SQLite format 3 @ ~+ = j ~+ -
} D~~+} i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse) tablebooks_allbooks_allCREATE TABLE "books_all" ("book_number" TEXT, "short_name" NUMERIC, "long_name" TEXT, "book_color" TEXT, "is_present" NUMERIC)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT)
0 zbK0 -regionPapua New Guinea'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalse languageTungag)chapter_stringChapter<#idescriptionAkus Ro Na Palatung Tanginang Ani Iesu Karisto
| mT;$~~~~~~h~I~-~}}}}}}v}[}@}%}
| #ff7c80AsaAsangai #00ff00IudIudas #00ff003Io3 Ioanes #00ff002Io2 Ioanes #00ff001Io1 Ioanes #00ff002Pe2 Petero #00ff001Pe1 Petero#00ff00IakIakovo#ffff00EbeEberaio#ffff00PlmnPilemon#ffff00vTitTito #ffff00l2Ti2 Timoteo #ffff00b1Ti1 Timoteo %#ffff00X2Te2 Tesalonike %#ffff00N1Te1 Tesalonike#ffff00DKolKolosai#ffff00:PilPilipo
#ffff000EpeEpeso #ffff00&GalGalatia #ffff00 2Ko2 Korinto
#ffff001Ko1 Korinto #ffff00RomRome#00ffffApoAposel#ff6600IoaIoanes#ff6600LukLukas#ff6600MarMarko#ff6600MathMataio#ffff99IonIona#ffcc99PRuthRut!#ccccff
TutTutapongai 1~ 8|vpjd^XRLF@:4.("
~~~~~~~ 7t 6> 5 4W 37 2 1L 0 /( .I -v ,) +\ * ): (Z '
&L % $J # "= !f 7 z M M V i 1 \ & X % o 8 ~ =
y F
b ' c -
Bx tY>%~~~~~l~S~6~~}}}}}h}K}*}
||||||o|U|;| {{{{{{t{[{A{'{ zzzzzizJz%z yyyyynyTy7yxxxxx B! 730RevRevelation#ff7c80A 720JudJude#00ff00@ 7103Jn3 John#00ff00? 7002Jn2 John#00ff00> 6901Jn1 John#00ff00= 6802Pet2 Peter#00ff00< 6701Pet1 Peter#00ff00; 660JamJames#00ff00: 650HebHebrews#ffff00 9 640PhlmPhilemon#ffff008 630TitTitus#ffff00 7 6202Tim2 Timothy#ffff00 6 6101Tim1 Timothy#ffff00#5+ 6002Ths2 Thessalonians#ffff00#4+ 5901Ths1 Thessalonians#ffff00 3! 580ColColossians#ffff00 2# 570PhilPhilippians#ffff00 1 560EphEphesians#ffff00 0 550GalGalatians#ffff00!/' 5402Cor2 Corinthians#ffff00!.' 5301Cor1 Corinthians#ffff00- 520RomRomans#ffff00, 510ActsActs#00ffff+ 500JohnJohn#ff6600* 490LukLuke#ff6600) 480MarMark#ff6600( 470MatMatthew#ff6600' 460MalMalachi#ffff99 & 450ZechZechariah#ffff99% 440HagHaggai#ffff99 $ 430ZephZephaniah#ffff99# 420HabHabakkuk#ffff99" 410NahNahum#ffff99! 400MicMicah#ffff99 390JonaJonah#ffff99 380ObaObadiah#ffff99 370AmAmos#ffff99 360JoelJoel#ffff99 350HosHosea#ffff99 340DanDaniel#ff9fb4 330EzekEzekiel#ff9fb4 % 310LamLamentations#ff9fb4 300JerJeremiah#ff9fb4 290IsaIsaiah#ff9fb4#+ 260SongSong of Solomon#66ff99 % 250EcclEcclesiastes#66ff99 240ProvProverbs#66ff99 230PsPsalms#66ff99 220JobJob#66ff99 190EsthEsther#ffcc99 160NehNehemiah#ffcc99 150EzrEzra#ffcc99 % 1402Chr2 Chronicles#ffcc99
% 1301Chr1 Chronicles#ffcc99 1202Kin2 Kings#ffcc99 1101Kin1 Kings#ffcc99
1002Sam2 Samuel#ffcc99 901Sam1 Samuel#ffcc99 80RuthRuth#ffcc99 70JudgJudges#ffcc99 60JoshJoshua#ffcc99 # 50DeuDeuteronomy#ccccff 40NumNumbers#ccccff 30LevLeviticus#ccccff 20ExoExodus#ccccff 10GenGenesis#ccccff = < #& ; Y : L 9
w~N}}r||{{)zpyoxx wfvvutt$srqqPppoDnnmllkk'jjiiShgg&fepd_cba`__3^]][[/Z9YYJXX8W'VUTTT SRR QjPPoOONNMM9L!JJI@HZGsFFEeDDCBqB@@@1?D>\==&<[;::
987l66U5v4332S1006/
.3-@,#+H**,)`(('k&&j%%+$S""!! E o /iKu f;S
s
< ]\]b t-a Sikei, mi aiveven aro ta kami tungtungan i kalakala ka ago ta bil an val tukul asi savang ta ri vap ngau. ,-Pok kapo tav angkoai si vil ani God ta ka buk ira. Man parik taratapa angan, na man tarata angan a pok ang, tara kovek i saka ro an ka petekai. +Au sikei, nas ke parik kapa ago si ri vap asip. Mang matan vap, using kita lapo katak ta tangatangai, kipo angan a pok i alilis si ri tangatangai val kipo nas ia ta ila alis. Au using a ngau ang kapo ago e vingaria, kapo vil arikek luai aniria. %*Csikei singira, tarapo nas ta sikei palau a God kapo tamara, na nia kata asereiai ani keve bil aongos na kapo tukulai i kara to. Kapa, kapo sikei palau a Volava, nang a Iesu Karisto, voiang a mamain ta bil aongos kita serei singina, kuvul ve kara to, aongos kapo tukulai ina singina.
)
Using kantanem man kipo kin a mang matan god e metekuku, vo ane kuli vunep, val keve god miang kipo ago kuli rina na ri volava, w(gKanat, ani angan si matan pok ang kitala vil alilis tataria serei si ri tangatangai, tarapo nas ta tangatangai si kuli rina ke kapo nem palau luai, na tarapo nas kapa ta kapo atogon a sikei palau akorong a God, na kapo kovek i mang anu. ;'qSikei igenen ang kapo buk a God, God kapo nas ia. =&sMan ta mang igenen kapo lomon ia ta, nia kapo igenen nas si kana ararai, na kapo nas a mang bil, e iang kapo tutuman ta parik kapa atogon nas voiang kapo ro luai ta ka atogon ia. }% uMengen ke ani ri pok voiang kitala vil alilis tataria serei si ri tangatangai, tara aongos tarapo atogon a men nas. Mi aiveven vei nas ke ka asereiai ani laulauan i vangang lava, sikei vinga i buk ani mang vap kapo itoiton ira, asi kara polok. ?$w(Sikei, si kag ta tikotikon akorong, aina ke ka aunai i uruk alava, man kata ago akorong palau tav osongon. Singig, napo lomon ia ta napo luk a mengen ke le si Malanganto i God.#)'Aina kalapo osongon, saupai i osongon kalapo got kuvul irilong ve kana tauan si keve taun aongos. Sikei, man kana tauan kala mat pelek ia, aina ke kalapo kalakala si osongon ta mang anu, man kapo buk osongon pok, man a tauan ang kapo kun igenen angtogon ve Volava. x"i&Asukang vanang ta iuang volapo osongon kapo vil a lau ro, na man kata tav osongon ania, kala bil aroron luai. Y!+%Sikei, man kapo kovek i oring kapo sunggil ia asi kana osongon, na kapa, kapo angkoai si saupai aro ani kana vubuk, au na man katala lomlomonai ta ka tav osongon ta aina tanginang ang, sukana kapo ro palau. $Au na man ta mang igenen kapo atogon a aina mole tanginang voiang kita pala ia ani ka osongon tatana, na kapo arai ta lau ang kapo vil ia taun a aina ke parik kapa korong, na kalapo matukal angkoai si osongon, kapo ro kilong osongon. Parik kapa rikek. L #Napo posong palau ia asukang, ani kami ago roron, na parik ta asi me atakun vo teng akit animi, parik. Sikei, asi atulisai animi ta selen roron, asi paskak kuvul ve Volava na ago ta tapagal an. ] 3"Asukang a kana lomlomonai uruk kalapo tapagal. Au, aina tav osongon vo aina mole tanginang, kapo buk uli telan ta keve avibisan ani ka auruk a Volava. Na kana atutung ta, ka daus aro na pukun ina, kuvul ve malanganto ina kapa. Sikei aina volapo osongon ang, kapo uli telan ta keve bil i kuli rina ke, ani ka saka auruk aro ani kana tauan. | q!Sikei, igenen volapo osongon ang, kapo uli telan ta keve bil i kuli rina ke, ani ka saka auruk aro ani kana aina. 1 Kag vubuk ani mi kalakala si uli telan ta bil miang. Igenen kapo mole, kapo uli telan ta keve avibisan ani Volava, ani ka saka auruk aro an ania. - Au na ria kipo teng abis e ke kuli rina, ki ago asukang val parik kipa teng abis. Using a matan avibisan na ararai i kuli rina ke ki kovek lak. ~u na ria kipo tangis, ki natok aro palau val kapo kovek i bil asi tangis using. Au na ria kipo uruk, kapo ro ki kun ago asukang palau val ria kipo tav uruk. Au na ria kipo samui bil asi atogon, ki ago akorong palau val kipo kovek i bil i atogon. $A Keve tungag, sa napo mengen tatana, taun ke kalapo kudik. Au na le si taun ke na aliu ane no, ria kipo atogon aina, kapo ro ki ago val kipo kovek i aina, 'G Sikei, man a tauan kala osongon, nang parik ta rikek nang. Au na man a aina mole tanginang ka kun osongon, parik kapa kun rikek. Sikei, ria ki buk osongon, ki duai lak a mamain ta mamaiten miang pulakai si to ke, nambang asukang a napo mengen akokos imi ani mi ago ta ngau an singina. "=Man kulapo osongon kana, ku ago ta gule ring an asi kam luang ani kam osongon. Au na numai, parik kupa osongon lak, ago ta gule aina an si kam osongon. {oNapo arai ania ta, using a mamaiten i taun ke, kapo ro mi tung aro palau si tutungan ang kana mipo tung singina. gGRi vap po mole luai ang, parik nata lapa luk ta ring asok le si Volava aniria. Sikei, naka mengen asukang ta kakag ta lomlomonai akorong, asukang val igenen tutuman using natala kun luk ani ngorngorem ang si Volava.
Keve tungag, kapo ro ta siksikei a igenen ka tung akit si tutungan ang a God katala songo ia singina. Ri vap mole ve ri mainang }God katala samui apok imi ta samui kapo lakat luai, asukang vang na mi ago luai ta serei an a asosokai si kuli rina ke. Using man ta sikei katapo asosokai palau aino, na God kala songo ia asi kana angtogon ve Volava, e iang kalapo igenen kalakala ke Volava. Asukang palau si iuang man katapo kalakala aino, tung si songo ke kala serei singina, nang kalapo asosokai si Karisto. /WMan a God kata songo ua si kuvtapo mangsikei a asosokai palau, ku ago ta mamakus an si oring ang. Sikei, man kapo atogon a selen asi kam serei akala, abis using ia. s_Kapo ro ta siksikei ka ago akit si to ang katapo to tatana aino si taun ang a God kata songo ia singina. $AUsing lamutan kapo bil palau luai, au na tav lamut kapo kun bil palau luai kapa. Sikei, usiusing aro ani kana keve asok a God, nia kapo bil tutuman luai. B}Man kutapo igenen lamutan na songo si God kala serei singim, ago ta pakut an ani kam lamut. Man kutapo igenen tav lamut na kana songo kala serei singim, ago ta buk an ani ki lamut ua. l
QSikei kantanem, siksikei a igenen, kapo mamaiten ta ka uli ago si to ang, God katala songo ia singina, voiang a Volava kapo buk ia asi kara to tatana. Kana na saupai ke, natala kun amatung ania si keve kuvkuvulan aongos. F Arai, numai aina ang, vei nganing kuvpo angkoai si ku vil ato kam tauan. Na numai tauan ang, vei nganing kuvpo angkoai si ku vil ato kam aina. Ku ago si to ang God katala songo ua singina t aSikei, man a tauan vo aina tav lomlomon kala papelek a kisngana, atolongon ia. Si oring asukang, anu vopo ago lak ang, man kapo aina vo man kapo tauan, kapo kalakala palau. Ago si marip, nia na selen ang God katala songo ira taun ia. d
AUsing nang a tauan vopo tav lomlomon ang, kalapo daus le si lomlomon si kana aina. Na aina tav lomlomon ang kalapo daus le si kana tauan. Man parik kapa asukang ke, kami inatus parik kilapa daus, sikei kana kipo daus. " =
Au na man a aina, kana tauan kapo tav lomlomon, na tauan ang kapo uruk lak asi karilong osongon kuvul aro, aina ang ka ago ta kirikai an ani tauan ang.
Au na ani mang matan ang, napo mengen taun iria asukang ke. Nau napo mengen, parik ta Volava. Man ta mang tasira katala osongon na kana aina kapo tav lomlomon, sikei kapo uruk lak asi karilong osongon kuvul ve kana tauan, tauan ang ka ago ta kirikai an ania. A{ Au na man a aina katala abis a lau ang, ka ago palau tav osongon, vo ka pasal taun pok kana tauan, na kilong osongon aro pok. Na tauan ka ago ta kirikai an ani kana aina ipo osongon. 5c
Au na aniria vap ang kilapo osongon, napo alis a mengen ke, sikei parik ta nau napa alis ia, Volava. Na kapo asukang ke. Aina ka ago ta sip an ani kana tauan ipo osongon. ~u Na man kipo tav angkoai si saupai akit aniria, kapo ro ki osongon. Using osongon kapo ro ani nau nini taun a rikek. zmAu na kag mengen aniria kipo mole luai lak, na ri mainang, ta man kipo angkoai si ago val nau, kapo roron. }Kag vubuk ta ri vap aongos ki ago asukang val nau, sikei God katala lis ira siksikei ta kara keve alilis angpetpetekai. Z-Si kag posong ke, napo ainak ani ago apetekai tapai, parik ta saupai asi using. pYNgono angkisnganan, kilong ago ta tubat pok an ani pukun irilong si ago kuvul. Sikei, man nganing kilongpo buk alal tapai si mang keve taun, using asi karilong sokotuk aro tapai, na kilongtala ainak kuvul, nia kapo ro. Sikei, e mung ina palau kilongla ago kuvul pok, ani ka ago na Satan kame aminok irilong si karilong ngau na kilong putuk karilong osongon. T !Using a aina volapo osongon ang, ninia akorong parik kapa anguan saupai an ani pukun ina, sikei kana tauan. Kapo asukang palau si tauan, ta nia parik kapa kun saupai pok ani pukun ina, sikei kana aina. Ani tauan, kapo ro ka apunuk aro kana kirim i osongon taun kana aina, na aina kapa ka kun abis ania asukang taun kana tauan. 2~]Sikei, using a matan lau i panik kipo ago, e iang kapo ro ta siksikei a tauan ka atogon kana aina akorong. Au aina kapa, ka kun atogon ani kakana ta kun tauan akorong. j} OAu ani keve bil ang mita salik taun iau tatana, kapo ro ta tauan ka ago ta ago kuvul an ve aina. | using katala samui apok imi ta samui kapo lakat luai. Asukang vang a mi amaus a God ta miminaungan i lau mipo abis ia ta pukun imi.+{OParik mipa nas ta pukun imi kapo lu i atailai si Malanganto Gogoai, nang singimi? Iuang nang a God kata alis imi tatana? Nami parik milapa anguan kakami pok an, Vz%Mi sip suai luai ani lau i panik. Mang keve lau rikek ri vap kipo abis ia, kapo vil arikek a mang matan bil i kulit palau akorong. Sikei, iuang vopo vil ani rikek asukang kapo vil arikek a pukun ina pok. lyQSikei iuang, man kitala got kuvul ia ve Volava, nang kilonglapo sikei palau ve nia si malanganto. Ix Parik mipa nas ta man a iuang kan ago kuvul ve aina panik, kilonglapo sikei palau? Val mengen ang i nei salsalik ani ri angkisnganan ta, Nang a ngono pukun ang kilongmela sikei palau. *wMParik mipa malangas ta pukun imi kapo keve palpal i pukun i Karisto? Sa, naka luk a keve palpal i pukun i Karisto, ani ka ago kuvul ve aina panik? Ka ago luai! mvSGod katala tak atadut a Volava pelek a mat, na ka kun tak atadut kapa ani pukun ira ta kitmat ina. Xu)
Mipo antok ta pok ani nei vinga, na nei vinga ani pok. Sikei, God lak ka vil suai anirilong aongos. Pukun ira, parik taratapa luk ia asi me panik, parik. Asi auruk ani Volava, na ani Volava ka ago singina. t- Kupo antok ta keve bil aongos kupo saupai ania. Sikei keve bil aongos parik kapa tutuman ta kipo angkoai si pakangai aro anim. Kupo antok ta keve bil aongos, numai kupo saupai ania. Sikei, nau, parik luai napa atolongon ta mang sikei a ring bil ani kame saupai anig. psY Mang matan imi kitapo dokot si keve laulauan suke aino. Sikei, God kana lenginang katala asing adaus imi, ani nami milapo kakana. Milapo korong kapa e matana i God si asan i kara Volava Iesu Karisto, na Malanganto ina i kara God. Wr'
kipo ainau, kipo mata, kipo inum laman nio alava, na kipo pege arikek ani mang vap, na kipo luk palau a bil si mang anu. Ria aongos ke kana, parik luai kianpa luk kari sinsinongan si vainagoan ang si God. &qE Au sa, parik mipa nas lak ta, vap ang kipo tav korong kian tav luk lak ani kari sinsinongan si kana vainagoan a God? Mi ago ta kapau pok an animi. Vap ke kipo panik, na kipo soturungai si tangatangai, kipo putuk osongon, na kipo vil a matan lau po mamaila ta tauan ane si mang tauan, kpOSikei, kami lau ta nami akorong pok, mipo kapau, na mipo bil arikek nei liuan i kami angtasimal. poYMitala uak alava luai, using kana mipo pasal taun a katakai i saupai, na kapo igenen tav lomlomon kapa. Sikei, ka ro asukang ke, mi lomon suai ani saka rikek an, na man kita luk palau kami bil si selen i kapau, lomon suai aniria. :nmSikei, kalapo asukang ke. Ngono angtasimal lomlomon, kilonglapo sang taun a vap tav lomlomon ta karilong keve mamaiten, ani kian vil akorong irilong. Sukana parik kapa korong. 1m[Ka ago! Napo posong ia asukang ke, ani mi mese singina. Sa, kapo kovek ta igenen e liuan imi, nia kapo atogon masam angkoai si poso saupai ani keve mamaiten i tasina? ]l3Asukang a man mipo ro angkoai si poso saupai lakat kuli keve mamaiten i to ke, marai sa mipo buk atung ani vap i komo, asi kari poso saupai ani kami keve mamaiten, vap ang kipo kovek luai i asan nei kuvkuvulan? =ksAu sa, parik mipa malangas ta, tara an poso saupai lak ani ri angelo? Au na man vanang asukang, matan mamaiten lik asukang, pua, kapo ro tara poso saupai ania kuli rina si to ke. LjParik mipa malangas ta, ri vap daus ki posong saupai lak ani kuli rina aongos ke? Au, na man mila saupai ani kuli rina aongos ke, sa, parik mipa ro angkoai si poso saupai ani keve bil lik luai? \i 3Kapo saka bil an ta, mangsikei imi ka atogon vinga maiten ani tungana, na kalapo sang taun iria e komo vap tav lomlomon, ani kian tikon a mamaiten ang, na parik kalapa pasal taun a vap daus? Napo aunai mamakus! ~hu
Riria e komo, God ka saupai aniria. Mi kirikai suai ani igenen rikek ang pelek a liuan i kami ago kuvul.g! Using, name saka mamaiten aro an ta saupai ani vap i komo? Au, na vap ang nang milapo ago kuvul ve ria, sa, parik mipa buk saupai aniria? 7fg Sikei, si panbuk ke kana napo mengen ta, man a mangsikei kapo posong pok ia ta kapo tasimi, na kapo panik, kapo neikitung, kapo soturungai si ri tangatangai, kapo mengen arikek ani mang vap, katakai i inum laman nio, na katakai i tainau, igenen lau rikek asukang ke, ago luai ta angkatakai an ve nia. vee
Parik natapa mengen ta ri vap i kuli rina ke kipo panik, kipo neikitung, ri vap tainau, vo mang matan ang kipo soturungai si tangatangai, parik. Using man ka asukang, parik mipa anguan atogon pangau an si ago kuli rina, using kipo duk. idK Si kag mang panbuk nata salik animi ta, mi ago ta katak an ve keve tasimi kipo vap panik. NcAsukang a kapo ro tara matan angan ta saui daus tanginang. Vinga rikek kuvul ve mang matan lau rikek ka ago. Sikei tara abis a matan angan ang ta saui i vinga tutuman kovek i yeast i kapau neina. }bsKirikai suai ania. Ani asukang, kuvkuvulan ka serei adaus pok val vuk saui tanginang kovek i yeast. Ani mila matan angan tatana si angan i Liuluai. Using Karisto, nia kapo kara sipsip ani Liuluai, na katala mat asi asalak ani kara keve rikek. ~auKami toroi parik kapa roron. Parik kana mipa nas ta, men yeast lik palau kapo angkoai si vil alava ani saui aongos? H` atolongon suai ani igenen ang e kungana i Satan ani kan saupai ania, na kan vil amakas arikek luai ani pukun ina. Asukang ani malanganto ina ka sapang si taun ang a Volava ka serei singina. _Si asan i kara Volava Iesu, taun mipo ago kuvul, nau ve nami nang e iang si malanganto, velai ani kitmat i kara Volava Iesu, )^KTutuman, napo tav ago kuvul ve nami e iang si pukun, sikei si malanganto ig napo ago ve nami, na lenginang natala poso punuk a saupai ani vo abis ani lau ang. e]CSikei nami, mipo angalosai tatana using mipo lomon ia ta, mipo vap roron ani mang matan, ingko? Parik. Kapo ro mi tang mamaila, na mamakus ani lau rikek ke, na mi kirikai ani vopo vil ani lau ang pelek kami kuvkuvulan. j\ ONapo taping si angakusai natala longong ia ta lau i panik kalapo ago lenginang nei liuan imi, ta mang igenen kapo rot kuvul ve mang aina si tamana. Lau rikek suke, ri vap katak ta bil arikek parik kipa kun nas ani abis ania. V[%Mipo buk a sa? Name serei singimi ta ue? Vo ta ngorem si selen i marip?WZ'Using a vainagoan si God parik kapa mengen palau akorong, sikei kapo kitmat. Y5Parik! Name serei sumasuma pok nang palau, man kana lomlomonai a Volava kapo asukang. Na taun naka serei, naka tav angkoai luai si an lomlomon ta kari keve mengen aongos a vap vangang lava ang, parik. Kag serei nang napo buk arai aro luai ta kitmat ang nang kapo saka bil an. lXQNa e iang mang matan imi kana kita lapo vangang lava, val parik ko nang namepa serei pok singimi. RW Nang a tukulai ina natala asok a Timoteo ane singimi, kag nat roron napo buk atutuman ia na kapo uli tutuman si kana angtogon ve Karisto, ani ka alomon pok imi ta kag selen i pasal si kag angtogon ve Karisto Iesu, voiang kapo angkoai palau asukang val natala uli akalit tatana si mang keve kuvkuvulan si mang keve rina pulakai. IV Asukang a napo sokotuk aro imi ta mi using aro iau si kag lau. ^U5Kantanem mitapo duk luai ta mamain ta katakai i akalit si akalit animi ta Karisto, lak kapo sikei palau a tamami, nang nau, using si kara angtogon ve Karisto Iesu nau nata aumata imi le si akus animi ta akus ro. qT[Parik napa salik a panbuk ke asi vil amese animi, parik. Asi anonok animi val kag inatus vubukan. *SM
Kipo mengen avisuk luai ani asan imem, namempo sokotuk ananap aroron. Namemlapo asukang val sugsugan i kuli rina, na sug visuk e mataria, tung kana si taun ke. FR Namemta abis amadot, ani namem angan si gese imem akorong. Si taun kipo mengen arikek animem, namempo posong aro palau singiria. Na man kipo vil akui imem, namempo patai aro animem neina. Q# Io, tung si ring vuk taun ke namemlapo mol ve mingom, namempo kovek i vakup ro, kipo bis imem, na namempo pasal pulakai kovek i lu si ago. dPA
Namem a keve tanio e mataria i ri vap si to i usiusing ani Karisto, sikei nami mipo vap malangas aro si Karisto. Namem, namempo malum luai, sikei nami mipo dual. Nami mipo atogon asan lava, namem namempo kovek i asan. cO? Napo arai ania ta vei God kavtala atung imem keve aposel val kongato kapo kokoai palau ani mat, na kuli rina ve nei pangau aongos, ri vap ve ri angelo kapa, kilapo kalkalum ta raung suai animem asukang val nem palau. PNPua! Milapo masung lenginang! Milapo tauia lenginang na milapo ago lakat luai val mamain ta tulava, na namem parik. Man milapo keve tulava tutuman, kapo ro namem kapa, namem kun tung lakat ve nami. cM?Arai, si kana kata pokai anim, ani numai ku roron apetekai ani mang sikei? Na saka nem an nang kulapo atogon ia nang parik kitapa alis ua tatana? Au na man kapo alilis, marai sa kupo kus aminaung val parik ta alilis? %LCKeve bil ke kana, natala alangtongai ania val namemlong ve Apolo, ani ka angasik imi keve tungag, asi kami akalit le si kamemlong laulauan ta, “Mi ago ta pasal soliu an ani mengen i nei salsalik.” Ani ka ago ta sikei imi, ka vil alava pok ia, na ka lomon alik a mang sikei. K#Asukang a kana, mi ago ta amalak saupai an ta ring bil, aino ani taun i sausaupai, using si taun ang a Volava ka serei singina, kame tak aserei a keve bil ang kipo ago mun nei ring vong ane ring malangas. Na si taun ang siksikei a igenen ka luk kana posong ro si God >JuArai, si kag ta malangas napo kala. Vei nganing napo atogon rikek, sikei parik napa arai nia, sikei parik kapa supsupai ina ta napo igenen korong. Volava, nia papa kapo tikon iau. I)Singig, parik kapa aunai i bil lava man mipo tikon iau vo man naka tung mete saupai i rina. Nau pok kapa, napo tav angkoai si tikon pok anig. [H/Kana kapa, kapo mamaiten ta vopo aiveven ang, ka uli tutuman aro palau kana lau. 'G ISi oring ke, kapo ro ri vap ki arai korong animem ta namempo keve asosokai si Karisto, na kamem kirim asi aiveven ani kana keve lomlomonai musik roron a God. 7Fiau na nami ke Karisto, na Karisto ke God.E'kantanem man kapo Paulo, Apolo, Kepas, kuli rina, to, mat, bil i taun ke, bil ani iles lak si serei, aongos a keve bil ke, mipo taukai iria, DAsukang a ka kamus luai a lau i kus aminaung ta mang anu kuli rina ke, using aongos nang a keve bil ke, mipo taukai iria, rC]Na kapa, Volava kapo nas a matan lomlomonai i mamain ta katakai i masam, ta kipo keve nem palau. 0BYUsing a masam i kuli rina ke nang kapo bil i nio e matana i God. Arai, mengen i nei salsalik kapo antok ta, Kapo kong a mamain ta vap nas si kari lau i apupu. SA Mi ago ta kapau pok an animi. Man ta mangsikei nei liuan imi kapo lomon ia ta kapo igenen masam si ararai i taun ke, kapo ro ta ka nio e mataria i ri vap i kuli rina, na e iang kala igenen masam. %@CMan a mang anu ka vil arikek kana lu i atailai a God, God kapa ka kun vil arikek ania, using kana ring ipo ago na God kapo atailai, na lu ang, nami palau. n?USa, parik mipa malangas ta nami mipo kana lu i atailai a God, na Malanganto i God kapo ago singimi? >+Na man kala ni aongos luai, kala kovek luai ta ring bil e kungana. Ninia akorong ka sapang sikei ka bil val sikei kita sangu ia pelek a kutni. ?=yMan a mang anu kana lu kapo tung akit, ka luk seupok. <
kana avibisan a siksikei a katakai i abis lu ka serei e ring malangas ta kapo saka avibisan an. Using si taun ang ka atung amalangas a tutuman ina, na kutni ka atokngai ni ani lu si siksikei a katakai i abis lu asi asereiai ani nem palau, na anu tutuman ka tung. ; Au na man a mang matan ki atu lu lakat kuli kirkirangai ke ta gol, silva vo mang keve iat roron, iei, kunai vo mung palau, :9 Using a kirkirangai ang kalapo matung, kapo kovek i mang sikei kame sakol ia ta mang anu petekai. Iesu Karisto, nia papalik kapo kirkirangai talupus. 9
Asukang val kana roron a God nang kata alis iau tatana, natala amatung aro na kirkirangai val katakai i nas aro ani abis lu, na ani ta mang matan ki atu lu lakat kuluna. Sikei, siksikei iria ka aiveven aroron luai ta ka atung a saka lu akorong an kuluna. m8S Using namemlongpo abis kuvul ve God, au na nami ke God, kana non matang tatami, na kana lu tatami. 79Nang a igenen vopo sukal na vopo ali laman ang kapa, kilongpo angkokoai palau. Au na siksikei irilong ka luk kana seupok angkokoai val kana avibisan. 6Asukang a vo sukal ang parik, na vo ali laman ang kapa parik, sikei God, ninia papalik kapo laba na kapo vil apolok a keve bil aongos. Y5+Nau nata sukal katui, Apolo kata ali laman. Sikei God, nia kata vil apolok ia. s4_Au aongos, Apolo kana kapo si? Au na Paulo kapo si kapa? Pua, kilongpo ngono asosokai palau nang, ani mi arai anirilong na mi lomlomon. Kilongpo abis angkoai palau, asukang val Volava katala li dual si siksikei irilong si abis ania. D3Arai aro, man a mangsikei kapo antok ta, “Nau napo using a Paulo,” na mang anu kapo kun antok ta, “Nau napo using a Apolo,” nei kana? Nambang, e iang mipo igenen i kuli rina ke. 2 Using mipo telan ta keve lomlomonai i kuli rina ke. Au na e iang man mi atogon a vinga rikek ve angkiki nei liuan imi pok, numai vanang a si? Nambang e iang a mipo telan ta lomlomonai ani bil i kuli rina, na mipo using a keve selen si ri vap i kuli rina. 1Nata alis imi ta rul i tus palau, parik ta pok tutuman, using kami po tav angkoai. Sikei kana mipo tav angkoai lak, pua! 0 Au na nau, keve tungag, parik nata lapa angkoai si mengen singimi asukang val napo mengen taun iria kipo atogon a Malanganto. Sikei nata mengen val vap i pukun kipo telan si keve lomlomonai i kuli rina, val ri nat popo lik si kami angtogon ve Karisto. /9Arai, si kana katala tun tuk a lomlomonai i Volava asi kana pinipini ania? Sikei namem, lenginang namemlapo atogon a lomlomonai i Karisto..%Io, nia kapo atogon a Malanganto kapo saupai aro korong ani keve bil aongos, na mang matan parik kipa angkoai si saupai korong ani kana to. -Au si igenen akorong palau, kana lomlomonai parik kapa ainak korong ani matan bil ang kapo serei le si Malanganto i God, using kapo ararai nio singina, na kapo tav angkoai si nas aniria, using man parik ta mata i Malanganto, parik kapa angkoai si kinle korong. ,5
Keve bil ke namempo mengen amalangas tatana, parik kipa keve mengen i matan masam ang ri vap kipo akalit tatana, parik. Kipo keve mengen i Malanganto na kata soko atulisai ania singimem. Asukang a namempo mengen ta keve mengen i Malanganto taun iria kipo atogon a Malanganto. ,+Q Au na parik taratapa luk a malanganto i kuli rina ke, parik. Tarata luk nang a Malanganto i God, ani tara kinle korong a keve alilis ang God kata lis ira tatana. e*C Arai, saka igenen an kana nei liuan i ri vap kapo nas a lomlomonai e vingana i mangsikei? Nia papalik akorong si malanganto ina. Kapo asukang palau si kana keve lomlomonai a God. Malanganto ina papalik kapo nas aro ia. F)
Au na singira, God katala asereiai ani matan bil ang singira si Malanganto ina, using a Malanganto kapo nas atutuman luai ani keve bil aongos, kana keve petek i lomlomonai ro na God kapa. ( Sikei, asukang val kita salik ia ta, Matan bil ang a katui i mata parik katapa tun ia, na talinga parik katapa longong ia, na parik katapa kov serei e nei vinga, nang a bil ang God kata itoitonai ania, ani vap ang ria kipo buk atutuman ia nei vingaria. "'=Kata kovek luai ta ring ainoinoai i taun ke kata nas ia. Using man kita nas ia parik kilapa angkoai si atakuk ani minaungan i Volava ke kuli ngakputuk. &Sikei namempo uli mengen ta lomlomonai masam ang si God, nang kapo uli ago musik lik ve nia. Nang a lomlomonai ang katala saupai punuk ania le kabang le si kuli rina parik katapa serei lak, ani ka serei lak e ring malangas ani kame aminaungan ira na mang ina. V%%Au na ani masam ke, namempo uli mengen tatana ani vap ang nang kilapo matukal. Parik ta matan masam i taun ke kana, parik. Ri ainoinoai i taun ke ki kovek aongos lak kuvul ve kari ta kun keve masam.
$Kapo asukang ani kami lomlomon ka ago ta tung an si masam si ri vap, sikei ka tung lakat kuli kitmat i God. Masam le si Malanganto A#{Au na si kag pege na kag lau i asoung ania, parik natapa buk atokngai ania asi kami mangal ani kag masam, parik luai. Sikei asi kami arai amalangas aro ani Malanganto na kana kitmat. k"ONa si kag selen i ago kuvul ve nami, nau a igenen malum palau velai ani leng na tetek lava kapa. '!GUsing lenginang katala sinong a lomlomonig ta kag nas nei liuan imi ka tung si ring sikei palau a bil, Iesu Karisto, nang nia kita atakuk ia kuli ngakputuk. : oSi kag me serei taun animi keve tungag, asi kag me mengen amalangas animi ta akus mumun ang i God, parik natapa serei ta mengen kapo amangamangal vo mengen i masam lava, parik. ~ w Asukang ani ka asukang val mengen i nei salsalik ta, Nia kapo buk kus aminaung ka kus aminaung ta Volava.] 5 nia kapo tukulai i kami angtogon ve Karisto Iesu, nang kata asereiai ani masam si God singira, na le singina, God kapo taot ira val vap korong e matana, na taralapo vap kakana, na le singina kata samui apok ira. \ 3 Nambang a tukulai ina ani ka kovek luai ta sikei kame kus aminaung e matana i God, [ 1 Kapo buk a bil e kevkev luai e kuli rina, na bil ang ri vap kipo mirik ania, io, nang a bil ang a kuli rina kapo arai apalau ania, na e iang ka galang suai ani bil ang ri vap kipo tun ia ta kapo bil tavirimok. ( KSikei God katala buk a bil ang ri vap i kuli rina kipo lomon anio ia, asi kana vil amese aniria kipo nas. Na ka buk a bil ngau lik asi vil amese ani vap dual. S !Keve tungag, mi lomlomonai animi aino, si taun ang a God kata songo imi singina. Si ararai i to i kuli rina, parik ta amiang imi kipo masam, vo kipo vap dual, vo kita polok si vap asasanan, parik. = uUsing kana keve selen a God, kipo lomon anio ia, sikei kapo lakat luai ani keve masam si ri vap i kuli rina. Na kana kitmat a God, kipo lomon angau ia, sikei kapo dual soliu iria. 'Sikei ani vap ang God katala songo iria, kantanem kipo Iudaia vo Elas, kilapo kinle na akuskus i Karisto ta kapo kitmat i God na masam kapa. 0 [Sikei namem, namempo akuskus ta Karisto kata mat kuli ngakputuk. Ani ri Iudaia, akuskus ke kapo vuk tukul asi savang, na ani ri vap i ngising kapo akus i tanio palau. v gTutuman, ri Iudaia kipo buk uli sulai asi kari arai ani akanangai, au na ri Elas kipo uli buk using a masam. t cUsing God, si kana nas, katala saupai ta ri vap i kuli rina ki tav angkoai si nas ania si kari keve masam akorong. Asukang a God kala asavang a vap ang kipo lomlomon ta akuskus ke ri vap i kuli rina kipo sekpat ta kapo pege nio palau. n WAu, nei vang kana na igenen nas e voi? Nei vang akorong a igenen nas ani saupai? Nei a katakai i nas i taun ke, iuang kapo uli buk anggegelai? Kapo kovek! Using a God katala akalit amalangasai luai ta nas i kuli rina kapo tanio. r _Using kita salik ia ta, Naka vil apalau a masam si ri vap masam, naka aingik a nas si ri vap nas. ' IUsing akuskus i ngakputuk kapo tangis val bil i nio e talingaria kipo pasal taun a kui asikei. Sikei anira tarapo pasal si an sapang, kapo kitmat i God. /Using kag kirim le si Karisto parik asi me asing tauia ani ri vap, parik. Sikei, asi asoung ani akus ro akorong palau, na parik ta asi me asoung ani masam i kuli rina ke, vei kana mat kuli ngakputuk a Karisto ka nem palau. Akuskus i Karisto kapo kitmat i God na masam kapa $ CIo, natala asing tauia kapa iria nei lu ang si Sitepanas, sikei, ani mang matan, parik napa anguan lomlomonai an ta natala asing tauia na mang sikei kapa. a =Vei nganing a mang matan kila antok ta nata asing tauia iria ta asan ig akorong, parik. o YKapo ro ta parik natapa asing tauia na mangsikei imi, sikei palau ri Kirispo ve Gaio, rilong papalik. "
?
Sa, Karisto kana katala tapagal angtaliungai? Kita atakuk kana na Paulo kuli ngakputuk si pakangai animi? Sa, kita asing tauia nang imi ta asan i Paulo? ] 5 Naka mengen amalangas imi. Arai, siksikei imi kapo antok ta, “Nau naka using a Paulo,” na mang anu, “Naka using a Apolo,” na mang anu, “Naka using a Kepas,” na mang anu ta “Naka using a Karisto.” } Using a matan vap ang si Koloe kita mela atai iau ta kapo atogon a keve anggegelai i marala nei liuan imi, keve tungag. ~
w
Keve tungag, napo aikut aro imi si asan i kara Volava Iesu Karisto ani nami aongos ka sikei palau akorong kami posong. Na e iang ka ago ta atogon tapagal an nei liuan imi, sikei mi ago kuvul aro na ka sikei palau kami lomlomonai ve ararai. 6 g God kapo uli tutuman luai. Nia kata songo imi using asi kami me sinong angtunganan aro kuvul ve kana nat Iesu Karisto kara Volava. Ka ago ta atogon tapagal an nei liuan imi 4 cvoiang ka uli vil amadot animi tung si akamusai i taun, au na e iang ka kovek luai i pangau si mengen arikek animi, si taun ang kara Volava Iesu Karisto ka serei singina. . WAsukang a parik mipa inongos taun a saka alilis an le si Malanganto si pangau ke mipo atu mata velai ani aisuisul ani kana serei amalangas kara Volava Iesu Karisto, \ 3Asukang val kamem tutuman i akus ani Karisto kalapo sinong akit singimi lenginang. {Using si keve bil aongos katala atauia imi tatana le si kami angtogon ve nia, na milapo tauia si mengen ve nas aongos.
Napo uli mengen i posong aro ani God singimi using a roron ang katala lis ia singimi, le si kami angtogon ve Karisto Iesu. N Roron ve marip ve nami le si God tamara na kara Volava Iesu Karisto. & GPanbuk ke kana, ane si kana kuvkuvulan a God e Korinto. Si kami angtogon ve Karisto Iesu kata vil adaus imi ania akorong. Au na kata songo imi ani mi daus aro aongos kuvul ve ri vap i mamain ta rina, nang ria kipo songo using a asan i Volava Iesu Karisto, kara Volava na kakaria kapa. Nau a Paulo, kag kirim i aposel le si songo si Karisto Iesu val kana lomlomonai a God. Namemlong e ke ve tungara ta Sostenes.
~~}}|O{{^{zuyyxrwvutssqq==f<;;[::D998b655432211100Y/n/.--w,,)+*)F('&%$$d##O"!!s! 6 = 9kgU{
2 ~)* K . dcA(sikei, keve abis aongos, mi abis apunuk ia si selen talupus na ka ago ta vil pisu an."b='Asukang vang keve tungag, mi vinga taun a alilis i akus ta mengen si God, au na mi ago ta tubat an ani laulauan i mengen ta mengen i rina petekai kapa, haI&Au na si e iang kapo tav kinle ani oring suke, God kapa, parik kapa kun kinle ani igenen ang. N`%Man a mang sikei kapo lomon ia ta, nia kapo katakai i akus, vo kapo atogon a alilis i Malanganto singina, kapo ro igenen ang ka nas ta keve bil napo salik dong imi tatana, ke Volava ta asok. _/$Sa kana, matan vap ke vang kana nami, kana mengen a God kata kovol singimi? Au si mita luk aino papalik a mengen ke si God, na mang matan parik? (^I#Man kapo atogon bil, na kipo buk asi kari nas ania, ki sui kari keve tauan akorong nei kari keve lu. Using aina, man ka pege mete kuvkuvulan kapo bil i mese. O]"ri aina, kapo mamaiten ta ki ago musik aro palau nei sa keve serei kuvul an. Parik kapa ararai aro ta ki mengen, sikei ki vil alik iria si lau i longong, asukang val mengen i sausaupai kapo antok. \ !Using God parik kapa god i sogumeng palau, parik. Kapo God i luai. Asukang val si keve kuvkuvulan si mamain ta vap daus asip, }[s Katakai i kus amalangas, kapo ro ka saupai ani kana alilis i Malanganto, na ka aiveven aro kana lau i abis tatana.
Z Si lau suke, kala ro aongos singimi si angaselai ta akuskus ta mengen si God, ani petau aongos ki luk akalkalit ve ngangaiga kapa. kYO Man ta asasangai kalapo serei si mang sikei iritol, igenen vopo mengen si vuk taun ang ka musik. *XM Ani katakai i kus amalangas, pongua vo potol palau a igenen kitol akus, mang vap kapo mamaiten ta ki kalakala aro na maiten i karitol mengen kitolpo posong ia. #W? Na man kapo kovek i igenen asi asaul pokai ani mengen petekai ang, kitol sinong musik palau mete kuvkuvulan, na kitol mengen ve God papalik ta lomlomon. 0VYMan a mang sikei kapo mengen i mang ring, kapo ro ta pongua vo potol palau akorong kitol pege, na kitol angsasakolai, na mang anu ka asaul pokai ani keve mengen ang. UAu nei vanang, keve tungag? Taun mipo serei akuvul, sikei kapo tatangam, na mang anu kapo mengen ta mengen i pinipini, ani mang sikei ta ka mengen ta keve bil God kata asangai ania singina, na mang anu ani ka mengen ta mengen i mang rina, au na ani mang anu asi kana asaul pokai ani keve mengen. Keve avibisan aongos ke, kapo ro si abis aniria, asi vil aro ani kuvkuvulan. [T/na keve lomlomonai aongos, vopo ago mumun ang nei vingana, kime arai aongos ania. Na igenen ke, ka soturungai e mete God, na ka ainak ta, io, kapo tutuman, God kapo auai ve nami. God parik kapa god i sogumeng S Sikei, man nami aongos mi akus ta mengen si God, na man ta mang anu ka palak, kapo tav nas vo kapo tav lomlomon, kala longong aongos imi, na kala kinle korong ia ta ninia kapo igenen rikek, asukang ta nami aongos mi atun kinle ia asi kana mengen suai ani kana to, R!Asukang a man a kuvkuvulan aongos ki serei kuvul na nami aongos mi mengen ta mengen i rina petekai, au na mang matan kimela palak na parik kipa nas, na mang matan kipo tav lomlomon, sa nang, man ki longong imi si po mengen ang? Parik kilapa atai ta patumi kapo nio? BQ}Asukang palau val tarapo malangas ta laulauan i mengen ta mengen i rina petekai kapo akanangai ane singiria parik kipa lomlomon, na parik ta ane si vap ang kilapo teng a lomlomon lenginang. Au na laulauan i akus amalangas ta lomlomonai si God, ke ri vap lomlomon, na parik ta ke ri vap kipo tav lomlomon, parik. rP]Si buk i saupai nei salsalik kapo antok ta, Naka mengen ri vap ta mengen i rina si mang vap petekai, vo si ngururia i vap sokoung, sikei man nala abis ia asukang, lak parik kilapa longong korong iau. Nau a Volava napo antok. ,OQKeve tungag, kapo ro ta uli lomlomonai val ri nat lik ka kamus. Tutuman, si lau rikek, kapo ro mi vongvong ina, sikei ani lomlomonai imi, mi igenen matukal. DNSikei ane mete kuvkuvulan, napo uli posong palau ani rukun vuk mengen i malangas, asi atatai aro ani mang matan vap, sikei ri mengen duk luai si mengen i rina petekai kapo tav pakangai. ZM-Napo posong aro na God ta nau natala soliu imi aongos ta mengen i rina petekai. zLmVei kam sokotuk nganing i posong aro ani God katapo roron, sikei si tungam katapo tav vil aro ani lomlomon ina. Au keve tungag, man nanla serei singimi, na nakan mengen ta mengen i rina petekai, nala saka pakangai aro animi nang, man parik napa mengen imi ta mengen i asereiai ta Malanganto, mengen i nas, mengen si God, vo mengen i pinipini? /@WKag vubuk ta nami aongos mi mengen ta mengen i rina petekai, sikei alaba luai, napo buk ani mi akus amalangas ta lomlomonai si God. Io, vopo akus amalangas ang kapo aunai taviri ani vopo mengen i rina petekai ang, man parik kapa atogon igenen asi pokai ani mengen, asi vil aro ani kuvkuvulan. ?)Vopo mengen ta mengen i rina petekai ang nang, kapo vil aro papa pok ia, sikei vopo akus amalangas ang, kapo vil aro a nei kuvkuvulan aongos. ~>uSikei vopo akus amalangas ta lomlomonai si God kapo mengen taun a ri vap, asi itoiton, arudualan, na amarip aniria. Y=+Using a iuang nang vopo mengen ta mengen i rina petekai ang, parik kapa mengen dong ri vap, sikei taun a God nang. Using parik kipa kinle kana keve mengen taun kapo asoung a keve mengen mumun si malanganto. A< }Mi dual asi kami using ani selen i vinga ro, na mi vinga taun using a keve alilis i Malanganto, sikei mang alilis ang, akus amalangas ta lomlomonai si God, nia vanang mi uli buk ania. ;
Au na kana, potol a bil ke kitol tung asikei. Lomlomon, atumata, na vinga ro. Au na vinga ro nia kapo tavirimok aniritol aongos.u:c
Arai, si taun ke tarapo ararai val tarapo tikon a kankanuai i bil nei mira kapo mata vungas. Sikei ka serei lak a taun na tara arai ani nona atutuman. Kag nas kana kapo inongos, sikei naka nas aro luai, val nia kapo nas aro luai anig. f9E
Taun natapo nat lik, kag lau i mengen katapo asukang val nat lik, kag selen i lomlomonai na kag ararai kapa, katapo asukang luai val nat lik. Sikei, taun ang nala igenen lava, nala atolongon suai ani laulauan i nat lik. P8
Sikei man a bil kirol talupus kala serei, inoinongos kala pasal suai. g7G
Using kara nas kapo inongos palau, na kara lau i kus amalangas, kapo kun inongos palau kapa. D6
Lau i vinga ro parik kapa kamus. Keve mengen si ri katakai i kus amalangas ki kamus lak, keve nas i mengen i rina pulakai, ki kun bot palau, na sa nas si ri vap, ka kun kamus kapa. &5E
Lau i vinga ro kapo uli sunguk ani keve mamaiten aongos, kapo uli lomlomon, na kapo uli atumata ane no kapa, na man a saka mamaiten an, kapo tung akit aro. B4
Parik kapa uruk ani rikek, sikei, kapo uruk ani tutuman. L3
Igenen vinga ro parik kapa nas ani nau varas ani mang anu, na parik kapa aunai i lomon alava pok ania. Parik kapa marmaralan sumasuma, na parik kapa lomon akit a keve rikek kitala abis ia ania. 2
Igenen vinga ro, kapo sinong ananap na kapo uli pakangai aro ani mang matan. Parik kapa mata, na parik kapa alalakas pok tatana. 41a
Na man nala lis aongos kag togtogon si ri vap logo, vo man naka atolongon a pukun ig ani ki ani ia, au na man parik napa togon a lau i vinga ro, napo sobusai palau luai. A0{
Na man kapa, napo teng a alilis i katakai i kus amalangas, na napo angkoai si posong ani kana keve lomlomonai mumun a God, na mamain ta nas aongos pulakai, na man kapa napo teng a lomlomon angkoai si asok ani ri mulang asi kari aingingik, au na man parik napa togon a lau i vinga ro, pua, nau a nem palau luai. i/ M
Man nala nas ani mengen ta keve mengen i rina si ri vap aongos pulakai, na mengen si ri angelo kapa, sikei man parik napa atogon a lau i vinga ro, pua, nala asukang luai val longolongo kete, vo rangamut kapo tangvaul palau. (.I Sikei mi vinga taun using a keve alilis lava. Selen i vinga ro kapo selen roron luai Au na kana vang naka atai imi ta mang selen lak, na kapo selen roron4-a Ria aongos sukana kita luk a alilis i vilvil ato? Ria aongos nang kipo mengen ta keve mengen i rina petekai pulakai? Ria aongos nang kipo asaul pokai mengen korong nang? <,q Au sa, ria aongos sukana kipo aposel? Ria aongos kipo keve katakai i kus amalangas? Ria aongos kipo keve katakai i pinipini? Ria aongos sukana kipo abis a keve abis i atataping? >+u Au na keve palpal, God katala soko atulisai aniria asi kari teng ani keve avibisan nei kuvkuvulan. Ainoai ina, ri aposel, apongua ri katakai kus amalangas ta lomlomonai si God, apotol ri katakai i pinipini. Au le na ri vap si abis ani avibisan i atataping, au ri vap asi abis ani vilvil ato, le na ri vap asi pakangai ani inongos i pukun, au na ri vap asi aiveven ani keve avibisan, au ria asi pege ta keve pege i rina petekai pulakai. ^*5 Asukang a nami, mipo pukun i Karisto, na siksikei imi kapo palpal i pukun ina. ?)w Na man a mang sikei a palpal i pukun ke ka kui, keve palpal aongos i pukun ang ki kun kui. Na man a sikei a palpal kipo ali asan lava ania, keve palpal aongos ki uruk kuvul ve nia. ( ani pukun ke ka ago ta tapagal an, sikei ani keve palpal i pukun ke ki angpaus kuvul ani lau i aiveven ani mang keve palpal. 2'] ani mang keve palpal parik tarapa amunai aniria. Sikei, God katala iton akuvul aro na keve palpal i pukun, na kala lis a asan lava taun a keve palpal ang kapo inongos, Q& Na mang keve palpal i pukun ke tarapo lomon alik iria, tarapo aunai mamaila apetekai aniria. Mang keve vuk i pukun ke, voiang tarapo amunai aniria, kapo kun petekai aro kapa na lau i aiveven aniria, i%K Parik kapa asukang. Keve palpal i pukun ke voiang kipo ararai amalum, kapo lavlabat kari abis. g$G Kapo tav angkoai si katui i mata ka antok a kunga ta, “Parik napa inongos taun kam papakangai,” au na vangang, parik kapa kun angkoai si antok ani ngono kak ta, “Nau parik napa inongos using kamilong papakangai.” M# Parik. Kapo duk ta palpal pulakai, na sikei palau akorong a pukun. g"G Man nganing a pukun kirol aongos ke kata sikei palau a palpal, pua, kala saka pukun an nang? z!m Parik. God katala itoitonai ani keve palpal i pukun ke, val kana vubuk ta ria aongos siksikei ki asukang palau. 3 Man a pukun kirol aongos ke ka katui i mata, nei a ring asi longong e voi? Na man a pukun kirol aongos ke kata talinga, nei a ring asi sain e voi? F Au na man a talinga ka kun antok ta, “Au using nau parik ta mata, parik napa palpal i pukun kapa,” parik nang ta le si oring suke, na kala akamusai ani kana kun tutungan si pukun ang. 9 k Na man a kak kala antok ta, “Au using nau parik ta kunga, parik napa palpal i pukun,” parik nang ta le si vuk oring suke, na kala akamusai ani kana tutungan si pukun ang. Z - Arai, pukun ke parik kapa tusikei akorong, parik. Kapo miang a keve palpal ina. { o
Using si sikei palau a Malanganto kita asing tauia ira aongos ani tara serei a sikei palau a pukun, man tarapo Iudaia, vo tarapo Elas. Man tarapo asosokai palau, vo tarapo kalakala. Io tara aongos, taratala inum si sikei palau a Malanganto. b= Arai, kapo asukang palau val pukun i igenen. Kapo sikei palau a pukun, na kapo duk ta keve palpal ina. Na keve palpal miang pulakai i pukun ke kapo sung atung a sikei a pukun palau. Si Karisto kapo kun asukang. V% Keve avibisan ke, sikei palau a Malanganto kapo ali dual asi abis aongos aniria. Na katala alis angpotok ia si siksikei a igenen val kakana ta vubuk akorong. Sikei palau a pukun na kapo duk ta palpal ina
Na ani mang anu ka ali dual ania si abis ani keve avibisan i atataping, ani mang anu si kana luk dual si akus amalangas ta lomlomonai si God. Mang anu, si nas aro ani angpetpetekai i keve malanganto aongos. Ani mang anu, asi kana nas ani mengen ta keve mengen i rina angpetpetekai. Au na ani mang anu, ani ka atogon nas asi asaul pokai ani keve mengen i rina angpetpetekai aongos ke. )K Ani mangsikei kata alis ia ta lomlomon, si sikei palau a Malanganto ang. Taun ani mang anu, keve alilis i vilvil ato, singina si sikei palau a Malanganto ang. 2] Ani mang igenen, kala alis ia ta alilis i Malanganto ani ka mengen ta mengen i masam. Na ani mang anu, ani ka mengen ta mengen nas, le si sikei palau a Malanganto ang. |q Ani siksikei a igenen, God katala asereiai ani alilis i Malanganto singina si pakangai aro ani kuvkuvulan aongos. 'G Kapo atogon kapa na mamain ta kirim i abis angpetpetekai, sikei, nia palau a sikei a God ke, kapo ali dual ani ri vap aongos asi teng ani keve avibisan ang. iK Na kapo atogon a mamain ta kirim i papakangai angpetpetekai, sikei, kapo sikei palau a Volava. lQ Au, kapo atogon a mamain ta alilis kipo angpetpetekai, sikei, kapo sikei palau a Malanganto. Asukang napo antok amalangas imi ta, parik kapa angkoai luai si igenen kapo mengen le si Malanganto i God, na kapo poso malgai ani Iesu. Na parik kapa angkoai luai kapa si mengen amalangas ta Iesu nia palau a Volava, man parik kapa serei le si Malanganto Gogoai. Mipo nas ta, aino si taun mitapo ago val ri vap i ngising, mitala naung ani keve selen pulakai taun ri tangatangai tapo. ` ; Au, ani mamain ta alilis si Malanganto, keve tungag, napo misag animi si tav malangas. F "Na man ta sikei kapo buk angan, kapo mamaiten ta nia ka angan nei kana lu, vei kami serei kuvul ka tukulai i kami puka. Mang rukun bil ang, man name serei, nala atatai aro imi tatana.lQ !Asukang vang, keve tungag, taun mipo serei kuvul si angan, mian kokoai aro le ani mang matan vap.
% Si taun a Volava kalapo saupai anira, kapo asukang ta kapo tatapokai anira, ani tara ago ta siang kuvul an ve kuli rina nei saupai asi mat. ] 3 Sikei man tara ararai tuk aro anira, saupai i ngenget suke parik taralapa duai ia. q [ Nambang a tukulai ina, petau duk nei liuan imi kipo malum lik na kipo malepen, na mang matan kila mat. %
C Using man a sikei kapo angan ve inum, na parik katapa lomon kinle aro na kuvkuvulan, kapo asukang ta kapo angan na kapo inum a saupai vome kalat ang ania. m S Kapo ro ta igenen ke ka tikon aro luai tapai ania le ani ka angan si pok ke na ka inum si kavi ke. W' Asukang a si kapo angan si saui ang, na kapo inum si kana kavi na Volava, si selen i tav mamaila ani Volava, e iang a saupai kalapo kalat ia using kapo tun apalau na pukun ina i Volava ve rangai ina. M Using si keve taun ang mipo angan a pok ke, na mipo inum kapa si kavi ke, e iang mila mengen amalangas ta kana mat a Volava, tung si kame serei pok. Mi tikon aro luai tapai animi le ani mi angan <q Asukang palau si taun kila angan asip, kala luk a kavi, na kala atai, “Kana na kavi ke, kapo palatung tanginang si rangai ig. Taun mi inum singina, mi nanauai anig singina.” - na ka posong aro singina, ka tevek ia, na kala atai, “Kana na saui ke kapo pukun ig animi. Taun mi abis a bil ke, mi nanauai anig singina.” ;o Nau natala luk a mengen ke si Volava kana, na lenginang natala kun asel pok animi tatana, ta si tenei vong ang kita alis suai ani Volava Iesu singina, kata luk a men saui, 5c Sa kana asukang ke? Mipo kovek kana i lu ani mi angan na inum singina? Vei nganing, mipo arai alik ani kana kuvkuvulan a God, na mipo vil amamaila aniria kipo inongos? Ai, naka saka mengen an kana animi? Naka posong aro kana imi si oring ke? Tutuman luai parik. Malmalasupai i matan angan si Volava 3 Using taun mi angan, siksikei a igenen kapo angan aino kana matan pok. Na mang tungana kame lapo mol, au mang anu ta kapo mata ulit ta inum soliu. "= Si taun mipo serei akuvul, matan pok ang nang mianpo angan ia, using kami lau, na kalapo serei asukang ta parik kalapa anguan matan angan an si Volava. ^ 5 Using parik kapa bil si taping kami tapagal, asi sabonai ta ri si imi kipo tutuman. O Using ainoai ina, nata longong ta taun mipo serei akuvul val kana kuvkuvulan a God, e iang kamepo atogon a tapagal nei liuan imi. Si mang keve vuk oring i mengen ke, napo lomlomon ta kapo asukang. '~G Sikei si oring ke, naka mengen imi tatana, napo tav posong aro animi singina. Using si kami keve serei kuvul, kami lau parik kapa pakangai, kapo rikek. V}% Man ta mang si e iang kapo buk anggegelai ve mengen ke, parik namempa atogon mang sa keve mengen vo akalkalit pulakai an, mamain ta kuvkuvulan si God kapa parik. Tapagal nei liuan i matan angan si Volava |! Sikei aina, man ka ung vunga, kapo kana miminaungan nang, using God kata atolongon ia ta aina ka ung vunga, asi kuku bat ani vangang ina. {} Arai ani kara laulauan le si asisinong. Au si parik kapa atun kinle imi ta tauan kapo ung vunga kapo ararai amese ania? z
Nami akorong, mi tikotikon pok ta kapo ararai aro ta aina ka sokotuk serei si God man parik kapa kuku bat a vangang ina. y Using aina kata serei le si tauan, au na aina ka apitus asereiai ani tauan. Keve bil aongos ke, God papa kapo tukulai ina. $xA Sikei tutuman luai ina, aina akorong parik kapa tung papalik ani tauan. Asukang kapa, tauan parik kapa tung papalik ani aina, si kari angtogon ve Volava. uwc
Nambang using a aina kapo urmaus i tauan, na e iang kapo ro ta ka kuku bat a vangang ina, marai ri angelo. gvG Au na kapa, God parik katapa asinong a tauan ani aina, parik. Kata asinong a aina ani tauan. Yu+ Using tauan parik katapa serei le si aina, parik. Aina kata serei le si tauan. t Arai, tauan using kapo kankanuai i God na urmaus kapa ina, ka ago ta kuku bat an ani vangang ina. Au ani aina, nia kapo urmaus i tauan. Ms Using man a aina kapo tav kuku bat ani vangang ina, kapo ro ka tok akukung luai ania. Sikei using kapo bil i mese si tok akukung vo dik akalui ani vangang ina, kapo ro ka kuku bat a vangang ina. grG Sikei, ani aina man kapo sokotuk vo kapo mengen val katakai i akus amalangas, na parik katapa kuku bat a vangang ina, kapo asukang ta kapo vil amese na vangang ina, na mese ang kapo bil val kata dik akalui a vangang ina. Iq Man a tauan kapo ago i sokotuk serei si God, vo kapo mengen val katakai i kus amalangas ta lomlomonai si God, na katala kuku bat a vangang ina, kapo asukang ta kapo vil amese na vangang ina. p Au na napo buk ta mi malangas ta Karisto kapo vangang i tauan, na tauan kapo vangang i aina, na God kapo vangang i Karisto. o Napo posong aro imi si uli lomonai anig ta keve bil si kami teng akit aro ani keve akalkalit ang natala alis ia singimi. qn ] Mi koikoi iau, asukang val nau natala kun uli koikoi using ani Karisto. Pinipini i kuku bat ani vangang Wm'
!Asukang val nau kapa, natala kun atokngai si abis ani keve bil, asi kag auruk ani ri vap si keve laulauan i ago. Na parik natapa abis ia using natapo buk vil aro pok anig, parik. Sikei, ani ri vap duk l
Mi aiveven ta bil ke ka ago ta tukul asi savang an. Ri Iudaia ve ri Elas vo kana kuvkuvulan a God ki ago ta savang an singina. fkE
Asukang a angan, inum, na mang sa mipo abis ia, mi abis aongos ia ani kana minaungan a God. j
Man nau napo angan si saka pok an velai ani posong ro singina, marai sa kipo mengen arikek anig si bil napo posong aro na God singina? /iW
Io, napo mengen kana ta nei vingana i igenen ang, parik ta nei vingam. Io, using kag kalakala, mang anu kame saka saupai ania ta kakana ta kun saupai i nei vingana? hw
Sikei, man a mang igenen kala antok ua ta, “Iuang, matan pok ke, kitala alilis lenginang tatana serei si ri tangatangai,” au, ago ta angan an ania, vei kula vil arikek a vopo atatai ang anim, na kala lomlomonai amiang pulakai e nei vingana. ag;
Man ta mang igenen po tav lomlomon, ka songo imi asi an angan, na man mipo buk an angan, kapo ro. Saka keve pok an kita asinong ia e nomi, mi angan iria. Susuiai miang velai ani lomlomonai pulakai e vingami ka ago. Sf
Using ke Volava ta kuli rina na keve bil aongos kipo duk singina. e9
Saka keve pok an kipo atos tatana nei ring ipo asesel ta sin i vongo, mi angan iria. Susuiai miang velai ani lomlomonai pulakai e nei vingami ka ago. ~du
Ka ago ta sikei ka lomlomonai ani bil asi vil aro papa pok ania, sikei ka kun lomon kapa ani mang vap ta roron ang. Fc
“Keve bil aongos kapo ro si abis aniria.” Sikei parik ta ria aongos kipo pakangai anira. “Keve bil aongos kapo ro si abis aniria,” sikei parik ta ria aongos kipo itoiton ira. "b=
Sa kana, tarapo buk solopauk ani kana mata na Volava? Au si kara dual kana kapo lakat ania? Sa mipo abis ia, mi abis aongos ia ani kana minaungan a God 3a_
Kapo tav angkoai luai ani mi inum nei kavi si Volava, na kavi si ingua kapa. Kapo tav angkoai luai ani mi angan kuli pata si Volava, na pata ipo angan si ri ingua kapa. 1`[
Parik! Sikei napo mengen ta keve alilis ang kipo alilis tataria, kitala alis ri ingua tatana nang, na God parik. Napo misag luai ani mi sikei palau kuvul ve ri ingua. _
Napo mengen kana ta sa? Ta alilis ang kipo lis ia serei si ri tangatangai kapo bil lava, vo ri tangatangai akorong ria kipo bil lava? ^y
Mi arai ani laulauan si ri Israel. Vap ang kipo angan a pok i sula ang serei si God, e iang kipo sikei palau a pukun. +]O
Sukana kapo ring sikei palau a saui, na asukang tara, tarapo miang, sikei tarapo sikei palau a pukun, using tara aongos, tarapo angan kuvul si sikei a saui ang. g\G
Au si kavi ang tarapo uli posong atauia ania, parik nang tarapo sikei palau kuvul ve rangai i Karisto singina? Au na saui ang tarapo uli tevetevek ania, parik nang tarapo sikei palau kuvul ve pukun ina i Karisto singina? h[I
Napo mengen kana taun a ri vap kipo lomlomonai tapalas. Nami akorong, mi kalakala kag mengen. gZG
Asukang, keve tungag ro, kana mi sip taliung a laulauan i soturungai si ri tangatangai. Y
Saka matan amil an kapo serei singimi si taun ke, nia palau kata serei si vap aino. Au na God kapo atutuman. Parik kapa ainak ta amil ka laba ani kami dual, sikei man a amil ka serei, ka itoiton kami selen asi kami sip suai ania, na mian tung akit singina. hXI
Asukang a man ta mangsikei kapo lomon ia ta, kapo tung akit, ka aiveven vei nganing kala uak. ,WQ
Keve bil ke kana kata serei singiria aino, asi alolokovo ani mang matan, na kita salik ia asi pinipini anira, kana tarapo ago si taun ke, kalapo akamusai i taun. rV]
Na mi ago ta mengen miang an, val mang matan iria kitapo abis ia, na vo galang kata galang suai aniria. mUS
Tara ago kapa ta atokngai an ani Volava, val mang matan iria kitapo abis ia, na kita puka si kene. T/
Tara ago kapa ta usiusing an ani laulauan i panik, val mang matan iria kitapo abis ia. Si sikei a taun akorong palau, 23,000 i ri vap kita puka. 3S_
Mi ago ta soturungai an si tangatangai, val mang matan iria, asukang val nei salsalik kapo antok ta, Ri vap kita vil matan angan na ki tapasuk asi kari mikamika. {Ro
Keve bil suke kitala serei, ani tara luk malangas singina, ani tara ago ta mangal an ani keve bil rikek val ria. Q
Sikei vap miang iria, God parik katapa maramarak aniria. Arai ania si keve matmat iria kala oro angraling nei ring varasai palau. LP
na ria aongos kita inum kuvul kapa si sikei palau a laman i Malanganto. Using a iatsinong ang kita inum singina, na kapo auai ve ria, kapo iatsinong i Malanganto. Na iatsinong ang nang Karisto. TO!
Na riria aongos, kita angan kuvul a sikei a matan pok palau i Malanganto, ^N5
na ria aongos, kita serei angtogon ve Moses si asing tauia ang si kuku na si laman. +M Q
Using napo misag, keve tungag, animi si vongvong ani oring ke ta, keve tamara aino, ria aongos kita pasal using a kuku ang, ria aongos kitan paputuk a laman ang, 5Lc Sikei, nata kun atokngai ani pukun ig ani ka koi a visvis, si oring suke ta, naka ago ta akuskus ani mang vap ta akus ro, na nau akorong nala tav teng ani seupok ina.Kw Nau, parik natapa sang inuinu palau, parik. Si kag gulang i so aro ta kunga, parik natapa so malu palau luai, parik. uJc Au, na ani petau po ago ang nei gulang ang, siksikei iria kapo dual akitmat aro ta ka usausa na pukun ina, asi kana luk seupok, nang a seupok si tamit sumasuma palau ang. Sikei tara, tarapo sang asi luk ani seupok ang ka tokos asikei. JI
Au si parik lak kana mipa nas ta vap duk kipo angsasangai si sang i angkaul, na ring sikei palau a igenen ka luk seupok? Nami, kapo ro mi kun sang aro asukang si kami luk ani seupok ang. H} Io, keve laulauan i abis ke, natala telan aongos tatana ani akus ro, ani naka kun luk kapa ani kag potokan i tauia ina. G Si kag ago kuvul ve vap po ngau lik ang, nata ago val napo igenen ngau palau, asi kag but ani vap po ngau lik ang. Nata siang nei mamain ta laulauan i ago si ri vap aongos, ani le si mang keve laulauan asukang suke, kala pakangai anig asi vil ato ani mang matan. 3F_ Si kag ago kuvul ve vap ang kapo kovek i saupai ka teng akit iria, nata ago val igenen kapo kovek i saupai e kuluna. Tutuman, si saupai si God parik napa kalakala singina, sikei ani Karisto, kana saupai napo using ia. Io, nata ago asukang ani naka kun but kapa aniria saupai kapo tav teng aniria. aE; Si kag ago kuvul ve ri Iudaia, nata lau luai val ri Iudaia akorong, asi kag but korong ani ri Iudaia. Io, si kag ago kuvul ve ria vap ang kipo usiusing saupai, nata bil luai val igenen using saupai, kantanem nau akorong parik napa ago neite mang sikei a sausaupai i pukun, sikei si oring suke asi kag kun but kapa aniria kipo usiusing saupai. ?Dw Tutuman luai ta, nata kalakala pelek a ri vap aongos, sikei nata ainak pok anig, asi kag asosokai palau luai si ri vap aongos, asi kag but korong ani petau duk taun a Karisto. >Cu Au nei vanang kag samui? Kag samui kana palau ta, naka akuskus ta akus ro na ka kalakala kovek i samui, na ani naka ago kapa ta me atogon ani keve roron kuli kag tung ani akus ro. )BK Arai ania, man kapo kakag akorong ta vubuk si akus ta akus ro, nala luk samui. Sikei man parik kakag ta vubuk, nang palau nalapo abis palau using a kirim ang. ;Ao Arai, man naka akus ta akus ro, nau akorong parik napa atogon bil asi kag me toroi kuluna, using napo abis palau using a asok ang, pua tatag, man parik napa akuskus ta akus ro. @- Sikei nau, kapo kovek luai ta sikei i keve bil suke natala luk ia kuli kag roron. Si taun ke kapa, parik napa salik a keve mengen ke, asi kami vil ani keve bil roron ke anig, parik. Pua, kata ro anig ta natala mat, ani ta mangsikei kame luk suai ani tukul i kag aminaung. ? Asukang palau luai, Volava katala asok ta riria kitapo telan si avibisan i asoung ani akus ro, ki angan si oson i abis ang. i>K
Nei kana? Parik mipa nas ta ria kipo telan si keve avibisan i nei rina i atailai, ki angan si saka keve pok an nei rina i atailai? Na ria kipo telan si avibisan i pata ipo sula, ki kun angan kapa si potokan i avibisan ang. T=! Au, man katala ro ani mang matan vap si luk ani papakangai asukang ke le kungami, kapo tav korong animem si luk ania si sa? Using namemta pakangai alava luai animi. Kamem roron si luk ani papakangai katapo ago, sikei parik namemta lapa luk ia, using namemta patai animem. Ani ka ago na lau asukang ka tutubat a akus ro i Karisto. C< Au na namem, man namemtala sukal a katui roron i Malanganto e nei liuan imi, sa, kapo miang luai animi, si alis animem ta bil angkoai si pukun imem, val nang kapo uai i kamem avibisan? d;A
Mengen ang kapo posong ia animem nang, ingko? Io, kita salik ia animem akorong, using a igenen vopo kedek roe ang, na vopo kaming ang kilongpo abis velai ani lomlomon ta kilong luk kapa karilong palpal i uai i matang. W:' Arai ania nei salsalik si saupai si Moses ta, Ago ta ngaungaubat an ani nguruna i bulumakau si taun kapo kokopiek a pauk i kon. Au, sa kana? God kapo aunai i lomlomonai alava ani ri bulumakau papa? 9 Sa, napo pege kana lakat kuli ararai si ri vap? Io, kapo asukang, sikei nei sausaupai kapa, kapo kun mengen ta sikei a oring ang palau. _87 Saka katakai i visvis an kapo seupok pok ia ta kana kapkap akorong? Saka igenen, kata sukal kana matang vaen, na kapo tav angan si uai ina? Si kapo dual ta aiveven sipsip palau, na kapo tav luk si rul i tus iria? 7 Kapo sa kana? Vei namemlong papalik nganing ve Barnabas, kapo mamaiten ta namemlong uli abis asi vil aro ani kamemlong ago? !6; Sa, parik namempa atogon a roron si osongon ani aina lomlomon, ani ka auai kuvul ve namem, val mang keve aposel, na keve tasina i Volava, au na Kepas? A5} Sa, parik namempa atogon a roron si angan na inum kapa? K4 Kag ngenget vanang aniria vap po sinong asi tikon ang anig. 37 Kantanem nata tav aposel si mang matan vap pulakai, si tutuman ina napo kami aposel kana. Using nami, mipo akanangai i kag kirim i aposel si Volava. <2 s Au si napo tav kalakala kana? Sa kana, nau parik ta aposel? Sa, nau parik nata lapa arai tapai ani Iesu kara Volava? Au, na nami ang nang, parik ta uai i kag avibisan ani Volava? 71g
Au kapo asukang vang ta, man a saka pok an napo angan ia, kapo tukulai i kana uak a tasig si rikek, nala ago luai ta angan ania asikei, vei nala uli tukulai i kana uak.40a Asukang a taun ang mipo abis a lau rikek ang ani keve tasimi, milapo vil amapolok a saupai po ngau ang e vingaria, na si lau ang palau mipo abis a rikek ang ani Karisto. a/; Pua, tasira vopo ngau lik ang, nang a Karisto kata mat bat ia, kalapo puka si kam nas. .%
Using man ta igenen kala arai ta numai igenen po atogon ani nas ke ta kupo matan angan nei lu i soturungai si tangatangai, sa, parik kalapa kun takaring a vingana man kapo ngau a saupai i vingana, ani ka kun angan si bil ang kitala alilis serei si tangatangai tatana?
b~~}}:||+{{+z ywxx9wvjuu*ttQss7rr4q^pponn*mlkkzjj*ihhrgffUee
d@cc1bb=<<%;i:l9]88Q776d654Z33V2x11 00/u.--S,O++ **()((:''K&&U%%$>#7"d! m q e sh 4-Ma! r
' <
\ JH C' Au na akamusai i kami lomlomon, mi an taukai i to asikei. @& {Kantanem parik mita lapa arai ania, sikei mitapo buk ia. Na kana parik lak mipa arai ania, sikei, using mipo lomlomon tatana, mipo sung pukun ta uruk lava si bil miminaungan luai ke. h% KBil ke ka serei ani ka akalit amalangas ta kami lomlomon kapo tutuman, kantanem kitala atokngai animi asukang val gol nei kut ni. Sikei kami lomlomon kapo miminaungan luai ani gol voiang ka kun rikek lak. Na man ka tutuman kami lomlomon, kala koi si posong aro velai ani amaus animi, na kila paus alakat imi si taun ang Iesu Karisto ka serei singina. p$ [Asukang a mi uruk alava luai, kantanem man mila kui si matan mamaiten mipo asalak ia si vuk pangau ke. # Na using mipo lomlomon tatana, kana kitmat ka lilit imi tung si mila taukai i vilvil ato ang ka asereiai ania si akamusai i taun. 1" ]Na sukana taralapo lomlomon akoai taun a tauia roron ang, kapo daus luai na parik kapa angkoai si tamit vo rikek. Tauia roron ke, God kapo aiveven ia animi e metekuku. s! aPosong ro ane si God, nia na tamana i kara Volava Iesu Karisto, si kana ngorem tavirimok lava, using katala alis ira ta to tanginang, le si kana tapasuk pok a Iesu Karisto pelek a mat, na e iang taralapo atogon a lomlomon tokos.
God tamara kata nas le kabang imi na katala songo imi si vilvil adaus si Malanganto. Asukang a mi longong aro si Iesu Karisto na mi nasai ani kalakala i la ivis animi ta rangai ina. Roron ve marip ka duk singimi. Lomlomon akoai taun a tauia roron e pangkul =Nau a Petero, napo aposel ani Iesu Karisto. Ane singimi, mipo ago sokoung pulakai si keve palpal rina ke, Pontiko, Galatia, Kapadokia, Asia na Bitunia. E Inatus, mi alele tatami pelek a mamain ta tangatangai.{ oTarapo nas kapa ta nat i God katala serei, na kala lis ira ta uskorong ang, asi kara malangas tatana ta ninia kapo tutuman. Na tarapo ago si iuang kapo tutuman, nang palau kana nat Iesu Karisto. Ninia kapo God tutuman na ninia na to asikei. j MTarapo nas ta tara na inatus si God, na kuli rina aongos ke kapo ago si saupai si igenen rikek. \1Tarapo malangas ta, man a si kata polok si God, parik kapa uli pasal avunga si abis ani lau rikek. Using a igenen vo serei ang si God kapo aiveven aro ia, na igenen rikek parik kapa angkoai si sigil ania. wKeve avibisan rikek aongos kipo lau rikek. Na kapo togon lau rikek voiang parik kapa ausingai ani igenen taun a mat. eCMan ta sikei katala arai ani tasina kata abis a lau rikek voiang parik kapa ausingai ania taun a mat, kapo ro ka sokotuk a God, ani ka alis ia ta to. Napo mengen aniria kipo abis a lau rikek voiang parik kapa ausingai aniria taun a mat. Kapo togon a lau rikek voiang kapo ausingai ani igenen taun a mat, parik napa mengen ta ka sokotuk ania. "=Au na man taralapo malangas ta, katala longong ira si saka bil an tarata sokotuk ia, tarala nas ta taralapo atogon a bil ang tarata sokotuk ia singina. !;Kana ninia na vinga makos taralapo togon ia si arokonai ani God, ani man tarapo sokotuk ta mang sikei a bil, angkokoai val kana vubuk, ka longong ira.
Napo salik a keve mengen ke taun imi, mipo lomlomon ta asan i nat i God, asi kami malangas ta mipo togon a to asikei. 7 Man a si kapo atogon kana nat, kapo togon a to. Man a si parik kapa atogon a nat i God, parik kapa atogon a to. To asikei, taralapo nas ia ta kakara {o Na kana amalmalangasai kapo asukang ke. God katala alis ira ta to asikei, na to ke tarapo atogon ia si kana nat. ve
Man a si kapo lomlomon ta nat i God, kapo atogon a amalmalangasai ang e vingana. Na si parik kapa lomlomon ta God, e iang kapo tupang a God ta kapo katakai i kapau, using parik katapa lomlomon ta kana amalmalangasai a God ani kana nat. /W Tutuman, tarapo lomlomon ta amalmalangasai si igenen, sikei amalmalangasai si God kapo laba ania using ke God akorong ta mengen, na kata amalmalangasai ta kana nat. U#Malanganto, laman na rangai. Kana na potol ke kitolpo angainainakai kuvul. =uUsing kapo atogon a potol a oring kapo amalangasai. hIKana na igenen ke kata serei si laman na rangai, nang Iesu Karisto. Parik katapa serei si laman papalik, sikei si laman na rangai aongos. Na Malanganto kapo amalmalangasai tatana, using a Malanganto ninia na tutuman. 1Si nang ka dual suai ani kitmat i kuli rina? Nang nia palau a voiang kapo lomlomon ta Iesu kapo nat i God. Kana amalmalangasai a God ani kana nat
!Using riria kita polok si God, kipo dual suai ani kitmat i kuli rina. Au na sa kata dual suai ani kitmat i kuli rina? Nang kara lomlomon. y kKana na vubuk using ani God, man tara longong kana keve asok tapai. Na kana keve asok tapai parik kipa kitmat. %Si oring suke taralapo nas ta tarapo vinga ro taun kana inatus a God, man tarapo vubuk using a God, na tarapo longong kana keve asok tapai.
Riria kipo lomlomon ta Iesu kapo igenen i akanangai, kita polok si God. Na ria kipo vubuk using a tamana, kipo kun buk ani kana nat. )Au kana na asok tapai katala alis ia singira. Man a sikei kapo vubuk using a God, e iang kapo lavlabat ta ka vinga ro kapa taun a tasina. 5Na man ta sikei kapo antok ta, “Napo vubuk using a God,” sikei kapo mirik ani tasina, e iang kapo igenen kapau. Using man kapo tav koi si vinga ro taun ani tasina, voiang kapo arai korong ania, kapo tav koi kapa si vubuk using ani God, voiang parik kapa arai korong ania. FTarapo vinga ro using ninia kata vinga roron aino taun ira. S Vinga roron parik kapa angvilai ve leng, parik. Talupus i vinga ro kapo ngi suai ani leng, using a leng kapo serei marai amiming. Man a si kapo leng, parik kapa atogon a talupus i vinga ro si kana to. #Lau i vinga ro kalapo tapunuk nei kara to asukang ke. Tara vinga makos si taun i saupai, using si to ke kuli rina, tarapo asukang val nia. @yAsukang na tarapo nas ve atu lomlomon ta vinga ro ang a God kapo atogon ia anira. God ninia na vinga ro. Man a si kapo to si vinga ro, e iang kapo to si God, na God kapo to singina. wgMan a si kapo mengen amalangas ta Iesu nia na nat i God, e iang God kapo to singina na ninia kapo to si God.
Na namem, namemtala arai, na namemla akuskus amalangas tatana ta tamara kata alis kana nat ani ka katakai i bil ato ani kuli rina. lQ
Taralapo nas ani tarapo to singina, na ninia singira, using kata alis ira ta Malanganto ina. , Q Kapo kovek i sikei katala arai ani God. Sikei man tara vinga ro taun ira angpokpokai, God kalapo to singira, na kana lau i vinga ro kalapo tapunuk nei liuan ira. { Au keve tungag ro, using a God kata vinga ro taun ira, e iang kapo koi ira ani tara kun vinga ro taun ira angpokpokai. =~s
Kana nia na vinga ro. Tara, parik taratapa vinga ro taun a God, sikei ninia kata vinga ro taun ira, na ka alis kana nat ani ka mat anira val pakpakut bat ani kara keve lau rikek. } God kata akalit ta kana vinga ro nei liuan ira asukang ke. Kata alis kana ring sikei a nat ane kuli rina, ani tara to singina. T|!Si parik kapa vinga ro, parik kapa nas a God, using God, nia na vinga ro. 1{[Keve tungag ro, tara vinga ro taun ira angpokpokai, using a lau i vinga ro kapo serei le si God. Man a si kapo vinga ro, nia kata polok si God na kapo nas a God. xziSikei, tara ke God. Man a si kapo nas a God, kapo longong ira. Sikei, man a si parik ta ke God, parik kapa longong ira. Sukana vang tarapo angkoai si kinle ani malanganto i tutuman na malanganto i kapau. God ninia na tukulbung i vinga ro yRia le kuli rina, le iang kipo mengen le si kari ararai ina, voiang kapo ararai i kuli rina, na kuli rina kapo longong iria. xInatus, nami ke God, na mitala dual suai aniria, using vopo ago ang singimi kapo lavlabat luai ani vopo ago ang kuli rina. _w7Sikei, malanganto ang kapo agel suai ani Iesu, nia parik kapa serei le si God. Igenen suke kapo malanganto i susual ani igenen i akanangai, nang mitala longong ta ka serei, na lenginang kana kalapo ago kuli rina. OvSi oring asukang ke, mila angkoai si kinle aro ani Malanganto le si God. Ta saka malanganto an kapo mengen amalangas ta Iesu nia na igenen i akanangai, kata serei ta pukun, ninia vanang le si God. u Keve tungag ro, mi ago ta lomlomon an ta keve malanganto aongos. Kapo ro mi atoktokngai ani keve malanganto asi kami arai ta kita serei le si God, vo parik. Using a mamain ta katakai i kus amalangas kapau, lenginang kilapo pasal pulakai e kuli rina. Rt Si kapo longong kana asok, kapo ago akit singina. Na ninia kapo kun ago akit ve nia. Si oring asukang ke, tarapo nas ta kapo ago akit singira, tarapo nas ia le si Malanganto kata alis ira tatana.s-Kana vang kana asok tapai, ani tara lomlomon ta asan i kana nat Iesu Karisto, na asi kara vinga ro taun ira angpokpokai, asukang val kata asok. r7Na tarapo luk korong a saka bil an tarapo sokotuk ia singina, using tarapo longong kana keve asok tapai, na tarapo abis a lau ang kapo uruk singina. _q7Keve tungag ro, man a vingara kapo daus, tarapo atogon a vinga makos e matana i God. pkantanem man a vingara kapo atun kinle ira ta kara rikek. Using a God kapo tavirimok ani vingara, na kapo malangas a keve bil aongos. goGSi oring suke taralapo nas ta, tara na vap i tutuman, na taralapo vinga marip e matana, n{Inatus, tara ago ta mengen palau ta lau i vinga ro. Tara vinga ro ta abis ro le si tutuman. Vinga marip e matana i God 6meMan a sikei kapo atogon kana togtogon i kuli rina ke, na kapo arai ani tasina kapo inongos, sikei parik kapa ngorem ia, lau i vinga ro ang si God kapo saka ago an singina? 3l_Kapo asukang ke, tarapo kinle na lau i vinga ro ta, ninia kata alis suai ani kana to anira. Na tara, kapo koi ira ani tara kun alis suai ani kara to taun a keve tasira. zkmMan a si kapo mirik ani tasina, kapo igenen daung. Mipo malangas ta igenen daung parik kapa atogon a to asikei. "j=Tarapo nas ta taratala papelek a mat ane si to, using tarapo vinga ro taun a keve tasira. Man a si parik kapa atogon a lau i vinga ro, kapo ago si mat. Ki
Keve tungag, mi ago ta taping an man a kuli rina ka mirik animi. 2h] Ka ago ta tara asukang val Kain. Kata nat i igenen rikek na kala raung a tasina. Na marai sa kata raung ia? Using kana lau katapo rikek na lau si tasina katapo korong. zgm Kana na amalmalangasai ke mita lapo uli luk ania le si tutapongai ina. Tara vinga ro taun ira angpokpokai. fy
Si oring asukang ke taralapo kinle na inatus si God na inatus si vo petau ang anira. Man a si parik kapa abis a lau korong, parik kapa nat i God. Kapo asukang kapa si man a si parik kapa vinga ro taun a tasina. Tara vinga ro taun ira angpokpokai &eE Man a si kata polok si God, parik kapa abis a lau rikek. Using kalapo angtogon ve God na parik kapa angkoai si abis ani lau rikek, using kata polok si God. ydkMan ta sikei kapo abis a sa kapo rikek, ninia ke igenen vo petau ang anira. Using a vo petau ang anira katapo uli abis rikek le si tutapongai ina. Tukulai ina na nat i God kata mela serei, asi kana me goeng ani abis si vo petau ang anira. xciInatus, ka ago ta sikei ka ausingai alok animi. Si kapo abis a lau korong, kapo korong val ninia kapo korong. b'Man a si kapo ago akit singina, parik kapa abis a lau rikek. Si kapo uli abis ani lau rikek, parik lak kapa arai ania, na parik kapa nas ia. a}Sikei mipo malangas ta kata serei asi kana me luk suai ani kara keve lau rikek. Na singina pok, kapo kovek i lau rikek. `Ria kipo abis lau rikek, kipo akalit ta kari tav suai luai ani saupai, using lau rikek kapo angkokoai ve putuk saupai. e_CRia kipo atogon a lomlomon akoai ke, kipo vil adaus pok iria, asukang val ninia kapo daus. l^QKeve tungag ro, kana taralapo inatus si God, na kantanem si pukun ke, parik lak tarapa malangas ta tara an saka bil an, sikei tarapo nas palau ta man kala serei pok, tarala asukang val nia, using tara arai atutuman vang ania. Z] /Tara arai ani lavlabat i vinga roron ang, tamara kata alis ia singira, ani ka kin ira ta inatus si God. Na kapo tutuman, tarapo asukang. Kuli rina parik kapa nas ira, tukulai ina using parik katapa nas a God. \{ Au, using mipo malangas ta ninia kapo igenen korong, mila malangas kapa ta, ria kipo uli abis ani lau korong, kipo|[q Au inatus, mi uli ago akit singina, using man kala serei pok, tarapo vinga makos kovek i mese kapa e matana. 2Z]Au animi akorong, akanangai ang mitala luk ia singina ka ago akit singimi, na parik mipa inongos taun a mangsikei asi akalit animi. Akanangai ang kapo akalit imi ta keve bil aongos, na kapo tutuman, parik kapa palau. Io, asukang val katala akalit imi ta mi ago akit singina. Tarapo inatus si God sY_Mengen ke napo salik taun imi tatana, napo mengen ta vap ang kipo atokngai asi ausingai alok animi. [X/Ninia vang kana na mengen ke katala atuvala anira tatana, ta ninia na to asikei. *WMMi aiveven ta sa mitala kolongong ia le si tutapongai ina, kapo ro ka uli ago akit singimi. Au man asukang, nami kapa mi uli ago akit si kana nat na si tamana. VMan a si kapo agel ani kana nat, parik kapa atogon a tamana. Man a si kapo ainak ani kana nat, kapo atogon a tamana kapa. 3U_Au, si nang a igenen kapau? Vopo agel ang ta Iesu parik ta igenen i akanangai. Sukana vang nia kapo petau ani igenen i akanangai. Kapo agel ani tamara ve kana nat kapa. $TAParik napa salik taun imi using mipo vongvong ani tutuman, parik. Sikei using mipo nas a tutuman. Na tutuman parik kapa angkoai si ka asereiai ani kapau. aS;Sikei nami, Igenen Gogoai katala akanangai animi, na nami aongos milapo nas a tutuman. RKita pasal le singira, sikei parik riria ta keve tungara atutuman. Using man riria na keve tungara atutuman, oro kila ago akit ve tara, na kana kitala pasal pelek ira. Na kari pasal suai katala akalit amalangas ta ria aongos parik ta keve tungara atutuman. yQkInatus, kana kapo akamusai i vuk taun. Asukang val mitala longong ta vo susual ani igenen i akanangai ang ka serei, kana kilapo duk na vo susual ani igenen i akanangai. Na taralapo nas singina ta kana vang kalapo akamusai i vuk taun. 8PiKuli rina ka pasal suai kuvul ve keve vubuk ina. Sikei man a sikei ka abis using a vubuk ang si God, e iang ka kovek ta akamusai i kana ago. Vo susual ani igenen i akanangai =OsUsing a keve bil aongos i kuli rina, kapo pasal le si kuli rina ke, na parik kapa pasal le si tamara, asukang ta vubuk rikek i pukun, vubuk rikek i mata, na alalakas ta togtogon. AN{Mi ago ta vubuk using an ani kuli rina, vo ani mangsikei a bil i kuli rina. Man a sikei kapo vubuk using a kuli rina, e iang lau i vinga ro ang si tamara parik kapa ago singina. fMENapo salik taun imi, mamain ta tama, using mitala nas ia, nia kata to le si tutapongai ina. Napo salik taun imi, mamain ta natung, using mipo dual na mengen si God kapo ago singimi, na mitala dual suai ani igenen rikek. nLU
Napo salik taun imi, mamain ta tama, using mitala nas ia, nia kata ago le si tutapongai ina. Napo salik taun imi, mamain ta natung, using mitala dual suai ani igenen rikek. Napo salik taun imi inatus, using mitala nas a tamami. dKA Napo salik taun imi inatus, using a God katala lomon suai ani kami lau rikek si asan ina. ,JQ Sikei, man kapo mirik ani tungana, e iang kapo ago si vong na kapo pasal angpok si vong, na parik kapa nas ta kapo pasal ane voi, using a vong katala vil aba ia. Iw
Man ta sikei kapo vinga ro taun a tungana, e iang kapo ago si malangas, na kapo kovek i bil asi kana savang singina. sH_ Man ta sikei kapo mengen ta kapo ago si malangas na kapo mirik ani tungana, e iang kapo ago lak si vong. 9GkSikei si mang ararai, napo salik animi ta asok tapai tanginang ke, taralapo arai ania singina na singimi kapa. Using a vong kalapo pasal suai na malangas tutuman kalapo mang. mFSKeve tungag ro, parik kana napa salik a asok tapai tanginang taun imi. Nia palau a asok tapai kavang ang mita lapo uli longong ania le si tutapongai ina. Asok tapai kavang ang, nia palau a akuskus ang mitala kolongong ia. EAsukang ke ta man a sikei ka antok ta kapo ago singina, kapo ro kana paspasal ka uli asukang val nia. Asok tapai tanginang $DAAu na man ta sikei kapo longong kana mengen, tutuman luai lau i vinga ro si God kalapo tapunuk singina. Kana vang nia tarapo nas ta taralapo ago singina. C+Man a si kapo antok ta, “Napo nas ia,” na parik kapa longong kana keve asok tapai, e iang kapo igenen kapau na tutuman kapo kovek singina. ^B5Man tarapo longong kana keve asok tapai, e iang tarapo malangas ta taralapo nas ia. ANinia palau a pakpakut bat ani kara lau rikek. Au na parik ta kara lau rikek papa, sikei ani rikek i kuli rina aongos kapa. i@ MKag inatus, napo salik a keve nem ke ane singimi, ani ka ago mi abis a lau rikek. Au na man ta sikei ka abis a lau rikek, tarapo atogon a igenen kapo amemengen ane si tamara ta kara lau rikek, Iesu Karisto, vopo korong ang. (? K
Man tarapo antok ta parik taratapa bil arikek, e iang taralapo posong ia ta nia kapo igenen kapau. Sukana vang kana mengen parik luai kapa ago si kara to.P> Man tarapo mengen amalangas ta kara keve lau rikek, God, nia kapo uli tutuman na kapo igenen korong na ka mus suai ani kara keve lau rikek, asi kana vilvil adaus anira si keve bil parik kipa korong. = Man tarapo antok ta kapo kovek i lau rikek singira, e iang taralapo kapau bat ira. Sukana vang tutuman parik kapa ago singira. =< uSikei, man tarapo pasal si malangas, val nia kapo ago si malangas, e iang taralapo angtogon angpokpokai na rangai i Iesu kana nat kapo vil adaus ira pelek a keve lau rikek aongos. ; Man tarapo antok ta, tarapo angtogon ve nia, sikei tarapo pasal lak si vong, e iang tarapo kapau na parik tarapa auai ve tutuman. 4: cNa kana na akus ke namemta longong ia singina, na namemlapo akus amalangas imi tatana asukang ke ta, God ninia na malangas. Kapo kovek i oring lik kapo vong singina. c9 ANamempo salik animi ta keve nem ke, ani kara uruk ka tapunuk singina. God nia na malangas 68 gBil ang namemta arai ania na namemla kolongong ia, namempo akus kapa imi tatana ani kara angtogon angpokpokai, na tara angtogon ve tamara, na kapa ve kana nat Iesu Karisto. L7 To katala serei na namemla arai ania, na namemlapo akuskus amalangas ta sa namemtala arai ania, na namemlapo akus imi ta to asikei, voiang kilongta ago kuvul ve tamana, na kamela serei singimem. a6 ?Ninia nang kata to le si tutapongai. Ninia namemta kolongong ia. Ninia palau namemta arai ania ta matamem, namemta tere aro tatana, na namemtala sigil ia ta kungamem. Kana namemlapo akuskus ta mengen i to asukang ke. V5%Kag vinga vubuk animi aongos si kara angtogon ve Karisto Iesu. Tutuman.34aKana roron a Volava Iesu ka auai ve nami. U3#Man a si kapo tav buk ani Volava, rikek magilan ka ane singina. Marana ta. d2AVuk salik lik ke kana kapo akanangai i posong ro le singig akorong, nau palau Paulo. 1wKeve tungara aongos kipo alis imi ta kari keve posong aro. Mi kun posong aro angpokpokai animi velai ani lulus daus. @0yKeve kuvkuvulan e ke palpal Asia, kipo alis kari posong aro ane singimi. Ri Akulas ve Piriska kilongpo kun alis ani mang posong manas ro, kuvul ve kuvkuvulan e nei karilong lu. /yUsing kitolta mela aus a malanganto ig, val malanganto imi kapa. Matan vap asukang ke nang kapo ro mi tun kinle iria. . Io, nata mela uruk si karitol serei ri Sitepanas na Portunato na Akaiko, using kitoltame apunuk iau si inongos i kami tav ago. -%na nami kapa, mi kun vil alik animi singiria kipo asukang suke, na ane singiria kapa kipo teng kuvul si avibisan, na kipo dual aro singina. P,Napo sokotuk imi, keve tungag, using mipo nas a Sitepanas, ve kana matan vap, riria kita ainoai luai i vap kita sakol nei palpal Akaia, na kita alis kari to si pakangai ani mamain ta vap daus, I+ Keve bil aongos mi abis ia, mi abis apunuk aro ia ta vinga ro. k*O
Aiveven akit aro, na mi tung akitmat si kami lomlomon, na vingami ka makos, na mi dual aro. [)/ Ani tungara ta Apolo, natala uli sunggil adual ania taun imi, ani ka auai ve keve tungara, na parik katapa ainak si pasal kana, sikei kala pasal lak man kala taun ro ania. Akamusai i sokotuk ve posong ro 6(e Ka ago luai ta sikei imi ka tun alik ia. Mi atatung suai aro ania si kana paspasal ta marip, ani kame serei pok singig, using napo kokoai aniria nang e ke ve keve tungana. -'S
Man a Timoteo kamela serei singimi, mi aiveven ia ani ka ago aro ve nami, using kapo kun teng pakangai kapa nang si abis ke si Volava, asukang palau val nau. k&O using mete takaman lava kalapo tu tavas anig ani abis ke ka pasal, na vap miang kipo vilvil bat. E%Sikei name ago tapai e ke Epeso tung si taun i Pentekoste, $'Using napo tav ainak ani name tun tul palau singimi. Napo atumata ta name ago na mang keve taun kuvul ve nami, man a Volava kapo naung anig. F#Vei nganing nala ago avunga lik ve nami, io vei nala ago suai tapai ani taun i livus ke, ani kag paspasal e mung lak, mila pakangai aro anig singina taun a keve rina ang naka ane singina. r"]Man nanla ane Makedonia tul le, namela serei lak vang singimi. Using napo buk aino tapai ane iang. ~!uAu na man kala ararai ta kapo ro palau anig si pasal, kila auai ve nau si pasal ang. Amalmalangasai i kana paspasal } sAu na man nakan serei, nala alis a keve panbuk si petau ang mitala ainak ta ria ki teng kami alilis ane Ierusalem. } sSi saka keve kapkap an mita asereiai ania si kami keve avibisan, kapo ro ta si ainoai i taun i vik, siksikei imi ka potok akipai ani poisan a kapkap, na ka aiveven ia nei lu, ani man namela serei, parik mipa anguan maiten an si lukluk akuvul. 7Au na ani alilis ang asi luk akuvul ania taun kara vap daus, kapo ro mi abis ia val kag atatai ani keve kuvkuvulan ang e Galatia si kari using ania. o W:Asukang vang keve tungag ro, mi tung akitmat. Bil palau ka ago ta tak suai an animi. Mi uli alis aro tatami pok akorong si abis si Volava, using mipo nas ta kami avibisan parik kapa abis palau, using mipo angtogon ve Volava.Z -9Sikei, alatun ane si God, using kata li dual anira si kara Volava Iesu Karisto. V%8Lau rikek nia na sekeng i mat, au na saupai kapo alis kitmat ani lau rikek. Y+7Numai mat, nei vang kana na dual im e voi? Nei kana na sekeng im e voi? ?w6Io, man a pukun vopo tameng palau ke, kalapo sakol ane si pukun vopo tav tameng palau ang, na pukun vopo mat ke kalapo sakol ane si anu vopo tav angkoai si mat ang, e iang vanang kala serei atapunuk a posposong ang nei salsalik ta, Mat kalapo ngau luai aongos, using a tatadut pok kala dual suai ania. H 5Using a pukun vopo uli tameng palau ke, tutuman luai ka amaus ia ta pukun vopo tav tameng palau ang. Pukun vopo mat palau ang, tutuman luai ka amaus ia ta pukun vopo tav angkoai si mat ang. iK4Ka abis ia na ka takrimit palau, val sikei palau a takpilum i mata, si taun ang man a akamusai i taungai ka tangis. Using taun man ka tangis, ri vap mat ki tatadut, tav anguan tameng an, na tara, ka sakolai apetekai anira. 3Longong! Naka antok imi ta mengen lulungai ke. Tara aongos, parik tarapa mat, sikei tara aongos, ka sakolai apetekai luai anira. wg2Napo antok imi keve tungag ta, sin na rangai i pukun palau ke, kapo tav angkoai si an atogon sinsinongan si kana vainagoan a God. Io, nem ang kapo tatameng palau, parik kapa angkoai si atogon ani sinsinongan si ring ang kapo tokos. 1Au na kapo asukang ta taratala luk a kankanuai i igenen ang i kuli rina, na tarala kun luk kapa ani kankanuai i igenen ang metekuku. w0Vap ang i kuli rina ke, kipo pok val igenen ke le kuli rina. Vap ang i metekuku kipo pok val igenen ang le metekuku. pY/Ainoai i igenen katapo igenen i vunep na pukun ina kapo roe palau. Apongua katapo igenen le metekuku. jM.Sikei, pukun i malanganto parik katapa aino, sikei pukun palau ke, na e mung malanganto vanang. 5-Asukang val mengen i nei salsalik kapo antok, Ainoai i igenen Adam, nia katame to. Na akamusai Adam nia na Malanganto i alilis ta to. F,Kita sukal ia na kapo bil si laulauan i pukun ke palau, sikei ka tadut pok na kalapo pukun i malanganto. Man kapo atogon pukun i laulauan ke, e iang kapa kapo atogon a pukun i malanganto. '+Na taun kita sukal ia, parik kapa atogon asan, sikei ka tadut velai ani asan lava. Kita sukal ia na kapo ngau lik, sikei ka tadut ta kitmat. ,
Q*Na ka asukang palau si tadut pok ang singiria kitala mat. Pukun ang kita sukal ia katala rikek, au na pukun ang ka tadut pok kapo tav angkoai luai si rikek. )Mete makarap, kakana ta kun minaungan, na ulen kapa asukang, ria ve ri kalto. Using a mang kalto kapo mang apetekai ani mang anu. A {(Na kapo atogon a matan pukun i pangkul, na matan pukun kapa i kuli vunep ke. Sikei, minaungan ro i matan pukun i pangkul kapo kun petekai ani minaungan i matan pukun i kuli vunep ke. D
'Using a keve matan pukun aongos parik kipa angkokoai, parik. Kapo atogon a pukun i ri vap, pukun i ri vongo kipo kun petekai, ri mani na ri ien, kakaria ta kun matan pukun kapo petekai. &Sikei God akorong ninia ka atu pukun ania asukang val kana vubuk. Na si saka matan katui an, siksikei God kapo atu pukun ania. /%Na katui ang kupo sukal ia, parik nang kapa pukun i iei ang ka serei lak, parik. Kupo sukal nang a katui, vei nganing a katui i kon vo mang iei. $Numai a igenen vongvong! Saka katui an kupo sukal ia, parik luai kapa angkoai si suk polok, man a katui ang parik katapa mat. w#Sikei, vei mang anu nganing imi kala sui ta, au na ri vap mat ki saka tadut pok an? Kila atung a saka pukun an? J
"Mi pangun pok kami keve nas ro, na bil arikek ka kamus. Using mang matan nang kipo kovek i nas ro ani God. Napo posong asukang ke animi asi kami mese singina. Ri vap mat ki saka tadut pok an? ve!Ago ta kapau pok an animi. Sinsinong i angtunganan kuvul ve vap rikek nang kapo vil agalitan a laulauan ro. }s Na man natala angvis kuvul ve ri kei i Epeso asukang val igenen tav angkoai si tapasuk pok, nei kag seupok asikei e voi? Man ria kitala mat parik kipa angkoai si tadut pok, kapo ro tara angan na inum kapa using ilesvauk tarala kun mat. 8i Keve tungag, napo mengen atutuman lakat kuli kag aminaung tatami si kara angtogon ve Karisto Iesu kara Volava, ta nau natala uli duai ani kui voiang kapo angasungai ani mat. wg Au anig, sa tukulai ina napo uli patai anig nei liuan i kui si keve taun aongos, man kapo kovek i tadut pok? 0 Y Au na vap ke kipo luk a asing tauia ke kana asi pakangai aniria kitala mat, ki sa? Using man kapo kovek i taktak atadut, marai sa kipo luk a asing tauia aniria? G Au na taun ang man a God kala aoro ngim a keve bil aongos singina, e iang kapa kana nat akorong, nia kala kun aoro ngim pok ania, ani God papalik nia ka tavirimok ani keve bil aongos luai. ~Using katala aoro ngim a keve bil aongos neite ngono kakina. Sikei taun kapo posong ia ta keve bil aongos kata aoro ngim ia, kapo malangas ta nang parik kipa taot alakai ani God singina, voiang nia katala aoro ngim a keve bil aongos singina. ,}SNa akamusai luai si me roeng, mat. ||qUsing kapo mamaiten ta ka aiveven a vainagoan ang tung si ka akamusai suai aongos luai aniria kipo paspetau ania. R{ Au na e mung si akamusai luai ina, Karisto ka alis pok a vainagoan ang ane si kungana i God tamana, man katala goeng suai ani keve saupai kuvul ve keve sinsinongan i saupai, ve mamain ta kitmat asip. z{Sikei si tatadut ke, Karisto nia na ainoai luai i uai i kov alak, na e mung ina, si kana serei pok, kana vap ki tadut. {yoUsing tukulai ina si Adam, na ri vap aongos kipo nas ani mat, au na le si Karisto, na ri vap aongos kila to pok. xArai ania, le kabang mat kata serei tukulai ina si mang igenen, na asukang kapa ta tadut pok kata kun serei kapa si mang igenen. wSikei, tutuman luai Karisto katala tadut pok pelek a mat. Nia kapo ainoai luai i uai i kov alak singiria kita lapo mat. vMan ani to ke kuli rina papalik tarata atumata si Karisto, pua e iang ki ngorem alava ira ani mamain ta vap mailik asip. OuNa ria kapa, vap ang kita mat si lomlomon ta Karisto, kila mun luai. &tENa man a God parik katapa tak atadut pok a Karisto, kami lomlomon parik kapa angkoai si pakangai animi, na mipo ago lak asukang nei kami keve rikek aongos. s Using man a God parik kapa angkoai si tak atadut pok aniria kitala mat, kapo asukang ta parik kata lapa kun tak atadut pok ani Karisto. DrNa lakat kuluna, namemlapo serei amalangas luai ta namempo keve katakai i akuskus kapau ta God, using namemtala akus atutuman ta katala tak atadut pok a Karisto pelek a mat, sikei man a God parik kapa angkoai si tak atadut aniria kitala mat, e iang kapo ararai ta parik kapa kun angkoai si tak atadut ani Karisto. qNa man a Karisto parik kata lapa tadut pok, kamem akuskus kala bil palau luai, na kami lomlomon kapa kala kun bil palau. upc
Au man nganing a God parik kapa tak atadut a vap mat, kalapo asukang ta Karisto parik kata lapa tadut pok. Bo} Au io, man a akus ro kapo atai ta Karisto katala tadut pok pelek a mat, kapo saka bil an a mang matan imi kipo kun antok ta ria kitala mat parik kipa angkoai si anguan to pok an? !n; Au na man nau vo riria, sikei nang palau nia na akus ro ke, namemtala akuskus tatana, na nang palau mita lapo lomlomon tatana. Tadut pok si ri vap mat m
Sikei, si kana roron a God, katala iton iau asi kag serei igenen val kana napo ago. Na kana roron parik katapa amun palau ia singig, parik. Nau nata aunai luai abis aniria aongos, lak parik ta nau nang akorong, sikei roron ang si God, nia kata auai ve nau. l1 Using nau napo liklik luai aniria keve aposel aongos, na parik kapa ro si posong anig ta aposel, using nata vil akui alava kana kuvkuvulan a God. ]k3Na akamusai luai kata kun tu aserei singig, asukang val sikei kita ingus putuk ia. aj;Na using ina pok, kamela tu aserei si Iakovo, na e mung pok ina si keve aposel aongos. 'iGUsing ina ka tu aserei si petau lava, soliu a 500 i keve tasira si sikei a ago kuvul, na aduk iria kipo to lak kana, kantanem mang matan iria kita lapo mat. GhNa katala tu aserei si Kepas, na using ina si 12 na nat ang. g Kitala amunai ani matmat ina, na God kala tak atadut pok ia, si lapotol i taun, asukang val mengen i nei salsalik kapo antok. 8fiLongong aro. Bil ang natala luk ia, kapo lavlabat luai, natala lis imi tatana asukang ke. Karisto katala mat ani kara keve rikek aongos val mengen i nei salsalik kapo antok. e na le singina milapo to, man mi teng akitmat a mengen ang nata akus imi tatana, ani ka ago ta mitala lomlomon na kamela nem palau luai. d /Keve tungag, kana napo anguan buk kus palas an animi ta akus ro ke natala akus imi tatana, mitala luk ia, nia palau nang mipo tung akit singina,
N Y~}h||C{{nz|yyxPwvuu
tt+ss7rqpoo nm1lYkjjmii=h^gfee5ddc;baaK``-_}^]s\[[8ZZYY'X!WWV UTSSORQPPTONNTMMbLKqJJ5IIHGG4FbEyDpCCGB AA5@?>>}=|<Kana roron kara Volava Iesu Karisto ka auai ve nami.i_KNNapo sokotuk akitmat e matana i Volava ta mi taot a panbuk ke e mataria i keve tungara aongos. Q^NMi alis a posong ro si keve tungara aongos, velai ani lulus daus. <]sNKeve tungamem, mi uli sokotuk ani God animem. \ NNa nia akorong a vo songo ang animi asi kana abis ani vilvil adaus singimi, kana keve lau aongos kipo tutuman, na ka abis ia. &[ENKamem sokotuk animi ta God i vinga marip, ninia papalik akorong, ka vil adaus luai animi, ani man a Volava Iesu Karisto kamela serei pok mi duai ia ta daus. Vingami, na lomlomonai imi, na pukun imi ka daus aroron aongos e matana. Na ka kovek i bil asi poso arikek animi singina. /ZYNna man kapo rikek, mi taval pelek ia. qY[Nsikei mi atung kuvul aongos a keve bil ke si atokngai, asi kami arai ta man kapo tutuman, mi using ia, `X9NMi ago kapa ta vil apalau ani keve mengen ang God kapo posong ia si nguruna i igenen, 3WaNMi ago ta nga ripus ani kut i Malanganto. V+NMi uli posong aro ani God si keve taun i mailik vo uruk. Si lau asukang, mipo using kana vubuk a God singina na mipo angtogon ve Karisto Iesu. 5UeNMi uli sokotuk ani God si keve taun aongos. T1NMi uli uruk. iSKNKa ago mi ngenget a rikek pok ta rikek, sikei mi pakangai angpokpokai animi, na ri vap aongos. ORNKeve tungamem, namempo asum imi ani mi anonok a keve vap po uli tere suai palau ang. Na mi akikit iria kipo leng palau, mi pakangai ani vap po uli malum ang, na mi kokoai ananap ani ri vap aongos. ZQ-N
Mi lomon alava iria si abis ang kipo teng ia. Mi vinga marip angpokpokai animi. 6PeN Keve tungamem, namempo sokotuk imi ani mi mamaila aro aniria kipo tu ainoai animi. Using kipo saupai e matana i Volava, na kipo abis alava animi na kipo pinipini imi. ON Asukang vang na mi uli akikit na angpapakangai angpokpokai animi siksikei, val mipo uli abis ania. Akamusai i pinipini ve posong ro xNiN
nang kata mat anira, ani man ka serei pok, kantanem taratala mat, vo tarapo to lak, sikei tara an ago ve nia. &MEN Using God parik katapa atung ira ani tara me ruduai a kui i kana marala, parik. Sikei kata atung ira ani tara to si kana vilvil ato na Volava Iesu Karisto, gLGNTara, parik tarapa asukang using tarapo ago si malangas. Tara aiveven pok ira. Tara lomlomon ta God, tara ngorem angpokpokai anira, na tara atu mata ta God ka teng ato ira. Na si keve selen suke tara omo bat ira tataria. hKINUsing vap ang kipo rot, kipo rot tenei vong, na ria kipo inum anio iria kipo inum tenei vong. eJCNAsukang na tara ago ta rot mat an val mang vap. Sikei tara para akoai. Tara ago ta nio an. bI=NUsing nami aongos mipo inatus i malangas na tenei ias. Parik tarapa inatus i tenei vong xHiNSikei parik mipa ago si vong, keve tungamem. Parik luai mipa taping ani taun ang val taping ani igenen ainau. GNSi pangau ang ri vap kipo mengen asukang ke, “Kapo kovek luai i bil rikek, tara uli ago velai ani marip,” io, nang palau si taun asukang, sumasuma palau a kui lava ka meng arikek luai aniria val kui i ingus, na ki kovek luai i oring asi sip ania. ZF-Nusing mipo nas aro luai ta ka serei ataping palau val igenen tainau tenei vong.
E NKeve tungamem, parik mipa inongos taun imem asi salik na atatai animi ta taun vo inongos i taun, nang a Volava ka serei singina, XD)NAu, na si panbuk ke, ka bil kakami asi kami akikit angpokpokai pok animi.9CkNle lak na tara, vap po to ke, tara palak aimung na tara an angrol ve ria metekuku, ani tara aongos kuvul, tara an angruduai ve Volava e pangkul. Na tara an ago asikei ve nia. OBNSi taun ang, ainoai i angelo si God ka songosongo alava na taungai si God ka tangis, na Volava akorong ka pasiang le metekuku velai ani asok madot. Au, riria vanang, vap la mat ang, ki palak aino, $AANAkorong palau si kalingana i Volava, namempo mengen imi asukang ke ta tara tarapo to lak man a Volava ka serei, parik luai tarapa palak aino aniria. C@NUsing tara, tarapo lomlomon ta Iesu kata mat, na kala tadut pok, asukang palau a tarapo lomlomon ta God ka songo pok iria kita mat si kipo lomlomon tatana, ani ki kun tadut pok ve nia. O?N
Au, keve tungamem, namempo buk vil akorong ani kami inuinu. Ani keve tungami kitala mat pelek imi. Parik kapa ro ta mi mamakus aniria val vap ang kipo kovek i bil ro asi kari atu mata tatana. f>EN Asukang ani ka pakangai animi asi kami ago ta aikut pulakai an ani mang matan na ka vil amaiten kami ago. Na mang anu, ka pakangai ani ri vap e komo ki kinle na ki mangal na uai i kami lau roron. Kana serei pok a Volava =N Kapo ro mi atogon a marip nei kami to, na mi telan si kami abis akorong na mi angan si gese imi akorong pok, val namemtala atatai imi. /<WN
Na mita lapo abis ia si keve tungami e iang e Makedonia aongos. Sikei namempo anguan asumsumal an animi, keve tungamem, ta mi anguan polok alava an si laulauan ang. 3;_N Sikei ani lau i angtunganan, parik mipa inongos taun imem asi salik animi tatana, using nami akorong mitala luk akalkalit le si God ani lau i vinga ro angpokpokai. ,:QNIo, asukang a man ta mangsikei imi kapo tav ainak ani pinipini ke, parik kapa misag animem, sikei kapo misag ani God, nia kapo alis imi ta Malanganto Gogoai ina. p9YNGod parik katapa songo ira asi kara using ani lau visuk. Kata songo ira ani tara pasal si selen daus. J8
NSi oring ke kapo ro ta igenen ka ago ta apupu an ani tasina na ka vil arikek ia. Namemtala atatai akit velai ani anonok animi ta man mi vil a keve lau rikek asukang ke, Volava ka amiming imi. 7{NMi ago ta lau an val ri vap i ngising kipo vongvong kana lomlomonai a God na kipo buk vil apunuk palau ani kari vubuk. b6=NRi vap, mi nas a lau roron i buk ani kami keve aina siksikei, si selen daus na mamaila. T5!NKana vubuk a God ani nami mi daus e matana. Mi taval pelek a lau i panik. ]43NPinipini ke kana kapo kalingana i Volava Iesu. Mita lapo nas ia, na kana vang nia. !3 =NAsi akamusai keve tungamem, namemtala pinipini imi ani mi saka pasal an si selen i auruk ani God, na vola ro using mipo pasal singina. Sikei kana si kara angtunganan ve Volava Iesu, namempo buk anguan akikit pok animi asi kami anguan asereiai amadot pok an ani keve laulauan ang. Q2N
Namempo sokotuk kapa ta Volava ka amadot imi ani ka kovek ta bil asi poso arikek animi, mi ago adaus e matana i God tamara, tung si kana serei pok a Volava Iesu kuvul ve kana mamain ta vap daus.\11N Kami lau i vinga ro angpokpokai ang mipo atogon ia, namempo sokotuk a Volava ani ka vil alava ia asi kana tavirimok, na ro ang ka kun pataun ani ri vap aongos, asukang palau val kamem lau i ngorem mipo nas ia. w0gN Namempo sokotuk a God tamara ve Volava Iesu asi itoiton ani kamem selen ani namem an serei pok singimi. //N
Si kamem keve sokotuk keve tenei ias na tenei vong aongos, namemtapo buk alava luai asi an serei, ani kamem serei ka apolokai ani kami lomlomon. ,.QN Namempo tav angkoai si taot ani poisan a uruk namemtala uruk tatana e matana i kara God marai imi. Namem saka posong aro an ani God si ngenget ani uruk lava ang? U-#NIo, kana kalapo lakat luai kamem to i uruk using mipo tung akit si Volava. ,}NAsukang vang, keve tungamem, nei liuan i mirik duk ke na vilvil akui, akuskus i kami lomlomon kapo sung atung pok imem. +NSikei, kana palau Timoteo kapo serei pok le singimi velai ani akuskus roron ta mipo lomlomon na mipo ngorem. Katala akuskus imem ta mipo uli dungai animem na mipo atogon a vubuk lava asi arai animem val namem kapa namempo kun buk alava asi arai animi. 8*iNAu, using a keve maiten asukang ke, kag lolokovo kala serei alava na parik napa anguan ago aro an, asukang a nala asok ia si kana me nanas ta kami lomlomon kalapo saka bil an. Vei nganing mang matan imi kitala uak si kana atoktokngai a katakai i apupu, na singina, si uak ang, kamem dual ka nem palau. )Nusing si kara ago kuvul namemtala uli antok animi ta ki serei, kana vang kilapo serei. Parik kapa ainoai i taun asi kami taping ania. ( Nani ka ago ta mangsikei imi ka uak si keve atoktokngai ang. Matan maiten ke parik kapa bil asi taping singira tarapo lomlomon, #'?Nna namem asok a Timoteo, kapo tungara na kapo asosokai si God si asoung ani akus ro i Karisto, ani kame akikit pok kami lomlomon, na ka arudualai animi, $& CNIo, using a lomlomonai ke kapo serei amadot asi pasal, parik namempa angkoai si vil bat ania, asukang a namemla lomlomonai ani namem ago koai e ke Atenai, K%NIo, nami luai nang mipo tukulai i kamem miminaungan ve uruk.#$?NUsing nei akorong vanang a tukulai i kamem uruk na miminaungan na seupok roron asi an toroi e matana i kara Volava Iesu man ka serei pok? Parik ta nami? _#7NNau akorong, Paulo, natala uli atokngai asi me serei, sikei Satan katala tubat imem. w"gNKeve tungamem, si taputuk ta kara ago nei liuan i pangau kudik ke, taratala angvabai anira si pukun, sikei si lomlomonai parik, na kata lapo meng imem a lomlomonai asi me arai pok animi, namemta atokngai amadot asi vil korong ania. %!CNasukang a kita kun atakun kapa animem ani namem ago ta akuskus an ani ri vap i ngising, vei nganing kila to. Si kari lau rikek asukang ke, kita gap akuvul kari ring asi an puka. Na e ke si oring ke, kana marala lava na God, kilapo asalak ia. Paulo kapo buk an arai ani ri Tesalonike ] 3NNang riria palau a vap ang kita raung a Volava Iesu na asukang ri katakai i kus amalangas aino. Na kana kita kirikai suai animem kapa. God kapo misag luai ani kari lau rikek! Kipo angmamaralai ve ri vap aongos, = sNasi kami tung akit. Kami vap akorong kitala mirik animi. Lau ke, kapo tav petekai ani lau ang ri Iudaia kita abis ia si kana vap a God e Iudaia kipo ago e kungana i Iesu Karisto. | qN
Namempo uli poso aro kapa ani God singimi asukang ke. Kana mengen a God mita longong ia e ngurumem, mitala luk akorong ia val kakana ta mengen, na parik kapa bil val mengen si igenen palau. Kana mengen a God kata teng imi, vap lomlomon, N Namemta pinipini, namemta mengen papakangai, na asukang kapa namemta anatoknatok velai ani asum animi ani kami lau i to ka angkoai palau val kana vubuk a God, nang kapo songo imi taun ia, ani mi palak ane singina, si kana vainagoan asi kami luk ani minaungan ina. ` 9N Io, mipo malangas aro ta kamem lau i to. Namemta lau luai val tama taun imi siksikei. KN
E malangas i matami na God kapa, namempo mengen amalangas imi ri vap lomlomon asukang ke, namemta to adaus, na namemta vil a lau korong kapa ani ka ago ta bil i poso arikek kame tung singimem. q[N Kapo asukang luai keve tungamem, taun namemta telan si akuskus animi ta akus ro i God, mipo malangas aro ta namemtapo kun uli abis alava tenei ias na tenei vong velai ani kui e pukun imem ani ka ago ta mangsikei ka maiten tatamem. "=NPakangat luai imem singimi! Namemta uruk si alis ani kamem to animi. Parik ta akus ro papalik, sikei kamem to kapa, using mita lapo pakangat luai imem. dANNamemta vinga marip taun imi asukang luai val aina kapo vinga marip taun kana inatus lik. MNParik kapa namemtapa buk a alatun si ri vap singimi, na si mang ri si pulakai. Using namem a volo aposel si Karisto, katapo ro ta namem amaiten imi ani mi aiveven imem, sikei katala tav asukang. Y+NMipo malangas ta e matana i God, parik namemtapa mata na kapkap, vo bui animi. q[NSikei namemtala pasal ta an akus animi si kalingana i God, nia papalik kata ainak atalupus animem asi tung ani akus ro ke. Kamem abis, parik asi posong aro animem singina, sikei ani God papalik, nia kapo arai ani kamem lomlomonai. zmNUsing lau i akuskus parik katapa serei le si lok vo lomlomonai visuk, na parik kapa asi kus vubui animi, parik. NNMipo malangas kamem ago aino e Pilipo, kitapo vil akui imem na ki nau varas imem, sikei si papakangai si God, namemtala tav leng asi akus animi ta kana akus ro, kantanem a tutubat lava luai kapa. NUsing nami akorong, keve tungamem, mipo malangas ta kamem me pasal taun ke animi, parik katapa palau. Namemtala apunuk ia. # AN
na mipo kokoai ani kana nat Iesu le metekuku, iuang kata tak atadut ia pelek a mat. Iesu ke, ka asapang ira pelek a marala ang, nang kapo pataun ira.h KN Using riria akorong kipo mengen amalangas imem ta kami ainainak ani kamem mengen. Kipo akus ta mitala papelek kami keve tangatangai taun a God vopo to ang na kapo tutuman. Mitala alis kami to singina na mipo pasal singina, m UNUsing le singimi na akus ro i Volava katala pasal, parik ta ane Makedonia na Akaia papalik, sikei ane si keve rina aongos kapa, asukang a ri vap aongos kilapo malangas tatami si kami lomlomon. Au, na namem akus iria ta mang sa? o YNAsukang a kami lau kapo bil val kankanuai ro e mataria i ri vap lomlomon e Makedonia na Akaia aongos. k
QNSi taun ang kita vil akui alava imi, kantanem mitapo kui si kari mirik animi, sikei mita ainak ani akus ro velai ani uruk i Malanganto Gogoai. Na si oring ang, mita using aro kamem lau, na tara ve nami, tarapo using a Volava. NNa nas ke kapo tukulai ina using a akus ro ang namem tala akuskus imi tatana kata serei si kitmat na si Malanganto Gogoai na parik ta mengen i ngurumem palau, na namem tala nas luai ania nei pakangat imem. Mipo nas kamem ago ve nami, namemta alis kamem to animi. M NIo, keve tungamem i po buk ta God, namempo nas ta katala songo imi.
NE matana i God tamara namempo uli lomlomonai ani kami selen i ago. Kami abis kapo kokelai kuli lomlomon, kami lau i angpapakangai kapo tukulai ina si kami ngorem, na mipo tung akit using mipo atu mata ta ilesvauk i kana serei kara Volava Iesu Karisto. i MNNamempo uli lomlomonai animi si kamem keve sokotuk na uli posong aro kapa ani God singimi. ` =NNau Paulo, Siluano na Timoteo, namemtolpo alis a panbuk ke ane singimi vap lomlomon i Tesalonike, mipo ago e kungana i God tamara na Volava Iesu Karisto. Roron na marip ka sinong singimi. Kari lomlomon ri Tesalonike yMi alis angpokpokai animi ta posong aro velai ani lulus i vinga ro. Luai singimi aongos mipo angtogon ve Karisto. y
Petau ke e Babulon, kipo vap i songo ta God val nami, kipo lis kari posong ro singimi. Na kag nat ta Marko, nia kapa. }s Si papakangai si Siluano, voike napo taot ia val tungag katala uli atutuman, nalapo alis a men salsalik lik ke ane singimi, asi kag akaisap velai ani mengen amalangas animi ta kana vang a tutuman i kana roron a God. Mi tung akit singina. E Kakana na kitmat asikei. Io, tutuman. Akamusai i posong ro
Si vuk pangau lik ke mitala kui singina, sikei God kapo tukulai i mamain ta roron aongos, au using katala songo imi taun a tokos i kana maumausan marai kami angtogon ve Karisto, ninia akorong ka akirol na ka akikit imi na ka kelai amadot luai animi. 1[ Mi tung akit si kami lomlomon na mi ago luai ta ali pangau an ania, using mipo malangas ta mamain ta tungami e kuli rina kapa, kipo kun siang si matan kui asukang ke. /WMi saupai aro pok animi, na matami ka para luai. Vo petau ang animi kana kapo pan pulakai val laion marala si gulegule ani mang si asi kana salugum kirol ania. e CKami keve mamaiten aongos, mi sung asel ia singina, using kapo uli lomlomonai alava animi. ~uAsukang na mi vil alik imi e mete God vopo kitmat ke, ani ka atogon taun roron lak asi kana paus alakat animi. %~CNa asukang kapa ri natung, mi vil alik imi neite saupai singiria kipo laba. Nami aongos, mi amaus imi ta laulauan i vilvil alik taun imi angpokpokai. Using God kapo tubat iria kipo vilvil alava, sikei riria kipo vil alik pok iria, kapo alis iria ta kana mamain ta roron. }Au na si taun ang ainoai i katakai i aiveven sipsip ka serei, kala akuku imi ta kuku i seupok voiang ka miminaungan asikei. |/Ago ta tung akalaungai an ani matan sipsip ang God kata alis iria si kami aiveven, sikei mi aselenai aniria angkoai asi kari paskak using animi. {Mi aiveven aro kana mamain ta sipsip a God kipo ago si kami aiveven. Mi paus a kirim i ainoinoai, parik using kita atung imi, sikei using kami vubuk roron val kana lomlomonai a God animi. Mi ago ta abis using ani samui, sikei using kami uruk akorong. ez EAsukang a napo mengen akit a keve ainoinoai matukal nei liuan imi, using napo kun mang ainoinoai, na natala arai ta matag ani amiming ang ani Karisto, na naka taukai lak kapa i urmaus miminaungan ang ka serei amalangas. NyAsukang vang, au na ria kipo kui using ke God ta lomlomonai, kapo ro ki anguan sung asel an aniria taun kari katakai i asisinong vopo uli atutuman ang, na ki uli abis aliu lak ani lau korong.x%Io, man kapo kitmat ani igenen korong asi sapang, au na katakai i bil arikek tav mamaila ani God, kanla kun tutu alak akorong e voi? 5wcUsing kana kalapo pasal a taun i atoktokngai ani kana vap a God. Au na man kata lapo tutapongai le singira, kala saka akamusai an singiria kipo longobot a akus ro si God? v Sikei, man kapo kui marai sunguk ani asan i Karisto, ka ago ta mamakus an, sikei ka alatun a God using kapo sunguk a asan ang. uUsing parik luai kapa ro ta sikei imi kapo kui marai daung, tainau, vo mang saka lau rikek an, vo telan ta bil si mang vap. t Man kitala pilius imi marai asan i Karisto, e iang mi tauia, using milapo nas ta Malanganto i kana miminaungan a God kalapo ago singimi. ,sQ
Sikei, mi uruk using sukana milapo kun siang kuvul ve Karisto si kana kui. Asukang na si taun ang man kala serei e ring malangas ta miminaungan, mila uruk alava. r Kag petau vubukan, mi ago ta taping ani manas i keve mamaiten ke mipo asalak ia, using parik kapa bil mipo vongvong ina. Aq{ Man kupo akus, ku abis ia val kupo tat le si mengen si God akorong. Man kupo pakangai, ku abis ia ta madot ang a God kapo alis tatana. Asukang a si keve bil aongos, alatun ka ane si God using a Iesu Karisto, nia ka taukai i maumausan na kitmat asikei. Io, tutuman. Man tarapo asalak a kui tara uruk val Karisto (pI
Nami siksikei, mi pakangai ani mang matan ta alilis ang mitala luk ia. Na e iang milapo aiveven aro na matan roron ang a God katala alis siksikei imi tatana. So Mi uli pakangai ani ri sokoung nei liuan imi, na ago ta mengen miang an. n)Laba luai ina, kami lau i vinga ro animi angpokpokai, mi abis atutuman luai ania using a lau i vinga ro kapo pakut bat a mamain ta lau rikek. m1Akamusai i keve bil kalapo angte. Asukang a vangang imi ka tapalas na mi saupai aro pok animi, na e iang mi angkoai si sokotuk serei si God. KlNang tukulai ina na kitala kun akus ta akus ro singiria kitala mat, ria ang nang kitala luk a saupai asi mat val ri vap aongos si pukun ke, ani kian to si malanganto val kana lomlomonai a God.
kSikei, ki kun mengen amalangas lak ta kari to e matana i God, voike kapo usausa asi saupai aongos ani ri vap to ve ria kitala mat. jNa taun parik milapa anguan uruk an ve ria si pakangai ani keve lau mimitikan ang, kipo ilung na kilapo mengen arikek animi. iUsing katala angkoai kami taun i telan anangan si keve laulauan ri vap i ngising kitapo uli abis ania. Mamain ta lau visuk, using akit ani vubuk i pukun, inum anio, uli sam lava, ago kuvul asi inum soliu na akeke, na uli soturungai si mamain ta nem visuk luai. h)Na e iang, kana to aongos kuli rina parik kalapa anguan telan an si keve vubuk rikek i pukun. Sikei kapo telan si using ani kana vubuk a God. =g uAu, asukang na using a Karisto katala kui si pukun, kanat, mi kun luk ani kana laulauan i to na mi visvis tatana. Using man a sikei katala kui si pukun, kalapo kamus si lau rikek. +fONinia katala palak ane metekuku na kanlapo sinong e palso i God, ri angelo na saka keve sinsinong an ve mamain ta kitmat aongos, kipo ago neite kana saupai.keOnang kapo akanangai ani asing tauia ang katala asapang imi, parik si galui suai ani visuk i pukun, parik. Sikei using mitala kalakala pelek a maiten i lau rikek e matana i God, tukulai ina si kana tapasuk pok a Iesu Karisto. Id using aino kita longobot a God kantanem katapo kokoai ananap aniria si taun ang a Noa kata abis a perengan singina. Na rukun vap lik, asukang ta limaletul palau, kitala sapang kuli perengan, `c9Na si Malanganto kata pasal na kanla akuskus si keve malanganto i ri vap nei gogotan, ab;Using a Karisto kata amatan sikei a mat ani mamain ta rikek aongos si ri vap. Igenen korong kata mat ani vap tav korong, ani ka takai animi ane si God. Kita raung ia si pukun, sikei Malanganto kata tak atapasuk ia. aMan ke God ta lomlomonai ta mi kui, kapo ro luai si kui marai lau korong, using kui si lau rikek kapo kovek i ro singina. ` Na e iang mi vinga daus, asukang a riria kipo mengen avisuk animi marai kami lau roron si Karisto, nganlak ki mese si kari mengen rikek. _}Sikei Karisto nia kapo Volava, na kapo ro mi tun kinle ta kapo Volava i kami to aongos. Na mi uli usausa asi ngenget amalangas ani ri si kipo buk sui ta sa tukulai ina mipo atu mata taun ia. Sikei mi uli ngenget aniria velai ani ananap na mamaila. ^ Sikei man ki vil akui imi using mipo buk tung akit si roron, mi tauia. Kari keve aleleng, mi ago ta mamakus vo leng an aniria. K]
Si vang ka vil arikek imi man mipo kaisap taun a lau roron? 6\e Using a Volava kapo uli aiveven ani ri vap korong, na kapo uli atu talinga ani kari keve sokotuk. Sikei vap ang kipo tung si rikek, Volava kapo arai misagai aniria. y[k Ka taval pelek a lau rikek na ka uli abis ani lau roron. Na ka agusa amadot asi kana asereiai ani luai. Z
Using man a sikei kapo buk ani ka to aro na ka maramarak, ka aiveven akit a nguruna pelek a mengen rikek ve mamain ta kapau. _Y7 Na mi ago ta ngenget an ani rikek ta rikek, vo nau varas ta nau varas. Sikei mi poso atautauia iria. Using a lau suke vanang, God kata songo imi asi kami abis ania, na e iang mila kun luk ani kana poso atautauia. BX}Akamusai ina, nami aongos mi sikei palau si kami ago kuvul. Mi sunguk angpokpokai ani kami keve mamaiten. Mi ago kuvul val angtunganan roron. Vingami ka marip na mi vil alik imi. VW%Nami ri tauan, si selen suke palau mi malangas aro kami keve aina si kami ago i osongon, na mi uli kinle aniria ta parik kipa madot val ri tauan, na riria kuvul ve nami ki taukai lak i to voiang kapo alilis i ngorem. Au na man mi asukang, ka kovek i sa ka vil angau kami keve sokotuk serei si God. Kui marai abis ani lau roron ,VQNang val Sara katapo longong si Abaram na kapo posong ia ta taukuna. Au na nami mipo angtivu ve nia man mi abis a lau korong, mi tung akit, na mi ago ta leng an. ,UQUsing selen ang vanang ri aina gogoai aino, vap po atu mata ang ta God, kitapo abis atalupus ia. Kitapo vil alik iria neite saupai si keve kisngaria akorong pok. =TsSikei ki kinle ia si sa kapo soung le nei pakangat imi, lau i ago ananap velai ani ago musik aro. Nia vanang kapo talupus na parik kapa tatok, na kapo miminaungan e matana i God. ZS-Ki arai animi ta mipo talupus. Parik ta si maumausan samui lava i pukun, parik. MRki arai ani kami laulauan daus kuvul ve mamaila na kila tun kinle. xQ kNami ri aina, si selen suke palau, mi vil alik imi neite saupai si keve kisngami. Ani man a mang matan iria kipo tav lomlomon ta mengen, sikei ki tun kinle using kami laulauan ro. Kantanem man parik mitapa asuai ta ring kalinga, sikei lak P9Using anangan mitapo asukang val ri sipsip kitala pasal alok asi an mun. Sikei kana mitala papok taun a Katakai i Aiveven aro ani malanganto imi.POIo, Karisto akorong kata sunguk kara keve rikek e pukun ina kuli ngakputuk, ani tara mat pelek kara mamain ta lau rikek na tara to i abis ani lau korong. Na si kana keve mapolok kana milapo to aro. :NmTaun kita asuai ani kari keve mengen rikek ania, parik katapa susual iria. Taun kata kui, parik katapa anonok iria. Sikei, kata lomon lis pok ia singina ka saupai akorong lak. eMCNia parik katapa abis ta mangsikei a lau rikek, kovek i kapau kata soung e nguruna. AL{Selen suke vanang, God kata songo imi si pasal singina, using a Karisto, nia katala kui animi na kala amatung asi kami kusing, na ia kalapo kakami asi paskak using ani peng i kakina. hKIMan mitala bil arikek na kila saup imi, na parik mipa taruruak pok, sikei God ka saka uruk an ania? Man mitala abis a lau roron na kila amiming imi singina na parik mipa taruruak pok, e iang God kapo uruk ani lau asukang. #J?Using man a sikei kapo asalak a kui ve amiming kovek i tukulai ro ina, le si malangas ta God kapo ago, sukana kapo akalit ta lau ro na God ka uruk ania. MINami, ri asosokai palau, mi vil alik imi neite saupai si keve taukai imi, velai ani mamaila aro aniria. Parik papalik singiria kipo roron na marip taun imi, sikei singiria kapa kipo marala. [H/Mi uli mamaila aro ani ri vap aongos. Mi uli vinga ro angpokpokai e nei kami kuvkuvulan i angtasimal. Mi lolokovo mete God. Mi uli mamaila aroron ani tulava i kami rina. Tara bil val Karisto si asalak ani kui #G?Kapo ro mi nas ta mipo kalakala e mataria i ri ainoinoai, sikei ka ago kami kalakala ka vil imi ani mi abis lau rikek, sikei mi ago val asosokai si God. FUsing sukana, ke God ta vubuk na e iang kami lau roron kala pakut a ngururia i vap tav malangas si kari keve mengen palau. uEcvo kana keve ainoinoai, using kata asok iria asi amiming ani vap bil arikek na posong aro ani vap bil aro. *DM
Mi vil alik imi neite saupai singiria kipo teng kirim i saupai, using nami ke Volava. Kantanem man ta tulava i rina, using nia kapo sinong e pangkul luai, BC} Kami paspasal nei liuan i ri vap i ngising ka vil iria ani ki kamus ta tupang animi ta mipo bil arikek, na ki tun kinle kami keve abis roron, na kila amaus a God si kana taun i serei. TB! Keve tungag roron, nami na matan vap sokoung na papasalan i kuli rina ke, napo mengen akit imi ta mi tutaliung luai ani keve vubuk rikek i pukun ke kipo uli vis animi asi goeng ani malanganto imi. MA
Io, using aino mitapo matan vap palau, sikei kana milapo matan vap akorong ke God. Aino parik mitapa nas kana vinga ro, sikei kana milapo nas ia. Kara laulauan ka bil val ke God ta keve asosokai @+ Sikei nami, patvap ila pilak ke, nami mipo katakai i sula si tulava, mipo patvap gogoai kakana akorong, na kapo taukai imi. Asi kami alatun ania si kana roron i abis katala abis ia animi, using katala songo suai animi pelek a vong ane si kana malangas roron. E?Na iat ke ri vap ki savang singina, na ka asukang ta iat sinong asi vil auak aniria. Ki savang marai kari longogel ani mengen si God. Oring ke ka serei val God katala saupai ania. @>yAnimi mipo lomlomon tatana, iat ke kapo bil miminaungan, sikei aniria kipo tav lomlomon, iat i kilis ang ta ri katakai i abis lu kalapo serei asukang ta iat miminaungan luai. j=MNei salsalik kapo mengen tatana asukang ke, Arai, natala amatung a iat e Sion, na iat ke kapo vubukan na kapo miminaungan luai asi kelkelai lu kuluna. Au na man a sikei ka lomlomon tatana, parik kapa angkoai si mese. z<mNami kapa, mipo iat atogon to, milapo pataun ia na ninia kapo aisuk alak imi asukang ta lu i malanganto. Na e iang mipo katakai i sula daus asi kami sula serei singina ta matan alilis vubukan i malanganto, si kami angtogon ve Iesu Karisto. ;/Taun mipo pasal asung ia, nia kapo asukang ta iat kapo to. Ri vap kita kilis ia, sikei si tere si God kapo iat vubukan na kapo miminaungan luai. O:Using mitala namin bonai ani kana roron a Volava ta vola mirum luai. 95Kami vubuk ani mengen talupus si God ka bil val ri popo tanginang lik kipo buk using a rul i tus, na le iang mila angkoai si polok si to tanginang. m8 UAsukang a mi pataliung a vinga rikek, na mamain ta kapau, mata, na ri mengen i pilius ani mang vap. o7 YSikei kana mengen a Volava kapo tokos luai. Nia palau a akus ro ke kitala akus imi tatana.C6 Arai, ri vap aongos si pukun ke kipo asukang val uriuri palau, na kari maumausan kapo asukang val mang i purpur. Using nganlak a uriuri kan magang, purpur kapa kanla kun uak mat. ]5 5Using a God katala vil atanginang imi. Kami to tanginang parik katapa suk polok le si katui i vunep, parik. Kata suk polok le si katui vopo tav angkoai si mat ang, nang palau kana mengen i to na kapo tokos luai. j4 OAu na kana vang, milapo daus nei vingami using mitala longong a mengen tutuman, na e iang milapo atogon a vinga ro tutuman ani keve tungami. Kanat, kapo ro luai ta mi vinga ro taun imi angpokpokai ta tutuman i pakangat. )3 MNa e iang milapo vap lomlomon ta God, vopo tak atadut ang ani Karisto pelek a mat na ka amaus ia. Asukang a kami lomlomon na kami atu mata ka tung akit si God. /2 YArai, aino luai i asisinong ani kuli rina, God kata lomlomonai ani ka alis a Karisto. Sikei kana vang si akamusai i taun ke, katala amalangasai ania using imi palau. 1 -Sikei, kata samui apok imi ta rangai tauia i Karisto katapo asukang val nat i sipsip kovek i ring visuk vo ituitumai singina, na kita raung ia. X0 +Using mipo nas tainuinu palau a selen ang mitapo pasal singina val keve tivumi aino, tamami katala samui apok imi pelek ia. Na parik katapa samui apok imi ta kapkap angkoai si rikek val silva na gol, parik. n/ WAu, using mipo songo na God ta tamami, voiang kapo tav suai ani igenen, sikei kapo saupai angkokoai si avibisan si siksikei, au, kapo ro mi pasal velai ani lolokovo na mamaila ania si kami paspasal val sokoung kuli rina ke. T. #Using nei salsalik kapo mengen ta, Mi gogoai using nau napo gogoai. {- qSikei, using ninia kata songo imi kapo gogoai, kapo koi luai animi ta mi kun gogoai kapa si kami laulauan aongos. , Mi bil val inatus lik longong aro na mi ago ta anguan longlongongai an ani keve vubuk madot i kami po vongvong aino ang. + 1
Au, asukang vang, vangang imi ka lomlomonai aro, mi saupai aro animi, mi atu mata si roron ang kapo kakami si kana serei pok a Iesu Karisto. #* A Kitapo nas ta parik kitapa abis aniria pok, sikei animi, using kana vang kita lapo akuskus imi ta keve bil roron ang nei akus ro, velai ani kitmat i Malanganto Gogoai le metekuku. Pua, ri angelo kapa kipo kun buk luai asi kari arai ani keve bil ke. God kata songo ira ani tara daus F) ani saka igenen an, na saka taun an a Malanganto i Karisto, vopo sinong ke singiria, ka so akalitai aniria tatana. Using kata kus amalangas ta kana kui a Karisto na kana urmaus e mung ina. #( A
Ani vilvil ato ke, mamain ta katakai i kus amalangas aino kitapo mengen ta ngorem roron ke taun imi, kitapo gulegule aro na kipo taoke using asi nas
}}7||{zmywxww8vutstrRqvpp:oxo%nn+mll$kjjciii7hhgfreecdcc&bb+a``E__]]K\[[9ZYXXWVVUU4TTS^RRQRPOOvON9MLLKJIICHQGpFFEDDCBBAR@?k>\==Sikei namempo teng a bil roron luai ke si pukun imem, voiang kapo pukun i abis ta roe palau, asi kamem akalit amalangas aro ta God nia papalik kapo atogon a kitmat lava, na namem parik luai. &E Using a God vo antok ang ta malangas ku mang nei vong itum, kamela kun mang kapa e vingamem, ani namem nas a urmaus i God, nang kapo mang e nona i Karisto. +O Arai, parik namempa akuskus pok tatamem, parik. Namempo akuskus ta Iesu Karisto, nia na Volava. Na namem, namempo keve asosokai e matami, na urmaus ane si Iesu. J
Na god kapau i kuli rina ke kalapo vil aba kari lomlomonai na vap tav lomlomon ke, ani ki ago ta kinle korong ani malangas i akus ro i kana urmaus a Karisto, voiang kapo kankanuai luai i God. Au na man a akus ro ke namempo akus tatana kapo ago e mung i pakpakutan, kapo asukang nang singiria vap ang kipo pataun a kui asikei. P Sikei namemtala tutaliung akipai luai ani mamain ta laulauan visuk, kipo itoitonai musik ania. Namempo misag luai ani apupu ani ri vap, na gulang ta kana mengen a God ka ago luai. Sikei namempo buk mengen e ring malangas ta tutuman e matana i God, ani ri vap aongos siksikei ki kinle korong imem ta namempo saka matan vap an. u
e Asukang, using namemta lapo abis si abis ke, lakat kuli kana ngorem a God, parik namempa lomlomonai i ngau. # ? Tara aongos, tarapo tun a mang minaungan i Volava na kapo kovek i vakup si pakut bat ani nei nora, na nia akorong kapo sakolai anira, asi kara asukang val nia, na mang minaungan ina kalapo polok alak paspasal singira, angkokoai val kana lomlomonai a Volava, nia na Malanganto.u c Io, Volava nia na Malanganto. Au na man a Malanganto i Volava kapo ago, nang e iang kapo togon a kalakala. \
1 au na man a mangsikei kala pokai ania taun a Volava, kala pasal suai a vakup ang. l Q Sikei tung lak si taun ke, man kipo tataot a mengen si Moses, vakup ke kapo pakut bat a vingaria, r] Sikei, lomlomonai iria katapo tabat. Using lak si taun ke, man kipo tataot a mengen i angainainakai kavang ang, vuk vakup ang lak kapo ago e iang. Parik kapa pasal suai, using si angtogon ve Karisto papalik, e iang kala pasal suai.
Parik kapa bil val Moses, using kata pakut a nei nona ta vakup ani ri Israel ki ago ta arai ani mang ina si la tadap suai. Asukang a using namemlapo taukai i bil suke, velai ani atumata taun ani roron ina, namempo abis velai ani kovek luai i lolokovo. - Arai, man a bil asi aingik suai lak kata serei velai ani mang minaungan, sa si bil ang ka ago asikei? Minaungan i mang ina kapo tavirimok lava. B}
Tutuman, a bil ang katapo atogon a mang minaungan singina aino, kana kapo angkoai palau val nia parik kapa anguan mang minaungan an, using a bil tanginang kalapo mang minaungan alava. dA Arai, man a papakangai aino ang kata atogon a mang minaungan sikei kata lis a lomon kinle ani rikek, sa si papakangai ang kapo vil akorong a igenen? Io, mang minaungan ina kapo aunai tavirimok ani papakangai aino ang. gG Au sa? Papakangai i Malanganto ke, parik kapa serei velai ani mang minaungan tavirimok luai? {o Au na selen suke taun a mat, kapo bil i salik kuli keve vuk iat, kata serei velai ani mang minaungan, using ri Israel parik kitapa angkoai si tun ani nona i Moses, using katapo mang alava luai, kantanem e mung asi aingik suai lak ania. nia akorong kata atung imem, ta namempo angkoai si pakangai ania si abis i palatung tanginang, voiang parik kapa sausaupai i salik, sikei kapo bil i Malanganto, using a sausaupai i salik ka ausingai anira taun a mat, sikei Malanganto ka ausingai anira taun a to. 3 Namem akorong namempo tav angkoai si atai ta mangsikei a abis ro namempo koi si abis aro ania, parik. Sikei namempo angkoai le si kana dual a God, i~K Sukana na tukulai i kamem nas ta le si Karisto namempo angkoai si abis ke e matana i God. 2}] Na si selen ang mipo atai amalangas ta mipo panbuk i salik ta Karisto, le si kamem pakangai animi. Parik katapa salik ia ta bil ke tarapo salik buk tatana, parik. Kata salik ia ta Malanganto i God vopo to ang. Parik katapa salik ia kuli vuk iat papanai, parik. Kata salik ia kuli vinga i igenen. "|= Parik. Using nami akorong mipo panbuk asi mengen amalangas tatamem, na mita salik ia e vingamem. Na ri vap aongos kipo taot ia singimem na kipo nas ia. F{ Sa, namemlapo akuskus alava tatamem? Vei mipo sekpat nganing ta namempo inongos taun a panbuk ane singimi, vo le singimi, asi mengen amalangas tatamem, val mang matan kipo inongos taun ia? jzM Using parik namempa asukang val vap duk, kipo atos ta kana mengen a God asi luk kapkap, parik. Sikei namempo atutuman. God kata atung imem ani abis ke. Namempo mengen e matana i God lakat kuli kamem angtogon ve Karisto.yyk Si mang matan kapo sain i mat, na si mang matan kapo sain i to. Si kapo angkokoai si tung ani abis asukang ke? Jx
Using namempo asukang val bil sain roron Karisto kapo alis ia taun a God, na ri vap aongos kipo nasai ania, ria vap ang kipo pasal taun a vilvil ato, na ria kapa kipo pasal taun a kui asikei. vwe Sikei posong aro ane si God, using le si kamem angtogon ve Karisto, na kapo kamem ainoinoai val tulava katala dual suai ani keve mamaiten aongos. Au na le singimem, sain roron i malangas ania ka pasal apapanai si keve rina aongos. *vM
sikei parik natapa lomon aus using natapo tav sabonai lak ani tungag ta Tito e iang. Asukang a nala posong ro singiria, na nala pasal pelek iria ane Makedonia. }us Taun nata serei e Toroas si kag an akus ta akus ro i Karisto, Volava katala tavasai anig tatana asi kag abis, t vei Satan kala atogon pangau asi akipang anira, using tarapo tav vongvong ani kana keve lomlomonai. Mamakus na lomon aus `s9
Man mitala lomon suai ani lau lok si mangsikei, nau kapa. Using nau, man nata lomon suai ani sa, man kapo atogon ta bil asi kag kun lomon suai ania, io, natala lomon suai ania e matana i Karisto si pakangai animi, r Tukulai i kag salik ani buk ang, using natapo buk atokngai animi, asi kag nas ta mipo longong korong iau si keve bil aongos ke vo parik. Tq! Napo sokotuk imi ta mi akalit amalangas luai ta kami vinga roron taun ia. xpi Mi pasal taun ia, mi lomon suai ani kana rikek na mi pakangai ania, vei makus lava kala vil arikek luai ania. `o9 Ani igenen ang, lenginang nami mipo miang mitala amiming ia na kalapo angkoai e iang. .nU Igenen vo asereiai ani makus ke, parik katapa amakus iau. Sikei kapo asukang ta katala vil amakus imi aongos, sikei naka ago ta posong an ta nami aongos luai. hmI Io, natala salik animi kuli kui lava e nei lomlomon ig kuvul velai ani tangis lava, parik using asi vil amakus palau animi, sikei asi akalit animi ta tavirimok i vinga ro ang napo atogon ia animi. Lomon suai ani lau rikek dlA Si kag buk i salik, nata mengen velai ani kalinga madot, vei nganing nala serei, na vap ang kipo vap ro asi auruk anig, kila vil amakus iau, using natapo lomlomon ta nami aongos, mi togon a sikei palau a uruk val nau. lkQ Arai, man naka vil amakus imi, nala kovek i mangsikei si auruk anig, using natala vil amakus imi. Tj # Using natala saupai ta, naka ago ta anguan serei an man ka vil amakus imi. +i Q Parik napa posong ia asukang ta napo tukaraunai animi si kami to i lomlomon, parik. Sikei namempo abis kuvul ve nami ani kami uruk, using le si kami lomlomonkh Q God kapo arai ani nei vingag, ta kag tav serei e Korinto, ani na ago ta vil arikek an animi. g # na kana akanangai kapo ago singimem ta namem kakana, na Malanganto ina kapo ago e vingamem val samui akanangai, asi samui suai aongos lak. f # Au na God, nia akorong katala vil imem asi kamem tung akit kuvul ve nami si kara angtogon ve Karisto. Kata atung imem ani namem abis ania, e Keve palapalatung aongos si God kipo tutuman singina, tukulai ina namempo posong ta tutuman singina, ani God nia ka luk a urmaus. @d { Arai, nat i God, nang a Iesu Karisto, voiang namemtala akuskus imi tatana, nau, Siluano na Timoteo, parik kapa igenen lomlomonai angvolai, sikei kana lomlomonai kapo uli korong luai. wc i Parik. God kapo nas atutuman luai ta parik namemtapa lomlomonai angvolai, asi kamem ainak tapai na misag pok. .b W Sa, taun natapo buk ia asukang, nata lomlomonai angvolai? Si kag lomlomonai ani paspasal ke, sa, katapo bil val ri vap i kuli rina kipo ainak tapai na ki misag pok? -a U using nata lapo lomlomonai ani an ago tul si kag pasal ane Makedonia, au na e mung asi me serei tul pok singimi, na asi kami pakangai anig si kag pasal ane Iudaia. ~` w Au, using nata atogon a nas ro suke, kag vubuk aino ta naka serei aino singimi, ani mi arai anig amatan pongua, -_ U ta kami nas ka tapunuk, val lenginang mitala nas lik asukang ke ta, kami kus aminaung tatamem ka asukang val kamem kus aminaung tatami, si kana taun a Volava Iesu. p^ [
Using parik namempa salik ta mangsikei a vuk mengen mipo tav angkoai si taot na nas ania. Napo atumata D] Namempo angkoai ro si mengen alava tatamem asukang ke. Le si kamem vinga daus, namempo mengen amalangas ta, e mataria i ri vap i kuli rina, na alaba ina e matami, kamem lau i ago katapo daus luai na tutuman val kana vubuk a God. Parik using namempo atogon a masam i kuli rina ke, sikei using kana roron a God. @\ { na mi pakangai animem si sokotuk, asukang a vap miang ki posong aro marai imem, si roron ang a God kata alis ia singimem, lakat kuli kami keve sokotuk miang. Kana tav serei e Korinto ([ K
Nia kata asapang imem pelek a taun rikek ang, na ani ka uli asapang lak animem. Ninia, namemtala atung kamem lomlomon singina, ta ka anguan asapang an animem, Z ; Sikei, namemta lapo ago asukang asi mat, ani namem ago ta lomon an animem, sikei namem lomlomon ta God, voiang kapo nas ani tak atadut ani ri vap mat. MY Arai, namempo misag ani mi vongvong, keve tungamem, ani mamaiten ang namemta duai ia e Asia. Katapo maiten rikek luai, na katapo laba luai animem, na namemta lapo tav lomon ania ta namem to. X ; Kamem atu mata animi kapo kit aro lak, using namempo nas ta le si kami sunguk kuvul ve namem si kui, mi kun uruk kapa kuvul ve namem si anatok ro ang. fW G Au na namemta ago nei mamaiten, asi kami luk ani anatok ro velai ani vilvil ato. Man namemta sel a anatok, nami mila kun sel ania, na mi nasai ania si taun man mi ananap velai ani tung akit nei kui ke namempo kui tatana. &V G Asukang ke, taun namemtapo asalak alava si kui val Karisto kata kui, e iang kapa, namempo uruk alava si kamem anatok ro ke, le si kamem angtogon ve Karisto. AU } Taun kapo pakangai animem si kamem keve mamaiten aongos, namempo kun vil korong ani anatok ani ri vap si kari saka mamaiten an, using lenginang namemlapo atogon a anatok ro le si God.
T Posong ro ane si God, nia na tamana i kara Volava Iesu Karisto, using kapo tamamem ngorem, na kapo God tukulai i anatok ro. pS [ Roron na marip ane singimi le si God tamara na Volava Iesu Karisto. Posong ro si pakangai nei mamaiten R Nau a Paulo, napo tung val aposel ani Karisto Iesu using kana lomlomonai a God. Nau kuvul ve tungara Timoteo, namemlongpo alis a panbuk ke taun imi, nami kana kuvkuvulan a God, mipo ago e Korinto, kuvul ve ri vap daus aongos kipo ago nei palpal Akaia. Q}bMatan nas asukang, mang matan vap kitala usiusing ia, na kian lapo uak pelek a selen i lomlomon. Roron ane singimi.PbNumai Timoteo, ku aiveven akit aro na keve pinipini ke kana napo alis ua tatana. Ku taval suai ani mamain ta mengen palau tav angkoai ve kana vubuk a God, na mamain ta lomlomonai kipo anggegelai tatana na kipo kin ia ta nas tutuman sikei parik kapa asukang. |OqbSi selen ang vanang, kipo asinong akuvul a tauia kitmat ani to ang e mung, na e iang kian teng a to tutuman luai. (NIbKu pini iria asi kari uli abis ani lau roron, ki uli abis ani mamain ta avibisan roron si pakangai ani mang vap. Ki vap alis na ki alis alava velai ani uruk. !M;bKu pinipini iria vap po tauia ang si taun ke kuli rina, ani ki ago ta lomon alava pok an aniria, na ki ago ta atu lomlomon an si tauia palau ang voiang ka kovek lak. Sikei ki atung kari lomlomon si God, using nia kapo alis atauia luai anira ta keve bil miang asi kara uruk. (LIbNinia papalik ka tav mat korong, na kana ring ipo ago parik kapa angkoai si pasal asung ina using kapo malangas riparipagan. Kapo kovek ta sikei katala arai tapai ania, na parik kapa angkoai kapa si arai ania. Tara posong alakat a lavlabat i kana asan, nia kapo kitmat asikei. Tutuman. :Kmbvoiang a God ka asereiai ania si kana taun akorong. God ke kapo God i atautauia, nia kara ring sikei a ainoinoai. Kapo tavirimok ani keve tulava na keve ainoinoai aongos luai. %JCbani ku uli abis using ani pinipini ke, ku uli daus singina na ka kovek i oring asi mengen arikek anim singina tung si kana serei kara Volava Iesu Karisto, /IWb
Kag mengen kitmat luai e matana i God vopo alis to ani keve bil aongos, na e matana i Karisto Iesu, iuang vo mengen amalangas aro luai ang e matana i Pontio Pilato, ;Hob Ku visvis adual si visvis roron i lomlomon. Teng akitmat si to asikei ang God katala songo ua taun ia, si taun ang kuta mengen amalangas ta kam lomlomon mete vap miang singina. ^G5b Sikei numai, kana igenen a God, ku sip taliung a keve lau suke, na ku using a selen ke. Kam laulauan ka korong, ku abis kana vubuk a God, ku lomlomon, ku uli vinga ro, na ku tung akit velai ani vinga marip. VF%b
Using a vubuk taun ani kapkap, ninia kapo tukulai i mamain ta lau rikek miang. Mang matan vap kitala auak kari lomlomon singina, na kilapo asalak pok iria ta keve mamakus rikek luai. Visvis ro i lomlomon {Eob Riria kipo buk tauia, ki uak si amil na liliangus. Na keve vubuk nio rikek ka teng akit iria taun a puka ve mat. nDUbIo, man tarapo atogon pok asi angan na vakup i kavat, kapo ro kara lomlomonai ka soisinong singina.
C
bUsing tarata serei ta kunga varas palau kuli rina, au na man tara pasal pelek pok ia, tara tav luk le ta ring sikei a bil kapa. B7bSikei ka tutuman ta laulauan roron mete God velai ani kara lomlomonai ka soisinong si sa tarapo atogon ia, nia vanang ka asereiai ani tauia tutuman. 4Aabna kipo uli angmamaralai using a lomlomon iria kapo lok. Tutuman kalapo kovek singiria, na kipo buk ani man ki pege aro ta kana vubuk a God, ki luk samui asi kari tauia. @biuang nang kapo toroi palau si kana nas, sikei kapo tav nas ta ring nem. Vap asukang, kari lomlomonai visuk ka vil iria ani ki uli buk siang nei keve angsualai na keve anggegelai voiang kipo asereiai ani laulauan i mata, angkiki, pege arikek, tupang palau, #??bMan a sikei kapo asangai ani akalkalit lok, na kapo tav ainak ani keve pinipini roron ke kara Volava Iesu Karisto, vo keve akalkalit i kana vubuk a God, <>qbAu na man a keve taukai iria kipo vap lomlomon, ri asosokai ki ago ta lomon alik an aniria marai kipo tungaria. Sikei ki aunai abis aro aniria using kari abis papakangai kapo pataun a vap lomlomon na kipo angtogon ve ria. Akalkalit lok na tauia tutuman Keve pinipini ke, ku asumsumal iria ani ki using ia. 2= _bRiria kipo asosokai palau, ki lomon alava na keve taukai iria, na ki mamaila aro aniria. Ani ka ago ta atogon mengen visuk ani asan i God vo ani kara akalkalit le komo. <%bAu na si abis roron kapa, kapo kun asukang palau. Man tara abis ia e ring malangas vo e ring mumun, sikei ka serei e ring malangas lak.Y;+bMang vap, kari lau rikek kapo malangas luai, asukang ta man ki an tung mete saupai, lenginang kila nas ia. Au na mang vap, kipo abis mumun kari keve lau rikek, sikei ka kun serei nei ring malangas lak. :bKu kamus ta inum laman palau, na ku inum men vaen lik ani vingam, na asi pakangai kapa anim si men malepen vopo uli vis ang anim. #9?bKu ago ta amalak akanangai som ani igenen asi kana teng kirim. Ani lau rikek si mang matan vap ku ago ta pakangai neina. Aiveven bat pok ua ani ku daus. i8KbKag mengen kitmat luai e matana i God na Volava Karisto Iesu, na kana keve angelo kata pilak iria, ani ku abis using aro na keve pinipini ke na ku tav suai palau ani igenen, sikei si abis using ani posong aro, ka ago luai. j7MbRia kipo bil arikek, ku tatapokai aniria mete ri vap, ani ta mang matan e iang ki kun lolokovo. 6)bKu ago ta sumasuma an ta mengen i posong arikek ani ainoinoai, sikei man kalapo pongua vo potol a igenen i ainak ania, ku asereiai vang ania. @5ybUsing a mengen i nei salsalik kapo atai, Ago ta ngagum bat ani nguruna i bulumakau taun ang kapo kopiek a pauk i kon singina, na kapo ro ri katakai i abis ki luk kari seupok. ]43bKara keve vap lava, ria kipo asasang aro na nei kuvkuvulan, kapo ro tara taot alava iria. Laba luai ina, riria na vap ang kipo telan si mengen ta akus ro na si pinipini ani ri vap, tara sunguk alakat iria. n3UbMan a aina lomlomon kapo atogon mang matan mainang nei kana vainagoan, kapo ro ka papakangai aniria, ani ka ago ta vil amaiten an ani kuvkuvulan aongos, na asukang tarapo angkoai si pakangai ani vap ang kipo inongos alava luai. h2IbMang matan lenginang kitala pokai ani kari lau na kila pasal akipai asi kari using ani Satan. U1#bAsukang na kag vubuk ta matan mainang ang, na kipo aina tanginang lak ki osongon asi kari apitus, na ki aiveven kari vainagoan, ani kari laulauan ro ka ago ta li pangau an ani mengen rikek alak le komo. 0b
Au na kilapo sinong palau, marangan, na lau i laklak lu pulakai, sikei parik nang ta lau asukang papalik, mamain ta teteng i pege alava palau, telan ta mengen ta lau si mang matan petekai, na mengen kapa ta bil ang kapo tav ro aniria si mengen tatana. n/Ub Na si oring suke kipo taoke dong pok iria ta maiten, using kitala putuk kari ainoai i palapalatung. '.Gb Sikei ani matan mainang ang kipo aina tanginang lak kari asan ka ago ta tung an, vei nganing a buk osongon kala vil angau kari ainainak si abis ani Karisto. x-ib
na kana laulauan ro kapo malangas mete vap duk si aiveven ani inatus, lau i aiveven ani ri sokoung, galui ani kakiria i ri vap gogoai, pakangai aniria kipo duai a maiten, na kapo uli alis pok ani pukun ina si mamain ta abis roron aongos. ,b Mainang, kana asan ka ago ta tung an si kana luk papakangai man kana matas parik kapa liu a 60. Ka osongon ta kana sikei a tauan, F+bMan ta mang igenen kapo tav lis ani kana pat vap, vo e iang si kana vainagoan akorong, nia akorong kalapo agel suai ani lomlomon, na e iang kalapo rikek siuk luai ani igenen tav lomlomon. p*YbIo, ku alis kara vap ta pinipini suke, ani ka ago ta atogon oring an voiang ka atogon mengen singina. s)_bSikei, arai ani mainang vopo uli buk sang using ani uruk palau ang, lenginang kalapo mat si kapo to lak. *(MbArai ani mainang vopo inongos atutuman ang na kapo ago papalik, ta kapo aina uli lomlomon ta God, na kapo uli sokotuk si keve taun asip ani ta kana papakangai. h'IbSikei man ta mainang kapo atogon kana inatus vo ta keve tivuna, inatus ke kapo ro ku pini iria ani ki katak aino ta akalit ani kari angtogon ve God si selen ke ta ki uli aiveven ani kari matan vap akorong, asukang ani ki polpol aro na poisan a aiveven an si keve tamaria, keve rinaria na keve tivuria. Using a laulauan asukang nang kapo auruk a God. H& bKu kinle aro korong a mainang ang kapo inongos atutuman. ~%ubNa ani ri aina lava val kipo keve rinam, na ani ri aina tanginang val keve taum ta laulauan ang kapo daus atutuman. $ bAgo ta tatapokai som an ani ri vap lava, sikei ngangapokai aro aniria val kipo keve tamam. Au na ani ri natung val keve tasim. #9bKu aiveven akit kam laulauan na kam akalkalit. Ku uli tung akit singina, na e iang kupo vil asapang pok ua na ria kapa vap ang kipo kolongong ua."bKapo ro ku uli aiveven akit ani kag keve pinipini, ku alis kirol aro aongos ua singiria, ani ri vap aongos ki arai ani kam polpolokan. !+bKu ago ta lomon alik an ani alilis ang kuta luk ia si taun ang a keve vap lava kita akanangai anim velai ani mengen i kus amalangas le si God. 3b
Ku uli dual lisai pok anim si tataot ani mengen si God dong a ri vap, ku akuskus tatana, na ku uli pinipini aniria kapa tung si name serei singim. C b na ka ago ta mangsikei ka altaunai anim using kupo natung lak. Sikei ku amarak aro e no ani ki using ua si kam lau i mengen, si kam paspasal, si lau i vinga ro, si lomlomon na si daus. [ /b Ku akalkalit kara vap ta keve bil ke na ku ararai amadot ta ki usiusing ia, R b
Si oring ke namemtala uli gese alava using ia. Mengen ang kapo asukang ke ta taratala atu mata si God, vopo to ang, nia na katakai i vilvil ato si ri vap aongos, na laba ina si vap ang kipo lomlomon. B b Kana kapo mengen tutuman na kapo ro tara ainak aro ania. 4abArai, si amadot ani pukun kapo pakangai lik, sikei usiusing ani laulauan si God kapo pakangai ani keve bil aongos, using tara luk a ro ina si to ke na si to e mung kapa. mSbKu ago luai ta atu talinga using ani mamain ta akuskus kapau pulakai, voiang kipo tav angkokoai si kana vubuk a God. Kapo ro ri aina lapan ki telan singina. Sikei numai ku akatak pok ua asi kam using ani laulauan roron si God. wgbMan ku atulisai ani keve pinipini suke si mamain ta tungara, kupo mangsikei a asosokai roron si Karisto Iesu, using kupo uli amasung aro anim si keve mengen i kara lomlomon na kupo usiusing akalkalit roron val kutala uli abis ania. }sbusing kilapo daus a keve nem ang le si kana mengen a God na le si kara sokotuk. Igenen ro si abis ani Karisto Iesu !bTarapo malangas ta kipo roron aongos kana keve bil i asinong a God, na tara ago ta kilis an ania, sikei tara luk ia velai ani posong aro, dAbKipo atakun ri vap asi ago ta osongon an na kipo saupai kapa ta ki alal si mang keve pok. Sikei God kata asinong a keve bil aongos, na riria kipo lomlomon na kipo nas a tutuman, ki luk ia velai ani posong aro singina. bKeve akalkalit asukang ke ri katakai i kapau ki akalit tatana. Vap ke kala kovek aongos kari nanasai ro asi kari ming si lau rikek. / YbMalanganto katala mengen amalangas aro ta si akamusai i taun mang matan vap ki pasal pelek a lomlomon asi kari using ani akalkalit kapau le si keve malanganto rikek. bKana kapo tavirimok i akevkevai roron i kara nas ani God. Kata serei si pukun i ri vap, Malanganto kata atutuman amalangasai ania, ri angelo kita arai ania, kita akuskus tatana si matmatan vap, kita lomlomon tatana kuli rina, au na ki luk miminaungan alak ia..Ubani man nala amomole, kulapo nas a saka lau an e iang ri vap ki uli abis ania si kana vap a God, iuang kapo God i to, na kana kuvkuvulan kapo kitip tung i tutuman. |qbNapo atogon lomlomonai asi me serei sumasuma singim, sikei kana nalapo salik anim ta keve atatai asukang ke, )Kb
Au na ria kipo abis atalupus, ki luk a asan roron, kovek i lolokovo si mengen amalangas ta kari lomlomon ta Karisto Iesu. Tavirimok i roron i kara nas ani God b Igenen teng kirim ke ka osongon kana sikei palau a aina. Ka saupai aro ani kana inatus, na asukang palau kapa nei kari vainagoan. %Cb Au na kari keve aina kapa, ki talupus angkoai si ri vap ki mamaila aniria. Na ki ago ta mengen musik an, ki ago ananap, na ki atutuman si keve bil aongos.
b
Ainoai i bil, tara atokngai aro aniria. Au na man kapo kovek ta bil kapo rikek singiria, le iang vanang na ki teng kirim. p Yb Ki uli teng akitmat si akevkevai roron i kara lomlomon velai ani kalakala pelek a maiten i lau rikek. C bAni vap ang voiang ki teng a kirim i papakangai, ki talupus angkoai si ri vap ki mamaila aniria na ki vap tutuman. Ki ago ta inum soliu an, ki ago ta kapau an asi kari luk kapkap. i
KbNa mang anu, riria kipo ago e taung i lomlomon, akus i igenen ke ka daus, ani ki ago ta atogon mengen rikek an ania, na e iang ka ago ta koit an si kana liliangus a vopo petau ang anira. Katakai i papakangai ka saka pok an bIgenen ang kana palau kapo sakol, nia ka ago vei nganing kala toroi tatana na God kala saupai ania val vo petau ang anira. wbMan a mangsikei kapo tav angkoai si saupai aro ani kana vainagoan, ka saka aiveven aro an ani kana kuvkuvulan a God? bKapo mamaiten ta ka saupai akorong ani kana vainagoan. Na ka ararai ta kana inatus ki longong velai ani mamaila aro ania kapa. +bKa ago ta inum soliu an. Ka ago ta visvis an, sikei ka marip palau a vingana. Ka ago ta katak an ta angsualai. Ka ago ta igenen buk kapkap an. s_bIgenen ke kapo mamaiten ta kana asan ka kalakala. Ka osongon kana sikei palau a aina. Ka atogon a lau i ananap. Ka saupai aro pok ia. Ka talupus e mataria i ri vap. Ka katakai i aol aro ani ri sokoung. Ka angkokoai si pinipini kapa. ( KbSukana kapo mengen tutuman. Ainoinoai ka saka pok an Man a mangsikei katala atung kana ainainak asi luk ani sinsinong i ainoinoai, kapo buk nang a abis roron. {bSikei, ri aina ki sapang nei liuan i taun i kari ingus, man ki uli teng akit si lau i lomlomon, na lau i vinga ro,jMbNa mang anu, Adam parik katapa uak si akipang. Aina ang kata uak si akipang na kala bil arikek. R b
Using Adam kapo tauan na God kata piruma aino ia, na using ina lak Eva. g Gb Napo tav ainak ani aina si vil akalkalit vo si tutu taunai ani tauan. Aina kapo ro ka musik. fEb Au, ri aina kapo mamaiten ta ki luk akalit si selen asukang ke. Ki musik na ki longong aro. /~Wb
Sikei, talupus iria, kari keve lau roron. Matan aina ang kipo mengen amalangas ta kari soturungai mete God, kapo ro kari mengen ka angkokoai palau ve kari laulauan. !};b Au na ani ri aina kapa, kag vubuk ani ki maus aminaungan angkoai palau singiria. Ki ago ta amaus som an ani pukun iria ta keve nem samui lava pulakai. |'bKag vubuk ta ri tauan si keve rina, man ki paus alakat a kungaria si sokotuk, kungaria ka daus using ki kala pelek a marala na angkiki. p{YbNambang tukulai ina luai God kala atung iau ani naka katakai i akuskus na aposel kapa. Kag mengen kapo tutuman luai, napo tav kapau. Na kata atung iau kapa ani naka katakai i akalit si ri vap i ngising asi kari lomlomon atutuman. uzcbIuang kata alis pok ta kana to, samui i to si ri vap aongos. Na akuskus ke kata serei si taun akorong ina. y%bIo, kapo sikei palau a God, na sikei palau a teteng i atatai akorong nei liuan i God ve ri vap, igenen ang kapo bil val tara, Karisto Iesu. ]x3bNa kapo buk alava ta ri vap aongos ki to na ani ki atogon a nas roron ani tutuman. PwbLau asukang kapo ro na kapo auruk a God ke kara katakai i vilvil ato. >vubNa ani mamain ta tulava kapa, na vap ang kipo teng a madot asi saupai, ani kara ago ka marip ve ria na ka musik si laulauan angkoai si kana vubuk a God na kara ago ka talupus aro. u bAinoai ina, napo buk alava ani tara uli angmemengenai ve God si selen i sokotuk ani ri vap aongos, velai ani posong aro ania. -t UbMang pongua iria ta ri Umenaio ve Aleksandero. Natala alis irilong e kungana i Satan, asi karilong kui na kilong nas ta kilong ago ta mengen arikek an ani God.Xs +bNa taun ku visvis, ku uli teng akit si lomlomon, na ku aiveven aro ani ku kala pelek a maiten i lau rikek. Mang matan vap kitala misag ani lau ang na sukana kalapo tatadek kari lomlomon, val vul kuli liung. r 7bKeve pinipini suke, anim kag nat Timoteo, nalapo alis ua tatana velai ani malangas ke ta ri katakai i kus amalangas kitala alis ua ta mengen le si God, ani ku uli using aro kari keve mengen roron anim using ka pakangai anim si visvis roron ke, kana tarapo visvis singina. )q MbTara alatun a tulava voike ka ago asikei, kapo tav angkoai luai si mat, na parik tarapa arai korong ania ta matara. Ninia kapo sikei palau a God, kana sinsinongan tavirimok i saupai ka kun ago asikei. Tara uli mamaila ania. Tara uli sunguk alakat ani miminaungan ina asikei. Io, tutuman. ap =bSikei nia vanang a tukulai i kana ngorem anig, asi kana akalit amalangas ta kana vinga marip. Na e iang kala serei a kankanuai i kana ngorem lava taun a vap ang ki lomlomon lak tatana na kila kun teng ani to asikei. o }bKana kapo mangsikei a mengen tutuman luai, na kapo ro angkoai si tara kokelai lakat kuluna, na kapo asukang ke. Karisto Iesu kata mela serei kuli rina asi kana me asapang ani vap katakai i bil arikek nang nau napo soliu luai aniria aongos singina. )n MbAu na Volava katala ngorem alava luai anig na kala alis alava anig ta lau i lomlomon na lau i vinga ro, nang tarapo atogon ia si kara angtogon ve Karisto Iesu. @m {b
Kantanem natapo mengen arikek aino ania, na natapo vis arikek luai ani kana vap, sikei kata ngorem iau using parik natapa malangas a sa natapo abis ia, using natapo tav lomlomon lak. pl [b Napo posong aro Karisto Iesu kara Volava si alis anig ta dual asi kag abis ania. Napo posong ro using katala taot iau val mangsikei a igenen angkoai si teng ani kana abis. Na asukang katala atung iau asi kag asosokai singina. k b nia palau a akus miminaungan ang le si God roron luai, voiang katala alis iau asi kag akuskus tatana. Posong ro si ngorem rj _b
Ria kipo panik na kipo pasal alok pelek a lau ro i ago kuvul ta angkisnganan, ria kipo tainau vap, ri katakai i kapau, ria kipo kapau mete saupai. Na ria aongos petau ang kari mang keve lau kapo tav angtunganan ve akalkalit tutuman, (i Kb Sikei tarapo malangas kapa ta saupai parik kapa matung ani vap korong. Kapo matung aniria kipo uli putuk saupai na kipo vangang lava, ria kipo bil arikek na kipo tav mamaila ani bil kapo atailai, ria kipo abis a lau visuk na kipo raung a tamaria ve rinaria, na vap po daung pulakai ang. fh GbIo, si kara malangas, ta keve saupai ang kipo ro, man tara abis tatana si selen ro ina. 6g gbVap ang kipo buk asi kari katakai i akalit si keve saupai, sikei parik kipa nas a bil ang kipo mengen tatana. Kipo mengen alava ta bil ang riria akorong kipo vongvong ania. xf kbMang matan kitala pasal pelek a lau roron suke na kilapo telan si uli angmemengenai ta keve mengen palau luai. $e CbKag mengen madot sukana, ani tara atogon a lau i vinga ro na le si vinga kapo daus tara kala pelek a maiten i lau rikek na tara atogon a lomlomon tutuman. Napo buk ku ago e iang e Epeso, val natala antok ua si taun ang natapo usausa asi kag tapasuk pelek ang anim ane Makedonia, ani ku pini na vap ang kipo akalkalit ta mang matan akalkalit lok. Ku atakun iria.
D~}}|{szz.yxx)ww4vv@u:tSs rqqWpfonnm@lkk(jiifhhgfeere dccaa<`__ ^N]\\P[QZ0Y)XbWUUSSqSR{QQPPP O]NfMLLK}JJjII HGGSFdEEeDCCBA@@? >s=<Pongua vo potol a igenen, man ki mengen amalangas atutuman ta saka lau rikek an, ki vil saupai singina. D Napo leng vei nanla serei na kag God ka vil alik iau e matami na nala tangmata imi, using vap miang kitapo vil lau rikek aino, parik lak kipa lomon suai ani kari laulauan visuk, kari lau i panik, na keve lau rikek luai kipo abis ia nei ring malangas.EC Using napo leng vei nganing man nala serei taun imi, namela arai ta kami lau kapo tav asukang val napo buk ia. Vei nami kapa mila kun arai ta kag lau mipo tav buk ania. Vei nanla serei sabonai ta mipo angkiki, angmata, angmamaralai, angneikitungai, mengen arikek, mengen musik angpokpokai, vilvil alava na tagoeng. B Kana kapa, vei mipo sekpat nganing ta namempo mengen amadot e matami, si antok ta namempo daus. Parik! Namempo mengen e matana i God si kamem angtogon ve Karisto. Au na keve mengen aongos ang asi pakangai animi, keve tungag, nami ang napo atogon imi e vingag. A% Tutuman natala uli sokotuk aro ani Tito si kana me serei singimi, na kuvul ve nia nala asok a mang tasig ang. Sa nang, Tito kata apupu imi, na kala luk palau a mang sikei a bil singimi? Parik. Namemlongta abis using a sikei palau a malanganto, na sikei palau a selen. I@ Au sa, nata apupu nang imi ta vap ang nata asok iria taun imi? k?O Kanat, kapo asukang, parik nata lapa vil amaiten imi. Vei nganing nata kapau imi asi kami me ta? M> Anig, naka uruk palau si luk le singig akorong angkoai si kag ago, na e iang naka lis kapa kag to si angasik ani malanganto imi. Si man napo vinga roron animi, sa, mipo vinga rikek anig singina? = Mi longong! Nalapo usausa nang ani kag apotol i serei singimi. Parik nanpa serei si kag an vil amaiten animi. Parik napa buk kami togtogon, sikei napo buk imi akorong. Kapo lok ta inatus ki aiveven a tamaria, sikei tamaria ka aiveven iria using kakana ta inatus. F<
Saka bil an akorong natapo abis alava ia ani mang kuvkuvulan na nami parik? Kapo kovek. Sikei palau a bil, nau akorong parik natapa vil amaiten imi. Mi lomon suai ani lau rikek ke singig. >;u Keve avibisan si arai kinle anig ta napo aposel, natala abis iria nei liuan imi, si lau i ananap kuvul ve mang keve akanangai na abis i vilvil ataping na keve abis tavirimok lava. q:[ Napo pege val igenen nio, sikei nami, mipo sulai anig asi kag pege asukang. Kavtapo ro ta mila alatun iau, using parik luai natapa rikek ani vap ang mipo taot iria val kami keve aposel tavirimok, kantanem natapo igenen palau. q9[
Asukang a napo uruk palau ta napo igenen malum, na kipo kilis iau, si ago neina i mamaiten, si vilvil akui, si taun kitmat, marai kag tung ani Karisto. Using taun napo igenen ngau, napo dual. Paulo kapo atogon ri Korinto e vingana q8[ sikei kala atai iau ta, “Kag roron kapo uli angkoai si pakangai anim, using taun kupo ngau, nala asereiai ani kag kitmat singim.” Asukang a naka uruk alava ta napo igenen malum, using napo buk a kitmat i Karisto ka ago singig. M7 Potol a taun nata aikut a Volava ta kui ke ani ka pasal suai anig, #6? Asukang a naka ago ta akus ta keve bil petekai suke Volava kata akalit iau tataria, ani naka ago ta alalakas an tatag. Asukang a napo atogon a kui e pukun ig, napo uli ago velai ania, asukang ta Satan kapo asok kana asosokai si me dot akui anig, ani naka ago ta alalakas an tatag. Z5- Sikei man nala kus aminaung tatana, parik nalapa igenen nio, parik. Using naka mengen ta tutuman. Sikei naka ago vei nala mengen ta bil miang parik mipa angkoai si arai ania si kag lau vo si kag keve mengen. 4/ Napo angkoai si kus aminaung ta igenen suke, sikei asi me kus aminaung tatag pok ka ago. Sikei naka kus aminaung palau ta nau napo igenen malum. E3 kita sunguk alak ia ane nei rina talupus luai e pangkul, na kanla longong a mengen atailai luai ang, voiang kapo tav angkoai si nas ania, na kapo kitmat luai kapa ta ri vap ki posong ia. v2e Igenen ke, parik napa nas ia ta kata saka pasal an, si pukun vo si orodung, God kapo nas, sikei napo nas ta )1K Napo nas ta katapo atogon a igenen si kana angtogon ve Karisto, kata lapo asukang ta kalapo 14 a matas taunai ania, God kata songo alak ia ane pangkul, na parik napa nas ta kata pasal ta pukun vo si orodung, God kapo nas, sikei si taun ang kita sunguk alak ia ane si lapotol i metekuku. 0 1 Kapo ro naka kus aminaung aliu. Kag mengen kapo tav pakangai ani mang sikei, sikei kantanem, naka pege tapai ta ararai na asasangai le si Volava. x/i !na keve tungag ki asoung iau ane kevkev le nei matakoto i omo nei tepe lava, na nala sip pelek a kungana.. E Damasko, ainoinoai lava si tulava Aretas kata asok ta ararai bat aulitai ani rina Damasko aongos asi kana teng akit anig, y-k God nia na tamana i Volava Iesu voiang posong ro ka ane singina asikei, nia kapo nas ta parik napa pege kapau. {,o Man mipo buk iau asi kag aminaung, kapo ro naka aminaung si bil ang kapo akalit tatag ta napo igenen malum. '+G Man a si e iang kapo ngau, sa, nau parik napa kun nasai korong ania? Man a si e iang kapo savang, sa, parik napa vinga marala ani vopo asavang kak ang ania? x*i Na lakat kuli keve mamaiten aongos suke, nata nasai ani mamakus ve mamaiten si keve taun ani keve kuvkuvulan. 8)i Nata abis akitmat luai, nata ago nei taun kitmat, vong miang nata tav rot singina, kata pat iau a buk angan ve buk inum, nata kovek i pok, nata mulak na kovek i vakup roron. v(e Keve taun miang nata pasal pulakai, nata puka si molong, si ri vap tainau, si kungaria i kag patvap akorong, si ri vap i ngising, na nei mang keve rina lava, ane nei ring varasai palau, nei laman, na e kungaria i mang keve tasig kapau. O' Potol a taun kita ngamis iau ta vuk ei. Sikei a taun kita so iau ta iat si kari vil punuk anig. Potol a taun nata puka kuli perengan nei laman. Nata voko pulakai nei laman tenei vong ve tenei ias. V&% Palpalima na taun ri Iudaia kita saupai si saup anig ta 39 a ngamis aongos. %} Au kipo asosokai nang si Karisto? Pua, vei nganing naka mengen val igenen nio, sikei nau, napo aunai luai aniria, si mamaiten i abis, taun miang nata ago nei akangbat, keve taun miang luai kita vis iau, taun miang nata lapo angasungai ani tapikon. $ Au, kita polok si ri Eberaio nang? Nau kapa. Au, kita polok si ri Israel nang? Nau kapa. Au si tivuria nang ta Abaram? Nau kapa. |#q Sa, napo mese using namemtapo ngau e matami, na matan lau asukang suke parik namemtapa abis ia? Saka bil an kitapo tav lolokovo si kus aminaung tatana, pua nalapo mengen luai val igenen nio, nau kapa napo tav lolokovo si kus aminaung tatana. " Arai ani oring ke, taun a igenen ang katame dot a isumi ani mipo kana keve asosokai, mila naung aro palau ania. Taun kata konem kami togtogon, vo kata bui imi si luk ani keve bil aongos, na taun ka vil alava ia, ka tavapat imi nei nomi, mita lomon suai palau ania. i!K Using mipo uli naung aro palau ani igenen nio. Pua mipo sekpat ta mipo atogon masam lava luai! i K Arai, petau miang luai kipo aminaung ta keve bil i pukun ke, asukang a naka kun aminaung kapa.
Kag mengen lava i kus aminaung, parik napa posong ia using a Volava kapo ainak, sikei napo posong asukang val igenen nio palau. 8 i Naka anguan antok an, mi ago ta arai anig val napo igenen nio palau. Na man mipo arai anig val igenen nio palau, kapo ro mi lomon suai anig, asi kag kus aminaung tapai. L Asukang a parik tarapa taping alava ani kana keve asosokai, man ki kun pokai pok aniria si kari ararai val keve katakai i lau korong. Akamusai iria ka asukang palau val kari abis. Keve mamaiten { o Sikei tarapo tav taping. Ke Satan akorong ta lau using kapo pokai pok ania asi kana ararai val angelo minaungan. ,Q
Using vap ang nang parik kipa aposel tutuman. Kipo abis palau asukang asi kari akipang animi, na kipo pokai aniria asi kari ararai val ke Karisto ta keve aposel. E Au na sa napo abis ia, naka abis aliu lak ia, using napo buk ta ki ago ta atogon pangau an si kus aminaung pok tataria akorong, ta kari laulauan i abis kapo asukang palau val namem. ~u Sa tukulai ina napo lau asukang suke? Using parik napa atogon imi e vingag? Parik! God kapo nas ta napo atogon imi. ?w
Napo mengen ta tutuman, val kana tutuman a Karisto singig, ta napo kus aminaung kuli oring ke, na ane nei keve palpal suke e Akaia, kipo tav angkoai si atakun ani kag kus aminaung. oW Na si taun ang natan ago ve nami nata atogon inongos, parik natapa vil amaiten a sikei. Using kag inongos, keve tungara le Makedonia kita apunuk ia, asukang a parik natapa buk vil amaiten animi si bil lik pulakai, tung kana lak. "= Mamaiten asi me abis ke singimi, nata agon ia si mang keve kuvkuvulan, using kitapo uli pakangai anig, ani ka koi iau si pasal na nanla pakangai animi. ~u Au sa, natala bil arikek kana si vil alik pok anig ani nami mi lakat, taun natapo tav ainak ani mi seupok iau? \1 O, vei nganing napo tav katak ta lau i pege atalupus aro val ria, sikei si nas, napo atogon a nas. Singina namemtala amalangasai aro aongos ania singimi, si sa namemta mengen tatana, na si kamem laulauan kapa. pY Arai, natala taot iau ta parik napa liklik ani vap ang mipo taot iria val kami keve aposel tavirimok. Mi arai aro, using a mang matan vap kipo serei na kimepo akuskus ta Iesu petekai, Iesu ang parik namemtapa akus imi tatana, na milapo atogon a malanganto na akus ro petekai, voiang parik namemtapa akuskus imi tatana, sikei milapo uruk palau si ainak aniria. oW Sikei napo leng vei nganing mila asukang val Eva, taun a kene ang kata apupu ia ta kana keve nas roron, na kami keve lomlomonai ro tutuman kala pasal akipai ani Karisto, na parik milapa anguan buk bil an val mipo kana aina daus. { Napo karamata imi le si kag angnanasai ve God, using natala itoitonai animi val aina daus asi kami osongon ta Karisto. r _ Napo buk ta mi lomon suai anig using naka mengen tapai val igenen nio. Au kanat, milapo lomon suai anig?
Using si nang kapo posong aro pok ia, kapo tav angkoai si ainak ania, sikei igenen ang a Volava akorong kapo posong aro ia.Z
-
Mangsikei, man kapo buk kus aminaung, kapo ro ka kus aminaung ta Volava. ; o
ani le singimi namem pasal avunga taun a mang keve rina kapa ta akus ro, na namem ago ta kus aminaung palau an ta abis ang a mang igenen petekai katala abis ia nei kana matang. %
Parik namempa kus aminaung ta keve rina namemta tav abis singina, na parik kapa namempa kus aminaung ta abis i teng ta mang matan, parik. Sikei namempo atu lomlomon tatami ta kami lomlomon ka uli polok, au na kamem ring ipo abis si kami palpal ka serei apapanai luai, D
Parik namempa kus aminaung soliu kana, asukang ta parik namemta lapa serei tapai singimi, parik. Using namemtala serei korong tung si kami palpal asi an akus animi ta akus ro i Karisto. W '
Sikei namem, namempo tav angkoai luai si kus aminaung ta mang saka abis an God parik katapa asok imem si abis ania. Namem telan akorong si sa na God katala lis ia singimem, ani kan sakam kami palpal kapa. !;
Using namempo misag ani alangtongai animem ve vap ang kipo aminaung pok tataria, using man ki alangtongai aniria ve mang anu, kipo kovek i masam.
Matan vap ang, kapo ro ki nas aro ta keve mengen namemta posong ia nei panbuk ang, namem abis lak iria man nameman serei. ^5
using mang matan e iang kipo antok ta mengen i kana keve panbuk kapo maiten na kapo sunggil alava, sikei taun katame serei e ke ta pukun ina, katapo igenen malum lik palau, na kana keve mengen kapo tav mamaiten. F
Ka ago mi arai anig ta napo aleleng imi ta kag keve panbuk, pY
Vei nganing kapo ararai asukang ta nalapo kus aminaung luai ta namempo atogon a roron le si Volava, sikei parik luai kapa angkoai si naka mamaila singina. Volava kata lis imem ta roron asi itoiton animi, na parik ta si me galang. Z-
Mi arai ani sa kapo ago e malangas i matami. Man a mangsikei e iang kapo mengen alava ta ninia ke Karisto, kapo ro nia akorong pok ka anguan lomlomonai aro ta kapo asukang, namem kapa, namem ke Karisto. dA
Namempo usausa si tatapokai aniria kipo longobot, man mitala nas a laulauan ro i longong. "=
saka tubat i alalakas kipo tadut asi ogbat ani malangas i God. Namem teng akit a mamain ta lomlomonai asukang, ani ri vap ki longong papalik a Karisto. T !
Using a keve bil namempo visvis tatana, parik kipa keve bil i kuli rina ke. Sikei God kapo li madot si galang suai ani mamain ta omo kitmat. Namempo angkoai si galang suai ani saka matan lomlomonai an, ve
Kapo tutuman namempo ago si to ke, sikei visvis ke namempo ago neina, parik kapa bil i kuli rina ke, parik. Q~
Sikei napo buk alava imi ani mi bil aro, asukang ani man nala serei, nala ago ta ki an animi, using natala usausa luai si kag ki ani vap ang kipo sekpat ta namempo using a lomlomonai i kuli rina ke. P}
Nau Paulo, napo sokotuk imi velai ani ananap na vinga marip val Karisto. Vei nganing a mang matan kipo antok ta napo igenen nok taun napo ago ve nami, sikei taun napo tav ago ve nami napo igenen ki. m|S Posong ro ane si God si kana tavirimok lava i alilis, parik tarapa angkoai si taot pasuk ania.d{A Na si kari keve taun i sokotuk ki kinle imi, using kana alilis roron luai a God taun imi. z/
Taun kipo kinle ta mipo atutuman si abis ke, kila alatun a God, using kilapo arai ta milapo kun kinle ani akus ro i Karisto, na mipo abis using ia, ki arai ani kami uruk si alilis lava si pakangai aniria, na ki arai kapa ani kami angtunganan kuvul ve ria na ri vap aongos. 5yc Using si kami avibisan i alilis taun ani mamain ta vap daus, katala angasik iria si kari inongos, sikei laba ina, kapo asereiai ani tavirimok lava i posong ro ane si God. }xs Mi tauia si keve bil aongos, asi kami alis alava, na man nameman alis suai ania singiria, ki posong ro ane si God. Pw
Nia kapo tukulai i keve bil asi sukal na ka asereiai ani pok ina, na kapo asukang palau ta nia kapo tukulai i keve bil ang mipo lis a mang matan tatana, ninia ka vil alava na uai i kami lau korong. v Val mengen i nei salsalik ta, Katala lis alava ani keve rina aongos, na ani ri vap logo. Kana selen korong ka ago asikei. ?uw Au na God kapo angkoai si lis alava luai animi ta mamain ta roron aongos. Na taun mi atogon angkoai aro, mila kun angkoai kapa asi uli abis aro ani mamain ta avibisan roron aongos. Yt+ Siksikei, kapo ro ka alis akorong si kana lomlomonai. Nia akorong ka uruk si alis, na ka ago ta lomon ania ta mangsikei kapo sulai ania. Using God kapo buk iria vap ang kipo lis velai ani uruk nei vingaria. &sE Kapo asukang ke. Igenen ang kapo sukal alik, kana paspasuk ka liklik luai, na igenen ang kapo sukal alava, ka paspasuk alava velai ani uruk tavirimok. zrm Asukang a napo lomon ia ta kapo ro naka atai akit aro na volo tasimem, ani kian itoitonai aino ani mengen ro ke mita palapalatung tatana, ani ka roron na ka usausa kapa. Parik kana using napo sulai animi, sikei using kami lomlomonai roron. Aq{ vei mang matan i ri Makedonia ki auai ve nau na kinla arai ta parik lak mitapa usausa, na namemla mese e mataria si lomlomonai ke. Au na kami mese lava, naka ago ta mengen an tatana. p/ Sikei napo asok a volo tasimem using napo misag ani kamem kus aminaung tatami ka bil palau, using natapo buk ta mi usausa val natala antok iria, o Using napo nas kami uruk si abis na kapo vil aminaung iau e mataria i ri Makedonia, using natala antok iria ta ri Akaia kitala usausa le si matas la kamus ang, na amiang iria kitala arai ani kami vinga manas, na kilapo kun atogon ani vubuk lava asukang. un e Ani avibisan si angasik ani mamain ta vap daus, kapo tav inongos taun luai anig si salik taun animi tatana. Fm Asukang vang, mi akalitai ani volo igenen ke ta kami vinga ro, na kitol arai ta kamem kus aminaung katapo tutuman, asukang a kara keve kuvkuvulan aongos ki kun tun kinle korong animi.:lm Ani Tito, kapo tungag na namemlongpo abis kuvul si angasik animi. Ani ngono tasimem kilongpo pasal ta asok le si keve kuvkuvulan, rilong kapa kilongpo kun amangai ani Karisto. Vk% Au io, namemlapo asok irilong kuvul ve mang tasimem, namemtala atokngai ania si keve taun, na namemla arai ta kapo uruk si bil miang, sikei kana uruk kapo laba using kapo atu mata tatami ani mi abis aro. mjS Using kamem vubuk ta avibisan ke, ka talupus e matana i Volava, na e mataria kapa i ri vap aongos. i Using kamem lomlomonai asukang ke ta ka ago ta sikei ka mengen arikek animem si alilis roron ke namempo usausa asi an alis ania. khO Mang bil kapa, keve kuvkuvulan kitala apaus ia ta kirim ke, ani ka auai ve namem si luk akuvul ani alilis ke. Ani namem teng a avibisan ke ani asan i Volava ka mang alava luai, na asi akalit kapa ta kamem vubuk asi pakangai. g{ Au na namemla asok a mang tasimem kuvul ve nia, keve kuvkuvulan kipo nas aro luai ania, le si kana akuskus ta akus ro. >fu Using katala maramarak si abis ani bil ang namemtala sokotuk ia singina. Laba ina, ninia akorong, using kana lomlomonai vola roron, katala pilak ta nia akorong kame serei singimi. ey Napo posong aro na God using katala iton a vingana i Tito si kana atogon ani vubuk tutuman ro si pakangai animi.
d asukang val kita salik ia ta, Vopo paspasuk alava ang kapo angkokoai palau val vopo paspasuk alik ang. Tito ve volo tungana 7cg Nami mipo duk si taun ke, kapo ro mi pakangai ani kari inongos, asukang a man mila inongos iles aliu, kila kun atogon angkoai si pakangai animi, asukang a mila sikei palau, b
Parik napa mengen ta mang matan vap ki kalakala, na nami si sunguk ani mamaiten, parik. Sikei kapo ro ta mi angkokoai palau ve ria. ~au Using man kupo atogon uruk, kapo ro lis angkokoai aro palau val sa kupo atogon ia, parik ta bil ang kupo kovek ina. `! Kanat, mi akamusai aro ania. Using kapo ro ta kami uruk si abis ania ka akamusai aro ani saka nem an mipo lis tatana le si kami togtogon. :_m
Napo mengen imi ta kag lomlomonai, using matas la kamus ang, nami mitapo aino luai i vap si tutapongai ani abis ke, au na mipo ainoai i vap kapa si atogon ani vubuk roron ang. P^ Using mipo malangas kana laulauan roron kara Volava Iesu Karisto. Kantanem kana tauia, sikei katapo lomon imi, na kamela serei asukang ta igenen logo, using kana vubuk ta le si kana logo, mi tauia. ;]o Parik napa mengen asukang ke using napo aisul akit imi, parik. Sikei napo buk atai animi ta lomlomonai ro i vap suke, asi kag kinle ta kami vinga ro kapo tutuman vo parik. s\_ Sikei, kapo ro kami selen i alilis ka kun talupus aro. Ka asukang palau val kami lau i lomlomon, kami lau i akuskus na lau i lomlomonai aro, na kami vinga roron taun imem. Asukang a avibisan kapa i alilis ke ka kun talupus aro luai. +[O Le iang a namemla asok a Tito ani kan abis ve nami, val katala tutapongai lenginang, ani ka pakangai animi si akamusai aro ani lomlomonai si abis ani alilis ke. >Zu Namemtapo buk ta ki abis aroron, sikei kita abis aro luai. Laba ina, kitala lis aino pok tataria ane si Volava, au na taun imem kapa, using namempo usiusing kana lomlomonai a God. Yw Kitapo aikut aro imem asi kamem atolongon aniria, ani ki kun alis kapa si angasik ani ri vap daus po kudik luai ang. X9 Napo atai amalangas atutuman ta kitapo lis angkoai val sa kipo atogon ia, na soliu kapa kari togtogon. Na katapo kovek i mangsikei katapo aisul iria. W Kari kui kata atokngai amadot luai aniria, sikei lak kitapo uruk alava. Kita aunai logo luai, sikei lak kita alis alava. V % Keve tungamem, namempo buk ta mi malangas a laulauan roron ang a God katala asereiai ania si keve kuvkuvulan i lomlomon e palpal Makedonia. ZU- Napo uruk alava using napo atu mata animi ta mi vil apunuk luai ani bil ke.T Na vingana kapo buk alava imi, taun kapo lomlomonai ani kami lau i longong aro, na kami mamaila aro na mita songo alak ia. S Natapo kus aminaung tatami, si taun natapo mengen ve nia, na katanla kinle korong ta parik natapa kapau ia. Kamem lau i mengen taun animi kapo uli tutuman aro, na asukang luai kapa, si kamem kus aminaung si Tito, using kapo malangas ta namempo atutuman. MR
Au asukang namemla lomon aus. Au na lakat kuli alomon aus ang, namempo uruk alava luai using namempo kun arai sabonai ani uruk si Tito, using parik kapa anguan lomlomonai amiang an animi aongos. ?Qw Io, kapo tutuman nata alis imi ta panbuk ang, sikei parik natapa lis ia using a sikei a igenen kata abis a rikek, na parik kapa using a igenen ang kata vil arikek ia, parik. Sikei panbuk ang nata lis ia, napo buk ani mi anguan atogon ani manas nei vingami taun imem, na mi tun kinle korong ia e matana i God. DP Mi arai, makus ang a God kapo buk ia kala togon uai, using milapo lomlomonai aro. Mita amalangasai sumasuma ta bil ang, mita misag ania, mita taping, mita vubuk ve kaisap asi vil ani lau roron, na mita buk ta ka atogon a amiming si bil ang. Si keve oring aongos suke, katapo kovek i oring asi posong arikek animi. CO
Na makus ang God kapo buk ia, ka atogon uai, lomon pokai nang. Au na le iang vanang vilvil ato, na mamakus kala kamus. Sikei makus val kuli rina kapo nas ia, uai ina mat akorong palau. N Sikei kana vang, napo uruk alava luai. Parik using mita lapo makus, sikei using le si kami la makus ang, mitala kinle korong na mila lomon pokai. Na makus ang nang a God kapo buk ia singimi, asukang a kapo kovek i bil mipo rikek singina marai imem. M3 Using vei nganing natala vil amakus imi ta keve mengen i kag buk, sikei parik napa lomon ia ta kapo rikek si salik ani mengen ang. Tutuman, aino natapo lomon ia ta vei nala bil arikek nganing using nalapo arai kinle ta panbuk ang kata vil amakus imi si vuk pangau lik palau. {Lo Na parik ta si kana serei papalik, sikei using kata antok imem ta mitala kun anatok ania. Kata antok imem kapa ta kami buk alava animem, kami mamakus, na kami vinga manas asi tung kuvul ve nau, na si oring suke nala uruk alava luai singina. YK+ Sikei God, nia vopo anatok ani vap ngau, kata anatok imem si serei ke si Tito. ZJ- Io, using taun ang namemta serei e Makedonia, pukun imem parik katapa angkoai si ausai aro using keve oring aongos namemta duai a kui singina, angvibis e komo, na leng nei liuan i kuvkuvulan i lomlomon. @Iy Napo atumata tatami, ta mi abis aro luai. Napo kus aminaung alava tatami. Napo atogon alomonaus lava using nami. Kantanem a keve mamaiten napo asalak ia, sikei napo uruk alava luai. 7Hg Parik napa mengen asukang ke asi mengen arikek animi, parik. Using natala antok ta namempo uli atogon animi nei vingamem, man tara mat vo tara to, sikei tara uli sikei lak. =Gs Mi tavas animem ta vingami. Kata kovek i sikei namemta vil arikek ia. Kata kovek i sikei namemta goeng ia. Kata kovek i sikei namemta bui ia ta kamem tauia, kapo kovek luai. "F ? Asukang ke, petau mipo angtogon ve vingag, using tarapo atogon a keve mengen roron ke, kapo ro tara vil adaus aro pok ira pelek a keve bil ang kapo vil avisuk a pukun ve malanganto ira. Tara mamaila velai ani lolokovo ani God ani kara paspasal aongos ka daus. Uruk ani lomon pokai IE Na mi kin iau ta tamami, na nala atogon imi val kag D7 Asukang a mi papelek iria na mime ago akipai aniria. Volava kapo antok. Ago luai ta sigil ani bil kapo visuk, na naka songo asung imi. /CW Kapo tav angkoai luai ta lu i atailai si God ka angainakai ve lomlomonai i tangatangai. Using tara na lu i atailai si God vopo to ang. Asukang val God kata antok ta, Naka to singiria, na naka pasal nei liuan iria. Ki posong iau ta nau kari God, na nau na atogon iria val kag matan vap. B Kapo tav angkoai si Karisto kame uruk kuvul ve Beliar. Ka tav angkoai luai ta igenen lomlomon kame angtogon ve igenen tav lomlomon. [A/ Mi ago ta paus kuvul an ve vap tav lomlomon. Using parik kapa angkoai si igenen lau roron kilong abis kuvul aro ve igenen katakai putuk saupai. Parik kapa angkoai si malangas ka angtunganan ve vong itum. z@m
Napo mengen imi val nami kag inatus. Mi ngenget kag lau. Mi kun tavas aro kapa ani vingami. Lu i atailai si God o?W Parik ta namem, namempa vil akit kara angtunganan, sikei nami akorong pok, using a vingami kapo kit. V>% Namemtala mengen suai aro singimi ri Korinto. Vingamem kapo tavas aro. _=7
Man kapo asukang ta namempo mamakus, sikei namempo uli atogon uruk. Man kapo asukang ta namempo logo, sikei namempo vil atauia ri vap miang. Na man kapo bil val namempo kovek luai, sikei namempo duk ta bil miang. O< Man kipo tav arai kinle animem, sikei vap duk lak kipo nas aro imem. Man kata lapo asukang ta namemtala mat, sikei arai, namempo to. Man kipo amiming imem, sikei parik kitapa vil amat korong imem. ;! Kantanem a tun kinle vo mirik, kantanem a mengen rikek vo posong ro. Man kipo arai animem val vap kapau, sikei namempo uli pege atutuman. :3 Namemta uli pege atutuman aro, namemta teng a kitmat i God. Keve laulauan korong suke, kipo asukang val bil roron si pakangai animem si visvis ke. (9I Sikei, namemta daus aongos, namemta masam aro, namemta ananap, namemta pakangai ani ri vap, namemta atogon a Malanganto Gogoai, na vinga roron kovek i kapau. 8 kita ngamis imem, kita alakai animem nei akangbat, namemta siang nei angvisvis, namemta abis amadot, na tav rot aro, namem buk angan. "7= Sikei, using namempo asosokai si God, namempo angkoai si alatun animem si bil miang. Namemta tung akitmat, namemta ago nei kui lava, nei keve mamaiten, 6 Parik namemtapa amatung kiksavang nei selen si ri vap, asukang ani ka kovek i oring aniria si pege arikek ani kamem abis. L5 Using kapo antok ta, Si taun roron ina, nata longong imi, na si taun ro si vil ato animi, nata pakangai animi. Tutuman luai, kana kapo taun roron, kana kalapo taun si luk ani vilvil ato. 4 Au na taun namempo abis kuvul ve nia asukang suke, namempo aikut imi ta mi ago ta luk ani roron ke si God, na mi lomon apalau ia. 53c Vopo kovek luai i lau rikek ang, God kata arai ania val katapo igenen rikek, anira. Na le singina, God katala asaul pokai anira ani tara igenen korong e matana i God.C2 Asukang a namemlapo nguruna i Karisto, na kapo asukang ta God kapo songo imi si kalingamem. Namempo sokotuk imi, si asan i Karisto, mi vil imi asi kami serei angtasimal aro pok ve God. t1a Asukang ke ta God katapo ago si Karisto ani ka tak a kuli rina asi kana me angtunganan pok ve nia, na parik kalapa taot kari lau rikek ani ka amiming iria. Na kata apaus imem ta mamaiten si akuskus ta mengen i angtogon pok ke ve nia. D0 Keve bil ke, God katala abis iria, using le si Karisto nang a God kata vil imem ani namem angtunganan ve nia na kala alis imem ta kirim asi akus ani ri vap ta ki angtunganan pok ve nia. // Asukang a man a mangsikei kapo angtogon ve Karisto, e iang kalapo serei atanginang. Bil kavang katala pasal suai, na bil tanginang kamela serei. m.S Asukang a namem, le si taun ke, parik namempa anguan arai ani ri vap ta mata i kuli rina ke, parik. Tutuman aino namemtapo arai ani Karisto ta ararai i kuli rina ke, sikei kana parik luai namempa anguan ararai asukang an. -- Na katala mat ani ri vap aongos, ani vap ang kipo to, ki ago ta anguan to aniria akorong pok, sikei kari to ani vo mat na tadut pok ang aniria. .,U Using kana vinga roron a Karisto kapo saupai ani kamem to, using namempo nas luai ta sikei a igenen kata mat ani ri vap aongos, asukang a ri vap aongos kitala mat. r+]
Arai, man namempo mengen val nio, ke God ta bil. Au na man namempo mengen val vap malangas, kapo animi. 3*_ Parik namempa buk anguan alatun animem pok e matami, parik. Sikei, kamem avibisan ka tukulai i kami aminaung tatamem, na asukang kapa mipo angkoai si ngenget ani matan vap ang kipo kus aminaung pok tataria si kari tutungan e mataria i ri vap, na parik ta kus aminaung i bil ang nei lomlomon iria. c)? Asukang, using namempo nas a Volava ta nia kapo igenen si kamem mamaila, namemtapo abis asi kamem tak ani ri vap, au na God kapo malangas aongos imem. Napo lomlomon ta nami kapa mipo malangas nei lomlomonai imi. (}
Using tara aongos lak, tara an tung e malangas i matana i Karisto ani kan sui ira, na siksikei lak kan luk kana seupok, angkokoai si saka nem an kata abis ia si taun katapo ago si pukun ke, man katapo lau roron vo lau rikek. Angtunganan pok ve God 'y Asukang a namempo atogon a vubuk ke ta, namem uli vil auruk ania, kantanem man e ke si pukun ke, vo e pangkul ve nia. m&S Namempo vinga uruk, na namempo buk ago akipai ani pukun ke, si kamem an ago nei kana lu na Volava. _%7 Arai, lomlomon kana namempo pasal singina, parik ta sa namempo arai ania ta mata ke. $ Asukang a namempo uli vinga uruk na namempo nas ta taun namempo ago si to ke, parik lak namempa ago kuvul ve Volava si kana lu. # Au na God akorong katala usausa imem ani namem atogon ia. Na ninia palau kata alis imem ta Malanganto ina, asukang val samui akanangai. "9 Using si taun ke namempo ago si pukun ke, namempo rusming velai ani maiten e vingamem, parik using namempo buk mat pelek ania, parik. Sikei using pala namempo atogon a vubuk lava si atogon ani anu tanginang. Asukang a pukun ke, voiang kapo ago asi mat, ka sakol luai ane si to. H! ani man namemla atogon ia, parik namemlapa pukun varas palau. b = Using si pukun ke namempo rusming a namempo buk alava ta namem atogon a pukun metekuku, \ 3 Using namempo nas ta man kala tagoeng a lu i ago tul ke namempo ago singina kuli rina, namemla atogon a lu i alis ang ta God, lu voiang parik kitapa abis ia ta kunga, sikei kapo bil i metekuku na ka ago asikei. # Parik namempa atumata using a keve bil tarapo arai korong ania, parik. Sikei namempo atumata ta keve bil ang parik tarapa arai korong ania. Using, bil ang tarapo arai korong ania kapo bil i taun ke palau, sikei bil ang tarapo tav arai ania, kapo bil i to asikei.s _ Using a kui lik i vuk taun ke kapo usausa imem si luk ani minaungan tavirimok, voiang kapo petekai luai. 4 a Asukang a parik namempa angkoai si lomlomonai ngau, kantanem a pukun ke kalapo tatalupei aliu. Sikei vingamem kapo uli atogon ani kov tanginang i uruk si keve taun. E Keve bil aongos ke, asi pakangai animi, asukang ta kana roron ka papanai taun a vap miang, na e iang laulauan i posong aro ani God ka polok ani ka luk a urmaus singina. Pasal si lomlomon =s using namempo nas ta iuang vo tak atadut ang ani Volava Iesu pelek a mat, ka kun tak atadut kapa animem val Iesu, na ka songo alak imem, ani tara kuvul ve nami, taran ago ve nia. 8i
Au na using namempo atogon a sikei palau a ararai i lomlomon val vo salik ang ta, Nala lomlomon na natala mengen, io, namem kapa namempo lomlomon na namemtala mengen,
C~K}S} |${{Tzpyxxjww8vvu[tss!r;qqpSonn^mlkkQjj"i^hh.ggfedcc(aaJ`_ ^b]r\i[ZZ;YrXWW0V3U@TMSRR.QOPsO_N|MML#KJIIHGFEECDhCBA@??>k==M<;;):[99`87\66E5i4`3n22x11-0//.--N,,++*[))_(''t&%%I$$*##
"|!!7 H w Z GZr2J4,sy?L
j "
o
gO
y
lki kovek i ngorem, ki tav lomon suai, ki mengen musik, ki tava ani saupai aro pok aniria, ki bis sumasuma, ki misag ani lau ro, 6xelUsing ka atogon vap ki lomlomonai papalik pok tataria, ki buk using a kapkap, ki alalakas, ki amas, ki mengen arikek, ki sualpok a keve tamaria, ki tav poso aro, ki visuk, nw WlKana napo buk ani ku malangas ta si akamusai i taun ka atogon a keve matan taun rikek luai ki serei. #v?lAsi kari lomlomonai aro pok na ki salai si kana liliangus a vopo petau ang anira, voiang katala kong akit iria tatana asi kari using ani kana vubuk."u=lAu na ria kipo buk tubat ania, ka pini aro iria ta vinga marip, velai ani lomlomon ta God ka atun kinle iria ani ki lomon pokai na ki pataun a tutuman. tlAsosokai si Volava ka ago ta igenen marala an, sikei ka uli pakangai ani ri vap, ka igenen katak ta pinipini na ka uli vinga marip. xsilAgo ta atu talinga using ani nio vo igenen tav nas, using kupo malangas ta kipo tak aserei a keve marala duk. +rOlKu sip pelek a keve vubuk rikek i natung, na ku sang using a lau korong ve lomlomon na vinga ro na marip, kuvul ve ria kipo songo serei si Volava ta vinga daus. jqMlAu na man a sikei katala vil adaus pok ia pelek a keve bil visuk, io kalapo asisiang vanang ani avibisan talupus, ila itoiton adaus angkoai si vo taukai ina ka uruk singina. Na kalapo usausa aro ani keve avibisan ro aongos. p lMan a vainagoan lava, na kapo atogon a mamain ta asisiang neina, parik ta riria aongos kipo keve asisiang miminaungan. Sikei mang matan kipo keve bil visuk palau. Matan asisiang miminaungan ang ki abis a keve avibisan talupus tatana, na mang matan asisiang, parik. goGlSikei kantanem, kana kelkelai tokos a God kapo tung akit, na katala akanangai ania ta mengen ke, Volava kapo nas iria, vap ang kakana, na man a sikei kapo mengen amalangas ta asan i Volava, ka papelek a lau rikek. 2n]lkilongtala pasal suai ani akalkalit tutuman, using kilongpo mengen ta lenginang a vap mat kitala tapasuk pok. Na sukana kilongla vil atagoeng a lomlomon si mang matan. /mWlKari matan akalkalit kapo asukang val makas rikek na nganlak ka angkoai si angan ani pukun i nei kuvkuvulan aongos. Nang a mang pongua iria ta ri Umenaio ve Pileto, 6lelSikei keve mengen tangis palau i agel ani God, ku ago ta telan an tatana. Using ria nang kipo uli mengen asukang, nganlak ki aunai pasal akipai ani God si kari keve rikek. Bk}lKu atokngai amadot ta ku tung e matana i God na ka ainak anim val kana katakai i abis ro. Na e iang ka kovek i bil ku mese singina, na ku uli vil atapalas aro ani kana mengen tutuman. DjlKu uli alomon pok aniria ta keve mengen ke. Pini amadot iria e matana i God ani ki ago ta angsual an ta keve mengen palau. Kapo tav pakangai na kapo vil arikek iria kipo kolongong. i l
na man taratala tav tutuman, sikei nia lak kapo uli tutuman, using parik kapa angkoai si gel suai pok ania. Katakai i abis ro "h=l Au na man taratala tung akit nei kui, tara an kun sinong kuli sinsinong i saupai ve nia. Na man taratala gel suai ania, nia kapa ka kun gel suai anira, ag;l Mengen ke kapo tutuman luai ta man taratala mat kuvul ve nia, tara an to kuvul ve nia. 5fcl
Asukang vang a napo sunguk a keve mamaiten aongos ke, ani vap ang God kata songo iria, ki kun luk kapa ani vilvil ato si Karisto Iesu, kuvul velai ani miminaungan asikei. el Tukulai ina na namelapo matung nei gogotan ke val katakai i bil arikek. Sikei mengen si God, parik kapa angkoai si ki got korong ia. dylKu lomon akit a Iesu Karisto, kata tapasuk pelek a mat na kapo tivuna i David. Nia na akus ro ke napo tung ania. lcQlKu uli lomon akit ani mengen ke napo atai ua tatana. Au na Volava ka amalangasai ania nei vingam. blAu na katakai i abis matang kapa, man katala abis alava, nia kapo ainoai i igenen asi luk ani palpal i uai i kana matang. .aUlAsukang kapa si katakai i sang aro. Parik kapa angkoai si luk ani kuku miminaungan ang man parik katapa using akorong a keve saupai i sang ang katapo sang singina. ` lKatakai i visvis parik kapa volvolai pulakai si keve telan palau i to ke, parik. Sikei kapo uli buk ani ka auruk kana tulava. k_OlKu sunguk papakangai kuvul ve namem si mamaiten val kupo katakai i visvis roron ke Karisto Iesu. 5^clAu ani keve pinipini ang nata pini ua tatana e mataria i vap miang, napo buk ani ku alis ia si vap ang ria kipo vap atutuman na kipo angkoai si atatai aro ani mang matan. j] OlAsukang a numai, kag nat, ku ago akit si kam angtogon ve Karisto Iesu na ku tauia si kana roron. \ )lKag sokotuk mete Volava ta ka ngorem ia si taun ang man kan tung e matana. Kupo nas aro kana keve laulauan ipo pakangai ang anig e Epeso.c[ AlSi kana melapo ago ang e ke e Rom, katapo dual ta gulegule na kamela sabonai korong anig. ,Z SlKag sokotuk mete Volava ta ka akalit ta kana ngorem si kana patvap a Onesiporo, using kata mepo uli auruk anig na parik katapa leng ani kag po ago nei gogotan ke. oY YlKupo malangas ta keve tungara aongos e Asia kitala sang pelek iau. Ri Pugelo ve Eremogenes kapa. sX alKu aiveven aro na mengen tutuman ang kutala luk ia, si kitmat i Malanganto Gogoai, nang kapo ago ve tara. 4W cl
Kag keve pinipini anim, ku usiusing aro ia na kam akalkalit ka sikei palau val natala atai ua. Ku teng akit si lomlomon na lau i vinga ro si kam angtogon ve Karisto Iesu. yV ml Si oring suke vanang nalapo siang nei kui ke. Sikei parik napa leng. Using napo atogon kag igenen natala atung kag lomlomon singina. Napo nas luai ta nia kapo angkoai si aiveven akit ani sa natala alis ia e kungana tung si taun ang e mung. U l Io, na ani akus ro ke, katala atung iau ani naka abis ania, asukang ta katakai i amalmalangasai, aposel, na katakai i akalit. dT Cl
Au na kana vang si taun ke katala serei e ring malangas si kara katakai i vilvil ato Karisto Iesu, nia kata goeng suai ani kitmat i mat na ka asereiai ani to asikei asukang val akus ro ina kapo mengen amalangas tatana. iS Ml nia katala asapang ira na katala songo ira ani tara kakana asikei. Parik ta si mangsikei a sa taratala abis ia, parik, sikei si kana lomlomonai akorong na kana roron, nang kata atung ia anira si Karisto Iesu aino le kabang. NR lAsukang na ku ago ta leng an ani akuskus amalangas ta kara Volava, na ku ago ta leng an marai kag po ago nei gogotan ke. Sikei ku tung ve nau si kui ke na tarung sunguk na akus ro si kitmat i God, Q !lUsing a God parik katapa alis ira ta lau i lolokovo, parik. Sikei kata alis ira ta kitmat, lau i vinga ro, na lau i saupai aro pok anira. &P GlAu, le si oring suke napo buk anguan sulai an anim ta ku aureurek atanginang a alilis ang God kata alis ua tatana si taun ang natala akanangai anim singina. +O QlNapo lomlomonai ani tutuman i kam lomlomon. Matan lomlomon ang ri tivum ta Lois ve rinam ta Eunike kita atogon aino ia, na napo nas ta kana kupo kun atogon ania. kN QlNa taun ang napo lomon kam asia lumata napo buk alava ani naka arai pok anim na nanla uruk alava. M 7lNapo alis kag posong aro si God, voiang napo abis ania asukang val kag vap aino kita kun abis ania. Napo atogon a malangas ro ke ta si kag abis ania, vingag kapo daus. Io, na tukulai i kag posong aro using si keve taun aongos napo uli lomlomonai anim si kag keve sokotuk. +L QlNapo alis a panbuk ke ane singim, Timoteo, numai kag nat ro. Roron, ngorem na marip ane singim le si God tamara na Karisto Iesu kara Volava. Tung akit si akus ro K 5lNau Paulo napo aposel ani Karisto Iesu le si kana vubuk a God, using a mengen tutuman i to, nang tarapo to tatana si kara angtogon ve Karisto Iesu. LJXKana roron kara Volava Iesu Karisto ka sinong singimi aongos. I3XNau Paulo, napo salik a mengen i posong ro ke, using kapo kag selen si keve panbuk aongos, si akanangai ta kakag ta panbuk. Io kana vang nia. H9XNamempo sokotuk ani Volava i luai, ninia akorong ka lis imi ta kana luai, si saka selen an, nei keve taun aongos. Volava ka auai ve nami aongos.
GXSikei, mi ago ta atogon lomlomonai ania ta kapo igenen rikek. Mi tatapokai aro palau ania val kapo tungami. Posong ro angtaliungai .FUXAu, na man a mang anu kapo tav using ani kamem ngangaiga nei panbuk ke, mi ararai aro luai ania, na mi ago luai ta tintino kuvul an ve nia, asi kana mamaila tapai. hEIX
Sikei nami vang, keve tungamem, mi ago ta ngau tava ani avibisan taun ani sa kapo korong aro. D/X Ani vap asukang, namempo asok amadot iria e matana i Volava Iesu Karisto, ani ki lomlomonai aro na ki abis asereiai ani pok ang ki angan lak ia. }CsX Namemtala longong ta mang matan imi kipo ago palau, na parik kipa abis. Pukun iria kapo telan amadot ta bil palau. B X
Au, na si kamem po ago lak ang ve nami, namemta lis imi ta saupai asukang ke. Man a igenen kapo misag ani abis, ka ago kapa ta angan an. EAX Au, na kamem abis lava asukang, parik kapa supsupai ina ta namempo tav ro angkoai si sel ani papakangai asukang, parik. Sikei asi atulisai animem, ta namempo kami kankanuai ro asi using. G@Xna parik kapa namemtapa angan palau ta ring saka men pok an, na namemta tav samui ania. Kapo tav asukang. Kata pat imem a uli abis tenei vong na mangias kapa, ani ka ago namem amaiten imi. {?oXUsing nami akorong, kapo roron ta mi using kamem atoktokngai. Parik namemtapa ago palau si kamem po ago ve nami, N>XKeve tungamem, namempo atakun imi si asan i Volava Iesu Karisto, ta mi ago ta angkatakai an ve saka tungami, nia kapo ago palau na parik kapa to usiusing a akalit ang mitala luk ia singimem. ='XKamem sokotuk ta Volava ka ausingai animi ani mi nas kana ngorem a God e vingami, na mi nas kana lau i tung akit a Karisto. Ago palau ka ago <XSi kami angtogon ve Volava, namempo nas ta mitala uli abis aro si kamem keve asok. Namempo atumata ta mi anguan pasal akit asukang an. d;AXSikei, Volava kapo tutuman, nia ka akitmat imi na ka lilit kapa imi pelek a igenen rikek. (:IXMi sokotuk kapa ani God ka akala imem pelek a vap po uli asia kopos ke animem kipo rikek luai. Using parik kapa tutuman ta vap aongos kilapo atogon lomlomon. 9 3XAsi akamusai, keve tungamem, mi sokotuk a God animem, ani akus ro i Volava ka pasal apapanai sumasuma na vap miang ki uruk singina, val nami aino. d8AXani ka alis animi ta uruk na dual e vingami si kami keve mengen na abis roron aongos.'7GXNamempo sokotuk ta kara Volava Iesu Karisto, nia akorong ve God tamara, nang kata vinga ro taun ira na kata alis palau ira ta uruk asikei na lomlomon tokos, 6XAu, e iang keve tungamem, mi tung akit. Teng akit si mamain ta akalit, nang namemtala alis ia si laulauan i mengen vo nei panbuk kapa. 59XVola ro using si kalingamem katala songo imi asi kami atogon ani mengen ro suke ani mi paus papakangai lak si kana miminaungan a Volava Iesu Karisto. y4kX
Sikei nami keve tungamem i po buk ta Volava, kapo ro animem asi uli posong aro ani God using katala songo le kabang imi ani mi teng a to si kami lomlomon ta akus tutuman, na si Malanganto Gogoai voiang kata atung imi ani nami ke God. 3)X Ani ria aongos kipo tav lomlomon ta akus tutuman, na kipo uruk using a lau rikek, ki asalak kana saupai a God asi kari kui asikei. Vilvil ato [2/X Au, e iang God ka vil akitmat kari lomlomon, ani kapau ang ka kitmat e vingaria. +1OX
Nei kana mamain ta abis rikek ka ausingai alok aniria, vap ang ki an kui asikei, using kipo misag ani kana ngorem tutuman a God, voiang ki angkoai si to tatana. 0X Au, ani igenen ang, taun kame ago singina, ka abis ta kitmat i Satan na ka asereiai ani bil miang i vilvil ataping na akanangai kapau. A/{XAu, na e mung man kala atolongon ia, igenen ang ka serei e ring malangas. Na Volava ka serei pok na ka akamusai suai luai ania ta mengen i nguruna. Kana miminaungan ka ngan punuk ia. .}XKitmat i Satan kalapo abis musik lenginang, sikei vopo teng akit ani igenen ang, ka teng ia tung si kana taun ka kamus. w-gXMipo malangas a sa kapo teng akit lak a igenen ang, asi kana tav serei amalangas, tung si God ka ainak ania. y,kXNatala mengen imi ta keve bil ke si taun ang natapo ago lak ve nami singina. Sa, milapo lomon taun kag mengen? n+UXKa agel suai, na ka posong alava pok ia ani keve bil ang ri vap kipo kin iria ta kipo god, keve bil ang kipo soturungai serei singiria. Ka atung alakat pok ia si ring atailai ke God, na ka posong pok ia ta nia akorong kapo God. *XMi ago luai ta longong an using ki ago ta kapau an animi asukang. Using parik kapa serei kana taun a Volava tung si marala misagai lava ka serei aino. Na si taun ang, igenen putuk saupai kamela serei amalangas. Kapo igenen rikek luai, asi kui asikei. X))Xnamempo buk imi ta mi tung akit na mi ago ta amalak leng an si kus amalangas, vo mengen i selen vo ta panbuk atungai animem. Mi ago luai ta atu talinga si keve mengen suke ta kana taun a Volava katala liu. _( 9XKeve tungamem, ani kana serei pok kara Volava Iesu Karisto, na kara angruduai ve nia, 1' ]X Kamem sokotuk kapo asukang ani kana asan a Volava Iesu ka mang miminaungan singimi, na nami kapa mi mang singina, using kana roron kara God na Volava Iesu Karisto.8& kX Au, si keve bil aongos suke, namempo uli sokotuk ta God nia ka taot imi ta mipo ro angkoai si ago si kana selen voiang katala songo imi si pasal singina. Na ka li kitmat animi ani keve lomlomonai ro ang mipo togon ia, ki serei atutuman. Na keve abis ang mitala tutapongai ania si kami lomlomon, ki uai. D% X
Io, na taun kame serei, kakana akorong ta matan vap ki sung pukun asi amaus ania na ki man ia. Nami, mipo palak ve vap ke using mitala kun lomlomon ta akus ang namemtala akus imi tatana. t$ cX Vap ke ki an ago nei amiming kitmat asikei, na ki ago luai ta arai an ani Volava na kana kitmat lava luai. # {XAu, na ka amiming a vap ang kipo tav katak ve God, na ria kapa parik kipa using a mengen i akus ro i kara Volava Iesu. J" XKa luk suai ani makus pelek imi mipo mamakus, na singimem kapa. Na bil ke ka serei si taun ang a Volava Iesu ka serei pok singina, nei ureurek lava i kut le metekuku ve kana keve angelo madot. h! KXIo, kana saupai a God kapo uli korong, na ninia ka ngenget a pisu singiria kipo vil apisu imi. t cXKeve maiten ke kipo serei asi mengen amalangas animi ta kana saupai a God kapo korong aro. Singina, kapo taot imi ta mipo ro angkoai si atogon ani sinsinong si kana vainagoan. Ninia palau nang a tukulai ina na mipo asalak a maiten ke. = uXAsukang a namempo aminaung marai imi e mataria i kana mamain ta kuvkuvulan a God, marai kami tung akit na kami lomlomon si keve bil i vilvil akui na atokngai mipo uli duai aniria. , SXKeve tungamem, kapo ro animem asi uli posong aro ani God, using kami lomlomon katala polok alava, na kami vinga ro taun imi angpokpokai kalapo kun laba luai. k QXRoron na marip le si God tamara na Volava Iesu Karisto ka sinong singimi. Taun i serei ta Karisto " AXNau Paulo, Siluano na Timoteo, namemtolpo alis a panbuk ke ane singimi vap lomlomon i Tesalonike, mipo ago e kungana i God tamara na Volava Iesu Karisto. H Sikei, mi polok alak si kana roron na si kami nas ani kara Volava na katakai i vilvil ato, Iesu Karisto. Kakana na urmaus, le si taun ke na ane no, na ka kovek ta akamusai ina. Tutuman.FAsukang, keve tungag ro, using milapo nas lenginang ia, mi aiveven akit imi, vei nganing mila longlongongai ani kapau si vap putuk saupai ang, na mila uak pelek kami tungtungan kitmat ro. ESi kana keve panbuk aongos, katapo uli mengen ta matan bil ke palau. Kapo atogon kana mang keve mengen kipo lau velai kitmat lik asi nas, voiang a vap po tav luk pinipini, na vap po tung angpok palau ang, kipo uli asaul apetekai ania. Na kipo asukang palau kapa si mang keve salsalik gogoai, sikei ki puka singina. eCMi kinle aro kana lau i ananap kara Volava, ta kapo tukulai ina si kana lomlomonai asi vil ato ani ri vap. Kapo asukang palau val tungara roron ta Paulo kata kun salik kapa animi tatana, le si kana masam i alis ta God. _7Au, asukang keve tungag ro, taun mipo atumata ta keve bil suke, mi atoktokngai amadot ta man kala serei, ka arai ta milapo rangrangis, kovek i oring asi mengen arikek animi singina, milapo ago i luai ve nia. (I
Sikei, tarapo atumata taun a metekuku na kulirina tanginang, asukang palau val kana palapalatung. Na e iang nei vainagoan gogoai ang, kapo rina i lau korong. W' si taun mipo atu lomlomon, mipo aisuisul ta kana taun a God ka serei sumasuma. Taun ang man ka serei, metekuku aongos ka ni asip luai, na ri asisinong aongos i nei pangau ki tamit palau si ngan manas ina. 9 Au na using a keve bil aongos ka kamus palau, sa singimi? Mi saka matan vap an? Io, kami to kapo ro ka daus luai, na mi pasal using kana vubuk a God, s_
Sikei, ka serei kana taun a Volava, asukang val igenen tainau kapo nas ani serei. Metekuku ka tamus suai velai ani gulugulung lava, na asisinong i nei pangau ki ni sip aongos luai. Na e kuli vunep, asisinong aongos, ka tagoeng suai. zm Volava parik kapa amomole ani asereiai atutuman ani kana palapalatung, parik. Mang matan kipo sekpat ta kapo amomole, parik. Sikei kapo kokoai ananap animi, using kapo misag ani mangsikei ka mun. Kana vubuk ta ri vap aongos ki lomon pokai. _7Sikei, mi ago ta lomon taun ani sikei a oring tutuman ke, keve tungag ro. Si ararai si Volava, sikei a mangias kapo asukang palau val 1,000 na matas, na 1,000 na matas kapo asukang palau val sikei a mangias. =sAu na le si nguruna i God kapa, kana si taun ke, metekuku na kuli rina ka teng akitan, kokoai asi ni nei kut, na asi akamusai luai ani vap po misag ang ani God, si taun i saupai. [/Na si laman ang palau, kuli rina i taun ang kata tavungum, na kala rikek aongos. (ISikei, kipo dual si alele ani oring ke ta, metekuku katapo ago le kabang le, na kuli rina kata serei le nei laman, using God kata posong ta laman ka tapagal. v
eNa ki mengen asukang ke, “Man sa vang kapa tutuman a palapalatung asi serei pok ke ta Iesu? Using le si taun ang kara keve vap aino kitala mamat singina, keve bil aongos ke kipo matung asukang lak val le si tutapongai i asisinong.” /Ainoai i bil asi kami nas ania ta, si akamusai i taun ri vap alalakas kime serei, na ki apuak imi, sikei ki using akorong kari keve vubuk rikek. ` 9Mi lomlomonai ani mengen ang ri katakai i kus amalangas daus kitapo uli mengen tatana aino, na mi lomlomonai kapa ani asok tapai ang si kara Volava na katakai i bil ato, nang kami keve aposel kita alis imi tatana. 2
_Keve tungag ro luai, kana kag apongua i panbuk i salik ane singimi. Na si ngono panbuk aongos, napo alomon pok imi asi tak atadut ani vingami ani mi uli lomlomonai aro. ; oKapo tutuman a kinkinle ke aniria ta, Kauvek kan angan pok a sa katala mutakai suai ania, na vongo, kantanem katanla asising le, sikei kan bunim pok nang nei levlev._7Man pala parik kitapa nas a selen i laulauan korong ke, ka pen ro lik aniria. Sikei kana, kala aunai rikek luai, using e mung i kari la nas ania, kitala aliuliu ataliung pok pelek a saupai daus ang kitala luk ia. Using man kitala sapang pelek a tagoeng i kuli rina ke, le si kari la nas ani kara Volava na katakai i vilvil ato, Iesu Karisto, sikei kianla anguan pasal taun ani keve lau ang na kala karaunai aniria, pua, ka rikek luai vang aniria ani kitapo saka pok an aino. X)Kipo palapalatung kapau iria ta ka atogon a kalakala, sikei riria akorong pok kipo ago nei pipisan i kari to rikek luai. Using man a sa kapo saupai ani to si igenen, sukana kalapo ago si pipisan i bil ang. [/Using le si matan kalinga gulgul ipo aminaung ang tataria, kipo bui alulupusan ri vap asi apunuk ani kari keve vubuk i pukun. Na si lau ang nganlak ki apupu luai ani vap la papelek amukmuk ang ani ri vap lok. A{Vap ang nang kipo asukang val keve sung kovek i laman. Kipo asukang val ulung voiang a malu lava kapo mal suai pulakai ania. Lenginang a ring vong gup luai kalapo usausa aniria. /WSikei katakai i kus amalangas nio ke katala luk a ngangapokai si kana lau rikek, using a dongki, vopo tav mengen korong ang, katala mengen korong na kala atakun ia. #?Kitala papelek a selen korong na kilapo pasal si selen ang si Balam, nat ke si Beor, voiang katapo buk alava na kapkap kata luk ia le si kana lau rikek. oWPutuk osongon kapo uli duk singiria, parik kipa angkoai asi kamus ta abis ani lau rikek. Kipo bui ri vap asi kari uak, kilapo katak ta keve selen lik pulakai asi kamkam using ani tauia. Vap ke kilapo siang luai si malgai si God. o W
Saka kui an kitala asereiai ania, ka sang taun akorong pok iria. Kipo uruk alava si vil ani matan lau i nio tenei ias lava, na asukang kipo amimirikan si matan angan kuvul ang ve nami, taun kipo abis alava kari matan uruk kapau. yk Vap ang nang, kipo mengen i nau varas si keve oring voiang kipo tav nas ania. Kipo bil val ri vongo, na kipo tava ani nas. Kita serei kuli rina ke asi kong akit palau na ngarunguk. Asukang a matan vap suke ki kun mamat palau val ri vongo. o~W Sikei ri angelo, vap po tavirimok ve madot luai ang, parik kipa saupai som aniria e matana i Volava. }
Na bil ke ka pasal luai taun iria kipo longlongongai ani kari keve vubuk rikek i pukun, na kipo arai alik ani ri katakai i saupai. Kipo tava ani lolokovo luai na kipo vangang lava, na parik kipa leng ani mengen arikek ani mang matan kitmat kipo ago nei pangau. 9|k Sukana Volava kapo nas kana selen asi akala ani vap po using ang ania pelek kari keve mamaiten. Na ani ri vap rikek, asi amiming aliu lak aniria tung si taun i saupai e mung. E{Using a igenen korong ke katapo ago nei liuan iria si keve taun aongos. Keve lau i putuk saupai ang kata arai ania, na ka longong ia, kita aunai vil amakas alava luai ani malanganto ina. z/Au na igenen korong ke Lot, kata asapang ia using katapo uli mamakus alava ani keve laulauan mimitikan luai si vap po putuk saupai nei rina ang. Arai aro ani kana keve selen a God. Aino, keve angelo po bil arikek ang, parik katapa tengteng apok iria. Sikei kata so asiang tataria ane nei rina i kui ani keve taun, voiang kian lapo ago nei gogotan si ring vong gup, kokoai ani taun i saupai. lvQNganlak ki luk samui singimi asi amasung ani kari neikitung le si keve akus kapau ki apasa imi tatana. Sikei, a saupai asi mat, val le kabang le, kapo matung usausa aro kokoai aniria. Kari kui kapo tungai koai aniria akorong. %uCVap miang nganlak ki using iria si kari mamain ta laulauan i nau varas. Au na le iang, mang vap, kala remrem aniria asi mengen arikek ani selen i tutuman. t Sikei, katapo atogon kapa na ri katakai i kus amalangas kapau nei liuan i kara vap aino. Asukang palau val nei liuan imi nang, ka atogon lak a keve katakai i akalkalit kapau. Na ki luklukai alak musik ani matan akalit kapau asi galagalang. Laba ina ta, nganlak ki agel suai ani tavirimok i Volava vo samui apok ke aniria. E iang ki asumsumal luai ani kui rikek ang aniria pok. 5s eUsing a keve mengen roron ang, parik kipa serei le si vubuk si igenen, parik. Sikei, Malanganto Gogoai kapo tak atadut iria na kipo kus using palau a mengen le si God.,r SLaba luai ina, kapo mamaiten ani mi kinle ta kapo kovek luai ta ring sikei a mengen nei salsalik daus kapo serei le si nas si katakai i kus amalangas, kapo kovek. *q OSukana vang katala akikit ta keve mengen ang mamain ta katakai i kus amalangas kitala mengen tatana. Na kana, kalapo kakara. Kapo ro mi uli usausa si abis using ania. Using kapo asukang val alimang kapo mang nei ring vong, tung si kala tangat na kalto i tangat kala mang nei pakangat imi. p Kalinga ke, namemta longong ia si taun ang namemtapo tung kuvul ve nia kuli put daus ang, na kata songosongo asiang taun ia le metekuku. o Using a God tamana katala alis ia ta asan kapo roron na kapo minaungan, na si taun ang, kalingana kuvul ve maumausan tavirimok lava kala serei le si kana sinsinongan lakat luai e pangkul asukang ke, “Kana kag nat vubukan luai. Napo uruk alava luai ania.” n Io, using taun namem tapo mengen imi ta kana kitmat na kana serei kara Volava Iesu Karisto, parik namemtapa luk le si keve akuskus palau, parik. Sikei namemtapo mengen ta bil ang namemtala arai ania ta matamem akorong, nang kana sinsinong lakat. +m QAu nambang, napo buk alava ani man nala pasal suai, mi uli angkoai lak si lomon pok ani keve mengen ke. Miminaungan si Karisto na mengen si ri kus amalangas aino {l qUsing napo nas ta oring lik nala papelek a pukun ke, val kara Volava Iesu Karisto katala amalangasai anig tatana. k
Taun napo teng lak a vuk to lik ke, napo naol ia ta naka uli akaisap ani lomlomon imi taun napo mengen imi ta keve mengen ke. j 3 Asukang a naka uli mengen lak animi ta keve mengen ke, kantanem milapo nas iria lenginang na milapo tung akit si tutuman ke milapo atogon ia. i { Na ki songo alak aro luai animi ane nei vainagoan tokos ang si kara Volava na katakai i vilvil ato, nang Iesu Karisto. (h K
Asukang keve tungag, mi atokngai adual, na mi lomon akit a songo na akenai ang animi. Using man mi abis ia asukang, parik kapa angkoai luai si mi ngau korong. @g { Using man a sikei kapo kovek i keve laulauan suke, ninia vanang kapo mataba na kapo arai akudik palau, na kalapo lomon taun ta lenginang katala daus pelek kana keve lau rikek kavang. )f MIo, using man mipo atogon a keve laulauan suke, na ki polok aduk si kami to, nganlak ka vil asereiai ani uai roron i kami angtogon ve kara Volava Iesu Karisto. e yNa lakat kuluna, mi pakangai angpokpokai animi val angtasimal roron. Au na akamusai, mi atogon a laulauan i vinga ro. d ;Na lakat kuli malangas ang, mi saupai aro pok animi. Na kuluna mi atogon a laulauan i tung akit aro. Na singina kapa mi uli abis val kana vubuk a God. c 1Asukang vang, mi dual alava lakat kuli kami lomlomon, mi atogon a laulauan korong. Na lakat kuli laulauan korong ang, mi atogon kapa na malangas. mb UAu na si keve bil suke taralapo tauia ta kana keve mengen miminaungan lava, na le iang selen kalapo matung animi si luk ani kana laulauan gogoai, mi kalakala pelek a kuli rina tagoeng ke, voiang kapo tukulai ina si vubuk rikek. Ua %Keve dual aongos le si kana kitmat lava, taralapo atogon ia angkokoai asi kara to na abis val kana vubuk, using taralapo angtogon ve vo songo ang anira kuli kana maumausan na kana miminaungan roron. ` Roron na marip ka uli duk alava singimi, le si kami angtogon ve God na Iesu kara Volava. God katala akanangai anira ani kakana z_ qNau a Simon Petero, asosokai si Iesu Karisto, na kana aposel. Napo alis a panbuk ke taun imi, mipo kun atogon ani lomlomon talupus ke palau val namem, voiang kapo tukulai ina si kana lau korong kara God na katakai i vilvil ato, Iesu Karisto. h^ K
Inatus ke si tasim e ke, ninia na aina i songo kapa, kipo alis kari posong aro ane singim.A] } Napo atogon a keve mengen miang asi kag salik anim tatana, sikei naka ago ta salik an si panbuk, using napo buk an serei na tarung angmemengenai akorong ani kara uruk ka tapunuk. \ Man a mangsikei kapo uruk suak ani igenen asukang, e iang kapo siang kuvul ve nia si kana abis rikek. Akamusai i mengen ve posong ro
[
Man a mangsikei kala serei singimi ta mang akalkalit petekai, mi ago ta songo alak an ania ane nei lu. Mi ago ta uruk suak an ania. bZ ? Man a mangsikei kapo sang aino pelek a pinipini si Karisto, na parik kapa anguan pasal an singina, parik kapa kun atogon ani God. Sikei man kapo pasal si pinipini si Karisto, kapo atogon a God kuvul ve kana nat kapa. Y {Mi aiveven vei bil roron ang mipo abis taun ia kala kovek pelek imi. Sikei mi aiveven ani mian luk a seupok kirol ang. ZX /Keve katakai i kapau miang kilapo pasal pulakai e kuli rina. Vap ke parik kipa ainak ta Iesu kata mela to ta to i pukun. Matan akalkalit asukang kapo pasal le si vo kapau ang, nia vopo susual ang ani Karisto. TW #Au na vinga ro kapo asukang ke ta tara longong kana keve pinipini na tara pasal using ia. Val mitala uli longong ania le si ainoai i taun, kana pinipini kapo pini ira ani tara pasal si selen i vinga ro. 'V INumai a aina ro, kana parik napa salik anim ta mangsikei a pinipini tanginang, parik. Taratala nas ia le si ainoai i taun ta tara vinga ro angpokpokai anira. U Natala uruk alava si sabonai ta mang matan i kam inatus kipo pasal si selen i tutuman, asukang val tamara kata pinipini ira. T 9Roron, ngorem na marip le si God tamara na le si Iesu Karisto, kana nat, ka sinong singira ani tara atutuman na tara vinga roron. Tutuman na vinga ro US %Io, tukulai ina si tutuman ang kapo to e vingara na ka auai ve tara asikei. VR )Nau a lapan matukal, napo alis a panbuk ke taun ua, numai aina i songo ta God, ve kam inatus. Napo atogon atutuman imi e vingag. Na parik ta nau papalik, sikei riria aongos kapa vap ang kipo nas a tutuman.
Q
Roron si Volava Iesu Karisto, vinga roron si God, na lau i angtunganan aro le si Malanganto Gogoai ka ago singimi aongos.P}
Mi kun posong aro angpokpokai animi velai ani lulus daus. Kara keve vap daus aongos kipo alis kari posong aro taun imi. kOO
Akamusai ina keve tasig, kag posong ro ane singimi. Mi lomon pokai. Longong kag sokotuk. Ka sikei palau kami lomlomonai. Mi ago velai ani marip si kami to. Na God ka ago ve nami, nia kapo tukul bung i vinga ro na marip. `N9
Napo vil a keve mengen ke kana using napo ago akipai animi, ani man nanla serei singimi, parik nalapa atogon mengen madot animi, kuli roron ke Volava kata lis iau tatana, asi pakangai animi, na parik ta si galang. qM[
Using namempo uruk palau lak si kamem malum na kami dual, na namempo sokotuk ta mi serei atalupus aro. YL+
Using parik luai namempa tubat a tutuman, sikei namempo abis asi kip kos ania. XK)
Sikei namempo sokotuk a God ta mi ago ta bil arikek an, parik using asi me arai animem ta namemtala bil aro luai, parik. Sikei using namempo buk ta mi bil aro, kantanem kapo ararai val namemta tav bil aro. PJ
Napo atu lomlomon ta mi kinle korong imem, ta kamem lau kapo tutuman. tIa
Mi tikon tuk aro luai pok imi akorong, asi arai korong ta mipo tung akit aro si lomlomon. Mi sui atokngai pok animi. Au si mipo tav malangas nang ta Iesu Karisto kapo ago singimi? Sikei, vei nganing kami lomlomon kapo nem palau. tHa
Arai, si kami malangas ta kita atakuk ia kuli ngakputuk na katapo malum, sikei kana kapo to ta kitmat i God. Au na namem, si kamem angtogon ve nia, namempo ngau, sikei si kamem serei singimi, namem serei kuvul ve nia ta kitmat i God. 9Gk
Mitapo buk arai atutuman ta Karisto kapo mengen si kalingag vo parik? Sikei mi malangas aro ta nia parik kapa malum si vil akorong animi, parik. Ka kitmat luai nei liuan imi.
= b~~
}|| {Zzz yqxx w_vv u_tht
sLrrAppp$ootnn?mmlWk~k jjiiShh gffReeBdcybaa_``j__@^T]\[[PZ~YY9X\WVVUITTS}RR,QPPOpNN*MMLKK==<<;
:98877#6]55 4{33\2211<0//..K-- ,,=+h*)((1'&&l%%$##"! e 8 * ARb-r Fr
|
R ]T:wgd8= w=g Na Petero kala antok ia, “Kapo sa na milongta angainakai asi kamilong atoktokngai ani Malanganto Gogoai i Volava. Arai! Sukana na vap anla kepai tapai ani kisngam kime lapo angtung e mete takaman. Na kana kime kun asalak kapa anim.” )<KAu, na Petero kala antok ia, “Ku antok iau. Ninia aongos kana na kapkap ke milongta luk ia si kamilong vuk roe?” Na kala antok ta, “Io, ninia aongos.” |;qAu, e mung i vuk pangau kudik lik, kisngana kamela palak na parik lak kapa malangas ta bil ang katala serei. o:WAu, ri nat kila tapasuk na kila apung na pukun ina, na kila asalak ia ane komo na kianla kepai ania.
9Vuk taun ang a Ananias kapo longong a mengen ang kala uak na kala mat. Na vap aongos po longong ang kilapo togon a leng lava luai. 8Kupo malangas aro luai ta aino le ani kutala atos tatana, katapo kakam. Au na e mung, taun kutala atos tapai tatana, samui ina katapo kakam kapa. Sa tukulai ina na kuta lomlomonai asi kam me kapau asukang ke? Parik kupa kapau na igenen, kupo kapau a God.” ?7wSikei Petero kala antok ia, “Numai Ananias, kapo saka bil an na Satan kapo aol ua asi kam kapau ani Malanganto Gogoai, na kula teng akit pok anim ta palpal i samui i kam vuk roe? 6!Na mang palpal samui ina kala teng akit pok ia ania, na mang palpal kanla alis ia e kungaria i ri aposel. Na kisngana kapo nas a bil ang. 5 yNa mangsikei a igenen kana asan ta Ananias, rilong ve kisngana ta Sapira, kilongta kun atos ta karilong mang vuk roe. a4;%kata kun atos ta palpal i kana roe na kamela alis a kapkap e kungaria i ri aposel.!3;$Au na Iosep, nang ri aposel kitapo kin ia ta Barnabas, supsupai ina ta katakai i akikit, na katapo igenen i patvap si Levi, na kita ingus ia e Kuporo, }2s#kimela alis ia e kungaria i ri aposel ani ki pagal ia ani vap po kudik ang, angkokoai val inongos ang si siksikei. r1]"Katapo kovek i mangsikei katapo inongos, using man kita atogon roe vo lu, kita atos tatana na samui ina 0!Na ri aposel kilapo mengen amadot luai ta kana tadut pok a Volava Iesu. Roron lava le si God katapo ago singiria aongos. =/s E iang ri vap lomlomon kita lapo atogon palau a sikei a vinga na sikei a vangang. Asukang a kilapo atogon kuvul aongos na keve bil voiang a siksikei a igenen kapo atogon ia. ^.5 Au, kala kamus kari sokotuk na lu ang kipo ago singina kala tetek, na Malanganto Gogoai kala aol iria aongos na kilapo tutapongai mengen amadot luai ta mengen i God. Lau i angtunganan nei liuan i ri vap lomlomon y-k Ku vil ato ri vap na ku abis ani mang keve bil i vilvil ataping kapa si kitmat i kam asosokai daus ta Iesu.” ,/ Volava, ku lomlomonai ani kari keve mengen rikek animem, na ku pakangai animem val kam keve asosokai asi kamem mengen amadot luai ta akuskus im. s+_ Kita lomlomonai kuvul asi kari abis ani bil ang, numai kutala saupai lenginang ania ta ka serei asukang. U*#Na kapo tutuman ta nei rina ke Erodes ve Pontio Pilato kilongta lomlomonai kuvul ve ri vap i ngising na matan vap ke ri Israel ta ki raung suai ani kam asosokai daus ta Iesu, nang kutala akanangai ania. ) Ri tulava i kuli rina kipo usausa. Io, ri ainoinoai kipo kivung asi kari visvis ani Volava ve kana igenen i akanangai. P(Na kuta mengen si Malanganto Gogoai si nguruna i tivumem ta David, kam asosokai, asukang ke ta, Marai sa na mamain ta matan vap i ngising kipo marala? Marai sa na kipo petpeteai mumun palau? 6'eTaun kila longong a mengen ang kila sokotuk kuvul aongos ane si God asukang ke, “Vo kitmat, numai kuta asinong a kuli rina na nei pangau na nei laman ve keve bil aongos. `&9Au, kilonglapo kalakala na kilongla pasal pok ane si keve tungarilong na kilonganla antok amalangas iria ta mengen aongos ang na keve ainoinoai i ri katakai i sula na ri vap lava kitala mengen irilong tatana. %'using a igenen la to pok ang si bil i taping ke, kata lapo liu a 40 na matas kana to. Ri vap lomlomon kipo sokotuk asi kari nasai ani kitmat o$WAu, e iang kila anguan atakun amadot an anirilong na kila lomon suai anirilong, using kapo kovek i bil tutuman asi amiming anirilong singina, using ri vap aongos kilapo kinle na bil ang kata serei na kilapo alatun a God singina, z#mUsing kapo tav angkoai si namem kamus ta akuskus an ta keve bil na keve mengen roron ang namemtalapo nas ia.” 0"YSikei ri Petero ve Ioanes kilongla polpol iria asukang ke, “Sa, kapo korong e matana i God ta namem longong imi, na parik ta God? Mi saupai ani sa kapo lau korong. !Au na kila songo alak pok irilong na kila atakun amadot irilong ta kilong kamus luai ta mengen vo akalkalit ta asan i Iesu. Sikei tara atakun irilong ta kilong ago luai ta akuskus an ani mang sikei si asan ke, vei bil ke kala pasal alava luai.” U #“Au si, tara abis sa kana ani ngono igenen ke? Parik tarapa angkoai si amunai ani abis lava ke i vilvil ataping, using ri vap aongos i Ierusalem kilapo nas, na parik tarapa angkoai si mengen bat ania. b =Na kila asok irilong asi soung suai ani nei kivung. Na kilapo angmemengenai asukang ke, k OSikei kilapo kovek i mengen using kipo arai ani igenen ila bil ato ang sime lapo tung ve rilong. l Q
Na taun kila longong a mengen madot ke si ri Petero ve Ioanes na kila taping anirilong, using kipo nas ta kilongpo ngono igenen palau luai, kovek i akalit lava. Na kilapo kinle irilong ta kilongtapo ago si kuvkuvulan si Iesu. Na vilvil ato kapo serei le singina papalik, using kapo kovek i mang asan e kuli rina aongos nei liuan i ri vap, asi vil ato anira.” # Ninia na iat voiang a mamain ta katakai i abis lu, kitala misag ania, sikei ninia palau na iat ang kalapo serei a iat talupus i lu. 7g
Au, mi longong aro na mi malangas! Nami ve mamain ta vap aongos i Israel, mi malangas! Igenen kak soles ke katala to ta kitmat i Iesu Karisto le Nasaret, voiang mitala vil punuk ia kuli ngakputuk, na God kala tak atadut pok ia pelek a mat. Si kitmat ina na igenen kak soles ke kalapo to aro e matami. } mipo saupai kana animemlong marai pakangai ani igenen kak soles ke, na mipo buk nas ani saka kitmat an kata vil ato ia. wNa Malanganto Gogoai kala aol a Petero na kala mengen iria asukang ke, “Keve vap lava na keve ainoinoai si ri vap, ?wAu, kila songo irilong asi karilong me tung e mataria na kila sui, “Au, milongta saka abis an ani bil ke? Kamilong kitmat le voi akorong? Si kata alis imi ta dual i kana asan?” 9kuvul ve Anas ainoinoai i katakai i sula, na ri Kaiapas ve Ioanes na Aleksandero na ria aongos a vap ang kipo angtogon ve ainoinoai i katakai i sula. Au si tenei vauk using ina kari keve ainoinoai ve ri vap lava na ri vap malangas ani saupai kita mela sinong akuvul e Ierusalem, |qSikei vap miang kitala longong a mengen ang na kilapo lomlomon. Tataot iria kalapo serei asukang ta 5,000 aongos. ~uAu, na kila teng akit irilong na kila alakai anirilong nei lu i akangbat ani tenei vong ang using kata lapo ngelik. (IKitapo marala alava using kilongpo akalit ri vap na kilongpo akuskus amalangas iria ta ri vap kapa ki kun tapasuk pok pelek ani mat si kari lomlomon ta Iesu. ( KAu, kilongpo mengen aliu asukang lak ani ri vap na ri katakai i sula kimela serei ve ri Sadukaio na vo tu ainoinoai ani petau i ararai bat ani rina i atailai. /Io God katala apolok alak kana asosokai na katala asok ia ane singimi aino, ani mi roron si oring ke ta mi tutaliung kami keve lau rikek.”H Nami akorong mipo tauk i keve mengen ang ri katakai i kus amalangas kitala mengen tatana, ani mi luk a keve roron ina. Na milapo atogon a bil roron ang a God kata palapalatung tatana ve keve tivumi. Kata mengen a Abaram tatana asukang ke, Le si tivum vanang na keve matan vap aongos i kuli rina ki luk a roron.
Na asukang kapa keve katakai i kus amalangas aongos le si Samuel aliu kitala akuskus ta keve bil kana kalapo serei aliu. !Na si man a mang sikei parik kapa longong aro na katakai i kus amalangas ang, io God ka pagal suai luai ania pelek kana matan vap. [ /Moses kata antok ta, Volava kami God ka apolok alak animi le nei liuan imi, ta mangsikei a katakai i kus amalangas val nau. Mi longong ia na mi using akit a keve mengen aongos ang ka mengen imi tatana. @
ySikei ka ago e metekuku tung si taun ang a God ka atung aroron kuvul pok a keve bil aongos val katala palapalatung ia le kabang si ngururia i kana keve katakai i kus amalangas daus. T !na ka alis lak a Iesu, nang kana igenen i akanangai, kata atung ia animi. Asukang, mi lomon pokai na mi pasal taun a God ani ka lomon suai ani kami keve lau rikek, na Volava ka atanginang pok imi si taun ke, ?wSikei, kana mengen a God voiang a keve katakai i kus amalangas aongos kita posong ia, nang palau ta igenen i akanangai ka duai a kui, kana vang si kami lau rikek kala serei apunuk. mSAu keve tungag, napo malangas ta mitapo vongvong ta sa mita abis ia, val kami keve ainoinoai kapa. U#Na si kana asan, le si lomlomon ta asan ina, na igenen ke kana mipo arai ania na mipo nas ia, kalapo pukun dual. Le si lomlomon ta asan ina, vilvil ato roron ke kala serei si igenen ke, e matami aongos. ykMitala raung suai ani tukul bung i to, sikei God katala tak atadut pok ia pelek a mat. Na namemtala arai ania. eCMita misag ani igenen daus na korong na milapo buk ani ki akalakala animi ta igenen daung. uc
Ninia palau na God vopo angtogon ang ve Abaram na Isak na Iakov, nang a God i keve tivura katala amaus aongos kana asosokai Iesu, voiang mitala alis suai ania, na Pilato kala lomlomonai asi akalakala ania sikei mita misag ania. ve Au, Petero kala arai ani oring ang na kala antok iria ta, “Ri vap i Israel, mipo taping marai sa akorong? Marai sa mipo uli tun akit tatamemlong. Vei mivpo sekpat nganing ta le si kamemlong dual na lau korong na igenen ke kala pasal? X ) Au, kitolpo palak alak na igenen ang kapo teng akit lak si ri Petero ve Ioanes. Na ri vap aongos kila sang ane si ring ang kipo pasal singina, kipo kin ia ta takpok si Solomon, na kilapo taping alava. Q
na kilapo kinle ia ta ninia palau katapo uli sinong mete takaman miminaungan si aikut papakangai, na kila taping velai sugul ani bil ang kata serei singina. Kana kalinga na Petero nei rina i atailai R~ Ri vap aongos kila arai ania si lapo pasal korong velai alatun ani God, } na kala laos atung na kalapo pasal korong na kala auai alak ve rilong ane nei rina i atailai na kapo laolaos i alatun ani God. d|ANa kala tak atung ia si palso i kungana, na akorong palau na ngono kakina kala togon dual A{{Au na Petero kala antok ia ta, “Napo kovek i silva vo gol, sikei naka alis vang ua ta bil ang napo atogon ia. Kana vang. Si asan i Iesu Karisto le Nasaret, kana ku pasal korong!” ^z5Na kalapo tun irilong using kapo sekpat konang ta kilong alis ia ta men papakangai. _y7Na Petero kala tun akit ia, rilong ve Ioanes, na kala antok ta, “Ku tun ane ke!” x7Na kala arai ani ri Petero ve Ioanes kilonglapo buk palak nei rina i atailai, na kala aikut irilong asi karilong alis tapai ta kana ring papakangai. wNa mangsikei a igenen kak soles le si kana liklik, kipo sunguk aliu ia. Si keve taun aongos kipo nas ani amatung ania mete takaman i rina i atailai, nang kipo kin ia ta takaman miminaungan, asi kana aikut papakangai si ri vap man kipo palak nei rina i atailai. uv eMangsikei a tenei ias ngelik, si taun i sokotuk, ri Petero ve Ioanes kilongta palak ane nei rina i atailai. u+/Kipo alatun a God, na ri vap aongos kipo uruk aniria. Na si keve taun Volava kapo alakai ani mang matan i kana teng ato si kuvkuvulan ang.7tg.Na si keve taun kipo auai alak kuvul ane nei rina i atailai. Na kipo matan angan kuvul nei kari keve lu. Na kipo uli anglilisai ta kari pok velai ani maramarak na atutuman. \s1-na ki atos ta kari mang keve togtogon na roe asi pakangai ani vap po inongos ang. frE,Na vap lomlomon aongos ang kilapo auai kuvul na kilapo anglilisai angpokpokai pok singiria, q+Na kilapo atogon a vubuk lava si taun ang. Ri aposel kipo abis a keve nem i vilvil ataping na keve akanangai miang. p!*Na kilapo uli telan si luk akalkalit si ri aposel na kipo ago kuvul na kipo uli matan angan kuvul na ki sokotuk. Kari ago ri vap lomlomon o7)Asukang a ria kita lomlomon ta kana mengen kila luk a asing tauia. Na riria aongos kitala lomlomon si taun ang, tataot iria katapo asukang ta 3,000. n3(Na kala anguan mengen alava aliu aniria, na kala anonok iria velai ani sokotuk asukang ke, “Mi asapang imi pelek a matan vap rikek i taun ke!” m-'Using a palapalatung kapo mengen animi ve keve matan inatus e mung imi, na aniria kipo akavunga imi, voiang a Volava kara God ka songo iria.” Bl}&Na Petero kala polpol iria, “Mi lomon pokai, na mi luk a asing tauia si asan i Iesu Karisto, ani God ka lomon suai ani kami keve lau rikek, na mila luk a alilis i Malanganto Gogoai. )kK%Au, taun kila longong a mengen ang, kilapo togon a nanasai lava, na kila sui a Petero ve mang keve aposel ang, “Keve tungamem, namem abis vang a sa?” Pj$Asukang, nami aongos ri Israel, mi nas aro na bil ke. Iesu nang mita nak akit ia kuli ngakputuk, nang ninia palau na igenen voiang God katala akanangai ania na katala asinong ia asi kana Volava.” ;iq#na naka vil kam petau, ani ku kos kuluria. h1"Arai, David akorong parik katapa palak ane metekuku, sikei ninia akorong kata antok, Volava kata antok kag Volava ta ku sinong si palso ig g!!Na God katala sunguk alak luai ania na kanlapo sinong luai ngerena e pangkul. Na tamana kala alis ia ta Malanganto Gogoai val kana palapalatung, ani ka tilingai alava ania. Io, alilis ang, kana vang milapo arai ania na milapo longong ia si bil i taping ke anginang. mfS Io, igenen ke Iesu, God katala tak atadut ia asi kana to pok, na namem aongos namemtala arai ania. e{ Asukang a kala tun ane no na kala mengen ta Karisto ka tadut pok pelek a mat asukang ke ta parik kapa angkoai si lomon suai ania asi kana ago luai si rina ang si ri vap mat, na pukun ina parik kapa angkoai si ka vok nei mopong kapa. Kd Ninia katapo mangsikei a katakai i kus amalangas na katapo nas ta God katala palapalatung akitmat ve nia ta ka atung ta mangsikei i keve tivuna ani ka sinong si kana sinsinong i tulava. /cW Keve tungag, tara tere le si tivura ta David. Tarapo malangas ta katala mat le kabang na kitala moai ania. Na mopong ina kapo ago lak nei liuan ira si taun ke. `b9 Kutala akalit iau ta selen ane si to asikei. Ku alis iau ta uruk lava e matam. 3a_using parik kupa angkoai si atolongon anig asi kag an ago luai si rina ang si ri vap mat. Parik kupa atolongon kam igenen i akanangai asi kana an vok nei mopong. `Asukang a vingag kapo duk ta uruk na ngurug kapo posong ro. Na nau akorong si pukun ig, naka lomlomon ta bil roron e mung, _'Using David kata kun mengen tatana ta, Natapo uli arai ani Volava si po ago asung. Kapo ago asung, na parik kapa angkoai ani na pisu. ~^uSikei God katala tak atadut pok ia. Kata akala ia pelek a kitmat i mat, using parik kapa angkoai si teng akit ania. <]qIgenen ke Iesu, God kata lomlomonai aino na katala saupai ania ta ki alis ia e kungami. Na nami mita vil punuk ia, using mita asok a vap rikek asi an atakuk ania kuli ngakputuk. w\gRi vap i Israel, mi longong a mengen ke! Iesu le Nasaret, God katala alis kana kitmat singina asi kana abis ani keve abis i vilvil ataping, na keve akanangai voiang kata abis ia e malangas i matami, na nami akorong mipo nas aro ia. ][3Na e iang, man a si ka songo na Volava si pakangai ania, ninia kala sapang. |ZqMakarap ka vong na ulen ka ararai val rangai. Keve bil ke ki aino ani maumausan lava i kana taun a Volava. %YCNaka asereiai kapa ani keve vilvil ataping e pangkul nei pangau, na keve akanangai e kevkev e kuli rina asukang ta rangai, na kut ni, na bung lava. XIo, si taun ang naka alis alava na Malanganto ig si kag keve asosokai na ri vap ve ri aina ki kus amalangas ta kag mengen. W God kapo antok. Si akamkamusai i taun naka alis alava na Malanganto ig si mamain ta vap aongos i kuli rina. Kami inatus ki akuskus ta kag mengen. Kami keve nat tanginang ki arai ani keve ararai, na kami keve lapan ki orodung ta mang keve orodung. |VqSikei kana vang kalapo serei atutuman a mengen ang na katakai i kus amalangas Ioel kata mengen tatana asukang ke, vUeArai, vap ke kana parik kipa tanio, val mipo mengen. Using kapo tenei vauk palau lak nang. Parik kipa inum. hTISikei Petero kala tapasuk ve 11 a nat ang na kala mengen alava na petau ang asukang ke, “Vap i Iudaia, na nami aongos mipo ago e ke e Ierusalem. Mi longong aro iau na naka mengen amalangas imi ta supsupai i bil ke. uSc
Sikei mang matan kila kurek iria asukang ke, “Vap ke, kita inum na kilapo nio!” Kana kalinga na Petero lRQ Na ria aongos kilapo taping velai ani pisu na kila sui ta, “Nei a supsupai tutuman i bil ke?” ~Qu le Kerete na Arabia, tarapo longong iria si akuskus ta kana keve abis kitmat a God si kara keve mengen siksikei.” P9
na Purugia na Pampulia na Aigipto na le si keve palpal i Libue angasungai i Kurene, le Rome kapa, keve Iudaia ve ria kita palak si laulauan i Iudaia, ]O3 le Parto na Media na Elam na Mesopotamia na Iudaia na Kapadokia na Pontiko na Asia ZN-sikei kana tarapo longong korong iria si keve mengen i kara keve rina siksikei, M Kila taping alava luai ani bil asukang, na kilapo susui angpokpokai aniria asukang ke, “Sa nang kapo asukang? Vap ke kana le Galilaia ?LwAu, vuk taun ang a gulugulung ang kapo serei, ka togon a petau tavirimok kimela serei akuvul si oring ang. Na kila sugul si longong aniria sipo mengen si kari keve mengen siksikei. 1K[Si taun ang katapo atogon a ri Iudaia duk kitapo ago e Ierusalem na kitapo vap mamaila ani God. Kita pasal le si keve palpal aongos i kuli rina na kime lapo ago. 'JGNa riria aongos kila duk ta Malanganto Gogoai, na kila tutapong mengen ta mang keve mengen angpetpetekai voiang a Malanganto kapo asereiai ania si ngururia. yIkNa kila arai ani mangsikei a bil val mantingup i kut kapo pasal angpotok aliu na kala sinong kuluria siksikei. ,HQNa akorong palau mangsikei a gulugulung kala serei le metekuku. Na tangis ina katapo asukang val musliu lava kamela but a nei lu ang kitapo sinong kuvul singina. _G 9Na taun i Pentekoste kala serei na kitapo ago kuvul aongos nei mangsikei a vuk oring. F %Au kila teng kari abis i gusgus na kila sabonai ani Matias. Na ninia vanang kala palak na kila tataot kuvul ia ve mang 11 a aposel ang.)E Mani ka sakol a kirim ang si Iudas. Igenen ang ka sunguk a mamaiten i abis ke i aposel. Using katala pasal pelek a kirim ang ane si kana ta kun ring akorong.” D 7Na kila sokotuk asukang ke, “Numai, Volava, kupo malangas a vingaria i ri vap aongos. Ku akalit imem kana ta si i ngono igenen ke kutala pilak ia, C Au, asukang a kila atung a pongua na asan, Iosep, kipo kin kapa ia ta Barsabas na kana mang asan kapa ta Iusto, au na Matias. _B 9le si taun ang a Ioanes kata tutapong asising ri vap singina tung si taun ang a Iesu kata palak pelek ira singina. Io, igenen ke ka auai ve tara asukang val mangsikei katala kun arai ani Iesu si kana tadut pok.” (A KAsukang a kalapo mamaiten vanang asi kara pilak ani mang igenen asi tung ve tara, ka mangsikei iria kitapo uli auai ve Volava Iesu le si tutapongai tung kana, /@ Y“Using kita salik ia nei Buk i Tangam asukang ke, Kana lu ka tu vauvau. Ka kovek i igenen asi ago neina, na mangsikei ka luk kana pangau i ainoinoai. ? /Ri vap aongos i Ierusalem kitala longong a bil ke na asukang kila kin a vuk roe ang si kari mengen ta Akeldamak, supsupai ina ta Roe Radangaian. > +Igenen ke kata samui kana vuk roe ta kapkap i luk le si kana lau rikek, na kala uak arikek na vingana kala tadek na nai ina kala uak ane komo. i= MUsing katapo mangsikei ira si kuvkuvulan ke, na katapo siang nei avibisan ke tarapo abis ia.” @< {“Keve tungag, kana kala serei atutuman a mengen ang a Malanganto Gogoai kata posong aino ia si nguruna i David, ta Iudas nang kata ausingai ani vap ang asi kari teng akit ani Iesu. 7; iAu, si pangau i taun ang, Petero kala tapasuk asi kana mengen mete keve vap lomlomon aongos ang. Tataot aongos iria kata lapo asukang ta 120. Na kala mengen iria asukang ke, B: Riria aongos a petau ang kitapo sikei palau si vingaria na kitapo ago kuvul na kitapo uli telan amadot si sokotuk, kuvul ve ri aina kapa na rinana i Iesu ta Maria, na keve tasina kapa. O9
Au, kila serei nei rina na kila palak nei kari lu i po ago kuvul. Petero, Ioanes, Iakovo, Andereas, Pilipo, Tomas, Bartolomaio, Mataio, Iakovo si Alpaio, Simon igenen ta Selote, na Iudas si Iakovo. ;8 q Na e mung ina kila tung asiang pok ane Ierusalem pelek a mulang ang kipo kin ia ta Elaio, na kapo angasungai palau i Ierusalem, val kinkintong i paspasal si taun i atailai. Y7 - Au kilongla mengen iria, “Keve nat i Galilaia, marai sa mipo tarak ane metekuku? Nang a Iesu ang katala palak, nang ninia ka papok asukang val mita arai ania i kana palak ang.” Igenen asi sakol ani Iudas -6 U
Vuk taun kipo tarak using ia si ring ang kata kovek singina, kila taping si arai ani mang pongua na igenen kilonglapo tung asung iria, kilong tapo alak maus posok. 5 Au, kalapo kamus kana mengen na kipo tere tatana, kala palak alak ane pangkul, na mangsikei a kuku kala karaunai ania na kila ba ania. N4 Sikei, nami mi luk lak a kitmat man a Malanganto Gogoai kamela aol imi. Na mi akus atutuman tatag, e ke e Ierusalem, na ane palpal Iudaia na Samareia, na ane si keve akamusai i roe i kuli rina.” 3 9Na kala antok iria, “Parik ta kakami ta bil asi nas ani taun ina. Mamai ninia papalik kapo nas using ninia kata atung ia si kana ta saupai akorong. l2 SAu, na asukang si mang sikei a taun kime lapo ago kuvul, na kila sui ia ta, “Volava, sa kana si taun ke? Kula atung kuvul pok kana ira ri Israel ani tara sikei palau val anangan asi kara vis suai ani kara keve petau?” '1 IUsing Ioanes katapo asing atautauia ri vap ta laman, sikei rukun taun lik palau, God ka asing tauia imi ta Malanganto Gogoai.” Iesu kata palak ane metekuku B0 Na si kari mang matan angan kuvul kala mengen akit iria ta ki ago akit e Ierusalem, kokoai ani alilis ang a tamana katala palapalatung tatana, “na nau natala kun mengen animi tatana. h/ KE mung i kana matmat, kata tutu aserei singiria si keve taun miang si 40 na taun aongos ang katapo ago. Na asukang kata akalit amalangas luai singiria ta kalapo to pok. Si pangau ang katapo mengen iria ta vainagoan si God. . 'tung si taun kala palak ane pangkul. Au, aino le ani kana palak, katala pinipini si kitmat i Malanganto Gogoai ani keve aposel i kana songo. - Io kala ro Teopilo, si kag ainoai i salsalik natala mengen amalangas ta keve abis na akalkalit aongos ang si Iesu, le si tutapongai , Luai ka ago singim. Keve tungam kipo alis kari posong aro ane singim. Ku alis kamem posong aro ane si keve tungara siksikei e iang.]+ 5Napo atu lomlomon ta oring lik nakan arai anim na tarung an angmemengenai atutuman. q* ]
Napo atogon a keve mengen duk asi kag mengen anim tatana sikei parik napa buk abis ania si panbuk. _) 9 Ani Demeterio, ri vap aongos kipo mengen aro ania. Sukana kapo ro using kapo tutuman. Namem kapa namempo kun mengen amalangas ta kana laulauan ro na kupo malangas ta kamem mengen kapo tutuman. Akamusai i posong ro ?( y Tungag, ku ago ta using an ani lau rikek. Ku using a lau roron. Ninia kapo abis a lau ro, kapo atogon a God. Ninia kapo abis a lau rikek, parik kata lapa nas lik tapai ani God. 5' e
Asukang man nanla serei na nanla mengen amalangas ta keve lau ang kapo abis ia. Using kapo mengen palau animem ta keve mengen rikek, na laba ina kapo misag ani aiveven ani keve tungara, na kapo atakun a vap ang kipo buk abis ani lau ro ang, na kapo kirikai aniria pelek a sinsinongan nei kuvkuvulan. & Natala salik a panbuk taun kami kuvkuvulan, sikei Dioterepe kapo uli buk ani ninia ka aino aniria na parik kapa longong imem.
% Io, kapo ro ani tara akalit ta laulauan ro i aiveven ani matan vap asukang ke. Asukang tara abis kuvul asi asereiai ani tutuman. $ yUsing kipo kun abis nang ani vopo atogon asan lava ke na parik kipa ainak ani ring papakangai le si ri vap i ngising. # 5using kitala mengen amalangas mete kuvkuvulan ta kam lau i vinga ro. Kapo ro ta ku atatung iria si laulauan kapo koi a katakai i papakangai si God. " 'Tungag, taun kupo abis a saka men papakangai an ani keve tungara, e iang kupo abis a lau tutuman, kantanem man parik kupa nas aro iria,
! Kapo kovek i bil kapo tavirimok asi kag uruk singina ani kokolongong ta kag inatus kipo pasal si tutuman. Angpapakangai ve longogel " ?Natala uruk alava using mang keve tungara kitame serei na kila mengen amalangas iau ta kam laulauan i uli buk ani tutuman na kam laulauan i pasal neina. Tungag, napo buk alava ani ku dual aro na kam keve abis aongos ki uai aroron, asukang val malanganto im kalapo serei aroron. { sNau a lapan matukal, napo alis a panbuk ke taun ua Gaio, numai a tungag ro luai. Napo atogon atutuman ua e vingag. A }lVolava ka auai ve malanganto im. Roron ane singimi. 9lDual na ku serei sumasuma aino ani taun livus ang. Eubulo, Pudes, Linos na Kalaudia, ria ve keve tungara aongos e ke kipo lis kari posong aro singim. b=lErasto katala ago pok e Korinto. Toropimo nata pasal pelek ia e Mileto na kapo malepen. ]3lLis kag posong aro si ri Piriska ve Akulas, na si kana matan vap a Onesiporo. U#lVolava ka asapang iau pelek a keve visvis rikek ke, na ka ariuk lak iau ani nakan ago aro metekuku si kana vainagoan. Lavlabat i kana maumausan ka ago asikei. Tutuman. Mengen i posong ro si angtaliungai >ulVolava kata sakalvanga na ka arudualan iau, ani akus ro ka soung amalangas luai le singig na ri vap i ngising aongos ki longong ia. Io, katala asapang iau pelek a nguruna i laion. <qlSi kag ainoai i mengen bat pok ang anig, kata kovek luai i mangsikei asi tung ve nau, aongos kitala pataliung iau. Sikei kapo ro ki ago ta sunguk an ani mamaiten i lau ang. c?lKapo ro ku aiveven akit ua si igenen ke using katala angsual alava nang ve kamem mengen. {lAleksandero, igenen vopo abis si aen ang, kata vil akui alava luai anig. Volava ka ngenget a sa katala abis ia singig. ,Ql
Kag vakup vunga ipo alak, nata lomon taun ia si Karpo e Toroas. Ku luk ia ane ke. Na kag keve volo buk kapa, na anu i abis ta pauk i vongo ang, napo buk ia kapa. )Ml Natala asok a Tukiko ane Epeso. yl Ring Lukas papalik kana ve nau e ke. Arai le ani Marko ane ke, using kapo nat ro, nia kame pakangai anig si kag abis. +l
using Demas katala mangal a kuli rina ke na kala sip pelek iau ane Tesalonike. Au na Kereskes kala kun pasal ane Galatia na Tito ane Dalmatia. 6gl Dual aro na kume serei sumasuma singig, ClAu na sukana na kuku miminaungan i lau korong kalapo sinong kokoai anig, voiang a Volava, ka akuku lak iau tatana si taun ang e mung, nia kapo katakai i saupai korong luai. Na parik ta anig papalik, sikei ani ri vap aongos, ria kitala atumata velai ani lomlomon kaisap ta kana serei pok. Mang keve aikut si Paulo |qlNatala visvis nei visvis roron ke. Natala sang aro nei angkaul i to ke. Nata lapo uli teng akit si kara lomlomon.
lUsing nalapo puka, na rangai ig katala tilingai val alilis serei si God. Na kalapo angasungai a taun asi kag pasal suai. : mlSikei numai, vangangim ka uli tapalas si taun suke. Ku tung akit aro nei mamaiten, ku abis aro val katakai i akuskus, na ku vil apunuk aro na keve avibisan aongos i kam kirim. [ /lKi taval taliung a mengen tutuman, na ki atu talinga using a keve akuskus palau. s
_lUsing ka serei lak a taun, na ri vap ki misag ani longong ani akalkalit korong i lomlomon. Na ki using kari vubuk akorong na ki songo na keve katakai i akalit miang asi kari mengen aniria ta mengen ria akorong kipo buk longong ania. : mlKu akus amalangas ta kana mengen, na ku uli usausa si taun roron na taun rikek kapa. Ku vilvil akorong, ku tatapokai na ku akaisap, velai ani ananap aro na ku pini aro ri vap. L lNapo mengen ua e matana i God na Karisto Iesu, nia ka saupai lak ani ri vap to kuvul ve ria kitala mat, au na using kana serei pok na kana saupai papanai, kana kag mengen kitmat anim asukang ke. oWlAu na le iang, kana igenen a God ka usausa aro luai si abis ani mamain ta avibisan roron aongos.)KlKeve mengen aongos i nei salsalik kapo kalingana i God. Na kapo ro si pinipini, tatapokai, vilvil akorong, na akatak ani ri vap asi kari using ani lau korong. ;olKupo malangas ta le si kam po nat lik ang, kutala uli katak ta mengen i salsalik gogoai, nia kata amalangasai anim asi kam luk ani vilvil ato kuli kam lomlomon si Karisto Iesu. "=lSikei numai, ku pasal akit si keve pinipini ang kutala luk ia, na kulapo nas luai ani tutuman ina. Using kupo nas a vap ang kitala alis aino ua tatana. (Il
Au na ri vap rikek, ri katakai i kapau ki pasal taun a rikek asi kari an rikek luai. Ki dual si kapau ani mang matan, na mang matan kapa ki kun kapau aniria. l Io, kapo asukang, riria kipo buk using ani kana laulauan a God si kari angtogon ve Karisto Iesu, ki nas aro na vilvil akui. /Wl keve mirik na kui natala kui tatana si sa kitala abis ia singig e Antiokeia, e Ikonion na e Lustara. Sikei keve bil aongos suke, Volava kata asapang iau pelek iria. - Sl
Sikei numai, kutala nas aro kag keve akalkalit, na kag keve laulauan i to, kag dual, kag lomlomon, kag vinga ananap, kag lau i vinga ro, kag lau i tung akit, l Sikei ki ngau sumasuma using kari nio ka malangas si vap miang, asukang val ngono tauan suke. Akamusai i sokotuk lava ani Timoteo ~lVap rikek suke, kipo asukang palau val ngono tauan ke ri Ianes ve Iamberes kilongta angsual ve kana abis a Moses, using riria kapa kipo kun angsualai ve mengen tutuman. Vangang iria kapo vong luai, au na ani akalkalit ro i lomlomon, kitala atolongon luai ania. Y}+lKipo uli buk nas ani bil tanginang sikei kipo tava luai ani kinle ani tutuman. D|lUsing kipo vap katak ta lak lu pulakai asi tak suai ani ri aina ngau, voiang kilapo asalak kari keve asasalakan lava i kari keve rikek, na kari mamain ta vubuk rikek kapo saupai aniria. {lE komo iria, kipo kapau ta kipo using kana vubuk a God, sikei kitmat ina, kipo gel suai ania. Ku ago akipai luai ani vap asukang. z-lki katak ta apupu, ki marala sumasuma, ki uli mengen ta ria kipo ro, na ki uli sang using ani mamain ta uruk, sikei si auruk ani God kipo tava.
J~q}}K|| {+zzLyy(wwkvuuGtt s>rr:qxppwoo!n mSll!kQjii h,gwgeedcbblaa`Z__4^]]y\[[Z^YXXWWpVVOUUoTT%SRR^QQOPPXONNAMM2LKKAJIHGG.FhEE3DCIBzAw@X??X>>==<;t::l9988P766'5)44q33e3"2U11b0//M..~.)-- ,w,!+}+*Y)^(''#&%%T$[##"!!h 5 : 5 \M]_M9
f
9 budp O ~1
Katapo tenei ias ngelik na mangsikei a ararai kala serei singina na mangsikei a angelo si God kamela palak taun ia na kala antok, “Kornelio!” B}}
Na katapo igenen katakai i bil aro na kapo uli mamaila ani God kuvul ve vap aongos nei kana lu. Na kapo uli alilis taun ani kana matan vap a God, na kapo uli ago i sokotuk ane si God. 8| k
Au, katapo atogon a mangsikei a igenen katapo ago e Kaisareia kana asan ta Kornelio. Katapo tu ainoai ani mangsikei a kuvkuvulan i visvis, kipo kin ia ta kuvkuvulan i Italia. y{k +Au na kala ago na taun miang e Iope nei lu si mangsikei a igenen itoiton pauk i vongo, kana asan ta Simon.az; *Mengen ang kala pasal aongos nei rina ang e Iope na vap miang kila lomlomon ta Volava. y{ )Na kala tak atung ia, na kala songo alak pok ri vap lomlomon ve ri mainang na kala akalit amalangas iria ta kalapo to. pxY (Sikei, Petero kala asok suai aongos aniria ane komo. Na kala sovusulai na kala sokotuk. Ka taval talang a pukun ang na kala antok ta, “Tabita, ku tapasuk.” Au, kala apagal a matana na kala tarak a Petero na kala sinong atung.
w 'Au, Petero kala tapasuk na kala auai ve rilong. Na kamela serei si lu ang na kila songo alak ia ane si palpal lu ang. Ri mainang aongos kipo tung aulitai ania na kipo tangis. Na kila akalit ia ta kari keve maus i suisui ang ta Dorkas, si taun katapo ago lak. ivK &Au, using a Iope ve Luda kilongpo angasungai palau, na ri vap lomlomon, using kitala longong ta Petero e iang, kila asok a mang ngono igenen asi an serei singina, na kilonganla sokotuk ia ta, “Namempo buk ua sumasuma.” u %Au, si vuk pangau ang palau kala malepen na kala mat. Kila asing na pukun ina na kianla amatung ia nei mang palpal lu e pangkul. 5tc $Au, e Iope katapo togon a mangsikei a aina lomlomon kana asan ta Tabita, supsupai ina ta Dorkas, na katapo uli akamusai ani keve taun asi pakangai ani ri vap mailik. s #Ri vap aongos i Luda na Saron kilapo arai ania na kila ul pokai aniria na kila using a Volava. Dorkas kata tadut pok pelek a mat r1 "Au, Petero kala antok ia ta, “Ainea, Iesu Karisto kala vil ato ua. Ku tapasuk na ku itoiton kam pata.” Na si vuk taun ang palau kala tapasuk. +qO !Na kanla duai a mangsikei a igenen kana asan ta Ainea, pukun ina katapo pepe na parik katapa angkoai si tapasuk suai ani kana pata ani limaletul a matas aongos. p Au, Petero kala kun pasal ani ring miang, na nei kana mangsikei a paspasal kanla tu aserei si ri vap lomlomon kipo ago e Luda. Ho Io, sukana na kuvkuvulan i lomlomon e Iudaia na e Galilaia na e Samareia aongos, kilapo atogon a taun roron i marip ve akikit angpokpokai aniria. Na kipo pasal amadot si selen i mamaila ani Volava na kipo uli luk papakangai si Malanganto Gogoai. Asukang a kari tataot kalapo polok alak. Ainea kata luk kana vilvil ato ynk sikei keve tungana kila nas, na kila songo le ia ane Kaisareia, na kianla atatung ia asi kana pasal ane Tarso. Tm! na kala anggegelai ve mang matan i ri Elas. Vap ke kilapo buk raung ania, l Au, e iang kalapo togon a kalakala si kana pasal pulakai e nei rina e Ierusalem, na kalapo akuskus amadot ta asan i Volava, @ky Au, Barnabas kala songo le ia ane si ri aposel na kala atai amalangas iria ta kana tun kinle ani Volava e nei selen na kala mengen ia, na ka akuskus amadot ta asan i Iesu e Damasko. Bj} Au, kala pasal na kanla serei e Ierusalem na kalapo buk asi kana katak ve ri vap lomlomon, sikei riria aongos kipo leng ania, using parik kipa lomlomon ta kalapo igenen lomlomon. i Sikei, kana vap ipo pasal kuvul ve nia kila atikok asiang ia tenei vong nei tepe si matakoto i omo i nei rina ang. Saulo e Ierusalem h7 Sikei Saulo katala malangas kari angmemengenai. Au, keve tenei ias na tenei vong kipo mun kopai ania si keve takaman i rina ang asi kari raung ania. ogW E mung i mang rukun taun miang lik, na ri Iudaia kilapo angpirpat lik asi kari raung suai ania. Tf! Sikei kana kitmat a Saulo kalapo serei alava na kalapo ataping ri Iudaia e iang e Damasko using kalapo asereiai atutuman singiria ta Iesu ninia kapo igenen i akanangai. Saulo kata sip pelek a ri Iudaia e E iang vap po longong ang kila taping aongos na kilapo sui, “Au, ninia palau na igenen ang katapo vil akui na vap po lomlomon ta asan ke? Na parik ta nia kata me serei asi kana an got le aniria na ka tak iria taun a keve ainoinoai si ri katakai i sula?” dw Na si vuk taun ang palau kalapo tutapong palak nei keve lu i kivung na kalapo akuskus ta Iesu ta nia kapo nat i God. c5 na kala angan na pukun ina kala dual pok. Saulo kapo akuskus ta akus ro e Damasko Au, kalapo ago na rukun taun e Damasko ve ri vap lomlomon e iang. b Na akorong palau mangsikei a bil val valat kala uak pelek a matana na kala ararai aro pok. Au, kala tapasuk na kala luk a asing tauia, #a? Au, Ananias kala pasal na kanla palak nei lu ang na kala amatung kunga singina na kala antok ia, “Tasig ta Saul. Volava Iesu, nang kata serei singim si kam me palak e selen, kata asok iau asi kag me serei singim ani ku ararai aro pok, na ka alis aduk ua ta Malanganto Gogoai.” U`# Io, naka akalit ia ta kui tavirimok ang ka sunguk lak ia marai asan ig.” +_O Sikei Volava kala antok ia, “Pasal, using nau natala pilak ia ani ka abis anig. Ka sunguk kag asan mete ri vap i ngising na ri tulava na ri vap i Israel kapa. ^# Na kana, kamela serei ta kitmat i keve tulava si ri katakai i sula asi kana me got ani mamain ta vap, riria aongos kipo songo kam asan.”
]
Au, Ananias kala antok ta, “Volava, vap miang kitala antok iau ta igenen ke si vil arikek luai ani kam petau gogoai e Ierusalem. $\A na kata arai ani mangsikei a ararai. Mangsikei a igenen kana asan ta Ananias kata palak na kala amatung a ngono kungana singina ani ka ararai aro pok.” r[] Na Volava kala antok ia, “Ku tapasuk, na ku pasal taun a selen ang kipo kin ia ta korong matil, na kuan nanas si lu si Iudas, ta kapo atogon a igenen le Tarso kapo ago kana asan ta Saulo. Ku longong, igenen ang kapo ago i sokotuk =Zs
Au, mangsikei a igenen lomlomon katapo ago e Damasko kana asan ta Ananias. Na Volava kala antok ia nei ararai ta, “Ananias.” Na kala antok ta, “Io Volava, nau kana.” PY Kata lapo ba si potol a taun aongos. Parik katapa angan na inum kapa. 8Xi Au, Saulo kala tapasuk le kuli vunep na parik kapa arai korong ani sa. Matana kapo para sikei kapo ba. Na kila teng a kungana na kila takai alak ania ane nei rina e Damasko. pWY Na vap po auai ang ve nia kipo tung bot. Kipo longong a kalinga ang, sikei parik kipa arai ani sikei. cV? Sikei, ku tapasuk na ku palak ane nei rina na kuan longong lak a atatai ta ku vil sa.” xUi Na kala antok ta, “Volava, numai a si?” Na kala antok ta, “Nau a Iesu, igenen ke nang kupo vil akui ia. T Na kala uak ane vunep na kala longong a kalinga i sikei kala mengen ia ta, “Saul, Saul, marai sa na kupo vil akui iau?” S} Au, kanlapo pasal e selen angasungai i Damasko, na akorong palau mangsikei a malangas le metekuku kala mang ataping ia. \R1 na kala aikut ia asi kana salik panbuk ane si keve lu i kivung e Damasko, ani man kan sabonai ani vap ang kipo ago si Selen ke, na kan got le iria, ri tauan ve ri aina kapa, na kame tak iria ane Ierusalem pok. Q Au, Saulo kapo marala arikek lak kana petau a Volava na kapo buk raung suai aniria. Asukang a kala pasal taun a ainoai i katakai i sula vPe(Au, Pilipo kanla buat e Asoto na kanlapo akuskus aliu ta akus ro nei keve rina aongos tung e Kaisareia.6Oe'Au, kilongla palak le nei laman ang na Malanganto i Volava kala songo suai ani Pilipo na igenen ang parik kalapa anguan arai an ania, sikei kala pasal velai ani uruk lava. N{&Au, na kala atakun kana vongo, na kilongla pasiang ane nei laman ang, rilong aongos ve Pilipo. Na kala asing tauia ia. ;Mo$Na kilonglapo sang aliu nei selen na kilongla serei si mangsikei a vuk laman na igenen ang kala antok ta, “Arai, laman kana. Sa kapo tubat iau asi kag luk ani asing tauia?” aL;#Au na Pilipo kala tutapongai si vuk salsalik ang na kala akuskus ia ta akus ro i Iesu. *KM"Na igenen ang kala sui na Pilipo ta, “Sa, kapo angkoai si ku antok iau ta si kana na kus amalangas ke kapo mengen tatana? Tatana pok, vo ta mang anu?” J+!Kila vil amailik ia na kila alis a saupai kitmat ania. Si nganing lak ka akuskus ta kana matan vap? Using kana to kuli rina kala kamus. uIc Na palpal ang kapo taot ia nei salsalik ang, kapo mengen asukang ke, Kita tak ia val sipsip taun a rungrunguk, na asukang val natnat i sipsip kapo tung musik si katakai i tok, asukang nia kapa parik katapa tatkol ta vuk mengen. $HA Na kala antok ta, “Au, naka saka malangas an si man kapo kovek i igenen asi palas dong anig tatana?” Na kala aikut a Pilipo asi kana me kokos ve nia. =Gs Au, kala sang asung na kanlapo longong ia si kana po tataot nei salsalik si katakai kus amalangas Esias. Na kala sui ia, “Sa, kupo malangas nang a mengen ang kupo tataot ia?” cF? Na Malanganto kala antok a Pilipo ta, “Ku sang asung ane ngere kana vongo tagtagai.” Ew Au, kalapo kokos pok ane rina kuli kana vongo tagtagai na kapo tataot nei salsalik si katakai i kus amalangas Esias. vDeNa kala tapasuk na kala pasal. Na mangsikei a igenen le Aitiop, kapo igenen lava na kapo asosokai si Kandake, ainan tulava i Aitiop, na kapo saupai ani kana keve togtogon, katan lapo ago e Ierusalem asi kana an soturungai serei si God. ;CoAu, mangsikei a angelo si Volava kala antok a Pilipo ta, “Ku tapasuk na ku pasiang taun a selen ang kapo pasal le Ierusalem ane Gasa.” Ring ang kapo ring vauvau palau. wBgAu, e mung i kilongla mengen amalangas atutuman ta mengen i Volava, le na kilongla tadut asi karilong papok ane Ierusalem. Na kilonglapo akuskus aliu ta akus ro si keve rina miang si ri Samareia. Pilipo ve mang igenen lava i Aitiop &AEAu na Simon kala polpol asukang ke, “Namilong, milong sokotuk a Volava anig, ani keve mengen ke milongpo mengen iau tatana, ki ago ta serei an singig.” w@gUsing napo arai ta kupo lomlomonai ainau asi kam atogon asan na kulapo ago akit luai nei gogotan i rikek.” ?9Asukang vang, ku lomon pokai pelek kam keve lomlomonai rikek, na ku sokotuk a Volava ta man kapo angkoai, ka lomon suai ani vubuk rikek ang e vingam. S> Kupo kovek luai i pangau si abis ke, using a vingam kapo visuk mete God. =Sikei Petero kala antok ia, “Numai, ku mat suai kuvul ve kam kapkap. Using kupo lomon ia ta ku samui kana alilis a God ta kapkap! <Kala antok ta, “Milong alis iau ta roron ke ani nau kapa, man naka amatung kunga si ri si na ki kun luk ani Malanganto Gogoai.”
;
Au, Simon kala arai ta Malanganto kapo serei si amatung kunga ta ngono aposel ang na kala buk samui ani kitmat ang singirilong. R: Na kilonglapo amatung kunga singiria na kilapo luk a Malanganto Gogoai. p9YUsing parik lak katapa palak si mangsikei iria, kitala luk palau a asing tauia si asan i Volava Iesu. Y8+Na kilonganla serei na kilongla sokotuk aniria ani ki luk a Malanganto Gogoai. 7+Au, keve aposel e Ierusalem kila longong ta ri Samareia kitala ainak ani mengen i God. Asukang a kila asok ri Petero ve Ioanes taun iria. >6u
Au na Simon, nia kapa kala kun lomlomon, na kala luk asing tauia na kala auai ve Pilipo, na kalapo arai ani keve akanangai ve keve bil lava i vilvil ataping, na kapo taping alava. 25] Au sikei, si taun ang kila lomlomon ta Pilipo si kapo akuskus ta akus ro i kana vainagoan a God na asan i Iesu Karisto, kila luk asing tauia, ri tauan ve ri aina kapa. N4 Kipo longong aro ania using le kabang le katapo uli ataping aniria. 35
Na ri vap aongos kipo buk longong aro ania, ri vap lava na ri vap e kevkev kapa. Ki antok ta, “Igenen ke, tara posong ia ta Kitmat Lava i God.” I2 Au katapo atogon a mangsikei a igenen kana asan ta Simon. Aino katapo teng rikek nei rina ang. Na katapo ataping ri vap i palpal Samareia. Ka antok ta kapo mangsikei a igenen lava luai. @1{Asukang a ri vap i rina ang kilapo atogon a uruk lava. w0gUsing ri ingua kipo kail na kipo soung pelek na vap miang. Na ri soles ve ri vap pukun pepe miang kilapo to. /Na petau duk kilapo buk longong aro ani kana mengen a Pilipo using kipo mangal ia na kipo arai ani keve akanangai ang kapo abis ia. _.7Na Pilipo kapa kala pasiang ane si rina i Samareia na kanla akuskus iria ta Karisto. S- Asukang a vap la sip ang kian lapo akuskus pulakai ta mengen i God. z,mAu, Saulo kala tutapongai goeng ani kuvkuvulan i lomlomon. Kala pasal aliu si kari keve lu siksikei na kala teng akit iria, ri tauan kuvul ve ri aina kapa. Ka tak iria na kanla alakai aniria nei lu i akangbat. Akus ro kala serei e Samareia [+/Na mang keve igenen lomlomon kila mo na Sitepano na kipo tangis alava luai ania. !* =Na Saulo kato ainak aro ani puka ang. Saulo kapo goegoeng a ri vap lomlomon Si taun ang, vilvil akui lava kala tutapongai si kuvkuvulan i lomlomon e Ierusalem, asukang a riria aongos kila sip angtaliungai pulakai ane si ngono palpal Iudaia na Samareia. Sikei, ri aposel kila ago. ")=X();Au, kilapo so ia, na kapo sokotuk, “Volava Iesu, ku sel a malanganto ig.” W'':na kila tak suai ania ane komo i rina na kian lapo tutapong so ta iat. Keve vap po porot ke ania kila kiang suai ani kari maus na kianla asinong ia e ngere mangsikei a igenen tanginang kana asan ta Saulo. f&E9Na kila apung bat a keve talingaria na kila kail alava. Ki tapasuk aongos, ki sang taun ia, z%m8Na kala antok ta, “Arai, nalapo arai ani metekuku kalapo tavas na igenen i pukun kapo tung si palso i God.” $7Au na Malanganto Gogoai kalapo aol ia na kala tun alak ane metekuku na kala arai ani maumausan i God na Iesu kapo tung si palso ina. r#]6Au, vuk taun ang kila longong a mengen ke na kalapo pat aongos iria na marala na kilapo kalapatum. "'5Nami mipo atogon na saupai ang na angelo kata alis a keve tivumi tatana, sikei lak parik milapa using ia.” Kita li punuk a Sitepano ta iat u!c4Kapo kovek i katakai i kus amalangas aino parik kitapa vil akui ia. Na riria kitapo kus amalangas ta Vo Korong ka serei lak, kila kun raung suai aniria. Na kana vang amukmuk, Vo Korong ang, nami mitala alis suai ania na mila raung ia. 5 c3Nami na keve vap longo gel akorong. Vingami kapo kit na talingami kapo bot aongos. Asukang palau val keve tivumi, mipo uli misag ani kana mengen a Malanganto Gogoai. ? y2Sa, parik natapa asinong a keve bil aongos ke? L 1Volava kapo antok ta metekuku, nang ninia kag sinsinong i kitmat. Na kuli rina, nang ninia na koskosai i kakig. Au na mi saka atung an ta lu angkokoai si kag ago? Vo ta ring asi kag aus? {0Au, sikei! Vo Tavirimok Luai parik kapa nas ani ago nei lu i abis ta kunga, val katakai i kus amalangas kapo antok ta, P /Sikei parik ta nia, using a Solomon, ninia kala atung na lu ang ania. )K.voiang a God katapo uruk ania, na kala sokotuk ia ta ka atung ania ta mangsikei a lu tanginang asi kana ago neina, ninia na God voiang Iakov katapo atogon ia. /-Au, keve tivura kilapo atogon a lu ang, na e mung si taun ang a Iosua katapo tu ainoai aniria singina, kimela palak velai ania nei rina ke e mung i God katala lu suai ani keve palpal vap ang na ki atogon a roe ke. Au, na lu ang, kala tung nei rina ke tung si taun i David, w,E iang nei ring varasai palau, keve tivura kitapo sung angpok kari lu asi kivung. Lu voiang a salsalik i ainainakai katapo sinong neina. Kita abis ia val kana atatai na vo mengen ang si Moses, angkokoai val ararai ang kata lomlomonai ania. K+Parik! Milapo soturungai si tangatangai nang i Molok. Na tangatangai i kalto ang i Raipan, milapo soturungai singina kapa. Asukang vang, naka kirikai animi ane si vilvil akui e Babulon. 2]*Sikei God kala tu taliung iria na kala atolongon iria asi kari soturungai si keve kalto nei pangau val mengen ang nei buk si ri katakai i kus amalangas aino asukang ke, Nami, ri Israel! Si 40 na matas ang e nei ring varasai palau, sa, mita alilis serei singig? Mita sulsulukai ane singig? 0Y)Na si taun ang kila abis ta kari tangatangai, na kapo ararai val natnat i bulumakau. Kila vil alilis serei si bil ang, na kila uruk ani nem roron ang kitala abis ia. 5c(Asukang a kila antok a Aron, Ku abis ta mang keve tangatangai anira, ani ki ainoai anira. Igenen ke ta Moses, nei nia? Parik tarapa nas ta sa katala serei singina. yk'Sikei keve tivura kitapo uli longo bot. Kitapo misag ania na kitapo uli lomlomonai asi kari papok ane Aigipto. B}&Io, nia palau katapo kivung ve keve tivura nei ring varasai palau. Na katapo kivung kapa ve angelo ang kuli mulang e Sina, na nia kala alis ia ta mengen i to asi kana alis aliu anira. 9%Io, ninia palau na Moses ang, voiang kata antok ri Israel ta, God ka atung lak animi ta mang katakai i kus amalangas val nau le nei liuan imi. P$Nia kamela asoung aniria pelek a Aigipto. Ka asereiai ani keve bil i vilvil ataping na keve akanangai e Aigipto akorong na e nei Laman Melek na e nei ring varasai palau kapa ani 40 na matas aongos. 1#Io, nia na Moses voiang kita misag ania ta mengen asukang ke, Si nang kata asok ua asi kam ainoinoai na kume saupai animem? Io, ninia palau vang God kata asok ia si kalingana i angelo vo serei ang singina kuli ei ang, asi kana me ainoinoai na katakai i asapang kapa. gG"Natala arai aongos ani vilvil akui ang kag patvap kipo asalak ia e Aigipto, na nala longong kapa kari keve tangis. Kana vang namela serei asi kag me akala aniria. Au, ku me vang na naka asok pok ua ane Aigipto.’ !Na Volava kala antok ia, ‘Ku luang suai ani ngono pauk i kakim using nang a ring ang kupo tung singina kapo ring gogoai. .
U Nau a God voiang a keve tivum kipo atogon ia. Nau a God ang si Abaram na Isak na Iakov. Na Moses kalapo tetek ta leng na parik kapa buk tun ane si ring ang. # Au, taun ang a Moses kala arai ani bil ang, kalapo taping alava na kala kik asung asi kanan arai. Na kala longong a kalingana i Volava ta, " = Au 40 na matas kala liu na angelo kala serei singina nei ring varasai palau angasungai i mulang ang e Sina si ureurek i kut kuli ei. 2
] Si vuk taun ang a Moses kapo longong a mengen ang, kala tapasuk na kala sip ane Madiam, na kanlapo ago val igenen sokoung. Na e iang kanlapo atogon kana pongua na nat. V % Sa, kupo buk me raung anig val kam raung ang ani Aigipto ang anongo? 3Sikei mang anu ang, vopo bis ang ani tungana kala poro suai ania na kala sui, Si nang kata asok ua asi kam ainoinoai na kume saupai animem? kONa si taun e mung ina, kanla sabonai ani mang ngono igenen pok iria kilongpo angbis. Na kala atokngai asi kana asinong ani luai nei liuan irilong, ‘Ngono iuang, milongpo angtasimal nang, marai sa na milongpo angbis pok?’ Kapo sekpat ani kana vap ki arai kinle ania ta God katala usausa ia asi pakangai aniria, sikei parik kipa kinle asukang. Na kala arai ani mangsikei iria kitapo visvis palau ia na kala pakangai ani igenen ang na kala vis punuk na Aigipto ang. mSAu, kalapo 40 na matas na kala lomlomonai asi kana an lolou tapai ani keve tungana ri Israel. 'Na Moses kata luk akalkalit le si ri Aigipto ta kari masam aongos na kalapo mangsikei a igenen kitmat si laulauan i kana mengen na avibisan. q[Na kila luk asoung ia na kavulik ang si Parao kamela songo ia na kanla aiveven ia asukang ta kana nat. Au, si taun ang vanang kila ingus a Moses. Katapo nat roron luai e matana i God. Kila aiveven ia nei lu si tamana ani potol a ulen. ( INia vanang kata kapau velai ani marala ani keve tivura, na kala vil amaiten luai ani kari ago ta saupai asukang ke ta ki asuai ani kari keve popo ani ki mat. tung si mang tulava tanginang kala tu sakolai asi saupai ani Aigipto na parik lak katapa longong a akuskus i Iosep. ~!Au, kalapo angasungai a taun i serei atutuman ta kana palapalatung a God ve Abaram, na tataot i kara vap e Aigipto kalapo duk alava, .}UNa keve matmat iria kita asalak pok iria ane Sukem, na kila amatung iria nei mata i mat si vuk roe ang Abaram kata samui aino ia si keve nat si Emor ta vuk kapkap. Y|+Na Iakov kala pasiang ane Aigipto, na e mung kianla mat e iang ve keve tivura. {yNa Iosep kala ali mengen ane si tamana ta Iakov ve kana matan vap aongos ani ki me ago. Tataot iria aongos kitapo 75. z
Si kari vapongua i pasal Iosep kala antok amalangas iria ta ninia kapo tasiria, na Parao kala malangas ta kipo angtasimal ve Iosep. y Au, Iakov kala longong ta kapo atogon pok e Aigipto na kala asok a keve tivura, asi an luk pok e iang. Kari ainoai i pasal nang. x E mung ina mangsikei a mol lava luai kala serei e Aigipto na e Kanan kapa. Keve tivura kitapo gule pok sikei kapo kovek. \w1
na kala asapang ia le nei liuan i kana keve mamaiten asip. Na kala alis ia ta roron ve masam e matana i Parao, tulava ang si ri Aigipto, voiang kata atung ia asi kana aiveven ani Aigipto na nei kana lu aongos. ~vu Na keve tivura ang kilapo vinga rikek ani Iosep na kila atos tatana ane Aigipto. Sikei God katapo auai ve nia, u}Au na kala antok kapa ia ta ki uli lampulit aniria asukang ta akanangai ani palapalatung ang. Asukang a kala asereiai ani Isak na kala lampulit ia si valimaletul i taun. Na Isak kala asereiai ani Iakov, na Iakov kala asereiai ani 12 na tivura ang. -tSNaka aming na palpal vap ang kipo asosokai singiria. God kata antok. Na e mung ki soung suai ani rina ang na kime soturungai singig e ke si rina ke. cs?Sikei God kala mengen kapa ia asukang ke ta keve matmatan tivuna ki an sokoung si rina ang parik kapa kakaria, na ki sunguk a maiten lava i vilvil akui na ki ago nei gogotan i asosokai ani 400 na matas aongos. OrParik katapa alis ia ta mang vuk roe lik e ke asi kana atogon ania. Sikei kala palapalatung ve nia ta ka alis lak a roe ang ania ve matmatan tivuna e mung ina, sikei katapo kovek i nat lak. ,qQAu kala pasal pelek a palpal si ri Kaldaia na kanla ago e Karan. Na e mung i tamana katala mat, God kala asok ia asi kana me ago e ring ke kana mipo ago singina. pwNa kala antok ia ta ku tapasuk pelek kam rina ve kam patvap na ku me palak si ring ang naka akalit ua tatana. Ro Na kala polpol asukang ke, “Keve tasig na keve mamai, mi longong iau! God, si kana maumausan, kata serei si tivura ta Abaram anangan si taun katapo ago lak e Mesopotamia aino ani kanla ago e Karan. `n ;Na ainoai i katakai i sula kala sui ia ta, “Sa, keve mengen ke kana kapo tutuman?” qm[Na kivung lava aongos ang kilapo tun akit ia na kilapo arai ania ta kalapo nau asukang val angelo..lUUsing namemtala longong ia si antok ta Iesu ke le Nasaret ka goeng suai ani rina i atailai na ka sasakol kara keve laulauan voiang a Moses kata alis ira tatana.” ;ko
Na kila atung kari mang keve vap mengen kapau, asi kari mengen asukang ke ta, “Igenen ke kapo uli mengen arikek ani kara rina i atailai na kapo mengen arikek kapa ani saupai. 3j_ Na kila solo angpokpokai ani ri vap ve ri ainoinoai na ri vap malangas ani saupai. Na kila pasal na kila teng akit a Sitepano na kianla tak ia ane mete kuvkuvulan lava. i) Au na kila bui a mang vap asi lukluk atapusai ani mengen kapau asukang ke, “Namemtala longong ia si mengen i nau varas ani Moses ve God.” uhc
Sikei parik kilapa angkoai si tu asalaupai ani kana masam na kana mengen a Malanganto kapo alis ia tatana. g Sikei mang vap kila tapasuk na kilapo anggegelai ve Sitepano. Vap ang kitapo ago si kuvkuvulan ang kipo kin iria ta kuvkuvulan i vap kalakala. Na kipo vap i Iudaia le si ngono rina ang Kurene na Aleksanderes na le ngono palpal ang kapa Kilikia na Asia. 3f_Au na Sitepano katapo duk ta roron na kitmat, na kata abis a mang keve avibisan miang i vilvil ataping na mang keve akanangai petekai luai kapa e mataria i ri vap. Xe)Na mengen i God kala pasal apapanai na vap duk luai i Ierusalem kilapo lomlomon tatana na amiang luai i ri katakai i sula kapa kilapo kun ainak ani mengen ke na kila kun lomlomon. Kita teng akit a Sitepano pdYKeve igenen ke, kila atung iria e mataria i ri aposel na kila sokotuk na kila amatung kunga singiria. "c=Au, lomlomonai ke, ri vap aongos kila ainak aroron singina. Na kila pilak a Sitepano, igenen lomlomon alava na Malanganto Gogoai kapo aol ia, kuvul ve Pilipo, na Porokoro, na Nikanor, na Timon, na Parmenas, na Nikolao le Antiokeia voiang kata mela palak si laulauan si ri Iudaia. Yb+Sikei namem akorong, namem uli telan si sokotuk na akuskus ta mengen i God.” 1a[Au asukang, keve tungag, mi pilak ta limalengua na igenen, voiang a Malanganto Gogoai kapo aol iria na kipo vap masam aro, ani namem apaus iria ta mamaiten i abis ke. Y`+Asukang a 12 na aposel kila songo atung na mamain ta vap lomlomon aongos na kila antok iria asukang ke, “Parik kapa ro si man namemla lomon suai ani abis i akuskus ta mengen i God, asi me telan ta sasagi. O_ Na si taun ang tataot i vap lomlomon kata lapo serei aduk luai, na mangsikei a maiten kala serei ta ri Elas kipo mengen i magilai ani ri Eberaio using kari keve mainang, parik kipa alis pok aniria. P^*Na si keve taun kilapo madot si uli akuskus. Kila pasal nei rina i atailai na ane nei keve lu siksikei na kilapo rodo le kari akalkalit na akuskus ta akus ro i Iesu ninia na igenen i akanangai. ]3)Na kila soung le mete kivung velai ani uruk using kipo malangas ta God katala taot angkokoai iria asi kari sunguk ani kui ve mirik marai asan ang. L\(Au, kila ainak ani kana pinipini na kila songo alak pok ri aposel na ki asok asi sasaup aniria. Na kila atakun amadot iria ta ki ago luai ta akuskus an ta asan i Iesu. Au le na kila akala iria. ['Sikei, man ke God ta lomlomonai, parik kapa angkoai si mi dual suai aniria. Vei nganlak mila sabonai ania ta mipo angvis ve God.” Z1&Au si bil ke kana, napo antok imi ta mi atalipai ani keve tauan ke. Atolongon iria, using man a bil ke kapo lomlomonai si ri vap, nganlak ka mat. HY %Na e mung, si taun ipo luk asan, Iudas le Galilaia kata kun tapasuk na vap duk kapa kila tung ve nia na kila visvis misagai. Sikei ninia kapa kila kun raung ania na kana petau kila kun sip. ~Xu$Using taun ang anangan a Teudas kata tapasuk na kala antok ta kapo igenen lava, na vap duk asukang ta 400 aongos kila tung papakangai ania. Sikei kita raung ia, na kana petau aongos kila sip angtaliungai, na kana avibisan aongos kapa kala mat. hWI#Au na kala mengen iria ta, “Vap i Israel, mi aiveven aro si sa mi abis ia si keve tauan ke. gVG"Sikei, mangsikei a Parisaio i nei kuvkuvulan lava kala tapasuk, kana asan ta Gamaliel, na katapo mangsikei a katakai i akalit ani saupai, na kapo asasanan mete ri vap, na kala asok ta ki asoung tapai ani keve igenen ang. nUU!Taun kila longong a mengen ke, kala pat iria na marala lava na kilapo buk raung korong aniria. T Namemtala arai ani keve bil ke kuvul ve Malanganto Gogoai, voiang a God kata alis ia aniria, vap ang kipo longong kana mengen.” >Su God katala sunguk alak luai ania asi kana an sinong ngerena val nat i tulava na katakai i asapang ani ri vap i Israel, man kila lomon pokai, ka lomon suai ani kari keve lau rikek. R{ Nang a God ang si keve tivura, nang kata tak atadut pok a Iesu pelek a mat, voiang mitala vil punuk ia kuli ngakputuk. |Qq Na Petero ve ri aposel kila polpol asukang ke, “Kapo mamaiten luai ani namem longong a God, na parik ta ri vap! ]P3 “Lenginang namemtala atatai amadot luai ta mi ago ta anguan akalkalit an si asan ke, sikei lak mipo abis ia. Akalkalit ke kalapo papanai aongos e Ierusalem. Mipo buk ani mamaiten i kana mat ka gon kulumem.” wOgAu, kila songo alak pok iria mete kivung lava na ainoai i katakai i sula kala saupai aniria asukang ke, *NMAsukang a tulava ang kanla pasal ve kana petau asi an songo aniria. Kitapo lolokovo ani teng akit amadot aniria vei ri vap kila kun li punuk pok aniria ta iat. M!E iang mangsikei kamela antok iria, “Vap ang mita akang bat iria kian lapo tung e nei rina i atailai na kilapo akalkalit pok ri vap!” CLNa keve ainoinoai si ri katakai i sula ve tulava i ri vap po ararai bat ang nei rina i atailai kila longong na mengen amalangas ang na kilapo ilung alava ta sa ka serei using i bil ke. AK{“Namemta anla sabonai ani keve takaman aongos kitapo akang na keve vap ipo ararai bat ang kitapo tung mete keve takaman. Sikei taun namem tavas, katapo kovek i mangsikei e iang.” JAu na ri asosokai kianla palak nei lu i akangbat sikei parik kipa sabonai aniria. Na kila papok na kila mengen amalangas ta, .IUTaun kila longong a mengen ke, kila palak si tangat nei rina i atailai na kian lapo akalkalit ri vap. Au, ainoai i katakai i sula ve kana petau kila serei akuvul, na kila songo akuvul na kivung lava nang riria aongos kipo tu ainoai ani ri Israel. Na kila asok asi an songo alak tapai aniria. ~Hu“Mi pasal na mian tung nei rina i atailai na mi mengen amalangas a ri vap ta akuskus aongos i to tanginang ke.” G7Sikei mangsikei a angelo si Volava kamela serei tenei vong na kala tavas a keve takaman i lu ang na kala ausingai aniria ane komo, na kala antok ta, UF#na kianla teng akit a keve aposel na kila alakai aniria nei lu i akangbat. EAu, ainoai i katakai i sula kuvul ve kana petau aongos, nang a kuvkuvulan ang ri Sadukaio, kilapo vinga rikek luai, QDNa vap duk kapa le keve rina aulitai i Ierusalem kimela kun asalak ani kari keve malepen ve kari keve vap sangan ta ingua, na riria aongos kila luk a vilvil ato. Ri aposel kilapo ago nei vilvil akui FCIo, asukang a ri vap kipo asalak le na ri malepen na kimepo amatung iria kuli kari keve pata e nei selen kokoai ani man a Petero ka paliu, kankanuai ina kan sigil palau a mang matan iria. ~BuSikei lak vap miang luai aliu kilapo lomlomon ta Volava, ri tauan ve ri aina kapa, na kila palak si kuvkuvulan ang. aA;
Na ri vap e komo kitapo kinle alava aro iria, sikei kitapo atogon a lolokovo si palak. >@u Na ri aposel kilapo asereiai ani keve bil miang i vilvil ataping na keve akanangai nei liuan i ri vap. Na ri vap lomlomon aongos kitapo uli serei akuvul si takpok si Solomon. U?# E iang na kuvkuvulan i lomlomon aongos kilapo atogon a leng tavirimok luai, na akuskus i bil ang kala pasal na vap aongos kinla kun longong ania na kinla kun leng alava. Keve akanangai na vilvil ataping 2>]
Na si vuk taun ang palau kala uak e ngere kakina na kala mat. Au na keve nat ang kimela palak na kila asalak kapa le ia ane komo na kianla kepai ania e ngere kisngana.
~~9}A||]{{zz(yyxwwqvvdut`ssrrqp{onntmllkjjBih{hgNfee!d^cc?bbaaS`` _q^^U]]T\\[AZZJYXWVVUUTkSSRRQKPPOOUNMXLKJIITH GHFFE2DD1C+BAn@0?|? >>4=Asukang a ri aposel ve ri vap lava kila sinong kuvul asi angmemengenai ta bil ke. >7uAu na mang keve vap lomlomon, kipo ago nei kuvkuvulan ke si ri Parisaio, kila tapasuk na kila antok ta, “Kapo mamaiten ta ki lampulit iria na ki using aro na saupai si Moses.” -6STaun kianla serei e Ierusalem, ri vap lomlomon ve ri aposel na ri vap lava kila songo alak iria, na kila mengen amalangas iria ta sa na God kata abis ia singiria. 5#Asukang a kila pasal val asok ang si kuvkuvulan ang, na kila pasal aliu nei ngono palpal ke ri Poinike ve Samareia. Taun kipo pasal kipo mengen amalangas ta ri vap i ngising kitala lomon pokai, na keve tungaria kilapo atogon a uruk lava si longong ani akuskus ro ke. n4UNa ri Paulo ve Barnabas kilongla anggegelai alava ve ria ta bil ke. Na kila atung a ri Paulo ve Barnabas, kuvul ve mang matan vap lomlomon ani ki palak ane Ierusalem asi an angmemengenai ve ri aposel na keve vap lava ta bil ke. ?3 yAu, mang keve vap le Iudaia kila serei na kime lapo akalkalit na vap lapo lomlomon ang ta, “Man parik ki lampulit le imi val saupai si Moses, parik mipa angkoai si teng ani to.” G2 Na kilongla ago na taun vunga ve ri vap lomlomon e iang.u1cAu, kilonganla serei na kilongla sosongo akuvul a kuvkuvulan i lomlomon, na kilongla mengen amalangas iria ta keve abis ang a God kata arudualai anirilong asi abis ania, na kata atun kinle na vap miang i ngising asi kari kun lomlomon. (0Ina le iang kilongla sang aliu pok ane Antiokeia, rina ang kita alis irilong e kungana i God singina asi karilong apunuk ani abis ke kilongtala akamusai ania. X/)Na kilongla akuskus si ri vap i Perge, au le na kilongla pasiang ane Ataleia, G.Au na kilongla paputuk a palpal Pisidia ane palpal Pampulia. ]-3Au, nei siksikei a kuvkuvulan si volo rina ang kilongla atung a keve vap asi tu ainoai aniria. Kilongta alal velai sokotuk na kilongla sunglis iria e kungana i Volava, voiang kitala atung kari lomlomon singina. [,/Na kilongta mengen i papakangai ani mamain ta vap lomlomon na kilong akikit iria ta ki teng akit a lomlomon, na kilong mengen iria ta tara uli duai ani keve kitmat duk asi kara palak nei kana vainagoan a God. +Na kilonganla akus ta akus ro nei rina ang na vap miang kila lomlomon, na kilongla papok ane Lustara, Ikonion na Antiokeia. C*Sikei keve vap lomlomon kimela tung aulitai ania na kala tapasuk pok le na kala palak pok ane nei rina. Si taun using ina, kala tapasuk kuvul ve Barnabas ane Derbe. Papok ane Antiokeia X))Sikei mang keve Iudaia le Antiokeia na Ikonion kimela serei na kimela tak a lomlomon si ri vap, asukang a kila so na Paulo ta iat, na kila raling ia ane komo i rina ang velai ani sekpat ta katala mat. (Kilongta asuai ani keve mengen ke, sikei ri vap kitapo buk alava asi alilis serei singirilong, sikei e mung kilongla dual aniria. b'=Sikei kana keve alilis roron taun imi katapo mengen amalangas ta nia kapo ago. Keve taun aongos kapo uli abis ani lau roron ta kapo alis imi ta langit na kapo uli alis aduk animi ta pok roron asi vil auruk animi.” &Anangan si taun i keve tivura katapo uli atalipai ani mamain ta matan vap asi kari pasal using ani kari keve lomlomonai akorong. )%K“Petau, marai sa mipo buk abis ani lau ke? Namemlongpo ngono igenen palau asukang val nami. Sikei namemlongta alis imi ta akus ro asi kami papelek ani keve nem palau ke, na mi pasal taun a God vopo to, nia kata asinong a metekuku, nei laman na keve bil aongos kapo ago e kuli rina ke. ;$oSikei ngono aposel, ri Barnabas ve Paulo, kilongla longong a mengen ke na kilongla ding pok karilong keve maus na kilongla sang nei liuan i petau ang na kilongpo songosongo ta, 1#[
Au, katakai i sula serei si Seus katapo ago e ngising palau i rina na kamela serei ta keve bulumakau na purpur mete takaman i rina, using kita lapo buk me vil alilis. " Kita lapo songo na Barnabas ta Seus, na Paulo kita lapo songo ia ta Eremes, using katapo uli tu akanangai anirilong si mengen. O! Petau duk ang e iang kilapo arai ani bil ke Paulo kata abis ia, na kilapo songosongo si mengen i Lukaonia ta, “Pua ta ngono god ke, kilonglapo serei singira e ke kuli vunep asukang ta ri vap!” '
Asukang a kala songosongo alava taun ia ta, “Ku tapasuk na ku tung akorong ta ngono kakim.” Na kala laos atadut na kalapo pasal pulakai. % Igenen ke katapo longong a Paulo si po mengen, na Paulo kala tun akit ia, na kala nas ta kapo atogon a lomlomon kitmat angkokoai ani ka to. Katapo atogon a mangsikei a igenen e Lustara katapo kak soles le si taun katapo natlik, na parik katapa pasal pulakai lik tapai. U #Na e iang kilongan lapo akuskus ta akus ro. Ri Paulo ve Barnabas e Lustara )Sikei kilong tala nas a lomlomonai ang, na kilongla sip ane Lustara na Derbe, ngono rina i palpal Lukaonia, na ane si keve rina aulitai kapa. %CNa mang lomlomonai kala serei nei liuan i ri Iudaia ve ri vap i ngising kuvul ve kari keve ainoinoai ta ki vil akui irilong na ki li punuk irilong ta iat. /Sikei ri vap i nei rina ang kila tapagal ane si pongua na matan vap. Mang matan kita tung kuvul ve ri Iudaia, na mang matan ve ngono aposel ang. hIAsukang a kilongla ago na taun vunga e iang. Kilongta akus alava ta asan i Volava, na kala alis irilong ta kitmat asi abis ani keve akanangai na keve vilvil ataping asi akalit ani ri vap ta akus i kana roron kapo tutuman. $ASikei mang matan i ri Iudaia, vap tav lomlomon, kila vil akarkarian a vingaria i mang matan vap i ngising asi kari mengen arikek ani vap la lomlomon ang. 9Au e Ikonion kilongla palak ane nei lu i kivung si ri Iudaia, na kilongla mengen alava luai, na vap miang i ri Iudaia kuvul ve ri Elas kila lomlomon. mS
4Na vap po lomlomon ang, kitapo uli atogon uruk lava velai ani Malanganto Gogoai kapo aol iria.%
3Au na kilongla tap suai ani kaponpon pelek a kakirilong asi akanangai ani kari tav ainainak anirilong. Au le na kilongla pasal ane Ikonion. `9
2Sikei ri Iudaia kitapo duk ta vinga visuk, asukang a kila songo akuvul na keve aina asasanan kuvul ve keve ainoinoai i rina ang asi vil arikek ani ri Paulo ve Barnabas, na kila lu suai anirilong pelek kari palpal. B
1Io, na akus i Volava kala pasal a nei palpal aongos ang. `9
0Si taun ri vap i ngising kila longong a mengen ang, kila uruk alava velai ani alatun ani Volava si kana mengen roron. Na vap miang iria kila lomlomon, voiang God kata lomlomonai aniria asi kari teng ani to asikei. C
/Using a Volava katala alis imemlong ta vuk mengen ke, Nata asinong ua asi kam mang si ri vap i ngising, na asi kam akus ta kag vilvil ato ane si ri vap i kuli rina aongos ke.” L
.Au, ri Paulo ve Barnabas kilongla tapasuk na kilongla mengen amadot iria asukang ke, “Tutuman, namemlong tala mengen aino ta akus i God singimi, sikei using milapo kilis a mengen ke, io milapo mengen amalangas vanang ta parik mipa angkokoai si luk ani to asikei. Asukang a kana namemlonglapo pasal taun a vap i ngising. D
-Na ri Iudaia kita lapo atogon vinga rikek si taun kita arai ani ri vap si lapo seserei amiang ang. Kita asuai ani keve vuk kalinga rikek ani Paulo katapo tav pakangai ania si kana abis.
,Na si taun i atailai e mung, vap miang luai i nei rina ang kimela serei kuvul asi kari me kokolongong ani akuskus i Volava.
+Au, kila soung aongos, na amiang i ri Iudaia kuvul ve ri vap i ngising voiang kitala palak luai nei laulauan si ri Iudaia, kila using ri Paulo ve Barnabas. Kilong anla angmemengenai ve ria na kilongla akikit iria kapa asi kari uli teng akit ani kana roron a God. #
*Au kilonglapo buk soung, na ri vap kila sokotuk irilong ta keve bil ke ki anguan longong an aniria si mang taun i atailai ang e mung. S
)Vap po kurek ang ani God, mi longong! Nganlak mi taping na mi puka, using naka abis a mangsikei a abis e matami, sikei mi tav lomlomon lak kapa ta kag abis, kantanem kitala antok imi tatana.” t
a
(Asukang a mi aiveven vei mengen ang si ri katakai i kus amalangas kala serei atutuman singimi asukang ke.
'na le singina, man ta sikei kapo lomlomon tatana, kalapo kalakala, using a saupai si Moses parik kapa angkokoai asi akala animi. -
&Asukang a keve tungag, napo buk ani mi nas aro na oring ke ta katala mus suai ani kami keve lau rikek, asukang a namempo buk akus animi tatana, H
%Sikei igenen ke God kata tak atadut ia parik katapa sain vok. 3
$Using David, kata pakangai ani ri vap si kana taun val vubuk si God, le na kala mat, na kianla mo ia ngere keve tivuna na pukun ina kala sain vok. 'G
#Io, na si mang salsalik kapa kata mengen tatana asukang ke, Parik luai kupa angkokoai asi atolongon ani kam igenen daus asi kana sain vok nei mopong. [/
"Arai, kata tak atadut pok ia asi kana ago luai ta anguan mat an. Kapo mengen amalangas ta oring ke si mengen asukang ke. Naka alis imi ta mengen gogoai na keve bil roron ang natala alis a David tatana. Q
!Kana vang kalapo serei atutuman singira mamain ta tivuria ta katala tak ataduk pok a Iesu val kita salik ia si apongua i tangam, Numai kag nat. Kana anginang kalapo punuk luai ta nau a tamam. ^5
Kana namempo akus imi ta akus ro ang God katala palapalatung ve keve tivura tatana. 1
na ani keve taun miang, vap po palak ang ve nia le Galilaia ane Ierusalem, kila arai ania, asukang a kilapo akuskus amalangas tatana si kara vap. + Q
Sikei God kala tak atadut pok ia,
Kita abis a keve bil ang asukang val nei salsalik, le na kila kopos asiang ia le kuli ei na kianla asiang ia nei mata i mat. ~+
Parik kitapa sabonai ani mang sikei a lau rikek singina angkokoai asi kana mat, sikei lak kita sokotuk ainainak si Pilato asi kari raung ania. }{
Using ri vap i Ierusalem kuvul ve kari keve ainoinoai parik kitapa kinle na Iesu sikei kitapo ba ani mengen ang si ri katakai i kus amalangas nang kipo uli tataot ania si keve taun i atailai ang. Na kitala apunuk ia si kari saupai ania ta ka mat. |3
Keve tungag, mamain ta tivuna i Abaram, kuvul ve mamain ta vap voiang mipo mamaila ani God, akus i vilvil ato ke kapo pasal taun ira akorong. {
Na taun ang a Ioanes kalapo akamusai ani kana abis na kalapo uli antok asukang ke, ‘Mi ago ta sekpat an ta nau kana na igenen ang mipo kokoai ania, parik. Sikei mangsikei ka aimung ig, napo tav ro angkoai luai ve asosokai palau vopo kunis ani pauk i kakina.’ z
Aino le ani Iesu ka serei, Ioanes kata akus ri vap aongos i Israel ta ki lomon pokai na ki luk a asising asi akanangai ani kari sasakol. y}
Na le si keve tivuna i igenen ke David, kala asereiai ani Iesu asukang val kana palapalatung ani ka teng ato ri Israel. x
Au le na kala luk suai ania na kala akanangai ani David asukang ta tulava. Kata mengen amalangas tatana asukang ke, ‘Nata arai ani David, nat ke si Iesai, ta kapo mangsikei a nat voiang napo buk alava ia, na ka using kag keve vubuk.’ )wK
Na ri vap kila sokotuk ta kari tulava na God kala alis iria ta Saul, kana nat ke Kis i patvap ang si Beniamin. Kata tu ainoinoai aniria si 40 na matas aongos. v{
Au, na e mung ina God kala atung kari keve ainoinoai asi angusiusingai tung si taun si Samuel katakai i kus amalangas. Cu
Taun ang kilapo buk palak e Kanan, kata ngi suai ani limalengua na matan vap ang na kala alis iria ta roe ang, asi kari tauk ina. Keve bil ke kata pasal asukang ta 450 na matas aongos. t
Na si taun kita pasal nei ring varasai palau ang, God kata sunguk a maiten i kari keve lau rikek nei pangau i 40 na matas aongos. 4sa
God ke singira ri vap i Israel kata pilak na keve tivura, na kata apolok alava iria si taun ang kitapo ago e Aigipto, le na kala songo suai aniria le iang ta kitmat ina. %rC
Au Paulo kala tapasuk na kala atung alakat a kungana asi kana mengen, “Ri vap i Israel, na ri vap i ngising vap po mamaila ang ani God, mi longong! pqY
Au, taun kala kamus a tataot si buk i saupai na buk si ri kus amalangas, keve ainoinoai i lu ang kila ali mengen ane singiria asukang ke, “Keve tungamem, si man mipo atogon mengen si papakangai ani ri vap, kapo ro mi mengen.” p5
Au na ria kila papelek a Perge na kila palak luai ane Antiokeia e palpal Pisidia. Na si taun i atailai kila palak nei lu i kivung na kianla sinong. 8oi
Au, ri Paulo ve keve vap ipo auai ang ve nia kila sang pelek a Papo ane palpal Pampulia na kianla ung e Perge. Na Ioanes kala papelek iria asi kana papok ane Ierusalem. 'nG
Na ainoinoai ang kala lomlomon taun kala arai ani sa kata serei, using kala taping si akalkalit i Volava. Ri Paulo ve Barnabas e Antiokeia si palpal Pisidia fmE
Longong! Volava ka amiming ua asukang ke. Matam ka ba ani mang vuk pangau na ku tav arai ani malangas i makarap.” Akorong palau na vong kala pakut ia. Matana kala ba, asukang a kalapo gulegule ta sikei asi takai ania. Cl
na kala antok ta, “Numai a natnat i vo petau Ingua! Kupo petau i mamain ta bil korong aongos na kam to kapo duk ta kapau. Angisan ku kamus ta vilvil bat ani kana keve selen a Volava? rk]
Sikei Saulo, voiang kipo kin kapa ia ta Paulo, kala sung pukun ta Malanganto Gogoai na kala tun akit ia j/
Au na Elumas, igenen vopo teng rikek ang, nang nia na supsupai i kana asan, kala tu talang iritol using kapo misag ani ainoinoai ke ka lomlomon. Ei
Katapo ago kuvul ve ainoinoai i rina ang kana asan ta Sergio Paulo, kapo mangsikei a igenen malangas. Na kala asok tapai ani ri Barnabas ve Saulo using katapo buk longong ani akus i God. hhI
Au, kilongla pasal a kulenusa aongos ang tung si kilonganla serei e Papo, na e iang kilongla duai a mangsikei a igenen Iudaia kana asan ta Bariesu, kapo igenen teng rikek na kapo mangsikei a katakai i kus amalangas kapau. Hg
na kianla ung e Salamis. Na kilongla palak nei keve lu i kivung si ri Iudaia na kilongla akuskus iria ta akus i God. Ioanes katapo auai ve rilong val karilong igenen asi pakangai anirilong. f
Au, kilongla pasal si asok si Malanganto Gogoai na kilongla pasiang ane Seleukeia na kilongla kokos aputuk ane Kuporo, *eM
Na kila apunuk kari alal ve sokotuk na kila amatung kunga singirilong le na kila atatung irilong na kilongla pasal. Ri Barnabas ve Saulo kilongpo akus e Kuporo fdE
Taun ang kipo ago i alal ve soturungai ane si Volava, na Malanganto Gogoai kala antok iria ta, “Mi atung a ri Barnabas ve Saulo anig, asi karilong sunguk ani abis ke nau natala songo irilong asi karilong abis ania.” c
Au, nei liuan i kuvkuvulan i vap lomlomon ang e Antiokeia katapo atogon a keve katakai i akus ve keve katakai i akalit. Barnabas, Simeon voiang kipo kin kapa ia ta Niger, na Lukio le Kurene, Manaen igenen vopo ago ke nei vainagoan si tulava Erodes, na Saulo. 'bG Na ri Barnabas ve Saulo kilongtala vil apunuk karilong telan e Ierusalem na kilongla papok. Na kilongla songo na Ioanes, voiang kana mang asan ta Marko.Ua# Au na akuskus i God kala pasal apapanai na vap miang kilapo lomlomon. |`q Akorong palau na angelo si Volava kala vis ia, using parik katapa alatun a God. Ri kanipa kila se ia na kala mat. n_U Na ri vap kilapo songosongo asukang ke, “Kalingana i god kana, na parik ta igenen i kuli rina.” 0^Y Au, Erodes kala pilak na mangsikei a taun na si taun ang kala alak kana maus i tulava na kala sinong kuli kana sinsinong i tulava na kala tutapongai mengen singiria. :]m Erodes si taun ang, katapo togon a marala lava ani ri vap i Turo na Sidon. Na riria aongos kuvul kimela serei singina asi atokngai amatung ani luai. Kila vilvil akorong a mengen ve Balasto, kapo mang ainoinoai ke Erodes, ta kan mengen aniria, using kari pok katapo serei le si palpal ang si Erodes. D\ Na Erodes kala asok asi gule ania sikei parik kipa sabonai korong ania, asukang a kalapo susuiai aro pok ani keve igenen ang, vap po ararai bat ang na kala asok asi raung aniria. E mung i keve bil ke kala tapasuk pelek a Iudaia na kala pasal ane Kaisareia na kanlapo ago e iang na mang rukun taun. Erodes kala mat r[] Au, kalapo tenei vauk, na keve katakai i visvis ang kilapo ilung alava luai ta nei a Petero e voi. Z} Na kala sokotakun iria ta kungana ani ki ago musik na kalapo akus iria ta Volava kata asoung ia pelek a lu i akangbat. Na kala antok iria ta, “Mi mengen amalangas a Iakovo ve keve tungara ta bil ke.” Na kala pasal pelek iria ane si mang oring. pYY Sikei Petero kapo pirpiring lak, na e mung kianla tavas ania na kila kinle ia na kilapo taping alava.
X
Na kila antok ia ta, “Kupo nio!” Sikei kalapo dual alava ta ninia nang. Na kila antok ia ta, “Parik, kana angelo nang!” YW+ Sikei parik kalapa tavas ania using taun ang kala longong kinle na kalingana i Petero, kalapo maramarak luai na kala sang pok sian antok amalangas ani vap ang nei lu ta Petero nang kalapo tung mete takaman. V
Au kanlapo pirpiring mete takaman e komo, na mangsikei a kavulik asosokai kana asan ta Rode kala pasal asi me tavas ania. -US Taun kala lomlomonai aro, kala pasal ane si lu ang si Maria, rinana i Ioanes, kana mang asan ta Marko. E iang nei lu ang, vap miang kitapo ago kuvul i po sokotuk. QT Au, Petero kala lomlomonai tapalas na kala antok ta, “Pua, nalapo nas atutuman ta Volava kata asok kana angelo na kamela asapang iau pelek a kitmat si Erodes, na kari keve lomlomonai ri Iudaia.” 3S_
Au, kilongla pasal liu a ainoai i kuvkuvulan vap ipo ararai bat, na lapongua i kuvkuvulan kapa na kilongla serei si takaman lava ipo soung ane komo na takaman ang kala tavas anirilong na kilongla soung. Au, kilongla pasal a mang sikei a vuk selen, na akorong palau angelo ang kala kovek pelek ia. R/ Na kala soung using ia sikei parik kapa nas ta bil ke na angelo ang katapo abis ia kapo tutuman. Katapo sekpat ta kapo mangsikei a ararai palau. @Qy Au, angelo ang kala antok ia ta, “Ku ngenge aro na ku alakai ani pauk i kakim.” Na kala abis ia asukang. Na kala antok, “Ku pakut ua ta kam vakup ipo apung na ku using iau.” wPg Na mangsikei a angelo si Volava kamela serei ataping na kala malangas aongos a palpal lu ang, na kala tava na Petero e kagkag ina na kala pangun ia na kala antok, “Tapasuk sumasuma!” Na angus kitmat ang kala takunis pelek a kungana. lOQ Na si tenei vong ang le ani Erodes ka songo asoung a Petero na kalapo rot nei liuan i mang pongua na katakai i visvis. Kita got akit ia ta pongua na angus kitmat luai. Na mang vap kipo ararai bat e mete takaman i lu ang. 2N] Asukang a Petero kalapo ago nei lu i akang bat. Sikei ri vap lomlomon kitapo sokotuk amadot serei si God, ani ka pakangai ania. Petero kala soung pelek a lu i akangbat DM Au, kala teng akit ia na kala alakai ania nei lu i akangbat. Na kala asok a puat a kuvkuvulan i ri katakai i visvis, ta ki ararai bat ania. Siksikei a kuvkuvulan ang kapo atogon a puat a igenen neina. Kana lomlomonai ta man a matan angan i Liuluai kanla kamus tapai, ka tak ia asi kana tung si saupai mete ri vap. 1L[ Na kala arai ta ri Iudaia kitapo uruk si daung ke, asukang a kala asok ani ki kun teng akit kapa ani Petero. Lau ke kata serei si taun i matan angan i saui i tav tol. IK Na kala asok asi raung ani Iakovo, tasina i Ioanes, ta samele. sJ a Au, si taun ang tulava Erodes kala teng akit na mang matan i ri vap lomlomon asi kana vilvil akui aniria. I{ Au na kila vil ia asukang. Ki alis ia e kungarilong i ri Barnabas ve Saulo ani kilong an alis ia si keve vap lava.+HO Na ri vap lomlomon kila lomlomonai ta siksikei iria ka gule ta men papakangai angkokoai ve kana togtogon asi alis ani keve tungaria vap po inongos ang e Iudaia. ?Gw Na mangsikei iria kana asan ta Agabo kala tapasuk na kala mengen atung si Malanganto ta ka togon a mol lava ka serei lak e kuli rina aongos. Kata serei atutuman si taun i Kalaudio. zFm Au, si pangau ang mang keve katakai i kus amalangas kila pasiang le Ierusalem na kimela serei e Antiokeia. E Kala sabonai ania na kala songo le ia ane Antiokeia pok. Na kilongtapo ago na sikei a matas kirol i po uli sinong kuvul ve kuvkuvulan ang e iang, na kilong akalkalit a vap miang. E Antiokeia vanang kita ainoai i posong ani ri vap lomlomon ta ri te Karisto. Au, ria vap la sip angtaliungai ang le si vilvil akui ang marai Sitepano, kila pasal taun a Poinike na Kuporo na Antiokeia kapa. Na kipo mengen aliu ta mengen i akus ro ani ri Iudaia papalik. =) Taun kila longong a amalmalangasai ang, kila lomon suai ani kari keve mengen, na kilapo alatun a God velai ani mengen asukang ke, “Ri vap i ngising kapa, God kalapo alis pangau aniria kapa asi kari kun lomon pokai na ki teng a to.” Kuvkuvulan i lomlomon e Antiokeia P< Na nala kinle ia ta pua, parik kapa angkoai luai ani na tubat a God, using kalapo alis iria ta sikei palau a alilis ang katala alis ira tatana si taun ang tarata lomlomon ta Volava Iesu Karisto.” E; Na nala lomlomonai ani vuk mengen ang a Volava katapo nas ani mengen tatana ta ‘Ioanes katapo asing atautauia ri vap ta laman, sikei God ka asing atautauia imi ta Malanganto Gogoai.’ : Au nala tutapongai mengen na si vuk taun ang Malanganto Gogoai kamela aol aongos iria, asukang palau val si ainoai i taun ang singira. _97 Nia ka mengen ua ta mengen voiang mi sapang singina, numai ve kam pat vap aongos.’ <8q
Na kala mengen amalangas imem ta kata arai ani angelo kamela tung nei kana lu na kala antok ia asukang ke, ‘Ku asok vap ane Iope asi an songo ani Simon, kipo kin ia ta Petero. 97k Au na Malanganto kala antok iau ta na ago ta lomlomonai miang an, na auai ve ria. Au, namemla pasal ve limalesikei a tungara ke kana, na namemanla palak nei lu si igenen ang. 6 Na akorong palau si vuk taun ang, mang potol a igenen kitola serei mete lu ang namemtapo ago singina, i la asok taun anig le Kaisareia. g5G
Na kala vapotol i serei na bil ke na akorong palau keve bil ang kala palak pok ane metekuku. 4 Na vapongua i kalinga le metekuku kala mengen ta, ‘Bil ang God katala vil adaus ia, ku ago ta arai an ta kapo atogon tubat singina.’ 35 Sikei nala antok ta, ‘Ka ago luai, Volava, using parik luai le kabang le natapa namin korong a bil ang kipo ailailai ania vei nala bil arikek.’ w2g Na nala longong a mangsikei a kalinga kala antok iau ta, ‘Petero, ku tapasuk na ku daung asi kam angan.’ 1' Na nala arai ta e neina i vakup ang, kapo atogon a mamain ta vongo, ve ri kei, na ri manmanik palis kuli vunep na ri mani i nei pangau kapa. i0K “Natapo ago i sokotuk e nei rina ang e Iope na mangsikei a ararai kala serei singig. Nala arai ani mangsikei a bil val vakup tavirimok kita pala ia si puat a nono na kipo atikok asiang ia na kala pasiang luai ane singig. W/' Au na Petero kala atai aroron iria ta angusing i keve bil aongos asukang ke, `.9 asukang ke, “Marai sa kuta ago ve ri vap tav lamutan na kuta angan kuvul ve ria?” \-1 Na Petero kamela serei pok e Ierusalem na ri vap lampulit kimela songag suak ania , Au, ri aposel ve ri vap lomlomon aongos e nei palpal Iudaia kila longong ta ri vap i ngising kapa kitala kun ainak ani mengen i God. +!
0Au, asukang a kala asok ta asing tauia aniria si asan i Iesu Karisto. Na kila aikut ia asi kana ago tapai ve ria ani mang rukun taun.*
/“Au, si vang ka tubat a vap ke asi kari ago ta luk an ani asing tauia? Arai, kilapo luk a Malanganto Gogoai asukang palau val tara.” )
.using kila longong iria si kilapo mengen ta mengen i keve rina petekai velai ani alatun ani God. Na Petero kala antok ta, ?(w
-Na petau lomlomon ang, nang a vap lampulit ang kitame auai ve Petero, kila taping si arai ani bil ke ta God kalapo tilingai ani alilis i Malanganto Gogoai si ri vap i ngising kapa, '
,Si taun ang a Petero katapo mengen lak, Malanganto Gogoai kamela aol aongos na vap ang kipo ago i kolongong ani mengen ang. V&%
+Ri katakai i kus amalangas aongos kita akuskus tatana asukang ke ta ri si, man ki lomlomon ta asan i igenen ke, God ka lomon suai ani kari keve lau rikek.” Ri vap i ngising kita luk a Malanganto Gogoai @%y
*Na kala asok imem ani namem akuskus si ri vap na namem mengen amadot iria ta ninia nang God katala atung ia asi kana saupai ani ri vap aongos, riria kipo to lak na riria kitala mat. <$q
)Parik ta si ri vap aongos, sikei kata serei singimem, namem a vap ang God katala pilak imem, namem a petau ang namemta matan angan ve nia e mung i kana tapasuk pelek ani matmat. j#M
(Sikei God kala tak atapasuk pok ia si vapotol i taun na kala akalit amalangas tatana si ri vap. "1
'Au na namem, namemtala arai ani kana keve avibisan aongos si palpal ang si ri Iudaia na e Ierusalem kapa. Na kila atakuk ia kuli iei na kala mat. #!?
&Io, God kala akanangai ani Iesu le Nasaret asukang ke ta ka aduk ia ta Malanganto Gogoai velai ani kitmat. Na kala pasal si keve vukvuk i rina si pakangai ani ri vap using God kata auai ve nia. Na asukang ka vil ato na vap ang, riria kipo ago nei gogotan i kana kitmat a vo petau. ! ;
%Mipo nas a bil ang kata serei e nei palpal Iudaia aongos, tutapong e Galilaia, e mung i kana akuskus a Ioanes ani ri vap asi kari luk ani asing tauia. 9
$Kana na mengen amalangas si God taun a ri Israel. Nang a akus ro ke i marip voike kapo tukulai ina si Iesu Karisto, ninia na Volava si ri vap aongos.
#Kantanem kipo saka palpal vap an, sikei man kipo mamaila ania na kipo abis a lau korong e matana io, kapo songo iria ane singina. 7
"Na Petero kala mengen iria asukang ke, “Nalapo tun kinle atutuman vanang ta God kapo atogon kana sikei palau a lau i ngorem si ri vap aongos. /
!Au, sumasuma palau nala asok tapai anim na kala ro using kutala vil korong ia na kumela serei. Na kana vang namempo ago kuvul aongos e matana i God. Namempo kokoai si longong ani sa na Volava kata asok ua sime mengen animem tatana.” Petero kapo mengen nei lu si Kornelio
Asukang a ku asok tapai ani Simon e Iope, kipo kin ia ta Petero. Na kapo ago e ngere lo nei lu si Simon, igenen itoiton pauk i vongo.’ uc
Na kala antok ta, ‘Kornelio, God katala longong kam keve sokotuk na kala arai kinle ani kam keve alilis. Y+
Na Kornelio kala antok ta, “Kala puat a taun kala liu na katapo asukang ke tenei ias ngelik. Natapo ago ipo sokotuk nei kag lu. Na mangsikei a igenen kamela tung talang iau, kapo maus ta maus miminaungan. .U
Asukang a taun ang mita asok tapai anig, parik natapa mengen ta sa. Na kana vang namela serei. Au, napo buk sui animi ta sa tukulai ina na mita asok tapai anig?” 3_
Na kala mengen iria asukang ke, “Nami akorong mipo malangas a tubat lava kapo tubat a igenen i Iudaia asi kana angtunganan ve ri vap i ngising vo si palak nei kari keve lu. Sikei God katala akalit amalangas iau ta naka ago ta kin ani mangsikei ta kapo igenen palau vo kapo atogon tubat singina. c?
Au, kala angmemengenai alak ane nei lu ve nia na kanla arai ta petau duk kipo ago kuvul. oW
Sikei Petero kala ngai atung ia velai ani mengen ta, “Tapasuk! Nau kapa, napo kun igenen palau.” xi
Au, Petero kalapo buk palak na Kornelio kamela soturungai singina na kala asuai ani pukun ina e ngono kakina. .U
Si taun using ina, kianla serei e Kaisareia. Na Kornelio katapo kokoai aniria, ve kana pat vap na keve tungana asungai ina. Katala songo akuvul iria asi me kokoai. %C
Au, asukang a kala songo alak iritol si me rot ani tenei vong ang. Au, kala tapasuk vauk na kala auai ve ritol. Na mang keve tungana i Iope kila kun auai. L
Na kitola antok ta, “Kornelio, kapo igenen tu ainoai ani kuvkuvulan i visvis, na kapo igenen korong na kapo uli mamaila ani God, na palpal vap aongos ri Iudaia kipo posong aro ia, na mangsikei a angelo gogoai kata atatai ia ta ka asok tapai anim ani ku an serei nei kana lu na ku atogon mengen kapo buk longong ania.” 0Y
Au, Petero kala kisiang taun a volo igenen ang na kala antok iritol ta, “Arai, nau kana na igenen ang mitolpo gule ia. Nei akorong a tukulai i kamitol me serei?” }s
Sikei, ku tapasuk na ku kisiang na ku auai ve ritol. Ku ago ta lomlomonai miang an, using nau nata asok iritol.”
Na Petero kapo ago lak i lomlomonai ani ararai ang, na Malanganto kala antok ia, “Arai, mang potol a igenen kitolpo gule ua. \
1
Na kitola songosongo velai ani sui ta Simon kapo ago e ke, kipo kin ia ta Petero. Q
Au, Petero kalapo pisu alava ta sa nang kapo asukang. Na si vuk taun ang palau a volo igenen i asok ang ta Kornelio kitolmela serei mete papalakan i lu. Kitoltala nanas le ta nei a lu si Simon. [ /
Na kala vapotol i serei na bil ke, na akorong palau kala palak pok ane metekuku.
Na kalinga kala anguan serei an ta, “Bil ang God katala vil adaus ia, ku ago ta arai an ta kapo togon tubat singina.” +
Sikei Petero kala antok ta, “Ka ago luai, Volava, using parik luai napa nas ani angan ani bil ang kipo ailailai ania vei nala bil arikek.” [/
Au na kalinga kala serei ta, “Petero, ku tapasuk na ku daung asi kam angan.”
Na kala arai ta neina i vakup ang kapo duk ta mamain ta vongo ve ri manmanik palis kuli vunep na ri mani i nei pangau kapa. 3
Na kala arai ani metekuku kala tavas na mangsikei a bil val vakup tavirimok kita pala ia si puat a nono na kipo atikok asiang ia taun a kuli rina. (I
Na buk angan kala serei singina na kala lomlomonai ta kapo buk angan. Au, si vuk taun ang kipo itoitonai ani kana pok, mangsikei a ararai kala serei singina. !
Si taun using ina, kitola pasal na kitolan lapo angasungai i rina. Petero katala kiklak kuli lu asi an sokotuk. Kapo tenei ias lava. I
Na kala atatai aro luai aniritol na kala asok iritol ane Iope. ta
Taun ang a angelo ang kala kamus ta mengen na kala pasal, na kala songo na pongua i kana keve asosokai i nei lu na sikei a katakai i visvis kapa, voiang kapo igenen ro luai na kapo mangsikei iria kipo uli ago asung asi pakangai ania. fE
na kapo ago si lu si Simon, igenen itoiton pauk i vongo, na kana lu kapo tung e ngerelo.” s _
Kana vang ku asok a mang vap ane Iope, asi an songo ani mang igenen e iang Simon, kipo kin ia ta Petero, dA
Na kapo leng alava na kala tun akit ia na kala antok, “Au, volava, kupo buk sa?” Na kala antok ia ta, “God kapo malangas kam keve sokotuk na katala arai ani kam keve alilis aongos na kipo tung malangas e matana.
$~t}}%|{{{zzJyxxx&w@vxu+t[ssrrFqpoonn{mllykkajjiiQhgg2feedccKba`_^u]\[[ ZYY=XWW
VUUTTSRR]QQOON~MM LKJIHGGgFFDDCC]BA@??>>=v<%;;:Z99 8M7655443Z22G10\/..-- ,z++ *q*0)J( '}'&]%% $b#o"!! 4 ] @ Hf7P(]M,&pv
?
=Y wogE mung i matan angan i saui i tav tol, namemla kokos na namemla sang pelek na Pilipi na e mung i palpalima na taun namemanla angruduai pok e Toroas. E iang namemanla ago na limalengua na taun aongos. Akamusai i pasal si Paulo ane Toroas NnNa keve igenen ke kila pasal aino na kianla kokoai animem e Toroas. ,mQKeve vap ke kita auai ve nia. Sopataro nat si Puro le Beroia, na Aristarko ve Sekundo le Tesalonike, na Gaio le Derbe, na Timoteo, na Tukiko ve Toropimo le Asia. l#na kanla ago na potol a ulen. Kalapo usausa asi kana pasal ane Suria sikei ri Iudaia kita lapo buk raung ania na kala papok ane Makedonia. ykkNa si keve palpal ang nei kana paspasal kala pakangai aniria ta mang keve mengen roron, na kanla serei e Elas, =j uAu, visvis ang kalapo kamus na Paulo kala songo akuvul na keve vap lomlomon na kala mengen i papakangai aniria kuvul ve posong aro singiria. Au na kala papelek iria ane Makedonia. Wi')E mung i kana la posong ani mengen ke kala asok suai ani vap aongos ang.Kh(Using man a ri ainoinoai ki arai ani angpipisuai kana, ka angkoai si ki saupai anira singina, using kapo kovek i tukulai roron ina na parik tarapa angkoai si mengen i asapang anira singina.” {go'Sikei man kapo atogon a mang bil lak mipo lomlomonai ania kapo ro tara vil akorong aongos ia nei liuan i vap ke. -fS&Au, man Demeterio ve kana petau kipo atogon neikien ani mang anu, kapo togon a vap kipo teng saupai na kapo togon taun na e iang kian arai ani kari keve mamaiten. e %Na kana mita mela serei ta ngono igenen ke sikei parik kilong tapa vil arikek a lu i atailai vo kilong tala mengen arikek ani kara god. pdY$Na using a keve bil ke kapo tutuman napo buk ani mi ago musik na mi ago ta bil an ta mangsikei a bil. c1#Au na igenen lava ipo salsalik ani rina ang kala atakun a petau ang na kala antok iria ta, “Nami ri vap i Epeso, tarapo nas ta kuli rina aongos kipo malangas ta rina lava ke na Epeso kapo aiveven na lu i atailai si Artemis ve keve kankanuai ina nang kipo uak le metekuku. Vb%"Sikei taun kila kinle ia ta kapo mangsikei a Iudaia, kila songosongo kuvul aongos ta sikei a songosongo asukang ke ta, “Artemis si ri Epeso kapo tavirimok luai!” Kitapo songosongo na taun vunga luai. ?aw!Na ri Iudaia kila ging alak a Aleksandero ane no na mang keve vap kilapo mengen papakangai ania na kala atung alak a kungana si kari musik na ka palas a keve bil ang dong a ri vap. q`[ Au na nei liuan i kivung ang kala atogon a angpispisuai lava. Using mang matan kipo songosongo ta mangsikei a bil na mang matan kipo kun songosongo ta mang matan bil pulakai, na amiang iria parik kipa nas ta kitame vil sa akorong. _ Na mang keve tungana, kipo asasanan lava nei palpal Asia, kila ali mengen i aikut ania si kana ago ta palak an nei rina i kalkalum ang. Y^+ Na Paulo kapo buk pasal taun ani vap ang sikei ri vap lomlomon kila atakun ia. W]' Na angpipisuai lava kala serei nei rina aongos ang. Na ri vap kila teng akit ri Gaio ve Aristarko ngono igenen le Makedonia nang kilong tapo auai ve Paulo na kila sang ve rilong ane nei ring ipo kalkalum. \% Taun kila longong a mengen ke kala pat iria na marala na kila songosongo asukang ke ta, “Artemis si ri Epeso kapo tavirimok luai!” R[ Na sukana kara abis ka togon asan rikek. Na parik ta kara abis papa, sikei Artemis, god lava ke si ri Asia na e kuli rina aongos ve lu i atailai ang kapa, ki mengen arikek na miminaungan lava ina.” TZ!Val mita arai na mila longong a sa na igenen ke Paulo kapo abis ia na vap miang i Epeso na palpal aongos i Asia kipo using ia. Na kapo antok ta keve tangatangai i abis ta ri vap parik kipa god tutuman. .YUKata songo akuvul iria kuvul ve mang matan kapa kipo kun ago si abis ke, na kala antok iria ta, “Kag petau, mipo malangas ta tarapo luk a kapkap lava si abis ke. 2X]Na Demeterio katapo mangsikei a igenen kapo abis kankanuai i lu si Artemis ta iat miminaungan na kapo luk a kapkap lava si abis ke na kapo pakangai aro ani kana petau. rW]Si taun ang akorong katapo atogon a angpispisuai lava marai laulauan i using ani selen i lomlomon.
VAu na kala asok ri Timoteo ve Erasto ngono tungana ipo auai ve nia ane Makedonia sikei nia kala ago alava lik tapai e palpal Asia. _U7E mung i keve bil ke Paulo kala lomlomonai si kana pasal aliu nei rina e Makedonia na Akaia le na ka ane Ierusalem, using kala lomlomonai ta, “Man nanla arai tapai ani Ierusalem, na pasal kapa ane Rome.” TAsukang a kitmat i mengen si Volava kata pasal a keve ring papan na kala serei amadot luai. Marala lava si ri vap i Epeso 2S]Amiang i ri vap po teng rikek ang kita mela suluk kari keve buk e mataria i ri vap. Kita tataot a samsamui i keve buk ang na kata serei asukang ta 50,000 na vuk silva. sR_Na amiang i ri vap lapo lomlomon ang, kimela serei asi kari me mengen amalangas ta kari keve abis rikek. Q%Taun ri Iudaia ve ri Elas e Epeso kila longong a akuskus ke, kilapo leng alava. Asukang a kilapo mamaila aro luai ani kitmat i Volava Iesu. GPNa igenen vopo sangan ta ingua ang kala laos alakat na kalapo vibis arikek pulakai aniria using katapo dual arikek. Mang matan iria kita lapo asasaling rangai na kilapo sang ta varas kapa. xOiAu, mangsikei a taun ingua ang kala antok iria ta, “Napo nas ri Iesu ve Paulo, sikei parik napa nas imi.” )NKAu, katapo atogon a limalengua na angtasimal kitapo abis a abis ke. Tamaria kapo mangsikei a ainoinoai si ri katakai i sula si ri Iudaia kana asan ta Sikevas. cM?
Mang keve vap Iudaia kapa kitapo atokngai si lu suai ani ri ingua si asan i Iesu. Na kipo pasal ane si keve rina na kipo posong a vuk mengen ke, “Si asan i Iesu voike na Paulo kapo akuskus tatana, mi soung suai!” AL{ Asukang ke ta ri vap kitapo luk kana keve vuk vakup vo maus ipo alak, na kipo luk iria ane si ri vap malepen, na kilapo nasai ani to, na ri ingua kapa kitapo sip ani kana keve vakup. gKG God katapo ali kitmat si Paulo asi kana abis ani mang keve vilvil ataping petekai luai. *JM
Katapo abis e iang asukang ta pongua na matas aongos. Asukang a ri Iudaia ve ri Elas aongos i palpal Asia kita lapo nas a akuskus i Volava. Keve nat si Sikevas 0IY Sikei mang matan iria, kitapo vinga kit arikek na kipo misag ani lomlomon. Kita lapo mengen arikek kapa ani selen i lomlomon. Asukang a Paulo kala atolongon iria, na kala songo le na vap po lomlomon ang, na si keve taun aongos kian lapo uli ago kuvul i angmemengenai nei lu i akalit si Turano. 6HeNa kala palak nei lu i kivung na kanpo uli mengen ta vainagoan si God. Katapo mengen alava ani ri vap asi kari lomlomon. Katapo abis e iang asukang ta potol a ulen aongos. ;GqTataot i keve vap ke katapo asukang ta 12 aongos. ;FoNa Paulo kala amatung a kungana singiria na Malanganto Gogoai kala palak singiria na kilapo mengen ta keve mengen i mang keve rina anglok na kilapo mengen i kus amalangas kapa. [E/Taun kila longong a mengen ke, kila luk a asing tauia ang si asan i Volava Iesu. SD Na Paulo kala antok ta, “Ioanes kata asing tauia ri vap asi akanangai ta kitala lomon pokai na kata antok kapa iria ta ki atung kari lomlomon si vopo serei e mung ang ina, nang kana asan ta Iesu.” CNa kala anguan sui an ta, “Au na mita luk a saka asing tauia an?” Na kila antok ta, “Asing tauia ang si Ioanes.” DBna kala sui iria ta, “Sa, mitala luk na Malanganto Gogoai si taun mita lomlomon tapong?” Na kila antok ta, “Parik. Parik namempa longong lak ta kapo atogon a Malanganto Gogoai.” A Taun a Apolo kata anlapo ago e Korinto, Paulo kala pasal ane Epeso si selen ang e pangkul. Na kanla sabonai ani mang keve vap lomlomon, .@U Using katapo anggegelai alava luai ve ri Iudaia, sikei katapo dual using katapo uli akalkalit amalangas luai le nei salsalik ta Iesu nia na igenen i akanangai.j?MNa kalapo buk ane Akaia, asukang a keve tungana kila pakangai ania si salik buk ane si ri vap lomlomon asi kari ruduai ania. Kanla serei na kalapo pakangai alava ani vap ang kana roron a God kata vil iria asi kari lomlomon. 3>_Kata mengen amadot nei lu i kivung, na taun ri Piriskila ve Akulas kilongla longong ia, kilongla songo ia na kilonganla palpalas aro na selen asi using ani God singina. o=WKatala luk a mang keve akalkalit si selen i using ani Volava. Katapo akuskus velai ani vubuk lava, na katapo mengen ta mengen tutuman i Iesu. Sikei kana malangas kalapo kudik using katapo nas papalik a asing tauia ang si Ioanes. 8<iMangsikei a Iudaia, kana asan ta Apolo, kita ingus ia e Aleksanderes, na katapo igenen malangas, kanla kun serei e Epeso, na kapo nas aro na keve mengen i nei salsalik. -;SKanla ago e iang na mang rukun taun le na kala tapasuk pok asi kana pasal aongos ani Galatia ve Purugia, na katapo akikit a ri vap si kari lomlomon. Apolo e Epeso
:
Na kanla serei e Kaisareia na kala palak tapai asi an vokol ani kuvkuvulan i vap lomlomon, le na kala pasal aliu ane Antiokeia. 09YSikei e mung ina, taun kalapo usausa asi kana tapasuk, kala antok iria, “Naka anguan serei pok an lak si man ke God ta vubuk.” Au, le na kala sang pelek a Epeso. i8KNa kila sokotuk ia asi kana ago tapai ani mang rukun taun ve ria, sikei parik katapa ainainak. 71Le na kianla serei e Epeso. Kianla angtaliungai e iang ve rilong, sikei nia kala palak ane nei lu i kivung na kanlapo angmemengenai ve ri Iudaia. )6KPaulo kala ago na mang rukun taun miang e iang, le na kala pasal pelek na vap lomlomon ang na kala kokos asi kana sang ane Suria, na ri Piriskila ve Akulas kilongla auai ve nia. Sikei aino le ani ki tadut, kala tok suai ani ung i patuna e Kengkereai asi akamusai ani kana atu vala. b5=Na kila pataun a Sostenes, igenen vopo ainoinoai ani lu i kivung ang na kianla teng akit ia na kila vibis arikek ia e iang mete lu i saupai ang. Na Galio parik katapa telan ta bil ang. Paulo kata papok ane Antiokeia >4wNa kala kirikai suai aniria pelek a lu i saupai ang. *3Msikei using mipo anggegelai kana ta keve nem palau i kami saupai akorong, io kalapo gon e kungami. Nau parik napa angkoai si saupai ani keve bil asukang ke.” A2{Na Paulo kalapo buk mengen sikei Galio kala antok ri Iudaia ta, “Man a igenen ke katala bil arikek vo si man katala putuk a saupai, io nala angkoai si longong ani kami keve mengen, 1
velai ani mengen ta, “Igenen ke kapo aisuisul ri vap asi kari soturungai si God si selen tanginang voiang kapo putuk kamem saupai.” !0; Si taun ke, Galio katapo ainoinoai ani palpal Akaia, asukang a ri Iudaia kila tung kuvul asi vil arikek ani Paulo, na kila tak ia ane mete saupai d/A Na kala ago le e iang na sikei a matas na inongos si akuskus ani ri vap ta mengen si God. .
Using nau naka auai ve numai, asukang a kapo kovek i mangsikei ka vil arikek luai ani pukun im. Using napo duk ta vap si rina ke.” "-= Na Volava kala serei si Paulo nei orodung tenei vong na kala antok ia ta, “Ku ago ta leng an ani mengen ta asan ig, na ku ago ta pakut an ani ngurum. k,ONa Kirispo, vo aiveven ani lu i kivung ang kala atung kana lomlomon si Volava kuvul ve matan vap i nei kana lu. Na amiang i ri Korinto kita longong ani kana keve mengen a Paulo, na kila lomlomon na kila luk kari asing tauia. *+MKala soung pelek a lu ang na kala palak nei lu si mang igenen kana asan ta Titio Iusto, kapo mamaila ani God, na kana lu kapo tung ngere lu i kivung ang palau. %*CSikei kitapo misag ani longong ania velai ani mengen i nau varas. Asukang a kala tap suai ani kaponpon pelek kana maus e mataria na kala antok iria, “Mamaiten i kami mat ka gon singimi akorong pok, nau napo kalakala. Tutapongai le si taun ke naka pasal taun a ri vap i ngising.” >)uLe na ri Silas ve Timoteo kilong mela serei le Makedonia. Asukang a Paulo kata alis kana taun aongos si akuskus amadot ani ri Iudaia ta Iesu, nia palau na igenen i akanangai. q([Na si keve taun i atailai aongos kanpo uli angmemengenai ve ri Iudaia na ri Elas asi kari lomon pokai. '/Taun kata ago ve rilong katan lapo abis kuvul ve rilong, using katapo papakangai anirilong si abis using kitolpo volo katakai i abis lu i vakup. 7&gna e iang kala angruduai ve mang Iudaia kana asan ta Akulas. Igenen ke kata liklik e Pontiko. Na rilong ve kana aina ta Piriskila kilongta serei amukmuk palau le Italia, using a Kalaudio kata asok suai aongos ani ri Iudaia vap po ago ang e Rome asi kari pasal suai. Asukang a kanla serei singirilong. J% E mung ina kala papelek a Atenai na kala pasal aliu ane Korinto, W$'"Na mang keve vap kila auai ve nia na kilapo lomlomon. Mangsikei iria kana asan ta Dionusio, katapo igenen i kuvkuvulan ang e Areopago, kuvul ve mang aina kapa kana asan ta Damaris, na mang matan kapa.7#i!Le na Paulo kala papelek na sinong kuvul ang. P" Si taun kita longong a mengen i tadut pok le si mat, mang matan iria kita lapo angkus kurek tatana. Sikei mang vap kila antok ta, “Si mang taun ro e mung ku anguan mengen an ta mengen ke.” i!K using katala atung a taun na kala akanangai ani kana igenen, voiang kata mat na kata tak atapasuk pok ia si akalit amalangas ta ninia palau nang. Na igenen ang ka akala na ri vap i kuli rina aongos si selen korong luai.” Aino ri vap kitapo ago si vong asukang a God parik katapa marala. Sikei kana kapo asok ri vap i keve rina aongos asi kari lomon pokai, ; o Io na using tarapo kana inatus, tara ago ta lomon ania ta God kapo ararai val keve tangatangai i pulpul ta nas si ri vap, nang kipo abis ia ta gol, silva na mang keve iat kapa. ( I Using le singina tarapo nas a tukulai ina i to, na le singina tarapo aupele. Io, asukang val kami mang vap tatangam kita tangam ta, ‘Tarapo kana inatus.’ 5Ani ri vap ki gulegule ia, using si man ki gulegule ia kila angkokoai si sabonai nganing ania. Sikei tutuman ina nang ta parik kapa ago avunga ira. 0 YLe si sikei a igenen kata asereiai ani mamain ta matmatan vap aongos asi kari ago kuli rina ke, na ninia akorong kata saupai ani keve taun na keve ring asi kari ago. {oNa parik kapa inongos taun kara papakangai ania, using ninia akorong kapo alis ta to ve malu na keve bil aongos. #God vo abis ani kuli rina ke ve keve bil aongos, ninia palau kapo Volava i metekuku na kuli rina, na parik kapa ago si lu i abis ta kunga. MTaun natapo pasal aulitai si arai ani kami keve tangatangai, nata arai ani mangsikei a ring i po alilis serei si tangatangai na kapo atogon a mangsikei a salsalik kuluna kapo mengen ta, ‘Kana na rina si god ang parik tarapa nas ia.’ Kana vang napo akuskus imi ta God ke mipo soturungai singina sikei parik mipa nas ia. 7Au, Paulo kala tung mete kivung ang e Areopago na kala mengen iria asukang ke, “Vap i Atenai, napo arai animi ta mipo vap uli soturungai aro. Ri vap tauk i Atenai akorong kuvul ve ri sokoung kitapo uli amun ani kari taun si longong na angmemengenai ta keve bil tanginang. hIMengen ke kapo tangis atanginang e talingamem, asukang a namempo buk nas ani supsupai ina.” 9Asukang a kila songo alak ia ane nei kivung e Areopago na kianla antok ia ta, “Ku mengen imem ta akalkalit tanginang ke using namempo buk nas ania. 2]Na mang keve vap nas kipo kin iria ta ri Epikourio na ri Sitoiko, kilapo anggegelai ve nia. Mang matan iria kita antok ta, “Igenen tanio ke kapo buk mengen ta sa?” Na mang matan kila antok ta kapo buk akuskus ta ri tangatangai i mang keve rina. Using katapo akuskus ta tadut pok ang si Iesu. oWAsukang a kala palak ane nei lu i kivung na kanlapo angmemengenai ve ri Iudaia na ri vap i ngising vap po mamaila ang ani God. Na si mang keve taun kanpo angmemengenai kapa ve ri vap kapo duai pulakai aniria nei ring ipo asesel. #?Au, Paulo katan lapo kokoai anirilong e Atenai, na taun kapo ararai pulakai kala mamakus alava using kapo arai ta rina ang kapo duk ta tangatangai. QVap po auai ang ve Paulo kila pasal ve nia na kianla atatung ia e Atenai. Le na kimela papok velai ani mengen amalangas ani ri Silas ve Timoteo asi karilong pasal sumasuma using ania. Paulo e Atenai ucAu na ri vap lomlomon kila asok sumasuma na Paulo ane ngerelo, sikei ri Silas ve Timoteo kilongla ago pok. *M
Au, ri Iudaia e Tesalonike kila longong ta Paulo kanlapo anguan mengen an ta akus i God e Beroia, asukang a kimela serei asi kari an vil akarkarian ani ri vap. kO Amiang iria kita lomlomon kuvul ve keve aina asasanan miang i Elas, ve mang keve tauan duk kapa.
Keve Iudaia ke parik kitapa pok val ria e Tesalonike. Lomlomonai iria katapo tavas aro si longong ani akus ro. Kitapo atogon a vubuk lava luai si longong ani mengen ang na kipo uli ararai pok kapa ani mengen i nei salsalik asi arai ta keve mengen ang kapo tutuman. / W
Au keve vap lomlomon kila asok sumasuma ri Paulo ve Silas ane Beroia tenei vong. Si taun kilongla serei kilongla palak luai ane nei kari lu i kivung ri Iudaia. ( I Asukang a kila antok a Iason ta ki asinong tapai ta rukun kapkap le na ki longong aro na mengen ke, le lak na kila atolongon iria. Ri Paulo ve Silas e Beroia y
kTaun ang a petau lava i rina ang kuvul ve kari keve ainoinoai kila longong a mengen ke kilapo pisu alava luai. 9Na Iason kata songo alak iria nei kana lu, na kana kipo putuk a saupai si Kaisar using kipo antok ta kapo atogon a mang tulava, kana asan ta Iesu.” Sikei parik kita lapa sabonai anirilong asukang a kila tak palau a Iason ve mang keve vap lomlomon ane si keve ainoinoai i rina ang. Na kipo songosongo ta, “Keve tauan ke kipo gulegule pisu pulakai si keve rina aongos na kana kime lapo ago nei rina. jMSikei ri Iudaia kita lapo atogon lomlomonai rikek asukang a kila songo akuvul na mang keve vap rikek po ago palau nei keve selen i rina ang. Na kila itoitonai ani kari kuvkuvulan na kilapo tutapongai akeke pulakai nei rina. Kila sang ane nei lu si Iason asi an gulegule anirilong asi kari an tak anirilong ane komo na kilongme tung e mataria i ri vap. -SNa mang matan iria kila lomlomon na kila auai ve ri Paulo na Silas kuvul ve mang keve Elas miang vap po mamaila ang ani God na mang keve aina asasanan miang kapa. Ona kapo akalit iria ta tutuman i mengen ke ta igenen i akanangai ka kui, ka mat na ka tadut pok, na kalapo mengen iria ta, “Iesu ke napo akuskus imi tatana, ninia palau na igenen i akanangai.” #Paulo kata palak nei lu ke val katapo uli abis ania, na si potol a taun i atailai katapo angmemengenai ve ri vap ta mengen i nei salsalik, +Au, kila pasal ane Ampipolis le na ane Apolonia na e mung kila pasal tung e Tesalonike, na ri Iudaia i rina ang kitapo togon kari lu i kivung. B}(Na kilongla soung na kilongla pasal ane nei lu si Ludia, na kilong anla angruduai ve ri vap lomlomon na kilongla alis a mang keve vuk mengen i akikit aniria, le na kilongla pasal.)'Asukang a kimela posong aro singirilong na kila asoung aroron irilong, le na kila sokotuk irilong asi karilong papelek suai aro ani rina ang. '&Na keve asosokai ang kianla antok a keve katakai i saupai ang ta keve mengen ang, na kilapo leng si longong ta kilongpo ngono igenen i Rome. J
%Sikei Paulo kala antok iria ta, “Kita sasaup imemlong mete ri vap, na katapo kovek luai i taun animemlong si mengen, kantanem namemlongpo igenen i Rome, sikei kila so alak tatamemlong nei lu i akangbat. Au, kilapo buk asok suai musik animemlong? Parik. Mila antok iria ta riria akorong kime akala tapai animemlong!” 6~e$Na igenen vopo ararai bat ang kala antok a Paulo ta, “Keve katakai i saupai kita asok asi me akala animilong. Milonglapo kalakala si pasal. Marip ka auai ve namilong.” }1#Au, tenei vauk i taun ang keve katakai i saupai kila asok kari keve asosokai velai ani mengen asukang ke ta, “Akala na ngono igenen ke.” |3"Au, kala songo alak irilong ane nei kana lu na kanla sasagi anirilong. Ri vap aongos i nei lu ang kila uruk alava using kita lapo lomlomon ta God. %{C!Na kala songo irilong si vuk pangau i tenei vong ang na kala galui aro karilong keve mapolok, le na kala luk a asing tauia kuvul ve kana matan vap aongos. [z/ Le na kilongla akuskus ia ta akus i Volava, kuvul ve vap aongos ang nei kana lu. y{ Na kilongla antok ia ta, “Ku lomlomon ta Volava Iesu na ku sabonai ani to, numai kuvul ve ria vap ang nei kam lu.” wxg Kala asoung irilong ane komo na kanla sui irilong ta, “Ngono tungag, naka vil sa asi kag atogon ani to?” w Na kala sokotuk ta ring alimang na kala sang sumasuma ane si ri Paulo ve Silas na kanla sovusulai singirilong velai ani leng lava luai. xvi Sikei Paulo kala songosongo ta, “Ku ago ta vil arikek an anim! Using namem aongos kana namempo ago e ke.” tuaIgenen vopo ararai bat ang kala tapangun na kala arai ani keve takaman ang si lapo tavas asukang a kalapo sekpat ta keve vap aongos i nei lu i akangbat ang kitala angsipai aongos. Au kala luk kana samele lava asi kana raung pok ania. 0tYNa akorong palau mimo tavirimok lava kala serei na keve takaman aongos kila tavas na keve angus kitmat aongos i got ani vap ang kila takunis pelek a keve pukun iria. Js
Au, kala tung lava na nei rina na ri Paulo ve Silas kilonglapo sokotuk na kilongpo tatangam i alatun ane si God, na mang keve vap po kun ago ang nei lu i akangbat kitapo longong irilong. *rMNa kala abis asukang palau val atatai ang. Kata so alak tatarilong ane neina luai i lu ang na ka vil akit a ngono kakirilong nei liuan i pongua na vuk ei lava. q3E mung i keve vilvil akui lava, kila asuai anirilong ane nei lu i akangbat, na kila asok a vopo ararai bat ang asi kana ararai aro luai anirilong. 'pGNa vap miang luai kila tung kuvul asi mengen arikek anirilong. Na keve katakai i saupai kila asok si luang suai ani karilong keve maus na ki sasaup irilong. oKilongpo mengen ta keve laulauan voiang tara ri Rome parik tarapa ainainak ania, asukang a tarapo tav angkokoai asi using aniria.” 3n_Na kila atung irilong mete keve katakai i saupai na kila antok ta, “Ngono igenen ke kilongpo ngono igenen i Iudaia. Na kilong mepo vil atagoeng a ago i nei kara rina. Zm-Au, vap po taukai ina kila arai ta kari selen ipo luk kapkap kalapo rikek, asukang a kila teng akit ri Paulo ve Silas na kila tak asiang irilong ane si ring ipo kivung ta ri vap ane si keve katakai i saupai. lKata lapo atogon a rukun taun ania si lapo abis ani vuk lau ke, tung si Paulo kalapo masmasik arikek ania na kala taval taun ia na kala antok a ingua ang ta, “Si asan i Iesu Karisto napo antok ua ta ku soung pelek ia!” Si vuk taun ang palau kala papelek ia. ,kQKatapo using imem ve ri Paulo na kapo songosongo ta, “Keve igenen ke nang kipo keve asosokai si God Lakat Luai, na kipo atatai imi ta selen asi kami sapang.” jTaun ang namemtapo pasiang ane si ring i po sokotuk ang, namemla duai a mang kavulik asosokai katapo sangan ta ingua. Na ingua ang katapo uli atatai ania ta keve bil asi serei lak e mung. Katapo luk samui alava si abis ani abis ke ani vap i po taukai ina. i Au, kala luk a asing tauia, kuvul ve kana matan vap, na e mung kala antok imem ta, “Man mipo ararai ta nau nalapo lomlomon atutuman ta Volava, mime ago si kag lu.” Kata sunggil sunggil tatamem tung si namemla pasal ve nia. Nei lu i akangbat e Pilipi h/Nei liuan i keve aina ke katapo atogon a mangsikei a aina le Tuatira kana asan ta Ludia, na katapo aina atos ta ri vakup melek. Na katapo mangsikei a aina mamaila kapa ani God. Volava kata tavas a pakangat ina si taun kata longong a keve mengen si Paulo, na kala lomlomon. ogW
Na si taun i atailai namemla soung pelek a rina ang si takaman ang ngere sung using namemta lomlomonai ta kapo atogon a ring ipo sokotuk e iang. Au na nameman lapo sinong i angmemengenai ve keve aina ang kitapo ago kuvul e iang. !f; Le iang namemla tung alak ane Pilipi, voiang kapo ainoai i rina i palpal Makedonia, na ri Rome kipo tauk ina. Io namemta ago e iang a mang rukun taun. e Au, namemla kokos e Toroas na namemla sang akorong ane Samotarake, na si taun e mung ina namemla sang luai tung e Neapolis. Od
E mung palau i kana ararai, namemla usausa sumasuma asi kamem paputuk ane Makedonia, using namemta lapo malangas ta God katala songo imem asi an akuskus ta akus ro singiria. Ludia kata lomon pokai Rc Si tenei vong ang Paulo kala arai ani mangsikei a ararai, na mang igenen le Makedonia katapo tung na kapo sokotuk ia ta, “Ku paputuk ane si kamem palpal e ke e Makedonia na kume pakangai animem.” Vb%Au, asukang a kila liu a palpal Musia na kianla pasiang luai tung e Toroas. %aCTaun kianla serei si pulis i palpal Musia, kilapo atokngai asi palak nei palpal Bitunia, sikei Malanganto i Iesu kala mengen iria si kari ago ta palak an. )`KNa kitan pasal e nei ngono palpal ke Purugia ve Galatia, using a Malanganto Gogoai katala atakun iria ani ki ago tan akuskus an ta akus ro e palpal Asia. 5_cAsukang a keve kuvkuvulan ang kita lapo tung akit si kari lomlomon na tataot iria kalapo kun polok alava kapa si keve taun aongos. Paulo kata orodung a igenen i Makedonia #^?Au na kila pasal aliu si keve rina siksikei na kipo alis iria ta keve saupai i amatung ang ta ri aposel kuvul ve ri vap lava e Ierusalem asi kari using. ;]oNa Paulo katapo buk songo ani Timoteo asi auai ve nia, na kala luk ia na kala lampulit ia marai ri Iudaia kitapo ago e iang, using kitapo nas aongos ta tamana kapo igenen Elas. b\=Keve vap lomlomon e Lustara na Ikonion kitapo mengen ta katapo mangsikei a nat ro luai. H[ Na kanla serei e Derbe, au le na Lustara. E iang katapo atogon a mangsikei a igenen lomlomon kana asan ta Timoteo, rinana katapo aina Iudaia na katapo lomlomon. Na tamana katapo igenen Elas. MZ)Kata pasal ane Suria na Kilikia si akikit ani keve kuvkuvulan. Y(na Paulo kala songo na Silas na kala pasal, e mung i keve vap lomlomon kita sunglis ia si kungana i Volava ani ka pakangai ania. }Xs'Kilongla anggegelai alava tung si kilongla angtaliungai. Barnabas kala songo na Marko na kilongla kokos ane Kuporo W!&Sikei Paulo kapo misag ani songo ani nat ang using kata sip pelek irilong e Pampulia na parik kata lapa anguan auai an ve rilong si abis. _V7%Barnabas katapo buk songo ani Ioanes, kipo kin ia ta Marko, asi kana auai ve rilong. sU_$E mung i mang rukun taun, Paulo kala antok a Barnabas ta, “Iuang, tarung papok ane si keve rina ang tarung tala akuskus ta akus i Volava singiria na tarung an arai ani keve tungara na tarung nanas iria ta kipo saka ago an.” %TC#Sikei ri Paulo ve Barnabas kilongla ago e Antiokeia, si akuskus ta mengen i Volava, kuvul ve mang vap duk kapa. Ri Paulo ve Barnabas kilongla angtaliungai |Sq!E mung i mang rukun taun kila atatung irilong velai ani luai asi karilong papok ane si vap po asok ang anirilong. !R; Ri Iudas ve Silas, kilongtapo abis asukang ta ngono katakai i kus amalangas, na kilongla alis a keve mengen i papakangai na akikit aniria ani ki uruk. ]Q3 Na kila tataot ia velai ani uruk lava si longong ani keve mengen i papakangai ang. P Au na kila atatung iria, na kila pasiang ane Antiokeia. Na kila songo akuvul na kuvkuvulan ang na kila alis iria ta panbuk ang. oOW Mi ago ta angan ani sin ila iton ani ri tangatangai, na angan ani rangai ka ago, na sin i vongo i ngak punuk kapa ka ago, na ka ago na lau i panik. Roron kakami man mi aiveven ta mi ago ta abis ani keve bil ke. Roron singimi.” =Ns Namempo abis palau a sa na Malanganto Gogoai kapo mengen imem asi abis ania, asukang a namem ago ta vil amaiten animi ta keve saupai miang, sikei mi using palau a keve saupai ke. {MoAsukang a namemlapo asok a ri Iudas ve Silas asi karilong posong akit ani keve mengen aongos namemtala salik ia. RL Kilongtala alis asip karilong to asi abis ani kara Volava Iesu Karisto. }KsNa namemtala lomlomonai asi kamem asok ta mang rukun vap asi pasal ve ngono tungara roron ta ri Paulo ve Barnabas. >JuNamemtala longong ta mang keve vap kita pasal le si kamem kuvkuvulan na kianla vil arikek kami ago ta keve mengen voiang kapo tav pakangai. Kita tav luk ainainak le kapa singimem. LINa kila alis a panbuk asukang ke, “Namem a keve tungami, keve aposel kuvul ve mamain ta vap lava, ane si mamain ta tungamem i ngising, mipo ago e Antiokeia na Suria ve Kilikia. Roron singimi. IH Na ri aposel ve ri vap lava kuvul ve ri vap lomlomon aongos kila ainak aroron ta ki pilak ta mang vap le singiria akorong na ki asok iria ane Antiokeia ve ri Paulo na Barnabas. Na kila pilak a Iudas, kipo kin ia ta Barsabas, kuvul ve Silas. Ngono igenen ke kilong tapo ngono ainoinoai nei liuan i ri vap lomlomon. DGIo, using a saupai si Moses kitapo uli malangas ia le kabang si keve rina aongos using kipo uli tataot ania nei kari keve lu i kivung si keve taun i atailai.” Saupai i nei kivung lava bF=Sikei, tara salik aniria ta panbuk si mengen amalangas ta ki ago ta angan ani sin ila iton ani ri tangatangai, na ka ago na lau i panik, na angan ani sin i vongo i ngak punuk ka ago, na angan ani rangai kapa ka ago. mESAu na si kag ararai tara ago ta vil amaiten luai ani ri vap i ngising, taun ki ulpokai ane si God. :Donatala uli mengen amalangas le kabang tatana.’ HC Ani rukun vap la sapang ang, ki gule na Volava, kuvul ve mamain ta palpal vap i ngising aongos voiang kipo songo iria ta kag asan. Nau palau a Volava vopo abis ani keve bil aongos ke 'BG‘E mung i keve bil ke naka serei lak na name atung aro pok kana rina na David, vola rikek ang. Io, naka abis aro ia, na naka vil adual pok kapa ia. qA[Asukang a keve mengen si ri kus amalangas kala serei atutuman, na salsalik ang kapo mengen asukang ke, 9@kSimon katala mengen amalangas ira ta kana abis a God kapo asereiai ania si kana ngorem taun ani ri vap i ngising. Kata pilak a mang matan vap nei liuan iria ania akorong pok. W?'
E mung i karilong akuskus, Iakovo kala antok ta, “Keve tungag, mi longong. D> Na nei kivung ang kalapo musik aongos. Na ri Paulo ve Barnabas kilonglapo akuskus ta keve akanangai ve vilvil ataping kilongta abis ia nei liuan i ri vap i ngising ta kitmat i God. = Io, tarapo nas ta tarapo luk a vilvil ato le si Volava Iesu lakat kuli kana alilis roron anira, asukang palau val ria.” A<{
Marai sa kana mipo buk atoktokngai ani God ta agon ani mamaiten lava kuli vap la lomlomon ke? Using keve tivura aino tung si tara kana anginang tarapo tav kun angkoai si asalak ania. ; Asukang a tarapo sikei palau ve ria e matana i God using kata kun itoiton adaus kapa ani vingaria lakat kuli kari lomlomon. ,:QNa God vopo arai kinle ang ani vingaria i ri vap, kata asangai ani kana ainainak aniria ta kata kun alis kapa aniria ta Malanganto Gogoai asukang palau val tara. X9)E mung i angmemengenai lava, Petero kala tapasuk na kala antok iria, “Keve tungag, mipo nas ta God kata pilak iau le kabang le nei liuan imi asi kag akus ta akus ro si ri vap i ngising asi kari lomlomon.
U 6~}} ||{{:zyy.xxwqvvUuu3tt/ssTrrSqq;ppoonn&mll>krjMj iPh}h%gf|ee&ddc>bbLa`___2^ \[ZYXX&WxVUTTgSRR:QfPP;ONN#LLKKKKJIIbHHG}GFOEE>=<< ;::A98T77.665a4w33i2v1007/_..&- ,3+7***2))(e'&&o%%d$#"z"
!~ 1 N &H6 1df
;
m 3-`U >%uSikei kilapo mengen ta kari keve angpipisuai ve nia si kari laulauan i soturungai si kari god na ta mangsikei a igenen mat kana asan ta Iesu, voiang a Paulo kata antok ta kapo to. $Si taun ang a keve vap vopo marala ang ania kila tung asi kari mengen, parik kilapa mengen akorong iau ta saka rikek an kata abis ia. 1#[Taun kimela serei akuvul e ke, parik napa anguan buk kokoai an, si taun ang e mung palau nala sinong kuli kag sinsinongan na nala asok ta ki songo alak na igenen ang. ("INa nala antok iria ta parik kapa laulauan si ri Rome ta ki alis a igenen ane si kungana i saupai tung si igenen ang ka atogon na mang sikei a sinong kuvul ve vap po buk alis ang ania e kungana i saupai, na ka atogon pangau si anggegelai ve ria asi asapang pok ania si kari keve tupang. !3Nata pasal ane Ierusalem na keve ainoinoai si ri katakai i sula ve ri vap lava i ri Iudaia kila susuiai tatana, na kila aikut iau asi saupai ania. }Na kilongla ago na taun lava e Kaisareia. Asukang a Pesito kala mengen amalangas aongos a tulava ta akuskus i Paulo asukang ke, “Kapo atogon a mangsikei a igenen kana kapo ago nei lu i akangbat. Pelikis kata alis iau ta mamaiten asi ararai ania.
Au, mang rukun taun kala liu na tulava Agiripa kilongmela serei e Kaisareia ve Bernike asi me posong aro si Pesito. A { Au, Pesito kala angmemengenai le ve kana kuvkuvulan na kala antok a Paulo, “Man kupo buk an tung mete Kaisar, au kapo ro palau, ku an tung mete Kaisar!” Paulo mete tulava Agiripa ) K Man natala putuk a saupai si mang oring voiang kapo lavlabat asi kag mat singina, kapo ro na mat. Sikei using a mengen si keve Iudaia ke kapo tav tutuman, kapo kovek i mangsikei ka togon kitmat asi atung anig mete kari saupai. Kapo kovek. Napo buk ani nakan tung mete Kaisar akorong!” = s
Au na Paulo kala mengen asukang ke, “Kana napo tung mete saupai si Kaisar na kapo korong palau asukang. Kupo malangas aro luai ta parik natapa vil a lau rikek ane si ri Iudaia. J
Sikei Pesito katapo buk amaramarak ani ri Iudaia, asukang a kala antok a Paulo ta, “Au, kupo buk palak ane Ierusalem asi kam an tung mete saupai na nakan longong a keve mengen maiten ke?” V%Au na Paulo kala mengen i asapang pok ania asukang ke, “Parik natapa bil arikek mete saupai si ri Iudaia, parik natapa vil arikek a rina i atailai, na parik kapa natapa bil arikek e matana i Kaisar.” U#Au, kamela palak na keve Iudaia ang nang kitapo auai kuvul le Ierusalem, kila tung aulitai ania na kila tupang ia ta mang keve tupang mamaiten luai voiang parik kitapa angkoai si akalit ta kapo tutuman. ONa kala ago na rukun taun palau ve ria e iang e Ierusalem, au le na kala pasiang pok ane Kaisareia. Na si taun e mung ina kala sinong si saupai na kala asok tapai ani Paulo asi kana me palak. !;“Mang matan imi keve ainoinoai mi pasal ve nau na mi an mengen mete saupai e iang ta kami mamaiten. Man kata abis a lau rikek, taran ararai ania.” jMNa Pesito kala antok iria ta kipo teng akit a Paulo e Kaisareia, ilesvauk aliu ka ane iang pok. KNa kila sokotuk amadot ia asi kana abis ani lau roron aniria ta ka asok asi tak ania ane Ierusalem. Using lenginang kita lapo itoitonai ani lomlomonai ke ta ki raung ia man kala paliu e selen. >uNa taun ang kala serei e Ierusalem, keve ainoinoai si ri katakai i sula ve ri vap lava i Iudaia kimela serei singina na kila atatai ia ta keve mamaiten kitapo atogon ia ani Paulo.
Potol a taun kala liu e mung i kana serei na Pesito si palpal ang, kala tapasuk pok le iang e Kaisareia asi kana ane Ierusalem. 5cAu, pongua na matas kala liu na Porikio Pesito kala sakol a Pelikis, sikei Pelikis, using katapo buk auruk ani ri Iudaia, kala ataule na Paulo nei lu i akangbat.Sikei katapo isap musik ta Paulo ka seu musik lik ia asi kana akala ania. Asukang a katapo uli buk angmemengenai ve nia. W'Au, taun kalapo mengen ia ta lau korong na lau i aiveven pok na taun i saupai e no, Pelikis kalapo leng na kala antok ta, “Kala angkoai e iang. Ku pasal. Man na atogon taun e mung, nala songo pok ua.” FAu, e mung i mang rukun taun Pelikis kamela serei ve kana aina ta Darusila kapo aina i Iudaia. Na kala asok tapai ani Paulo ani kame mengen ia ta laulauan i lomlomon ta Karisto Iesu. `9Au, na kala antok a ainoinoai lik ang e iang ta ka ararai bat ia, sikei ka ali pangau ania asi kana pasal pulakai nei lu na man a mang keve tungana kipo buk me pakangai ania, kapo ro palau. Paulo nei lu i akangbat ^
5Au na Pelikis, using katapo malangas aro na akuskus i selen ke kala akang bat na sinong kuvul ang ta mengen asukang ke, “Man a ainoinoai i visvis ke Lusias kamela serei, nala ali saupai vang si bil ke.” j MVei nganing kivpo lomlomonai ani mangsikei a vuk mengen nata asuai ania e mataria si taun ang. Nata songosongo alava asukang ke ta, ‘Mita songo iau mete saupai tukulai ina si kag lomlomon ta tapasuk pelek ani mat.’ ” ( ISikei using kipo kovek, kapo ro ta vap ke kana ki mengen amalangas ua ta saka rikek an kita sabonai ania singig si taun ang natapo tung mete kuvkuvulan lava.
#Sikei mang keve Iudaia le palpal Asia, kapo ro ta riria akorong kime mengen e matam, man kipo togon mengen asi mengen arikek anig singina. Au, si vuk taun ang napo telan asukang e iang nei rina i atailai, vap ke kila palak na kila sabonai anig. Lenginang natala vil a keve abis i vilvil adaus. Na kapa, parik natapa togon vap miang ve nau, na parik natapa siang nei mangsikei a anggegelai. wgAu, e mung i mang keve matas i kag la tav ago e Ierusalem, nala palak pok asi kag an alis ani mangsikei a alilis e kungaria i kag vap ani ki pakangai ani ri vap logo tatana. Na natapo lomlomonai kapa asi kag vil ani alilis serei si God. r]Io, asukang napo uli atoktokngai amadot asi kag abis ani lau korong e matana i God na mete ri vap kapa. #Na napo atu lomlomon asukang palau val keve igenen ke ta God ka songo atapasuk pok na mamain ta vap rikek kuvul ve vap korong pelek a mat. A{Sikei napo buk mengen amalangas anim asukang ke ta kapo tutuman ta napo soturungai si God ang si keve tivumem. Si kag selen i soturungai si God, napo using a selen voike kipo antok ta kapo bil kapau. Sikei napo lomlomon ta keve mengen aongos ang nei buk i saupai na keve salsalik si ri katakai i kus amalangas. dA
Na parik kipa angkoai asi akalit anim ta mangsikei a bil i kari keve tupang kapo tutuman. =s Na parik kitapa arai anig si anggegelai nei rina i atailai. Na parik kitapa arai anig si aneineikien ani ri vap nei mangsikei a lu i kivung vo e voi pulakai nei rina lava, parik.
Using man ku susui pulakai, kula sabonai sumasuma ta amukmuk palau nata palak ane Ierusalem asi kag an soturungai serei si God. +O
Au, ainoinoai lava ang kala atoktokngai ta kungana ane si Paulo asi kana mengen, na kala mengen asukang ke, “Napo malangas ta numai kuta lapo sinong asukang ta katakai i saupai ani palpal aongos ke ani keve matas miang. Asukang a napo uruk asi kag mengen i akala suai anig e matam. ( I Na keve Iudaia ang e iang kila pakangai ani keve mengen ke ta io, keve mengen aongos ke kapo tutuman. Paulo kapo mengen i asapang pok ania e matana i Pelikis wgMan numai kupo buk malangas aro ani tutuman i kamem keve mamaiten ania, ku atokngai susuiai ania akorong.” q~[Au na rikek luai ina, kata atokngai asi vil avisuk ani rina i atailai. Asukang a namemla teng akit ia. U}#Namemtala arai ta igenen ke kapo mangsikei a igenen amasmasik na kapo uli aneineikien ani ri Iudaia si keve rina aongos e kuli rina asi kari angvibis. Na kapo tu ainoinoai ani kuvkuvulan ke ri Nasoraio. |Sikei, vei nala atelan avunga luai anim, napo sokotuk ani ku vinga marip taun imem na ku longong tapai ani kamem vuk mengen lik. j{MNamempo posong ro luai velai ani kamem maramarak lava si keve bil aongos ke numai kupo abis ia. z)Asukang a kila songo alak ia na Tertulo kala mengen amalangas ta kana lomlomonai asukang ke, “Namemtala ago i marmarip si taun vunga neite kam aiveven. Kam keve lomlomonai ro ane no, kitala asereiai ani keve bil roron miang si rina aongos ke kana kupo saupai singina. y Au, palpalima na taun kala liu na Ananias, ainoai i katakai i sula, kala pasiang ve mang keve vap lava na mangsikei a igenen kan tung aniria si mengen kana asan ta Tertulo. Kila serei na kianla mengen suai ani kari keve mamaiten ani Paulo si ainoinoai lava. ;xo#na kala antok ia ta, “Naka longong kam mengen si taun kam keve vap ipo petau anim kila serei.” Au le na kala asok asi aiveven aro ania nei nankomo si kana vap a Erodes.w"Na kala tataot a panbuk ang na kala sui a Paulo ta kapo igenen i saka rina an. Na kala sabonai ta kapo igenen i Kilikia, vy!Au, taun kila serei e Kaisareia, kianla alis a panbuk ang ane si ainoinoai lava na ki atatung suai ani Paulo singina. u Na si taun ang e mung petau ipo sang kuli os ang kila pasal ve nia na mang matan iria kila papok ane si kari ring ipo ago. t Au, keve vap i visvis kila abis ia asukang val atatai ang na kila songo na Paulo na kila pasal vong ve nia tung e Antipatiris. Ws' Si taun natala longong ta kapo atogon a mengen musik asi raung ani igenen ke, nala asok ia ane singim. Nata antok kapa na vap po petau ang ania ani kian mengen suai e matam ani kari keve mamaiten ania.” )rK Natala sabonai ta kipo atogon mamaiten ania si keve bil i kari saupai akorong, sikei kapo kovek i rikek voiang kipo angkoai si raung vo vil akui ania singina. jqM Natapo buk nas ta marai sa kipo tupang ia. Asukang a nala songo ia ane si kari kuvkuvulan lava. /pWIgenen ke ri Iudaia kita teng akit ia na kita lapo usausa asi raung ania. Nata serei ve kag petau na namemla asapang ia, using natala longong ta kapo igenen i Rome. Xo)“Nau Kalaudio Lusias napo salik anim Pelikis, numai a ainoinoai roron luai. EnNa kala salik a mangsikei a panbuk kapo mengen asukang ke, _m7Usausa kapa ta os ani Paulo si kana kokos aro ane si ainoinoai lava ang, Pelikis.” xliAu na kala songo na pongua i kana keve ainoinoai na kala antok irilong ta, “Milong songo na 200 na petau i visvis na 70 na igenen ipo sang kuli os ipo visvis na 200 ipo teng vut na ki usausa asi tapasuk ane Kaisareia nganlak vong. ikKAu, ainoinoai lava ang kala atolongon a nat ang asi kana pasal velai ani kala antok ia ta, “Ku ago ta antok ani mangsikei ta kuta mela mengen amalangas iau ta bil ke.” Kita asok a Paulo taun a ainoinoai lava ke Pelikis j}Ku ago ta longong an aniria using a petau duk kipo usausa kokoai ania. Kitala abis a mangsikei a ainakai kitmat ani ki ago ta inum an na ki ago ta angan an tung si kila raung tapai ania. Kana kipo usausa na kipo kokoai palau ani kam lomlomonai.” 7igNa kala antok ia ta, “Ri Iudaia kitala ainak asi aikut anim ta ku asok a Paulo ane si kuvkuvulan lava asi kari kapau ania ta kipo buk luk ani mengen malangas pok singina. {hoAu ainoinoai lava ang kala tak akipai ania ane ngising na kanla sui ia ta, “Au, kupo buk mengen anig ta sa?” Tg!Au, kala pasal ve nia ane si ainoinoai lava ang na kala antok ia ta, “Paulo, igenen vopo ago nei lu i akangbat kata asok iau ta pasal ve nat ke ane singim, using kapo atogon mengen asi antok anim.” Au, kala tenei vauk na ri Iudaia kimela serei kuvul na kila abis a mangsikei a ainakai kitmat ani ki ago ta angan an na ki ago ta inum an tung si kila raung tapai ani Paulo. f`E Au na si tenei vong using ina Volava kala serei singina na kala antok ia ta, “Ku ago ta leng an using asukang palau val kutala akus tatag e Ierusalem, ku an akus tatag e Rome kapa.” Petpeteai si raung ani Paulo Q_
Au angsosongagai ang kala serei alava, asukang a ainoinoai i petau i visvis ang kalapo leng ta kila vil punuk a Paulo. Asukang a kala asok kana petau asi an songo suai ania ane si kari ring ipo ago. t^a Au, kilapo songosongo alava na mang matan vap malangas ani saupai si ri Parisaio kila tadut na kila mengen alava ta, “Parik namemtapa sabonai ani mangsikei a rikek si igenen ke. Vei nganing a malanganto vo angelo kata mengen ia.” "]=using ri Sadukaio kipo antok ta kapo kovek i tadut pok na kapo kovek i angelo ve malanganto. Sikei ri Parisaio kipo antok ta kapo atogon a keve bil ke. }\sSi taun kata mengen asukang, ri Parisaio ve ri Sadukaio kilapo angmamaralai asukang a kuvkuvulan ang kala tapagal, /[WAu na Paulo kalapo arai kinle ta mang matan iria kitapo Sadukaio na mang matan kitapo Parisaio. Asukang a kala songosongo ane si kuvkuvulan ang ta, “Keve tungag, nau kana na mangsikei a Parisaio tutuman, napo ago e ke si saupai using napo lomlomon ta ri vap la mat ang ki tadut pok.” 6ZeNa Paulo kala antok ta, “Keve tungag, parik natapa nas ta kapo ainoai i katakai i sula, using kita salik ia ta ku ago ta mengen arikek ani ainoinoai i kam vap.” uYcNa vap po tung ang e iang kila antok ta, “Kupo mengen arikek nang ani ainoai i katakai i sula si God!” UX#Na Paulo kala antok ia ta, “God ka tava ua, numai a palpal i lu kita amoi aposok paleu ia! Kupo sinong e iang asi ararai ani sa napo abis ia si saupai, na kupo putuk a saupai ta asok asi tava anig.” kWONa Ananias, ainoai i katakai i sula kala asok a vap po tung ang ngerena asi tava ania e nguruna. #V AAu, Paulo kala arai akorong ani kuvkuvulan lava ang na kala antok ta, “Keve tungag, kag to e matana i God kapo daus aongos tung si taun ke anginang.”
U Au, si taun e mung ina kala akala ia na kala songo akuvul ri ainoinoai si ri katakai i sula ve kuvkuvulan lava aongos asi kari me sinong na kala songo alak a Paulo ani kame tung e mataria, using katapo buk nas aro na tukulai i kari mengen ri Iudaia.cT? Asukang a riria kitapo usausa si susuiai ania kila taging suai musik. Au na ainoinoai ang akorong kapa kata lapo kun leng using kala nas ta kapo igenen i Rome na kata asok asi got ania. Paulo mete saupai si ri Iudaia S/ Au na ainoinoai ang kala antok ta, “Nau nata samui kag soisinong ta kapkap lava.” Na Paulo kala antok ta, “Nau vanang le si kag liklik.”
R
Au na ainoinoai lava ang kala pataun ia na kala antok, “Ku antok iau. Kupo igenen kana i Rome?” Na kala antok ta, “Io.” $QASi taun ang kala longong asukang a kala pasal ane si ainoinoai lava ang na kala sui ia ta, “Au ku vil sa? Using a igenen ke kana kapo igenen i Rome.” YP+Si taun ang kilapo got ia asi saup ania, kala antok a mang ainoinoai ang katapo tung e iang ta, “Au, kapo ro anim si saupai asi saup ani igenen i Rome, voiang parik katapa abis a mangsikei a lau rikek?” DOna ainoinoai i visvis ang kala asok asi tak ani Paulo ane nei kari lu i po ago, na kala asok asi saup ania na susuiai ania asi sabonai ta marai sa ri vap kitapo songosongo asukang ania. iNKSi taun kitapo songosongo kipo asuai ani kari keve maus na kipo asuai kaponpon ane nei pangau, CMAu, petau ang kila longong ia tung si kala mengen ta bil ke na kila songosongo alava ta, “Tara raung suai ani igenen asukang ke! Parik kapa angkoai luai si to e ke kuli rina.”
L
Na kala antok iau ta, ‘Pasal, using naka asok ua ane ring vunga ane si ri vap i ngising.’ ” Paulo mete saupai si ri Rome K1Na si taun ang kam asosokai ta Sitepano kata mat, natapo ainak luai ani kari raung ania. Natapo ararai ani keve maus si vap ang kita raung ia.’ >JuNa nala antok ta, ‘Volava, riria akorong kipo nas ta nata pasal ane si keve lu i kivung pulakai asi tak ani vap ang kipo lomlomon tatam na nala akang bat iria na nala saup iria. Ina kalapo mengen iau ta, ‘Ku sumasuma pelek suai ani Ierusalem using parik kipa angkoai asi ainak ani kam mengen amalangas tatag.’ {HoAu, nala pasal pok ane Ierusalem na nanlapo sokotuk nei rina i atailai na nala arai ani mangsikei a ararai, 2G]Au na kana kupo kokoai ani sa? Tapasuk na ku songo kana asan na ku luk a asing tauia na ku galui suai ani kam keve lau rikek.’ Asok ani Paulo taun a ri vap i ngising uFcUsing numai lak asi an tung ania na ku an akuskus ri vap aongos ta sa kuta arai ania na kutala longong ia. E+Na kala antok ta, ‘God si keve tivura katala atung ua ani ku nas kana vubuk na ku arai ani Vo Korong ang na ku longong mengen le si nguruna. .DU
kala serei singig na kala tung ngereg na kala antok, ‘Tasig ta Saul. Napo buk ani matam ka arai pok.’ Na si vuk taun ang palau nata lapo angkoai asi arai ania. C Mangsikei a igenen kana asan ta Ananias, katapo igenen usiusing aro ani saupai na kapo igenen ipo mamaila ta ri Iudaia i rina ang, }Bs Na vap ipo auai ang ve nau kila tak iau e kungag ane Damasko, using a mang i malangas ang katala vil aba na matag. SA
Au, nala sui, ‘Naka vil sa, Volava?’ Na Volava kala antok ta, ‘Ku tapasuk na ku palak ane nei rina ang e Damasko na e iang kian antok ua ta keve bil aongos ang kipo ago e no asi kam abis lak.’ @ Na vap ipo auai ang ve nau kita arai korong ani malangas ang, sikei parik kitapa longong kinle na kalingana i vopo mengen ang anig. ?}Na nala ngenget ta, ‘Numai a si, Volava?’ Na kala antok iau ta, ‘Nau a Iesu le Nasaret nang kupo vil akui iau.’ w>gNala uak ane vunep na nala longong a kalinga kapo antok iau, ‘Saul Saul, marai sa na kupo vil akui iau?’ =9Au, kalapo sintung ta makarap si taun nanlapo serei angasungai i Damasko na mangsikei a malangas kitmat luai le metekuku kala mang aulitai anig. 0<Yval kapo malangas aro si ainoai i katakai i sula na kuvkuvulan i vap lava. Natapo luk panbuk singiria ane si keve tasiria e Damasko na nala tapasuk asi kag ane iang ani nan kongato na keve vap ang kipo ago e iang ane Ierusalem na kime luk amiming. Paulo kata akus amalangas ta kana lomon pokai ;'Natapo vilvil akui iria kitapo usiusing a selen ke asi kari mat. Nata got ri tauan kuvul ve ri aina na nala alakai aniria nei lu i akangbat, :-“Nau napo igenen i Iudaia, kita ingus iau e Tarso e palpal Kilikia, sikei natame akalit nei rina ke si igenen lava ke Gamaliel. Na nei keve akalkalit ang kita usiusing akit luai ani saupai si keve tivura na natapo uli atokngai amadot si pakangai ani God, val nami kana. \91Si taun kila longong ia si mengen i Eberaio kila musik aongos. Au na kala mengen, a8 =“Keve tasig na keve mamai, mi longong iau na naka mengen i asapang pok anig tapai.” C7(Na kala ainak ania. Au, Paulo kala tung lakat kuli kiklakan na kala sokotakun a vap ang ta kungana asi kari musik, na kila musik na kala mengen iria si mengen i Eberaio asukang ke,P6'Na Paulo kala ngenget ta, “Nau kana napo igenen i Iudaia le Tarso, rina ang e palpal Kilikia, na parik kapa rina lik nang! Napo sokotuk ua ta ku atolongon iau ani naka mengen tapai ani vap ke.” 15[&Au na numai parik ta igenen i Aigipto, nang amukmuk kata tutapong a visvis misagai ang na kala ausingai ani 4,000 na igenen i daung ang ane nei ring varasai palau?” ~4u%Au, keve vap i visvis kilapo buk songo ani Paulo ane nei kari ring ipo ago na kala sui a ainoinoai lava ang ta, “Au si kapo ro ani naka mengen ua ta mangsikei a bil?” Na kala antok ia ta, “Pua, kupo nas kana na mengen i Elas, ingko? s3_$Petau ang kitapo using ia, kipo songosongo ta, “Tara raung ia!” Paulo kapo mengen i asapang pok ania }2s#Taun kanla serei mete takaman keve vap i visvis kila sunguk ia using a petau lava ang kita lapo vangang lava luai. }1s"Na mang matan i petau ang kipo songosongo ta mang mengen na mang matan ta mang mengen petekai. Na using parik kapa luk korong a sa kipo mengen tatana, using kipo amasmasik alava, kala asok si songo ania ane si ring ipo ago ta ri vap i visvis. :0m!Au ainoinoai lava ang kala pasal taun ia na kanla teng akit ia na kala asok asi got ania ta pongua na angus kitmat. Au na kalapo susuiai ta ninia na si na kata vil sa akorong. N/ Sumasuma palau kala songo le na mang keve vap i visvis ve kari keve ainoinoai na kila sang asiang taun iria. Taun kila arai ani ainoinoai lava ang ve kana petau na kila aulei ta sasaup ani Paulo. *.M Taun kilapo usausa si raung ania, ainoinoai lava i vap ipo visvis kala longong ta katapo atogon a angpipisuai lava kata serei nei rina lava aongos e Ierusalem. >-u Na nei rina lava aongos kilapo taping na ri vap kilapo angsoung pulakai na kimela teng akit a Paulo na ki dal asoung ia pelek a rina i atailai na kila akang a keve takaman i rina. #,? Using kitala arai ani Toropimo le Epeso, katapo ago ve nia nei rina lava ang, asukang a kipo sekpat ani Paulo kata songo alak ia ane nei rina i atailai. J+
Na kila songosongo ta, “Ri vap i Israel, mi me pakangai animem. Kana vang na igenen, voiang kapo pasal pulakai na kapo akuskus si ri vap i keve rina aongos na kapo kilis kara vap na kara saupai na rina ke kapa. Na mang anu, kana kame lapo songo ri Elas ane nei rina i atailai na kamela vil avisuk a ring gogoai ke.” G*Au, limalengua na taun ang kalapo usausa aliu ani kamus na ri Iudaia le palpal Asia kila arai ani Paulo nei rina i atailai na kila vil akarkarian a ri vap aongos na kila teng akit ia. 9)kAu, si mang taun ang e mung, Paulo kala pasal ve volo igenen ang na kitolanla abis a abis i vilvil adaus ve nia. Le na kala palak nei rina i atailai asi kanan mengen amalangas ta karitol taun i vilvil adaus angisan ka kamus na kitolme alis karitol keve alilis. Kita teng akit a Paulo nei rina i atailai #(?Au, na ani vap lapo lomlomon ang nei liuan i ri vap i ngising, namem tala salik ane singiria ta kamem lomlomonai ta ki ago ta angan an ani sin ila iton ani ri tangatangai, na rangai kapa ki ago ta angan an ania, na sin i vongo kita ngak punuk ia, na ka ago kapa na lau i panik.” "'=Au, ku pasal ve ritol na ku auai kuvul ve ritol si vilvil adaus animitol na ku samui karitol kope ani kitol angkoai si dik ani vangang iritol. Ani ri vap asi kari nas ta kari keve mengen i po mengen ang anim kapo kovek i tutuman ina, na ki arai ta numai kupo using aro na saupai. y&kAsukang a ku abis a bil ke kana namem antok ua tatana. Tarapo atogon kana na puat a igenen kitoltala atu vala. @%{Au, tara vil sa? Using ki malangas ta kulapo ago e ke. ]$3Kitala longong ta numai kupo akalkalit a ri Iudaia kipo ago nei liuan i ri vap i ngising asi kari lomon suai ani saupai si Moses na ki ago ta lampulit an ani kari inatus na ki ago ta using an ani kara laulauan. H# Taun kita longong a akus ke kila alatun a God. Na kila antok ia ta, “Au tasimem, kupo malangas ta amiang luai i ri Iudaia kilapo lomlomon na ria aongos kipo buk alava na using ani saupai. *"MAu, kala lulun aongos iria na kala mengen amalangas aroron iria ta kana abis e nei liuan i ri vap i ngising na keve bil aongos ang a God kata abis ia singiria. x!iNa si mang taun ang namemla pasal kuvul ve Paulo si kanan arai ani Iakovo na keve vap lava aongos kitapo ago. t aAu, namemanla serei e Ierusalem na keve tungara e iang kila songo alak aro imem velai ani uruk lava. V %Na mang keve vap lomlomon le Kaisareia kila auai ve namem tung si kianla atatung imem si lu si Manason le Kuporo, kata lapo igenen lomlomon le kabang, ani namem rot si kana lu. Paulo kanla vokol a Iakovo j ME mung i rukun taun ang namemla usausa na namemla tutapong kamem pasal alak ane Ierusalem. 3Asukang a parik namemlapa angkoai si mengen i atakun ania na namemla atalipai ania na namemla antok ta, “Kapo ro, Volava ka using kana vubuk.” K
Na Paulo kala antok ta, “Marai sa mipo tangis na milapo vil atameng a vingag? Using napo usausa ani kian got iau e Ierusalem, na man kala asukang, nakan mat kapa marai asan i Volava Iesu.” Si taun namemla longong asukang ke kuvul ve mang matan e iang, namemla sokotuk ia si kana ago ta palak an ane Ierusalem. *M Na kamela pakasang taun imem na kala luk kana ngenge na Paulo na kala got a ngono kungana pok ve ngono kakina tatana na kala antok ta, “Malanganto Gogoai kapo mengen ta, si selen ke palau ri Iudaia i Ierusalem ki got a votauk i ngenge ke na ki alis ia e kungaria i ri vap i ngising.” xi
E mung i mang rukun taun i kamemla ago ang e iang, Agabo mang katakai i kus amalangas le Iudaia kamela serei. U# Na kapo atogon kana puat a kavulik tanginang kipo katakai i kus amalangas. ONa si taun e mung ina namemla papelek a rina ang na namemanla serei e Kaisareia na namemla ago nei lu si Pilipo katakai i akus ta akus ro na kapo mangsikei i limalengua ang, na namemla ago ve nia. ,QAu, e mung, si namemla sang pelek a Turo namemanla serei e Potolemais, na e iang namemanla angruduai ve keve tungara na namemla ago ve ria ani sikei a taun. J
namemla kokos kuli perengan ang na ria kila palak pok ane rina. !;Au, kala kamus kamem taun i ago ang e iang na namemla pasiang pok si kamem paspasal akorong. Na ri vap lomlomon kuvul ve kari keve aina na kari inatus kila auai ve namem pelek suai ani rina ang ane ngerelo, na e iang namem anlapo soturungai i sokotuk. E mung i kamemla anglulun, H Au, namemla tung alak asi an arai ani ri vap lomlomon e iang, na namemla ago ve ria ani limalengua na taun. Le si Malanganto Gogoai kila antok a Paulo si kana ago ta pasal an ane Ierusalem. 5cTaun namemla arai ani Kuporo, namemla sang liu ia e palkais imem, na namemla sang luai tung e Suria na namemanla ung e Turo asi kari an asiang ani usausan i perengan ang. Au, e iang namemanla sabonai ani mang perengan katapo usausa si sang ane Poinike, asukang a namemla kokos kuluna na namemla sang. 1E mung i kamem la angtaliungai, namemla sang akorong luai tung e Kos. Na si taun e mung ina namemla sang ane Rodo, le na namemla sang ane Patara. D&Bil voiang katapo vil amakus luai aniria nang kana mengen i antok ang aniria ta parik kipa angkoai si anguan arai ania. Na kila pasal kuvul ve nia asi an atatung ania kuli perengan.'%Na kilapo tangis na kipo vongok a Paulo na kipo lulus ia. Kitapo makus using kata antok iria ta parik kapa angkoai si anguan arai an aniria. L
$Taun kala kamus ta mengen, kala sovusulai si sokotuk ve ria. 2 ]#Si keve oring aongos nata akalit imi ta selen asi abis adual asi pakangai ani vap kipo malum, val Volava Iesu kata antok, ‘Alilis kapo ro luai ani sesel pok.’ ” f E"Nami akorong mipo malangas ta nata abis asi apunuk pok ani kag inongos kuvul ve volo tasig. A
}!Parik natapa mata taun kami keve gol na silva na vakup. Na mi ago si kana aiveven na kana roron a God. Na ninia ka itoiton kana vap na ka atautauia imi ta miminaungan ang si kana vap daus. { Asukang vang a mi aiveven aro, velai ani malangas ta nau natala akalit imi si potol a matas aongos velai ani lum mata. }s Na mang keve vap i nei kami kuvkuvulan akorong kapa ki kapau alava asi atokngai ausingai alok ani ri vap lomlomon. ~u Napo nas ta si man nala pasal suai ri kauvek kalat ki palak nei liuan imi na kipo tav angkoai si anangnangai animi. xi Mi aiveven imi ve kana vap a God using kana vubuk na Malanganto, using katala samui imi ta rangai i kana nat. ]3Using parik natapa lolokovo luai si mengen animi ta kana keve mengen aongos a God. ykAsukang a napo anguan atatai amadot animi ta man a mangsikei imi kanla mun, nau napo kovek i mamaiten singina. Au arai, natala akus na amiang imi ta vainagoan si God. Using e mung napo nas ta parik mipa anguan arai pok an anig. -Sikei napo tav lomlomon pok tatag using napo buk akamusai tapai ani kana avibisan a Volava Iesu asi akus ta kana ro na God val katala asok iau. yNapo malangas palau ta lu i akangbat ve mamaiten ka duai iau val Malanganto Gogoai katapo uli atai anig si keve rina. Au na kana vang, Malanganto Gogoai kalapo sunggil iau asi pasal ane Ierusalem na parik napa malangas ta sa kan serei singig e iang. ~Natapo uli atai amadot ani ri Iudaia ve ri Elas ta ki lomon pokai pelek kari keve rikek na ki lomlomon ta kara Volava Iesu. !};Na parik natapa teng apok le ta mangsikei a nem si taun nata alis imi ta kana mengen a God. Natapo akuskus e ring malangas na e nei kami keve lu kapa. |#Natapo uli auak anig velai ani tangis na nala vil korong kana keve avibisan a Volava, si taun ang ri Iudaia kitapo buk raung anig singina. |{qTaun kila serei kala atatai iria ta, “Mipo malangas kag laulauan i ago ve nami le si kag ainoai i serei e Asia. mzSLe Mileto, kala ali mengen ani ri ainoinoai i kuvkuvulan ang e Epeso asi kari an ruduai ania. tyaUsing Paulo kata lomlomonai asi kana sang liu ani Epeso using katapo misag ani amomole nei palpal Asia, using man kalapo ro ania, kana vubuk asi an ago e Ierusalem si taun i Pentekoste. Posong ro si Paulo ane si keve vap lava i Epeso x9na le iang namemanla sang serei si mang kulenusa ngere Kio. E mung i mang taun namem anla serei e Samos na si taun ang pok namem anla serei e Mileto. KwTaun namemanla angruduai e Aso, namemla akos le ia ane Mitulene, v
Namemla pasal aino kuli perengan si an kokoai e Aso ani Paulo using katapo pasal e selen, asukang val kana lomlomonai. qu[ Nat ang, kita songo ia ane si kana lu na kilapo uruk alava using kalapo to. Pasal le Toroas ane Mileto t Na Paulo kala tapasuk na kanla kiklak na kila teng a matan angan ang. Na kala mengen singiria tung si tangat, na kala pasal pelek iria. s
Paulo kala pasiang na kala suai ania kuli pukun i nat ang na kala vongok ia. Na kala antok ta, “Mi ago ta mamakus an. Kapo to.” r- Na mangsikei a igenen tanginang kana asan ta Eutuko katapo sinong lakat kuli matakoto na kalapo buk rot arikek si taun ang a Paulo kapo mengen lak. Na kala rot punuk na kala uak le ring lakat i lu ang ane vunep na e iang taun kila sunguk atung ia kila arai ta katala mat. gqGKatapo atogon a keve alimang kitapo ni si palpal lakat i lu ang namemtapo ago kuvul singina. FpSi ainoai i taun e mung i taun i atailai namemla serei kuvul si me matan angan kuvul. Na Paulo katapo mengen avunga tung si liuan vong using kapo lomlomonai ta ka tapasuk tenei vauk.
~P}|{zyy4xww+vvutt2srqppo9nmmxl+kjjjirhsgg3f`eeddmdcRba``__/^]\\0[[YY
X|WWnVVUTSSIRR'QQcPOO(NrMMXLLKKoK+JII:HH"GFFEEiDeDC0B[AA$@F??A>>=Au na using nami petau ang a God katala irang suai animi, na milapo gogoai na mipo keve tungana vubukan luai, kapo ro ani mi amaus imi ta vinga ngorem, na laulauan i alilis, laulauan i vilvil alik, marip, ananap taun a mang vap. VV%D Na si to tanginang ang nang kapo kovek luai i angpetpetekai nei liuan i keve matan vap ke, ri Elas ve ri Iudaia, ri lamutan ve ri tav lamutan, ri vap sokoung ve ri Sikutes, ri asosokai ve ri vap kalakala. Aongos, kipo bil palau. Sikei sa kapo laba, Karisto akorong palau, ninia kapo tavirimok luai na kapo siang si keve nem aongos. 1U[D
Na kana mitala amaus imi ta to tanginang, na God kapo atatanginang aliu lak imi asi kami atogon ani nas tutuman angkokoai val kankanuai i vopo asereiai ani to ro ang. T D Mi ago ta angkapauai an pok nei liuan imi, using lenginang mitala apiet suai ani kami pukun kavang kuvul ve keve laulauan ina. #S?DSikei kana vang mi ngangataliung luai ani keve laulauan ang, marala, lomlomonai pel, mengen arikek ani mang matan, mengen i nau varas, na keve malakata. hRIDAino, nami mitala ago nei liuan i vap asukang, na mitala kun siang luai si keve laulauan ang. XQ)DKana marala na God vanang ka amiming a vap longo bot marai keve lau ke palau. P)DAsukang a mi vil amat suai ani kami sa keve laulauan i kuli rina ke pelek imi val panik, lomlomonai visuk, lomlomonai tatakaring i buk aina vo tauan, mamain ta vubuk taun ani rikek, na keve vubuk using ani togtogon voiang kapo asukang ta soturungai si tangatangai. ODAu na man a Karisto, vopo vil ato ke anira, kala tutu aserei pok, nami kapa mila kun tutu aserei ve nia nei kana maumausan. YN+DUsing lenginang mitala mat, na kami to kalapo ago mumun aro ve Karisto si God. _M7DMi atung akit kami lomlomonai si matan bil e pangkul na parik ta si bil i kuli rina. L 1DIo, using mitala tadut ve Karisto, kanat vang, mi uli taoke using ani keve bil i pangkul si rina ang a Karisto kapo sinong singina e palso i God.
K
DIo, kapo ararai lik val keve sausaupai ke kipo atutunau i masam, si kari lau i soturungai using saupai, na si kari keve vilvil alik kapau, na kari keve amiming palau i pukun iria. Sikei kipo kovek i dual angkoai asi atakun ani keve vubuk rikek i pukunJDNang tara pasal using iria si vuk taun kudik palau na kian rikek, using kipo kokelai kuli kari keve asok na matan akalkalit ri vap. AI}DAgo ta teng an! Ago ta namnamin an! Ago ta sigil an!” FHDAu using mitala mat kuvul ve Karisto pelek a mamain ta malanganto palau i kuli rina ke, marai sa na mipo to lak val kari laulauan na mipo longlongongai palau ani kari keve saupai ta, yGkDNa parik kipa teng akit si Karisto, ninia na vangang i kuvkuvulan ke si God, asukang ta pukun aongos kapo dokot akit si vangang na keve angus na gail ina, na polok ina kapo serei le si God akorong. To tanginang si kara angtogon ve Karisto FDMi ago luai ta atalipai ani mangsikei si me uli vil alik kapau ania e matami na kapo uli soturungai si ri angelo, ani kame kapau imi ta parik mipa angkoai si luk ani tauia roron ang. Using matan vap ang nang kipo uli mengen alava ta saka bil an kitala arai ania si kari orodung, voiang kapo bil i pukun palau ke na kapo vil atoroi iria ta kari nas kapo ro luai, sikei parik kapa asukang. E9DKa ago luai using a keve bil aongos suke kipo kankanuai palau i bil tutuman vo serei lak ang. Na bil tutuman luai ang vanang katala serei si Karisto. xDiDAsukang vang a ka ago ta mangsikei kame saupai animi si pok ipo angan vo si laman ipo inum. Au na ki ago ta saupai an kapa animi si nanauai ani saka keve taun lava nei liuan i matas, vo taun i ulen tanginang, vo taun i atailai kapa. C DNa e iang kuli ngakputuk kata dual suai luai ani mamain ta ainoinoai na kitmat lava na ka akalit amalangas luai ta kari ngau. 6BeDAsukang ke ta kata vil suai ani salsalik akit i kara keve lau rikek na ka saupai anira. Io, maiten ke, God kata vil suai luai ania si kana matmat a Karisto kuli ngakputuk. yAkD
Aino, mitapo vap mat using kami keve lau rikek na mitapo uli longong si keve vubuk rikek i pukun, asukang ta parik mitapa lamut atutuman lak. Sikei God kala vil ato imi kuvul ve Karisto, using katala lomon suai aongos ani kara keve rikek. q@[D Na si kami asing tauia, mitala siang kuvul ve nia nei mata i matmat. Na God katala kun tak atadut pok animi kuvul ve Karisto, using mitala lomlomon tatana si kana kitmat, voiang kata tak atadut pok a Karisto tatana pelek a matmat. D?D Asukang ke ta le si kami angtogon ve nia, mita pasal suai ani kami keve vubuk rikek i pukun, na e iang Karisto akorong kata lampulit imi, na parik ta lamut i kunga ang si ri vap, parik. >%D
Ninia kapo tavirimok alakat ani mamain ta saupai na kitmat aongos. Au na nami, le si kami angtogon ve nia, milapo kun kirol aro si kami to. f=ED Using si Karisto kana laulauan kirol a God kapo sinong singina na kalapo sung pukun tatana. m<SDMi aiveven vei nganing a mangsikei kamela teng akit imi ta keve akalkalit i nas vauvau kapau palau si ri vap, voiang kapo tapasuk le si kari lau i ago le kabang, na si keve malanganto i kuli rina ke, na parik ta le si Karisto. -;SDMi asisia mis na kelkelai akitmat lakat kuluna na mi tung akitmat si lomlomon val kitala pinipini imi tatana, na posong ro nei kami to ka duk na ka kamsarak luai. %:CDAu kanat vang, val mitala ainak ani Karisto Iesu ta ninia na Volava, napo sokotuk imi ta mi uli kusing aro asukang palau lak si kami angtogon ve nia. o9WDIo, kantanem napo tav ago ve nami si pukun, sikei lak napo uli lomlomonai animi na napo uruk alava si arai ta mipo saupai aro pok animi na mipo kelai akit aro ani kami lomlomon si Karisto. To roron tutuman kapo sinong si Karisto e8CDNapo atulisai animi ta oring ke, ani ki ago ta me kapau ta pasak ro palau si me bui animi. c7?DNa ninia papalik kapo angkoai si tat palas ani tutuman i mamain ta tauia i masam na nas. S6 DKag vubuk lava ta ki sikei palau kuvul si kari lau i ngorem, na vingaria ka takaring. Ani ki atogon aongos a tauia ang le si kari nas ani kana mengen roron a God vopo mun aino ang, Karisto palau nang. 5 DUsing napo buk ani mi malangas kag agusa madot animi, na aniria e Laodikeia, na kapa aniria parik lak kipa arai ani pukun ig. r4 _D Nambang ninia na tukulai i kag agusa tung si taun ke na nata agusa alava luai ta dual ang nia katalaD3 D Na namem tala uli akuskus amalangas tatana si ri vap aongos velai ani ngangaiga na akalkalit i masam, ani namemla angkoai si an asereiai ani petau ke ta kilapo daus luai using a Karisto. `2 ;Dusing kata lomlomonai ani ka akalit a ri vap i ngising ta tauia na miminaungan i kana mengen vopo mun aino ke, nang nia na Karisto nei kami to. Ninia kapo atulisai animi taun a ururmaus i to ang kakami lak ia e no. 1 Dvoiang a God kata amunai ania pelek a mamain ta polpolokan aino. Sikei kana vang katala amalangasai ania si kana petau daus, 0 {DGod kata atung iau asukang ta asosokai si kana kuvkuvulan, ani naka akuskus amalangas luai animi ta kana mengen roron, / -DSi vuk pangau ke napo uruk si sa nata kui tatana animi. Taun napo asalak a kui e pukun ig, napo asalak ia ani kana pukun a Karisto, nang palau kana kuvkuvulan, na e iang kapo asukang ta name lapo tung rokot a Iesu asi atapunuk ani kui ang nia katala kui aino tatana. z. oDBil ke ka serei atutuman man mi uli kusing akit aliu lak si kami lomlomon, na mi kelai akit animi na mi tung akorong luai. Man parik mipa taruk pelek a tauia roron ang mipo atu mata taun ia, voiang mitala longong ia nei akus ro ke. Using kitala akuskus tatana si asisinong aongos e neite kuku, na nau a Paulo nata asosokai asi asoung ania. Kata pakangai ani ri Kolosai U- %DSikei kana vang katala angrodokotai ania ve nami si matmat i pukun i kana nat. Au na e iang, taun ang ka songo imi si tung e matana, pukun imi ka daus na ka kovek i mengen rikek vo kilkilis ka sigil imi. , !DAu na nami aino mitapo ago apetekai ani God na mitapo uli anggegelai ve nia nei lomlomon imi, using kami mamain ta lau katapo rikek. F+ Dna si kana asasaling rangai kuli ngakputuk, luai lava kana kalapo pitik nei liuan i God ve kana asisinong aongos, kantanem e kuli rina vo e metekuku, aongos kalapo angrodokotai pok ve nia. R* DUsing God katala uruk luai ta maumausan kirol aongos ke ka mang singina, t) cDNa ninia kapa kapo vangang i kuvkuvulan ke si God, na kapo tukul bung luai i mamain ta to aongos na ninia kapo matavunim i la tapasuk pok pelek ani matmat. Asukang vang a ninia kalapo sinong alakat luai ani mamain ta sinsinong aongos. ( DNinia nang kata lapo ago aino luai ani keve bil aongos, na le singina palau keve bil aongos ke kapo teng akit kuvul iria. e' EDUsing le singina palau keve bil aongos ke katala asinong iria. Keve bil i metekuku na kuli rina. Keve bil ang tarapo arai korong aniria, na matan bil ang tarapo tav angkoai si arai aniria. Au kantanem kapa, saka sinsinong madot an, vo ri tulava, vo saka keve saupai an, keve bil aongos ke nang nia kata asinong iria, na kata asinong iria ania pok. & DNat ke, nia kapo kankanuai atutuman i God voike tarapo tav arai korong ania. Na kapo matavunim i mamain ta asisinong aongos. % +DIo, si kana nat taralapo kalakala using a God katala samui apok ira. Supsupai ina ta katala lomon suai ani kara keve lau rikek marai kana nat. $ D
Using katala asapang ira pelek a madot i nei saupai i ring vong na kala agingging ira taun a vainagoan ang si kana nat vubukan luai. # ;D si posong aro taun a tamara, using ninia katala taot angkoai ira asi tauk i tauia roron ang kapo ago kokoai e nei rina i malangas ani kana petau daus. " +D Na e iang, God ka arudualan imi ta keve madot angkokoai val minaungan i kana kitmat lava, ani mi angkoai si tung akit na ananap velai ani uruk r! _D
Kamemlong sokotuk asukang vang, ani kami paspasal ka angkokoai val kana vubuk a Volava. Asukang ke ta mi uli pasal auruk ania na mi uli asereiai ani matmatan uai si kami keve abis roron aongos, na asi kami polok aliu si nas ani God. 0 [D Asukang vang, na le si taun ang namemlongta longong a mengen ang, parik namemlong tapa ausai ani sokotuk animi. Namemlong tapo uli sokotuk ani God ta nia ka vil atapalas aro luai ani vingami si kami nas ani kana vubuk, si selen ke ta mila atogon a masam le si Malanganto na malangas roron. +Dnia palau kapa kata amalangasai animemlong ta lau i vinga ro ang a Malanganto kapo asereiai ania si kami to. Abis ang a Karisto katala abis ia D DNas ke mita luk ia le si tungara roron ta Epapara, kapo asosokai kuvul ve namemlong kapa. Na taun kapo asosokai, kapo asosokai tutuman ani Karisto si palpal ang pat kakamemlong asi abis, j ODkitala akuskus imi tatana. Na kana kalapo uai na kalapo polok alava luai e kuli rina aongos ke, asukang palau val katala uli uai si kami to, le si ainoai i taun mita longong ia na mila nas atutuman luai ani kana roron a God. G Dusing mipo uli atu mata taun ani tauia roron ang kapo ago kokoai animi e metekuku. Na tauia roron ang lenginang milapo nas ia taun mita longong a mengen tutuman ang, nia palau a akus ro ang 7Dusing namemlong tala longong ta lomlomon ang mipo atogon ia ani Iesu Karisto, na lau i vinga ro kapa mipo abis ia taun kana petau daus aongos a God, DSi kamemlong keve taun aongos i po sokotuk, namemlong tapo uli posong aro ani God, nia na tamana i kara Volava Iesu Karisto, a =Dnamemlongpo alis a panbuk ke taun a petau daus ang si God e Kolosai, nami palau a keve tungamemlong, voiang mipo uli atutuman si Karisto. Roron ve marip le si God tamara ane singimi. Posong aro ani God si ri Kolosai i ODNau a Paulo, napo aposel ani Iesu Karisto, le si kana vubuk a God. Namemlong ve tungara Timoteo, ' Na katapo akuskus iria e ring malangas ta vainagoan si God velai akalkalit ta Volava Iesu Karisto. Na katapo kovek i bil asi tubat ania.s_ Na kata ago e ang ani pongua na matas kirol si kana lu i samui na kalapo angruduai ve ri vap miang. Asukang vang a napo buk imi si kami malangas ta vilvil ato ke si God katala pasal ane si ri vap i ngising, na riria ki longong ia.” { Using a pakangat iria i vap ke kalapo vong. Parik kipa angkoai si longong ta talingaria. Kitala apilum a mataria, vei nganing ki arai ta mataria na ki longong ta talingaria na ki tun kinle ta pakangat iria na ki pokai na naka vil ato iria. Ku pasal taun a vap ke na ku antok iria ta mi longong, sikei parik mipa kinle. Mi gule, sikei parik mipa angkoai si arai. M Au, kila anggegelai nei liuan iria na kila pasal suai e mung i Paulo kata posong na akamusai i vuk mengen ke, “Malanganto Gogoai kata mengen atutuman e nguruna i Esias katakai i kus amalangas. P Mang matan kita lapo lomlomon ta kana mengen, sikei mang matan parik. :m Au, kila vilvil akorong a mangsikei a taun si angruduai ve nia. Na kimela serei aduk si ring ang katapo ago singina. Le si tenei vauk tung tenei ngelik katapo palpalas ane singiria ta vainagoan si God na kapo mengen atutuman iria ta Iesu le si saupai si Moses na le si keve katakai i kus amalangas. Sikei namempo buk longong anim using namempo nas asukang ke ta paspasal petekai ke singimi, ri vap aongos kipo mengen arikek ania.” X) Na kila antok ta, “Parik namemtapa luk ta mangsikei a panbuk le Iudaia si mengen amalangas tatam. Kapo kovek i mangsikei i keve tasimem i pasal le iang ta mengen amalangas ta ka atogon mengen rikek anim. ;
o Asukang a natapo buk arai animi si mengen ve nami. Tukulai i kag siang nei gogotan ke using natala akuskus ta akus ro ke voiang ri Israel man ki lomlomon tatana ki teng ato.” $ A Sikei ri Iudaia parik kitapa ainainak, asukang a nala antok ta kapo ro nakan mengen mete Kaisar. Sikei natapo kovek i mamaiten ani kag matan vap akorong. p Y Kita susuiai anig na kilapo buk akala anig using parik natapa putuk a mangsikei a saupai asi kag mat. B
} Au, e mung i potol a taun kala songo akuvul a keve vap lava i ri Iudaia na kala antok iria ta, “Keve tungag, parik natapa abis a mangsikei a lau rikek taun kara vap na parik natapa mengen arikek ani keve laulauan si keve tivura. Sikei kita teng akit iau e Ierusalem na kila alis iau e kungaria i ri Rome. 7 g Au namemanla palak ane nei rina e Rome na kita atolongon a Paulo asi ago papalik ve mangsikei a katakai i visvis asi ararai bat ania. Paulo kata akus ta akus ro e Rome }s Ri vap lomlomon kila longong ta namemlapo palak, asukang a kila pasiang e selen ane si ngono rina ang, Apio Poron na Tirio Taberno, na namemanla angruduai ve ria e iang. Si taun ang a Paulo kala arai aniria kala posong ro si God na kala uruk. 5 E iang namemla sabonai ani mang keve vap lomlomon na kila songo imem si an ago ve ria si limalengua na taun. Le iang vanang namemla palak ane Rome. !
Le iang namemla sang vulis ane Region na si taun e mung ina malu le pal matas kala serei na si vapongua i taun namemanla sakam a Potiolo. T! Au namemla sang tung e Surakusai na namemanla ago na potol a taun e iang. *M E mung i potol a ulen namemla kokos kuli mangsikei a perengan le Aleksanderes katapo ago si kulenusa ang sipo mumun ani taun daian, kana asan ta Dioskuri. Z-
Kita alis imem ta keve akanangai miang i kari mamaila animem na e mung si taun i kamem la tapasuk pelek ani kari rina kita alis imem ta keve alilis ani ka koi imem si kamem paspasal. Paulo kanla serei e Rome nU E mung i bil ke mang keve vap malepen miang i kulenusa ang kita serei singina na kala vil ato iria. B} Na tamana i Popolio katapo matung kuli pata ta mulak na vinga kui velai ani dus. Paulo kala palak sian arai ania, kala sokotuk le na kala amatung a kungana singina na kala vil ato ia. Q Au, angasungai i vuk oring ang katapo atogon a vuk roe ke ainoinoai i kulenusa ang kana asan ta Popolio. Kala songo alak imem na namemanla ago ve nia na potol a taun na kata aiveven aro luai animem. ^5 Kita lapo sekpat konang ta ka vusul vo ka uak na ka mat, sikei kila kokoai ani taun vunga na parik kitapa arai ani mangsikei a bil, asukang a kila pokai ani kari lomlomonai na kila antok ta kapo mangsikei a god. P~ Sikei kala asuai ani kene ang nei kut na parik katapa atogon mapolok. }y Si taun a vap i kulenusa ang kila arai ani bil ke, kilapo mengen angpokpokai aniria ta, “Kapo arai asukang ta igenen ke katapo igenen daung. Kantanem katala sapang le nei laman sikei kana kara god i atutuman kalapo saupai ania asi kana mat.” | Na Paulo kala lukluk a volo kut na kala asuai ania kuli kut na mangsikei a kene katapo sip ani manas i kut ang kala kalat ia e kungana. ~{u Ri vap i kulenusa ang kita ruduai aro luai animem aongos na kila taun a kuan kut using katapo taun livus ve langit. mz U Si taun namemtala serei aro aongos e ngerelo kila antok imem ta kana asan a kulenusa ang ta Melite. !y;,Au na mang vap kila luk a keve vukei i kuli perengan ang na mang matan nem asi kari kas alak. Riria aongos kita serei aro e ring kolo si selen ke. x +Sikei kari ainoinoai katapo buk asapang ani Paulo na kala atakun iria. Kala asok iria kipo nas ani kas asi kari kas alak aino. xwi*Petau i visvis ang kilapo lomlomonai asi raung suai ani keve kongato vei ki kas alak ane ring kolo na ki sip. v+)Sikei, kila sang lak kuli ring mat na kala tukit. Parik kalapa angkoai si taruk pulakai, asukang a to kalapo goeng na mung ina i perengan ang. ?uw(Au, kila tanga tok a keve rukang na kila atolongon iria nei laman na vuk taun ang kila kunis a angus i po teng akit ani alali ang na kila tak a sokorungat na kila sang ane ngerelo. !t;'Au, kala tangat na kila arai ani posok i kone sikei parik kitapa kinle na ring ang na kilapo atokngai asi alali taun ania asi an sang lak kuluna. s&Taun kila masung kila asuai ani keve kon i akos kuli perengan ang ane nei laman asi akala ania. To kata tavadek a perengan Ar}%Namem aongos, tataot imem katapo 276 kuli perengan ang. 9qm$Au riria aongos kapa kila uruk na kilapo angan. jpM#Asukang a kala luk a saui na kala posong ro si God e mataria aongos, ka tevek ia na kala angan. so_"Kana napo buk imi ta mi angan asi kami dual using kapo kovek luai ta mangsikei a ung i patumi ka mun.” Fn!Na nei liuan i tenei vong ang tung si tangat Paulo katapo mengen akit iria si kari angan. Kala antok ta, “Kalapo va 14 i taun i kami tav angan using mipo ago i ararai si keve taun. xmi Au na petau i visvis kila tanga tok na angus i po pala akit ani vul ang na kila atalipai ania na kala meleng. l/ na Paulo kala antok a ainoinoai i visvis kuvul ve kana petau ta, “Man a vap ke ki pasal suai ani perengan ke, parik mipa angkoai si sapang.” 2k] Vap i kuli perengan ang kitapo buk sip, asukang a kila atikok asiang a vul velai ani mengen kapau ta kipo buk an asuai ani sokorukang. Kila usausa si kiksiang kuli vul j- Kita lapo leng vei namemla sang lak kuli bangang na kila asuai ani puat a sokorukang ane mung na kilapo sokotuk ani malangas ka serei sumasuma. Ki Na kilapo atokngai ani lulungai i laman na kila sabonai ta lulungai ina katapo 20 na nganga. Na kila anguan sang alak lik an na kila anguan atokngai an na kata lapo 15 na lulungai i laman ang. Jh
Au, si va 14 i tenei vong, malu kata lapo sang pulakai tatamem si laman Adarias, kalapo nei liuan vong na petau i kuli perengan ang kilapo nanasai ania ta kilapo serei angasungai i rina. ;gqSikei, taran suai gol si mangsikei a kulenusa.” f}Au petau, mi atung akit kami lomlomon using napo atogon a lomlomon ane si God ta ka serei asukang val katala antok iau. e3Na kala antok iau ta, ‘Ku ago ta leng an, Paulo. Kuan tung lak mete Kaisar. Na God katala longong kam keve sokotuk aniria kipo auai ve numai.’ ~duUsing anginang vong mangsikei a angelo si kag God kata serei singig. Kapo God voiang napo soturungai serei singina. c)Sikei kana napo buk ani mi atung akit kami lomlomon, using napo nas ta kapo kovek i mangsikei imi ka mun, sikei perengan ke papalik ka rikek. b Au, kata lapo taun vunga na petau ang parik kitapa angan ta ring pok asukang a Paulo kala tapasuk na kala mengen iria ta, “Petau, si man mita longong kag atatai ta tara ago ta sang an le Kerete, parik taralapa angkoai si me siang nei kitmat lava asukang ke. FaKata lapo rukun taun miang lik ani makarap ve kalto si lapo tav anguan mang an using a rai ang parik katapa gulang. Namemta lapo lomon ia konang ta parik namempa anguan angkoai an asi ro. L`Na si vapotol i taun kila asusuai kapa ani keve bil ipo abis ang. y_kAu, si taun e mung ina namemlapo duai a kitmat lava i rai ang na kila asusuai ani usausan i kuli perengan ang. Y^+Au, kila tak alak ia na kila pala angus si perengan ang si teng akit ania. Kilapo leng vei kila sang lak kuli puas e Surtis, asukang a kila tak asiang a sokorungat na kila atalipai ani malu si sang tataria. ]}Namemla serei si mangsikei a kulenusa lik kana asan ta Kauda na namemla agusa alava asi aiveven ani vul i perengan ang. \Taun ang a malu ang kata luk imem parik namempa anguan angkoai si duai ania na namemla atolongon ia na kala sang tatamem.
[Parik katapa taun vunga na mangsikei a malu madot luai kala serei kana asan ta Eurakila, kapo nas ani malu asiang le kulenusa ang. 3Z_
Au, mangsikei a malu roron lik kala tadut na kilapo lomon ia ta kalapo serei si kari lomlomonai na kila tak alak a sokorukang na kila sang aliu asung ngere Kerete. IY Au na using a nei matana ang parik katapa ring roron asi tutalit aro ta perengan si taun daian, asukang a petau kila angainainakai kuvul asi lomon suai ani oring ang ani man kapo ro kian palak e Poinikis asian mun tapai ani taun daian ang, using kapo mang matana i Kerete kapo ring ro si taun rikek. Rai lava nei laman X Sikei kamem ainoinoai parik katapa mangal kana mengen a Paulo. Kata using a mengen si vopo alali kuvul ve tamana i perengan ang. W
“Petau, nalapo arai ta kara paspasal parik kapa angkoai si roron. Perengan ke ka mun ve keve usausan, kuvul ve kara to kapa.” 9Vk Sikei, namemta ago na taun vunga e iang na kala liu a taun roron i sang nei laman, using kana kalapo e mung i taun lava i alal. Asukang a Paulo kala tatapokai aniria ta, UNamemla sang alik tung si namem anla serei si mangsikei a rina kana asan ta Kaloi Limenes, angasungai palau i rina lava ang e Lasaia. TNamemla sang alik palau si mang rukun taun miang, using namemta duai a malu na katapo kitmat animem si serei akorong si Kinido. Au, malu kala serei amadot na parik namemlapa angkoai singina. Asukang a namemla sang atalit i Kerete akorong si Salmone. "S=E iang, ainoinoai ang kala sabonai ani mangsikei a perengan le Aleksanderes katapo usausa si sang ane Italia, asukang a kala asok imem si kokos kuluna. RNamemla sang aputuk na namemanla sang liu a ngono palpal Kilikia ve Pampulia asi an serei e palpal Lukia. Le ke namemanla ung e Mura. TQ!Au, namemanla sang atalit i Kuporo using a malu kata tung si mang palpal. +LO Na kila pasal ane ngising na kian lapo angmemengenai ta, “Igenen ke parik katapa abis a mangsikei a abis rikek angkoai si ka mat vo ki vil akui ia singina.” iKK Au, tulava kala tapasuk kuvul ve ainoinoai lava na Bernike na keve vap po sinong ang ngereria. sJ_ Na Paulo kala antok ta, “Kantanem man kapo taun kudik vo kapo taun vunga, sikei kag sokotuk ane si God ta numai kuvul ve riria aongos kana kipo longong iau anginang ta ki kun serei val nau, sikei parik ta gogotan ke e pukun ig.” I Na Agiripa kala antok a Paulo ta, “Vei nganing si vuk taun kudik lik ke kula ulpokai anig asi kag using ani Karisto.” qH[Au tulava Agiripa. Sa, kupo lomlomon kana ta ri katakai i kus amalangas? Napo nas ta kupo lomlomon.” OGArai, kara tulava kana kapo nas a keve bil ke na napo kovek kapa i leng si mengen e matana using napo nas ta keve bil aongos ke katala palak e talingana using parik natapa mengen tatana e ngising. FSikei Paulo kala antok ta, “Parik nang napa nio, kag igenen ro luai ta Pesito. Napo mengen kana ta mengen tutuman luai. 4EaAu, taun ang katapo mengen ta keve mengen ke si asapang pok ania, Pesito kala songosongo alava ta, “Paulo, kulapo nio. Kam akalit alava kalapo vil anio pok ua.” {DoKi vil akui na igenen i akanangai, ki raung ia na ka tapasuk pok pelek a mat. Asukang a ninia ka ainoai i igenen si akus ta malangas nei liuan i kana vap akorong na si ri vap i ngising kapa.” Paulo kapo buk luai ani Agiripa ta ka lomlomon tCaSikei God kata pakangai anig na nala tung akit tung si taun ke, si mengen amalangas e mataria i ri vap lik na ri vap lava ta sikei a mengen palau voiang ri katakai i kus amalangas aino ve Moses kitala kus amalangas tatana asukang ke. wBgNang tukulai ina na ri Iudaia kita teng akit iau nei rina i atailai na kila atokngai asi raung anig singina. mASSikei nata mengen amadot a ri vap e Damasko le na e Ierusalem na e palpal Iudaia aongos na si ri vap i ngising kapa, ta ki lomon pokai na ki pataun a God na ki abis a keve abis voiang ka akalit amalangas ta kitala lomon pokai. S@ Au tulava Agiripa, parik natapa agelai ani kalinga ang le metekuku. I? Ani ku an kin palas a mataria asi kari papelek ani vong ane si malangas, na ki papelek a kitmat i Satan ane si God, ani ka lomon suai ani kari keve lau rikek na kime kun atogon ani sinsinong roron val riria vap lapo daus ang marai kari lomlomon tatag.’ Kana telan a Paulo si akuskus ani ri Iudaia ve ri vap i ngising k>ONaka asapang ua si ri vap i Iudaia na si ri vap i ngising kapa voiang naka asok ua ane singiria. S= Au, ku tadut atung using napo serei kana singim asi kag me atung anim asukang ta katakai i abis anig na ku mengen amalangas ta keve bil ang kutala arai ania na keve bil kapa naka asereiai ania singim. y<kNa nala sui ta, ‘Numai kana na si, Volava?’ Na Volava kala antok ta, ‘Nau a Iesu voike kupo vil akui ia. Y;+Au, namemla uak aongos ane vunep na nala longong a mangsikei a kalinga nei mengen i Eberaio kapo mengen iau ta, ‘Saul, Saul. Marai sa na kupo vil akui iau? Kapo kitmat anim using kupo uli tav ainainak!’ e:C
Au, kalapo sintung a makarap na taun napo pasal nei selen nala arai ani mangsikei a malangas lava kapo soliu a malangas i makarap na katapo pasiang le metekuku na kata mang aulitai anig kuvul ve vap po auai ang ve nau. 9 Si mangsikei i keve paspasal ke natapo pasal ane Damasko ta kitmat na asok le si keve ainoinoai si ri katakai i sula. 89 Na si taun natapo uli vilvil akui aniria nei keve lu i kivung, nata atokngai si vil aniria si kari mengen arikek ani God na natapo marala arikek luai aniria, asukang a nata pasal ane si keve rina e ring vunga sian teng akit aniria. Paulo kata akus amalangas ta kana lomon pokai 7y
Na nata abis ia e Ierusalem. Keve ainoinoai si ri katakai i sula kita alis iau ta kitmat asi kag alakai ani ri vap lomlomon nei lu i akangbat na nata alakai ani vap miang luai iria. Au na si taun i vil punuk aniria, nata ainak luai ani kari mat. 6w Io, nau kapa natapo kun uli lomlomonai asi abis ani mang keve abis lava miang asi agelai ani asan i Iesu le Nasaret. p5YAu, marai sa na mipo taping velai tav lomlomon si longong ta God katala tak atadut pok na igenen mat? a4;na kamem 12 na patvap kana kipo lomlomon akoai tatana asi kana serei atutuman using kipo uli abis papakangai serei si God si keve taun aongos. Numai tulava, ri Iudaia kipo mengen arikek anig si lomlomonai akoai ke. 3{Na kana napo tung mete saupai marai kag lomlomon akoai ta igenen ang a God katala palapalatung tatana si keve tivumem, #2?Using kitala nas iau si taun vunga, na kipo angkoai si mengen amalangas ta natapo to asukang ta Parisaio lakat kuli keve saupai kitmat i kamem laulauan. r1]Kag to le si liklik ta natapo ago ve kag vap akorong na e Ierusalem kapa, ri Iudaia kipo nas aongos ia. @0yNa alaba luai ina ta numai kupo nas aroron luai ani keve laulauan aongos na keve anggegelai kapa nei liuan i ri Iudaia, asukang a napo sokotuk ta ku sinong ananap na ku longong iau. /5“Tulava Agiripa, napo atogon a uruk si tung e matam kana na naka mengen ta poisan a mengen si asapang pok anig le si keve tupang ke si ri Iudaia. . 9Asukang a Agiripa kala antok a Paulo ta, “Kupo kalakala asi mengen i asapang pok anim.” Na Paulo kala aperes a kungana na kala mengen asukang ke, -Using parik kapa roron ta na asok palau na kongato ke man parik natapa ararai aro le ani keve mengen ang kipo tupang ia tatana.”l,QKapo kovek lak i akuskus roron asi kag salik ane si kag ainoinoai, asukang a kana nata songo ia si kana me tu aserei e matami, na alaba luai ina e matam tulava Agiripa. Na le si angmemengenai ke nala atogon bil asi kag salik. X+)Sikei natala sabonai ta parik katapa abis na mangsikei a bil rikek voiang kapo mamaiten ani ka mat singina, tung si nia akorong kala antok ta kapo buk tu aserei mete kara ainoinoai lava na nala ainak ania. {*oNa Pesito kala antok ta, “Tulava Agiripa, na nami aongos kana mipo ago e ke ve namem, mi arai ani igenen ke, ri Iudaia kita serei singig tatana e Ierusalem na e ke kapa na kipo antok alava luai ta parik kapa anguan angkoai an ania asi to. ) Na si mang taun ang ri Agiripa ve Bernike kilongla alak le karilong keve maus lava na kilongla palak ane nei ring ipo kalkalum, kuvul ve keve ainoinoai e kevkev irilong na keve ainoinoai i nei rina ang. Au, Pesito kala asok ta songo alak ani Paulo. ,(QAu na Agiripa kala antok na Pesito ta, “Nau akorong napo kun buk longong ani igenen ke.” Na kala antok ia ta, “Man kapo asukang, ilesvauk ku longong ia.” L'Sikei si taun ang kala aikut ta ka kokoai nei lu i akangbat ani kara ainoinoai lava ta Kaisar si kana vil saupai, nala antok ia ta ka kokoai nei lu i akangbat tung si na asok ia ane singina.” \&1Na nalapo tav nas ta naka saka sabonai an ani tutuman i keve angpipisuai ke na nala aikut ia ta si man kapo angkoai si pasal ane Ierusalem na e iang kan anguan tung an e mete saupai sian mengen ta keve bil ke.
g~}||v|{y{ z!yyxbwsvv
u}ttHsqrqq onnammWll ksjjIiwhhgffeeEddcbAaaJ`__+^]p\\E\[2Z=YYLXX WWJV?UeT
SfRQ}PPcOONMMM LL%KJIIsHH
GhFF]EEgEDCC6BAA @g???
>>8==+<<
;:98877K66 5i544$3382211+0~//H.b.-Q,,%+1**X))k) ((+''%&&J%%$$N$## "}!!S ~ > $ g|6ju 9{~X
w M
T S9x
uo T& #&Au, na e mung ina nala papok ane palpal Suria na asukang kapa ane Kilikia. |% s&E malangas i matana i God, napo antok akorong luai animi ta mengen ke napo salik lis imi tatana kapo tutuman luai! $ &Au na ani mang keve aposel ang, ria aongos parik natapa arai aniria e iang, ring sikei papalik a Iakovo, tasina i Volava. # #&Au, na e mung i potol a matas, le na nala palak ane Ierusalem asi kag an angkatakai ve Kepas, na natan lapo ago ve nia si 15 na taun. e" E&Na parik kapa, nata lapa palak lik tapai ane Ierusalem ani nakan angnanasai ve ria kitala aposel aino anig si taun ang, parik. Sikei nata tadut akorong na nala pasal ane Arabia. Au na le iang, na nala papok ane Damasko. c! A&ta naka arai korong ani kana nat ani naka akus tatana si ri vap i ngising. Au, sikei! Si vuk taun ang kata akalit iau ta kana nat singina, parik luai natapa pasal taun a mangsikei a igenen asi kag an nanas aino tapai. )&Kantanem. Sikei aino si taun parik lak kitapa ingus iau singina, God katala irang akipai anig na si kana lau roron kala songo iau. Kana vubuk = u&Kag nas ani laulauan si ri Iudaia katapo soliu luai ani mang matan iria, namemta polok kuvul alak. Natapo dual akitmat ta mamain ta saupai si kamem vap lava ka ago luai ta mun an. X +&
Mitala longong ta natapo saka to an aino si kag po using ani laulauan si ri Iudaia. Mipo malangas ta natapo uli atokngai amadot asi vil akui ani kana vap a God. Nata atokngai ta naka goeng suai aniria. ( K& Using parik ta igenen i kuli rina kata akuskus iau tatana. Na parik natapa akalit kapa tatana. Sikei Iesu Karisto, ninia akorong kata amalangasai anig tatana. & Arai, keve tungag, napo buk ani mi malangas ta akus ro ang natala akuskus imi tatana, parik kapa akus le si igenen i kuli rina. } u&
Sa nang? Napo mengen asukang ke ani name luk kami mangal? Parik! Ani God papalik nia ka uruk singina. Man kapo asukang ta napo buk lak asi kag amangal palau ani ri vap, kala tav tutuman luai ta nau kana asosokai a Karisto! Songo ani Paulo , S& Val namemtala kin ia, kana napo anguan kin pok an ania ta vopo sang ta akus tav angkoai val akus ro ang mitala luk ia, kapo ro ta God ka vil punuk suai luai ania! 3 a&Kantanem man namem, vo ta angelo kapa le metekuku, ta man kapo tav bil val akus ro ang namemtala akuskus korong imi tatana, kapo ro ta God ka vil punuk suai luai animem! &Sikei parik ta akus ro. Natala luk ta mang matan e iang kipo vil agol palau imi, na kipo atokngai ani sakolai ani akus ro i Karisto. & G&Napo taping velai ani makus ta parik kapa vungavunga na milapo sip taliung a iuang kata songo imi ta kana roron a Karisto, nang kata lis palau imi tatana. Si vuk taun kudik lik palau na milapo atu talinga asi kami longong ani akus vopo tav tutuman ang, na kipo kin ia ta akus ro. K &Kakana na miminaungan asikei. Tutuman. Kapo sikei palau a akus ro 9 m&Nia kata alis pok tatana ani ka puka bat ira si kara lau rikek, ani ka asapang ira pelek a mamain ta avibisan rikek i kuli rina si taun ke asukang val vubuk ang si God tamara. S !&Roron ve marip le si God tamara na Volava Iesu Karisto ka sinong singimi. } u&Nau ve keve tungara aongos e ke, namempo lis a panbuk ke taun a keve kuvkuvulan mipo ago e iang nei palpal Galatia. > y&Nau a Paulo napo aposel, parik using katapa atogon igenen vo kuvkuvulan kata asok iau, parik. Sikei using a asok si Iesu Karisto ve God tamana, iuang kata tak atadut ia pelek a mat. a;0Roron singiria aongos kipo buk kara Volava Iesu Karisto ta vubuk kapo tav taputuk.uc0Marip ane si keve tungara, na vinga roron velai ani lomlomon le si God tamara na Volava Iesu Karisto. {0Nala asok ia taun imi using a bil ke, asi kami kun nas ta namemlapo saka ago an, na kapa, asi kana la asumsumal animi. :m0Asi kami kun nas kapa ta napo saka ago an, na napo abis sa, keve bil asip, Tukiko ka amalangasai animi tatana, nia kapo tungara roron na kapo asosokai atutuman si Volava. a
;0nang napo ago nei gogotan ke marai ina, na napo mengen amalangas tatana. Mi sokotuk ia ta ka ali dual iau asi kag posong asoung ania, ta kovek i leng, using kapo mamaiten ta naka mengen tatana. Akamusai i posong ro 0Mi sokotuk kapa anig, ta taun napo akus, God ka alis iau ta mengen asi kag tav leng luai si asoung ani mengen mumun i akus ro, F 0Si keve taun aongos mi sokotuk si Malanganto, velai ani mamain ta sokotuk na aikut. Lomlomonai aro ani oring ke, na mi uli mata para na mi uli sokotuk serei si God ani mamain ta vap daus. s
_0Na vangangim kapo kuku ta vilvil ato, na e kungam kupo teng a samele i Malanganto, nang a mengen si God. | q0Lakat kuli keve bil ke, ku teng akit kam lomlomon, voiang kapo ripus suak a keve vut ureurek ang si igenen rikek. :o0Kakim kapo usausa asi sang le si akus ro i luai. gG0Asukang a ku tung velai ani ngenge kitmat i tutuman, na kangim kapo tabat aro ta lau korong. (I0
Asukang a mi alak a kirol i maus i visvis ke si God, using si man a rikek kala serei, mi angkoai asi tung akit, na taun mila abis a sa aongos, mipo tung lak. a;0 Using parik nang tarapa angsualai ve ri vap atogon sin na rangai, parik. Sikei tarapo angsualai ve ri katakai i saupai, na keve ainoinoai ve keve kitmat i vong i kuli rina ke, na keve malanganto rikek i nei pangau. 0 Mi alak a kirol i maus i visvis si God, ani mi angkoai si tung akit nei liuan i keve lomlomonai ang si igenen rikek vopo petau anira. Y+0
Akamusai ina, mi dual si kami angtogon ve Volava, na si kana dual kitmat. kO0 Na nami mipo taukai iria, mi pakangai aniria si selen suke palau. Mengen i aleleng ka ago, using mipo nas ta kami Volava kapo kari Volava kapa, nang a vopo ago ang metekuku, na kapo tav suai ani mangsikei. Vis suai ani rikek 0using mipo nas ta Volava ka seu ri vap aongos si sa roron kitala abis ia, kantanem man kapo asosokai palau vo man kapo igenen kalakala. b =0Mi abis aniria ta uruk roron, na mi arai ania ta mipo abis ani Volava, parik ta ri vap, '0Parik ta asi bui aniria taun kipo arai animi, sikei asukang val keve asosokai si Karisto, mi abis using kana lomlomonai a God ta vinga daus. ~10Ri asosokai, mi longong a keve taukai imi i kuli rina, velai ani suai na mamaila aro aniria, na vingami ka daus, asukang val ane si Karisto. ,}Q0Na ri tama, mi ago ta vil atiakaring an ani kami inatus, sikei mi apolokai aniria ta akalkalit na pinipini i Volava. Pinipini ani ri asosokai ve keve taukai iria @|{0ani ku ago aro, na ku to avunga e ke kuli rina. w{g0Ku suai ani tamam ve rinam, nia kapo ainoai i asok tapai kapo atogon bil roron asi atumata taun ania, oz Y0Inatus, mi longong a keve tamami ve rinami, si kami angtogon ve Volava, using sukana kapo lau korong. zym0!Sikei nami siksikei, mi vinga roron taun kami keve aina, asukang val mipo vinga roron taun imi akorong pok.lxQ0 Sukana kapo mengen lulungai luai. Au na nau napo mengen kana ta Karisto ve kuvkuvulan i lomlomon. wy0 Tukulai ina na tauan ka papelek a tamana ve rinana na ka ago kuvul ve kana aina na kilong sikei a pukun palau. 5ve0 Using tara kana na keve palpal i pukun ina. u0 Arai, kapo kovek ta sikei kapo mirik pok ani pukun ina. Sikei kapo apus ia, na kapo aiveven ia, asukang val Karisto si kana vap. -tS0 Asukang suke palau, ri tauan ki vinga roron taun a keve kisngaria, using kipo sikei a pukun ve ria. Si kapo aiveven aro kana aina, nang palau kapo aiveven pok ia. Qs0Na le iang ki tung e matana asukang val kuvkuvulan miminaungan, kovek i visuk lik vo pisu si kari maus, vo mang sa rikek an. Sikei ki gogoai velai ani kovek i oring asi mengen arikek aniria singina. urc0ani ka vil iria asukang val vap kakana akorong, le si kana mengen, nang katala galui adaus iria val laman. .qU0Ri tauan, mi vinga roron taun a keve kisngami, asukang val Karisto katala akalitai ani vinga roron taun a kuvkuvulan i lomlomon, na ka alis suai ani kana to, ania, p30Sikei, asukang val kuvkuvulan i lomlomon kapo vil alik ia mete Karisto, ri aina kapa ki kun asukang mete kari keve tauan, si mamain ta bil aongos. o0Using a tauan kapo patuna i kana aina, val Karisto kapo patuna i kuvkuvulan i lomlomon, nia kata asapang iria, vap ang kipo pukun ina. Kn0Ri aina, ani kari keve tauan akorong, asukang val ane si Volava. Jm
0Mi vil alik angpokpokai animi le si kami suai ani Karisto. l#0Mi uli alis ani God tamara ta posong ro si keve taun, si keve bil aongos, si asan i kara Volava Iesu Karisto. Pinipini ani ri angkisnganan k50na e iang mi uli angmemengenai ta keve mengen i alatun na keve tatangam i Malanganto, na mi tangam velai ani alatun ta pakangat imi, ane si Volava. ojW0Mi ago ta inum anio animi ta vaen, using kapo selen i uli buk nio palau. Sikei mi duk ta Malanganto, Li0Asukang a mi ago ta nio an, sikei mi nas aro kana vubuk a Volava. nhU0na mi uli aupele using ani keve vuk pangau roron lik asi abis, using taun ke kapo taun i lau rikek. ggG0Asukang a mi aiveven aro kami paspasal, parik ta val vap kovek i masam, sikei val vap masam, 5fc0using sa kata vil amalangas ia, nang a mang i malangas. Tukulai ina na kapo mengen ta, “Tapangun, numai vopo rot ang, na ku tadut pelek a mat, na Karisto ka mang ua.” Je
0
Au na keve bil aongos malangas ka mang ia, ki arai korong ania, rd]0 Using kapo bil i mese si posong amalangas ani matan lau ri katakai i longogel kipo uli abis musik ania. }cs0 na mi ago luai ta telan an ta mamain ta abis i nei vong kapo kovek i uai ro ina, sikei so akalitai amalangas ania. Hb 0
Io, mi lomlomonai gule using ani lau ang kapo auruk a Volava, Ma0 Arai, malangas kapo uai asereiai ani roron, lau korong na tutuman. `+0Using anangan mitapo ago si vong, sikei kana milapo ago nei malangas si kami angtogon ve Volava. Mi uli pasal val matan inatus i nei malangas. 4_c0Asukang a mi ago ta pasal kuvul an ve ria. ^50Ka ago ta mangsikei ka kapau imi ta mengen palau, using le si mamain ta bil asukang ke, marala si God kapo pasiang taun ri katakai i longogel. p]Y0Using kana kapo mengen tutuman ta, igenen panik, igenen visuk, vo neikitung, nang kapo asukang val kapo soturungai si tangatangai, ka kovek i sinsinongan nei vainagoan ang si Karisto ve God. Mi uli pasal val inatus i nei malangas \{0Na ki arikek ve mengen nio pulakai, na angkurek visuk, voiang parik kapa ro, ka ago luai kapa. Sikei mi uli posong ro. #[?0Au na lau i panik, ve lau visuk na neikitung, ka ago ta atogon ta vuk lik ina singimi, using a matan lau suke parik kapa ro ta ri vap daus ki atogon ia. >Zu0na mi uli pasal si selen i vinga ro, asukang val Karisto katala kun vinga roron taun ira, na ka alis suai ani kana to anira, asukang val alilis sain lulupusan i sula serei si God. LY 0Asukang a mi uli akik kak using ani God, val matan inatus i vubuk, bX=0 Mi uli angpapakangai animi, mi ngorem tangis angpokpokai animi, mi uli lomon suai ani kami keve lau rikek angpokpokai, asukang palau val God katala lomon suai ani kami keve rikek, le si kami angtogon ve Karisto.
W
0 Mamain ta vinga visuk, takaring, marala, angvisvis na mengen arikek, kuvul ve mamain ta lomlomonai rikek, ka pasal suai aongos. $VA0 Mi ago ta vil amakus an ani Malanganto Gogoai i God, using God katala akanangai animi tatana, na asi kana samui suai aongos lak animi si taun ang e mung. )UK0 Mamain ta mengen tav pakangai ka ago ta soung an e ngurumi, sikei mengen ro papalik, asi sunguk atadut anira si kara inongos, ani ka vil aro na kolongong ang. !T;0 Igenen tainau ka kamus ta tainau, sikei ka abis na ka asereiai ani keve bil roron ta kungana, asi kana atogon bil si alis aniria vap ang kipo inongos. DS0Ago ta alis pangau ani igenen rikek vopo petau ang anira.
R0Kami vinga marala ka ago ta vil animi asi kami abis ani lau rikek. Ka ago ta makarap kalapo siang na mipo vinga marala lak. Q0Asukang na mi pasal suai ani kapau, na mi mengen atutuman si keve tungami, using tara na keve ngakan i sikei a pukun. ,PQ0na mi amaus imi ta to tanginang, God kata iton ia ani mi to asukang val God, si lau korong i tutuman na si laulauan daus. Keve pinipini asi using si to tanginang 9Om0na asi kami serei atanginang si lomlomonai imi, {No0ta mi atolongon a to kavang i kami ago anangan, using a to kavang kata lapo visuk si keve vubuk using ani kapau, tMa0Mita lapo longong tatana, na kitala alis imi ta akalkalit ina, angkokoai ve tutuman ang kapo ago si Iesu, ML0Au na nami, parik mitapa luk a nas i Karisto si selen suke, parik. 0KY0Na using kitala amun kari nanasai roron kilapo siang nei keve lau i amarak i pukun, asi kari angamarakai nei mamain ta laulauan visuk, velai ani kipo uli tav masung. wJg0Nei paturia kapo vong na kipo ago e ngising i matan to ang si God, using kipo vongvong le si kari vinga kit. 0IY0Asukang a napo antok imi, na napo porot akit imi si kara angtogon ve Volava, ta mi ago ta anguan pasal an val ri vap i ngising, si kari keve lomlomonai pel lik. hHI0Na le singina, kirol i pukun aongos ke ka angrodoai na dokot kuvul aro le si keve gail ina, na ka polok alak na ka tadut atung kuli laulauan i vinga ro, angkokoai val keve ngakan ina ki abis aro. To kavang na to tanginang G%0Sikei tara uli mengen ta mengen tutuman si selen i vinga ro, na tara polok alak aliu si kara angtogon ve Karisto, nia na patuna i pukun ke. xFi0Man asukang, parik taralapa anguan popo lik an, vo uli meleng angpok ve pungas i to. Na mamain ta akalkalit lok parik kilapa anguan tip angpok anira, voiang ri katakai i kapau kipo lomlomonai ania asi kari apupu ani ri vap tatana, parik. DE0
na tara aongos, tara sikei palau si lomlomon, na si kara nas ani nat i God, na tara serei a vap matukal, na e iang tarala asereiai ani kirol i atutung punuk i kana lomlomonai a Karisto. D}0 Ria aongos asi itoitonai ani ri vap daus, ani ki abis a keve avibisan i papakangai, ani pukun i Karisto ka tadut atung, nCU0 Na nia palau kata alis a mang matan asi kari aposel, na mang matan asi kari akus amalangas ta lomlomonai si God, mang matan asi pasal ta akus ro, mang matan asi aiveven ani kuvkuvulan i vap lomlomon, na mang matan asi pinipini. B70
Na vo pasiang ang nia palau kata palak ane pangkul luai ane si akamusai i metekuku, ani kana tavirimok ka aol a nei pangau ve kuli rina aongos luai. xAi0 Vuk mengen ang palak luai kapo akalit amalangas ira ta kata kun pasiang luai kapa ane nei petek i vunep. !@;0Tukulai ina na kapo mengen ta, Taun kata palak ane pangkul luai, kata ausingai ani kana keve kong ato, na kata alis ri vap ta kari keve alilis. e?C0Au na siksikei ira, taratala luk a alilis roron, angkokoai val kinkintong si Karisto. >0sikei a God kapo tamara aongos, nia kapo lakat ani keve bil aongos, nia nei liuan i keve bil aongos, na neina i keve bil aongos. @={0Sikei a Volava, sikei a lomlomon, sikei a asing tauia, u<c0Kapo sikei palau a pukun na sikei a Malanganto, asukang val kita songo imi taun a sikei palau a bil roron. \;10Mi atokngai amadot si kami sikei palau si Malanganto, na marip ka got akuvul imi. :}0Na mi vil alik luai animi, na mi ago ananap, mi kokoai aro ani keve tungami na mi angasalakai kuvul velai ani vinga ro. !9 =0Asukang a napo sokotuk aro imi, nau vopo ago ke nei gogotan marai angtogon ve Karisto, ta mi pasal aro angkokoai val songo roron ang mitala longong ia. I8 0Ane singina na miminaungan asikei, nei kana kuvkuvulan i lomlomon, na le si angtogon ang ve Karisto Iesu, ane si keve matmatan tus using asikei, na ka kovek ta akamusai ina. Io, tutuman.07Y0Au na nia kapo atogon a kitmat na kapo angkoai si abis asoliu luai ani sa tarapo aikut ia vo dungai ania, angkokoai val kana kitmat vopo abis ang nei liuan ira. %6C0na asi kami nasai atutuman ani vinga roron ke, voiang kapo tung akalaupai asoliu ani mamain ta nas aongos, na mi duk tung si kirol i atutung i duk si God. 35_0na mi atogon a kitmat, kuvul ve ri vap daus aongos, asi kami malangas korong ani kana vinga roron a Karisto, ta kapo manamanang na vungavunga na lakat na lulungai luai, 4+0Asukang ani Karisto ka atu rina asi kana ago e vingami le si kami lomlomon, na e iang mi asisia mis velai ani tung akit kuli kana vinga roron, y3k0Napo sokotuk ta, le si kana tauia miminaungan, ka amadot imi ta kitmat i Malanganto ina e nei petek i vingami. ^250voiang kana matan inatus aongos e metekuku na e kuli rina kipo atogon asan singina. 81k0Tukulai ina napo sovusulai e mete tamara, 70g0
Asukang na napo aikut imi ta, mi ago ta takopos an si vilvil akui ke napo kui tatana animi, nang voiang kapo asukang ta kami miminaungan. Asi nas ani vinga roron si Karisto / 0 Using si kara angtogon ve nia na kara lomlomon serei singina, tarapo angkoai si aingik asung ani God velai ani kalakala na vinga makos. r.]0 angkokoai palau val kana lomlomonai le kabang, na kana kata mela apunuk ia si Karisto Iesu kara Volava. !-;0
Asukang ani le si kuvkuvulan i lomlomon, na naunauan miang i kana masam a God, ri tulava ve ri ainoinoai si kari sinsinongan metekuku, ki malangas ia, ,30 na asi akalit amalangas aniria aongos ta papakangai i mengen mumun, voiang le kabang le katapo ago mumun si God, vopo asinong ani keve bil aongos. A+{0Nau vang kana na igenen e kevkev luai i mamain ta vap daus aongos, sikei kata alis iau ta kirim ang, asi kag akuskus si ri vap i ngising ta lakat i kana tauia mata pitikan a Karisto, }*s0Na God si kana roron kata alis iau ta kirim, le si kana kitmat, ta naka serei asukang val asosokai si asoung ania. h)I0Asukang ke ta ri vap i ngising kilapo kun atogon ani tauia ang, na kipo palpal i sikei a pukun ang, na ki kun luk kapa ani bil roron i palapalatung ang, le si kari angtogon ve Karisto Iesu, using kitala longong a akus ro. I( 0Si ri vap aino, parik kitapa amalangasai aniria ta mengen ang, sikei kana vang a Malanganto Gogoai katala amalangasai ani keve aposel daus si God ve kana keve katakai i kus amalangas tatana. v'e0Au na man mi tataot aliu, io, mila angkoai asi arai korong ani kag tun kinle ani mengen mumun ke i Karisto. &0nang a roron i mengen mumun, voike kata asangai ania singig, asi kag nas ania, using lenginang natala atatai lik imi tatana si buk ke. _%70io, mita lapo longong ta kag kirim le si God, ani nata pakangai animi ta kana roron, g$ I0Tukulai ina na nau, Paulo, vopo ago si gogotan ke marai Karisto Iesu, animi ri vap i ngising, s#_0Io, le singina na nami kapa, milapo kun auai tung atung val ring i po ago ta God, si Malanganto ina."}0Le singina, lu aongos ke kapo angrodoai na kapo tapasuk atung asi serei val lu i atailai le si kara angtogon ve Volava. ! 0voiang kapo tung kuli kelkelai i ri aposel ve ri katakai i kus amalangas. Na Karisto Iesu, nia na ainoai i iat i akevai ani kelkelai ke. E 0Asukang na parik milapa anguan vap sokoung an, na vap i mang rina petekai, parik. Sikei milapo vap i sikei a rina ve kana vap daus a God, na milapo sikei kuvul ve inatus ang nei kana lu, ~ u0Using le singina nami na namem, tarapo atogon a selen kalapo tutavasan aroron ane si tamara, si sikei a Malanganto. j M0Kata serei na kamela akuskus ta luai animi mitapo ago avunga, na luai aniria kitapo angasungai. ) K0Au na si sikei a pukun ke, asi asinong anirilong ani kilong angtunganan pok ve God, le si kana mat kuli ngakputuk, voiang kata vil amat karilong angmimirikai. 6 e0Using kata serei ta pukun, ka mat, na e iang katala vil suai luai ani kitmat i sausaupai kuvul ve keve asok ina na keve selen miang asi using. Tukulai i kana lomlomonai asi asinong ani sikei a matan vap tanginang, le si karilong angtogon ve nia na ngono matan vap ang. Na e iang kala amatung a luai. +O0Using ninia palau kara luai, asukang ta kata vil a pongua na matan vap asi karilong sikei palau. Kata galang suai ani bat putuk, nang a bat i angmimirikai. 90
Sikei kana vang, si angtogon ke ve Karisto Iesu, nami, voiang mitapo ago akipai e ring vunga anangan, kana milapo ago angasungai si rangai i Karisto. W'0 Na si taun ang mitapo ago akipai ani Karisto, katapo kovek i selen animi si kami angtogon e Israel, na mitapo asukang ta vap sokoung, using parik mitapa angkoai si atogon ani keve bil roron ang kari keve palapalatung kipo mengen tatana. Si kami ago kuli rina mitapo kovek i bil roron si atu mata taun ania, using mitapo kovek i God. V%0 Asukang na mi lomlomonai animi anangan. Mitapo tus i vap i ngising, na ria kipo posong iria ta ri lamutan, kita posong imi ta ri tav lamutan, lamut voike kapo bil i abis e pukun ta kungana i igenen. 0
Using ninia apok kata asereiai anira, kata iton atanginang ira si kara angtogon ve Karisto Iesu, asi kara pasal si selen i mamain ta avibisan roron, voiang a God kata usausa ia aino ani tara pasal singina. Tarapo sikei palau si kara angtogon ve Karisto B0 Parik ta le si avibisan, ani ka ago ta sikei kala toroi. 0Using tukulai ina si kana roron na milapo sapang, le si lomlomon. Parik kana le singimi akorong, parik. Kapo alilis le si God. 3_0Asukang na si taun ang e mung ka akalit ta tauia tavirimok i kana roron taun ira, val katala akalitai ania si kana papakangai ro anira si kara angtogon ve Karisto Iesu. ve0Kata tak atadut ira na ka asisinong ira nei kana vainagoan e metekuku, le si kara angtogon ve Karisto Iesu. 0io, na si taun taratapo mat si kara keve kauputuk, na kala vil ato ira kuvul ve Karisto. Io, si kana roron na milapo sapang. c?0Sikei God, si kana lavlabat i vinga roron taun anira, using kapo tauia ta ngorem tangis, q[0Matan vap asukang, tara aongos, taratapo kun ago nei liuan iria anangan, i po apupunuk ani keve vubuk rikek i pukun, using taratapo uli usiusing ani vubuk na lomlomonai ina. Na asukang val ria, taratapo vap i po atu marala ta God. K0using si kami selen i po to aino, mitapo using a lau i kuli rina ke, na mitapo longong si ainoinoai i vainagoan i nei pangau, nang a malanganto rikek, voiang kapo ali dual aniria kipo sualpok. A 0Na nami, mitapo mat si kami keve kau putuk na lau rikek,
{0nang a pukun ina, voiang kapo asangai ani kirol i vopo akirolai ani mamain ta bil aongos si kana keve selen roron.# A0Na mamain ta bil aongos, God kata asinong ia e neite kakina, na kata atung ia asukang ta vangang asi saupai ani mamain ta bil, ani kuvkuvulan i lomlomon, , S0alakat luai ani mamain ta vap aongos, kantanem kari saka roron asi saupai, na kipo saka madot an vo kitmat an, na kari sinsinongan kapo saka laba an, kantanem a saka matan asan lava iria, na parik papalik si taun ke, sikei si taun ang e mung kapa, sikei Karisto kapo lakat luai aniria asip.
0voiang kata abis tatana si Karisto si taun kata tak atadut ia pelek a mat, na ka asisinong ia e palso ina e pangkul metekuku, v g0Na mi kinle kapa na tavirimok luai i madot kata alis ia anira tarapo lomlomon, angkokoai val kana dual lava, m U0na mi atogon a kinle e pakangat imi asi kami nas ani tavirimok i kana alilis anira, using kata songo imi na kana milapo atu mata taun a keve tauia miminaungan kakami, le si kami angtogon ve nia na milapo palpal i kana vap daus. 1 ]0Napo uli sokotuk ta God ang si kara Volava Iesu Karisto, nang a miminaungan i tamara, ka alis imi ta masam le si Malanganto velai ani amalmalangasai asi kami nas ania, k Q0natapo tav kamus ta uli posong ro animi, na napo uli lomlomonai animi si kag keve taun i sokotuk. 0Tukulai ina, le si taun ang nata longong ta mitala atu lomlomon si Volava Iesu, na kami vinga ro taun ani ri vap daus, A }0Malanganto kapo asukang ta samui akanangai ani tara, vap ang ke God, tara an atogon lak a tauia le si kara angtogon ve God, na aongos asi alatun ani kana miminaungan. Sokotuk si Paulo 0
Na le singina, nami kapa, mitala kun angtogon ve Karisto si taun ang mita longong a mengen tutuman, nang a akus ro i kana vilvil ato animi. Taun ang mita lomlomon ta akus ang, mitala atogon akanangai singina, nang a Malanganto Gogoai i palapalatung ang. t c0 Ani namem, voiang namemtala ainoai i vap si atu mata ta Karisto, namem to asi alatun ani kana miminaungan. 9 m0 Le si angtogon ve nia na God katala kun songo kapa animem, val kana lomlomonai aino animem, using God kapo uli atapunuk ani keve bil aongos, asukang palau val kana lomlomonai. - U0
asi vil aserei ania si man kalapo tapunuk na taun, na ka vil a keve bil aongos e metekuku na e kuli rina, ani ka ago kuvul e neite sikei a vangang, nang a Karisto.
0 Na kata amalangasai animem ta kus amumunai i kana lomlomonai, asukang palau val kana uruk, voiang kata atukulai le ania si Karisto, K~ 0voiang kata alis alava ia taun ira, velai ani masam na tun kinle. >} w0Le si kara angtogon ve nia, na tarala kalakala using katala samui apok ira ta rangai ina, na e iang God kala lomon suai ani kara keve lau rikek, angkokoai ve kana tautauia i roron, u| e0Kapo ro tara alatun kana miminaungan i alilis roron, voike kata alis palau ia anira, nang kana nat i vubuk. { 70Na kana lomlomonai ta ka itonai anira, ani taran serei val kana inatus tutuman, using palau a Iesu Karisto, angkokoai ve kana uruk na lomlomonai ro. Bz 0Asukang ke ta, aino le ani kuli rina kata serei, kana lomlomonai ta ka songo ira si angtogon ang, ani tara gogoai, kovek i oring asi mengen arikek anira e matana, le si lau i vinga ro. Ny 0Alatun ane si God, nia na tamana i kara Volava Iesu Karisto, using katala atautauia ira le si kana sinsinongan e metekuku, ta mamain ta tauia aongos i Malanganto, si kara angtogon ve Karisto. wx i0Roron ve marip singimi le si God tamara na Volava Iesu Karisto. Atautauia i Malanganto si angtogon ve Karisto ,w U0Nau a Paulo, kag kirim i aposel le si Karisto Iesu, using kana lomlomonai a God. Ane si ri vap daus e Epeso, voiang mipo atutuman si kami angtogon ve Karisto Iesu. )vKDNau a Paulo, nalapo salik si vuk ring ke ta kungag akorong. Kag posong aro ane singimi. Mi lomon iau si po ago nei gogotan ke. Roron ka auai ve nami.duADAntok a Arkipo ta ka lomon aro na telan ang katala luk ia si Volava, na ka apunuk aro ia. LtDE mung i kami la tataot ani panbuk ke, alis ia asi kari an tataot kapa ania nei kuvkuvulan ang e Laodikeia. Na animi akorong, ta mi kun tataot kapa ani panbuk i kag la alis ang si ri Laodikeia. sDNapo alis kag posong aro si keve tungara e Laodikeia, na si Numpa kapa ve kuvkuvulan ang kipo uli serei kuvul nei kana lu. ~ruDNat vubukan ke Lukas, katakai i vilvil ato, kapo kun alis kapa ani kana posong aro taun imi. Asukang kapa na Demas. qD
Le si kag nas ania, napo antok atutuman ta katala asisia gese alava luai animi, na ani ri Laodikeia ve ri Ierapolis kapa. p{D Epaparas, mangsikei palau imi, na kapo asosokai kapa si Iesu Karisto, kapo kun alis ani kana posong aro taun imi. Kapo uli lomon alava animi nei kana keve sokotuk, ani mi tung val vap matukal aro na mi tapunuk aro, angkokoai val kana vubuk a God. oD Asukang kapa na Iesu, nang kana mang asan ta Iusto, kapo kun alis kapa ani kana posong aro. Volo nat ke kana, ritol papalik kitolpo palpal i ri lamutan nei liuan i matan vap ke kipo abis ve nau ani kana vainagoan a God, na kitoltala pakangai aroron luai anig. fnED
Aristarko, vopo tungag nei akang bat ke, kapo alis kana posong aro taun imi. Asukang kapa na tipasina i Barnabas ta Marko, lenginang mitala luk a mengen amalangas ina, asukang a mi ruduai aro ia man kame vokol imi. _m7D Onesimo ka auai kuvul ve nia. Nia kapo mangsikei imi palau na kapo mang tasira vubukan kapa, mangsikei a nat uli atutuman. Rilong vanang, kilong atai amalangas imi ta matan bil aongos katala serei taun imem e ke. l9DAu na tukulai ina nata asok ia ane singimi, using asi kami la nas ani kamem ago e ke, na asi kana anguan akakaisap an kapa ani pakangat imi siksikei. Sk DAni keve bil vo serei ke singig, Tukiko ka atai amalangas imi tatana. Nat ke kapo tasira vubukan na kapo uli atutuman si kana pakangai anig. Namemlongpo ngono asosokai kuvul si abis ke si Volava. j!DKami laulauan i mengen ka uli lulupusan, na ka naminan aro. E iang mila angkoai si polpol aro taun ri vap siksikei. Akamusai i posong aro i+DKami aupele taun iria e komo ka soung si selen kapo talupus aro, na mi uli akalit aniria ta kami lau ro si keve taun roron ang mipo atogon ia. h DAsukang na mi sokotuk a God ta ka amadot iau asi kag amatung atapalas aro luai ania using kapo mamaiten ta naka mengen tatana. jgMDNa si kami keve sokotuk, mi uli lomon kapa animem, ani God si kana tavasai ani mengen ke, asi kamem mengen amalangas aro ta tutuman vopo ago mumun ke ani Karisto. Mengen ang palau nang kana napo ago nei akang bat marai ina. xfiDMi uli alis aongos ani pukun imi si sokotuk, na lomlomon imi ka para singina, na mi uli posong aro kapa. ke QDNami, mipo taukai i ri asosokai, mi uli aiveven aro aniria si laulauan ang kapo korong na kapo angkokoai aro, using mipo nas kapa ta mipo kun atogon ani taukai imi e metekuku. Longong ani pinipini ka asereiai ani igenen roron 2d]DIo, using man a sikei kapo uli abis ani lau rikek, nia ka luk akorong a seupok i kana avibisan, using a God kapo tava ani sang sikopal si kana kalakala ani ri vap.c'Dusing mipo nas ta le si Volava papalik mila tauk i tauia roron ang lak, asukang val kami seupok. Volava Karisto papalik nia kapo taukai imi. kbODSi kami keve telan aongos, pakangat imi ka uruk val mipo abis ani Volava na parik ta ani ri vap, {aoDNami ri asosokai, si kami keve abis aongos, mi uli longong si keve taukai imi. Mi ago ta abis aro palau an man kipo arai animi vo using mipo buk auruk palau aniria, parik. Sikei mi abis ta pakangat tutuman velai ani mamaila ani Volava. V`%DNami ri tama, mi ago ta vasvasik an ani kami inatus, vei kila mamakus luai.
_
DNami inatus, mi longong aro si keve tamami na keve rinami si keve bil aongos. Laulauan ke nang kapo auruk luai ani Volava. l^QDNami ri tauan osongon, mi uli vinga ro taun ani keve kisngami, na mi ago ta uli marala an aniria. ]DNami ri aina osongon, mi alis imi si keve kisngami, using sukana vang nia kapo lau roron si kami angtogon ve Volava. D\DIo, si saka keve posong an vo laulauan mipo asereiai ania, mi uli abis ania velai ani posong aro ani God tamara si asan i Volava Iesu. Pinipini ani kuvkuvulan si laulauan i to tanginang \[1DTauia i kana mengen a Karisto kapo ro ka soisinong singimi. Asukang ke ta mi pinipini na mi tatapokai angpokpokai animi velai ani masam na mi uli tangam i alatun velai ani posong ro ta pakangat imi ane si God. =ZsDAu na using milapo palpal i sikei a kirkirimai palau, kapo ro ta mi atalipai ani luai ila amatung ang ta Karisto, ani ka saupai ani vingami. Na mi uli atogon ani lau i posong ro. Y#DAu na lakat si keve bil ke, mi amaus imi ta laulauan i vinga ro. Using ninia vanang ka teng akit aro kuvul imi si kirkirimai tapunuk luai.
~~~5}>|{{ yy*xzw7vvttr$qonnGmlkk(jDii8h_ggkfjfdcc:ba `D_|^]\`[ZYYmXX2WWWVVUgTT:SSIRQQwPbOO==5<y[m
Au si oring ke vanang, tauan ka papalek a tamana ve rinana na kan ago kuvul ve kana aina na kilong sikei palau. rZ_
Si vuk taun ang kala arai ani kana aina na kala antok ta, “Pua, kana vang a mangsikei ig akorong! Tuan ina, le si tuan ig. Sin i pukunina, le si sin i pukunig. Io, naka atuk vang kana asan ta aina, using kata serei le si tauan.” Y
Au na ka luk a tuan ang na kala pitopito asereai ani aina tatana. Kala songo le na aina ang na kanla atatung ia si kana tauan. $XC
Asukang na IAVE kala arodot ia ani ka rot mat. Taun kalapo rot, IAVE kala luk suai ani sikei a vuk tuan i vagvag ina na kala pakut pok a makas ang ta sin. iWM
Asukang vanang a tauan ke kata atuk a ri manmanik aongos ipo aiveven na i nei uten na ri mani aongos i nei pangau na kuli roe ta kari keve asan. Sikei katapo kovek i sikei ka ago kuvul ve nia asukang val ta kana papakangai. #VA
Aino le, IAVE kata pitopito na mamain ta manmanik na ri mani ta roe. Na kala luk iria ane si igenen ang ani kame poso asan aniria. IAVE katapo ago na kapo longong ta saka asan an tauan ke katapo atuk a siksikei i keve manmanik na mani ang tataria, nang nia katalapo kari asan luai. !U=
Na God IAVE kala antok ta, “Pua, parik kapa ro ani tauan ke ka ago papalik. Kapo ro ani naka asinong ta mang anu val nia ani ka papakangai ania. $TC
sikei napo tubat ua ta ku ago ta angan si ei i malangas ani roron na rikek suke. Napo tubat luai anim, using man ku angan singina, matmat ka kinkos ua.” mSU
Na kala pini ia asukang ke, “Kupo kalakala luai si angan si uai i keve ei aongos i nei matang ke, jRO
Au, IAVE kanla asinong a igenen ang e nei matang e Eden ani kan itoitonai ania na ka aiveven ia. &QG
Na vapotol i sung kana asan ta Tigiris na kapo saling e ngising i palpal Asur, si palpal ipo sanglak ta makarap. Au na vapuat i sung kana asan ta Euperetes. [P1
Vapongua i sung, kana asan ta Gion, na kapo saling pulakai nei palpal Kus aongos. PO
Ainoai i sung, kana asan ta Pison. Laman ke kapo saling pulakai nei palpal Avila aongos. Na palpal rina ang kapo duk ta gol roron luai. Eiang kapa kapo atogon rul sain ro na iat roron lik ke onikis. 3Na
Katapo atogon a mangsikei a sung katapo saling le Eden na katapo alis laman ani matang ang. Si mang palpal i Eden, sung ang kanlapo tapagal ane si puat a ngakan i laman. yMm
E nei matang ang IAVE kala asereai ani mamain ta ei anglok pulakai aongos. Na kipo keve ei talupus roron luai angkokoai si angan. E nei liuan ina i nei matang ang kala asereai ani pongua na ei. Ei i to, na ei i malangas ani rikek na roron. 2L_
Aino le, IAVE katala sukal a mangsikei a matang e Eden, si palpal ang a makarap kapo sanglak singina. Na eiang vanang kala asinong a igenen i kana la pitopito ang. .KW
Na IAVE kala kap roe le kuli vunep na kala pitopito na igenen tatana. Le na kala kui alak kana malu i to ane si isuna i igenen ang na kala serei a igenen atogon to. aJ=
Sikei laman katapo uli uv alak le nei roe na kapo vil a vuluk a roe aongos ang pulakai. ,IS
katapo kovek i mangsikei a bil i suk polok le kuli vunep, using IAVE parik katapa alis langit lak kuli rina na katapo kovek lak i igenen si itoitonai ani nei roe. 5He
Kana na akuskus i sa kata serei si taun ang na God kata asinong na mete kuku na kuli rina. Si taun ang a God, nang nia na IAVE, kata asinong a kuli rina na mete kuku, :Go
Kata poso atauia na taun ang na kala vil agogoai ania. Kata abis ia asukang using si taun ang akorong kata ausai pelek kana avibisan aongos i asisinong. God Kata Asinong Ri Vap F!
Kata akamusai aongos ani kana keve avibisan i asisinong si valimalesikei i taun. Au na si valimalengua i taun kala ausai pelek kana abis. YE /
Au na God kala akamusai ani asisinong e metekuku na kuli rina tavirimok asip ke. 9D o
God kala arai ani keve bil aongos i kana la asinong ang, na vola roron luai. Au, vong kala serei le na kala tenei vauk pok. Asukang na valimalesikei i taun kala pasal suai. C =
Na ani ri mani i nei pangau na ri manmanik aongos po to kuli vunep, riria kapa ki angan pan na uai i mamain ta ei na uriuri aongos.” Na kala asukang. 2B a
Na God kala antok, “Nalapo alis vang imi ta ri sukal aongos i kuli rina vopo atogon katui kuvul ve ri ei aongos vopo uai ang. Kilapo kakami ani mi angan singiria. uA g
Na God kala poso atauia iria ta mengen asukang ke, “Mi apolokai pok animi. Kami inatus ki aduk na kuli rina ke na ki saupai ania. Mi saupai aongos ani ri ien nei laman na ri mani nei pangau na ani ri manmanik aongos kipo ago kuli roe. ,@ U
Asukang vanang na God kata asinong ri vap si kankanuai ina akorong pok. Io, si kankanuai ina pok God kata asinong ri vap. Kata asinong ri vap ani ki tauan na aina. Y? /
Na God kala antok, “Tara asinong a ri vap si lilinau na kankanuai ira. Tara alis iria ta kitmat si saupai aongos ani mamain ta ien i nei laman na mamain ta mani i nei pangau ke. Ki saupai kapa ani mamain ta vongo ipo aiveven na ani kuli rina aongos ke na ki saupai kapa ani mamain ta manmanik ipo palis na pasal anglok kuli rina. ;> s
God kata asinong a ri kei, ri vongo asi aiveven e rina na ri manmanik po palis e kuli roe. Kata asereai aniria ani ki apolokai pok aniria akorong. Na God kala arai ta vola roron. = 9
Na God kala antok, “Ri manmanik anglok i kuli roe, mi serei aduk e kuli rina, na mi apitus asereai pok animi si kami keve kuvkuvulan angpetpetekai. Ri vongo asi aiveven, ri manmanik palis e kuli roe na ri kei i nei uten, mi apitus angkokoai singimi pok. Na kala asukang. f< I
Au, vong kala serei le na kala tenei vauk pok. Asukang na vapalpalima i taun kala pasal suai. D;
God kala poso atauia iria ta mengen asukang ke, “Mi apitus na mi serei aduk si kami tataot ani nei laman ka duk tatami. Ri mani, mi kun apolokai pok animi ani mi duk si kuli rina ke.” -: W
Asukang na God kala asinong ri ie lava kuvul ve mamain ta manmanik aongos kipo to na kipo duk na kipo sang angpok nei laman val si kari keve laulauan angpetpetekai. Na ani ri mani vap po ngoi korong ang, asukang palau val kari keve laulauan angpetpetekai. Na God kala arai ania ta vola roron. 9
Na God kala antok, “Nei laman, mi duk ta mamain ta manmanik to. Na ri mani, mi ngoi angpok neite kuku e pangkul i kuli roe. a8 ?
Au, vong kala serei le na kala tenei vauk pok. Asukang na vapuat i taun kala pasal suai. 7
Ani ki saupai ani tenei ias na tenei vong, na ki pagal akipai ani malangas na vong. Na God kala arai ania ta vola roron. E6
God kata asinong a keve malangas ang asi mang ani kuli rina. E5
God kata asinong a pongua na malangas lava. Ri makarap ve ulen. Makarap vo tavirimok ang, ani nia ka saupai ani tenei ias, na ulen ani ka saupai ani tenei vong. Kata asinong kapa ri kalto. f4 I
Ani keve malangas ke e metekuku ki mang amalangasai ani kuli rina aongos.” Na kala asukang. b3 A
Na God kala antok, “Keve malangas, mi tu aserei e mete kuku ani mi akalit ta angpetpetekai i tenei ias ve tenei vong. Keve malangas ke kapa ki akanangai ani angpetpetekai i keve taun na keve ulen na keve matas. b2 A
Au, vong kala serei le na kala tenei vauk pok. Asukang na vapotol i taun kala pasal suai. i1 O
Ri sukal angpetpetekai na ri ei angpetpetekai kila polok kuli vunep. Kita uai asereai akorong ani kari keve mamain ta uai. Keve katui iria kita apolokai akorong pok ani keve tukulai iria. Na God kala arai ania ta vola roron. K0
Na God kala antok, “Kuli roe, ku apolokai ani mamain ta sukal atogon katui na mamain ta ei atogon uai na katui neiria ani mi uai asereai ani manik imi akorong ta matan uai.” Na kala asukang. /
Na God kala atuk a laman po ago kuvul ang ta nei laman, na kala atuk a ring kolo ang ta kuli roe. God kala arai ania ta vola roron. . 1
Au, na God kala antok, “Laman ang e kevkev i mete kuku, ku ago kuvul si sikei a oring na numai kuli roe, ku tu aserei.” Na kala asukang.
-
Na God kala atuk a pangau ang ta kuku. Au, vong kala serei le na kala tenei vauk pok. Asukang na vapongua i taun kala pasal suai. i, O
Au na God kala antok, “Laman, ku tapagal ane si pongua na palpal. Mang palpal ane pangkul na mang palpal ane kevkev. Nei liuan i ngono palpal ke, ka atogon ta pangau si pagal ani ngono laman ke.” Au na kala asukang. 6+ i
Na God kala atuk a malangas ang ta tenei ias, na kala atuk a vong ang ta tenei vong. Au, vong kala serei le na kala tenei vauk pok. Asukang na ainoai i taun kala pasal suai. g* K
Na God kala arai ta malangas vola roron na kala posong angtaliungai ani malangas pelek a vong. S) #
Au na God kala antok, “Malangas, ku tu aserei.” Na kala malangas. 6( i
Katapo kovek luai ta bil e kuli rina. Keve bil aongos kitapo kovek i pukun. Vong lava katapo pakut a keve bil aongos. Malanganto i God katapo ngoi angpok palau e kuli laman. <' y
Aino luai God kata asinong na mete kuku na kuli rina. a&;&Roron si Volava Iesu Karisto ka auai ve malanganto imi, keve tungag. Tutuman.% &Asi akamusai, ka ago luai ta mangsikei ka atelan iau. Keve repel ke e pukun ig kapo akanangai ta nau ke Iesu. Akamusai i posong ro $ &Marip na ngorem ka sinong singiria aongos, riria kipo usiusing a akalkalit ke. Io, na singiria kapa kana vap a God, ri Israel. #)&Lampulit ve tav lampulit, kilongpo kovek luai ta mamaiten irilong. Kilongpo nem palau. Sikei palau a bil kapo mamaiten, asisinong atanginang. r"]&Au, na nau, nem palau luai asukang, naka ago luai ta toroi an singina. Sikei naka toroi papalik si kara Volava Iesu Karisto kuli ngakputuk, using singina keve nem i kuli rina kitala mat pelek iau, na nau natala kun mat suai aniria. O!&
Na mang anu, kipo mengen amadot ta saupai i lampulit, sikei lak ria parik kipa using apunuk a mang matan saupai ngerena. Kipo buk palau ia ani ki an toroi ta lenginang kitala lampulit tapai animi. 4 a& Vap ang kipo asum imi asi kami lampulit, kipo buk vil asan aniria. Ring tukulai ina palau ta kipo leng vei ki mirik aniria marai kari lomlomon ta Karisto kuli ngakputuk. d A& Mi arai aro vang ani keve salsalik lava ke, natala salik ia animi ta kungag akorong! j M&
Si ring ke, tara pakangai ani ri vap aongos, tara ali kunga man tarapo kinle na mamaiten si vuk taun ang. Aino luai ina, tara ali kunga ani vap po angtogon ang ve tara si lomlomon. Lampulit parik, sikei ngakputuk si Karisto & Tara ago ta mamal an si abis using ani ro, using ka serei a taun ina na tara ngumut pok a uai ina, man parik tarapa marangan putuk. 3 _&Man tara sukal si auruk ani vubuk rikek palau i pukun, tara ngumut pok a uai ina, mat asikei. Man tara sukal asi auruk ani Malanganto, tara ngumut a uai ina, to asikei. q[&Ago ta akipang pok an animi ta kapo angkoai si kapau ani God. Tara luk pok a uai i sa tarata sukal ia. {o&Au na riria kipo luk akalkalit i akus ro, ki uli pakangai pok ani katakai i akus ta bil ro angkoai si pukun ina. H &using kapo ro ta siksikei ka maiten aro ta kana abis akorong. }&Ku tikotikon pok ua si kam laulauan ani ku uruk pok anim singina, na ku ago ta posong aro pok anim pelek a mang tungam, nU&Man a mangsikei kapo lomon ia ta kapo igenen asasanan, sikei parik kapa asukang, kapo kapau pok ia. uc&Mi sunguk angpakangai si kami keve mamaiten. Si lau asukang, milapo longong kana keve pinipini na Karisto. M &Keve tungag, man a sikei imi katala uak si lau rikek, nami Malanganto kapo aol imi, mi itoiton atung pok ia ta vinga marip. Au sikei, numai ku aiveven pok ua vei nganing kula uak si mamaiten ang. ^5&Ka ago na lau ke ta tara alalakas tatara, si lau i asosol vo lau i vubuk musik.@{&Au, using tarapo to ta Malanganto, tara paskak ve nia. &Vap ang ke Karisto Iesu, kitala vil punuk a keve vubuk rikek palau i pukun na kalapo aulei kari uruk si uli using akit ania. O&marip, aiveven pok. Parik kapa togon saupai tubat ani keve lau suke. &Sikei Malanganto kapo uai asereiai ani keve uai ke, vinga ro, uruk, luai, kokoai ananap, abis pakangai, lau roron, lau tutuman, {o&vubuk musik, uli buk ani laman nio, apatpatkangar, na mang matan lau rikek kapa asukang. Natala anonok imi na kana napo anguan antok an ta ria kipo uli pasal using ani keve lau asukang suke, parik kipa atogon pangau si kana vainagoan a God. >u&soturungai si tangatangai, maras, angmirik, angkiki, vinga maiten ani mangsikei kapo togon ro, angmamaralai, kakaumang, tapagal asi angpetpetauai, tung taliung ani akalit tutuman, y
k&Tarapo malangas aongos a mamain ta lau rikek i pukun. Panik, lomlomonai visuk, lau visuk luai e ring malangas, Y +&Au na man a Malanganto ka ausingai animi, parik mipa ago nei gogotan i saupai. ^ 5&Using a vubuk rikek i pukun kilongpo angvis ve Malanganto, na kana vubuk a Malanganto kapo kun angvis kapa ve vubuk rikek i pukun, na kilongpo uli angvis asukang, na parik mipa pilak a lau roron ang mipo buk ia. p
Y&Sikei napo antok ta mi pasal i using ani Malanganto, na mi ago ta ainak ani vubuk rikek i pukun. {&Au, na man nami mipo uli buk angrangas angpokpokai animi, mi aiveven, vei mila tagalang aongos. To i Malanganto Gogoai 7&Nei keve saupai aongos, God katala taot kuvul ia ta sikei a asok asukang ke, Ku vinga ro taun a tungam asukang val kupo vinga ro taun pok ua. zm&
Nami keve tungag, Karisto katala songo imi ani mi kalakala, sikei ka ago luai a oring ke ta kalakala suke ka aselenai animi asi kami pasal taun ani vubuk rikek palau i pukun, sikei asi pakangai angpokpokai pok animi si selen i ngorem. Y+& Ani vap po vil apisu ang animi, kapo ro, ki pasal aongos na ki kavak pok iria! %& Keve tungag, ani tupang ke ta nau napo aisul lak ta lampulit kapo maiten, kapo tav tutuman asukang. Arai, ri lamutan lak kana kipo marala iau using napo akuskus ta Iesu kata mat kuli ngakputuk. Au, man a tupang ang kapo tutuman, oro na marala ke lenginang kala kamus. F&
Si kag kokosai kuli Volava, napo nas ta parik mipa angkoai si gel ani mengen ang. Vopo vil agol ang animi, nia ka sunguk pok a mamaiten i kana lau rikek, kantanem man kapo saka igenen an. D& “Men yeast lik palau ka polok alava nei saui aongos.” G&Bui asukang ke, parik kapa pasal le si vopo songo ang animi. yk&Anongo le, mita lapo uli sang aro. Au, si nang kata lapo sabat imi, asi kami tav sang si selen i tutuman. - S&Si angtunganan ve Karisto Iesu, lampulit vo tav lamutan, kilongpo kovek i mamaiten irilong. Sikei palau a bil kapo mamaiten, lomlomon voiang kapo uai ta vinga ro. K&Sikei namem, si kamem lomlomon na si kana papakangai a Malanganto, namempo kokoai aro velai ani uruk ani God ka posong imem ta namempo korong. Na namempo atumata ta kana lomlomonai ka tutuman. ~7&Nami mipo atokngai ani mi apunuk a saupai asi kami serei a igenen korong e matana i God, milapo tapagal pelek a Karisto. Mila tav togon ani kana ro. >}u&Naka anguan posong akit an, man a mangsikei ka alis pok tatana ani ki lampulit ia, kapo asalak pok ia ta maiten i mang keve saupai aongos ang kipo auai kuvul ve saupai i lampulit. I| &Longong, nau a Paulo napo atakun akitmat imi ta mi ago ta naung an ani ki lampulit imi. Man mi lis iria tatami, mamaiten i keve abis roron ang a Karisto kata abis ia, mi kovek luai ina. S{ !&Kalakala suke, Karisto kata akala ira, asi kara atogon ania. Au, asukang vang, mi tung akit. Ago ta longong an ani mang sikei si me amaiten pok animi ta asalak ani maiten lava. Kalakala luai si Karisto z & Io, keve tungag, kapo asukang ke vang. Tara, parik tarapa angnanan ve aina vo asosokai palau ang, sikei tarapo angnanan veYy+& Sikei, salsalik kapo mengen ta sa? Ku kirikai suai ani aina vo asosokai palau ang ve kana nat. Using kapo tav angkoai luai ani nat ang ka tauk i togtogon ang kuvul ve nat ang si aina vo kalakala ang. /xW& Si ngono nat ang, ainoai i nat voiang kita ingus palau ia, kata mirik ani tasina, iuang kita ingus ia ta kitmat i Malanganto. Au, na kapo tav petekai a lau ke kana. ^w5& Au, nami kapa, keve tungag, milapo inatus si God, le si palapalatung ang, val Isak. hvI&Using a salsalik kapo mengen ta, Numai a aina ngolo ang, ku uruk alava! Io, numai vo tav nas ani kui i ingus, ku songosongo alava ta uruk, using a tataot i kam inatus ka duk luai ani inatus si aina togon tauan ang. Vu%&Sikei Ierusalem ang e pangkul, nia kapo kalakala na tarapo angnanan ve nia. Kt&Io, Agar kapo tung ani palapalatung kuli mulang ang Sina e Arabia, na kapo angkoai palau val Ierusalem amukmuk ke. Supsupai ina ta inatus ang i Ierusalem kipo ago nei gogotan i asosokai palau. s9&Keve mengen ke kana kapo serei asi alalangtongai ani ngono aina po tung ani pongua na palapalatung ang, na kilongpo tung asukang ke. Ainoai i aina, Agar. Ninia kapo tung ani palapalatung ang kuli mulang e Sina. Na palapalatung ang kata asereiai ani vap ang kipo asosokai palau. ,rQ&Au, nat ang si aina vo asosokai palau ang, kita ingus ia si selen i po malangas ta ri vap, sikei nat ang le si aina vo kalakala ang, asi apunuk ani palapalatung. %qC&Kapo mengen asukang ke. Abaram kata atogon kana pongua na nat. Ainoai i nat le si aina vo asosokai palau ang, na mang anu le si kana aina vo kalakala ang. p&Au, nami kana mipo buk ago nei gogotan i saupai, mi antok iau! Sa, parik mipa malangas a mengen ang nei buk i saupai? o3&Napo buk alava ani tara an angruduai pok tapai, ani man nau e iang parik nala mamagilai alava asukang ke. Using napo sugul alava imi. Agar ve Sara gnG&Kag inatus, nalapo anguan kui an si ingus animi tung si Karisto kanla itoitonai nei vingami. :mm&Napo ainak ta kapo lau ro si atokngai amadot asi tak ani ri vap, sikei man kipo tak ane si bil ro. Kapo ro mi uli buk ani kag mengen tutuman, ta ani man napo ago o napo kovek. l!&Vap ang kipo aunai i buk animi asi kami using aniria, sikei kapo kovek i tutuman ina. Kipo buk ani mi sip taliung imem, na mi using iria. 9km&Sa kana? Taralapo tapagal marai mengen tutuman? j9&Katapo aunai i tavirimok kami vubuk asi pakangai anig si mata rikek ang. Mitapo usausa si ruvel suai ani mang katui i mata ani ka sakol a anu rikek ang singig, man kapo angkoai. Napo angkoai si mengen alava ta kami lau roron. Au, na sa si keve lau roron suke, kilapo ago e voi? ^i5&Io, kag malepen kata anla amaiten imi, sikei parik mitapa kilis iau, na parik mitapa mirik kapa anig singina, parik. Sikei mita songo alak aroron iau val nau kana angelo na God, o val nau a Karisto Iesu akorong. h#&
Mipo nas a malepen kata vis iau si taun ang. Au, nala sip alak si an luk papakangai, na e iang nanla akus imi ta akus ro si ainoai i taun. &gE& Keve tungag! Napo akurkurai animi ta mi kalakala pelek a saupai, val aino si taun ang parik taratapa maiten tatana. Aino, mitapo pakangai aroron anig. _f7& Napo lomlomonai alava luai ta si laulauan asukang, kag gese animi ka nem palau luai! @ey&
Arai, milapo ago nei gogotan vang kana e oring ke. Keve saupai val taun i atailai, ainoai i taun i ulen, keve taun i paspasuk, na keve matas i atailai, milapo buk using akit aniria. d& Sikei kana, milapo angtogon ve God, o God lenginang katala luk imi asi kami angtogon ve nia. Au, kapo saka bil an na milapo pilak suai pok animi ani mi using a keve saupai lik palau i pukun, kapo kovek luai i ro ina? Sa, milapo anguan buk ago an nei gogotan pok? }cs&Si taun aino parik lak mitapa nas a God na laulauan i soturungai si tangatangai katapo got imi, parik ta God. 'bG&Asukang a parik kulapa anguan asosokai palau an, sikei kulapo nat si God. Au, e iang, God kala atung ua na kulapo nat i asail. Taoke si Paulo ani ri Galatia #a?&Au, animi kapa, kalapo malangas ta milapo inatus si God, using katala alis a Malanganto i kana nat alak nei vingara asi kara songo ani God ta Aba, Tama. i`K&ani ka samui apok imem asi kamem kala pelek ani saupai, ani namem serei a taukai ina atutuman. _{&Sikei kala sinong a taun na God kala asok kana nat ane kuli rina, na aina kala ingus ia na ka polok alak neite saupai, #^?&Au, mengen suke kapo bil palau val namem si taun ang namemtapo bil val nat lik singina, na namemtapo uli ago nei gogotan i mamain ta saupai lik i pukun. ]}&Nat lik ang kapo ago si aiveven si vap i atung ta tamana, tung si taun ang, tamana kan alis ia ta togtogon ang singina. \ 5&Napo mengen asukang ke ta nat i asail, man kapo nat lik kana, kapo igenen palau lak val asosokai, kantanem iles ka luk a togtogon aongos si tamana. [w& Tukulai ina using milapo ke Karisto, asukang a milapo angtivu ve Abaram, io milapo nat i asail val palapalatung.IZ & Au, using mitala angrodoai animi ve Karisto Iesu, milapo sikei palau. Parik kapa atogon Iudaia, na Elas. Parik kapa atogon asosokai palau, na vo taukai ina. Parik kapa atogon tauan, na aina. {Yo&Kitala asing tauia imi akanangai ani nami ke Karisto. Le singina milapo ainak alak animi pok ta nami ke Karisto. ZX-&Using si kami lomlomon ta Karisto Iesu, nami aongos, milapo inatus si God. kWO&Kana vang, akus i lomlomon kala serei na asukang parik namempa anguan ago an e kungana i saupai. IV &Asukang a saupai katapo aiveven imem val nat lik e kungana i katakai i apasa, ani ka ausingai animem taun a Karisto, asi kamem lomlomon tatana ani namem serei a igenen korong e matana i God. mUS&Aino, namemtapo ago nei gogotan i saupai, tung si akus i lomlomon kala serei e ring malangas. kTO&Sikei salsalik kapo posong amalangas ta ri vap aongos kipo ago nei gogotan si rikek. Na gogotan ang ka aselenai aniria asi kari lomlomon ta Iesu Karisto ani ki luk a roron ang God katala atung ia aniria, vap po lomlomon ang. ySk&Sa nang? Kalapo ararai ta saupai kilongpo anggegelai ve palapalatung? Parik luai kapa asukang! Man a God kata amatung a saupai voiang a igenen ka angkoai si using apunuk ania asi kana to, oro na God kala kin ia ta kapo igenen korong. R &Au na man kapo atogon a igenen e liuan, kapo atogon a pongua na matan vap, sikei God nia kapo sikei palau. Asosokai palau ve nat i asail NQ&Au, man asukang, nei a tukulai i saupai e voi? Kapo asukang ke. God kata amatung ia using kari lau rikek ri vap. Na katapo matung a saupai, tung si iuang, tivuna i Abaram, nang God kata palapalatung tatana, kamela serei. Mengen i saupai kata serei le si nguruna i angelo, le na igenen e liuan kala luk ia na ka abis tatana. _P7&Using man tara luk a bil roron si tamara tukulai ina si saupai, kala tav tutuman ta bil roron ang kapo gon kuli palapalatung. Sikei tutuman ina, God kata alis palau a Abaram ta bil roron ang si kana palapalatung. cO?&Mengen ang kapo asukang suke. E mung luai i palapalatung, asukang ta 430 na matas kala liu, saupai lak kala serei. Asukang na saupai parik kapa angkoai si ngi suai ani palapalatung i la atung ang, ani ka tav tutuman. DN&God kata atung kana palapalatung ve Abaram na tivuna. Parik kapa posong ta ani keve tivuna, ani vap miang, sikei kapo posong ta ani tivum, ani sikei a igenen, nia nang a Karisto. TM!&Keve tungag, naka mengen atoktokngai ta bil tarapo nas ia val kara lau i ago. Man kalapo togon a angainakai si pongua kalapo matung, parik kapa angkoai si alakai vo ngi suai ania. Na asukang kapa, vLe&Io, kata samui apok imem ani nami kapa ri vap i ngising, mi kun atogon ani roron ang si Abaram, si kami angtogon ve Karisto Iesu, ani tara, si kara lomlomon, tara luk a Malanganto, voiang God kata atung ia anira. Saupai ve palapalatung K9&
Karisto kata samui apok imem, vap po tav angkoai si apunuk ani saupai, ani namem kala pelek a mamaiten i kana maras a God. Na nia akorong kata asalak a maras ang animem. Using a salsalik kapo mengen ta, Keve matmat kipo takuk kuli ei, kana maras a God kapo ago singiria. J& Saupai, parik kilongpa angtunganan ve lomlomon, parik. Sikei vo abis apunuk ani keve saupai, ninia ka to singina. I& Kapo malangas aro ta kapo kovek luai ta mangsikei, ka serei a igenen korong e matana i God tukulai ina using kapo usiusing a saupai. Using a mengen nei salsalik kapo mengen, Nia God kapo ainak ania ta kapo igenen korong tukulai ina si lomlomon, kan to. -HS&
Using ria kipo atokngai asi kari serei a igenen korong si kari usiusing aro ani saupai, nambang, kilapo sunguk kana maras a God asi mat. Using a salsalik kapo mengen ta, Man parik kupa uli apunuk ani keve nem aongos kita salik ia nei buk i saupai, ku sunguk kana maras a God asi mat. cG?& Asukang a vap ang kipo using a selen i lomlomon val Abaram, kipo atogon a roron val nia. }Fs&God kata nas le kabang ta ka ainak ani ri vap i ngising ta ki vap korong marai kari lomlomon. Na asukang nei salsalik kapo mengen amalangas ta akus ro ang God kata posong aino ia si Abaram, Matmatan vap aongos ki luk a roron le singim. fEE&Asukang vang a kapo malangas ta ria kipo lomlomon, ria vanang kipo angtogon ve Abaram. D&Asukang val Abaram kata kelai ani kana lomlomon si God, na si lomlomon ang God kala ainak ania ta kapo igenen korong. UC#&Au na keve abis roron ang God lenginang katala abis ia singimi si kitmat i Malanganto, au si kapo tukulai ina nang si kami usiusing ani saupai? Parik luai! Tukulai ina palau si kami lomlomon ta akus ro. sB_&Au na kui lava ang mitala kui tatana marai lomlomon, parik kalapa anguan tutuman? Iau? Mitapo kui palau? A &Loi ta nio kitmat ke! Mitala tutapongai ta kitmat i Malanganto. Au na sa, iles aliu mi abis ta kitmat i si? Kitmat i pukun imi akorong? `@9&Au, mi antok iau ta ring sikei a bil palau. Kana na Malanganto ke mipo atogon ia, mita luk ia tukulai ina si usiusing ani saupai? Parik kapa asukang! Mita luk ia using kami lomlomon ta akus ro ang mita longong ia. ,? S&Nami ri Galatia, mipo tanio! Si kata vil arikek imi na mipo nio asukang? Natala mengen amalangas e matami aongos ta Iesu Karisto kita vil punuk ia kuli ngakputuk. >3&Nau parik napa buk vongvong pokai ani kana roron a God, nang kata abis ia anig. Using man tarungpo mengen ta tarungpo angkoai si serei a igenen korong e matana i God tukulai ina si usiusing ani saupai, au, tarung lapo mengen ta kana mat a Karisto kapo nem palau luai.”q=[&Io, natala mat kuvul ve Karisto kuli ngakputuk, na kag to kana, nau parik nalapa anguan taukai ina, sikei Karisto kapo aol iau. To ke nei pukun ig, napo to ta lomlomon ta nat i God, nia kata ngorem iau na ka lis palau pok ia anig. V<%&Using neina i saupai, nau natala mat suai ani saupai, ani kag to ke God ia. ;w&Man naka abis pok a bil ang natala goeng ia lenginang, sukana kalapo malangas aro luai ta nau a igenen putuk saupai. :&Au, using tarunglapo lomlomonai i buk ani tarung luk a vilvil akorong si selen i lomlomon ta Karisto suke, na man kalapo ararai ta tarung lapo katakai i bil arikek au, sa nang? Supsupai ina ta Karisto kapo vil aserei a lau rikek? Tutuman luai, parik! Q9&Na tarungpo malangas ta kapo kovek ta mang igenen ka serei a igenen korong e matana i God tukulai ina using kapo usiusing a saupai. Sikei si lomlomon ta Iesu Karisto, nang palau. Asukang kapa na tarung, asi karung kun serei a igenen korong e matana i God, tarung tala kelai ani karung lomlomon si Karisto Iesu, na parik ta si usiusing ani saupai. Using kapo kovek luai ta sikei ka serei a igenen korong e matana i God, tukulai ina si usiusing ani saupai. z8m&Tarung, tarungpo igenen i Iudaia le si liklik, na parik ta vap i ngising po tav katak ve kara keve saupai. g7G&Au, na nala arai ta kari laulauan kapo tav angkokoai ve tutuman i akus ro, nala tung e mataria aongos na nala mengen a Kepas asukang ke, “Marai sa na kupo vil a lau ke? Tutuman, numai kupo igenen i Iudaia, sikei vola ro using parik kulapa anguan usiusing akit ani laulauan ang. Kana kuta melapo lau val ri vap i ngising. Sikei si kam lau i akipang suke, kulapo aisul pok iria ta ki uli using akit ani keve laulauan si ri Iudaia. Ri vap aongos ki luk a vilvil ato si lomlomon A6{&
Au, na lau i akipang ke katala polok alava tung si ri Iudaia aongos ria kapa kita lapo kun pakangai si sapungai ania. Nambang tukulai ina vanang a Barnabas kapa kata kun uak singina. ,5Q& Si taun katapo ago e ke katapo uli angan kuvul aro ve keve tungana i ngising. Tung si mang petau i asok ta Iakovo kimela serei. Petau ang kipo mengen akit ta ri vap i ngising ki lampulit. Au, kimela serei na kala polek lik akipai ani keve tungana i ngising using kalapo leng ani petau ang. y4k& Au ani Kepas, taun kata serei e Antiokeia, nanla tatapokai ania si kana lau, using kata lapo aunai i lok. 33_&
Kari sokotuk palau ta namemlong ago ta lomon taun an ani mamain ta vap po logo e iang. Au, nata ainak aroron ani sokotuk ang. Paulo kata tatapokai ani Kepas si kana lok ?2w& Na mang anu, kitala tun kinle korong e pukun ig na roron ang si kag aisog. Nang tukulai ina keve igenen ke, ri Iakovo ve Kepas na Ioanes, petau ke mipo lomon ia ta kipo ainoinoai, kita lulun imemlong ve Barnabas, akanangai ani kari ainainak, ani namemlong ane si ri vap i ngising, na riria ane si ri lamutan. ,1Q&Ninia palau kata amadot a Petero ani kan mengen ani Karisto si ri lamutan, nang palau nia kata kun amadot anig asi kag mengen ani Karisto si ri vap tav lampulit. 05&Sikei, kitala kinle ta God nia kata asok iau ani naka akuskus si ri vap tav lampulit, asukang palau val Petero, God kata asok ia ane si ri lamutan. 9/k&Au, na si keve igenen ang mitapo lomon ia ta kipo keve igenen lava, parik natapa lolokovo ta kipo saka igenen lava an. E matana i God mang igenen kapo angkokoai palau val mang anu. Io, keve igenen ang kipo igenen lava, parik kita lapa alakai ta ring mengen petekai ani sa natala palas dong iria tatana. .&Parik luai namemta lapa alis ta ring pangau si kari kapau, using natapo buk ta mi nas aroron luai ani tutuman i akus ro. -&Au vap ke kana lenginang kime lapo rol imem velai ani kapau ta kipo angtasimal atutuman ve namem, using asi kari me teremai musik ta to i kalakala ke namempo atogon ia si Karisto Iesu. Na kila aisul imem asi anguan asalak an ani mamaiten i using ani saupai. ,-&Tito kata auai ve nau, na mang matan vap kitapo sulai ania asi kana lampulit, using kapo nat i Elas, sikei parik luai kitapa sulai korong ania. s+_&Nata palak using a mang asangai kata serei singig. Io, nanla kivung ve ria, sikei ria papalik keve igenen lava, na nanla palas dong iria ta akus ro ke nalapo akus ri vap i ngising tatana, vei kag keve abis aino na kana ka nem palau. n* W&Au, e mung i 14 a matas, nala palak pok ane Ierusalem kuvul ve Barnabas, na nala songo kapa na Tito. )) O&Na kila alatun a God singig.2( _&Kipo longong palau a akuskus ig asukang ke, “Iuang vopo uli vil akui ang aino anira, kana kalapo akus ta akus ro ang nang aino katapo atokngai asi kana goeng ania.” u' e&Sikei e suke pok nei palpal Iudaia, keve kuvkuvulan lapo lomlomon ang ta Karisto, parik lak kitapa nas iau.
~}v}|LL KJII9HGG[FF4EEkDD2CBiAp@@@??Q>>==<<;;M::a99j88T77655$44322911+0d//p..b.--,+++5*))W).(''r&%$]#%"! z _ < { K%GUKM}v5j
H F
y
V 9y03 ]\ 1;
Na kila angtokai angpokpokai aniria asukang ke, “A, tara me pulpul na roe ke na tara ngangan amadot iria” Kitapo uli abis lu ta roe, parik ta iat. #0A
Na taun ri vap kilapo pasal avunga ane si ring ipo sanglak ang ta makarap, kianla sabonai ani mangsikei a oring marul e Sinar na kila soi sinong singina. W/ +
Au, kuli rina aongos ke kata atogon kana sikei palau a saling i mengen i rina. .7
riria aongos vanang na keve patmani i kana volo nat a Noa. Kipo matung amalangas luai si ausingai i kari keve polpolokan nei liuan i kari keve palpal vap akorong. Le singiria vanang a keve palpal vap ke kita apolokai ani kuli rina aongos ke emung i nole lava vo serei ang. -3
Riria vang kana na matan inatus si Sem. Si kari keve patmani akorong, na kari keve mengen i rina. Si kari keve palpal roe na kari keve palpal vap.
,
Palpal ang kitapo ago singina kata oros apapanai le Mesa ane Separ, si palpal rina mulangan ang ane si ring ipo sanglak ta makarap. @+}
Opir, Avila na Iobab. Sukana na keve nat ang si Ioktan. *7
Obal, Abimael, Seba, )7
Adoram, Usal, Dikla, O(
Ioktan kata asereai ani keve nat ke: Almodad, Selep, Asarmavet, Iera, ''I
Na Eber kata atogon kana pongua na nat. Mang anu kita atuk ia ta Peleg, using si taun ang a kui rina katapo tatapagal. Na tasina i Peleg kana asan ta Ioktan. F&
Arkapad kata asereai ani Sela na Sela kata asereai ani Eber. :%q
Na Aram kata apolokai ani Us, Ul, Geter na Mesek. N$
Sem kata apolokai ani keve nat ke: Elam, Asur, Arpakad, Lud na Aram. #
Au na Sem kapa, voiang kapo tasina lik i Iapet, kata kun atogon kana inatus. Sem katapo tivuria i matan inatus aongos si Eber. ""?
Riria vang sukana na matan inatus si Am. Si kari keve patmani akorong, na kari keve mengen i rina. Si kari keve palpal roe na kari keve palpal vap. 7!i
tung si puli i Kanan kanla kinkos a Sidon taun a Gerar na alak luai ane Gasa. Na le iang pulis ang kala pasal taun a Sodom, Gomora, Adma na Seboim tung e Lasa. Inatus si Sem _ 9
ri Arvad, ri Semar, na ri Amat kapa. Keve patmani i Kanan kila pasal apapanai pulakai =
ri Iv, ri Arak, ri Sin, & I
ri Iebus, ri Amor, ri Girgas, A
Kanan kata asereai ani Sidon, kana nat kiu. Au na ri It, ] 5
ri Patrus, ri Kaslu - vap ke ri Pilistin kita polok singiria - na ri Kaptor kapal;. F
Misraim kata asereai ani ri Lud, ri Anam, ri Leav, ri Naptu, Z/
nas Resen. Resen nang kapo ago nei liuan i Nineve na rina tavirimok ang ta Kala. Y-
Le ke vanang kata pasal taun a Asiria na kanla atung a Nineve, Reobot, Ir, Kala sa
Keve ainoai i rina lava i kana atung na ka vosap aniria kipo Babilon, Erek, Akad na Kalne e palpal Sinar. I
E matana i IAVE kata serei a igenen katak aro luai ta akalat. Eiang vanang na ri vap kipo nas ani posong ani vuk mengen ke: ‘Asukang val Nimrod, igenen dual alava ke mete IAVE ta akalat.’ iM
Kus kata asereai ani Nimrod na Nimrod kata serei a igenen visvis madot luai e kuli rina aongos. p[
Na Kus kata apolokai ani Seba, Avila, Sabta, Rama na Sabteka. Na Rama kata apolokai ani Seba na Dedan. L
Am kata apolokai ani keve nat ke: Kus, Misraim, Put na Kanan. (K
Keve palpal vap vo ago aliu ang si keve palpal e ngere lo kita seserei le si keve vap suke. Kita tapagal pulakai na ki polok ane si keve patmani angpetpetekai na kila ago akorong si kari keve palpal. Na ninia si kari keve palpal kita atogon kari keve mengen i rina akorong. Inatus si Am M
Na Iavan kata apolokai ani Elisa, Tarsis, na ri Kitim ve ri Rodaim. >y
Na Gomer kata apolokai ani Askenas, Ripat na Togarma. fG
Iapet kata apolokai ani keve nat ke: Gomer, Magog, Madai, Iavan, Tubal, Mesek na Tiras. 1
Kana na akuskus usiusingai i kana volo nat a Noa, ri Sem, Am na Iapet voiang kitol tala kun atogon nat pok emung i nole lava ang. Inatus si Iapet D
Na aongos Noa kata to na 950 na matas, le na kala mat.K
Emung i nole lava ang, Noa kata to pok na mang 350 na matas. ! =
God ka apolokai apapanai ani palpal roe si Iapet, na ri Iapet ve Sem kilong sikei palau si karilong keve togtogon, na Kanan ka asosokai singirilong.”
Na kala posong kapa na vuk mengen asukang ke: “Alatun ane si IAVE, voiang a Sem kapo atogon ia val kana God. Kanan ka asosokai si Sem.
na kala posong asukang ke: ‘Mamaiten kitmat ka kos lak e kuluna i Kanan. Ka serei a asosokai e kevkev luai si ngono tasina.” m U
Taun ang a Noa kala vangang tapalas na kala nas a sa na kana kiu kata abis ia singina, kala tapasuk
Sikei ngono angtasimal ke kilongla luk le na mang vakup na kilongla amatung ia e kalakalarilong na kilong anla palak alak ta mung irilong na kilongla pakut a tamarilong tatana. No irilong kapo tun apetekai vei kilong arai ani tamarilong sipo varas ang. zo
Au na Am, nat voike kata asereai ani Kanan, kala arai ania sipo matung ang na kanla antok a ngono tasina e komo. r_
Mangsikei a taun kata inum si uai i nei kana matang na kala nio, na kanla matung ta varas e nei kana lu. eE
Noa katapo mangsikei a igenen katakai i sukal. Asukang na kata sukal kana matang vaen. sa
Le si volo nat ke vanang kuli rina ke kata serei aduk luai. Na inatus iria kila angpotok ta kuli rina ke. "?
Kana volo nat a Noa voiang kita soung ve nia pelek a nei perengan ang, karitol volo asan ta ri Sem, Am na Iapet. Na Am ninia katapo tamana i Kanan. }u
Sukana vang Noa, arai ta kumrangai vanang kapo akanangai i kag palpalatung ve kuli rina aongos ke.” Inatus si Noa '
Io, taun na arai ani kumrangai ang, ka alomon pok iau ta kag palpalatung kapo tung atokos ve mamain ta bil anglok aongos atogon to singiria. Y -
naka lomlomonai pok ani kag palpalatung ve nami aongos na mamain ta bil anglok aongos atogon to singiria. Parik luai kapa angkoai ta laman ka anguan bungum na vil punuk suai an ani mamain ta bil e kuli rina. X+
Si keve taun, man a nei pangau ka duk ta kuku na kumrangai kala tutu serei io, *~O
Mi arai ta natala amatung na mang sikei a kumrangai e nei liuan i keve kuku suke. Ninia vanang kalapo akanangai i palpalatung ke nalapo abis ia ve kuli rina ke. F}
Na God kala antok kapa asukang ke, “Kana vang na akanangai i palapalatung ke napo amatung ia nei liuan ira, na keve mamain ta vongo aongos ang na kami keve patvap si serei lak emung imi. ||s
Kag palpalatung kapo asukang ke: Tutapongai kana na iles lak nala aulei luai ta anguan vil putuk ani kami to ta alis nole ane kuli rina. Io, ka ago luai ta atogon ta mang nole lava asukang ke asi anguan vilvil punuk suai an e kuli rina ke.” b{?
Kuvul ve mamain ta bil atogon to kitapo ago aongos ve nami e nei perengan ang. Ri mani, ri mamain ta vongo anglok, na ri kei aongos, nang riria aongos kitala soung ve nami, mamain ta bil aongos atogon to e kuli rina. lzS
“Kana vang nala amatung kag palpalatung ve nami na matan inatus ang kapa ki serei lak emung imi. Oy
Na God kala anguan antok an ani Noa na kana volo nat asukang ke, mxU
Au animi akorong ri vap, mi apitus na mi serei aduk luai na mi aruduk a kuli rina ke tatami pok.” /wY
Si ka asasaling na rangai si igenen, igenen akorong pok kala asasaling na rangai ina i iuang. Using a God kata pitopito na igenen si kakana ta kankanuai akorong pok. v)
Na nganlak lak man nami ri vap mi angdaung, mila mengen amalangas e matag ta kakami ta kun to akorong. Ka asukang si mamain ta vongo aongos na ka asukang kapa singimi ri vap ta siksikei a igenen man ka vil punuk a tungana e ke e vunep, kala mengen amalangas ta kana to. [u1
Sikei mi ago luai ta angan an ta sikei a vuk avus kapo atogon rangai lak singina. Ot
Saka bil an kapo atogon a to singina na kapo palis vo ngoi angpok, kalapo kami pok asi angan. Natala alis imi ta mamain ta suksukalan na asukang palau kapa nala alis imi kana ta keve bil aongos ke. Xs+
Mamain ta vongo i kuli rina ke na mamain ta mani aongos i nei pangau na ri manmanik kipo palis e kuli roe na ri ien aongos i nei laman kilapo ago si kungami asi kami saupai. Nganlak ki leng na ki sip animi. r 1
Na God kala poso atautauia na Noa ve kana volo nat velai ani mengen asukang ke, “Mi apitus na mi serei aduk luai asi kami rol ani kuli rina ke. 4qc
Tung si akamusai i taun i kuli rina ke, ka uli atogon ani keve taun angpetpetekai ke: keve taun i suksukal ve keve taun i kopkopos, keve taun livus ve keve taun manas, keve taun mangias ve keve tenei vong, keve taun angpetpetekai nei liuan i matas. Io, ki ago luai ta anguan taputuk an.”ypm
IAVE kala sain na sain lulupusan ang na kala antok pok ia ta, “Tutapongai kana na iles lak nala aulei luai ta anguan vil arikek an ani kuli rina si kari lau rikek ri vap. Kantanem ki uli bil arikek lak using kapo ago si rangai iria, sikei nau nala aulei luai ta anguan bil asukang ke an. Nala aulei kapa ta anguan vil punuk suai an ani ri manmanik aongos kuli rina. Mo
Na Noa kala ngoto atung na mangsikei a pata ipo sula e mete IAVE. Kala luk ta mang rukun i mamain ta vongo ve mani daus aongos ipo angan na kala sula iria asukang ta kana alilis ane si IAVE. Cn
Mamain ta vongo aongos na riria aongos kipo palis e kuli roe na ri mani aongos kila kun soung. Ri bil aongos ipo rol ani kuli rina ke kita soung asiang nei kari keve kuvkuvulan akorong. mmU
Asukang na Noa kamela soung pelek na perengan ang ve kisngana na kana volo nat na volo kisngaritol. dlC
Mamain ta manmanik to aongos ang ve numai, ku songo suai aongos kapa aniria. Ri mani, ri mamain ta vongo anglok, na riria kipo palis kuli roe, ki soung aongos ani kime apitus ani kuli rina ke na ka duk luai tataria.” ak=
“Mi soung pelek a perengan ang. Numai ve kisngam na kam volo nat na volo kisngaritol. &jI
Na God kala antok a Noa, giI
Io na si va 27 i taun i va pongua i ulen akorong kuli rina aongos ke katala kolo aongos luai. khQ
Si ainoai i taun i ainoai i ulen i matas ang na Noa kata lapo 601 na matas singina, kuli rina kala kolo aongos. Na si taun ang Noa kala vil suai ani akang bat i perengan ang na kala arai ta kuluna i kuli roe kala kolo aongos. g}
Au, kala kokoai pok ani mang limalengua na taun na kala anguan asok ani uk ang. Sikei si taun ke parik kata mela papok. f+
Si tenei ngelik i taun ang pok kala serei ve pan tanginang luai i oliv e nguruna na Noa kala nas ta laman ang e kuli rina katalapo uak asiang. We)
Au, kala kokoai ani limlengua na taun kan liu na kala anguan asok ani uk ang. ldS
Taun kanlapo ngoi pulakai parik kata arai korong ta oring asi kana gon ausai, using laman katapo duk aongos lak e kuli rina. Asukang na kamela papok na Noa kala sulai ani kungana na kala songo aro alak pok ia nei perengan ang. gcI
Asukang na kala angoi a uk asi kana an kun ararai ta man a laman e kuli rina kala uak asiang. zbo
na kala angoi a kol ani kan ararai. Sikei a kol ang kanlapo ngoi angpok palau tung a kuli rina kala kolo aongos. ]a5
Au, emung i 40 a taun Noa kala tavas na matakoto i kana abis kuli perengan ang x`k
Laman katapo kisiang lak tung si ainoai i taun i vasangauli i ulen na kuluria i ri mulang kalapo serei aongos. _
Asukang na si va sangauli na limalengua i taun i va limalengua i ulen perengan ang vanang kamela soisinong kuli keve mulang i Ararat. _^9
Laman ang kuli rina kalapo uak ananap asiang ani 150 na taun tung kanla pasiang luai. ]
Si vuk pangau ke lenginang na keve mata i nei laman miting kila akang bat ta uv alak na langit tavirimok ang kala kun aulei ta usen. C\
Sikei God kala lomon pok na Noa ve keve manmanik kei na manmanik ipo aiveven e nei perengan ang na kala alis a mangsikei a vuk malu asi malu ani kuli rina na laman ang kalapo uak asiang. h[K
Emung i keve bil ke, laman ang kata pakut lak na kuli rina ani mang 150 na mangias aongos. Z9
IAVE kata vil suai aongos ani mamain ta bil atogon to nang katapo aduk na kuli rina. Noa papalik na vap po ago ang ve nia nei perengan ang kitapo to. Y-
Si selen ke vanang keve bil aongos i kuli rina kita mamat suai. Saka keve bil an kita atogon a to na kipo aus ta isuria kita mamat suai aongos. OX
Saka keve bil atogon to si taun ang kita mamat aongos. Ri mani, ri manmanik loi na ipo aiveven na ri manmanik aongos ipo uraura ani kuli rina kita mat. Na ri vap tutuman aongos kita kun mamat kapa. oWY
Le si lakat i keve mulang lava laman ang kata anguan palak ani limalengua na nganga soliu na kuluria. ~Vw
Saka keve mulang lava an i kuli rina katala mun aongos si taun ang na laman ke kata ruduk na kala pakut aongos iria. U
Laman ang kata ruduk alak tung kanla sung suai luai ani perengan ang na kala voko nia si laman i pangkul i kuli vunep ang. !T=
Si vuk pangau i 40 na mangias ang kuli rina katala voko aongos. Taun ang na laman ang kapo ruduk alak kala sung alakat a perengan ang le kuli roe. @S{
Sikei a aina na sikei a tauan i keve manmanik to aongos kita serei asukang palau val atatai si God ani Noa. Emung palau i kitala papalak aongos IAVE akorong kala akang bat a takaman. uRe
Saka keve manmanik an atogon to, kita serei si Noa si kuvkuvulan pongua na kianpo palak e nei perengan ang. +QQ
Ri mamain ta manmanik, loi na tav loi kapa kita kun kokos ve ria. Mamain ta manmanik anglok ipo palis kuli vunep na ri mamain ta mani aongos kapa kita kun kokos. P3
Nia si taun ang akorong Noa ve kisngana na karilong volo nat ri Sem, Am na Iapet, kuvul ve volo kisngaritol kita riuk lak aongos nei perengan ang. >Oy
Na kala usen na 40 na tenei ias na tenei vong aonogs. QN
Noa, kana vang kata lapo 600 na matas aongos. Na nole ang kata serei si va 17 i taun i va pongua i ulen i matas ang. Taun ang akorong keve laman i nei roe kita tavas na mete kuku ka vekai ani langit. @M}
Na limalengua na taun palau emung, nole ang kala serei. 0L[
aongos kita serei si Noa. Au na kila kun palak alak e nei perengan ang si kuvkuvulan pongua i aina na tauan iria aongos. Kata asukang palau val atatai si God ani Noa. aK=
Keve angkisnganan i keve manmanik aongos ang, ri mani na ri manmanik palis e kuli vunep J
Ninia ve kisngana na karilong volo nat na volo kisngaritol kapa kila palak aongos e nei perengan ang asi sip ani nole ang. aI=
Noa kata lapo 600 na matas aongos si taun ang na nole lava ang kata serei singina. MH
Na Noa kala abis aongos na keve bil ang IAVE kata atatai ia tatana. OG
Emung i limalengua na taun, nala alis langit ani kuli rina ke. Na ka usen a 40 na mangias na 40 na tenei vong aongos. Keve bil aongos i kag la asinong ang e kuli rina nala vil punuk aongos iria.” 8Fk
Songo na limalengua na angkisnganan i keve mani aongos i nei pangau, aina na tauan iria. Si oring ke nganlak kila apitus atanginang pok na kuli rina ke e mung i nole lava ke. )EM
Ku songo ve numai na limalengua na angkisnganan i keve siksikei a manmanik daus aongos. Na i keve manmanik ipo tav angan ku songo palau a sikei a angkisnganan. xBk
Na ku luk aiton kapa na ri mamain ta pok anim na ani keve manmanik ang. Asinong aro na pok ang asi aiveven.” qA]
Ka atogon pongua i ri mamain ta mani, manmanik na riria kipo palis kuli roe. Ku ato aongos vanang iria. @)
Ane nei perengan ang kapa ku luk alak ta tataot pongua i keve manmanik aongos. Aina na tauan iria. Riria vanang ku aiveven ato iria ve numai. ?
Sikei nau nala abis na mang ainainakai ve numai. Numai na kisngam na kam volo nat na volo kisngaritol aongos asi palak nei perengan ke. u>e
Naka alis a mangsikei a nole lava nang e kuli rina ke na ka bungum aongos na ri mamain ta bil atogon to e neite kuku. Saka keve bil an kipo atogon na malu i to singiria, riria aongos asi bungum. Keve bil aongos e kuli rina ke ki mamat. =3
E kuluna i lu ang ku abis ta vuk matakoto lik na ka inongos i sikei a nganga alak le si kuluna i lu ang. E ngising i perengan ang ku abis kapa ta mang matakoto. Nia si perengan ang ku abis ta keve ring asi pasal. Ta anu e pangkul luai, mang anu e liuan na mang anu e kevkev. %<E
Kana vang na selen ku using ia si abis ani perengan ang. Vungavunga ina ka 150 na nganga, manamanang ina ka 25 na nganga na lakat ina ka 15 na nganga alak. !;=
Ku tapasuk na ku abis a mangsikei a perengan anim. Abis ia ta ei ke, Saipres. Ku abis ta keve rum e neina na ku vulit ia ta kolta e neina na komo kapa. :
Au na kala antok a Noa ta, “Nalapo lomlomonai kana ta na akamusai ani ri vap using kuli rina ke kalapo duk ta lau visuk le singiria. l9S
God kala arai ani kuli rina na kala arai ta kapo visuk na vap ina kapa, kari to kata lapo asukang. W8)
Kuli rina aongos katapo duk ta lau rikek na katapo visuk luai e matana i God. ]75
Noa katapo atogon kana potol a nat tauan. Karitol volo asan ta ri Sem, Am na Iapet. C6
Kana na akuskus i kana matan vap na Noa. Noa katapo mang sikei a igenen roron luai na katapo uli atutuman nei liuan i vap ang katapo ago ve ria si taun ang. Katapo uli auai ve God. 05]
Sikei Noa papalik katapo auruk na IAVE. 84k
Asukang vang na kala antok ta, “Naka mus suai luai ani vap ke natala asinong iria pelek na kuli rina ke. Na saka keve manmanik an, na riria kapa kipo palis ta vingaria kuli vunep, aongos si raung suai. Ri mani i nei pangau kapa asi daung. Napo mamakus ta natala asinong na keve bil ke e kuli rina.” l3S
Na IAVE kala mamakus luai ta katala asinong ri vap e kuli rina. Na kui kala rongos a pakangat ina. 62g
IAVE kala arai ta ri vap si taun ke kita lapo dual luai ta using ani lau rikek. Lomlomonai iria kata lapo lomon papalik akorong na keve laulauan rikek ani keve taun aongos. S1!
Matan vap ke ri Nepilim kitapo ago e kuli rina si taun ang na ane mung lik kapa ina. Kita polok serei si taun ang kana inatus nat a God kita ago kuvul ve ri kavulik i asereai ta ri vap i kuli rina na kila atogon inatus singiria. Matan inatus ke kita polok alak na kila atogon asan na akus lava si taun ang. Kitapo vap madot luai. P0
Na IAVE kala arai ani bil ke na kala mengen asukang ke, “Pato ig ka ago ta sinong asikei an si ri vap using kipo pukun palau na kipo angkoai si mat. Kari matas si to ka tung palau si 120 na matas. /7
Na kana inatus nat a God kila arai ta ri kavulik i ri vap kipo ararai miminaungan na kila osongon iria angkokoai si kakaria ta keve pipilak akorong. {. s
Si pangau ke tataot na polpolokan i ri vap kalapo laba e kuli rina, na kilapo apitus asereai ani ri kavulik miang. _-9
Au na Noa kala 500 na matas na kala asereai ani potol a nat ke, Sem, Am na Iapet.=,w
Aongos Lamek kata to na 777 na matas le na kala mat. +
Emung i Noa, Lamek kala to pok le na mang 595 na matas. Nei liuan i pangau ang kata atogon kapa na mang matan inatus nat kavulik. P*
Na kala atuk ia ta Noa kuli mengen ke kata posong ia singina ta, “Nat ke ka kopo aus ira pelek a kui lava ke tarapo duai ia si kara keve avibisan e kuli rina ke, nang a God kata poso arikek ia.” N)
Au na Lamek kala 187 na matas na kala asereai ani kakana ta kun nat. @(}
Aongos Metusela kata to na 969 na matas le na kala mat. '
Emung ina kala to pok le na mang 782 na matas. Nei liuan i pangau ang kata atogon kapa na mang matan inatus nat kavulik. U&%
Na Metusela kala 187 na matas na kala asereai ani kakana ta kun nat, Lamek. i%M
Au, na using Enok kata to aro i usiusing ani God, God kata songo suai ania na kala kovek palau. -$W
Aongos Enok kata to na 365 na matas. #/
Na emung ina Enok kala to i pasal ve God ani mang 300 na matas pok le. Nei liuan i pangau ang kata atogon kapa na mang matan inatus nat kavulik. R"
Na Enok kala 65 na matas na kala kun atogon kakana ta kun nat, Metusela. =!w
Aongos Iared kata to na 962 na matas le na kala mat.
Emung ina Iared kala to pok le na mang 800 na matas. Nei liuan i pangau ang kata atogon kapa na mang matan inatus nat kavulik. = w
Na Iared kala 162 na matas na kala asereai ani Enok. ? {
Aongos Malalel kata to na 895 na matas le na kala mat.
Emung ina kala to pok le na mang 830 na matas. Nei liuan i pangau ang kata atogon kapa na mang matan inatus nat kavulik. R
Na Malalel kala 65 na matas na kala asereai ani kakana ta kun nat Iared. =w
Aongos Kenan kata to na 910 na matas le na kala mat.
Emung ina kala to pok le na mang 840 na matas. Nei liuan i pangau ang kata atogon kapa na mang matan inatus nat kavulik. I
Na Kenan kala 70 na matas na kala atogon kana kun nat, Malalel. <u
Aongos Enos kata to na 905 na matas le na kala mat.
Emung ina Enos kala to pok le na mang 815 na matas. Nei liuan i pangau ang kata atogon kapa na mang matan inatus nat kavulik. K
Na Enos kala 90 na matas na kala atogon kakana ta kun nat, Kenan. ;s
Aongos Set kata to na 912 na matas le na kala mat. zo
Au le na kala to na mang 807 na matas. Nei liuan i pangau ang kata atogon kapa na mang matan inatus nat kavulik. V'
Na Set kala 105 na matas na kala atogon kakana ta kun nat kana asan ta Enos. <u
Aongos Adam kata to na 930 na matas le na kala mat.
Emung ina Adam kala to pok le na mang 800 na matas. Nei liuan i pangau ang kata atogon kapa na mang matan inatus nat kavulik. }
Na Adam kala 130 na matas na kala asereai ani mang sikei a nat kana asan ta Set. Nat ke katapo asukang luai val tamana.
Kata pitopito iria ani ki tauan na ki aina. Na nia si taun ang akorong kala poso atautauia iria na kala posong iria ta ri vap. , U
Kana na akuskus kita kalang ia i kana matan inatus na Adam. Si taun ang na God kata asinong na ri vap, kata pitopito iria usiusing kakana ta kankanuai akorong pok.
#
Na Set kata atogon nat kapa na kala atuk ia ta Enos. Si vuk pangau ke vang ri vap kila tutapong nanauai ani asan IAVE e ring malangas.` ;
Na Adam kala anguan ago an ve kana aina na kala ingus kana mang nat na kala lomlomonai ta, “Nat ke kapo sasakolai i Abel voiang a Kain kata raung ia.” Si vuk oring ang vanang na kala atuk a nat ang ta Set. + Q
Man ta sikei kala raung korong a Kain io, limalengua na igenen nganlak ki kun mat. Sikei man ta mang anu kala vil akui iau, 77 na igenen ki kun mat using iau.” 4
c
Na Lamek kala antok a ngono kisngana ta, “Kag ngono aina, ri Ada ve Sila, milong longong aro kag mengen. Natala raung a mang igenen tanginang using katala vil akui iau. & G
Na kana nat a Sila ta Tubal-Kain. Ninia na katakai i abis ta keve aen anglok. Kata abis asereai ani mamain ta bil ipo tangai. Na tauna i Tubal-Kain ta Nama. hK
Na tasina i Iabel ta Iubal. Au Iubal vanang kapo tamaria i mamain ta vap ipo tiring na kuikui.
Na Ada kala ingus a Iabel. Au Iabel vanang kapo tamaria i mamain ta vap ipo pasal angpok si keve rina pulakai sipo aiveven vongo. }u
Au Lamek kala osongon kana pongua na aina. Kana ainoai i aina kana asan ta Ada, na vapongua kana asan ta Sila.
Enok kata asereai ani Irad. Na Irad kata asereai ani Meuiael. Na Meuiael kata asereai ani Metusael na Metusael kata asereai ani Lamek. \3
Au Kain kala ago ve kana aina na kala atogon sungsungukan na kala ingus a sikei a nat. Na Kain kala atuk ia ta Enok. Si taun ang Kain katapo abis a mangsikei a rina na kala kun atuk ania using kana nat ta Enok. )
Asukang vanang na Kain kala papelek suai ani matana i God na kanla ago e palpal Nod si mang pulis i Eden si ring ipo sanglak ta makarap. b?
Na IAVE kala antok ia, “Parik. Parik kapa angkoai si ka asukang. Man ta sikei kala raung korong a Kain, nganlak a vilvil akui ang ninia ka paus ia ka amatan limalengua asoliu ani kakam ta vilvil akui.” Au na IAVE kala amatung a mangsikei a akanangai si Kain ani man a sikei kala angruduai pulakai ve nia ki tav angkoai si raung korong ania. _9
Pua napo mamakus using kana kulapo lu suai anig le si oring ke, na nala tav ago vang e ngerem. Io, kapo rikek luai using nala uli pa angpok pulakai na nala kovek ta ring asi kag ago atuk. Nala asukang luai vang ta igenen ago angvolai kovek i ring akorong si ago. Pua na man nganing a sikei kala tul bonai anig kala raung korong luai anig.” | s
Au, Kain kala antok a IAVE ta, “Loi, vilvil akui ang nang kupo alis iau tatana kapo tavirimok luai anig si paus. $C
Taun ang ku abis a nei roe, ka kovek luai ta bil ka polok. Kula igenen asi pasal angpok palau ani kuli rina ke na ku kovek ta ring akorong si ago atuk.” U~%
Asukang vang na kana naka poso arikek ua na nala kirikai suai anim pelek a roe ke kana kata apanga na nguruna si inum ani rangai ina i tasim, nang kata puka si kungam. Kula siang nei mamaiten asukang ke: }
Na IAVE kala antok ta, “Marai sa kuta abis a lau rikek ke? Ku longong! Rangai i tasim kana kapo tang taun iau le kuli roe. 6|g
Na emung ina IAVE kala sui a Kain ta, “Au Kain, nei a tasim ta Abel evoi?” Na kala antok ta, “Parik napa nas nang. Au si, natame nat nang asi me uli aiveven tasig?” E{
Au, mangsikei a taun Kain kala antok a tasina asukang ke, “Me na tarung an ulit tapai nei uten.” Taun kilong anlapo ago nei uten Kain ka tutalang palau na tasina na kala vis punuk ia. z
Sa, parik kupa nas ta man ku abis aro nala maramarak anim? Ku aiveven, using man ku abis a sa parik kapa roron, rikek nganlak kame sinong teremai anim e mete kam takaman asi kana kong akit anim. Ku atokngai alava asi kam dual suai ani kitmat ina i rikek ke. y9
Taun a IAVE kan arai ania sipo marala asukang ke le na kala sui ia ta, “Au si kupo marala asukang nang marai sa? Marai sa luai na nom kapo asukang? Nx
Asukang na Kain kala vinga manas luai na nona kala songag ta marala. mwU
Au, Abel kamela kun serei ve kana keve vuk sin vulvuluk i kana keve ainoai i natnat i sipsip, na kala sula serei si IAVE tatana. IAVE kala arai velai maramarak ani alilis ang si Abel sikei kala arai misagai ani anu ang si Kain. qv]
Au si mangsikei a taun Kain kamela serei ta mang keve uai i matang na kamela sula serei si IAVE tatana. Hu
Au, emung kala anguan vinga pok an na kala ingus kana vapongua i nat na kala atuk ia ta Abel. Abel kala serei a igenen katakai i aiveven vongo na Kain kata serei a igenen katakai i suksukal. Tt %
Au, Adam kala ago ve kisngana na kala sungsungukan. Kala ingus a sikei a nat na kala lomlomonai ta, “Si papakangai si IAVE natala asereai ani nat.” Si oring ang vanang na kala atuk a nat ang ta Kain. Is
Au kala kirikai suai ani igenen ang na kala atung a Kerubim e mete takaman i Matang i Eden si palpal ipo sanglak ta makarap. Na kala atung kapa na mangsikei a samele lava ipo visvis. Samele ang katapo ripag na kapo timis angtaliungai val ureurek i kut na kapo tavulit angpok asi tubat ani selen alak ane si ei i to.r
Asukang na God IAVE kala asok suai ania le nei matang ang ani kan abis matang akorong ania si roe ang nang kata serei singina. 7qi
Na kala antok ta, “Igenen ke kalapo serei val tara. Kalapo nas vang a roron ve rikek. Asukang na ka ago ta angan an si ei i to ang vei nganing kala to asikei luai.” Yp-
Na God IAVE kala luk a kulit i manmanik na kala kavat na ri Adam ve Eva tatana. joO
Na tauan ang kala atuk a kisngana ta Eva. Using ninia vanang nganlak ka rinaria i ri vap aongos. 'nI
Ku kun gese alava vang taun a nei roe asi apolokai ta kam pok akorong. Ku abis alava tung si kuan mat na ku papok ane nei roe. Lomon akit ia ta kuta serei nang le si roe, na numai nang kupo roe. Au na using kapo asukang, taun ku mat kuan papok ane si ring ang kuta serei le singina.” qm]
Ka duk ta uriuri na ei ve angus rodotan, na ku sili pulakai nei uten lava si gule ta kam pok asi angan. ]l5
Na kala tutalang a tauan na kala posong ta, “Numai vanang, kutala longolongai ani kalingana i kam aina, na kula kun angan si ei i kag tubat ang anim, na kuta longogel iau. Asukang vanang na kuli roe ke kala rikek tukulai ina singim. Na ka uli asukang tung si ku mat. Ka meng ua na kui i abis si keve taun asi kam sabonai ani pok singina. qk]
Au IAVE kala mengen a aina asukang ke, “Kam vilvil akui ka sang asukang ke. Taun kupo sungsungukan na kalapo sinong kam taun asi ingus, ku nasai ani kui lava. Na ku atogon a vubuk ani kam tauan, na ninia ka uli sausaupai anim.” j
Na amatung a neikien nei liuan imilong ve aina suke na milong uli angmamaralai angpokpokai animilong. Keve matan tivum ki angmamaralai ve keve matan tivuna i aina suke. Taun kapo tulbonai anim ka komeng a patum, na numai ku kalat a pung i kakina.” )iM
Asukang na God IAVE kala antok a kene ang ta, “Le si sa kutala abis ia, kam vilvil akui ka asukang ke: numai papalik, ri vap ki alele na ki mirik anim, nei liuan i mamain ta manmanik. Tutapongai le kana ku palis ta vingam na ku kon mutep i kuli roe ani keve taun aongos tung si ku mat. Ch
Au na God IAVE kala antok a aina ang ta, “Ku antok tapai anig. Sa akorong kupo abis ia asukang ke?” Na aina kala polpol ta, “Nang a kene ang, kata kun kapau anig na nala angan.” -gU
Na tauan ang kala antok ta, “Nang a aina ke kuta atatung ia singig, ninia vanang kata luk le na mang matan uai si ei ang na kanla alis iau, na nala kun angan.” fy
“Iau? Au si kata antok ua ta kupo pukun varas? Sa nang, kutala angan si ei ang nata tubat imilong singina ingko?” e
Na tauan ang kala antok, “Nata longong ua sipo pasal pulakai na nala mumun anim. Natapo leng nang using nalapo varas.” Od
Sikei IAVE kala songo na tauan ang ta, “Au, nei numai kana evoi?” 3ca
Au kalapo livus aliu tenei ngelik na kilongla longong a God IAVE sipo pasal pulakai e nei matang ang. Na kilongla sip sian mumun ania nei liuan i ri ei i nei matang ang. .bW
Na kilongla lomlomon tapalas na kilongla arai kinle ta kilong tapo varas. Asukang na kilong la kikit pan i ei na kilongla susukai ania asi karilong pakut anirilong. Ga
Au, aina ke kala longong na kala arai ta Uai ina i ei ke kapo ararai aro na kapo roron asi angan, na man nganing kala angan singina, kala atogon a malangas roron luai. Asukang na kanla ngumut a mang matan uai ina na kala angan iria. Kisngana kapa katapo tung eiang. Au na aina ang kala alis ia na kala kun angan kapa. Y`-
Kupo nas, God kata mengen asukang nang using kapo malangas ta man milongla angan si ei ang, milongla atogon a nas lava. Milong la serei asukang palau val nia, God akorong. Milongla nas vang a ro na rikek.” Z_/
Na kene kala antok ta, “A pua! Kovek luai. Parik nang milongpa angkoai si mat. @^{
Aina ang kala antok ta, “Ai, parik nang. Namemlongpo kalakala si angan si ri ei aongos i nei matang ke. Sikei si ei ang e nei liuan i nei matang ke akorong, God vanang kata tubat imemlong asi ago ta angan an singina. Kata atatai imemlong ta man namemlong angan vo sigil si ei ang, nganlak namemlong mamat.” B]
Nei liuan i keve manmanik aongos i nei uten ang IAVE katala asinong iria, kene katapo nas alava luai aniria. Mangsikei a taun, kene kata tapasuk na kamela antok a aina ang asukang ke, “Ai, iuang! Au si kapo tutuman nang ta God kata tubat akorong imilong asi ago ta angan si mamain ta ei aongos nei matang ke?”
~}}I|{{zz[yyy-xxrx.wwuw vvEvuu4ttEssrrr7qepoonbmlkkEjji^hhIgffaeydd7cNbb=aa-`x_^]
\\&[oZZYXVVmUUJTSRQQ@PONrMMXLLKTJJIaHpGnFEEHDwC^BBQAA@T??N>m==o<;::n:I:9H8!7`65_4t322Q110 /H..L.-4,,_++Q*)~('')%$$ #K"w!{! ^ 8X `s%=5~
@ w `
Lzb i
Si vuk pangau ke, ngono angelo ang kilong anla serei e Sodom si kalapo sagup a makarap. Na Lot, nia katapo sinong mete takaman alak ane nei rina ang. Taun kata arai anirilong kala tapasuk atung na kanla tu ruduai irilong. Kala soturungai ane vunep na kala antok, h
!Au, kan kamus na angmemengenai ke si IAVE ve Abaraam na kala papelek ia. Na Abaraam kala kun papok ane si kana vainagoan.)gM
Na Abaraam kala antok ta, “Au, kanat. Kapo ro ani IAVE ku ago ta songag an anig, sikei napo atogon lak kag akamusai luai i susui. Ka sa akorong man kula sabonai ani sangauli palau eiang?” Na kala polpol ta, “Ani sangauli palau ang kapa, na ago ta vil arikek an ani nei rina ang.” f}
Na Abaraam kala antok ta, “Pua, using ko nalapo kavakavalak ua si mengen korong ve numai, IAVE, sa si man a 20 na igenen palau kula sabonai aniria eiang?” Na IAVE kan polpol ia kapa ta, “Ani 20 ang kapa na tav vil arikek ani nei rina ang.” e;
Na Abaraam kala antok, “Au, kanat. Kapo ro ani IAVE ku ago ta songag an anig, sikei napo atogon lak a mang susui ta man kala 30 na igenen palau ki ago eiang, kapo sa singim? Na kala antok ta, “Na tav bil arikek lak kapa man ta 30 na igenen korong na sabonai aniria eiang.” >dw
Le na Abaraam kan luklukai pok ta, “Au na man a 40 palau kipo ago eiang, sa singiria?” Na kala antok ta, “Ani 40 na igenen ang kapa, na ago ta vil arikek ani nei rina ang.” Nc
man a tatot ang kala uak ta palpalima sa, ku vis punuk suai lak ani nei rina ang?” Na IAVE kala antok ta, “Parik, man na sabonai kapa ta 45 na igenen korong eiang, nala tav vil arikek ania.” 5be
Na Abaraam kala anguan luklukai an ta, “Pua, using ko nalapo kavakavalak ua si mengen korong ve numai, IAVE, igenen palau i mutep na vuta ke tatag, kapo koi si na sui ta a
Na IAVE kala antok ta, “Man nala sabonai ta 50 na igenen korong e Sodom, nala anangnangai ani rina aongos ang using palau iria. `
Kapo tav angtunganan luai anim si abis ani bil asukang ta kula raung kuvul na ri vap korong ve ri vap rikek asukang pala val kipo rikek aongos. Pua, parik kapa angkoai nang! Sa, parik ta Katakai i Saupai i kuli rina ke ka abis a lau kapo angkokoai? B_
Kapo sa singim ta man ka atogon ta 50 na igenen korong e nei rina ang? Sa, ku gal suai lak ani rina ang? Sa, parik ta anangnangai ania using a 50 na igenen korong ang kipo ago singina? ^
Na kan pataun ia na kala sui, “Au si ku gal suai kapa nang ani mang matan vap korong kuvul ve keve vap rikek aongos suke?
]
Au, mang ngono palua rilong kilongla kik putuk sian pasiang ane Sodom, sikei Abaraam kala sikei a tung an eiang e matana i IAVE. E\
Asukang na nan pasiang tapai ane iang na nan kun arai akorong ta matag ta sa natala longong ia nia kapo tutuman val atatai anig. Man parik kapa tutuman, naka luk na nas ang eiang kapa.” [9
Au na IAVE kala antok ta, “Keve atatai ke natala longong ia i Sodom na Gomora kapo tavirimok luai. Rikek ang kipo siang neina kapo mitmitikan luai. Z1
Using nau natala pilak ia ani ka tu ainoai ani kana inatus na keve matan tivuna e mung ina ani ki teng akit si kag keve laulauan si selen ke ta ki asereai ani aisoisogan kapo marip na kapo korong. Na eiang nau a IAVE nala asereai atutuman ani kag palpalatung ve Abaraam.” $YC
Abaraam lak nang ka serei a tamaria i palpal vap madot na tavirimok luai. Na eiang a mamain ta palpal vap aongos e kuli rina ki luk kari roron le singina. kXQ
Na IAVE kalapo lomlomonai ta, “Au sa, naka amunai ani Abaraam kana ta sa napo buk asereai ania? W/
Au, volo igenen ke kitol lapo tapasuk asi pasal na kitola tung si tere asiang tapai ane Sodom. Abaraam katapo auai asi an atatung aniritol. DV
Sikei Sara kalapo leng lik pulakai na kala kapau ta, “A, parik nang natapa los.” Sikei IAVE kala polpol ia ta, “Io, kapo tutuman luai ta kuta los.” Abaraam Kata Sokotuk ani Sodom 3Ua
Au nei? Nau kana na IAVE. Sa vanang kapo kitmat anig si abis ania? Name serei lak singim si taun i kag la atutung si matas ang eno na Sara vang ka atogon ta kana nat.” T+
Sikei IAVE kala sui a Abaraam ta, “Au, marai sa vanang na Sara kapo los na kapo antok ta parik kapa koi ia kana si atogon nat si lapo lavan? jSO
Asukang vanang na taun kata longong a mengen ke kata los musik lik na kalapo lomlomonai ta, “Pua, nalapo piluk luai na kag tauan kalapo kun lavan akorong vang. Kala saka angkoai an anig si atogon ani bil miminaungan ke?” {Rq
Sikei rilong aongos ve Abaraam kilong talapo lavan luai na Sara akorong katala polo soliu kana taun i atogon nat. dQC
Au, kala antok ta, “Si vuk taun asukang ke akorong si matas ang eno, namela serei pok singim, na ri kisngam ki atogon kari nat.” Si vuk taun ke akorong Sara katapo tung e mung ina i kokolongong e mete takaman i lu. dPC
Na kitola sui ia, “Au na nei a ri kisngam evoi ta ri Sara?” “Nang riria e nei lu.” cOA
Au na kanla luk na mang keve bil asi amomoi saui na keve susu. Kamela luk tul na avus ila itoiton amoso ang na kala sasagi ani volo tanganu ang. Taun kitol lapo angan, nia na Abaraam kanlapo tung neite mang iei eiang. iNM
Le na Abaraam kala sang sumasuma ane nei liuan i kana takaman vongo na kanla pilak a mangsikei a natnat ngoknok tanginang ro lik i vulumakau. Kala alis ia si mangsikei a asosokai eiang asi kana an itoiton na vil amoso ania. ;Mq
Asukang na Abaraam kala sumasuma alak pok ane nei lu na kanla atai a Sara ta, “Au iuang, ku sumasuma palau ta potol a pakut i palaua roron luai na ku itoiton ta rukun saui.” BL
Io, ta kamitol men pok lik kapa asi akikit animitol si paspasal ang. Tol sinong aro, naka pakangai nang animitol.” Na kitola antok ta, “Kapo ro. Ku abis ia val kutala posong ia.” pK[
Tol kokoai na nan luk laman le asi me galui ani kakimitol, le na mitol sinong ausai tapai neite ei ke. (JK
na kala antok, “Kala ro luai, kag igenen tauia! Napo sokotuk imitol ani mitol ago ta pasal liu luai an palau asukang ke. Napo ago kana si pakangai animitol. rI_
Abaraam katan tarak alak na kala arai ani potol a igenen kitolpo tung e ring vunga lik. Vuk taun ang kala arai aniritol, kala tapasuk sumasuma palau pelek a mete kana lu na kala sang asian ruduai aniritol. Kanla soturungai ane vunep H %
Si mangsikei a tenei ias lava Abaraam katapo sinong e mete takaman i kana lu ngere keve ei gogoai ang si Mamre, na IAVE kala serei singina. "G?
Io, asukang vanang na keve nat tauan aongos neite aiveven ang si Abaraam, vap i nei lu na vap i kana samui ang, kita auauai lampulit ve nia Abaraam.NF
Ngono angtama aongos kilongta auauai lampulit si sikei palau a taun. 2Ea
Na kana nat ta Ismael katapo 13 na matas. SD!
Ninia akorong na Abaraam kata lapo 90 na matas aongos taun kita lamut ia. nCW
Na si taun ang akorong pok Abaraam kata songo kana nat Ismael na keve nat i serei ang si petau i kana po aiveven ang na vap i kana samui ang ta kana kapkap akorong na kala lampulit aongos iria val God katala pinipini tapai ania. UB%
Au, God kala kamus ta angmemengenai ve Abaraam na kala palak alak pelek ia. A
Sikei, si palpalatung ke singig, na asereai ania si Isak, nat ang na Sara ka ingus ia anim si vuk taun asukang ke si matas ang eno.” #@A
Au na ani Ismael, kapo ro natala longong ua. Na kun atautauia ania. Ninia ka kun serei aduk luai si kana keve apolokai na ki polok alava si kari tataot. Ka serei a tamaria i 12 na tu ainoinoai na naka kun asereai ani keve matan tivuna emung ina ani ki serei a palpal vap lava luai. z?o
Au na God kala antok ia, “Kapo ro nang, sikei kisngam ta Sara ka ingus lak ta kam nat na ku atuk ia ta Isak. Na le singina nala teng akit kag palpalatung tung si keve matan tivuna kapa emung ina. Io, kapo palpalatung asi tung atokos luai. a>=
Le na kala antok a God ta, “Au si sa, kapo ro nang ta Ismael ka luk kam atautauia.” x=k
Au, Abaraam kala soturungai na kala los. Na kalapo antok musik singina pok ta, “Iau? Kapo koi lak nang ta igenen lapan val nau, 100 na matas i to, ka atogon nat lak? Pua, kapo angkoai lak nang ta Sara ka ingus si lapo 90 na matas ke?” P<
Naka atautauia lak ia na ka kun ingus akorong ani kamilong nat. Na eiang kam aina ka kun serei a tivuria i keve palpal vap miang na ri vosap kapa ki kun tapasuk le si keve matan tivuna emung ina.” <;s
God kata mengen kapa na Abaraam ta mang vuk mengen asukang ke, “Ani kisngam ta Sarai, kula aulei kana ta songo ania ta Sarai. Kana nala atuk ia ta asan tanginang ke, Sara. ::o
Io, na saka nat tauan an e nei liuan imi parik kapa siang si bil ke, asi kirikai suai ania pelek kana vap. Using nang kalapo vil putuk na kag palpalatung.” Palpalatung i Isak X9+
Teng akit a mengen ke. Kantanem kita serei eiang si kam patvap akorong vo kuta samui iria ta kam kapkap, riria aongos lak asi lampulit. Akanangai ke ka serei si pukunimi asukang ta tokos luai i palpalatung. 8{
Le si taun ke mi uli lampulit ani ri nat tauan aongos, si va limaletul i taun emung i ingus aniria. Lampulit ke ka asukang val akanangai i kag palpalatung ve numai na ka pakut aongos na ri si kipo ago neite kam aiveven asukang ta ri asosokai na matan asosokai ang mita samui iria le si mang matan vap petekai - io matan vap ang nang parik nami akorong mitapa asereai aniria. L7
Kana vang na palpalatung ke ve numai na keve matan tivum emung im. Palpalatung voike mi teng akit luai singina. Asukang ke vang: Keve nat tauan aongos kipo serei nei liuan imi, mi lampulit iria. N6
Na God kala rodo kana mengen taun a Abaraam asukang ke, “Na anim vang akorong, ku tung akit si palpalatung ke napo amatung ia ve numai na keve matan tivum emung im, si mamain ta polpolokan aliu. /5Y
Roe ke e Kanan kupo ago asukang ta sokoung singina, nala alis anim ve keve matan tivum emung im ani kala kakami asikei. Na riria kapa, ki atogon iau val kari God.” 4
Nala amatung a palpalatung ke ve numai ani ka tung atokos luai nei liuan irung na keve matan tivum ki serei emung im, na ani polpolokan tanginang lak ang kapa. Io, ka asukang ke ta ku uli atogon anig val kam God na asukang kapa si keve matan tivum e mung im lak. ;3q
Naka alis ua ta matan vap lava luai, na le singiria ri vosap ki tapasuk atung. Ku atogon ta matan tivum lava luai na nganlak kila asereai ani ri palpal vap miang e kuli rina ke. 21
Ki aulei ta songo anim ta Abaram. Kana nala atuk ua ta kam asan tanginang ta Abaraam, using natala asereai anim a tamaria i mamain ta palpal vap. l1S
“Kakag vang kana ta palpalatung ve numai. Numai ku serei a tamaria i keve palpal vap miang luai. c0A
Abaram kata longong a bil ke na kala soturungai ane kevkev luai. Na God kala antok ia ta, l/S
Naka vil akit kag palpalatung nei liuan irung na nala asereai alava luai ani kam keve apolokai.” J.
Au, Abaram kalapo 99 na matas na IAVE kala anguan tutu aserei an singina na kala antok ia ta, “Nau kana na God Kitmat Luai. Ku pasal ta pasal kapo korong e matag na ka ago ta visuk ka lak ua. G-
Abaram kata lapo 86 na matas na Agar kala ingus a Ismael.n,W
Io, na si selen ke vanang a Agar kata ingus nat ani Abaram. Na Abaram kala atuk a nat ang ta Ismael. +
Asukang vanang na vuk laman ang kita atuk ia ta Ber Lai Roi. Laman ang si taun ke kapo matung lak nei liuan i Kades na Bered. Q*
Na Agar kala antok ta, “Kana vang natala arai akorong ani Voiang kapo arai anig.” Le si vuk mengen ang vanang na kala atuk a IAVE vopo mengen ang singina ta, “Numai a God ang kupo arai anig.” a)=
Nat ang ka asukang val dongki loi. Dual i kungana nganlak ka angsualai ve vap miang, asukang palau val dual i kungaria i ri vap ka kun angsualai kapa ve nia. Kana to ka to i anggegelai ve keve tasina akorong pok.” ^(7
Au na angelo ang si IAVE kala mengen kapa ia ta vuk mengen ke, “Kana kulapo ago veai ani sungsungukan na nganlak kula ingus kam nat. IAVE katala longong kam mamakus, na asukang vang ku atuk a nat ang ta Ismael. j'O
Naka asereai aduk lak ani keve matan inatus emung im ani ki kun duk luai tav angkoai si taot.” &
Au na angelo ang si IAVE kala antok ia asukang ke, “Papok akorong ane si taukum na ku lis aongos ua neite kana sausaupai. K%
Au, angelo ang kala antok ta, “Agar, asosokai ke si Sarai, kuta pasal le voi kana? Na nei a ring ang kupo pasal taun ia?” Na kala antok ta, “A, nang napo sip nang ani tauk ug ta Sarai.” G$
Au, Agar kanla sip ane nei ring varasai palau na eiang angelo si IAVE kamela serei singina ngere mang vuk laman lik ipo uv alak le nei roe. Laman ang kapo matung atava na selen ang ane Sur. g#I
Na Abaram kala antok ta, “Apua, aina ang apok kapo kakam ta asosokai na kapo matung e kungam ta ku abis a sa kupo lomon ia ta kapo roron singina.” Asukang na Sarai vanang kala bil arikek si Agar tung si kala sip ania. 0"[
Au na Sarai kala antok a Abaram ta, “Numai kana kupo tukulai i mese ke nalapo paus ia. Nata alis ua ta kag asosokai ani kuan ago ve nia. Au na kana using kalapo nas ta kalapo atogon sungsungukan le singim, kalapo kiming iau. Pua, kapo ro ani IAVE ka arai nei liuan irung ta si kapo korong.” I!
Io, na kala rot korong ve nia na kala atogon kana sungsungukan. Au, taun ang kala nas ta kalapo atogon kana sungsungukan ta Abaram, kalapo uli kiming na kurek ani Sarai, aina po tauk ang una. = u
Si taun ke kalapo sangauli na matas kana ago e Kanan na Abaram. Au na Sarai kala songo le kana ainan asosokai na kanla atatung ia si Abaram ani ka ago ve nia asukang ta kana aina. # A
Asukang na kanla serei si Abaram na kala antok ia asukang ke, “IAVE nang kapo tav ainak anig si atogon nat. Asukang na napo buk ua ani kuan rot ve kag asosokai. Le si nat ang nala kun angkoai asi asereai ani mangsikei a patvap.” Au, Abaram kala auai ve lomlomonai ang si Sarai. < u
Au, Abaram katapo kovek i nat using a kisngana ta Sarai parik katapa ingus korong ta kana nat. Sikei Sarai katapo atogon a mangsikei a ainan asosokai le Aigipto kana asan ta Agar. > y
ri Amor, ri Kanan, ri Girgas na ri Iebus kapa.”" A
ri It, ri Peris, ri Repa, [1
roe ke, kana na keve palpal vap ke kipo ago singina: ri Ken, ri Kenis, ri Kadmon, [1
Si taun ang akorong vanang IAVE kala atung kana palpalatung ve Abaram. Kata mengen asukang ke, “Naka alis kam matmatan inatus ta vuk roe aongos ke le si sung ang i Aigipto tung si sung lava ang i Euparates - wi
Au, makarap kala siang luai na kalapo vong aongos, na mangsikei a avubus kala serei na bung kapo soung le neina na mangsikei a sulu kapo ureurek alava. Bil ke kanla pasal aliu nei liuan i keve vuk angpalpalai i keve manmanik i putuk ang. E
Au, puat a polpolokan ki kun mamat suai tapai na keve matan tivum kila papok ane ke. Ka asukang ke using a keve lau rikek ang si ri Amor ka serei arikek aliu lak le na kila soung suai.” [1
Sikei numai kuan sinong lavan aro luai le na kian amunai anim vang ve keve tivum. 3
Sikei naka amiming lak na palpal vap ang kianla ago aisog neite kui singina, na taun ki soung pelek na ring ang ki soung veai ani tauia tavirimok. ]5
Na IAVE kala antok ia, “Kana vang ku nas aro ta keve matan inatus emung im kian ago i sokoung si mangsikei a rina parik ta kakaria akorong. Na ani 400 na matas aongos ki akeke tataria na ki ago si vilvil akui. /
Au, kalapo sin ariri na makarap na buk rot lava kala lukluk na Abaram na kala rot punuk. Na mangsikei a vuk vong taremaras kala pakut aongos ia. eE
Na ri mani lava kime lapo karau na keve bil i lamut ang, na Abaram kalapo lulu suai aniria. ,S
Na kanla luk aongos iria na kamela lamdek angpal iria na kala amatung angpalpalai ani ngono palpal iria, sikei si ngono mani ang parik kapa lamdek angpal irilong. dC
Na kala antok ia, “Ku an luk le anig ta sikei a bulumakau aina tanginang na sikei a meme na sikei a sipsip tauan, siksikei ka atogon kana potol a matas ila to, na kapa ta sikei a uk na sikei a maniangui tanginang.” b?
Sikei kala antok, “Kag volava ta IAVE, na saka malangas an vang ta nalapo tauk ina?”
Na kala antok ia, “Nau a IAVE nata asoung ua pelek a Ur nei liuan i ri Kasdim, asi kag alis anim ta palpal roe ke ani ku tauk ina.” ue
Na Abaram kala lomlomon ta mengen ang si IAVE. Asukang na IAVE kala taot ia ta kapo igenen korong e matana.
%
Le na kala asoung na Abaram ane komo na kala antok ia, “Au kanat, ku tarak alak ane metekuku na ku tataot kotok na mamain ta kalto aongos suke - io, man kupo angkoai si tataot aniria. Longong, kam matan inatus vanang emung im ki serei asukang ta keve kalto suke.” M
Au na kalingana i IAVE kala serei singina ta, “Parik. Igenen ang nang parik kamepa atogon a tauia ang. Naka alis ua nang ta kakam ta ring nat akorong, ani ninia ka tauk i kam tauia emung im.” { q
Parik kuta lapa alis nat anig. Asukang nganing na asosokai ke i nei kag lu kavla tauk nganlak i tauia aongos ang. c
A
Sikei Abaram kala antok ta, “Pua, kag igenen madot luai ta IAVE, ka saka roron an vanang kam atautauia anig sipo kovek i nat akorong ke tatag. Igenen asi la atogon ani tauia ang emung ig, kana na Elieser i Damaskus. = w
Emung ina palau, kalingana i IAVE kamela serei si Abaram nei ararai veai ani mengen ke, “Ku ago ta leng an Abaram. Nau kana kam lilit kitmat. Io, nau naka seupok alava luai anim. ~w
Na ago luai ta luk an ta sikei a bil le singim sikei sa palau kag petau kitala angan ia na palpal i togtogon palau nang ke petau vap ke kitala auai ve nau, ri Aner, Eskol na Mamre io, ritol kitol luk kakaritol ta pagpagal i togtogon ang.”mU
na ago luai ta naung an ta mangsikei i kam keve togtogon aongos. Io, ka ago luai ta vuk vakup lik luai vo vuk kulit lik i pauk i kak name teng ia. Napo lolokovo vei nganing kula antok nganlak lak ta numai kutala vil atauia iau. )M
Sikei Abaram kala antok ia ta, “Parik. Natala atung a kungag nang i atu vala e matana i IAVE, God i Palkul Luai ang, na tukulai i metekuku na kuli rina ke ta
Na vosap i Sodom kala antok na Abaram ta, “Iuang, ku alis iau nang ta vap ang, na togtogon aongos ang ku teng akit ia anim.” 4c
Io, na posong ro ane si God i Palkul Luai, voiang kata atiti dong ua ta vap ipo marala ang anim.” Au na Abaram kala pagal suai ania ta keve vo asangauli i keve bil ang. ,S
Au, kala sasagi le na kala poso atautauia na Abaram asukang ke, “Atautauia ane singim Abaram, le si God i Palkul Luai, ninia na vo tauk i kuli rina na metekuku.
Au eiang, Melkisedek, vosap i Salem, kala sasagi aniria ta saui na vaen. Igenen ke katapo piris si God e Palkul Luai. H
Abaram katala vis suai aongos ani ri Kedorlaomer ve keve vosap ipo tung ang ve nia, na vosap i Sodom kamela paruduai ia e nei Lulung i Save. (Kipo posong kapa ia ta Lulung si ri Vosap.) o Y
Na Abaram kala songo pok kana nat ta Lot ve kana togtogon aongos kuvul ve kari keve aina na vap kapa. $C
Au eiang si tenei vong ang kala pagpagal iria si keve kuvkuvulan lik asi an via ani vap ang. Au, kila vis iria na kila lu iria tung e Oba, liu a Damaskus. 1~]
Io, taun ang na Abaram kata longong ta kitala teng akit kana nat, kala songo akuvul kana petau i visvis. Tataot iria 318 aongos. Petau ke kitapo kakana akorong ta vap ipo aiveven na itoitonai ani matan taun asukang ke. Kata songo le vanang iria na kila pasal using na vap ang tung e Dan akorong. }
Au, mangsikei i kana keve asosokai a Lot kala sip na kamela antok a Abaram, igenen i Ebraio voike katapo ago ngere keve ei gogoai ang si Mamre, igenen ke i patvap Amor. Mamre katapo tasirilong i ri Eskol ve Aner na kitapo tung kuvul aongos ve Abaram. |
Kita tak kapa na Lot, nat ang si Abaram, kuvul ve kana togtogon aongos. Io, katapo asukang ke using katapo ago e iang e Sodom. }{u
Asukang na puat a vosap ang kita aunga aongos na togtogon na matan pok i Sodom na Gomora na kila pasal suai tatana. "z?
Au, palpal lulung ang e Sidim katapo duk i ri lulung lik pulakai voiang kapo atogon kolta neiria. Na vuk taun ang na ngono vosap ke i Sodom na Gomora kilongta sip, mang matan i karilong keve vap kila puka nei keve lulung ang, na mang matan iria kila sip alak taun a ring mulangan. Iy
Na kila angvisvis ve palpalima na vosap ang, Kedorlaomer i Elam, Tidal i Goim, Amrapel i Sinar na Ariok i Elasar. Visvis ke katapo asukang ke: puat a vosap kitapo petau na palpalima na vosap. Ux%
Au, asukang vanang na palpalima na vosap ang le Sodom, Gomora, Adma, Seboim na Bela (nang Soar) kila auai kuvul na kianla itoitonai ani kari keve tungtungan i visvis e nei palpal lulung ang e Sidim. :wo
Le iang kila aliuliu pok na kila pasal ane En-Mispat, kipo kin ia ta Kades si taun ke, na kianla luk aongos a roe ang si ri Amelek na si ri Amor kapa po ago ang e Aseson-Tamar. dvC
na ri Or e palpal mulangan i Seir na avunga lik ane El Paran ngere ring varasai palau ang. 8uk
Au na si va 14 i matas Kedorlaomer na keve vosap ang kita ago ve nia kita pasal na kianla vis suai ani ri Repa e Asterot-Karnaim, ri Sus e Am, na ri Em e Save-Kiriataim, sta
Ani 12 na matas aongos kita ago neite saupai si Kedorloamer na si va 13 i matas vanang kila tutaliung ia. ps ]
Si vuk pangau i taun ke katapo atogon a visvis e nei palpal Lulung i Sidim, kipo kin ia ta Laman Makasim. Puat a vosap kita pasal asi an visvis ve mang palpalima na vosap. Amrapel i Sinar, Ariok i Elasar, Kedorlaomer i Elam na Tidal i Goim kita visvis ve mang palpalima na vosap ke: Bera i Sodom, Bersa i Gomora, Sinab i Adma, Semeber i Seboim na vosap i Bela, nang a palpal ang kipo kin kapa ia ta Soar. Palpalima na vosap ke kita angsongo na kila tung kuvul e palpal lulung ke e Sidim. >rw
Asukang vanang na Abaram kala aingik kana keve lu taun a Eberon na kanlapo atu lu eiang ngere keve ei gogoai ang si Mamre. Eiang kala solo atung kana pata ipo sula taun a IAVE.sqa
Pasal na ku ararai ani vungavunga na manamanang i vuk roe ang. Kalapo kakam nang. Nala alis ua tatana.” dpC
Naka asereai aniria ani ki duk luai na parik kipa angkoai si taot korong aniria. Man ta sikei ka angkoai si tataot korong ani mutep i kuli vunep ke io, kala angkoai vanang si tataot korong ani matmatan inatus emung im. uoe
Roe aongos ang nang kupo arai ania, naka alis ua na matmatan inatus emung im tatana ani kala kakami asikei. 3na
Au, emung palau i karilong angtaliungai, IAVE kala antok na Abaram asukang ke, “Le si vuk oring ang kupo tung singina, ku tere aongos aulitai anim si keve palpal malu. gmI
Ri vap i Sodom kitapo to arikek luai na kitapo uli abis ani keve lau rikek miang e mete IAVE. zlo
Abaram kala ago si roe ang e Kanan na Lot kala pataun na keve rina i nei palpal ang na kanla atu lu ngere Sodom. &kG
Au na Lot kan arai ani mas ro i polpolokan i nei lulung ang e Ioridan na kala pilak ia ania. Vuk roe ke katapo roron luai val matang ang si IAVE, na asukang val roe ang e Aigipto taun a Soar. Si taun ke IAVE parik lak katapa vil punuk suai ani ri vap i Sodom na Gomora. Au, Lot kala tapasuk na kala pasal taun a vuk roe ang ane si ring ipo sanglak ta makarap. Eiang vanang, ngono igenen ke kilongla angtaliungai. wji
Kalapo roron vang kana ani tarung angtaliungai. Roe lava nang kapo oros palau e matarung. Pilak ta kam ta palpal roe kupo buk ia, na man kula luk a saka palpal an, nau nala kun luk ani mang palpal. Kapo ro ta tarung angtaliungai e ke.” Bi
Asukang vanang na Abaram kala antok a Lot asukang ke, “A, parik nang kapa ro ani ka atogon angmamaralai e nei liuan irung na nei liuan i karung keve asosokai. Tarungpo angtogon nang. 1h]
Au na using kapo liklik a vuk roe ang, karilong keve katakai i aiveven vongo kitapo uli angmamaralai. Si vuk pangau ke ri Kanan na ri Peris kapa kitapo ago na roe ang. g
Kilong tapo auai atogon ani keve bil miang ke asukang na vuk roe ang kilong tapo ago ia kata lapo liklik anirilong kuvul. f
Au, Lot kapa katapo atogon kakana ta kun keve sipsip na bulumakai na kana keve vakup ipo atu lu, na kana kun keve asosokai. feG
na ka abis kapa na pata ipo sula ang. Eiang Abaram kala anguan songo an ani asan ina i IAVE. $dC
Kalapo pasal angpok rina le palpal Negev tung si kanla serei e Betel. Io, si vuk oring ang akorong e liuan i Betel na Ai, voiang kata atu lu aino singina, ec G
Asukang na Abaram kala papelek a Aigipto taun a palpal Negev kuvul ve kisngana na kana keve togtogon aongos. Abaram si taun ke katala serei a igenen tauia luai, duk i vongo na kapkap miminaungan. Na Lot kata auai ve nia. b
Na Parao kala alis a saupai ani Abaram si kana keve asosokai na kila asok suai ania kuvul ve kisngana na kana keve togtogon aongos.)aM
Marai sa kuta antok ta kapo taum, kana? Kutala vil iau na natala osongon ia lenginang. Au kanat, kana na kam aina, songo le ia na mi pasal suai ani ring ke!” d`C
Au, na Parao kala lis mengen asi kana arai ani Abaram na kamela antok ia asukang ke, “Au si Abaram, marai sa kana kupo vil iau asukang ke? Ani sa akorong parik kutapa buk antok amalangas anig ta aina ke kapo kisngam? _'
Au, IAVE kala arai ta Parao katala songo kana aina na Abaram, kala alis a mamain ta malepen lava singina na si vap aongos ang i nei kana lu. 7^i
Au, na Parao kala aiveven aro na Abaram using a Sarai. Kata alis ia ta kana keve sipsip, na meme, na bulumakau, na dongki, na kamel na kana keve asosokai aina na tauan kapa. ]
Na kana keve ainoinoai a Parao kila arai ania na kianla posong i mangal ania si Parao. Asukang na kila songo alak ia ane nei kana lu. |\s
Io na taun a Abaram kanla serei e Aigipto, vap i ring ang kila arai kinle ta Sarai katapo ararai miminaungan luai. [
Asukang vanang na kapo ro ani ku antok iria ta kupo taug ani ki teng ato iau na kag to ka kalakala asi kag la aiveven aro anim emung.” %ZE
Na nganlak man a ri vap i Aigipto ki arai anim kila posong ta, ‘Aina suke nang kapo kisngana.’ Au na kila angkoai si raung anig sikei kila teng ato ua. Y
Le ani kianla serei e Aigipto, Abaram kala antok na kisngana Sarai asukang ke, “Napo nas ta kupo aina ararai aminaungan. 2X_
Si pangau i taun ke kata lapo atogon a mol lava si palpal ang. Asukang na Abaram kala pasiang ane Aigipto asi an ago tapai eiang, using a mol ke katapo rikek luai. YW-
Emung ina kala tapasuk pok na kala pasal taun na palpal Negev. Abaram e Aigipto )VM
Au le iang kala pasal alak taun a palpal mulangan i Betel na kanla atung kana lu eiang. Tere le iang Betel katapo matung si palpal ipo siang ta makarap, na Ai si palpal ipo sanglak ta makarap. Au na kala solo atung kapa na mang pata ipo sula ane si IAVE na kala songo na asan ina i IAVE. NU
sikei IAVE kala serei si Abaram na kala antok ia, “Naka alis a vuk roe ke ane si kam nat.” Asukang na Abaram kala solo atung na mangsikei a pata ipo sula ane si IAVE, iuang kata serei singina. >Tw
Taun kianla serei e Kanan, Abaram kanlapo pasal nei liuan i ring ang tung e Sekem, si ring ang a ei gogoai ang i More kapo tung singina. Si taun ang ri Kanan kitapo ago si roe ang, /SY
Kata songo na kisngana ta Sarai na kana nat ta Lot. Na kala luk kana togtogon aongos na kana keve asosokai i kana samui e Aran na kila pasal na kianla serei e Kanan. 1R]
Au, asukang na Abaram kala tapasuk suai val IAVE katala antok ia. Na Lot kata pasal ve nia. Taun ke na Abaram kata papelek na Aran, kana matas i to katalapo 75 aongos. WQ)
Ri si kipo poso atautauia ua, naka kun poso atautauia aniria kapa. Na riria kipo poso arikek ua, naka kun poso arikek aniria kapa. Le singim naka atautauia aongos na mamain ta palpal vap i kuli rina ke.” jMO
Au, Tera kala songo kana nat ta Abaram na tivuna ta Lot, nat ang si Aran, na omona ta Sarai na kila tapasuk pelek a Ur si ri Kalde asi kari pasal ane Kanan. Sikei, taun ang kimela serei e Aran akorong, kila soi sinong eiang. )LO
Sarai katapo ngolo, kovek i nat. #KA
Au, ri Abaram ve Naor kilong talapo osongon na kisngana i Abaram, kana asan ta Sarai, na kisngana i Naor, kana asan ta Milka, tamarilong ve Iska ta Aran. qJ]
Le na kan mat e Ur, rina ke si ri Kalde, si ring i ingus ania. Kata mat si taun a tamana katapo to lak. xIk
Kana na akuskus i Tera. Tera kata asereai ani ri Abaram, Naor na Aran. Au, Aran kala kun asereai ani Lot. UH%
Au, Tera kalapo 70 na matas le na kala asereai ani ri Abaram, Naor na Aran. rG_
Emung ina kala to pok le na mang 119 na matas na kala atogon nei pangau ang kana mang rukun nat kavulik. AF
Au, Naor kalapo 29 na matas le na kala asereai ani Tera. rE_
Emung ina kala to pok le na mang 200 na matas na kala atogon nei pangau ang kana mang rukun nat kavulik. CD
Au, Serug kalapo 30 na matas le na kala asereai ani Naor. rC_
Emung ina kala to pok le na mang 207 na matas na kala atogon nei pangau ang kana mang rukun nat kavulik. AB
Au, Reu kalapo 32 na matas le na kala asereai ani Serug. rA_
Emung ina kala to pok le na mang 209 na matas na kala atogon nei pangau ang kana mang rukun nat kavulik. A@
Au, Peleg kalapo 30 na matas le na kala asereai ani Reu. r?_
Emung ina kala to pok le na mang 430 na matas na kala atogon nei pangau ang kana mang rukun nat kavulik. C>
Au, Eber kalapo 34 na matas le na kala asereai ani Peleg. r=_
Emung ina kala to pok le na mang 403 na matas na kala atogon nei pangau ang kana mang rukun nat kavulik. A<
Au, Sela kalapo 30 na matas le na kala asereai ani Eber. r;_
Emung ina kala to pok le na mang 403 na matas na kala atogon nei pangau ang kana mang rukun nat kavulik. E:
Au, Arpakad kalapo 35 na matas le na kala asereai ani Sela. r9_
Emung ina kala to pok le na mang 500 na matas na kala atogon nei pangau ang kana mang rukun nat kavulik. 8
Kana na akuskus i Sem. Pongua na matas emung i nole lava ang, Sem kalapo 100 na matas le na kala asereai ani Arpakad. 7
Ninia vanang a tukulai ina na kita atuk a rina ang ta Babel, using eiang vanang IAVE kata ailung na sikei a mengen i kuli rina aongos ke. Tapagal i matan vap ang vanang aulit i kuli rina ke kata tutapongai le iang. Polpolokan le si Sem Tung si Abaram 65
Asukang na si selen ke vanang IAVE kata ailung na ka pagal na ri vap angpotok ta kuli rina ke. Io na eke avibisan i rina lava ang kata kamus palau. k5Q
A, tara kun pasiang na tara an atapagal kari mengen i rina ani ki angilung pok nei liuan iria.” s4a
na kala antok, “Au, man kana using a vap ke kipo sikei palau ve kari sikei a mengen i rina na kilapo tutapongai kana asukang ke, pua! Nganlak nganing ka kovek i bil ka tubat iria man kila atogon a mang sa keve lomlomonai ang emung. e3E
Sikei IAVE kamela pasiang asi me ararai ani rina lava ang nang a lu lava ang kilapo abis ia f2G
Na kila antok, “A, tara abis anira ta mangsikei a rina lava ve mangsikei a lu lakat luai e nei liuan ina voiang ka palak alak luai ane metekuku ani kara asan ka lava. Vei tarala uli angpotok pulakai ta kuli rina ke.”
~n}}(||'{zxxNwvv"tss qqpXonn mmNllTkjj)i|hh gmffee&ddcc&ba``_ ^I]\\ [ZYYYXzWWWVV#UU_UTJSlRR~QQbPpOO NMLL/KKJpIkH*GGjFF9EEgDD!CC
BB A ??t>e=<Na ri Laban ve tamana kilong la antok ta, “Bil ke kapo serei le si IAVE, na parik kapa koi ta namem mengen ta sa lakat kuluna. H
1Au, using kalapo asukang ke napo buk ani mi abis a lau roron si selen i atutuman ane si kag ainoinoai. Man parik kapa angkoai, mi antok amalangas iau na na lomlomonai selen asi kag using.” M
0Na nala soturungai na nala nanauai ani IAVE. Nata alatun a IAVE, God ang si kag ainoinoai ta Abaram, using kata ainoai anig si selen korong ane si tivuna i kag ainoinoai ani kan osongon kana nat. 3
/“Le na nala sui ia ta, ‘Au si, numai kana na kavulik si si akorong?’ Na kala ngenget iau ta, ‘Nau a kavulik si Betuel, nat ke si ri Naor ve Milka.’ “Au na nala luk a muraling ang na nala atung ia e isuna, na nala alakai kapa ani ngono amaung ang e ngono kungana. M
.“Au, akorong palau na kala luk asiang kana laka le kalakalana na kala antok ta, ‘Ku inum, na naka kakap kapa ani kam keve kamel.’ Asukang na nala inum na kala alis laman ani kag keve kamel. 6g
-“Au, parik napa aulei lak ta sokotuk nei lomlomonig na taum ta Rebeka kala soung ve kana laka e kalakalana. Kala pasiang na kanla kap le, na nala sokotuk ia asi kag inum. P
,na kala antok ta, “Ku inum aino, le na naka kakap kapa ani kam keve kamel” io, naka nas si akanangai ke ta ninia palau vanang a aina ang numai IAVE kutala pilak ia ani kana nat kag ainoinoai.’ 7i
+Ku pakangai anig sipo tung ngere dim ke si oring ke ta man na sokotuk ane si mang sikei a kavulik i ring ke, man ka pasiang si me kakap, na man nala sokotuk ia asi kag inum, 'I
*“Au na taun nata serei ngere dim ke anginang, nala sokotuk a IAVE ta, ‘God si kag ainoinoai ta Abaram, ku pakangai anig ani naka sakam korong a telan ke. vg
)Man kula serei si kag pat vap akorong na kila misag anim kula takunis io, kula takunis si palpalatung ke.’ vg
(“Na kala polpol iau asukang ke, ‘IAVE, God ke napo longong singina, ka asok kana angelo ve numai ani ku vil korong a paspasal ke, na ku sakam a telan ke ta ku luk aina korong ani kag nat, si kag pat vap. Si vap ang si mamai akorong. b?
'“Na nala sui ia ta, ‘Au, na man a kavulik ang kala misag ani papok ve nau ane ke?’
&sikei ku arai ania ta ku pasal taun akorong a pat vap ang si mamai napo angtogon ve ria na ku songo ta kana aina na kag nat eiang.’ #A
%Io na kata vil a mang palpalatung ve nau. Ka antok iau ta, ‘Ku ago luai ta songo aina an ani kag nat si ri aina i Kanan, ring ke kana napo ago singina,
)
$Na kisngana ta ri Sara kita ingus karilong nat tauan, si taun kilong talapo lapan paspasal. Na kala atogtogon a nat ang ta kana tauia aongos. M
#IAVE katala vil atauia luai ania na ka alis ia ta amiang i ri bulumakau na sipsip. Kata atauia ia kapa ta kapkap duk, ri asosokai duk i ri tauan kuvul ve ri aina na ri kamel na dongki miang kapa. J
"Au le, kala luklukai ta, “Nau kana na asosokai si Abaram. n
W
!Na emung kila sasagi aniria. Sikei asosokai ang kala tapasuk na kala antok ta, “Naka sonkos emung i nala antok amalangas tapai animi ta tukulai i kag pasal ane ke.” Na Laban kala antok ta, “Au, kapo ro, ku mengen tapai.” . W
Au, kila pasal kuvul ane nei mimierokot na asosokai ang kala palak ane nei lu ve kana petau. Laban kala asok asi lukluk suai ani keve usausan kuli keve kamel ang na ki alis bil aniria si matung na uriuri asi kari angan. Le na kala asok asi alis laman ani vap ososongan ang asi kari galui kak. kQ
Na kala antok ia, “Au, kana igenen roron a IAVE i la alomonaus, kupo tung sa eiang? Me ane ke na tarung palak ane nei lu. Natala itoitonai lenginang a ring asi kami ausai na ring kapa ani keve kamel ang asi kari kun ago.” 7
Au, tauna i Rebeka, kana asan ta Laban katapo kun tung kapa eiang. Kata arai ani maus ang e isuna i Rebeka na e ngono kungana. Na taun kata longong a akuskus i sa na asosokai ang katala posong ia, kata sang asiang na kanla arai ania sipo tung ve kana keve kamel ngere dim ang. kQ
Emung palau ina Rebeka kala sang ane nei lu na kanla antok a rinana kuvul ve kari matan vap. xk
Kata mengen asukang ke, “Alatun ane si IAVE, God si kag ainoinoai ta Abaram. Napo man ua si kam roron na kam aiveven kitmat ane si kag ainoinoai si oring ke ta kuta ausingai anig asi kag pataun akorong ani pat vap ke akorong singina.” lS
Taun a asosokai ang kata longong a mengen ang si Rebeka, kata soturungai na kala nanauai ani IAVE. E
Au le, kala tapasuk na kala sui ia ta, “Ku antok iau, numai a kavulik si si akorong?” Na kala polpol ta, “Kupo nas a Betuel, nat ke si ri Milka ve Naor? Nau vang kana, kana kavulik.” Na kala sui ta, “Au, na kapo atogon pangau animem nei lu ang si tamam asi kamem matung ausai ani tenei vong ke?” Kala antok ta, “E, kapo togon angkoai pangau animi asi rot. Ani kam keve kamel kapa, ring asi rot na uriuri kapo kun punuk aroron.” :o
Taun a keve kamel ang kita kamus ta inum, kala luk a mang keve alilis samui lava na kala alis a Rebeka tatana. Sikei a muraling asi atung e isuna na pongua na amaung e kungana. 3a
Taun a Rebeka kapo kakap, asosokai ang kapo tung musik ipo teremai ania asi kana nas ta kavpo tutuman nganing ta IAVE katala auai ve nia asi kana sakam ani paspasal ang. 3
Sumasuma palau kala bekai asip ani kana laka nei vulvul na kala sang asiang pok si an selai laman tung a keve kamel ang kila aulei ta inum aongos. ym
Rebeka kala longong na kala ngorem ia. Asukang na kala luk asiang a laka ang le kalakalana na kala ali laman ania. Au, asosokai ang kala inum na Rebeka kala antok ia ta “Naka kakap laman kapa ani kam keve kamel na ki kun inum asip le.” m~U
Au, asosokai ang kala pataun ia na kala antok ta, “Kapo angkoai ani na inum tapai si kam laka?” }
Katapo kavulik talupus luai na parik lak katapa nas ri tauan. Au, kala pasiang taun a dim ang, kan kap le na kamela palak pok. e|E
Au, asosokai ang, parik kapa aulei lak ta sokotuk na Rebeka kala soung le nei mimierokot ang ta kana laka e kalakalana asi me kakap. Kavulik ke, tamana ta Betuel, nat si ri Milka ve Naor. Naor kapo tasina i Abaram. A{}
Napo buk ani ka asukang ke ta, taun na sokotuk asi kag inum ane si mang sikei a kavulik iria, na man a kavulik ang kala sulai ani kungana ta ka alis laman anig, na man kapa ka mengen asukang ke ta ka alis laman kapa ani keve kamel ke, naka atogon a malangas ke ta ninia palau vanang a aina ang, kutala pilak ia ani kam asosokai ta Isak. Man kala asukang palau val natala kin ia, nala nas ta kam ngorem ane si kag ainoinoai kapo tutuman.” jzO
Pakangai anig sipo tung ngere dim ke, using ri kavulik i ring ke kana kimelapo soung sime kakap. y
Na asosokai ang kala sokotuk ane si IAVE asukang ke, “IAVE, numai kupo God si kag ainoinoai ta Abaram. Napo buk ani ku akalit amalangas ta kam ngorem roron ane singina, si oring ke ta ku vil iau ani na sakam korong a telan ke katala alis iau tatana. [x1
Au, kala serei si dim ang e ngising i mimierokot na kamela ausai e iang. Kana keve kamel kipo matung kokoai asi kari inum. Katalapo pasal ani ka marmarip tenei ngelik na ri kavulik i mimierokot ang kime kakap. w
Au, asosokai ang kala luk le ta mang keve bil roron miang le si togtogon si Abaram, ka akos ia kuli kana sangauli na kamel na kala tapasuk asi kana pasal ane Aram Nakaraim. Kala pasal pasal na kala serei si mimierokot ang Naor katapo ago singina. |vs
Au, na asosokai ang kala amatung a kungana neite savana i Abaram ta ka abis ia asukang palau val kana palpalatung. 2u_
Man a aina ang kala tangag ani papok ve numai, kam palpalatung si bil ke kala takunis. Sikei, ring oring lablabat palau anim ta ku ago ta songo an ani Isak ane suke.” xtk
IAVE kata songo suai anig le si kag rina na le si kag pat vap akorong, na ka palpalatung ve nau ta roe ke ka alis kag inatus na matan tivug tatana. Le si oring ke, napo nas ta nia ka asok kana angelo aino anim ani ku vil korong a abis ke. qs]
Sikei Abaram kala polpol ia ta, “Ku aiveven akit luai ta ku ago ta songo an ani kag nat ane suke pok. 5re
Asosokai ang kala tapasuk na kala sui ta, “Au, na man a aina ang kala tangag ani pasal ve nau ane ke, sa, name songo pok le kam nat ane si rina ang kutala papelek ia?” kqQ
Sikei ku pasal ane si kag rina na eiang ku songo ta kana aina na Isak, si kag pat vap akorong.” -pU
asi kam vil akit ani palpalatung mete IAVE, God i mete kuku na kuli rina, ta ku ago luai ta songo aina an ani kag nat si ri aina i Kanan, rina ke napo ago singina. Yo-
Mang sikei a taun kata songo kana ainoai i asosokai. Asosokai ang kapo tu-ainoai ani kana keve asosokai na kana keve togtogon aongos. Au, kala songo ia na kala antok ia ta, “Ku amatung a kungam neite savag Yn /
Abaram kata lapo lapan paspasal na IAVE kata vil atauia ia si keve selen aongos. m
Io, sukana na akuskus i vilvil akorong ani roe na vakil. Abaraam kana kalapo tauk ina le si ri It. Na kata lapo kakana nang ta gom.Kl
Emung i keve itoitonai ke Abaraam vang kala amunai ani kisngana ta Sara e nei vakil ang e palpal Kanan. Vakil ang katapo tung si vuk roe ke Makpela e ngere Mamre, nang kipo posong ia ta Eberon. 6kg
Io, sukana vang kitala vil akorong a vuk roe ang si Eperon e Makpela e ngere Mamre. Abaraam kalapo serei a tamana tanginang i vuk roe ang, kuvul ve vakil ina na keve ei aongos neina i palpal roe ang. Samui roe ke kita teng ia e mete takaman alak ane nei rina ang, e malangas i mataria i ri It aongos. $jC
Asukang vang na Abaraam kala auai ve lomlomonai ang si Eperon na kala pagal suai akorong ani mamaiten i kapkap angkokoai si poisan katala posong ia. Ri It kipo tung i longong na Abaraam kalapo taot suai ani kapkap punuk. 400 na vuk kapkap angkokoai si kari tataot ri katakai i atos. +iQ
“Iau tungag! Arai, vuk roe ang kapo angkokoai si 400 na vuk kapkap. Sikei nia kapo bil lik palau nang singirung. Au kanat, kuan amunai ani matmat i kisngam.” 5hg
Au, Eperon kala polpol a Abaraam asukang ke, g
na kala luklukai ane si Eperon ta, “Ku kun longong tapai anig, man kupo ro? Napo buk samui nang ani vuk roe ang si kana atutung akorong. Kapo ro ani ku naung ani samui ke le asi kag la amunai ani matmat i kisngag eiang.” Ri It aongos eiang kilapo kolongong. Gf
Sikei Abaraam kala anguan soturungai an taun a vap i rina ang Ve'
“Kag igenen lava, parik. Arai, nala alis palau ua ta vuk roe ang kuvul ve vakil ang nang kapo ago singina. Kana e mataria i kag vap nalapo alis ua tatana. Pasal na kuanla amunai ani matmat i kisngam.” 4dc
Eperon, kapo igenen i It, katapo sinong eiang nei liuan i kana vap. Au na si kari kokolongong aongos e mete takaman alak ane si kana rina, Eperon kala antok a Abaraam ta, c
na nia ka atos singig ta vakil ang e Makpela voiang kapo tauk ina, nang a vakil vopo tung ang e ngising luai i kana vuk roe. Naka samui ia ta kapkap tapunuk aongos ina i ring ang. Ka atos tatana e malangas i matami, na kala kakag asi amunai ani matmat ke.” !b=
na kala antok iria, “Au kanat, using milapo naung anig asi amunai ani matmat ke, mi longong pok tapai. Mianla mengen anig ve Eperon, nat ang si Soar, kaQ
Au, Abaraam ka tapasuk na kala soturungai taun na ri It, nang riria vap po tauk i palpal roe ang, z`o
“Arai, kupo igenen lava luai nang na kupo asasanan e nei liuan imem. Pilak palau nei liuan i kamem keve vakil ta anu ang kupo buk ia na ku amunai ani matmat i kisngam. Ka kovek ta sikei imem ka atakun ua si saka vakil an kula pilak ia.” '_K
Au na ri It kila polpol ia ta, )^M
“Napo igenen sokoung palau kana nei liuan imi. Parik napa angtogon ve nami. Mi atos ta ring vuk roe singig asi kag la amunai korong ani matmat i kag aina.” ]
Na kanla radaupa eiang ngere kisngana silapo matung mat ang, le na kala tapasuk na kanla mengen ri It ta mengen asukang ke, \
le na kala mat. Kata mat e palpal Kanan si vuk rina ang Kiriat Araba, kipo kin ia ta Eberon. Au na Abaraam kamela radaupa si Sara. -[ Y
Sara katala to na 127 na matas aongos Z
Kapa, Naor kata atogon a mang puat a nat le si kana ainan asosokai Reuma. Kari keve asan ta ri Teba, Gam, Tas na Maka.Y
Betuel vanang, nia katapo tamana i Rebeka. Io, sukana na limaletul a nat ta ri Milka, na tamaria ta Naor, voiang kapo tasina i Abaraam. ZX/
Au na emung i keve nat ke, Kesed, Aso, Pildas, Irilap, na kiu iria ta Betuel.” iWM
Nat tuan iria kana asan ta Us. Vapongua kana asan ta Bus, le na Kemuel nang kapo tamana i Aram. V
Au, emung i keve bil ke kila antok a Abaraam ta, “Tasim nang ta Naor ve ri kisngana, ri Milka, kilong lapo kun atogon nat kapa. U'
Le iang Abaraam kala papok taun kana ngono asosokai na kila pasal aongos pok ane Berseba na Abaraam kanla soisinong eiang. Popolokan si Naor zTo
Au na using kutala longong aro iau, keve palpal vap aongos i kuli rina ki luk a atautauia le si kam apolokai.” cSA
io, nala atautauia alava lak ua. Nala asereai ani kam patvap na ki duk luai val ri kalto i metekuku na ki miang asukang val ri kone e ngerelo, na ki vis suai aniria kipo petau iria na ki tauk nganlak i kari keve rina. R3
“IAVE kapo antok asukang ke, ‘Napo atuvala pok si asan ig. Using kutala vil korong a bil ke, na parik kutalapa teng apok kam ring sikei a nat, XQ+
Au na angelo ke si IAVE kala vapongua i songosongo le metekuku taun a Abaraam, P+
Na Abaraam kala atuk a oring ang ta IAVE-ka-asereai. Tung si taun ke anginang kipo uli posong ta, “E kuli mulang si IAVE, nia ka asereai.” zOo
Au na Abaraam ka tun aliu na kala arai ani mangsikei a sipsip tauan kapo tuang ta kana ngono kom si mang vuk keke. Na kanla ulak a sipsip ang na kala runguk ia na kala sula ia asukang ta kana alilis serei si IAVE. Na kana nat kala kalakala. N
Na angelo ang kala antok ta, “Luk suai ani kungam si nat ang. Ku ago luai ta bil an ta mangsikei a bil singina. Kana vang nala nas luai ta kupo mamaila ani God, using parik luai kuta lapa gel iau na kula teng apok kam nat, nang kam ring sikei palau a nat.” xMk
na angelo si IAVE kala songosongo le metekuku, “Abaraam, Abaraam!” Na kala ngenget ta, “Io, nau kana.” WL)
Au, kala sulai ani kungana ani ka luk kana samele si lam rongok ani kana nat, K/
Au na kilong anla serei si oring ang a God katala atatai tatana, na Abaraam kala solo atung a pata ipo sula serei si IAVE. Au na kala kirkirimai ani keve kut mat kuluna i pata ang. Na kala got akit kana nat ta Isak na kala amatung ia kuli keve kut ang lakat kuli pata ang. J
Na Abaraam kala antok ta, “Kag nat, God akorong nia ka asereai ta ring sipsip ani alilis ke.” Le na kilongla auai kuvul alak. II
Na Isak kala antok ta, “Au, mamai!” “Au sa kag nat?” Na kala sui ia, “Vuk kut ni nang, na keve kut mat kana. Au na nei vanang akorong a sipsip tanginang asi an sula serei si God?” 8Hk
Au, Abaraam kala luk a volo kut ang na kala agon ia si kalakalana i kana nat Isak, na ninia akorong kala teng karilong vuk kut ni na karilong samele na kilong lapo auai aliu. G
Na kala antok kana ngono asosokai asukang ke, “Au kanat, milongla aiveven kokoai vang eke ani dongki ke, na namemlong ve nat ke namemlongla pasal alak tapai ane si vuk oring suke. Namemlong an soturungai tapai, le na namemlong me papok ane singimilong.” rF_
Si vapotol i taun i kari paspasal Abaraam katan tun avunga lik na kala arai ani oring i atatai ang ania. E!
Au na Abaraam kala tapasuk tenei vabaukan lik na kala usausa dong kana dongki na kala songo na pongua i kana keve asosokai na kana nat ta Isak. Au na kala usausa kut angkoai asi an sula ani alilis ang, le na kila tapasuk taun a ring ang God katala atatai ia tatana. D-
Na God kala atatai ia, “Ku songo le kam ring sikei palau a nat ta Isak, voiang kupo buk alava luai ania na milong pasal ane si palpal Moria. Na si mangsikei a vuk mulang eiang nala atai amalangas ua nganlak tatana, kula sula kam nat asukang ta kam alilis ane singig.” C ;
Au, si mang taun emung i keve bil ang, God kala atokngai ani Abaraam. Na kala songo ta, “Abaraam!” Na Abaraam kala ngenget ta, “Io, nau kana.” JB
"Abaraam kata ago na taun vunga si palpal ang si ri Pilistia.xAk
!Na Abaraam kala sukal a mangsikei a ei eiang e Berseba, na ngere ei ang kala songo ane si IAVE, God To Asikei. @%
Au, emung i angainainakai ang ri Abimelek ve Pikol, ainoinoai ang ani kana petau i visvis, kilongla papok ane si palpal ang si ri Pilistia. ?
Le iang vanang na kila atuk a rina ang ta Berseba, using a ngono igenen ke kilongta abis karilong palapalatung i angainainakai eiang. />Y
Na Abaraam kala antok ia asukang ke, “Naung ani limalengua na sipsip ke le si kungag akorong. Ninia vang kana kapo akanangai ta nau akorong nata tep a laman ke.” =y
Na Abimelek kala sui ia ta, “Au, nei akorong a supsupai i limalengua na sipsip aina ke kulapo pagal suai aniria?” M<
Na Abaraam kala pagal suai ani limalengua na sipsip aina tanginang. ;
Asukang na Abaraam kala alis a Abimelek ta mang rukun sipsip na mang rukun bulumakau na kilongla abis karilong angainainakai. ":?
Na Abimelek kala antok ta, “Parik napa nas ta si kata abis a bil ang. Parik kapa, kutapa antok aino iau tatana. Kana palau nalapo kun longong ania.” y9m
Au, Abaraam kalapo tatapokai ani Abimelek si laman ang kana keve asosokai a Abimelek kita luk pakang ia tatana. A8
Na Abaraam kala antok ta, “Io, nala atuvala tatana.” =7u
Asukang na napo buk ani ku atuvala e matag na e matana i God ta ku tav abis luai ta ring kapau taun imem ve kag inatus na keve matan tivug kapa. Napo buk ani ku akalit amalangas ane singig na ane si palpal vap ke kulapo ago sokoung nei liuan iria ta sikei palau a roron ang natala kun akalit anim tatana.” 6}
Si taun ang ri Abimelek ve Pikol kilongmela serei si Abaraam. Pikol kapo ainoinoai i kana petau i visvis a Abimelek. Au, kilong mela serei na Abimelek kala mengen asukang ke, “Si kam keve avibisan aongos kupo abis ia, God kapo ago ve numai. #5A
Au na taun ang katapo ago eiang nei ring varasai ang e Paran, rinana kila aosongon ia ta mangsikei a aina i Aigipto. Angainainakai si Abaraam ve Abimelek 4
Nat ke kata polok alak na God kata ago kuvul ve nia. Kana ring i ago nei ring varasai, na katapo katakai i so ta vatilau.
3
Na God kala palas a matana na kala arai ani mangsikei a laman kapo uv le nei roe, na kanla lolong kana ese na kanla ainum kana nat. 2y
Longong. Ku tak atadut kam nat na ku teng akit ia e kungana. Using le singina naka asereai lak ani matan vap lava.” {1q
Na God kala longong a nat lik ang sipo tangis na kana angelo kala songosongo le metekuku taun a Agar asukang ke, “Agar, kupo sa? Ku ago ta leng an, using a God katala longong lenginang kana tangis a kam nat si ring ang kapo matung singina. `0;
na kala pasal akipai ane ring vunga lik na kanlapo sinong, using kapo lomlomonai ta, “Pua, parik napa angkoai si tere palau asukang ke ta kag nat si mat.” Na taun kapo sinong lomlomonai eiang kala tangis alava. i/M
Au na taun a laman i nei ese ang kala mat luai, kala amatung kana nat neite mang ei eiang, g.I
Au na si tenei vauk using ina Abaraam kala asisiang men pok na kala luk a sikei a ese laman na kala agon ia e kalakalana i Agar kuvul ve nat ang na kala asok suai ania. Na kanlapo su pulakai si ring varasai ang e Berseba. -}
Au na ani nat ang si ainan asosokai ang, using kapo kam nat kapa, nala kun apolokai ani kakana ta matan vap akorong.” n,W
Sikei, God kala antok ia asukang ke, “Ku ago ta mamakus luai an ani kam nat na ainan asosokai ang. Longong palau ta sa nang a Sara kapo mengen ua tatana, using le si Isak akorong vanang, au matan tivum emung im ki atogon asan. \+3
Na Abaraam kalapo mamakus alava si lomlomonai ke using nat ang kapo kana nat kapa. 9*m
na kala antok a Abaraam ta, “Ku kirikai suai ani ainan asosokai suke ve kana nat using parik luai ta nat vo serei si asosokai ang kame angpagal ta togtogon ke ve kag nat.” d)C
Sikei, Sara kala arai ta nat ang ainan Aigipto ke kata ingus ia ani Abaraam kapo kuskurek, (
Au, nat ang kala polok alak tung si kalapo angan korong na Abaraam kala teng a matan angan lava i posong ro singina. Z'/
Na kala rodo na mengen ang, “Si pat kana ka angkoai si antok ani Abaraam ta Sara kapo koi si atutus nat lak? Sikei kana, si lapo lavan luai ke tatana, natala ingus korong a nat ke ania.” Ri Ismael ve Agar 7&i
Na Sara kala antok ta, “Pua, God katala lis iau ta bil asi kag los maramarak singina, na man a ri si ki longong kana ta sa kalapo serei singig, ki kun los kuvul ve nau.” W%)
Abaraam kata lapo 100 na matas aongos si taun ke kita ingus kana nat singina. f$G
Na Isak kalapo limaletul kana taun i to. Au, Abaraam kala lampulit ia val atatai ang si God. X#+
Na Abaraam kala atuk a nat ang ta Isak, nat ang a Sara kata ingus ania tatana. O"
Na Sara kala sungsungukan na kala ingus a mangsikei a nat ani Abaraam. Abaraam si taun ke kata lapo lavan singina, au na nat ke kita ingus ia si taun ang akorong a God kata atatai a Abaraam tatana. ^! 9
Au si vuk pangau ang, IAVE kala arai ani Sara na kala atautauia ia val kata palatung.
using God katala vil bat aongos a keve lu i nat si keve aina aongos nei kana vainagoan a Abimelek le si Sara, kisngana i Abaraam.
Na Abaraam kala sokotuk a God ani ka atautauia pok na Abimelek ve kana aina na kana keve ainan asosokai ani ki atogon nat pok [ 1
Na kala antok a Sara asukang ke, “Kana napo alis a taum ta kapkap lava luai ke asi pakut bat ani lau rikek ang natala abis ia ane singim. Na ani vap ang ve numai ki nas ta kupo kalakala luai si lau rikek.” x k
Na kala antok ia ta, “Kag roe aongos kana kapo oros e malangas i matam. Pilak ta kam ring na ku ago singina. I
Au, Abimelek kala songo aiton na mang keve sipsip na mang keve vulumakau na mang keve tauan na ainan asosokai ani ke Abaraam iria. Au na kala asok aliu pok na Sara ane si Abaraam akorong pok. \3
Na taun ang na God kata songo suai anig pelek na vainagoan si mamai, nala antok ia asukang ke, ‘Si keve ring tarung pasal ia, ku antok ri vap ta nau napo taum. Si selen ke ku akalit ta kam vubuk anig.’ ”
Au na ngerena kapo taug tutuman kapa using kapo mang kavulik ke mamai sikei rinana kipo petekai. Asukang na nala osongon ia. P
Na Abaraam kala antok ta, “Parik. Natapo lomlomonai musik lik nang ta kapo ararai asukang ke ta ri vap i ring ke parik kipa mamaila ani God na kapo angkoai luai ta ki raung iau using ani kag aina. 8m
Nei akorong a tukulai i kam abis ani lau ke?” +Q
Na Abimelek kala songo alak tapai ani Abaraam na kala antok, “Au sa kana kuta abis ia singimem? Nata abis a saka rikek akorong an na kume songo mamaiten na mese taun imem ve matan vap ke kipo ago neite kag saupai? Kutala abis a lau ang singig voiang parik kapa angkoai luai si abis ania. >w
Si tenei vauk lik palau i taun using ina Abimelek kala songo akuvul kana keve ainoinoai na kala atatai iria ta sa kata serei singina na riria aongos kila anglengai alava luai. ym
Kana vang ku asok pok a aina ang taun kana tauan akorong, using tauan ang nang kapo katakai i kusatung, na nganlak kala sokotuk anim na kula to. Sikei man parik kulapa lis pok ia, ku nas atutuman ta numai na kam patvap asi mamat aongos.” lS
Na God kala antok ta, “Io, napo malangas ta kuta abis a lau ke le si lomlomonai daus. Asukang na parik natapa atalipai anim si kam la bil arikek ane singig. Katapo tukulai ina vanang parik natapa atalipai anim si sigil ania. mU
Sa? Parik ta Abaraam akorong kata posong ta kapo tauna? Parik ta nia na aina ang akorong kata kun posong ta kapo tauna i Abaraam? Abis ang nata abis ia, kata tapasuk le si lomlomonai daus. Kungag kapo daus luai si maiten ke.” -
Abimelek lak parik katapa pasal asungai ani aina ke. Asukang na kala sui ta, “Au Volava. Sa? Ku vis punuk suai animem na matan vap korong ke? 3
Na God kala serei vong si Abimelek nei orodung na kala antok ia asukang ke, “Numai vanang asi mat using kutala songo na aina vopo osongon ke.” }u
Na eiang kan posong ta Sara kapo tauna. Au na Abimelek, vosap i Gerar, kala asok tapai ani Sara na kala osongon ia. i O
Au, Abaraam kala pasal taun a palpal Negev na kanla ago tapai e Gerar, nei liuan i Kades na Sur. %
&Au, anu emung kala kun ingus kapa ani kakana ta kun nat na kala atuk ia ta Ben Ami. Na Ben Ami vanang kapo tamaria i ri Amon i taun ke.x
k
%Kavulik aino ang kata ingus kana nat na kala atuk ia ta Moab. Na Moab vanang kapo tamaria i ri Moab i taun ke. p [
$Asukang na si selen ke kana ngono kavulik na Lot kilongtala sungsungukan le si tamarilong akorong pok. I
#Asukang na si tenei vong ang kapa kilongla ainum a tamarilong, le na kavulik emung kala kun palak sian rot ve nia. Na taun katan matung le na ka tapasuk pok, tamana parik katapa nasai ani sa.
"Au, si taun using ina na kavulik ang kala antok a tasina lik ta, “Anginang vong natanla rot le ve tamarung. Nganlak vong tarung anguan ainum an ania, na kuan palak na ku rot tapai ve nia. Si selen ke kara patmani ka uli ago akit le si tamarung.” / Y
!Au, si tenei vong ang kilongla ainum a tamarilong ta vaen na kavulik aino ang kala rot ve nia. Taun katan matung le na ka tapasuk pok, Lot parik katapa nasai ani sa.
Kume na tarung an ainum na tamarung ta vaen. Man kala nio, tarung rot ve nia ani patmani ke ka uli ago akit le si tamarung.” L
Au, tulava i ngono angtasimal ke kala antok a tasina lik ta, “Tamarung kana kalapo lapan paspasal na kapo kovek i tauan asungai eke si la ago kuvul ve tarung, val kapo laulauan i kuli rina ke. )M
Lot kalapo leng ani ago e Soar, asukang na kala tapasuk ve kana ngono kavulik taun na kuli keve mulang ang eiang na kanla soi sinong si mangsikei a vakil. F
Io, taun ang na God kata ani na ngono rina lava ke, katala lomon pok na Abaraam asukang na kata asoung na Lot pelek a mamaiten i ngono rina ke katapo ago singina. Lot ve Kana Ngono Kavulik M
Kanla tun asiang ane Sodom na Gomora na palpal lava aongos ang. Na kala arai palau ani bung miting lava sipo sang lak le si vuk vunep ang. Bung ang katapo asukang val bung i nei ring ipo ani aen.
Si tenei vauk lik using ina palau, Abaraam kata tapasuk na kala pasal taun na ring ang kilong tapo angtung anongo ve IAVE singina. M
Sikei, kisngana i Lot kata tere pok ane mung na pukun ina kala iat. &G
Sukana vang IAVE kata vil galang luai ani ngono rina ang kuvul ve palpal aulitai ina aongos. Ri vap aongos na keve suksukalan aongos kapa kala kamus aongos. n W
Le vanang, IAVE akorong e metekuku kala vekai asiang ani iat nini val langit e kuli Sodom na Gomora. \3
Au, Lot kanla kinkos na nei rina e Soar na lenginang a makarap kalapo sinlak. K~
Sikei kana ku sang sumasuma tapai ane iang. Using parik napa angkoai si bil ta sa lak tung kuanla serei aro e suke. Au, eiang vanang na kita atuk a vuk rina ang ta Soar. Sodom ve Gomora Kata Ni %}E
Na angelo ang kala antok ia, “Au kalaro, nala ainak ani kam sokotuk ke kapa. Vuk rina lik ang kupo mengen tatana nala kun ago ta vil arikek an kapa ania. >|w
Milong arai, kapo atogon sukana na mang vuk rina angasungai angkoai si nala sang taun ia. Kapo vuk rina roron lik nang, ingko? Io, asukang vanang parik nalapa angkoai si na mat.” ){M
Nau kana kamilong asosokai. Na milong tala lomon alava luai anig lenginang na milong tala akalit amalangas ta kamilong ngorem taun anig si sa kana milong tala abis ia singig. Sikei parik nang napa angkoai si sip taun ani keve mulang suke. Mamaiten ke nganing kala kinkos iau na nala mat. Wz)
Sikei Lot kala antok irilong asukang ke, “Ai, parik kag ngono igenen tauia. (yK
Na taun ang kime lapo ago e komo i rina ang mangsikei irilong kala antok iria ta, “Au, mi sip suai ta kami keve to! Ka ago luai ta sikei ka tere pok ane mung vo ka tung ausai pulakai eiang nei ring marul ang! Mi sip alak sumasuma ane kuli mulang vei mamaiten ke kala kun luk animi.” bx?
Lot kalapo tung i susugul lik, sikei ngono igenen ang kilongla tak le na kungana i Lot na kana volo angnanan na kila pasal suai tataria pelek na nei rina ang ani kian kalakala, using a IAVE kata ngorem na angtama ke. zwo
Au, kalapo malas alak a tangat na ngono angelo ang kilongla asum a Lot ta, “Ku sumasuma nang! Ku songo na kisngam na kam ngono kavulik suai ani ring ke sumasuma palau. Mi abis vei mila kun puka arikek man namemlongla amiming a rina ke.” /vY
Au, Lot kanla soung ane komo na kanla mengen amalangas na ngono almuna ila pala si osongon ani kana ngono kavulik ta, “A, ngono iuang. Long sumasuma palau na milong pasal suai using IAVE nang kalapo usausa si vis punuk suai ani rina ke!” Sikei ngono almuna kilongpo lomon ia ta kapo kapau. .uW
using namemlong lapo usausa nang si vis punuk suai ani rina ke. IAVE katala longong na keve mengen i atatai ania na kala asok imemlong si me vis punuk suai ania.” Rt
Au, ngono igenen ang kilongla sui a Lot ta, “Au, kupo atogon kam mang keve angtogon eke? Matan inatus im, vo keve almum, vo si eke pulakai kapo angasungai im? Man ka atogon, songo suai aongos aniria s;
Na kitmat irilong kala vil aba na vap aongos ang e komo, tanginang na lapan iria. Na parik kilapa angkoai si sabonai korong ani mete takaman i lu ang. r3
Sikei, ngono igenen e nei lu ang kilongla sulai asoung ani kungarilong na kilongla tak alak pok a Lot ane nei lu, na kilongla akang bat a takaman. :qo
Sikei kila vas ia ta, “Ai, ku pasal suai ani mete takaman ang!” Na kila angmemengenai pok singiria asukang ke, “Igenen ke kata kun serei sokoung eke singira na kana kalapo buk ani ka vil saupai anira.” Na kila taong ia ta, “Man parik nganing kupa alis tatarilong, namem bil arikek luai singim soliu na sa namem abis ia si ngono iuang.” Na kilapo porot alava luai ani Lot na kila aingik asung sian nui galang ani takaman. p)
Arai, kag ngono kavulik kilongpo tav nas lak ani ri tauan. Nan songo le irilong ani mi akeke tatarilong val kam vubuk, sikei si ngono igenen ang, mi ago luai ta abis an ta mangsikei a bil singirilong. Kilongpo ngono sokoung nang na napo aiveven irilong e nei kag lu.” ]o5
na kala antok ta, “Keve tungag, ka ago luai. Mi ago ta abis an ani lau visuk ang. Un%
Au, Lot kala soung ane singiria, na kala akang akit pok a takaman emung ina %mE
Na kila songo alak ane si Lot ta, “Au iuang, nei a ngono vopo serei vong ke singim anginang? Ku songo asoung irilong ani namem me rot tapai ve rilong.” -lU
Au, kitola buk an matung ausai na ri vap tauan aongos i keve vuk palpal lik i nei rina ang i Sodom kimela tung aulit na lu ang, vap tanginang na lapan iria aongos. k
Sikei Lot kalapo sunggil luai anirilong na kilongla longong ia. Asukang na kanla itoitonai ani rukun saui anirilong, na kilongla angan. j
“Au, ngono igenen tauia, milong pasal asukang ke ane si kag lu. Napo ago kana si pakangai animilong. Long palak na milong galui a keve kakimilong. Io, kapo ro ani milong ago tapai ani vong ke singig na tenei vauk lak milong tapasuk using kamilong paspasal.” Na kilongla antok ia ta, “Parik, atalipai animemlong na namemlong an matung ausai e nei ring kalakala suke i nei rina ke.”
~U}||@{{4zyyyx6wvvwuuTttssrr ppboo onnmllkk:jmiihvgff*eedwccFbIa`H_r^r]]\\#[!ZaYXXAWW4VV-UFTSRQQrPRONN&M+LKK JJI3HH*GG"FIEyDCCBBpB
Ap@@)??T?>y== <~;;#:998E766q553321O//A.-,, ++`*)''.&@%7$${#`#"!!} % X$F@griCe
= - `
x
5~ V
Iakov kala marala na kala antok ia, “Au sa? Nau nang naka luk a pangau ang si God, voiang ninia kapo teng akit ua si atogon nat?” _U ;
Au, Rakel kala arai ta parik kapa angkoai si ingus korong ta ring nat anirilong ve Iakov na kala atogon vinga maiten ani tasina. Na kala antok a Iakov ta, “Ku alis ta kag ring nat vei nganing naka mat ta mese!” Ty
#Au, na kala anguan vinga an na kala ingus a mang nat na kala lomlomonai ta, “Si nat ke, naka alatun a IAVE.” Le si mengen suke vanang na kala atuk a nat ang ta Iuda. Au, emung i nat ke, parik kata lapa anguan ingus an ani rukun taun lik.lSS
"Au, na kala anguan vinga an na kala ingus kana mang nat. Na kala lomlomonai ta, “Au, kana vang nganing kisngag kala pataun iau, using natala ingus kana potol a nat.” Le si mengen suke vanang na kala atuk a nat ang ta Levi. rR_
!Au, kala anguan vinga an na kala ingus kana mang nat. Na kala lomlomonai ta, “IAVE katala nas ta kag tauan parik lak kapa buk iau, na kala alis iau kapa ta mang nat ke.” Le si mengen suke vanang na kala atuk a nat ang ta Simeon. Q
Asukang na Lea kala atogon kana sungsungukan na kala ingus kana nat tauan. Na kala lomlomonai asukang ke, “IAVE katala arai korong ani kag mamakus. Kala koi vang kana ta kag tauan kala kun buk anig.” Le si mengen suke vanang na kala atuk a nat ang ta Ruben. P
Au, IAVE kata arai ta Iakov parik katapa buk a Lea, na kala asereiai ania ta Lea ka atogon nat, sikei Rakel ka ngolo. 3Oa
Au, na Iakov kala kun ago ve Rakel, na kata buk alava luai ania sikei Lea parik. Na Iakov kata abis ani Laban ani mang limalengua na matas aongos pok an. Inatus si Iakov QN
Kata alis kapa ta kana ainan asosokai ta Bila ani ka asosokai si Rakel. M{
Au, kila akamusai tapai ani matan angan i osongon ani Lea na emung Laban kala alis ia ta Rakel ani ka osongon ia kapa. VL'
Parik. Sikei kapo ro. Ku akamusai tapai ani limalengua na taun i matan angan i osongon ke ve Lea, na emung ina namemla alis ua kapa ta Rakel. Sikei, kula abis pok le vanang na mang limalengua na matas.”
K
Na Laban kala atatai ia asukang ke, “Kamem laulauan eke parik kapa ainak ani kavulik emung kan osongon aino ani kavulik aino ang. dJC
Au, si tenei vauk Iakov kala tapangun na kala taping ta Lea eiang. Na kala antok a Laban ta, “Au, marai sa kana kupo vil iau asukang ke? Nata abis anim asi kag osongon ani Rakel. Na marai sa kana kutala kapau iau?” TI#
Laban kata alis kapa kana ainan asosokai ta Silpa ani kan asosokai si Lea. sHa
Sikei si tenei ngelik sagup, kala songo le na Lea na kanla alis a Iakov tatana. Na Iakov kala rot ve nia. nGW
Asukang na Laban kala songo akuvul aongos na vap i ring ang na kala teng a mang sikei a matan angan. F1
Emung ina Iakov kala antok a Laban ta, “Au, ku lis iau vang ta kag aina. Kag taun i abis ania kala kamus na kana nalapo buk ago ve nia.” IE
Au, le iang Iakov kala abis ani limalengua na matas aongos asi luk ani Rakel. Na limalengua na matas ang kata asukang ta rukun taun lik palau using kana vubuk ani kavulik ke katapo tavirimok. D
Na Laban kala antok ta, “Pua, kapo roron luai ta na alis ia ane singim na parik ta ane si mang igenen petekai. Ku ago eke ve nau.” CC
Iakov katapo buk a Rakel, asukang na kala antok a Laban ta, “Naka abis anim ani limalengua na matas aongos, na emung ku lis iau ta kam kavulik tanginang ta Rakel ani na osongon ia.” [B1
Lea katapo ararai ro, sikei Rakel katapo ararai talupus luai si pukun ina aongos. }Au
Au, Laban katapo atogon kana pongua na kavulik, anu aino ang kana asan ta Lea, na vopo using ania nang Rakel palau. @'
na Laban kala antok ia asukang ke, “Kupo tipasig, sikei napo misag ani ku abis palau anig. Ku posong amalangas a samui ang kupo buk ia.” ?
Asukang na Laban kala antok ia ta, “Numai kupo palpal ig atutuman luai.” Au, Iakov katala ago na sikei a ulen ve nia, >
Taun a Laban kata longong a akuskus i tipasina ta Iakov, kala pasal sumasuma asian ruduai ania. Kala vongok ia na kala lulus ia, le na kala songo alak ia ane nei lu. Eiang Iakov kanla atatai ia ta keve bil aongos ang kata serei singina. Aina ani Iakov =
Na kala antok ia ta kapo angtogon ve tamana na ninia kapo nat si ri Rebeka. Au, Rakel kala sang pok na kanla antok a tamana. h<K
Si vuk taun ang Iakov kalapo maramarak arikek luai. Ka lulus ia, ka tangis alava luai ta uruk. U;%
Tamana i kavulik ke kapo tauna i rinana i Iakov. Au, kamela serei ve keve sipsip ang si tamana na Iakov kala arai ania na kala paliu na kala ul suai ani iat ang na kala ainum a keve sipsip ang si lavana. :
Au, taun ang kapo angmemengenai lak ve ria, Rakel kamela serei ve keve sipsip ang si tamana. Katapo kun katakai i aiveven sipsip kapa. ,9S
Sikei kila antok ta, “Parik kapa angkoai tung a keve sipsip aongos kila seserei, io kila ul suai vanang ani iat ke na namem la ainum vang a ri sipsip aongos.” >8w
Na kala antok ta, “Apua, makarap kana kapo ago e pangkul lak. Parik lak kapa taun si songo aiton ani ri sipsip asi kari rot. Mi ainum iria, le na mi songo iria asi kari an angan. .7W
Na Iakov kala sui ta, “Au sa, kapo to aro palau?” Na kila antok ta, “E, kapo to aro. A! Ta kana kavulik kana ia ta Rakel kapo pakasang ve kari keve sipsip.” 6
Au, na kala sui iria ta, “A, mipo nas kana na Laban, nang a tivuna ta Naor?” Na kila antok ta, “E, namempo nas ia.” 59
Au, Iakov kala serei eiang na kala sui na vap ang ta, “Au si, keve tungag, nami akorong kana le voi?” Na kila antok ta, “Namem nang le Aran.” E4
na si taun na ri sipsip kianpo ago kuvul eiang, vap ipo aiveven ang aniria kipo uli ul suai ani iat ang le na ki ainum iria. Emung ina kipo uli ul pok ani iat ang bat a nguruna i dim ang. 73i
Eiang kala arai ani potol a kuvkuvulan i sipsip na kipo matung ngere mang sikei a dim. Kitapo ainuinum ri sipsip si dim ang. Vuk iat i nguruna i dim ang katapo vuk iat lava, n2 Y
Au Iakov kala pasal na kanla serei si palpal roe ang si matan vap ang si ring ipo sanglak ta makarap. !1=
Akanangai ke kana natala atung atung ia kalapo kam lu. Le si keve tauia ang ku alis iau tatana, nala alis pok ua ta tataot-sangauli iria aongos.”0'
na man nala vil korong ia ta nanla serei pok si kana lu na mamai, io, man ku pakangai anig asukang suke, nala luk vang ua val kag God, IAVE. Si tenei vauk lik Iakov kala tapasuk na kala luk a iat ang kata kirang vangang tatana na kala atung atung ia na kala vekai rul i oliv kuluna. >,w
Vuk leng lava kalapo serei singina na kala antok ta, “Vuk vunep ke kana kalapo vil a leng iau. Kapo tutuman luai, oring ke kana kapo lu si God, na kana na takaman i mete kuku.” +7
Au, na Iakov kala tapangun na kala lomlomonai ta, “Pua, kapo tutuman luai, IAVE kana kapo ago si vuk vunep ke, na parik natapa malangas tatana.” *
Teng akit a mengen ke. Nau kana ve numai. Naka aiveven ua si kam keve paspasal aongos. Na emung nala songo pok ua ane si roe ke, using parik luai napa angkokoai si papelek anim tung si nala vil korong a palpalatung ang natala palpalatung ia ve numai.” t)c
Matan tivum ki duk pitpitliu luai. Ki polok apapanai alava luai ane si keve matana i malu aongos i kuli rina. Naka asereai ta sikei le nei liuan imi voiang na mamain ta matan vap aongos i kuli rina ke ki luk kari alomonaus le singina. m(U
Na IAVE kapo tung e pangkul. Kala mengen asukang ke, “Nau kana na IAVE, nia palau a God, nang a tivum ta Abaram na tamam ta Isak kilongpo lomlomon singina. Naka alis imi ve keve matan tivum ta roe ke kana kupo matung singina. ';
Taun kalapo rot kala arai ani mang sikei a kikiklakan kapo tung asiang le mete kuku ane kuli vunep. Kana keve angelo a God kitapo pasal angpok kuluna. p&[
Au, nei liuan i kana paspasal kanla serei si mang vuk ring na kala vong ania. Na kala lomlomonai ani ka matung ausai ani tenei vong ang e iang. Kala luk a mang sikei a vuk iat asi kana kirang vangang na kala pok suai asi kana rot. H%
Io, Iakov kala papelek a Berseba asi kana pasal ane Aran. $)
Asukang na kala pasal ane si matan vap ang si Ismael, mang nat ang si Abaram, na kanla osongon kana mang kavulik kana asan ta Ma-alat. Tauna i Ma-alat ta Nebaiot. Osongon ke kata vil a tataot lava na mang keve aina ang katala osongon lenginang iria. Kalinga nei Orodung K#
Le iang Esau kala kinle ta tamana kapo kirik ani ri aina i Kanan. k"Q
Na Esau kala kun longong ta Iakov katala longong a tamana na rinana na kala pasal ane Padan Aram. !
Si pangau i taun ang Esau kala longong ta Isak katala poso-atauia na Iakov na kala asok suai ania ane Padan Aram asian luk ta kana aina le iang. Na taun kata poso-atauia ia kata pinipini ia ta ka ago luai ta osongon an ta sikei i keve aina ke i Kanan. j O
Au, Isak kala mengen asip na kala asok na Iakov asi kana pasal ane si Laban e Padan Aram. Tamana i Laban ta Betuel le Aram. Na ri Laban kilongpo angtaumal ve ri Rebeka. Na ri Rebeka vanang kipo rinarilong i ri Iakov ve Esau. /
Ka alomonaus imi ve keve matan tivum na ka alis imi ta roe ang, kana kupo ago ia val sokoung. Roe ang nang God katala atogon a Abaram tatana.” \ 5
Asukang na Isak kala songo na Iakov na kala pinipini ia ta mengen asukang ke, “Ku ago luai ta osongon an ta sikei i keve aina ke i Kanan. Ku tapasuk na ku pasal ane Padan Aram ane si tivum ta Betuel, tamaria i rinam. Ku luk ta mangsikei i kana keve kavulik a Laban ani kam aina. Laban nang kapo tauria i rinam.” Isak kata posong dong kapa ia ta poso-atauia ke, “God Tavirimok Luai ka vil atauia ua. Ka apolokai ani kam polpolokan ki serei a matan vap lava luai. a =
.Na Rebeka kala antok a Isak asukang ke, “Napo kirik luai nang ani ago kuvul ve ngono omog ke i ri It. Man a Iakov kala kun osongon korong kapa singiria, loi, kag to parik luai kapa angkoai si ka roron.”K
-Man kala livus kana marala na kala lomon taun a sa kuta abis ia ane singina, naka alis mengen anim asi kam papok. Kapo rikek ani milong aongos milong mat pelek iau si sikei palau a vuk taun.” ]5
,Na ku ago e iang ve nia ani mang rukun taun tung kana marala anim a tasim ka livus. Z/
+Ku longong aro iau, kag nat. Ku sip sumasuma palau ane si lavam ta Laban e Aran. 3a
*Au, taun ri Rebeka kila longong a mengen ang si Esau, kila songo na Iakov na kila antok ia ta, “Tasim nang ta Esau kapo alos pulakai ta kana lomlomonai asi raung anim.
)Io, le si taun ang Esau kalapo uli atogon marala lava ani Iakov le si posong atautauia ang tamana kata posong dong ia tatana. Asukang na kalapo lomlomonai ta, “Uring lik a mamai nang ka mat. Man kala mat, io nala raung suai ani tasig ta Iakov.” #A
(Ku igenen visvis ta samele na ku abis ani tasim. Sikei, ka serei lak a taun ku mamal ani ago neite kana sausaupai na kula sip pelek ia.” Iakov Kata Sip 7i
'Au, Isak kala posong dong ia ta vuk mengen asukang ke, “Longong! Kam ring asi ago ka ago akipai ani roron na tauia i nei roe, na ka ago akipai ani keve langit i mete kuku. -U
&Na Esau kala sui ta, “Mamai, kupo atogon ta sikei palau a posong atautauia? Mamai, napo sokotuk ua ta ku posong atautauia iau kapa.” Na Esau kala tangis alava. Y-
%Na Isak kala polpol asukang ke, “Parik nang. Tasim vanang kana kalapo tu-ainoai anim, na keve tasina natala posong iria ta ki ago neite kana sausaupai. Natala posong atautauia ia ta uai i ei na vaen tanginang. Kalapo asukang vanang. Nau parik napa angkoai si posong ta mang sa anim nang ka pok petekai. Kalapo kovek nang, kag nat!” 5e
$Na Esau kala antok ta, “Kita atuk aro luai nang ania ta Iakov, using katala kapau a matan pongua iau lenginang. Katala luk suai ani kag sinsinong i nat tuan, na kana kala luk kag posong atautauia!” Na kala sui a tamana ta, “Sa mamai, parik kutapa lomon akipai ta ring posong atautauia anig?” {q
#Sikei tamana kala antok ia, “Tasim kata serei singig ta kapau na kamela luk a posong atautauia ang pat anim.” *O
"Esau kata longong a keve mengen ke si tamana na kala kup alava ta tangis na kala antok ia ta, “Ku posong atautauia iau kapa. Io nau, nau kapa mamai dangis!” \3
!Au, vuk taun ang kapo mengen asukang suke, Isak kala tetek alava luai na kala sui, “Au, na mang si nang katanla akalat le na kana palau katamela lis pok le anig? Natala angan asip le ia kana aino ani kupo tavas alak, na natala posong atautauia ia kapa. Io, kalapo kakana ta posong atautauia ang. Parik kapa angkoai ani na luk pok ia.” wi
Na tamana kala sui ia, “Au, numai nang a si?” Na kala antok ta, “Nau apok na Esau, kam ainoai i nat.” _9
Kala itoitonai aroron ani kana matan pok asi an sasagi dong ani tamana tatana. Au, kala palak na kala antok a tamana ta, “Au, mamai, ku sinong atung na ku angan le si sasagian ke, ani ku posong atautauia iau.”
Au, Isak kala aulei ta mengen na Iakov kala pataliung a tamana. Na akorong palau tasina ta Esau kamela serei i akalat. V '
Mang keve pat vap ki abis anim na ki soturungai taun ua. Keve tasim ki abis anim, na ki soturungai taun ua. Riria kipo varas ua ki kun duk ta rikek. Na riria kipo posong atautauia ua ki kun tauia kapa.” n W
God ka alis ua ta langit i mete kuku na tauia i kuli roe. Ku duk luai ta uai i ei na wine tanginang. F
Na Iakov kala pasal asung a tamana na kala lulus ia. Au, vuk taun ang kapo lulus ia, Isak kala sain korong a sain i kana keve sualakai na Esau na kala tapasuk na kala posong atautauia na Iakov. Kana posong atautauia asukang ke, “Io, sain i kag nat kapo asukang ta sain i nei matang, voiang a IAVE katala atauia ia. W )
Emung ina Isak kala antok ia, “Me asung iau, kag nat, na kume lulus iau.” 0[
Au kala antok ta, “Kag nat, luk a pok ang na name angan, le na na posong atautauia ua.” Na Iakov kala luk dong ia ta pok ang ve kana men wine kapa na kala sonkos.
Au, Isak kala sigil ia na kala sui, “Si? Numai akorong kana kag nat ta Esau?” Na kala antok ta, “Io, nau palau.” /
Si taun ke Isak parik katapa arai kinle ania, using ngono kungana katapo ungan val ke Esau. Ninia vanang a tukulai ina kata posong atautauia ia. 9m
Au, Iakov kala pasal asung na tamana kala sigil ia na kala antok ta, “Kalingam kapo tangis val kalingana i Iakov sikei ngono kungam kapo asukang val ngono kungana i Esau.” 1
Asukang na Isak kala antok ta, “Au, kanat kag nat, me asung ani na sigil korong ua. Na nanas ta numai akorong nang kag nat ta Esau vo parik.” 1
Sikei Isak kala sui ia ta, “Au, kag nat, kuta sa sabonai sumasuma nang ani bil ang?” Na kala antok ta, “IAVE kam God kata pakangai anig.” 9m
Au, kala antok ta, “Nau nang kam ainoai i nat ta Esau. Natala vil apunuk kam atatai anig. Ku sinong atung nang na ku angan tapai si pok ke, le na ku posong atautauia iau.”
Au, Iakov kanla serei si tamana na kala songo, “Mamai!” Na tamana kala polpol, “Io kag nat. Numai nang a si?” P
Le na kila alis ia ta keve pok ang na keve saui i kari la itoiton ang. `;
Kila luk kulit i me na kila pakut a ngono kungana na palpal iruna voiang katapo ratal. o~Y
Kila luk a keve sualakai roron luai si Esau voiang katapo sinong nei lu na kala amaus a Iakov tatana. }
Au, Iakov kala pasal na kanla luk le na ngono vongo lik ang na kame la alis rinana na kila itoitonai ani matan pok ang ani tamana. .|W
Sikei kila antok ta, “Kag nat, ku ago ta leng an. Ago na varas ang ka lak iau. Ku abis palau a sa kana napo antok ua tatana. La luk le na ngono vongo lik suke.” {'
Man a mamai kala sigil a pukun ig, nala sa? Kala nas akorong ta napo kapau ia. Varas nganlak kala uak kulug na parik ta posong atautauia.” czA
Na Iakov kala antok ta, “Iau? Esau nang kapo pukun ungan na nau napo pukun ratal palau. ry_
Le na ku luk le ia na kuan alis a tamam asi kana angan, na ka posong atautauia ua aino le ani ka mat.” 'xI
Ku pasal ane nei liuan i kara keve vongo na kuan daung le ta pongua na natnat vubukan ro i me, na name itoitonai ani matan pok ang a tamam kapo uli buk ania. Ww)
Au, kag nat, ku longong aroron luai na ku abis a sa kana na atatai ua tatana. Zv/
‘Ku pasal na kuanla so le ta kag ring avus, na kume itoitonai amoso ania val matan pok ang napo uli buk angan ania, ani taun nala angan le ia, nala posong atautauia ua e matana i IAVE aino le ani na mat’. -uU
kila pasal na kianla mengen ve kari mang nat ta Iakov. Kila antok ia asukang ke ta, “A ku longong tapai! Nata longo-tainau nang a tamam sipo mengen ani tasim ta, Lt
Sikei nia si taun ang akorong ri Rebeka kitapo kokolongong tainau na Isak sipo angmemengenai ve kana nat ta Esau. Asukang na taun a Esau kala ultaliung ane nei uten asian akalat ani tamana, Us%
Taun ku papok ku me itoitonai amoso ania asukang palau val matan pok ang nau napo uli buk angan ania na ku luk ia ane singig, ani taun nala angan sip le ia nala posong atautauia ua aino le ani na mat.” r
Asukang na ku luk kam usausan ipo akalat, kam vatilau, na kam keve vut na ku pasal ane nei uten na ku an akalat ta ring avus anig. uqe
Na Isak kala mengen ia asukang ke, “Nalapo lapan kana na parik napa malangas a taun ang naka mat singina. ,p U
Au, Isak kata lapo lapan paspasal na kalapo mataba. Mang sikei a taun kala songo kana nat tuan ta Esau ta “Kag nat.” Na Esau kala antok ta, “Io, nau kana.” Vo'
#Sikei ngono aina ang kilongta po uli vil amamakus ani ri Isak ve Rebeka.dnC
"Esau, si taun kata lapo puat a sangauli na matas aongos, kala osongon a kavulik ang si Beri, i pat vap ang ri It, kana asan ta Iudit. Na kala osongon kapa na Basemat, kavulik ang si Elon i pat vap ang i Itit kapa. m{
!Kala atuk ia ta Siba, supsupai ina ta palpalatung. Na asukang, tung si taun ke kipo posong lak a rina ang ta Ber Seba. ~lw
Singina si taun ang palau, kana keve asosokai kimela serei singina na kila antok ia ta dim tanginang i kari tep ang.
k
Si tenei vauk lik kitol la palpalatung kuvul angpokpokai aniritol. Le na Isak kala atatung iritol na kila angtaliungai ta marip. ]j5
Au, na Isak kala itoitonai ani mang sikei a matan angan aniritol na kitol la angan. i-
ta tara ago ta angridikekai angpokpokai anira. Parik namemta akeke tatam na namem aiveven aro ua na namemta asok suai anim ta luai na marip. Asukang palau ku ago kapa ta vil arikek an ane singimem. Using kana vang, kala po malangas ta IAVE kapo atauia alava luai anim.” whi
Na kitol la polpol ia ta, “Namemtol tala arai amalangas vang ta IAVE katapo uli auai ve numai, asukang na namemtol la lomlomonai ta kapo ro ani ka atogon na ainainakai roron nei liuan ira. Asukang na namemtolpo buk palpalatung ve numai -gU
Au, kitol la serei na Isak kala sui iritol, “Au, marai sa kana mitolpo serei singig, taun mita tav aiveven aro anig na mila kirikai suai anig pelek kami rina?” Cf
Taun kata lapo ago liliuan lik, Abimelek kala serei singina i kana pasal le Gerar. Kata serei ve Ausat, kana igenen ipo pini ania, na Pikol, ainoinoai i kana keve katakai i visvis. 0e[
Asukang na Isak kala atung na mang sikei a iat eiang asi kana nanauai ani IAVE. Kala atung kana lu eiang na kana keve asosokai kila tep na mang dim aniria kapa eiang. d3
na si tenei vong ang IAVE kala serei singina na kala antok ia ta, “Nau kana na God ke si tamam ta Abaraam. Ku ago ta leng an using napo auai ve numai. Na atauia lak ua na ku polok alava luai ve keve matan tivum. Bil ke na abis ia si nanauai ani kag asosokai ta Abaraam.” 1c_
Le iang kala palak alak ane Berseba Eb
Au, kila papelek a ring ang na kianla tep kapa na mang dim, sikei taun ke parik vang kitalapa angmamaralai maraina. Na Isak kala antok ta, “Pua, kana vang IAVE kala alis pangau anira. Tara serei aduk vanang si rina ke.” Le si vuk mengen suke na kala atuk a dim ang ta Reobot, supsupai ina ta ‘pangau roron’. 1a]
Au, kila pasal na kianla tep na mang dim sikei kila anggegelai kapa singina. Le si oring suke vanang na kala atuk a dim ang ta Sitna, supsupai ina ta ‘anggegelai’. `5
Sikei keve katakai i aiveven vongo le Gerar akorong kila angkiki ve petau ang si Isak asukang ke ta, “A, laman ang nang kapo kakamem ta laman!” Le si oring suke vanang na Isak kala atuk a laman ang ta Esek, supsupai ina ta ‘angkiki’ using kita angkiki ve nia singina. ~_w
Kana keve asosokai na Isak kila tep pulakai nei lulung ang tung si kila sabonai ani mang sikei a laman kapo uv alak. c^A
Kala tapasuk na kala tep asereiai pok ani mamain ta dim i tep ang ta tamana na kala atuk pok iria ta keve asan ang tamana kata atuk iria tatana. Keve dim ke, ri vap i Pilistin kita tapus iria emung i Abaraam kata mat. m]U
Asukang na Isak kala pasal suai ani palpal ang na kanla ago e nei palpal lulungai ina i Gerar. \!
Le na Abimelek kala antok a Isak ta, “Ku pasal suai animem, using kulapo soliu animem si kam atogtogon na na kam kitmat kalapo lava.” v[g
Kila tapasuk na kila tapus na mamain ta dim i tep ang ta kana keve asosokai a tamana, si taun katapo to lak. Z
Kata atogon kana keve manmanik miang na keve asosokai miang kapa, asukang na ri vap i Pilistin kilapo man ia na kila vinga rikek ania. gYI
na kata serei atauia. Kana keve togtogon kata polok aduk tung kala serei a igenen tauia luai. X%
Taun ang na Isak kapo ago, kala sukal alava nei roe ang na nia si matas ang palau kata kopos kana suksukalan lava. Kana sukal kata uai alak ane si sikei a lelen sangauli aongos na kopkopos soliu na sa kata sukal aino ia. Io, IAVE katapo atautauia alava luai ania W-
Asukang na Abimelek kala alis a saupai ke ane si ri vap aongos ta, “Man a sikei ka akeke ta igenen ke vo ri kisngana kapa, ka ago asi mat.” Isak katalapo ago na vuk taun eiang, na vosap Abimelek, mangsikei a taun kala tun asiang le nei matakoto i kana lu na kala taping si arai ani Isak sipo malus ani ri Rebeka. JS
Taun ri vap i nei rina ang kila sui ia ta ri kisngana na kala antok iria ta, “A, nang a ri taug nang.” Katapo leng vei ki raung suai ania marai ri kisngana using kitapo ararai miminaungan. 4Re
Io, asukang na Isak kala ago eiang e Gerar. Q
Naka vil ia asukang using Abaraam kata longong iau. Kata abis aro kag keve vubuk, na kag keve sausaupai, na kag keve asok.” |Ps
Na apolokai ani matan tivum na ki serei aduk luai val ri kalto i mete kuku, na na alis iria ta keve roe aongos ke. Le si ngiria vanang naka asereai ta sikei voiang na mamain ta matan vap aongos i kuli rina ke ki luk kari alomonaus le singina. RO
Io, man ku ago nei rina ke, na auai ve numai na na vil atauia ua ta nala alis imi ve keve matan tivum ta roe aongos ke. Nala asereai atutuman vang ani palpalatung ang nata abis ia ve tamam ta Abaraam. HN
Au, Iakov kala serei eiang e Gerar na IAVE kala serei singina na kala antok ia asukang ke, “Ku ago ta pasiang an ane Aigipto, sikei ku ago eke si rina ke napo antok ua asi kam ago singina. 1M _
Nei liuan i taun ang kata atogon a mang sikei a mol lava kata serei nei palpal aongos ang. Katapo emung i mang mol lava vo serei aino ang si taun na Abaraam katapo to singina. Asukang na Isak kala pasal ane Gerar, rina ang a Abimelek katapo tauk ina. Na katapo vosap i matan vap i Pilistin eiang. yLm
"Emung ina Iakov kala alis ia ta rukun vuk saui na men sup ang. Kata angan le ia na kala tapasuk na kala pasal. Asukang vanang na si selen ke Esau kata akalit amalangas ta kana ararai alik ani kana sinsonong i nat tuan. Isak ve Abimelek K7
!Na Iakov kala antok ta, “Au, kanat. Ku palpalatung tapai singig tatana.” Asukang na Esau kala palpalatung ve Iakov ta kana sinsinong i nat tuan. J
Au, na Esau kala antok ia ta, “Nalapo buk mat nang ta mol ke. Kapo saka roron an anig na sinsinong ang, man napo asukang ke?” I
Sikei Iakov kala polpol ta, “Aino ani na lis pok anim, ku alis aino iau ta kam sinsinong i nat tuan, na keve roron ina.” 'HI
Na kala antok a Iakov ta, “A! Napo buk angan arikek luai. Lis iau ta men sup melek ang!” Le si oring suke, kana mang asan ta Edom, supsupai ina ta melek. {Gq
Na mangsikei a taun Iakov katapo ago e rina i po vil amoso sup, na Esau kala serei le nei uten ta buk angan lava. F
Isak, using katapo uli buk angan ani ri pok i nei uten, katapo buk alava luai ani Esau, sikei ri Rebeka kitapo buk a Iakov. PE
Au, kilongla polok alak na ngono nat ke, na Esau katapo igenen katak aro luai ta akalat. Katapo uli buk sili nei uten. Sikei tasina ta Iakov katapo igenen nok, asukang na katapo uli ago e rina. kDQ
Emung ina tasina kala kun soung na katapo teng akit si pung i kakina i Esau, asukang na kila atuk ia ta Iakov, supsupai ina ta igenen apupu. Si taun ke Isak katalapo 60 na matas aongos na ri Rebeka kila ingus na ngono nat ke. C-
Vopo soung aino ang katapo pukun melek na katapo pukun ungan val sualakai mosong, asukang na kila atuk ia ta Esau, supsupai ina ta pukun ungan. jBO
Io, kalapo liliuan aliu, na taun kalapo sinong ani ki ingus. Na kila ingus kari ngono lua tauan. iAM
Au, IAVE kala antok iria asukang ke, “Pongua na palpal nang kipo ago e nei vingami. Na pongua na matan vap ke, ki ago angtaliungai. Mang palpal vap ki dual ani mang anu ang. Vopo aino ang ka abis ani vo aimung irilong.” I@
Ngono lua ang nei vingaria, kilongtapo uli anggegelai angpokpokai anirilong. Asukang na ri Rebeka kila antok ta, “Au si maraisa kana na bil ke kapo serei singig?” Na kianla nanas si IAVE. ?;
Using ri Rebeka kitapo ngolo, Isak kata sokotuk ane si IAVE asi kari ingus korong. Na IAVE kata longong kana sokotuk na ri kisngana kila sungsungukan. 8>k
Isak katala puat a sangauli na matas aongos taun kata osongon a ri Rebeka, kavulik ang si Betuel. Betuel, igenen i patvap Aram, le Padan Aram. Na tauria i ri Rebeka ta Laban. >=y
Kana na akuskus i Isak, kana mang nat a Abaraam. e<E
Keve tivuna kita ago aliu si palpal ang le Avila ane Sur. Sur kapo ago nei liuan i pangau pelek a Aigipto alak ane Asuria. Na kitapo ago i angkiki na angvis ve matan polpolokan ang si keve tasina i Ismael. Iakov ve Esau N;
Ismael kata to aongos na 137 na matas, le na kala mat taun kana vap. ::o
Kana vang na keve asan i kana keve nat na Ismael. Kapo keve asan kapa i 12 na tu lava i keve patvap, na kari keve rina na ring ipo ago tul, voi ang kita sunguk na keve asan ke. -9W
Adad, Tema, Ietur, Napis, na Kedema. 81
Misma, Duma, Masa 7-
Na kana vang na keve asan i kana keve nat nia na Ismael, le si tuan tung si kiu iria. Kana ainoai i nat ta Nebaiot, le na Kedar, Adbel, Mibsam, !6=
Kana vang na akuskus i kana mang nat a Abaraam, Ismael, voi ke na ri Agar kita ingus asereiai ania. Aina ke le Aigipto katapo asosokai ke ri Sara. 5
Emung i kana matmat, God kata atautauia kana nat ta Isak. Isak si vuk taun ke katalapo ago e Ber Lakai Roi. Inatus si Ismael 41
Kana ngono nat aino, ri Isak ve Ismael, kilongta tepai ania nei vakil ang e Makpela, angasungai i rina ang Mamre si vuk roe ang si Epron tamana ta Soar. Abaraam kata samui aino ia si patvap ke, ri Et. Io, si vuk roe ang vanang kita tepai ani Abaraam ngere kisngana ta Sara. A3}
Io, Abaraam kata to na 175 matas aongos le na kala pasal suai asi kana an ausai ve riria kitala mat aino ia. Katalapo lapan luai na kana matmat katapo mangsikei a matmat ro luai. T2#
Sikei, aino si taun katapo to lak, kata alilis kapa ani kana mang keve nat ang le si keve kisngana ka, na kala asok suai ani keve nat ang ane si ring ipo sanglak ta makarap, ani ki an ago akipai i Isak. P1
Emung i kana matmat a Abaraam, kana togtogon aongos, Isak kata luk ia. 0{
Au na Midian katapo tivuria i ri Epa, Eper, Anok, Abida na Elda. Io, keve vap aongos suke, kipo matan tivuna i Ketura. |/s
Ioksan nang katapo tamarilong i ri Siba na Didan. Na Didan katapo tivuria i ri Asurim, na ri Letusim na ri Leumim. S.!
Ketura kata ingus ania ta ri Simran, Ioksan, Medan, Midian, Isbak na Sua. L-
Emung ina Abaraam kala osongon pok a mang aina kana asan ta Ketura. P,
CAu, Isak kala tak le na Rebeka ane si lu si rinana ta Sara na kala osongon ia. Si karilong osongon kata buk alava luai ania, na kana mamakus si matmat ang si rinana katalapo pongo suai paspasal.b+?
BTaun kianla angruduai, asosokai ang kala antok amalangas a Isak ta kana paspasal aongos. k*Q
Ana kala sui a asosokai ang ta, “Au si, saka igenen sukana kapo pasal taun ira?” Na asosokai ang kala polpol ta, “A, nang kag ainoinoai nang.” Taun kata longong a polpol ke kata luk kana vuk vakup na kala pakut a nona. h)K
@Si taun ang kapa, Rebeka kata kun tere aliu na kala arai ania. Kata kisiang le kuli kana kamel [(1
?Si tenei ngelik marmarip i mang taun kata pasal avunga lik akipai ani nei rina, asi kana an sokotuk na lomlomonai. Na taun ang kata tun alak na kala tere avunga lik, kala arai ani keve kamel si la vulis serei. m'U
>Nei pangau i keve taun ang, Isak kata pasal le Ber Lakai Roi e Negev na kamela po ago e Kanan. _&9
=Au, kila kokos ve kana keve ainan asoksokai kuli kamel na kila pasal ve asosokai ang. @%{
|{{{zzxwjvHuutssorr[qqp@oo^nmlkjj0hggVee dcbb,aa:`___^]\\m[eZYY=XWWVUUxTT$SrRQQ`PPONnMLL KBJ I==<<;; :99
87165443f22A10//D.~-V,++6*))E({'&&v%$$#g""!!% [ # z3w U {k_`
i
a
&_,| _ ;
#Na God kala antok a Iakov ta “Ku tadut na ku palak pok ane Betel na kuan ago eiang. Kuan solo atung ta mangsikei a pata ipo sula serei singig using si taun ang kutapo sip ani tasim Esau, nau nata serei singim.” $C
" Sikei kilongla polpol ia ta, “Au kapo saka ro na lau asukang ke ta igenen ang kame lapo gulang a taumemlong val kapo katakai i luk tauan pulakai?”L
" Na Iakov kala tutalang ri Simeon ve Levi na kala antok irilong ta, “Pua, kana vang milong tala songo mamaiten ani pukun ig. Kana ri Kanan ve ri Peres, vap tauk i roe ke, ki mirik luai anig. Tataot ira kana kapo menlik palau. Au na man kila tung kuvul na kila vis iau, pua nganlak ki dunguk aongos iau ve kag vap.” 'I
" Kari saka keve tauia an kapa, kita luk aongos iria. Na kari togtogon i nei lu kapa, kita vil arikek luai ania na ki kong ato aongos kari keve aina na inatus.
" Kita luk aongos ri sipsip ve ri me, ri bulumakau, ri dongki na mang keve bil aongos i nei rina ang na i nei matang kapa. % E
"Au, keve nat ang si Iakov kimela serei na kila pasal nei liuan i keve matmat ke na ki aunga aongos a togtogon i nei rina ang marai kita akeke na taurilong. ~w
"Na kilongla raung a Amor ve kana nat ta Sekem na kilongla songo suai ani Dina nei lu ang si Sekem na kilongla pasal. /~Y
"Au, emung i potol a taun kala liu na petau ang lak kipo ago i kui, kana mang ngono nat a Iakov, ri Simeon ve Levi, kilongla luk le karilong keve samele i visvis na kilong anla serei ataping nei rina ang na kilongla vis punuk aongos a ri tauan. Ngono nat ke kilongpo ngono tauna akorong i Dina. C}
"Na ri vap aongos eiang mete takaman i rina ang kila longong aongos a sa ri Amor ve kana nat ta Sekem kilongta posong ia, na kila ainak aro aongos, na ri tauan aongos kila lampulit iria. O|
"Arai, man tara abis a bil ke, nganlak kari keve vongo, kari togtogon na kari mang keve manmanik aongos kala kakara kapa. Asukang a tara longong palau a sa kipo lomlomonai ania na ki ago ve tara.” ?{y
"Sikei, ring bil ta tara ri tauan, tara ainak tapai ani sikei a bil ke. Tara lamlampulit ira aongos val ria, le vang na kila ainak ani ago ve tara asukang ta sikei palau a matan vap.
z
"“Keve vap ke kipo buk angtunganan ve tara. Asukang na tara atalipai aniria na ki ago na ki abis kari keve avibisan si kara palpal. Arai, kapo angkoai pangau nang anira aongos si ago kuvul. Ani tara angkoai si osongon singiria na riria ki osongon singira. y!
"Asukang na ngono angtama ang kilong anla tung e mete takaman alak ane nei kari rina na kilongla mengen dong a ri tauan aongos asukang ke, 0x[
"Sekem katapo posongan nei liuan i matan vap ang si tamana. Na parik katapa buk amomole si amalangasai ani sokotuk ang using katapo vubuk alava na kavulik ke si Iakov. Qw
"Au, ri Amor ve Sekem kilongla arai ania ta sokotuk ke kapo roron palau. jvO
"Sikei man mipo misag ani lampulit animi, namemanla songo suai le ani taumem na namemla pasal.” u
"Le vanang na mi osongon singimem na namemla kun osongon singimi. Na namemla ago ve nami na tarala serei a sikei a matan vap. |ts
"Sikei namemla naung anim si osongon ania si oring ke ta mi lampulit aongos ri vap tauan na mila asukang val namem. }su
"“Parik namempa angkoai luai si alis ani taumem ane si igenen po tav lampulit ang. Kupo songo mamaila nang animem. r9
"
Sikei keve nat ang si Iakov kilapo tere ta lau rikek ang katala abis ia si Dina. Asukang na kila kapau a ngono angtama ang, Sekem ve Amor asukang ke, 5qe
" Mi posong palau a samui na saka alilis lava an mipo buk ia, na nau nala samui using palau kami vubuk. Napo buk palau ta mi naung anig ta kavulik ke, na nala osongon ia.” ,pS
" Au na Sekem kala kun mengen taun ani tamana i Dina ve keve tauna, “Man kana mipo roron anig, napo usausa luai si alis animi nganlak ta sa mi sokotuk iau tatana. o;
"
Tara ago kuvul nei palpal ke. Roe ke kapo tavas animi. Mi kalakala luai si ago si roe ke, na mi abis kami keve abis na mi tauk i keve vuk roe kapa.” inM
" Tara angososongon nei liuan ira. Namem samui aina singimi na nami kapa, mi samui aina singimem. m7
"Sikei Amor kala mengen iria asukang ke, “Kana lomlomonai kag nat ta Sekem kalapo kitmat taun a kavulik ke. Kapo ro ani mi naung ani ka osongon ia. 4lc
"Na si vuk pangau ke akorong keve nat ang si Iakov kila longong sigil ta sa katala serei, kimela papok ane rina. Kitala mamakus luai na kipo marala alava kapa using Sekem katala abis a lau rikek taun a Israel, ta katala rot ve kana kavulik a Iakov. Matan lau asukang ke parik luai kitapa ainak ania. ^k7
"Au na Amor, nang a tamana i Sekem, kala tapasuk na kame lapo angmemengenai ve Iakov. bj?
"Au, Iakov kala longong ta Sekem katala vil arikek kana kavulik. Na using kana keve nat kitapo aiveven sipsip aongos lak e ring vunga, parik kata lapa angkoai si atatai aniria, tung akorong si kimela serei pok e rina. }iu
"Asukang na kanla pataun a tamana ta Amor na kanla antok ia ta, “Ku samui a kavulik ke anig na naka osongon ia.” Xh+
"Sekem kata lapo buk alava luai ani Dina na kalapo mengen aro lik i vubui ania. g!
"Na Sekem kala arai ania na kanla tak ia na kala rot ve nia. Tamana i Sekem ta Amor. Amor kapo igenen i Iv na kapo tulava kapa i ring ang. ,f U
"Si taun ke Iakov kata lapo atogon kana kavulik kana asan ta Dina, rinana ta Lea. Au, mangsikei a taun Dina kata pasal si an vokvokol ani mang keve aina i ring ang. re_
!Au, na kala solo atung a mangsikei a pata ipo sula eiang. Na kala atuk a pata ang ta El Eloe Israel.d/
!Au na kala samui a vuk roe ang kata lapo atu lu singina si keve nat ang si Amor. Amor katapo tamana i Sekem. Kata samui ia ta 100 na vuk kapkap. Zc/
!Io, sukana na akuskus i kana papelek ani Padan Aram a Iakov na kamela serei e ke e palpal Kanan si rina ang si Sekem na kamela ago eiang ngere rina ang. Kata kovek ta bil kata vil arikek ia, si kana paspasal. Gb
!Sikei Iakov kala pasal ane Sukot na kanla atung kana lu eiang. Au na kala atutu lu kapa ani kana keve manmanik asi kari marmarip. Le si oring suke vanang na kila posong a ring ang ta Sukot. >ay
!Asukang na si taun ang pok, Esau kala papok ane Seir. g`I
!Au na Esau kala antok ta, “Kapo ro palau, sikei napo buk alis anim ta kag mang rukun igenen asi auai ve numai.” Sikei Iakov kala antok ta, “Kag tulava, parik. Napo ro palau nang. Napo sokotuk ua ta ku naung anig.” h_K
!Asukang kag tulava, napo kam asosokai na kapo ro ani ku pasal aino anig. Na nau nala pasal ananap lik emung im, angkokoai si paspasal ve keve manmanik na inatus ke kapa. Nanla serei lak singim, kag tulava, eiang e Seir.” /^Y
!
Sikei Iakov kala antok ia ta, “Kag tulava, kupo nas nang ta inatus ke kilapo ngau. Au na napo buk pasal ananap kapa si aiveven ani keve sipsip na bulumakau ke ve kari keve natnat. Using man nganing tarala aisul alava iria si sikei palau a taun ke, nganlak a keve manmanik aongos ke ki mamat. []1
! Au na Esau kala antok ta, “Kanat. Tara pasal kuvul. Nau naka ausingai anira.” Q\
! Napo sokotuk ua ta ku naung ani sa kana napo alis ua tatana using a God katala kun atautauia alava anig, na napo duk luai.” Emung, Esau kala naung ani alilis ang using Iakov kata lapo gel adual ia. b[?
!
Na Iakov kala antok ta, “Iau? Parik! Man kana kulapo roron anig, ku naung ani alilis ke napo alis ua tatana. Taun ke kana napo arai anim, kapo asukang ta napo arai ani nona i God, using kume lapo sesel aro pok iau. zZo
! Sikei Esau kala antok ia ta, “Apua tasig! Nalapo kun duk akorong nang. Kapo ro ani kakam a keve tangan ang.” FY
!Na Esau kala luklukai ta, “Nata duai nang a keve kuvkuvulan i manmanik. Nei vanang? Kupo saka lomlomonai an?” Na Iakov kala antok ta, “Kag alilis anim, man kupo roron, kag tulava.” wXi
!Au na Lea kapa ve kana inatus na ngono akamusai i angnanan kapa, ri Iosep ve Rakel. Aongos kimela soturungai. bW?
!Na ngono ainan asosokai ang ve karilong inatus kilong pakasang na kimela kun soturungai. tVc
!Au, Esau kala takngo na kala arai ani keve aina ang ve kari keve nat na kala sui ta, “Au na ri si kana ve numai?” Na Iakov kala antok ta, “Riria palau a inatus ang voiang a God, si kana roron na kala lis kam asosokai tataria.” hUK
!Sikei Esau kala sang taun ia na kamela vongok ia, ka lulus ia, na kilongla angtangisai aongos. T3
!Au, na ninia akorong a Iakov kata tung ainoai aniria. Na kala pasal asian angruduai ve Esau na kapo soturungai aliu amatan limalengua ane nei roe. S+
!Kala atung eno na ngono ainan asosokai ve karilong ta inatus, na using irilong, Lea ve kakana ta kun inatus, au na emung luai, Rakel ve Iosep. hR M
!Au, Iakov kala tun avunga na kala arai ta Esau kame lapo pakasang. Kana 400 na igenen kitapo auai ve nia. Asukang na Iakov kala pagal angpotok kana inatus ane si keve rinaria akorong, Lea, Rakel na ngono ainan asosokai ang. cQA
using a igenen ang katala sigil ia si kana angrodoai i tuan. Io na le si oring suke vanang ri Israel tung si taun ke parik kipa angkoai si angan ani sin ang kapo angrodokotai si tuan i ngusngus iria i ri manmanik.hPK
Au na makarap kalapo sanglak na Iakov kala ultaliung a Peniel na kalapo pakipa ta ngusngus ina CO
Le iang vanang na Iakov kala luklukai ani vuk mengen ke ta, “Using natala tu angtalang ve God ta matag akorong na parik nata lapa mat, io, nala atuk vang kana na ring ke ta Peniel.” ON
Eiang Iakov kala sokotuk ia ta, “Au, kapo angkoai si ku kin tapai ani kam asan?” Sikei nia kala antok ta, “Marai sa kupo kun buk nas ani kag asan?” Le na kala poso atautauia na Iakov eiang. FM
Au, igenen ang kala antok ia ta, “Kam asan parik kalapa anguan Iakov an. Kam asan tanginang vang kana ta Israel, using kutala angpuagai ve God na kapa ve ri vap na kuta lapo uli dual.” \L3
Na igenen ang kala sui ia ta, “Kam asan ta si?” Na kala antok ta, “Iakov.” WK)
Na igenen ang kala antok a Iakov ta, “Ai, ku atolongon iau lak. Makarap kana kalapo buk sanglak.” Sikei Iakov kala antok ta, “Parik. Parik napa atolongon ua tung si kula poso atautauia tapai anig.” 3Ja
Na igenen ang kalapo nas ta parik kapa angkoai si ka dual, asukang na kala sigil a ngusngus ina i Iakov, akorong si ring ipo angrodoai ta ngono tuan ang na kala takavis. I
Sikei ninia kala ago papalik pok emung. Na mangsikei a igenen kamela angpuagai ve nia. Kilongta angpuagai tung si tangat. |Hs
Au, nei liuan i tenei vong ang Iakov kala songo kana engo na kana ngono ainan asosokai na kana 11 a nat na kala asok aino iria na kianla ngusputuk si papaputukan i sung ang e Iabok. Le na kana keve togtogon aongos kila kun aimung aniria. G%
Asukang vang a keve alilis ang kita pasal aino ani Iakov, na ninia kala rot pok le na vong ang si kari vuk oring. Angpuagai si Iakov ve God $FC
na ki antok ia ta, “Arai, kam asosokai nang ta Iakov kapo aimung imem.’ ” Iakov katapo lomlomonai asukang ke ta, “Man kana naka asok aino na keve alilis ke, kala vinga marip anig nganing. Au na emung man kala arai korong anig kala angkoai si ruduai anig val napo tasina.” BE
Kala pini kapa na vapongua na vapotol i asosokai, na riria aongos kipo auai emung i keve kuvkuvulan manmanik ang ta man a Esau kala duai iria ki polpol ta sikei palau a vuk posong ang, %DE
Na ku polpol ia ta, ‘Kag igenen lava, kam asosokai ta Iakov kapo tauk iria. Na kipo kakam nang ta alilis. Na ninia nang a Iakov kapo aimung imem.’ ” WC)
Eiang kala pinipini na asosokai vo tung aino ang asukang ke, “Man a tasig ta Esau kala duai ua na kala sui ua ta, ‘Taukai im ta si? Ku ane voi? Na si kapo tauk i keve manmanik ke kipo pasal aino ua?’ nBW
Au, kala pagal angpotok taun kana keve asosokai ta siksikei a kuvkuvulan i keve manmanik aongos ang na kala antok iria, “Mi pasal aino iau, na ka uli atogon ta pangau e nei liuan i keve siksikei a kuvkuvulan i manmanik ang.” A
30 na kamel aina ve kari keve natnat. 40 na bulumakau aina na 10 na anu tauan. 20 na dongki aina kapa na 10 na anu tauan. l@S
Kana vang a keve alilis. 200 na me aina na 20 na anu tauan. 200 na sipsip aina na 20 na anu tauan. 2?_
Kala kamus kana sokotuk na Iakov kala rot a vong ang eiang. Au na kala pilak le nei liuan kana togtogon using kala lomlomonai ani mangsikei a alilis ani tasina ta Esau. >5
Kag sokotuk using kuta antok iau ta ku atautauia iau na ku apolokai ani kag pat vap ani ki duk val kone i ngerelo, na ki tav taot korong aniria.” $=C
Napo sokotuk ua kana ta ku akala iau pelek a tasig. Napo leng luai ta nganlak ka serei na ka raung aongos imem kuvul ve keve aina natan ke na kari inatus. j<O
Parik napa koi a keve roron ve keve lau tutuman ke kutala asereai ania singig, kam asosokai. Taun nata paputuk a sung ke e Ioridan, natapo teng palau kag vuk kipa. Sikei kana, kag togtogon kala serei si pongua na kuvkuvulan. t;c
Au, Iakov kala pagal iria le na kala sokotuk asukang ke, “God, kupo God si vuvui ta Abaram, na kupo God si mamai ta Isak. Io, numai IAVE, kutala antok iau ta man nala papok ane si kag rina na kag vap akorong pok, kula atautauia iau. :+
Kapo lomlomonai ta man a Esau kala serei korong na kamela visvis a mangsikei i ngono kuvkuvulan ke, anu vopo kalakala ang kila angkoai si sip. d9C
Na Iakov kala longong a bil ke na leng ve makus lava kala sip ia. Asukang na kala pagpagal na vap po auai ang ve nia ane si pongua na kuvkuvulan. Na keve sipsip, keve me na keve bulumakau na keve kamel aongos ang kapa. m8U
Au na taun a keve vap i asok ang kimela serei pok si Iakov, kimela antok ia ta, “Namemtala pasal na namem anla serei si tasim ta Esau. Au na kame lapo pasal nang si me angruduai ve numai. Na 400 na igenen kipo auai ve nia.” g7I
Napo atogon bulumakau, dongki, sipsip, me, na keve tauan na ri ainan asosokai miang. Na kana napo alis a mengen amalangas ke ane singim, kag tulava, ta man kapo koi ua na man kupo roron na tarung an angruduai.” ’ ” -6U
velai ani pinipini ke, “Mianla mengen kag tulava ta Esau asukang ke, ‘Kam asosokai ta Iakov kapo mengen ta, “Natanla ago aongos a taun ke si Laban tung kana. v5g
Taun ang tasina i Iakov ta Esau katapo ago e Seir si palpal Edom. Na Iakov kala asok igenen aino ane singina 43
Taun kala arai aniria na kala posong ta, “Pua, nala arai ani kana kuvkuvulan a God!” Le si oring ang vanang na kala atuk a ring ang ta Manaim. z3 q
Na taun ang Iakov kalapo kun akikik kak using ani kana paspasalan, na keve angelo si God kimela angruduai ve nia. N2
7Si tenei vauk lik Laban kala tapasuk na kala lulus atatung a keve tivuna na kana ngono kavulik na kala ponsong atautauia iria aongos. Au le na kala papelek iria na kala papok ane si kana rina.(1K
6na kala sulsuluk kana alilis ane singina eiang e palpal putput na kala songo kana petau asi me matan angan. Emung i kari matan angan kila rodot aongos e iang. 0
5God ang si ri Abaram ve Naor na tamarilong, ninia kapo arai anirung na ninia vanang ka saupai anirung ta mengen ke kana kapo tutuman vo kapo tav tutuman.” Asukang na Iakov kala palpalatung mete Igenen Mamaila ke IAVE, voiang a tamana ta Aisak kapo mamaila ania, 3/a
4kilongpo akanangai ani nau na ago ta pasal liu irilong ane si kam palpal roe, na numai kapa ku kun ago ta pasal liu an ane si kakag ta palpal asi vil arikek pok anirung. .)
3Au Laban kala mengen kapa na Iakov asukang ke, “Kana vang kana na kirim iat ke na kana vang kana na iat ke natala atung ia nei liuan irung, -!
0Na Laban kala mengen kapa ta, “IAVE ka ararai anirung si taun tarung po ago angpetpetekai anirung pok. Man kula tav aiveven aro ani kag ngono kavulik, vo man kula osongon ta mang keve aina atava irilong, kupo malangas ta God kapo arai anirilong si karung angmemengenai kana, kantanem tarung papalik tarungpo ago si vuk taun ke.” Le si vuk mengen suke na kana mang asan a ring ang ta Mispa. 9,m
/Au, Laban kala antok ta, “Kirim iat ke kapo tung akanangai ani karung palpalatung si taun ke anginang.” Le si mengen ke vanang na kana asan a ring ang ta Galer, supsupai ina ta kirim i akanangai. Laban kata posong ia si kana mengen ta Iegar Sa-aduta, na Iakov kata posong ia si kana mengen ta Galer. *+O
.Na kala asok kana vap ta “Mi lukluk iat ane ke.” Na kimela asinong kuvul na keve vuk iat ang si sikei a kirim, le na kila matan angan eiang ngere kirim ang. Q*
-Au, asukang na Iakov kala luk a mangsikei a iat na kala atung atung ia. e)E
,Me na tarung palpalatung kuvul, na karung palpalatung ka tung akit val karung akanangai.” (;
+Au na Laban kala polpol a Iakov asukang ke, “Ngono aina ang, kag ngono kavulik. Na karilong inatus, kakag ta inatus, na keve vongo aongos ang, kakag kapa. Keve bil aongos eke kapo kakag. Sikei nala abis sa akorong vang kana ani kag ngono kavulik na karilong matan inatus? 3'a
*Sikei napo nas ta God kata pakangai anig. Ninia palau na God ang mamai ta Aisak kapo mamaila ania, na vuivui ta Abaram kata using ia, man ninia parik katapa pakangai anig, kula asok suai anig kovek luai i bil. Sikei katala arai ani kag kui na kag abis lava na asukang kala ki bat ua tenei vong.” &
)Katapo asukang ke ani pongua na sangauli na matas aongos ang natapo ago ve numai. Nata abis a sangauli na puat a matas ani kam ngono kavulik na limalesikei a matas ani kam keve vongo. Ani kag seuseupok, kuta sasakol ia a matan sangauli aongos na taun. %
(Kag ago katapo asukang ke: Ngan i sinang katapo ngan iau tenei ias na mulak lava katapo meng iau tenei vong, na parik natapa rot aroron. _$9
'Man ri kauvek loi kitame rangas ta mang vongo, parik natapa akalit ua tatana, using nau akorong natapo uli seupok musik ania. Au, na man kita tainau tenei vong vo tenei ias, kutapo uli sungil anig asi seupok ania. _#9
&Nata ago ve numai na pongua na sangauli na matas amot sipo aiveven ani kam keve sipsip na kam keve me, na parik kitapa akau a mat lik tapai. Na parik kapa natapa angan lik ta sikei a sipsip tauan i kam keve vongo. "9
%Kutala gulegule alava si kag keve togtogon. Au, kutala sabonai akorong ani sa nang kapo kakam i nei kam lu akorong? Asinong ia eke e ring malangas, e mataria i kam keve angtogon na kakag kapa. Au na ki antok vanang ta ke si ta bil akorong. Sikei, ku arai, kapo kovek luai nang! :!o
$Au, na Iakov kala tapasuk na kala sui marmaralan a Laban asukang ke, “A, nei kag rikek evoi? Saka lau rikek an nata abis ia ane singim na kumepo lu using iau asukang ke? @ {
#Na Rakel kala antok a tamana ta, Mamai, ku ago ta atu marala an anig si kag tav tadut e matam, sikei napo ulen nang.” Asukang na kata gulegule tav sabonai ani keve tangatangai ang. W )
"Io, na Rakel katala amunai ani keve tangatangai ang e neina i kana sinsinong i kuli kamel na kala gon lakat kuli sinsinong ang. Au, Laban kamela gule pulakai e nei kana lu, sikei parik kapa sabonai ta bil. K
!Au na Laban kala palak nei lu si Iakov, na nei lu si Lea, na si ngono ainan asosokai ang, sikei parik katapa sabonai ta bil. Kala soung le nei lu si Lea na kamela palak akorong nei lu si Rakel. / Y
Sikei kapo ro, man ku sabonai ta sikei imem kapo teng kam keve tangatangai, igenen ang ka mat. E mataria i keve tungara ke, numai akorong ku ararai ta man kapo atogon ta bil kapo kakam na kapo ago eke singig, ku luk ia.” Iakov parik katapa malangas ta Rakel nang kata tainau na keve nem ang. c A
Na Iakov kala antok a Laban asukang ke, “Natapo leng ta ku teng apok kam ngono kavulik. 'I
Napo malangas ta kutala tapasuk suai using kam vubuk lava luai ani ku papok ane si tamam. Sikei marai sa kuta tainau na keve tangatangai i neina i kag lu?” *O
Napo atogon kana na kitmat si vil arikek anim, sikei God ang si tamam kata antok vong iau asi kag ago ta asuai an ta vuk mengen roron vo mengen rikek dong anim.
Marai sa parik kutapa atalipai anig ani na lulus atatung a keve vuvui ke na ngono rinaria? Sikei kutala vil a lau nio asukang ke! ?y
Marai sa kuta sip musik asukang? Marai sa parik kutapa mengen amalangas aro? Man kuta mengen amalangas aro, nala vil matan angan asi kara angatatungai ta uruk na mikamika na tangam. <s
Au, Laban kala ki na Iakov asukang ke, “Marai sa kuta abis a lau rikek ke? Kuta kapau iau si sa? Marai sa kuta akos suai ani kag ngono kavulik val vap amiming si taun i visvis? .W
Io, ninia si taun ang, Iakov katapo atu lu eiang e palpal kuli putput, na Laban kanla sabonai ania eiang. Asukang na ri Laban ve keve tungana kila kun atu lu eiang. .W
Si tenei vong i taun ang, God katala mengen a Laban nei orodung asukang ke, “Ku aiveven ta ku ago ta asuai an ta vuk mengen rikek vo mengen roron ane si Iakov.” 7
Asukang na kala songo aiton a keve tungana na kila lu using na Iakov. Si va limalengua i taun kanla sabonai ania si palpal kuli putput ang e Gilear. H
Si vapotol i taun Laban kala longong ta Iakov katala sip. >w
Au, Iakov kala tapasuk na kala sip veai ani kana togtogon aongos. Kanla ngum putuk a Iuperetes na kanla palak taun a palpal kuli putput ang e Gilear. Pisu si Iakov ve Laban Kala Ro zo
Na mang anu, Iakov kata kapau na Laban le Aram ta tav mengen amalangas ania ta kalapo usausa asi sip pelek ania. 7
Aino, si pangau ang a Iakov katanpo tok sipsip singina, Rakel kata luk musik a keve tangatangai ang i neina i lu si tamana, na Iakov parik kapa nas.
Au, Iakov kala tapasuk asi kana pasal pok ane si roe ang si tamana ta Aisak e Kanan. Kala agon kana ngono aina ve inatus kuli kamel na kila pasal. Kana keve vongo aongos na kana keve togtogon aongos i kana asereai ang e Padan Aram, kata apasal iria eno.
Kalapo tutuman luai asukang ke ta kana keve tauia voiang God kata luk suai ania, kalapo kakamemlong ve kamemlong inatus.” |
s
Lenginang namemlong lapo bil val sokoung e matana. Katala atos tatamemlong na kala angan aongos na samui imemlong. E
Au, ri Rakel ve Lea kilong tala longong a akuskus ang si Iakov na kilongla mengen ia asukang ke, “Parik namemlong pa anguan atogon an ani kamemlong palpal i togtogon ang si tamamemlong. \ 3
Nau kana na God voiang kutala palpalatung ve nau e Betel. Na kutala akanangai ani kam palpalatung si vuk iat ang. Kana, ku tapasuk suai ani ring ke na ku papok ane si rina ang kita asereai anim singina.’ ”
Na kala antok iau asukang ke, ‘Tun alak na ku arai ta keve me tauan suke kipo ago kuvul ve keve me aina, riria aongos kipo atogon salik na pukun ituitumai. Napo pakangai anim asukang ke using napo nas aro a keve lau ang a Laban kata abis ia singim. d C
Au, asosokai si God kala songo iau ta, ‘Iakov!’ Na nala polpol ta, ‘Io, nau kana.’ @{
Si taun ipo apitus, nata atogon a mang sikei a orodung. Nata tun alak na nala arai ta keve me tauan aongos ang kitapo ago kuvul ve keve me aina, kipo atogon salik na pukun ituitumai. lS
Asukang vanang na God katala luk suai ani kana keve vongo a tamamilong na katala alis iau tataria. {q
Si man katapo antok ta keve vongo ituitumai ang kapo kag samui, nganlak a keve vongo ang ki ingus asereai ani ri anu ituitumai papalik. Na si man ka antok ta keve anu salik ang ki kag samui, nganlak ki ingus asereai ani ri anu salik papalik. &G
sikei lak katapo kapau alava iau na ka sasakol kag keve seuseupok amatan sangauli aongos a taun. Sikei God parik katapa atalipai ania ani ka vil arikek iau. F
Milongpo nas ta nata abis ani tamamilong ta kag dual aongos, <s
Na kala antok irilong asukang ke, “Napo arai ani tamamilong na nalapo arai ta kana laulauan ane singig kalapo petekai ani aino. Sikei God ang si mamai kapo uli auai lak ve nau. ~w
Au, Iakov kala alis mengen ani Rakel ve Lea asi karitol me angruduai si ring ang kana keve vongo kitapo ago singina.
Asukang na IAVE kala antok ia asukang ke, “Ku papok ane si roe ang si keve tamam na kam pat vap akorong. Naka auai ve numai.” ` ;
Na kala arai ta karilong angtunganan ve Laban parik katalapo anguan roron an val aino. 5 g
Na Iakov kala longong kana keve nat a Laban kipo angtokai ta, “Iakov nang katala luk aongos a sa na tamara katapo atogon ia na kala tauia le si kana keve bil a tamara.” h~K
+Au, si selen ke Iakov kata serei atauia alava luai na kala kun atogon ani kakana ta kun tangan vongo lava luai akorong. Kata atogon kapa kana keve asosokai i ri aina na ri tauan, na kana keve kamel na keve dongki kapa.6}g
*Si keve vongo vo ngau ang parik katapa abis iria asukang ke. Asukang na si selen ke, vap po pukun ngau ang kita pasal ane si Laban, na keve anu dual kita pasal ane singina. |
)Na taun a keve vongo aina vap po dual ang kila pukun manas, Iakov kala amatung a keve ngakan ang e noria ani ki ago kuvul mete nem ang. 2{_
(Na Iakov kala irang suai ani keve natnat tanginang lik ang apetekai, na mang matan ang kala atung iria ani ki tu talang a keve vongo salik na pukun miting ang si Laban. |zs
&Le na kamela asiang iria nei keve vulvul ipo inum ang ta ri vongo, ani taun ki serei sime inum, bil ang kapo matung amalangas luai e noria. Taun ri vongo aina kila pukun manas ta buk tauan, na ki pasal sime inum, kimela ago kuvul ve keve vongo tauan e mete keve ngakan ang. Na si selen ke nganlak kila ingus na keve natnat tanginang atogon salik na pukun ituitumai kapa. y'
%Au, Iakov kanla tangai le ta mang keve ngakan lik i mang keve ei posok. Kala dek suai ani palpal i kulit iria ani ki atogon salsalikai. Zx/
$Kila pasal ane ring vunga akipai ani Iakov. Pangau ang nei liuan irilong ve Iakov, kipo angkoai si pasal ania ani potol a taun aongos. Au, na Iakov si taun ke katapo aiveven lak kana mang keve vongo na Laban. ^w7
#Na nia si taun ang akorong Laban kala pasal na kanla irang suai ani keve meme tauan vap po ituitumai na salik ang, na asukang kapa si keve meme aina aongos ang. Keve sipsip kitapo atogon ituitumai posok singiria na keve sipsip miting aongos kata irang suai kapa aniria. Riria aongos vang kana kata alis kana keve nat ani ki an aiveven iria. xvk
"Au, Laban kala antok ta, “Io, napo ainak luai. Kapo ro ani ka asukang palau val kutala posong atangis ia.” u+
!Kag atutuman si bil ke ka serei amalangas singim iles lak, man kupo buk ararai pok ani samui ke ku seupok iau tatana. Saka meme vo sipsip an parik kapa atogon salsalikai kime serei lak nei liuan i kakag ta keve vongo, ka malangas singirung aongos ta nata tainau iria.” t
Napo buk ani tarung ainainakai asukang ke: Atalipai anig na nakan pasal nei liuan kam keve meme na kam keve sipsip, na nakan irang suai nei liuan iria, riria kipo atogon salik na riria kapa kipo ituitumai na kipo pukun miting. Riria vanang, kilapo kag samui. msU
Au, Laban kala sui ia ta, “Naka alis vang kana ua ta sa?” Na Iakov kala polpol ta, “Ago ta alis an anig ta mang sikei a bil. Sikei man ku abis a ring sikei a bil palau anig, naka aiveven aliu lak tapai ani kam keve vongo. jrO
Menlik ang kutapo atogon ia aino ani kag serei eke, kana katala polok alava luai. Si saka oring an natapo ago singina IAVE katapo vil atauia ua. Sikei nei akorong vang kakag ta kun taun si abis akorong anig na kag inatus?” $qC
Na Iakov kala antok ta, “Numai kupo malangas aro ta natalapo abis alava luai anim, na kupo malangas aro ta kam keve vongo kita polok aro si kag aiveven. 8pm
Kapo ro, posong kam samui na naka seupok ua.” #oA
Sikei Laban kala antok ta, “Man kupo ainak, napo sokotuk ani ku ago. Natala arai si kag keve tangatangai ta IAVE kapo vil atauia iau using numai palau. An}
Ku alis iau ta kag ngono aina na kag inatus kana nata mela abis amarai aniria singim, na naka pasal. Numai akorong kupo malangas aro luai ani abis lava ang natala teng anim tatana.” 3ma
Emung i Rakel i la ingus tapai ani Iosep, Iakov kala antok a Laban asukang ke, “Almug, kalapo taun ani ku atalipai anig na naka papok ane si kag rina akorong pok. l1
Kapo roron ta IAVE ka alis anig ta kag mang sikei pok a nat.” Le si mengen suke vanang na kala atuk a nat ang ta Iosep. Iakov Kata Serei Atauia zko
Au, na kala vinga na kala ingus a sikei a nat. Na kala antok ta, “Si taun ke God katala luk suai ani kag mese. j!
Au, emung ina God kala lomlomonai pok ani Rakel. Kata longong kana tangis na kala itoiton pok a laka ipo matung nei vinga ta ri popo lik. [i1
Si mang vuk pangau pok emung ina kala ingus kana kavulik na kala atuk ia ta Dina. fhG
Na kala antok ta, “Kana God kapo alis iau ta alilis talupus luai. Kana vang kisngag ka aminaung singig using natala ingus ania ta limalesikei a nat aongos.” Le si mengen suke vanang na kala atuk a nat ang ta Sebulun. Wg)
Na kala anguan vinga pok an na kala ingus kana valimalesikei i nat ani Iakov. ,fS
Na kala antok ta, “God kana kapo seupok iau using natala alis kag ainan asosokai ane si kag tauan.” Le si mengen suke vanang na kala atuk a nat ang ta Isakar. e
Na God katala longong korong a Lea na asukang kala anguan vinga pok an na kala ingus ta kana vapalpalima i nat ani Iakov. d7
Asukang vanang na taun a Iakov kata papok le matang tenei ngelik ang, Lea kata pasal na kanla ruduai ia na ka antok ia ta, “Natala seupok nang ua ta mang keve uriuri i la alis ta kag nat, ani ku ago vong nganlak ve nau.” Asukang na si tenei vong ang kala rot kuvul ve nia. +cQ
Sikei kala antok ia asukang ke, “Sa, parik kupa angkoai lak? Kutala luk pakang iau ta kag tauan, na kana kulapo anguan buk luk pakang anig ta keve uriuri ke.” Na Rakel kala antok asukang ke, “Kala ro luai, nganlak tenei vong ke Iakov kame rot ve numai, ngenget ani keve uriuri ke.” hbK
Kalapo vuk taun vunga lik na taun i kopkopos kon kala serei. Mang taun Ruben kala pasal ane matang na kanla sabonai ani mang keve uriuri roron. Kala luk le ia na kamela alis a rinana ta Lea tatana. Au, Rakel kala arai ania na kala antok a Lea ta, “Pua tasig, ku alis kapa ta kag ta kun keve uriuri ani taun na inum ia nala kun atogon vinga.” 3aa
Na Lea kala antok ta, “Pua, napo maramarak luai! Ri aina aongos kana ki posong iau ta nau a aina maramarak.” Le si mengen suke vanang na kala atuk a nat ang ta Aser. V`'
Ago lik na Silpa kala anguan ingus pok an ani kana vapongua i nat ani Iakov. v_g
Na Lea kala antok ta, “Pua, kag bil roron luai!” Le si mengen suke vanang na kala atuk a nat ang ta Gad. C^
Eiang Silpa kala kun ingus ta mang sikei a nat ani Iakov. I]
Au, Lea kala arai ta parik kapa anguan ingus an na kala kun songo ani kana ta kun ainan asosokai ta Silpa na kala kun alis ania ane si Iakov ani kan kun ago ve nia asukang val kana aina. \-
Na Rakel kala antok ta, “Nata atogon angkasai lava ve tasig na kana nala dual.” Le si mengen suke vanang na kala atuk a nat ang ta Naptali. N[
Au, Bila kala anguan vinga pok an na kala ingus kana vapongua i nat. 0Z[
Au, na Rakel kala antok ta, “God kana vang katala asapang iau. Katala longong iau, na kala alis nat anig.” Le si mengen suke vanang na kala atuk a nat ang ta Dan. GY
na kala atogon kana sungsungukan na kala ingus a sikei a nat. X
Asukang na kala alis a Iakov ta kana ainan asosokai ta Bila ani kan rot ve nia asukang ta kana aina. Io, na Iakov kala rot ve nia `W;
Au, na Rakel kala antok ia ta, “Kapo ro, sikei kana kag ainan asosokai kana ta Bila. Ku ago tapai ve nia na ka ingus tapai ta kag ring nat, na le si nat ang, na kun tutapong apolokai ta kakag ta kun matan vap.”
:~O}||n{{zyyx^xwNvv>z>==JNa Parao kala asok tapai ani Iosep na sumasuma palau kianla songo le ia nei lu i akangbat. Emung i kana la ridik na kala sakol kana vakup na kamela serei e matana i Parao. ,ES
)
Na keve bil ang kata kin iria kila saul akorong palau val kana mengen. Nau vang kana, kutala atung pok iau si kag kirim na iuang kutala asok si vil punuk ania.” RD
) E suke mangsikei a nat tanginang i Eberaio katapo ago ve namemlong, nia kapo mang asosokai ke ainoinoai ang. Namemlongla akus ia ta kamemlong keve orodung na kala palas dong imemlong siksikei tataria. C
) Si mang sikei a tenei vong namelong siksikei namemlongta orodung, na kamemlong rukun orodung kilongpo supsupai angpetpetekai. B)
)
Kuta marala na kam ngono asosokai na ku alakai animemlong ve vopo ngau saui ang nei lu i akangbat si vopo tu ainoinoai ang ani ri ararai bat. ~Aw
) Au, igenen vopo ali vaen ke kala antok a Parao ta, “Kana palau nala lomlomonai pok ani kag la bil arikek ang. m@U
)Na si tenei vauk kalapo sugul velai ani lomlomonai alava. Na kala asok taun a vap po teng mai korong na vap nas i Aigipto. Na kala akus iria ta kana keve orodung, sikei parik kapa angkoai ta mang sikei ka palas dong ia tataria. ?
)Na keve kon makuk lik ang kila konem aongos a keve kon batip aro ang. Na Parao kala tapangun na kalapo nas ta katapo orodung nang. y>m
)Na mang limalengua na kon kila kun kov serei alak, kipo makuk na magang ta malu manas i nei ring varasai palau. =#
)Au, kala anguan rot pok an na kala arai ani mang orodung. Limalengua na kon batip aro na matukal kitapo tung lakat kuli sikei a iei i kon. e<E
)Na keve bulumakau makuk ang kila konem aongos a vap po pukunan ang. Na Parao kala tapangun. $;C
)Na mang limalengua na bulumakau kila kun palak, kitapo makuk na tuanan palau. Kita serei na kime lapo kun tung asung i mang keve bulumakau ang ngere sung. :%
)na kala arai ani limalengua na bulumakau pukunan na kipo tanginang kipo palak le nei laman na kime lapo tutapongai angan uriuri ngere sung. f9 I
)Emung i pongua na matas kala liu, Parao kala kun orodung asukang ke. Katapo tung e ngere Sung k8Q
(Sikei vopo ali vaen ke parik kalapa anguan lomlomonai ani Iosep. Katala lomon taun luai ania.q7]
(Sikei, vopo ngau saui ang, kila vil punuk ia. Keve bil ang kita serei palau val Iosep kata atai tatana. Z6/
(Na kala atung pok a vopo ali vaen ang taun kana kirim ipo ali vaen ang val aino. 5}
(Au, si vapotol i taun, Parao kala vil a matan angan lava i akanangai ani taun i ingus ania na kala songo kana keve asosokai aongos si me angan. Na kala asoung a vopo ali vaen ang na vopo ngau saui ang, na ki tak irilong ane mataria i keve vap ang. 4
(Man a potol a taun ka liu, Parao ka asoung ua na ki atakuk lakat a pukun im kuli kitip na ri mani kime angan a sin im.” 3}
(Na Iosep kala polpol ia asukang ke, “Kana vang a supsupai ina i kam orodung. Potol a tepe ang nang kapo potol a taun. {2q
(E lakat neina i tepe ang katapo atogon a keve saui angpetpetekai pulakai ani Parao na ri mani kimepo angan ia.” \13
(Au na vopo ngau saui ang kala arai ta Iosep katala alomon aus na igenen ang na kala kun antok ania, “Nau kapa natapo kun atogon ani kag orodung na kapo asukang ke. Natapo sunguk a potol a tepe i saui e patug. @0{
(Using kita got iau pelek a rina si ri Eberaio na katapo kovek i tukulai ina. Na e ke kapa, e Aigipto, parik luai natapa bil arikek ta ring sa ani name ago nei akangbat asukang ke.” 7/i
(Sikei napo akurkurai anim ani ku lomlomonai akit anig man a keve nem ke kila serei aro anim, na ku posong iau si matana i Parao asi pakangai anig pelek ani lu i akangbat ke. .
(
Man a potol a taun ka liu, Parao ka asoung ua na ka atung pok ua si kam kirim na ku an ali vaen ia val kutapo abis aino ia. -
( Na Iosep kala antok ia, “Kana vang a supsupai ina i kam orodung. Si potol a ungaungan ang nang, kapo asukang ta potol a taun. /,Y
( Nau natapo teng kana kavi ipo inum a Parao. Asukang a nala luk a uai i ungan i vaen ang na nala pirongos dong a kavi ang tatana na nala alis ia e kungana i Parao.” ^+7
(
kuvul ve potol a ngakan ina. Na akorong palau kala tis, uai kala laba na kala motem. q*]
( Asukang a vopo ali vaen ang kala antok ia, “Si kag orodung nata arai ani ungaungan vaen akorong e nog ")?
(Na kilongla ngenget ia asukang ke, “Namemlong aongos, siksikei, kapo atogon kana orodung, na eke kapo kovek ta sikei kapo angkoai asi palas ani kamemlong ngono orodung.” Na Iosep kala antok, “Au si God parik kapa angkoai asi palas ani ri orodung? Kapo ro milong akus iau.” [(1
(Au, Iosep kamela serei vauk si ngono asosokai ang eiang nei lu i akangbat si taukai ina na kala arai ta kilongpo mamakus. Na kala sui irilong ta, “Au, sa tukulai ina na milongpo ararai mamakus si taun ke?” '7
(Mangsikei a tenei vong kilongta orodung, siksikei irilong katapo atogon kana orodung. Na ngono orodung ang kapa katapo angpetpetekai a supsupai ina. &-
(Na ainoinoai ang kala asok a Iosep ani ka ararai anirilong. Na Iosep kala aiveven aro irilong. Na kilongla ago nei akangbat si mang rukun taun. Y% /
(Si mang rukun taun emung mang ngono asosokai si Parao, Tulava i Aigipto, kilongtapo ago na kilongla bil arikek e matana na kalapo marala luai anirilong na kala alakai anirilong nei lu i akangbat. Ngono asosokai ke, mangsikei katapo ainoinoai ani ri asosokai vap po ali vaen na mang anu katapo ainoinoai ani ri asosokai vap po ngau saui ang. Au, kala alakai anirilong si vopo ainoinoai ang ani ri ararai bat, akorong palau si ring ang kita alakai ani Iosep singina. ]$5
'Ainoinoai ang parik kapa anguan telan ta aiveven an ta mang ring bil using Iosep kala luk aongos a abis ang. Io, using IAVE kata auai ve Iosep na kapo pakangai ania asi kana dual si kana keve abis i po teng. #{
'Na kala atung a Iosep ani ka aiveven a petau aongos ang kipo ago si amiming na ka arai kapa ani keve bil aongos eiang. "}
'Sikei IAVE kata auai ve Iosep na kala pakangai ania. Asukang na vo tu ainoai ang ani ri ararai bat kata lapo uruk ania. ,!S
'na kala asok ani ki teng akit a Iosep na ki alakai ania nei lu i akangbat si ring ang kana petau a Tulava kipo kun ago si vilvil akui singina na kanla ago e iang. a =
'Vuk taun ang a aina ke kame lapo atatai suak a kisngana na kala pat luai ania na marala S !
'Sikei taun ang nala kail na kala sip asiang taliung kana vakup ngereg.”
'Na kisngana kamela akus ia asukang ke, “Eberaio i kongato ang kuta songo ia ane ke kata palak taun iau na kame lapo buk gulang tatag. a =
'Na aina ke kala teng akit kana vakup a Iosep tung si vo taukai ina kamela serei nei lu. n W
'Na kala longong iau sipo kail asi me pakang tatag na kala sip taliung kana vakup ngereg ane komo.” #
'kala songosongo taun kana mang matan vap ipo asosokai nei kana lu na kala antok iria, “Mi arai kana ia! Kana na igenen Eberaio ke kata me asosokai nei lu na kana kame lapo gulang tatara. Kata riuk lak nei lu na kame lapo buk rot ve nau, sikei nala kail alava luai. P
'
Na taun ang kala arai ta Iosep katala sip taliung kana vakup ane komo, 0[
' Aina ang kala teng akit ia si kana vakup na kala antok ta, “Rot ve nau.” Sikei Iosep kala galsai ania na kala sang pelek kana vakup e kungana i aina ang ane komo. )
' Au, mang taun Iosep kala palak nei lu asi kana an abis. Na si pangau ang katapo kovek luai ta sikei i kana keve vap ipo asosokai e iang. nW
'
Kantanem a aina ke katala aikut ia si keve taun sikei Iosep parik kapa buk ainak ani kan rot ve nia. cA
' Napo atogon ro asi saupai ani lu ke val nia, na parik kata lapa teng akit ta mang ring bil pelek iau, sikei palau numai, using kupo kisngana. Au na naka saka bil an asi kag vil ani lau rikek asukang e matana i God?” hK
'Sikei Iosep katapo misag na kala antok a aina ang ta, “Ka ago. Arai, taukai ig parik kapa anguan mamaiten an ta mang ring bil i nei lu using nau eke. Katala atung iau ani naka saupai ani keve bil aongos kapo atogon iria. {q
'Au na e mung lik palau kisngana i Potipar kalapo mangal a Iosep, na kala antok ia ta, “Kume rot ve nau.” oY
'Asukang na Potipar kala alis suai aongos ani keve bil kapo atogon ia ani ki ago si aiveven si Iosep na parik kalapa anguan mamaiten an singina, sikei palau si pok i po angan. Iosep vola igenen pukunan aro na kapo tauan nau roron. 5e
'Au, le si taun ang na aliu na using kapa na Iosep eiang, IAVE kala atautauia na tamana i lu ang kuvul ve keve bil aongos kapo atogon ia nei lu na ane nei kana keve matang. 'I
'Na e iang Potipar kala uruk ania na kala atung ia ani kakana akorong ta asosokai asukang a kala atung ia asi kana saupai ani kana lu na kana togtogon aongos. iM
'Na igenen ang kapo kinle ta IAVE katala vil adual aro na Iosep si keve bil aongos kata abis ia.
'Na IAVE katala auai ve Iosep na kata pakangai ania asi kana dual aro. Na katapo ago nei lu si vo taukai ina, igenen ang i Aigipto. g K
'Si taun ang ri vap i Ismael kita tak a Iosep ane Aigipto na kita anla atos tatana si Potipar. Potipar katapo igenen i Aigipto na katapo mangsikei i kana keve tulava na Parao na kapo tu ainoinoai ani kuvkuvulan ipo aiveven. k
Q
& Le na kila kun ingus ani tasina velai ani vuk angus melek e kungana, na kila atuk ia ta Sera.Y -
& Sikei kala tak alak pok a kungana na kila taping ta tasina kala serei aino. Na aina lava ang kala antok ta, “Au, asukang vang a kupo vil amalangas kamilong selen asiang.” Asukang a kila atuk ia ta Peres. E
& Si taun ang kipo abis singina sikei irilong kala sulai ani kungana, na mang aina lava kala sel ia na kala rikut a vuk angus melek singina na kala antok ta, “Ige lik ki ingus aino ia.” ]
5
&Au, kalapo sinong a taun asi kana ingus na kila taping ta kala ingus kana lua. Y -
&Iuda kala arai kinle aniria na kala antok, “Aina ke kapo ago nei ring korong na nau natala ngau. Pat konang nala samui ia ani ka osongon ta Sela kag nat.” Na Iuda parik kalapa anguan rot kuvul an ve nia. nW
&Vuk taun ang kilapo songo suai ania, kala alis a mengen taun a omona asukang ke, “Nalapo sungsungukan ta igenen vo po taukai i keve nem ke. Arai aniria na kinle ta ke si nang kana ta kankanuai ve angus ina, na kipa ke kapa.” jO
&Si kalapo vapotol i ulen kimela antok a Iuda asukang ke, “Omom nang ta Tamar kata lapo luk tauan pulakai e selen. Arai, kana kalapo sungsungukan.” Na Iuda kala antok, “Mi songo suai ania na kian suluk punuk ia.” R
&Na Iuda kala antok asukang ke, “Atolongon ia. Kakana na keve nem ang, vei ri vap kila los ira. Kapo ro palau using natala atokngai asi kag samui ania ta me ke, sikei parik kuta lapa sabonai ania.” D
&Na Ira kala papok taun a Iuda na kanla antok ia ta, “Parik nata lapa sabonai korong ani aina ang. Na vap i rina ang kita antok ta kapo kovek i aina buk tauan pulakai asukang e iang.” I
&Na e iang kanla sui a mang matan vap i rina ang ta, “Nei kana na aina po buk tauan pulakai ke na katapo sinong ngere selen e Enaim?” Na kila antok ta, “Eke kapo kovek i aina asukang.” X+
&Mang matan taun e mung, Iuda kala asok a tungana ta Ira le Adulam asi kana sunguk le ani me ang na ka pasal taun pok a aina ang katala akanangai ania ta keve nem ang, sikei parik katalapa sabonai ania. wi
&Au, aina ang kala pasal pok ane rina, na kanla luang suai ani vakup ang na kala alak pok kana maus i mainang. %E
&Na Iuda kala sui ia ta, “Saka nem an naka alis ua tatana val akanangai?” Aina ang kala ngenget ia ta, “Lis iau ta kankanuai i kam asan vo takuk ang e ngom, na vuk kipa ang nang kupo teng ia.” Na kala alis ia. Na emung i karilongla ago kuvul le, na aina ang kala sungsungukan. a =
&Na Iuda kala antok ia ta, “Naka samui ua ta sikei a me tanginang le si kag keve me.” Na aina ang kala antok ta, “Ku alis iau ta mang bil asi kag asinong asukang val akanangai tung si kula alis lak a me ang.” _9
&Na kala pasal aliu using ia ngere selen na kanla antok ia ta, “Me, nakan rot ve numai.” Using katapo tav kinle aro ta omona nang. Na aina ang kala antok ia ta, “Au na ku samui iau ta sa man ku rot ve nau?” ~
&Au, si kana paspasal a Iuda, kanla arai ania na kalapo setpat ta aina vopo luk tauan pulakai ang nang using kata pakut a nona. T}#
&Au na kala sakol suai ani kana keve maus i mainang ang na kala pakut le na nona ta kana vakup na kan lapo sinong mete takaman alak ane Enaim kapo rina lik ngere selen ang taun a Timna. Using kata lapo malangas aro ta Sela, nat tanginang ke si Iuda, kala polok alava lenginang na parik lak kipa samui ania tatana ani ka osongon ia. l|S
&
Mangsikei katanla mengen a Tamar ta omona nang ka pasal ane Timna asi an tok ani kana keve sipsip. |{s
& Au, kata lapo vuk pangau vungavunga na kisngana i Iuda kala mat, kavulik ke si Sua. Au na kala kamus kana taun a Iuda ipo mamakus, na ninia ve tungana ta Ira le Adulam kilongla pasal ane Timna, ring ang kipo tok kana keve sipsip singina. z%
& Au na Iuda kala antok a omona ta Tamar, “Pasal pok ane si kana lu na tamam na kuanla ago mainang akorong tung si kag nat Sela ka tavirimok.” Iuda katapo leng vei la kun raung nganing ani Sela val ngono tasina. Asukang vang a Tamar kala papok ane nei lu si tamana. Yy-
&
Lau ke na Onan katapo vil ia kata vil amarala na IAVE, asukang na kala kun mat. Mx
& Sikei Onan kapo malangas ta inatus ang parik kilapa kakana asukang na taun kapo ago kuvul ve mainang i tasina kapo vekai suai palau ani laman ina nei vunep ani ka ago ta atogon nat an ani tasina. nwW
&E mung ina Iuda kala atai a Onan tasina i Er asukang ke, “Pasal na kuanla rot kuvul ve mainang i tasim. Apunuk kam abis korong singina val nia kapo kisngana i tasim, asukang vang ani tasim ka atogon mang keve tusakolai ina.” Rv
&Kana keve lau a Er katapo rikek luai e matana i IAVE asukang a kala mat. au=
&Au na Iuda kala samui aina ani kana posong sang Er. Kana asan a aina ang ta Tamar. ttc
&Na kala anguan ingus pok an ani kana mang nat tauan na kala atuk ia ta Sela. Nat ke kita ingus ia e Kesiv. csA
&Na kala anguan sungsunguk an na kala ingus a mang nat tauan kapa na kala atuk ia ta Onan. Xr+
&Na aina ang kala sungsungukan na kala ingus a nat tauan na kila atuk ia ta Er. vqg
&Au na e iang Iuda kanla arai ani mang aina i Kanan tamana ta Sua, na kala osongon le ia na kanla ago ve nia. |p u
&Na si taun ang Iuda kata pasal pelek a keve tasina asi kana an ago kuvul ve mang igenen kana asan ta Ira le Adulam. 8ok
%$Si pangau ang ri vap i Midian kianla atos ta Iosep e Aigipto si Potipar. Kapo mangsikei i kana keve tulava na Parao, na kapo tu ainoinoai ani kuvkuvulan ipo aiveven.\n3
%#Kana inatus aongos kimela mengen i anatok ania, sikei katapo misag ani longong aniria. Na eiang kala antok ta, “Parik, naka tangis aongos tung si naka pasiang taun a rina i mat.” Na kapo tav aus ani tangis. m
%"Na Iakov kala takding kana vakup ipo alak na kala maus ta maus i mamakus na kala ago i makus using ani kana nat si mang keve taun miang. flG
%!Na Iakov kala arai kinle korong ani vakup ang na kala antok, “Pua, ke kag nat akorong kana ta vakup! Mang matan kei rikek i nei uten kitala angan ia. Loi ta Iosep! Lenginang kitala rangas amitmitlikai ani pukun ina.” Dk
% Au na kila luk le na vakup ang taun a tamaria na kila antok ia, “Ku arai, namemtala sabonai ani bil ke. Arai kotok ania, ani tara kinle ta kapo ke kam nat ta vakup vo parik nganing.” hjK
% Na kila luk kana vakup a Iosep na kila bungum ia si rangai i mangsikei a me kita lamrongok ia. i}
% Kala papok taun a keve tasina na kanla antok iria ta, “Nat ang kalapo kovek e suke! Au nau vang kana naka ane voi?” h
% Taun a Ruben kala papok ane si mata ang, kanla gule ta Iosep kalapo kovek neina. Na kala taktakding kana keve vakup ipo alak.
g
% Au taun ang a keve katakai i asesel ang le Midian kimela pasal angasungai iria, kianla tak alak a tasiria ta Iosep pelek a mata ang na kila atos tatana. Kita sel ta tasiria si ri Ismael ta 20 na vuk i kapkap. Au, asukang na kila songo le na Iosep ane Aigipto. 3fa
%Tara me atos tatana si keve Ismael ke, na tara ago ta vis an ania, using kapo tasira tutukai luai, na tarapo sikei palau a pukun.” Au na kila ainak ani lomlomonai ang. *eO
%Na Iuda kala antok a keve tasina ta, “Saka nem ro an kana tarapo angkoai si luk ania, man tarala raung a tasira, na rangai ina tara kepai amunai ania nei roe? d
%Na inatus ang kilapo sinong e iang i po sonkos, na kila takngo na kila arai ani petau lava kipo kokos kuli kari keve kamel. Ri vap i Ismael nang, na kita pasal le Gilear na kipo pasiang ane Aigipto si an atos ta kari keve bil sain roron ve marasin. pc[
%Au na ki tak le ia, kianla asuai ania nei mata. Sikei mata ang katapo kovek i laman neina, katapo mat. |bs
%Au na Iosep kanla serei si keve tasina na eiang kianla teng akit ia na ki ngaikiang kana maus vopo samui lava ang. a-
%Tara ago ta raung an ania. Asuai palau ania ane nei mang mata kana nei ring varasai palau ke. Sikei ago luai ta asuai kunga an singina.” Ruben nang katapo mengen asukang using katapo buk vil ato ani tasiria pelek kari marala, na ani kame songo pok le ia taun a tamaria. @`{
%Si taun a Ruben kala nas kari lomlomonai asukang, ninia akorong kala atokngai ta ka vil ato na Iosep, na kala antok iria ta, “Pua, kapo ro lak ani tara ago ta gulang an ta kana to. y_m
%Tara an ngarunguk ia na tara asuai nia ane nei sikei i keve mata suke na man a tamara kan sui tatana, tara an antok ia ta kei marala rikek katala rangas ia lenginang. Asi kara arai ta saka nem an ka serei lak emung si kana keve orodung.” e^E
%Na kipo mengen angpokpokai singiria ta, “Io, nang a katakai i orodung kapo pasal akasang! $]C
%Sikei taun kila arai ta kapo pasal lak e ring vunga na si vuk pangau ang nang kalapo lau angasungai iria kita lapo angmemengenai lenginang ta ki raung ia. \-
%Au na igenen ang kala ngenget ia asukang ke, “Ai, natapo longong iria kitapo angmemengenai ta, ‘Kapo ro lak tara pasal ane Dotan.’ Asukang vang a kitala aingingik suai ani oring ke.” Na Iosep kala akikik kak using aliu a keve tasina, na kanla kinkos iria e Dotan. "[?
%Na kala antok ia ta, “Napo gule nang a keve tasig. Au sa kupo angkoai si atai amalangas anig ta kian lapo angangan kana kari keve sipsip evoi?” Z
%na kanlapo gule pulakai e iang nei nangkomo, na mang igenen kala arai ania na kala sui ia ta, “Au, kupo gulegule na sa?” Y
%Au, tamana kala antok ia ta, “Pasal na kunla arai ta man a keve tasim kipo sapang na man kapa ri manmanik kipo kun ro asukang. Emung ku papok na ku me atai iau.” Asukang na tamana kanla atatung ia e iang e Eberon na kala palak. Au, kanla serei e Sekem 4Xc
%
Na Israel kala antok a Iosep ta, “Arai, keve tasim kipo aiveven sipsip e Sekem. Napo buk ua ani kuan serei singiria.” Na Iosep kala antok ta, “Io, nalapo usausa.” }Wu
% Mang sikei a taun keve tasina i Iosep kita pasal ane Sekem asi kari an aiveven ani kana keve sipsip a tamaria. sVa
% Na keve tasina akorong kilapo vinga neikien ania, sikei tamana kapo lomlomonai akit lak ani keve nem ang. RU
%
Na kala akuskus kapa na tamana ta kana orodung, na tamana kala tatapokai ania ta, “Au, saka orodung an kapo asukang? Sa nang, kupo lomon ia ta nau, rinam na keve tasim namem me soturungai singim?” IT
% Au, emung kala anguan orodung an na kala antok a keve tasina ta, “Arai, nalapo atogon a mang orodung. Nata arai ani makarap, ulen, na sangauli na sikei a kalto na kita soturungai singig.” vSg
%Na keve tasina kila sui ia ta, “Au, kupo lomon ia nang ta ku serei a tulava na ku saupai aongos animem?” Asukang na kari mirik kala anguan palak alava an using le si kana keve orodung na using kapa si sa katala mengen tatana aniria. R9
%Tara aongos taratapo volovolo ri kon e matang na akorong palau volo ang singig kala tung na kakami kimela tung aulitai na kila soturungai singina.” PQ
%Eiang kala antok iria asukang ke, “Mi longong tapai ani kag orodung. |Ps
%Mang sikei a tenei vong Iosep kata orodung na si taun ang kanla akus iria tatana, kila mirik alava luai ania. >Ow
%Taun ang keve tasina kila arai ta tamaria kapo mangal alava na Iosep na riria parik, kilapo mirik alava ania na parik kilapa anguan buk asi kari amengen ania val lau i angtunganan. HN
%Iakov akorong katapo mangal alava na Iosep nei liuan i kana mang keve nat, using kita ingus dong ia tatana si taun ang kata lapo lapan singina. Na kata itoiton ania ta kana maus miminaungan. J9
$*Kenas, Teman, Mivsar, I9
$)Oolibama, Ela, Pinon, 2H_
$(Keve tulava i polok ang si Esau. Kita arai ani angusing iria si kari keve asan, kari keve patvap na kari keve palpal. Keve asan iria vang kana. Timna, Alva, Ietet, :Go
$'Au na taun ang a Bat Anan kanla kun mat Adar kala luk kana pangau. Kana rina e Pau, na kisngana kana asan ta Metebal. Rinana i Metebal ta Matarer na rinana i Matarer ta Me Sav. OF
$&Saul kala kun mat na Bal Anan, nat ang si Akbor kala luk kana pangau. _E9
$%Na Samla kala kun mat na Saul le Reobot si sung ang e Iuperetes kala luk kana pangau. HD
$$Na Adar kala kun mat na Samla le Masreka kala luk kana pangau. 4Cc
$#Na Usam kala kun mat na Adar, nat ang si Bedar kala luk kana pangau. Igenen vo anla ngaungom tapai ang ani ri Midian si palpal roe ang e Moab. Kana rina asan ina ta Avit. [B1
$"Iabov kala kun mat na Usam le si palpal roe ang si ri Teman kala luk kana pangau. ]A5
$!Au, taun ang a Bela kala mat, Iabov, nat ang si Sera le Bosra kala luk kana pangau. ^@7
$ Kana vang ria. Ainoai iria ta Bela, nat ang si Beor na kana rina asan ina ta Dinaba. t?c
$ Aino le ani ri tulava si ri Israel ki teng saupai katapo atogon a keve tulava kitapo saupai ani Edom. z>o
$ Dison, Eser na Disan. Kitapo ainoinoai ani ri Or si kari keve kuvkuvulan angpetpetekai si palpal roe ang e Seir. e=E
$ Riria vang sukana na keve tulava si ri Or. Io, kari keve asan ta Lotan, Sobal, Sibeon, Ana, 0<]
$ Na Disan, kana ngono nat ta Us na Aran. 8;m
$Kana inatus nat a Eser ta Bilan, Savan na Akan. @:}
$Kana keve nat a Dison ta Emdan, Esban, Itiran na Keran. C9
$Kana nat a Ana lava ta Dison na kana kavulik ta Oolibama. L8
$Kana ngono nat a Sibeon ta Aia na Ana. Ana ke vo sabonai ani keve laman manas po uv alak ang le nei roe e nei ring varasai palau si taun ang katapo aiveven a keve dongki ang si tamana ta Sibeon. E7
$Kana keve nat a Sobal ta Alvan, Manaat, Ebal, Sepo na Onam. N6
$Na kana ngono nat a Lotan ta Ori na Omam. Na tauna i Lotan ta Timna. u5e
$Dison, Eser na Disan. Riria vanang a keve nat ang si Seir. Kitapo ago eiang e Edom, kari keve tulava ri Or. 4
$Kana na asan i matan inatus nat ang si Seir, igenen ang si ri Or, vap lapo ago si palpal roe ang. Lotan, Sobal, Sibeon, Ana, k3Q
$Io, sukana vang a polokan si Esau, nang kana mang asan ta Edom. Na riria aongos kipo keve tulava. H2
$Au, kana mang aina na Esau ta Olibama kata asereai ani volo tulava ke: Ieus, Ialam na Kora. Ritol vanang kitolta serei le si kana mang aina na Esau ta ri Olibama. Na tamana i Olibama ta Ana. K1
$Au na kana mang nat a Esau ta Reuel, kata apolokai ani keve tulava ke: Naat, Sera, Sama na Misa. Riria vanang kita polok si Reuel na kipo ago si roe ang e Edom. Riria na matan tivuna i Basemat. ~0w
$Kora, Gatam na Amelek. Riria vanang kita serei si Elipas na kipo ago si roe ang e Edom. Riria na matan tivuna i Ada. /9
$Au na kana na keve tulava i kana polokan a Esau. Kana ainoai i nat ta Elipas. Elipas kata apolokai ani keve tulava ke: Teman, Omar, Sepo, Kenas, ./
$Kana mang aina na Esau ta Olibama. Na tamana i Olibama ta Ana. Na tamana i Ana ta Sibeon. Olibama kata ingus a volo nat ke: Ieus, Ialam na Kora. -
$
Au, Reuel kata atogon kana puat a nat: Naat, Sera, Sama na Misa. Riria vang sukana na matan tivuna i Basemat, kana mang aina na Esau. ,!
$ Elipas kapa kata atogon kana ainan asosokai, Timna, na karilong nat ta Amelek. Riria vang sukana na matan tivuna i Ada, aina ang si Esau. S+!
$ Au na inatus nat si Elipas kana riria: Teman, Omar, Sepo, Gatam na Kenas. *
$
Na kari asan kana polokan a Esau asukang ke. Elipas, nat ang le si kana aina ta Ada, na Reuel le si mang aina ang, Basemat. y)m
$ Kana na akuskus i kana matan vap a Esau, tamaria i ri Edom, voiang kipo ago si palpal mulangan ang e Seir. f(G
$Asukang vang na Esau, kana mang asan ta Edom, kanla soisinong si palpal mulangan ang e Seir. ?'y
$Ngono angtasimal ke, karilong togtogon kata lapo laba luai, na kapo tav koi anirilong asi ago kuvul. Vuk roe ang kitapo ago singina kata lapo liklik luai ani karilong keve manmanik. )&M
$Na Esau kala songo le kana engo, kana inatus nat na kana keve kavulik, na vap po ago aongos ang kuvul ve nia. Kata songo kapa kana keve manmanik aongos. Sa keve togtogon an kapa kata kamkam ia e Kanan kata luk aongos le iria kapa, na kala pasal taun a mang vuk roe akipai ani Iakov. m%U
$na si Olibama kana volo nat ta Ieus, Ialam, na Kora. Ke Esau vang kana ta keve nat i serei e Kanan. S$!
$Kana sikei a nat a Esau si Ada ta Elipas. Na si Basemat kana nat ta Reuel g#I
$Esau kata osongon e Kanan. Kana volo aina ta Ada, Olibama na Basemat. Tamana i Ada ta Elon nia le si ri It. Tamana i Olibama ta Ana na tamana i Ana ta Sibeon si ri Iv. Au na tamana i Basemat ta Ismael na tauna ta Nabaiot. N"
$Kana na akuskus i kana matan vap a Esau, nang kana mang asan ta Edom. '!I
# Katan lavan aro luai na kala pasal suai asi kana an ausai ve riria kitala mat aino ia. Na kana ngono nat ri Esau ve Iakov kilongla amunai ani matmat ina.- W
# Isak kata to na 180 na matas aongos. H
#Au, Iakov kala pasal na kamela serei e rina si tamana ta Isak e Mamre e ngere Kiriat Arba. Kipo kin kapa na ring ang ta Eberon. Rina ke vang kana, ri Abaraam ve Isak kilong tapo ago singina. / Y
#Na le si Silipa, ainan asosokai ang si Lea, karilong ngono asan ta Gad na Aser. Riria aongos vanang a matan inatus nat si Iakov. Kita ingus aongos iria e Padan Aram. Y -
#Le si Bila, ainan asosokai ang si Rakel, karilong ngono asan ta Dan a Napitali. > y
#Le si Rakel karilong ngono asan ta Iosep na Beniamin. T#
#Le si Lea kari keve asan ta Ruben, Simeon, Levi, Iuda, Isakar, na Sebulon. gI
#Na taun ang kapo ago si vuk roe ang, Ruben kata palak taun a Bila, kana ainan asosokai a tamana, na kanla rot ve nia. Na Israel katala longong na kala nas a bil ke. Inatus si Iakov Iakov kata atogon kana 12 na nat aongos. L
#Au na Israel kala tapasuk pok na kanla atu lu e ngere Migdal Eder. +
#Na si mopong ina Iakov kala atung a mang vuk iat si akanangai ania. Iat ang kana kapo tung lak si taun ke si akanangai ani mopong ina i Rakel. '
#Asukang vanang na e nei selen ang ane Betelem, using kana mang asan a Eparat ta Betelem, Rakel kata mat na kila amunai ani matmat ina eiang. /Y
#Na Rakel kala ingus korong a nat ang, sikei ninia akorong kala mat. Vuk taun katapo matung lak, kata atuk a nat ang ta Benoni. Sikei tamana kala atuk ia ta Beniamin. ;
#Taun ang kapo kui lak singina, kana aina ipo luk nat ang kala antok ia, “Rakel, ku ago ta leng an, using kam mang nat tauan kana kulapo ingus ia.”
#Au, kila papelek a Betel na kilapo pasal alak ane Eparat, sikei eno ani kimela serei Rakel kalapo buk ingus na kala kui alava. ~w
#Io, sukana na vuk oring ang a God kata mengen ve Iakov singina, tukulai ina na kala atuk ia ta Betel. Rakel Kata Mat <s
#Au na Iakov kala solo atung a mang vuk iat asi akanangai ani oring i mengen ang ania ta God na kala lingai vaen asukang ta kana alilis kuluna na ka lingai rul i oliv kapa kuluna. M
#
Na God kala palak pelek ia si ring i karilong po angmemengenai ang. 6g
# Roe ang natala alis a ri Abaraam ve Isak tatana, kana nalapo kun alis anim tatana. Na matan tivum kapa emung im, nia na sikei a roe ang palau nala alis iria kapa tatana.” \3
# Na God kala antok ia kapa ta, “Nau kana na God kitmat luai. Ku apitus adual na ku polok asukang ta sikei a matan vap. Nganlak a mang keve matan vap miang ki polok serei le singim kuvul ve ri tulava iria kapa. "?
#
ta mengen asukang ke, “Kam asan ta Iakov. Sikei kana parik kulapa anguan Iakov an, naka atuk ua ta Israel.” Sukana vang kala poso akit ia ta Israel. r
_
# Io, emung i kana papok le Padan Aram a Iakov, God kala anguan serei an singina na kala atautauia ia % E
#Eiang kapa, Debora kala mat, aina vopo aiveven ang ani Rebeka. Na kila amunai ani matmat ina neite ei lava ang e Betel. Na kila kin a ei ang ta Alon Bakut. . W
#Au, kala serei na kala solo atung a pata ipo sula na kala atuk a ring ang ta El Betel. Using eiang vanang God kata tutu aserei singina i kana po sip ang ani tasina.
#Au, asukang na Iakov kamela serei e Lus ve vap aongos po auai ang ve nia. Lus kapo ago nei palpal Kanan na kana mang asan ta Betel. 1
#Au kila tapasuk aongos na kila pasal. Na God kala vil aleng aongos a vap i nei keve rina aulitai ang aniria na parik kilapa lu using korong iria. -U
#Asukang na kila alis a Iakov ta kari keve tangatangai na keve muraling i talingaria na Iakov kala amunai aniria neite ei lava vo tung ang e ngere rina ang e Sekem. gI
#Au na taran palak alak ane Betel. Eiang nakan solo atung ta mangsikei a pata ipo sula serei si God using ninia kata pakangai anig si kag keve taun mamaiten na katapo uli auai ve nau si keve rina aongos natapo pasal ia.” B
#Asukang na Iakov kala antok kana patvap ve ria vap po auai kuvul ang ve nia ta, “Mi atolongon suai ani kami keve tangatangai na mi vil adaus imi, na mi alak kami keve maus tanginang.
~R}||4{{hzz3yy xx
wLvv1uttvsrqqpSoo"nnm}llkjj ihhihgpff/e$ddccbaa`k_p_ ^]][[ ZYXXPWVV
U}U!TUSRQPONNMMLKKmJ>IHHGFF~EECC{B
AAL@b?>>=W<$##""3! r 7 P [Bc%7N y
E
[
whrNs<S |s
. Au kana, Iakov katala asok aino na Iuda asi kana an nanas selen ane Gosen. Asukang na kimela serei e palpal Gosen. ;
.Na ngono nat inla ingus ang ani Iosep e Aigipto kala vil alakat a tataot iria tung si 70 aongos si kana matan vap a Iakov nang kita palak ane Aigipto. '
.Na tataot kuvul akorong i matan vap ang si Iakov nang kita pasal ane Aigipto kapo 66 aongos. Na keve omona i Iakov kipo tav taot aniria eke. 'I
.Sukana na inatus suke si Iakov kata asereai aniria si Bila, ainan asosokai ang Laban kata alis kana kavulik Rakel tatana. Tataot iria kapo limalengua aongos. E
.Au na keve nat si Napitali ta Iasiel, Guni, Ieser na Silem. &I
.Au na kana nat a Dan ta Usim. _
9
.Sukana na inatus si Iakov kata asereai aniria si Rakel. Tataot iria katapo 14 aongos. a =
.Na keve nat si Beniamin ta Bela, Beker, Asbel, Gera, Naman, Ei, Ros, Mupim, Upim na Ar.
.Na Iosep e Aigipto kata anla aumata na pongua na nat tauan, Manase na Eparaim si Asenat, kavulik ang si Potipera vopo piris ang e On. E
.Au na kana ngono nat a Iakov si Rakel ta Iosep na Beniamin. + Q
.Sukana vang na inatus si Iakov kata asereai aniria si Silpa, ainan asosokai ang Laban kata alis kana kavulik Lea tatana. Na tataot i petau suke katapo 16 aongos. r_
.Na keve nat si Aser ta Imna, Isva, Isvi, Beria na tauria Sera. Na ngono nat si Beria ta Eber na Malkiel. Q
.Au, na keve nat si Gad ta Sepon, Agi, Suni, Esbon, Eri, Arori na Areli. 7
.Sukana vang a inatus si Iakov kita asereai aniria si Lea e Padan Aram, na e ngerena kapa kana kavulik ta Dina. Tataot i petau suke katapo 33 aongos. 8m
.Na keve nat si Sebulon ta Serer, Elon na Ialel. >y
.
Na keve nat si Isakar ta Tola, Puva, Iasuv na Simron.
. Na keve nat si Iuda ta Er, Onan, Sela, Peres na Sera. Ri Er ve Onan kilong tala mat e Kanan. Kana ngono nat a Peres ta Esron na Amul. 7k
. Na keve nat si Levi ta Gerson, Koat na Merari. hK
.
Na keve nat si Simeon ta Iemuel, Iamin, Oad, Iakin, Soar na Siaul ke mang aina i Kanan ta nat. < u
. Na keve nat si Ruben ta Anok, Pulu, Esron na Karmi. oY
.Kari keve asan a matan vap ang si Israel kita auai ane Aigipto asukang ke. Kana posong sang ta Ruben. A~
.Kana inatus tauan aina na keve tivuna tauan aina aongos. S}!
.Na kila songo kari mamain ta manmanik ipo apus na kari togtogon aongos i asereai e Kanan na kila pasal ane Aigipto. Io, asukang vanang a Iakov kanla serei e Aigipto, nia kuvul ve kana matan vap aongos. L|
.Au, Iakov kala tapasuk pelek a Berseba. Kana keve nat kila akos ia kuvul ve kari ta kun keve inatus lik na kari keve aina kuli keve sinsinongan i paspasal ang nang a Parao kata lis tapai aniria. {
.Naka auai ve numai ane Aigipto na naka songo pok lak kam matan vap. Na Iosep akorong ka auai ve numai si kam taun i tapikon.” *zO
.Na kala antok ia ta, “Nau a God, nau kana God a tamam. Ku ago ta leng an ani pasal ane Aigipto. Naka asereai lak ani matan vap tavirimok lava le singim eiang. y
.Na tenei vong God kala songo na Israel nei ararai asukang ke, “Iakov, Iakov!” Na kala polpol ta, “Io, nau kana.” "x A
.Na Iakov kala usausa aongos kana keve togtogon na kala pasal ane Berseba, na eiang kanla sula alilis serei si God voiang a tamana ta Isak kata atogon ia. w-
- Na Israel kala mengen asukang ke, “Kala aulei. Kag nat Iosep kana kapo to lak! Kapo ro luai asi kag an arai ania aino le ani naka mat.”cvA
-Sikei, kila mengen aro aongos ia ta saka keve mengen an a Iosep kata mengen iria tatana. Na taun ang kala arai ani keve sinsinongan i paspasal ang a Iosep kata lis ia asi me akos ang ania, kala uruk pok a nei vingana. 'uI
-Na kianla antok ia ta, “Iosep sukana kapo to lak! Nia kana kalapo tulava i Aigipto aongos!” Na Iakov kala tun apuak iria using kapo tav lomlomon tataria. Vt'
-Au na kila pasal pelek a Aigipto na kila papok ane si tamaria Iakov e Kanan. s
-Na kala atatung a keve tasina asi kari pasal. Na taun ang kilapo pataliung ia kala antok iria ta, “Mi ago ta angkiki e selen.” Wr)
-Na ka asok si akos aduk ani sangauli na dongki ta mamain ta bil roron luai i Aigipto, na mang sangauli na dongki aina ki akos iria ta kon, saui na mang matan pok ani tamana ani ka angkoai si kana paspasal. .qW
-Ria aongos siksikei kata lis iria ta kari keve sikei a sakol vakup ipo alak, sikei Beniamin, kata alis ia ta 300 na vuk kapkap na palpalima na sakol vakup ipo alak. Z!
,!Asukang vang kana, kag igenen lava, naka ago eke si kana pangau a nat ke val kam kongato. Ku atolongon ia na ka pasal pok ve keve tasina. QY
, Nau akorong kam asosokai, natala ainak ta kag to ani nat ke, using nata antok a mamai asukang ke ta, ‘Man parik nalapa serei pok taun ua ve nat ke, nau akorong naka sunguk a mamaiten ina asikei.’ JX
, Sukana na mamakus namem vil ia ani lapan suke na ka vil amat ia. 5We
, Asukang na man naka papok taun a mamai, na nat ke kapo kovek, taun ang man ka arai ta nat ke kapo tav auai ve nau, ka mat palau. Kana to nang kapo pakutan ta to si kiu ke. V%
, Man mila songo pelek iau ta sikei ke kana, na man ta bil kan serei singina, mamakus ang mi vil ia anig ka raung iau, using nalapo lapan.’ NU
, Mangsikei irilong lenginang katala pasal pelek iau na natala antok ta lenginang ri kei i nei uten kitala rangas arikek pulakai ania, using parik nata lapa anguan arai tapai an ania le si taun ang. Ty
,Na kam asosokai tamamem kala mengen imem asukang ke, ‘Mipo nas ta ri kisngag kita ingus anig ta pongua palau a nat. xSk
,Sikei namemla antok ia ta, ‘Parik namempa angkoai si pasal. E suke parik kipa naung animem asi an tung aserei e matana i igenen ang man a tasimem lik kapo tav auai ve namem. Namempo angkoai palau si pasal man a kiu lik imem ka pasal.’ WR)
,Na tamamem kala asok imem ta, ‘Mi papok na mian samui men pok lik anira.’ hQK
,Na taun namem papok ane si kam asosokai tamamem, namem anla mengen ia ta sa kuta antok tatana. P
,Na kula antok imem ta namempo tav angkoai si me anguan palak an e matam man parik nempa songo le na tasimem lik ve namem. Oy
,na namemla antok ta nat ang parik kapa angkoai si pasal pelek ani tamana. Man ka pasal suai, tamana nganing kala mat. FN
,Kuta asok imem ta songo le ania ane ke asi kam me arai ania, M5
,Na namemtala polpol ta namempo atogon a tamamem nia kana kala po lapan na tasimem lik, kita ingus ia si matas i lapo lapan ke tatana. Na tasina i nat ang katala mat, na nia nang kapo ring sikei palau a nat kapo to le si sikei a rinarilong. Na tamana kapo buk alava luai ania. OL
,Kuta sui imem asukang ke, ‘Mipo atogon tamami vo ta mang tasimi?’ JK
,Sikei Iuda kala pasal asung taun a Iosep na kala sokotuk ia ta, “Kag igenen lava, ku ainak anig asi kag kalakala ani mengen ve numai. Ku ago ta marala an anig using kupo angkokoai val Parao. FJ
,Na Iosep kala antok, “Parik luai napa angkoai si bil asukang! Ninia akorong papalik a vopo atogon ani kavi ang ka kongato singig. Nami aongos mila papok taun a tamami velai ani marip.” )IM
,Na Iuda kala antok ta, “Kamem tulava roron, namempo kovek luai i mengen asi mengen anim tatana. Namem saka gel an? Namemtala bil arikek e matam. God katala arai ani kamem rikek. Namem aongos vang kana kam keve kong ato, kuvul ve nat ke nang a kavi ang kita luk ia nei kana asisiang.” H)
,Na Iosep kala sui iria ta, “Marai sa na mitala abis a lau rikek ke? Parik mipa malangas ta igenen si kag sinsinongan kapo kingai korong?” G{
,Si taun ang a Iuda ve keve tasina kimela serei, Iosep kapo ago lak nei kana lu. Na kila soturungai ane vunep e matana. F
,
Na keve angtasimal ang kila taktakding kari keve vakup ipo alak ta mamakus, ki akos pok le kari keve dongki na kila papok ane nei rina. 4Ec
, Na kana asosokai a Iosep kala ararai aro luai aongos singiria tutapongai le si anu tuan na asiang luai. Na kala sabonai ani kavi ang nei asisiang ang si Beniamin akorong. nDW
, Sumasuma asukang palau na siksikei iria kala kopos asiang kana asasalakan ane vunep na kala eres ia. C}
,
Na kala antok iria ta, “Kapo ro. Iuang vo luk ani kavi ang nia kag kongato. Sikei nami aongos mipo ro si kalakala.” B3
, Kamem igenen lava, man ta si imem kila sabonai ania ta kapo atogon ia ka mat, na animem aongos namem serei val kana keve kong ato kamem tulava.” GA
,Kupo malangas ta keve kapkap ang nang namemtanla sabonai ania nei kamem keve asisiang, lenginang namemtala luk pok ia le Kanan. Namempo anguan buk ainau kapkap si kana lu kam tulava ani sa? v@g
,Na kila ngenget ia, “Kamem igenen lava. Kupo saka mengen an kana? Parik luai namemtapa bil ta lau asukang. d?C
,Au, kala sang na kanla sakam korong iria na kanla posong na keve mengen i atatai ang ania. }>u
,Kavi ripag ke, ke kag tulava nang. Kapo kana kavi ipo inum, na kapo kingai kapa singina. Mitala bil arikek.’ ” g=I
,Taun kianla pasal avungalik pelek a rina, Iosep kala asok a asosokai ang ta, “Sumasuma luai taun a keve tauan suke. Man kuanla kinkos iria, sui iria asukang ke, ‘Sa tukulai ina na mitala ngenget a lau ro ta lau rikek? S<!
,Si tenei vauk lik kila atatung iria asi kari pasal kuli kari keve dongki. 3;a
,Na ku asiang kag kavi ripag e kuluna i kana asisiang a nat tanginang iria, kuvul ve kana kapkap i kana kon.” Na asosokai ang kala vil apunuk a keve atatai ke si Iosep. I:
,Na Iosep kala asok a asosokai i nei lu ang ta, “Ku asiang aduk a kari keve asisiang a vap ke na ka duk aroron luai, na ku asinong a kapkap si siksikei a igenen iria e kuluna i kana asisiang. G9
+"Na ri asosokai kila sasagi dong iria ta pok ang le kuli pata si Iosep. Sikei, ani Beniamin kita lis amatan palpalima ania. Asukang na kilapo matan angan aro ve Iosep velai ani kalakala.8
+!Na keve angtasimal ang, kita asinong iria angtalangai ve Iosep si angusing i kari keve matas i po ingus aniria tutapongai le si anu tuan tung si anu kiu iria. Pangau ang kila arai ani kari lau i sinong, kipo gelep angpok pokai aniria velai taping ania. n7W
+ Kita sasagi ani Iosep dong a pata apetekai, na ani keve tasina si mang anu petekai. Na vap i Aigipto ria kitapo angan e iang ve ria kita kun sasagi apetekai aniria, using ri Aigipto kipo misag luai ani angan kuvul ve ri Eberaio. n6W
+ Na emung i kana la raus le ani nona, na kala soung. Kata aiveven aro ia, na kala asok, “Sasagi!” d5C
+ Na Iosep kala tadut sumasuma pelek suai aniria, using nei vingana aongos katala tameng velai ngorem ani tasina, na kalapo gule ring asi kana tangis musik papa. Na kanla riuk lak nei kana oring i po rot na kanla tangis. Q4
+ Taun ang a Iosep kala arai ani Beniamin, tasina na sikei palau a rinarilong na kala antok ta, “Tasimi lik ke vang kana mita antok iau tatana, ingko? Pua, kag nat, kana roron a God ka ago singim.” 3
+ Na kila antok ia ta, “Kam asosokai tamamem kapo to lak na kapo ago aro.” Na kila soturungai ane vunep e matana kapa.
2
+Kala susuai aniria ta kari to, au le na kala sui iria ta, “Tamami mita antok iau tatana, kapo sa? Kapo to lak na kapo ro kapa?” y1m
+Au na Iosep kamela serei nei lu na kila luk kari keve alilis taun ia na kianla soturungai ane nei vunep e nona. &0G
+Na keve angtasimal ang kilapo itoiton kari keve bil asi me alis ani Iosep man ka serei si sintung, using kitala antok amalangas iria ta kame son kos ve ria. /
+Na kala songo alak iria ane nei lu si Iosep, na ka ali laman aniria asi kari galui ani kakiria, na ninia kanla apus kari keve dongki. .
+Na asosokai ang kala antok iria, “Mi ago aro. Mi ago ta leng an. Kami God, kana God a tamami, nia palau nang katala asiang dong pok imi ta kami keve kapkap nei kami keve asisiang. Natala sel lenginang kami seupok.” Na emung kanla songo le na Simeon taun iria. 5-e
+Namempo atogon mang matan kapkap duk kapa kana asi kamem me anguan samui pok aduk an. Parik namempa nas ta si kata asiang pok kamem keve kapkap nei kamem keve asisiang.” f,G
+Na taun nameman lapo ausai tul le ane rina, namem la tavas kamem keve asisiang na siksikei imem kala arai ani kana kapkap nei kana asisiang, keve vuk inoinongos lik aongos ina. Nia kana namem tala luk pok le ia taun imi. [+1
+“Kamem igenen lava, namemta me serei si mang sikei a taun e ke si me samui pok. ]*5
+Asukang na kila pataun a asosokai ang e mete takaman i lu ang, na kila antok ia ta, m)U
+Si taun ang katala songo iria ane nei lu, kilapo leng na kila mengen angpokpokai nei liuan iria ta, “Songo ke anira ane ke vei kavpo tukulai ina nganing si kapkap ang tarata papok ve nia e nei kara keve asisiang si ainoai i taun ang. Nganlak kime vis ataping palau ira, ki luk pakang ira ta kara keve dongki na ki kong ato ira val kana keve asosokai.” (y
+Na asosokai ke kala songo iria ane nei lu si Iosep na kanla abis aongos a poisan a nem Iosep katala mengen ia tatana. '
+Taun ang a Iosep kala arai ani Beniamin ve ria, na kala asok kana asosokai i nei lu ta, “Sangauli na keve tauan suke kime ane nei kag lu. Kime angan kuvul ve nau nganlak si sintung, asukang a kuanla runguk a sikei a sipsip na ku itoiton amoso ia.” 6&g
+Au, angtasimal ang kila luk a alilis ang na kari kapkap kuvul ve ngaupap na kila pasal sumasuma ane Aigipto kuvul ve Beniamin. Na kian la tung aserei akorong si Iosep. :%o
+Kapo ro ani God vo kitmat ang ka pokai ani igenen ang asi kana atogon ngorem animi, na ka alis pok imi ta Beniamin na mang tasimi ang pok. Eloi ta man kilapo mun kag inatus!” M$
+
Na mi songo na tasimi na mi pasal sumasuma palau taun a igenen ang. 8#k
+ Mi luk kapkap angkoai kuvul ve ngaupap kapa, using mian alis pok a kapkap ang nang mita mela serei pok ve nia e nei kami keve asisiang. Vei kavtapo atogon lomon taun nganing. "
+ Na tamaria ta Israel kala mengen iria asukang ke, “Au, man kala po ararai asukang a lomlomonai ang, mi luk ta uai roron luai i keve sukalan na ta ta men murungan na ta mang keve nem sainro dong kami keve asisiang val kapo alilis serei si ainoinoai ang. b!?
+
Man parik namemtapa amomole asukang ke, oro namemla ane suke lenginang na ane ke pok.” 7
+ Nau akorong naka alis kag to, na mamaiten ina ka gon kulug akorong. Man parik napa serei pok ve nia ta to e matam, naka uli sunguk ani mamaiten ina. 5
+Na Iuda kala antok a tamana ta Israel asukang ke, “Asok a nat ang ve nau, na namem pasal kana palau, ani ka ago ta sikei ira ka mat ta buk angan. + Q
+Na kila antok ia ta, “Igenen ang katapo uli sui agilgilai animem ta kamem vap, ‘Au, na tamami kapo to lak? Au, na mipo atogon lak a mang tasimi?’ Namemta polpol akorong palau kana keve susui. Pat namem saka nas an ta ka asok lak imem ta songo ani tasimem asi pasal kuvul ve namem?”
+Na Israel kala sui ta, “Sa tukulai ina na mipo vil apisu alava iau ta atai ani igenen ang ta mipo atogon a mang tasimi?” 8 k
+Man parik kupa ainak, namempo tav angkoai si pasal using a igenen ang kata antok imem ta, ‘Parik mipa angkoai si me serei e matag man parik mipa songo le na tasimi.’ ” X+
+Man ku ainak ani tasimem ka auai ve namem, namemla pasal ta an samui pok anim. ;q
+Sikei Iuda kala antok ia ta, “Igenen ang kata mengen akorong luai animem na ka anonok imem ta parik namempa angkoai si me serei e matana man parik namempa songo le na tasimem. 1]
+Na si pangau ang kitala angan asip a kon i kari an samui ang. Au na Iakov kala antok a keve nat ang ta, “Mi pasal pok na mianla samui le ta kara mang men pok lik.” 7 m
+Buk angan ang kalapo serei arikek luai e Kanan.
*&Na Iakov kala antok ta, “Ka ago! Kag nat parik luai kapa pasal ve numai. Tasina katala mat na nia kana kapo ring sikei palau kapo ago. Ta nem eiang kan serei singina e selen. Nau kana nalapo lapan na mamakus lava nganlak mi vil ia anig ka raung amat iau.”A}
*%Na Ruben kala antok a tamaria asukang ke, “Alis ia taun kag aiveven na naka pasal ve nia. Man parik nalapa songo pok ia taun ua, kupo angkoai palau si ngapunuk ani kag ngono nat.” nW
*$Na tamaria kala mengen iria asukang ke, “Sa, mipo buk iau asi kag vil amun ani kag inatus aongos? Iosep katala mun, Simeon kala kun mun na kana mipo buk songo akipai kapa ani Beniamin. Nau a ring igenen ke naka makus alava.” sa
*#Au, si vuk taun ang kila atatai aongos tapai ani tamaria, na kila lingai ani kari keve asisiang na ria aongos siksikei kila arai ani kari keve asisiang i kapkap. Taun ang kilapo arai ani kapkap ang, ria aongos ve tamaria kilapo leng. }u
*"Mi an songo le na nat tanginang lik imi ane singig, na nala nas aro ta parik mipa vap ararai musiklik, sikei mipo vap atutuman. Naka akala pok a tasimi taun imi na ka ro palau animi si ago eke na mi abis kami keve avibisan nei rina ke.’ ” Q
*!Na igenen ang kala antok imem ta, ‘Kana vang asi kag sabonai aro ta mipo vap atutuman, ta sikei imi ka ago ve nau na nami aongos mi asalak kon ani kami matan vap lapo buk angan suke, na mila pasal. H
* Namem aongos namempo sangauli na pongua na angtasimal palau. Namempo atogon a sikei palau a tamamem. Sikei a tasimem katala mat na sikei a nat lik imem sukana kapo ago e Kanan ve tamamem.’ Y-
* Na namemla antok ia ta, ‘Parik namempa ararai musiklik. Namempo vap atutuman.
* “Ainoinoai i Aigipto kata vabasalai animem na ka tupang alava imem ani namempo pasal asi kamem an ararai musiklik ani kana rina.
* Au, kila pasal na kianla serei pok si tamaria ta Iakov e Kanan na kila akus ia ta keve nem aongos ang katanla serei singiria, o
Y
* Na kala antok a keve tasina, “Arai, kag kapkap pok kana. Kana nei kag asisiang!” Ria aongos kala uak a lomlomon iria na kipo leng alava luai. Kipo sui angpokpokai aniria siksikei ta, “Au, God kata lapo vil sa kana anira?” < s
*Na si ring ang katanla vong aniria singina mangsikei iria kala tavas kana asisiang asi kana apus ani kana dongki na kala taping si arai ani kana kapkap e pangkul i kana asisiang. O
*Na keve angtasimal ang kila akos kari keve dongki na kila pasal.
*Au na kala asok kana keve asosokai ta, Mianla asiang aduk kari keve asisiang ta kon na mi asiang pok kapa kari keve kapkap nei kari keve asisiang siksikei na mi ali pok kapa aniria asi kari angan e selen aliu pok.” Bil ke kitala vil akorong ia asukang palau. H
*Na Iosep kala pasal pelek iria na kanlapo tangis. Na taun ang kalapo angkoai si mengen pok kamela papok taun iria na kala songo na Simeon nei liuan iria na kala got akit ia e mataria aongos. }u
*Parik kipa nas ta Iosep kapo longong korong kari mengen using kita lapo mengen ve nia si katakai i pokai ni mengen. H
*Au na Ruben kala kun mengen singiria ta, “Natala antok imi ani mi ago ta bil arikek an si nat ang, na parik mitapa buk longong. Au na kana taralapo luk kara samui i kara raung ang ania.” A}
*Na kilapo mengen angpokpokai singiria asukang ke, “Io, kana vang tara me kui using aliu a keve lau ang tarata abis ia si tasira. Taratala arai korong ani kana mamaiten lava na katapo aikut asi kara pakangai ania, sikei parik taratapa longong ia. Kana vang a tukulai ina na kana tarame lapo ago nei pisu ke.” G
*Au, na mi songo na tasimi lik ane ke taun iau. Nia vanang kamela amalangas ta mitapo mengen atutuman, na parik nalapa asok asi raung amat animi.” Na kila ainak aongos ani kana mengen ang. +Q
*Io, asi arai ta mipo atutuman, sikei imi ka ago eke nei lu i akangbat na petau aongos mi papok velai ni pok i kami me samui taun a matan vap lapo buk angan suke.
*Na si vapotol i taun kala atatai iria asukang ke ta, “Man mi using kag mengen, mila to, using nau napo igenen mamaila ani God.” Q
*E mung na kala alakai aniria aongos kuvul nei akangbat si potol a taun. wi
*Ta sikei imi kan songo le ia na nami aongos mi ago si aiveven kitmat tung si tutuman i kami mengen kala serei e ring malangas. Man parik kapa serei a tasimi lik, napo anguan posong akit mete Parao ta nami mipo vap katakai i ararai musik. " ?
*Naka atokngai animi vang kana. Napo atutuman mete Parao ta parik luai mipa angkoai si pasal pelek ani ring ke man parik mipa songo na tasimi lik ane ke. zo
*Na Iosep kala antok iria ta, “Kapau. Kapo asukang palau val natala mengen. Nami mipo keve vap po ararai musik. v~g
*
Na kila antok ia ta, “Namem aongos namempo sangauli na pongua. Namempo keve angtasimal palau akorong na namempo inatus i sikei palau a igenen i rina ang e Kanan. Sikei a tasimem katala mat na kiulik imem sukana kapo ago ve tamemem.” }}u
* Sikei Iosep kala antok iria ta, “Parik! Mimepo serei nang asi kami me ararai ta nei kamem rina kapo ngau evoi.” |
* Namempo keve angtasimal palau, na namempo atogon a sikei a tamamem. Na parik namempa vap ararai musiklik. Namempo vap atutuman.” w{i
*
Na kila antok ia ta, “Kamem igenen lava, parik. Namempo serei val kam keve asosokai asi kamem me samui pok. >zw
* Na Iosep kala lomlomonai ani kana keve orodung aniria na kala antok iria, “Nami mipo keve vap ararai musiklik mimepo serei asi kami me ararai ta nei kamem rina kapo ngau evoi.” My
*Iosep katala kinle na keve tasina, sikei ria parik kitapa kinle ia. x
*Vuk taun ang Iosep kala arai ani keve tasina na kala kinle korong iria, sikei kapo bil apetekai pulakai vei kila kinle ia. Na kala sui vabasalai iria ta, “Au na mipo pasal le voi kana?” Na kila antok ta, “Namemta pasal le Kanan si me samui pok.” 5we
*Au, Iosep, using kapo ainoinoai i Aigipto, nia katapo asesel ta kon si ri vap aongos i rina ang. Asukang a keve tasina kimela soturungai singina, vangang iria ane nei roe. v
*Kana keve nat a Iakov kitapo auai ve mang matan vap kapa using a buk angan ang katala luk a palpal Kanan aongos kapa. u!
*Sikei Iakov parik katapa asok a tasina tutukai i Iosep ta Beniamin ve ria using katapo leng vei nganing kala atogon ta bil ka serei ania. _t9
*Au, asukang na sangauli i keve tasina i Iosep kila pasal ane Aigipto si an samui kon.
s
*Arai, natala longong ta kapo atogon kon e Aigipto. Mi pasal ane iang na mianla samsamui le ani ka pakangai anira pelek a matmat.” r
*Si taun ang Iakov kalapo nas ta kapo atogon kon e Aigipto, na kala antok kana keve nat, “Au sa parik mipa buk bil ta ring sa? q
)9Using a buk angan ke kata lapo rikek luai na ri vap i kuli rina aongos kita lapo pasal ane Aigipto asi kari mepo samui kon si Iosep.Sp!
)8Na buk angan ke kala polok alava luai na kala pakut aongos a kuli rina na e Aigipto akorong katapo kun kitmat luai kapa. Asukang a Iosep kala tavas a keve lu i pok na kalapo asesel pok singiria ta kon. Qo
)7Si taun ri Aigipto akorong kilapo buk angan arikek, kianla tang taun a Parao ta kari ring pok. Asukang na kala antok iria ta, “Mi pasal taun a Iosep na mian vil a saka nem an ka atai imi tatana.” Vn'
)6au na limalengua na matas i buk angan kalapo serei asukang palau val kana mengen a Iosep. Eiang buk angan ke kata lapo kun ago si mang keve rina, sikei nei rina aulitai aongos i Aigipto katapo atogon pok. Hm
)5Au, limalengua na matas i masung ang e Aigipto kala kamus l
)4Au na vapongua i nat kala atuk ia ta Eparaim le si oring ke ta, “God kata mela asereai ani inuai singig si rina i kag kui ke.” k/
)3Na kala atuk a anu tuan ta Manase, le si oring ke ta, “God kata mela vil iau asi kag lomon taun ani kag keve kui na kana matan vap a mamai.” ijM
)2Eno i keve matas i buk angan kila serei, Iosep katala atogon kana pongua na nat si Asenat. i)
)1Aongos eiang kata lapo aunai i duk luai a kon na Iosep parik kalapa angkoai asi kana taot korong ania, kata lapo duk luai val kone i ngerelo. Oh
)0Na nia aongos a pok ang Iosep kata luk akuvul iria na ka asinong aiveven ia nei lu i keve rina lava. Si siksikei a rina kata luk akuvul a pok aongos i nei keve matang aulitai ina, na ka agongon ia. [g1
)/Nei liuan i limalengua na matas i masung nei roe aongos kata asereai ani pok duk. >fw
).Si taun i kana tung mete Parao, Iosep kata lapo 30 na matas aongos. Na taun kata soung pelek a vainagoan si Parao kalapo pasal asi kana saupai aulitai aongos ani rina Aigipto. Se!
)-Na kala posong a Iosep ta kana asan tanginang ta Sapenat-Panea, na kala aosongon ia ta mang kavulik si Potipera, vopo piris ang e On, kana asan ta Asenat. Au, kana vang Iosep kalapo saupai ani Aigipto. Ud%
),Na Parao kala antok kapa na Iosep ta, “Nau napo Parao lak, sikei numai, si kam tungtungan, ka kovek luai ta sikei aulitai aongos i Aigipto ka vil a sa ta kungana vo kakina man parik kupa ainak ania.” Pc
)+Au na kala alis ia ta kana vapongua i tagtagai asi kana sang kuluna velai ani vap po pasal aino ania ta mengen ke, “Mi soturungai!” Asukang a Iosep kala serei ainoinoai aulit aongos ani Aigipto. Yb-
)*Na kala kiang kana muraling akanangai i kana tungtungan i tulava le piupiu i kungana na kala alis a Iosep tatana. Na kala alak ia ta kana maus miminaungan roron na kala angongo ia ta ngongo miminaungan kapa. Pa
))Kana vang nalapo akanangai anim asi kam aiveven aongos ani Aigipto.” 7`i
)(Naka atung ua ani ku saupai ani kag vainagoan na kag vap aongos ki mamaila anim na ki uli longong ani kam keve asok. Numai, si kam mamaiten asi saupai, ku vapongua palau ig. )_M
)'Au na Parao kala antok a Iosep ta, “Ri god kita akalit ua ta keve nem ke, asukang a numai kupo atogon malangas ro luai ve masam ani vap aongos eke aliu. 3^a
)&Na kala sui iria ta, “Tarapo gule lak a mang si, using ninia vang kana na igenen roron ke tarapo buk ia. Using ri god kipo ago ve nia.” Iosep Kalapo Tulava i Aigipto a]=
)%Na Parao kala arai ani lomlomonai ang ta kapo lomlomonai ro na kana keve asosokai kapa. :\o
)$Na pok ang ka sinong ani nei rina si liuan i limalengua na matas i mol ang, nang kapo pasal asi kana me serei eke e Aigipto. Man asukang ri vap parik kipa puka si buk angan.” [
)#Ki luk akuvul a pok aongos nei liuan i keve matas roron ang na ki agongon akuvul a kon si keve rina lava na ki aiveven akit aroron ia. ~Zw
)"Ku atung ta mang matan vap na ki luk a va palpalima i keve uai i sukal nei liuan i limalengua na matas i masung ang. uYe
)!Kana kapo ro ta ku vil a saupai asukang ke. Ku atung ta mang igenen malangas ani ka aiveven a rina Aigipto. X+
) Si kam ararai amatan pongua ani kam orodung kapo supsupai ina ta God katala vil akorong lenginang a bil ke, na ka asereai sumasuma palau ania. jWO
) Na taun i masung ang parik kilapa anguan lomlomonai an ania using a mol using ina ka rikek luai. DV
) Na emung ina ka atogon a mang limalengua na matas i mol. Nei liuan i mol ang ri vap parik kilapa anguan lomlomonai an ta kata atogon a taun i masung using a mol ang ka vil arikek a rina. jUO
) Longong aro. Ka atogon lak a limalengua na matas i masung duk ta pok aulit aongos eke e Aigipto. \T3
) Kapo asukang palau val natala mengen ua. God katala akalit ua ta sa ka vil lak ia. =Su
)Au na limalengua na bulumakau makuk ang kita serei e mung na limalengua na kon makuk ang na magang ipo ngan ta malu manas i nei ring varasai palau, kipo limalengua na matas i mol. 5Re
)Nang a limalengua na bulumakau pukunan ang kapo limalengua na matas, na limalengua na kon batip ang kapo limalengua kapa na matas. Kipo atogon sikei palau a supsupai iria. Q;
)Na Iosep kala antok a Parao ta, “Kam pongua na orodung, supsupai irilong kapo sikei palau. God katala amalangasai anim ta saka nem an ka vil lak ia. 4Pc
)Na keve kon makuk lik ang kila konem aongos a keve anu po pukunan ang. Natala mengen a vap po teng mai ang sikei kapo kovek ta sikei iria katala palas dong iau tatana.” {Oq
)Au, mang limalengua na kon kila kun kov serei alak, kipo makuk na kipo magang ta malu manas i ring varasai palau. uNe
)Na nata orodung kapa na limalengua na kon batip aro na matukal, na kitapo tung lakat kuli sikei a iei i kon
;~}} |{xzz)yMx wvvXvu@tt:ssrqponmllZkjj!iwhgg^fJeXdccMbaa
`I_`^^]W\\=[[Y>XGWVUwTSSS"R{QQhPlONNpMMELLKK
JJIIuHH{GGFFEKDCBB@AAp@@U??6>==O<;;T:99G88
7#65Z44a33622$1;0//P.-j,,H++2*))R((('x&&)%?$X##"! 'K6mm?(M#5 " 2
F 9 "Ck ,MQAinoinoai ke kapo angkoai luai si pakangai ani vap vongvong, na ria kipo uli pasal taun ani rikek, si selen i ananap, using kapo kun nasai ani kana ngau akorong. LL Ri ainoai katakai i sula aongos, kitapo akanangai aniria nei liuan i ri vap, ani ki tung aniria si keve avibisan serei si God, asi abis ani keve alilis na asi sula kapa ani keve rikek si ri vap. TK!Asukang a kapo ro tara pasal asung taun kana sinsinongan a God ta vinga makos, using kapo igenen ro luai. Ani tara luk kana ngorem na kana keve roron si taun ke tarapo aunai inongos taun luai ania.[J/Using kara ainoai i katakai i sula parik kapa vongvong i sunguk mamakus ve tara si kara keve laulauan rikek, parik luai. Using kitala atokngai ta ki kun bui ania asukang luai val tara, sikei parik katapa uak. lIQAu kanat, lenginang taralapo atogon a ainoai i katakai i sula, Iesu, kana nat a God, katala palak ane pangkul luai. Asukang a kapo ro tara teng akitmat si sa taratala ainak ania e ring malangas na tarapo lomlomon tatana. cH?
Kapo kovek luai i mangsikei a bil kapo angkoai si mun e ngono matana. Keve bil aongos kipo ago nei ring malangas palau i iuang, voiang tara an akuskus lak ia ta kara keve avibisan. Iesu nia na ainoai i katakai i sula G Using kana mengen a God kapo mengen i to, na kapo kitmat luai, angkoai si lamut asiang luai ane nei vinga na malanganto, asukang val samele redelekan kapo lamut a angrodoai i tuan. Kapo kinle korong a keve lomlomonai ira, kuvul ve kara keve vubuk aongos. F Asukang a tara atokngai amadot aro ani tara palak si ausai ang, ani ka ago ta mangsikei ka uak arikek marai kana longobot val petau ang. E
Using man a sikei kapo palak si kana rina i ausai a God, kan ausai pelek suai ani kana keve avibisan aongos, asukang val God kata ausai. hDI Au sukana kalapo malangas ta ka atogon a ausai roron, ani kana vap a God, val nia kata ausai. C5Arai, si taun aino suke, vei mitapo sekpat ta Iosua kata alis imi ta ausai roron, sikei parik. Using e mung ina God kata atung a mang taun petekai. hBIAsukang a God kala atu taun pok na kala posong ta, Kana si taun ke. Val God kata mengen aino si kalingana i David asukang ke, Kana si taun ke, man mila longong a kalingana, mi ago ta vil akit an ani vingami. A%Io kapo asukang lak ta mang matan ki palak si ausai ang, au na vap la kolongong aro ani akus ro ang, using kitala longobot, kila tav palak. S@ Kata mengen kapa ta, Ki ago luai ta palak an si kag rina i ausai. /?WUsing si mang vuk oring nei salsalik kata mengen kapa ta valimalengua i taun asukang ke. Si valimalengua i taun God kala ausai ani kana keve avibisan aongos. 3>_Au na tara, using taratala lomlomon, tarala palak si kana rina i ausai. Kapo asukang val katala posong ia ta, Natala posong kag marala na nala atuvala ania asukang ke, ki ago luai ta palak an si kag rina i ausai. Sikei e mung i kana la asisinong aongos ani kuli rina, kala kamus kana abis. ='Arai, taratala kun longong ani akus roron ang val ria. Sikei, mengen ang kitala luk ia parik katapa pakangai aniria marai kari tav lomlomon.
< Asukang a tara aiveven akit aro vei nganing kala ararai ta mangsikei imi kala sakap ia. Using kapo tutuman anira ta taran palak. i;KAsukang a tarala arai korong ta, using parik kitapa lomlomon, parik kipa angkoai si palak.:wAu na ri si kata atuvala aniria ta ki ago ta palak an si kana rina i ausai? Parik nang ta petau vo tav lomlomon ang? $9AAu na ri si kita vil asongag ia si 40 na matas ang? Parik nang ta petau po uli bil arikek nei ring varasai palau ang, na pukun iria kala mun putuk palau? 8wAu, ri si nang kita longong a kipo asosol ia? Parik nang ta petau ang aongos Moses kata asoung iria pelek a Aigipto? 57cVal katala posong ia lenginang, Kana si taun ke, man mila longong a kalingana, mi ago ta vil akit an ani vingami, asukang val taun ang mitapo uli sual pok singina. 6Taralapo tung kuvul nang ve Karisto, na man tara uli tung akit si kara ainoai i tutungan, tung si akamusai i taun, vola ro. 5!
Sikei mi uli ngangaiga angpokpokai animi si kapo mangias lak. Ani ka ago ta mangsikei imi, lau rikek ka akipang ia na kala kit a vingana. 4' Keve tungag, mi aiveven vei nganing a mangsikei imi kala atogon a vinga visuk i tav lomlomon, na kala pasal suai ani God to ke. Ka ago. y3k Au nala posong kag marala na nala atuvala ania asukang ke. Ki ago luai ta palak an si kag rina i ausai. "2=
Nambang a tukulai ina nata lapo songag ani matan polokan ang na nala antok ta petau ke vingaria kapo uli pasal akipai, parik kipa nas kag selen. 1 Using e iang nang keve tivumi kitala arai ani kag mamain ta avibisan si 40 na matas aongos, sikei kita asosol iau. 0mi ago ta vil akit an ani vingami, asukang val taun ang mitapo uli sual pok na asosol anig singina nei ring varasai palau. /Asukang vang a mi longong a mengen ke Malanganto Gogoai katala posong ia, Kana si taun ke, man mila longong a kalingana, Y.+sikei a Karisto, nia kapo nat i God, na tarapo angtasimal ve nia, man tara teng akit aro kara lomlomon akoai, kuvul velai ani uruk na vinga takaring, voiang tarapo aminaung singina. Ausai ani kana vap a God t-aTutuman, Moses kata abis atutuman nei liuan i kana patvap na ka mengen amalangas aino ta sa ka serei lak, O,Lu, igenen kata abis ia, sikei God, nia kata abis a keve bil aongos. X+)Asi kinle korong ania ta kapo tavirimok, arai ania si miminaungan ina ta kapo lavlabat luai ani Moses. Asukang val katakai i abis lu kapo atogon asan si lu ang kapo abis ia, sikei lu ang kapo kovek i asan. *Kata atutuman luai aongos si kana laulauan i abis e matana i vo asok ang ania, asukang val Moses kata abis nei liuan i kana vap.
) Asukang keve tungag daus, nami vap ang mitala luk a songo ke le metekuku, mi kelai akitmat ani kami lomlomonai si Iesu, nang taratala ainak ania e ring malangas ta God katala atung ia ani kame akuskus tatana na kapo ainoai i katakai i sula serei si God anira. (#Using si atoktokngai ang, nia akorong kata kui na le si kana atoktokngai kapo angkoai si pakangai ani vap ang kipo duai a atoktokngai.X')Sukana, tukulai i kana serei luai val keve tasina, asi kana me abis val ainoai katakai i sula alilis serei si God ta ngorem na tutuman, ani ka amatung a luai nei liuan i God na ri vap marai kari lau rikek. l&QKapo malangas ta parik nang kapa pakangai ani ri angelo, parik. Sikei, ani matan tivuna i Abaram. n%UE iang kala akala iria vap ang kitapo uli sunguk ani mamaiten i leng ani mat, si kari to le kabang. q$[Asukang, using a keve tasina kipo atogon pukun, nia kapa kata kun atu pukun val ria, na kata asalak aongos a keve kui i pukun ke na ka mat. Kana mat nang asi kana ko suai ani vopo uli saupai ani mat ang, nang a vo petau ang anira. #-
Na mang anu, Nau naka atung kag lomlomon serei singina. Au na mang anu, Arai, nau kana ve inatus ke, God katala alis iau tataria. {"o Asukang ke, Naka posong amalangas kam asan si keve tasig na naka tangam i alatun anim e mataria i ri vap. #!? Using a vopo vilvil adaus ang na ria katala vil adaus iria kipo sikei palau. Au asukang, parik kapa lolokovo si posong aniria ta kipo angtasimal ve nia. f E
Using kata ro luai ta, nia vo tukul bung i keve bil aongos ang asi amaus ania, kata vil atalupus a vo asereiai ani vilvil ato ke, using kata ausingai ani inatus nei selen i kui, na e mung ina kila mang miminaungan. Sikei, tarapo malangas a igenen ang, vo ago aino ang e kevkev i ri angelo, nia palau a Iesu, God katala amaus ia ta kana asan minaungan roron using katala kui na kala mat. Au na si oring suke, kana lomlomonai roron a God anira aongos ta Iesu ka mat ani ri vap. V %Kuta atung iria ani ki saupai ani keve bil aongos. Io kapo kovek i bil kata teng apok ia ani ki ago ta saupai an ania, kantanem si taun ke parik tarapa arai ta keve bil aongos ke kipo saupai ania. wKuta asinong iria na kari sinsinongan ka kevkev tapai ani ri angelo. Kuta amaus iria ta asan minaungan roron. / WSikei, mangsikei kata amalangasai ani kalinga asukang ke, Ri vap i vunep palau, na kupo lomlomonai aniria. Inatus i pukun palau ke, na kupo aiveven aro iria. Au na ani kuli rina ang lak ka serei, tarapo mengen tatana, God parik katapa lomon ia ta ri angelo ki saupai ania, parik. c?Na God katala akikit ia singiria si keve akanangai, keve bil i vilvil ataping, mang keve avibisan madot kapa, kuvul ve keve alilis Malanganto Gogoai kata alis ia, angkoai palau val kana vubuk. Tukul bung i vilvil ato fEAu sukana vang, nei? Tara saka sip an man tarapo tere apuak ta vilvil ato lava ke? Volava akorong kata alis ia le kabang si ainoai i taun, na ria kita auai ve nia kitala longong ia. Au kimela atutuman luai ania singira. 0YUsing a mengen ang ri angelo kita alis aino ia kapo korong luai asukang ke ta ria aongos kipo putuk saupai na kipo longo bot, vilvil akui ka duai akorong palau iria. )Asukang a kapo ro tara anguan atu talinga aroron an, ani tara teng akit a mengen ang taratala longong aino ia, vei nganing tarala uak arikek. Kapo kovek using kipo vap ipo asok palau, ani ki abis papakangai aniria vap ang a God katala atotogon iria ta to asikei.
Au mang saka angelo an God kata antok ia ta, Ku sinong e palso ig na naka vil kam petau ani kime koskosai i ngono kakim? j O na ki lun ia, na kala matung asi sakol. Sikei numai, parik kupa sakol. Ku uli ago asikei. S ! Ki tamit lak, sikei numai ku tokos. Ki kavang val vakup ipo kavat,
Na, numai Volava, kuta kirkirangai ani kuli rina si tutapongai. Au na metekuku kapa, kapo avibisan i ngono kungam. E Kupo buk a lau korong na kupo mirik ani putuk saupai. Si oring suke God, kam God, katala tiu a patum ta rul sain roron i uruk, akanangai anim ta ku lakat aniria kipo auai ve numai. Sikei ani kana nat ta, Numai God, kam sinsinongan ka ago asikei. Kam lau korong kapo kam kitmat i saupai ani kam matan vap. w iAni ri angelo kapo mengen ta, Kata asok kana keve angelo ani ki sang val malu na ki anini kana mengen. +Na kapa, si taun ang God kata alis kana posong sang ane kuli rina, kata antok ta kapo ro kana keve angelo aongos ki soturungai singina.
-Arai, mang saka angelo an God kata antok ia ta, Kupo kag nat. Kana naka asereiai anim na napo tamam, na, tarung uli angtama? }Na kapo tavirimok ani ri angelo using kata poso asan ro luai ania ani ri angelo. Nat i God kapo tavirimok ani ri angelo ( KKapo amangai ani minaungan laba i God na e pukun ina kapo vil atutuman aongos luai ani kana laulauan. Kitmat i kana mengen kapo teng akit aongos a keve bil. Kata serei asi me vil adaus anira si kara lau rikek. Au kana vang kanlapo sinong si kana sinsinongan lava e pangkul luai e palso. 6
gAu na kana, si akamusai i taun ke, kata lapo mengen si kana nat, voiang kata so akalitai ania ta nia ka taukai i keve bil aongos. Na le singina, nei pangau ke kata abis ia. | uAino God katapo mengen taun a keve tivura si keve katakai i kus amalangas si mamain ta selen na taun angpetpetekai. 7i
2Au na Iosep kala mat. Iosep kata mat si kata lapo 110 na matas aongos. Emung ila itoitonai le ani pukun ina, kila asiang ia nei asisiang i ri vap po mat eiang e Aigipto.-U
2Na Iosep kala antok kana keve nat a Israel asukang ke, “God ka songo suai animi lak. Au mi atuvala singig ta emung mi sunguk a tuan i pukunig pelek a rina ke.” eE
2Na Iosep kala antok a keve tasina ta, “Nalapo angasungai kana asi kag mat. Sikei God lak ka pakangai animi na kame songo suai animi pelek a ring ke, taun a rina ang katala palpalatung ve Abaraam, Isak na Iakov tatana. $C
2Katapo to lak na inatus si Eparaim kila kun atogon nat akorong. Na inatus ang si Makir, kana nat a Manase, Iosep kata kun posong aniria ta kakana akorong. gI
2Iosep kata ago e Aigipto ve patvap aongos ang si tamana. Kata to na 110 na matas aongos.
2Asukang na mi ago ta leng an. Naka aiveven aro lak imi na kami inatus.” Eiang kala mengen i alomon ro aniria. Iosep Kata Mat 1
2Io, kami lomlomonai lava ta mi vil arikek iau, sikei God katala asaul pokai ania ani kame serei asukang ke vang, ani to si vap miang ka kalakala. mU
2Sikei Iosep kala antok iria ta, “Mi ago ta leng an. Sa nang? Nau kana name luk kana pangau a God?
2Na keve tasina kimela tutalang ia na ki suai aniria e vunep na kila antok ia, “Namem kana na kam keve asosokai aongos.” S!
2‘Mi antok a Iosep ta napo sokotuk aro ia ani ka lomon suai ani keve visuk na lau rikek ang a keve tasina kitala vil arikek ia tatana.’ ” Asukang vang kana na namempo sokotuk ua ta ku lomon suai adaus ani kamem rikek, namem na keve asosokai ke si kana God a tamam.” Taun ang a Iosep kata longong a mengen ang kala tangis. o~Y
2Asukang a kila lis mengen ane si Iosep ta, “Aino le ani tamam ka mat kata pinipini imem asukang ke, f}G
2Keve tasina i Iosep kila arai ta tamaria katala mat na kilapo mengen angpokpokai nei liuan iria ta, “Au si man kana na Iosep kapo teng akit lak a rikek ang taratala abis ia taun ia, sa kala ngenget ira singina?” |
2Au na emung i amunai tapai ani tamana, Iosep kala papok ane Aigipto ve keve tasina na vap auai aongos ang ve nia. Lomon Suai si Iosep #{A
2
Kita sunguk ia ane Kanan, na kianla amunai ania e nei vakil ang si vuk roe ang si Makpela, ngere Mamre, si vuk roe ang a Abaraam kata samui ia si Eperon. dzC
2 Kana keve nat a Iakov kitala abis apunuk a pinipini ang a tamaria katala pini iria tatana. ^y7
2 Ri vap i Kanan kila arai ani radaupa lava ang e Atar na kila antok ta, “Pua, vap suke le Aigipto kipo teng a mangsikei a radaupa lava luai.” Asukang vang na kila atuk a ring ang ngere Ioridan ta Abel Misraim. @x{
2
Taun kianla serei e Goren Atar, ngere Ioridan, kila tutapong kup ta tangis using a mamakus lava kalapo meng iria. Na Iosep kala anguan atung an ani mang limalengua na taun i mamakus. twc
2 Vap kapa ipo sang kuli tagtagai na ri os kita auai ve nia. Katapo kuvkuvulan laba luai kita auai ve Iosep. Asukang vang a Iosep kala pasal asi an amunai ani tamana. Keve asosokai aongos si Parao kita auai ve nia kuvul ve keve vap lava i kana vainagoan na ri vap lava aongos i Aigipto. itM
2Au na Parao kala polpol ta, “Ku pasal na ku an amunai ani tamam val kutala atuvala tatana.” Ms
2‘Mamai katapo usausa si mat, na nata atuvala ta nakan amunai ania si vakil i kana la itoiton ang e Kanan. Asukang na napo sokotuk a kalakala ke asi an amunai ani mamai le na name papok.’ ” &rG
2Au, kala kamus a taun i mamakus ania na Iosep kala antok kana matan vap a Parao ta, “Man napo roron e matami, mianla mengen anig si Parao asukang ke, q3
2Kata luk aongos a 40 na mangias si itoitonai ani pukun ina val kari laulauan. Na ri Aigipto kita ago i mamakus na tangis ani 70 na mangias aongos. |ps
2Le na kala asok kana keve katakai ipo itoitonai ani matmat asi itoiton aro ani pukun ina. Na kila abis ia asukang. do E
2Na Iosep kala suai ania e kuluna i tamana ta Israel velai ani tangis lava na kala lulus ia. 0n[
1!Taun kata kamus ta pinipini ani kana keve nat, kala luk alak a kakina ane kuli pata na kala akamusai ani luk malu alak na kala pasal suai ani kan ago ve kana vap.Gm
1 Vuk roe ang nang ve vakil ang singina i la samui si ri It.” l
1 Kita amunai ani ri Abaraam ve kisngana ta Sara, ri Isak ve kisngana ta Rebeka na nau kapa nata kun amunai ani Lea eiang. k
1 nang a vakil kuvul ve vuk roe ang si Makpela, ngere Mamre, e Kanan, voiang a Abaraam kata samui ia si Eperon ani kakana ta gom. Oj
1 Au na kala pinipini iria asukang ke, “Nalapo usausa kana asi mat using ani kag vap kitala aino iau. Mian amunai anig ngere kag keve vap e nei vakil si roe ang ta Eperon, igenen ang si ri It, i
1 Aongos vang sukana na 12 na matan vap suke i Israel. Na sukana na keve mengen tamaria katala posong dong iria si kana poso atautauia aniria. Si atautauia ang kata alis siksikei iria tatana, katapo angkokoai luai akorong singiria. Iakov Kata Mat h;
1Beniamin kapo mangsikei a kei lava kapo mol arikek. Tenei vauk ka angan a sa katala kong akit ia, na tenei ngelik ka pagal a sa katala luk ia.” @g{
1Atautauia ang ke tamana kapo soliu ani roron ang le si keve mulang vo to avunga suke. Io, keve atautauia ke, Iosep ka tauia tatana, keve tasina ki arai ania na ki mamaila alava ania. 3fa
1Le si kana pakangai a God ang si tamana. Le si kana poso atauia na vo kitmat luai ang. Tauia i mete kuku e pangkul, tauia i kevkev luai i nei roe, tauia i duk ta inatus. He
1Sikei kata tivo korong luai ta kana vatilau na kungana ka tung madot asukang. Dual i kungana le si God kitmat luai ang si Iakov. Le si katakai i aiveven sipsip ang, nang nia na iat i Israel. ^d7
1Ri vap so ta vatilau kita marala ia na ki so ia. Kita vis ia velai ani neikien lava. c
1Iosep kapo mangsikei a vaen kapo uai adual luai e ngere laman voiang a keve ngakan ina kipo polok karaunai ani vabat. sba
1Napitali kapo sang pulakai val me kei lik kita akala ia, na kala akau a keve natnat talupus ro luai. a{
1Aser, kana keve uai i matang ka aunai ro luai. Na matan pok naminan ang ka angkoai ta ri Tulava ki angan singina. Z`/
1Gad, ri vap tainau ki visvis ia, sikei ka dual aniria na ka lu suai aniria. <_u
1Numai IAVE, napo atu mata taun kam vilvil ato. ^)
1Ka bil val kene kapo matung ngere selen ipo pasal ta ri os. Na taun ang ka kalat a kakiria, vap po kokos ang kuluria, ki uak arikek ane mung. []1
1Dan ka saupai aro ani kana vap, asukang ta mangsikei i keve patvap i Israel. *\O
1Au na taun kapo arai ta kana ring ipo ausai kapo marip, na roe ang kapo talupus, nganlak ka ainak palau ani ki apaus ia ta mamaiten lava na ka serei a asosokai. ^[7
1Isakar kapo dongki dual luai, kapo matung ausai ve kana sungsungukan e tongina. "Z?
1
Sebulon ka ago e ngere makasim na kana vuk laman ka ring kalakala ani ri perengan simepo tung ausai. Kana palpal roe ka polok tung e Sidon akorong. Y
1 Matana ka melek luai val rul i vaen na ngisana ka posok luai val mang i rul i tus, using kipo tauia tatana si kana rina. X
1 Ka pala kana natnat i dongki si mangsikei a vaen si ngakan roron luai ina. Ka galui kana vakup ipo alak ta rul melek i vaen. W5
1
Sinsinong i sausaupai parik kapa angkoai si papelek ani Iuda, tung si vopo tauk i kirim ang kame serei. Mamain ta patvap aongos ki longong singina. V
1 Numai Iuda kupo natnat i laion, kutanla kon puka le na kume lapo matung musik na ka ago luai ta sikei ka gulang pangun ua. U
1Numai Iuda, keve tasim ki poso aro ua. Ri si kipo petau ua ku teng lak a ngoria, na keve tasim ki soturungai singim. iTM
1Nala poso arikek karilong marala using kapo soliu luai. Na karilong vinga manas using kapo rikek luai. Naka angtaliungai ani karilong patvap nei liuan i patvap si Iakov, na ki ago angtaliungai pulakai nei liuan i ri Israel. xSk
1Naka ago ta sinong an si karilong keve aititikai. Naka ago ta sinong kuvul an ve rilong si karilong keve lomlomonai. Using si karilong marala kilongtala raung a vap miang, na kilongta tangai asoles palau ri bulumakau using karilong vubuk. iRM
1Ri Simeon ve Levi kilongpo ngono angtasimal. Karilong keve samele kipo bil asi galagalang. #QA
1Vingam kapo asukang val kel lava na parik kutapa sausaupai aro anim na parik kulapa anguan laba an kana using kutala abis a lau visuk kuli pata si tamam. #PA
1Ruben, numai kupo posong sang. Numai a madot ig using kam serei kata akanangai ani naka serei a igenen madot. Asanim kapo laba luai na dual im kapa. ]O5
1Inatus nat si Iakov, mime serei akuvul na mi longong. Mi longong a tamami ta Israel vN i
1Na Iakov kala asok tapai ani kana keve nat ta, “Mime serei akuvul na naka atai imi ta keve bil lak eno imi. CM
0Nami angtasimal, nala alis imi siksikei ta roe ang eiang. Au na anim, kula atogon kam ngaupap si vuk roe i kag la luk suke si ri Amor ta dual i kag samele ipo visvis na kag vatilau.1L]
0Au le na Israel kala antok a Iosep, “Arai, nalapo angasungai kana asi kag mat, sikei God ka auai ve numai, na ka ausingai pok anim ane si roe ang si keve tivum. (KK
0Na kala poso atautauia irilong si taun ang velai ani mengen ke, “Si asan imilong vanang, ri Israel emung aliu lak ki uli poso atautauia ani mang matan asukang ke, ‘God ka asereai animi val ri Eparaim na ri Manase.’ ” Io, sukana vang kala atung a Eparaim ani ka aino ani Manase. J)
0Sikei tamana kala misag na kala antok ia, “Napo nas nang, kag nat. Napo malangas. Ninia nang kapa ka kun serei a matan vap, na ki kun serei alava. Sikei tasina lik lak ka tavirimok ania, na keve matan tus using ina ki serei asukang ta mamain ta matan vap duk luai.” I
0Na kala antok ia ta, “Mamai, parik ta asukang. Kana na ike kana kapo posong sang. Kam palso vanang ka matung e patuna.” sHa
0Taun ang a Iosep kala arai ta tamana kalapo amatung kana palso si patuna i Eparaim, parik kalapa ainak ania, na kala teng akit kana palso na tamana asi kana luk suai ania pelek a patuna i Eparaim ani kan amatung ia e patuna i Manase. NG
0Au na kala poso atautauia na Iosep ta mengen asukang ke, “God ka atautauia na ngono nat ke. Kana na God ke voiang a vuvui ta Abaraam na mamai ta Isak kilongtapo angtogon ve nia, na katala aiveven kag to aongos tung kana, na kana angelo kata asapang iau si keve mamaiten aongos. Io, nia ka atautauia irilong na ki poso atat lak irilong using a asan ig, na asan i vuvui ta Abaraam na mamai ta Isak. Na kari polokan ki serei aduk luai e kuli rina ke.” -FU
0Sikei Israel kala sulai ani kana palso taun a patuna i Eparaim vopo nat emung ang na kala sulai aputuk ani kana palkais taun a patuna i Manase, vo posong sang ang. yEm
0
Le na kala aingingik atava na ngono nat ang taun a Israel. Eparaim ka tung e palkais ina na Manase e palso ina. fDG
0 Na Iosep kala songo suai anirilong pelek a savana i tivurilong na kala soturungai ane vunep. -CU
0 Au na Israel kala antok a Iosep ta, “Parik natapa lomon ia ta naka anguan arai korong pok an anim, sikei God katala vil korong ia ta nala arai ani kam inatus.” =Bu
0
Matana i Israel kata lapo ngau na parik kata lapa anguan arai aro an, using kata lapo lavan luai. Au, Iosep kala songo asung irilong na tivurilong kala vongok na ka lulus irilong. [A1
0 Na Iosep kala antok a tamana ta, “Kag ngono nat nang voiang a God katala kun alis anig tatarilong eke.” Au, Israel kala antok ta, “Songo alak tapai anirilong ane singig na name poso atautauia irilong.” f@G
0Au, taun ang a Israel kala arai ani ngono nat ang si Iosep kala sui, “Au na ri si kana?” e?E
0Nau natala mamakus luai marai kag papok ang le Padan na Rakel kamela mat e selen si palpal Kanan avunga lik i Eparat, asukang vang a natala amunai ania e ngere selen ane Eparat.” Eparat kipo posong kapa ia ta Betelem. =>u
0Kam mang keve nat emung irilong, riria vanang kila kakam akorong ta keve nat. Sikei, saka palpal roe an nganlak ki pagal dong iria tatana, ki taot iria si asan i ngono tasiria ke. I=
0Na kam ngono nat i ingus ke e Aigipto aino ani name serei eke, nala posong irilong ta kakag ta ngono nat. Io, ri Eparaim ve Manase kilongpo kag ngono nat asukang palau val ri Ruben ve Simeon. U<%
0ta mengen asukang ke, ‘Arai, naka atautauia ua na mi serei a vap miang. Mi serei lak asukang ta kuvkuvulan tavirimok. Na palpal roe ke nala alis ia si keve matan tus using im ani ki tauk ina asikei.’ ;-
0Na kala mengen a Iosep ta mengen asukang ke, “God vo kitmat luai ang kata serei singig e Lus si palpal Kanan na kata poso atautauia iau eiang %:E
0Na mangsikei eiang kala antok a Iakov ta, “Arai, kam nat ta Iosep kana kame arai anim.” Na Israel kala arudualan pok ia na kala sinong atung kuli pata. 19 _
0E mung i mang rukun taun na kimela antok a Iosep ta, “Tamam nang kapo malepen.” Asukang a kala songo le kana ngono nat, ri Manase ve Eparaim ani kilong auai ve nia. )8M
/ Na Iakov kala antok ia, “Ku atuvala ane singig.” Na Iosep kala abis ia asukang. Na Israel kapo teng akit si kana kipa na kala tuturung e matana i IAVE.n7W
/ Si taun ang nala mat, ku sunguk suai ani matmat ig pelek a Aigipto na kuan amunai ania nei gom ang kag matan vap kipo matung singina.” Na Iosep kala antok ia ta, “Io, naka abis ia asukang palau val kupo atatai iau tatana.” 6
/ Au na kalapo angasungai aliu ani Israel ka mat na kala songo kana nat ta Iosep na kala antok ia, “Man napo ro e matam, kapo ro ku amatung a kungam neite savag ta ku pakangai anig na ku abis a lau tutuman anig. Ku ago luai ta amunai ani matmat ig eke e Aigipto. s5a
/ Iakov kata ago eiang e Aigipto si 17 na matas, na tataot aongos i kana matas i to kata lapo 147 na matas. 14]
/Io, ri Israel si taun ke kita lapo soisinong e Aigipto si palpal Gosen. Kita lapo tauk i mang keve roe eiang na kari polokan kala serei alava luai si tataot iria. j3O
/Asukang vang a Iosep kala asereai ani mang sausaupai e Aigipto ta va palpalima i keve uai i sukal, ke Parao ia. Na saupai ang kapo tung akit lak si taun ke kana. Sikei palau a roe ang si ri piris Parao parik katapa tauk ina. &2G
/Na ri vap kila antok ta, “Pua, kamem tulava, kulapo teng ato imem kana. Man kapo roron palau singim, namem serei a keve asosokai palau asikei si Parao.” O1
/Sikei si taun i kaming ania mi alis a Parao ta sikei a palpal i uai na mang puat a palpal ang kapo kakami asi angan na asi suksukal atanginang kapa animi, kami inatus na riria mipo aiveven iria.” 0;
/Au na Iosep kala antok a ri vap ta, “Arai, kana using natala samui aongos imi ve kami roe ani Parao, kana nala alis katui animi si sukal si roe ang. >/w
/Sikei, roe ang si ri piris, parik kata lapa samui ia using Parao katapo uli ali pok aniria, asukang na kipo atogon pok si angan na parik katapa inongos taun ta ki atos ta kari roe. ~.w
/Na ri vap aongos le si mang ngising i Aigipto ane si mang ngising ina, Iosep kata vil iria ani ki asosokai si Parao. [-1
/Asukang vang a Iosep kala samui aongos a roe ang e Aigipto ani Parao. Siksikei iria i ri Aigipto kata atos ta kana vuk roe, using a mol ang kata lapo laba luai aniria. Roe aongos ang, Parao kata lapo tauk ina. ,;
/Marai sa vanang na namem me mamat e matam kuvul ve kamem roe? Ku samui imem ve kamem roe ta pok asi kamem angan. Io, kamem roe, Parao ka tauk ina na namem an asosokai palau asikei si Parao. Lis imem ta katui i kon ani namem ago ta mat an na roe ke ka ago ta varasai palau an.” +#
/Na si matas using ina kimela serei pok si Iosep na kila antok ia, “Kamem tulava, kupo malangas lenginang ta namempo kovek i kapkap na keve manmanik numai kulapo tauk ina aongos. Asukang na sa kana namem lapo atogon ia si taun ke kapo pukun imem palau na kamem roe. *
/Au na kianla luk aongos le kari keve manmanik ane si Iosep na kala alis iria ta pok sasakolai ani kari keve os na sipsip na me na bulumakau na dongki. Na nei liuan i matas aongos ang kata alis pok palau aniria sasakolai ani kari keve manmanik aongos. ()K
/Na Iosep kala antok iria asukang ke, “Au, kanat. Using milapo kovek i kapkap, mi luk dong iau ta kami keve manmanik, na nala alis pok imi sakolai aniria.” k(Q
/Taun ang a kapkap si ri Aigipto na ri Kanan katala kamus aongos, ri Aigipto aongos kimela serei si Iosep na kila antok ia ta, “Ku alis pok animem. Marai sa namem me mat palau e matam? Kamem kapkap kana kala kovek aongos.” t'c
/Na Iosep kala luk aongos le na keve kapkap ipo samui pok ang ta ri Aigipto na ri Kanan taun a lu si Parao. !&=
/
Buk angan ang kala serei alava luai na kala kovek i pok si palpal aongos ang. Na ngono rina ke Aigipto na Kanan kilong tala logo luai kovek i pok. %}
/ Kata alis kapa na tamana na keve tasina na matan vap aongos ang ta pok angkokoai si tataot i inatus iria. Mol Kala Laba /$Y
/ Asukang vang na Iosep katala asoisinong na tamana ve keve tasina e Aigipto. Kata alis iria ta palpal roe tauia luai e Rameses, asukang palau val atatai ang si Parao. P#
/
Le na kan poso atautauia pok tapai ani Parao na kamela soung pelek ia. B"
/ Na Iakov kala antok ia ta, “Kag matas i to parik kapa asukang val keve vuvui kitala to ia. Nata duai ri mamaiten lava nei kag to na kalapo liklik palau na napo 130 na matas palau.” O!
/Na Parao kala sui a Iakov ta, “Kam poisan kana na matas i la to?” n W
/Au le na Iosep kala kun songo alak ani tamana ane mete Parao. Na Iakov kala poso atautauia na Parao. y m
/na roe lava ang i Aigipto kapo oros e matam. Alis iria ta palpal tauia i roe ang na ku asoisinong iria e Gosen. Na man ri si nei liuan iria kipo katak ta aiveven manmanik, ku asok iria na kime aiveven kakag akorong ta kun keve manmanik.” U %
/Na Parao kala antok a Iosep ta, “Tamam na keve tasim kita me serei singim + Q
/Na kila antok ia kapa ta, “Kamem pasal nang ane ke asi me ago tapai using a buk angan lava ke kalapo kun meng animem e Kanan na kamem keve manmanik kilapo kovek i uriuri asi angan. Asukang vanang na namempo sokotuk ua ta ku naung animem na namem me soisinong si palpal roe ke e Gosen.” X +
/Au, Parao kala sui iria ta, “Mipo saka abis an akorong kana?” Na kila antok ia ta, “Namem nang kam keve asosokai namempo katakai i aiveven sipsip. Namempo asukang palau val keve matan tivumem aino.” gI
/Na kanla songo le na palpalima i keve tasina na kamela atung amalangas iria e matana i Parao. a ?
/Au na Iosep kala pasal na kanla antok a Parao ta, “Mamai kana ve keve tasig kila serei taun iau le Kanan. Kipo atogon kari mamain ta sipsip na bulumakau na kari togtogon aongos. Na riria kana kilapo ago e Gosen.” =u
."mi antok ia asukang ke, ‘Namem, kam keve asosokai, namemtapo katakai i aiveven sipsip le kabang le si kamem to aongos asukang palau val keve tivumem kitapo abis ia.’ Na si oring ke kala lomon suai animi asi kami ago e palpal Gosen using ri Aigipto kipo misag luai ani ri katakai i aiveven sipsip.”cA
.!Au, man a Parao kala asok tapai animi, na ka susui imi ta mipo saka abis an akorong kana, -
. Sikei, kipo vap katakai i aiveven sipsip na mang matan manmanik na kita songo le kapa kari keve sipsip na bulumakau na kari togtogon aongos.’ oY
. Na Iosep kala mengen amalangas a keve tasina ve ria aongos kana matan vap a tamana asukang ke, “Naka pasal kana na nakan antok a Parao ta, ‘Keve tasig na kana matan vap aongos a mamai nang kitapo ago e Kanan, kana kila serei.
. Na Israel kala antok a Iosep ta, “Nalapo usausa asi kag mat vang kana using natala arai anim na napo arai ta kupo to lak.” A}
. Na Iosep kala dal kana tagtagai na kala pasal ane Gosen asi kana an ruduai ani tamana ta Israel. Taun ang kilongta angduai, Iosep kala vongok a tamana na kala tangis avungavunga luai.
~~}||6{{.zuy`xx+vvvv:uu't1sirqqp@o[nnSa lak si kag mengen tatana? Napo antok ta, ka kovek i taun anig si akuskus ta kari lomlomon a petau ke, Gedeon, Barak, Samson, Ieptae, David, Samuel na keve katakai kus amalangas. 0xY Si lomlomon, Rav, aina vopo atos pok ang ta pukun ina, parik kata lapa mat kuvul ve vap tav lomlomon ang, using kata aiveven aro na ngono igenen an ararai musik ang. Yw+ Si lomlomon, kita ulit a omo ang e Ieriko amatan limalengua na kala so ngomai. v Si lomlomon kita paputuk a Laman Melek val ring kolo. Na ri Aigipto ki atokngai asi me sakam aniria na kimela lus mat aongos. %uC Si lomlomon, kata teng a matan angan i liuluai ang na ki aivis kari keve lu ta rangai, ani vopo vil punuk ani ri matavunim ang, ka ago ta sigil an aniria. 7tg Si lomlomon kala soung pelek a Aigipto velai ani tav leng ani kana marala na tulava, using katapo tun korong a iuang tarapo tav arai korong ania, na le iang kala tung akit. Gs Na lau i mirik ani igenen i akanangai ta God, kata taot ia ta kapo ro palau, using e iang ka luk a tauia lava ani keve tauia ang e Aigipto. Using katapo ararai ane no using ani seupok ang. sr_ sikei kata pilak ta nia ka kui kuvul ve kana vap a God, na uruk kudik palau using ani lau rikek, ka ago. {qo Si lomlomon, Moses, si kana lapo igenen lava, kata tav ainak ani ki posong ia ta rinana ta kavulik ang si Parao, Sp Si lomlomon, Moses, kita ingus ia, tamana ve rinana kilongta amunai ania si potol a ulen, using kilongtala arai kinle ta kapo nat petekai luai, na kilongta tav leng kapa ani saupai si tulava ang. o+ Si lomlomon, Iosep, taun kata lapo usausa asi kana mat, kala lomlomonai ane no ani kari soung ri Israel, na kala alis a pinipini ani tuan ina. 2n] Si lomlomon, taun a Iakov kata lapo usausa asi kana mat, kala atautauia kana ngono nat a Iosep. Na kala teng akit si kana kipa na ka tuturung e matana i Volava. fmE Si lomlomon, Isak kata poso atautauia ri Iakov ve Esau ani keve bil miang ang ki serei lak. wlg Using kapo lomlomon ta God ka teng ato pok ia. Asukang a si kana lomlomon kitmat kala teng ato pok kana nat. `k9 Kantanem a God katala antok aino ta, Le si Isak, matan tus e mung ki asasanan. djA Si lomlomon, Abaram, taun a God kata atoktokngai ania ani ka sula lis ia ta Isak val alilis ane singina, lenginang katala nas a keve palatung ang si God, sikei kala lis ta nat ke kapo ring sikei palau luai a nat. ^i5 Kita lapo vubuk using a rina ang e metekuku, kapo roron luai ani rina ang kita ago aino singina. Asukang a God parik kapa lolokovo ani ki posong ia ta kapo kari God, using katala usausa na rina lenginang aniria. h{ Na kitapo tav lomlomonai amadot ani rina ang kita pasal pelek ia, parik. Using man kata bil asukang, oro kimela papok. zgm Taun kipo mengen amalangas asukang ke, tarapo arai korong ta kitapo gulegule na rina ang kakaria atutuman luai. hfI
Vap aongos suke kitapo uli atu lomlomon ane no na kila mat putuk. Kitapo tav luk lak ani keve bil roron ang a God katala antok tatana, sikei kitala arai korong aniria lenginang ane ring vunga na kilapo maramarak ania. Na kilapo mengen amalangas ta riria pok kipo ago val sokoung palau kuli rina ke, asukang val kita kirikai aniria si kari rina. meS Na le iang kala serei ta le si ring sikei palau a igenen suke, volapo lapan angkokoai si mat ang, katala apolok a matan vap ke kala duk luai val ri kalto e metekuku tav angkoai si taot pasuk aniria, asukang val kone i ngerelo. /dW Si lomlomon, kantanem kata lapo lapan, na Sara katapo ngolo kapa, kata arai korong ane no ta iuang vo antok ang ania ta ka atogon nat lak, kapo tutuman kana mengen. )cK
Using parik katapa pien rina e ke kuli rina asi ago akit. Katapo kokoai palau ani rina ang e pangkul God katala itoitonai ani kelkelai ina na ka kip atung ia. Tb! Si kana lomlomon, katan lapo ago nei rina i sokoung na katapo ago nei lu i vakup val ri Isak ve Iakov. Ngono isuke kapa kilongtapo kun ararai ane no asi luk ani roron ang a God kata mengen tatana aino. 3a_ Si lomlomon, Abaram kata longong a songo si God ani ka pasal taun a rina ang ka taukai lak ina. Kala tadut kantanem katapo tav malangas ta kapo pasal ane voi nang. n`U Si lomlomon, Noa nang a God kata langalanga ia ta keve bil ang kapo tav arai lak ania ki serei, na kala itoitonai ani perengan ta lolokovo roron ani God, ani ka teng ato kana matan vap. Si kana lomlomon Noa kata atere na kuli rina ta kapo ago asi mat. Na God kala atogon a Noa ta bil roron ke, kala taot ia val igenen korong e matana, using kata lomlomon. M_ Man kapo kovek i lomlomon, ka tav angkoai luai si auruk ani God. Using kapo mamaiten ta si ka serei si God, ka lomlomon ta God kapo to na ka seupok aro luai aniria kipo dual ta pasal asung ania. Q^ Si lomlomon, Enok parik katapa mat, using a God kata songo alak ia ane pangkul, na kilapo gule ia. Using e no i kana songo ania, kata akalitai amalangas aro ta God kata lapo uruk ania. ]} Si lomlomon, Abel kata sula kana alilis taun a God, kata roron e matana ani anu ang si Kain. Na le iang God kala mengen amalangas ta Abel kapo igenen korong. Kapo asukang palau ta kantanem katala mat, kana kapo mengen lak marai kana lomlomon. 5\c Si lomlomon taralapo nas ta God kata posong palau a vuk mengen na kuli rina ke kala serei. Asukang ta kata piruma na keve bil tarapo arai korong aniria ta bil palau. A[} Bil ke vang kana na petau aino kita asasanan ro tatana. 'Z I Lomlomon, nia na matukal i lomlomonai, nang tarapo atu mata using ia velai ani nas aro ta kapo tutuman, kantanem parik lak tarapa arai ani bil ang ta matara. Y9
'Sikei tara, parik tarapa rudun asua pok asukang, ani God kame vil arikek ira, parik. Sikei tara na matan vap ke tarapo lomlomon, ka teng ato ira.X
&Sikei si kag igenen korong, nia ka to lak using kapo lomlomon tatag. Na man ka rudun asua pok, nala tav maramarak luai ania. pWY
%Arai, parik kapa taun vunga luai, na iuang kame serei. Ka serei atutuman nang. Ka tav amomole. 1V[
$Mipo inongos taun a laulauan ro i tung akitmat ke, ani man asukang, mila aupele angkokoai val kana vubuk a God na mila luk a roron ang katala antok tatana asukang ke. U
#Asukang vang, mi ago ta atolongon palau an ani tutuman ke milapo nas ia. Tung akitmat kuluna na mi an luk lak a seupok lava. |Tq
"Petau ang nang kita alakai aniria si vilvil akui, mita tang taun iria. Taun ang kita aunga suai ani kami keve togtogon kuvul ve luk pakang animi ta roe, mitapo uruk palau using kami lapo nas ta lenginang milapo tauk i tauia roron asikei ang. S
!Kitala mengen arikek animi, na ki vil akui a pukun imi e mataria i ri vap. Mita pakangai ani vap ang nang kita vil akui iria. {Ro
Lomon akit a taun ang mita luk a malangas ang singina, kitala vil akui alava imi na mita tung akit singina. Qw
Man a God vopo uli to ke, katala teng akit ua asi kana amiming anim, iuang kula atogon kam ring asi leng alava luai. )PK
Arai, tarapo nas a igenen vo antok ang ta, Ngatat kakag papalik. Nau naka ngenget pok. Na kala antok kapa ta, Volava nia ka saupai ani kana vap. TO!
Au, arai si oring suke mang matan kipo lomlomonai palau ani kana nat a God, na kipo arai ani rangai i palatung ang, voiang kapo amalangasai ani abis lava luai ang a God katala abis ia si vil adaus aniria, val kapo bil palau. Au na e iang kipo nau varas a roron tavirimok suke si Malanganto. Pua, vola kitmat luai ta kari amiming. .NU
Man ta mang matan kipo putuk a sausaupai si Moses, na e iang kapo atogon a pongua vo potol a igenen kita arai ania, igenen ang, ki vil punuk ia, ka kovek i ngorem. rM]
sikei leng tavirimok lava ani saupai na kut madot lava asi ni suai aongos ani vap po petau ang ani God. ML
Using taratala luk a nas kirol roron tutuman lenginang. Au kanat, man tarapo uli lomlomonai maramarak si uli abis ani rikek, pua kala kovek luai ta mang ring rangai ani matan rikek asukang, kKO
Na tara ago ta atolongon ani laulauan ro i serei akuvul asukang val mang vap kipo abis ia, ka ago. Sikei tara ngangaiga angpokpokai anira. Kapo ro ta tara uli dual aro tatana using mipo arai ta kalapo angasungai nang a taun. ~Ju
Kapo ro tara uli lomlomonai selen i ngangaiga ani mang matan asi ngorem angpokpokai na asi abis ani laulauan roron. Iy
Kapo ro tara teng akit si keve bil ang nang taratala mengen tatana na tarapo atung a matara singina, na e iang tara ago ta malum an. Using katala mengen nang ta e iang ka atogon lak a keve bil roron, na kana mengen asukang ke vola atutuman luai. H
Au kala ro, tara pasal asung alak kuvul velai ani vinga atutuman ka kokelai lakat kuli lomlomon kapo kirol atutuman aro. Parik tarapa anguan nasai an ani mamaiten i rikek nei vingara, marai i ivis i rangai ina, na pukun ira kala asising adaus ia ta laman gogoai. XG)
Ikelik, nia kapo ainoai luai katakai i sula, nia kapo aiveven kana vap a God. F
using katala iton a selen tanginang anira taun a to ane nei ring ang e mung ina i vakup ang ta kata lis pok ta pukun ina. -ES
Io keve tungag, kalapo asukang ke vang kana anginang ta le si rangai i Iesu taralapo angkoai si palak ane nei ring po atailai ang velai ani vinga talupus ro, 1D[
Io, katala lomon suai lenginang ani keve avibisan rikek ang, asukang vang a parik kapa anguan inongos taun an ani avibisan i sula ani rikek. Ago ta pataliung ani Iesu `C9
Na kari keve lau rikek kuvul ve avibisan i putuk saupai, naka lomon suai ania. E mung i taun ang, naka itoitonai ani palatung kuvul ve ria asukang ke. Volava kapo antok. Naka adokot kag keve pinipini e lomlomonai iria, ani ka sinong akit e vingaria. fAE
Na Malanganto Gogoai kapo kun mengen atutuman luai anira ta keve mengen ke asukang ke, }@s
Io, asukang vang si kana amatan sikei a lis pok ke tatana, katala vil adaus a vap ang asi kari talupus aro asikei. f?E
na kapo sinong kokoai tung si taun ang, vap po petau ang ania kime koskosai e ngono kakina. >
Sikei Iesu katala alis pok tatana ani ka mat ani lau rikek amatan sikei palau ani keve taun. Au na kalapo sinong e palso i God 9=k
Ri katakai i sula aongos kipo uli telan si kari abis i vil alilis ani keve taun keve taun. Kipo uli sula ani ri manmanik na kapo tav angkokoai si mus suai ani lau rikek. 2<]
Io, Iesu Karisto katala abis using aro luai taun a vubuk suke na kala alis a pukun ina ani ka mat amatan sikei palau ani keve taun, na asukang vang kala vil adaus ira. ?;w
Au na kala antok kapa ta, arai, nata mela serei asi kag me abis angkoai luai si kam vubuk. Si oring suke kala luk suai ani ainoai i selen asi kana amatung ani va pongua ina. ?:w
Au, sukana kana ainoai posong ta keve alilis ve ri manmanik i sula ani lau rikek kupo tav buk aniria, kapo mengen nang ta keve abis ang, saupai kapo uli mengen ta abis ania. 9
Au nala antok, arai God, nata mela serei asi kag me abis angkoai luai si kam vubuk. Kitala salik ia nei buk asukang anig. X8)
Ani ri manmanik kitapo sula ia ani lau rikek, kuta tav maramarak ania. 37_
Asukang a si kana serei kuli rina kata antok asukang ke. Kuta misag ani ri alilis na ri manmanik i sula. Sikei kutala itoitonai ania ta naka atogon a pukun. ^65
Using a rangai i bulumakau kuvul ve me kapo tav angkoai luai si mus suai ani rikek. v5e
Parik, using si matan avibisan i sula ang nang, keve matas kipo uli lomlomonai pok lak ani kari keve rikek. o4W
Man a Saupai kata angkoai aro, oro na matan avibisan i sula ke kala kun kamus lenginang, using ri vap man kime lapo pasal taun a God lenginang kilapo daus aongos, na parik kipa anguan lomlomonai maiten an si kari keve lau rikek. 93 m
Arai, saupai kapo tav angkoai luai si vil atalupus ani vap ang kipo buk pasal asung ani God. Kapo uli mengen palau aniria ta kari avibisan i sula ani keve matas aongos ka uli sikei palau a laulauan. Abis ke kapo kankanuai palau i keve bil roron ang lak ki serei, na matan avibisan suke kilapo bil palau. 21 Au asukang a Karisto kapa, kata kun lis pok tatana a matan sikei palau, ani ka sunguk a keve rikek si ri vap aongos. Ka papok lak nang. Parik kapa serei si kana me anguan sunguk an ani rikek, parik. Sikei ka serei si me teng ato aniria, vap po atumata ang ania ta uruk.J1
Tarapo nas aro ta tara mat amatan sikei, na e mung ina, saupai. >0u Parik. Using man kata bil asukang val matan katakai i sula aino ang, oro kala uli kui si volo taun ang tutapongai le si taun i asisinong, sikei parik. Ring sikei palau a taun, kana si akamusai i taun ke kamela serei nei ring malangas ani kame lis pok ia taun a mat, na si oring suke kala mus suai ani rikek. e/C Na mang anu, parik katapa alis pok tatana amatan miang, asukang val ainoai katakai i sula kitapo uli riuk lak si keve matas taun a ring atailai luai, na kipo luk a rangai i ri manmanik, na parik ta rangai iria akorong. u.c Arai ani Karisto. Parik katapa palak ane neina i ring po atailai ang, ring ang ri vap kita atung ia, parik. Kata palak aongos luai taun a ring i atailai tutuman e metekuku ani kan tu aserei e matana i God si palpal ang singira ri vap. -{ Asukang a tarapo arai ta keve bil suke kipo kankanuai i keve bil i metekuku, na kitapo vil adaus iria ta rangai i ri manmanik. Sikei si bil tutuman luai e metekuku, kalapo daus using a alilis ang kapo aunai roron ani matan alilis kavang ang. U,# Au na ani mang matan bil miang kapa, buk i saupai kapo mengen ta ka daus marai rangai. Na man a rangai parik kapa saling, God parik kapa angkoai si mus suai ani rikek. Karisto kata sula pok tatana anira q+[ Na kala kun aivis ani lu kapa asukang kuvul ve keve usausan ang e neina si abis ani keve avibisan ang. * Na kala antok ta kana na rangai ke kapo akanangai i palatung ke liuan imi ve God, asi kami longong ania val katala antok. 5)c Asukang ke. Taun a Moses katala palas dong ri vap ta keve pinipini i nei Saupai, kata luk a mang matan rangai i bulumakau vo me, na kata tol kuvul ia ve laman, ka luk a ngakan i usopo kuvul ve ung i sipsip na ka abui ia neina i rangai. Au na ivis i rangai ang ka ane kuli buk na ane si ri vap kapa. t(a Kapo asukang palau si ainoai i palatung ang kapa, using katapo inongos taun a rangai asi vil amadot ania. \'1 Using a palatung asukang suke ka serei atutuman papalik man a mangsikei kala mat. V&% Arai, man a pongua na igenen kilongtala palatung ta mang anu ka luk a togtogon si mang anu e mung i kana la mat, io, vapongua i igenen parik kapa tauk korong i keve bil ang tung si anu aino ang kala mat. %' Si oring suke vanang, Karisto kalapo igenen i liuan asi mengen si palpal i palatung tanginang ang. Na asukang ria vap i la songo ang kila tauk i mamain ta roron si to asikei. Using katala mat si samui ani mamain ta lau rikek ang kita abis ia si ainoai i palatung. 7$g Sikei si roron i rangai i Karisto kapo soliu luai, using si kitmat i Malanganto vo ago asikei ang, kata alis pok tatana asukang val alilis daus luai serei si God, na e iang kala angkoai luai si galui adaus ani vingara na ka vil suai ani kara mamain ta laulauan mat, ani tara abis ani God vopo to ang. N#
Arai, aino kitapo uli raung ani ri me na ri bulumakau, vo ki sula na bulumakau aina tanginang na ki luk a rangai na vuta ina si me aivis ani ri vap tatana si akala tapai aniria si kari lau rikek. '"G Taun ang kata palak ane nei Ring Atailai Luai, kana roron si palak parik katapa tukulai ina using a rangai i bulumakau vo me, parik. Sikei tukulai ina si rangai ina akorong pok. Na taun ang kata palak, ka amatan sikei palau a palak, na kala vil akorong a samui i ri vap aongos asikei. !- Au sikei, Karisto vang kana katala serei, ainoai katakai i sula si itoitonai ani keve bil roron volapo serei ke. Na katala palak luai ane neina i lu i atung tul ang voiang kapo roron na kapo talupus luai, parik kitapa abis ia ri vap, na parik kapa lu i kuli rina ke. } s
Using si keve avibisan ang katapo atogon a mamain ta saupai pulakai i pukun, asukang ta pok, laman asi inum na mang keve laulauan i asising ani pukun. Keve saupai ang kitapo ro lik palau si taun ang aino, kokoai ani bil tanginang ke ka serei. V % Au bil suke kapo kankanuai kakara si taun ke anginang, using taun ang kitapo uli abis ani kari keve avibisan i alilis na sula taun ani God, sikei riria vap po serei ang mete God kitapo tav kala aro luai. A { Sukana, Malanganto Gogoai kata so akalitai ani oring ke ta selen ang ane nei Ring Atailai Luai parik katapa malangas lak si taun ang a ainoai i lu i atung tul ang katapo ago singina. E Sikei, palpal ina i lu ang e pangkul, ainoai katakai i sula papalik kapo palak neina si sikei a taun palau nei liuan i sikei a matas. Sikei, ka ago ta palak an kovek i rangai i manmanik i la daung le, using a rangai ang, kan serei mete God tatana ani kana lau rikek, na ani rikek ang ri vap kipo abis tav nas ania. - S Au keve bil suke kitala itoitonai ania, na ri katakai i sula kipo uli palak si keve taun nei palpal ina i lu ang e kevkev asi an abis ani kari keve avibisan. lQ Na lakat e kuluna i asisiang ang, kankanuai i ngono igenen vopo uli tung ang ngere God na vangarilong kapo ere talang a vuk oring ang rikek katala tamus singina. Parik tarapa angkoai si mengen avunga luai ta keve bil ke kana. ' Si oring ang kapo atogon a pata i gol ipo ani bil sain roron, na asisiang ang kita abis ia ta gol aongos e komo, voiang a keve bil ke kipo siang neina. Avubus i gol na mana neina, na vuk kipa po urung ang si Aron, na ngono vuk iat ang kita salik a palatung ang kuluna. hI Au na e mung i vapongua i vakup ang kapo atogon a vuk oring kipo kin ia ta Ring Atailai Luai. *M Si ainoai i palpal lu ang kita kin ia ta ring i atailai na ki itoitonai ania ta ka atogon a tutungan i malangas, na pata, kuvul ve keve vuk saui i la akaongai. { Au kala ro. Si ainoai i palatung ang kapa, kata atogon a keve saupai asi abis using ania, na lu i atung ang ta ri vap.
Taun kapo kin a vuk mengen suke tanginang, supsupai ina ta anu aino ang kalapo kavang, na bil kavang kala tamus suai palau._7 Using naka ngorem iria si kari keve lau rikek na naka lomon taun luai aniria. S Na e iang parik kalapa anguan inongos taun an ani ki mengen a keve tungaria ta mi pasal taun a Volava, using riria aongos kilapo nas iau, tutapongai le si ri vap lava na ane si ri vap lik kapa. 9k
Nau a Volava napo antok ta e mung i taun ang, palatung ke naka itoitonai ania ve ri Israel, kapo bil i taun tanginang ke na kala sakol a keve bil kavang suke. Ka asukang ke. Naka adokot kag keve pinipini e lomlomonai iria, ani ki sinong akit e vingaria. Nau naka God aniria, na ria kakag ta vap. w Na parik kalapa asukang val palatung kavang ang, nang nata abis ia ve keve tivuria. Using si taun ang nata ausingai aniria pelek a Aigipto parik kitapa using aro na mengen i palatung ang, na nala atolongon iria. Nau a Volava napo mengen. R Asukang a God katala kinle kari inongos na kala mengen asukang ke, Mi longong, nau a Volava napo antok ta ka serei lak a taun ani naka abis a palatung tanginang kuvul ve ri Israel na ri Iudas. ucArai, man a ainoai i palatung katapo angkoai aro palau, parik kalapa inongos taun a anu tanginang ke. ;oSikei, kana vang, kara igenen kalapo atogon abis. Kana abis kapo aunai ro na kapo soliu kari keve avibisan. Using a sa? Using e iang kalapo atogon a palatung tanginang ro, nang kapo kokelai kuli mengen roron ang ta tara an taukai i keve roron, igenen ke kapo mengen anira si palpal i palatung ang tatana. Z-Kana na vap ke kipo abis nei lu voiang kapo kankanuai palau i ring atailai tutuman ang metekuku. Arai ania si pinipini ang a God kata alis a Moses tatana si pangau ang kalapo usausa si kip atung ani lu i atung tul ang, Ku aiveven akit aro ta ku abis ia angkoai aro luai val kankanuai ang nata akalit ua tatana lakat kuli mulang.
%Io, man kata ago e kuli vunep, kala tav angkoai ta nia ka katakai i sula, using lenginang kalapo togon vap kipo alis ri alilis kuli saupai. . UKeve ainoai katakai i sula aongos, kari saupai ta ki alis ri alilis na ki sula manmanik. Kara igenen kata kun asukang, using kata kun atogon bil ania si kana alis. 3 _Kana telan, kan abis si ring ang kapo atailai neina i lu i atung tul ang, lu ang a Volava akorong kata atung ia, parik ta lu ang nang kita kip atung ia e ke kuli vunep. 9
mAu na bil lava si kara mengen tatana asukang ke. Taralapo atogon kara ainoai katakai i sula kapo sinong e pangkul luai metekuku e palso i sinsinongan si vo tavirimok luai ang. # Arai, e kuluna i Saupai kipo atung a ri vap ani ki ainoai katakai i sula, vap ang kipo nas ani ngau korong. Sikei si taun ke, e mung i Saupai kala matung, God, si kana mengen madot kuvul velai ani atuvala kala atung kana nat, ninia na igenen talupus luai asikei.6eKapo tav bil val keve ainoai katakai i sula ang, ta ki uli sula ani ri manmanik si keve taun. Aino ina kipo sula ani kari lau rikek akorong, le lak na ki sula ani lau rikek si ri vap. Sikei nia parik, using katala alis pok tatana ani ka mat, na alilis suke kapo angkoai aro asikei ani ri vap aongos. Kara ainoai katakai sula vang kana, na kapo angkoai luai si pakangai aro anira. Using kapo daus, kapo kovek i oring asi mengen arikek ania singina, kapo rangrangis, kapo ago apetekai ani ri katakai i bil arikek, na God katala atung alakat ia ane pangkul luai. fENambang a tukulai ina kapo angkoai luai si teng ato ani petau ang kipo auai kuvul ve nia si selen ang katala amatung ia taun a God ani ki teng a to asikei. Using nia kapo kun to asikei asi kana mengen ve God ani ri vap. _7Sikei, using a Iesu kapo to asikei, kana kirim i katakai i sula kala kun ago asikei.
Si taun ang katapo uli atogon vap miang si kirim i katakai i sula, na kitapo mamat. Au na kari kirim kalapo kun kamus putuk palau. gGSukana Iesu akorong kata mela serei igenen asi kana me vil atutuman luai ani palatung roron. +Osikei ani igenen ke, kata atogon a vala tokos asukang ke, Volava katala atuvala, na parik luai kapa sakol kana lomlomonai, numai a katakai i sula asikei. Na parik katapa serei kovek i atuvala. Aino, ri katakai i sula, katapo kovek i atuvala si teng akitmat ani kari tungtungan, o WUsing a saupai parik kapa angkoai si vil atalupus aro ani mangsikei a bil. Sikei, akus tanginang i igenen roron ke kala sakol a nem kavang na taralapo atu lomlomon tatana using katala vil selen anira asi kara palak taun ani God. }sArai aro ania. Saupai i anongo kalapo pasal suai using kapo ngau na parik kapa angkoai si pakangai aro kapa anira. j~MUsing kapo mengen amalangas ta, Numai, ku katakai i sula asikei, asukang val Melkisedek. }#Parik katapa serei katakai i sula tukulai ina si saupai i polokan le si mang patvap, parik. Sikei tukulai ina using kana to kitmat asikei. x|iAu na oring ke kalapo malangas luai man tara arai ani katakai i sula tanginang voike kapo bil val Melkisedek. -{SIo, kapo malangas a oring ke using kara Volava kata polok si patvap ang si Iudas, na si patvap ang Moses katapo kovek luai i mengen ta ki abis val katakai i sula. $zA
Arai, igenen ke tarapo mengen tatana kata polok si mang patvap petekai, na kapo kovek luai lak i mangsikei le si patvap ang kata abis val katakai i sula. Ty! Using man kata atogon a sakol i kirim ang, io saupai kapa kala kun sakol. x Man ri vap kita lapo talupus aro luai si avibisan si patvap ang si Levi, asukang val Saupai ang katapo matung aino aniria, marai sa na tarapo inongos taun a mang katakai i sula voike parik katapa polok si Aron, sikei kapo igenen asukang val Melkisedek? qw[
Using si taun ang a Melkisedek kata duai a tivuria ta Abaram, ri Levi kitapo ago aongos lak asi serei. v} Na ri Levi kapa, kantanem kipo vap po luk ani va sangauli, sikei kita kun alis kapa, using a Abaram katala alis aniria. 'uGSi mang oring nang a vasangauli ang kita alis ia si ri Levi, vap asi mat lak. Sikei si igenen taviri suke, tarapo malangas ta kata alis ia taun a igenen to. [t/Kapo malangas aro luai ta vopo lakat suke katala atautauia na vo ane kevkev ang. ,sQSikei, igenen vo tav polok ke le si mangsikei i vap suke, Abaram kata alis ia ta va sangauli, na nia kala poso atautauia ia, vo taukai lak i mamain ta roron ang. Tr!Ri Levi kitala luk a kirim ani katakai i sula, na pinipini ke kata matung aniria le nei Saupai asi luk ani sikei i va sangauli le si ri vap, nang kipo angtasimal ve ria, matan tus i serei le si Abaram.
q
Arai ani kana taviri lava na igenen ke, voike tivura ta Abaram kata alis ia ta sikei i va sangauli i kana keve bil aongos. Tp!Kata kovek i tamana na rinana na kapo kovek ta mang si pulakai kata polok le singina. Kana to, kata kovek i tutapongai na akamusai ina, asukang val nat i God. Na kana abis si keve taun, katakai i sula. ioKAu na Abaram kala pagal suai ani sikei i va sangauli i kana togtogon aongos i anla aunga le na kala alis ia tatana. Supsupai i asan ke ta tulava i korong. Au na tulava i Salem. Supsupai ina ta tulava i marip. vn gTara arai ani igenen ke Melkisedek, tulava i Salem, na kapo katakai i sula dong ani God vopo lakat luai ang. Si taun Abaram katapo papok ane rina i kana anla raung suai tapai ani keve tulava ang, kamela poso atautauia ia e selen. m Iesu katala pasal aino anira, using nia na ainoai katakai i sula. Na ka teng kana avibisan e iang asikei, val Melkisedek.tlaNambang asukang a taralapo sapang aro luai na taralapo sinong akitmat, tarapo tav angkoai si taruk. Au na si oring asukang ke, tarapo atumata ta kapo bil val taralapo riuk lak kuvul ve Iesu taun a ring i tubat e mung ina i vakup ang. |kqMan kata posong palau ia, kapo angkoai using kapo igenen tava luai ani kapau vo sakol. Au na asi anguan vil akitmat luai ani kana palapalatung, kala atuvala singina akorong pok. Asukang na lakat kuli tutuman suke, taralapo atogon a uruk tavirimok luai, using taratala sip asi kara an teng akit si roron ang God katala agongon ia anira tarapo uli atu lomlomon taun ania. j!Kana lomlomonai lava na God ta ka akalit aro na vap ang ki taukai ani bil roron ang ta kana lau i tutuman, au na kala atuvala tatana pok. iwRi vap kipo uli atuvala si mangsikei kapo lakat aniria asi vil akitmat luai ani mengen, au na anggegelai kala kamus. OhAu asukang e mung i kana la kokoai ananap aro, kala luk a roron ang. `g9tutuman luai naka atautauia ua na naka apolokai alava ani matan tus e mung im. 8fi
Arai, taun a God kata palapalatung ve Abaram, using katapo kovek luai i mangsikei kapo lakat ania ani ka atuvala singina, au na kala atuvala akorong pok singina, ae; Na le iang mi tav marangan. Sikei mi usiusing a vap ang nang kitala lomlomon na kipo tung akit. Vap ang ki taukai i mamain ta bil roron aongos ang a God katala agongon ia aniria. Nas aro ani kana palapalatung a God Sd Namempo buk alava ta nami aongos siksikei, mi uli akalitai animi pok ta mipo atokngai amadot, asukang mila malangas aro luai ta si akamusai ina mian luk a keve roron ang mitala uli atu mata taun ania. @cy
God parik kapa igenen tav korong. Kapo tava ani arai mataba ani kami keve avibisan si kana asan, si kami keve lau i ngorem ve pakangai ani kana matan vap. Na mipo uli abis lak ania. :bm Keve tungamem ro luai, namempo arai ania ta kantanem a keve mengen madot lava ke animi, namempo lomlomon ta singimi parik kapa asukang, using milapo uaiai ani vilvil ato. LaSikei, man kapo uaiai ani kakaul na mang keve uriuri silo rikek palau, kapo kovek luai i oring asi uruk ani matang asukang. Sikei ki uli kilis ania, na si akamusai ina, ki ani suai aongos ania. D`Arai ani matang, man kapo uli usen aroron, ka pakangai aro ani nei roe. Asukang a sukalan ang ka uai, na vopo tauk i matang ka maramarak na ka angan. God sukana ka atauia na matang ang. r_]au na man kila pataliung a keve ro suke kitapo nas ia, kalapo tav angkoai luai aniria si anguan to atanginang na ki sasakol. Using kalapo asukang ta kilapo atakuk pok a nat i God kuli ngakputuk na kila nau varas ia e ring malangas. ^wna kitala namin kinle tapai ani mengen roron si God na kila arai ani mamain ta avibisan kitmat i akamusai i taun ke,
]Using man riria vap ang a God katala amalmalangasai aniria, na kila luk a alilis ang le metekuku na ki atogon a Malanganto Gogoai, 9\mE, man a God ka ainak anira, tara pasal ane no. m[Sasing tauia, aoro kunga lakat, ri matmat asi tadut pok, na an tung mete saupai si akamusai i taun. AZ }Au kanat, tara ago ta uli dokot akit an si keve ainoai i akalkalit i Karisto, na tara ago ta anguan uli tutuanai an pok le. Tara pasal ane no asi ruduai ani tungtungan i matukal, using lenginang taralapo nas a matan akalkalit ang. Asukang ta pasal suai ani avibisan palau kovek i uai ina, lomlomon serei si God, 2Y]Sikei ri vap lava kipo angan a pok tutuman. Matan vap suke kipo malangas aro na lau i angan ani pok tutuman, asukang a kipo katak ta arai kinle ani roron ve rikek.|Xq
Using man a mang sikei kapo tutus lak, kapo tav nas aro ani akalkalit i laulauan korong. Io, kapo popo lik palau. W Mi arai, kalapo taun lenginang ani mi keve katakai i akalit, sikei mipo inongos taun a anguan atatai aro pok animi ta keve akalkalit i kana mengen a God lenginang mita lapo nas ia. Pua, mipo uli tutus lak, using mipo tav malangas ani lau i angan ani pok tutuman. 5Vc Ani keve bil suke, namempo atogon mengen asi posong. Sikei namempo gule ta namem saka mengen an using kapo manas animi asi nas ania, using a vangang imi kapo kitmat. vUe
Using God kata atung ia ta nia ka katakai i sula asukang val Melkisedek. Ago ta pataliung an ani keve roron T au na kamela serei atalupus luai. Na le iang ka tukul bung i kari to na vap aongos kipo longong aro ia, na kakaria na to asikei. iSKKantanem katapo nat i God, sikei si kana naung ani mat, kata akalit ta kana lau i longong aro, fRENat ke, si kana to aongos i pukun kata uli sokotuk serei si iuang voiang kapo angkoai si asapang ania pelek a mat. Kata aikut ia velai ani lum mata na tangis lava. Na kala longong kana tangis marai kana mamaila ro luai. QNa si mang vuk salsalik kapa kata mengen ia ta, Numai, ku katakai i sula asikei. Na e iang ku bil val Melkisedek. OPAu, asukang a Karisto kapa, parik katapa vil alava pok ia, asi kana katakai i sula, parik. Sikei vo songo ang ania kata songo ia asukang ke, Kupo kag nat. Taun ke natala asereiai anim. O7Parik kapa angkoai luai si sikei ka atung akorong pok ia ta kirim ke, le na kala luk asan roron, parik luai. Kana songo ka serei le si God val Aron. tNaNambang a kapo mamaiten ta ka kun sula pok ani kana keve rikek val kapo abis ia ani keve rikek si ri vap.
~~}|{{:zyxxwvv>uNtss>rYqqApoonimlll k iiRhgAf{eecedZcc3bKa}``__^A]]I\\2[rZ(Y>XXVV$U~TTSSqSRQQPP\OO}NMwLLFKKnJII>+=~<<;}::<99877$655u4463T21150//.-w,,0++<*Y))(P'&w&%$#"" ![ / W [ G h&>
{ YZ
d 0 E
D .4Q~d f7 GParik katapa lolokovo, kata mengen amalangas iria ta, “Nau parik ta igenen i akanangai.” 36 aKana vang a akus tutuman si Ioanes, taun ri Iudaia le Ierusalem kita asok a mang matan katakai i sula ve mang matan i ri Levi, asi an susui ania ta ninia nang a si. y5 mKapo kovek ta ring sikei a igenen katala arai korong ani God. Sikei, ninia palau na ring sikei a nat ke, voiang kapo God na kapo sinong e ngere tamana, nia kata mela asereiai atutuman ani God. Amalmalangasai si Ioanes katakai i asing tauia c4 ASausaupai, God kata alis ia si Moses. Sikei, roron na tutuman kata serei si Iesu Karisto. ]3 5Au na le si duk luai i kana roron, tara aongos taratala luk a atautauia roron luai. [2 1Ioanes kapo amalangasai atutuman tatana. Kapo songosongo tatana asukang ke, “Ninia vang kana, natapo mengen tatana ta, ninia ka aimung ig. Sikei kapo ainoai luai animemlong, using nia nang kata aino anig.” `1 ;Mengen kamela igenen atogon pukun, na kamela ago tapai nei liuan imem. Namemtala arai ani urmaus ina, na urmaus ang, ke ring sikei palau a nat ke, kata pasal le si tamana, na kapo duk ta roron na tutuman kapa. ,0 S
Inatus ke nang, parik kitapa serei le si vubuk i pukun, na parik ta si lomlomonai si ri vap, na asukang kapa si tauan ve aina, parik. Sikei ke God papalik ta bil. / Sikei, vap ang kita ainainak ania, vo kita lomlomon ta asan ina, katala lis iria ta roron ani ki serei val inatus si God. Y. - Kata serei akorong taun kana matan vap, na kana vap parik kitapa ainainak ania. {- q
Io, malangas ang katala ago e kuli rina, na kata asinong a kuli rina, sikei kuli rina kata tav kinle korong ania. y, m asukang ke. Malangas tutuman vome alis malangas ke ani ri vap aongos, kalapo angasungai ani ka serei kuli rina. + Ninia akorong, parik katapa malangas ang, parik. Sikei, kata serei asi kana me mengen amalangas atutuman ta malangas ang, * Kata serei asi kana me mengen amalangas atutuman ta malangas ang, au na kana amalmalangasai, ani ri vap aongos asi kari lomlomon. T) #Mangsikei a igenen kata serei, God kata asok ia, kana asan ta Ioanes. V( 'Na malangas ke kapo alimang a vong, sikei vong parik katapa kinle korong ia. N' Na to kata ago singina, na to ang nang ninia na malangas ani ri vap. & 9Ninia kata abis si keve avibisan ke si asisinong ani keve bil aongos. Parik luai katapa atogon saka bil an kata serei, na nia parik katapa ago neina. E% Ninia kata ago kuvul ve God le kabang le si tutapongai ina. i$ OMengen kata to le si tutapongai, na mengen kilongta ago kuvul ve God, na mengen nang nia na God. D#mi lomlomonai ani oring ke. Man a si ka takai pok ani katakai i bil arikek le si selen rikek ang kapo using ia, nang katala ato ia pelek a mat, na kala vil suai ani lau rikek miang."Keve tungag, man a sikei nei liuan imi katala pasal pelek a selen i tutuman, au na man mila atokngai asi tak pok ania, i!KLe na kala anguan sokotuk an na metekuku kala alis langit, na ri matang kila asereiai ani pok. ) KElias katapo igenen luai val tara. Kata sokotuk amadot luai ta ka ago ta langit an, na kala asukang. Kata tav langit si rina ang ani potol a matas na inongos. z mAsukang vang, mi asasangai suai ani kami keve lau rikek angpokai singimi na mi sokotuk animi angpokpokai ani Volava ka vil ato imi. Igenen korong man ka sokotuk, e iang kapo atogon a kitmat lava, na sa kapo sokotuk ania kan serei atutuman. ( ISi taun kipo sokotuk velai ani lomlomon, vopo malepen ang kan to aro, using Volava ka tak atadut ia. Na man kata abis a lau rikek, Volava ka lomon suai ania. $ ASa, ta sikei imi kapo malepen? Kapo ro ka songo ri vap lava i kami kuvkuvulan asi kari me sokotuk singina na kime tiu ia ta rul i elaio si asan i Volava.
Sa, ta sikei imi kapo ago e nei mamaiten? Kapo ro ka sokotuk. Sa, ta sikei imi kapo maramarak? Kapo ro ka tatangam i alatun. %C Laba luai ina, keve tungag, mi ago luai ta atuvala an si mangsikei a bil. Atuvala ane metekuku, ka ago. Na ane kuli rina ka ago. Na taun a mang saka bil an kapa, ka ago. Man mipo posong ta io, nang palau nia. Man mipo posong ta parik, nang palau nia. Vei saupai ka serei animi. xi Mipo nas ta ria vap ang kipo tung akit, tarapo arai ta kipo atogon a uruk. Mipo nas a Iov si kana selen i tung akit, na mipo nas a sa na Volava kata abis ia ania si akamusai ina. Vingana i Volava kapo duk ta lomon tangis ve ngorem roron. '
Keve tungag, arai ani ri katakai i kus amalangas kita mengen si asan i Volava, kipo akalit ira ta selen asi ago ananap nei liuan i mamaiten. pY Ago ta pege amiang angpokpokai animi, vei Volava ka saupai animi, using kalapo usausa kana asi serei. taAsukang palau, mi kun uli kokoai ananap na mi tung akit, using kana serei pok a Volava kalapo angasungai. dAAsukang a mi kokoai ananap, keve tungag, tung si Volava ka serei pok. Arai ani katakai i sukal. Kapo uli kokoai ananap ani kana matang tung si kala uai aroron luai. Kapo uli kokoai ananap ani taun i langit roron. Ri vap po kovek i rikek ang, na kitapo tav susuak animi, mitala saupai asi raung aniria na kila mat. Kokoai ananap na lau i sokotuk MSi kami to kuli rina mita lapo uli aiveven pok animi, mitapo uli vubuk using ani bil asi amaramarak animi. Taun asi raung suai ani mamain ta rikek kalapo angasungai na lak mipo dong abakang imi. ]3Arai, mita songo vap asi paspasuk nei kami keve matang, sikei parik mita lapa seu iria. Sukana kami lau rikek kapo so akalitai ta mi tung mete saupai, using kari tangis, Volava Tavirimok Luai katala longong ia. A{Kami kapkap riparipagan kala ros, na ros suke kapo akalit amalangas ta rikek imi, na ka ni lak imi val kut si akamusai i taun. Kami keve kapkap aongos i asia kuvul ki bil palau luai. PKami tauia kalapo rikek. Kami keve vakup, ri manmanik kilapo ngut ia. d CNami mipo tauia, mi longong. Mi raupa na mi aloloai, using malgai ang kame kinkos lak imi.
Asukang vang, man a sikei kapo nas a lau roron asi kana uli abis ania, sikei parik kapa abis ia, sukana kapo abis a lau rikek.T!Sikei, mipo kus aminaung kuvul velai ani toroi. Sukana aongos kapo rikek.
Sikei, kapo ro ta mi mengen asukang ke, “Man kapo angkonongai ve lomlomonai si Volava, namem to na namem abis a bil ke na bil suke.” ' GSikei mipo tav nas ani saka bil an ka serei ilesvauk. Sa nang kami to? Mipo asukang val ulung kapo tu aserei tapai si vuk pangau lik, le na kanla tamus pok. [ /
Mi longong! Mang matan imi mipo angtokai asukang ke, “Nganlak vo ilesvauk, namem pasal ane si mang rina lava, namem an telan e iang sikei a matas, na namem an telan alava si asereiai ani kapkap duk.”
Kapo atogon sikei palau a igenen voiang kata amatung a saupai, na kapo saupai ani ri vap. Ninia vanang kapo angkokoai asi vil ato ani ri vap na asi goeng aniria. Sikei numai nang a si, asi kam me tikon ani vopo ago ke ngerem? Kus aminaung velai ani toroi ka ago x i Keve tungag, ago ta mengen arikek angpokpokai animi. Man a si kapo mengen ani tungana, vo kapo tikon ia, sukana kapo mengen arikek ani saupai na kapo tikon ia, Na e iang parik kupa using ia. Kulapo sinong lakat asi tikon ani saupai. _7
Vil alik pok imi mete Volava, na nia ka paus atung imi. Tikon ani mang tungam ka ago s_ Mi mamakus, mi raupa velai kup alava. Kamus ta alolos, na mi radaupa. Sakolai ani kami uruk na mi makus. 5cPasal asung i God, na nia ka pasal asung imi. Nami ri katakai i bil arikek, mi galui a kungami. Nami vap po tutu angpok ta lomlomonai, ka sikei palau akit a lomlomon imi. pYAsukang vang, mi longong e kevkev i God. Tu ruduai suai ani vo petau ang anira, na ka sip suai animi. A{Sikei, kapo laba kana roron taun ira. Tukulai ina na kapo mengen ta, God kapo misag aniria kipo vilvil alava, sikei ria kipo vil alik pok iria, kapo alis kana roron taun iria. .UVei nganing mipo sekpat ta mengen i nei salsalik kapo mengen palau ta Malanganto ang kata alis ia ane vingara kapo vubuk amadot luai ani nia akorong ka taukai ira. zmNami na matan vap uli putuk ani kami angosongon ve God. Sa, parik mipa nas ta man mipo angtunganan ve kuli rina, e iang palau milapo angpetpetauai ve God? Man a si kapo pilak ta ka angtunganan ve kuli rina, e iang palau kalapo petau a God. I Au na taun milapo sokotuk, kapo tav alis korong animi using kami sokotuk kapo kokelai kuli lomlomonai rikek, using mipo buk atelan animi ta mamain ta bil ang ka vil amaramarak palau pok imi. b =Mipo vubuk using a bil, sikei mipo tav luk ania. Mipo daung na mipo mata, sikei mipo tav angkoai asi atogon ani bil ang mipo buk ia. Mianpo angmarmaralai velai ani angbis. Mipo tav atogon bil using mipo tav sokotuk. !Sa kapo tukulai i keve angvibis ve angmarmaralai nei liuan imi? Parik nang kapa tukulai ina si kami keve vubuk kipo angbis nei liuan imi? Z~-Ria kipo sukal a lau i vilvil amarip, ki kaming pok lak a uai i lau korong.V}%Sikei masam i metekuku kapo asukang ke. Vopo atogon ani masam suke, kana lau kapo gogoai, kapo uli vubuk using ani marip, kapo lomlomon ro taun a mang matan, kapo longong e kevkev i mang matan, vingana kapo duk ta ngorem, kapo asereiai ani uai roron, kapo tav alpilak ani mang matan vap ta kipo ro ani mang matan, na kapo atutuman. ||qArai aro ania, man kapo atogon mata na lomlomonai kitung, ka atogon angvolai kuvul ve mamain ta lau rikek anglok. /{WLau suke kapo kovek i masam. Parik kapa serei le metekuku, sikei kapo serei le kuli rina ke. Parik kapa serei le si Malanganto, kapo serei le si vo petau ang anira. zSikei man mipo atogon mata na lomlomonai kitung mal nei vingami, ago ta aminaung an tatana asi kami agel suai ani tutuman. Iy
Si nang nei liuan imi kapo masam? Si kapo atogon a tun kinle? Kanat, ku uli atogon ani laulauan roron, na e iang ku asereiai ani abis roron, using a igenen masam kapo uli vil alik ania. _x7 Keve tungag. Au sa, suke kana kapo uaiai ani uai i elaio? Au sa si vaen, kapo uaiai kana ani uai i suke? Kapo asukang palau, parik kapa angkoai luai si laman makasim kan asereiai ani laman livus. Masam le pangkul qw[ Au sa, kapo angkokoai si laman livus ve laman makasim kilong sal siang le si sikei palau a mete laman? }vs
Le si sikei palau a ngur ke, alatun na malgai kilongpo soung aongos le singina. Keve tungag, ka ago ta asukang an. +uO Tarapo nas ani alatun ani tamara na kara Volava ta kalkalame ira, na tarapo kun pege amalgai ani ri vap ta kalkalame ira, vap i asereiai ang si kankanuai i God. t!Sikei kapo kovek i igenen kapo angkoai si saupai ani kalkalame, using kapo uli asereiai pulakai ani rikek, na kapo dual angkoai si daung. s-Arai, ri vap kipo nas ani amanmantau ani mamain ta manmanik, val ri vongo, ri mani, na ri manmanik vopo so dal ang, na ri ien i nei laman kapa. rwKalkalame kapa kapo kut ni. Kapo palpal i pukun voiang kapo asereiai ani mamain ta rikek miang. Kapo vil arikek aongos a igenen. Kapo tutapongai ani kuan kut ni e nei kana to aongos. Kalkalame ke kapo luk dual le si kut lava vopo ni asikei ang. Wq'Io, asukang palau, kalkalame kapo vuk palpal lik palau i pukun, sikei kapo kus aminaung alava luai. Arai ani mantingup lik i kut e nei vual lava. Mantingup lik ke kapo angkoai asi suluk asip ani nei vual. %pCArai ani perengan kapa, kapo tavirimok luai na kapo dulai ve malu lava, sikei lak vopo alali kapo saupai ania ta ose lik luai na kapo sang using palau ia. o#Kipo alakai ani vuk aen lik nei ngururia i ri os asi kari angkoai si longong. Kantanem a os kapo pukun lava, sikei kapo longong using aro. 9nkTara aongos, tarapo uli uak si selen miang. Man a si kapo uli tav bil arikek si kana mengen, e iang kalapo igenen talupus, na kapo angkoai si saupai aro ani pukun ina aongos. 4m cKeve tungag, kapo tav ro ani amiang imi si antok ta, “Napo ro asi pinipini ani mang matan.” Using mipo nas ta tara vap po pinipini ang, kian tikon tuk aro luai anira. &lEArai, pukun palau kovek i malanganto kapo mat. Asukang palau kapa ta man tarapo tav abis asi kana auai ve kara lomlomon, lomlomon suke kapo palau luai.^k5Arai kapa ani Rav, aina vo atos ang ta pukun ina. God kata taot ia ta aina korong e matana, using kata pakangai ani ngono katakai i ararai musik ang ta vuk oring asi ago le na kanla asoung irilong si mang selen.
j
Nambang kula arai ta God kapo taot a igenen ta kapo korong e matana le kuli sa kapo abis ia, na parik papalik le kuli lomlomon. -iSNa mengen i nei salsalik kala tutuman ta, Abaram kata lomlomon ta God na le iang God kala taot ia ta kapo korong e matana. Na God kala songo ia ta tungana. {hoKupo arai ania ta kana lomlomon ve kana avibisan kilongtapo angusingai, ani kana abis ka atapunuk kana lomlomon. +gOKanat, arai ani tivura ta Abaram. Kupo nas aro ta God kata taot ia val igenen korong e matana, le kuli kana avibisan i alis ta kana nat Isak kuli pata ipo sula. fwNumai a igenen vongvong. Kupo buk ani naka akalit amalangas ua ta lomlomon velai ani kovek i abis kapo palau, ingko? |eqKupo lomlomon ta kapo sikei palau a God. Kapo ro, sikei ri ingua kapa kipo kun lomon ania asukang, na kipo tetek. dVei nganing ta sikei e iang kapo antok ta, “Numai ku lomlomon, nau naka abis a lau ro.” Parik. Arai, kupo tav angkoai si akalit anig ta kam lomlomon kapo bil tutuman si man kapo kovek i abis ro. Sikei naka akalit ua ta kag lomlomon si sa napo abis ia. ^c5Asukang vang ta man a lomlomon kapo tav auai ve abis, lomlomon ang kapo palau luai. Wb'na man ta sikei imi kala antok ia ta, “Pasal a ku lomon ro, na kuan atogon vakup angkoai na kuan masung aroron,” sikei parik katapa pakangai ania si kana inongos, kana mengen ka saka pakangai an ania? GaMan a mang tasira vo taura kapo inongos taun a vakup ve pok, .`UKeve tungag, man ta sikei kapo mengen alava ta kapo igenen lomlomon, sikei kapo tav abis ani lau ro, matan lomlomon asukang kapo saka angkoai si vil ato ania? _
Using riria kipo tav ngorem, kian kun luk saupai kovek i ngorem. Selen i ngorem kapo dual alava ani saupai. Lomlomon ve avibisan ^y Kapo ro mi uli mengen velai ani aupele roron, using mianla luk saupai angkonongai si saupai vopo akalakala ang animi. ]]3 Using a vo antok ang ta, Ago ta putuk osongon an, kata kun antok kapa ta, Ago ta daung an. Au na man kupo tav putuk osongon, sikei kula daung, sukana kulapo maiten si putuk ani keve saupai aongos. \)
Using man a si kapo using apunuk aro na kirol i saupai, sikei kanla uak si palpal lik ina, e iang kalapo asukang ta katala putuk aongos iria. )[K Sikei, man mipo alpilak a mang igenen ta kapo roron ani mang anu, milapo abis a lau rikek. Na saupai kapo antok ta mian luk amiming using mita putuk a saupai. NZMan mi using atutuman aro na saupai si kara tulava, voiang kita salik ia nei salsalik aino ta, Vinga ro ani tungam, asukang palau val kupo vinga ro anim pok, milapo bil aro vanang asukang. ZY-Ria palau nang kipo uli mengen arikek ani asan roron ang mipo angtogon singina. X)Sikei nami, mitala nau varas a mamain ta vap logo. Arai, ri vap tauia, ria kipo uli tu rongomai tatami. Ria kipo uli tak animi ane si saupai. xWiKeve tungag roron, mi longong aro. God katala pilak ri vap logo e mataria i matan vap i kuli rina ke, ani ki vap tauia si lomlomon, na ki an atogon a tungtungan nei vainagoan ang katala palapalatung ia aniria kipo vubuk atutuman ia. Vwman asukang, milapo aieie potok nei liuan imi. Mipo sinong lakat val keve katakai saupai velai ani lomlomonai visuk. XU)na mila songo alak a anu vopo alak maus roron ang, na mila antok ia ta, “Kana na sinsinong roron anim,” sikei mila antok a anu logo ang ta, “Ku tung e suke,” vo “Ku sinong e vunep ngere kakig,” VT%Man a mangsikei kala riuk lak si kami sinong kuvul na kapo alak kana keve bil riparipagan e kungana na kana maus vola samui lava. Na mang anu kala kun riuk lak, kapo alak misik tatading, using kapo logo, S +Keve tungag, mipo lomlomon ta Iesu Karisto, kara Volava miminaungan. Au kanat, ago ta alpilak ani mang matan vap ta kipo roron ani mang matan. R Sikei kana vang a keve avibisan voiang kipo ro mete God tamara. Aiveven a ri nat mailik ve ri mainang si kari mamaiten, na ku ago akipai, na ku atailai ani keve selen i kuli rina. God kapo ainainak ani keve avibisan ke using kipo daus e matana.DQ Man ta si imi kapo lomon ia ta kana keve avibisan kapo ro mete God, sikei lak kapo tav aiveven akit ani nguruna, e iang kapo akipang pok ia, na kana keve avibisan ka bil palau luai. P
Sikei man ka uli lomlomon akit ta kana saupai talupus a God voiang kapo akalakala ri vap, na ka abis asukang val katala longong ia, ka uli tung akit, na ka ago ta lomon taun an, io, asukang vanang kala urung kana mamain ta avibisan, na ka maramarak neina. ^O 7na taun kala pasal suai, nang palau kala lomon taun pok ta nona kapo saka ararai an. N Man a si kapo longong akuvul velai ani tav abis ania, e iang kapo asukang val igenen kapo alpok a kankanuai ina e nei mira, ~M wMi ago ta akipang aro pok an animi ta po longong akuvul ani kana mengen. Sikei mi abis ia val kapo antok ta sa. PL Asukang na mi purut suai aongos ani mamain ta lau visuk na lau rikek, voiang kapo duk luai, na mi vil alik imi na mi ainainak ani mengen i sukal ang nei vingami, voiang kapo mengen si vil ato animi. YK -using a marala si ri vap kapo tav asereiai ani lau korong val vubuk ang si God. J Keve tungag roron, mi teng akit a mengen ke. Mi longong sumasuma, ago ta uli mengen som an, ago ta uli marala som an, xI kNinia kata lomlomonai ani ka alis ira ta to tanginang le si kana mengen tutuman, na asukang vang, tarapo bil val keve ainoai i uai i kana matang nei liuan i keve asisinong aongos. Abis using kana mengen a God asukang val kutala longong ia *H Ousing a keve roron na talupus i alilis kapo serei le si tamara, voiang kapo saupai ani mamain ta malangas metekuku, na kapo tav koi luai asi sasakol val mamaui. @G }Keve tungag roron, mi ago ta akipang pok an animi, F Au le na man kalapo vubuk amadot using ia, kanla asereiai atutuman ani lau rikek, le na kanla serei alava luai na si akamusai ina, mat. bE ?Sikei, siksikei a igenen kapo atogon a keve vubuk rikek voiang kipo tak ia taun a rikek. HD
Man a si kapo ago si amil, ka ago ta antok an ta God kata asereiai ania. Using God parik kapa atogon ia, na kapa, parik kapa asereiai korong ani matan lomlomonai asukang si mangsikei, parik. C Man a igenen ka tung akit nei liuan i keve mamaiten, ka atogon a uruk. Using man ka tung akit si atoktokngai tung si akamusai ina, kan luk kana seupok, nang a to asikei. Seupok ke, God kata palapalatung ia ani vap ang kipo vubuk atutuman luai ania. wB i Arai, taun a makarap kapo sanglak na sinang ka ngan ia, kanla ngoilan na ka uak ane vunep, na miminaungan ina kala kovek. Kapo asukang palau, igenen tauia kan kun ngoilan na kan mat, taun kapo telan ta bil miang. Tung akit si atoktokngai xA k
Au na man a si kapo tauia, kapo ro ka uruk, using kapo ago e kevkev, using uring lik kan mat val uai i uriuri. a@ = Man a mang tungara kapo logo, kapo ro ka uruk, using kapo ago si tungtungan lakat. h? Kusing kapo tutu angpok ta lomlomon ina na kapo uli uak si kana keve abis aongos. Logo na tauia E> Sukana ka ago ta lomon an ania ta Volava ka alis ia ta bil, H= Na taun kapo sokotuk, ka ago ta tav lomlomon an, sikei ka lomlomon, using si taun kapo tav lomlomon, kapo asukang val pungas i to nei lamavulit, using kapo ulit angpok palau si kana sokotuk. ,< SMan ta sikei imi kapo inongos taun a masam, kapo ro ka sokotuk a God na ka alis ia. Using God kapo roron i katakai i alilis ani ri vap aongos na kapo uruk aniria. w; iMi tung akit asi kami serei amatukal na mi tapunuk si keve bil aongos na mi tav inongos taun ta mang ring sa. i: Musing mipo nas ta kipo atoktokngai ani kami lomlomon, asi asereiai animi si kami tung akit aro. W9 )Keve tungag, taun mipo duai a keve mamaiten miang, mi uruk alava e neina c8 CNau a Iakovo, napo asosokai si God na Volava Iesu Karisto. Napo alis a salsalik ke taun imi, sangauli na pongua na patvap lapo ago angpotok ang e nei keve palpal rina. Napo alis kag posong ro singimi. Lomlomon na masam 67g
Kana roron a God ka auai ve nami aongos.6
Lis kag posong ro si kami keve ainoinoai, na taun a petau daus aongos ang. Ri Italia kana, kipo lis kari posong ro ane singimi. "5=
Napo buk mengen amalangas animi ta tungara ta Timoteo, kitala akala ia. Man kamela serei singig sumasuma, namemlong kuvul, namemlonganla serei singimi. 47
Io, keve tungag, napo buk alava luai ta mi longong aro na pinipini ke natala salik ia animi, using nata lapo lau salik som palau ania taun imi. E3
na kag sokotuk ta, God ka lis imi ta mamain ta bil ro aongos, asi kami abis aro, angkokoai si kana vubuk. Na e iang, kitmat ina kapo abis si kara to, na tara uai lak ani manik ang ka uruk singina. Keve bil aongos ke God ka abis ia using a Iesu Karisto papalik, kana asan ka uli tavirimok luai asikei. Tutuman luai. :2m
Io, God kapo tukul bung i marip, using le si rangai i palatung tutokos ang, God katala tak ataduk pok kara Volava Iesu pelek a matmat, katakai i aiveven sipsip lava luai, m1S
Napo buk alava luai ta mi sokotuk a God, ani name serei sumasuma pok singimi. Akamusai i posong ro f0E
Mi sokotuk a God, ani kame pakangai animem, using namempo nas aro luai ta kapo kovek i oring asi mengen arikek animem singina. Na kamem vubuk ta namem uli teng ani kamem keve avibisan aongos si selen kapo daus aro. F/
Longong aro kami keve ainoinoai. Mi vil alik imi e mataria, using nang kipo tu ainoai animi si kami to i malanganto. Kian akus lak e mung ta kita saka aiveven an animi. Longong aro iria asi kari maramarak ani kari abis i aiveven, vei nganing mila vil amakus iria, au na kari makus kala tav pakangai luai animi. <.q
Mi ago ta lomon taun ani abis ani keve avibisan roron, asi pakangai ani mang matan vap le si kami togtogon, using kapo asukang ta kapo alilis ane si God, na kapo maramarak ania. -)
Asukang na si Iesu, kapo ro tara uli sula serei si God ta kara alilis i alatun ania, si kara keve mengen i alatun ani kana asan lava na Iesu. x,i
Using e ke kuli vunep, tarapo kovek i rina asi ago asikei, sikei tarapo atu mata ani rina ang lak ani kakara. y+k
Kanat, tara kun pasal taun ania e taung i rina, na tara asalak kuvul ve nia na mimirikukan ang kata asalak ia. y*k
Iesu kapa, kata kun mat ataliung ani mete takaman i rina ang, asi kana vil adaus ani ri vap ta rangai ina pok. <)q
Using ainoai katakai sula kata luk a rangai i ri manmanik taun a ring ang kapo Atailai Luai, ani kian alis ia ani rikek. Sikei, si pukun i manmanik kipo sula ataliung ia e komo. (
Taralapo atogon a mangsikei a pata petekai i sula, pata ke ria kita abis aino si lu i atung tul ang kipo kovek i ro asi angan singina. v'e
Ani matan akalkalit po anglok pulakai ang, ka ago luai ta tipo suai pulakai animi. Using taratala ainak ta kana roron ka akikit a vingara. Na usiusing ani akalkalit i pok, parik. Using kapo tav pakangai luai aniria kipo uli using ania. K&
Iesu Karisto kapo angkokoai palau anongo, kana, na si keve taun. %/
Mi lomon iria kami keve ainoinoai, ria kita akuskus imi ta kana mengen a God. Mi arai ani uai i kari selen i to, na mi kusil kari lomlomon. J$
Na asukang tarapo mengen velai ani lomon ro ta, Volava ninia kapo kag katakai i pakangai, na parik napa angkoai si leng. Mang saka bil rikek an ri vap kipo angkoai si abis ania singig? d#A
Mi aiveven aro kami to ani mi kalakala pelek a vubuk using ani kapkap. Mi masung ta sa milapo atogon ia lenginang. Using nia kata antok, Naka tav papelek animi. Parik luai napa angkoai si atolongon palau animi. "'
Ri vap aongos ki mamaila aro ani sinsinong i osongon, na pata i osongon ka daus, using God ka saupai lak aniria kipo panik vo putuk osongon. !
Mi lomon iria nei lu i akangbat, val nami mipo kun ago nei akangbat. Na riria kipo vil akui iria, val kita vil akui kapa imi. 4 a
Mi ago ta atolongon ani lau ro i songo alak ani ri sokoung taun imi, using si selen ang, mang matan vap kitala songo alak ri angelo, na kitapo tav nas aro ta ri si nang. N
Kapo ro ta lau i vinga ro nei liuan i angtasimal ka uli ago singimi. K using kara God, ninia na kut si ni suai ani keve bil aongos.F Asukang a taratala teng akit si vainagoan ang kakara, kapo tav angkoai si aruk but ania. Kapo ro tara posong aro luai si God ta taratala longong serei singina ta mamaila na lolokovo kapa, B } Vuk mengen suke, anguan an, supsupai ina ta man ka mimo, keve bil ke tarapo arai aniria, ki tamus suai aongos. Na saka keve bil an kapo tav angkoai si aruk but aniria, ki tung e iang. S Si taun ang aino, kalingana kata aruk a kuli rina. Sikei kana kapo mengen akit asukang ke, Naka anguan aruk lak ani kuli vunep, na parik ta kuli vunep papalik, sikei metekuku kapa, ka kun mimo. 6e Mi aiveven aro imi, ani mi ago ta longogel an ani vopo mengen ke. Using a vap longogel ani mengen i anonok ke kuli rina parik kita lapa to. Kitala kovek i oring i mun ani saupai i mat. Na tara kapa, man tara taval pelek a vopo anonok ke anira le metekuku, tara ane voi? Tara puka akorong palau. (I Na taun a Iesu vopo mengen itoitonai ang anira si palpal i palatung tanginang ang, na rangai ina kata ivis imi, kalingana kapo kitmat luai ani rangai i Abel. 1 Mitala palak si kuvkuvulan ang si kana posong sang a God, ria ang nang kari keve asan kitala salik ia metekuku. Mita lapo pasal taun a God katakai i saupai si ri vap aongos, na taun kapa na malanganto iria keve katakai i korong, riria ang nang God katala vil atalupus iria. ^5 Sikei, mita lapo akik kak taun a Mulang ang e Sion, nang a Ierusalem ang metekuku, kana ring a God to i po ago, na petau duk luai ri angelo, parik kapa angkoai si taot korong aniria, kipo uruk kuvul e iang. |q Kana na ararai lelengan ke kata vil a Moses na kala kun antok kapa ta, Napo leng na napo tetek alava luai. zm using kipo leng alava luai si arai ta man kapa na manmanik ka sigil a mulang ang, ki li punuk ia ta iat. <q Ki longong a kalinga lava i taungai, na kalingana i mang keve mengen e iang. Taun kila longong a keve mengen i anonok ang, kila sokotuk ia ta ka ago ta anguan apepege an aniria, )K Using parik milapa anguan pasal taun ani mulang ang kapo kitmat luai si sigil ania, na kapo ureurek ta kut, na kapo vong itum lava, kuvul ve malu kitmat. ' Using mipo nas ta e mung kala buk pok ia, na kala tangis using ia. Sikei, parik luai kipa angkoai si sakol ani lomlomonai iria asi lis ania. \1 Au na mi aiveven kapa ta ka ago ta mangsikei ka igenen panik, vo tav mamaila ani God val Esau, using kata atos ta kana kirim i ainoinoai pat si kana tauk i togtogon ang si tamana ani ka amarai ani men pok lik. /W Mi aiveven kapa ani ka ago ta sikei imi ka uak putuk pelek kana roron a God, na naging mal kapa ka ago ta polok an singimi, asi sogoeng na vil avisuk ani vap miang. &E Mi dual aro asi kami to amarip kuvul ve ri vap aongos, na asi kami daus, using kapo kovek luai i sikei kan tung e matana i Volava man parik kapa daus. 6e
Mi itoiton selen korong ani kakimi si pasal, ani ka ago na kak soles ang kan uak arikek luai singina, sikei asi kana polok aro pok. Ago ta arai apalau ani kana roron a God [
/ Asukang vang, mi anguan koros an ani kungami ve kakimi volapo lau pepe ang. a ; Kapo tutuman, si taun ke parik tarapa lomon ia ta ngamngamis kapo bil asi auruk ani mangsikei, parik. Asi vil alik palau ania. Sikei parik, God nang kapo iton kara to, ani e mung tara uaiai ani lau korong ve marip. / W
Keve tamara kita ngamis ira si vuk taun kudik palau, val kitapo lomon ia ta kapo ro asukang. Sikei nia kapo ngamis asi pakangai anira, asi kara serei adaus val nia. >
u Na kapa, keve tamara i kuli vunep ke, kita ngamis ira na tarata mamaila aniria singina. Au sa, parik kapa roron a vil alik anira serei si tamara roron i malanganto ani tara an to? ' Au na man parik kapa ngamis imi val mang petau ang kitala kun luk ani ngamngamis ke? Pua, milapo inatus maltavpini, na parik kakana akorong. lQ Mi sinong akos aro, neina i keve sasaup ke, using kapo kana selen nang a God i vil akorong animi. God kapo arai korong animi val kana inatus. Arai, saka nat kavulik an kana, tamana kapo tav ngamngamis korong ania? Kapo kovek. - Arai, using a vap ang a Volava kapo buk iria, kapo tatapokai aniria. Na taun kapo posong iria ta kakana ta inatus, kapo ngamngamis iria. R Na milapo lomon taun a mengen i asumsumal ang animi val mipo kana inatus asukang ke, Kag nat, ku ago ta sumang an, man a Volava ka tatapokai anim. Na man ka varas ua, vingam ka ago ta ngau an. _7 Si kami po angvisvis lak ve rikek, parik kita lapa asaling a rangai imi, parik. #? Io, mi lomlomonai vang ania, using katala asalak a mamaiten lava, taun ang ri vap rikek kita marala ia singina. Asukang a mi ago ta mamal na mamakus an. jM Kapo ro tara tun akitmat a Iesu, nia vo tukulai i vil aro ani kara lomlomon, iuang si kana uruk palau kata asalak a maiten i mat kuli ngakputuk, kantanem a mimitikan luai ina, kalapo sinong e palso i kana sinsinongan a God. 5 Asukang a tarapo arai ta vatvat lava i petau akus atutuman suke kipo tikon aulitai anira. Kapo ro tara asuai luai ani matan bil ang kapo uli tutubat anira, lau rikek vopo kun vilvil angau ke, asi kara sang aro ta makos i lomlomonai neina i angsasangai volapo matung ke anira. mS (Using a God katala itoiton a bil kapo aunai ro luai ani kame atalupus ira aongos kuvul ve ria.7 g 'Ria aongos ang nang God kata posong iria ta kipo vap korong e matana marai kari lomlomon. Sikei parik kita lapa luk korong a bil roron ang God katala usausa ia aniria. 3_ &Petau ke, kuli rina parik katapa tun kinle iria. Kita ago arikek nei ring varasai palau, ane si keve mulang, ane nei keve vakil, na ane nei mang keve mata kapa nei roe. h~I %Ki li punuk a mang matan ta iat, ki ngapagal a mang matan, ki raung iria ta samele i visvis. Ki pasal angpok pulakai, kavat ta vakup visuk luai. Kitala aunai logo, kitala vil akui luai aniria, velai ani mirik kapa aniria. j}M $Mang matan kita duai a kurek rikek, ki saup iria, na mang matan ki got iria taun a vilvil akui. c|? #Mang matan aina kita lapo arai pok ani kari keve vap ila tapasuk pok le si mat. Mang matan kita vil akui arikek luai aniria, sikei kita misag ani to, using e mung ki tadut pelek a matmat lak si taun roron ang e mung. { "Kita ripus korong a kurkurilap i ureurek i kut. Kita sapang si redelekan i samele. Na man kita lapo malum, God kapo arudualan pok iria, na kipo anguan serei amadot pok an si visvis. Na kilapo lu suai korong ani vap i mang keve rina petekai po angvis ang ve ria.
) #~}}||V{{7zyyixww7vvOutt'srrqpqp onn.mml\kkrkjj!ilhh>#==8<<
;::S988N7716F55J544'3382r11O0//z/.. --Y,o+**2))K((8'' &%%H$$Y##E""!!$ $kmqC]tka&=
Z 9
4 P`,p) %Au kilapo naung ani akos ania, na akorong palau, vul ang kanla suai ani nona e ngerelo si ring ang kitapo pasal taun ia. Iesu kapo pok i to M Sikei kala antok iria ta, “Nau palau kana, mi ago ta leng an.”
9Kitala kalip asukang ta 25 vo 30 na sitadia ane nei laman, na kila arai ani Iesu kapo pasal aliu kuli laman taun kari vul, na kilapo leng alava luai. D Na malu lava kala serei, na nei laman ang kala utautakan. oWasi kari kokos aputuk kuli vul ane Kaparnaum. Kala tenei vong na Iesu parik lak kapa serei singiria. kONa kalapo tenei ngelik na kana keve nat i akalit kila pasiang ane si laman tatapulitai ang, #?Na Iesu kata lapo nas kari lomlomonai ta kime agius ia asi kana tulava aniria, na kala palak papalik ane nei palpal putputan. Iesu kata pasal kuli laman #?Taun a vap ang kila arai ani abis i vilvil ataping ke, kilapo angtokai ta, “Tutuman luai kana na katakai i kus amalangas voiang ka serei kuli rina.” ~u
Au kila luk aongos a inongos i palpalima na saui i kari angan ang, na kila asiang a sangauli na pongua na tepe duk. /W Na kila angan amasung aro aongos, na Iesu kala asok kana keve nat i akalit ta, “Mi luk akuvul a inoinongos i pok. Na ago ta aole palau ani mangsikei a vuk pok.” 0Y Au, Iesu kala luk a saui ang na kala posong aro singina na kala alis ia si petau po sinong ang e iang. Na kala abis ia kapa si ngono ien, na kila luk angkoai aongos. (I
Na Iesu kala antok, “Asok a vap aongos ang a ki sinong.” Ring ang katapo ring ro si sinong, na kila sinong aongos. Kapo asukang ta 5,000 na tauan aongos. “Mang nat lik kana e ke ve kana palpalima na saui na pongua na ien, sikei ka saka pakangai an ani vap miang luai asukang ke?” [/Na mangsikei i kana keve nat i akalit, Andereas, tasina i Petero, kala antok ta, ~}Na Pilipo kala ngenget ta, “Kapkap tavirimok parik kapa angkoai si samui ani pok angkokoai ani vap duk asukang ke.” Z}-Kapo sui ia si kana atokngai ania, using lenginang kalapo nas ta sa ka abis ia. $|ANa Iesu kala takngo na kala arai ani petau lava kipo pakasang taun ia, na kala sui a Pilipo ta, “Au, tara samui pok ani vap ke e voi asi kari angan?” J{
Taun ang, matan angan i liuluai si ri Iudaia kalapo angasungai. Tz!Au Iesu kala palak kuli put, na kanlapo sinong ve kana keve nat i akalit. zymNa vap miang luai kipo using ia, using kita arai ani keve abis i vilvil ataping kata abis ia si ri vap malepen. x E mung i mang keve taun, Iesu kala paputuk ane mang palpal i laman tatapulitai e Galilaia. Laman ang kipo posong kapa ia ta Tiberias. w/Sikei parik mitapa lomlomon ta kana keve mengen i salik. Au na mi saka lomlomon an ta keve mengen ke napo mengen imi tatana?”v.Si man mita lomlomon atutuman ta Moses, oro mila kun lomlomon tatag, using nia kata salsalik asi mengen amalangas tatag. u%-Mi ago ta lomon ania ta nau nan atatai a mamai tatami, sikei Moses akorong, nia kan atatai tatami, voiang mita atung kami lomlomon singina. t+,Mipo uli buk alatun angpokpokai pok animi, sikei parik mipa buk kana alatun a ring sikei a God ke. Au man asukang, mi tav angkoai si lomlomon. s +Nata serei si asan i mamai, na parik mipa ainak suak anig, sikei man a sikei ka serei ta asan ina akorong, au mila ainak ania. Yr+*sikei napo nas imi. Napo nas ta kana lau i vinga ro na God kapo kovek singimi. 8qk)Parik napa ainak ani urmaus le si ri vap, Ap}(sikei mipo misag ani me serei singig ani mime luk a to. Bo}'Mipo uli tataot aro palau ani keve mengen i nei salsalik, using mipo lomon ia ta singina palau mi togon to asikei. Keve mengen i nei salsalik ang nang kipo amalmalangasai palau tatag, rn]&na kana mengen parik kapa sinong nei vingami, using parik mipa lomlomon ta igenen ang God kata asok ia. m%Na mamai voiang kata asok iau, nia akorong katala amalmalangasai tatag. Nami, parik luai mitapa longong a kalingana vo arai ani nona, elC$Sikei nau napo atogon a akuskus kapo laba soliu a anu ang si Ioanes. Using a abis ang mamai katala alis iau tatana asi kag abis apunuk ania, na kana nalapo teng ia, nambang kapo mengen amalangas ta mamai kata asok iau. jkM#Katapo bil val alimang, kata mangai amalangas animi, na mila uruk tusopo palau si malangas ina. vje"Tutuman, parik napa lomon alava na amalmalangasai le kuli vunep, sikei napo posong ia animi, ani mi sapang. Mi!Mita asok vap ane si Ioanes na kanla amalangasai animi ta tutuman. hy Sikei kapo togon a mang sikei kapo amalmalangasai ta nau napo tutuman, na napo nas ta sa kapo posong ia kapo tutuman. Wg' Si man nau napo amalmalangasai tatag, au kag amalmalangasai kapo palau. xfi Nau akorong parik napa angkoai si abis ta bil, sikei napo saupai using a vo asok ang anig. Asukang a kag saupai kapo korong palau, using parik napa vil ia si kag vubuk akorong, sikei using a vo asok ang anig. Amalmalangasai ani Iesu e7 na ki soung pelek a mopong. Ria kita abis a lau ro, ki tapasuk na ki teng a to, na ria kita abis a lau rikek, ki tapasuk na ki luk a saupai asi mat. d Mi ago ta taping an. Ka serei a taun ani vap aongos ang kipo matung nei kari keve mopong, ki longong korong a kalingana, dcANa kala alis a kitmat si kana nat si kana kalakala ani ri vap, using kapo igenen i pukun. jbMUsing tamana kapo tukul bung i to, na katala alis ia si kana nat, ani nia kapa ka tukulai i to. &aENapo mengen atutuman imi. Ka togon taun ka serei, na kalapo serei, ani ri vap mat, ki longong a kalingana i nat i God, na riria ki longong ia ki teng a to. O`Napo mengen atutuman imi, nia kapo longong kag keve mengen na kapo lomlomon ta vo asok ang anig kalapo togon a to asikei. Parik kapa luk a saupai asi mat, using katala paputuk le si mat ane si to. D_ani ri vap aongos ki mamaila ani kana nat, asukang val kipo mamaila ani tamana. Man a si parik kapa mamaila ani kana nat, parik kapa mamaila ani tamana kapa, voiang kata asok ia ane ke. q^[Na mang anu, tamana parik kapa kalakala ani mangsikei, roron aongos si kalakala, katala alis kana nat, ]Tamana tak atadut ri vap mat, na ka vil ato iria, na asukang palau kana nat kapa ka kun vil ato ani vap ang kapo buk iria asi kari to. L\Using tamana kapo buk alava kana nat na kala akalit aongos ia ta keve bil ang kapo abis ia. Na ka akalit ia lak ta keve bil lava voiang kapo laba ani keve bil ke, na nami aongos mi taping ania. [#Na Iesu kala polpol iria ta mengen asukang ke. “Napo mengen atutuman imi, nat i God parik kapa angkoai si abis ta bil si kana vubuk akorong, sikei kapo abis a bil ang kata arai ania si tamana. Using sa na tamana kapo abis ia, kana nat kapa kapo kun abis ania. uZcSi oring suke, ri Iudaia kilapo aunai buk raung ania, using kapo putuk a sausaupai i taun i atailai, sikei, laba ina using kata posong a God ta tamana, asukang ta kilongpo angkonongai ve God. God kata alis kana nat ta roron asi saupai gYGNa kala antok iria, “Mamai kata abis le kabang le tung kana, na nau kapa napo kun abis.” {XoAu, using a Iesu katapo abis a keve abis ke si taun i atailai, na ri Iudaia kilapo gule selen asi vil akui ania. ZW-Au igenen ang kala pasal na kanla antok ri Iudaia ta Iesu nang kata vil ato ia. JV
E mung Iesu kanla arai pok ania nei rina i atailai na kala antok ia, “Arai, kulapo ro pok. Ku kamus vang ta vil ani lau rikek, vei nganing ka togon a mang bil rikek luai ka serei singim.” sU_
Igenen i bil ato ang parik kapa nas ia, using katapo duk i vap na Iesu katala pasal suai nei liuan iria. _T7 Au na kila sui ia ta, “Saka igenen an kata antok ua si sunguk ania na ku pasal?” S Sikei nia kala antok iria ta, “Igenen vopo vil ato ang anig kata antok iau ta ‘Ku sunguk le kam pelek na ku pasal.’ ” %RC
asukang a mang matan Iudaia kila antok a igenen ang Iesu kata vil ato ia ta, “Kana kapo taun i atailai. Saupai kapo tubat ua si sunguk ani kam pelek.” Q Si vuk taun ang palau, igenen ang kala to na kala sunguk le kana pelek na kala pasal. Bil ke kata serei si taun i atailai, VP%Na Iesu kala antok ia, “Ku tapasuk na ku sunguk kam pelek na ku pasal.” 7OgNa igenen ang kala antok ia, “Volava, napo kovek ta sikei i tak asiang anig taun a laman ang, man ka utautakan. Na man nala pasiang, nanlapo serei e mung i mang matan.” N Au, Iesu kala arai ania, na kala longong ta igenen ke katala malepen a taun lava luai. Na kala sui ia, “Sa, kupo buk ani ku to aro?” UM#Mang sikei a igenen katapo ago e iang, katala malepen a 38 a matas aongos. {LoSi ring ang ri vap malepen anglok pulakai kitapo duk, ri mataba, soles na vap ang pukun iria katapo mat sikopal. QKE Ierusalem kapo atogon a laman tatapulitai ngere takaman ang kipo kin ia ta Takaman si ri Sipsip. Si mengen Eberaio kipo kin ia ta Betsata. Laman ang kapo atogon a palpalima na tak pok aulitai ina. nJ WE mung i rukun taun, Iesu kala palak ane Ierusalem asi kana an ago si mang matan angan si ri Iudaia. zIm6Kana kalapo vapongua i avibisan i vilvil ataping a Iesu kata abis ia, si kana papok le Iudaia ane Galilaia.+HO5Na tamana i nat ang kala kinle ta nia akorong a vuk taun ang Iesu kata antok ia ta, “Kam nat kala to.” Na kala lomlomon, ninia kuvul ve petau i nei kana lu. *GM4Na kala sui iria ta vuk taun kana nat kata tutapongai ro le singina. Na kila antok ia ta, “Anongo, asukang ta sintung, mulak ang kata kamus suai pelek ia.” bF=3Taun kapo pasal lak e selen, kana keve asosokai kimela akus ia ta kana nat kala to aro. xEi2Na Iesu kala antok ia, “Ku pasal, kam nat kala to.” Na kala lomlomon ta kana mengen a Iesu na kala pasal. iDK1Na ainoinoai ang kala antok ta, “Volava, me tarung pasiang, vei nganing kag nat kala mat.” C0Na Iesu kala antok ia, “Nami, man parik mipa arai ani keve akanangai ve keve avibisan i vilvil ataping, parik mipa lomlomon.” EB/Igenen ang kala longong ta Iesu katala serei pok le Iudaia na kame lapo ago e Galilaia, na kala pasal taun ia na kanla sokotuk ia ani kame vil ato kana nat, kata lapo angasungai asi mat. `A9.Au, kamela anguan pasal pok an ane Kana, rina ang e Galilaia, voiang kata sakol a laman tutuman singina, si kana serei vaen. Na mang ainoinoai si tulava katapo ago, kana nat katapo matung malepen e Kaparnaum. f@E-Au, kanla serei e Galilaia, na ri vap i Galilaia kila ruduai ia velai ani uruk. Si matan angan i liuluai ang e Ierusalem kita arai aongos ani keve abis ang kata abis ia, using riria kapa kita kun ago e iang si taun ang. e?C,Iesu katala mengen aino ta katakai i kus amalangas kapo kovek i asan si kana rina akorong. \>1+E mung i pongua na taun ang e iang kala tapasuk asi kana pasal ane Galilaia.
=
*Na kila antok a aina ang ta, “Kana vang namemla lomlomon, parik si sa numai kuta antok tatana papa, sikei namemtala kun longong akorong, asukang a namemlapo nas ta kana vang nia na igenen ke ka vilvil ato na kuli rina.” Vilvil ato ani nat si ainoinoai I< )Na vap miang kilapo lomlomon tatana using si kana keve mengen. z;m(Na ri Samareia kimela serei singina na kila sokotuk ia ani ka ago ve ria. Na kala ago e iang na pongua na taun. %:C'Amiang i ri Samareia i nei rina ang kila lomlomon tatana using a aina ang katanla atatai iria ta, “Kata antok iau ta kag keve lau aongos i abis.” +9O&Natala asok imi sian kaming nei matang ang nami parik mita abis ia, sikei mang matan petekai kita gese si abis ania, na kana mime lapo luk a uai i kari abis.” e8C%Na e iang a mengen ke kapo tutuman ta, ‘Mangsikei kapo sukal na mang anu kapo kaming.’ 77g$Io, lenginang a katakai i kaming kalapo luk kana samui na kapo kaming a matan pok ani to asikei, ani katakai i kaming kuvul ve igenen vopo sukal ang kilong auai uruk kuvul. B6}#Mipo mengen kana ta kapo atogon a puat lak a ulen le ani taun i kaming, ingko? Sikei napo mengen imi, ararai aro ani matang ke, using a keve uai ina kalapo usausa lenginang si kaming.
5
"Na Iesu kala antok iria ta, “Kag pok si angan ta naka usiusing kana vubuk a vo asok ang anig, na naka akamusai ani kana abis. ^45!Au na kilapo angsusuiai ta, “Au si mangsikei kana kata mela li pok tapai ania?” g3G Sikei kala antok iria ta, “Napo atogon pok asi kag angan voiang nami parik mipa nas ia.” o2W Si vuk pangau ang, kana keve nat i akalit kila sunggil ia, “Rabi, ku angan ta kam men pok.” D1 Au na kila soung le nei rina na kimela pasal taun a Iesu. 0 “Mi me na mianla arai ani igenen suke voiang kata antok iau ta kag keve lau aongos i abis. Vei kavpo igenen i akanangai nganing?” e/C Au aina ang kala papelek kana ese laman na kala papok ane rina na kanla antok a ri vap ta, g.GAu si vuk taun ang, kana keve nat i akalit kila serei na kilapo taping ania sipo angmemengenai ve aina. Sikei kapo kovek ta mangsikei iria kala sui ia ta, “Kupo buk sa?” vo “Marai sa kupo mengen ve aina ke?” j-MNa Iesu kala mengen amalangas asukang ke, “Nau vang kana, voike kupo angmemengenai ve nia.” ,,QNa aina ang kala antok ta, “Napo malangas ta mesia (nang a igenen i akanangai) ka serei lak. Si man vanang kala serei, kala palas animem ta keve bil aongos.” y+kGod kapo malanganto na riria kipo buk ani ki soturungai singina, ki soturungai si malanganto na si tutuman.” S* Sikei ka atogon lak a taun, na kana kalapo serei, ani ri vap asi kari soturungai serei si tamara si malanganto na si tutuman, using vap asukang vanang a tamara kapo buk iria ani ki soturungai singina. .)UNami mipo soturungai si bil ang parik mipa nas ia. Sikei namem namempo soturungai si igenen ang namempo nas ia, using a katakai i bil ato ka serei le si ri Iudaia. #(?Na Iesu kala antok ia, “Iuang, ku lomlomon tatag, using ka serei a taun na mi kamus ta soturungai serei si tamara kuli mulang ke, vo e Ierusalem kapa. ''GKeve tivumem kitapo soturungai serei si God si mulang ke, sikei nami ri Iudaia mipo antok ta Ierusalem, nia kapo ring tutuman asi kara soturungai si God.” b&=Na aina ang kala antok ta, “Volava, napo kinle ta numai kupo katakai i kus amalangas. %-Kutala atogon lenginang a palpalima na tauan, na igenen ang kana kupo ago ve nia, parik ta kakam ta tauan akorong. Io, kupo mengen atutuman.” $Na aina ang kala antok ta, “A, napo kovek i tauan.” Na Iesu kala antok ia, “Io, kupo mengen atutuman ta kupo kovek i tauan. U##Na kala antok ia, “Pasal na kuan songo le kam tauan na kume pok.” "Na aina ang kala antok ia, “Volava, ku lis iau ta laman ang, ani na ago ta mingom an, na nala aulei ta pasal ane ke sime kakap.” A!{sikei ninia ka inum si laman ang napo alis tatana parik kapa angkoai si ka anguan mingom an. Using a laman ke napo alis tatana ka bil val uv nei vingana na ka lis ia ta to asikei.” h I
Na Iesu kala ngenget ia, “Vap ang kipo inum si laman i nei dim ke, ki anguan mingom pok an, ) K Au si kupo tavirimok kana ani tivumem ta Iakov, ninia vo alis animem ta dim ke? Ninia kata kun inum singina, kana inatus, ri sipsip ve ri bulumakau aongos.” + Na aina ang kala antok ia, “Volava, kupo kovek i bil i kap na dim ke kapo kun lulungai luai kapa. Nei akorong ku luk a laman i to ang e voi? + O
Na Iesu kala ngenget ia ta, “Man kuta nas kana alilis a God, na si kana kapo aikut ua ta ku ali laman ania, oro kula aikut ia na kala lis ua ta laman i to.” P Na ainan Samareia ang kala antok ia, “Numai kupo igenen Iudaia na nau napo ainan Samareia, kapo saka ro an anim asi kam aikut laman singig?” Using ri Iudaia parik kipa ago kuvul ve ri Samareia. GKana keve nat i akalit kitala pasal sian samui pok nei rina. xiNa mangsikei a ainan Samareia kamela serei si me kakap laman, na Iesu kala antok ia, “Li laman iau.” )Na dim ang si Iakov katapo ago e iang. Au na Iesu, using kata lapo mamal i kana pasal, kamela sinong ngere dim ang. Kalapo sintung a makarap. 3Asukang na kamela serei si mang rina i Samareia, kana asan ta Sukar. Rina ke kapo angasungai i vuk vunep ang Iakov kata lis kana nat Iosep tatana. GNa kana selen asi pasal kapo pasal aliu nei palpal Samareia. Taun a Volava kala longong a mengen i vap duk ke kilapo using ia, kala tapasuk pelek a Iudaia na kala papok ane Galilaia. X)Iesu akorong parik katapa asing tauia. Kana keve nat i akalit kitapo abis ia.
Iesu kalapo malangas ta ri Parisaio kitala longong asukang ke ta kalapo asing tauia na vap miang ani Ioanes na kilapo using ia. <q$Ninia kapo lomlomon ta kana nat, kapo teng a to asikei. Sikei, nia kapo tav longong si kana nat, parik kapa angkoai si atogon ani to, using a marala si God ka ago kuluna.”S #God kapo buk alava kana nat, na katala alis a keve bil aongos e kungana. wg"Using ninia voiang a God kata asok ia kapo mengen ta mengen si God, na God kapo uli aduk ania ta Malanganto. b=!Man a si kapo ainak ani kana mengen, e iang kapo akalit amalangas ta God kapo atutuman. Kapo amalmalangasai ta keve bil ang kata arai ania na kata longong ia, sikei kapo kovek ta sikei kapo ainak ani kana mengen. L Ninia kata pasal le pangkul kapo tavirimok luai. Na ninia le kuli vunep, kapo igenen i kuli vunep, na kapo mengen val igenen i vunep. Na iuang kata pasiang le metekuku kapo tavirimok luai. s
_ Ninia ka uli serei alava aliu, na nau naka kun uak paspasal aliu ane kevkev. Ninia kata pasal le pangkul Igenen osongon tanginang, kapo taukai i kana aina. Na tungana i igenen vopo osongon ke kapo tung kokoai na kapo longong, si man kala longong a kalingana, pua, kala uruk alava luai. Nau kapa napo kun atogon ani uruk lava ke, kana vang kamela tapunuk. Nami akorong mitala longong a mengen ke nata mengen tatana, ‘Parik ta nau a igenen i akanangai, sikei God kata asok iau aino ania.’
Na Ioanes kala antok iria ta, “Si man a God parik kapa lis a igenen ta sikei a bil, au parik kapa angkoai si atogon ania. } sNa kila pasal taun a Ioanes na kianla antok ia, “Rabi, igenen ang milongtapo ago ve nia e mang palpal i Iordanes, nang a igenen ang kutapo amalmalangasai tatana, arai, kalapo kun asing tauia ani ri vap, na vap miang kilapo pasal taun ia.” {oKana keve nat i akalit a Ioanes kian lapo anggegelai ve mangsikei a igenen i Iudaia ta kari sausaupai i asising. R Ioanes lak kana, parik kipa alakai ania nei lu i akangbat si pangau ke. 3_Ioanes kapa katapo kun asing tauia ani ri vap e Ainon, angasungai i Salim, using katapo duk ta laman e iang, na vap miang kipo serei singina na kamepo asing tauia iria. 'E mung i keve bil ke, Iesu ve kana keve nat i akalit kila pasal taun a palpal Iudaia na kanla ago ve ria na ka asing tauia kapa ri vap. *MSikei ninia kapo to si tutuman, kapo buk a malangas ani malangas ka akalit aro ta sa kapo abis ia kapo serei le si God.” Iesu ve Ioanes katakai i asing tauia Ninia kapo abis a lau rikek kapo misag ani malangas na kapo leng ania vei kala asereiai ani kana keve lau rikek e ring malangas. 4aKana vang kalapo asukang ke. Malangas katala serei e kuli rina, sikei ri vap kitapo buk akit a vong, na malangas parik. Using kari keve avibisan aongos, vola rikek luai. U#Na ninia kapo lomlomon tatana, saupai asi mat parik kapa luk ia. Sikei iuang kapo tav lomlomon, kalapo siang lenginang nei sausaupai, using kapo tav lomlomon ta asan i kana ring sikei palau a nat a God. & EIo, God parik katapa alis kana nat ane kuli rina, asi kana me saupai ani ri vap i kuli rina asi kari mat, parik. Katala alis ia asi kana me vil ato aniria. ?wUsing a God kata vinga ro taun a kuli rina na ka lis kana ring sikei a nat, ani man a sikei ka lomlomon tatana, parik kapa angkoai si an kui asikei, sikei ka teng a to asikei. N~ani riria aongos a vap ang ki lomlomon tatana, ki teng a to asikei. }Asukang val Moses kata sung alakat a kene nei ring varasai palau, ka kun asukang palau luai, ta ki kun sung alakat ani igenen i pukun, |y
Kapo kovek i mangsikei katala palak ane metekuku, sikei igenen i pukun, nia papalik, voiang kata pasiang le metekuku. {- Natala mengen imi ta matan bil i pukun ke, na parik mipa lomlomon. Au na mi saka lomlomon an ta keve bil i metekuku man nala mengen imi tatana? @zy Napo atai atutuman luai anim, namempo mengen ta bil ang namempo nas ia, na namempo amalmalangasai ta bil ang namemtala arai ania, sikei nami mipo tav ainak ani kamem amalmalangasai. {yo
Na Iesu kala antok ia, “Pua, numai kupo katakai i akalit si ri Israel, sikei parik lak kupa nas a keve bil ke? Fx Na Nikodemo kala sui ia, “Au, bil ke ka saka serei an?” NwMalu kapo malu taun a ring ang kapo buk ia. Kupo longong korong a ok ina, sikei parik kupa nas ta kata pasal le voi na ka ane voi. Kapo asukang palau singiria, Malanganto kata asereiai aniria.” Vv%Ku ago ta taping an ani kag mengen ta kapo mamaiten ta ku serei atanginang. Xu)Pukun kapo asereiai ani pukun, sikei Malanganto kapo asereiai ani malanganto. Bt}Na Iesu kala antok ia, “Napo antok atutuman luai anim ta, man ta sikei parik katapa serei atanginang si laman, na si Malanganto, parik kapa angkoai si palak si kana vainagoan a God. 4saNikodemo kala sui ia ta, “Au, na ki saka ingus atanginang pok an ani igenen kalapo laba? Ka saka palak pok an nei vingana i rinana si kana anguan ingus pok an ania?” :rmNa Iesu kala ngenget ia asukang ke, “Napo antok atutuman luai anim ta, man ta sikei parik katapa serei atanginang, kapo tav angkoai luai si palak si kana vainagoan a God.” &qESi mang tenei vong kala pasal taun a Iesu na kanla antok ia asukang ke, “Rabi, namempo nas ta God kata asok ua asi kam me katakai i akalit, using kapo kovek ta sikei a igenen, kapo vil korong a keve avibisan i vilvil ataping ke kupo abis iria, man a God kapo tav rokorokot ania.” p !Mang igenen katapo ago kana asan ta Nikodemo. Kapo mangsikei i ri Parisaio, na kapo sinong si kari kuvkuvulan lava i sausaupai ri Iudaia. zomParik kapa inongos taun a mangsikei si atatai ania, using kapo malangas a sa kapo ago nei vingana i igenen.Rn Sikei Iesu parik kapa lomlomon tataria, using kapo nas a ri vap aongos. &mEAu, Iesu kanlapo ago si matan angan i Liu Luai e Ierusalem, na vap miang kilapo lomlomon ta asan ina si keve avibisan i vilvil ataping katapo abis ia. l{E mung i kana la tapasuk pelek pok ani mat, kana keve nat i akalit kila lomlomonai pok ani mengen ang kata posong ia. Na kila lomlomon ta keve mengen nei salsalik, kuvul ve keve mengen ang a Iesu kata mengen tataria. Iesu kapo nas a ri vap aongos ^k5Sikei parik katapa mengen ta rina i atailai ang, parik. Katapo mengen ta pukun ina. (jINa ri Iudaia kila antok ta, “Pua, kata luk a 46 a matas aongos si abis ani rina i atailai ke. Au numai kupo angkoai si atung ania si potol palau a taun?” ri]Na Iesu kala ngenget iria ta, “Mi galang a rina i atailai ke na naka atung pok ia si potol a taun.” h3Au na ri Iudaia kila sunggil ia ta, “Kam saka akanangai an ku abis ia, asi kamem la nas luai ta kupo atogon a roron asi vil ani keve abis ke?” 3g_Na kana keve nat i akalit kila lomlomonai ani mang mengen kita salik aino ia asukang ke, Napo buk alava luai ani kam lu, asukang val kut kapo ni nei pakangat ig. MfNa kala antok a vap po asesel ta uk ang ta, “Luk suai ani keve mani ke pelek a ring ke! Sa nang kapo asukang ke? Marai sa na mipo buk vil ani kana lu na mamai asukang ta kapo lu ipo asesel?” veeNa kala luk angus, ka abis a kinolong asi ngamis, ka teng ia, na ka lu asoung ri vap kuvul ve ri bulumakau na ri sipsip ane komo i rina i atailai. Ka bekai pulakai ani kapkap singiria kipo sakol ri kapkap, ka ul aturung kari keve pata. ;doNa kanla palak nei rina i atailai na kala arai ani mang vap kipo asesel ta ri bulumakau, ri sipsip na ri uk. Na mang matan kipo sinong si kari keve pata na kipo sasakol kapkap. lcQ
Au, kalapo angasungai ani matan angan i liuluai si ri Iudaia, Iesu kala palak ane Ierusalem. 0bY E mung, kala pasiang ane Kaparnaum, kuvul ve rinana, keve tasina, na kana keve nat i akalit. Au na kianla ago na mang rukun taun e iang. Vil adaus ani rina i atailai faE Kana kapo ainoai luai i avibisan i vilvil ataping, Iesu kata abis ia, na kata abis ia e Kana, rina i Galilaia. Kata abis ia asi akalitai ani urmaus ina, asukang a kana keve nat i akalit kila atung kari lomlomon singina. y`k
na kanla antok ia, “Amiang i vap kipo nas ani lis aino ani ri vap ta vaen ro luai, au na man kila inum soliu, kila alis iria ta anu vo pok namin palau lik ang. Sikei numai kuta amamata ta anu ro luai ke tung si kimela asoung ia kana.” _ na igenen ke kala atokngai ani laman ke, voiang katala sakol ane si vaen. Parik katapa nas ta vaen ang kata pasal le voi. Sikei, keve asosokai ang kipo malangas using ria kita serei ta laman ang. Au kala songo na igenen osongon tanginang ang ane ngising ^Le na kala antok iria, “Mi kap le ta men laman, na mian alis a igenen vopo aiveven ani matan angan ke.” Au, kila vil ia asukang, ]+Na Iesu kala antok iria ta, “Mianla lolong laman dong le na keve ese lava suke.” Na kianla lolong aduk luai aniria aongos tung e ngururia. 1\[Na e iang palau katapo atogon a limalesikei a ese i at, voiang ri Iudaia kipo atogon ia si kari laulauan i asising, na keve ese ang kipo asukang ta 20 vo 30 na galon. e[CNa rinana kala antok ri asosokai ta, “Mi abis palau a sa kapo antok imi si abis ania.” |ZqNa Iesu kala ngenget ia ta, “Pua iuang, marai sa kupo alakai anig nei bil ke? Kag taun lak parik kapa serei.” gYGNa kila inum asip kari vaen, na rinana i Iesu kala antok ia, “Kilapo kovek nang i vaen.” bX=Kita kun aikut kapa ani Iesu ve kana keve nat i akalit asi me serei si matan angan ang. W }Si vapotol i taun katapo atogon a matan angan i osongon e Kana, mang rina i Galilaia. Na rinana i Iesu kata ago e iang. 0V [3Na kala atai pok, “Napo mengen atutuman luai animi, mi arai lak ani metekuku ka tavas na mamain ta angelo si God ki kiklak na kiksiang taun a igenen i pukun.”;U q2Na Iesu kala antok ta, “Au kulapo lomlomon vanang, using nata antok ua ta nata arai anim neite ei suke, ingko? Ku arai korong lak ani mang matan bil lava luai ani bil suke.” \T 31Na Natanael kala antok ta, “Rabi, numai a nat i God. Numai a tulava i Israel.” 4S c0Na Natanael kala sui ia ta, “Au, kupo saka nas an anig?” Na Iesu kala ngenget ia, “Taun a Pilipo parik lak katapa songo ua, nata arai anim si po sinong neite ei.” "R ?/Taun a Iesu kala arai ani Natanael sipo pakasang na kala antok, “Igenen ke kapo igenen i Israel, tutuman luai. Kapo kovek i kapau kapo ago singina.” Q .Na Natanael kala sui ta, “Sa, ka togon ta mang bil roron ka serei le Nasaret?” Na Pilipo kala ngenget ia, “Me na kume arai.” mP U-Na Pilipo kala sabonai ani Natanael na kala antok ia ta, “Namemtala sabonai ani igenen ang voiang a Moses nei salsalik i sausaupai kuvul ve ri katakai i kus amalangas kita mengen amalangas ta Iesu le Nasaret, nat si Iosep.” ^O 7,Pilipo katapo mangsikei i ri Andereas ve Petero voiang kari rina ipo ago e Betsaida.
N +Si taun ang e mung ina, Iesu kalapo usausa si kana pasal ane Galilaia. Kala arai ani Pilipo na kala antok ia, “Using iau.” XM +*Au kala songo na Simon ane si Iesu. Na Iesu kala tun ia na kala antok ia ta, “Numai a Simon, nat si Ioanes. Nala atuk ua ta Kepas.” Supsupai ina kapo kuvul palau val Petero. Songo ani Pilipo ve Natanael Si taun using ina, Ioanes katapo tung, na kana ngono nat i akalit kapa kilong tapo kun tung e iang. wE i"Io, natala arai ania na napo mengen atutuman imi ta kana vang nia na nat i God.” Keve ainoai i nat i akalit D %!Parik lak natapa nas ia, tung si ninia akorong voiang kata asok iau si asing tauia ani ri vap ta laman, kala mengen iau ta, ‘Man ku arai ani Malanganto ka pasiang, na kame gon lakat kuli igenen ang, kula nas vanang ta ninia vome asing tauia ta Malanganto Gogoai.’ C 1 Le iang na Ioanes kalapo amalmalangasai asukang ke, “Nata arai ani Malanganto kata pasiang le metekuku asukang val uk na kame lapo gon singina. uB e Nau akorong parik natapa nas ia, sikei nata melapo asing tauia ta laman, ani ri Israel si kari nas ania.” A / Ninia vanang a igenen ke natapo mengen tatana ta ka atogon lak a mang igenen ka aimung ig, sikei kapo tavirimok luai anig using kata to aino ig. 4@ c Si taun using ina, kala arai ani Iesu sipo pakasang taun ania, na kala antok, “Arai, nat i sipsip si God. Nia vanang kame luk suai ani rikek si ri vap i kuli rina. ? ) Keve bil aongos ke kata serei e Betania si mang palpal i Iordanes si ring ang a Ioanes katapo asing tauia ri vap singina. Nat i sipsip si God > {Nia vanang a igenen ang ka aimung ig, na nau napo tav ro angkoai ve asosokai palau vopo luk suai ani pauk i kakina.” = )Na Ioanes kala ngenget iria asukang ke, “Napo asing tauia ri vap ta laman, sikei mangsikei nang kapo tung nei liuan imi, parik mipa nas ia. 0< [Au, kila sui ia ta, “Man vanang numai parik ta igenen i akanangai, na parik ta Elias, na parik kapa ta katakai i kus amalangas, marai sa kupo asing tauia ri vap?” /; [Vap ke, ri Parisaio kita asok iria.” 5: eKala antok ta, “Nau a kalinga i vopo songosongo nei ring varasai palau ta koros akorong kana selen a Volava, asukang val Esias katakai i kus amalangas kata antok. 9 Kila anguan sui ania ta, “Numai a si, asi kamem an pege amalangas pok ani vap ang kita asok imem. Kupo saka mengen an pok tatam?” Y8 -Na kila sui ta, “Au na numai akorong vang kana na si? Numai a Elias?” Na kala antok iria ta “Parik.” Na kila sui, “Au numai kana na katakai i kus amalangas ke?” Na kala ngenget iria, “Parik.”
q ~}}p|{{Lzz5yxxsx ww vvu^ttAss%rqqSpppp#opnnJmm|m lkkdjj8ii6hggWff@eenddGcc7b{b*aa``9__%^^ ]y\\z[[9ZZBYXXPWW9VUTTTS"R9QQ6P`ONNHMbLL:KKXJJ IIFHHlGGoF%EEE D}DCBBBBA1@??>a=="<<;:99
8U7765544 332211'00N/..N-,,j+(**J))
((('&&%y$$>##L""l!! e W ,a"+#gjMD
z
f
#
N * Oq ifK
asukang val mamai kapo nas iau na nau napo kun nas ani mamai. Na naka mat ani kag keve sipsip. oeW
Nau napo katakai i aiveven sipsip ro. Napo nas kag keve sipsip na kag keve sipsip kipo kun nas anig, edC
Igenen ke kapo sip using kapo igenen ipo samui palau na kapo kovek i ngorem ani ri sipsip. Uc#
Igenen ipo samui palau parik kapa tauk i ri sipsip. Taun kala arai ani kauvek kalat, kala lomon suai ani ri sipsip na kala sip, na kauvek kalat kamela angan iria, na ka lulu angtaliungai pulakai aniria. ubc
Nau napo katakai i aiveven sipsip ro. Katakai i aiveven sipsip ro kapo usausa si mat ani mamain ta sipsip. a)
Igenen tainau kapo serei si me tainau, ka daung na ka galang. Sikei nau nata serei si me alis aniria ta to, na to ang kapo duk luai ta roron. l`Q
Nau napo takaman. Ninia kapo palak singig ka sapang. Ka palak na ka soung na kan sabonai ani pok. m_S
Riria kita aino iau kipo vap tainau na kipo vap galang, sikei ri sipsip parik kitapa longong iria. z^m
Asukang a kala anguan mengen an ta, “Napo mengen atutuman luai animi ta, nau napo takaman ani ri sipsip. !];
Iesu katapo mengen iria ta kankanuai i mengen ke, sikei parik kitapa malangas ta sa katapo mengen iria tatana. Iesu nia na katakai i aiveven sipsip ro n\U
Parik kipa angkoai si using ani mang anu. Ki sip ania using parik kipa kinle korong a kalingana.” s[_
Taun kila soung aongos na kala pasal ainoai aniria na kila using ia using kipo longo kinle na kalingana. Z-
Vopo aiveven takaman kapo tavas ania na ri sipsip kipo longong a kalingana. Kapo songo iria si kari keve asan na kapo ausingai aniria ane komo. ^Y5
Sikei, igenen vopo palak ang mete takaman akorong, nia na katakai i aiveven sipsip. ?X y
Napo mengen atutuman luai animi, igenen vo po tav palak ang mete takaman i sipsip, sikei kapo lak alak si mang oring petekai, nia vanang kapo igenen tainau na kapo katakai i galang. /WW )Na Iesu kala antok ta, “Man mita mata ba, parik mipa nas a rikek. Sikei kana mipo antok ta mipo mata arai, asukang mamaiten i kami rikek kapo gon lak singimi.V (Na mang keve Parisaio voiang kitapo ago ve nia kila longong ia na kila sui ta, “Au sa, namem kapa nang, namempo kun mata ba?” U 'Na Iesu kala antok, “Nata pasiang asi me saupai ani kuli rina. Ani vap mata ba ki mata arai, na vap mata arai ki mata ba.” eTC &Na igenen ang kala antok ta, “Volava, nalapo lomlomon.” Au na kala soturungai singina. rS] %Na Iesu kala antok, “Lenginang kutala arai ania. Ninia vang kana, voike kupo angmemengenai ve nia.” cR? $Na igenen ang kala antok ta, “Volava, nei nia? Ku atai iau asi kag lomlomon tatana.” Q% #Na Iesu kala longong ta kitala kirikai ania, na taun kanla sabonai ania na kala sui ia ta, “Kupo lomlomon kana ta igenen i pukun?” 6Pe "E iang kila antok ta, “Numai, kita ingus ua na ku polok alak nei lau rikek. Sa, kupo buk me akalkalit kana animem?” Au, na kila kirikai suai ania. Mata ba i malanganto UO# !Si man a igenen ke parik katapa pasal le si God, ka vil nem palau luai.” eNC Le kabang le kapo kovek i akus ta mangsikei katala vil ato na mang igenen i ingus amataba. M Tarapo malangas ta God parik kapa naung ani ri vap rikek. Kapo naung aniria vap po mamaila ania na kipo usiusing kana vubuk. L Na igenen ke kala antok ta, “Au, saka mengen an nang? Parik mipa nas ta kata pasal le voi, sikei kata vil atapalas kag mata ba. uKc Namempo nas ta God katapo mengen taun a Moses, sikei igenen ke, parik namempa nas ta kata pasal le voi?” ~Ju Na kila ki arikek ia na kila antok ta, “Numai apok kana nat i akalit, sikei namem, namempo nat i akalit si Moses! 2I] Na kala polpol ta, “Natala mengen imi lenginang na parik mipa longong. Marai sa na mipo anguan buk longong an ania? Mipo buk ani mi kun nat i akalit kapa singina?” TH! Na kila sui ia, “Kata vil sa anim? Kata saka vil apara an ani matam?” .GU Na kala polpol ta, “Iau? Vei kavpo igenen rikek nganing vo parik. Parik napa nas. Sikei napo nas aro luai ta aino natapo mata ba, sikei kana nalapo mata arai!” (FI Na kila anguan songo an ani mataba ang na kila antok ia, “Ku atutuman mete God. Namempo malangas ta igenen vopo vil ato ang anim kapo igenen rikek.” nEU Nang tukulai ina na ngono angkisnganan ke kilongta antok ta, “Kalapo nat lava nang, mi sui ia.” yDk Ngono angkisnganan ke kilongta polpol asukang ke using kilongtapo leng ani ri Iudaia, using lenginang ri Iudaia kitala angainainakai ta man a si kapo lomlomon ta Iesu nia kapo igenen i akanangai, ki kirikai suai ania pelek kari tutukuvul. 8Ci Sikei, si kata vil aro na ngono matana na kana kalapo mata arai, parik vang namemlongpa nas. Mi sui ia. Kalapo nat lava nang, kalapo angkoai si polpol akorong pok tatana.” B Na kilongla polpol ta, “Namemlongpo nas ta kakamemlong ta nat na namemlongpo nas ta katapo mata ba si taun i ingus ania. VA% Na kila sui irilong ta, “Au, kakamilong kana ta nat? Ninia palau nang a nat ang, mitapo antok ta kita ingus ia velai ani mataba, ingko? Au na kata saka bil an vanang, na kana kalapo arai korong pok?” !@; Ri Iudaia parik kitapa lomlomon ta katapo mata ba na kana kalapo arai korong, tung si kila asok tapai ani rinana ve tamana asi karilong me serei. R? Au le na kila anguan sui pok an ani igenen vopo mataba aino ang ta, “Kupo atogon a saka mengen ani vo vil atapalas ang ani ngono matam?” Na kala antok ta, “Kapo katakai i kus amalangas nang.” >3 Na mang keve Parisaio kila antok ta, “Igenen ke parik katapa pasal le si God using kapo tav suai ani taun i atailai.” Na mang matan kila antok ta, “Igenen rikek kapo tav angkoai si vil ani abis i vilvil ataping asukang.” Au na kalapo atogon a tapagal nei liuan iria. O= Asukang a ri Parisaio kila kun sui ania ta kata vil sa ani matana na kala tapalas. Na kala antok iria ta, “Igenen ke kata amatung a roe e ngono matag na nanla daus na kana nalapo arai korong.” i<K Taun ke katapo taun i atailai voiang a Iesu kata vil a roe na ka vil ato na mataba ke singina. B;
Na kila serei ta igenen mata ba ang si ri Parisaio. :} Na kila sui ia, “Nei a igenen ang e voi?” Na kala antok ta, “Parik napa nas.” Ri Parisaio kilapo susuiai ani ba c9? Na kala ngenget iria ta, “Igenen ang kipo posong ia ta Iesu kata vil a roe na kala amatung ia e ngono matag. Na kala asok iau ta, ‘Kuan daus e Siloam.’ Au, nala pasal na nanla galui na matag na kala tapalas.” A8}
Na kila sui ia ta, “Au, kuta sa na kula mata arai?” 37_ Mang matan kipo antok ta nia palau, sikei mang matan kipo antok ta, “I, parik. Kapo bil val nia palau.” Sikei igenen ang kala antok ta, “Nau palau a igenen ke.” %6C Na keve tungana, kuvul ve ria kitapo uli arai ania anangan sipo uli aikut, kila sui ta, “Au si igenen ke palau kana voiang katapo uli sinong i aikut?” G5 Na kala antok ia, “Pasal na kuanla galui a ngono matam nei dim suke e Siloam.” Supsupai ina ta asok. Au, igenen ang kala pasal na kanla daus le na kamela serei pok ta mata tapalas aro. 4 Taun kala kamus ta mengen, kala kanus ane vunep na kala tol kuvul a kanus ang ve roe na kala amatung ia e ngono matana i igenen ba ang. J3
Taun napo ago lak e kuli rina, nau a malangas ani kuli rina.” 2' Tara uli teng ani kana avibisan a vo asok ang anig, si kapo tenei ias lak. Ka tenei vong nganing, na parik kalapa anguan angkoai si abis an. @1y Na Iesu kala ngenget ta, “Tauan ke parik katapa abis a rikek, na ngono taukuna kapa parik kilongtapa abis ia, sikei mataba ang kata serei asi akalit ta kana abis a God si kana to. $0A Au kana keve nat i akalit kila sui ia ta, “Rabi, ke si ta rikek na igenen ke kalapo mataba? Kakana akorong ta rikek vo ke rinana ve tamana ta rikek?” d/ C Na Iesu kalapo pasal aliu, na kala arai ani mang igenen mataba le si taun i ingus le ania. v.e;Si oring ke, kilapo lukluk iat asi so ania, sikei kala mun aniria na kala pasal pelek a rina i atailai.u-c:Na Iesu kala polpol, “Napo mengen atutuman imi ta nau nata ago aino luai ani taun i ingus ani Abaram.” w,g9Na ri Iudaia kila mengen ta, “Iau, parik lak kupa 50 na matas lak, na lenginang kutala arai ani Abaram!” q+[8Tivumi ta Abaram katapo maramarak ta ka arai ani kag taun, na katala arai korong ania na kala uruk.” C*7Using nami, parik mipa nas ia, sikei nau napo nas ia. Na man naka antok ta parik napa nas ia, e iang nalapo igenen kapau val nami. Sikei napo nas ia, na napo usiusing kana keve mengen. )+6Na Iesu kala polpol ta, “Si man napo alatun pok iau, kag alatun kapo bil palau. Mamai, voiang mipo antok ta kami God, ninia kapo alatun iau. (5Au si kupo laba kana ani tivumem ta Abaram? Katala mat na mamain ta katakai i kus amalangas kapa. Kupo naol ia ta numai a si kana?” '4Le si oring suke, ri Iudaia kila antok ia ta, “Kana vang namemla nas ta kupo atogon a ingua! Arai, Abaram katala mat lenginang, na mamain ta katakai i kus amalangas kapa, sikei kana lak kupo antok ta ninia kapo usiusing aro kam mengen parik luai kapa mat. k&O3Napo mengen atutuman imi, ninia kapo usiusing aro kag keve mengen parik kapa mat, parik luai.” l%Q2Parik napa gule urmaus pok anig, sikei kapo atogon a mangsikei ka alis ia, na nia ka saupai ania. s$_1Na Iesu kala antok ta, “Napo kovek i ingua. Napo sunguk alakat a mamai, sikei nami mipo nau varas iau. #w0Na ri Iudaia kila polpol ia, “Sa, parik namempa korong si pege ta numai le Samareia, na kupo atogon ingua?” 7"g/Ninia kata serei le si God kapo longong kana mengen a God. Nami parik mitapa serei le si God, nambang tukulai ina na parik mipa buk longong.” Nau nata ago aino ani Abaram !}.Si kapo angkoai si antok anig ta kag lau rikek? Si man napo mengen atutuman imi, marai sa na parik mipa lomlomon tatag? U #-Sikei, using napo mengen imi ta mengen tutuman, parik mipa lomlomon tatag. > u,Nami mipo inatus si tamami ta vo petau ang anira, na mipo buk using ani kana vubuk a tamami. Le kabang le katapo mangsikei a igenen daung na parik kapa mengen atutuman using a tutuman kapo kovek singina. Taun kapo kapau kapo mengen ta kana keve mengen akorong using kapo igenen kapau na kapo tamana i kapau. +Marai sa na mipo tav malangas ani sa napo mengen tatana? Using apok parik mipa angkoai si longong aro ani sa napo mengen tatana. ? w*Na Iesu kala antok iria, “Man a God kapo tamami, oro mila buk iau, using nata pasal le si God na kana namelapo ago. Parik natapa serei using a kag vubuk, sikei nia kata asok iau. )Mipo abis a keve lau ang a tamami kapo abis ia.” Na kila gel ia ta, “God papalik nia vang kapo tamamem, namempo tav nat mai.” !(Arai, natala mengen aongos imi ta mengen tutuman i kag longong le si God, sikei lak mipo buk raung anig. Abaram parik katapa bil asukang. <q'Na kila antok ia ta, “Tamamem vang ta Abaram.” Na Iesu kala sui iria ta, “Au, man mipo inatus si Abaram, marai sa na parik mipa abis val Abaram si kana keve avibisan? $A&Nau napo mengen imi ta bil ang a mamai katala akalit iau tatana. Au nami mipo abis a bil ang mitala longong ia si tamami.” Tamami ta vo petau ang anira |q%Napo nas ta mipo keve tivuna i Abaram, sikei lak mipo buk raung anig, using parik mipa ainak ani kag keve mengen. W'$Asukang na man kana nat kala akala imi, mila atogon vang a kalakala ro luai. _7#Asosokai kapo kovek i sinsinongan nei vainagoan, sikei nat ang kapo tauk ina asikei. "Na Iesu kala polpol iria, “Napo mengen atutuman imi ta man a si kapo uli bil arikek, nambang e iang kalapo asosokai si lau rikek. .U!Na kila ngenget ia, “Namem kana na keve tivuna i Abaram na parik namemta lapa asosokai tapai si mangsikei. Marai sa na kupo mengen ta namem atogon a kalakala?” @{ E iang mila nas a tutuman, na tutuman ka akala imi.” 5 Na Iesu kala mengen ri Iudaia vap lapo lomlomon ang tatana ta, “Si man mi usiusing kag akalkalit milapo kag keve nat i akalit atutuman luai. kO Si taun a Iesu kata mengen ta keve bil ke, amiang i vap kilapo lomlomon tatana. Kalakala ro luai Nia kata asok iau na kapo ago ve nau. Parik kapa papelek tapai anig using napo uli abis ani keve avibisan voiang kapo uruk ania.” a; Na Iesu kala antok iria ta, “Man mila atakuk a igenen i pukun, milapo malangas ta nau palau nang, na mila nas kapa ta parik napa abis using kag vubuk, sikei napo mengen ta bil ang mamai kata akalkalit iau tatana. @{Parik kitapa malangas ta katapo mengen iria ta tamana. 2
]Napo atogon a mengen miang animi si kami laulauan i ago. Sikei nia vo asok ang anig kapo atutuman, na sa napo longong ia singina, napo mengen a kuli rina ke tatana.” }Na kila sui ia, “Au, numai nang a si?” Na Iesu kala polpol, “Sa natala posong ia le kabang, nambang kapo asukang. + OAsukang a natala antok imi ta mi mat si kami keve lau rikek. Io, tutuman luai, mi mat si kami keve lau rikek man parik mipa lomlomon tatag, nau ke vang kana.”
Na Iesu kala antok, “Nami mipo vap i vunep. Nau le pangkul. Mita serei le kuli rina, sikei nau parik natapa serei le kuli rina. 4 aLe si oring suke katapo vil ri Iudaia si mengen ta, “Kapo mengen ta parik mipa angkoai si pasal ane si ring naka pasal ane singina. Au, ka sa kana? Ka raung pok ia?” <qNa Iesu kala anguan mengen an aniria, “Naka pasal suai na mi gule iau na mi mat si kami keve rikek. Parik mipa angkoai si pasal ane si ring ang naka pasal ane singina.” !Iesu katapo mengen ta mengen ke si taun ang katapo akalkalit nei rina i atailai ngerena i keve asisiang ipo alilis. Na kapo kovek ta mangsikei ka teng akit ia, using kana taun lak parik kapa sinong. Parik mipa angkoai si pasal ane si ring ang naka pasal ane singina "=Na kila sui ia, “Nei vanang a tamam?” Na kala polpol iria, “Parik mipa nas iau na mamai kapa. Si man mila nas iau mila kun nas kapa ani mamai.” zmNau napo akus atutuman ta kag keve avibisan akorong, na mamai voiang kata asok iau kapo kun akus tatag kapa.” ySi kami sausaupai akorong kapo mengen ta man a pongua karilong mengen kapo sikei, sa kilongpo posong ia kapo tutuman. Sikei, man nau naka vil saupai, kag saupai kapo tutuman using parik napa abis papalik ia. Napo tung kuvul ve mamai nia vo asok ke anig. ]3Nami mipo uli saupai si palpal i pukun, sikei nau parik napa saupai ani mangsikei. [/Na Iesu kala polpol ta, “Kantanem. Man nau papalik napo mengen tatag, sikei kapo tutuman, using napo nas ta nata serei le voi na naka ane voi. Sikei nami parik mipa nas ta nata serei le voi na naka ane voi. ! ;
Na ri Parisaio kila antok ia, “Numai papalik kupo uli mengen ta kam keve avibisan akorong, asukang na sa kupo posong ia kapo kovek i tutuman ina.” J
Iesu kala anguan mengen an ani ri vap ta mengen asukang ke, “Nau napo malangas ani kuli rina. Ninia kapo using iau ka atogon a malangas i to na parik kapa angkoai si pasal nei vong.” S~ Na aina ang kala antok, “Volava, kapo kovek ta mangsikei.” Na Iesu kala antok ia, “E, nau kapa parik napa kun saupai anim. Pasal na kula aulei ta bil arikek.”] Iesu kapo malangas ani kuli rina }}
Na Iesu kala tu atung na kala sui ia ta, “Iuang, petau ke e voi? Au sa, kapo kovek ta sikei kata lapa saupai anim?” O| Taun kila longong a mengen ke, kilapo soung suai siksikei, ria kitala to na matas miang aino, na aliu paspasal tung si kila kovek luai aongos, sikei aina ke papalik ve Iesu kilonglapo tung e iang. ;{qAu, kala tuturung pok na kalapo salsalik e vunep. 6zeNa kipo uli sunggil ania. Au kala tu atung na kala antok iria, “Si imi, man parik katapa abis a lau rikek, kapo ro ta nia ka ainoai i igenen ka luk a iat na ka so ia.” yKipo sui asukang ke using kipo gule ring asi kari mengen arikek ania. Sikei Iesu kala tuturung na kalapo salsalik ta kungana e vunep. {xoSi kara sausaupai Moses kata antok ta aina asukang ke tara so punuk ia ta iat. Au numai, kupo saka mengen an?” lwQna kila antok a Iesu ta, “Katakai i akalit, aina ke, kita sabonai ania si rot ve tauan osongon. v7Na ri vap malangas ani saupai ve ri Parisaio kila serei ta mang aina kita sabonai ania si rot ve tauan osongon. Na kianla atung ia e noria i vap ang uSi tenei vauk ina kala papok ane nei rina i atailai na petau ang kimela duk aulitai aongos ania na kapo sinong na kapo akalkalit iria. 9t oSikei Iesu kala pasal ane kuli mulang ang Elaio. 1s]5Au na kila angtaliungai ane siFr4Na kila polpol ia ta, “Au numai nang kupo igenen i Galilaia kapa? Tataot nei salsalik na kula arai korong ta kapo kovek ta katakai i kus amalangas kata serei le Galilaia.” Vuk palpal ke (7:53-8:11) katapo tav ago le si ainoai i salsalik. Vei kitala alakai ania e mung Aina ang kita sabonai ania si vil lau rikek q 3“Au si kara sausaupai kapo saupai aino ani igenen man parik lak kipa longong kana mengen asi sabonai ani sa kapo abis ia?” mpS2Au, Nikodemo, nia katapo mangsikei i ri Parisaio, nang aino kata pasal taun a Iesu, kala sui iria, ^o51Vap tanio suke parik kipa nas kara Sausaupai na kilapo sunguk kana malgai a God.” vne0Parik mipa malangas ta kapo kovek i ainoinoai lava vo mangsikei a Parisaio kapo angkoai si lomlomon tatana? Um#/Na ri Parisaio kila sui iria, “Au sa, katanla kun kapau kapa nang animi? {lo.Na keve vap po ararai bat ang kila ngenget ta, “Aino katapo kovek i sikei a igenen ka mengen val igenen ke.” 7kg-Au, keve vap po ararai bat ang kimela serei si keve ainoinoai si ri katakai i sula ve ri Parisaio na kila sui iria ta, “Marai sa parik mitapa kong akit ia ane ke?” ~ju,Mang matan kitapo buk teng akit ania, sikei katapo kovek ta sikei ka sulai kunga ania. Tav lomlomon si ri ainoinoai Ei+Asukang a kalapo atogon a tapagal si petau ang marai Iesu. h%*Using a nei salsalik kapo mengen ta igenen i akanangai ka serei le si kana patvap a David na ki ingus ia e Betilem si ring ang si David.” g5)Mang matan kipo antok ta, “Ninia palau na igenen i akanangai.” Na mang matan kipo antok ta, “Igenen i akanangai ka saka serei an le Galilaia? f}(Na mang matan vap kilapo longong ia na kipo antok ta, “Tutuman igenen ke kana na katakai i kus amalangas ang.” be='Iesu katapo mengen ta Malanganto, ani vap ang kipo lomlomon tatana, asi kari luk ania. Si taun ang Malanganto parik lak kapa asok ia, using Iesu lak kapo tav luk ani kana urmaus. Tapagal nei liuan i petau marai Iesu
d&Ninia kapo lomlomon tatag, ka atogon a laman i to ka soung le nei vingana, asukang palau val mengen i nei salsalik kapo mengen.” /cW%Akamusai i taun i matan angan kapo lavlabat luai, na si taun ang Iesu kala tung na kala songosongo ta, “Man a si kapo buk inum, kame ane singig na kame inum. Pb$Nei akorong a supsupai i kana mengen ta, ‘Mi gule lak iau, sikei parik milapa angkoai si sabonai anig,’ na ‘Ring ang nakan ago singina, parik mipa angkoai si palak singina?’ ” Laman i to Ra #Na ri Iudaia kilapo angsusuiai ta, “Igenen ke kapo buk ane voi akorong, asi karala tav sabonai ania? Ka pasal nganing ane si kara mang petau voiang kipo ago pulakai e Elas na kan akalkalit ri Elas? `"Mi gule iau, sikei parik milapa angkoai si sabonai anig. Ring ang nakan ago singina, parik mipa angkoai si palak singina.” u_c!Na Iesu kala antok, “Naka ago na rukun taun lik palau ve nami, le na naka papok ane si vo asok ang anig. e^C Na ri Parisaio kilapo longong a mang matan i petau lava ang sipo anganasai asukang. Au keve ainoinoai si ri katakai i sula ve ri Parisaio kila asok a vap po ararai bat ang nei rina i atailai asi an teng akit ania. a]; Sikei, amiang i petau ang kila lomlomon tatana, using kilapo mengen ta, “Nei a igenen i akanangai vo me serei ke? Ka abis a keve avibisan kipo laba ani keve avibisan si igenen ke?” Asok si an teng akit ani Iesu
\ Au na kilapo buk teng akit ania sikei katapo kovek ta sikei ka sulai ani kungana taun ia, using kana taun lak parik katapa sinong. U[# Sikei nau napo nas ia using nata pasal le singina na nia kata asok iau.” Zw Si taun ang a Iesu kapo akalkalit lak nei rina i atailai na kala songosongo alava ta, “Io, mipo nas iau, na mipo nas ta nau le voi. Parik natapa pasal ane ke si kag vubuk akorong, sikei nia vo asok ang anig kapo tutuman, na parik mipa nas ia. Y+Sikei tarapo nas aongos ta igenen ke kata pasal le voi. Si man a igenen i akanangai kala serei, ri vap parik kipa nas ta kata pasal le voi.” %XCArai, kapo mengen nei liuan i ri vap na kapo kovek ta mang sikei ka mengen ania. Au si keve vap lava kilapo lomon ia ta ninia vanang a igenen i akanangai? WwSi taun ang, mang vap i Ierusalem kilapo sui ta, “Au si parik ta ninia kana na igenen ke kipo buk raung ania? VMi kamus ta kalakala ani ri vap ta kami ararai, sikei mi kalakala iria si laulauan korong.” Au si ninia vanang a igenen i akanangai? *UMAu, man mipo lampulit a nat si taun i atailai, na parik mipa putuk kana saupai a Moses, na marai sa mipo marala iau si vil ato ani igenen ke si taun i atailai? ST Sikei, using Moses kata asok si lampulit ani kami keve nat, le iang na mitapo lampulit kami keve nat si taun i atailai kapa. Sikei, parik le si Moses, sikei keve tivumi aino luai kita tutapongai ania. jSMNa Iesu kala antok iria ta, “Nata abis a sikei a abis i vilvil ataping na mila taping aongos. ]R3Na petau ang kila polpol ta, “Ingua kapo aol ua. Si nang kapo buk raung anim?” Q Moses kata lis imi ta saupai, ingko? Sikei kata kovek i mang sikei imi kata abis apunuk kana saupai. Marai sa na mipo buk raung anig?” 9PkMan a igenen kapo akus tatana akorong kapo buk asan lava ania, sikei man kapo abis si ali asan lava ani vo asok ang ania, kapo igenen atutuman, na kapo kovek i kapau singina. OyMan a si kapo buk asi kana using ani vubuk si God, ka nas ta napo akalit ta akalkalit le si God vo le singig akorong. wNgNa Iesu kala polpol ta, “Parik napa akalit ta kakag ta akalkalit, sikei kapo serei le si vo asok ang anig. M{Na ri Iudaia kilapo taping ania na kipo sui ta, “Au igenen ke kata luk kana nas e voi? Using parik katapa akalit.” L7Au, kalapo angliliuanai si kari po telan si matan angan ang, na Iesu kala palak nei rina i atailai, na kanlapo tutapongai si akalit ani ri vap. gKG
Sikei, kapo kovek i sikei ka mengen tatana e ring malangas, using kitapo leng ani ri Iudaia. J/ Na nei liuan i sulrina, kipo anganasai musik lik tatana. Mang matan kipo antok ta kapo igenen ro, na mang matan ta kapo igenen kapau ani ri vap. qI[ Si taun i matan angan ang ri Iudaia kipo arai gule ania na kilapo sui ta, “Nei a igenen ke e voi?” H1
Sikei, e mung i keve tasina kila pasal ane si matan angan ang, ninia kapa kala kun pasal, sikei parik si ring malangas, sikei si ring mumun. dGA Kala mengen tapai aniria, na kala ago pok e Galilaia. Iesu si matan angan i Lu i Atungtul nFUNami, mi pasal ane si matan angan ang. Nau parik napa pasal using kag taun parik lak kapa serei.” ERi vap i kuli rina parik kipa angkoai si mirik animi, sikei kipo mirik anig, using napo uli antok aniria ta kari keve lau kapo visuk. D{Asukang na Iesu kala antok iria, “Kag taun akorong parik lak kapa serei, sikei si kami ararai kalapo taun lenginang. NCUsing a keve tasina akorong kapa, parik kitapa kun lomlomon tatana. 8BiKapo kovek ta sikei, man kapo buk serei asasanan ka vil kana keve abis nei ring mumun. Man kulapo abis a keve abis ke, ku abis ia e ring malangas ani kuli rina ka nas ua.” 7AgNa keve tasina i Iesu kila antok ia, “Kapo ro ku tapasuk pelek a oring ke ane Iudaia, ani kam keve nat i akalit kian arai ani keve abis i vilvil ataping ang kupo abis ia. R@ Na kalapo angasungai a taun i matan angan i lu i atungtul si ri Iudaia. ? )E mung Iesu kanlapo pasal pulakai e Galilaia. Parik katapa ainak ani pasal ane Iudaia using ri Iudaia kitapo kokoai ania asi kari raung ania. > GKatapo mengen ta Iudas, nat ang si Simon Iskariot, katapo mangsikei i 12 na nat ang, kata usausa si alis suai lak aniria.~=uFNa Iesu kala antok iria, “Io, natala pilak imi, nami na 12, sikei kapo togon a mangsikei imi kapo petau anira!” N<ENamempo lomlomon na namempo nas ta numai a Igenen Gogoai si God.” ";=DNa Simon Petero kala polpol ia, “Volava, namem papelek tapai anim na namem ane si mang si, using numai papalik kupo atogon a keve mengen i to asikei. n:UCAsukang a Iesu kala sui a 12 na nat ang ta, “Au sa, nami kapa milapo kun buk pasal pelek anig?” {9oBAu, le si taun ang, amiang i kana keve nat i akalit kila pataliung ia, na parik kipa anguan auai an ve nia. .8UANa kala mengen luai ta, “Nambang a tukulai ina na nata mengen imi ta igenen parik luai kapa angkoai si kame ane singig man a mamai parik katapa ali dual ania.” +7O@Lak mang matan imi parik mipa lomlomon.” Using Iesu kata nas le si ainoai i taun ta ri si parik kipa lomlomon, na si voiang ka alis suai lak ania taun a puka. 6 ?Malanganto kapo alis ta to. Dual i pukun kapo bil palau. Mengen ang natapo mengen imi tatana kapo malanganto na kapo to kapa. s5_>Au na man mila arai ani igenen i pukun, si kala palak pok ane si kana ring i pasal le, mila saka bil an? p4Y=Na Iesu kala nas iria ta kilapo mengen miang na kala sui iria, “Au saka bil an kapo vil arikek imi? 53c<Na amiang i kana keve nat i akalit kila longong kana mengen asukang ke na kila antok ta, “Akalkalit ke kapo tav malangas. Si kapo angkoai si longong kinle ania?” 2 ;Katapo mengen ta mengen ke si taun katapo akalit iria nei lu i kivung e Kaparnaum. Iesu kapo atogon a keve mengen i to asikei 1%:Ninia vang kana na pok ke kata pasiang le metekuku. Keve tivura kita angan na kila mat, sikei man a si ka angan si pok ke, ka to asikei.” 09Mamai vopo to ke kata asok iau, na using kapo to, nau kapa napo kun to, na man a si kapo angan singig, ka kun to, using nau napo to. \/18Nia kapo angan a pukun ig na kapo inum a rangaig, kapo ago singig na nau singina. L.7Using a pukun ig kapo pok tutuman, na rangaig kapo laman tutuman. |-q6Nia kapo angan a pukun ig na kapo inum a rangaig kapo atogon to asikei, na naka tak atadut ia si akamusai i taun. (,I5Na Iesu kala antok iria, “Napo mengen atutuman imi, man parik mipa angan a pukun i igenen i pukun, na man parik mipa inum a rangai ina, mi kovek luai i to. w+g4Na ri Iudaia kilapo anggegelai alava, “Igenen ke ka saka alis pok an anira ta pukun ina asi angan?” /*W3Nau napo pok i to le metekuku. Man a si ka angan singina ka to asikei. Pok ke nang kapo pukun ig, voiang naka alis suai ania ani ri vap i kuli rina ki atogon to.” l)Q2Sikei kana kapo atogon a pok le metekuku, si man a si ka angan singina parik kapa angkoai si mat. J(
1Keve tivumi kita angan mana nei ring varasai palau na kila mat. '30Nau napo pok i to. R& /Napo mengen atutuman imi, ninia kapo lomlomon, kapo atogon a to asikei. %.Kapo kovek ta mangsikei katala arai ani mamai, sikei ninia papalik voiang kata pasal le si God. Ninia vanang katala arai ani mamai. *$M-Ri katakai i kus amalangas kita salik ia ta God ka pinipini na ri vap aongos. Ria kipo longong a mamai na kipo luk malangas le singina, kime ane singig. #,Kapo kovek ta mangsikei kame ane singig man a mamai parik katapa tak asung ia ane singig. Na naka tak atadut ia si akamusai i taun. W"'+Na Iesu kala antok iria, “Mi kamus ta lilimukai angpokpokai nei liuan imi. >!u*Na kila antok ta, “Au si parik nang ta Iesu, nat ke si Iosep, igenen ke tamana ve rinana tarapo nas irilong? Kapo saka bil an kana, na kapo antok ta kata pasiang le metekuku?” q [)Na ri Iudaia kilapo lilimukai ania, using kata antok ta kapo pok voiang kata pasiang le metekuku. % C(Using a mamai kapo vubuk ta ri si aongos ki arai ani kana nat na ki lomlomon tatana, ki atogon a to asikei, na naka tak atadut iria si akamusai i taun.” $ A'Kana na vubuk si vo asok ang anig. Naka ago ta amun ani mangsikei i kana vap nang katala lis iau tataria, na naka tak atadut pok iria si akamusai i taun. &Using natala pasiang le metekuku, parik asi me using ani kag vubuk, sikei asi me abis using ani kana vubuk na vo asok ang anig %Riria voiang a mamai kata alis iau tataria, kime ane singig. Na parik luai napa angkoai si kirikai suak ani mangsikei iria. _7$Sikei, val natala mengen imi, mitala arai anig, sikei lak parik mipa lomlomon tatag. +#Na Iesu kala antok, “Nau napo pok i to. Nia kapo serei singig ka tav nasai ani buk angan. Nia kapo lomlomon tatag ka tav nasai ani buk inum. T!"Na kila antok, “Volava, tutapong kana ku uli alis animem ta pok ang.” hI!Using kana pok a God, nang nia kata pasiang le metekuku asi kana me alis to ani kuli rina.” 9k Na Iesu kala antok iria, “Napo mengen atutuman imi, parik nang ta Moses katapa alis imi ta pok le metekuku, parik. Sikei mamai nia kapo alis imi ta pok tutuman le metekuku. % Keve tivumem kita angan mana nei ring varasai palau, val mengen nei salsalik ta, Kata lis iria ta pok le metekuku asi kari angan.” "= Na kila sui ia ta, “Au na saka abis i vilvil ataping an kula abis ia asukang val akanangai, asi kamem arai na namem lomlomon tatam? Nei, ku vil a sa? nU Na Iesu kala polpol ta, “Kana abis a God kapo asukang ke. Mi lomlomon ta vo i asok ang ta God.” ~u Au kila sui ia ta, “Au saka abis an kapo mamaiten ta namem abis ia, ani namem teng a abis ang God kapo buk ia?” ^5Mi ago ta abis using ani pok vo rikek palau ang, sikei mi abis using a pok voiang kapo asereiai ani to asikei, kana na igenen i pukun, ka alis imi tatana. Using God tamana katala atung kana akanangai singina.” =sNa Iesu kala polpol ta, “Napo mengen atutuman imi, mipo gule iau, sikei parik using mita arai ani keve abis i vilvil ataping, sikei using mita angan a pok ang na milapo ngaman. yNa kianla sabonai ania e mang palpal i laman tatapulitai ang, na kila sui ia, “Au Rabi, kuta serei angisan e ke?” +Au, petau ang kilapo kinle ta Iesu kalapo kovek ve kana keve nat i akalit, na kila kokos a mang keve vul asi an gulegule ani Iesu e Kaparnaum. Na mang keve vul le Tiberias kime lapo ung angasungai i ring ang ri vap kita angan a pok i posong aro ang ta Volava singina. `
9Si mang taun using, petau po ago si mang ngising i laman ang, kilapo nas ta sikei palau a vul kata serei, na taun kata papok, Iesu parik katapa kokos kuvul ve kana keve nat i akalit, riria papalik kita pasal.
~}}} |W{{zz yyfxxPx wwv[uutets>rrfqqTpp onnkmmlkk{jjtiii#h|h ggDffMeee7dd2cbbba#`D__6_^]]H\r[[jZZjYQXXJWUVUUTTASSR:QpPOO5N>L==z=<;:99{88R77 6855(44\3221h0e//0..-,,E++1*))) (''&&W%$$V$##E"!! Y 7 H _$x$Fi&5'+
u h
' GMQ+ i=K Kana kag asok tapai. Mi vinga ro taun imi angpokpokai, asukang val nau napo vinga ro taun imi. m<S Keve bil ke nata mengen imi tatana ani mi atogon kag uruk, na ani kami uruk kapa ka duk luai. +;O
Na man mipo teng akit kag keve asok tapai, mi ago akit si kag vubuk, asukang palau val natala teng akit kana keve asok tapai a mamai, na napo ago si kana vubuk. g:G Asukang palau val mamai kapo buk iau, nau kapa napo kun buk animi. Mi ago akit si kag vubuk. 93Si laulauan ke, mi sunguk alakat a asan i mamai, man mipo uai ani uai miang. Na e iang milapo akalit amalangas luai ta mipo kag keve nat i akalit. t8aMan mi ago singig na kag keve mengen ka ago singimi, mi aikut a saka bil an mipo buk ia, na mi atogon ia. .7UMan a si parik kapa ago singig, kalapo asukang val ngakan kitala asuai akipai ania na kanla moso. Ki lukluk akuvul iria na kianla asuai niria nei kut na kianla ni. 46aNau a vaen, nami na keve ngakan. Man a si kapo ago singig, na nau singina, ka uai ani uai miang luai. Man mi ago akipai ig, parik luai mipa angkoai si bil korong ta bil. 85iMi ago singig, na nau naka ago singimi. Ngakan parik kapa angkoai si uai, man parik kapa ago akit si ei, asukang palau, man parik mipa ago singig, parik mipa angkoai si uai. a4;Nami lenginang milapo tanginang, using le si keve mengen ang natala mengen imi tatana. 3!Saka keve ngakan ig parik kipa uai, kapo tanga suai aniria, na saka keve ngakan kipo uai, kapo itoiton aro iria asi kari uai amiang luai. J2 Nau napo vaen atutuman, na mamai nia kapo igenen itoiton matang. )1K sikei, ani kuli rina ke ka nas ta nata buk a mamai, using napo abis akorong kana abis a mamai voiang kata asok iau si abis ania. Mi tapasuk na tara pasal.0w Parik napa anguan mengen avunga an ve nami, using a ainoinoai i kuli rina ke kalapo serei. Kapo kovek i abis singig, [// Kana napo antok imi aino ani bil ang ka serei, ani man kala serei mila lomlomon. 0.Y Mitala longong kag mengen animi ta naka pasal na name serei pok singimi. Man mipo buk iau, mila maramarak si kag pasal ane si mamai, using mamai kapo tavirimok anig. %-CNapo alis imi ta luai. Na luai ke kapo kakag ta luai, parik ta luai val kuli rina ke kapo alis tatana. Mi ago ta lomlomonai pisu an, na mi ago ta leng an. `,9Sikei a katakai i papakangai, nang a Malanganto Gogoai, voiang a mamai ka alis ia si asan ig, nia vanang ka akalit imi ta keve bil aongos, na ka uli alomon pok animi ta keve mengen voiang natala mengen imi tatana. P+Keve bil ke napo mengen imi tatana si taun napo ago lak ve nami. 6*eMan a si parik kapa buk iau, parik kapa angkoai si abis using ani kag keve akalkalit. Keve mengen ke kana mipo longong ia, parik ta kakag, sikei ke mamai vo asok ang anig. 2)]Na Iesu kala ngenget ia ta, “Man a si kapo buk iau, ka uli abis using ani kag keve akalkalit. Mamai ka buk ia, na namemlong serei singina, na namemlongme ago ve nia. (5Na Iudas, parik ta Iskariot, kala sui ia ta, “Volava, sa tukulai ina na kupo buk asereiai anim singimem, na parik ta si ri vap i kuli rina ke?” c'?Man a si katala nas kag keve asok tapai, na kapo usiusing iria, nia vanang kapo akalit ta kana buk anig. Na man a si kapo buk iau, mamai ka kun buk ania, na nau kapa na kun buk ania, na naka asereiai anig singina.” p&YSi taun ang, mila angkoai si kinle ta nau napo ago si mamai, na nami mipo ago singig, na nau singimi. %'Oring lik palau, ri vap i kuli rina ke parik kipa anguan arai an anig, sikei nami mi arai anig. Nau napo to, na asukang nami kapa mi kun to. p$YIo, using parik napa angkoai si atalipai palau animi, val inatus mailik, parik. Sikei naka serei pok. m#SNinia na Malanganto i Atutuman, voiang a vap i kuli rina ke, parik kipa angkoai si ainak ania, using parik kipa arai ania na parik kapa kipa nas ia. Sikei nami mipo nas ia using kapo ago singimi, na ka uli ago lak nei vingami. q"[Na naka sokotuk a mamai, na nia ka alis imi ta mang katakai i papakangai, ani kame ago asikei ve nami. Q!Man mipo vubuk using iau, mi usiusing aongos kag keve asok tapai. x iMan mi sokotuk a saka keve bil aongos an si asan ig, naka vil apunuk ia. Palapalatung ani Malanganto ka serei z m
Na saka nem an mipo sokotuk ia si asan ig, naka vil apunuk ia, ani ki sunguk alakat a asan i mamai si kana nat. 8 i Napo antok atutuman luai animi, man a si kapo lomlomon tatag, keve abis ke napo abis ia, ninia kapa ka kun abis aniria, na ka abis alaba luai, using nala pasal ane si mamai. 9 Kapo ro mi lomlomon ta mengen ke ta nau napo ago si mamai na mamai kapo ago singig. Vo man parik, mi lomlomon tatag le si keve abis i vilvil ataping. Z -
Parik kupa lomlomon ta nau napo ago si mamai, na mamai kapo ago singig? Keve mengen ke napo mengen imi tatana, parik napa mengen si kakag ta roron akorong, sikei mamai vopo ago ke singig kapo teng kana abis. hI Na Iesu kala antok ia ta, “Pua, natala ago na taun vunga ve nami, sikei parik lak kupa nas iau, ingko Pilipo? Ninia katala arai anig, katala arai ani mamai. Kupo saka angkoai an si antok ta, ‘Akalit imem ta tamam.’? eCNa Pilipo kala antok ia ta, “Volava, akalit imem ta tamam, nang palau namempo buk ia.” |qMan mitala nas iau, milapo kun angkoai kapa si nas ani mamai. Na kana milapo nas ia, na mitala arai kapa ania.” -Na Iesu kala ngenget asukang ke, “Nau a selen, nau a tutuman, na nau a to. Kapo kovek ta mang sikei kan serei si mamai, sikei singig papalik. Na Tomas kala antok ia ta, “Volava, parik namempa nas a ring ang ku ane singina. Asukang a namem saka nas an ani selen ang?” 8kMipo nas a ring ang naka pasal ane singina.” %Na man nala pasal na nanla itoiton a ring animi, naka serei pok na name songo imi ane singig, ani nau kuvul ve nami, taran ago si kag rina. Kapo duk i ring si an ago nei lu si mamai. Man parik katapa asukang, nala antok imi. Naka pasal, nakan itoiton ring animi. V 'Mi ago ta lomlomonai pisu an, mi lomlomon ta God, na mi lomlomon kapa tatag. 1[
&Na Iesu kala sui ia ta, “Kupo angkoai nang si amun ani kam to anig? Napo antok atutuman luai anim ta aino ani pura ka tirtiriku, ku agel suai amatan potol anig.
%Na Petero kala mengen ta, “Volava, marai sa na parik napa angkoai si using anim kana? Naka amun kag to asi pakangai anim.” _7
$Na Simon Petero kala sui ia ta, “Volava, ku ane voi?” Na Iesu kala ngenget ia ta, “Ring ke naka pasal ane singina, parik kupa angkoai si pasal ve nau ane singina kana, sikei ku using iau e mung lak.”
#Si oring ke ta man mi vinga ro taun imi angpokpokai, ri vap aongos ki nas ta mipo kag keve nat i akalit.” Petero ka agel suai ani Iesu -S
"Asok tapai tanginang kana napo amatung ia animi. Mi vinga ro taun imi angpokpokai. Using natala vinga ro taun imi, nami kapa mi kun vinga ro taun imi angpokpokai. k
O
!Kag inatus, naka ago ve nami na mang vuk taun lik palau. Mi gule iau, sikei, asukang val natala antok ri Iudaia, na kana napo kun antok kapa animi, ta ring ke naka pasal ane singina, parik mipa angkoai si using anig singina. }
Na using a God kalapo mang si kana nat, kana nat kapa ka kun amangai ania kapa, na God ka asereiai ania sumasuma palau. )
Si taun ang katala soung, na Iesu kala antok ta, “Kana vang a igenen i pukun kalapo mang miminaungan, using a God kalapo mang singina. j
M
E mung i kana la luk le ani men pok ang, kala soung. Na kalapo tenei vong. Asok tapai tanginang 6 e
using mang matan iria kitapo sekpat ta Iesu kapo asok ia si an samui ani keve bil ani matan angan ang, vo si an ali pok ani ri vap logo, using Iudas katapo aiveven kapkap. ta
Sikei ria aongos, vap po angan kuvul ang ve nia, parik kipa nas a tukulai ina i kana mengen ania asukang, )
E mung palau i kana la luk ania, Satan kala palak singina. Asukang a Iesu kala antok ia ta, “Sa kupo buk abis ania, ku abis sumasuma ia.” .U
Na Iesu kala ngenget ia asukang ke, “Iuang naka abui dong ia ta men pok.” Na kala luk a men pok ang na kala abui dong a Iudas Iskariot nat ang si Simon tatana. P
Au kala sinong atava i Iesu na kala sui ia ta, “Volava, si nang?” fE
Na Simon Petero kala ananas ia asi kana sui ani Iesu ta si akorong nang kapo mengen tatana. R
Mangsikei iria, voiang Iesu katapo buk alava ia, katapo sinong ngerena. gG
Na kana keve nat i akalit kilapo angtun, asi nas ta si akorong vang kana kapo mengen tatana. N
E mung i Iesu kala mengen tapai asukang ke, kala makus alava luai, na kala antok amalangas iria ta, “Napo antok atutuman luai animi ta mangsikei imi lak ka alis suai anig taun a saupai.” A {
Napo antok atutuman luai animi ta nia kapo ainak ani iuang nata asok ia, kapo ainak anig. Na nia kapo ainak anig, nang kapo ainak ani vo asok ang anig.” Mangsikei ka alis suai ania gG
Napo antok animi aino ani ka serei, using si man kala serei mila lomlomon ta nau palau kana. e~C
Parik kana napa mengen tatami aongos. Nau napo nas a vap ang natala pilak iria, sikei ani mengen ang nei salsalik asi kana serei atutuman ta, Nia kata angan kag saui, katala lomlomonai musik asi vil arikek anig. B}
Man milapo nas a bil ke, tauia kakami si man mi abis ia. #|?
Napo antok atutuman luai animi, asosokai parik kapa tavirimok ani kana ainoinoai, na igenen luk mengen parik kapa tavirimok ani igenen ang kata asok ia. p{Y
Using natala akalit imi ta atoktokngai ke, ani nami kapa mi kun abis ania val natala abis ia singimi. z{
Au io, using nau a Volava, na katakai i akalit, natala galui a kakimi, nami kapa, mi kun galui angpokpokai ani kakimi. ay;
Mipo songo iau ta katakai i akalit na Volava, na mipo atutuman using nau napo asukang. 0xY
E mung i kana la galui aongos ani kakiria, kala alak pok kana maus na kanla sinong pok ve ria, na kala sui iria ta, “Mipo nas kana ta sa nata abis ia singimi? w
Using katapo nas ta si nganlak ka alis suai ania taun a puka, asukang a kapo mengen ta parik ta riria aongos kipa tanginang. %vC
Na Iesu kala antok ta, “Ninia katala asising, ka galui palau a kakina. Pukun aongos ina kapo tanginang. Milapo tanginang, sikei parik ta nami aongos.” huI
Na Simon Petero kala antok ia ta, “Volava, parik ta kakig papalik, kungag ve patug kapa.” 5tc
Na Petero kala antok ia ta, “Ku ago luai ta galui ani kakig.” Na Iesu kala ngenget ia asukang ke, “Man parik napa galui a kakim, parik luai kupa angtogon ve nau.” s'
Na Iesu kala ngenget ia asukang ke, “Sa napo abis ia kana, parik kupa angkoai si malangas ania kana, sikei e mung lak kula malangas ia.” erC
Na kanla serei si Simon Petero, sikei kala sui ia ta, “Volava, ku galui nang a kakig?” 3q_
E mung ina, kala lingai laman dong a gapai, na kalapo tutapong galui ani kakiria i kana keve nat i akalit, na kapo sosong iria ta vakup ipo sosong ang katapo ngenge ia. upc
Asukang na kala tapasuk le sipo angan ang, kala luk suai ani kana maus na kala ngenge na vakup ipo sosong. o
Iesu katapo nas ta tamana katala alis a keve bil aongos e kungana, na kapa, kata serei le si God na ka papok ane si God. *nM
Nei liuan i matan angan tenei ngelik, vo petau ang anira lenginang katala akenai ani Iudas Iskariot, nat ang si Simon, asi kana alis suai ani Iesu taun a puka. m y
Aino lik palau le ani matan angan i liuluai, Iesu kata lapo nas ta kana taun kalapo serei, asi kana papelek pok ani kuli rina ke ane si tamana. Katapo buk alava luai ani kana vap kuli rina, asukang vang kata akalit iria ta kirol i kana vinga ro. 'lG 2Napo nas ta kana keve asok tapai kapo asereiai ani to asikei, asukang na mengen ke napo asoung ia, napo mengen palau asukang val mamai kata asok iau.”4ka 1Using parik natapa mengen using kag vubuk akorong, sikei a mamai vo asok ke anig, ninia kata antok iau ta keve mengen asi kag mengen, na naka saka mengen an kapa tatana. Cj 0Ninia kapo misag anig, na parik kapa ainak ani kag mengen, kapo togon a mang sikei ka saupai ania. Kana na mengen ke natala mengen tatana, nia ka saupai ania e mung si akamusai i taun. Fi /Na man a sikei kapo longong kag keve mengen, na parik kapa using ia, parik napa buk posong saupai ania, using parik natapa serei si kag me saupai ani kuli rina, sikei asi me vil ato ania. h{ .Nata serei asukang ta malangas ani kuli rina, na ninia kapo lomlomon tatag, parik kapa angkoai si ka uli ago nei vong. Dg -Taun kapo tun iau, e iang kapo arai ani vo asok ang anig. f ,Na Iesu kala songosongo alava ta, “Nia kapo lomlomon tatag, parik kapo lomlomon serei singig papa, sikei si vo asok ang anig. zem +Using kitapo buk alava na alatun le si ri vap na parik ta alatun le si God. Mengen si Iesu ka saupai ani igenen cd? *Sikei lak, amiang i ri vap nei liuan i ri ainoinoai kilapo lomlomon tatana, sikei parik kitapa asereiai nia e ring malangas, using kipo leng ani ri Parisaio, vei nganing kila kirikai suai aniria pelek kari tutukuvul. dcA )Esias kata mengen ta mengen ke using kata arai ani maumausan i Iesu, na ka mengen tatana. Hb (Katala vil amataba iria, na ka vil akit a pakangat iria, asi kari ago ta arai kinle an ta mataria, na ki ago ta nanasai an ta pakangat iria, vei ki lomon pokai, na nala vil ato iria. oaW 'Kana vang tukulai ina na parik kipa lomlomon, using kapo asukang palau val Esias kata salik kapa ta, 3`_ &Kana, kapo serei asi vil apunuk ani mengen si Esias katakai i kus amalangas, Volava, si katala lomlomon ta kamem mengen? Si katala tun kinle na kitmat si Volava? j_M %Kantanem a Iesu katala abis a keve akanangai miang e mataria, parik lak kitapa lomlomon tatana. e^C $Malangas ke kana kapo ago lak ve nami, mi kelai ani kami lomlomon singina, ani mi serei a inatus i malangas.” Kari tav lomlomon ri Iudaia Iesu kala mengen tapai aniria ta keve bil ke, na kala pasal, kanla mun aniria. t]a #Na Iesu kala ngenget iria ta, “Oring lik palau na malangas ke kala pasal pelek imi. Paskak si taun ke mipo atogon a malangas lak, vei vong kala pakut imi. Ninia kapo pasal nei vong, parik kapa nas a ring ang kapo pasal ane singina. i\K "Asukang a petau ang kila sui ia ta, “Le si salsalik i sausaupai aino, namemtala luk ta igenen i akanangai ka ago asikei, sikei kupo saka mengen an kana ta igenen i pukun ki atakuk alakat ia? Si kana na igenen i pukun?” ^[5 !Katapo mengen asukang nang, asi kana mengen amalangas ta kana mat ka saka serei an. `Z9 Sikei nau, taun kila atakuk alakat iau, naka tak asung a ri vap aongos ane singig.” `Y9 Taun i saupai ani kuli rina ke kalapo serei, na ki lu suai ani tulava i kuli rina ke. lXQ Sikei Iesu kala antok iria ta, “Kalinga ke kata serei, parik ta asi pakangai anig, sikei animi. W{ Asukang a petau po ago ang e iang, kilapo antok ta kapo angang, na mang matan kipo antok ta angelo kapo mengen ve nia. V Mamai, amaus kam asan.” Au na kalinga kala serei le metekuku ta, “Natala amaus ia lenginang na naka anguan amaus lak ania.” 4Ua Kana kalapo maiten a vingag, sikei, naka mengen ta sa? Mamai, ku asapang iau pelek a vuk taun ke? Parik, using kapo tukulai ina palau ani name ruduai a vuk taun ke. LT Man a sikei kapo abis anig, ka uli using anig, na si ring ang naka ago singina, kag asosokai kapa ka kun ago e iang. Au na si kapo abis anig, mamai ka kinle ia. Ki atakuk lakat a igenen i pukun S Ninia kapo buk aiveven aroron ani kana to ka amun ia. Sikei nia kapo mirik ani kana to si kuli rina ke, ka atogon ia tung si to asikei. UR# Napo antok atutuman luai animi ta, man a katui i kon parik kapa uak nei vunep na parik kapa mat, ka sinong asukang val sikei palau a katui akorong. Sikei, man ka mat, kala asereiai ani katui miang luai. Q Na Iesu kala ngenget irilong asukang ke, “Kala serei a taun ani igenen i pukun ka palak taun kana sinsinong miminaungan. SP Pilipo kala pasal na kanla antok a Andereas, na kilonganla antok a Iesu. EO Kianla serei si Pilipo ta mang sikei a vubuk. Pilipo katapo igenen i Betsaida le Galilaia. Au, kila serei singina na kila antok ia ta, “Kamem igenen lava, namempo buk arai ani Iesu.” kNO Na katapo atogon a mang keve Elas kita auai palak kuvul asi kari an ago si matan angan ang. UM# Asukang a ri Parisaio kilapo angmemengenai angpokpokai ta, “Arai, taralapo kovek luai i ring asi kara liu. Arai ta ri vap i kuli rina aongos kilapo using ia.” Mang keve Elas kitapo buk serei si Iesu ~Lu Asukang a vap miang kila pasal asi an ruduai ania si taun ang using kita longong ta kata lapo abis a akanangai ang. K Au petau lava po ago ang ve nia, kian lapo angakusai pulakai ta kana songo asoung ani Lasaro pelek a mopong, na ka tak atadut pok ia. J} Keve bil ke kana keve nat i akalit parik kitapa malangas ia si ainoai i taun. Sikei e mung, si taun ang Iesu katala palak ane si kana sinsinong miminaungan, na kila kinle ta keve bil ke kitala abis ia singina, katapo siang nei mengen i salik aino. tIa Mi ago ta leng an, ri vap i Sion. Arai, kami tulava kapo pakasang, kapo gon kuli dongki tanginang. oHW Na Iesu kala arai ani mang sikei a dongki tanginang na kala gon kuluna asukang val kita salik ia ta, MG
na kianla lukluk pan i otongo na kila pasal sian ruduai ania. Kipo songosongo alava ta, “Alatun! Posong ro ane si vo mela serei ke ta asan i Volava! Posong ro ane si tulava i Israel!” ~Fu Si taun using ina, kuvkuvulan lava me serei si matan angan ang, kila longong ta Iesu kapo palak ane Ierusalem, E# Using le si akuskus ina ri Iudaia miang kita lapo buk auai ve Iesu, na kipo atu lomlomon singina. Iesu kata palak val tulava ane Ierusalem sD_
Asukang a keve ainoinoai si ri katakai i sula ve ri Parisaio kilapo angpiling asi raung kapa ani Lasaro. AC{ Na petau lava i ri Iudaia kila longong ta nia e iang na kimela serei. Parik ta si me arai papa ani Iesu, parik, si me arai kapa ani Lasaro voiang kata tak atadut ia pelek a mat. wBg Ri vap logo, mi uli ago lak ve ria, sikei nau parik napa uli ago ve nami.” Lomlomonai asi raung ani Lasaro
A Na Iesu kala ngenget asukang ke, “Atalipai ania, using kapo asukang nang ta katapo angarimai ani laman ke ani taun i kepai anig. 5@c Parik katapa mengen ta mengen ke using katapo lomlomon ta ri vap logo, parik. Sikei using katapo igenen tainau, using katapo aiveven kapkap na katapo nas ani tainau ania. ?} “Marai sa na laman sain ke parik kitapa atos tatana, na ki samui ia ta 300 na kang na tara alis a vap logo tatana?” ~>u Sikei Iudas Iskariot, mang sikei i kana keve nat i akalit, vo alis suai ang lak ta Iesu taun a puka, kala antok ta, u=c Au Maria kala luk le na mang sikei a ese laman sain roron luai, na katapo samui lava luai kapa, na kala tiuai ania e kakina i Iesu na kalapo sosong ia ta ung i patuna. Na neina i lu ang kalapo sain roron palau ta sain ina i laman ang. <7 E iang, matan pok i angruduai ve Iesu kianla teng ia. Marta katapo usausa na matan pok, na Lasaro katapo mang sikei i vap po sinong ve nia si angan. 3; a Limalesikei a taun aino le ani matan angan i liuluai, Iesu kanla serei e Betania si ring ang a Lasaro kapo ago singina, voiang a Iesu kata tak ataduk pok ia pelek a mat. ]:3 9Sikei, lenginang a keve ainoinoai si ri katakai i sula ve ri Parisaio kitala ali mengen amalangas ta man a mangsikei kapo nas ta Iesu e voi, kapo mamaiten ta ka mengen amalangas iria, ani kian kong akit ia.F9 8Na kipo gulegule na Iesu, na si taun ang kipo angtung nei rina i atailai kian lapo angsusuiai ta, “Kupo lomon ia ta sa? Igenen ke nganing parik kalapa serei si matan angan ke, ingko?” P8 7Au na matan angan i liuluai kalapo angasungai. Vap miang kilapo papalak le si kari keve rina lik ane Ierusalem asi an vil adaus aniria aino le ni matan angan ang, angkokoai val kari sausaupai. b7= 6Asukang a Iesu parik kalapa anguan pasal an e mataria i ri Iudaia, sikei kala pasal akipai ane si mang rina e ngere ring varasai palau ang kipo kin ia ta Eparaim na kanlapo ago e iang ve kana keve nat i akalit. J6
5Na le si taun ang aliu, kilapo lomlomonai kuvul asi raung ania. 5 4Na parik ta aniria papalik, sikei asi kana songo akuvul pok ani inatus si God, vap lapo loi pulakai ang asi kari me sikei palau pok. C4 3Parik katapa mengen ta mengen ke si kakana ta nas, sikei asukang ta ainoai i katakai i sula si matas ang, asukang a ka mengen i kus amalangas ta Iesu ka mat ani matan vap ke ri Iudaia. [3/ 2Using kapo ro ta sikei a igenen ka mat, na matan vap ke ki ago ta tagalangan.” "2= 1Sikei mang sikei a igenen iria, kana asan ta Kaiapas, voiang katapo ainoai i katakai i sula si matas ang, kala antok iria ta, “Mipo kovek luai i nas. 21] 0Man nganing tara atolongon palau ia asukang ke, ri vap aongos kila lomlomon tatana. Na ri Rome ki serei na kime pakang ira ta kara rina na ki galang kara matan vap.” q0[ /Au na keve ainoinoai si ri katakai i sula ve ri Parisaio kila songo akuvul kari kuvkuvulan lava i saupai, na kilapo angmemengenai asukang ke, “Tara abis sa akorong kana? Using a igenen ke kana kalapo abis a keve akanangai miang. m/S .Sikei mang matan iria kila pasal taun ri Parisaio na kianla antok iria ta sa na Iesu kata abis ia. . -Asukang a si taun ang, amiang i keve Iudaia vap me serei ang si Maria, taun kila arai ani sa kata abis ia, na kila lomlomon tatana. -# ,Na igenen vopo mat ke kamela soung. Kita volo ia ta keve vuk vakup na ngono kungana ve ngono kakina kapo kit, na mang vakup kapo pakut a nona. Na Iesu kala antok iria ta, “Mi ulak suai ani keve vakup i mopong ang asi kana kalakala.” Lomlomonai asi raung ani Iesu ^,5 +E mung i kana la mengen tapai, na kala songosongo alava ta, “Lasaro, ku soung.” +/ *Napo nas ta kupo uli longong anig, sikei napo posong ia ani petau ke kana kipo angtung si oring ke, asi kari lomlomon ta numai kuta asok iau.” * )Au kila luk suai ani iat ang, na Iesu kala tarak alak na kala antok ta, “Mamai, napo posong ro using kutala longong iau. |)q (Na Iesu kala antok ia ta, “Sa nang, parik natapa antok ua ta man kupo lomlomon ku arai ani maumausan si God?” R( 'Na kala antok iria ta, “Ul suai ani iat ang.” Na Marta, tauna i igenen vo mat ang, kala antok ta, “Volava, katala matung nang a puat a taun nei mopong na si taun ke kalapo atogon a sain vok.” 3'_ &Iesu kala anguan pat ania na vinga maiten, na kala paliu taun a mopong. Mopong ke nang katapo matung singina kapo vakil na kita atung bat a matana ta vuk iat lava. 2&] %Sikei mang matan iria kipo sui ta, “Au igenen ke kana parik katapa vil ato na ba ang? Kapo sa na parik katapa kun buk vil ato ani igenen ke?” Tapasuk pok si Lasaro ]%3 $Asukang a ri Iudaia kilapo angtokai ta, “Arai, kapo buk alava luai nang ania.” $7 #Na Iesu kala tangis. h#I "Na kala sui ta, “Mita amatung ia e voi?” Na kila antok ta, “Volava, me na kula arai.” "7 !Iesu kala arai ania sipo tangis ang, na keve Iudaia po using ang ania kipo kun tangis, na lomlomon ina kalapo mamaiten velai ani kapo mamakus alava. [!/ Sikei, Maria kanla serei si oring ang a Iesu katapo ago singina, na kala arai ania na kala matung turung e ngono kakina, na kala antok ia ta, “Volava, man kuta ago e ke, taug parik kalapa angkoai si mat.” ^ 5 Mang matan i ri Iudaia, vap ang kitapo ago kuvul nei lu asi avaivaip ani Maria, kila arai ania si la tadut sumasuma na kala soung na kila using ia. Kitapo sekpat kapo pasal taun a mopong ang asi kana an radaupa. z m Iesu kana lak parik katapa palak nei rina ang. Katapo ago lak si vuk oring ang na Marta kata ruduai ia singina. ^ 5 Na taun ang kala longong ia na kala tadut sumasuma palau asi kana an serei singina. * M E mung i kana la mengen tapai na kala pasal ane si tasina ta Maria na kanla antok musik ia ta, “Katakai i Akalit kana, na kapo asok si me songo anim.” 3 Na kala antok ia ta, “Io Volava, napo lomlomon ta numai a igenen i akanangai, na numai a nat i God vo me serei ke kuli rina.” Iesu kata tangis {o Na riria kipo to na kipo lomlomon tatag, parik luai kipa angkoai si mat. Sa, kupo lomlomon kana ta mengen ke?” Na Iesu kala antok ia, “Nau a tapasuk pok na nau a to. Ninia kapo lomlomon tatag ka teng a to kantanem man katala mat. ta Na Marta kala antok ia ta, “Napo nas ta ka tapasuk pok si taun i tapasuk pok ang si akamusai i taun.” >w Na Iesu kala antok ia ta, “Taum ka tapasuk pok.” [/ Sikei kana napo nas ta saka bil an ku aikut ia si God, nia ka alis ua tatana.” pY Asukang a Marta kala antok a Iesu ta, “Volava, man kuta ago e ke, taug parik kalapa angkoai si mat. y Taun ang a Marta kala longong ta Iesu kapo pakasang kala soung si kana an ruduai ania, sikei Maria katapo ago nei lu. q[ Asukang a amiang i ri Iudaia kita serei asi kari me mengen vaivaip ani ri Marta ve Maria si taurilong. Q Betania katapo angasungai palau i Ierusalem, asukang ta 15 na sitadia. mS Au, kianla serei na Iesu kala longong ta kata lapo matung lenginang a puat a taun nei mopong. #? Tomas, voiang kipo kin ia kapa ta Ridumo, kala antok a keve tungana ta, “Tara kun pasal si kara an mat ve nia.” Iesu nia na tapasuk pok na nia na to ~u Kapo ro ta kata mat na nau e ke, asi pakangai animi si kami lomlomon. Sikei mi me ira na tara pasal ane singina.” N Na Iesu kala posong akorong singiria ta, “Lasaro nang katala mat. |q
Si taun ang Iesu katapo mengen ta katala mat, sikei ria kipo sekpat ko nang ani kapo mengen ta rot palau i pukun. `
9 Na kila antok ia ta, “Volava, man kapo rot kapo ararai asukang ta ka to aro pok.” 9 Kata mengen tapai aniria ta keve mengen ke, le na kala antok iria ta, “Tungara ta Lasaro kapo rot. Sikei, naka pasal asi kag an pangun pok ania.” b =
Sikei man a igenen kapo pasal tenei vong, ka tukai using kapo kovek i malangas ania.” o
W Na Iesu kala polpol iria ta, “Au parik kana kapa atogon a sikei a mangias kirol tutapong le no i tangat tung tenei vong? Igenen, man kapo pasal tenei ias parik kapa angkoai si tukai using kapo arai ani malangas i kuli rina ke. * M Sikei keve nat ang kila antok ia ta, “Rabi, kana amukmuk ri Iudaia kitapo gule ua asi kari li punuk anim ta iat. Na kana kulapo anguan buk papok ane iang?” W' Au e mung kala antok kana keve nat i akalit ta, “Tara papok ane Iudaia.” Lak kantanem, katala longong ta kapo malepen, sikei kala anguan ago le an ani mang pongua na taun si rina ang katapo ago singina. Y+ Iesu katapo buk alava luai ani volo angtaumal ke ri Marta ve tasina na Lasaro. B} Iesu kala longong na kala antok ta, “Malepen ke nganlak parik kapa mat singina, parik. Kana malepen nang asi amaus ani God, na asukang kapa ani nat i God ka kun sungmaus singina.” Na ngono angtasimal ke kilongla ali mengen taun a Iesu asukang ke, “Volava, igenen ke voiang kupo buk alava ia kapo malepen.” 6e Maria ke kana, nang a tauna ta Lasaro kapo matung malepen na kapo aina ang, voiang kata atiuai ani kakina i Volava ta laman sain roron ang na ka sosong ia ta ung i patuna. z o Mangsikei a igenen katapo malepen kana asan ta Lasaro. Ninia le Betania, rina ke si ri Maria ve tasina ta Marta. J
*Na e iang si vuk rina ang vap miang kilapo lomlomon tatana.A {
)Na vap miang kimela serei singina na kipo antok ta, “Tutuman, Ioanes parik katapa abis a mangsikei a abis i vilvil ataping, sikei sa katapo posong ia ani igenen ke kapo tutuman.” }s
(Na kala paputuk pok a Iordanes si ring ang a Ioanes katapo uli asing tauia singina aino, na kanla ago e iang. U~#
'Au na kila anguan buk teng akit an kapa ania, sikei kala pasal pelek iria. D}
&Au na man napo abis ia na man parik mipa buk lomlomon tatag, sikei mi lomlomon ta abis i vilvil ataping ke asi kami nas na mi kinle ta mamai kapo ago singig, na nau napo ago singina.” \|1
%Man parik napa abis a sa na mamai kata abis ia, mi lomon suai ani lomlomon tatag. 2{]
$Sikei nau, mamai kata akanangai anig ta nau kakana akorong na ka asok iau ane kuli rina. Marai sa mipo tupang iau ta napo mengen arikek si antok ta nau napo nat i God? 1z[
#Au arai, tarapo malangas ta sa na salsalik kapo mengen tatana kapo tutuman asikei, na God kapo posong a vap ang ta kipo keve god, vap ang voiang kipo luk kana mengen. y
"Na Iesu kala polpol iria, “Sa, parik nang kitapa salik ia nei kami salsalik aino ta, natala antok ta mipo keve god? Na ri Iudaia kilapo anguan lukluk iat an asi kari li punuk ania, -uU
Nau ve mamai, namemlongpo sikei.” t
Mamai kata alis iria ane singig, nia kapo tavirimok luai. Kapo kovek ta sikei ka tak suai aniria pelek a kungana i mamai.
s
Naka alis iria ta to asikei na parik luai kipa angkoai si an kui asikei. Ka kovek ta sikei kame tak suai aniria pelek a kungag. Mr
Kag keve sipsip kipo longong iau. Napo nas iria na kipo using iau. Pq
sikei parik mipa lomlomon using parik ta kakag ta keve sipsip tatami. @py
Na Iesu kala polpol iria ta, “Natala mengen imi, sikei parik mipa lomlomon tatag. Keve abis i vilvil ataping ang natapo abis ia si asan i mamai, nang ria kipo akus atutuman tatag, Katapo taun i livus na matan angan i nanauai ang kita teng ia e Ierusalem, Dl
Sikei mang matan kipo antok asukang ke, “Igenen inguan parik kapa angkoai si mengen asukang ke. Saka ingua an kapo angkoai si vil atapalas ani ba?” Ri Iudaia kita tav ainak ani Iesu nkU
Amiang iria kipo antok asukang ke, “Kapo inguan nang, na nio kapa. Marai sa tarapo longong ia?” Pj
Au na ri Iudaia kila anguan tapagal an using palau si mengen ke. Li
Kapo kovek ta sikei ka saupai ani kag to, naka alis suai ania si kag lomlomonai akorong. Napo atogon a roron si alis tatana na si luk pok kapa ania. Ke mamai ta asok ani naka vil ia asukang.” ^h5
Mamai kapo buk iau, tukulai ina using naka alis suai ani kag to na naka luk pok ia. hgI
Napo atogon kapa na mang keve sipsip voiang parik lak kipa ago si omo ke. Naka songo iria kapa. Ria kapa, ki kun longong ani kalingag na ka atogon palau a sikei a kuvkuvulan lava na sikei palau a igenen si aiveven aniria.
M C~1}l}
|{zzyyxxwYvvuuttHssrrVqqq/p+oo!nmmlkTj{ii)hwggHffOee dcc$blaaX``\__N^^]\[ZZCYYtY&XXcWWCVV.UUTT
S0RQQPtPOONYMLL]KKDJIIH GFF
E,DD CVBB(A@@ ?>>>==<<*::99]9(877V65544U3211
0/~/.w. -},++|*G((n''@&%%-$#J""1! u , [ Eb 4p\F'`X
Iw TsM W'
Na Iesu kala antok iria, “Mi luk le ta mang rukun ien i la kong le ang.” M Taun kianla ung, kila arai ani kuan kut ve ien kuluna na keve pok. E Na mang keve nat kipo aimung lak kuli vul, kipo takai alak ani uvene ang, na vola duk ta kana ien. Using parik katapa aunai vunga luai ani ngerelo, katapo asukang palau ta 100 na nganga. q[Au, nat i akalit ang a Iesu katapo uli buk ania, kala antok a Petero ta, “Iuang, Volava nang!” Taun a Petero kala longong ta Volava, kala pakut ia ta kana vakup, voiang kata luang tapai ania asi an sog, na kala akik nei laman. :~mNa kala antok iria, “Mi asiang uvene e palso i kami vul na mi kokong.” Au na kila asiangai ani uvene ang na parik kilapa angkoai si tak ania, using kala maiten ta ien duk. t}aNa Iesu kala sui iria, “Au inatus, kapo atogon ta ring ien nang?” Na kila antok ia, “Kapo kovek.” g|GTenei vauk lik, Iesu kanlapo tung ngerelo, sikei keve nat ang kitapo tav kinle ta Iesu nang. D{Au Simon Petero kala antok iria ta, “Nakan maiak kana.” Na kila antok ia, “Namem auai ve numai.” Asukang a kila pasal kuli vul. Sikei si liuan i vong aongos ang kita vango luai. @zyKeve nat ke kitapo ago kuvul, Simon Petero, Tomas nang kipo kin ia ta Ridumo, Natanael igenen ang le Kana e Galilaia, na ngono nat si Sebedaio kuvul ve mang ngono nat i akalit kapa. y !E mung i keve bil ke, Iesu kala anguan tu aserei pok an si kana keve nat i akalit si laman tatapulitai e Tiberias. Kata serei asukang ke. Nx Sikei kita salik a keve bil ke si asum animi asi kami lomlomon ta Iesu nia na igenen i akanangai na kapo nat i God. Na si kami lomlomon singina mila angkoai si teng ani to asikei si asan ina.w+ Iesu kata abis kapa na mang keve abis i vilvil ataping miang e mataria i kana keve nat i akalit, voiang parik kitapa salik ia nei buk ke. 1v[ Na Iesu kala antok ia, “Using kutala arai anig, kulapo lomlomon vanang, ingko? Riria parik kitapa arai anig na kipo lomlomon, ki atogon a tauia.” Tukulai i buk ke >uw Na Tomas kala antok ta, “Kag Volava na kag God.” GtNa kala antok a Tomas, “Me ane ke, atung a piupiu i kungam, na ku arai ani ngono kungag. Koros a kungam na ku asulai ania e vagvag ig. Ku kamus ta uli susugul, na ku lomlomon akorong.” dsAE mung i limaletul a taun, keve nat i akalit kuvul ve Tomas kitapo ago kuvul nei lu. Na keve takaman kitapo akang akit aongos, na Iesu kala serei na kamela tung nei liuan iria na kala antok, “Luai ka ago singimi.” )rKAsukang a keve nat i akalit kila atai ia ta, “Namemtala arai ani Volava.” Sikei kala antok iria ta, “Man parik napa arai ani peng i nil e ngono kungana, na naka asulai ani piupiu ig si oring i nil ang, na sulai kapa ani kungag e vagvag ina, parik luai napa angkoai si lomlomon.” q)Tomas parik katapa ago si taun a Iesu katame tu aserei singiria. Tomas kapo mangsikei i keve nat i akalit na kipo kin kapa ia ta Ridumo. &pEMan mi lomon suai ani lau rikek si mangsikei, kana lau rikek ka tamus, na man parik mipa lomon suai ania, parik kapa tamus.” Iesu kata tu aserei si Tomas [o/Ka mengen le na kala kui dong iria na kala antok, “Mi luk a Malanganto Gogoai. nNa Iesu kala anguan antok aniria, “Luai ka ago singimi. Asukang val mamai kata asok iau, nau kapa napo kun asok animi.” 2m]E mung i kana la posong tapai ani vuk mengen ang, kala akalit iria ta ngono kungana na vagvag ina. Na keve nat i akalit kilapo uruk alava using kitala arai ani Volava. l Si tenei ngelik i taun ang, nang a taun tanginang e mung i taun i atailai, na keve nat i akalit kitapo ago nei kangkang voit aongos using kitapo leng ani ri Iudaia, na Iesu kala serei na kamela tung nei liuan iria na kala antok ta, “Luai ka ago singimi.” lkQAsukang a Maria Magdalene kala pasal na kanla mengen a keve nat i akalit asukang ke, “Natala arai ani Volava.” Na kala mengen amalangas iria ta kana keve mengen i atatai ania. Iesu kata tu aserei si kana keve nat i akalit bj=Na Iesu kala antok ia, “Ago ta amalak sigil anig, using parik lak napa palak ane si mamai. Sikei kuan serei si keve tasig na kuan mengen iria ta naka palak ane si mamai na tamami, na ane si kag God na kami God.” i'Iesu kala antok ia, “Maria!” Na kala taval talang ia na kala antok ia si mengen Eberaio, “Raboni!” Supsupai ina ta katakai i akalit. h/Na Iesu kala sui ia ta, “Aina ang, kupo tangis a sa? Si nang kupo gule ia?” Katapo sekpat ani igenen vo po aiveven matang nang, na kala antok ia, “Kag igenen ro, man kuta paus akipai ania, mengen iau ta oring ang kuta amatung ia singina asi kag an sunguk le ania.” hgIAu kala taval taliung na kala arai ani Iesu sipo tung, sikei parik katapa kinle ta Iesu nang. 'fG
Na kilongla sui ia, “Iuang, kupo tangis a sa?” Na kala polpol irilong, “Kitala luk suai ani kag Volava, na parik napa nas ta kita amatung ia e voi.” %eC na kala arai ani pongua na angelo kilongpo maus posok aongos si po sinong si oring i amatung ang ani pukun i Iesu, mang sikei e vangang na mang anu e kak. hdI Sikei Maria kapo tung i tangis e kataung i mata ang. Taun kapo tangis kala ilongai alak, _c7
E mung ngono nat ang kilongla papok ane rina. Iesu kata tu aserei si Maria Magdalene _b7 Using parik lak kilongtapa tapalas le nei salsalik ta Iesu ka tapasuk pok le si mat. `a9Au na nat vo serei aino si mata ang kala kun riuk lak na kanla arai na kala lomlomon. `kuvul ve vuk vakup i pis ang ani patuna i Iesu. Vuk vakup i lun akuvul ke katapo kun oros akipai ani mang keve vakup ang. p_YSimon Petero ka sang le mung na kala riuk alak luai. Na kanla arai ani keve vuk vakup kipo angmatung, \^1Na kanla ilongai alak, kala arai ani keve vuk vakup, sikei parik katapa riuk lak. n]UKilongtapo angsasangai aliu sikei nat ang kala sang pelek a Petero na kanla serei aino si mata ang. P\Au Petero ve nat ang kilongla soung na kilongla sang taun a mata ang. h[IAsukang a kamela sang taun pok a Simon Petero na mang nat i akalit voiang a Iesu katapo buk alava ia na kamela antok irilong, “Kitala luk suai ni Volava pelek a mata ang na parik namempa nas ta kita amatung ia e voi.” Z ;E no i tangat si taun tanginang e mung i taun i atailai, Maria Magdalene kala pasal ane si mata ang na kanla arai ta iat i ngoto bat ang kalapo kovek. /YW*Au na using katapo taun i usausa ani kari taun lava ri Iudaia, na using kapa na matang ang katapo angasungai, kilongla amatung a pukun ina i Iesu e neina palau.#X?)E si oring ang kita atakuk a Iesu singina, katapo atogon a matang, na si matang ang kapo atogon a mata tanginang, parik lak kitapa amatung matmat neina. 8Wi(Ngono igenen ke kilonganla sunguk a pukun ina i Iesu, na kilonganla pis ia ta keve vakup, kuvul ve keve bil sain roron ang, asukang val kari laulauan ri Iudaia si ri matmat. MV'Nikodemo kapa, voiang kata pasal tenei vong si an serei si Iesu, kata auai ve Iosep, kata luk le na mang keve bil sain roron, asukang ta murne ve aloe kita tol kuvul ia, na katapo asalakan laba. EU&Au e mung, Iosep le Arimataia kanla aikut a Pilato ta kapo buk a pukun ina i Iesu. Iosep ke katapo mangsikei a nat i akalit si Iesu, sikei parik katapa pasal ve nia si ring malangas using katapo leng ani ri Iudaia. Au, kanla aikut a Pilato na kala ainak ania. Asukang a kanla asalak suai ani pukun ang akipai. oTW%Na mang vuk mengen kapa ta, Ki tere ta igenen ke kita kelai ani sula singina. Kila mo na Iesu S)$Using a keve bil ke kata serei asi atutuman ani keve mengen i nei salsalik ta, Ki ago ta putuk an ta mangsikei a vuk tuan i pukun ina. *RM#Igenen vo arai ani bil ke, kana kapo mengen amalangas, na kana mengen kapo tutuman. Na kapo nas ta kapo mengen ta tutuman na kapo mengen asi kami kun lomlomon. Q'"Na mangsikei a katakai i visvis kala luk kana sula na ka kelai ania e vagvag ina i Iesu, na sumasuma palau rangai kuvul ve laman kala soung. {Po!Sikei, kila pasal taun a Iesu, kianla arai ta lenginang katala mat, asukang a parik kilapa putuk a ngono kakina. AO{ Asukang a keve katakai i visvis kila pasal taun a ainoai i igenen na kianla putuk a ngono kakina, le na kianla abis ia asukang kapa si mang igenen voiang kita atakuk irilong ve Iesu. N- Ri Iudaia, using katapo taun i usausa ani taun i atailai, kila aikut a Pilato si ainak aniria na ki putuk a keve kakiria, asi luk suai aniria pelek a keve ngakputuk, using kitapo misag ani pukun iria ka takuk si taun i atailai, using taun ilesvauk ka taun laba luai. $MA E mung i kana la inum tapai ni vaen ang, kala antok ta, “Kala kamus.” Na kala auak a vangang ina na kala mat. Kita kelai ani sula e vagvag ina i Iesu Na e mung Iesu kalapo nas ta keve bil aongos kala tapunuk, asukang na asi vil atutuman ani mengen i nei salsalik na kala antok ta, “Napo buk inum.” JLe na kala antok a nat ang ta, “Kana na rinam.” Le si taun ang, nat ang kala songo le ia ane si kana rina. Iesu kala mat I7Taun a Iesu kala arai ani rinana ve nat i akalit ang katapo buk luai ania kitapo angtung e iang, na kala antok a rinana, “Arai, kam nat sukana.” HRia kitapo angtung ngere kana ngakputuk a Iesu, rinana ve tasiria, na kisngana i Kolopas ta Maria, au na Maria Magdalene. MGna kilapo mengen angpokpokai nei liuan iria, “Tara ago ta ding an ania, sikei tara gulang angkasai asi kara arai ta ke si na maus ke.” Na e iang kala serei atutuman a mengen i nei salsalik ta, Kita angpagal ta kag maus na ki gulang asi luk ani kag maus. Io, kana vang a sa na keve katakai i visvis kita abis ia. 1F[E mung i anla atakuk tapai ani Iesu, keve katakai i visvis ang kila luk kana maus, na kila pagal ia ane si puat a palpal. Kita pagal ia asi kana koi ani siksikei aliu iria. Na kila luk kapa kana vakup vunga, voiang parik kitapa suisui ia ta mang keve vuk vakup petekai, sikei katapo kirol, MESikei Pilato kala antok ta, “Sa nata salik ia kalapo asukang.” aD;Au na keve ainoinoai si kari keve katakai i sula kila nga iesai si Pilato ta, “Parik! Ku ago ta salik an ta ‘Tulava si ri Iudaia,’ sikei ku salik ta, ‘Nia kata antok ta nau napo tulava si ri Iudaia.’ ” HC Amiang i ri Iudaia kimepo taot ia using a oring ang kita atakuk a Iesu singina parik kapa vunga i rina lava, na kapa, using a vuk mengen ke kita salik ia si mengen i Eberaio, Rome, na Elas. BNa Pilato kala asok si adokot ani vuk mengen i amalangasai kuli ngakputuk asukang ke, “Iesu le Nasaret tulava si ri Iudaia.” hAIE iang kianla atakuk a Iesu kuvul ve mang ngono igenen, e ngono ngising ina, na Iesu e liuan. @-na kalapo pasal velai ani asasalakan i kana ngakputuk taun a ring ang kipo kin ia ta vangang kumut. Si mengen i Eberaio kipo kin ia ta Golgota. f?EAsukang a kala lis ia e kungaria asi kari an atakuk ania. Kila atakuk a Iesu kuli ngakputuk > Sikei ria kipo songosongo pok, “Tak suai ania, tak suai ania! Atakuk ia!” Na Pilato kala sui ta, “Au sa, naka atakuk kami tulava?” Keve ainoinoai si ri katakai i sula kila polpol ta, “Namempo kovek i mang tulava. Kamem sikei palau ta Kaisar.” |=qNa kalapo sin tung na kapo taun ipo usausa ani Liuluai ilesvauk. Au kala antok ri Iudaia, “Kana kami tulava.” L<
Taun a Pilato kala longong asukang ke, kala songo asoung a Iesu na kanla sinong kuli sinsinongan i saupai si oring ang kana asan ta Selen Iatan. Si mengen Eberaio kipo posong ia ta Gabata. ;! Le si taun ang Pilato kalapo atokngai si akala ani Iesu. Sikei ri Iudaia kipo anguan songosongo alava an ta, “Man ku akala na igenen ke, kapo akalit ta parik milongpa angtunganan ve Kaisar. Man ta sikei kapo posong ia ta tulava, e iang kapo tu talang a Kaisar.” B:} Na Iesu kala polpol ia ta, “Kupo atogon kitmat si saupai anig using God kata lis ua tatana. Asukang a igenen voiang kata lis iau ane singim kata abis a lau rikek kapo visuk luai.” 9+
Na Pilato kala sui, “Marai sa na parik kupa polpol iau? Parik kupa nas ta nau napo atogon a kitmat si akala anim, vo si atakuk kapa anim?” t8a na kala palak pok ane nei lu na kanla sui a Iesu ta, “Numai le voi?” Sikei Iesu parik kapa polpol ia. J7
Taun a Pilato kala longong kari mengen, kalapo urui alava,
6
Na ri Iudaia kila mengen akit ta, “Namempo atogon a saupai ta kapo angkoai asi mat, using katala posong ta kapo nat i God.”
5Taun a keve ainoinoai si ri katakai i sula ve kari keve asosokai kila arai ania kila songosongo alava ta, “Atakuk ia! Atakuk ia!” Sikei Pilato kala antok iria, “Nami akorong mi tak le ia na mian atakuk ia, using parik napa sabonai ani rikek singina.” 4-Asukang a Iesu kamela soung ta maus melek minaungan kuvul ve kuku i angus sisilo e patuna. Au na kala antok iria ta, “Igenen ke vang kana.” "3=Pilato kala anguan soung an na kanla antok iria ta, “Arai, naka asoung ia ane ke asi kami nas ta kapo kovek i rikek asi kag vil akui ania singina.” 23na kipo pa angpok taun ia velai ani mengen asukang ke, “Kala ro luai, numai a tulava si ri Iudaia!” Kipo pasal asung na kianpo tava ia e nona. 1Na keve katakai i visvis kila abis a kuku ta angus sisilo na kila agon ia e patuna. Na kila maus ia ta maus melek minaungan, 20 aPilato kala atung a Iesu na kila saup ia. /(Na kila anguan songosongo alava an ta, “Parik ta igenen ang, sikei Barabas.” Barabas katapo igenen katakai i galang.).K'Sikei kami laulauan ta naka akala dong imi ta mang sikei si taun i matan angan i liuluai. Au nei, mipo buk ani na akala dong imi ta tulava ke si ri Iudaia?” _-7&Na Pilato kala sui ia ta, “Sa nang a tutuman?” Kita alis a Iesu taun a ngakputuk /,W%Na Pilato kala antok ia ta, “Asukang vang a numai kana kupo tulava!” Na Iesu kala antok ia ta, “Kupo atutuman ta nau a tulava. Nambang tukulai ina na kita ingus iau a namela serei kuli rina asi kag me atai amalangas ta tutuman. Ria aongos kipo ago si tutuman kipo longong a kalingag.” O+$Iesu kala ngenget ia ta, “Kag vainagoan parik ta le kuli rina ke. Man asukang, oro lenginang kag keve asosokai kila visvis marai got anig ta ri Iudaia. Sikei kag vainagoan parik ta le kevkev.” 4*a#Na Pilato kala antok ta, “Nau parik napa igenen Iudaia. Kami matan vap akorong ve keve ainoinoai si ri katakai i sula kita sung asel ua singig. Nei? Kuta abis a sa?” )"Na Iesu kala sui ia ta, “Au si kakam nang ta nas akorong kupo mengen iau tatana, vo mang matan kita atatai ua tatag?” (!Au, Pilato kala palak pok ane nei lu na kanla songo alak a Iesu na kala sui ia ta, “Numai kana kupo tulava si ri Iudaia, ingko?” k'O Bil ke kata serei asi apunuk ani mengen ang a Iesu kata posong ia ani kana mat ka saka serei an. I& Na Pilato kala antok iria ta, “Mi songo ia na nami akorong mian saupai ania kuli kami saupai.” Na ri Iudaia kila antok ta, “Sikei namempo kovek i roron asi vil punuk ani mang sikei.” ~%u Na kila ngenget ia ta, “Man a igenen ke kapo tav putuk saupai parik namempa angkoai si sung lis ania e kungam.” x$i Asukang a Pilato kala soung taun iria na kanla sui ta, “Sa keve rikek an mipo tupang a igenen ke tatana?” #3 Au, ri Iudaia kila takai aliu ani Iesu, le si Kaiapas ane si lu lava ang si kari ainoinoai ri Rome. Na kalapo tenei vauk lik, ri Iudaia akorong parik kitapa palak nei lu lava ang, vei kila vil avisuk iria, na parik kilapa angkoai si angan ani matan angan i liuluai ang. f"EPetero kapa kala anguan agel an ania, na e mung palau pura kala tirtiriku. Iesu mete Pilato A!{Mang sikei a asosokai si ainoai i katakai i sula katapo angtogon ve igenen ang a Petero kata ngasapik a talingana, kala sui ta, “Au si nata arai anim kana nei matang ang ve nia?” C Na si vuk taun ang Simon Petero katapo tung maringin, na kila sui ia ta, “Numai parik ta sikei i kana keve nat i akalit, ingko?” Na kala gel na kala antok ta, “Nau parik.” s _Au Anas kala asok ia velai ani pipisan ane si Kaiapas ainoai i katakai i sula. Petero kala anguan gel an #Na Iesu kala antok ta, “Man nata mengen arikek, ku mengen atutuman ta kag rikek. Sikei man natapo mengen aro, marai sa kuta tava iau?” Z -Na taun ang kata posong a vuk mengen ke, mang ainoinoai si ri asosokai katapo tung asung kala tava ia e nona na kala sui ia ta, “Kapo saka selen anim nang asukang si ngenget ani ainoai i katakai i sula?” z mMarai sa kupo sui iau? Sui a vap ang kita longong iau si mengen, using ria kipo nas a sa nata mengen tatana.” Na Iesu kala ngenget ia ta, “Natapo mengen e mete malangas i kuli rina ke. Natapo uli vil akalit nei lu i kivung na nei rina i atailai, ngono ring ang ri Iudaia kimepo uli serei akuvul singina. Parik natapa mengen ta mang sikei a mengen nei ring mumun. Si vuk pangau ang ainoai i katakai i sula kalapo susuiai ani Iesu ta kana keve nat i akalit na kana keve akalkalit kapa. `9Keve asosokai ve kari keve ainoinoai kitapo tung e iang aulitai ani kuan kut ang using katapo livus na kitapo maringin. Na Petero kapa katapo tung ve ria ipo maringin. Ainoai i katakai i sula kata susuiai ani Iesu )KAsukang a kavulik ang kala sui a Petero ta, “Parik kana ta numai a sikei i keve nat i akalit si igenen ke?” Na Petero kala ngenget ia ta, “Nau parik.” [/Sikei Petero katapo tung kokoai e komo mete takaman. Asukang a nat ang, ainoai i katakai i sula katapo nas ia, kamela serei pok na kala mengen aro na kavulik vopo aiveven takaman ang na kala tavas ani Petero. 0YSimon Petero katapo using a Iesu, nia ve mang nat i akalit. Na nat ang kala palak luai ve Iesu ane nei vuk komo si ainoai i katakai i sula, using katapo nas ia. Kaiapas, igenen ke voiang kata antok a ri Iudaia ta kapo roron ani mangsikei ka mat ani matan vap aongos. Petero kata agel suai ani Iesu w
Na kila takai le ania ane si Anas. Anas katapo almuna i Kaiapas, voiang katapo ainoai i katakai i sula si matas ang. # Au, kuvkuvulan i visvis kuvul ve kari ainoinoai na keve asosokai ang si ri Iudaia kila teng akit a Iesu na kila got akit ia ta angus. -S Na Iesu kala antok a Petero ta, “Asiang pok a samele ang! Sa, naka ago ta inum an si kavi ke na mamai kata alis iau tatana?” Iesu mete ainoai i katakai i sula .U
Au, Simon Petero, using katapo atogon kana samele, kala dal ia na kala ngasapik a talingana i asosokai si ainoai i katakai i sula. Asosokai ang kana asan ta Malko. )K Bil ke kapo serei ani keve mengen ang kita posong aino ia ka serei atutuman ta, “Kapo kovek i mangsikei i vap ang kutala lis iau tataria, natala amun ia.” Na Iesu kala antok ta, “Natala antok imi ta nau kana vang nia. Man mipo gule iau, mi atalipai ani petau ke na ki pasal.” pYNa kala anguan sui an aniria ta, “Mipo gule na si?” Na kila ngenget ia ta, “Iesu le Nasaret.” m
SSi taun ang a Iesu kata antok iria ta, “Nau kana vang,” kila asusua pok na kila uak ane vunep. -Na kila ngenget ia ta, “Iesu le Nasaret.” Na kala antok iria ta, “Nau kana vang nia.” Iudas, vo alis suai ang ania, katapo tung ve ria. Iesu katapo nas aongos a keve bil ang ki abis ia singina, asukang a kala pataun iria na kala sui ta, “Mipo gule na si?” t
aAsukang a Iudas katapo ainoai ani mang kuvkuvulan i keve katakai i visvis na mang keve asosokai si ri ainoinoai katakai i sula na ri Parisaio. Na kimela serei e iang nei matang ang. Kitapo teng kari keve alimang na ri bil ipo visvis. )Na Iudas, vo alis ang ania taun a puka, katapo kun nas kapa ani ring ang, using a Iesu katapo uli angruduai ve kana keve nat i akalit e iang. V 'Si taun kala kamus ta sokotuk, kala pasal ve kana keve nat i akalit, na kianla paputuk a oring kevkev kipo kin ia ta Kedoron. E mang palpal katapo atogon a mang matang elaio, asukang a kianla palak neina. 9kNatala asereiai amalangas anim singiria, na naka anguan amalangasai lak aniria tatam, ani vubuk ang kupo buk iau tatana ka ago singiria, na nau kapa naka ago singiria.”
Mamai kupo korong, na kantanem a kuli rina ke parik kapa nas ua, sikei nau napo nas ua, na ria kipo nas ta numai kuta asok iau. U#Mamai, napo buk kapa ani vap ang kuta alis iau tataria, kime ago ve nau si ring ang naka ago singina, asi kari arai ani urmaus ang kuta lis iau tatana, voiang kuta buk iau singina aino le ani asisinong. 9nau singiria, na numai singig. Kapo ro ki sikei palau atutuman luai, ani kuli rina ka nas ta kuta asok iau na kupo buk iria asukang val kupo buk iau. nUNatala alis iria ta urmaus ang kuta alis iau tatana, ani ki sikei palau asukang val tarungpo sikei, 5Ani ria aongos ki sikei palau, mamai, asukang val numai singig na nau singim. Na riria singirung, ani kuli rina ka lomlomon ta numai kuta asok iau. {oParik napa sokotuk aniria papalik, sikei napo sokotuk aniria kapa ki kun lomlomon tatag le si kari akuskus. Y +Na ani kari roron natala vil agogoai iau, ani ria kapa ki kun gogoai atutuman. dAAsukang val kutala asok iau ane kuli rina, natala kun asok aniria asi kari ago kuli rina. K~Vil agogoai niria ta kam tutuman, using kam mengen kapo tutuman. O}Ria parik le kuli rina, asukang palau val nau parik le kuli rina ke. z|mParik napa sokotuk ua asi kam luk suai aniria pelek a kuli rina, sikei asi kam aiveven aniria vei igenen rikek. !{;Natala alis iria ta kam keve mengen, na kuli rina ke katala mirik aniria, using ria parik le kuli rina, asukang palau kapa val nau parik le kuli rina. z-
Kana naka ane singim, sikei napo mengen ta keve mengen ke si taun napo ago lak e ke kuli rina, ani ki atogon kag uruk, na ka duk luai singiria. y{ Si taun ang natapo ago ve ria, nata aiveven iria na nata teng asapang iria ta asan ang kuta alis iau tatana. Kapo kovek i mang sikei iria kata mun, sikei papalik, nang nia vopo ago ke si sausaupai asi mat ang, asi kana atutuman ani salsalik aino. qx[ Parik napa anguan ago an e kuli rina, sikei ria ki ago e kuli rina, na nau name ane singim. Mamai gogoai, aiveven iria ta kitmat i asan im, asan ang kuta alis iau tatana ani ki sikei palau asukang val tarung, tarungpo sikei palau. ww
Keve vap aongos ang kakag, kipo kakam, na keve vap aongos ang kakam, kipo kakag. Na le singiria natala luk a urmaus. |vq Napo sokotuk aniria. Parik napa sokotuk ani kuli rina, sikei aniria kutala sunglis iria singig, using kipo kakam. Iu Using a keve bil ang kuta alis iau tatana, natala alis iria tatana na kila luk ia. Kana vang kilapo malangas atutuman luai ta nata serei le singim, na kilapo lomlomon ta numai kuta asok iau. ]t3Kana vang kilapo nas ta keve bil aongos kuta alis iau tatana kata serei le singim. *sMNatala asereiai ani asan im singiria kuta alis iau tataria e kuli rina ke. Kitapo kakam, na kuta alis iau tataria, na kitala usiusing aro kam keve mengen. rAsukang a kana vang, mamai, amaus iau e matam ta maumausan ang aino natapo atogon ia ve numai si taun a kuli rina katapo kovek lak. gqGNatala amaus ua kuli rina using natala akamusai ani abis ang kuta alis iau si kag abis ania. ypkNa to asikei ke, kapo asukang ke. Ki nas ua, numai a sikei a God tutuman, na Iesu Karisto voiang kuta asok ia. o!Using kutala alis iau ta roron asi saupai ani mamain ta vap asip, asukang ani vap ang kutala alis iau tataria, ka alis iria ta to asikei. 4n cE mung i Iesu kala mengen tapai ta keve mengen ke, kala tarak alak ane metekuku na kala antok, “Mamai, taun ke kala serei. Amaus kam nat, ani kam nat ka kun amaus anim. ;mo!Keve mengen ke natala mengen imi tatana, ani mi atogon a luai singig. E kuli rina ke mi ago si vilvil akui. Sikei mi uruk, using natala dual suai ani kitmat i kuli rina.”Vl% Sikei, taun ka serei, na lenginang kalapo serei, ani ki lu imi na mi angtaliungai ane si kami keve rina siksikei. Na nau nala ago papalik. Sikei parik lak napa ago papalik, using a mamai kapo ago ve nau. @k{ Na Iesu kala sui iria ta, “Sa, milapo lomlomon vang? 5jc Au kana vang namemlapo nas ta kupo nas aongos a keve bil, na parik kupa inongos taun a mangsikei si sui anim ta sa. Le iang namemlapo lomlomon ta kuta serei le si God.” i Na kana keve nat i akalit kila antok ta, “Kana vang kulapo mengen atapalas aro, na parik kupa anguan mengen an si kankanuai i mengen. whg Nata pasal le si mamai, na namela serei kuli rina ke. Na kana, naka papelek pok a kuli rina ane si mamai.” |gqUsing a mamai kapo buk imi, using mipo buk iau, na mitala atung kami lomlomon singig ta nau nata pasal le si God. `f9Si taun ang mila sokotuk si asan ig. Parik napa mengen ta naka sokotuk a mamai animi. He Keve bil ke napo mengen imi tatana si kankanuai i mengen, sikei taun ka serei na parik napa anguan mengen an animi si kankanuai i mengen, sikei naka mengen akorong luai animi ta mamai. .dUAkasang le tung kana, parik lak mitapa sokotuk ta ring bil si asan ig. Mi sokotuk na mi luk, ani kami uruk ka tapunuk luai. Natala dual suai ani kitmat i kuli rina c Na si taun ang parik mipa anguan sui tapusai an anig. Napo antok atutuman luai animi ta mamai ka lis imi ta sa mi sokotuk ia si asan ig. 7bgKa asukang palau singimi. Kana kami taun asi mamakus, sikei naka arai pok lak animi na pakangat imi ka uruk, na ka kovek ta sikei ka luk pakang imi ta uruk ang kapo kakami. Ua#Aina man ka ingus, ka kui alava luai, using kana taun katala serei. Sikei man kala ingus tapai, kala lomon taun aongos a kui ang, sikei kalapo uruk using katala ingus asoung a popo lik ane kuli rina ke. *`MNapo antok atutuman luai animi ta mi tangis alava luai velai ani mamakus lava, sikei a kuli rina ka uruk. Mi mamakus sikei kami mamakus ka ulpokai ane si uruk. _yIesu kala nas ta kilapo buk sui ania, na kala sui iria ta, “Au sa, mipo sui angpokpokai animi ta nei a supsupai i kag mengen ang animi ta, ‘Oring lik palau na parik mipa anguan arai an anig. Sikei, e mung lik palau na mila arai pok anig.’? ^Na kilapo sugul ta, “Kapo mengen akorong ta sa kana, ‘Oring lik palau’? Parik tarapa nas a sa kapo mengen tatana.” ]'Na mang matan i kana keve nat i akalit kilapo sui angpokpokai aniria ta, “Nei akorong kana vang a supsupai i mengen ke, ‘Oring lik palau na parik mipa anguan arai an anig. Sikei, e mung lik palau na mila arai pok anig, na oring lik naka pasal ane si mamai?’ ” t\aOring lik palau na parik mipa anguan arai an anig. Sikei, e mung lik palau na mila arai pok anig.” 4[aKeve bil aongos a mamai kapo tauk ina, kapo kakag. Asukang a napo antok ta ka luk le singig na ka amalangasai animi tatana. Kana kami taun asi mamakus, sikei mi uruk lak OZKa amaus iau using ka luk le singig, na ka amalangasai animi tatana. Yy
Sikei, man a Malanganto i atutuman ka serei, kame aselenai animi taun a keve mengen tutuman aongos. Parik kapa mengen si kakana ta roron akorong, sikei ka mengen papalik le si sa kata longong ia, na ka amalangasai animi ta keve bil ka serei lak. `X9 Napo atogon lak a bil miang asi atai animi, na kapo laba animi si luk ania kana. aW; Ani sausaupai, using a ainoinoai i kuli rina ke kalapo sunguk a mamaiten i kana rikek. ]V3
Ani lau korong, using nala pasal ane si mamai na parik milapa anguan arai an anig. :Uo Kari lau rikek, using parik kipa lomlomon tatag. TNa nia man ka serei, kame amalangasai ani kuli rina ta mamaiten i kana lau rikek, na kana lau korong, na sausaupai kapa. PSSikei napo antok atutuman luai animi ta naka pasal ani kami roron. Man parik napa pasal, katakai i papakangai parik kapa angkokoai si serei singimi. Sikei man nala pasal, nakan asok ia ane singimi. WR'Io, using natala mengen imi ta keve bil ke, mamakus kala sip a pakangat imi. QSikei kana vang, nalapo pasal ane si vo asok ang anig, na katapo kovek i mang sikei imi kata sui iau ta, ‘Ku ane voi?’ SP Natala mengen imi tatana ani man kari vuk taun kala serei, mila lomlomonai ani sa nata antok imi tatana. Kana abis a Malanganto Aino parik natapa antok imi ta keve bil ke using natapo ago lak ve nami. MOKeve bil ke ki abis iria, using parik lak kipa nas a mamai vo nau. N!Ki kirikai suai animi pelek kari tutukuvul i nei rina i atailai. Na taun ka serei ani ria kipo raung imi, ki sekpat ta kipo abis ani God. ZM /Keve bil ke natala mengen imi tatana, asi kami ago ta uak an pelek ani lomlomon. iLKNami kapa mi uli mengen amalangas atutuman tatag using mitala ago ve nau le si tutapongai.7KgMan a katakai i papakangai kamela serei, voiang naka asok ia taun imi le si mamai, nia kapo Malanganto i atutuman, na kapo pasal le si mamai, kame akus atutuman tatag. J9Sikei sukana ani keve mengen i nei kana sausaupai ka serei atutuman, voiang kita salik aino ia ta, Kita mirik palau anig, kovek i tukulai ina. wIgMan parik natapa abis a keve avibisan ang nei liuan iria voiang katapo kovek i mang sikei kata abis ia, parik kilapa sunguk a mamaiten i lau rikek. Sikei kana, kitala arai ani keve abis i vilvil ataping na kila mirik anig ve mamai kapa. 3HaSi kapo mirik anig, kapo mirik ani mamai. #G?Man parik natapa serei na namela mengen iria, parik kilapa sunguk a mamaiten i lau rikek. Sikei kana kilapo kovek i ring asi mun ta kari keve lau rikek. iFKSikei keve bil ke ki abis ia singimi using a asan ig, using parik kipa nas a vo asok ang anig. |EqMi lomlomonai ani keve mengen ang nata mengen imi tatana ta, ‘Asosokai parik kapa tavirimok ani kana ainoinoai.’ Man kita vil akui iau ki kun vil akui kapa animi, na man kita teng akit kag keve akalkalit ki kun teng akit kapa ani kakami. -DSMan mipo vap i kuli rina, kuli rina ke kala buk imi val kakana ta pat vap. Sikei nata pilak suai animi akipai ani kuli rina, asukang a kuli rina kapo mirik animi. ]C3Man a kuli rina ke ka mirik animi, mila nas ta kata kun mirik aino nang anig. \B1Kana kag asok tapai ta mi vinga ro taun imi angpokpokai. Kuli rina ka mirik animi AA{Nami parik mitapa songo iau, sikei nau nata songo imi, asi kami pasal na mian uai ani uai ang ka tokos. Na e iang mamai ka alis imi ta sa keve bil aongos an mi sokotuk ia si asan ig. @Na parik nalapa anguan posong an animi ta keve asosokai, using a asosokai parik kapa nas a sa na kana ainoinoai kapo abis ia. Sikei naka songo imi ta keve tungag, using a keve bil aongos natala longong ia si mamai, natala kun atai amalangas kapa animi tatana. E?Nami na keve tungag man mi abis a sa napo asok imi tatana. r>]
Kapo kovek i mang lau i vinga ro kapo laba ani oring ke, ta sikei ka alis suai ani kana to ani tungana.
1~o~}|_{vz1y:xwwUvuu(tgtsyrqpoon5mllhkkHjOii@h{h0gfflee+dbbbSaa-`R^]\\U[[*YYYGXWW@VVUTSnRR-QONMLlKJIHFEED>&=F<Au, katapo atogon a mang sikei a igenen e Ierusalem kana asan ta Simeon. Katapo igenen korong na kapo igenen lomlomon kapa. Katapo uli alis ani kana taun si kokoai ani God ani ka vil ato ri Israel. Na Malanganto Gogoai katapo ago singina. @+Na kila alis kari alilis asi kana angkokoai val saupai si Volava, nang kapo antok ta pongua na uk vo pongua na mani tanginang asi alis. y?kVal mengen i salsalik nei saupai si Volava, Kami keve nat tuan, mi asinong akipai aniria ane si Volava. $>AAu, kalapo taun aniria asi an alilis i vilvil adaus val saupai si Moses, kila sunguk na popo ang ane Ierusalem na kianla asel ia e kungana i Volava. )=KNa si va limaletul i taun kila lampulit ia, na kila atuk ia ta Iesu, asan ta angelo i atuk ang ania, aino le ani ka sungsungukan. Iesu nei rina i atailai N<Au, keve katakai i aiveven sipsip ang kila papok na ki sunguk alak luai ani miminaungan i God si sa kitala longong ia na bil ang kitanla arai le ania, nang palau val mengen ang kitala longong ia. S; Sikei Maria kala lomon akit a keve bil ke na kapo uli lomlomonai aniria. m:SNa vap aongos vo longong ang ani akuskus si keve katakai i aiveven sipsip ang, kilapo sugul alava. q9[Taun ang kila arai ania, kila mengen amalangas ta sa kitala longong ia e nguruna i angelo ani nat ang. 8{Na kila pasal suai sumasuma na kianla serei si ri Maria ve Iosep na kila arai ani popo lik ang kapo matung nei vulvul. s7_Na keve angelo ang kila papelek pok iria ane metekuku. Au, keve katakai i aiveven sipsip kila mengen angpokpokai aniria ta, “Au, tara sumasuma ane Betilem na tara an arai ani bil ang kana na Volava katala antok ira tatana.” f6E“Maumausan ane si God e pangkul luai! Na luai e kuli rina si vap ang kipo uruk aniria.” 5
Akorong palau na mang petau lava i metekuku kila tutu aserei kuvul ve angelo ang na kilapo alatun a God ta mengen asukang ke, |4q Kana vang na akanangai ina. Mi an sabonai ani popo lik ila pakut ta keve vuk vakup, na kapo matung nei vulvul.” r3] Using kami katakai i asapang, kitala ingus ia anginang, nei rina i David. Nang a Karisto nia na Volava. $2A
Na angelo ang kala antok iria ta, “Mi ago ta leng an! Arai, napo serei kana ta akus roron animi, voiang ka asereiai lak ani uruk lava si ri vap aongos. 1 Na mangsikei a angelo si Volava kamela serei ataping singiria na miminaungan i Volava kala mang kuluria, na kilapo leng alava. 0)Si palpal rina ang, katapo atogon a mang keve katakai i aiveven sipsip kitapo ago e nei uten ipo ararai ani kari keve sipsip tenei vong. Q/na kala ingus kana nat tuan na kala pakut ia ta keve vuk vakup na kala amatung ia nei vulvul, using katapo kovek i pangau anirilong nei lu ipo ausai tul ang. Ri angelo ve ri katakai i aiveven sipsip H. Au, kilongan lapo ago na taun kala serei ania asi kana ingus, u-casi an salik atung kuvul ve Maria, kavulik ila pala atung ang ania, na kata lapo atogon kana sungsungukan. 5,cNa Iosep kapa kala kun pasal le Galilaia le si rina ang Nasaret, na kala pasal ane Iudaia ane si rina si David, kana asan ta Betilem, using kata serei si patvap si David, `+9Asukang na ri vap aongos kila pasal asian atu asan si kari keve rina i ingus akorong. ]*3Luk asan ke katapo ainoai i luk asan si taun i saupai ani palpal Suria ta Kurenio. Y) -Si pangau i taun ang, Kaisar Augusto kala asok asi luk asan aongos e kuli rina. /( YPNa nat ang kalapo polok alak na kalapo igenen madot si Malanganto. Katanpo ago e nei ring varasai palau tung si kamela serei e ring malangas mete ri Israel.u' eONa ka mang si vap po ago ang nei vong na nei kankanuai i mat, ani ka ausingai anira ane si selen i luai.” b& ?NUsing le si ngorem tangis ang si kara God, na tangat ka pasiang ane singira le metekuku. v% gMAsukang vang ku amalangasai ani kana vap ta selen asi kari sapang si lomon suai ang ani kari keve lau rikek. /$ YLNa numai kag nat, ki posong ua ta katakai i akus si Vopo Tavirimok Luai ang. Using numai vanang ku an pasal aino ani Volava, si itoiton ania ta selen asi kana pasal. P# Kna vinga daus na lau korong si keve taun aongos i kara to e kuli rina. l" SJani ka asapang ira pelek a mamain ta vap ipo marala anira, ani tara abis pakangai ania ta tav leng Na tamana ta Sakarias kala sung pukun ta Malanganto Gogoai, na kala akus amalangas asukang ke. R BRiria kita longong kilapo lomon akit a keve bil ke velai ani sui ta, “Nat ke kana, kapo polok ani ka saka igenen an?” Using a kitmat i Volava katapo ago singina. Mengen i kus amalangas si Sakarias ANa vap aongos ang kilapo leng. Na akuskus i keve bil ke kala pasal apapanai aulit a keve rina aongos i palpal mulang ang e Iudaia. ` ;@Na akorong si vuk pangau ang kala vil korong ia ani ka mengen, na kalapo alatun a God. z o?Au, kala sokotuk ta bil asi salsalik na kala salik asukang ke, “Kana asan ta Ioanes.” Na kila taping aongos. e E>Na kila atoktokngai ane si tamana asi susuiai ania ta kana lomlomonai i atuk ani kana asan. W )=Na kila antok ia ta, “Kapo kovek ta si i kam patvap katapo asan asukang.” L Au, taun kalapo sinong ani Elisabet asi ingus, na kala ingus kana nat tauan. w i8Au na Maria kanla ago ve nia ani potol a ulen aongos le na kamela pasiang pok ane rina. Ingus ani Ioanes d C7taun a Abaram ve mamain ta tivuna asikei, asukang val kana mengen taun ani keve tivura.” X +6Katala pakangai ani kana asosokai Israel. Kapo tav lomon taun lak kana ngorem, d
C5Katala amasung na vap po mol ang, sikei ri tauia, katala asok suai aniria ta kunga vauvau. }4Katala asuai ani ri vap madot le si kari sinsinong lakat, sikei riria vap po ago ang e kevkev, katala sunguk alak iria. 3Katala abis a mamain ta abis lava ta kitmat i kungana. Kata musa suai ani vap po alalakas pok ang tataria e lomlomonai iria. z
o2Mamain ta polpolokan voiang kipo uli mamaila ania, kana ngorem kapo pataun iria aongos, kana na iles lak e mung. \ 31Io, using a Vokitmat kalapo abis kana abis lava singig. Asan ina kapo gogoai luai. 70Using katala lomlomonai ani kana asosokai vopo ago e kevkev ke. Using arai, kana na iles lak a mamain ta polpolokan ki kinle na bil roron ke singig. C /Malanganto ig kapo uruk si God, ninia katala asapang iau. R .Na Maria kala antok, “Napo sunguk alak a Volava ta kag to aongos. } u-Vei sa ta tauia ang kupo atogon ia si lomlomon ta kana mengen a Volava singim ka serei atutuman!” Tangam si Maria m U,Using vuk taun ang palau nata longong kam mengen i angruduai, popo ke e vingag kata aupele ta uruk. l S+Pua, marai sa na bil roron ke kapo serei singig ta rinana i kag Volava kapo serei si me arai anig?
*na kala songosongo alava ta, “Numai kupo aina i atautauia luai ani ri aina aongos, na atautauia ka ago si nat ang ku ingus ia! )Taun ang a Elisabet kala longong kana mengen a Maria, popo ang e vingana kala aupele na Elisabet kala sung pukun ta Malanganto Gogoai, W )(Na kala palak ane nei lu si Sakarias na kanla mengen i angruduai ve Elisabet. y'Si pangau i taun ang, Maria kala tapasuk na kala sumasuma suai taun a palpal mulangan ane si mang rina e Iudaia. *~ O&Na Maria kala antok ta, “Nau kana na asosokai si Volava. Ka serei singig val kam mengen.” Le na angelo ang kala pasal pelek ia. Maria kata sasaos a Elisabet ;} s%Using si God kapo kovek luai i bil kapo kitmat.” | 3$Ku arai ani tungam ta Elisabet, si kalapo lapan luai. Kitapo lomon ia ta kapo ngolo sikei kana kalapo va limalesikei i ulen ani kana sungsungukan. 6{ g#Na angelo ang kala atai ia ta, “Malanganto Gogoai ka riuk lak singim na kitmat i Vopo Tavirimok Luai ka aol ua. Asukang na nat daus ang ku ingus lak ia, nia na nat i God. uz e"Na Maria kala antok a angelo ang ta, “Bil ke ka saka serei an? Using parik lak natapa ago ve ri tauan.” ky Q!Na ka tulava asikei i matan vap ang si Iakov na kana vainagoan parik kapa angkoai si ka kamus!” x Ka serei a igenen lava na ki posong ia ta nat i Vopo Tavirimok Luai ang. Na Volava God ka atung ia ani ka tulava val tivuna ta David. iw M Arai, ku atogon lak kam sungsungukan, na ku ingus asereiai ta nat tauan, na ku atuk ia ta Iesu. fv G Na angelo ang kala antok ia ta, “Ku ago ta leng an Maria, using a God katala lomon aro ua. eu E Na kala pisu alava si mengen ang, na kapo sugul ta nei a supsupai i mengen i angruduai ang. qt ] Au, kala serei singina na kala antok ia ta, “Kala ro, numai a kavulik roron luai. Volava ve numai!” s %ane si mangsikei a kavulik tanginang, ila pala ani mang igenen kana asan ta Iosep, le si patvap si David. Kana asan a kavulik ang ta Maria. r /Au, si va limalesikei i ulen, God kala asok kana angelo Gabariel asi kana pasal taun ani mang rina e palpal Galilaia, kana asan ta Nasaret, q -“Kana vang, Volava kala akalit iau ta kana lomlomonai roron na kala luk suai ani kag mese e mete ri vap!” Amalangasai ani kana serei a Iesu (p KNa mang rukun taun e mung kisngana Elisabet kala atogon sungsungukan na asukang parik katapa pasal pelek a nei lu ani palpalima na ulen aongos. Kala antok ta, `o ;Na taun ang kala akamusai ani kana taun i abis, le na kala pasal pok ane si kana rina. 4n cAu na taun kamela soung, parik katapa angkoai si ka pege iria, na kila malangas ta katala arai ani ararai nei lu i atailai. Na kala atoktokngai ta kungana sikei kapo bot. m {Na vap ang e komo kilapo ko na Sakarias na kilapo sugul ta marai sa kalapo amun a taun lava ang nei lu i atailai. Rl Na ku arai, ku tav angkoai asi pege, na ku ago bot tung si taun ang a keve bil kala serei atutuman singina, using parik kuta lapa lomlomon ta kag mengen, nang voiang ka serei atutuman si kana taun.” &k GNa angelo ang kala polpol ia asukang ke, “Nau kana na Gabariel vopo uli tung ke mete God, na kata asok iau asi kag me mengen amalangas anim ta akus ro ke. j 1Na Sakarias kala sui a angelo ang ta, “Na saka malangas an ta bil ke kapo tutuman? Using nau nalapo lapan na kisngag kapa kalapo lapan luai.” ii Mna ka pasal aino e matana ta dual na kitmat val Elias, asi kana asinong kuvul pok ani ri angtama, na ka ulpokai ani vap longobot ani ki atogon pok a lomlomonai korong, na e iang ka itoiton akokoai ani Volava ta kana vap.” @h }Ka songo pok amiang i ri Israel taun a Volava kari God, $g Cusing ka igenen lava e mete Volava, na ka alal ani vaen ve mang keve laman kit. Na Malanganto Gogoai ka aol ia le si taun kapo ago lak e vingana i rinana. ?f {Ku uruk alava na vap miang ki maramarak si kana serei, Ae }
Au na angelo ang kala antok ia ta, “Ku ago ta leng an, Sakarias, using kam sokotuk kitala longong ia, na kisngam ta Elisabet ka ingus ta kam nat, na ku atuk ia ta kana asan, Ioanes. Qd Na kala taping a Sakarias si arai ani bil asukang, velai ani kapo leng. lc S Na mangsikei a angelo si Volava kala tu aserei singina na kame lapo tung si palso i pata ipo sula. Lb
Na ri vap aongos kitapo ago e komo ipo sokotuk, si taun i po sula. !a = asukang val kari laulauan ipo gusgus, kitala sabonai ania ta kakana ta taun ani ka palak ane nei lu i atailai si Volava asi an sula ani bil sain roron. o` YAu, mangsikei a taun katapo teng kana abis i sula, using ke kana kuvkuvulan ta taun si abis mete God, s_ aNa kilongtapo kovek i inatus using a Elisabet katapo ngolo na rilong aongos kilongta lapo lapan paspasal. =^ uRilong aongos kilongtapo uli lau korong e matana i God, na kilongtapo uli using aro ani keve asok na saupai si Volava, na katapo kovek i oring asi mengen arikek anirilong singina. ] Si taun ang a Erodes katapo tulava i palpal Iudaia singina, mangsikei a katakai i sula katapo ago, kana asan ta Sakarias, le si keve katakai i sula si kuvkuvulan ang si Abia. Na kisngana katapo mangsikei a aina le si patvap si Aron, kana asan ta Elisabet. \ ani kula kun nas ta keve akalkalit ang kutala luk ia kapo tutuman luai. Amalangasai ani kana serei a Ioanes katakai i asing tauia f[ GAsukang a nau kapa, using natala luk ia si kag gusgus aro luai ani keve bil aongos le si ainoai i taun tung kana anginang, natapo lomlomonai ani naka salsalik aroron a atugtugi ina anim, kag igenen roron luai ta Teopilo, Z 'asukang val kita luk le si vap po tung ang ani Akus, nang riria vap ang kitapo arai ani keve bil ang ta mataria akorong le si ainoai i taun. gY KVap miang kitala salik a mang keve akuskus i keve bil ang kilapo serei atutuman nei liuan ira, \X 3io, nia na sikei palau a God, kara katakai i vilvil ato le si Karisto Iesu kara Volava, kakana na urmaus, kuvul ve tavirimok, kitmat na roron asi saupai, le kabang le, tung kana na iles lak asikei. Tutuman.'W INia vopo angkoai ang si teng akit animi vei uak, na si atung animi ta kovek i ring visuk lik mete malangas i kana maumausan, velai ani mi uruk e matana, eV ENa ani mang matan, mi tak ato sumasuma iria pelek a kut. Ani mang matan, mi ngorem iria kuvul velai ani leng, asukang ta mi mirik ani maus ang kipo alak ia using kalapo visuk ta kari keve lau rikek. Posong ro ane si God EU Ani mang matan po lomlomon susugul lak ang, mi ngorem iria. (T KMi uli siang akit nei omo i kana vinga ro na God. Mi kokoai aro ani to asikei voiang kara Volava Iesu Karisto, le si kana ngorem tangis, kame alis ira tatana. S Sikei nami, keve tungag ro, mi akikit imi si akalkalit daus ang ani kami lomlomon. Mi uli sokotuk nei vubuk ang si Malanganto Gogoai. 2R _Matan vap ke kipo uli buk tak atadut ani keve tataputuk lik pulakai na kipo uli atu lomlomon ta bil i kuli rina palau. Parik kipa atogon a Malanganto Gogoai si kari to. 1Q ]using kita mengen imi ta, “Si akamusai i taun ka atogon vap ki kilis a God, na ki uli pasal using ani kari keve vubuk rikek voiang kapo akalit ta kari misag ania.” P Sikei nami, keve tungag roron, mi uli lomon ani keve kus amalangas ang, keve aposel si kara Volava Iesu Karisto kita alis ia, |O sVap ke kipo vap pege miang luai, kipo uli mengen arikek ani abis si mang anu. Kipo using kari keve vubuk rikek, na kipo mengen alalakas pok tataria. Au na using kipo buk uli atogon asan ki man pulakai ani mang matan. Anonok ve mengen i akikit ZN /asi me vil saupai si ri vap aongos. Kame poso saupai taun iria kipo misag ani God na kari keve lau rikek. Au na kame saupai kapa ani saka keve mengen rikek an keve vap ke kitala luklukai dong a God tatana.” 6M gKus amalangas kata ago aniria aino si va limalengua i polpolokan le si Adam, taun Enok kata posong ta, “Arai, Volava kana kalapo serei ve tavirimok i kana petau daus "L ?
Kipo asukang val keve to ul marmaralan lava ke nei laman. Taun kianla sugung atung kari keve lau visuk kalapo ago amalangas val kalus i to, sikei parik kipa mese. Kipo asukang val keve kalto kilapo su pulakai, na lulung i vong kalut lava asikei kalapo ago usausa aniria lenginang. ]K 5 Matan vap ke, kipo uli apisukan ani kami keve matan angan i angtunganan. Taun kipo sinong si angan kuvul ve nami kipo asukang val keve katakai i aiveven sikei kipo lomlomon pok akorong tataria, na kipo kovek luai ta ring mamaila. Kipo asukang val keve kuku kapo gupgupan asi langit, sikei parik kalapa usen using a malu kalapo mal suai ania. Kipo asukang val ei kovek i uai si kana taun i inuai na kila tak purut ia. Sukana kipo asukang val ei kata mat amatan pongua. |J s Ka rikek aniria, using kipo using a selen ang, Kain katala pasal ia. Au na using kipo uli buk luk samui val Balam, lenginang kilapo bunim nei sikei a lau lok ang. Na asukang val ri Kore kapa, kipo uli susual pok, na ki kun puka palau val ria. >I w
Sikei vap ke, kipo uli mengen arikek ani sa riria akorong parik kipa nas ia. Kari nas kapo asukang val ri manmanik po tav ispokai aro ang, na kipo using vongvong ia taun kari puka. oH Y Sikei Mikael, vopo tu ainoai ang ani ri angelo, si taun kilong tapo anggegelai ve vo petau kati na pukun ina i Moses, katapo lolokovo si saupai som ania. Sikei kata posong akorong palau asukang ke, “Volava ka amiming lak ua.” XG +Vap po riuk lak ang vanang kipo asukang luai, using si kari keve orodung kapau kipo vil asain vok luai ani pukun iria. Kipo uli susual aniria kipo teng kirim, kipo uli piliusai ani ri angelo e pangkul. 4F cAu, lomlomonai kotok kapa ani ri Sodoma ve ri Gomora na keve rina aulitai ang. Kita siang luai nei laulauan i panik, na kapa si mang keve buk angtainauai kapo lok luai. Asukang na si lau ang kitala siang nei kut po ni asikei ang, na sukana kitala pien selen aniria kipo uli buk to asukang lak aliu. E Mi lomlomonai kotok kapa ani keve angelo vo tav teng akit ang si kari keve tungtungan i ro, sikei kitala papelek a vainagoan ang pat kakaria. Kana kilapo ago nei gogotan asikei si ring vong ang, ani ki luk lak kari apoes lava si taun i saupai e mung. vD gMengen ang napo buk mengen animi tatana milapo nas aongos ia, sikei naka anguan mengen an. Lomlomonai kotok ani vap ang a Volava kata songo ato iria pelek a Aigipto. Mang matan iria, kata vil punuk pok iria marai kari tav lomlomon. dC CUsing kalapo atogon vap nang kitala sorolot alak musik iria pok nei liuan imi. Vap ang kari vilvil akui kata lapo ago amalangas e nei keve salsalik le kabang le. Kipo vap misag ani God na kipo uli pokai ani kana ngorem ro asi apunuk ani kari keve vubuk visuk, na kipo agel suai ani kara ring sikei palau a taukai ira na Volava, nang Iesu Karisto. B 1Keve tungag, lomlomonig katapo takaring asi kag salik taun animi ta vilvil ato ke tara aongos taratala luk ia, sikei nalapo nas ta kapo mamaiten ta naka salik tapai animi, asi kag sokotuk ta mi visvis bat a lomlomon ang a God katala alis luai tatana ani kana vap daus. gA INgorem, luai ve lau i vinga ro ka uli duk singimi. Ri katakai i akalit kapau ki luk a amiming S@ #Nau a Iudas kana asosokai a Iesu Karisto, na tasig ta Iakovo. Napo alis a panbuk ke taun imi mipo palpal vap i la songo ang ta God tamara, nia katala buk imi na kapo aiveven imi kokoai ani Iesu Karisto. ?/ Au, sa? Kupo songag anig si la ngorem ani vap duk suke? Kapo rina tavirimok lava luai. Tataot i vap kapo liu a 120,000. Na kipo tauia ta mamain ta vongo kapa. Na vap ang, kipo asukang val inatus lik, kipo tav malangas! Au, na numai kupo ngorem a iei palau ke si sa?”>
Na IAVE kala antok ia ta, “Numai kana, ku longong! Ei ke kana kata polok alava alak si sikei a vong palau na ka kovek pok si taun using ina. Numai parik kutapa bil ta sa singina na parik kutapa apolokai ania, sikei lak kupo lomlomonai ngorem ania! ==s Sikei God kala sui ia ta, “Kapo saka roron an anim si songag marai i ei palau ke?” Na kala antok ta, “Napo angkoai ro asi songag na kag songag kapo angkoai ani naka mat!” f<ENa emung, makarap kala sanglak na God kala lis a malu manas. Iona kala talus a pukun ina ta ngan i sinang kitmat arikek ang. Asukang na kalapo buk asi kana mat na kala antok ta, “Napo ro luai asi mat, na to ka ago!” ;Sikei eno i sanglak ta makarap si taun using ina, God kala lis a mang sikei a kanipa na kanipa ke kala angan a iei ang na kala magang. 3:_Na God IAVE kala apolokai ani mang iei asi kana polok alava taunai ani Iona asi kana amarmarip aro luai ania. Tauan ke vola uruk alava luai marai togon ani marmarip ke. 79gAu, Iona kala papelek a rina ang taun a ring ipo sanglak ta makarap, na kanla abis kana marmarip na kala sinong neina kokoai asi kana arai ta saka nam an ka serei e Nineve. M8Sikei God kala sui ia ta, “Kapo saka roron an anim si songag?” ^75Kana vang IAVE, ku atolongon iau na naka mat. Napo ro luai asi mat na to ka ago!” .6UKala antok a IAVE asukang ke, “E no le i kag me pasal suai ani rina, nata nas ta nganlak ku bil asukang palau. Nambang a tukulai ina na nata sip sumasuma ane Tarsis. Natala malangas ta kupo God roron i ngorem, uli kokoai ananap, uli ngorem, uli usausa asi sakol ani lomlomonai i vis punuk. f5 GSikei Iona kalapo misag alava i kana lapo nas ani lau i ming ang, na kalapo songag ani IAVE. >4u
Au, God kala arai ta kila atolongon kari keve lau rikek. Asukang na kala ngorem iria na kala sakol kana lomlomonai na parik kalapa vis punuk iria val kana ainoai i lomlomonai.3 Vei God nganing ka sakol kana lomlomonai, na ka ngorem ira. Iau, vei kana marala ka kamus nganing na parik taralapa mat.” G2Nami aongos mi alak kami keve maus tading, na ri manmanik kapa, mi apung iria ta vakup tading. Tara aongos, tara sokotuk amadot a God. Tara atolongon kara keve lau rikek na lau i angdaung. 1#Kalingana i vosap taun a vap aongos i Nineve kata serei asukang ke, “Nau a vosap i rina ke na volo posongan, namemtol po asok asukang ke: Ka ago ta sikei ka angan ta ring men inongos lik, ri vap aongos, ri bulumakau, na ri sipsip. Ri pok, ve laman kilong ago luai. 0Na vap aongos i Nineve kila lomlomon ta kana mengen a God. Na kari vosap kapa, taun kata longong a mengen si God, kala tadut pelek kana sinsinongan lakat, ka luang suai ani kana maus i vosap, na ka alak a maus tading na ka sinong mete vuta. Na ka saupai ta kana vap aongos ki alal ani pok, na ani ri vap asasanan tung si vap po ago e kevkev luai ang, ria aongos ki alak a maus tading. W/'Au, Iona kala serei palak(pok?) si ainoiai i taun na ka pasal a nei rina. Ka amalangasai ani ri vap asukang ke ta, “Mang puat a sangauli na taun lak na emung ina ka tagoeng suai aongos a nei rina ke”. +.OAu, na asukang Iona kala longong a Iave na kala pasal ane Nineve. Nineve kapo rina tavirimok lava. Kapo luk a potol a taun si arai ani keve bil aongos nei rina. t-a“Ku pasal taun a rina lava suke e Nineve na kuanla ngavaka iria ta mengen ang natala alis ua tatana”. 1, _Na IAVE kala anguan asok an ani Iona ta, t+a
Au, na Iave kala asok a ien ang asi kanan mutakai ani Iona e ngerelo, na ien ang kala vil ia asukang.)*KNumai IAVE, kupo buk vil ato ani ri vap, sikei man kipo uli longong si kari keve tangatangai palau, parik kupa anguan ngorem an aniria. Kupo buk vil ato ani ri vap, sikei man kipo uli longong si kari keve tangatangai palau. Sikei nau naka tangam i alatun ane singim. Naka vil kag alilis serei singim. Naka abis a bil ang nata atu vala asi kag abis ania. Kalaro luai using a vilvilato kapo serei le singim, Iave.” })sTaun kag to kalapo ngau, sikei napo lomlomon tatam, IAVE, na kag sokotuk kalapo palak taun ua si kam lu i atailai. H( Natala pasiang luai ane si tukul dup i keve mulang, taun a rina i mat na roe kalapo teng akitmat luai anig eke. Sikei numai IAVE kag God, kutala songo pelek a lulung i mat tatag asi kag to. r']Laman kamela karaunai anig. Laman kala pakut asip aongos iau. Ri aigamang kimela pis aulitai ani patug. &Natapo lomon ia ta kutala kirikai luai anig pelek a matam, sikei napo atu mata ta naka arai pok lak ani kam lu i atailai. %7Kuta asuai anig nei laman miting ane kevkev luai i laman, na aulitai aongos kel kata sang tatag. Kam keve to lava nei laman kitapo saul lakat kulug. $#“Iave, si kag puka nata songo ua na kula polpol iau. Io, e nei laman miting, si rina i mat, natapo songo papakangai na kula longong iau. H# E nei vingana i ien ang Iona kala mengen taun a IAVE kana God, A" }Sikei Iona parik kata lapa mat nei laman, using Iave kata asok a mangsikei a ien lava na kamela konem ia. Na kanla ago na potol a mangias na potol a vong e vingana i ien lava ang. ! 3Taun kila arai ani luai ke, kila aunai i leng ani Iave singina, na kila vil a mang alilis serei singina na ki atutu vala asi kari angtogon ve nia. l SAu na ki asalak a Iona na ki asuai ania nei laman. Na rai lava ang kala kamus na luai kala matung. u eAsukang na kila sokotuk a Iave ta, “Namempo sokotuk ani ku ago ta vil punuk an animem marai la gulang ta kana to na igenen ke! Namem raung ia kana, sikei numai Iave, ku ago ta marala an using kutala asereai ani keve nem aongos ke.”
Eiang kipo kalip amadot asi kari me ngangat ngerelo. Sikei rai ang kapo anguan serei amadot an kovek ta mang saka ring an asi pasal.
Na kala antok ta, “Mi asuai anig nei laman asi kana pongo na rai ke. Napo malangas ta kakag ta rikek na kana mimelapo puka.” Au, rai ang kapo anguan tadut akit an. Asukang na kila sui ia ta, “Au, namem saka bil an kana anim si kana kamus na rai lava ke?” 5
Na kala akus iria ta kapo sip ani Iave. Taun kila longong a mengen ke si Iona, kila leng alava, na kila antok ia, “Kupo bil arikek luai iuang!” % Au, kala polpol ta, “Nau a igenen i Eberaio, napo lomlomon ta Iave, nia kapo God i metekuku na kata piruma na kuli vunep na nei laman”. H Asukang na kila mengen ia, “Kana ku antok imem! Si kana kapo vila puka ira ta nem ke? Numai akorong, Kupo saka igenen an? Kuta pasal le si saka rina an? Nei kam rina, na nei kam patvap?” u eNa vap akorong i kuli perengan ang kila angmememengenai angpokpokai aniria asukang ke, “Au, tara vil a mangsikei a abis i gusgus asi kara sabonai akorong ani igenen ke kapo buk vil apuka aira.” Na kila sabonai ani kana asan a Iona. Q Na tulava i kuli perengan ang kanla sabonai ania na kala sui ia, “Au, kupo rot sa? Ku tapasuk na ku songo serei si kam tangatangai. Vei ninia nganing ka vinga marip anira, na ka asapang kara to.” 1Vap aongos kuli perengan ang kilapo leng, na siksikei aliu iria kalapo sokotuk serei si kana tangatangai ani ka pakangai aniria. Asi kari akala ani perengan ang kila asuai ani usausan nei laman. Sikei Iona katala pasiang ane neina i perengan ang na kanlapo rodot musik lik. " ?Nei liuan i kari paspasal Iave kala alis a mang malu kitmat na nei laman kalapo toan alava luai na kalapo ararai ta to ka tavadek korong a perengan ang. a =Sikei Iona kala tadut asi sip ani asok ang si Iave. Na kala pasiang ane Iopa na kanla serei arokonai ani mang perengan si lapo usausa ane Tarsis. Au kala samui kana selen na kala kokos ani ka an ago akipai ani Iave. “Ku pasal taun a rina lava suke Nineve, na kuanla ngavaka iria si kari keve lau rikek, using kalapo rikek luai e matag.” a ?Kana na kalingana i Iave taun a Iona, tamana ta Amitai: God kata asok a Iona asukang ke, =sIesu kata abis kapa na mang keve bil miang luai. Man kita salik siksikei aliu iria, napo naol ia ta kuli rina aongos kapo tav angkoai pangau asi asinong ani keve buk ke.5cNinia vang kana na nat i akalit ke, voiang katapo mengen amalangas ta keve bil ke, na nia vo salik amatung aniria. Na tarapo nas ta kana akuskus kapo tutuman aongos. fEMengen ke kanla serei si keve tasina ta nat ke parik kapa mat. Sikei Iesu parik katapa mengen ia ta parik kapa mat. Kata mengen palau ta, “Man napo buk ia ani ka to asukang tung si name papok, sa kapo kakam ta bil?” Na Iesu kala polpol ia ta, “Man napo buk ia ani ka to asukang tung si name papok, sa, kapo kakam ta bil? Ku using iau!” W
'Taun a Petero kala arai ania na kala sui a Iesu, “Volava, sa si nat ke?” i KAu Petero kala taval na kala arai ani nat i akalit ang Iesu katapo buk alava ia kapo using irilong, vopo sinong asung ang i Iesu si taun i matan angan na kapo sui ia ta, “Volava, si ka alis suai anim taun a puka?” -Katapo mengen asukang ke ani Petero ka saka mat an, na ka ali urmaus ani God. Le na kala antok ia, “Ku using iau.” Iesu ve kana nat i vubuk s
_Napo mengen atutuman luai anim. Si taun kutapo tanginang, kutapo amaus ua na kupo pasal using kam vubuk, sikei taun kuan lapan ku koros a ngono kungam na mang anu ka amaus ua na ki takai anim ane si oring ang kupo tav ainak ania.” A {Na kala vapotol i sui ania, “Simon, nat si Ioanes, sa tarungpo angtunganan?” Petero kala aunai mamakus using kala vapotol i sui ania ta, sa tarungpo angtunganan, asukang a kala antok ia, “Volava kupo nas a keve bil aongos, kupo nas ta nau napo tungam.” Na Iesu kala atai ia, “Ku apus kag keve sipsip. eCNa Iesu kala anguan sui an ania, “Simon, nat si Ioanes, sa kupo buk atutuman luai anig?” Na kala polpol ia, “Io Volava, kupo nas ta tarungpo angtunganan.” Na Iesu kala atai ia, “Ku aiveven kag keve sipsip.” 1E mung i kari la sonkos, Iesu kala sui a Simon Petero, “Simon, nat si Ioanes, sa kupo buk atutuman luai anig, ani mang keve tungam?” Na kala polpol ia, “Io Volava, kupo nas ta tarungpo angtunganan.” Na Iesu kala atai ia, “Ku apus kag keve natnat i sipsip.” Kana kapo vapotol i taun si Iesu i tutu aserei si kana keve nat i akalit e mung i kana la tapasuk pok pelek a mat. Iesu ve Petero ]3
Au Iesu kala luk a pok ang na kala sasagi aniria, na kala vil asukang kapa si ien. >u Na Iesu kala antok iria, “Mime angan a pok i tenei vauk.” Katapo kovek ta mangsikei i keve nat ang katapo buk sui ania ta, “Numai a si kana?” Kita lapo nas ta Volava nang. K Au Simon Petero kala koslak kuli vul na kanla tak alak a uvene ane ngerelo. Vola duk ta ien lava neina, 153 na ien aongos. Kantanem katala aunai duk luai, uvene ang parik katapa tading korong.
u~m}||N{{1zzy=xx0wvvSuuitss:rYqkpp^onummllHkjjZi$h{hgpgfieddVcc=bb aa`y__J^^9]]\\[UZZgYYMXXkWWgWVUUbTT==<;;_:D98y77l6K54453L22A1W00/E..L--,++M*)((('S&& %T$$@##"m!!R 1 N y 7 'o W]: ~
N 8iUsing nau kana napo igenen ipo ago neite saupai, na kag petau i visvis kipo kun ago neite kag saupai. Asukang ta man naka asok a mang anu ta ka pasal, na kala pasal. Na man naka asok a mang anu ta ka me, na kamela pakasang. Na man naka asok kag mang asosokai ta ka abis a mang nem, na kala abis ia.”
/Tukulai ina vanang nata lomon ia ta parik napa ro angkoai asi kag an serei singim akorong. Sikei, ku posong palau na kag asosokai ka to aro pok. w gAu, Iesu kala auai ve ria na kanlapo angasungai ani lu ang na igenen ang kala asok a mang matan tungana ta mengen asukang ke, “Volava, ku ago ta me pakasang luai an ane ke, using napo tav ro angkoai asi songo alak anim ane nei kag lu. d Ausing kapo uli pakangai alava anira ri Iudaia. Nia vanang kata abis kamem lu i kivung.”
Asukang na kimela serei si Iesu na kimela sokotuk aroron ia ta, “Iuang, kapo aunai i ro singim ani ku pakangai ani igenen ke, $ ASi taun ang ainoinoai ang kala longong a inasai i Iesu, na kala asok a mang matan tulava i ri Iudaia, asi an sokotuk ania ani kame vil ato kana asosokai. LE iang katapo atogon a mang ainoinoai i petau ipo visvis, katapo atogon kana mang asosokai katapo uli lomlomonai alava ania na asosokai ang katapo malepen alava luai. Kalapo angasungai ani mat. s aAu, kala akamusai tapai ani keve mengen aongos ang si kokolongong si ri vap, na kala pasal ane Kaparnaum. #1Sikei man a sikei ka longong palau kag mengen sikei parik kapa abis using ia, kapo pok val igenen vopo abis ang ani kana lu kuli vunep palau na kapo kovek i kelkelai roron. Na taun a molong kata tavap a lu ang, kala uak sumasuma palau na kala tagalang aongos.”[/0Kapo pok val igenen abis lu na kata tep alulungai luai na ka atung kana kelkelai kuli iat. Taun a molong kata serei na kamela tavap a lu ang, parik katapa angkoai asi aruk ania using kata kelai aro luai ania. /Man a sikei kapo serei singig, na kapo longong kag mengen, na kapo abis using ia, arai, naka akalit imi ta nia kapo saka pok an. fE.Marai sa mipo songo iau ta, ‘Volava, Volava’ na lak parik mipa longong kag mengen? ve-Igenen ro ka asoung asereiai ani roron le si tauia i keve bil roron ang nei vingana, na igenen rikek ka asereiai ani rikek le si tauia i kana keve bil rikek. Using a nguruna kapo asoung a bil ang vingana kapo duk tatana. Ngono kelkelai
,Tarapo kinle na keve ei aongos si uai iria. Parik tarapa kopos suke le si kakaul, na parik tarapa kopos vaen le si ei komkomongot. +Io, ei roron parik kapa angkoai asi uai asereiai ani uai rikek. Na ei rikek parik kapa angkoai asi uai asereiai ani uai roron. zm*Kapo saka ro an man ku antok a tasim ta, ‘Apua, tasig, me name luk suai tapai ani tep ang e matam’ man numai akorong lak parik kupa tun kinle na vukei lava ang e matam? Numai a katakai i kapau. Aino ina, ku luk suai ani vukei lava ang e matam akorong, le na kula angkokoai asi arai atapalas si luk suai ani tep ang e matana i tungam. Arai kinle ani iei si uai ina y~k)Marai sa kupo tun a tep lik ang e matana i tungam, na numai akorong kupo tav nasai ani vukei lava ang e matam? }/(Ri nat i akalit parik kipa lakat ani kari katakai i akalit. Sikei, man kila akamusai ani kari akalkalit, kila asukang val kari katakai i akalit. 8|i'Na Iesu kala mengen kapa iria ta kankanuai i mengen ke, “Igenen mata ba parik kapa angkoai asi ainoai ani mang ba. Man asukang, rilong aongos kilong anla siang nei lulung. -{S&Mi vap uli alilis, na ki kun alis animi. Tutuman luai, mi luk a palpal duk. Ka duk na ka kamsarak. Ki abis ia singimi angkokoai palau val lau ang mita abis ia.” kzO%Mi ago ta kiming an ani tungami, vei nganing kila kun kiming animi. Mi ago ta mengen arikek ani mang matan, vei ki mengen arikek animi. Mi lomon suai ani lau rikek si mang matan, na ki kun lomon suai ani kami lau rikek. [y/$Mi lomon suai asukang palau val tamami kapo lomon suai. Kiming ani tungam ka ago exC#Sikei nami vang, mi uli vinga ro taun a vap po marala ang animi, na mi abis a lau roron ane singiria. Alis tapai aniria, na mi ago ta vubuk using ani polpol ina. Man asukang, kami seupok ka tavirimok, na mila inatus si Vo Tavirimok Luai. Using ninia na tamami kapo vinga ro aniria, riria kipo tav poso aro na riria mamain ta katakai i bil arikek. vwe"Na man mipo alis tapai ane singiria papalik mipo atu lomlomon ta mi luk pok singiria, mi saka luk an ani roron? Kapo asukang palau kapa si ri katakai i bil arikek ane si mang matan pok iria. Kipo alis tapai asi luk pok ani polpol iria. v+!Na man mi abis a lau roron papalik ane singiria kipo kun roron animi, mi saka luk an ani roron? Ri katakai i bil arikek kipo kun asukang kapa. -uS Au, man mipo vinga ro papalik taun iria kipo vinga ro taun imi, mi saka luk an ani roron? Arai, ri katakai i bil arikek kapa kipo kun vinga ro angpokpokai aniria. dtA Ninia palau na lau ang mipo buk ani ri vap ki abis ia singimi, mi kun abis ania singiria. `s9 Alis a si kapo aikut ua. Na man a si ka luk palau kam bil, ku ago ta buk pok an ania. 'rG Man a sikei ka tavapat a palpal asam, atalipai ania na ka tava na mang palpal ang kapa. Man a sikei ka luk kam vakup, atalipai ania na ka luk kam siot kapa. hqI Mi poso aro iria, riria kipo poso arikek imi. Mi sokotuk aniria, riria kipo bil arikek animi. p5Sikei napo mengen imi kana mipo longong iau. Mi vinga ro taun a vap po marala ang animi. Mi abis a lau roron singiria, vap po mirik ang animi. ooWKa rikek animi, man kana ri vap kipo mengen aro animi. Io, using ninia palau a lau ke nang a keve tivuria i vap po mengen aro ang animi kita kun abis ania si mamain ta katakai i akus kapau. Vinga ro taun a tungam vopo mirik anim n%Nami vap po maspil ang kana, ka rikek animi using mi buk angan lak. Nami vap po los ang kana, ka rikek animi using mi mamakus na mi tangis. dmASikei nami ri tauia, ka rikek animi pala using milapo siang lenginang nei kami maramarak. lwMi uruk si taun ang na mi mikamika ta maramarak, using a seuseupok lava kapo ago kokoai animi e pangkul. Io, using ninia palau a lau ke nang a keve tivuria i vap po mengen arikek ang animi kita kun abis ania si mamain ta katakai i akus anangan. k)Uruk kakami si man ri vap ki mirik animi, na ki kirik na ki nau varas animi, na ki posong imi ta vap rikek marai usiusing ani igenen i pukun. zjmUruk kakami mipo buk angan kana, using mi masung aro lak. Uruk kakami vap po tangis ang kana, using mi los lak. $iAAu, kala tun kana petau ipo usiusing ania na kala mengen asukang ke, “Uruk kakami mipo vap logo, using kakami na sinsinongan nei vainagoan si God. h%na vap aongos ang kitapo buk sigil ania using kitmat katapo soung le singina na kapo vil ato iria. Iesu kata mengen ani ri logo na ri tauia gKita mela serei ani kime longong ia na ki luk vilvil ato si kari keve malepen. Na kata vilvil ato na vap sangan ta ingua Vf%Na kila auai asiang kuvul na kame lapo tung si ring korong. Na vap miang ipo usiusing ania kitapo ago kuvul ve petau lava le Iudaia, na le Ierusalem na le ngono palpal ke ngere laman, Turo na Sidon. qe[na Iudas si Iakovo na Iudas Iskariot, vopo alis suai ania asi kana mat. Iesu kata vil ato na vap miang Wd'na Mataio na Tomas na Iakovo si Alpaio, na Simon nang kipo kin ia ta Selote, cKana vang ria. Simon, nang kata atuk kapa ia ta Petero, na tasina ta Andereas na Iakovo na Ioanes na Pilipo na Bartolomaio b
Au, kala tenei vauk na kala songo kana mamain ta vap ipo usiusing ania na kala irang suai ani 12 iria, na kala posong iria ta aposel. a Si pangau ang Iesu kala kiklak ane si palpal mulang asi an sokotuk. Na kanla ago na vong aongos ang i sokotuk ane si God. ` Sikei kilapo marala alava luai na kilapo tutapong angmemengenai ta ki saka bil an ani Iesu. Iesu kata songo na 12 na nat _
Na kala ararai aulitai aongos aniria, na kala antok ia, “Ku koros a kungam.” Kala vil ia asukang na kungana kala pukunan aro pok. !^; Na Iesu kala antok iria asukang ke, “Napo buk sui animi. Kapo angkoai si taun i atailai si pakangai vo si bil arikek? Si vil ato vo si vil punuk?” ]1Sikei kata lapo malangas kari lomlomonai, na kala antok a igenen kunga mat ang ta, “Tadut atung ane ke.” Na kala tadut na kalapo tung e iang.
\
Na ri vap malangas ani saupai ve ri Parisaio kilapo teremai ania ta man kala vil ato ia, ki aoles ia using kapo taun i atailai. *[MAu, si mang taun i atailai kapa kala riuk lak nei lu i kivung na kanlapo vil akalit. Katapo atogon a mangsikei a igenen e iang palso i kungana katapo mat. cZ?Na kala mengen iria, “Igenen i pukun kapo Volava i taun i atailai.” Igenen kunga mat GYKata palak nei lu si God na kala luk a pok i asinong akipai ang voiang ri katakai i sula papalik kipo atogon a roron asi angan ania, na kala angan ia, na kala alis kapa si keve tungana.” #X?Na Iesu kala polpol iria ta, “Au si parik lak kana mitapa tataot a akuskus i David na sa kata abis ia si taun katapo buk angan, ninia ve keve tungana? W Na mang keve Parisaio kila sui ta, “Au, marai sa kana mipo abis a lau ke kapo tav angkoai si abis ania si taun i atailai?” :To&Sikei, vaen tanginang kapo ro si pauk tanginang. 1S[%Na kapo tav angkoai kapa si tara lingai ani vaen tanginang dong a pauk kavang, vei pauk ang ka tading. Sukana na vaen kala vekai asip na pauk ang kapa kala kun rikek. )RK$Na kala mengen iria ta kankanuai i mengen kapa. “Kapo tav angkoai si tara ding suai le ta vuk vakup le si maus tanginang asi suisui alak ania si maus kavang, vei tarala vil ding a maus tanginang ang. Na mang anu kapa, vuk vakup tanginang ang parik kalapa angkokoai ve maus kavang ang. yQk#Ka atogon a taun iles lak na kila luk suai ani vo tauk i pagamau pelek iria, na taun ang vanang ki mal lak.” P "Na Iesu kala antok iria, “Sa, mipo buk atakun ani keve tungana i vo tauk i pagamau ani ki mal si taun kipo ago kuvul ve nia? 2O]!Na kila antok ia, “Keve nat i akalit si Ioanes kipo uli alal na sokotuk na asukang kapa keve nat i akalit si ri Parisaio, sikei kakam kipo uli angan na inum.” Ny Parik natapa serei asi me songo ani vap korong, sikei ri katakai i bil arikek, ani ki lomon pokai.” Laulauan i alal Mw Na Iesu kala polpol iria ta, “Vap po to aro parik kipa inongos taun a katakai i vilvil ato, sikei ri malepen vang. 2L] Na ri Parisaio ve kari vap malangas ani saupai kila gai si kana keve nat i akalit ta, “Marai sa mipo matan angan kuvul ve vap luk takis ke na vap bil arikek suke?” !K; Au, Levi kanla teng a mangsikei a matan angan lava ania e nei kana lu na petau miang i ri vap luk takis na mang vap palau pulakai kitapo angan ve ria. QJ Na kala atolongon kana keve bil aongos na kala tadut na kala using ia. OIAu, e mung ina kala soung na kanla arai ani mangsikei a igenen kana asan ta Levi, kapo katakai i luk takis na katapo sinong nei kana lu ipo luk takis. Na kala antok ia ta, “Me using iau.” 5HcVap aongos kilapo taping na kila alatun a God. Ki man velai leng ani bil ke na kila antok ta, “U, taratala arai vang ani bil ke na tarala taping luai.” Songo ani Levi G}Na akorong palau kala tapasuk e mataria aongos, na kala sunguk le kana pata na kala pasal i po alatun ani God ane rina. fFESikei, asi kami nas vang ta igenen i pukun kapo atogon kitmat kuli rina si kana lomon suai ani rikek,” le na kala antok na igenen soles ang ta, “Napo antok ua, tadut na ku sunguk le kam pata na ku pasal ane rina.” E{Si i ngono bil ke kapo remrem si antok ania? Nala lomon suai ani kam lau rikek, vo si antok ta ku tapasuk na ku pasal? D}Iesu kalapo malangas lenginang kari lomlomonai musik na kala sui iria ta, “Marai sa mipo angsusuiai e lomlomonai imi? eCCNa keve Parisaio ve vap malangas ani saupai kilapo lomlomonai na kilapo angsusuiai musik angpokpokai aniria ta, “Au, si kana kapo mengen i nau varas? Si kapo kun koi asi lomon suai ani lau rikek? God papalik nang!” }BsSi taun kala arai kinle ani kari lomlomon na kala antok ta, “Iuang, kam keve lau rikek, nala lomon suai ania.” }AsNa kilapo gulegule pangau asi palak tatana nei liuan i petau lava ang, sikei parik kapa angkoai. Asukang na ki palak tatana ane kuli lu, ki ding a kuli lu, na kila atikok asiang ia kuli kana pata ane nei liuan i petau ang e mete Iesu akorong. @Na mang rukun vap kila serei ta asasalakan i mang igenen soles. Na kitapo buk asalak alak ania ane nei lu asi an amatung ania si Iesu. ?3Mangsikei a taun katapo akalkalit na mang keve Parisaio ve vap malangas ani saupai kipo sinong. Kitala pasal le si keve rina aongos i Galilaia na le Iudaia na Ierusalem kapa na kita melapo sinong kuvul lava e iang. Na kitmat i Volava katapo ago ania si abis vilvil ato. p>YSikei katapo taging lik ane si ring varasai palau na kanpo sokotuk. Iesu kata vil ato na igenen soles =%Sikei lak, akuskus ina kala papanai. Na petau miang luai kimepo serei asi me kolongong ania na kime luk vilvil ato pelek kari keve malepen. <Na kala antok amadot ia ta, “Ku ago ta mengen amalangas an ani mangsikei ta bil ke, sikei kuan akalit ta pukun im si katakai i sula ani ka suluk a alilis ang i kam vilvil atanginang val kana saupai a Moses, ani ri vap asi kari nas ta kulapo daus.” =;s
Na kala sulai ani kungana na kala teng e pukun ina na kala antok ta, “Io, napo naung. Pukun im kala serei daus vang!” Na akorong palau na pukun tapak ang kala kovek pelek ia. :' Mangsikei a taun katapo ago si mangsikei i keve rina ang, na mangsikei a igenen, pukun ina kapo mamakasan aongos ta tapak, na kala arai ani Iesu na kamela matung turung e matana, na kala sokotuk ia ta, “Volava, man kupo naung, kupo angkoai si vil adaus anig.” 9} Na kila dal alak pok kari ngono vul. Ki atolongon a keve bil aongos na kila using ia. Iesu kata vil ato na igenen tapak D8
Nang kapa na Iakovo ve Ioanes, ngono nat si Sebedaio, kilongpo abis kuvul ve Simon. Au, Iesu kala antok a Simon ta, “Ku ago ta leng an. Kana vang kulapo tutapongai asi kam sog vap.” f7E Using ninia ve keve tungana kipo abis kuvul ve nia kipo taping arikek ani ien duk luai ang. :6mAu, Simon Petero kala kinle na sa kapo serei na kala soturungai si ngono kakina i Iesu. Na kala antok ta, “Volava, ku pasal akipai anig, using nau a katakai i bil arikek.”
5Na kila songo na keve tungaria kuli mang vul ang ani ki pasal asung na kime pakangai aniria. Au, kimela voko asung na ki tak alak a uvene ang na kila akos ia. Rilong aongos a ngono vul ang kilongla duk arikek luai ta ien na kilong lapo buk gok ta maiten ina. |4qAu, kianla anguan polok an na ien kala duk luai na kari uvene kalapo buk tading using a ien vola duk arikek luai. K3Na Simon kala antok ta, “Katakai i akalit, namemtala atokngai alava luai tenei vong aongos ke na parik namempa tul bonai ta ring ien, sikei kapo ro, using a kalingam, nan anguan polok an.” 2Au, taun ang kala kamus ta akuskus, na kala antok a Simon ta, “Ku kalip ane nei laman miting na ku an polok kam uvene.” 1-Na kala kokos kuli vul ang si Simon, na kala sokotuk ia ta ka pen sulai asiang lik ania pelek a ngerelo na kala sinong na kala akalit a ri vap. w0gNa kala arai ani pongua na vul e ngere lo. Vap po maiak kuluna kitala siang na kilapo galui kari keve uvene. !/ =Mangsikei a taun katapo tung e ngerelo i laman tatapulit ang e Genesaret. Na ri vap kian lapo tabat aulit ia using kipo buk kolongong ani mengen i God. D.,Na kanlapo akuskus aliu si keve lu i kivung e Iudaia.--S+sikei kala antok iria ta, “Kapo mamaiten ta nakan akus ta akus ro i kana vainagoan a God si mang keve rina kapa, using ninia vanang a tukulai i asok ke anig.” T,!*Au, si tangat Iesu kala papelek a rina ang na kala pasal taun a mang ring kalakala. Na ri vap kila tutapongai gulegule ania na kianla sabonai ania na kila buk atakun ania asi kana ago akit ve ria, +)Na ri ingua kapa kilapo kun soung suai ani vap miang, velai ani kipo songosongo ta, “Numai a nat i God!” Sikei kala atakun iria, na parik kapa atalipai aniria asi mengen, using kipo malangas ta ninia na igenen i akanangai. Paspasal asi an akuskus B*}(E mung si makarap kalapo siang, ri vap kimela serei singina ta mamain ta tungaria kipo atogon malepen angpetpetekai, na kala amatung a kungana singiria siksikei na ka ato iria aongos.
)'Au, kala tung turung singina na kala atakun a malepen ang na kala papelek ia. Na akorong palau kala tapasuk na kala sasagi aniria. $(A&Na kala soung pelek a nei lu i kivung na kanla palak nei lu si Simon. Na omona i Simon katapo malepen i mulak, na kila sokotuk ia asi pakangai ania. ^'5%Na akuskus ina kala pasal aulit a palpal aongos ang. Iesu kata vil ato na vap miang G&$Na kilapo taping aongos na ki mengen angpokpokai aniria ta, “Au, sa matan mengen kana kapo asukang ke? Arai, kapo asok velai ani kitmat na dual na ri malanganto rikek kipo soung suai!” -%S#Na Iesu kala atakun ia ta, “Ku musik! Soung suai ania!” Na ingua ang kala so tatana e mataria na kala soung suai ania, sikei katapo kovek i rikek e pukun ina. ($I"“A! Iesu le Nasaret, kupo buk vil sa vang kana animem? Sa, kupo serei kana asi kam me vil punuk suai animem? Napo malangas ua. Numai a nat Gogoai i God!” #!Nei lu i kivung ang katapo atogon a mangsikei a igenen, malanganto rikek i ingua katapo aol ia, na kala songosongo alava ta, W"' Na kitapo taping ani kana akalkalit, using kana mengen katapo atogon kitmat. x!i Na kala pasiang ane Kaparnaum, mang rina i Galilaia, na si keve taun i atailai kanlapo akalkalit ri vap. c ? sikei kala solong nei liuan iria na kala pasal suai. Igenen malanganto rikek kata aol ia 0 Y Ki tapasuk na ki lu suai ania pelek ani nei rina ang, na kianla tak alak ia ane kuli put ang kari rina katapo tung singina, asi an so asiang tatana le kuli bang ang, b = Na vap aongos nei lu i kivung ang kila longong a mengen ang na kala pat iria na marala. * MNa ri vap pukun tapak kapa kitapo duk e Israel si taun i Elisaio, sikei parik ta sikei iria kata luk vilvil ato, parik. Naiman papalik, igenen ang le Suria.” Sikei, kapo kovek i mangsikei iria, God kata asok a Elias taun ia. Kata asok ia taun a mangsikei a mainang le Sarepta e palpal Sidon. LIo, tutuman luai, using si taun i Elias katapo atogon a keve mainang duk i Israel akorong si taun kovek i langit ang ani potol a matas na inongos kuvul ve buk angan lava ang e kuli rina aongos. Na kala rodo kana mengen, “Napo antok atutuman imi ta kapo kovek i katakai i kus amalangas kipo ainainak ania si kana rina akorong. lQNa kala antok iria ta, “Napo malangas ta nganlak mi apunak iau ta mengen ke, ‘Au, katakai i vilvil ato, ku ato pok ua! Keve abis ang kutala abis ia e Kaparnaum, sa, parik kupa buk abis tapai ania e ke si kam rina?’ ” +ONa kilapo man aongos ia. Ki taping ania si keve vuk mengen talupus ang kata asuai ania. Na kila angsusuiai ta, “Kana na nat ang si Iosep palau nang, ingko?” Na kalapo mengen iria ta, “Kana anginang mipo kolongong a mengen i vuk salsalik ke na kalapo serei atutuman vang kana.” +Au, kala lun pok a buk ang, na kala alis pok ia si vopo aiveven ani lu ang, na kala soisinong. Vap aongos ang e nei lu ang kilapo tun akit ia. eCNa naka mengen amalangas ta taun i kana abis roron a Volava kalapo serei vang kana. 1Malanganto i Volava kapo ago singig. Kata akanangai anig ani naka akuskus ri vap mailik ta akus ro. Kata asok iau ani naka mengen amalangas ri vap po ago nei gogotan ta kila kalakala, na ri mata ba ta kila arai pok. Na ri vap po ago nei vilvil akui ta kila kalakala.
na kila alis ia ta buk i katakai i kus amalangas, Esias. Au, kala eres a buk ang na kala sabonai ani palpal ang si salsalik ke, 'GAu, kamela serei e Nasara, kana rina i liklik. Na si taun i atailai kala palak nei lu i kivung val kana lau si keve taun. Na kala tung atung si tataot, xiKatapo vil akalkalit nei kari keve lu i kivung na vap miang kitapo alatun ia. Ri Nasara kita kirikai ani Iesu Na Iesu kala papok ane Galilaia ta kitmat i Malanganto Gogoai na akuskus ina kala papanai si palpal aulitai aongos ang. 2]
Au, kala kamus na vo petau si atoktokngai ania si keve selen aongos, na kala atolongon tapai ania kokoai ani mang taun roron e mung. Iesu kata tutapong abis e Galilaia nU Na Iesu kala antok ia ta, “Kapo mengen ta, Ku ago ta atoktokngai an ani Volava kam God.” P
na ki teng alakat ua ta kungaria vei kakim ka tukai si iat.” ] 3
using kita salik ia ta, Ka asok kana keve angelo asi kari aiveven aro anim, 9 Au, kala songo ia ane Ierusalem na kanla atung ia si ring lakat luai kuli rina i atailai, na kala antok ia, “Man numai a nat i God, ku akik asiang,
Na Iesu kala antok ia ta, “Kita salik ia ta Ku soturungai si Volava kam God; na ninia papalik ku abis ania.” R Asukang na man ku soturungai singig io, kakam aongos ta keve bil ke.” #Na kala antok ia, “Na alis ua ta keve kitmat na keve tauia aongos ke nang kitala alis iau tatana asi kag alis ani sikei si kag pilpilak. ~uAu, vo petau kala songo alak ia na kanla akalit ia si vuk taun lik palau ta mamain ta vainagoan aongos i kuli rina. s_Na Iesu kala antok ia ta, “Kita salik ia ta, Parik kapa angkoai si ri vap ki to ta pok papa.” ucAu, na vo petau kala antok ia ta, “Man numai a nat i God, ku asok a iat ke asi kana sakol ane si pok.” ;oani 40 na mang ias aongos. Na e iang vo petau ang ania kanla atokngai ania. Si pangau aongos ang parik katapa angan ta men pok, asukang na e mung i pangau ang kalapo buk angan. )Au Iesu, Malanganto Gogoai kala aol ia na kala papok le si sung ang e Iordanes na Malanganto Gogoai kala ainoai ania e nei ring varasai palau iK&na Kainam tamana ta Enos na Enos tamana ta Set na Set tamana ta Adam na Adam tamana ta God%na Lamek tamana ta Matusala na Matusala tamana ta Enok na Enok tamana ta Iaret na Iaret tamana ta Malelel na Malelel tamana ta Kainam $na Sala tamana ta Kainam na Kainam tamana ta Arpaksat na Arpaksat tamana ta Sem na Sem tamana ta Noa na Noa tamana ta Lamek #na Nakor tamana ta Seruk na Seruk tamana ta Ragau na Ragau tamana ta Palek na Palek tamana ta Eber na Eber tamana ta Sala ~"na Iudas tamana ta Iakov na Iakov tamana ta Isak na Isak tamana ta Abaram na Abaram tamana ta Tara na Tara tamana ta Nakor &}E!na Nason tamana ta Aminadav na Aminadav tamana ta Atmin na Atmin tamana ta Arini na Arini tamana ta Esrom na Esrom tamana ta Pares na Pares tamana ta Iudas |{ na David tamana ta Iesai na Iesai tamana ta Iobet na Iobet tamana ta Bos na Bos tamana ta Sala na Sala tamana ta Nason { na Eliakim tamana ta Melea na Melea tamana ta Mena na Mena tamana ta Matata na Matata tamana ta Natam na Natam tamana ta David
z
na Levi tamana ta Simeon na Simeon tamana ta Iudas na Iudas tamana ta Iosep na Iosep tamana ta Ionam na Ionam tamana ta Eliakim y na Er tamana ta Iosua na Iosua tamana ta Elieser na Elieser tamana ta Iorim na Iorim tamana ta Matat na Matat tamana ta Levi x na Neri tamana ta Melki na Melki tamana ta Adi na Adi tamana ta Kosam na Kosam tamana ta Elmadam na Elmadam tamana ta Er w na Ioda tamana ta Ioanan na Ioanan tamana ta Resa na Resa tamana ta Sorobabel na Sorobabel tamana ta Salatiel na Salatiel tamana ta Neri
v
na Nagai tamana ta Mat na Mat tamana ta Matatias na Matatias tamana ta Semein na Semein tamana ta Iosek na Iosek tamana ta Ioda una Iosep tamana ta Matatias na Matatias tamana ta Amos na Amos tamana ta Naum na Naum tamana ta Esli na Esli tamana ta Nagai tna Eli tamana ta Matat na Matat tamana ta Levi na Levi tamana ta Melki na Melki tamana ta Ianai na Ianai tamana ta Iosep "s=Ninia na Iesu kata lapo asukang ta 30 na matas na kala tutapong abis. Tamana i Iesu ta Iosep, ri vap kipo lomon ia asukang. Na Iosep tamana ta Eli br=na Malanganto Gogoai kala pasiang na kamela gon singina asukang val pukun i uk. Na kalinga kala serei le metekuku ta, “Numai kag nat ro. Napo buk alava ua. Napo uruk luai anim.” Mamain ta polpolokan tung si Iesu q!Au, ri vap kila luk asing tauia aongos na Iesu kapa, kamela kun luk ani asing tauia. Vuk taun ang kapo sokotuk, metekuku kala tavas, lpQna kala vil a lau rikek lava luai ta ka alakai ani Ioanes nei lu i akangbat. Asing tauia ani Iesu "o=Au na Erodes, tulava ke kapo nas ani tatapokai ania si kana keve lau rikek miang, na si kana lau rikek ta kalapo osongon ve Erodias, kisngana i tasina, bn=Au, na si mang keve mengen miang kapa asukang, kapo asum iria na ka akuskus ta akus ro. %mCKalapo tung usausa asi kana irang suai ani keve katui i kon na kan sinong kuvul nei lu. Sikei ka suluk suai ani mung nei kut vo tav angkoai si mat ang.” 2l]Sikei Ioanes kala mengen amalangas aongos iria ta, “Nau napo asing tauia imi ta laman, sikei kapo atogon a mangsikei ka serei lak, kapo tavirimok anig, napo tav ro angkoai luai ve asosokai palau vopo luk suai ani pauk i kakina. Ninia vanang kame asing tauia imi ta Malanganto Gogoai ve kut ni. k Au, ri vap aongos kilapo atu mata velai ani lomlomonai alava ta vei nganing a Ioanes kavpo igenen ke i akanangai ta God. jNa mang keve katakai i visvis kapa kilapo kun sui ania ta, “Au, na namem, namem kun abis ani sa vang?” Na kala antok iria ta, “Mi ago ta luk kapkap palau an si ri vap ta kami dual na mi ago ta tupang palau an. Mi uruk palau ani kami seupok.” Wi'
Na kala antok iria ta, “Mi ago to luk takis asoliu an ani kami atutung.” h! Mang keve katakai i luk takis kila kun serei asi me luk asing tauia na kila sui ia ta, “Katakai i akalit, namem abis a sa vang kana?” 9gk Na kala polpol iria asukang ke, “Si imi kapo atogon kana pongua na vakup ka alis a mangsikei ane si igenen vopo kovek ang, na ninia kapo atogon pok ka abis asukang kapa.” Jf
Na petau lava ang kipo sui ia, “Namem abis a sa vang kana?” e Kaput nang kalapo tung usausa si tukul i ei. Keve ei ang vanang parik kipa uai ta uai roron, asi tanga suai dong ani kut.” d#Sikei mi uai asereiai tapai ani lau bil voiang ka atai amalangas ta mitala lomon pokai. Na mi ago ta angmemengenai musik an ta mipo angtivu aro ve Abaram. Using napo antok imi ta God kapo angkoai si luk ani keve iat ke na ka asereiai ani keve tivuna i Abaram tatana! LcAu, petau tavirimok kimela serei singina ani ka asing tauia iria, sikei kala antok iria ta, “Nami na mamain ta natnat i kene! Si nang kata antok imi si sip pelek ani marala vo serei ang? Yb+Na ri vap i kuli rina aongos ki arai ani kana abis i vilvil ato na God. -aSKeve lulung aongos asi tapus akorong ania, keve put na mulang asi bil amarul ania, keve selen lok asi koros akorong ania, keve selen silo asi tuk aro ania. j`MVal Esias katakai i kus amalangas kata salik kana mengen nei buk asukang ke, Kalingana i mang igenen kapo songosongo e nei ring varasai palau asukang ke. Mi usausa na selen ani Volava, mi itonai ta selen korong ania! ]_3Au, kala tapasuk na kanlapo pasal aulit a palpal aongos i sung ang e Iordanes, na kanpo akuskus ri vap ta ki luk a asing tauia asi akanangai ani kari la lomon pokai na God ka lomon suai ani kari keve lau rikek. )^Kna ri Anas ve Kaiapas kilongpo ngono ainoai i katakai i sula, na kalingana i God kala serei si Ioanes, nat si Sakarias taun katapo ago nei ring varasai palau. ] Kata lapo 12 na matas i kana sinsinongan i saupai a Tiberio Kaisar, na Pontio Pilato kapo ainoinoai i Iudaia, na Erodes kapo tulava e Galilaia, na tasina ta Pilipo kapo tulava e ngono palpal i Ituraio na Tarakonitis, na Lusanias kapo tulava e Abilene, v\e4Na Iesu katapo polok alak si masam kuvul ve pukun, na God kapo buk ia na ri vap kapa kipo kun buk ania. [3Na kala pasiang pok ve rilong ane Nasaret na kanlapo longong aro irilong. Rinana kita lomon akit a keve bil aongos ke e vingaria. WZ'2Sikei parik kilongtapa malangas a vuk mengen ang kata posong ia singirilong. Y+1Na kala sui irilong ta, “Marai sa milong tapo buk gulegule pok le anig? Parik milongpa malangas ta kag ring asi ago kana nei lu si mamai?” TX!0Taun ang kilongmela arai ania, kilongla taping, na rinana kila antok ia ta, “Kag nat, marai sa kupo vil a lau ke singimemlong? Namemlong ve tamam namemlong tapo makus alava luai ipo gulegule anim.” eWC/Vap aongos ipo longong ang ania, kita sugul alava si kana malangas ro na kana keve polpol. V).Au, e mung i potol a taun kilonganla sabonai ania nei rina i atailai si kapo sinong ve ri katakai i akalit ipo kokolongong na susuiai aniria. nUU-Sikei parik kilong lapa sabonai ania. Asukang na kilongla palak pok ane Ierusalem asi an gule ania. ET,Kilongtapo sekpat ta kata lapo auai ve kuvkuvulan lava ang. Asukang na kila pasal a sikei a taun kirol aongos le na kilongla tutapong gulegule ania si kari vap i atogon na keve tungaria. 5Sc+Au, matan angan ang kala kamus le na kilongla pasiang pok ane rina, sikei nat ke na Iesu kalapo ago pok e Ierusalem. Rinana na tamana parik kilonglapa malangas ta bil ke. oRW*Na taun ang kalapo 12 na matas ania, na kila palak kuvul ane si matan angan ang val laulauan ro ina. |Qq)Si keve matas aongos rinana na tamana kilongtapo uli palak ane Ierusalem si an ago si matan angan i Liuluai. P-(Na nat ang kala polok alak kuvul velai ani dual. Katapo nat masam aroron na alomon ro si God katapo ago singina. Natung Iesu nei rina i atailai !O;'Au, kila abis apunuk aroron tapai ani keve abis ang val saupai si Volava, le na kila pasiang pok ane Galilaia ane si kari rina akorong e Nasaret. >Nu&Au, si pangau ang akorong kamela palak na kala posong ro si God. Na kala mengen amalangas tatana si vap aongos ang kipo atu mata ta God ka samui pok a Ierusalem. Papok ane Nasaret 4Ma%Le si taun ang katapo ago i mainang. Na kana kalapo 84 a matas. Katapo uli ago akit nei rina i atailai. Si tenei ias na tenei vong kapo uli alal ve sokotuk serei si God. L$Au, katapo atogon a mangsikei a katakai i kus amalangas kapa e iang, mang aina kana asan ta Ana. Tamana ta Panuel le si patvap si Aser. Aina ang kata lapo lapan luai. Aino kata osongon le na e mung i limalengua na matas palau kisngana kala mat. K#na numai, makus lava ka rongos a pakangat im val samele delek, ani ka vil amalangas a keve lomlomonai musik si vap miang.”
~}}1||4{{znz yFxHwv0uut9ss rFqppoo7n7mm lLkZj}iiWhh%gffe>C==1.p--,,+B**^))'']&&%$$-#"""!!$ w g jd`6wQx;;
" M "
s aZeGN pLY
Na Iesu kala polpol ia asukang ke, “Mang igenen katapo pasiang le Ierusalem ane Ieriko na kala arokonai ani ri katakai i tainau. Na kila luang kana keve maus na ki vis ia. Na e mung kila papelek ia si kalapo angasungai ani mat. jKM
Sikei, nia kapo buk poso aro ania pok. Asukang na kala sui ia, “Au, si vanang kapo tungag?” \J1
Na kala antok ia, “Io, kutala polpol aro vang. Ku abis ia asukang, na ku to.” uIc
Na kala ngenget ta, “Ku atogon aongos a Volava kam God ta vingam aongos, na malanganto im aongos, na kitmat im aongos, na lomlomon im aongos, na ku vinga ro taun a tungam asukang palau val kupo vinga ro taun pok ua.” ]H3
Na kala sui ia, “Kitala salik a sa nei buk i saupai? Kupo saka palas an ania?” :Gm
Au, mangsikei a igenen malangas ani saupai kala tapasuk asi kana atokngai ania na kala sui ia asukang ke, “Katakai i akalit, naka vil sa asi kag togon ani to asikei?” SF
Arai, napo antok kana imi ta amiang i keve katakai i kus amalangas na tulava i taun aino kitapo buk alava asi kari arai ani keve bil ke, kana milapo arai ania, na parik kita lapa arai ania. Na kitapo buk alava asi kari longong ani keve mengen ke kana milapo longong ia, na parik kita lapa longong ia.” Igenen roron le Samareia E-
Au, kala taval talang kana keve nat i akalit na kala antok papalik iria asukang ke, “Riria ki arai ani keve bil ke mitala arai ania, ki uruk. D
Mamai katala alis a keve bil aongos singig. Na kapo kovek i mangsikei kapo uskorong kana nat, sikei tamana papalik. Na kapo kovek ta sikei kapo uskorong a tamana sikei kana nat papalik, kuvul ve ria kana nat kapo buk asi kana amalangasai aniria.” kCO
Na si vuk taun ang a Malanganto Gogoai kala aduk ia ta uruk lava na kala mengen asukang ke, “Mamai, numai a Volava i metekuku na kuli rina. Napo alatun ua using kutala amunai ani keve nem ke pelek ri katakai i masam na ri vap malangas, na kula amalangasai ania si mamain ta nat lik. Tutuman mamai, using numai akorong kupo buk ia ani ka asukang. B7
Sikei kantanem. Mi ago ta amalak uruk an ta ri ingua kipo longong tatami, parik. Mi uruk vang ta kami asan kapo ago akit e metekuku.” Uruk si Iesu +AO
Arai, natala alis imi ta ro asi kami atoko kuli ri kene na ri pangup, na asi kami dual suai ani kitmat lava i igenen rikek, na ka kovek i nem ka vil arikek imi. l@Q
Na kala antok iria ta, “Satan, le kabang le nata arai ania si uak asiang val tapak le metekuku. 8?i
Au e mung na 72 na igenen ke kimela papok velai ani uruk na kila antok, “Volava, pua ta ri ingua kapa kipo longong tatamem man namempo asok suai aniria si asan im.” Q>
Ninia kapo longong imi, nang palau kapo longong iau. Ninia kapo pial imi, nang palau kapo pial iau. Au na ninia kapo pial iau, e iang vanang kapo pial na vo asok ang anig.” 72 na igenen kita papok =}
Au na nami ri Kaparnaum, mipo buk vil alakat luai animi, ingko? Parik vang! Ki so asiang luai tatami ane si rina i mat! p<Y
Sikei si taun i saupai ka pen roron lik ani ri Turo ve ri Sidon, sikei nami mi sikei a rikek luai an. ;w
Ka rikek animi, ri Korasin! Ka rikek animi, ri Betsaida! Using man nganing ri Turo ve ri Sidon kita arai ani keve abis i vilvil ataping ang mitala arai ania, oro kila lomon pokai lenginang na ki alakai ani maus i mamakus na ki mo nei vuta. #:?
Io, napo antok imi ta si taun ang e mung, ka pen roron lik ani ri Sodoma, sikei ri vap i rina ang ki sikei a rikek luai an. Magilai kuli tav lomon pokai S9
‘Kana na kaponpon i kami rina kapo kaup e kakimem, namempo tap suai pok ania taun imi asi kami malangas ta mitala bil arikek. Sikei lak mi malangas aro luai ta vainagoan si God kalapo angasungai.’ 8/
Sikei man mi palak nei mangsikei a rina na parik kipa uruk suak animi, mi an tung nei keve selemat i rina ang na mi mengen amalangas asukang ke, m7S
na mi vil ato kari keve malepen. Na mi antok iria, ‘Vainagoan si God kalapo angasungai animi.’ k6O
Man mi palak nei saka rina an na ki uruk suak animi, mi angan si pok ang ki sasagi animi tatana, 53
Mi ago akorong nei lu ang, na mi angan a sa kipo sasagi animi tatana. Using kapo ro ta katakai i abis ka luk kana seupok. Mi ago ta rot angpok an. ~4u
Man a vo tauk i lu kapo igenen marip, kami marip ka ago singina, sikei man parik, mi luk pok na posong i marip ang. ]33
Man mi palak nei saka lu an, ainoai ina mi posong ta, ‘Marip ka ago si lu ke.’ v2e
Mi ago ta luk asisiang an. Tepe kapa ka ago, na pauk i kak ka ago. Mi ago ta pakanang ta mangsikei e selen. a1;
Mi pasal. Arai, napo asok imi val mamain ta natnat i sipsip nei liuan i ri kauvek kei. U0#
Kana pinipini aniria asukang ke, “Uai i nei matang kalapo duk, sikei kipo men lik palau a vap si kopos ania. Asukang na mi sokotuk a Volava i nei matang si kana asok ta vap sian kopos nei kana matang. C/
Au, e mung i keve bil ke, Volava kala atung na mang 72 na igenen, na kala asok aino iria asi kari pasal pongpongua taun a keve rina lava na keve rina lik ang ninia lak ka pasal singina. <.q >Au na Iesu kala antok ia asukang ke, “Man a sikei katala tutapong keke alung e matang, na kanla telan apetekai pok, nang parik kapa angkoai si abis si vainagoan si God.”-/ =Na mang anu kapa kamela antok, “Volava, naka auai ve numai, sikei ainoai ina ku atalipai anig ani nakan atatung aro tapai ani kag angnanan.” ;,o Au, kilapo pasal aliu e selen, na mang igenen kala antok ia, “Nau naka auai ve numai si saka oring an ku pasal ia.” D( 8Na kila paliu ane si mang rina. Marai i usiusing ani Iesu 5'e 7Sikei kala taval talang na kala ki irilong. H& 6Au, ngono nat ke ri Iakovo ve Ioanes kilongla arai ani oring asukang ke na kilongla antok, “Volava, kupo buk ani namemlong asok asiang ani kut le metekuku asi me ani suai tapai aniria?” i%K 5Sikei ri vap parik kitapa uruk suak ania, using kitala arai kinle ta kapo palak ane Ierusalem. $% 4Asukang na kala asok a mang matan asi kari pasal aino, na kian palak nei mang rina si ri Samareia asi kari an itoitonai ta ring oring ania. # 3Au, kalapo angasungai na taun asi luk alak ania ane metekuku, na kalapo lomlomonai akit asi kana palak ane Ierusalem. 8"i 2Sikei Iesu kala antok ia, “Mi ago ta atakun an ania. Arai, man a mangsikei kapo tav tubat animi, kapo tung ve nami nang.” Ri Samareia kipo tubat a Iesu si palak ane rina 4!a 1Na Ioanes kala antok ta, “Volava, namemta arai ani mang igenen katapo kirikai suai ani ingua ta asan im, na namemta atakun ia, using parik kapa mangsikei imem.” = s 0na kala antok iria asukang ke, “Man a si kapo ainak ani nat lik ke si asan ig, nang palau kapo ainak anig. Au na man a si kapo ainak anig, e iang kapo ainak ani vo asok ang anig. Using ninia voiang kapo liklik luai animi aongos io, ninia vanang kapo lavlabat.” Si kapo tav tubat animi kapo tung ve nami g G /Sikei Iesu kala nas kari lomlomonai, na kala songo na mang nat lik na kala atung ia ngerena, b = .Na kilapo anggegelai nei liuan iria angpokpokai ta si iria nganing kavpo lavlabat. ) K -Sikei parik kipa malangas ta supsupai i mengen ang. Kapo asukang ta mengen mumun asi kari tav luk ania, na kipo lolokovo si sui ania tatana. Si kapo lavlabat? y k ,“Mi teng akit aro na mengen ke naka mengen imi tatana! Igenen i pukun ki alis lak ia e kungaria i ri vap.” w +Na petau aongos ang kilapo mangal mat kana kitmat lava na God. Iesu kata apongua i mengen ani ka mat na ka tadut pok X) *Si vuk taun akorong a nat ang kapo pakasang, na ingua ang kala so tatana ane vunep na kalapo putput kolek ia. Sikei Iesu kala kirikai ani ingua ang na kala vil ato na nat ang na kala alis pok ia si tamana. P )Na Iesu kala polpol asukang ke, “Nami na matan polpolokan tav lomlomon na milapo pataliung na selen korong. Poisan lak a taun si kag ago ve nami, na si kag telan tatami? Sunguk kam nat ane ke.” X) (Natala aikut kam keve nat asi kari lu suai ania, sikei parik kipa angkoai.” <q 'Ingua kapo uli sava ania na ka kail ataping na kanpo putput kolek ia na ingua ang, na rere kapo siang e amangana. Parik kapa atolongon lik tapai ania. Kapo vis arikek luai ania. 5c &Na mangsikei a igenen nei liuan i petau ang kala songo alava, “Katakai i akalit, napo aikut ua asi kam me arai tapai ani kag nat, using kapo kag ring sikei palau a nat. [/ %Si taun using ina kila kisiang le kuli mulang na petau lava kila ruduai ia. q[ $Au, kalinga kala mengen tapai, na kitola arai ta Iesu papalik kalapo ago. Na e mung ina si pangau ang a volo nat ang parik kitolpa mengen amalangas a mangsikei ta sa kitol tala arai ania. Iesu kata vil ato na nat ingua kata aol ia a; #Na kalinga kala mengen nei kuku, “Kana kag nat i kag la akanangai, mi longong ia!” "Si taun ang kapo mengen lak, na mangsikei a kuku kala serei na kala apung iria, na volo nat ang kitola leng si lapo ago nei kuku ang. - !Na ngono igenen ang kilong lapo buk angtaliungai ve nia. Na Petero kala antok a Iesu ta, “Volava, Kapo ro anira sime ago e ke. Namemtol atung ta potol a ralai, ta sikei anim, na mang sikei ani Moses, na ta mang anu ani Elias.” Parik kapa nas ta sa kapo mengen tatana. 7g Au, Petero ve ngono tungana kitol tala rukai, sikei si taun ang kitola mata para aro pok, kitola arai ani kana miminaungan a Iesu, na ngono igenen ang kilongpo tung ve nia. Na miminaungan irilong kapo mang ro luai, na kitol tapo mengen ta kana pasal suai, nang katapo usausa si vil apunuk ania e Ierusalem. yk Na akorong palau pongua na igenen, ri Moses ve Elias, kilongla tu aserei na kitol melapo angmemengenai ve nia. e
C Si vuk taun ang kapo sokotuk, ararai i nona kala sakol, na kana maus vola mang posok luai. < q Au, kala liu tapai a limaletul a taun e mung i keve mengen suke, na kala songo le na Petero na Ioanes na Iakovo na kala pasal ve ritol alak kuli mulang asi kana an sokotuk. ( I Napo mengen atutuman luai animi ta mang matan kana kipo tung e ke, parik kipa mat tung si ki arai ani kana vainagoan a God. Ararai si pukun i Iesu kala sakol O
Using man a sikei kapo mumurung anig na ani kag mengen, igenen i pukun kapa ka kun mumurung ania si taun man ka serei pok velai ani miminaungan na miminaungan i tamana ve mamain ta angelo daus.” r ] Using man a igenen ka atogon a keve bil aongos kuli rina na ka mat, keve bil ang ki saka pakangai ania? wg Using ninia kapo buk aiveven aroron ani kana to, ka amun ia. Sikei ninia kapo amun kana to anig, ka teng ia. J
Na kapo mengen kapa ri vap aongos ta, “Man a mangsikei kapo buk usiusing anig, ka uli auak suai ani lomlomonai ania pok, na ka uli asalak ani kana ngakputuk si keve taun na ka usiusing iau. pY Na kala antok ta, “Igenen i pukun ka sunguk a keve vilvil akui miang. Ri vap lava na keve ainoinoai si ri katakai i sula na keve vap malangas ani saupai ki misag ania na ki raung ia na si lapotol i taun e mung ina ka to pok.” Y+ Au na kala papat akit iria asi kari ago ta antok ani mangsikei ta bil ke. C Na kala sui iria ta, “Au, na nami akorong, mipo kin iau ta nau a si?” Na Petero kala ngenget ta, “Igenen i akanangai ke ta God.” Iesu kapo mengen aino ta ka mat na ka tadut pok D Na kila ngenget ta, “Ioanes katakai i asing tauia. Sikei mang matan kipo kin ta Elias, na mang matan ta mangsikei iria mamain ta katakai i kus amalangas i taun anangan kala to pok.” % Au, Iesu kanlapo ago musik lik i sokotuk na keve nat ang kipo auai ve nia. Na kala sui iria ta, “Ri vap kipo kin iau ta nau a si?” 6e Na riria aongos kila angan na kila masung aro. Na kila lukluk akuvul a keve inongos i pok ang na kila asiang aduk a 12 na tepe tatana. Petero kata mengen amalangas ta Iesu G Au, kala luk a palpalima na saui ang na pongua na ien, na kala tarak ane metekuku, na kala posong aro ia, le na kala tevetevek ia dong a keve nat ang asi kari lilis aliu ani ri vap tatana. K Na kila abis ia asukang na ri vap aongos kila sinong usausa aro. 4~a Using katapo petau tavirimok luai asukang ta 5,000 na tauan aongos. Au, Iesu kala antok iria ta, “Mi asok iria ani ki sinong si kari keve kuvkuvulan i 50 na igenen.” ^}5
Sikei kala antok iria ta, “Nami akorong mi li pok iria.” Na kila antok ia ta, “Kana namempo togon a palpalima na saui lik palau ve pongua na ien. Kupo lomon ia ta namem an samui pok ani petau aongos ke?” |9 E mung si lapo ngelik, 12 na nat ang kimela serei singina na kila antok ia asukang ke, “Ku asok suai ani petau ke na ki pasal aliu ane si keve rina suke vo mang keve rina lik pulakai kapa, asi kari an gule pok na ring asi rot, using kana tarapo ago nei ring varasai palau.” {- Sikei petau duk kila nas na kila pasal using ia. Na kala uruk suak aniria na kala akuskus iria ta vainagoan si God, na kala vil ato ri malepen. Mz
Au, keve aposel ang kila serei pok na kimela atatai amalangas ia ta keve abis aongos kitanla abis ia. Na kala songo iria ani ki auai kuvul papalik si mangsikei a rina kana asan ta Betsaida. Iy Na Erodes kala antok ta, “Ioanes nau natala lam rongok ia. Au na mang si pok kana, nalapo anguan longong ani akuskus ina?” Na kalapo buk an arai ania. Iesu kata amasung a petau tavirimok x Mang matan kipo antok ta Elias kapo tutu aserei, na mang matan kipo antok ta mang katakai i kus amalangas i taun anangan katala to pok. w/ Tulava Erodes kala longong a keve akuskus ke i sa kalapo serei, na kalapo pisu alava using a mang vap kilapo antok ta Ioanes katala to pok. v' Na kila pasal na kianla palak nei keve rina pulakai, na kianla apasa ta akus ro na ki vil ato ri malepen si keve ring aongos. Pisu si Erodes 'uG Na si saka rina an ki tav ainak animi, man mila papelek a rina ang, mi tipngai suai ani kaponpon e kakimi, asi akalit amalangas aniria ta kari lau rikek.” st_ Man mi ago nei mangsikei a lu, mi ago akorong e iang tung si taun ang mi papelek pok a rina ang singina. 8si Na kala antok iria, “Si kami paspasal mi ago ta teng an ta mang sikei a bil. Kipa ka ago, tepe ka ago, pok ka ago, kapkap ka ago, na mi ago ta atogon an ta pongua na siot. qr[ Na kala asoung iria asi kari an akuskus ta kana vainagoan a God na asi kari an vil ato ani ri malepen. q / Na kala songo akuvul na 12 na nat ang, na kala alis iria ta kitmat na ro asi kari kirikai suai ani ri ingua aongos, na ki an vil ato ri malepen. p8Tamana ve rinana kilongla taping alava sikei kala atakun akit irilong ta kilong ago ta mengen an ani mangsikei ta sa kata serei.so_7Na malanganto ina kala serei pok, na akorong palau kala tadut atung. Na kala asok asi kari ali pok ania. Mn6Na kala teng a kungana na kala songo, “Kag kavulik, ku tadut!” 6mg5Na kila los ia using kipo nas ta katala mat. l4Na ri vap aongos kipo radaupa na makus taun ia, sikei kala antok, “Mi kamus ta radaupa, using parik kapa mat, kapo rot.” k93Au kanla serei nei lu na kala tubat iria ani ka ago ta sikei ka palak ve nia, sikei ri Petero ve Ioanes na Iakovo, na tamana ve rinana i kavulik ang. }js2Sikei Iesu katapo longong a mengen ang, na kala antok ia ta, “Ku ago to leng an, sikei ku lomlomon, na ka to.” @iy1Vuk taun ang kapo mengen lak, na mang igenen i nei lu si ainoinoai ang kamela serei na kala mengen ta, “Kam kavulik kala mat. Ago ta anguan atelan an ani katakai i akalit.” dhA0Na kala antok ia ta, “Kag kavulik, kam lomlomon kata vil ato pok ua. Pasal ta marip.” lgQ/Au, aina ke kala nas ta parik kapa angkoai si mumun, na kalapo tek lengai palau na kamela matung turung e matana, na kala atatai e mataria i vap aongos ang, ta marai sa kata sigil ia, na sa tukulai ina kana kalapo to aro pok. {fo.Sikei Iesu kala antok, “Mangsikei katala sigil iau, using napo nasai ania ta kitmat katala soung le singig.” /eW-Na Iesu kala sui, “Si kana kata sigil iau?” Ria aongos kipo angtupatupang, na Petero kala antok, “Volava, petau ke kana kipo angrumrumpulit na kipo ngi ua.” ~du,kala gingging kolotai alak ane singina na kanla sigil a su i kana vakup, na akorong palau tongmasik ang kala kamus. c)+Na mangsikei a aina katapo uli malepen ta tongmasik asukang ta 12 na matas aongos, na katapo kovek ta sikei ka angkoai asi kana vil ato ania, ?bw*using kana ring sikei palau a kavulik, katapo asukang ta 12 na matas kana to, na kalapo ore asi kana mat. Vuk taun ang kalapo pasal aliu na ri vap kilapo rumrumpulit using aliu ia. Ma)Na mang sikei a igenen, kana asan ta Iairo, na katapo mang ainoinoai i nei lu i kivung, kamela serei si Iesu na kala matung turung e ngono kakina na kala sokotuk ia asi kana an serei si kana lu, `w(Au, Iesu kala serei pok e mang palpal, na petau lava kila uruk suak ania using kitapo atu lomlomon ta ka serei. __7'“Ku papok ane rina na kuanla akuskus ta poisan a roron God katala abis ia singim.” Au kala pasal na kanlapo akuskus nei rina aongos ta poisan a roron a Iesu katala abis ia singina. Kavulik mat na aina malepen ^y&Igenen ang ri ingua kita papelek ia kala sokotuk ia asi kana auai ve nia, sikei kala asok pok ia velai ani atatai ke, "]=%Na ri vap aongos i palpal Geraseno kilapo sokotuk ia asi kana pasal suai ani kari ring, using kitala leng aongos. Asukang na kala kokos asi kana papok. Y\+$Na vap arai ang kila akus iria ta igenen sangan ta ingua kame lapo to aro pok. [#Na ri vap kila pasal asi kari an arai ani sa katala serei. Na kimela serei si Iesu na kila arai ani igenen ang ri ingua kitala soung pelek ia kapo sinong e ngere ngono kakina i Iesu na kalapo kavat na kalapo vangang tapalas aro pok, na kilapo leng. Z"Na vap po aiveven vongo ang kila arai ani bil ang na kila sip na kianla akus nei rina lava ang na nei keve rina lik kapa. +YO!Au, keve ingua ang kila soung pelek a igenen ang na kianla aol a keve vongo ang. Na takaman vongo ang kila doso asiang taun a ring karkadapan na kianla lus mat. 5Xc Mang takaman vongo lava kitapo susuang angasungai i ring ang ngere put, au na kila sokotuk ia ta ka atalipai aniria asi kari an palak singiria. Na kala ainak aniria. _W7 na kipo sokotuk ia asi kana ago ta asok suai an aniria ane nei mata lulungai asiang. |Vq Au, Iesu kala sui ia, “Kam asan ta si?” Na kala antok ta, “Petau,” using ri ingua duk kitapo ago singina, CU Using katala kirikai ani ingua ang asi kana soung pelek ani igenen ang. Using taun miang kata lapo sang tatana, na kitapo uli got akit ania e ngono kakina na e ngono kungana ta angus kitmat luai, na ki ararai bat ania, sikei katapo uli tak tok ani angus ang na ingua ang kanpo sang tatana ane ring varasai palau. mTS Au, si vuk taun ang kamela arai ani Iesu, kala kup alava na kala suai ania e no ina, na kala songosongo alava, “Iesu, nat i God Lakat Luai, kupo serei asi kam me vil sa anig? Napo sokotuk ua ta ku ago ta vil akui an anig!” lSQSi vuk taun ang kapo palak ane ngerelo, mang sikei a igenen i rina ang kamela ruduai ia, na kapo sangan ta ri ingua. Le kabang le parik kata lapa anguan kavat vakup, na parik katapa ago nei lu, sikei katapo uli ago e nei gom. MRNa kianla serei e palpal Geraseno, ararai aputuk le Galilaia. |QqNa kala sui iria, “Nei kami lomlomon e voi?” Kitapo sugul alava velai ani leng na kilapo sui angpokpokai aniria ta, “Saka igenen an kana? Kapo atakun a malu ve to na kipo kun longong ania.” Iesu kata vil ato na igenen sangan ta ingua 9PkNa kianla pangun ia na kila antok, “Volava, Volava, oring lik tara puka!” Na kala tapangun na kala atakun a malu ve to marala. Na malu kala pongo na luai lava kala pitik. O!Si vuk taun kipo sang nei laman na ninia kalapo rot. Na mal titis kala serei, na vul kalapo lak ia na laman, na kalapo rikek luai aniria. ,NQMang sikei a taun kala kokos kuli vul kuvul ve kana keve nat i akalit na kala antok iria, “Tara kokos aputuk ane mang palpal i laman ke.” Na kila pasal. M9Na kala antok iria asukang ke, “Rina na keve tasig, nang riria kipo longong a mengen si God na kipo abis usiusingai ania.” Kitmat i rai kala luai mLSNa mang sikei kala antok ia, “Arai, rinam ve keve tasim kipo tung e komo. Kipo buk arai anim.” K+Si taun ang rinana ve keve tasina kimela serei asi kari me arai ania. Sikei parik kipa angkoai si palak taun ania using a petau lava ang. yJkAsukang mi lomlomonai aro ani mi saka luk an ani mengen si God. Using man a si kapo atogon, ki ngaupap ia, na man a si kapo atogon men lik, io, men lik ang kapo sekpat ta kapo kakana, ki luk suai vang ania.” Rinana ve keve tasina i Iesu "I=Using kapo kovek ta bil katapo ago mumum, na nganlak parik kapa serei e ring malangas. Vo ta bil katapo ago nei apupung, na nganlak parik kipa ulak ia. 9HkParik tarapa asusuk a lam asi kara amunai ania nei avubus vo neite pata. Tarapo uli atung ania si kana ring akorong, ani man a ri vap kipo palak ki arai korong ani mang. GGAu na katui i la uak ang nei roe roron, nang riria vingaria kapo ro na kipo uli lau korong. Kipo longong a mengen na kipo uli lomon akit ania tung si kianlapo uai arokot. Lam ni nei avubus 5FcNa katui i la uak ang si ring kakaulan, nang riria kitala longong a mengen sikei parik kipa matukal using kipo rakus si vubuk using ani tauia lava na uruk i kuli rina ke. zEm
Na katui i la uak ang si ring iatan, nang riria kita luk a mengen na kila uruk singina, sikei parik kita lapa asia mis. Kipo lomlomon si vuk taun kudik lik palau, sikei man a atoktokngai kala serei singiria, kilapo atolongon kari lomlomon. 5Dc Na katui i lapo matung ang nei selen, nang riria kipo vap longong, sikei a vo petau kamela luk suai ani mengen ang e vingaria, ani ki ago ta lomlomon an vei ki teng a to. ^C5 Kana vang a supsupai i kankanuai i mengen. Katui nang, ninia na mengen si God. $BA
Na kala antok iria, “Malangas i keve bil mumun i vainagoan si God, kakami asi atogon, sikei si mang matan napo mengen iria nei kankanuai i mengen, asi kari gulegule na ki tav sabonai, na asi kari kokolongong na ki tav nas. Supsupai i kankanuai i mengen ani katakai i sukal fAE Na kana keve nat i akalit kilapo susuiai ania ta malmalasupai i kankanuai i mengen ke. +@ONa mang matan katui kipo uak nei roe roron. Kipo polok alava na kipo uai soliu ta 100 alak ani keve katui i sukal ang.” Taun kan posong akamusai ani mengen ke, na kala songosongo, “Man a si kapo atogon talinga, kapo ro ka longong!” Lomlomonai i Iesu si akuskus si kankanuai i mengen n?UNa mang matan katui kipo uak nei ring kakaulan, na kanla polok alak ve nia na kala palun runguk ia. t>aNa mang matan katui kianlapo uak si ring iatan, na kila polok alak, na kila mak using kapo kovek i laman. 8=i“Mangsikei a katakai i sukal kata sapungai ani kana keve katui i pok e matang, na mang matan katui kanpo uak e selen na kilapo saksakai kuluna, na ri mani kimela angan ia. (<IAu, mangsikei a taun petau tavirimok luai kimela seserei akuvulai le si mang keve rina miang. Na Iesu kala akalit iria si kankanuai i mengen asukang ke, c;?Na Ioana, kisngana i Kusas nang kapo mangsikei a asosokai si Erodes, na Susana, na mang matan miang kapa, kitapo papakangai aniria si palpal i pukun le si kari togtogon akorong. Kankanuai i mengen ani katakai i sukal ^:5Asukang kapa mang matan aina voiang katala asok suai ani ri ingua singiria, na katala ato iria si mang keve malepen. Mangsikei ta Maria, kipo kin ia ta Magdalene voiang a limalengua na ingua kita soung pelek ia. ,9 SE mung palau ina kalapo pasal angpok nei keve rina lava na keve rina lik na kapo apasa ta akus ro i kana vainagoan a God. Kana 12 na nat kitapo auai kuvul ve nia. a8;2Na kala antok a aina ang ta, “Kula sapang si kam lomlomon. Ku pasal ta marip.” 71Na vap po angan ang ve nia kilapo kinungai musik lik asukang ke, “Au, si kana kame lapo lomon suai ani mamain ta lau rikek?” O60Na kala antok ia ta, “Kam keve lau rikek, nala lomon suai ania.” R5 /Kana vang napo antok ua ta kana keve lau rikek duk, nala lomon suai ania. Io, ninia vanang kapo uruk alava anig. Sikei igenen vo togon men lik palau asi lomon suai, kana uruk anig ka liklik palau.” n4U.Parik kuta lapa tiu a patug ta rul i elaio, sikei ninia katala tiuai ani ese sain ro e ngono kakig. 3y-Parik kuta lapa lulus iau. Sikei ninia, le si vuk taun nata palak, parik lak kapa aulei lak ta lulus ani ngono kakig. 2-,Na kala taval talang a aina ang na kala mengen a Simon asukang ke, “Ku arai ani aina ke kana! Si taun nata palak nei lu, parik kuta lapa alis laman asi kag raus ani ngono kakig, sikei ike katala raus a ngono kakig ta lum mata i matana, na kala ruduk ia ta ung i patuna.
1
+Na Simon kala antok, “Napo lomon ia ta ninia vo atogon kope lava.” Na kala antok ia ta, “Io, kutala kinle korong.” 09*Sikei kilong tapo kovek i kapkap asi polpol ani karilong kope. Asukang na kala lomon suai anirilong aongos. Au, si irilong katapo uruk alava ania?” / )“Mang igenen katapo togon a mang pongua na igenen kilongtapo togon kope singina. Mang anu ta 500 na kang, na mang anu ta 50. .#(Na Iesu kala antok ia, “Simon, napo buk mengen anim ta mangsikei a mengen.” Na kala antok, “Katakai i akalit, kala ro. Ku mengen.” Y-+'Na Parisaio vo asok tapai ang ania kala arai na kalapo lomlomonai musik, “Man kana na igenen ke kapo katakai i kus amalangas, oro kala kinle na vo po sigil ke ania, ta kapo mangsikei a aina bil arikek.” n,U&na kamela tung e mung ina, ngere ngono kakina, na kapo tangis, kalapo raus a ngono kakina ta lum mata i matana, na kapo ruduk ia ta ung i patuna, na kalapo lulus a ngono kakina na kala tiuai ani kana ese sain ro e ngono kakina. M+%Au, mangsikei a aina kala palak, kapo aina i rina ang na kapo mangsikei a katakai i bil arikek. Kata longong ta kalapo ago si matan angan nei lu si Parisaio ang, na kala luk le kana ese sain ro, *$Na mangsikei i ri Parisaio kala asok tapai ania asi kana me matan angan ve nia. Na kamela palak nei lu na kilapo sinong si angan. ){#Nang a laulauan si ri vap masam kapo akalit ta masam ang kapo tutuman.” Iesu kata akala na aina katakai i bil arikek |(q"Au na kana na igenen i pukun kamela serei na kalapo angan na inum, na mila antok, ‘Arai ta igenen ramit suke. Arai ta igenen buk inum alava suke. Arai ta igenen suke kapo angtunganan ve ri katakai i luk takis na ri katakai i bil arikek!’ |'q!Arai, Ioanes katakai i asing tauia kata serei na parik kapa angan na inum, na mila antok ta kapo sangan ta ingua. T&! Kipo asukang val inatus lik nei ring i po asesel na kipo sinong i songosongo angpokpokai asukang ke, ‘Namemtala kuikui animi na parik milapa mika. Namemtala akurkurai animi na parik milapa tangis.’ [%/ “Au, naka altongai ani matan polpolokan i taun ke ta sa? Kipo pok val sa? $ Sikei ri Parisaio ve ri vap malangas ani saupai, kipo misag ani kana vubuk a God aniria using parik kita lapa luk asing tauia singina. A#{ Ri vap aongos ve ri katakai i luk takis kapa kilapo longong kana atatai a Iesu na kipo soksoko akorong ani kana selen a God kapo korong, using riria kitala luk asing tauia si Ioanes. A"{ Napo antok imi ta nei liuan i ri vap aongos i kuli rina kapo kovek ta mang anu katala tung alakat ani Ioanes. Sikei lak, si kapo liklik luai nei vainagoan si God, kapo lakat ania.” !#Kana vang na igenen ke kita salik tatana asukang ke, Arai, naka asok kag asosokai aino anim, voiang kan itoiton aino na selen anim. Au, man parik, na mita pasal asi kami an arai ani sa? Ani katakai i akus? Io, ninia vanang! Na kapo lakat ani katakai i kus amalangas. T !Au, man parik, na mita pasal asi kami arai ani sa? Ani igenen maus ta maus ro luai? Parik. Vap ang kipo maus ta maus roron luai na kipo uli matan angan aro luai, kipo ago nei keve lu lava si ri tulava. Q Au, ngono nat ang si Ioanes kilongla pasal suai na Iesu kalapo atatai ani petau lava ang ta Ioanes. “Mita pasal ane ring varasai palau si kami an arai ani sa? Ani tavuang kapo lulu angpok si malu? G Kapo tauia na igenen ang nang parik kapa savang marai ig.” t aAsukang na kala antok irilong, “Milong papok na milong anla mengen amalangas a Ioanes ta sa milong tala arai ania na milong tala longong ia. Ri mata ba, kilapo ararai pok. Ri soles, kilapo pasal korong. Ri tapak, kilapo rangrangis aongos, na ri talinga bot, kilapo longong korong. Riria kitala mat, kilapo tapasuk pok. Ri vap mailik, kilapo longong a akus ro. 1Si taun ang akorong Iesu katapo vil ato na vap miang pelek kari keve malepen anglok na ka lu suai ani ri ingua na ka vil ato na keve vap mata ba. zmNa ngono nat ang kilong anla serei si Iesu na kilongla antok ia ta, “Ioanes katakai i asing tauia ke kata asok asi me sui anim ta numai tutuman vang kana na igenen vo me serei ke, vei nganing namemla atu lomlomon ta mangsikei petekai?” U#Na Ioanes kala songo na pongua iria, na kala asok irilong ani kilong an nanas si Volava ta, “Numai tutuman vang kana na igenen vo me serei ke, vei nganing namemla atu lomlomon ta mangsikei petekai?” LKeve nat i akalit si Ioanes kianla atatai ia ta keve nem ke. Na akuskus i sa kata vil ia kala pasal apapanai aongos nei palpal Iudaia na aulit aongos e iang. Susui si Ioanes katakai i asing tauia FVap aongos ang kilapo leng alava na kila alatun a God ta mengen asukang ke, “Mangsikei a katakai i akus lava kana kame lapo ago ve tara. God kalapo serei vang kana si kana matan vap.” dANa nat mat ang kala sinong atung, na kalapo tutapongai mengen. Na kala alis ia si rinana. }Na kala pasal aliu na kanla sigil a pata na vap po asalak ang ania kila tung. Na kala antok ta, “Natung, ku tadut.” ta
Si taun ang Volava kala arai ani mainang ang kala ngorem ia, na kala antok ia ta, “Ago ta tangis an.” H Taun kianla serei mete takaman i rina ang, na mang vap kilapo soung velai ani matmat. Nat mat ke kapo ring sikei palau a nat na rinana kapo mainang. Vap miang i rina ang kitapo auai ve nia. w E mung lik ina kala pasal taun a mang rina kana asan ta Nain kuvul ve kana keve nat i akalit na mang petau duk.
Na vap i asok ang kila papok ane nei lu na kianla sabonai ani asosokai ang si lapo to aro. Iesu kata vil ato na natung le Nain pY Si vuk taun ang a Iesu kapo longong a mengen ke, kala taping ania. Kala taval talang a petau lava po auai ang ve nia na kala antok iria, “Napo antok imi, parik lak napa arai ani lomlomon kit asukang ke nei liuan i ri Israel.”
v~~b}||9{zzuyryxMwpvvuu&tss>rrLqqpoojnn?mllknjihhzgffWeKdcEba[``f_^^f]]b\[[ZYXXbWVVU;TySSBRGQPPVOrO NTMM'LRKK
JeIIHHG%FsEE>DD@CIC BA@@@??>=w=
? o
Y rA^C j
M ‘Pua, igenen ke kata tutapongai ani abis i lu ke na parik kalapa angkoai si akamusai ania.’ / Vei nganing kala amatung palau a tutapongai ina na parik kalapa angkoai si akamusai ania na riria aongos a vap po arai ang kila angkurek tatana, /W Arai, man a si imi kapo lomlomonai ani ka abis kana lu sa, parik kapa sinong aino tapai asi kana tataot ani samui ina, ani ka malangas ta kapo koi si akamusai ania? xiNa man a si parik kapa asalak kana ngakputuk na ka using iau, parik kapa angkoai si ago val kag nat i akalit. O“Man a si ka serei singig na parik kapa lomon alik a tamana na rinana na kana aina na kana inatus na keve tasina na keve tauna na kana to akorong, parik kapa angkoai si ago val kag nat i akalit. xiNa si taun ang a petau lava luai kimela auai ve nia na kala taval talang na kala mengen iria asukang ke, .UUsing napo antok imi ta vap aongos ang natala songo iria, parik luai kipa angkoai si namnamin ani kag matan pok.’ ” Lomlomonai aroron aino ani ku using a Iesu 9Na volava ang kala antok ia ta, ‘Ku pasal nei keve selen lava na keve selen lik ane matang, na ku aisul ri vap asi kari me palak ani kag lu ka duk. Au, asosokai ang kala antok ta, ‘Volava, bil ang kupo asok tatana kitala abis ia lenginang, sikei kapo atogon pangau lak.’ -SAu, asosokai ang kala papok na kamela mengen amalangas kana volava ta oring ke. Ninia na votauk i lu ang kala marala na kala antok kana asosokai asukang ke, ‘Ku pasal sumasuma nei keve selemat na keve selen lik nei rina na kuan songo na ri logo na ri soles na ri ba na riria kipo pepe.’ v eNa mang anu kala antok ta, ‘Nalapo osongon atanginang kana ve kag aina. Asukang na parik nalapa serei.’ *MNa mang anu kapa kala antok ta, ‘Natala samui kag keve bulumakau asi abis nei matang. Naka pasal, nakan atoktokngai aniria. Napo sokotuk ua, ku akala iau.’ <~qSikei riria aongos kilapo mengen bat pok iria. Ainoai i igenen kala antok ia ta, ‘Natala samui kag vuk roe. Kana naka pasal, nakan arai ania. Napo sokotuk ua, ku akala iau.’ }!Na si vuk taun i matan angan, kala asok kana asosokai asi kana an mengen ani vap ang asukang ke, ‘Mi me, using kalapo usausa aongos.’ {|oSikei Iesu kala antok ia ta, “Mangsikei a igenen kata itoitonai ani matan angan lava na kala songo na vap duk. L{Na mangsikei iria vap po sinong ang ve nia si matan angan kala longong a mengen ke na kala antok ia, “Ka roron ani vap ang nganinglak ki angan si matan angan ang nei vainagoan si God.” Yz+Man asukang, kula tauia using a vap asukang ke parik kipa angkoai si polpol ani kam matan pok, sikei lak ku luk kam seu si taun i tadut pok ta ri katakai i korong.” Kankanuai i mengen ani matan angan lava fyE
Sikei man kupo itoitonai ani matan angan, ku songo ri logo na ri soles na ri pepe na ri ba. #x? Na kala antok kapa na vo songo ang ania ta, “Man kutala itoitonai ani matan angan i tenei ias vo tenei ngelik, ku ago ta songo an ani keve tungam vo keve tasim vo kam patvap vo ri vap tauia e ngerem, vei nganing kila kun songo pok anim, na kila polpol kam matan pok, nang palau. nwU Io, nia kapo vil alava pok ia, ki vil alik ia. Na nia kapo vil alik pok ia, ki sunguk alakat ia.” sv_
Sikei, man ki songo ua ku pasal na ku luk a sinsinong e kevkev luai, na vo songo ang anim ka serei na kala antok ua asukang ke, ‘Tungag, ku tapasuk alak ane no!’ Asukang na riria aongos kipo angan kuvul ve numai ki mamaila anim. Iu na vo songo ang animilong aongos kame serei na kala asok suai pok anim asukang ke, ‘Ku tapasuk alang ani igenen ke!’ Na numai kula tapasuk mese asiang taun a sinsinong ang e kevkev luai. ,tQ“Man a mangsikei kata songo ua ane si matan angan i osongon, ku ago ta an sinong si sinsinong ro e no, vei nganing kitala songo na mang anu kapo asasanan anim, )sKNa kala mengen singiria ta kankanuai i mengen, using kala arai ta vap ang kitala songo iria ane si matan angan ang kitapo pilak a keve sinsinong ro e no. [r/Na parik kipa angkoai si polpol ani mengen ke. Igenen ka vil alik akorong pok ia
q
Na kala sui iria ta, “Man kam nat vo kam bulumakau kata uak nei dim si taun i atailai sa, parik kupa tak alak sumasuma ia?” kpOSikei kipo sinong musik. Na kala teng ia na kala vil ato ia na kala atolongon ia asi kana pasal. %oCNa Iesu kala sui na keve vap malangas ani saupai ve keve Parisaio ang asukang ke, “Kara saupai kapo ainak ani vilvil ato si taun i atailai, vo parik?” PnAu, e iang palau e no ina, mang igenen katapo malepen ta pukun vusul. m Si mangsikei a taun i atailai kala pasal asi an angan si lu si mang ainoinoai i ri Parisaio, na ri vap kipo alim aroron ia. ]l3
#Mi arai! Sukana kami lu kalapo tung vauvau. Na kana napo antok imi ta parik mipa anguan arai an anig tung si taun mila songosongo asukang ke, Atautauia singina, nang kalapo serei ta asan i Volava!”k+
"Numai vang a Ierusalem, kuta raung ri katakai i kus amalangas, na kuta li punuk iria, vap ang a God kata asok iria taun ua. Taun miang nata lapo buk songo akuvul ani kam inatus asukang ta pura aina kapo apung kana keve natnat neite ngono vangana. Sikei mitapo uli misag! *jM
!Au sikei, kapo mamaiten ta naka pasal si kag selen kana na ilesvauk na tangat using parik kapa angkoai ta katakai i kus amalangas ka puka akipai ani Ierusalem. uic
Na kala antok iria ta, “Mi pasal na mianla alis a kauvek kei lik ang ta mengen ke, ‘Arai, kana napo lu suai ani ri ingua na napo vilvil ato, na ilesvauk kapa. Na si vapotol i taun nakan vil apunuk a abis ang napo abis using ia.’ &hE
Si vuk taun ang palau mang matan i ri Parisaio kimela pakasang na kila antok ia, “Ku pasal suai ani oring ke, using a Erodes kapo buk raung anim.” g
Arai, ka atogon vap kana kipo aimung, kian aino. Na mang vap kana kipo aino, kian aimung.” Makus si Iesu ani Ierusalem ~fu
Na vap duk luai ki serei le keve palpal aongos i kuli rina na kian matan angan nei vainagoan ang, sikei nami parik. Ze-
Na kala kirikai suai animi na mianla aloi velai ani ngut ngisa using mi arai ani ri Abaram ve Isak na Iakov kuvul ve mamain ta katakai i kus amalangas aino kipo ago si kana vainagoan a God, sikei nami parik. d1
Sikei kala polpol imi ta, ‘Napo antok imi ta parik napa nas imi ta nami le voi. Mi pasal akipai anig. Nami na keve katakai i abis ani rikek!’ bc=
Na mila antok ia, ‘Taratapo matan angan kuvul. Na kutapo akalkalit nei kamem rina.’ obW
Man a votauk i lu ka tapasuk na kala akang a takaman kala akang. Kantanem mila tung e komo na mila pirpirikai na mila songo, ‘Volava, ku tavas animem.’ Sikei ninia kala polpol imi ta, ‘Parik napa nas imi ta nami le voi.’ a%
“Mi atoktokngai amadot asi kami palak si takaman ngingimai. Napo antok imi ta vap miang ki atokngai asi kari palak na parik kipa angkoai. i`K
Na mangsikei kala sui ia, “Volava, rukun lik palau nang kian sapang?” Na kala polpol iria, _%
Na kala pasal na kanpo pasal si keve rina lava na keve rina lik aliu alak ane Ierusalem. Na si kana paspasal kanpo vil kana akalkalit. @^y
Kapo asukang val men yeast nang a aina kata luk ia na kala angvilai ania ve potol a pakut lava i palaua, na kala bakang tung si palaua aongos ang kala yeast an.” Takaman ngingimai a];
Na kala mengen kapa asukang ke, “Naka alalangtongai ani vainagoan si God ta sa? [\/
Kapo asukang ke. Mang igenen kata luk a katui i sinapeo na kanla asuai ania nei kana matang. Na katui ang kala polok alak na e mung kala ei, angkoai ani ri mani i nei pangau kime ting kuli keve ngakan ina.” n[U
Asukang na kala mengen ta, “Vainagoan si God kapo bil val sa? Naka alalangtongai ania ta sa? [Z/
Vuk taun ang kapo mengen asukang, riria vap po petau ang ania, kilapo mese. Na petau lava aongos ang kipo uruk ani keve abis miminaungan ang katala abis ia. Kankanuai i mengen ani katui i sinapeo na men yeast 8Yi
Au, na aina ke? Kapo tivuna i Abaram, na kata lapo ago si gogotan si Satan si 18 a matas aongos. Sa, parik kapa ro ta naka kun kunis ania si taun i atailai asi kana kala?” 8Xi
Sikei Volava kala polpol ia asukang ke, “Nami na mamain ta katakai i kapau! Sa, parik mipa kunis kami bulumakau vo dongki si taun i atailai? Na mi tak ia asi kana an inum? +WO
Na tulava i nei lu ang kala arai ta Iesu katala abis a vilvil ato. Na kala marala na Iesu using kapo abis ia si taun i atailai. Na kalapo mengen si ri vap asukang ke, “Limalesikei a taun aongos asi abis. Mi serei vang si keve taun ang na kame vil ato imi. Na parik si taun i atailai.” iVK
Ka amatung a kungana e pukun ina, na akorong palau, kala koros atung ia. Na kala alatun a God. yUk
Au, Iesu kala arai ania na kala songo asung ia na kala antok ia, “Iuang, kula kala pelek kam pukun malum.” 8Ti
Au, mangsikei a aina katapo ago e iang, na ingua i pukun malum katapo aol ia si 18 a matas aongos. Na katapo tatalukun a pukun ina. Parik kapa angkoai si koros akorong ania. TS!
Si mang taun i atailai katapo akalkalit nei mangsikei a lu i kivung. $RA
Na man kala uai lak si matas suke e mung, kala ro. Na man parik, ku tanga suai vang ania.’ ” Iesu kata vil ato na aina pukun malum si taun i atailai hQI
Sikei kala antok ia ta, ‘Iuang, ku atolongon ia si matas ke na name kalkalvakum tapai ania. lPQ
Na kala antok a katakai i aiveven matang asukang ke, ‘Arai, potol a matas aongos ke nata mela gus a uai i ei ke, sikei parik lak napa sabonai ta ring uai ina. Ku tanga suai ania! Kapo uli tung palau nei matang ke ani sa?’ O
Na kala mengen iria ta kankanuai i mengen asukang ke, “Mangsikei a igenen katapo atogon kana matang vaen. Na kita sukal a mangsikei a iei nei matang ang. Au kamela serei asi kana me ararai na kamela gule na uai i ei ang, sikei parik kapa arai sabonai ania. N
Napo antok imi ta parik vang! Sikei nami, man parik mipa lomon pokai, mi kun puka aongos asukang.” Kankanuai i mengen ani iei tav uai KM
Au na sa si 18 a igenen voiang a lu vungavunga lakat ang e Siloam kata ngom punuk iria? Mipo lomon ia ta tukulai ina using kari lau rikek katapo laba luai ani mang keve vap i Ierusalem aongos? lLQ
Napo antok imi ta parik vang! Sikei nami, man parik mipa lomon pokai, mi kun puka aongos asukang. 0KY
Na kala antok iria asukang ke, “Au sa, si volo tanganu i Galilaia, mipo lomon ia ta kitapo katakai i bil arikek luai ani ri Galilaia aongos using kana kitala puka? J '
Si taun ang palau mang vap kitapo ago e iang na kila akuskus ia ta matan vap ang i Galilaia voiang Pilato kata raung iria si po sula alilis. I ;Napo antok ua, parik luai kupa angkoai si soung le iang, tung si kula samui suai luai ani akamusai luai i vuk kope lik.”)HK :Man kupo pasal kuvul ve vopo petau ang anim asi kamilong pasal ane si katakai i saupai, ku atoktokngai vilvil akorong ve nia e selen, vei nganing kala tak ua ane si mang katakai i saupai lakat, na nia kala alis ua ane si kana asosokai na asosokai ang kanla asuai anim nei lu i akangbat. LG 9Marai sa nami akorong parik mipa saupai ani bil kapo korong? SF 8Pua, mipo nas aro na keve angpetpetekai i taun i kuli rina ke. Sikei marai sa parik mipa tun kinle na keve bil i taun ke? Nami na matan vap kapau akorong! Vilvil akorong aino ve tungam vopo petau anim iEK 7Na man mila arai ani malu kala so alak, mila kinle ta ka sinang nini nganlak, na kapo asukang. TD! 6Na katapo mengen kapa na petau lava ang e iang asukang ke, “Man mila arai ani kuku kalapo sorol alak e suke si ring ipo siang ta makarap, mila kinle sumasuma ta ka togon langit, na kapo asukang. C+ 5Io, ri angtama ki tapagal angtaliungai, ri angnanan, na ri angomonan kapa. Mang anu ka marala na mang anu.” Tun kinle ani keve bil i taun ke eBC 4Asukang ke ta nei sikei a matan vap ki tapagal. Mang potol ki angtaliungai ve mang pongua. A! 3Sa? Mipo lomon ia ta nata serei asi me asinong ani luai kuli rina? Parik luai! Napo antok imi ta name asinong a sinsinong i angtaliungai. ~@u 2Sikei kapo togon a mang asising kitmat asi kag duai ania. Kana napo ago i vinga mamaiten ania, tung si nala luk ia. n?U 1Natame serei asi kag me asuai ani kut ni kuli rina aongos. Napo buk sumasuma ani ka karkarian! @>y 0Sikei ninia parik kapa malangas na kala abis a nem kapo angkoai si saup ania singina, ki saup apongo palau ia. Ninia kita alis alava ia, ki lomlomon ani palpal lava singina. Io, man kita alis aduk ia asi kana aiveven tapai ania, ki lomlomon ta ki luk alava lak singina. Serei si Iesu, parik ta marip, tagalang = /Man a asosokai kapo nas a vubuk si kana tulava, sikei parik kapa usausa ia vo parik kapa abis kana vubuk, ka luk a sasaup kitmat. k<O .kana tulava ka serei pok si taun parik katapa lomlomonai ania singina. Ka serei si taun parik katapa nas ia. Na kamela tangatangai amitmitlikai ania na ka asok suai ania ane si ring ang ri vap tav lomlomon ki an ago singina. j;M -Sikei man a asosokai ang kapo lomon ia asukang ke ta ‘Kag tulava nang parik kapa serei pok sumasuma,’ na kala tutapong sasaup ani mamain ta asosokai tauan ve aina, na kapo matan angan na kapo inum na kalapo vangang nio, q:[ ,Napo mengen atutuman imi ta tulava ang ka asok ia asi kana aiveven aongos ani kana mamain ta togtogon. U9# +Au, na man kana tulava kala serei sabonai ani kapo abis ia, ka roron ania. 8y *Na Volava kala mengen asukang ke, “Man a katakai i aiveven kapo atutuman na kapo masam, kana lau i abis ka asukang ke. Kana tulava ka asok ia asi aiveven ani kana keve asosokai aongos, asi kana alis aniria ta kari sasagian si taun ina akorong. |7q )Na Petero kala sui ta, “Volava, kana kupo mengen ta kankanuai i mengen ke animem, vo ani ri vap aongos?” v6e (Nami kapa mi usausa. Using a igenen i pukun ka serei si vuk taun ang parik mipa lomlomonai ania singina.” 51 'Kana mi malangas ta man a votauk i lu kata nas a vuk taun asi serei ta katakai i tainau, kala ararai bat aro ani kana lu na parik kalapa ding ia. 4 &Io, man ka serei tenei liuan vong vo man ka angasungai i tangat na kamela sabonai aniria si po para koai, kala roron luai aniria. n3U %Keve asosokai ang, man kari tulava ka serei sabonai aniria si kipo para koai, kala roron aniria. Napo antok atutuman vang imi ta tulava ang ka songo iria ane si pata i angan na ka maus ta maus i vil pok asi kana ali pok aniria. 2+ $Mi usausa val vap po kokoai ani kari tulava, ani man kala serei pok le si matan angan i osongon, na kala pirpirikai, kila tavas sumasuma ania. k1O #Mi ngenge usausa kami keve vakup, na mi uli itoiton usausa ani kami keve lam asi kari mang. 0 "Arai, man kami togtogon kapo ago si saka ring an, pakangat imi kapa ka kun ago singina. Asosokai roron kapo uli usausa aroron / !Mi atos ta kami keve togtogon, na mi alis ri vap mailik. Mi itoitonai ta kami asisiang parik kapa angkoai si kavang na tauia ang neina kapo tauia i metekuku, parik kapa angkoai si mun, na ri vap tainau parik kipa sigil ia na ri manmanik parik kipa se ia. . Nami kag inatus sipsip ro lik, mi ago ta leng an. Using a tamami katala lomlomonai i uruk alava ani mi ago aro si kana vainagoan. a-; Si oring ke, mi lomlomon maiten using kana vainagoan, na keve nem ke kakami iria kapa. x,i Using a keve matan vap i kuli rina kipo gule na keve nem ke. Sikei tamami kapo nas ta mipo inongos taun iria. U+# Mi ago ta gule an ta mi angan a sa vo mi inum a sa. Mi ago ta uli urui an. d*A God kana kapo amaus a mamain ta uriuri ani ki mang miminaungan ani sikei a taun kudik palau, na ilesvauk ki suluk suai aniria. Au nei vanang? God parik kapa angkoai si akavat animi? Pua, kami lomlomon kapo kudik luai! M) Mi arai ani mamain ta purpur si kari polok. Parik kipa abis. Parik kipa suisui vakup. Sikei napo antok imi ta Solomon si kana amaumausan asip parik katapa miminaungan asukang val mangsikei iria. x(i Au, na man parik mipa angkoai si abis ani bil lik palau asukang, using a sa mipo urui using a mang matan bil? ;'q Si imi kapo angkoai si to avunga lik si uli urui? s&_ Mi arai ani mamain ta kol. Parik kipa sukal na parik kipa kopkopos kapa. Kipo kovek i lu asi asinong pok na usausan, sikei God kapo li pok iria. Arai, ri mani kipo roron lik palau, sikei nami vanang mipo sikei a miminaungan luai an! M% Using kami to kapo laba ani pok, na pukun imi kapo laba ani vakup. *$M Na kala mengen kana keve nat i akalit, “Asukang a napo antok imi ta mi ago ta urui an ani kami to, ta mi angan a sa, na ani pukun imi ta mi kavat ta sa. !#; Io, sukana na kankanuai i igenen, voiang kapo asinong akuvul kana keve bil roron ania papalik, na parik kapa tauia taun a God.” Taoke velai ani urui " Sikei God kala antok ia, ‘Tanio! Nganing lak vong ki luk suai ani malanganto im. Na keve bil ang kupo usausa iria, ke si ia?’ .!U Na naka mengen pok iau asukang ke ta, iuang, kutala abis alava na keve bil ani keve matas miang ani ku kalakala. Kana vang ku angan, na ku inum na ku maramarak.’ X ) Na kala antok ta, ‘Kapo ro, naka abis ia asukang ke. Naka but aongos kag keve lu ipo asisinong, na naka abis a keve lu tavirimok luai asi kag asinong ani keve uai i kag matang na kag keve usausan aongos. } Na kala lomlomonai ta, ‘Naka abis sa vang kana? Using napo kovek i ring asi kag asinong ani keve uai i kag matang.’ } s Na kala mengen iria ta kankanuai i mengen asukang ke, “Mang sikei a igenen tauia, kana roe katapo uai aduk luai. [ / Na kala mengen iria ta, “Mi ararai aro na mi aiveven si mamain ta lomlomonai miang i neikitung, using a igenen, kantanem kapo duk ta togtogon, sikei kana to parik kapa tukulai ina si duk i kana togtogon.” | q Sikei kala antok ia ta, “Iuang, parik napa tung asukang ta katakai i saupai vo katakai i pagpagal animilong.” !;
Na mangsikei i petau ang kala antok ia, “Katakai i akalit, ku asok a tasig asi kana pagal anig ta mang palpal i togtogon ang si tamamemlong.” Using a Malanganto Gogoai, ninia ka akalit imi si vuk taun ang palau ta mi saka mengen an.” Kankanuai i mengen ani tauia nio 7g Na man kilapo tak imi taun a keve lu i kivung ani ri katakai i saupai ve ri vap asasanan ki saupai animi, mi ago ta vinga urui an ta mi saka polpol an vo mi saka mengen an. Q
Na ninia kapo mengen susual a igenen i pukun, kapo angkoai si lomon suai korong ani kana rikek. Sikei ninia kapo mengen i nau varas ani Malanganto Gogoai, parik kapa atogon lomon suai ani rikek ang. {o Sikei riria kipo agel suai anig e mataria i ri vap, ka kun agel suai aniria e mataria i mamain ta angelo si God. +O Napo antok imi ta riria kipo atitipas tatag e mataria i ri vap, asukang kapa na igenen i pukun ka kun atitipas tataria e mataria i mamain ta angelo si God. (I Io, God katala taot pasuk a keve ung i patumi. Mi ago ta leng an. Nami mipo marmarai lava luai ani mamain ta tuv duk. Amalangas ta Karisto e mataria i ri vap oW Arai ani ri tuv. Kipo samui iria ta kapkap lik luai. Na God parik kapa angkoai si lomon taun aniria. `9 Sikei naka mengen amalangas imi ta igenen ang asi kami leng ania. Mi leng ani igenen voiang man katala raung a pukun, kapo atogon a roron asi kana asuai asiang ane nei rina i kui. Io, napo antok imi, mi leng ania. % Napo antok imi keve tungag, mi ago ta leng an aniria kipo raung a pukun palau, na e mung ina kapo kovek ta mang nem ki abis korong ia. Z- Saka mengen an mitapo posong ia e ring vong, ki longong lak ia e mete malangas. Na saka mengen an mitapo angtultulibotai tatana nei lu, ki songosongo tatana e ring malangas nei rina. Lolokovo ani God papalik ve Kapo kovek i bil kapo ago nei apupung ki tav tavas ia, vo bil kapo ago mumun, ka tav serei e ring malangas. w i Na si taun ang a petau tavirimok luai kime duk akuvul na kimela angkokokapis angpokpokai aniria. Au na kala tutapongai mengen aino si kana keve nat i akalit asukang ke, “Mi aiveven imi pelek a yeast si ri Parisaio, nang ninia na kapau. |q 6na kilapo lomlomonai selen asi kari teng akit ania si mang matan bil man nganing ka posong ia si kana mengen.4
a 5Na kala papelek a oring ang. Au, e mung na ri Parisaio ve keve vap malangas ani saupai kila songag alava ania na kilapo sunggil ia asi kana akus ta mang matan bil miang, > u 4Ka rikek animi keve vap malangas ani saupai! Using mitala akang akit a takaman i lau i uskorong. Nami parik mipa palak na riria kipo buk palak singina mipo akang bat vang iria.” O 3le si rangai i Abel tung si rangai i Sakarias voiang kata puka nei liuan i pata ipo sula na lu i atailai. Io, napo antok imi ta mamaiten i rangai aongos ang ka gon kuli matan polpolokan i taun ke. S
2ani matan polpolokan i taun ke ki sunguk a mamaiten i keve daung ang. Rangai i mamain ta katakai i kus amalangas aongos le si tutapongai i kuli rina, mamaiten ina ka gon si matan polpolokan i taun ke, K 1Io, e iang vanang God kata mengen atutuman luai asukang ke, ‘Naka asok na mamain ta katakai i kus amalangas ve aposel ane singiria, na kian raung a mang matan na ki vil akui a mang matan,’ *M 0Asukang na nami vang kana mipo malangas luai ani kari lau rikek a keve tivumi na mipo ainainakai kapa ania. Riria kita raung iria na nami mipo atung akanangai. ' /Ka rikek animi! Using mipo atung akanangai si keve mopong si ri katakai i kus amalangas. Sikei, a keve tivumi akorong palau kita raung iria. pY .Sikei kala antok, “Nami kapa keve vap malangas ani saupai, ka rikek animi! Using mipo agon a keve asasalakan mamaiten luai kuli ri vap, sikei nami akorong parik mipa sigil singina ta sikei a piupiu i kungami si pakangai aniria. .U -Na mang sikei i keve vap malangas ani saupai kala antok ia asukang ke, “Katakai i akalit, mengen ang kupo posong ia kapo asukang ta kupo varas imem kapa.” jM ,Ka rikek animi ri Parisaio! Using mipo bil val kua kavang, na ri vap kipo lakau vongvong ia.” # +Ka rikek animi ri Parisaio! Using mipo pigpig ta keve sinsinong roron luai nei lu i kivung, na asi posong ro singimi nei vaia mete ri vap. 9 *Ka rikek animi, ri Parisaio! Mipo alis aro kami sikei a vasangauli i panga sain ve mai ipo sukal e matang, sikei lau korong na lau i vinga ro val God, mipo ataole ia. Sikei riria nang na keve nem maiten ang kapo koi ta mi abis iria, na ka ago ta mi pial ta mang matan ang kapa. )Mi arai! Mi alilis ani ri vap logo ta bil i nei vinga. Na man mila abis ia asukang, mi arai vanang ta keve bil aongos kala daus animi. c ? (Nami mipo vap nio akorong! Sa, vo abis ang ani tongina, parik katapa abis na neina kapa? - 'Sikei Volava kala antok ia, “Kana nami ri Parisaio mipo vil adaus a pere i ese ve avubus, sikei e neina mipo duk ta tainau ve lau rikek luai. y~k &Na Parisaio ang kala taping using kata arai ta parik katapa using a saupai i galui kunga aino ani matan angan. (}I %Si taun ang kalapo kamus ta mengen, na mangsikei a Parisaio kala sokotuk ia asi kana an sonkos ve nia. Na kala riuk lak na kanla sinong si pata i angan. T|! $Io, man a pukun im ka malangas aongos, na ka kovek i palpal ka vong, ninia aongos ka mang asukang ta mang i lam kapo mang ua.” Iesu kapo porot ri Parisaio ve ri vap malangas ani saupai marai kari lok Y{+ #Asukang na ku aiveven vei nganing a malangas ang kapo ago singim, ka vong pok. z# "Matam ninia na lam ani pukun im. Man a matam ka ro, pukun im aongos ka malangas. Sikei man a matam parik kapa ro, pukun im aongos ka vong. 8yi !Parik tarapa asusuk lam asi kana sinong nei vakil vo nei avubus, sikei lam ka tung lakat akorong si kana tungtungan, ani ri vap man ki palak, kila arai korong ani mang. *xM Na asukang kapa ri vap i Nineve ki tapasuk ve matan polpolokan ke si taun i saupai iles, na kari lomon pokai si kana apasa na Ionas ka akalit amalangas pok na matan polpolokan i taun ke ta kari vinga kit. Sikei mi arai, igenen ke kana e matami kapo lavlabat ani Ionas. Malangas ani pukun Zw- Na ainan tulava i ring vunga ang ka kun tapasuk ve matan polpolokan i taun ke si taun i saupai iles. Na lau roron ang kata abis ia si taun i Solomon, ka akalit iria ta kari lau rikek. Using ninia kata pasal le ring vunga luai asi kana me kolongong ani masam si Solomon. Sikei mi arai, igenen ke kana e matami kapo lavlabat ani Solomon. $vA Kana na matan polpolokan i taun ke, ki arai lak ani kari akanangai si igenen i pukun, asukang palau val ri Nineve kita arai ani Ionas val kari akanangai. u Si vuk taun ang a petau kimela duk, na kala mengen asukang ke, “Kana na matan polpolokan i taun ke kipo vap rikek akorong. Kipo buk ta mang akanangai, sikei napo tav ainak si alis ani mang akanangai. Akanangai palau i Ionas, kapo ro ki arai ania. t Sikei kala antok, “Parik! Roron ane singiria kita longong a mengen si God na kila abis using ia.” Kita buk a akanangai