jive cʉbe báque baru, bʉ́bejebu die báque. KH Ñai coyʉyʉ bácʉ yaibécʉ cãreja, ʉ̃i coyʉiye báque bojecʉbevʉ ina ne ãmiáre coyʉimara mácavʉre. Quénora ʉ̃i yainíburu yóboita náre bojecʉvʉ ʉ̃i coyʉiye báque die. ~Gu Yópebu apevʉ põeva ne d̶aiye: Cũinácʉ põecʉ põeva ne jápiaiyede coyʉru ne ãmiáre ina cʉvarãjivʉre ʉ̃i cʉvaede ʉ̃i yainíburu yóbore, náre jã́d̶ovaiye jaʉvʉ yaiyʉ́ bácʉre, ne cʉvarãjiye jipocai ʉ̃i cʉvaede. F{ Cristoi yaicáiye báque boje põevare, Jʉ̃menijicʉ coyʉrejaquemavʉ “Que d̶arãjare” arĩ, ʉ̃i yóboque coyʉiye báquede Cristoque. Que baru Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acacʉyʉme caivʉ maja ʉ̃i cutuimara mácavʉre ʉ̃ jina márajivʉva. Ina yaivʉ bácavʉre Cristoi yaiquíye jipocai máre mearo d̶acacʉyʉme ʉ̃. Na mácavʉ ʉ̃i mearo d̶acaimara marajárama cainʉmʉa yópe “Jãve mearo d̶acacʉyʉmu yʉ mʉjare”, ʉ̃i aiye báquepedeca na mácavʉre. Põeva ne cʉe báquede Jʉ̃menijicʉ “Que d̶arãjare” arĩ, ʉ̃i mamarʉmʉque coyʉiye báqueque, boropateivʉ barejaquémavʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore ne ãmeina teiye boje. Ʉbenita Cristoi yaiye báquede, yópe bojed̶acarĩ jod̶eni mead̶aiyepe tedejaquemavʉ põevare maje ãmeina teiyeque bʉoimarape tede d̶aiye báquede jarʉvarĩ, Jʉ̃menijicʉi ãrʉmetequiyepe ayʉ diede. TE! Ʉbenita Cristoi jive meiye báque boje ʉ̃i yainʉmʉ mácarõre majare boje, pʉeno baju cad̶ateibi majare Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Me jã́ñʉme majare Jʉ̃menijicʉ Jesúi jiveque ʉ̃i jã́iye báque pʉeno majare ãimara ne boaimara mácavʉ ne jive báqueque. Ñai Espíritu Santo cainʉmʉa cʉcʉ parʉre d̶arejaquemavʉ Cristore, ʉ̃i boarĩ́ jarʉvaicõjequiyepe ayʉ ʉ̃i mauvare ʉ̃i bajure. Que baru Jʉ̃menijicʉre jícaiyepe tedejaquemavʉ ʉ̃. Ye ãmeno cʉbecʉva aru jaʉbecʉva ʉ̃i baju jícarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre majare boje. Yópe joaiyepe docʉcʉede ocoque, nopedeca Cristo joaiyepe d̶aibi maje ãmeũmene aru maje dápiaino ãmenore maje ãmeina teiye boje, “Boropatebevʉ yʉ” maje arĩ dápiarĩ bʉojarãjiyepe ayʉ. Iye maje ãmeina teiye boje maja coavajʉromaramu Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ. Nópe d̶acarejaquemavʉ Cristo majare boje, maje mearore jíni memecarãjiyepe ayʉ ñai Jʉ̃menijicʉ apʉcʉre. D  Majeñecuva mácavʉ ne jẽni jã́iye báquede yaiyʉ́ bácʉi baju bácarõre aru apede ne d̶aiye báquede máre Jʉ̃menijicʉi ʉbede, na mácavʉ ecoicõjememara marejaquémavʉ Jʉ̃menijicʉre mearore jíñami mácarõ jívʉi. Ne que d̶arĩburu yóboi, sacerdoteva bácavʉ jajiédejaquemavʉ na mácavʉre cabrava bácavʉ ne jive báquede apenʉmʉa, aru oteivecʉva bácavʉ ne jive báquede apenʉmʉa, aru apenʉmʉa oteivecʉco ne boarĩ́ juaimo mácoi ũapena máquede ocoque. Que teni ina sacerdoteva bácavʉ majeñecuva mácavʉre bʉojare d̶arejaquemavʉ jívʉ mearore Jʉ̃menijicʉre bedióva cojedeca. Ne baju pʉenomia boropatebevʉ barejaquémavʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Ʉbenita ne ũmei boropateivʉ barejaquémavʉ cãreja. ,CQ Cristo ecorejaquemavʉ no tucubʉ pʉeno baju meatucubʉre. Ʉbenita cabrava bácavʉ ne jive báqueque aru oteivecʉ mamajina mácavʉ ne jive báqueque máre ecobedejaquemavʉ ʉ̃. Quénora ecorejaquemavʉ ʉ̃i jive bajuque, jícacʉyʉ diede Jʉ̃menijicʉre põevare boje. Que teni cũinára quénora ecorejaquemavʉ. Aru yópe põecʉ bojed̶acarĩ jod̶eni mead̶aiyepe bʉoimara mácavʉre, nopedeca Cristo bojed̶acarĩ jod̶eni mead̶arejaquemavʉ majare, maje ãmeina teiyeque bʉoimarape tede d̶aiye báquede jocarĩ ʉ̃i jiveque. 'BG Ʉbenita javede Cristo darejaquemavʉ. Maje sacerdotevare jaboteipõecʉbe ʉ̃, maje cʉvarãjiyepe ayʉ caiye iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiye jãvene. Yópe ijãravʉcacʉ sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉ ʉ̃i vaiye báquepe no meatucubʉ sacerdoteva bácavʉ ne Jʉ̃menijicʉre memecaitucubʉ bácarõre, ecocʉyʉ no pʉeno baju meatucubʉ sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉi Jʉ̃menijicʉre memecaitucubʉ bácarõre, nopedeca vaidéjaquemavʉ Cristo apetucubʉ meatucubʉ baji. Ʉbenita ditucubʉbu parʉritucubʉ ijãravʉcatucubʉ pʉeno baju meatucubʉ bácarõ pʉeno. Aru jaʉbetucubʉbu ijãravʉcatucubʉ pʉeno baju meatucubʉ bácarõ pʉeno. Ditucubʉ, Cristoi memecaitucubʉ, põeva ne d̶aitucubʉ ãmevʉ. Aru cʉed̶aitucubʉ, ijãravʉcatucubʉ máre ãmevʉ. vAe Na mácavʉcapũravʉ quénora jʉ arejaquemavʉ iye d̶aicõjeiyede, Jʉ̃menijicʉi coyʉiye báquede Moisés bácʉre, põeva ne jã́ri bʉojaiyede, aipe ne ãiyede, aipe ne ũcuiyede, aipe ne joaiyede ne cʉvede, aru aipe ne cuyaiyede ne bajure máre. Dieque cʉrejaquemavʉ põeva Jʉ̃menijicʉque pʉ “Que d̶arãjare” arĩ, ʉ̃i yóboque coyʉiyeta. #@? Caiye dieque, yópe jã́d̶ovainope, coreóvaivʉbu maja aipe vaiyede caride. Sacerdoteva bácavʉ caiye iye ne jícaiye báqueque Jʉ̃menijicʉre ãimara ne boaimara mácavʉre ne juaiye báquede aru apejĩe ne jícaiye báquede máre, ye jãve baju cad̶atebedejaquemavʉ põevare. Caiye dieque ye “Boropatebevʉ yʉ”, arĩ dápiarĩ bʉojabedejaquemavʉ ina Jʉ̃menijicʉre mearore jívʉ bácavʉ. =?s Caiye dieque ñai Espíritu Santo coreóvare d̶arejaquemavʉ põevare iyede: Ãnitucubʉa pʉcatucubʉa cʉe báquede Jʉ̃menijicʉre mearore jíñami mácarõ jívʉi, apevʉ põeva sacerdotevare jaboteipõecʉ ãmevʉ bʉojabedejaquemavʉ ecoivʉ ditucubʉ pʉeno baju meatucubʉ bácarõ jívʉi. >w Ʉbenita ditucubʉ quĩ́jitucubʉ jívʉcatucubʉ bácarõ jívʉi ecorejaquemavʉ ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉ quécʉra. Aru ʉjʉá coapa cũinájãravʉ quénora ecorejaquemavʉ ʉ̃ mácʉ. Aru ʉ̃i ecoiyede nore, nʉvarejaquemavʉ jivede, ãimara ʉ̃i boaimara mácavʉ ne jive báquede, jícʉyʉ Jʉ̃menijicʉre. Ʉ̃́re jídejaquemavʉ iye jive báquede ʉ̃i baju ãmeina teiye boje aru põevare boje máre, ne ãmeno d̶aiye báquede, majibevʉva ne baju ãmeina teivʉre. =} Diñami cʉ̃rami mácarõ nópe barejaquémavʉ. Que baru caijãravʉa coapa ditucubʉ ʉratucubʉ ne mamarʉmʉ ecoitucubʉ bácarõre ecovarejaquemavʉ ina sacerdoteva bácavʉ, memecarãjivʉ Jʉ̃menijicʉre yópe jaʉépe na mácavʉre. L< Ditõcu mácarõ pʉenora pʉcarã pẽpeimara mácavʉ querubín ãmicʉrivʉ ãrojarivʉ, põeva ne úruque d̶aimara mácavʉ cʉrejaquemavʉ. Ina querubín ãmicʉrivʉ caveá cʉrivʉ bácavʉ, Jʉ̃menijicʉque cʉrivʉbu cainʉmʉa. Caipʉcatʉrʉvai ditõcu moaino mácarõ pʉenora cʉrejaquemavʉ na coapa, ne ãrʉrajiyepe aiye Jʉ̃menijicʉi miad̶áro mearo cʉrõre. Ne caveáque taorejaquemavʉ ditõcu moaino mácarõre, sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉi bojed̶acaino Jʉ̃menijicʉre põeva ne ãmeina teiye boje. Ditõcu moaino mácarõ pʉenora sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉ ʉ̃i epeino mácarõ cʉrejaquemavʉ ãimara ʉ̃i boaimara mácavʉ ne jive báquede, bojed̶acacʉyʉ Jʉ̃menijicʉre põeva ne ãmeina teiyede. Ʉbenita caride mʉjare coyʉiye jaʉbevʉ yʉre apejĩene diñamique báquede. ;w Ãnitõcu mumijʉede juaitõcu úruque cũmaitõcu mácarõ cʉrejaquemavʉ, meatucubʉ ne aitucubʉ bácarõ jívʉi. Ʉbenita pʉeno meatucubʉ bácarõcatõcu mácarõ marejaquémavʉ. Ãnitõcu ad̶aitõcu jocʉtõcu úruque cũmaitõcu mácarõ jívʉre aru pʉenore máre, Jʉ̃menijicʉ “Que d̶arãjare”, ʉ̃i coyʉiye báquede majeñecuva mácavʉre ne ãrʉritõcu mácarõ cʉrejaquemavʉ ditucubʉ quĩ́jitucubʉ pʉeno baju meatucubʉ ne aitucubʉ bácarõ jívʉi. Ditõcu mácarõ jívʉi ãnibʉ jorobʉ úruque cũmaibʉ bácarõ cʉrejaquemavʉ. Ãnié ãiye báque, maná ãmicʉe, Jʉ̃menijicʉi jíye báque majeñecuva mácavʉre ne cʉe báquede põecʉbenoi ne ãrajiye cʉribʉ bácarõ cʉrejaquemavʉ. Aru ãniyo abojĩyo, Aarón mácʉi tuturiteiyo bácarõ, Jʉ̃menijicʉi pĩaré d̶aiyo bácarõ, cʉrejaquemavʉ ditõcu mácarõ jívʉi. Aru ãnivea pʉcavea cʉ̃ravea Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyeque toivaivea báque máre cʉrejaquemavʉ ditõcu mácarõ jívʉi. B:} Ditucubʉa pʉcatucubʉa coricõpavaitucubʉa báque barejaquémavʉ cuitótecaje bácarõque. Dicaje bácarõ ãnipũravʉi apetucubʉ quĩ́jitucubʉ bácarõ cʉrejaquemavʉ. “pʉeno baju meatucubʉ sacerdotevare jaboteipõecʉi Jʉ̃menijicʉre memecaitucubʉ” ãmicʉritucubʉ bácarõ marejaquémavʉ. 9 Mʉja coreóvaivʉbu aipe ãrojariñami diñami cʉ̃rami mácarõre. Diñami cʉ̃rami ne d̶aiñami mácarõ ãimacajeaque aru cuitótecajeaque d̶aiñami mácarõ marejaquémavʉ. Pʉcatucubʉa cʉriñami mácarõ marejaquémavʉ. Diñami cʉ̃rami mácarõre japoporĩ dabʉborĩ jocʉyoaque tãitóri núvarejaquemavʉ majeñecuva mácavʉ. Cũinátucubʉ, ʉratucubʉ, ne mamarʉmʉ ecoitucubʉ, “meatucubʉ sacerdoteva ne Jʉ̃menijicʉre memecaitucubʉ” ãmicʉritucubʉ bácarõ marejaquémavʉ. Ditucubʉ bácarõ jívʉi ãnijarabo cũinájarabo pẽoibʉa tʉoijarabo bácarõ cʉrejaquemavʉ. Aru cũináva tʉoiva bácarõra ãniboa pã́uboa doce paiboa báque Jʉ̃menijicʉre ne jíye báque sacerdoteva bácavʉ ne ãrajiye cʉrejaquemavʉ. .8 W Mamarʉmʉre Jʉ̃menijicʉ “Que d̶arãjare”, ʉ̃i coyʉiye báquede majeñecuva mácavʉre Moisés bácʉque d̶aicõjenejaquemavʉ na mácavʉre, ne coreóvarãjiyepe ayʉ aipe d̶aiye jaʉrõre, ne jínajiyepe ayʉ mearore Jʉ̃menijicʉre yópe ʉ̃i ʉrõpe. Aru d̶arejaquemavʉ ne Jʉ̃menijicʉre mearore jíñami mácarõre ijãravʉi, jínajivʉ mearore ʉ̃́re nore, yópe ʉ̃i d̶aicõjeiye báquepe. }7s Jʉ̃menijicʉ “Ape coyʉiye mamae coyʉiyede coyʉyʉbu mʉjare” ayʉ, aiyʉrejaquemavʉ ʉ̃i jipocaque coyʉiye báque javeque bajure aru bojecʉbede máre. Aru apejĩe javeque tedu aru bojecʉbedu máre, maumejiena oatʉvaquiyebu.Q6 Náre cõmaje ãroje jã́ri, jarʉvacʉyʉmu yʉ ne ãmeno d̶aiyede apevʉre. Aru ye dápiabecʉbu diede cojedeca. Aru ãrʉmetecʉyʉmu yʉ caiye ne ãmeina teiyede máre”, aibi Jʉ̃menijicʉ. N5 Dinʉmʉ maquinóre caivʉ põeva me majinajarama yʉre ne jabocʉva. Ina parʉbevʉ aru ina parʉrivʉ máre majinajarama yʉre ne jabocʉva. Que baru ñamene bueiye ye jaʉbequiyebu ʉ̃i ĩmarocavʉre aru ʉ̃ jinare máre, ne coreóvarãjiyepe ayʉ yʉre ne jabocʉva. Põecʉ cʉbecʉbe yʉre coreóvabecʉyʉ cãreja. *4M Que baru yópe ‘Que d̶arãjare’ arĩ, coyʉcʉyʉmu yʉ caivʉ Israel bácʉi pãramena márajivʉ ne yajuboacavʉre”, aibi Jʉ̃menijicʉ. Aru yópe are nʉimi maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ: “Apejãravʉa edaquijãravʉa baquiyéde na márajivʉre dápiare d̶acʉyʉmu ji d̶aicõjeiyeda yópe ji epejʉroepedeca diede ne ũmei. Aru me coreóvare d̶acʉyʉmu diede máre yópe ji toivajʉroepedeca diede ne ũmedʉrã, torojʉeque ne d̶arãjiyepe ayʉ diede. Yʉrecabu ne jabocʉ bacʉyʉ́. Aru nárecabu ji jaboteimara márajivʉ. h3I Néñecuva mácavʉre ‘Que d̶arãjare’ arĩ, coyʉrejacacʉ yʉ no jãravʉ bácarõre ji nʉvaiye báquede na mácavʉre Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ. Yópe népacʉi nʉvaiyepe mamarare dʉibajĩe, ne pʉrʉáre jẽni, nopedeca na mácavʉre nʉvarejacacʉ yʉ no ocopenibo bácarõque. Ʉbenita ye d̶abedejaima na mácavʉ yópe ‘Que d̶arãjare’ arĩ, ji aiye báquepe. Que baru na mácavʉre ãmeina jã́ri dajocarejacacʉ yʉ. Iye ji yóboque coyʉiye ‘Que d̶arãjare’ arĩ, ãnié ji mamarʉmʉque coyʉiye báquepe cũinátʉrʉ ãmequiyebu. Nópe ayʉbu yʉ, Jʉ̃menijicʉ. 22]Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ jã́rejaquemavʉ Israecavʉ bácavʉre boropateivʉpe ne d̶abe boje yópe “Que d̶arãjare” arĩ, ʉ̃i mamarʉmʉque coyʉiye báquepe na mácavʉre. Que baru na mácavʉre, yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ:Yópe aibi maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ: “Jápiajarã. Apejãravʉa edaquijãravʉa baquiyéde bedióva cojedeca ‘Que d̶arãjare’, acʉyʉmu yʉ ape coyʉiye mamae coyʉiyede caivʉ ji põevare, Judá ãmicʉriyajubocavʉre aru apevʉ Israel bácʉi pãramena ne yajuboacavʉre máre. 1)Ãnié Jʉ̃menijicʉi mamarʉmʉque coyʉiye báque Moisés bácʉque jaʉbedu, ape ʉ̃i yóboque coyʉiye báque Jesúque jaʉbejebu. S0Ʉbenita caride Jesúcapũravʉ, Jʉ̃menijicʉi epeimʉ mácʉ sacerdoteva, me baju memecaibi apevʉ sacerdoteva bácavʉ ne memecaiye báque pʉeno. Ʉ̃i memecaiyebu parʉé baju ne memecaiye báque pʉeno. Quédeca iye Jʉ̃menijicʉ “Que d̶arãjare” arĩ, ʉ̃i yóboque coyʉiye báquebu põevare Jesúque, me baju ãnié “Que d̶arãjare” arĩ, ʉ̃i mamarʉmʉque coyʉiye báque pʉeno Moisés bácʉque. Jʉ̃menijicʉ “Que d̶arãjare” arĩ, ʉ̃i coyʉiye báquede Jesúque “Yópe d̶acacʉyʉmu yʉ mʉjare”, ʉ̃i aiye báquebu me baju “Yópe d̶acacʉyʉmu yʉ mʉjare”, ʉ̃i aiye báque pʉeno ãnié “Que d̶arãjare”, ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉque. Moisés bácʉque “Mʉje ãmeina teiyede jarʉvacʉyʉmu yʉ, mʉje d̶aru yópe ji d̶aicõjeiyepe”, arejaquemavʉ. Ʉbenita Jesúque “Mʉje ãmeina teiyede jarʉvarĩburu yóboi, ye ãrʉmecʉbu yʉ diede, mʉje jʉ aru Jesucristoi d̶acaiye báquede mʉjare boje”, arejaquemavʉ. Que baru ʉ̃i yóboque coyʉiye báque me bajutamu ʉ̃i mamarʉmʉque coyʉiye báque pʉeno. 7/gNácapũravʉ Jʉ̃menijicʉre memecarejaquemavʉ ijãravʉcad̶ãmi, Jʉ̃menijicʉre mearore jíñami mácarõ jívʉi. Ʉbenita ne memecaiye báquebu quénora majiéda ãrojaepe párĩduiye Jesúi memecaiyepe cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi. Cũinátʉrʉ ãmevʉ. Yópe bótaiyede põecʉi decocʉ jãve ãmepe, nopedeca ijãravʉcad̶ãmi Jʉ̃menijicʉre mearore jíñami mácarõ jãve ãmenejaquemavʉ. Coreóvaivʉbu maja caiye cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõque jãvene aru ye jaʉbede, ʉbenita caiye ijãravʉque jãve ãmene aru jaʉéde, Jʉ̃menijicʉi yópe coyʉiye báque boje Moisés bácʉre. Moisés bácʉ barejaquémavʉ diñami Jʉ̃menijicʉre mearore jíñami mácarõre d̶aicõjecʉyʉ. Aru ʉ̃i d̶aicõjequiye jipocamia, Jʉ̃menijicʉ, yópe arĩ, coyʉrejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre: “Me d̶ajacʉ mʉ. Caiye mi d̶aicõjequiyede memeipõevare yʉre mearore jíñamine d̶aicõjejacʉ yópe ãrojaepe paiyede iye ji jã́d̶ovaiye báquede mʉre no cʉ̃racũ Sinaí ãmicʉricũ pʉenoi”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. .+Ʉ̃i cʉe boje cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi, nore memecaibi Jʉ̃menijicʉre majare boje. Ʉbenita ʉ̃ cʉcʉ baru ijãravʉi, ye sacerdote ãmejebu, Jʉ̃menijicʉi epeiye báque boje apevʉ ijãravʉcavʉ sacerdotevare, ne jícarãjiyepe ayʉ caiye iye jícaiyede, yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe Leví bácʉi pãramenacavʉ bácavʉre, ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre. G-Jʉ̃menijicʉ epedejaquemavʉ caivʉ sacerdotevare jaboteipõeva bácavʉre, ne memecarãjiyepe ayʉ ʉ̃́re põevare boje. Ʉ̃́re memecarejaquemavʉ jícaivʉ Jʉ̃menijicʉre ãimara ne boaimara mácavʉre juaiyede, nácavʉ aru ne baju máre ãmeina teiye boje, ʉ̃i ñájiye d̶abequiyepe aivʉ na mácavʉre die boje, aru ape jícaiyede máre, pued̶arĩ Jʉ̃menijicʉre torojʉede jínajivʉ, ʉ̃i cad̶ateiye báque boje na mácavʉre. Que baru Jesucristore máre, maje sacerdotevare jaboteipõecʉre, jícaiye jaʉvʉ Jʉ̃menijicʉre ʉ̃i jícaiyede. /,WMajeñecuva mácavʉ ne cʉede põecʉbenoi cʉvarejaquemavʉ náque diñami cʉ̃rami ne ãimacajeaque ne d̶aiñami mácarõ, iveá cʉ̃ravea báque Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉ toivainoque ne cʉriñami mácarõ, ne Jʉ̃menijicʉre mearore jíñami mácarõre. Ʉbenita Jesúcapũravʉ Jʉ̃menijicʉre memecabebi diñami, põeva ne d̶aiñami mácarõ jívʉi. Quénora ʉ̃́recabe sacerdotevare jaboteipõecʉ Jʉ̃menijicʉre memecayʉ cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi. Nore cʉvʉ Jʉ̃menijicʉre mearore jíñami baju, Jʉ̃menijicʉvacari ʉ̃i d̶aiñami. Diñami jívʉita Jʉ̃menijicʉre memecaibi Jesucristo. + Caiye iye ji toivacaiye mʉjare yópe aiyʉrõtamu: Maje sacerdotevare jaboteipõecʉ cʉbi, nópe ji coyʉiye báquepedeca javede. Ʉ̃́recabe dobacʉ bácʉ, jabotecʉyʉ cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi, jípacʉ Jʉ̃menijicʉ parʉcʉ caivʉ pʉeno ʉ̃i dobarõ mearo meapũravʉi. Que baru maje sacerdotevare jaboteipõecʉ Jesús máre jaboteibi Jʉ̃menijicʉque. *}Ʉ̃mʉva parʉbevʉ bácavʉrecabu ne ũmei, ne d̶aiye majibe boje yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe, Jʉ̃menijicʉi epeimara mácavʉ sacerdotevare jaboteipõevava ʉ̃i d̶aicõjeiyeque ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre. Na mácavʉre jaʉrejaquemavʉ cãreja, ne d̶arãjiyepe aiye yópe na mácavʉre jaʉépe. Ʉbenita obediʉjʉa yóbore iye d̶aicõjeiyede dajocarĩ jarʉvacʉyʉ, Jʉ̃menijicʉ “Jãve baju d̶acʉyʉmu yʉ yópe ji aiye báquepedeca”, ʉ̃i aino mácarõque, epedejaquemavʉ mamacʉre sacerdotevare jaboteipõecʉva. Aru ñai mamacʉre ye jaʉbevʉ, ʉ̃i d̶aquiyepe aiye yópe ʉ̃́re jaʉépe. Que baru ʉ̃́recabe cʉcʉ yópe ʉ̃́re jaʉépe, aru d̶ayʉ caiyede yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe cainʉmʉa.,)QApevʉ sacerdotevare jaboteipõevape páyʉ ãmemi ʉ̃. Ʉ̃i ãmeina tebe boje, jícaiye jaʉbevʉ ʉ̃́re jícaiyede Jʉ̃menijicʉre ʉ̃i baju ãmeina teiye boje jãravʉa coapa yópe apevʉ sacerdotevare jaboteipõeva bácavʉ ne d̶aiye báquepe. Na mácavʉcapũravʉ, apenʉmʉa jícarĩ aru apenʉmʉa jícaicõjeni apevʉ sacerdoteva bácavʉre, jícavarejaquemavʉ ne jícaiyede Jʉ̃menijicʉre jãravʉa coapa. Mamarʉmʉre ne baju ãmeina teiye boje aru no yóbore caivʉ põeva névʉ bácavʉ ne ãmeina teiye boje, ãimara ne boaimara mácavʉre juarĩ jícavarejaquemavʉ na mácavʉ. Ʉbenita Jesúcapũravʉ cũinára jícarejaquemavʉ ʉ̃i jícaiyede Jʉ̃menijicʉre caivʉ põeva maje ãmeina teiye boje. Ʉ̃i bajure jícarejaquemavʉ ʉ̃, ʉ̃i yaiye báquede majare boje. }(sQue baru Jesúrecabe ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ majare jaʉmʉ baju. Ʉ̃́recabe d̶ayʉ caiye ʉ̃́re jaʉéde, cad̶atecʉyʉ majare. Ʉ̃́recabe meacʉ baju Jʉ̃menijicʉi jã́inoi aru ye d̶abecʉ ãmenore, Jʉ̃menijicʉi ʉbenore. Ʉ̃́recabe ye ãmeno cʉbecʉ aru cʉcʉ bácʉvacari ijãravʉi ãmeina teipõevaque ye ãmeina tebecʉ cainʉmʉa. Ʉ̃́recabe Jʉ̃menijicʉi jãmʉóimʉ mácʉ pʉ cavarõ mearoi ʉ̃i cʉrõita aru ʉ̃i parʉre d̶aimʉ caivʉ pʉeno. T'!Que baru cainʉmʉa jaʉbecʉva mead̶ayʉ bʉojaibi caivʉ maja vorĩ eaiyʉrivʉre maje cʉrãjiyede me Jʉ̃menijicʉque yópe majare jaʉépe, Jesúi cad̶ateiye boje majare, maje cʉvarãjiyepe ayʉ caiye iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede majare. Jesús cʉbi cainʉmʉa, jẽniacacʉyʉ Jʉ̃menijicʉque majare boje. 0&YɄbenita Jesúcapũravʉ cʉbi cainʉmʉa, ʉ̃i yaibé boje bedióva cojedeca. Apecʉ ye memecabecʉbe ʉ̃i memecaiyede ʉ̃i baju memecare nʉiye boje cainʉmʉa. `%9Aru ʉ̃i javecarõ aino mácarõque, ina sacerdoteva bácavʉ Leví bácʉi pãramenacavʉ bácavʉ obedivʉ barejaquémavʉ, ne yaiye boje. Caivʉ ina sacerdoteva bácavʉ ne bʉcʉteni yainíburu yóbore, apevʉta ne memecaino mácarõre memecarejaquemavʉ. Ne yaiye boje, ye memecare nʉivʉ bʉojabedejaquemavʉ na mácavʉ caivʉ. {$oJʉ̃menijicʉ “Jãve ayʉbu”, ʉ̃i aiye báque boje ʉ̃i epeiye báquede Jesúre maje sacerdoteva, mearo bajubu yo ʉ̃i “Yópe d̶arãjare”, ʉ̃i aino mácarõ yóbocarõ no ʉ̃i “Yópe d̶arãjare”, ʉ̃i aino mácarõ javecarõ pʉeno. Que baru Jesúrecabe jãve d̶ayʉ caiyede yópe ʉ̃́re jaʉépe, maje cʉrãjiyepe ayʉ me Jʉ̃menijicʉque. <#qJesucristorecabe Jʉ̃menijicʉi epeimʉ mácʉ sacerdoteva, “Jãve ayʉbu”, ʉ̃i arĩ coyʉiye báqueque. Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ:Maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ “Jãve baju d̶acʉyʉmu yʉ yópe ji aiye báquepedeca”, aibi ʉ̃. Aru ye oatʉvabecʉbe ʉ̃, “D̶acʉyʉmu”, ʉ̃i arĩ dápiaiyede. Yópe arĩ, coyʉibi: “Cainʉmʉa sacerdote tecʉyʉmu mʉ”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ Jesucristore. "3Aru Jʉ̃menijicʉi epeiye báquede ñai apecʉ sacerdoteva, “Jãve ayʉbu. Ji aiye báquepedeca d̶acʉyʉmu”, arejaquemavʉ ʉ̃. Ʉbenita ʉ̃i epeiye báquede apevʉ sacerdotevava Leví bácʉi pãramenacavʉ bácavʉre “Jãve ayʉbu”, abedejaquemavʉ ʉ̃. +!OPõeva ne cʉede Jʉ̃menijicʉque yópe náre jaʉépe eabenama na iye d̶aicõjeiyeque. Ʉrarõ jaʉvʉ náre, ne d̶aiye majibe boje caiye diede. Ʉbenita iye napini coreniduiye báquede iye mearore maje cʉvajʉroede Jʉ̃menijicʉque dajocarĩ, caride pʉeno baju napini coreivʉbu maja iye mearore maje cʉvarãjiyede Jʉ̃menijicʉque. Jʉ̃menijicʉ napini corede d̶aibi majare, maje cʉrãjiyepe ayʉ ʉ̃́que yópe majare jaʉépe. Que baru yópe maje joabejĩnoi nʉiyepe ʉ̃i yebai, ʉ̃́re jẽniari eaivʉbu maja jidʉbevʉva. L Que teni Jʉ̃menijicʉ oatʉvarejaquemavʉ “Yópe d̶arãjare”, ʉ̃i aino mácarõre põevare. Iye d̶aicõjeiyeque ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre põeva boropatebeni bʉojabenama na. Diedecabu parʉbe aru bojecʉbe máre. Que baru iye javeque d̶aicõjeiyede dajocarĩ jarʉvarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. r]Que baru Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede, yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ:Cainʉmʉa sacerdote tecʉyʉmu mʉ dajocabecʉva, yópe Melquisedec ʉ̃i sacerdote teiye báquepedeca dajocabecʉva, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. NJʉ̃menijicʉ ʉ̃́re sacerdoteva epedejaquemavʉ. Ʉbenita nópe d̶abedejaquemavʉ no d̶aicõjeino mácarõ parʉéque, Aarón mácʉre aru ʉ̃i pãramena mácavʉre memecaicõjeino mácarõ parʉéque. Quénora ʉ̃i cainʉmʉa cʉe parʉéque, ʉ̃i yaibé boje, Jʉ̃menijicʉ ʉ̃́re sacerdoteva epedejaquemavʉ.  Me majivʉ maja iye d̶aicõjeiyede oatʉvaiye jaʉéde apecʉ sacerdote ñai Melquisedepe páyʉ ʉ̃i daiye báque boje. Me majivʉ maja maje jabocʉ Jesucristore Judá bácʉi pãramecʉre. Que baru Judá ãmicʉriyajubocacʉ põetedejaquemavʉ ʉ̃. Ʉbenita Moisés bácʉ, ʉ̃i coyʉiyede sacerdotevarã, ye coyʉbedejaquemavʉ diyajubocavʉ Judá ãmicʉriyajubocavʉrã. / Ñai apecʉ sacerdote ʉ̃i bororã toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede. Ʉ̃́recabe maje jabocʉ. Leví bácʉi pãramecʉ ãmemi. Quénora apeyajubo põeyajubocacʉbe ʉ̃. Aru ye põecʉ cʉbebi diyajubocacʉ sacerdotepe Jʉ̃menijicʉre memecayʉ. kO Aru apecʉ sacerdote ʉ̃i daiye jaʉé báque boje, oatʉvaiye máre jaʉrejaquemavʉ iye d̶aicõjeiyede, iyeque põeva ne majinajiyepe aiye aipe d̶aiye jaʉrõre náre, boropatebenajivʉre Jʉ̃menijicʉi jã́inoi. - Jʉ̃menijicʉ coyʉrejaquemavʉ ʉ̃i d̶aicõjeiyede Moisés bácʉre, Israecavʉ bácavʉ ne majinajiyepe ayʉ aipe d̶aiye jaʉrõre na mácavʉre, boropatebenajivʉre Jʉ̃menijicʉi jã́inoi. Que teni Jʉ̃menijicʉ epedejaquemavʉ Aarón mácʉre aru ʉ̃i pãramena mácavʉre, Leví bácʉi pãramenacavʉ bácavʉre, ne jínajiyepe ayʉ ʉ̃́re põeva ne jícaiyede ne ãmeina teiye boje. Ʉbenita ina sacerdoteva bácavʉ, Aarón mácʉjã, ñamene ye boropatebevʉ teni jebeni oabedejaquemavʉ. Que baru caiye iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiyʉede põevare ye d̶abedejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ina sacerdoteva bácavʉ, Aarón mácʉjãque. Ne boropatebevʉ teni jebedu põevare, apecʉ sacerdote ʉ̃i daiye jaʉbejebu. Ʉbenita apecʉ sacerdote, Aarón mácʉpe páyʉ ãmecʉ quénora Melquisedepe páyʉ, ʉ̃i daiye jaʉrejaquemavʉ, ʉ̃i boropatebevʉ teni jebequiyepe aiye põevare. Q~H|zy xsww)utSrq!n9m~ljoigfeec_]]/[ZXYWVVWU'TRR'Q+NLK`HQFD\CjAy@f>==5;;9676431h0/#- +q(H&%T#[!S2tI ZfDwp,Y Majebʉcʉva ʉ̃mʉva coapa ijãravʉcavʉcapũravʉ majare ñájine d̶arejaima, majicarãjivʉ majare yópe náre me jaʉépe ne dápiaru obebeʉjʉare maje cʉede jʉed̶ova cãreja. Ʉbenita majepacʉ Jʉ̃menijicʉcapũravʉ majare ñájine d̶aibi majicacʉyʉ majare, cad̶atecʉyʉ majare maje pʉeno meara baju barãjiyépe ayʉ yópe ʉ̃ bajupe. I+  Coreóvaivʉbu maja majebʉcʉva ʉ̃mʉvare coapa, majare ʉrivʉre, ne d̶aiye cõmajiyede majare. Nácapũravʉ ñájine d̶aivʉ barejáima maja jʉed̶ovare cãreja, majicarãjivʉ majare. Aru náre, põevareca, jʉ arĩ pued̶aivʉ barejávʉ̃ maja. Que baru pʉeno baju jʉ arĩ pued̶aiye jaʉvʉ majare ñai majepacʉ cavarõ mearocacʉre, Jʉ̃menijicʉ bajure, maje cʉrãjiyepe aivʉ me ʉ̃́que jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. I*  Aru Jʉ̃menijicʉ majicayʉbe caivʉ ina mamarare. Que baru mʉja ʉ̃i ñájine d̶abemara maru ʉ̃i majicaiyede mʉjare, mamara baju ãmevʉtamu mʉja. Quénora eaimarape paivʉbu mʉja. Q) Napijara mʉje ñájiyede ijãravʉi yópe jʉed̶ova ne napiyepe ne ñájiyede népacʉi majicaiyede náre. Mʉja ñájivʉ baru, coreóvaivʉbu Jʉ̃menijicʉ d̶ayʉre mʉjare mamarape, mʉje d̶arãjiyepe ayʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe. Caivʉ majivʉ mamacʉ cʉbecʉre jípacʉi ñájine d̶abemʉ, majicacʉyʉ ʉ̃́re. ,(Q Que teni maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ caivʉ ʉ̃i ʉmarare majicaibi. Aru caivʉ ʉ̃i jacopʉimara mamarape ñájine d̶aibi ʉ̃, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. @'y ¿Aru ãrʉmetenarʉ mʉja iye Jʉ̃menijicʉi majicaiyede majare yópe mamarape? Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ:Mʉ, bʉcʉ, me jápiarĩ ad̶ajacʉ maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ majicayʉre mʉre aipe d̶aiye jaʉrõre. Chĩori parʉbetebejacʉ mi ũmei ʉ̃ coreóvare d̶ayʉre mi ãmeina teiyede. ,&Q Põeva ãmeina teivʉ mʉjare boarĩ́ jarʉvabenama cãreja, mʉje napiyedeca ne ñájine d̶aiyede mʉjare, mʉje ãmenore d̶abe boje yópe ne d̶aiyepe. )%K Que baru me ãrʉjara mʉja Jesúre, coreóvarãjivʉ me aipe ñájiñʉ mácʉre. Põeva ãmeina teivʉ ʉ̃́re ʉbeni maucʉvarivʉ “ ‘Jʉ̃menijicʉi daroimʉmu yʉ’, borocʉrĩ aibi Jesús”, ne aiye báquede, ne ʉre ñájine d̶aiye báquede ʉ̃́re jãve napinejaquemavʉ ʉ̃. Ʉ̃́re ãrʉri chĩori parʉbetebejarã mʉja mʉje ũmei. Dajocarĩ jarʉvabejarã mʉje jʉ aiyede Jʉ̃menijicʉre. "$= Cainʉmʉa dápiarãjarevʉ Jesúre yópe maje jã́imʉpe. Ʉ̃́recabe majare jʉ are d̶ayʉ Jʉ̃menijicʉre aru jaʉbede d̶ayʉ maje jʉ aiyede Jʉ̃menijicʉre máre, majare mead̶arĩ eare d̶ayʉ caiye iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede majare. Jesúvacari ʉ̃i ñájiyede napini dajocabedejaquemavʉ, yaiyʉ́ bácʉvacarita jocʉcʉjaravena. Põecʉi yaiye jocʉcʉjaravena ʉrarõ ãmeno cʉyojarõtamu, põeva ne dápiaiyede. Quénora Jesúcapũravʉ ʉ̃i dápiaiye boje iye ʉrarõ mearo torojʉede cʉvacʉyʉre ʉ̃i yainíburu yóbore, ãmeina jã́menejaquemavʉ ʉ̃i yaiquíyede jocʉcʉjaravena. Que baru ye baju ãmenejaquemavʉ ʉ̃́re iye cʉyoje tede d̶aiye. Aru caride dobacʉbe, jabotecʉyʉ, jípacʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i dobarõ mearo meapũravʉi. $# C Maje cʉebu ijãravʉi yópe cúyaivʉ ne cúyaiyepe. Obedivʉ põeva jã́d̶ama ne cúyaiyede. Aru ina cúyaivʉ cuitótecajeare dod̶ama obebecajea ʉ̃mʉjʉbede, aru dʉcʉéde jocarĩ nʉvamenama, cúyarãjivʉ maumejiena. Quédecabu majare máre. Majare jã́d̶ama ina obedivʉ põeva napivʉ bácavʉ ñájiyede pʉ ne yaiyeta, ne jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene. Que baru napedeca napinajarevʉ maja maje ñájiyede dajocabevʉva. Dajocarãjarevʉ majare jocarĩ caiye iye d̶aicõjemene majare yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe aru caiye maje ãmeina teiyede, maje d̶aiye cõmajiyede. Maje ãmeina teiyebu yópe cuitótecaje ʉ̃mʉjʉricaje ãrad̶oare bʉojʉroricaje ina cúyaivʉ ne dajocarĩ jarʉvaiye báquepe ne cúyarãjiye jipocare. Aru iye d̶aicõjememu majare yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe yópe dʉcʉé ina cúyaivʉ ne dajocarĩ jarʉvaiye báquepe ne cúyarãjiye jipocare. "w (Jʉ̃menijicʉi dápiaiye boje majare máre, pʉeno baju métamu ʉ̃i dápiarĩ d̶acaiyʉe majare, ʉ̃i yóboque “Que d̶arãjare” ʉ̃i coyʉiye báqueque, ʉ̃i yópe nʉri earĩ bʉojare d̶aiyepe ʉ̃i yebai majare aru na mácavʉre máre. Que baru na mácavʉre ye jaʉbede d̶acʉyʉme ʉ̃ majaque. Aru jaʉbede d̶abecʉyʉme na mácavʉre maje cʉbeda.=!s 'Jʉ̃menijicʉ me jã́rejaquemavʉ caivʉ na mácavʉre ne jʉ aiye báque boje ʉ̃́re. Ʉbenita me jã́ñʉ mácʉvacari na mácavʉre, ne yainájiye jipoca nácacʉ cũinácʉ ye eabedejaquemavʉ caiye iye mearore yópe Jʉ̃menijicʉ “Jãve d̶acacʉyʉmu mʉjare”, ʉ̃i aiye báquepedeca. ' G &Caivʉ na mácavʉ, Jʉ̃menijicʉre jʉ aivʉ, meara baju barejaquémavʉ apevʉ ijãravʉcavʉ pʉeno. Nácavʉ bácavʉ ne cʉrõ cʉvabedejaquemavʉ. Que baru vaivárejaquemavʉ põecʉbenoi aru cʉ̃racũai máre. Cãrejaquemavʉ cʉ̃racobea jívʉi aru jobocobea jívʉi máre. :m %Apevʉ bácavʉre cʉ̃raboaque dʉvarĩ boarĩ́ jarʉvarejaquemavʉ. Apevʉ bácavʉre jocʉbʉraiveque coriburarĩ boarĩ́ jarʉvarejaquemavʉ. Aru apevʉ bácavʉre boaicaroveque totarĩ boarĩ́ jarʉvarejaquemavʉ. Nópe d̶arejaquemavʉ, na mácavʉre jʉ abevʉva teni d̶arĩdurãjivʉ Jʉ̃menijicʉre. Nácavʉ bácavʉ cuitótecajea cʉbevʉva dorejaquemavʉ oveja pod̶aque d̶aicajede o cabra pod̶aque d̶aicajede. Aru na mácavʉ cʉ̃ramia cʉvabevʉva vaivárejaquemavʉ apenoita apenore jocarĩ, ne cʉrijoborõre cʉvabevʉva. Cʉve cʉvabevʉ baju, ãiyede ye cʉvabedejaquemavʉ. Pare ñájivʉ baju barejaquémavʉ. Aru apevʉ ne ãmeno d̶aimara marejaquémavʉ. :m $Apevʉ nácavʉ bácavʉre yʉrini, jara popedejaquemavʉ. Aru apevʉ bácavʉ pʉeno baju ñájivʉre tãumeaque bʉorĩ nʉvarejaquemavʉ ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami. w #Aru nácavʉ nomiva mácavʉ máre jacopʉrejaquemavʉ apʉrivʉre cojedeca névʉ yaivʉ bácavʉ Jʉ̃menijicʉi nacovaimarare. Apevʉ nácavʉ bácavʉ jabova ne bʉoimara mácavʉ barejaquémavʉ, ne jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre. Ina jabova bácavʉ churarava bácavʉre pare jara popeicõjenejaquemavʉ na mácavʉre. Que teni, “Mʉje jʉ abedu Jʉ̃menijicʉre, jaetovarãjaramu mʉjare”, arĩdurejaquemavʉ na mácavʉre ina jabova bácavʉ. Ʉbenita ina Jʉ̃menijicʉre jʉ aivʉ bácavʉ ye jʉ abevʉva tedejaquemavʉ cainʉmʉa. Quénora ina jabova bácavʉre boarĩ́ jarʉvaicõjenejaquemavʉ na mácavʉre, nacajarajivʉ yainore jarʉvarĩ apʉrivʉ cojedeca aru cʉrãjivʉ pʉeno baju me cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi.  "Nácavʉ bácavʉ jabova ne jarʉvaicõjeimara mácavʉvacari toabo ʉrabo ãmebo jívʉi, ẽ́imara ãmenejaquemavʉ. Dupini nʉrejaquemavʉ, apevʉ ne totarĩ boarĩ́ jarʉvabenajiyepe aivʉ nácavʉ bácavʉre boaicaroveque. Nácavʉ bácavʉ parʉbevʉ bácavʉre parʉre d̶arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Churarava parʉrivʉ tedejaquemavʉ nácavʉ bácavʉ. Aru nácavʉ bácavʉ apenoa joborõacavʉ bácavʉ ne ñavaranʉiyede ne oteiye báquede jẽiyede aru ne oteiãimarare máre, ina ñavaivʉ bácavʉre cujurĩ copaide d̶arejaquemavʉ ne joborõita. Nópe d̶arejaquemavʉ na mácavʉ ne jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre. J  !Nácavʉ bácavʉ aru apevʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ aivʉ bácavʉ máre põeva ʉre ne d̶arĩ majibede d̶arejaquemavʉ, ne jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre. Nácavʉ bácavʉ boarĩ́, vainí tʉrejaquemavʉ apenoa joborõacavʉ, ãd̶amatenanʉivʉ bácavʉre na mácavʉque. Nácavʉ bácavʉ me jabotedejaquemavʉ põevare, ne d̶arãjiyepe aivʉ mearo ne baju. Nácavʉ bácavʉ jẽniarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉque, ʉ̃i cad̶atequiyepe aivʉ na mácavʉre. Aru ʉ̃ cad̶atedejaquemavʉ caivʉ ina mácavʉre, yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. Nácavʉ bácavʉ biede d̶arejaquemavʉ ãimara jijecʉrivʉ, león ãmicʉrivʉ, yavipe paivʉ ne jijecamure, ne ãmenajiyepe aivʉ na mácavʉre.  Coyʉrĩ bʉojajebu yʉ apevʉ obedivʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ aipõeva mácavʉre. Apejãravʉa yʉre cʉrĩ cojióru, na mácavʉ ne borore coyʉjebu mʉjare. Coyʉjebu Gedeón mácʉi d̶aiye báquede, Barac bácʉi d̶aiye báquede, Sansón mácʉi d̶aiye báquede, aru Jefté bácʉi d̶aiye báquede; aru David bácʉ Samuel mácʉmaque ne d̶aiye báquede; aru apevʉ ãnina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ ne d̶aiye báquede máre, ne jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre. uc Rahab báco, nomió õi baju bojed̶ad̶o ʉ̃mʉvare ãmenore d̶ad̶o báco náque, õi jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, yaibédejaquemavʉ ina Israecavʉ bácavʉ ne boarĩ́ jarʉvaiyede apevʉ õi cʉrõcavʉ bácavʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉre. Ne mead̶aimo máco barejaquémavʉ õi torojʉrĩ me jacoyʉrĩ cad̶ateiye báque boje ina Israecavʉ bácavʉ pʉcarã ne jabocʉi daroimara mácavʉ jã́ri coreóvarãjivʉre yavenina aipe ãrojarore diĩmaro mácarõre. kO Israel bácʉi pãramena mácavʉ ecoivʉ bácavʉ Canaán ãmicʉrijoborõi ne jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, Jʉ̃menijicʉ tʉre d̶arejaquemavʉ Jericó ãmicʉriĩmaro biaido parʉrido bácarõre. Siete paijãravʉa baju na mácavʉ ne tarabʉteni jacotʉrĩburu yóbore diĩmaro jedevare tʉrejaquemavʉ no biaido parʉrido bácarõ. { Ina Israel bácʉi pãramena mácavʉ etaivʉ bácavʉ Egiptore jocarĩ Moisés bácʉque ne jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, joborõi vaivárĩ jatarejaquemavʉ no Jũariya ãmicʉriya jia ʉrad̶a cʉrõ mácarõ coricare. Ʉbenita ne yóbore ina Egiptocavʉ jataiyʉrĩduivʉ bácavʉ nápe, ina Israecavʉ bácavʉpe, corĩ nʉri yaidéjaquemavʉ na mácavʉ. %C Ʉ̃i jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, ina Israel bácʉi pãramena mácavʉre jajiéicõjenejaquemavʉ ovejava mamajina ne boaimara mácavʉi jivede ne jedevacobea pʉenora aru caipʉcapũravʉai, ángele boarĩ́ jarʉvabequiyepe ayʉ diñamia cʉ̃ramiacavʉre. Ñai ángele Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ barejaquémavʉ, boarĩ́ jarʉvacʉyʉ caivʉ ʉ̃mʉva ina mamarʉmʉ põeteivʉ cʉrivʉre Egiptoi, jivede cʉvabevʉva ne jedevacobea yebai. Ʉbenita ina Israel bácʉi pãramena mácavʉ ye ãmed̶abemara marejaquémavʉ. Aru Moisés bácʉi jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, Pascua ãmicʉrõ torojʉve teinore bʉ́rĩ, oveja jiarʉare bʉcʉre d̶aiye cʉbe pã́uque ãri torojʉve teicõjenejaquemavʉ ina Israel bácʉi pãramenare ʉjʉá coapa cainʉmʉa. % Moisés bácʉ ʉ̃i jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, etarejaquemavʉ Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ. Ñai jabocʉ bácʉ Faraón mácʉi jaraimʉ mácʉvacarita etarĩ nʉrejaquemavʉ Moisés bácʉ, jidʉbecʉva. Ʉ̃ mácʉ yópe jã́ñʉpe barejaquémavʉ ñai Jʉ̃menijicʉre, põeva ne jã́memʉre. Que baru ʉ̃i jʉ aiyede ʉ̃́re dajocabecʉva, etarĩ nʉrejaquemavʉ. ! Ʉ̃i dápiainope pʉeno baju bojecʉrõ marejaquémavʉ ñájicʉyʉre põeva ne ãmeina yávaiyede ʉ̃ mácʉre, ʉ̃i coreóvaiye boje Jʉ̃menijicʉi daroquimʉre, Cristore, ʉ̃i põeva, ina yebacavʉcavʉ ne pãramecʉ bacʉyʉ́re. Que baru ina yebacavʉ bácavʉque ñájini, cad̶ateni, mead̶aiyʉrejaquemavʉ Moisés bácʉ. Aru caiye ãnié cʉvaede, Egiptoque me bajure, ʉbeni jarʉvarejaquemavʉ. Nópe d̶arejaquemavʉ ʉ̃i napini coreiye boje caiye iye mearore Jʉ̃menijicʉ jícʉyʉre ʉ̃ mácʉre. lQ Quénora ina Egiptocavʉ ne yebacavʉ, ʉ̃i põeva, Jʉ̃menijicʉi põeva, ina judíovaque, ñájiyʉrejaquemavʉ Moisés bácʉ. Egiptocavʉ ne jẽneboi torojʉcʉ me cʉcʉ bácʉ baru ijãravʉque ʉreque, Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe d̶abejebu. Quénora coateni Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ, ãmeina tejebu. Aru obebenʉmʉara torojʉjebu ʉ̃ mácʉ. Q Moisés bácʉ ʉ̃i jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, bʉcʉcʉ teyʉre ʉbedejaquemavʉ põeva “Ñai jabocʉ Faraón ʉ̃i mácoi bʉcʉóvaimʉme ʉ̃, Moisés”, ne aiyede ʉ̃́ra. 5 Moisés bácʉi bʉcʉva bácavʉ ne jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, yavedejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre ne cʉ̃rami jívʉi yóbecʉrã aviávare ʉ̃i põeteniburu yóboi. Nópe d̶arejaquemavʉ ñai jʉed̶ocʉ meajicʉ baju boje aru na mácavʉ ne jidʉbe boje Egipto ãmicʉrijoborõcavʉ ne jabocʉ bácʉ Faraón mácʉre. Jidʉbedejaquemavʉ ʉ̃i ñájine d̶ájʉroede na mácavʉre, ne d̶abe báque boje yópe ʉ̃i boarĩ́ jarʉvaicõjeiye báquede jipocare Israel bácʉi pãramena ne jʉed̶ova ʉ̃mʉvare. >u José bácʉ ʉ̃i jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, coyʉrejaquemavʉ Israel bácʉi pãramena márajivʉ ne etarãjiyede Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ. Aru nʉvaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i cũa máquede, ne jarʉvarãjiyepe ayʉ diede cʉ̃racobei ne copainʉrajiyede Canaán ãmicʉrijoborõi. _7 Jacob bácʉ ʉ̃i jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i yaiquíye jipojĩcai, jẽniarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede mamacʉ José bácʉi mára pʉcarãre. No jipocai tutayʉ bácʉvacari ʉ̃i tuturiteiyorã ʉ̃i parʉbe boje, mearore jícʉyʉ Jʉ̃menijicʉre, parʉéque jẽniarejaquemavʉ iye mearo d̶acaquiyede ĩmacʉ bácʉre jíbʉcʉ bácʉ pʉeno, José bácʉ oatʉvaiyʉrĩduyʉ bácʉvacari ʉ̃i nópe d̶aiye báquede. W' Isaac bácʉ ʉ̃i jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i yaiquíye jipocamia jẽniarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaquiyede mamara pʉcarãre, Jacob bácʉre aru Esaú bácʉre máre. ( I Yópe arĩ, “Jímacʉre ji boarĩ́ jarʉvaru, Jʉ̃menijicʉ nacovañʉ bʉojaibi ʉ̃́re yainore jarʉvarĩ”, arĩ dápiarejaquemavʉ Abraham mácʉ. Isaac bácʉ jípacʉ bácʉi boarĩ́ jarʉvajʉromʉ mácʉ barejaquémavʉ. Que baru yópe nacovaimʉpe páyʉ barejaquémavʉ yainore jarʉvarĩ. Aru caiye dieque coreóvare d̶aibi majare Jʉ̃menijicʉ nacovañʉre yaijʉrorivʉre yainore jarʉvarĩ. m S Abraham mácʉ ʉ̃i jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, nʉvarejaquemavʉ mamacʉ Isaac bácʉre juarĩ jícarĩducʉyʉ ʉ̃ mácʉre Jʉ̃menijicʉre. Jʉ̃menijicʉ Abraham mácʉre juarĩ jícaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i mácʉ baju cũinácʉre, Jʉ̃menijicʉi majiyʉe boje aipe ãrojaene Abraham mácʉi jʉ aiyede ʉ̃́re. Abraham mácʉi jã́d̶ovaquiyepe ayʉ aipe ãrojaene ʉ̃i jʉ aiyede Jʉ̃menijicʉre, “Quévʉra ina Isaai pãramena marajárama mipãramena baju”, Jʉ̃menijicʉ ayʉ bácʉvacari, Abraham mácʉ Isaac bácʉre juarĩ jícacʉyʉ barĩdurejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre.   y k Ʉbenita quénora apeno cʉrõ pʉeno mearo cʉrõ cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõre, ne pʉeno torojʉrãjiye boje nore, ʉrĩ, vorĩ, napini coredejaquemavʉ na mácavʉ. Jʉ̃menijicʉ no ĩmaro mearore mead̶acarejaquemavʉ na mácavʉre. Que teni jã́d̶ovarejaquemavʉ cʉyebecʉva jaboteyʉ na mácavʉre. Aru ne mearore jímʉ cʉyebedejaquemavʉ ʉ̃. f E Na mácavʉ ãrʉrivʉ baru ne cʉrõ mácarõre, copainʉivʉ bʉojajebu na mácavʉ nore. gG Põeva diepe paiyede aivʉ jãve vore nʉivʉbu, earãjivʉ apeno cʉrõre, ne cʉrãjinore. Z- Caivʉ ina põeva mácavʉ jʉ arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre, pʉ ne yaiyeta dajocabevʉva. Eabedejaquemavʉ cãreja ãnié Jʉ̃menijicʉi jíquiye báquede yópe ʉ̃i aiye báquepedeca na mácavʉre. Obediʉjʉa Jʉ̃menijicʉi mearore jíquiye jipocai, coreóvarejaquemavʉ na mácavʉ Jʉ̃menijicʉ jãve jícʉyʉre. Que baru torojʉrejaquemavʉ iye vaiquíye boje yópe Jʉ̃menijicʉi aiye báquepedeca. Coreóvarejaquemavʉ aipe paiye na mácavʉ ne cʉede. “Apenoacavʉ cʉrivʉbu maja. Maje joborõre jocarĩ dajocaivʉbu maja”, are nʉivʉ barejaquémavʉ na mácavʉ.  Que baru ʉ̃i jʉed̶ocʉvajʉrorõre jʉed̶ocʉvarĩ bʉojabecʉ bácʉ yaiyʉ́ bácʉi bajupe cʉvacʉ bácʉvacari, obedivʉ baju ʉ̃i pãramena cʉma caride. Abiácovape obedivʉ teni, ẽpayabeape obedivʉ máre ted̶ama na, Abraham mácʉi pãramena. mS Abraham mácʉi jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, parʉre d̶arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃ mácʉre ʉ̃i jʉed̶ocʉvaquiyepe ayʉ. Bʉcʉcʉ baju bácʉvacari ʉ̃ mácʉ aru jímarepaco Sara báco jʉed̶oeabeco bácovacari õ máco, na mácavʉre jʉed̶ocʉvare d̶arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Abraham mácʉcapũravʉ “Jãve Jʉ̃menijicʉ d̶acʉyʉme yópe ʉ̃i aiye báquepedeca”, arĩ dápiarejaquemavʉ ʉ̃i jʉ aiyede Jʉ̃menijicʉre dajocabecʉva. nU Abraham mácʉ napini coredejaquemavʉ ʉ̃i cʉquiyede no ĩmaro cũiméno Jʉ̃menijicʉi cainʉmʉa cʉriĩmaroi. Jʉ̃menijicʉrecabe dápiayʉ bácʉ aipe ãrojaro maquinóre diĩmarore aru d̶ayʉ bácʉ máre diĩmarore. 9 Ʉ̃i jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, cʉrejaquemavʉ no joborõ Jʉ̃menijicʉi jíquijoborõi ʉ̃i pãramena márajivʉre, yópe dijoborõcavʉ ãmevʉ ne cʉepe. Abraham mácʉ ʉ̃ jinaque, cuivʉ bácavʉ, ʉ̃i mácʉ, Isaac bácʉ, aru ʉ̃i pãramecʉ, Jacob bácʉ máre, cʉrejaquemavʉ ãniñamia cʉ̃ramia ãimapod̶aque d̶aiñamia máque jívʉi. Aru na mácavʉ máre, Isaac bácʉ aru Jacob bácʉ, Jʉ̃menijicʉ “Mearo d̶acacʉyʉmu yʉ mʉre”, ʉ̃i coyʉimara marejaquémavʉ na mácavʉ coapa. M Abraham mácʉ ʉ̃i jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, etarejaquemavʉ ʉ̃i joborõre jocarĩ, nʉcʉyʉ apejoborõita, yópe Jʉ̃menijicʉi coyʉiye báquepedeca ʉ̃ mácʉre. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃ mácʉre cuturĩ ʉ̃ jicʉ bacʉyʉ́va, “Mi apeno cʉrõ mi cʉquinore mʉre jã́d̶ovacʉyʉmu yʉ”, ʉ̃i aiye báquede ʉ̃ mácʉre, ã́rore ʉ̃i nʉquinore majibecʉvacari, jʉ arĩ etarĩ nʉrejaquemavʉ ʉ̃, Abraham mácʉ.  Noé mácʉ ʉ̃i jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, jiad̶ocũ ʉracũ cʉ̃rami cʉricũre d̶arejaquemavʉ yópe Jʉ̃menijicʉi coyʉiye báquepedeca ʉ̃ mácʉre, mead̶acʉyʉ ʉ̃ jina mácavʉre muiváibore jocarĩ. Jʉ̃menijicʉ coreóvare d̶arejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre ãnié ãmene vaiquíye báquede, ãnié jã́me máquede cãreja. Aru Noé mácʉcapũravʉ jápiarĩ ad̶arĩ jʉ arejaquemavʉ ʉ̃́re. Ʉbenita ijãravʉcavʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ bácavʉ Noé mácʉre jápiarĩ ad̶abeni jʉ abedejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. Que baru Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶arãjimara marejaquémavʉ na mácavʉ. Ʉbenita Noé mácʉre “Boropatebecʉbu mʉ ji jã́inore”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ, ʉ̃i jʉ aiye báque boje ʉ̃́re. oW Põecʉ jʉ abecʉ baru Jʉ̃menijicʉre, ye bʉojabebi torojʉre d̶ayʉ ʉ̃́re. Ácʉ põecʉ yópe nʉri eaiyʉepe Jʉ̃menijicʉ yebai, cʉiyʉcʉ me ʉ̃́que, borotecʉyʉ ʉ̃́re, ñai põecʉre jʉ aiye jaʉvʉ Jʉ̃menijicʉ cʉcʉre aru me bojed̶ayʉre caivʉ ina ʉ̃́re voivʉre, ʉ̃i cad̶atequiyepe aiye náre ne jẽniaiyede ʉ̃́que. ?w Enoc ʉ̃i jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, yaibédejaquemavʉ ʉ̃. Quénora apʉcʉreca ʉ̃́re nʉvarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ Paraíso ãmicʉrõi. Que baru Enoc cʉbedejaquemavʉ cojedeca ijãravʉi. Aru Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i nʉvaquiye jipocai Enore, yópe arejaquemavʉ ʉ̃i borore: “Yʉre torojʉre d̶ayʉbe ʉ̃” arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ, yópe Moisés bácʉi toivaquiye báquepedeca obediʉjʉa yóbore. ~ Abel bácʉ ʉ̃i jʉ aiye báque boje Jʉ̃menijicʉre, jídejaquemavʉ ãnié jícaiye mearore Jʉ̃menijicʉi jã́inore Caín mácʉi jícaiye pʉeno. Mearore jídejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre Caín mácʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe. Ʉbenita mearore jídejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre Abel bácʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Que baru Jʉ̃menijicʉ “Boropatebecʉbu mʉ ji jã́inore”, arejaquemavʉ Abel bácʉre. Aru jacopʉrejaquemavʉ ʉ̃i jícaiyede ʉ̃́re. Abel bácʉ yaiyʉ́ bácʉvacari, majare coreóvare d̶aibi caride aipe d̶aiye jaʉrõre majare maje mearore jíyede Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i jʉ aiye báque boje ʉ̃́re. x}i Maje jʉ aiye boje Jʉ̃menijicʉre, coreóvaivʉbu cʉed̶ayʉ bácʉre ijãravʉre aru caiye ijãravʉquede ʉ̃i yávaiye parʉéque. Que baru caiye iye maje jã́ri bʉojaiyede cʉed̶arejaquemavʉ ʉ̃ maje jã́ri bʉojabeque. A|{ Jʉ̃menijicʉ me jã́rejaquemavʉ majeñecuva mácavʉre ne jʉ aiye báque boje ʉ̃́re. Aru cad̶atedejaquemavʉ na mácavʉre ʉ̃i d̶aiye báquede põeva ne d̶arĩ majibede. &{ G Jʉ̃menijicʉre jʉ aivʉrecabu jãve majidivʉ eare d̶aimara márajivʉre iye maje napini coreiyede, maje cʉvarãjiyede méne Jʉ̃menijicʉque, cʉvabevʉvacari cãreja diede. Me majidivʉbu iye maje jã́mene cãreja jãve bajure, aru vaiquíyede jã́mevʉvacari cãreja diede. z 'Ʉbenita majarecabu ye dajocaivʉ ãmevʉ maje jʉ aiyede. Que baru coatede d̶aimarape bíjabenamu Jʉ̃menijicʉre jocarĩ. Quénora Jʉ̃menijicʉre jʉ are nʉri ʉ̃i mead̶aimaratamu maja, cʉvarãjivʉ caiye iye mearore ʉ̃i d̶acaquiyede majare.,yQ &Aru ina ji boropatebede d̶aimara mácavʉ ne jʉ aiye boje yʉre, apʉrãjivʉbu cainʉmʉa. Que baru coatede d̶abemara márajivʉbu na yʉre jarʉvarĩ. Ʉbenita apecʉ nácacʉ ʉ̃i dajocaru ʉ̃i jʉ aiye báquede yʉre, ye torojʉbecʉbu yʉ ʉ̃́que, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. x %Yópe arĩ, Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ Cristorã:Maumejiena ñai dacʉyʉ dacʉyʉme. Joe corebecʉbe ʉ̃. Vw% $Mʉje ñájiyede, napiye jaʉédecabu mʉjare, mʉje jʉ arãjiyepe aiye Jesúre yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Que teni earãjaramu iye mearore ʉ̃i d̶acaquiyede mʉjare yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. v+ #Que baru yópe mʉje jʉ aiye báquepedeca Jesúre jʉ are nʉjara mʉja jidʉbevʉva. Aru ʉrarõ mearo bojed̶ainore earãjaramu mʉja. Tu! "Mʉjacavʉ jabova ne bʉoimarare cõmaje ãroje jã́ri, cad̶ateivʉ bateávʉ̃ya mʉja, mʉje jíyede náre jaʉéde. Náque ñájivʉ bateávʉ̃ya mʉja. Mʉje jʉ aiye boje Jesúre, ina mʉje mauva jẽni nʉvari mʉje cʉvaede, mʉja ne ĩcaimaravacari napivʉ bateávʉ̃ya chĩomevʉva. Quénora torojʉre nʉivʉ bateávʉ̃ya, mʉje coreóvaiye boje cʉvarivʉre caiye iye mearore Jʉ̃menijicʉi jíquiyede mʉjare cavarõ mearo ʉ̃i cʉrõi, yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. Aru iye Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiye bojecʉe bajubu ijãravʉque pʉeno aru cũimétamu máre. Et !Apenʉmʉa mʉjacavʉque núri yóvavʉ̃ya mʉja náre, põeva Jesúre jʉ abevʉ ne ãmeina yávaiyede náre caivʉ ne jápiaiyede aru ne ãmeno d̶aiyede náre caivʉ ne jã́iyede máre. Aru apenʉmʉa mʉjare máre ãmeina yávavʉ̃ya caivʉ ne jápiaiyede aru ãmeno d̶ávʉ̃ya caivʉ ne jã́iyede máre. 1s[ Ãrʉmetebejarã mʉja aipe mʉje cʉe báquede javede mʉje coreóvarĩburu yójĩboi Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne jãvene Cristorã, ʉ̃i mead̶aiyede majare. Dinʉmʉ mácarõre ʉrarõ ñájinore napini nʉavʉya mʉja. Ʉbenita dajocabevʉva ye vainí tʉrĩ nʉmeteavʉ̃ya mʉja. @ry Ñai Jʉ̃menijicʉ apʉcʉ “Ñájicʉyʉmu mʉ”, ʉ̃i coyʉimʉ mácʉ cʉru, jidojarõ baju bájebu ʉ̃́re. Que baru pʉeno baju parʉre d̶arãjarevʉ majacavʉ ne ũmene. q Coreóvaivʉbu maja jãve ñájicʉyʉre maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yópe aiye báque boje: “Yʉrecabu ñájine d̶acʉyʉ ina ãmeina d̶aivʉ bácavʉre apevʉre. Yʉ́vacari bojed̶are d̶acʉyʉmu náre no boje yo ãmeno ne d̶aino mácarõre”, arejaquemavʉ. Aru yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ: “Maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ coyʉcʉyʉme ʉ̃i põevare ñájiye jaʉrõre o ñájiye jaʉbede náre coapa ne d̶aiye báque boje ijãravʉi”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃. dpA Que baru pʉeno ʉrarõ baju ñájicʉyʉme ñai ãmeina jã́ñʉ Jʉ̃menijicʉi mácʉre. Ʉ̃́re pued̶abecʉva jʉ abedu, “Jʉ̃menijicʉi mácʉ ãmemi” ayʉ, põeva ne jápiaiyede, yópebu jarʉvaiyepe ʉ̃́re. Pʉeno ʉrarõ baju ñájicʉyʉme ñai “Ye baju ãmevʉ. Ye bojecʉbevʉ” ayʉ, Jʉ̃menijicʉi mácʉi jive meiyede ʉ̃i yaiye báquede, Jʉ̃menijicʉi coyʉquiyepe ayʉ põevare apeno “Que d̶arãjare”, ʉ̃i coyʉiye yóboquede. Jesucristoi jiveque joaimara mácavʉpe paivʉbu caivʉ ʉ̃́re jʉ aivʉ boropatebevʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Ʉbenita ñai “Ʉ̃i jivebu caivʉ apevʉ ne jivepe” ayʉ, joaimʉpe ãmemi aru boropateyʉbe. Que baru pʉeno ʉrarõ baju ñájicʉyʉme. Aru pʉeno ʉrarõ baju ñájicʉyʉme ñai ãmeina yávayʉ ñai Espíritu Santore, “Abujucʉi parʉéque põeva ne d̶arĩ majibede d̶arejaquemavʉ Jesús” ayʉ, Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acare d̶aimʉre bojecʉbeda ʉ̃ jinare, ʉ̃i ʉe boje náre. ow Ácʉ põecʉ Jʉ̃menijicʉre pued̶abecʉva jʉ abecʉ bácʉ ʉ̃i d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre jãve ñájinejaquemavʉ. Pʉcarã o yóbecʉrã majidivʉ bácavʉ apecʉi jʉ abe báquede Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ne boro coyʉrĩ ad̶aiyede ʉ̃́re, cõmaje ãroje jã́mevʉva boarĩ́ jarʉvarejaquemavʉ ñai jʉ abecʉ bácʉre. n7 Quénora coreiye jaʉjebu majacavʉ ãmeina tede nʉivʉre Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶aquiyede náre. Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶acʉyʉme caivʉ ʉ̃i mauvare, ina náre jaboteicõjemevʉ ʉ̃́re, ne bíjarãjiyepe ayʉ ʉ̃́re jocarĩ no toabo ʉrabo ãmebo cũiméboque. m  Parʉre d̶abevʉ baru majacavʉ ne ũmene, bedióva cojedeca ãmeina tévarãnʉvajebu maja. Ãmeina tede nʉivʉ baru, coreóvaivʉvacari Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene, ye Jʉ̃menijicʉre jícaiyede cʉvabejebu maja, maje ãmeina teiye boje. }ls Apevʉ mʉjacavʉ dajocad̶ama ne cójijivaiye báquede apevʉ Jesúre jʉ aipõevaque. Ʉbenita nópe d̶aiye meamevʉ náre. Quénora cójijinajarevʉ maja, parʉre d̶arãjivʉ majacavʉ ne jʉ aiyede Jesucristore. Joabejĩnotamu ãnijãravʉ baquinó maje jabocʉ Jesucristoi coyʉquiyede ã́rore maje cʉrãjinore jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre, cavarõ mearoi o toabo cũiméboi, maje d̶aiye boje maje cʉede ijãravʉi. Que baru pʉeno baju parʉre d̶arãjarevʉ majacavʉ ne ũmene. Uk# Torojʉrivʉ d̶aiyʉrãjarevʉ yópe majare jaʉrõpe pʉeno méne nʉre d̶are nʉrajivʉ maje baju maje ũmei, cad̶atenajivʉ majacavʉre, aru ʉrãjivʉ majacavʉre, mearo d̶arãjivʉ náre máre. *jM Coreóvaivʉbu maja Jʉ̃menijicʉ jãve d̶ayʉre yópe ʉ̃i aiye báquepedeca cainʉmʉa. Que baru parʉéque Jesúre jʉ are nʉrajarevʉ yópe maje jʉ aiye báquepedeca mamarʉmʉre. Aru ye “Jʉ̃menijicʉ d̶abecʉbe yópe ʉ̃i aiye báquepe” abevʉva, napini corenajarevʉ Jʉ̃menijicʉi d̶acaquiyede caiye iye mearore yópe “Jãve mearo d̶acacʉyʉmu yʉ mʉjare”, ʉ̃i aiye báquepedeca. ]i3 Ʉ̃i yaiye báque boje majare boje, yópe joaiyepe docʉcʉede ocoque, nopedeca maje ãmeũmene, maje dápiaino ãmenore, aru maje d̶aiye ãmene máre joaimara mácavʉpe paivʉbu maja, boropatebevʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Que baru Jʉ̃menijicʉque borotenajarevʉ pʉcaũmea cʉbevʉva aru maje jʉ aiyede ʉ̃́re dajocabevʉva. 7hg Aru Jesucristorecabe maja Jʉ̃menijicʉi põeva maje sacerdotevare jaboteipõecʉ, majare jã́ri coreyʉ yópe cʉ̃rami upacʉi jã́ri coreiyepe ʉ̃i cʉ̃ramicavʉre. dgA Yópe ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉ ʉ̃i ecoiye báquepe no pʉeno baju meatucubʉ bácarõ jívʉi ãnicaje coricõpavaicaje bácarõre ʉ̃i vaiye báque boje, nopedeca Jesúi yaiye báque boje ecoivʉpe teivʉbu maja Jʉ̃menijicʉ yebai. Que baru dicaje bácarõ corica baji jad̶eni nʉrejavʉ̃ya Jesúi yainʉmʉ mácarõre. Que teni Jesucristo nʉimape tedejaquemavʉ, yópe maje nʉri earĩ bʉojarãjiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉ yebai. Jipocare ʉ̃i yebai ye nʉri eaiyepe bʉojabedejavʉ̃ maja. Ʉbenita caride Jesucristo yópe nʉri earĩ bʉojare d̶aibi majare Jʉ̃menijicʉ yebai. Que baru, “¿Nʉri earĩ bʉojarãjidica?” abevʉva, jãve majivʉ maja boroteni bʉojaivʉre Jʉ̃menijicʉ bajuque. "f= Jesucristo jãve memecaibi Jʉ̃menijicʉre cavarõ mearoi majare boje. Que baru mʉja, jívʉ, Jesúre jʉ aivʉ caride jidʉbevʉva bʉojaivʉbu boroteivʉ maja Jʉ̃menijicʉ bajuque, yópe maje ecoiyepe no cʉrõ pʉeno mearo, cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi. Nópe bʉojaivʉbu Jesúi jarʉvaiye báque boje caiye maje ãmeina teiyede ʉ̃i jive meiye báque boje ʉ̃i yainʉmʉ mácarõre. e  Que baru Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i ãrʉmeteiye boje maje ãmeina teiyede aru maje ãmeno d̶aiyede apevʉre, ye jaʉbevʉ bedióva cojedeca sacerdotevare ne jícaiye ʉ̃́re. Ãimara ne boaimara mácavʉre o apejĩene máre ye jaʉbebu caride, maje ãmeina teiye boje. Jʉ̃menijicʉ yebai yópe nʉri eaiyepe maje napini coreiyede maje baju parʉre d̶arĩ maje ũmei nʉre nʉrajare (dI Aru que arĩburu yóboi, yópe are nʉrejaquemavʉ maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ:Jãve ãrʉmetecʉyʉmu yʉ caiye ne ãmeina teiyede. Aru jarʉvacʉyʉmu yʉ ne ãmeno d̶aiyede apevʉre. Aru ye dápiabecʉbu diede cojedeca, aibi Jʉ̃menijicʉ, arejaquemavʉ ñai Espíritu Santo. &cE Yópe aibi maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ: “ ‘Que d̶arãjare’, arĩ coyʉcʉyʉmu yʉ Israel bácʉi pãramena márajivʉ ne yajuboacavʉre apejãravʉa edaquijãravʉa baquiyéde. Na márajivʉre me coreóvare d̶acʉyʉmu yʉ ji d̶aicõjeiyede yópe ji epejʉroepedeca diede ne ũmedʉrã. Aru na márajivʉre dápiare d̶acʉyʉmu diede yópe ji toivajʉroepedeca diede ne ũmei”, aibi Jʉ̃menijicʉ. ibK Aru ñai Espíritu Santo máre, yópe arĩ, diede jʉ arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ: Za- Que baru cũinára ʉ̃i bajure jícaino mácarõque cainʉmʉa ye jaʉbede d̶arejaquemavʉ caivʉ maja ʉ̃i boropatebede d̶aimarare Jʉ̃menijicʉi jã́inore, ʉ̃i jipocateimarare Jʉ̃menijicʉ yebai. `! Caride noi napini coreibi, pʉ jípacʉ Jʉ̃menijicʉi epeiyeta ʉ̃i mauvare ʉ̃i cʉboba cãchinoi, náre vainí tʉrĩ jabotecʉyʉ. [_/ Ʉbenita Cristocapũravʉ cũinára ʉ̃i bajure jícarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre, maje ãmeina teiye boje. No ʉ̃i jícaino mácarõ cũinároque, Jʉ̃menijicʉ cainʉmʉa jarʉvarĩ ãrʉmetecʉyʉme maje ãmeina teiyede. Aru ʉ̃i bajure jícarĩburu yóboi, ʉ̃i bʉojaiyede caino ʉ̃i memeino mácarõre, Cristocapũravʉ dobarejaquemavʉ jípacʉ Jʉ̃menijicʉi meapũravʉi, ʉ̃i cʉvae boje caiye jípacʉi parʉéde ʉ̃́pe, jabotecʉyʉ caiyede. G^ Maja judíova maje sacerdoteva bácavʉcapũravʉ coapa núrivʉ bácavʉ d̶arejaquemavʉ ne memecaiye báquede Jʉ̃menijicʉre jãravʉa coapa. Aru ye bʉojabedejaquemavʉ memeivʉ cainʉmʉa. Obedinʉmʉa cũinátʉrʉra ne jícaiye báquede Jʉ̃menijicʉre jícarejaquemavʉ na mácavʉ coapa bedióva cojedeca. Ʉbenita caiye iye ne jícaiye báqueque Jʉ̃menijicʉ ye jarʉvabeni ãrʉmetebedejaquemavʉ põeva ne ãmeina teiyede. ] Jesucristoi yaiye báque boje yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe, caivʉ maja ʉ̃́re jʉ aivʉ, boropatebevʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore, yópe nʉri eaiyepe bʉojaivʉbu maja Jʉ̃menijicʉ yebai ye jaʉbede d̶aimara. Yópe joaiyepe docʉcʉede ocoque, nopedeca Cristo jarʉvarejaquemavʉ maje ãmeina teiyede, ʉ̃i bajure ʉ̃i boarĩ́ jarʉvaicõjeiye báquede ʉ̃i mauvare cũinára. 4\a Que arĩburu yóboi, yópe arĩ, Cristo arejaquemavʉ jípacʉ Jʉ̃menijicʉre: “Jã́jacʉ. Yui cʉvʉ yʉ, d̶acacʉyʉ yópe mi ʉrõpe”, arejaquemavʉ. Que baru Cristo ʉ̃i yaiye báque boje caiye ape jícaiyede Jʉ̃menijicʉre parʉbepe jaʉre d̶arĩ, bojecʉbede d̶arejaquemavʉ. Quénora Cristo ʉ̃i yaiye báquemiata, Jʉ̃menijicʉre jícaino cũinároratamu parʉrõ bojecʉrõ Jʉ̃menijicʉi jã́inore. e~~{zxpvuUsCr-pomojgecba`_^]G[YY"WWTTOFNL-KIH3ElD9CAZ?>== <;Q::'98@55433 10H/?.&-,W*c)&(R'&%%Z#";!W %gylHR]{WKK H :">PCQuédecabu jiad̶ocũ ʉracũque. Ʉracũ bajubu. Aru ũmevʉ parʉrõ copʉ japuivʉ. Ʉbenita jipocateipõecʉ nʉicõjeimi dicũre quĩ́jive japʉvaiveque ã́ri ʉ̃i nʉiyʉrõi. jMQuĩ́jiyo cõjeiyo tãuyore epeivʉbu maja caballore ʉ̃i jijecamui, nʉicõjenajivʉ ʉ̃́re cõjeimeaque ã́ri maje nʉiyʉrõi. Que teni jʉ are d̶aivʉbu ʉ̃́re aru ʉ̃i baju me matʉiyeda d̶aicõjeivʉbu maja. `9Caivʉ maja vainí tʉrĩ ãmeno d̶aivʉbu obedinʉmʉa. Põecʉ cʉcʉ baru vainí tʉrĩ ãmeno d̶abecʉ cainʉmʉa ʉ̃i yávaiyeque, ñai põecʉ meacʉ baju bájebu. Ʉ̃i baju me matʉiyeda d̶aicõjejebu.  #Mʉja, jívʉ, jápiajarã. Maja, bueipõeva, bueivʉ apevʉre Jʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquede maje buedu jãve ãmene, Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶acʉyʉme majare apevʉ pʉeno baju. Que baru obedivʉ mʉjacavʉre bueiye jaʉbevʉ apevʉre. I  Que baru yópe põecʉ ũme cʉbecʉ, yaiyʉ́ bácʉpe, nopedeca ñai põecʉ mearo d̶abecʉ jʉ ayʉ Jʉ̃menijicʉre jãve ãmemi. Cad̶atebebi ʉ̃. Aru ʉ̃i jʉ aiye bojecʉbevʉ.- SQuédecabe ico nomió máco, õi baju bojed̶ad̶o ʉ̃mʉvare ãmenore d̶ad̶o báco náque, õi ãmiá Rahab. Jʉ̃menijicʉ jã́rejaquemavʉ õ mácore boropatebecope õi d̶aiye báqueque. Õ máco copʉ etarejaquemavʉ ina Josué bácʉi jaroimara mácavʉre. Aru cad̶atedejaquemavʉ na mácavʉre máre, ne dupini nʉrajiyepe ad̶o õi jã́d̶ovaiye báquede na mácavʉre apema, ne dupini nʉima mácarõre. Que baru coreóvaivʉbu mʉja Jʉ̃menijicʉ coyʉyʉre, “Boropatebevʉ mʉja ji jã́inore”, ina põeva mearore d̶aivʉre. Ʉbenita põecʉ quénora coyʉyʉ baru “Jʉ aivʉ yʉ Jʉ̃menijicʉre”, jaʉvʉ ʉ̃́re Jʉ̃menijicʉi jã́inova. X )Que teni vaidéjaquemavʉ yópe Jʉ̃menijicʉi aiye báquepedeca. Abraham mácʉrã Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede, yópe arĩ: “Abraham jʉ arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ‘Yópe d̶acʉyʉmu’, ʉ̃i aiye báquede ʉ̃́re. Que baru Jʉ̃menijicʉ coyʉrejaquemavʉ ʉ̃́re, ‘Boropatebecʉbu mʉ ji jã́inore’ ”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. Aru Abraham mácʉ, “Jʉ̃menijicʉi yóvaimʉme”, ne aimʉ marejaquémavʉ. l QQue teni coreóvayʉbu mʉ Abraham mácʉi jã́d̶ovaiye báquede ʉ̃i jʉ aiye báque Jʉ̃menijicʉre jãvene ʉ̃i d̶aiye báqueque. Aru ʉ̃i d̶aiye báqueque jã́d̶ovarejaquemavʉ ʉ̃i jʉ aiye báque ye jaʉbede. #Jʉ̃menijicʉ jã́rejaquemavʉ majeñecu mácʉre, Abraham mácʉre, boropatebecʉpe, ʉ̃i bʉoiye báquede mamacʉre, Isaac bácʉre, ʉ̃i boarĩ́, juarĩ jícaquiyepe ayʉ ʉ̃́re Jʉ̃menijicʉre, yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeino mácarõpedeca ʉ̃́re. )Mʉ, ãrʉmecʉ, jã́d̶ovaquijivʉ mʉre põecʉ ʉ̃i jʉ aiyede mearore d̶abecʉva jʉ aiye jãve ãmene aru cad̶atebede ʉ̃́re. wMʉ coreóvayʉbu Jʉ̃menijicʉ cũinácʉra cʉcʉre. Mearotamu no mi coreóvaino. Abujuva máre coreóvad̶ama Jʉ̃menijicʉ cũinácʉra cʉcʉre. Aru ʉ̃́re jidʉrivʉ bidiyama na. Ʉbenita ne coreóvaiyede ʉ̃́re cad̶atebevʉ náre. >uAru apecʉ ʉ̃i aru: “Mʉ jʉ ayʉbu Jesucristore aru yʉ mearore d̶ayʉbu”, yópe arĩ, coyʉjebu yʉ: “Jã́d̶ovajacʉ yʉre mi jʉ aiyede Jesucristore mearore d̶aiye cʉvabecʉva. Aru yʉ́capũravʉ jã́d̶ovaquijivʉ mʉre ji jʉ aiyede ʉ̃́re ji mearore d̶aiyeque”. Que ajebu yʉ. Quédecabu ñai põecʉ ayʉ “Jʉ aivʉ yʉ Jesucristore”, ʉbenita mearore d̶abecʉva. Ñai jʉ ayʉ jãve ãmemi. 3_Cũinácʉ mʉjacacʉ o cũináco mʉjacaco cʉvabedu cuitótecajede aru ãiyede máre, aru náre “Me nʉjara mʉja. Cũmajara mʉja me aru me javatejarã máre” mʉje aru, ʉbenita mʉjavacari ye jíbedu náre ne doiyeva aru ne ãiyeva máre, meamejebu no. Ye baju ãmevʉ mʉje que d̶aiye.  9Mʉja, jívʉ, jápiajarã. Ñai põecʉ coyʉyʉ “Jʉ aivʉ yʉ Jesucristore”, ʉbenita mearore d̶abecʉvacari, ʉbenina coyʉrĩduibi ʉ̃ jʉ ayʉre. Ye baju ãmevʉ no jʉ aino jãve ãmeno. Põecʉ ʉ̃i jʉ aino nópe painoque mead̶aimʉ macʉyʉ́ bʉojabebi. J  Jʉ̃menijicʉ cõmaje ãroje jã́mecʉ ñájine d̶acʉyʉme ñai põecʉ cõmaje ãroje jã́mecʉre ʉ̃ jicʉre. Ʉbenita jidʉé jaʉbequiyebu ina cõmaje ãroje jã́ivʉre apevʉre Jʉ̃menijicʉi ñájiovaquijãravʉ baquinói põevare, ne ãmeina teiye boje. Põeva ne d̶aiye me bojecʉrõ ne yávaiye pʉeno "= Mʉja coreóvaivʉbu Jʉ̃menijicʉ jã́ri coyʉcʉyʉre méne o ãmene mʉje d̶aiyede. Jã́cʉyʉme aipe ãrojaene diede, yópe ʉ̃i d̶aicõjeiye me, aru ye jaʉbe, aru bʉoimarare d̶abepe máre. Que baru me yávajarã aru me d̶ajarã máre yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. j~M Jʉ̃menijicʉvacari “Cʉbejarã apevʉque mʉjemarebʉcʉvare jarʉvarĩ”, arejaquemavʉ. Aru ʉ̃ máre “Boarĩ́ jarʉvabejarã põevare”, arejaquemavʉ. Que baru mʉja cʉbevʉ baru apevʉque mʉjemarebʉcʉvare jarʉvarĩ, ʉbenita boarĩ́ jarʉvaivʉ baru põevare, mʉjarecabu jʉ abeni, vainí tʉivʉ Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede. q}[ Põecʉ jʉ arĩ d̶aiyʉrĩduyʉ baru Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye matʉiyede, ʉbenita quéno cũinájino cõjeinore d̶abecʉ baru, boropateibi ʉ̃ Jʉ̃menijicʉi jã́inore ʉ̃i jʉ abeni, vainí tʉ́jʉroepe caiye diede. r|] Ʉbenita mʉja jã́ivʉ baru apevʉ põevare me apevʉ pʉeno, ye jecʉbevʉ caivʉre cũinátʉrʉra. Que teni ãmeno d̶aivʉbu mʉja, mʉje jʉ abe boje Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye báquede aru mʉje vainí tʉiye boje diede. {9Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede ʉ̃i d̶aicõjeino mácarõ pʉeno parʉrõ cõjeinore, yópe arĩ: “Ʉjacʉ mícʉre yópe mi ʉepe mi baju”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. Mʉja d̶aivʉ baru jãve yópe yo cõjeinope, mearo d̶aivʉbu mʉja. *zMMʉjavacari “Jesucristo jinamu maja”, aivʉbu, mʉje jʉ aiye báque boje ʉ̃́re. Ʉbenita nárecabu ãmeina yávaivʉ Jesucristore, mʉje pued̶aimʉre. Ty!Ʉbenita mʉjacapũravʉ cʉyoje d̶aivʉbu ina cʉve cʉvabevʉre. Ina cʉve cʉvarivʉrecabu ñájine d̶aivʉ mʉjare. Nárecabu jabʉboivʉ mʉjare jabova ne ãmeina teivʉre jẽniari jã́iñami. xMʉja, jívʉ, ji ʉmara, jápiajarã. Javede Jʉ̃menijicʉ beorejaquemavʉ ina ijãravʉcavʉ cõmaje ãrojarivʉ cʉve cʉvabevʉre, ne jʉ arãjiyepe ayʉ ʉ̃́re cʉve cʉvarivʉpe bárãjivʉ ne Jʉ̃menijicʉi jaboteinocavʉ bae boje yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. Jʉ̃menijicʉ “Mearo d̶acacʉyʉmu yʉ mʉjare”, arejaquemavʉ ina ʉrivʉre ʉ̃́re jãve. jwMQue d̶aivʉ baru, mʉjavacari pʉcaũmea cʉvʉ. Apevʉre jã́ivʉ baru me baju apevʉ pʉeno, beoivʉbu apevʉ bojecʉrivʉre mʉje jã́ru aru jarʉvaivʉbu apevʉ bojecʉbevʉre mʉje jã́ru. Que dápiaru, ãmenotamu. 4vaEcoyʉ baru mʉje cójijiñami cũinácʉ ʉ̃mʉ cʉve cʉvacʉ, ãmuyo ad̶aitarabʉa úruque aru meacaje cuitótecajede máre doyʉ, aru ecoyʉ baru mʉje cójijiñami apecʉ ʉ̃mʉ máre, cʉve cʉvabecʉ, cõmaje ãrojacʉ, aru meamecaje javecacaje cuitótecajede doyʉ, ne ecoiyede, mʉja me jã́ri ñai cʉve cʉvacʉre aivʉ baru ʉ̃́re, “Dobajacʉ mʉ yo dobarõ mearore”, ʉbenita ãme jã́ri ñai cʉve cʉvabecʉre aivʉ baru ʉ̃́re, “Nújacʉ mʉ nore o dobajacʉ joborõi ji cʉboba yebai”, mʉje nópe d̶aru, meamejebu no. uwt iMʉja, jívʉ, maje jabocʉ meacʉ baju Jesucristore jʉ aivʉ, jã́mejara apevʉ põevare me apevʉ pʉeno. .s WɄbenita ñai jʉ ayʉ Jʉ̃menijicʉre jãve, aru meacʉ, aru ãmeina tebecʉ majepacʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i jã́inore, ʉ̃́recabe cad̶ateyʉ ina tẽumarare aru ina nomiópevare máre. Aru ʉ̃́vacari d̶abebi ãmenore yópe ijãravʉcavʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ ne d̶aiyepe.`r ;Ácʉ põecʉ dápiayʉ baru ʉ̃i baju jʉ ayʉ Jʉ̃menijicʉre me, ʉbenita ãmeina yávaicõjeñʉ maru ʉ̃i baju, ʉ̃́recabe jʉjovayʉ ʉ̃i baju. Ʉ̃́recabe ʉbenina jʉ arĩduyʉ Jʉ̃menijicʉre. zq oɄbenita ñai me dápiarĩ buede nʉñʉ Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede aru ãrʉmetebecʉ ʉ̃i jápiaino mácarõre diede, quénora d̶ayʉ yópe ʉ̃i bueiye báquepe, ʉ̃́recabe torojʉcʉ bacʉyʉ́ ʉ̃i ũmei ʉ̃i jʉ aiyeque diede. Aru Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye métamu aru jaʉbebu. Que baru ñai põecʉ ʉ̃i d̶aiyʉe boje diede cõjeimʉpe ãmemi. p 5Aru ʉ̃i jã́riburu yóboi, cũiná copedini nʉri jivarʉre jocarĩ ãrʉmetecʉyʉme ʉ̃i jã́ino mácarõre. Nopedeca cũinácʉ jã́ñʉme d̶abecʉva aru apecʉ jápiayʉbe d̶abecʉva. Ne d̶abe boje, ãrʉmeted̶ama cũinácʉ ʉ̃i jã́ino mácarõre aru apecʉ ʉ̃i jápiaino mácarõre. Que teni cũinácʉ ʉ̃i jã́ino mácarõ aru apecʉ ʉ̃i jápiaino mácarõ bojecʉbevʉ náre. o %Ñai jápiayʉ diede quéda, d̶abecʉva yópe ʉ̃i bueiye báquepe, ʉ̃́recabe ñai põecʉ jã́ñʉpe páyʉ ʉ̃i jivare jivarʉque. nn WɄbenita jʉjovabejarã mʉje baju. Ina jápiaivʉ iye yávaiyede jãvene quéda, d̶abevʉva yópe iye ne bueiye báquepe, jʉjovad̶ama ne baju. Que baru d̶ajarã mʉja yópe mʉje bueiye báquepe iye yávaiyede jãvene. m Que baru dajocajarã caiye ãmeina teiyede mʉjare jarʉvarĩ. Aru d̶abejarã ãmenore. Meara põevape jʉ ajarã iye yávaiyede jãvene, iye coiye báquede mʉje ũmei yópe oteiye coiyepe joborõi. Iye yávaiye parʉé boje, mead̶aimara marajáramu mʉja. Yl -Põecʉ jarayʉ baru, mearore d̶ayʉ bʉojabebi yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Pk Mʉja, jívʉ, ji ʉmara, coreóvajarã iyede: Caivʉ põeva yaʉé jápiajarãri me. Ʉbenita dʉibareca yávarĩ bʉ́jarãri me dápiarĩ ad̶aivʉ ne yávaiyede. Aru dʉibareca jarajarãri. 9j mJʉ̃menijicʉrecabe cʉre d̶ayʉ majare apʉé mamaeva yópe ʉ̃i ʉrõpe ʉ̃i yávaiye jãveque. Que teni yópe jẽidʉa mama jũaidʉa pʉeno mearʉape, nopedeca maja máre Jʉ̃menijicʉi põeva mama cʉrivʉbu aru mearamu máre caivʉ ʉ̃i cʉed̶aimara pʉeno. Jʉ aiye Jʉ̃menijicʉre jãve pi [Quénora me matʉiyede d̶ayʉbe Jʉ̃menijicʉ. Caiye méne aru jaʉbede máre maje cʉvaede jacopʉivʉbu maja cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõre jocarĩ, majepacʉ Jʉ̃menijicʉi jíyede majare. Jʉ̃menijicʉ cʉed̶arejaquemavʉ ina cavarõcavʉ miad̶áre d̶aivʉre. Aru nácapũravʉ oatʉvaivʉ bʉojad̶ama aru bótainore d̶ad̶ama. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉcapũravʉ ye oatʉvabebi ʉ̃. Cainʉmʉa cũinátʉrʉ cʉbi. Aru ʉ̃i yávaiyede máre oatʉvabebi cainʉmʉa. +h QMʉja, jívʉ, ji ʉmara, jápiajarã. Mʉje bajumia apecʉre jʉjovaicõjemejara. Dápiabejarã ʉbenina Jʉ̃menijicʉ d̶ayʉre mʉje ãmeno d̶aiyʉede. g 3Aru yópe jʉed̶oearĩburu yóboi jʉed̶ocʉre põeteiye jaʉépe, aru ʉ̃i bʉcʉrĩburu yóboi ʉ̃́re yaiye jaʉépe, nopedeca põecʉ ʉ̃i dápiarĩburu yóboi ãmenore ãmeina teibi, aru ãmeina teniburu yóboi coatecʉyʉme ʉ̃i baju Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ. f %Quénora ácʉ põecʉ jʉjovaimʉ d̶acʉyʉ ãmenore, ʉ̃i baju jʉjovaibi. Ʉ̃i baju ãmeina d̶aiyʉede d̶ainomu ʉ̃́re yópe moacʉ ʉ̃i jã́iyepe cũ piaváinore, aru no yóboi nore ʉ̃i vorĩ nʉiyepe, põecʉ ʉ̃i jajovarĩ boaquíyepe aiye ʉ̃́re. e  Ácʉ põecʉ ãmeno d̶aiyede dápiayʉ bácʉ, yópe arĩdurĩ, “Jʉ̃menijicʉ jʉjovaibi yʉre”, abejacʉrĩ. Jʉ̃menijicʉ jʉjovaimʉ ãmemi, d̶acʉyʉ ãmenore. Aru Jʉ̃menijicʉ ye jʉjovabebi põecʉre, ʉ̃i d̶aquiyepe ayʉ ãmenore. vd g Torojʉbi ʉ̃i ũmei ñai põecʉ napiñʉ caiye iye ʉ̃i ñájiyede. Ʉ̃i ñájiniburu yóboi dajocabecʉva ʉ̃i jʉ aiyede Jesucristore, Jʉ̃menijicʉ bojed̶acʉyʉme ʉ̃́re me. Cʉvare d̶acʉyʉme ʉ̃́re jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. Que d̶acʉyʉme yópe “D̶acacʉyʉmu yʉ mʉjare”, ʉ̃i aiye báquepedeca ina ʉrivʉre ʉ̃́re. Fc  Aviá ʉ̃i cõari, bórĩ, popovaibi cõriáre. Que teni cóvʉa poporĩ, tʉrĩ yaiyebu. Nopedeca ñai cʉve cʉvacʉ bíjacʉyʉme, ʉ̃i vorĩ earĩduiyepedeca pʉeno baju cʉvede. Que baru yópe cóvʉa bíjaiyepe cõriáre, nopedeca ʉ̃i cʉve bíjaquiyebu cʉve cʉvacʉre. Maje ñájiye aru ãmeno d̶aiyʉe Cb  Ʉbenita Jesúre jʉ aipõecʉ cʉve cʉvacʉ torojʉjacʉrĩ ʉ̃i ũmei coreóvayʉ ʉ̃i cʉve bojecʉbede Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Ʉ̃i baju cũiquíyebu yópe cóvʉa cũiyepe. Aa } Jesúre jʉ ayʉ cʉve cʉvabecʉ, apevʉ ne coyʉimʉ, “cõmaje ãrojacʉ aru bojecʉbecʉ”, bojecʉbi Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Que baru torojʉjacʉrĩ ʉ̃ ʉ̃i ũmei. ` }Ñai põecʉ nópe dápiayʉ pʉcaũmea cʉbi. Que baru coreóvaino ãmevʉ aipe d̶aiye jaʉrõre ʉ̃́re cainʉmʉa. _ -Ñai põecʉ nópe dápiayʉ ʉ̃i jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque, maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ d̶acabecʉbe ʉ̃́re yópe ʉ̃i jẽniainope. ^ Ʉbenita ñai jẽniañʉre, “Jãve yʉre cad̶atecʉyʉme Jʉ̃menijicʉ. D̶acacʉyʉme ji jẽniainore ʉ̃́que”, arĩ dápiaiye jaʉvʉ, ʉ̃i jʉ aiye boje Jʉ̃menijicʉre, “Jʉ̃menijicʉ cad̶atequijichʉbi yʉre”, abecʉva. Yópe pãcaiboa nʉ́raiyepe ũmevʉque, nopedeca ñai põecʉbe arĩ dápiayʉ apenʉmʉa “Majivʉ yʉ Jʉ̃menijicʉ cad̶atecʉyʉre yʉre”, aru apenʉmʉa “Majibevʉ yʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i cad̶atedu yʉre”, arĩ dápiayʉ. Ʉ̃ nópe dápiayʉ cũináro ʉ̃i dápiaino, Jʉ̃menijicʉ ʉ̃́re majide d̶acʉyʉre, ye dápiabebi ʉ̃. Que baru pãcaiboapebu ʉ̃i dápiaiye. @] {Apecʉ majacacʉ majibecʉ baru aipe d̶aiye jaʉrõre ʉ̃́re, jẽniajacʉrĩ Jʉ̃menijicʉque ʉ̃i cad̶atequiyepe ayʉ ʉ̃́re. Aru Jʉ̃menijicʉ majide d̶acʉyʉme ʉ̃́re aipe d̶aiye jaʉrõre. Que baru cad̶ateiyʉbi põevare jecʉbecʉva aru jarabecʉva náre, ne jẽniaiye boje ʉ̃́re. \ 9Me napijara mʉje ñájiyede, cʉrãjivʉ meara matʉiye yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe aru ye jaʉbequiyepe aivʉ mʉjare Jʉ̃menijicʉi jã́inore. E[ Que baru coreóvaivʉbu mʉja ñájivʉ baru dajocabevʉva mʉje jʉ aiyede Jesucristore, pʉeno baju napinajivʉre mʉje ñájiyede. Que teni jã́ri corevaivʉbu mʉja mʉje jʉ aiyede. ^Z 7Mʉja, jívʉ, torojʉjarã mʉja mʉje ũmei mʉje ñájiyede apejĩe ãmeque. =Y wYʉ, Santiago, toivacaivʉ mʉjare. Majepacʉ Jʉ̃menijicʉre aru maje jabocʉ Jesucristore máre memecayʉbu yʉ. Meaicõjeivʉ mʉjare, jívʉre, doce paiyajuboacavʉ Israecavʉre, mʉje joborõare jocarĩ dajocaivʉ bácavʉre, cʉrãjivʉre apenoa joborõai. Põevare Jʉ̃menijicʉ majiéde ʉ̃i jíno xXi Aru Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acajacʉrĩ caivʉ mʉjare bojecʉbeda ʉ̃i me boje. Quédecabu. Quénoramu.?Ww Meajarari caivʉ mʉjevʉ, Jesúre jʉ aivʉre coreipõeva, aru caivʉ apevʉ Jʉ̃menijicʉi põeva máre. Italia ãmicʉrijoborõcavʉ ñʉjaque cʉrivʉ meaicõjed̶ama mʉjare. :Vm Majecʉ Timoteoi borore jaroivʉ mʉjare. Ñai jabova ne bʉoimʉ mácʉ, ne jod̶eimʉme caride. Maumejiena ji yebai ʉ̃i earu, cũinátʉrʉ nʉrajaramu ñʉja mʉje yebai. U3 Mʉja, jívʉ, Jesúre jʉ aivʉ, paredeca jẽniaivʉ mʉjare, mʉje napinajiyepe ayʉ iye ji toivaiye báquede aipe d̶aiye jaʉrõre mʉjare. Ʉrarõ ji toivacajʉroede yʉ toivabecʉvacari, toivacaivʉ mʉjare parʉre d̶acʉyʉ mʉje ũmei, cad̶atecʉyʉ mʉjare. 'TG Mʉjare mearare d̶arĩ jaʉbede d̶ajacʉrĩ majepacʉ Jʉ̃menijicʉ, ñai cãrijimene d̶ayʉ, mʉje d̶aiye majinajiyepe ayʉ caiyede mearo bajure yópe ʉ̃i ʉrõpe. Aru majepacʉ Jʉ̃menijicʉ Jesucristore mearare d̶are d̶ajacʉrĩ majare, maje torojʉre d̶arãjiyepe ayʉ ʉ̃́re. Que baru mearore jínajarevʉ Cristore cainʉmʉa, jã́d̶ovarajivʉ ʉ̃́re meacʉ bajure. Quédecabu. Meaicõjeino "S= Jʉ̃menijicʉrecabe cãrijimenoque cʉre d̶aiye majicʉ põevare. Ʉ̃́recabe nacovañʉ mácʉ maje jabocʉ Jesúre yaivʉ bácavʉ ne cʉrõre jocarĩ. Maje jabocʉ Jesús caivʉ maja ʉ̃́re jʉ aivʉre jã́ri coreyʉbe me baju apevʉ majare coreivʉ pʉeno. Yópe ovejavare coreipõecʉi jã́ri coreiyepe, nopedeca maje jabocʉ Jesús jã́ri coreyʉbe majare. Ʉ̃i jive meiye báque boje ʉ̃i yaiye báquede, Jʉ̃menijicʉ “Que d̶arãjare” arĩ, ʉ̃i yóboque coyʉiye báque põevare jãve jaʉbedejaquemavʉ. 5Rc Paredeca jẽniaivʉ yʉ mʉjare, mʉje jẽniacarãjiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉque ʉ̃i copaini nʉicõjequiyepe ayʉ yʉre, cucʉnʉjivari mʉje yebai pʉeno maumejiena. /QW Cainʉmʉa d̶aiyʉrivʉbu ñʉja caiyede yópe mearope Jʉ̃menijicʉi jã́inore ʉ̃i cad̶ateiyeque. Que baru, “Boropatebevʉ yʉ”, arĩ dápiarĩ bʉojaivʉbu ñʉja. Que baru jẽniacare nʉjara mʉja Jʉ̃menijicʉque ñʉjare boje, ʉ̃i cad̶atede nʉquiyepe aivʉ ñʉjare. CP Me jápiajarã mʉja, Jesúre jʉ aipõeva, mʉjare coreipõevare. Náre pued̶arĩ, ne coyʉiyede jʉ arĩ, d̶ajarã yópe ne d̶aicõjeiyepe. Cainʉmʉa mʉjare ʉrĩ, jã́ri cored̶ama ye jabʉóvabevʉva. Aru nópe d̶ad̶ama, ne coreóvaiye boje coyʉrãjivʉre Jʉ̃menijicʉre aipe ne d̶aiyede iye ʉ̃i náre coreicõjeiyede mʉjare. Mʉja ne coyʉiyede jʉ arĩ, diepe mʉje d̶aru, torojʉrivʉ coyʉrãjarama Jʉ̃menijicʉre mʉje jʉ aiyede. Ʉbenita mʉja ne coyʉiyede jʉ abeni, diepe mʉje d̶abedu, chĩoivʉ coyʉrãjarama Jʉ̃menijicʉre mʉje jʉ abede. Aru chĩoivʉ coyʉru, ye meamejebu mʉjare. Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶ajebu mʉjare, mʉje jʉ abe boje náre. ]O3 Aru maje mearore d̶aiyebu maje jícaiye máre Jʉ̃menijicʉre. Que baru maje cad̶ateiyebu apevʉre maje jíyede náre maje cʉvaequede, ne cʉvarãjiyepe aivʉ náre jaʉéde, maje jícaiye ʉ̃́re. Caiye dieque ʉ̃́re me torojʉre d̶aivʉbu maja. Que baru ãrʉmetebejarã mʉja mearore d̶aiyede aru põevare cad̶ateiyede máre. vNe Que baru cainʉmʉa mearore jínajarevʉ Jʉ̃menijicʉre. Maje mearore jíyedecabu ʉ̃́re maje jícaiye ʉ̃́re. Aru Jʉ̃menijicʉre mearore jíni bʉojaivʉbu maja, Jesúi yaiye báque boje ʉ̃i jarʉvaquiyepe aivʉ maje ãmeina teiyede aru ʉ̃i jẽniacaiye boje Jʉ̃menijicʉque majare boje cainʉmʉa. Maje torojʉede jíyebu, yópe arĩ, “Ñʉjepacʉ, Jʉ̃menijicʉ, meacʉ bajubu mi daroiye báque boje Jesúre, ʉ̃i mead̶aquiyepe ayʉ ñʉjare”, maje jícaiye ʉ̃́re. M/ Ye ĩmaro cʉbevʉ majare ijãravʉi, ĩmaro cainʉmʉa cʉriĩmaro. Quénora vore nʉivʉbu, earãjivʉ apeno ĩmarore, maje cʉrãjinore. gLG Que baru yópe Jesúi yaiye báquepe põeva ne cʉyojeda d̶aimʉ mácʉ ʉ̃i yaiye báque boje ĩmaro jedevai, nopedeca maja máre dajocarãjarevʉ maje mearore jíyede Jʉ̃menijicʉre yópe “Que d̶arãjare” ʉ̃i aino mácarõpe Moisés bácʉque, judíovai mearore jíyepe. Aru põevare cʉyoje teicõjenajarevʉ majare máre yópe ne d̶aiyepe Jesúre. Maje dajocaiye judíovai bueiyede, yópebu Jesúi etaiye báque judíovai ĩmaro ʉrarõre jocarĩ, yaicʉ́yʉ. *KM Quédeca Jesús máre ñájini yaidéjaquemavʉ ĩmaro jedevai, põeva ne ʉbe boje ʉ̃́re. Yópe joaiyepe docʉcʉede ocoque, nopedeca Cristo joaiyepe d̶aibi põevare maje ãmeina teiyede jarʉvarĩ, ʉ̃i jive meiye báque boje, maje cʉrãjiyepe ayʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. tJa Maja judíova maje sacerdoteva bácavʉ ãivʉ barejaquémavʉ jiarʉare ãimara ne boaimara mácavʉquede, majeñecuva mácavʉ ne jícaiye báquede, ne ãmeina teiye boje jãravʉa coapa. Ʉbenita ãnijãravʉ cũinájãravʉ bácarõ ʉjʉá coapa, ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉi nʉvaiyede ãimara ʉ̃i boaimara mácavʉi jivede ditucubʉ pʉeno baju meatucubʉ bácarõ jívʉi, jícʉyʉ diede Jʉ̃menijicʉre põevai ãmeina teiye boje, ye ãmenejaquemavʉ sacerdoteva bácavʉ jiarʉare, ina ãimara ʉ̃i boaimara mácavʉquede. Que baru ye mearore ĩmenejaquemavʉ ina sacerdoteva bácavʉ ina ãimara ne boaimara mácavʉre. Quédeca caivʉ ina põeva mearore jíyʉrĩduivʉ Jʉ̃menijicʉre yópe “Que d̶arãjare” ʉ̃i aino mácarõpe Moisés bácʉque, ye mearore ĩmeni, mead̶abemaramu na. Ʉbenita maja mearore jívʉ Jʉ̃menijicʉre yópe “Que d̶arãjare” ʉ̃i aino mácarõpe Jesúque, ʉ̃i mead̶aimaramu maja. Jesúi yaiye báquebu jocʉcʉjaravena põeva ne ãmeina teiye boje yópe ne jícaiye báquepe ãimara ne boaimara mácavʉre põeva ne ãmeina teiye boje. Ʉbenita Jesúi yainíburu yóbore cũináro, Jʉ̃menijicʉ ye ʉbebi caiye ape jícaiyede. Aru ñai sacerdotevare jaboteipõecʉ bácʉ juarĩ jarʉvaicõjenejaquemavʉ ina ãimara ʉ̃i boaimara mácavʉre ne ĩmaro jedevai, põeva ne ʉbe boje na, ãimara mácavʉre. I =Hs Jʉjovaicõjemejara apevʉ põevare ne ape bueiyeque, Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne jãve ãmeque mʉjare. Iyepe paiye bueiyede jápiarĩ jʉ abejarã. Métamu parʉre d̶aru mʉje ũmei Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiyeque mʉjare bojecʉbeda. Bojecʉbeda Jʉ̃menijicʉ cad̶ateibi majare ʉ̃i mearo d̶acaiyeque. Ʉbenita põeva jʉ aivʉ baru apevʉ ne d̶aicõjeiyede, “Apede ãjara. Ʉbenita apede ye ãmejara mʉja” arĩ, ye cad̶atebemaratamu na. Que baru maje jʉ aiyeque iyepe paiye d̶aicõjeiyede maje ũmei parʉre d̶arĩduiye jaʉbevʉ majare. NG Que baru Jesucristorecabe oatʉvabecʉ cainʉmʉa. Ʉ̃ cũinátʉrʉrecabe põevare mead̶ayʉ bácʉ javede, aru põevare mead̶ayʉ caride, aru põevare mead̶ayʉ bacʉyʉ́ cainʉmʉa máre. Ãrʉjara mʉja ina mʉje jabova bácavʉre, Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne yávacaimara mácavʉre mʉjare. Dápiajarã aipe ne d̶aiye báquede yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe pʉ ne yaiyeta. Na mácavʉ Jesúre jʉ aivʉ bácavʉpe paivʉ bájarã mʉja. Aru ne d̶aiye báquepedeca d̶ajarã mʉja. JE  Que baru jidʉbevʉva yópe arãjarevʉ:Maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉrecabe yʉre cad̶ateyʉ. Que baru jidʉbecʉbu yʉ. Põecʉ cʉbebi ãmed̶arĩ bʉojayʉ ji ũmene, arãjarevʉ maja. %DC Tãutʉrare jecʉbeni, diede pare ʉrĩ, vore nʉmejara mʉja. Quénora torojʉrivʉ cʉjarã mʉja quéda mʉje cʉvaeque, Jʉ̃menijicʉi yópe aiye báque boje: “Cainʉmʉa jícʉyʉmu mʉre jaʉéde. Aru cainʉmʉa dajocabecʉyʉmu mʉre”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. *CM Caivʉ põeva pʉrʉbʉoivʉ ne pʉrʉbʉoiyede, ne cʉede yópe cũinávʉpe, pued̶ajarãri ne baju. Que teni ʉ̃mʉva nomicʉrivʉ cʉbejarãri apecoque aru nomiva ʉ̃mʉcʉrivʉ máre cʉbejarãri apecʉque, némarebʉcʉvare jarʉvarĩ. Caivʉ ina pʉrʉbʉoivʉ apevʉque cʉrivʉ baru, némarebʉcʉvare jarʉvarĩ, Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶aimara márajivʉbu na. Aru caivʉ ina nomicʉbevʉ nomióque cʉrivʉ baru aru ʉ̃mʉcʉbevʉ máre ʉ̃mʉque cʉrivʉ baru, Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶aimara márajivʉbu na máre. \B1 Dápiare nʉjara mʉja náre, ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami jívʉi cʉrivʉre, cad̶atenajivʉ náre yópe mʉje ʉ́jʉroepe apevʉ ne cad̶ateiyede mʉjare, jabova ne bʉoimara maru. Dápiare nʉjara mʉja ina ñájivʉre, cad̶atenajivʉ náre máre yópe mʉje ʉ́jʉroepe apevʉ ne cad̶ateiyede mʉjare, ñájivʉ baru. A Cainʉmʉa torojʉrivʉ me copʉ etarĩ jacoyʉjarã mʉja ina curãdaivʉre mʉje cʉ̃ramia coapa. Nópe d̶aiyede dajocabejarã mʉja. Apevʉ majeñecuva mácavʉ ne nópe d̶aiyede, coreóvabevʉva copʉ etarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi daroimara ángelevare. \@ 3 Ʉre nʉjara apevʉ Jesúre jʉ aivʉre dajocabevʉva, yópe jaʉépe ʉ̃ jinare. h?I Ʉbenita yópe toa bíjaroiyepe cʉvede, nopedeca Jʉ̃menijicʉ, maje mearore jímʉ, bíjarocʉyʉme ina ʉ̃i yávaiyede jápiaiyʉbeni jʉ abevʉre. Que baru iye ʉ̃i yávaiyede me jápiarĩ jʉ arãjarevʉ maja.j>M Cújiovaino bʉojabenotamu no cʉrõ Jʉ̃menijicʉi jaboteino. Majarecabu ʉ̃i epeimara, jabotenajivʉ ʉ̃́que nore. Que baru maje cʉrãjiye boje ʉ̃́que cainʉmʉa ʉ̃i ĩmaro cavarõ mearoi ʉ̃́re memecarãjarevʉ ʉ̃i mearore jíyeque majare bojecʉbeda. Aru, “Jʉ̃menijicʉre ye jarare d̶abenajarevʉ ñʉjaque”, arĩ dápiarĩ cuecumari, aru ʉ̃́re pued̶aivʉ máre ʉ̃i parʉé boje, mearore jínajarevʉ ʉ̃́re, torojʉre d̶arãjivʉ ʉ̃́re. = “Cũináro bedióva cojedeca” ʉ̃i aiye báque boje, coreóvare d̶aibi majare caiye iye ʉ̃i cʉed̶aiye báquede cújiovarĩ bíjarocʉyʉme Jʉ̃menijicʉ. Que teniburu yóboi, quéda iye ʉ̃i cújiovabeno, ʉ̃i jaboteinoque, cʉquiyebu. <y Dinʉmʉ mácarõre Jʉ̃menijicʉi coyʉcaicõjeiye báquede Moisés bácʉre ina Israecavʉ bácavʉre, cújiovarejaquemavʉ caino joborõre. Ʉbenita caride yópe aibi Jʉ̃menijicʉ: “Cũináro bedióva cojedeca caino joborõre cújiovacʉyʉmu yʉ ʉrarõ baju. Aru caino cavarõre máre cújiovacʉyʉmu yʉ ʉrarõ baju. Jãve d̶acʉyʉmu”, aibi Jʉ̃menijicʉ. ;- Que baru me d̶ajarã mʉja. Me jápiarĩ ad̶ajarã Jʉ̃menijicʉi yávaiyede mʉjare. Ʉ̃́re jápiaiyʉbeni jʉ abevʉ tebejarã mʉja. Jʉ̃menijicʉi coyʉcaicõjeiye báquede ijãravʉcacʉ Moisés bácʉre Israecavʉ bácavʉre, ina jápiabeni jʉ abevʉ bácavʉ ye dupivʉ majibedejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶aiyede jocarĩ, ne jʉ abe boje. Que baru jãve pʉeno baju dupivʉ majibenajivʉbu maja, jápiabeni jʉ abevʉ baru Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i coyʉcaicõjeiyede majare cavarõ mearocacʉ Jesúre. w:g Aru Jesúvacari, ʉ̃́que Jʉ̃menijicʉ ayʉ bácʉ “Que d̶arãjare” arĩ, ʉ̃i yóboque coyʉiye báquede, ʉ̃i yebai yópe nʉri earĩ bʉojad̶avʉ̃ maja, maje jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque. Jesúi jive meiye báque boje, boropatebede d̶aibi majare Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Ñai Abel bácʉ ʉ̃i jive meiye báque boje jíbʉcʉ bácʉi boarĩ́ jarʉvaiye báquede ʉ̃ mácʉre, Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶arejaquemavʉ ʉ̃́re boarĩ́ jarʉvayʉ bácʉre. Ʉbenita Jesúi jive meiye báque boje, Jʉ̃menijicʉ mead̶ayʉbe põevare. Que baru Jesúi jivebu bojecʉe baju Abel bácʉi jive pʉeno. R9 Aru caivʉ ina Jʉ̃menijicʉi mára ʉ̃i mamarʉmʉ põeteivʉpe paivʉ, na máre torojʉrivʉ cójijid̶ama, mearore jínajivʉ Jʉ̃menijicʉre. Nárecabu ina ne ãmiá toivaino mácarõre cʉvarivʉ cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi, jã́d̶ovaquiyepe aivʉ ne cʉrãjinore. Na torojʉrivʉ baju ne cójijinoi yópe nʉri earĩ bʉojad̶avʉ̃ maja, maje jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque. Jʉ̃menijicʉvacari, ñai coyʉcʉyʉ caivʉ põevare ã́rore maje cʉrãjino coapa, cavarõ mearore o toabo cũimébore, maje d̶aiye báque boje maje cʉede ijãravʉi, ʉ̃i yebai yópe nʉri earĩ bʉojad̶avʉ̃ maja, maje jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque. Ina põeva meara mácavʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore, ina ʉ̃i jaʉbede d̶aimara mácavʉ ne ũmene, ne yebai yópe nʉri earĩ bʉojad̶avʉ̃ maja, maje jẽniaiyede ʉ̃́que. 18[ Ʉbenita majacapũravʉ maje jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque yópe nʉri earĩ bʉojad̶avʉ̃ apecũ cʉ̃racũ, Jʉ̃menijicʉi cʉ̃racũ, Sión ãmicʉricũ cʉ̃racũi. No cʉrõ Jʉ̃menijicʉ apʉcʉ ʉ̃i ĩmaro, Jerusalén ãmicʉriĩmaroi, cavarõ mearoi, yópe nʉri earĩ bʉojad̶avʉ̃ maja, maje jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque. Diĩmaro ángeleva obedimillones baju ne ĩmaroi yópe nʉri earĩ bʉojad̶avʉ̃ maja, maje jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque. Ina ángeleva torojʉrivʉ cójijid̶ama mearore jínajivʉ Jʉ̃menijicʉre. Z7- Caiye ãnié nópe vaiye báque pare jidojae boje, Moisés bácʉvacari, “Jidʉcʉ bidini jã́iyʉbevʉ yʉ”, arejaquemavʉ. Que baru majeñecuva mácavʉ ye nʉri eabedejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ yebai. '6G Cuecumarejaquemavʉ na mácavʉ Jʉ̃menijicʉ, yópe arĩ, ʉ̃i coyʉiye báque boje na mácavʉre: “Ñai jã́ri cʉrayʉ bajʉrócʉre icũ cʉ̃racũ tʉrʉvare, boarĩ́ jarʉvajarã mʉja. Põecʉ baru u oteiãimacʉ baru, cʉ̃raboaque o tãuyoque dʉvarĩ boarĩ́ jarʉvajarã mʉja ʉ̃́re”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Ʉ̃i nópe coyʉiye báquede ye jápiarĩ napimenejaquemavʉ na mácavʉ. 5 Na mácavʉcapũravʉ jápiarejaquemavʉ japuiyo, trompeta ãmicʉriyo, bʉjié báquede aru Jʉ̃menijicʉi yávaino mácarõre máre. Ʉ̃i yávaiyede jápiarĩ, cuecumaivʉ jẽniarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi yávabequiyepe aivʉ na mácavʉre ne jidʉé boje. 4 Majacapũravʉ nʉmenamu Jʉ̃menijicʉ yebai yópe ãnina Israecavʉ bácavʉ ne nʉiye báquepe ʉ̃i yebai. Na mácavʉcapũravʉ jã́ri jẽni majidejaquemavʉ no cʉrõ, ne Jʉ̃menijicʉre vorãnʉinore, ʉ̃i coyʉiye báquede na mácavʉre “Que d̶arãjare”, ʉ̃i aino mácarõre Moisés bácʉque. No cʉrõ, Sinaí ãmicʉricũ cʉ̃racũ, toabo uruinoque ẽ́nejaquemavʉ. Ñemitedejaquemavʉ. Ocopenibo dicũre taorejaquemavʉ. Aru ãmei ũmevʉ parʉrõ japurejaquemavʉ dicũ cʉ̃racũre. u3c Mʉja coreóvaivʉbu aipe vaiye báquede ʉ̃ mácʉre. Ʉ̃i bojed̶arĩburu yóbo diede, ʉrĩdurejaquemavʉ jípacʉ bácʉi jẽniacaiye báquede Jʉ̃menijicʉque, ʉ̃i mearo d̶acaquiyepe ayʉ ʉ̃ mácʉre. Ʉbenita ʉ̃ mácʉ ʉ̃i ʉrĩduiyede ye eabedejaquemavʉ. Pare oyʉ bácʉvacari, ye bʉojabedejaquemavʉ oatʉvayʉ iye ʉ̃i d̶aiye báquede. 25 Mʉjacacʉ cũinácʉ ye ãmeina d̶abejacʉrĩ, ʉ̃mʉ nomióque aru nomió máre ʉ̃mʉque. Aru ye Jʉ̃menijicʉre ʉbeni yʉribejacʉrĩ ʉ̃́re máre. Nópe d̶arejaquemavʉ Esaú bácʉ. Ʉ̃ mácʉ cʉvacʉyʉ cũinárʉ jororʉ ãiyeque jororʉre ĩmacʉ bácʉre bojed̶arejaquemavʉ mamarʉmʉ põeteyʉ ʉ̃i cʉvajʉroe báquede, Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acajʉroe báquede ʉ̃ mácʉre. (1I Caino mʉje oainope me d̶ajarã mʉja. Mʉjacacʉ cũinácʉ ye dajocarĩ jarʉvabejacʉrĩ iye Jʉ̃menijicʉi jíjʉroede mearore bojecʉbeda, ʉ̃i jʉ abeque Jesúre, ñai Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre, ʉ̃i mead̶aquiyepe ayʉ põevare. Mʉjacacʉ cũinácʉ ye ãmed̶abejacʉrĩ yópe ijede ãmene oteiyepe oteiye me máquede. Cũinácʉ mʉjacacʉ bueyʉ baru jãve ãmene aru que teni coateyʉ baru Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ, apevʉ mʉjacavʉre máre coatede d̶acʉyʉme ʉ̃, Jʉ̃menijicʉre dajocarĩ jarʉvayʉ bácʉ. 20] Caino mʉje oainope cad̶atejarã mʉjevʉre, ne cʉrãjiyepe aivʉ cãrijimevʉva. Aru caino mʉje oainope cad̶atejarã mʉjevʉre, ne cʉrãjiyepe aivʉ mearore d̶aivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe cainʉmʉa. Nópe d̶abecʉ baru, põecʉ cʉbebi cʉcʉyʉ maje jabocʉ Jesucristoque. :/m Yópe ne voiyepe cúyaima nurinimare nácacʉ ijinoque cúyayʉ ʉ̃i mead̶aquiyepe aivʉ aru nácacʉ cuiye majibecʉ ʉ̃i cúyarĩ majiquiyepe aivʉ máre, nopedeca mearore d̶ajarã mʉja yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe mʉjare jaʉépe, mʉje dajocabenajiyepe aivʉ mʉje jʉ aiyede Jesúre aru mʉje cad̶ateni parʉre d̶arãjiyepe aivʉ ne ũmei mʉjacavʉ parʉbevʉre cãreja ne ũmei, na máre ne dajocabenajiyepe aivʉ ne jʉ aiyede Jesúre. Me bajure maje d̶aru yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe ʉbenita ãme bajure maje d̶abedu yópe ʉ̃i ʉrõpe . Que baru yópe cúyaivʉ ne parʉre d̶aiyepe ne ãmuvede aru ne ñʉaboare máre, parʉre d̶ajarã mʉja mʉje ũmei. a-; Jãve põecʉ cʉbebi ñájiyʉcʉ. Que baru maje ñájinʉmʉre ye torojʉbevʉbu maja. Quénora chĩoivʉbu maja ñájivʉ. Ʉbenita ñájivʉcapũravʉ Jʉ̃menijicʉi majide d̶aimaramu, maje ñájiye báque boje. Que baru maje ñájiniburu yóbore, cãrijimenoque cʉrivʉbu mearore d̶arĩ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe majare jaʉépe. ~H}}:|J{{zyxx wDvttisrqsonGlkjihg3eEdXc]baaM``^]\n[ZnYXXVsSS8R[QFP ONqN`L(KNJJIHGGF'EGDDCpBA?[=<;:9$8{746R33f2k10/-%,*+*( '/&%o%#$\#}"! g9q;-k p  p^)!Ʉbenita Jesúcapũravʉ náre coreóvarĩ, “Jãve abema na”, arĩ dápiarejamed̶a. Me baju põevare coreóvarejaquemavʉ ʉ̃.  Pascua torojʉve teinʉmʉ, Jesús ʉ̃i cʉedeca Jerusalén ãmicʉriĩmaroi, ʉ̃́re jʉ arĩdurejaima põeva obedivʉ. Ne jã́iye boje ʉ̃i jã́d̶ovaiyede põeva ne d̶arĩ majibede, “Jʉ̃menijicʉi epeimʉ Cristobe ʉ̃”, arejaima na. g GMajibenidurejacarã ñʉja máre, Jesús ʉ̃i que aiyede. Ʉbenita ʉ̃i nacajariburu yóboi yainore jarʉvarĩ, ʉ̃i que aiye báquede dápiarĩ, ãrʉrejacarã ñʉja, ʉ̃i bueimara. Ãrʉrivʉ ʉ̃i coyʉiye báquede aru Jʉ̃menijicʉi yávaiye báquede máre jʉ arejacarã ñʉja ʉ̃i bueimara. Jesús ʉ̃i majiéde põeva ne dápiaiyede  7Ʉbenita diñami bajure ayʉ ãmenejame Jesús. Ʉ̃i bajure cʉ̃ramipe ayʉ barejáme ʉ̃. Ʉbenita majibedejaquemavʉ na, jabovacapũravʉ. p YIna judíova arejaima ʉ̃́re: —Cuarenta y seis paiʉjʉa baju diñamine núvari ñájiquemavʉ memeipõeva. ¿Aru mʉ yóbecʉrijãravʉa memeni, diñamine mead̶ayʉ bʉojaje bárica mʉ? arejaima ñʉje jabova Jesúre. N Jesús arejame náre: —Iñamine bíjarorĩ jarʉvajarã mʉja. Iñamine mʉje jarʉvarĩburu yóbecʉrijãravʉa yóboi, mʉje jarʉvaiñami mácarõre mead̶acʉyʉmu yʉ, arejame Jesús. H  Ina judíova ñʉje jabova yávarãdarejaima Jesúre: —Jʉ̃menijicʉi mʉre que d̶aicõjenu, ñʉjare jã́d̶ovajacʉ põeva ne d̶arĩ majibede mi d̶ainore, arejaima ina jabova. ?wJesús ʉ̃i que aiyede, Jʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquede ãrʉrejacarã ñʉja, ʉ̃i bueimara. “Mʉ, Jʉ̃menijicʉ, apevʉ ãmeina d̶arãjivʉbu yʉre. Que baru mi cʉ̃ramine jecʉrĩ vaivʉ yʉ”, apecʉ bácʉ ʉ̃i aiye báquede toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. KJurevare bojed̶aivʉre yópe arejame: —Nʉjara mʉja, mʉje bojed̶ajʉromarare ĩni. Jipacʉre mearore jíñamimu yo. Bojed̶aiñami d̶abejarã jipacʉi cʉ̃ramine, arejame náre Jesús. W'Que baru cainimea ĩni, ʉ̃i jara boaquímene cãriárejame. Cãriári bʉojarĩ, dimeque jara popeni, diñami cʉrivʉre jaetovarejame Jesús ina tãibʉi cʉrĩ bojed̶aivʉre ne ãimaraque. Tãutʉrare oatʉvaivʉre máre jararĩ, ne jã́d̶ovaivare japʉporĩ, moari najuárejame, jarʉvacʉyʉ ne tãutʉratʉravare joborõi. DMʉri nʉri, earĩ, Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine jã́cʉnʉrejame Jesús. Diñami tãibʉrã earĩ, ecorĩ oteivecʉva, ovejava, aru jurevare bojed̶aivʉre jã́rejame. Nácapũravʉ põevare ʉrarõ ne tãutʉrare ĩnejaima. Apenoa joborõacavʉ ne tãutʉrare oatʉvaipõeva dobarivʉre máre jã́rejame nore. jM Pascua ãmicʉrijãravʉ torojʉve teijãravʉ baquinó eare nʉino marejávʉ̃. Ñʉja judíova ñʉje torojʉve teinʉmʉ marejávʉ̃ no, Jʉ̃menijicʉi etavaiye báque boje ñʉjeñecuva mácavʉre Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ. Dinʉmʉre Jerusalén ãmicʉriĩmaroi nʉrejaima obedivʉ judíova. Que baru Jesús máre mʉri nʉrejame. kO No yóboi Capernaum ãmicʉriĩmaroi nʉrejame Jesús. Ʉ̃́re yóvarãnʉrejacarã jípaco, ʉ̃i yóva, aru ñʉja ʉ̃i bueimara. Nore obebejãravʉa cʉrejacarã. Jesús ʉ̃i mead̶aino Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine 7 Que teni põeva ne d̶arĩ majibenore d̶arejame Jesús, jã́d̶ovacʉyʉ ʉ̃i majiéde. Galilea ãmicʉrõi, Caná ãmicʉriĩmaroi, ʉ̃i ocore oatʉvainoque, Jesús bʉ́rejame põeva ne d̶arĩ majibede ʉ̃i d̶aiyede. “Jʉ̃menijicʉi epeimʉme ʉ̃”, põevare are d̶ayʉ, nópe náre jã́d̶ovarejame Jesús. Aru “Cristo bajube ʉ̃” arĩ, me jʉ arejacarã ñʉja ʉ̃i bueimara. }s Dayʉ bácʉre yópe arejame ñai torojʉve teino upacʉ: —Mamarʉmʉre ũcuiye me bajure jíyavʉ̃ maja maje cutuimarare. Aru yóbota, na ũcuri vainí tʉivʉre jã́ri, majiéda meacorore náre jíyavʉ̃ maja. Que d̶abetevʉra mʉ. Mamarʉmʉre meacorore yavedebu mʉ. Aru yóbota, méne ũcuiyede jívʉ mʉ, arejame pʉrʉbʉoyʉre ñai torojʉve teino upacʉ. uc Die oco báquede Jesús oatʉvarĩ, vino ʉ́yaicoro tede d̶arejame. Ñai torojʉve teino upacʉ die ũcuiyede ũcuri jã́rejame. Ʉ̃́capũravʉ majibedejame ã́roi ne ĩ́ye báquede diede. Ʉbenita ina yebacavʉcapũravʉ, ina ocoque dibʉáre yuyeivʉ bácavʉ, me majidejaima. Ũcuri jã́ri, pʉrʉbʉoyʉre cuturejame ñai torojʉve teino upacʉ. hI—Que d̶arĩ quĩ́jinora doarĩ, torojʉve teino upacʉre nʉvajara mʉja. Ʉ̃i ũcuri dápiaquiyepe arĩ, jínanʉjara, arejame ina yebacavʉre. Jʉ arĩ, ñai torojʉve teino upacʉre diede nʉvari, jídejaima. ~)—Ocore ĩni, davarĩ, dibʉáre buivájarã mʉja, arejame nócacʉi yebacavʉre Jesús. Na jʉ arĩ, dibʉáre yuyeni, buivárejaima. ~}uNore cʉrejavʉ̃ seis paibʉa jorobʉa, cʉ̃rajorobʉa. Ʉrabʉa jorobʉa baju, cũinábʉ cincuenta o setenta pailitros baju eaibʉ barejávʉ̃. Dibʉá ocoque buiváibʉare cʉvarejacarã ñʉja judíova, ñʉje cojarãjiyepe aivʉ, ñʉje nópe teni cõmajinope Jʉ̃menijicʉi me jã́quiyepe aivʉ ñʉjare. Que teni iñamicavʉ máre cʉvarejaima dibʉáre. Q|—Jímacʉi cõjeiyepe d̶ajarã mʉja, arejacod̶a Jesúi paco. >{u—Báco, ¿aipe teni yʉre que ad̶orʉ̃? Ji memeinʉmʉ eabevʉ cãreja, arejame jípacore Jesús. Ãniñami cʉ̃ramicavʉ ne yebacavʉ yebai nʉri, yópe arejacod̶a õ: )zKÑʉje ãiye bajure ũcuiye cũinéjavʉ̃ya. Jesúre coyʉcodarejaco jípaco: —Bʉcʉrʉ, javeta ũcuiye, vino ʉ́yaicoro, cũivʉ́ die, arejaco Jesúre. ^y5Jesús aru ñʉja ʉ̃i bueimara ina pʉrʉbʉoivʉ ne cutuimaracavʉ barejacárã. x 3Pʉcajãravʉa yóboi, Galilea ãmicʉrõi, Caná ãmicʉriĩmaroi, pʉrʉbʉoivʉ ne torojʉve teino marejávʉ̃. Aru Jesúi paco cʉrejaco noi. %w E3Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõ vorĩ nʉinore jã́rajaramu mʉja. Nore Jʉ̃menijicʉi ángeleva, jõd̶aivʉre aru mʉivʉre jã́rajaramu mʉja. Aru ne coricai cʉcʉyʉmu yʉ, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe, arejame ñʉjare Jesús.bv ?2Quénora Jesúcapũravʉ arejame ʉ̃́re: —¿“Jocʉcʉ cãchinoi mʉre jã́vʉ” ji aiyede, “Jʉ̃menijicʉi mácʉbu mʉ”, ayʉrʉ̃ yʉre? Pʉeno ji apejĩe parʉé ji d̶aquiyede jã́cʉyʉmu mʉ. u 1—Mʉ, bueipõecʉ, Jʉ̃menijicʉi mácʉbu mʉ. Ñʉja Israecavʉ ñʉje jabocʉbu mʉ, arejame Jesúre Natanael. Dt 0—¿Aipe teni yʉre majitecʉrʉ̃ mʉ? arejame Jesúre Natanael. —Mʉre Felipe ʉ̃i cutubede cãreja jã́vʉ yʉ. Higueracʉ cãchinoi dobatevʉ mʉ, arejame Natanaene Jesús. -s U/Náre edaivʉre jã́ri Jesús, yópe arejame Natanaena: —Majecʉ, israevacacʉ baju, edaibi ʉ̃. Borocʉbecʉ bajube ʉ̃, arejame Jesús, Natanaene jã́ñʉ. or Y.Natanaecapũravʉ arejamed̶a: —No ĩmaro Nazarede põeva meara, apevʉre cad̶ateivʉ, cʉbema na, arejamed̶a Natanael. —Dinʉmʉ jã́cʉdajacʉ mʉ mi baju, arejamed̶a ʉ̃́re Felipe. Jã́radarejaima ina pʉcarã. q -Dinʉmʉre Natanaene vocʉnʉrejamed̶a Felipe. Ʉ̃́re eayʉ, coyʉrejamed̶a: —Ñaine, Moisés bácʉ aru ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ ne toivarĩ coyʉvaimʉre eavʉ ñʉja. Moisés bácʉ ʉ̃i toivaiye báquede Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede toivarejaquemavʉ ʉ̃́ra. Ʉ̃́tame Jesús Nazarecacʉ, Joséi mácʉ, arejamed̶a Natanaene Felipe. jp O,Betsaida ãmicʉriĩmarocacʉ barejáme Felipe. Andrés aru Pedro ne ĩmarocacʉ barejáme. ,o S+Cõmiáijãravʉi Galilea ãmicʉrijoborõi nʉcʉyʉ barejáme Jesús. Nʉñʉ, Felipede copʉrejame ʉ̃: —Yʉ́que dajacʉ mʉ, arejame Felipede Jesús. Vn '*No yóboi Andrés jíbʉcʉre nʉvarejamed̶a Jesús yebai. Jesús, Simóre jã́ri, yópe arĩ coyʉrejame: —Simómu mʉ. Mipacʉ ãmicʉbi Juan. Ʉbenita Cefas ãmidoimʉ macʉyʉ́mu mʉ, arejame Jesús. Cefas aino, Pedro ainotamu. Aru nóvacari cʉ̃rabo aiyʉrõtamu. Jesús ʉ̃i “Dajarã” aino Felipede, Natanaene máre nm W)Cũiná, Andrés vocʉnʉrejame ʉ̃i mamicʉ Simóre. Eayʉ bácʉ, arejamed̶a ʉ̃́re: —Mesíare, Jʉ̃menijicʉi epeimʉre, põevare mead̶aipõecʉre, eavʉ ñʉja, arejamed̶a Andrés. Mesías aino, Cristo aiyʉrõtamu. )l M(Cũinácʉ ñʉja pʉcarã Juan Bautistare jápiaivʉ bácavʉcacʉ aru Jesúque nʉivʉ bácavʉcacʉ Andrés ãmicʉcʉ barejáme, Simón Pedroi yócʉ. [k 1'—Yʉ́que jã́radajarã mʉja, arejame ñʉjare Jesús. Ñʉje nʉiyede ʉ̃́que, yóvaicʉvaiora nainú marejávʉ̃. Ʉ̃́que nʉri, ʉ̃i cʉrõi jã́ri, cʉrejacarã ʉ̃́que dijãravʉ joarõ. Cj &Jesús núcʉnʉri, copedini, ñʉjare jẽniari jã́rejame: —¿Aru mʉja yéde voivʉrʉ̃? arejame Jesús. —Mʉ, bueipõecʉ, ¿ã́ri cʉcʉrʉ̃ mʉ? arejacarã ñʉja Jesúre. Ii  %Ʉ̃i que aiyede jápiaivʉ, Jesúque nʉrejacarã ñʉja. Ph $Que teni Jesús noi vaiyʉ́re jã́ri, arejame ñʉjare: —Ʉ̃́re jã́jara mʉja. Ʉ̃́recabe Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ. Yópe sacerdoteva ne boaiyepe ovejajĩnare, jínajivʉ Jʉ̃menijicʉre, nopedeca ñai Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre boarĩ́ jarʉvarãjarama põevare boje, arejame ñʉjare Juan Bautista. ig M#Cõmiáijãravʉi Juan Bautista cʉrejame nore cojedeca ñʉja pʉcarã ʉ̃i bueimaraque. Vf '"Yʉ́capũravʉ majivʉ, ji jã́iye báque boje. Que baru coyʉyʉbu mʉjare. Ñai ʉ̃mʉ, mʉjare ji coyʉvacamʉ, Jʉ̃menijicʉi mácʉbe ʉ̃, arejame Juan Bautista. Jesús ʉ̃i mamarʉmʉ bueimara ge I Yópe arĩ, ʉ̃i majiéde coyʉrejame ʉ̃: —Yʉ máre ʉ̃́re coreóvabecʉ cãreja, “Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ bajʉbí ʉ̃”, abetecacʉ yʉ. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ, yʉre jã́d̶ovaicõjeñʉ mácʉ põeva Jʉ̃menijicʉ jina teiyʉrivʉre ʉ̃́re ocoque, yópe arĩ coyʉáme yʉre: “Jã́cʉyʉmu mʉ ji Espíritu Santo tubacʉẽmeñʉre cũinácʉ ʉ̃mʉra aru cʉcʉre ʉ̃́que. Ñai ʉ̃mʉ, ʉ̃́recabe põeva jina teiyʉrivʉre yʉre jã́d̶ovacʉyʉ Espíritu Santoque”, áme yʉre Jʉ̃menijicʉ. Quédeca ʉ̃i aiye báquepe, Jesúrã ñai Espíritu Santo tubacʉẽmeñʉre jurecope cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõre jocarĩ jã́cacʉ yʉ. Aru ñai Espíritu Santo cʉ́teame ʉ̃́que. d !"c ?Mamarʉmʉre yʉ máre coreóvabetecacʉ ʉ̃́re Jʉ̃menijicʉi mácʉre. Ʉbenita põevare Jʉ̃menijicʉque jã́d̶ovacʉdacacʉ yʉ ocoque, Israecavʉ ne coreóvarãjiyepe ayʉ ʉ̃́re, Jʉ̃menijicʉi mácʉre, arejame ñʉjare, ʉ̃́cavʉre, Israecavʉre, Juan Bautista. wb iÑaime mʉjare ji coyʉvaimʉme ji ávaiyepe: “Ʉ̃ ji yóboi dacʉyʉme. Ʉbenita ji põetequiye jipocamiata cʉrejaquemavʉ. Que baru yʉre vainí tʉibi ʉ̃. Caiyede cʉed̶aquiye jipocamiata cʉrejaquemavʉ”, mʉjare acacʉ yʉ. [a 1Cõmiáijãravʉi yópe barejávʉ̃. Juan Bautista jã́rejame Jesúre dayʉre ʉ̃i yebai. Ʉ̃́re jã́ri, arejame ñʉjare: —Jã́jara mʉja. Ʉ̃́recabe Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ijãravʉi, jarʉvacʉyʉ põeva ne ãmeina teiyede. Yópe sacerdoteva ne boaiyepe ovejajĩnare, jínajivʉ Jʉ̃menijicʉre ʉ̃i ãrʉmetequiyepe aivʉ põeva ne ãmeina teiyede, nopedeca ñai Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre boarĩ́ jarʉvarãjarama põevare boje, Jʉ̃menijicʉi ãrʉmetequiyepe aivʉ põeva ne ãmeina teiyede. Que baru põeva ne ãmeina teiyede mead̶aipõecʉbe ʉ̃. ` 1Caiye iye vaidéjavʉ̃ Betania ãmicʉrõi, Jordán ãmicʉriya jia aviá daidʉve ẽcarʉi, Juan Bautista ʉ̃i jã́d̶ovare cuiyede põevare Jʉ̃menijicʉque ocoi nore. Jesús Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ovejajĩcʉpe, jarʉvacʉyʉ põeva ne ãmeina teiyede _ 'Ji yóboi dacʉyʉme ʉ̃. Ʉbenita ji pʉeno parʉcʉ bacʉyʉ́me. Caivʉ pʉeno meacʉ bajube ʉ̃. Yʉ́capũravʉ pare ʉ̃i cãchinocacʉbu. Que baru ʉ̃́re cad̶ateni bʉojabevʉ yʉ. Pʉ oarĩ bʉojabevʉ yʉ duayʉ ʉ̃i cʉraidoa bʉoimeare, arejame náre. *^ OJuan Bautista arejame náre: —Yʉrecabu põevare jã́d̶ovañʉ Jʉ̃menijicʉre ocoque. Ʉbenita cũinácʉ cʉbi mʉje jẽneboi, mʉje coreóvabemʉ. w] i—Mʉ Cristo ãmevʉ. Elías ãmevʉ mʉ. Aru ñai Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bacʉyʉ́ ãmevʉ mʉ. ¿Dinʉmʉ aipe teni põevare Jʉ̃menijicʉque jã́d̶ovañʉrʉ mʉ ocoque? arejaima ina fariseovai jaroimara. Y\ -Ina fariseovai jaroimara Juan Bautistare are nʉri jẽniari jã́rejaima: [ Ʉ̃́capũravʉ coyʉrejame náre yópe arĩ, ñai Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉ, Isaías ãmicʉcʉ bácʉ ʉ̃i toivaiye báqueque: —Yʉrecabu Isaías bácʉ ʉ̃i toivaimʉ mácʉ: “Jʉ̃menijicʉre coyʉcaipõecʉ cod̶oboboyʉre jápiarãjarama põecʉbenoi: ‘Mead̶ajarã mʉje ũmene, copʉ etaburĩ maje jabocʉre, nopedeca mʉje mead̶aiyepe daimare, ñai ʉ̃mʉ, mʉje pued̶aimʉ, ʉ̃i daquiye jipocai. Que d̶arĩ dajocajarã mʉje ãmeina teiyede, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ macʉyʉ́ ʉ̃i daquiye jipocai, Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i copʉ etaquiyepe aivʉ mʉjare’ ”, arejame náre Juan Bautista. ^Z 7—¿Dinʉmʉ ácʉpe páyʉrʉ̃ mʉ? Ñʉjare cũiná coyʉjacʉ mʉ, ñʉjare jẽniari jã́icõjeivʉre ñʉje coyʉrãjiyepe. ¿Aipe ayʉrʉ̃ mʉ? ¿Yécʉrʉ̃ mʉ? arejaima ʉ̃́re ina sacerdoteva. CY —¿Dinʉmʉ ñamenʉ mʉ? Cristo ãmevʉ mʉ. ¿Elíarʉ̃ mʉ? arejaima ina sacerdoteva. —Ʉ̃ ãmevʉ yʉ, arejame. —¿Ñai Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bacʉyʉ́, majeñecuva mácavʉ “edacʉyʉ”, ne ávaimʉrʉ mʉ? arejaima ʉ̃́re cojedeca. —Ʉ̃ ãmevʉ yʉ, arejame náre. %X EJuan Bautistacapũravʉ nuriéna coyʉrĩ jebedejame náre. —Cristo ãmevʉ yʉ. Jʉ̃menijicʉi epeimʉ, jabocʉ bacʉyʉ́, ãmevʉ yʉ, arejame náre. rW _Ina judíova Jerusalén ãmicʉriĩmarocavʉ jẽniari jã́icõjeni jarorejaimad̶a Juan Bautistare. Sacerdotevacavʉ aru Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine memeipõevacavʉ, levita ãmicʉriyajubocavʉ, jarorejaimad̶a ina jabova, “¿Ñamenʉ mʉ?” ne arĩ jẽniari jã́rajiyepe aivʉ ʉ̃́re. Que arĩ, yécʉ põecʉpe páyʉre majiyʉrejaquemavʉ na. "V ?Jã́imʉ ãmemi Jʉ̃menijicʉ. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉi mácʉ cũinácʉra, ʉ̃́vacari Jʉ̃menijicʉ baju, majepacʉque cʉcʉ, majare coreóvare d̶acʉdarejame ʉ̃ Jʉ̃menijicʉre. Edarĩ, jípacʉ jiede coyʉcʉedarejame ʉ̃. Juan Bautista ʉ̃i memecaino Jesucristore 8U kJʉ̃menijicʉi coyʉrĩburu yóboi Moisés bácʉre ʉ̃i d̶aicõjeiyede põevare, ména cʉre d̶aicõjeino majare buenidurejaquemavʉ Moisés bácʉ. Ʉbenita Jesucristo barejáme majare Jʉ̃menijicʉi ʉede jã́d̶ovañʉ. Majare aipe ãrojacʉre Jʉ̃menijicʉre jãve jã́d̶ovarejame Jesús. .T WɄrarõ ʉ̃i ʉe boje, mearo d̶acaibi caivʉ majare. Obedinʉmʉa ména cʉre d̶aibi majare. Obedinʉmʉa bedióva mearo d̶acavaibi, cad̶atecʉyʉ majare. )S MJuan Bautista coyʉrejame ʉ̃i borore ʉ̃́re jã́riburu yóboi. Yópe arĩ, cod̶oboborejame põevare: —Ñaime mʉjare ji coyʉvaimʉ ji ávaiyepe: “Ji yóboi dacʉyʉme ʉ̃. Ʉbenita ji põetequiye jipocamiata cʉrejaquemavʉ ʉ̃, ji mʉjare ji coyʉvaimʉ. Ji jipocacacʉbe ʉ̃. Yʉre vainí tʉibi ʉ̃. Caiyede cʉed̶aquiye jipocai cʉrejaquemavʉ ʉ̃”, acacʉ yʉ mʉjare, arejame Juan Bautista. 9R mMajare Jʉ̃menijicʉi dápiainore coyʉcʉedacʉyʉ põetedejaquemavʉ dijãravʉi. Majaque cʉrejame ʉ̃, põecʉpe páyʉ. Ʉrarõ baju ʉrĩ majare, d̶acaibi méne. Aru ʉ̃́vacari jã́d̶ovarejame majare aipe ãrojacʉre Jʉ̃menijicʉre jãve matʉiyede. Meacʉ bajube ʉ̃. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i parʉéde jímʉ mácʉi parʉéde jã́rejacarã ñʉja. Cũinácʉbe Jʉ̃menijicʉi mácʉ baju. Cũinácʉrabe ʉ̃. IQ   “Yʉre jápiarĩ jʉ aivʉ Jʉ̃menijicʉi mára tejarãri na”, ʉ̃i que aino, maja põeva maje jʉed̶ocʉvarõpe ãmevʉ no. Aru maja põeva, “Jʉ̃menijicʉi mára teiyʉrĩ, ʉ̃i mára tenajaramu”, maje aiyepe ãmevʉ no. Aru nomiói márepacʉi jʉed̶ocʉvaiyʉepe máre ãmevʉ no. Quénora “Yʉre jãve baju jápiarĩ jʉ aivʉ Jʉ̃menijicʉi mára tejarãri na. Jʉ̃menijicʉi mára baju tejarãri na”, arejaquemavʉ ʉ̃. P   Ʉbenita apevʉ nácavʉ jãve coreóvarĩ jacopʉrĩ ʉ̃́re jʉ aivʉre Jʉ̃menijicʉi mára teicõjenejaquemavʉ Cristo. !O = Ʉ̃ jino dijãravʉ ʉ̃i cʉed̶aino mácarõi, darĩdurejaquemavʉ ʉ̃. Ʉbenita ʉ̃́re jacopʉbedejaimad̶a obedivʉ ʉ̃ jina mariduivʉvacari. "N ? Cristo cʉrĩdurejamed̶a ijãravʉi. Jʉ̃menijicʉi cʉed̶are d̶aimʉ mácʉvacari ijãravʉre, ʉ̃́re coreóvabedejaquemavʉ ijãravʉcavʉ. M   Cristorecabe dayʉ bácʉ ijãravʉi coreóvarĩ bʉojare d̶acʉyʉ caivʉ põevare Jʉ̃menijicʉi dápiainore jãve bajure. \L 3Ñai Juan Bautista Jʉ̃menijicʉi dápiainore coyʉcʉedacʉyʉ baju, Cristo baju, ãmenejamed̶a ʉ̃. Quéda Cristorã, Jʉ̃menijicʉi dápiainore coyʉcʉedacʉyʉ bajura, coyʉcʉdayʉ barejámed̶a ʉ̃. ZK /Põevare Jʉ̃menijicʉi dápiainore coyʉcʉedacʉyʉre Cristore jã́d̶ovaiyʉcʉ, Juan Bautistare coyʉicõjenejamed̶a Jʉ̃menijicʉ. Juan Bautista coyʉcʉdarejaquemavʉ ijãravʉi iye coyʉiyede, Jʉ̃menijicʉi coreóvare d̶aiye báquede ʉ̃́re Cristorã, caivʉ põevare ne jápiarĩ jʉ arãjiyepe ayʉ iye yávaiye méne. J /I YYópe ñami jã́mene d̶aiyepe põevare, nopedeca ijãravʉcavʉ ne ãmeno d̶aiyeque jãvene coreóvabede d̶aimaramu. Ʉbenita Cristo, pẽoinope, darejaquemavʉ ijãravʉi, ñeminitucubʉpe, ãmecʉrijãravʉi, coreóvare d̶acʉyʉ põevare jãve bajure. Aru pẽoiyede cod̶avainope teino coyʉiye jãvene vainí tʉrĩduyama ijãravʉcavʉ ãmeno d̶aivʉ. Ʉbenita ʉ̃i coyʉiye jãvene vainí tʉiye majibenama. FH Ʉ̃́recabe cʉre d̶ayʉ bácʉ põevare apʉrivʉre, ʉ̃i d̶aicõjeimarare. Yópe pẽoiye jã́re d̶aiyepe põevare, nopedeca Cristo põevare coreóvare d̶arejaquemavʉ jãve baju. HG  Ʉ̃́recabe Jʉ̃menijicʉi caiyede cʉed̶are d̶aimʉ mácʉ. Ʉ̃́re põevare, ãimarare, aru caijĩe coapa cʉed̶are d̶arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Ʉ̃i cʉed̶abedu, ye cʉbejebu. mF UMamarʉmʉmiata jãravʉre cʉed̶aquiye jipocamiata, Cristorecabe cʉcʉ bácʉ Jʉ̃menijicʉque. VE )Mamarʉmʉre cãreja jãravʉre cʉed̶aquiye jipocai, cʉrejaquemavʉ majare Jʉ̃menijicʉi dápiainore coyʉcʉedacʉyʉ. Jʉ̃menijicʉque cʉrejaquemavʉ. Aru Jʉ̃menijicʉ baju barejaquémavʉ ʉ̃. 4DaMʉja, jívʉ, jápiajarã. Apecʉ mʉjacacʉ ʉ̃i dajocaru ʉ̃i jʉ aiyede iye yávaiyede jãvene, aru apecʉ jʉ are d̶ayʉ baru ʉ̃́re diede cojedeca, ñai oatʉvare d̶ayʉ apecʉre ʉ̃i dápiainore, ʉ̃i dajocaquiyepe ayʉ ʉ̃i ãmeina teiyede jarʉvarĩ, ʉ̃i jʉ aquiyepe ayʉ iye yávaiyede jãvene cojedeca, mead̶aibi ʉ̃́re, ʉ̃i ñájimequiyepe ayʉ ʉ̃i ãmeina teiye boje. Que baru Jʉ̃menijicʉ jarʉvacʉyʉme caiye ʉ̃i ãmeina teiye báquede. Aru ãrʉmetecʉyʉme diede máre. Coreóvajarã mʉja diede. Quénoramu.C"B=Aru bedióva cojedeca jẽniarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉque, ocaquiyepe ayʉ. Que baru ocarejaquemavʉ. Aru põeva ne oteiye báque bʉcʉrejaquemavʉ. nAUÑai Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ Elías majape páyʉ barejaquémavʉ. Parʉéque jẽniarejaquemavʉ ʉ̃ Jʉ̃menijicʉque, ocabequiyepe ayʉ. Que baru ocabedejaquemavʉ ʉ̃i joborõi yóbecʉriʉjʉa coricai. 9@kQue baru coyʉjarã mʉjevʉre mʉje ãmeina teiyede. Aru jẽniajara Jʉ̃menijicʉque mʉjevʉre, ʉ̃i mead̶aquiyepe aivʉ mʉjare. Ñai põecʉ meacʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inoi, ʉ̃i jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque, jãve Jʉ̃menijicʉ jápiaibi aru cad̶ateibi ʉ̃́re yópe ʉ̃i jẽniaiyepe. ?Aru ne jẽniaiyede “Jesucristo mead̶arĩ majicʉtame”, ne arĩ dápiaru, ñai ijimʉ mead̶aimʉ macʉyʉ́me. Maje jabocʉ Jesucristo mead̶acʉyʉme ʉ̃́re. Aru ijimʉ mácʉ baru ʉ̃i ãmeina teiye báque boje, Jʉ̃menijicʉ ãrʉmetecʉyʉme diede. Y>+Aru apecʉ mʉjacacʉ ijimʉ maru, cutujacʉrĩ ina Jesúre jʉ aivʉre coreipõevare, ne jẽniarajiyepe ayʉ ʉ̃́re maje jabocʉ Jesucristoque ne yuaiyede ʉ̃́ra olivo ãmicʉricʉ jẽidʉa córoque. 5=c Apecʉ mʉjacacʉ ñájiñʉ maru, jẽniajacʉrĩ ʉ̃ Jʉ̃menijicʉque. Aru apecʉ mʉjacacʉ torojʉcʉ baru, yʉriajacʉrĩ, jícʉyʉ mearore Jʉ̃menijicʉre. ~<u Mʉja, jívʉ, caiye mʉjare jaʉé pʉeno yo cũináro jaʉrõtamu. Mʉje yávaiyede jẽniamejara cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõcavʉre aru ijãravʉcavʉre máre, ne d̶are d̶arãjiyepe aivʉ mʉjare yópe mʉje jẽniaiyepedeca. Quénora cainʉmʉa borocʉbevʉva coyʉjarã yávaiyede jãvene, jaʉbequiyepe aiye mʉjare cavarõ mearocacʉi ãmiáque aru ijãravʉcacʉi ãmiáque máre, põeva ne majinajiyepe aivʉ mʉja yávaiyede jãvene coyʉivʉre. Mʉje yávaiyede, nurié jʉ aiyʉrivʉ baru, jʉ ajarã, aru bi aiyʉrivʉ baru, bi ajarã quénora, Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶abequiyepe aivʉ mʉjare. ; Torojʉrivʉtamu maje jã́inoi ina napivʉ caiye iye ne ñájiyede. Javede jápiad̶avʉ̃ mʉja Job bácʉi borore. Coreóvad̶avʉ̃ mʉja ʉrarõ ñájiye báquede napiñʉ mácʉre Job bácʉre. Aru Jʉ̃menijicʉi cõmaje ãroje jã́iye boje aru ʉ̃i mearo d̶acaiyʉe boje põevare Job bácʉi ñájiniburu yóboi, Jʉ̃menijicʉ mearo d̶acarĩ bʉojarejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. ::m Mʉja, jívʉ, dápiajarã ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉre. Ne ñájiye báquede napini coredejaquemavʉ na mácavʉ. Napedeca napini corejarã mʉja. 9  Mʉja, jívʉ, boro coyʉrĩ ad̶abejarã mʉjevʉre mʉje ñájiye boje. Que d̶aru, mʉjavacari ñájine d̶aimara márajivʉbu. Jʉ̃menijicʉrecabe ñájine d̶ayʉ põevare ne ãmeina teiye boje. Aru ʉ̃i náre ñájine d̶aquino joabenotamu. 8-Quédeca mʉja máre napini corejarã. Parʉre d̶ajarã mʉje ũmene. Caijãravʉa vainíburu yóboi, Cristoi copaidaquino pʉeno joabenotamu. 7'Mʉja, jívʉ, caride napini corejarã mʉja maje jabocʉ Jesucristoi copaidaquiyede. Dápiajarã ñai oteyʉre. Napini coreibi ĩcʉyʉ iye jẽiye bojecʉede. Napini coreibi mama ocainore aru ocaino yóbocarõre máre. Aru no yóboi, jẽiyede ĩñʉ bʉojaibi. a6;Mʉjacapũravʉ ãmenore coyʉrĩ ñájicõjeivʉbu aru boarĩ́ jarʉvaivʉbu máre ina cõmaje ãrojarivʉ mearare. Ʉbenita nácapũravʉ maucʉvabema mʉjare. Põeva ne napiyeque ne jẽniaino Jʉ̃menijicʉque J5 Ijãravʉi torojʉrĩ cʉrivʉbu mʉja mʉje ʉre cʉveque. Ʉrabʉcʉvabu mʉje ãiye boje méne. Que baru yópe oteiãimacʉ coreóvabecʉpe põevai jíyede ʉ̃́re ʉrarõ ãinore, d̶arãjivʉ jiacʉcʉre ne boarã́jiye jipocai ʉ̃́re, nopedeca mʉje ñájinajijãravʉ baquinó edaquiyebu mʉjare, corebevʉre. 04YJã́rijide apa. Ina memecaivʉ mʉjare mʉje jioai chĩoivʉ cod̶oboboivʉbu, mʉje jíbe boje iye bojed̶aiye jaʉéde náre, ne memecaiye báque boje. Ina mʉje jʉjovaimara, mʉje bojed̶abemara, ne boro coyʉrĩ ad̶aiyede jápiaibi ñai Jʉ̃menijicʉ, caivʉ ijãravʉcavʉ ne jabocʉ. '3GAru mʉje tãutʉratʉrava, úru aru plata máre, cʉra etaiyebu. Iye cʉra etaiye jã́d̶ovaivʉ mʉje cad̶atebe báquede ina cõmaje ãrojarivʉre mʉje cʉveque. Que baru mʉja ñájinajivʉbu yópe põecʉi ñájiyepe toa ẽ́iyede ʉ̃i bajure. Mʉja jẽivʉbu mʉjeva ʉrarõ cʉvede ijãravʉa, bʉojaijãravʉare, Jʉ̃menijicʉi ñájiovaquijãravʉ baquinó jipocai põevare, ne ãmeina teiye boje. F2Mʉje cʉve pojeiyebu. Aru mʉje doiye bocomiva ne ãiyebu. f1 GCaride jápiajarã mʉja, cʉve cʉvarivʉ. Cod̶oboborĩ ojarã mʉja mʉje ñájinajinore. &0EÑai coreóvayʉ d̶ayʉ méne, d̶abecʉ baru méne yópe ʉ̃i coreóvaiyepe, ãmeina d̶ayʉbe ʉ̃, ʉ̃i d̶abe boje yo mearore d̶ayʉ majicʉpe.M/Ʉbenita mʉjacapũravʉ boroteivʉbu mʉje baju majiéque, Jʉ̃menijicʉi majiéde jarʉvarĩ. Ʉbenina “Jʉ̃menijicʉ jaʉbebi majare”, arĩ dápiarĩduivʉbu mʉja. Que d̶aru ãmenomu. .Que baru yópe arĩ dápiaiye jaʉvʉ mʉjare: “Jʉ̃menijicʉi ʉru, cʉrĩ, memeni, d̶arãjarevʉ apejĩene”. Que aiye jaʉvʉ. w-gMʉja ye coreóvabevʉ aipe vaiquíyede javenare. Coreóvabevʉ aipiyede mʉje yainájijãravʉ baquinóre. Mʉje apʉrõ yópe painomu abobicope. Yópe abobico járorĩ, maumena bíjaiyepe, nopedecabu maje apʉrõ máre maumena cũino. i,K Caride me jápiajarã mʉja yópe arĩ dápiaivʉ: “Caride o javenare nʉrajarevʉ maja apeno ĩmaroi. Mautenajarevʉ nore cũináʉjʉ memeni, bojed̶arĩ, earãjivʉ ʉre tãutʉrare aru cʉvede máre”, aivʉbu. j+M Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ cũinácʉrabe d̶aicõjeñʉ majare. Aru Jʉ̃menijicʉ cũinácʉrabe coyʉyʉ maje d̶aiye méne o ãmene máre. Que baru ʉ̃́recabe cũinácʉra mead̶ayʉ bʉojaibi põevare, ne ñájimenajiyepe ayʉ ne ãmeina teiye boje. Aru ʉ̃́recabe cũinácʉra jarʉvayʉ bʉojaibi põevare, ne ñájinajiyepe ayʉ ne ãmeina teiye boje. Ʉbenita mʉjacapũravʉ ye ãmenore coyʉrĩ bʉojabevʉ apevʉi borore. Põeva aipe vaiquíyede javenare ne majibeno A*{ Mʉja, jívʉ, yávabejarã ãmenore caivʉ ne jápiaiyede apevʉi borore. Ñai coyʉyʉ ãmenore ʉ̃ jicʉi borore aru “Ãmeina teivʉ mʉ” ayʉ ʉ̃́re, ʉ̃́recabe yávayʉ ãmenore Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede. Ñai que ayʉ, “Ãmetamu Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye”, ayʉbe. Mʉja yávaivʉ baru ãmenore Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede, mʉja jʉ abevʉ diede. Quénora mʉja d̶aivʉbʉ yópe mʉje baju ʉrõpe. m)S Que baru, “Apevʉ cãchinotamu yʉ”, ajarã mʉja Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i cad̶atequiyepe aivʉ mʉjare ʉ̃i parʉéque. Que teni Jʉ̃menijicʉ mearore jícʉyʉme mʉjare. Coyʉiye jaʉbevʉ majare apevʉre ne d̶aiyede G( Mʉje que dápiaiye boje, ñájijara, ojarã, aru chĩojara mʉja. Yʉrivʉ baru, dajocajarã mʉje yʉriyede aru ojarã. Aru torojʉrivʉ baru, dajocajarã mʉje torojʉede aru chĩojara. <'qPʉeno baju coreóvaiyʉjarã Jʉ̃menijicʉre. Aru que d̶aru, Jʉ̃menijicʉ mʉjare coreóvare d̶acʉyʉme ʉ̃́re. Mʉja, ãmeina teivʉ, dajocajarã mʉje ãmeina teiyede. Mʉja, pʉcaũmea cʉrivʉ, oatʉvajarã mʉje dápiaiyede, mʉje ʉede cũinárora Jʉ̃menijicʉre aru ijãravʉquede máre. q&[Jʉ ajarã mʉja Jʉ̃menijicʉre, mʉje d̶arãjiyepe aivʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe. Maucʉvajarã ñai abujuvai jabocʉre, mʉje d̶abenajiyepe aivʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe. Aru que d̶aru, ʉ̃ dupini nʉcʉyʉme mʉjare jocarĩ. Z%-Aru Jʉ̃menijicʉ pʉeno baju cad̶ateibi majare ʉ̃i me boje. Que baru yópe arĩ, Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede: “Jʉ̃menijicʉ maucʉvaibi ina ‘¿Meara márica apevʉ pʉeno?’ aivʉre. Ʉbenita ʉ̃i me boje cad̶ateibi ina ‘Apevʉ cãchinotamu maja’, aivʉre”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. Y$+¿Dápiaivʉrʉ̃ mʉja Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báquede ʉ̃i yávaiyede ʉbenina? ¡Que ãmevʉ! Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃: “Jʉ̃menijicʉ cʉed̶abedejaquemavʉ põeva jorojĩnajivʉre. Maje ũmene Jʉ̃menijicʉi epeiye báquede majare, maucʉvare d̶abevʉ apevʉre”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. K#Ãmena bajutamu mʉja. Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ dajocaiyʉrivʉbu mʉja yópe nomió ãmecoi dajocaiyepe jímarepacʉre jarʉvarĩ. Ina yóvaivʉ ijãravʉcavʉre ne ãmeina teiyeque yópe ne baju ʉrõpe maucʉvarivʉbu Jʉ̃menijicʉre. ¿Coreóvabenarʉ mʉja diede? Jãve mʉja me coreóvaivʉbu diede. Que baru ácʉ põecʉ yóvaiyʉcʉ ijãravʉcavʉre ne ãmeina teiyeque yópe ne baju ʉrõpe, ʉ̃́recabe maucʉvacʉ Jʉ̃menijicʉre. "Mʉje jẽniariduiyede Jʉ̃menijicʉque, jẽniariduivʉbu yópe jaʉbenope mʉjare mʉje dápiaiye ãmeque. Quéda jẽniariduivʉbu Jʉ̃menijicʉque, cojʉquiyepe aivʉ mʉje ãmeina d̶aiyʉede. Que baru mʉja jacopʉbenamu mʉje jẽniariduiye báquede. 7!gMʉja ʉrivʉ baru apejĩene aru eabevʉ baru diede, boarĩ́ jarʉvaiyʉrivʉbu põevare, cʉvarĩdurãjivʉ diede. Aru mʉja ãujivʉ baru apejĩene aru cʉvarivʉ bʉojabevʉ baru diede, maucʉvarĩ boaivʉbu, cʉvarĩdurãjivʉ diede. Mʉja cʉvabevʉtamu, mʉje jẽniame boje Jʉ̃menijicʉque. %  E¿Aipe teni boaivʉba mʉja mʉje baju? Aru, ¿aipe teni ãd̶amateivʉba mʉja mʉje baju? Mʉje ãmeina d̶aiyʉe yópe maucʉvaepebu mʉje dápiaiyeque. SNa cãrijimene d̶aivʉbu caivʉ apevʉque, cʉrãjivʉ d̶aivʉ me.jMɄbenita Jʉ̃menijicʉ majide d̶ayʉbe põevare majié jãveque. Mamarʉmʉre ina põeva majidivʉ me Jʉ̃menijicʉ jiede caino mearo d̶aivʉbu. Aru cãrijimene d̶aivʉbu. Cad̶ateivʉbu apevʉre. Jijecʉbevʉva cʉrivʉbu apevʉque. Cõmaje ãroje jã́ivʉbu apevʉre. Pued̶aivʉbu apevʉre. Jã́ivʉbu caivʉre cũinátʉrʉra, jã́mevʉva apevʉre me apevʉ pʉeno. Pʉcaũmea cʉbevʉbu. Aru mearore d̶aivʉbu. Québu ina põeva majidivʉ Jʉ̃menijicʉi majiéque. Põeva jorojĩvʉ baru aru cad̶ateiyʉrivʉ baru ne baju apevʉ pʉeno, cãrijovad̶ama ne bajumia aru d̶ad̶ama caino ãmenore máre. A{Ʉ̃i majié jãve ãmevʉ. Jʉ̃menijicʉi jíye ãmevʉ. Quénora iye majié ijãravʉquebu. Aru põeva ne ʉrõpe yópe ãimara dápiabevʉpebu. Aru abujuvai dápiaiyequebu máre. jMɄbenita mʉjacacʉ apecʉ cʉcʉ baru ãmei jorojĩñʉ ʉ̃i ũmei aru cad̶ateiyʉcʉ ʉ̃i baju apevʉ pʉeno, “Me majivʉ yʉ”, borocʉeque arĩ dápiabejacʉrĩ. Ʉ̃́pe páyʉbe ʉbenina ayʉ, jãvene majibecʉ. _7 Mʉjacacʉ apecʉ cʉcʉ baru majicʉ aru jápiarĩ eayʉ, jã́d̶ovajacʉrĩ ʉ̃i majiéde aru ʉ̃i jápiarĩ eaiyede ʉ̃i mearo d̶aiyeque, “¿Meacʉ bárica yʉ apevʉ pʉeno?” arĩ dápiabecʉva. gG Aru mʉja, jívʉ, higueracʉre olivorʉa jẽiye bʉojabevʉ. Aru ʉ́yaimure máre higuerarʉa jẽiye bʉojabevʉ. Quédeca oco yuquiraque aru oco me etarĩ bʉojabevʉ cũináro oco pĩapóinore jocarĩ. Majié jãve S Macajia cʉbevʉ oco me aru oco jʉ̃me máre pĩapóri cũinátʉrʉra. jM Cũinácamu jijecamuque yávaivʉbu méne aru ãmene máre. Mʉja, jívʉ, que d̶aru meamevʉ. >u Maje jemedoque mearore jívʉbu majepacʉ Jʉ̃menijicʉre. Aru no jemedomiareca ãmeina yávaivʉbu maja põevare, ina Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aimara mácavʉre ʉ̃́pe paivʉre. lQɄbenita põecʉ cʉbebi d̶aicõjeni bʉojayʉ ʉ̃i jemedore. Ãmeina yávaiyede dajocarĩ majibevʉ maja. Yópe ãd̶a jĩmaque ʉ̃i ijetede d̶aiyepe ʉ̃i cũiyede, nopedeca maja máre ijié d̶aivʉbu maje yávaiyeque. %CMaja, põeva, d̶aicõjeni bʉojaivʉbu caiyajuboa ãimayajuboacavʉre: macarõcavʉ jijecʉrivʉre, aru míjinare, papeivʉre, aru jiacavʉre máre. a;Aru maje jemedo toapebu. Yópe toa ẽ́iyepe caino macarõre, nopedeca maje jemedo ãmed̶aivʉ maje baju matʉiyede. Aru ñai abujuvai jabocʉvacari iye ãmeina d̶aiye d̶are d̶ayʉbe. Maje yávaiyeque ãmeina d̶aivʉbu aru ñájine d̶aivʉbu máre yópe abujuvai cʉrõ, toabo cũimébo, ãmeina d̶aiyepe aru ñájine d̶aiyepe máre. 4aQuédecabu maje jemedoque. Quĩ́jinomu maje jemedo. Ʉbenita maje quĩ́jie yávaiyeque ʉrarõ d̶aivʉbu maja. Nopedeca quĩ́jino toaque macarõ ʉrarõ ẽ́iyavʉ. Q~}O|{{3zyxxxwLvwtsfr|q4pomm!kk-jYiiAggHfe^dcc(bbaL`_z_n]\A[[Z-ZXXVV:U7TSRRQPPONMLKKJII HH6G}G,FEDABB&@?>>!<<6;:_9L77s655Z432100..1-v,,+D*A)|)#(4'&P%$"! D^<"_GBR  2X6+ ;$o Põeva ne dobarĩburu yóboi, Jesús pã́uboare jẽni, torojʉede jídejame Jʉ̃menijicʉre. Torojʉede jíni bʉojarĩ, pã́uboare cotʉvarĩ jebeni, ina dobarivʉre jícõjenejame Jesús ñʉjare, ʉ̃i bueimarare. Aru moajinare máre quédeca d̶arejacarã ñʉja. Ne ʉrõpe ãrejaima ina põeva. #- —Põevare dobaicõjejara mʉja, arejame Jesús ñʉja ʉ̃i bueimarare. Cõriá meacõria cʉrejavʉ̃ nore. Que baru cõriá pʉenora dobarejaima na. Nácavʉ ʉ̃mʉvacari cũinápʉrʉpe paimil baju barejáima. Aru nomiva, jʉed̶ova máre, obedivʉ cʉrejaima. " —Põevaque dayʉ bácʉ jʉed̶ocʉ pã́uboa cũinápʉrʉpe paiboa cebada ãmicʉe oteiyeque ne d̶aiboa báquede aru moajina pʉcajĩna ne joaimara mácavʉre cʉvabi ʉ̃. Ʉbenita põeva obedivʉre eabequiyebu ãru, arejame Jesúre Andrés. h!IApecʉ ñʉjacacʉ, Jesúi bueimaracacʉ, Simón Pedroi yócʉ Andrés, arejame Jesúre: 3 _Felipe arejame: —Tãutʉraque doscientos paijãravʉa memeiye báque bojeque ne ãrajiye quĩ́jie baju pã́ure bojed̶arĩ bʉojabevʉ maja, arejame Felipe Jesúre. V%Que arejame Felipede. Aipe ãrojae ʉ̃i jʉ ainore jápiaiyʉcʉ barejáme, ʉ̃́re que ayʉ. Felipede ʉ̃i jẽniari jã́quiye jipocamiata, jãve majidejaquemavʉ Jesús aipe ʉ̃i d̶aquiyede. a;Dicũ pʉenoi dobacʉ, põeva obedivʉre ʉ̃́ra mʉre daivʉre jã́rejame Jesús. —Que põeva obedivʉ dare daivʉ jároma. ¿Ne ãrajiyede ã́ri bojed̶arãjidica maja? jẽniari jã́rejame Felipede Jesús. {oPascua ãmicʉrijãravʉ baquinó, ñʉja judíova ñʉje torojʉve teinʉmʉ maquinó eare nʉino marejávʉ̃. wMacajitabʉ ʉrabʉre jataivʉ bácavʉ, cʉ̃racũ pʉenoi mʉri dobacʉnʉrejame Jesús, ñʉja ʉ̃i bueimaraque. ;oÑʉja jataivʉque darejaima põeva obedivʉ. Ne ijimarare mead̶ayʉre jã́iye báque boje, põeva ne d̶arĩ majibede jã́d̶ovaiyede jã́ivʉ bácavʉ Jesúque darejaima. 4 cNo yóboi jiad̶ocũi jaturĩ, macajitabʉ ʉrabʉ Galilea ãmicʉrijitabʉre jatarĩ nʉrejacarã ñʉja Jesújã pʉ apedʉveita. Dibʉvacari Tiberias máre ãmicʉvʉ.  /Ʉbenita mʉje jʉ abe boje ʉ̃i toivarĩ coyʉiye báquede, ji coyʉiyede máre jʉ abevʉ mʉja, arejame náre Jesús..Moisés bácʉ ji borore toivarejaquemavʉ. Que baru mʉja jãve jʉ aivʉ baru ʉ̃ mácʉre, yʉre máre jʉ ajebu mʉja. $A-Ʉbenita dápiabejarã mʉja ʉbenina. Yʉ́vacari ãmevʉ boro coyʉrĩ ad̶acʉyʉ mʉjare jipacʉi jã́inore. Moisés bácʉ, ñai mʉje coreimʉ cad̶atecʉyʉre, ʉ̃́recabe boro coyʉrĩ ad̶ayʉ mʉjare, mʉje jápiabeni jʉ abe boje iye borore, ʉ̃i toivaino mácarõre. ),Mʉje baju copʉ mearore jíyʉrivʉbu mʉja. Mʉje bajumia mearore jíyede vore cuivʉbu mʉja. Ʉbenita ye vobevʉ mʉja ñai Jʉ̃menijicʉ cũinácʉra ʉ̃i jíquiyepe aivʉ mearore mʉjare. Mʉje nópe d̶aiye boje, ji coyʉiyede jãve jʉ arĩ bʉojabevʉ mʉja. +Yore coyʉicõjeni darorejame yʉre jipacʉ. Ʉbenita yʉre ʉbeni, copʉ etabevʉ mʉja. Ʉbenita apecʉ ʉ̃i coyʉcʉdaru ʉ̃i baju, jaʉrabeda ʉ̃́re copʉ etad̶arãmu mʉja. Ʉ̃́re jápiad̶arãmu. Ʉbenita yʉre ye jápiaiyʉbevʉ mʉja. _7*Mʉjare me majivʉ yʉ. Coreóvaivʉ mʉjare Jʉ̃menijicʉre ʉbevʉre mʉje ũmei. _7)Náre coyʉre nʉrejame Jesús: —Põeva ne mearore jíyede yʉre vobevʉ yʉ.  (Ʉbenita yʉre jẽniaiyʉbevʉ ji cʉvare d̶aquiyepe aivʉ mʉjare jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre, arejame náre Jesús. 9k'Jʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquede pare bueniduyavʉ̃ mʉja. “¿Jʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquede bueivʉ, aipe d̶arĩ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre earãjidi maja?” arĩduyavʉ̃ mʉja. Aru diemiareca mʉje bueiyeque ji borore jãve toivaiyebu. D&Yʉre, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre, jʉ abevʉ mʉja. “Jʉ̃menijicʉre coyʉcaipõecʉbu mʉ”, yʉre aiyʉbevʉ mʉja. Que baru ʉ̃i yávaiyede cʉvabevʉ mʉja mʉje ũmei. %Aru jipacʉvacari, ñai daroyʉ bácʉ yʉre, coyʉibi ji borore jãve. Ʉbenita jipacʉre jã́mevʉ mʉja. Aru jápiabevʉ mʉja. #$Ʉbenita ji baju d̶aiyeque jã́d̶ovaivʉ ñamene yʉre. Yʉ́tamu jã́d̶ovañʉ Juan Bautista ʉ̃i jã́d̶ovaino mácarõ pʉeno. ’Jipacʉi d̶aicõjeiyepeda yʉre, diedecabu ji d̶aiye. Iye d̶aiye jã́d̶ovaiyetamu yʉre jãve jipacʉi daroimʉ mácʉre. b =#Yópe pẽoibʉ jã́re d̶aiyepe põevare, nopedeca yávaiyede jãvene majide d̶áme Juan Bautista. Nurinimare pẽoibʉ pẽoinope jã́d̶ovariduame. Ʉ̃i que teiyede torojʉteavʉ̃ mʉja mamarʉmʉre cãreja.  w"Meavʉ no ʉ̃i coyʉino. Ʉbenita yʉre coyʉcaipõecʉ jaʉbevʉ, ji jã́d̶ovaquiyepe ayʉ ñamene yʉre. Juan Bautista ʉ̃i coyʉino mácarõre coyʉyʉ batevʉ́ yʉ, mʉje majinajiyepe ayʉ ñamene yʉre, ji mead̶aquiyepe ayʉ mʉjare. - S!’Mʉjavacari mʉje daroimaraque jẽniari jã́icõjeniduquemavʉ Juan Bautista yebai, yʉre majiyʉrĩduivʉ. Aru Juan Bautista náre jãve coyʉquemavʉ. h I Ʉbenita yʉre apecʉcapũravʉ “Meacʉ bajutame Jesús”, aibi. Jãvetamu ʉ̃i que aino. e CJi baju “Meacʉbu yʉ”, abevʉ. Ji que aru, “Ʉbeni que ayʉbe ʉ̃”, ajebu mʉja. ?wNáre coyʉre nʉrejame Jesús: —Ji baju jipacʉi coyʉbenore jaʉrabeda d̶ayʉ bʉojabevʉ. Quénora jipacʉ Jʉ̃menijicʉre jápiayʉ, ʉ̃i coyʉiyepeda coyʉyʉbu yʉ põevare ád̶e ne bojede ne d̶aiye boje ijãravʉi. Que baru ji coyʉiyede nurié coyʉyʉbu yʉ. Ji nópe coyʉiye nuriétamu, ji d̶aiyʉbe boje yópe ji baju ʉrõpe. Quénora jipacʉ, ñai daroyʉ bácʉ yʉre ijãravʉi, ʉ̃i ʉrõpe d̶ayʉbu yʉ. %Aru nacajarajarama yainore jarʉvarĩ. Ina meara mácavʉ nacajari, jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre cʉvarãjarama na cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi. Ʉbenita ina ãmeina teivʉ bácavʉ nacajari, ñájinajarama cainʉmʉa toabo cũiméboi, arejame Jesús. |qCuecumamejara mʉja. Apejãravʉ baquinó eare nʉinoi, caivʉ ina yaivʉ bácavʉ jápiarãjarama ji coyʉiyede. EYʉrecabu Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe. Que baru Jʉ̃menijicʉ pʉrʉcʉvaicõjeimi yʉre, ji coyʉquiyepe ayʉ caivʉ põevare ád̶e ne bojede ne d̶aiye boje ijãravʉi. nUYópe jipacʉi apʉre d̶aiyepe põevare, nopedeca yʉre, mamacʉre, apʉre d̶aicõjeimi põevare. eCJãve coyʉyʉbu mʉjare: Cũinájãravʉ daquijãravʉ baquinó jave eare nʉinotamu ina coateivʉ Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ ne jápiarãjiyede ji coyʉiyede. Ina coateivʉ Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ yaivʉ bácavʉpe paivʉtamu ne ũmei. Ʉbenita ne jápiaiyede yʉre, Jʉ̃menijicʉi mácʉre, jʉ aivʉ baru ji coyʉiyede, cʉrãjarama na. b=Náre coyʉre nʉrejame Jesús: —Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Ácʉ põecʉ ji coyʉiyede jápiayʉ baru aru yʉre daroyʉ bácʉre jʉ ayʉ baru, jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre cʉvabi ʉ̃. Coatejʉrocʉ bácʉvacari Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ, ñájiñʉ macʉyʉ́ ãmemi. Javeta jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre cʉvabi ʉ̃. fEɄ̃ que cõjeimi, caivʉ põeva ne pued̶arãjiyepe ayʉ yʉre ne pued̶aiyepedeca jipacʉre. Ácʉ põecʉ pued̶abecʉ yʉre, mamacʉre, pued̶abebi jipacʉre máre, yʉre daroyʉ bácʉre ijãravʉi, arejame Jesús. Jipacʉ ãmemi coyʉcʉyʉ põevare ád̶e ne bojede ne d̶aiye boje ijãravʉi. Quénora yʉre, mamacʉre, coyʉicõjeimi diede náre. Yópe yaivʉ bácavʉre jipacʉi nacovaiyepe yainore jarʉvarĩ, nopedeca yʉ, mamacʉ, cʉre d̶ayʉbu ina ji ʉmarare. [~/Pare ʉbi yʉre jipacʉ. Ʉ̃i d̶aiye caiyede majicaibi yʉre. Pʉeno parʉéde ji d̶aquiyede jã́d̶ovacʉyʉme yʉre jipacʉ. Mʉjavacari ʉrarõ cuecumarajaramu yʉre, jã́d̶ovaicõjecʉyʉre jipacʉ. >}uJesús, yópe arĩ, coyʉrejame náre: —Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Yʉ, Jʉ̃menijicʉi mácʉ, ji baju jipacʉi coyʉbenore jaʉrabeda d̶ayʉ bʉojabevʉ. Quénora jipacʉ Jʉ̃menijicʉre jã́ñʉ, ʉ̃i d̶aiyepedeca d̶ayʉbu yʉ. Caiye iye jipacʉi d̶aiyede yʉ, mamacʉ, máre d̶aivʉ diede. H| Jesús ʉ̃i que aiye boje, pʉeno ʉ̃́re boarĩ́ jarʉvaiyʉrejaima ñʉja judíova ñʉje jabova. Ʉ̃i d̶abe boje ne d̶aicõjeiyepe jabʉóvaijãravʉre, ʉ̃́re boarĩ́ jarʉvaiyʉrejaima. Ʉbenita pare boarĩ́ jarʉvaiyʉrejaima ʉ̃́re, “Jipacʉbe Jʉ̃menijicʉ”, ʉ̃i aiye boje. Ne dápiaru, ʉ̃i que aino, “Jʉ̃menijicʉpe majicʉbu yʉ”, ayʉ barejáme Jesús. Jesúre Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i pʉrʉcʉvaicõjeino W{'Ne ñájine d̶ájʉroede ʉ̃́re, Jesús náre yópe arĩ, coyʉrejame: —Jipacʉ jabʉóvabebi. Quénora cainʉmʉa cad̶atevaibi põevare. Que baru yʉ máre cad̶ateyʉbu náre, arejame Jesús. 9zkQue teni Jesúre pare cãrijovari bʉ́rejaima ñʉje jabova, ʉ̃́re ñájine d̶ájʉrorivʉ ʉ̃i mead̶aiye báque boje ijimʉ mácʉre ñʉje jabʉóvaijãravʉre. Jy Jesús ʉ̃i que arĩburu yóboi, ʉ̃́re coreóvarejamed̶a ñai ijimʉ mácʉ. Cũiná, jabovare coyʉcʉnʉrejamed̶a: —Yʉre mead̶ayʉ bácʉ Jesúbe, arĩ coyʉrejamed̶a náre. xNo yóboi, Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramita ijimʉ mácʉre copʉrĩ, yópe arĩ, coyʉrejame Jesús: —Meabaju cʉcʉtamu mʉ. Caride mi ãmeina teiye báquede dajocajacʉ. Cojedeca mʉ ãmeina d̶ayʉ baru, pʉeno ãmeno ñájicʉyʉmu mʉ, arejame ʉ̃́re Jesús. kwO Ʉbenita coyʉiye majibedejamed̶a náre. Ʉ̃́re mead̶arĩ bʉojarĩnata, põeva ne jẽneboi bíjacʉnʉrejamed̶a Jesús, obedivʉ põeva ne cʉe boje nore. Que baru Jesúre coreóvabedejamed̶a ñai ijimʉ mácʉ. Vv% —¿Ñame matedí mʉre que ayʉ? arĩ jẽniari jã́rejaimad̶a na. Au{ —Ʉbenita yʉre mead̶aipõecʉ yópe abi: “Mi parainore cututurĩ, ĩni, vaivárĩ nʉjacʉ mʉ”, abi yʉre. Que barureca yʉ nʉvañʉmu, arejamed̶a ñai ijimʉ mácʉ. tw Que baru ʉ̃́re, ijimʉ mácʉre, coyʉrãearejaimad̶a judíovai jabovacavʉ: —¿Aipe d̶ayʉrʉ̃ mʉ, mi parainore nópe nʉvañʉ? Cari jãravʉ maje jabʉóvaijãravʉbu. Parainore nʉvaicõjemenotamu, arejaimad̶a ʉ̃́re ina jabova. Us# Quénora cũiná ũmedarejame ñai ijimʉ mácʉ. Ʉ̃i parainore cututurĩ, ĩni, vaivárĩ nʉrejame ʉ̃. Jesús ʉ̃i nópe d̶aijãravʉ ñʉja judíova ñʉje jabʉóvaijãravʉ barejávʉ̃. vre—Nacajajacʉ mʉ, aru mi parainore cututurĩ, ĩni, vaivárĩ nʉjacʉ mʉ, arejame ʉ̃́re Jesús. \q1Ñai ijimʉ arejame Jesúre: —Jápiajacʉ. Cainʉmʉa pãcovaiyede, ji cuyacʉẽmejʉroede, ji jipocai apecʉcapũravʉ nore ẽmeni, tʉrĩ cóvaibi. Yʉre ocore ẽmevacayʉ cʉbebi, arejame Jesúre. 7pgNomicata Jesús earĩ, ñai parayʉre jã́ri, coreóvarejamed̶a joe baju nore cʉcʉre. Que baru ʉ̃́re borotecʉnʉrejame. —¿Ũmedaiyʉcʉrʉ̃ mʉ? arejame Jesús. bo=Ijimaracacʉ cũinácʉ treinta y ocho paiʉjʉa baju corenidurejamed̶a, nore parayʉ. :nmDie jabʉóvaiyena obedivʉ ijimara paraivʉ barejáima. Jã́ri eabevʉ, cuiye majibevʉ, nacajaiye majibevʉ máre, ijimara coapa noi cʉrejaima. Apenʉmʉa pãcarejavʉ̃ dibʉ. Dibʉ oco pãcaiyede coredejaima ina ijimara. Apenʉmʉa nore cũinácʉ ángele cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõre jocarĩ ẽmeni darĩ, dibʉ ocore pãcovarejaquemavʉ. Ʉ̃i ocore pãcovaiye bajure dibʉre cuyarãemejʉrorivʉ barejáima ina ijimara. Mamarʉmʉcacʉ pãcovaiye bajure dibʉre cuyacʉẽmeñʉ, cũiná ũmedarejame, ád̶e ijiéde cʉvacʉ bácʉvacari. m lDiĩmaro biaido jedevacobe bajita, ovejava ne ecoicobe jedevacobena cʉrejavʉ̃ cũinábʉ cuyaibʉ. Judíova ñʉje yávaiyeque dibʉ ãmicʉrejavʉ̃ Betesda. Dibʉ ẽcarʉi põeva ne earĩ cʉrãjinore cũinápʉrʉpe painoa jabʉóvainoa cʉrejavʉ̃. 7k iNo yóboi Jerusalén ãmicʉriĩmaroi ñʉja judíova ñʉje torojʉve teino cũináro cʉrejavʉ̃ cojedeca. Que baru ñʉja Jesújã máre no ĩmaroi jã́cʉnʉrejacarã. sj_6Judea ãmicʉrõi cʉcʉ bácʉ, Galilea ãmicʉrõi edarĩ, cʉcʉ, põeva ne d̶arĩ majibenore d̶arejame Jesús. Jabocʉi mácʉre ũmedavainoque, pʉque põeva ne d̶arĩ majibe bajure d̶arĩ jã́d̶ovarejame Jesús.|iq5Ne que aiyede, ñai jabocʉ coreóvarejamed̶a. Jesús “Mímacʉ meacʉbe caride”, ʉ̃i aiora bácarõre ñai jabocʉi mácʉ ũmedarejamed̶a. Dinʉmʉre ñai jabocʉ aru caivʉ ʉ̃i cʉ̃ramicavʉ máre Jesúre jʉ arejaimad̶a. 4ha4—¿Aipiye bajure ũmedari ʉ̃? jẽniari jã́rejamed̶a ʉ̃́re memecaivʉre. —Ẽnoa marede, jãravʉ corica yójĩboi moino buruvʉ ʉ̃́re, arejaimad̶a. gw3Ʉ̃i cʉrõi eare nʉñʉre copʉrejaimad̶a ʉ̃́re memecaivʉ. —Mímacʉ ũmedabi ʉ̃, arejaimad̶a ʉ̃́re. Jf 2Aru Jesús arejame ʉ̃́re: —Meaquiyebu. Mi cʉrõi copainʉjacʉ mʉ caride. Mímacʉ yaibécʉbe, arejame. Jesús ʉ̃i coyʉiyede jʉ arĩ, cũiná copainʉrejamed̶a ñai jabocʉ. Ee1Ʉbenita Jesúre nʉicõjenidurejame ñai jabocʉ. —Maumena dajacʉ. Yʉ́que jã́cʉdajacʉ mʉ, jímacʉi yaiquíye jipocai. Yaibécʉbe cãreja jímacʉ, arĩdurejame Jesúre. d0—Yʉre põeva ne d̶arĩ majibede d̶ayʉre jã́mevʉ baru, yʉre ye jʉ abenajaramu mʉja, arejame ʉ̃́re Jesús. Jc /Que baru ñai jabocʉ jápiayʉ bácʉ Jesúi copaiyede Galileaita, Judeare jocarĩ, jã́cʉdarejame ʉ̃i yebai. Jesús yebai edarĩ, yópe arĩ jẽniarejame Jesúre: —Jímacʉ pare baju ijeteyʉbe ʉ̃. Maumejieneca yaiquíjibi. Ʉ̃́re jã́cʉnʉri, ʉ̃́re mead̶acajacʉ yʉre, arejame Jesúre ñai jabocʉ. b.Oco báquede Jesús ʉ̃i ũcuiye d̶aino mácarõi Caná ãmicʉriĩmaro, Galileacarõi, copainʉrejacarã ñʉja Jesújã cojedeca. Nore, Canái, cʉrejame cũinácʉ jabovacacʉ. Aru Capernaum ãmicʉriĩmaroi cʉrejamed̶a ʉ̃i mácʉ, pare ijeteyʉ. *aM-Jipocamia, Pascua torojʉve teinʉmʉre, apevʉ Galileacavʉ nʉrejaquemavʉ Jerusalén ãmicʉriĩmaroi. Nore Jesúre põeva ne d̶arĩ majibede d̶ayʉre jã́ivʉ bácavʉ barejáima. Que baru Jesús ʉ̃i eaiyede ne joborõi cojedeca, ʉ̃́re torojʉrivʉ copʉ etarejaima nócavʉ. %`C,Javede ʉ̃́vacari arejame ñʉjare: “Cʉbebi Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ ʉ̃i joborõcavʉ ne pued̶aimʉ”, arejame ñʉjare Jesús. |_q+Pʉcajãravʉa náque cʉrĩburu yóboi, Galilea ãmicʉrõi nʉrejacarã ñʉja cojedeca, Jesúque nʉivʉ. h^I*Que baru Jesúque boroted̶o bácore õi cuturĩ davaimara mácavʉ arejaima: —Caride ʉ̃́re jʉ aivʉ ãmevʉ ñʉja mi coyʉiye báque boje. Quénora ʉ̃́re jʉ aivʉbu ñʉje baju jápiaiye báque boje ʉ̃i coyʉiyede. Me majivʉ ñʉja Jesúre caivʉ põevare mead̶aipõecʉre, arejaima na. Jesús ʉ̃i mead̶aino jabocʉi mácʉre +]O)Jesúque boroted̶o báco õi coyʉiye boje náre, ʉ̃́re jʉ arejaquemavʉ apevʉ. Ʉbenita ʉ̃́que boroteivʉ obedivʉ baju barejáima ʉ̃́re jʉ aivʉ. ;\o(Que baru ne edaiyede ʉ̃i yebai, “Ñʉjaque cʉjacʉ cãreja”, arejaima Jesúre ina Samariacavʉ. Dinʉmʉ pʉcajãravʉa náque cʉrejame Jesús, náre bueyʉ ne ĩmaroi. |[q'Õi aiye boje Jesúrã, “Ji teiye báque caiyede coyʉibi”, obedivʉ Samariacavʉ jʉ arejaquemavʉ ʉ̃́re. Z!&Ãiyede jẽivʉpe paivʉre mʉjare jaroyʉtamu yʉ, põeva yʉre ne jʉ arãjiyepe ayʉ. Ʉbenita mʉja ãmeteavʉ̃ mamarʉmʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉrĩ bʉivʉ náre. Mʉje jipocai Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉrĩ bʉ́quemavʉ apevʉ. Apevʉ ne coyʉimara mácavʉre yʉre jʉ are d̶ajarã mʉja caride. Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jápiarĩduivʉ bácavʉ yʉre jʉ ajarãri na, arejame Jesús ñʉjare majicayʉ. Ʉ̃i que aiyedata edarejaima ĩmarocavʉ, Jesúque boroted̶o bácoi cutuimara mácavʉ. vYe%Majidivʉ ne coyʉino mácarõpe, “Cũinácʉ oteibi aru apecʉta ãiyede ĩ́mi”, jãvetamu no caride. X5$Põevare yʉre jʉ are d̶ayʉ bácʉ ãiyede jẽñʉ mácʉpedeca torojʉbi. Ʉ̃i memeiye boje, yʉre ʉ̃i jʉ are d̶aimarare torojʉbi. Põevare jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre cʉvare d̶aibi. Que baru torojʉbi ʉ̃. Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉrĩ bʉ́yʉ bácʉre, oteipõecʉpe páyʉ, cad̶ateibi põevare yʉre jʉ are d̶aipõecʉ. Aru põeva ne jʉ aiyede torojʉma ina pʉcarã. |Wq#“Yóvaicʉvaivʉ aviáva bʉcʉquiyebu maje ãiye”, majidivʉ ne coyʉino mácarõpe aiyavʉ̃ mʉja. Ʉbenita yʉ coyʉyʉbu mʉjare. Ãiye jẽinʉmʉ jave eaivʉ. Ãnina majare edaivʉre jã́jara mʉja. Ãiyede jẽiyepebu na. Vea coboiyede jã́ri, ĩ́ye jaʉvʉ no. Quédecabu ãnina, majare edaivʉ. Vea coboiyepedeca javeta yʉre jʉ aivʉ barãjárama na. iVK"Aru Jesús arejamed̶a: —Maja ãiyede ãri bʉojarĩburu ũmedaivʉ maja. Quédeca yʉ d̶ayʉ yópe yʉre daroyʉ bácʉ ʉ̃i ʉrõpe aru bʉojayʉ iye d̶aiyede ʉ̃i d̶aicõjeiye báquede yʉre, ũmedaivʉ yʉ. {Uo!Aru ñʉje bajumica boroteivʉ, jẽniari jã́rejacarã: —¿Ʉ̃́re ãiye davarãma apevʉ? arejacarã. NT —Mʉje majibede ãiye cʉvavʉ yʉ, arejame ñʉjare Jesús. 5ScĨmarocavʉ ne edabede cãreja, ñʉje bojed̶aiye báque ãiyede Jesúre ãicõjenidurejacarã ñʉja. —Mʉ, bueipõecʉ, ãiyede ãjacʉ mʉ, arĩdurejacarã Jesúre. UR#Õi que arĩburu yóboi, ṍque jã́radarejaquemavʉ diĩmarocavʉ. zQm—Jã́radajarã mʉja. ¿Yʉre ji teiye báque caiyede coyʉyʉ, Cristo bárica ʉ̃? arejacod̶a náre. P Ṍcapũravʉ õi oco doaibʉre noi ñóri, copainʉrejacod̶a õi cʉriĩmaroi. Noi nʉri, earĩ, nócavʉre coyʉrejacod̶a: +OOIco nomióre ʉ̃i que coyʉiye bajure copaidarejacarã ñʉja, ĩmaroi cuivʉ bácavʉ. Pare dápiaivʉ ñʉje jã́iye boje ʉ̃́re boroteyʉre nomióque, “¿Aipe teni ṍque boroteyʉrʉ̃ mʉ?” ájʉrorivʉ barejacárã ñʉja. Ʉbenita ʉ̃́re jẽniari jã́menejacarã. NN—Yʉ́bu Cristo, mʉre boroteyʉ, arejamed̶a ṍre Jesús. GMɄ̃́re arejacod̶a: —Majivʉ yʉ Mesíare, Jʉ̃menijicʉi epeimʉre, põeva ne aimʉre Cristo, dacʉyʉre. Aru ʉ̃i daquiyede, caiyede majare coyʉrĩ jebecʉyʉme, arejacod̶a. jLMJʉ̃menijicʉrecabe cʉre d̶ayʉ caivʉre. Põeva mearore jíni majidivʉbu ʉ̃́re, yópe jãve coyʉiyepe ñai Espíritu Santo ʉ̃i nópe majide d̶aiyede, ʉ̃i náre cʉre d̶aiyeque mamaũmeque, arejamed̶a Jesús. KJi aijãravʉa daquijãravʉa baquiyé jave eare nʉivʉ. Dinʉmʉ maquinóre põevare mearore jíde d̶acʉyʉme ñai Espíritu Santo Jʉ̃menijicʉre yópe jãve coyʉiyepe. Põeva nápe paivʉ quévʉra ʉ̃́re mearore jíyʉrivʉre ʉbi Jʉ̃menijicʉ. yJkMʉja Samariacavʉ mʉje mearore jímʉre majibevʉ mʉja. Ʉbenita ñʉja judíova majivʉ. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i daroimʉ mácʉ põevare mead̶aipõecʉ ñʉjecʉbe. Que baru majinineca Jʉ̃menijicʉre mearore jívʉbu ñʉja judíova. ]I3Jesús arejamed̶a: —Ji coyʉiyede me jápiajaco. Jãvetamu ji coyʉiye. Apejãravʉa daquijãravʉa baquiyé põeva Jʉ̃menijicʉre mearore jínanʉmenajarama Jerusalẽ́i aru dicũ cʉ̃racũi máre. \H1Yore, yócacũ cʉ̃racũre Jʉ̃menijicʉre mearore jídejaquemavʉ ñʉjeñecuva mácavʉ. Ʉbenita “Jerusalẽ́vacari Jʉ̃menijicʉre mearore jíye jaʉvʉ”, ad̶avʉ̃ mʉja judíova, arejacod̶a õ. RG—Yʉre Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ batedébu mʉ. ,FQCũinápʉrʉpe paivʉ ʉ̃mʉva cʉrĩduavʉ̃ mʉ. Aru caricacʉ mi yóvaimʉ, mimarepacʉ baju ãmemi ʉ̃. Jãve baju ad̶obu mʉ, arejamed̶a ṍre Jesús. gEG—Jimarepacʉ cʉbebi, arejacod̶a õ. —Jãve ad̶obu mʉ. Mimarepacʉ baju cʉbebi. DÕi que arĩburuta, ṍre yávarejamed̶a Jesús: —Mimarepacʉre cutuconʉjaco mʉ. Ʉ̃́re davajaco yʉre, arejamed̶a ṍre. tCaIco nomió arejacod̶a: —Jede, mi aicorore, iye ocore, jíjacʉ yʉre caride. Ji ũcucojiye jíjacʉ yʉre, bedióva cojedeca cũiñómequiyepe ayʉ yʉre aru ji oco doacodabecojiyepe ayʉ yore jãravʉa coapa, arejacod̶a õ. BɄbenita ácʉ põecʉ iye ocore, ji jíquicorore, ũcuñʉ mácʉre cũinára, ye cũiñómequiyebu ʉ̃́re cojedeca. Ji jíquicoro oco pĩapóinope teni, jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre cʉvacʉyʉme ji jíquicorore ũcuñʉ mácʉ, arejamed̶a Jesús. A Ṍre arejamed̶a Jesús: —Ácʉ põecʉ ũcuñʉre oco dicobequede, bedióva cojedeca cũiñóquiyebu ʉ̃́re. @w Dicobede jídejaquemavʉ majeñecu mácʉ, Jacob bácʉ. Javede ʉ̃ mácʉ aru ʉ̃i mára mácavʉ yore ocore ĩni ũcurejaquemavʉ. Aru jídejaquemavʉ ne oteiãimara mácavʉre. ¿Jacob bácʉ pʉeno parʉcʉrʉ̃ mʉ? arejacod̶a ʉ̃́re. 8?i Jesúre arejacod̶a: —¿Aipe ayʉrʉ̃ mʉ yʉre? Ʉ̃mʉjʉricobebu yo. Aru mi oco doaquino cʉvabevʉ mʉ. ¿Ã́ri apʉre d̶aicorore, mi ocore, ĩcʉyʉrʉ̃ mʉ? >3 Ṍre arejamed̶a Jesús: —Jʉ̃menijicʉ mʉre jíjʉroede majibevʉ mʉ. Yʉ mʉre ocore jẽniañʉre, majibevʉ mʉ. Yʉre majico baru, “Ocore jíjacʉ”, yʉre ajebu mʉ. Aru nópe jẽniad̶ore apʉre d̶aiocore mʉre jíjebu yʉ, arejamed̶a ṍre Jesús. W=' Ʉbenita Samariacavʉre judíova ne pʉque ʉbe boje, cuecumari dápiarĩ yópe arejacod̶a Jesúre: —Judíobu mʉ. Aru yʉ Samariacacobu. ¿Aipe teni yʉre ũcuiye jẽniañʉrʉ mʉ? arejacod̶a. &<EɄ̃i jabʉóvaiyede, ĩmaroi ẽmeni nʉrejacarã ñʉja, ñʉje ãrajiyede bojed̶arãnʉivʉ. Ñʉje nʉriburu yóboi, oco doainore ẽmeni earejacod̶a cũináco Samariacaco. Oco doacodad̶o barejácod̶a. —Oco, ji ũcuquiye jíjaco yʉre, arejamed̶a oco doacodad̶ore Jesús. ;Q:Nore cʉvʉ ne oco doaicobe, Jacob bácʉi oco doaicobe. Jãravʉ corica baji barejávʉ̃. Joa baju mari, darĩ, ʉetʉrejame Jesús. Que baru no oco doaicobe ẽcarʉi dobarejame, jabʉóvacʉyʉ. W9'Vaidé nʉri, Samariacarõ ĩmaro, Sicar ãmicʉriĩmaroi ẽmenejacarã ñʉja. Sicar bajita cʉrejaquemavʉ no joborõ, ñʉjeñecu mácʉ Jacob bácʉ ʉ̃i jíno mácarõ ʉ̃i mácʉ, José bácʉre. a8;Ñʉje nʉiyede Galileai, Samaria ãmicʉrijoborõi vaiye jaʉrejavʉ̃ ñʉjare. B7}Jesús jápiayʉ bácʉ ina fariseova ne coreóvaiyede iye borore ʉ̃́ra, Judea ãmicʉrõre dajocarĩ nʉri, Galilea ãmicʉrijoborõi nʉrejame. Aru ʉ̃́que nʉrejacarã ñʉja. c6 AObedivʉ ʉ̃i bueimara cʉvarejamed̶a Juan Bautista. Ʉbenita pʉeno obedivʉ ʉ̃i bueimara cʉvarejame Jesús. Aru Jesúi Jʉ̃menijicʉre jã́d̶ovaimara mácavʉ ocoque obedivʉ barejáima Juan Bautista ʉ̃i Jʉ̃menijicʉre ocoque jã́d̶ovaimara mácavʉ pʉeno. Ʉbenita Jesúcapũravʉ põevare Jʉ̃menijicʉre jã́d̶ovamenejame ocoque. Quénora ñʉja, ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimarare jã́d̶ovaicõjenejame náre ocoque. Ina fariseo ãmicʉriyajubocavʉ, põeva “Jesús obedivʉ ʉ̃i bueimara cʉvabi Juan Bautista pʉeno”, ne arĩ boroteiyede jápiarejaimad̶a. 5Y4+$Caivʉ jʉ aivʉ mamacʉre, Cristore, jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre cavarõ mearoi cʉvama na. Ʉbenita caivʉ jápiabevʉ ʉ̃́re, Cristore, jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre cavarõ mearoi cʉvabema na. Quénora ne jápiaiyʉbe báque boje, náre ʉrarõ ñájine d̶acʉyʉme Jʉ̃menijicʉ, arejamed̶a Juan Bautista.r3]#Mamacʉre pare ʉbi majepacʉ Jʉ̃menijicʉ. Caiyede aru caivʉre pʉrʉcʉvaicõjeimi ʉ̃ mamacʉre. 32_"Jecʉbecʉva Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i Espíritu Santore cʉre d̶aibi Cristoque. Que baru Cristo, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ijãravʉi, Jʉ̃menijicʉ jiede coyʉibi. }1s!Que baru ácʉ põecʉ jʉ ayʉ baru ʉ̃i coyʉiyede, Jʉ̃menijicʉi jãve aiyede, “Jãvemu”, ayʉtame ʉ̃. !0; Ñai cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi cʉcʉ bácʉ ʉ̃i jã́iye báquede coyʉrĩduibi. Ʉbenita ʉ̃i coyʉiyede jʉ abema obedivʉ yócavʉ. 7/gCoyʉre nʉrejamed̶a Juan Bautista: —Cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi cʉcʉ bácʉ, ijãravʉi ẽmeni darĩ, caivʉ ijãravʉcavʉ maje pʉeno majibi. Ijãravʉcacʉ yócacʉbe. Que baru majibi yóque majiéde. Ʉbenita cavarõ mearore ẽmeni dayʉ bácʉ yócavʉ maje pʉeno majibi. w.gPʉeno parʉcʉ nʉcʉyʉme Jesús. Ʉbenita parʉbecʉ nʉcʉyʉmu yʉ. Põeva ne pued̶aimʉ macʉyʉ́me ʉ̃. Ʉbenita pued̶abejarãri yʉre, arejamed̶a Juan Bautista. Cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi cʉcʉ bácʉre coyʉino @-yYópebu yʉ Cristoque. Pʉrʉbʉocʉyʉ nomicʉcʉyʉme. Aru ʉ̃i yóvaimʉ, ñai mead̶ayʉ bácʉ ne pʉrʉbʉoiyede, torojʉbi ʉ̃i jápiaiyede ñai pʉrʉbʉocʉyʉ ʉ̃i yávainore. Ñai yóvaimʉ ʉ̃i teinope teyʉbu yʉ. Que baru põeva Jesúque nʉivʉre jã́ñʉ, ʉrarõ torojʉvʉ yʉ ji ũmei. ",=Mʉjavacari jápiad̶avʉ̃ ji coyʉrĩduiye báquede. “Cristo ãmevʉ yʉ”, acacʉ yʉ mʉjare. Quéda ʉ̃́re coyʉrĩ jipocateicõjeimʉmu yʉ. !+;Yópe arĩ, náre coyʉrejamed̶a Juan Bautista: —Põecʉ cʉbebi ʉ̃i d̶aiyepe d̶arĩ bʉojayʉ, Jʉ̃menijicʉi ʉ̃́re parʉre d̶abedu. P*Que teni yávarĩ bʉojarĩ, Juan Bautistare coyʉrãearejaimad̶a ina ʉ̃i bueimaracavʉ: —Mʉ, bueipõecʉ, ñai mʉ́que cʉ́vacacʉ Jordã́d̶a ãnidʉvei, mi coyʉvacamʉ Jʉ̃menijicʉi majiéque, ʉ̃́vacari põevare Jʉ̃menijicʉque jã́d̶ovaimi ocoque. Obedivʉ nʉñama ʉ̃́que caride, arejaimad̶a. 2)]Juan Bautista ʉ̃i bueimaracavʉ copʉ yávarĩ bʉ́rejaimad̶a cũinácʉ judíoque, ñʉje d̶arĩ cõmajiyede Jʉ̃menijicʉi me jã́quiyepe aivʉ ñʉjare. _(7Dinʉmʉre cãreja Juan Bautistare jẽni, nʉvari, bʉobedejaimad̶a ñʉje jabova. P'Aru Enón ãmicʉriĩmaro baji, Salim ãmicʉrõ joabejĩno, cʉrejamed̶a Juan Bautista máre. Põeva ʉ̃́re eaivʉre Jʉ̃menijicʉque jã́d̶ovañʉ marejámed̶a, oco ʉrarõ cʉe boje nore. H& No yóboi Judea ãmicʉrijoborõi nʉrejame Jesús, ñʉja ʉ̃i bueimaraque. Nore cʉrejacarã ñʉja obedijãravʉa. Nócavʉre Jʉ̃menijicʉque jã́d̶ovaivʉ barejacárã ocoque. $%AɄbenita caivʉ ina jʉ aivʉ Jʉ̃menijicʉre, ñai ayʉre jãvene, yaveiyʉbema ne d̶aiyede. Quénora jã́d̶ovad̶ama ne d̶aiye caiyede yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Que baru yʉre pẽoñʉre vod̶ama, arejamed̶a Jesús. Juan Bautista ʉ̃i coyʉino Jesús ʉ̃i parʉéde )$KCaivʉ ina ãmeina teivʉ yʉre jã́d̶ovaicõjeiyʉbema ne ãmeina teiyede. Que baru yʉre pẽoñʉpe, ne ãmeina teiyede jã́d̶ovañʉre, jã́iyʉbema. d#AYópe d̶arĩ Jʉ̃menijicʉ apevʉre “Boropatebevʉ mʉja ji jã́inoi”, aru apevʉre “Boropateivʉbu mʉja ji jã́inoi”, coyʉyʉbe. Ji daiye boje ijãravʉi, põevare majide d̶aivʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene, yópe pẽoino jã́re d̶aiyepe náre. Aru ijãravʉcavʉ ne ãmeina teiye ñeminopebu. Põeva yʉre ʉbema. Quénora ne ãmeina teiyede ʉma na. Nárecabu Jʉ̃menijicʉ “Ñájinajaramu mʉja”, ʉ̃i arĩ coyʉimara, ne ʉbe boje yʉre. K"Yʉre jʉ aivʉ bácavʉre ñájine d̶abecʉyʉme Jʉ̃menijicʉ. Ʉbenita yʉre jʉ abevʉre ñájine d̶acʉyʉme Jʉ̃menijicʉ, ne jʉ abe boje yʉre, Jʉ̃menijicʉi mácʉ cũinácʉra. +!OJʉ̃menijicʉ darobedejame yʉre, ji ñájine d̶aquiyepe ayʉ ijãravʉcavʉre ne ãmeina teiye boje. Quénora darorejame yʉre, ji mead̶aquiyepe ayʉ náre. D Coyʉre nʉrejamed̶a Jesús: —Quécʉra, cũinácʉrabu yʉ Jʉ̃menijicʉi mácʉ. Pare baju ijãravʉcavʉre ʉcʉ, yʉre darorejame Jʉ̃menijicʉ yore. Jaʉrabeda toabo cũiméboi ne nʉmenajiyepe ayʉ, yʉre jʉ aivʉre jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre cʉre d̶aibi Jʉ̃menijicʉ cavarõ mearoi. fEYʉre yópe d̶aivʉre jã́ri, caivʉ põeva yʉre jʉ aivʉ baru, cʉvarãjarama jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre cavarõ mearoi, arejamed̶a Jesús. Jesús ʉ̃i coyʉino Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i ʉede caivʉ põevare zmYópe Moisés bácʉi d̶aiye báquepe, ʉ̃i cʉede cãreja põecʉbenoi, ãd̶ape paino bronce ãmicʉrõ tãuque d̶aino mácarõque, nopedeca vaiquíyebu yʉre. Ʉ̃i d̶aimʉ mácʉre jocʉyo ʉ̃mʉjʉriyorã jẽori, jãmʉórejaquemavʉ Moisés bácʉ. Nopedeca yʉre, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre ʉ̃mʉpe, jocʉcʉrã jẽori, jãmʉórajarama põeva.  Cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi mʉri nʉri, cojedeca ijãravʉi ẽmeni dayʉ bácʉ cʉbebi. Que baru ácʉ ijãravʉcacʉ cavarõ mearoquede coyʉiyede coyʉbebi. Yʉrecabu Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe. Cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi cʉcʉ bácʉ ijãravʉi darejacacʉ yʉ. Que baru cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõquede coyʉiyede coyʉiye majivʉ yʉ. Q Ijãravʉquede coyʉrĩduvʉ yʉ. Ʉbenita ji coyʉiyede jʉ abevʉ mʉja. Ijãravʉquede coyʉiyede jʉ abevʉ baru, cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõquede ji coyʉquiyede jʉ abenajaramu mʉja. 0Y Jãve coyʉyʉbu mʉre: Ñʉje majiéde mʉjare coyʉrĩduyavʉ̃ ñʉja. Ñʉje jã́iye bajure coyʉrĩduyavʉ̃. Ʉbenita jʉ abevʉ mʉja ñʉje coyʉrĩduiyede. + Ʉ̃́re arejamed̶a Jesús: —Mʉrecabu judíova ne bueipõeva me majidivʉcacʉ. ¿Jápiarĩ eabecʉrʉ̃ mʉ iye ji mʉre coyʉiyede? Y+ —¿Aipe aiyʉrõ márica no, mi que aino? arejamed̶a Jesúre Nicodemo. veŨmebo darĩ japuinopebu no. Ã́ri japurĩ nʉiyʉrõ nʉquiyebu. Ũmebo japuinore maja quéda jápiad̶avʉ̃. Jã́ino ãmevʉ no. Quédecabu Espíritu Santoi põed̶aimara mamaũmeque. Jã́ri majino ãmevʉ no, arejamed̶a Jesús. (I“Ácʉ põecʉ bedióva cojedeca ʉ̃i põetebedu mamaũmeque, ʉ̃́re jabotebecʉyʉme Jʉ̃menijicʉ”, ji aiyede mʉre ʉrarõ baju dápiabejacʉ mʉ. Põevai mára põevatamu. Ʉbenita ñai Espíritu Santoi põed̶aimara mamaũmeque epeimaratamu na. Que baru Jʉ̃menijicʉi máramu. 5cɄ̃́re arejamed̶a Jesús: —Jãve coyʉyʉbu mʉre: Ácʉ põecʉ ʉ̃i põetebedu ocoque aru Espíritu Santoque máre, ʉ̃́re jabotebecʉyʉme Jʉ̃menijicʉ. 5c—¿Aipe teni? ¿Bedióva cojedeca jʉed̶ocʉpe põeteiye majidi bʉcʉcʉ? Jãve bʉcʉcʉ jípacoi yapibʉrã ĩmari, põeteyʉ bʉojabebi, arejamed̶a Nicodemo. &E—Jãve coyʉyʉbu mʉre: Ácʉ põecʉ bedióva cojedeca ʉ̃i põetebedu mamaũmeque, ʉ̃́re jabotebecʉyʉme Jʉ̃menijicʉ, arejamed̶a Jesús. jMCũináñami Jesúre borotecʉearejamed̶a. —Mʉ, bueipõecʉ, coreóvaivʉbu ñʉja mʉre Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre, buecʉyʉre ʉ̃ jiede. Que baru ácʉ põecʉ Jʉ̃menijicʉi parʉéde cʉvabecʉ baru, d̶aiye majibebi yópe põeva ne d̶arĩ majibede mi d̶aiyepe. Que baru mʉ́que cʉbi Jʉ̃menijicʉ, arejamed̶a Nicodemo Jesúre.  Cũinácʉ ʉ̃mʉ Nicodemo ãmicʉcʉ barejáme, ñʉja judíova ñʉje jabovacacʉ. Fariseo ãmicʉriyajubocacʉ barejáme Nicodemo. +OɄ̃́re jaʉbevʉ apecʉ ʉ̃i coyʉiye aipe ãrojaene põevare. Me majidejaquemavʉ põeva ne dápiaiyede. Quénora ʉ̃i baju coreóvarejaquemavʉ náre. Q~}||L{{ z:yywvuusrqqJpommMlk'jj;iwhVgXfeeJdec.b9aaQ`_^^ ]\![[9ZY=XWVVmU5T,SRQPPuONN,MLLKJJ/IHH\GFFEEeDCCAA@?i>G=d<<;|:%987665p4`3w10/x.-,,d+**))9(E'&%i%$#""o! ^d?o:SWi P b ]b@4;a&Yʉ́capũravʉ coyʉyʉbu jipacʉi jã́d̶ovaiye báquede yʉre. Ʉbenita mʉjacapũravʉ d̶aivʉbu yópe mʉjepacʉi coyʉiye báquepe mʉjare, arejame náre Jesús. :7%Coreóvaivʉ yʉ mʉjare Abraham mácʉi pãramenare. Ʉbenita ji bueiyede jʉ aiyʉbevʉbu mʉja. Que baru yʉre boarĩ́ jarʉvaiyʉrivʉbu mʉja. 95$Que baru yʉ, Jʉ̃menijicʉi mácʉ, mʉjare cõjeimarape ãmevʉre ji d̶aru, jãve bajureca cõjeimarape ãmevʉ barãjáramu mʉja. D̶arãjaramu mʉje d̶aiyede mʉje ʉe boje majepacʉ Jʉ̃menijicʉre. D̶abenajaramu mʉje d̶aiyede apecʉ ʉ̃i cõjeiye boje mʉjare. 8#Cʉ̃rami upacʉi márape ãmema ʉ̃i cõjeimara. Mamara memeivʉ ne ʉe boje népacʉre. Ʉbenita cõjeimara memeivʉ ne jabocʉi cõjeiye boje náre. Quénora ʉbenina cʉrivʉtamu ina cõjeimara. Jabocʉi márape cainʉmʉa ména cʉbema ʉ̃i cõjeimara. Ʉbenita jívʉ bajutamu mamara baju. Que baru me cʉima népacʉque cainʉmʉa. Aru yʉ́vacari Jʉ̃menijicʉi mácʉ bajubu. j7M"Náre jʉ ayʉ arejame Jesús: —Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Yópe cõjeimara ne baju ʉrõpe d̶abevʉ, quénora apecʉi ʉrõpe d̶aivʉ, nopedeca caivʉ ina ãmeina d̶aivʉ cõjeimarapebu, ne ãmeina d̶aiyʉe boje. y6k!Ʉ̃́re arejaima ina judíovacavʉ: —Ñʉja Abraham mácʉi pãramenatamu. Que baru cainʉmʉa apecʉi cõjeimara ãmevʉ ñʉja. ¿Aipe teni “Apecʉi cõjeimarape ãmenajaramu mʉja”, ayʉrʉ̃ mʉ ñʉjare? arejaima Jesúre. {5o Ji bueiye jãve bajure majinajaramu mʉja. Aru que baru apecʉi cõjeimarape ãmenajaramu mʉja, arejame Jesús. ?4wIna judíova Jesús yebai cójijivʉre, ʉ̃́re jʉ aivʉ bácavʉre yópe arĩ, coyʉrejame Jesús: —Mʉja jʉ aivʉ baru ji bueiyede, ji bueimara baju barãjáramu mʉja. 33Jesús nópe ayʉre jápiarĩ, jʉ arejaima ʉ̃́re obedivʉ põeva. Jʉ̃menijicʉi mára aru cõjeimarape paivʉ ne ãmeina d̶aiyʉe boje 23Ñai daroyʉ bácʉ yʉre cʉbi yʉ́que. Yʉre cũinácʉra jocarĩ nʉmecʉbe jipacʉ, ji d̶aiye boje ʉ̃i ʉrõpe cainʉmʉa, arejame Jesús. j1MQue baru yópe arĩ, coyʉrejame Jesús náre: —Mʉje jocʉcʉrã jẽori jãmʉórajiyede yʉre, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre ʉ̃mʉpe, majinajaramu jãvene ji ávarede ji baju, “Jʉ̃menijicʉi mácʉbu yʉ, caivʉre mead̶aipõecʉ”, ji arĩ coyʉvarede. Dinʉmʉ maquinóre majinajaramu mʉja. Ji baju jipacʉi coyʉbenore d̶ayʉ bʉojabevʉ. Quénora jipacʉ, Jʉ̃menijicʉ, ʉ̃i coyʉiyepedata, yópe ʉ̃i coyʉicõjeiye báquepe yʉre, coyʉyʉbu yʉ. o0WɄbenita “yʉre daroyʉ bácʉ”, ʉ̃i aiyede, “jipacʉ”, ayʉre majibedejaquemavʉ na. /3Mʉjare ji coyʉjʉroe ʉrarõ cʉvavʉ. Aru ʉrarõ mʉjare ji ñájine d̶ájʉroe máre cʉvavʉ. Ʉbenita ñai daroyʉ bácʉ yʉre borocʉbecʉbe aru jãve yávayʉbe ʉ̃. Que baru ʉ̃i coyʉicõjeino mácarõpeda mʉja ijãravʉcavʉre coyʉivʉ yʉ, arejame Jesús. .}—¿Yécʉrʉ̃ mʉ? jẽniari jã́rejaima ʉ̃́re. —Mamarʉmʉ ji bʉiyede aru carita ji coyʉvacamʉmu yʉ. j-MQue baru “Yainájaramu mʉja boropateivʉ, mʉje ãmeina d̶aiyede dajocabe boje, ‘Jesúbe Jʉ̃menijicʉi mácʉ aru majare mead̶aipõecʉ’, mʉje abe boje”, avʉ mʉjare. Mʉje jʉ abe boje ji ávarede ji baju, “Jʉ̃menijicʉi mácʉbu yʉ, caivʉre mead̶aipõecʉ”, ji arĩ coyʉvarede, yainájaramu mʉja boropateivʉ, mʉje ãmeina d̶aiyede dajocabe boje, “Jesúbe Jʉ̃menijicʉi mácʉ aru majare mead̶aipõecʉ”, mʉje abe boje, arejame náre Jesús. x,iNáre arejame Jesús: —Mʉjacapũravʉ ijoborõcavʉbu mʉja. Ʉbenita yʉrecabu ʉ̃mʉcacʉ, cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõcacʉ. Mʉjacapũravʉ ijãravʉcavʉbu mʉja. Ʉbenita yʉ́capũravʉ ijãravʉcacʉ ãmevʉ yʉ. c+?Que ayʉre, ina judíova ñʉje jabova ne bajumia yávaivʉ arejaima: —¿Ñʉjare “Ji nʉquinore nʉri bʉojabenajaramu mʉja” ʉ̃i ainoque, jãve ʉ̃i baju boarĩ́ jarʉvacʉyʉba? arejaima ne bajumia. U*#Bedióva cojedeca põevare yávarejame Jesús: —Yʉrecabu nʉcʉyʉ. Yʉre vorĩdurãjaramu mʉja. Ʉbenita yainájaramu mʉja boropateivʉ, mʉje ãmeina d̶aiyede dajocabe boje aru “Jesúbe Jʉ̃menijicʉi mácʉ aru majare mead̶aipõecʉ”, mʉje abe boje. Ji nʉquinore nʉri bʉojabenajaramu mʉja, arejame Jesús. T)!Caiye iyede coyʉrejame Jesús ʉ̃i bueiyede põevare Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami, Jʉ̃menijicʉre tãutʉra jíye epeitõcua yebai. Ʉbenita põecʉ cʉbedejame jẽni jacocʉyʉ ʉ̃́re, ʉ̃i mauva ʉ̃́re ne jẽnajijãravʉ baquinó eabe boje cãreja. Jesús “Ji nʉquinoi nʉri bʉojabenajaramu mʉja” ʉ̃i aino w(g—¿Mipacʉ ã́ri cʉri ʉ̃? jẽniari jã́rejaima Jesúre fariseova. —Yʉre coreóvabevʉbu mʉja. Aru jipacʉre máre coreóvabevʉbu mʉja. Yʉre coreóvaivʉ baru, jipacʉre máre coreóvajebu mʉja, arejame Jesús náre. 'Yʉ́vacari ji borore coyʉyʉbu. Aru jipacʉ, ñai daroyʉ bácʉ yʉre, ʉ̃ máre coyʉcaibi ji borore, arejame Jesús. L&Mʉje d̶aicõjeiyede yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ: “Pʉcarã cũinátʉrʉ ne coyʉru ne jã́iye báquede, bojecʉvʉ ne que coyʉiye”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. L%Ʉbenita põevare ji ñájine d̶aru, ji nópe d̶aiye jãve májebu. Quénora cũinácʉ ji baju nópe d̶abejebu yʉ. Quénora jipacʉ, ñai daroyʉ bácʉ yʉre yui, nópe d̶ajebu yʉ́que. $Mʉjacapũravʉ apevʉre ñájine d̶ávaivʉbu põevare mʉje coyʉiyeque. Ʉbenita yʉ́capũravʉ ñamene ñájine d̶abecʉbu. #Yópe arĩ, coyʉrejame Jesús: —Ji borore ji coyʉiyevacari bojecʉetamu. Yʉ́vacari coreóvaivʉ ji cʉrõ mácarõre aru ji nʉquinore máre. Que baru ji coyʉiye jãvetamu. Ʉbenita ji cʉrõ mácarõre aru ji nʉquinore máre ye coreóvabevʉbu mʉja. )"K Fariseovacavʉ arejaima ʉ̃́re: —Mʉrecabu mi borore coyʉyʉ mi baju. Que baru ʉbenina que ayʉbu. Bojecʉbevʉ mi que coyʉiye, arejaima ʉ̃́re. 5!c Bedióva cojedeca põevare yávarejame Jesús: —Yʉrecabu pẽoinope páyʉ ijãravʉcavʉre ne ũmei, coreóvare d̶acʉyʉ Jʉ̃menijicʉi dápiaiye jãvene ji bueiyeque. Ácʉ põecʉ yʉre yóvacʉdayʉ, ʉ̃́recabe cʉvacʉyʉ iye pẽoiye apʉre d̶aiyede. Que baru mamaũmene cʉvacʉyʉme ʉ̃. Ʉ̃́recabe cʉcʉyʉ yópe miad̶ároi cuyʉpe, cainʉmʉa ñeminoi cubecʉyʉ. Ʉbenita põeva coreóvabevʉ Jʉ̃menijicʉi dápiaiye jãvene cʉrivʉbu yópe ñeminoi cuivʉpe, ne majibe boje ʉ̃i dápiaiye jãvene, arejame náre Jesús. q [ —Cʉbebi, ji jabocʉ, arejaco õ. —Yʉ máre mʉre ñájine d̶abevʉ. Nʉjaco mʉ caride. Aru ãmeina d̶abejaco cojedeca, arejame ṍre Jesús. Jesús pẽoinope põevare coreóvare d̶ayʉ majepacʉi dápiaiye jãvene H  Cojedeca nacajari, núri, arejame ṍre Jesús: —¿Mʉre boro coyʉrĩ ad̶arĩduivʉ ã́ri cʉri na? ¿Mi ãmenore d̶aiye boje, põecʉ cʉbedi mʉre ñájine d̶ayʉ? arejame ṍre. $A Nópe ʉ̃i aiyede jápiaivʉva, cũinácʉ, cũinácʉ etarĩ nʉrejaima na, Jʉ̃menijicʉi yávaiye báquede bueipõeva aru fariseova máre. Ne pʉeno bʉcʉcʉ mamarʉmʉ aru ʉ̃i cãchinocavʉ ʉ̃i yóbo etarĩ nʉrejaima. Pʉ mautedejacarã ñʉja, Jesújã, ico nomióque. LQue arĩ, bedióva cojedeca nacachini, joborõi toivarejame. pYɄ̃i que d̶aiyede, Jesúre jẽniari jã́ranʉrejaima na. Ne que teiyede nacajari, núri, arejame náre: —Jede, mʉjacacʉ ãmeina tebecʉ bácʉ bajacʉ́rĩ mamarʉmʉ dʉreni bʉ́yʉ ṍre cʉ̃raboaque, arejame Jesús. PQue aivʉ ʉ̃́re jʉjovarĩdurejaima, boro coyʉrĩ ad̶aiyʉrĩdurãjivʉ ʉ̃́re, ʉ̃i vainí tʉ́jʉroede ne d̶aicõjeiyede. Ʉbenita Jesús nacachini, joborõi ãmuyoque toivarejame. NMoisés bácʉ ṍpe pád̶ore cʉ̃raboaque dʉreni boarĩ́ jarʉvaicõjenejaquemavʉ, yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe. ¿Aru mʉ́capũravʉ aipe ayʉrʉ̃ mʉ ṍre? arejaima Jesúre. wAru arejaima Jesúre: —Mʉ, bueipõecʉ, ico nomió jímarepacʉre jarʉvarĩ apecʉque cʉcore eavʉ ñʉja. Ʉ̃i bueiyede, Jʉ̃menijicʉi yávaiye báquede bueipõevacavʉ aru fariseovacavʉ máre cũináco nomió ne eaimo máco cʉcore apecʉque, jímarepacʉre jarʉvarĩ, davarejaima Jesús yebai. Ṍre núicõjenejaima ina obedivʉ põeva ne coricai. ?wCõmiáijãravʉ javejĩna, Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine copainʉrejame Jesús. Ʉ̃i yebai darejaima obedivʉ põeva. Que baru dobarĩ, ʉ̃́re edaivʉre bueni bʉ́rejame Jesús. ] 5Põevare coyʉrĩ bubarĩ cʉ̃racũ Olivocũ ãmicʉricũi mʉri nʉrejame Jesús. I 5Que arĩ, ne cʉ̃ramia coapa copainʉrejaimad̶a na.#4Ʉ̃́re arejaimad̶a na: —¿Mʉ máre Galileacacʉrʉ̃? Jʉ̃menijicʉi yávaiye ʉ̃i toivaicõjeiye báquede me buejacʉ mʉ, majicʉyʉ. Ácʉ Galileacacʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ cʉbevaibi ʉ̃, arejaimad̶a Nicodemore ina fariseova. ,Q3—Jesús ʉ̃i boro bajure coyʉbebi cãreja. Nópe páyʉre põecʉre ñájine d̶aicõjemevʉ Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye ʉ̃i toivaicõjeiye báque majare. Ʉ̃i baju coyʉiyede jápiaiye jaʉvʉ majare, maje majinajiyepe aivʉ yéde ʉ̃i d̶aiyede, arĩdurejamed̶a Nicodemo. 2Fariseovacacʉ Nicodemo, Jesúre boroteyʉ bácʉ jipocamia, cʉrejamed̶a náque. Aru apevʉ nore cʉrivʉre arejamed̶a ʉ̃: pY1Ʉbenita põevacapũravʉ Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquede Moisés bácʉre majibema na. Ne majibe boje, Jʉ̃menijicʉi ñájine d̶aimara marajárama na toabo cũiméboi, arejaimad̶a ina fariseova. uc0Ñʉja fariseova aru ina jabova máre ye jʉ abevʉ Jesúre. Ye ñʉjacacʉ cũinácʉ ʉ̃́re jʉ abebi. hI/Quénomia ina fariseova arejaimad̶a: —Mʉja máre ʉ̃i jʉjovaiyede jʉ arebu mʉja. .—Ʉ̃i bueiyepe coyʉyʉre ñʉja ye jápiabevʉ. Que baru ʉ̃́re jẽni davabetevʉ ñʉja, arejaimad̶a ina coreipõeva. ' G-Que teiyede Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine coreipõevacavʉ Jesúre jẽni jacoicõjeniduimara mácavʉ copainʉrejaimad̶a fariseova aru sacerdotevare jaboteipõeva yebai. —¿Aipe teni Jesúre jẽmetenarʉ mʉja? arejaimad̶a náre ina fariseova aru sacerdotevare jaboteipõeva.  ,Jesúre jẽni jacoiyʉrejaima apevʉ nácavʉ. Ʉbenita ñame ʉ̃́re jẽmenejaima. Jesúre judíovai jabova ne jʉ abeno l Q+Que baru Jesúre cũinátʉrʉra yávabedejaima põeva. Cũinátʉrʉ ãmenejavʉ̃ ne ũme. r ]*David bácʉi pãramecʉ bacʉyʉ́me Cristo baju. Belén ãmicʉriĩmarocacʉ, David bácʉi cʉriĩmaro mácarõcacʉ bacʉyʉ́me Cristo. Que arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede, arejaima apevʉ põeva. 7 g)Apevʉ nácavʉ arejaima: —Ñai Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉbe Cristo baju, arejaima. Ʉbenita apevʉ nácavʉ arejaima: —Cristo baju Galileacacʉ ãmecʉyʉme. pY(Apevʉ ina obedivʉ põeva ne jápiarĩburu yóboi Jesús ʉ̃i que aiyede, ne bajumia boroteivʉ arejaima: —Jãve ñaime Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bacʉyʉ́, “edacʉyʉ” ne ávaimʉ, arejaima apevʉ. q['Nópe ayʉ, Espíritu Santo ʉ̃i borore ayʉ barejáme Jesús. Caivʉ Jesúre jʉ aivʉ jacopʉivʉ barãjárama ñai Espíritu Santore. Dinʉmʉre Jʉ̃menijicʉ Espíritu Santore darobedejaquemavʉ cãreja, Jesús ʉ̃i mʉri nʉme boje cãreja, mearore cʉvacʉyʉ cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi. Jesúre judíova ne cũinátʉrʉra yávabeno V%&Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede: “Ácʉ põecʉ yʉre jʉ ayʉ bácʉre cʉre d̶acʉyʉmu yʉ mamaũmeque yópe cʉre d̶aioco pĩapóri daiyepe”, arejame Jesús. ,Q%No torojʉve teino bʉojaijãravʉ pʉeno meajãravʉ barejávʉ̃. Dijãravʉre Jesús nacajari núcʉ, yópe arĩ darorejame bʉjié: —Ácʉ põecʉ pare cʉvaiyʉcʉ baru jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre yópe põecʉ cũiñóimʉ ʉ̃i pare ũcuiyepe ocore, jʉ ajacʉrĩ yʉre. Aru yópe ji jíjʉroepe ocore cũiñóimʉre, nopedeca ʉ̃́re cʉre d̶acʉyʉmu yʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. eC$“Yʉre pare vorĩdurãjaramu mʉja. Ʉbenita ji nʉquinore nʉiye majibevʉ mʉja”, aibi. ¿Aipe aiyʉrõ márica no ʉ̃i que aino? arejaima ne baju. Jiape cʉre d̶aiocore Jesús ʉ̃i jícaquinore ʉ̃i coyʉino #Que ayʉre, ina judíova ñʉje jabova ne bajumia yávaivʉ arejaima: —¿Ã́ri nʉquidica ñai, ñʉje eabenajiyepe ayʉ ʉ̃́re? ¿Apeno joborõi, majevʉ ne cʉrãnʉiĩmaro mácarõi, cʉcʉnʉquidica ʉ̃, buecʉyʉ nócavʉ judíova ãmevʉre? 5"Dinʉmʉ maquinóre pare vorãjaramu mʉja yʉre. Ʉbenita ji nʉquinore nʉiye majibevʉ mʉja. Que baru eabenajaramu yʉre, arejame náre Jesús. 4a!Dinʉmʉre Jesús yávayʉ, põevare arejame: —Majióvarõ bajura cʉcʉyʉmu mʉjaque. Quĩ́jino bajura jaʉvʉ yʉre ji copaini nʉquino yʉre daroyʉ bácʉ yebai. N Ne que aiyede Jesúi borore jápiarĩ fariseovacavʉ, ina fariseova aru sacerdotevare jaboteipõeva máre Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine coreipõevacavʉre jẽni jacoicõjenidurejaima Jesúre. ?wObedivʉ ina põevacavʉ Jesúre jʉ aivʉ, yópe arĩ, coyʉivʉ barejáima: —Cristo, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ macʉyʉ́, ʉ̃i daquiyede jãve põeva ne d̶arĩ majibede jã́d̶ovañʉ bʉojabejebu Jesús pʉeno. ¿Mʉ́carĩ? arejaima ina põeva obedivʉ. Jesúre fariseova ne jẽni jacoicõjeniduino <~qDinʉmʉre Jesúre jẽni jacojʉrorivʉ barĩdurejaima ñʉje jabova. Ʉbenita ʉ̃́re ne jẽnajijãravʉ ãmenejaquemavʉ cãreja. Que baru Jesúre ñame jẽmenejaima. }}Ʉ̃́tame daroyʉ bácʉ yʉre, ʉ̃́que cʉcʉ bácʉre. Que baru yʉrecabu ʉ̃́re me coreóvayʉ, arejame Jesús. S|Ne que aiyede coreóvayʉ Jesús, bueyʉvacari Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami, yópe arĩ darorejame bʉjié: —Yʉre aru ji daino mácarõre majivʉ mʉja. Ʉbenita ji bajuma ji majiéque dabedejacacʉ yʉ. Quénora darejacacʉ yʉ apecʉ ʉ̃i daroimʉ mácʉ. Ʉ̃́tame borocʉbecʉ. Ʉ̃́recabe mʉje coreóvabemʉ máre. {!Cristoi daiyede ñame majibenajarama ã́rocacʉre. Ʉbenita ñai Jesús ʉ̃i cʉrõ mácarõre majivʉ maja, arejaima ĩmarocavʉ. !z;Jã́rijide apa. Maje coricai majare bueyʉbe ʉ̃. Ʉbenita aipe abema maje jabova. “Cristo, Jʉ̃menijicʉi epeimʉ bajube ʉ̃”, ad̶arãma na. 'yGJesús nópe ayʉre jápiaivʉ, Jerusalén ãmicʉriĩmarocavʉ arejaima: —¿Ñai ãmeni maje jabova pare ne vóvaimʉ boarĩ́ jarʉvaiyʉrĩduivʉ? _x7Coyʉrĩ dajocajarã mʉja apecʉ meacʉre o ãmecʉre ʉ̃i ãrojae bojeda. Quénora dápiajarã apecʉ meacʉre o ãmecʉre ʉ̃i jãve d̶aiye boje, arejame Jesús. Jesús ʉ̃i coyʉino ʉ̃i daino mácarõre w5Mʉja máre buraicõjeivʉ mʉjemara ʉ̃mʉ jʉed̶ovai cajede mʉje jabʉóvaijãravʉi, d̶arãjivʉ yópe Moisés bácʉ ʉ̃i d̶aicõjeiyepe. ¿Dinʉmʉ aipe teni jorojĩvʉrʉ̃ yʉre ji mead̶aiye báque boje cũinácʉ ijimʉ mácʉi bajure maje jabʉóvaijãravʉi? |vqMʉja buraicõjevaivʉbu mʉjemara ʉ̃mʉ jʉed̶ovare ne cajede jabʉóvaijãravʉi, ocho paijãravʉa baru ne põeteniburu yóbore, yópe Moisés bácʉ ʉ̃i d̶aicõjeiye báquepe. Ʉbenita Moisés bácʉ ãmenejaquemavʉ buraicõjeni bʉ́yʉ. Quénora majeñecuva mácavʉ, Moisés bácʉi ñecuva mácavʉ barejaquémavʉ ʉ̃mʉvai cajede buraicõjeni bʉivʉ. u3Jesús arejame náre: —Cũinájãravʉ mʉje jabʉóvaijãravʉi cũináro ji d̶aino mácarõre mʉje d̶arĩ majibenore cuecumavʉ mʉja. gtG—Abujucʉ cʉbi mʉ́que. ¿Ñamema boaiyʉrivʉ mʉre? arejaima ina põeva obedivʉ. s’Moisés bácʉ barejaquémavʉ mʉjare Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede coyʉyʉ. Ʉbenita ácʉ mʉjacacʉ ʉ̃i toivarĩ epeiye báquepe jʉ arĩ d̶ayʉ cʉbebi. ¿Aipe teni yʉre boarĩ́ jarʉvaiyʉrivʉrʉ̃ mʉja? arejame Jesús ñʉje jabovare. sr_Ácʉ põecʉ ʉ̃i baju majiéque yávayʉ vorĩduibi põeva ne pued̶arãjiyepe ayʉ ʉ̃́re. Ʉbenita ácʉ põecʉ voyʉ põeva ne pued̶arãjiyepe ayʉ ʉ̃́re daroyʉ bácʉre, ʉ̃́recabe coyʉyʉ jãve, ye borocʉbecʉva. 4qaÁcʉ põecʉ Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe d̶aiyʉcʉ baru, coreóvacʉyʉme ã́roque ji bueiyede. Ji buedu Jʉ̃menijicʉi majiéque o ji baju majiéque, coreóvacʉyʉme. ,pQJesús náre yópe arĩ, coyʉrejame: —Ji bueiyede ji bajuma majibevʉ yʉ. Quénora yʉre daroyʉ bácʉbe yʉre majide d̶ayʉ. Ʉ̃ jiede bueyʉbu yʉ. o%Ʉ̃́re jápiaivʉ, ñʉje jabova cuecumari arejaima: —¿Buebecʉ bácʉvacari, aipe teni caiye iye jaʉbeda majidi ñai? arejaima. nTorojʉve teino corica tʉvaiye bajure, Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami nʉrejame Jesús. Nore ecorĩ, põevare bueni bʉ́rejame ʉ̃. Pm Ñʉje jabovare jidʉrĩna, bídeca nʉri, borotedejaimad̶a na. elC Ʉbenita ina põevacapũravʉ ne bajumia boroteivʉ barejáimad̶a ʉ̃i borore: —Meacʉbe ʉ̃. Põevare cad̶ateibi, arejaimad̶a. Ʉbenita apevʉ põeva: —Ãmecʉbe ʉ̃. Jʉjovaibi majare, arejaimad̶a na. k  Torojʉve teinʉmʉre Jesúre pare vorĩdurejaimad̶a ñʉja judíova ñʉje jabova. —¿Ã́ri cʉri ñai? arejaimad̶a na. j Ʉ̃i yóva ne torojʉve teiyede jã́ranʉriburu yóbore, Jesús máre nore jã́cʉnʉrejame. Aru ãrojamejiena earejame ʉ̃. ?iw Nópe arĩ coyʉyʉ bácʉ ʉ̃i yóvare, Jesúcapũravʉ mautedejame apejãravʉa no Galilea ãmicʉrõmia. Jesús ʉ̃i coyʉino judíovai úcũa d̶aino ne torojʉve teinoi yhkMʉjavacari torojʉve teiyede jã́ranʉjara. Yʉ nʉmevʉ cãreja, ji nʉquino eabe boje, arejamed̶a Jesús. CgMʉjare cõenímema ina Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ. Ʉbenita yʉre jã́iyʉbema Jʉ̃menijicʉre jʉ abe põeva. Náre ne ãmeina teiyena coyʉivʉ yʉ. Que baru yʉre jã́iyʉbema. f#Náre, yópe arĩ, coyʉrejamed̶a Jesús: —Yʉre ji nʉino eabevʉ cãreja. Ʉbenita mʉjare, mʉje nʉiyʉrinʉmʉ nʉru, meavʉ. eDinʉmʉre ʉ̃i yóva Jesúre, “Jʉ̃menijicʉi mácʉbu mʉ”, abedejaimad̶a. Que barureca Jesúre nópe arejaimad̶a. Zd-Põecʉ ʉcʉ baru apevʉ ne coreóvaiyede ʉ̃́re, ʉ̃i d̶aiyede d̶abebi yavenina. Que baru na caivʉre mi parʉéque mi d̶aiyede jã́d̶ovacʉnʉjacʉ mʉ, ãmiyó, arĩ coyʉrejaimad̶a ʉ̃i yóva. DcQue baru Jesúre nʉicõjeivʉ, ʉ̃i yóva arejaimad̶a: —Yui mautebejacʉ mʉ. Quénora nʉjacʉ Judeaita, ina nócavʉre mi bueimara máre ne jã́rajiyepe aivʉ mi d̶aiyede. dbAÑʉja judíova ñʉje torojʉve teinʉmʉ, úcũa d̶ainʉmʉ, eare nʉino marejávʉ̃. Ga No yóboi Galilea ãmicʉrõcarõa ĩmaroa coapa cucʉñʉ marejáme Jesús. Ʉbenita Judea ãmicʉrõi nʉiyʉbedejame, nócavʉ judíova ñʉje jabova jorojĩni ne boaiyʉe boje ʉ̃́re. A`{GJesús que ayʉ, Judas, Simón Iscariotei mácʉ, ʉ̃i d̶aquinore coyʉyʉ barejáme. Judas Jesúi bueimʉ mácʉvacari, Jesúre jẽne d̶acʉyʉ barejáme ʉ̃i mauvare.5_cFJesús arejame ñʉjare: —Mʉjare doce paivʉre beocacʉ yʉ. Ʉbenita cũinácʉ mʉjacacʉ abujuvai jabocʉi cõjeimʉme ʉ̃, arejame ñʉjare ʉ̃i bueimarare. ^yEJaveta mʉre jʉ ad̶avʉ̃ ñʉja. Mʉre coreóvaivʉbu Jʉ̃menijicʉi mácʉ meacʉ bajure, arejame Pedro Jesúre. `]9DYópe arĩ darorejame Jesúre ñʉjacacʉ Simón Pedro: —Mʉ, ñʉje jabocʉ, mʉ́tamu ñʉjare jãve baju bueiyede coyʉyʉ. Mi coyʉiyeque ñʉjare cʉre d̶aivʉ mʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. 9\kCQue teiyede jã́ri, ñʉjare, ʉ̃i bueimarare, ñʉja doce paivʉ bajure, yópe jẽniari jã́rejame: —¿Mʉja máre yʉre dajocaiyʉrivʉrʉ̃? arejame ñʉjare Jesús. s[_BDinʉmʉmia Jesúque buejʉrorivʉ bácavʉ ʉ̃́re dajocarejaima. Quénora ʉ̃́que cubedejaima. Z)AJesús arejame náre cojedeca: —Caivʉ ãmevʉ mʉja jʉ aivʉ yʉre. Que baru coyʉyʉbu mʉjare: Ácʉ põecʉ cʉbebi ʉ̃i baju yóvacʉdayʉ yʉre, jʉ acʉyʉ jipacʉi ʉ̃́re daicõjemenu. Jipacʉrecabe põevare ji yebai darorĩ jʉ are d̶ayʉ, arejame. Y@Ʉbenita apevʉ mʉjacavʉ yʉre jʉ abema cãreja, arejame náre Jesús. Ʉ̃i bueni bʉijãravʉ bácarõre jipocamiata, Jesús coreóvarejamed̶a ñame ʉ̃́re jʉ abenajivʉre aru ácʉ põecʉre ʉ̃́re jẽne d̶acʉyʉre ʉ̃i mauvare máre. 4Xa?Jʉ̃menijicʉi Espíriturecabe põevare cʉre d̶ayʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. Põeva ne baju apevʉ põevare cʉre d̶aiye majibema. Iye cari ji coyʉiyeque, yʉrecabu mʉjare cʉvare d̶ayʉ Jʉ̃menijicʉi Espíriture, ñai põevare cʉre d̶ayʉre mamaũmeque ne jʉ aiyede yʉre. W>¿Yʉre, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre ʉ̃mʉpe, ji cʉrõ mácarõi ji mʉiyede jã́ivʉ baru, aipe dápiaje bárica mʉja? /VW=Jesús, coreóvayʉ jorojĩvʉre ne bajumia jũjuvaivʉre ʉ̃́ra, jẽniari jã́rejame náre: —¿Cari mʉjare ji bueiye boje ãmeina jã́ivʉrʉ̃ yʉre? XU)<Jesús ʉ̃i nópe bueiyede maiyójeda dápiarĩ, yópe arejaima ʉ̃i bueimara obedivʉ. —Maiyójarõ baju bueibi. Nore jápiarĩ coreóvabevʉ ñʉja, arejaima na Jesúre buejʉrorivʉ ne bajumia. ,TQ;Capernaum ãmicʉriĩmaroi cʉcʉ, judíovai cójijiñami põevare bueyʉ, nópe coyʉrejame Jesús. Jesús ʉ̃i bueino jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre ?Sw:Iye ji coyʉvare ãiyebu cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi ẽmeni daiye báque ãiye. Mʉjeñecuva mácavʉ ne ãiye báquepe paiye ãmevʉ die. Na mácavʉ ãivʉ bácavʉvacari bʉcʉteni yaidéjaquemavʉ. Ʉbenita ácʉ põecʉ ãñʉ ji cari coyʉvare ãiyede cʉcʉyʉme cainʉmʉa, arejame Jesús. 5Rc9Jipacʉ, ñai põevare apʉre d̶ayʉ mamaũmeque, darorejame yʉre aru apʉre d̶arejame. Nopedeca ácʉ põecʉ yʉre ãñʉ mácʉre, ʉ̃́re apʉre d̶acʉyʉmu yʉ. Q18Ácʉ põecʉ ji jiarʉre ãñʉ mácʉ aru ji jivede ũcuñʉ mácʉ cʉbi yʉ́que, aru ʉ̃́que cʉvʉ yʉ máre. Cũinávʉpe cʉvʉ ñʉja. EP7Ãiye bajutamu ji jia. Aru ji jive máre ũcuiye bajutamu. oOW6Ácʉ põecʉ ji jiarʉre ãñʉ mácʉ aru ji jivede máre ũcuñʉ mácʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre cʉvacʉyʉme. Aru yʉ́vacari ʉ̃́re nacovacʉyʉmu yainore jarʉvarĩ ãnijãravʉ bʉojaquijãravʉ baquinóre. sN_5Yópe arĩ, jẽvari coyʉrejame náre Jesús: —Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Yʉ́bu Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe. Ji jiarʉre ãmevʉ baru mʉja, aru ji jivede máre ũcumevʉ baru, cʉbenajaramu mʉja mamaũmeque. PM4Jesús ʉ̃i que aiyede, ina judíova ne bajumia boroteni bʉ́rejaima, ʉ̃́re jaraivʉ, ʉ̃i nópe aiye boje. —¿Aipe d̶arĩ majare ʉ̃i bajure ãicõjeni bʉojaquidica ñai? arejaima. L}3Yʉ́tamu iye cavarõ mearore ẽmeni daiye báque ãiye. Ácʉ põecʉ iye ãiyede ãñʉ maru, cʉcʉyʉme cainʉmʉa. Iye ãiye ji jíquiye ji bajubu. Ji bajure jícʉyʉmu caivʉ põevare boje, ne cʉrãjiyepe ayʉ mamaũmeque, arejame Jesús. TK!2Ʉbenita ji coyʉvare ãiyebu, cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi ẽmeni daiye ãiye. Ácʉ põecʉ ji coyʉvare ãiyede ãru, ʉ̃i ũme yaibéquiyebu. Coatebecʉyʉme Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ. J1Mʉjeñecuva mácavʉ ne cʉede põecʉbenoi ã́varejaquemavʉ manáre. Aru diede ãivʉ bácavʉvacari bʉcʉteni yaidéjaquemavʉ. lIQ0Yʉ́tamu ãiyepe páyʉ. Jãve põevare cʉre d̶ayʉbu yʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. vHe/Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Caivʉ põeva jʉ aivʉ yʉre jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre cʉvarãjarama. qG[.Náre coyʉre nʉrejame ʉ̃: —Ji nópe aiyeque, “Jʉ̃menijicʉre jã́d̶aima põeva”, aiyʉcʉ ãmevʉ yʉ. Yʉrecabu Jʉ̃menijicʉ yebai cʉcʉ bácʉ, ʉ̃i daroimʉ mácʉ, cũinácʉra ʉ̃́re jã́ñʉ mácʉ. 3F_-Javede Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ina ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉre yópe arĩ: “Põeva caivʉre buecʉyʉme Jʉ̃menijicʉ”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. Que baru caivʉ ina jipacʉi bueiyede jápiarĩ ad̶arĩ, jʉ aivʉ, yʉre yóvarãdaivʉbu na, arejame Jesús. aE;,Ñame dabenama ne baju yʉre yóvarãdaivʉ jipacʉ, yʉre daroyʉ bácʉi náre daicõjemenu. Jipacʉrecabe yʉre darocaipõecʉ, ji nacovaquiyepe ayʉ ina põevare yainore jarʉvarĩ bʉojaquijãravʉ baquinóre. fDE+Quénomia Jesús arejame náre: —Mʉje bajumia jorojĩni ãmeina yávabejarã yʉre. |Cq*—Ñai Jesús José bácʉi mácʉtame. Aru jípacore máre coreóvad̶avʉ̃ maja. ¿Aipe teni, “Cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõre jocarĩ ẽmeni darejacacʉ yʉ”, arĩ bʉojaidi ʉ̃? arejaimad̶a na, ne bajumia boroteivʉ. !B;)“Cavarõ mearoque ãiye bajutamu yʉ”, ʉ̃i aiyede jápiarĩ, Jesúre jorojĩnejaimad̶a nócavʉ judíova, ne bajumia jũjuvaivʉre ṹra. zAm(Jipacʉ ʉbi caivʉ põeva yʉre jã́ri, coreóvarĩ, jʉ aivʉre ne cʉvarãjiyepe ayʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. Aru yʉ́vacari náre nacovacʉyʉmu yainore jarʉvarĩ ãnijãravʉ bʉojaquijãravʉ baquinó, arejame Jesús. @3'Yópe ʉbi ñai yʉre daroyʉ bácʉ: Caivʉ ina yʉre ʉ̃i jʉ are d̶aimarare coreiye jaʉvʉ yʉre, ne bíjabenajiyepe ayʉ, aru ji nacovaquiyepe ayʉ náre coapa yainore jarʉvarĩ ãnijãravʉ bʉojaquijãravʉ baquinóre. Que d̶ainore ʉbi ñai daroyʉ bácʉ yʉre. @?y&Cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi cʉcʉ bácʉ yore ẽmecʉdarejacacʉ yʉ, d̶acʉyʉ jipacʉ, yʉre daroyʉ bácʉ, ʉ̃i ʉrõpe. Ji ʉrõpeda d̶acʉyʉ ãmenejacacʉ yʉ. >%’Yʉre jipacʉ ʉ̃i jʉ are d̶aimara coapa yʉre yóvarĩ cʉrãjarama. Aru jãve náre coapa jʉ arĩ jacopʉcʉyʉmu yʉ. V=%$Ʉbenita yópe ji mʉjare ávarepe, yʉre jã́ivʉvacari jʉ abevʉ mʉja. @<y#Jesús arejame náre: —Yʉrecabu iye ãiye. Ãiyepe põevare jãve cʉre d̶ayʉbu yʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. Yópe põecʉi ãri bʉojarĩ, ʉ̃́re ãvʉé ijibepe, nopedeca ácʉ põecʉ yʉre yóvacʉdayʉ baru, ʉ̃́re ye jaʉbequiyebu cainʉmʉa ʉ̃i ũmei. Aru yópe põecʉi ũcuri bʉojarĩ, ʉ̃́re cũiñómepe, nopedeca ácʉ põecʉ yʉre jʉ ayʉ baru, ʉ̃́re jaʉbequiyebu cainʉmʉa ʉ̃i ũmei. _;7"—Ñʉje jabocʉ, iye ãiyede jíjacʉ ñʉjare cainʉmʉa, arejaima ʉ̃́re. (:I!Cavarõ mearoque ãiye Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i daroiye me bajutamu. Iyetamu põevare cʉre d̶aiye jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre, arĩ coyʉrejame Jesús. 9- Aru Jesús jʉ ayʉ arejame náre: —Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Moisés bácʉ ãmenejaquemavʉ ñai jõd̶avari daroyʉ bácʉ ãiyede cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõquede. Quénora jipacʉrecabe ñai jõd̶avari daroyʉ bácʉ ãiye bajure cavarõ mearoquede. e8CMajeñecuva mácavʉ ne cʉede põecʉbenoi maná ãmicʉe ãiyede ãrejaquemavʉ na mácavʉ. Que d̶arejaquemavʉ yópe Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báquepe ʉ̃i yávaiyede: “Cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõre jocarĩ ãiyede jõd̶avari darorĩ jídejaquemavʉ náre”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ, arejaima Jesúre. F7Ʉ̃́re arejaima: —¿Yéde põeva ne d̶arĩ majibede d̶acʉyʉrʉ̃ mʉ, ñʉje jã́riburu yóboi ñʉje majinajiyepe ayʉ jãvene mi coyʉiyede? ¿Ád̶epe paiyeba mi d̶aiye? (6IJesús arejame: —Yo cũináro d̶aiye jaʉvʉ mʉjare, d̶arãjivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Jʉ ajarã yʉre, ʉ̃i daroimʉ mácʉre, arejame. 5'Ʉ̃́re jẽniari jã́rejaima: —¿Aipe d̶aiye jaʉri ñʉjare, ñʉje d̶arãjiyepe aivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe? arejaima. R4Yóque ãiye pojeiyebu. Die matʉiyeda memeni vobejarã mʉja. Quénora iye ãiye cʉre d̶aiyede jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre pare vojarã mʉja. Diedecabu yʉ, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe, ji jíquiye mʉjare, jipacʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i jã́d̶ovaiye boje ʉ̃i mearo jã́iyede yʉre, arejame Jesús. 3#Jesúcapũravʉ, yópe arĩ, coyʉrejame náre: —Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Yʉre vorãdabevʉ mʉja, mʉje jápiarĩ eaiye boje ji jã́d̶ovaiyede põeva ne d̶arĩ majibede ji d̶aiyeque. Quénora yʉre vorãdad̶avʉ̃ mʉja, mʉje ãri yapiye báque boje. "2=Dibʉre jataivʉ bácavʉ Jesúre earĩ, jẽniari jã́rejaima ʉ̃́re: —Mʉ, bueipõecʉ, ¿aipiye bajure idʉvei jatacʉrʉ̃ mʉ? arejaima. 1!Jesúre aru ñʉjare ʉ̃i bueimarare máre eabeni, edaicũa máquede jaturejaimad̶a ina ẽcaboi cʉrivʉ bácavʉ. Macajitabʉ ʉrabʉre jatarĩ nʉri, Capernaum ãmicʉriĩmaroi earejaima na, Jesúre voivʉ. Jesús ʉ̃i coyʉino põevare apʉre d̶arĩ ãiyepe b0=Ne voiyede apevʉ jataivʉ bácavʉ Tiberias ãmicʉriĩmarocavʉ parãnʉrejaimad̶a. Jesús Jʉ̃menijicʉre torojʉede jíniburu yóboi põevare pã́uboa ne ãrajiboa jíno mácarõ joabejĩnoi tuijarejaimad̶a. ^/5Cõmiáijãravʉ Jesúre vorĩdurejaimad̶a na macajitabʉ ʉrabʉ ẽcarʉi mauteivʉ bácavʉ, ʉ̃i ãoimara mácavʉ. Majidejaimad̶a jiad̶ocũ cũinácũva nore cʉricũ mácarõre no jipocacajãravʉre. Aru majidejaimad̶a ñʉja ʉ̃i bueimaraque nʉmecʉ bácʉre máre. Que baru apecũ ʉ̃i jatajʉroricũ cʉbedejavʉ̃ya. 8.iɄ̃i que arĩburu, torojʉrĩ “Jatujacʉ”, arejacarã. Ʉ̃i jatuiyedata ẽcarʉi ñʉje earãjinore cũiná datʉórãearejacarã ñʉja. Põeva ne voino Jesúre u-cQue teivʉre jã́ri, ñʉjare yávarejame Jesús: —Yʉ Jesútamu. Jidʉbejarã mʉja, arejame ñʉjare. O,Ñʉja pare doarĩ, ñájini, cũinápʉrʉpe paikilometros baju nʉri, macajitabʉ ʉrabʉ pʉenora vaivárĩ darejame Jesús, ñʉje yebai dayʉ. Ʉ̃́re jã́ri, ʉrarõ jidʉrejacarã ñʉja. v+eŨmevʉ ñʉjare edarĩ, japurejavʉ̃. Pare pãcarejavʉ̃ macajitabʉ ʉrabʉ ñʉjare, jatajʉrorivʉre. B*}Nore jiad̶ocũi jaturĩ nʉri, macajitabʉre jatarĩdurejacarã, Capernaum ãmicʉriĩmaroi nʉ́jʉrorivʉ. Que teicavʉre nainéjavʉ̃. Aru Jesús dabedejame cãreja ñʉje yebai. ])3Ñemié tʉiyede macajitabʉ ʉrabʉi ẽmenejacarã ñʉja, Jesúi bueimara. q([Ʉ̃́re que aivʉre majidejaquemavʉ Jesús. Aru ne jẽni jabojacoiyede máre majidejaquemavʉ ʉ̃. Que baru náre jocarĩ cũinácʉva mʉri nʉrejamed̶a cʉ̃racũ pʉenoi, dupiyʉ náre. Jesús ʉ̃i cuino oco pʉenora 'Ina põeva jã́ivʉ bácavʉ no põeva ne d̶arĩ majibenore, Jesús ʉ̃i d̶aiyede, yópe arĩ bʉ́rejaima ne bajumia: —Jãve ñaime Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bacʉyʉ́, edacʉyʉ me ijãravʉre ne ávaimʉ, aivʉ barejáima na. !&; Que baru ĩni, mead̶arĩ iye cebadaque ne d̶aiboa báque pã́uboajeveare põeva ne ãri oabe báquede pʉebʉa doce paibʉare buivárejacarã. +%O Ne ãriburu yóboi, Jesús arejame ñʉjare, ʉ̃i bueimarare: —Põeva ne ãri oabede ĩjara mʉja, maje bíjare d̶abenajiyepe aivʉ ãiyede, arejame Jesús. 8~o}y|E{zyxxwqvv+uut\srqpp onnlkjj@ihcgfwedcceba`^^]\[ZmYXWWTVVUBTSSiRQOO@NN.KK I;HSGFFCEDCC@?>=a<<;A9877:6544i3L11n0}//e/.{-o+*)(({'!&%$$8#q"" (H]!6G]ux8{ [ + sM R 0~Qu .Ʉbenita fariseovacavʉre coyʉrãearejaimad̶a apevʉ. Caiye Jesús ʉ̃i d̶aiye báquede náre coyʉrejaimad̶a. P+ -Obedivʉ ina Maríaque yaiyʉ́ bácʉre orãdaivʉ bácavʉcavʉ, Jesúre nópe d̶ayʉre jã́ivʉ bácavʉ, ʉ̃́re jʉ arejaimad̶a. O ,Jesús ʉ̃i que aiyedata, etarĩ darejame ʉ̃ yaiyʉ́ bácʉ. Cuitótecajeaque ʉ̃i cʉboba, ʉ̃i pʉrʉá, aru ʉ̃i jipobʉ máre, caicʉ ne cũmaimʉ mácʉ, Lázaro etarĩ darejame. —Cuitótecajea ʉ̃́re cũmaicajeare jod̶eni jarʉvajarã mʉja, cʉ̃rami ʉ̃i copaiquiyepe aivʉ, arejame náre Jesús. Jesús ʉ̃i coyʉino ne jẽnajinore ʉ̃́re yóbomia xNi +Jípacʉque yávayʉ bácʉ cod̶oboborĩ, órejarejame Jesús: —Lázaro, etarĩ dajacʉ mʉ, arejame. yMk *Yʉ me coreóvaivʉ jápiayʉre yʉre cainʉmʉa. Ʉbenita yore yʉ́que cʉrivʉ ne majinajiyepe ayʉ, mʉre que aivʉ yʉ. Ne “Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉbe Jesús”, ne arãjiyepe ayʉ, nópe mʉre yávaivʉ yʉ, arejame Jesús. lLQ )Dinʉmʉ dicobede bieitʉravare veorĩ ĩnejaima apevʉ. Ne que d̶arĩburu yóboi, nore núcʉ, cavarõi jã́ñʉ, arejame Jesús: —Mʉ, jipacʉ, yʉre jápiaivʉ mʉ cainʉmʉa. Que baru mʉre torojʉede jívʉ yʉ. )KK (—Javede coyʉvʉ mʉre. Mʉ yʉre jʉ ad̶o baru, yʉre Jʉ̃menijicʉi parʉéde cʉvacʉre jã́cod̶omu mʉ, avʉ yʉ mʉre, arejame Martare Jesús. zJm '—Cainitʉravare veojarã mʉja, arejame náre Jesús. —Mʉ, ji jabocʉ, yóvaicʉvaijãravʉa vaivʉ yaiyʉ́ bácʉre ñʉje jarʉvarĩburu yóbo. Javeta ʉ̃rojʉcʉbe ʉ̃ mácʉ, arejaco Jesúre Marta, yaiyʉ́ bácʉi mamico. ;Io &Yaiyʉ́ bácʉre jarʉvaino mácarõre eare nʉiye bajure bedióva cojedeca orejame Jesús, pare chĩoñʉ. Que teni ʉ̃ mácʉre ne jarʉvaino mácarõre earejacarã ñʉja, Jesúque daivʉ. Cʉ̃racobe, cainitʉravaque ne bieicobe barejávʉ̃ Lázaro bácʉre ne jajuidorĩ ad̶aicobe bácarõ. pHY %Apevʉ nácavʉ arejaima: —Jã́ri eabecʉre mead̶ame Jesús. ¿Aipe teni Lázaro bácʉre mead̶abetedi ʉ̃, ʉ̃i yaibéquiyepe ayʉ? arejaima na, ne bajumia yávaivʉ. Lázaro bácʉ ʉ̃i nacajaino yainore jarʉvarĩ oGW $—Ʉrarõ yaiyʉ́ bácʉre ʉ́teame Jesús, arejaima ne bajumia ʉ̃́re jã́ivʉ bácavʉ. -FU #Dinʉmʉ orejame Jesús máre. E "—¿Ã́ri yaiyʉ́ bácʉre jarʉvarãrʉ mʉja? arejame Jesús. —Mʉ, ñʉje jabocʉ, jã́cʉdajacʉ, arejaima Jesúre. D !María od̶ore jã́ñʉ, aru ṍque edaivʉ oivʉre jã́ñʉ, ṍre cõmaje ãroje jã́ri, ʉrarõ chĩorejame Jesús. 9Ck María ñʉje yebai edarĩna, Jesús yebamiata ñʉatutarĩ, arejaco ʉ̃́re: —Mʉ, ji jabocʉ, yui mi cʉru, jíyocʉ bácʉ yaibéjebu ʉ̃, arejaco Jesúre María. YB+ Jũjujiena nʉñore jã́ivʉ, Maríare yóvarãdarejaima ina judíova. Ṍque orãdaivʉ barĩdurejaimad̶a. “Yaiyʉ́ bácʉre ne jarʉvaino mácarõi oconʉñome õ”, arĩ dápiarĩdurejaimad̶a na. rA] Ĩmaro bajure eabedejacarã ñʉja cãreja. Martare ñʉje copʉino mácarõmiata cʉrejacarã cãreja. T@! Jʉ arĩ, cũiná nacajari, Jesús yebai copʉ nʉrejacod̶a María. z?m Ʉ̃́re que ad̶o báco copainʉri, ĩmacore, Maríare, cutuconʉrejaco Marta. Yavenijiena cuturejacod̶a Maríare, apevʉ ne jápiabenajiyepe ad̶o: —Bueipõecʉ dare daibi. “Dajacorĩ”, aibi mʉre, arejacod̶a Maríare Marta. j>M Aru arejaco: —Mʉ, ji jabocʉ, jʉ aivʉ yʉ. Mʉ Cristobu, Jʉ̃menijicʉi mácʉ baju. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i epeimʉ mácʉ yore ʉ̃i daroimʉ mácʉbu mʉ, arejaco Jesúre Marta. Lázaro bácʉre Jesús ʉ̃i oino '=G Yʉre jʉ ayʉ, ji nacovaquimʉ, apʉcʉyʉme cainʉmʉa. Ye nʉmecʉyʉme toabo cũiméboi. ¿Iye ji coyʉiyede jʉ ad̶orʉ̃ mʉ? arejame Martare Jesús. y<k Dinʉmʉre Jesús arejame: —Yʉ́bu yaivʉ bácavʉre nacovañʉ yainore jarʉvarĩ. Jãve yaivʉ bácavʉre cainʉmʉa cʉre d̶ayʉbu yʉ. Põecʉ yaiyʉ́ bácʉvacari, yʉre jʉ ayʉ bácʉ baru, bedióva cojedeca apʉcʉyʉme. ; —Jãvemu no. Nore majivʉ yʉ. Jãravʉ cũiyeta, nacajacʉyʉme jíyocʉ bácʉ yainore jarʉvarĩ, arejaco õ cojedeca. V:% —Míyocʉ bácʉ nacajacʉyʉme yainore jarʉvarĩ, arejame Martare. v9e Ʉbenita coreóvaivʉ yʉ Jʉ̃menijicʉ d̶ayʉre caiyede yópe mi jẽniaiyepe ʉ̃́re, arejaco Jesúre. n8U Jesúre copʉyo, yópe arejaco Marta: —Mʉ, ji jabocʉ, yui mi cʉru, jíyocʉ bácʉ yaibéjebu. 7 Jesús edayʉre majini, ʉ̃́re copʉ darejaco Marta. Ʉbenita Maríacapũravʉ dabedejaco. Quédata cʉ̃ramimia cʉrejaquemavʉ. -6S Que baru Martare aru Maríare máre, yaiyʉ́ bácʉi maminomivare, jã́ranʉrejaimad̶a Jerusalẽ́cavʉ judíova obedivʉ. Na chĩoivʉque orãnʉrejaimad̶a. 5 Lázaro bácʉi cʉriĩmaro, Betania ãmicʉriĩmajino, joabejĩnoi yóbecʉrikilometros baji cʉrejavʉ̃ Jerusalén ãmicʉriĩmaro. 4 Jã́ranʉrejacarã ñʉja, Jesújã. Earãnʉivʉ bajure Lázaro bácʉi yaino mácarõre coyʉrãdarejaima nócavʉ. Javeta Jesús ʉ̃i eaquiye jipocamia, yóvaicʉvaijãravʉa jipocamiata, ʉ̃ mácʉre jarʉvarejaimad̶a cʉ̃racobei, põe jarʉvaicobei. g3G Ñʉjacacʉ Tomás, pẽjacʉ ñʉje aimʉ, arejame ñʉjare: —Jã́rica, Jesúque yainánʉrajarevʉ maja máre, arejame. Jesús ʉ̃i põevare apʉre d̶aino cojedeca, ʉ̃i nacovariburu náre yainore jarʉvarĩ N2 Ji cʉbe báque boje ʉ̃́que, torojʉvʉ yʉ. Caride yʉre me baju coreóvarĩ jʉ arãjaramu mʉja, ji d̶aquiyede jã́ivʉ. Jã́rica, Lázaro bácʉ yebai nʉrajarevʉ maja, arejame Jesús. g1G Ñʉje que dápiaiyede, yópe arejame Jesús yavebecʉva: —Jave yaicʉ́be Lázaro bácʉ. z0m Jesús ʉ̃i nópe aiyede majibedejacarã ñʉja. Ʉbenita “Cãñʉmebu”, arĩ dápiarejacarã ñʉja. k/O —Mʉ, ñʉje jabocʉ, jãve cãru, dinʉmʉ meaquiyebu. Meatecʉyʉme, arejacarã ñʉja. ,.Q Que coyʉrĩburu yójĩboi, yópe arĩ coyʉrejame Jesús cojedeca: —Maje yóvaimʉ Lázaro cãñʉme. Ʉ̃́re coedavacʉnʉñʉmu yʉ, arejame ñʉjare. -  Ʉbenita ñai cuyʉ ñamine, torĩ yavaibi ʉ̃, aviá ʉ̃i miad̶áre d̶aino cʉbe boje, arejame Jesús. Que ayʉre Jesús, yópe aiyʉrõ marejaquémavʉ: Jãravʉa cʉrejaquemavʉ ʉ̃́re cãreja, ʉ̃i bʉojaquiyepe ayʉ ʉ̃́re d̶aiye jaʉrõre. b,= “Ji d̶ájʉroede bʉojajebu yʉ” ayʉ, yópe arĩ coyʉrejame Jesús: —Jãravʉa coapa doce paiora cʉvʉ. Ñai cuyʉ jãravʉre, aviá ʉ̃i boiyede, tobebi ʉ̃, aviá ʉ̃i boino cʉe boje jãravʉre. &+E —Mʉ, bueipõecʉ, javejĩeneca cʉ̃raboaque dʉreni, mʉre boajʉrorivʉ batemá nócavʉ. ¿Nore nʉcʉyʉrʉ̃ mʉ cojedeca? arejacarã Jesúre. * Pʉcajãravʉa yóboi, Jesús arejame ñʉjare ʉ̃i bueimarare: —Jã́rica, Judeai nʉrajarevʉ maja cojedeca, arejame ñʉjare. X)) Ijimʉre jápiayʉ bácʉvacari, nomicata pʉcajãravʉa mautedejame cãreja. X() Martare, Maríare, aru néyocʉ Lázarore pare jecʉrejaquemavʉ Jesús. ,'Q Ne que aino mácarõre jápiayʉ bácʉ, yópe arejame Jesús: —Ijeteyʉvacari yaibécʉbe Lázaro. Quénora Jʉ̃menijicʉi parʉéde jã́d̶ovaquiyepe ayʉ põevare ijeteibi ʉ̃. Ʉ̃i ijeteiye boje põeva jã́rajarama yʉ, Jʉ̃menijicʉi mácʉ, ji parʉéde, arejame Jesús. 0&Y Jesúre boro jarorejaimad̶a na, Lázaroi maminomiva: —Ñʉje jabocʉ, mi yóvaimʉ, pare mi jecʉvamʉ, ijeteibi ʉ̃, arĩ boro jarorejaimad̶a Jesúre dinomiva. +%O Ico María Lázaroi mamico barejácod̶a Jesúre mumijʉe yuad̶o bacod̶ó ʉ̃i cʉbobare aru õi yuarĩburu yóboi õi pod̶aque tʉ̃red̶o macod̶ó máre. C$  Dinʉmʉre cũinácʉ ʉ̃mʉ ʉ̃i ãmiá Lázaro ijeteyʉ barejámed̶a. Jíbʉrõmivaque Betania ãmicʉriĩmajinoi cʉrejame ʉ̃. Marta aru María ãmicʉrejaima na, jíbʉrõmiva. L# *Aru nore cʉcʉre, Jesúre jʉ arejaima obedivʉ põeva.)"K )Nore ñʉje cʉede põeva obedivʉ Jesúre jã́radarejaima. Ne bajumia yópe arĩ, borotedejaima: —Põeva ne d̶arĩ majibede d̶abeteame Juan Bautista bácʉ. Ʉbenita caino ʉ̃i coyʉino mácarõ Jesúi borore jãve baju batequémavʉ, arejaima ina Jesúre jã́radaivʉ bácavʉ. }!s (Náre dupiyʉ bácʉ Jordán ãmicʉriya jia ãnidʉvei, Juan Bautista bácʉ ʉ̃i põevare Jʉ̃menijicʉque ocoi jã́d̶ovaino mácarõ yebai nʉrejame Jesús cojedeca. Noi cʉcʉnʉñʉ, ʉ̃́que nʉrejacarã ñʉja ʉ̃i bueimara. i K 'Bedióva cojedeca Jesúre jẽni jacoiyʉrĩdurejaima na. Ʉbenita náre dupidejame ʉ̃. V% &Ʉbenita põeva ne d̶arĩ majibede jipacʉi d̶aicõjeiyede ji d̶aru, nópe d̶ayʉre mʉje jã́ri coreóvaiye boje, jʉ ajarã mʉja. Yʉre jʉ abevʉreca, ji d̶aiyede jʉ aiye jaʉvʉ mʉjare, mʉje cũiná majinajiyepe ayʉ jãve jipacʉ cʉcʉre yʉ́que aru yʉ cʉcʉre ʉ̃́que máre cũinávʉpe, arejame náre Jesús. J  %Jipacʉi d̶aicõjeiyede ji d̶abedu, yʉre jʉ abejarã mʉja. ~u $’Yʉrecabu Jʉ̃menijicʉi beoimʉ mácʉ, memecacʉyʉ ʉ̃́re. Yʉre darorĩ epeibi ijãravʉi. Que baru, ¿“Jʉ̃menijicʉi mácʉbu yʉ” ji aiyede, aipe teni yʉre “Jʉ̃menijicʉre ãmeina yávaivʉ mʉ”, aivʉrʉ̃ mʉja? %C #Me coreóvaivʉbu maja Jʉ̃menijicʉi yávaiye ʉ̃i toivaicõjeiye báque jãve bajure cainʉmʉa. Ʉ̃i yávaino mácarõre oatʉvaino cʉbevʉ no. Aru Jʉ̃menijicʉvacari, “Jʉ̃menijinape paivʉbu mʉja”, arejaquemavʉ ina javecavʉ ʉ̃i yávaiyede coyʉimara mácavʉre. {o "Náre, yópe arĩ, coyʉrejame Jesús: —Mʉjeñecuva mácavʉ ne toivarĩ epeiyoca cãriáiyocai yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede: “Jʉ̃menijinape paivʉbu mʉja”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. yk !Jesúre arejaima na: —Mi d̶aiyede jã́ivʉ bácavʉ cʉ̃raboaque dʉreni, mʉre boabénamu ñʉja. Ʉbenita “Jʉ̃menijicʉque cũinávʉpebu ñʉja”, avʉra mʉ. Jʉ̃menijicʉre ãmeina yávaivʉ mʉ, que ayʉ. Quénora põecʉratamu mʉ. Que baru Jʉ̃menijicʉre mi ãmeina yávaiye boje, mʉre boarã́jaramu ñʉja, arejaima Jesúre ina judíova.   Ʉbenita Jesúcapũravʉ arejame: —Jipacʉi ʉre d̶aicõjeiyede põeva ne d̶arĩ majibede jã́d̶ovavʉ yʉ, cad̶atecʉyʉ põevare. ¿Caiye die mʉje jã́iye báquede, ád̶e boje cʉ̃raboare dʉvarãjivʉrʉ̃ yʉre? arejame náre Jesús.  Ʉ̃i que aiyede, Jesúre jorojĩvʉ ina judíova, boaiyʉrivʉ ʉ̃́re, ĩnejaima cʉ̃raboare cojedeca, dʉvarãjivʉ ʉ̃́re. Q Yʉ jipacʉmaque cũinávʉpebu ñʉja, arejame Jesús ina judíovare. iK Yʉre jipacʉi jímara bojecʉrivʉbu caiye pʉeno. Jipacʉre tatojʉrocʉ náre cʉbebi ʉ̃. (I Náre jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre cʉvare d̶aivʉ yʉ. Toabo cũiméboi nʉmenajarama na cainʉmʉa. Ji coreimarare yʉre tatojʉrocʉ cʉbebi ʉ̃. mS Yópe ovejava ne jápiarĩ, jʉ arĩ d̶aiyepe náre coreipõecʉ bajui ʉrõpe, nopedeca ji põeva yʉre jápiarĩ, jʉ arĩ d̶aivʉbu yópe ji ʉrõpe. Jívʉre me coreóvaivʉ yʉ. Yʉre jápiarĩ, jʉ arĩ cʉma yʉ́que.  Ʉbenita mʉjacapũravʉ ji ovejavape paivʉcavʉ ãmevʉ. Ji põeva ãmevʉtamu mʉja. Que baru ji coyʉiyede jʉ abevʉ mʉja. K Náre, yópe arĩ, coyʉrejame Jesús: —Jave coyʉrĩduvʉ mʉjare. Ʉbenita ji coyʉiyede jʉ abetevʉ mʉja. Mʉje jã́iyede põeva ne d̶arĩ majibede jipacʉi cõjeiye bajure d̶avʉ yʉ. Ʉbenita diede jã́ivʉvacari, yʉ Cristore jʉ abevʉ mʉja cãreja. Yʉ, Cristo, jã́d̶ovaivʉ jãve ji d̶aiyeque. + Nópe vaiváre nʉñʉre tarabʉd̶arĩ ʉ̃́re, jẽniari jã́rejaima judíovacavʉ: —Mʉre ʉrarõ chĩod̶avʉ ñʉja. ¿Yécʉrʉ̃ mʉ? Cristo, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ baru mʉ, cũiná coyʉjacʉ ñʉjare. Coreni ʉetʉyavʉ̃ ñʉja, arejaima Jesúre. pY Nore Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami Salomón mácʉi cuino mácarõ ãmicʉrõi vaiváre nʉrejame Jesús. ]3 Dinʉmʉre ʉracoro ocorʉ̃mʉ marejávʉ̃. Aru Jerusalén ãmicʉriĩmaroi torojʉve teinʉmʉ marejávʉ̃. Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine mead̶aiye báquede ãrʉrivʉ, torojʉrejacarã ñʉja judíova. eC Ʉbenita apevʉ nácavʉ arejaima: —Abujucʉre cʉvacʉ nópe yávayʉ bʉojabebi. Aru jã́ri eabecʉre mead̶aiye bʉojabebi abujucʉ. ¿Mʉ́carĩ? arejaima ina judíova. Jesúre judíova ne ʉbeni jarʉvaino   —Abujucʉ cʉbi ʉ̃́que. Que baru ãrʉmemi. ¿Aipe teni ʉ̃i coyʉiyede jápiaivʉrʉ̃ mʉja? arejaima nácavʉ obedivʉ. ~ u Que ayʉre jápiarĩ, ina judíova cũinátʉrʉ ãmevʉ cojedeca ne ũme, cũinátʉrʉra yávabema Jesúrã.  } Põecʉ cʉbebi yʉre boarĩ́ jarʉvacʉyʉ ji ʉbedu. Ji mauvare boarĩ́ jarʉvaicõjecʉyʉmu. Yʉ bʉojaivʉ boarĩ́ jarʉvaicõjeñʉ ji bajure aru nacajari cʉcʉyʉ bedióva cojedeca máre. Que d̶aicõjeimi yʉre jipacʉ, arejame Jesús. @ y Náre coyʉre nʉrejame Jesús: —Ji mauvare boarĩ́ jarʉvaicõjeiyʉvʉ yʉ ji bajure, nacajari yainore jarʉvarĩ cʉcʉyʉ bedióva cojedeca. Que baru ʉbi yʉre jipacʉ. 8 i Yópe apedoa biaidoacavʉ ovejavai cʉepe, nopedeca apevʉ põeva, yócavʉ ãmema, ʉbenita jína márajivʉ cʉma nore máre. Náre cuturĩ, jipocateni davacʉyʉmu yʉ. Ji cutuiyede jápiarĩ jʉ arãjarama na. Náre epecʉyʉmu jívʉque cũinávʉpe. Na caivʉ cʉrãjarama yʉ́que. Aru náre corecʉyʉmu yʉ. Que teni cũináyajubope teni, yʉ ne coreipõecʉ cũinácʉque cʉrãjarama caivʉ ina jívʉ, arejame Jesús. c? Náre, yópe arĩ, coyʉre nʉrejame Jesús: —Yʉ mearo coreyʉbu põevare yópe ovejavare coreipõecʉ meacʉi coreiyepe ovejavare. Jipacʉ coreóvaibi yʉre. Aru coreóvaivʉ yʉ ʉ̃́re máre. Quédeca coreóvaivʉ yʉ ji cʉvamara coapa. Aru yʉre coreóvama na máre. Yʉrecabu mead̶acʉyʉ põevare. Que baru yaicʉ́yʉmu náre boje.  $A Ñai memecaipõecʉ jecʉbebi ovejavare. Quénora ʉ̃i jabocʉi bojed̶aiyeda ʉbi ʉ̃. Que baru ovejavare jocarĩ, dupini nʉimi ʉ̃, arejame Jesús.  Ʉbenita nópe d̶abebi ovejava upacʉre memecaipõecʉ. Ʉ̃ ovejavare coreipõecʉ ãmemi. Ʉ̃ jina ãmema na. Que baru ãimacʉ jijecʉcʉ, lobo ãmicʉcʉ, ʉ̃i edaiyede jã́ñʉ, cũiná cúyarĩ dupibi ovejava upacʉre memecaipõecʉ, ovejavare jocarĩ nʉñʉ. Que baru corebemarape ovejavare cujurĩ jaroibi ñai lobo. Cũinácʉre jẽniburu, apevʉ coateni nʉñama. @y Ovejavare coreipõecʉ meacʉ me baju jã́ri capʉibi ʉ̃i ovejavare pʉ ʉ̃i yaiyeta náre boje. Quédeca tecʉyʉmu yʉ máre. Põevare mead̶acʉyʉ, yaicʉ́yʉmu náre boje. ) Náre, yópe arĩ, coyʉre nʉrejame Jesús: —Ñavaipõecʉ quénora ñavacʉdaibi aru põevare boarĩ́ jarʉvacʉdaibi, náre bíjarocʉyʉ. Ʉbenita yʉ́capũravʉ apʉre d̶acʉdaivʉ põevare mamaũmeque, ne cʉrãjiyepe ayʉ ʉrarõ meaũmeque cainʉmʉa. F Jedevacobedeca páyʉtamu yʉ. Yópe ovejava jedevacobe biaidoi ne ecorĩ bʉojaiyepe náre coreipõecʉ, ʉ̃i mead̶aquiyepe aivʉ náre, nopedeca põeva yʉ́que earĩ bʉojaivʉbu Jʉ̃menijicʉre, ʉ̃i mead̶aquiyepe aivʉ náre. Ne ãmeina vaijʉroede mead̶acʉyʉmu yʉ. Yópe ovejava ecorĩ, etarĩ jedevacobei bʉoimara ãmevʉpe, nopedeca põeva yʉ́que cʉrivʉ jidʉbevʉ bʉoimarape ãmema. Yópe ovejava ne ãiyede eaiyepe náre coreipõecʉque, nopedeca ina yʉ́que cʉrivʉ náre apʉre d̶aiyede earĩ, ména cʉrãjarama na ne ũmei, arejame Jesús. U# Ji edaquiye jipocare apevʉ, ovejavare coreipõevape teni, edaquemavʉ. Caivʉ na ñavacʉrivʉpe paivʉ aru tatorĩ ĩ́põevape paivʉ batequémavʉ. Ʉbenita náre jápiarĩ ad̶abetequemavʉ põeva. 5c Bedióva cojedeca põevare yávarejame Jesús: —Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Ovejavai biaido jedevacobepe páyʉtamu yʉ, põeva ne earãjiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉre. _7 No jã́ri dápiarĩ ne d̶arãjiyepe ainore coyʉrĩdurejame náre Jesús. Ʉbenita ye jápiarĩ majibedejaima na. Jesús ména coreyʉ põevare yópe ovejavare coreipõecʉ meacʉ ʉ̃i coreiyepe ovejavare 5~c Ʉbenita ne coreóvabemʉque nʉmema na, ʉ̃i órejaiyede. Ʉ̃́re dupivʉ cúyanʉrinata bíjad̶ama na ovejava, ne coreóvabe boje ʉ̃i yávaicamure, arejame Jesús. } Ovejavare etavayʉ bácʉ biaidore jocarĩ, náre jipocateibi. Aru ʉ̃i yóboi cujuyama na, ne coreóvaiye boje ʉ̃i yávainore. y|k Ʉ̃́recabe biaido jedevacobede coreipõecʉi voacaimʉ jedevacobede. Aru ovejavare órejarĩ daroibi ne ãmiá coapa náre coreipõecʉ. Ʉ̃i órejaiyede jápiarĩ, coreóvarĩ, dad̶ama ʉ̃i yebai. Aru náre nʉvaimi ʉ̃, ãocʉyʉ. {w Ʉbenita ñai ecoyʉ ovejavare biaido jedevacobe bajita, ʉ̃́recabe ovejavare coreipõecʉ aru náre upacʉ máre. dz C Dinʉmʉre náre yópe arĩ, coyʉrejame Jesús: —Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Ñai põecʉ ovejavare biaido jedevacobei ecobecʉ, quénora biaidore mʉrina ecoyʉ baru, ʉ̃́recabe ñavaipõecʉ o tatorĩ ĩ́põecʉ. ay; )Jesús jʉ ayʉ yópe arejame náre: —Mʉja jã́ri eabevʉpe majibevʉ baru aru mʉja coreóvaivʉ baru Jʉ̃menijicʉi cad̶ateiyede jaʉrõre mʉjare, boropatebejebu mʉja. Ʉbenita “Majidivʉbu ñʉja Jʉ̃menijicʉi dápiaiye jãvene” aivʉ, jã́ivʉpe paivʉtamu mʉja. Ʉbenina dápiad̶avʉ̃ mʉja majini bʉojaivʉre Jʉ̃menijicʉi dápiaiye jãvene ʉ̃ cad̶atebecʉva mʉjare. Que baru boropateivʉ mauteivʉbu mʉja cãreja, arejame náre. x9 (Jesús que ayʉre jápiarejaima fariseovacavʉ. —Que baru, ¿“Jã́ri eabevʉpe paivʉbu mʉja”, ayʉrʉ̃ mʉ ñʉjare? arejaima Jesúre. fwE 'Dinʉmʉre yópe arĩ, coyʉrejame Jesús: —Ijãravʉi darejacacʉ yʉ, beocʉyʉ jʉ aivʉre aru jʉ abevʉre máre. Põeva “Majibevʉbu ñʉja Jʉ̃menijicʉi dápiaiye jãvene” aivʉ, jã́ri eabevʉpe paivʉbu. Nápe paivʉre mead̶acʉdayʉbu yʉ, ne majinajiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉi dápiaiye jãvene jã́ivʉpe. Ʉbenita põeva “Majidivʉbu ñʉja Jʉ̃menijicʉi dápiaiye jãvene” aivʉ, jã́ivʉpe barĩduyama, ne dápiaru. Nópe ne dápiaiye boje, náre mead̶abecʉbu yʉ. Que baru jã́ri eabevʉpe teni, Jʉ̃menijicʉi dápiaiye jãvene ye majibenama na, arejame Jesús. v- &Ʉ̃i que aiyeda, ñʉatutarĩ Jesúre mearore jídejame jã́ri eabecʉ bácʉ: —Mʉ, ji jabocʉ, mʉre jʉ aivʉ yʉ, arejame Jesúre. qu[ %—Jave jã́ivʉ mʉ ʉ̃́re. Ʉ̃́mu yʉ, mʉ́que boroteyʉ caride, arejame ʉ̃́re Jesús. t' $—Mʉ, ji jabocʉ, mi aimʉre coreóvare d̶ajacʉ yʉre. Ʉ̃́re majicʉ, jʉ acʉyʉmu yʉ, arejame Jesúre jã́ri eabecʉ bácʉ. 2s] #Jã́ri eabecʉ bácʉre ne jaetovaiye báquede coreóvarejaquemavʉ Jesús. Coreóvayʉ bácʉ, jã́ri eabecʉ bácʉre vocʉnʉrejame. Aru eayʉ bácʉ ʉ̃́re, yópe arĩ, jẽniari jã́rejame Jesús: —¿Mʉ Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉre ʉ̃mʉpe jʉ ayʉrʉ̃? arejame Jesús. r/ "—Mipacoi yapibʉrã põetecʉyʉvacari javeta ãmeina d̶ayʉ barejaquémavʉ mʉ. ¿Quécʉvacari ñʉjare bueyʉrʉ̃ mʉ? arejaimad̶a jã́ri eabecʉ bácʉre ina fariseova. Que arĩ, ʉ̃́re ne cójijiñamine jaetovarejaimad̶a ina fariseova, ʉ̃i cójijibequiyepe aivʉ náque bedióva cojedeca. Jesús ʉ̃i coyʉino majepacʉ Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉ jã́ri eabevʉpe paivʉre 5qc !Yʉre mead̶ayʉ bácʉ Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ãmenu, ji jã́ri eabe báquede mead̶abejebu ʉ̃, ayʉbu yʉ mʉjare, arejamed̶a náre jã́ri eabecʉ bácʉ. p Jã́ri eabecʉre mead̶aiyede maja jápiabevʉbu. Yʉreca páyʉ nópe ãmepeda põeteyʉ bácʉre mead̶aipõecʉ cʉbebi ʉ̃. o# Me majivʉ maja: Ãmeina teivʉre jápiabebi Jʉ̃menijicʉ. Quénora ʉ̃́re mearore jívʉre, ʉ̃i ʉrõpe d̶aivʉre, jápiaibi ʉ̃. ,nQ —“¿Ã́rocacʉba ʉ̃?” aivʉbu mʉja. Ʉbenita ji jã́ri eabe báquede mead̶aibi yʉre. Mʉjacapũravʉ ʉ̃i cʉrõ mácarõre majibevʉbu mʉja. Nm Moisés bácʉre yávarejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Aru Moisés bácʉre majivʉ ñʉja. Ʉbenita mʉre mead̶ayʉ bácʉre ye majibevʉbu ñʉja. ¿Ã́rocacʉba ʉ̃? arejaimad̶a ina fariseova. ~lu Ʉ̃́re, yópe arĩ, ãmeina yávarejaimad̶a: —Mʉ́tamu ʉ̃i bueimʉ. Moisés bácʉi bueimaramu ñʉja. ;ko —Mʉjare coyʉivʉ yʉ. ¿Jápiabenarʉ mʉja? ¿Ʉ̃i bueimara teiyʉrivʉrʉ̃ mʉja? Que barureca burubeda yʉre jẽniari jã́ivʉbu mʉja, arejamed̶a fariseovare. j  —¿Aipe d̶ari ʉ̃ mʉre? ¿Aipe d̶ayʉ, mʉre jã́re d̶ari ʉ̃? arĩ jẽniari jã́rejaimad̶a ʉ̃́re cojedeca. Wi' —Ãmeina d̶ayʉre o mearore majibevʉ yʉ. Ʉbenita jã́ri eabecʉ batevʉ́ yʉ. Caride que ãmevʉ. Jã́ivʉ yʉ. No quénoratamu ji majino, arejamed̶a ina fariseovare jã́ri eabecʉ bácʉ. ,hQ Bedióva cojedeca jã́ri eabecʉ bácʉre cutuicõjenejaimad̶a ina fariseova. Eayʉ bácʉre arejaimad̶a: —Mʉre mead̶ayʉ bácʉre majivʉ ñʉja, ãmeina teipõecʉ bajure. Que baru Jʉ̃menijicʉi jã́inore jãve coyʉjacʉ mʉ caride, arejaimad̶a jã́ri eabecʉ bácʉre. }gs Que baru, “Bʉcʉcʉbe ʉ̃. Ʉ̃́re jẽniari jã́jara mʉja”, arejaimad̶a ina fariseovare ʉ̃i bʉcʉva. efC Nópe arejaimad̶a, ne jidʉé boje ñʉja judíova ñʉje jabovare. Jipocamia yópe arĩ, coyʉrejaimad̶a ina fariseova: “Ácʉ põecʉ ‘Jesúbe Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃’ ayʉre, ñʉje cójijiñamine jaetovarãjaramu ñʉja, ʉ̃i cójijibequiyepe aivʉ ñʉjaque bedióva cojedeca”, aivʉ barejáimad̶a na jipocamia. weg Aru caride jã́ri eaibi. Aipe teni jã́ñʉ mácʉre majibevʉbu ñʉja. Ʉ̃́re mead̶ayʉ bácʉre coreóvabevʉbu. Jẽniari jã́jara ñʉjemacʉre. Bʉcʉcʉbe ʉ̃. Ʉ̃i baju coyʉcʉyʉme mʉjare, arejaimad̶a ʉ̃i bʉcʉva. Id  —Ñʉjemacʉ bajube ñai. Jã́ri eabecʉ põetedejame. _c7 —¿Mʉjemacʉba ñai? ¿Aru mʉjemacʉ baru, jã́ri eabecʉ põetedejarĩ ʉ̃? ¿Nópe põeteyʉ bácʉvacari, aipe teni jã́ñʉma caride? arejaimad̶a jã́ri eabecʉ bácʉi bʉcʉvare ina fariseova. rb] Ʉbenita ñʉje jabova judíova “Jã́ri eabecʉ bácʉbe jã́ñʉ”, abedejaimad̶a cãreja. Que baru ʉ̃i bʉcʉvare cutuicõjenejaimad̶a, ne darãjiyepe aivʉ ne yebai. Ne eaiyede fariseova jẽniari jã́rejaimad̶a: a Bedióva cojedeca ina fariseova jẽniari jã́rejaimad̶a ʉ̃́re: —¿Ñai mʉre mead̶ayʉ bácʉ mi aimʉ, mi dápiaru, ye põecʉ páyʉ bárica ʉ̃? arejaimad̶a. —Ji dápiaru, Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉbe ʉ̃, arejamed̶a. %`C —Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ãmecʉbe ʉ̃, mʉre mead̶ayʉ bácʉ, ʉ̃i memeiye boje maje jabʉóvaijãravʉre, arejaimad̶a apevʉ ina fariseovacavʉ. Ʉbenita apevʉ arejaimad̶a: —¿Ãmeina d̶ayʉ baru, aipe teni põeva ne d̶arĩ majibede jã́d̶ovaiye majidi ʉ̃? arejaimad̶a nácavʉ. Que arĩ ne bajumia cũinátʉrʉra yávabedejaimad̶a. Aru cũinátʉrʉ ãmenejavʉ̃ya ne ũme. _ Ina fariseova jã́ri eabecʉ bácʉre jẽniari jã́rejaimad̶a: —¿Aipe teni jã́ri eayʉrʉ̃ mʉ? arejaimad̶a. —Jobo ʉ̃i jĩvaiye báqueque ji yacorʉare jĩjovame. Joacʉnʉvʉ, ʉ̃i cõjeiyepe. Que teyʉ bácʉ jã́ivʉ caride, arejamed̶a náre. "^= Dijãravʉ, Jesúi joboque jĩjovari mead̶aijãravʉ bácarõ jã́ri eabecʉ bácʉre ñʉja judíova ñʉje jabʉóvaijãravʉ sábado barejávʉ̃. g]G Dinʉmʉre jã́ri eabecʉ bácʉre nʉvarejaimad̶a ʉ̃i cʉrõcavʉ fariseova yebai. [\/ —¿Mi aimʉ ã́ri cʉri ʉ̃ caride? arejaima ʉ̃́re ʉ̃i cʉrõcavʉ. —Aidica, majibevʉ yʉ, arejame náre jã́ri eabecʉ bácʉ. Jã́ri eabecʉ bácʉre fariseovacavʉ ne jẽniari jápiaino C[ —Jesús ãmicʉcʉ yebarã jẽcuturi, joboque jĩvacʉbe. Die ʉ̃i joboque jĩvaiye báqueque ji yacorʉare jĩjovami ʉ̃. “Siloé ãmicʉriocobʉi joacʉnʉjacʉ mʉ”, abi yʉre. Que d̶acʉnʉvʉ yʉ. Diede joayʉ bácʉ, jã́vʉ yʉ, arĩ coyʉrejame ʉ̃i cʉrõcavʉre jã́ri eabecʉ bácʉ. Zw Dinʉmʉ ʉ̃́re jẽniari jã́rejaima ʉ̃i cʉrõcavʉ: —¿Aipe d̶arĩ jã́ri eayʉrʉ̃ mʉ? arejaima. Y —Jʉ̃́jʉ, ʉ̃ baju apa, arejaima nácavʉ. —Ʉ̃ ãmemi. Ʉ̃́reca páyʉbe. Ʉbenita jã́ri eabecʉ bácʉ ãmemi ʉ̃, arejaima apevʉ. Ne que aiyede, ʉ̃i bajumareca arejame: —Jã́ri eabecʉ bácʉbu yʉ, arejame, náre coyʉyʉ. ^X5 Ʉ̃́re, tãutʉrare jẽniañʉre jipocamia, jã́ivʉ bácavʉ arejaima ne bajumia: —Jã́rijide apa. ¿Jã́ri eabecʉ bácʉ tãutʉrare jẽniari dobavayʉ bácʉ ãmeni ñai? arejaima ʉ̃i cʉrõcavʉ. 5Wc Jĩjovañʉ mácʉ ʉ̃́re arejame Jesús: —Siloé ãmicʉriocobʉi mi yacorʉare joacʉnʉjacʉ mʉ, arejame jã́ri eabecʉre Jesús. Siloé aino, “Jaroicobe” aiyʉrõtamu. Dibʉi nʉri, ocoque ʉ̃i yacorʉare joarejame. Joarĩ bʉojarĩ, ʉ̃i cʉ̃rami copainʉrejame, jã́ñʉta. V9 Que ayʉ bácʉ, yebarã jẽcuturi, najuári joboque jĩvarejame. Ʉ̃i jĩvaiye báquede ĩni, jã́ri eabecʉi yacorʉare jobo jĩjovarejame. U Ji cʉede cãreja ijãravʉi, pẽoinope páyʉ Jʉ̃menijicʉi dápiaiye jãvene majide d̶aivʉ ijãravʉcavʉre, arejame Jesús. T Jãravʉre põeva memeivʉ bʉojad̶ama. Ʉbenita ñemié tʉiyede memeivʉ bʉojabema. Quédeca majare máre d̶aiye jaʉvʉ yʉre daroyʉ bácʉi d̶aicõjeiyede jãravʉre cãreja. Ʉbenita ji yainíburu yóboi quénora d̶arĩ bʉojabecʉbu yʉ. S# Ñʉjare, yópe arĩ, coyʉrejame: —Ʉ̃i baju ãmeina d̶aiye boje ãmevʉ aru ʉ̃i bʉcʉva ne ãmeina d̶aiye boje máre ãmevʉ nópe põeteyʉ bácʉ ʉ̃ jã́ri eabecʉ. Jʉ̃menijicʉi parʉéde jã́d̶ovaquiyepe ayʉ, nópe põetedejaquemavʉ ʉ̃. "R= Ñʉja Jesúi bueimara jẽniari jã́rejacarã ʉ̃́re: —Bueipõecʉ, ¿aipe teni jã́ri eabecʉ põetedejaquemari ñai? ¿Ʉ̃i baju ãmeina d̶aiye boje nópe põetedejaquemari? ¿O ʉ̃i bʉcʉva ne ãmeina d̶aiye boje nópe põetedejaquemari? arejacarã ñʉja Jesúre. Q  No yóboi, Jesús ʉ̃i cuiyede, jã́rejame cũinácʉ ʉ̃mʉ, jã́ri eabecʉre. Nópe põetedejamed̶a ñai jã́ri eabecʉ. fPE;Ʉ̃i que aiyede, Jesúre jorojĩvʉ, ina judíova boarĩ́ jarʉvaiyʉrivʉ ʉ̃́re ĩnejaima cʉ̃raboare, dʉrenajivʉ ʉ̃́re. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine jocarĩ etarĩ, dupini nʉrejame Jesús.wOg:—Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Abraham mácʉ ʉ̃i põetequiye jipocai cʉrejacacʉ yʉ, arejame Jesús. WN'9Ina judíova arejaima ʉ̃́re: —Cincuenta paiʉjʉa cʉvabevʉ mʉ. Aru Abraham mácʉ javeita yaidéjaquemavʉ. ¿Aipe teni “Jã́rejacacʉ ʉ̃ mácʉre”, ayʉrʉ̃ mʉ? arejaima Jesúre na. GM8Aru dápiayʉ bácʉ ji edaquiyede ijãravʉi, torojʉrejaquemavʉ majeñecu Abraham mácʉ. Que teyʉ, ji edaiyede jã́ñʉ mácʉ, yʉre torojʉrejame ʉ̃ mácʉ, arejame náre Jesús. gLG7Mʉjacapũravʉ ʉ̃́re ye coreóvabevʉbu. Ʉbenita yʉrecabu coreóvayʉ. “Ʉ̃́re coreóvabevʉ yʉ” ayʉ baru, mʉjapedeca borocʉjebu yʉ. Ʉbenita ʉ̃́re coreóvaivʉ yʉ. Ʉ̃i coyʉiyede me jʉ aivʉ yʉ. `K96Que aivʉre, yópe arejame Jesús: —Ji baju “Meacʉtamu yʉ” ji aru, bojecʉbejebu no. Ʉbenita jipacʉrecabe “Meacʉtamu mʉ” ayʉ yʉre. Ʉ̃́recabe “ñʉjepacʉ Jʉ̃menijicʉ”, mʉje aimʉ. XJ)5Majeñecu Abraham mácʉ yaidéjaquemavʉ. ¿Ʉ̃i pʉeno parʉcʉrʉ̃ mʉ? Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ máre yaidéjaquemavʉ. ¿Yécʉpe páyʉrʉ̃ mʉ, mi dápiaru? arejaima na. I#4Arejaima na: —Caride jãve coreóvaivʉbu ñʉja. Abujucʉ cʉbi mʉ́que. Javede Abraham mácʉ aru ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ máre yaidéjaquemavʉ. Ʉbenita “Ácʉ põecʉ jʉ ayʉ ji coyʉiyede yaibécʉyʉme”, mʉ ayʉbu. 2H]3Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Ácʉ põecʉ jʉ ayʉ ji coyʉiyede yaibécʉyʉme, arejame Jesús. Que ayʉ, põecʉi yaibéde ʉ̃i ũmei aiyʉcʉ barejaquémavʉ Jesús. =Gs2Yʉre mearore jívʉre vobevʉ yʉ. Ʉbenita jipacʉ ʉbi põevare ne jínajiyepe ayʉ mearore yʉre. Aru ʉ̃́recabe coyʉyʉ põevare ne d̶aiye báque méne aru ãmene máre. F{1Náre arejame Jesús: —Abujucʉ cʉbebi yʉ́que. Jipacʉre pued̶aivʉ yʉ. Ʉbenita yʉre pued̶abevʉ mʉja. E0Dinʉmʉ ina judíova arejaima Jesúre: —Jãve coyʉivʉbu ñʉja: Samariacacʉbu mʉ. Aru abujucʉ cʉbi mʉ́que, arejaima na. rD]/Jʉ̃menijicʉ jicʉ jápiaibi ʉ̃i yávaiyede. Ʉbenita mʉjacapũravʉ Jʉ̃menijicʉ jina ãmevʉ. Que baru ʉ̃i yávaiyede jápiaiyʉbevʉbu mʉja, arejame náre Jesús. Jesús ʉ̃i cʉede Abraham mácʉi põetequiye jipocai &CE.Ñame mʉjacacʉ ji ãmeina d̶aiyede jã́d̶ovañʉ bʉojabebi, ji boropatebe boje. Jãvetamu ji coyʉiye. ¿Dinʉmʉ aipe teni diede jʉ abenarʉ mʉja? nBU-Ʉbenita yʉ́capũravʉ coyʉyʉbu yávaiyede jãvene. Mʉjacapũravʉ ji coyʉiyede jʉ abevʉbu. A#,Mʉjepacʉbe abujuvai jabocʉ. Ʉ̃́pe paivʉbu mʉja. Ʉ̃i ʉrõpe d̶aiyʉrivʉbu mʉja. Mamarʉmʉre aru caride máre, põevare boarĩ́ jarʉvaipõecʉbe ʉ̃. Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene jápiaiyʉbebi ʉ̃. Aru cainʉmʉa yávaiyede jãvene coyʉbebi ʉ̃. Ʉ̃i borocʉede coyʉyʉbe ʉ̃, “¿Jãve márica?” põeva ne arãjiyepe ayʉ. Aru mamarʉmʉcacʉ borocʉcʉbe ʉ̃. @+¿Aipe teni ji coyʉiyede jápiarĩ eabenarʉ mʉja? Yʉre ji coyʉiyede jápiaiyʉbevʉbu mʉja. Que baru jápiarĩ eabevʉbu mʉja. 0?Y*Náre, yópe arĩ, coyʉrejame Jesús: —Jʉ̃menijicʉi cʉrõi cʉcʉ bácʉ yore ẽmeni darejacacʉ yʉ. Aru cʉvʉ caride yui. Que baru Jʉ̃menijicʉ mʉjepacʉ baju baru, yʉre ʉjebu mʉja. Ji bajuma ji majiéque dabedejacacʉ yʉ. Quénora Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉbu yʉ. r>])Mʉje que d̶aiyʉeque, yópe mʉjepacʉi d̶aiyepedeca d̶aiyʉrivʉbu mʉja, arejame náre Jesús. Nácapũravʉ arejaima ʉ̃́re: —Ñʉja ʉbenina eaimara ãmevʉ. Jʉ̃menijicʉvacaribe cũinácʉ ñʉjepacʉ baju, arejaima. E=(Ʉbenita iye yávaiye jãvene Jʉ̃menijicʉi bueiye báquede yʉre coyʉyʉ bácʉreca mʉjare, mʉjacapũravʉ boarĩ́ jarʉvaiyʉrivʉbu yʉre. Que d̶abedejaquemavʉ Abraham mácʉ. D<'—Ñʉjeñecu mácʉ barejaquémavʉ Abraham mácʉ, arejaima na. Ʉbenita Jesús arejame náre: —Abraham mácʉi pãramena baju baru, ʉ̃i d̶aiye báquepedeca d̶ajebu mʉja. ||,{zyy'x6vutssqq&p3onkmllgktjiyhgfbedd c6bna`_|^]\[*ZZYXXFWV&TSGRQFPO9N~LLKrKJ HH.GjF{ETD)C:BAA@??*=3<;::988u7*6O533n32!1\0c// --C,+,*H)(''@&(%}$$S##7"!G &F-0Z`mq?  ] L e#y/Ha Ji d̶aicõjeiyede jʉ arĩ d̶aivʉ baru, ji ʉmaramu mʉja. |`q Põecʉ ʉ̃i yaidú ʉ̃i yóvaimarare boje, ape ʉ̃i d̶aiye cʉbevʉ, ʉ̃i jã́d̶ovaquiyepe náre ʉcʉre. k_O Ji d̶aicõjeino mʉjare yópe ainotamu: Mʉje bajumia ʉjarã mʉja yópe mʉjare ji ʉepedeca. &^E ’Que arĩ, coyʉivʉ yʉ mʉjare, mʉje torojʉrãjiyepe ayʉ ji torojʉepedeca, aru mʉje bʉojarãjiyepe ayʉ torojʉrivʉ mʉje ũme jaʉbevʉva. /]W Ji d̶aicõjeiye caiyede jʉ arĩ d̶aivʉ baru, ji ʉmara mautenajaramu mʉja. Nopedeca jipacʉi d̶aicõjeiye caiyede jʉ arĩ d̶ayʉ, ʉ̃i ʉmʉ mauteivʉ yʉ. ]\3 Yʉre jipacʉi ʉepedeca ʉvʉ yʉ mʉjare. Que baru ji ʉmarape mautejarã mʉja. ([IMʉje ʉrarõ mearo d̶aiyede jãve ji bueimara d̶arĩ jã́d̶ovaivʉbu mʉja. Põeva mʉjare nópe d̶aivʉre jã́ivʉ, jipacʉre mearore jínajarama na. Z%’Mʉja yʉre dajocabevʉ baru, aru ji coyʉiyede jʉ are nʉivʉ baru, ád̶e mʉje jẽniaiyede mʉje ʉrõpe cʉvarãjaramu mʉja. YyYʉ́que mautebecʉ, oteipõecʉ ʉ̃i burarĩ jarʉvaicavabʉpe paicavabʉbe ʉ̃. Dicavabʉ yaicavabʉ jarʉvaquicavabʉre apecʉ jevaiyame mead̶ayʉ. Dicavabʉre jevarĩ, pecatoro d̶arĩ, nʉvaiyame ʉ̃ nore jocarĩ, juarĩ jarʉvacʉñʉ. >Xu’Oteiʉyaimu yobedope páyʉbu yʉ. Aru dimu cavabʉape paivʉbu mʉja. Ácʉ põecʉ cʉcʉ baru yʉ́que aru ji cʉru máre ʉ̃́que cũinávʉpe, ʉ̃́recabe ʉrarõ mearore d̶acʉyʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Ʉbenita yʉ́que cʉbecʉ baru, Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe d̶aiye majibebi ʉ̃. eWCYʉ́que cʉjarã mʉja. Aru yʉ mʉjaque cʉcʉyʉmu. Cũinávʉpe cʉrãjaramu maja. Cavabʉ cʉbedu dimure, cainidʉa jẽmevʉ. Quédecabu mʉjare. Yʉ́que cʉbevʉ baru, Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe d̶abenamu. Yʉ́que mautebevʉ baru, mearore, yópe ji memeiyepe, d̶abejebu mʉja. Põeva mearore d̶abevʉbu, yópe cavabʉa jẽidʉa cʉbepe. {VoMʉje jʉ aiye boje ji coyʉiyede, javeta mʉjare mead̶acacʉ yʉ. Que baru jipacʉ ʉ̃i mead̶aimaramu mʉja. UAru dimu cavajĩbʉape paivʉtamu mʉja. Ãmecavabʉa, jẽmecavabʉare burarĩ jarʉvaibi jipacʉ. Meacavabʉa, jẽicavabʉare majié burarĩ, mead̶aibi jipacʉ, oteipõecʉ ʉ̃i d̶aiyepe d̶ayʉ. Que teni jẽicavabʉare ʉrarõ jẽne d̶aibi jipacʉ. 1T ]Ñʉja ʉ̃i bueimarare, yópe arĩ, coyʉre nʉrejame Jesús: —Yʉrecabu oteiʉyaimu yobedope páyʉ. Aru jipacʉrecabe dimure coreipõecʉ, oteipõecʉreca páyʉ. ]S3Vaiquíyebu yʉre yópe ji aiye báquepedeca, ijãravʉcavʉ ne coreóvarãjiyepe ayʉ ji ʉede jipacʉre. Que baru caiye jipacʉi d̶aicõjeiyede d̶aivʉ yʉ. Jã́rica, etarevʉ, arejame ñʉjare Jesús.DRCaride ijãravʉcavʉ ne jabocʉ, ñai abujuvai jabocʉ, daibi. Que baru ʉrarõ baju mʉjare coyʉbequijivʉ yʉ. Ʉ̃ yʉre ʉ̃i d̶aicõjeiye parʉé cʉvabecʉreca nʉcʉyʉmu yʉ. QyNópe coyʉivʉ mʉjare caride, iye vaiquíye jipocamia, mʉje coreóvarãjiyepe ayʉ jãvene ji coyʉino mácarõre. .PUMʉjare ji coyʉino mácarõre, “Yʉ nʉcʉyʉmu. Ʉbenita mʉje yebai copaidacʉyʉmu yʉ” ainore, jápiad̶avʉ̃ mʉja. Yʉre ʉrivʉ baru, ji nʉquiyede jipacʉ yebai torojʉjebu mʉja. Jipacʉ ji pʉeno parʉcʉbe. Que baru ʉ̃i yebai nʉcʉyʉmu yʉ. Aru torojʉe jaʉvʉ mʉjare. xOi’Mʉjare, meaũme cãrijimeũme cʉrivʉre, epecʉyʉmu yʉ. Ji cãrijimeũmene mʉjare jíquijivʉ. Ijãravʉcavʉ mʉjare ji jíyepe paiyede jíye majibema. Que baru cãrijimevʉva chĩomejara aru jidʉbejarã mʉja, ayʉbu yʉ. oNWɄbenita mʉjaque ji cʉbenʉmʉre ñai Espíritu Santore, cad̶ateipõecʉre, darocʉyʉme mʉjare jipacʉ ji parʉéque. Ʉ̃́recabe caiyede mʉjare buecʉyʉ. Aru ji coyʉiye báque caiyede mʉjare ãrʉre d̶acʉyʉme ʉ̃. GMQue arĩ, coyʉivʉ yʉ mʉjare, ji cʉede cãreja mʉjaque. ,LQÁcʉ põecʉ yʉre ʉbecʉ, ji coyʉiyede jʉ abebi. Ji coyʉiye ji bajuma ji dápiaino ãmevʉ. Quénora jipacʉ, yʉre daroyʉ bácʉ, jiede coyʉyʉtamu yʉ. RKJesús, yópe arĩ, coyʉrejame: —Ácʉ põecʉ yʉre ʉcʉ, ji coyʉiyede jʉ acʉyʉme. Ʉ̃́recabe jipacʉi ʉquimʉ. Yʉ aru jipacʉmaque ʉ̃i yebai nʉri, ʉ̃́que cʉrãjaramu ñʉja. $JAɄ̃i que arĩburu yóboi, cũinácʉ ñʉjacacʉ, ʉ̃i ãmiá Judas, jẽniari jã́rejame Jesúre. (Judas Iscariote ãmenejame. Apecʉ Judas barejáme ʉ̃.) Yópe arĩ, jẽniari jã́rejame Jesúre: —Mʉ, ji jabocʉ, ¿aipe d̶arĩ ñʉja, mʉre ʉrivʉ, mi bajure jã́d̶ovacʉyʉrʉ̃, ʉbenita apevʉre, ijãravʉcavʉ mʉre jʉ abevʉre, mi bajure jã́d̶ovamecʉyʉrʉ̃ mʉ? arejame Judas. IÁcʉ põecʉ ji d̶aicõjeiye caiyede jʉ arĩ d̶ayʉ, ʉ̃́recabe yʉre ʉcʉ. Aru ñai yʉre ʉcʉ, ʉ̃́recabe jipacʉi ʉquimʉ. Yʉ máre ʉ̃́re, yʉre ʉcʉre, ʉcʉyʉmu. Aru ji bajure jã́d̶ovacʉyʉmu ʉ̃́re, arejame ñʉjare Jesús. CHÃnijãravʉ, maje copʉrãjijãravʉ baquinóre, jipacʉque ji cʉede majinajaramu mʉja, aru yʉ́que mʉje cʉede, aru mʉjaque ji cʉede máre. Maja cũinávʉpe cʉrãjaramu maja. uGc’Quĩ́jino baju yʉre jã́menajarama ijãravʉcavʉ yʉre jʉ abevʉ. Ʉbenita mʉjacapũravʉ yʉre jã́rajaramu. Bedióva cojedeca apʉcʉyʉmu yʉ. Que baru mʉja máre cainʉmʉa apʉrivʉ barãjáramu mʉja mamaũmeque. FTẽumarape d̶abecʉbu yʉ mʉjare. Mʉjare jocarĩ nʉmecʉbu yʉ. Bedióva cojedeca copaidacʉyʉmu, cʉcʉyʉ mʉjaque. Ñʉjare coyʉre nʉrejame Jesús: —Mʉja ʉrivʉ baru yʉre, caiye ji d̶aicõjeiyepe d̶arãjaramu mʉja. EBÁd̶e mʉje jẽniarajiyede yʉre ji ãmiái, ji parʉéque, mʉjare d̶acacʉyʉmu yʉ, arejame Jesús. Jesús “Jipacʉ Espíritu Santore darocʉyʉme mʉjare” arĩ, ʉ̃i coyʉino A1 Caiye mʉje jẽniaiyede yʉre ji ãmiái d̶acacʉyʉmu. Yópe mʉje jẽniaiyepedeca d̶acʉyʉmu yʉ, jã́d̶ovacʉyʉ jipacʉ meacʉ bajure. A@{ Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Ácʉ põecʉ yʉre jʉ ayʉ, ji d̶aiye báquepe paiyede d̶acʉyʉme ʉ̃. Aru ape paiye me pʉeno parʉéde d̶acʉyʉme, ji nʉquiye boje jipacʉ yebai. \?1 Ji coyʉino mácarõre, “Cʉvʉ yʉ jipacʉque aru jipacʉ cʉbi yʉ́que cũinávʉpe”, jʉ ajarã mʉja. Ʉbenita jʉ abevʉ baru ji coyʉino mácarõre, quénora jʉ ajarã yʉre ji d̶aiye báque boje. m>S Yʉ cʉvʉ jipacʉque. Aru jipacʉ cʉbi yʉ́que cũinávʉpe. ¿Iye ji coyʉiyede, jʉ ayʉrʉ̃ mʉ? Iye mʉjare ji coyʉiye ji bajuma ji dápiaino ãmevʉ. Quénora jipacʉrecabe, ñai cʉcʉ yʉ́que cainʉmʉa, yʉre coyʉre d̶ayʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe. Aru ji d̶aiyede máre ji bajuma d̶ayʉ ãmevʉ. Quénora jipacʉrecabe yʉre d̶aicõjeñʉ. = Ʉ̃́re jʉ ayʉ arejame Jesús: —Mʉ, Felipe, ¿que joede mʉjaque ji cʉedeca, yʉre coreóvabecʉrʉ̃ cãreja? Ácʉ põecʉ jã́ñʉ yʉre, jã́imi jipacʉre máre. Que baru, ¿aipe teni “Majepacʉre jã́d̶ovajacʉ”, ayʉrʉ̃ mʉ yʉre? </Ʉ̃i que aiyede, Felipe arejame Jesúre: —Mʉ, ji jabocʉ, majepacʉre jã́d̶ovajacʉ mʉ. Quénora meaquiyebu ñʉjare, arejame ʉ̃. S;Mʉja yʉre jãve coreóvaivʉ baru, jipacʉre máre coreóvajebu mʉja. Caride jãve ʉ̃́re coreóvaivʉbu mʉja cainʉmʉa. Aru ʉ̃́re jã́d̶avʉ mʉja máre, arĩ coyʉrejame ñʉjare Jesús. :#Jesús arejame: —Yʉrecabu põevare eare d̶ayʉ Jʉ̃menijicʉ yebai yópe ma nʉinope cavarõ mearoi. Yʉrecabu põevare majide d̶ayʉ Jʉ̃menijicʉi dápiaiye jãvene aru cʉre d̶ayʉ mamaũmeque máre. Ñame eabenama jipacʉ yebare, ji nʉvamenu náre. %9CTomás arejame Jesúre: —Mʉ, ji jabocʉ, mi nʉquinore ye majibevʉ ñʉja. ¿Aipe ayʉrʉ̃ mʉ, “Ji nʉquinore majivʉ mʉja” ayʉ? arejame. p8YJi nʉquinore majivʉ mʉja, yópe põeva ne majiépe ma nʉimare, arejame Jesús, ñʉjare coyʉyʉ. 7Nore nʉri, mead̶arĩburu yóboi, copaidacʉyʉmu yʉ cojedeca, mʉjare ĩni nʉvacʉdacʉyʉ, mʉje cʉrãjiyepe ayʉ yʉ́que. 6%Jipacʉi cʉrõi tucubʉa ʉre cʉvʉ. Que ãmenu, yópe arĩ mʉjare coyʉbejebu yʉ. Nore mʉje cʉrãjiyede mead̶acacʉnʉcʉyʉmu yʉ. '5 IQue ayʉ bácʉ, ñʉjare yópe coyʉrejame Jesús: —Chĩomejara mʉja. Jʉ̃menijicʉre jʉ ajarã mʉja. Ʉ̃́re jʉ arĩ, yʉre máre jʉ ajarã mʉja. 4! &Aru Jesús arejame Pedrore: —¿“Mʉre boje yaiquíjivʉ yʉ”, ayʉrʉ̃ mʉ? Jãve coyʉyʉbu mʉre: “Jesúre yʉ coreóvabevʉ” acʉyʉmu mʉ cari ñami, cáyu ʉ̃i órejaquiye jipocai. Aru yóbecʉe nópe acʉyʉmu mʉ, arejame Pedrore Jesús.3+ %Pedro arejame: —Mʉ, ji jabocʉ, ¿aipe teni caride mʉ́que nʉri bʉojabedi yʉ? Jaʉru, mʉre cad̶ateni, yaiquíjivʉ yʉ, arejame. q2[ $Jesús que ayʉre, yópe arejame Simón Pedro: —Mʉ, ji jabocʉ, ¿ã́ri nʉñʉrʉ mʉ? arejame. Jesús arejame: —Ji nʉquinore caride nʉri bʉojabevʉ mʉ. Ʉbenita ji nʉriburu yóboi, mʉ máre nʉcʉyʉmu, arejame. R1 #Que d̶aivʉre mʉje bajumia ʉrivʉre jã́ivʉ, majinajarama caivʉ ji bueimara bajure mʉjare, arejame ñʉjare Jesús. Jesús ʉ̃i coyʉino Pedrore ʉ̃i “Jesúre yʉ coreóvabevʉ” aquinore 01 "Caride d̶aicõjeino yóbocarõre d̶aicõjequijivʉ yʉ: Mʉje bajumia ʉjarã mʉja yópe ji ʉepedeca mʉjare. Mʉje bajumia jecʉjarã mʉja. `/9 !Mʉja, jímajinape paivʉ, majióvarõ bajura cʉcʉyʉmu mʉjaque. Yʉre vorãjaramu mʉja. Ʉbenita yópe ji coyʉino mácarõpe maje jabovare, mʉjare máre coyʉyʉbu yʉ: Ji nʉquinore nʉiye majibevʉ mʉja. l.Q Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe ji jã́d̶ovaru Jʉ̃menijicʉ meacʉ bajure, Jʉ̃menijicʉvacari põevare jã́d̶ovacʉyʉme ʉ̃i daroimʉ mácʉ meacʉ bajure. Aru maumejieneca que d̶acʉyʉme Jʉ̃menijicʉ. #-? Judas ʉ̃i etarĩburu yóboi, ñʉjare yópe arĩ, yávarejame Jesús: —Caride põeva jã́rajivʉbu Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe meacʉ bajure. Caride yʉ, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe, põevare jã́re d̶aquijivʉ Jʉ̃menijicʉ meacʉ bajure. ,% Iye pã́ure ĩñʉ mácʉ, cũiná etarĩ nʉrejame Judas. Ñami marejávʉ̃ ʉ̃i etarĩ nʉiyede. Jesús ʉ̃i d̶aicõjeino yóbocarõ )+K Judas ʉ̃i cʉvae boje ñʉje tãutʉrare, ñʉjacavʉ, “Ñʉje ãrajiyede torojʉve teinʉmʉ bojed̶aicõjeñʉme Jesús Judare”, arĩ dápiarejaquemavʉ. Aru apevʉ ñʉjacavʉ, “Cʉve cʉvabevʉre tãutʉrare jícʉnʉicõjeñʉme Jesús ʉ̃́re”, arĩ dápiarejaquemavʉ. * Ʉbenita ñʉja náque dobarivʉ tʉoiva yebai aipe teni Jesús ʉ̃i que ainore Judare coreóvabedejacarã cãreja. M) Dinʉmʉmiareca Judas diede ĩñʉva, cũiná Satanás d̶aicõjeni bʉ́rejaquemavʉ ʉ̃́re. Aru ʉ̃́re arejame Jesús: —Maumena mi d̶aiyʉede d̶acʉnʉjacʉ mʉ, arejame Judare Jesús. u(c Ji nópe arura, jʉ arejame Jesús: —Ji pã́ujevede jórĩ, ji jímʉ, ʉ̃ macʉyʉ́me yʉre jẽni jíyʉ ji mauvare, arejame Jesús. Que arĩ, pã́ure cõpavari ĩni, jórĩ, Judare, Simón Iscariotei mácʉre, jídejame. A'{ Nópe d̶ayʉre jã́ñʉ, Jesúre pʉeno cad̶ajĩe nʉri, jẽniari jã́rejacacʉ yʉ yavenijiena: —Mʉ, ji jabocʉ, ¿ácʉba ʉ̃, mʉre jẽni jícʉyʉ? arejacacʉ yʉ. [&/ Yʉre ʉ̃i pʉrʉ jabióvarĩ, jẽniari jã́icõjenejame Simón Pedro: —“¿Ácʉba mʉre jẽni jícʉyʉ?” arĩ, Jesúre jẽniari jã́jacʉ mʉ, arejame yʉre Pedro. Ʉ̃i pʉrʉque nópe arejame. k%O Cũinácʉ ñʉjacacʉ pare Jesús ʉ̃i jecʉmʉ Jesús yebai ʉ̃i tʉcavai dobarejacacʉ yʉ. $ Ʉ̃i que aiyede ñʉje bajumia jã́rejacarã ñʉja, cuecumaivʉ. Ácʉ ñʉjacacʉ ʉ̃i aimʉre majibedejacarã ñʉja. # Nópe arĩ coyʉyʉ bácʉ ʉrarõ chĩorejame Jesús ʉ̃i ũmei. Chĩori, ñʉjare yópe yávarĩ darorejame cojedeca ye yavebecʉva: —Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Cũinácʉ mʉjacacʉ yʉre ji mauvare jẽni jícʉyʉme ʉ̃, arejame Jesús. F" Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Ácʉ põecʉ ji jaroimarare me jacopʉyʉ baru, yʉre máre me jacopʉibi ʉ̃. Ácʉ põecʉ yʉre me jacopʉyʉ baru, yʉre daroyʉ bácʉre máre me jacopʉibi ʉ̃. Que arĩ, coyʉrejame Jesús ñʉja ʉ̃i bueimarare. Jesús ʉ̃i coyʉino Judas ʉ̃i jẽni jíquinore ʉ̃i mauvare W!' Iye vaiquíye jipocamia nópe coyʉivʉ mʉjare, mʉje jʉ arãjiyepe ayʉ jãvene “Jʉ̃menijicʉi mácʉbu yʉ” ji aino mácarõre. Ji coyʉino mácarõpe vainíburu yóboi, coreóvarãjaramu mʉja. G  ’Ʉbenita ji beoimara mácavʉre coreóvaivʉ yʉ. Que baru “Torojʉrãjaramu”, ji aiyede mʉja caivʉre abevʉ yʉ. Yópe Jʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquepedeca vaiquíye jaʉvʉ yʉre: “Ñai ãñʉ mácʉ yʉ́que, yʉre boaiyʉbi”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. ta Iye cari coyʉiyede coreóvaivʉbu mʉja caride. Que baru nopedeca d̶aivʉ baru, torojʉrãjaramu mʉja.  Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Yebacacʉ cʉbebi ʉ̃i jabocʉre vainí tʉyʉ. Aru daroimʉ cʉbebi ʉ̃́re daroyʉre vainí tʉyʉ máre.  Que d̶aivʉ yʉ mʉjare jã́d̶ovacʉyʉ aipe d̶aiye jaʉrõre mʉjare. Que barureca ji d̶aiyepedeca d̶ajarã mʉja mʉjevʉre. O Yʉ mʉje jabocʉvacari aru mʉje bueipõecʉvacari yebacacʉpe mʉje cʉbobare joaivʉ yʉ. Que baru quédeca d̶ajarã mʉja. Apevʉ yʉre jʉ aipõeva ne cʉbobare joaiye jaʉvʉ mʉjare coapa. /W Yʉre “bueipõecʉ” aru “ñʉje jabocʉ” máre aivʉbu mʉja. Mʉje nópe aiye meavʉ yʉre. Quédecabu yʉ. Mʉjare bueipõecʉbu. Aru mʉje jabocʉbu yʉ. {o Que teni ñʉje cʉbobare joarĩ bʉojarĩ, ʉ̃i pʉenocacajede bedióva cojedeca ĩni, dorejame Jesús. Dorĩ bʉojarĩ, ãivarã dobacʉdarĩ, yópe ñʉjare arĩ coyʉrejame: —¿Ji cari d̶aiye báquede, coreóvad̶arãrʉ mʉja? # Ʉ̃́re jẽne d̶acʉyʉre coreóvarejaquemavʉ Jesús. Que baru “Mʉjacacʉ caibaju joaimʉ mácʉ ãmemi ʉ̃”, arejame ʉ̃. s_ Aru Jesús arejame ñʉjare: —Caibaju joaimʉ mácʉre bedióva cojedeca caibaju joaiye jaʉbevʉ. Quénora cʉbobare joaiye jaʉvʉ, docʉcʉru. Javeta caibaju joaimara mácavʉpe paivʉtamu mʉja, Jʉ̃menijicʉi ãrʉmeteiye báque boje mʉje ãmeina teiyede mʉje chĩori dápiarĩ, diede jarʉvarĩ, jʉ aiye báquede yʉre. Ʉbenita mʉjacacʉ cũinácʉ caibaju joaimʉ mácʉpe ãmemi ʉ̃, ʉ̃i chĩomeni jarʉvaiyʉbe boje ʉ̃i ãmeina teiyede, arejame ñʉjare Jesús. 5 Pedro arejame: —Mʉ, ji jabocʉ, ji cʉboba matʉinora joarĩ dajocabejacʉ mʉ. Ji jipobʉre aru ji pʉrʉáre máre joajacʉ mʉ, arejame. H  Pedro arejame Jesúre: —Yʉre ji cʉbobare ye joaicõjemevʉ mʉre, arejame. Aru Jesús arejame ʉ̃́re: —Dinʉmʉ yʉre joaicõjemecʉ baru, yʉ́cacʉ ãmecʉyʉmu mʉ, arejame. uc Jesús arejame: —Ji cari d̶aiyede coreóvabevʉ mʉ. Ʉbenita no yóboi coreóvacʉyʉmu, arejame. 3_ Joarĩ tʉ̃reni ñʉjare coapa, Simón Pedrore eacʉnʉrejame Jesús. Aru Pedro arejame ʉ̃́re: —Mʉ, ji jabocʉ, ¿yʉre ji cʉbobare joacʉyʉrʉ̃ mʉ? arejame. Z- Que teyʉ bácʉ oco doaibʉre yuarĩ buivárejame, ñʉje cʉbobare joacʉyʉ. Ñʉje cʉbobare joarĩ bʉ́rejame. Ñʉjacacʉ cũinácʉre joarĩburu yóboi, tʉ̃reicaje ʉ̃i bʉoicajeque tʉ̃renejame.  Que baru coreóvayʉ, ñʉje ãiyedeca nacajari, ʉ̃i pʉenocacajede durĩ, epeni, tʉ̃reicajede ĩni, jãrióri jẽori bʉorejame. kO Jesús coreóvarejaquemavʉ majepacʉ Jʉ̃menijicʉre caiyede aru caivʉre pʉrʉcʉvaicõjeñʉ mácʉre ʉ̃́re parʉéque. Aru coreóvarejaquemavʉ ʉ̃i baju Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ aru copaicʉyʉ ʉ̃i yebai. 'G Nainú baji ñʉja ʉ̃i bueimaraque ãñʉ marejáme Jesús. Javeta ñʉjacacʉ Judas, Simón Iscariotei mácʉre yópe arĩ, “Jesúre ʉ̃i mauvare jẽni jíquijivʉ yʉ”, dápiare d̶arejaquemavʉ ñai abujuvai jabocʉ, ʉ̃i jẽni jíquiyepe ayʉ Jesúre ʉ̃i mauvare. # A Pascua torojʉve teijãravʉ jipocacajãravʉ barejávʉ̃. Coreóvarejaquemavʉ Jesús dijãravʉ eainore ʉ̃i nʉquinore ijãravʉre jocarĩ, copaicʉyʉ jípacʉ yebai. Ina ijãravʉcavʉre ʉ̃ jinare cainʉmʉa jecʉbi ʉ̃. Que teni ñʉjare jecʉrejaquemavʉ ʉ̃i yaiyeta. kO 2Coreóvaivʉ yʉ iyede: Põeva yʉre jʉ aivʉ baru yópe jipacʉi d̶aicõjeiyepe náre, cʉvarãjarama jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre. Que baru yópe jipacʉi coyʉicõjeiyepeda coyʉyʉbu mʉjare, arejame Jesús.@ y 1Ji baju ji majiéque coyʉbevʉ yʉ. Quénora jipacʉ, yʉre daroyʉ bácʉ, yʉre coyʉicõjeimi ji coyʉiye caiyede. Que baru põeva ñájinajarama, ne jʉ abe boje ji coyʉiyede. C  0Ácʉ põecʉ yʉre ʉbecʉ baru aru ji coyʉiyede máre jʉ abecʉ baru, ʉ̃́recabe jãve ñájicʉyʉ. Ʉ̃i jʉ abe boje ji coyʉiyede, ñájicʉyʉme bʉojaquijãravʉ baquinói.   /Ʉbenita ácʉ põecʉ ji coyʉiyede jápiayʉvacari jʉ abedu, yʉ ʉ̃́re ñájine d̶abecʉbu ʉ̃i ãmeina teiye boje caride. Põevare ne ãmeina teiye boje ñájine d̶acʉyʉ dabedejacacʉ. Quénora põeva bíjajʉrorivʉre mead̶acʉdayʉ darejacacʉ yʉ. v e .Ijãravʉi darejacacʉ yʉ. Põeva ne majinajiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉre, yʉ pẽoñʉpe teyʉ buecʉdarejacacʉ náre. Yʉre que teyʉre jʉ aivʉ, ñeminoi ne mautebenajiyepe ayʉ yópe Jʉ̃menijicʉre majibevʉpe, darejacacʉ yʉ. j M -Aru quédecabu. Ácʉ põecʉ yʉre jã́ñʉ maru, yʉre daroyʉ bácʉre máre jã́imi ʉ̃.  ,Yópe arĩ, bʉjino yávarĩ darorejame Jesús: —Ácʉ põecʉ yʉre jʉ ayʉ baru, yʉre daroyʉ bácʉre máre jʉ aibi ʉ̃. #? +Jʉ̃menijicʉi mearo jã́iyede náre ʉbeni, pʉeno baju vorejaima põeva ne mearo jã́iyede náre. Põeva ne ñájinajino Jesús ʉ̃i yávaiye boje L *Ʉbenita obedivʉ põeva ne jabovacavʉ Jesúre majini, jʉ arejaima ʉ̃́re. Ʉbenita fariseovare jidʉrĩ, “Jesúque nʉivʉbu ñʉja”, abedejaima ne jápiaiyede. Jipocamia “ ‘Jesúbe Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ Cristo’, aivʉre maje cójijiñamine jaetovarãjaramu ñʉja, ne cójijibenajiyepe aivʉ ñʉjaque bedióva cojedeca”, arejaimad̶a ina fariseova. Que baru fariseovare jidʉrivʉ, bi arejaima na Jesúre jʉ aivʉ. 7g )Nópe arejaquemavʉ Isaías bácʉ ʉ̃i jã́iye báque boje Jesucristoi mearore Jʉ̃menijicʉi jã́d̶ovaiye báquede nore aru ʉ̃i coyʉiye báque boje ʉ̃́ra. lQ (Jã́ri eabevʉre d̶aibi náre Jʉ̃menijicʉ, ne jã́menajiyepe ayʉ. Aru dápiarĩ majibede d̶aibi náre, ne jápiarĩ eabenajiyepe ayʉ. Aru Jʉ̃menijicʉ yópe arĩ, coyʉibi: “Nópe d̶aivʉ yʉ, ne chĩori oatʉvabenajiyepe ayʉ ne d̶aiyede. Que baru náre mead̶abecʉyʉmu”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Isaías bácʉre Jʉ̃menijicʉ. + 'Que baru nácapũravʉ jʉ aivʉ bʉojabedejaima. Bedióva cojedeca Jʉ̃menijicʉ, yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Isaías bácʉre: jM &Caiye iye vaidéjavʉ̃ yópe ñai Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ Isaías bácʉ “Yópe tequiyebu” arĩ, ʉ̃i toivaino mácarõpedeca.Mʉ, ji jabocʉ, obebejĩna baju jʉ ad̶ama ñʉje yávaiyede. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i parʉéde jã́d̶ovaimi obebejĩna bajure, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ Isaías bácʉre.  %Põeva ne jã́iyede ʉre ne d̶arĩ majibede d̶ayʉreca Jesús, ʉ̃́re jʉ abedejaima na. Jesúre obedivʉ judíova ne jʉ abeno N $Que baru ji cʉepe cãreja mʉje jẽneboi, ji bueiyede jʉ ajarã mʉja. Yʉ́cavʉ tenajaramu mʉja, ji bueiyede jʉ aivʉ baru, arejame náre Jesús. Nópe ayʉ bácʉ, náre dupini nʉrejame.   #Náre yávarejame cojedeca Jesús: —Ñai cucʉnʉiyʉcʉre jãravʉre, aviá ʉ̃i boiyede, cuiye jaʉvʉ ʉ̃́re. Que baru ñemié tʉiyede, majibebi ã́ri ʉ̃i nʉinore. Quédeca quĩ́jino baju cʉcʉyʉmu yʉ mʉjaque pẽoipõecʉpe, jã́d̶ovañʉ Jʉ̃menijicʉi jãvene. Mʉjare majide d̶aivʉ Jʉ̃menijicʉi dápiaiye jãvene ji bueiyeque. Que baru mʉja diede majibevʉ baru caride, ji cʉede mʉje jẽneboi cãreja, ji nʉriburu yóbore apa ñeminoi cuivʉpe paivʉ barãjáramu mʉja. 6~e "Ʉ̃i que aiyede, yópe arejaima ʉ̃́re jápiaivʉ: —Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i yávaiyede toivaicõjenejaquemavʉ, ñʉje majinajiyepe ayʉ ʉ̃i daroquimʉre yaibécʉ bacʉyʉ́re cainʉmʉa. ¿Aipe teni “Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe ne jocʉcʉrã pẽvari jẽori jãmʉóimʉ macʉyʉ́mu yʉ”, ayʉrʉ̃ mʉ? ¿Yécʉ páyʉrʉ̃ mʉ? ¿Ñamema Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe? arejaima Jesúre. c}? !Nópe arĩ coyʉyʉ, aipe ãrojae teni ʉ̃i yaiquínore coyʉyʉ barejáme Jesús. | Ʉbenita yʉ ne jocʉcʉrã pẽvari jẽori jãmʉórajimʉ, yʉrecabu obedivʉ põevare jʉ are d̶acʉyʉ yʉre, arejame Jesús. x{i Caride ijãravʉcavʉre ne ãmene jã́d̶ovari, coreóvare d̶acʉyʉme Jʉ̃menijicʉ caivʉ yʉre jʉ abevʉ ñájinajivʉre cũinájãravʉ. Caride ijãravʉcavʉ ne jabocʉre, ñai abujuvai jabocʉre, jarʉvacʉyʉme Jʉ̃menijicʉ. z} Ʉbenita Jesús arejame: —No yávarĩ daroino yʉre boje ãmevʉ. Quénora mʉjare bojetamu no yávarĩ daroino. Ly Ina obedivʉ põeva ñʉjaque cʉrivʉ no bʉjinore jápiarejaima. —Õpo tʉinomebu, arejaima nácavʉ. —Que ãmevʉ. Cũinácʉ ángele yávarĩ daroyʉbebu ʉ̃́re, arejaima apevʉ. hxI Ñʉjare nópe coyʉrĩ bʉojarĩ, arejame jípacʉre Jesús: —Mʉ, jipacʉ, põevare jã́d̶ovajacʉ mi baju meacʉ bajure, arejame jípacʉre. Dinʉmʉma cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõre jocarĩ yávarĩ darorejavʉ̃: “Meavʉ mi que aino. Que d̶acacʉ javeta. Aru que d̶acʉyʉmu yʉ cojedeca”, arejavʉ̃ no yávarĩ daroino. w/ Náre coyʉre nʉrejame Jesús: —Caride ʉrarõ chĩoivʉ yʉ ji ũmei. ¿Aipe ajeba yʉ jipacʉre? ¿Yʉre ñájino vaijárõri no, ajeba yʉ jipacʉre? Abevʉ yʉ nópe. Ñájinore vaicʉ́yʉ darejacacʉ yʉ ijãravʉi, arejame Jesús ñʉjare, ʉ̃i bueimarare. v Ácʉ põecʉ yʉre memecaiyʉcʉ baru, yʉre ʉ̃i jʉ aiye jaʉvʉ ʉ̃́re. Que baru yʉ́que ji cʉrõi cʉcʉyʉme ʉ̃. Aru ácʉ põecʉ yʉre memecaru, ʉ̃́re pued̶acʉyʉme jipacʉ, arejame Jesús. Jesús ʉ̃i coyʉino ʉ̃i yaiquínore ;uo Ñai põecʉ ʉ̃i baju jecʉcʉ baru, bíjacʉyʉme ʉ̃. Ʉbenita ñai põecʉ jecʉbecʉ baru ʉ̃i baju ijãravʉre, jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre cʉvacʉyʉme ʉ̃. ytk Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Jaʉvʉ yʉre ji yaiquínore. Jẽvari coyʉrĩ coyʉquijivʉ. Yópe cũináyabe oteiyabede maje otebedu, quénora cũinárora mauteinomu no. Ʉbenita iyabe oteiyabede maje otedu, joborõ jívʉi cʉede cãreja, yainope teni, pĩarí cũpururi nʉiyavʉ. Nopedeca ji yaidú, obedivʉ põeva mamaũme cʉrivʉ bʉojarãjarama, ji yaiye boje. Js  Yópe arĩ, coyʉrejame ñʉjare Jesús: —Dijãravʉ ji ávaijãravʉ eaivʉ. Caride jipacʉ Jʉ̃menijicʉ jã́d̶ovacʉyʉme yʉre, ʉ̃i daroimʉ mácʉre ʉ̃mʉpe, meacʉ bajure. #r? Andrés yebai nʉri, coyʉrejamed̶a Felipe ne borore. No yóboi, ina pʉcarã nʉri, coyʉrãearejaimad̶a Jesúre ina judíova ãmevʉ ne borore. Dq Na Felipede borotenanʉrejaimad̶a. Galilea ãmicʉrijoborõcarõ ĩmaro Betsaida ãmicʉriĩmarocacʉ barejáme Felipe. —Jesúque boroteiyʉrĩduivʉbu ñʉja, arejaimad̶a Felipede. Sp Apevʉ judíova ãmevʉ, Jʉ̃menijicʉre mearore jívaivʉ, ina obedivʉ põeva jẽneboi Jʉ̃menijicʉre mearore jínanʉrejaimad̶a Jerusalén ãmicʉriĩmaroita Pascua torojʉve teinʉmʉre. hoI Que baru ina fariseova ne bajumia arejaimad̶a: —Coyʉrĩ oabevʉ maja. Majare jápiabema ina põeva. Quédata Jesúque yóvarãnʉñama caivʉ, arejaimad̶a na, ne bajumia yávaivʉ. Apevʉ Greciacavʉ Jesúre ne voino n' Ne nópe coyʉiye boje no Jesúi jã́d̶ovaino mácarõre põeva ne d̶arĩ majibede, Jesúre copʉrãdarejaima caivʉ ina obedivʉ põeva. Jm  Ina põeva, Jesúque cʉrivʉ bácavʉ ʉ̃i órejaiye báquede Lázarore ʉ̃i etaquiyepe ayʉ cʉ̃racobede jocarĩ apʉcʉ cojedeca, coyʉre cuivʉ barejáimad̶a iye ne jã́iye báquede. ylk Que teinore majibedejacarã ñʉja Jesúi bueimara. Ʉbenita ʉ̃i yainí, nacajari, aru mʉri nʉriburu yóboi cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi, ãrʉrejacarã ñʉja. Dinʉmʉ maquinó “Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeino mácarõpedeca Jesúre tequemavʉ maja, maje mearore jíyede ʉ̃́re burrojĩcʉrã tubarĩ dayʉre”, arãjivʉ barejacárã ñʉja. Dk Mʉja Jerusalén ãmicʉriĩmarocavʉ, jidʉbejarã mʉja. Jã́jara mʉje jabocʉ bacʉyʉ́ dacʉyʉre, burrojĩcʉrã tubarĩ dacʉyʉre, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Nj Põevare ũmaiãimacʉ, burro ãmicʉcʉre earĩ, ʉ̃́re tubarĩ nʉrejame Jesús. Nópe teyʉ, yópe Jʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquepe, teyʉ barejáme Jesús: -iS Diede jápiarĩ, yapoporʉare burarĩ ĩni, ñʉja Jesújãre copʉ darejaima obedivʉ põeva. “Jʉ̃menijicʉre torojʉe bajad̶éni. Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaimʉme ʉ̃i daroimʉ mácʉ, maja judíova maje jabocʉ bacʉyʉ́”, arĩ cod̶oboborejaima ina judíova Jesúque nʉivʉ. Fh Apejãravʉ, Lázaroque Jesús ʉ̃i ãijãravʉ bácarõ yóbocajãravʉi, Jesús Jerusalẽ́i ʉ̃i edaquiyede jápiarejaquemavʉ na, Pascua torojʉve teijãravʉre jã́radaivʉ. ogW Náre jocarĩ nʉrejaima obedivʉ judíovacavʉ, Jesúre jʉ arãjivʉ ʉ̃i nacovaiye báque boje Lázarore yainore jarʉvarĩ. Que baru Lázarore máre boarĩ́ jarʉvaiyʉrejaimad̶a na. Jesús Jerusalẽ́i ʉ̃i ecoino [f/ Lázarore máre boarĩ́ jarʉvaiyʉrejaimad̶a ina sacerdotevare jaboteipõeva. _e7 Dinʉmʉre Jesús Betania ãmicʉriĩmajinoi ʉ̃i cʉede boro jápiarejaimad̶a obedivʉ judíovacavʉ. Que baru Jesúre jã́radarejaima, aru Lázarore máre, Jesúi nacovaimʉ mácʉre yainore jarʉvarĩ. ?dw Cainʉmʉa ina cʉve cʉvabevʉ cʉrãjarama mʉjaque. Ʉbenita yʉ cʉbecʉbu mʉjaque cainʉmʉa, arejame Jesús. Sacerdotevare jaboteipõeva ne Lázarore boarĩ́ jarʉvaiyʉrõ c# Ʉbenita Jesús arejame: —Ãmeno yávabejacʉ ṍre. Õ que d̶aibico, mead̶acod̶o ji bajure ne jarʉvarãjiyede cʉ̃racobeita. +bO Ʉbenina que ayʉ barejáme Judas. Cʉve cʉvabevʉre cõmaje ãroje jã́ñʉ ãmenejame, que ayʉ. Quénora ñavacʉcʉ barejáme. Ʉ̃ marejáme ñʉjare tãutʉra nʉvacaipõecʉ. Iyede ñʉje tãutʉra corecayʉ, ʉ̃i ʉrõmia ĩni, ñʉje tãutʉrare ñavavarejaquemavʉ ʉ̃. oaW —¿Iye õi jarʉvaicorore, aipe teni apevʉre bojed̶abetedi õ? Tãutʉra ʉrarõ, trescientos paijãravʉare memeiye boje jíye jaʉrĩdurebu ṍre. Diede boje ĩni, cʉve cʉvabevʉre cad̶atejebu maja, arejame Judas. ` Dinʉmʉre jararejame Judas Iscariote, ñʉja Jesúi bueimaracacʉ, ʉ̃́re jẽne d̶acʉyʉ. Ṍre jararĩ, yópe arejame ʉ̃: b_= Ãñʉre, María davarejaco trescientos paigramos baju mumijʉricorore Jesús yebai. Iye mumijʉe nardo ãmicʉe pare mearo corajʉe barejávʉ̃. Aru pare bojecʉe barejávʉ̃ya máre. Die mumijʉricorore yuarejaco Jesúi cʉbobarã. Yuad̶o báco, õi pod̶aque tʉ̃renejaco Jesúi cʉbobare. Aru caiñami cʉ̃ramine mumijʉrejavʉ̃ die. @^y Ñʉja edaivʉre ʉrarõ ãiye tʉorejaima apevʉ nócavʉ, pued̶arãjivʉ Jesúre. Ãiyede tʉod̶o barejáco Marta. Aru Lázaro máre cʉrejame tʉoiva yebai apevʉ dobarivʉque. O]  Seis paijãravʉa Pascua ãmicʉrijãravʉ jipocai, Betania ãmicʉriĩmajinoi nʉrejacarã ñʉja Jesúque cojedeca. Lázaro, yaiyʉ́ bácʉre Jesúi nacovaimʉ mácʉi cʉriĩmaroi nʉrejacarã. \% 9Jipocamia ina sacerdotevare jaboteipõeva aru ina fariseova máre caivʉre, yópe arĩ, coyʉicõjenejaimad̶a: —Jesúi cʉrõre majidivʉ baru, cũiná ñʉjare coyʉrãdajarã mʉja, ñʉje jẽni jacorãjiyepe aivʉ ʉ̃́re, arejaimad̶a ñʉje jabova.^[5 8Que teivʉ, Jesúre vore cuivʉ barejáimad̶a ina põeva. Cójijivʉ Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami, ne bajumia boroteivʉ jẽniari jã́rejaimad̶a: —¿Mʉje dápiaru, Jesús máre edaquidica ʉ̃? arejaimad̶a. Z{ 7Ñʉja judíova ñʉje torojʉve teijãravʉ, Pascua ãmicʉrijãravʉ baquinó eare nʉino marejávʉ̃. Que baru Jerusalén ãmicʉriĩmaroi obedivʉ põeva, cainoa ĩmaroacavʉ, mʉri nʉrejaima na, d̶arãjivʉ ne torojʉve tenajiye jipocai yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre, meara márajivʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore. mYS 6Nore majicʉ Jesús, ʉraĩmaroai cubedejame. Judeacavʉre dupini nʉñʉ, ne joborõre jocarĩ, põecʉbenoi nʉrejame Jesús. Ñʉjare ʉ̃i bueimarare máre nʉvari, Efraín ãmicʉriĩmajinoi curãnʉrejacarã ñʉja. DX 5Sacerdotevare jaboteipõeva aru fariseova máre, “Dinʉmʉ Jesúre boarĩ́ jarʉvarãjarevʉ maja”, arĩ bʉ́rejaimad̶a na dijãravʉ, Caifás ʉ̃i nópe coyʉijãravʉmia. ^W5 4Ʉbenita náre quévʉ bojeda yaicʉ́yʉ ãmenejame Jesús. Quénora cainoa joborõacavʉre boje máre, yaicʉ́yʉ barejáme Jesús, obedivʉ Jʉ̃menijicʉi mára márajivʉre cũináyajubope d̶acʉyʉ. EV 3Ʉ̃ cũinácʉ nópe abedejaquemavʉ Caifás. Sacerdotevai jabocʉ baju boje, ʉ̃́re nópe are d̶arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ, Jesús ʉ̃i yaiquíyede judíovare boje coyʉyʉ. U 2¿Coreóvabenarʉ mʉja? Cũinácʉva yaidú, majare meavʉ. Que teni caivʉ yainí bíjabejebu maja, arejamed̶a jabovare Caifás. 4Ta 1Ʉbenita cũinácʉ nácacʉ ʉ̃i ãmiá Caifás, sacerdotevai jabocʉ baju diʉjʉre, arejamed̶a: —Mʉja, jívʉ, jápiajarã. Majibevʉ mʉja nópe yávaivʉ. S) /Que teni sacerdotevare jaboteipõevaque cójijidejaimad̶a ñʉja judíova ñʉje jabova, ina fariseova. Aru arejaimad̶a, ne bajumia boroteivʉ: —Põeva ne d̶arĩ majibede ʉre d̶aibi Jesús. Que d̶ayʉ, parʉcʉ nʉñʉme ʉ̃. Jesúre nópe ñʉje d̶are nʉicõjenu, caivʉ põeva ʉ̃́que nʉjebu. Ʉ̃́que põeva ne nʉru, meamejebu majare. Ʉ̃́re jʉ arĩ, jabojacoiyʉma. Aru ne jabojacoru ʉ̃́re, majare boarã́daicõjejebu churaravare ina Romacavʉ, maje jabova baju. Jesúre jabojacojʉrorivʉre jã́ivʉ baru, Romacavʉi jabocʉre vainí tʉivʉpe majare jã́jebu nócavʉ. Dinʉmʉita maje Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine vaivéni jarʉvarĩ, maje joborõre máre tatorĩ ĩjebu ina Romacavʉ. Que baru, ¿aipe d̶arãjidica maja? arejaimad̶a ñʉje jabova. ~}L|{zyxxI=<Nore jorobʉ, vino ʉ́yaicoro upiáricoroque jorobʉ cʉrejavʉ̃. Diede jaʉborã ʉyovarĩ hisopo ãmicʉricʉ jocʉjĩcʉ cavajĩbʉi jẽori jarʉrʉrejame cũinácʉ ina churaravacacʉ. Jesúre ʉ̃i jijecamura jĩjovarejame ʉ̃. m!No yóboi, caiye iye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjevarede d̶arĩ bubayʉ bácʉ coreóvarejaquemavʉ Jesús. Que baru yópe Jʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquepedeca vaiquíyepe ayʉ, yópe arejame Jesús: —Cũiñóivʉ yʉre, arejame Jesús. MlYʉre máre yópe arejame Jesús: —Jã́jacʉ. Mipacoreca pád̶obe õ, arejame yʉre. Que teni ji cʉ̃ramine ṍre nʉvari epeni, cʉvarejacacʉ yʉ ṍre jipacope. Jesús ʉ̃i yaino LkJípaco nore núcore aru nijinoi yʉre máre, pare ʉ̃i jecʉmʉre, jã́rejame ʉ̃. Aru yópe arĩ, yávarejame jípacore: —Jã́jaco. Mímacʉreca páyʉbe ʉ̃, arejame jípacore Jesús. j3Jesús ʉ̃i jocʉcʉjarave joabejĩnoi núrejaima jípaco, jípacoi mamico Cleofai márepaco María ãmicʉco, aru María Magdalacaco máre. iCũinácʉ nácacʉ arejame: —Dicaje nareimea cʉbecajede jad̶evarĩ, coapa ĩnu, meamejebu. Yópe d̶arãjarevʉ. Dʉvarĩ yajuivʉpe tenajarevʉ maja. Ácʉ majacacʉ majare yajurĩ vainí tʉyʉ, dicajede ĩcʉyʉme ʉ̃, arejame. Na “jede” arĩ, nópe yajurejaima na. Ne nópe coapavaiye vaidéjavʉ̃ yópe Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báquepedeca ʉ̃i yávaiyede: “Ji doiye báquede ĩni, coapavarãjarama na. Aru dʉvarĩ yajurĩ vainí tʉyʉ apecajede, ji pʉenocacajede ĩcʉyʉme nácacʉ”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Quédeca tedejaima ina Jesúre jocʉcʉjaravena pẽvaivʉ bácavʉ. h-Jesúre jocʉcʉjaravena pẽvari jẽori bubarĩburu yóboi, ʉ̃i doiye báquede coapa ĩnejaima ʉ̃́re pẽvaivʉ bácavʉ. Yóvaicʉvaivʉ barejáima na. Que baru náre coapa ĩnejaima. Ʉbenita dicaje pʉenocacaje nareimea cʉbecajede coapavaiyʉbedejaima na. g Ʉbenita Pilato arejamed̶a náre: —Ji toivaicõjeino mácarõ nópeda bajarṍri no. Oatʉvabecʉbu yʉ, arejamed̶a. >fuPilato ʉ̃i nópe toivaicõjeiyede ʉbeni, sacerdotevare jaboteipõeva coyʉrãnʉrejaimad̶a ʉ̃́re: —Nópe mi toivaicõjeino mácarõpe toivaicõjemejacʉ mʉ. Quénora “ ‘Judíovai jabocʉbu yʉ’, abi ʉ̃”, arĩ toivarĩ jẽojacʉ mʉ cojedeca, arĩdurejaimad̶a Pilatore sacerdotevacavʉ. e7Jerusalén ãmicʉriĩmaro joabejĩnoi Jesúre jocʉcʉjaravena jẽorejaima. Que baru obedivʉ põeva nore jã́radaivʉ no toivaino mácarõre jã́ri borotedejaima. Yóbecʉricamua yávaicamuaque toivaicõjenejaquemavʉ Pilato. Ñʉje yávaicamuaque, Romacavʉ ne yávaicamuaque, aru griegova ne yávaicamuaque máre toivaicõjenejaquemavʉ Pilato. Que baru caivʉ divede jã́ri majidejacarã ñʉja. "d=Yópe arĩ, “Jesús Nazarecacʉbe judíovai jabocʉ”, toivaicõjenejamed̶a Pilato jocʉvena, ne jẽorajiyepe ayʉ divede Jesúi jocʉcʉjaravena. jcMDicũre eaivʉ, jocʉcʉjaravena pẽvari jẽorejaima na. Ʉ̃́que apejaravearã apevʉ pʉcarãre máre pẽvari jẽorejaima, cũinácʉre Jesúi meapũravʉi, aru apecʉre Jesúi cãcopũravʉi, aru Jesúre ne coricai. bJesúvacari turĩ nʉrejame dijaravede Põe jipobʉcũ ñʉje aicũ cʉ̃racũita, Gólgota ãmicʉricũ ñʉje yávaicamuaque. !a;Que baru ne ʉrõpe d̶arĩ, jocʉcʉjaravena Jesúre pẽvari, boarĩ́ jarʉvaicõjenejame Pilato. Jesúre ne pẽvari yuyaino jocʉcʉjaravena $`AIna judíovacapũravʉ ʉrarõ cod̶oboborejaima: —¡Yaijácʉrĩ! ¡Yaijácʉrĩ! ¡Jocʉcʉjaravena pẽvari boarĩ́ jarʉvaicõjejacʉ ʉ̃́re! arejaima na. Pilato arejame: —¿Mʉje jabocʉre boarĩ́ jarʉvaji yʉ, mʉje dápiaru? arejame. Ina sacerdotevare jaboteipõeva arejaima: —Cũinácʉrabe ñʉje jabocʉ, ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉ, César maje aimʉ, arejaima. ]_3Pascua ãmicʉrijãravʉ baquinó jipocacajãravʉ barejávʉ̃, jãravʉ corica baji. Ina obedivʉ judíovare, Jesúre ʉbevʉre, yávarĩ darorejame Pilato: —Jede, jã́jara caride mʉje jabocʉre, arejame. #^? Que aivʉre jápiarĩ, ʉ̃i dobariborã dobacʉnʉrejame Pilato. Noi dobacʉ, Jesúre davaicõjenejame, boarĩ́ jarʉvaicõjecʉyʉ ʉ̃́re. Pilato ʉ̃i dobaribo cʉriva, cʉ̃raboaque ne tʉoiva, ne mead̶aiva ñʉja judíova ñʉje yávaicamuai Gabata ãmicʉrejavʉ̃. =]s Jesús ʉ̃i nópe coyʉiyede, pʉeno baju ʉ̃́re jaetovaiyʉrĩdurejamed̶a Pilato. Ʉbenita yópe arĩ, cod̶oboborejaima ina judíova: —Jesúre jaetovayʉ baru, ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉ, César maje aimʉ, ʉ̃i yóvaimʉ ãmejebu mʉ. Ácʉ põecʉ “Jabocʉbu yʉ” ayʉ, ñai jabocʉ ijãravʉcacʉ pʉeno baju parʉcʉre, César maje aimʉre, maucʉvaibi ʉ̃, arejaima ina judíova Pilatore. x\i Jesús arejamed̶a ʉ̃́re: —Jʉ̃menijicʉ mʉre jaboteicõjeimi ʉ̃. Ʉ̃i que d̶abedu, yʉre yópe d̶abejebu mʉ. Que baru ñai yʉre jẽne d̶ayʉ bácʉ mʉre mi pʉeno boropateibi, ʉ̃i ãmeina teiye boje, arejamed̶a. =[s Dinʉmʉma Pilato arejamed̶a ʉ̃́re: —¿Yʉre coyʉiyʉbecʉrʉ̃ mʉ? ¿Ji jaboede majibecʉrʉ̃ mʉ? Mʉre jocʉcʉjaravena pẽvaicõjeiyʉcʉ baru, jocʉcʉjaravena mʉre pẽvaicõjecʉyʉmu yʉ. O mʉre jaetovaiyʉcʉ baru, mʉre jaetovacʉyʉmu yʉ. ¿Majicʉrʉ̃ mʉ diede? arejamed̶a. +ZO Diñami ecorĩ cojedeca, Jesúre jẽniari jã́rejamed̶a: —¿Ã́rocacʉrʉ̃ mʉ? arĩdurejamed̶a Jesúre Pilato. Ʉbenita Jesúcapũravʉ bi arejamed̶a. PYNe que aiyede jápiayʉ, pʉeno baju cuecumarejaquemavʉ Pilato. OXArejaima Pilatore: —“Yʉ Jʉ̃menijicʉi mácʉbu yʉ”, ávaibi Jesús. Que baru yópe cũináro ñʉjare d̶aicõjeinope ñaipe páyʉre boarĩ́ jarʉvaiye jaʉvʉ ñʉjare, arejaima. W}Cũiná Jesúre ne jã́iyede, cod̶oboborejaima ina sacerdotevare jaboteipõeva aru Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine coreipõeva máre: —Ʉ̃́re jocʉcʉjaravena pẽvari boarĩ́ jarʉvaicõjejacʉ mʉ, arĩ cod̶oboborejaima. Pilato arejame: —Mʉje baju ʉ̃́re nʉvari, jocʉcʉjaravena pẽvari boarĩ́ jarʉvajarã. Yʉre ji jã́ru ãmeina tebecʉtame, arejame. vVePilato ʉ̃i que arĩburuta, etarĩ darejame Jesús. Jabocʉi doicajepe paicaje ñemijuaricajeque ne doaimʉ mácʉ, ne jipobʉrã miumua cãteni jacoimʉ mácʉ etarĩ darejame. —Jede, ʉ̃́re jã́jara caride, arejame Pilato. HU Jesúre ne yʉriniburu yóboi, jedevai etarejame Pilato cojedeca. —Jã́jara. Jaetovaivʉ yʉ ʉ̃́re, mʉje coreóvarãjiyepe ayʉ: Ãmeina tebecʉ bajube ʉ̃ ji jã́ru, arejame. LTQue d̶arĩ Jesúre jacoyʉrejaimad̶a: —Ména cʉjacʉ mʉ, judíovai jabocʉ, arejaimad̶a churarava, ʉ̃́re yʉrivʉ. Que teivʉ, ʉ̃́re pẽvavarejaimad̶a ʉ̃i jivai ne pʉrʉáque. [S/Aru ʉ̃́re pʉenocacaje, jabocʉ doicajepe paicaje ñemijuaricajede doarejaimad̶a na. Jesúre que teivʉ, miumua cãteni, cainitarabʉre d̶arĩ, ʉ̃i jipobʉrã ditarabʉre tʉorejaimad̶a ina churarava. fR GDinʉmʉre ina judíova ne que aiyede, churaravare jara popeicõjenejamed̶a Pilato Jesúre. aQ;(Pilato ʉ̃i que aiyede cũiná jorojĩni, cod̶oboborejaima: —Bi, ʉ̃́re jaetovabejacʉ mʉ. Barrabáre jaetovarĩ, darojacʉ mʉ, arejaima Pilatore ina judíova. Ñavacʉcʉ barejáme ñai Barrabás.RP'Ʉbenita Pascua jãravʉi ji d̶arĩ cõmajiyepedeca d̶aquijivʉ yʉ. Mʉjacacʉ ji bʉoimaracacʉ cũinácʉre jaetovaquijivʉ. ¿Ñai mʉje jabocʉre jaetovaji yʉ? arĩdurejame judíovare Pilato. O&Aru Pilato jẽniari jã́rejamed̶a: —¿Yéba yávaiye jãve baju? arejamed̶a ʉ̃. Põeva ne boarĩ́ jarʉvaicõjeino Jesúre N %Dinʉmʉ jẽniari jã́rejamed̶a Pilato: —¿Jãve “Jabocʉbu yʉ”, ayʉrʉ̃ mʉ? arejamed̶a. Jʉ arejamed̶a Jesús: —Quédeca mi aimʉrecabu yʉ. Jabocʉbu yʉ. Que barureca ijãravʉi edarĩ, põetedejaquemavʉ yʉ, jabotecʉyʉ aru coyʉcʉyʉ yávaiyede jãve bajure. Yávaiyede jãve bajure majiyʉrivʉ, yʉre jápiarĩ ad̶arãjarama na, arejamed̶a Jesús. vMe$Jesús jʉ arejamed̶a: —Ijãravʉcarõ ãmevʉ ji jaboteino. Yore ji jabotedu, ãd̶amatejebu ji yóvaimara, ji mauva ne jẽni jíbenajiyepe aivʉ yʉre ina judíovai jabovare. Ijãravʉcarõ ãmevʉ ji jaboteino, arejamed̶a. mLS#Pilatocapũravʉ arejamed̶a: —¿Judíovacacʉ bárica yʉ, mi que aiyede? Mi joborõcavʉ aru sacerdotevare jaboteipõeva mʉre boro coyʉrĩ ad̶arãdama na. ¿Aipe d̶acʉrʉ̃ mʉ, ne que ãmecoroiyede? arejamed̶a. DK"Jesúcapũravʉ arejamed̶a: —¿Mʉ mi baju majini, yópe jẽniari jã́ñʉrʉ mʉ, que ayʉ? ¿O apevʉ ne coyʉiyede jápiarĩ, yópe jẽniari jã́ñʉrʉ mʉ? arejamed̶a. GJ!Ʉ̃i cʉ̃ramine corĩ nʉri, Jesúre cutuicõjenejamed̶a Pilato. Ʉ̃i eaiyede ʉ̃i yebai ʉ̃́re jẽniari jã́rejamed̶a: —¿Mʉ́rʉ judíovai jabocʉ? arejamed̶a Jesúre. -IS Nópe vaidéjavʉ̃, “Yópe vaiquíyebu” Jesús ʉ̃i aiye báquepedeca javede aipe ãrojae jocʉcʉjaravena ʉ̃i mauva ne pẽvaimʉ ʉ̃i yaiquínore. H Pilato arejame náre: —Dinʉmʉ ʉ̃́re nʉvari, majijarã mʉje baju. Mʉje d̶aicõjeiyepedeca coyʉjarã ʉ̃́re aipe ñájicʉyʉre, ʉ̃i bojed̶aquiyepe aivʉ ʉ̃i ãmeno d̶aiye báquede, arejame. Nácapũravʉ arejaima: —Mʉja Romacavʉ ñʉja judíovare boarĩ́ jarʉvaicõjemevʉ põevare. Que baru ʉ̃́re boarĩ́ jarʉvaivʉ bʉojabevʉ ñʉja, arejaima. oGWIna judíova arejaima: —Ʉ̃i ãmeno d̶abedu, ʉ̃́re davabejebu ñʉja mi yebai, arejaima. F Que baru náre jẽniari jã́cʉetarejame Pilato. —¿Ye ãmenore boro coyʉrĩ ad̶aivʉrʉ̃ mʉja ñai ʉ̃mʉre? arejame. EwAviá ʉ̃i tucʉmʉiyede, Caifái cʉ̃ramine jocarĩ pʉ jabocʉi cʉ̃ramita Jesúre nʉvarejaima. Ñai jabocʉ, Roma ãmicʉrõ jaboteino jabocʉi epeimʉ marejáme, jabotecʉyʉ ina judíovare. Judío ãmenejame ñai jabocʉ, Pilato ãmicʉcʉ. Ʉ̃i cʉ̃rami ecoivʉ baru, Pascua torojʉve teinoque ãiyede ãicõjememara májebu judíova. Que baru iye ãiyede ãiyʉrivʉ, diñamine corĩ nʉmenejaima ina judíova, Jesúre nʉvaivʉ, Jʉ̃menijicʉi jã́mequiyepe aivʉ náre ãmenape. )DK—¡Nácacʉ ãmevʉ yʉ! Jesúre yʉ coreóvabevʉ, arejame Pedro cojedeca. Ʉ̃i que aiye bajure, cáyu órejarejame. Jesúre ne nʉvaino Pilato yebai ZC-Dinʉmʉre sacerdotevare jaboteipõecʉi yebacavʉcacʉ, Pedro ʉ̃i boaicaroveque ʉ̃i buraimʉ mácʉ jicʉ, Pedrore arejame: —Cari ñami marede oteiye cʉrõi Jesúque mʉre jã́vʉ yʉ, arejame. pBYNore toabo ẽcarʉi cʉocayʉ barejáme Pedro cãreja. Apevʉ nore cʉrivʉ ʉ̃́re jẽniari jã́rejaima: —¿Mʉ máre Jesúi bueimaracacʉ ãmecʉrʉ̃ mʉ? arejaima ʉ̃́re. —¡Nácacʉ ãmevʉ yʉ! arejame náre. 3A_Dinʉmʉre Anás Jesúre bʉoimʉre jarorejamed̶a Caifás, sacerdotevare jaboteipõecʉ yebai. “Jesúre yʉ coreóvabevʉ” arĩ, Pedro bedióva ʉ̃i coyʉino f@EAru Jesús arejamed̶a: —Ãmene ji que aru, yʉre coyʉjacʉ mʉ caride, caivʉ ne jápiaiyede. ¿Ʉbenita méne ji que aru, aipe teni yʉre pẽvacʉrʉ̃? Pẽvaiye jaʉbevʉ mʉre, arejamed̶a ʉ̃́re Jesús. A?{Jesús ʉ̃i que aiyede, cũinácʉ ina coreipõevacacʉ ʉ̃i jijecamure pʉrʉque pẽvari, yópe arejamed̶a Jesúre: —Maje jabocʉre nópe arĩ, abejacʉ mʉ, arejamed̶a. I> Que baru, ¿aipe teni yʉre jẽniari jã́ñʉrʉ mʉ? Yʉre jápiaivʉ bácavʉre jẽniari jã́jacʉ. Náta ji coyʉiye báque caiyede majidivʉ coyʉrãjarama mʉre, arejamed̶a Jesús. :=mɄ̃i jẽniari jã́iyede, Jesúcapũravʉ, yópe arĩ, coyʉrejamed̶a ʉ̃́re: —Yʉ caivʉ ne jápiaiyede buecacʉ yavebecʉva. Maja judíova maje cójijiñamiai aru Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami máre bueyʉ batecácʉ yʉ. Põeva ne cójijinoai buecacʉ yʉ cainʉmʉa. Ye yavenina buebetecacʉ yʉ. <Sacerdotevare jaboteipõecʉ Jesús ʉ̃i bueiyede aru ñʉja ʉ̃i bueimarare máre jẽniari jã́rejamed̶a Jesúre. i;KDiñami ãmei jʉjʉrejavʉ̃. Que baru nócacʉi yebacavʉ ina coreipõevaque nore toabore dacuvarĩ, cʉocarejaima. Aru Pedro máre náque cʉocarejame. Jesúre sacerdotevare jaboteipõecʉ ʉ̃i jẽniari jápiaino G:Pedro ecoyʉ bácʉre, jedevacobede coreipõeco jẽniari jã́rejaco ʉ̃́re: —¿Jesús ʉ̃i bueimaracacʉ ãmecʉrʉ̃ mʉ? arejaco. —¡Nácacʉ ãmevʉ! arejame ṍre Pedro. %9CɄbenita tãibʉcarõ biaido jedevai mautedejame Pedro. Que baru ecoinore coreipõecoque borotecʉnʉrejacacʉ, õi ecoicõjecojiyepe ayʉ ʉ̃́re máre. 8yJesúre ne jẽni nʉvaiyede, ne yójĩboi nʉre nʉrejacarã ñʉja, yʉ aru Simón Pedro. Sacerdotevare jaboteipõecʉi coreóvaimʉ marejacácʉ yʉ. Que baru ʉ̃i cʉ̃rami tãibʉre Jesúre ne ecovaiyede, yʉre máre ecoicõjenejaima. f7EÑai Caifárecabe, “Cũinácʉva yaidú, majare meajebu. Que teni caivʉ yainí bíjabejebu maja”, ayʉ bácʉ barejámed̶a apevʉ judíovai jabovare. “Jesúre yʉ coreóvabevʉ” arĩ, Pedro ʉ̃i coyʉino &6E Ʉ̃́re nʉvarejaima mamarʉmʉ Anás ãmicʉcʉ yebai. Caifás barejáme ʉ̃i vácʉ. Aru ñai Caifás sacerdotevare jaboteipõecʉ barejáme diʉjʉre. 57 Dinʉmʉ ina churarava aru ina Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine coreipõeva máre, Jesúre jẽni, ʉ̃i pʉrʉáre bʉorĩ bʉojarĩ, nʉvarejaima. g4G Nópe d̶ayʉre jã́ri, Jesús arejame ʉ̃́re: —Mi boaicarovede mead̶ajacʉ mʉ. Ãmenore yʉre jipacʉ ʉ̃i vaidé d̶aquiyede jãve vaicʉ́yʉmu yʉ, arejame Pedrore Jesús. Jesúre ne nʉvaino Anás yebai I3  Dinʉmʉre Simón Pedro ʉ̃i boaicarovede tatorĩ, ĩni, duarĩ, sacerdotevare jaboteipõecʉ ʉ̃i yebacacʉre, Malco ãmicʉcʉre, juijórĩ najuárejame ʉ̃i meapũravʉcacamucare. D2 Que arejame Jesús yópe ʉ̃i aino mácarõpedeca vaiquíyepe ayʉ, “Mʉ, jipacʉ, ina mi yʉre jʉ are d̶aimaracacʉ ye cũinácʉ bíjacabebi yʉre”, ʉ̃i aino mácarõpe. 1—Javeta mʉjare “Yʉ́bu”, avʉ. Yʉre voivʉ baru, dinʉmʉ ji yóvaimarare nʉicõjejara, arejame ʉ̃́re voivʉre Jesús. %0CBedióva cojedeca náre jẽniari jã́rejame Jesús: —¿Ñamene voivʉrʉ̃ mʉja? arejame náre. —Jesús Nazarecacʉre voivʉbu ñʉja, arejaima na. h/IJesús ʉ̃i que aiyede, daruíni yebamia pʉaréva tʉrejaima na, Jesúre jẽnadaivʉ. C.—Jesús Nazarecacʉre vorãdaivʉbu ñʉja, arejaima na. —Yʉ́bu, arejame náre Jesús. Ne nópe boroteiyede, ne coricai núrejame Judas, Jesúre jẽni jíyʉ ʉ̃i mauvare. -3Ʉ̃́re vaiquíyede majicʉ, náre eaivʉre, copʉ nʉri yópe arĩ, jẽniari jã́rejame Jesús: —¿Ñamene voivʉrʉ̃ mʉja? arejame náre. L,Majicʉ, no oteiye cʉrõre darejame Judas. Jipocateyʉ barejáme Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine coreipõevacavʉre, sacerdotevare jaboteipõeva aru fariseova ne jaroimarare ʉ̃́que, aru churaravare máre. Ina ʉ̃i jipocateimara ne boarã́jiyede dʉrʉivʉ barejáima. Pẽoibʉaque aru cã́maveaque máre darejaima na. R+No oteiye cʉrõi ñʉje nʉinore javede Jesúque nʉ́varejacarã ñʉja doce paivʉ ʉ̃i bueimara. Que baru noi ñʉje nʉiyede majidejaquemavʉ Judas, ñai Jesúre jẽni jícʉyʉ ʉ̃i mauvare. >* wNópe coyʉrĩburu yóboi jípacʉque, Jesús aru ñʉja ʉ̃i bueimara etarĩ, nʉri jiajĩya Cedrón ãmicʉriyare jatarejacarã. Nore eaivʉ oteiye cʉrõi, ecorejacarã ñʉja. )/Mʉ aipe ãrojacʉre coreóvare d̶aivʉ yʉ náre. Aru mʉre ne coreóvaino pʉeno náre coreóvare d̶acʉyʉmu yʉ, ne ʉrãjiyepe ayʉ apevʉre yópe mi ʉepedeca yʉre. Que teni yʉ́vacari náque cʉcʉyʉmu cũinávʉpe. Que arĩ, jípacʉre coyʉrejame Jesús.f(EMʉ, jipacʉ, meacʉ baju, boropatebevʉ mʉ. Mʉre coreóvabema ijãravʉcavʉ mʉre jʉ abevʉ. Ʉbenita yʉ́capũravʉ coreóvaivʉ mʉre. Aru ina mi jʉ are d̶aimara yʉre, mi daroimʉ mácʉre, coreóvad̶ama na. E'’Mʉ, jipacʉ, mi yʉre jʉ are d̶aimara márajivʉre, ne cʉrãjiyepe yʉ́que ji cʉquinore ʉvʉ yʉ, ne jã́rajiyepe ayʉ yʉre meacʉ bajure, mʉ́pe páyʉre. Mamarʉmʉre maje caiyede cʉed̶arãjiye jipocai, yʉre ʉrejavʉ̃ mʉ. Que baru yʉ meacʉ bajure, mʉ́pe páyʉre, jã́d̶ovaivʉ mʉ. c&?Náque cʉvʉ yʉ aru yʉ́que cʉvʉ mʉ, ne cʉrãjiyepe aivʉ majaque cũinávʉpeda. Que baru yʉ mi daroimʉ mácʉre aru na mi ʉmarare cũinátʉrʉ yʉre mi ʉepedeca ʉcʉre coreóvarãjarama ijãravʉcavʉ. %-Yópe mi mead̶aiye báquepe yʉre, quédeca yʉ máre mead̶aivʉ náre, ne cʉrãjiyepe ayʉ cũinávʉpe yópe maje cʉepedeca cũinávʉpe. $Mʉre jẽniaivʉ yʉ, ne cʉrãjiyepe ayʉ cũinávʉpe. Mʉ cʉvʉ yʉ́que aru yʉ cʉvʉ mʉ́que cũinávʉpe. Quédeca na márajivʉ máre cʉjarãri majaque cũinávʉpe. Que teivʉre jã́ivʉ, yʉre, mi daroimʉ mácʉre, jʉ arãjarama ijãravʉcavʉ. H# ’Ina mi yʉre jʉ are d̶aimara, ji bueimarare, mʉre jẽniacaivʉ yʉ. Aru apevʉre máre, yʉre jʉ aivʉ bárãjivʉre, ji bueimara ne bueiye boje náre, jẽniacaivʉ yʉ mʉre. d"AJi baju epeivʉ yʉ, memecacʉyʉ mʉre yópe mi ʉrõpe. Que d̶aivʉ náre boje, na máre ne epenajiyepe ayʉ ne baju, memecarãjivʉ mʉre yópe mi ʉrõpe. Que d̶arãjivʉbu, ne majié boje jãvene mi yávaiyede. !Mʉ darorejavʉ̃ yʉre, ji buequiyepe ayʉ ijãravʉcavʉre. Nopedeca yʉ máre jaroivʉ náre, ne buenajiyepe ayʉ ijãravʉcavʉre. $ AIjãravʉque ãmene jarʉvarĩ náre coavarĩ, epejacʉ mʉ́cavʉre, ne memecarãjiyepe ayʉ mʉre. Que d̶ajacʉ mi yávaiyeque. Jãvetamu mi yávaiye. <qYʉ dápiabevʉ yópe ijãravʉcavʉ mʉre jʉ abevʉ ne dápiaiyepe. Quédeca ina mi yʉre jʉ are d̶aimara máre ijãravʉcavʉ mʉre jʉ abevʉ ne dápiaiyepe dápiabema na. zm“Ina mi yʉre jʉ are d̶aimarare ĩni nʉvajacʉ ijãravʉre jocarĩ”, arĩ jẽniamevʉ yʉ mʉre. Quénora “Náre jã́ri corejacʉ me, abujuvai jabocʉ ʉ̃i ãmeina d̶are d̶abequiyepe ayʉ náre”, arĩ jẽniaivʉ yʉ mʉre. GIye mi coyʉicõjevarede yʉre, náre coyʉivʉ yʉ. Na yʉ́pe dápiaivʉbu cari. Yópe ijãravʉcavʉ mʉre jʉ abevʉ ne dápiaiyepe dápiabema na. Que baru náre ʉbema ijãravʉcavʉ. P ’Caride mi yebai dacʉyʉmu yʉ. Nópe coyʉivʉ yʉ ji cʉede cãreja ijãravʉre ne jápiainoi, ne bʉojarãjiyepe ayʉ torojʉrivʉ ne ũmei jaʉbevʉva, yópe ji torojʉepedeca ji ũmei. *M Yore cʉcʉ baju coreivʉ yʉ náre mi parʉéque, iye parʉé mi cʉvare d̶aiyeque yʉre. Náre mead̶aivʉ yʉ. Aru bíjabema na. Cũinácʉ quécʉra, ñai bíjacʉyʉ ʉ̃i ãmeina teiye boje, yʉre bíjaibi ʉ̃, vaiquíyepe ayʉ yópe mi yávaiyede mi toivaicõjeiye báquepedeca. wg ’Yʉ mautebecʉbu ijãravʉre caride. Quénora maumejieneca dacʉyʉmu mi yebai, cʉcʉyʉ mʉ́que. Ʉbenita nácapũravʉ mautenajivʉbu ijãravʉre. Mʉ, jipacʉ bajutamu mʉ. Que baru ina yore mautenajivʉre corejacʉ mʉ mi parʉéque, iye parʉé mi cʉvare d̶aiye báqueque yʉre. Corejacʉ náre, cũinávʉpeda ne tenajiyepe ayʉ yópe majapedeca. xi Caivʉ yʉ́cavʉ mívʉbu na. Aru caivʉ mʉ́cavʉ jívʉbu na. Aru yʉ meacʉ bajure jã́d̶ovad̶ama na. +O ’Ijãravʉcavʉ mʉre jʉ abevʉre jẽniacabevʉ yʉ mʉ́que. Quénora ina mi yʉre jʉ are d̶aimarare jẽniacaivʉ yʉ mʉ́que, ne mívʉ bae boje. 8iIye mi coyʉicõjevarede yʉre, náre coyʉivʉ yʉ. Aru na jʉ ad̶ama diede. Yʉre, mi daroimʉ mácʉre, jãve coreóvaivʉbu. Aru mʉ yʉre daroyʉ bácʉre jʉ ad̶ama. ^5Caride caiye iye mi majié cʉvare d̶aiyede yʉre jãve míyede coreóvaivʉbu na. wgYópe arĩ, coyʉre nʉrejame Jesús jípacʉre: —Ijãravʉcavʉ mʉre jʉ abevʉre jarʉvarĩ, beorĩ, ĩni, coatede d̶ávʉ̃ mʉ ina yʉre jʉ arãjivʉre. Mamarʉmʉrata mívʉ bárãjivʉ barejáima na. Aru náre yʉre jʉ are d̶aivʉ mʉ. Nárecabu mʉre ji coyʉimara, majinajivʉ aipe ãrojacʉre mʉre. Aru mi yávaiyede jápiarĩ jʉ ad̶ama na. Z-Mamarʉmʉre maje caiyede cʉed̶arãjiye jipocai, meacʉ baju barejacácʉ mi yebare. Caride bedióva yʉre meacʉ bajure epejacʉ mi yebai cojedeca, yópe ji mamarʉmʉre cʉe báquepedeca, arejame Jesús.  Iye mi d̶aicõjeiye báquede yʉre d̶arĩ bʉojaivʉ yʉ. Que baru mʉre meacʉ bajure jã́d̶ovaivʉ yʉ yore ijãravʉi. b=Mʉ́vacari Jʉ̃menijicʉ cũinácʉra jãvetamu mʉ. Aru yʉ, Jesucristo, mi daroimʉ mácʉbu yʉ. Ina majare coreóvaivʉ, nárecabu cʉvarãjivʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre, ne coreóvaiye boje majare. 7Yʉre jaboteicõjeivʉ mʉ caivʉ põevare, ji cʉvare d̶aquiyepe ayʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre caivʉ ina mi jʉ are d̶aimarare yʉre. w iQue arĩburu yóboi cavarõi jã́ñʉ, yópe arejame Jʉ̃menijicʉre Jesús. —Mʉ, jipacʉ, ji memeinʉmʉ jave eaivʉ yʉre. Põevare yʉre mímacʉ meacʉ bajure jã́d̶ovajacʉ mʉ, ji jã́d̶ovaquiyepe ayʉ mʉre meacʉ bajure. ?w!Caiye iyede mʉjare coyʉivʉ yʉ, mʉje cãrijimenajiyepe ayʉ, mʉje cʉe boje yʉ́que cũinávʉpe. Mʉjare ñájine d̶arãjarama ijãravʉcavʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ. Ʉbenita jidʉbejarã mʉja. Ijãravʉque ãmene jave vainí tʉivʉ yʉ. Que baru jʉ ajarã yʉre, arejame ñʉjare Jesús. Jã́rijide apa. Ãnijãravʉ daquijãravʉ baquinó jave eare nʉinotamu no. Carijĩeneca yʉre jocarĩ nʉrajaramu mʉja mʉje cʉrõai coapa. Cũinácʉva mautecʉyʉmu yʉ. Ʉbenita jipacʉ yʉ́que cʉbi cainʉmʉa. Que baru cũinácʉ bajuva ãmevʉ yʉ. ^ 5Ñʉjare arejame Jesús: —¿Jãve “Jʉ aivʉbu mʉre”, aivʉrʉ̃ mʉja? I  Caride mʉ caiyede coreóvayʉre majivʉ ñʉja. Mʉre jẽniari jã́iye ye jaʉbevʉ. Que baru mʉre, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ bajure, jʉ aivʉbu ñʉja, arejacarã ñʉja Jesúre.  }Dinʉmʉre ñʉja ʉ̃i bueimara arejacarã Jesúre: —Caride me coyʉivʉ mʉ ñʉjare, apejĩene jẽvamecʉva. Y +Jipacʉque cʉcʉ bácʉ, ʉ̃i cʉrõre jocarĩ etarejacacʉ, ẽmeni dacʉyʉ yore ijãravʉi. Aru caride yore cʉcʉ, ijãravʉre jocarĩ dajocacʉyʉmu, cojedeca nʉcʉyʉ jipacʉ yebai, arejame Jesús. N Jipacʉvacari ʉbi mʉjare. Mʉjare ʉbi, mʉje ʉe boje yʉre. Mʉjare ʉbi, mʉje jʉ aiye boje yʉre, ʉ̃i daroimʉ mácʉre. Que baru mʉje baju jẽniaiyede ʉ̃́re jápiacʉyʉme jipacʉ. 7Dinʉmʉ maquinóre mʉjavacari ʉ̃́re jẽniarajaramu ji ãmiái, ji parʉéque. Que baru, “Jipacʉre jẽniacacʉyʉmu mʉjare”, abevʉ yʉ. 7Yópe arĩ, coyʉre nʉrejame Jesús: —Nópe coyʉivʉ yʉ mʉjare apejĩene jẽvari maiyójepeda. Ʉbenita apejãravʉa daquijãravʉa baquiyéde apejĩene jẽvari coyʉbecʉyʉmu mʉjare cojedeca. Quénora mʉjare coyʉcʉyʉmu nuriéne jipacʉi borore yavebecʉva. CJavede pʉ carita ye apejĩene jẽniamevʉ mʉja cãreja ji ãmiái. Jʉ̃menijicʉre jẽniajara cari. Mʉje jẽniaru, mʉje jẽniaiyepedeca d̶acacʉyʉme Jʉ̃menijicʉ, mʉje bʉojarãjiyepe ayʉ torojʉrivʉ mʉje ũmei jaʉbevʉva, arejame Jesús ñʉjare. Jesús ʉ̃i vainí tʉino ijãravʉque ãmene fE’Dinʉmʉ maquinóre quénora yʉre ye apejĩene jẽniari jã́menajaramu mʉja. Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Ád̶e mʉje jẽniarajiyede jipacʉre ji ãmiái, d̶acacʉyʉme yópe mʉje jẽniaiyepedeca ʉ̃́re. dANópebu mʉjare. Caride ʉrarõ ñájinajaramu. Ʉbenita mʉjare jã́cʉdacʉyʉmu cojedeca. Dinʉmʉ maquinóre ʉrarõ torojʉrãjaramu mʉja mʉje ũmei. Aru mʉjare ñame chĩore d̶aivʉ bʉojabenama cainʉmʉa.  Maje nomiva jʉed̶ocʉvarivʉ ãmeno ñájiñama na. Ijiébu náre. Ʉbenita jʉed̶ocʉvarĩburu yóboi, ijino mácarõre ãrʉmenama jʉed̶ocʉvarivʉ bácavʉ. Némajicʉre jã́ri torojʉrivʉ, no mácarõ ãmeno ne ñájiye báquede ãrʉmenama na. xiJãve coyʉyʉbu mʉjare: Mʉjacapũravʉ ʉrarõ chĩori orãjaramu. Ʉbenita ijãravʉcavʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉcapũravʉ torojʉrãjarama na. Ʉbenita mʉja chĩoivʉvacari, no yóboi chĩoivʉ bácavʉ torojʉrãjaramu mʉja. 7gÑʉje jẽniari jã́iyede ʉ̃́re coreóvayʉ, ñʉjare yópe arĩ, coyʉrejame Jesús: —¿Ji aiyede, “Quĩ́jino baju yʉre jã́menajaramu mʉja. Ʉbenita apeno quĩ́jino yójĩboi bedióva cojedeca yʉre jã́rajaramu mʉja” jẽniari jã́ivʉrʉ̃ mʉja, mʉje bajumia boroteivʉ? $A¿Carijĩeneca ʉ̃i aiyeque aipe ayʉba Jesús? “Maiyójavʉ majare. Majino ãmevʉ ʉ̃i que coyʉino”, arejaima ñʉjacavʉ ne bajumia boroteivʉ. B}Ʉ̃i que aiyede, ñʉjacavʉ yópe arĩ, jẽniari jã́rejaima ne baju: —¿Aipe ayʉ bárica, “Quĩ́jino baju yʉre jã́menajaramu mʉja. Ʉbenita apeno quĩ́jino baju yójĩboi bedióva cojedeca yʉre jã́rajaramu mʉja” ayʉ? ¿Aru, “Jipacʉ yebai nʉcʉyʉmu yʉ” ayʉ, aipe ayʉba ʉ̃? c~?Yópe arĩ, coyʉre nʉrejame Jesús: —Quĩ́jino baju yʉre jã́menajaramu mʉja. Ʉbenita apeno quĩ́jino baju yójĩboi bedióva cojedeca yʉre jã́rajaramu mʉja, arejame Jesús ñʉja ʉ̃i bueimarare. _}7Caiye jipacʉi majiéde majivʉ yʉ. Que baru “Ñai Espíritu Santo ji majié matʉiyede mʉjare coreóvare d̶acʉyʉme”, avʉ yʉ mʉjare, arejame Jesús. Jesúi bueimara ne chĩoriburu yóboi ne torojʉede ||qJi majié matʉiyede jápiayʉ bácʉ, diede mʉjare coreóvare d̶acʉyʉme. Que baru yʉre mearore jícʉyʉme. {- Ʉbenita ñai Espíritu Santo dacʉyʉme, põevare coreóvare d̶acʉyʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene. Ʉ̃́recabe coreóvare d̶acʉyʉ mʉjare caiye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jãvene. Aru iye vaiquíyede coyʉcʉyʉme mʉjare. Ʉ̃i baju majiéque coyʉbecʉbe. qz[ ’Ʉrarõ mʉjare ji coyʉjʉroe cʉvavʉ. Ʉbenita cũiná caiyede jápiaiye majibevʉbu mʉja. qy[ Aru náre coreóvare d̶acʉyʉme Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶acʉyʉre põevare ne ãmeina teiye boje, Jʉ̃menijicʉi “Ñájicʉyʉmu mʉ”, ʉ̃i jave coyʉiye báque boje ijãravʉcavʉ ne jabocʉre, ñai abujuvai jabocʉre. x9 Náre coreóvare d̶acʉyʉme yʉre boropatebecʉre Jʉ̃menijicʉi jã́inore, ji nʉquiye boje jipacʉ yebai. Que baru yʉre jã́menajaramu mʉja. ]w3 Náre coreóvare d̶acʉyʉme ãmeina teivʉ boropateivʉre ne jʉ abe boje yʉre. 7vg’Dacʉyʉ edayʉ bácʉ ijãravʉcavʉ boropateivʉre ne ãmeina teiye boje coreóvare d̶acʉyʉme. Yʉre boropatebecʉre Jʉ̃menijicʉi jã́inore coreóvare d̶acʉyʉme. Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶acʉyʉre põevare ne ãmeina teiye boje máre coreóvare d̶acʉyʉme ʉ̃, ji daroquimʉ. ^u5Ʉbenita yʉ́capũravʉ mʉjare yávaiyede jãvene coyʉyʉbu yʉ. Ji nʉquino meaquiyebu mʉjare. Ji nʉmenu, mʉjare cad̶ateyʉ bacʉyʉ́ dabejebu. Ʉbenita yʉ nʉñʉ mácʉ darocʉyʉmu ʉ̃́re mʉjare. Vt%Quénora ʉrarõ chĩoivʉbu mʉja mʉje ũmei ji nópe arĩ coyʉiye boje. +sOɄbenita caride yʉre daroyʉ bácʉ yebai nʉcʉyʉmu yʉ. Nʉcʉyʉreca mʉjacacʉ cʉbebi, “¿Ã́ri nʉcʉyʉrʉ̃ mʉ?” arĩ jẽniari jã́ñʉ yʉre. sr_Nópe coyʉivʉ yʉ mʉjare, mʉje ãrʉrajiyepe ayʉ iye ji coyʉiye báquede ãnijãravʉa, ne nópe d̶arãjijãravʉa baquiyéde mʉjare, arĩ coyʉrejame Jesús. Jesús ʉ̃i coyʉino Espíritu Santoi d̶aquinore Yópe arĩ, coyʉre nʉrejame Jesús: —Ji bueni bʉinʉmʉre caiye iye ji cari coyʉiyede mʉjare coyʉbetecacʉ yʉ, ji cʉe boje mʉjaque. KqQue d̶arãjarama, yʉre aru jipacʉre máre ne coreóvabe boje. pJudíovai jabova jaetovaicõjenajarama mʉjare ne cójijiñamiare jocarĩ. Apejãravʉa daquijãravʉa baquiyé põeva ne boarĩ́ jarʉvarãjiyede mʉjare, “Nópe d̶arĩ Jʉ̃menijicʉre memecaivʉbu maja”, arĩ dápiarãjarama ina mʉjare boarã́jivʉ. o Yópe arĩ, coyʉre nʉrejame Jesús: —Nópe coyʉivʉ yʉ mʉjare, mʉje dajocabenajiyepe ayʉ mʉje jʉ aiyede yʉre. Zn-Aru mʉja mamarʉmʉre ji bueni bʉinʉmʉre yʉ́que cʉ́teavʉ̃ mʉja. Pʉ caride máre cʉrivʉbu yʉ́que. Que baru mʉja máre coyʉrãjivʉbu ji borore mʉje jã́iye báque boje, arejame Jesús.Km’Ʉbenita ñai Espíritu Santo, mʉjare cad̶ateipõecʉ, dacʉyʉme mʉje yebai. Ʉ̃́recabe põevare coreóvare d̶acʉyʉ Jʉ̃menijicʉi dápiaiye jãvene. Ʉ̃́re jipacʉi cʉrõre jocarĩ darocʉyʉmu yʉ mʉje yebai. Ʉ̃i edarĩburu yóboi, ʉ̃́recabe coyʉcʉyʉ ji borore ʉ̃i jã́iye báque boje. +lOCaiye iye vaivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báquepedeca ʉ̃i yávaiyede: “Jaʉrabeda yʉre ʉbema”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. /kWPõeva ne d̶arĩ majibe bajure jã́d̶ovacacʉ yʉ yócavʉre. Apecʉ cʉbebi ji d̶aiyepe paiyede d̶arĩ majicʉ. Ji que d̶abedu ne jã́iyede, boropatebejebu ne ãmeina teiye boje. Ʉbenita ji nópe d̶aiyede jã́d̶ama na. Aru jã́ivʉvacari, yʉre ʉbeni, jipacʉre máre ʉbema na. DjÁcʉ põecʉ ʉbecʉ yʉre, jipacʉre máre ʉbebi ʉ̃. :im’Náre ji coyʉcʉdabedu, boropatebejebu ne ãmeina teiye boje. Ʉbenita ji coyʉcʉdaiye báque boje ijãravʉcavʉre, ye bojed̶abemarava cʉma na ne ãmeina teiyede. hYʉ́cavʉbu mʉja. Aru ina ijãravʉcavʉ yʉre daroyʉ bácʉre majibema na. Que baru mʉjare máre ñájine d̶arãjarama na. {goJi coyʉvarede me ãrʉjara mʉja. Yebacacʉ cʉbebi ʉ̃i jabocʉre vainí tʉyʉ. Apevʉ ñájine d̶aima yʉre. Que baru mʉjare máre ñájine d̶arãjarama. Ʉbenita apevʉ ji coyʉiyede jʉ aima. Que baru mʉjare máre jʉ arãjarama. 8fiMʉja ijãravʉcavʉ baju baru, mʉjare ʉjebu ijãravʉcavʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ, yópe ne ʉepedeca ne bajumia. Ʉbenita yʉ́vacari mʉjare beorĩ epecacʉ jívʉ barãjiyépe ayʉ ijãravʉcavʉre jocarĩ. Que baru náque cʉrivʉvacari, nácavʉ ãmevʉ mʉja. Que baru mʉjare ʉbema na. Je Yópe arĩ, coyʉre nʉrejame Jesús: —Ijãravʉcavʉ Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ mʉjare ʉbenajarama. Ʉbenita coreóvajarã iyede: Mʉjare ne ʉbenajiye jipocai, yʉre ʉbeteima na. 6deQue baru yópe arĩ, coyʉyʉbu yʉ mʉjare cojedeca: Mʉje bajumia ʉjarã mʉja, arĩ coyʉrejame Jesús, ñʉjare bueyʉ. Jesús ʉ̃ jinaque ijãravʉcavʉ ne ʉbemara cYʉre vobeteavʉ̃ mʉja. Yʉ batecácʉ mʉjare vorĩ beoyʉ. Jipacʉi ʉrõpe mʉje d̶arãjiyepe ayʉ, mʉjare beorĩ epecacʉ. Ji epeimaramu mʉja, ʉrarõ mearore d̶arãjivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe. Aru mʉje d̶arãjiye bíjabequiyebu. Quénora mautequiyebu. Que baru ád̶e mʉje jẽniaiyede jipacʉre ji ãmiái, d̶acacʉyʉme ʉ̃ yópe mʉje jẽniaiyepedeca. &bECaride “yʉre memecaivʉ” abecʉbu mʉjare. Quénora “ji yóvaimara” acʉyʉmu mʉjare. Põecʉre memecaivʉ ne jabocʉi dápiainore majibema na. Ʉbenita põecʉi yóvaimara ʉ̃i dápiainore majima. Aru yʉre jipacʉi jápiad̶ovaiye báquede mʉjare coyʉiye jebeivʉ yʉ. x&|{tzyyOxjwuts^rqKp nngmm+ll(kHjj#iphgg*edcvbaP`__A]]x[IZ)YXxWVUTSRQQQP3ON MxMLKlJJ=H FDQC(A@??=M<;::8 5`32A/.-*, +'&$"#!3 }@I9R7P5U6W > l '9 d[:f oIsabel õi seis paiaviava micaco baedata, dinʉmʉita bedióva cojedeca ñai ángele Gabriede darorejamed̶a Jʉ̃menijicʉ, Galilea ãmicʉrõi, Nazaret ãmicʉriĩmaroi. e —Yopedeca d̶acaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ yʉre. Cõmaje ãroje jã́ri yʉre, ĩame ji cʉyeno mácarõre. Aru d̶acaibi yʉre põeva ne cõenímenajiyepe ayʉ, arejacod̶a õ, Isabel. Jesús ʉ̃i põetequinore cũinácʉ ángele ʉ̃i coyʉino !d =Aru dijãravʉa yóboi jímarepaco jʉed̶oearejacod̶a õ. Que teni cũinápʉrʉpe paiaviavare mautedejacod̶a õ cʉ̃rami jívʉi. Aru arejacod̶a: /c YNo yóboi, apejãravʉ ʉ̃i yajubo, sacerdotevacavʉi yajubo, ne Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami memeijãravʉa yóboi, Zacarías copainʉrejamed̶a ʉ̃i cʉ̃rami. yb mBʉojarĩ, etarejamed̶a Zacarías Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine jocarĩ. Etayʉ bácʉ, yávarĩ majibedejamed̶a náre. Que baru ina põeva coreóvarejaimad̶a Zacarías jã́ñʉ mácʉre yópe decoboainope apʉcʉre diñami Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami jívʉi. Zacaríacapũravʉ yaredejamed̶a ʉ̃i pʉrʉque náre. Ʉbenita yávarĩ majibecʉ mautedejamed̶a ʉ̃. ja OAru ina nópe coyʉivʉ, caivʉ ina obedivʉ põeva Zacaríai etaiyede coredejaimad̶a na. Ʉrarõ coreni ʉ̃́re, pare dápiarejaimad̶a, “¿Aipe teni Zacarías etabedi Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine jocarĩ?” aivʉ. ]` 5Ʉbenita caride yávarĩ majibecʉbu mʉ. Aru yávabecʉyʉmu mʉ mímacʉ bacʉyʉ́ ʉ̃i põeteiyeta, mi jʉ abe boje ji coyʉiyede. Caiye vaiquíyebu yópe ji coyʉiyepe mʉre cari, arejamed̶a ñai ángele. Y_ -Aru ñai ángele arejamed̶a ʉ̃́re: —Yʉ́bu Gabriel. Yʉ núcʉbu cainʉmʉa Jʉ̃menijicʉ yebai, memecayʉ ʉ̃́re. Jʉ̃menijicʉi daroimʉmu yʉ. Mʉre coyʉcʉdayʉbu yʉ iye yávaiye méne. o^ YÑai ángele ʉ̃i arĩburu yóboi, Zacarías jẽniari jã́rejamed̶a ʉ̃́re: —¿Aipe d̶arĩ coreóvaji yʉ jimarepaco jʉed̶ocʉvacod̶ore? Bʉcʉcʉbu yʉ. Aru jimarepaco máre bʉcʉcobe õ, arejamed̶a Zacarías. ] Jʉ̃menijicʉ nópe d̶are d̶acʉyʉme mímacʉ bacʉyʉ́re. Aru jipocatede d̶acʉyʉme mímacʉ bacʉyʉ́re maje jabocʉre ʉ̃i Espírituque, ʉ̃i parʉéque. Nopedeca Jʉ̃menijicʉ parʉre d̶arejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉre máre, ʉ̃i ãmiá Elías, ʉ̃i Espírituque, ina bʉcʉva ne jʉ arĩ jipocatenajiyepe ayʉ némarare ne cãrijimene d̶arãjiyepe ayʉ náque, aru ina jʉ abevʉ ne dápiarãjiyepe ayʉ jʉ aivʉ ne majiépedeca. Caiye iye d̶acʉyʉme mímacʉ bacʉyʉ́ põevare mead̶arĩ, ne jacopʉrãjiyepe ayʉ maje jabocʉre, Jʉ̃menijicʉi daroquimʉre, arejamed̶a ñai ángele Zacaríare. N\ Ñai mímacʉ bacʉyʉ́ obedivʉ põeva Israel bácʉi pãramena márajivʉre, ʉ̃i coyʉquiyede náre Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne, chĩore d̶arĩ jʉ arãjarama ne jabocʉ Jʉ̃menijicʉre. [ %Mímacʉ bacʉyʉ́ parʉcʉ bacʉyʉ́me Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santo ʉ̃́que cʉcʉyʉme jípacoi yapibʉ jívʉmiareca. Que baru vino ʉ́yaicoro boqueicorore ũcumecʉyʉme ʉ̃. Aru apecoro boqueicorore máre ũcumecʉyʉme ʉ̃. qZ ]Torojʉcʉyʉmu mʉ mímacʉ bacʉyʉ́re boje. Aru obedivʉ põeva torojʉrãjarama ʉ̃i põeteiyede. Y  Ʉbenita ñai ángele arejamed̶a ʉ̃́re: —Mʉ, Zacarías, jidʉbejacʉ mʉ. Jʉ̃menijicʉ jápiaibi mi jẽniaiye báquede. Aru caride Jʉ̃menijicʉ cad̶atecʉyʉme mʉre. Mimarepaco jʉed̶ocʉvacod̶ome. Aru Juan ãmidojacʉ mʉ ʉ̃ macʉyʉ́re. YX - Aru ʉ̃́re jã́ri, cuecumarejamed̶a Zacarías. Jidʉcʉ barejámed̶a ʉ̃. W / Zacarías mumijʉede juayʉ bácʉ, ʉ̃́re cʉetedejamed̶a cũinácʉ ángele, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ, núcʉ meapũravʉi ne juaino yebai. ~V w Que teni obedivʉ põeva jẽniarejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre ʉ̃i cʉ̃rami jedevacobei diora, mumijʉede juaiorai. \U 3 Aru Zacaríare ne beoiye boje, ʉ̃i juacʉnʉino marejávʉ̃ya. Que baru sacerdoteva ne d̶arĩ cõmajiyepedeca d̶aiye jaʉrejavʉ̃ya ʉ̃́re. Mumijʉede juacʉecorejamed̶a ʉ̃ Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami. T Cũinájãravʉ Zacaríai yajubo, sacerdotevacavʉi yajubo, ne memeijãravʉ Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami jívʉi barejávʉ̃ya. S Ʉbenita Isabel jʉed̶oeabedejacod̶a. Aru ina pʉcarã bʉcʉjĩna marejáimad̶a. Que baru jʉed̶ocʉvabedejaimad̶a na. )R MIna pʉcarã meara marejáimad̶a Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Aru d̶arejaimad̶a iye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre. 6Q gÃnijãravʉa báquei Herodes bácʉ Judea ãmicʉrijoborõcavʉ ne jabocʉ baede, cʉrejamed̶a cũinácʉ sacerdote, ʉ̃i ãmiá Zacarías. Abías ãmicʉriyajubocacʉ barejámed̶a ʉ̃. Jímarepaco máre Aarón ãmicʉcʉ bácʉ sacerdote bácʉi pãrameco barejácod̶a, õi ãmiá Isabel. )P MQue baru toivaivʉ mʉre, mi majiquiyepe ayʉ jãveneca iye coyʉiye mi jápiaiye báquede. Juan Bautista ʉ̃i põetequinore cũinácʉ ángele ʉ̃i coyʉino YO -Aru yʉ máre jãve jã́ri coreóvacacʉ joe báque caiye iye d̶aiye báquede. Que baru dápiavʉ yʉ yópe, “Ji toivaru coyʉinore iye teiye báquepe Teófilore, meajebu ʉ̃́re”, arĩ dápiavʉ yʉ. N Yópe ina mamarʉmʉre jã́ivʉ bácavʉ caiye Jesúi d̶aiye báquede aru Jʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquede coyʉivʉ bácavʉ majare toivaquemavʉ. Návacari ʉ̃́que cʉrejaquemavʉ ʉ̃i mamabʉijãravʉi pʉ ʉ̃i jebeijãravʉita. {M sMʉ, Teófilo, obedivʉ põeva toivarĩ bʉ́quemavʉ caiye iye Jesúi d̶aiye báquede maje jẽneboi coyʉinore. cL AJʉ̃menijicʉ cũinácʉrabe majicʉ aru parʉcʉ mead̶acʉyʉ mʉjare, mʉje vainí tʉbenajiyepe ayʉ ye ãmeno cʉbevʉva. Ʉ̃́vacari núre d̶aibi mʉjare ʉ̃i jã́inoi torojʉrivʉre mʉje ũmei. Jʉ̃menijicʉ meacʉ baju mead̶aibi majare, Jesucristoi d̶aiye báque boje. Mearore jínajarevʉ ʉ̃́re. Ʉ̃́tame meacʉ baju, majicʉ ʉrarõ, pʉeno parʉcʉ, aru caivʉ pʉeno jabocʉ jãravʉ jipocare aru caride aru cainʉmʉa. Quédecabu. Quénoramu. K sJ aApevʉre mead̶ajarã maumena yópe mʉje ĩ́yepe põecʉre toabore jocarĩ. Corebevʉva coyʉjarã náre Cristoi yávaiye méne. Aru apevʉre cõmaje ãroje jã́jara, ne ãmeina teiye boje. Coyʉjarã náre máre Cristoi yávaiye méne. Ʉbenita me d̶ajarã, mʉje d̶abenajiyepe aivʉ ãmenore nápe. Nácapũravʉ ne pare ãmeina teiye boje cuitótecaje docʉcʉricajede doivʉpe paivʉbu na. Que baru ʉbejarã ne ãmeina teiyede yópe mʉje ʉbepe dicajede. Mearore jíni bʉojaino ZI /Cõmaje ãroje jã́jara mʉja ina jʉ abevʉre cãreja yávaiyede jãvene. \H 3Cainʉmʉa d̶ajarã mʉja yópe Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe ʉ̃i ʉe boje mʉjare, mʉje napini coreiyedeca Jesucristoi cʉvare d̶aquiyede jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre, ʉ̃i cõmaje ãroje jã́iye boje. 7G iɄbenita mʉja, jívʉ, ji ʉmara, parʉre d̶ajarã mʉje ũmei mʉje Jesucristore jʉ aiyeque me, Jʉ̃menijicʉi majide d̶aiye báquede majare ʉ̃i yávaiye méne, maje meara marajiyépe ayʉ jaʉbevʉva ʉ̃i jã́inoi. Aru jẽniajara Jʉ̃menijicʉre ñai Espíritu Santoi cad̶ateinoque. ZF /Ina jʉjovaivʉ, borocʉede bueivʉ, nárecabu coatede d̶aiyʉrivʉ mʉjacavʉre mʉje baju. D̶aivʉbu ne ãmeina d̶aiyʉepe yópe ãimara dápiabevʉpe. Aru cʉrivʉbu ñai Espíritu Santore cʉvabevʉva. E Coyʉivʉ barejaquémavʉ mʉjare, yópe arĩ: “Ãnijãravʉa bʉojaquijãravʉa baquiyéde, Cristoi copaidaquijãravʉ jipocare, darãjarama põeva Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ, yʉrivʉ, aru ne ãmeina d̶aiyʉepe d̶aivʉ”, arĩ coyʉrejaquemavʉ na. D Mʉja, ji ʉmara, ãrʉjara iyede Jesucristoi yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara ne coyʉiye báquede mʉjare jipocamia. `C ;Ina jʉjovaivʉ, borocʉede bueivʉ, ãmeina yávad̶ama caiyede. Ye apeno ne jã́ino ye baquinó ãmevʉ náre. Aru ãmecorod̶ama caivʉ apevʉre máre. Ne ãmeina d̶aiyʉepe d̶ad̶ama na. Ne baju “Ñʉja apa mearo d̶aivʉbu apevʉ pʉeno”, ʉbenina arĩ coyʉyama. Aru “Mʉja máre mearo d̶aivʉbu apevʉ pʉeno”, borocʉrĩ coyʉyama apevʉre. Que arĩ, mamarʉmʉre vorĩ ead̶ama náva méne apevʉ pʉeno. Judas ʉ̃i majicaino Jesúre jʉ aipõevare B  Bojed̶acʉyʉme caivʉ põevare, ne d̶aiye báque boje ijãravʉi. Ñájine d̶acʉyʉme caivʉ ina ãmeno d̶aivʉre ne ãmeina teiye báque boje ne jʉ abe báquede ʉ̃́re, aru ne ãmeina yávaiye báque boje copʉ ʉ̃́re”, arejaquemavʉ Enoc. xA kIna jʉjovaivʉre, borocʉede bueivʉre, Enoc Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcarejaquemavʉ javede nápe paivʉ ne borore. Ñai Enoc yaibécʉ, Jʉ̃menijicʉi nʉvaimʉ mácʉ apʉcʉra ijãravʉre jocarĩ, Adán mácʉi pãramecʉ bácʉi pãramecʉ bácʉi pãramecʉ barejaquémavʉ ʉ̃, Enoc. Yópe arĩ, Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcarejaquemavʉ ʉ̃: “Me jã́jara. Maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ dacʉyʉme. Aru obedivʉ baju ʉ̃i ángeleva meara baju darãjarama ʉ̃́que. @ 9 Aru yópe pãcaiboa ʉraboa jia ʉrad̶ai jarʉvaiboape ẽcarʉi caivʉ ne jã́inoi yaore aru pojeiyede máre, ãme ʉ̃rojʉede, nopedeca ina jã́icõjed̶ama caivʉre ne d̶aiye cʉyojeda. Aru yópe abiácova tʉivʉ bácavʉpe ne nʉimare jocarĩ pʉ ñeminitucubʉi, nopedeca ina jʉjovaivʉ cʉrãjarama cainʉmʉa ñeminitucubʉ pʉeno baju ñeminoi, no Jʉ̃menijicʉi náre d̶acaino mácarõi. @? { Yópe cuitótecajede mʉje docʉ jacorĩ ãmed̶aiyepe, nopedeca ina jʉjovaivʉ, borocʉede bueivʉ, ãmetede d̶ad̶ama mʉjacavʉre, ne cʉyoje tede d̶aiye boje pued̶abevʉva apevʉre mʉje ãranʉiyede torojʉve teinoai. Yópe ovejavare coreipõeva ne baju me ãiyepe ʉbenita jíbevʉva ãiyede ovejavare, nopedeca ina jʉjovaivʉ ãri ũcuñama apevʉ pʉeno. Aru yópe ocopeniboa ũmevʉque japuino ʉbenita ocabeni cad̶atebenope põevare ne ocainore coreniduiyede, nopedeca ina borocʉede bueivʉ, cad̶atebenama põevai ũmene ne bueiyeque. Aru yópe jocʉcʉ jẽidʉa cʉbecʉ jẽijãravʉre meamecʉpe, nopedeca ina jʉjovaiyede bueivʉ yaivʉ bácavʉpe paivʉbu na, ne meame boje. Aru yópe pʉeno baju meamecʉpe dicʉre ĩniburu yóbore caino nʉoque jobore jarʉvarĩ, nopedeca pʉeno baju meamema na. >  ¡Chĩorajarama na! D̶ad̶ama yópe Caín mácʉpe, ñai ĩmacʉ bácʉre boarĩ́ jarʉvayʉ bácʉpe. Aru ãmeina ted̶ama, earãjivʉ tãutʉrare yópe Balaam mácʉpe. Ʉbenita bíjarãjarama, ne jʉ abe boje jabovare yópe Coré bácʉpe. = / Ina jʉjovaivʉ, borocʉede bueivʉ, ãmeina yávad̶ama iye ne coreóvabede. Aru iye ne coreóvaiyede coreóvabenama ne majiéque yópe põeva dápiaivʉpe. Quénora coreóvad̶ama diede ne dápiaiyeque jĩ́cua yópe ãimara dápiabevʉpe. Aru bíjarãjarama na no boje. <   Ʉbenita Miguevacari, ñai ángelevai jabocʉ, ʉ̃i jaraiye báquede ñai abujuvai jabocʉre ne jijateiye báquede ʉ̃i ĩ́ye báqueda Moisés bácʉi baju bácarõre pued̶ayʉ ãmeina yávabedejaquemavʉ ʉ̃́re. “Ñájicʉyʉmu mʉ”, abedejaquemavʉ, ʉ̃i pued̶aiye boje ʉ̃́re. Quénora “Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶ajacʉrĩ mʉre”, arejaquemavʉ Miguecapũravʉ. ; 1Aru napedeca ina jʉjovaivʉ, borocʉede bueivʉ, maje jẽneboi jʉjovad̶ama ne baju. “Jãvemu no” aru “Mearomu yo”, arĩ dápiarĩduyama na. Ʉbenita ãmeina d̶ad̶ama ne bajumia. Jʉ abenama jabovare. Aru ãmeina yávad̶ama ina pʉeno parʉrivʉre máre. g: IAru quédeca ina Sodoma aru Gomorra ãmicʉriĩmaroacavʉ bácavʉre, aru apenoa ĩmaroa joabenoacavʉ bácavʉre máre, Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶arejaquemavʉ na mácavʉre toabo cũiméboque, ne ʉrarõ ãmeno d̶aiye báque boje ne bajumia. Dajocarejaquemavʉ na mácavʉ ne d̶aiye báquede ne baju yópe Jʉ̃menijicʉi cʉed̶aiye báquepedeca põevare ʉ̃i ʉrõpe, ne d̶arãjiyepe ayʉ ʉrarõ cʉyojarõ ne d̶aiye báquede ne baju ʉ̃mʉva matʉivʉ bácavʉ. Jʉ̃menijicʉ ẽ́icõjenejaquemavʉ na mácavʉre, apevʉ ne majinajiyepe ayʉ aipe vaiquíyede põeva nópe ãmeno d̶aivʉre. 9  Aru ina ángelevare máre, d̶abevʉre iye ne memeiyede Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye báquede náre, Jʉ̃menijicʉre ne ʉbeni jarʉvarĩburu yóboi aru ne cʉrõ mearore jocarĩ etarĩburu yóbore máre, Jʉ̃menijicʉ bʉorĩ epedejaquemavʉ náre ñeminitucubʉi. Noi bʉoimara mautenajarama tãumeaque cainʉmʉa pʉ dijãravʉ Jʉ̃menijicʉi ñájiovaquijãravʉ baquinóita. 8 Iye ji coyʉiyede mʉjare caride jave majivʉ mʉja. Ʉbenita ãrʉre d̶aiyʉvʉ mʉjare Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶ayʉre ãmeina teivʉre, ne ãmeina teiye boje. Ina Israecavʉ bácavʉre, maje jabocʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i etavarĩburu yóboi mead̶acʉyʉ na mácavʉre Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ, bíjare d̶arejaquemavʉ nácavʉ bácavʉ jʉ abevʉ bácavʉre ʉ̃́re. <7 sApevʉ jʉjovaivʉ cʉrivʉbu maje jẽneboi, yavenina ecoivʉ bácavʉ maje cójijiñamia jívʉi. Ina yópe teivʉ ʉbenina dápiare d̶aiyʉrĩduyama mʉjare. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ, ãmeno d̶ad̶ama. Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaiyedeca ina põevare bojecʉbeda ʉ̃i me boje, ʉrarõ ãmenore d̶aivʉ, “Jʉ̃menijicʉ ãrʉmetecʉyʉme caiye iyede”, arĩ dápiarĩduyama na. Aru jʉ abenama Jesucristore, majare upacʉre aru maje jabocʉre cũinácʉra. Que baru yópe arĩ, “Jesucristo jabocʉ cũinácʉra ãmemi”, borocʉrĩ ad̶ama na. Javede Jʉ̃menijicʉ toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃i yávaiyede, põeva nópe aivʉ ñájinajivʉre, ne ãmeina teiye boje. a6 =Mʉja, ji ʉmara, yʉ toivacarĩduivʉ mʉjare iye ména maje cʉvaede caride, Jʉ̃menijicʉi mead̶aiye báque boje majare maje ãmeina teiyede jarʉvarĩ. Ʉbenita jaʉvʉ yʉre ji jẽniaiye parʉéque mʉjare, mʉje corenajiyepe ayʉ iye yávaiye méne maje jʉ aiyede, Jʉ̃menijicʉ cũinára ʉ̃i jíye báquede ʉ̃i põevare. Que baru apevʉ ne ãmeina yávaru diede aru apevʉ ne oatʉvaiyʉru diede, parʉrõreca coyʉjarã mʉja iye yávaiyede jãvene. 55 eJʉ̃menijicʉ pʉeno baju cõmaje ãroje jã́jacʉrĩ mʉjare, me cʉre d̶ajacʉrĩ mʉjare cãrijimevʉva, aru jecʉjacʉrĩ mʉjare. Ina borocʉede bueivʉre coyʉino V4 )Yʉ́bu Judas, Santiagoi yócʉ, Jesucristore memecayʉ. Toivacaivʉ yʉ mʉjare, Jʉ̃menijicʉi cutuimara mácavʉre. Majepacʉ Jʉ̃menijicʉi jecʉmaramu mʉja. Aru Jesucristoi coreimaramu mʉja máre. y3kJesús ʉ̃i d̶aiye báque caiye cʉvʉ. Ʉbenita caiye yore toivabevʉ yʉ. Caiye ʉ̃i teiye báquede paperare toivarĩ jẽoru, paperatucuboa ʉre baju nʉjebu. Caiye iye toivajʉroede epeino cʉbejebu ijãravʉi. Quénoramu.42aJesús ʉ̃i que aimʉmu yʉ. Que barureca nuriéna coyʉyʉbu yʉ. Iye caiye ji toivarĩ epeiye báque jãvetamu. Ji toivarĩ epeiye báque ñʉja majivʉ jãvene. 01YQue teni Jesús ʉ̃i aiye báque boro nʉrejaquemavʉ ʉ̃i bueimara jẽneboi: “Jesúi bueimʉ pare ʉ̃i jecʉmʉ yaibécʉyʉme ʉ̃”. No aino boro nʉrejaquemavʉ yʉrã. Que arĩdurejaima Jesúcavʉ. Ʉbenita nópe ayʉ ãmenejame Jesús. “Ye yaibécʉyʉme ʉ̃”, ayʉ ãmenejame Jesús. Quénora “Ji ʉru, bedióva cojedeca ji copaidaiyeta yaibécʉva ʉ̃i cʉru, míye ãmevʉ”, arejame Jesús. o0WJesús arejame Pedrore: —Ji ʉru, bedióva cojedeca ji copaidaiyeta yaibécʉva cʉjebu ʉ̃. Ñaine vaiquíye míye ãmevʉ. Cãrijovamejacʉ ʉ̃́re vaiquíyede. Mʉ́capũravʉ quéda ji bueimʉ májacʉ mʉ, arejame. /-Ne yóboi dayʉre yʉre jã́ri, yópe arejame Jesúre Pedro: —Mʉ, ji jabocʉ, ¿ñaine aipe vaiquídica? jẽniari jã́ridurejame Jesúre. <.qPedro copedini yʉre ʉ̃i yóboi dayʉre jã́rejame. Yʉ barejacácʉ, Jesúi bueimʉ ʉ̃i pare jecʉmʉ, ʉ̃i yebai ʉ̃i tʉcavai dobacʉ bácʉ ñʉje ãino mácarõre. “Mʉ, ji jabocʉ, ¿ñame maquidí mʉre jẽne d̶acʉyʉ mi mauvare?” jẽniari jã́ñʉ mácʉ barejacácʉ Jesúre. R-Nópe ayʉ, Pedro ʉ̃i yaiquínore coyʉyʉ barejaquémavʉ Jesús. “Mi yaiquínore mi d̶aiye boje ji ʉrõpe jã́ri, Jʉ̃menijicʉre mearore jínajarama põeva”, ayʉ barejaquémavʉ Jesús, Pedrore que ayʉ. Dinʉmʉ arejame Pedrore: —Ji bueimʉ májacʉ mʉ, arejame Jesús. Jesúi bueimʉ pare ʉ̃i jecʉmʉ %,CJãve coyʉyʉbu mʉre: Mʉ mi bojʉrʉ̃mʉa doiye mi ʉede dorĩ, ã́ri nʉiyʉcʉ mʉ, nʉquemavʉ mʉ. Ʉbenita bʉcʉcʉta mʉre bʉorĩ nʉvacʉyʉme apecʉ. Mi ãmuveare dabʉborĩ, bʉorĩ, d̶acʉyʉme mʉre. Dinʉmʉ maquinó mi nʉiyʉbenoi mʉre nʉvacʉyʉme, arejame. I+ Que arĩ, bedióva cojedeca jẽniari jã́rejame ʉ̃́re Jesús: —Mʉ, Simón, Jũai mácʉ, ¿yʉre ʉcʉrʉ̃ mʉ? arejame. Yóbecʉe Jesús ʉ̃i que aiyede, ʉrarõ chĩorejame Pedro. Que baru arejame: —Mʉ, ji jabocʉ, caiye jaʉbeda majivʉra mʉ. Mʉre ʉvʉ yʉ. Majivʉra mʉ, arejame. Jesús arejame Simón Pedrore: —Yʉre jʉ aivʉre mead̶acajacʉ yʉre. Ovejavape paivʉbu na. Ji coyʉiye báquede náre majicajacʉ mʉ. i*KBedióva cojedeca ʉ̃́re quédeca jẽniari jã́rejame Jesús: —Mʉ, Simón, Jũai mácʉ, ¿yʉre ʉcʉrʉ̃ mʉ? arejame. Jʉ arejame Jesúre cojedeca: —Mʉ, ji jabocʉ, mʉre ʉvʉ yʉ. Ji ʉede mʉre majivʉ mʉ, arejame. Ʉ̃i que aiyede, Jesús arejame: —Yópe ovejavare coreipõecʉ ʉ̃i mead̶aiyepe ovejavare, nopedeca yʉre jʉ aivʉre mead̶acajacʉ yʉre. Ʉ̃i ãoiyepe ovejavare, ji coyʉiye báquede buejacʉ mʉ yʉre jʉ aivʉre, arejame Pedrore. .)UÑʉje ãri bʉojarĩburu yóboi, Simón Pedrore jẽniari jã́rejame Jesús: —Mʉ, Simón, Jũai mácʉ, ¿ʉcʉrʉ̃ mʉ yʉre ina apevʉ ne ʉe pʉeno? arejame. Aru Pedro jʉ arejame: —Mʉ, ji jabocʉ, mʉre ʉvʉ yʉ. Ji ʉede mʉre majivʉ mʉ, arejame. Ʉ̃i que aiyede, Jesús arejame: —Dinʉmʉ yʉre jʉ aivʉre, parʉbevʉre cãreja ne ũmei, mead̶acajacʉ yʉre. Mi coreiye inare jaʉvʉ yópe ovejava mamajinare coreiye jaʉépe. Ji coyʉiye báquede bueni, náre yʉre jʉ arĩduivʉre jʉ are d̶ajacʉ, arejame Pedrore. (9Nóque yóbecʉe ñʉja ʉ̃i bueimarare cʉetedejame Jesús ʉ̃i nacajariburu yóboi yainore jarʉvarĩ. Jesús Simón Pedromaque ne boroteino ' Ñʉjare tʉorejame Jesús ñʉje ãiyede. Pã́ure jíni aru moa ʉ̃i joaimara mácavʉre máre ñʉjare jídejame Jesús. & Jesús arejame ñʉjare: —Ãradajarã, arejame. Aru “¿Ñamenʉ mʉ?” abedejacarã ñʉja Jesúre. Ʉ̃́re majidejacarã. % Que arĩ, jiad̶ocũi jatucʉnʉrejame Simón Pedro cojedeca. Pápicʉre jabʉborĩ, ẽpacũi jũarejame. Ʉrarã marejáima ñʉje boaimara mácavʉ. Ciento cincuenta y tres baju barejáima. Obedivʉvacari dicʉ pápicʉre cod̶ebedejaima na. m$S Dinʉmʉre Jesús ñʉjare arejame: —Mʉje boaimara mácavʉ obebevʉre davajarã, arejame. $#A Ẽcarʉi eaivʉ, jiad̶ocũre datʉórĩ, mari nʉrejacarã pʉ Jesús yebai. Toaboi moa joayʉ́ barejáme ʉ̃. Aru pã́ure máre cʉvarejame Jesús. q"[Ʉ̃i yóboi jiad̶ocũi darejacarã ñʉja. Dicʉ pápicʉre moa buiní vaidéjaima na. Que baru dicʉre ĩni, ad̶aivʉ oabedejacarã. Quéda jabʉborĩ, ẽcarʉi mavaranʉrejacarã. Joabejĩno cien paimetros baju barejávʉ̃. !-Yʉ, Jesúi pare jecʉmʉ, arejacacʉ Pedrore: —Maje jabocʉvacaribe ñai, que ayʉ, arejacacʉ Pedrore. Simón Pedro ji que aiyede ʉ̃i pʉenocacajede duyʉ bácʉ ʉ̃i moa boarĩ́ memeiye boje, dorĩ, jãrióri, dibʉi biarárĩ corĩ Jesús yebai tarĩ nʉrejame.  -Jesús arejame ñʉjare: —Jiad̶ocũi meapũravʉi dʉvarĩ, jaboájarã mʉja. Que d̶aivʉ boarã́jaramu mʉja, arejame. Ʉ̃i que aiyede, meapũravʉi dʉvarĩ, jaboárĩ, dabʉborĩ, ĩnidurejacarã. Moa pʉcajĩ́nare boaréjacarã. Dabʉborĩ oabedejacarã. #Ñʉjare órejarejame, yópe arĩ: —¿Moa boabénarʉ mʉja? arĩ jẽniari jã́rejame ñʉjare. —Bítamu. Moa boabévʉ, arejacarã. +OJavejĩna miad̶áe tʉiyede, dibʉ ẽcarʉi cucʉdarejaquemavʉ Jesús. Ʉbenita ñʉja moa boarĩ́duivʉ ʉ̃́re nore núcʉre jã́ri coreóvabedejacarã. NSimón Pedro arejame ñʉjare: —Yʉ moa boacʉ́ñʉmu, arejame. Aru ñʉja arejacarã: —Jede, ñʉja máre daivʉbu, arejacarã. Que arĩ, jiad̶ocũi jaturãnʉrejacarã ñʉja. Jave nainúta marejávʉ̃. Ñami joarõ pápi boarĩ́durejacarã ñʉja. Ʉbenita boabédejacarã. Ye cũinájicʉ cʉvabedejacarã. \1Simón Pedro; Tomás, pẽjacʉ ñʉje aimʉ; Natanael, Galileacarõ ĩmarocacʉ, Canácacʉ; Zebedeoi mára pʉcarã, jimamicʉ aru yʉ; aru apevʉ pʉcarã Jesúi bueimara quévʉra cʉrejacarã ñʉja nore. 6 gNo yóboi bedióva cojedeca ñʉjare cʉeteni, jã́d̶ovarejame Jesús macajitabʉ Tiberias ãmicʉrijitabʉ ẽcarʉi. Yópe barejávʉ̃ Jesús ʉ̃i cʉeteino mácarõ. q[Ʉbenita diede toivacaivʉ yʉ, Jesúre mʉje jʉ arãjiyepe ayʉ. “Jesucristobe Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ. Jʉ̃menijicʉi mácʉbe Jesús” mʉje arãjiyepe ayʉ, iyede toivacaivʉ. Mʉje majini jʉ arãjiyepe ayʉ ʉ̃́re, iyede toivacaivʉ yʉ. Jesúre jʉ arĩ, mamaũme cʉvarãjaramu mʉja. Que baru mʉjare, yópe arĩ, toivacaivʉ yʉ./Põeva ne d̶arĩ majibede ʉre d̶arejame Jesús ñʉje jã́iyede. Yore ijãravʉi ʉ̃i d̶aiye báque caiyede corevarĩ toivabevʉ yʉ. [/Aru Jesús arejame: —Yʉre jã́ivʉ mʉ mi baju. Que baru mʉ yʉre jʉ aivʉ. Torojʉrivʉbu na jã́mevʉva yʉre jʉ aivʉ, arejame Jesús. Juan ʉ̃i toivaino põeva ne jʉ arãjiyepe ayʉ Jesúre Tomás, ʉ̃i churiá báquede jã́ri majicʉ, arejame: —Ji jabocʉ bajubu mʉ. Yʉre Jʉ̃menijicʉ bajubu mʉ, arejame. 3Dinʉmʉre arejame Tomáre: —Mʉ, Tomás, mi ãmuyoque ji pʉrʉáre mʉ mi baju doarĩ jã́cʉdajacʉ. Aru ji tẽ́penabacachuri bácarõre máre mʉ mi baju doarĩ jã́jacʉ. Jʉ abecʉ tebejacʉ mʉ. “Jãvemu” arĩ, jʉ ayʉ tejacʉ, arejame Tomáre Jesús. 1Ocho paijãravʉa yóboi, nomica ñʉje cʉ̃ramine bienina cʉrejacarã ñʉja cojedeca. Dinʉmʉre ñʉjaque cʉrejame Tomás máre. Diñami bieiñamineca ecorĩ, ñʉje coricai cʉetedejame Jesús cojedeca. Aru arejame ñʉjare: —¿Ména cʉrãrʉ mʉja? arejame. +OQue baru Jesús ʉ̃i nʉriburu yóbo, Tomáre coyʉrĩdurejacarã Jesúre jã́ivʉ bácavʉ: —Maje jabocʉre jã́vʉ ñʉja, arejacarã ñʉja. Aru Tomás arejame: —Jãve ãmevʉ. Ʉ̃ baju ãmeteyʉme. Ʉ̃i pʉrʉáre ne pẽvaiye báquede yʉ ji baju jã́ñʉ maru, “jãve” acʉyʉmu yʉ. Ne pẽvaiyoa coiye báquede ji ãmuyoque yʉ ji baju doarĩ jã́ñʉ maru máre, “jãve” acʉyʉmu yʉ. Aru ʉ̃i tẽ́penabacachuri bácarõre yʉ ji baju doarĩ jacoyʉ baru, “Jãvetame ñai” acʉyʉmu, arejame ñʉjare Tomás. mSJesús ʉ̃i edaiyede ñʉjacacʉ Tomás, pẽjacʉ ñʉje aimʉ, ñʉjaque cʉbedejame ʉ̃. U#Ñamene “Jʉ̃menijicʉ ãrʉmemi mʉje ãmeina teiyede” mʉje aru, jãve diede ãrʉmemi Jʉ̃menijicʉ. Ʉbenita ñamene “Jʉ̃menijicʉ ãrʉmetebebi mʉje ãmeina teiyede” mʉje aru, jãve diede ãrʉmetebebi Jʉ̃menijicʉ, arejame ñʉjare Jesús. Tomás ʉ̃i jã́ino Jesúre nacajañʉ mácʉre yainore jarʉvarĩ iKQue arĩ, ñʉjare ũme japurejame. Aru arejame: —Espíritu Santore jacopʉjarã mʉja. `9Bedióva cojedeca ñʉjare arejame Jesús: —¡Cʉjarã mʉja cãrijimena! Yópe yʉre jipacʉ ʉ̃i daroiye báquepedeca caivʉre bueicõjeni, nopedeca yʉ máre mʉjare jaroyʉtamu yʉ, arejame ñʉjare Jesús. ;oQue ayʉva, ʉ̃i pʉrʉáre aru ʉ̃i tẽ́penaba cãchinoi ʉ̃i churiá báquede jã́d̶ovarejame Jesús. Ñʉje jabocʉre jã́ivʉ, ʉrarõ torojʉrejacarã ñʉja. 9kDijãravʉ, sumana bʉijãravʉmica ñamine, ñʉje cʉ̃ramine bienina cʉrejacarã ñʉja, Jesúi bueimara, diñami jívʉi, ñʉje jidʉé boje ñʉja judíova ñʉje jabovare. Que jidʉrivʉre ñʉje coricai cʉetedejame Jesús. —¿Ména cʉrãrʉ mʉja? arejame ñʉjare Jesús, jacoyʉyʉ. e CQue arĩburu yóboi, ñʉja ʉ̃i bueimarare coyʉcodarejaco María: —Maje jabocʉre jã́vʉ yʉ, arejaco ñʉjare. Que arĩ, ʉ̃i aiye báquede coyʉrejaco õ ñʉjare. Jesús ʉ̃i cʉeteino ʉ̃i bueimarare | qYópe arĩ, coyʉre nʉrejamed̶a Jesús. —Jipacʉ yebai nʉmevʉ yʉ cãreja. Que baru yʉre jẽni jã́mejaco mʉ. Quénora jívʉre yópe coyʉcaconʉjaco yʉre: “Jipacʉ yebai, ji mearore jímʉ yebai, nʉñʉtamu yʉ. Aru jipacʉ mʉjepacʉbe ʉ̃. Mʉje mearore jímʉme ʉ̃ jipacʉ”, yópe arĩ, náre coyʉcajaco yʉre, arejamed̶a Maríare Jesús. H  Jesús arejamed̶a ṍre: —María, arejamed̶a. Cũiná copedini õ, hebreo ãmicʉricamua yávaicamuaque: —Rabuni, arejacod̶a Jesúre. Rabuni aiyʉrõ, bueipõecʉ aiyʉrõtamu. d AṌre arejamed̶a: —Mʉ, nomió, ¿aipe teni od̶orʉ̃ mʉ? ¿Ñamene vod̶orʉ̃ mʉ? arejamed̶a. Ʉbenita, “Yore oteiye cʉrõre coreipõecʉ bajʉbí ʉ̃, que ayʉ”, arĩ dápiarĩdurejacod̶a õ. —Mʉ, ʉ̃mʉ, ʉ̃ mácʉre nʉvañʉ mácʉ baru, mi epeinore coyʉjacʉ yʉre. Yʉ bácojivʉ ʉ̃́re ĩconʉño, arejacod̶a õ. y kQue ad̶ova, copedini, nore núcʉre Jesúre jã́ridurejacod̶a. Ʉbenita ʉ̃́re coreóvabedejacod̶a. Y+ Aru arejaimad̶a ṍre: —Mʉ, nomió, ¿aipe teni od̶orʉ̃ mʉ? arejaimad̶a na. Õ arejacod̶a: —Ji jabocʉ bácʉi baju bácarõre nʉvarama apevʉ. Ã́ri ne nʉvainore majibevʉ yʉ, arejacod̶a. iK Nore pʉcarã ángelevare, Jʉ̃menijicʉi daroimarare, jã́rejacod̶a María. Boricajeare doivʉ dobarejaimad̶a na Jesús bácʉi paraino mácarõi, cũinácʉ ʉ̃i jipobʉ bácarõi aru apecʉ ʉ̃i cʉboba bácarõi. /W María Magdalacaco copainʉri Jesús bácʉre ne jarʉvainoi, dicobe jedeva bajita núco barejácod̶a, od̶o. Orĩ, nacachini, dicobe jívʉi jã́rejacod̶a.  Dinʉmʉma, jã́riduivʉ bácavʉ, ñʉje cʉ̃rami copainʉrejacarã ñʉja pʉcarã. Jesús ʉ̃i cʉeteino María Magdalacacore  Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báque jipocaquede, Cristo nacajacʉyʉre yainore jarʉvarĩ majibenidurejacarã ñʉja cãreja. \1Dinʉmʉ dicobede mamarʉmʉre eayʉ bácʉ nore ecorĩ nʉrejacacʉ yʉ máre. Nore ecorĩ, yʉ máre caiyede jã́rejacacʉ. —Jãve bajubu. Jave nacajacʉbe Jesús yainore jarʉvarĩ, arĩ dápiarejacacʉ. }Aru yaiyʉ́ bácʉre ne jipobʉre moaicaje bácarõre jĩ́cua tubaricaje pẽpejeicajede máre jã́rejamed̶a Pedro. zmJi yóbo earĩ, dicobei cũiná ecorĩ nʉrejame Pedro. Dicajeare nore paraicajeare jã́rejamed̶a ʉ̃ máre. NɄ̃i jipocai earĩ, dicobe jívʉi nacachini jã́ridurejacacʉ yʉ. Nore Jesús bácʉre ne cũmaicajea báquede, nore paraicajeare, jã́rejacacʉ. Ʉbenita dicobede ecorĩ nʉmenejacacʉ yʉ. gGCúyarĩ nʉrejacarã ñʉja. Ʉbenita Pedrore jocarĩ nʉri, ʉ̃i jipocai earejacacʉ yʉ. ~{Õi que aiyede, ĩmarore jocarĩ nʉrejacarã ñʉja, Pedromaque, Jesús bácʉre ne jarʉvainore jã́ranʉivʉ. 0}YNópe jã́ri, cũiná cúyarĩ darĩ, Simón Pedrore aru yʉre máre coyʉcoearejaco María. Ñʉjare edarĩ, yópe arĩ, coyʉrejaco: —Maje jabocʉ bácʉi baju bácarõre dicobede jocarĩ ĩni, nʉvari, apenoi epenama apevʉ. Ne nʉvari epeinore majibevʉ ñʉja, arejaco ñʉjare María. '| INo sumana bʉijãravʉ domingo javejĩnara, aviá ʉ̃i tucʉmʉquiye jipocai, Jesús bácʉre ne jarʉvainoi jã́conʉrejacod̶a María Magdalacaco. Nore earĩ, no cʉ̃ratʉrava ʉratʉrava dicobede bieitʉrava bácarõ javeta veoitʉrava bácarõ marejávʉ̃ya ecoicobede jocarĩ. G{*Jabʉóvaijãravʉ baquinó jipojĩca barejávʉ̃ no. Aru dicobe joabejĩnoi marejávʉ̃. Que baru maumepeda Jesús bácʉi baju bácarõre mead̶arĩ, nore jarʉvarãnʉrejaimad̶a.Dz)Jesús bácʉre ne pẽvari jẽoino mácarõ joabejĩno oteiye cʉrõi ʉ̃ mácʉre nʉvarejaimad̶a. Nore põe jarʉvaicobe mamacobe cʉrejavʉ̃. Cʉ̃racobei Jesús bácʉre nʉvarejaimad̶a. Põeva ne yaivʉ bácavʉ ne ĩmamecobe barejávʉ̃ dicobe. Nore Jesús bácʉre jarʉvarãnʉrejaimad̶a Joséjã. -yS(Jesús bácʉi baju bácarõre ĩni, nʉvari, mead̶arejaimad̶a na. Meacaje lino ãmicʉricajeque aru iye mumijʉeque ʉ̃ mácʉi baju bácarõre cũmarejaimad̶a. Ñʉja judíova ñʉje d̶arĩ cõmajiyepe yaiyʉ́ bácʉre ñʉje jarʉvarãjiye jipocai mead̶arejaimad̶a Joséjã. Tx!'Joséde cad̶atecʉnʉrejamed̶a Nicodemo, ñai mamarʉmʉre ñami Jesús bácʉre borotecʉnʉñʉ mácʉ. Jesús bácʉi baju bácarõre mead̶acʉyʉ, Nicodemo me mumijʉripenaque jĩvaiyede nʉvarejamed̶a. Jocʉcʉ cuidó mirra ãmicʉricʉ yoca aru vecʉijichĩabo jẽicũcoro máre, treinta paikilos ĩni nʉvarejamed̶a. w+&Jesús ʉ̃i yainíburu yóboi, ʉ̃ mácʉi baju bácarõre mead̶aiyʉcʉ, Pilatore jẽniacʉnʉrejamed̶a José Arimateacacʉ. Jesús bácʉ ʉ̃i bueimʉ mácʉ barĩdurejame. Ʉbenita sacerdotevare pare jidʉrejamed̶a. Que baru “Jesúcacʉbu yʉ”, arĩ coyʉbedejamed̶a José. Pilato Joséde jʉ arejamed̶a. Que baru Jesús bácʉi baju bácarõre ĩni, nʉvarejaimad̶a Joséjã. bv=%Aru apeno Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeino mácarõ aiyepedeca vaidéjavʉ̃: “Ne totaimʉ mácʉre jã́rajarama põeva”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. Jesús bácʉ jarʉvaimʉ ne põe jarʉvainoi au;$Que vaidéjavʉ̃. Yópe Jʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquepedeca vaino marejávʉ̃: “Ʉ̃i cũad̶oare ye cũinád̶o pʉyobenajarama na”, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ. )tK#Yʉ́vacari jã́rejacacʉ. Que barureca ji jã́iye báquede toivarĩ epeyʉbu yʉ, mʉje jʉ arãjiyepe ayʉ Jesúre. Ji majié jãve bajure coyʉyʉbu yʉ. Ts!"Ʉbenita quédeca cũinácʉ churaravacacʉ Jesúi tẽ́penaba cãchinoi ʉ̃i tãutedorʉque totarĩ cõajarorejame ʉ̃. Jive ocoque jĩvaiye etarejavʉ̃ dicobede, ʉ̃i totarĩ cõajaroiyede. r1!Ʉbenita Jesús yebai eaivʉ, jave yaiyʉ́ bácʉre jã́rejaima. Que baru yaiyʉ́ bácʉre jã́ri, ʉ̃i ãrad̶oare boarĩ́ pʉyobedejaima. Iq  Que baru Pilato ʉ̃i cõjeniburu yóboi, ina jocʉcʉjaravearã yuyuivʉre ne ãrad̶oare boarĩ́, pʉyorãnʉrejaima churaravacavʉ. Mamarʉmʉcacʉre earĩ, ʉ̃i ãrad̶oare boarĩ́ pʉyorĩ, apecʉre máre quédeca boarĩ́ pʉyorejaima ina churarava, Jesúque jocʉcʉjaravearã pẽvaimara mácavʉre boaivʉ. ap;Dijãravʉ torojʉve teijãravʉ baquinóre mead̶aijãravʉ barejávʉ̃. Sábado, Pascua ãmicʉrijãravʉ, judíovai pʉeno meajãravʉ, pued̶aijãravʉ baquinó jipocacajãravʉ barejávʉ̃. Que baru dijãravʉ baquinóre ne pẽvaimara mácavʉ jocʉcʉjaravearã ne mautebenajiyepe aivʉ, Pilatore coyʉrãnʉrejaimad̶a ñʉja judíova ñʉje jabovacavʉ. Ʉ̃́re jẽniarejaimad̶a, ʉ̃i boarĩ́ pʉyoicõjequiyepe aivʉ ina jocʉcʉjaravearã jẽivʉ ne ãrad̶oare, ne yainájiyepe aivʉ maumena, jõd̶avari ĩnajivʉ ne bajuá báquede torojʉve teijãravʉ baquinó jipocai. Vo%Die upiáteiye báquede neneniburu yóboi, yópe arejame Jesús: —Quénoramu, arejame Jesús. Que arĩ, ʉ̃i jipobʉ mori tʉrĩ, yuyurĩ, yaidéjame. Jesús bácʉre churara ʉ̃i totarĩ cõajaroino w~]}}b|{{szyy"xwwNvvWu\u tsss/r~rqqppoo$nnCmllWkkDjj'iihhg(feeddgd\cJaaJ`o^]]]\[ZZ}YXWWV[UUTPS0RxQQQHONMLKJ4IIHFGG}GFKED$C5BA@ ?k>==g<];;:98876654v32U0U/+.-"+X*C)(('&%! (fiZy.L  ] wbv=&Aru Cainán mácʉ Enós bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Enós bácʉ Set bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Set bácʉ Adán mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Aru Adán mácʉ Jʉ̃menijicʉi mácʉ barejaquémavʉ.)uK%Aru Lamec bácʉ Matusalén mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Matusalén mácʉ Enoc, ñai yaibécʉ, ʉ̃i mácʉ barejaquémavʉ. Enoc Jared bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Jared bácʉ Mahalaleel bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Mahalaleel bácʉ Cainán mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. t$Aru Sala bácʉ Cainán mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Cainán mácʉ Arfaxad bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Arfaxad bácʉ Sem mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Sem mácʉ Noé mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Noé mácʉ Lamec bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. s#Aru Nacor bácʉ Serug bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Serug bácʉ Ragau bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Ragau bácʉ Peleg bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Peleg bácʉ Heber bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Heber bácʉ Sala bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. r"Aru Judá bácʉ Jacob bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Jacob bácʉ Isaac bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Isaac bácʉ Abraham mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Abraham mácʉ Taré bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Taré bácʉ Nacor bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Fq!Aru Naasón mácʉ Aminadab bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Aminadab bácʉ Admin mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Admin mácʉ Arni mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Arni mácʉ Esrom mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Esrom mácʉ Fares bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Fares bácʉ Judá bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. =ps Aru Natán mácʉ David bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. David bácʉ Isaí bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Isaí bácʉ Obed bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Obed bácʉ Booz bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Booz bácʉ Sala bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Sala bácʉ Naasón mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. ^o5Aru Eliaquim mácʉ Melea bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Melea bácʉ Mena mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Mena mácʉ Matata bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Matata bácʉ Natán mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. GnAru Matat bácʉ Leví bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Leví bácʉ Simeón mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Simeón mácʉ Judá bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Judá bácʉ José bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. José bácʉ Jonam mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Jonam mácʉ Eliaquim mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. ]m3Aru Er bácʉ Josué bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Josué bácʉ Eliezer bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Eliezer bácʉ Jorim mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Jorim mácʉ Matat bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. lAru Neri bácʉ Melqui bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Melqui bácʉ Adi bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Adi bácʉ Cosam mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Cosam mácʉ Elmadam mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Elmadam mácʉ Er bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. k1Aru Judá bácʉ Joanán mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Joanán mácʉ Resa bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Resa bácʉ Zorobabel bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Zorobabel bácʉ Salatiel bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Salatiel bácʉ Neri bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. jAru Nagai bácʉ Maat bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Maat bácʉ Matatías bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Matatías bácʉ Semei mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Semei mácʉ Josec bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Josec bácʉ Judá bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. i#Aru José bácʉ Matatías bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Matatías bácʉ Amós bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Amós bácʉ Nahúm mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Nahúm mácʉ Esli bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Esli bácʉ Nagai bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. hAru Elí bácʉ Matat bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Matat bácʉ Leví bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Leví bácʉ Melqui bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Melqui bácʉ Jana mácʉi mácʉ barejaquémavʉ. Jana mácʉ José bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. bg=Jesús treinta paiʉjʉa cʉvacʉ mamarʉmʉ bueni bʉ́rejamed̶a põevare. Ina marejáimad̶a Jesúi bʉcʉva: Põeva dápiarejaimad̶a ʉ̃́re Joséi mácʉpe. Aru José Elí bácʉi mácʉ barejaquémavʉ. ;foQue teni jurecope Espíritu Santo ẽmeni darejamed̶a ʉ̃i pʉenora. Aru jápiarejaimad̶a apeno yávainore cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõque aiyede yópe: “Mʉ, jímacʉ, ji ʉmʉ, me torojʉvʉ yʉ mʉre”, arejamed̶a Jesúre Jʉ̃menijicʉ. Jesucristo ʉ̃i jipocacavʉ bácavʉre coyʉino teaJuan Bautista jã́d̶ovañʉ marejámed̶a Jʉ̃menijicʉque jiai caivʉ ina obedivʉ põevare. Aru Jesús máre nʉrejamed̶a ʉ̃i yebai, ʉ̃i jã́d̶ovaquiyepe ayʉ ʉ̃́re Jʉ̃menijicʉque jiai. Ʉ̃i jã́d̶ovariburu yóboi, Jesús jẽniañʉ marejámed̶a Jʉ̃menijicʉre. Dinʉmʉre cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõ vorĩ nʉrejavʉ̃ya. >duɄbenita Herodes Juan Bautistare jápiaiyʉbecʉ, jarʉvaicõjenejamed̶a ʉ̃́re ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami. Juan Bautista ʉ̃i jã́d̶ovaino Jesúre Jʉ̃menijicʉque Jc Aru Galilea ãmicʉrijoborõcavʉ ne jabocʉ Herodede jararejamed̶a Juan Bautista, ʉ̃i cʉvae boje ĩmacʉi márepacore, õi ãmiá Herodías, aru caiye ape ʉ̃i ãmeina teiye boje máre. 9bkNópe coyʉrejamed̶a Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne mead̶aipõecʉre, darocʉyʉre ina põevare, náre mearo d̶aicõjeñʉ, ne ñájimenajiyepe ayʉ toabo cũiméboi. 1a[Yópe oteiye memeipõecʉ ʉ̃i veoiyepe jaraboque, oteiyede epecʉyʉ ʉ̃i epeiñami jívʉi, aru oteiye cajeáre juacʉyʉ, nopedeca Jʉ̃menijicʉ ʉ̃́re jʉ aivʉre epecʉyʉme ʉ̃i jaboteinoi aru ʉ̃́re jʉ abevʉre jarʉvacʉyʉme toabo cũiméboi, arĩ buedejamed̶a Juan Bautista. `!Ʉbenita Juan Bautista arejamed̶a náre: —Yʉ jãve mʉjare jã́d̶ovaivʉ Jʉ̃menijicʉre ocoque, mʉje chĩori dápiaiye boje mʉje ãmeina teiyede. Ʉbenita dacʉyʉme ji yóboi cũinácʉ, ji pʉeno parʉcʉ. Ʉ̃ macʉyʉ́me jã́d̶ovañʉ mʉjare Jʉ̃menijicʉque Espíritu Santoque, ʉ̃i cʉquiyepe ayʉ mʉjaque aru ʉ̃i cad̶atequiyepe ayʉ mʉjare máre. Aru ʉ̃ macʉyʉ́me jã́d̶ovañʉ mʉjare Jʉ̃menijicʉque toaque máre, mʉje meara tenajiyepe ayʉ yópe põeva ne mead̶aiyepe tãure toaque, aru ʉ̃i ñájine d̶aquiyepe ayʉ mʉjare, meara tebedu. Que baru caivʉ pʉeno meacʉ bajube ʉ̃. Yʉ́capũravʉ pare ʉ̃i cãchinocacʉbu. Que baru ʉ̃́re cad̶ateni bʉojabevʉ yʉ. Pʉ oarĩ bʉojabevʉ yʉ duayʉ ʉ̃i cʉraidoa bʉoimeare. _Obedivʉ põeva coreivʉ barejáimad̶a Jʉ̃menijicʉi epequimʉre. Que baru Juan Bautista ʉ̃i que aiye boje, caivʉ ina põeva dápiarĩ ne ũmei jẽniari jã́rejaimad̶a ne bajumia: “¿Cristo, Jʉ̃menijicʉi epeimʉ, márica ñai?” ^}Apevʉ churarava máre jẽniari jã́rejaimad̶a ʉ̃́re: —¿Aipe d̶arãjidi ñʉja? arejaimad̶a. Ʉ̃ arejamed̶a náre: —Tatobejarã apevʉ ne cʉvaede. Boarĩ́ jarʉvaiyʉbejarã náre. Aru borocʉbejarã ʉbenina ne d̶abedeca, ne jínajiyepe aivʉ mʉjare tãutʉrare, mʉje borocʉbenajiyepe aivʉ. Torojʉjarã mʉje memeni cʉvae boje, arejamed̶a ʉ̃. r]] Ʉ̃ arejamed̶a náre: —Ĩmejara pʉeno baju yo mʉje jabocʉi cõjeinore mʉjare. arejamed̶a. l\Q Ina jabovare tãutʉra ĩcaipõeva Juan Bautista yebai nʉrejaimad̶a, ʉ̃i jã́d̶ovaquiyepe aivʉ náre Jʉ̃menijicʉque jiai. Aru arejaimad̶a ʉ̃́re: —Mʉ, bueipõecʉ, ¿aipe d̶arãjidi ñʉja? arejaimad̶a. E[ Juan Bautista arejamed̶a náre: —Pʉcacajea cuitótecajea cʉvacʉ baru, jíjacʉ ñai cʉvabecʉre. Aru ãino cʉvacʉ baru máre, jíjacʉ ñai ãino cʉvabecʉre, arejamed̶a. Z Que teni ina obedivʉ põeva jẽniari jã́rejaimad̶a Juan Bautistare: —¿Aipe d̶arãjidi ñʉja? arejaimad̶a. Y Yópe jiore memeipõecʉ ʉ̃i jã́iyede jocʉcʉa jẽidʉa mearʉa cʉbecʉre ʉ̃i jioi, ʉ̃i jarʉvajʉroepe dicʉáre toaboi, nopedeca Jʉ̃menijicʉ jã́ñʉ mʉjare mearo d̶abevʉre, jarʉvacʉyʉme mʉjare toabo cũiméboi, arejamed̶a Juan Bautista. FXD̶ajarã mʉja yópe põeva chĩoivʉ ne ãmeina teiyede, oatʉvaivʉ ne d̶aiyepe. Mʉje baju abejarã: “Majeñecu Abraham mácʉ barejaquémavʉ. Jʉ̃menijicʉ yóvarejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. Que baru meara bajutamu maja Jʉ̃menijicʉi jã́inore”, abejarã mʉja. Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Jʉ̃menijicʉ bʉojaibi oatʉvayʉ cʉ̃raboare Abraham mácʉi pãramena márajivʉre d̶acʉyʉ, ne d̶arãjiyepe ayʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe. oWWObedivʉ põeva earejaimad̶a Juan Bautista yebai, ʉ̃i jã́d̶ovaquiyepe aivʉ náre Jʉ̃menijicʉque jiai. Ʉ̃i yebai eaivʉre, náre arejamed̶a: —¡Mʉja, jʉjovaivʉbu, mʉje d̶aiye boje mearape! ¡Aru ãd̶avape paivʉbu mʉja, mʉje ãmed̶aiye boje apevʉre! Jʉ̃menijicʉi jorojĩquijãravʉ edaiyede, jãve dupini bʉojabenamu mʉja. VCaivʉ ijãravʉcavʉ jã́rajarama Jʉ̃menijicʉi daroquimʉre, põevare mead̶aipõecʉre”, arĩ toivarejaquemavʉ Isaías bácʉ. &UECaino ẽmeino buiquíyebu. Aru caiye cʉ̃racũa jõd̶aquiyebu. Ma nurimema nuritequiyebu. Aru ma yaribema máre yaritequiyebu. Jabovare aru jabova ãmevʉre máre dajocarĩ ne ãmeina teiyede oatʉvaiye jaʉvʉ náre ñai Jʉ̃menijicʉi daroimʉ macʉyʉ́ ʉ̃i daquiye jipocai. |TqYópe toivarejaquemavʉ javede ñai Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉ, ʉ̃i ãmiá Isaías:Jʉ̃menijicʉre coyʉcaipõecʉ cod̶oboboyʉre jápiarãjarama põecʉbenoi: “Mead̶ajarã mʉje ũmene copʉ etaburĩ maje jabocʉre, nopedeca mʉje mead̶aiyepe daimare, ñai ʉ̃mʉ, mʉje pued̶aimʉ, ʉ̃i daquiye jipocai. Que d̶arĩ dajocajarã mʉje ãmeina teiyede, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ macʉyʉ́ ʉ̃i daquiye jipocai, Jʉ̃menijicʉi copʉ etaquiyepe ayʉ mʉjare. 8SiɄ̃ nʉrejamed̶a caino Jordán ãmicʉriya jia yebai. Coyʉyʉ barejámed̶a põevare, ne Jʉ̃menijicʉre jã́d̶ovarajiyepe ayʉ ocoque, ne chĩori dápiarãjiyepe ayʉ ne ãmeina teiyede. Aru ne oatʉvarãjiyepe ayʉ ne d̶aiyede, “Jʉ̃menijicʉ ãrʉmetecʉyʉme” ayʉ barejámed̶a diede. aR;Anás aru Caifás máre sacerdotevare jaboteipõeva marejáimad̶a na. Dinʉmʉre Jʉ̃menijicʉ yávarejamed̶a Juan Bautistare, Zacarías bácʉi mácʉre, põecʉbenoi. Põeva vaivʉre coyʉre curejamed̶a nore. ;Q qNo yóboi Roma ãmicʉrõ jaboteino jabocʉ cʉrejamed̶a, ʉ̃i ãmiá Tiberius César. Ʉ̃i jaboteiyede quince paiʉjʉa baju, Poncio Pilato jaboteyʉ barejámed̶a Judea ãmicʉrijoborõcavʉre. Aru Herodes jaboteyʉ barejámed̶a Galilea ãmicʉrijoborõcavʉre. Herodei yócʉ, Felipe, jaboteyʉ barejámed̶a Iturea aru Traconite ãmicʉrijoborõacavʉre. Aru Lisanias jaboteyʉ barejámed̶a Abilinia ãmicʉrijoborõcavʉre. P'4Jesús me bʉcʉrejamed̶a ʉ̃i baju aru Jʉ̃menijicʉi majiéque máre. Jʉ̃menijicʉ aru põeva máre ʉ̃́que torojʉrejaimad̶a.pOY3Náre yóvarĩ ẽmenejamed̶a Nazaret ãmicʉriĩmaroi. Aru náre jʉ arĩ, yópe ne ʉrõpe d̶ayʉ barejámed̶a. Jípaco caiye iyede me dápiarĩ, ãrʉrejacod̶a ʉ̃i yávaiye báquede aru ʉ̃i d̶aiye báquede máre. IN 2Ʉbenita coreóvabedejaimad̶a na iye ʉ̃i aiyede náre. M/1Jesús arejamed̶a náre: —¿Aipe teni vod̶arãrʉ yʉre? ¿Majibenarʉ mʉja jaʉrõre yʉre memecayʉre jipacʉre? arejamed̶a Jesús. sL_0Ʉ̃i bʉcʉva jã́ivʉ ʉ̃́re noi, pare dápiarejaimad̶a. Que teni jípaco arejacod̶a ʉ̃́re: —Bʉcʉ, ¿aipe teni que d̶ayʉrʉ̃ ñʉjare? Jã́jacʉ, mipacʉ aru yʉ máre chĩori voivʉbu ñʉja mʉre, arejacod̶a õ. rK]/Caivʉ ina jápiaivʉ ʉ̃́re pare dápiarejaimad̶a, ʉ̃i majié boje aru ʉ̃i yávaiye boje máre. iJK.Pare vore curejaimad̶a na. Yóbecʉrijãravʉa yóboita, ʉ̃́re earejaimad̶a Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami, dobacʉre bueipõeva majidivʉ jẽneboi. Náre jápiayʉ aru jẽniari jã́ñʉ marejámed̶a ʉ̃, Jesús. xIi-Ʉbenita ʉ̃́re eabedejaimad̶a. Que baru Jerusalén ãmicʉriĩmaroi copaini vorãnʉrejaimad̶a ʉ̃́re. VH%,“Obedivʉ põeva mái nʉñama. Que baru Jesús nʉñʉme apevʉque”, arĩdurejaimad̶a na. Que dápiarĩ, nʉrejaimad̶a cũinájãravʉ baju. Aru yóboi vorĩdurejaimad̶a Jesúre névʉ jẽneboi. G+Torojʉve teniburu yóboi, obedivʉ ina põeva copainʉivʉ barejáimad̶a Jerusalén ãmicʉriĩmarore jocarĩ. Ʉbenita ñai jʉed̶ocʉ Jesús mautedejamed̶a noi. Aru ʉ̃i bʉcʉva coreóvabedejaimad̶a. Dápiarĩ arĩdurejaimad̶a ne baju yópe: Fy*Que baru Jesúi cʉvaede doce paiʉjʉa nʉvarejaimad̶a ʉ̃́re noi, d̶arãjivʉ yópe ne d̶aiyepe ʉjʉá coapa. ;Eo)Ʉjʉá coapa Pascua ãmicʉrijãravʉre aru pã́ure bʉcʉre d̶aiye cʉbe ãiye torojʉve teinʉmʉre, Jesúi bʉcʉva mʉri nʉrejaimad̶a Jerusalén ãmicʉriĩmaroi. =Ds(Aru némacʉ me bʉcʉrejamed̶a. Parʉcʉ barejámed̶a. Ʉrarõ majidejamed̶a ʉ̃. Aru Jʉ̃menijicʉ me jã́rejamed̶a ʉ̃́re máre. Jesús ʉ̃i majicaino majidipõevare C5'Jesúi bʉcʉva d̶aivʉ bácavʉ caiye iye Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe, copainʉrejaimad̶a Galileacarõ ĩmaro Nazaret ãmicʉriĩmaroi. B&Dinʉmʉmiareca Jesús yebai nʉri, jídejacod̶a mearore Jʉ̃menijicʉre. Aru Jesúi borore coyʉrejacod̶a caivʉ ina napini coreni vore cuivʉre Jʉ̃menijicʉi mead̶aquiyede Jerusalén ãmicʉriĩmarocavʉre. Jesúi bʉcʉva Nazarei ne copaino wAg%Aru nomiópeco barejácod̶a õ ochenta y cuatro paiʉjʉaita cãreja. Jʉ̃menijicʉi cʉ̃ramine etabeni, nore cʉrĩ cainʉmʉa jíyo mearore Jʉ̃menijicʉre, ãmecova ãiyede jẽniarejacod̶a ʉ̃́re jãravʉre aru ñamine máre. !@;$Aru diñamine máre cʉrejacod̶a cũináco Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeco, õi ãmiá Ana, Fanuel bácʉi máco, Aser bácʉi yajubocaco. Pare bʉcʉco barejácod̶a õ. Bojʉyo cãreja, pʉrʉbʉod̶o báco siete paiʉjʉa cʉrejacod̶a jímarepacʉ bácʉque. k?O#Caiye iye põeva ne d̶arãjiye mímacʉre ñájine d̶aquiyebu mʉre yópe cũináve tãuve mi ũmene burarĩ cotʉvaiyepe. Que teni caivʉ majinajarama obedivʉ põeva ne dápiainore ne ũmei, arejamed̶a Simeón Maríare. 0>Y"Aru Simeón torojʉrĩ mearore jíyʉ Jʉ̃menijicʉre náre boje, yópe arejamed̶a Maríare, Jesúi pacore: —Ñai jʉed̶ocʉ Jʉ̃menijicʉi epeimʉme. Obedivʉ Israecavʉ bíjarãjarama, ne ʉbe boje ʉ̃́re. Aru obedivʉ Israecavʉ mead̶aimara marajárama, ne ʉe boje ʉ̃́re. Ʉ̃ coreóvare d̶acʉyʉme obedivʉ põevare Jʉ̃menijicʉi dápiainore. Ʉbenita obedivʉ põeva ʉ̃́re jʉ abeni ʉbenajarama. p=Y!Caiye iye ʉ̃i yávaiyede Jesúi borore jápiarĩ, Jesúi bʉcʉva cuecumari dápiarejaimad̶a. ?<w Ʉ̃ macʉyʉ́me pẽoinope caivʉre ina põeva judíova ãmevʉre, ne majinajiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉre. Aru davacʉyʉme mearore mi põevare, Israecavʉre, arejamed̶a Simeón. l;QMʉ daroivʉ ʉ̃́re caivʉ põeva ne meatenajiyepe ayʉ abujuvai jabocʉi parʉéde jarʉvarĩ. W:'Jã́ivʉ yʉ ji baju ñai mi daroimʉ mácʉre, caivʉre mead̶aipõecʉre. l9QMʉ, ji jabocʉ, caride yʉ, mi põecʉ, yaiquíjivʉ cãrijimecʉva, yópe mi coyʉiye báquepe. J8 Que baru ñai Espíritu Santo ecore d̶arejamed̶a ʉ̃́re Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami. Aru ina bʉcʉva ne nʉvaiyede diñami némacʉ Jesúre, ne d̶arãjiyepe ayʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe, ʉ̃́re dʉrʉrejamed̶a Simeón ʉ̃i ãmuveai. Aru torojʉrĩ mearore jíyʉ Jʉ̃menijicʉre arejamed̶a: 76Ñai Espíritu Santo ʉ̃́re coreóvare d̶arejamed̶a yaibécʉyʉre jipocamia jã́mecʉva ñai Jʉ̃menijicʉi epeimʉ, Cristore. R5Dinʉmʉre cũinácʉ ʉ̃mʉ cʉrejamed̶a Jerusalén ãmicʉriĩmaroi, ʉ̃i ãmiá Simeón. Ñai Simeón meacʉ barejámed̶a. Jʉ̃menijicʉre ʉrĩ, ʉ̃i d̶aicõjeiyepe d̶are nʉrejamed̶a cainʉmʉa. Napini coreni vore nʉrejamed̶a Israecavʉre cad̶atecʉyʉre. Aru ñai Espíritu Santo ʉ̃́que cʉrejamed̶a. 4Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami nʉrejaimad̶a. Aru míjinare jídejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre, ne boarĩ́ juarãjiyepe aivʉ yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe mamarʉmʉ põeteyʉ boje: “Pʉcarã jurevare o pʉcarã cõriájurevare jíjarã Jʉ̃menijicʉre”. 3Nópe d̶arĩ, d̶arejaimad̶a yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i toivaicõjeiye báquepe: “Caivʉ ina ʉ̃mʉ jʉed̶ova népacore mamarʉmʉ põeteivʉ, Jʉ̃menijicʉi beoimara márajivʉbu. Que baru náre jíjarã Jʉ̃menijicʉre”. ,2QNo yóboi náre d̶aiye jaʉéde nópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre, ne meara marajiyépe ayʉ Jʉ̃menijicʉi jã́inore, Jesúi bʉcʉva, ʉ̃́re nʉvari, mʉri nʉrejaimad̶a Jerusalén ãmicʉriĩmaroi, jínajivʉ ʉ̃́re Jʉ̃menijicʉre. 1Ocho paijãravʉa ʉ̃i põeteniburu yóboi, sacerdotevare Maríai mácʉi cajede buraicõjenejaimad̶a, judíova ne d̶arĩ cõmajiyepe. Aru ãmidorejaimad̶a ʉ̃́re Jesús, yópe ñai ángele ʉ̃i coyʉiye báquepe Jesúi põetequiye jipocai. b0=Que teni ne cʉrõre copainʉrejaimad̶a ina oteiãimarare coreipõeva. Nópe ne jápiaiye báquepe, ñai ángele ʉ̃i coyʉiye báquepedeca, jã́rejaimad̶a na. Que baru torojʉrĩ arejaimad̶a ina oteiãimarare coreipõeva: —¡Mʉ, Jʉ̃menijicʉ, meacʉ bajutamu mʉ! are nʉrejaimad̶a na. Ne nʉvaino Jesúre Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami U/#Aru Maríacapũravʉ die caiyede jápiarĩ, me dápiarejacod̶a õi ũmei. L.Ne coyʉiyede jápiaivʉ bácavʉ cuecumari dápiarejaimad̶a na. -Que teni jʉed̶ojĩcʉre jã́ri, Jʉ̃menijicʉi coyʉiye báquede náre coyʉrejaimad̶a ina oteiãimarare coreipõeva. 4,aQue arĩ, cũiná nʉrejaimad̶a. Nʉri pʉ Joséde aru Maríare earejaimad̶a na. Aru Maríai mácʉre máre, parayʉre, oteiãimara ne ãitõcui earejaimad̶a na. +1Que arĩ bʉojarĩ, cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi copaidejaimad̶a ina ángeleva. Ne nʉriburu yóboita, ina oteiãimarare coreipõeva arejaimad̶a ne bajumia: —Jã́rica, Belẽ́i nʉri, Jʉ̃menijicʉi cari coyʉiyede jã́ranʉrajarevʉ, arejaimad̶a na. C*Mearore jínajarevʉ Jʉ̃menijicʉre, cavarõ mearocacʉre, caivʉ pʉeno parʉcʉre. Aru ijãravʉcavʉre, ijoborõcavʉre, Jʉ̃menijicʉre jʉ aivʉre, meaquiyebu, arejaimad̶a na. ;)o Coyʉrĩ bʉojarĩ, obedivʉ Jʉ̃menijicʉi daroimara, ángeleva, járorejaimad̶a ñai ángeleque. Jʉ̃menijicʉre torojʉrĩ mearore jídejaimad̶a ina ángeleva. ({ Mʉjare ji coyʉimʉre noi earãjaramu mʉja, cũmaimʉre. Oteiãimara ne ãitõcui paraibi, arejamed̶a ñai ángele. 2'] Cari ñami David bácʉi cʉriĩmaro mácarõi põeteibi mʉje ãmeina téjʉroede mead̶acʉyʉ, Jʉ̃menijicʉi epeimʉ, Cristo, mʉje jabocʉ bacʉyʉ́. Jãvetamu. -&S Ʉbenita ñai ángele arejamed̶a náre: —Jidʉbejarã mʉja. Mʉjare yávaiye méne davayʉtamu yʉ. Mʉjare aru caivʉre mʉje torojʉrãjiyede davayʉbu yʉ. i%K Cũiná, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ, ángele, nore ẽmenejamed̶a ʉ̃ nára. Cojié nʉrejavʉ̃ya. Jʉ̃menijicʉi cojino pare cojidejavʉ̃ya. Nára pẽorejavʉ̃ya. Ãmei jidʉrejaimad̶a ina oteiãimarare coreipõeva. a$;Nore ovejavare coreipõeva cʉrejaimad̶a dáre ñami, ne oteiãimarare coreivʉ. f#ECuipõeva ne cãiñami buidíñami marejávʉ̃ya. Que baru ne cʉ́jʉrorõ eabeni, oteiãimara ne cʉriñami cʉrĩ, jʉed̶ocʉvarejacod̶a María. Jʉed̶ocʉvarĩ, mamacʉre pavaicajeaque cũmari, oteiãimara ne ãitõcui tʉorejacod̶a ʉ̃́re María, ʉ̃i cãquiyepe ad̶o. Ángeleva Jesúi põeteinore ne coyʉino ovejavare coreipõevare i"KNoi earĩ, cʉrĩ, jʉed̶ocʉvarejacod̶a María, ʉ̃mʉ jʉed̶ojĩcʉ, mama jʉed̶ocʉre. !3Nʉri, jímarepaco bacod̶óre nʉvarejamed̶a José. Ne ãmiáre toivarĩ ĩ́cõjenanʉrejaimad̶a na. Aru dinʉmʉre micacota barejácod̶a õ.  #Aru José máre Galileacarõ ĩmaro, Nazaret ãmicʉriĩmaroi cʉcʉ bácʉ, Judea ãmicʉrõi nʉrejamed̶a ʉ̃. Noi nʉri, Belén ãmicʉriĩmaro, ʉ̃i ñecu mácʉi cʉrõ mácarõi earejamed̶a José, David bácʉi pãramecʉ. Que baru nʉrejamed̶a José noi. hIQue baru caivʉ corevaimara márajivʉ ne bʉcʉva bácavʉ ne cʉe báquei copaidejaimad̶a. |qNo mamarʉmʉ ne ãmiáre toivaicõjeinʉmʉre Siria ãmicʉrijoborõcavʉre cõjeipõecʉ barejámed̶a Cirenio. Q Dinʉmʉre ʉ̃i jabod̶aimarare corevaicõjenejamed̶a César Augusto. D PBʉcʉrejamed̶a Zacaríai mácʉ. Parʉriũme cʉrejamed̶a. Aru macarõi, põecʉbenoi, cʉrejamed̶a, ʉ̃i coyʉrĩ bʉijãravʉ baquinó eaiyeta Israel bácʉi pãramenare.B OÃnijãravʉ baquinóre yávaiyede jãvene majide d̶acʉyʉme põevare majare mead̶aipõecʉ bacʉyʉ́, yópe pẽoiye jã́re d̶aiyepe ina ñeminoi dobarivʉre, ina yainore jidʉrivʉre. Yópe máre pẽori maje cuiyepe, nopedeca cʉre d̶acʉyʉme majare cãrijimenoque. Jʉ̃menijicʉ majide d̶acʉyʉme caivʉ ina coreóvabevʉre ʉ̃i yávaiyede jãvene. Aru caivʉ majare cʉre d̶acʉyʉme cãrijimevʉva, arejamed̶a Zacarías. W )NNópe d̶acʉyʉmu mʉ Jʉ̃menijicʉi cõmaje ãroje jã́iye boje põevare ãnijãravʉ, majare mead̶aipõecʉ bacʉyʉ́ ʉ̃i daquijãravʉ baquinói. Yópe mamajãravʉ miad̶áepe baquiyébu majare.  MCoreóvare d̶acʉyʉmu mʉ ʉ̃i põevare, ne majinajiyepe ayʉ mead̶aquiyede náre. Ʉ̃́recabe ãrʉmetecʉyʉ ne ãmeina teiyede. g ILAru mamacʉre máre arejamed̶a Zacarías:Mʉ, jímacʉ, coreóvarãjarama mʉre Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉre caivʉ pʉeno parʉcʉre. Que baru mʉ nʉcʉyʉmu maje jabocʉ jipocai. Coyʉcʉyʉmu Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne põeva chĩori ne ãmeina teiyede, ne oatʉvarãjiyepe ayʉ ne d̶aiyede ʉ̃i daquiye jipocai.  JMead̶acʉyʉme majare maucʉvarivʉre jarʉvarĩ, maje memecarãjiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉi jaboteinore jidʉbevʉva maja, mearore dápiarĩ aru mearore d̶arĩ Jʉ̃menijicʉi jã́iyede cainʉmʉa, caride pʉ maje yainʉmʉita, arejamed̶a Jʉ̃menijicʉre.  Kf GIJãve d̶acacʉyʉme majare yópe ʉ̃i aiye báquepedeca majeñecu mácʉ Abraham mácʉre. @ {HQue d̶acʉyʉme ʉ̃i cõmaje ãroje jã́iye báque boje maje jipocacavʉ bácavʉre aru ʉ̃i ãrʉmetebe boje “Yópe d̶arãjarevʉ”, ʉ̃i aino mácarõpedeca na mácavʉre. ^ 7GMajare mead̶aipõecʉ mead̶acʉyʉme majare maucʉvarivʉ ne parʉéde jarʉvarĩ. ; qFJavede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ, yópe arĩ, coyʉrejaimad̶a: “Jʉ̃menijicʉ darocʉyʉme mead̶aipõecʉre, ʉ̃i põevare mead̶aquiyepe ayʉ”. q ]EJʉ̃menijicʉ daroyʉbe majare cũinácʉ mead̶aipõecʉre, ʉ̃i põecʉ David bácʉi pãramecʉre. Z /DTorojʉvʉ yʉ Jʉ̃menijicʉque. Que baru mearore jívʉ yʉ maje jabocʉre, Israecavʉ maje mearore jímʉre. Cõmaje ãroje jã́ri ʉ̃i põevare, mead̶aibi majare abujuvai jabocʉi parʉéde jarʉvarĩ.  CDinʉmʉre Espíritu Santo dápiaicõjenejamed̶a Zacaríare. Que baru Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉrejamed̶a: U %BAru caivʉ ina jápiaivʉ, me dápiarĩ arejaimad̶a: —¿Yécʉ baquidíca ñai jʉed̶ocʉ? arejaimad̶a na. Aru Jʉ̃menijicʉ cad̶atedejaquemavʉ ʉ̃́re. Zacarías ʉ̃i yávaino Jʉ̃menijicʉre :  oAQue baru caivʉ ina põeva, ʉ̃i cad̶ajĩecavʉ, cuecumarejaimad̶a na. Caiye iye borore borotedejaimad̶a caivʉ caino dijoborõi, Judea ãmicʉrijoborõcacũa cʉ̃racũai. f  G@Aru cũiná yávarĩ bʉ́rĩ, torojʉrĩ, mearore jídejamed̶a Jʉ̃menijicʉre Zacarías. 0  [?Que teni Zacarías jabióvarĩ jẽniarejamed̶a toivaivede. Aru toivarejamed̶a yópe: “Juan ãmicʉbi ʉ̃”. Que baru caivʉ pare dápiarejaimad̶a caiye iyede.   >Aru ina põeva yaredejaimad̶a ne pʉrʉque jípacʉre, jẽniari jã́ivʉ ʉ̃́re, “¿Yécʉ ãmidocʉyʉrʉ̃ ʉ̃́re?” }  u=Que teni ina põeva arejaimad̶a ṍre: —Cʉbebi apecʉ mívʉ jẽnebore Juan ãmicʉcʉ, arejaimad̶a na. k Q<Ʉbenita jípaco arejacod̶a: —Bi, Zacarías ãmemi. Ʉ̃ ãmicʉcʉyʉme Juan, arejacod̶a õ. \ 3;Ocho paijãravʉa põeteniburu yóboi, sacerdoteva õi mácʉi cajede buraicõjeni judíova ne d̶arĩ cõmajiyepe, d̶arãearejaimad̶a na. Aru ãmidorãjivʉ barĩdurejaimad̶a ʉ̃́re Zacarías, jípacʉpe.  /:Aru õi cad̶ajĩecavʉ, õ jivʉ máre, ne jápiaiyede õi borore Jʉ̃menijicʉ cõmaje ãroje jã́ñʉre ṍre, torojʉrejaimad̶a ṍque. R 9Dinʉmʉai Isabel jʉed̶ocʉvarejacod̶a ʉ̃mʉ jʉed̶ojĩcʉre.   8Cʉrejacod̶a Isabeque yóbecʉrã aviáva. Aru no yóboi copainʉrejacod̶a õi cʉ̃rami. Juan Bautista ʉ̃i põeteino  7Cũinátʉrʉ yávarejaquemavʉ majeñecuva mácavʉre, Abraham mácʉre aru ʉ̃i pãramenare máre, cainʉmʉa, arejacod̶a María. e E6Cad̶ateyʉbe ʉ̃i põevare, maja Israecavʉre, ʉ̃i cõmaje ãroje jã́ri ãrʉé boje. p [5Ina ãuyaivʉre yapide d̶ayʉbe me ãiyeque. Aru ina cʉve cʉvarivʉre jaroyʉbe cʉve cʉvabevʉva. | s4Ina jabova parʉrivʉre ne parʉéde ĩñʉme náre jocarĩ. Aru ina cõmaje ãrojarivʉre mearo d̶acayʉbe ʉ̃.  3Ʉ̃i d̶aiyeque jã́d̶ovañʉme ʉ̃i parʉéde. Ina põeva ne baju me dápiaivʉre, apevʉ pʉeno meara dápiaivʉre, coavayʉbe. `~ ;2Cõmaje ãroje jã́ñʉme caivʉ ina pued̶aivʉre ʉ̃́re, javede aru caride máre. t} c1Ñai parʉcʉ baju d̶ayʉbe yʉre mearo ʉrarõre. Aru meacʉ bajube. Caivʉ apevʉ pʉeno meacʉbe ʉ̃. -| U0Jʉ̃menijicʉ cõmaje ãroje jã́quemavʉ yʉre, ʉ̃i yebacacore. Que baru caivʉ ijãravʉcavʉ “Jʉ̃menijicʉi torojʉre d̶aimome õ”, arãjarama yʉre. U{ %/Aru ji decocʉi torojʉvʉ Jʉ̃menijicʉre, yʉre mead̶aipõecʉre, boje. Wz ).Aru María arejacod̶a:Ji ũmei coreóvaivʉ ji jabocʉi parʉéde. Ry -Mʉ jʉ arebu ángele ʉ̃i coyʉiye báquede mʉre. Mʉ dápiarebu Jʉ̃menijicʉ d̶acʉyʉre mʉre ʉ̃i aiye báquepedeca. Que baru Jʉ̃menijicʉ me teyʉbe mʉre. Torojʉvʉ mʉ, arejacod̶a õ. Rx ,Ji jápiaiyede mi jacoyʉiyede, jímacʉ torojʉcʉ cújibi ji yapibʉi. Mw +Cuecumari dápiaivʉ yʉ ji jabocʉi paco ji yebai õi cucodaiyede. wv i*Que baru Isabel, yópe arĩ, cod̶oboborejacod̶a Maríare: —¡Jʉ̃menijicʉ mʉre me jã́ri, mearo d̶acaquemavʉ mʉre caivʉ nomiva pʉeno! ¡Jʉ̃menijicʉ me jã́ri, mearo d̶acacʉyʉme mímacʉ bacʉyʉ́re máre pʉeno baju! u )Õi jápiaiyede Maríai jacoyʉiyede, õi mácʉ cújidejamed̶a õi yapibʉi. Aru Espíritu Santo dápiaicõjenejamed̶a Isabede. dt C(Ĩmaroi earĩ, Zacaríai cʉ̃rami ecorejacod̶a õ. Aru ecorĩ jacoyʉrejacod̶a Isabede. ps ['Dijãravʉai María nʉrejacod̶a maumejie cũináĩmaroi, cʉ̃racũai, Judea ãmicʉrijoborõi. br ?&Aru arejacod̶a Maríacapũravʉ: —Jʉ̃menijicʉi yebacacotamu yʉ. Mi aiyepe bajarṍri yʉre, arejacod̶a õ. Coyʉrĩ bʉojarĩ, nʉrejamed̶a ñai ángele ṍre jocarĩ. María õi jã́conʉino Isabede xq k%Jʉ̃menijicʉ caiyede d̶aiye majibi. Que baru ye cʉbevʉ ʉ̃i d̶abeno, arejamed̶a Maríare ñai ángele. p !$Aru miparĩmo Isabel, bʉcʉcovacari, micacobe õ máre. Caride “jʉed̶oeabeco”, ne aimo máco javeta seis paiaviava micacotamed̶a. %o E#Ñai ángelecapũravʉ arejamed̶a ṍre: —Mʉre dacʉyʉme Jʉ̃menijicʉi Espíritu Santo. Aru Jʉ̃menijicʉ caivʉ pʉeno parʉcʉ ʉ̃i parʉé cʉquiyebu mʉ́que. Que baru mi jʉed̶ocʉvacojimʉ meacʉ baju bacʉyʉ́me ʉ̃. Jʉ̃menijicʉi mácʉ bacʉyʉ́me ʉ̃. n "Maríacapũravʉ arejacod̶a ʉ̃́re: —¿Aipe ayʉrʉ̃ mʉ, nópe ayʉ? Yʉ ye ʉ̃mʉque cʉbecotamu yʉ, arejacod̶a õ. m  !Israel bácʉi pãramena ne jabocʉ bacʉyʉ́me. Mímacʉ bacʉyʉ́ ʉ̃i jaboteiye ye cũiméquiyebu, arejamed̶a Maríare. nl W Jabocʉ parʉcʉ bacʉyʉ́me mímacʉ bacʉyʉ́. Aru põeva arãjarama ʉ̃i borore, “Jʉ̃menijicʉ parʉcʉi mácʉbe ʉ̃”. Ʉ̃i ñecu mácʉ, David bácʉpe, jabotede d̶acʉyʉme Jʉ̃menijicʉ mímacʉ bacʉyʉ́re. nk WMicateni, jʉed̶ocʉvacod̶omu mʉ. Mi jʉed̶ocʉvacojimʉ Jesús ãmicʉcʉyʉme ʉ̃ macʉyʉ́. vj gAru ñai ángele arejamed̶a ṍre: —Ji coyʉiyede jidʉbejaco mʉ, María. Jʉ̃menijicʉ mʉre jecʉbi. i yɄbenita ñai ángele ʉ̃i nópe aiyede cuecumari, “¿Aipe ayʉ bárica ʉ̃ yʉre?” arĩ dápiarejacod̶a. .h WÕi yebai earĩ, yópe arejamed̶a Maríare ñai ángele: —¿Me cʉcorʉ̃ mʉ? Mʉ Jʉ̃menijicʉi beoimomu. Mʉ́que cʉbi Jʉ̃menijicʉ, arejamed̶a Maríare. mg UDiĩmaroi cũináco nomió cʉrejacod̶a, María ãmicʉco. Õ marejácod̶a David bácʉi pãramecʉ Joséi márepaco bacod̶ó. Õ ye cʉbedejacod̶a ʉ̃mʉque cãreja. Õi yebai darorejamed̶a Jʉ̃menijicʉ ñai ángelede. >}rg\QF;0%~~~~~~~~~~~~~u~j~_~T~I~>~3~(~~~}}}}}}}}}}}}}x}m}b}W}L}A}6}+} }} |||||||||||||z|n|b|V|J|>|2|&|||{{{{{{{{{{{~{r{f{Z{N{B{6{*{{{zzzzzzzzzzzzvzjz^zRzFz:z.z"zz yyyyyyyyyyyy{yoycyWyKy?y3y'yyyxxxxxxxxxxxxsxgx[xQxFx;x0x%xxxwwwwwwwwwwwwwuwjw_wTwIw>w3w(wwwvvvvvvvvvvvvvxvmvbvWvLvAv6v+v vvuuuuuuuuuuuuxulu`uTuHur2r&rrrqqqqqqqqqqq~qrqfqZqNqBq6q*qqqppppppppppppwpkp_pSpGp;p/p#pp oooooooooooo{ooocoWoKo?o3o'ooonnnnnnnnnnnntnhn\nPnDn8n,n nnmmmmmmmmmmmmxmlm`mTmHmg2g&gggfffffffffff~frfffZfNfBf6f*fffeeeeeeeeeeeeweke_eSeGe;e/e#ee dddddddddddd{dodcdWdKd?d3d'dddcccccccccccctchc\cPcDc8c,c ccbbbbbbbbbbbbxblb`bTbHb_2_&___^^^^^^^^^^^~^r^f^Z^N^B^6^*^^^]]]]]]]]]]]]v]j]^]R]F]:].]"]] \\\\\\\\\\\\{\o\c\W\K\?\3\'\\\[[[[[[[[[[[[s[g[[[P[D[8[,[ [[ZZZZZZZZZZZZxZlZ`ZTZHZW2W&WWWVVVVVVVVVVVVsVgV[VOVCV7V+VVVUUUUUUUUUUUUxUlU`UTUHUH2H&HHHGGGGGGGGGGG~GrGfGZGNGBG6G+GGGFFFFFFFFFFFFxFlF`FTFHF@2@&@@@????????????s?g?[?O?C?7?+???>>>>>>>>>>>>w>k>_>S>G>;>/>#>> ============|=p=d=X=L=@=4=(===<<<<<<<<<<<323&33322222222222~2r2f2Z2N2B262*222111111111111w1k1_1S1G1;1/1#11 000000000000|0p0d0X0L0@040(000////////////t/h/\/P/D/8/,/ //............y.m.a.U.I.=.1.%.. .-----------}-q-e-Y-M-A-5-)---,,,,,,,,,,,,v,j,^,R,F,:,.,",, ++++++++++++z+n+b+V+J+>+2+&+++************s*g*[*O*C*7*+***))))))))))))x)l)`)T)H)<)0)$)) )(((((((((((|(p(d(X(L(@(4(((((''''''''''''u'i']'Q'E'9'-'!'' &&&&&&&&&&&&z&n&b&V&J&>&2&&&&&%%%%%%%%%%%~%r%g%[%O%C%7%+%%%$$$$$$$$$$$$w$k$_$S$G$;$/$#$$ ############|#p#d#X#L#@#4#(###""""""""""""t"h"\"P"D"8"," ""!!!!!!!!!!!!y!m!a!U!I!=!1!%!! ! } q h _ U K A 7 - #   yoe[QG=3(yncXMB7,! }rg\QF;0%vk`UJ?4) zodYNC9.# {ocWK?3'sg\PD8, ymaUI=1% ~rfZNB6*vj^RF:." {ocWK?3'sg\PD8, xl`TH<0$   6  5  4  3  2  1  0   /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                     "  !                                                             !                                                                                                                          ( ' & % $ # " !                               ~  } | { z y x w v  u  t  s  r  q p o n m l k j  i  g  h  f  e  d c b a ` _ ^ ]  \ [ Z Y X W V U T  S  R  Q  P  O N M L K J I H  G F D E C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8 6 7 5 4 3 2 0  1 / . -  ,  +  *  )  ( ' & % $ # " !                                                                                                                       , + * ) ( ' & % $ # " !                                                                                                                                             ~ }  | #{ "z !y  x w v u t s r q p o n m l k j i h g f  e  d  c  b  a ` _ ^ ] \ [ Z  Y X W V U T S R Q P O N M L K J I H  G  F  E  D  C B A @ ? > = <  ; (: '9 &8 %7 $6 #5 "4 !3  2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                     & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                                                          " !                                        ( ' & % $ # " !~  } | { z y x w v u t s r q p o n m l k  j  i  h  g  f e d c b a ` _  ^ )] (\ '[ &Z %Y $X #W "V !U  T S R Q P N O M L K J I H G F E D C B  A  @  ?  >  = < ; : 9 8 7 6  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' &  %  $  #  "  !           4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                   0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                 ~  +}  *|  ){  (z  'y  &x  %w  $v  #u  "t  !s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T   S (R 'Q &P %O $N #M "L !K  J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8  7  6  5  4  3 2 1 0 / . - ,  + <* ;) :( 9' 8& 7% 6$ 5# 4" 3! 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                             * ) ( ' & % $ # " !                                        % $ # " !                                                               ~ } | { z y x  w /v .u -t ,s +r *q )p (o 'n &m %l $k #j "i !h  g f e d c a b ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U  T  S  R  P  Q O N M L K J I  H  G  E  F  D  B  C  A  @  ?  >  =  <  ;   :   9   8   7   6  5  4  3  2  1  0  .  /                                                                 ~ }  | *{ )z (y 'x &w %v $u #t "s !r  q p o n m l k j i h g f e d c b a ` _  ^  ]  \  [  Z Y X W V U T S  R (Q 'P &O %N $M #L "K !J  I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7  6  5  4  3  2 1 0 / . - , +  * ) ( ' & % $ # " !                        !                                                                                                               &  %  $  #  "  !                                                                   2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "~  !}  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^   ]  9\  8[  7Z  6Y  5X  4W  3V  2U  1T  0R  /S  .Q  -P  ,O  +N  *M  )L  (K  'J  &I  %H  $G  #F  "E  !D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %   $  *#  )"  (!  '  &  %  $  #  "  !                                                                  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                           ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !     ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b   a G ` F _ E ^ D ] C \ B [ A Z @ Y ? X > W = V < U ; T : S 9 R 8 Q 7 P 6 O 5 N 4 M 3 L 2 K 1 J 0 I / H . G - F , E + D * C ) B ( A ' @ & ? % > $ = # < " ; ! :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !               /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  # " !                                          6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                  $ # " !                                                      ~  }  |  {  z  y   x  3 w  2 v  1 u  0 t  / s  . r  - q  , p  + o  * n  ) m  ( l  ' k  & j  % i  $ h  # g  " f  ! d   e   c   b   a   `   _   ^   ]   \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   J   K   I   H   G   F   E &v %u $t #s "r !q  p o n m l k j i h g f e d c b a ` _ ^  ]  \  [  Z  Y X W V U T S R  Q 4P 3O 2N 1M 0L /K .J -I ,H +G *F )E (D 'C &B %A $@ #? "> !=  < ; : 9 7 8 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + *  )  (  '  &  % $ # " !       P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                       7*}qeYMA5)~~~~~~~~~~~~u~i~]~Q~E~9~-~!~~ }}}}}}}}}}}}z}n}b}V}J}>}2}&}}}|||||||||||~|r|f|Z|N|B|6|*|||{{{{{{{{{{{{v{j{^{R{F{:{/{#{{ zzzzzzzzzzzz{zozczWzKz?z3z'zzzyyyyyyyyyyyyywylyayVyKy@y5y*yyy xxxxxxxxxxxxyxmxaxUxIx>x2x&xxxwwwwwwwwwww~wrwgw[wOwCw7w+wwwvvvvvvvvvvvvxvlv`vTvHvq2q&qqqppppppppppp~prpfpZpNpBp6p*pppoooooooooooowoko_oSoGo;o/o#oo nnnnnnnnnnnn|npndnXnLn@n4n*nnn mmmmmmmmmmmmmzmomdmYmNmCm8m-m"mm llllllllllllzlnlblVlJl>l2l'lllkkkkkkkkkkkkskgk[kOkCk7k+kkkjjjjjjjjjjjjxjlj`jTjHjb2b&bbbaaaaaaaaaaa~arafaZaOaCa7a+aaa````````````w`k`_`S`G`;`1`&```_____________v_k_`_U_J_?_4_)___^^^^^^^^^^^^z^n^b^V^J^>^2^&^^^]]]]]]]]]]]]s]g][]O]C]7]+]]]\\\\\\\\\\\\x\l\`\T\H\<\0\$\\ \[[[[[[[[[[[[{[p[d[X[L[@[4[([[[ZZZZZZZZZZZZuZiZ]ZQZEZ9Z-Z!ZZ YYYYYYYYYYYYzYnYbYVYJY>Y2Y&YYYXXXXXXXXXXXXsXgX[XOXCX7X+XXXWWWWWWWWWWWWWtWiW^WSWHW=W1W%WW WVVVVVVVVVVV}VrVfVZVNVBV6V*VVVUUUUUUUUUUUU{UpUeUZUOUDU9U.U#UU UTTTTTTTTTTTTxTlT`TTTHTP3P(PPPOOOOOOOOOOOOOtOhO\OPODO8O,O OONNNNNNNNNNNNxNmNaNUNIN=N1N%NN NMMMMMMMMMMM~MrMfMZMNMBM6M*MMMLLLLLLLLLLLL{LpLeLZLOLDL9L.L#LL LKKKKKKKKKKK~KrKfKZKNKBK6K+KKKJJJJJJJJJJJJwJkJ_JSJHJ>>>>>>>>>>>y>n>c>X>M>B>7>,>!>> >============|=q=f=Z=N=B=6=*===<<<<<<<<<<< = < ; : 9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,   +   *   )   (   '  &  %  $  #  "  !      C  D  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2   1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                    (  '  &  %  $  #  "  !                                                      ~   }   |   {  ' z  & y  % x  $ w  # v  " u  ! t  s   r   q   p   o   n   m   l   k   j   i   h   g   f   e   d   c   b   a  `  _  ^  ]  \   [   Z   Y   X   W   V   U   T   S   R   Q   P   O   N   M   L   K   J   I   H   G   F   E  D  C  B  A  @   ?   >   =   <   ;   :   9   8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,   +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                     l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l  l  l  l  l  l  l   l   l   l   l   l  l  l  l  l  l  l  l bQ bP bO bN bM bL bK bJ b I b H b G b F b E bD bC bB bA b@ b? b>  b= b< b; b: b9 b8 b7 b6 b5 b4 b3 b2 b1 b 0 b / b . b - b , b+ b* b) b( b' b& b%  b$ b# b" b! b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b b b b  b  b  b  b  b b b b b b b  b  b  b  b  b  b  b  b  b   b   b   b   b   b  b  b  b  b  b  b  b X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X  X   X   X   X   X  X  X  X  X  X  X  X N N N N N N N N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N N N N N N N N N  N  N  N  N  N N N N N N N  N  N   N   N  N  N  N  N  N  N  N D { D z D y D x D w D v D u D t D s D r D q D p D o D n D l D m D k  D j D i D h D g D f D e D d D c D b D a D ` D _ D ^ D ] D \ D [ D Z D Y D X D W D V D U D T D R D S  D Q D P D O D M D N D L D K D J D I D H D G D F D E D D D C D B D A D @ D ? D > D = D < D ;  D :  D 9  D 8  D 7  D 6  D 5  D 4  D 3  D 2  D 1  D 0  D /  D .  D -  D ,  D +  D *  D )  D (  D '  D &  D %  D $  D #  D "  D !  D  D   D   D  0  0  0  0  0  0  0  0  0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0 0  0 0! 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0  0   0 ~  0 |  0 } & & & & & & & & & & & & & & & & &  & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &  &  & ~ & } & | & { & z & y & x & w & v & u & t & s & r & q & p & o & n & m & l & k & j & i & h & g & f & e & d & c & b & a  & ` & _ & ^ & ] & \ & [ & Z & Y & X & W & V & U & T & S & R & Q & P & O & N & M & L & K & J & I & H & G & F & E & D  & C & B & A & @ & ? & > & = & < & ; & : & 9 & 8 & 7 & 6 & 5 & 4 & 3 & 2 & 0 & 1 & /  & .  & -  & ,  & +  & *  & )  & (  & '  & &  & %  & $  & #  & "  & !  &  &   &   &   &   &   &   &   &   &   &   R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F   E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  2  3  1   0  !/  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                                                            ~ } |  { z y x w  v  u  t  s  r q p o n m l k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  `  a  ^   _   ]   \   [   Z  Y  X  W  V  U  T  S  R                               : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !       ~ } | { z y x w v u t s r q  p  o  n  m  l k j i h g f e  d (c 'b &a %` $_ #^ "] !\  [ Z Y X W V U T S R Q P O N M L K J I  H  G  F  E  D C B A @ ? > =  <  ;  :  9  8