SQLite format 3@ ~(7h~(- ~`D~~`i%!indexverses_indexversesCREATE UNIQUE INDEX verses_index on "verses" (book_number, chapter, verse)wItableversesversesCREATE TABLE "verses" ("book_number" NUMERIC, "chapter" NUMERIC, "verse" NUMERIC, "text" TEXT){UtablebooksbooksCREATE TABLE "books" ("book_color" TEXT, "book_number" NUMERIC, "short_name" TEXT, "long_name" TEXT)=_tableinfoinfoCREATE TABLE info (name TEXT, value TEXT) GoXGregionPanama'right_to_leftfalse)strong_numbersfalse/russian_numberingfalse'languageSan Blas Kuna)chapter_stringChapter(#AdescriptionBab-Dummad-Garda-Islidikid By{bI3~~~~~~x~\~C~-~}}}}}w}V}:}!} ||||||s|Y|=|%|{{{{{{q{W{9{zzzzzzezIz-zyyyyyyxy_yFy.yB##ff7c80ApoApocalipsisA#00ff00JudJudas@#00ff003Ju3 Juan?#00ff002Ju2 Juan>#00ff001Ju1 Juan=#00ff002Pe2 Pedro<#00ff001Pe1 Pedro;#00ff00SanSantiago:#ffff00HebHebreos9#ffff00FlmnFilemón8#ffff00vTitTito7#ffff00l2Ti2 Timoteo6#ffff00b1Ti1 Timoteo!5-#ffff00X2Te2 Tesalonicenses!4-#ffff00N1Te1 Tesalonicenses3!#ffff00DColColosenses2!#ffff00:FilFilipenses1#ffff000EfeEfesios0#ffff00&GálGálatas/##ffff002Co2 Corintios.##ffff001Co1 Corintios-#ffff00RomRomanos,#00ffffHecHechos+#ff6600JuanJuan*#ff6600LucLucas)#ff6600MarMarcos(#ff6600MatMateo'!#ffff99MalMalaquías&#ffff99ZechZacarías%#ffff99HagHageo$#ffff99SofSofonías##ffff99HabHabacuc"#ffff99NahNahúm!#ffff99MiqMiqueas #ffff99JonaJonás#ffff99|ObaAbdías#ffff99rAmAmós#ffff99hJoelJoel#ffff99^HosOseas#ff9fb4TDanDaniel#ff9fb4JEzekEzequiel)#ff9fb46LamLamentatciones#ff9fb4,JerJeremías#ff9fb4"IsaIsaías(9#66ff99SongCantar de los Cantares%#66ff99EcclEclesiastés!#66ff99ProvProverbios#66ff99PsSalmos#66ff99JobJob#ffcc99EsthEster#ffcc99NehNehemías#ffcc99EzrEsdras##ffcc992Cr2 Crónicas ##ffcc991Cr1 Crónicas #ffcc99x2Re2 Reyes #ffcc99n1Re1 Reyes #ffcc99d2Sa2 Samuel #ffcc99Z1Sa1 Samuel#ffcc99PRuthRut#ffcc99FJudgJueces#ffcc99zqj\B$^0wP3uJ- m 3 v M 3P|76  M5 TT4 xu [~~z~2}}}||{{zzzFyyxxxaxBwwjwvvHuu^u3ttss+rrorqqEppAoo"nnTmmTll}kkZk8kjjsj$i"hhnggJgff2eedddDccWbb?aaN`__,^^ ]]V\\\[[2ZZYYzY$XXuXWJWVV%UUATT=SSTSR7QPPOUNMMGLLLKKnKJJUJIlIHHsGGDFKEE;DD^CCMBB9AA{@@d?Y?>h==6<Aarón, degi, e-waganmala, Bab-dummadga-ibmar-ogumakleged-ailagi ibmar-durgan-ogumakar ukdamalad. Degi, ina-wawadikid ogumakar ukdamarbalid. Deginbali, Neg-Ise-Islidikidyaba, Israel-dulemar-e-isgued-eliega, Bab-Dummadga ibmar-durgan-e-abe-ukedgi arbadamarbalid. Igi Moisés-Bab-Dummad-e-mai sogsagusa, deyob imakdamalad. rz]0Leví-wagandina, bela Bab-Dummadse-goled-neg-nabir-selegedyagi arbamalaga ogwichilesmalad. Aarón-wagan }ys/Semerʼdi, Mahli-e-machi. Mahliʼdi, Musi-e-machi. Musiʼdi, Merari-e-machi. Degi, Merariʼdi, Leví-e-machi. Wx'.Hilcíasʼdi, Amsi-e-machi. Amsiʼdi, Bani-e-machi. Baniʼdi, Semer-e-machi. iwK-Malucʼdi, Hasabías-e-machi. Hasabíasʼdi, Amasías-e-machi. Amasíasʼdi, Hilcías-e-machi. v),Hemán-e-argan-sapiledsikdina, Merari-e-wagwa-Etán gwisgus daed. Etánʼdi, Quisi-e-machi. Quisiʼdi, Abdi-e-machi. Abdiʼdi, Maluc-e-machi. guG+Simeiʼdi, Jahat-e-machi. Jahatʼdi, Gersón-e-machi. Degi, Gersónʼdi, Leví-e-machi. Wt'*Adaíaʼdi, Etán-e-machi. Etánʼdi, Zima-e-machi. Zimaʼdi, Simei-e-machi. Ys+)Malquíasʼdi, Etni-e-machi. Etniʼdi, Zera-e-machi. Zeraʼdi, Adaía-e-machi. drA(Simeaʼdi, Micael-e-machi. Micaelʼdi, Baasías-e-machi. Baasíasʼdi, Malquías-e-machi. yqk'Namaklealile, Hemán-e-argan-nuedsik e-gwenad-Asaf gwisgus daed. Asafʼde, Berequías-e-machi, Simea-e-wagwad. |pq&Coréʼdi, Izhar-e-machi. Izharʼdi, Coat-e-machi. Coatʼdi, Leví-e-machi. Degi, Levíʼdi, Israel-e-machi. xoi%Sofoníasʼdi, Tahat-e-machi. Tahatʼdi, Asir-e-machi. Asirʼdi, Ebiasaf-e-machi. Ebiasafʼdi, Coré-e-machi. }ns$Amasaiʼdi, Elcana-e-machi. Elcanaʼdi, Joel-e-machi. Joelʼdi, Azarías-e-machi. Azaríasʼdi, Sofonías-e-machi. omW#Toaʼdi, Zuf-e-machi. Zufʼdi, Elcana-e-machi. Elcanaʼdi, Mahat-e-machi. Mahatʼdi, Amasai-e-machi. wlg"Samuelʼdi, Elcana-e-machi. Elcanaʼdi, Jeroham-e-machi. Jerohamʼdi, Eliel-e-machi. Elielʼdi, Toa-e-machi. 6ke!We-dulemar, degi, e-masmalamala, namakdii gusmalad. Amar, wemalad:Coat-e-wagangi-danimalad, wemalad: Namaked-dule-Hemán, Joel-e-machi. Joelʼdi, Samuel-e-machi. zjm Amar, amba yoo Salomón Jerusalénʼgi Bab-Jehováʼse-goled-neg-sobeunni, Bab-Dummadse-goled-neg-asabin Bab-Dummad-dulemarbo-ambikued-neggi, namakbukwadamalad. Geb a-sorba, a-dulemar amba deyob David-ega-igar-mesisadba, namakdii gusmalad. i Bab-Dummad-Israel-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu Bab-Jehováʼse-goled-neggi-sigisadgine, David dulemar-namakmalad nug-imaksad. yhkUza-e-machi, Simea. Simea-e-machi, Haguía. Degi, Haguía-e-machi, Asaías. David dule-namakmalad-onug-imaksad gwMerari-e-wagandi, wemarmogad: Merari-e-machi, Mahli. Mahli-e-machi, Libni. Libni-e-machi, Simei. Simei-e-machi, Uza. Zf-Samuel-e-masmaladi, wemarmogad: Vasni, e-machi-sailaginedid, degi, Abías. \e1Nahat-e-machi, Eliab. Eliab-e-machi, Jeroham. Degi, Jeroham-e-machi, Elcana. mdSAhimot-e-wagandi, wemarmogad: Ahimot-e-machi, Elcana. Elcana-e-machi, Zofai. Zofai-e-machi, Nahat. >cwElcana-e-masmaladi, wemarmogad: Amasai, Ahimot. nbUAsir-e-machi, Tahat. Tahat-e-machi, Uriel. Uriel-e-machi, Uzías. Degi, Uzías-e-machi, Saúl. PaAsir-e-machi, Elcana. Elcana-e-machi, Ebiasaf. Ebiasaf-e-machi, Asir. l`QCoat-e-wagandi, wemarmogad: Coat-e-machi, Aminadab. Aminadab-e-machi, Coré. Coré-e-machi, Asir. f_EZima-e-machi, Joa. Joa-e-machi, Iddo. Iddo-e-machi, Zera. Degi, Zera-e-machi, Jeatrai. l^QGersón-e-wagandi, wemarmogad: Gersón-e-machi, Libni. Libni-e-machi, Jahat. Jahat-e-machi, Zima. n]UMerari-e-masmaladi, wemarmogad: Mahli, degi, Musi. Leví-wagan-e-dadgangi-danimaladi, wemalad. Q\Coat-e-masmaladi, wemarmogad: Amram, Izhar, Hebrón, degi, Uziel. D[Gersón-e-masmaladi, wemarmogad: Libni, degi, Simei. ?ZyLeví-e-masmala, wemalad: Gersón, Coat, Merari. YDegi, Josadac gales-selesad. Deunni, Bab-Jehová Judá-dulemar, degi, Jerusalén-dulemar, Nabucodonosorʼse-galegega imaksad. [X/Azaríasʼdi, machi-Seraías-nikusad. Degi, Seraíasʼdi, machi-Josadac-nikusad. SW Salumʼdi, machi-Hilcías-nikusad. Hilcíasʼdi, machi-Azarías-nikusad. KV Ahitobʼdi, machi-Sadoc-nikusad. Sadocʼdi, machi-Salum-nikusad. PU Azarías, machi-Amarías-nikusad. Amaríasʼdi, machi-Ahitob-nikusad. )TK Degi, Johanánʼdi, machi-Azarías-nikusad.Azaríasʼde, Jerusalénʼgi Salomón-Bab-Dummadse-goled-neg-sobsadgi dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga maigusad. US# Ahimaasʼdi, machi-Azarías-nikusad. Azaríasʼdi, machi-Johanán-nikusad. MRAhitobʼdi, machi-Sadoc-nikusad. Sadocʼdi, machi-Ahimaas-nikusad. SQMeraiotʼdi, machi-Amarías-nikusad. Amaríasʼdi, machi-Ahitob-nikusad. PPUziʼdi, machi-Zeraías-nikusad. Zeraíasʼdi, machi-Meraiot-nikusad. JO Abisúaʼdi, machi-Buqui-nikusad. Buquiʼdi, machi-Uzi-nikusad. PNEleazarʼdi, machi-Finees-nikusad. Fineesʼdi, machi-Abisúa-nikusad. MAmram-e-mimmigandi, wemarmogad: Aarón, Moisés, María.Aarón-e-masmaladi, wemarmogad: Nadab, Abiú, Eleazar, degi, Itamar. QLCoat-e-masmaladi, wemarmogad: Amram, Izhar, Hebrón, degi, Uziel. >K yLeví-e-masmala, wemalad: Gersón, Coat, Merari. YJ+Agala, Israel-e-Bab-Dummad we-Israel-dulemargi Asiria-e-Rey-Pul-egi-gwisguega imaksad. Pulʼde, Tiglat-Pileser-warbaagwadye (III) nugbalid.We-Pulʼde, we-negmar-nugadse Israel-dulemar-gasa sesad: Halah-neg-nugadse, Habor-neg-nugadse, Hara-neg-nugadse, degi, Gozán-diwarse.We-garda-narmaklenaidgine, amba agi bukwamalad.WI'Aka bur Rubén-wagan, Gad-wagan, Manasés-wagan-negabalad Israel-e-Bab-Dummadgi gwisgudmalad. A-yargi-dulemar-baigan-bukusmalanad-e-bab-dummagan-e-nug odummodmalad. Bab-Dummad a-dulemar-obelos gusad. UH#E-neguya-idudii gusmalad, wemalad: Efer, Isi, Eliel, Azriel, Jeremías, Hodavías, degi, Jahdiel.We-dulemar, bila-onogedgi dule-gandikmaladid, nug-nikamaladid, e-babgan-neggi sordamar-idudimaladid. cG?Manasés-e-wagan-negabalad bela-bela mergusmalad. Basán-yargi ambikusmalad, bela Baal-Hermón-yarse-bakar, ambikusmalad. Senirʼye-neg-nugadgi ambikusmarbalid, degi, Hermón-yar-siidse-bakar, ambikusmalad. FAr bila-onogedgi Bab-Dummad eba gunaisoggu, agala, Agareno-dulemar bukidar girgusmalad. Deyob, Rubén-wagan, Gad-wagan, Manasés-wagan-negabalad, Israel-dulemar-gales-seledmaloed-e-ibaganse, Agareno-dulemar-e-yargi ambikunonimalad. Manasés-wagan-negabalad NEDegi, Rubén-e-wagan, Gad-e-wagan, Manasés-e-wagan-negabalad Agareno-dulemar-ibe we-ibmar-durgan susmalad:Moli-yargan-mureged, mili-dulabo-gakambe (50,000).Sibad-wawaad, mili-dulataled-ilabo-gaka-dulabo-gakambe (250,000).Moli-uayasuid, milibo (2,000).Deginbali, mili-dulatar (100,000) dulemar-gasbalid. uDcDegi-inigwele, bila-onolenaid-abargi, Bab-Dummad-bengussurmaladba Bab-Dummadse ise-gollar imaksamalad. Degi, Bab-Dummad itosgua, bendaksad. Degisoggu, Agareno-dulemar, degi, bela-Agareno-dulemarba-bila-ononanaid ese galakusmalad. C Wemar, we-dulemargi bila-onosmalad: Agareno-dulemargi, Jetur-dulemargi, Nafis-dulemargi, degi, Nodab-dulemargi bila-onosmalad. FBRubén-e-wagan, Gad-e-wagan, degi, Manasés-e-wagan-negabalad, wemar bela sorda-mili-dulabo-gakabake gaka dulataled-ilagugle gaka dulapaa (44,760) sordamar-gandikmalad nikad. We-sordamarde sigu-abingaed-nikamaladid, es-suid-nikamaladid, degi, sigu-nikamarbalidid. Deginbali, bila-onoged nue-wismarbalidid. A5Bela e-dadgan-igar-danikidi, Judá-e-rey-Jotam-e-ibagangi, degi, Israel-e-rey-Jeroboam-e-ibagangi narmaklesad. Israel-wagan-dad-nakwedsikmalad K@Wemar, Galaad-yargi, degine, Basán-yar-naidgi ambikusmalad. Deginbali, Basán-e-neggwebur-burwiganagi, degi, Sarón-nainumargi gagan-moli-mas-nanaidgi, bela e-nainumar-ugakaase, ambikusmalad. n?UDegine, Abdiel-machi-Ahí, Guni-e-wagwad. Ahíʼye-nugadi, e-gwenadgan-e-dummadga gudii gusad. f>EWemar-e-babgan weyob danikid: Abihail, Huri-e-machi, Huriʼdi, Jaroa-e-machi, Jaroaʼdi, Galaad-e-machi, Galaadʼdi, Micael-e-machi, Micaelʼdi, Jesisai-e-machi, Jesisaiʼdi, Jahdo-e-machi, degi, Jahdoʼdi, Buz-e-machi. =! E-gwenadgan e-babgangi-danimalad, wemalad: Micael, Mesulam, Seba, Jorai, Jacán, Zía, degi, Heber. Bergwable walagugle (7) gumalad. < Joel, Basán-neggweburgi dummadga-megnonikid. Joel-sorbalid, Safánʼye nugad. Amar-sorba, Jaanai, Safatʼbogwa megnonikid. ~;u Gad-e-wagan, Rubén-e-wagan-bukwad-asabin Basán-yargi ambikusmalad, degi, Salca-yar-naidse ambikusmalad: n:U Rey-Saúl-negsemaigua, Rubén-e-wagan, Agareno-dulemargi bila-onos gusmalad, geb egi naknoni gusmalad. Degidba, Rubén-e-wagan, bela Galaad-yar-naidgi dad-nakwedsik megismalad. A-e-negmar-bukwadgi gudii gusmalad. Gad-wagan .9U Deginbali, e-moli-bebe-nikamalad Galaad-yargi ichesur mergusbarsoggu, agala, dad-nakwedsik Éufrates-diwar-maid-akale, nega-dulesulidgan-onodedse, neg-ganonibalid. X8)Bela, Azaz-e-machi, Azazʼdi, Sema-e-machi, Semaʼdi, Joel-e-machi. Zacarías, degi, Belaʼmala, Aroer-neg-nugadgi gudii gusad. Aroer-akar Neboʼye-neg-nugadse, degi, Baal-Meón-neg-nugadse napa ganonikid. l7QBeera-e-gwenad-e-gwenadganba, nug-ilemakar-maid, wemalad: Jeiel, e-gwenadgan-e-dummad, Zacarías. 6}Baal-e-machidi, Beera. Beeraʼde, Rubén-e-sordamar-e-dummadid. Asiria-e-rey-Tiglat-Pileser Beera-gasa sesa gusad. W5'Simei-e-machidi, Micaía. Micaía-e-machidi, Reaía. Reaía-e-machidi, Baal. h4IJoel-e-wagan, wemalad: Joel-e-machi, Semaías, Semaías-e-machidi, Gog. Gog-e-machidi, Simei. `39Israel-machi-sailagined-Rubén-e-masmala, wemalad: Hanoc, Falú, Hezrón, Carmi. W2'Ar Judá bur bule e-gwenadganba gandik-megis-inigwele, degine, e-gwenadgan-dummadga-gusbar-inigwele, degite, ibmar-Rubénʼgadga-guoenadi ega uklessulid. Aka Joséʼga, degi, José-e-waganga uklesad. 51 eRubén, Israel-machi-sailaginedid. Rubén e-bab-omegi-dodosad-ular, bar machi-sailaginedyob gunonisulid. Ibmar-egadga-guoenadi, Israel-machi-José-e-masmalaga uklessunnad. 0++Degi, Isi-e-masmala bela Amalec-sordamar-napi-wakicha-gudimalad obelosmalad. Isi-e-wagan we-garda-narmaklenaidse agi amba bukwamalad.S/*Deginbali, we-Simeón-sordamar, e-dulataled-ilatar (500), Seir-yalaganba nade gusmalad. Wemar-e-dummagan-idumalad, Isi-e-masmalad.Amarde, wemalad: Pelatías, Nearías, Refaías, degi, Uziel. X.))We-dulemar-nug-bilesmaladi, Ezequías-Judá-e-reyga-maidgine, nonigusmalad. Bela Cam-e-wagan-danar-bukwad oitononimalad, egi naknoni gusmalad. E-ibe bela neg-burwigana-bukwad obelosmalad. Agi moli-omaed-gagan nue-nikasoggu, Cam-dulemar-muchub ambikusmalad. We-garda-narmaklenaigu, bela nug-iduar-bilesmalad, amba agi bukwamalad. +-O(Agi, napa-bipisur-unnitiba amismalad, egi gagan-nuegan-bukidar-nai amismalad. A-yargi nabir-bogidik-gudii guleged amismalad. A-yargine, Cam-e-wagan gudimalanad. ,'We-dulemar sibad-wawaadmarga gagan-nuegan-amiegala, Gedor-neg-nugad-dogedse, neba-neg-dad-nakwedsik-naidse mosmalad. p+Y&Wemar-nug-bilesmaladi, e-gwenadgan-e-dummaganga gudimalad. Degine, e-gwenadgan bela-bela mergusmalad. *'%Degi, Sifi-machi-Ziza. Sifiʼdi, Alón-e-machi. Alónʼdi, Jedaías-e-machi. Jedaíasʼdi, Simri-e-machi, degi, Simriʼdi, Semaías-e-machi. o)W$Degine, e-dummagan-baigan, wemalad: Elioenai, Jaacoba, Jesohaía, Asaías, Adiel, Jesimiel, Benaía. j(M#Joel, Josibías-machi-Jehú. Josibíasʼdi, Seraías-e-machi. Seraíasʼdi, Asiel-e-machi. q'["Simeón-wagan-e-dadgan-e-dadgan-e-dummagan-e-nugmar, wemalad: Mesobab, Jamlec, Amasías-machi-Josías. -&S!Deginbali, Baal-neg-nugadse bela neggwebur-burwigana neggwebur-dummagan-dikarba-bubukwadi, amargadbalid. Simeón-wagan we-neggweburmargine ambikusmalad. % Simeón-e-wagan-e-neggwebur-burwigana, wemarbalid: Etam, Aín, Rimón, Toquén, degi, Asán. Bela we-neggwebur-burwigana gwaatar gued. $$ABet-Marcabot, Hazar-Susim, Bet-Birai, degi, Saaraim.Simeón-e-wagan Rey-David reyga-megnonikidse, we-neggweburmar na e-neggweburga imaksamalad. #;Betuel, Horma, Siclag, "5Bilha, Ezem, Tolad, s!_Simeón-e-wagan, David reyga-megnonikidse, we-neggweburmargi ambikusmalad: Beerseba, Molada, Hazar-Sual, ] 3Simei, masmala warambe-gakanergwa (16) nikusad, degi, bunamala walanergwa (6) nikusbalid. Simei-e-gwenadgandina, mimmigan-ichesur nikussurmalad. Agala, Simeón-e-wagan, Judá-e-wagan-mergueyob gussurmalad. xiMisma-e-wagan weyob danikid: Misma, Hamuel-e-babad. Hamuelʼdi, Zacur-e-babad. Zacurʼdi, Simei-e-babad. _7Saúlʼdi, Salum-e-babad. Salumʼdi, Mibsam-e-babad. Mibsamʼdi, Misma-e-babad. QSimeón-e-waganmar, wemalad: Nemuel, Jamín, Jarib, Zera, degi, Saúl. 'GWe-dulemar napsagi-arbamaladid. Netaín-neggweburgi, degi, Guederá-neggweburgi gudii gusmalad. Agine, we-dulemar reyga arbadii gusmalad. Simeón-wagan dASela-e-wagandi, wemalad: Joacim, degi, Cozebaʼginmalad. Deginbali, Joás, Saraf. Wemar-warbogwad Belén-neggweburse gannar-daged-iduale, Moab-yargi negsemai gusmalad. We-ibmar-gusad garda-sergangi narmakar maid. MJudá-machi-Sela-e-masmala, wemalad: Er, Laada Erʼde, Leca-neggwebur-dulemar-e-dadsailad. Laadaʼde, Maresa-e-babad, degi, Laadaʼde, Bet-Asbea-neg-nugadgi lino-morgi-arbamalad-e-dadsailabalid. wSimón-e-masmala, wemalad: Amnón, Rina, Ben-Hanán, degi, Tilón.Isi-e-wagandi, wemalad: Zohet, Benzohet. Hodías, Naham-e-bun nikusad. A-ebogwa, wemar-baksad: Keila, Estemoa. Keilaʼde, Garmita-duled, degi, Estemoaʼdi, Maaca-duled ykWemar, Faraón-e-sisgwa-Bitia-e-mimmiganad. Mered-e-ome-baid-Jehudaíaʼye-nugad, Judá-duled.A-omede, machimala-baksamogad: Jered, Heber, Jecutiel. Jeredʼdi, Gedor-e-babad. Heberʼdi, Soco-e-babad. Jecutielʼdi, Zanoa-e-babad. .UEsdras-e-masmala, wemalad: Jeter, Mered, Efer, degi, Jalón.Mered, e-ome-Bitiaʼye-nugadga we-mimmigan-baksad: María, Samai, Isba. Isbaʼde, Estemoa-e-babad. PJehalelel-e-masmala, wemalad: Zif, Zifa, Tirías, degi, Asareel. gGJefone-machi-Caleb-e-masmala, wemalad: Iru, Ela, Naam.Ela-e-machidi, wedid: Cenaz. 8iMeonotaiʼdi, machi-Ofra-nikusad. Seraíasʼdi, machi-Joab-nikusmogad. Joabʼde, dulemar-Carisim-nebagi-bukwamalad-e-dadsailad. We-dulemarde, ibmar-sobedgi-arbamaladid. s_ Cenaz-e-masmala, wemalad: Otoniel, Seraías.Otoniel-e-masmaladi, wemarmogad: Hatat, degi, Meonotai. # Estón masmala-nikusadi, wemalad: Bet-Rafa, Paseah, Tehina. Tehinaʼde, Nahas-neggwebur-e-dadsailad. Wemar, Reca-dulemarga gunonikid. U# Súa-urba-Quelub, machi-Mehir-nikunonikid. Mehirʼdi, Estón-e-babad.  Jabes, Israel-e-Bab-Dummadse gochad, ega sogded: “An bese wilesagwa egise, be ise-nued-angi-binsae, napa-dummad be wis anga uke. Be wis an-bendake, mer bar boni-dummadba wilegegar.” Jabes, Bab-Dummadse-ibmar-egichisadi, Bab-Dummad ega imaksad. ' Jabesʼdi, bur bule e-gwenadganba nug-nika megisad. E-nan Jabesʼye-onug-imaksad, ade soged: “Bonigan-abalagi an na mimmi-nikusye.” y kCosʼdi, warbo masmala nikusad: Anub, Zobeba. Cosʼde, Aharhel-e-wagan-e-dadsailad. Aharhelʼde, Harum-machid. O Hela-e-masmaladi, wemarmogad: Zeret, Jezoar, Etnán, degi, Cos. i KNaara, we-masmala baksad: Ahuzam, Hefer, Temeni, degi, Ahastari. Wemar, Naara-e-masmalad. Y +Tecoa-neggwebur-dulemar-e-dadsaila-Asur, ome-walabo nikusad: Hela, Naara. 4 aPenuelʼdi, Gedor-e-babad. Ezerʼdi, Husa-e-babad. Wemar, Hur-e-waganad. Hurʼde, Efrata-e-machi-sailaginedid.Efrataʼde, Belén-neggwebur-dulemar-e-dadsailad. r]Etam-e-masmala Hur-e-wagan, wemalad: Jezreel, Isma, degi, Ibdas. Wemar-e-bundi, Haze-Lelponiʼye nugad. )Sobal-machi-Reaía, machi-Jahat-nikusad. Jahatʼdi, machi-Ahumai-nikusad, degi, machi-Lahad-nikusbalid. Jahatʼgi, Zora-dulemar danikid. V 'Judá-e-wagan-baigan, wemalad: Fares, Hezrón, Carmi, Hur, degi, Sobal. yElioenai-e-masmaladi, walagugle (7) gumalad: Hodavías, Eliasib, Pelaías, Acub, Johanán, Dalaías, degi, Anani.QNearías-e-masmala, warbaa-gumalad: Elioenai, Ezequías, Azricam. 8iSecanías-e-wagan, wemalad: E-machi-Semaías,Semaías-e-machimala-walataled: Hatús, Igal, Barías. Nearías, degi, Safat. Wemar, bergwable walanergwa (6) gumalad. ucHananías-e-wagan, wemalad: E-machi, Pelatías. Pelatías-e-machidi, Jesaías. Jesaías-e-machidi, Jefaías. Jefaías-e-machidi, Refaías. Refaías-e-machidi, Arnán. Arnán-e-machidi, Abdías. Degi, Abdías-e-machidi, Secanías. ucZorobabel, masmala-baigan walatar nikusbalid: Hasuba, Ohel, Berequías, Hasadías, degi, Jusab-Hesed. 3_Pedaías-e-masmaladi, wemarmogad: Zorobabel, degi, Simei.Zorobabel-e-masmaladi, wemarmogad: Mesulam, degi, Hananías. We-masmala-e-bundina, Selomitʼye nugad. QMalquiram, Pedaías, Senazar, Jecamías, Hosama, degi, Nedabías. I~ Jeconías-gales-selesgusad-e-masmala, wemalad: Asir, Salatiel, Y}+Joacim-e-masmaladi, wemalad: Jeconías, degi, Sedequías. Jeconías-wagan |9Josías-e-masmala, wemalad: E-machi-sailagined, Johanán. Johanán-yarbalidi, Joacim. Joacim-yarbalidi, Sedequías. Sedequías-yarbalidi, Salum. D{Manasés-e-machidi, Amón. Amón-e-machidi, Josías. [z/ Jotam-e-machidi, Acaz. Acaz-e-machidi, Ezequías. Ezequías-e-machidi, Manasés. ^y5 Joás-e-machidi, Amasías. Amasías-e-machidi, Azarías. Azarías-e-machidi, Jotam. Zx- Josafat-e-machidi, Joram. Joram-e-machidi, Ocozías. Ocozías-e-machidi, Joás. w Weyob Salomón-e-waganmar danikid: E-machi-Roboam. Roboam-e-machidi, Abías. Abías-e-machidi, Asa. Asa-e-machidi, Josafat. *vM Bela-wemar, David-e-masmala gued. We-masmala-e-bundina, Tamarʼye nugad.E-omegan-dikarbarmaladbo-machimala-baklesaddi, soglesulid. Judá-yar-e-reymar *uOElisama, Eliada, degi, Elifelet. t7Noga, Nefeg, Jafía, Us#David masmala-baigan walabakebak (9) nikusbalid: Ibhar, Elisama, Elifelet, %rCJerusalénʼgi, masmala-walabake ega gwalulesbalid.Amar, wemalad: Simea, Sobab, Natán, degi, Salomón. Wemar, Amiel-sisgwa-Betsabé-e-masmalad. Tq!Deunni, David birgagugle (7) gaka-nii-walanergwa (6) Hebrónʼgi negsemaidgi we-masmala-walanergwadi (6), ega gwalulesad. David, Jerusalénʼgi birga-dulagwen-gakambe-gakapaa (33) yar-semai gusad. pAdonías-yarbali, Sefatías gwalulesad. E-nandi, Abitalʼye nugad. Sefatías-yarbali, Itream gwalulesad. E-nandi, Eglaʼye nugad. )oKDaniel-yarbali, Absalón gwalulesad. E-nandi, Maacaʼye nugad, Gesur-e-rey-Talmai-e-sisgwad. Absalón-yarbali, Adonías gwalulesad. E-nandi, Haguitʼye nugad. gn IDavid-e-masmala Hebrónʼgi-gwalulesmaladi wemar gued: E-machi-sailagined, Amnón. E-nandi, Ahinoamʼye nugad, Jezreel-duled. E-machi-Amnón-yarbali, Daniel gwalulesad. E-nandi, Abigailʼye nugad, Carmel-neggweburginedid. Nm7Degine, garda-narmakmalad-e-gwenadgan-Jabesʼgi-mamaid, wemalad: Tirat-dulemar, Simea-dulemar, Sucat-dulemar. We-Ceneo-dulemar, Hamatʼgi-danimaladid. Hamatʼde, Recab-dulemar-e-dad-dummadid.ylk6Salma-e-wagan, wemalad: Belén, Netofa-dulemar, Atrot-Bet-Joab, Manahat-dule-negabar, degi, Zora-dulemar. Ik 5Degi, Quiriat-Jearim-e-anagan, wemalad: Itri-dulemar, Fut-dulemar, Sumat-dulemar, degi, Misraim-dulemar. Misraim-dulemargi, Zora-dulemar danimalad, degi, Estaolita-dulemar danimarmogad. Oj4Sobal-e-wagan, wemalad: Haroe, degi, Manahet-dulemar-negabalad. kiO3Sobalʼdi, Quiriat-Jearim-e-babad, Salmaʼdi, Belén-e-babad, Harefʼdi, Bet-Gader-e-babad. zhm2Bela-wemar, Caleb-e-wagan gumalad.Efrata-machi-gebesailagined-Hur-e-masmala, wemalad: Sobal, Salma, Haref. 0gY1Deginbali, Maaca masmala nikusbalid: Saaf, Seva. Saafʼdi, Madmana-e-babad. Sevaʼdi, Macbena-e-babad, degi, Gibea-e-babbalid. Caleb-e-sisgwadi, Acsaʼye nugad. Of0Caleb-ome-dikarbalid-Maaca, we-masmala nikusad: Seber, Tirhana. Ye+/Jahdai-e-masmaladi, wemalad: Regem, Jotam, Gesam, Pelet, Efa, degi, Saaf. d.Caleb-ome-dikarbalid-Efa, we-masmala nikusad: Harán, Mosa, Gazez.Haránʼdi, machi-nikusad. Gazezʼye onugsasad. _c7-Samaiʼdi, machi-Maón-nikunonikid. Degi, Maónʼdi, machi-Bet-Sur-nikunonikid. xbi,Semaʼdi, machi-Raham-nikunonikid. Rahamʼdi, machi-Jorcoam-nikunonikid. Requemʼdi, machi-Samai-nikunonikid. Ha +Hebrón-e-masmaladi, wemarmogad: Coré, Tapúa, Requem, Sema. 3`_*Jerameel-e-urba-Caleb-e-masmaladi, wemalad: E-machi-gebesailagined, Mesaʼye nugad. Mesaʼdi, Zif-e-babad, degi, Maresa-e-babbalid. Maresaʼdi, Hebrón-e-babmogad. s__)Salumʼdi, machi-Jecamías-nikunonikid. Degi, Jecamíasʼdi, machi-Elisama-nikunonikid. Caleb-wagan V^%(Elasaʼdi, machi-Quismai-nikunonikid, Quismaiʼdi, machi-Salum-nikunonikid. U]#'Azaríasʼdi, machi-Heles-nikunonikid. Helesʼdi, machi-Elasa-nikunonikid. T\!&Obedʼdi, machi-Jehú-nikunonikid. Jehúʼdi, machi-Azarías-nikunonikid. Q[%Zabadʼdi, machi-Eflal-nikunonikid. Eflalʼdi, machi-Obed-nikunonikid. OZ$Atai, machi-Natán-nikunonikid. Natánʼdi, machi-Zabad-nikunonikid. wYg#Sesán Jarhaʼga e-sisgwa-uksad, adi, nikuegar.Degidba, Jarha, Sesán-e-sisgwaga machi-Atai-baknonikid. X)"Sesán, masmala-nikussulid, unnila bunamalabi nikusad.Unnila, Sesán, Egipto-dulebi e-maiga sedii gusad. We-maide, Jarhaʼye nugad. _W7!Jonatán-e-masmaladi, wemarmogad: Pelet, Zaza. Bela wemar, Jerameel-e-wagan gumalad. sV_ Samai-urba-Jada-e-masmaladi, wemarmogad: Jeter, Jonatán. Jeterʼdina mimmigan-nikussuli burgwisad. U{Apaim-e-machidi, Isiʼye nugad. Isi-e-machidi, Sesánʼye nuggunonikid. Sesán-e-machidi, Ahlaiʼye nuggunonikid. eTCNadab-e-masmaladi, wemarmogad: Seled, Apaim.Seledʼdina mimmigan-nikussuli burgwisad. aS;Abisur-e-ome, Abihailʼye nugad. Ega masmala-gwalulesadi, wemalad: Ahbán, Molid. lRQOnam-e-masmaladi, wemarmogad: Samai, Jada.Samai-e-masmaladi, wemarmogad: Nadab, Abisur. ZQ-Jerameel-machi-gebesailagined-Ram-e-masmala, wemalad: Maaz, Jamín, Equer. dPAJerameel ome-baid nikunonikid. A-ome, Ataraʼye nugad. Atara, machi-Onam-baknonikid. #O?Hezrón-machi-gebesailagined-Jerameel-e-masmala, wemalad: E-machi-gebesailagined, Ramʼye nugad. Baigana, wemalad: Buna, Orén, Ozem, degi, Ahías. N+Hezrón, Caleb-De-Efrata-neggweburgi-burgwisgua, e-ome-Abías, machi-Asur-baksad. Asurʼde, Tecoa-e-babad. Hezrón-machi-Jerameel-e-wagan M Gesur-dulemar, degi, Aram-dulemarbogwa, Jair-ibe Kenat-neggwebur, degi, bela e-neggwebur-burwiganase-bakar, sunonimalad. Belagwable, neggwebur-gwadulapaa (60) Jair-ibe susmalad.Bela wemar, Maquir-e-wagan gumalad. Maquirʼdi, Galaad-e-babad. wLgSegubʼdi, machi-Jair-nikunonimogad. Jairʼde, Galaad-yargi, neggwebur-gwadulagwen-gakapaa (23) nikunonikid. KHezrón, birga-dulapaa (60) nikunonigua, Maquir-e-sisgwa nikusad. Maquirʼde, Galaad-e-babad. Agi, Maquir-e-sisgwa Segub-baknonikid. ]J3Hurʼdi, machi-nikusad, Uriʼye nugad. Uriʼdi, machi-Bezaleel-nikunonimogad. lIQAzuba-burgwisgua, Caleb, ome-baid Efrataʼye-nugad nikusad. Geb Efrataʼga, machi-Hur-baknonikid. 'HGHezrón-machi-Caleb, e-ome-Azubaʼga masmala-baksad, degi, e-ome-baid-Jeriotʼga masmala-baksabalid.E-masmala, wemalad: Jeser, Sobab, Ardón. vGeAbigailʼga, Amasa gwalulenonikid, Amasa-e-baba, Jeterʼye nugad, Ismael-duled. Hezrón-machi-Caleb-e-wagan sF_E-bunmardi, wemarmogad: Sarvia, Abigail.Sarvia-e-masmala, warbaa gumalad: Abisai, Joab, Asael. SERadai-yarbali, Ozem gwalulesmogad. Napidgine, David gwalulenonikid. XD)Simea-yarbali, Natanael gwalulesmogad. Natanael-yarbali, Radai gwalulesmogad. C# Isaí, machi-Eliab-nikunonikid. A-machide, gebesailaginedid. Eliab-yarbali, Abinadab gwalulesad. Abinadab-yarbali, Simea gwalulenonimogad. RB Boozʼdi, machi-Obed-nikusmogad. Obedʼdi, machi-Isaí-nikusmogad. QA Naasón, machi-Salmón-nikusmogad. Salmónʼdi, machi-Booz-nikusmogad. y@k Ram, machi-Aminadab-nikusad. Aminadabʼdi, machi-Naasón-nikusmogad. We-Naasónʼde, Judá-dulemar-e-dummadid. i?K Hezrón-e-masmaladi, wemarmogad: Jerameel, Ram, degi, Quelubai. Hezrón-machi-Ram-e-wagan 0>[Etán-e-machidi, wedid: Azarías. -=SCarmi-e-machidi, wedid: Acán. We-Acán, Bab-Dummadga-ibmar-nugsalesad atur-imaksa-gusadba, Israel-dulemarga boni-dummad onos gusad. Agi, dummad-neg-gagasad. r<]Zera-e-masmaladi, wemarmogad: Zimri, Etán, Hemán, Calcol, degi, Dara. Bergwable, e-atar gumalad. =;uFares-e-masmaladi, wemarmogad: Hezrón, Hamul. s:_Judá-bala-Tamar, Judáʼga masmala-warbo baksad: Fares, Zera. Judá, masmala bela walatar nikusad. 9wJudá-e-masmala, wemalad: Er, Onán, degi, Sela. We-masmala-warbaagwadi, Súa-e-sisgwagi gwalulesmalad. We-omede, Canaán-duled. Judá-machi-gebesailadi, Erʼye nugad. Bab-Jehová-asabin dule-isganaga gusad. Agala, Bab-Jehová, Er-iblosad. M8Dan, José, Benjamín, Neftalí, Gad, degi, Aser. Judá-wagan U7 %Israel-e-masmala, wemalad: Rubén, Simeón, Leví, Judá, Isacar, Zabulón, K6 6Magdiel, degi, Iram. Wemar, Edom-yargi sailaganga megismalad.5 ;5Cenaz, Temán, Mibzar, 4 =4Aholibama, Ela, Pinón, i3 M3Hadad-burgwenonikid-sorba,Edom-yargi wemar sailaganga megismalad: Timna, Alva, Jetet, 52 e2Baal-Hanán-burgwenonigua,Hadad reyga megnonikid. E-neggwebur, Paiʼye nugad. Hadad-e-ome, Mehetabelʼye nugad. Mehetabelʼde, Matred-e-sisgwad, Mezaab-e-wagwad. Q1 1Saúl-burgwenonigua,Acbor-machi-Baal-Hanán reyga megnonikid. 0 }0Samla-burgwenonigua,Rehobotʼgined-Saúl reyga megnonikid, Rehobot-neggweburde, Éufrates-diwar-dikarba siid. d/ C/Hadad-burgwenonigua,Samla reyga megnonikid. Samlaʼde, Masreca-neggweburginedid. . ).Husam-burgwenonigua,Bedad-machi-Hadad reyga megnonikid, Hadadʼde, Moab-yargi Madián-ogalakus-gusadid. E-neggwebur Avitʼye nugad. [- 1-Jobab-burgwenonigua,Husam reyga megnonikid. Husamʼde, Temán-yargined. o, Y,Rey-Bela-burgwenonigua,Zera-machi-Jobab reyga megnonikid. Zeraʼde, Bosra-neggweburginedid. + +Israel-dulemar-rey-nikued-iduar, Edom-yargi wemar reyga megismalad:Beor-machi-Bela. E-neggwebur Dinabaʼye nugad. * #*Ezer-e-masmaladi, wemarmogad: Bilhán, Zaaván, degi, Jaacán.Disán-e-masmaladi, wemarmogad: Uz, Arán. Reymar Edom-yargi-megismalad y) m)Aná-e-machidi, wemogad: Disón.Disón-e-masmaladi, wemarmogad: Amram, Esbán, Itrán, degi, Querán. ( (Sobal-e-masmaladi, wemarmogad: Alván, Manahat, Ebal, Sefo, degi, Onam.Zibeón-e-masmaladi, wemarmogad: Aja, Aná. [' 1'Lotán-e-masmaladi, wemarmogad: Hori, Homam. Lotán-e-bundi Timnaʼye nugad. a& =&Seir-e-masmala, wemalad: Lotán, Sobal, Zibeón, Aná, Disón, Ezer, degi, Disán. h% K%Reuel-e-masmaladi, wemarmogad: Nahat, Zera, Sama, degi, Miza. Seir-dulemar-Edomʼgi-bukwamalad e$ E$Elifaz-e-masmaladi, wemarmogad: Temán, Omar, Zefo, Gatam, Cenaz, Timna, degi, Amalec. S# !#Esaú-e-masmala, wemalad: Elifaz, Reuel, Jeús, Jaalam, degi, Coré. d" C"Abraham machi-Isaac-nikusad.Isaac-e-masmaladi, wemarmogad: Esaú, Israel. Esaú-wagan }! u!Madián-e-masmaladi, wemarmogad: Efa, Efer, Hanoc, Abida, degi, Elda. Bela-wemar, Cetura-e-waganad. Sara-wagan @  { Cetura, Abraham-ome-dikarbalidid. Abraham abogwa masmala-baksad, wemalad: Zimram, Jocsán, Medán, Madián, Isbac, degi, Súa.Jocsán-e-masmaladi, wemarmogad: Seba, Dedán. ^ 7Jetur, Nafis, degi, Cedema. Wemar, Ismael-e-masmalad. Abraham-wagan-Ceturaʼsikmalad ) OMisma, Duma, Massa, Hadad, Tema,  !Ismael-e-masmala, wemalad: Ismael-e-machi-gebesailadi, Nebaiotʼye nugad.Ismael-machi-sorbarmaladdi, wemalad: Cedar, Adbeel, Mibsam, R Abraham-e-masmala, wemalad: Isaac, Ismael. Abraham-wagan-Hagarʼsikmalad _ 9Taréʼdi, machi-Abram-nikusmogad. We-Abram, Abrahamʼye nugbalid. Abraham-wagan p [Reuʼdi, machi-Serug-nikusmogad, Serugʼdi, machi-Nacor-nikusmogad, Nacorʼdi, machi-Taré-nikusmogad. M Heberʼdi, machi-Peleg-nikusmogad, Pelegʼdi, machi-Reu-nikusmogad. k QSem, machi-Arfaxad-nikusad, Arfaxadʼdi, machi-Sela-nikusmogad. Selaʼdi, machi-Heber-nikusmogad. i MOfir, Havila, degi, Jobab. Bela-wemar, Joctán-e-masmalad. Sem-wagan-danikid Abram-gwalulesadse  7Ebal, Abimael, Seba,  7Adoram, Uzal, Dicla, L Joctán-e-masmaladi, wemarmogad: Almodad, Selef, Hazarmavet, Jera, : oHeber, masmala-warbo ega gwalulesad: Gwensak, Pelegʼye nugad. Ar a-ibagangi, dulemar napneggi mimiles-gussoggu, aba, Peleg-nuggusad. Peleg-e-urbadi, Joctánʼye nugmogad. T #Arfaxad, Sela-e-babga gunonikid. Geb Sela, Heber-e-babga gunonimogad. c ASem-e-masmala, wemalad: Elam, Asur, Arfaxad, Lud, Aram, Uz, Hul, Geter, degi, Mesec. C Arvadeoʼmar, Zemareoʼmar, degi, Hamateoʼmar. Sem-wagan - WHeveoʼmar, Araceoʼmar, Sineoʼmar, Y -We-dulemar, Canaán-e-waganmarmogad: Jebuseoʼmar, Amorreoʼmar, Gergeseoʼmar, t  c Canaán, machi-Sidón-nikusad. Sidón, Canaán-e-machi-gebesailadid, degi, Het, Canaán-e-machimogad.   Patrusim-dulemar, degi, Casluhim-dulemar. Casluhim-dulemargi, Filistea-dulemar-danikid, degi, Caftorʼmar agi danimarmogad. }  u Mizraimʼdi, we-dulemar-e-dad-dummadga gunonikid: Ludim-dulemar, Anamim-dulemar, Lehabim-dulemar, Naftuhim-dulemar, j  O Cus, machi-Nimrod-nikusad. Nimrodʼde, gebe-we-napneggi, dule-bila-onoged-gandikid megisad.    Cus-e-masmaladi, wemarmogad: Seba, Havila, Sabta, Raama, degi, Sabteca.Raama-e-masmaladi, wemarmogad: Seba, Dedán. H  Cam-e-masmala, wemalad: Cus, Mizraim, Fut, degi, Canaán. Y -Javán-e-masmaladi, wemarmogad: Elisa, Tarsis, Quitim, degi, Dodanim. Cam-wagan F Gomer-e-masmaladi, wemarmogad: Askenaz, Rifat, Togarma. ` ;Jafet-e-masmala, wemalad: Gomer, Magog, Madai, Javán, Tubal, Mesec, degi, Tiras. ( MLamec-e-machi, Noé. Noé-wagan S !Jared-e-machi, Enoc. Enoc-e-machi, Matusalén. Matusalén-e-machi, Lamec. Y -Enós-e-machi, Cainán. Cainán-e-machi, Mahalaleel. Mahalaleel-e-machi, Jared. H Adán-e-wagan, wemalad: Adán-e-machi, Set. Set-e-machi, Enós. S~~.}}.|d|5{zz$xww'vutttQsrr=qq^qp6ovnnBmmWlkk-j8i^iggfNeddVcc2bzaa&``h_^^']`\\[[zZ XXRWW|W.VVV6UUUoT7SScSRRR&QPPPEOONJNMMMdM3LLLL_L>>=<;;:9987B66b5Q43D211I0v//5..(-*,E++I+*)))F(('y&%%K##Z"! l4rr9N$<9VYW R ) > a2PYAXt5Pe +Hanán, Maaca-e-machi. Josafat, Mitni-dule. |Oq *Adina, Siza-e-machi, Rubén-wagwa, Adina, Rubén-dulemar-e-dummad, degi, sordamar dulagwen-gakambe (30) eba naid. 6Ng )Urías, Het-dule. Zabad, Ahlai-e-machi. +MQ (Ira, Itri-dule. Gareb, Itri-dule. zLm 'Selec, Amón-dule. Naharai, Beerot-dule. Naharaiʼde, Joabʼga sigu-abgaed-seedga gudiid. Joab, Sarvia-e-machi. 6Kg &Joel, Natán-e-urba. Mibhar, Hagrai-e-machi. 4Jc %Hezro, Carmel-dule. Naarai, Ezbai-e-machi. 4Ic $Hefer, Mequerat-dule. Ahías, Peloni-dule. ?Hy #Ahíam, Sacar-e-machi, Arar-dule. Elifal, Ur-e-machi. IG "Gizón-dule-Hasem-e-masmala, Jonatán, Arar-dule-Sage-e-machi. 7Fi !Azmavet, Barhum-duled. Eliaba, Saalbón-dule. 4Ec Hurai, Gaas-diwargined. Abiel, Arba-duled. XD) Itai, Ribai-e-machi, Gabaaʼgined, Benjamín-wagwad. Benaía, Piratón-duled. EC Maharai, Netofa-duled. Heled, Baana-e-machi, Netofa-duled. 0B[ Sibecai, Husa-duled. Ilai, Ahoh-duled. AA} Ira, Iques-e-machi, Tecoa-duled. Abiezer, Anatot-duled. 5@e Samot, Harodita-duled. Heles, Peloni-duled. i?K David-e-sordamar-bulegan, wemalad: Asael, Joab-e-urbad. Elhanán, Dodo-e-machi, Belénʼgined. n>U Benaía, sordamar-dulagwen-gakambegwadba (30) bur e-nug-dummarbagusad. Degi-inigwele, we-sordamar-warbaagwad-e-ibmar-imaksadgi obichasulid. Degidba, David, e-dikarba-sorda-nakulemalad-e-dummadga-guega Benaía-onug-imaksad. =y Joiada-machi-Benaía, weyob ibmarmar-dummagan imaksad. A-ular, sordamar-warbaagwad-abargi e-nug dummarba-gunonimogad. +<O Benaía, Egipto-dule-masdummad-daligwen-bisgise-sugued oburgwis gusbalid. Deunni, we-Egipto-dule, eswar-dummad-sedanigua, Benaíaʼdi, unnir suar-bipigwadbi abin sedanigusad. Degite, Benaía, Egipto-dule-annik eswar-dummad gandikidgi susad. Geb a-eswargi Egipto-dule-masdummad-oburgwisad. *;M Joiada-machi-Benaía dule-buledid. Bemaíaʼde Cabseelʼgined. We-dulede, bukidar ibmar-dummagan imaksad. Benaía, Moab-sorda-bur-gandikmalad-warbogwad oburgwisgusad. Ibagwengi, Benaía, boo-dummad-batenaigua, yaa-dummad-yaba aidesgusad, geb agi achumigur-nono-wawaad oburgwisgusad. +:O Abisai, sordamar-warbaagwadba bur bule-nug-dumma megisad, e-sordamar-warbaagwad-e-iduedga gunonikid. Degi-inigwele, Abisai, we-sordamar-warbaagwad e-sordasulid. g9G Joab-e-ia-Abisai, sorda-bulegan-warbaagwad-e-dummadid. Ibagwengi, Abisai, bila-ononaidgi e-eswargi bela-sordamar dulataled-ilapaa-bukwad (300) ogilosad. A-ular, sordamar-warbaagwad-abargi e-nug dummarba-gunonimogad. %8C “¡Bab-Dummad! Bipisaale we-dii gwen an gobosulid. Ar we-dulemar, boni-dummad-abargi anga dii-amidii gusmalad. Degisoggu, an we-dii gobosulid. We-dulemar-e-ablis-gobsayob negguo-itole.” Agala, David, dii gobsasulid. Weyob sorda-gandikmalad-warbaagwad ibmar-dummagan-imaksamalad: 7{ Degine, geb sordamar-bulegan-warbaagwad, dii-amiegala, Filistea-sordamar-bukwadgi dogsamalad. Geb, Belén-neggwebur-yawagak-dogedgi-dii-siid susmalad, geb Davidʼga sesmalad. Davidʼdina budar gobe gualid, bur Bab-Jehováʼga eosad. Weyob sogded: 6' David nue-ukud-itosoggua, weyob sogded: “¡Bitigi dule-gwensak Belén-neggwebur-e-yawagak-dogedgi dia-siid-e-dii anga amisana yeerbana!” d5A A-ibagine, David, e-neg-gandikidgi-maid. Filistea-dulemardina, Belénʼgi nakulebukmalad. y4k Ibagwenginbali, David-aminaegala sorda-dulagwen-gakambegwad (30) e-dummagan-warbaagwad-bulegan akwasaila-dummad-siidse nadegusmalad. A-akwasaila-yaa-dummad, Adulamʼye-nugad. Deunni, Filistea-sordamar-ambikued-neg Refaim-nebagi siid. _37 A-ibagine, Eleazar, cebada-digar-naid-abargi Filistea-sordamar-abin ganna gwisgus gusad, sikirmaksasulid. Degidba, Eleazar, Davidʼbogwa, Filistea-sordamargi bela-bela nakwismalad, ar Bab-Jehová nakwega imaksad. 2w Eleazar, Pasdamimʼgi bila-onolenagua, Davidʼbogwa gunai gusad. Deunni, Filistea-sordamar Israel-sordamargi bila-onogega Pasdamimʼgi ambikusmargua, orosgi-dakleged-cebada-nainugi Israel-sordamar, Filistea-sordamar-idu duurmakde gusmalad. 1' Jasobeam-yarba, Dodo-machi-Eleazar danikid. Dodoʼde, Ahoh-duled. Eleazar sorda-buledmogad. Eleazar sorda-bulegan-warbaagwad-gwensakmogadid. L0 David-sorda-bulegana, wemalad: Hacmoni-machi-Jasobeam, sorda-dulagwen-gakambegwad (30), e-dummadid.Jasobeam ibagwengi-bila-ononaidgi, eswar-suidgi dulataled-ilapaa (300) sordamar-ogilosad. i/K We-David-sorda-dummagan, sorda-bulegan-e-dummaganad. We-sordamar, David-negsemaidgi nue-David-bendaksa-gusmaladid. Degine, Bab-Jehová-sogsagusadba, we-sordamar, Israel-dulemarbogwa, reyga David-imaksamarbalidid. . Ar Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nikad Davidʼba nue-naisoggu, David nasgumai gusad, degi, gangumai gusbalid. David-e-sordamar-bulegan :-m David, neg-gandikid odummosad. Miloʼye-neg-nugad-akar neg-dummad-nagaba neg-arsanyob-maidse, galu-matusulid sobsad. Joabʼdina, amba neggwebur-yoo-nudaklemalad bela nudaksad. i,K Geb David, Sión-neg-gandikidgi-megnonisunnad. Agala, David-Neggweburye onug-imaksamalad. =+s David, Siónʼse doged-iduale, weyob sogsa gusad: “Doa-inse Jebús-dule-gwensak-oburgoe, an a-dule sordamar-bila-onomalad-e-idued-bur-dummadga an onug-imakoed.” Degidgi, Sarvia-machi-Joab-inse Jebús-dule-gwensak-oburgwisad. Geb agi, Joab, sordamar-bila-onomalad-e-idued-bur-dummadga gunonisunnad. &*E Jebús-dulemar Davidʼga sogdemalad: “Wegi be gwen dogosulid.” Degi-inigwele, David, Sión-neg-gandikid sunonikid. Sión, David-Neggweburye soglebalid. ,)Q A-sorbali, Rey-David, bela Israel-dulemarbogwa Jerusalén-neggweburse nadmalad. A-neggweburde, Jebúsʼye nugbalid. Jebús-dulemar a-neggweburgi bukwamalad. ( Deyobi, bela Israel-e-dummagan, Hebrón-neggweburse nade gusmalad, geb Davidʼbogwa sunmaksa gusmalad. Degine, geb David, Bab-Jehová-wagab we-dulemarbo igar-mesisad. A-sorbali, Israel-dulemar, David-nonogi olivo-gwallu eosmalad. Deyob, reyga David-onug-imaksamalad. Ar igi Bab-Dummad Samuelʼga sogsagusa, deyob sogsadba neg-gunonikid. David Jerusalén-neggwebur sunonikid |'q Ar Saúl reyga-maiunni, bila-onogedgi bato be Israel-sordamar-idudii daed. Deginbali, David, Bab-Jehová bega ise-sogar sogsabalid: ‘Bee, be an-Israel-dulemar-akwedii be guoye, degi, bee be, an-Israel-dulemar-e-dummadga be gubaloye.’ ” >& w Degidgi, bela Israel-dulemar onmaknonimalad, geb Davidʼbo-sunmakegala Hebrón-neggweburse nadmalad. Agi, ega sogdemalad: “Dummad, anmar na ablis-emar-gued, anmar na gwenadmalad. %3 Ar Bab-Jehováʼse idaksasursoggua, agala, Bab-Jehová, Saúl-oburgwisad. Degisoggu, Bab-Jehová, reyga Isaí-e-machi-David-onug-imaksasunnad.$ Weyob Saúl e-isgusadba burgwisad. Bab-Jehová-e-gayaburba-sogedba ibmar-imaksasulidba, deginbali, ner-bundorse idakapidba isgusad. ?#w bela e-sorda-gandikmalad nadegusmalad. Geb Saúl-e-mui, degi, e-masmala-e-mui suapmalad. Geb Jabes-neggweburse senonimalad. Agine, sapi-encinaʼye-nugad-urba, Saúl-e-mui digsamalad, degi, Saúl-e-masmala-e-mui digsamarbalid. Degidbali, Israel-dulemar nue-nunmaked-itomaladba, ibagugle (7) mas-guchasurmalad. _"7 Jabes-De-Galaadʼginmalad wisguarmargua, Filistea-dulemar igi Saúl-imaksamala, !' A-sorbali, Filistea-sordamar, e-bab-dummagan-neggi Saúl-e-gingimar urbismalad. Degi, Saúl-e-nonodi e-bab-dummad-Dagón-neggi nasiksamalad. 7 g Agine, geb Saúl-e-nono siksamalad, e-ibe e-mor-bila-onoged susmarbalid, degi, e-gingimar bela e-ibe susmarbalid. Degidba, geb Filistea-sordamar, Filistea-yar-nanaidba gayaburba-berbemalad barmismalad, adi, e-bab-dummagan deyob-neggusad wisgumalagar, deginbali, Filistea-dulemar bela wisgumarmogagar. % Neg-oibosgua, Filistea-dulemar, dule-burgwarmalad-e-ibmar-sudanimargua, dakarmalad, Saúl, degi, e-masmala Gilboa-yargi burgwar-mamai. _7 Israel-dulemar-nebagi-bukwamalad daksamargua, Israel-sordamar Filistea-sordamar-abin wakitemala, degine, Saúl-oburgwilesa, deginbali, bela-Saúl-e-masmala-oburgwilesbali, agi wakitemarmogad. Israel-dulemar e-neggwebur-mete duurmakdemalad. Agine, geb sorba Filistea-sordamar, Israel-dulemar-e-neggwebur-metemaladgi ambikunonimarsunnad. s_ Weyob Saúl, degi, e-masmala-warbaagwad burgwismalad. A-ibagine, bela Saúl-e-gwenadgan burgwismarmogad. zm Geb sorda-Saúlʼga-sigu-abgaed-seed, deyob daksagua, e-es-suidgi dukin na earwismogad. Deyob na gindaksamogad. pY Degidgi, Saúl, sorda-ega-sigu-abgaed-seedga sogded: “Be-es-suid be onoge. Agi, be an-oburgwe. Abakale, dule-Bab-Jehová-wissurmalad angi dodonai guarmalale.” Degi-inigwele, sorda-ega-sigu-abgaed-seed, ar nue-dobe-itogedba, es-suidgi Saúl-earwissurgusad. Agine, Saúl, na es-suid susad, geb egi na ogwichis imaksad. Saúl, deyob na dukin earwisad. - Deyob-gusgua, bela Saúlʼginbi gwichigudmalad. Dule-sigu-mimalad Saúl-bargasmalad, geb sigugi Saúl-maksamalad. Saúl sabsur-naibi-gunonikid. W' Degidgine, Filistea-sordamar Saúl-balegite gusmalad, deginbali, Saúl-e-masmala-balegite gusmarbalid. Oburgwedse indaksamalad. Deyob, Saúl-e-masmala Jonatán, Abinadab, degi, Malquisúa oburgwilesmalad. 1 ] Filistea-dulemar, Israel-dulemargi bila-ononad gusmalad. Agine, Israel-dulemar Filistea-sordamar-abin wakitemalad. Israel-dulemar bukidar Gilboa-yargi oburgwilesmalad. 5 ,Azel masmala walanergwa (6) nikusad. E-nugmar, wemalad: Azricam, Bocru, Ismael, Searías, Obadías, degi, Hanán. Wemar, Azel-e-masmala nanaed.zm +Mosa-e-wagan, wemalad: Bina, Refaías-e-babad. Refaíasʼdi, Elasa-e-babad. Degi, Elasaʼdi, Azel-e-babad. *M *Acazʼdi, machi-Jara-nikusad.Jaraʼdi, masmala-baksamogad. E-masmaladi, wemalad: Alemet, Azmavet, degi, Zimri. Zimri machigwa-Mosaʼye-nugad nikusad. M )Micaía-e-masmaladi, wemarmogad: Pitón, Melec, Tarea, degi, Acaz. `9 (Jonatán-e-machidi, Merib-Baalʼye nugad. Merib-Baalʼdi, machi-Micaía-nikusad. 5 'Ner, machi-Quis-nikusad. Quisʼdi, machi-Saúl-nikusad.Saúl, masmala-nikusmogad, wemalad: Jonatán, Malquisúa, Abinadab, degi, Es-Baal. xi &Miclotʼde, machi-Simeam-nikusad.Wemar, e-gwenadganmar-abargi, Jerusalén-neggweburgi gudii gusmarmogad. 0[ %Gedor, Ahío, Zacarías, degi, Miclot.  $Jehiel-e-masmala, wemalad: Abdón, e-machi-sailagined.E-urbamar-sorba-gwalulesmalad, wemalad: Zur, Quis, Baal, Ner, Nadab, kO #Gabaón-neg-nugadgi, Jehiel maigusad. Jehiel, Gabaón-e-babad. E-ome, Maacaʼye-nugad. a ; "We-dulemar Levita-dulemar-e-dadgan-e-dadganba gardagi-ilemakar-maidgi maid. Wemar Levita-e-gwenadgan-e-dummaganga gusmaladid. Jerusalén-neggweburgi maigusmalad. Saúl-e-dadgan, degi, e-wagan-nug-ilemakar-maid z m !Deginbali, dule-namakmalad, Levita-dulemar-e-dummagan-naed. A-dulemar, Bab-Dummadse-goled-neggi gabedneg-bubukwadgi mamaid. We-dulemar mutikidba, degi, ibginedba, e-arbaedginbi arbananai damalad. Degisoggu, arbaed-baigan imaksurmalad. { o Degi, gwen-gwen-e-gwenadganmar-Coat-dulemar, obunnoged-iba-irba Bab-Dummadga-madu-ukleged, guakwaa urbisdamalad.  Levita-dule-Matatíasʼye-nugad, Coré-wagwa-Salum-machi-sailagined, madu-ologana bane-bane-Bab-Dummadga-ukleged-sobedgi arbaed. d A Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-gwenna-gwenna we-gwallu-wawadmar-oburedgi arbamalad. V% Levita-dulemar-baigan, Bab-Dummadse-goled-neggi-ibmarmar-bukwad-dakega nug-imaklesmalad.We-ibmarmar-dakegar: Madubur, vino, olivo-gwallu, ina-wawadikid, gwallu-wawadmar, degi, bela-ibmar-ebulemalad. O We-Levita-dulemar-gwen-gwen, Bab-Dummadse-goled-neggi-ibmar-ebulemalad-dakmarbalidid. We-dulemar, a-ibmar-ebulemalad-onilealir, abin ebisdamalad, degi, gannar-oubolealir, abin ebisdamarbalid.  We-dulemar, neg-mutik Bab-Dummadse-goled-neg-naba nakulemalad. Neg-oibosale, bane-bane wakudaradba yawagak-egaar damarbalid. S Dule-yawagak-nakulemalad-e-dummagandina, Levita-dulemar-nanaed. A-dulemardina gusgu nakulebukumalad, ambikumalad-neg dakedid, degi, Bab-Dummadse-goled-neggi-ibmar-gargemalad-bukwadgi nakulemarbalidid. # Degine, e-gwenadgan-neggwebur-burwigangi-mamaid, yawagak-nakulegedgi-bendakegala, ibagugle-ibaguglegi (7-7) muchub-muchub gwagbukwad. kO Dule-yawagakgi-nakulemaladi, Bab-Dummadse-goled-dordoneggi nakulebuk nanaed:Bab-Dummadse-goled-dordoneg-e-dikar-dad-nakwedsik,Bab-Dummadse-goled-dordoneg-e-dikar-dad-argwanedsik,Bab-Dummadse-goled-dordoneg-e-dikar-dad-nakwed-argan-sapiledsik,
degi, Bab-Dummadse-goled-dordoneg-e-dikar-dad-nakwed-argan-nuedsik, nakulebuk nanaed. - We-dulemar-yawagakgi-nakulemaladi, degi, e-waganmar, Bab-Jehováʼse-goled-dordoneg-e-yawagakgi nakulemalaga, muchub-muchub ambikudamalad.  Belagwable we-dulemar, yawagakgi-nakulegega-sulesmaladi, dulataled-ilabo gakambe-gakabo (212) mergu daklealid. E-neggwebur-burwiganagi, e-nugmar gardagi-ilemakar-mamaid. David, degi, dule-negburgan-daked-Samuelʼbogwa, nakulegega we-dulemar-nug-imaksa gusad. _7 Meselemías-machi-Zacarías, Bab-Dummad-dulemarbo-ambikued-neg-yawagak-dakedid. {o Wemar-iduale, Eleazar-machi-Finees, yawagak-dakmalad-e-iduedga gudii gusad. Degine, Bab-Jehová eba-gudii gusad. Q~ Deginbali, yawagak-dakmalad-baigan-nonimarmogad, wemalad: Salum, Coré-e-machi. Coré, Ebiasaf-e-machi. Ebiasaf, Coré-e-machi. Degine, Coré-e-gwenadgan. Wemar, Bab-Dummad-dulemarbo-ambikued-neg-yawagak-dakmaladid. Igi-epenne, e-babgan, Bab-Jehováʼse-goled-neg-e-yawagak-dakega gudii damarmoga, deyob yawagak-dakmarmogadid. }y We-Leví-e-wagan, we-garda-narmaklenaidse, Rey-Yawagakye-nugad dad-nakwedsik-siidgi nakulemalaga gudimalad. $|A Dule-yawagak-dakmalad, Jerusalén-neggweburse-nonimarmogad, wemalad: Salum, Acub, Talmón, Ahimán, degi, e-gwenadgan. Salumʼde, wemar-e-dummadga gusad. N{ Obadías, Semaías-e-machi. Semaías, Galal-e-machi. Galal, Jedutún-e-machi. Berequías, Asa-e-machi. Degine, Asa, Elcana-e-machi. We-Elcana, Netofa-dulemar-e-neggwebur-burwigangi maigusad. kzO Bacbacar, Heres, Galal, Matanías, Micaía-e-machi. Micaía, Zicri-e-machi. Zicri, Asaf-e-machi. y5 Levita-dulemar-nonimalad, wemalad: Semaías, Hasub-e-machi. Hasub, Azricam-e-machi. Azricam, Hasabías-e-machi. Hasabíasʼde, Merari-wagansikidid. "x= Wemar, Bab-Dummadse-goled-neggi-arbadimalad, Jerusalén-neggweburse nonimarmogad. We-dulemar, nue-ibmar-wisi ibmar-imakdamalad. Degine, e-gwenadgan-e-dummaganga-gudidimarbalid. Bela e-gwenadgan-gumaladi, miligwen gaka dulataled-ilagugle gaka dulapaa (1,760) mergumalad. Fw Adaía, Jeroham-e-machi, Pasur-e-wagwa. Pasur, Malquías-e-machi. Masai, Adiel-e-machi, Jazera-e-wagwa. Jazera, Mesulam-e-machi, Mesulam, Mesilemit-e-machi, degi, Mesilemit, Imer-e-machi. %vC Azarías, Hilcías-e-machi, Mesulam-e-wagwa. Mesulam, Sadoc-e-machi, Meraiot-e-wagwa. Meraiot, Ahitob-e-machi. Ahitobʼde, Bab-Dummadse-goled-neg-iduedid. Zu- Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-nonimalad, wemalad: Jedaías, Joiarib, Jaquín, [t/ Degi, Benjamín-e-wagan, e-dadgan-gardagi-e-nug-ilemakar-mamaid, bela e-gwenadgan-neguyagi dummaganga gudidimalad. Bela we-dulemar, dulataled-ilabakebak gaka dulabo-gakambe-gakanergwa (956) mergued. s Ibneías, Jeroham-e-machi. Ela, Uzi-e-machi, Micri-e-wagwa. Mesulam, Sefatías-e-machi, Reuel-e-wagwa. Degi, Reuel, Ibnías-e-machi. ~ru Benjamín-wagan-nonimalad, wemalad: Salú, Mesulam-e-machi, Mesulam, Hodavías-e-machi, Hodavías, Asenúa-e-machi. 5qc Zera-dulemar-nonimarmogad, wemalad: Jeuel, degi, e-gwenadgan.Judá-e-wagan bela dulataled-ilanergwa gaka dulabake-gakambe (690) mergu nonimalad. Benjamín-wagan _p7 Silo-dulemar-nonimarmogad, wemalad: Asaías, machi-sailagined, degi, e-masmala. 3o_ Judá-wagan-nonimaladi, wemalad: Utai, Amiud-e-machi, Amiud, Omri-e-machi, Omri, Imri-e-machi, Imri, Bani-e-machi, Bani, Fares-e-machi, degi, Fares, Judá-e-machi. 7ng Amar-abargi, wemar nonimarmogad: Judá-dulemar, Benjamín-dulemar, Efraín-dulemar, degi, Manasés-dulemar.Wemar, Jerusalén-neggweburgi ambikusmalad. Judá-wagan xmi Wemar-inse gannar e-neggweburmarse nonimalad: Israel-dulemar-abala, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, Levita-dulemar, degi, Bab-Dummadse-goled-neggi-arbamalad.Wemar-inse e-neggweburse, degi, e-nainumar-nanaidse gannar nonimalad. Dl  Israel-dulemar-e-nugmar bela e-dadgan-e-dadganba Israel-e-reymar-gardagi ilemakar megisad. Judá-dulemar, Bab-Dummad-sogedba-dasurmaladba, Babilonia-neggweburse gales-selesgusmalad. okW(Ulam-e-masmala dule-gala-ibeganad, sigu-mied-buleganad. Amarde, mimmigan-bukidar-nikusmalad, degi, wagan-bukidar-nikusmarbalid. Belagwable, dulagugle-gakambe (150) nikusmalad.Bela-wemala, Benjamín-e-wagan gumalad."j='Azel-e-urba Esecʼye nugad.Esec-e-masmaladi, wemarmogad: Ulam, e-machi-sailaginedid. Jehús, machi-dummad-yarbalidid, Elifelet, Jehús-yarbalidid. i&Azel-e-masmaladi, walanergwa (6) gumalad: Azricam, Bocru, Ismael, Searías, Obadías, degi, Hanán. Bela-wemar, Azel-e-masmalad. whg%Mosaʼdi, machi-Bina nikusad. Binaʼdi, Rafa-e-babad. Rafaʼdi, Elasa-e-babad. Elasaʼdi, Azel-e-babad. g $Acazʼdi, machi-Joada nikusad.Joadaʼdi, we-masmala nikusad: Alemet, Azmavet, degi, Zimri. Zimriʼdi, machi-Mosa nikusad. Mf#Micaía-e-masmaladi, wemarmogad: Pitón, Melec, Tarea, degi, Acaz. `e9"Jonatán-e-machidi, Merib-Baalʼye nugad. Merib-Baalʼdi, machi-Micaía nikusad. d3!Nerʼdi, machi-Quis nikusad. Quisʼdi, machi-Saúl nikusad.Saúlʼdi, we-masmala nikusad: Jonatán, Malquisúa, Abinadab, degi, Es-Baal. jcM Miclotʼdi, machi-Simea nikusad. Wemar, e-gwenadganba Jerusalén-neggweburgi gudii gusmarmogad. -bUGedor, Ahío, Zequer, degi, Miclot. aa;Jeiel-e-masmaladi, wemalad: Abdón, e-machi-sailaginedid. Zur, Quis, Baal, Ner, Nadab, j`MGabaón-e-bab-Jeiel, Gabaón-neg-nugadgi gudii gusad. Jeiel-e-omedi, Maacaʼye nugad. "_=We-dulemar, e-gwenadgan-dummaganga gudii gusmalad, degi, Jerusalén-neggweburgi maigusmalad. Amarde, Benjamín-e-wagan-e-nug-ilemakar-maidgi maid. )^MJaresías, Elías, degi, Zicri. E]Jeroham-e-masmala, wemalad: Samserai, Seharías, Atalías, &\GIfdaiás, degi, Peniel. &[GHananías, Elam, Anatotías, Z;Abdón, Zicri, Hanán, >YwSasac-e-masmaladi, wemarmogad: Ispán, Heber, Eliel, /XYAdaías, Beraías, degi, Simrat. "W?Elienai, Ziletai, Eliel, 9VmSimei-e-masmala, wemalad: Jaquim, Zicri, Zabdi, .UWIsmerai, Jezlías, degi, Jobab. RTElpaal-e-masmala-baigan, wemarbalid: Zebadías, Mesulam, Hizqui, Heber, (SKMicael, Ispa, degi, Joha. R;Zebadías, Arad, Ader, @Q{Bería-e-masmaladi, wemarmogad: Ahío, Sasac, Jeremot, FP Elpaal-e-masmala-baigan, wemarbalid: Bería, degi, Sema. Wemar-walataled, e-gwenadgan-Ajalónʼgi-bukwamalad-e-dummaganad. Degi, we-walataled, Gatʼgi-dulemar-bukwad ononnosmarbalid. XO) Elpaal-e-masmaladi, wemarmogad: Heber, Misam, degi, Semed. Semedʼde, Ono-neggwebur, degi, e-neggwebur-burwiganase-bakar, urbisad, degi, Lod-neggwebur, degi, e-neggwebur-burwiganase-bakar, urbisbalid. RN Saharaim, e-ome-Husimʼbo masmala-baksad, wemalad: Abitob, Elpaal. [M/ Jeúz, Saquías, degi, Mirma. Wemar, e-gwenadgan-e-dummagan gudii gusmalad. YL+ Saharaim, e-ome-Hodesʼbo masmala-baksad, wemalad: Jobab, Sibia, Mesa, Malcam, K+Saharaim, e-ome-Husim metegusad, degi, e-ome-baid-Baara metegusbalid. A-sorbali, Saharaim, Moab-yargi baid-omebo masmala-baksabalid. JNaamán, Ahías, degi, Gera. Geraʼdi, Uza-e-babad, degi, Ahiud-e-babbalid. Geraʼde, Manahatʼse e-gwenadgan-idumai gusad. $IAAod-e-wagan, Geba-neggweburgi e-gwenadgan-e-dummaganga-gudii gusmalanad.Geb Aod-e-wagan, Manahatʼye-neg-nugadse gales-seles-gusmalad, wemalad: &HGGera, Sefufán, degi, Hiram. !G=Abisúa, Naamán, Ahoa, EFBelaʼye-nugad-e-masmaladi, wemarmogad: Adar, Gera, Abiud, HE Ahara-yarbali, Noha nikusad. Noha-yarbali, Rafa nikusad. D Benjamín-e-masmala, wemalad: E-machi-sailagined Belaʼye nugad. Bela-yarbali, Asbel nikusad, Asbel-yarbali, Ahara nikusad. 4Ca(Bela-wemar, Aser-e-wagan nanaed. Degi, bela e-gwenadgan-iduedga gusmaladid. De-ukinbali, dule-nug-nikamalad gusmarbalid, dule-gandikmalad gusmarbalid. E-dadgansik-nug-ilemakar-maidgi, wemar-e-nug narmakar-maidi, dule-bila-ononaddamaladi, mili-dulagwen-gakanergwa (26,000) mergu-nika daklealid.@B{'Ula-e-masmala, wemalad: Ara, Haniel, degi, Rezia. BA&Jeter-e-masmala, wemalad: Jefone, Pispa, degi, Ara. <@s%Beser, Hod, Sama, Silsa, Itrán, degi, Beera. K?$Zofa-e-masmaladi, wemarmogad: Súa, Harnefer, Súal, Beri, Imra, T>!#E-urba-Helem-e-masmaladi, wemarmogad: Zofa, Imna, Seles, degi, Amal. P="Semer-e-masmaladi, wemarmogad: Ahí, Rohga, Jehúba, degi, Aram. K<!Jaflet-e-masmaladi, wemarmogad: Pasac, Bimhal, degi, Asvat. p;Y Heber mimmigan-nikusadi, wemalad: Jaflet, Somer, Hotam. Degi, a-masmala-e-bundi, Súaʼye nugad. `:9Bería-e-masmaladi, wemarmogad: Heber, Malquiel. Malquielʼdi, Birzavit-e-babad. m9SAser-e-masmala, wemalad: Imna, Isúa, Isúi, Bería. Degi, a-masmala-e-bundi, Seraʼye nugad. G8Efraín-yar Manasés-wagan-e-yarbo-abingunaidgi, Efraín-waganga we-neggweburmar, degi, e-neggwebur-burwiganase-bakale, ega uklesbalid:Bet-Seán-neggwebur, Taanac-neggwebur,Meguido-neggwebur, degi, Dor-neggwebur. We-neggwebur-gwabakegwadgi Israel-machi-José-masmala-e-wagan ambikusad. Aser-wagan i7KWe-Efraín-e-waganga yar-uklesad. We-yargi neggweburmar, degi, e-neggwebur-burwiganase-bakar, Efraín-waganga uklesad.We-neggweburmargi, ega Betel-neggwebur uklesad.Dad-nakwedsiki, Naarán-neggwebur ega uklesbalid.Dad-argwanedsiki, Gezer-neggwebur ega uklesbalid.Degi, Siquem-neggwebur-akale, Gaza-neggweburse ega uklesbalid. >6wElisama-e-machidi, Nun. Degi, Nun-e-machidi, Josué. Y5+Tahán-e-machidi, Laadán. Laadán-e-machidi, Amiud. Amiud-e-machidi, Elisama. 4{Bería-e-wagan, wemalad: Bería-e-machi, Refa. Refa-e-machidi, Resef. Resef-e-machidi, Telah. Telah-e-machidi, Tahán. @3yBería-e-sisgwade, Seeraʼye nugad. Seeraʼde, Bet-Horón-neggwebur-urbalid urbisad, degi, Bet-Horón-neggwebur-birgined urbisbalid. Deginbali, Uzen-Seera-neggwebur urbisbalid. C2Deyob-neggusad-sorbali, Efraín e-omese gornonikid. Degidba, e-ome, ega machigwa-baksad. Agala, Efraín, e-neguyagi nunmaked-dummad-nagusadba, Beríaʼye e-machi-onug-imaknonikid. +1OEfraínʼdi, e-masmala-Ezer, degi, Elad, burgwismalad-ular, beedse-bukib-binsadii gusad. Degi, Efraín-e-gwenadgan, Efraín-baisur-ito-imakega ese nonigusmalad. }0sTahat-e-machidi, Zabad. Degi, Zabad-e-machidi, Sutela.Degine, Efraín e-machi-baigandi, wemalad: Ezer, degi, Elad. Wemar-ebogwad Gat-neggweburse moli-bebe-nikamalad-atursaega nadegusmalad. Agine, Gat-dulemar, wemar-ebogwad-oburgwismalad. /Efraín-e-wagan, wemalad: Sutela. Sutela-e-machidi, Bered. Bered-e-machidi, Tahat. Tahat-e-machidi, Elada. Elada-e-machidi, Tahat. \.1Semida-e-masmala, wemalad: Ahián, Siquem, Likhi, degi, Aniam. Efraín-wagan \-1Galaad-e-bun-Hamolequet, we-masmala baknonikid: Isod, Abiezer, degi, Mahala. , Ulam-e-machidi, wedid: Bedán.Wemala, Galaad-e-masmala gumalad. Galaadʼde, Maquir-e-machid, Manasés-e-wagwabalid. D+Maquir-e-ome-Maaca machigwa-baknonikid, Peresʼye onug-imaksad.Geb baid-machigwa-baksabalid. We-e-urbadina, Seresʼye onug-imaksad.Seres-e-masmala, wemalad: Ulam, Requem. 4*aMaquirʼdi, Hupim, degi, Supim-e-bun Maacaʼye-nugad nikusad. Maquir baid-machi nikusad, Zelofehadʼye nugad. Zelofehadʼdi, bunamalabi-nikusad, masmala-nikussulid. !);Manasés-e-wagan, wemalad:Manasés, Siriaʼgined-e-ome-dikarbalidga masmala walabo baksad, Asriel, degi, Maquir. Maquirʼdi, Galaad-e-babad. |(q Neftalí-e-masmala, wemalad: Jahzeel, Guni, Jezer, degi, Salum. Wemar, Bilha-e-wagan gumalad. Manasés-wagan '# Hir-e-wagan, wemalad: Supim-dulemar, Hupim-dulemar. Aher-e-wagan, degi, Husim-dulemar. Bela-wemar Hir-e-wagan gumalad. Neftalí-wagan C& Bela-wemar, Jediael-e-wagan gumalad. A-uki, bela we-masmalade, e-gwenadgan-e-dummaganbalid. Bergwable bila-ononaddamalad, miliambe-gakagugle gaka dulataled-ilabo (17,200) mergued. %! Jediael-machi weyob nugad: Bilhán.Bilhán-e-masmaladi, wemarmogad: Jeús, Benjamín, Aod, Quenaana, Zetán, Tarsis, degi, Ahisahar. I$  Amarde, e-gwenadgan-e-dummaganga gudii gusmalad. E-dadgansik nug-ilemakar-maidgi, sorda-gandikmalad-bila-onomalad, mili-dulagwen gaka dulataled-ilabo (20,200) mergu-nika daklealid. #7Bequer-e-masmaladi, wemarmogad: Zemira, Joás, Eliezer, Elioenai, Omri, Jerimot, Abías, Anatot, degi, Alamet. Bela-wemar, Bequer-e-masmala gumalad. D"Bela-e-masmaladi, wemarmogad: Ezbón, Uzi, Uziel, Jerimot, degi, Iri. Wemar-e-ataledi, e-gwenadganga dummaganga gudii gusmalad. A-uki, gala-ibegan nanabalid. E-dadgansik-e-nug-ilemakar-maidgi, sorda-gandikmalad-bila-onomalad, mili-dulagwen-gakabo gaka dulagwen-gakambe-gakabake (22,034) mergu-nika daklealid. U!#Benjamín-e-masmala-warbaagwad, wemalad: Bela, Bequer, degi, Jediael. V %Isacar-wagan-e-gwenadgan-e-gwenadgangi-bela-danimalad, e-dadgansik-e-nug-ilemakar-mamaidgi dule-gandikmalad-bila-onomalad, mili-dulabake-gakagugle (87,000) mergu-nika daklealid. Benjamín-wagan q[We-dulemarde omegan-bukidar-nikamarsoggua, degi, mimmigan-bukidar-nikusmarbarsoggua, e-gwenadgan-e-gwenadganba-nug-ilemakar-maidgi, sorda-bila-onomalad-e-nugmar, mili-dulagwen-gakambe-gakanergwa (36,000) mergu-nika daklealid. +OUzi machi-wargwen-nikusad, Israhíasʼye-nugad.Israhías-e-masmala, wemalad: Micael, Obadías, Joel, degi, Isías. Bela wemar e-dummagan-walataled gumalad. 1Tola-e-masmala, wemalad: Uzi, Refaías, Jeriel, Jahmai, Jibsam, degi, Semuel. Wemar, e-gwenadgan-e-gwenadgan-e-dummaganad. Degine, David-negsemaiunni, Tola-e-wagan dule-bila-onomalad-bulegan, mili-dulagwen-gakabo gaka dulataled-ilanergwa (22,600) mergu-nika daklealid. X +Isacar-e-masmala-walabakegwad, wemalad: Tola, Fúa, Jasub, degi, Simrón. H QHesbón-neggwebur, degi, Jazer-neggwebur, ega uklesbalid.1PMerari-e-waganga, Gad-e-wagan-e-neggweburmar, degi, e-moli-ambikued-nainuse-bakar, ega uklesbalid: Ramot-De-Galaad-neggwebur, Mahanaim-neggwebur, J OCademot-neggwebur, degi, Mefaat-neggwebur, ega uklesbalid. c?NMerari-e-waganga, dad-nakwedsik, Jordán-diwar-obakar, Jericó-asabin,Rubén-e-wagan-e-neggweburmar, degi, e-moli-ambikued-nainuse-bakar, ega uklesbalid: Beser-neggwebur nega-dulesulidganba-siid. Jaza-neggwebur, <qMMerari-e-wagan-napi-ambikusmaladga, Zabulón-e-wagan-e-neggweburmar, degi, e-moli-ambikued-nainuse-bakar, ega uklesad: Rimón-neggwebur, degi, Tabor-neggwebur, ega uklesad. Z-LGersón-e-waganga, Neftalí-e-wagan-e-neggweburmar, degi, e-moli-ambikued-nainuse-bakar, ega uklesbalid: Cedes-neggwebur Galilea-yargi-siid. Hamón-neggwebur, degi, Quiriataim-neggwebur, ega uklesbalid. GKHucoc-neggwebur, degi, Rehob-neggwebur, ega uklesbalid. JGersón-e-waganga, Aser-e-wagan-e-neggweburmar, degi, e-moli-ambikued-nainuse-bakar, ega uklesbalid: Masal-neggwebur, Abdón-neggwebur, FIRamot-neggwebur, degi, Anem-neggwebur, ega uklesbalid. #HGersón-e-waganga, Isacar-e-wagan-e-neggweburmar, degi, e-moli-ambikued-nainuse-bakar, ega uklesbalid: Cedes-neggwebur, Daberat-neggwebur, I GGersón-e-waganga, Manasés-e-wagan-negabalad-e-neggweburmar, degi, e-moli-ambikued-nainuse-bakar, ega uklesad: Golán-neggwebur-Basán-yargi-siid, degi, Astarot-neggwebur, ega uklesad. *MFCoat-e-wagan-baiganga Manasés-e-wagan-negabalad-e-neggweburmar, degi, e-moli-ambikued-nainuse-bakar, ega uklesad: Aner-neggwebur, degi, Bileam-neggwebur. =uEAjalón-neggwebur, degi, Gat-Rimón-neggwebur. DDGeser-neggwebur, Jocmeam-neggwebur, Bet-Horón-neggwebur, = sCEfraín-yalaganba, Siquem-neggwebur-siid ega uklesad. Siquem-neggweburde, dukued-neggweburad.Deginbali, we-neggweburmar, degi, e-moli-ambikued-nainuse-bakar, ega uklesbalid: j MBCoat-e-waganga, Efraín-e-wagan-neggweburmar, degi, e-moli-ambikued-nainuse-bakar, ega uklesad:  3ALevita-dulemarga neggweburmar-yamo-sulegarsuli, ega ibmargi-wilubdaklegar uklesad.We-neggweburmar abar-abar ega uklesad: Judá-e-wagan-e-neggweburmar, Simeón-e-wagan-e-neggweburmar, Benjamín-e-wagan-e-neggweburmar, bato we-neggwebur-iduar-bilesmalad ega uklesad. n U@Israel-dulemar, Levita-dulemarga neggweburmar, degi, e-moli-ambikued-nainuse-bakar, uksamalad. K ?Merari-e-waganga, e-dadgan-e-dadganba neggweburmar yamo-sulegarsuli, ega ibmargi-wilubdaklegar uklesad.We-neggweburmar abar-abar ega uklesad: Rubén-e-wagan-e-neggweburmar, Gad-e-wagan-e-neggweburmar, degi, Zabulón-e-wagan-e-neggweburmar ega uklesad.Belagwable, neggwebur gwaambe-gakabo (12) ega uklesad. 9k>Gersón-e-waganga, e-dadgan-e-dadganba ega we-neggweburmar abar-abar uklesad: Isacar-e-wagan-e-neggweburmar, Aser-e-wagan-e-neggweburmar, Neftalí-e-wagan-e-neggweburmar, degi, Basán-yargi Manasés-wagan-negabalad-e-neggweburmar ega uklesad.Belagwable, neggwebur gwaambe-gakapaa (13) ega uklesad. "==Coat-e-dadgan-e-dadganba, Manasés-wagan-negabalad-e-neggwebur-gwaambe (10) ega uklesad, yamo-sulegarsuli, ega ibmargi-wilubdaklegar uklesad. +Bela-neggwebur sogambe-gakapaa (13) Coat-e-waganga uklesad, e-dula-merguedba ega uklesad. K;Asán-neggwebur, Juta-neggwebur, degi, Bet-Semes-neggwebur. ,S:Hilén-neggwebur, Debir-neggwebur, F9Aarón-e-waganmarga Judá-yargi we-neggweburmar, degi, e-moli-ambikued-nainuse-bakar, ega uklesad: Dukued-neggwebur Hebrónʼye-nugad. Libna-neggwebur, Jatir-neggwebur, Estemoa-neggwebur, s_8Jefone-machi-Calebʼga, Hebrón-neggwebur-e-nainugan, degi, e-neggwebur-burwiganase-bakar, uklesad. 7Amarga, Judá-yargi Hebrón-neggwebur uklesad, degi, we-neggwebur-dikarba moli-ambikumalad-nainuse-bakar, ega uklesad. A{6Aarón-e-waganga neggweburmar, degi, e-moli-ambikued-nainu-abingunanaidi, weyobi mimilesad: Coat-e-waganmargar-inse neggweburmar yamo-sulegarsuli ibmargi-wilubdakar ega uklesad. ]35Ahitob-e-machi, Sadoc. Degi, Sadoc-e-machi, Ahimaas. Levita-dulemar-e-neggweburmar Z~-4Zeraías-e-machi, Meraiot. Meraiot-e-machi, Amarías. Amarías-e-machi, Ahitob. M}3Abisúa-e-machi, Buqui. Buqui-e-machi, Uzi. Uzi-e-machi, Zeraías. g ~~$}-|k{{zzJxxtx2wwwfvuutr$poonzmmll6kkBjjiqhsgkffedd*ca`g^]]~\[[Z Y)X4WWVV4UuTSS0RRRR0QNPONNGMM)L[KK!JII4HHBGGKFFdEECCGBAA@5?6>>(=e<Deginbali, David, Hadad-Ezer-sordamar-sigu-abgamalad-orbiid-ebusadi, e-ibe susbalid, geb Jerusalénʼse sesa gusad. Degine, geb David, e-sordamar Siria-yargi, Damasco-neggweburgi-nakulemalaga urbisad. Siria-dulemar David-maiga gunonimalad. Deginbali, David, Siria-neggweburga mani-bennukleged-igar mesisad. Bab-Jehová, David-bia-bila-ononadele, emargi-obinega David-imakdaed. SGeb degi, Siria-sordamar-Damascoʼginmalad, Soba-e-rey-Hadad-Ezer-bendakega nonimarmoganad. Degi-inigwele, David egi-obichabalid. David, Siria-sordamar mili-dulagwen-gakabo (22,000) ogilononikid. ?wAgi, David, Hadad-Ezer-ibe: Ur-napagined miligwen (1,000) susad, sordamar-moligi-sii-urwemalad miligugle (7,000) gasad, dulemar-napagi-urwemalad mili-dulagwen (20,000) gasbalid. Ur-napaginedgi-moli-atinnarmalad-e-mali-gasi siksa gusbalid. Unnila molimar-dulatar (100) oakalossulid, ur-napaginmaladga urbisad. A-ukinbali, David, Hamat-neg-nugadgi, Soba-e-rey-Hadad-Ezer Éufrates-diwarba-yar-suega-gunaigu, Hadad-Ezer-ogalakusbalid. David, Moab-dulemar-ogalakunonibalid, geb e-maiganga imaksad. Deginbali, David, Moab-dulemar-mani-bennukdii-gumalaga imaksabalid. D We-ibmar-gusad-sorbali, David, Filistea-sordamar-ogalakusad, degi, e-maiga imaknonibalid. David, Filistea-dulemar-ibe Gat-neggwebur sunonibalid, e-neggwebur-burwiganase-bakar, sunonikid. W~'A-ulale, an bese wilesakwaa egisnaid, an-wagangi ise-nued be binsaoye. Adi, an-wagan degisadegu bega arbadii guegar. Bab-Jehová, an-wagangi be nued-binsassoggu, ega igar-nueganbi degisadegu naoed.”Y}+Emisgi, Bab-Jehová, bee, be Bab-Dummadid. Anga be ibmar-nued-ukoye be sogsad. |”Bab-Dummad, an-wagan reymarga degisadegu maiguoed-wisguega be an-imaksad. A-ulale, ani, an be-maiga-guedi, bese an ibmar egisnaid. c{?Adi, be-nug mer ielegegar, degi, be-nug-degisadegu odummoledii gubaligar. Bela dulemar sogmalagar: ‘Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nikadi, Israel-e-Bab-Dummadid.’ Deginbali, an-wagan degisadegu bese bendakledii guegar. z”Bab-Jehová, angi be sunmaksadi, degi, an-wagangi be sunmaksabalidi, mer be iegena gadin. Be-sogsadba degisadegu be imakena gadin. gyGIsrael-dulemar be-dulamarga-guega na be susad. Bab-Jehová, bee be e-Bab-Dummadga gunonikid. cx?We-napneggi, ¿biti-dulemar-baid Israel-dulemaryobi bukwabali? Ar Israel-dulemarbi, be-dulamarga-imakegala, degi, be-nug-ogannogegala, na be sabsur-wilebukwadgi onosad. Degine, ibmar-gegerdaklemalad be imaksabalid. Deunni, be-dulamar Egipto-yargi be onosgua, be dule-bamalad barmete gusad, degi, dule-bamalad-e-bab-dummagan be barmete gusbalid. wwg”Bab-Jehováʼye, anmar nue be-wisid, dule-baid beyobidsulid. Degi, Bab-Dummad-baid be-imbagi maisurbalid. 0vYBab-Jehováʼye, be bela we-ibmar-gegerdaklemalad an-sabedba be imaksad. Degi, na be-abegedba be imaksabalid. Deginbali, be we-ibmar-magar-itogega be an-imaksabalid. u”Bab-Dummad, ¿ibu an bega bar sogbalirgebe? Emide be, weyob angi-nued-binsanaigu. Ani, an-be-maiga-gudiid, magasar be an-daked. $tAA-ukinbali, Bab-Dummad, emide be anga sogbalid, be an-wagan-yoedse-danikoedgi be nued-binsabaloye. Bab-Jehová, bur bule dule-nug-nikadiyob be an-imaked. Hs Degidgi, David, Bab-Jehováʼbo-sunmakegala, Bab-Dummad-asabin signonikid. Ega sogded: “Bab-Jehováʼye, ¿ande doasunna? ¿An-neguyade ibusunna? Emide, we-ibmar bela be anga uknagu. lrQNatán, negburgan-daksadba, we-gayaburba bela Davidʼga sogsad. David Bab-Jehováʼse gochad 6qeA-dule-rey-gangi-sigoedi anse-goled-neggi, degi, an-yar-dakmaidgine, degisadegu e-yar-semaid an-bargindimai guoed. E-negseleged gandikidba-selemai degisadegu guoed.’ ” $pA An e-babga guoed, degi, e, an-machiga gumogoed. An-sabgued an egi obanosulid. Igi an-sabgued dule-be-iduar-negsesadgi an obachagusa, an deyob imakosulid. joM A-dule anga neg-soboed, degi, e-yar-seoed an bargindioed. Deyob, e-yar-seodi, degisadegu guoed. n  Be-ibagan bergudanikile, be burgwidele, be-sorbali, be-machi-gwensak rey-gangi-sigega an imakoed. E-negselegoed, an ogannogoed. Qm An an-Israel-dulemargi dule-igar-nabomalad-dummagan-onugimaksad-akale, e-isdarmalad bela anse galakunoni gusmalad. ” ’A-ukinbali, an bega sogbalid, ani, Bab-Jehová, an bega be-wagan-urbebaloed. 'lG Deginbali, an-Israel-dulemarga deyopira amba an yar ukbaloed. Agi ambikuogu, bar ainirosurmalad. Be-isdarmalad, idualedyob ibigwensuli bar be imakosurmalad. DkAr bia be naddibe, an beba gudii daed. Degine, an be-isdarmalad bega obelosbalid. Ani, an be-nug we-napneggi odummobaloed. Dulemar-nug-bur-dummarba-megismaladyobi, an be-nug odummogoed. Fj”Degisoggu, an-mai-Davidʼga be sogo, Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nikad weyob sogye: ‘Sapurba be sibad-wawaad-akwedga be gudigua, an be-sunonikid. An-Israel-dulemar-iduegala an be-susad. FiBela Israel-dulemarba an gudigusgua, deunni an Israel-e-dummaganga sogsagua, anga an-dulemar-idugoye. ¿A-dulemarga an sogsa, anga urwar-neg sobmaloye? A-dulemarse an neg-egichissulid.’ ChAn Israel-dulemar Egiptoʼgi-onosad-akale, emi-ibadsega, neg-sobaledgi an megdisulid. Unnila dordoneg-sobaledginbi an gudii daed, degi, anse-goled-neg-nabir-selegedginbi an gudii daed. tga“Be nao. An-mai-Davidʼga be sognao, ‘Bab-Dummad weyob sogye: David, an-megega be anga neg sobosulid. NfA-mutikidba, Bab-Dummad, Natánʼga sunmaknonikid. Ega sogded: meSDegi, Natán, Davidʼga sogded: —Be-binsaedba na be ibmar-imako, ar Bab-Dummad beba gudiid. Hd David bato e-reyneggi-gudiidgine, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Natánʼye-nugadga sogded: —Be an-dakena, andi urwar-neggi maid. Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Uludi, dordonegyaba siid. c+Degine, geb bela dulemar na e-neg-e-negse nadmalad. David e-negse nadmogad. Adi, e-neguyaginmaladgi nued-binsaegar.)bK*Degi, Hemán, Jedutúnʼbogwa, we-namakedgi gar-trompeta, gar-címbalo, degi, gar-baigan Bab-Jehováʼga ogormaladid. Jedutún-e-masmaladi yawagak-dakmaladid. sa_)Wemarba, David, wemar-onug-imaksabalid: Hemán, Jedutún, degine, dule-baigan onug-imaksabalid. Adi, wemar Bab-Jehováʼga doggus-nuedye sogega, degi, we-namaked-swilidikidgi namakmalagar: “Bab-Jehová-e-sabguedi, degisadeguad.” g`G(Adi, wemar, Bab-Jehováʼse-gorleged-neggi, bane-bane wakdaradbali, degi, sedogidbali, ibmar-durgan-ogumakar Bab-Jehováʼga ukmalagar. Igi Bab-Jehová Israel-dulemarga gardagi-narmakar Igar-uksa, abali imakmalagar. ._U'Degi, David, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Sadocʼye-nugad, degi, e-gwenadganmala, Bab-Jehováʼse-gorleged-neg-Gabaónʼgi-siidgi arbamalaga onug-imaksabalid. S^&Deginbali, David, yawagak-dakmalaga, wemar onug-imaksabalid: Obed-Edom, degi, e-gwenadgan dulapaa-gakabaabak (68). Obed-Edomʼde, Jedutún-e-machid. Deginbali, Hosa, yawagakgi-nakulegega onugsasbalid. Y]+%Degisoggu, David, Asaf-onug-imaksad, degi, Asaf-e-gwenadgan-onug-imaksabalid. Adi, Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu-asabin, bane-bane igar-maidba Bab-Dummad-nug-odummogedgi arbadii gumalagar. l\Q$Israel-e-Bab-Dummad-Jehová, be-nug dummarba gusun. Degisadegu, be-nug odummoledii gusun.”Degi, dulemar bela abin sogdemogad: “¡Deyob guo!” Degi, geb Bab-Jehová-e-nug odummosmalad. Levita-dulemarga arbaed uklesad [)#Ega be sogmar: ‘Bab-Dummadye, be anmar-bendake. Ar be anmar-abonogedid.Bab-Jehováʼye, bulakwa-ambikuega be anmar-imake, dulemar-yar-baid-baidgi-bukwamaladgi be anmar-bendake.Adi, be-nug-swilidikid odummogegar, adi, weligwaledgi be-nug odummogegar.’ uZc"”Bab-Jehováʼga doggus-nuedye be sogmar, ar Bab-Jehová, dule-nuedid. Ar e-sabguedi, degisadeguad. ~Yu!Bela sapimar sapurba-bukwad, Bab-Jehová-asabin, weligwaledba namakmar. Ar Bab-Jehová, napneg-seega danikid. |Xq ”¡Demar, uurmake! ¡Bela egi-ibmar-bukwad, uurmake!¡Sapur, wergue! ¡Bela-egi-ibmar-bukwad, wergue! (WI¡Nibnegmar, wergumar! ¡Napneg, yeer-itogedba wergumar!Dulemar-yar-baid-baidgi-bukwamalad, be sogmar: ‘Bab-Jehová, rey-dummadye, be sogmar.’ VBela-neg-ugakaase, Bab-Jehová-asabin dobee itomalo. Ar Bab-Jehová neg-dirbir-naid nasiksad. Degisoggu, e-sogedba naigu guoed. uUcBab-Jehová-asabin dagmar, Bab-Dummad-asabin ega ibmar-ukleged sedamar.E-nug-odummomar, ar deyob imaklegergebed.Bab-Jehová-asabin dulluu ambikumalo, Bab-Jehová-neg-islidikid-yeerdaklegedgi, Bab-Jehová-nug odummomalo. \T1”Dulemar-yar-baid-baidgi-bukwamalad, bemar, Bab-Jehová-nug-dummarba-gued odummomarsun. Bemar, Bab-Jehová bela-bela yeerdakleged-nikaye sogmarsun. Bemar, Bab-Jehová bela-bela gangued-nikaye sogmarsun. S Bab-Jehová bela-bela yeerdakleged, degi, bur-gangued-nika maid. Bab-Jehová-maidgi, gangued, degi, weligwaled nue-nikad. RAr bela bab-dummad-baigan-yar-baid-baidginmaladi, bab-dummagansurmalad, binsarmaladid. Bab-Jehováʼdi, nibneg-obinnisadid. @QyAr Bab-Jehová, dule-dummadid, e-nug bela-bela odummoleged maid.Degi, bab-dummagan-baiganba bur bule gangu maid. Degisoggu, dulemar bur bule Bab-Jehová-dobgue-wilubmalad. P3Dulemar-abargi, Bab-Jehová-e-gangued-yeerdaklegedgi be namakmalo, degi, e-ibmar-dakledisulid-imaksadgi, dulemar-baid-baidmarga namakmarbalo. uOc”Bela dulemar-napneggi-gudidimalad, Bab-Jehováʼga namakmalo, bane-bane e-abonolegedgi sunmakmalo. vNe‘Dulemar-an-maiga-sulesmalad, mer oakalomalo. An-gayaburba-barsogmalad, mer ani sabsur-imakmalo.’ .MUDegi-inigwele, Bab-Dummad, dule-bamalad be-dadgan-sabsur-imakega imaksasulid. Degine, Bab-Jehová anmar-dadgan-sabedba, reymarga weyob gandikidgi sogsa gusad: ~LuDeginbali, be-dadgan yar-baid-baid obakdidimalanad, reymar-baid-baid-negsemamaidgi obak-obak nanadimarbalinad. XK)”Deunni, bemar-dadgan ichee merguenad, amar negsuli gaamakdidimalanad. vJeIsraelʼga Bab-Jehová weyob sogsa gusad: ‘Canaán-yar an bega ukoed, ar we-yar bega nugsalesad.’ xIiDeginbali, Jacobʼga-igarmar-mesisadi, bargindinai gusad. Israelʼga deyob degisadegua ega igar-mesisad. pHYDeginbali, Bab-Jehová Abrahamʼbo-igar-mesisadi, Isaacʼga ise-sogar-igar-mesisadi, iemaisulid. G+E-igar-degisadegu-na-mesisadi, iemaisulid. Degi, amba wagan mili-miligwen-nasale (1,000-1,000), na ibmar-imakoye-sogsadi, gwen iegosulid. _F7Bab-Jehová, anmar-Bab-Dummad gued. Bela e-sogedba napneggi igar-inniki semaid. mES ”Bemar, Bab-Jehová-e-mai-Israel-e-wagan gumalad. Jacob-wagan, Bab-Dummad na bemar-susadid. D! Bab-Jehová-ibmar-dummagan-imaksadgi be binsamalo. E-ibmar-gegerdakleged-imaksadgi, degi, igarmar-inniki-mesisadgi be binsamarbalo. UC# Bab-Jehová-Gandik-Maidse be dagmala. Bane-bane ese be gordii gumalo. jBM ”¡E-nug-isligwaledgi wergumala! Dule-Bab-Jehová-e-nug-odummodimalad, ulubgi wergumala. A9 ¡Bab-Jehováʼga namakmala!Namaklegedgi e-nug-odummomala. ¡Ega namakmala! ”¡Bab-Jehová-ibmar-dummagan-imakmaidgi be sunmakmala! *@M“¡Bab-Jehováʼga dog-nuedye be sogmala! ¡E-nuggi Bab-Dummadse be gormala!Bab-Dummad-ibmar-imaksadgi, dule-yar-baid-baidgi-bukwamaladga be sunmakmala. ?A-ibagi, David Asafʼga, degi, Asaf-e-gwenadganga gebe igar-uknonikid, adi, Bab-Jehováʼga we-namakedgi namakmalagar: ?>wDeginbali, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, Benaía, degi, Jahaziel, Bab-Dummad-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu-asabin gusgu gar-trompeta-ogornai damalad. David Bab-Dummadga namaked T=!Asaf, e-dummadid. Zacarías, e-yarbalidid, Jeiel, Semiramot, Jehiel, Matatías, Eliab, Benaía, Obed-Edom, degi, Jeiel. Wemar, gar-salterio, degi, gar-arpa ogordamalad. Asafʼdi, gar-címbalo ogoledid. e<CDavid, Bab-Jehová-Ulu-walik-arbamalagar Levita-dulemar-abar onug-imaksad. Adi, Israel-e-Bab-Dummad-Jehováʼse-gormalaga, degi, ega dog-nuedye-sogega, degi, Bab-Jehová-e-nug-odummomalaga.Wemar-onug-imaksad: :;mDegi, David, bela Israel-machergan-iliba, degi, omegan-iliba madu-ologana ega uksad, degi, dátil-dinnagana annugwen ega uksabalid, degi, uva-dinnagana annugwen ega uksabalid. H: David, Bab-Dummadga ibmar-durgan-ogumakar uksad-sorba, degi, gwenatigwar-guega Bab-Dummadga ibmar uksad-sorba, David, dulemarga, Bab-Jehová-nuggi nued-ibmar-gusana yeerbanye sognai gualid. ^9 7Deyob, Bab-Dummad-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu selear gusad. Geb David-dordoneg-ega-sobsadgi sinonimalad. Agine, Bab-Dummadga ibmar-durgan ogumakar uksamalad, degi, gwenatigwar-guega Bab-Dummadga ibmar uksamarbalid. _87Geb Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu David-neggweburse-mosgua, Saúl-e-sisgwa-Mical, yawagak-bipigwadba atakded. Agine, Mical, Rey-David weligwaledgi gwirdaniki dakdegua, e-gwagegi David-saedakalid.s7_Weyob bela Israel-dulemar, Bab-Jehová-Ulu-senadapi guarmalad.Doggus-weligwaledba we-garmar-ogornadapi gusmalad: Gar-bocinaʼmar, gar-trompetaʼmar, gar-címbaloʼmar, gar-salterioʼmar, degi, gar-arpaʼmar ogornadapi gusmalad. !6;Abali, David lino-mor-nued-yoi naded. Deyobi, Levita-dulemar lino-mor-yoyoimoga Bab-Dummad-Ulu-semamai guarmalad. Degi, dule-namakmalad, deyob lino-mor-yoyoimarmogad. Quenanías namakmalad-e-dummad, lino-mor-nued-yoi nadmogad. Davidʼdina, lino-mor-efodʼye-nugad yoibalid. l5QAr Bab-Dummad Levita-dulemar-bendaksasoggu, Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu-semamaigu, Bab-Jehováʼga moli-bebe-nikad-machergan-walagugle (7) ogumakar uksamalad, degi, sibad-wawaad-machergan-walagugle (7) ogumakar uksamarbalid. P4Degisoggu, David, Israel-girmar-dummaganmala, degi, sorda-miliba (1,000) e-dummaganga-gudimaladmala, Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu-sunaega, weligwaledbali Obed-Edom-negse nadegusmalad. 3 Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, Bab-Jehová-Ulu-walik gar-trompeta-ogormaladi, wemalad: Sebanías, Josafat, Natanael, Amasai, Zacarías, Benaía, degi, Eliezer.Dordoneggi Bab-Jehová-Ulu-siidgi nakulemarmogadi, wemarmogad: Obed-Edom, degi, Jehías. w2gDordoneggi Bab-Dummad-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu-siidgi-nakulemaladi, wemalad: Berequías, degi, Elcana. 1wDegi, Levita-dulemar-e-dummad-Quenanías, dule-namakedgi-nergualedsoggu, dule-namakmalad-e-dummadga nugsalesad. ?0wDeginbali, gar-arpaʼmar-e-dub-gabaabak-nikad (8) binnalee-ogormalad, degi, namakedgi-emar-idumalad, wemalad: Matatías, Elifelehu, Micnías, Obed-Edom, Jeiel, degi, Azazías. /Dulemar-gar-salterio-Alamotʼye-nugad-ogormalad, wemalad: Zacarías, Aziel, Semiramot, Jehiel, Uni, Eliab, Maasías, degi, Benaía. t.aDulemar-gar-esgoro-gordikid-címbaloʼye-nugad-ogormalad onugsasmarbalid: Hemán, Asaf, degi, Etán. {-oWe-warbaagwadmarba, e-gwenadgan-sorbarmalad onugsasmarbalid: Zacarías, Jaaziel, Semiramot, Jehiel, Uni, Eliab, Benaía, Maasías, Matatías, Elifelehu, degi, Micnías.Deginbali, yawagak-dakmalad onugsasmarbalid: Obed-Edom, Jeiel. \,1Degisoggu, Levita-dulemar we-dulemar-onug-imaksamalad: Joel-machi-Hemán. Degi, Berequías-machi-Asaf e-gwenadgan-abargi onugsasmarbalid.Degi, Merari-wagansikdi, Cusaías-machi-Etán onugsasmarbalid. b+=David, Levita-dummaganga sogsabalid: “Be-gwenadgan-abargi dule-namakmalad-amimaloye.Wemar weligwaledba we-garmar-ogorbukwa namakmalagar: Gar-salterioʼmar, gar-arpaʼmar, degi, gar-címbaloʼmar.” *%Degine, Bab-Jehová-Moisésʼga-Igar-Uksagusadba guegala, Levita-dulemar, Bab-Dummad-Igar-Mesisad-Ulu e-gukingi e-suargi-nai searmarsunnad. .)UDegisoggu, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, degi, Levita-dulemarmala, na san swilidik imaksamarsunnad, adi, Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-Ulu nabir sedamalagar. )(K Gebe-iduale, ar bemar, we-Ulu searsur gusad. Ar ade, anmar igar-maidba anmar-Bab-Dummad-Jehováʼse idaksasulid. Agala, Bab-Dummad, sabsur-anmargi yolesad.” '% Geb, David, amarga sogded: “Ar bemar Levita-dulemar-e-gwenadgan-e-gwenadgan-e-dummagansoggu, bemar na be san swilidik imakmar, degi, be-gwenadgan deyob imakmarmogo. Adi, bemar, Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-Ulu, an ega dordoneg-guakwa-imaksadse nabir sedmalagar. U&# Geb degine, David, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladse gochabalid: Sadocʼse, Abiatarʼse. Degi, Levita-dulemarse gochabalid: Urielʼse, Asaíasʼse, Joelʼse, Semaíasʼse, Elielʼse, degi, Aminadabʼse. z%m Uziel-e-wagansiki: Aminadab e-gwenadgan-e-dummad, degi, e-gwenadgan, dulatar-gakambe-gakabo (112) mergued. j$M Hebrón-e-wagansiki: Eliel e-gwenadgan-e-dummad, degi, e-gwenadgan, dulabake (80) mergued. w#gElizafán-e-wagansiki: Semaías e-gwenadgan-e-dummad, degi, e-gwenadgan, dulataled-ilabo (200) mergued. r"]Gersón-wagansiki: Joel e-gwenadgan-e-dummad, degi, e-gwenadgan, dulanergwa-gakambe (130) mergued. !wMerari-wagansiki: Asaías e-gwenadgan-e-dummad, degi, e-gwenadgan, dulataled-ilabo gaka dulagwen (220) mergued.  Levita-dulemar Coat-wagansik-sulesmalad, wemalad: Uriel e-gwenadgan-e-dummad, degi, e-gwenadgan, dulanergwa (120) mergued. a;Deginbali, David, Aarón-wagan-oambikusbalid, degi, Levita-dulemar-oambikusbalid. taGeb David, Bab-Jehová-Ulu na neg-sobsadse sedmalaga, bela Jerusalénʼgi Israel-dulemar-oambikusad. q[Degidgi, David sogded: “Bab-Dummad-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu yogasaar seledosulid. Levita-dulemar, Bab-Dummad-Ulu semaloed. Ar Bab-Jehová, e-Ulu-semalaga, degi, ega degisadegu arbadii gumarbaliga, a-dulemar-nug-imaksa gusad.” ~ wDavid, e-neggweburgi na e-negmar sobsad. Deginbali, Bab-dummad-dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu-sigega dordoneg sobsabalid. "=Degidbali, David-e-nug bela a-yalaganba nasgumai gualid. Degi, Bab-Jehová, David-dobgumalaga bela dulemar-yar-baid-baidgi-bukwamalad imaksad.David, Bab-Dummad-ega-sogsadyob imaksad. Degisoggu, David Gabaón-neggwebur-akar, Gezer-neggweburse, Filistea-sordamar-ogilosad. J We-sapi-e-anagan-wawadik-yapanmalad-birgi, sordamar-nanaeyob binnasur neg-oimake be itoalile, bila-onogegala yog-noar be imako. Ar ani, Bab-Dummad, Filistea-sordamar-ogalakuega be-idugoed.” ?wGeb, David, gannar Bab-Dummadse idakdebalid. Bab-Dummad ega sogdebalid: “Be daksiki ebirar nao, mer asabin be nao. Sapimar-wawadik-yapan-gwismaladse be mosale, egi be gwichigudo. X) Filistea-sordamar ibmarmar-atursaega gannar neba-naidgi ambikunonimalad. !; A-neg-nugadgi, Filistea-sordamar, galakudedbali, na e-bab-dummagan-sobaled obesmalad. Degisoggu, David sogde gusad: “Bela we-ibmarmar ogumakmalo.”  Degi, geb Baal-Perazim-neg-nugadse nadmargua, agi David Filistea-dulemargi naknonikid. Geb David sogded: “Bab-Dummad diwar-dutusur-nomaidyob an-imaksad. An-isdarmalad-ogalakuega anga igar-eganonikid.” Agala, we-neg, Baal-Perazimʼye nug-imaklesad. }s Degisoggu, David, Bab-Dummadse idakded, ega sogded: —Bab-Dummadye, ¿Filistea-sordamargi an bila-ononaoe? ¿Be Filistea-dulemargi-obinega be an-imakoe? Bab-Jehová abin-sogded: —Be bila-ononae. Filistea-sordamar bese galakuega an imakoed. O Filistea-sordamar Refaim-nebase nonimalad, agi bela neg-ganonimalad. ^5Filistea-dulemar David bela-Israel-yargi reyga-nug-imaklenoniye wisguarmargua, bela-Filistea-sordamar, Davidʼgi-bila-onogegala David-aminadmalad. David deyob wisgusgua, Filistea-sordamar-abin nadegusmogad. PElisama, Beeliada, degi, Elifelet. David Filistea-sordamargi nakwisad 7Noga, Nefeg, Jafía, "?Ibhar, Elisúa, Elpelet, dAE-masmala-Jerusalén-neggweburgi-gwalulesmalad, wemalad: Samúa, Sobab, Natán, Salomón, ~ uDavid, Jerusalén-neggweburgi omegan-baid nikusbalid. Agi, masmala-nikusbalid, degi, bunamala-nikusbalid. S Degidgi, David magar neg-itononikid, Bab-Jehová Israel-e-reyga nue-e-nug-imaknoniye, degine, Bab-Dummad na Israel-dulemar-sabedba, e-negsemaid odummosbarye. David-masmala Jerusalénʼgi-gwalulesmalad i  MTiro-neggwebur-e-rey-Hiram, Davidʼse e-gayaburba-berbemalad barmisad. Degine, Hiram, Davidʼga urwar-urgomar barmisad. Deginbali, dule-akwa-neg-sobmalad, dule-urgoneg-sobmalad, wemar reyneg-sobmalaga Davidʼse barmisbalid. ; o Deyobi, Bab-Dummad-Ulu Obed-Edom-neggi nii-walapaa sigisad. Degidbali, Bab-Jehová, Obed-Edom-e-neguyagi nued binsasad, deginbali, e-ibmar-nikad bela onasguega imaksabalid.  Degisoggu, David, Bab-Dummad-Ulu e-neggwebur-David-nugadse sessulid, Gat-neggweburgined-Obed-Edomʼye-nugad-negse sesad. ) A-ibaginbali, David Bab-Dummad-dobee-itonaded, geb sogded: “¿Ar igi an Bab-Dummad-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu an-negse an sedosunna?” Y+ David Bab-Jehová-Uza-oburgwisadba, bela-bela sae-itononikid. Agala, Bab-Jehová-Uza-negabar-daasa-imaksadbali, David, Pérez-Uzaʼye neg-onugsanonikid. We-garda-narmaklenaidse, deyob amba neg bileged. q[ E-argangi Bab-Jehová-Ulu ganonikid. Agine, geb Bab-Jehová, Uza igar-maisulidba yogasaar-achasadba egi sabsur-uluded. Geb degidba, Uza, Bab-Dummad-asabin ilagwen-burgwar gusad. Deyob Bab-Dummad Uza-oburgwisad, E-Ulu-ebusad-nukad. \1 Ibmar-gwag-omukuleged-neg-Quidónʼgi-naidse mosmargua, moli-bebe-nikad-alugwasualed-yolenonikidba Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu aibinednaga guenad. Geb agi, Uza, Bab-Dummad-Ulu-mer-argwanega, ese achaded. { David, degi, Israel-dulemarmala, Bab-Dummad-asabin bela-bela-wergu-nadapi guarmalad, degine, weligwaledba namaknadapi guarmarbalid.We-garmar ogornadapi guarmalad: Gar-arpa, gar-salterio, gar-tambor-burwigan, gar-címbalo, degi, gar-trompeta. 4a Degine, Bab-Dummad-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu Abinadab-neggi-onosmalad, geb ur-napagined-binidgi onaksamalad. Degi, Uza, Ahío-ebogwa, ur-napagined-semamai gusmalad.  Geb agi, David, degi, bela Israel-dulemarmala, Bab-Dummad-Ulu Jerusalén-neggweburse-sedagegala, Quiriat-Jearimʼse nadmalad, Judá-yargi Baalaʼye-neg-nugadse. We-Ulu-asabin, Bab-Dummad-baliwiturmar-querubinʼye-nugad-abargi-negdakmaidse gorleged. -S Degidgi, David, Quiriat-Jearimʼgi Bab-Dummad-Ulu-siid sedamalagala, Egiptoʼgi Sihorʼye-diwar-nugad-akale, Hamat-neggwebur-dogedse bela dulemar-oambikusad. wg Bela Israel-dulemar David-sunmaksad nabir-itosmalad. Geb sogdemalad: “Degiir, anmar deyob imakodo.” :m Adi deyob, Bab-Dummad-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu, buladik anmar sedamaloed. Ar Saúl-reyga-megisad-akale, anmar Bab-Dummad-Ulu ies-gudimalad, anmar gwen bar ese idakdisulid.” -~S Degi, David, Israel-dulemar-bela-ambikunonimaladgala sogded: “Bemar nabir-itomalale, degi, anmar-Bab-Dummad-Jehová weyob-ibmar-gued-abegele, anmar-gwenadgan bela Israel-yargi-bukwamaladse anmar gormalodo. Deginbali, anmar gormarbalodo, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladse, degi, Levita-dulemar e-neggweburgi-mamaidse, degi, Levita-dulemar sapurba-mamaibalidse gormalodo. Wemar anmarba-nagumalaga, anmar ese gormalodo. %} E Degidgi, David, sorda-milibalid-e-idumaladse (1,000) gochad, degi, sorda-dulatar-e-idudimaladse (100) gochabalid. Belagwable dummaganga-gudimaladse gochad. |5 (Degine, e-neg-dikarba-neggweburmar-bukwamalad, ibmar-bukidar Davidʼga senonimalad. Deginbali, Isacar-dulemar, Zabulón-dulemar, Neftalí-dulemar, amarse-bakar, ega ibmar-bukidar senonimarmogad.Davidʼga ibmar-gullemalad we-ibdurgangi ena-ena senonimalad: Moli-uayasuidmargi, moli-yargan-muregedmargi, moli-uaya-senigwadmargi, moli-bebe-nikad-alugwasualedmargi ibmarmar senonimalad.We-ibmar Davidʼga senonimalad: Madubur, higuera-e-san, uva-dinnagana, vino, olivo-gwallu. Deginbali, Davidʼga moli-bebe-nikamalad, degi, sibad-wawaadmar-bukidar senonimarbalid. Ar Israel-yargi neg-weligwar-naidbali, Davidʼga deyob ibmar-gullemalad senonimalad.u{c 'Degi, ar na e-gwenadgan-ega-ibmar-uksadba David-walik ibapaa gobbukwagusmalad, degi, mas-gunbukwagusmalad. z &Bela we-sordamar, bila-onogega gudimaladid. Wemar, Hebrón-neggweburse, Israel-yargi reyga David-onugsaega nadgusmaladid. {yo %Degi, Jordán-diwar-obakar sordamar-bukwadi, wemalad: Rubén-dulemar, Gad-dulemar, Manasés-dulemar-negabalad.Amar weyob mergued: Mili-dulanergwa (120,000) mergumalad. Degi, wemar, ibmar-bila-onolegedgi-ebulemalad bela-nika bukwamalad. dxA $Aser-dulemar guakwa-bila-onogega-durdakar-bukwamaladi: Mili-dulabo (40,000) mergued. wy #Dan-dulemar guakwaa bila-onogega-gudimaladi: Mili-dulagwen-gakabaabak gaka dulataled-ilanergwa (28,600) mergued. Fv "Neftalí-dulemar-merguedi: E-dummagan miligwen (1,000) mergued.Deginbali, sordamar-sigu-abgaed-semalad, degi, eswar-semalad: Mili-dulagwen-gakambe-gakagugle (37,000) mergubalid. u !Zabulón-dulemar, sordamar-bila-onogedgi-durdakarmaladid, e-gingimar-akar-akar-ebumarbalidid, degi, Davidʼba nue-nanaimarbalidid.Zabulón-dulemar, David-bendakega guakwaa bila-onogega-gudimaladi: Mili-dulabo-gakambe (50,000) mergued. ztm Isacar-dulemar-merguedi: E-dummagan dulataled-ilabo-mergu (200) bukwad.We-dulemar, ibagangi nerguarmaladid. We-dulemar wisdamalad, igi Israel-dulemar bila-onogedgi urwemalargebe. Degisoggu, wemar-sogedba e-gwenadgan ibmar-imakdamalad. s Manasés-wagan-negabalad-merguedi: Miliambe-gakabaabak (18,000) mergued. Wemar-nuggusmaladi, reyga David-nug-imakega nugsalesmalad. (rI Efraín-dulemar-merguedi: Mili-dulagwen gaka dulataled-ilabaabak (20,800) mergued. Amar, dule-gandikmalad-nanaed, degine, e-babganba nug-nika danimalad. q Benjamín-wagan-Saúl-e-gwenadgan-merguedi: Milipaa (3,000) mergued. A-ibaganse we-dulemar bukidar Saúlʼba nanaimalanad. jpM Sadoc, sapingwa-gandikid-buledid, e-gwenadgan-dummagan, e-dulagwen-gakabo (22) eba nanaid. o Aarón-e-wagan-merguedi: Milipaa gaka dulataled-ilagugle (3,700) mergued. Joiadaʼdi, Aarón-e-wagan-dummadga maid. [n/ Levita-dulemar-merguedi: Milibake gaka dulataled-ilanergwa (4,600) mergued. lmQ Simeón-sordamar gandik-bila-onomalad merguedi: Dule-miligugle gaka dulatar (7,100) mergued. al; Bila-onomalad-bulegan, eswar-gani-bila-onomalad, degi, sigu-abgaed-gani-bila-onomalad. A-sordagan weyob-mergu nonigusmalad:Judá-dulemar-merguedi: Milinergwa gaka dulataled-ilabaabak (6,800) mergued. k Sordamar-bila-onomalad-bulegan, Bab-Jehová sogsa gusadba Davidʼga Saúl-yar-semaid-ukegala Hebrón-neggweburse nonigusmalad. j/ Degi, Davidʼga bane-bane sordamar mergumai gusad. Degisoggu, David, bela-bela sorda-ibedga gunonikid. Hebrónʼgi sordamar Davidʼba-nagusmalad >iu We-sorda-dummagan, dule-gandikmaladid, degi, sorda-bila-onomalad-idumaladga gusmarbalidid. We-dulemar, dule-ibmar-atursaega-yogasaar-ubononidamaladgi David-bendaksa gusmalad. Yh+ Degisoggu, David Siclagʼse nonigua,Manasés-dulemar ese-nonimaladi, wemalad: Adnas, Jozabad, Jediael, Micael, Jozabad, Eliú, degi, Ziletai. Wemar, Manasés-sordamar milibarmalad (1,000) e-dummaganad. hgI Manasés-wagan-gwenna-gwenna, David Filistea-sordamarba Saúlʼgi bila-ononadgusgu, Davidʼba nagusmarmogad. (Deunni, David, Filistea-sordamar-bendaksasurgusad, ar Filistea-e-dummagan igar-itosmargua, sogde gusmalad: “Ar David anmar-oburgwega gunaid, wede anmar-nono-egwannega gunaid. E-dummad-Saúlʼba gannar nagudoed, anmargi aibitoed.”) Yf+ Degidgi, Bab-Dummad-Burba Amasaiʼgi aidenonikid. Geb Amasai, sorda-durgwen-gakambe-e-dummad (30) weyob sogded:“¡David, anmar be-sordamalad! ¡Isaí-machi, anmar beba-naimalad!Neg-bogidik bega nagusana gadin. Be-bendakmaladgala, neg-bogidik nagusmogana gadin.Ar be-Bab-Dummad be-bendakdiid.” David, Benjamín-wagan, degi, Judá-wagan-ese-nonimalad abingasad, geb sorda-idumaladba a-dulemar-urbisbalid. Manasés-wagan Davidʼba nagusmalad e% Degi, David amar-abin-nodgu, ega sogded: —Be anse nuedgi danimalale, be an-bendakega danimalale, an bemar-abingaodo. Ar bemar, an-isdarmaladga an-ukega be danimalale, anmar-dadgan-e-Bab-Dummad bemar-sabsur-odurdako. Ar an emar akar-imaksasulid, an dule-isganasulid. d} Amba David neg-gandikidgi gudigua, Benjamín-wagan, degi, Judá-wagan-gwenna-gwenna David-maidse nade gusmarmogad. c We-dummaganmar, gebe-nii-gwisgusadgi, Jordán-diwar-nomaigu, Jordán-diwar-obaksa-gusmaladid. We-dulemala, dulemar-nebagi-bukwamalad dad-nakwedsik, degi, dad-argwanedsik-oduurmakega imaksamaladid. Benjamín-wagan, degi, Judá-wagan Davidʼba nagusmalad 1b[ Wemar, Gad-sorda-bila-onomalad-e-dummaganad. Dummad-napi-sorbalid, sorda-dulatar-mergued (100) idudiid. Sorda-bur-dummaddi, sorda-miligwen-mergued (1,000) idudimogad. Ka Elzabad-yarbalid, Jeremías, degi, Jeremías-yarbalid, Macbanai. ?`y Eliel-yarbalid, Johanán, Johanán-yarbalid, Elzabad, 9_m Jeremías-yarbalid, Atai, Atai-yarbalid, Eliel, ?^y Eliab-yarbalid, Mismana, Mismana-yarbalid, Jeremías, e]C A-dulemar, wemalad: Ezer, bur-dummadid, Ezer-yarbalid, Obadías, Obadías-yarbalid, Eliab, j\M Gad-wagan-bila-onomalad nega-dulesulidganba-neg-gandik-siidse, David-maidse wakite-gusmarmogad. We-dulemar, dule-niga-gandikmaladid, dule-bila-onomalad-buleganad. Deginbali, we-dulemar, sigu-abgaed-ebuged nue-wisimaladid, degi, eswargi-nue-wisi bila-onomaladid. Achumiguryob urwemaladid, degi, goe-sapur-abarmakeyob gwae-gwae abarmakmaladid. [ Deginbali, Jeroham-e-masmala, wemalad: Joela, degi, Zebadías. Wemar-ebogwad Gedorʼginmaladid. Gad-wagan Davidʼba nagusmalad ?Zy Elcana, Isías, Azareel, Joezer, degi, Jasobeam. Y Eluzai, Jerimot, Bealías, Semarías, degi, Haruf-dule-Sefatías. Coré-gwenadgan Davidʼba nagusmaladCoré-e-gwenadgan, wemalad: 9Xk Degi, Gabaónʼgined-Ismaías, Ismaíasʼde, sordamar dulagwen-gakambegwadmogad (30), deginbali, a-sordamar-e-dummadbalid. Jeremías, Jahaziel, Johanán, Gedera-dule-Jozabad. >Wu Saúl-e-gwenadgan-e-dummad-Ahiezer, degi, Joás Ahiezer-sorbalid. Amala, Semaa-e-masmalad, Gabaad-dule gumalad. Jeziel, Peletʼbogwa, Azmavet-e-masmala. Beraca, Anatot-dule-Jehú. sV_ We-sordamar sigu-mimalad-buleganad, degine, dubgi akwa-mimalad-buleganbalid. We-ibmar-ebugegala, argan-abinbela ebumalad. Saúl-e-gwenadgan Davidʼba nagusmaladBenjamín-wagan-Saúl-e-gwenadgan David-bendaksa-gusmalad, wemalad: )U M We-sordamar David-bendakegala, Siclag-neggweburse nonimalad. Deunni, David, Quis-machi-Saúl-idu wakindigu, we-sordamar, bila-onogedgi David-bendaksa gusmalad. 5Te /Eliel, Obed, degi, Jaasiel Mesoba-dule.[S/ .Eliel, Mahavim-dule. Jerebai, degi, Josavía, Elnaam-e-masmala. Itma, Moab-dule. ?Ry -Jediael, Simri-e-machi, degi, e-urba-Joha, Tizi-dule. TQ! ,Uzías, Astarot-dule. Sama, degi, Jehiel, Hotam-e-masmala, Aroer-dulemar. ~i}c||{zzUyyMxZvvusrr&qmppDonnOmlk}jYiChIg"edqcb]aa-`_^`]a\t[[IZ_ZYjYWVVTSRFQiQPAONMOL=;;$:s: 877-6554633W22T11D0//x/9..]. -`,,++** )u('&%$##h"! (;(aP)N{ _ l H x;Zr$37Irambe-gakabaabakgi (18), Hanani sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar bela warambe-gakabo (12) gumalad. "2=Irambe-gakaguglegi (17), Josbecasa sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. $1AIrambe-gakanergwagi (16), Hananías sulenonikid. We-dule, e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. 05Irambe-gakatargi (15), Jeremot sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. !/;Irambe-gakabakegi (14), Matatías sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. .3Irambe-gakapaagi (13), Subael sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. -7Irambe-gakabogi (12), Hasabías sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. ",=Irambe-gakagwensakgi (11), Azareel sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. +!Irambegi (10), Simei sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. */Ilabakebakgi (9), Matanías sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. )-Ilabaabakgi (8), Jesahías sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. ()Ilaguglegi (7), Jesarela sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. '+ Ilanergwagi (6), Buquías sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. & Ilatargi, Netanías sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. % Irbakegi, Izri sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. $ Irbaagi, Zacur sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. ,#Q Asaf-gwenad-Joséʼye-nugad, a-inse sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad.A-sorbali, Gedalías sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. ?"wBela dule-dummaganse-bakar, dule-burwiganase-bakar, odurdaked-sailaganse-bakar, amba ibmar-durdaknaidse-bakar, wachi-wachiba-arbaega ibmargi-wilubdaklegar yopira mimilesmalad. -!SWe-dulemar, e-gwenadganse-bakale, Bab-Jehováʼga-namakbukwa-gumalaga odurdaklesmalad.Bela wemar e-dulataled-ilabo gaka dulabake-gakabaabak (288) mergumalad. [ /E-bab Bab-Jehováʼse-goled-neggi namakedgi e-masmala-idudiid, we-garmarba namakarmalar: Gar-címbaloʼba, gar-salterioʼba, gar-arpaʼba namakmalar. Asaf, Jedutún, degi, Hemán, rey-sogedba arbadii damalad. 7Bela wemar, Hemán-e-masmala gued. Hemanʼde, reyga-Bab-Dummad-igarsik negburgan-dakedid. Bab-Dummad Hemánʼga masmala warambe-gakabake (14) uksad. Bunamaladi ega warbaa uksabalid. Agala, Hemán nug-dummarba-megnonikid, ar Bab-Dummad ega sogsagusad, an deyob be-imakoye. (IHemán-e-masmala, wemalad: Buquías, Matanías, Uziel, Sebuel, Jeremot, Hananías, Hanani, Eliata, Gidalti, Romanti-Ezer, Josbecasa, Maloti, Hotir, Mahaziot. 1Jedutún-e-masmala, wemalad: Gedalías, Zeri, Jesaías, Hasabías, Matatías, Simei. E-bab-Jedutún e-masmala-e-nergwadga (6) iduedga gudiid. Jedutún, Bab-Jehová-gayaburba-barsokalir, Bab-Jehováʼga dog-nuedye sogega, degi, e-nug-odummobaliga, gar-arpa ogollardaed. %CAsaf-e-masmala: Zacur, José, Netanías, Asarela. E-bab-Asaf e-masmala-iduedga gudiid. Deginbali, Asaf, rey-sogedba Bab-Jehová-gayaburba barsogdiid. - UDavid, degi, e-sorda-dummaganmala, Bab-Dummadga-namaklegedgi-arbamalaga wemar-onug-imaksamalad: Asaf, degi, e-masmala, Hemán, degi, e-masmala, Jedutún, degi, e-masmala. Wemala gar-arpaʼba, gar-salterioʼba, gar-címbaloʼba Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladid.Gar-ogormaloed, wemalad: I Wemar, e-gwenadgan-Aarón-waganyob ibmargi-wilubdaklegar, we-dulemar-asabin mimilesmarmogad: Rey-David-asabin, Sadoc-asabin, Ahimelec-asabin, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan-asabin, degi, Levita-dulemar-asabin mimilesmalad. Ia-dummagan-e-gwenadgana, e-urbamar-e-gwenadganyob na yopira imaklesmalad.s_Musi-e-masmala, wemalad: Mahli, Edar, Jerimot.Wemar, Levita-dulemar e-wagan-e-waganba ambikusmalad. &GQuis-e-machi, Jerameel. FMahli-machi-Eleazar. Eleazarʼdi, machimala-nikussur gusad. ^5Merari-wagansik, e-machi-Jaazíasʼgi danimalad, wemalad: Beno, Soham, Zacur, Ibri. KMerari-wagansik, wemalad: Mahli, Musi. Jaazías-machi-Beno. EMicaía-e-urba, Isías. Isías-e-wagansik, Zacarías. BUziel-e-machi, wedid: Micaía. Micaía-e-machidi, Samir. 5Hebrón-e-masmaladi, wemalad: Jerías, machi-sailagined. Jerías-yarbalid, Amarías. Amarías-yarbalid, Jahaziel. Jahaziel-yarbalid, Jecamán. EIzhar-e-wagansik, Selomot. Selomot e-wagansik, Jahat. :oRehabías-e-wagansik, e-machi-sailagined-Isías. Leví-wagan-baigan-gudidimalad, wachi-wachiba-arbaega-sulesmarmogad, wemalad: Amram-e-wagansik, Subael. Subael-e-wagansik, Jehedías. DWachi-wachiba Bab-Jehováʼse-goled-negyaba arbamalaga, weyob ilemakar-ambikulesmalad. Igi Israel-e-Bab-Dummad e-dad-Aarónʼba igar-uksagusa, deyob imaksamalad. Leví-wagan-baigan p YIla-dulagwen-gakapaagi (23), Delaía sulenonikid. Ila-dulagwen-gakabakegi (24), Maazías sulenonikid. o WIla-dulagwen-gakagwensakgi (21), Jaquín sulenonikid. Ila-dulagwen-gakabogi (22), Gamul sulenonikid. g GIrambe-gakabakebakgi (19), Petaías sulenonikid. Ila-dulagwengi (20), Hezequiel sulenonikid. c ?Irambe-gakaguglegi (17), Hezir sulenonikid. Irambe-gakabaabakgi (18), Afses sulenonikid. ` 9Irambe-gakatargi (15), Bilga sulenonikid. Irambe-gakanergwagi (16), Imer sulenonikid. a; Irambe-gakapaagi (13), Hupa sulenonikid. Irambe-gakabakegi (14), Jesebeab sulenonikid. dA Irambe-gakagwensakgi (11), Eliasib sulenonikid. Irambe-gakabogi (12), Jaquim sulenonikid. V% Ilabakebakgi (9), Jesúa sulenonikid. Irambegi (10), Secanías sulenonikid. P Ilaguglegi (7), Cos sulenonikid. Ilabaabakgi (8), Abías sulenonikid. R Ilatargi, Malquías sulenonikid. Ilanergwagi (6), Mijamín sulenonikid. DIrbaagi, Harim sulenonikid. Irbakegi, Seorim sulenonikid. NGebe-suleargua, Joiarib sulenonikid. Ilabogi, Jedaías sulenonikid. .UDegine, Levita-dule-Natanael-machi-Semaías, we-dulemar-wagab, nugmar gardagi-narmakar mesisad: Rey-wagab, dummagan-wagab, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Sadoc-wagab, Abiatar-machi-Ahimelec-wagab, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan-wagab, Levita-dulemar-wagab.Eleazar-e-gwenadganga wachi-wachiba-arbamalaga ilabo-wilub uklesad, degi, Itamar-e-gwenadgangardina, ilagwen-wilub uklesad.Weyob sulenonimalad: -Sordamar, wachi-wachiba-arbamalaga danar-danar mimilesad. Weyob-mimilesadi ibmargi-wilubdaklegar imaklesad. Degisoggu, Bab-Dummadse-goled-neg-yagi, Bab-Dummadga-arbamalad-e-dummagan, Eleazar-waganmar-abargi, degi, Itamar-waganmar-abargi deyob gudidii nanamalad. nUDule-idumalad Eleazar-e-wagan-abargi, Itamar-e-waganba bur merbaasoggu, weyob mimilesad:Eleazar-wagan-dule-idumalad, warambe-gakanergwa ambikusad (16).Itamar-wagan-dule-idumaladdi, walabaabak (8) ambikusmarmogad. F~Degine, David, Eleazar-e-wagwa-Sadoc-nugadmala, degine, Itamar-e-wagwa-Ahimelec-nugadmala, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad nuekwaa arbamalagala, ega e-arbaed-ibagan ilemakar mesisad. 0}YNadab, Abiúʼbogwa, mimmigan-nikussurgusmalad. Deginbali, e-bab-idu burgwismarbalid. Degisoggu, Eleazar, Itamar-ebo, Bab-Dummadse-dule-irwa-goledga arbadmalad. }| uWeyobi, Aarón-e-masmala danar-danar mimilesmarmogad.Aarón-e-masmala, wemalad: Nadab, Abiú, Eleazar, Itamar. H{  Deginbali, Levita-dulemar, Bab-Dummad-dulemarbo-ambikued-neg dakedmarbalid, degi, Neg-Swilidikid-dakedmarbalid. Aarón-masmala-sogedba Bab-Jehováʼse-goled-neggi arbabukwadamalad."z=Degi, Bab-Jehováʼga we-ibmar-ukleged-dakedmarbalid: Ibmar-durgan-ogumakar itoged-ibagi-ukleged, nii-gebe-gwisgusadgi-ukleged, degi, iba-dummad-itoakwaa-onolegedgi-ukleged dakedmarbalid. Emar-merguedba bane-bane, degi, muchub-muchub, e-igar-maidba Bab-Dummadga arbabukwadamalad. /yWA-ukine, Bab-Jehováʼga-dog-nued-sogegar, degi, Bab-Jehová-e-nug-odummobaligar, bane-bane wakudaradba, degine, sedogidba Bab-Dummadse-goled-negse naddamalad. xAmba wemala, Bab-Jehováʼga-ukegala, we-ibmar guakwaa imakmarbalid: Madu-islidikid, madubur Bab-Dummadga ukegar, madu-ologana-inasulid, ibmar-dibyar-ukleged, ibmar-duar-uklegeddibe. Deginbali, nibir-ibmar-oaidikumalad, ibmar-wilubsamalad, a-dakedmarbalid. ,wQWe-Levitaʼmar Aarón-e-masmala-sogedba Bab-Jehováʼse-goled-neggi we-ibmargi-arbamalaga ebislesmalad: Babse-goled-neg-imbaba arbaegar, Babse-goled-negyaba neg-burwigana-dakmalagar, ibmar-islidikmalad-bukwad urukegar, degi, Bab-Dummadse-goled-neggi bela ibmar-imakedgi bendakbaligar. v9Degisoggu, David-napi-ibmar-sogsadbali, Levita-dulemar birga-durgwen-nikamalad (20), degi, birga-dulagwen-obine-nikamalad (20+), ebislesad. uAga, Levita-dulemar, Bab-Dummadse-goled-neg-sunna-seleged bar-sedii guosurmalad, degi, ibmar-ebulemalad-ebipidii bar guosurmarbalid.” t%Ar David weyob sogsa gusad: “Israel-e-Bab-Dummad-Jehová, Israel-dulemarga neg-bogidik nasiksad, degi, Jerusalénʼgi-mai sadeguoed. zsmWemar, Leví-e-waganmalad, e-babgangi-danimalad. Nug-welesadi, e-dummaganba war-wargwengi e-nugmar nagusad. Degi, birga-durgwen (20) nikamalad, birga-durgwen-obine (20+) nikamarbalid. Amar, Bab-Jehováʼse-goled-neggi arbadii damalad. FrMusi-e-masmala-warbaagwaddi, wemalad: Mahli, Edar, Jeremot. qEleazar masmala-suli burgwisad. Degi-inigwele, bunamalabi nikusad. Degine, we-bunamala, e-gwenadgan-Quis-masmala nikusmalad. ap;Merari-e-masmala, wemalad: Mahli, Musi.Mahli-e-masmaladi, wemalad: Eleazar, Quis. xoiCoat-machi-Uziel-e-masmaladi, wemalad: Micaía, machi-sailagined. Micaía-yarbalid, Isías. Merari-wagan )nKCoat-machi-Hebrón-e-masmaladi, wemalad: Jerías, machi-sailagined. Jerías-yarbalid, Amarías. Amarías-yarbalid, Jahaziel. Jahaziel-yarbalid, Jecamán. MmCoat-machi-Izhar-e-machidi, wedid: Selomit, machi-sailagined. lEliezer-e-machidi, wemogad: Rehabías, machi-sailagined. Eliezer masmala-baid nikussulid. Rehabíasʼdina masmalad-ichesur nikusad. BkGersón-e-machidi, wedid: Sebuel, machi-sailagined. ]i3Bab-Dummad-e-dule-Moisés-e-masmala, Leví-e-waganmarba dognonimarmogad. h Amram-e-masmala, wemalad: Aarón, Moisés. Aarón, degi, e-waganmala, amarbi Bab-Jehováʼga ibmar-bur bule-swilidikmalad-ukega, degi, ina-wawadikid-ogumakbaliga nuggusmalad. Deginbali, Bab-Dummad-nuggi-arbaega, degi, e-nug-odummodi-gubaliga nuggusmarbalid. Yg+ Coat-e-masmala bela walabake gumalad: Amram, Izhar, Hebrón, degi, Uziel. 7fg Jahatʼde, machi-gebesailaginedid, Zinaʼdi, e-yarbalidid. Jeús, degi, Beríaʼbo masmala-ichesur nikussurgusmalad. Degisoggu, neg-gwagwenayob gunonimalad. Coat-wagan Re Simei masmala-walabake-nikusbalid, wemalad: Jahat, Zina, Jeús, Bería. vde Simei-e-masmala-warbaagwad, wemalad: Selomit, Haziel, Harán. Wemar, Laadán-e-gwenadgan-e-dummaganad. cLaadán-e-masmaladi, wemarmogad: E-machi-gebesailagined Jehiel. Jehiel-yarbalid, Zetam, degi, Joel. Bela walapaa gued. 8bkGersón-masmala, wemalad: Laadán, Simei. a9David, Leví-e-masmala-warbaagwadba, Leví-wagan danar-danar oambikusad.Leví-e-masmala, wemalad: Gersón, Coat, Merari. Gersón-wagan U`#A-uki, yawagak-dakmalad milibake (4,000) mergubalid. Deginbali, garmar-ogoledgi Bab-Dummad-nug-odummomalagala milibake (4,000) bukwabalid. Ani, Bab-Dummad-nug-odummomalaga a-garmar-sobmalaga imaksad.” Q_David sogded:“We-dulemar-deyob-merguedgi, Bab-Jehováʼse-goled-neggi mili-dulagwen-gakabake (24,000) arbamaladid. Sapin-dummagan, degi, igar-nabomalad-dummagan milinergwa (6,000) mergubalid. 1^[Levita-dulemar birga-dulagwen-gakambe-obine-nikamalad (30+) ebislesad. War-wargwengi-ebichilesgu, machergan mili-dulagwen-gakambe-gakabaabak-mergu (38,000) daklealid. ]Degine, David, Israel-girmar-dummagan onmaksad, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad onmaksabalid, degi, Levita-dulemar onmaksabalid. c\ ADavid, e-birga-nue-seleba-gusadgine, Israel-e-reyga-megega e-machi-Salomón-onug-imaksad. Y[+Emisgi, bemar bela-bela ulubgi, bemar-Bab-Dummad-Jehováʼba nanabukwa be gumarsunno. Degisoggu, Bab-Dummad-Jehováʼse-goled-neg-sobega ogudmarsun. Ar deyobi, anmar Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu a-negse sedamaloed, degi, Bab-Dummadga-ibmar-ebulemalad sedamarbaloed. Ar Bab-Jehová-nug-odummolegegala, we-neg soblegoed.”Z'Weyob ega sogsad: “Bemar-Bab-Dummad-Jehová bemarba gudiid. Ar a bemarga bela-yar-naidgi neg-bogidikid nasiksad. Ar Bab-Dummad dulemar-we-yargi-bukwadgi-nakwega an-imaksad. Wemar, Bab-Jehová-urbaligwa nanabukwad, degi, Bab-Jehová-e-dulemar-sogedba nanabukmarbalid. eYCGeb degine, David, e-machi-Salomón-bendakmalaga bela Israel-e-dummaganga igar uksad. -XSOrgi-nerguarmalad, manigi-nerguarmalad, esgoro-gordikidgi-nerguarmalad, esgoro-sunnadgi-nerguarmalad. Degisoggu, be arbasundo, ar Bab-Jehová beba gudii guoed.” 2W]Deginbali, dule-bega-arbamalad an bukidar bega amisbalid: Dule-akwa-mamarmalad, akwagi-neg-sobmalad, urgogi-arbamalad. Degi, bela-we-ibmargi-nerguarmalad an amisbalid: #V?Be dake, Bab-Jehováʼse-goled-neg-sobega, yeer-ganguedgi an bega we-ibmarmar onmaksad: Or, nibir-miyon-gugle gaka mili-dulataled-ilatar (7,500,000), degi, mani, nibir-miyon-dulapaa-gakambe-gakatar (75,000,000) an onmaksad. Esgoro-gordikiddi, degi, esgoro-sunnaddi, ichesulidba ebislessulid, ar dogdar-mergued. Urgomar, degi, akwamar, deyob an urbisbalid. Geb sorba be, bur bule be ibmarmar omelobaloed. U Ar be nue-ise-itogar Bab-Jehová-sogsadba be nanadiile, degi, Israel-dulemarga-Moisésʼba-Igarmar-uklesadba be nue-nanadibalile, nueganbi bega ibmar nadoed. Degine, be gandik imako, mer be dobguo. Mer be na san gegegwa imako, mer be galakubalo. 7Tg Bab-Jehováʼdi binsaed-nued, bega ukoed, degi, magar-neg-itoged bega ukbaloed, adi, be Israel-dulemarga negsear-soger, be-Bab-Dummad-Jehová-Igar-Maidba be nanadii guegar. %SC ”Machi, be-Bab-Dummad-Jehováʼga be neg soboed. Degisoggu, Bab-Jehová beba gudii guoed. Igi na sogsa-gusa, bede ega neg-soboye, ar deyob imakoed. BR} We-machigwa anga anse-goled-neg soboedid. Degine, an-machiga guoed, an e-babga gumogoed. E-yar-seoedgi an bur bule bendakoed, Israel-yargi degisadegu yar-semai-guega an imakbaloed.’ Q Degi-inigwele, be machi-wargwen-nikuoedi, dule-bogidikid guoed. An ega e-isdarmalad-e-yar-dikarba-bukwamaladbo neg-bogidik nasikoed. Agala, we-machi Salomónʼye nugguoed. Ar e-negsemaidgi, Israel-dulemargala neg-bogidikid nasikoed, degi, bonisuli gudii gumaloed. P#Degi-inigwele, Bab-Jehová weyob anga sunmaknonikid: ‘Be ablis dummad-eosad, be dummad-bila-onosbalid. Degisoggu, be anga neg sobosulid. O#Degidbali, David e-machi-Salomónʼga sogded: “Machi, an-Bab-Jehová-e-nug-odummogegala an binsasando, an Bab-Dummadse-goled-neg soboye. {NoDegine, geb David, e-machi-Salomónʼse gochad, ega sogegar, Israel-e-Bab-Dummad-Jehováʼga be neg-soboye. 'MGDavid sokargusad: “An-machi-Salomón amba-sapingwagwad, amba binsaed dogdar nikasulid. Ar Bab-Jehováʼse-goled-neg soblegergebed, nuekwa soblegoed, degi, bela-bela yeerdakle soblebaloed. We-napneggi we-neg-e-yeerdaklegedgi dummad-sunmaklegoed. Degisoggu, a-neg-soblegegala, an guakwaa ibmar-onmakergebed.” Deyobi, David, Bab-Dummadse-goled-neg-sobegala, e-burgwed-iduale, bela ibmarmar guakwaa urbisad. LDeyob, David, urwar-urgomar geg ebislegedse onmaksabalid. Sidón-dulemar, degi, Tiro-dulemar, Davidʼga urwar-urgo bukidar senonibalid. )KKDeginbali, David, yawagak-abgaed-sobega, degi, yawagak-biokega, esgoro-bukidar amisbalid. Degi, esgoro-gordikid bukidar amisbalid, e-aidikuedi, wisgulessulid. 0JYDavid, Israel-yargi dulemar-ainebarmalad-gudimaladse bela gochad. A-dulemar-abar, akwagi-arbaegala nug-imaksad, adi, a-akwagi Bab-Dummadse-goled-neg-soblegegar. 7I iDegi, David sogded: “Wegi Bab-Dummad-Jehováʼse-goled-neg soblego. Deginbali, wegi ibmar-ogumakleged-aila soblebalo, adi, Israel-dulemar, nabir Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar ukmalagar.” 2e. David Babse-goled-neg-soblegega e-ibmar-ebulemalad onmaksad (22:2-19) Bab-Dummadse-goled-neg soblesokalid H+Degi-inigwele, David, Bab-Dummadbo-sunmakega, Gabaónʼse nadsurgusad, ar ade, Bab-Jehová-e-baliwitur-es-ganikid-dobedbali geg nae gusad.9GkA-ibagangine, Moisés Bab-Jehováʼse-goled-neg-sunna-seleged negsulidganba-sobsagusad, degi, ibmar-ogumakar-ukleged-aila sobsagusbalid, Gabaón-yargi neg-matusulidgi bukwad. F!David, Bab-Jehová-e-itos-daksagua, Jebuseo-dule-Ornán-e-ibmar-gwag-omukulegedgi-gunaidgi, Bab-Dummadga bur bule ibmar-uknai gusad. ZE-Degidgi, Bab-Jehová, baliwiturga sogsad, es-ganikid e-saboged-yaba odoye. D9A-nainugi, David, Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukleged-aila sobsad. Agi, Bab-Dummadga ibdula-ogumakar uksad, degi, gwenatigwarguedga ibmar-ukleged ega uksabalid. Degine geb, Bab-Jehováʼse gochad. Agi, Bab-Jehová, nibneg-akale, ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi soo odenonikid. oCWDegisoggu, David, ibmar-gwag-omukuleged-neg-bakega, Ornánʼga or nibirambe-gakatar (15) uksad. BDegi, Rey-David, Ornánʼga sogded: —¡Adi, deyobsulirgebed! Be-ibmar Bab-Jehováʼga-ukega an be-ibe suosulid, ar we-ibmar begadid. Bela we-ibmar e-gargeguedba an bakar imakergebed. Ar Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakar-ukega an mani-missuli gwen ukosulid. EADegi, Ornán, Davidʼga sogded: —Dummad-rey, be-dakedba na be neg sue, an binsa bega uked. Bab-Dummadga-ogumakar-ukega an moli-bebe-nikad-machered-alugwasualed bega uko. Degi, trigo-naged-urgo sapanga-imakega an bega ukbalo. Deginbali, trigo-gwag an bega ukbalo. Bela we-ibmar maniginsuli an binsa bega uko. @yGeb David, Ornánʼga sogded: —We-ibmar-gwag-omukuleged-nega be anga manigi uke. Adi, an agi Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukleged-aila sobega. Geb degidbali, boni-dummad-nonaid dulemargi nabir bangudoed. E-mani-gargegued-sogedba be anga uko. !?;Degidgi, David, Ornán-gunaidse naded. Ornán ibmar-gwag-omukulegedgi-gunaidgi David-dani-dakdegua abin noalid, geb, David-abin napase dulluu imaksad. ;>oOrnán trigo-gwag-omukunaidgi sorsik-aibiridgua, baliwitur-dakalid, degi, e-masmala-warbakegwad-eba-gunanaid, baliwitur-dakdemarmogad. Geb agi, baliwitur-iduar dukusmalad. f=EDegine, geb David nadsunnad, igi Gad Bab-Jehová-nuggi-ega-ibmar-sogsa, deyob imaksasunnad. Y<+Bab-Jehová-e-baliwitur Gadʼga sogded: “Be nae. Davidʼga be sogo: ‘Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukleged-aila be soboye. Jebuseo-dule-Ornán-e-ibmar-gwag-omukuleged-naidgi be aila-soboye.’ ” +;ODegine, David, Bab-Dummadga sogded: “¿Ani an dulemar-ebisnai gussursi? Ani an begi-yolesadid, ani an noar ibmar-imaksad. We-dulemardi, ¿ibugi nosmarsunna? Wemar sibad-wawaadmaryob gued, an-sogsadba imaksamalad, ibmar gwen akar imaksasurmalad. Bur be angi yolege, bur be an-gwenadgangi yolebali. Be-dulamardi, mer be akar imake, mer be-dulamargi boni-dummad be barmidage.” David Bab-Jehováʼga aila sobsad U:#David atakdegua, Bab-Jehová-e-baliwitur niba nai dakalid, degi, es-gani Jerusalén-neggwebursik-oyonai dakalid. Geb David, degi, girmar-dummaganmala bukib-itoged-mor-yoi napase dulluu imaksamalad. L9Deginbali, Bab-Jehová, dulemar-ogilogega e-baliwitur Jerusalén-neggweburse barmialid. Bab-Jehová, deyob baliwitur-emar-oburgwenai daksagua, dulemar-wiledakded. Degi-dakdedbali, baliwiturga sogded: “¡Wesego! ¡Mer bar ogilogo!” Deunni, Bab-Jehová-e-baliwitur, Jebuseo-dule-Ornán-e-ibmar-gwag-omukulegedgi gunaid. 8Degisoggu, Bab-Jehová, Israel-dulemargi boni-dummad barmialid. Agine, Israel-dulemar mili-dulapaa-gakambe (70,000) burgwisad. g7G David, Gad-abin sogded: “An nue-wile itoged. Bab-Jehová-e-ganguedgi an berguer bur gadid. Ar Bab-Jehováʼdi, emar-saberba maisoggu, a, an-sabsur-odurdaker bur nuedid. Dule-an-isdarmalad-an-wioged an abesulid.” y6k ‘We-ibmar-sogapaagwad, soggwen be suo:Birgapaa ukud-nagueddibe.Be-isdarmalad nii-walapaa es-suidgi be-ogalakudii-gueddibe.Sulile, Bab-Dummad bela Israel-yar-naid-ugakaase ibapaa bemar-sabsur-odurdaked, e-baliwitur bela dulemar neg-uelleged-dummadba-galitoged imakeddibe. ” ’David, nue be binsao. Dule-an-barmialidgala, ¿igi an sogosunna?’ ” O5 Gad Davidʼse nadgua, ega sogdapid: “Bab-Jehová weyob soged: #4? “Davidʼse be nae, ega be sognao: Weyob Bab-Jehová sogye: ‘An bega ibmar-sogapaa sogoed, soggwen be suo. Be anga sogo, biti an bega imakoye.’ ” K3 Degine, Bab-Jehová David-e-negburgan-daked-Gadʼga sogded: f2EDegidgi, David, Bab-Dummadga sogded: “Bab-Dummadye, ar an yogasaar binsaedsulidyob sordamar-ebisnai gusad. An begi dummad-nosad. Degisoggu, Bab-Dummadye, an wilesagwar bese egisdo, an-begi-nosad be anga eliye.” 1Bab-Dummad, David-sordamar-ebichisgu, gwen nabir daksasulid. Degisoggu, a-nukad, Israel-dulemargi sabsur-odurdaked barmialid. 0%Joab Levita-dulemardi-ebichasulid, degi, Benjamín-dulemar-ebichasurbalid. Ar Joab, rey-ega-igar-uksad gwen abessulidba deyob imaksad. i/KBela Israel-yargine, dulemar-nabir-sunna-bilagi-urwemalad miyon-gwensak-gaka-mili-dulatar (1,100,000) mergued. Degi, Judá-dulemar nabir-bilagi-urwemarmogad mili-dulataled-ilabake-gaka-dulapaa-gakambe (470,000) mergubalid. {.oDegi-inigwele, rey-igar-uksadi Joabʼgi obichad. Degisoggu, Joab, sordamar-ebisega bela Israel-sordamar-bukwadba bipirmaknadsunnad. Joab Jerusalénʼse gannar aibirisgua, Davidʼga bela dule-nabir-bilagi-urwemalad-e-mergued sognonikid. -/Joab abin-sogded: —Bitigi Bab-Jehová na e-dulamar emi-nikadbali, ila-dulataledse (100) bur bule omelogena gadin. ¿Ar we-dulemarde belagwable bega arbadimarsursi? Dummad-rey, ar degite, ¿ibiga be sordamar-ebisbie? Ar aka be Israel-dulemarga boni-amiega be gunaid. $,AAgine, David, Joabʼga, degi, sordamar-e-idumaladga sogded: —Be namala, Israel-sorda-ebisnamalo. Bemar Beerseba-neggwebur-akale dulemar-ebisdoed, geb Dan-neggweburse obelodapoed. Sordamar-ebislesad bela be anga sogmalo, adi, an wisguegar, ebigwa dulemar bila-onomalaga gusmalale. + Nia-Satanás Israel-dulemargi gwichigunonikid, geb David-e-binsaed ganonikid. Geb Israel-sordamar-ebisega David-imaksad. *We-dule-masdummagan, Gatʼginmalad-masdummagan-e-waganad. Wemar, Davidʼse, degi, David-sordaganse oburgwiles gusmalad.)3We-dule-dummad, Israel-dulemarbo-urwegala, egi yee-sogdii gualid. Agi, Simea-machi-Jonatán, we-dule-masdummad-oburgwisad. Simeaʼde, David-e-iad. 0(YGat-neggweburgi gannar bila-onolesbalid. A-neggweburgi dule-masdummad maid. E-argan-goomar abinbela walanergwa-walanergwa (6-6) nikad. E-nag-goomar, deyob abinbela walanergwa-walanergwa (6-6) nikabalid. Belagwable e-goomar dulagwen-gakabake (24) nikad. We-dule, dule-masdummagan-e-wagwad. \'1Ibagan-nasbargua, Filistea-sordamargi bila-onolesbalid. A-bila-onolesadgine, Jair-machi-Elhanán Lahmi-oburgwisad. Lahmiʼde, Goliat-e-gwenadid, Gat-duled. Lahmi bila-onogedgi e-eswar-ebuged warbipisulid. ,&QDegi-neggusad-sorbali, Israel-sordamar Gezer-neg-nugadgi Filistea-sordamargi bila-onosmarbalid. Sibecai Husaʼgined, dule-masdummagan-e-wagwa-Sipaiʼye-nugad oburgwisad. Deyob Israel-dulemar, bila-onogedgi, Filistea-dulemargi obichad. Filistea-dulemar Israel-dulemarse bar achassulid. }%sDegine, David, dulemar-Rabá-neggweburgi-besmalad onisbalid. Geb, David, a-dulemar we-ibmargi-oarbaega imaksad: Esnaligi, esgorogi, degi, akangi-oarbaegar. Deginbali, David, bela dulemar-Amón-neggweburmargi-bukwamalad, deyob-oarbaega imaksabalid. Degi, David, belagwable e-sordamar-bila-onomalad Jerusalénʼse senonikid. David-e-sordamar dule-masdummagan-oburgwismalad #$?Geb agi, David, Amón-dulemar-e-rey-ibe ologurgin-susad. We-ologurginde, nibir-dulapaa-gakambe-gakatar (75) aidikued, degi, akwa-nuegan-dakar-dakar-gamalad egi sobarbalid. We-ologurgin, David-e-nono-birgi sismalad. A-ukinbali, David, Rabá-neggweburgi ibmar-bukidar sesa gusbalid. v# gBirga-binid-nagunonigua, reymar-bila-ononaddamalad-ibagangi, Joab bila-ononad gusad. Davidʼdina, Jerusalénʼgi besa gusad. Geb agi, Joab, Amón-dulemar-sabsur-wionai gusad. Geb Rabá-neggwebur-ebirnai gualid, geb a-neggwebur-obelosad. "Hadad-Ezerʼba-bila-ononanai-gusmaladi Israel-dulemarse-galakus na itosmargua, mer bar bila-onogega Davidʼbogwa igar-mesnai guarmalad. Deyobi, geb David-e-maiga gunonimarsunnad. Degi-neggusad-akale, Siria-dulemar, bar Amón-dulemar-bendakbi gussurmalad. !9Siria-sordamar, Israel-sordamar-abin-galakudedba duurmakdemalad. Agi, David, Siria-sordamar-ur-moli-onanamalad, miligugle (7,000) oburgwisad. Deginbali, sordamar-napagi-bila-onomaladdi mili-dulabo (40,000) ogilosbalid. Deyob, David, Siria-sordamar-e-dummad-Sofac oburgwisbalid.  %David deyob wisgunonibargua, bila-ononaegala, bela Israel-sordamarse gornai guarbalid. Geb, Jordán-diwar-obaksamargua, Siria-sordamargi-bila-onogegala, guakwaa ambikudapmalad. Degidgine, Siria-sordamar David-e-sordamargi gwichiguarmalad. Agi bila-onodmarsunnad. ykSiria-dulemar, Israel-dulemarse galakus na itosmargua, e-bendakdamalaga Siria-dulemar-Éufrates-diwar-obakar-bukwamaladse gayaburba-berbemalad barmisad. A-sordamar-e-dummad Sofacʼye-nugad. Sofacʼde, Rey-Hadad-Ezer-e-sorda-dummadid. 7gAmón-dulemardi, Siria-dulemar-duurmakde-dakdemargua, Joab-e-ia-Abisai-idu duurmakdemarmogad, geb e-neggweburse ubononimalad. Degi, geb Joab, Jerusalénʼse gannar nonikid. Agine, Joab, e-sordamarmala, Siria-sordamargi ilagwen-dogar bila-ononadmalad. Siria-sordamardi aka Joab-idu duurmakdemalad. 8i Na be gandik imakmalo, mer sikirmakmalo. Anmar-dulemar-nukad, degi, anmar-Bab-Dummad-e-neggweburmar-nukad bila-onomalo. Ar Bab-Jehová na igi-abege, deyob na neg-imakoed.” &E Agine, Joab, Abisaiʼga sogded: “Ar Siria-dulemar angi obite be dakdele, be an-bendaknao. Ar Amón-dulemar begi obite an dakdemogale, an be-bendaknamogo. kO Geb Joab, Amón-sordamargi-urwemalaga e-ia-Abisai Israel-sordamar-bamalad-e-iduega onug-imaksad. 7g Joab, e-asabin e-isdarmalad-bukwa dakded, degi, e-yargansik-bukwa dakdebalid. Geb agine, Siria-sordamargi-bila-onogegala, Israel-sordamar-bur-niga-gandikmalad egwasad. 5c Amón-dulemar bila-onogega-ainiarmargua, e-neggwebur-dogedgi ambikunonimalad. Reymar Amón-dulemar-bendakega-nonimarmogad, amardina bachikii neba-neg-naidgi ambikusmalad. _7David deyob-wisgusgua, Joab-barmisad, bela e-sordamar-gandikmaladmala barmisad. 2]Degine, geb ur-napagined mili-dulagwen-gakambe-gakabo-mergu (32,000) manigi bennuksamalad. Deginbali, manigi-bennukale Maaca-yar-e-rey, Maaca-sordamarse-bakale sesbalid. Wemar Medebaʼye-neg-nugad-asabin ambikunonimalad. Amón-e-sordamardina, bila-ononamalagala, e-neggweburmargi noarmalad. Z-Degidbali, Hanún, degi, Amón-dulemar David-e-isdaradga gunonimarsunye itononimalad. Degisoggu, wemar, ur-napaginmalad manigi-bennukar-sedegala, degi, dulemar-moligi-bila-onomalad manigi-bennukar-sedegala, mani nibir-milidulapaa-gakambe-gakabake (74,000) Mesopotamia-yarse, Siria-yarse, Maaca-yarse, degi, Soba-yarse barmismalad. wDavid-e-sordamar deyob gusmalad, nue-binge gusmalad. Geb David, deyob e-sordagan-gusye wisgusgua, amarse sorda-bamalad-barmisad, weyob ega sognamalagar: “Jericó-neggweburgi be gudii imakmargwelo. Bemarga siga-sugusar, geb be dagmalo.” KDegidgine, Hanún, David-e-sordamar-gayaburba-berbemalad gasad. Amar-ibe e-siga-emiega imaksad, degi, e-mormar-yoid e-sor-nagase e-ibe-sikega imaksabalid. Deyob gannar Davidʼse barmisad. hIDavid-e-gayaburba-berbemalad Hanúnʼga mer-bukib-binsaye sogega mosmargua, Amón-dulemar-e-dummagan Rey-Hanúnʼga sogdemalad: “¿Ar David mer-bukib-binsaye bega-sogega, e-sordamar-barmiar be ebinsasi? ¿Ar be-babgi-nued-binsaye, aga barmiar be ebinsasi? Degisuli. Ar David, neg-argaega e-sordamar-barmialid, ar anmar-obelogega barmialid.” oWGeb degine, David sogded: “Nahas angi nued-binsassoggua, deyob an Nahas-machi-Hanúnʼgi an nued binsamogargebed.” Agala, David, Hanúnʼse ega-gayaburba-berbemalad barmisad, e-bab-burgwisad-nukad mer dogdar bukib-binsaegar. x kWe-ibmarmar-nasad-sorba, Amón-dulemar-e-rey-Nahas burgwenonikid. Geb sorbali, Nahas-e-machi reyga megnonikid.  Joiada-machi-Benaía, Cereteo-dulemar, degi, Pelet-dulemar-e-dummadid.Geb David-masmaladina, dummagan-negsedimaladid.Ahitob-machi-Sadoc, degi, Abiatar-machi-Abimelecʼbogwa, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladid.Savsa, Davidʼga garda-narmakedid. $ ADavid-e-dulemar-idumaladi, wemalad:Sarvia-machi-Joab, sorda-bila-onomalad e-dummadid.Ahilud-machi-Josafat, garda-narmaked-e-dummadid. | qDavid bela Israel-yargi negsemaidgine, nue-itoakwaa dulemarga negsemai gusad, innikii e-dulamar-semai gusad. [ / Degine, Abisai, Edom-yargi dule-nakulemalad-urbenonikid. Agine, geb bela Edom-dulemar David-e-maiganga gunonimalad. Bab-Jehová, David-bila-ononadele, e-isdarmaladgi-nakwega imakdaed. David-e-dulemar-idumalad o W Deginbali, Sarvia-machi-Abisai, Balu-Nebagi miliambe-gakabaabak (18,000) Edom-dulemar-ogilosad.  } David, bela Toi-ega-ibmar-uksadi, Bab-Jehováʼga uksad. Deginbali, dulemar-ibe manimar-susbalidi, degi, ormar-susbalidi, Bab-Dummadga uksabalid.We-dulemar-ibe susgusad: Edom-dule, Moab-dule, Amón-dule, Filistea-dule, degi, Amalec-dule. 0Y Ar Hamat-e-rey-Toi, Hadad-Ezer-e-isdaradmosoggu, Rey-Davidʼga nuedye-sogegala, degi, Hadad-Ezerʼgi-nakwisad nued-be-imaksaye ega sogbaligala, ese e-machi-Adoram barmialid. Degidbali, Toi, ibmar-akar-akar-orgi-sobarmalad, manimar, degi, ibmar-esgoro-gordikidgi-sobarmalad Davidʼga barmialid. `9 Hamat-e-rey-Toi wisgusad, David, Soba-e-rey-Hadad-Ezer-e-sordamar bela obelosye. \~~}o||{zzyyBxwwvuu8t|srrCqpYoo&nimmjllUkjih0grfe]caaQ``8_w^]]Y\\[eZZY?XWWW*VV6UUTTSQQ{PPCONNMMVLJyINHGFF-EwD BA@o?8>W=<;; :98f653210/.-t,+*A)t(('&%$#`"+ "W(Eee:tRu[? @ k U8)OWZ(M KAdi, Bab-Dummad-Gardagi-narmakar-naidyob guegar:“Ar dule na san-dummarba itobiele, Bab-Dummad-nuggi bur san-dummarba na itodo.” Jeremías 9:23-24yL mAr Bab-Dummad-sunnad Cristo-Jesúsʼgi bemar-oakanonikid. Degi, Cristo anmar-ibmar-nue-wisidga gunonikid. Cristo anmar-isgussulidyob-guedga gunonikid. Cristo anmar-gwage-swilidikga gunonikid. Degi, Cristo anmar-baknonikidga gunonikid. GK  Adi, melle dule Bab-Dummad-asabin na dukin san-odummomalagar. *J OBab-Dummad we-napneggi dule-baisur-dakledimalad, degi, dule-isdar-dakledimalad bur susad. Bab-Dummad dule-nug-nikasurmalad susad, adi, nug-nikamalad-osulogegar. VI 'Degi-inigwele, Bab-Dummad we-napneggi dule-ibmar-wissurmaladse gochad, adi, dule-ibmar-nue-wismalad-obingegsaegar. Degine, we-napneggi dule-nollomaladse gochad, adi, dule-nollosurmalad-obingegsaegar. H Degisoggu gwenadgan, nue na be itomala, Bab-Dummad bese-gochagu, igi be gudimalana. Dulemar sogmalad, bemar-abargi, bemar wis ichee dule-binsaed-ibegan nikmarye, bemar ichee dule-dummagan nikmarbarye, degi, bemar ichee dule-nuga-nikamalad nikamarbarye. EG Ar Bab-Dummad-Igar-binsaled-daklegedi, dulemar-e-binsaedba bur binsaed-biriginedid. Degine, Bab-Dummad-ibmar-saed bur nollo-dakle-inigwele, degite, dulemar-ibmar-saedba bur gangued nikad. 'F IBab-Dummad-dulemarse-gochamaladgardi, Judíoʼmardibe, Griegoʼmardibe, amargardina, Cristo, Bab-Dummad-e-ganguedid, degine, bela e-ibmar-wisid gubalid. %E EAr anmardi, Cristo-nakrusgi-burgwisad-igargi sunmakdiid. We-igar, Judíoʼmarga igar-egi-gwisgued gued. Judíoʼsurmaladdi, a-igar, igar-binsaled dakmalad. D Ar Judíoʼmardi ibmar-wilubgan-dakledisurmalad-ega-oyobi abemalad, Griegoʼmardina, ibmar-nue-wisigued amidimalad. EC Bab-Dummad, bela e-binsaed-nikadba we-napnegginmaladi dule-binsaedgi, gwen e-amiega imaksasulid. Agala, Bab-Gayaburba-sunmakleged-binsaledga-guedyobidba egi-bensurmalad abonogega imaksad. }B uDegite, ¿bia dule-nue-binsaed-ibed nadsunna? ¿Bia Bab-Garda-ogwamalad nadsunna? ¿Bia dule-we-napneggi-igar-dummagan-mamaid-wisimalad nadsunna? Bab-Dummad, ¿we-napneggi-ibmar-wisimalad, ibmar-wissulidyob imaksasursi? Eye, deyob imaksa. BA Ar Bab-Dummad-Gardagi narmakar naid:Bab-Dummad soged: “Dule-binsaed-ibegan e-binsaed-nikadi, an osulogoed. Dule-nue-ibmar-wismalad, ibmar-wissulidga an imakoed.” Isaías 29:14 Q@ Ar dule-yoggus-gudimaladgala, Cristo-nakrusgi-burgwisadgi-sunmakleged-igar, igar-binsaledga gued. Anmar-abonolesmaladgardi, we-Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi-sunmakleged, Bab-Dummad-e-gangued gued. ]? 5Ar ade, Cristo e-diigi-ogleged-igargi dulemar-ogega an-barmissulid. Deginbali, Cristo an-ibmar-wisidba-sunmakedgi an-barmissurbalid. Cristo an-barmialid, Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmakegar. Ar deyobsulile, Cristo-nakrusgi-burgwisad-e-igar gwen-gangued-nikasuli imaklego-itole. Bab-ibmar-wisid, degine, e-gangued Cristoʼgi oyolenonikid > /Deginbali, an Estéfanas-neg-yaginmaladbi Bab-diigi-ogleged-igargi an ogsabalid. Baigandi, an insasulid an Bab-diigi-ogleged-igargi ogsabardibe. f= GDegisoggu, geg bemar sogmalad: “An Pablo-nuggi Bab-Dummad-diigi-ogleged-igargi oglesye.” /< YBab-diigi-ogleged-igargi an bemar-ogsasurmalad. Agala, Bab-Dummadga dog-nuedye an sogsundo. Unnila Crispo, degi, Gayo, amarbi an Bab-diigi-ogleged-igargi ogsad. ; 5 ¿Ar Cristoʼde sordamar-mamaredsi? ¿Ande bemarga nakrusgi burgwissi? Ar bemarde ¿Pablo-nuggi Bab-Dummad-diigi-ogleged-igargi-oglessi? Degisulid. b: ? Ar bemar abar-sogdimalad: “Andi, Pablo-sordaye,” baigandi sogmogad: “Andi, Apolos-sordaye,” degi, baigandi sogdimogad: “Andi, Pedro-sordaye.” Deginbali, abar baigandi sogmogad: “Andi, Cristo-sordaye.” 9  Gwenadgan, an weyob bemarga soged, ar ade, Cloé-neg-yaginmalad-anga-sogsadba an bemar-itoged, bemarde na abin-abin imakdimarye. Y8 - Gwenadgan, anmar-Dummad-Jesucristo-nuggi an bemarse nue-wilesakwaa an gorsun. Mer na be akar-akar sunmakmar, bela balibi be-bukwa gumar. Bela be-damaladgi, be-binsamaladgi yopira na be binsabukwa gumar. 7 7 Bab-Dummad e-ibmar-sogsadba na imakedsedasoggu, bemarga e-ibmar-sogsadba na imakodo. Bab-Dummad na e bemarse gochad, adi, E-Machi anmar-Dummad-Jesucristo-walikaa anmar gudii guegar. 2. BAB-JESÚSʼBA-NANAIMALAD-E-GUDMALAD (1:10–4:21) Cristoʼba-nanaimalad sordamar-mamarided B6 Bab-Dummaddi mer isguedse be galakuegala, burgwedse be-bendakdii guoed. Adi, anmar-Dummad-Jesucristo-e-danikoed-ibagangi, bega igar-itolealile, ibmar-gwen-oakalossuliyob be daklegegar. =5 uDegisoggu, Bab-Dummad-gurgin-burbarmalad-nuegan-ukedi, be galakudeeye binsasurmalad, bela be nikmalad. Unnila anmar-Dummad-Jesucristo-danikoed-e-ibagan-edarbedii be gumarsun. g4 IDegisoggu, Cristoʼgi-Gayaburba-Nued-sunmakleged bemargi oyolenonikid, we-igar, napiragwadye. }3 uBemar Jesucristoʼbali bela ibmar-nuegan-burbaled nikunonikid. Bemar yeer-sunmake, degi, ibmar-wisi be gunonimalad. }2 uBab-Dummad, Cristo-Jesúsʼgi bemargi-ise-nued-binsasadba dog-nuedye gusgu an Bab-Dummadga bemar-nuki sogdaed. 11 ]Bab-Dummad anmar-baba, degi, Dummad-Jesucristo, bemargi nued binsamarsun, degine, ulubgi-bogidikid bemar-itogega imakbarsun. Pablo, Bab-Dummadga dog-nuedye sogsad 0 #Bemar-Bab-Jesúsʼba-nanaimalad-Corintoʼgi-danar-bukwad anmar bemarse garda narmaksiid. Bemar, Cristo-Jesúsʼgi-gwage-swilidik gunonimalad. Bab-Dummad e-neggwebur-isligwaledga-guega bemarse gochad. Bela dulemar gwen neg-sukungan-bessuli Bab-Jesucristoʼse-gorbukmaladba-mesa isligwaledga-guega bemarse gochad. A-Jesucristoʼde amar-Dummadga gunonikid, degine, anmar-Dummadga gunonimogad. / Ani Pablo, Bab-Dummad-sogedba, Jesucristo-sapin-bur-dummadga-gumogaga anse gorlesad. An gwenad-Sóstenesʼbo bemarse garda narmaksiid. 1.[Bela Rey-David-e-negsesad, e-gangu-megisad, e-gudigusad, degi, Israel-dulemargi-ibmar-gusmalad, bela yar-baigangi neg-gusmarbalidi, we-gardamargi narmakar nanaid.*-MBela-Rey-David-gebe-ibmar-imakded, degi, napi-ibmar-imaksadse, Bab-Dummad-negburgan-daked-Samuel neggusad-gardagi narmakar maid, degi, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Natán neggusad-gardagi narmakar maibalid, degi, Bab-Dummadgi-negburgan-daked-Gad neggusad-gardagi narmakar maibalid. !,;David nue-selebagusadgi burgwisad. Ibmar-nuegan-bukidar-nika, degi, nug-dummarba-nika burgwisad. Geb a-sorbali, e-machi-Salomón yar-seega megnonikid. 3+_Israel-yargi bela birga-dulabo (40) yar-sesad. Hebrón-neggweburgi birgagugle (7) yar-sesad, degi, Jerusalén-neggweburgi birga-dulagwen-gakambe-gakapaa (33) yar-sesad. I* Isaí-machi-David, bela-Israel-dulemarga yar-semai-gusad. w)gDegi, Bab-Jehová, Israel-dulemar-asabin bela-bela Salomón-e-nug odummosad, e-yar-semaid bela-bela ogannosbalid. Salomón-iduale, rey-baid Salomónʼyobid gandikidba-yeerdaklege Israel-yargi yar-semai gussulid. Rey-David-burgwisad ( Bela dule-dummagan, dule-gandikmalad, degi, Rey-David-e-masmala, Salomón-reyga-megisad yeerdaksamalad, eba nanadii gusmalad. G'Degine, Salomón, e-bab-David-sorba Bab-Jehová-gangi reyga signonisunnad. Degidgine, Salomón bela-bela nasgusad. Israel-dulemar belagwable Salomón-sogedba bela ibmar-imakbukwa gusmalad. & A-ibagine, Israel-dulemar, Salomón-e-nonogine olivo-gwallu eosmalad, adi, Salomón David-sorba reyga megegar. Deyob Sadocʼgi olivo-gwallu eosmarbalid, dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga onug-imakmalagar. Israel-dulemala, wese-ilabogus deyob Salomón-imakdanimalad, adi, oyogega reyga gunoniye. Degidbali, bela weligwaledba Bab-Jehová-asabin gobsamalad, degi, mas-guchamarbalid. y%kNeg-oibosadgine, Israel-dulemar-nuggine, Bab-Jehováʼga we-ibmar-durgan oburgwismalad, degi, ega ogumakar uksamarbalid: Moli-bebe-nikad-machergan, miligwen (1,000), sibad-wawaad-machergan, miligwen (1,000), sibad-wawaad-sapingana, miligwen (1,000), degi, vinoʼse-bakar, Bab-Jehováʼga uksamalad. Deyob, Israel-dulemar-ular ibmar-bukidar Bab-Jehováʼga uksamalad. 1$[Degine, geb David bela-dulemar-bukwadga sogded: “Be-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehová-e-nug be odummomarsun.” Degidgi, bela-dulemar-bukwad, e-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehová-e-nug odummosmalad. Agine, Bab-Jehová-asabin, degi, rey-asabin napase dulluu imaksamalad. Salomón reyga megnonikid $#ADeyopira, be an-machi-Salomónʼgala, gwage-nued be uksamogana gadin, adi, Be-Igar-Mamaidba nanaega, degi, Be-Igar-Mesismaladba nanabaligar.Deginbali, an bese egisbalid, bitigi an-machi-Salomón, an-ibmarmar-onmaksadgi, bese-goled-neg-sobed-obelogega be imaksabalina gadin.” " ”Bab-Jehová, anmar-dadgan-Abraham-e-Bab-Dummad, Isaac-e-Bab-Dummad, Israel-e-Bab-Dummad:Bitigi be, be-dulamar-weyob-binsaed, degi, weyob-ibmar-imakedi, mer osulogena gadin. Deginbali, be-dulamar bela-bela bebina-soged, mer bergubalina gadin. l!QAnmar-Bab-Dummadye, an wisi be anmar-wilubdaked, degi, dule-innikidaed be nue-abeged.Agala, an gwage-islidikidgi bela an bega ibmarmar uksad. Emide an daked, dulemar ibiyobi ulubgi weligwaledba bega ibmar uksamala.  #Anmar-Bab-Dummad-Jehováʼye, be-nug-islidikidga neg-sobegala,
bela ibmar-bukidar-an-onmaksamaladi, begi danikid, ar be e-ibedid. fEAr anmar be-asabinni, we-napneggi negsuli an gudimalad, anmar-dadgan-nanadii gusmaladyob, yar-obak-obak an gudimalad.We-napneggine, anmar-ibagan burwa-nasayob unnila sikwas-nasdaed, gwen bendakleged nikasulid. W'”Degi-inigwele, ¿ande doasunna? ¿An-dulamarde, doamarsunna?Emide, nabir ibmar-bukidar bega ukye soged. Ar anmardi be-anmarga-ibmar-uksad, gannar anmar bega uknaid. Ar bela be ibmar-e-ibedid.  Anmar-Bab-Dummadye, agala, anmar bega dog-nuedye sogbalid, degine, be-nug-dummarbamaidgi anmar be-nug-odummogega namakbalid. I  Begi bela ibmar-nuegan-gargermalad danikid. Begi bela nug-dummarba-gued danikid.Bela be negsemaid. Beginbi unnila gargangued maid.Ar be emar-ogannomaid, ar be dule-odummomaid. oW Bab-Jehová, bebi gargangued nikad, begi dule obinmaisulid. Bebi be emargi obinmaid.Be-nugbi dummarba-maid, Bela be neg-gani maid.Bela-bela be yeerdakle maid. Ar bela nibneggi-ibmar-nikadi, bela begadbiid. Ar bela we-napaneggi-ibmar-nikadi, bela begadbiid.Bab-Jehová, napneg-dirbir-naidgi bela be negdakmaid. Bee, be bur dummadga maid.   Degidbali, Rey-David nue-yeer-itosmogad. Geb, David, bela dulemar-danar-bukwad-asabin Bab-Jehová-e-nug-odummonai gualid. Weyob sogded:“Bab-Jehová, be-nug odummolesun, be anmar-dad-Israel-e-Bab-Dummadid. Degisadegu, be-nug odummolesun. 0Y Deyobi, dulemar na war-wargwengi ibmar-uksamaladba yeer-itosmalad, ar ade, Bab-Jehováʼga bela-bela na weligwaledba uksamalad. Rey-David Bab-Jehováʼse gochad "=Dulemar bela akwa-nuegan-gargermalad-nikamalad Gersón-wagwa-Jehielʼga uksamalad. Jehiel, Bab-Jehováʼse-goled-neggi ibmar-gargermalad-akwediid. Bab-Dummadse-goled-neggala, weyob-aidiku we-ibmar uksamalad: Or, nibir-milidulataled-ilapaa-gaka-dulabake gaka dulataled-ilabo (380,200), mani, nibir-milidulataled-ilagugle-gaka-dulabo-gakambe (750,000), esgoro-gordikid, nibir-miyon-gwensak gaka milipaa-gaka-dulabo-gakambe (1,350,000), degi, esgoro, nibir miyon-gwensak gaka mili-dulataled-ilagugle-gaka-dulabo-gakambe (1,750,000) uksamalad. zmDegine, geb gwenadgan-e-dummagan, Israel-e-wagan-sogambe-gakabogwad-e-dummagan (12), sorda-milibalid-e-dummagan (1000), sordamar-dulataled-e-dummagan (100), degi, reyga-nainu-dakmalad-e-dummagan, na war-wargwengi e-ibmar uksamarmogad. wDeginbali, ormar, orbi-ibmar-soblegoedgarbalid. Manimar, manibii-ibmar-soblegoedgarbalid. Bela we-ormar, manimar, dule e-argangi ibmar-akar-akar sobegalad.Bemarmoga, emi-ibagine, ¿doa-dule Bab-Jehováʼga na binsa e-ibmar-ukmogoe?” zmOfir-yargi-or-danikid, nibir-milidulataled-ilabo-gaka-dulagwen-aidikue-wilub (220,000) an uked. Manidi, nibir-milidulataled-ilatar-gaka-dulagwen-aidikue-wilub (520,000) an ukbalid. We-ormar, degi, we-manimar, negmar-galu-birgi nasikegalad. dA”An Bab-Dummadse-goled-neg nuekwaa sobedgi an binsasoggua, we-ibmarmar-onmaksad-ukine, an ibmarmar-nuegan-nikadgi, an bela ormar-nikadi, manimar-nikadi, Bab-Dummadse-goled-neggala an ukbalid.An wemar uked: .UAn Bab-Dummadse-goled-neg-sobega ibmarmar-bukidar-onmakega, an dummad-gar-itonai gusad.An we-ibmarmar onmaksad: Ormar, ibmar-orbi-soblegoedga, manimar, ibmar-manibi-soblegoedga, esgoro-gordikidmar, ibmar-esgoro-gordikidbi-soblegoedga, esgoromar, ibmar-esgorobi-soblegoedga, degi, urgomar, ibmar-urgobi-soblegoedga. Deginbali, akwa-óniceʼye-nugadmar, akwamar-yeerdaklegedmar, akwa-sichigan, akwamar-akar-akar-daklegedmar, bela akwamar uniryeerdaklemalad, a yeerdaklemalad degi, akwa-mármol-bukidar ibmar-soblegoedgi ebulegega an urbisbalid. ) MRey-David, bela dulemar-igar-itobukwamaladga sogded: “Bab-Dummad an-machi-Salomón ega arbaed-dummad-imakega nug-imaksad. Degi-inigwele, an-machi amba sapingwasoggua, we-ibmar-dummad-imakegala, amba nue ibmar wissulid. Ar neg-soblegoedi, dulega soblegosulid, ar Bab-Dummadga soblegoed. kO”Degine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, Levita-dulemar, wegi guakwa bukwamalad. Wemar, Bab-Dummadse-goled-neg-sobedgi arbamaloed. Wemar, be-bendakegala, bela ibmar-soblegedgi be-walik gudimaloed. Deginbali, dule-bela-ibmar-soblegedgi-nergumalad be-bendakmarbaloed. Girmar-dummagan, degi, bela dulemar, be-sogedba ibmar-imakdii gumaloed.”5David a-uki, e-machi-Salomónʼga sogdebalid: “Gandik na be imako, mer galakuo. Be-arbaed na be imako, Bab-Dummadse-goled-neg be sobo. Mer dobguo, mer be niga-galakuo. Ar an-Bab-Dummad-Jehová beba gudii guoed, begi banguosulid. Ese-goled-neg-oguedse beba gudii guoed. David sogded: “Bela we-ibmar-soblegoed, Bab-Jehová-e-ibmar-sogedba narmaklesad. Adi, ibmar-soblegoed magar-ito an-imakegar.” k OA-ukinbali, we-ibmar-soblegega unnitiba or-uksabalid: Ina-wawadik-ogumakar-ukleged-ailaga, degi, baliwitur-querubin-seed-ur-sobega uksad. We-querubinʼde, Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu-birgi e-sakan nallaa gwisguoed. G David, we-ibmar-soblegega ormar uksabalid: Wesar-iko, nog-dummagan, dii-sied. Or-nog-iliba na-e-aidikuedba-soblegega or uksad, mani-nog-iliba na-e-aidikuedba-soblegega mani-uksabalid. 4 aAmba deyobi, David, ormar uksabalid, mesemar-madu-ambikued ilibali orbi-soblegegar.Deyob manimar uksabalid, mesemar-madu-ambikued ilibali manibii-soblebaligar.  Deginbali, gwallu-sigmalad ebulegega, soblegega or, degi, mani uksad: Gwallu-sigmalad-orbi-soblegegala, e-gwallumar-orbi-soblebaligala, unnitiba or-uksad. Degi, gwallu-sigmalad-manibi-soblegegala, e-gwallumar-manibi-soblebaligala, unnitiba mani-uksabalid. 1 [Deginbali, e-machi-Salomónʼga ormar-ichesur, manimar-ichesur uksabalid, adi, Bab-Dummadse-goled-neggi-ibmar-ebulemalad orbi-sobega, degi, manibii-sobegar. ]3 Rey-David, deyopira dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga, degi, Levita-dulemarga, bela Bab-Jehová-neggi danar-danar-arbaega igar mesisad, degi, Bab-Jehováʼse-goled-neggi-ibmar-ebulemaladga igar mesisbalid. 3_ Deginbali, David, deyopira we-negmar-sobega, e-gardamar-sobaled uksabalid: Bab-Jehováʼse-goled-neg-imba-sobaled-garda, e-ambikuleged-negmar-dikarbalid-sobaled-garda, Bab-Dummadse-goled-negga manimar-saboleged-neg-sobaled-garda, degi, ibmar-nuegan-swilidikid-ambikuleged-neg-sobaled-garda uksad. {o Degidgi, David e-machi-Salomónʼga neg-soblegoed-garda uksad: Bab-Dummadse-goled-negyaba e-ubeb-soblegoed-garda. E-negmar-soblegoed-garda. Ibmar-nuegan-saboleged-neg-soblegoed-garda. Neg-aila-nika-soblegoed-garda. Negyaba-dulemar-ambikued-soblegoed-garda, degi, Bab-Dummad-dulemarbo-igar-naboged-neg soblegoed-garda. David, a-gardamar e-machi-Salomónʼga uksad.  Mer be iego, Bab-Jehová ega ese-goled-neg-sobega be-onug-imaksad. Degisoggu, gandik na be imako, ega be ese-goled-neg sobsun.”  ”Emisgi, Salomón, be an-machi-guedgi, be an-Bab-Dummad be mag-dake nanaergebed. Innikigwadba ega be arbaergebed, gandikidgi, degi, weligwaledgi eba be ibsaergebed. Ar Bab-Jehová dule-binsaed bela wissoggu, dule ibmar-imakbiele, bela magasar-daked. Ar be Bab-Jehová-nue-ami-sogele, e-amiega be-imakoed. Ar be Bab-Jehováʼba ibsasurdibe, Bab-Jehová degisadegu be-obanoed. iK”Emide, bela Israel-dulemar, Bab-Jehová-dulemar-gued-bukwadi, anmar-sunmaknaid anmar-itobukwad. Degisoggu, we-ibagine, wemar-asabin, bemar bela Bab-Dummad-Jehová-Igar-sogmaidba be ibsamalo, eba be dobekwaa nanamalo. Ar unnila deyobi, geb be we-yar-nuedgi nabir gudii gumaloed, degi, deyob geb bee, be-mimmiganga we-yar degisadegu be obemarbaloed. 2]Ar Salomón, igi emi-iba an-Igar-Maidba nanadii, igi an-gayaburba-maidba nanadibali, ar deyob-nanadiile, e-yar-seoed an ega bar-ogannogoye, degisadegu reyga megoye.’ =s”Degine, Bab-Jehová anga sogsabalid: ‘Be-machi-Salomón anse-goled-neg, degi, neg-ubebmar anga soboedye. Ar we-machi, an-machiga an na imakoye, degi, e-babyob an gunonikoye. Deginbali, Bab-Jehová, masmala-bukidar-anga-uksad-abargine, rey-gangi-sigegala, degi, Israel-yar-seegala, an-machi-Salomón-sunonikid. -S”Degi-inigwele, Israel-e-Bab-Dummad-Jehová an-gwenadgan-abargi Israel-reyga degisadegu-megega an-sunonikid. Agala, Bab-Jehová, e-Israel-dulemar-seegala, Judá-sunonikid. Degi, Judá-wagan-abargi, an-gwenadgan-sunonikid. Deginbali, an-iamar-abargi Israel-yargi reyga-megega an-sunonikid. ~#Degi-inigwele, Bab-Dummad anga sogsad: ‘Be bila-onosad-dulesoggu, be ablis-bukidar eosadsoggu, bee, be anga anse-goled-neg sobosurye.’ '}GDegidgi, Rey-David gwisguded, agi geb sogded: “Gwenadgan, nue an-itomalo. Sordamar, nue an-itomalo. An Bab-Dummadse-goled-neg-soboye an sogsanad, agi Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Maid-Ulu sigegar. Degi, Bab-Jehová egi nue-mai mag-itolebaligar. Bela an ibmar guakwaa urbisgusanad. A| }David Jerusalén-neggweburgi bela we-Israel-dummagan-onmaksad: Israel-dulemar-e-dummagan-negsedimalad, Israel-wagan-sogambe-gakabogwad-e-dummagan (12), sorda-bila-onomalad-danar-danar-bukwad-e-dummagan, reyga-muchub-muchub-arbamalad, sordamar-bila-onomalad-milibalid-e-dummagan (1,000), sorda-bila-onomalad-e-dulataled-e-dummagan (100), bela-nainu-dakmalad-e-dummagan, reyga-ibmar-durgan-dakmalad-e-dummagan, rey-machimala-e-ibmar-dakmalad-e-dummagan, reyneggi dule-arbamalad-e-dummagan, dule-gandikmalad, degi, e-sordamar-bur bulegan, David bela we-dulemar-onmaksad. {!"Ahitofel-sorbali, Benaía-machi-Joiada, Abiatar-ebo, reyga binsaed-dakmarmogadid.Joabʼdi, reyga-sorda-bila-onomalad-e-dummadid.gzG!Ahitofelʼdi, reyga binsaed-dakedid.Arquita-dule-Husaiʼdi, rey-e-ai-walikagwadid. Cy David-e-gilor-Jonatán, reyga binsaed-ukedid, degi, dule-binsaed-nikaa-ibmar-imakedid, deginbali, reyga gardamar-seedbalidid.Hacmoni-machi-Jehielʼdi, rey-e-masmala-akwediid. rx]Agareno-dule-Jazizʼdi, sibad-wawaad-dakedid. We-dulemar, belagwable David-nainugangi arbamaladid. wIsmael-dule-Obilʼdi, moli-yargan-muregemalad-dakedid.Meronot-dule-Jehedíasʼdi, moli-uayasuid-omemar-dakedid. ;voSarónʼgined-Sitraiʼdi, Sarón-e-gagan-nainumargi moli-bebe-nikmalad-bukwad-dakedid.Adlai-machi-Safatʼdi, yar-imbaba-neba-naidgi moli-bebe-nikmalad-bukwad-dakedid. /uWGederita-dule-Baal-Hanán, Sefela-yargi olivo-sapimar-bukwad, degi, higuera-sapimar-bukwad-dakedid.Joásʼdi, saboleged-neggi olivo-gwallu-bukwad-dakedid. t{Ramat-neggweburgined-Simei, uva-nainumar-dakedid.Sifmit-neggweburgined-Zabdi, uva-nis-saboleged-neg-dakedid. Vs%Quelub-machi-Ezri, dulemar-sapurba-ibmar-digmaladgi-arbamalad-dakedid. (rIReyga-arbamalad-e-dummagan, wemalad:Adiel-machi-Azmavet, reyga-manimar-dakedid.Uzías-machi-Jonatánʼdi, we-ibmarmar-dakedid: Sapurmar-e-ibmar-nuegan, neggwebur-senigana-e-ibmar-nuegan, neggwebur-dummagan-e-ibmar-nuegan, degi, neg-matusulid-e-ibmar-nuegan-dakedid. ~quSarvia-machi-Joab, dule-ebisdegua, obelossurgusad, ar durbas boni-dummad Israel-dulemargi yolenonikid. A-ulale, Rey-David-negsemaid-ibagangi, sordamar-mergued, ibmar-imaklesmalad-narmakar-maid-gardagi narmaklessulid. Reyga-arbamalad-e-dummagan *pMDavid dulemar-birga-dulagwen-akuar-nikamaladdi (20) ebichissulid. Ar ade, Bab-Jehová sogsagusad: “Israel-dulemar niisgwamar-merguedyob an omelogoye.” ^o5Dan-wagan-e-dummaddi: Jeroham-e-machi-Azareel. Wemar, Israel-e-sailagan-dummaganad. n1Manasés-wagan-baid-negabar Galaadʼgi-bukwabalid-e-dummaddi: Zacarías-e-machi-Iddo.Benjamín-wagan-e-dummaddi: Abner-e-machi-Jaasiel. m{Efraín-wagan-e-dummaddi: Azazías-e-machi-Oseas.Manasés-wagan-negabalad-e-dummaddi: Pedaías-e-machi-Joel. {loZabulón-wagan-e-dummaddi: Abdías-e-machi-Ismaías.Neftalí-wagan-e-dummaddi: Azriel-e-machi-Jerimot. sk_Judá-wagan-e-dummaddi: David-e-ia-gwensak-Eliú.Isacar-wagan-e-dummaddi: Micael-e-machi-Omri. hjILevita-dulemar-e-dummaddi: Kemuel-e-machi-Hasabías.Aarón-wagan-e-dummaddi: Sadoc. >iuIsrael-dulemar-danar-danar-bukwamalad-e-saila-dummagan, wemalad:Rubén-wagan-e-dummad: Zicri-e-machi-Eliezer.Simeón-wagan-e-dummaddi: Maaca-e-machi-Sefatías. dhASorda-mili-dulagwen-gakabake-sogambe-gakabogwad (24,000), nii-warambe-gakabo-nagudedgi (12) arbamalad. Netofaʼgined, Otoniel-wagwa-Heldaiʼye-nugad, amar-e-dummadid. Israel-dulemar-danar-danar-bukwad-e-saila-dummagan CgSorda-mili-dulagwen-gakabake-sogambe-gakagwensakad (24,000), nii-warambe-gakagwensakad-nagudedgi (11) arbamalad. Piratónʼgined, Efraín-wagwa-Benaíaʼye-nugad, amar-e-dummadid. &fE Sorda-mili-dulagwen-gakabake-sogambegwad (24,000), nii-warambe-nagudedgi (10) arbamalad. Netofaʼgined, Zera-wagwa-Maharaiʼye-nugad, amar-e-dummadid. 1e[ Sorda-mili-dulagwen-gakabake-sogabakebakad (24,000), nii-walabakebak-nagudedgi (9) arbamalad. Anatotʼgined, Benjamín-wagwad-Abiezerʼye-nugad, amar-e-dummadid. )dK Sorda-mili-dulagwen-gakabake-sogabaabakad (24,000), nii-walabaabak-nagudedgi (8) arbamalad. Husaʼgined, Zera-e-wagwa-Sibecaiʼye-nugad, amar-e-dummadid. $cA Sorda-mili-dulagwen-gakabake-sogagugled (24,000), nii-walagugle-nagudedgi (7) arbamalad. Peloni-dule-Efraín-wagwa-Helesʼye-nugad, amar-e-dummadid. b/ Sorda-mili-dulagwen-gakabake-soganergwad (24,000), nii-walanergwa-nagudedgi (6) arbamalad. Tecoaʼgined-Iques-e-machi-Ira, amar-e-dummadid. aSorda-mili-dulagwen-gakabake-sogataled (24,000), nii-walatar-nagudedgi arbamalad. Izra-dule-Samhut, amar-e-dummadid. 5`cSorda-mili-dulagwen-gakabake-sogabakegwad (24,000), nii-warbake-nagudedgi arbamalad. Joab-e-urba-Asael, amar-e-dummadid. Geb Asael-sorba, e-machi-Zebadías-nuggusad. Y_+Benaíaʼdi, sorda-gandikmalad-dulagwen-gakambegid-e-sordad (30), degi, e-dummadbalid.Benaía-e-machidi, Amisabadʼye nugad. We, sorda-mili-dulagwen-gakabake-sogbaagwad-e-dummadga (24,000) gudiid. =^sSorda-mili-dulagwen-gakabake-sogbaagwad (24,000), nii-warbaa-nagudedgi arbamalad. Amar-idugega Joiada-machi-Benaía gudiid. Joiadaʼde, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummadid. ']GSorda-mili-dulagwen-gakabake-sogbogwad (24,000), nii-warbo-nagudedgi arbamalad. Amar-idugega Ahoh-dule-Dodai gudiid. Dodai-e-bendaked Miclotʼye-nugad. k\OWe-Jasobeamʼde, bela e-sordamar-idumalad-e-dummadid. Wemar gebe-nii-nagudedgi arbamaladid. [Sorda-mili-dulagwen-gakabakegwad-gebed (24,000), gebe-nii-nagudedgi arbamalad. Amar-idugega Fares-e-wagwa-Zabdiel-machi-Jasobeam gudiid. cZ AIsrael-sordamar reyga-arbamalaga, sogambe-gakabo (12) danar-danar bukwamalad. Birgagi nii-irbali, na muchub-muchub arbamalad.Dana-danad-sog-soggwengi mili-dulagwen-gakabake (24,000) sordamar bukwa naed. We-dummaganmar, Israel-masmala-nuga-nikamaladid, e-babgan-e-gwenadgan-e-dummaganmalad, sorda-mili-miliba-bukwad-e-dummaganmalad (1,000-1,000), sorda-dulataled-dulataledba-bukwad-e-dummaganmalad (100-100), deyob, reyga sordamar-danar-danar-bukwadgi-arbamaladid. Y  Jerías-e-gwenadgan dule-gandikmalad-naed. Amarde, bela milibo gaka dulataled-ilagugle (2,700) mergued. Degi, e-gwenadgan-e-gwenadgan-dummadganga maimarbalid.Rey-David wemar-dakega Jerías-e-gwenadgan-onug-imaksad: Rubén-wagan-dakega, Gad-wagan-dakega, Manasés-wagan-neg-abalad-dakbaligar. Deginbali, bela Bab-Dummadga negdakega, degi, reyga negdakbaliga onug-imaksabalid.%XCHebrón-dulemar-e-gwenadgan-e-gwenadganga, Jerías e-dummadga maid. Birga-dulabogus (40) Rey-David-yar-semaidgi, nugmar-narmakar-mamaid-gardagi Hebrón-wagan-danimalad amismalad. Agi daklenonikid, Jazer-De-Galaad-neggweburgi Hebrón-waganmar-abargi dule-gandikidmalad gudimala. hWIHebrón-dulemarsik: Hasabías, degi, e-gwenadganse-bakar, dule-gandikmalad-naed, bela miligwen gaka dulataled-ilagugle (1,700) mergued. Wemar Jordán-diwar-dad-argwanedsik bela Bab-Jehováʼga, degi, reyga arbabukwamalad. :VmIzhar-e-wagansik: Quenanías, degi, e-masmala, Israelʼgi sailaganga mamaid, degi, Israel-dulemarga igar-itoged-dummaganbalid, degine, neggwebur-baiganbo igar-itomaladid. KUDeyopira, Selomit, degi, e-gwenadganmala Bab-Dummadga ibmar-belagwable-nug-imaklesad akwismarbalid.We-ibmarmar we-dulemar uksamalad: Negburgan-daked-Samuel, Quis-machi-Saúl, Ner-machi-Abner, Sarvia-machi-Joab, degine, dule-baigan. We-dulemar, Bab-Jehováʼga-we-ibmarmar-belagwable-nug-imaksamalad akwismalad. TyWe-ibmarmar bila-onolesadgi sulesmaladid. Degi, we-ibmarmar, Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudakega nug-imaksamalad. S Selomit, degi, e-gwenadganmala, Bab-Jehováʼga ibmar-nuegan-nug-imaklegar-bukwad dakedmaladid.We-ibmar-nuegan-nug-imaklegar-bukwad, wemar uksad: Rey-David, Israel-e-gwenadgan-e-gwenadgan-e-dummagan, sorda-mili-milibalid-e-dummagan (1,000-1,000), sorda-dulataled-dulataled-e-dummagan (100-100), sorda-dummagan-baigan. Selomit, degi, e-gwenadganmala bela a-ibmar dakmaladid. @RySebuel-e-gwenadgan, e-gwenad-Eliezerʼgi-danikidi, wemar sulesmalad: Eliezer-machi-Rehabías. Rehabías-machi-Jesaías. Jesaías-machi-Joram. Joram-machi-Zicri. Zicri-machi-Selomit. QySebuel, ibmar-Bab-Dummadga-nugsalegaled-daked-e-dummadga nugsalesad. Sebuelʼde, Moisés-machi-Gersón-e-wagwad. PDeginbali, Amram-dulemar-abargi, Izhar-dulemar-abargi, Hebrón-dulemar-abargi, Uziel-dulemar-abargi,
dule-sulesmalad, wemalad: {OoZetam, degi, Joel. Wemar-warbogwad Bab-Jehováʼse-goled-neggi ibmar-nuegan-gargermalad-dakedga sulesmalad. ~NuGersón-wagwa-Laadán-e-wagan e-neguya-sedimaladi Jehiel-masmala ega gudimalad.Jehiel-e-masmala, wemalad: 9MkLevita-dulemar-baigan, Bab-Dummadse-goled-neggi ibmar-nuegan-gargermalad-bukwad-daked-Ahíasʼga sulesmalad, degi, ibmar-Bab-Dummadga-nugsalegaled-dakedga sulesmarbalid. L Weyob Coré-wagan, degi, Merari-wagan yawagak-dakmaladgi-arbaega mimiles nanaed. Dule-mani-dakmalad, degi, dule-dummagan-baigan !K;Dule dad-argwanedsik neg-imba-naidgi nakulemalaga, Levita-dulemar walabake bukwamalad.Degi, dule neg-ollor-naid-dakedga, walabo gwichibalid. 5JcIba-ilibali yawagak-dad-nakwedsikidgi, Levita-dulemar-nakulemalad, walanergwa (6) bukwamalad.Yawagak-dad-nakwed-argan-sapiledsikidgi, walabake bukwamarbalid.Yawagak-dad-nakwed-argan-nuedsikidgi, walabake bukwamarbalid.Degi, ibmar-saboleged-neg-iliba, agi, ebo-ebo bukwamarbalid. -ISDad-argwanedsik Yawagak-Salequetʼye-nugad-dakegardi, Supim, Hosaʼbogwa sulesad. A-yawagaksik igar-nakwileged maid. Wachi-wachiba-arbaleged weyob mimilesad: 8HiYawagak-Dad-Nakwed-Argan-Nuedsikid-dakega, Obed-Edom sulenonikid.Bab-Dummadse-goled-neggi ibmar-sabolemalad-neg-dakedgi-arbaegardi, Obed-Edom-e-masmala sulesmalad. RGMimilenaigua, Yawagak-Dad-Nakwedsikid-dakega, Selemías sulenonikid.Yawagak-Dad-Nakwed-Sapiledsik-dakegardi, Selemías-machi-Zacarías sulenonikid. Zacaríasʼde, dule-binsaed-daked-nuedid. #F? Yawagak-iliba egi nakulemalagala, burwiganase-bakale, dummaganse-bakale, e-babgan-e-gwenadgan-merguedba, ibmargi-wilubdaklegar yopira mimilesmalad. 8Ei Weyob dule-yawagak-dakmalad, wachi-wachiba-arbamalaga mimilesmalad. Wemala, degi, e-dummagan, e-gwenadganse-bakale, Bab-Jehováʼse-goled-neggi-arbamalaga mimilesmalad. 9Dk Simri-yarbalid, Hilcías. Hilcías-yarbalid, Tebalías. Tebalías-yarbalid, Zacarías.Belagwable Hosa-e-masmala, degi, e-gwenadganse-bakar, warambe-gakapaa (13) mergued. C Merari-wagwa-Hosaʼye-nugad-e-masmaladi, wemalad: Simri, (machi-sailaginedsulinad, degi-inigwele, e-bab, bur-dummadga nug-imaksad). {Bo Meselemías-e-masmala, degi, e-gwenadganse-bakar, warambe-gakabaabak (18) mergued, bela dule-gandikmaladid. QABela wemar, Obed-Edom-waganmalad. Wemala, e-wagan-e-masmala, degi, e-gwenadganse-bakar, dule-gala-ibegan-naed, arbaedgi gandikmaladid.Obed-Edom-wagan, waladulapaa-gakabo (62) mergued. <@qSemaías-e-masmaladi, wemalad: Otni, Rafael, Obed, Elzabad. Wemar, dule-gala-ibegan nanaed.Semaías-e-gwenadgan: Eliú, degi, Samaquías. Wemar, dule-gala-ibegan nanamogad. $?AObed-Edom-machi-Semaías masmala-baigan nikusbalid. Wemar, e-babgan-e-gwenadgan-iduedga gudii gusmalad. Ade, we-dulemar, dule-gandikmalad naed. >9Natanael-yarbalid, Amiel. Amiel-yarbalid, Isacar. Isacar-yarbalid, Peultai. Ar Bab-Dummad Obed-Edomʼgi nabir binsassoggu, ega masmala-bukidar uksad. (=IObed-Edom-e-masmaladi, wemalad: Semaías, machi-sailagined, Semaías-yarbalid, Jozabad. Jozabad-yarbalid, Joa. Joa-yarbalid, Sacar. Sacar-yarbalid, Natanael. ]<3Jatniel-yarbalid, Elam. Elam-yarbalid, Johanán. Johanán-yarbalid, Elioenai. ;9Meselemías-e-masmaladi, wemalad: Zacarías, machi-sailagined. Zacarías-yarbalid, Jediael. Jediael-yarbalid, Zebadías. Zebadías-yarbalid, Jatniel. : }Dule-yawagak-dakmalad weyob mimilesmarmogad.Coréʼgi dulemar-danimalad: Coré-machi-Meselemías, Asaf-wagwa. (9IIla-durgwen-gakabakegi (24), Romanti-Ezer sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad.$8AIla-durgwen-gakapaagi (23), Mahaziot sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. "7=Ila-durgwen-gakabogi (22), Gidalti sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. %6CIla-durgwen-gakagwensakgi (21), Hotir sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. 5-Ila-durgwengi (20), Eliata sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar, bela warambe-gakabo (12) gumalad. 49Irambe-gakabakebakgi (19), Maloti sulenonikid. We-dule e-masmalamala, degi, e-gwenadganmala sulenonikid. Wemar bela warambe-gakabo (12) gumalad. ^~~||${zAyxwwvqudtts4rAppoQn_mlQkkiithh,ggPffAeddcbbwaat`._V]\[ZYXX!W\VUUTSPRQQlPOOHNyMMBLlKvJbIHGQFF E`DDC{BB^AA"?>==;;F:99N8776655 33`221m00e//>.Y-!,++**E)((_''%&&L%e$$!#|""j!W e* z ::gp+[ \ o > s$VVfw}vs Bab-Gayaburba-Nued-ular, deyob an imakdaed, adi, dulemar Bab-Jesúsʼba-naigunonikir, an yeer-itogwichi gumogagar. kuO Dule-burba-nollomaladga, an an-burba nollo imaksamogad, adi, amar Bab-Jesús-Igarba nagumarmogagar. Bela dule-damaladyob an na san-imaksad, adi, bela dule-akar-akar-bukwad abakalegi gwenna-gwenna Bab-Jesúsʼba naguarmalale. ltQ Dulemar-Moisés-Igarba-dasurmalad-abargi, Moisés-Igarba-dasuli an na san-imaksabalid, adi, amar Bab-Jesúsʼba nagumarmogagar. (An Bab-Dummad-Igar-Maidba dasurye an sogsulid, an soged, Cristo-Igar-Maidba an nanadimoye.) |sq Judíoʼmarga, Judío na san-imaksad, adi, Judíoʼmar, Bab-Jesúsʼba nagumalagar. An Moisés-Igar-Mesisadba an dasulile, akarsur-inigwele, Moisés-Igarba an dae na san-imaksad, adi, Moisés-Igarba-nanadimalad Bab-Jesúsʼba nagumarmogagar. Jr  Degisoggu, bar an dule-sogedba gudiwilubsulinad. An wargwen ibmar-imakbiedba imakdiinad. Degi-inigwele, bela emar-maiga an gunonikid, adi, bur dulemar-bukidar Bab-Jesúsʼba nagumalagar. \q1 Degite, ¿igi an bennuklesunna? An-bennukleged wegiido: Binsa maniginsuli Cristo-Gayaburba-Nuedgi an sunmakdiid. Adi, Bab-Gayaburbagi-sunmakedba-bendaklege-wilubbinad mer imaklegegar. Wegiidba an yeer-itodiid. 6pe Degisoggu, ar an yeer-itogedgi an Bab-Jesús-Gayaburba-Nuedgi an sunmakdiile, ibmar-nued anga uklegodo. An imakbisulidba sunmakerdi, dule-anga-ibmar-sogsadba an imaknaido. 1o[ Ar Bab-Gayaburba-Nuedgi an sunmakdele, na san-dummarba-imakedba an sunmaksulid. Ar deyob an sunmakergebed. Ar igi an gusale, an Bab-Gayaburba-Nuedgi sunmaksulir. Yn+ Degi-inigwele, andi we-igar-maidba an bese ibmar egisdisurmalad. Degine, we-garda an bemarse narmaksisurbalid, adi, bemar anga ibmar ukmalagar. Bab-Jesús-Igargi-sunmaked-ular, be an-bendakmarye-sogele, a-idu an burgwed bur-nabir an itoged. Amba bemar anga ibmar-uksurmalale, ar Bab-Jesús-Igargi-sunmaked bur-weligwar an itoged. kmO Amba deyob Bab-Jesús sogsamogad, dule-Bab-Gayaburba-Nuedgi-sunmakdimaladi, agi gudigumarmogoye. =ls Dule-Babse-goled-neggi-arbamaladi, a-neggi-mas-nikad gundamalad, ¿be wissurmarsi? Degine, dule-Babga-ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi-arbamaladi, ibmar-uklesad-e-san gundamarmogad. rk] Ar baiganbela bemar-ibmar-uked abingadiid. Anmar-bursunna, anmar be-ibmar-uked abingaewilubmarmogad. Emidi, anmar bemar-ibmar-ukewilubbinad gwen abingadisurmalad. Aka bur anmar wiledimalad. Adi, Cristo-Gayaburba-Nued mer galegegar. wjg Ar anmar bemar-abargi san-burbaledga ibmar digele, ¿anmar ibmar-sanaled bemar-abargi geg wee be insae? iiK Suli, degisuli. Anmargi sunmaknaimogad. We, Bab-Dummad igar-mesisadi anmar-ular weyob igar mesisad. Ar dule napa imunair, degi, baiddi ibmar-gwag-e-uka-minair, bato na ulubgi binsanaidamalad, ibmar-gwag na egadga gumogoye. {ho Ar Moisés-Igar-Mesisadgi igar narmakar sognaid:“Moli-bebe-nikad ibmar-gwag-egwirmaknair, melle e-gaya edinno, adi, sunna ibmar-gwag maoed.” Deuteronomio 25:4 ¿Ar Bab-Dummad unnila moli-bebe-nikad-wiledakedba deyob sogsa be insae? g9 Mer be binsamalo, an we-ibmar-sogedi, unnila we-napneggi-dulemar-sogedba an sogye. Suli. Ar Bab-Dummad Moisésʼga-Igar-Uksadgi ¿degi-sognaimosursi? ofW ¿Ar sordaga-arbadiid-wargwensaar na dukin bennukdii guo be insae? Deyob guosuli. ¿Dule-uva-digsadi e-uva-sanmakoed gunnosur be insae? Gunnoe. ¿Dule-sibad-wawaad-edarbed, na e-sibad-wawaad-nunis gobdisur be insae? Gobdii. Fe Anmar Bab-Jesús-Igargi-sunmaked-ular, ¿ibiga anmar Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-baiganyob geg bendaklemarmoga? ¿Unnila Bernabé-anbo masgunned-amiega arbaed-baidgi arbabalirgebe? d' ¿Anmar ome-Bab-Jesúsʼba-naid geg nikumar be insae, degi, geg an sedabar be insae? Ar Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-baigan, Bab-Jesús-urbamar, degine, Cefas Pedroʼye-nugbalid, amar na ome-nikamarmogad, degine, eba seddamarmogad. ¿Deyob geg anmar imakmarmode? Qc ¿Anmar Bab-Jesúsʼga-arbaedgi geg mas-gunmosi? ¿Geg anmar gobbarsi? Bb Ar dule-angi-sunmakdimalad-abin weyob an sogdedaed: sa_ Ar dule-baiganga an Bab-Jesús-e-sapin-bur-dummadga-gumogadsulile, bemargardi, an Bab-Jesús-e-sapin-bur-dummadga-gumogaddo. Ar bemar Bab-Jesúsʼgi-bensuli-gunonikidba an nue-oyolenaid, an nue Jesús-e-sapin-bur-dummadga-gumogadye. O`  ¿An Jesús-e-sapin-bur-dummadga gumosursi? ¿An wargwen an-itogedba gudisursi? ¿Anmar-Dummad-Jesús an daksasursi? ¿Ar Bab-Jesús-nuggi-an-arbaed-ular, bemar Jesúsʼba-nanaimaladga gunonisursi? _% Degisoggu, an-san-gunnedba, gwenad-amba-nollogwad, isguega-an-imakele, bar an san gunnosurdo, adi, melle an-gwenad isguega an imakegar.c^? Degisoggu, gwenadgan-amba-nollomalad isguega be imakele, Cristoʼgi be isgunaimodo. u]c Bedi, mag-neg-itoged-ular, be-nuggi we-gwenad-e-san-burba be oyogsaoed. Ar a-gwenadga Cristo burgwismogad. I\  Be we-igar-wisidba, bab-dummagan-neggi, gwenad-wargwen mas gunsii be-dakalir, a-gwenad amba Jesúsʼgi-bensulid nollogwale, ¿bab-dummaganga-san-uklesad guchasurmogar be insae? Guchamogaled. [  Unnila nue salakarmar, be-akarsuli-itogedba be mas-gunmaladi, mer gwenadgan-amba-ulubgi-nollomalad-ichogega be imakmalo. 2Z]Bab-Dummad anmar-mas-gunnedba anmar-abingasulid. Anmar-mas-gunnedba bur dule-nuedga anmar gunonidasulid. Anmar-mas-gunsulidba bur dule-isganaga anmar gunonidasurbalid. qY[Ar degi-inigwele, we-ibmar dulemar bela wisidbisurmalad. Ar gwenna-gwennaa amba binsaed we-san bab-dummadga-imaklegedga uklesye. Degisoggu, we-san bab-dummadga-imaklegedga-uklesad-gundogu, e-binsaed nollosoggu, isguddasunnad. !X;Ar anmargardina, unnila Bab-Dummad-sunnad wargwenna gued. A-Bab-Dummad anmar-babad, aginbi bela ibmar danikid, degine, anmar Bab-Dummadga dula gudimogad. Degine, Dule-Dummad, wargwenna gubalid, adi, Jesucristo gued. Agine, bela ibmar danibalid, degine, anmar aba dula gudimogad. QWIbmar-baigan we-napneggineddibe, nibaliddibe, bab-dummaganye-sogledimar-inigwele, Bab-Dummadsulid. (Ar bab-dummagan bukidarye sogmalad, degine, dule-dummagan-nug-nikamalad bukidarbarye sogmarbalid.) FVNabirdo, bab-dummaganga-imaklegedga masgulleged-uked-igar weyobid. Anmar wisid, bab-dummaganga-imakleged, we-napneggi bab-dummad-sunnadsulid, unnila Bab-Dummad-sunnad wargwenna gued. KUAr dule Bab-Dummad-sabele, Bab-Dummad na wisdo, we-dule e-sabed. QTDule-wargwen na ibmar-wisye gordiile, amba yoo ibmar nue-wisgu gudiid. lS SEmigindi, bab-dummaganga-imaklegedga masgulleged-ukmaladsik an bemarga sogbido. Nabir sogmardo, “Bela anmar ibmar wisidbimarye.” Ibmar-wisiguedi, dule-san-dummarba-itoge dule-imaked. Dule-sabgueddi, ulubgi anmar-ogannoged. R5(Andi an itogua, a-ome bar sui-nikusulile, bur-weligwar-gudigusar an itoged. We-an-bemarga-sogedi, an binsado Bab-Dummad-Burba we nabir itomoye.VQ%'Ome-sui-nikadi, e-sui amba dula gudiile, igar-maidba e-suigi alakwaa gudiguoed. Ar e-sui-burgwisardi, a-ome gannar sui nikubiele, e-itolegedba nikuodo. Unnila Bab-Jesúsʼba-naid-nikued abelesunnad. P5&Degisoggu, dule, e-yagwa-abesiidbo nikuele, nueddo. Dule-baiddi, e-yagwa-abesiidbo nikubisulile, bur nueddo. Ome-ei-sui-burgwisad gannar sui-nikued O%Ar dule-baiddi, akarsur-itogele, e-yagwa-abesiidbo na nikubisulile, e-itogedba imakmogodo. Ar a-dule igar-nued imaknamodo. .NU$Ar dule-wargwen binsadibe, e-yagwa-abesiidbo bato nikued nabirye, yagwa sui-nikued-e-birga bato mosye. Ar nikubiele, nikuodo. Ar nikusale, nueddo, isguosulid. nMU#We-an-bemarga-sogedi, bemar-idu igar-nollosur-mesega an sogsulid. Suli, agarsuli. Bemarga igar-nuedga-guega an soged, adi, bemar igar-napiragwadgi, igar-dule-yardaksulidgi, unnila Bab-Jesús-igargi binsanai-guega an soged. L"Amba deyobmodo, ome-sui-sated, yagwa-ebogwa ebo emalad. Wemardi, unnila na e-san-swilidik-guega, degi, e-burba-swilidik-guega Bab-Jesús-ibmarginbi binsadimalad. Ar ome-sui-nikaddi, we-napneg-ibmargi binsadiid, igi-e-sui-weligwar-ito-imakodibeye bur binsadiid. rK]!Ar dule ome-nikaddi, we-napneg-naid-ibmargi binsadiid, igi-e-ome-weligwar-ito-imakodibeye na binsadiid. J+ Bemar mer bukib-binsadii gumarsun. Dule ome-niksulidi Bab-Jesús-ibmarginbi binsadiid, igi-Bab-Jesús-weligwar-ito-imakodibeye binsadiid. !I;Degi, we-napneggined-ibmarmargi be yeer itodimalad, we-napneggined-ibmarmargi yeer itodisulidyob be nanamarsun, ar ade, we-napneg-daklegedi bergudoed. 2H]Ar bemar-bodimalad, bodisurmaladyob be nanamarsun. Bemar-alledimalad, alledisurmaladyob be nanamar. Degi, bemar-ibmar-bakdimalad, we-ibmar begadsulidyob be nanamarsun. G Gwenadgan, we an-bega-sogmalad, ibagan-giakwasoggu, an bemarga sogsun, bemar-ome-nikamalad, ome-nikasuliyob be nanamarsun. cF?Ar be ome-nikuele, gwen be isguosulid. Ar yagwa-gwensak sui-nikuele, gwen isguosurmogad. Degi-inigwele, na abirgunagwar-nikumaladdi, we-napneggi igar-buled nikumaloed. Ar we-igargan-buled-nikubisuli an be-abemalanad. `E9Ar be ome-nikale, mer be ome-metodo. Amba be omesulile, mer ome-nikuedgi be binsaodo. sD_Andi an itogua, neg-galagwensuli-gunaidba an sogsundo, dule omesulile, ome-nikusulir bur-nabir an itoye. CAr yaganagardi, Bab-Jesús-sogedba an sogsulid. Ani an soged, an nabir mag neg-itogedba, Bab-Dummad-wile-an-daknonikidba an soged. B9Degisoggu gwenadgan, bemar wala-walagwen igi-gudii Bab-Dummad bemarse gocha, ar deyob, Bab-Dummadga be nanamarsundo. Pablo, abirgin-satemalad unasiid ]A3Bab-Dummad gargesaila be-baksamalad, degisoggu, melle dule-baid-maiga be gumarsun. _@7Ar Bab-Jesús maiga-be-gudiidgi bese gochagu, Bab-Jesúsʼga maiga-gudiid be bergunonikid. Amba deyobmodo, maiga-be-gudisulidgi, na be-itolegedba-be-gudiidgi, Bab-Jesús-bese-gornonigu, be Cristo-maiga gunonikid. ?7Ar be dule-maiga-gudii ¿Bab-Jesús bese gocha? Ar deyobile, mer be isdar-itogo. Ar sunna dule-maiga-gudiidgi be nabir-noe-itogele, ar be nodo. P>Ar Bab-Dummad bese gochagua, igi-gudii bese gocha, deyob be gudigodo. ~=uBe abgan-uka-duku-sikardibe, sikarsurbardibe, gwen akarsulid. Unnila Bab-Dummad-Igar-Mamaidba-nanaed abeleged. K<Ar Bab-Dummad bese gochagua, ¿be abgan-uka-duku sikale? Ar degiile, deyob be gudiguodo. Bab-Dummad bese gochagua, ¿be abgan-uka-duku sikarsuli? Ar degiile, mer be abgan-uka-duku sikodo. F;Bab-Dummad-bega-igar-uksadbali, na be gudii gumalargebed. Ar igidgi Bab-Dummad bese gornoniki, deyob be gudii gumalodo. Weyob an bega, bela Bab-Jesúsʼgi-bensurmaladga igar ukmardo. l:QOmegwa, ¿be-sui beba sunna abonoleye be wissi? Machered, ¿be-ome beba sunna abonoleye be wissi? 49aAr dule-Bab-Jesúsʼba-naisulid, ebo-nikumaidgi bangubidibe, dule-Bab-Jesúsʼba-naidgi banguodo. Ar gwenad-machered, degi, gwenad-bundor, a-dule-Bab-wissulid-nikumai degisadeguodeeye ega igar maisulid. Ar Bab-Dummad anmarse gochad, anmar dulemar-baid-ebo ulubgi-bogidik-itogedgi nanamalagar. a8;Ar ade, sui-Bab-Jesúsʼba-naisulid e-omeba nugusiid, degi, ome-Bab-Jesúsʼba-naisulid e-suiba nugusimogad. Ar degisulile, be-mimmigan Bab-Dummadgi isganamardo. Ar emigindi, be-mimmigan bato Bab-Dummadgi nugusiid. w7g Degine, ar ome-wargwen sui-Bab-Jesúsʼba-naisulid-nikadibe, e-sui ar e-metebisulir, mer a-ome e-sui-metodo. )6K Baigangardi, ani an soged, Bab-Jesús sogsulid, gwenad-wargwen, ome-Bab-Jesúsʼba-naisulid-nikadibe, e-ome ar e-metebisulile, mer a-gwenad e-ome-metodo. {5o Ar ome sui-metele, mer bar sui-nikuodo. Ar gannar e-suise-moerdi, nabirdo. Degi, macheredmo, mer ome-metemogodo. 4 Abirgunagwar-gudimaladgardi an igar-uked, we-igar-ukedi ani an sogsulid, Bab-Jesús soged: “Ome mer e-sui metoye.” 3 Ar bemar geg na san-bargamalardi, bur abirgined be nikumarsundo. ¿Ar bur galagwensuli isgudiidba bur nuedsursi abirgunagwar gudimalar? 2Degisoggu, abirgin-niksurmaladga, degi, ei-sui-burgwismaladga an sogsundo, ar nuedirdo, bemar anyob gudii gumarmogar. P1An binsaendo, bitigi bela machergan anyob gusana gadinye. Ar degi-inigwele, Bab-Dummad anmarga igar akar-akar uksad. Dule-gwensakga ome-nikusulid-igar uksad. Baidgardina, ome-nikued-igar uksamogad. c0?We an-bemarga-sogedi, an bemarga nui soged. An bemarga sogsulid deyob be imakmarye. V/%Degisoggu, mer bemar na be gorsuli gudii gumalo. Degi-inigwele, ar bebogwa na be Bab-Dummadse-gorbied-ular, gatik ise-bagagwar gudii imakbied-ulale, na be igar-nabosmalardi, nabirdo. A-sorbali, na be gannar golewilubmalad. Deyob be dasurmalale, abakalegi na be geg-san-bargamaladba, nia-saila-Satanás isguega be-imakarmalale. p.YAr ome na e-san bar egadsulid, e-suigadid. Degi, e-suimoga, na e-san bar egadsurmogad, e-omegadmogad. o-WSui na e-ome-ebogwa abirgunagwar nanae-wilubbid, degi, ome deyobi, na e-sui-ebogwa nanae-wilubmogad. ,Degi-inigwele, ar negsichigi-yolemalad dogdar-nikasoggu, bur-nabirid, dule na ome-nikued. Degi, omemoga, na sui-nikumogad. s+ aBe anse gardagi-narmakar igar-soggwen-egichismalad an be-abin imakmardo. Ar nuedindo, dule ome-nikusulir. 7*gAr Bab-Dummad gargedgi bemar-baksad. Degisoggu, bemar-sangi, degi, bemar-burbagi, Bab-Dummad-nug odummomarsun, ar sogbobela, be-san, degi, be-burba, Bab-Dummadgad gued.Y)+¿Ar be wissurmarsi, bemar-san, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-e-neg gued? Bab-Dummad, E-Burba-Nued bemarga uksad. Emigindi, E-Burba-Nued bemargi maid. Degisoggu, bemar na bemargadsulid, bemar Bab-Dummadgadid. .(UDegisoggu, negsichigi-yolegedgi be bangumarsun. Ar isgued-baidgi dule-wargwen isgusar, e-sangi isgussulid. Ar negsichigi-yolegeddi, na dukin e-sangi isgudiid. o'WAr dule Bab-Jesúsʼgi akanonikile, burbaledgine, san-wargwennaa Bab-Jesúsʼba gunonidasunnad. ^&5¿Ar be wissurmarbarsi, dule ome-gambanuchu na e-omega imaksar, ebogwad na san-wargwennagwadga gunonidaed? Ar Bab-Dummad-Gardagi sognaid:“Ome na sui-ebogwa san-wargwennagwadga gunonikoed.” Génesis 2:24 %9¿Ar be wissurmarsi, Cristoʼgi bemar-san akanaid? ¿An-san Cristoʼgaditega, degite, an-san ome-gambanuchuga-ukega an imakode? Suli, degisulid. $'Bab-Dummad, igi-Bab-Jesús-burgwarmaigu, gannar odulosgusa, abayobi, gannar na e-ganguedgi Bab-Dummad anmar-san burgwarmai odulomogoed. #9 Deginbali, masgullegedi sabangalad. Sabanmoga, masgullegedgarmogad. Saban, degine, masgulleged, Bab-Dummad ebobela osulogoed. Anmar-sandina, negsichigi abirgunagwarsuli yolegegarsulid. Anmar-san, Bab-Jesúsʼga arbaegalad, degi, Bab-Jesús anmar-sangi na e-nug ogannolegegalad. 5"c Belagwapa an sunna ibmar saedbiid. Degi-inigwele, belagwapa ibmar-nueganbi anga guosulid. Ar belagwapa sunna ibmar an sae-inigwele, ibmar an-nidiguega geg an imaked. y!k Bemar epenne gwenna-gwenna deyob nanadii gusmalanad. Emigindi, bemar, gwage uruklesmalad, gwage-swilidik gusmalad, isgussuliyob Dummad-Jesús-nuggi, degi, Bab-Dummad-Burbagi bemar gunonimarsunnad. Bemar-sangi Bab-Dummad-nug ogannomar @ y Atursamalad, dogdar-maniginbi-binsamalad, mumguerbamalad, gadi-dulemar-ukabsamalad, dule-yardakar mani-atursamalad. Dulemar wegidamalad, Bab-Dummad-e-negdakmaidse gwen dogosurmalad. 7 ¿Ar be wissurmarsi, dulemar-igar-napira-imaksurmalad Bab-Dummad-e-negdakmaidse dogosurmalad? Degisoggu, mer be yardaklemalo. Dule-Bab-negse-dogosurmalad, wemalad: Dulemar yoo-abirgin-niku negsichigi-yoledimalad, ibmar-sobarmalad-e-bab-dummadga-imakdimalad, ome-dikarba, degi, sui-dikarba yoledimalad, omegangii damalad, machergan na machered e-omega-imakmalad, omegan na ome e-macheredga-imakmalad. Emide, bemar gwenadgangi binsa yoledimalad, degine, e-ibe ibmar atursadimalad. Deyob bemar be-gwenadgan-imakewilubsulid. 1[Ar bemar na abin-abin-imaknanaidgine, bato na be nue-nosmalad. ¿Bur nuedinsursi, binsa dule be-wioarmalar? ¿Bur nuedinsursi, binsa dule bei ibmar atursasmalar? Emide, bemar dule-igar-nabomalad-Jesúsʼba-naisurmalad-asabin, gwenadgan-gwenadgan abin-abin na imakmargu. Mer deyob be damala.  Bemar-obingegsaega an bemarga soged. ¿Ar bemar-abargi gwenadganga igar-nabogega gwenad-wargwensaar nue-binsaed-nikadaed sursi? We-napneggined-igargangi be abin-abin imakarmalale, ¿ibiga dule-Bab-Jesúsʼba-naisurmalad bemarga igar-nabogega be imakdamala? 1Deginbali, ¿ar bemar wissurmarbarsi, anmar baliwiturmarga igar-nabirogega gumaloed? Degisoggu, we-napneggined-igar-bursunna, sunna be nabomardo. -SAr bemar Jesucristoʼgi-akananaimalad dule-we-napneggi-bukmaladga igar nabirogoed. Ar bemar wemarga igar-nabirogoedde, be-igar-burwiganadi, ¿geg na be nabomarde? ) MBemar abin-abin imakarmalale, ¿ibiga dummagan-Bab-Jesús-wissurmaladse be igar nabironaddamala? ¿Geg bemar Jesucristoʼgi-akananaimaladse igar-nabironamarsi? E Bab-Dummadi, dule-yoo-Bab-Jesús-amimaladga igar itogoed. Degisoggu, Bab-Dummad-Gardagi-sognaidyob be imakmarsundo:“Dule-isgana bemar-abargi be onomarsun.” Deuteronomio 17:7xi Amba-yoo-Bab-Jesús-amimaladga geg an igar itoged. Ar bemar, Bab-Jesús-amismaladgardi igar itogergebed. @y Unnila an bemarga sogdo, dule-wargwen, Bab-Jesúsʼba-naiye-sogdiid, degite, dule-negsichigi-yolediid, maniginbi-binsadiid, binsa bab-dummadga-imakleged e-bab-dummadga-imakdiid, gadi-gakan-berbeged, gadi-mumgued, gadi-emar-yardakar-atursaed, amar-dulemarba mer be akamarye, degi, mer eba be mas gunmarye. O An bemarga, dulemar-yoo-Bab-Jesús-amimaladba be mer akamaloye an sogsulid. Dule wegimaladba: Negsichigi-yoledimalad, dule-maniginbi-binsadimalad, emar-yardakar-atursamalad, bab-dummagan e-bab-dummadga-imakdimalad. An sogsulid, mer be we-dulemarba akamaloye. Ar deyob an bemarga sogele, we-napneg-naidgi be bangumalar-itole. wg An bemarga garda-iduar-narmaksadgi an sogsamalad: Mer bemar dule-negsichigi-yoledimaladba be akamaloye. Degisoggu, anmar Oburgwilegoenad-Iba onomarsun. Anmar-isguedi madubur-ina-seredyobi gued. Degisoggu, madubur-ina-seredyob, binsaed-isganagi, degi, galagwensurdaedgi, iba onogosurmalad. Bemar madubur-inasulidyob, nued-binsaedgi, nue-napiragwadgi, be iba onomalo. r]Degisoggu, madubur-ina-sered-mieyobi ibmar-be-oichogedgi be bangumar. Adi, bemar madubur-inasuli, madubur-binidyob be gumalagar. Ar ade, Cristo, Oburgwilegoenad-Iba e-sibad-wawaad-sunnadid. Ar a-sibad-wawaad bato anmarga burgwisad. RDegisoggu, bemar-san-dummarba-imakedi, gwen nuedsulid. ¿Ar be wissurmarsi, madugi e-ina wis bipii egwachale, bela madu omuddaed? Ar deyobmodo, dule-wargwen-isgudiid, bela sunna dulemar-ichoged. We-dule-isgudiid nia-saila-Satanásʼga be urmakmalo. Adi, e-san-obelolegega, degi, Dummad-Jesús-danikoed-ibagi e-burbadi abonolegegar.  1Anmar-Dummad-Jesucristo-nuggi bemar danar ambikumalale, an bemar-abargi-gudiiyobi sigmogoed, degine, Bab-Jesús-e-gangued bemarba gudii gumogoed. K Andi an sogdo. An bemar-abargi sanar-gudisurmar-inigwele, an bemar-abargi-gudiiyob be angi binsamaloed. An bemar-abargi-gudiiyob, an-daklesulidgi dule-degigusadi, bato an ega igar itosad.  %¿Degite, bemar san-dummarba imakmarde? Bemar we-isguedba bur wile-itogewilubbinad. Ar dule-degigusadi, bemar-abargi bemar onogewilubbinad. R  Emi an wisgusdo, bemar-abargi dule-wargwen e-omesulidba negsichigi yolediiye. A-dule, e-bab-ome e-omega imakdiiye. We-dule, igar-nabirid gwen imakdisulid. Bab-wissurrmaladbela weyob gwen itoledisulid. 0 YDegite, ¿ibi be abemarsunna? An bemar-omosale, ¿sabsur-bemar-odurdakbi be an-abemala? ¿Sabedgi binnalee bemarga sunmakbi be an-abemala? Be-itolegedmardo.kOAr dule Bab-Dummad-e-negdakmaid wisile, unnila gayaginbi binsa ibmar sogsulid, eba gudii imaked. {Bab-Dummad bemarse ataknabi an-abegele, an bemarse emisgwasaar nadapoed. An bemarse omosar, dule-san-dummarba-imakdimalad an dakdapoed, bule amar gannarba Bab-Jesúsʼgi nanadimardibe, igi, unnila binsa gayaginbi asginnee gordii an dakdapodidibe. nUBemar gwenna-gwenna dukin san-ogannodimar an itoged, an bemarse naosuliyob be angi binsamalad. q[A-ulale, an bemarse Timoteo-barminadapid. We-Timoteoʼde, Cristoʼgi an-machi-sabedid, degine, Bab-Jesúsʼgi nue-akanaid-dulebalid. An wisdo, we-dule, anga galakuosulid. Timoteo bemar-gannar-insaega imakoed, igi an Cristoʼgi nanadii, degi, igi an bela Jesúsʼba-nanaimalad danar-ambikunonidamalad-abargi, degi, bela neggweburmargi dule-odurdakdibali. QDegisoggu, an bese wilesakwaa an egismarsun, be an-daedba be damaloye. SAr bemar miliambe (10,000) Cristoʼgi-bemarga-sunmakmalad sunna be nikumar-inigwele, geg bab-sunnaddi ichesur be nikumalad. An Cristo-Jesús-Gayaburba-Nuedgi-sunmakedgi an burbar be-babga gunonimalad. !We-garda an-bese-narmaksiidi bemar-obingegsaegarsulid. Suli, degisuli. Bemarga binsaed-ukegalad. Ar bemar an-mimmigan-sabed gumalad. P Anmargi binsa isdar sunmaklealir, anmardi ise-itoagwar aimar-abinsadimalad. Emi-ibadse, we-napneg-naid-ibmar-isganayob anmar-dakmalad. Degi, we-napneg-naid-ibmar-mileganayob anmar-imakdidimarbalid. A{ Anmar bela-belad na arganagwar ise-arbadii na gudimalad. Dulemar anmargi isdar-sunmakalile, anmardi, egi nued-sunmakdedaed. Anmardi emarse baregillediid, degite anmar baisur itodiid. #? Emidsega, anmar ukumaada-gudimalad, uku-uku itodimalad, degi, mor-sate an gudimalad. Dulemar sabsur-anmar-imakdimalad, degi, neg-sate an gudimalad. ~ Anmar Cristo-sabedba dule-ibmar-wissulidga an gunonimalad. Bemardi, Cristoʼba dule-ibmar-nue-wisidga gunonimalad. Anmar dule-nolloganaga gunonimalad, bemardi, dule-gannarbagwadga gunonimalad. Bemardi, nue-nug-odummolesmalad, anmardi, mesagwar gunonimalad. v}e Degisoggu, an dakgua, anmar-Bab-Jesús-sapingan-bur-dummagana, anmar-oburgwilesokaliyobi, Bab-Dummad, solaba an-nasiksamalayob an dakdo. Anmar baliwiturmarga, degi, dulemarga, ibmar-akargunaid-oyolenaidyob bela napneg-naidga oyolenaid. K|Ar bemar bato unnitiba ibmar nikmalad. Bato bemar mani-ibedmalad, anmar be-bendaksasuli bato bemar reyga gunonimalad. Bitigi bemar rey-sunsogedina gadin, adi, anmar bemarba negdakmogagar. h{IDegite, ¿ar doa nug-dummarba dule-baiganba be-imaksunna? ¿Ar ibu Bab-Dummad bega uksasulid be niksunna? Bab-Dummad bela bega ibmar uksad. Degite, ¿ibiga na wargwen be-ganguedgi-ibmar-amisayob be san-dummarba imaksunna? 'zGAgala, gwenadgan, bemarga ibmar-nuedga-guegala, an bemarga soged, adi, bemar angi, degi, Apolosʼgi durdakmalagar, Bab-Dummad-Gardagi narmakar naidyob, mer dogdar dule-dummagan wilub-obichaa be dako. Adi, mer dummad-wargwen bur dummarba be dakegar, degi, baiddi mesagwar dakegar. y%Degisoggu, Bab-Jesús-igar-nabogoed-ibagan-danikoed-iduar mer be sogmar: “Dule-wargwen nued arbasye, ichakwa arbasye.” Bab-Jesús-gannar-danikid be edarbemar. Ar a-dule, ibmar-negsichidgi-bukwad gwallu-meegwadse onononikoed. Bab-Jesús dulemar-e-gwagegi-binsanaid osanalogoed. Geb degi, wala-walagwen Bab-Dummad amarga sogoed, “Be nued ibmar-imaksaye.” Geb agi, dule-nug-odummogoed. Tx!An ulubgi na itogua, gwen ibmar-oakalodi an itolesulinad. Degi-inigwele, geg an soged, ibmar gwen an oakalodisurye. Ar unnila Bab-Dummadbi sogoed, an ibmar-nued-imaksadibe, ibmar-ichakwa an imaksadibe. Bw}Angardi gwen akarsulid, igi be angi sogbimardibe, an nued ibmar imakdidibe, igi, an ichakwa imakdidibe. Amba akarsurbalid, we-napneggi-igar-nabiromalad igi angi sogmogoe, an nued ibmar imakdidibe, igi, an ichakwa imakdidibe. Anbela na dukin geg na soged, an nued ibmar imakdiiye, igi, an ichakwa imakdiiye. Xv)Emigindi, dule-baidga-arbamaladi na oyogergebed, ede nue-innikigwadba arbaye. $u CDegisoggu, bemar anmar-dake-wilubbid, unnila anmarde Cristoʼga-arbamalad-dulemar gumala. Ar anmar unnila Bab-Dummad-igar-dukuar-maidgi-arbamalad gumalad. RtDeginbali, bemar Cristoʼgadid, degine, Cristo, Bab-Dummadgadmogad.SsDegisoggu, Pabloʼdibe, Apolosʼdibe, Pedroʼdibe, we-napneg-naiddibe, bemar-san-burba-dula-gudiiddibe, burgwaleddibe, emisgwagwaddibe, yoo-ibmar-danikoeddibe, we-ibmar belagwapa bemargadga guoedbiid. sr_Degisoggu, dule, dule-wargwenba-nadapile, san-dummarba saewilubsulid, ar ade, bela bemargadga gued. +qODegine, amba Bab-Dummad-Gardagi sognaibalid:“Bab-Dummad, dulemar-binsaed-ibegan-e-binsaed nue-wisid. Ar amar-binsaed, binsaled daked.” Salmo 94:11 ?pwAr Bab-Dummaddi, we-napneggined-binsaed-nuedi, binsaled daked, ar Bab-Dummad-Gardagi sognaid:“Bab-Dummadi, dule-emar-binsaed-gaed-e-binsaed, egi aibinega imaked.” Job 5:13 2o]Mer na be dukin yardakmar. Ar bemar-abargi dule-wargwen we-napneggi-binsaedba binsaed-ibedye-sogdiile, binsaedsulidyob na imakergebed, adi, binsaed-ibedga guegar. n7Ar dule-wargwen Bab-Dummadse-goled-neg obelogele, Bab-Dummad a-dule-obelomogoed. Ar ade, Bab-Dummadse-goled-neg swilidikidid, bemar a-negga gumalad. imK¿Ar be wissurmarsi? Bemar Bab-Dummadse-goled-negga gumalad. Bab-Burba be-ulubgi maimalad rl]Ar neg-sobsad ei gummaksar, ibmar sate guoed. Ar e-san-sunnaddi dule-soogi-nabir-onosayobi abonolegoed. dkAAr dule neg-saila-birgi neg-sobsad ei gummaksasulile, a-dule ibmar-nuegan abingaodo. Ij  bela na war-wargwengi-e-arbasadi Bab-Jesús-dulemarga-igar-naboged-ibagangi magar daklenonikoed. Ar ade, a-ibagi soogi dule-e-ibmar-imaksamalad wilub-daklenonikoed, bule nued arbasmardibeye. xii Ar dule we-negsaila-megisad-birgi olo, mani, akwa-nuegan, degi, urgo, gagan-dinnagwad, oros-gagangiid sobele, zhm Ar negsailaga-gued bato megisale, dule-baid geg negsaila-baid mesed. Ar ade, we-Jesucristo e-saila-sunnad gued. !g; An Bab-Dummad-sogedba, akwa-neg-sobed-igar-nue-wisidyob an e-saila-mesega Bab-Dummad an-imaksad. Dule-baid a-birgi sobmogoed. Degisoggu, wala-walagwengi na nue-salakarmalargebed, igi na neg sobmaloe. We sogledo, Bab-Jesús-Igargi dulemar-odurdakoedgi nue salakarmalargebye. f Ar anmar unnila Bab-Dummadga-bulakwa-arbamalad gumalad. Bemar Bab-Dummad-nainuyob gumalad, bemar Bab-Dummad-neg-soblenaidyob gumalad. #e?Degisoggu, dule-ibmar-diged, degine, dule-ibmar-gwag-diigi-oged, ebo-emar gumarsundo. Na e-ibmar-imaksadba wala-walagwengi ibmar-nuegan nikumaloed. =dsDegisoggu, dule-ibmar-digedi dule-dummadsulid, degi, dule-diigi-ibmar-ogedi amba dule-dummadsurbalid, unnila Bab-Dummadbi dule-dummadid. Ar ade, Bab-Dummadbi ibmar-gwag odungued. Ic Ani an dule-ibmar-gwag-digedyobi gusad. An-inse an bemarga Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmaksad. Apolosʼdi, an-sorba, bemarga Bab-Jesús-Igargi sunmaksamogad. Apolos dule-ibmar-gwag-diigi-ogedyobi gusmogad. Ar ibmar-gwag-odungudaeddi, Bab-Dummad odungued. Deyobi, Bab-Dummad bemargi na e-Gayaburba-onasgumai imaksad. nbU¿Ar Pabloʼde, doasunna? ¿Ar Apolosʼde, doamosunna? Anmar unnila Bab-Jesúsʼga-arbamalad gumalad. Bab-Dummad-anmarga-arbaed-uksadba, anmar bemarga Bab-Jesús-Igargi-sunmaksagu, bemar Bab-Jesúsʼgi-bensuli gunonimalad. :amAr gwenna-gwenna bemar soged: “Andi Pablo-sordaye.” Baigandi sogmogad: “Andi Apolos-sordamoye.” Ar deyob-sogedba, ¿amba dule-Bab-wissuliyob be damarsursi? Ar deyobdo. ]`3Ar amba bemar dule-Bab-wissulidyobi gumalad. Na be muchub-muchub nobmalad, na be muchub-muchub urwemalad, degine, na be danar-danar sorda-gadimalad. Ar deyob-be-damaladde, ¿dule-Bab-wissuliyob be damarsi? M_An bemarga Bab-Jesús-Igargi-sunmaksamargu, ibgwensuli-magar-itolegedgi an bemarga sunmaksad. Ar igi mimmi-bipi amba bipigwadba geg san-gunne, bur nunisgi-onulege, debayobi an bemarga sunmaksad. Ar deun, amba bemar Bab-Burbagi mimmiganyobi gumalad, geg bemar san gunmalad. Ar amba emibela san-dutusulid geg bemar gunmalad. o^ YGwenadgan, degisoggu, Bab-Jesús-Igargi dulemar-bela-bela-Bab-Dummadgi-burbar-nanadimaladga-sunmakeyobi an bemarga sunmaksasulid. An bemarga, dule-Bab-Dummad-wissuliyobi sunmaksad, ar ade, amba Cristoʼgi burwiganayob be gumalad. K]Ar Bab-Dummad-Gardagi soged:“Degite, ¿doa Bab-Dummadga-binsaed-ukega, Bab-Dummad-e-binsaed wissunna?” Isaías 40:13 Suli, dule geg deyob imake. Anmardi, Cristo-binsaed nikamalad. \ Ar dule-burbar-duladdi bela mag itoged, igid igar-nuedi, igid igar-isganabali. Degisoggu, dule-baigan a-dulegi geg akar soged. P[Ar dule Bab-Burba-niksulile, Igarmar-Bab-Burbagi-danikid geg abingaed, ar igar-binsaled daked. Deginbali, a-dule, Igarmar-Bab-Burbagi-danikid amba aku-itobalid, ar ade, burbar mag-itogergebed. Z  Anmar-ibmar-nue-wisidba, ibmar-durdaksamaladba, anmar sunmaksulid. Suli, degisuli. Anmar sunmakedi, Bab-Burba anmarga binsaed uksadba, degi, E-Burba anmar-odurdaksadba, anmar sunmaked. Deyob dulemar-Bab-Burba-nikmaladga ibmar-burbarmalad an odulodimalad. )YK Anmarga we-napneggined-burba uklessulid, anmarga Bab-Dummadgi-Burba-danikid uklesad. Adi, anmar Bab-Dummad-e-nued-daedgi anmarga-e-ibmar-uksad wisguegar. LX ¿Ar doa-dule, dule-ulubgi-binsanaid wisguo be insae? ¿Ar unnila na dule-e-burbabi e-ulubgi-binsanaid wisgusursi? Amba deyobmodo, unnila Bab-Dummad-Burbabi wisdo, igi Bab-Dummad binsanai. W1 Bab-Dummad anmargardi, E-Burbaba e-binsadiid odalosad. Ar ade, Bab-Burba bela ibmar baramied, Bab-Dummad-ulubgi-binsadiidse-bakar, baramied. Vy Ar weyob bato Bab-Dummad-Gardagi narmakar sognaid:“Bab-Dummad ibmar-nuegan guagwar na e-sabmaladga bato nasiksad. We-ibmarmar dule gwen dakdisulid,
dule gwen itodisurbalid, degi, dule gwen egi bipisaar binsadisurbalid.” Isaías 64:4 +UOWe-napneggined-dummagan we-binsaed-nued aku daksamalad. Ar we-binsaed-nued mag-itosmalana, nibneg-yeerdakleged-e-Dummad-Jesús nakrusgi oburgwissurmalanad. =TsAnmardi, epenne Bab-Dummad-binsaed-nued-dukuar-maigusadgi an sunmakmalad. Amba yoo we-napneg-nague, Bab-Dummad bato anmarga we-binsaed-nued sabosad, adi, anmarga ibnuedga guegar. S5Degi-inigwele, anmar gwenadgan-Bab-Jesúsʼgi-bensulidgi-nue-nasgusmalad-abargi nue-binsaed-nikaa sunmakdimalad. Nue-binsaed-nikaa anmar sunmakedi, we-napneggined-binsaedbarsulid, degi, we-napneggi dule-dummagan-negdakmamaid binsaedyobsurbalid. Ar a-dulemardi bergudoed. VR%Adi, bemar-Jesúsʼgi-bensulidi melle dulemar-ibmar-wisid-sogedba bensuli be gumalagar. Suli, degisuli. Unnila Bab-Dummad-ganguedba Jesúsʼgi bensuli be gumarsun. Nue-ibmar-wisigued Bab-Dummadgi danikid QAn bemarga sunmaksagua, degi, an bemarga Bab-Dummad-Gayaburba-Nued-bisgua, ibmar-wisidba, yamo bemar-binsaed-gaega an sunmaksasulid. Suli, degisuli. Bab-Burbaba, degi, e-gangued-nikadba bemar mag itosad. Agala, bemar Bab-Jesúsʼba nagusmalad. PAn bemar-abargi-gudigusgu, an na wargwen unnisur-itogedgi, dobedgi, degi, ise-wawanmakaledgi an bemar-abargi gudii gusad. MOAn bemar-abargi-gudigusgu, ibmar-baidgi an gwen sunmakosurye sogsad. Unnila Jesucristoʼginbi bemarga an sunmakoye sogsad, bur bule Jesucristo-nakrusgi-burgwisad-igargi an sunmakoye sogsad. N 7Nabir gwenadgan, Bab-Dummad-igar-napiragwad-maid-sogega an bemarse arbigu, yeer-sunmakedba, degi, an-ibmar-wisidba an bemarga gwen sunmaksasurmalad. $~+}||&{{Ozzy}xfwvvKunuss>rqq!pmoongmllkkjihhgg/fxee:dccbUaaC``'__^^j^\\8[kZZWYX+WVUUVTTSSRR QPP\ONNeNMLLaKJIIH6GGbFFlFEEWDD`CBBDAA(?">Z==FMer be yardaklemar: “Dulemar-nuegan, dulemar-isganaba-akaele, isguddamalad.” 1 Ar we-napneggi-gudiguedbi nikale, ibmar-baid satele, ¿ibiga an Éfeso-neggweburgi achu-ursilimarbo garitodii gussunna? Ar dule-burgwarmalad durgusulile,“Anmar mas-gunmala, anmar gobed-gobmala, ar anmar banedse burgwemaloed.” Isaías 22:13 00YGwenadgan, napira an bemarga soged, bemar Bab-Jesucristoʼba-naidba, igi an weligwar itoge, ayobi, napiragwadba an bemarga sogbalid, an bane-bane burgwednaga gudiid. I/ Ar degite, anmar ¿ibiga wachi-iliba boni-abargi gudimarsunna? i.KDeginbali, gannar-durguleged-igar sulile, degite, ¿ibiga burgwarmalad-anar Bab-diigi-ogleged-igar imakmarsunna? Ar dule-burgwarmalad durgusulile, degite, ¿ibiga burgwarmalad-anar Bab-diigi-ogleged-igar imakmarsunna? `-9Ar bela ibmar Cristo-urba urbilenonikile, geb Cristo Bab-Dummad-Machi na e-sunnad Bab-Dummad-urbaligwa nanadoed, ar ade, Bab-Dummad bela Cristoʼga ibmar uksad. Geb agi bela Bab-Dummad-sogedba ibmar gunonisunnoed. C,“Ar bela Bab-Dummad, Cristo-nag-urba ibmar-urbisad.” Salmo 8:6 Degisoggu, mag-itoledo, Bab-Dummaddi Cristo-urbaligwa gunonisulid, ar ade, Bab-Dummad bela Cristo-urba ibmar urbisad. B+Cristo solaba e-isdarad-napi-osulogoedi, burgwedid. I* Ar Cristo bela e-isdarmalad-birgi-nakwedse negsemai guergebed. w)gDegi, geb neg-bergued nonikoed, bela burbar-dummagan-negsemamaid, bela burbar-sailaganga-gumaid, degine, bela burbar-gandikidba-gangued-nikmalad osulosale, geb degi, Cristo na e-ganguedba negdakmaid, Bab-Dummadga-gumaidga na uknonikoed. 4(aDule-burgwismalad Bab-Dummad-igar-mesisadba gannar durgunonimaloed: Cristo-inse durgusad, geb a-sorba, Cristo gannar danikile, eba-nanaimalad gannar odurgunonikoed. r']Ar igi bela dulemarga Adánʼgi burgwed-igar noniki, debayobi, bela dulemar Cristoʼgi durgunonimaloed. b&=Ar dule-wargwengi burgwed-igar nonisoggu, dule-wargwengi gannar-durgued-igar nonibardo. %Emigindi, Cristo dule-burgwismalad-abargi gannar durgusad. Cristo gannar-durgusadgi, dule-burgwismalad-iduedga gunonisunnad. $Ar Cristo unnila we-napnegginedginbi anmarga ibmar-nuedga guele, anmar bela dulemar-we-napnegginmaladba nue-wiledimardo. H# Degisoggu, Cristoʼba-nai-burgwismalad abonolessurmarmosundo. "Ar Cristo gannar durgussulile, binsa bemar Jesúsʼgi bensuli gudimardo. Ar degisoggu, amba bemar be-isguedgi gudimarsundo. K!Ar burgwismalad gannar durgusulile, Cristo gannar durgussurmodo. X )Degisoggu, anmar gakanba binsa Bab-Dummad-barsogdimarsundo, ar ade, anmar sogdiid, “Bab-Dummad Cristo-burgwisad gannar odulosye.” Ar burgwismalad gannar durgusulile, Bab-Dummad Cristo-odulossurdo. ~uAr Cristo gannar durgussulile, binsa Bab-Igargi anmar sunmakdido, degine, bemar binsa Cristoʼgi bensuli gudimardo. b= Ar dule burgwisale, gannar bar durgusulile, Cristo burgwisgu, gannar bar-durgussurmodo. ,Q Ar Cristoʼgi sunmaklediile, Cristo burgwisgu, gannar durgusye, ¿ar degite, ibiga bemar-abargi gwen-gwen sogsunna, dule burgwisale, gannar bar-durguosurye? fE Degisoggu, andibe, Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-baigandibe, anmar bemarga weyob Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmaksamalad, degine, bemar weyob A-Gayaburba-Nued abingasmalad. Dule-burgwismalad-gannar-durguoed-igar  Ar Bab-Dummad nabir angi binsasadbali, ar emigindi an a-dulega gunonido. A-ular, weyob an gudisunnad. Ar Bab-Dummad angi arbasadi, binsarsunna arbassulid. Ar ade, emarba an bur bule arbasad. Ar ani an arbassulid, Bab-Dummad gangued-anga-uksadba an deyob arbasad. K Ar ani an Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-e-solabalidid. Degine, Jesús-e-sapin-bur-dummadga-gumogaga an nugsalegewilubsulinad, ar ade, Jesúsʼba-nanaimalad-baregindii an gusad-duled.  Geb a-sorba, napidgi, Cristo anse magarosmogad. An dule-wargwen gwaluleged-e-ibagan-maisulidba gwalulesayob, an gunonikid. c?A-sorba, Jacoboʼse Jesús magarosad. A-sorbali, e-sapingan-bur-dummaganse magarosbalid. %A-sorba gwenadgan-e-dulataled-ilatar-gwena-bukwadse (500+) magarosbalid, a-gwenadgan amba bukidar dula gudidiid, abar bato burgwismarbalid. )Cristo gannar durgusgu, Cefasʼse na magarosad. We-Cefasʼde, Pedroʼye nugbalid. A-sorba, Cristo e-ambe-gakabogwadse (12) magarosbalid. wgCristo napa-urba diglesad, degine, ibapaagi gannar durgusad, Bab-Dummad-Gardagi narmakar naidyob, gunonikid. /Igi an odurdaklesmoga, ayob an bemar-odurdaksamarmogad: Cristo anmar-isgued-ular burgwisad, Bab-Dummad-Gardagi narmakar naidyob, gunonikid. %Deginbali, an bemarga Gayaburba-Nuedgi-sunmaksadba bemar nue nanadiile, egi be abonolesmardo, ar bemar unnila asginbi bengusur gussurmalar. 2 _Gwenadgan, emigindi an bemarga Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi-sunmakapid bemar ebinsamarsun. A-gayaburba-nued bemar abingasmalad, abali, amba bemar galakusuli nanadimalad. 9m(Bela igar-nikaa, nuekwaa be ibmar imakmalo.!'Degisoggu, gwenadgan, Bab-Dummad-Gayaburba-barsogedbina be sogmardo. Deginbali, mer be dule gaya-baidgi-sunmakbi-itoged be bargamar. Y+&Ar dule we-igar deyob daksulile, Bab-Dummad, E-Gayaburba-barsogedye dakosulid. G%Ar dule-gwensak na itogele, ede Bab-Dummad-Gayaburba-barsogedi, itobardibe, ede burbaledgi gannarba gudii, mag-itogewilubdo, we-igar-an-bemarse-narmakedi, we Bab-Dummad-igar-uked-sunnadye. & E$An wisid, an bemarga-ibmar-sognaid be isdar-itomaloed. ¿Ar bemargi Bab-Dummad-Gayaburba ainiarsi? ¿Unnila bemarsebi Bab-Dummad-Gayaburba warmaksasi?  1#Ar omegan ibmar wisgubiele, e-neggi e-suise na egisoed. Ar ade, sunnasur dakleged, Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonimaladgi omegan-sunmaked. ( I"omegan danar-bukwadgi sunmakodeeye ega igar maisulid, bogidik sigmaloed. Ar ade, Moisés-Igar deyob narmakar sogmaimogad, omegan machergan-urbaligwa nanaoye.  '!Ar Bab-Dummad yogasaar-ibmar-imaked-dulesulid. Bab-Dummad ibmar-innikii-saed-duled. Anmar Jesucristoʼgi-akananaimalad danar-ambikunonikile, G  Bab-Dummad-Gayaburba-barsogmalad na e-burba bargamalad. .UDeyobi, bela bemar Bab-Dummad-Gayaburba sunna war-wargwen baid-sunmaksad-sorba sogmarmogad, adi, bela bemar durdakmalagar, degi, bela bemar na burba ogannomalagar. >uAr dule-gwensak dule-sunmakgwichid-itosiidgi, Bab-Dummad ega ibmar-soggwen oyononidibe, dule-sunmakgwichid bar sunmakosulid, adi, dule Bab-Dummad-ega-ibmar-soggwen-oyosad sogegar. !;Bab-Dummad-Gayaburba-barsogmalad amba deyobmodo, unnila warbodibe, warbaadibe, sunmakoed. Baigandi nue bar-itogoed, bule nue-nabir soggwisdibeye. 3_Ar dule-e-oduloged sulile, mer bur Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonimalad-abargi sunmakodo, unnila na dukin egarbi ibmar sogodo, degine, Bab-Dummadgarbi sogbalodo. Z-Ar bemar gaya-aku-itolegedgi sunmakele, unnila warbodibe, warbaadibe, sunmakewilubbid. Degine, gwensak-sunmaksad-sorba, geb baid sunmakmogoed. Degine, dule-gwensak ega odulogewilubbalid, wede ibu obare. Degite gwenadgan, ¿igi an bemarga sogosunna? Bemar danar ambikunonikile, bemar nikamalad: Gwenna-gwenna namaked, baiddi, Bab-Jesús-Igargi odurdaked, baiddi, gaya-baid-baidgi sunmaked, baiddi, gaya-baid-baidgi-sunmaked-oduloged, degi, baiddi, Bab-Dummad-ibmar-dukuar-bukwad odaloged. Ar bela bemar Jesúsʼba-nanaimalad-danar-bukwad-ogannogega, we-ibmar imakewilubmalad. wgE-gwage-ulubgi-isgued-dukuar-naid osanalononikoed, degi, Bab-Dummad-nug odummogega yokorgi-sindigar Bab-Dummad-asabin signonikoed. Geb degi sogdagoed: “Nue-napira bemar-abargi Bab-Dummad gudiiye.” Babse-gorleged igar-nikaa imakleged =sAr bela bemar Bab-Dummad-Gayaburba-barsognanaidgi, dule-wargwen-Bab-Jesúsʼba-naisulid dognonidibe, dule-binsaled dognonidibe, bemar-ibmar-sogedba e-isgudiid magar itogoed. Degisoggu, Jesúsʼba-nanaimalad Bab-Dummadse-golega bela danar ambikunonikile, bela gaya-baid-baid sunmakedbimalale, agi dule-yogsaled, igi, dule-Bab-Jesúsʼba-naisuliddibe, bemar-abargi dognonikile, ¿bemargi sogosur be insae, bemar oes bukmarye? a;Degisoggu, dulemar-Bab-Jesúsʼgi-bengudimaladga gaya-aku-itolegedgi-sunmakleged wilubga gued. Dulemar-Bab-Jesúsʼba-nanaimaladgardi, we-gaya-aku-itoleged wilubga gusulid. Dulemar-Jesúsʼba-nanaimaladgala, Bab-Dummad-Gayaburba-barsogleged, wilubga gued. Dule-Bab-Jesúsʼgi-bengudimaladgardi, Bab-Gayaburba-barsogleged wilubga gusulid. =~sMoisés-Igargi narmakar maid:Bab-Dummad soged: “We Israel-dulemarga, gaya-baidgi, degine, gwabin-baidgi an sunmakoed, ar degite, gwen an-itogosurmalad.” Isaías 28:11-12 }9Gwenadgan, bemar-binsaedgi mer burwiganyob be binsamar. Isguedsikdi burwiganyob be damardo, be-binsaedgindi, dule-sergan-binsaedyob be binsamar. m|SJesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad-abargindina unnila gayaburba-sogatar an sogsaled, adi, magar an-sunmakgwichid itomalagar. Adi, agi gwenadgan-odurdakgwichi-gued bur nuedid, gaya-aku-itolegedba sunmakgwichi guedba. a{;Bab-Dummadga dog-nuedye an sogdo, an bemarba bur bule gaya-baid-baid an sunmaked. hzIBedi na dog-nuedye Bab-Dummadga sogsado, ar dule-baiddi Bab-Dummad-nuggi gwen gannalegosulid. yAr Bab-Dummad-nug unnila burbar be ogannogwichile, ¿igi dule-be-abargigwichid, “Nabirye” sogosunna? Ar aku be-itoged, ibi be sogsa. 2x]¿Degite, igi an saosunna? Burbar Bab-Dummadse an goloed, degine, mag-itogedgi an Bab-Dummadse gorbaloed. An burbar namakoed, degine, mag-itogedgi an namakbaloed. w Ar gaya-aku-itolegedgi Bab-Dummadse an gordibe, an-burbabi Bab-Dummadse gornaido, ar andi an aku itodo, gwen an gannalegosurdo. vw Degisoggu, dule-wargwen gaya-aku-itoleged-sunmakdibe, Bab-Dummadse gaya-aku-itoleged-oduloged-gurgin egisbardo. .uU Ar bemarga amba deyobmodo. Ar bemar gurgin-burbarmalad nue-abebuksoggu, bemar gurgin-burbaled nabir Jesúsʼba-nanaimalad-ogannogedbina bur bule be sogmarsun. \t1 Ar dule-anga-sunmaked mag an itosulile, a-dule-anbo gaya-emar-sunmaksulidga gued. zsm We-napneggi bukidar-gaya-baid-baid-sunmakleged-nika an insado. A-gayamar bela mag itolegedbiid ibi na obarmala. r Ar amba bemar deyobmodo. Ar be-gaya-sunmaked aku-itolegele ¿igi mag itolegosunna ibu be obare? Ar unnila binsa ee be sunmakgwisdo. qDeginbali, gar-trompeta nuekwa ogorlesulile, aku-itolegele, ¿doa urwenaega na guagwar gudioe? Guagwar gudigussurmalaled. p Garmar-sunna-ogorlemalad gammudibe, gar-duba-nikaddibe, akar-akar nue ogorsulile, ¿igi mag be itogosunna igid-gar gornai? toaA-ulale, gwenadgan, emi an bemarse ataknadele, agi an bemarga gaya-aku-itolegedgi an sunmakdele, ¿ar wede ibnuedga bemarga guosi? Suli, ibnuedga bemarga guosuli. Ar Bab-Dummad-bemar-ibmar-wisgubi-abemaidgi an bemarga sunmakerdi, nueddo. Ibmar-nue-wisidgi-sunmakedgindibe, Bab-Dummad-gayaburba an abingasadgindibe, bemar-odurdakedginbardibe, amardi nueddo. rn]Bela bemar gaya-baid-baidgi sunmaked an be-abemalanad, degi-inigwele, bur bule bemar Bab-Dummad-Gayaburba-barsoged an abeged. Ar ade, dule-gaya-baid-baid-sunmakedba, Bab-Dummad-Gayaburba-barsoged bur-sunsogedid. Degine, dule-gaya-baid-baid-sunmaked nabir odulobalirdi, nueddo. Adi, nabir Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad-e-burba ogannogegar. ^m5Ar dule gaya-aku-itolegedgi sunmakele, unnila we-dule na dukin e-burba-ogannogega sunmaked. Dule Bab-Dummad-Gayaburba-barsogerdi, adi, Jesúsʼba-nanaimalad danar-ambikunonidamalad-e-burba-ogannogega sunmakdaed. /lWDule Bab-Dummad-Gayaburba-barsogedba dulemarga sunmakele, adi, dulemar-odurdakegalad, dulemar-ogannogegalad, degi, dulemar-bukib-binsadiid yeer-ito imakegalad. 9kkAr dule, gaya-baid-baidgi sunmakele, Bab-Dummadgarbi sunmaked, dulemarga sunmaksulid. Ar ade, dulemardi aku e-itoged, e-ibmar-sogedi Bab-Burbaba ibmar-dukuar-maidgi sunmaked. Lj Degisoggu, bela-bela dulemar-baigan-sabgudii be nanamarsun. Degine, Bab-Dummad-gurgin-burbarmalad-ukedbina bur be sogmar. Bur bule Bab-Dummad-gayaburba-abingasad-barsogedbina be itogewilubmalad. piY Emigindi, Bab-Dummad-bensulid-igar, nue-bensulidgi Bab-Jesúsʼgi-ibmar-nuegan-edarbediid-igar, degine, sabgued-igar, wemar-sogbaagwadi, degisadeguoed. Degi-inigwele, wemar-sogbaagwadgi, sabgued-igar bur emargi obinsiid.h- Emigindi, isbegi ibmar sunnasuli bolle-bolle-dakeyob Bab-Dummad-ibmar an dakmalad. Ibagan danikoed, anmar na nue-asabin dule-dakeyob Bab-Dummad-ibmar daknonikoed. Emigindi, bukidar amba an wissurmalad, igi-Bab-Dummad an-wisi, yoedsedi deyob an Bab-Dummad-wisgunonimogoed. .gU An bipigwaunni, bipiganayob an sunmaksad, bipiganayob an binsasad, bipiganayob ibmar an daksad. An dule-macheredga gunonigu, bar mimmiganayob an dae gussulid. Xf) Ar bela ibmar-napiramalad nonikirdi, we-ibmar-amba-galakuar-bukwad bergudoed. be= Ar emigindi, abala ibmar an wismalad, degi, iche-iche yoo-ibmar-guoedgi an sunmakmalad. Dd We sabgued-igar geg bergued, degi-sadeguoed. Bab-Gayaburba-barsogleged-igardi bergudoed, gaya-baid-baid-sunmaklemalad bar sunmaklegosulid, degi, ibmar-nue-wisigumalad bergudmogoed. c# Sabguedi, bela ibmar-nunmaked-abin burdidaed, bela ibmar bensurdaed, bela bensulidgi edarbedidaed, degi, bela ibmar-naibid-abin burdidaed. Eb Isguedgi geg wergued, unnila igar-napiragwadginbi wergued. a9 Geg gwinni-gwinni daed, ibmar imakalir, geg eginbi binsaed, geg gwae-gwae urwed, degine, dule egi nosale geg bar ebinsaed, egi nossulidyob dakdedaed. )`K Sabguedi, weyobid: Na urwed bargaed, nued-binsaedgi dulemar-bendaked. Geg nobgued, geg na san dummarba itoged, degi, geg baiganba dummarba na san imaked. *_M An bela-ibmar-nuegan-an-nikad an bela wileganga ukdibe, degine, an-san-ogumaklegegala an ukbardibe, ar sabedgi an imaksulile, bela we ibmarmar-binsaleddo. Q^ Bab-Dummad-Gayaburba-an-abingasad, an baiganga sogdibe, degine, bela Bab-Dummad-ibmarmar-dukuar-mamaid an wisbardibe, ar sabedgi an imaksulile, binsa an gudiido. Degine, e-ibmarmar-bela-wisguleged an wisgunonibardibe, degine, bela ulubgi-bensulidba sunna yarmar an onirbardibe, ar sabedgi an imaksulile, binsa an gudiido. q] ] Igidibe, sunna dulemar-gaya-baid-baid-sunmakmalad an sunmakdibe, degine, baliwiturmar-gaya an wisbardibe, ar degite, sabedgi an imaksulile, an binsa esnon ee oimakeyob, degine, bormo-matargana na abin-abin sarsolenaiyob an gudiido. x\i Degisoggu, bur be gurgin-burbaled-nued amimarsun. Emigindi, andi bemarga igar-birigined-nued bur oyogoed.[# ¿Ar bela dule-gegumair-nudakmaladbisi? ¿Bela gaya-baid-baid-sunmakmaladbisi? ¿Bela sunna gaya-baid-baid-odulomaladbisi? Suli, degisuli. DZ ¿Ar bela Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummaganbi gumarsi? ¿Bela Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladbisi? ¿Bela odurdaked-sailamaladbisi? ¿Ar bela ibmar-dakledisurmalad-imakmaladbisi? Y} Bab-Dummad, Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad-abargi gwenna-gwenna nug-imaksad: Gebegine, Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummaganga dule-nug-imaksad. A-sorba, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladga dule-nug-imaksad. A-sorba, odurdaked-sailamarga dule-nug-imaksad. Geb, ibmar-dakledisulid-imakmaladga dule-nug-imaksad. Geb, dule-uellemalad-nudakmaladga dule-nug-imaksad. Dule-bendakmaladga dule-nug-imaksad. Dulemar-neg-akwemaladga dule-nug-imaksad. Dule-gaya-baid-baid-sunmakmaladga dule-nug-imaksad. mXS Ar emigindi bemar Cristo-sanga gumarsunnad, degi, war-wargwena eba akananaidga gumarmosunnad. (WI Degisoggu, san-akananaid-gwensak, ibmar nunmak-itogele, bela eba nunmaked itodamarmogad. Ar san-gwensakga nug-odummolenaile, bela eba weligwar itodamarmogad. V  Adi, melle san-akananaid na muchub-muchub sogmalagar, an bur nue-abelegedye. Bela sanmar-akananaid na bulakwaa bendakmalagalad. PU Ar anmar-san-odukuarsuli-baisur-dakleged, adi, ega mor-yosulir, akarsulid. Bab-Dummad ibiyobi anmar-san imaksa, bur baisur-dakleged, aka bur-nue akwega anmar-imaksad, ega nue-mor-yoe anmar-imaksad. 6Te Anmar-sangi-akananaid bur-baisurdaklemalad, a bur anmar ega nue-mor yodamalad. Degi, anmar-abagan-daklebisur-abeleged, a anmar odukuar, ise ega mor-yoigu sedidamalad. QS Ar dule-sangi-akananaid-bur-nollo-daklemalad, amar bur-nue-abelemalad. R7 Geg ibya arganga soged: “An be-abesurye, an wargwen unniye.” Degi, nono geg malimarga sogmogad: “An be-abesurmarye, an wargwen unniye.” aQ; Ar emigindi, dule-sangi-akananaid bukidar-inigwele, unnila dule-sandi, wargwenna gued. TP! Ar belagwapa dule-sangi-akananaid emarbiina, ¿bia dule-san nagusarsunna? WO' Emigindi, Bab-Dummad na e-itolegedba dule-sangi eba-akananaid nasiksad. rN] Ar bela dule-san ibyabiile, ¿igi ibmar itosarsunna? Ar bela dule-san uayabiile, ¿igi ibmar usarsunna? ~Mu Ar uaya sokardibe: “Ar an ibyasursoggu, an san-e-sordasurye.” Degi-sogedba, soglesurdo, uaya, san-e-sordasurye. Lw Ar mali sokardibe: “Ar an argansursoggu, an san-e-sordasurye.” Degi-sogedba, soglesurdo, mali, san-e-sordasurye. OK Dule-san unnila wargwenna gusulid, bukidar egi-akananaid nikad. KJ Ar anmar bela unnila Bab-Burba-wargwenna-guedgi oglesmalad. Agi anmar bela san-wargwenna gunonikid, Judíoʼdibe, Judíoʼsurdibe, maidibe, maisurdibe, ar bela anmargi Bab-Burba ubosadbimalad. 5Ic Ar igi anmar-sana wargwenna gue, degite, eba-akananaimalad bukidar gued. Eba-akananaimalad bukidar-gue-inigwele, sandi unnila wargwenna gued. Amba Cristo deyobmogad. JH  Ar bela we-gurgin-burbaled-akar-akar-uklegedi, unnila Bab-Burba-wargwenna-guedbi uked. Degine, na e-itolegedba doamarga we-gurgin-burbaled ukbie, amarga uked. Bela anmar san-wargwenna gumalad >Gu Bab-Burba, baidgardi, ibmar-dakledisurmalad-imaked ega uked. Baidgardi, Bab-Gayaburba-barsoged uked. Baidgarmoga, nabir magar-burbar-ibmar-itoged, we, Bab-Burbadibe, we, burbamar-isganadibe. Degine, baidgarmoga, nabir gaya-baid-baid-sunmaked uked. Deginbali, baidgarmoga, nabir gaya-baid-baid-oduloged uked. F Amba Bab-Burba dule-baidga, nue-Jesúsʼgi-bensuli-nanaed ega uked. Degi, baidgardi, dule-uellemalad-sunna-nudaked ega ukmogad. E Bab-Burba, dule-war-wargwenga, nue-binsaed-nikaa-sunmaked ega uked. Baidgardi, nue-ibmar-wisid ega ukmogad, ar Bab-Burbadi, wargwennado. D Gwenadgan-war-wargwengala, Bab-Burba gurgin-burbaled-akar-akar-ibmar-imaked uksad, adi, gwenadgan bela egi nabir bendaklemalagar. xCi Ar Babga-ibmar-imakleged akar-akar nikad, degi-inigwele, a-Bab-Dummadi e-sunnad anmargi-ibmar-imakega imaked. ZB- Ar Babga-arbaed akar-akar-nika-inigwele, unnila Bab-Jesúsʼdi wargwennaa gued. lAQ Degirdi nabir. Gurgin-burbaled akar-akar nika-inigwele, unnila Bab-Burbadi, wargwennaa gued. x@i Agala, emigindi, nue-wisgubi an be-abemardo, Bab-Dummad-Burba-ganguedba, dule geg Bab-Jesús-ukabsaed, degine, na e-itolegedba geg sogbalid, “Jesús, Dummad-Biriginedye,” ar Bab-Dummad-Burba-Isligwaled ega sogergebed, deyob be sogye. ?  Bemar nue wismalad, amba be Bab-Jesús-wissuli-gudimargu, bab-dummagan-sobarmalad-geg-sunmakedse be ebipiledii gusmalad. ^> 7 Gwenadgan, anmarga-gurgin-burbaled-Bab-Dummad-uked nue-wisi-gudigued an be-abemardo. [=/ "Ar dule-wargwen ukurba-itogele, na e-neggi mas gunnodo, adi, mer Bab-Dummad bemar-danar-ambikumaladgi yogasaar-guardamaladba bemar-sabsur-odurdakmalagar. An modapile, igar-baigandi an bemarga nudakdapoed.l<Q !Degisoggu gwenadgan, bemar mas-gunnega danar-ambikunonikile, na be muchub-muchub edarbemalo. ;# Ar Bab-Jesús anmar-gudiid dakele, anmar-odurdaked, adi, anmar mer dule-baigan-Bab-Jesúsʼba-naisurmaladba sabsur odurdaklesii gumogagar. m:S Ar an na dukin-dukin ulubgi na san-magar-dakmalale, Bab-Jesús sabsur-anmar-odurdaknai gussuliled. y9k A-ulale, bemar bukidar uelledimalad, degi, nolloo be itodimalad. Deginbali, bato bukidargus burgwismalad. 8 Ar dule-wargwen isgued-nika we-madu-gunnele, degi, gobed-gobele, Bab-Jesús-sangi binsasulid-ular, dukin na san wiononikoed. 7' Degisoggu, madu-gunnoed-iduale, degi, gobed-goboed-iduale, na dukin wala-walagwengi ulubgi be itomalo, igi be gudidibe, isgudidibe, surdibe. 61 Degisoggu, doa-dule igarsuli, dodoakwaa we-madu-guchale, degi, igarsuli gobed-gobsale, a-dule, Bab-Jesús-abegi, degi, e-sangi, nue-isgusdo. 55 Degisoggu, we-madu be gunnarmalale, degi, we-gobed be gobbarmalale, Bab-Jesús-gannar-danikoed-ibase, bemar Bab-Jesús-burgwisad-igar be oyonanaid. Y4+ Jesús mas-guchad-sorba, amba deyob nog susbalid. Geb sogdebalid: “We-gobeddina, an-abed. Wedi, Bab-Dummad dulemar-ebo igar-bini-mesisad-e-wilub gued. Angi be binsamalaga weyob be gobdii imakmalo.” C3 Geb Bab-Dummadga dog-nuedye-sogsad-sorba, madu bisge-bisge imaksad, degi, sogded: “Be gunmar, we, an-san. Bemar-ular weyob ichimakoed. Bemar an-insamalaga weyob be imakdii gumalo.” 2 Bab-Jesús-sunnad igi an-odurdaksa, deyobi, an bemar-odurdaksamarmogad: Dummad-Jesús, darba-uklegoed-mutik madu susagusad. e1C Ar bemar mas-gunmalaga degi, gobmalaga ¿be neg niksursi? ¿Ibiga be Jesúsʼba-nanaimalad-ambikunonidamalad be mesagwar imakmala? ¿Ibiga be gwenadgan-wilemalad obingegsabukmala? ¿Igi an bemarga sogo be insae? ¿An be-nug ogannomaloe? Suli. Wesikdi geg an be-nug ogannomalad. 7. BAB-JESÚS-BURGWISADGI-BINSAEGA MAS-GUNMALAD-IGAR (11:23-34) ?0w Bab-Jesús-burgwisad-e-binsaega-masgulleged-omosale, bemar emar-abitosuli wala-walagwengi masgulleged gutedamalad. Abala amba ukumaada besdamalad, abala, doggusadba, mumguddamalad. / Bemar danar-ambikunonimalale, Bab-Jesús-burgwisad-e-binsaega mas-gunye-sogmalan-inigwele, gwen agala be ambikunoni dasurmalad. ~.u Ar deyob sordamar-akar-akar-ambikumalad guergebed, adi, magar daklegegar, doamar nue-Jesúsʼba-nanaimalad-sunnadi. I-  Gebedgine, anga sogmardo, bemar-Jesúsʼba-nanaimaladi, danar ambikunonikile, na be boni-nikadamaladbali be bachik-bachik ambikubukwa damarye. An insagua, ar deyobsaar bemar gubuk an insado. <,q We-ibmar an bemarga sogsokalidsikdi, an bemar-nug gwen odummosurmalad. Ar bemar ambikualile, gwen ibmar-nued-imakega be ambikusurmalad. Aka ibmar-ichogega be imakdedamalad. + Ar dule-wargwen we-igargi abin-abin sunmakbiele, an bega sogmardo, anmar igar-baidgi gwen odurdakdisurye, degi, Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad, Bab-Dummadse-goledsik, igar-baid nikasurbarye. Jesús-burgwisad-e-binsaedgi-masgulleged e*C Ar omegangardina, sailagia-suitisaed bur nabirid. Ar sailagia ega uklesad, musweyobguegar. B) ¿Ar machergan sailagia-suiti-gudigued binge itodasursi? k(O Bemar-sunnad be itomarmogana, ¿wede ome Bab-Dummadse nono-dunwarsuli-goled nabir be itoge? ' Ar igi ome macheredgi daniki, deyob, machered omegi gwalulenonimogad. Degi-inigwele, belagwapa anmar Bab-Dummadgi danimalad. |&q Degisoggu, anmar Bab-Jesúsʼgindi, machergan, omegansuli geg gued, degi, omegan, machergansuli geg gumogad. )%K Degisoggu, a-ulale, ome e-nono dunwergebed, adi, machered-urbalidaed mag-daklegegar, deginbali, baliwiturmar mag-dakmogagar, omede, machered-urbali nanadiiye. l$Q Deginbali, Bab-Dummad, ome-nukad machered-obinnissulid. Bab-Dummad, machered-nukad ome-obinnisad. >#w Ar machered omegi danisulid, ome macheredgi danikid. M" Ar machereddi, nono-dunwed abelesulid, ar ade, Bab-Dummad-yopira-dakleged-e-wilub na san-sediid, degine, dule-macheredba Bab-Dummad-nug ogannolegoed. Machereddi, e-omeba nug ogannolemogoed. 5!c Ar ome, e-nono dunwesulile, bur bela saila-gwiri-siked nabirid. Ar ome na saila-siked binge-itogele, igi, nono-gwiri-saed binge-itogele, ar degirdi, na nono dunwesunnodo. K  Ar omedi, dunwesuli Bab-Dummadse gorgwichile, igi, Bab-Dummad-gayaburba-abingasad-barsoggwichile, gwen nabirsulid, e-suigi isdar-binsanaiyob gunaido, ar sailagia-gwiri na isayobi gunaido. )K Bela dule-machergan nonogi gurgin-sii Bab-Dummadse golele, Bab-Dummad-Gayaburba barsogdibe, gwen nabirsurdo. Ar dule Cristo-e-nonoga-guedgi dodonaiyob gunaid. ,Q Bemar nue-wisgubi an be-abemardo, Cristo bela machergan-e-nonoga gued, degine, machergan, omegan-nonoga gumogad, degine, Bab-Dummad Cristo-nonoga gusimogad.   Gwenadgan an be-nug ogannomar, ar bemar an-iedisurmalad, degine, igi an be-odurdaksamala, amba bemar deyob nue-ganimalad. - U Igi an Cristo-daedba gudimoga, deyob, be an-daedba damar. 6. BAB-JESÚSʼBA-NANAIMALAD-DANAR-AMBIKUEDGI-E-DAMALAD (11:2-22) Bab-Dummadse-gollealir, igi-dalegergebe 3_ !Anyob be imakmar. Andi an bela an-ibmar-saedi, dulemar-baigan yeer-itogega an imaked. Unnila anginbi an binsabisulid, adi, bukidar Bab-Jesúsʼba abonolemarmogagar.ve Judíoʼmardibe, degi, Judíoʼsurmaladdibe Jesúsʼba-nanaimaladdibe, mer be-nuki isguega-imaked be imako. pY Degisoggu, be mas gundibe, be gobdibe, ibu be imakdibe, bela Bab-Dummad-nug-odummogega be imake. %C An Bab-Dummadga dog-nuedye masgunned-idu sogsale, ¿ibiga angi ichakwa sunmakledabalosunna? ¿An masgunned-iduar dog-nuedye Bab-Dummadga an sogsasursi?” nU An sogedi, be-ulubgi-binsaed-ular, an sogsulid. Suli. Dule-baid-e-ulubgi-binsaed-ular, an soged. Dule-gwensak sunna sogdaged: “¿Ibiga an wargwen-yeer-itodiidgi, dule-baid-angi-akar-binsaedba, angi ichakwa sunmakledagoe?  Ar dule-wargwen bega sokalirdi: “We-mas, bab-dummaganga-uklegega imaklesye,” a-san, mer be gunno. Ar ade, dule-bega-sogsadba, be wisgunonikidba, melle be gunno.“Bela we-napneg-naidi, bela egi ibmarmar-bukwadi, Bab-Dummadgadid.” Salmo 24:1 U# Dule-wargwen-Bab-Jesúsʼba-naisulid mas-gunnega bese gochale, be nabiele, be naoed. Bela bega masgunned ukalile, be gunnoed. Mer be egiso, we-masde bia daniki, adi, mer ichakwa ulubgi be itogegar. ]3 “Bela we-napneg-naidi, bela egi ibmarmar-bukwadi, Bab-Dummadgadid.” Salmo 24:1  San-ukleged-neggi bela san-ukleged be gunmar. Mer be egismalo, we-sande bia daniye, adi, be-ulubgi mer be ichakwa be itogegar. lQ Melle begadbi-ibmar-nued-imakedgi be binsamalo. Suli, degisuli. Aimar-baigangi be binsamarmogoed. ?w Belagwapa sunna an ibmar-imakedbiid, degi-inigwele, belagwapa ibmar nueganbisulid. Belagwapa sunna an ibmar-imakedbiid, degi-inigwele, belagwapa burbar-nasguega an-imakosulid. !; ¿Ar Bab-Dummad bemargi nobgubi be abemarsi? ¿Ar anmar Bab-Dummadba bur dutusursi? Suli, degisuli. Be-ibmar-saedi, Bab-nug-odummogega be imakmar 'G Ar bemar geg Bab-Jesús-nog-gobnai, degi, nia-nog-gobnai gued. Degine, Bab-Jesús-mesegi mas-gunsii, degi, nia-mesegi mas-gunsii, geg bemar gumarbalid.  An sognaido, Judíoʼsurmalad ibmar-ogumakar-ukmalad, we niaga ukmarye, Bab-Dummadgarsurye. An bemar-abesurdo, niaba bemar akanai gued. A { Emide, ¿igi an sogsunna? ¿An sogsi, bab-dummaganga-imakleged, we gangued nikaye? ¿An sogsi, bab-dummaganga-imaklegedga-ibmar-ogumakar-ukleged, we ibnuedye? Suli, degi an sogsulid. 0 Y Emigindi, Israel-dulemar-e-ibmar-imakmalad be dakmalana: Bab-Dummad-ailagi-ibmar-ogumakar-uksad guchamalale, ¿oyonaisursi, ede, Bab-Dummadba-mesa akanonimarye?  # Anmar ichesur-gumar-inigwele, unnila madu-wargwenna an gunmalad. Debayobi, anmar-ichesulid, san-wargwenna Cristoʼgi anmar gunonimarmogad. q [ Anmar vino-gobbalile, Bab-Dummadga dog-nuedye-sogmaladgine, ¿we soglesursi, Cristo-abe-milesadba anmar bato Cristoʼgadmoye? Deginbali, anmar madu-gunnega bisge-bisge mimimaladgine, ¿we soglesursi, bato anmar Cristoʼgadye?  Ar be binsaed-nue-nika-damaladsoggu, an-ibmar-bega-sogedgi be nue-binsadii gumalo, wede ibnued-an-sogdibe, ib-isgana-an-sogdibe. \1 Degisoggu gwenadgan-sabemalad, mer bab-dummaganga-imaklegedse gordii gumalo. c? Be isguedgi-wilubdaklear sogele, be binsao, we-wilubdaklegedgi, dule-baigan wilubdaklesmoye. Ar Bab-Dummad gwen galakumaisursoggu, wilubdakleged anmarga-nagumaid ise-anmargi-obicha-imaked imakosulid. Isguedgi-wilubdakleged anmargi noni-sogele, Bab-Dummad anmarga igar-egabaloed, adi, anmar wilubdaklegedgi mer galakuega, gannarbaa gudii guegar. gG Degisoggu, ar dule Bab-Jesús-igargi gannasgwa-nanadii itogele, nue-salakar, mer isguo. Y+ We-ibmar bela degigusadi, anmarga oyolegegalad, adi, anmar mer deyob damalagar. Degine, Bab-Dummad-Gardagi narmakar naibalid, adi, anmar emi negdukumosadgi dula-gudidimaladga sogegar, nue-salakarmarye. +O Degi, melle Bab-Dummadgi urwale be sunmakmalo, igi be-dadgan-abar Bab-Dummadgi-urwale-sunmaksamaladba, baliwitur-dule-oburgwedse anmar-dadgan oburgwilesgusmala. 3_ Degine, melle Bab-Jesús-wilubdaknai gumarbalo, igi be-dadgan-gwenna-gwenna Bab-Dummad-wilubdakbi-guarmaladba, naibe-buledgi bukidar warmaksamala, degi, burgwisgusmala. 1[ Degine, melle be abirgunagwarsuli negsichigi yoledii gumalo, igi be-dadgan gwenna-gwenna degigusmaladba, mili-dulagwen-gakapaa (23,000) ibagwengi burgwisgusmala.  Degine, melle be-dadgan-abar-gusmaladyob bab-dummaganga-imaklegedse be gormalo. Bab-Dummad-Gardagi weyob narmakar naid:“Dulemar ambikusmalad, orgi-moli-sobaledga mas guchamalad,
degi, ega gobsamalad, geb a-sorba ega dodonanai gusmarbalid.” Éxodo 32:6 % We-ibmarmar-gusadi, anmar-odurdakega deyob gusad, adi, anmar mer anmar-dadgan ibmar-isganabina-sogsamaladyob ibmar-isganabina sogegar.  Degi-inigwele, anmar-dadgan-bur-melu Bab-Dummad-yeer-itoge imaksasurmalad, a-ulale, nega-dulesulidganba anmar-dadgan burgwismarsunnad. ~7 Degine, bela amar gobed-burbaled emaladbi gobsadbimarbalid. Ar ade, akwa-burbaled eba nadapgusad, agi dii-ainied gobsamalad. Ar we-akwa Cristo gued. L} Deginbali, bela anmar-dadgan mas-burbaled emaladbi guchadbimalad. | Degisoggu, bela anmar-dadgan Moisés-ebo-bulakwaa mogirgine, degine, demargine, Bab-Dummad-diigi-oglesmaladyobi gusmalad. 9{ m Gwenadgan, bemar nue insamalo, igi Bab-Dummad bela anmar-dadgan mogir-urba-semaigusa, degi, igi bela Demar-Ginnidye-nugad-abargi obaksamala, deun demar ega dinnaa imaksagusgu. Mz Suli, degisuli. An na dukin na san-odurdaknaid, degine, an-san anba-ibmar-imaked an imaked. Ar degisulile, an dule-baigan-odurdakdii-nanasadi, anba bur obinnalile, andi bur sorba mellealile.tya Degisoggu, an yogasaar abarmaknaisulid. Degi, an urwenaibalidi, daksuli an yogasaar urwenaisurbalid. uxc Bela dule-dodomaladgi-abarmakmaladi, bela-bela durdakmalad. Weyob imakmaladi, adi, dulemargi-nakwega imakmalad. Unnila nabir we-napneggi ibmar-bur-nued baisursunna-berguedbina sognanaid. Anmardi ologurgin-geg-berguedbina alamaknanaid. Xw) ¿Ar bemar wissursi? Bela abarmaked-neggi na bengunanair, bela abarmakedbidamalad. Degi-inigwele, unnila wargwennaa nakwisadbi ibmar-bur-nued sued. Bemar we-ibmar-bur-nued-suega, abarmaked be imakmar. ~~}k||{zzyOxxnwwpvv$u"tpsUrrwqpp=oo$nnmplll kyjiivi;hggAfee-ddWdccb)aR``_^^@]y\[[FZZ>YXXW=VVIUU,T RRQlPOONMLL@KK0JI\HH!GNFEvEDCCVBA@@{??(>==C<<;v::U9887)6y544,32(110f//<...-,++ *))r(''&&%$##6"1! M 43;bV t T XZ^PP"m An!Geb David sogded: —Bemar dule-anga-arbadimaladbogwa an-moli-uaya-senigwad-birgi an-machi-Salomón-onakmalo. Geb Gihón-neggweburse Salomón be sedmalo. 2l an Geb Rey-David sogdebalid: —Sadocʼse gornamala. Natánʼse gornamarbalo. Geb Joiada-machi-Benaíaʼse gornamarbalo. E-warbaagwad Rey-David-asabin gwisgunonimalad. Vk )nBetsabé, e-dummad-dakedba, Rey-David-abin dulluu napase imaksad. Geb sindigar-sii reyga sogdemogad: —Dummad-rey, be-anga-ibmar-soged, nueganbi, boni sulid. ¡Be undar degisadegu dula-megena gadina! ]j 7ninnikigwad an bega soged: Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-nuggi an bega ibmar-imakoed. An ise-sogar bega sogsad: ‘Be-machi-Salomón, an-sorba neg-ganonikoye, an-sorba reyga megnonikoye.’ Emi-iba deyob an imakodo. i nGeb Rey-David ise-sogar sunmaknai gualid: —Bab-Jehová belagwable bonigangi an-bendaksad. We-Bab-Jehová sunsoged dula-maisoggu, uh gnGeb Rey-David, Natánʼga sogded: “Betsabéʼse anga gornae.” Agi, Betsabé rey-abin gwisgunonikid. g !nDummad-rey, ¿ar be-sogedba neg gunai? Degite, gwen be anmar-owisossulid: We-dule an-sorba reyga megoye. David reyga Salomón-nug-imaksad xf mnNatán, Davidʼga sogdebalid: —Andi an be-mainad, degite, Adonías, iba-daknaega anse gwen-gochasulid, Bab-Dummadse-goled-Sadocʼse gwen-gochasurbalid. Joiada-machi-Benaíaʼse gochasurbalid. Geb be-machi-Salomónʼse gochasurbalid. ze qnEmi Adonías, Akwasaila-Zehelot-neg-nugadse naded. Geb Bab-Dummadga-ibmar-ogumakar-uklegedgi bukidar molimar-bebe-nikad oburgwisad, moli-bebe-nikad-senigana-bur-nued bukidar oburgwisbalid, geb sibad-wawaad bukidar oburgwisbalid. Adonías bela be-masmalase gochabalid, degi, sorda-bila-onomalad-e-idudimaladse gochabalid. Geb Bab-Dummadse-goled-Abiatarʼse gochabalid. Wemar, Adonías-walik gobbukwad, mas-gunbukmarbalid. Geb weyob oimakdemarbalid: ‘¡Rey-Adonías reyga undar-megena yeerbana!’ |d un—Dummad-rey, ¿ar be sogsasi, an-sorba Adonías yar seoye? ¿An-sorba Adonías rey-gangi-sigoye? Sulirgebed. 0c ]nGeb Rey-Davidʼga sognonimalad: “Natán wegi gwichi.” Natán rey-siidse dognonigua, Betsabé noded. Geb Natán rey-asabin dulluu napase imaksagu, Davidʼga sogded: Kb nBetsabé, Rey-Davidʼbogwa amba sunmaknaigua, Natán nonikid. xa mnDegisulile, ar be burgwisale, be-machi-Salomón, geb anbogwa, anmargi ataklenonikoed, anmar neg-oichosmarye.” }` wn”Dummad-rey, Israel-dulemar neg-gunaidba bela-bela be-edarbebukwad, ega be sogega, doa be-sorba reyga megoye. _ 5nAdonías Bab-Dummadga-ogumakar-ukega, bukidar molimar-bebe-nikad oburgwisad, degine, moli-bebe-nikad-senigana-bur-nued bukidar oburgwisbalid, geb, sibad-wawaad bukidar oburgwisbalid. Ibase dagmalaga, Adonías, bela rey-machimalase gochad. Bab-Dummadse-goled-Abiatarʼse gochabalid. Geb sordamar-e-dummad-Joabʼse gochabalid. Degite, Salomónʼsedi gwen gochasulid, ar adi, inniki bega ibmar-imakdimogad. G^  nDummad-rey, emisgindi, Adonías yar-seega-megnaid be wissulid. ] %nBetsabé abin-sogded: —Dummad, be anga ise-sogar sogsa gusad: ‘Be-machi-Salomón an-sorba yar seoye, an-sorba rey-gangi sigoye.’ k\ SnBetsabé dogdapgua, David-abin dulluu napase imaksad. Geb Rey-David ega sogded: —¿Ibu be abege? [ 1nAgi, Betsabé, Rey-David-obunnogedse dogdapid. Ar Rey-David selebagussoggu, a-ulale, yagwa-Sunamʼgined-Abisagʼye-nugad ega ibmar-imaknaid. xZ mnNatán sogdebalid: “Be reybogwa sunmaknaddibe, an begi dognonikoed. Geb an be-sunmaknaid bargindioed.” lY Un Rey-Davidʼse be nao, ega be sogdapo: ‘Rey, be an-dummadid. Anga be ise-sogar sogsasursi: Be-machi-Salomón be-sorba yar-ganonikoye, be-sorba rey-gangi signonikoye. Degite, ¿ibiga Adonías reyga-megisye itolenaisunna?’ ” kX Sn Degisoggu, an be-unagwelo, adi, na be be-san bendakega, degi, be-machi-Salomón-san bendakmogagar. &W In Agine, Natán, Salomón-e-nan-Betsabéʼga sogded: “Omegwa-Haguit-machi-Adonías, anmar-dummad-David-wissuli reyga na dukin nug-imaksad, ¿be wisgusa? [V 3n Adonías, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Natánʼsedi, e-ibase-dagegala gwen gochasulid. Degine, Benaíaʼse gochasurbalid, rey-sordagan-bur buleganse gochasurbalid. Deginbali, e-urba-Salomónʼse gochasurbalid. kU Sn Ibagwengi, Adonías, Rogel-dian-ariomaidsik akwasaila-Zoheletʼye-nugad-dikarba sibad-wawaadmar ogumakar Bab-Jehováʼga-uksad, moli-bebe-nikad-omegan uksabalid, geb moli-bebe-nikad-senigana-bur-nued uksabalid. Adonías, e-ibase-dagmalagala, bela e-urbamarse gochad. Amar rey-e-masmalad. Geb bela Judá-dulemar-reyga-dummadga-gudimaladse gochabalid. eT GnAdoníasʼba nagussurmaladdina, wemalad: Dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Sadoc, Joiada-machi-Benaía, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Natán, Simei, Rei, degi, David-e-sordamar-bur bulegan. Wemala, Adoníasʼba nagussurmalad. 7S knAdonías, reyga-megegala, Sarvia-machi-Joabʼbogwa igar-mesnai gusad. Aginbali, dule-irwa-Babse-goled-Abiatarʼbogwa igar-mesnai gusbalid. Wemar, Adonías-bendaksamalad. XR -nAdonías-e-dakleged nued daklebalid. Adoníasʼde, Absalón-sorba gwalulegedid, David, e-machi-Adoníasʼga sogdii dasulid: “¿Ibiga be weyob ibmar imakye?” Ar Adoníasʼde na e-sogedba ibmar imakdidaed. Q 7nDavid-machi-Adonías negsebigualidba na wargwen sogded: “Ani an negseoed.” Adonías-e-nan Haguitʼye nugad. Adonías urmar-napagined aminai gualid, geb sordamar-ur-napagined-onanaed amisbalid. Geb Adonías sordamar e-dikarba-nakulemalad dulabo-gakambe (50) amisbalid. 3P cnAbisag, Rey-David-akwega nonikid, ega-ibmar-imakega nonikid. We-Abisagʼde yeerdakleged, degi-inigwele, David a-yagwase gochasurgusad. Adonías na dukin reyga nug-imaksad %O GnBela Israel-yargi Davidʼga yagwa-yeerdakleged amidii gusmalad. Yagwa-amismalad, Abisagʼye nugad, Sunam-neggweburginedid. A-bunagwa reyse senonimalad. JN nAga Davidʼga-ibmar-imakmalad sogdemalad: “Dummadga yagwa-yoo-sui-nikued anmar amiergebodo. Adi, ega ibmar-saega, akwebaliga, deginbali, e-yarba-megbaliga, adi, nabir reyga uka-uee-saegar.” |M wnRey-David seredgussoggu, e-birga yeer selebagusad. Aisaar Davidʼga mormar yosdamalanad, amba degite, dambe itodaed. mLSMimmigan, ibmar-bab-dummadyob-imaklemaladgi nue salakarmalo, egi bangumalo. Be itomargua.K'Ar anmar wisbardo, Bab-Dummad-Machi we-napnegse nonikid. A Bab-Dummad-napiragwad-maid magar-ito anmar-imaknonikid. Degisoggu, anmar E-Machi-Jesucristoʼgi, dule-napiragwadba gudisunnad. Ar we-Jesucristo Bab-Dummad-napiragwadid, degi, san-burba-geg-bergued-sunnadbalid. JAnmar wismardo, anmardina Bab-Dummadgad gumalad, degine, bela dule-we-napneg-naidgi-bukmaladi nia-saila-sogedba gudidimalad. -ISAnmar wisid, dule Bab-Dummadgi gwalulesale, geg isguedgi yeer-itodii gued. Ar ade, Bab-Dummad-Machi we-dule-edarbedidaed. Degisoggu, nia-saila geg ebusunnad. H}Ar igar-innikigwad-maidba ibmar-imaklesulile, we isgueddo. Isgued sogbo nikado: Dule-oburgwed, degi, dule-oburgwesulid. #G?Ar dule-wargwen e-gwenad isgudi-dakele, we-isgued dule-oburgwedsulile, Bab-Dummadse ega golo. Adi, Bab-Dummad we-dule-dulagudii saoed. We-an-bega-sogedi, isgued dule-oburgwegaga-imaksulidgi an soged. Ar isgued-burgwedse-dule-sededgardi, Bab-Dummadse-ega-be-gorye an sogsulid. F7Ar anmar wisile, Bab-Dummadse-anmar-ibmar-egisedi, Bab-Dummad anmar-itodaye. Degisoggu, anmar wismarsundo, anmar ibmar-ese-egichisad bato nikamalad. wEgAr anmar weyob Bab-Dummadgi-bensulid: Ar anmar e-sogedba ese ibmar egichidele, Bab-Dummad anmar-itoged. FD Bemar Bab-Dummad-Machigi-bensurmaladga, we-ibmarmar an narmaked, adi, bemar wisgumalagar, bemar burba-geg-bergued nikamarye. Degine, adi, Bab-Dummad-Machi-nuggi be bensuli gumalagar. 5Cc Ar dule Bab-Dummad-Machi-abingasadi, san-burba-geg-bergued bato nikad. Ar dule Bab-Dummad-Machi-abingasuliddi, san-burba-geg-bergued niksulid. 5. NAPI-SOGLENAID (5:13-21) B Ar Bab-Dummad anmarga weyob sunmaknaid: Bab-Dummad anmarga san-burba-geg-bergued uksad. We burba-geg-bergued Bab-Dummad-Machigi danikid. A{ Ar dule Bab-Dummad-Machigi-bensulile, na e-gwagegine bato ega sognaido, we Bab-Dummad-soged, nabirye. Ar dule, Bab-Dummad-soged abingasulirdi, Bab-Dummadga sognaido, be gakansaed-duleye. Ar ade, Bab-Dummad-E-Machigi-ibmar-sogsad abingasulid. @@y Anmar dulemar-ibmar-soged itodamalad, Bab-Dummad-ibmar-soged-bursunna, bur itogergebed. Ar Bab-Dummad dulemarba bur dummadid. Deginbali, Bab-Dummad na E-Machigi anmarga sunmakbalid. ?Degine, napneggi we-warbaagumaladi, Jesucristoʼgi anmarga sunmaked: Bab-Burba, dii, abe. Ar wemar-warbaagwad bela na emarbi sunmaked. > Ar e-warbaa anmarga nibneggi sunmaked: Baba, Gayaburba-Nued, degi, Bab-Burba-Isligwaled. Ar wemar-warbaagwadi, wargwennaa gued. _=7Jesucristo we-napnegse nonigu, diigi-oglesad, degi, burgwisadgi ablis-milesbalid. Unnila diiginbi-oglessulid, e-ablis-milesbalid. We-gusadi, Bab-Burba, anmarga soged, ar ade, Bab-Burbadi, napira-ibmar-soged. D<¿Ar doa we-napneggi-isgued-naid-birgi obinsunna? Dule-bensulidba-sogedi, Jesús, Bab-Dummad-Machiye, a-dule, we-napneggi-isgued-naid-birgi obined. Jesucristo, Bab-Dummad-Machi-sunnadid 9;kAr bela dule-Bab-Dummadgi-gwalulesmaladi, we-napneggi-isgued-galagwensuli-nikad-birgi obined. Ar anmar Jesucristoʼgi bensulidbali, we-napneggi-isgued-naid-birgi obichamardo. q:[Ar Bab-Dummad-sabgulegedi, E-Igar-Mamaidba-nanalegedgi sabguleged, ar E-Igar-Mamaid dutusursulid. 9 Ar deyob, anmar Bab-Dummad-sabgumalale, degi, E-Igar-Maidba an nanamalale, an wismarsundo, anmar Bab-Dummad-mimmigan sabmalad. h8 KBela-dulemar-bensurmaladi, na sogmaladi, we-Jesús, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-duleye, a-dulemala Bab-Dummadgi burbar gwalulesmalad. Ar dulemar bela Bab-Dummad-sabmaladi, Bab-Dummad-mimmigan sabgumarbaloed. k7OAr Bab-Dummadi anmarga weyob igar-uksad: “Dule Bab-Dummad-sabele, e-gwenad sabgubaloye.”R6Ar dule-wargwen sogdibe, an Bab-Dummad-sabye, degite, e-gwenad-sae-dakele, we-dule binsa gakansadido. Ar dule e-gwenad-dakdiguad sabsulile, ¿igi Bab-Dummad-sabguosunna? Ar adi-daksulid, geg sabgudo. Q5Anmar Bab-Dummad sabed, ar ade, Bab-Dummad e-inse anmar-sabgusad. ^45Ar dule sabgued-nikale, dobee itosulid. Ar ade, sabgued-igargi-nanalegedi, dobed-osulodaed. Ar dobed-igar, gusgu san-odurdakleged-igar sedanidaed. Degisoggu, ar dule dobele, amba yoo nue-napira sabgued durdaked. 73gAr anmar nue-napira dulemar-sabguegala, weyob dulemar-sabguergebed, adi, Bab-Dummad igar-naboged-ibagi an dobsuli itomalagar. Ar anmar we-napneggi Cristoʼyobi nanadimogad. q2[Anmar wismalad, Bab-Dummad anmar-sabed, degine, anmar gwen bensurmarbalid, Bab-Dummad nue-anmar-sabed. Bab-Dummad bela-bela dulemar-sabed. Ar dule dule-sabele, we-dule Bab-Dummadgi akanaid, degi, Bab-Dummad a-dulegi maimogad. 1Ar bela dule sogmaladi, we-Jesús, Bab-Dummad-Machiye, Bab-Dummad we-a-dulemargi maido, degine, we-dulemar Bab-Dummadgi akanaimodo. 0}Ar anmar-sunnad an daksamalad, degisoggu, anmar sogsundo, Baba na E-Machi-we-napneg-Abonoged, we-napnegse na barmiarye. / Ar Bab-Dummad E-Burba-anmarga-uksadba anmar wissundo, anmar Bab-Dummadgi akanaid, degi, Bab-Dummad anmargi maimogad. (.I Ar dule bipisaale Bab-Dummad-gwen-dakdisulid. Ar anmar na muchub-muchub sabgumalale, Bab-Dummad anmargi maido, degine, E-sabgued bur bule anmargi oyolemaido. {-o Gwenadgan-sabesailamalad, ar Bab-Dummad weyob anmar-sabgussoggu, anmar na muchub-muchub sabguewilubmarmodo. $,A We-sabgued-napiragwadi, weyobid: Ar anmar Bab-Dummad-sabgussulid. Bab-Dummad, e anmar-sabgusad. Bab-Dummad, anmarga isgued-nabogega E-Machi barmiargusad. $+A Bab-Dummad weyobi anmarse dulemar-sabed oyononikid. Deunni, E-Machi-wargwennaa-gued we-napnegse anmarga barmiargu, adi, abali anmar dula-gudiguegar. o*WAr dule, dule-sabgusulile, amba Bab-Dummad-akudakdo, ar ade, Bab-Dummad bela-bela dulemar-sabgumaid. T)!Gwenadgan-sabesailamalad, sabguedi Bab-Dummadgi danikid, degisoggu, na be muchub-muchub sabgumarsun. Bela dule-sabgumaladi, we-dulemar Bab-Dummadgi burbar gwalulesmaladid, degisoggu, Bab-dakmalad. ((IAnmardi, Bab-Dummadgad gumalad. Ar dule Bab-Dummad-mag-dakele, anmar-ibmar-soged itodamalad. Ar dule Bab-Dummadgadsulirdi, anmar-itodasulid. Ar wegi anmar wisgusisundo, burba-napiragwaddibe, burba-napiragwadsurdibe. 4. SUNMAKLENAID-SOGBAAGWAD (4:7–5:12) Bab-Dummad bela dulemar-sabed '5Ar we-dule-gakansamaladi we-napnegginedsoggu, we-napneggined-igargi sunmakmarsunnad. Degisoggu, dule-we-napnegginmalad a-sunmakmalad itodamarsundo. 3&_Mimmigan-sabesailamalad, bemar Bab-Dummadgad gumalad. Bemar we-dule-gakansamaladgi be obichamalad. Ar Bab-Burba-bemargi-maid bur we-napneggined-burbaba bur dummad. p%YAr dule sogele, Jesucristo we-napnegse-nonigu, dulega gunonisurye, we-dule Bab-Burbaba sunmakdisurdo. We-duledi, Cristoʼgi-gwisguedid, ar bato bemar itosad, we-degiid-burba danikoye. Ar emigindi, a-burba bato we-napneggi gudiid. ,$QWegi be wilubdakmaloed, we Bab-Burbaba sunmakdidibe: Ar dule-wargwen sogele, Jesucristo we-napnegse-nonigu, dulega gunoniye, we-dule Bab-Burbaba sunmakdido. q# ]Gwenadgan-sabesailamalad, melle dulemar Bab-Burbaba-sunmakdiiye-sogdimalad be itomalo. Bina be dakmargweloed, we-burba, Bab-Burbadibe, Bab-Burbasurdibe. Ar bukidar we-napneggi Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-sunnadsurmalad gudimalad. I" Ar dule Bab-Dummad-e-Igar-Maidba-gudiid, Bab-Dummadgi akanaid, degine, Bab-Dummad a-dulegi maid. Ar Bab-Dummad na E-Burba anmarga uksad-ular, anmar wismarsunnad, Bab-Dummad anmargi maid.6!eWe, Bab-Dummad-igalad: E-Machi-Jesucristo-nuggi anmar bensuli gumar, degine, anmar na muchub-muchub sabgumar. Ar igi Cristo anmarga bato sogsagusa, deyob be imakmalo. , QAr ibu anmar Bab-Dummadse-egichidele, anmarga Bab-Dummad ukoed. Ar ade, anmar e-Igar-Mamaidba nanadiid, degine, ar anmar Bab-Dummad-asabin ibmar-nuegan imakdiid. Degisoggu, gwenadgan-sabesailamalad, ar anmar gwagegi akar itosulile, Bab-Dummad-asabin anmar gwen dobee itogosurmalad. Ar anmar-gwagegi anmar wis-nosa-itomalale, insamalo, Bab-Dummad anmar-gwage-itogedba bur dummadid, degine, Bab-Dummad bela ibmar wisid. /Ar anmar dulemar-sabguele, agi an na wisgumalodo, anmar napiragwadba gudiid, degine, anmar gwagegi Bab-Dummad-asabin gwen dobee itogosulid. Mimmigan, melle unnila gayaginbi be sogmalo, dulemar an sabye. Anmar an-ibmar-imakedgi oyogoed, anmar napira dulemar-sabye. 9Ar dule-we-napneggi-ibmar-nikadi, e-gwenad ibmar-sate-dakele, ega uksulile, degite, ¿igi we-dulegi soglegosunna, we-dulegi Bab-Dummad-sabgued naiye? $ACristo-e-san-burba-anmar-ular-uksadba an wismalad, ibi sabgued obarilege. Degisoggu, anmar an-gwenadgan-ular-burgwega guagwar gudigue-wilubmarmogad. 'Ar dule-gwensak e-gwenad-isdar-dakele, we-dule, dule-gindakeddo. Ar bemar wismalad, dule-gindaked geg e-gwagegi burba-geg-bergued-nika gued. 5Anmar gwenadgan-sabmaladbali, an wisgunonimalad, anmar burgwar-gudii, dula gunonimalad. Ar dule na e-gwenad-sabsulile, we-dule amba burgwar gudido. dA An-gwenadgan, we-napneggi-dulemar-bukwad isdar be-dakmalale, melle geger be itomalo. hI Melle Caínʼyobi gumalo. Ar Caín nia-saila-sordasoggu, a-ular, na e-urba-oburgwisad. ¿Ibiga e-urba-oburgwis be insae? Ar ade, ibmar-isgana imaksad. E-urbadi, ibmar-inniki-imaksasoggu, egi nobedba e-urba-oburgwissunnad. a; Ar we-gayaburba gebesailaunni bemar itosmalad: Na muchub-muchub anmar sabgumarye. eC Ar weyob-magar-daklenoni dasunnad, dule nia-saila-e-mimmidibe, Bab-Dummad-mimmidibe. Ar dule-wargwen igar-maidba innikii ibmar imaksulile, degine, na e-gwenad-sabsulile, we Bab-Dummad-mimmisulid. Muchub-muchub sabgumar G Ar dule-wargwen Bab-Dummadgi-burbar-gwalulesale, geg isguedgi nanaed. Ar ade, Bab-Dummad-e-mimmiga-guedi, egi naid. Degisoggu, geg isguedgi nanasundo, ar Bab-Dummadgi bato gwalulesad. ?wDule isguedgi-nanaedi, we-dule nia-saila-sordado. Ar nia-saila gusgu gebesaila-akale, isgudiguad. Agala, Bab-Dummad-Machi wese sanar-gunonikid, adi, nia-ibmarmar-imaked obelogegar. 5Mimmigan, mer dule be-yardaked be imakmalo. Ar dule-igar-napiragwad-saedi, we dule-nueddo. Ar igi Cristo dule-gwage-nuedmoga, deyob we-dule gumodo. +OAr dule-wargwen Cristoʼgi akanaile, geg isgued-igargi nanaed. Dule-wargwen isguedgi nanaele, we-dule amba yoo Cristo-dakdo, degine, amba aku Cristo-dakdo. mSAr bemar wisid, Cristo anmar-isgued-eliegala we-napnegse nonikid. Cristoʼgi isgued gwen naisulid. \1Ar dule isgusale, igar-maidgi annasdo. Ar ade, isgued, igar-maidgi annaedid.  )Ar bela dule-we-ibmar-Cristoʼgi-bensulidba-edarbedimalad na dukin san-swilidik-guega imake. Igi Cristo na san-swilidik nika, deyob be imake. 8 iGwenadgan-sabesailamalad, anmar emigindi, Bab-Dummad-mimmigan gumalad. Amba anmar wissurmalad, igi an nue gudapmaloe. Ar an wisiddi an wismardo, Cristo anmarse na san-oyononikile, Cristoʼyob anmar gunonimogoed. Ar anmar Cristo-daklegedyobi, an daklemaloed. Ar anmar-sunnad dakoed, igi Cristo-daklege. O  Bemar dakmalana, anmar Bab-Dummad-mimmiganye-bilemalaga, ibiyobi, Bab-Dummadi anmar-sabgusa. We-napneggi-bukwamalad Bab-Dummad-akudakmarsoggu, a-ular, we-napneggi-bukmalad aku anmar-dakmarmosunnad. " =Ar bemar wisir, we-Cristo igar-innikigwad imakye, bemar wisi-wilubmarbardo, dulemar-bela-igar-innikii-imakmaladi, we, Bab-Dummadgi gwalulesmaladid. Emisgindi mimmigan, Cristoʼgi-akanai be gumarsun, adi, Cristo gannar-danikile, bemar dobsuli, bingesuli, e-asabin gwisgumalagar. jMAr Cristo bemarga Bab-Burba-Isligwaled-uksad amba bemarba gudiid. Degisoggu, dule-baid bemar-odurdaked be abesurmarsunnad. Ar Bab-Burba-Isligwaledi bela ibmarmargi bemar-odurdaked. Ar Bab-Burba-Isligwaledi napiragwadid, gakansulid. Ar igi Bab-Burba-Isligwaled bemar-odurdaksamala, deyobi, Cristoʼgi-akanai bemar gumarsun. Bab-Dummadgi-akanai gumarsun c?We an bemarga narmaksimalad, adi, dulemar-be-yardakbimalad mer bemar-yardakmalagar. SAr we Bab-Dummad anmarga sogsagusad, burba-geg-bergued an bemarga ukoye. 6eGebesaila-gayaburba-bemar-itosad, be-gwagegi-naigu be imakmar. Ar gebesaila-gayaburba-bemar-itosad bemargi naiguale, bemar Bab-Machigi, degine, Babgi-akanai gumaloed. +OAr dule-gwensak Bab-Dummad-E-Machi-abingasulile, a-dule amba Bab-abingasurbardo. Dule soger, Bab-Dummad-Machi magar an dakye, a-dule, Bab-Dummad magar dakbardo. FDegisoggu, ¿ar doa we gakansilisunna? Dule soged, Jesús, Cristoʼsurye, ¿a-dule, gakansaed-dulesursi? We-dule, Cristoʼgi-gwisgued-duledo. We-dule Bab-Machi-osuloged, E-Bab-osulobalid. RBemar ibmar-napiragwad wissurmardeeye an sogedba bemarse an garda narmaksulid. Ar bemar ibmar-napiragwad-wisidba an bemarse garda narmaksad, degine, gakansaedi, ibmar-napiragwad-soglegedgi danisulid. |qAr Cristo bemargardi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled uksamalad, degisoggu, bemar bela ibmar wisgunonimarsunnad. ]3We-dulemar anmar-sordasurmarsoggu, anmargi nodmarsunnad. Ar we, anmar-sordamalana, anmarba amba akanai gumaloenad. Emigindi, mag daklemalaga anmargi nodmalad, we-bela-anmarba-gudidiid, bela anmar-sordasurmarye. Z-Mimmigan, we-napneg dukumosad. Ar bemar-sunnad itosmalad, dule-Cristoʼgi-gwisgued danikoye. Degisoggu, emidi, bukidar Cristoʼgi-gwisgumalad bato gudimalad. A-ular, anmar wismarsundo, ibagan dukumosad. ~/We-napneg-naid berguoed, degine, e-ibmar-abeleged bergubaloed, ar dule Bab-Dummad-sogedba-ibmar-saeddina degisadeguoed. Cristoʼgi-gwisgued-dule -}SAr bela we-napneggi-ibmar-naid, anmar-san-ibmar-imakbied, ibmar-dakedba-ibmar-abeged, san-dummarba imaked. A-ibmarmala, Babgi danisulid, we-napneg-naidgi danikid. L|Napneg-naidgi igar-isgana-mamaid mer be sabgumalo, degine, napneggi-ibmar-isgana-bukwamalad mer be sabgumarbalo. Ar dule-wargwen we-napneggi-igar-isgana sabele, a-dule Bab-Dummad-sabsulid. {1Babgan, bemar Cristo-gebesailad-mag-daksamalad-ular, an bemarse garda narmakmalad.Sapingana, bemar dutusurmalad-ular, Bab-Dummad-Gayaburba bemargi-naid-ular,
degi, nia-saila-birgi-nakwismalad-ular, an bemarse garda narmakmalad. Ibmar-we-napnegginedbina mer be sogo z/ Babgan, bemar Cristo-gebesailad-mag-daksamalad-ular, an bemarse garda narmakmalad.Sapingana, bemar nia-saila-birgi-nakwismalad-ular, an bemarse garda narmakmalad.Mimmigan, bemar Bab-Dummad Babga-gumaid-mag-daknonigusmalad-ular, an bemarse garda narmakmalad. myS Mimmigan, bemar-isgued, Jesucristo-nuggi bemarga elilesad-ular, an bemarse garda narmakmalad. )xK Ar dule e-gwenad-sae-dakeddi, negsichidgi gudido, amba negsichidgi garmakdido. Degisoggu, wissurdo bia nadapi, ar negsichid e-ibya ibmar-akudake imaksad. owW Ar dule e-gwenad-sabdibe, we-dule neg-meegwadgi gudido. Degisoggu, geg dule-baid-yolegega imaksundo. vw Ar dule sogdibe, ede gwallu-meegwadgi gudiiye, degite, e-gwenad-sae-dakele, ar we-dule amba negsichidgi gudido. Zu-Degi-inigwele, igar-binid an bemarse narmaksiid. Ar we-igar-napiragwad Cristoʼgi oyoleged, degine, bemargi we-igar napiragwad oyolemogad. Ar ade, negsichid bato bergumaid, gwallu-napiragwad bato mee ganaid. Wt'Gwenadgan, igar-binid an bemarse narmaksurmalad. An bemarse narmaksiidi, igar-epennegwad, gebesailaun bato bemar nikagudigusad an narmaksiid. We-igar-epennegwad, gebesailaun-gayaburba bemar itosadid. sAr dule sogele, “An Bab-Dummadgi akanaiye,” we-dule, Jesucristo-nanasadyob nanamogargebed. Gwenadgan, na be muchub-muchub sabgumar /rWAr dule-wargwen Bab-Dummad-Gayaburba-Maidba ibmar-saele, we-dulegi Bab-Dummad-sabgued nue nasgumaido. Ar agi anmar wisgusunnodo, anmar Bab-Dummadgi nue-akanaimarye. q5Ar dule-wargwen sogele: “Bab-Dummad an wisye,” ar degite, Bab-Dummad-Igargan-Mamaidba dasulile, we-dule binsa-gordido, napiragwadgi sogdisurdo. cp?Bab-Dummad-Igar-Mamaidba an damalale, an nue-wismardo, an, Bab-Dummad mag-dakmarye. 4oaJesucristo anmar-isgued-nabogega anmar-anar na dukin san-uksa gusad. Anmar-isguedgarbi na san uksasulid, bela dulemar we-napneg-naidgi-isgusgudimalad-anar san uksabalid. dn CMimmigan, melle bemar isgumalaga, we-ibmarmar an bese narmakmalad. Ar dule-wargwen isgusardi, insao, Bab-asabin anmar-irwa-sunmakega anmar-arsoged-wargwen an nikmalad. We-dule, Jesucristoʼdo, innikii-ibmar-saed-duled. m  Ar anmar sogdibe, anmar isgudisurmarye, anmar dule-gakansiliga Bab-Dummad-imaknaid. Degisoggu, e-gayaburba anmargi gwen naisulid.Cl  Anmar an na dukin anmar-isgued Bab-Dummadga barsogmalale, anmar wisdo, Bab-Dummad dule-innikigwadid, dule-napiragwadid, degisoggu, anmarga isgued elioed. Bela-isguedi anmarga osulogoed. ek EAnmar sogdibe an isgudisurye, an na dukin yardakdimardo, napira gwen an sogdisurmardo. Vj 'Ar igi Bab-Dummad na gwallu-meegwadgi gudii, deyob anmar gwallu-meegwadgi an nanadimalale, anmar na muchub-muchub mesa danakwaa gudimardo. Geb degine, E-Machi-Jesucristo-abegi anmar-isgued bela elilesiid. i !Anmar Bab-Dummadgi-akanaiye an sogmalale, degite, negsichidgi an nanadimarbalile, an gakansadimardo, igar-napiragwadba an nanadisurmardo. h 1We-gayaburba anmar Jesucristoʼgi itosgusadi, anmar bemarga sunmaked: Bab-Dummad gwallu-meegwadye. Bab-Dummadgi negsichid bipisaar naisurye. g 'Bemar weligwar-itogedgi nue-wergumalaga we-igargan anmar bemarse narmaked. 2. SUNMAKLENAID-GEBED (1:5–2:29) Bab-Dummad gwallu-meegwad-gued Sf !Bemar anmarba-akanai-gumarmogaga, anmar-sunnad-dule-daksadgi, anmar-sunnad-dule-itosadgi, anmar bemarga sunmakmalad. Adi, bemar anmar-sunna Babgi, degi, E-Machi-Jesucristoʼgi-akanai gumarmogagar. be ?Ar San-Burba-Dulad sanar anmarse oyolenonikid, anmar-sunnad daksad. A-dule, anmar barsogmalad, a-dule-Burba-Geg-Berguedgi an bega sunmakmalad. A-dule-Burba-Geg-Bergued Babba gudii gusad. A anmarse sanar oyolenonikid. Ed Gebe-negasailaunni, Gayaburba-Nued, Gayaburba-Dulad bato gudiid. A-Gayaburba-Nued anmar itosad, anmar-sunnad anmar-ibyanugi daksad. Ar anmar-sunnad ise-dakarmalad, an-argangi an ebusmalad. BcAn bela Cristo-Jesúsʼgi bemar-sabed. Be itomargua.7biBab-Jesucristo bemargi nued binsamarsun. zamAr dule-gwensak Bab-Jesucristo-sabsulile, a-dule ukabsaleged, nabirid. ¡Anmar-Dummad-Jesucristo, be dage! V`%Ani Pablo, an-sunnad an garda narmaksadgi bemarga sogsiid nued-sogeye. _Gwenadgan bela bemarga-sogsimalad, bemarde nueganbi sogeye. Na be muchub-muchub bela angaagwale be nued-sogeye, na ga be sogmar. h^IAsia-yargi Jesúsʼba-nanaimalad-ambikunonidamaladga, nued-sogeye, an sogsiid. Aquila, Priscila-ebo, Bab-Jesús-nuggi, Jesúsʼba-nanaimalad-e-neggi-danar-ambikunonidamalad, bemar nueganbi-sogeye, bemarga sogsimogad. ]#A-dulemar burbar nue an-ogannononimalad, degine, burbar bemar-ogannosmarmogad. Dule-degidamalad bemar a-dulemar mag-dake nanae-wilubmalad. \{An yeer itodo, Estéfanas, Fortunato, degine, Acaico anse nonimargu, ar ade, amar bemar-nuggi an-bendaknonimalad. K[Degisoggu, an be-abemarsundo, bemar dulemar-weyobdamalad-urbalii gudigued, degine, dulemar-gadi-arbamalad-urbali, degi, dulemar-Jesúsʼba-nanaimalad-gadi-bendakmalad-urbali bemar gudigumalad. "Z=Gwenadgan, bemar wisid, Estéfanas-negginmalad-inse Acaya-yargi Bab-Jesús-abingasad. Emigindi, amar Jesucristoʼgi-akananaimalad-bendakdimaladid. 8YkBela bemar-ibmar-imakedi, sabedgi be imakmalo. }Xs ¡Nue atakmalo! ¡Nue salakarmalo! ¡Bab-Jesúsʼba inniki nanamalo! Dobsuli be nanamalo, gandik be imakmalo. eWC An gwenad-Apolosʼgi wilenaigusando, gwenadgan-baiganmala bemarse ataknaegar. Degi-inigwele, yapa emisgwadi bemarse naegusad. Ega igargan-argader, bemarse ataknadapo an insado. Pablo, gwenadganga napi-ibmar sogsad V% Degisoggu, mer Timoteo ibgwensur be dakmalo. Anse nuedgi bonisuli barmidaged be imakmalo, ar an gwenadgan-baiganmala Timoteo-edarbedimalad. U Bemarse Timoteo modapile, nue akwemalo, adi, bemar-abargi weligwar gudiguegar, ar ade, an-arbadiiyobi, Bab-Dummadga arbadimogad. T  Ar dulemar-bukidar Bab-Jesús-Igar-isdar-dakmalad-nika-inigwele, Bab-Jesús-Igargi gatik-sunmakega anga yawagakmar nue-argaded. TS!Ar emigindi, Pentecostés-Ibagan-naguedse Éfeso-neggweburgi an maiguoed. {RoAr an bemarse-naoedgi, Bab-Dummad bemar-walik undarsaar-meged an-abegele, an megodo. Sikwas an bemar-dakbisulid. (QIAn bemar-walik undarsaar-meger an megodo. Sulirdi, dii-wied-nii-berguedse an bemar-abargi mego an insado. Geb a-sorba, an-nadapidba-naega bemar an-bendakoed. oPWAn Macedonia-yarse-arbid-sorba, an bemarse nadapoed, ar ade, Macedoniaʼse-naed anga igar maid. OAr an-sunnad bemarba-nabi be an-abemarmogale, dulemar-Jerusalénʼse-mani-sedmaloed anba namarmogodo. Pablo, Corintoʼse-naedgi binsaed N}An bemarse modapile, a-mani-bemar-wesad, bemar dule-Jerusalénʼse-a-mani-sedega-be-susmaladi, garda-nika an barmidoed. MItoged-iliba gebe-iba-nagudedgi bemar wis-mani-amismaladba be mani urbemalo, adi, mer geb an monadapir, bemar mani-weenai gumalagar. &L GGwenadgan, Jesucristoʼgi-akananaimaladga, mani-welegedsik an sogbido, igi Jesúsʼba-nanaimalad-Galacia-yalagi-bukmaladga an sogsa, ayob bemar imakmarmogo. zKm:Degisoggu gwenadgan-sabemalad, gatik gannaa be imakmar, mer be galakumalo, gatik Bab-Jesús-Igargi arbanai be gumar. Ar bemar wisid, emi, bemar Bab-Jesús-Igargi arbananaid, binsa be alamaknanaisulid, bemarga igar-nuedga gumaloed.J9Anmar emigindi, anmar Bab-Dummadga dog-nuedye sogmarsundo, ar anmar-Dummad-Jesucristoʼba burgwed-igargi-nakwega anmar-imaknonikid. eIC8Ar burgwed-e-bonigana, isguedid, degine, Moisés-Igar-Mesisad isguedga gangued uksad. sH_7“Burgwed, ¿bia be-boni-dummadgande nadsunna? Burgwed, ¿bia dulegi-be-obined nadsunna?” Oseas 13:14 G'6We anmar-san-nabir-nunguedi geg-bar-nungue gusale, anmar-san-sunna-burgwedi geg-bar-burgwe gusale, geb agi, Bab-Dummad-Garda-narmakar-maidba gunonisunnoed:“Burgwed-igargi-nakwilesadba, burgwed-igar bergussun.” Isaías 25:8 Bab-Dummad-Gardagi sognaibalid: .FU5Ar ade, we anmar-san-nabir-nunguedi, gwagergebed, san-gwapid-geg-nunguedga guergebed. Degi, anmar-san-nabir-burgwedi, gwagergebed, san-geg-bar-burgwedga guergebed. ~Eu4Ar napi-gar-trompeta-goloedgi, anmar-san ukiar, anmar ibya-muru-sade-daedyob gwagoed. Ar ade, gar-trompeta goloed, geb agi dulemar-burgwismalad durgudagoed, san-gwapid-geg-nungued-nika durgudagoed. Degine, anmarmoga, anmar-san gwagdemarmogoed. ~Du3Igar-dukuar-maid an bemarga soggwelo: Bela anmar burgoedbisurmalad, degi-inigwele, bela anmar-san gwagoedbiid. GC2Gwenadgan, we an bemarga sogdo, ar san-we-napneggined, geg Bab-Dummad-e-negdakmaidse doged. Deginbali, ar ibmar-nunguoed nibneg-geg-nunguedse geg dogbalid. Burgwedgi anmar nakwemaloed wBg1Ar igi anmar dule-we-napnegginedyobi daklemala, deyobi, anmar dule-nibneggi-danikidyobi daklemarmogoed. Ay0Adán-san-nikusmaladyob we-napnegginmalad san-nikmarmogad. Ar Cristoʼba-nanaimaladdi, Cristoʼyob san nikumarmogoed. m@S/Dule-gebe-we-napneggi-aideged, unnila we-napnegginedid. Dule sorba-nonimogadi, adi, nibnegginedid. n?U.Ar san-burbaled-inse nonisulid, san-we-napneggined-inse nonikid. Geb a-sorba, san-burbaled nonikid. J> -Ar weyob Bab-Dummad-Gardagi sognaid:“Adán, dule-gebesailadga gunonikid. We-dule, dulasaila gunonikid.” Génesis 2:7 Adán-napid, Cristoʼd. Cristoʼdi, dulega burba-dulad uked. 3=_,Degine, dule burgwisale, e-san-we-napneggined digleged. Durgudagogudii, bato san-gwagsa san-burbaled-nika durgudagoed. We-napneggined-san-nikale, burbaled-san nikamodo. (<I+Degi, dule-san isdar-daklegedgi digleged. Durgunonikogudi, yeerdakle durgunonikoed. Dule-san nollogwadgi digleged. Durgunonikile, nollosulidgi durgunonikoed. ;)*Amba deyobi, dule-gannar-durguedsik gumogoed. Dule burgwisale, diglesale, e-san nungudoed. Ar gannar-durgusad-sorbardi, bar nunguosulid. :)Dad-ibeler-gaed, nii-gaed-ebo, akalad, degine, niisgwamar-gaed amba akarmogad. Ar niisgwamar na akar-akar-gaed nikananaed. B9}(Amba deyobmodo, nibneggined san-nikmogad, degine, napneggined san-nikmogad. Nibneggined-e-san-daklegedi, napneggined-e-sanbo akar dakleged. Degine, e-yeerdakleged ebo akar daklebalid. )8K'Ar sanmar bela emarbi daklesulid. Dulemar-san akar-dakleged, ibdula-sanmar akar-daklemogad, ibmar-gukuarmalad-san akarmogad, degine, uamar-san akarmogad. 7w&Ar Bab-Dummad ega e-san-ukedi, na igi-dakle ega ukbiedba uked. Degine, ibmar-gwaggala na egad-egadba e-san ega uked. r6]%Be oros-gwaggi-dakleged digdibe, be ibmar-gwag-baid digdibe, e-war-sunnad be digsulid, e-gwag be diged. m5S$¿Aku be itosi? Ar ibmar-gwag-niega be ibmar-gwag-digedi, ¿bina ibmar-gwag-e-uka nunguergebsursi? ~4u#Ar gwenna-gwenna egisdamaloed, degite: “¿Dule-burgwismalad igi gannar durguoe? ¿Igi e-san daklegosunna?” c~}}{|{zzyGxxwFvutss\rqqDpponSm$kkxjihhnggfGeedcc|bPaa%__W^u]\[ZYXWVTTSyRRaQQP(ON=MLLfKJIWHxGFEYDD+CjC'BAK@[?>&==<<3;|:99I88G7T65554M32211&00B/.,,,=+++n*J)z(v'&-%^$B#""#! 7 ?t6( nD3  F W ZbNgc{nSalomón Bab-Dummadse-goled-Neg-Islidikidyaba, urwar-urgo bela ebiris nasiksabalid. A-urgomar-birgi nabamaryob-dakle sobsabalid, degi, dutumar-argas-nanaidyob-dakle sobsabalid. Bela urwar-urgo galu-ebiris nasiksad, bar e-galu-akwamar daklessulid. nWnDeginbali, Neg-Bur-Islidikid-idu, Bab-Dummadse-goled-Neg-Islidik siid. A-nega, daliambe (10) sugued. mUnGeb Bab-Dummadse-goled-negyabali, napi-solabali neg-emakar sigisad. We-negde, Neg-Ise-Islidikidye nugsalesad. E-suguedi, daliatar (5) sugued. Bela e-galumargi urwar-urgo nasiksad, napa-nagagi-nasikded, uas-nagase nasiksad. 6gnBab-Jehováʼse-goled-negyaba bela-e-galugi urwar-urgo ebiris-nasiksad. Naga-nagase edusad, napa-nagagi-nasikded, uas-nagase nasiksad. E-napagi baryawar-urgomar mesisbalid. e EnDegisoggu, Salomón Bab-Jehováʼse-goled-neg sobnai gusad. Agi, geb a-neg ogunonikid. ` ;n Degisoggu, Israel-dulemar-abargi an gudii guoed. Ani, an-Israel-dulamar obanosulid.” C n “Nabir. Be an-sogedba nanadidibe, an-igar-ukmaidba be ibmar imakdidibe, an-Islidik-Igar-Mesisadba be gudidibe, we-neg be sobnaidi, an be-bab-Davidʼga ibmar-sogsadba, an bega imakoed. J n Agine, Bab-Jehová, Salomónʼga sunmaknonikid, ega sogded: t cn Bab-Dummadse-goled-neg-dikarba neg-senigana-soblesmaladi, e-nibgued daligwen-gaka-bisgigwen nika nanaed. Neg-senigana-e-nagubirmar Bab-Dummadse-goled-neg-e-galugi nagubir-abgamalad-nanaid-birgi mamaid. We-nagubirmarde urwar-suarmalad. )n Degisoggu, Salomón Bab-Dummadse-goled-neg bela sobsagusad, bela e-uasga urwar-urgo mesisad, degi, urwar-suarmar e-nagubirga mesisbalid. a=nNeg-senigwad-aila-urbalid-e-yawagakdi, Bab-Dummadse-goled-neg-dad-nakwed-argan-nuedsik siid. Neg-aila-abarginedse-nakwegala, arsan-bipirmakar-sobaledgi nakweleged. Geb agi, neg-aila-sogbaagwadse nakwelemabalid. RnBab-Dummadse-goled-neg soblenaigu, akwamar bato-sobar-sobaledgi soblesad. Degisoggu, neg-soblenaigu, mardomar-goled itolessulid, akwa-mamared-goled itolessurbalid, esgoromar-goled itolessurbalid. #AnNeg-senigana ailapaa-nika sobles nanaed. Neg-senigwad-aila-urbalid, daligwen gaka bisgigwen e-yaa dungued. Neg-senigwad-aila-abargineddi, daligwen-gaka-abar e-yaa dungumogad. Neg-senigwad-aila-sogbaagwaddi, daligwen gaka bisgipaa e-yaa dungumogad. Salomón Bab-Dummadse-goled-neg-e-galu-magabalidgi nagubir-abgamalad sobsabalid, adi, neg-senigana-e-nagubirmar mer Bab-Dummadse-goled-neg-e-galu-imbaba dogegar. nBab-Dummadse-goled-neg-dikarmarba neg-senigana sobsabalid, Bab-Dummad-Neg-Ise-Islidikid-dikarse-bakale, neg-senigana sobsad. b?nAginbali, Salomón Bab-Dummadse-goled-neg yawagak-senigana-esgoro-nika imaksabalid. LnNeg-doged-asabin neg-ollor-naid-e-suguedi, daliatar (5) sugued. Bab-Jehováʼse-goled-negdummad-yaadunguedyopira, daliatar (5) sugu naid. We-neg-ollor-naid, dalibo-gaka-abar (2½) e-yaa dungued. 6gnSalomón, Bab-Jehováʼga weyob neg-sobsad: E-sugued, daliambe-gakatar (15) sugued. E-yaadunguedi, daliatar (5) dungued. E-nibguedi, daligugle-gaka-abar (7½) nibgued. b AnSalomón birgabakegus Israel-yargi negsemaidgi, nii-warbogi, nii-Zifʼye-nugadgi, Bab-Jehováʼse-goled-neg sobde gusad. Deunni, Israel-dulemar Egipto-yargi birga-dulataled-ilabake gaka dulabakegus (480) nosad-akaled. G nBab-Jehováʼse-goled-neg-sobega, Salomón-sorda-neg-sobmalad, Hiram-sorda-neg-sobmalad, degi, Gebal-neggweburginmalad-neg-sobmalad, urgomar mamarismalad, degi, akwamargi arbasmarbalid..~WnRey-Salomón sogsabalid, ega neg-akwabinaidse akwa-dummagan-nuegan mamarnamaloye. Geb a-akwamar-sobaledi, Bab-Jehováʼse-goled-neggi akwasailamarga ambikuoye. g}InGeb we-neg-imaklenaid-e-dummagan-idudimalad, milipaa gaka dulataled-ilapaa (3,300) nikabalid. #|AnSalomón, sordamar-ega-ibmar-semalad, mili-dulapaa-gakambe (70,000) nikabalid.Geb sordamar-ega-akwa-sikmalad, mili-dulabake (80,000) nikabalid. &{GnGeb nii-irba Salomón, we-dule-arbamalad e-miliambe-miliambe (10,000-10,000) nii-wargwen-arbaega, Líbano-yarse barmiddaed. Geb a-sordamar, nii-walagwen arbasale, nii-warbo e-neggi-obunnogega imakdabalid. Adoniramʼye-nugadi, we-dulemar-undar-arbamalad-e-dummadga nugsalenonikid. zn Rey-Salomón Israel-yargi dulemarga undar-arbaed uksad:Machergan-arbamalad, mili-dulagwen-gakambe (30,000) nikunonikid. yn Bab-Jehová, igi-Salomónʼga-sogsagusa, deyobi binsaed-ibed-guega imaksad. Deunni, Bab-Jehová ega sogsagusad: “An bega binsaed-nikagued ukoye.” Hiram, Salomónʼbogwa nued-gudii gusmalad. Degisoggu, ebogwa na igar mesisad, mer na bila-onomalagar. x+n Salomónʼdina, Hiramʼga birga-irba masgullemalad uksamogad: Orosgi-dakleged-trigoʼye-nugad nibir-miyon-ilabakebak gaka mili-dulataled-ilanergwa-gaka-dulabake-aidiku (9,680,000) ega uksad. Degi, olivo-gwallu galón-mili-dulatar-gakambe-gakatar (115,000) ega uksabalid. ]w5n Deyob Hiram, Salomónʼga urwarmar uksad, degi, ciprés-suarmar ega uksabalid. v-n An-sordagan suarmar-Líbano-yargi-bukwad demar-naidse sedmaloed. Geb edin-edin imakmaloed, mua-mua-sedmalagar. Be anga sogoe, bia an bega ukoe. Agi, suarmar esiklegoed, geb na be sedoed. Muchub be masgullemalad anga ukmogoed, adi, an masgi an-neguyaginmalad ogunnegar.” huKnHiram weyob Salomónʼga garda barmismogad: “Salomón, be-anga-ibmar-sogsad an be-itosad. An bega ibmar imakoed. Be-abegedba urwala be egise, an bega ukoed, degi, ciprés-suarmar deyob be egisbali, an bega ukbaloed. ltSnRey-Hiram, Salomón-ibmar-egichisad itosgua, bela-bela weligwar-itonaded, geb sogded: “Emi, Bab-Jehová-nug dummarba gusun. Ar Davidʼga machi nue-binsaed-nikaguedi uksad, adi, Israel-dulemar-bukidarad nabir iduegar.” 7sin”Aga, an bega soged, be wis anga urwala Líbano-yar-naidgi-bukwad siknamalo. An-sordagan, be-sordaganbogwa arbamaloed. Be-anga-sogedba, be-sordagan-anga-arbamaloed an bennukbaloed. Be nue-wisid, Sidón-dulemar sapi-siked-wisimaladid. Amaryobid, dulemar, anmar-abargi nabir-sapi-siked-wisid sulid.” crAnDegisoggu, an sogdo, an-Bab-Dummad-Jehová-nug-odummolediguega neg-soblegoye, igi Bab-Jehová an-bab-Davidʼga sognaigusa: ‘An be-sorba be-rey-gangi be-machi an sioye. An-nug-odummolediguega, we, anga neg soboye.’ qnEmisgindi, Bab-Jehová bela yar-nanaid-ugakaase anga neg-bogidikid nasiknonikid. An-isdarmalad bergusad, bonigan-bulegan bergusbalid. cpAn“Be wisid, an-bab-David, bila-onogedbi gudigussoggua, Bab-Jehová-nug-odummolegega geg Bab-Dummad-Jehováʼga neg-sobe gusad. Geb neg-soblegedi, Bab-Jehová bela an-bab-David-e-isdarmaladgi-naknonikidse edarbilesad. To#nGeb Salomón, e-sordagan Hiramʼse barmismogad. Geb Hiramʼga sogdapmalad: Gn nTiro-neggwebur-e-rey-Hiram, Davidʼbogwa ai-nued gudii gusmalad. A-ulale, Rey-Hiram wisgunonigu, Salomón e-bab-David-sorba reyga megnoniye, geb Salomónʼse dule-nug-nikamalad barmis gusad. ]m5n"Bela yar-nanaid-e-reymar, Salomón-bela-bela-ibmar-wisid wisgunonimalad. Degisoggu, we-reymar Salomón-e-binsaed-nikarba-gued-wisgunonimaladi, Salomón-itogegala, e-sordagan Salomónʼse barmiardamalad.l!n!Salomón sapi-durbamargi Líbano-urwala-akale, degi, galugi-hisopo-gagan-dungumaladse-bakale, egi sunmaksabalid. Deginbali, Salomón ibdurgangi dulemar-odurdaksad: Ibdurgan-ursirmaladgi, nuumargi, ibdurgan-unimakdimaladgi, degi, uamargi dulemar-odurdaksabalid. xkkn Salomón binsaed-nuegan, milipaa (3,000) narmaksad, degi, namaked miligwen gakatar (1,005) narmaksabalid. j3nSalomón we-dulemarba bur bule ibmar-wisid: Ezraí-neggined-Etánʼye-nugadgi. Aginbali, Mahol-e-masmalagi, Hemánʼye-nugadgi, Calcolʼye-nugadgi, degi, Dardaʼye-nugadgi obinbalid. A-ulale, Salomón-nug-dummarba-guedi, bela dulemar-yar-baid-baidgi-bukwamaladi wisgusmalad. :ionSalomón-e-ibmar-wisidi, bela dulemar-ibmar-wismaladgi obined, dulemar-ibmar-wismalad yar-dad-nakwedsik-bukwamaladgi obinbalid. Degi, Egipto-dulemar-ibmar-wismaladgi obinbalid. hnBab-Dummad, Salomón nue-binsaed-ibedga imaksad, degi, nue-itoakwaa-nanaega imaksabalid. Agine, gurgin-bukidar-nika gunonibalid. 7ginWe-ambe-gakabogwad-yar-sedimaladi (12) e-mas-uked-nii-mosale, cebada-e-gwag, degi, gagan-molimar-maed, sogedba molimarga senonidamarbalid. Salomón nue-binsaed-nikarba gusad Tf#nDummagan-ambe-gakabogwad (12) Salomónʼga-yar-sedimaladi, niigwen-niigwengi Salomónʼga mas ukdimalad. Degi, bela e-sordamar-arbadimaladga mas-ukdimarbalid. Degisoggu, mas-sate gudii gussurmalad. e nSalomón molimar miliambe-gakabo (12,000) nikad. Deginbali, moli-ur-bilagi-ebuleged-e-galumar milibake (4,000) nikabalid. d+nSalomón yar-semaigu, bela Judá-dulemar, degi, Israel-dulemar, nabir-gudii gusmalad. Dan-yar-naid-akale, Beersebaʼye-neg-nugadse, bela neg-bogidik nagunonikid. Degisoggu, Israel-dulemar e-nainugi uvaʼdub-urba, degi, higuera-sapi-urba bonisuli ambikudii gusmalad. KcnSalomón Éufrates-diwar-dad-argwanedsiki, Tifsaʼye-neg-nugad-akale Gaza-neg-nugadse, bela reymar-mamaid-birgi yar-ganonikid. Degisoggu, bela yar-abingunanaidgi neg-bogidikid nagunonikid. ]b5nMoli-bebe-nikad-wardadagan mas-nuedbi-madimalad, warambe (10) ebulebalid.Moli-bebe-nikad gaganbi-madimalad, waladulagwen (20) ebulebalid.Sibad-wawaadmar, degi, sibadmar, waladulatar (100) ebulebalid.Goe-sapurmar, goe-sapingan, degi, wasamar ebulebalid.Degi, nuumar-nabir-gullemalad ebulebalid. We-nuumar gege ebisleged. daCnSalomónʼga bane-bane weyob ibmar-mergu ebuleged:Madubur-nued, nibir-miliambe-gakabake gaka dulataled-ilatar-aidiku (14,500) ebuleged.Madubur, nibir-milidulagwen-gakambe-aidiku (30,000) ebulebalid. `{nSalomón, Éufrates-diwar-maid-akale, Filistea-yar-naidse bela yar-ganonikid. Aginbali, Egipto-yar-abingunaidse-bakar, Salomón bela-we-yar-nanaid-semaigu, bela dulemar-bukmalad ega ibmar-bukidar senonidamalad, degi, Salomón-e-maiga gusmarbalid. L_nIsrael-dulemar, degi, Judá-dulemar ichesur gumarsoggu, demar-gakagi-ukub-naidyob gumalad. Aga, geg ebisleged. Ibmar-gobleged, degi, ibmar-gulleged, obinebaka nikasoggu, weligwar itobukwad. ^;nUri-machi-Geber, Galaad-yar-naid dakmaid. Galaad-yarde, Rey-Sehónʼgadinad. Sehónʼde Amorreo-dulemar-e-reyga maigusanad. Geberʼde Rey-Og-e-yar ganikinad. Ogʼde Basán-yar-naid-e-reyga maigusanad. Galaad-yargindina, Geber wargwenna yar-semaid. Salomón ibmar-bukidar-nikusad :]qnEla-machi-Simei, Benjamín-yar-naid dakmaid. <\unParúa-machi-Josafat, Isacar-yar-naid dakmaid. P[nHusai-machi-Baana, Aser-yar-naid, degi, Alot-yar-naid-e-dummadid. tZcnAhimaas, Neftalí-yar-naid-e-dummadid. Deginbali, Ahimaas, Salomón-sisgwa-Basematʼye-nugad nikusad. AYnIddo-machi-Ahinadab, Mahanaim-neggwebur-e-dummadid. !X=n Geber-e-machi, Ramot-De-Galaad-neggwebur-e-dummadga-maid, degi, Galaad-yar-naidgi neggwebur-bukmaladse-bakar, dakmaibalid. We-neggweburmarde, Manasés-machi-Jairʼgadinad. Aginbali, Geber-e-machi Basán-yar-naidgi Argob-neg-nugad-e-dummadga gusbalid. Agine, neggwebur gwadulapaa (60) bukwad. A-neggweburmar akwa-galu-matusulid-ebiris-bukwa nanaed. Deginbali, e-yawagak-eduedi esgoro-gordikidgi sobaled. ,WSn Ahilud-machi-Baana we-neggweburmar dakmaid: Taanac, Meguido, Bet-Seán. We-Bet-Seánʼde, Saretán-neggwebur-dikarba siid, Jezreel-neggwebur-deale bukwad. Baana bela Bet-Seán-neggwebur-siid-akale, degi, Abel-Mehola-neggweburse negdakmaid. Amba Jocmeam-neggwebur-obakar negdakmaibalid. rV_n Abinadab-e-machi, Dor-yar-naid-dakmaid. Deginbali, we-dule Salomón-sisgwa-Tafatʼye-nugad nikusad. qU]n Hesed-e-machi, we-neggweburmar e-dummadmogad: Arubot, Soco, degi, bela Hefer-yar-naid dakmaibalid. mTUn Decar-e-machi, we-neggweburmar-e-dummadid: Macaz, Saalbim, Bet-Semes, Elón, degi, Bet-Hanán. bS?nWemar-ambe-gakabogwad (12), wemalad:Hur-e-machi, Efraín-yalaganba negdakmaid. qR]nDeginbali, Salomón Israel-dulemargi e-ambe-gakabo (12) ega-negsemalad nugsanonikid. Amar reyga, degi, rey-neguyagi-gudimaladga mas-amidimalad. Wemar-ambe-gakabogwad (12), birgagine war-wargwen niigwen-niigwen, mas-amidimalad. rQ_nAhisar, reyneg-akwedga megisad.Abda-machi-Adoniram, reyga-sabsur-oarbaledimalad-e-dummadga megisad. 2P_nNatán-machi-Azarías, dule-negsedimalad-e-dummadga megisad.Natán-machi-Zabud, dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga megisad, degi, reyga-binsaed-ukedga megisbalid. O7nJoiada-machi-Benaía, sordamar-bila-onomalad-e-dummadga megisad.Sadoc, degi, Abiatar, wemar, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga megismalad. BNnSisa-e-masmala, gwen Elihorefʼye-nugad, baiddi Ahíasʼye nugmogad. Amala, reyga garda-narmakmaladga megismalad,Ahilud-machi-Josafat, negselemaidga-garda-narmakedga megisad. MnSalomónʼga sordamar-idumalaga gunonimalad, wemalad:Sadoc-machi-Azarías, dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga megisad. DL nDegisoggu, Salomón bela-Israel-dulemar-e-reyga megnonikid. _K9nIsrael-dulemar deyob rey-igar-nudaksad bela itononimargu, geger-rey-dake gusmalad. Agine, Israel-dulemar magar daksamarbalid, Bab-Jehová, Salomónʼga binsaed-nikagued uksa, adi, nabir igarmar-nudakegar. J nGeb Rey-Salomón abin-sogded: —Mer mimmi-oburgo. We-ome-gebe-sunmaksadga mimmi-dulad ega be uke. We-ome, e-nan-sunnadid. oIYnAgine, ome bur e-nan-sunnadi degii itosgua, gwage-naibid itononikidba reyga sogded: —¡An-dummad! Mimmi-duladi bur we-omega be uke. Mer be mimmi-oburgwe. Ome-baiddina sogded: —An goe suosurmo, be suosurmo. Bur abar-sike. HnGeb Rey-Salomón sogdebalid: —Mimmi-duladi abar-siko. Geb ome-gwensakga mimmi-abar-sikaled uko, ome-baidga baid-abar-sikaled ukmogo. kGQnGeb Rey-Salomón sogdebalid: —Anga es-suid sedamalo. Rey-Salomónʼga es-suid senonimalad. +FQnGeb Rey-Salomón sogded: —Gwen soge: ‘An mimmi duladye, be-mimmidi burgwaledye.’ Baiddi sogmogad: ‘¡Suli! Be-mimmi, burgwaledye, an-mimmidi, duladye.’ `E;nAgine, ome-baid goted: —¡Suli! An-mimmi duladid. Be-mimmidi, burgwaledid. Ome-gebe-sunmaksad reyga sogdemogad: —¡Suli! An-mimmi duladid. We-e-mimmidi, burgwaledid. Deyob na abin-abin rey-asabin gusmalad. D3nBolegoedba, an-mimmi an mamgi-onuega gwisgualinad, geb burgwar-mai an dakalid. Neg-nue-oibosgu, nue an dakdegua, gwen an-mimmi-suli an dakalid.” 3CanNeggabgwengusgu, we-ome gwisgusad. Geb an gabmaigu, an-dikarba-an-mimmi-maid an-ibe sunonikid, geb e-dikarba an-mimmi mesisad. E-goe-burgwaleddina an-dikarba mesnonikid. \B3n”Mutikidbali, we-ome-ibe goe burgwenonikid, ar ade, e-nan, uki megis gusad. }AunGeb ibapaagus an goe-nikusadgi, we-ome, goe nikunonimogad. A-negyagi unnila anmarbi gudimalad, dule-baid gudisulid. @3nOme-gambasaed-gwensak Salomónʼga sogded: —¡Dummad! We-ome-anbo an neg-gwagwengi gudinad. Geb we-ome anbo-neg-yagi-gudigu, an goe nikunonikid. q?]nA-ibagangine, omegan-gambasamalad-warbogwad Rey-Salomónʼse nadmalad, geb asabin gwisgunonimalad. >nSalomón gabmai-ataksagu, gabdakmai itoalid. Geb Jerusalén-neggweburse nadegusad, Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulugwa-asabin gwisgunonikid. Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar uknai gusbalid, gwenatigwar-guedga-ibmar-ukleged Bab-Jehováʼga uknai gusad. Aginbali, Salomón bela dummagan-ega-arbadimaladga iba-dummad ononai gusbalid. Salomón e-binsaed-nikarbad oyononikid *=OnIgi be-bab-David an-sogedba nanadii gusa, deyob be nanadiile, an-igar-maidba be gudiile, degi, an-igar-sogmaidba be imakdiile, reyga-suiti-megega an be-imakoed. l<Sn Aginbali, ibmar-be-egichasulid an bega ukbaloed: Ibmar-bukidar-nikuega an be-imakoed, nug-dummad-nikuega an be-imakbaloed. Be-dula-gudiidgine, bipisaale beyobi rey-gwensak ibmar-bukidar-nika, degi, nug-dummarba-nika megosulid. F;n be-ibmar-egichisadba an bega imako. Binsaed-nikarba an be-imako, ibmar magar-itoakwaa-imakega an be-imakbalo. Dule-beyobid be-iduar gudii gussulid, be-sorba dule-beyobid gudii guosurbalid. :n A-ular, Bab-Dummad Salomónʼga sogded: —Be reyga-undar-meged egichasulid. Be ibmar-bukidar-nikued egichasurbalid. Be-isdarmalad-ogiloged, be anse egichasurbalid. Unnila be anse egichisad, neg nued-seega nabir binsaed-nika gued. We-ibmar be anse egichasoggu, @9}n Bab-Jehová, Salomón-ibmar-egichisad nued itosad. =8un Dummad, degisoggu, magar-ibmar-dakega be an-imake, biti ibmar-nuedi, biti ibmar-ichakwabali. Degisulile, ¿igi an nabir negseosunna? Ar be-dulamarde ichesulid, an unniguosulid.” 7nDegi-inigwele, na be Israel-dulemar-nug-imaksad-abargi reyga an maid. Be-dulamarde yeer-mergued, ichesulidba geg ebisleged. !6=n”An-Bab-Dummad-Jehováʼye, degisoggu, an-bab-David-sorba, reyga be an-imaksad. Amba an sapingwasoggua, yar-seed an aku-itoged, igi an yar seoe. 5nSalomón Bab-Jehováʼga sogded: —An-bab-David be-nug-odummodigusad, bela-bela egi be nued binsadii gusad. Ar an-bab-Davidʼde be-asabin be-sogedba nanadii gusad, ibmar-inniki-imakdii gusad, degi, beba ibsadii gusad. Emi-ibagi be David-sabed magar-daklesad. Be an-bab-Davidʼga sogsagusad: ‘Be-sorba rey-gangi be-machi-sigega an imakoye.’ Bab-Jehováʼye, emide deyob be imaksad. 14]nSalomón Gabaón-neggweburgi-gudiun, mutik gabmaigu, Bab-Jehová ese magar-gunonikid. Geb Bab-Dummad Salomónʼga sogded: —Ibu be anse egisbie, an bega imakoed. R3nRey-Salomón Gabaón-neggweburse naddaed. Ade, agi ibmar-ogumakar-ukleged-aila bur-nug-dummad-nikad siid. Agi, Salomón ibmar-ogumakar-ukleged-aila-birgi, miliba (1,000) ibdurgan-ogumakar ukdaed. [21nSalomón nue Bab-Jehováʼbina sogegusad, e-bab-David-igar-sogedba nanadii gusad. Degi-inigwele, Salomón Bab-Jehováʼga ailamar-matusulid-birgi ibmar-ogumakar ukardaed, ina-wawadikmalad ogumakardabalid. C1nA-ibagangi, Bab-Jehováʼse-goled-neg amba yoo sobleged. Degisoggu, dulemar Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukega, aila-matusulid-birgi ukardamalad. Salomón binsaed-nikarba-gued egisded 0 nSalomón, Egipto-e-rey-Faraónʼbogwa igar-mesisad. Geb agine, Salomón, Faraón-e-sisgwa nikunonikid. Salomón e-ome-Faraón-sisgwa Neggwebur-Davidʼye-nugadse sesad. Agi gudii gusad. Faraón-sisgwa, Salomón e-reyneg-dummad-sobnaid obelosadse, degi, Bab-Jehováʼse-goled-neg-sobnaid obelosbalidse, degine, Jerusalén-neggwebur-ebirega galu-matusulid-sobnaid-obelosbalidse, gudii gusad. 3/an.Agi, Rey-Salomón, Joiada-machi-Benaíaʼga sogsad, Simei-oburgweye. Geb Benaía Salomón-sogedba imaksad, Simei-oburgwisad. Salomón deyobi bela yar-ganonikid.. n-Angardi, Bab-Jehová ibmar-nued ukoed, Bab-Jehová David-e-negselemaid innikigwadba selegega imakoed, degi-selemai sadeguoed. B-n,Aginbali, Rey-Salomón Simeiʼga sogdebalid: —Be ebinsao, an-bab-Davidʼgi be nue-isgus-gusad. Degisoggu, emisgindi, Bab-Jehová bega nunmaked-ukmogoed, na be dukin boni-amisad. ,n+Degite, ¿ibiga be deyob Bab-Jehová-asabin ise-sogar-sogsad be imaksasuli? An bega igar-mesismogadba be imaksasurbalid. D+n*Agine, Salomón, Simei-sedamalaga imaksad, geb ega sogded: —Bab-Jehová-nuggi, be anga ise-sogar-sogega an be-imaksasursi, mer be Jerusalén-neggweburgi nooye. Nue-ise-sogar an bega sogsabarsursi: ‘A-ibagi be nosdibe, ase be arbidibe, be-oburgwilegoye.’ Be nue anga sogsamogad: ‘Nabiri, an beba ibsaoye.’ *9n)A-sorba, Salomónʼga sognonimalad, Simei Jerusalén-neggweburgi nade gusye. Gat-neggweburse atakapye, geb gannar Jerusalén-neggweburse noniye. V)'n(Agi, Simei e-maiga-gudimalad-amiega naded, geb e-moli-uayasuid-birgi nakwisad. Geb Gat-neggweburse nade gusad, Aquis-maidse. Degidgine, Simei e-maiga-gudimalad Gat-neggweburgi-gudii amisgu, gannar sealid. O(n'Birgapaa-nasgu, Simei-mai-warbogwad Gat-neggweburse Maaca-machi-Rey-Aquisʼse wakicha gusmalad. Dule-gwensak Simei-owisosad, ega sognonikid: “Be-maiga-gudimalad Gat-neggweburgi-gudimarye.” ' n&Simei reyga sogded: —Nabir. Dummad-rey, be-sogedba an imako. Degisoggu, Simei Jerusalén-neggweburgi undar gudii gusad. a&=n%Ar be Cedrón-diwar-maidgi obakdedibe, be wisigar, be oburgwilegoed. Na be dukin imako. 0%[n$A-sorba, Rey-Salomón Simeiʼse-gornamalaga emar-barmisad. Geb Simei nonigu, ega sogded: —Be Jerusalén-neggweburgi na be neg sobo, mer be yogasaar aineba nao. $1n#Rey-Salomón sordamar-e-dummadga Joiada-machi-Benaía-nug-imaknonikid. Degi, Abiatar-anar dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga Sadoc-nug-imaknonibalid. #+n"Joiada-machi-Benaía Joab-gunaidse naded. Geb egi gwisgudapid, agi Joab-oburgwisad. Geb nega-dulesulidganba e-neg-siidse Joab-dikapmalad. O"n!”Degisoggu, Joabʼgi wemar-ebogwad-ablis-eolesad ataklegoed, degi, e-wagan-e-sorba-danimaladgi degisadegu ataklemogoed. Davidʼgardina, Bab-Jehová neg-bogidikid ukoed. Bab-Jehová, David-waganga neg-bogidikid ukmogoed, e-wagan-reyga-megmaloedga neg-bogidikid ukbaloed, geb e-negseoedgi amba neg-bogidik imakbaloed.” !n Joab igar-maisulidba yogasaar dule-warbogwad-eba-bur-inniki-gudimalad oburgwisad. An-bab-David-wissuli, Joab es-suidgi emar-oburgwenaigusad. Joab, Ner-machi-Abner-oburgwisad, degi, Jeter-machi-Amasa-oburgwisbalid. We-Abnerʼde, Israel-sordamar-e-dummadinad. Amasaʼdi, Judá-sordamar-e-dummadmoganad. We-ebogwad ibmar gwen oakalossurmarsoggu, a-ulale, Bab-Jehová buged-mai Joab-imakoed. & GnRey-Salomón, Benaíaʼga sogded: —Igi Joab bega sogsa, deyob be imako. Be Joab-oburgo, geb be digbalo. We-Joab binsarsunna emar-ablis-eosadgi an-nug-gasad, an-gwenadgan-nug-gasbalid. Geb weyob magar-daklenonikoed, Amasa-oburgwilesadi, degi, Abner-oburgwilesadi, anmarginsurye. ^7nBenaía Bab-Jehováʼse-goled-negse dogdapgua, Joabʼga sogded: —Rey soged: ‘Be magaba-nondaye.’ Joab abin-sogded: —Suli. An wegi burgoe. Benaía, Rey-Salomónʼga sognonikid, igi Joab e-abin-imaksa. lSnSalomón-owisosmalad, Joab Bab-Jehováʼse-goled-negse wakiteye, ibmar-ogumakar-ukleged-aila-naba gunaye. Agi, Salomón Joiada-machi-Benaía-barmisad. Weyob ega igar-uknai gusad: “Joab-gunaidse be nao, geb be Joab-oburgo.” nJoab, Absalónʼba nai gussulid, degi-inigwele, Adoníasʼbardi nai gusad. Degisoggu, Joab wisgunonigu, Adonías burgwisye, agi, Joab Bab-Jehováʼse-goled-dordonegse wakite gusad. Geb ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi moli-bebeyob-gwichidgi akas nagusad. a=nSalomón deyob dule-irwa-Bab-Dummadse-golleged-igargi Abiatar-onosad. Ade, Bab-Jehová, epenne Silo-neggweburgi, Elí-e-neguyanik sunmaksa gusad: “Elí-e-neguyagi dule-irwa-Bab-Dummadse-goled an osulogoye.” jOnRey-Salomón dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Abiatarʼgardi, sogded: “Anatot-neggweburse be nae, be-nainumar-naidse. Ar be oburgwelemogadinad, degi-inigwele, emidi, an be-oburgosulid. Ade, an-bab-Davidʼga be Bab-Jehová-Bur-Dummad-Maid-Ulu sedigusad-nukad an be-oakalogosulid. Aginbali, an-bab-David-bonigan-itosad, deun eba be itodii gusmogad.” }unAgi, Rey-Salomón, Adonías-oburgwega Joiada-machi-Benaíaʼga igar-uksad. Adonías-amidapgua, oburgwissunnad. ^7nDegisoggu, Bab-Jehová an-ogannononikid, an-bab-David-gangi reyga an-osisad. Aginbali, an-sorba negsemaloed surguosurye anga sogsabalid. Degisoggu, Bab-Jehová-Dula-Maid-nuggine an soged, emi Adonías burgoye.” nRey-Salomón Bab-Jehová-nuggi ise-sogar-imaksad: “Adonías we-ibmar-egichadba burgwesulile, Bab-Dummad sabsuli an-odurdaksunno. 5enSalomón, e-nan-abin sogded: —¿Ibiga be Adoníasʼga Abisag-egise? Unnila we-yar-naid ega be egisedbi napi an be-dakdo, emide an-ia-Adoníasʼga be Abisag-egisnaigu. Deginbali, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Abiatarʼye-nugad, Salomónʼba-naid, degi, Sarvia-machi-Joabʼye-nugad eba-naimogad. nWnBetsabé ega sogdesun: —Be-ia-Adoníasʼga Abisag-Sunam-neggweburgined be uke, adi, nikuegar. 6gnAgi, Betsabé sogded: —Ibmar-soggwen an bese egisbie. Mer suli be anga sogena gadin. Rey abin-ega-sogded: —Be egise, ar be an-nanad, ibu be anse egisbie, an bega ukodo. (KnBetsabé, Adonías-ese-ibmar-egichadba, Rey-Salomón-daknaded, ebo sunmakegar. Rey-Salomón, e-nan-abin gwichibin-imaksad. Geb abin dulluu imaksabalid. Geb Salomón e-nan-osiega, gan-dummad sedagega imaksad. Reydi gannar e-gangi sigisad. Geb Salomón-e-argan-nuedsik e-nan sigisad. JnBetsabé abin-sogded: —Nabir. An be-ular reyse sunmaknao. KnAdonías ega sogdebalid: —Wilesagwadgi an bega soge: Rey-Salomónʼbogwa be sunmaknae, anga Sunam-neggweburgined Abisagʼye-nugad ukega, an nikuegar. Ar Salomón begardi surye sogosulid. iMnNabir. An bese ibmar-soggwen egis. Mer be anga suli sogena gadin. Betsabé ega sogded: —Soge. OnAdonías ega sogded: —Be wisid, we-yar-naid, angadinad, Israel-dulemar e-reyga-megega an-edarbismalanad. Emisgindina, Bab-Jehová-sogedba, an-urba-Salomónʼga uklenonikid, egadga gunonikid. mUnGeb Adonías sogdebalid: —Ibmar-soggwen an bega sogbi. Betsabé ega sogded: —Degite, soge. 5en Geb Haguit-machi-Adonías, Salomón-e-nan-Betsabé daknaded. Betsabé, Adoníasʼga sogded: —¿Nuedgi be daniki? Adonías ega sogdemogad: —Eye, nuedgi an danikid. ( Kn Geb Salomón, e-bab-David-sorba rey-gangi signonikid, nabir bonisuli negsemai gusad. 2. SALOMÓN YAR-SESAD (2:13–11:43) Salomón e-yar-semaid gangumai gusad > wn David Israel-yar-naidgi birga-dulabo (40) negsesad: Hebrón-neggweburgi birgagugle (7) negsemai gusad, degi, Jerusalén-neggweburgi birga-dulagwen-gakambe-gakapaa (33) negsesbalid. i Mn David burgwenonikid. Geb e-neggwebur-eba-nugadgi e-sergan-neg-uan-maid-dikarba digsamalad. ] 5n Degi-inigwele, mer be Simei-dula-gudii imako. Be-binsaed-nikadba be imako, na be wisid, igi be Simei-imakoe, melle be a-dule baisur-dako. Ar Simei seredgusad-inigwele, sabsur-imakar be oburgo.” David-burgwisad  n”Aginbali, an Mahanaim-neggweburse nadapgu, Simei sabesur-an-ukabsanai gusad. Simeiʼde Gera-e-machid, Benjamín-wagwad, Bahurim-neggweburginedid. Simei, Jordán-diwargi an-abindakapgu, Bab-Jehová-nuggine Simei-oburgosurye an sogsa gusanad. 3an”Barzilai-masmala Galaad-neggweburginmalad, bela be wiledakdii nanao. Beba-mas-gunmalaga be imako, ar ade, be-ia-Absalónʼgi an dukudigu, wemar nue-an-bendaksad. V'nDegisoggu, be-binsaed-nikadba be imako: Melle Joab-sereddii-megega be imako. On”Emisgindi be nue-wisid, Sarvia-machi-Joabʼye-nugadi, bila-onolenaiyob yogasaar Israel-sorda-bur-dummagan-ebogwad-oburgwis gusad. Joab, Ner-machi-Abnerʼye-nugad-ibe ablis-eos gusad, degi, Jeter-machi-Amasaʼye-nugad-ibe ablis-eos gusbalid. Deyob, Joab e-molidub-e-dikargi-naid, degi, e-sapat-yoid abebi imaksa gusad. +QnAdi, Bab-Jehová anga-ibmar-imakoye-sogsad, sogedba imakegar. ”Deun, Bab-Jehová anga sogsa gusad: ‘Be-sorba be-wagan-danimaloedi, an-asabin neg-itoakwaa-nanamalale, e-ulubgine innikigwadba an-Igar-Mesisadba ibmar-imakmalale, Israel-yargi, be-sorba be-wagan-negsemaloed surguosurye.’ ?ynBab-Dummad-Jehová-Igar-Uksadba be ibsao, e-Igar-Maidba be nanao: Bab-Jehová-Igar-Mesisadba be ibsao. Bab-Jehová-negseleged-igar-mesisad sogedba be nanao, degi, ibmar-imaklegergebed-igar-maidba be ibsabalo. We-Igala, Moisés-gardagi narmakar mamaid. We-Igarmar-Mamaidba be daele, be nueganbi nasgumai guoed. ~wn“Anmar we-burgwed-igar itogedsesoggu, we-napneggi-naega an-ibagan modanikid, gandik be imako, machered be san-sao. g KnDavid e-burgwed-ibagan modanigusadgi, e-machi-Salomónʼga igar-uknai gusad. Weyob ega sogsad: ? {n5Rey-Salomón, Adonías-ega-sedamalaga sorda-barmisad. Geb Adonías, Salomón-asabin-nonigua, dulluu napase imaksad. Geb Salomón, Adoníasʼga sogded: “Be-negse be nae.” +n4Geb Salomón sogded: —Ar Adonías ibmar-isgana imaksurdibe, adi, bipisaale akar-guosurdo. Ar ibmar-isgana imakdibe, adi, oburgwilegodo.  n3Salomónʼga sognonimalad: —Rey-Salomón, Adonías be-dobedba, ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi moli-bebeyob-gwichidgi akas nagusye. Agi, Adonías sognaye: ‘Rey-Salomónʼye, anga ise-sogar-sogbi an abeye, Adonías anse es-suidgi oburgwilegosurye.’ r~ an2Adoníasʼdina, Salomón-dobguded. Geb ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi moli-bebeyob-gwichidgi akas nagusad. v} in1Geb dulemar-Adoníasʼba-gunanaid bela gwakidmalad, gwichibin imaksamalad, wala-walagwen duurmakdemalad. +| Sn0‘Israel-dulemar-e-Bab-Dummad-Jehová-nug odummolesun. Ar ade, emi, an-sorba an-rey-gangi-sigega Salomón-nug-imaknaid, degi, an-ibyagwar-dakega imaknaibalid.’ Z{ 1n/Deginbali, Davidʼga-dummaganga-gudimalad, anmar-rey-Davidʼse ataknonimarmogad, ega sognonimarmogad: ‘Bab-Dummad, Salomón-e-nug, Rey-David-e-nugba bur nug-dummarba imakena gadin. Aginbali, e-yar-seoed Davidʼgadba bur-dummarba-imakbalina gadin.’ Geb Rey-David e-obunnogedgi-mai Bab-Dummad-e-nug odummomai gusad. Weyob David sogded: 0z _n.Aginbali, Salomón rey-gangi signonikid. -y Wn-Jonatán sogdebalid: —Dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Sadoc, degi, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Natán, wemar Gihón-neggweburgi Salomón-reyga-nug-imakega Salomón-e-nonogi olivo-gwallu eosmalad. Geb weligwaledgi oimaknanai neggweburse armalad. Aga, bemar neggweburgi neg-oimake itoged. ;x sn,Rey-David, Salomónʼba we-dummagan-barmisad: Sadoc, Natán, Benaía, Cereteo-dulemar, degi, Pelet-dulemar. Geb wemar, Rey-David-e-moli-uaya-senigwad-birgi Salomón-onakwismalad. |w un+Jonatán, Adonías-abin sogded: —Suli, degisuli. Ar ade, anmar-dummad-Rey-David, reyga Salomón-nug-imaksad. ?v {n*Joab amba sunmaknaigu, dule-irwa-Babse-goled-Abiatar-machi-Jonatán nonikid. Adonías, Jonatánʼga sogded: —Doge, be dule-niga-gandikidid. An wisi be anga gaya-nued sedaniki. 9u on)Adonías, degi, eba-wergubukmalad, masgunned-bergusmargua, neg oimake itoarmalad. Joab gar-trompeta-gornaidi itosad, geb sogded: —¿Ibiga neggweburgi neg oimake itolege? [t 3n(A-sorba, bela dulemar Salomónʼba nadap gusmalad: Dulemar namaknanai gusmarbalid, gar-gammu ogotemarbalid, bela dulemar weligwaledbimalad. Weligwaledba neg oimakar-itolesoggua, neg nue-giglimakargwar itoleged. s n'Sadoc reyga Salomón-onugsaega, Bab-Dummadse-goled-neggi olivo-gwallu moli-bebe-gargi-siid susad. Geb Salomón-e-nonogi olivo-gwallu eosad. Agi, geb gar-trompeta ogotemalad, degi, dulemar binnasuli gotemarbalid: “¡Rey-Salomón undar dula-megena gadina!” pr ]n&Dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Sadoc, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Natán, Joiada-machi-Benaía, Cereteo-dulemar, degi, Pelet-dulemar, Rey-David-e-moli-uaya-senigwad-birgi Salomón-onakwismalad. Geb Gihón-neggweburse sesmalad. q n%Igi Bab-Jehová beba gudigusa, deyob Salomónʼba gudii gumogoed. Bab-Jehová be-yar-semaidba bur dumma Salomón-yar-seega imakoed. up gn$Agine, Joiada-machi-Benaía, Rey-David-abin sogded: —Nabirdo. Be, Bab-Dummad-Jehová-sogedba imakoed. bo An#Geb bemar Salomón-sorba nadapmaloed. Agi, be gannar Salomón-senonimarbaloed, geb Salomón rey-gangi signonikoed, an-sorba yar semai guoed. Ani an Israel-dulemar-iduega, degi, Judá-dulemar-idubaliga Salomón-sunaid. #n Cn"Agi, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Sadoc, degi, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Natán, we-ebogwad Salomón-Israel-reyga-nugsalegega e-nonogi olivo-gwallu eomalo, degine, bemar gar-trompeta ogormalo. Geb binnasuli bemar weyob gotemarbalo: ‘¡Rey-Salomón undar-dula-megena gadina!’ Kr~K}||#{bzznymyx3wvuu%tssLrqq?p nnmlkjihhVg\g edcc_bb as`p_^]\'[tZZHY1WVUUTTS R7Q!P.OnNMMM%LEKKJXIAHFyEDhCBAA @b?t>N=<<];;{:99n88{7|6s544D3%21180//G.,,@+N*)(#'t'&%$##J"`!/ >`Du1V}6k" 9 x L <~oKA-}n Deginbali, Salomón na neg-bamalad-soboye sogsagusadi, bela sobsad: Ibmar-saboleged-neg, ur-napagined-ambikued-neg, dulemar-moli-birgi-sii-bila-onomalad-neg. Salomón Jerusalén-neggweburgi ibmar-soboye-sogsadi, bela sobsad. Líbano-yar-naidgi amba deyobi sobsabalid. Bela yar-semaidgi ibmarmar sobsabalid. j,On Baalat-neggwebur gannar urbisbalid, degi, neg-dulesulidganba Tadmor-neggwebur gannar urbisbalid. o+Yn Agala, Salomón, Gezer-neggwebur gannar urbisad. Bet-Horón-Neggwebur-Urbalid gannar urbisbalid. *n Egipto-rey-Faraón, Gezer-neggwebur-oitos gusad. Gezer-dulemar-ibe ablis eos gusad, e-negmar-ogumaksa gusad, bela Canaán-dulemar Gezer-neggweburgi-gudimalad ogilos gusad. Geb sorbali, Faraón, e-sisgwa-Salomón-nikunaigu, a-neggwebur e-sisgwaga uksad. D)n Rey-Salomón dule-bulegan-arbamalad-amisad, ega we-negmar sobega: Bab-Jehováʼse-goled-neg sobega, e-reyneg sobega, neg-ollor-nabir-nanaleged sobega, galu-matusulid-akwabiid Jerusalén-neggweburga sobega, Hazor-neggwebur gannar urbega, Meguido-neggwebur gannar urbega, degine, Gezer-neggwebur gannar urbegar. s(an Ar Hiramʼdina, Rey-Salomónʼga or nibir-milibaabak gaka dulataled-ilagugle-aidiku (8,700) uksa gusanad. O'n Agi, Salomónʼga sogded: “Andi, an-aiye an be-bienad. We-neggweburmar-be-anga-uksad gwen nabirsulid.” Geb a-neggweburmar Cabul-Yalaye onug-imaksad. Deyob amba we-garda-narmaklenaidse, bileged. &n Hiram, Salomón-neggweburmar-ega-uksad-daknaega Tiro-neggweburgi node gusad. Hiram, neggweburmar-daksagua, abessulid. p%[n Agine, Salomón, Tiro-neggwebur-e-rey-Hiram bela Salomón-abegedba ega urwar-suarmar-uksad-ular, ega baryawarmar-uksabalid-ular, degine, ega ormar-uksabalid-ular, Hiramʼga Galilea-yargi-neggweburmar-bukwad gwadulagwen (20) uksad. w$in Salomón Bab-Jehováʼse-goled-neg sobsad, geb e-meged-neg sobsabalid. Bela birga-dulagwen (20) gagasad. C#n ”E-abin sogdemaloed: ‘Ade, Israel-dulemar e-Bab-Dummad-Jehováʼgi bangusmalad. We-Bab-Dummad Egipto-yargi e-dadgan-onos gusanad. Degite, Israel-dulemar bab-dummagan-baigan na e-bab-dummadga imakdemalad, a-nug-odummodii gudmalad. Agala, Bab-Jehová ega bonigan uknonikid.’ ” Salomón ibmar-bukidar imaksad B"n Emi anse-gorleged-neg be dakedi, gwen akar-guosuliyob dakleged. Degite, e-ibagan-nonikir, bela ayarnonikoed. Dulemar we-neg-anga-soblesad deyob dakarmardibe, geger dakdemaloed, egi dododmaloed. Egisnai-gudmaloed: ‘¿Ibiga Bab-Jehová weyob we-neg imaksa? ¿Ibiga Bab-Jehová weyob Israel-dulemar-imaksabali?’ b!?n bemar Israel-dulemar, we-yar-an-bemarga-uksadgi, an gandikidgi sabsur bemar-onogoed. ”We-anse-goled-neg an nug-imaksadi, an obanoed. Israel-dulemar dodolegedga gudoed, degi, bela dule-bamalad egi alledii gudmaloed. = un Ar bemar, degi, bemar-wagan, an-Igar-Mamaidgi, degi, an-igar-sogsadgi bangudmalale, degi, bemar na bab-dummagan-baiganba nanaega, degine, e-nug-odummogega be angi bangudmarbalile, eEn an be-bab-Davidʼga ibmar-imakoye sogsayobi an imakoed. ”Deun an ega sogsagu: ‘Israel-dulemar-iduega be-wagan be-sorba rey-gangi-siged surguosurye.’ Degisoggu, Israel-dulemar-e-dummadga-be-gudiid an be-ogannogoed. 'In ”Igi be-bab-David gudii gusa, deyob be gudimogale, gwage-swilidikidgi be gudiile, bela anba be ibsadiile, an-Igar-Maidba be nadiile, an-sogedba be gudiile,  n Agi, Bab-Jehová, Salomónʼga sogded: “Ise-wilegar be anse gornaigusadi an be-itosad. We-anse-goled-neg be-anga-sobsadi, angadga an imaknonikid. An egi degisadegu gudii guoed. We-neg an nue-sabgudii guoed, an egi nakuledii guoed, deyob degisadeguoed. n geb Bab-Jehová gannar Salomónʼse magarononikid. Ar igi gebe Gabaón-neggweburgi ese magarononigusa, deyobi ese magarononi gusbalid t en Salomón, Bab-Jehováʼse-goled-neg sobsagua, na e-neg obelosbargua, degine, bela ibmar-abeged sobsabargua, PnBIba-gwinmaknaid-oibosgua, Salomón dulemar-naesognanaidga napi-sognai gualid, degimaloye. Geb a-dulemar, Rey-Salomónʼgi nued binsananai gusmalad. Bela e-neg-e-negse nade gusmalad. Nadmargu, Bab-Jehová Davidʼga-ibmar-nuegan-imaksadba, degine, Israel-dulemarga-ibmar-nuegan-imaksabalidba, weligwar na itonadapi gusmalad.ynADeyob, Salomón, bela Israel-dulemarmala Bab-Dummad-Jehová-asabin, ibagugle (7) iba-ononai gusad. Degine, Salomón napi-ibagugle (7) iba-obangusbalid. Belagwable ibambe-gakabake (14) iba-ononai gusad. A-ibase, bukidar-dule-ainebarmalad nonigusmalad. Hamatʼye-neg-nugadginmalad, degi, Egipto-diwarginmaladse-bakale, noni gusmalad. Dulemar bukidar ibase noni gusmalad. n@A-ibagine, Rey-Salomón, Bab-Jehováʼse-goled-neg-imba-naid, Bab-Jehováʼga nug-imaknai gusad. We-neg-imba, Bab-Jehová-e-neg-asabin naid.A-neg-imba-naidgi, ibdurgan ogumakar uknai gusad, ibmar-gwag-gulleged uknai gusbalid, degi, gwenatigwar-guega ibdurgan-e-gwallu ogumakar uknai gusbalid. Ar ibmar-ogumakar-ukleged-aila-esgoro-gordikidgi-sobaled, Bab-Jehová-e-neg-asabin-siid senisoggu, unnisulid. Ar ade, ibmar-ogumakar-ukleged ichesulid. Deginbali, dogdar-nuedye-sogleged-ibmar-ukleged ichesurbalid. Bn?Salomón Bab-Jehováʼga dogdar-nuedye-sogleged-ibmar-ukleged uknai gualid. We-ibmarmar uksad:Moli-bebe-nikad, mili-dulagwen-gakabo (22,000) uksad.Sibad-wawaad, degi, sibadmar, mili-dulanergwa (120,000) uksabalid. Deyob, Salomón bela Israel-dulemarmala, Bab-Jehováʼga neg-soblesad nug-imaknai gusad. iMn>Agi, Rey-Salomón, bela Israel-dulemarmala, Bab-Jehová-asabin ibmar-ogumakar uknai gusad. n=Degisoggu, bela Bab-Jehováʼga na be san-ukmala, gwage-swilidikidgi be nanadii gumala, e-Igar-Sogmaidba be gudii gumala, e-Igar-Islidik-Maidba be gudii gumala. Igi emi-ibagi bemar igar-maidba nanadimala, deyob be nanamala.” Bab-Dummadga ese-goled-neg nugsalesad r_nSalomón, Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakar-ukleged-aila-asabin Bab-Jehováʼse ise-gollar-siigu, yokorgi sindigar gorsii gusad. Degi, e-arganmar niba-onakwale sii gusbalid. Geb Babse-goled-bergusgua, gwisgusad. K n5Be-dulamar begadga-imakega be bachikii dulemar-bamaladgi obacha gusad. ”Bab-Dummad-Jehová-Bur-Dummadye, anmar-dadgan Egipto-yargi be ononaigusgua, deyob be be-mai-Moisésʼga sogsa gusad.”  n4”Degisoggu, an-bese-gornaid nue be itoge, be-dulamar bese-gornamogad nue be itobali. Bese gorleged-iliba bela be itogoed.  n3Ade, Israel-dulemar be-dulamar-gued, na begadid. Ar ade, be, Israel-dulemar-soo-dummad-abargi-bukwayob, Egipto-yargi-bukwa be onosad.  }n2Be-dulamar-e-isgued ega be osuloge, begi-yolesmalad-e-isgusad ega be elie. E-isdarmalad be-dulamar-wiledakega be imake. V 'n1bese ise-gollar gornanaile, nibneggi-mai be itogoed. Agi, be bendaknonikoed. mUn0”Aginbali, e-isdarmalad-e-neggi galesbukwa, e-gwage-ulubgi napiragwadgi gwagnonimalale, we-yar-anmar-dadganga-be-uksadsik-atakbukwa, be-Jerusalén-neggwebursik-atakbukwa gornanaile, an bega bese-goled-neg-sobsadsik-atakbukwa, -Un/”Geb a-yargi Israel-dulemar gales-bukwadgi na e-isgusad magar itononimalale, agine, bese ise-gormakar gotemalale, degi, weyob sogdemalale: ‘Anmar nue-nosye, anmar ibmar-isgana imaksaye, anmar nue-isgusye.’ Bab-Jehováʼye, nibneggi-mai be itogoed, Israel-dulemar-e-isgued be osulogoed. fGn.”Ar dule we-napneggi begi noedbisoggu, Israel-dulemar begi yolenonimalale,
geb egi be gwisgunonikoed, degidba be e-isdarmaladga urmakoed, yar-baid-dikasulidse seledmaloed, sulile, yar-baid-walikagwadse seledmaloed. nWn-nibneggi-mai be itogoed. Bab-Jehováʼye, amar ise-wilegar bese gornanaile, be bendaknonikoed. gIn,”Bab-Jehováʼye, be-Israel-dulemar e-isdarmaladgi bila-ononamalaga be barmisale, amar Jerusalén-neggwebur-na-be-susadsik-atakbukwa bese gotemalale, aginbali, an bega bese-goled-neg-sobsadsik-atakbukwa bese gotemalale, %En+nibneggi-mai be itogoed. Israel-dulemarsulid bese ibmar-egichialile, ega be sogedba ibmar-imakoed. Bela-dulemar-we-napneggi-bukwamalad, Israel-dulemaryob be-nug wisgunonimarmogoed, degi, be-dobee itononimaloed. Agi, an-bese-goled-neg-sobsadgi be-nug-odummolenaidi, magasar dakmaloed. Dn*Degisoggu, dule-bamalad be-nug-dummarba-maid wisgunonimaloed, be-gargandik-maid wisgunonimarbaloed, be-gandik-maid wisgumarbaloed. We-Israel-dulemarsulid bese-goled-neggi bese gollalile, ymn)”Israel-dulemarsulid, be-dulamarsulid, be-nug-dummarba-maid-itosadba dikasur-danimaladi, deyob be imakmogoed. ^7n(We-yar-anmar-dadganga-be-uksadgi, deyobi, bela dulemar be-dobekwaa-nanadii gumaloed. +Qn'nibneggi-mai be itogoed, degi, Israel-dulemar-e-isgued be osulogoed. War-wargwengi e-daedba ega be ibmar-imakoed, ade, bebi unnila dule-e-binsaed magar be daked. ]~5n&”Deginbali, Israel-dule-gwensakgi boni yolenonikile, agine, na magar e-nosad itononikile, bese ise-gollar-imakdele, e-arganmar bese-goled-neg-siidse oyodbalile, degi, bela Israel-dulemar deyob imakdemarmogale, }}n%”Israel-dulemar-yar-naidgine, ukud-dummad nagunonidibe, bonimar noardibe, uka-aimaked noardibe, sesemar ainiardibe, sese-burwigan ainiarbardibe, aginbali, e-neggwebur-bukwadgine, e-isdarmalad ebiris ambikunonidibe, bela bonigan egi noardibe, uelleged egi nononibardibe, agine, Israel-dulemar magar e-nosad itononikile, bese ise gollar-imakdemalale, nibneggi-mai be itogoed. A|}n$nibneggi-mai be itogoed. Be-Israel-dulemar-e-isgued be osulogoed. Be-igarba nabir nanamalaga, igar-nuedgi be odurdakoed. Geb be-dulamarga, yar-ega-be-uksadgi, be dii gannar owibaloed. n{Wn#”Be-dulamar begi yolesad-ular, bar dii-wisuli be imakalile, deyob, be be-dulamar-sabsur-odurdaknai gualile, bese-goled-neggi bese ise-gollar imakarmalale, agine, e-isgusmaladgi bangudmalale, gannar be-nug odummonai guarmalale, zn"nibneggi-mai be itogoed. Israel-dulemar-e-isgued be osulogoed. Geb gannar Israel-dulemar yar-e-dadganga-uklesadse be senonikoed. /yYn!Bab-Jehováʼye, be-Israel-dulemar begi-yolesad-ular, e-isdarmalad-abin galakunonikile, agine, magar neg-itononimalale, degi, bese gannar-wilenonimalale, gannar be-nug-odummononimalale, bese-goled-neg-soblesadgi ise-wilesagwar bese gollarmalale, degi, bega na e-isgusad barsognanai guarmalale, Bxn nibneg-akale be itogoed, be-sogedba be igar nudakoed. Be-dulamarga be igar nudako. Dule-yoledimalad na e-ibmar-imaksadba be sabsur-odurdakoed, e-ibmar-imaksadba ega be igar nabogoed. Dulemar-akar-ibmar-imaksasurmaladgardina, ega be igar nudakoed, e-ibmar-nued-imaksadba egi be sogoed, gwen be ibmar oakalossurye. *wOn”Dule-gwensak e-gwenadgi yolesdibe, we-dulega soglesdibe, bese-goled-neg-dummadse nonikoye, agi Bab-Dummad-e-aila-asabin ise-sogar-sogdibe, an egi yolessurye, vnWe-neggi an bese gollalile, be an-itogoed. Israel-dulemar bese gollarmogale, nibneggi-mai be itogoed. Be anmarga anmar-isgued obeloge. +uQn”Bese-goled-neg-soblesadgi be nakuledii guoed. Aginbali, be sogsagusbalid: ‘An we-neggi gudii guoye.’ Degisoggu, we-neggi an bega sunmakder, be an-itogoed. tnDegi-inigwele, an-ibmar-sognaid be itoge, an bese ibmar-egisnaid be itobali. An-Bab-Dummad-Jehováʼye an bese-gornaid be itoge. ^s7n”Degi-inigwele, we-napneggi be megegala, ¿sunna we-napnegde bega unniguosi? Ar nibneg-naidbela, billimar-nibneg-nanaidbela, unnisulid. Degite, be-nug-odummoleged-neg an-bega-sobsad-bursunna, ¿sunna unniguosi? zronIsrael-e-Bab-Dummad-Jehováʼye, degisoggu, an-bab-David-be-maiga be ibmar-imakoye-sogsa-gusad, emisgi be imake. q1n”Emisgi, Israel-e-Bab-Dummad-Jehováʼye, an-bab-Davidʼga be ibmar-sogsabalid be imakbali. ”Deun, ega be sognaigusgu: ‘Be-wagan, an-asabin, be-gudigusadyob nued damalale, anba ibsamalale, an-asabin, be-wagan rey-gangi-siged Israel-dulemar-e-idumalaga surguosulid.’ p!n”An-bab-David-be-nug-odummodigusadga, be ibmar-imakoye-sogsad, be imaksad. ”Emi-iba, ega be ibmar-sogsagusad be-ganguedba be imaksad. po[nsogded: “Bab-Jehováʼye, be Israel-dulemar-e-Bab-Dummad gued. Nibneggi, napneggi Bab-Dummad-baid beyobid sulid. ”Dule-be-nug-odummodimaladga be-igar-mesisad be imaked. Be-nug-odummodimalad, be-sogedba-gudimalad, be nue-sabed. n;nAgi, Salomón, Israel-dulemar-onmakbukwad-wagab, Bab-Jehová-ibmar-ogumakar-ukleged-e-aila-asabin gwisgusad. Geb Salomón, e-argan-niba-onakdegu, mnA-negyagine, Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Uluga an neg-sobsabalid. A-uluyagi Bab-Jehová anmar-dadgan-ebogwa Igar-Mesisad sabolemaid. Bab-Jehová we-igar-mesis gusad, deunni, anmar-dadgan Egipto-yargi-ononai gusgu.” Salomón Bab-Dummadse-gochad {lqn”Degisoggu, Bab-Jehová ibmar-imakoye-sogsagusad, sogedba imaksad. Ani, Salomón, an-bab-David-sorba an yar-ganonikid. Bab-Jehová-sogsagusadba an Israel-dulemar-e-rey-gangi signonikid. An Israel-e-Bab-Dummad-Jehováʼga an neg-sobnonikid. ykmnDegi-inigwele, be anga anse-goled-neg sobosulid. Be-machi-nikuoedi, a-dule, anga anse-goled-neg sobnonikoed.’ tjcnDegi-inigwele, Bab-Jehová an-bab-Davidʼga sogsad: ‘Anga be anse-goled-neg-sobbiedi, nued be binsaenad. Qin”An-bab-David, Israel-e-Bab-Dummad-Jehováʼga neg-nue-sobbi gusanad. hhKn‘An Egipto-yargi Israel-dulemar-ononaigusad-akale, dulemar-dadgan-warambe-gakabogwad-danar-bukwad-abargi (12), e-neggwebur-gwensak anga-neg-sobega, an sussulid. Unnila an-Israel-dulemar-iduega, an Davidʼbi sunonikid.’ Ig nGeb sogded: “Bab-Jehová-e-nug odummolesun. Bab-Jehová, Israel-dulemar-e-Bab-Dummadid. An-bab-Davidʼga ibmar-imakoye-sogsagusad, sogedba imaksad. Deun, an-bab-Davidʼga weyob sogsa gusad: nfWnRey-Salomón, Israel-dulemar-bela-gwigwismaladse aibirided. Geb Israel-dulemargi nued-binsasad. neWn Bab-Jehová, degi-inigwele, an bega neg-bur-birigined sobsad. A-neggi degisadegu be gudii guegar.” ydmn Agine, Salomón sogded:“Bab-Jehová, be sogsa gusad: ‘An mogir-sichid-imbaba gudii guoye.’ }cun Ar Bab-Dummadse-goled-neg waa-ena-sigissoggu, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, Bab-Dummadse-goled-neggi Bab-Dummadga geg bar ibmar-imake gusmalad. Ar ade, Bab-Jehová-e-gangued-yeerdakleged bela neg-gasa nagusad. Neg Bab-Dummadga nug-imaklesad qb]n Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad Bab-Dummadse-Goled-Neg-Islidikidgi-nodmargua, neg waa-ena sigisad. "a?n Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu-yagi, unnila akwa-matargwagwadgi-Bab-Jehová-e-Igar-narmaksad maid. We-akwa-matar, Moisés, Horeb-yar-siidgi-gudigu, mesis gusad. Israel-dulemar-Egipto-yargi-nosmalad-sorba, Bab-Jehová, Horeb-yargine, Israel-dulemarbo igar-mesnai gusad. j`OnBab-Jehová-Ulu-e-suarmar-yoyoid mullusursoggu, Neg-Islidikidgi-gwichir, e-dukumar magasar-dakleged. Magaba-gwichirdi akudakleged. Neg-Islidikidde, Neg-Ise-Islidikid-idu siid. We-garda emi-narmaklenaise deyob amba siid. :_onBaliwitur-dummagan-querubin, Bab-Dummadse-Goled-Neg-Ise-Islidikid-siidgi sakan-aasaa bukwamalad. Deyob Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu, degi, e-suarmar egi yoyoi sigisad. 4^cnA-sorba, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad Bab-Jehová-Ulu Bab-Dummadse-Goled-Neg-Ise-Islidikid-siidse sesmalad. Geb baliwitur-dummagan-querubin-e-sakan-urba sismalad. ])nRey-Salomón, degi, bela Israel-dulemar-ese-nonimalad, Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu-asabin ambikunonimalad. Agine, amar Bab-Jehováʼga sibad-wawaad ogumakar-uknanai gualid, moli-bebe-nikamalad ogumakar-uknanai guarbalid. Doggus-merguedba geg ebislegusad. y\mnGeb agi, Bab-Jehová-Ulu sesmalad. David-ega-dordoneg-sobsad sesmarbalid. Aginbali, a-dordonegyaba e-ibmar-ebulemalad-islidikid-bukwad sesmarbalid. We-ibmarmar dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad semamai gusad. Levita-dulemar bendaksamarmogad. u[enIsrael-dulemar-nuga-nikamalad nonimargu, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad Bab-Jehová-Ulu onakwismalad. Z/nA-ulale, nii-walagugled-Etanimʼye-nugad-nagunonigu (7), itoakwaa-onoleged-ibagi, bela-Israel-dulemar, Rey-Salomón-asabin gwisgunonimalad. oY [nAgine, Rey-Salomón Jerusalén-neggweburgi, e-asabin dagmalaga wemarse gochad: Israel-dulemar-nug-nikamaladse, dulemar-sogambe-gakabogwad-e-idumaladse (12), Israel-dulemar-e-neguya-e-dummaganse gochad. Rey-Salomón we-dummaganse gochad, adi, Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu, David-neggwebur-Sión-nugadgi-siidi, Bab-Jehováʼse-goled-negse sedamalagar. X n3Salomón, Bab-Jehováʼse-goled-negga ibmar-ebulemalad soboye-sogsagusad, bela sobsa gusad. Agi, geb Salomón, e-bab-David Bab-Jehováʼga ibmar-nug-imaksadi, Bab-Jehováʼse-goled-negse bela senonikid. Degisoggu, Salomón bela we-ibmar senonikid: Manimar, ormar, degi, ibmar-bamalad-ebulemalad. We-ibmar, Bab-Jehováʼse-goled-neggi, ibmar-saboleged-neg-siidse urbenonikid.7Win2Dii-simalad, orbi sobsabalid. Dislagii-daklemalad, orbi sobsabalid. Nog-abe-mimalad, orbi sobsabalid. Bormomar, orbi sobsabalid. Sianarmar, orbi sobsabalid. Bab-Dummadse-Goled-Neg-Ise-Islidikidyaba yawagak-abgamalad, orbi sobsabalid. Bab-Dummadse-Goled-Neg-Dummad e-yawagak-abgamalad, orbi sobsabalid. V!n1Bab-Dummadse-Goled-Neg-Ise-Islidikid-asabin: Argan-nuedsiki, gwallu-siged-orbiid gwaatar bukwad. Argan-sapiledsikdi, gwallu-sied-orbiid gwaatar bukwamogad. Dutumar, orbi sobar nanaed. Gwallumar, orbi sobar nanabalid. A-ukinbali, maskemar, orbi sobar nanabalid. >Uwn0Salomón, Bab-Jehováʼse-goled-neggi ibmar-bamalad-ebulemalad-sobega imaksabalid: Bab-Dummadga ina-wawad-ogumaked-aila-orbiid sobsad, degi, mese-madu-mesed-orbiid sobsabalid. }Tun/Ibmar-ebulemalad-esgoro-gordikidgi-soblesad doggus mergusoggu, Salomón, esgoro-gordikid nibirgi bar oaidikussulid. 'SIn.Rey-Salomón, Jordán-neba-naidgi, Sucot-neg, Saretán-negbo-abingunaidgi, soogi esgoro-gordikid diree imaksad. Geb ibmar-wilub-napsagi-sobaledgi eosad. \R3n-Bormomar, buru-wemalad, degi, nog-dummagan abe-mimalaga sobsabalid. We-ibmar, bela Hiram, Rey-Salomónʼga Bab-Jehováʼse-goled-neggi-ebulegega sobsad. We-ibmarmar esgoro-gordikid-ise-swilidikidgi bela sobsad. lQSn,Dii-siged-dummad sobsabalid. Moli-bebe-nikad, warambe-gakabo (12) dii-siged-dummad-urba ambikusad. bP?n+Deginbali, dii-siged, gwaambe (10) sobsabalid. Dii-siged-e-gan, gwaambe (10) sobsabalid. \O3n*Guseb-dummadgi-dakleged, gwadulataled-ilabake (400) saki-saki-dakleged-gobogwadga sobsabalid. Saki-saki-dakleged-gwensaki, guseb-dummadgi-dakleged ilabo ebirnaid. Wemar, buarmar-e-nono-ololedgi-oginnega sobsad. Nn)Esgoro-gordikid-buarmar, warbo. E-nonoga-gumalad-olor-daklemalad, gwaboba. A-buarmar-e-nono-birgi saki-saki-daklemalad, sogbo nasiksad. Hiram deyob bormomar sobsabalid, buru-weed sobsabalid, nog-dummagan abe-miega sobsabalid. Weyob, Hiram, Salomónʼga Bab-Jehováʼse-goled-negga ibmar-obelosadi, wemar-gued: oLYn'Dii-siged-e-gan, Bab-Dummadse-goled-neggi argan-nuedsik gwaatar urbisad, gwaatar argan-sapiledsik urbisbalid. Dii-siged-dummad-esgoro-gordikidbiid Bab-Dummadse-goled-neg-dad-nakwed-argan-nuedsiki, dad-nakwedsiksaar ogwichisbalid. Kn&Hiram gwaambe (10) dii-siged-esgoro-gordikidbiid sobsabalid. Dii-siged-gwensakgine, dii galón-dulataled-ilabo gaka dulabo (240) egi siged. Dii-siged-e-dunguedi, daligwen nikad. Dii-siged-gwaambe-soblesad (10), na egad-egad dii-siged-e-gan-birgi sigis nanaed. NJn%Weyob, Hiram, gwaambe (10) dii-siged-e-gan sobsa gusad. Esgoro-gordikid-diregwadgi emarbi sobles nanaed. Emarbi-dungu sobsad, degi, emarbi-dakle sobsabalid. Na e-wilubmar emarbiidgi sobles nanaed. uIen$Aginbali, madare-madare-nanaid-birgi, degi, e-dikarmar-birgi baliwiturmar-dummad-querubinʼye-nugad sobsad, achumigurmar sobsabalid, ogobwaryob-daklemalad sobsabalid, ibmar-dirbir-dakle sobsabalid, bela ollor-nanaidba sobsa gusad. 9Hmn#Dii-siged-e-gan-birgi dirbir achagwen ebirnaid. Geb dii-siged-e-gan-abgamalad-e-dikarmargi, degi, e-gangi madare-madare ebiris nanaid. Dii-siged e-ganbogwa soggwenna soblesad. \G3n"Dii-siged-e-gan-barmayega e-suar-gamalad, sogabake e-dikarmargi sobar nanaid. IF n!E-yandamar, moli-ur-yandagii sobaled. Yandamar-e-warmar-yoyoid, degi, e-dirbir-ebirnanaimalad, degi, e-abgamalad, degine, esgoro-gordikid-e-suar-gamalad, bela esgoro-diregwadgi sobles nanaed. fEGn Dii-siged-gangi madare-madare-sobaled-urba e-yandamar gwabake nanaid. A-yandamar-imbaba esgoro-gordikid-suar yoid. A-esgoro-suar bela dii-siged-e-ganbogwa soggwenna sobar nanaed. Yandamar bisgigwen-gaka-achagwen dungued. DnDii-siged-e-gakuli, bisgigwen nosa siid. E-gakuli, dirbikwaa siid. Dii-siged-e-gangi, achagwen dogar siid. Bela e-matugued bisgigwen-gaka-achagwen nikad. E-gakuli-nosasidgi, ibmar egi sobar nanaid. Dii-siged-gan-e-sugued, degi, e-matardungued emalad, olorsulid. ECnDii-siged-e-gan-gwa-gwagwengi yandagii-dakleged, esgoro-gordikid-ololed-nabir-baparmaked, gwabake-nika sobsabalid. Yandagii-dakleged-gwabogwadgi, esgoro-gordikid-e-suar imbaba yoid. Deyob dii-siged-e-ganmargi yoi-yoi nanaed. Dii-siged-e-gan-abgamalad sogabake nanaid. Amargi, ibmar-dirbir-daklege sobar nanaid. B!nGeb madare-naid-birgi achumigur-e-wilub sobsad. Moli-bebe-nikad-e-wilub sobsabalid. Baliwitur-dummagan-querubinʼye-nugad-e-wilub sobsabalid. Dii-siged-e-gan-e-dikarmargi, achumigur-sobaled, moli-bebe-nikad, amar-birgi, geb amar-urba, ibmar-dirbir-dakle sobsabalid. tAcnWeyob we-dii-siged-e-ganmar esgoro-gordikidbi soblesad. We-ganmar e-dikarmar madare-madare ebiris imaksad. 1@]nDegine, Hiram dii-siged-senigan-e-gan, gwaambe (10) esgoro-gordikidbiidgi sobsabalid. Gan-suguedi, daligwen sugued, daligwen matardungubalid, bisgipaa nibgubalid. /?YnDii-siged-dummad goo-warbake-wilub songued. Geb e-gakulidi aibinar-sobaled, lirio-dutu-sunna dakleged. A-yagine, tambor-gwadulataled-ilabo-wilub (200) egi dii siged. @>{nDii-siged-dummad-esgoro-gordikidbiid, moli-bebe-nikad-warambe-gakabo-sobarmalad-birgi (12) silesad. Moli-warbaa, dad-nakwed-argan-sapiledsik atakbukwad, warbaa, dad-argwanedsik atakbukwabalid, warbaa, dad-nakwed-argan-nuedsik atakbukwabalid, degi, warbaa, dad-nakwedsik atakbukwabalid. We-molimar-bebe-nikad-birgi, dii-siged-dummad-esgoro-gordikidbiid silesad. Dii-siged-dummad-urba, molimar-bebe-nikad-e-sormar yaba-dogar ambikusad. w=inDii-siged-dummad-e-gakuli-urba, nabamaryob ilabo-ebiris sobsabalid. We-nabamar bisgigwensakgine, gwaambe (10) sobsad. Deyob bisgi-iliba sobsad. We-nabamar dii-siged-dummad esgoro-gordikid-diregwadgi-soblenaigu, yog-eba-soblegar gusmogad. o<YnHiram, dii-siged-dummad-esgoro-gordikidbiid sobsad. We-dii-siged olor-dakleged, e-yaadungued dalibo-negabar (2½) nikad. E-nibgued, daligwen-gaka-bisgigwen (1¼) nikad. E-yaa-gakuli, daligugle-negabar (7½) dubgi ebirileged. ;!nA-buarmar e-nonoga-gunanaid-birgi lirio-dutumaryob-dakleged sobsad. Deyob buarmar-sobsa obelosad. Bab-Dummadse-goled-neg-e-ibmar-ebuleged :ynHiram we-buarmar-warbogwad, Bab-Dummadse-goled-neggi, e-ubeb-naidgi ogwichisad. Buar-wargwenad, dad-nakwed-argan-nuedsik ogwisgunagu, a-buar Jaquínʼye onug-imaksad. Baiddi, dad-nakwed-argan-sapiledsik ogwisgunagu, a-buar Boazʼye onug-imaksad. )9MnBuar-e-nonomar-warbogwad, e-sader-mureged-birgi, guseb-dummadyob-daklemalad, dulataled-ilabo (200) ebirnai sobsad. Geb a-birgi, saki-saki-dakleged ebirnabalid. 8%nSalomón-neg-ubeb-sobsadgi, a-buarmar e-nonomarga-gunanaid e-dungued daligwen nibgued. Geb a-birgi, lirio-dutumar-achunnai sobsabalid. "7?nDeginbali, a-buar-nonogi ilabo-ilekwaa guseb-dummadyob-dakle sobsabalid, dubmar-sakiyob ebo-apurnaiyob imaksad. Baid-buar-nonogi deyob imaksabalid. 6}nEsgoro-gordikid-buar-warbogwad-e-nonomargi, dubmar-sakiyob-dakle sobsabalid. E-nono-soggwengine, dub-gugle (7) sobaled. _59nA-buar-warbogwad-soblesad-birgi, e-nono-nika esgoro-gordikidgi sobsabalid. Buar-wargwenad-birgi, nono-sobaled daligwen gaka bisgigwen nibgued. Baid-buar-soblesad e-nono-sobaled, daligwen gaka bisgigwen nibgubalid. <4snHiram soogi esgoro-gordikid diree imaksad, geb egi buar warbo-sobsad. Buar-warbogwad dalibake-abar-nibgu (4½) imaksad. Aginbali, e-wardungued-ebirileged, dalipaa (3) nikad. 3}nHiramʼde, ome-ei-sui-burgwisad-e-machid. We-omede, dad-dummad-Neftalí-e-wagwad. Hiram-e-babdi, Tiro-neggweburginedinad. Hiram-e-babdi, esgoro-gordikid-sobed-dule gusad. Degisoggu, Hiram nue-ibmar-wisidid, ibmar-sobed-buledid. Hiram gurgin-nued nikad, esgoro-gordikid-sobedgi nergualed. Agi, Hiram Rey-Salomón-asabin nonigusad. Geb Salomón-ega-sogsadba bela ibmar-imaksad. M2n Rey-Salomón, Tiro-neggweburse Hiram-sunamalaga emar-barmisad. v1gn Neg-ollor-ebirnaid-e-galuga, akwamar-sobaled ile-sogapaa onakwisad, geb a-birgi, urwar-urgo-sommegan mesisad. Bab-Jehováʼse-goled-neg-ollor-naidgi deyob imaklesbalid, degi, e-ubebgi deyob imaklesbalid. Salomón, Hiram-oarbaega imaksad 0;n Akwasailamar-birgi, akwa-bur-nuegan ambikusad. We-akwa-bur-nuegande, e-wilub-nika sobar-sobar nanaed. Geb urwar-urgomar e-wilub-nika sobles nanabalid. //n Akwa-bur-nuegan-egwaarmaladi, negsailaga gusnanaed. E-dungumalad, gwen-gwen dalibo-abar (2½) nika nanaed. Bamaladdi, dalibo (2) nika nanabalid. c.An Bela negmar-soblesmaladi, akwa-bur-nuegangi sobles nanaed. Bela negyabali, neg-magabali, degi, neg-ollor-naidse-bakale, a-akwamargi sobles nanaed. A-akwa-bur-nuegan negsailaga gusnanabalid, e-uas-nagase deyob akwa-bur-nuegan ebulesbalid. A-akwa-bur-nuegande, egwaar imaklesad, wilub-nika-nika siklesad. Esnaligi abinbela siklegar imaklesad. v-gnSalomón-e-reyneg Igar-Nabiroged-Neg-asabin, neg-ollor-naid-obakar siid. Salomón-e-reyneg Igar-Nabiroged-Negyob daklemogad. Salomón Faraón-e-sisgwaga, e-reyneg-dummadyob-dakle neg sobsabalid. Faraón-e-sisgwade, Salomón-e-omed. 0,[nSalomón dulemarga igar-nudakega Igar-Nabiroged-Neg sobsabalid. Agi e-rey-gan siid. We-neg, belagwable napa-nagagi, uas-nagase, urwar-urgo e-galu-birgi nasiksad. x+knAginbali, Salomón neg-ubeb sobsad. A-neg-ubeb buarmar-negye nugad. We-neg-ubeb, daliambe-gakabo-abar (12½) sugued, daligugle-abar (7½) e-yaadungued. We-neg-ubeb-sobsad-asabin, neg-ubeb-baid uas-nika, degi, buarmar-nika sobsabalid. b*?nBela yawagakmar-dunguedi, emarbi dungued. Yawagak gwapaa ilekwaa asabin-asabin nasiksad. H) nGeb ailamar-irba yawagak-senigan sisbalid. We-ailamar-irba, yawagak-senigana gwapaa ilemakar obukusad. Yawagak-senigwad-gwagwengi yawagak-senigan gwapaa sisad. Deyob bela abin-abin obukusad. ,(SnWaladulabo-gakatar (45) nagubirmar mesilesad: A-aila-gebedga, nagubir warambe-gakatar (15) meslenonikid, aila-birginedga, nagubir warambe-gakatar (15) meslenonibalid. Napi-aila-birginedga, nagubir warambe-gakatar (15) meslenonibalid. A-ailamar-e-nagubirmar-birgi, urwar-urgomar meslenonikid 1']nSalomón e-reyneg-baid sobnai gusbalid. A-negde Líbano-Sapurye nugad. A-negde, dali-dulagwen-gakatar (25) sugued, daliambe-gakabo-abar (12½) e-yaadungued, degi, daligugle-abar (7½) nibgued. E-buarmarga, urwar-suarmar ile-sogabake ogwichisbalid. Geb a-buarmar-birgi, nagubirmar meslenonibalid. V& )nRey-Salomón e-reyneg sobnai gusbalid. A-nega, birgambe-gakapaa (13) gagasad. *%On&Geb Salomón birgambe-gakagwensakgus yar-semaidgine a-nii-walabaabakgine, nii-Bulʼye-nugadgi, Bab-Jehováʼse-goled-neg-sobleded ogulenonikid. Bela igi soblegoye igar mai, deyobi, Salomón Bab-Dummadse-goled-neg sobsad. Salomón birgagugle (7) Bab-Jehováʼse-goled-neg sobnai gusad.$n%Salomón birgabakegus Israel-yar-semaigu, nii-Zifʼye-nugad-naidgi, Salomón Bab-Jehováʼse-goled-neg sobde gusad. #1n$Bab-Dummadse-goled-neg-dikarba neg-ollor-ebirnaid-e-galuga, akwamar-sobaled ile-sogapaa onakwisad, geb a-birgi, urwar-urgo-sommegan mesisad. #"An#A-yawagakgine, baliwitur-querubinʼyob sobsabalid, ogobwaryob sobsabalid, dutumar-argas-nanaiyob sobsabalid. Geb bela we-ibmar-sobaledgi or nasiksabalid. !n"A-yawagak-warbogwaddi, baryawar-urgogi sobsad, geb a-yawagak-gwensakgi urgo-matabo-nikad. Argader, we-urgo-matabogwad sinnii naddaed. q ]n!Amba deyob Neg-Islidikidga, e-yawagak-suar-bargamalad, olivo-urgo e-dikar-warbake-nika sobsabalid. +n A-yawagak-warbogwad-birgi, baliwitur-querubinʼyob sobsad, ogobwarmaryobi sobsabalid, geb dutumar-argas-nanaedyob sobsabalid. Aginbali, e-yawagak olivo-urgogi-soblesad, a-birgi bela or nasiksabalid. Querubinʼyob-sobaledgi, degi, ogobwarmaryob-sobaledgi or nasiksabalid. nSalomón Neg-Ise-Islidikidga, e-yawagak-doged olivo-urgogi sobsad. E-yawagak-doged-birgi, yawagak-bargaed nasiksad. Geb e-yawagak-doged-dikarba, suarmar yawagak-bargaega ogwichisbalid. We-suarmar-yawagak-bargamalad-dikarbalidi, e-dikar-atar-nika imaksad. jOnAginbali, Neg-Islidikidyaba, degi, Neg-Ise-Islidikidyaba e-napaga-gunaidgi bela or nasiksabalid. a=nAginbali, Bab-Dummad-Goled-Negyaba, Neg-Ise-Islidikidgi, degine, Neg-Islidikid-e-galumargi querubinʼyob-daklemalad sobsad, degi, ogobwaryob-daklemalad sobsabalid, degi, dutumar-argaaryob-daklemalad sobsabalid. RnDeginbali, Salomón querubin-warbogwadgi belagwable egi or nasiksabalid. }unSalomón, querubin-warbogwad Neg-Ise-Islidikidyaba odosad, neg-abargi e-sakanmar argaar-bukwad. Querubin-e-sakan-nailik galu-gwensak ebunaid, geb querubin-baid-e-sakan-nailik galu-baid ebunaimogad. Agi, na e-sakan-e-sakan neg-abargi ebunanaid. LnQuerubin-gwensak dalibo-abar (2½) nibgued, baid deyob nibgumogad. !=nQuerubin-baiddi, deyob e-sakan-duku-nailik, e-sakan-duku-baidse dalibo-abar (2½) sugumogad. Querubin-warbogwad na dare-dungumalad, na emar-daklebalid. =unQuerubin-e-sakan-nailik daligwen gaka bisgigwen sugued, e-sakan-baiddi, daligwen-bisgigwen sugubalid. Degisoggu, e-sakan-duku-nailik, e-sakan-duku-baidse dalibo-abar (2½) sugued. BnSalomón, Neg-Ise-Islidikidga baliwiturmar-dummagan warbo, olivo-wargi sobega imaksad. We-baliwitur-dummagande, querubinʼye-nugmalad. Amarde, dalibo-abar (2½) nibgu soblesmalad. &GnDegisoggu, bela Bab-Dummadse-goled-neggi ormar nasiksad, degi, ibmar-ogumakar-ukleged-aila Neg-Ise-Islidikid-asabin-siid, deyob bela egi ormar nasiksabalid. 4cnDegisoggu, Salomón bela Bab-Dummadse-goled-neg-islidikidyaba or-nued nasiksad. Geb Neg-Ise-Islidikid-doglegedgi ordub nasiksad. Neg-Ise-Islidikidgi or-nued nasiksabalid. #AnNeg-Ise-Islidikidde e-sugued, daliatar (5) nikad, e-yaadunguedi, daliatarbalid (5), degi, e-nibgubalidi, daliatarmogad (5). Bela e-galumar-birgi or-nued egi maad-maad nasiksabalid. Aginbali, ina-wawadikid-ogumakar-ukleged-aila, urwar-urgogi-sobaledi, bela or-nued egi nasiksabalid. nSalomón, Bab-Dummadse-goled-negyaba Neg-Ise-Islidikid sobsagusad, adi agi, Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu osigegar. k~}||j{/zkyy6x/wFvv_utLsZrqptonmwmlkOjiihgfee%dctbCaa_^]\\*[DZYXX"WiVhUTTS]RRaQ'P~OONzMLKJJ8IhHfHG3FTCBBAS@?\>>=h=<<&;;:e99,8{876f55M433 11_0M/.--o,+q*w*!)D('&&%$s#["! C {]-?xe/K<rW    bW@zYJ-n Bedina, noarsaila ibmar-imakded, be-iduar-gudigusmaladba be ege naded, ibmar-yogsaarmalad be-bab-dummadga be imakded. An-ourwega be ibdurgan-e-wilub esgoro-diregwadgi sobnai gusbalid. Nue-isdar be an-daksad. oIYnDavid-e-wagan-yar-semaid an e-annik susad. Bega an uknonikid. Degite, an-mai-Davidʼyob be gussulid. Davidʼdi, an-Igar-Maidba-nanadii gusad. David bela-bela e-ulubgi an-sogedbarbi, degi, an-ibmar-abegedbarbi ibmar-imakdii gusad. BHnRey-Jeroboamʼse gannar be nao, ega be sogdapo: ‘Weyob Israel-dulemar-e-Bab-Dummad-Jehová sogye: Ani an Israel-dulemar-abargi be-susad, degi, e-dummadga-guega an be-nug-imaksabalid. MGnAhías, ome-dogdanikid-e-nag-goled itosgua, ega sogded: “Jeroboam-ome, doge. ¿Ibiga dule-baidyob na be imake? Emide, be dukuagwar mor-baid-yoi danigu. Doge, bega an garda-isgana soggwelo. 2F_nDegidgine, Bab-Jehová, Ahíasʼga sogsa gusad: “Jeroboam-ome dule-baidyob bese ataknonikoye, bese egisnonikoye, e-machide igi gudoye. Geb weyob-weyob ega be sogo.” EnDegisoggu, Jeroboam-ome Silo-neggweburse nadsunnad. Agine, Ahías-negse mosad. Ahíasʼde bato selebagussoggu, bar ataksulid. -DUnOme, madu-ologana gwaambe (10) ega be sedo. Madu-ochi ega be sedbalo, achanis bute-gwen ega be sedbalo. Geb ese be egiso, anmar-mimmi-uellemaid, igi gudodibeye.” CnJeroboam e-omega sogded: “Be gwisgue. Dukuagwar mor-baid-yoi be nae, adi, mer be wisgumalaga be an-ome gued. Silo-neggweburse be nao, agine, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Ahías gudiid. A-dulede, anga sogsa gusad: ‘Be, Israel-dulemar-e-reyga be megoye.’ FB nA-ibagangine, Jeroboam-machi-Abíasʼye-nugad uellemai gusad. -AUn "Weyob-Jeroboam-ibmar-imaksadi, na e-gwenadgan-oichogega imaksad. Degidbali, bela Jeroboam-e-gwenadgan-berguega imaksad. Wargwensaale we-napneggi dula bessulid.@n !Degi-inigwele, amba Jeroboam e-isgudiidgi gwen bangussulid. Aka yogasaar dule-irwa-bab-dummadse-gormalad aila-matusulid-soblesmaladgi arbaega onug-imaksad. Jeroboam, dule-irwa-bab-dummadse-goledga-arbabidibe, na e-sunnad yog-onugguar imakdaed. r?_n Ar Bab-Dummad-e-dule-Judá-yargined, Betel-neggweburgi ibmar-ogumakleged-ailagi Bab-Jehová-ega-ibmar-sogsadba sunmaksadi, gunonikoed. Deginbali, Samaria-neggweburgi aila-matusurmalad-bukwadgi sunmaksabalidgi, deyob gunonibaloed.” }>un Bab-Dummad-e-dule-mui digleapgu, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-selebagwad e-masmalaga sogded: “An burgwisale, bia Bab-Dummad-e-dule-Judá-yargined-diglegar-mai, a-neg-uangine be an-digmarmogo. An-garmar a-dule-garmar-nagaba be urbemalo. 1=]n Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-selebagwad e-neg-uangi digsad. Geb bukib-binsaed-iba ega nasiksad. Ega weyob bonai gusad: “¡Gwenadye, nunmaked-dummad be anga uksa!” g<In Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-selebagwad moli-uayasuid-birgi Bab-Dummad-e-dule-mui onakwisad, geb sealid. Bab-Dummad-gayaburba-barsogedi, Bab-Dummad-e-dule-muiga bomalaga, degine, neg-uanse dignabaliga neggweburse sealid. m;Un Geb nadegusad. Agi, dakdapid, igargi dule burgwar meremai, moli-uayasuid dule-burgwaled-dikarba nai, degi, achumigur dule-burgwar-maid-dikarba simoga. Achumigur dule-burgwar-maid-guchasulid, degi, moli-uayasuidse achassurbalid. 2:_n Geb dule-Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-selebagwad e-masmalaga sogded: “Anga moli-uayasuid guakwa nasiknamalo.” E-masmala ega moli-uayasuid guakwa nasiksamalad. 9)n Bab-Dummad-gayaburba-barsoged wisgusgua, ede dule-gannar-obirisad deyob gusye. Weyob sogded: “¡We-Bab-Dummad-e-dule Bab-Jehová-e-igar-uksadgi yolesadid! Degisoggu, Bab-Jehová achumigurga urmaksad, ase burgwisad, igi Bab-Jehová ega sogsa gusa, deyob gusad.” F8n Dulemar a-igarba nadapmargua, dule burgwar-meremai daksamalad, geb mui-nagaba achumigur sii daksamarbalid. Agine, neggweburse Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-selebagwad-gudiidse sognadmalad. H7 n Bab-Dummad-e-dule nadegusgu, igarba egi achumigur-nono-wawaad noalid, geb achumigurse oburgwilesad. Igarba burgwis meremai gusad. Degi, moli-uayasuid, achumigurbo burgwaledgi bangudsurmalad. 6n Mas-guchad-sorbali, gobsad-sorbali, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-selebagwad, Bab-Dummad-e-dulega moli-uayasuid guakwa-nasiksad. ,5Sn Bab-Jehová-bega-sogsad: Mer be mas-gunnoye. Mer be gobbaloye.’ Emide, be mas gunsiid, be gobsibalid. Degisoggu, be-babgan-e-neg-uan-maidgi bar be diglegosulid. `4;n Agine, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged sabsur goted, Bab-Dummad-e-dule-Judá-yargi-danikidga sogded: —Weyob Bab-Jehová soged: ‘Bab-Jehová-Igar-Mesisadgi be yolesad, Bab-Jehová bega igar-uksadba be imaksasulid. 3 n Mas-gunsigismargua, Bab-Jehová e-gayaburba-barsoged-selebagwadga sunmaknonikid. We-dule Bab-Dummad-e-dule-obiris gusadid. %2En Agine, Bab-Dummad-e-dule ese binsaed-galesgu, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-selebagwadba e-negse nade gusad. Geb eba mas-guchad, eba gobed gobsabalid. 1n Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-selebagwad ega gakansaar sunmakded: —An beyob Bab-Dummad-gayaburba-barsogedmogad. Baliwitur-gwensak Bab-Jehová ega igar-uksadba anga sogsamogad: ‘Be-negse Bab-Dummad-e-dule beba mas-gunnega, beba gobbaliga be sedagoye.’ 0n Weyob Bab-Jehová anga igar-mesisad: ‘Mer mas-gunno, mer wegi gobbalo, mer igar-danigusadba be gannar be-negse nao.’ /{n Bab-Dummad-e-dule abin-sogdebalid: —Beba an naosulid. Beba an mas gunnaosulid. Be-neggi an beba gobnaosurbalid. t.cn Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-selebagwad ega sogdebalid: —An-negse anba be dage, wis-mas itodagega. <-sn Geb Bab-Dummad-e-dule-sorba naded. Sapi-encinaʼye-nugad-urba-sii dakdapid. Geb ese egisded: —¿Be Bab-Dummad-e-dule-Judá-yargi-danikidi? Dule abin-imakded: —Eye, an a-dule. R,n E-bab e-masmalaga sogdebalid: —Moli-uayasuid anga guakwaa nasikna. E-masmala e-babga moli-uayasuid guakwaa nasikapmalad. Agine, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-selebagwad moli-uayasuid-birgi nakwisad. ,+Sn E-bab e-masmalaga sogded: —¿Bab-Dummad-e-dule nadegusgua, biti-igarba nade? E-masmala ega oyosad, biti-igarba Bab-Dummad-e-dule-Judá-yargi-danikid, nade gusa. j*On Betel-neggweburgi Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-selebagwad gudiid. E-masmala ese nonigu, Bab-Dummad-e-dule Betel-neggweburgi-ibmar-imaksad ega sognonikid. Degi, Bab-Dummad-e-dule reyga-sunmaksad e-babga bela sogsabalid. W))n Degisoggu, baid-igarba nadegusad, Betel-igarba-danigusadba bar nadsulid. ( n Ar Bab-Jehová deyob anga igar-uksad, anga sogsad: ‘Mer mas-gunno, mer gobbalo, mer be danigusadba be gannar be-negse nao.’ @'{n Bab-Dummad-e-dule, Rey-Jeroboam-abin sogded: —Be-ibmarmar-nikad amba be anga negabar ukdibe, amba an beba naosulid. Beba an mas gunnaosulid, amba an beba gobed gobnaosurbalid. &}n Rey-Jeroboam, Bab-Dummad-e-dulega sogdebalid: —Anmar, an-negse namala. Agi anmar mas-gunnoed, ibmar an bega ukbaloed. %/n Degisoggu, Rey-Jeroboam Bab-Dummad-e-dulese wileded, ega sogded: —Be-Bab-Dummad-Jehováʼse be anga wis gole. Adi, an-argan anga onudakegar. Agi Bab-Dummad-e-dule Bab-Jehováʼse goted. Geb agine, Rey-Jeroboam-e-argan yog nuguar naded, idualedyob gannar ega nollo naded. $n Deyob gunaidgi, ibmar-ogumakleged-aila aimukuded. E-birgi buru-bukwad bela mileded. Igi Bab-Jehová e-duleba sogsagusa, deyob gusad. 2#_n Rey-Jeroboam, Bab-Dummad-e-dule ibmar-ogumakleged-aila-Betelʼgi-siidgi sogsagusad itosad. A-aila-nagaba-gwichi, Jeroboam e-argan a-dulegi oyoded. Geb sogded: “¡Ganamar!” Rey-Jeroboam-e-argan, Bab-Dummad-e-dulegi-oyosgua, rey-argan gannare naded. Degisoggu, gege bar ega nollogue gusad. ;"qn A-ibagine, Bab-Dummad-e-dule neg-gunonikoed-e-wilub sogsad: “Bab-Jehová weyob soged: ‘We-ibmar-ogumakleged-aila aimukuoye, bela galu-birgi-buru-bukwad miledoye.’ ” &!Gn A-dule, Bab-Jehová-ega-ibmar-sogsadba ibmar-ogumakleged-ailagi sunmakded, geb sogded: “Ibmar-ogumakleged-aila, weyob, Bab-Jehová begi soged: ‘David-e-wagan-abargi machi-gwensak Josíasʼye-nugad gwalulenonikoed. Be-birgi, Josías dule-irwa-bab-dummadse-gormalad-ogumakar oburgoed. We-dule-irwa-bab-dummadse-gormalad, be-birgi ina-wawad-ogumakar ukdidamalad. Be-birgine, dule-e-garmar ogumaklebaloed.’ ” +  Sn Jeroboam ibmar-ogumakleged-ailagi ina-wawad-ogumaknaigu, Bab-Dummad-e-dule-wargwen Judá-yargi-daniki, Betel-neggweburse dognonikid. Bab-Jehová a-dule-barmialid. #n !Jeroboam Betel-neggweburgi nii-walabaabakgine, ibambe-gakatargi, ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi ibmar-ogumakar uksad. We-ibadi, Jeroboam na e-binsaedba onosad. Weyob, Israel-dulemarga iba-ononai gualid, ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi ina-wawad ogumaknai guarbalid..Wn Geb Jeroboam nii-walabaabakgine, ibambe-gakatargi, iba-itoakwaa-onoleged onosad. Igi Judá-dulemar iba-itoakwaa-onoleged onoardamala, deyob onosad. Jeroboam, ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi ibmar-ogumakar uknai gualid. Betel-neggweburgi, deyob imaksabalid. Moli-bebe-nikad-orbiidgala ibmar-ogumakar-uknai gualid. Dule-irwa-e-bab-dummadse-gormalad aila-matusurmaladgi neg-bipimalad-sobsadgi-arbaega-onugsanai gusbalid. :on Aginbali, Jeroboam, e-bab-dummadse-gormalaga, aila-matusulid-birgi neg-bipimalad sobsabalid. Agine, Leví-wagansurmalad dule-irwa-bab-dummadse-gormaladga onug-imaksabalid. "?n We-ibmar-imaklesadi, Israel-dulemar-isguega imaksad. Ar ade, Israel-dulemar Dan-neggweburse, moli-bebe-nikad-orbiid-asabin, e-nug-odummogega naddamalad. n Degidgine, Jeroboam, Betel-neggweburgi moli-orbiid-wargwen ogwichisad. Dan-neggweburgi baid-moli-bebe-nikad ogwichisbalid. /Yn Jeroboam ega-binsaed-ukmaladse idaksagua, moli-bebe-nikad-orbiid walabo sobsad. Agine, Israel-dulemarga sogded: “Israel-dulemar, Jerusalén-neggweburse bar bemar nanasulir, akarsulid. Ar bemar-bab-dummagan wegi gwichid. We-bab-dummadgan, Egipto-yargi-bemar-gudigu, bemar-onosmaladid.” Y-n Israel-dulemar Jerusalén-neggweburse Bab-Jehováʼse-goled-neggi ibmar-ogumakar-ukega gannar naarmardibe, ar degigudele, Israel-dulemar, Judá-dulemar-e-rey-Roboamʼbina gudamaloed. Geb an-oburgwemaloed.” S!n Jeroboam binsaalid: “David-e-gwenadgan gannar yar-naid sunonidibe, vgn Jeroboam, Siquem-neggwebur gandik sobnai gualid. Siquem-neggweburde, Efraín-yalaganba siid. Geb agi megnonikid. Jeroboam Siquem-neggweburgi-gudii, Penuel-neggweburse nade gusad. Geb gannar Penuel-neggwebur gandik sobnai guarbalid. >wn ” ‘Weyob Bab-Jehová sogye: Mer Israel-dulemargi be bila-ononamaloye, ar be-gwenadgan gumaladdeeye. We-yar-mamarlenaidi, ani an imaknaiye. Degisoggu, gannar na e-neg-e-negse namaloye.’ ” Deyob Bab-Jehová-sunmaksad-itosmargua, Bab-Jehová-sogsadba e-neg-e-negse nade gusmalad. Jeroboam-e-isgusad 8kn “Salomón-machi-Roboam-Judá-e-reyga be sognao, degi, Judá-dulemarga be sognabalo, deginbali, Benjamín-dulemarga be sognabalo, degi, bela-dulemar-gudidiidga be sognabalo. An Bab-Jehová, Bab-Dummad-e-dule-Semaíasʼga sogded: 'In Roboam Jerusalén-neggweburse nonigu, Judá-dulemar, degi, Benjamín-dulemar-oambikunonikid. Bela mili-dulabakebak (180,000) sordamar-oambikusad. Amala, bila-onomalad-dulemalad. Salomón-machi-Roboam, Israel-dulemar-bamaladgi bila-onogega gualid, adi, bela-yar-naid gannar-suegar. {n Israel-dulemar, Jeroboam gannar-noniye itosmargu, dulemar-onmakbukwadse-dagega ese gochamalad. Agi, Israel-e-reyga Jeroboam-imaknonimalad. Unnila Judá-waganbi Jeroboam-abessulid. Ar Judá-wagandi, reyga-megega, David-wagwa-Roboam-abesmalad. hKn Weyobi, emi-we-garda-narmaklenaidse, Israel-dulemar, David-wagwa-negsemaidgi bangude gusmalad. n Rey-Roboam, arbaed-dummad-imaklenaid-daknaega Israel-dulemarse Adoram-barmisad. Geb Israel-dulemar Adoram-daksagua, egi akwa-mialid, geb oburgwismalad. Roboam, deyob daksagua, gwae-gwae e-ur-napaginedgi nakwisa imaksad. Geb Jerusalén-neggweburse wakited. Ln Roboamʼdi Israel-dulemar-Judá-yargi-bukwamalad-e-reyga maigusad. Z/n Israel-dulemar, Rey-Roboam e-itossuli daksamargua, weyob sogdemalad:“¿Ibiga anmar bar David-e-gwenadganba naguosunna? ¡Ar anmar Isaí-wagwaba bar ibmar nikuosulid!Degisoggu, ¡Israel-dulemar! ¡E-neg-e-negse namalo! ¡David-wagwa, be-gwenadganbi na be sedii gusunno!” Agi, Israel-dulemar e-neg-e-negse nadegusmalad. E n Degisoggu, Rey-Roboam, Israel-dulemar ese ibmar-egisnaid itossulid. Ar Bab-Jehová weyob igar-mesisad, adi, Nabat-machi-Jeroboamʼga, Ahías-Silo-neggweburginedba-ibmar-sogsagusad guegar.  n Sapingan-ega-binsaed-uksadba, Roboam, Israel-dulemarga sogded: “An-bab undar-arbaleged-dummad bemarga uksad. Andina, bemarga bur bule undar-arbaleged ukoed. An-babdi molidubgi bemar-bibyosad. Andina molidub-e-duku-esgorobiidgi an bemar-bibyogoed.” l Sn Rey-Roboam Israel-dulemar-abin sabsur-sunmaksad. Girmar-dummagan-e-binsaed-ega-uksadba ibsassulid. + Qn Igi Roboam ega sogsa gusa: “Ibapaase gannar be anse dagmaloye,” deyobi, a-ibapaagine, Jeroboam, Israel-dulemarmala, Rey-Roboamʼse gannar noni gusmalad. g In An-babdi molidubgi bemar-bibyosad. Andina, molidub-e-duku-esgorobiidgi an bemar-bibyogoed.’ 5en We-sapingan Roboamʼga sogdemalad: —We-dulemar-deyob-bega-sunmaksamaladga weyob be sogo: ‘An-babdi bemar-sabsur-oarbasad. Andi aba bur bule sabsur be-oarbamaloed. ^7n Roboam a-sapinganse egisded: —¿Igi an we-dulemar-anga-weyob-sogsamaladga an sogoe? Ar anga sogsamalad: ‘Be-bab, undar-arbaleged-dummad anmarga uksaye. We-undar-arbaleged-dummad, wilubba be anmarga imakye.’ win Roboam girmar-dummaganba ibsassulid. Sapingan-eun-sergumalad, ega-arbadimalad, amarse binsaed-egichisad. -Un Girmar-dummagan weyob ega sogded: —We-dulemarba be ibsadibe, nued egi be binsadibe, nued ega be sunmakdibe, we-dulemar, degisadegu, be-maiga gudii gumaloed. <sn Geb Roboam girmar-dummaganse binsaed-egisnai gualid. We-girmar-dummagande, e-bab-Salomónʼga binsaed-ukdii nanasmalad. Amarga Roboam sogded: —¿Igi an we-dulemarga sogoe? vgn Roboam abin-sogded: —Be namala. Ibapaase gannar be anse dagmalo. Agine, Israel-dulemar nade gusmalad. 5en —Be-bab-Salomón undar-arbaleged-dummad anmarga uksad. We-undar-arbaleged-dummad, wilubba be anmarga imake. Deyob be anmarga imakele, anmar be-maiga gudii gumaloed. n Agine, Israel-dulemar Jeroboamʼbina gochamarmogad. Geb Jeroboam, Israel-dulemarmala Roboamʼse nonimalad, ega sogdemalad: }un Nabat-machi-Jeroboam, Salomónʼgi-wakicha-gusadi, Egipto-yargi-gudiidgi, Roboam-reyga-imaksokarmarye wisgunonikid. t en Roboam, Siquem-neggweburse nadegusad. Ade, Siquemʼgine Israel-dulemar Roboam-e-reyga-imakega nadegusmalad. ~~wn +Agine, Salomón burgwenonikid. E-bab-David-e-neggweburgi diglesad. Salomón-sorba, e-machi-Roboam yar-ganonikid.G} n *Salomón, Israel-dulemarga birga-dulabo (40) yar-semai gusad. |%n )Salomón-negsemai-gusad, e-ibmar-imaksad, e-binsaed-nue-nika-gusad, bela we-ibmar, Salomón-ibmar-gusmalad-e-gardagi narmaklegar maid. P{n (Agala, Salomón, Jeroboam-oburgwebi gusad. Jeroboamʼdina, Egipto-yarse wakite gusad. Jeroboam, Salomón-burgwedse Egiptoʼgi gudii gusad. Egipto-rey-Sisac-walik gudii gusad. Salomón-burgwisad zn 'Weyob-neg-guoed-ular, David-wagan nunmak itononimaloed. Degi-inigwele, we-nunmaked David-waganga degisadeguosulid.’ ” yn &An-ibmar-sogedba be daele, an-Igar-Maidba be nanaele, an-asabin be innikigwadba be gudiile, an-igar-sogsadba be ibmar imakele, an-Igar-Mesisadba be nanaele, igi an-mai-David nanadii gusa, deyob be nanaele, an beba gudii gumogoed. ” ’Be-sorba yar-semaloed surguosulid, gandik-megmaloed, an igi David-e-wagan-imaksayobi, an bega imakmogoed. Israel-dulemar-seega an be-imakoed. lxSn %Bedina, Israel-dulemar-e-reyga an be-imakoed, ibu-ibmar be imakbiele, na be-itolegedba be imakoed. =wun $Salomón-e-machigardina, unnila dadgan-sogambe-gakabogwad-soggwen an ukoed. Adi, Jerusalén-neggweburgi, an-egi-mego-sogsadgi, an-asabin, an-mai-David-e-wagan-negseed berguosulid. %vEn #”Bab-Jehová sogdebalid: ‘Salomón-e-machi-yar-semaioedgine, an e-ibe suoed. Jeroboam, an bega Israel-dadgan-sogambe-gakabogwad-e-ambe (10) ukoed. un "” ’Degi-inigwele, Salomón-annik bela yar-semaid an suosulid, amba-dula-gudiidgi reyga-mai guoed. An-mai-David an na nug-imaknaigusad-nukad, an-Igar-Maidba gudigusad-nukad, an-Igar-sogedba gudigusad-nukad, Salomón-annik yar-semaid an suosurgweled.’ t}n !”Bab-Jehová sogdebalid:‘Salomón angi banguded: Bab-dummad-bundoryob-imakleged-Astoret e-bab-dummadga imakded-ular, angi banguded. Astoretʼde, Sidón-dulemar-e-bab-dummad-bundorad. Bab-dummadyob-imakleged-Quemos e-bab-dummadga imakded-ular, angi banguded. Quemosʼde, Moab-dulemar-e-bab-dummadid. Bab-dummadyob-imakleged-Moloc e-bab-dummadga imakded-ular, angi banguded. Molocʼde, Amón-dulemar-e-bab-dummadid. ” ’Ar Salomón, an-ibmar-abegedba ibmar imaksasulid: An-Igar-Mesisadba nanassulid. An-ibmar-odurdakedba nanassulid. An-igar-uksadba nanassulid. Salomón, e-bab-David-nanadii-gusadyob nanassulid. [s1n An-mai-David-nukad, an Jerusalén-neggwebur-sabed-ular, Salomónʼga unnila dadgan-warambe-gakabogwad-soggwen ega bedapoye. Bela Israel-dadgan-warambe-gakabogwadba (12), we-Jerusalén-neggwebur an na susad.’ Xr+n Agine, Jeroboamʼga sogded: “Goambe (10) na be suo. Israel-e-Bab-Dummad-Jehová weyob sogsad: ‘Salomón-yar-semaid an e-annik suoye. Agine, dadgan-warambe-gakabogwad (12), e-ambe (10) bega ukoye sogsad. Tq#n Ahías atued-binid-egi-atuar-danikid siir-siir goambe-gakabo (12) imaksad. ~pwn Ibagwengine, Jeroboam, Jerusalén-neggweburgi nodegusgua, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Ahíasʼye-nugad abingualid. Ahíasʼde, Silo-neggweburginedid. Deunni, Ahías, atued-binidgi atuar-danikid. Unnila sapurba emarbi na gunanai gusmalad. Lon Jeroboam dule-niga-gandikidid, dule-buledid. Salomón, Jeroboam-bene-bene-itosuli-daksagua, dulemar-undar-arbaleged-iduega nug-imaksad. We-dule-undar-arbamaladi, José-wagan-e-yargi danimaladid. n)n Jeroboam, Rey-Salomónʼgi we-ibmar-ular yolenonikid: Deun Salomón, Miloʼye-neg-nugadgi, e-bab-David-neggwebur-e-galu-matusulid onakwialid. Xm+n Nabat-machid-Jeroboam, Rey-Salomónʼgi gwisgunonimogad. Jeroboamʼde, Efraín-duled, Sereda-neggweburginedid, Salomón-e-maiga-gudiidid. E-nandi Zerúaʼye nugad, sui-sate gudiid, e-ibe sui burgwisad. ilMn Rezón, Salomón-yar-semaigu, Israel-dulemar-e-isdaradga gudii gusad. Rezón, Hadad Israel-dulemar-isdar-daksadba bur bule Israelʼgi gwisgusad. Deyob, Rezón, Siria-yar-e-reyga gunonikid. Jeroboam, Rey-Salomónʼgi aibited rk_n Agi, Rezón dule-ibmar-atursamalad urbisad, geb a-dulemar-e-dummadga gunonikid. David, Siria-dulemar-oburgwenaigusgu, we-dule-ibmar-atursamaladdi Damasco-neggweburse nade gusmalad. A-neggweburgi, a-dulemar, reyga Rezón-imaksamalad. djCn Aginbali, Bab-Dummad Salomón-e-isdarad-baid ogwisgunonibalid. A-dule, Rezónʼye-nugad. Rezónʼde, Eliada-e-machid. Rezónʼde, Hadad-Ezer-e-maiga-gudii wakite gusadid. Hadad-Ezerʼde, Sobaʼye-neg-nugad-e-reyd. i)n Faraón abin-imakded: —¿Ibiga be nabie? ¿Ibu napi be abesunna, emide be-negse be nabied? Hadad abin-sogded: —Suli. An binsa nabie. h1n Hadad, Egipto-yargi-maiun, David burgwenoniye, degi, sorda-dummad-Joab burgwenonimoye wisgunonigu, Faraónʼga sogded: —An-yarse an nabie. Fgn Geb Rey-ome-Tahpenes-e-urba mimmi nikunonikid, Genubatʼye onug-imaksad. Rey-ome-Tahpenes a-mimmi Faraón-neggi akwisad. Deyob Genubat, Faraón-neggi, Faraón-mimmiganba dungumai gusmogad. %fEn Faraón, Hadadʼbina itogerba gunonikid. Degisoggu, Faraón, Hadadʼga e-ambe uksad, adi, nikuegar. A-omede, Faraón-e-ome-Tahpenesʼye-nugad e-urbad. 6egn Madiánʼye-neg-nugadgi-gudii nade gusmalad, geb Paránʼye-neg-nugadse mosmalad. Agi, Parán-dulemar abar eba nagusmarmogad. Geb Egipto-yarse nade gusmalad. Agine, Egipto-e-rey-Faraónʼse nadegusmalad. Geb Egipto-e-rey-Faraón, Hadadʼga neg-uksad, masgullemalad ega uksabalid, nainu ega uksabalid. jdOn Hadadʼdina, amba deun senigwad, Edom-dulemar-e-bab-maiga-gudimaladba Egipto-yarse wakite gusad. cn (Joab, degi, Israel-dulemar-eba-gudimalad, Edomʼgi nii-walanergwa (6) gudii gusmalad. Edom-dule-machergan bela oburgwilesmalad). 4bcn Deunni, David, Edom-neggweburgi-bila-ononaigusgu, David-sordamar-e-dummad-Joab, Israel-dulemar-burgwismalad-dignad gusad. Agine, Joab, bela Edom-dulemar-oburgwenai gusad. #aAn Aga Bab-Jehová, Salomónʼga e-isdarad-gwensak ogwisgunonikid. A-dule, Hadadʼye-nugad, Edom-neggweburginedid. Hadadʼde, Edom-e-rey-e-gwenad gued. m`Un ”Ani, an-mai-David-sabed-ular, degi, an Jerusalén-neggwebur-sunonikid-sabed-ular, bela be-machi-yar-ganikid an e-annik suosulid. Unnila dadgan-sogambe-gakabogwad-soggwen an be-machiga ukoed.” Rey-Salomón-e-isdarmalad 7_in Degi-inigwele, an be-annik suosurgweled. Ar an be-bab-David-sabed-ulale, be amba dula-gudiidgi, be negsemai guoed. Be-machi yar-senonikoedgine, e-negsemaid an ei sunonikoed. }^un Agine, Bab-Jehová, Salomónʼga sogded: “Weyob be ibmar-imaksasoggu, an-Igar-Mesisadba be nanassulid, an bega Negseleged-Igar-Uksadba be ibmar-imaksasulid. Degisoggu, be yar-semaidi, an be-annik gannar suoed, be-mai-wargwenga an ukoed. 5]en degite, amba Salomón, Bab-Dummad-Jehová-ega-ibmar-sogsadba imaksasulid. Deunni, ese magarosgu, ega sogsa gusad: “Mer bab-dummagan-baigan be-Bab-Dummadga be imakoye.” "\?n Degidgine, Israel-e-Bab-Dummad-Jehová, Salomón-egi-bangudedba, ese ulude gusad. Ar Bab-Dummad-Jehová, Salomónʼse ilabo magaros-gusad-inigwele, a[=n Salomón, Israel-dule-omegansurmalad-bamaladga deyob ibmar-ogumakar-ukleged-aila sobsabalid. A-ailagine, e-omegan e-bab-dummaganga ina-wawadikid ogumakdamalad. Deginbali, a-ailagine, ibmar-ogumakar ega ukdamarbalid. tZcn Degidbali, Salomón, Jerusalén-neggwebur-asabin-yar-siidgi Moab-dulemar-e-bab-dummad-isgana-Quemosʼga, ibmar-ogumakar-ukleged-aila sobsad. Aginbali, Amón-dulemar-e-bab-dummad-isgana-Molocʼga ibmar-ogumakar-ukleged-aila sobsabalid. Y1n Salomón, Bab-Jehová-asabin nue-isgusad, Bab-Jehová-e-igarba bar nanassulid. E-bab-David Bab-Jehováʼba inniki-nanadigusayobi, bar nanadsulid. bX?n Salomón bab-dummadyob-bundoryob-imakleged-Astoret e-bab-dummadga imakded. Astoretʼde Sidón-dulemar-e-bab-bundoryob-dummadid. Degi, Salomón, Amón-dulemar-e-bab-dummad-isgana-Moloc e-bab-dummadga-imakdebalid. MWn Salomón nue-selebagusgua, e-omegan e-bab-dummadba-nanaega Salomón-imaksad. Degisoggu, Salomón, e-bab-David Bab-Jehováʼba-nanadigusayobi, Salomón Bab-Jehováʼba bar inniki-nanadii gussulid. AV}n Salomón dulataled-ilagugle (700) reymar-sisgan nikusad. Aginbali, dulataled-ilapaa (300) omegan-dikarbalid nikusbalid. A-omegan, Salomón Bab-Jehováʼgi-banguega e-binsaed gasmalad. U)n Bab-Jehová Israel-dulemarga we-dulemargi sogsa gusad: “Bemar melle we-omegan nikuo, we-omegan be-nikuosurmarmogad. Bemar we-omegan-nikudele, we-omegan e-bab-dummadga-imakdimaladba-nanaega be-imakdemaloed.” Degi-inigwele, Salomón na a-omegan-abegedba nikusad. oT [n Salomón, Faraón-e-sisgwabi-nikussulid, Israel-dule-omegansurmalad-abesadba bukidar a-omegan nikusbalid. Amar, wemalad: Moab-dule-omegan, Amón-dule-omegan, Edom-dule-omegan, Sidón-dule-omegan, degi, Het-dule-omegan, nikusbalid. FSn Ur-napagined-wargwen Egipto-yargi-selenonidaedi, Mani-sibu-dulataled-ilanergwa-aidikue-wilub (600) gargegued.Moli-sunnad-wargwen, mani-sibu-dulagugle-gakambe-aidikue-wilub (150) gargegued. Agi, bela Het-e-reymar, bela Siria-e-reymar, Salomónʼse a-ur-napaginmalad, degi, a-moli-sunnadmar baknonidamarmogad.rR_n Dule-ega-arbamalad, Salomónʼga moli-sunnadmar, Egipto-yargi, degi, Coa-yargi baksa senonidamalad. 2Q_n Rey-Salomón akwamar-omileddaeyobi Jerusalén-neggweburgi mani bukidar-nika imaksad. Aginbali, higuera-sapi-Sefela-neba-dummadgi-naiyobi, urwarmar-bukidar nasiksabalid. -PUn Salomón ur-napaginmalad-omelonai, degi, molimar-omelonai gusad: Urmar, miligwen gaka dulataled-ilabake (1,400) nikunonikid, degi, molimar, miliambe-gakabo (12,000) nikunonibalid. Wemar bela e-neg-ambikuedse selesad. Degi, Rey-Salomón-e-reyneg Jerusalén-neggweburgi-siidse selesbalid. $OCn Bela dulemar birga-irba ese ataknonidamalad. Ega we-ibmarmar senonidamalad: Ibmar-orgi-sobarmalad, ibmar-manigi-sobarmalad, mormar-yolemalad, bila-onolegedgi-ibmar-ebulemalad, ina-wawadikmalad, moli-sunnadmar, degi, moli-uaya-senigana, senonidamalad. Salomón molimar-omelonai gusad Nn Bela dulemar-yar-baid-baidgi-bukwamalad, Rey-Salomón-dakegala, degi, Bab-Dummad-ega-nue-binsaed-uksad-itogega nonidamalad. wMin Rey-Salomón ibmar-nikadgi rey-bamalad-birgi nue-obichad, degine, nue-binsaed-nikadi emargi obichabalid. L}n Rey-Salomón bukidar urmar-diakined nikabalid. A-urmar-diakinedde, degi, Hiram-e-urmar-diakinedmala, Tarsis-neggweburse birgapaagi nanagwismalad. A-neggweburgi ibmar bukidar sedanidamalad: Ormar, manimar, akwa-marfil. Surmar, degine, rey-siglimar. ZK/n Belagwable Rey-Salomón-e-gobmalad-nog or-sunnabiid, degine, reyneg Líbano-Sapurye-nugadgi batemar-bukwad bela orbibalid. Salomón-negsemaigu, ibmarmar-manigi-sobaled sated, ar ade, manimar baisur-dakledaed. UJ%n Aginbali, arsan-welle-wellegedgi, achumigur-nono-wawaad war-wargwen osisad. Walanergwa (6) arsan-argan-nuedsik oambikusad, degi, walanergwa (6) arsan-argan-sapiledsik oambikusbalid. Deyob arsan-welle-wellegwad-nergwamaid-birgi (6) achumigur-nono-wawaad warambe-gakabo (12) bukusad. Weyobi, reymar-baigan-e-ganmar gwen sobledisulid. In We-rey-gan, e-arsan-welle-wellegwad nergwa (6) nika imaksad. Rey-gan-e-yargan-meged, dirbir-dakle imaksabalid. Agine, e-argan-mesed abinbela imaksabalid. A-rey-gan-e-argan-gwensak-dikarba, achumigur-nono-wawaad-sobale osisad. Deyob e-argan-baidsik osisbalid. {Hqn Rey-Salomón isbied-nugar-dummagan-marfilʼye-nugadgi rey-gan sobsabalid. A-gan-birgi, or-nued nasiksabalid. bG?n Deyob or-sarsogaledgine dulataled-ilapaa (300) sigu-abgamalad-senigana sobsabalid. A-sobega, sigu-abgamalad-matagwengi nibirbaa-aidiku or ebusad. Rey-Salomón reyneg Líbano-Sapurye-nugadgi, a-sigu-abgamalad urbisad. 4Fcn Rey-Salomón or-sarsogaledgi sigu-abgaed-dummagan mata-dulataled-ilabo (200) sobsabalid. A-sigu-abgamalad-sobega, matagwengi or nibirambe-gakatar-aidiku (15) ebusad. E n Ibmar-ukedgi-arbamaladgi-mani-galeged, adi, obarlesulid. Aineba, ina-wawad-selenonidamaladgi-mani-galeged, obarlesurbalid. Aginbali, reymar-Arabia-yar-ganimaladgi-mani-galeged, obarlesurbalid. Bela dummaganga-negdakmamaidgi-mani-galeged, obarlesurbalid. bD?n Birga-irba, Salomón or nibir-mili-dulabo-gakambe-aidiku-wilub (50,000) abingadaed. C9n Rey-Salomón, Sabá-e-rey-bundor bela ese-ibmar-egisnai-gusad, bela ega uksad. A-ukine, Rey-Salomón, na rey-guedgine, e-ibmar-ukbiedba rey-bundorga ibmar uksabalid. A-sorbali, geb Sabá-e-rey-bundor, e-maimar-abargi gannar e-yarse nade gusad. Salomón ibmar-bukidar-nikad 7Bin Rey-Salomón Bab-Jehováʼse-goled-neg-arsanmar a-sapi-sándalo-urgomargi sobsad, e-reyneg-arsanmar agi sobsabalid. Deginbali, dule-namakmaladga gar-arpaʼmar a-sándalo-urgogi sobsabalid, degi, gar-salterioʼmar a-urgogi sobsabalid. Emide, a-akale, sapi-sándalo-urgomar deyob-mergu, bar seledisulid. A1n Hiram-ur-diakinmalad Ofir-neggweburgi ormar-seargua, bukidar sapi-sándalo-urgomar selenoni gusbalid, akwa-yeerdaklemalad selenoni gusbalid. 9@mn Agine, Sabá-e-rey-bundor, Rey-Salomónʼga or-nibir-milibaabak gaka dulataled-ilagugle-aidiku (8,700) uksad, ina-wawagana bukidar uksabalid, akwamar-yeerdakle-nanaed bukidar uksabalid. Igi Sabá-e-rey-bundor, Rey-Salomónʼga ina-wawagan uksagusa, deyob-mergu Israel-yarse ina-wawagan seledisulid. ?n ”Bab-Jehová-e-nug an odummoged. Be-Bab-Dummad-Jehová, yeer be-daksadba Israel-dulemar-e-rey-gangi be-sisad. Ibmar-innikigwad-imakega, degine, ibmar-sogedba-imakega, e-reyga be-nug-imaksad. Ar ade, Bab-Jehová Israel-dulemar-sabgudiguad.” >9n ¡Be-dulemar weligwar gudimar an insado! Bega-arbamaladi, be-yalaba-gudimalad, yeer-itodimar an insado, be-nue-binsaed-nikad, nue-itodimar an insado. n=Wn Iduar, an be-bengusanad. Emisgindi, an-sunnagwad, an-ibyagwar an daksamosunnad. An dakedi, amba bela anga ibmar-sogsasurmalad. Anga sogsamaladba bur bule wilub-obicha be nue-binsaed nikad, wilub-obicha be ibmar-nuegan nikabalid. ?<yn Agine, Sabá-e-rey-bundor, Rey-Salomónʼga sogded: “An-neggweburgi an gudigu, be ibmar-imaksad, degi, be-nue-binsaed-nikad an itosad. ¡Bela ibmar napiragwad, ar gakansulid! L;n E-masgullemalad-mesegi-bukwad daksabalid. Sorda-dummagan-e-gangi-bubukwad daksabalid. E-mai-e-daklemalad, degi, e-mor-yomalad daksabalid. Dule-ega-nog-dakmalad daksabalid. Aginbali, Bab-Jehováʼse-goled-neggi Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakar-ukleged daksabalid. Sabá-e-rey-bundor bela we-ibmar daksagua, geger daksa gusad. : n Sabá-e-rey-bundor, Salomón-nue-binsaed-nikaa daksagua, geger daksa gusad. Aginbali, Salomón-reyneg-sobsad daksabalid. Y9-n Salomón, rey-bundor ese-ibmar-undar-abinsaleged-egichisadi, bela abin-imaksad. e8En Sabá-e-rey-bundor Jerusalén-neggweburse-nonigu, dule-ebardakmalad bukidar eba nonimarmogad. Moli-yargan-muremaladgi ina-wawad-bukidar senonimalad, ormar-bukidar senonibalid, degi, akwa-nuegan-bukidar senonibalid. 7 n Sabá-yar-e-rey-bundor Salomón-e-nug-dummarbad-guedi, wisgunonikid. Salomón-e-binsaed-nikadi Bab-Jehová-e-ganguedba binsaed-nikaye wisgunonikid. Degidbali, a-rey-bundorde, Salomón-wilubdakega, yamo ibmar-undar-abinsaleged-egisega, ese nade gusad. -6Un We-dulemar, Ofirʼye-neg-nugadse nade gusmalad. Agi, or nibir-milidulagwen-gakambe gaka dulataled-ilabaabak-aidiku-amis (30,800), Rey-Salomónʼga senonimalad.5{n Hiram, e-selamar-demargi-durdakarmalad a-urmargi-arbaega barmisad. Amala, Salomón-e-sordaganmala, nade gusmalad. @4{n Rey-Salomón, Ezión-Geber-neggweburgi ur-diakinmalad sobsabalid. Ezión-Geber, Edom-yar-naidgi siid. A-neggwebur, Elot-neggweburye-nugad-naba, Demar-Ginnidye-nugad-gakaba siid. 73in Salomón, Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukleged-aila-sobsa-gusadgi, birgagine, ilapaa ibmar-ogumakar-ukleged ukdaed. Degi, gwenatigwar-guedga-ibmar-ukleged ukdabalid. Agine, ina-wawadikid Bab-Jehová-asabin-bukwad ogumakdabalid. Deyobi, Bab-Jehováʼse-goled-neggi ibmar-imakleged imakdii gusad. 2n Faraón-e-sisgwa, David-e-neggweburgi-gudiidgi, Salomón-ega-neg-sobsadse nonigua, Salomón, neg-ollor-Miloʼye-nugad sobsad. <1sn Aginbali, Salomón, dulemar dulataled-ilatar gaka dulabo-gakambe (550) ega nakulemalaga nug-imaksabalid. We-dulemar, dule-arbamalad-dakmalaga, degine, idumarbaliga nugsalesmalad. u0en Salomón, Israel-dulemardi deyob oarbaega imaksasulid. Israel-dulemar we-ibmarga gusmalad: Bila-onomalad-dulega, dule-negsemaladga, sordamar-idumaladga, moli-ur-semalad-e-dummaganga, degi, sorda-moli-birgi-sii-bila-onomaladga gusmalad. 4/cn We-dulemar Israel-dulemarse oburgwilessurgusmaladid. Degisoggu, Salomón, a-dulemar, undar-arbalegedgi oarbaega imaksad. Amba deyobi, we-garda-narmaklenaigu, arbadimalad. .n Israel-dulemarsulid-e-wagan-napi-besmalad, wemalad: Amorreo-dulemar, Het-dulemar, Ferezeo-dulemar, Heveo-dulemar, Jebuseo-dulemar. ~~}}|u{!zz$y}yxbwvvuUt srrGqqpp oonBmRlil k}jjsiihhg}ff6ecbaa__$^x]])\[ZZ,YYNXWWYVWUU4TTCRRQ?P~OOCNMzLXKJJ)IRHH7GFEE_DCCuBB*A#@@>==\<<<8;;A:::9a976654433'211{00R//6.-,,+f+*))U(9&&f%%E$#"! q[{M/,=N. n b  n q\Euyn Bab-Jehová, Elíasʼga sogded: —Neg-magaba be nonae. An-asabin, yar-birse be gwisgunao, ar ade, an emisgwa dagesokalid. Agine, Bab-Jehová magarononigu, binnasuli burwa gornonikid. Yar-siid giglimakded, akwamar ese mamarided. Degi-inigwele, Bab-Jehová a-burwaba nonisulid. Burwa-dummad-sorbali, negabandur nagunonibalid. Amba Bab-Jehová negabandurba nonisurbalid. 6tgn Elías abin-imakded: —Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nikad, an bela-bela beba naid. Ar Israel-dulemardi bebo Igar-Mesisad bisgenonimalad, bei ibmar-ogumakleged-ailamar omukusmarbalid. Degine, be-gayaburba-barsogmalad es-suidgi oburgwismarbalid. Napi anbi bedapid. Emide, an-oburgwega, an-amidimalad. Ys-n A-yargine, Elías, obunnogega akwasaila-olloledyaba dogdapid. Agine gabisad. Bab-Jehová, Elíasʼse magarosad Agine, Bab-Jehová-gayaburba Elíasʼse nonikid, ega sognonikid: —¿Elías, ibu be wegi samai? 8rknElías gwisgusad, mas-guchabalid, gobsabalid. Mas-guchad-sorba nue-gangus itogu, Horeb-yarse nade gusad. Bab-Dummad-yar-siidse-moega iba-dulabo (40) mutik-mutik nanasad. q%nBab-Jehová-e-baliwitur gannar Elíasʼse nonibalid, ebunonibalid, ega sogded: “Gwisgue, mas-gunne, ade, igar-suid be nanadagoed.” Elías atakdegu, e-nono-maidsik soo-aramaksiid-birgi madu yoar-mai dakalid. Degine, noggi dii sii dakarbalid. Geb agine, mas-guchad, degi, gobsabalid. Geb gannar gabidbalid. o/nDegine, Elías sapi-senigwad-urba megis-imaksad, geb gabided. Degidgine, baliwitur Elías-ebunonikid, ega sogded: “Gwisgue, mas-gunne.” knQnGeb Elías nega-dulesulidganba ibagwen-dummad nanasad. Agine, sapi-senigwad-urba signonikid. Elías burgwebiedba weyob sogded: “Bab-Jehováʼye, an budar-itogusad, an-dadganba bur an ege gudiid. Degisoggu, be an-oburgwe.” mnElías deyob itononigu, gwakided. Geb na san-bendakega wakited. Judá-yargi Beerseba-neggwebur-siidse nonigu, e-mai-obenonikid. Zl/nDegine, Jezabel e-gayaburba-berbeged Elíasʼse barmisad, ega sogega: “Banedse, we-wachigi, bab-dummad-Baal-gayaburba-barsogmalad-oburgwisayob an be-imaksasulile, bab-dummagan ise-sabsur an-odurdaksunno.” $k EnAcab, Jezabelʼga bela Elías-ibmar-imaksad ogwasad. Degi, igi Elías, bab-dummad-Baal-gayaburba-barsogmalad bela es-suidgi oburgwisa, bela ega sogsabalid. .jWn.Elíasʼgindina, Bab-Jehová-e-gangued aidenonikid. Elías e-morsuid e-sasirba edicha imaksad, geb abarmakded. Elíasʼdi, Acab-idu Jezreel-neggweburse modapid.i'n-Agine, neg-gudure burwaba-mesa nagunonikid. Geb dii-dummad burwaba-mesa wialid. Acabʼdina, Jezreel-neggweburse e-ur-napaginedgi naded. h n,Napidgine, e-mai Elíasʼga sogded: —Magadba mogir nakwedanikid. Mogir arganun-dungu dakleged. Agine, Elías e-maiga sogdebalid: —Acabʼse be nae, ega be sogdapo: ‘Be-ur-napagined guakwa be nasikoye, gwae be naoye. Degisulile, diise be galegoye.’ Elías, e-maiga sogded: —Be naknae. Demarsik be ataknae. E-mai nade gusad. Geb atakdegu, sogded: —Ibmar daklesuli. Agine, Elías deyob e-mai ilagugle (7) barminai gusad. "f?n*Acab deyob e-negse mas-gunnade, degi, gobnade gusad. Elíasʼdina Carmelo-yarse nakwided, napase dulluu imaksad, degi, yokor-imbaba e-wagar odosad. wein)Geb Elías, Acabʼga sogded: —Be-negse be nae, be mas-gunno, be gobbalo. Bato dii-dummad urmakdanikid. >dwn(Agine, Elías Israel-dulemarga sogded: —Bab-dummad-Baal-gayaburba-barsogmalad bela be gamar. Mer wargwensaar be owakinmalo. Israel-dulemar bela a-dulemar-gasmalad. Agine, Elías, Cisón-dian-maidse a-dulemar-sesad. Agi, Elías bela a-dulemar-e-gammu egwachad. Elías, dii-owiega Bab-Jehováʼse-gochad )cMn'Israel-dulemar deyob daksagu, napase dulluu imaksamalad, sogdemalad: “¡Bab-Jehová, Bab-Dummad-napiragwadid! ¡Bab-Jehová, Bab-Dummad-napiragwadid!” kbQn&Elías deyob-sunmaksagu, Bab-Jehová-e-soo ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi aidenonikid, moli-bebe-nikad bela gummaksad, sapanmar bela gummaksabalid, akwamarse-bakar gummaksad, napa-akwialedgi dii-naid bela ese dinna gusad. a5n%Bab-Dummad-Jehováʼye, be anga soo ogae, adi, magar be-dakmalaga, be Bab-Dummad-napiragwadi, degi, dulemar napiragwagi beba-aibirega be imaked.” F`n$Ibmar-ogumakar-ukleged-wachi-mosgua, Bab-Jehová-gayaburba-barsoged-Elías, aila-asabin gwisgunonikid. Geb Bab-Jehováʼse weyob goted: “Bab-Jehováʼye, be Abraham-e-Bab-Dummadid. Isaac-e-Bab-Dummadbalid, degi, Jacob-e-Bab-Dummadbalid. Bab-Jehováʼye, emi-iba bela Israel-dulemar be-wisgumaloed, bede, Bab-Dummad-napiragwadid. Degine, wisgumarbaloed, ani an be-maiga gudimogad. An beba-ibsadiidba, be-sogsadba an we-ibmar bela imaksad. Q_n#Degisoggu, dii suurmakmai gusad, Elías napa-akwisadgi dii ena sigisad. @^{n"Geb degine, Elías sogded: —Bormo-gwabake anga dii enomalo. Geb ibmar-ogumakleged-aila-birgi, degi, sapan-birgi bela eomalo. Deyob ega imaksamalad. Geb sogdebalid: —Gannar anga deyob imakmarbalo. Deyob ega imaksamarbalid. Elías sogdebalid: —Napi be anga imakmarbalo. Deyobi, ilapaa dii eonanai gusmalad. i]Mn!Sapan urbisbalid, degi, moli-bebe-nikad-machered goamaksabalid. Geb sapan-birgi sanmar urbisad. .\Wn Elías, Bab-Jehová-nuggi, a-akwamargi ibmar-ogumakleged-aila sobsad. Geb aila-ebiris, napa akwisad. We-napa-akwialedgi sunna galón-gwabake-wilub dii sigewilubbid. ,[SnElías, akwamar gwaambe-gakabo (12) amisad. We-akwamar, dadgan-warambe-gakabo-bukwadba (12) nug-imaksad, igi Bab-Jehová sogsa-gusa: “Israelʼye be nugguoye.” ;ZqnAgine, Elías bela Israel-dulemarga sogded: —Anse dagma. Bela Israel-dulemar ese armalad. Geb Elías, Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakar-ukleged-aila-ayarisad nudaknai gusad. ;YqnYorukud-obitegua, amba deyob gunanai gusmalad. Deyob-gunanai ega neg-sedoded. Ibmar-ogumakar-ukleged-wachi-mosgua, e-bab-dummad-Baal-gaya itolessulid, gwen ega soo ogassurbalid. \X3nDegite, amba Baal-gayaburba-barsogmalad amba issedi gornanai gualid, degi, e-damaladba na dukin es-suidgi siknanai guarmalad, eswar-seniganagi na nailiksananai guarmalad, abe-ginnitibi aryonanai guarmalad. WnYorukudbali, Elías, Baal-gayaburba-barsogmalad-gwirnanaidgi dododed. Ega sogded: —Gatik be iseedi gormakmala. ¿Ar Baal, Bab-Dummadsursi? Degiir, be-bab-dummad neg-itomairgebed, arbanaidibe. Sulile, aineba naddibe. Abakar gabmaile, degisoggu, bemar odakergebed. ~VwnBab-dummad-Baal-gayaburba-barsogmalad moli-ega-uklesadi, oburgwismalad, geb goa-goa imaksamalad. E-bab-dummad-Baalʼse wakdaradba, yorukudse gornanai guarmalad. Amarde binnasuli weyob gornanaid: —¡Baalʼye, be anmarga soo ogaye! Aginbali, ibmar-ogumakleged-aila-dikarba gwirnanai guarmarbalid. Degite, e-bab-dummad-Baal-gaya itolessulid, gwen ega soo ogassurbalid. |UsnAgine, Elías, bab-dummad-Baal-gayaburba-barsogmaladga sogded: —Bemardi ichesursoggu, be-dakedba moli-bebe-nikad-machered na be sumalo. Agine, be moli goamakmalo. Mer be soo ogamalo. Geb be-bab-dummadse be gormalo, bemarga soo ogaegar. jTOnAgine, be-bab-dummad-Baal-gayaburba-barsogmalad na e-bab-dummadse gormaloed, ega soo barmidagega. An deyob Bab-Jehováʼse gormogoed. Doa soo ogaoe, a-Bab-Dummad, Bab-Dummad-napiragwadid. Bela Israel-dulemar nabir itosmalad. #SAnAnmarga moli-bebe-nikad-machergan warbo sedamalo. Baal-gayaburba-barsogmalad na e-dakedba moli wargwen sumaloed. Geb goa-goa imakmalo. Geb ailagi sapan-birgi mesmalo. Deginbali, mer soo ogamalo. Andi moli-baid deyob imakmogoed, ailagi sapan-birgi an mesmogoed, an soo ogaosurmogad. HR nAgine, Elías sogdebalid: —Napi anbi Bab-Jehová-gayaburba-barsogega bedapid. Degi-inigwele, bab-dummad-Baal-gayaburba-barsogmaladdina, e-dulataled-ilabake gaka dulabo-gakambe (450) nikad. Q;nElías, Israel-dulemar-asabin gwisgunonigu, ega sogded: —¿Sanadse bemar darbo-binsadiid iemaloe? Ar Bab-Jehová, bemar-Bab-Dummad be dakmardibe, aba be ibsamardo. Ar bab-dummad-Baal bemar-Bab-Dummad be dakmardibe, aba be ibsamalodo. Israel-dulemar Elías-abin-imaksasurmalad. PnAcab bela Israel-dulemarse gochad, degi, bab-dummad-Baalʼga-gayaburba-barsogmaladse gochabalid. Adi, Carmelo-yargi ambikumalagar. `O;nEmigi, be bela Israel-dulemar-bukwamaladse be gornamalo. Adi, anmar Carmelo-yargi ambikumalagar. Aginbali, bela Baal-gayaburba-barsogmalad e-dulataled-ilabake gaka dulabo-gakambe (450) ambikumarmogo, degi, Asera-gayaburba-barsogmalad e-dulataled-ilabakegwad (400) Jezabelʼba-masgundimalad, bela ambikumarmogo. Elías, degi, Baalʼse-gormalad vNgnElías, Acab-abin sogded: —Ani an Israel-dulemarga boni-ukdisulid. Be-dule, degi, be-gwenadgan Bab-Jehová-igar-islidik-mesisadgi-bangusmaladba na be boni-amidmalad. Aka bemar bab-dummadgan-Baal be-bab-dummadga na be imakdemalad. WM)nAcab, Elías-dakdegu, ega sogded: —¿Be-dule Israel-dulemarga boni-ukdiidi? tLcnAgine, Abdías, Acab-aminaded, degi, bela-ibmar-gusad ega sogdapid. Degisoggu, Acab, Elíasʼse alid. &KGnElías ega sogded: —Bab-Jehová, Bela-Gangued-Nika maid. An e-maiga-gudiidgine an bega soged, emi an Acabʼbo sunmakoed. Elías, Carmelo-yargi gudiid fJGnEmisgindi, an-dummadse be an-barminaid, ega sogega, be wegi gunaye. ¿An-oburgwebi be abege? fIGn ¿Ar bega sogsasurmarsi, deun Jezabel Bab-Jehová-gayaburba-barsogmalad-oburgwenaigu, Bab-Jehová-gayaburba-barsogmalad-e-dulatar (100) akwasaila-olloledyaba an odukusye? Dulabo-gakambe (50) akwasaila-olloled-gwensakgi an odukusad. Akwasaila-olloled-baidgine, dulabo-gakambe (50) an odukusbalid. An ega mas-ukdii gusad, an ega gobed-ukdii gusbalid. H+n Anmar na bangudele, wissurmosundo, bia Bab-Dummad-Burba be-sedodibe. An Acabʼse naddibe, geb an ega sogdapsundibe, be wegi gudiiye. Acab wese be-aminonikile, geb sate be-daknonikile, an ese oburgwilegoed. Ar be an-wisid sapingwad-akale Bab-Jehová-dobekwaa an nanadiid. iGMn Emisgindi, be anga soged: ‘Be-dummad-Acabʼse be naye, ega be sognaye, wegi Elías gudiiye’ RFn Nue napira be-Bab-Jehová dula-maid. Bela-yarmar-naid-ugakaase an-dummad-Acab be-amiega bipirmakdii gusad. Dulemar abin sokar damalad, wegi be gudisurye, Acab a-dulemar ega ise-sogar-imakega imakdaed. lESn Abdías abin sogdebalid: —¿Ibiga Acab an-oburgwebi be abege? ¿Ibugi isgus be an-daksunna? ]D5nElías abin-sogded: —Eye, an Elías. Be-dummadga be sognae, wegi an gudiiye. +CQnAbdías igarba-nadapgu, na Elíasʼbo abingunonikid. Abdías, Elías-dakargu, abin dulluu napase imaksad. Geb ega sogded: —Dummad-Elías, ¿Be Elíasʼye? vBgnGeb Acab, Abdíasʼbogwa bachik-bachik nadmalad. Acab igar-soggwensik-naded, Abdíasʼdina baidsik-nadmogad. sAanAcab, Abdíasʼga igar uksad: “Bela yar-naid be ebirnao, diwarmar-mamaidba, dianmar-mamaidba, be bipirmaknao. Abakar molimar-omaega, degi, moli-uaya-senigan-omaega gagan-nuegan daklealile, adi, melle anmar-ibe ibdurgan burgwega.” ?@ynJezabel, Bab-Jehová-gayaburba-barsogmalad-oburgwenaigu, Abdías, Bab-Jehová-gayaburba-barsogmalad-e-dulatar (100) akwasaila-olloledyaba odukusad. Dulabo-gakambe (50) akwasaila-olloled-gwensakgi odukusad. Akwasaila-olloled-baidgine, dulabo-gakambe (50) odukusbalid. Ega mas-ukdii gusad, gobed-ukdii gusbalid. k?QnAgine, Acab ega-ibmar-akwed-Abdíasʼse gochad. Abdíasʼde, Bab-Jehová dobekwaa-nanadiid-duled. a>=nDegisoggu, Elías, Acabʼse nade gusad. Deunni, Samaria-neggweburgine ukud-dummad naid. 4= enUndar birgapaagus dii-wisulid-ibagan-nasadgine, Bab-Jehová-gayaburba Elíasʼse nonikid, weyob sognonikid: “Acabʼse be nao, ega be sogo, we-yargi an dii owisokarye.” <nGeb ome Elías-abin sogdebalid: —Emisgindi, an wisi, be Bab-Dummad-duled. Be-ibmar-sogedi, Bab-Jehová-gayaburba be soged.;nGeb Elías gannar mimmi-sesad, Elías, mimmi gabedgi-maid odesad. E-nanga uknonikid, ega sogded: —¡An bega mimmi sedani, bei durgusa! W:)nBab-Jehová, Elías-ese-gochad itosad. Agine, ega gannar mimmi-odulosad. '9InGeb Elías ilapaa mimmi-birgi megisadgi, sogdebalid: “An-Bab-Dummad-Jehováʼye, wilesagwadgi an bese egise, gannar be we-mimmi-odulogega be imake.” #8AnGeb Elías Bab-Jehováʼse goted, weyob sogded: “Bab-Dummad-Jehováʼye, ibiga we-ome-an-akwedga be nunmaked-uknai. Emide, be ei e-mimmi-oburgwisad.” (7KnElías omega sogded: —Be-machi be anga uda. Elías, ome-nukugi-mimmi-burgwarmaid susad. Geb niba e-maidse sesad. Agine, e-gabedgi Elías mimmi-mesisad. 26_nAgine, ome-sui-e-ibe-burgwisad Elíasʼga sogded: —¿Bab-Dummad-dule, ibiga angi be yolenai? Gannar isguedgi an-obinsaega be nonikid, an-machi-oburgwega be nonibalid. k5QnA-sorba, a-ome-sui-e-ibe-burgwisad-e-machi uellenonikid. Egi-bonigan-obinedba burgwenonikid. 4nDegisoggu, Bab-Jehová, Elíasʼga-sogsagusadba gunonikid. Madubur-bormogi-siid surgussulid, olivo-e-gwallu-butegi-siid bergussurbalid. 3nGeb ome nade gusad, Elías-sogsadba imaksad. Degisoggu, Elías, degi, ome e-machi-ebo bane-bane mas-gundii gusmalad. D2nAr ade, weyob Israel-e-Bab-Dummad-Jehová soged: ‘Bormogi-madubur-siid berguosulid, olivo-gwallu-siibalid berguosurbalid, ani an, Bab-Jehová, dii-owiedse geb we-ibmarmar obelogoed.’ \13n Elías, omega sogdemogad: —Mer be bukib-binsae, be-negse be nae. Ibu be imaksokali, a be imakdapo. Angad-inse napi-madubur-siidgi be madu imako. Geb anga be sedago. A-sorba, na bemargad madu be imakmogo. H0 n Ome, Elíasʼga sogdemogad: —Bab-Jehová-Dula-Maid-nuggi an bega soged, an-madu bergusad. Unnila madubur napi-iche bormogi siid. Aginbali, olivo-gwallu napi-iche butegi siibalid. Degisoggu, an mas-imakega sapan-aminaid, adi, an-machi-anbo napi mas-gunnega. An-machi-anbogwa burgwed-idu napi mas-gunsii gumaloed. W/)n A-ome dii-aminadgu, Elías ega sogdebalid: —Wis be anga madu sedabalo. U.%n Degisoggu, Elías Sarepta-neggweburse nade gusad. A-neggwebur-e-yawagak-noedse modapgua, Elías ome-e-ibe-sui-burgwisad sapan-aminai dakdapid. A-omese goted, ega sogded: —Wis be anga gobega dii sedage. 0-[n “Sidón-yar-naidse Sarepta-neggweburse be nao. Agi, be gudii guo. Be-gudiidgine, ome-e-ibe-sui-burgwisad masgi be-ogundii guoed. Ar ade, an deyob ega igar uksad.” P,nAgine, Elíasʼse Bab-Jehová-gayaburba nonikid, ega weyob sognonikid: G+ nIbagan-nasgu, dian-maid dinguded, ade, bar dii wissulid. )*MnBane-bane, wakudarbali, degi, sedogidbali, sikwisichidmar Elíasʼga madu, degi, san senonidaed. Elías dian-maid gobdabalid. Ome-Sareptaʼgined Elías-akwisad n)WnDegisoggu, Elías Bab-Jehová-ega-sogsadba Jordán-diwar-maidse naded, Querit-dianse megidapid. N(nDian-maid be gobdii guo. Sikwisichimar bega mas-ukega an imakoed.” _'9n“Wegi be nao. Dad-nakwedsik be nao, Jordán-diwar-obakar, Querit-dianse be dukunao. O&nAgine, Bab-Jehová-gayaburba Elíasʼse nonikid, ega sognonikid: 4% enElías, Tisbe-neggweburginedid. Tisbe-neggwebur, Galaad-yargi siid. Elías Rey-Acabʼga weyob sognaded: “Israel-e-Bab-Dummad-Jehová dula-maid. Andi e-maiga gudiidgine, innikigwadgi an bega soged: Birgamar-danikidgi bar dii wiosulid, degine, bar boo batosurbalid. An-sogoedse, geb dii widapoed.” &$Gn"Acab-yar-semaigu, Betel-neggweburgined-Hiel, Jericó-neggwebur gannar urbisad. Gebe-negsaila-sobledgu, e-machi-sailagined-Abiram burgwenonikid. Neggwebur-yawagak sobledbargua, e-machi-bipigwad-Segub burgwenonimogad. Bab-Jehová, Nun-machi-Josuéʼga-sunmaksadba, deyob gusad.#3n!Degine, Acab bab-dummad-bundor-Asera-e-wilub sobsabalid. Degidbali, bur bule Israel-e-reymar-idu-megismaladba Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-oulusad. p"[n Acab Samaria-neggweburgi Baalʼse-goled-neg-sobsadgi, ibmar-ogumakar-ukleged-aila Baalʼga sobsabalid. !nDegine, Acab, bur bule Nabat-machi-Jeroboam-ibmar-isgana-imaksadba nanadii gusad. Ar Acab, Et-Baal-sisgwa-Jezabel nikunonibalid. Et-Baalʼde, Sidón-e-reyd. Degisoggu, Acab, bab-dummad-Baalʼse gordii gusad, degi, Baal-e-nug odummodii gusbalid. . WnAcab, Israel-dulemarga Samaria-neggweburgi birga-dulagwen-gakabo (22) yar-sesad. Omri-machi-Acab, Bab-Jehová-asabin, bur bule e-iduar-yar-sesmaladba isgudii gusad. %nJudá-dulemar-e-rey-Asa, birga-dulagwen-gakambe-gakabaabakgusa (38) yar-semaigu, Omri-machi-Acab Israel-dulemar-e-reyga yar-senonikid. nOmri burgwenonikid. Geb Samaria-neggweburgi diglesad. Omri-sorba, e-machi-Acab yar-senonikid. Acab Israel-yargi negsesad  nOmri Israel-yar-semaidgine bela e-ibmar-imaksad, ibmar-bulegan imakdii gusadi, Israel-e-reymar-gardamargi narmakar mamaid. S!nOmri, Nabat-machi-Jeroboam-isgudigusadba isgudii gusmogad. Aginbali, Jeroboam Israel-dulemar-ibmar-sobarmalad-e-bab-dummadga-imakega-imaksadbali, Bab-Jehová-oulus gusad. Deyobi, Omri nanadii gusmogad. nOmri, Bab-Jehováʼba nanadii gussulid, ibmar-isganabi imakdii gusad. E-iduar-yar-sesmaladba bur bule isgudii gusad. Y-nGeb Omri, Semerʼse Samaria-e-yar-siid mani-nibir-dulagugle-gakambe-aidiku (150) baksad. A-yar-birgi negmar urbisad. Samariaʼye a-neggwebur onug-imaksad. Yar-ibed-Semerʼye-nugadba deyob neggwebur nuggusad. X+nJudá-e-rey-Asa birga-dulagwen-gakambe-gakagwensakgus (31) yar-semaidgi, Omri Israel-dulemar-e-reyga megnonikid. Omri, birgambe-gakabo (12) yar-sesad. Omri, Tirsa-neggweburgi birganergwa (6) yar-sesad. #nSordamar-Omriʼba-nanaimalad Tibni-sordagangi nakwenonikid. Agidba Tibni burgwenonikid. Geb deyob Omri, Israel-dulemar-e-reyga megnonikid. xknAgi, Israel-dulemar sogabo mimilesad: Soggwen, Ginat-machi-Tibniʼba naded, baiddi, Omriʼba nadmarmogad. 3nZimri Israel-yar-semaidgine bela e-ibmar-imaksad, reygi aibichagusad, Israel-e-reymar-gardamargi narmakar mamaid. Omri, Israel-yargi negsesad S!nE-isgusad-ular, Bab-Jehová-asabin ibmar-isgana imakdigusadba burgwisad. Zimri, Jeroboam-ichakwa-nanadigusadba nanadii gusmogad. Aginbali, Jeroboam Israel-isguega-imaksabalidgi, Zimri nanadii gusbalid. /YnZimri, Tirsa-neggwebur-oitolesokar-dakdegu, reyneggi neg-matusulid-yaba dogded. Agine, soo ogasad, geb bela neg gummakded. Deyob Zimri soogi gummakar burgwisad. !=nAgine, Omri, degi, bela Israel-sordamar Gibetón-dikarba-bukwad-eba-gudidiid, Tirsa-neggweburse armalad. Agine, Tirsa-neggwebur ebiris ambikunonimalad. S!nSordamar-Gibetón-dikarba-bukwad itoarmalad: “Zimri reygi aibichaye, oburgwisye.” Degi-itosmargua, a-ibagi, Israel-sordamar-bukwad bela sogsamalad: “Anmar, anmar-dummad-Omri reyga mesoye.” 7nJudá-dulemar-e-rey-Asa, birga-dulagwen-gakaguglegus (27) yar-semaigu, Zimri, Israel-yar-senonikid. Zimri, Tirsa-neggweburgi ibagugle (7) yar-sesad. Deunni, Israel-sordamar Gibetón-neggwebur-dikarba bila-onogega bukwa gusmalad. Gibetón-neggweburde, Filistea-yargi siid. -nEla Israel-yar-semaidgine bela e-ibmar-imaksad, e-gangued-oyosadi Israel-e-reymar-gardamargi narmakar mamaid. Zimri, Israel-yargi negsesad (Kn We-ibmar-gunonikidi, Baasa ibmar-isgana-imaksad-ular, degi, e-machi-Ela ibmar-imaksad-ular, deyob gunonikid. Deginbali, Ela, Israel-dulemar-ibmar-isgana-imakega imaksabalid-ular, deyob gunonikid. Deyob ibmar-galagwensuli-imakdigusmaladba, Israel-dulemar-e-Bab-Dummad-Jehová oulusmalad. n Weyob Zimri, Baasa-e-gwenadgan-obelononikid, igi Bab-Jehová e-gayaburba-barsoged-Jehúʼba sognai gusa, deyob gunonikid. 0 [n Zimri reyga megideyala bela Baasa-e-gwenadgan-oburgwisad. Baasa-e-gwenadgan-machergan bela-naitinaga oburgwisad, degi, bela Baasa-e-aimarse-bakar, oburgwisbalid. = un Ela mummu-sigua, Zimri dognonikid. Agine, Baasa-oburgwisad. Geb Baasa-anar reyga megnonikid. We-ibmar-gusadi, deunni, Asa birga-durgwen-gakaguglegus (27), Judá-e-reyga maidgined. Q n E-mai-Zimri egi aibinnonikid. Zimriʼde, sorda-dummadga-gudiid, bila-onoged-urmar negabar-sedidid. Rey-Ela Tirsa-neggweburgi-gudigu, Arsaʼye-nugad-neggi mumgusii gusad. Arsaʼde, Ela-reyneg-akwedid. 5 enJudá-dulemar-e-rey-Asa birga-dulagwen-gakanergwagus (26) yar-semaigu, Baasa-machi-Ela Tirsa-neggweburgi Israel-dulemar-e-reyga megnonikid. Ela birgabo reyga megisad. r _nBab-Jehová e-gayaburba-barsoged-Jehúʼga, Baasaʼgi sunmaksad, degi, Baasa-neguyagi sunmaksabalid. Jehúʼde, Hanani-e-machid. Rey-Baasa Bab-Jehová-asabin galagwensuli ibmar-imakdigusadba, Bab-Jehová-oulusad. Rey-Baasa, Jeroboam-e-gwenadgan-oburgwisad. Degi-inigwele, Baasa, Jeroboam-e-ibmar-imaksadyobi ibmar-imaknonimogad. Ela, Israel-yargi negsesad mUnBaasa burgwenonikid. Agine, Tirsa-neggweburgi diglesad. Rey-Baasa-sorba, e-machi-Ela yar senonikid. ~wnBaasa Israel-yar-semaidgine bela e-ibmar-imaksad, e-gangued-oyosadi Israel-e-reymar-gardamargi narmakar mamaid.  nBaasa-e-gwenadgan neggweburgi-gudii burgwisale, achumarse gullegoed. Ar sapurba-burgwismalardina, mulamarse gullegoed.’ ” #nDegisoggu, an be-obelosokalid, be-neguya an obelosokarbalid, igi Nabat-machi-Jeroboam-e-neguya an obelosa, deyob an be-neguya obelomogoed. ~wn“Bab-Jehová soged: ‘Be dule-binsaledga-gudiidgi, an-Israel-dulamar-iduega an be-imaknonikid. Jeroboam-ibmar-isgana-imakdii-gusadba be nanasmogad. Aginbali, an-Israel-dulamar-isguega be imaksabalid. Be-isguedgi an-ourwega be an-imaksabalid. t enA-ibagi, Bab-Jehová, Hanani-machi-Jehúʼga Rey-Baasaʼgi sunmaknonikid. Geb Jehú weyob Baasaʼga sogded: 7in"Baasa, Bab-Jehová-asabin ibmar-isgana-imakdii nanasad. Baasa, Jeroboam-ibmar-isgana-imaksayobi, ibmar-imakdii gusmogad. We-ibmar-isgana, Israel-dulemar-isguega imaksad.?yn!Judá-dulemar-e-rey-Asa birgapaagus yar-semaigu, Ahías-machi-Baasa, Tirsa-neggweburgi-mai Israel-dulemar-e-reyga megnonikid. Baasa, birga-dulagwen-gakabake (24) yar senonikid. lSn Rey-Asa yar-semaigu, Israel-e-rey-Baasaʼbo bila-onodii nanasad. Baasa, Israel-yargi negsesad lSnNadab Israel-yar-semaidgine bela e-ibmar-imaksad, Israel-e-reymar-gardamargi narmakar mamaid. !~=nJeroboam e-isgusad-ular, degi, Israel-dulemar-oichosbalid-ular, deyob neg gunonikid. Weyob ibmar-imaksadi, Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-ourwega imaksad. D}nBaasa, rey-gangi signonigu, bela Jeroboam-e-gwenadgan oburgwisad. Wargwensaar dula-obessulid. Ar Igi Bab-Jehová Silo-neggweburgined-Ahíasʼga ibmar-sogsagusa, deyob neg gunonikid. x|knRey-Asa birgapaagus Judá-e-reyga maigu, Baasa, Nadab-oburgwenonikid. Agine, Baasa, Nadab-sorba yar-ganonikid. {nAhías-machi-Baasa, Rey-Nadabʼgi aibinnonigusad. Baasaʼde, dad-dummad-Isacar-e-wagwad. Baasa, Gibetón-neggweburgi Nadab-oburgwisad. Gibetónʼde, Filistea-dulemar-neggweburad. Deunni, Rey-Nadab, bela Israel-dulemarmala, Gibetón-neggwebur ebiris gusmalad. /zYnNadab Bab-Jehová-asabin ibmar-isgana-imakdii gusad. E-bab-Jeroboam-ibmar-isgana-imaksayobi, ibmar-imakdii gusmogad. We-ibmar-isgana, Israel-dulemar-isguega imaksad. y+nJudá-dulemar-e-rey-Asa birgabogus yar-semaigu, Jeroboam-machi-Nadab, Israel-dulemar-e-reyga nugsalenonikid. Rey-Nadab birgabo yar-sesad. (xKnA-bonigi burgwenonikid. David-neggweburgi e-dadgan-neg-uangi diglesad. Rey-Asa-sorba, e-machi-Josafat e-rey-gangi signonikid. Rey-Nadab, Israel-yargi negsesad 2w_nAsa bela-ibmar-imaksad, bela e-gangued-nika-megisad, neggweburmar-sobsagusad, Judá-e-reymar-gardamargi narmakar mamaid. Rey-Asa seredgine, naggi boni nikunonikid. 3vanAgine, Rey-Asa bela Judá-dulemar-onmaksad, wargwensaar obelessulid. Judá-dulemar Ramá-neggwebur-gandik-imaklenaid-e-akwamar, degi, e-urgomar bela searmalad. Rey-Asa, a-ibmarmargine, Geba-neggwebur, degi, Mizpa-neggwebur sobnai gusad. We-neggweburmar, Benjamín-neggweburmalad. Rey-Asa-burgwisad wuinRey-Baasa deyob wisgunonigu, Ramá-neggwebur-gandik-imaknaid indaksad. Geb Tirsa-neggweburse nade gusad. [t1nBen-Adad, Rey-Asa-ega-ibmar-sognaid nabir itosad. Agine, Ben-Adad, Israel-neggweburmar bukwadse-bila-ononaega e-sorda-dummagan barmisad. Weyobi: Ben-Adad, Ijón-neggweburgi naknonikid, Dan-neggweburgi naknonibalid, Abel-Bet-Maaca-neggweburgi naknonibalid, bela Cineret-yar-naidgi naknonibalid, Neftalí-yar-naidgi bela naknonibalid. s n“Anmar anbogwa igar-mesmalo, igi an-bab, be-babbogwa igar-mesisgusa, deyobi anmar igar-mesmarmogo. Agala an bega ormar, degi, manimar barminaid. Degisoggu, Israel-e-rey-Baasaʼbogwa be-igar-mesisadi, gannar be bisge, adi, Baana mer bar anse achaegar.” r7nAgine, Asa, Bab-Jehováʼse-goled-neggi manimar-bukwadi, ormar-bukwadi, bela wesad. E-reyneg-maidgi, mani, degi, or-bukwad, bela wesbalid. Rey-Asa ega-arbamaladga we-ibmarmar uksad, adi, Siria-dulemar-e-rey-Ben-Adadʼga sedmalagar. Ben-Adadʼde Tabrimón-e-machid, degi, e-daddi, Heziónʼye-nugad. Rey-Ben-Adadʼde Damasco-neggweburgi negsemaid. Deginbali, Asa, Ben-Adadʼga weyob gayaburba barmisbalid: q-nIsrael-dulemar-e-rey-Baasa, Judá-dulemargi bila-ononadgu, Ramá-neggwebur bur-gandik imaksad. Adi, Judá-e-rey-Asa mer bar Judá-yargi noegar. ipMnJudá-e-rey-Asa, Israel-dulemar-e-rey-Baasaʼbogwa, negsemamaidgine, bila-ononai gusmalad. Wo)nAginbali, Asa, Bab-Jehováʼse-goled-negse ormar sesad, manimar sesbalid, degi, ibmar-ebulemalad sesbalid. We-ibmarmar, Asa, e-babbogwa, Bab-Dummadga nug-imaksa gusad. Asa, Rey-Ben-Adadʼbogwa igar-mesisad n)nDegi-inigwele, e-bab-dummaganse-gormalaga aila-matusulid-soblesaddi ebulessulid. Amba degite, Asa, Bab-Jehová-sogedba innikii nanadii gusad. Hm n Asa, e-muu-Maaca rey-muuga-maid obelosad, ade, e-bab-dummad-bundor-Asera-e-wilub sobsa gusad. A-ular, deyob imaksad. Asa, a-Asera-sobargwichid omukusad, geb Cedrón-diwar-dikarba ogumakapid. !l=n Asa, e-yargi bab-dummagan-nug-odummogega gambanuchu-imakmalad-ononnonai gusad. Aginbali, e-dadgan-e-bab-dummagan-e-wilub-sobsamaladi, bela obelosbalid. bk?n Asa, Bab-Jehová-asabin innikii nanadii gusad, e-dad-David-gudigusayob gudii gusad. j}n Asa birga-dulabo-gakagwensak (41) Jerusalén-neggweburgi yar-semai gusad. Asa-e-muu Maacaʼye-nugad, Abisalom-e-sisgwa. wiin Jeroboam-Israel-dulemar-e-rey birga-dulagwengus (20) yar-semaigu, Asa, Judá-dulemar-e-reyga megnonikid. hnAbiam burgwenonikid. Agine, David-e-neggweburgi Abiam-digsamalad. Geb e-machi-Asa e-sorba yar-ganonikid. Asa, Judá-yargi negsesad g9nRey-Abiam-ibmar-imaksad, degi, e-yar-semaidgi-ibmar-gusmalad, Judá-e-reymar-gardamargi narmakar mamaid. Abiam, Jeroboamʼbogwa bila-onodii gusmogad. FfnRoboam yar-semaigu Jeroboamʼbogwa bila-onodii nanasad. eeEnAde, David Bab-Jehová-asabin inniki-ibmar-imakdii gusad. Degisoggu, David dulagudigu, Bab-Dummad-ega-igar-mesisad-sogedba ibmar-inniki-imakdii gusad. Unnila, David, Urías-Het-dule-oburgwenonikidginbi isgunonikid. ldSnDegi-inigwele, Bab-Dummad-Jehová, David-sabedbali, David-e-wagan-negseed Jerusalén-neggweburgi mer berguega imaksad. Agala, Davidʼga wagwa uknonikid, adi, e-sorba rey-gangi sigegar. Degi, Jerusalén-neggwebur-ogannobaligar. RcnAbiam, e-bab-Roboam ibmar-isgana-imakdii gusayobi, bela ibmar-isgana-imakdii gusmogad. Bab-Jehová-asabin islidik-gudii gussulid, e-dad-David Bab-Jehová-sabedba inniki-nanadigusayobi nanassulid. tbcnAbiam birgapaa Jerusalén-neggweburgi yar-semai gusad. Abiam-e-nande, Abisalom-e-sisgwad, Maacaʼye-nugad. ya onNabat-machi-Jeroboam birgambe-gakabaabakgus (18) Israel-yar-semaidgine, Abiam, Judá-dulemar-e-reyga megnonikid. 4`cnRoboam-e-nande, Naamaʼye-nugad, Amón-duled. Degi, Roboam burgwenonikid. Geb e-bab-David-e-neggweburgi diglesad. Roboam-sorba, e-machi-Abiamʼye-nugad yar senonikid.N_nRey-Roboam, Rey-Jeroboamʼbogwa bali-bali bila-ononai gusmalad. x^knRey-Roboam-ibmar-imaksad, degi, e-yar-semaidgi-ibmar-gusmalad, Judá-e-reymar-gardamargi narmakar mamaid. 4]cnRey-Roboam Bab-Jehováʼse-goled-negse nadele, sordamar-neg-nakulebukwad sigu-abgamalad-esgoro-gordikidbiid sesdamalad. Geb a-sorba, nakuleged-negse gannar senonidamalad. &\GnA-sigu-abgamalad-olobiid-muchub, Rey-Roboam sigu-abgamalad-esgoro-gordikidbiid sobsad. Agi, reyneg-e-yawagak-nakulemalad-e-dummaganga uksad, adi, sabogegar. 0[[nGeb Bab-Jehováʼse-goled-neggi ibmar-manisaila-bukwad bela sunonikid, neg-ollobi sinonikid. Salomón-e-reyneg-sobsadgi sigu-abingamalad-olobiid-bukwad bela sesbalid. eZEnRoboam birgatargus-yar-semaidgi, Egipto-e-rey-Sisac, Jerusalén-neggwebur oitononikid. DYnAginbali, machergan omeganyobi na san-ukdii gusmarbalid. Israel-dulemar galagwensuli ibmar-isgana-imakdii gusmalad. Deyob Israel-dulesurmalad-bukwagusmalad nanadii gusmalad. A-ular, Bab-Jehová Israel-dulemar-iduar, a-yargi a-dulemar-ononai gusad. A-ibmar-isgana-imakdigusmalad, Israel-dulemar imakdii gusmarmogad. X5nAginbali, bela yar-senigana-birgi, degi, bela-sapi-dummagan-gwismalad-urba bab-dummaganse gordidamalad. Aginbali, aila-matusulidgi ibmar-ogumakleged-ailamar sobsamalad, akwamar-bab-dummadyob-imakleged urbenai gusmarbalid, e-bab-dummad-bundor-Asera-e-wilub sobsamarbalid. WnJudá-dulemar, Bab-Jehová-asabin ibmar-isgana imaksamalad. E-babganba bur bule e-isgumaladgi Bab-Jehová-ourwenai gusmalad. YV-nSalomón-machi-Roboam, Judá-yargi negsemai gusad. Roboam birga-dulabo-gakagwensak-nika (41) yar-sealid. Jerusalén-neggweburgine, birgambe-gakagugle (17) yar-sesad. Bab-Jehová Jerusalén-neggwebur sunonikid. Israel-yargi dadgan-sogambe-gakabo-bukwad-abargi (12) gudiguega sunonikid. Roboam-e-nande, Naamaʼye-nugad, Amón-duled. U;nJeroboam birga-dulagwen-gakabo (22) yar-semai gusad. Burgwisgua, e-sorba, e-machi-Nadabʼye-nugad e-rey-gangi signonikid. Roboam, Judá-yargi negsesad tTcnJeroboam-ibmar-bamalad-imaksadi, degi, bila-onosadi, bela Israel-e-reymar-garda-narmakar-maidgi naid. #SAnMachi-burgwisad dikapmalad. Degine, bela Israel-dulemar eba bonai gusmalad. Bab-Jehová, igi e-gayaburba-barsoged-Ahíasʼga sogsa gusa, deyob gunonikid. RnAgine, Jeroboam-e-ome gwisguded, geb naded. Geb Tirsa-neggweburse dogdapid. Yawagakgi dogdapgua, e-mimmi burgwenonikid. pQ[nBab-Jehová Jeroboam-isgusadba Israel-dulemar-obanoed. Ar Jeroboam, Israel-dulemar-isguega imaksad.” PPnBab-Jehová, Israel-dulemar apor-imakoed, igi masarmar diwar-abin banamagwisdae, deyobi imakoed. Aginbali, we-yar-nued-be-dadganga-uklesadgi onolenanai gumaloed, Éufrates-diwar-daksik barmiledmaloed. Ar e-bab-dummad-bundor-Aseraʼga imaksamalad, e-wilub-sobsamalad. A-ular, weyob Israel-dulemar Bab-Jehová-ourwenai gusmalad. O3n”Bab-Jehová rey-gwensak Israel-yargi ogwisgunonikoed. A-dule, bela Jeroboam-e-gwenadgan obelononikoed. Emisgwa, Bab-Jehová deyob imakoed. N!n Israel-dulemar naibi-itononimaloed. Unnila we-machibi diglegoed, ar ade, we-machibi Israel-dulemar-e-Bab-Dummad-Jehová nabir daknonikid. cMAn ”Be gwisgue, be-negse be nae. Be-neggweburse be modapile, be-machi burgwenonikoed. L+n Jeroboam-e-gwenadgan neggweburgi-burgwemalale, achu-masga gumaloed. Sapurba-burgwemalardi, mulamar-masga gumaloed.’ Deyob Bab-Jehová soged. NKn ” ’Degisoggu, Jeroboam-neguyagi an bonimar obatoed. Israel-dulemar-abargi bela Jeroboam-e-gwenadgan-machergan an obelogoed, maiga-gudimalad, degi, maiga-gudisurmalad an obelobaloed. Jeroboam-e-wagan an obelogoed, igi ibdurgan-saa miledae, debayobi an imakoed, swiri e-neguya an nasikoed, wargwensaale an obegosulid. ^N~f},|`{Wzzxwvuutt!sMrqqonndmwlvk>X==WEmide, bemar Bab-Burba-Isligwaledgi, igar-napiragwadba nanaed-ular, Bab-Dummad bemar-san-burba uruknonikid. Adi, be gwenadgan nue-napiragwadgi sabgumalagar. Degisoggu, gwage-swilidikidgi na be muchub-muchub ise-nue-sabguar nanamarsun. j OA-ular, bemar Cristoʼba Bab-Dummadgi-bensuli gunonikid. We-Bab-Dummad Cristo-burgwisad gannar odulosad, degi, Cristo-nug odungunonikid. Adi, bemar Bab-Dummadgi-dulagudigued edarbedii gumalaga, degine, egi bensuli gumalagar.  1Bab-Dummad, amba yoo we-napneg-nagued-idu bato Cristo-sunonikid, bemarga-uklegegar. Bemar-sabed-ulale, emigine, geb bemarga oyolenonisunnad. Q Be-onolesadi, Bab-Dummad Cristo-abe-sunsoged-nakrusgi-aryosadgi bemar-onosad. We-Cristo, sibad-wawaad-gutu-gwen-nikasulidyob, degine, swilidik-gwen-boni-nikasulidyob, anmar-anar Bab-Dummadga uklesad. h KBe nue wismalad, be-dadgan-be-odurdaksamalad-igargi be gales gudimalanad. A-igargi, Bab-Dummad bemar-onosad. Be-onolesadi, ologi-baklegar be onolessulid, manigi-baklegar be onolessulid. Ar we-ibmardi sunna bergumalad. U  %Bab-Dummad dulemar ber emarbi dakmaid, degine, dulemar-na-ibmar-imaksamaladba ega igar-nabogoed. A-Bab-Dummadse, Babye, ese be golele, we-napneggi-be-gudiidgi, a-Bab-Dummad-dobekwaa be nanamarsundo.   Ar Bab-Dummad na E-Gardagi sognaid:“Gwage-swilidik be gumar, ar igi an gwage-isligwale, deyob be gumar.” Levítico 11:44-45   +Melle deyob be bar damalo. Emigindi, Bab-Dummad-bese-gochadi, dule-gwage-isligwaledsoggu, ayob bemar-daedgine na be gwage-swilidik nanamarsun. F  Bemar Bab-Dummad-mimmigan uaya-nikaa-damaladsoggu, mer epenne igar-napiragwad-wissuli-gudigusmaladyob gannar be damalo. Deun, bemar na ibmar-abegedba, na be-itolegedba gudii gusmalad.    Degisoggu, ibmar-mag-itogega guakwaa be gudii imakmar, nue-itoakwaa be nanamar, degine, Bab-Dummad-ibmar-bega-ukoed, abi unnila bensuli edarbedii be imakmarsun. A-ibmarmar, Jesucristo-gannar-danikoed-ibagi, Bab-Dummad nued-bemargi-binsamaidba bemarga ukoed.  1 Bab-Dummad, e-gayaburba-barsogmaladga oyosad, we-igar bemargadsurye, dulemar-bemar-sorba-danimaloedgadye. Amar unnila we-ibmar-ega-oyosad akwedidii gusmalad. Emigindi, bemarga Bab-Burba-Isligwaled-nibneggi-danikidba Bab-Gayaburba-Nued sogledisunnad. Ar we-ibmar baliwiturmar aisaar nue-dakbi gudidimarmoganad. 2. CRISTOʼGI BURBA-BINID-NIKGUED (1:13–2:10) Bab-Jesús-Igargi swilidik-nanaed-igar # A Jesucristo-daged-iduale, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladga Cristo-Burba-Isligwaled-egi-naid, ega iduar sognai-gusad, wede igi Cristo naibi-itogoe, degine, a-sorbali, igi Cristo-nug odummolebaloe. Degidbali, wemar baramidii gusmalad, wede doa-dule, degine, sana wede deyob gubaloe. P  We-abonoleged-igar Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad iduakwaa deun sogsagusmalad, Bab-Dummad na e-itolegedba bemar-abonogoye. A-dulemar we-abonoleged-igar nue-ise-egisagwar baramididii gusmalad. J  Ar ade, bemar Jesucristoʼgi-bensulidba, bemar abonolenonimalad. [ 1Ar we-Jesucristo-e-wagar be daksurmar-inigwele, amba be sabmalad, amba bemar egi bensurmalad. A-ular, bemar nue Jesucristoʼgi wergudimalad. We-werguedi geg gayagi sogleged, bela-bela nue-yeer itolegedid. } uAr Jesucristoʼgi-be-bensulidi, oloyob gued: Ar orde wilubdaklegegala, soogi dulegergebed. Deyobi, be-nue-Jesucristoʼgi-bensulid wilubdaklemogargebed. Ar be-we-Jesucristoʼgi-bensulid wilubdaklegedgi-obichale, or-sunna-berguedba bur gandik gued. A-ular, Jesucristo-danikoed-ibagangi bega soglegoed nued be imaksaye, be-nug odummolegoed, degi, begi nueganbi sunmaklegoed. p [Ar a-ular, emigindi be wergudimarsunnad. Degi-inigwele, amba be wegi sikwas wilubdaklenanaimalad. ? yBemar-Jesucristoʼgi-bensulidba, Bab-Dummad na e-ganguedgi bemar-akwedisunnad. Adi, bemar-abonolesad bemarga-guagwar-sabolesadi, ibagan-berguoedgi-ogwinmaklegoed bemarga oyolegegar.  %Adi, bemarga ibmar-nibneggi-abingaoed uklegegar. We-ibmar-anmarga-uklegoye-sogsad geg bergued, geg isgued, degine, geg gaganyob dingubalid.  {Bab-Dummad-nug odummolesun. We-Bab-Dummad anmar-Dummad-Jesucristo-e-babad. Bab-Dummad nue-wile anmar-dakedba Jesucristo-burgwar-mai-durgusadgi gannar-gwalulegega anmar-imaksad. Adi, agi anmar Jesús-dula-maidgi dulagudigued-edarbedii guegar. ~ #Bab-Dummad anmar-Babga-gumaid, bato e-igar-maidba, e-ibmar-wisidba be e-dulamarga-guega sulesmalad. Bemar Bab-Burba-Isligwaledgi Bab-Dummadgadgarbi-gumalaga be sulesmalad, adi, uaya-nikaa damalaga, degi, Jesucristo-abegi nugumalagar. Bab-Dummad bemargi bela-bela nued binsasun, degine, bela-bela ulubgi-bogidik-itogega be-imakbarsun. Jesús-dula-gudiid-ular, anmar dulagudigued edarbedimarmogad } Ani Pedro, Jesucristo-e-sapin-dummadga-nugsalesmogadid. We-garda, an bemar-na-e-yargi-gudisurmaladse an narmaknaid: Ponto-yargi-bukmaladse, Galacia-yargi-bukmaladse, Capadocia-yargi-bukmaladse, Asia-yargi-bukmaladse, degine, Bitinia-yargi bukmaladse an narmaknaid. _|9n5Ar Ocozíasʼde, bab-dummad-Baal-nug-odummodii gusad, degi, ega ibmar-imakdii gusbalid. E-bab-Acab ibmar-isgana imakdii gusadba ibmar-imakdii gusmogad. Degidbali, Ocozías, Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-oulusad.{n4Ocozías Bab-Jehová-asabin ibmar-isgana-imakdii gusad, e-bab-Acab-nanasadba nanadii gusad, e-nan-nanasadba nanadii gusbalid, deginbali, e-dad-dummad-Nabat-machi-Jeroboam nanasadba nanadii gusbalid. We-Jeroboam, Israel-dulemar, Bab-Dummadgi-yolegega imaksa gusad. 4zcn3Judá-e-rey-Josafat birgambe-gakaguglegus (17) negsedanikidgi, Acab-machi-Ocozías Samaria-neggweburgi Israel-reyga megnonikid. Unnila birgabo Israel-yargi negsesad. ,ySn2Geb Josafat burgwenonikid. David-neggweburgi e-sergan-neg-uan-maidgi diglesad. Josafat-sorba, e-machi-Joram reyga megnonikid. Ocozías, Israel-yargi negsesad x/n1Geb agine, Acab-machi-Ocozías Josafatʼga sogded: “An-sordamar, be-sordamarbo be-urmargi be barmide.” Josafatʼdina yapa deyob imake gusad. Mwn0Josafat ur-diakinmalad Tarsis-neggweburgadyob sobsad. Ofir-neggweburse or-aminaega sobsa gusanad. Urmar Ezión-Geber-neggweburgi-naigu, demar-abin bela mamarisad. Degidbali, bar nadsurmalad. Wv)n/A-ibagangi, Edom-yargi, rey-maisulid. Unnila dule-gwensak reyyobi negdakmaid. )uMn.Aginbali, Josafat e-yar-semaidgi, bab-dummaganse-gormalad-negmargi machered-gambasamalad ononnonai gusbalid. We-dulemar, e-bab-Asa-yar-semaid-sorba besmaladid. tn-Josafat ibmar-bulegan-imaksadi, degi, bila-onosadi, degine, bela e-ibmar-imaksadi, Judá-e-reymar-gardamargi narmakar mamaid. 8smn,Josafat, Israel-e-reygi bila-onodii nanassulid. Xr+n+Josafat, e-bab-Asa-nanadigusayobi nanadii gusmogad. Bipisaale, e-bab-ibmar-imaksadba gwen bangussulid. Josafat, Bab-Jehová-asabin ibmar-nueganbi imakdii gusad. Degi-inigwele, bab-dummaganse-goled-neg-aila-matusurmalad-soblesbubukwad earissulid. Ade, amba dulemar egi ibmar-ogumakar-damalad, degine, ina-wawad ogumakardamarbalid. Pqn*Deunni, Josafat birga-dulagwen-gakambe-gakatar-nikadgi (35) yar sealid. Josafat, Jerusalén-neggweburgi birga-dulagwen-gakatar (25) negsemai gusad. Josafat-e-nande, Azubaʼye-nugad, Silhi-e-sisgwad. npWn)Israel-e-rey-Acab, birgabakegus negsedanikidgi Asa-machi-Josafat, Judá-yar-e-reyga megnonikid. &oGn(Deyob Acab burgwenonikid. A-sorba, e-machi-Ocozías yar senonikid. 6. REY-JOSAFAT, DEGI, REY-OCOZÍAS NEGSESAD (22:41-53) Josafat, Judá-yargi negsesad 5nen'Acab Israel-yar-semaidgine, akwa-marfilʼgi reyneg-sobsadi, degine, neggweburmar urbisbalidi, degi, bela e-ibmar-imaksadi, Israel-e-reymar-gardamargi narmakar mamaid. ]m5n&Acab-bila-onoged-ur-abebiiddi, Samaria-neggweburgi dia-siidgi, enuksamalad. Geb achumar a-ablis emananai gusmalad. A-diagine, omegan-gambasamalad obdamalad. Bab-Jehová-gayaburba-soglesadba, deyob neg-gunonikid. Sl!n%Agine, Samaria-neggweburse Israel-e-rey-Acab selenonikid. Agi digsamalad. kn$Dad-argwategu, sordamar weyob sogdemalad: “¡Rey burgwisad! Degisoggu, e-neg-e-negse namalo, e-neggwebur-e-neggweburse namalo.” ojYn#A-ibagine, bila-onoleged baligannos nagusad. Degisoggu, Israel-e-rey e-bila-onoged-urgi Siria-dulemar-asabin-gwichi osedosad. E-ablis e-bila-onoged-urgi bela-bela ginnitibi milemaid. Geb a sedogidbali, Acab burgwenonisunnad. i}n"Degine, sorda-gwensak yogasaar e-sigu-midgu, nabir Israel-e-rey-Acabʼgi yolenonikid. E-bilamor-saki-sakid-imbaba egi yolenonikid. Geb Acab dule-ega-bila-onoged-ur-semaidga sogded: “Be aibire, neg-olloledsik be anga nae. Nue an ibitosad.” h+n!Siria-sordamar ur-napaginedgi-bila-onomalad-e-dummagan magar daksamalad, we-dulede Israel-e-reysuli. Degidbali, bar Josafat-balegichasurmalad. @g{n Degisoggu, Siria-sordamar-idudimalad Josafat-dakdemargu, sogdemalad: “We-dule, Israel-e-rey-sunnadid.” Agine, oburgwega balegitemalad. Geb Josafat e-bendakmalaga binnasuli goted. NfnSiria-e-reydina, e-dulagwen-gakambe-gakabo (32) ur-napaginedgi-bila-onomalad-e-dummaganga weyob sogsa gusad: “Mer dule-bamaladbo be bila-onomaloye, unnila Israel-e-reysebi be achamaloye.” 5eenGeb Israel-e-rey-Acab Josafatʼga sogded: “An mer daklegega, mor-baid-yoi an bila-ononaoed. Bedina, reymor be yoed.” Agine, Israel-e-rey, mor-baid-yosa, bila-ononaded. ddCnIsrael-e-rey-Acab, Judá-e-rey-Josafatʼbo Ramot-De-Galaadʼse bila-onogega nadmalad. ^c7nMicaías abin-sogded: —Be nuedgi gannar aibirisale, soglegodo, ‘Bab-Jehová anga sunmaksasurye.’ Geb dulemar-bukwadga sogded: —Dulemar-bukwad, an-ibmar-sogsad be nue ebinsamalo. Rey-Acab-oburgwilesad 7binEga be sogdapmalo: ‘Weyob rey sogye: Esgaryagi Micaías-simaloye. Unnila madu, diibogwa ega be ukmaloye. Bila-onogedgi an bonisuli aibirisar, geb be Micaías-onomaloye.’ anDegidgine, Israel-e-rey-Acab sogded: —Negsemaid-Amónʼse be Micaías-nidmalo, degi, an-machi-Joásʼse nidmarbalo. h`KnMicaías abin-sogdemogad: —A-ibagine, be-sunnad be wisgunonikoed, geb be dukudii guoed. K_nAgine, Quenaana-machi-Sedequías, Micaías-e-wagar-ogochad, ega sogded: —¿Igi be soge, Bab-Jehová-E-Burba angi bar maisurye be sogde? Emisgindi, ¿Bab-Jehová-Burba bega sunmaksasunde? ^nAgala, Bab-Jehová, e-gayaburba-barsogmalad-gakansaega burba-barmialid. Degisoggu, begi boni-dummagan bela yolenonisundo.” d]Cn”We-burba ega sogded: ‘An naoed, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladse an naoed. A-dulemar gakansaega an imakoed.’ ”Bab-Jehová ega sogdebalid: ‘Degirdi, deyob be imaknado. Adi, deyob be e-binsaed gaoed.’ 4\cnAgine, burba-gwensak Bab-Jehová-asabin gwisgunonikid, ega sognonikid: ‘Ani an Acab-binsaed ganaoe.’ ”Bab-Jehová ega sogded: ‘¿Degite, igi be e-binsaed gaoe?’ Z[/nBab-Jehová weyob sogded: ‘¿Doa Acab-e-binsaed gaoe, Ramot-De-Galaadʼse bila-ononaega, adi, agi oburgwilegegar?’ ”Baliwitur-gwensak ibmar-sognai gusad, degi, baliwitur-baid ibmar-baid sognai gusmogad. LZnMicaías sogdebalid: —Bab-Jehová-gayaburba nue be itogo: Bab-Jehová e-ologangi-sii an daksad. E-baliwitur-bila-onomalad e-dikarba e-argan-nuedsik, degi, e-argan-sapiledsik bukwa nanaed. 'YInIsrael-e-rey-Acab, Rey-Josafatʼga sogded: —¿Be daksa, igi an bega sogsa? We-Micaías ibmar-nued-anga-soged satedaed, unnila boniganse anga gotedaed. iXMnAgine, Micaías ega sogded: —Bela-Israel-dulemar igi sibad-wawaad e-idued-suliyobi, sapurganba aisakide an daksad. Bab-Jehová weyob soged: ‘We-dulemar e-dummadsuli gudimalad. Nuedgi na e-neg-e-negse namarsunno.’ zWonRey abin-sogdebalid: —¿Ilabigwa an bese egisoe, anga Bab-Jehová-nuggi, nue-innikigwadgi be ibmar sogye? tVcnDegidgine, Micaías reyse nonikid. Geb rey ega sogded: —Micaías, ¿Ramot-De-Galaad-neggweburse an bila-ononaed be an-itomoga? Micaías rey-abin sogded: —Be bila-ononae, be egi obinoed. Bab-Jehová bega we-neggwebur urmakoed. aU=nMicaías abin-sogded: —Bab-Jehová-Dula-Maid igi anga sunmakoe, ayobi an sogoed. KTn Sorda-Micaíasʼse-gorapidi, Micaíasʼga weyob sogded: —Nue be itoge, igi Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad reyga sunmaknanai. Degisoggu, wemar-sogeyob be sogmogo, rey-nakoye be sogmogo. 0S[n Bela Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad weyob sunmaknanai gusmalad: “Ramot-De-Galaad-neggweburse be bila-ononae. Egi be obinoed, Bab-Jehová bemarga urmakoed.” IR n Quenaana-machi-Sedequías, moli-bebeyob esgoro sobsad. Iseedi gornai gusad: “Weyob Bab-Jehová sogye: ‘We-moli-bebegine, be Siria-dulemargi gwichiguoed, bela obelogedse be imakoed.’ ” /QYn Israel-e-rey, degi, Judá-e-rey-Josafatʼbogwa, Samaria-neggwebur-noedgi ibmar-gwag-omukuleged-neg-siid-asabin simalad. E-rey-ganmargi na simalad. Aginbali, e-reymor-yoi-yoi simarbalid. A-reymar-ebogwad-asabinni, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad, Bab-Dummad-gayaburba-barsognai guarmalad. vPgn Agine, Israel-e-rey e-sorda-gwensakse goted, ega sogded: “Emisgwa anga Imla-machi-Micaías sedago.” XO+nIsrael-e-rey-Acab, Josafat-abin sogded: —Wegine, Bab-Jehová-gayaburba-barsoged-wargwen gudiid. A-dule, Imla-machid, Micaíasʼye nugad. Sunna anmar ase idaksabaliled. Degi-inigwele, we-dule, an-isdaradid. Ade, ibmar-nued anga sogdasulid, unnila boniganse anga gotedaed. Josafat Israel-e-reyga sogdebalid: —Mer deyob sunmake. N{nJosafat, Acabʼga sogdebalid: —¿Bab-Jehová-gayaburba-barsoged-baid wegi gudisuli? Adi, anmar ase idakbaligar. MnDegisoggu, Israel-e-rey, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad e-dulataled-ilabake (400) onmaksad, amarse egisded: —¿Ramot-De-Galaad-neggweburse an bila-ononaed be an-itomoga? Rey-abin sogdemalad: —Be bila-ononae, ade, Bab-Jehová bega urmakoed. wLinAgine, Josafat, Israel-reyga sogdebalid: —Degi-inigwele, a-iduale, Bab-Jehováʼse be idakgwelergebed. WK)nDegisoggu, Rey-Acab, Josafatʼga sogded: —¿An Ramot-De-Galaadʼgi bila-ononaye sogele, be anba nadele? Josafat abin-sogded: —Eye. An-sordamar, be-sordamarmogad, an-molimarse-bakar, guakwa-nanaid. BJnAgine, Israel-e-rey e-sordaganga sogded: “¿Ar be wissurmarsi, Ramot-De-Galaad-neggwebur-naid anmargadi? Degite, Siria-e-rey-annik anmar gannar we-neggwebur-suega ibmar imaksulid.” WI)nGeb birgapaa-nasgu, Judá-e-rey-Josafat, Israel-e-rey-Acabʼse ataknad gusad. HH nSiria-dulemar, Israel-dulemargi birgapaa bila-onossur gusmalad. Gn“Acab an-asabinni e-isgusad-ular bukib-binsadii gusadi, ¿nue be daksa? Deyob an-asabin e-isgusad-ular bukib-binsadii gussoggu, Acab-dula-gudiidgine, an e-neguya odurdaknai guosulid. E-machi rey-gangi signonikile, geb e-neguya an sabsur-odurdakoed.”`F;nTisbeʼgined-Elíasʼse, Bab-Jehová-gayaburba nonibalid, ega weyob sognonibalid: E/nAcab we-gaya-itosgua, e-mor-yoid siir-siir imaksad, geb wile-itoged-mor-sommed yosad. Agine, bar mas-guchasulid. Deyob wile-itoged-mor-yoi. D9nDegisoggu, Acab nue-isgudii gusad, Amorreo-dulemar-e-nuchumar-isganaba nanadii gusad. Bab-Jehová, Israel-dulemargi we-Amorreo-dulemar ononnos gusad. C3nDakargu, Acabʼyobi dule-baid ibmar-isgana-imaked gussulid. Acab, Bab-Jehová-asabinni, ibmar-isgana-imakega, e-ome-Jezabel, Acab-ogannodaed. B1nAcab-e-gwenadgan neggweburgi burgwismardibe, e-muimar achumarse obelolegoed, amba sapurba burgwismarbardibe, e-muimar mulamarse obelolebaloed.” A;n”Bab-Jehová, Jezabelʼgine sunmaksabalid, weyob sogsad: ” ‘Jezreel-galu-matusulid-dikarba Jezabel burgoed. E-mui achumarse obelolegoed.’ _@9nAde, be angi yolessoggu, degine, Israel-dulemar angi yolegega be imaksabarsoggu, igi Nabat-machi-Jeroboam-e-neguya imaklesa, degine, igi Ahías-machi-Baasa-e-neguya imaklesmoga, deyobi, an be-neguya imakmogoed.’ Z?/nDegisoggu, Bab-Jehová weyob soged: ‘An be-neguya bela be-ibe-osulogoed. Be-waganse-bakale, an obelogoed, dule-bega-arbadimaladse-bakale, an osulogoed. Bela Israel-yargi be-gwenadgan-gudimalad an obelogoed. ;>qnAcab, Elíasʼga sogded: —Elías, be an-isdaradid. Emide, be an-amisad. Elías abin-sogdemogad: —Eye, an be-aminoniki. Ade, Bab-Jehová-asabin be ibmar-isgana imakdiid. =nAcabʼga weyob be sogo: ‘Bab-Jehová weyob sogye: Be dule-oburgwisad. Degite, be e-ibe-nainu susbalid.’ Aginbali, weyob Acabʼga be sogbalo: ‘Bab-Jehová weyob sogbarye: Bia achumar Nabot-ablis-mananai gusmala, agine achumar be-ablis-mananai gumogoye.’ ” d<Cn“Israel-e-rey-Acabʼse be nae. Acab, Nabot-nainugi gunaid. Nabot-ibe nainu-suega gunaid. f;GnDegidgine, Bab-Jehová-gayaburba Tisbeʼgined-Elíasʼse nonikid. Weyob ega sognonikid: R:nAcab, Nabot-burgwisye itossoggu, Nabot-nainuse nade gusad, e-ibe suegar. L9nJezabel deyob itosgua, Jezreel-dule-Nabot akwagi-maklegar oburgwilesye, Acabʼga sogded: “Emisgi be nae, Nabot-burgwissoggu, e-nainu-yapa-bega-uke-gusad, be sunae. Nabot bar gudisulid.” V8'nA-sorba, Jezabelʼga sognonimalad: “Nabot akwagi-maklegar oburgwilesye.” +7Qn Agine, dule-gakansamalad-warbogwad Nabot-asabin signonimalad. We-dulemar-ebogwad Nabotʼgi weyob sunmaksamalad: “Nabot Bab-Dummadgi ichakwa-sunmaksaye, reygi ichakwa sunmaksabarye.” Geb deyob sunmaksamalad-sorba, dulemar neggweburgi Nabot-onosmalad, degine, akwagi-makar oburgwismalad. Z6/n Mas-gunsulid-iba nasiksamalad. Geb dulemar-asabin gan-bipigi Nabot-osismarbalid. 5n Girmar-dummagan, degi, sapin-dummagan Nabot-e-neggweburgi-gudimalad Jezabel garda-barmialidba, deyob ibmar-imaksamalad. g4In Agine, dule-gadi-gakansamalad warbo amimalo, adi, sogmalaga: ‘Nabot Bab-Dummad-nuggi ichakwa sunmaksaye, degine, rey-nuggi ichakwa-sunmaksabarye.’ Geb, a-sorba neg-magaba be Nabot-onomalo. Akwagi-makar oburgwemalo.” w3in We-gardamargi weyob sognaid: “Mas-gunsulid-iba nasikmalo, degi, dulemar-asabin, gan-bipigi Nabot-simarbalo. S2!nDegidgine, Jezabel, Rey-Acab-nuggi gardamar narmaksad. A-gardamargi rey-olargan-wilub nasiksabalid. Geb, bia Nabot-gudii, a-neggweburse girmar-dummaganse, degi, sapin-dummaganse gardamar barmisad. W1)nE-ome-Jezabel abin-sogdemogad: —¿Ar be Israel-e-reysursi? ¿Doa-sogedba negselemaisunna? Ar be-sogedba negselemaid. Gwisgue, mas-gunne, mer-bukib-itoge. Nabot-e-nainu begadga guega, an igar amioed. 0nAcab, e-ome-abin sogded: —Jezreelʼgined-Nabotʼbo an sunmaksad. Ega an sogsad, be-uva-nainu-naid anga be ukye. A-muchub, nainu-baid an bega ukoeddeeye. Sulile, manigi an bese bakoye. Nabot an-abin imaksad: ‘An-uva-nainu an bega ukosurye.’ k/QnGeb e-ome-Jezabel ese-nadgu, ega sogded: —¿Ibiga be wile-itomai? Emide, be geg mas-gunne-maid. q.]nAcab bukib-itosad, degine, nabir itossulid, Jezreel-dule-Nabot ega weyob sogsagu: “An-nainu-an-sergan-anga-uksadi, an bega ukosurye.” Degidba, Acab bukib-itogedba e-gabedgi wagar-biria megisad, uludedba bar mas-guchasulid. - nNabot, Acab-abin sogded: —We-uva-nainu-an-sergan-anga-uksadi, gege an bega uked, ade, Bab-Jehová deyob igar-mesissulid. [,1nRey-Acab, Nabotʼga sogded: —Be-uva-nainu an-neg-dikarba-naisoggu, anga be ukbi an abedo. Egi ibmar-digega an abeged. A-nainu-muchub, an bega nainu-baid-bur-nued ukoed. Degisulile, manigi an bese baksunnodo. h+ MnWe-ibmar-gusad-sorba, weyob neg-gunonikid: Nabot-e-uva-nainu Jezreel-neggweburgi naid. A-nainu, Acab-e-reyneg-Jezreel-neggweburgi-siid-dikarba naid. Nabotʼde, Jezreel-neggweburginedid. Acabʼdina, Samaria-neggwebur-e-reyd. {*qn+Degisoggu, Rey-Acab bukib-binsae, degi, isdar itoe naded. Deyob, Samaria-neggweburse e-neg-siidse naded.t)cn*Geb Bab-Jehová-gayaburba-barsoged, Rey-Acabʼga sogded: —Weyob Bab-Jehová soged: ‘We-dule-oburgwilegoye an sogsagusad, be owakichasoggu, be be, e-anar oburgwilegoed. Degine, Israel-dulemar, Siria-dulemar-anar burgwemarmogoed.’ 4(cn)Deyob itosgua, Bab-Jehová-gayaburba-barsoged ibya-atinnaled, yog esikar imaksad. Israel-e-rey magar daknonikid, we-dulede, Bab-Jehová-gayaburba-barsoged-sorda gue. F'n(An obir-obir gunai-gussoggu, we-dule angi wakinnoni gusad. Degisoggu, Israel-e-rey-Acab Bab-Jehová-gayaburba-barsogedga sogded: —Be deyob sogsoggua, be-sogsadba be sabsur-odurdaklegodo. &n'Rey-Acab igarba nadapgu, Bab-Jehová-gayaburba-barsoged ese binnasuli goted: —Ani an be-maiga gued. Be an-dummadid. Bila-onolenaigu, an beba gunai gusmogad. Agine, sorda-gwensak anga dule-wargwen gasa-senonikid, anga weyob sognoni gusad: ‘We-dulegi nue be nakulegoye. We-dule wakinnonidibe, be be anar oburgwilegoye. Sulile, mani-nibir-dulapaa-gakambe-gakatar (75) be bennukoye.’ % n&Agine, Bab-Jehová-gayaburba-barsoged nade gusad. Geb Rey-Acab-edarbega igarba nadapidgine, morgi e-wagar-odukuar gwisgudapid. :$on%Degine, Bab-Jehová-gayaburba-barsoged, dule-baid abinguarbalid. Ega sogded: —¡Be an-sarsoge! A-dule, Bab-Jehová-e-gayaburba-barsoged sarsononikid, nue onakbi-imaksad. m#Un$Bab-Jehová-gayaburba-barsogmalad-wargwen, e-sorda-baidga sogdebalid: —Be Bab-Jehová-gayaburbaba be ibsasursoggu, angi be banguder, achumigur-nono-wawaadse be oburgwilegoed. Degisoggu, we-dule-baid, Bab-Jehová-gayaburbaba-ibsassulidi, Bab-Jehová-e-gayaburba-barsogedgi bangudgua, achumigur-nono-wawaad e-abin noalid. Geb a-dule ese-oburgwilesad. +"Qn#Bab-Jehová-sogedba, Bab-Jehová-gayaburba-barsogmalad-danar-bukwad e-sorda-wargwen, e-sorda-baidga sogded: —Be an-sarsoge. E-sorda-baid yapa-sarso gusad. *!On"Ben-Adad, Acabʼga sogded: —An-bab, be-bab-ibe neggweburmar-susad, gannar an bega uko. Aginbali, Damasco-neggweburgi sunna ibmar-ukleged-neg be sied, igi an-bab Samaria-neggweburgi imaksamoga, deyob be imakmogad. Acab abin-sogdemogad: —Deyob be anga sogele, degirdi, bar an be-gaosulid. Agine, Acab, Ben-Adadʼbogwa igar-mesnai gusad. Geb deyob Acab, Ben-Adad-indaksa gussunnad. Rey-Acab, Bab-Jehováʼgi isgusad ? yn!Ben-Adad-sordamar deyob Acab-itosgua, nabir neg-gudagoye bismalanad. Degisoggu, Acabʼga sogdemalad: —Inniki-be-soge, ar be-gwenad-Ben-Adad amba dula-gudiid. Agine, Rey-Acab sogdebalid: —Be namar. Ben-Adad be anga nidamalo. Ben-Adad, Rey-Acabʼse nonigua, Rey-Acab, e-ur-moli-bila-onogedgi onakwisad. 3n Degidbali, Ben-Adad-sordamar Israel-dulemar-e-reyse nade gusmalad. Ega wilesagwadgi sogdapmalad: —Ben-Adad-be-maiga-gudiid weyob sogye: ‘Wile wis be an-dake, mer be an-oburgoye.’ Rey-Acab abin-sogded: —Ben-Adadʼde, ¿amba dula-gudii? We-dule an-gwenadyob gued. %nDegidbali, Ben-Adadʼga e-sordamar sogded: “Anmar itodaed, Israel-dulemar-e-reymar emar-wiledakdaye. Degisoggu, anmar wile-itoged-mor yomarsunno. Israel-dulemar-e-reyse anmar namarsunno. Anmar ese wilenamalo, mer anmar-oburgwega. Abakar wile anmar-dakalile.” nAgine, Siria-sorda-bamalad, Afec-neggweburse wakitemalad. Geb, we-sordamar mili-dulagwen-gakagugle-wakinnonimaladgi (27,000) neggwebur-galu-matusulid-akwabiid egi malusad. Aginbali, Ben-Adad deyob a-neggweburse wakinnonimogad, nega-nega dukudii gusad. _9nIsrael-sordamar, Siria-sordamarbogwa ibagugle (7) abin-abin ambikusad. Ibagugle-gusgua (7) bila onoleded. A-ibagine, Israel-sordamar Siria-sorda-nagab-bila-ononadapmalad mili-dulatar (100,000) oburgwenonikid. KnDegidgine, Bab-Dummad-e-dule, Israel-rey-asabin gwisgunonikid, ega sogded: “Weyob Bab-Jehová soged: ‘Siria-sordamar an-annik soged, ande, Bab-Jehová-guedi, unnila yalagan-e-bab-dummadye, nebagan-e-Bab-Dummadsurye. Degisoggu, an bega we-dulemar urmakoed, adi, be wisgumalaga, anbi unnila Bab-Jehová gue.’ ” cAnAcabʼdina, e-sordagan-onmaknai gusmogad. Sordamar ibmar-ebulemalad, degi, e-mas-gunmaloed, bela ega daknai gusad. Geb, Siria-sordamargi bila-ononamalaga node gusmalad. Israel-sordamar, Siria-sordamar-abin ambikunonimalad. Israel-sordamar Siria-sordamar-abin sibad-wawaad-warbo-gunaiyob wis dakleged. Siria-sordamardina yeer-mergu e-abin bukwad. nBirga-obaksagua, Ben-Adad Siria-sordamar onmaknai gusad. Geb Israel-sordamargi bila-ononamalaga, Afecʼye-neg-nugadse nade gusmalad. %EnSordamar-bila-onomalad be urbebalo, igi iduar be nikusa, deyob mergu be urbebalo. Igi molimar, degi, ur-molimar be nikusbalid, deyob be imakbalo. Agine, neba-naidgi be Israel-sordamargi bila-onogoed. Be dakodo, bule bemar nakosurdibe.” Rey-Ben-Adad nabir itosad, geb deyob imaksad. r_nDegisoggu, weyob be imako: Reymar bela be ogwao, amar-muchub, sordamar-idudimalad dummadga be nug-imako. }unDegine, Siria-sorda-idudimalad e-reyga sogdemalad: “Ar Israel-sordamar-e-bab-dummagan yalagan-e-bab-dummadid. Agala, Israel-sordamar anmarba dutusurmalad. Anmar, amarbogwa nebagi bila-onodibe, inniki an bega soged, anmar egi nakwisaled. nWnA-sorbali, Bab-Jehová-gayaburba-barsoged Israel-e-reyse nonikid, ega weyob sognonikid: “Mer be baisur-binsao. Siria-sordamar-idu igar be amie, ade, Siria-e-rey, birga-danikir gannar begi bila-onogega gwichigunonikoed.” $CnIsrael-e-rey, Siria-sordamar-balimaksad. Agine, molimar-bukidar, degi, e-urmarse-bakar bukidar gasad. Siria-dulemar nue ese ibitosmalad, ese galakusmalad. G nSordamar war-wargwen e-isdarmalad-oburgwemai gusad. Geb degidbali Siria-sordamar wakite gusmalad. Siria-e-rey-Ben-Adadʼdina, moli-birgi-sii e-sorda-moligi-sii-bila-onomaladba wakite gusad. X+nDummagan-yar-sedimalad-e-bendakmalad Israel-sordamar-idu nadapi gusmalad. 1nBen-Adad sogded: “Anga ganamalo, mer oburgwemalo. Nuedgi-danimardibe, amba be anga gamalo, bila-onogega danimardibe, amba be anga gamarbalo.” +QnDummagan-yar-sedimalad-e-bendakmalad-inse nade gusmalad. Ben-Adad nakulemalad-barmis gusad. Amarde ega sognonimalad, Samaria-neggweburgi sordamar noarmarye. 1nAgine, yorukudba nade gusmalad. Deun, Ben-Adadʼdina Reymar-dulagwen-gakambe-gakabogwadmala (32) sisa-gobsiid. We reymar e-bendakega nonimalanad. kQnAgine, Acab dummagan-yar-sedimalad-e-bendakdimalad onmaksad. A-sordamar bela e-dulataled-ilabo gaka dulagwen-gakambe-gakabo (232) gumalad. Aginbali, Acab bela Israel-sordamar-onmaksabalid, bela miligugle (7,000) gumalad. 6 gnAcab abin-sogded: —¿Degite, Bab-Jehová doaba deyob imakoe? Bab-Jehová-gaya-barsoged sogdebalid: —Weyob, Bab-Jehová soged: ‘Sapingan-dummagan-bendakdimaladba an imakoed.’ Acab egisdebalid: —¿Degite, doa-inse bila-onodoe? Bab-Jehová-gayaburba-barsoged sogded: —Be-inse be onodoe. } un Degidgine, Bab-Jehová-gayaburba-barsoged, Israel-e-rey-Acabʼse nonigusad, ega sogded: —Weyob Bab-Jehová soged: ‘¿Ichesuli sordamar be dake? Emi, we-sordamar an bega urmakoed, adi, be an-dakmalaga, ani an Bab-Dummad-Jehová gue.’ i Mn Ben-Adad we-gaya itosgua, deun reymarmala sisa-gobsiid. Agine, Ben-Adad e-sordaganga sogded: “Guakwamalo.” Degisoggu, e-sordagan, Samaria-neggweburse bila-ononamalaga guakwa ambikusad. Acab, Ben-Adadʼgi naknonikid j On Israel-e-rey-Acab abin-sogdemogad: “Mer idu-idu amba yoo-bila-onoleged-idu be sunmako.” t cn Deginbali, Ben-Adad, Acabʼga gaya barminai gusbalid: “An Samaria-neggwebur an bela osulossulile, bab-dummagan sabsur-an-odurdaksundo. A-ulale, Samaria-neggweburgi an-sordagan-irba argan-nukgwen-nukgwen ega ukub ukega naguosulid.” 5en Agine, Acab, Ben-Adad-gayaburba-berbemaladga sogded: —Weyob an-dummad-reyga be sogo: ‘Ani, be-maiga an gudiid. Gebesailagi be anse ibmar-egichisad an bega ukoed. Sorba be ibmar-egichisaddi, an bega imakosulid.’ Ben-Adad-e-gayaburba-berbemalad nadmalad. Geb Ben-Adadʼga deyob sogdapmalad. }nGirmar-dummagan, degi, bela Israel-dulemar ega sogded: —Mer eba be ibsao, mer ibmar-bese-egisnaid ega be ukbalo. nDegidgine, Israel-e-rey bela girmar-dummaganse gochad, ega sogded: —Be dakmalana, bule we-dule anmarga boni-onobi be daksunna. Anse an-omegan-egichad, an-mimmigan-egichabalid, manimarse-bakar, ormarse-bakale anse egichisbalid. An ega surye sogsasulid. 2_nAginbali, oibosale, we-wachigi an-sordamar an barmidagoed. Be-neguyagi bela be-ibmar-nuegan-bukwad sedmalaga, dule-bega-arbadimalad-e-neguya deyob an imakbaloed.’ ” PnGannar Ben-Adad-gayaburba-berbemalad Acabʼse nonimalad, ega sognonimarbalid: “Ben-Adad weyob sogye: ‘Bega an sogsa gusye: Be-manimar, be-ormar, be-omegan, degine, be-mimmigan bela angadye. nIsrael-e-rey, Ben-Adad-abin sogded: “Dummad-Rey, belagwable an ibmar-nikad begadid, anse-bakale, an begadga gued.” oYn“Weyob Ben-Adad sogye: ‘Be-manimar, be-ormar, be-omegan, degine, be-mimmigan bela angadye.’ ” vgnGeb, Ben-Adad Samaria-neggweburse e-gayaburba-berbemalad Israel-dulemar-e-rey-Acabʼse barmisad, ega sogega: r anAgine, Siria-e-rey-Ben-Adad, e-sorda-bila-onomalad bela onmaksad. Reymar-waladulagwen-gakambe-gakabo (32) Samaria-neggweburgi-bila-onogega molimar, e-ur-nika-nika semai gusad. Deyob Samaria-neggwebur-ebirnonimalad, agine oitononikid. /YnEliseo, Elías-idu-argua, moli-bebe-nikad-warbo sesad, geb oburgwisad. Molimar-edichad-e-urgomar sapanga imaknonibalid. Geb a-sapangi, moli-e-san-narisad. Agine, bela dulemar masgi-ogunnai gusad. A-sorbali, Eliseo, Elías-sorba nade gusad. Geb Elías-bendakedga Eliseo-nugsalenonikid.$~CnEliseo, moli-bebe-nikamalad indaksa-imaksad. Elías-sorba abarmakded, geb Elíasʼga sogded: —Bina an-bab an napi daknagwelo. Napi an-nan an daknabargwelo. An ega sogega degimaloye. A-sorbali, an beba naoed. Elías, Eliseoʼga sogded: —Degiir nabir, be nae. An be-igar-gaosulid. }/nGeb degine, Elías nade gusad. Geb Safat-machi-Eliseo abingunonikid. Dakdapid, Eliseo moli-bebe-nikad waladulagwen-gakabake (24) ebo-ebo-nanaidgi napa-imunai. Eliseo, napi-moli-warbo-sorba-naid semai. Geb Elías, Eliseo-nagaba-nasgu, e-mordummad Eliseo-birgi ogichad. <|snDegi-inigwele, Israel-dulemar miligugle (7,000) bab-dummad-Baal-asabin yokorgi sindigar sigissurmaladi, degi, e-ibe e-wagar-ussurmarbalidi, an bendakoed. Elías, Eliseo-sunonikid {nHazael-e-es-suidgi dule wakichadibe, amba Jehúʼse oburgwilegoed. Amba Jehú-e-es-suidgi wakichabardibe, Eliseoʼse oburgwilemogoed. znAginbali, Nimsi-machi-Jehú, deyob be imakmogo, Israel-dulemar-e-reyga nugsalemogagar. Deginbali, Safat-machi-Eliseo-e-nonogi be olivo-gwallu eomogo, adi, be-sorba an-gayaburba-barsogedga nug-imaklemogagar. Ar Eliseoʼde, Abel-Mehola-neggweburginedid. Hy nBab-Jehová ega sogded: —Be nae. Gannar be-danikidba be nae. Damasco-neg-dulesulidganba be nao. Ase, be mosale, Hazael-nonogi olivo-gwallu be eogo, Siria-dulemar-e-reyga nugsalegegar. 6xgnElías abin-imakded: —Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nikad, an bela-bela beba naid. Ar Israel-dulemardi bebo Igar-Mesisad bisgenonimalad, bei ibmar-ogumakleged-ailamar omukusmarbalid. Degine, be-gayaburba-barsogmalad es-suidgi oburgwismarbalid. Napi anbi bedapid. Emide, an-oburgwega, an-amidimalad. dwCn Geb Elías deyob neg-bogidikid-nagunoni-itosgu, e-mor-dummadgi e-wagar edusad, geb akwasaila-ollor-siidgi noalid, e-noedgi gwisgunonikid. Agine, gayaburba ese gornonikid, ega sognonikid: —¿Elías, ibu be wegi samai? .vWn Negabandur-nagunonikid-sorba, soo-dummad ganonibalid. Amba, Bab-Jehová sooba nonisurbalid. Geb soo-sorba, neg-bogidik nagunonikid, geb ibmar-goled bar itolessulid. f>~}}A||{ z%y wvLu/tOsLrqqVpoo+nmmElk~jii"hgg fXedc4bOai``(__^)])\[[;ZUY XWGVUaTSRR1QQKPgNN\M}L|KrJIHHGEDDJCBoBAR@?>==”Degisoggu, Elí-gwenadgangi an ise-sogar-sogsunnad: ‘Bipisaar anga-ibdurgan-oburgwileged, degi, anga-ibmar-ukleged, Elí-e-gwenadgan-e-isgued osulogosulid.’ ” N2Z Deunni, an Elíʼga sogsa gusad, be-machimala-e-isgusad-ulale, degisadegu an be-gwenadgan sabsur-odurdakdii guedseye. Ar Elí, e-machimala-angi-dododimalad nue-wisinad, degite, ese gwen-ulussulid. 1Z A-ibagine, an Elíʼgi sabsur-ibmar-sogsagusadi bela an imakoed. An Elí-e-gwenadgan sabsur-odurdakoye-sogsabalid bela an imakbaloed. 0Z Geb Bab-Jehová ega sogded: —Nue itogo. An Israel-yargi ibmar-imaksokalid dulemar wisgualile, bela-bela gwakidmaloed. /Z Geb Bab-Jehová, Samuelʼse gannar gornonikid: —¡Samuel! ¡Samuel! Samuel abin-imakded: —Dummad, soge, an be-itomai. '.IZ Elí ega sogded: —Gannar be megnae. Dule gannar bese gollalile, ega be sogo: ‘Dummad, soge, an be-itomai.’ Geb degine, Samuel gannar megnadsunnad. s-aZBab-Jehová gannar Samuelʼse gollarbalid: —¡Samuel! Geb Samuel gannar gwichibin-imaksad, Elí-maidse abarmakded. Elíʼga sogdapbalid: —Naa, ¿ibiga be anse gole? Geb Elí magar-itononikid, Bab-Jehová, Samuelʼse gornaid. w,iZAr ade, Samuel amba Bab-Jehová akudaked, deginbali, amba yoo Bab-Jehová-e-gayaburba ega magarolebalid. r+_ZDegine, Bab-Jehová gannar Samuelʼse gornonikid: —¡Samuel! Geb Samuel gwichibinne-imaksad, Elí-maidse abarmakded. Ega sogdapid: —Naa, ¿ibiga be anse gole? Elí abin-sogded: —Machi, an bese gochasuli. Gannar be megnae. B*ZAgine, Samuel, Elí-maidse yog-abarmakded. Geb Elíʼga sogded: —Naa, ¿ibiga be anse gole? Elí abin-sogded: —An bese gochasuli. Gannar be megnae. Geb Samuel gannar megnaded. h)KZDegidgine, Bab-Jehová, Samuelʼse gollalid: —¡Samuel! Geb Samuel abin-sogded: —¡Degite! ((KZBab-Dummadse-goled-neggi gwallumar amba yoo ginneunni, Samuelʼdi Bab-Dummadse-goled-neggi gabmaid. A-neggi Bab-Dummad-Israel-Dulemarbo-Igar-Mesisad-Ulu siid. g'IZIbagwengi, Elí bato dala galakgumaidba geg bar nue atakgusadgi e-gabedneggi obunnomaid. A& ZMachi-bipi-Samuel, Elí-sogedba Bab-Jehováʼga ibmar-imakdiid. A-ibagangi, Bab-Jehová dogdar bar dulemarbogwa sunmakdisulid, deginbali, negburgan-dakleged dogdar bar dakledisurbalid. ,%SZ$Be-gwenadgan dula-bemaloedi, we-dule-irwa-anse-goled-asabin yokorgi-sindigar signonimaloed, adi, ese wis mani-egisega, degi, wis mas-egisbaligar. Dule-irwa-anse-goled-innikidaedse weyob wilenai gumaloed: Wis mas-gunnega dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-arbaedgi-arbaega be an-imakye.’ ”$Z#” ’A-ulale, dule-irwa-anse-goled-innikidaed an suoed, adi, an-ibmar-abegedba ibmar-saega, degi, an-sogedba ibmar-imakegar. Anga-arbaega, bipisaar e-wagan berguosulid. An dule-nug-imaksad-asabin, we-dule-irwa-anse-goled undar-gudiguega an imakoed. #Z"” ’Be wisguega bela bega ibmar-soglesad napira guoed. Weyob bega ibmar-oyolegoed: Ofni, Finees-ebo iba-galagwengi burgwemaloed. K"Z!Ar be-gwenad-gwensak an-ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi ibmar-imakega an obesale, be-obodiguega gudoed, degi, gwage-nunmak be-imakdii gudbaloed. Degine, bela be-wagan sapingwagwadgi burgwemaloed. !Z Anse-goled-negga boni-saila-nagunonikoed be dakoed. Israel-yargi ibagan-nuegan-nagualile, bela be-wagandi gwen selegan megosulid.   ZDegisoggu, emiskwaa an be-gangued obelogoed, degi, an be-wagan-e-gangued obelobaloed. Bela be-wagandi gwen selegan megosulid. wiZ” ’Ani, Israel-e-Bab-Dummad-Jehová soged: Ar an sogsa gusad: Bela be-dadgan, degi, be-waganse-bakar degisadegu anga ibmar-imakdii gumaloye. Degi-inigwele, ar emidi anga-ibmar-ukleged ibnuedsulidyob be daksasoggu, be-wagan anga ibmar-imakega bipisaar an bar imakosulid. Dule-an-nug-odummoged, an e-nug odummomogad. Dule-baisur-an-dakeddi, an e-nug bipii imaked. ,SZAnga ibdurgan-oburgwileged, degi, anga ibmar-ukleged sedamaloye an sogsagusadi, ¿ibiga bemar we-ibmar ibmar-nuedsulidyob be dakdamala? ¿Ibiga be an-nugba be-machimala-nug bur be odummodisunna? Emide, Israel-dulemar-anga-ibmar-ukmalad-bur-nuegangi be ogundiidba be-masmala wardungumaid.’ I ZBela Israel-dulemar-dadgan-baid-baid-bukwamalad-abargi, Aarón, dule-irwa-anse-goledga-guega an susad, adi, anga ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi ibmar-ukega, ina-wawadik-yapanmalad ogumakega, degi, mor-sakwasulid yoegar. Deginbali, Israel-dulemar-anga-ibmar-ukmalad-gundii-gumalaga an Aarón-e-gwenadganga igar-uksabalid. >wZBab-Dummad-e-dule-gwensak Elí-daknaded, geb ega sogdapid: “Bab-Jehová weyob soged: ‘Be-dadgan Egipto-yargi Faraón-e-maiga-gudimargu, an-ese-magarosgusadi, be nue wisid. #ZBab-Jehová yeer Samuel-dakdaed, dulemar yeerdakdamarmogad. Deyob Samuel nue-dungumai gusad. Elí-wagangi yoedse-ibmar-guoed soglesad +QZAr dule-wargwen dule-baidgi nosale, Bab-Jehová ega igar nabir naboged. Ar dule-wargwen Bab-Jehováʼgi nosardi, e-bendakegala, ¿doa e-ular gwisguoe? Dule e-ular-gwisgued sate.” Ar Bab-Jehová, Elí-masmalaga burgwed-igar-mesissoggu, a-ular, e-bab-ega-ibmar-sogsadba gwen-ibsassurmalad. _9ZMasmala, we-ibmar ibnuedsulid. Bela Israel-dulemar gwen nabir bemargi sunmaksurmalad. {ZGeb Elí e-masmalaga sogded: “¿Ibiga be weyob damala? Bela dulemar bemar-galagwensuli-gudimaladgi anga sunmakmalad. MZElí bato nue-seredgusad, degine, wisgusad, igi e-masmala bela Israel-dulemargi dododimala, degine, Bab-Dummad-dulemarbo-ambikued-neg-yawagak-dogedgi omegan-ibmar-imakdimaladbo gabdimarbali. \3ZAna, Bab-Jehová-egi-nued-binsasadbali, mimmigan nikunonikid. Samuel-sorba, machimala-walapaa nikusad, degi, bunamala-walabo nikusbalid. A-ibagangine, Samuelʼdi Bab-Jehováʼse-goled-neggi dungumai gusad. LZGeb degine, Elí, Elcanaʼga, Anaʼga sogded: “Bemar Bab-Jehováʼga machi-bipi-uksad-ulale, Bab-Jehová ise-nued bemargi binsasun, machi-bipi-anar bitigi mimmigan-bamalad bemarga ukbarsun.” *OZE-nandi, birga-irba ega mor-suid-bipigwad makdaed. Geb na e-sui-Elcanaʼbo birga-irba gusgu ibdurgan-ogumakar-ukleged-ukega-danimalale, ega mor-maksad seardaed. jOZMachi-bipi-Samuelʼdi lino-mor-sakwasulid-yoi, Bab-Jehováʼga nuedgi ibmar-imakdii gualid. %ZAr Elí-masmala ibmar-uklegedi, Bab-Jehováʼgadsulidyob baisur-dakdamalad. Degisoggu, a-ular, Bab-Jehová-asabin bela-bela isgusgudimalad. 1ZAr dule weyob abin-sogdele: “Be abitogwele, igar-maidba bin ibdula-e-gwallu ogumaklegweloed. A-sorbali, geb be na san-subiedba be suoed.” Dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-e-mai abin-imakdedaed: “Suli, emisgwa be anga udage. Ar degisulile, gandikidgi an be-annik suoed.”  ZElí-masmaladi igar-maisulidba imakdamalad. Amardi, e-mai-barmiardaed dule ibmar-dula-ukleged dusokalidga sogega: “Dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga san-narega san-makidbi be anga udage. Ar dule-irwa-Bab-Dummadse-goled san-dualed be-abin suosulid.” 5eZAmba bormoyagi san dulenaidibe, bormo-eduged-nikadgindibe, esmedgindibe, egi iko-sangaed odosdaed, adi, san-suegar. Iko-sangaedgi igid-san-galegoe, a-san dule-irwa-Bab-Dummadse-goledi na susdaed. Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladi, Israel-dulemar-Silo-neggweburse ibmar-senonikile, degibi imakdamalad. b?Z Gusgu igar-maidba, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad weyob ibmar-imakdamalad: Dule-wargwen Bab-Dummadga ibdurgan-uksale, geb san-dunagusale, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-e-mai iko-sangaed-nugar-warbaa-nikad sedanidaed. R Z Elí-masmala, dule-isganad, gwen Bab-Jehová-dobsuli gudii damalad.  9Z Elcana, Anaʼbo Ramá-neggweburse gannar e-negse nadsunnad. Ar Samuelʼdi, Bab-Jehováʼga-ibmar-imakega Silo-neggweburgi dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Elíʼye-nugad-walik bessunnad. 2. SAMUEL, BAB-DUMMAD-GAYABURBA-BARSOGEDGA GUNONIKID (2:12–3:21) Elí-masmala-e-isgusad h KZ ”Bab-Jehová e-isdarmalad-obeloged, nibneg-akale egi mar-ogoled.Bab-Jehová we-napneg-ugakaase dule-bukmaladga igar-nabogoed. Bab-Jehová na rey-mesisadga gangued-uked, na e-rey-nug-imaksadga e-gangued ogannoged.” = uZ Bab-Jehová eba-nue-nanaimalad na bendaked, adi, mer akar-guegar.Ar dule-isganamardi negsichidganba yoggudmaloed. ¡Dule wargwensaale, na e-ganguedba ibmargi obinsulid! 3 aZBab-Jehová, dule-wileged ibmar-satedba napayala-meremaidaed, dule-dummagan-abargi osiega imaked.Bab-Jehová, dule-wileged ibmar-durwa-milegedgi ibmar-amididaedi, dule-nug-nikamalad-e-gangi osiega imaked. Ar napneg-e-sailamar-neg-ganikidi, Bab-Jehováʼgadid, amar-birgi napneg-nasiksad. %ZBab-Jehová, mani-ibedga, degi, mani-satedga dule-imaked, Bab-Jehová dule-binsaledga dule-imaked, degi, dule-dummadga dule-imakbalid. #Z”Bab-Jehováʼgi dulagudigued, degi, burgwed-igar danikid,Bab-Jehová dule-burgwega imaked, degi, mer dule-burgwega imakbalid. !=ZDulemar mas-obine-nika-gudigusmaladi, emidi, mas-gunnega, manigi na e-san ukdemalad. Dulemar ukudmaad-itodigusmaladdi, emidi, immerbaa gudidimalad.Ome geg-mimmi-bake-gudigusadi, emidi, walagugle (7) na mimmi nikad. Ome-nabir-mimmi-bakeddi, geg na bar-mimmi-bake naded. jOZ”Bab-Jehová dulemar-dutusulid-e-warsi bibisged, ar dulemar-nollomaladgardi gangued uked. Z”¡Dulemar, mer bar san-dummarba-itogedgi sunmakmalo, mer bar san-bule-bule-imakedba ibmar-sogmalo!Bab-Jehováʼdi, Bab-Dummad-bela-ibmar-wisidid. A-ulale, Bab-Jehová, dulemar-ibmar-imaked nue wisid, ibmar-nued-imakdibe, ibmar-isgana-imakdibe. Z”Bab-Jehováʼyobid, dule-isligwaled sated, Bab-Jehováʼyob-anmar-odukued dule sulid. ¡Bab-Jehováʼyobid, dule sated! F ZAna weyob Bab-Jehováʼga namaksad:“Bab-Jehováʼgi weligwar an itoged, Bab-Jehováʼgi an-gangued an nikad.E-an-abonosadgi an yeer-itoged, an-isdarmaladgi an burgusunnad. D ZEmisgindi, machi-bipi an Bab-Jehováʼga uked. Burgwedsega, Bab-Jehováʼga degisadegu ibmar-imakdii guoed.” Geb agine, Elí Bab-Jehová-nug-odummogega, napase wagar-dulluu imaksad.K ZWe-machi-bipi Bab-Jehováʼse-an-egichisgusadi, emide, anga uksad. t eZGeb Ana, Elíʼga sogded: “Dummad, inniki an bega soged, ar ani an be-walik Bab-Jehováʼse gorsigusadid. x~ mZModapmargua, moli-bebe-nikad-selealid oburgwismalad. A-sorbali, Ana, Elíʼga machi-bipi sesmalad ega-oyogegar. } !ZAna, Samuel-mam-oiar-imaksagua, Elcanaʼbo Silo-neggweburse Bab-Jehováʼse-goled-negse Samuel-sesmalad. Ana, moli-bebe-nikad-machered-birgapaa-nikad sesad. Deginbali, madubur nibir-dulagwen-gakabo (22) sesbalid, buglugi vino-sesbalid. Deunni, Samuel amba bipigwad. u| gZE-sui-Elcana abin-sogded: —Degirdi nabirdo. Be-sogedba be imakdo. Machi-bipi-mam-iarguedse be nasunnodo. Bab-Jehová bega-ibmar-imakoye-sogsad bega imaksun. Degisoggu, Ana e-neggi besad. Geb mam-iargusadse e-machi-bipi-odummosad. ^{ 9ZAnaʼdi wemarba aligussulid, ar e-sui-Elcanaʼga sogsad: —Machi-bipi mam-iarguedse, Bab-Dummadse-goled-negse, Bab-Jehováʼga-oyogega an nidoed. Geb agine, machi-bipi Bab-Dummadga-arbaega degisadegu gudii guoed. 0z ]ZAr Elcana, e-ome-Penina, degi, e-mimmiganmala aligusmalad, Bab-Jehováʼga ise-sogar-sogsadba ibmar-ukega, degine, ibdurgan-ogumakar-birga-irba-ukleged ukbaligar. %y GZGeb Ana gurgin-nika gunonikid. Na ugakgued-e-iba nagunonigua, ega machigwa uklenonikid. “Ar Ana Bab-Jehováʼse egichadbali, Samuelʼye onugsasad.” x ZA-bangine, Elcana na e-omeganmala wakudaryalaba gwisgusad. Geb Bab-Jehová-e-nug-odummosad-sorbali, na gannar e-negse Ramá-neggweburse nonimalad. Geb a-sorbali, Elcana, Anaʼse gochad. Agine, Bab-Jehová, Anaʼgi nued-binsasad. Ana Bab-Jehováʼga Samuel-uksad .w YZAna abin-sogded: —Doggus-nuedi. Bitigi be nued angi-binsadigusana gadin. Weyob Ana sogsagu, nadegusad. Geb agi na mas-gundapid. Agine, Ana bar wile-itossulid. v ZElí abin-sogded: —Mer bar be bukib-binsao, nuedgi be nae. Israel-e-Bab-Dummadse be ibmar-egichisadi, na e bega ukena gadin. lu UZMer ome-isganayob be an-dake. An-wile-itoged-ular, undar-suitisaar Bab-Jehováʼse an gorsii gusad. Et ZAna abin-sogded: —Dummad, degisuli. Vino an gobsasulid, inna-gagbid an gobsasurbalid. Unnila gwage-naibi an itoged. A-ulale, an Bab-Jehová-asabin, ulubgi-naibi-itogedgi an gorsiid. Xs -ZGeb Elí, Anaʼga sogded: —¿Ar sana be dadakguoe? ¡Vino-gobed ies be imake! r Z Ar ade, Ana binnasuli Bab-Dummadse-gorsisulid. Unnila e-gaya arbo-arbo imaksiid. Degidbali, Elí, Anaʼgi binsaded, mummu-an-dakye. fq IZ Ar Ana, Bab-Jehováʼse suitii gorsigusad. Degisoggu, Elí, Ana-e-gaya nuu daksii gusad. +p SZ Geb degine, Ana Bab-Jehováʼga ise-sogar sogded: “Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nikadye, Andi be-mai-wilegedid. Be an-dake, an nue wile-itodiid, mer be an-iege. Bab-Jehováʼye, be anga machi-wargwen-ukele, na degisadegu bega-arbaega an imakoed. E-sailagia, bipisaale ei siklegosulid.” 4o eZ Ibagwengi, Ana, Silo-neggweburgi Bab-Dummadse-goled-neggi mas-guchad-sorbali, Bab-Dummadse-golega gwisguded. Agine, Anaʼdi bela-bela ulubgi-nunmak-itogedba, Bab-Jehováʼse isedar-boar gorsii gusad. Deunni, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled Elíʼye-nugad, Bab-Dummadse-goled-neg-e-yawagak-dikarba siid. n Z Jm ZGeb degine, e-sui-Elcana ega sokardaed: “Ana, ¿ibiga be boardae? ¿Ibiga be mas-gunbisurdae? ¿Ibiga be nue-wile-itodae? ¿Ar ande, machimala-warambe-nikulegedba (10), bur bega nuedsursi?” (l MZAr birga-irba, Bab-Dummadse-goled-negse nadmalale, Penina degibi Ana-imakardaed. Penina Anaʼgi dodoardasoggu, Anaʼdi boardasunnad, bar mas-gunbidasulid. mk WZAr Bab-Jehová Ana-mer-mimmi-nikuega-imaksadbali, e-isdarad-Penina, Ana-ourwega yamo egi dodoardaed. j %ZBab-Dummad Ana-mer-mimmi-nikuega-imaksa-inigwele, Elcana amba Ana-nue-sabdaed. A-ulale, ega ibdurgan-ogumakar-ukleged-e-goa-bur-nued ukdaed 3i cZAr ibdurgan-ogumakar-ukleged-ibagan-mosale, Elcana, e-ome-Peninaʼga, degi, bela e-mimmiganga igar-soglesmaidba Bab-Jehováʼga-ibdurgan-ogumakar-ukleged-e-goamar ukdaed. 4h eZBirga-irba, Elcana, Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nikad-e-nug-odummogega, e-neggwebur-akar Silo-neggweburse ardaed. Agine, Bab-Jehováʼga ibdurgan-ogumakar-ukleged ukdaed. Deunni, Elí-e-machimala-warbogwad, Ofniʼye-nugad, degi, Fineesʼye-nugad, Siloʼgi dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga mamaid. g ZElcana ome-warbo nikad: Wargwendi, Anaʼye nugad, baiddi, Peninaʼye nugad. Peninaʼdi mimmigan nikad, ar Anaʼdi mimmigan sated. Uf )ZEfraín-yalaganba, Ramataimʼgi Suf-dule-wargwen maigusad. A-dule, Elcanaʼye nugad, Jeroham-e-machid. Jerohamʼdi, Eliú-e-machid. Eliúʼdi, Tohu-e-machid. Tohuʼdi, Zuf-e-machid. Zufʼdi, Efrateo-duled. *eMNa be muchub-muchub sabguedgi ise-nue-angaagwaledgi nued-sogeye na ga be sogmar. Bemar-Jesucristoʼgi-akananaid, bemar bela ulubgi bogidik-itosun. Deyobdo.:dm Jesúsʼba-nanaimalad-Babiloniaʼgi-bukmalad, bemar-sunna-sulesmarmogad, degi, Marcos, Bab-Jesúsʼba-naidba an-machiga-gunonikidi, bemarga sogsimalad, bemar nued sogeye. (cI Gwenad-Silvano, Bab-Dummadba nue-naimogadid. Abali, an bemar-ogannogega an bemarga garda wis bipisaar narmaksiid. Degine, bemarga oyogegar, we-Bab-Dummadi bemar-abonogewilubsulinad, degite, bemar-abonosad. We-igar, napiragwadid. Degisoggu, a-igargi gatik nanamalo, mer galakumalo. b+ Degisoggu, Bab-Dummad-nug ogannolesun, degine, na e-ganguedba bela degisadegu-negdakmaid egadga gusun. Ar deyobdo. 6. NAPI-SOGLENAID (5:12-14) 5ac Ar Bab-Dummad-dulemargi-bela-bela-nabir-binsamaid bemarse Jesucristoʼgi gochad. Adi, na e-ibmar-nuegan-geg-bergued bemar eba nikumalagar. Bab-Dummad bemar-ichesaar-wilesad-sorba, na e-sunnad bemar-nudakoed, bemarga bela ibmar-imakoed, bemar-ogannogoed, degine, bogidik-megegala bemar-imakoed. `  Be Bab-Jesúsʼgi-bensulidba gandik nia-saila-abin be gwisgu. Ar be wisid bela napneg-naidgi be-gwenadgan weyob wiledimarmogad. 0_YDegisoggu, nue binsaed-nikaa be damar, nue atakmar. Ar nia-saila-be-isdarad, achumigur-nono-wawaad-uurmakdiiyob be-ebilis gudiid. Dule-amidiid, doa-gunnodibeye. f^EBemar-surbinsa-itodiidi, bela Bab-Dummadga be ukmar, ar Bab-Dummad bela bemar-nue-akwediid. ]Degisoggu, Bab-Dummad-gangued-asabin na be san-bipii imakmar, adi, be-nug-dungued-ibagan-mosale, Bab-Dummad be-nug odummogegar. D\Sapingana, bemarmoga, girmar-selegan-urbaligwa ibmar-imakdii be gumarmo. Degine, bela na be muchub-muchub urbaligwa be nanamar, degi, san-bipi na be imakmar. Ar ade:“Bab-Dummad, dule-na-san-dummarba-imakdimaladgi gwisgudaed. Ar dule-san-bipi-imakmaladdi, Bab-Dummad amar-bendakdaed.” Proverbios 3:34 ,[QAr deyob be nanamalale, Cristo sibad-wawaad-e-idued-bur-dummad gannar danikile, bemarga ologurgin-yeerdakleged-geg-bergued uknonikoed. Sapingan-ogannolenaid /ZWDegine, be dummadsoggu, mer be dulemar-akwediid bega gandikidgi ibmar-imakega be imakmar. Bur amarga be-daed nued be oyogoed, adi, be-ibmar-imakedba damalagar. aY;Bemarga, an weyob sogdo: Bab-Dummad-e-dulamar-bemar-abargi-bukwad be nue akwemar. Igi dule-sibad-wawaad-akwed na e-sibad-wawaad-akwe, deyob be akwemar. Nue yeer-itogedgi dule bega ise-sogar-sogedginsuli Bab-Dummad-sogedba be gwenadgan akwemalo. Degine, mer manibina-sogedgi be gwenadgan akwemalo. Be weligwar-itogedgi gwenadgan akwemalo. {X qBemar-abargi Jesúsʼba-nanaimalad-e-idumalad-gudimaladse wilesakwaa an goled. Ani an amaryob Jesúsʼba-nanaimalad-e-idumogadid. An-sunnagwad an Cristo-wilesad daksamogad. Deginbali, yoo Cristo-e-nug-ogannolealir, an eba nug ogannolemogoed. gWGDegisoggu, bemar Bab-Dummad-sogedba-wiledimalad, we-Bab-Dummad-be-obinnisad, bela bega ibmar imakedsedasoggu, a-Bab-Dummadga na be san urmakdii gumarsun. Deginbali, bemar gatik ibmar-nueganbi imakdii nanamarsun.oVWAr Bab-Dummad-Gardagi soged:“Dule-gwage-swilidikid ugak wis abonoledaedde, dule-isganamar-bursunna, degi, gwagegi-galagwensuli-gudimalad-bursunna,¿sunna abonolego be insae? Suli. Geg abonolemala.” Proverbios 11:31 lUQAr odurdakleged-ibagan Bab-Dummad-mimmigangar-inse nonikid. Emide anmar-inse weyob odurdaklenaid, degite, dulemar-Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedba-dasurmaladdi, ¿igi gumalo be insasunna? Ar amardi nue-dummad odurdaklemaloed. TAr be Cristoʼba-naid-ular be wilemalardi, mer be bingegumalodo, bur Bab-Dummad-e-sordaga-guedba Bab-Dummad-nug be ogannomardo. SDegisoggu, we-ibmar-imakedgi melle be wilemar: Dule-gindakedgi, ibmar-atursaedgi, ibmar-isgana-saedgi, yogsaar-gotebindaedgi. Bemar-wargwensaale we-ibmar-imakedgi, be wilege-wilubsurmalad. Be wilemalale, Cristoʼba-naidgi bur be wilemalawilubbid. }RsAr Cristo-nukad begi-uluarmalar, bemargi nued-binsalesye be itogewilubmalad. Ar Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-gandikid bemargi maid. Ar dulemar-bemargi-urwedimaladdi, Bab-Jesúsʼgi isdar sunmakdimalad. Ar bemardi, Bab-Jesús-nug odummodimalad. [Q/ Deyob be wilearmalar, bemar weligwar itogewilubbid. Ar Cristo-wilesadgi bemar wilenaimogad, adi, Cristo bela-bela-na-yeerdaklegedgi wese gannar magarononikir, eba bemar bela-bela weligwar-itogwichi gumogagar. P  Gwenadgan-sabesailamalad, boni-dummaganba beedse be wilub-daklenonidibe, mer be geger itomalo. Ar deyob be gumalargebed. {Oo Ar gwenad-wargwen sunmakele, Bab-Dummad-gayaburba-maid-sogedba sunmakoed. Ar gwenad-wargwen dule-bendakele, Bab-Dummad-ega-gangued-ukedba bendakoed, adi, bela e-ibmar-imakedgi Jesucristoʼba Bab-Dummad-nug dunguegar. Ar Bab-Dummad dummarbaa maid, degi, e-gangued-yeerdaklegedba bela degisadegu-negdakmaid egadid. Ar deyobdo. Bab-Jesúsʼba-naid-ular, naibi-itoged `N9 Bemar-war-wargwen gurgin-burbaled-bemarga-uklesadba na be muchub-muchub bendakmarsun. Bemar Bab-Dummadga ibmar nue-akwemaladsoggu, Bab-Dummad-nabir-bemargi-binsaedba gurgin-burbaled-bemarga-uksad nue be ebumarsun. KM Na be muchub-muchub gwenadgan weligwar-itogedgi be akwemar. L!A-ukine, bela bur bule na be muchub-muchub sabgumar. Ar sabguedi, isgumalad-bukidar elied, na muchub-muchub igbarsaye-sogega emar-imaked. K+We-napneg-bergued-ibagandi owarmaksad. Degisoggu, nue-binsaed-nikaa be gudii gusun, degine, nue be ataksun, Bab-Dummadse gatik be gorsun. zJmAr a-ular, Bab-Dummad-Gayaburba-Nued dulemar-burgwismaladga sogleapmogad. Ar amar-e-san sabsur-odurdaklesmarmo-inigwer, e-burbadi Bab-Dummadba dulagudii gumalagar. 4. NEG-BERGUDANIKID-IDU, BAB-JESÚSʼBA-NANAIMALAD IGI-DAMALARGEBE (4:7-19) >IuAr we-dulemar Bab-Dummadga bela na e-ibmar-imaksad sogedsemaloed. We-Bab-Dummad, dulemar-dula-gudimaladga-igar-itoged, degi, dulemar-burgwismaladga-igar-itoged, guakwaa maid. OHAr emigindi, bemar bar we-dulemarba bar akasursoggu, degi, e-ibmar-isgana-imakedba bar imakbarsursoggu, we-dulemar-Bab-Dummad-wissurmalad geger be-dakmalad. Bemargi binnasur urwedidimarsundo. UG#Ar bemarde, epenne dulemar-Bab-Dummad-wissurmalad-ibmar-imaked be imakdii gusmalad. Ar bemar we-ibmar-isgana-imakdii gusmalad: Be-abgangi-galagwensuli-bingesur-nisaed, ibmar-isgana-imakedbina-soged, mumguedginbi-nanaed, agumakar-iba-onoged, bular galagwensuli yeer-itodiid, degi, ibmar-bab-dummadga-imakleged-e-nug-odummoged. F Adi, na e-burgwedse, we-napneggi mer dulemar-galagwensuli-nanaedba bar gudii guegar. Unnila Bab-Dummad-sogedba nanadii guegar. ECIgi Bab-diigi-ogleged emi anmar-abonomogadyobi, we-Noé-ibagangi-dii-mulusad anmarga abonoleged-e-wilubga gunaid. We-anmar-abonolegedi, Jesucristo-gannar-durgusadgi anmar isguedgi abonolesimalad. (Ar diigi-ogleged anmar-sangi ibmar-isgana-naid elisulid. Unnila Bab-Dummadsik-nued-binsaega anmar-imaknonidaed). bB=Ar wemar, epenne Noé-ibagangi, Noé-ur-dummad-sobnaigusgu, Bab-Dummad-igarba gwen nanassurmalad. Bab-Dummad we-dulemar a-urse-doged-edarbedii gusad. Deunni, unnila e-walabaabak (8), muu-mulusadba san-onos gusmalad. ZA-Cristo burbale nadegusad, geb burbamar-galugi-gales-bukmaladga sunmakapid. y@kAr Cristo unnila irgwennaa anmar-isgued-anar burgwisad. Cristo-dule-gwage-swilidikid, dulemar-isgana-anar burgwisad, adi, Bab-Dummadse dulemar-nidegar. Napiragwad. Cristo sanar burgwisad. Bab-Burba gannar-dulagudiguega Cristo-imaknonikid. ?Ar ibmar-nued-saed-ular be-wioarmalar, we bur nuedid, ibmar-isgana-saed-ular be wiomaladba. Ar Bab-Dummad deyob abegele, nueddo. |>qBe a-dulemar-abin-imakder, mer na san-odummogar be sunmako. Nue na san-bargaagwar be a-dulemar abinsaoed. Ulubgi-gwen-isgudisuli-itogedgi be abin-imako, adi, be Cristo-sorda-guedgi dulemar-begi-binsa-gakansaar-sunmakmalad obingegsaegar. W='Bur be-gwagegi be sogmar, we-Cristoʼbi an-Dummadye. Ar dulemar bela bese egichialir, ibiga be Cristoʼgi-bensulidba degisadegu-dulagudigued be edarbedimarye. Amar-abinsaega be guagwar-gudii imakmar. 8<iAr be igar-innikii-maidba-nanaed-ular, dulemar be-wiodiile, begi nued binsalesdo.“Melle be we-dulemar-ibmar-dobedi dobgumalo, melle be gwayebalo.” Isaías 8:12 e;C Ar bemar ibmar-nueganbi imakdiile, ¿doa-dule bemar-oakalogosunna? Geg be-oakalomala. (:I Ar ade, Bab-Dummad dule-gwage-swilidikid-nue-akwedaed, wemar-ese-goled nue itodaed.Ar dule-ibmar-isgana-imakmaladgindina, egi yoleged.” Salmo 34:12-16 9 We-dule ibmar-isganagi banguergebed, ibmar-nued imakergebed.Ulubgi-bogidik-itoged bur amiergebed, aba bur nanadii guergebed. b8= Ar ade, Bab-Dummad-Gardagi sognaid:“Na dule nued-gudii gubiele, iba-nuegangi weligwar nanadii gubiele,
ibmar-isganagi-sunmakedgi na e-gwabin bargaergebed. E-gaya na gakangi sunmaksuli guergebed. a7; Dule ibmar-isgana begi imaksale, mer abin ibmar-isgana be imako. Dule be-ukabsasale, mer abin imako, bur ibmar-nued ega be uke. Ar bemar wisid, Bab-Dummad bese gochamaladi, be-susmaladi, bega ibmar-nuegan ukegalad. ]63Deginbali, napi an bemarga sogsun: Bela na be emarbi binsabukwa gumar, wile na be dakmaladba, na be muchub-muchub-bendakbukwa gumar, gwenatigwar na be nue sabgumar, wile na be dakmar, aigwar na be nanamar. j5MBemar, macherganmo, be-omegangi be nue-binsaed-nikaa-nanadii imakmarmo. Be-ome be nue akwemar, ar omegan anmarba bur nollogwad. Degi-inigwele, Bab-Dummad amba amarga anmar-sunnaa burba-geg-bergued ega uksamogad. Degisoggu, be-ome-e-nug-odummodii be nanamar. Adi, bemar Bab-Dummadse-gotele, Bab-Dummad be-itomalagar. Ibmar-nued-imaked-ular wileged Q4Sara be dakena, na e-sui-Abraham-sogedba ibmar-imakdii gusad. E-suise an-dummadye na gordii gusad. Emigindi, be ibmar-nuegan imakmalar, degine, dobsulidba be nanamalar, a-e-sisganga be gunonimaloed. 03YAr epenne weyobi omegan-ulubgi-nue-Bab-Dummadba-akanai-gusmaladi, gudigusmarmogad, gwen Bab-Dummad-bengussurmalad. Amar na e-sui-sogedba ibmar-imakdii gusmalad. N2Be-yeerdakleged-napiragwad be-gwage-ulubgi siid. We-yeerdakleged-napiragwaddi geg bergued. We, yeer-itogedgi-ibmar-imakedid, urwedgi ibmar imaksulidid. We, degidaedi, Bab-Dummadga bur ibi-nuedid. :1mOmegan, bemar nue-yeerdakle-guegala, we asgi ise-nudakar imakedginsulid, sailagia ise-nudakar imakedginsulid, ormar-nasikedginsulid, degi, mormar-gargemalad-yoedginsulid. 0}Be-sui nue-innikii-nanae be-dakdagoed, egi nue-binsaed-nikaa-nanae be-dakdagoed. Abali, Bab-Dummad-Gayaburba abingaoed. 5/ eAr amba deyobmo, omegan, bemar be-sui-urbaligwa be nanamar. Deyobile, be-sui-Bab-Dummad-Gayaburba-abingabisulile, ega be sunmakedba, bur be-daedba Bab-Dummadba nagumaloed. A.{Ar bemar sibad-wawaad-yoggus-gudigusmaladyob gudigusanad. Emigindi, igi-sibad-wawaad e-dule-edarbedse gannar noniki, deyob be gannar Cristo-be-san-burba-akwemaidse nonimarsunnad.Z--Ar e-sunnad nakrusgi-bioklenai-gusgua, anmar-isgued e-sangi sesagusad, adi, anmar isguedga burgwar gudiguega, igar-innikigwadginbi nanadii guegar. We-Cristo-bemar-anar-naibigusadgi be nugunonimarsunnad. (,ICristoʼgi dulemar isdar sunmaknanaigusgua, edi gwen dulemargi isdar sunmaksasulid. Dulemar e-wionanai-gusgua, edi gwen dulemar-abin-sogsasulid, anse be oitolemogoye. Ar deyob wilenaigusgua, Cristo bela ega igar-nudakega, Bab-Dummad-igar-inniki-naboged-maidga e-igar na uksagusad. +'Ar Bab-Dummad-Gardagi we-Cristoʼgi sognaid:“We-dule gwen isgussulid, degi, dulemarga gwen gakan-imaksasurbalid.” Isaías 53:9 *Ar Bab-Dummad a-ular anmarse gochad. Ar Cristo amba deyob anmar-anar wilesmogad, anmarga e-wilub na oyosad, adi, anmar eba daegar. F)Ar be-isgudiid-ular dulemar sabsur-be-odurdaker, ¿ar ibi-nued egi be amiosunna, ar bede isgudiid? Ar ibmar-nued-imaked-ular, dulemar sabsur-be-odurdakerdi, wedi Bab-Dummad yeer be-dakdo. (Dulemar-Bab-Dummadba-daedba-sabsur-wiledimaladgi Bab-Dummad nued binsadaed. Ar we-dulemala ibmar-oakalossulidba wiledimalad. @'yBemar maiga-gudidimalad, be-dummadgi bela nue-binsaed-nikaa be nanamar. Dummagan-nuegan-daedginbi mer be deyob nanamalo. Amba dummagan-ichakwa-daedgi be binsaed-nikaa dabaloed. /&WBela dulemargi binsaed-nikaa be damar. Na be gwenadgan sabgumar, Bab-Dummad-dobekwaa be nanamar. Reygi binsaed-nikaa be damar. Maiga-gudimalad igi-e-dummagangi daoe 0%YAr bemar be-binsaedba be nanamar. Melle we-be-deyob-nanaedi, ibmar-isgana-imakega be ebumar. Bemar Bab-Dummad-mai-napiragwadsunnadsoggu, deyob na be san oyomar. $Ar Bab-Dummad weyob abemaid: Be ibmar-nued-imakedba, dule-ibmar-wissurmalad, isdar-begi-sunmakmalad, begi geg ibmar-soge gumalagar. M#Dummagan-negdakmamaid-urbaligwa be nanamar. Ar wemar, rey-nuggi dule-ibmar-isgana-imakmalad-sabsur-odurdakega barmilearmalad, degi, dule-ibmar-nuegan-imakmalad-e-nug-ogannomalaga barmilearmalad. " Bab-Dummad-abemaidba bemar bela dule-dummagan-nugsalesmalad-urbaligwa be nanamar. Rey, bur-dummadsoggu, a-urbaligwa be nanamar. !w Gwenadgan, bemar dule-Bab-Dummad-wissurmalad-abargi nued-nanadii be imakmar. Adi, gakansaar-dule-isganaye-begi-sunmakdimaladi be ibmar-nuegan-imakedbali, a-dulemar, Bab-Dummad-bela-dulemarga-igar-nabodanikid-ibagi, Bab-Dummad-nug odummomalagar. \ 1 Gwenadgan-sabesarmalad, an bemargi wilemar, we-napneg bemar-negsursoggu, we-napneggi be sikwas gudimarsoggu, mer be-san-ibmar-isganabina-soged be imakmar. Ar we-ibmar-isgana anmar-burba-nued-ebo urwenaid. + Bemar iduardi, Bab-Dummadgadsurmalanad, emigindi, Bab-Dummadgadga be gunonimalad. Ar iduardi, Bab-Dummad wile be-daksasurmalanad, emigindi, Bab-Dummad wile bemar-daknonikisunnad. 3. JESÚSʼBA-NANAIMALAD IBMAR-IMAKERGEBED (2:11–4:6) Dummagan-urbalikwaa be nanamar  Ar bemardi, dula-sulegaled gumalad. Bemar Bab-Dummad-e-negdakmaidgi, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga gumalad. Bemar dulamar-swilidikid gumalad. Degine, bemar Bab-Dummad-e-dulamar gumalad. Bab-Dummad deyob be-susmalad, adi, Bab-Dummad-ibmar-nued-imakedgi be dulemar-baiganga sunmakmalagar, sogmalagar, igi bemar negsichidgi-gudigu, Bab-Dummad be-onosmala, e-neg-meegwad-nuedse be-searmala. %CDegine, Bab-Dummad-Gardagi sognaibalid:“A-akwa, dule-egi-goo-warmakedga gunonikid, A-akwa-dummad, dule-omukuedga gued.” Isaías 8:14-15 Ar ade, uaya surmarsoggu, Bab-Dummad-Gayaburbagi yoledimarsunnad, ar ade, bato iduar deyob amarga igar-megisad. Bab-Dummad-e-dulamar 'Ar a-akwa-Jesucristoʼgi be bensurmarsoggu, bemargardi, we-Cristo, ibmar-sunsogedid. Ar dulemar-egi-benmaladgardi, Bab-Dummad-Gardagi Cristoʼgi-sognaidba gunonikid:“Akwa dule-neg-sobmaladse-oballesadi, neg-sobleged-e-akwasailaga gunonikid.” Salmo 118:22 dAA-ulale, Bab-Dummad-Gardagi, Cristo-akwa-nuedye-sognaidgi sognaibalid:“¡Be dakmala! Ani an Sión-yalagi akwa-bur-nued-sulealed, negsailaga mesisad. Ar dule agi bensulile, suli-suli itogosulid.” Isaías 28:16 Amba deyob be akwa-duladyob gumarmogad. A-akwa-duladgi Babse-goled-neg-burbaled-soblegedga be gumalad. Deyobi, be dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-swilidikidga be gumalad, adi, Bab-Dummadga Babga-ibmar-ukleged-burbaled-nuegan be Cristo-nuggi ukmalagar. 3_Degisoggu, Jesucristo-akwa-dulayobidse be dagmar. Dulemardi isdar a-akwa daksamalad. Bab-Dummaddi na susagusad, degine, we-akwa, akwa-garged-sunnadid, akwa-nuedid. pYAr bemar bato Bab-Dummad-dulemar-sabed begi na be itosmalad. Jesucristo, akwa-nued-neg-ganikidyobidid 0YMimmigan-emisgwa-aidenonikidyob bemar nunis-burbaled-nuedbina be sogmar. We-nunis Bab-Dummad-Gayaburba gued. Adi, agi be gatik nasgumai be-abonolesmaladgi gumalagar. / YDegisoggu, a-ular, be bela ibmar-isgana-imaked mimarsun, bela emar-yardaked, wagar-darbodaed, aimargi-nobgued, degi, bela gakansaar-aimargi-sunmaked, be obelomarsun.  Ar Bab-Dummad-Gayaburbadi degisadegu maiguad, berguosulid.” Isaías 40:6-8 Ar we-Bab-Gayaburba-Nued bemarga emide soglenonisunnad.> wAr ade, Bab-Dummad-Gardagi sognaid:“Dulemar gaganyobi gued. E-yeerdaklegedi, nainugi-dutu-achunneyobi gued.Gaganmala baisur-dinguddaed, dutumala, baisur-batiddaed. a~~}p||o{zyxwpvuu!tpsrqqFpXooJnmlvk_jii8hhegffeldwcoba`___e^z] [ZYX2WUUKTSS:R@Q!PON9M:LhKII!GGF|E`DDC>BAu@?>>p=<< ;::z988?77654'322-11 0Y// .-- ,^+**)(z''&%%#""! `V /jI(w1| 5 ( qLJl>PwZ Amón-dule-Nahasʼye-nugad abin-sogded: —Degirdi, nabirdo, be an-maiga gumalo. Degi-inigwele, an bemar-ibe ibya-nuedsikid onogodo. Deyobi, bela Israel-dulemargi an dodogoed. aO ?Z Amón-dule-Nahasʼye-nugad, e-sordaganmala, Galaad-yargi-Jabes-neggwebur-siidse naded. Geb ebiris e-sordaganmala bukunonimalad. Dulemar-a-neggweburginmalad ega sogdemalad: —Anmar igar amie. Anmar be-maiga gumaloed. ZN/Z Ar abar-dule-isganamardi binnasur-sogdemalad: “¿Ar we, anmar-bendakode? Anmar-bendakosuli.” Ar we-dulemar bela-bela isdar-Saúl-dakmarsoggu, ega gwen ibmar uksasurmalad. Saúlʼdi gwen bai-itossulid.M1Z Saúl e-negse nadmogad, Gabaa-neggweburse. Degine, dule-bulegan eba nadmarmogad. Ar Bab-Jehová wemar-e-gwage-ebusad, Saúl-bardaknamalagar. PLZ Geb agine, Samuel, dulemarga rey-negseoedgi sunmaksad. Geb, we-igarmargi-sunmaksadi garda-dummadgi narmaksad. Agi, Bab-Jehová-asabin mesisad. A-sorbali, Samuel, e-neg-e-negse dulemar-barmisad. AK}Z Geb degine, Samuel bela dulemarga sogded: —¡Bab-Jehová dule-nug-imaksad, be dakmala! ¡Ar we-duleyobid dule-baid sated! Yeer-itogedba bela oimakdemalad: —¡Nuedi rey nugsalesad! FJZ Agine, mor-ulumar-bukwadse abarmakdemalad, geb a-imbaba-dukusii Saúl-searmalad. Saúl dulemar-abargi-gwisnonigua, mas-bipisuli dakarmalad. Unnila e-gukinse dule-bamalad ese-warmaked. I#Z Degidbali, Bab-Jehováʼse egichiarmalad: —¿Ar we-dulede wese nonimoga? Bab-Jehová abin-sogded: —Eye. Ar mor-ulumar-imbaba dukusiid. yHmZ A-sorbali, Samuel, Benjamín-e-wagan e-gwenadgan-e-gwenadganba ese-dagega imaksad. Amar-abargi, Matri-e-gwenadgan sulenonikid. Geb Matri-e-gwenadgan-abargine, Quis-e-machi Saúl nugsalenonikid. Geb degi, Saúl-aminadmalad. Amissurgusmalad. GZ Samuel weyob sogsagua, bela Israel-dulemar-sogambe-gakabogwad (12) ese dagmalaga imaksad. Geb, Benjamín-e-wagan sulenonikid. IF Z Emi-ibagine, be-Bab-Dummad be obachamalad, bonigangi-be-ollor-imakdiid, degi, nue-wile-itogedgi be-bendakdiid be obachamalad. Emide be sogmalad: ‘¡Be anmarga rey-onugsae, anmar-dummadga megegar!’ Degisoggu, na be-dadgan-be-dadgan be ambikumar, be-gwenad-be-gwenadgan be ambikumar. Bela be an-asabin ambikudamar.” lESZ Agine, Samuel Israel-dulemarga sogded: “Israel-e-Bab-Dummad-Jehová weyob soged: ‘Ani an be-dadgan Egipto-yargi-sabsur-wilebukwa onosad. Degi, ani an be-dadgan dulemar-baiganse sabsur-odurdakledigusmaladgi an onosbalid.’ wDiZ We-ibmar-gusad-sorbali, Samuel, Mizpa-neggweburgi Israel-dulemar-onmaksad, Bab-Dummad-nug-odummomalagar. /CYZ Saúl abin-sogdebalid: —Unnila anmarga sogsad, bato molimar-uayasuid amilesye. Degi-inigwele, Saúl, e-gilorga sogsasulid, igi Samuel negseoedgi ega-sunmaksa. WB)Z E-gilor, Saúlʼga sogdebalid: —Bega Samuel-ibmar-sogsad be anga soge. EAZ Agine, e-gilor Saúlʼse, degi, Saúl-e-maise egichided: —Ar bemar, ¿bia gudimala? Saúl abin-sogded: —Anmar molimar-uayasuid amidii. Ar anmar amisursoggu, anmar Samuel-daknadsunnad. {@qZ Saúl Bab-Dummad-gayaburba-barsognaid-bergusgua, yar-mullugi Bab-Dummadse-goled-aila-matusulid-siidse naded. 1?]Z Dule-gwensak Gabaa-neggweburgined sogded: —¿Ar we, bia-danimala? A-ulale, weyob-sogleged noarsunnad: “¡Ar Saúlʼbela Bab-Dummad-gayaburba-barsogedmogad!” 5>eZ Dulemar-Saúl-mag-dakmalad, deyob dakarmargua, na muchub-muchub egichiarmalad: —Quis-machi-Saúl weyob-gunaid, ¿igi itoge? ¿Ar wede Bab-Dummad-gayaburba-barsogmogadsi? =Z Geb a-sorbali, Saúl, e-maibo, Gabaa-neggweburse mosgua, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad danagwen abin-danimalad. Agine, Bab-Dummad-Burba Saúlʼgi gandikidba aidenonikid. Geb Saúl, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladba Bab-Dummad-gayaburbagi sunmakdemogad. |<sZ Saúl, Samuelʼgi-bangudgua, Bab-Dummad Saúl-e-binsaed-ogwasad. A-ibagi, bela Samuel-ibmar-sogsad gunonikid. );MZ ”Degine, Gilgal-neggweburse be an-idu nao. Ibagugle (7) be an-edarbo. Agi an be-dakoed. An a-neggweburse modapile, Bab-Dummadga an ibmar-durgan-ogumakdapoed, degi, igar-nabogega-ibmar-ukleged an ega ukdapbaloed. Geb a-sorba an bega sogoed, ibu be imakoe.” Saúl reyga nugsalesad :{Z We-ibmarmar-an-bega-sognaid bela bega gusale, be ibmar-imakbied sunna bela be imakoed, ar Bab-Dummad beba gudii guoed. -9UZ Agine, Bab-Jehová-Burba gandikidba begi aidenonikoed. Geb Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladba Bab-Dummad-gayaburbagi be sunmakdemogoed. Agi, be-san-burba gwagdoed. l8SZ ”Taborʼye-neg-nugadgi be bangudele, Gabaa-yar-mulluse be modapoed. Agine, Filistea-sordamar-e-neg siid. Geb a-neggweburgi be dogdapile, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad yar-mullugi-aidedani be dakdagoed, Bab-Dummad-gayaburbagi sunmakdanimaloed. Amar-iduale, dule-gar-ogormalad gar-salterio, gar-pandero, gar-flauta, degi, gar-arpa ogordanimaloed. Y7-Z A-dulemar bega nuedye-sogsamalad-sorba, madu gwabo bega-ukmaloedi, abin be suo. Y6-Z ”Raquel-neg-uangi be bangudele, Taborʼye-neg-nugadgi sapi-dummad-gwichidse be modapile, agine, dule-walapaa be abingudagoed. A-dulemar, Betel-neggweburse Bab-Dummad-nug-odummogega nadapmaloed. Wargwenad, sibad-mimmi-senigwad-walapaa senadapoed. Baiddi, madu-gwapaa senadapmogoed. Geb baiddi moli-uka-buglugi vino senadapmogoed. d5CZ Emi, be angi aibatele, Benjamín-yar-abingunaidgi Selsa-neggwebur-siidse be mosale, Raquel-neg-uan-dikarba dule-warbo be abinguoed. A-dulemar bega sogdagoed: ‘Be molimar-uayasuid-amidiidi bato amismalad. Ar be-babdi, a-molimarba bar bukib-binsasulid. Emigindi, bemarba bukib-binsadiid. Na weyob soged: An-machi-amiegala, ¿igi an imakergebe?’ A4 Z Geb degine, Samuel, olivo-gwallu bute-bipigi onoalid, geb Saúl-e-nonogi eosad. A-sorbali, Saúl-ibe wagar usad. Geb ega sogded: —¡Bab-Jehová, e-dulemar-e-dummadga-megega be-susad! X3+Z Neggwebur-noedse modapmargua, Samuel, Saúlʼga sogded: —Be-maiga be soge, be-idugwerye. Bedi sikwas abitogwelo. An bega Bab-Dummad-ibmar-sogsad soggwelo. Geb degi, Saúl-e-maidi, Saúl-idu nadsunnad.H2 Z Neg-oibosgu, bolegoedba, Samuel neg-birgi gabedneg-siidgi goted. Agine, Samuel, Saúlʼga sogded: —Gwisgue. Bato naed be ogusad. Degine, Saúl gwisgusad, geb Samuelʼbogwa neggi noarmalad. |1sZ A-sorbali, yar-mullugi-bukwa neggweburse-aidearmalad. Geb Samuel, Saúlʼbo e-neg-birgi gabedneg-siidgi sunmaksad. ,0SZ Dule-masdued sibad-wawaad-e-dua-gogwen senonikid. Geb Saúl-asabin mesisad. Degine, Samuel, Saúlʼga sogded: —Bega-san-sabolesad be-asabin-maid be gunne. Ar dule-bamalad mas-gunmaloed-iduar be gunne. We-ibaga bato bega san sabolesmaid. Weyobi, a-ibagi, Samuel, Saúlʼbo mas-guchad. `/;Z A-sorbali, Samuel dule-masduedga sogded: —An bega san-sabogega-uksa-gusad be sedage. M.Z Geb Samuel eba Saúl-sesad, degi, eba Saúl-e-mai-sesbalid. Negyaba-odosgua, dulemar-abargi, dule-dummagan-sigmaladgi osilesmalad. A-negyabali, dulemar durgwen-gakambe-wilub (30) bukwamalad. -Z Saúl abin-sogded: —¿Ibiga deyob be anga soge? ¿Ar ande, Benjamín-wagwasursi? ¿Ar Benjamín-dulemarde, Israel-dulemar-sogambe-gakabogwad-abargi (12) bur-bipigwadsursi? Ar an-gwenadgande, Benjamín-e-wagan-abargi, ¿dule-nug-satemaladsursi? N,Z Ar molimar-uayasuid ibapaagus bei-yoggusadgindina, mer be bukib-binsae, bato amismalad. Samuel ega sogdebalid: —Israel-dulemar bur-ibmar-abedimalad, begadga guoed, degi, be-gwenadganga gumogoed. H+ Z Samuel abin-sogded: —Ani an a-duled. Be anba yar-mullugi aila-matusulidse be dage. Emi bemar anba mas-gunmaloed. Oibosale, an be-barmidsokalile, be-anse-ibmar-egisbied an bega sogoed. *Z Saúl neggwebur-yawagak-mosgua, Samuel-abingunonikid, geb ese egichided: —Sunna be anga sogsale, ¿bia dule-negburgan-daked mai? )#Z Samuel, Saúl-dani-daksagua, Bab-Jehová, Samuelʼga sogded: “We-dulegi an bega sunmaksad. We-dule, Israel-dulemar-e-dummadga megoed.” (Z “Oibosale, we-wachigi, dule-Benjamín-yargined an bese barmidagoed. A-dule, Israel-dulemar-e-dummadga be nugsaoed, adi, Filistea-dulemar-sabsur-negsemaidgi Israel-dulemar-ollor-imakegar. Ar Israel-dulemar na wiles-gorbukwad anse warmaksasoggu, an wiledaked.” P'Z Saúl-nonikoed-iduar, Bab-Jehová, Samuelʼga ibmar-guoed sogsad: &Z Geb degine, Saúl e-maibo neggweburse dognadmalad. Neggweburgi dognadapmaladgi, Samuel aila-matusulid-siidse-nadapi abinguarmalad. y%mZ Ar bemar neggweburgi dogsamalale, dule-negburgan-daked aila-matusulidse mas-gunnaed-iduar be nabir abingumaloed. A-dule, mas-gunned-iduar, dulemarga Bab-Dummadga doggus-nuedye sogergebed. Ar dulemar, dule-negburgan-daked-sate mas-gunnosurmalad. Geb a-sorbali, mas-gunnega-ese-gollesmalad nabir mas-gutemaloed. Degisoggu, be emiskwaa namar, adi, be nabir dakdapmaloed. [$1Z Yagan abin-sogdemalad: —Eye, be-iduar mai. Gwae be daknamala. Emiskwaa neggweburse nonikid. Dule-negburgan-daked, yar-mullugi-aila-matusulid-siidgi Bab-Dummadga-ibdurgan-ukleged dulemarga ogumaksokalid. #+Z Saúl, e-maibo neggwebur-igar-maidba nakmamaigua, yagan-dii-weenadapi abinguarmalad. Amarse egichidmalad: —¿Wegi, dule-negburgan-daked mai? ~"wZ Saúl sogdesunnad: —Nabirdo, anmar daknae. Weyob Saúl sogsagua, Bab-Dummad-e-dule-maid-neggweburse nadmalad. \!3Z (Ar epennegwa, Israel-yargi dule-wargwen Bab-Dummadse ibmar-wisgunabiele, sogdedaed: “Anmar dule-negburgan-dakedse namala.” Ar epennegwa, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged, dule-negburgan-dakedye bileged).  #Z E-mai abin-sogdebalid: —Wis mani an sediid. We-mani sunna an Bab-Dummad-e-dulega uked, adi, anmarga sogega, bia anmar moli aminaoe. ;Z Saúl ega sogded: —Nabir be sogendo. Ar anmar ese naele, ¿ibu anmar ega sedosunna? Madu saguyaba bar maisulid. Ibmar-ega-uked anmar satebalid. tcZ E-mai abin-sogded: —Dummad, we-neggweburgi Bab-Dummad-e-dule-wargwen nuga-nikad maid. Bela ibmar-soged nue-napira sogdaed, gakansadasulid. Degisoggu, anmar daknae, abakale a anmarga sokalile, bia anmar molimar-uayasuid aminaoe. 9Z Zuf-yarse mosmargua, Saúl na e-mai-ebo-gudiidga sogded: —Anmar gannar negse nae. Abakale, an-bab, moli-uayasuidmarba anmargi bur bukib-binsaalile. }uZ Ar Saúl na e-maibo molimar-uayasuid-aminadmarsunnad. Efraín-yalaganba amiapmalanad. Gwen molimar-amisurmarsoggu, Salisa-yarse aibitemalad, agi amissurmarbalid. Geb, Saalim-yargi, Benjamín-yargi molimar-amiapmarbalinad, gwen amissurgusmalad. ;Z Ibagwengine, Quis-ibe molimar-uayasuid yoggusad. Geb e-machi-Saúlʼga sogded: “Molimar-uayasuid be aminae. Bebo-naega, mai-wargwen be sede.” 'IZ Quisʼde machi-nikad, Saúlʼye nugad. Saúl Israel-dule-bamaladba sapingwa-nued dakleged. De-ukinbali, mas-dummarbabalid, dule-bamalad ese gukinba warmaked. ; sZ Benjamín-dule-gwensak Quisʼye-nugad nue-nuga-nika maigusad. Quisʼde Abiel-machid, Zeror-e-wagwad. E-dad-dummad Afía-machi-Becoratʼye nugad. Bela wemala, Benjamín-e-waganad. iMZBab-Jehová, Samuel-abin sogded: —Israel-dulemar-sogedba be ibmar-imako. Ega be rey-onugsao. Geb degine, Samuel Israel-dulemarga sogdesunnad: —¡Degiirdi nabirdo! ¡Be-neggwebur-be-neggweburse gannar be namala!QZSamuel, dulemar-ibmar-abeged-itosgua, Bab-Jehováʼga bela sogsad. ZAdi, anmar, dule-bamalad-yar-baid-baidgi-bukwamaladyob gumogoed. Anmar bila-ononadele, rey anmar-idugoed. A, anmarga negsemai guoed. :oZAr Samuel deyob ega sogsad-inigwele, Israel-dulemardi, Samuel-sogedba gwen-ibmar-imaksasurmalad, aka bur sogdemalad: —¡Baisuli! Anmar rey-abege, anmar-dummadga megegar. /YZ”A-ibagan nagunonikile, na be rey-amismalad-ulale, be nunmak-itononimaloed. Geb degine, bemar Bab-Jehováʼgi wilearmalale, Bab-Jehová bemar-bendakosulid.” {qZDegine, rey, be-sibad-wawaadmar-warambegi gwensak (10%) be-annik suoed, geb bemar-sunnad e-maiga gunonimarmogoed. 9Z”Deginbali, be-mai-machergan, be-mai-omegan, be-moli-alugwasualed-sapingwad-bur-nuegan, be-moli-uayasuid-bur-nuegan ega arbamalaga be-ibe subaloed. 3aZDeginbali, be-ibmar-gwag-weemaloed, be-uvaʼmar-weemaloed, nibirambegi nibir-gwensak (10%) be-ibe suoed e-arbamaladga ukega, degi, e-dummaganga ukega be-ibe suoed. 'IZ”Deginbali, we-rey, be-nainugan-bur-nuegan be-annik suoed, be-uva-nainumar-bur-nuegan, be-olivo-nainumar-bur-nuegan e-dule-dummaganga-ukega be-annik suoed. #Z ”Deginbali, we-rey, be-bunamala be-annik subaloed, ega-gwallu-wawa-imakedga, ega-mas-duedga, degi, ega-madu-yoedga be-annik suoed. ueZ Deginbali, we-rey, be-machimala-baigan sorda-miligwenad (1,000) e-dummadga-guega subaloed, sorda-dulabo-gakambe (50) e-dummadga-guega subaloed. Be-machimala-baigandi, rey-nainumargi napa-imuega, degi, e-ibmar-gwag-weega subaloed. Degi, rey, be-machimala-baigandi, bila-onoedgi-ibmar-ebumalad-sobega, degi, ur-bila-onoged-e-gingimar-sobega be-annik subaloed. | sZ Samuel ega weyob sogsad: —Rey-bemar-dummadga-megoedi, weyob bemar-imakoed: Rey be-machimala be-annik suoed, e-ur-napagined-bila-onogedgi-arbamalaga, e-moli-bila-onogedgi-arbamalaga, degi, e-ur-napaginedga-igar-egamalaga be-annik suoed. s aZ Geb degine Samuel, igi-Bab-Jehová ega ibmar-sogsa, deyobi, dulemar-ese-rey-egisnanaidga sogsamogad.  }Z Degisoggu, bega-ibmar-sogedba ega be imake. Ar degi-inigwele, iduakwaa ega nue be sogo, igi rey-megoed be-imakmaloe.” ;ZAn Israel-dulemar Egipto-yargi-onosad-akale, emi-ibase, bab-dummagan-baiganse-goled-ulale, an-obacha gudimalad. Degisoggu, deyob be-imaknanaimarmogad. < sZAgi, Bab-Jehová ega sogded: “Israel-dulemar isdar-be-daksurmalad, anbi-unnila isdar-an-dakmalad. Ar e-dummadga-gued an-abesurmalad. Degisoggu, bega-ibmar-sogedba ega be imako. ZIsrael-girmar-dummagan rey-abeye Samuelʼga sogsamargu, Samuel abin isdar itosad. Degidbali, Samuel Bab-Jehováʼse gorsii gusad. cAZEga sogdapmalad: “Bedi bato seredgusad. Be-machimala be-daedba gwen-nanasurmalad. Degisoggu, igi dule-bamalad-yar-baid-baidgi-bukwamalad na rey-nikamala, deyob bur be anmarga rey-amisundo, anmar-dummadga megegar.” vgZA-ulale, Israel-girmar-dummagan na igar-itosmalad. Geb Samuelʼbo-sunmakega Ramá-neggweburse nadmalad. H ZAr Samuel-e-machimaladi e-bab-daedba gwen nanassurmalad, igar-innikigwadba ibmar-imaksurdamalad. Unnila maniginbi bur bule binsadidamalad. Degisoggu, dule-ega-mani-ukoed bur bendakdedamalad. JZE-machi-dummadi, Joelʼye-nugad, a-yarbaliddi, Abíasʼye-nugad.  -ZSamuel seredgusgua, Israel-dulemarga-igar-nabogega, na e-machimala-onug-imaksad. We-machimala, Beerseba-neggweburgi igar-nabogedga maigusmalad. ;ZGeb a-sorbali, gannar e-neggwebur-Ramáʼse nonidaed. Samuel, Ramá-neggweburgine, Israel-dulemarga igar-nabogega maidaed. Deginbali, a-neggweburgine Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukleged-aila sobsabalid. Deyobi, Samuel e-burgwedse Israel-dulemarga igar-nabogedga maigusad. ;ZSamuel, Israel-dulemarga-igar-nabogega birga-irba we-neggweburmarba bipirmaknaddaed: Betel-neggweburse, geb Gilgal-neggweburse, geb Mizpa-neggweburse. X+ZDeyob-neggusad-sorbali, Samuel, Israel-dulemarga amba igar-nabodii gusad. 1ZWeyobi, Israel-dulemar Ecrón-neggwebur-akale, Gat-neggweburse, e-neggweburmar-Filistea-dulemarse-sulesgusadi, gannar na sunonimalad. Degine, we-neggweburmar-dikarba nainumar-nanaid, gannar susmarbalid. Deginbali, Israel-dulemar Amorreo-dulemarbo bogidik-gudii gusmarbalid. #~AZ Filistea-dulemar Israel-dulemarse galakusmarsoggu, bar Israel-yarse ubossurmalad. Bab-Jehová, Samuel-burgwedse, Filistea-dulemargi gwisgudii gusad. `};Z A-sorbali, Samuel akwa-dummad amisad. Geb Mizpa-neggwebur Sen-neggweburbo-abingunaidgi sisad. Ar Samuel sogded: “Bab-Jehová wesegus anmar-bendakdanikid.” A-ulale, Samuel Eben-Ezerʼye we-akwa-dummad onugsasad. |/Z Geb degine, Israel-sordamar Mizpa-akale, igarba Filistea-sordamar-oburgwenadapi gusmalad. Deyob Bet-Carʼse Filistea-sordamar-balegichagusmalad. '{IZ Samuel sibad-wawaad-mimmi ogumakar uknaigua, Filistea-sordamar Israel-sordamargi bila-onogega armalad. A-ibagine, Bab-Jehová, Filistea-sordamargi binnasuli mar-gollomakmai imaksad. Filistea-sordamar binnasuli mar-gollomakmai itosmargua, gwakidmalad. Geb Israel-dulemarse galakusmalad. BzZ Geb degine, Samuel sibad-wawaad-mimmi-amisgu, Bab-Jehováʼga gwagwar ogumakar uksad. Geb a-sorbali, Israel-dulemarga Bab-Jehováʼse gochad. Geb Bab-Jehová, Samuel-abin-imaksad. yZgeb Samuelʼga sogdemalad: “Anmarga Bab-Jehováʼse gatik be gole, mer be boggue, Filistea-dulemargi anmar-bendakega gatik be gole.” BxZFilistea-sordamar wisguarmargua, Israel-dulemar-Mizpaʼgi-bukwaye, Filistea-e-dummagan Israel-sordamargi bila-onogega nadmalad. Ar Israel-dulemar deyob wisguarmargua, dobgudmalad, w+ZIsrael-dulemar Mizpa-neggweburgi ambikunonimargua, diagi dii wesmalad, geb Bab-Jehová-asabin eosmalad. A-ibagine, mas-guchasurmalad, na dukin-dukin barsogdemalad: “Anmar, Bab-Jehováʼgi isgusye.” Deunni, Samuel, Mizpa-neggweburgi Israel-dulemar-e-dummadga megided. vZA-sorba, Samuel sogded: “An bemarga Bab-Jehováʼse golega Mizpa-neggweburgi bela Israel-dulemar be oambikumalo.” u7ZDegisoggu, Israel-dulemar bab-dummad-Baal-e-wilubmar, degi, bab-bundor-Astarot-e-wilubmar obelosmalad, unnila Bab-Jehová-e-nugbi odummosmalad. wtiZAga, Samuel, Israel-dulemarga sogded: “Ar bemar bela-bela ulubgi gannar Bab-Jehová-sogedba nanabiele, dulemar-yar-baidsikid-e-bab-dummadyob-ibmar-imakleged be obelomalo, degi, bab-bundor-Astarot-e-wilub-sobarmalad be obelomarbalo. Unnila Bab-Jehová-e-nug-odummodii be gumala. Geb agine, Bab-Jehová, Filistea-dulemar-sabsur-negsemaidgi be-ollorsamaloed.” PsZQuiriat-Jearim-neggweburgi Bab-Jehová-Israel-dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu birga-dulagwen (20) sigisad. Geb agine, bela Israel-dulemar bela-bela ulubgi-bukib-itogedba Bab-Jehová-amidii guarmalad. 7r kZQuiriat-Jearimʼginmalad Bet-Semes-neggweburse nonimalad. Geb Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu e-neggweburse searmalad, Abinadab-e-neg yar-mullugi-siidse sinonimalad. A-sorbali, Abinadab-machi-Eleazar, Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu-edarbedga onugsasmalad. 4. ISRAEL-DULEMAR REY-IGAR ONOSMALAD (7:2–16:13) 4a. Samuel, Israel-dulemarga igar-nabogedga megisad (7:2-17) Samuel, Mizpaʼye-neg-nugadgi Filistea-sordamargi nakwisad 4qcZDegisoggu, Quiriat-Jearimʼginmaladse we-gayaburba barmismalad: “Filistea-dulemar Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu gannar barmiarye. Degisoggu, be sudamala.”NpZGeb Bet-Semesʼginmalad sogdemalad: “Bab-Jehová, Bab-Dummad-Isligwaledid. Degisoggu, ¿doa e-asabin gwisguoe? Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu anmar-abargi mer sigega, ¿bia anmar barmidoe?” {oqZBet-Semesʼginmalad, abala Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu-dakbigualidba, Ulu-yagi ataksamalad. A-ulale, Bab-Dummad a-dulemar-oburgwisad. E-dulapaa-gakambe (70) dulemar burgwisad. Bab-Jehová-dulemar-oburgwisad-ulale, dulemar nue bosmalad. inMZAmba deyopira, Filistea-e-dummagan-walataled na e-neggweburmar-galu-matusulid-akwabiid-nikad-iliba, degi, e-neggwebur-burwigana-iliba, nusa-orgi-sobaled uksamarbalid. Ar Bab-Jehová-Ulu akwa-dummad-birgi sigissoggu, a-ulale, a-akwadi bela we-ibmargusad-ebinsaega siid. Emi, we-garda-narmaklenaidse, we-akwa-dummad Josué-Bet-Semesʼgined-nainugi siid. myZFilistea-dulemar, Bab-Jehová ega igar-nudakegala, boni-dusiyob-dakleged-orgi-sobaled we-neggweburmar-iliba uksamalad: Asdod-neggwebur-nuggi, Gaza-neggwebur-nuggi, Ascalón-neggwebur-nuggi, Gat-neggwebur-nuggi, degi, Ecrón-neggwebur-nuggi. uleZFilistea-e-dummagan-walataled bela we-ibmar-daksamalad. Geb a-ibagine, Ecrón-neggweburse gannar nonimalad. k1ZLevita-dulemar, Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu-odesmargua, degine, ibmar-orgi-sobaled-bukwad-e-ulugwa odesmarbargua, akwa-dummad-birgi sismalad. A-ibagine, Bet-Semes-dulemar, Bab-Jehováʼga ibdurgan-ogumakar-ukleged uksamalad, degine, ibmar-bamalad-ukleged ega uksamarbalid. vjgZUr-napagined Bet-Semesʼgined-Josuéʼye-nugad-e-nainuse nonikid, akwa-dummad-siid-dikarba megnonikid. Geb agine, Bet-Semes-dulemar, ur-napagined sapanga imaksamalad. Deginbali, Bab-Jehováʼga-ukega molimar-bebe-nikad ogumaksamarbalid. i'Z Bet-Semes-dulemar, orosgi-dakleged-trigoʼye-nugad nebagi wenanaigu, Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu ese-dani dakarmargua, yeer-itodmalad. Sh!Z Moli-bebe-nikad-omegandi igarba Bet-Semes-neggwebur-siidsik gornadapi gusmalad, gwen igar-baidsik aibachasulid. Filistea-e-dummagan ur-napagined-sorbali, Bet-Semes-e-nainumar-abingunaidse nadegusmalad. g3Z A-sorbali, Bab-Jehová-Ulu, ur-napaginedgi onakwismalad. Degi, ulugwagi ibmar-nusayob-dakleged-orgi-sobaled-bukwad ur-napaginedgi onakwismarbalid. 0f[Z Weyob imaksamalad: Moli-bebe-nikad-ome mimmigan-burwi-nikad warbo amismalad. Geb ur-napagined-ibmar-seedgi edichamalad. Moli-e-mimmigandi moli-negyaba odosmalad. eZ Geb be dakmaloed, molimar Israel-yargi-Bet-Semes-neggwebur-siidsik naodibe. Ar asik nadele, anmarga oyonado, Bab-Jehová na e-sunnad anmar-sabsur-odurdaknaiye. Ar baidsik naderdi, anmar wisguodo, Bab-Jehová sabsur-anmar-odurdaknasurye, binsa deyob neg-gunaiye.” d-ZA-sorbali, Bab-Jehová-Ulu ur-napagined-birgi be onakmaloed. Geb Bab-Jehová-Ulu-sigoed-dikarba orgi-ibmar-sobarmalad be ulugwagi urbemaloed. We-ibmar Bab-Jehová-Ulu-galesad-ular, Bab-Jehováʼga-uklegoed. A-sorbali, molimar walagwengi ur-napagined-sedega be imakmaloed. dcCZ”Emisgindi, be ur-napagined-ibmar-seed-binid be sobmalo. Deginbali, moli-bebe-nikad-ome mimmigan-burwi-nikad warbo be amimarbalo. Degi, a-moli-omegan bipisaale arbadisulid, e-dukargi suar-atinnar-nai arbadisulid be amimalo. Ur-napagined-ibmar-seedgi moli-bebe-nikad-omegan-warbogwad be edinmalo. Ar e-mimmigandi, moli-negyaba be odomaloed. xbkZAr ¿ibiga bemar Egipto-dulemaryobi, degi, Faraónʼyobi na be burgudmaloe? Bab-Dummad sabsur we-dulemar-odurdaksa gusad. Geb a-sorbali, ¿Egipto-dulemar Israel-dulemar-onossurmar be ebinsae? Eye, onosmala. A-ulale, melle na be burgumalo. a7ZDegisoggu, boni-dusiyob-dakleged be sobmalo. Baiddi, nusayob-daklege be sobmalo. We-bonigande bemar-yar-wionaid. Geb Israel-e-Bab-Dummad-e-nug be odummomarbalo. Adi, abakale, Israel-e-Bab-Dummad, we-bonigi bemar-yar-wionaid bemarga osuloalile, be-bab-dummaganga osuloarmogale. O`ZFilistea-dulemar sogdemalad: —Degite, ¿ibu an ega ukmaloe? Bab-dummad-Dagónʼse-gormalad abin-sogdemalad: —Ar bemala, degi, be-dummagana na bela emarbi boni-bulegan itonanaisoggu, Filistea-dummagan-merguedba, or gwaatar boni-dusiyob-daklegedyobi be sobmaloed, deginbali, or walatar nusayob-daklege be sobmarbaloed. k_QZBab-dummad-Dagónʼse-gormalad abin-sogdemalad: —Be gannar Bab-Jehová-Ulu barmidbimalale, mer be ibmar-sate barmidmalo. We-Ulu-Selealid-ular, igar-nudakega ibmar-ukleged Israel-e-Bab-Dummadga be ukmalargebed. Geb agine, bemar-boni-nikad bega surgudoed, degine, bemar wisgudmaloed, ibiga Bab-Jehová bemar-sabsur-odurdaked bemarga gwen osulosuli. g^IZGeb Filistea-dulemar dule-irwa-bab-Dagónʼse-gormaladse, degi, nerganse gochamalad, adi, ese egismalagar: —Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu, ¿igi anmar imakoe? ¿Igi anmar gannar e-neg-siidse barmidoe? Be anmarga sogmala. O] ZBab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu nii-walagugle (7) Filistea-yargi sigisad. $\CZ Filistea-dulemar boni-dusiyob-daklegedgi-burgwissurmaladdi amba a-boniba galitosmarmogad. Degisoggu, bendaklemalaga e-gormaknanaid nibnegse warmaksad.A[}Z A-ulale, Filistea-dulemar bela e-dummaganse gochamalad, geb gandikidgi ega sogdemalad: “¡Israel-Bab-Dummad-Ulu be sedmar! ¡Israel-dulemarse be gannar berbenamar! Degisulile, anmar, degi, anmar-mimmiganse-bakar, burgwemaloed.” Ar Filistea-dulemar Bab-Dummadse sabsur-odurdaklenaisoggu, na dobe burgwemalad. nZWZ Geb degine, Gat-dulemar, Ecrón-neggweburse Bab-Dummad-Igar-Mesisad-Ulu barmismarmogad. Ecrón-neggweburse a-Ulu modapiyala, e-dulemar sabsur-gotemalad: “¡Bela anmar-oburgwemalaga Israel-Bab-Dummad-Ulu anmarse senonimalad!” UY%Z Ar Bab-Dummad-Ulu Gat-neggweburse berbeleapid-sorbali, Bab-Jehová bela-Gat-dulemar, burwiganase-bakale, boni-dusiyob-daklegedgi sabsur-odurdaksad. A-ulale, Gat-neggweburgi dobed-dummad nagunonikid. XZA-ulale, Asdod-dulemar bela Filistea-e-dummaganse gochamalad, geb ese egichamalad: —Israel-Bab-Dummad-Igar-Mesisad-Ulu, ¿anmar igi imakoe? Filistea-e-dummagan abin-sogdemalad: —Gat-neggweburse be sedmala. Geb deyob Gat-neggweburse sesmalad. qW]ZAsdod-dulemar ibmar-gunaid magar daksamargu, sogdemalad: “Ar Israel-Bab-Dummad sabsur-anmar-odurdaknaid, degi, anmar-bab-dummad-Dagón sabsur-odurdaklenaibalid. Degisoggu, we-Bab-Dummad-Igar-Mesisad-Ulu geg anmar-abargi siged.” %VEZBab-Jehová, Asdod-dulemar-sabsur-odurdaksad, degi, Asdod-neggwebur-dikarba-bukwamalad-sabsur-odurdaksabalid. Amargi boni-dusiyob-dakleged egi onisad. 9UmZA-ulale, emi we-garda-narmaklenaidse, Asdod-neggweburgi Dagónʼse-goled-neggi dulemar-dogmaladi, dule-irwa-Dagónʼse-gormaladse-bakale, a-yawagak-dogedgi bar annadisurmalad. PTZNeg-oibosbargua, Asdod-dulemar dakarmarbalid, Dagón-akwagi-sobaled, Bab-Dummad-Igar-Mesisad-Ulu-asabin, e-sanbi napagi mellemai. E-nonodi, degi, e-arganmardi yawagak-dogedgi bisgar mellemamai. ;SqZNeg-oibosgu, Asdod-dulemar dakarmalad, Dagón-akwagi-sobaled, Bab-Dummad-Igar-Mesisad-Ulu-asabin, asgunar napagi mellemai. Geb agi, gannar iduar-gwichidse Dagón-ogwichiapmalad. ^R7ZGeb bab-dummad-Dagónʼse-goled-neggi, Dagón-akwagi-sobaled-gwichid-walik sismalad. oQ [ZFilistea-dulemar, Bab-Dummad-Igar-Mesisad-Ulu gasmargua, Eben-Ezer-akale, Asdod-neggweburse searmalad. P+ZFinees-ome goted: “¡Bab-Dummad-Israel-dulemarbo-Igar-Mesisad-Ulu galesad! Degisoggu, ¡Bab-Jehová-e-gangued-yeerdakleged nadsunnad!”A-ibagine, Elí-e-bala Finees-ome, bonigwar-gudiid, ugakgued-e-ibagan bato ega warmakdanikid. Finees-ome wisguargua, Bab-Dummad-Igar-Mesisad-Ulu galesye, degi, e-sui burgwisye, e-sak burgwismoye, na e-bonigan itoalid. Na ugakgunaigua, undar-odurdaklenai-gusad. L;ZElí, Bab-Dummad-Igar-Mesisad-Ulu galesye itosgua, gangi-sii yargansik aimukuded, yawagak-nagaba melledapid. Elí, wardummadsoggu, degi, seredgusbarsoggu, aimukudgua, dukar bichisad, yog-burgwar gusad. Elí, birga-dulabo (40) Israel-yargine dulemarga-igar-nabogega megisad. K)ZDule-gayaburba-senonikid abin-sogded: —Israel-sordamar Filistea-sordamar-abin duurmakde gusmalanad, degi-inigwele, bukidar girgusmalad. Be-machimala-warbogwad Ofni, degi, Finees burgwismarmogad. Deginbali, Bab-Dummad-Israel-dulemarbo-Igar-Mesisad-Ulu galesbalid. JZDule-nonikidi, Elíʼga sogded: —Bila-onolenaidgi an emi wakicha-danikid. Elí, ega sogded: —Degite sogdeen, ¿igi ibmar-gusa? nIWZDeunni, Elí birga-dulabake-gakambe-gakabaabak (98) nikad. E-daladi galakudsoggu, geg bar-atakgusad. H-ZAr Elí, dulemar-oimakde itoargu, egichialid: —¿Ibiga dulemar oimakdemala? Geb dule-nonikidi, Elíʼga gayaburba-sogega ese abarmakded. jGOZ Agine, Elí, Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu-selesadba bukib-binsasiid. Degisoggu, gayaburba-wisguegala igar-nagaba gangi siid. A-sorda neggweburse nonigua, bela ibmar-gusad sognonikid. Bela dulemar wisguarmargua, oimakdemalad. FZ Sorda-wargwen, Benjamín-yargined, bila-onolenaidgi wakinnargu, Silo-neggweburse mor siir-siir, degi, nono ukub-biini nonikid. 7EiZ Degidbali, Filistea-sordamar Elí-masmala-warbogwad Ofni, degi, Finees-nugad, oburgwismalad. Degine, Bab-Jehová-Israel-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu gasmarbalid. Elí-burgwisad !D=Z Geb degine, Filistea-sordamar gannar Israel-sordamargi bila-onodmarbalid. Geb bila-onosadgi Israel-sordamargi nakwismarbalid. Agine, Israel-sordamar bukidar-burgwismalad, mili-dulagwen-gakambe (30,000) girgusmalad. Israel-sordamar-durgusmaladdi na e-neg-e-negse wakitemalad. 5CeZ Degisoggu, ¡Filistea-sordamar! Ar igi Hebreo-dulemar anmar-maiga-gusmala, deyob bemar yapa-gumalale, ¡na be gandik-samar, machered na be san-imakmar, melle-dobgumalo!” -BUZ¡Anmar duledar-wilesmar! ¿Doa we-bab-dummadgan-bulegangi anmar-bendakoe? Ar we-bab-dummagan nega-dulesulidganba boni-bulegangi Egipto-dulemar-onaglik-gusmaladid. AZGeb sogdemalad: “Israel-sordamar-danar-bukwadse bab-dummad-gwensak nonikid. ¡Anmar duledar-wilesmar, ar anmar weyob neg-dakdisulid! @yZFilistea-sordamar, Israel-sordamar-oimake itoarmargu, sogdemalad: “¿Ibiga Hebreo-dulemar oimakdemala?” Geb Filistea-dulemar, Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu Israel-sordamar-danar-bukwamaladse selenoniye wisguarmargu, dobgudmalad. 4?cZBab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu Israel-sordamar-danar-bukwamaladse selenonigua, Israel-sordamar sabsur-oimakdemalad, neg-dulagwar naded. Abali, napaneg giglimakded. >)ZDegisoggu, girmar-dummagan Silo-neggweburse na e-sordamar-barmisad, adi, Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nikad querubinʼmar-abargi-negdakmaid-e-Ulu sunamalagar. Agine, Elí-masmala-warbogwad Ofni, degi, Finees, Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu-edarbedimaladi eba armarmogad. M=ZIsrael-sordamar na danar-danar bukwadse gannar nonimargu, Israel-girmar-dummagan sogdemalad: “Emi-ibagi, ¿ibiga Bab-Jehová, Filistea-sordamarse-galakuega anmar-imaksa? Degisoggu, Silo-neggweburgi Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu-siid anmar sunae, adi, anmarba gudii guoed, anmar-isdaradmaladgi anmar-bendakegar.” <}ZFilistea-sordamar, Israel-sordamargi bila-onogega duurmakarmargua, Israel-sordamar e-abin duurmakdemarmogad. Agine, Filistea-sordamar, Israel-sordamargi nakwismalad. Bila-onogedgi, Israel-sordamar milibake (4,000) Filistea-sordamarse burgwismalad. R; !ZA-ibagangine, Israel-sordamar Filistea-sordamargi-bila-onogega nadmalad. Geb Israel-sordamar Eben-Ezerʼye-neg-nugad-dikarba ambikudapmalad. Filistea-sordamardi Afecʼye-neg-nugadgi ambikunonimarmogad. 4:cZDeginbali, Bab-Jehová Silo-neggweburgi Samuelʼse gornonidaed, adi, e-gayaburba ega sogegar. Samuel, Bab-Jehová-ega-ibmar-soged, bela Israel-dulemarga sogdaed.v9gZBela Israel-dulemar Dan-yar-akale, Beersebaʼse wisgusmalad, Bab-Jehová e-gayaburba-barsogega Samuel-susye. 8ZSamuel dungumaidba, Bab-Jehová eba gudii gusad. Bab-Jehová, Samuelʼga-ibmar-sogsa-gusad, bela sogedba ega imaksad. )7MZSamuel, Elíʼga bela ibmar-sogsad, gwen bipisaale egi ibmar odukussulid. Geb Elí sogded: —Edi Bab-Jehováʼsoggu, na e-dakedba bur ibmar-nued imakodo. ]65ZGeb Elí ese egichialid: —¿Ibu Bab-Jehová bega sogsa? Bab-Jehová-bega-ibmar-sogsad bela be anga sogo, mer be angi ibmar-odukuo. Ar ibmar-soggwen be angi odukusale, Bab-Dummadse be sabsur-odurdaklegoed. `5;ZGeb Elíʼdi, Samuelʼse gochasunnad: —¡Machi, Samuel! Samuel abin-sogded: —Soge. 41ZGeb a-sorbali, Samuel gabided. Oibosadgine, Samuel, Bab-Dummadse-goled-neg-yawagak egasad. Degi, Elíʼga negburgan-daksad dobe-soge gualid. ?~}}|{{&yyRx5wwvutt:rqpp!onXmrkjiiihggfee*dccLbaaa_^]\S[AZvYY-XWKVUUSSRQQ=PPO|O(NdMLLGKJJ4II5HGFFEaD}CCBAA @o??M>8==Geb degine, Saúl, Isaíʼse gayaburba-berbemalad barmisad, ega sogegar: “Be-machi-David sibad-wawaad-edarbed, be anga barmidage.” vZE-mai-wargwen sogded: —Dule-Belénʼgined Isaíʼye-nugad-e-machi-gwensak nabir-gar-ogoled mag an daked. We-machigwa dule-gandikidid, bila-onogedgi dule-buledid, binsaed-nikaa-sunmaked-duled, e-dakleged nued-daklebalid. Degine, Bab-Jehová eba gudiid. fuGZSaúl abin-sogded: —Nabirdo. Dule-gar-ogoled-nued be aminamala, geb anga be sedamalo. )tMZDummad, be-maimar be barmide, dule-gar-arpa-ogoled-aminaegar. Adi, Bab-Jehová burba-isgana-begi-barmialile, dule-gar-ogoled gar-ogotogua, be baisur-ito naoed. nsWZSaúl-e-maimar, Saúlʼga sogdemalad: —Bab-Jehová burba-isgana-begi-barmialidi, sabsur-be-imaked. }ruZBab-Jehová-Burba, Saúlʼgi-aibachad. A-ulale, Bab-Jehová, burba-isgana egi barmialid, adi, sabsur imakegar. fqGZ Samuel olivo-gwallu moli-bebe-gargi-sedanikid susad. Geb David-e-gwenadgan-asabin, David-nonogi olivo-gwallu eosad. Geb degine, Davidʼgi Bab-Jehová-Burba gandikidba aidenonikid. A-iba-akale, Bab-Jehová eba gudigusad. A-sorbali, Samuel, Ramá-neggweburse gannar naded. 5. DAVID, GOLIAT-OBURGWISAD (16:14–17:58) David, Rey-Saúlʼga arbasad tpcZ Isaí, e-machise-gornaega dule-barmisad, geb ega senonimalad. We-machi uka-sichisaar-itoged, sapingwa-nued-daklebalid. Geb degine, Bab-Jehová, Samuelʼga sogded: —Be gwisgue. Ar we-dule an susad. E-nonogi olivo-gwallu be eoge. ro_Z Geb Isaíʼse egichided: —¿Machimala-baigan, be suli? Isaí abin-sogded: —Bipigwadbi napi. Adi, sibad-wawaadmar edarbediid. Samuel ega sogded: —Ese gornaega be dule-barmide. Ar a-dule-wese-nonikidse geb anmar mas-gutoed. n#Z Isaí, e-machimala walagugle-mergu (7) Samuelʼga oyosad. Samuelʼdi Isaíʼga sogdebalid: —Bab-Jehová wemar-wargwensaar sussulid. kmQZ A-sorbali, Isaí, Sama-oyosad. Samuel gannar sogdebalid: —Bab-Jehová amba we-sussurbalid. lZGeb degine, Isaí Abinadabʼse gochad Samuelʼga oyogega. Samuel, Isaíʼga sogded: —Bab-Jehová, we nug-imaksasulid. \k3ZBab-Jehováʼdi, Samuelʼga sogded: —Ar we-dule an nug-imaksasulid. Mer e-daklegedgi be atake, mer e-mas-dunguedgi be atake. Ar andi we-ibmar daksulid. Duledi, ibmar-daklegedgi ataked, andi, gwage-ulub daked. j}ZGeb Isaí-e-masmala nonimargua, Samuel, Eliabʼgi atakdegu binsaded: “Napiragwa, we, Bab-Jehová na nug-imaksadid.” [i1ZSamuel abin-sogded: —Eye, nuedgi an daniki. Bab-Jehováʼga ibdurgan-ogumakar-ukleged an ukdanikid. Bemar ise-bagagwar san imakmalo. Geb be ibdurgan-ogumakar-uklegedse be anba dagmalo. Geb degine, Samuel, Isaí, e-machimalabo san-bagagwar-imakega imaksad. Geb a-sorbali, ibdurgan-ogumakar-ukleged-ukedse anba dakmaloye ega sogsad. FhZSamuel Bab-Jehová-ega-ibmar-sogsadba ibmar-imaksad. Samuel, Belén-neggweburse-nonigua, girmar-dummagan Samuel-abin dobed-abargi noarmalad. Geb ega sogdemalad: —¿Nuedgi be daniki? g;ZIsaíʼse be golo ibmar-ogumakar-uklegoedse dagegar. Geb agine, an bega sogoed ibu be imakoe. An bega dule-oyogoed. A-dule, be anga reyga nug-imakoed. xfkZSamuel abin-sogded: —¿An naega, igi an saoe? Saúl an-wisgualile, an-oburgo-itole. Geb Bab-Jehová ega sogded: —Moli-bebe-nikad-ome-bipigwad beba be sedo. Be sogdapo: An Bab-Jehováʼga ibdurgan-ogumakar-ukleged ukega an daniye. e ZBab-Jehová, Samuelʼga sogded: —¿Ar sanagwadse be Saúlʼba wile-itoged be iegoe? Ar andi bato Saúl-Israel-reyga-maid obelosad. Ar olivo-gwallu be-moli-bebegargi be enoge. Belén-neggweburse be nae, Isaí-negse. An a-e-machi-wargwen reyga-megega an susad. %dEZ#Samuel bipisaale bar Saúl-daksasulid, unnila eba wile-itodii gusad. Deginbali, Bab-Jehováʼdi, Israel-reyga Saúl-mesissulina bur nabirinye binsasad.uceZ"A-sorbali, Samuel, Ramá-neggweburse naded. Geb Saúlʼdi, e-neggwebur-Gabaaʼye-nugadse, e-negse nadmogad. =buZ!Ar Samuel, Agagʼga sogded: —Ar be omegan-ibe bukidar machimala-ogilossoggu, deyobi, be-nan machi-sate gumogoed. Geb Samuel, Gilgalʼgi Bab-Jehová-asabin, Agag-goa-goa imaksad. )aMZ A-sorbali, Samuel sogded: —Amalec-dulemar-rey-Agag anga be sedage. Agag, Samuel-asabin dobsuli gwisgunonikid, ar ade, binsaed: “Bato burgwed-igar nasad.” g`IZSamuel nabir-itosad, degi, Saúlʼba naded. Geb agi, Saúl, Bab-Jehová-e-nug odummosad. d_CZSaúl abin-sogded: —¡Bab-Jehováʼgi nue an nosad! An bese wilesunnad. Be girmar-dummagan-asabin, Israel-sordamar-asabin, amba dummadyob be an-dake. Gannar be-Bab-Dummad-Jehová-nug-odummogega be an-bardakdage. )^MZNapira an bega soged, Israel-e-gangued-Bab-Jehová, bipisaar gakansasulid, ibmar-sogsad imakedsegad. Ar ade, Bab-Jehová duleyobsulid, ibmar-sogsad geg-ogwaed. ]}ZAgine, Samuel ega sogded: —Emi, Bab-Jehová, Israel-e-reyga-maid be-obelosad. Be-anar dule-bur-nueddaed onug-imaksad. e\EZGeb Samuel naega aibiridgua, Saúl, Samuel-e-morduku gasad, geb agi e-ibe achirmakded. [3ZSamuel abin-sogded: —An beba gannar naosuli. Bab-Jehová bega igar-uksadba be ibmar-imaksasulid. A-ulale, Israel-reyga-mai bar be-abesulid. Z}ZDegisoggu, an bese wilesagwa egised, wis be nossulidyob be an-dake. Gannar Bab-Jehová-nug-odummogega be an-bardakdage. yYmZSaúl magar na itosadba sogded: —Samuel, napira be soged. Bab-Jehováʼgi nue an nosad. Anga igar-uksadba an ibmar-imaksasulid. Be anga ibmar-sogsadba an ibmar-imaksasurbalid. Ar an-sordamar angi aibinbiguarmaladba an ibmar-imaksad. .XWZBab-Dummadba-ibsalesulidi, amba burba-isganaba-yoedse-ibmar-guoed-soglegedyob isguedmogad, San-bule-bule-imakedi, amba bab-dummaganyob-e-nug-odummolegedyob isguedmogad.Ar bedi, Bab-Jehová-bega-ibmar-sogsadba gwen be ibmar-imaksasulid. A-ulale, Bab-Jehová, reyga-mai bar be-abesulid.” uWeZSamuel abin-sogded:“¿Ar Bab-Jehová ibu bur bule abesunna? ¿Ega ibmar-durgan-oburgwileged bur abege? ¿Ega ibmar-durgan-ogumakar-ukleged bur abege?Ar Bab-Dummad, e-sogedba ibmar-imaked bur abeged. E-sogedba-ibmar-imaked ibmar-oburgwilegedba bur nuedid. Degi, e-ibmar-soged-nue-itogedi, sibad-wawaad-machered-e-gwallu-ogumakedba bur-nuedid. !V=ZAr sordamardi Amalec-dulemar-e-sibad-wawaad-nuegan, degi, e-moli-bebe-nikad-omegan-nuegan senonimalad, adi, Bab-Jehováʼga Gilgalʼgi ogumakar ukegar. PUZSaúl abin-sogded: —¡Andi Bab-Jehová ibmar-sogsadba ibmar-imaksad! ¡Bab-Jehová ibmar-imakega-an-barmisad an imaksad! An Amalec-dulemar-Rey-Agag gasa an senonikid. E-dulemardi an obelosad. (TKZAr degite, ¿ibiga Bab-Jehová-ibmar-sogsadba be gwen ibmar-imaksasuli? ¿Ar ibiga be ibmar susmala? ¿Ar ibiga be Bab-Jehová-ibmar-isdardaked be imaksabali? S ZBab-Jehová be-barmisgusad, degi, bega sogsagusad: ‘We-Amalec-dule-isganamar be ogilonaye. Bela be obelogoye bega sogsad.’ sRaZGeb degine, Samuel ega sogded: —Wede-nabirsursi, amba be gwen ibmarga-gued-itossulid-inigwele, degite, Israel-dulemar-sogambe-gakabogwad-e-dummadga (12) be megnonikid. ¿Ar Bab-Jehová Israel-e-reyga-megega be-nug-imaksasursi? #QAZSamuel urwedgi Saúlʼga sogded: —¡Mer bar sunmake! Bab-Jehová-mutikidba-anga-ibmar-sogsad an bega soggwelo. Saúl abin-sogded: —Degite, soge. gPIZSaúl abin-sogded: —Sordamar Amalec-yargi we-ibdurgan searmalad. Be-Bab-Dummad-Jehováʼga-ukega sibad-wawaadmar-bur-nuegan, moli-bebe-nikad-omegan-bur-nuegan dula obesmalad. Ar bela ibmar-bamaladdi anmar obelosad. OZSamuel, Saúlʼga sogded: —Degite, ¿ibu sibad-wawaadyob gole an itosunna? ¿Ibu moli-bebe-nikad-omeyob gole an itobarsunna? N9Z Geb Samuel, Saúl-aminaded. Abingunonigu, Saúl ega sogded: —¡Bab-Jehová begi nued-binsasun! An Bab-Jehová-ibmar-sogsadba an ibmar-imaksad. >MwZ Geb neg-mileargua, Samuel, Saúl-daknaded. Geb degine, dulemar Samuelʼga sogded: “Saúl, Carmelʼse e-wagar-akwagi-sobaled-ogwichega naded. Geb agi-gudii Gilgalʼse nabaloed.” DLZ “An Saúl reyga-mesissulina bur nabirinad, ar ade, angi aibachad. An ega ibmar-sogsadba gwen ibsassulid.” Samuel, Saúlʼba bela-bela bukib-binsadedba Bab-Jehováʼse-gorsii oibosad. -KWZ Bab-Jehová, Samuelʼga sogded: 5JeZ Saúl, Rey-Agag-gasadginbali, na e-sordaganmala sibad-wawaadmar-bur-nuegan, degi, moli-bebe-nikad-omegan-bur-nuegan, moli-bebe-nikad-sapingan-bur-wardummagan sabosmalad. Deginbali, ibmar-baigan-nuegan sabosmarbalid. Bela we-ibmarmar yapa obelogusmalad. Unnila gwen ibmar-abelesurmaladbi obelosmalad. lISZSaúl, bela es-suidgi Amalec-dulemar oburgwisad. Unnila, e-rey-Agagʼbi oburgwissulid, gasa-sesad. HZSaúl, Havilaʼye-neg-nugad-akale, Shurʼsega, Amalec-dulemar-bukwad ogilosad. A-negmar, Egipto-yar-abingunaidgi naid. DGZDegine, Saúl, Ceneo-dulemar-owisosad: “Bemar, Amalec-neggweburgi ainimalo. Ar bemar, Israel-dulemar Egipto-yargi-noargu, nue-wiledaksad. A-ulale, amarba-mesa an bemar-ogilobisulid.” F}ZA-sorbali, Saúl e-sordaganmala Amalec-neggweburse nadmalad. Geb neg-weregedgi, Amalec-dulemar-idu dukuar-bukudapmalad. JEZSaúl, Telaimʼgi e-sordamar onmaksad, geb agi ebichisad: Mili-dulataled-ilabo (200,000) sordamar-nagab-urwemalad mergued, degine, miliambe (10,000) sordamar Judá-yarginmalad mergubalid. CDZDegisoggu, Bab-Jehová soged: Emisbinne be Amalec-dulemar-ogilona. Belagwable e-ibmar-nikad e-ibe be obelogo. Bela e-machergan, e-omegan, e-burwigana, e-goe-gwarugana be ogilogo, degi, e-moli-bebe-nikadmar, e-sibad-wawaadmar, e-moli-yargan-muregedmar, degi, e-moli-uayasuidmar be oburgo. Melle be wiledako.’ ” 3CaZBab-Jehová-Bela-Gangued-Nikadi, weyob soged: ‘Israel-dulemar Egipto-yargi noarmargua, Amalec-dulemar e-yargi-naega imaksasulidba, an Amalec-dulemar sabsur-odurdakoye. KB ZIbagwengine, Samuel Saúlʼga sogded: “Bab-Jehová Israel-dulemar-reyga be-onugsaega an-barmiargusad. Emisgindi, Bab-Jehová, we-gayaburba bega-sogega an-barmialid. Degisoggu, nue be an-itogo. MAZ4Saúl-reyga-mai-gusadgine, Filistea-dulemargi-bila-onoged gwen bogilessulid. A-ulale, Saúl, dule-wargwen dutusur-itoged, degi, dobe-itosulid-dakalile, na e-sorda-bila-onogedga imakdaed.Z@/Z3Saúl-e-bab-Quis, Abner-e-bab-Ner na galagwenmaladid. Amala, Abiel-e-machimalad. ?/Z2Saúl-e-omedi, Ahinoamʼye nugad, Ahimaas-e-sisgwa. E-sordamar-bila-onomalad-e-dummaddi, Abnerʼye nugad, Ner-e-machi. Nerʼdi, Saúl-e-gilolod. .>WZ1Saúl machimala walapaa nikusad: Jonatán, Isúi, degi, Malquisúa. Deginbali, bunamala warbo nikusbalid: Dummad, Merabʼye nugad, bipigwaddi, Micalʼye nugad. v=gZ0Amalec-dulemargi nakwisbalid, deginbali, ibmar-atursamaladgi Israel-dulemar-bendaksabalid. Saúl-e-gwenadgan t<cZ/Saúl, Israel-yargi na nue reyga-megisadgi, bela e-isdarmalad-e-dikarba-bukwadgi bila-onosad: Moab-dulemargi, Amón-dulemargi, Edom-dulemargi, Soba-e-reymargi, degi, Filistea-dulemargi. Na gangued-nikadba we-dulemargi nakwisdaed. v;gZ.Degidbali, Saúlʼdi, Filistea-sordamar bar balegichasulid, geb Filistea-sordamardi e-yarse gannar nadmalad. M:Z-Sordamar, Saúl-abin sogdemalad: —¿Ar Jonatán, Israel-dulemar e-isdarmaladgi-nakwega imaksasursi? ¿Degite, sunna oburgwilegosi? Bab-Dummad-nuggi inniki anmar bega soged, dule bipisaale Jonatán-ebugosulid. Bab-Dummad-e-bendaksadba, anmar-isdarmaladgi-nakwega anmar-imaksad. Deyobi, dulemar Jonatán-bendaksamalad. `9;Z,Saúl sogded: —Jonatán, be oburgwilesulile, Bab-Dummad sabsur-an-odurdaksunno. !8=Z+Degisoggu, Saúl, Jonatánʼga sogded: —Ibmar-imaksad be anga soge. Jonatán abin-sogded: —Unni achanisbi an masad. ¿A-ulale, be an-oburgwemalode? 7{Z*Geb degine, Saúl sogded: —An-machi-Jonatánʼbo be an-wilubdakmar. Geb wilubdaksamargu, Jonatánʼgi ataklenonikid. \63Z)A-sorbali, Saúl, Israel-e-Bab-Dummad-Jehováʼse egichided, ega ibmar-napiragwad sogegar. Geb wilubdaklenonigua, Jonatánʼgi, degi, Saúlʼgi ataklenonikid. Degisoggu, sordagan-bamaladdi, ollor-gusmalad. :5oZ(Geb degine, Saúl bela Israel-dulemarga sogdesunnad: —Bemar wesik gwisgumalo. Andi, an-machi-Jonatánʼbo wegi gwisguoed. Sordamar abin-sogdemalad: —Ar be-dakedba be imako. +4QZ'Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-asabin inniki an bemarga soged, ar an-machi-Jonatánʼgi ataklenonikile, oburgwilegodo. Dule-wargwensaale, ega akar ibmar-sogsasulid. "3?Z&Degisoggu, Saúl sordagan-e-dummaganga sogdesunnad: —Bemar bela wese be dagmar. Be anga baramimalo, ibi-isgued-ulale Bab-Jehová anga ibmar-sogsasuli. 12]Z%Geb agine, Saúl Bab-Dummadse idakdesunnad: “¿An Filistea-sordamar baleginnaoe? ¿Anmarse galakuega be imakoe?” A-ibagine, Bab-Jehová gwen abin-imaksasulid. d1CZ$Geb Saúl e-sordamarga sogdebalid: —Anmar emi-mutik Filistea-sordamar baleginnamalo. Oiboged-iduar, anmar e-ibe bela ibmar-sunamalo. Deginbali, anmar e-sorda-wargwensaale dula-obegosulid. E-sordamar abin-imakdemalad: —Degirdi nabirdo, be-sogedba anmar imakodo. Geb dule-irwa-Bab-Dummadse-goleddi sogded: —Anmar Bab-Dummadse idakgwelergebed. v0gZ#A-sorbali, Saúl Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-uklegegala aila sobsad. Saúl, we-aila, agi gebe sobsagusad. y/mZ"Saúl ega sogdebalid: —Be namalo, sordamarga be weyob sognamalo: ‘Mer bar san-abe-nika gunmala, Bab-Jehováʼgi mer bar yolemalagar. Degisoggu, war-wargwen na e-moli-bebe-nikaddibe, e-sibad-wawaaddibe, wese sedamalo, wegi e-ibe be dukar egwanmaloed, nuedgi wegi be gunmaloed.’ A-mutikidbali, na war-wargwen e-moli-bebe-nikad searmalad, agine oburgwismalad. _.9Z!Geb degine, Saúlʼga sogsamalad: —Sordamar Bab-Jehováʼgi dummad-nonanaye, san abe-nika gunnanaye. Saúl abin sogded: —¡Bemar Bab-Dummad-Igar-Maidgi yolemaladid! Emisgwa, ansik be akwa-dummad obaparmakmala. -Z Ar Israel-sordamardi bela-bela geggusmarsoggu, ibdurgan na gae-gae-imaksamalad: Sibad-wawaadmar, moli-bebe-nikad-omegan, moli-bebe-nikad-sapingan. Geb napagi-mai we-ibdurgan-e-dukar egwachamalad. Degine, ukudbali ibdurgan-guchamalad, amba abe-nika guchamalad. ~,wZA-ibagine, Micmas-akale, Ajalón-neggweburse bila-onolesad. Agi, Israel-sordamar, Filistea-sordamar-ogalakusad. v+gZBe sogena, sordamar, e-isdarmalad-ibe-mas-sulesad guchamalana, bur bule Filistea-sordamar ese girgumaloenad. *yZJonatán abin-sogded: —¡An-bab sordamar dummad-wios! Be an-dakmalana, an we-achanis-guchagua, igi an gangude. 3)aZGeb sorda-wargwen Jonatánʼga sogded: —Be-bab weyob igar-mesisad: ‘¡Emi dule-wargwen mas-guchale, oburgwilegoye!’ A-ulale, sordamar mas-gunsulidba, negoebimalad. (-ZDegi-inigwele, Jonatánʼdi, e-bab sordamarga-igar-mesisad-itossurgusad. Degisoggu, suar-dukugi achanis-ebusad, geb masad. Degidbali, ganguded. S'!ZGeb sapuryaba-dogdemargua, achanis diiyob-aryomai dakarmalad. Degi-inigwele, dule-wargwensaale ebussulid, ar ade, ise-sogar-sogsamalad, “dule mas-itosale, oburgwilegoye.” A-dobedbali, ebussurmalad. N&ZSaúl-sordamar sapur-mosgua, achanis-napagi-nikadse modapmalad. %ZIsrael-sordamar ukudba negoebiguarmalad, ar ade, Saúl e-sordamarga weyob igar mesisad: “Neg-mutikgued-iduar, amba yoo an-isdarmalad buged-mai-imakleged-iduar, dule mas-itosale, oburgwilegoed.” Degisoggu, a-ibagine, sorda-wargwensaale gwen mas-itossulid. $ ZBila-onolenaid Bet-Avén-neggweburse warmaksad. A-ibagine, weyobi Bab-Jehová Israel-dulemar-bendaksad. Saúl igar-ised mesisad #ZIsrael-dulemar Efraín-yalaganba-dukusmaladi, wisguarmargua, Filistea-sordamar-wakinmamaiye, baleginnega bila-onolenaidse nonimarmogad. -"UZDeginbali, Hebreo-dulemar Filistea-sordamarba dikasurgus akas-gudimaladi, Filistea-sordamarba gudimarmogad. Amala, Saúl-sordamarba, Jonatán-sordamarba akadmalad. '!IZGeb degine, Saúl e-sordamar-onmaksad, geb bela agi bila-ononadmalad. Ar Filistea-sordamar bela-bela oes-gunanaidbali, na e-sorda-e-sorda oburgwidmalad. K ZSaúl amba sunmakgwichidgine, Filistea-sordamar danar-bukwamaladgi bur bule neg-gagaleded. Degisoggu, Saúl deyob neg-daksagua, dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga sogded: “¡Mer bar be sedage!” yZGeb degine, Saúl, Ahíasʼga sogded: —Mor-efodʼye-nugad be sedage. Deunni, a-mor Israel-sordamar eba sediid. I ZGeb Saúl deyob-wisgusadbali, na e-sordamarga sogded: “Bela sordamar be ebismar, adi, anmar dakega, doa anmar-abargi sate.” Deyob imaksamargua, Jonatán e-bendakedbogwa sate daklearmalad. ZSaúlʼga-nakulemalad, Benjamín-neggwebur-Gabaaʼye-nugad-akale daksamalad, ar igi Filistea-sordamar gwayidedba akar-akar duurmakmai. `;ZAgine, Filisteaʼmar-danar-bukwamaladgi-bukwad, neg-ollor-dummad-naidgi-bukwamarmogad, degi, danar-danar nadegusmaladse-bakale, gwayidmalad. A-wachigine, negabandur nagusbalid. Degisoggu, dobed-dummad nagusad. :oZAr gebe ululesadgine, Jonatán, ega-sigu-abgaed-seedbo, neg-bipi-ollornaidgi, Filistea-sordamar-dulagwen-wilub oburgwismalad (20). Israel-sordamar, Filistea-sordamargi nakwisad >wZ Jonatán aka-aka nakwemai gusad. Geb ega-sigu-abgaed-seed e-sorba deyob nakwemai gusmogad. Jonatán Filistea-sordamar-onailikusale, geb ega-sigu-abgaed-seed sorba oburgwedaed. Z Geb degine, Filistea-sordamar Jonatánʼga, degi, ega-sigu-abgaed-seedga sogdemalad: —¡Wesik be dagmala! Anmar bemarga wis ibmar-soggwelo. Jonatán, ega-sigu-abgaed-seedga sogded: —Anba be dage. Bab-Jehová we-dulemargi-nakwega anmar-imaksad. 0[Z Degisoggu, ebogwad Filistea-sordamarse na magarosmalad. Filistea-dulemar e-sordamarga sogdemalad: —Hebreo-dulemar be dake. Ibemar-yaba-duku-bukwad ainiarmalad. Z Ar anmarga sokarmalardina, be nakwedamarye, agi anmar ese naodo. Adi, anmarga oyolenaid, Bab-Jehová we-dulemargi-nakwega anmar-imakoye. )Z Anmar-daksamaladgi anmarga weyob sokarmalale: ‘¡Abitomala! Anmar bemarse aidenaoed.’ Agi anmar abitogoed, anmar emar-bukwadse nakosulid. a=ZJonatán sogded: —Nabirdo. Anmar we-dulemar-bukwadse nao, adi, anmar-dakmalagar. tcZEga-sigu-abgaed-seed abin-sogded: —¡Anmar nado! Ar bela be ibmar-imakbied imakdo, an be-bendakoed.  ZGeb degine, Jonatán ega-sigu-abgaed-seedga sogded: —Dulemar-Bab-Jehová-wissurmalad-bukwadse anmar obaknamala. Bitigi Bab-Jehová anmar-bendakena gadin. Ar Bab-Jehová dulemar-bukidar-merguedgi, igi, dulemar-iche-merguedgi, baisursunna emar-bendaked. ZIbe-dummad-gwensak dad-nakwed-argan-sapiledsik Micmasʼsik gwichid. Ibe-dummad-baiddi, dad-nakwed-argan-nuedsik Gabaaʼsik gwichid. 'ZJonatán, Filistea-sordamar-bukwadse warmakegala, ibe-dummagan-imbagi naergebed. We-ibemar Bosesʼye bileged, baiddi, Seneʼye bileged. {qZDeunni, Ahías, mor-sakwasulid-yoi gudiid. Ahías, Ahitob-machid. Ahitobʼde Icabod-e-iad, Finees-e-masmalad, Elí-e-waganad. Elíʼdi, Siloʼgi dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga megisgusad. Deginbali, dule-wargwensaale Jonatán-naded wissulid. {ZSaúlʼdi Gabaa-neggwebur-magaba, Migrónʼgi granado-sapi-urba siid. E-sordamar dulataled-ilanergwa (600) eba-gudiid. @ }ZIbagwengine, Saúl-machi-Jonatán, ega-sigu-abgaed-seedga sogded: “Dage, yar-baidsik Filistea-sordamar-bukwamaladse anmar obaknae.” Jonatán deyob ibmar-sogsadi e-bab-owisossulid. Q Z Filistea-sordamar-danar-soggwenad Micmas-igarse bukunonimalad. Z Degisoggu, unnila Saúl, Jonatán-ebo es-suid, degi, eswar nikamalad. Israel-sordamardi wargwensaale, es-suid, degi, eswar satemalad.  7Z Ar akan, degi, es-dopegwad, nugar-onikuega mani-gargerba bennukdamalad. Napa-imueddi, napa-akwieddi, nugar-onikuega bur mani-gargerba bennukdamalad.   Z Degisoggu, bela Israel-dulemar, akan, napa-imued, napa-akwied, degi, es-dopegwad nugar-onikuega Filistea-dulemarse naddamalad. 0 [Z Ar Filistea-dulemar mer Hebreo-dulemar es-suid-sobega, degi, mer eswar-sobbaliga imaksamalad. Degisoggu, bela Israel-yargine dule-esgoro-sobed wargwensaar sated. 7Z Baiddi, Bet-Horónʼsik nadmalad. Sogapaagwaddi, yar-abingunaidsik nadmarmogad. A-yar-abingunaidgi, Zeboim-neba nega-dulesulidgansik magar-dakleged. Z Filistea-sordamar bukwamaladgi, sogapaa danar-danar e-sordamar ainiarmalad: Soggwendi, Ofra-igarba Sual-yarsik nadmalad. ,SZ Saúl na e-machi-Jonatán, degi, e-sordaganmala, Benjamín-neggwebur-Gabaaʼye-nugadgi ambikusmalad. Deunni, Filistea-sordamardi, amba Micmasʼgi bukwamalad. 6gZ Samuel weyob ibmar-sogsagua, Gilgalʼgi-gudiidgi naded. Dule-bamaladdi, Gilgal-akale Saúlʼba, Benjamín-neggwebur-Gabaaʼye-nugadse, e-sordamar-bukwadse nadmarmogad. Agi, Saúl, sordamar-eba-gudimalad ebichisad, amardi dulataled-ilanergwa (600) mergued. Jonatán Filistea-dulemarbo bila-onosad #AZ Emigindi, an bega sogsundo, ar bedi Bab-Jehová-igar-maidba ibmar-imaksasursoggu, reyga-be-maid gadeguosulid. Bab-Jehováʼdi dule-eba-daoed bato amisad. T#Z Samuel, Saúlʼga sogded: —¡Be binsaed-satedsi weyob be ibmar-imaksagu! Ar be-Bab-Dummad-Jehová bega igar-uksadba be ibmar-imaksana, be-wagan Israel-yargi degisadegu reymarga-megmai gumaloenad. EZ ‘Filistea-dulemar Gilgalʼse bato angi bila-onodasokarmalad, degi-inigwele, andi amba yoo Bab-Jehováʼse bendakleged egised. A-ulale, ibdurgan-ogumakar-ukleged an uke daklearsunnad.’ KZ Ar Samuelʼdi, sabsur ega ibmar-sogded: —¿Ibiga be yogasaar ibmar-imaksa? Bab-Jehováʼgi be dummad-nosad. Saúl abin-sogded: —Ar an-sordamar wakinmamai an dakalid, be iba-mesisadba gwen be nonisuli an be-dakarbalid, degine, Micmasʼgi, Filistea-sordamar bato guagwar-bukwa an dakarbalid. A-ulale, weyob an binsaded: Z Saúl ibdurgan-ogumakar-ukleged-uknaid bergusayala, Samuel nonikid. Saúl, Samuel-abin naded, geb doggus-nued-sogeye ega sogded. )MZ igar-ukded: “Ibdurgan-ogumakar-ukleged, degi, gwenatigwar-guega-ibmar-ukleged be anga sedamala.” Geb Saúlʼsunnad ibdurgan-ogumakar Bab-Jehováʼga uksad. ~+Z Ar Saúl, Samuel ega iba-mesisadbali, ibagugle (7) abitosad. Ar Gilgalʼgi Samuelʼdi yogguded. Geb Saúl e-sordamar-wakinmamai dakargua, G} Z Hebreo-dulemar gwenna-gwenna Gad-yarse, degi, Galaad-yarse wakinmalaga Jordán-diwar obaksamalad. Saúlʼdi, Gilgalʼgi besad. Geb bela sordamar-eba-besmalad na dobedba wawanmakbukwad. |Z Israel-sordamar, Filistea-sordamar-doggus-merguedba, na boni-dummad-amis dakarmalad. Degisoggu, bela Israel-sordamar bergue-itoarmaladba, ibe-dummagan-yaba, bulagan-imbaba, akwa-dummagan-imbaba, napa-gwisarmalad-yaba, degi, dia-dinnagana-yagi, dukusmalad. z{oZ Filistea-sordamar, Israel-sordamargi-bila-onogega na atosmarmogad. Filistea-dulemar ur-napagined-bila-onoged mili-dulagwen-gakambe (30,000) nikamalad, dulemar-moli-birgi-sii-urwemalad milinergwa (6,000) nikamarbalid, geb e-sordamar-nagab-urwemaladdi demar-gakaba-ukub-naidyob bela-bela mergued. Bet-Avén-dad-nakwedsik, Micmasʼgi Filistea-sordamar bukunonimalad. zZ Bela Israel-dulemar we-gayaburba wisgusmalad: “Saúl, Filistea-sordamar-Guibeaʼgi-bukwad-obelosye. A-ulale, Filistea-dulemar isdar Israel-dulemar-dake gunonimarsunnad.” Degisoggu, Israel-dulemar bila-onogega Gilgalʼgi Saúlʼba atosmalad. y{Z Jonatán, Filistea-sordamar-Guebaʼgi-bukwad obelosad. We-ibmar-gusad Filistea-dulemar-bamalad wisgusmalad. Geb degine, Saúl bela Israel-yargi gar-trompeta-ogolega imaksad, ar sogded: “¡Bela Hebreo-dulemar we-ibmar-gusad wisguergebed!” 9xmZ Saúl, Israel-dulemar-abargi milipaa (3,000) sordamar-susad. We-sordamar-sulesadi, Saúlʼba Micmasʼgi, degi, Betel-yargine milibo (2,000) ambikusad. E-machi-Jonatánʼbardi Benjamín-neggwebur Gabaaʼye-nugadgi miligwen (1,000) ambikusmogad. Saúl Israel-dulemar-bamaladdi e-neg-e-negse barmisad. fw IZ Saúl sapinseredgine, Israel-yargi reyga megnonikid. Birga-dulabo-gakabo (42) reyga-maigusad. Wv)Z Ar bemar isguedginbi nanadimalardi, be-reyse-bakar, bemar bergumaloed.”/uYZ ”Ar Bab-Jehová-dobekwaa be nanamarsunna, napiragwadgi bela-belad e-nug-odummodii be imakmala. Bab-Jehová bemarga ibmar-dummagan-imaksad be ebinsadii gumala. 9tmZ Ar andina, bemarga Bab-Jehováʼse-goled gwen-iegosulid. Ar an deyob imaksulile, Bab-Dummadgi an dummad-nosaled. Amba igar-nuedgi, igar-innikigwadgi an bemar-odurdakdii guoed. sZ Bab-Jehová na e-nug-dummad-gued mer isguegala, isdar e-dulemar-dakosulid. Ar Bab-Jehová na yeer-itogedba e-dulemarga bemar-susad. 'rIZ Mer bab-dummadyob-ibmar-imaklemalad-e-nug odummomalo. Ar amardi, gwen bemar-bendakosulid, gwen bemarga ibmar-nued-imakosurbalid, ar ade, ibmar-binsarmaladid. q7Z Samuel abin-sogded: —Mer be dobgumala. Ar bemar isgued-dummad-imaksa-inigwele, bela-bela be Bab-Jehová-nug-odummomala, mer egi be bangumala. 4pcZ Geb Samuelʼga sogdemalad: —Anmarga be-Bab-Dummad-Jehováʼse be gole, adi, mer anmar-oburgwegar. Ar ade, anmar Bab-Jehováʼse rey-egichadbali, bur bule anmar isgusad. .oWZ Geb Samuel Bab-Jehováʼse gochad. A-ibagine, Bab-Jehová mar-ogollomaksad, dii-owisbalid. Bela dulemar Bab-Jehová-abin, degi, Samuel-abin nue-dobe itodmalad. wniZ Emigindi, ibmar-gwag-weed-ibagan-naid, dii-wied-ibagan-naisulid. Degi-inigwele, Bab-Jehováʼse an goloed, mar-ogollomakega, dii-owibaligar. Weyobi bemar wisgumaloed, ar bemar rey ese egichamargu, bemar Bab-Jehová-asabin nue-isgusad.” lmSZ ”Emigindi, nue be an-itomala: Bab-Jehová na ibmar-dummad-imaksokalid be-sunnad be dakmala. l!Z ”Ar be eba ibsasulirdi, e-igar-mamaidgi be gwisguerdi, Bab-Jehová igi be-dadgan sabsur-odurdaksagusa, na deyobi bemar-imakmogoed. PkZ Bemar, degi, rey bemar-dummadga-maid, Bab-Dummad-Jehová-dobekwaa nanamalale: E-nug be odummodimalale, eba be ibmar-imakdimalale, e-igar-mamaidba be nanadimalale, egi be gwisgusulile, ¡adi, nueddo! ojYZ Degisoggu, bemar rey-susmalad wegi gwichid. Ar Bab-Jehová, ese be egichisadba, bemarga we-rey uksad. iZ ”Ar degi-inigwele, Amón-dulemar-e-rey-Nahas, e-sordaganmala, bila-onogega begi-duurmakdani be dakarmargua, be anga sogsa gusmalad: ‘¡Anmar rey-abege, anmarga negseegar!’ Ar deunni, Bab-Dummad-Jehová bemar-e-reynad, degite bemar deyob sogsa gusmalad. rh_Z Geb degine, Bab-Jehová we-dulemar-barmialid: Jerobaal, Barac, degi, Jefté. Amala bela be-isdarmalad-bukwamaladgi be-ollor-imaksamalad. Deyobi, ani Samuel, be-isdarmaladgi be-ollor-imaksamogad. A-ular, bemar dobsuli-gudii gusmalad. g Z A-ulale, be-dadgan Bab-Jehováʼse ise-wilegar weyob gochamalad: ‘Anmar begi nue-nosmalad, anmar begi nue-aibachamalad. Ar anmar Baal-e-nuchumar Bab-Dummadyob imakdii gusad, degi, bab-bundor-Astarot-e-wilub-sobarmalad Bab-Dummadyob imakdii gusbalid. A-ulale, anmar begi isgusmalad. ¡Bab-Jehová, anmar-isdarmaladgi be anmar-ollor-imake, adi, anmar be-nugbi odummodii gumaloed!’ bf?Z Ar be-dadgan, e-Bab-Dummad-Jehová-iedmarsoggu, Bab-Jehová, we-dulemarga urmaksad: Rey-Hazor-sorda-dummad-Sísaraʼga, Filistea-sordamarga, degine, Moab-dulemar-e-reyga. Geb a-dulemar, be-dadgangi bila-onosgusmalad. DeZ ”Jacob, e-waganmala Egipto-yargi ambikudapmalad. Geb a-sorbali, be-dadgan, Egipto-dulemarse sabsur-wilearmargua, Bab-Jehováʼse ise-wilegar gochamalad. Degidbali, Bab-Jehová, Moisés, Aarón-ebo barmisgusad, be-dadgan-Egipto-yargi-wilebukwad onogegar. Geb amar, be-dadgan-onosmargua, we-yarse senonimalad. ~dwZ Emigindi, nue be an-itomalo. Bab-Jehová bemar-bendakdiidgi, degi, be-dadgan-bendakdigusadgi an bemarga sunmakgwelo. ,cSZ Deginbali, Samuel Israel-dulemarga sogdebalid: —Bab-Jehová, bemar-barsogega gued. A, Moisés, degi, Aarón-susgusad, adi, Egipto-yargi be-dadgan-onogegar. %bEZ Samuel sogdebalid: —Gwen-bipisaale weyob-ibmar-imakdii an-daksasurmarye be sogmaladi, emi-ibagi Bab-Jehová, degi, e-rey-onugsasadi, bemar-barsogega gumaloed. Israel-dulemar abin-sogdemalad: —¡Ar deyob-guodo! Bab-Jehová, degi, e-rey-onugsasad-ebo anmar-barsogega gumalodo. &aGZ Geb Israel-dulemar Samuel-abin sogdemalad: —Be anmar-yardakdii gussuli, be anmar-sabsur-imakdii gussuli, be anmar-ibe ibmar-atur-imakdii gussurbalid. `Z Wegi an bemar-abargi gwichidgi, bemar Bab-Jehová-asabin, degi, e-rey-onugsasad-asabin be an-barsogmar. ¿An doa-ibe moli-bebe-nikad-alugwasualed an atursadii gusa? ¿An doa-ibe moli-uayasuid an atursadii gusa? ¿An doa-yardakdii gusa? ¿An doa ibgwensur-imakdii gusa? ¿An doase manigi binsaed-galedii gusa? An deyob ibmar-imakdii gusale, be an-barsogmardo, adi, an gannar sogedba bennukoed. <_sZ Emidi, we-rey be-idumaloed. Andina, sapingwagwad-akale an bemar-idudii gusad. Emigindi, bato an seredgusad, nono-dagudikgusad. An-machimaladi bemaryob bemar-abargi gudimarmogoed. )^ OZ Samuel bela Israel-dulemarga sogded: —¡Nue an-itomalo! Bemar anse ibmar-egichismalad an bela bemarga imaksad. Be-dummadga-gumalaga, an bemarga rey onugsasad. y]mZ Belagwable Gilgalʼse nadmalad. Agine, Bab-Jehová-asabin Saúl-Reyga-nuggusadga iba-onosmalad. Aginbali, gwenatigwar-guega-ibmar-ukleged, Bab-Jehováʼga uksamarbalid. Saúl, degine, bela Israel-dulemar, we-ibagi nue-wergusmalad.s\aZ Samuel dulemarga sogded: —¡Dagmala! Saúl reyga-megisadga anmar Gilgal-neggweburse iba-ononamala. y[mZ Saúl gollalid: —¡Emi dule bar oburgwilegosuli! Ar Bab-Jehová, emi-ibagi Israel-dulemar-ollor-imaksad. Z1Z Geb degine, dulemar Samuelʼga sogdemalad: —¿Doamar Saúl anmar-reyga-megega abesulina? A-dulemar be anmarga urmake, adi, anmar oburgoed. Y-Z Geb Saúl, sordamar-sogapaa danar-danar-urbisad-barmisgua, bolegoedba, Amón-sordamargi ubodapmalad. Yorukudse bila-onolenai gusad. Amón-sordamar, Israel-sordamarse bukidar ogilolesad. Amón-sordamar-burgwissurmaladdi war-wargwen wakitemalad. Saúl reyga megnonikid XZ Geb Jabesʼginmalad Amón-dulemarga sogdemalad: “Ar igi be anmar-imakoye be sogsa, oibosale, deyob be anmar-imakodo.” IW Z A-sorbali, dulemar-gayaburba-berbedimaladga sogdemalad: “Jabes-De-Galaad-neggweburginmaladga be sognamar: ‘Banedse yorukudba Amón-sordamargi bemar bendaklemaloye.’ ” Degi, gayaburba-berbemalad nadmalad, Jabes-neggweburginmaladga gayaburba sogdapmalad. Jabes-dulemar, deyob-gayaburba-itosgu, weligwar-itodmalad. SV!Z Saúl, Bezecʼye-neg-nugadgi sordamar-ebisega urbisad. Agine, Israel-sordamar mili-dulataled-ilapaa (300,000) bukwa daklealid, degi, Judá-sordamardi, mili-dulagwen-gakambe (30,000) bukwa daklearmogad. {UqZ Saúl sae-itodgua, moli-bebe-nikad-alugwasualed warbo amisad, geb goamaksad. Geb san-goamaksad dulemar-gayaburba-berbemaladba bela Israel-yargi mimisad. Weyob Saúl sognai gualid: “Ar dule anba, degi, Samuelʼba bila-ononasurmalale, e-molimar-bebe-nikad weyob gumogoed.” Degidbali, Israel-dulemar bela-bela dobgudmalad. Degisoggu, bela dulemar bila-ononadmarsunnad. UT%Z Saúl gayaburba itosgua, Bab-Dummad-Burba, gandikidba egi aidenonikid. ESZ A-wachigine, Saúl moli-bebe-nikad-alugwasualedgi nainu-imudidanigua, egichided: “¿Igi itomala? ¿Ar ibiga bomala?” Geb degine, Saúlʼga Jabes-dulemar-ibmar-sognonimalad sogsamalad. R7Z Dule-gayaburba-berbemalad Gabaaʼse mosmargua, Saúl-neggweburse, dulemarga gayaburba-sogdapmalad. Geb dulemar deyob itosmargua, bela bodmalad. =QuZ Jabes-girmar-dummagan abin-sogdemalad: —Be anmarga ibagugle (7) iba nasike, Israel-yargi bela gayaburba-berbegegar. Ar dule-anmar-bendaked satele, anmar be-maiga gusunnoed. $"~}}9|Q{{zyyoxwvvauutlt srr-q}poonn(mlkk3iihhhgZff9e~dcbaaaA``L_s^]][\\9[8ZYzXXWW5VVUUiTSSR6QVQ#PlOO5NNLNMLoKKNJJIdHHNG,FEE0DCCeBB6AR@;?>>=l<;;n::{9987.65433/281`0/j..Q-g,,5++*))-((''&&J%%3$$@##,"!! Ed$XXd[F i 5  F Mh$l0SZ Saúl, Ahimelecʼga sogded: —Ahitob-machi, be an-itoge. Ahimelec ega sogded: —Dummad, sogdena. Q/Z Geb degine, rey dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Ahitob-machi-Ahimelecʼse gochad. Deginbali, rey, Ahimelec-e-gwenadgan bela Nobʼgi dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga-mamaidse gochabalid. Amar nonigua, . Z Davidʼga, Ahimelec Bab-Jehováʼse ibmar wisgusad, geb ega mas uksad, deginbali, Filistea-dule-Goliat-es-suid ega uksabalid. 3-aZ Agine, Edom-dule, Doegʼye nugadi, Saúl-e-sordamar-e-dummagan-abargi gwismogad, ega sogded: —Isaí-machi, Nobʼgi, Ahitob-machi-Ahimelecʼbo sunmaknai an daksad. ,ZEmigindi, ar bela bemar angi aibichamalad. Ar ade, dule-wargwensaale an-machi Isaí-machibo-igar-mesisad anga sogsasulid. Bemar wargwensaar anba bukib binsasulid. Bemar anga sogsasurbalid, ar igi an-machi an-mai-wargwenad angi aibinega imaknai, emi ibmar-gunaiyob. %+EZAmarga Saúl sogded: —¡Benjamín-wagan, nue an-itomar! Ar Isaí-machi bemarga nainumar-naidi, degine, uva-digar-nanaidi, ¿bemarga ukmogo be ebinsae? Degi, sordamar-miliba-mergued-e-dummadga (1,000), degi, sordamar-dulataled-mergued-e-dummadga (100), ¿bemar-nugsao be ebinsabali? D*ZAr Saúl Gabaa-yar-mullugi, ingwa-soled-gwichid-urba-obunnosigu wisgualid, David e-sordaganmala daklesye. Agine deunni, Saúl eswar-gani siid, e-sordamar-e-dummagandi ebiris-bukwad. )!ZBab-Dummad-gayaburba-barsoged-Gadʼye-nugadi, Davidʼga sogded: “Mer be bar dukued-neggi dukuo. Judá-yarse bur be gannar-naed nabirid.” Geb agine, David Judá-yarse nadsunnad, geb Haret-sapuryaba dukudapid. Saúl dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad oburgwisad (}ZDeyobi David, Moab-e-rey-walik e-babgan na obesad. David dukumaigusad-ibagansega na e-sergan Moab-yargi gudii gusmalad. u'eZAgine, David, Moab-yargi Mizpa-neggwebur-siidse naded. Geb Moab-reyga weyob sogdapid: “An bese wileged, wis an-sergan be-yargi-gudigumalaga wis imakbi an be-abegendo. Geb Bab-Dummad igi anga sogdagoe ase anmar na namarbaloed.” E&ZDegine, bela dulemar-wile-itodimalad, dulemargi mani-ganimalad, gwagegi-nabir-itodisurmalad ese nadmarmogad. Degidbali, David dulemar-dulataled-ilabake-mergued-e-dummadga (400) gunonikid. % =ZDavid Gat-neggweburgi nadgua, Adulam-gubya-dummad-siidse dukunaded. Na e-iamar, degi, e-gwenadgan wisguarmargua David agi gudiiye, dakega ese nadmalad. $yZAr dule-iwirmalad amba an-neggi galaku be dakmarsi, emide, be anga we-dule an-asabin sedanimalad. ¡Be ononamala!#!ZGeb degine, Aquis e-sordamar-e-dummaganga sogded: —¿Ibiga be anga we-dule-sedanimala? Ar we-dule, ¿dule-iwiledid be daksurmarsi? "-Z David-gaesokarmargua, David yamo na dule-iwiledyob-imaksad. Dulemar-wagab yawagak godi-godi-imaknai gusad, geb e-sigaba gaglis-aryomai imaksad. g!IZ David deyob dulemar-soge itosgua, David suli-suli-itoalid, Gat-rey-Aquis-dobe itodbalid.  Z Aquis-sorda-dummagana, Aquisʼga sokalid: —¿Wede Davidʼsursi? ¿We-yar-naid-e-reysursi? We-dulega gwirnanai, degi, weyob namaknanai damalad:‘Saúl, miliba (1,000) e-isdarmalad-oburgwisad. Davidʼdi, miliambe (10,000) e-isdarmalad-oburgwisad.’ cAZ A-ibagine, David amba Saúl-iduar-wakindiidgi, Gat-rey-Aquisʼye-nugadse nade gusad. )Z Dule-irwa-Bab-Dummadse-goledi Davidʼga sogded: —Eye, Filistea-dule-Goliat-es-suidbi maid. Bia be deun Ela-nebagi oburgwisgusa, a-dule-es-suidbi maid, mor-suid-naid-dakasiki morgi bipirmakar-maid. Ar be abegele, sunna be seded. Ar bila-onogedgi-ibmar-ebulemalad-bamaladdi an sated. David ega sogded: —¡We bur-nuedid! ¡Anga be udage! Geb ega uksasunnad. David Gat-neggweburgi gudii gusad `;ZA-sorbali, David, Ahimelecʼga sogded: —¿Abakar be eswar-swiswidikid nikasua, es-suiddibe? Ar rey gwae-gwae an-barmialid, a-ulale, es-suid an searsulid, degi, bila-onogedgi-ibmar-ebulemalad an searsurbalid. 7iZDeunni, a-ibagine, Saúlʼga-sibad-edarbed-wargwen Bab-Dummadse-goled-neggi besad. A-dulede, Doegʼye nugad, Edomʼginedid, Saúl-e-sibad-wawaad-edarbemalad-e-dummadid. /ZDegisoggu, ar madu-baid satesoggu, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled, Bab-Dummadga-madu-nug-imaklegaled Davidʼga uksad. We-madu, Bab-Dummad-asabin itoged-neggi-bukwagusadi emissale, odelesad A-muchubbi, Bab-Dummadga-madu-nug-imaklegaled-gwapid uwe-uwegwad bato urbilesad. zoZDavid abin-sogded: —Ar anmar urwega-alile, gusgu, anmar, omeganse wissur-bar gordaed. Deginbali, binsa nabir neg-argaega anmar arbalile, abala, an-sordagan omegangi bagagwar san-imakdamarbalid. Emidi, bur bule san-swilidik gudimalad. ;qZAhimelec, Davidʼga sogded: —Madu-binsaled an sate, unnila madu Bab-Dummadga-nug-imaklesadbi an nikad. Ar be-sordamar omegangi bagagwar-gudimalale, sunna an bega uksardo. 7ZDavid, Ahimelecʼga sogdebalid, wis masgunned be nikasua. Wis gwaatarsaar madu be anga udage. Ar sulirdi, ibmar-baid be nikale, a be anga wis udado. r_ZDavid abin-sogded: —Rey-sogedba an daniki. Degi-inigwele, dule wisguegarsulid, ibiga rey bese an-barmiali, degine, igi rey anga igar-uksabali. A-ulale, an-sordamarbo an danisulid. An-sordagan-anbodi igar-baidsik an abinguoed. f IZDavid, Nob-neggweburse mosgua, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Ahimelecʼse naded. Ahimelecʼdi, David-dakargua, na dobe-itoded. Ahimelec, Davidʼga sokalid: —¿Ar ibiga walagwengi be daniki? ¿Ibiga dulemar beba danisuli? Z*Jonatán, Davidʼga sogded: “Gwage-bogidikidgi be nae, ar ade, Bab-Jehová-nuggi anmar weyob ise-sogar imaksad, Bab-Jehová anmarba, degi, anmar-waganba degisadegu gudii guoye.” Degisoggu, David nadsunnad. Geb Jonatánʼdi neggweburse gannar nonikid.gIZ)Ar mai na nadgua, David, e-duku-siidgi noalid. Geb David, Jonatán-asabin ilapaa dulluu e-bebe napase-ebulegedse imaksad. A-sorbali, angaagwar na gasmalad, degine, ebobela na bosmarbalid. Ar Davidʼdi bur bule bosad. Z(Geb degine, Jonatán na e-maiga bila-onogedgi-ibmar-ebumalad uksad. Ega sogded: —Be nae. Be gannar negse we-ibmar sede. kQZ'Maidi gwen akar binsasulid, ar ade, Jonatán Davidʼbo unnila wismalad, ar sigu-miedde ibi-obare. Z&¡Gwae be abarmakde! ¡Mer be gwisgue!” Jonatán deyobi ese gorgwichi gusad. Ar mai sigu-susgua, e-dummadga senonikid. xkZ%Ar mai na bia sigu argwachadse mosgua, Jonatán binnasur ese goted: “¡Be-biriba! ¡Be-biriba sigu mellemai! }Z$Jonatán e-maiga sogded: “Sigumar-an-mioed be sunao.” E-mai abarmakded, geb Jonatánʼdi egi dikasur sigu metedaed. tcZ#Banedgi wakudaryalaba, Jonatán, David-abinguega sapurba naded. E-mai-sapingwagwad eba nade gusmogad. 8 kZ"Jonatán uludedba mese-naba-siidgi gwichibin-imaksad, geb iba-onolenaid-ibbogwadgi bar mas-guchasulid. Ar e-bab Davidʼgi sabsur-ulussoggu, Jonatánʼdi nue bukib-itossunnad.  %Z!Agine, Saúl, Jonatán-onailiksaega eswar-suid egi mechalid. Degidbali, Jonatán magar-daknonikid, ar e-babde David-oburgwedgi binsae. l SZ Jonatán e-bab-abin sogded: —¿Ar ibiga David-oburgwilegoe? ¿Ibu ibmar-isgana imaksasunna? M ZWe-napneggi Isaí-machi dula-gudiidgi, be, degi, be-yar-seoedi bonisuli-guosulid, boni-nika guedsegad. ¡David-aminamalagala, sordamar be barmide! Geb wese be anga sedamalo, ar oburgwilegergebed. ] 5ZSaúl deyob Jonatán ega-soge itoargua, Jonatánʼse uluded. Ega sogded: —¡Bedi ome-gambanuchu-imaked-e-mimmid! ¿David-be-ai-nuedid an wissurye be angi binsae? ¡Be-nanga, degi, bega binged-dummad gued! 6gZAnga sogsad: ‘Wis be an-barmidye. An-gwenadgande na birga-irba ibmar-ogumakar-ukleged ukdamarye. Ede a-daknabiye, anga sogsad. Degine, an-gwenad anbina gochaye, anmarse dagoye. Degisoggu, wis be an-barmidye, an-gwenadgan-daknaegarye,’ anga sogsad. A-ulale, David be-abargi mas-gunnega daklesulid. ]5ZJonatán e-babga sogded: —David Belénʼse e-barmidega angi alamaknai gusad. >wZBanedgine, Saúl, David-e-gan amba ollobi-sii dakarbalid. Geb Saúl e-machi-Jonatánʼga sokalid: —¿Ibiga Isaí-machi, masgunnega sae nonisuli? Emi amba nonisurbalid. ¿Ibigala?  ZA-ibagi, Saúl akar-sogsasulid, ar ade, binsaed: “David igi-gusdibeye na binsaed, san-swilidik-gudisulirgeberye binsaed.”  Zdeyobi mesegi galu-naga sigisad. Jonatán rey-asabin sigisad, Abnerʼdi Saúl-dikarba sigismogad. David-e-gandi ollobi-sigisad. ZDegisoggu, David sapurba dukussunnad. Nii-binid-yoleged-iba-onodedgi, rey igi na gusgu galu-naga mas-gunnega sigdae, gIZ¡Anmar na ise-sogar-ibmar-sogsamaladi, Bab-Jehová degisadegu dulemar-baiganga-sogega guoed! ZAr ega an sogerdi: ‘Be dake, sigumar bur egesik mamaid’, adi, Bab-Jehová naed be-abeged. ¡Degisoggu, be wakinsunnoed! A}ZGeb sigu-sunaega, an-mai-wargwen an barmidoed. An ega sogdibe: ‘Be dake, sigumar wesik meremamaid be sunae’, dobsuli sunna be nodaged. ¡Bab-Jehová-Dula-Maid-nuggi an bega soged! OZAkwasik sigu-minaiyob yamo an saoed. Geb asiki, sigu warbaa an mioed. W~)ZIduar na be bia dukusgusa, asega be achur naoed, Ezel-akwa-dikarba be sigoed. o}YZDavidʼga sogded: —Banedse nii-binid-yolegoed-ibad. Ar be-gan ollosii dakarmalale, be-obardamaloed. |ZAr ade, Jonatán na eyobi David-sabed. Jonatán nue-David-sabsoggu, a-ulale, Jonatán Davidʼbo weyobi ise-sogar igar-mesisbalid. r{_Z¡Bab-Jehová bela be-isdarmalad-sabsur-odurdakega imaksun! Weyobi, Jonatán, Davidʼbo na igar mesisad. xzkZBab-Jehová we-napneggi bela bega be-isdarmalad-obelosale, melle an-gwenadgandi be obelogo, be anga wile dako. y#ZAn bese wis ibmar egised, ar amba an dula-gudiidgi Bab-Jehová begi nued-binsadele, be angi nued-binsamogo, mer an-oburgwemalaga be imako. ExZ Ar an-bab be-oakalobiye sogele, an be-owisogoed, adi, be wakinnegar. An be-owisosulile, Bab-Jehová sabsur-an-odurdakodo. ¡Ar Bab-Jehová igi an-babba gudigusa, deyobi beba gudigumogoed! CwZ Jonatán, Davidʼga sogded: —Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-nuggi ise-sogar an bega soged, wegi-wachi achuledse an-bab-e-binsaed an wisguoed. Ar begi nueganbi sunmakele, an be-owisogoed. Yv-Z David bela ega ibmar-sogsagu, Jonatán sapurba Davidʼbo nadsunnad. Agine, tucZ David, Jonatánʼga sogded: —Be-babde be-abin sokalile, ede an-oburgoye, degite, ¿doa an-owisogoe? !t=Z Jonatán, Davidʼga sogded: —¡Mer deyob be binsae! Ar an-bab be-oakalobiye an wisgualile, ¿an sunna bega sogsasulir be insae? An bega sogsale. @s{ZAr Bab-Jehová-asabin be anbo-igar-mesissoggu, an bega sogsundo, mer be an-yardako. Ar begi nosa be an-dakele, be-babga mer be an-urmako. ¡Be-sunnad bur be an-oburgo! A bur nabirid. krQZAr bega sokardibe, nueganbiye, adi, an dobguosulid. Ar ulualirdi, be wisdo, an-oburgwedgi binsae. fqGZAr be-bab an-amialile, ega be sogoed, David Belénʼse e-barmidega angi alamaknaigusye. Bela e-gwenadgande agi bukwamaladdeeye, degine, bela agine na birga-irba ibmar-ogumakar-ukleged ukdamarye anga sogye, ega be sogoed. p/ZDavid ega sogded: —Be wisi, banedse nii-binid-yoleged-ibad. Degisoggu, reyba an mas gunned nikanad. Ar ibabo sapurba-dukuega be an-imake. xokZJonatán, David-abin weyob sogded: —Degite, ibu bega sabi be an-abesunna, be anga sogdo, an bega saodo. n7ZDavid ise-sogar sogdebalid: —Ar be-bab nue-wisid, bede nue-an-sabe. Degisoggu, be-bab na binsasargebed: ‘Jonatánʼga an we-ibmar mer-sogoye, adi, mer isdar-itogegarye.’ Ar Bab-Jehová-Dula-Maid-nuggi, degi, be-nuggi, an ise-sogar-soged, ar andi burgwednaga gudiid. PmZJonatán, Davidʼga sogded: —¡Be bipisaar burgosuli! Ar an-bab bipisaale gwen angi ibmar-soggwenad odukudisulid, bela ibmar anga sogdaed. ¿Ibiga angi ibmar odukudagosunna? Geg angi odukued. Tl %ZDavid Ramá-yargi-Naiot-neggweburgi wakitegusad, geb Jonatán-maidse nade gusad. David weyob Jonatánʼse egichialid: —¿Ar ibu an imaksa? ¿Ar ibu ibmar-isgana an imaksa? Emide, be-bab an-oburgwebied. skaZSaúl Samuelʼse modapgua, na mor esusa imaksad, uka-swiri napagi-meremai Samuel-asabin Bab-Dummad-gayaburba-barsognai osedosad, degi-oiboarbalid. A-ulale, weyob-soglenonikid: “¿Saúlʼde Bab-Dummad-gayaburba-barsogmogadsi?”Gj ZDegisoggu, Saúl a-neggweburse nadsunnad, ar Bab-Dummad-Burba-Isligwaleddi egi gandikidba aidenonimogad. Geb Saúl igarba Bab-Dummad-Gayaburbagi-sunmaknadapi Naiot-neggweburse modapid. qi]ZGeb Saúlʼsunnad Ramáʼse nadsunnad. Secúʼgi dia-dummad-siidse modapgua, Saúl emarse egichidapid: —¿Bia Samuel, Davidʼbo gudii? Geb dule-wargwen Saúlʼga sogded: —Samuel, Davidʼbo Ramáʼgi Naiot-neggweburgi gudimarye. ChZSaúl deyob gayamar-wisguargua, sordamar-bamalad barmisbalid. Ar a-sordamarde Bab-Dummad-gayaburbagi sunmakde gusmarmogad. A-sorbali, Saúl bamalad-barmisbalid, amba deyobi gusmarmogad. &gGZDavid-gaega e-sordagan-barmisad. Ar sordamar neggweburse modapmargua, Samuel, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladmala Bab-Dummad-gayaburbagi sunmaknanai dakdapmalad. Geb degine, Saúl-e-sordamargi Bab-Dummad-Burba-Nued gandikidba aidenonikid, geb Bab-Dummad-gayaburbagi sunmakdemarmogad. KfZDegi, Saúl wisguargua David Ramáʼgi Naiot-neggweburgi gudiiye, be?ZDavid deyob na san-bendakega wakitegua, Ramá-neggweburse Samuel-dakega nadegusad. Samuelʼse modapgua, igi Saúl e-imaksa bela Samuelʼga sogdapid. Geb a-sorbali, David Samuelʼbo Naiot-neggweburse megnadmalad. d ZGeb degine, Saúl, Micalʼga binnasur ibmar-sogded: —¿Ibiga weyob be an-yardakye soge? ¿Ibiga an-isdarad wakinnega be imaksa? Mical e-bab-abin sogded: —Ar David anga soged, be an-owakinsurdibele, anse be oburgwilegoye, degisoggu, an owakichasundo. cZDulemar negyaba dogdapmargua, akwa-duleyob-sobaledbi gabedgi mai dakdapmalad, degine, e-nonogi sibad-e-absarbi-bukwa dakdapmarbalid. FbZGeb gannar dulemar Saúlʼse nonigusmalad. Geb Rey-Saúl David-gaega gannar dulemar-barmisbalid, Saúl amarga sogded: “¡David amba uellemaile, anga be sedagedse imakmalo, oburgwegar!” faGZSaúl, David-gaega dulemar-barmisgua, Micalʼdi amar-abin sogded: “David uellemai.” `Z A-sorbali, Mical akwa-duleyob-sobaledi David-e-gabedgi mesisad. Geb nono-birgi sibad-absar urbisad, degi, atuedgi edusbalid. Z_/Z Geb Mical, yawagak-senigwadba David-odesad. Degidbali, David nabir wakichagusad. c^AZ Geb degine, Saúl, David-negse bukidar dulemar-barmisad, adi, mutiki egi nakulemalaga, geb bangine oburgwemalagar. Ar Micalʼdi e-sui-David-owisosad: “Emi-mutiki be dukusulile, banedse be burgoye” ega sogsad. 6]gZ Davidʼgi eswar mechalid, adi, galuba-mesa biokegar. Davidʼdi nabir e-idu aibacha imaksamogad. Degisoggu, eswar galugi gwichigudapsunnad. A-mutikidbali David wakite gusad. +\QZ Ibagwengine, Saúl e-neggi sigua, David-gar-arpa-ogorsiid itosigua, ukiagwale, Bab-Jehová, Saúlʼgi burba-isgana odenonikid. Ar Saúl eswar gani sisoggua, K[ZGannar bila-onolearbalid. David, Filisteaʼmargi bila-ononade gusbalid, degi, David, Filisteaʼmargi nakwis gusbalid. Degidbali, Filistea-sordamar galakunonigu, dobgudedba wakite gusmalad. 1Z]ZGeb degine, Jonatán, Davidʼse gochad, geb bela e-babbo-sunmaksad-ega-sogsagua, Jonatán e-bab-Saúlʼse David-sesad, adi, idualeyob ega ibmar-imakdii gubaligar. Y+ZSaúl, Jonatán ega-ibmar-sogsadba ibmar-imaksad, geb weyob goted: —¡Bab-Jehová nue-mai dakledo! Ise-sogar an soged, David burgosuli. X!ZDavid Filistea-dule-oburgwega na e-san gwen wiledaksasulid. A-ibagine, Bab-Jehová bela Israel-sordamar-nakwega imaksa gusad. Dummad, be-sunnad be daksad, be yeer-itosad. ¿Ar ibiga dule gwen ibmar-oakalossulid-ibe be ablis eogoe? ¿Ar ibiga be binsa David oburgoe? `W;ZJonatán e-babga Davidʼgi nueganbi sunmaksad: Jonatán e-babga weyob sogded: —¡Dummad, mer be-mai-David be oakaloge! Edi gwen bipisaale akar be-imaksasulid. Ar bur bule e-ibmar-imaksad bega nueganbi gusad. VZAr bia sapuryaba be siidse an-babbo an naoeye, an begi ega sunmakoye ega sogsad. Ar igi na sogdagoe, an be-owisogoye ega sogsabalid.” U'ZDavid-owisosad: “An-bab-Saúl be-oburgwebiye. Degisoggu, bane nue-salakoye, sapuryaba be dukuoye, agi be sigoye Jonatán Davidʼga sogsad. T ZSaúl, e-machi-Jonatánʼga, degi, bela e-maimarga David-oburgwega igar uksad. Ar Jonatánʼdi David bela-bela sabsoggu, hSKZDeginbali, Filistea-sordamar-e-dummagan Israel-sordamargi bila-onoged-irbali, David, Saúl-sordamar-e-dummagan-bamaladba bur Filistea-sordamar-e-dummagangi nakwisdaed. Degidbali, David dule-nuga-nikadga gunonikid.WR)ZA-ulale, Saúl bur bule David-dobguded, geb e-isdaradga degisadegu gunonikid. }QuZSaúl, Bab-Jehová-Davidʼba-gudiid magar daksad, degi, e-sisgwa-Mical-nue-Davidʼbina-soged magar daksabalid. rP_ZDavid na e-sordaganmala Filistea-dulemar-oburgwega naded, geb dulataled-ilabo (200) oburgwisad. Degine, David reyga Filistea-dulemar-e-abgan-uka-duku senonikid, adi, e-sapinga guegar. Weyobi, Saúl Davidʼga na e-sisgwa-Mical uksad. OZSaúl-e-maimar, Davidʼga ibmar-sogsamargua, David rey-sapinga-guoed na yeer-itosad. Amba yoo ome-nikued-iba-mogua, N7ZSaúl gannar ega sogdebalid: —Davidʼga be sogmalo: ‘Rey na e-sisgwa-ukoedgi ega ome-nikuedgi-gusgu-ibmar-ukleged-anale, Filistea-dulemar-e-abgan-uka-duku dulatar (100) abeged. Ar unnila, e-isdarmalad-buged-mai imakbied.’ Ar Saúl abeged Filistea-dulemar David-oburgwed. YM-ZSaúl-e-maimar nadmalad, geb igi David e-abin-imaksa Saúlʼga sogsamalad. 6LgZDavidʼga weyob ibmar-sogsamalad, Davidʼdi abin-imaksad: —Ar rey-sapinga-gued, ¿ibmar ibgwensur-guedye be bimala? Unnila andi dule-wilegedid, dule-nug-nikasulidid. +KQZGeb degine, Saúl e-maimarga sogded: —Davidʼbo arbakee be sunmakmala, ega be sogmalo: ‘Rey be-sabed, bela e-maimar be-sabmarmogad. E-sapinga be gue.’ DJZgeb binsasad: “An Davidʼga yamo Mical-ukoed, adi, degidba, an David, Filistea-dulemarse-burgwega imakoed.” Degisoggu, Saúl, Davidʼga gannar sogdebalid: —Emi an-sapinga be guoed. pI[ZSaúl-e-sisgwa-baid-Micalʼye-nugad David-abealid. Geb Saúlʼga sogsamargua, Saúl yeer-itoalid, HZDegi-inigwele, Saúl, Davidʼga e-sisgwa-Merab-uked-ibagan-mosgua, Saúl, dule-Meholatʼgined-Adrielʼye-nugadga e-sisgwa uksad. GZDavid, Saúl-abin sogded: —¿Ande doasunna rey-e-sapinga-guega? ¿An-gwenadgande doamarsunna rey-e-gwenadganga gumalagar? FZIbagwengine, Saúl, Davidʼga sokalid: —An-sisgwa-dummad Merabʼye-nugad an bega ukoed. Unnila an bega sogo, dule-buled na be imako, Bab-Jehová-nuggi bila-onodii be guo. Ar Saúl binsaed: “An-sunnad mer an David-oburgo. Bur Filistea-sordamar oburgoed.” xEkZBela Israel-yargindi, degi, Judá-yargindi, David-sabmalad. Ar David, bela bila-onolegedgi sordamar-idudidaed. ID ZSaúl, Davidʼga bela ibmar-nueganbi-gue dakargua, dobe-itoded. [C1ZDavid bela ibmar-imakalile, ega nueganbi gusdaed, ar ade, Bab-Jehová eba gudiid. B Z Agala, mer bar David-e-walik-gudiguega, bila-onolegedgi emar-idugega, sordamar-miliba-mergued-e-dummadga (1,000) nug-imaksad. tAcZ Saúl wisid Bab-Jehová bar eba gudisuli, emidi, Davidʼba gudii. A-ulale, Saúl, David-dobee-itoged. <@sZ Degidgine, Saúl, Davidʼgi ukiagwar eswar-meted, ar binsasad, “¡Galuba-mesa an David-makoye!” Deyobi Davidʼgi eswar-misad. Davidʼdi ilabogus nabir idu aibacha-imaksadaed. 3?aZ A-bangine, David gar-arpa-ogorsigua, Bab-Dummad burba-isganaga Saúl-urmaksad. Degidbali, Saúl e-neggi yogasaar gole-gole gualid, degine, eswar-annik gudii gualid. 0>]Z A-iba-akale, Saúl, Davidʼgi nobguded. \=3ZWeyob namaknanaid-ulale, Saúl isdar-itode gandikidba ibmar-sogded: “¡Davidʼnik sogmala, miliambe dulemar-oburgwisye (10,000), andi unnila miligwen oburgwisye (1,000). Unnila reyga mesedpi-napmalad!” K<ZWeligwaledba gar-pandero-abargi gwirnanaid, gar-lira-abargi weyob namaknanaid:“¡Saúl, miligwen (1,000) e-isdarmalad-oburgwisad, Davidʼdi, miliambe (10,000) e-isdarmalad-oburgwisad!” ;/ZDavid-Goliat-oburgwisad-sorba sordamar-aibiris-danimargua, bela Israel-yargi neggweburmar-bukwadgi omegan Rey-Saúl-abindakega ainiarmalad. :#ZIbu Saúl, Davidʼga sokardibe, David, bela Saúl-sogedba ibmar-imakdaed. A-ulale, Saúl, David-e-sorda-bila-onomalad-e-iduedga onugsasad. Weyob Saúl, David-onugsasadi, bela Saúl-sordamar, degi, sorda-e-dummaganse-bakale, nued-itosmalad. Saúl Davidʼgi nobed *9OZA-ulale, Jonatán, e-mor-dummad-suid-yoid unnusad, geb Davidʼga uksad. Deginbali, we-ibmarmar ega uksabalid: E-mor-baigan, e-es-suid, e-warsi, degi, e-molidub. G8 ZAr Jonatán bela-bela David-sabsoggu, Davidʼbo igar-mesisad. g7IZJonatánʼdi, Davidʼbo ai-nuedga gunonimalad. Degisoggu, Jonatán, bela-bela David-sabgusad. 6 ZDavid, Saúlʼbo-sunmaksad-bergusgua, Saúl, David-susad ega-arbaega. A-iba-akale, Saúl, David-e-bab-negse-naega bar imaksasulid. 5Z:Saúl, Davidʼse egichided: —Machi, ¿doa be-baba? David abin-sogded: —An be-mai-Isaí-Belénʼgined-e-machid.4Z9David, Goliat-oburgwisad-sorba nonigua, Abner, Saúlʼse David-sesad. Deun, amba David, e-argangi Goliat-e-nono sediid. @3}Z8Rey ega sogded: —Anga be egisnae, ar doa e-baba. U2%Z7Ar David, Filistea-dulebo-urwenaigu, Saúl, e-sordamar-e-dummad-Abner-nugadse egichad. —We-machigwa, ¿we doa e-baba? Abner abin-sogded: —Dummad, napira an bega soged, an wissuli, ar doa e-baba. 11Z6A-sorbali, David, Goliat-e-nono susad, geb Jerusalén-neggweburse sealid. David, Goliat-e-bila-onogedgi-ibmar-ebulemaladdi, e-gabedneggi urbisad. 0 Z5Israel-sordamar, Filistea-sordamar-baleginnaid bergusmargua, e-ibe ibmar-weega gannar Filisteaʼmar-bukwagusmaladse nonimalad. ./WZ4Geb degine, Israel-sordamar, Judá-sordamar, bila-onogega gormakdemalad, agi, Filistea-sordamargi duurmakdemalad. Geb, Gat-neggwebur-dogedse, degi, Ecrón-neggwebur-yawagakse balegichamalad. Saaraim-igarbali Gat-neggweburse, degi, Ecrón-neggweburse, Filistea-sordamar-e-muimar omilede gusad. }.uZ3A-sorbali, David, Goliat-aimukus-maidse abarmakded, geb Goliat-ibe es-suid susad. Agi David, a-es-suid-e-ukayaba-mai-onosgua, Goliat-e-nono egwachad. Degidbali, Filistea-sordamar na e-dule-bila-onoged-buled burgwis dakarmargua, duurmakdemalad. \-3Z2Weyobi, David es-suidsuli, akwa-gwagwengi, degi, akwamied-dubgi Goliat-oburgwisad. ?,yZ1David e-sagu-yaba akwa-gwagwen onosad. Geb Filistea-dulegi akwa-mileged-dubgi akwa meted, geb e-bebegi maksad. E-bebe-abalallagi akwa dogsa-sigisad. Agine, Goliat asgunar aimukuded. ]+5Z0Goliat, Davidʼbo-urwega ese mellealid, geb David, Goliat-abin abarmakarmogad. R*Z/Bela wegi-bukwamalad wisgumaloed, Bab-Jehová dule-bendakega es-suid, degi, sigu abesurye. Bab-Jehová bila-onolegedgi sordamar-onakwega imaked. Degisoggu, Bab-Jehová, bemargi anmar-onakwega imakoed. ^)7Z.Emi Bab-Jehová anga be-urmakoed, an be-oburgoed, an be-nono-egwannoed. Emi, mulamar-masga, achu-sapurmar-masga an Filistea-sordamar-imakoed. Deyobi, bela dulemar wisgumaloed, Israel-dulemar-e-Bab-Dummad doa gue. U(%Z-David abin sogded: —Bedi es-suidyalaba, eswaryalaba, degi, siguyalaba be angi danikid. Ar andi, Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nikad-nuggi an danikid. Bab-Dummad-e-sordamargi-be-ulusad-nuggi an danikid. _'9Z,Weyob sogded: —¡Be anse dage. Ar mulamar-masga, achu-sapurmar-masga an be-imakoed! &Z+Mesagwar-dakedba Davidʼga sogded: —¿Ar ande achusi, suargi be an-sarsodanigu? Geb Goliat na e-bab-dummagan-nuggi David-ukabsaded. k%QZ*Geb Goliat David-dakdegua dakalid, machi-bipi uka-sichisaar-itoge, degi, sapingwa-nued daklebali. J$Z)Goliat, dule-ega-sigu-abgaed-seed-sorba-nai, Davidʼsik armogad. O#Z(Agine, na e-gaapoled-suid susad, degi, dii-akwa-swirigwad gwaatar diwarse aminaded. Geb amisgua, e-dikargi-sagu-naidgi oubosad. A-sorbali, David, akwamied-dub e-argangi-semai Filistea-dulese naded. "Z'David urwed-mor-birgi es-suid e-dikargi nasiksad. Geb nanadgua, geg nue-nane itoged. Ar ade, urwed-mor-yoi-nanaed durdakarsulid. David, Saúlʼga sogded: —An we-ibmar-yoi geg an nanaed, weyob an durdakarsulid. Degisoggu, David, bela we-ibmar-yoid esusad. :!oZ&Agine, Saúl e-bila-onoged-mor Davidʼga yosad, degi, gurgin-esgoro-gordikidbiid ega yosbalid, deginbali, binasgar-arsoged-esgoro-gordikidbiid ega binasgargi nasiksabalid. _ 9Z%David sogdebalid: —Bab-Jehová achumigur-nono-wawaadgi, degi, wiobgi an-ollor-imaksad, deyob, we-Filistea-dule-e-ganguedgi an-ollor-imakbaloed. Saúl ega sogded: —Be nado. Bitigi Bab-Jehová beba-namosun. 7iZ$Ar be-maide, achumigur-nono-wawaad oburgwed, wiob oburgwed. Deyob, an we-Filistea-dule-Bab-Jehová-wissulid an imakbaloed, ar ade, Bab-Dummad-Dula-Maid-e-sordamar-ourwenaid. wiZ#geb an sarsodaed sibad-wawaad-indakedse. Ar angi aibinnardibe, bur bule an sarsoddaed oburgwedse an imakdaed. #AZ"David abin-imakded: —Ani an-bab-sibad-wawaad an-edarbedid. Ar achumigur-nono-wawaaddibe, wiobdibe, sibad-wawaad-wargwen-sesale, andi balegitedaed, 2_Z!Saúl, Davidʼga sogded: —¿Sunna be we-Filistea-dulebo urwosi? Ar amba be bipigwad. Edi na sapingwagwad-akale bila-onodiguad. Degisoggu, ¿sunna be egi obinosi? mUZ Geb, David Saúlʼga sogded: —¡Ar we-Filistea-dule mer be dobgumala! An-sunnad an ebo urwenaoed. oYZAbar-dulemar David-ibmar-sogdiid itosmalad, geb Saúlʼga sogsamalad. Agi, Saúl, Davidʼbina gochad. #ZDavid e-iagi-bangudgu, dule-bamaladse egichidbalid, dule, Goliat-oburgwisar ibu ega uklegoye. Amardi amba deyopira ega sogsamarmogad. RZDavid abin-imakded: —¿Ibu an oakalosa? ¿Geg an wis sunmaksunde? PZDavid-e-ia-dummad-Eliab, David-dulemarbo-sunmake-itosgua, Davidʼse uluded. Geb ega gandikidba ibmar-sogded: —¿Ibu wese be sadaniki? ¿Doaga be sibad-wawaad wis-iche-nikad nega-dulesulidganba obesa? An be-wisi, be dule-yaisurdaedid, be dule-isganabalid. ¡Napira an bega soged, unnila bila-onolenaid-dakega be nonikid! ZDulemar Davidʼga idu-ibmar-sogsamalad gannar sogdemalad: —Dule, we-dule-oburgwisale, ega ibmar-uklegoye-soglesad uklegoed. %ZDavid e-walik-bukwamaladse egichided: —Dule, we-Filistea-dule-oburgwisale, Israel-dulemargi-dodolenaid-bergunonikoedba, ¿ibu ega uklegoye sogmala? We-Filistea-Bab-Jehová-wissulid, ¿doa na itoge? Emide, Bab-Dummad-Dula-Maid-e-sordamarga weyob ibmar-sognaigu. nWZGwenna-gwenna sogdemalad: “¿Dule-Israel-sordamar-ourwenonidaed be dake? Dule-gwensak we-dule-oburgwisale, rey ega ibmar-nuegan ukoed, ega e-sisgwa ukbaloed. Deginbali, e-gwenadgan Israel-yargi-mani-galeged bar ukosurbalid.” W)ZIsrael-sordamar Goliat-dakdemargua, abin-gwayidmalad, degidba duurmakdemalad. :oZDavid, e-iamarbo-sunmaknaigua, Gat-neggweburgined, Goliat, Filistea-sordamar-abargi, gannar Israel-sordamar-ourwega noalid. Geb agi, David, Goliat-ibmar-soggwichid itosad. )ZDavidʼdi, e-ibmar-semaid, dule-ibmar-edarbedga obesad. Geb agi, sordamar-bukwadse abarmakded. A-mosgua, e-iamarga sogdapid, nueganbi-sogeye. T#ZIsrael-sordamar, Filistea-sordamargi bila-onogega na abin-abin bukusmalad. -ZDavid, Isaí-ega-sogsadba ibmar-imaksad. Wakudaryalaba gwisgualid, dule-sibad-edarbedga sibad-wawaadmar obesad. A-sorba, ibmarmar-susgua naded. David sordamar-danar-bukwadse modapid, deunni, sordamar bila-onogega oimakbukwad, degi, bila-onogega guagwar-ambikunanaid. ZBe-iamar, Saúlʼmala, degi, bela Israel-sordaganmala, Ela-neg-gullugi, Filistea-sordamargi bila-ononanai be dakdapoed.” , SZSordamar-miligwenad-e-dummadga (1,000) we-moli-nunis-gwamakaled be sedbali. Be-iamar igi gudidibe be dako. Ar nueganbi gudimalale, anga be e-ibmar-soggwen sedago. H  ZIbagwengine, Isaí, e-machi-Davidʼga sogded: “Be-iamarga ibmar-gwag-dibyaled sagugi be sede, we-madu-gwaambegwad (10) be sedbali. Gwae be sorda-danar-bukwadse be-iamarga be berbenae. ZFilistea-dule-Goliat Israel-sordamar-ourwega, wakdaradba, sedogidba noardaed. Deyobi, bane-bane iba-dulabo (40) imakdii gusad. | sZDavidʼdi, Saúl-gudiidse naddaed. Degi-inigwele, David, e-babga sibad-wawaad-edarbega gannar Belénʼse nonidaed. ` ;ZAr we-walapaagwad bur-dummagan-gumarsoggu, agala, bila-onogega, Saúlʼba nadgusmalad. )MZ E-machimala-bur-dummagan-walapaagwad Saúlʼba bila-onogega, nadegusmalad. Sailagined, Eliabʼye nugad. A-yarbalid, Abinadabʼye nugad. Baiddi, Samaʼye nugad. ]5Z A-ibagangine, Efrata-dule-Isaíʼye-nugad Judá-yargi, Belén-neggweburgi maid. E-machi-wargwen Davidʼye nugad. Deunni, Saúl-negsemaidgine, bato Isaí nue-seredgusad, degi, machimala walabaabak (8) nikad. dCZ Saúl, degi, bela Israel-sordamar, weyob Goliat-soge-itosgua, dobgudedba nig-argwatemalad. Z Filistea-dule-Goliat sogdebalid: “¡Israel-sordamar, anbo be urwemarsundo! ¡Anbo-urwegala dule-wargwen be amimardo!” -Z Ar anbo-urweye-sogele, degi, an-ese-burgwenonikile, an-sordamar bemar-maiga gumaloed. Ar an a-dule-oburgwisardi, bemar anmar-maiga-gumaloed.” `;ZGoliat Israel-sordamar-asabin gwisgunonikid, geb binnasur Israel-sordamarga sogded: “¿Ar ibiga be-sordamar ilemakar be urbenanai? ¿Ar doa be an-dakmarsunna? ¿Ar ande Filistea-dulesursi? Ar bemardi, unnila Saúl-e-maiga-gumalad. Ar bemar bela-urwed abelesulid. Unnila dule-wargwen anbo-urwega be amimala. Ar a-dulebi bemarga unnioed. ZEswar warbipisulid. Eswar-e-duku-esgorobiiddi nibirambe-gakatar (15) aidikued. Goliat-e-sigu-abgaed-seed Goliat-idunaid. ueZE-malimargi esgoro-gordikid-madareged naid, e-yarganbali eswar-senigwad esgoro-gordikidgi-sobaled naibalid. 3ZGoliat-nonogi gurgin-esgoro-gordikidbiid siid, degi, mor-esgoro-gordikidbiid yoibalid. We-mor-esgoro-gordikidbiid nibir-dulanergwa (120) aidikued. ZFilistea-sordamar-bukwad-abargine, dule-buled Gat-neggweburgined, Goliatʼye-nugad noalid. We-dule, daligwen-negabar-gubin dungued. ~~wZFilistea-sordamar yarbirgi bukwamalad, Israel-sordamardi asabin yar-baidsik bukwamarmogad. A-abargi, neg-gullu maid. /}YZSaúlʼdi Filistea-sordamargi-bila-onogega, Israel-sordaganmala na onmaksamarmogad. Geb Ela-nebagi ambikusmalad. Agi Saúl, e-sordamar-ilemakar bila-onogega urbisad. d| EZFilistea-dulemar bila-onogega Soco-neggwebur-Judá-yargi-siidgi e-sordamar-bila-onomalad-oambikusad. Soco-neggwebur, Azeca-neggweburbo-abingunaid-abargi Efes-Damimʼye-neg-nugad-naidgi Filistea-sordamar ambikunonimalad. 2{_ZBab-Jehová, Saúlʼgi burba-isgana barminonikile, David gar-arpa ogotedaed. Gar-arpa-goledba, Saúl, gadi-gadi-ito-naddaed, degi, burba-isgana egi banguddaed.z+ZA-sorbali, Saúl, Isaíʼga we-gayaburba barmisad: “An bei be-machi-David obebido, anga arbadii guegar. Ar ade, wegi-gudiid an yeerdaked.” y!ZDavid, Saúl-sogedba-ibmar-imakega Saúlʼse nonikid. Agi, Saúl, Davidʼbina gadi-ito gunonikid, geb ega-sigu-abgaed-seedga imaknonikid. Zx/ZGeb agine, Isaí, moli-uayasuid amisad. A-moligi, masgullemalad nasiksad, vino buglugwen nasiksabalid, degi, sibad-bipigwad ega wargwen barmisbalid. Geb Isaí, Saúlʼga e-machi-Davidʼba a-ibmarmar barmisad.  ~,}X|{}zXyoxxwwvuttsrqq poo%nqmnllKkk jwiiNhhdgffe>=|<;;:: 88(7p66155433~2100/v..;-.,,+E*"))'&&3%$$]#""_!9 4Zo2Q~jvW   U 2 Rv`L^ZA-ulale, Rey-Aquis, Davidʼse gochad, ega sogded: —Bab-Jehová napira dula-maisoggu, an bega soged. Ar bedi dule-innikigwadid. Bila-onolegoedse anba nabi an be-abegenad. Be anse nonikid-akale, gwen be akar ibmar-imakdii an be-dakdisulid. Degisoggu, an begi bensulid. Ar Filistea-sordamar-e-dummagandi begi benmalad. _]9ZFilistea-dummagan sogdebalid: —¿We-Davidʼga omegan gwirnanai, degi, weyob namaknanai dasursi?‘Saúl, miliba (1,000) e-isdarmalad-oburgwisad, Davidʼdi, miliambe (10,000) e-isdarmalad-oburgwisad.’ `\;ZAr Filistea-sordamar-e-dummagan, Rey-Aquisʼse uludmala, ega sogdemalad: —Ar bia ega be-neg-uksagusa ase gannar be barmide. Bila-onolegoedse mer anmarba-naega be imake. Abakale, anmar urwenaidgi anmargi aibinnalile. Ar anmargi-aibinnonikile, anmar-sordamar-e-nono e-dummadga sedoed. We-igar ega bur-nued noed, adi, e-dummadbo nuguegar. L[ZFilistea-sordamar-e-dummagan egicharmalad: —We-Hebreo-dulemar, ¿ibu wegi samala? Rey-Aquis abin-sogded: —¿Davidʼde be akudakmarsi? Ar iduardi, Israel-e-rey-Saúlʼga arbadii gusadid. David birgagwen-gakagus an-walik gudiid. Anse nonikid-akale, gwen akar ibmar-imakdii an dakdisulid. Degisoggu, an egi bensulid. BZZFilisteaʼmar-e-dummagan, na e-sordamar-dulatar-mergued-abargi (100), degi, miligwen-mergued-abargi (1,000) nadapmalad. Amar-sorbali, Rey-Aquis, David, degi, e-sordaganmala nadapmalad. Y )ZFilisteaʼmar belagwapa na e-sordamar-bila-onomalad Afecʼgi oatosad. Israel-sordamardi, Jezreelʼgi dian-maid-dikarba na danar-ambikusmalad. *XOZMas akwigusgua, ner-bundor, Saúlʼga, degi, e-sordamar-idudimaladga mas uksad. Saúl, e-sordaganmala, mas-guchad-sorba, a-mutikidbali, bela duurmakdemalad.WZNer-bundor moli-bebe-nikad-wardadagwad-senigwad e-neggi-maid gwae oburgwisad. Deginbali, madubur omukusbalid, geb madu ina-sate yosad. \V3ZAr Saúlʼdi mas abesulid. Degi-inigwele, e-sordamar-idudimaladdi ner-bundor ibmar-sogsadyob egi alamaknai guarmalad. Degisoggu, Saúl eba ibsassunnad. Saúl napagi-meremaidgi gwisgusad, geb gangi sigisad. tUcZEmigindi, an bega sogdo, anba be ibsae. An mas bega imakoed be gunno, adi, be gangudoed. Agi geb be naoed. (TKZNer-bundor Saúl-bela-bela-dobe-ito-dakgu, ese naded, geb ega sogded: —Dummad, an beba ibsasad. Ar be-sogedba an ibmar-imaksad-ulale, burgwed-naga an gusad. DSZAr Saúl, Samuel-ega-ibmar-sogsadba, bela-bela dobe-itosad. Degisoggu, Saúl ukiagwar aimukusunnad. Ar a-ibagine, Saúl, mas-guchasuli mutikguded, degisoggu, ukudbali burgwebibalid. qR]ZBab-Jehová Filisteaʼmarga be-urmakoed, degi, Israel-dulemar-urmakbaloed. Banedse, be, degi, be-mimmigan, burgwemaloed. Geb an-walik be megnonimaloed. Deginbali, Bab-Jehová Filisteaʼmarga Israel-dulemar-danar-bukwad-urmakbaloed. #QAZBab-Jehováʼba be ibmar-imaksasulid, ar Amalec-dulemar bela be ogilogoye bega-soglesadba gwen be imaksasulid. A-ulale, Bab-Jehová emi weyob be-imaksad. P/ZAr igi an ibmar-sogsagusa, deyobi Bab-Jehová na ibmar-imaksad. Bab-Jehová reyga-maid be-obelosad, be-sorda-David, be-anale, reyga nug-imaksad. O ZSamuel abin-sogded: —Ar Bab-Jehová begi aibachale, degi, be-isdaradga gunonibalile, degite, ¿ibiga be anse idaksunna? 5NeZSamuel, Saúlʼga sogded: —¿Ar ibiga wese-dagega be anse gole? Saúl abin-sogded: —An bela-bela bukib-itoged. Ar Filisteaʼmar angi bila-ononaid. Bab-Dummaddi angi aibachad. E-gayaburba-barsogmaladba, gabdakedba bar an-abin-imaksulid. A-ulale, an bese gochad, anga be sogega ibu an imakoe. =MuZSaúl abin-sogded: —¿Igi daklege? Ner-bundor ega sogded: —Dule-sered mor-dummadgi-bipirmakar nodanikid. Ar Saúl magar-itosgu, we, Samuel-gued, na dulluu napase imaksad. L%Z Rey-Saúl ega-sogded: —Mer be dobgue. Ibmar be daksad be anga soge. Ner-bundor abin-sogded: —Sergan napa-urba-ainidaniki an daked. lKSZ Ner-bundor, Samuel-dakargua, binnasur-gote, sogded: —¡Ar be Saúl! ¿Ibiga be an-yardaksa? J}Z Ner-bundor Saúlʼga sogded: —¿Ar doa bega oyobi be an-abesunna? Saúl abin-sogded: —Anga be Samuelʼse gole. IZ Saúl abin-sogded: —¡Bab-Jehová-nuggi ise-sogar an bega soged, ar we-ibmar-ulale, dule bipisaar gwen akar be-imakosulid! WH)Z Ner-bundor abin-sogded: —¿Saúl-ibmar-imaksad be wissursi? Ar we-yargine, Saúl, nergan-onis gusad, degi, dule-burgwarmaladse-idakmalad-onis gusbalid. ¿Ar ibiga be an-oburgwega be an-yardakdaniki? G!ZSaúl, na dule-baidyob-imakega mor-yogasaled-yosa, mutikidba ner-bundor-daknaded. Geb sorda-warbo eba naded. Geb Saúl ner-bundorse-modapgu, ega sogded: —Dule-burgwisad-e-burbase be anga gorbi an be-abedo. An bega dule-nug-bioed-e-burba be anga oyoged imake. JFZA-ulale, Saúl na e-sordamar-idudimaladga igar-ukded: —Ner-bundor-dule-burgwarmaladse-idaked be anga aminamala, adi, an ese idaknaegar. Abin-sogdemalad: —Endorʼgi ner-bundor-wargwen maid. fEGZA-ulale, Saúl, Bab-Jehováʼse idaksad. Degi-inigwele, Bab-Jehováʼdi gabdakedba Saúl-abin-imaksasulid. Degi, Urimʼba gwen-abin-imaksasurbalid. Deginbali, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladba, gwen abin-imaksasurbalid. UD%ZAr Saúl, Filistea-sordamar-dakdegua, dobguded, geb bela-bela nig-argwated. "C?ZFilisteaʼmar na e-sordamar-oatosmargu, Sunemʼgi ambikunonimalad. Geb degine, Saúl, Israel-sordamar-oatosmogad. Geb Gilboaʼgi ambikudapmarmogad. YB-ZDeunni, Samuel bato burgwisad. Bela Israel-dulemar ega bosgusmalad, geb e-neggwebur-Ramáʼgi digsa gusmalad. Saúlʼdi Israel-yargi nergan-onis gusad, degi, dule-burgwarmaladse-idakmalad-onis gusbalid. OAZDavid abin-sogded: —Dummad, degirdi nabirdo. An ibi sunna imake be an-dakodibe. Rey-Aquis sogdebalid: —Ar deyobile, emi-onodedgi mer dule-an-oakalogegala, angi-nakulegega an be-nug-imakdo. ]@ 7ZA-ibagangine, Filisteaʼmar Israel-dulemargi bila-ononamalaga na e-sordamar-oatosmalad. Degidgine, Rey-Aquis Davidʼga sogded: —David, be wisguega an bega sogdo, be, degi, be-sordaganmala anba bila-ononamaloed. 7?iZ Rey-Aquisʼdi, Davidʼgi bensuli gusad. Ar reydi binsadaed: “David e-dulemar-Israel-dorgan-e-isdar-dakega na imaksaye. Degisoggu, anga arbadii sadeguoye na binsaed.”f>GZ David bipisaale machered-wargwenad, degi, ome-wargwenad, dula obedasulid. Ar ade, binsadaed, Gat-neggweburse an dula-nidele, an ibmar-imakdiid an-barsogoye. David Filistea-yargi-maigusgu, weyobi ibmar-imakdii gusad. =#Z Ar Rey-Aquis Davidʼse egichialile: “¿Emi ibi-neggwebur-ibe be ibmar-susmala?”David abin-imakdedaed: “Judá dad-nakwed-argan-nuedsik neggwebur-bukwad-ibe an susmala.”Imbagwenale, ega sogdedabalid: “Jerameel dad-nakwed-argan-nuedsik neggwebur bukwad-ibe an susmala.”Imbagwenale, sogdedabalid: “Ceneoʼmar dad-nakwed-argan-nuedsik neggwebur-bukwad-ibe an susmala.” g<IZ David wemarse bila-onoalile, bipisaale machergan, omegan dula-obesdasulid. Rey-Aquisʼse gannar daged-iduale, sibad-wawaadmar, moli-bebe-nikadmalad, moli-uayasuidmar, moli-yargan-muremalad, degi, mormarse-bakale, susdaed. V;'ZDavid e-sordaganmala, Gesur-dulemar-ibe, Gezer-dulemar-ibe, degi, Amalec-dulemar-ibe ibmar-atursamalaga ardamalad. Ar we-dulemardi, Shurʼye-neg-nugadsik, Egipto-yar-abingunaidse na dikasurgus bukwamalad. Q:ZDavid, Filisteaʼmar-yargi birgagwen gaka-nii-warbake gudii gusad. 9ZA-ibagine, Aquis, Davidʼga Siclag-neggwebur uksad. A-ulale, we-garda-narmaklenaidse, Siclag-neggwebur Judá-e-reymargadid. S8!ZDavid, Rey-Aquisʼga sogded: “Dummad, ar napira wile be an-dakele, anga neggwebur-gwagwen be udage, agi an gudii guegar. Ar be-neggwebur-dummadgi an maile, gwen nabirsulid, ichakwa angi noed.” I7 ZSaúl wisguargua, David Gat-yarse-wakiteye, bar balegichasulid. "6?ZDavid e-sordaganmala Gat-neggweburgi, Aquis-walik gudii gusmalad. Bela sordamar na e-omegan, degi, e-mimmigan sesgusmalad. David e-ome-warbogwad eba sesad. Gwensak, ome-Jezreelʼgined-Ahinoamʼye-nugad, baiddi, ome-Carmelʼgined-Abigailʼye-nugad. Abigailʼde Nabal-omega gusadid. n5WZDavid e-sordagan dulataled-ilanergwadmala (600) Gat-yarse, Maoc-machi-Aquis-reyga-maidse naded. B4 ZA-sorbali, David binsaded: “Ibagwengine, Saúl an-oburgoed. Degisoggu, bur an Filistea-yarse wakinnergebed. Deyobi, Saúl Israel-yargi-an-amidiid budar-itodagoed, an egi wakinnoed.” C3ZSaúl ega sogded: —¡Machi-David, bedi dule-nuedid! Bedi ibmar-dummagan imakoed. Bela bega ibmar-nueganbi guoed. A-sorbali, David naded. Geb Saúlʼdi gannar e-negse nonikid.2ZAr igi an be-oburgwebigussuli, deyobi, Bab-Jehová mer an-oburgwemogana gadin, degi, bela bukib-binsaedgi an-ollor-imakbalina gadin. U1%ZBab-Jehová dule-e-igar-innikigwad-imakedba, degi, e-innikidaedba, war-wargwengi ega ibmar-ukoed. Ar emi Bab-Jehová anga be-urmaksanad, ar andi Bab-Jehová na dule-nug-imaksad gwen-akar-imakbi gussulid. h0KZDavid abin-sogded: —Dummad, wegi be-eswar an ganiki. Suega be-mai-gwensak be barmidage. 1/]ZSaúl abin-sogded: —¡An begi nosad! Machi-David, gannar be anse dage. Akar bar an be-imakosulid. Emi, bedi wile an-daksad, ar andi dule-binsaed-satedyob gusad. A.}ZBab-Jehováʼgi-dikasur-burgwega mer be an-imake. Israel-e-rey, ¿ar ibiga be an-balegindii? Ar andi genyob gued, ibmar-nuedsulid. ¡Ar dule sapurba butu-amidiidyob be an-balegindiid! k-QZDummadye, an bese wilege, an-sunmaked nue be itogo. Ar Bab-Jehová angi isdar-binsaega be-imaknaile, bitigi an ega ibmar-ukleged-ukoed abingaena gadin. Ar dulemar weyob imakega be-imaknairdi, ¡Bab-Jehová amar-ukabsae! Emi, we-yargi, Bab-Jehová-yargi an-ononanaid. Geb anga sogmalad: ‘¡Bamalad-bab-dummadyob-ibmar-imaklemalad-e-nug be odummonae!’ f,GZDummad, ¿ar ibiga be an-balegindii? ¿Ar igi an be-imaksa? ¿Ar ibu-ibmar-isgana an imaksa? +-ZSaúl, David-gaya-magar-itosgua, sogded: —Machi-David, ¿ar bee be sunmakgwichi? David abin-imaksad: —Dummad-rey, ani an sunmakgwichi. *9ZAr weyob be ibmar-imaksadi, adi, gwen nabiridsulid. ¡Bab-Jehová-Dula-Maid-nuggi, napira an bega soged! Bab-Jehová be-rey-nug-imaksadi, be nue edarbissurmalad-ulale, bemar oburgwilegewilubbinad. Be dakena, rey-e-nono-dikarba-eswar-gwichid, degi, dii-buglugi-siid, ¿bia nade? J)ZDavid Abner-abin sogded: —¿Ar bebi Israel-yargi dule-buled gudisursi? ¿Ar ibiga be-dummad-rey be nue-edarbissuli? An bega sogdo, ar dule-wargwen rey-oburgwega bemar-gabmaidse dogapid. (-ZGeb agine, David, Saúl-sordamarse, degi, Ner-machi-Abnerʼse goted: —¡Abner! ¿Be an-itoge? Abner abin-sogded: —¿Ar doa reyse gorgwichi? {'qZ David yar-baidse obaksad, geb a-yar-birgi gwisgudapid. Degisoggu, Saúl-e-sordamar-bukwadgi nued-bangu gwisgusad. & Z Saúl-e-nono-dukuba-eswar-gwichidi, degi, dii-buglugi-siidi David sussunnad, geb agine nadmalad. Dule-wargwensaale David-arbid daksasulid, degi, itossurmarbalid, ar bela negoes-gabmamaid. Ar Bab-Jehová, wemar-mer-atakmalaga, ise-gabar wemar-imaksad. %!Z ¡Bab-Jehová e-dule-nug-imaksad mer oburgwega an-imakena gadin! E-nono-dukuba-eswar-gwichidi, degi, dii-buglugi-siidi be sue. Anmar nae. $;Z David sogdebalid: —Bab-Jehová dula-maisoggu, na e Saúl-onaglik-saoed. Sulile, e-burgwed-ibagi burgoed. Degisurbalile, bila-ononaidgi burgoed. #;Z David abin-sogded: —¡Mer be oburgwe! ¿Ar doa Bab-Jehová-dule-nug-imaksad-oburgwisale, gwen sabsur-odurdaklegosuli? Sabsur-odurdaklegedsegad. ="uZAbisai, Davidʼga sogded: —Emi, Bab-Dummad be-isdarad bega urmaksad. Degisoggua, oburgwega be an-imake. Napagi-mai eswargi irgwen-oburgwar an imakoed, ilagwensaar an saoed. B!ZDavid, Abisaiʼbo a-mutik mosmalad. Geb Saúl negabargi gabmai, degi, e-nono-dukuba eswar-gwichi dakdapmalad. Abner, degi, sordamar-bila-onomaladbo Saúl-ebiris gabmamai dakdapid. _ 9ZGeb degine, David, Het-dule-Ahimelecʼse, degi, Sarvia-machi-Abisaiʼse egichisad. Abisaiʼde, Joab-e-gwenadid. David amarse egichided: —¿Doa anba Saúl-gabmaidse nabie? Abisai abin-sogded: —Ani an beba naoe. vgZGeb degine, David, bia Saúl na e-sordaganmala-danar-bukwa, ase naded. Geb David daksad, bia Saúl gabe, bia Ner-machi-Abner gabe, degine, bia sordamar-e-dummad gabmoga, bela daksad. Saúlʼdi negabargi maid. E-sordamardi ebiris-bukwad. PZe-sordagan-barmisad, adi, daknamalaga, bia Saúl e-sordaganmala bukwa. @{ZSaúl na e-sordaganmala nega-dulesulidgan-asabin, Haquila-yar-siidgi ambikunonimalad. We-yarde igar-dikarba siid. David nega-dulesulidganba-gudiidgi, Saúl e-balegindaniye wisguargu, ZGeb degine, Saúl, Israel-dulemar-abargi, milipaa-sordamar-amisadmala (3,000), Zif-nega-dulesulidganba David-aminaded.  ZZifʼginmalad Gabaa-neggweburse nadmalad, geb Saúlʼga sogdapmalad: —Ar David nega-dulesulidgan-asabin, Haquila-yar-siidgi dukudiiye. {qZ,Ar Saúlʼdi, na e-sisgwa-Mical-David-ome, Paltiʼye-nugadga uksad. Paltiʼdi, Galimʼginedid, Lais-e-machid.lSZ+David, ome-Jezreelʼgined-Ahinoam nikusbalid. Degisoggu, we-omegan-ebogwad e-omega gunonikid. LZ*Abigail weyob-sogsad-sorbali, naye sokarsunnad. Agine, moli-uayasuid-birgi nakwisad. Geb yagan-ega-arbamalad-walataledmala David-gayaburba-berbemaladba nadmalad. Geb Abigail, David-nikusad. 4cZ)Abigail na wagar-napase-dulluu imaksad, geb sogded: —Ani an David e-maid. Andi ega ibmar-imakega guagwar gudiid. Deginbali, an e-maimarga e-nag-enuked guakwabalid. Z(David-maimar Carmelʼse mosmargua, Abigailʼbo sunmakdapmalad, ega sogdemalad: —David anmar-barmialid, bega sogega, ede be-nikubiye. LZ'David wisguargu Nabal burgwisye, sogded: “¡Bab-Jehová-e-nug odummolesun! Ar Nabal an-binge-imaksad-ulale, Bab-Jehová buged-mai anga Nabal-imaksad. Bab-Jehová mer-ibmar-isgana-imakega an-imaksad. Ar Nabalʼgi, na e-isgued, dukin-egi-aibinega imaksad.” Geb degine, David, Abigail-nikuega ese gayaburba barmisad. p[Z&Ibambe-gusad-sorbali (10), Bab-Jehová, Nabalʼga gannar boni daknonibalid. Geb deyobi, burgwissunnad. %Z%Banegine, Nabal dadakusgua, geb e-ome ibmar-gusad ega sogsad. Ar Nabal weyob itosgua, e-gwage ega boo-nadednegoeded, geg bar nanae megisad. :oZ$Abigail negse nonigua, daknonikid, Nabal reyyobi iba-dummad-ononai. Nabal weligwar itoged, degi, na bela-bela mummubalid. A-ulale, Abigail, banegidse geb ega ibmar sogsad. `;Z#David weyob sogsagu, ome-ega-ibmarmar-senonikidi, ome-abin susad. David omega sogdebalid: —Ar be anga ibmar-sogsad an be-itosad. Anse be ibmar-egichisadba an ibmar imakoed. Degisoggu, nuedgi be-negse be nae. >wZ"Ar Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-dula-maidi, akar-be-imakega an-imaksasulid. Ar napira an bega soged, gwae be an-abin arsulina, banedse Nabal-e-sordagan wargwensaale dula-beosulinad. 5Z!Bedina, binsaed-nued-nikusadba Bab-Dummad begi nued binsasun. Ar ade, ablis-eogega be an-imaksasulid, degi, buged-mai-imakega be an-imaksasurbalid.  Z Geb degine, David Abigailʼga sogded: —¡Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-e-nug odummolesun! Ar an-abindakega be-barmialid.  }ZDegisoggu, be yogasaar buged-mai-imaksasulile, degi, be yogasaar ablis-eossurbalile, bar be binge-itogosulid. Aka bur be yeer itogoed.Deginbali, gwage-nunmaked be itogosurbalid. Bab-Jehová bela bega ibmar-nasgumai-imaksale, be an-ebinsao.”  +ZDegisoggu, Bab-Jehová bega bela ibmar-nuegan-imakoye-sogsad-imaksale, degine, Israel-dulemar-e-dummadga be-mesisbalile, be yeer itogoed. ? yZAr amba dule be-oburgwega be-balegindiile, be-Bab-Dummad-Jehová be-bendakoed. Ar Bab-Jehová be-isdarmalad-oberguega dule dubgi-akwa-dikasur-metedaedyobi be-isdarmalad-metoed. U %ZAn begi-nosadi, nossuliyob be an-dake. Napiragwa, Bab-Jehová bela be-wagan Israel-yargi reyga-megmalaga imakoed. Degine, dule-wargwensaale akar be-imakosulid, ar Bab-Jehová-e-bila-onogedgi be urwediid. k QZDummad, an we-ibmar binsa-bega-ukega-sedanikid be abingae, be-sordagan-beba-gudimaladbo be mimie. )Z”Ar Bab-Jehová, ablis-eogega be-imaksasulid. Degi, dukin-bugeb-mai-imakega, be-imaksasurbalid. ¡Napiragwa! Bab-Jehová-Dula-Maid-ular, degi, be dula-gudiid-ular, be-isdarmalad, degi, bela akar-be-imakbimalad, igi-Nabal-sabsur-odurdaklegoe, deyobi gumarmosunno. b?ZDule-isgana-Nabalʼba mer be ibsae, ar e-nug-nugadba na deyob daed. E-nugdi sogleged, ‘dule-binsaedsulidye.’ Na binsaedsuli ibmar imakdaed. Dummad, ar andi be-gayaburba-berbemalad be barmiargusadi, an daksasulid. r_ZDavid-asabin sindigar-sii ega sogded: —Dummad, ani an nosad. An bega ibmar-sogbienad. Wis be an-itoge. |sZAbigail, David-daksagua, moli-uayasuid-birgi-siidgi gwae aidesad. Geb David-abin wagar napase dulluu imaksad. tcZAn neg-oiboged-iduar bela Nabal-e-neguyagi-bukmalad an ogilossulile, Bab-Dummad sabsur-an-odurdaksunno.” G ZDavid sogsa gusanad: “An Nabalʼga nega-dulesulidgangi e-ibe mer ibmar-yogguega, an binsa ega ibmar edarbedii gusye. Emigindi, an ega ibmar-nued-imaksad-anale, edi aka isdar angi binsaed. %ZAbigail moli-uayasuid-birgi-sii yar-birgi-aidedanigu, David e-sordaganmala e-asabin-daniki dakalid. Degisoggu, na abingunonimarsunnad. ZA-sorbali, Abigail, e-maimarga sogded: “Be an-idu namala, an be-sorba naoed.” Ar e-sui-Nabalʼgardi gwen we-ibmar sogsasulid. DZAbigail gwae-gwae we-ibmarmar amisad: Madu, dulataled-ilabo (200), vino, buglu-gwabo, sibad-wawaad-naraled, walatar, ibmar-gwag-dibyaled, nibir-dulapaa-gakambe-gakagugle (77), uva-sategwad-madu, dulatar (100), degi, higo-sategwad-madu, dulataled-ilabo (200). Moli-uayasuigan-birgi belagwapa we-ibmar nasiksad. H ZDegisoggu, Abigail, nue be binsao, ibu be imakoe. Ar anmar-dummad na e-berguedi, degi, e-neguyagi-bukmalad-berguedi na dukin bato igar mesisad. Ar Nabal dule-isganasoggu, dule geg ese goled. g~IZAnmar wemar-walik sibad-wawaad-edarbedigusgu, ibginedba, mutikidba, wemar anmar-edarbismalad. F}ZMai sogdebalid: —We-dulemar nueganbi anmarbo gudigusmalad. Sapurba anmar eba gudigusmargu, bipisaale gwen anmarga akar-sogsasurmalad. Deginbali, anmar-ibe gwen ibmar sussurmarbalid. j|OZMai-wargwendi, Nabal-ome-Abigail owisosad, weyob ega sogsad: —David, anmar-dummad-Nabalʼga nued-sogeye-sogega, nega-dulesulidgan-akale gayaburba-berbemalad barmialid. Ar degite, anmar-dummaddi nuedgi abin-daksasulid. {%Z Geb degine, David e-sordaganga igar ukded: “¡Es-suid be nasikmar!” Belagwable, Davidʼse-bakale, na es-suid dikargi nasiksamalad. Davidʼba dulataled-ilabake-mergue (400) sordagan nadmalad. Bamalad-sordagan-dulataled-ilabogwaddi (200) na ibmar-edarbega besmalad. z#Z David-e-sordagan biir-imaksamalad, geb nadmalad. Davidʼse-mosmargua, ar igi Nabal ega ibmar-sogsa, deyobi bela Davidʼga sogsamalad. y7Z An-madu, an-dii, degi, ibmar-durgan-san, an-sibad-wawaad-e-absar-enimaladga an sabosad, ar an dulemar-akudakmaladga, ¿an ukode? Suli, an uked sate. x9Z Ar Nabalʼdi, weyob abin-imaksad: —¿Ar Davidʼde, doa-dule? ¿Ar Isaí-machide, doasunna? Ar emi-iba, bukidar maimar na e-dummadgi wakindidamalad. wZ David-e-sordagan mosmargua, ar igi David ega ibmar-sogsa, deyobi Nabalʼga ibmar sogdapmalad, geb abitobukwa gusmalad. cvAZBe-maimarse be egise, na emar bega sogoed. Degisoggu, an-sordagan bitigi be nued abindaksana gadin, ar anmar emi-ibagi iba onogergebed. An bese wileged, na be-maimarga, degi, anga, ar ibu be nika, a be uksunna.’ ” bu?ZAn be-wisgusad, bede be-sibad-wawaadmar-e-absar eninaye. Na be wisguergebed, be-sibad-edarbemalad anmarba gudigusmargu, anmar ega akar-sogsasulid. Wegi Carmelʼgi na gudigusmargu, e-ibe anmar bipisaar ibmar sussulid. {tqZNabalʼga be sogbalo: ‘¡Bitigi bede, be-gwenadgan, degi, bela be-neguyagi-gudimalad nueganbimarmogana gadinye! FsZGeb degine, David na e-sordagan ambe (10) barmisad, geb wemarga sogsad: “Carmel-neggweburse be namala, an-nuggine Nabalʼga be sogmalo, David be-obarye, bede nueganbi-gudii-sogeye sogye. hrKZDavid nega-dulesulidgangi-gudiidgi wisgusad, Nabalʼde e-sibad-wawaadmar-e-absar eninaye. :qoZWe-dule, Nabalʼye nugad, Caleb-wagwad. E-ome, Abigailʼye nugad. We-omedi, yeerdakleged, deginbali, nue ibmar wisbalid. Nabalʼdi, dule-binged-satedid, degi, dule-isganabalid. ^p7ZMaónʼgine dule-wargwen-mani-ibed maid. We-duledi, sibad-wawaad milipaa (3,000) nikad, degi, sibad miligwen (1,000) nikabalid. We-dule, Carmel-neggweburgi neg-dummad-nikadgi sibad-wawaadmar-e-absar enidaed. o 9ZSamuel burgwisad. Geb e-neggwebur-Ramáʼgi diglesad. Bela Israel-dulemar ega bomalaga nonimalad. A-sorbali, David, Parán-nega-dulesulidganse naded. .nWZDavid, Saúl-ese-ibmar-egichisad, ega ibmar-imakoye ise-sogar sogsad. A-sorbali, Saúl e-negse naded. Geb Davidʼdi, e-sordaganmala, dukued-negse nadmalad.2m_ZSaúl, Davidʼga sogdebalid: —Emigindi, Bab-Jehová-nuggi anga be ise-sogar-sogsunna, bela an-wagan be ogilogosurye, deginbali, an-gwenadgan-nug be eliosurbarye. klQZEmigindi, ar reyga-be-megoed, an magar itosunnad. Dummadga be maidgine Israel-yar nasgumai guoed. k+Z¿Doa na e-isdarad-abingualile, gwen oburgwissulir be insae? ¡Ar emi be angi dogdar-nued binsasad-ulale, Bab-Jehová bega ibmar-nuegan ukoed! jZEmigindi, be angi-nued-binsasad, an magar itosunnad. Ar Bab-Jehová bega an-urmaksanad, degite, be gwen an-oburgwissulid. i ZSaúl ega sogdebalid: —Bedi anbali bur dule-nued gued. Andi begi nabir-binsasur-inigwele, bedi angi bur nued binsasad. 6hgZDavid sunmakgwichid-bergusgua, Saúl ega sogded: —¡David, dule-baid anga sunmakgwisye an be-biendo, ar bee be anga sunmakgwichina! Geb Saúl binnasur-gotegu, boded. 3gaZAr Bab-Jehová igar-nabogedga guoed. Anmargine na e sogoed, ar doagi bur ataklegoe. Bab-Jehová an-ibmar-imaksad daksad. Geb begi an-bendakoed, begi an-ollor-imakoed.” 3faZ”¿Ar Israel-e-rey, doagi gwichiguega noali? ¿Ar doabina daniki? Ar dule-nuedsulidbina danikid. Ar ande achu-nungumaiyob gued. Andi genyob gued, ibmar-nuedsulid. meUZ Ar epenne weyob sogledaed: ‘Dulemar-isganamargi isgued nodagoye.’ A-ulale, andi be-oburgosulid. #dAZ Bab-Jehová anmarga ibmar sogoed, ar doa bur ibmar-isgana imakdii. Be sabsur-an-imakdiid-ulale, Bab-Jehová buged-mai be-imakoed. Andi an be-oburgosulid. cZ ”Dummad, an be-mor-suid-e-duku-ganikid be dake. Be-morduku an siksad, degite, gwen an be-oburgwissulid. Be dakena, an akar be-imakbisulid, an begine aibinbisurbalid. Ar an akar be-imaksasur-inigwele, degite, bedi an-oburgwega an-balegindiid. bZ Emi, be-sunnad be daksad, ar igi Bab-Jehová ibe-dummad-yaba anga be-urmaksana. An-sordagan be-oburgwega, angi alamaknai gusmalanad. Ar andi wile be-daksad. Geb an sogsad: ‘Gege an, an-rey-oburgweye, ar Bab-Jehová be-nug-imaksaddeeye an sogsad.’ a;Z geb Saúlʼga sogded: —Dummad, dulemar bega sogsamalad ande be-akar-imakbiye, ¿ibiga be a-dulemar itoge? Mer be amar itoge, ar an be-oakalobisulid. ` ZDavid e-sorba noarmogad, geb Saúlʼse goted: —¡An-dummad-rey! Saúl, yarganba atakdegua, David dulluu napa-nagase imaksad, _yZWeyobi, David na e-sordagan-bargasad, adi, mer Saúl-oburgwemalagar. Ar Saúl ibe-dummad-ollor-siid-yaba nosgua, O^ZGeb e-sordaganga sogded: —Bemar anga-ibmar-sogedba an rey-oakalogosulid. ¡Bab-Jehová mer an-dummad-Saúlʼga deyob an-imakena gadin! Ar Bab-Jehová Saúl-nug-imaksasoggu, geg an Saúl-oburgwed. ;]sZWeyob imaksad-ulale, David gwage-naibi itononikid. "\?ZGeb e-sordagan Davidʼga sogdemalad: —Bab-Jehová bega ibmar-sogsadi, emi nue-napira gunaid, ar bega sogsagu: ‘Be-isdarad an bega urmakoye, adi, na be igi-imakbie, be-dakedba be imakoye bega sogsad.’ David gwisgusad, geb bogidikmakar itolessuli Saúl-e-mor-suid-duku siksad. K[ZSaúl nadapidgi, sibad-wawaad-galu-siidse mosad, a-dikarba ibe-dummad-ollor siid. Saúl na akunaega ibe-dummad-ollor-siid-yaba dogsad. David, e-sordaganmala, a-ibe-dummadyaba dukubukmalad. }ZuZGeb degine, Saúl Israel-dulemar-abargi milipaa (3,000) sordamar amisad, geb Sibad-Sapurbalid-Yarse David-aminaded. tY eZSaúl Filisteaʼmar-balegindiidgi gannar nonigua, ega sogsamalad, David Engadi-nega-dulesulidganba gudiiye. OXZA-sorbali, David, na dukuega Engadi-neg-dukumalad-bukwadse naded.W1ZGeb degine, Saúl David-baleginnaid indaksasunnad. Geb Filisteaʼmarbo-urgwega gannar naded. A-ulale, we-neg Sela-Hama-Lecotʼye nug-imaksamalad. V-Zdule-wargwen-gayaburba-berbeged nonikid, geb Saúlʼga sognonikid: “¡Dummad, gwae be gannar dage, ar Filisteaʼmar anmar-yargi ubosmalad!” VU'ZSaúl yar-siid-dikarba nadapid, Davidʼdi e-sordaganmala, wakinmalaga gwae-gwae a-yar-dikar-baidsik nadapmogad. Degi-inigwele, Saúl, e-sordaganmala, David-ebiris bukusmalad. Nue-David-gasokarmargua, JTZDavid-owisosmargua, Saúl, e-sordaganmala be-amidanimarye, David, Maón-nega-dulesulidgangi akwasaila-siidse aidenonikid. Ar Saúl deyob wisguargua, Maón-nega-dulesulidgansik David-balegited. GS ZZifʼginmalad Saúlʼgi banguarmalad, geb e-yarse gannar nonimalad. Deunni, Davidʼdi e-sordaganmala Maón-nega-dulesulidgan-dad-nakwed-argan-nuedsik, Arabáʼye-neg-nugadgi gudimalad. 1R]ZBiarmala David-dukue bemar nue wisgumalo, geb nuekwaa be anga sognonimalo. Geb agine, an bemarba naoed. Ar a-yargi nue-gudidibe, bela Judá-e-wagan-abargi an aminaoed. zQoZBe namala, nue be wisgunamala, David bia gudii, doa daksabali. Ar anga sogsamalad, Davidʼde bato ibmar-wisdaye. jPOZSaúl abin-sogded: —¡Bemar wile an-daked-ulale, Bab-Jehová begi nued binsamalana gadin! =OwZDummad, anmarse be naele, anmar bega David-urmakoed. eNEZZifʼginmalad Gabaa-neggweburse nadmargu, Saúlʼga sogdapmalad: —Dummad, David anmar-yargi-dukudiidi, ¿be wissursi? Haquila-yargi gudiid, nega-dulesulidgan-dad-nakwed-argan-nuedsik, Hores-neg-dukuedgi dukudiid. MZGeb degine, ebogwa Bab-Jehová-asabin igar-mesismalad. A-sorbali, Jonatán na e-negse gannar nonikid. Davidʼdi, Horesʼgi gudii gusad. 5LeZJonatán, Davidʼga weyob sogsad: “Melle be dobee-itoge, ar an-bab be-amiosulid. Israel-e-reyga be megoed, an be-sorbalidga guoed. We-ibmar an-babse-bakale, na wisid.” KZSaúl-machi-Jonatán, Horesʼse David-daknaded. Geb Jonatán, David mer-Bab-Dummadgi-bensuli-gudiguega, David-ogannosad. lJSZDavid Zif-nega-dulesulidgangi, Horesʼgi-gudiidgi wisgusad, Saúlʼdi e-oburgwega e-aminadye. 0I[ZDavid yar-gwagwengi Zif-nega-dulesulidgangi negmar-dukued-bukwadgi dukudii gusad. Bane-bane Saúlʼdi amidii gusad, ar Bab-Dummaddi Saúlʼga David-urmaksasulid. HyZ Geb degine, David e-sordagan-dulataled-ilanergwa-merguedmala (600) Keila-neggweburgi-gudiidgi nadmalad, geb neg-baid-baid-onodii gusmalad. Saúlʼga sogsamargua, David Keila-neggweburgi-gudiid nadye, degisoggu, Saúl bar Keilaʼse nadsulid. 0G[Z David gannar Bab-Jehováʼse egichialid: —¿Keila-dulemar Saúlʼga an-urmakoe? ¿An-sordagan urmaklemarmogoe? Bab-Jehová abin-sogded: —Eye, be-urmakmaloed. NFZ Israel-e-Bab-Dummad-Jehováʼye, an bese wilege, anga be soge, ¿Keila-dulemar Saúlʼga an-urmakoe? ¿Anga-sogsamaladyobi, Saúl nue-danikoe? Bab-Jehová, Davidʼga sogded: —Eye, Saúl danikoe. E'Z A-sorbali, David, Bab-Dummadse gochad: —Israel-e-Bab-Dummad-Jehováʼye, an nue-wisid, an-ular Saúl Keila-neggwebur-obelogega dagsokalid. uDeZ David Saúl-e-oburgwebied wisgusad. Degisoggu, Abiatarʼga igar-uksad, ega mor-efodʼye-nugad sedegar. CZGeb degine, Saúl bela e-sordamarse gochad, adi, David-sordamargi bila-ononamalaga, deginbali, Keila-neggwebur-ebiris bukumarbaligar. gBIZSaúlʼga sogsamargua David Keila-neggweburse nadye, Saúl sogded: “¡Bab-Dummad anga David-urmaksa! Emide, David neggwebur-yawagak-nikad-yaba, degi, yawagak-esgorogi-atied-yaba dogsad, degisoggu, gege wakinned.” A ZAr Ahimelec-machi-Abiatar, David-walik-dukuega Keila-neggweburse-wakitegua, mor-efodʼye-nugad sesad. Saúl, David-balegichad ~@wZDegisoggu, David e-sordaganmala Keila-neggweburse nadmalad. Geb Filistea-sordamargi bila-onosmalad. Geb agine, Filistea-sordamar ese galakusmalad. David Keila-neggweburginmalad-bendaksad, deginbali, Filisteaʼmar-ibe ibmar-durgan susbalid. ?;ZDavid gannar Bab-Jehováʼse idakdebalid. Geb Bab-Jehová weyob abin-imaksad: —Keila-neggweburse be nae, ar Filistea-sordamar an bega urmakoed. f>GZAr sordamar Davidʼga sogdemalad: —Ar anmar amba wegi Judá-yalagi gudimar-inigwele, degite, amba anmar dobe-itodimalad. Anmar Keila-neggwebur-bendakega Filistea-sordamargi bila-ononader, bur bule anmar gwakidoed. `=;ZDegidbali, David Bab-Jehováʼse idakded, ega sogded: —Bab-Jehováʼye, ¿Filistea-sordamargi an bila-ononaoe? Bab-Jehová abin-sogded: —Be nae. Filistea-sordamargi be bila-ononae. Keila-neggwebur be bendaknae. < ZDavid wisguargua, Filistea-sordamar Keila-neggweburgi gwichigusmarye, degine, e-ibmar-gwag-sabolebukwad ei atur-imaksamarbarye. ;)ZDegi-inigwele, mer be dobguo. An-walik be gudiguo. Wegine, dule gwen be-oakalogosulid. Ar doa-dule be-oburgwebiele, an-oburgwemogargebed.N:ZAgine, David, Abiatarʼga sogded: —An Nob-neggweburgi Edom-dule-Doeg-daksagu, bato an dika egi binsasa, we-dule, Saúlʼga ibmar-sogoye. Emide, belagwable be-gwenadgan-burgwisadi, an-nukinsundo. b9?ZGeb bela Davidʼga ibmar sogdapid, igi-Saúl dule-irwa-Bab-Jehováʼse-gormalad ogilosa. 8 ZDegi-inigwele, Ahimelec-machi-wargwen, Abiatarʼye-nugad wakichad. Geb Davidʼse naded. We-Ahimelecʼde Ahitob-e-machid. e7EZA-sorbali, Doeg, Nobʼse naded, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-neggweburse. Geb es-suidgi machergan, omegan, burwigan, goemar, moli-bebe-nikamalad, moli-uayasuidmar, degine, sibad-wawaadmarse-bakale, oburgwidapbalid. !6=ZDegisoggu, Doegʼga Rey-Saúl igar ukdesunnad: —¡Be dule-irwa-Bab-Jehováʼse-gormalad-oburgwe! Geb degine, Edom-dule-Doeg amargi gwichiguded, geb bela oburgwisad. A-ibagine, Doeg dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad lino-mor-sakwasulid-yoimaladi, dulabake-gakatar (85) oburgwisad. '5IZRey e-suar-ibmala-eba-gudimaladga igar uksad: —¡Bab-Jehová-e-dule-irwa-gormalad be oburgwemala! Wemar, Davidʼba nanaimarmogad. David-wakindiid wismalanad, degite, gwen anga sogsasurmalad. Ar rey-e-sordamar-dummagandi, yapa dule-irwa-Bab-Jehováʼse-gormalad-oburgwe gusmalad. ,4SZRey-Saúl, weyob Ahimelecʼga sogded: —Amba be deyob anga sog-inigwele, ¡Ahimelec, amba be anse burgoe! ¡Bebi burgosulid, bela be-gwenadgan burgwemogoed! P3Z¿Ar emi gebe Bab-Dummadse an Davidʼga igar-wisgunai be an-dake? ¡Suli, deyob suli! Angine, an-gwenadgangine bipisaar rey atake-wilubsulinad, ar andi bemar-boni-nika-gunanaidi, bipisaale wissulid. Y2-ZAhimelec rey-abin weyob sogded: —Ar bela be-sordamar-e-dummagan-abargine, ¿doa be-sapin-Davidʼyob innikigwad gudii? Deginbali, be-edarbemalad-e-dummadbalid, be-neggi belagwable e-nug odummomarbalid. s1aZ Saúl sabsur Ahimelecʼga sogded: —¿Ibiga be, Isaí-machi-ebo, angi aibinnai? Angi-aibinega ega be mas uksad. Degi, an-oburgwega es-suid ega be uksabalid. Deginbali, Bab-Dummadse ega be ibmar-wisgusbalid, igi emi ibmar gunai. ;~~}||9{{zz0y0xww&vnuu0tcsnrlqpp)onmll kk#j iiHhhhgnffae"ddbbear``l_^]n]\[ZxYXWWV'UTT;SR>QfPP,O!N7MLKJIHGG0FlEEDkCCfB@@?>>?==%Deginbali, dule Jesúsʼba-nanaimalad-e-dummadga gubiele, dule-geb-emisgwa-Bab-Jesúsʼba-nagusad, geg gued. Abakalegi, na san dummarba-saedba, nia-saila-isgusadgii isguarmogale. {bAr dule na e-neguyagi neg wissur-seele, degite, ¿igi nabir Jesúsʼba-nanaimalad-sebalosunna? Geg nabir sebardo. |qbDule na-neguya-nued-sediid, dule na-mimmigan-uaya-nikadaed-sediid, degi, e-mimmigan egi-binsaed-nikaa damarmogad. Fbdule-geg-mumgued, dule-geg-abin-abin-daed-amied, dule-geg-ibmar-isganagi-mani-onoged, dule-gwenadgan-sabguerbad, dule-binnalee-na-san-bargaar-ibmar-saed, dule-maniginbi-dogdar-binsasulid. 0 YbA-ulale, dule Jesúsʼba-nanaimalad-e-idumalad-e-dummadga gubiele, dule-weyobid abeleged: Dule-egi-ichakwa-sunmaked-sated, dule-unnila-ome-wargwenna-nikad, dule na-dukin-sunna-san-bargaed, dule-binsaed-nikadaed, dule-mag-emar-dakeedaed, dule-nabir-emar-akwed, dule-yeer-dulemar-odurdaked, e  EbWe igar-napiragwaddo: Dule Jesúsʼba-nanaimalad-e-dummadga gubiele, arbaed-nuedbina soged. $ AbDegi-inigwele, ome dula-urbedgi, bendaklegoed. Bab-Jesúsʼgi-bensulile, sabguele, gwage-swilidikile, degi, dogdar-obichadasulile, bendaklegoed.. UbDeginbali, Adán gwen nia-sailase binsaed-galessulid, Eva nia-sailase yardaklesgusad. Degisoggu, Eva isgunonisunnad. A-ulale, omegan machergan-birgi daewilubsulid. X )b Ar ade, Bab-Dummad Adán-inse ogwichisad, geb a-sorba, Eva-ogwisnonikid. b Ar ome machered-odurdaked an abesurbalid, degine, mer machered-birgi obichaa dabalo. Unnila bogidik nue-itosii guoed. dAb Ome nue-bogidikidgi, ibmar-itosiidgi, degi, urbaligwa-daedgi, ibmar-durdakewilubbid. Db Ar unnila ibmar-nuegan-imakedbarbi omegan san ogannomalad. Mor-yeerdakle-yoedgi na san ogannosurmalad. Ar igi omegan-nue-Jesúsʼba-nanaimalad damala, deyob bemar daewilubmarmogad. lQb Aginbali, an abebardo, omeganmo, nue-wilubbali, dogdar wilub-obichasuli, nuedgi, mor yomarmogad. Omegan, mer dogdar wilub-obicha sailagia nudakmalo, degi, olomar, winimar, molamar-gargemalad dogdar-obichaa mer yomarbalo. 3_bDegisoggu, a-ular, an abedo, machergan bela-yar-baid-baidgi-bukwamaladi, urwedginsuli, degi, na abin-abin imakedginsurbali, unnila gwage-swilidikidgi, Babse goled. ~ubA-ular, a-igargi-sunmakega an barmialealid, degi, Jesucristo-e-sapin-bur-dummadga-gumogaga an nug-imaklesad. Napira an bemarga soged, an gakansasulid. Jesúsʼgi-bensulidgi, degi, napiragwadgi Judíoʼsurmalad-odurdakega an nug-imaklesad. ?wbA-Jesucristoʼde bela dulemar-abonogega, burgwega na san-uksa gusad. We-ibmar, Bab-Dummadi, e-wilubgan-mosgu, deyob-guega imaksad, adi, oyogega, Bab-Dummad bela dulemar-abonomaiye. *MbAr Bab-Dummad unnila wargwenna gued. Degine, dulemar-anar Bab-Dummad-irwa-gwisguedi unnila wargwenna gubalid. A-dulede, dule-sunnadid, Cristo-Jesúsʼye-nugad. bAr ade, Bab-Dummad binsamaid, bela-dulemar bitigi abonolesana gadinye, degine, bela igar-napiragwad wisgumalana yeerbanye. oWbAr wede, deyob-Babse-goled, igar-nuedid, degi, Bab-Dummad-anmar-Abonoged yeer we-igar itomogad. G~bReymarga Bab-Dummadse be gormar, degi, bela dulemar-negdakmamaidga be gormar, adi, anmar bogidikidgi, dule-anmargi-gwisgusulidgi, Bab-Dummadgi-binsabukwa, degi, nue-nanabukwa anmar guegar. I} bDegisoggu, a-ular an be-ogannomar, an bemarga sogmarsun: Bela dulemarga be Bab-Dummadse ibmar-egismar, Bab-Dummadse gormar, Bab-Dummadse wilemar, degi, bela dog-nuedye be Bab-Dummadga sogmar. | +bDeyob Himeneo, degi, Alejandro gusmalad. Degisoggu, amar mer bar Bab-Dummadgi isdar sunmakmalaga, an nia-saila-Satanásʼga urmaksasunnad.={ ubGatik Jesucristoʼgi be bensuli guo, degine, ulubgi gwen-akar-itosuli be gudii guo. Gwenna-gwennadi weyob gwen imaksasurmarsoggu, galakudmarsunnad, Bab-Jesúsʼgi bangudmarsunnad. cz AbDegisoggu, Timoteo, be an-machiyobsoggu, we-igar na bega uksunnad. Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad iduakwaa bato begi sogsamaladyob an bega sogmosunnad, adi, be nue-napiragwadgi-alamaknai guegar. Be nue salakar. Hy  bDegisoggu, aga anmar-Rey-Dummad-degisadegu-maid, geg burgwed, a-e-nug odummolesun. We-Rey-Dummad sanar dakledisulidid, unnila abi bela-ibmar-wisimaidid, a e-nug odummolesun. Ar deyobdo. +x QbAr an bur bule isgus-inigwele, Bab-Dummad nue-wile an-daknonikid, an-abonononikid. Adi, angin-inse Cristo-Jesús bela na e-sabgued-geg-bergued angi oyogegar. Degisoggu, e-wilubga an gunonisunnad, adi, dulemar-an-sorba-Jesucristoʼgi-benguosurguoed burba-geg-bergued-nikumaloedga, oyogegar. Iw  bWe gayaburba-napiragwadid, bela dulemar bensulidgi abingaewilubbid: “Cristo-Jesús bela dulemar-isgudimalad-abonogega we-napnegse noniye.” Ar andi bur bule amarba dule-isgusad-duled. Mv bAr a-ular, anmar-Bab-Dummad ibiyobi bela-bela nued angi binsasa. Abali, Jesúsʼgi-bensuli-gued, degi, e-sabgued anga uknonikid. Ar Cristo-Jesúsʼgi anmar akanaid-ular, wemar bela anmarga uksad. u b Epennedi, galagwensuli Jesucristoʼgi-dodoar an sunmakdii gusad, e-sapingan-baregindii an nanasad, degine, egi urwedii an nanasbalid. Degi-inigwele, Bab-Dummad wile an-daksad, ar ade, aku an ibmar-itogedba, amba an Bab-Jesús-bengudigusadba, an deyob gudii gusad. t b Emi Cristo-Jesús-anmar-Dummad-an-ogannogedga, dog-nuedye an soged. Ar angi-bengussulidba, ega arbaega an-nug-imaksad. 3s ab Bab-Dummad-nuedid E-Gayaburba-Nued-Birigined, an egi sunmakega anga uksad. Ar we-Gayaburbadi igar-nueganginbi dulemar-odurdaked. 3. BAB-DUMMAD PABLO-WILEDAKSAD (1:12-20) \r 3b abirgunagwarsuli-negsichigi-yolemaladga, omegiidmaladga, machergangiidmaladga, dule-emar-atursamaladga, dule-gakansamaladga, gakansaar-ise-sogar ibmar-samaladga, degi, bela dulemar-Bab-Igargi-gwisgudimaladgar. A-ular, Bab-Dummad amarga Moisés-Igar mesisad. Degisoggu, Moisés-Igar-Megisadi, bela dulemar Bab-Igargi-yoledimaladga megisad. uq eb Anmar nue wisid, Bab-Dummad anmarga Moisés-Igar-Uksadi, dule-nuegangarsulid. Unnila wemarga uklesad: Dule-isganamarga, dule-uaya-nikaadasurmaladga, dule-Bab-Dummadgi-binsasurmaladga, dule-isgudimaladga, dule-Bab-Dummad-Igargangi-dododimaladga, degi, Bab-Dummad-nuggi-dododimaladga, dule-na-e-bab-oburgwemaladga, na-e-nan-oburgwemaladga, dule-aimar-gindakmaladga, gp IbAr anmar nue-wismalad, Moisés-Igar-Mesisad, igar-nikaa anmar nue-ebudiile, igar-nuedid. +o QbA-dulemardi, Moisés-Igar-Maid-odurdaked-nue-wisye sogdimalad. Ar degite, emarbela we-Igar-Maid amba aku itomalad, degine, wissurmarbalid, ibigi sunmakdimarbali. fn GbGwenna-gwenna dulemar weyob-sabgued-igargi bangudmalad. Agala, binsa yogasaar sunmakdemalad. jm ObWe an bega igar-ukedi, adi, na be muchub-muchub nue-napiragwadgi gwage-swilidikidgi sabgumalagalad, degine, ulubgi akar-itosulidgi sabgumalagalad, deginbali, napiragwadgi Jesúsʼgi-bensulidbali na be sabgumarbaligalad. "l ?bSergan-igar-nui-sunmaklemalad, degi, dadgan-e-anagan-dikasur-danimaladgi, mer egi be sunmakdii gumalo. We-igargan binsa unnila na abin-abin-imakmalad-igalad, Bab-igarsikdi gwen anmar-ogannogosulid. Bab-Dummad-Igar-Maiddi unnila bensulidgi abingaleged. Deyob be dulemar-odurdakoed. Kk bMacedonia-yarse an naed-iduar igi bega an sogsa, Éfeso-neggweburgi be beoye, deyob gannar an bega sogbar, adi, dulemar-noar-odurdakdimaladga be sogegar, mer be Bab-Igar noar odurdakmarye. 4j cbTimoteo, we-garda na bese narmaked, be Bab-Jesúsʼba-naid-ular, an-machi-sunnadyob gunonikid. Bab-Dummad-anmar-Baba, degi, anmar-Dummad-Jesucristo, begi nued binsamarsun, degine, wile be-dakbarsun, deginbali, ulubgi bogidik be-itogega imakbarsun. 2. NOAR-ODURDAKDIMALADGI NUE-SALAKARMARYE (1:3-11) Pi bAni Pablo, Jesucristo-e-sapin-bur-dummadga-gumogaga nugsalesmogadid. Bab-Dummad-anmar-Abonoged, a an-barmialid, degi, anmar-Dummad-Jesucristo anmar-bensulidgi-edarbediid, a-nuggi an barmilealidbalid. Xh)NAnmar-Dummad-Jesucristo bela bemargi nued binsamarsun. Be itomargua.ngUNBab-Jesús-nuggi an bemarga sogmarsun, we-garda bela gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimaladga be absomalo. Hf NBela gwenadganga nue-angaagwaledgi, be nued sogeye be sogmar. 3eaNGwenadgan, anmarga Babse gormarmogo. d{NAr Bab-bemarse-gochadi, dule-yardakedsulid, anmarga-ibmar-saoye-sogsadi, bela imakedsegad. 7. NAPI-SOGLENAID (5:25-28) Wc'NBab-Dummad-sunnad, ulubgi-bogidik-uked-Bab-Dummad, bela gwage-swilidik bemar-imaksun. Bab-Dummad anmar-Dummad-Jesucristo-danikoedse, bela be-sana, be-san-burba, degi, be-burba gutusuli bemar-imaksun. *bONBela ibmar-isganamargi be bangu. BaNBela ibmar nue wilubdako, unnila igar-nueganbi be suoed. g`GNBab-Dummad-gayaburba-barsogmalad Bab-Dummad-Gayaburbagi bega sunmakalir, mer be baisur dako. J_ NBab-Dummad-Burba-Isligwaled-e-arbaed mer bargaed be imako. }^sNBela ibmar-gunaidgi Bab-Dummadga be doggus-nuedye sogmala, ar Cristo-Jesúsʼgi Bab-Dummad weyob-sogbi be abemaid. 1]]NBali-bali Bab-Dummadse-gordii be gumar. *\ONWeligwarbi itodii be gumar. t[aNNue be dakmalo, dule-gwensak dule-egi-ibmar-isgana-imaksadgi mer ibmar-isgana-imakmogad be imakmalo. Aka bur bule ibmar-nueganbi-imaked be imakmar. Unnila bemarbi na be deyob mer be imakmala, bela dulemar-baigan be deyob imakmarbali. QZNGwenadgan, anmar bese wilenaimarbalid, dulemar-arbabisurmalad be nue-unao, gwage-nollo-gudimalad be ogannogo, dule-burba-gege-itomalad be bendako, degi, binnalegwadgi bela dulemar-sedii be nanamalo. 'YGN Amargi bemar nue-binsaed-nikaa damalo, degi, Bab-Jesús-Igargi-arbadiid-ular, bemar amar nue-sabgumarbalo. Na be muchub-muchub bogidikidgi gudii imakmarsun. =XsN Gwenadgan, anmar bese egised, bela-bela bemar-abargi-arbadimaladgi be nue-binsaed-nikaa damala. Bemar-idudimalad, degi, Bab-Jesús-nuggi be-unadimalad, mag be dake nanamala. 9WkN A-ulale, ar igi na be imakdimalayob, na be muchub-muchub ogannomarsun, degi, Bab-Igargi nasgumai-gumalaga na be bendakdii gumarsun. 6. PABLO, NAPI GWENADGAN-UNASIID (5:12-24) ~VuN Jesucristo anmar-ular burgwisad, adi, anmar dulagudiidgindibe, burgwisadgindibe, anmar Jesucristoʼba gudii guegar. U{N Ar Bab-Dummad beedse-anmar-odurdakega anmarse gochasulid. Anmarse gochad, anmar-Bab-Jesucristoʼba anmar abonolegegar. 'TGNAr anmardi neg-ibgined-mimmigan-gumarsoggu, nue-neg-itoakwaa-itodii nanamala. Anmar binasgargi-mor-esgorobiid-nasikedyob Jesucristoʼgi-bensulidi, degi, Bab-Dummad-sabguedi, isguedgi anmar-bendakoed. Deginbali, bormo-gurginyob Bab-anmar-abonoged-edarbediidi, isguedgi anmar-bendakoed. LSNDule-gabmalad, mutik gabmalad. Dule-mumgumalad, mutik mumgumalad. xRiNDegisoggu, anmar dule-baiganyob gabewilubsulid. Anmar nue-atakdii, degi, nue-neg-itoakwaa-gudii gumalargebed. Q NAr bela bemar gwallu-meegwad-mimmi gumalad, degi, ibgined-mimmi gumalad. Anmar neg-mutikinedsulid, degi, negsichidginedsulid. PNGwenadgan, bemardi, negsichidgi gudisurmalad, adi, Bab-Jesús-danikoed-iba dule-atursaedyob ukiagwar bemar-imakmalagar. wOgNDulemar weyob-sogmaladgine: “Bela neg-bogidik-naiye, ar ibiga anmar dobgudagoye.” A-dulemargine, ukiagwale bergued-ibagan nonikoed. Igi ome-wargwen ukiar na e-bonigan itoardae, deyob nonikoed. Dulemar we-igargangi gwen wakinnosulid. NNAr bemar nue-wismalad, Bab-Jesús-danikoed-e-iba, ukiagwar nonikoed, igi-atursamalad ukiagwar mutik nonidae, deyob nonikoed. rM _NGwenadgan, an bemarga Bab-Jesús-danikoed-ibagansik, degi, e-wachi-danikoedsik, narmaked be abesurmalad. RLNDegisoggu, we-gayaburbagi na be muchub-muchub ogannodii imakmarsun.lKQNA-sorbali, anmar-dula-gudimalad, anmar-besmalad, gwenadgan-Bab-Jesúsʼgi-burgwismaladba-mesa nibnegse seledmarmogoed. Adi, agi anmar mogir-imbaba Bab-Jesús-abinguegar. Deyobi, anmar Bab-Jesúsʼba degisadegu gudii gumaloed. NJNBab-Jesús-sunnad Bab-Dummad-gayaburba-ganguedba, baliwitur-dummad-gayaba, degi, Bab-Dummad-gar-trompetaʼba, nibneggi aidedagoed. Geb dulemar-Cristoʼgi-bengussuli-burgwismalad-inse durgudagoed. PINAr Bab-Jesús igi-anmar-odurdaksa, deyobi anmar bemarga sogmarmogad, anmar we-napneggi dula-gudimalad, anmar Bab-Jesús-danikidse we-napneggi besmalad, anmar-inse gwenadgan-burgwismalad-idugosulid. CHNAr Jesús-burgwisadgi, degi, gannar-durgusadgi, igi anmar egi bensuli, debayobi anmar bensurbalid, Bab-Dummad dule-Jesúsʼgi-bensurmalad-burgwismalad gannar Jesúsʼba-dagega imakoed. $GAN Gwenadgan, dulemar-bato-burgwismalad igi-gumaloed-igar, bemar wisgubi an abemardo, adi, mer bemar dule-Bab-negse-dogosurmaladyob bukib binsamalagar. AF{N Deyobi, dulemar-Bab-Jesúsʼba-naisurmalad bemargi binsaed-nikaa gumaloed. Deginbali, bemar dule-baidse ibmar-egisdii gumarbalosulid. 5. BAB-JESÚS-GANNAR-DANIKOED-IGAR (4:13–5:11) E1N Bela dulemarbo be bogidik gudigued imako, unnila be-ibmar-imakedginbi be alamakdii guo, degi, na be dukin arbadii guo, ar igi an bemar-odurdaksa. .DUN Ar deyobi, bemar bela gwenadgan-Macedoniaʼgi-bukmalad sabgubukwad. Degi-inigwele, gwenadgan, an bemarse ise-wilesagwar egissundo, gatik bur bule na be sabgumarye. &CEN Na gwenadgan-sabgumalad-igarsikdi, an-bemarga-garda-narmaked bemar abesulid. Ar Bab-Dummad-sunnad na bemar-odurdaksad, na be muchub-muchub sabgumarye. %BCNDegisoggu, ar doa-dule weyob-ibmar-soglenaid isdar-itogele, dule-isdar-daksulid, Bab-Dummad-isdar-daked. Ar a-Bab-Dummad anmarga E-Burba-Isligwaled uksad. lAQNBab-Dummad anmarse gochasulid, igar-isganaba-nanaega. Gwage-swilidikidgi nanaega, anmarse gochad. $@ANWe-igargi, mer be-gwenad-bensudii, degi, yardakdii be nanamalo. Ar bato iduar an bemarga sogsamalad, Bab-Dummad beedse dulemar-degi-gudimalad odurdakoye. Z?-NDulemar-Bab-Dummad-wissurmalad-nanamaladyob, melle be be-omegi yogasaar binsao. >/NBemar, wala-walagwengi unnila be-ome-ebo be nanadii imakmarsun. Be-ome na-be gwage-swilidikidgi, degi, nue-binsaed-nikadgi, be sedii imakmarsun. r=]NBab-Dummad abemaid, bemar gwage-swilidik gudii gued. Bemar mer negsichigi galagwensuli gudii gued. S<NAr bemar bato wisid, igi-anmar bemarga Bab-Jesús-nuggi ibmar sogsamala. k; QNEmigindi, gwenadgan, anmar, Bab-Jesús-nuggi ise-wilesagwar bemarse egissun, degi, bemarga sogmarsun, ar anmar igi-bemar-odurdaksa, igi-be-nanamalargebe, bemar Bab-Dummad-nabir-ito-imakega, deyob be gatik bur bule nanamarsun. U:#N Bitigi Bab-Dummad, burbale be ogannosmalana gadin, adi, anmar-Bab-Jesucristo bela-eba-nanaimalad-abargi-danikile, bemar-gwage-swilidik, anmar-Bab-Dummad, degi, anmar-Bab-asabin, gutu-naisuli guegar.9N Bitigi Bab-Jesús gatik bemar-onasgumai imakena gadin, adi, bemar na muchub-muchub bur bule-sabgumalaga, igi anmar bemar-sabmarmoga. 8N Bitigi Bab-Dummad anmar-Baba, degi, anmar-Bab-Jesucristo, anmarga igar-egaena gadin, adi, anmar bemar-daknamalagar. :7mN Mutikidba, ibginedba, anmar Bab-Dummadse ise-egisar gornaid, bitigi bemarse-ataknaed anmar-imaksana gadinye, adi, bemar-bendakega, bemar-Cristoʼgi-bensulid-nikad ogannogegar. 63N Degisoggu, anmar aku itoged, bemar-ulale, ¿igi anmar Bab-Dummadga doggus-nuedye sogoe? Ar ade, bemar nue-weligwar Bab-Dummad-asabin anmar-imaked. n5UNEmigindi, anmar bemar-wissoggu, bemarde weyob-gudiiye, we anmar-ogannoged, anmar dula-gudii guegar. ;4oNA-ulale, gwenadgan, anmar bonigan-nika-gudiid-abargi, degi, nue-naibi-itoged-abargi, anmar yeer-itononikid, anmar bemar-wisguargu, bemarde Bab-Jesúsʼgi nue-bensuli gudimarye. 43aNEmide, Timoteo Tesalónicaʼse-gudiid gannar nonikid. Anmarga gaya-nued senonikid, bemarde Bab-Jesúsʼgi nue-bensurmarye, degi, na be-muchub-muchub nue-sabmarbarye. Anmarga sognonibalid, bemarde nue-sabedgine anmargi binsadiiye, degi, bemar nue-anmar-dakbiye, igi anmar bemar-dakbi gudimoga. \21NA-ulale, ani Pablo, ar an nue bemar-wisgubigussoggu, an Timoteo-barmisad. Ar an bemar-wisgubigusad, bemarde amba Jesúsʼgi-bensuli gudimardibeye. Ar an dobe-itosad, abakalegi nia-saila, ibmar-isgana-imakega bemar-binsaed-gaalile. Ar deyob gunonikile, anmar binsa arbanai gusdo. Timoteo sognonikid, Jesúsʼba-nanaimalad nued gudidimarye w1gNAr anmar bemar-abargi-gudigusgu, anmar bato bemarga sogsagusad, anmar nue-wilemaloye. Ar deyob gunonisunnad. 0NAdi, bemar we-bonigan-itonanaid-ular, mer Cristoʼgi bengumalagar. Ar bemar wisid, anmar we-boniganbo-garitogega sulesmalad. //NDegisoggu, anmar-gwenad-Timoteo an bemarse barmismalad. We-Timoteo, Bab-Dummadga-arbadiid-duled, degi, anmarba Cristo-Gayaburba-Nued-barsogedgi arbadibalid. Anmar, Timoteo bemarse barmisad, adi, be-niga-ogannomalaga, degi, bemar bur-bela-bela Cristoʼgi-bensuli gumalagar. o. YNAr anmar bela-bela nue-bemar-wisgubigussoggu, anmar walagwen Atenas-neggweburgi beoye sogsamarsunnad. m-SNEye, ar bemargine. Ar bemar nug-dummarba anmar-imakedid, degi, anmar-weligwar-ito imakbalidid.@,yNDegite, anmar-Bab-Jesucristo-gannar-danikoed-ibagi, e-asabin, ¿doagi anmar benguosursunna? ¿Doagi anmar yeer itogosunna? ¿Doagi anmar nug-dummarba itogosunna? ¿Ar bemarginsursi? *+MNA-ulale, anmar nue bese ataknabi gusmalanad. Ani Pablo, irbigbagus nue bese ataknaoye sokardaenad. Degi-inigwele, nia-saila-Satanás anmargi igar oburnonidaed. E*NGwenadgan, anmar bemargi sikwas bangusgua, anmar be-wagar daksasurmar-inigwele, anmar bemargi degisadegu gwagegi-binsadii gusmalad. Anmar bemar-dakega bela-bela bemarse nabigusanad. &)ENAr amar anmar-abesulid, anmar Judíoʼsurmaladga Bab-Jesús-Igargi sunmaked, adi, Judíoʼsurmalad mer abonolemalagar. Deyobi, na e-isgued bur bule omelomalad. Amar-obelogega, Bab-Dummad odurdakleged-iba ega nasiknonisunnad. Pablo, gwenadgan-Tesalónicaʼginmaladse gannar ataknabied M(NWe-Judíoʼmala, Bab-Jesús, degi, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad oburgwismalad. Anmardi ese e-yargi onolesmalad. Amar Bab-Dummad-nabir-ito imaksurmalad, degi, bela-dulemargi gwisgudimarbalid. h'INGwenadgan, bemar Jesúsʼba-nanaimalad-danar-Judea-yargi-ambikunonidamalad-sunnaa be gusmarmogad. Ar bemar be-yarginmaladse ise-wilegagwar gusmalad. Ar deyopira, Judeaʼginmalad na e-gwenadgan-Judíoʼmarse wilesmarmogad. A&{N A-ulale, anmar Bab-Dummadga dog-nuedye sogdimarsunnad. Ar anmar bemarga Bab-Dummad-Gayaburbagi-sunmaksad be itosmargua, bemar dule-gayaburbayob abingassurmalad. Suli. Ar nue-Bab-Dummad-Gayaburba-napiragwad-dake be abingasmalad. Ar we-Bab-Dummad-Gayaburba-sunsoged, bemar-Jesúsʼgi-bensurmaladgi arbanaid. F%N Anmar bemarga sogdii gusmarbalid, igi Bab-Dummad-mimmigan-nanamala, deyobi, bemar nanamarye. Ar Bab-Dummad na e-negdakmaid, degi, na e-gangued-yeerdakleged bemarbo-nikuega bemarse gochad. $%N Deginbali, bemar wismarbalid, igi bab na e-mimmigan-unae, degi, igi e-gwage-ogannoge, deyobi, an bela bemar-war-wargwengi imaksamalad. f#EN Bab-Dummad, degi, bemar-sunnad, nue wismalad, igi-anmar bemar-Jesúsʼgi-bensurmalad-abargi-gudigusgu, nue-gwage-swilidikidgi, nue-napiragwadgine, degi, dulemar anmargi ibmar-akar-soged-satedgine, anmar nanadigusa. "N Gwenadgan, bemar ebinsamalargebed, anmar mani-amiegala, igi-anmar arbasa, degi, igi-anmar alamaknai gusbali. Anmar bemarga Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi-sunmakdigusgu, mutikidba, ibginedba, arbanai gusmalad, adi, mer anmar bemarga arbaed-dummadga guegar. ,!QNAr anmar nue-be-sabmarsoggu, unnila Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedbi anmar bega ukbi-gussurmalad. Ar anmar-sanse-bakale, anmar bemarga ukye sogena, anmar uksamalanad.  NEmigindi, anmar bemar-abargi-gudigusgu, igi na nan mimmi-ise-sabguar, degi, ise-edarbiar imake, ayobi anmar be-imaksamalad. T!NAnmar amidisurmalad, dulemar, bemar, degi, dule-baigan, anmar-nug-odummoged. Ar anmar Cristo-e-sapingan-bur-dummagansoggu, bemar anmar-ibmar-abeged anmarga ukewilubbinad. Anmar deyob bemar-imaksasulid. NNAr bemar wismalad, anmar be-binsaed-gamalaga, anmar yamo bemarga ibmar-nueganbi sogsasulid, degi, anmar mani-amiegala, anmar bemar-yardaksasurbalid. We an bega sogmaladi, Bab-Dummad we nue-wisid. 'GNAka bur Bab-Dummad anmar-susad, degi, e-sogedba anmarga igar-uksad, adi, anmar E-Gayaburba-Nuedgi sunmakegar. A-ular, anmar deyob sunmakmalad. Anmar dulemar-nabir-anmar-yeerdaked amidisulid. Unnila Bab-Dummadbi nabir-anmar-yeerdaked an amimalad. Ar Bab-Dummadbi anmar-binsaed dakmaid. yNAr anmar bemarga we-Gayaburbagi noar sunmaksasulid. Ichakwa-binsaedgi, degi, yamo-bemar-yardakar sunmaksasurmarbalid. ~uNAr bemar wismarbalid, iduar anmar Filipos-neggweburgi ise-bibyolegar gusad, degi, ise-mesagwar gusbalid. Ar anmarga amba igar nollo-gussuli-inigwele, Bab-Dummad anmar-gwage-ogannosad, adi, dobsuli, anmar Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmakegar. c ANGwenadgan, ar bemar-sunnad wismalad, anmar bese atakapgu, binsa an gwen gaamaksasurmalad. j ON A-dulemar wisid, bemarde Bab-Dummad-Machi nibneg-akar gannar-danikoed edarbebukmarye. Bab-Dummad na E-Machi-Jesús burgwar-maigu, gannar odulosad. A-Jesúsʼde, dulemar-Bab-Dummadse-dummad-odurdaklegoedgi anmar-abonosad.C N Amar sogedbimalad, igi bemar anmar-abingasa, degi, igi bemar bab-dummadga-imakleged-e-nug-odummodiid metemala, adi, Bab-Dummad-dulasaila-maid, Bab-Dummad-napiragwadga-e-nug odummogegar.  +NAr bemargi-onode Bab-Dummad-Gayaburba mimilesad. Unnila Macedonia-yalaganbarbisur, degi, Acaya-yalaganbarbisurba, bela nega-iliba mimilesad. A-dulemar, bemar Bab-Dummadgi-bensulid-nikad wismalad. Degisoggu, geg anmar bemargi bar sunmaksundo, ar bela bato bemar-wismalad. , SNWeyobi, bemar belagwapa Bab-Jesúsʼgi-bensurmalad-Macedonia-yargi-bukmaladga, degi, Acaya-yargi-bukmaladga, nue-oyosmalad, igi Jesúsʼba-nanaimalad damalargebe. L NBemar anmar-daedba, degi, Bab-Jesús-daedba nanadigusmalad. Bemar beedse-wilesmar-inigwele, degite, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-bela-bela-weligwaled-ukedba, bemar we-Gayaburba abingasmalad. H  NAr anmar bemarga Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi-sunmaksagua, unnila gayaginbi anmar bemarga sogsasulid. Anmar Bab-Dummad-gangued-nikadba, degi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-e-arbaedba, degi, nue-bensulidba, anmar bemarga nue-oyosmalad. Aginbali, bemar nue-wismarbalid, bemar-sabed-ular, igi-anmar bemar-abargi gudigusmala. P NGwenadgan, Bab-Dummad be-sabmalad, anmar wisid, na e bemar-susad. g INBemar Jesúsʼgi-bensuli arbasmalad-ular, bemar sabedgi ibmar-imakmalad-ular, degi, anmar-Bab-Jesucristoʼbina nue bensuli-edarbedimaladgi be alamaknanaimalad-ular, anmar, anmar-Bab-Dummad-asabin, bemar-gwen-iedisurmalad. i MNAnmar Bab-Dummadse gorsigusale, anmar gusgu bemar-ular Bab-Dummadga dog-nuedye sogdamalad. { sNAnmar Pablo, Silvano, degi, Timoteo, bemar-Jesúsʼba-nanaimalad-danar-Tesalónica-neggweburgi-ambikunonidamaladga, garda narmakmalad. Bemar Bab-Dummadgi, degi, Bab-Jesucristoʼgi-akananaimalad. Anmar-Bab-Dummad, degi, Bab-Jesucristo, bemargi nued binsamarsun, degi, e-ulubgi-bogidik bemarga uksabarsun. Gwenadgan-Tesalónicaʼginmalad, Jesúsʼgi-bensulid nue-oyosmalad 1Z Geb sorbali, e-garmar susmalad, degi, Jabes-neggweburgi ingwa-soled-sapi-urba e-garmar digsamalad. A-sorbali, ibagugle (7) mas guchasurmalad.\3Z mutikidba, e-dulemar-bur-bulegan Betsánʼse nadmalad. Saúl-e-mui, degi, e-machimala-e-mui Betsán-galu-matusulid-akwabiidgi-naid-odesmargua, Jabes-De-Galaadʼse muimar senonimalad. Agine muimar-ogumaksamalad. Z /Z Jabes-De-Galaadʼginmalad igi Filisteaʼmar Saúl-imaksamala, wisguarmargu, % EZ Saúl-e-ibmar-bila-onogedgi-ebulemalad bab-bundor-Astarotʼse-goled-neggi urbenonimalad. Saúl-muidi, ingwa-Betsán-galu-matusulid-akwabiidgi nasiksamalad. o YZ Geb degine, Saúl-ibe nono-egwachamalad, e-ibe bila-onogedgi-ibmar-ebulemalad susmalad. Geb gayaburba-berbemalad e-bab-dummad-neggi-sogega, degi, e-dulemarga gayaburba-sogega, bela Filistea-yargi gayaburba-berbemalad barmismalad.  ZBanedgine, Filisteaʼmar dule-burgwismalad-ibe ibmar-suega-nonimargu, Saúl, e-machimarmala Gilboa-yargi burgwar-mamai dakarmalad.  7ZIsrael-dulemar-neba-obakar-bukwamalad, degi, Jordán-diwar-obakar-bukwamalad, ar Israel-sordamar-wakite daksamargua, degi, Saúl, e-machimarmala-burgwis daksamarbargua, e-neggweburmargi ainidmarmogad, geb wakitemarmogad. Weyobi, Filisteaʼmar we-neggweburmar sunonimalad. ZWeyobi, Saúl, e-machimala-warbaagwadmala, ega-sigu-abgaed-seedmala, degi, bela e-sordaganmala, iba-galagwena burgwismalad. zoZAr sigu-abgaed-seed Saúl-burgwis-dakargua, e-es-suidgi na dukin oburgwismogad. Deyob Saúlʼbo burgwismosunnad. ;qZega-sigu-abgaed-seedga sogded: “Be-es-suid be onoge. Agi be an-oburgwe. Adi, wemar Bab-Jehová-akudakmalad mer an-oburgwega, degi, mer angi dodomarbaligar.” Ar Saúlʼga-sigu-abgaed-seed na bela-bela dobe-itoged, yapa Saúl-oburgwe gusad. Degisoggu, Saúl na e-es-suid onosad, geb na dukin oburgwisad. q]ZGeb Saúlʼgi bela akadmalad, geb sigu-mimalad Saúl-onailikgusad. Saúl na bela-bela nailikgus itogua, %ZGeb degine, Filisteaʼmar Saúl, degi, e-machimala-balegitemalad. Geb Saúl-e-machimala Jonatán, Abinadab, degi, Malquisúa oburgwismalad.  %ZFilisteaʼmar Israel-dulemargi bila-ononadmalad, geb Israel-dulemar amar-abin wakitemalad. Israel-dorgan bukidar Gilboa-yargi burgwismalad. 9Zdegi, Hebrónʼginmaladga ibmarmar barmisad. Deginbali, ar David bia e-sordaganmala gudigusmala, a-neggwebur-girmar-dummaganga ibmar barmisbalid.DZHormaʼginmaladga, Corasánʼginmaladga, Atacʼginmaladga, U%ZRacalʼginmaladga, Jerameel-neggweburginmaladga, Ceneo-neggweburginmaladga, EZAroerʼginmaladga, Sifmotʼginmaladga, Estemoaʼginmaladga, ~ZDavid we-girmar-dummaganga ibmarmar barmisad: Girmar-dummagan-Betelʼginmaladga, Neguev-Ramotʼginmaladga, Jatirʼginmaladga, }yZDavid, Siclag-neggweburse-nonikid-sorbali, e-aimar-girmar-dummagan-Judáʼginmaladga, ibmar-susadi abar ega barmisad. Weyob ega sogsii barmisad: “Bab-Jehová-e-isdarmalad-annik anmar gannar ibmar susad. Wegi an bemarga binsa barmisiid.” g|IZA-ibagine, David, Israel-yargi we-igar mesisad. We-igardi, we-garda-narmaklenaidse maid. y{mZDegisoggu, ar doa bemarba ibsaoe. Ar dule-urweapid, degi, dule-ega-ibmar-edarbismalad, yopira ibmar nikumaloed. >zwZDavid sogded: —Gwenadgan, mer weyob be damala. Bela Bab-Jehová anmarga ibmar-uksad, anmar-bendaksad, deginbali, anmar-ibe ibmar-atursalesadi, Bab-Jehová anmarga uksabalid. yZDavidʼba-sordagan-gudimalad-abargi sorda-isganamar, sorda-nobegalamar gudimarmogad. Amardi sogdemalad: —Wemardi, anmarba arbisulid. Degisoggu, anmar-gannar-ibmar-susadi, anmar wemarga uked sate. Na e-omegandi, degi, e-mimmigandi na sumala. Na namarsunna. xZA-sorbali, David, gannar Besor-dianse nonikid. Ar bia e-sordagan-dulataled-ilabogwad-geggusmalad (200) besgusmala, ase gannar nonikid. Amardi, David-abin, degi, sordagan-eba-gudimalad-abin noarmalad. David amarse nonikid, adi, ega sogega nueganbi sogeye. 'wIZDeginbali, David bela sibad-wawaadmar, degi, ibmar-durgan susbalid. Bela sordamar-ibmar-durgan-iduar-semamaidi gornadapmalad: “¡We-ibmar, Davidʼgadid!” vZE-ibe ibmar-atur-imaklesgusad yoggussulid. Deginbali, David, e-burwigana, e-sergan, e-machimala, e-bunamala, bela gannar senonibalid. uyZAmalec-dulemar bela-ibmar-atursasmaladi, David na gannar susad. Deginbali, David, e-ome-warbogwad gannar senonibalid. bt?ZDavid, e-sordaganmala, bolegoedbali egi ubodapid. Geb amarbo banegidse bila-ononai osedosad. Unnila Amalec-sordamar-sapingwamalad dulataled-ilabake (400) durgusmalad. Amala moli-yargan-mureged-birgi-sii wakichamalad. Ws)ZEgipto-dule Amalec-dulemar-bukwadse David-sessunnad. Amalec-dulemardi Filistea-yargi, degi, Judá-yargi ibmar-bukidar-susmalad-ulale, bela danar-bukwadgi iba-ononanaid, gobnanaid, degi, mas-gunnanaid. ~rwZDavid ega sogded. —We-dule-atursamalad-bukwadse be anmar-nide. Egipto-dule sogded: —Bab-Dummad-nuggi ise-sogar be anga soge, be an-oburgosurye, degi, an-dummadga be an-ukosurbarye. Ar be weyob anga sogerdi, wemar-bukwadse an be-nidodo. qq]ZAnmar Cereteo-dulemar-yar-dad-nakwed-argan-nuedsik ubos gusmalad. Judá-dulemar-yar-dad-nakwed-argan-nuedsik ubos gusmarbalid. Caleb-yar-dad-nakwed-argan-nuedsik ubos gusmarbalid. Deginbali, anmar Siclag-neggwebur ogumaksamarbalid. Ip Z David ese egichided: —¿Doa be-dummadi? ¿Bia be daniki? Egipto-dule abin-sogded: —An, Egipto-duled, Amalec-e-maid. Ar an ibapaagus uellediid. Degisoggu, an-dummad an-mete nadsunnad. /oYZ Ega higo-sategwad-madu gwagwen, degi, uva-sategwad-madu gwabo uksamarbalid. Ar ade, we-dule ibapaagus na yoo mas-gunne gudiid. Geb Egipto-dule mas-guchagu, ganguded. n Z David-e-sordagan Egipto-dule-wargwen sapurba amismalad. Geb Davidʼse sesmalad. Masgi oguchamalad, degi, ogobsamarbalid. 4mcZ bela-bela geggusmalad, geg dian-obak gusmalad, melledmarsunnad. Degisoggu, David na e-sordagan-dulataled-ilabake (400) dian-obaksamaladmala Amalec-dulemar-balegitesunnad. l+Z David, e-sordagan-dulataled-ilanergwa-merguedmala (600) naded. Geb Besor-dian-maidse mosmalad. A-mosgua, sordagan e-dulataled-ilabo (200) BkZDavid, Bab-Jehováʼse idakded: —¿An we-dulemar-atursamalad baleginnae? ¿An bargadapoe? Bab-Jehová abin-sogded: —Be baleginnae. Be bargaoed. Be-dule-galesmalad be ollor imakoed. $jCZGeb David, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Ahimelec-machi-Abiatarʼga sogded: —Anga mor-efodʼye-nugad be sedage. Abiatar ega mor-efodʼye-nugad senonigua, |isZDavid dobe-itoded, ar e-sordamar akwagi David-maked sokarmalad. Ar ade, e-sordamar, e-machimala gales-selesad-ular, e-bunamala gales-selesad-ular, bela sae-itodmalad. Degi-inigwele, David e-Bab-Dummad-Jehováʼgi bensulidba nig-ganguded. hZDavid-e-ome-warbogwad, Jezreelʼgined-Ahinoam, degi, Carmelʼgined-Abigail, gales-selesmarmogad. Abigailʼde, Nabal-e-omega-gusadid. LgZDavid, degi, eba-gudimalad, gammu-dinguedse ise-gormakar bodmalad. f;ZDavid, e-sordaganmala, Siclagʼse mosmargua, neggwebur gummakar-sii dakdapid. Degine, e-omegan, e-machimala, e-bunamala, gales-seles dakdapmalad. e{ZAmalec-dulemar Siclag-dulemar-oburgwissurmalad. Degi-inigwele, omegan, burwigan, degi, serganse-bakale, gasa sesmalad. d 5ZDavid, e-sordaganmala, ibapaagi Siclagʼse modapmalad. Geb dakdapmalad, Amalec-dulemar Neguev-yarse uboapmala, degi, Siclag-neggwebur ogumaksamala. ,cSZ Degisoggu, banedgine, David na e-sordaganmala, gannar Filistea-yarse-namalaga wakudaryalaba gwisgusmarsunnad. Ar Filisteaʼmardi Jezreel-nebase nadmalad.b}Z Degisoggu, be, degi, be-maimar-beba-nonimalad, banedse wakudaryalaba bemar gwisgumalo. Geb dad-nakwialile, bemar naoed. BaZ Rey-Aquis abin-sogded: —Bato an wisi. Be angardi Bab-Dummad-baliwituryob be gued. Degi-inigwele, Filistea-sordamar-e-dummagandi sogsamalad, anmarba be bila-onolegoedse naosurye. :`oZDavid, Aquisʼga sogded: —Dummad, ¿ibu an oakalosa? An bega arbaded-akale, emi-ibase, ¿an ibigi begi nosa be an-dake? ¿Ar ibiga be-isdarmaladgi urwebisuli an-abemala? k_QZDegisoggu, gannar nuedgi be-negse be nae, adi, Filistea-sordamar-e-dummagan mer isdar-itomalagar. ]~~}}"|a{zzhyCwLveu~tLsrqq(p\oonmll%kjj ii-h gUffYerdcbba``[_>^i]e\\ [Z^YY9XiWVBUTSS>RRIQCP)ON1MrLLKJIH3GSFFE#DFCBwAA @?? =;:98l766E594r2#10c.-m,+X*)h(&&%6$8#!!g  . |w';lr - `  * q ovb]Z$ /Salomón, Bab-Jehováʼse-goled-neg-sobsad-bergusgua, e-bab-David Bab-Dummadga-ibmar-ebulemalad-nug-imaksa-gusad, bela Bab-Dummadse-goled-neggi ibmar-gargermalad-urbilegedse urbiapid. A-ibmar-ebumaladde, orbi sobar nanaed, degi, manibi sobar nanabalid. 1c. Rey-Salomón Bab-Jehováʼse gochad (5:2–7:22) Salomón, Bab-Dummad-Ulu sesad ##?Amba dislamar-gwallu-gwillodub-siked soblesbalid,
abe-mied-nogmar soblesbalid, wesarmar,
degi, sianarmar soblesbalid. We-ibmarmar, bela amba or-sunnabi soblesad.Deginbali, Bab-Dummadse-goled-neg-doged, ber or-sunnabi soblesbalid:Neg-Ise-Islidikidgi-doged-e-yawagakmar, bela or-sunnabi sobles nanabalid.Degi, Bab-Dummadse-goled-negga-gusiid-e-yawagakmar, bela or-sunnabi sobarbalid."wDutumar-soblesadi,
gwallumar-soblesbalidi, degi, maskemar-soblesadi, bela amba or-sunnabi sobles nanabalid. !Degi, gwallu-gaed-simalad, degi, gwallumar bela or-sunnabi sobsabalid. Adi, igar-soglesadba, Neg-Ise-Islidikid-asabin ogaegar. u cDeginbali, Salomón ibmar-ebulemalad-baigan Bab-Dummadse-goled-negga-soblesbalid, weyob sobsabalid:Ina-wawadik-ogumakar-ukleged-aila, bela orbi sobsad.Degi, mesemar, madu-Bab-Dummadga-mesmalad bela orbi sobsabalid. nUSalomón belagwable we-ibmar-ebulemalad ichesur-imaksasoggu, esgoro-gordikid-aidikuedi wisgussulid. .UHiram-Abi, Rey-Salomónʼga-bela-ibmar-sobsadi, Jordán-neba-ukub-naidgi soogi dusad. A-neg-ukub-naidi, neggwebur-Sucot, degi, Seredata-ebo abingunaidgi naid. mSA-uki, bormomar soblesbalid,
degi, buru-wemalad soblesbalid,
degi, wesar-ikomar-dummagan soblesbalid. We-ibmar-ebulemalad bela Hiram-Abi Bab-Jehováʼse-goled-negga Rey-Salomónʼga esgoro-gordikid-dakar-gaedgi sobsad.  Dii-sied-dummad soblesbalid, molimar-bebe-nikad-machergan warambe-gakabo (12) dii-sied-dummad-bargaega sobar urbisbalid. _7Geb ibmar-ebulemalad-enuked, degi, ibmar-ebulemalad-enuked-e-siged soblesbalid. 5c Esgoro-gordikid-mor-saki-sakid-matabogwadgi, guseb-dummadgi-dakleged ile-sogabo dulataled-ilabake (400) egi nanaid. A-matabogwad buar-nonomar-dirbiled-ebilis nanaid. V% We-neg-soblesad, weyob soblesad:Buarmar-walabo soblesad. We-buarmar-e-nonomar dirbir soblesbalid.Degi, esgoro-gordikid-mor-saki-sakid matabo imaksabalid, buar-warbogwad-e-nonogi nasikegar. b= Salomón bormomar sobsabalid, degi, buru-wemalad sobsabalid, degi, abe-mied-nog sobsabalid. Rey-Salomón igi Hiramʼga Bab-Dummadse-goled-neg soboye sogsa, deyopira, Hiram bela Bab-Dummadga-neg-sobnaid, ogusad. s_ Degine, dii-siged-dummadi Babse-goled-neg-dad-nakwed-argan-nuedsik, Bab-neg-dikargi argan-nuedsik sisad. I  Salomón dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga neg-imba sobsabalid, degi, neg-imba-dummad sobsabalid, degi, e-yawagak guar-guar sobsabalid. Geb neg-yawagak-uki esgoro-gordikid nasiksabalid. b=Degidgi, mese gwaambe (10) sobsabalid. Geb Bab-Dummadse-goled-negyaba e-galu-naba gwaatar argan-nuedsik urbisad, geb gwaatar argan-sapiledsik urbisbalid. Deginbali, or-nog-abe-mimalad dulatale (100) sobsabalid. OSalomón gwallu-simalad-orbiid warambe (10) ega-igar-maidba sobsabalid. Geb Bab-Dummadse-goled-negyaba e-galu-naba urbisad. Argan-nuedsik walatar urbisad, argan-sapiledsik walatar urbisbalid. &ERey-Salomón dii-simalad-senigana gwaambe (10) sobsabalid. Dad-nakwed-nuedsik gwaatar urbisad, geb sapiledsik gwaatar urbisbalid. Adi, ibmar-dula-oburgwilesale, we-diimargi ibmar-ebulemalad enuklegegar. Dii-siged-dummaddina, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad e-argan-enukega siid. LDii-siged-dummad argan-goo-walabake-wilub songued. E-gakuligi dutu-lirio sobaled, nog-dummadyobi sobaled. Dii-siged-dummadgi, galón-miliambe-gakagugle gaka dulataled-ilatar (17,500) dii siged. Dii-siged-dummad, moli-bebe-nika-machergan-warambe-gakabogwad-birgi (12) sobar-siid. Moli-warbaa, dad-nakwed-argan-sapiledsik atakgwichid, warbaa, dad-argwanedsik atakgwisbalid, warbaa, dad-nakwed-argan-nuedsik atakgwisbalid, warbaa, dad-nakwedsik atakgwisbalid.We-molimar-warambe-gakabogwad-birgi (12) dii-siged-dummad siid. Moli e-nagmar-sorsikid dii-siged-urba dogar nanaid.  Dii-siged-dummad-e-gakuli-urba, moli-bebe-nikad-machergan ilabo-ebiris sobar-sobar-nasiklesad, bisgigwen-bisgigwensakgi-bangue warambe-warambe (10-10) nasikles naed. Dii-siged-dummad esgoro-gordikid-diregwadgi-soblenaigu, yog-eba-soblegar gusad. hIDii-siged-dummad, esgoro-gordikid-sunnabi orokwaa sobsabalid. E-yaadungued, dalibo-gaka-negabar (2½) yaadungued. E-nibguedi, daligwen-gaka-bisgise (1¼) nibgued. E-gakuli-ebiraledi, daligugle-gaka-negabar (7½) ebiraled. K Salomón ibmar-ogumakar-ukleged-aila esgoro-gordikidbi sobsabalid. E-suguedi, daliatar (5) sugued. E-matardungueddi, daliatar (5) madardungubalid. E-nibgueddi, dalibo-gaka-negabar nibgued. h IBabse-goled-neg-asabin buar-warbo ogwichisad. Gwensak argan-nuedsik, baiddi argan-sapiledsik ogwichisad. Salomón, buar-argan-nuedsikidi Jaquínʼye nug-imaksad. Buar-baid sapiledsik-gwichidi Boazʼye nug-imaksabalid.8 iDeginbali, esgoro-dubyob dubmar sobsabalid. Geb buar-e-nono-birgi nasiksa nabalid. Geb esgoro-dub-naidgi sapi-e-san-granadaʼye-nugad-dulatar (100) sobar-sobar nasiksabalid.  Rey-Salomón, buar dalibaabak (8) sugunanaed-walabo neg-asabin ogwichisad. Geb buarmar-birgi, e-nono daligwen-gaka-dungu sobsad.  {Geb mor-dummad imaksabalid, nirba-aradgi, nirba-suir-akwagiidgi sobsabalid. Nirba-ginnidgi, nirba-linoʼye-nugadgi sobsabalid. Geb we-nirba-dub-akar-akar-daklegedba mor-dummadgi baliwitur-querubinʼmar oniar sobsad. Salomón buar-warbo ogwichisad  3 We-baliwitur-querubinʼmar gwigwichi nanaed. E-sakan-nallabukwad belagwable daliatar (5) sugued, degi, yawagaksik bela atakbukwa nanaed. >u Baid-baliwitur-querubin-e-sakan amba daligwen gaka bisgigwen sugumogad. A-sakan-gwensak neg-dikarse warmaknaimogad. Geb e-sakan-baid, baliwitur-baid-e-sakanse warmaknaimogad.  Baliwitur-querubin-e-sakanmar bela daliatar (5) sugued. Ar ade, baliwitur-sakan-gwensakgi daligwen gaka bisgigwen sugued, bela neg-dikarse warmaknaid. Geb sakan-baid daligwen gaka bisgigwen sugubalid, adi, baid-baliwitur-querubin-e-sakanse warmaknaimogad.  Neg-Ise-Islidikidyaba, baliwitur-querubinʼye-nugad-walabo sakan-nika-nika urgogi sobsabalid. Geb baliwitur-birgi or nasiksabalid. ~u Esgoro-orbimalad-gagwen nibirgwen-gaka aidiku naed. Babse-goled-neggi neg-niba-siidgi or-sunnabi nasiksabalid. !;Amba deyobi Salomón, Neg-Ise-Islidikid sobsabalid: E-suguedi, Babse-goled-neg-yaadunguedyobi, daliatar (5) sugued. E-matardunguedi, e-suguedbo emala, daliatar (5) nikamogad. Wemargi bela or-nuegan egi nasikles nanaed. Agi, or nibir-milidulabo-gakanergwa (46,000) bela ebulesad. Y+Deginbali, bela or-sunnabi irdimar, neg-yawagak-doged, e-galu-dikar, e-yawagakmar, degi, bela negyaba, olobi nasiksa gusad. Degine, baliwitur-querubinʼye-nugad neg-dikar-birgi sobar-sobar imaksabalid. GBab-Jehováʼse-goled-neg, yeerdakle-imakega, olo-naidgi akwa-nuegan-dakar-dakar-gamalad, nasiksa nabalid.We-or-sunsogeddi neg-ogannogega Parvaimʼye-neg-nugadgi-or-nikad selenonikid. dADegi, Babse-goled-negyaba baryawar-urgo-sunnabi ebo-matak-matak imaksa gusad. Geb a-baryawar-uki or-sunsogedbi nasiksabalid.A-birgi, ogobwargii dakleged, degi, esgoro-dubgi-dakleged or-sunsogedgi sobsabalid. _7Degi, Babse-goled-neg-e-ubeb, Babse-goled-neg-matardunguedbo emar dungued. Neg-ubeb daliatar (5) matardungued, degi, e-nibgueddi, daliatar (5) nikad. Geb Salomónʼdi, bela negyaba or-sunnadbi nasiksa gusad. B}Salomón Bab-Jehováʼse-goled-neg-sobega, weyob neg-wilub-imaksad. Neg-uluba-neg-gaega, daliambe-gakatar-sugue (15) wilub-imaksad. E-matardungueddi, daliatar-sugue (5) wilub-imaksad. v~eRey-Salomón birgabake gaka nii-warbo gaka ibabogus yar-semaidgi, Bab-Dummadse-goled-neg-sobed onoded. 4} cSalomón, Jerusalénʼgi, Moriahʼye-yar-nugadgi, Bab-Jehováʼse-goled-neg sobded. A-yargi Bab-Jehová e-bab-Davidʼse magaros gusad. We-negde David Bab-Jehováʼga-neg-sobega napaneg guakwa amis gusad. Jebuseo-dule-Ornánʼye-nugad a-ibmar-gwag-omukued-neggi Bab-Jehováʼse-goled-neg sobarmalad. |1Rey-Salomón, a-dulemar mili-dulapaa-gakambe (70,000) ibmar-berbemalaga onug-imaksad. Degi, mili-dulabake (80,000) yar-mulluganba akwa-sikmaloed onug-imaksabalid. Deginbali, arbamalad-e-dakmalad sordamar-oarbaega, milipaa gaka dulataled-ilanergwa (3,600), onugsasbalid.z{mSalomón-e-bab-David dule-ainebarmalad-ebichisgusad-sorba, Salomónʼdi, dulemar-ainebarmalad-Israel-yargi-gudimalad bela ebichismogad.Belagwable, mili-dulagugle-gakambe-gakapaa gaka dulataled-ilanergwa-mergu (153,600) daklealid. Iz ”Anmar Líbano-yargi urgomar-abeleged mamarmaloed. Geb we-urgomar edinnar-edinnar-nanai, demargi-oselegar Jope-neggweburse an sedmaloed. Geb agi, Jerusalénʼse be urgomar sedmosunnoed.” Fy”Dummad, emisgi, anmar-bega-arbamaloedga we-ibmarmar be barmidage: Orosgi-dakleged-trigo, orosgisaar-dakleged-cebada, olivo-gwallu, degine, vino, be anga-sogsadyob be anmarga barmidado. x5We-dule-e-nandi, Danʼginedid. E-babdi, Tiroʼginedid. Ar Hiram-Abiʼdi, bela ibmar-wisid: Or-sobed, mani-sobed, esgoro-gordikid-sobed, esgoromar-sobed wisbalid. Degi, akwagi nabir arbabalid, urgogi arbabalid. Deginbali, Hiram-Abi nirba-suir-akwagiid-imaked, nirba-arad-imaked, nirba-ginnid-imaked wisbalid, degi, nirba-linoʼye-nugad imakbalid. Deginbali, Hiram-Abi ibmar-e-itoleged galagwensuli-sobar-sobar-imaked wisbalid. ”We-dule, be-dulemar-ibmar-wismalad-abargi, degi, be-bab-an-dummad-Davidʼga-arbasmalad-abargi arbaoed. vwe ”Degisoggu, dule-wargwen-odurdakedsaila-bela-ibmar-wisid an bega barmido. We-dulede, Hiram-Abiʼye-nugad. Hiram wegii sogsibalid: “Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-nug odummolesun. A-Bab-Dummad nibneg, degi, napneg obinnisad. Degine, Rey-Davidʼga machi-binsaed-ibed uksad. We-machide mag neg-itoged, mag ibmar-daked, nue-binsaed-nikad. We-machi Bab-Jehováʼse-goled-neg soboed, degine, ega reyneg sobbaloed. ,uQ Geb degine, Tiro-e-rey-Hiram, Rey-Salomónʼga gardagi e-gayaburba narmakar barmialid: “Bab-Jehová na e-dulemar-sabedbali Israel-yar-seega be-imaksad.” t Be-sordagan-urgo-mamarmaloedga orosgi-dakleged-omukualed-trigoʼye-nugad, sagu-dummagan mili-durgwen (20,000) an ukoed. Degi, orosgisaar-daklemogad-cebadaʼye-nugad, sagu-dummagan mili-durgwen (20,000) an ukbaloed. Degine, vino, galón-mili-dulatar-gakambe-gakatar (115,000) an ukbaloed. Degine, ibmar-dibyed-gwallu, amba galón-mili-dulatar-gakambe-gakatar (115,000), an ukbaloed.” s} Adi, amar anga urgo-bukidar mamarmalagar. Ar ade, an Bab-Dummadse-goled-neg-dummad, bela-bela yeerdakle an sobesokalid. r”Deginbali, Líbano-e-urgomar anga barmidabalo: Urwar-urgomar, baryawar-urgomar, sapi-gupu-wargii-dakleged-urgomar-sándaloʼye-nugad barmidago. Ar an wisid, be-sordamar Líbano-urgomar-mamaredgi durdakaled. Degine, dule-anga-arbamalad be-sordamar-bendakmaloed. \q1Degisoggu, dule-wargwen-ibmar-wisid an abeged: Dule-nabir-orgi-arbaed, nabir-manigi-arbaed, nabir-esgoro-gordikidgi-arbaed, nabir-esgorogi-arbaed, a-dule be anga barmidago. ”Degine, we-dule-ibmar-wisid nirba-suir-akwagiid, nirba-ginnid, nirba-arad-nabir-imaked, an abeged. Deginbali, dule-ibmar-sobar-sobar-nasiked-wisid an abeged. Ar a-dule-amilegoedi, an-bab-Davidʼga-epenne-arbasmaladbogwa-arbanai an abeged. Amar Judá-yargi, degi, Jerusalénʼgi arbamaloed. .pUDegi-inigwele, nibnegbela amba Bab-Dummadga unniguarsulid. Degite, we-neg-bursunna ¿sunna unniguosi? Geg unnigued. ¿Ar ande doasunna, ega we-neg-nued sobega? Andi an ega we-neg sobewilubsulinad. Degi-inigwele, Bab-Jehová-nug-odummogega, an neg soboed, adi, agi ega ina-wawagan-ogumakegar. o ”Ar anmar-Bab-Dummad, bab-dummad-baiganba bur bule dule-dummad-maisoggu, an ega neg bela-bela bur-yeerdakle an sobergebmogad. KnEmide, an-Bab-Dummad-Jehováʼga, e-nug-odummogega, ese-goled-neg an ega sobesokalid. We-negde an Bab-Jehováʼga nug-imakoed. Adi, an Bab-Jehováʼgarbi e-asabin inamar-wawadikid ogumakdii guega, degi, bane-bane madu-swilidikid-urbedii guega an imakoed. Deginbali, agi an wakudaradbali, degi, sedogidbali ibmar-durgan ogumakar Bab-Dummadga-ukega an imakbaloed. Amba deyobbardo: Itoged-iba-irba, degi, nii-gebe-gwisgusar imaklebaloed. Deginbali, anmar-Bab-Dummad-Jehová-nug-odummoleged-e-ibagangi deyobi imaklebaloed. Degiibi igar-mai Israel-dulemar degisadegu imakdii guoed. CmGeb degi, Salomón Tiro-neggwebur-e-rey-Hiramʼga gayaburba barmisad: “An-bab-David e-reyneg-sobnaigua, igi ega be urwar-urgomar barmimai-gusa, deyobi, be anga imakmogana gadin. l Degi, Rey-Salomón ibmar-imakmalad nugsasad: Dule-ibmar-semalad, mili-dulapaa-gakambe (70,000) nug-imaksad. Yalaganba dule-akwa-sikmalad, mili-dulabake (80,000) nug-imaksad, Arbamalad-e-dakmalad, milipaa gaka dulataled-ilanergwa (3,600) nug-imaksabalid. rk _Rey-Salomón, Bab-Jehováʼga Babse-goled-neg-sobye binsaalid, degi, e-reyneg-sobedgi binsaarbalid. 'j IDulemar Egiptoʼgi, ur-napagi-bila-onoged mani-sibugan-gwadulataled-ilanergwa (600) bakdamalad, degi, molidi mani-sibugan-gwadulagugle-gakambe (150) bakdamarbalid. Degi, geb belagwable Het-dule-e-reymar, degi, belagwable Siria-e-reymar, Salomónʼga-arbamaladse molimar bakdamalad.i Rey-Salomónʼga-ibmar-bakmalad, Egipto-yarse, degi, Cilicia-yarse Salomónʼga e-mani-gargeguedba molimar-baknaddamalad. h %Rey-Salomón, Jerusalén-neggwebur akwa-bukidar-nikadyobi or-bukidar-nikuega imaksad, degi, mani-bukidar-nikuega Jerusalén-imaksabalid. Deginbali, Rey-Salomón, higuera-sapimar-bukidar yar-mulluganba-nikadyobi, Jerusalén-neggwebur urwar-bukidar-nikuega imaksabalid. /g YSalomón, bila-onoged-urmar-napagined, degi, molimar nikunonikid. Bila-onoged-ur-napagined miligwen gaka dulataled-ilabake (1,400) nikusad, degi, moli miliambe-gakabo (12,000) nikusbalid. Geb neggweburmargi we-urmar, degi, we-molimar urbisad, degi, Jerusalénʼgi reyneg-walik urbisbalid. Uf % Degi, Salomón, Gabaónʼgi Bab-Dummadse-goled-neg-aila-matusulid-siidgi-gudii, gannar Jerusalén-neggweburse alid. Degi, geb Israel-yar-semai guarsunnad. Salomón ur-napagined, degi, molimar baksad e  Degisoggu, a-ular, nue-binsaed-ibedga-guega an be-imakodo, degi, nue-ibmar-wisiguega an be-imakbalodo. Deginbali, mani-ibedga-guega an be-imakbaloed, or-ibedga-guega an be-imakbaloed, ibmar-bukidar an bega ukbaloed, degi, nug-dummarba-guega an be-imakbaloed. Be-idu reymar-megismalad, weyobi ibmar nikussurmalad. Be-sorba reymar-megmarbaloed, weyobi ibmar nikuosurmarbalid.” qd ] Geb Bab-Dummad Salomón-abin sogded:—Be we-ibmar-abegedi, ibnuedid. Ibmar-nuegan-nikued be anse egichasulid, mani-ibedga-gued be anse egichasulid, degi, nug-dummad-gued be anse egichasurbalid, be-isdarmalad-ogiloged be anse egichasurbalid, degi, iba-suitibaa-maiguedi be anse egichasurbalid. ”Emisgindi, anga yar-seega an be-onug-imaksadgine, nue-binsaed-nikagued be anse egichisad, degi, nue ibmar-wisgued be anse egichisbalid, adi, nabir an-dulamar-idumai be guegar. Kc  Bab-Jehováʼye, ¿ar doa, dulemar-bukidar-nabir-seega guosunna? Dule sated. Degisoggu, nue-binsaed-nikaa be an-imakdo, ibmar-wisgued be anga ukbardo, adi, an nabir be-dulamar-bukidarad seegar. b ; Degisoggu, Bab-Dummad-Jehováʼye, emisgi, dula-bukidar-geg-ebisleged-e-reyga be an-nug-imaksasoggu, an-bab-Davidʼga be-ibmar-sogsadyob be imaksundo. a  Salomón Bab-Dummad-abin sogded: —Be an-bab-David, be nue-wile daksad. A-ular, an-bab-anar yar-seega be an-imaknonikid. ` 1A-mutikidba, Bab-Dummad Salomónʼse magarononigu, ega sogded: —Salomón, ibu be anse egisbie, be-itolegedba be anse egise. An bega ukoed. I_  Salomón, Bab-Jehováʼse Bab-Dummad-dulemarbo-ambikued-negse naded. Geb ibmar-ogumakar-ukleged-aila esgoro-gordikidbi-sobaledgi, ibmar-durgan miligwen (1,000) ogumakar Bab-Jehováʼga uksad. ^ 5Bab-Dummadga-ibmar-ogumakar-ukleged-ailadi Gabaónʼgi Bab-Jehováʼse-goled-neg-sunna-seleged-asabin siid. A-aila, Uri-machi-Bezaleel esgoro-gordikidgi sobsa gusad. Uriʼdi, Hur-e-machid. A-aila-siidse, Salomón, degi, dulemar-eba-gudimarmogad, Bab-Dummadse gollap gusmalad. *] OBab-Dummad-Igar-Mesisad-Uludina, epenne Quiriat-Jearimʼye-neg-nugadgi-sii gusad. Ar David, Uluga dordoneg-sobsasoggu, David, Jerusalénʼse we-Ulu, sear gusad. Y\ -Geb Salomón, degi, bela-dulemar-bukwad, Gabaón-neggweburse, Bab-Dummad-dulemarbo-ambikued-neg-siidse nadmalad. Ar ade, agi, Bab-Jehová-e-mai-Moisés, nega-dulesulidganba a-ambikued-neg-sobsad-gusadi siid. i[ MSalomón, bela Israel-dulemarse gochad: Sorda-milibalid-e-dummaganse (1,000), sorda-dulataled-e-dummaganse (100), igar-nabomalad-e-dummaganse, belagwable Israel-e-dummaganse, degi, neguya-idudimaladse, bela gochabalid. 4Z eDavid-machi-Rey-Salomón na e-yar-semaidi bela-bela ogangusad. Ar ade, Bab-Dummad-Jehová, Salomónʼba gudiguad. A-ulale, Bab-Jehová bela-bela Salomón-ganguega imaksad. YbAr bukidar-we-igarba-nadmaladba, Bab-Jesús-igar metemalad. Degisoggu, nue salakar. Bab-Dummad nued begi binsadii gusun.\X1bTimoteo, igargan-an-bega-uksadgi nue salakar, mer galakuo. Mer gaya-isgana, gaya-binsarmalad, binsa-igargan-nuedye-sogledimaladgi be sunmako. Ar wemardi gaya-binsaledid, binsa ibmar-wisiguedye soglegedid. _W7bAr mani-ibgan weyob damalale, yoedse-ibagan-danikoed-idu ibmar urbenaid. Geb degidbali, na e-san-burba-geg-berguedgi wergudii guoed. 13. NAPI-SOGLENAID: PABLO WE-GARDAGI TIMOTEOʼGA NAPI IGAR UKSAD (6:20-21) mVSbWe-mani-ibmaladga be sogo: “Igar-nueganbi imakdii nanamar, ar ibmar-nuegan-imakedgi bur be mani-ibed gumar. Deginbali, gwenadganga-ibmar-ukega guagwar-gudii gumar, ibmar-ukedi melubaksaaledgi be emar-bendakdii gumar.” UbMani-ibgan-we-napnegginmaladga be sogo: “Mer na san dummarbaa be imakmar, degi, mer manigi alakwaa be nagumar. Ar we-ibmardi baisursunna bergued. Bur Bab-Dummad-Dula-Maidgi be atakmar, degine, anmarga ibmar unnitiba ukmaid, adi, anmar egi yeer itogegar.” tTabAr unnila Bab-Dummadbi geg burgwed, neg-meegwad-dule-geg-ese-warmakedgi maid.Dule-wargwensaale, Bab-Dummad-dakdisulid, degine, dakosurgumarbaloed.A-e-gangued-degisadeguad geg bergued. A-e-nug anmar odummomarsun. Ar deyobdo. BS}bAr Bab-Dummad e-ibagan-mosale, anmarse Jesucristo-gannar-danikoed oyogoed.Unnila we-dulebi, bela Neggani-Maid-Bur-Nuedid, reymar-e-Reyd, degi, dule-dummagan-e-Dummadid. RbAnmar-Dummad-Jesucristo-gannar-danikidse an bega-igar-uksadba be dao. A-igar mer be oichogo, degi, a-igarba swilidikidgi be nanadii guo. ;Qob Bab-Dummad-bela-ibdulaga-burba-ukmaid-asabin, degine, Jesucristo-asabin an bega soged, igi Cristo-Jesús Poncio-Pilato-asabin napiragwad sogsamoga, an bega deyob sogmogad: RPb Bab-Jesús-Igargi be alamaknai-imake, burba-geg-berguedgi be alakwaa nagu. Ar a-ular, Bab-Dummad bese gochad, deginbali, dulemar-bukidar-asabin be nue sogsagusad, Bab-Jesúsʼgi an nue bensurye. O5b Degisoggu, bedina, Bab-Dummadba naisoggu, we-igar-isganamargi be bangue, igar-innikigwadba bur be nanae, Bab-Dummad-Igarba bur be dae, Jesucristoʼgi-bensulidba bur be nanae, sabguedba bur be dae, gwae-gwae itosulidba bur be dae, binnalegwadgi ibmar imakedba bur be dae. N%b Ar maniginbi binsalegedi, boni-dummadid, ar ade, isgumalad bela agi gwalulesiid. Ar bukidar unnila mani-nikuedginbi binsadisoggu, Bab-Jesús-Igargi banguddamarsunnad, degine, na dukin nunmaked amiddamarsunnad. 12. BAB-JESÚS-IGAR BENSULIDGI ALAMAKLEGED (6:11-19) M}b Ar dulemar-mani-ibedga-gubimalad, wilubdakleged-igar ega nonikile, galakuddamalad. Ar ibmar-isganabina-surbinsa-itoged-e-maiga guddamalad. Ar we-ibmar-isgana-ibmar-baisursunnagwadse, dule-bukidar san-burba isgudiid, degi, san yoggudimarbalid. nLUbDegisoggu, ar anmar masgunned nikadibe, degine, mor-yoed nikabardibe, anmar weligwar itogewilubbid. KybAr anmar we-napnegse-aidenonigu, gwen ibmar an senonisurmalad. Anmar burgwidbalir, amba ibmar gwen sedosurbalid. J5bAr napiragwad. Bab-Dummad-Igarba-nanaed, igar-nuedid, ibmar-bukidar egi nikulegedid. Ar deyob ega gued, dule e-ibmar-nikadgi weligwar itodiir. ?IwbDeginbali, na abin-abin-sunmaklegedi, dulemar-galagwensuli-binsaed-igalad. Degine, ibmar-napiragwad gwen wissurmalad. Ar unnila binsamalad, Bab-Igarba-nagued dule-mani-ibed-imakye. pHYbbinsa na san-dummarba imakdiid, ibmar gwen wissulid, unnila binsa emarbo abin-abin-sunmaked amidiid. Ar degidaedba nobguleged noed, urwed amileged, aimargi-binsa-sunmakleged amileged, aimargi-gadi-ichakwa-binsaed onoddamarsunnad. 'GGbAr dule, anmar-Dummad-Jesucristo-odurdaksadyob igar odurdaksulile, igar-baidgi yogasaar odurdakalile, degine, Bab-Dummad-Igar-Maidba nue odurdaksulile, YF+bMaigan, bemar-ibed Bab-Jesúsʼba-naiddibe, Bab-Jesúsʼgi be-gwenadsoggu, a-ular, mer be ibgwensur dakmalo. Bur bule ega be nued arbae-wilubmalad, ar ade, wemala, Jesúsʼba-nanaimalad, degine, gwenadgan-sabesailamarbalidid. Weyob be gwenadgan-ounao, degi, weyob be odurdakbalo. 11. DOGDAR MANIGINBI-BINSAELE, BONIGA GUDDAED (6:3-10) FE bDulemar maiganga-imakledimalad, be-ibed mag be-dummadye be dakdii gumalo. Adi, dulemar melle Bab-Dummad-nuggi isdar sunmakmalagar, degi, mer isdar Bab-Igar-odurdaklegedgi sunmakmarbaligar. LDbIbmar-nued-imaklegedi deyobmodo. Imbagwenale, ibmar-nued-imakleged magasar dakledaed. Imbagwenale, ibmar-nued-imakleged akudakledaed. Degi-inigwele, magasar daklenonidaed, wisgulegedsedaed.C/bAbala dulemar amba yoo igar-itolegedse-selede bato magar e-isgudiid dakledaed. Abaladi, igar-itolesad-sorba geb wisgulenonidaed, isgudiiye. B}bAr be-saban baisursunna-isgusoggu, degi, be baisursunna-uellebarsoggu, mer bar diibi be gobo. Wis be vino gobbalo. 9AkbMer be ukurmakar Jesúsʼba-nanaimalad-e-dummadga be dule-nug-imako. Abakalegi igar nue-baramissuli we-dule isgunonikile, begi ataklemogoed. Be gwage-swilidik gudii sao. n@UbBese an Bab-Dummad-asabin, degi, Bab-Jesucristo-asabin, degi, e-baliwiturmar-na-sulesmalad-asabin, ise egisar imaked: An bega we-igargan-uknaidi, sogedba be imako. Bela dummagan emarbi be dako, mer wargwenbarbi be nai guo. .?UbAr amba Jesúsʼba-nanamalad-e-idumalad isgued gwen-iesurmalale, bela Jesúsʼba-nanaimalad-abargi bakar ega ibmar be sogoed, adi, baigan dobee itomarmogagar. ">=bJesúsʼba-nanaimalad-e-idumalad-gwensak isgudiiye soglealile, mer be itogo. E-barsogmalad warbo nikadibe, warbaa nikadibe, geb ega be igar itogo. =ybAr Bab-Dummad-Gardagi bato sognaid:“Moli-bebe-nikad ibmar-gwag-egwirmaknair, melle e-gaya edinno, adi, sunna ibmar-gwag maoed.” Deuteronomio 25:4 Deginbali:“Dule-arbaedga, bennukleged-igar ega nue maid.” Mateo 10:10; Lucas 10:7 Q<bJesúsʼba-nanaimalad-e-idumalad nued-arbaele, ilabo-wilub nued bennuklegewilubmalad. Ar we-dummagan Bab-Igargi-sunmakmalad, degi, Bab-Igar-odurdakmalad, wemar bur bule nued bennuklegewilubbid. ;+bDegisoggu, dule-Bab-Jesúsʼba-naid machereddibe, omedibe, e-neguyagi ome-ei-sui-burgwisad gudidibe, we-dule a-ome-bendakergebed. Adi, Jesúsʼba-nanaimalad bur bule ome-ei-sui-burgwisad-bur-wilediid bendakmalagar. Jesúsʼba-nanaimalad, nued e-idued-akwewilubmalad z:mbAr ade, bato omegan-ei-sui-burgwismalad gwen-gwen galakudmalad, bato nia-saila-Satanásʼba ebipiledmalad. j9MbDegisoggu, omegan-ei-sui-burgwismalad amba nuchukwagwale, bur sui-nikued an abeged, nusgana-nikued, an abebalid. Degine, e-neguya-nued-akwedigued an abeged. Adi, dulemar-Cristo-isdarmalad mer egi ichakwa sunmakmalagar. N8b A-ukinbali, a-omegande wierba gudagoed, neg-baid-baidse doge-doge-gudii gudagoed. Abisurbar, gakan-berbegedga gudagoed, gotebin-gotebin-gudii gudagoed, ibmar-sogedsulidgi sunmakdii gudagoed. c7?b Ar gebegi Bab-Jesúsʼga-na-ibmar-sogsad-imaksasursoggu, dukin ega boniga gunonisunnoed. 6b Omegan-ei-sui-burgwismalad-nuchukwagana-e-nugmardi, mer be nasiko. Ar sui-nikubigualid-ular, Cristo-Igargi-arbaedgi aibatoed. 59b We-ome we-ibmar-nueganbi-imakdiidba egi-nued-sunmaklediid: E-mimmigan-na-nued-akwisad. E-neggi nuedgi dulemar-abindaksad. Jesucristoʼgi-akananaimalad-gadi-bendaked. Dule-wiledimalad-bendaksad. Degi, belagwapa akar-akar ibmar-nuegan-imaksad. Degiid-omeganbi, be e-nug nasikoed. ;4ob Degisoggu, mer be yogasaar omegan-sui-ei-burgwismalad-nugmar be nasiko. Unnila, we-omegan-nug naguoed: Ome-birga-dulapaa-gwena-nikamalad. (60+) We-ome sui-baid-ogwassulid. c3?bAr Jesúsʼba-naid-gwensak wissur na e-gwenadgan-akwele, bur bule e-neguyaginmalad-wissur-akwele, a-dule bato Bab-Jesús-Igar-Maidgi annasdo. Deginbali, a-dule, dule-Bab-Jesúsʼba-naisulidba aka bur-ege gudido. 2bWeyob we-igarmar gwenadganga be ukoed, adi, gwenadgan we-igarmar nue-wisi gudiguega, mer akar egi sunmaknai gumalagar. o1WbAr ome-ei-sui-burgwisad galagwensuli-gudiiddi, amba dula-gudi-inigwer, bato burgwisayob gudido. 10[bAr ome-ei-sui-burgwisad walagwen bessoggu, unnila Bab-Dummadginbi ibmar abdakdisunnad, degi, Bab-Dummadse mutikidba-goledi, ibginedba-goledi, gwen bogiledisulid. /7bAr ome-gwensak-ei-sui-burgwisad mimmigan-nikadibe, wagan-nikadibe, wemar-inse a-ome-akwemalargebed. Ar igi bipigwaunni e-babgan na e-akwismarmoga, deyobi, e-dadgan, degi, e-babgan-akwemarmogargebed. Ar deyob imakele, we igar-nuedid, degine, Bab-Dummad we-igar yeer daked. j.MbAmmormar-ei-sui-burgwismalad-nue-bendakleged-abediid walagwen-gudimalad, be gatik bendako. n-UbOmegan-sergan be-nanyobi be dakbalo. Yagana be-bunsunnadyob be dakbalo. Mer egi be akarbinsao. , 3bMer serganga be sabsur-urwedgi ibmar sogo. Ega be ibmar-sogbiele, be-babyob-be-dakedgi be nuedgi unao. Degine, sapingana be-gargwenadyobi be dako. ]+3bTimoteo, nue-salakar, be-daed nued-oyodii be guo. Deginbali, be-ibmar-odurdaked nuekwaa be odurdakdii gubalo. Ar deyob be imakele, na be san-bendakoed. Deginbali, dulemar-be-itodimalad be bendakbaloed.*#bWe igargan an-bega-sogsadginbi be gatik alamaknai sao. Aginbi be nanao, adi, baigan Bab-Jesús-Igargi be-nasgumaid mag be-dakmalagar. I) bBab-Dummad bega-gurgin-nued-uksadi be nue ebugo, ar wede bega uklesad. Deun, Jesúsʼba-nanaimalad-e-idumalad-danar-bukwa Bab-Dummad-sogedba na e-arganmar be-nonogi mesismargu, bega uklesad. (3b Timoteo, an-bese-nadapoedse, gwenadganga gatik be Bab-Dummad-Garda absogo, gatik be gwenadgan-ogannogo, degi, gatik be gwenadgan-odurdakbalo. |'qb Be sapingwagwad-ular, mer dulemar ibgwensur-be-dakega be imako. Aka bur gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimaladga na be-daed-nued be oyogoed, be-sunmakedgi, be-daedgi, be-sabguedgi, be Bab-Jesúsʼgi-bensulidgi, degi, be-san-burba-swilidik-nanaedgi. n&Ub We-ibmar an bega sogsadyob, be Bab-Jesúsʼgi-bensurmaladga sogmogoed, deyob be odurdakbaloed. r%]b Ar a-ular, anmar dulemar-anmargi-urwed-abargi, Bab-Igargi alamaknaimarsunnad. Ar anmarde, Bab-Dummad-Dula-Maidginbi bensuli edarbedimalad. Ar Bab-Dummad bela dulemar-abonoged maid. Bur bule, dulemar-egi-bensurmalad-bendakmaid. _$7b We-igar napiragwadid, bela dulemar benguewilubsurmalad, bela abingaewilubmalad. H# bAr abaganmar-ogannolegedi igar-nuedindo, degi-inigwele, ulubgi-burba-ogannoleged bur-igar-nuedid. We-burba-ogannoleged, emisgwa-gudiguedgarbisulid, yoedse Bab-neggi-gudii guedgarbalid. G"bMer we-napneggi-binsa-nabir-nue-sunmaklemalad be itogo, degi, mer be binsa-igar-onolegedgi-sunmakmaladgi binsabalo. Bab-Dummad-sabedbali e-igargi-dobekwaa-nanaedgi be alamaknai gusun. !bAr be we-igargi gwenadgan-odurdakele, be Jesucristoʼga-arbaed-nuedga guoed. Bab-Dummad-e-gayaburba-nued-bensulidgi na be nasgumai-gumogoed, degine, igar-nuegan-maidba-daedba be nasgumai gudbaloed. Ar be we-igar-nuegan-durdaksadba be nanadimogad.  bAr Bab-Dummad-Gayaburbagi, degi, Bab-Dummadse-goledgi we-ibmar bela swilidik gued. 9. JESUCRISTOʼGA-NUED-ARBAED-DULE (4:6-16) >ubAr Bab-Dummad-bela-ibmar-obinnisadi, ibmar-nueganbiid. Degisoggu, ar Bab-Dummadga-dogdar-nuedye-soglegedgi, ibmar-abingaleger, gwen oballege-wilubsulid. Bela abingalege-wilubbiid. .UbA-dulemarde noar odurdakmalad. Sogdamaloed: “Machergan mer ome-nikumaloye. Omeganmo, mer machergan-nikumarmogoye.” Degine, sogdamarbaloed: “Mas gwen-gwen ise gulleye.” Ar ade, Bab-Dummad mas obinnissursi, adi, Bab-Jesúsʼgi-bensurmalad, igar-napiragwad-wismalad mas gunmalagar. c?bWe-dulemarde, dulemar-wagar-darbo-damalad-itodmaloed, degi, dulemar-gakansaerbamalad itodmarbaloed. Ar we-odurdakmaladde e-ulubgi igar-isgana-imaknair, esgoro-uedgi wilubgan-nasiklegeyob, gwen bai itogosurmalad. c AbBab-Dummad-Burba anmarga nue ise-sogar imaknaid. Anmarga soged, ibagan bergudanikile, bukidar Bab-Igargi bangudmaloye. Ar amarde, burba-isgana-dule-yardakmaladba akadmaloed, degi, niamar-igar-odurdakmaladba nadmaloed. s_bEmide, Bab-Jesús-igar geg benguleged. Ar we-igar igar-dakledisulid-igalad, igala-dummadid, ar ade:Bab-Dummad anmarse oyolesad, anmar-dule-sunnadyob napnegse aidenonikid.Bab-Dummad-Burba-Isligwaled dule-ibmar-oakalossulidye-nik sogsad. Baliwiturmar, Bab-Jesús-nue-daksamarmogad,Judíoʼsurmaladga Jesús-igar-nuedgi ega sunmaklesad. Dulemar-napneggi-bukmalad Jesúsʼgi bengussurmalad.Degi, Bab-Dummad na e-nibnegse Jesús-onakwisad, agi e-nug odummossunnad.!;badi, be wisguega an wis-yoggud be an-dakele, igi be Bab-Dummad-neg-yaginmalad-abargi be nanaergebe. Bab-Dummad-negyaginmalad-soglegedi, Bab-Dummad-Dula-Maid-e-sordamarye. Amala, igar-napiragwad-ganimaladid, igi buar neg-ganiki, ayobmodo. Degi, amar a-igar-irwa gwisgumarbalidid. iKbEmisgwasaar, an be-daknaega bese nadapo an insado. Degi-inigwele, an bese garda narmakdo, c?b Ar ade, Jesúsʼba-nanaimalad-bendakmalad nued arbaele, nue nug-nikaa gwenadgan-abargi gunonidaed. Degine, Cristo-Jesúsʼgi-bensulidgi bur-nue-dobsuli sunmakdamalad. 7. BAB-JESÚS-IGAR NAPIRAGWAD-MAID (3:14-16) "=b Jesúsʼba-nanaimalad-bendakmalad weyob abeleged: Unnila ome-wargwen-nikad, nue-neguya-wisi-seed-dule, degi, e-mimmigana, nue-akwedibalid-dulebar. =sb Jesúsʼba-nanaimalad-bendaked-omegan amba weyob damogargebed: Dule-nued-nanaed, wissur-gakangi-sunmaked, nue-binsaed-nikadaed, degi, bela ibmar-saedgi dulemar-geg-yardaked. b Ar we-dule, nue wilubdaklegwelergebed. E-daedgi, dule gwen egi akar-sunmaksulile, geb Jesúsʼba-nanaimalad-bendakedga nugsalegodo. `9b dule binsaed-swilidikidgi Bab-Jesúsʼgi-bensulid-igar-epenne-dukuar-maigusad sediid. 6ebJesúsʼba-nanaimalad-bendakmalad amba weyob damarmogargebed: Dule-nued-nanaed, dule-unnila-inniki-ibmar-soged, dule-geg-mumgued, dule-ibmar-isganagi-geg-mani-onoged, &EbDeginbali, dule Jesúsʼba-nanaimalad-e-dummadga gubiele, dulemar-Bab-Jesúsʼba-nanaisurmalad-abargi e-daed nued oyodibalirgebed. Adi, mer amar egi ichakwa sunmakmalagar. Ar abakalegi, nia-sailase binsaed galealile. 6. JESÚSʼBA-NANAIMALAD-BENDAKMALAD WEYOB DAERGEBED (3:8-13) Y~~h}}=|X{zyxxMvtt ssUrrq,ppoo mmKlk-jaihgggf>,=T<;a:9Q87754I322i1S/F..U-,3+[*)(c'&%u%$-#""8 _9 26eItBz ] S % Je-_<|YB Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, degi, Levita-dulemar, bela Israel-yargi-bukwamaladi, Roboamʼba-naguega nonimalad. OA Degi, sigu-abingamalad, degi, ilawar-swiswidikmalad, neggwebur-iliba oambikusbalid. A-ibmar, bela-bela omelosad. Degisoggu, Judá-dulamar, Benjamín-dulamar Roboam-sogedba ibmar-imakbukwagusmalad. E@ Roboam neggweburmar-gandik-bukwad napi ogannosbalid. A-neggweburmargi, sordamar-e-dummagan urbisad. Deginbali, masgullemalad, olivo-gwallu, degi, vino, sabolemalaga, agi urbisbalid. {?o Zora, Ajalón, degi, Hebrón. We-neggweburmar-gandik-sobsagusadi, Judá-yargi, degi, Benjamín-yargi bukwamalad. !>= Adoraim, Laquis, Azeca, =1 Gat, Maresa, Zif, <; Bet-Sur, Soco, Adulam, M; Neggweburmar-ogannolesmalad-sobsadi, wemardo: Belén, Etam, Tecoa, {:o Roboam Jerusalén-neggweburgi megisad, degi, Judá-yar-bendakegala, neggweburmar-gandikid sobsa gusad. ]93 Bab-Jehová weyob soged: ‘Mer be-gwenadgangi be bila-ononamalo. Degisoggu, gannar e-neg-e-negse namar, ar ade, an-sogedba an imaksad.’ ” Deyob-Bab-Jehová-soge-itosmargua, Roboam-sordamar gannar bilismalad, bar Jeroboamʼgi bila-onoapsurmalad. 3. DAVID-E-WAGAN REYGA-MEGISMALAD (11:5–36:23) Roboam Judá-neggweburmar ogannos-gusad 8 “Judá-dulemar-e-rey Salomón-machi-Roboamʼga, degi, Israel-dulemar-Judáʼginmaladga, degine, Benjamín-wagan be sogo: F7 Degi-inigwele, Bab-Jehová, e-dule-Semaíasʼga sognonikid: a6 = Roboam, Jerusalén-neggweburse modapgu, Judá-sordamala, degi, Benjamín-sordamala mili-dulabakebak (180,000) bila-onomaladga-sulesadi oambikusad. Adi, Israel-sordamargi bila-onogega, Jeroboamʼgi gannar yar-suegar. Z5- De-akale, Israel-dulemar we-garda-narmaklenaidse David-wagangi bangusmalad.4 Degi geb sorba, Rey-Roboam Adoram-barmisad. Adoramʼde, dulemar-ise-oarbaar-imakleged-dakedid. Israel-dulemar a-dule-daksamargua, akwagi-makar oburgwismalad. Roboam, deyob daksagua, gwae-gwae e-ur-napaginedgi nakwisa imaksad. Geb Jerusalén-neggweburse wakited. g3G Degi-inigwele, Roboam Israel-dulemar-Judá-neggweburmargi-bukwamaladgi negdakmai gusad. [2/ Israel-dulemar, Rey-Roboam e-itossuli daksamargua, weyob sogdemalad:“¿Ibiga anmar bar David-e-gwenadganba naguosunna? ¡Ar anmar Isaí-wagwaba ibmar nikasulid!Degisoggu, ¡Israel-dulemar! E-neg-e-negse namalo. ¡David-wagwa, be-gwenadganbi na be sedii gusunno!” Weyob, bela Israel-dulemar e-neg-e-negse nadmarsunnad. K1 Degisoggu, Rey-Roboam, dulemar-ese-ibmar-egichisad ega imaksasulid. Ar Bab-Jehová weyob igar-mesisad, adi, Nabat-machi-Jeroboamʼga, Ahías-Silo-neggweburginedba ibmar-sogsagusad guegar. 0 Roboam, sapingan-ega-binsaed-uksadba, Israel-dulemarga sogded: “An-bab undar-arbaleged-dummad bemarga uksad, andina, bemarga bur bule undar-arbaleged ukoed. An-babdi molidubgi bemar-bibyosad. Andina molidub-e-duku-esgorobiidgi an bemar-bibyogoed.” n/U Rey-Roboam, Israel-dulemar-abin sabsur-sunmaksad. Girmar-dummagan-e-binsaed-ega-uksadba ibsassulid. (.I Igi Roboam ega sogsa gusa: “Ibapaase gannar be anse dagmaloye.” Deyobi, a-ibapaagine, Jeroboam, Israel-dulemarmala, Roboamʼse gannar noni gusmalad. D- An-bab, arbaed-dutusulid bemarga ukdii gusale, andi bur bule bemarga arbaed-dutusulid ukoed. An-bab molidubgi bemar-bibyosale, andina, molidub-e-duku-esgorobiidgi an bemar-bibyogoed.’ .,U We-sapingan-ebo-dare-dungusmalad ega sogdemalad: —We-dulemar weyob-bega-sunmaksamaladi: ‘Be-bab, undar-arbaleged-dummad anmarga uksaye. We-undar-arbaleged-dummad, wilubba be anmarga imakye.’ We-dulemarga weyob be sogoed: ‘An-bab bemar-sabsur-wiosale, andi bur bule be-wiomogoed. Q+ —Be anga binsaed-dakmala, ¿igi an we-dulemarga sogoe? Ar ade, wemar anse egichisad: ‘Be-bab, undar-arbaleged-dummad anmarga uksaye. We-undar-arbaleged-dummad, wilubba be anmarga imakye.’ *9 Degi-inigwele, Roboam girmar-dummagan-ega-binsaed-uksadi gwen itossulid. Aka sapingan-ega-arbamaladse, ebo-dare-dungusmaladse binsaed egichided. 4)a Geb girmar-dummagan abin-sogdemalad: —We-dulemarba be ibsadibe, nued egi be binsadibe, degine, nuedgi ega be sunmakdibe, wemar degisadegu be-maiga gudii gumaloed. <(q Geb Roboam girmar-dummaganse binsaed-egisnai gualid. We-girmar-dummagande e-bab-Salomónʼga binsaed-ukdii nanasmalad. Amarga Roboam sogded: —¿Igi an we-dulemarga sogoe? w'g Roboam abin-sogded: —Be namala. Ibapaase gannar be anse dagmalo. Agine, Israel-dulemar nade gusmalad. 6&e —Be-bab-Salomón undar-arbaleged-dummad anmarga uksad. We-undar-arbaleged-dummad, wilubba be anmarga imake. Deyob be anmarga imakele, anmar be-maiga gudii gumaloed. %+ Israel-dulemar Jeroboamʼbina-gochamargu, bela Jeroboamʼba Roboamʼse nonimalad. Geb degine, Roboamʼbo sunmakdemargu, Roboamʼga sogdemalad: z$m Nabat-machi-Jeroboam Egipto-yarse Salomón-idu-wakite-gusadi, deyob gaya-wisgusgua, Egiptoʼgi-mai gannar alid. |# s Roboam, Siquem-neggweburse naded. Ar ade, bela Israel-dulemar reyga-Roboam-onugsaega, Siquem-neggweburse nadmalad. u"c Salomón burgwisgua, e-bab-David-e-neggweburgi diglesad. Salomón-sorba, e-machi-Roboam yar-ganonikid._!7 Salomón bela Israel-yargi birga-dulabo (40) Jerusalén-neggweburgi yar-semai gusad.   Salomón ibmar-baigan imaksabalid, a-ibmar-gebe-imakdedi, degi, e-berguedse ibmar-imaksadi, belagwable Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Natán-e-garda-narmakar-maidgi narmakar-maid. Degi, Siloʼgined-Ahías-e-garda-narmakar-maidgi narmakar maibalid. Degine, dule-negburgandaked-Iddo-e-garda-narmakar-maidgi narmakar maibalid. Nabat-machi-Jeroboamʼgi-sunmaklenaid-gardagi narmakar maibalid. oW Salomónʼga, Egiptoʼgi, degi, bela neggweburmar-baigangi molimar selenoni daed. Salomón-burgwisad 5c Salomón akwamar-omileddaeyobi Jerusalén-neggweburgi mani bukidar-nika imaksad, degi, yar-mulluganba higuera-sapimar-bukidar-digaleyobi urwar-urgomar bukidar digsabalid. 4a Rey-Salomón, reymar-baigan-yar-semaid-ibe bela yarmar-susad. Éufrates-diwar-akar, bela Filistea-dulemar-yarse, degi, bela Egipto-yar-abingunaidse yar-semai gusad. T! Salomón, e-molimar-ambikuega, degi, ur-napaginmalad-sabogega, moli-ambikued-negmala milibake (4,000) nikusbalid. Degi, Salomón sorda-moligi-nanamalad miliambe-gakabo (12,000) nikusbalid. Amar neggwebur-baigangi ur-napaginmalad-negmar-ega-uklesadgi bela ambikusmalad, degi, Jerusalén-neggweburgi rey-walik ambikusmarbalid. - Bela we-dulemar birga-irba, Rey-Salomónʼse-nanamamaidi, war-wargwengi Salomónʼga ibmar-binsa-ukleged senonidamalad.We-ibmar senonidamalad: Manimar, ormar, mor-nuegan, gingimar, ina-wawadikmalad, molimar, degi, moli-uaya-senigan, Salomónʼga-ukega senonidamalad.  Degisoggu, rey-baigan yar-baid-baidgi-mamaid, Bab-Dummad Salomónʼga-binsaed-nikaa-imaksad-itogega, Salomón-dakbiguardamalad. } Rey-Salomón, ibmar-nuegan bela-bela nikusadba, degi, binsaed-ibed-megisbalidba, bela rey-baigangi obicha megisad. %C Rey-Salomón urmar-dummad nikadi, Hiram-e-selamar ega onanadii gusmalad. Birgapaa-birgapaagi Rey-Salomón-e-urmar, Tarsis-yarse Rey-Hiram-e-sordamarmala naddaed.Tarsis-yargine, seardamalad: Ormar, manimar, isbied-nugar-marfilʼye-nugad, sulumar, degi, rey-siglimar seardamalad. "= Rey-Salomón, e-nog-vino-gobmalad ber or-sunnabi soblesad, degi, reyneg-Sapur-Líbanoʼye-nugadgi batemar, nogmar-bukwad, ber or-sunnabiid. Ibmar-soggwensaar manigi soblessulid, bela orbi sobaled. Rey-Salomón negdakmaigua, mani baisur-dakleged, aga ega ibmar manibi soblessulid.  Deyobi arsan-welle-wellegwadgi, achumigur-nono-wawaad war-wargwen osisad. Weyobi, reymar-baigan-e-ganmar gwen sobledisulid. K Rey-gan-e-nag-onakwed or-sunnabi sobaled. We-rey-gan e-arsan-welle-wellegwad nergwa (6) nika imaksad. Degine, e-argan-mesed abinbela imaksabalid. A-rey-gan-e-argan-gwensak-dikarba achumigur-nono-wawaad-sobale osisad. Walanergwa (6) arsan-argan-nuedsik ambikusad, degi, walanergwa (6) arsan-argan-sapiledsik ambikusbalid. zm A-ukinbali, isbied-nugar-dummagan-marfilʼye-nugadgi rey-gan sobsabalid. A-gan-birgi or-nued nasiksabalid. I Deyobi, Rey-Salomón sigu-abingaed-bipigana dulataled-ilapaa (300) or-sarsogaledgi sobsabalid. War-wargwengi nibirnergwa (6) aidikued. Rey, we-ibmar, e-neg-Sapur-Líbanoʼye-nugadgi urbisad. 'G Deginbali, Rey-Salomón, sigu-abingaed-dummagan dulataled-ilabo (200) or-sarsogaledgi sobsad. War-wargwengi e-aidikued nibirambe-gakatar (15) aidikued. ^5 Dulemar-ibmar-ukmalad, degi, ibmar-bakmaladgi-mani-galemaiddi, obarlesulid. Deginbali, reymar-Arabiaʼginmaladi, degi, sailagan-negdakmamaidi, ormar, manimar Salomónʼga senonidamarmogaddi, amba obarlesurbalid. c? Salomón birga-irba, or nibir-mili-dulabo-gakambe-aidiku-wilub (50,000) abingadaed. /W Rey-Salomón, Rey-bundor-Sabáʼgined-ibmar-abegedi, degi, ese-ibmar-egichisbalidi, bela Rey-bundorga uksad. Salomón, Rey-bundor-ega-ibmar-senonikidba, bur bule-mergu ega uksad. Geb degi, Rey-bundor dule-ega-ibmar-imakmalad-abargi, gannar e-yar-Sabáʼse nonikid. Salomón e-ibmar-nikad ta Rey-Salomón, Bab-Dummad-Jehováʼse-goled-neggi, degi, reyneggi, sapi-sándalo-urgogi arsanmar sobsad. Deginbali, a-urgogi gar-arpa, degi, gar-salterio gar-ogormaladga sobsabalid. Wegiid-sapi-sándalo-urgo, Judá-yargi dakledisulid. ? w Degine, Hiramʼga-arbamalad, degi, Salomónʼga-arbamarmogad, Ofir-or senoni gusmalad. Deginbali, sapi-sándalo-urgo, degi, akwa-nuegan-dakar-dakar-gamalad senoni gusmarbalid. F  Degi, Rey-bundor, Salomónʼga we-ibmarmar uksad: Or nibir-milibaabak gaka dulataled-ilagugle aidikue (8,700) uksad, degi, ina-wawadik-yapanmalad ichesur uksabalid, akwa-nuegan-dakar-dakar-gamalad deyob uksabalid. We-ina-wawadikmalad, Rey-bundor-Sabáʼgined Salomónʼga-ichesur-uksadyob, Judá-yargi dakledisulid. 9 k ¡Be-Bab-Dummad-Jehová-nug-odummolesun! Bab-Jehová begi nued-binsasadba, ega-negseega rey-gangi be-sisad. Ar be-Bab-Dummad, Israel-dule-nue-sabsoggu, be-ogannodii sadeguoed. Bab-Jehová Israel-yar-seega be imaksad. Ega be igar-nuegan imakmaiguega, degi, ega be igar-nudakmai-guega be-imaksad.” n U Be-sordamar, degi, bega-dummaganga-gumaladi bane-bane be-binsaed-ibed-itodiidba weligwar gudimalad. T ! Dulemar-we-ibmar-sogedi an benenad. Emisgindi, an wese-nonikidgi, an-ibyagwar an be-daknonisunnad. Be binsaed-ibed-maidi, belallaa anga sogsasurmalad. Anga-sogsamaladba bur bule ibmar-wisi an be-daked. b= Geb degi, Rey-bundor-Sabáʼgined Rey-Salomónʼga sogded: “An-neggweburgi-mai an be-itoalid, be ibmar-nuegan bukidar imaksaye, degi, binsaed-ibed be maibarye. Emide, an we-ibmar-itosadi, nue-napira an dakdo. 8i Degine, e-mesegi mas-nuegan-gullemalad daksabargua, reyga-dummaganga-gumalad-e-ganmar daksabargua, degi, reyga-arbamalad-e-mor-yomalad daksabargua, geger dakdebalid. Deginbali, nog-dakmalad-e-mor-yomalad daksabargua, degi, Bab-Dummadse-goled-negse-arsan-nakwilemaid daksabargua, geger dakdebalid. {o Rey-bundor-Sabáʼgined, daksagua, Salomón nue binsaed-nikarba, degi, reyneg-sobaled daksabargua, geger dakded. pY Salomón, Rey-bundor-ese-ibmar-egichisad bela abin-sogsad. Ibmar-soggwensaar abin-sogsasuli gussulid.  Rey-bundor-Sabáʼgined, Salomón nug-nue-nika-maiye wisgusad. Degisoggu, Rey-bundor Salomón-dakega Jerusalénʼse naded, adi, ibmar-aku-itolemalad-egisedgi Salomón-wilubdakegar. Geb Jerusalénʼse e-sordamar-bukidarad-abargi modapid.Agi, Rey-bundor, Salomónʼga ibmar-bukidar moli-yargan-muremaladgi sesad: Ibmar-wawadikmalad bukidar, ormar bukidar, degi, akwa-nuegan-dakar-dakar-gamalad bukidar, Salomónʼga sesad. Degisoggu, Rey-bundor, Salomónʼse modapgu, ibmar-aku-itolemalad bela ese egichisad. Hiram, Salomónʼga e-gapdanmarba ur-dummagan barmisad. Degi, Hiram-e-gapdanmar, degi, e-selamar demargi nerguarmaladid. Amar, Ofirʼye-neg-nugadse Salomón-sordamarbo nadmalad. Agi, or nibir-milidulagwen-gakambe-gakapaa (33,000) Rey-Salomónʼse senonimalad.|qDegidgine, Salomón, Edom-yargi, demar-gaka naidsik, Ezión-Geber-neg-nugadse, degi, Elot-neg-nugadse naded. 0YWeyobi, Salomón Bab-Jehováʼse-goled-neg-e-sailagan-mesialid-akale, bela-ogusadsega, bela ibmar-imaksad. Bab-Jehováʼse-goled-neg bela weyob ogulenonisunnad. )KDegisoggu, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad,Levita-dulemar, mani-dakmalad,
degi, ibmar-baigangi-arbabukwamalad, rey-igar-mesisadba nanabukwa gusmalad. 2]Deginbali, Salomón e-bab-David-igar-mesisadbali, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga igar mesisad, adi, e-iba-arbamaladgi na muchub-muchub arbamalagar. Degi, Levita-dulemardi Bab-Dummad-nug-odummogega urbilesmogad, adi, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladbogwa bane-bane igar-megisadba arbamalagar. Ar David Bab-Dummadga-arbaedi, deyob igar mesisad. Degi, yawagak-dakmaladga yawagak-iliba e-igar-maidba ega mesisbalid. ~# Salomón, Moisés-Igar-Maidba, ibmar ogumakar ukdaed: Itoged-ibamargi, nii-bini-gwisgued-ibamargi, birgagi irbaa iba-dummagan-onolegedgi ibmar ogumakar ukdaed.A-ibamar-dummagandi, wemalad: Madubur-Inasulid-Iba, Itoged-Irgwenad-E-Ibamar, degi, Neg-Matargana-Iba. 8}i Degidgi, Salomón neg-ubeb-naid-asabin, ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi, Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar uksasunnad. We-ailade, Salomón, Bab-Jehováʼga sobsa gusad. |} Salomón, Faraón-sisgwa David-neggweburgi-maidgi sesad, bia ega reyneg-sobsadse. Ar ade, Salomón binsaed: “Bab-Jehová-e-Ulu Rey-David-neggi-signonisoggu, reyneg neg-swilidikidga gunonisunnad. Degisoggu, an-ome we-neggi geg gudii gued.” t{a Deginbali, Salomón, ega-arbamalad-dakega e-dummagan dulataled-ilabo gaka dulabo-gakambe (250) nikabalid. Sz Degi-inigwele, Salomón, Israel-dulemar-wargwensaar maimaryob-arbaega imaksasulid.Ar ade, Salomón, Israel-dulemar: Sorda-bila-onomaladga-onug-imaksad, sordamar-e-dummaganga onug-imaksabalid. Sordamar-ur-napaginedgi-urwemalad-e-dummaganga onug-imaksabalid, degi, sordamar-moligi-sii-urwemalad-e-dummaganga onug-imaksabalid. 5ycAr Israel-dulemar bela amar-obelossurmarsoggu, wemardi, we-yargi e-sergan-sorba besmalad. Salomón a-dulemarga we-garda-narmaklenaidse gandik-arbaleged-igar mesisad. ,xQBela-neggweburmargi Israel-dulesurmalad-besmaladi, wemalad:Het-dulemar, Amorreo-dulemar,Ferezeo-dulemar, Heveo-dulemar,
degi, Jebuseo-dulemar. ?wwDeginbali, Salomón, Baalat-neggwebur, degine, e-gingi-sabolemalad-negmar sobsabalid. E-ur-napagined-osabomalad-negmar sobsabalid, e-moli-ambikued-negmar sobsabalid. Degi, Salomón baigan-negmar e-itolegedba sobsabalid: Jerusalénʼgi, Líbano-yargi, degine, bela e-negdakmaid-ugakagi negmar-sobsa-naed. Tv!Deyopira, neggweburmar-gandikmalad Bet-Horón-Nakwaled, degi, Bet-Horón-Dealed gannar sobsabalid, degi, e-galu-matusulid, e-yawagakmar obinosbalid, degi, yawagakmar-idu-suar-biir-megmalad obinosbalid. uSalomón, Tadmor-neggwebur nega-dulesulidganba-siid sobsad. Degi, bela Hamat-neggweburmargi mas-sabolemalad-neg sobsabalid. rt]Geb degine, Salomón, Hamat-neggwebur, Soba-yargi-siid, a-ebo bila-onosgua, Hamat-neggwebur-susa gusad. jsMA-sorbali, Salomón, Hiram-ega-neggweburmar-uksadi nudaksad. Geb agi Israel-dulemar-oambikusad. rr _Rey-Salomón, Bab-Dummad-Jehováʼse-goled-neg-oguega, degi, reyneg-oguega, birga-dulagwen (20) gagasad. ?qw”Geb a-dulemarga sogdamaloed: ‘Ar Israel-dulemar, e-Bab-Dummad-Jehová Egiptoʼgi e-babgan-seargusadi, obachamalad. Degi, bab-dummad-baiganba nanadmalad, a-bab-dummagan-e-nug odummodmalad, amar-sogedba ibmar-imakdemarbalid. Aga, Bab-Jehová bela we-bonigan-dummagan Israel-dulemargi barmialid.’ ”Np”We-anse-goled-neg bela-bela nued-sobarsii-inigwele, bela dulemar e-dikarba nasdamalar geger dakdamaloed, geb sogdamaloed: ‘¿Ar ibiga Bab-Jehová we-yar, degi, ese-goled-neg weyob imaksa?’ Doan bemarga yar-uksa-gusadgi an be-osulomaloed, degi, anse-goled-negga an neg-susadi, an balimetoed. Degine, bela dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad, bela-bela bemargi dodogega an imakoed. ;no”Degi-inigwele, bemar angi aibatemalardi, an-igarmar-mamaidgi, degi, an-igarmar uksadgi be gwisgudmalardi, aka bab-dummad-baiganba be nanadmalardi, a-e-nug be odummodmalardi, Qmbe-rey-gangi-siid, degi, be-yar-semaid, bega an sogsadyob an imakoed. ”Emide, an be-bab-Davidʼbogwa igar-mesisa, an ega sogsagusa: ‘Israel-yargi be-wagan-wargwensaale negdakmaisuli guosurye.’ Bab-Jehová ega sogdebalid: “Ar bemar an-sogedba dasurmalale, an bemarga dii owiosulid, be-nainumargi ibmar-naid-obelogega, an sesmar barmidagoed. Sulile, an bemarga uelleged-dummad barmidagoed. %gC mutikidba, Bab-Jehová Salomónʼse magarononikid, ega sogded: “Anse-be-gochad an be-itosad. Degi, we-neg anga ibmar-ogumakar-ukleged-ukega an susad.” f/ Salomón, bela Babse-goled-neg-obelosgua, degine, we-negga ibmar-ebulemaloed-imakoye-binsasad-obelosgua, degi, reyneg-sobnaid-obelosbargua, >eu Geb degine, nii-walagugle gaka ibdurgwen-gakapaagi Rey-Salomón e-negse-e-negse dulemar-barmisad. Degine, dulemardina weligwaledba, yeer-itogedba, e-negse nadmalad. Ar adega, Bab-Jehová David-bendaksad, degi, Salomón-bendaksabalid, degi, Israel-dulemar-bendaksabalid. Bab-Jehová Salomónʼbo igar-mesisad d3 Ar ibagugle (7) ibmar-ogumakar-ukleged-ailaga iba-onosmalad, degi, ibagugle (7) iba-dummad onosmarbarsoggu, ibabaabakgi (8) igar-dummad itosmalad. 4caDegidgi, Salomón, degi, bela Israel-dulemar, ibagugle (7) iba-onosmalad. Agine, dule-bukidar nonimalad: Hamat-igar-maid-akale, Egipto-diwar-maidse, bela ambikusad. *bMDakargu, ar ibmar-dula-ogumakar-ukleged, dule Bab-Dummadga e-binsaedba-ibmar-ukleged, degi, ibmar-gwallumar-Bab-Jehováʼga-ukleged ichesursoggu, ibmar-ogumakar-ukleged-aila esgoro-gordikidgi-Salomón-sobsadi unnisulid. A-ular, Salomón, Bab-Jehováʼse-goled-neg-asabin, neg-imba-naidi Bab-Dummadga nug-imaksabalid agi ibmar-ogumakar, degi, ibmar-gwallu Bab-Jehováʼga gwenatigwar-guega-ibmar-ukleged ukegar. a!Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad gusgu e-ambikudamaladgi bukmalad. Levita-dulemardina, Rey-David Bab-Jehová-nug-odummogega garmar-ogorleged-sobsagusadi ogotemalad. Degine, we-namakedgi namakbukmalad:“Bab-Jehová-e-sabguedi, degisadeguad.” Degi, geb Levita-dulemar-asabin, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladdi, gar-trompeta ogotedamalad. Degine, bela Israel-dulemardi gwigwichimalad. Y`+Rey-Salomón Bab-Dummadga moli-bebe-nikad, mili-dulagwen-gakabo (22,000) uksad, degi, sibad-wawaad, mili-dulanergwa (120,000) uksabalid. Deyob rey, degi, bela dulemar Bab-Dummadse-goled-neg ega nug-imaksad. ^_5Geb degine, rey, degi, bela dulemar, ibmar ogumakar Bab-Jehováʼga uksamalad. @^yDegidgi, bela Israel-dulemar, soo neggi-aidenoni daksamargua, degi, Bab-Jehová-e-gangued-yeerdakleged neg-birgi-aidenoni daksamarbargua, bela asabin wagar napa-ebulegedse dulluu imaksamalad. Geb Bab-Jehová-nug odummodmalad, dog-nuedgi sogdemalad:“Bab-Jehová, dule-nuedid, e-sabguedi degisadeguad.” ]7Ar Bab-Jehová-e-gangued-yeerdakleged bela e-neggi daasa-sigissoggu, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, geg Bab-Jehováʼse-goled-negse doge gusmalad. z\ oSalomón Bab-Dummadse-gorsiid bergusgua, soo nibneg-akar aidenonikid, geb a-soo Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukleged, degi, ibmar-baigan-ukleged bela obelosad. Degi, geb Bab-Jehová-e-gangued-yeerdakleged, Babse-goled-neggi daasa sigisad. [-*Bab-Dummad-Jehováʼye, dule-reyga-nug-imaklegaled melle be obano. Bab-Jehováʼye, be-mai-David be sabesaila imakdii gusad, be ebinsao.”yZk)Bab-Dummad-Jehováʼye, bee, be-Ulu-gandikidbo, be-obunnoged-negse, be obunnodage. Bab-Dummad-Jehováʼye, dule-irwa-bese-gormalad be-abonoleged-igargi sunmakdii gumalana gadin, degi, be-sorda-swilidikmalad be-sabguedgi wergumalana gadin. Yw(”Emisgi, Bab-Dummadye, bese wilesakwaa an egised, we-bese-golleged-neg-akar anmar bese gotele, nue be anmar-itogo. X#'amar-bese-goledi, degi, bese-wilesagwa-goledi, nibneg-akale be itogoed, degi, be bendakoed. Be-dulamar-begi-nosad, e-isgued ega be elioed. qW[&”Be-dulamar gales-siid-yargi, bela-belad gwage-ulubgine beba nagusmalale, degi, e-babganga-be-yar-uksadsik, bese golele, degi, be neggwebur-susadsik bese golele, degine, an bega bese-goled-neg-sobsadsik atakbukwa bese gormalale, ZV-%Bab-Dummadye, be-dulamar e-isdarmaladse galesad-yargi, e-isgusadga bukib-itogedba, bese wilesagwa gotemalale, sogdemalale: ‘Anmar magar-itoye, anmarde begi nosad, anmar ibmar-isgana-imaksad magar-itoye.’ U$”Ar be-dulamar begi-nosmalale, ar ade dule geg begi nosurye-soglesulid bela begi noedbimalad. Begi-isgusadba be sae anmar-dakdele, anmar-isdarmaladga be anmar-urmakdele, adi, anmar-isdarmalad neggwebur-baidsik dikasuli, igi, itakagwadsedibe anmar-sedmaloed. UT##nibneg-akale be itogoed. Degi, amar-bendakegar be wemar-ular gwisgubaloed. 6Se"”Be-dulamar, be-sogedba e-isdarmaladgi bila-onogega nadele, agine we-neggwebur-be-susadsik-atakbukwa, degi, bese-goled-neg-an-bega-sobsadsik-atakbukwa bese gollarmalale, WR'!Bab-Dummadye, nibneg-akale bese-goled be itogoed. Dule-ainebalid bela bese ibmar-egisele, ega be imakoed, adi, we-napneggi-dulemar-bukwad bela be-wisguega, degi, igi be-Israel-dulamar be-dobee nanabukwa, dule-baigan deyob be-dobee nanamarmogoed. Degi, bese-goled-neg an bega sobsadgi, besebi-gorlegoye igar-maidi magar-itomarbaloed. SQ ”A-ukinbali, dule-ainebarmalad, Israel-dulesurmalad, be-nug-dummarba-maid wisgusadba, degi, be-gangued-dummarba-maid-wisgusadba dikasur danimalale, degi, be e-bendakoedba we-negsik bese gordanikile, mPSAdi, anmar be-dobgumalagar, degi, be-igar-maidba anmar-dadganga-be-yar-uksadgi an gudii gumalagar. +OO”Nibneg-akale be itogoed, degi, geb e-isgued ega be elioed. Ar bebi-unnila dulemar-binsaed be wissoggu, be ibmar-wisidba, dule-e-damaladba be dule-odurdakoed. zNm”Bab-Jehováʼye, Israel-dule-gwensak bese gollardibe, igi, bela-Israel-dulemar bese gollardibe, doa-dule e-isgued magar itogele, ulubgi e-nunmaked magar itobalile, degi, na wile-itogedgi bese we-neggi golele, Bab-Jehováʼye be itogoed. 8Mi”Bab-Jehováʼye, Israel-yargi ukud-dummad nagunonikile, igi, bonigan nagunonibalile, igi, neg-uedba gagan dingudele, igi, ses-dummagan, igi, ses-burwigan ibmar-digaled ogilodbalile, agi, anmar bese gotele, be anmar-itogo. ”Deginbali, anmar-isdarmalad anmar-neggwebur-ebilis ambikunonikile, anmargi gwichigu-nonikile, degi, ibu-boni-dummagan-baid danibalile, uellegeddibe, Bab-Jehováʼye, anmar-bese-gotele, be anmar-itogoed FLnibneggi-mai be itogoed. Be-maimar-Israel-dorganga isgued be elioed. Geb be igar-nuedba-nanaedgi Israel-dulemar be odurdakoed. Geb be Israel-dulemarga yar-ega-uklesadgi be dii owisunnoed. K”Bab-Jehováʼye, Israel-dulemar-begi-nosadba be neg-yola-dummad-nasikoed, dii bar owiosulid. Geb odurdaklesad-sorba Israel-dulemar we-bese-goled-negsik gannar bese gornonikile, degi, be-nug gannar obarnonikile, degi, e-isgusadgi bukib itononikile, J-nibneg-akar be itogoed. Agi, be-Israel-dulemarga e-isgued be elioed. Geb e-yar-ega-uklesadse, degi, e-dadganga-uklesmogadse gannar be sedagoed. (II”Be-Israel-dulamar, begi-nodiidba e-isdarmaladse galakusale, degi, be-nug-ogannogega, gannar bese aibilisbalile, bese-goled-neggi bese wilesagwa gollalile, H}nibneg-akale be itogoed. Geb dakedba na be imakoed, degi, igar-innikigwadba be-maimarga be imakoed. Dule-nodiid be sabsur-odurdakoed, e-isguedgi na dukin odurdaklegoed. Dule-isgudisuliddi na-ibmar-imakdiidba egi be-sogo, we-dulede gwen isgussurye. ~Gu”Dule-gwensak dule-baidgi gwatirisale, we-bese-goled-neggi ibmar-ogumakar-ukleged-aila-asabin ise-sogar imaksale, QFDeyobi, we-bese-goled-negsiki an wilesagwa-bese-gollalile, degi, Israel-dulemar-bese-gollalile, Bab-Dummad-Jehováʼye be wis an-itogo. Be nibneggi-mai, be anmar-itogo, degi, anmarga isgued be elio. 5EcBese-goled-neg-siidgi, nue nakulemai mutikidba, degi, ibginedba be imake, ar ade, we-neggi be megoye sogsad. Bese-goled-negsik-ataksii an bese-gollalile, be wis an-itogo. VD%Degi-inigwele, Bab-Jehová, an-bese-goled be itoge, an bese-wilenaid be itoge. Bab-Jehováʼye, bee be, an-Bab-Dummadid. Andina be-maiga gued. Be-asabin an sabsuli wilesakwaa-bese-goled, be nue an-itoge. ^C5”Bab-Dummadye, ¿be we-napneggi, be-dulamar-abargi nue-napira be megode? Sulirgebed. Ar be-nibnegbela dummad-inigwele, amba bega unnigusulid. Degite, we-bese-goled-neg-an-bega-sobsad-bursunna, sunna unniguosi. lBQ”Israel-e-Bab-Dummad-Jehováʼye, emisgi, be-mai-Davidʼga be igar-mesisadi, deyopira be imake. jAMRey-Salomón, Bab-Jehováʼse gotebalid: “Israel-e-Bab-Dummad-Jehováʼye, emisgi, be-mai-an-bab-Davidʼga, be ibmar-imakoye sogsagusadi, be imake. Deunni, ega be sogsagusad: ‘Ar be an-asabin nued-nanadii-gusmogadyob be-wagan nuegan damalale, degi, an-igar-maidba nanamarbalile, be-wagan Israelʼgine e-reyga maigu guoed, gwen surguosulid.’ @ Bab-Dummadye, an-bab-Davidʼga be ibmar-imakoye ise-sogar be sogsagusadi, emisgi, be imaknonikid. Be-ganguedba be imaksad.” H? “Israel-e-Bab-Dummad-Jehováʼye, bab-dummad beyobid nibneggi, degi, napneggi sated. Dulemarbo be Igar mesisale, geg be iedaed, degi, dule-beba-gwagegi-binsadimalad be nue-sabesaila maid. c>? Salomón neg-imba-ollor-dummad-naidgi nibakwaa-gwisguega aila-esgoro-gordikidbi sobsad. Aila-suguedi, degi, e-matardunguedi emarbi daligwen-bisgise sobsad, degi, e-nibgueddi bisgipaa nibgue sobsad. Salomón a-aila-birgi-gwichi, Israel-dulemar-bukwad-asabin yokorgi-sindigar sigisad. Geb niba argan onakwided. Weyob Bab-Jehováʼse gote, sogded: 3=_ Geb Salomón, Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukleged-aila-asabin gwisgudapid. Degi, geb bela Israel-dulemar-bukwad-abargi Bab-Jehováʼse golega e-argan onakwided. )<K Deginbali, Bab-Jehová-Ulu, Babse-goled-neggi an osisbalid. A-Ulugine, Bab-Jehová-Israel-Dulemarbo-Igar-Mesisadi maid.” Rey-Salomón Bab-Jehováʼse gochad ; ”Emidi, Bab-Jehová e-igar-mesisadba imaknonikid: Ani an Israel-e-reyga megnonikid, an-bab-David-anar an rey-gangi signonikid. Deginbali, Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-e-nug odummogega ese-goled-neg an sobsabalid. Igi Bab-Jehová sogsa, deyob bela gunonikid. : Degi-inigwele, bee be-anse-goled-neg gwen sobosulid. Be-machi-gwensak-bega-uklegoedi, a-dule, an-nug-odummogega anga neg-soboed. 9Degi-inigwele, Bab-Jehová an-bab-Davidʼga sogsagusad: ‘Be gwagegi nued be binsasando, anga anse-goled-neg soboye.’ q8[”An-bab-David, Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-nug-ogannogega, Bab-Dummadse-goled-neg soboye binsasando. 7#Degi-inigwele, emi, an Jerusalén-neggwebur susad, adi, agi an megegar. Deginbali, an-Israel-dulamar-seega, an David nug-imaknonibalid.’ _67‘An Egiptoʼgi an-dulamar-onosad-akale, Israel-wagan-e-neggwebur-gwagwensaale, an-nug-odummogega, anse-goled-neg-sobega, an sussulid. Deginbali, dule-wargwensaale Israel-dulemar-e-dummadga-guega an sussurbalid. M5Geb Salomón sogded: “Israel-e-Bab-Dummad-Jehová an-bab-Davidʼga ibmar-imakoye-sogsadi, emidi imaknonikid. Degisoggu, Bab-Jehová-e-nug odummolesun. Deunni, Bab-Jehová an-babga sogsa gusad: r4]Geb degi, Rey-Salomón sorsik aibilided, adi, bela Israel-dulemar-gwigwichimaladgi nued-binsaegar. I3 Emigindi, an bega neg sobsad, adi, be agi maigu sadeguegar.” g2 IDegidgi Salomón sogded:“Bab-Jehová na be sogsad, mogir-guduregedgi be maiguoye. O1Degi, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, mogirdasa Bab-Jehováʼse-goled-neggi-sigisadbali, geg Bab-Dummadse bar-gole guarmalad. Ar ade, Bab-Jehová-e-gangued-yeerdakleged bela neg-gasa sigisad.R0 Wemar gar-trompeta-suid darekwaa ogotedamalad, darekwaa namakdedamarbalid. Geb Bab-Jehová-nug odummoddamalad, Bab-Jehováʼga dog-nuedye sogdedamarbalid. Degi, emar gar-trompeta-suidba namakbukdamalad. Esnon-madareged-gar-címbaloʼba namakbukwadamarbalid. Deginbali, gar-baiganba Bab-Jehová-nug-odummobukmaladgi, sogdedamalad:“Bab-Jehová, dule-nuedid, e-sabguedi degisadeguad.” Degi, geb Bab-Jehováʼse-goled-neg bela mogir dasasigisad. /# Levita-dule-namakmalad: Asaf, Hemán, Jedutún. We-e-masmala, degi, e-gwenadganmala, ibmar-ogumakar-ukleged-aila-dad-nakwedsik bukwamalad.Amarde: Mor-sibu-nued-linoʼye-nugad yoyoid. Geb gar-esnon-madareged-címbaloʼye-nugad, degi, gar-salterioʼye-nugad, degi, gar-arpaʼye-nugad ogorbukwamalad. A-dulemarbo, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad dulanergwa (120) gar-trompeta ogorbukmarmogad. *.M Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad Neg-Islidikidgi-bukwadgi bela ainismalad. Wemar na e-arbaedginsur-inigwele, belagwable gwage-swilidik na imaksamalad. s-_ Bab-Jehová-Uluyaba, unnila akwa-matabo maid. We-akwa-matabogwadgi Bab-Jehová Israel-dulemar Egiptoʼgi-onosgu, Israel-Dulemarbo-Igar-Mesisad. A-igala, a-akwagi narmakar maid. Moisés a-akwa Horeb-yargi Bab-Jehová-Uluyaba mesisad. 0,Y Degi, Bab-Jehová-Ulu-e-suarmar suigansoggu, e-dukumar Neg-Islidikidgi daled-nomamai, degi-inigwele, neg-magabardi akudakleged. Deyobi, we-garda-narmaklenaidse siid. ^+5Baliwitur-querubinʼye-nugad-e-sakanmar Bab-Jehová-Ulu-birgi nalla-nalla bukwad. Degisoggu, Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu, degi, e-suarmar-dikarba-mamaidse-bakar, bela baliwitur-e-sakanmar-nalla-bukwad oatonaid. L*Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu, Bab-Dummadse-goled-negyaba sesmargu, Neg-Ise-Islidikidyaba odosmalad. Geb baliwitur-querubinʼye-nugad-e-sakan-urba sismalad. a);Rey-Salomón, degi, bela Israel-dulemarmala, Bab-Dummad-Ulu-asabin bukwa gusmalad. Agine, sibad-wawaad, degi, moli-bebe-nikamalad ogumakar Bab-Dummadga uksamalad. Ar a-ibdulamar ichesursoggu, geg ebisle gusad. (Degine, Bab-Dummadse-goled-neg-sunna-seleged, degi, ibmar-ebulemalad-islidikmalad, bela Bab-Dummadga-nuggusad sesmarbalid. '5Israel-girmar-dummagan belagwable nonimargu, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, degi, Levitaʼmar Bab-Dummad-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu sesmalad. &Geb degi, nii-walagugledgi (7) iba-dummad-islidikid-onogedgi Israel-dulemar belagwable Rey-Salomónʼse ambikunonimalad. %Degidgine, Salomón Jerusalénʼgi-onmakmalaga, bela Israel-girmar-dummaganse, Israel-wagan-e-dummaganse, degi, Israel-neguya-idudimaladse gochad. Adi, Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu David-neggwebur-Siónʼgi-siid-akar, Babse-goled-negse sedegar. P~~N}D|]{{nzyxwwvsu'tssqq poTnml;kjjmjiNhlgg:fedba`~_B^]h\r\[zZYXX#WVVfUTSS3QkPO*NM LKgJII]GFFLEDDtBAAJ@??)>}=Q<|<;E:997665=4F3F2110A/..1-2,,+A*y)(t'&%}$$X#L"! ?s#.nS0  ( j  +MPo\WDegi, Josafat Judá-yargi bela-neggweburmar-gandik-bukwadgi igar-nabomalad-dummagan-nug-imaksabalid. c[?Josafat Jerusalénʼgi megnoni-inigwele, gannar e-dulemarse ataknade gusad. Beerseba-neggwebur-akale, Efraín-yalagan-nanaidsega atakdii gusad. Adi, dulemar-bukwad, e-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehováʼba nanamalagar. sZ_Degi-inigwele, be we-ibmar-nuegan imaksabalid: Bab-dummad-bundor-Asera-wagar-wilub-sobaledi we-yargi be osulosad. Degine, be-gwage-ulubgi be bela-bela Bab-Dummadgi bensuli gunonibalid.” Josafat, igar-nabomalad-dummagan-nug-imaksad uYcdule-negburgan-daked-Hanani-machi-Jehú ese ataknonikid, degi, ega sognonikid: “¿Ibiga dule-isgana-bendakye be soge? ¿Dule-Bab-Jehová-isdar-dakmalad be sabde? Weyob be ibmar-imaksad-ulale, Bab-Jehová-sae-itogedba begi gwisgusad. FX Judá-e-rey-Josafat, bonisuli Jerusalénʼgi e-negse nonigu, A-ibagine, ululeged baligannos-naisoggu, Israel-e-rey e-ur-yagi gwisgussunnad. Deyob, Siria-sordamar-dakgwichi neg-osedosad. Dad-argwategu, Israel-e-rey-Acab burgwisad. V!Degi-inigwele, sorda-gwensak yogasaar sigu-mechargu, Israel-e-reygi yolenonikid, e-urwed-mor-yoid-imbaba gwisgunonikid. Degi, Israel-rey-Acab dule-e-ur-napagined-seedga sogded: “Be aibire, neg-olloledsik be anga nae, bela-bela an nue-nailikgusad.” iUK Ur-napagined-dakmalad-e-dummagan, Israel-e-reysuli Josafat-daksamargua, bar ese achassurmalad. ,TQUr-napagined-dakmalad-dummagan Josafat-daksamargu, binsadmalad: “We, Israel-e-rey.” Degisoggu, Josafat-ebilis ambikusmalad, egi gwichigunonikid. Geb degi, Josafat Bab-Jehováʼse sabsur-gotegu, Bab-Jehová, Josafat-bendaknonikid. Bab-Dummad Siria-sordamar Josafatʼgi-banguega imaksad. ZS-Siria-e-reydi e-sorda-ur-napagined-dakmalad-dummaganga igar-uksad: “Unnila Israel-e-reybobi be urwemalo. Dule-bamaladsedi, mer be achamalo. Dule-dummaddibe, dule-yogasaleddibe, mer ese be achamalo.” VR%Degi, Israel-rey-Acab Josafatʼga sogded: —An-wagar-mer-daklegega mor-baid-yoi bila-onolenaidse an dogoed. Bedi reymor-yoi be dogoed. Degisoggu, Israel-e-rey baid-mor-yoi, bila-onolenaidse dogdesunnad. bQ=Geb degine, Israel-e-rey, Judá-rey-Josafatʼbo, Ramot-De-Galaadʼse nadmarsunnad. :PmMicaías sogded: —Ar gannar nued be aibilisale, degirdi, Bab-Jehová anga sunmaksasurdo. Degi, sogdebalid: —Bela an-ibmar-sogsad nue be ebinsamalo. Rey-Acab-burgwisad ,OQEga be sogmalo, rey wegii sogye: ‘Esgaryagi be Micaías-metoye. An nuedgi gannar aibiroedsega, unnila maduginbi be ogunmaloye, degi, diiginbi-ogobmarbaloye.’ )NKAgi geb Israel-e-rey igar-ukded, weyob sogded: —Micaías be gamalo, saila-Amón-neggwebur-dakmaidse be sedmalo, degi, an-machi-Joásʼse be sedmarbalo. MMicaías abin-sogded: —We-ibmar an bega sogsad gunonikile, magar be itononikoed nue-nabir-dakleye. A-ibagi be dukudii gudoed. YL+Quenaana-machi-Sedequías, deyob-itosgua, Micaíasʼse nonikid, geb wagargi bibyosad, degi, ega sogded: —¿Igi be soge? ¿Bab-Dummad-Burba bar angi maisursunde? ¿Begarbi bega sunmaksaye be sogsunde? &KE”A-ulale, emidi, Bab-Jehová, burba-gakansaed bela Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-gakansaega imaksad. Ar ade, Bab-Jehová sogsad, be-obelogoye.” aJ;”Degi, burba abin-sogded: ‘An naogu, burba-gakansaedga an guodo. Bela-Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-gakansaega an imakoed.’ ”Geb Bab-Jehová abin-sogded: ‘Deyob be imaknado. Be e-binsaed-gaoed.’ (IIDegidgine, burba-gwensak Bab-Jehová-asabin gwisgunonikid, ega sogded: ‘Ani an e-binsaed-ganaoe.’ ”Degi, Bab-Jehová ega sogded: ‘¿Igi be imakoe?’ dHAGeb degi, Bab-Jehová amarse egichided: ‘¿Doa Israel-rey-Acab-e-binsaed-ganaoe, adi, Ramot-De-Galaadʼse bila-ononaega, agi Acab burgwega?’ ”Degi, burba-gwensak ibmar-sognaigualid, degi, baiddi akar sogdemogad. \G1Geb degine, Micaías sogdebalid: —Bab-Jehová-e-gayaburba nue be itomar: Bab-Jehová e-rey-gangi-sii an daksad. E-sordagan-nibarmalad e-argan-nuedsik-bukwa, degi, e-argan-sapiledsik-bukwa an daksabalid. F/Israel-rey-Acab, Josafatʼga sogded: —¿Nue be daksa, igi an bega sogsa? We-dule ibmar-nued anga sogdasurye. Ibmar-isganabi anga sogdaed. *EMAgine, Micaías abin-sogded: —Bela Israel-dulemar yar-imbaba duurmakmamai an daksad. Igi sibad-wawaad, e-akwedsuli yogasaar gudidae, deyobi Israel-dulemar gudidinanaed. Degi, Bab-Jehová sogded: ‘We-dulemar dummad-sate gudidimalad. Degisoggu, nuedgi e-neg-e-negse namarsunno.’ D Rey ega sogded: —Ar ilabigwa-wilub an bega ise-sogar saergebe, be anga nue-napira ise-sogar Bab-Jehová-nuggi be imakye. ;CoRey geb ega sogded: —Micaías, ¿Anmar Ramot-De-Galaadʼse bila-ononaoe, ononaosuli? Micaías abin-sogded: —Ar be namardo. Ar Bab-Dummad be-bendakmalosoggu, be nakwemaloed. 6Be Geb degine, Micaías sogded: —Bab-Jehová-Dula-Maid-nuggi inniki an bega sogdo, a-anga-ibmar-sogoedba, an reyga ibmar sogmogoed. Geb degi, Micaías reyse nadsunnad. rA] Geb degine, dule Micaíasʼse-gorapid, Micaíasʼga sogded: —Micaías, be dakena. Bela Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad balibi reyga ibmar-nueganbi sognonimalad. Degisoggu, amar-sogeyob be ibmar-nueganbi an sogbi be-abemogo. (@I Bela Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad weyob sogbukmarmogad: —Ramot-De-Galaadʼse be bila-ononae, ar ade Bab-Jehová a-dulemargi nakwega bemar-imakoed. [ Israel-e-rey, degi, Judá-rey-Josafat, Samaria-neggwebur-dogedgi e-rey-ganmargi na simalad, deginbali, e-reymor-yoi-yoi simarbalid. A-reymar-ebogwad-asabinni, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladi, Bab-igar-barsognanai guarmalad. v=eDegidgine, Israel-e-rey e-sorda-dummad-wargwense-gocha ega sogded: —Imla-machi-Micaías anga nidago. H< Israel-e-rey, Josafat-abin sogded: —Wegi, dule-wargwen amba gudiid. A-dule, Bab-Jehováʼse sunna anmarga idaked. Degi-inigwele, we-dule an-isdaradid, ar anga igar-nued gwen sogdasulid. Ibmar-isganabi anga sogdaed. We-dule, Micaíasʼdo, Imla-e-machi. Rey-Josafat, Rey-Acab-abin sogded: —Melle deyob be soge. ;Degi-inigwele, Josafatʼdi, sogded: —¿Bab-Jehová-gayaburba-barsoged-baid wegi gudisuli? Adi, anmar ase idakbaligar. 3:_Degisoggu, Israel-rey-Acab, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-dulataled-ilabake-merguedse (400) gochad, geb ese egichided: —¿Anmar Ramot-De-Galaadʼse bila-ononaoe, ononaosuli? Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad Acab-abin sogdemalad: —Be bila-ononae. Ar ade, Bab-Dummad bega amar-urmakoed. P9Degi-inigwele, anmar naoed-iduale, bin be Bab-Jehováʼse-idakgwerdo. v8eDegi, Israel-rey-Acab, Judá-rey-Josafatʼse egichided: —¿An Ramot-De-Galaadʼse bila-ononaye-sogele, be anba nadmogale? Josafat, Acab-abin sogded: —An guakwagwa, degi, an-sordamar guakwamogad. Anmar beba bila-ononamarmogoed. 75Geb degine, birgamar-nasad-sorba, Josafat, Samaria-neggweburse Acab-daknad gusad. Agi, Acab, Josafatʼga, degi, e-bardakmaladga sibad-wawaad-bukidar, degi, moli-bebe-nikad-bukidar oburgwisad. Agine, Acab, Josafat-binsaed gasad, eba Ramot-De-Galaad-neggweburse bila-ononaegar. 6 Josafat ibmar-nuegan-bukidar nikusad, degi, nug-dummarba megisad. Josafat, Rey-Acab-e-sisgwa-nikunonikidba Acabʼba nagunonikid. 5!Bela we-dulemar reyga-arbamaladid. Degine, Rey-Josafat, Judá-yargi neggweburmar-gandik-bukwadgi sordamar-urbisaddi obarlesulid.)4KGeb baid-dummad nugbalid, Jozabad. A-dummadba sorda-bila-onomalad, mili-dulabakebak-mergue (180,000) gudimalad. We-sordamala bila-onogega guagwar gudidimalad. Z3-Benjamín-e-dummagan, wemarmogad:Eliada, sordamar-e-dummadid. A-dummadbali, sorda-gandikmalad sigu-nika, sigu-abgaed-nika guar-guar-gudimaladi, mili-dulataled-ilabo-mergue (200,000) gudimalad. X2)Johanán-yarbali, Zicri-machi-Amasías sordamar-e-dummadmogad. We-dule na e-itogedba Bab-Jehováʼga-an-arbaoye sogsa gusad. Amasíasʼba sorda-gandikmalad, mili-dulataled-ilabo-mergue (200,000) gudimalad. "1=Adnas-yarbali, Johanán sordamar-e-dummadmogad. A-dummadbali, sordamar-gandikmalad, mili-dulataled-ilabo gaka dulabake-mergue (280,000) gudimalad. 0 We-sorda-dummagan-e-nugmar e-babgan-gardagi-mamaidi, wemalad: Judá-yargi sordamar-miliba-mergued-e-dummagan (1,000), wemalad:Adnas sordamar-e-dummadid. A-dummadbali, sordamar-gandikmalad, mili-dulataled-ilapaa-mergue (300,000) gudimalad. /) A-uki, Judá-yargi neggweburmar-bukwadgi ibmar-gulleged-bukidar sabosbalid, degi, Jerusalénʼgi sordamar-bila-onoged-gandikmalad nikusbalid. . Josafat nue nug-dungumai guded. Geb Judá-yargi neggweburmar-gandik urbisad, degi, negmar-ibmar-sabomalad sobsabalid. m-S Filistea-dulemar neggwebur-bennukega mani Rey-Josafatʼga senonidamalad. Deginbali, Filistea-dule-gwenna-gwenna ega ibmar binsa senonidamarbalid. Deginbali, Árabe-dulemar neggwebur-bennukega Josafatʼga sibadmar miligugle gaka dulataled-ilagugle (7,700) senonimalad, degi, sibad-wawaad-machergan miligugle gaka dulataled-ilagugle (7,700) senonimarbalid. ,1 Bela reymar Judá-yar-dikarba yarmar-nanaidgi-mamaid Bab-Jehová-dobee-ito nadmalad. Degisoggu, amar Josafatʼgi bar bila-onobi nadsurmalad. b+= Wemar Bab-Jehová-Moisésʼga-Igar-Mesisad-Garda sesmalad, adi, Judá-yargi Bab-Jehová-Igar-Maidgi dulemar-odurdakegar. Degisoggu, bela Judá-yargi neggweburmar-bukwadgi bipirmaksamalad, dulemar-bukwad odurdakegar. *+Josafat amarba Levita-dulemar-barmisbalid.A-Levita-dulemar, wemalad: Semaías, Netanías, Zebadías, Asael, Semiramot, Jonatán, Adonías, Tobías, degi, Tobadonías.Degine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad barmilesmarmogadi, wemalad: Elisama, degi, Joram. d)ADegi, Josafat birgapaagus-yar-semaidgi e-dummagan-barmisad, adi, Judáʼgi neggweburmar-bukwadgi dulemar-odurdakegar.E-dummagan-barmilesmalad, wemalad: Ben-Hail, Abdías, Zacarías, Natanael, degi, Micaías. D(Josafat, Bab-Jehová-Igarba-nanaedgi nue-gannaleded. Degi, Josafat Judá-yargi bab-dummad-baiganse-gormalad-e-aila-matusulid osulosad, degi, bab-dummad-bundor-Asera-sobaled osulosbalid. U'#A-ulale, Bab-Jehová, Josafat-yar-semaid bur bule ogannosad. Bela Judá-dulemar Josafatʼga binsa-ibmar-ukega senonidamalad. Degisoggu, Josafat, ibmar-nuegan-bukidar nikusad, degi, e-nug ogannolesbalid. &Ar Josafat, e-dad-e-Bab-Dummad-Jehová amisad, a-Igar-Maidba nanadii gusad. Degisoggu, Israel-dulemaryobi gudii gussulid. %Bab-Jehová, Josafatʼba gudii gusad, ar ade, Josafat, e-dad-David-nanasayobi nanasmogad, bab-dummad-Baalʼmarba nanassulid. {$oJosafat, bela Judá-yargi neggwebur-gandikmaladgi sorda-bila-onomalad urbisad. Geb degi, Judá-yargi sordagan-bila-onomalad nakulegega urbisbalid. Degi, Josafat, e-bab-Asa-Efraín-neggweburmar-susgusbalidgi, sordamar-nakulemalad urbisbalid. x# kRey-Asa burgwisgu, e-machi-Josafat Judá-yar-seega megnonikid. A-reyde, Israel-dulemar-abin gandik megnonikid. "Asa David-neggweburgi na e-neg-uan-sobsa-gusadgi digsamalad. Ulugwagi Asa-mesismargu, ina-wawadikid, degi, dii-ina-wawadikmalad-akar-akarad-dutusur-yapanmalad egi oubosmalad. A-ina-dii dulemar-egi-nergusmalad imaksad. Asa-e-nug-odummogega soo-dummad ogasmalad.{!o Degi, Asa birga-dulabo-gakagwensakgus (41) yar-semaidgi burgwenonikid. Degi, e-dadgan-mamaid-abargi diglesmogad. @ y Asa birga-dulagwen-gakambe-gakabakebakgus (39) yar-semaidgi, e-naggi boni nikualid. Ar boni-dummad e-naggi nika-inigwele, Bab-Jehováʼgi binsassulid, aka bur ina-duledmarse gochad. )K Degi-inigwele, Asa-e-nanasad, gebe e-ibmar-imakalid, berguedsega ibmar-imaksad, bela Judá-reymar-e-gardagi, degi, Israel-reymar-e-gardagi narmakar maid. J  Geb degine, Rey-Asa dule-negburgan-daked-Hanani ega-ibmar-sogsad-itosgua, e-abin nue-sae-itosad, esgaryagi meted. A-ibagine, Asa dule-gwenna-gwenna sabsur-apor imaksabalid. Asa-burgwisad B} Ar Bab-Jehová, bela napneg-naid dakmaid, degi, dulemar-egi-bensurmalad-bendakegala guagwar maid. Ar be gegegwaga gussoggu, emi iba-onodoed-akale, bila-onogedbi be gudii sadeguoed.” |qAr Etiopía-dulemar, degi, Libia-dulemar, sorda-bila-onomalad-bukidar nikanad, ur-napaginmalad, degi, dulemar-moligi-bila-onomalad-bukidar nikamarbalinad, degi-inigwele, ar Bab-Jehová be egi bensuli-gunonikid-ular, we-dulemar bega urmaksad. s_A-ibagangi, negburgan-daked-Hanani, Judá-Rey-Asaʼse noni gusad, degi, ega sognonikid: “Be-Bab-Dummad-Jehováʼgi be bensuli guoenad. Ar emidi, Siria-e-reygi be bensuli-gusad-ulale, Siria-e-sorda-bila-onomalad begi wakichad. ^5Geb degidgine, Rey-Asa bela Judá-dulemarse gochad. Baasa, Ramá-neggwebur gandik-sinaigua, akwamar-ebusadi, urgomar-ebusadi searmalad. A-ibmargi, Rey-Asa Geba-neggwebur sobsad, degi, Mizpa-neggwebur sobsabalid. Rey-Baasa deyob-wisgusgua, Ramá-neggwebur-gandik-sinaid metebini imaksad, bar sobsasulid. E-ibmar-imaknaid bar imaksasulid. -SBen-Adad, Rey-Asa-ega-sogsad nabir-itosad. Degisoggu, Ben-Adad bila-onomalad-e-dummagan barmisad, Israel-neggweburmargi bila-onogegar.Degidbali, Ben-Adad we-neggweburmar susad: Ijón, Dan, Abel-Maim, degi, Neftalí-yargi bela neggweburmar-bukwadgi ibmar-saboged-negmar-siid susad. 5Deginbali, Rey-Asa, Ben-Adadʼga gayaburba barmiargusad, ega sogsiid: “Ar igi be-bab, an-babbo igar-mesisgusa, deyobi, anmar igar-mesmarmoga. An bega mani, olo barmisiid, adi, be anse dagegar. Israel-rey-Baasaʼbo be-igar-maid be osuloge, adi, a-dule an-yargi banguegar.” U#Geb degine, Rey-Asa, Bab-Jehováʼse-goled-neggi, degi, reyneggi mani-bukwad, or-bukwad onisad. Geb a-ibmar Siria-rey-Ben-Adadʼga barmisad. Ben-Adadʼde, deun Damasco-neggweburgi Siria-reyga maid. n WRey-Asa birga-dulagwen-gakambe-gakanergwagus (36) yar-semaidgine, Israel-rey-Baasa, Judá-yargi bila-onos gusad. Degine, Ramá-neggwebur gandik sisad. Adi, bela dulemar Judá-yargi Asa-negsemaidgi mer dogega, degi, mer noegarba. ucDegi, Rey-Asa yar-semai-gusgua, birga-dulagwen-gakambe-gakatarse (35) bar bila-onoledii gussulid.<qDegi, Rey-Asa, Bab-Dummadse-goled-negse e-bab-ibmar-Bab-Dummadga-uksa-gusadi, degi, e uksagusmogadi senonikid: Mani, olo, degi, ibmar-nuegan-Bab-Dummadse-goled-neggi-ebulemalad. taAr Rey-Asa Bab-Dummadba inniki nanadigus-inigwele, Israel-yargi aila-matusurmalad-bukwad obelossur gusad. QDeginbali, Rey-Asa, e-muu-Maaca suargi-bab-dummad-bundor-Asera-sobsadbali, e-muu nug-dummarba-nikadi osulosad. Degi, Rey-Asa, Asera-suargi-soblesad mamarisad, degi, Cedrón-dian-naba ogumaksad. (IAr ade, bela Judá-dulemar gwagegi-itogedba Bab-Jehováʼga-ise-sogar-imaksamaladba weligwar-itosmalad. Degi, amar, ulubgi nue-napiragwadba Bab-Jehová-amismalad. Geb degine, Bab-Dummad dulemar nabir e-amiega imaksad. Degisoggu, Bab-Jehová bela Judá-dulemarga neg-bogidikid nasiksad. (IDeyobi, bela sabsur-gotemalad, Bab-Jehováʼga sabsur-ise-sogar-sogsamalad, degi, gar-trompeta ogochamarbalid, degi, sibad-wawaad-e-bebe ogochamarbalid. H  Deginbali, amar na sogsamarbalid: “Doa-dule Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-amisulile, oburgwilegoye:Dule-dummaddibe, dule-bipigwaddibe,
dule-machereddibe, omedibe, oburgwilegoye.”   Degidgi, Jerusalénʼgi-ambikusmalad bela-bela na e-gwage-ulubgi sogsamalad, emarde, e-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehováʼba nanadii gumaloye. : m A-ibagine, dulemar Bab-Jehováʼga moli-bebe-nikad dulataled-ilagugle (700), degi, sibad-wawaad miligugle (7,000) ogumakar uksamalad. A-ibmar-durgan e-isdarmaladgi susmaladid. n U Amala, Asa birgambe-gakatar (15) gaka nii-warbaagus yar-semaidgi, Jerusalénʼgi ambikusmalad. : m Geb degi, Asa, bela Judá-dulemar, degi, Benjamín-dulemar bular-oambikusad. Degi, dulemar-Efraín-yargi, Manasés-yargi, degi, Simeón-yargi danimaladi, Judá-dulemarba ambikusmarmogad. Ar amar daksamalad, e-Bab-Dummad-Jehová Asaʼba nue-nai. Degisoggu, Israel-dulemar bukidar Asaʼba nagudmalad. w gAsa, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Azarías Obed-e-machi, degi-soge itosgua, e-niga-ogannosad. Geb bela Judá-yarmargi, degi, Benjamín-yarmargi nuchu-mimmimar obelosad. Degi, Efraín-yalaganba neggweburmar-susbalidgi bela nuchu-mimmimar obelosbalid. Deginbali, Asa, Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukleged-aila Bab-Jehová-e-neg-ubeb-asabin-siidi obinosbalid. ~uDegisoggu, gandik be samar, melle nollo be itomar. Ar ade, bemar ibmar-imakoed-anar, bega muchub ibmar uklegoed.” V%Ar Bab-Dummad bela-bonigan-galagwensulidgi dulemar-surbinsa-itoge-imaksasoggu, dulemar yar-baid-baidgi-bukwamalad, na muchub-muchub oburgwidgusmalad. Degi, neggwebur na muchub-muchub obelobukwa gusmalad. zmA-ibagangi, dule-wargwensaarga neg-bogidikid naigussulid, yarmar-nanaidgi wile-itoleged-dummad negdaknai gusad. 3Degi, Israel-dulemarga boni noargua, e-Bab-Dummad-Jehováʼba gannar nanadmalad. Geb Israel-dulemar Bab-Jehová-amidmargua, Bab-Jehová-amismalad. eCIsrael-dulemar, dikasurgus-Bab-Dummad-napiragwad-wissuli bukwa gusmalad, degi, Bab-Dummad-Igargi emar-odurdakega, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-sate bukwa gusmarbalid. Degi, Bab-Jehová-Igar-Maid-suli gudii gusmarbalid. Azarías, Rey-Asa-abinguega e-abin noded. Geb degi, Azarías, Asaʼga sogded: “Rey-Asa, be nue an-itogo. Bela Judá-dulemar, degi, Benjamín-dulemar, nue an-itomarmogo: Bemar, Bab-Jehováʼba be nue nanamalale, Bab-Jehová bemarba-gudii guoed. Ar bemar, Bab-Jehová-amiele, Bab-Jehová be-amimarmogoed. Ar be Bab-Jehováʼgi bangumalardi, Bab-Jehová bemargi bangumarmogoed. K Bab-Dummad-Burba, Obed-machi-Azaríasʼga gayaburba sognonigusad. c?Deginbali, Judá-sordamar ibmar-durgan-bukwadgi ubodapmarbalid. Sibadmar, degi, sibad-wawaadmar bukidar susmalad, degi, moli-yargan-mureged bukidar sesmarbalid. Geb agine, Jerusalén-neggweburse gannar nonimalad.QGeb sorbali, Judá-sordamar Gerar-dikarba-neggweburmar-burwigana-bukwad osulosmarbalid. Geb agine, a-dulemar Bab-Jehová-dobgudmalad. A-ulale, Judá-dulemar bela e-ibe ibmar-bukidar-bukwad susmalad. ) Degi-inigwele, Rey-Asa e-sordaganmala, Etíope-dulemar-wakitemaladi Gerar-neg-nugadse baregitemalad. Agine, bela Etiopía-dulemar girgusmalad, wargwensaar gwen durgussulid, ar ade, Bab-Jehová, Zera-sordamar-osulosad. Judá-sordamar, Etíope-ibe ibmar-bukidar susmalad. ~ Bab-Jehová, Asa-wagab, degi, Judá-sordamar-wagab Etiopía-dulemar-ogalakusad. Degi, Etiopía-dulemar wakitemalad. }/ Agi, Asa e-Bab-Dummad-Jehováʼse sabsur-goted, sogded: “Bab-Jehováʼye, dulemar emarbi be dakmaid. Dule-gandikiddibe, igi dule-nollogwaddibe amba be bendakmaid. Degisoggu, anmar-Bab-Dummad-Jehováʼye, be anmar-bendake. Ar ade, anmar begi bensurmalad, degi, be-nuggi an we-dulemar-ichesur-bukwadbogwa bila-onodanimalad. Bab-Jehováʼye, bee be anmar-Bab-Dummadid. Dule begindi obinosulid.” ~|u Geb agi, Rey-Asa, Zera-abin noded. Geb Asa e-sordamar-bila-onogega Maresaʼye-neg-nugad-naba Sefata-nebagi urbisad. W{' Etiopía-dule-Zera, e-sordamar-miyongwen-mergu (1,000,000), Rey-Asa-sordamargi-bila-onogega e-abin noargusmalad. Zera ur-napagined, dulataled-ilapaa (300) sedanigusad, agi, Maresaʼye-neg-nugadse nonikid. bz=Rey-Asa, Judá-dule-bila-onomalad mili-dulataled-ilapaa (300,000) nikusad. Amar eswar, degi, e-sigu-abgaed-dummagan guar-guar ganidamalad. Degine, Benjamín-dule-bila-onomalad mili-dulataled-ilabo-gaka-dulabake (280,000) nikusbalid. Ar a-sordamarde bela sigu-mied wismarsoggu, sigu-abgaed-senigana, degi, sigumar guar-guar ganidamarmogad. DyAgi, Rey-Asa, Judá-dulemarga sogded: “Anmar neggweburmar-obinomargwelo, bela neggwebur-dikar-ebiris galu-matusulid neg-suid-nika anmar sobmalo. Degi, e-yawagakmar anmar sobmarbalo, degi, esgoromar yawagakgi biir-biir nasikmarbalo. Ar we-yar-naid anmargad-naid. Ar ade, anmar, anmar-Bab-Dummad-Jehováʼba-nanadisoggu, Bab-Jehová anmarga neg-bogidik nasiksad.” Judá-dulemar neggwebur-obinonanaigua, ega igar-nueganbi nadapi gusad. GxDeunni, yar bogidik naid. Degisoggu, Rey-Asa Judá-yargi neggwebur-gandikmalad sobsad. Ar a-ibagangi, Rey-Asaʼbo dule-bila-onobimalad sated, ar ade, Bab-Jehová bogidik neg nasiksad. Yw+Deyobi, Rey-Asa bela Judá-neggweburmargi, bab-dummaganga-aila-matusulidmar-bukwad osulosad. Degi, ina-wawadikid-ogumakleged-ailamar osulosbalid. Degisoggu, Rey-Asa e-yar-semaidgi boni-sate yar-semai gusad. Rey-Asa, e-Bab-Dummad-Jehová-asabin ibmar-nueganbi-imakdii, degi, igar-innikigwadbi-imakdii gusad. "s ?Rey-Abías burgwenonimogu, David-neggweburgi diglesad. A-sorba, e-machi-Asa yar-seega megnonikid. Asa-negsemaigu, birgambe (10) neg bogidikid nai gusad. r3 Abías e-ibmar-baigan-imaksabalid, degi, e-nanasad, degi, e-ibmar-sogsabalid, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Iddo-e-gardagi narmakar maid.Oq Degine, Abíasʼdi, reyga bur bule gandik maigusad. Abías ome-warambe-gakabake (14) nikusad, degi, masmala-waladulagwen-gakabo (22) nikusbalid. Bunamaladi warambe-gakanergwa (16) nikusbalid. p- Degisoggu, Abías reyga-maigu, Jeroboam bar gangued-nika-gudii gussulid. Degi, geb Bab-Jehová, Jeroboam-onailiksasgu, Jeroboam burgwisad. )oK Abías deyob Jeroboam-bareginnai gusad. Degine, Jeroboam-ibe we-neggweburmar susad:Betel-neggwebur, degi, e-neggwebur-burwiganase-bakar, susad.Jesana-neggwebur, degi, e-neggwebur-burwiganase-bakar, susad.Efraín-neggwebur, degi, e-neggwebur-burwiganase-bakar, susad. 5nc Deunni, a-ibagangine, weyobi Israel-dulemar mesagwar gunonimarsunnad. Degi, Judá-sordamardi emargi nakwismalad, ar ade, e-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehováʼgi bengussurmalad. m Abías, degi, e-sordaganmala, dula-bukidar-ogilosmalad. Bela Israel-sordamar mili-dulataled-ilatar (500,000) girgusmalad. mlS Israel-dulemar, Judá-sordamar-idu wakinbi-gualinad, degi-inigwele, Bab-Jehováʼdi, ega urmaksad. rk] Geb degi, Judá-dulemar, Jeroboamʼgi-gwichiguega binnasuli-gotegua, Bab-Jehová, Jeroboam-ogalakuega, degine, bela Israel-dulemar-ogalakuega imaksad. Degine, Bab-Jehová, Abías-onakwega, degi, bela Judá-dulemar-onakwega imaksad. j/ Geb degi, Judá-dulemar yargansik atakdemargu, Jeroboam-sordamar egi gwichigudani dakarmalad, degi, Jeroboam-sordamar-baigan, e-asabin egi gwichigudani dakarmarbalid. Geb Bab-Jehováʼse sabsur-apor gotemalad, geb dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladdi gar-trompeta ogotemalad. 7ig Geb degi, Jeroboam, abala e-sordamar-dukuar oambikusad, adi, ukiagwar Abías-sordagan-yarganba egi gwisguegar. Geb e-sordagan-baigandi, Judá-dulemar-asabin, barmisad. 8hi Degisoggu, Bab-Jehová, anmar-idunadapid. Degine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladi, gar-trompeta-ogolega, bato guakwa-bukwad, adi, anmar bemargi-gwichiguegar. Degisoggu, Israel-dulemar, mer be-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehováʼgi bila-onogedgi be binsamar. Ar ade, Bab-Jehováʼgi, be gwen nakosurmalad.” {go Amardi bane-bane, wakdaradba, degi, sedogidba Bab-Jehováʼga ibmar ogumakar ukdamalad. Degine, ina-wawadikid obupurmak damarbalid. Deginbali, bane-bane madu-Babga-nugsaleged mese-orbiidgi urbedamalad, degi, sedogidba gwallu-sied-orbiidgi gwallu-bukwad ogadamalad. Ar ade, anmardi Bab-Dummad-Jehová-Igar-Maidba nanadimalad. Ar bemardi, Bab-Jehováʼgi be bangudmalad. ~fu ”Ar anmar-Judá-dulemardi, Bab-Jehová-obachasurmalad, ar ade, Bab-Jehová, anmar-Bab-Dummadid. Anmar-irwa-Bab-Dummadse-gormaladdi Aarón-masmala-gued. Amar amba Bab-Jehováʼga ibmar-imaked. Degine, Levita-dulemardi e-bendakmalad-gued. ^e5 Deginbali, bemar, Bab-Jehová Aarón-wagan dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga-onugsasadi, degi, Levita-dulemala, be onosmalad. Igi dule-Bab-Jehová-wissurmalad yar-baigangi e-dule-irwa-babse-gormalad nug-imake, deyob, a-dulemar-anar, be-dule-irwa-bab-dummadse-gormalad be nugsasad. Dule-wargwen moli-bebe-nikad-sapingwagwad, degi, sibad-wawaad-machered-walagugle (7) bab-dummadga-ukega-sedanikile, we-dulede, dule-irwa-bab-dummagansulidga-goledga yog onugsalegar daed. dy Rey-Abías sogdebalid: “Emidi, bemar binsaed: ‘Anmar ichesurgussoggu, degi, moli-bebe-nikad-orbiid nikabarsoggu, we-ibmar-bab-dummadga-imakleged Jeroboam-anmarga-sobsadi, sunna Bab-Jehová-yar-Davidʼga-uksadgi anmar-obinega imakoye.’ Pc Salomón-machi-Roboamʼba dule-wiegana, degi, dule-isganamar akadmalad. Ar Roboamʼdi, sapingwagusoggu, dule-naa-daedsoggu, we-dulemar-ibmar-sogedba ibmar-imakdii gusad. Geg abinsae gudii gusad.” ~bu Nabat-machi-Jeroboam, David-machi-Salomónʼga arbadii gusanad. Degi-inigwele, e-dummad-Salomónʼgi aibicha gusad. a) Be wissurmarsi, Israel-e-Bab-Dummad-Jehová, Rey-Davidʼga, degi, e-waganga Israel-dulemar-degisadegu-yarsemai guoye, gwen ogwaosurye sogsad. ` Rey-Abías, Efraín-yalaganba, Zemaraimʼye-yar-nugadgi-gwichi sabsur goted: “Jeroboam, bela Israel-dulemar-bukwad, nue itomalo. ^_5 Rey-Abíasʼdi, bila-onogega, sordamar-gandikmalad, mili-dulataled-ilabake (400,000) susad. Degi, Rey-Jeroboamʼdi, Rey-Abíasʼbo bila-onogega mili-dulataled-ilabaabak (800,000) e-sordamar-gandikmalad susmogad. /^W Abías, Jerusalénʼgi birgapaa yar-sesad. E-nande, Micaíasʼye-nugad, Uriel-e-sisgwad. Urielʼde, Gabaaʼginedid. Deginbali, Abías, Jeroboamʼgi bila-onos gusad. i] M Rey-Jeroboam birgambe-gakabaabakgus (18) reyga-maidgi, Abías, Judá-yargi gebe yar-sear gusad. s\_ Roboam burgwenonigu, David-neggweburgi diglesad. Geb degi, e-machi-Abías Judá-yargi yar-senonikid.|[q Rey-Roboam gebe-ibmar-imakdedi, degi, e-berguedse-ibmar-imaksadi, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Semaías, degi, negburgan-daked-Iddo, a-e-gardamar-nug-mamaid-gardagi narmakar maid. Roboam, Jeroboamʼbogwa bila-onogedbi-dakedii gusmalad. UZ# Roboam, e-gwagegi Bab-Jehová-nue-amissursoggu, ibmar-isgana imakde gusad. pYY Degisoggu, Rey-Roboam nue-gangusa, Jerusalénʼgi negsemai gusad. Roboam gebe-yar-seargu, birga-dulabo-gakagwensak (41) nikad. Jerusalénʼgi birgambe-gakagugle (17) negsemai gusad. A-Jerusalén-neggweburde Israel-dadgan-warambe-gakabogwad-abargi (12) Bab-Jehová na susgusad, adi, agi e-nug-odummolegegar. Roboam-e-nande, Naamaʼye-nugad, Amón-duled. QX Roboam san-bipii imaksadbali, Bab-Jehová bar-isdar itossulid. Degisoggu, Bab-Dummad bela Jerusalén-neggwebur-osulogega bar imaksasulid. Ar ade, Judá-yargi dulemar-nuegan amba gudidii nanaed. LW Suar-ibmala, Rey-Roboam Bab-Jehováʼse-goled-negse-nanaed-irba, sigu-abingaed guar-guar sedii damalad. Degi, geb sorba, suar-ibmala, suar-ibed-ambikumaladgi gannar sigu-abingaed osabosdamalad. (VI Degi, geb Rey-Roboam sigu-abingaed-orbiid-anar, sigu-abingaed esgoro-gordikid-madaregedbi sobsad. Degi, suar-ibed-dummagan-rey-yawagakgi-nakulemaladga uksad. U Degidgine, Egipto-e-rey-Sisac, Jerusalén-dulemargi bila-onosad. Sisac, Jehováʼse-goled-neggi ibmar-nuegan-bukwad, degi, reyneggi-ibmar-nuegan-bukwad, Salomón-sigu-abgamalad-orbi-sobsagusadse-bakale, susad. Bela a-ibmarmar Egipto-yarse sesad. T3 Degi-inigwele, bemar Sisac-e-maiga gumaloed, adi, itomalagar, igi anga ibmar-imaklege, degi, reymar yar-baigangi-mamaidga igi ibmar-imaklemoga.” RS Bab-Jehová daksagua, Judá-e-dummagan san-bipi-imaksamala, gannar e-gayaburba-barsoged-Semaíasʼga sognonikid: “Judá-e-dummagan san-bipii imaksamarsoggu, bar an osulogosulid. Aka emisgwasaar, an Judá-dulemar-bendakoed. An Jerusalénʼgi isdar bar binsaosulid. Bar Sisac Jerusalén-neggwebur-osulogega an imako-sulid. R Degidgi, Israel-dummagan, degi, Rey-Roboam, san-bipii imaksamalad. Geb sogdemalad: —¡Bab-Jehová, ibmar-inniki-imakedid! )QK Geb degine, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Semaías, Rey-Roboamʼse, degi, Judá-e-dummagan Jerusalénʼgi Sisac-dobmaladba igar-itobukmaladse nonikid. Geb Semaías, dummaganga sogded: —Bab-Jehová weyob soged: ‘Bemar an-obachamarsoggu, aga, an Sisacʼga an be-urmakmarsundo.’ hPI Rey-Sisac, Judá-neggweburmar-gandik-simalad susad. Geb degi, Jerusalén-neggweburse nonikid. HO Rey-Sisac ur-napaginmalad, miligwen gaka dulataled-ilabo (1,200) sealid, degi, sordamar-moligi-sii-bila-onomalad, mili-dulapaa (60,000) searbalid. Deginbali, sordamar-bukidar, Sisacʼba Egipto-yar-akar dani gusmalad. A-dulemarde, Libia-dulemalad, Suquim-dulemalad, (dule-yarsuli-gudimaladid) degi, Etiopía-dulemalad. N A-ulale, Bab-Jehováʼba ibsassurmaladbali, Rey-Roboam birgatargus-negsemaidgi, Egipto-e-rey-Sisac, Jerusalén-dulemargi bila-onoapid. 9M m Rey-Roboam, e-negsemaid nue-gangus-sigisa daksagua, Bab-Jehová-Igar-Maidba bar nanadii gussulid. Degine, bela Israel-dulemar eba Bab-Jehová-Igar-Maidba bar nanassurmarmogad. &LE Roboam binsaed-nue-nikaa ibmar-imaksad. Roboam neggwebur-iliba e-masmala mesisnaed, Judá-neggweburmargi, degi, Benjamín-neggweburmargi, degi, negmar-gandik-bukwa-nanaedgi bela e-masmala-mesis-nabalid. Geb mas-bukidar onimai gusbalid, degi, e-masmalaga omegan-bukidar uksabalid.K+ Geb degi, Roboam, e-ome-Maacaʼsikid-e-machi-Abías e-gwenadgan-e-dummadga nug-imaksad. Ar ade, Roboam, Abías reyga-mesoye egi binsasad. 9Jk Roboam e-omegan-baiganba, degi, e-ome-dikarmarbalidba e-ome-Maaca-bur bule-sabgusad. Degine, Roboam omegan warambe-gakabaabak (18) nikusad, degi, omegan-dikarbalid waladulapaa (60) nikusbalid.Roboam mimmigan-nikusad: Masmala, waladulagwen-gakabaabak (28), degi, bunamala, waladulapaa (60) nikusad. !I; Geb degi, Roboam, Absalón-e-sisgwa Maacaʼye-nugad nikusbalid.Maaca-machimala-gwalulesadi, wemalad: Abías, Atai, Ziza, degi, Selomit. @H{ Mahalat-e-machimala, wemalad: Jeús, Semarías, Zaham. (GI Roboam, Jerimot-sisgwa-Mahalat nikusad. Jerimotʼde, David-e-machid. Mahalat-e-nandi Abihailʼye-nugad. Abihailʼde, Eliab-sisgwad, Isaí-e-wagwad. cF? Deyobi, we-dulemar birgapaa Salomón-machi-Rey-Roboam-ogannodii gusmalad, degii Judá-yar-dakmaid ogannosmalad. Ar ade, birgapaa, David-igarba, degi, Salomón-igarba nanadii gusmalad. Roboam-e-omegan mimmigan-nikusad E Geb Israel-dadgan-warambe-gakabogwad-abargi (12), Israel-dulemar e-Bab-Dummad-Jehováʼba napiragwadba-nanaidi, e-babgan-e-Bab-Dummad-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukega, bela Levita-dulemarba Jerusalén-neggweburse, Bab-Dummadse-goled-negse nadmarmogad. *DM A-ulale, Jeroboam aila-matusulidgi niamarse golega, degi, moli-bebe-nikad-burwigana-sobaledse gollebaliga, na egad dule-bab-dummadse-gormalad nug-imaksad. Cy Ar Jeroboam, degi, e-masmala, Levita-dulemar-ibe Bab-Jehová-igargi-arbaed osulosad. Agala, Levita-dulemar moli-gagan-omaed-nainugan-mete armarsunnad. Degine, Judá-yarse-naega, degi, Jerusalén-neggweburse-naega, e-ibmarse-bakale, metemarbalid. x~}||zwxxcwivv5utt srqq0pconmlkkjphgffecc*b^aa`q__&^{]]0\[['ZYY0XWVVRU7T;SORXQ3POO`N7MLKJIIHGFEDC>BAp@?>==&Degidgine, Israel-rey-Joás, Judá-rey-Amasías-abin-imaksa gusad, ega weyob sogsiid: “Dutu-ikobiid-Líbano-yargi-nikad urwar-gwichidga gayaburba barmis gusad: ‘Be-sisgwa an-machiga be uke.’ Geb degi, Líbano-yargi ibmar-durgan-sapurbalid a-dutu-iko-nikadse nonigu, egi annasad, degi, obelosad. hDegi-inigwele, Judá-rey-Amasías, dule-baiganse binsaed-galesad-sorba, Israel-e-reyga e-gayaburba-berbemalad barmisad. Israel-rey-Joásʼde, Joacaz-e-machid, Jehú-e-wagwad. Amasías, Rey-Joásʼga weyob sogsiid: “Be wese dagmala, anmar anbo bila-onoge.” {goGeb Bab-Dummad-gayaburba-barsoged amba sunmakgwichidgine, Rey-Amasías egi gaya-egwannonikid, ega sogded: —Mer be sunmake. ¿Doa reyga-binsaed-dakega be-onug-imaksa? ¿Dule be-oburgwebi be abege? Geb Bab-Dummad-gayaburba-barsoged berguedgine ega sogded: —An wisid, ar weyob be ibmar-imaksad-ulale, degi, an-binsaedba be dabisulidbali, Bab-Dummad be-obelogoed. gfGA-ulale, Bab-Jehová Rey-Amasíasʼgi uluded, degi, e-gayaburba-barsoged ega barmialid, ega sogega: —Amasías, Seir-bab-dummagan be-bila-onosadgi e-dulamar gwen bendaksasulid. Degite, ¿ibiga be a-e-nugmar be odummosa? Ie Amasías, Edom-dulemar-ogilodiid-aibiris-nonigua, Seir-dulemar-e-nuchumar sealid, geb e-bab-dummaganga imaksad. Amasías a-bab-dummagan-e-nug odummosad, ega ina-wawadikid ogumaksabalid. d3 Deyob neg-gunagua, Amasías-Israel-sordamar-bila-onogedse-nissurmaladi, Judá-yargi igarba neggweburmar-bukwadgi ubodapmalad. Agi, wemar Samaria-neggwebur-akale, Bet-Horón-neggweburse, milipaa (3,000) dulemar-ogilosad. Degine, e-ibmar-nuegan-bukidar e-ibe susmarbalid. ]c3 Deginbali, Judá-sordamar, Seir-sorda-baigan-miliambe (10,000) gasmarbalid. A-sordamar ibe-matusulid-birise sesmalad. A-birigi-bukwa, Judá-sordamar Seir-sorda-obatismalad, degi, bela gar-bibisgar burgwismalad. bw Amasías nue gangusa, e-sorda-bila-onomalad Balu-Neba-naidse sesad. Agi, Seir-sorda-miliambe (10,000) osulosad. naU Degidgi, Amasías, Israel-sorda eba-bila-onogedse-naega Efraín-yargi-danimaladi obesad, e-neg-e-negse namalagar. A-sordamar bela-bela Judá-dulemargi sae-itosmalad, degi, nabir-gwen-itossuli e-neg-e-negse gannar nadmalad. `  Amasías, Bab-Jehová-e-dulese egichided: —Degite, ¿igi we guosunna Israel-sordamar mani nibir-miligugle gaka dulataled-ilabo gaka dulapaa (7,260) an bennuksad? Bab-Jehová-e-dule abin-sogded: —Be we-mani-uksadba Bab-Jehová bur bule bega ukoed. V_%Degi, gines amar-abargi gandikidba be bila-ononaye sogele, Bab-Dummad be-isdarmalad-asabin be-ogalakuoed. Ar ade, Bab-Dummad dule-bendakega gargangued-nikad, degine, dule-ogalakuega gargangued nikabalid. N^Geb Bab-Dummad-e-dule Rey-Amasíasʼse nonigusad, ega sognonikid: —Rey-Amasías, mer Israel-sordamar beba be nido. Ar ade, Bab-Jehová, Israel-sordamarba, degi, Efraín-dulemarba naisulid. A]{Deginbali, Amasías, Israel-sorda-mili-dulatar-mergue (100,000) amisad. Amasías a-sordamar, mani nibir-miligugle gaka dulataled-ilabo gaka dulapaa-aidikue-wilub (7,260) baksad. P\Geb degine, Amasías, bela Judá-dulemar, degi, Benjamín-sordamar oambikusad.Degine, amar-e-gwenad-e-gwenadganba sorda-miligwenad-e-dummagan (1,000), degi, sorda-dulataled-e-dummagan (100) urbisad.Geb degine, Amasías, dule-birga-durgwen-nikmalad-nug (20), degi, obine-nikamalad-nug wesad. Daklealid, mili-dulataled-ilapaa (300,000) sordamar guagwar bila-ononaega gudii. Wemar bato eswar-mied wismalad, degi, sigu-abgaed-ebuleged wismarbalid. #[?Degi-inigwele, Amasías. Bab-Jehová-sogsa-gusadbali dummagan-e-masmaladi oburgwissulid. Ar ade, Moisés-gardagi Bab-Jehová-sogsad narmakar maid: “Babgan mimmigan-ulale burgosurye, degi, mimmigan babgan-ular burgosurmoye. Dule war-wargwen na e-isgued-ular burgwemaloye.” XZ)Amasías nue-yar-semai-guargua, dummagan-e-bab-gindaksamalad bela oburgwisad. YAmasías, Bab-Jehová-asabin ibmar-nueganbi imaksad. Degi-inigwele, gwage-ulubgi innikigwadba Bab-Jehováʼga ibmar-imaksasulid. 3X aAmasías birga-dulagwen-gakatar-nikadgi (25) yar sealid. Jerusalén-neggweburgi birga-dulagwen-gakabakebak (29) yar sesad. E-nan. Joadánʼye nugad, Jerusalénʼginedid. W1Rey-Joás-e-masmalagi-sunmaklenaidi, degi, egi iduakwaa ibmar-bukidar-guoed-soglesad, degi, Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudaklesadi narmakar maid. A-narmakaledi reymar-igar-gusmalad-gardagi narmakar-maid. Degi, Rey-Joás-sorba, e-machi-Amasías yar-seega megnonikid.VJoásʼgi-dulemar-gwichigusmalad, wemalad: Zabad, Amón-dule-omegwa-Simeat-machi. Degi, Jozabad, Moab-dule-Simrit-machi. mUSSiria-sordamar, Joás nue-naibi-itomai obesnadmalad. Geb degine, ega-arbamalad-e-dummagan Joásʼgi aibitemalad, e-gabedgi-mai iblosmalad. Deyobi Joás, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Joiada-machi-Zacarías-oburgwisadba buged-mai gusad. Geb amar David-neggweburgi Joás-digsamalad. Degi-inigwele, reymar-neg-uangi-diglegar-mamaidgi digsasurmalad. TSiria-sorda-bila-onomalad iche nonimalan-inigwele, sordamar-bukidaradgi nakwismalad. Ar ade, Judá-dulemar e-dadgan-Bab-Dummad-Jehová-obachamalad. A-ulale, Bab-Jehová Siria-e-sordamar Judá-sordamargi-nakwega imaksad. Deyobi, Bab-Jehová Joás-sabsur-odurdaksad. S/Birga-baid gwagnonigua, Siria-e-sordamar Rey-Joásʼgi gwichigusad. Judá-yargi, degi, Jerusalén-neggweburgi, ukiar ubodapmalad. Geb degi, dulemar-abargi bela dummagan-ogilosmalad. Degine, Siria-sordamar bela ibmar-wesmaladi, e-reyse Damasco-neggweburse barmismalad. R)Ar Rey-Joás, Zacarías-bab-Joiada wile-e-daksa-gusad gwen ebinsassulid. Deyobi, Joás, Joiada-machi-Zacarías-oburgwisad. Zacarías burgwedanimaigua, sogsad: “Be-angi-ibmar-imaknaid Bab-Jehováʼdi, be-daksad. Degisoggu, Bab-Jehová na e-sogedba bemar-odurdakoed.” :QmDulemardi, Joiada-machi-Zacaríasʼgi gwisgumalaga igar amismalad. Degisoggu, rey-sogedba dulemar Bab-Jehováʼse-goled-neg-imbagi Zacarías-oburgwedse akwagi maksamalad. P Degidgine, Bab-Jehová-Burba, dule-irwa-Babse-goled-Joiada-machi-Zacaríasʼgi aidenonikid. Geb degi, Zacarías dulemar-asabin gwisgusgu, dulemarga sogded: “Bab-Dummad-Jehová weyob soged: ‘¿Ibiga bemar an-Igar-Mamaidba be nanasurmala? Emidi, bemar an-Igarba nanasurmarsoggu, bemarga iba-nuegan bar-naguosulid. Ar ade, bemar an-obachamarsoggu, an be-obanmarmogoed.’ ” O Bab-Jehová eba gannar aibirmalaga amarga e-gayaburba-barsogmalad barmialinad. Degi-inigwele, dulemar gwen eba aibirissurmalad. yNkWe-dummagande, e-dadgan-Bab-Dummad-Jehováʼse-goled-neg metemalad. Bab-dummad-bundor-Asera-e-wilubgan, degi, bab-dummadyobi-ibmar-imaklemalad-nug odummodmalad. A-isgued-ulale, Bab-Jehová Judá-yargi, degi, Jerusalén-neggweburgi uluded. M'Joiada-burgwisad-sorba, Judá-dummagan reyba-ibsaega Rey-Joásʼse nonimalad. Geb degine, Rey-Joás, dummagan-ega-binsaed-uksad itosad. UL#Geb David-neggweburgi reymar-mamaidgi Joiada-digsamalad. Ar ade, Israel-yalagi Joiada nued nanasad, degi, Bab-Dummadba nued nanasbalid, degi, Bab-Dummadse-goled-neggi nued binsasbalid. Rey-Joás-isgusad KDegi-inigwele, Joiada sered-guded. Degisoggu, nue-selebaadgi burgwisad. Birga-dulanergwa-gakambe-nika (130) burgwisad. AJ{Bela neg-ogulesad-sorba, mani-gwabgusad reyse, degi, Joiadaʼse senonimalad.A-manigi Bab-Jehováʼse-goled-neggi we-ibmar-ebulemalad soblesad: Bab-Dummadga-namakedgi, ese goledgi ibmar-ebulemalad, Bab-Dummadga-ibmar-ogumakar-uklegedgi ibmar-ebulemalad. Wesar-dummagan, nogmar orbi soblesad, degi, nogmar manibi soblesbalid. Deunni, Joiada-duladgine, bane-bane dulemar Bab-Jehováʼse-goled-neggi ibmar-durgan ogumakar-ukdii gusmalad. I1 Neg-sobmalad-e-dummagan bela neg-ogusadse nue-arbasmalad. Bab-Dummadse-goled-neg gannarse idualedyob obinolesad. A-neg nue-obinoles sigisad. .HU Geb degine, rey, Joiadaʼbogwa, Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudaknanaimalad-e-dummaganga mani ukdamalad.A-dummagan dule-arbamalad amidaed: Akwagi-arbamalad, urgogi arbamalad, esgoro-gordikidgi-arbamalad, degi, esgorogi-arbamalad amidaed, adi, Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudakedgi arbaegar. G  Geb degi, Levita-dulemar, mani-argaega mani-urbed-ulugwa reyga-dummaganga-gudimaladse sesdaed. Levita-dulemar mani-bukidargus-dakele, reyga-garda-narmakedse, degi, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled sorda-dummadga-nug-imaksadse ulugwa sesdamalad. Geb degi, Levita-dulemar ulugwa ollor-imaksale, gannar e-sigedse senonidamalad. Degiibi bane-bane imakdamalad. Deyobi mani-bukidar wesmalad. F! Geb bela dule-dummagan, degi, dulemar-baigan weligwaledba Bab-Dummadga-mani-ukleged seargusmalad. Degi, ulugwa-enguedse imaksamalad. lEQ Geb degi, rey, Judá-yargi, Jerusalénʼgi gayaburba mimisad: “Bab-Jehová-e-mai-Moisés nega-dulesulidganba Israel-dulemarga igar mesisad, Bab-Jehováʼga-mani-ukleged be sedamaloye.” A-mani, Bab-Jehováʼga be sedamala. yDkDegisoggu, Rey, dulemar ulugwa-sobega imaksad. Geb Bab-Jehováʼse-goled-neg-yawagak-innik magadba sisad. 0CYAr ome-isgana-Atalía, e-masmalamala, Bab-Jehováʼse-goled-neg ichosmalad. Degine, a-neggi ibmar-nuegan-nugsaar-bukwad, Baal-nuchumar-nug-odummogega ebusmalad. XB)Degisoggu, rey, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Joiadaʼse gotesundo, ega sogded: “¿Ibiga be Levita-dulemargi alamaknaigussuli, Judá-yarse, degi, Jerusalén-neggweburse naega? Adi, Bab-Jehová-e-mai-Moisés, epenne Israel-dummaganbo mani-ukoye igar-mesisad sunaegar. Adi, Bab-Jehováʼbo-Igar-Mesisad-neg bendakledii guegar.” JA Agine, Joás dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladse, degi, e-bendakmalad-Levita-dulemarse gochad. Geb ega sogded: “Emisgwa, Judá-yargi neggweburmar-bukwadse be namala. Bela Israel-dulemargi be mani-weenamala, adi, birga-irba anmar-Bab-Dummadse-goled-neg nudakledii guegar.” Degi-inigwele, Levita-dulemardi itossurmalad. P@Geb a-sorba, Joás Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudakedgi binsaded. j?MJoiada, Joásʼga ome-walabo uksad. Degisoggu, Joás a-omeganga masmala, degi, bunamala baksad. q>[Joás, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Joiada-duladgine, Bab-Jehová-asabin ibmar-nueganbi imakdii gusad. = Joás birgagugle-nikadgi (7) yar-sealid. Jerusalénʼgi birga-dulabo (40) yar sesad. E-nandi Sibiaʼye nugad, Beersebaʼginedid. <Degine, Atalía es-suidgi-oburgwilesad-sorba, bela dulemar weligwar-itosmalad. Degi, neggweburgi neg bogimakar nagusad.';GGeb Joiada wemarse gochad: Sordamar-e-idumaladse. Sorda-dummagan-nug-nikamaladse. Neggweburmar-semamaidse, degi, bela dulamarse gochabalid. Adi, Bab-Jehováʼse-goled-neggi reynegse rey-sedamalagar. Dummagan reyneg-e-yawagak-dummad-gwichid-innik-gusgua, rey-gangi Rey-Joás-osismalad. :Deginbali, Joiada dule-Bab-Jehováʼse-goled-neg-yawagak-dakmalad urbisbalid, adi, dule-swilidiksurmalad mer dogegar. \91Geb sorba, Joiada, suar-ibgan Bab-Jehováʼse-goled-neggi-nakulegega urbisad. Geb degi, Joiada dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga, degi, Levita-dulemarga-sogsad, be wemar-dakoye. Ar ade, David epenne, we-dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga, degi, Levita-dulemarga igar uksad. Adi, Moisés-Igar-Maidba ibmar-durgan ogumakar Bab-Jehováʼga ukega, degi, na muchub-muchub Bab-Jehováʼga ibmar-imakmalaga, degi, David-igar-mesisadyobi weligwaledbali namakmarbaligar. N8Geb a-sorbali, bela-dulemar bab-Baalʼse-goled-negse nadmalad. Agine, Baal-neg-siid earismalad. Degine, Baalʼga ibmar-ogumakar-ukleged-aila osulosmarbalid, ibmar-e-bab-dummadga-imaklemalad, bela bibichismarbalid. Deginbali, Baalʼga-ibmar-ogumakar-ukleged-aila-siid-walik, dule-irwa-Baalʼse-goled-Matán oburgwismarbalid. t7aDegidgine, Joiada bela dulemarbo, degi, reybo igar-mesisad, emarde Bab-Jehová-e-dulemarga gumaloye. 6Degisoggu, buladik Atalía-gasmarsundo. Geb reyneggi, sordamar-moligi-sii-urwemalad-ubogedsik sesmalad. Agi, Atalía-oburgwismalad. 57Degi, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Joiada, Bab-Jehováʼse-goled-neggi dule-oburgwileged abesursoggu, sorda-e-dummaganga igar-ukded: “Be ainimar. Atalía Bab-Dummadse-goled-neggi dulemar-abargi-gwichid be onomar. Ar dule Atalía-bendakalile, es-suidgi oburgwilegoed.” 4  Agine, Atalía, rey dogedgi buar-naba-gwichi daksad. Dummagan, degine, dule-gar-suid-trompeta-ogormalad rey-naba-bukwa daksabalid. Deginbali, Atalía bela-dulemar ber weligwale gar-suid-trompeta ogorbukwa, degi, dule-namakmalad garmar-abargi namakbukwa daksabalid. Atalía deyob daksagua, e-mor siir-siir imaksad, binnasur sogded: “¡Angi be aibichamala! ¡Angi be aibichamala!” 31 Atalía, dulemar-ber-oimake itoargu, degi, dulemar binnasuli-rey-onugsananai-itoargu, Bab-Jehováʼse-goled-negse, dulemar-bukwadse nonikid. m2S Degidgine, Joiada, degi, e-machimarmala, rey-machi-Joás neg-abarse onosmalad, ega rey-gurgin sisad, degi, Bab-Dummad-Israel-dulemarbo-Igar-Maidba-eba-narmakaled ega uksamarbalid. Geb degine, reyga-guega ega rey-gan uklesad. Agine, Joiada e-machimalabo Joás-nonogi gwallu-wawa eosmargu, sogdemalad: “¡Rey, bitigi, be undarsaar megisana gadin!” 1 Geb degi, Joiada dulemar-bukumaloedgi bela dulemar-nue-urbisad. Dulemar es-suid-gani-gani, Bab-Dummadse-goled-neg-argan-nuedsik, degi, argan-sapiledsik ambikusad. Bela rey-dikarba, ibmar-ogumakar-ukleged-aila-asabin, degi, neg-siid-asabin ambikusmarbalid. M0 Dule-irwa-Babse-goled-Joiada, sorda-e-dummaganga sigumar, degi, sigu-abgaed-dummagan uksad. Degine, sigu-abgaed-senigana-Rey-Davidʼgad, Bab-Dummadse-goled-neggi-bukwadi, a dummaganga uksabalid. F/Geb degine, Levita-dulemar, degi, bela Judá-dulemar dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Joiada-sogsadba bela ibmar-imaksamalad. Amar egad-egad e-sordagan-urbisad. Sordamar obunnoged-ibagi-arbamaloed, degi, dule-arbaosulidse-bakar, urbisad. Ar adega, dule-irwa-Babse-goled-Joiada sordamarga obunnoged-igar mesissulid. S.Degi, Levita-dulemar, gingimar gani-gani rey-ebilis bela ambikumaloed. Ar dule Bab-Dummadse-goled-negyaba-dogsale, oburgwemalo. Melle reybi wargwengi be obemalo. Bia rey-nadele, eba be namarmogoed.” -y”Unnila, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladbi, degi, Levita-dulemar-arbamaladbi, Bab-Jehováʼse-goled-negyaba dogmaloed. Ar wemardi nugsalearmaladid. Dule-baid wargwensaar dogosulid. Dulemardina, Bab-Jehová-Igar-Uksadbali ibsamalagargebed. 8,iGeb baid-danagwenaddina, reyneggi ambikumalo.Degi, baiddina, Yawagak-Sailagi ambikumarmogo.Degi, dulemardina bela Bab-Jehováʼse-goled-neg-imbagi ambikumarmogoed. J+ Degisoggu, weyob be imakmalo:Bemar-danapaagwad-soggwenad, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, degi, Levita-dulemar, obunnoged-ibagi-arbamaloedi, Babse-goled-neg-yawagakgi nakulemaloed. e*CAgine, bela-dulemar Bab-Dummadse-goled-neggi-bukwad, reybo igar mesismalad. Degi, Joiada amarga sogded: “Wegi rey-machi dukusiid. Ar we, reyga megergebed. Ar igi Bab-Jehová David-wagangi sogsagusa, deyobi guergebed. )Wemar bela Judá-yar-nanaidbali bipirmakdii gusmalad. We-dummagan Levita-dulemar-Judá-yargi-bela-neggweburmargi-gudidimalad Jerusalén-neggweburse-dagmalaga oambikusad. Degi, bela Israel-dulemar-neguya-dummagan Jerusalén-neggweburse-dagmalaga oambikusbalid. n( WDule-irwa-Babse-goled-Joiada, birgagugledgi (7), sorda-dulataled-dummaganse (100) gochad.Amala, wemalad: Jeroham-machi-Azarías, Johanán-machi-Ismael, Obed-machi-Azarías, Adaía-machi-Maasías, degi, Zicri-machi-Elisafat. ' Joás, Joiada-walik Bab-Dummadse-goled-neggi birganergwa (6) dukudii gusad. A-ibagangi, Atalía rey-bundorga negsemai gusad.J&  Deunni, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Joiada-ome-Josabet, Atalía-iduar Ocozías-machi-Joás odukus gusad. Josabetʼde, Rey-Joram-e-sisgwad. Josabet, gabednegyaba Joás, degi, ome-mimmi-akwedbo odukusad. Josabet, Atalíaʼgi Joás-odukusadba Joás-oburgwilessulid. Josabet, Ocozías-e-bungued-ulale, weyob ibmar-imaksad. }%s Rey-Ocozías-e-nan-Atalía, e-machi-burgwisa daksagua, Rey-Ocozías-e-mimmigan, degi, e-wagan bela obeloapid. 6$e Geb degine, Jehú, Ocozías-Samariaʼgi-dukusmaid-aminaega e-sordagan-barmisad. Geb sordamar Ocozías-amismargu, Jehúʼse senonimalad, agine, Ocozías-oburgwisad. Geb degine, Ocozías-digsamalad, ar ade, sogdemalad: “Wede, Josafat-e-machiddeeye. Josafatʼde, bela-bela Bab-Jehováʼgi nue-bensuli gudii gusaddeeye.” Degidbali, Ocozías-e-gwenadgandi gannar yar-seega gargangued sategusad. Atalía, dule-baidgi gan-egwachad .#UJehú, Acab-e-wagan-ogilonaigua, dakalid, Judá-dummagan-gudii, degi, Ocozías-e-gwenadgan Ocozíasʼga-arbamalad-gudii dakalid. Geb agi, Jehú bela amar-ogilosad. d"ABab-Dummad sogsagusad, Ocozías Joramʼse-ataknadele, burgoye. Geb degi, Ocozías modapiyala, Joramʼbo alid, adi, Nimsi-machi-Jehúʼgi gwichiguegar. Bab-Jehová a-dule-Jehú, Acab-e-wagan-osulogega nug-imaksad. !#Degisoggu, Joram, Siria-rey-Hazaelʼse Ramotʼgi-e-nailikgusadi-nuguega gannar Jezreelʼse nonikid. Geb degi, Judá-rey-Joram-machi-Ocozías, Jezreelʼse Acab-machi-Joram daknaded. Deunni, Joram e-nailikgusad-onuguega Jezreelʼgi maid. Jehú, Rey-Ocozías-oburgwisad   Degisoggu, Ocozías amar-ega-binsaed-ukedbali nanadii gusad. Degi, Acab-machi-Israel-rey-Joramʼba akaded. Ocozías, Joramʼbo Siria-rey-Hazaelʼgi bila-onogegala, Ramot-De-Galaadʼse nade gusad. Agine, Siria-sordamar Israel-rey-Joram-naibi-imaksamalad. J Degisoggu, Acab-neg-ichosadyob Ocozías ibmar-isganabi Bab-Jehová-asabin imaksad. Ar ade, Ocozías-e-bab-burgwisad-sorba, Acab-e-wagan ega binsaed-dakega gusad, adi, Ocozías isgudii guegar. wgOcozías, Acab-neg-ichodii-gusadyob nanadmogad. Ar ade, e-nan, galagwensur-isguedgi-nanalegedgi unasad. $AOcozías, birga-dulagwen-gakabo-nikadgi (22) yar-sealid. Degi, Jerusalén-neggweburgi birgagwen yar-sesad. E-nandi Atalíaʼye-nugad, Omri-e-wagwad. # AJerusalén-dulemar, Joram-burgwisadbali, e-machi-bur-bipigwad-Ocozías, e-bab-Joram-sorba, reyga onugsasmalad. Ar ade, dule-isgana-danagwenad, Árabe-sordamarba Judá-dulemar-bukwadse-nonigusmaladi, Joram-machi-baigan ogilosmalad. Deyobi, Joram-machi-Ocozías Judá-yar-searsunnad. wgJoram, birga-dulagwen-gakambe-gakabo-nikadgi (32) yar-sealid. Degi, birgabaabak (8) Jerusalén-neggweburgi yar-sesad. Joram burgwisgu, gwen eba bossurmalad. Degi, David-neggweburgi digsamalad, reymar-digar-mamaidgi diglessulid.q[Degi, ibagan-suibasaar-nasad-sorbali, birgabogi Joram, samurgi-boni-nikadba ega samur ainided. Joram nue-naibid-abargi a-bonigi burgwisad. E-sordamar, e-dadgan-burgwisar ega soo-ogadamalayobi, Joram-nuggi, soo-dummad ogassurmalad. veBela deyob-gusad-sorbali, Bab-Jehová Joram-sabsur-odurdaksad, saban-yaba boni-dummad-nikuega imaksad. %CDegisoggu, Filisteaʼmar, degi, Árabe-dulemar Judá-dulemargi gwichiguded, degi, Judá-yargi dogsamalad. Geb degi, reyneggi ibmar-nuegan-gargerbamalad-bukwad bela ibe susmalad. Joram-e-machimarse-bakar, e-omeganse-bakar, sesmalad. Unnila e-machi-bipigwad-Joacazʼbi napi-obesmalad. Geb degine, Bab-Jehová, Filistea-dulemar, degi, Árabe-dulemar Etiopía-dulemar-walik-bukwad, Joramʼgi-gwisguega imaksad. *MBab-Dummad-Jehová uelleged-dummad begi barmidagoed, bela-bela saban-nunmake be itogoed. A-boni iba-irbali baligannomai guoed, bei samur-oniedse be-imakoed.” A-ulale, Bab-Jehová boni-bulegangi be-dulemar sabsur-odurdakoed, degi, be-masmala, be-omegan, degi, bela be ibmar-nikad bei osulogoed. !; Aka bur be Israel-e-reymar-nanasayobi be yogasaar nanasye. Deginbali, Judá-dulemar, degi, Jerusalénʼginmalad, Acab-neg-oichosayobi bab-dummagan-baiganse-golega be imaksabarye. A-ukinbali, be-urbamar be-bab-mesamalad be ogilosbarye. Amar beba bur dule-nuegan nanaenaddeeye.’ s_ Degidgine, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Elías Joramʼse garda barmialid. Weyob ega sogsiid: “Be-dad-David-e-Bab-Dummad-Jehová, weyob soged: ‘Be-bab-Josafatʼyobi be nanassurye, degi, Judá-rey-Asaʼyobi be nanassurbarye. hI A-ukinbali, Joram, Judá-yargi, yarmar-bukwadgi e-bab-dummaganse-goled-aila-matusurmalad sobsad, degi, Jerusalén-dulemar bab-dummagan-baiganse-golega imaksad. Degi, bela Judá-dulemar Bab-Jehová-iegega imaksabalid. xi Joram, e-sordaganmala galakussoggu, a-akale, Edom-dulemar Judá-dulemarbo isdaradga gunonikid. Deyobi a-ibagangine, Libna-neggwebur Judá-dulemargi aibachamogad. Ar ade, Joram, e-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehováʼgi aibachasoggu, deyob gusad. ' Degidgine, Joram, e-dummaganmala Edom-yarse nadmalad. Degi, bela e-moli-ur-bila-onomalad sesad. Geb degi, Edom-dulemar Joram-ebiris, degi, moli-ur-napagined-e-dummagan-ebiris bela ambikunonimalad. Agine, Joram, e-sordamar-abargi mutikidba Edom-sordamargi wakite gusad. "=Deunni, Joram-negsemaid-ibagangi, Edom-dulemar Judá-yarse-selesiidgine Edom-dulemar egi gwisgudmalad. Geb agine, Edom-dulemar e-rey amismarmogad. dADegi-inigwele, Bab-Jehová, David-e-wagwa-Joram yapa obelo gusad, ar ade, Bab-Jehová, Davidʼbo igar-mesisad. Davidʼga sogsagusad, be-nug degisadeguoye, surguosurye. Degi, be-wagan degisadegu rey-gangi sigdii guoye. D Degi-inigwele, Joram, Bab-Jehová-asabin ibmar-isganabi imaksad. Israel-reymar-nanasadyob nanasmogad. Ar Joram, Acab-e-wagwa nikussoggu, Acab-e-waganyob ibmar-isganaba nanadii gusmogad.  Joram birga-dulagwen-gakambe-gakabo-nikadgi (32) yar-sealid. Degi, birgabaabak (8) Jerusalén-neggweburgi yar sesad. yJoram e-bab-gangi-signonigua, bela es-suidgi e-urbamar-oburgwisad, degi, Israel-dummagan-gwenna-gwenna-oburgwisbalid. V %E-bab-Josafat e-masmalaga we-ibmar-bukidar uksad: Ormar, manimar, ibmar-gargerbamalad. Deginbali, Judá-yargi neggwebur-gandikmalad ega uksabalid. Ar Joram machi-sailaginedsoggu, yar-seega megnonisunnad.  #Joram-e-urbamala, wemalad: Azarías, Jehiel, Zacarías, Azarías, Micael, Sefatías. Bela wemar, Judá-rey-Josafat-e-masmala gumalad.  Josafat burgwisgua, David-neggweburgi e-babgan-diglesadgi digsamalad. A-sorbali, e-machi-Joram yar-seega megnonikid. %Degidgine, Maresaʼgined-Dodava-machi-Eliezer Josafatʼga sunmaknonikid, ega sogded: “Rey-Ocozíasʼbo be atossoggu, be ibmar-imaknaidi Bab-Jehová bei obelogoye.” A-ulale, e-urmar dogsad bela mamarnonikid. Tarsisʼse geg bar nae gussunnad.xi$Urmar-sobega na ebo atosmalad, adi, a-urmar Tarsis-yarse nanaegar. Ezión-Geber-neg-nugadgi urmar sobsamalad. w#We-ibmar-nasad-sorba, Judá-rey-Josafat, Israel-rey-Ocozíasʼbo ai-nued gunonikid. Ocozíasʼde, dule-isganad. E"Rey-Josafat ibmar-baigan imaksabalid. A-ibmar gebesaila-imakded-akale, e-berguedsega, Hanani-machi-Jehú-gardagi narmakar maid. Degine, Israel-reymar-garda-maidgi narmakar maibalid. 'G!Degi-inigwele, bab-dummaganse-goled-aila-matusulid-bukwad osulossulid. Deunni, Judá-dulemardi e-gwagegi amba e-dadgan-e-Bab-Dummad yoo nue-napira amimalad.  Josafat, e-bab-Asa-nanasayob nanadii gusad. A-igargi gwen bangussulid. Degisoggu, ibmar-nueganbi Bab-Jehová-asabin imakdii gusad. 6eJosafat birga-dulagwen-gakambe-gakatar-nikadgi (35), Judá-yar-sealid. Jerusalénʼgine birga-dulagwen-gakatar (25) negsesad. E-nandi Azubaʼye nugad Silhi-e-sisgwad. +Geb degi, Josafat-negsemaidgi neg bogidik-nagunonikid, ar ade, Israel-Bab-Dummad bela neggwebur-iliba bogidikid neg-nasiksad. Josafat-negsesad  Dulemar wisgusgua, Bab-Jehová Israel-isdarmaladgi gwichigusye, bela we-napneggi dulemar-bukwad Bab-Jehová-dobgudmalad. @~yDegi, Jerusalénʼse nonimargu, Bab-Jehováʼse-goled-negse nadmalad.We-garmar-ogornadapi ubodapmalad: Gar-salterio, gar-arpa, degi, gar-trompeta. We-garmar-abargi ubodapmalad. H} A-sorbali, bela Judá-dulemar, degi, Jerusalénʼginmalad, Josafat emar-idumai, weligwaledba Jerusalén-neggweburse gannar nonimalad. Ar ade, Bab-Jehová e-isdarmaladgi emar-bendaksad. =|sIbabakegusgu, Beraca-nebagi bular ambikunonimalad. Agi, Bab-Jehová-nug-odummosmalad. Agala, a-neba Beraca-Nebaye onug-imaksamalad. We-garda-narmaklenaidse amba deyob nugad. /{WGeb degine, Josafat, e-dulemarbo ibmar-nuegan-mileded-sunaega nadmarsunnad. Geb degi, burgwarmalad-abargi ibmar-nuegan-bukidar amismalad: Mormar-nuegan, ibmar-nuegan-yeerdaklemalad susmalad. Ar ibmar bukidarsoggu, geg bela seda gusmalad. Ibapaa ibmar-wenanai gusmalad, ar ade, ibmar yaisulid. ^z5Geb degi, Judá-dulemar e-isdarmalad-bukidarad-dakega, nega-dulesulidganba nebasik ataknonimalad. Unnila dulemar-burgwar-burgwar napagi omilede dakarmalad. Wargwensaale gwen wakichasulid, bela burgwismalad. [y/Ar Amón-sordamar, Moab-sordamarbo, Seir-yarginmaladgi gwisgudmalad. Geb bela Seir-sordagan-ogilosmalad. A-sorbali, Amón-sordamar, degi, Moab-sordamar na muchub-muchub bela-osulogedse e-sordamar-ogilosmalad. xJudá-dulemar Bab-Jehová-nug-odummogega namakdemalad. Geb agine, Bab-Jehová, Amón-sordamar, Moab-sordamar, degi, Seir-Yar-sordamar Judá-dulemargi-bila-onogega-danimalad na muchub-muchub aibinmalaga e-igar oburusad. Deyobi, Bab-Jehová amar-ogalakusad. rw]Geb degi, Josafat dulemarga ibmar-sogsad-sorba, dulemar susad, adi, amar Bab-Jehová-nug-odummogega, degi, sordamar-idumaidgi namakegar. We-namaklegedgi namakegar:“Bab-Jehová-nug odummomala, e-sabguedi degisadeguad.” vA-banedgine, Judá-sordamar wakudaryala gwisgusmargua, Tecoa-nega-dulesulidganba nadmarsunnad. Degi, sordamar-irmakmaidgine, Josafat gwisgusad, sogded: “Judá-dulemar, Jerusalénʼginmalad, nue itomalo: Bonisuli be gudii gumalagala, mer be be-Bab-Dummad-Jehováʼgi bengumalo. Bab-Jehová-e-gayaburba-barsogmaladgi mer be bengumarbalo, adi, bega igar-nueganbi guegar.” uGeb Levita-dulemar-Coat-e-wagan, degi, Levita-dulemar-Coré-e-wagan, gandikidgi Israel-Bab-Dummad-Jehová-nug-odummogega gwisgusmalad. t7Degidgi, Josafat, degi, bela Judá-dulemar, degine, Jerusalén-dulemar Bab-Jehová-nug-odummogega napase dulluu Bab-Jehová-asabin imaksamalad. sBemardi, melle ese be achamalo. Bogi be ambikumalo. Be dakmaloed, ani, Bab-Jehová, igi an bemar-bendakoe. Judá-dulemar, degi, Jerusalén-dulemar, mer be dobgumalo, mer galakumalo. Banedse amar-abin be namalo, ar ade, ani, Bab-Jehová, an bemarba gudioed.’ ” Br}Banedse abin be aidedmalo. Sorda-bila-onomaladdi, Quis-yar-nakwilemaidgi nakwedanimaloed. Geb degine, Jeruel-neg-dulesulidganse-moed-iduar, dian-maidgi be a-sordamar-abingunonimaloed. qDegi, Jahaziel sogded: “Rey-Josafat, nue itogo. Degine, Judá-dulemar, Jerusalén-dulemar, nue itomarmogo. Bab-Jehová weyob bemarga soged: ‘Mer sorda-bukidar-danikid-abin gwayemalo, mer dobgumalo. Ar bemar bila-onogosurmalad, ani an bila onogoed. +pOGeb degine, dulemar-igar-itobukwadgi Bab-Jehová-Burba, Zacarías-machi-Jahazielʼgi ubononikid.Jahaziel e-dad-dummad-Asafʼgi wemargi danikid: Levita-dule-Matanías. Matanías-machi, Jeiel. Jeiel-machi, Benaía. Benaía-machi, Zacarías. Degisoggu, Zacarías, Jahaziel-e-babad. o3 Bela Judá-dulemar, Bab-Jehová-asabin gwigwichimalad, e-omeganse-bakar, e-machimalase-bakar, degi, e-mimmi-bipiganase-bakar, gwigwis nanaed. In  Anmar-Bab-Dummadye, ¿a-dulemar be apor-odurdakosurde? Ar anmardi we-sordamar-bukidaradgi bila-onogega gargangued sated. An wissurmalad, igi an imakmaloe. Degisoggu, bese an idakmarsundo.” \m1 Emidi, aka we-dulemardi be-anmarga-yar-uksadgi gandikidgi anmar-ononno-danimalad. tla ”Anmar-Israel-dadgan Egipto-yargi noarmargua, Amón-dulemar-yargi, Moab-dulemar-yargi, degi, Seir-yargi dogmalad be abessurgusad. Aka be anmar-dadgan baid-igarba be barmis gusad, adi, mer anmar-dadgan, we-dulemar-bukwad osulogegar. k% ‘Ar anmargi boni-dummad danikile, es-suidba-galitogeddibe, uelleged-dummaddibe, igi, ukud-dummaddibe, agi, anmar be-nuggi bese-goled-negse be-asabin bular ambikunonimalale, degi, wile-itogedba anmar binnasur bese gotemalale, be anmar-itogoed, be anmar-bendakoed.’ |jqAbraham-e-waganmar we-yargi-ambikunonimalad, degi, be-nuggi bese-goled-neg sobsamalad. ”Geb degine, sogdemalad: i%Anmar-Bab-Dummad, bee be Israel-dulemar-wagab, we-yargi dulemar-bukwad onisad. Bee, be-ai-Abraham-e-waganga, a-yar degisadegu ega be uksad. QhSogded: “Anmar-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehováʼye, bee be nibneggi Bab-Dummadga maid. Bee be yarmar-baid-baid-nanaid semaid. Bee be gargandik maid. ¿Doa be-gangued-abin gwisguoe? Dule-gwisgued sate. "g=Geb degidgine, Josafat, Bab-Jehováʼse-goled-neggi, neg-imba-bini-naid-asabin gwisgusad, Judá-dulemar-asabin, degi, Jerusalénʼginmalad-asabin. fGeb degine, Judá-yargi bela neggwebur-baigangi-dulemar-bukwad nonimalad, adi, bulale, Bab-Jehováʼse bendakleged egisegar. %eCJosafat nue-dobe-ito-nadedba, na Bab-Jehováʼse idakded. Degine, Josafat, bela Judá-yargi gayaburba mimisad, Bab-Dummadse-golega mer mas-gunmaloye. vdeDegine, gwenna-gwenna Josafat-owisoapmalad, ega sogdapmalad: “Sordamar-bukidar Siria-yar-akale, Demar-Gagbid-obakar bebina itos danimarye. A-dulemar bato Hazezon-Tamarʼye-neg-nugadgi bukwamarye. We-negde Engadiʼye nugbalid.” c We-ibmar-gusad-sorba, Moab-sordamar, Amón-sordamar, degi, abar Meunita-sordamar, bular-danimalad, Rey-Josafatʼgi bila-onogegar. b{ ”Dule-irwa-Bab-Jehováʼse-goled-Amarías bela Bab-Jehová-Igar-Maidsik, be-odurdakmaloed. Degi, Ismael-machi-Zebadías, Judá-wagan-e-iduedga gudiid. A-dule bela rey-igarmar-mamaidgi bemar-odurdakoed. Deginbali, Levita-dulemardi, bemar-abargi dummaganga gumarmogoed. Degisoggu, gandik be imakmar, arbamarsun. Bab-Jehová, dule-ibmar-nued-imakedba gudii guoed.”a/ ”Be-gwenadgan neggweburmar-baiganginmalad, boni-nika bese danimalale: Na ablis-eosmaladgindibe, Moisés-Igar-Maidgindibe, Bab-Dummad-Igar-odurdaklemaidgindibe, ega be we-Igarmargi sunmakoed, ega weyob be sogoed: ‘Mer Bab-Jehováʼgi be isgumarye.’ Adi, mer Bab-Jehová-sae-itogedgi bemar odurdaklegegarye, degi, be-gwenadgangi mer yolebaligarye. Ar deyob be imakmalale, begi ataklegosulid. `  Geb degine, Josafat amarga sogdebalid: “Amba deyobi Bab-Jehová-dobekwaa, napiragwadgi, degi, innikigwadgi be gudii gumalo. _Deginbali, Josafat, Bab-Dummadse-dule-irwa-gormalad Jerusalén-neggweburgi urbisad, degi, e-bendakmalad-Levita-dulemar urbisbalid. Degine, Israel-e-neguya-e-dummagan, Bab-Jehová-Igar-Sogmaidba igar-nabogega urbisbalid. Amarde, Jerusalénʼgi mamaimalad. ?^wDegisoggu, Bab-Jehová-dobee be gudii gumalo. Degine, ibmar be imakarmalale, nue-itoakwaa imakmalo. Ar ade, anmar-Bab-Dummad-Jehová igar-isgana-imaked abesulid. Deginbali, Bab-Jehová dule-wargwensaar obansulid, emarbi dule-daked. Degine, manigi dulemarse geg binsaed-galeged. Degisoggu, nue salakarmalo.” ]Degi, Josafat igar-nabomalad-dummaganga sogded: “Bemar ibmar-imakedgi nue be salakarmar, ar ade, duleyobi be igar-nabirogosulid, Bab-Jehová-nuggi be igar-nabomaloed, dulemar-nugginsulid. Bemar igar-naboalile, Bab-Jehová bemar-abargi sii gumogoed. L~~_}!{{Tzyy9xxtXsrq2oo:nVmkjjhgeddc>baa`x^^)]]\[ZYY=n<Degi, Rey-Ezequías, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga, degi, Levitaʼmarga na muchub-muchub arbamalaga wachi-mesisad. Adi, war-wargwengi na e-arbaed e-arbaedgi arbamalagar. Adi, deyobi Bab-Dummadga ibmar-durgan ogumakar ukmalaga, degi, gwenatigwar-guedga-ibmar-ukleged ukmalagar. Degine, nuedye Bab-Dummadga sogmarbaliga, degi, namakedgi Bab-Jehová-nug odummomarbaligar. Deginbali Bab-Dummadse-goled-neg-yawagakgi nue arbamarbaligar. Nn Iba-bergusgua, bela Israel-dulemar a-ibagi-bukwamaladi, Judá-yargi neggweburmar-bukwadse nadmalad. Geb akwa e-bab-dummaganga-nug-salesmalad ei mamarisad, degi, bab-dummad-bundor-Asera-wagar-wilub-sobar-bukwad osulosmarbalid. Deginbali, bab-dummaganse-goled-aila-matusurmalad, degi, e-ibmar-ogumakar-ukleged-aila-bukwad omukusmarbalid.Bela Judá-yalagi, Benjamín-yalagi, Efraín-yalagi,
degi, Manasés-yalagi a-ibmarmar-bukwad osulosad. Geb a-sorba, bela Israel-dulemar e-neggwebur e-neggweburse gannar e-neg-e-negse nonimalad. Bab-Dummadse-goled-neggi dulemar-urbilesad Zm-A-sorba, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, degi, Levitaʼmar bela gwisgusmalad, degi, dulemargi nued-binsasmalad. A-nued-binsasadi, Bab-Jehová itosad. Ar ade, amar-gayaburba, Bab-Dummad-maidse warmaksad.4laDegisoggu, Jerusalénʼgi neg-weligwar nagusad, ade, Israel-e-rey-David-machi-Salomón yar-semai-gusad-akale, weyob bar Jerusalén-neggweburgi neg weligwar itoledisulid. ~kuBela Judá-dulemar, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, degi, Levitaʼmar wergusmalad, degi, bela dulemar Israel-yargi-danimalad yeer-itosmarmogad. Degine, dulemar-ainebarmalad Israel-yargi-danimalad, degi, Judá-yalagi-bukwamalad wergusmarmogad. pjYAr ade, Judá-e-rey-Ezequías dulemarga uksad: Moli-bebe-nikad-machergan miligwen (1,000), degi, sibad-wawaad miligugle (7,000) uksabalid.Degine, neggwebur-dummagandi dulemarga uksamarmogad: Moli-bebe-nikad-machergan miligwen (1,000), degi, sibad-wawaad miliambe (10,000) uksabalid. Deunni, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bukidar bato san uruksamalad. i1Geb degi, bela-dulemar napi ibagugle (7) iba onobaloye na sogsamalad. Degisoggu, sorba ibagugle (7) weligwaledba napi-iba onosmarbalid. bh=Degi, Rey-Ezequías, bela Levitaʼmarga Bab-Jehováʼse-gorlesadgi ibmar-nueganbi-oyosmaladga sogsad, be ibmar-nueganbi imaksamarye. Iba-dummad ibagugle (7) onolesad. Agi, Levitaʼmar ibmar-dula-ogumakar Bab-Jehováʼga-uklesad guchamalad. Degi, gwenatigwar-guedga-ibmar-ukleged uksabalid, degi, e-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehová-nug odummosbalid. /gWDegisoggu, Israel-dulemar Jerusalénʼgi-bukwamalad iba-dummad onosmalad, ibagugle (7) nue weligwaledba Madu-Inasulid-Iba ononai gusmalad. Degi, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, degi, Levitaʼmar, bane-bane Bab-Jehová-nug odummosmalad, degi, Bab-Jehová-e-garmar-abargi namaksamarbalid. Zf-Bab-Jehová, Ezequías-ese-gochad itosad, degi, dulemargi igi-barsaye binsasad. e7We-dulemar-e-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehováʼye, an bega sogdo, we-dulemar, bese-goled-neggi igar-maidba na san-urukmaksasur-inigwele, be wile dako.” =dsA-ukinbali, Efraín-wagan-bukidar, Manasés-wagan-bukidar, Isacar-wagan-bukidar, degi, Zabulón-wagan-bukidar Oburgwilegoenad-Ibagi sibad-wawaad-oburgwilesad yogasaar guchamalad. Bab-Dummad-Igar-narmakar-maidba imaksasurmalad. Ar ade, e-san uruksasurmalad. Degi-inigwele, Rey-Ezequías amar-ular, Bab-Dummadse gochad, weyob sogsad: “Bab-Jehováʼye, be, dule-nuedid. Dulemar bela-bela gwagegi be-amidanimaladi, be wile dakena gadin. Degidgine, nii-warbogi (2) e-ibagan-ibambe-gakabakegi (14) Oburgwilegoenad-Iba onobukwa gusmalad. Degine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, degi, Levitaʼmar nue bingegusmalad. Geb degi, na san uruksamalad. Geb ibmar-durgan ogumakar Bab-Jehováʼga ukega, Bab-Jehováʼse-goled-negse sesmalad. ;`oGeb degine, Jerusalénʼgi bab-dummaganga ibmar-ogumakar-ukleged-ailamar osulosmalad. Degi, ina-wawadikid-ogumaked-ailamar osulosmarbalid. A-ibmarmala Cedrón-dianse miapmalad. s__ Degisoggu, Jerusalénʼgi dule-bukidar ambikusmalad. Adi, nii-warbogi Madu-Inasulid-Iba onomalagar. 9^k Deginbali, Bab-Dummad Judá-dulemar-gwage ebusad, adi, rey-e-igar-uksadba damalaga, dummagan-e-gayaburba-maidbali damalaga, degi, Bab-Jehová-gayaburba-sogmaidba damalagarba. 8]i Degi-inigwele, dulemar-gwenna-gwenna Aser-e-wagan, Manasés-e-wagan, degi, Zabulón-e-wagan, Bab-Dummad-asabin, na san-bipii imaksamalad. Geb degi, Jerusalénʼse nonimalad. p\Y Dule-gayaburba-berbemalad, Efraín-yalaganba, degi, Manasés-yalaganba, neggwebur-bubukwadba bipirmakdii guarmalad. Degi, Zabulón-yala-naidse warmaksamalad. Degi-inigwele, dulemardi ega allide gusmalad, egi dodode gusmalad. '[G Ar bemar gannar Bab-Jehováʼba be aibirmalale, adi, be-gwenadgan, degi, be-mimmigan e-isdarmaladse-galesbukwadi, wile dakledamaloed, degi, gannar e-yalase barmidamaloed. Ar ade, bemar-Bab-Dummad-Jehová, nueddaed, wile dule-dakdaed. Bemar gannar ese aibirmalale, be-obanosurmalad.” Z7Melle be-babganyobi uayasuli be damalo. Bab-Jehová-urbaligwa be nanamala. Degi, Bab-Dummad bato ese-goled-neg degisadegu swilidik-imaksasoggu, a-negse be dagmala. Bemar-Bab-Dummad-Jehová-nug-odummogega ega be arbamala. Adi, Bab-Dummad bemargi bela-bela-sae-itoged bergudoed. TY!Mer be-babgan-sunna, degi, be-gwenadgan-sunna be damalo. Amardi e-babgan-e-Bab-Dummad-Jehováʼgi dummad-nosmarsoggua, Bab-Jehová sabsur-odurdakega imaksad. Igi emi bemar be-sunnagwad dakbukwamalayob. XGeb dulemar gayaburba-berbemalad, rey-nuggi, degi, dummagan-nuggi bela Israel-dulemarse, degi, bela Judá-dulemar-bukwadse garda-berbenadmarsunnad. We-garda-sognaidba sognadapmalad: “Israel-dulemar, Bab-Jehová, Abraham-e-Bab-Dummad, Isaac-e-Bab-Dummad, degi, Israel-e-Bab-Dummadse gannar be dagmala. Adi, Bab-Jehová, be-dulemar Asiria-reymarse-galessurmaladi, gannar egadga imakegar. WDegi, bela Israelʼgi gayaburba-wisgumalaga, Beerseba-akale, Dan-neg-nugadse gayaburba barmilesad. Adi, dulemar Israel-e-Bab-Dummadga, Israel-dulemar-Oburgwilegoenad-Iba Jerusalén-neggweburgi onodagegar. Ar ade, dikasurgus igar-maidba we-iba onodisurmalad. IV Rey we-igar yeer-itosad, degi, bela dulemar yeer-itosmarmogad. UU#E-iba-mesisadba geg imakegusmalad, ar ade, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bukidar amba na yoo san-urukmakmalad, deginbali, dulemar Jerusalénʼgi amba yoo ambikubalid. Aga geg iba-onoge gudii gusmalad. TRey, degi, e-dummagan, Jerusalénʼginmalad-ebo na igar amismalad, Israel-dulemar-Oburgwilegoenad-Iba nii-warbogi onomaloye. ^S 7Degigusad-sorba, Rey-Ezequías e-gayaburba-berbemalad, bela Israel-dulemar-bukwadse, degi, Judá-wagan-bukwadse barmisad. Degine, Efraín-waganga, degi, Manasés-waganga garda narmaksabalid. Adi, Jerusalénʼse Bab-Jehováʼse-goled-negse dagmalagar. Adi agine, Israel-dulemar e-Oburgwilegoenad-Iba Israel-e-Bab-Dummad-Jehováʼga onogegar. R$Degine, Rey-Ezequías, degi, bela-dulemar Bab-Dummad-emarga-ibmar-imaksadba wergusmalad. Ar ade, ibmar gwae-gwae gusad.Q!#A-ukinbali, dulemar Bab-Dummadga ibmar-ogumakar-ukleged-bukidar uksamalad. Degi, moli-gwallu Bab-Jehováʼga dog-nuedye-sogega uksamarbalid. Degi, molimar-ogumakar-ukleged-iliba, vino-ukleged uksamarbalid. Weyobi, Bab-Jehováʼse-gorleged-neg gannar-nugusa sigisad. }Ps"Degi-inigwele, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad icheesoggu, moli-ichesulidgi-arbaega unnisurmalad. Degisoggu, e-gwenadgan-Levita-dulemar amar-bendaksad, adi, a-arbaed obelogegar. Degi, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-baigan na san-swilidik-imakedse imaksamarmogad. Ar ade, Levita-dulemardi, e-idumaladba bur bule oyomalad, emarde san-swilidik-imakmalaga guakwamarye. 6Oe!A-ukinbali, moli-bebe-nikad-machergan, dulataled-ilanergwa (600), Bab-Dummadga ogumakar-uklesad.Deginbali, sibadmar, sibad-wawaadbo, milipaa-mergu (3,000) uklesbalid. bN= Dulemar ibmar-dula-ogumakar-ukega, we-ibmar-durgan senonimalad:Moli-bebe-nikad-machergan, dulapaa-gakambe-mergue (70) senonimalad.Sibad-wawaad-machergan, dulatar-mergue (100) senonimalad.Degine, sibad-wawaad-machered-bipigana, dulataled-ilabo-mergue (200) senonimalad. Adi, we-ibmarmar ogumakar Bab-Jehováʼga ukegar. sM_Geb agine, Ezequías dulemarga sogded: “Emisgindi, bemar Bab-Jehováʼga be san uksamarsoggu, Bab-Jehová-nug be odummonamala, degi, Bab-Jehováʼse-goled-neggi ibmar-dula ogumakar be uknamala.” Geb dule-bukidar ibmar-ogumakar-ukleged senonimalad. Degine, bela-dulemar ulubgi weligwaledgi, yeer-itogedgi, Bab-Dummadga ibmar-ogumakar-ukega senonimalad. =LsA-sorbali, Rey-Ezequías, degi, dummagan, Levita-dulemarga sogdemalad: “David-namaked-narmaksadgi, degi, negburgan-daked-Asaf-namaked-narmaksadgi, Bab-Jehováʼga be namakmala.” Degi, Levita-dulemar bela-bela weligwaledba namaksamalad, degi, bela dulluu ambikusmalad, degi, Bab-Dummad-nug odummosmalad. KIbmar-ogumakar-uknaid bergusmargua, rey, degi, dulemar-eba-gudimarmogad Bab-Dummad-nug odummogega napase dulluu imaksamalad. GJBela dulemar ibmar-ogumakar-uklenaid-berguedsega, sindigar Bab-Dummadse-gorbukwa gusmalad. Dule-namakmaladdi, namakbukwa gusmalad. Dule-gar-ogormaladdi, gar-trompeta-ogorbukwa gusmarmogad. IDegisoggu, Rey-Ezequías igar-ukded, sogded: “Ibmar-ogumakar-uklegedi ibmar-ukleged-ailagi ukoye.” Geb ibmar-ogumakar-ukleged ogumakdemargua, Bab-Jehováʼgi-namakleged, namakleded, degi, gar-trompeta ogorleded, Israel-rey-David-e-garmar ogorleded. H!Levita-dulemar David-e-gar-ogorlemalad-ganiki gwigwichid, degi, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladdi gar-trompeta-gani gwigwismarmogad. YG+Rey-Ezequías, Levita-dulemar, Bab-Jehováʼse-goled-neggi we-gar-ogormalaga urbisad: Gar-címbalo, gar-salterio, degi, gar-arpa ogormalagar. David-igar-mesisadba, Bab-Gayaburba-barsoged-Natán-igar-mesisadba, degi, reyga-negburgan-daked-Gad-igar-mesisadba imaksamalad. We-igarmarde, Bab-Jehová, e-gayaburba-barsogmaladba uksad. iFKGeb agine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad sibadmar-oburgwisad, degi, e-ablis Israel-dulemar-isgued-ular ibmar-uklegedyobi ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi mie-mie imaksamalad. Adi, bela Israel-dulemar-isgued nabogegar. Ar ade, rey, bela Israel-dulemar-e-isgued-eliegala, ibmar-dula-oburgoye, degi, ibmar-durgan ogumakar Bab-Jehováʼga ukbaloye sogsad. EA-sorbali, reyse, degi, dule-bukidar-bukwadse sibadmar-isgued-ular-uklenaid sesmalad. Geb wemar sibad-birgi e-argan mesismalad. D7Geb dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad:Moli-bebe-nikad-machergan oburgwismargu, e-ablis abingasmalad, degi, ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi mie-mie imaksamalad.Geb, sibad-wawaad-machergan oburgwismalad, e-ablis ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi mie-mie imaksamarbalid.Geb sibad-wawaad-machergan-bipigana oburgwismarbalid, geb deyob ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi e-ablis mie-mie imaksamarbalid. #C?Degi, dummagan rey-gwenadgan-isgusad-ular,Bab-Jehováʼse-goled-neg-isgusad-ular,
degi, Judá-dulemar-isgusad-ular, moli-bebe-nikmalad-machergan, walagugle (7) sesmalad. Degi, sibad-wawaad-machergan, walagugle (7), sibad-wawaad-machergan-bipigana, walagugle (7), degi, sibad-machergan, walagugle (7), sesmarbalid. Adi, dulemar-isgusad-nuki Bab-Jehováʼga ogumakar ukegar. Rey-Ezequías, Aarón-wagan-dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga sogded: “Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi ibmar-ogumakar-ukleged be ukmar.” B}Rey-Ezequías wakudaradba gwisguargua, neggwebur-e-dummagan-oambikusa, Bab-Jehováʼse-goled-negse nadegusad. AA-ukinbali, Rey-Acaz yar-semaigu, isgudigusgua, bela Bab-Jehováʼse-goled-neggi-ibmar-ebulemalad oichosagusadi, anmar nudaksabalid, degi, islidiki an imaksamarbalid. A-ibmarmar bato guagwar anmar Bab-Dummadga-ibmar-ogumakar-ukleged-aila-asabin urbisad. +@OGeb a-sorbali, Rey-Ezequíasʼse nadmargu, ega sogdapmalad:“Anmar bato bela Bab-Jehováʼse-goled-neg nudaksamalad. Degi, ibmar-ogumakar-ukleged-aila, degi, bela ibmar-ebulemalad nudaksamalad. Deginbali, mese-madu-ambikued, degi, bela e-ibmar-ebulemalad bato an nudaksamarbalid.” [?/Nii-gebesaila-gwisguded-onodedgi, Babse-goled-neg islidik-imaklegega nudakdemalad, degi, ibabaabak-gusgua (8), Bab-Jehová-neg-imba-naidse, neg-nudaked mosmalad. Geb Bab-Jehová-Neg-Islidik imaknanaid bela obelogegala, ibabaabak (8) napi egi arbasmarbalid. Degisoggu, gebe-nii-gwisgusad ibambe-gakanergwagi (16) neg-nudaked obelosmalad. >{Geb dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, Bab-Jehováʼse-goled-negyaba neg-nudakega dogdemalad. Agine, Babse-goled-neg-imba-naidse bela negyaba ibmar-isgana-bukwad onismalad. Geb degi, Levita-dulemar Cedrón-dianse ibmar-isgana-bukwad miapmalad. p=YGeb wemala na e-gwenadgan-e-gwenadgan oambikusmalad, degi, bela na e-san swilidik imaksamalad. Geb agine, rey-sogsadba, degi, Bab-Jehová-sogsadba, Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudakega, Bab-Dummadse-goled-negse dogdemarsunnad. f<EHemán-e-wagandi, wemalad: Jehiel, Simei.Jedutún-e-wagandi, wemalad: Semaías, Uziel. n;U Elizafán-e-wagandi, wemalad: Simri, Jeiel.Asaf-e-wagandi, wemalad: Zacarías, Matanías. :3 Levita-dulemar yog-arbaar-imakdemaladi, wemalad.Coat-e-wagan: Amasai-machi-Mahat, degi, Azarías-machi-Joel.Merari-e-wagandi, wemalad: Abdi-machi-Quis, degi, Jehalelel-machi-Azarías.Gersón-e-wagandi, wemalad: Zima-machi-Joa, degi, Joa-machi-Edén. q9[ Degisoggu, Levitaʼmar, nuekwa be Bab-Jehováʼga ibmar imakmalo. Ar Bab-Jehová bemar-susad ega guakwa gudii gumalaga, e-sogedba nanamalaga, ese golega, degi, ega ina-wawadikid ogumakegarbar. Melle we-ibmarmar be imaksuli guo.” u8c ”Degisoggu, Bab-Jehová-urwed anmargi banguega, Israel-e-Bab-Dummad-Jehováʼbo igar-mesedgi an binsaed. 7 A-ulale, anmar-babgan bila-onolesadgi burgwis-nanaed, degi, anmar-masmala, anmar-bunamala, anmar-omegan, galesa selesnanaed. (6I”Degisoggu, Bab-Jehová Judá-yalagi, degi, Jerusalén-neggweburgi uluded. Degi, Judá-dulemargi dulemarga dobed-dummad nasiksad, surbinsa-itogega imaksad, degi, Judá-dulemargi dodolegega imaksabalid. Igi bemar be-ibyagwar Judá-dulemargi ibmar-gunaid be dakbukwamala, deyobi gusad. r5]Deyobi, Bab-Dummadse-goled-neg-imba-e-yawagak edusmarbalid, degi, gwallumar ogichamarbalid. Degine, ina-wawadikid bar ogumaksasurmalad. Degi, Bab-Dummadse-goled-neggi Israel-e-Bab-Dummadga ibmar-durgan ogumakar bar uksasurmarbalid. M4Ar ade, anmar-babgan, anmar-Bab-Dummad-Jehováʼgi bangusmalad. Ibmar-isganabi Bab-Jehováʼga imaksamalad. Degi, Bab-Jehová-obachamalad, ese-gorleged-neg obachamarbalid, bar eba nanassurmalad. t3aDegi, Ezequías amarga sogded: “Levita-dulemar, nue an-itomalo. Na san-swilidik be imakmar. Degi, be-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehováʼse-goled-neg swilidik be imakmarbalo. Bela Bab-Dummadse-goled-negyaba ibmar-isgana-bukwad be onimalo. %2CAgine, Ezequías, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladse gochad, degi, Levita-dulemarse gochabalid. Degi, dulemar-dad-nakwedsik-ambikumaladsik amar-oambikusad. |1qRey-Ezequías yar-semaid-onoded-niigwengi, Bab-Jehováʼse-goled-neg-yawagak egasad, degi, neg nudaksabalid. 0/Ezequías Bab-Jehováʼga ibmar-nueganbi imaksad. Igi e-dad-dummad-David ibmar-imaksa, deyobi imaksamogad. Bab-Dummadse-goled-neg gannar-argasad 1/ ]Ezequías birga-durgwen-gakatar-nikadgi (25) yar-sealid. Degine, Jerusalénʼgi birga-durgwen-gakabakebak (29) yar-sesad. E-nandi Abíasʼye nugad Zacarías-e-sisgwad. &.EAcaz burgwenonigua, Jerusalén-neggweburgi digsamalad, Israel-reymar-digar-mamaidgi digsasurmalad. Geb a-sorba, e-machi-Ezequías yar-seega megnonikid.>-uRey-Acaz-ibmar-imakded, degi, bela e-igar-nanasadi, gebe-onoded-akale, berguedse e-ibmar-imaksadi, Judá-reymar-e-gardagi, degi, Israel-e-reymar-gardagi bela narmakar mamaid. o,WDegine, Acaz, Judá-yargi neggweburmar-bukwadgi bab-dummad-baidse-goled-aila-matusurmalad sobsabalid, adi, agi bab-dummad-baiganga ibmar-wawadikid ogumakegar. Deyobi, Acaz e-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehová bela-bela ourwega imaksad. +A-ukinbali, Acaz, Bab-Dummadse-goled-neggi bela ibmar-ebulemalad-danar-urbisgu, geb goa-goa imaksad. Deginbali, Bab-Jehováʼse-goled-neg-yawagak ediar sisad. Degi, bab-dummagan ibmar-ogumakar-ukleged-ailamar, bela Jerusalén-neg-sukungangi sobsabalid. E*Acaz, Damasco-sordamar-e-bab-dummagan-e-ogalakusadga ibmar-ogumakaled uksad. Ar ade, Acaz binsasad: “Ar Siria-bab-dummagan e-reymar-bendakdasoggua, an ega ibmar-ogumakaled ukmogale, nabir an-bendakmogoye.” Degi-inigwele, we-bab-dummagana Acaz-oberguega imaksad, degi, Israel-dulemar bela oberguega imaksabalid. p)YRey-Acazʼga neg-boni-dummad-nai-inigwele, aka bur bar-buloded, Bab-Jehováʼba amba nanassulid. ~(uAr Acaz, Rey-Asiriaʼga Bab-Jehováʼse-goled-neggi ibmar-nuegan-bukwad ukded. Degine, reyneggi ibmar-gargerbamalad-bukwad, degi, dummagan-neggi ibmar-bukwad uksabalid. Degi-inigwele, Tiglat-Pileser, Acaz-gwen-bendaksasulid, aka egi gwisgusad. 'Asiria-e-rey Tiglat-Pileserʼye-nugad, Acaz-bendaknadenad. Degi-inigwele, aka egi bila-onogega ebilis ambikusmalad. 9&kAr Bab-Dummad Rey-Acaz-nuki, Judá-dulemar ibgwensur imaksad. Ar Acazʼde, Judá-yalagi dulemar wilub-obicha-isguega imaksad, degi, Bab-Jehováʼgi bela-bela isgusbalid. _%7Filistea-dulemardina, Judá-yargi neggwebur-nebagi-bukwadgi, degi, Neguevʼgi neggweburmar-bukwadgi sabsuli ubosmalad.Degine, we-neggweburmar-susmarbalid: Bet-Semes, Ajalón, Gederot, Soco, Timna, degi, Gimzo-neggwebur. Degi, bela we-neggweburmar e-neggwebur-burwiganase-bakar, susad. A-neggweburmargi Filistea-dulemar ambikusmarbalid. u$cAr ade, Edom-dulemar gannar Judá-dulemargi gwichigunoni gusmalad, degi, dule-gwenna-gwenna gasa-sesmalad. L#A-ibagangi, Rey-Acaz, Asiria-reymarse bendakleged egichisad. "Dule-gwenna-gwenna, dule-galebukwad-dakega nugsalesmalad. A-dummagan galesmalad-ibe-mor-susmaladi, degi, e-nag-uka-susmaladi ega gannar uksamalad. Adi, dule-galebukmalad mormar, degi, sapat yomalagar. Agine, dule-galebukwad ogobsamarbalid, masgi oguchamarbalid, degi, e-nailikgusadi ega nudaksamarbalid. Degi, dule-geg-nanamaladi moli-uayasuidgi-sii, Sapi-Ogobgi-Dakleged-Neggweburse Jericóʼye-nugadse sesmalad. Degi, e-gwenadgan-walik obesad. Geb degi, e-berbemalad gannar Samaria-neggweburse nonimalad. 9!kDegisoggu, sorda-bila-onomalad, dule-galesmalad indaksamalad. Degi, amar-ibe-ibmarmar-susmarbalidi, dummagan-wagab, degi, bela dule-bukwad-wagab gannar ega uksamarbalid. P  Degi, we-dummagan e-sordamarga sogdemalad: —Dule-galesbukwad mer wese sedamalo. Ar degiile, Bab-Jehová-asabin anmar isgusayobi guoed. Ar ¿bemar, bur bule anmar-isguega imakbie? ¿Bur bule anmargi-ataklegega imakbimala? Adi, sulirgebed. Ar ade, anmar-isgued dogdar-obingusad, Bab-Jehová bela-bela Israelʼgi uludoed. jM Degidgine, Efraín-sorda-dummagan gwenna-gwenna, sordamar-bila-onoged-danimalad-abin-noarmalad.Amardi, wemalad: Johanán-machi-Azarías, Mesilemot-machi-Berequías, Salum-machi-Ezequías, degi, Hadlai-machi-Amasa. -S Emisgi, nue an-itomalo. We-sordamar-galesad be onomala. Ar ade, ¿wemar be-gwenadgansursi? Be-gwenadganad. Degisoggu, Bab-Jehová sabsur-bemar-odurdaksokarsunnad. L Emide, be sogsamalad, Judá-dulemar, degi, Jerusalén-dulemar, machergan, degi, omegan, be-maiga be imakmaloye. Ar bemarde, ¿be-Bab-Dummad-Jehováʼgi nossuli na be itomarmosi? Be nosmarmogad. +O Deunni, Samariaʼgi Bab-Jehová-gayaburba-barsoged-mai daklealid. A-dulede Obedʼye-nugad. Israel-sorda-bila-onomalad Samariaʼgi ubodanimargu, Obed Israel-sordamar-abin noargusad, degi, amarga sogded: —Be-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehová, Judá-dulemargi bela-bela sae-itosad. A-ulale, bemarga urmaksad. Degi-inigwele, bemardi nue sae-itogedbali dule-oburgwisoggua, bela nibnegse-bakale, be-sae-itogedi warmaksad. W'A-ukinbali, Israel-sordamar, Judá-dulemar-mili-dulataled-ilabo (200,000) gasmarbalid: Omegan, masmala, degi, bunamalase-bakar, gasmalad. Deginbali, amar-ibe ibmar-bukidar Samaria-neggweburse sesmarbalid. FSorda-wargwen-Efraín-yargined Zicriʼye-nugad, Rey-Acaz-machi-Maasías oburgwisad. Degi, Zicri reyneg-daked-dummad-Azricam oburgwisbalid, degine, rey-sorba-negdaked-Elcana oburgwisbalid. J Ibagwen-dummadgi Remalías-machi-Peka, Judá-sorda-gandikmalad mili-dulanergwa-mergue (120,000) ogilosad. Ar ade, Judá-dulemar e-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehová-obachamaladba, deyob girgusmalad. 3A-ulale, e-Bab-Dummad-Jehová, Siria-e-reyga Acaz-urmaksad. Degi, Siria-dulemar egi nakwissunnad. Degine, Siria-sordamar, Damasco-neggweburse Acaz-dulemar-bukidar-gasa sesmarbalid. Degi, Rey-Acaz, Israel-reyga amba urmaklesbalid. Agi, Israel-dulemarse dummad-galakusad. <qDeginbali, Acaz, bab-dummad-baidse ibmar-ogumakar, degine, ina-wawadikid-ogumakar aila-matusulidgi uksad. Deginbali, yar-mullugan-birgi, degi, sapi-bulamakwichid-urba uksabalid. ykAmba deyobi, Rey-Acaz, Ben-Hinom-nebagi ina-wawadikid ogumaksabalid. Agi, e-masmala ogumakar e-bab-dummadga uksabalid. Acaz, dule-yar-baidginmalad-isguedba nanadiid-ular, Bab-Jehová Israel-dulemar-wagab we-dulemar-bamalad-balimete gusad. $AAka Rey-Acaz, Israel-reymar-igar-isganaba-nanasadba nanasad. Deginbali, Baal-nug-odummogega diregedgi-bab-dummadyob-imakleged Baal-e-wilubgan sobsabalid. p [Acaz birga-dulagwen-nikadgi (20) yar-sealid. Degi, Jerusalénʼgi birgambe-gakanergwa (16) yar-sesad. Degi-inigwele, Bab-Jehováʼga ibmar-nuegan gwen imaksasulid. Igi e-dad-David ibmar-nuegan-imaksagusa, deyobi ibmar-imaksasulid. } Jotam burgwenonigua, David-neggweburgi e-dadgan-mamaidgi digsamarmogad. A-sorba, e-machi-Acaz yar-seega megnonikid.ykJotam birga-dulagwen-gakatar-nikadgi (25) yar-sealid, degi, Jerusalénʼgi birgambe-gakanergwa (16) yar-sesad. Jotam bela e-ibmar-imaksad, degi, bila-onosad, e-nanasad, Israel-reymar-e-gardagi, degi, Judá-reymar-e-gardagi narmakar maid. [/Jotam gandik-megnonisunnad, ar ade, nue-inniki e-Bab-Dummad-Jehováʼba nanasad. mSRey-Jotam, Amón-dulemar-e-reygi-bila-onosad. Jotam egi nakwisad.Degine, a-birgagi Amón-dulemar weyob mani-galeged bennuksad: Mani, nibir-miligugle gaka dulataled-ilabo gaka dulapaa-mergue (7,260) Rey-Jotamʼga uksad. Oros-gwagyob-dakleged-trigo, sagu-dummagan-miliambe (10,000) uksabalid. Orosgisaar-daklebalid-cebada, sagu-dummagan-miliambe (10,000) uksabalid. Amón-dulemar, birgabogwadgi amba deyob ibmarmar uksabalid, degi, birgapaagwadgi amba deyob ibmar uksabalid. 9A-ukinbali, Judá-yar-mullugangi neggweburmar urbisbalid, degine, sapurba neg-gandikmalad sobsabalid, degi, galu-matusurmalad-warakwagwad sobsabalid.   Rey-Jotam we-negmar sobsad: Bab-Jehováʼse-goled-neg-Yawagak-Nakwaled. Degi, yar-Ofelʼye-nugad-birgi galu-matusulid sobsad. r ]Jotam, Bab-Jehováʼga ibmar-nueganbi imakdii gusad, bela e-bab-Uzías-ibmar-imaksayobi, imaksamogad. Degi-inigwele, Jotamʼdi, Bab-Jehováʼse-goled-negyaba dogsasur gusad. Dulemardina, bur bule igar-isganaba nanabukwa gusad.   3Jotam birga-dulagwen-gakatar-nikadgi (25) yar-sealid. Jerusalénʼgi birgambe-gakanergwa (16) yar-sesad. E-nandi Jerusaʼye-nugad Sadoc-e-sisgwad. E Uzías burgwenonigua, reymar-neg-uansik, e-babgan-digar-mamaid-naba digsamalad. Ar ade, sogmalad, “Boni buna-yaa-maleged nikaddeeye.” Geb sorba, e-machi-Jotam e-reyga megnonikid. 7Uzías e-ibmarmar-imaksad, gebe ibmar-imakded, degi, berguedse-ibmar-imaksadi, Amoz-machi-Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Isaías narmaksa gusad. (IWeyob Rey-Uzías e-burgwedse boni-naibe-buna-yaa-maleged nikusad. Degisoggu, rey, boni-naibe-buna-yaa-maleged-nikadba, neg-baidsik walagwen maigusad. Degi, Bab-Jehováʼse-goled-negse bar dogega imaklessurbalid. Degine, e-machi-Jotam reyneg-dakega gusad, degi, yar-semai gusbalid. 5cDegine, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad-Azarías, degi, bela dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, Uzías-dakdemargua, dakdemalad, boni-naibe-buna-yaa-maleged e-bebegi nika. Geb agi-gunaidgi, magadba yog-onogar Uzías-imaksamalad. Geb Uzías gwae-gwae noded, ar ade, Bab-Jehová e-naibi imaksad. r]Geb, Uzías, ina-wawadikid-ogumakega e-argangi guakwa sianar ganikid. Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-itosgua, bela-bela sae-itoded. Degine, Uzías agi-gunaidgine, ukiarmakar bela dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-wagab, Bab-Jehováʼse-goled-neggi, ibmar-ogumakar-ukleged-aila-walik, e-bebegi boni-naibe-buna-yaa-maleged ainialid, bela e-wagar biin gusad. {oA-dulemar Rey-Uzíasʼga urwedgi weyob sogdemalad: “Rey-Uzías, Bab-Jehováʼga ina-wawadikid-ogumaked-igar bega maisuli. Wedi unnila dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad Aarón-wagan-e-arbaedid. Amardi ina-wawadikid ogumakega onugsalesad. Emisgwa, be Bab-Dummadse-goled-neggi be noe, ar ade, be Bab-Jehováʼgi dummad-nosad. A-ulale, Bab-Jehová be-nug-odummogosulid.” Y+Geb dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Azarías, Uzías-sorba-nai, Babse-goled-negyaba dogded. Agine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-dulabakegwad (80) Azaríasʼba dogdemarmogad. Amarde, dule-niga-gandikmaladid. !Degi-inigwele, Uzías, e-nug-gandiki megnonigua, san-dummarba imakded. Degidbali, Bab-Jehováʼgi aibategusad. Uzías e-babgan-e-Bab-Dummad-Jehováʼba ibsassulid, Bab-Jehováʼse-goled-negyaba, ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi ina-wawadikid-ogumakega dogdegusad. -A-ukinbali, Rey-Uzías Jerusalénʼgi sigu-mied-máquinaʼmar, degi, akwa-dummagan-mied-máquinaʼmar sobsad. A-máquina dule-egi-nergusmalad ega sobsad, geb galu-matusulid-warakwagwadgi sisad. Neggwebur-dikargi sisbalid. Adi, a-akale, sigumar, degi, akwa-dummagan miegar. Bab-Dummad bela-bela Rey-Uzías-bendaksadbali, Uzías gandikidba megisad. Degine, e-nug-dummad-nikadi dikasur wisgulesad. ;oRey-Uzías, bela-sorda-bila-onomaladga we-ibmarmar uksad: Sigu-abgamalad, eswarmar, bormo-gurginmar, binasgargi-mor-esgorobiid-nasikleged, sigumar-mied, degi, akwa-mied-dubmar. `9 We-dummagan-sorda-bila-onomalad, mili-dulataled-ilapaa-gakagugle gaka dulataled-ilatar-mergue (307,500) nikad. Amardi bila-onogedgi nue-odurdaklegaled, adi, rey e-isdarmaladbo bila-onoalir, rey-bendakmalagar. ve Bela e-gwenadgan-e-gwenadganba sorda-dummagan-bulegan milibo gaka dulataled-ilanergwa (2,600) mergued. {~o A-ukinbali, Uzías, sorda-bila-onomalad nikusbalid. Amar danar-danar bila-onogedse naddamalad. Ar Jeiel, Maasíasʼbo sorda-nugmar danar-danar-narmaksagusad-sogedba sordamar barmilesdaed. Deun, rey-e-dummagan-wargwen Hananíasʼye-nugad sordamar-nug-omesega igar uksagusad. Jeielʼde, reyga-neg-gumamaid ilemakar narmakedid, degi, Maasíasʼdi, dummadga maimogad. `}9 Amba-deyobi, Uzías nega-dulesulidganba galu-matusulid-warakwamalad sobsabalid. Degine, dia-bukidar akwisbalid, ar ade, nebagi, degi, yar-mullugan-naidgi e-moli-bebe-nikad bukidar-bukwad. Deginbali, Uzíasʼde, sapur-dulesoggu, nainumar, degi, uva-nainumar yar-mullugangi, degi, neba-nuegangi nikabalid, degine, dule-ega-arbamalad nikabalid. | Uzías, Jerusalénʼgi Neg-sukun-innik yawagak-siid-walik, neg-matusulid-warakwagwad sobsad. Nebasik-Yawagak-siid-walik, degine, Neg-Bilidoedgi-Yawagak-siid-walik neg-matusulid-warakwamalad sobsabalid. Degi, we-neg-matusulid-warakwagwad bela gandik sisad. +{OAmón-dulemar, mani-galegedi Uzíasʼga ukdamalad. Degine, Uzías-e-nug bela-bela gandik megisad. Degisoggu, e-nug Egipto-yar-abingunaidsega, ogannoledii gusad. bz=Uzías, Filistea-dulemargi bila-ononaigusgua, Bab-Dummad nue bendaksad, degi, Árabe-dulemar-Gur-Baalʼgi-bukwadgi bila-onosbargua, Bab-Dummad nue bendaksabalid. Degi, Amón-dulemargi bila-onosbargua, bendaksabalid. y Uzías, Filistea-dulemargi gwichiguded, Gat-neggweburgi, Jabnia-neggweburgi, degi, Asdod-neggweburgi galu-matusurmalad-bubukwad omukusad. Degine, Asdod-yargine neggweburmar-urbis-nanaed, degine, Filistea-yar-baidgi deyob neggweburmar-urbis nanabalid. =xsDegine, Zacarías dula-gudiunni, Uzías-odurdaksad igi Bab-Dummad-sogedba nanaoe. Degisoggu, Uzías bela-belad Bab-Jehováʼba nanadii gusgu, Bab-Dummad Uzías-onasgumai imaksad. wwgUzías, Bab-Jehováʼga ibmar-nueganbi imakdii gusad, bela e-bab-Amasías-ibmar-imaksadyob imaksamogad. 1v[Uzías birgambe-gakanergwa-nikadgi (16) yar sealid. Jerusalénʼgi birga-dulabo-gakambe-gakabo (52) yar-sesad. E-nande, Jecolíasʼye nugad, Jerusalénʼginedid. nuUUzías, e-bab-Amasías-sorba, Elot-neggwebur Judá-dulemargadga gannar imaknonigu, gannar nudaksad. t Degidgine, bela Judá-dulemar, Uzías birgambe-gakanergwa-nikadgi (16), e-bab-Amasías-burgwisad-sorba reyga onug-imaksamalad. msSDegi, Amasías-mui moligi searmalad. Geb Judá-neggweburgi e-babgan-digar-mamaidgi digsamalad.qr[Amasías, Bab-Jehováʼgi bangudgua, Jerusalénʼginmalad egi isdar binsadmalad. Degidbali, Amasías Laquis-neggweburse wakite gusad. Degi-inigwele, dulemar a-neggweburse balegicha gusmalad. Geb Laquisʼgi, Amasías-oburgwismalad. 2q]Rey-Amasías ibmar-baigan imaksabalid. Gebesaila-ibmar-imakded, bela berguedsega ibmar-imaksadi, Judá-e-reymar-gardagi, degi, Israel-e-reymar-gardagi narmakar mamaid. pJoás-machi-Judá-rey-Amasías, Joacaz-machi-Israel-rey-Joás-burgwisad-sorba, birgambe-gakatar (15) napi-gudii gusad. ?owA-ukinbali, Rey-Joás, ormar, manimar, degi, bela Bab-Dummadse-goled-neg-yagi ibmar-ebulemalad-amilesadi susbalid. A-ibmarmala Obed-Edom akwediid. Deginbali, ibmar-nuegan-gargerbamalad reyneggi-amilesadi sesbalid. Degine, dule-dummagan-e-mimmigan-gasa sesbalid. Geb Joás, gannar Samaria-neggweburse nonikid. :nmIsrael-rey-Joás, Bet-Semes-neggweburgi Judá-rey-Amasías-ganonikid. Amasíasʼde, Joás-machid, Joacaz-wagwad. Geb Joás, Jerusalénʼse Amasías-sesad. Agi, Rey-Joás neggwebur-galu-egaega dali-dulatar-sugue (100) omukusad. A-galu, Efraín-Yawagak-gwichid-akale, Neg-Sukun-Yawagak-gwichidsega egasad. sm_Judá-sordamar, Israel-sordamarse galakusad. Degi, bela Judá-sordamar e-neg-e-negse duurmakdemarsunnad. tlaDegidgine, Israel-rey-Joás, Amasíasʼbo-bila-onogega, Judá-yargi Bet-Semes-neggwebur-siidse nadsunnad. 0kYDegi-inigwele, Amasías, Edom-bab-dummagan-nug-odummodii gusad-ulale, Bab-Dummad Amasías-isdarmaladga Amasías-urmaksad. A-ulale, Amasías, Joás-itossurgusad. m~}}G||/zz@yx wvtsrqponnmlkjj/ishwgg0eddKcbaj``_[^]\.[wZuYXkWVV=U=T> =k;:u9876H43210//>..-W,,*s)(`'&%$##! Bk.w3J;:  : < $.mrz]$Joacaz birga-dulagwen-gakapaa-nikadgi (23) yar-sear gusad. Jerusalén-neggweburgi nii-warbaa yar sesad. y 9$Degidgine, dulemar, Josías-machi-Joacaz ega yar-seega sunonimalad, degi, e-bab-burgwisad-sorba, e-bab-anar Jerusalénʼgi rey-gangi sinonimarsunnad. %xC#deginbali, bela Josías-e-ibmar-gebe-imakded, degi, e-burgwedse-ibmar-imaksabalidi, Israel-rey-gardamargi, degi, Judá-rey-gardamargi narmakar mamaid.iwK#Josías-ibmarmar-imaksadi, degi, Bab-Jehová-igar-narmakar-maidba, ibmar-nuegan-imaksadi, Vv%#Jeremías, Josías-burgwisad-ebinsalegega bukib-binsaed-namaked narmaksad. Emi-ibasega bela machergan-namakmalad, degi, omegan-namakmalad, bukib-binsaleged-namaklegedba Josías-burgwisad ebinsadamalad. We-namaklegedi, Israel-yargi gusgu namakledii gusad. We-bukib-binsaleged-namaklegedi, Lamentaciones-gardagi narmakar nanaid. ,uQ#Degisoggu, e-sordamar e-ur-napaginedgi-gwichidgi urwed-ur-baidse ogwasmalad. Geb Jerusalén-neggweburse sesmalad. Agi, Rey-Josías burgwedapid. Geb e-dadgan-neg-uangi diglesad. Degi, bela dulemar-Judá-yargi-bukmalad, degi, Jerusalénʼgi-bukmalad Josías-burgwisadba nue-nunmak itosmalad. =ts#Agine, Necao-e-sigu-mimalad Rey-Josíasʼgi sigu miarmalad, geb onailikgusmalad. Degidgi, Rey-Josías e-sordamarga sogded: “Be an-nidmala, bela-bela naibigus an itoged.” 7sg#Degi-inigwele, Josías, Necaoʼba Bab-Dummad-ega-gayaburba-sognaidi itossur gusad. Aka na reysuliyob imaksad, geb Meguido-neba-naidse Necaoʼgi bila-onogega nadegusad. Or#Degidbali, Necao, Rey-Josíasʼse e-gayaburba-berbemalad barmisad. Weyob ega sogega: “Judá-e-rey, mer be anse achamoga. Ar an bebo-urwega danisulid. Neggwebur-angi-gwisgunaidbo an urwe-danikid. Bab-Dummad anga sogsad, gwae be naoye. Mer Bab-Dummad-anba-gudiidgi-gwisguedgi be binsao, adi, mer Bab-Dummad be-oburgwegar.” Uq##Rey-Josías Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudaksad-sorbali, Egipto-rey-Necao, urwega Carquemis-neggweburse nadegusad. A-neggwebur Éufrates-diwar-maidsik siid. Geb degi, Josías egi-gwisguega aligusad. mpS#Rey-Josías birgambe-gakabaabakgus-maidgi (18), we-Oburgwilegoenad-Iba onolesad. Josías-burgwisad bo=#Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Samuel, Israel-yargi megisad-akale, Israel-reymar-megmamaidi, wargwensaale Israel-Dulemar-Oburgwilegoenad-Iba, deyobi, onodisurmalad. Igi Rey-Josías, degi, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, degi, Levitaʼmar, degi, bela Judá-dulemar, Israel-dulemar, Jerusalén-dulemarbogwa iba-onosmaladyobi, gwen-onodisurmalad. n!#Deunni, Israel-dulemar a-ibagi-gudidimarmogadi, Oburgwilegoenad-Iba onosmarmogad. Degi, Madu-Inasuli-Gulleged-Iba ibagugle (7) onosmalad. Wm'#Weyob Israel-Dulemar-Oburgwilegoenad-Iba onosmargu, Bab-Jehováʼga ise-ilemakar arbalesad. Degi, Rey-Josías-igar-uksa-gusadba, Bab-Jehováʼga ibmar ogumakar-ukleged-ailagi ibmar-durgan uklesbalid. rl]#Deyobi, Asaf-e-wagan-namakmaladi: David-igar-maidba, Asaf-igar-maidba, Hemán-igar-maidba, degi, Jedutún-igar-maidba, na e-ambikuedgi ambikusmarmogad. Jedutúnʼde, reyga Bab-Dummad-nuggi negburgan-dakedid. Amba deyobi dule-yawagak-dakmalad ambikusmarmogad. Degisoggu, wemardi e-arbaedgi bangussurmalad, ar ade, e-gwenadgan-Levitaʼmar ega ibmar imaksamalad. k #Geb a-sorbali, Levitaʼmar dukin na ega san imakdemarmogad, degi, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga imaksamarmogad. Ar ade, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-Aarón-e-wagan ibmar-ogumakar-ukedgi, degi, e-gwallumar-mimiedgine neg-mutikguedse arbananai gusmalad. Degisoggu, Levitaʼmar dukin na ega san imaksamarmogad, degi, dule-irwa-Babse-gormalad-Aarón-waganga imaksamarmogad. cj?# A-sorbali, Israel-Dulemar-Oburgwilegoenad-Iba-onogega Igar-maidbali san narismalad. A-ukinbali, san-swilidik-bukwadi, bormomargi, esmedgi, degi, ibmar-dibyedgi dusmalad. Geb degi, gwae-gwae bela dulemarga mimismalad. ai;# Agine, Bab-Jehováʼga-ibmar-dula-ogumakar-ukmalaga, e-gwenadgan-e-gwenadgan-merguedba ibmar-durgan mimilesad. Adi, Moisés-Igar-narmakar-maidba Bab-Jehováʼga ukmalagar. Amba deyob moli-bebe-nikad imaksamarbalid. fhE# Degi, Israel-Dulemar-Oburgwilegoenad-Iba-onodmargu, sibad-wawaadmar oburgwismalad. Geb dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad sibad-wawaad-abe bomi-bomi imaksamalad, degi, Levitaʼmardi, ibmar-durgan-e-uka edarnanai guarmalad. .gU# Ibmar bela guakwagusgua, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad e-ambikumaladgi ambikusmalad. Degi, Levitaʼmar rey-e-igar-sogmaidba e-ambikumaladgi ambikusmarmogad. _f7# Amba deyobi, Conanías, degi, e-urbamar Semaías, Natanael, ibmar-durgan-uksamarmogad. Degi, Levitaʼmar-e-dummagan, Hasabías, Jeiel, degi, Josabad, Israel-Dulemar-Oburgwilegoenad-Iba-onogega Levitaʼmarga ibmar-durgan uksamarmogad. Amala, sibad-wawaad-miliatar (5,000) uksamalad, degi, moli-bebe-nikad dulataled-ilatar (500) uksamarbalid. ew#Deginbali, rey-e-dummagan dulemarga ibmar-durgan uksamarmogad. Degine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga, degi, Levitaʼmarga uksamarbalid. Deginbali, Bab-Jehováʼse-goled-neggi-dummaganga-gudidimalad, Hilcías, Zacarías, Jehiel ibmar-durgan uksamarmogad. Amala, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga sibad-wawaad-milibo gaka-dulataled-ilanergwa (2,600) uksamalad, degi, moli-bebe-nikad dulataled-ilapaa (300) uksamarbalid. We-ibmar-durgana, Israel-Dulemar-Oburgwilegoenad-Iba-onogegala uksamalad. Qd#Geb Rey-Josías bela dulemar-bukwamaladga e-ibmar-durgan-nuegan uksad: E-sibad-wawaad-senigana, degi, e-sibad-senigana, bela mili-dulagwen-gakambe (30,000) uksad. Moli-bebe-nikad milipaa (3,000) uksabalid. Bela we-ibmar-durgan, Oburgwilegoenad-Iba-onogegala, uksad. Degi, bela we-ibmar-durgan Rey-Josías-nainugi danikid. }cs#Israel-Dulemar-Oburgwilegoenad-Ibaga sibad-wawaad-senigwad be oburgwemalo. Bemar swilidik na be imakmalo. Degine, bela ibmar-abelemalad guagwar be urbemalo. Adi, be-gwenadgan sogedba Bab-Jehová-gayaburba-Moisésʼga-uklesadba imakmalagar.” b#”Bab-Jehováʼse-goled-neggi na e-arbaed-e-arbaedgi arbamar. Israel-dulemar e-gwenadgan-e-gwenadganba-mimilesadba ambikumar. Degine, Levitaʼmar e-gwenadgan-e-gwenadganba-mimilesmaladi, Israel-dulemar-e-gwenadgan-e-gwenadganba-mimilesadba ambikumar. eaC#Emisgine, guakwamalo, be-gwenad-be-gwenadganba be ambikumalo, degi, bega-arbaega ibagan-megisadba be ambikumalo, adi, Israel-rey-David-igar-mesisadba, degi, e-machi-Salomón-igar-mesisadba na muchub-muchub arbamalagar. 4`a#A-ukinbali, Josías, Levita-Israel-dulemar-odurdakmaladga-nugsalesmaladga, degi, Levitaʼmar Bab-Jehováʼga na san uksamarbalidga weyob sogsad: “Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu, Bab-Jehováʼse-goled-neggi be simalo. Israel-rey-David, a-e-machi-Salomón-neg-sobsagusadgi be simalo. Adi, mer bar gannar-gannar gukingi semalagar. Emisgindi, be-Bab-Dummad-Jehová-sogedba be damar, degi, be-Israel-dulemarga be arbamar. _ #Degi, Josías dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga arbaed uksad, degi, Bab-Jehováʼse-goled-neggi-arbamalaga amar-ogannosbalid. 3^ a#Josías, Jerusalénʼgi Bab-Jehováʼga, Israel-Dulemar-Oburgwilegoenad-Iba onosad. Gebe-nii-yolesad ibambe-gakabakegi (14), a-ibaga sibad-wawaad-senigwad oburgwismalad. 9]k"!Rey-Josías bela Israel-yargi galagwensuli ibmar-isgana-imaklemalad-bukwad osulosad. Degi, Josías bela Israel-yargi-gudidimalad, Bab-Jehováʼse-golega imaksad. Josías we-napneggi-gudigusgua, dulemar e-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehováʼba nue-nanadii gusmalad. Bab-Jehováʼgi bar bangussurmalad.S\" Geb a-sorbali, rey bela Jerusalénʼgi-bukwamalad, degi, Benjamín-yargi-bukwamalad, eba-imakmogoye-sogega imaksad. Degi, bela Jerusalén-dulemar, Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisadba imaksamalad. I[ "Geb a-sorba, rey buar-naba-gwisgusgua, Bab-Jehová-asabin weyob gannar igar mesisad: “Bab-Jehová-Igar-Maidba nanadii an guoye, Bab-Jehová-dulemarga-Igar-narmakar-mesisadba an nanadii guoye, degi, Bab-Dummad-Igar-uksadba an nanadii guoye. An bela-bela gwage-ulubgi Bab-Jehová-Igar-Mesisadginbi an nanadii guoye.” rZ]"Geb agine, rey Bab-Jehováʼse-goled-negse-nadgua: Bela Judá-dulemar, Jerusalénʼginmalad, dule-irwa-Bab-Jehováʼse-gormalad, Levitaʼmar, bela serganse-bakar, degi, burwiganase-bakar, Bab-Dummadse-goled-negse nadmarmogad. Geb Rey, Bab-Jehováʼse-goled-neggi, Bab-Dummad-Israel-dulemarbo-Igar-Mesisad-garda-amilesad, bela-dulemar-itogega, a-garda absosad. yYk"Degidgine, rey igar-itogega bela Judá-girmar-dummaganse, degi, Jerusalén-girmar-dummaganse gochad. ?Xw"Degisoggu, be nuedgi, bonisuli burgoed, degi, be-dadganba neg-uangi-megega an be-imakoed. Neggweburgi, naibid-dummad an barmidagoedi, be dakosulid.’ Degine, dule-igar-amidimalad gannar Rey-Josíasʼse nonimargu, gayaburba-ega-soglesad, reyga sognonimalad. Israel-dulemar Bab-Jehováʼbo gannar igar-mesisad #W?"Gardagi igi-we-neggwebur-guoed, degi, e-dulamar-guoedgi-sunmaknaid be itosgua, be-gwagegi naibid-dummad be itosad. Be san-bipii an-asabin imaksad, degi, mor na be esirmaksabalid. Degine, be an-asabin ogormaksii be gussoggu, bela an be-itosad. An, Bab-Jehová-guedgi, an be-itosad. EV"Degi-inigwele, Judá-rey-Josías anse-igar-amiega bemar-barmialidga, be weyob sogmalo: ‘Israel-e-Bab-Dummad-Jehová sogye, an-gayaburba-gardagi-narmakar-maid be itosmaladyob neg guoye. U-"We-dulemar an-obachamalad, degi, bab-dummad-baiganga ibmar-wawadik-ogumakdii gusmalad. Degine, nuchu-mimmigan sobsamarbalid. A-ulale, an-ourwega imaksamalad. Degisoggu, an bela-bela sae-itodedba, we-neggwebur an sabsur-odurdakoed, degi, an-sae-itoged gwen berguosulid.’ T "Judá-reyga-garda-absolesadgi igi-narmakar-sognai, deyobi, an neg imakoye, degi, e-dulamargi an naibid-dummad an barmidabaloye. S1"Degidgi, Hulda amarga sogded: —Israel-e-Bab-Dummad-Jehová, weyob soged: ‘Rey-Josías anse idakega, bemar-barmialid. A-reyga weyob be sogoye: oRW"Degidgine, Hilcías, degi, rey sordamar-nug-imaksadi, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-bundor-Huldaʼse-idakega nadmalad. Huldaʼde, Jerusalén-neg-binigan-bukwadgi maid. Huldaʼde, Salum-e-omed. Salumʼde, Ticva-machid, degi, Harhas-e-wagwad. Ticvaʼde, Bab-Dummadse-goled-neggi mor-sabolemalad-e-dakedid. Geb dule-barmilesmalad Huldaʼbo sunmaksamalad. Q1"—¡Be namala! An-ular, Bab-Jehováʼse be igar-aminamala. Degine, Israel-dulemar-besmaladga, Judá-dulemar-besmaladga, Bab-Jehováʼse be igar-aminamala. We-gayaburba-narmakar-naid gardagi-amilesadi, ibi obarye ega be sogmalo. Ar anmar-dadgan Bab-Jehová-gayaburba we-gardagi-maid gwen itossurmalad, degi, eba nanassurmarbalid. A-ulale, Bab-Jehová-sae-itogedba bela-bela anmargi urwemairgebed. TP!"Degi, rey wemarga igar ukded: Hilcíasʼga, Safán-machi-Ahicamʼga, Micaía-machi-Abdónʼga, garda-narmaked-Safánʼga, degi, reyga-arbaed-Asaíasʼga igar-uksad. Weyob Rey-Josías amarga igar-uksad: iOK"Rey-Josías, gardagi Bab-Dummad-Igar-Maid-itosgua, nunmak-itogedba e-mor esirmaksad. A-ukinbali, dule-garda-narmaked-Safán reyga sogdebalid: —Dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Hilcías, anga garda-bipirmakaled uksad. Geb degi, Safán, rey-wagab garda absosad. uMc"Bab-Jehováʼse-goled-neggi mani-amilesadi, bela urbismalad. Geb arbananaid-e-idumaladga a-mani uksamalad. +LO"Geb degine, Safán, Rey-Josíasʼse garda sesad. Agine, reyga sogdesunnad: —Dummad, bega-arbamalad, bela ibmar imakoye-ega-soglesad, bela imaknanaimalad. :Km"Degidgine, Hilcías dule-garda-narmaked-Safánʼga sogded: “Bab-Dummad-Igar-Maid-Garda, Bab-Jehováʼse-goled-neggi an amisad.” Geb agine, Hilcías Safánʼga garda uksad. BJ}"Geb Bab-Jehováʼse-goled-neggi, mani-oubolesad, gannar oniarmargua, dule-irwa-Bab-Jehováʼse-goled-Hilcías, Bab-Jehová-Igar-narmakar-maid-garda Moisésʼga-uklesgusad amisad. 3I_" Bela Levitaʼmar gar-ogoled wismaladbiid. We-Levitaʼmarde: Ibmar-berbemalad-e-dummaganbalid. Dule-ibmar-baigangi-arbamalad-dakedbalid. Degine, baid-ibmar-imaklemalad-e-dummaganbalid.Levitaʼmar abala, dule-garda-narmakmaladid, dummaganad, degi, yawagak-dakmaladid. Bab-Dummad-Garda amilesad dHA" We-dule-arbamaladde, gusgu sogedba arbaed-imakdamalad. Dulemar-arbaed-e-idumaladdi, Levitaʼmalad.Amar, wemalad: Jahat, Abdías. Wemala, Merari-waganad. Zacarías, Mesulam. Wemala, Coat-e-wagan gumalad. XG)" Deginbali, urgogi-arbamalad-dulega, degi, akwa-neggi-arbamaladga mani uksamarbalid, adi, wemar akwamar-bakega, degi, urgomar-nagubirmarga-guoed-bakegar. Adi, Judá-e-reymar-negmar-bibichisad ogachimakegar. F{" Geb agine, Levitaʼmar, dulemar-arbamalad-e-dummaganga mani uksad. A-dulemarde, Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudakmalad-e-dummagan gued. Geb amala, Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudaknanaimalad bennuksad. Degine, dule neg-obinonanaimalad bennuksad. E}" We-dulemarde, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad-Hilcíasʼse modapmalad. Degine, Bab-Jehováʼse-goled-negga-mani-welesad ega uksamalad.Deginbali, Levitaʼmar-yawagak-dakmalad wemargi mani wesmalad: Manasés-e-wagangi, Efraín-e-wagangi, bela Israel-dulemar-besmaladgi, Judá-dulemargi, Benjamín-dulemargi, degi, bela Jerusalén-neggweburginmaladgi mani wesmalad. dDA"Josías birgambe-gakabaabakgus (18) yar-semaidgine, yar-naid-nudaksagusad-sorba, degi, Bab-Jehováʼse-goled-neg swilidik-imaksad-sorba, Azalía-machi-Safán barmisad. Deginbali, neggwebur-saila-Maasías, degi, Joacaz-machi-Joa barmisbalid. Joacazʼde, reyga-garda-narmakedid. Adi, wemar, Bab-Dummad-Jehováʼse-goled-neg nudakega barmisad. "C="Rey-Josías bela Israel-yargi ibmar-ogumakar-ukleged-ailamar osulosad. Degi, ubigwar nuchumar imaksad, degi, bab-dummad-bundor-Asera-e-wilubmar, degine, ina-wawadid-ogumakleged-e-ailamar osulosad. Geb agine, Jerusalénʼse gannar nonikid. Josías, Bab-Dummadse-goled-neg-nudaksad KB"Deginbali, Manasés-neggweburmar, Efraín-neggweburmar, Simeón-neggweburmar, degi, Neftalí-neggweburmarse-bakar, bela nudaksabalid. Degi, a-dikarba neggweburmar-bukwadse-bakar, nudaksabalid. LA"A-ukinbali, Josías, bab-dummaganga-ibmar-ogumakar-ukleged-aila-birgi, dule-irwa-bab-dummaganse-gormalad-e-garmar ogumaksabalid. Deyobi, Josías, Judá-yar, degi, Jerusalén-neggwebur nudaksad. ]@3"Degi, Josías-wagab Baalʼga-ibmar-ogumakar-ukleged-ailamar-bukwad osulolesad. Degi, ina-wawadikid-ogumakleged-ailamar osulosbalid. Deginbali, bab-dummad-bundor-Asera-wagar-wilub-bukwad, degi, nuchumar, degi, bormogi-wagar-wilub-sobar-sobar-naed mamarismalad. Geb degi, e-goagandi dulemar-Baalʼga-ibmar-ukdigusmalad-digar-mamaidgi misad. ?"Josías, birgabaabakgus (8) reyga-megedgi, amba sapingwa-guedgine, e-dad-David-e-Bab-Dummadba nanaar gusad. Degi, birgambe-gakabogus (12) reyga-maidgine, Judá-yar, degi, Jerusalén-neggwebur nudakar gusad. Bab-dummaganse-goled-negmar osulosad. Degi, bab-dummad-bundor-Asera-wagar-wilub-sobarmalad, degi, nuchumar-sobarmalad, degi, bormogi-nuchuyob-sobar-sobar-nanaed bela osulosbalid. >5"Josías, Bab-Jehová-asabin ibmar-nueganbi imaksad. Ar e-dad-David-nanasayobi nanadii gusad. A-igarbali gwen aibachasulid. Josías igargan-nudaksad = y"Josías birgabaabak-nikadgi (8) yar sealid. Josías Jerusalénʼgi birga-dulagwen-gakambe-gakagwensak (31) yar sesad. <!Geb degine, neggweburginmalad, dulemar-rey-oburgwismalad oburgwismarmogad. Degi, a-sorba, e-machi-Josías reyga nugsanonimalad.s;_!Rey-Amónʼga-arbamalad-dummagan, rey-oburgwedgi sunmakargusmalad. Geb reyneggi, rey-oburgwismalad. k:O!Degi-inigwele, e-bab-Manasésʼyobi na san-bipii imaksasulid. Aka bur bule dummad-isgudii gusad. D9!Amón, e-bab-Manasés-isgusadyobi Bab-Jehová-asabin ibmar-isganabi imaksamogad. Degine, e-bab-Manasés-nuchu-mimmimar-sobsa-gusadga ibmar-ogumakaled uksa-gusad, degi, ese gordii gusad. 8w!Rey-Amón birga-dulagwen-gakabo-nikadgi (22) yar seargusad. Degi, Jerusalén-neggweburgi birgabo reyga megisad. {7o!Manasés burgwenonigua, e-reyneggi digsamalad. A-sorbali, e-machi-Amón reyga megnonikid. Amón, Judá-yar-sesad z6m!Manasés Bab-Dummadse-gocha-gusadi, degi, Bab-Dummad-e-abin-imaksa-gusadi, gardagi narmakar mamaid. Manasés na san-bipi imaked-iduar, bela-e-isgusadi, bela e-galagwensur-nanasadi, degi, bab-dummaganse-goled-negmar-sobsadi, degi, bab-dummad-bundor-Asera-wagar-wilub-sobsabalidi, degi, nuchumar-sobsabalidi, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-e-gardamargi narmakar maid. I5 !Manasés ibmarmar imaksadi, degi, Bab-Dummadse-gocha-gusadi, degi, negburgan-dakmalad ega Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-nuggi sunmaksamaladi, bela Israel-e-reymar-gardagi narmakar mamaid. 4!!Ar e-Bab-Dummad-Jehováʼgarbi ibmar-ukoye sogsan-inigwele, dulemardi amba bab-dummaganse-goled-negmargi ibmar-ogumakar ukbukwa gusmalad. #3?!A-sorba, Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukleged-aila obinosad. Degi geb, gwenatigwar-guega-ibmar-ukleged uksad, degi, nuedye-soglegega ibmar-ukleged uksabalid. Geb Manasés Judá-dulemarga igar-mesisbalid, Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-e-nugbi-odummomaloye, degi, agarbi arbamaloye. :2m!A-ukinbali, Manasés Bab-Jehováʼse-goled-neggi bab-dummagan-baigan osulosad, degi, nuchu-gwichid osulosbalid. Degi, Bab-Jehováʼse-goled-neg-yar-birgi-ailamar-sobsad, degi, Jerusalénʼgi bela bab-dummaganga-ibmar-ogumakar-ukleged-ailamar-sobsad osulosbalid. A-ibmarmala neggwebur-magaba miapid. `19!Geb a-sorbali, Manasés, David-neggwebur-magabali galu-matusulid sobsabalid. A-galu Gihón-dian-dad-argwanedsik, neba-naidgi onoalid, geb Ua-Yawagak doglegedse warmakmaid, degine, a-galu Ofel-yar-ebirsibalid. We-galu matusuli sobsad. A-ukinbali, Manasés, bela Judá-neggweburmar-gandik-bukwamaladgi sorda-urwemalad-dummagan urbisbalid. 0}! Degi, Manasés Bab-Jehováʼse gotegu, Bab-Jehová Manasés-ese-wilesagwa-gornaid itosad. Degi, Jerusalénʼse Manasés gannar-dagega, degi, gannar negsemai-guega imaksad. Deyobi, Manasés mag daknonikid, Bab-Jehováʼbi, Bab-Dummad-sunsoged gued. /5! Degi-inigwele, Manasés wile na itodgua, Bab-Jehováʼse sabsur-apor goted, degi, e-dadgan-e-Bab-Dummad-asabin bela-bela na san-bipii imaksad. u.c! A-ulale, Bab-Jehová, Asiria-e-sorda-dummagan Manasésʼgi gwichiguega barmiarsunnad. Amala Manasés-gasmalad, e-asugi esgoro nasiksamalad, degi, esnas-dub-esgoro-gordikidgi edichamarbalid. Geb Babilonia-neggweburse Manasés sesmalad. n-U! Bab-Dummaddi, Manasésʼga, degi, e-dulemarga sunmaksanad, degi-inigwele, emardi itossurmalad. D,! Manasés, Judá-dulemar-oichogega, degi, Jerusalén-dulemar-oichogega imaksad. Degisoggu, neggweburmar-baigan Bab-Jehová Israel-dulemar-wagab-balimete-gusadba bur bule isgudmalad. <+q!Ar bela Israel-dulemar, Moisésʼga an-Igar-uksadba nanamalale, an-sogsadba, degi, an-Igar-Mamaidba nanamalale, Israel-dulemar an e-babganga-yar-uksadgi-bukwad bar an oniosulid. *-!A-ukinbali, Bab-Dummadse-goled-neggi, na e-nuchu-mimmi-sobsadi ogwichisad. A-negnik, Bab-Dummad Davidʼga, degi, e-machi-Salomónʼga sogsa gusad: “Bela Israel-neggweburmar-abargi, an Jerusalén-neggwebur-susad, agi anse-goled-neg siega, agi an degisadegu maiguegar.” ) !Deginbali, Ben-Hinom-neba-naidgi soogi e-masmala-ogumaksabalid. Degi, ibmarmar-burbar-oyoleged-imakdii gusad, ina-isganagi arbadii gusad. A-ukine, ibmar-yoo-guoed barsogdii gusad, degi, dule-burgwarmaladse goled-dulese ibmar-idakdii gusad, degi, burba-isganase goled-dulese idakdii gusbalid. Manasés doggus bela-bela Bab-Jehová-asabin isgusad. Degisoggu, Bab-Dummad oulusad. z(m!Manasés Bab-Jehová-neg-imba-sogabo-naidgi bela niisgwamar-nanaidga ibmar-ogumakar-ukleged-ailamar sobsabalid. 0'Y!Manasés Bab-Jehováʼse-goled-neggi, ibmar-ogumakar-ukleged-ailamar sobsabalid. Bab-Jehová we-negnik weyob sogsagusad: “An Jerusalénʼgi degisadegu maiguoye.” +&O!E-bab-Ezequías, bab-dummaganse-goled-negmar-osulos-gusadi gannar sobsad. A-ukinbali, bab-dummad-Baalʼga ibmar-ogumakar-ukleged-aila sobsabalid, degi, bab-dummad-bundor-Asera-wilubgan sobsabalid. Degine, bela niisgwamar-nanaidi, e-bab-dummadga imaksabalid. Geb niisgwamarse gordii gusad. G%!Rey-Manasésʼde, Bab-Jehová-asabin ibmar-isganabi imaksa gusad. Ar ade, epenne, Bab-Jehová neggweburmar-isgusgusadi, Israel-dulemar-wagab, balimete-gusad. Amaryobi, Manasés nanasmogad. }$ u!Manasés birgambe-gakabo-nikadgi (12) yar sealid. Degi, Jerusalénʼgi birga-dulabo-gakambe-gakatar (55) yar sesad. P# !Ezequías, burgwenonigu, e-dadganba, David-e-wagan-neg-uan-bur-nuedgi digsamalad, Degi, bela Judá-dulemar, degi, Jerusalén-dulemar e-nug odummosmalad. A-sorba, e-machi-Manasés yar-senonikid.}"s Ezequías-ibmar-baigan-imakdii-gusad-e-igar, degi, wile-dulemar-daksabalid-e-igar, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Amoz-machi-Isaías-e-gardagi narmakar maid, degine, Judá-e-reymar-gardagi, degi, Israel-e-reymar-gardagi narmakar maibalid. |!q Degi-inigwele, Babilonia-e-dummagan, na e-sordamar-barmialid, Jerusalén-neggweburgi-ibmar-dakledisurmalad-oyolesad wisguegar. Agine, Bab-Dummad Ezequías-wilubdakega egi bangusad, adi, dakega bule e-sogedba ibmar-imakoe. Ezequías-burgwisad < q Deginbali Ezequías, Gihón-dia-siid edisad. Geb David-neggwebur-dad-argwanedsik, napa-urba a-dii-iirmakega imaksad. Ezequías bela ibmar-imaksadi, bela nueganbi ega gusad. D Deginbali, neggweburmar sobsabalid. Ar Bab-Dummad, Ezequíasʼga ibmar bukidar-uksasoggu, we-ibmar-durgan bukidar danar-danar nikusbalid: Sibad-wawaadmar, degi, moli-bebe-nikadmar. "= Deyobi negmar sobsabalid, adi, agi we-ibmar-gwagmar urbega, vino, olivo-gwallu, ibmar-durgan-sog-akar-akar urbega, degi, sibad-wawaadmar-urbega sobsad. + Ezequías ibmar-gargemalad bukidar-nikusad, degi, nug-dummarba nikusbalid, degi, Mani-ibed megisbalid.We-ibmar nikusad: Or bukidar-nikusad, mani, akwa-nuegan-gargemalad, ibmar-wawadikmalad, sigu-abgamalad, degi, ibmar-nuegan-gargemalad-bukidar nikusbalid. iK Agine, Ezequías na-san-dummarba-itosad-sorba, san bipii imaksad, degi, Jerusalénʼginmalad san bipii imaksamarmogad. Agala, Ezequías-gudigusadgi Bab-Jehová bar dulemargi gwichigussulid. Rey-Ezequías, ibmar nue-nikusad ~u Degi-inigwele, Ezequías Bab-Dummad-egi-nued-binsasadba dog-nuedye ega gwen sogsasulid, aka na san-dummarba imaksad. Degidbali, Bab-Jehová sae-itogedba egi gwichigunonikid, degi, Judá-yargi, degine, Jerusalén-neggweburgi gwichi-gunonibalid. 3_ A-ibagangi, Ezequías bela-bela uellear-gusad, burgwed-naga gusad. Agine, Bab-Jehováʼse gote gusad, geb Bab-Jehová abin-imaksad, ibmar-dakledisulid ega imaksad. mS Degisoggu, dule-bukidar Bab-Jehováʼga ibmar-ukmalad Jerusalénʼse senonimalad. Degi, Judá-rey-Ezequíasʼga ibmar-gargemalad senonimarbalid. Deyobi, neggwebur-iliba Rey-Ezequías-nug dungusad. Ezequías nailikgumai nugusad ve Weyob Bab-Jehová, Ezequías, degi, Jerusalénʼginmalad, Asiria-rey-Senaqueribʼgi-nakwega imaksad. Degine, bela e-isdarmaladgi-nakwega imaksabalid. Bab-Jehová, Judá-dulemar, neggwebur-e-nagaba-bukwadbo boni-sate-guega imaksad. >u Geb degine, Bab-Jehová e-baliwitur barmialid, adi, Senaquerib-e-sordamar, degi, sorda-idudimalad, degine, Asiria-e-rey-sordamar-e-dummagan-bukwad obelogegar. Degisoggu, Senaquerib nue-binge-itoge gannar e-neggweburse nonikid. Geb degi, e-bab-dummadse-goled-negse-dognonigua, e-masmala es-suidgi oburgwisad. 2] Degi-neg-gunaidbali, Rey-Ezequías, degi, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Amoz-machi-Isaíasʼbogwa, Bab-Jehováʼse gochamalad, degi, ese bendakleged egichismalad. 0Y Senaquerib-e-sordamar, Jerusalénʼginmalad-e-Bab-Dummadgi dulemar-yar-baigan-e-bab-dummaganyobi, egi sunmaksamalad. Ar amar-bab-dummagandi yamo dulemar sobsananaed. !; Agine, Senaquerib-e-sordamar, Jerusalén-neggwebur suega Jerusalén-sorda-galu-matusulidgi-bukwamalad-ogwayegala, Hebreo-gayaba sabsur gotemalad. 0Y A-ukinbali, Rey-Senaquerib Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-e-nug-ise-oichogar garda narmaksad. Weyob Bab-Jehováʼnik sogsad: “Ar igi dule-yar-baiganginmalad-e-bab-dummagan, dulemar angi-nakwega gwen imaksasuli, amba deyobi, Ezequías-e-Bab-Dummad, angi-nakwega e-sordamar-gwen-imakosurmogad.” }s Senaquerib-e-sordamar Bab-Jehováʼgi isdar sunmakdemarbalid, degi, Rey-Ezequíasʼgi deyob sunmakdemarbalid. )K Mer Rey-Ezequíasʼse yamolemalo, degi, melle ese-binsaed galemalo. Melle be itomala, ar bab-dummagan-wargwensaar neggweburmar angi-nakwega imakmaisulid. Degi, bab-dummagan dule-bamalad an-babgangi-nakwega imakmaisurbalid. Ar be-Bab-Dummad-bule-sunna, angi-nakwega be-imakosulid.’ ” 5 Ar an-babgan a-neggweburmar-obelonaigua, e-bab-dummagan-wargwensaale bendaksasulid. Ar deyobi, amba bemar-Bab-Dummad an-urwedgi be bendakosurmogad. J ”Rey-Senaquerib weyob sogbalid: ‘¿Be wisgussurmarsi, igi ani, degi, an-babganmala neggweburmar-we-napneggi-bukwad, imaksa gusa? ¿Ar an egi yolesgua, e-bab-dummagan a-dulemar-bendaksasi? q[ ¿Ar Ezequías na e, bemar-ibe bab-dummadganse-goled-negmar, degi, e-ibmar-ukmalad-aila, osulossursi? Degi, Rey-Ezequías na e, Judá-dulemarga, degi, Jerusalénʼginmaladga sogsabarsursi, ¿bemar Bab-Jehováʼse-goled-negginbi be Bab-Dummadse-goloye? ¿Degi, a-negginbi ibmar-ogumakar Bab-Dummadga be ukoye, degi, ina-wawadikid a-negginbi ogumaklebaloye?’ C  ¿Ar Ezequías be-yardaksur be dakmala? Bemarga sogmargu, Asiria-Rey-e-ganguedgi anmar-Bab-Dummad-Jehová anmar-bendakoye. Ar Ezequías ukudba, degi, uku-uku-itogedba be-oburgwemaloed. } s “Asiria-rey-Senaquerib weyob sogye: ‘¿Ar doa be-bendako be dakmala, emide Jerusalénʼgi be ganna bukwamargu? x i A-sorba, Asiria-rey-Senaquerib, e-sordamarmala, Laquis-neggwebur-ebiris-bukunaidgi, Jerusalénʼse e-sorda-dummagan barmisad. Adi, Judá-rey-Ezequíasʼga sogega, degi, Judá-dulemar-bela-Jerusalénʼgi-bukwamaladga weyob sogegarba: 8 i A-rey, dule-we-napaneggined-ganguedba danikoed. Anmardi, anmar-Bab-Dummad-Jehová-e-gangued anmar-bendakoed.” Degi, dulemar, Judá-rey-Ezequías-itosmargua, gannaledmalad. + O “Gandik-imakmalo, mer galakumalo. Mer Asiria-e-rey-abin, degi, e-sorda-bukidar-danikoed-abin gwayemalo, mer dobgumalo. Ar ade, anmar amarba bur gandikgumalad. 8i Agine, dulemar dule-urwed-idumaladga nug-imaklesmaladi, neggwebur-yawagak-dogedgi dule-bukidar-ambikumaladgi sordamar-oambikusad. Degi, sordamarga sunmakde, ega sogded: 4a Agine, Ezequías na gandik-itodedba galu-aimukusadi gannar sobded, degi, neg-matusulid-warakwamalad sobdebalid, degi, neggwebur-magaba baid-galu-matusulid sobsabalid. Degi, David-neggweburgi napa-gureged-naidgi napa onakwisad, deginbali, es-suid-bukidar, degi, sigu-abgaed-bukidar sobsabalid. T! Degidgine, dulemar bular-atosmalad, degi, bela dii-gammu-mummurmakbukwad edismalad, degi, diangan yar-imbaba-aryomaid odingusmarbalid. Ar ade, abesurmalad Asiria-e-reymar nonikile, dii-unniguar nikued. Q Ezequías, e-dummaganbo, degi, e-sordagan-gandikmaladbo igar amisad. Degi, Ezequías weyob sogsad: “Neggwebur-magaba-dii-gammu-mummurmakbukwad be edimalo.” Degi, bela e-sordamar nabir itosmalad. iK Rey-Ezequías wisgusgua, Senaquerib, Jerusalénʼgi-bila-onogega, a-neggwebursik nadapye,  } Bela we-ibmar-nasad-sorba, degi, Rey-Ezequías Bab-Jehováʼba nue-napira-nanasad-oyosad-sorba, Asiria-rey-Senaquerib, Judá-yargi gandikidgi bukunonigusad. Degi, a-rey neggweburmar-gandik-bukwadgi ebiris bukunonikid, ei neggwebur-suedgi binsasad. oWRey-Ezequías bela Bab-Dummadse-goled-negga ibmar-imaksadi, igar-maidba ibmar imaksad. A-uki, Bab-Dummad-gayaburba-maidba ibmar imaksabalid. Gwagegi Bab-Dummadba nanadii gusad. Degisoggu, Bab-Jehová nue-Ezequías bendaksad.+ORey-Ezequías bela Judá-yalagi weyob imaksad. E-ibmar-imaksad, nueganbi, degi, innikigwadbi, degi, napiragwadba e-Bab-Dummad-Jehová-asabin ibmar imaksad. EA-ukinbali, Aarón-e-wagan dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga, degi, bela Levitaʼmar-nug-mamaidga, bela-neggwebur-iliba dulemar-ibmar-mimimaladi nikananaed. Degine, bela a-neggweburmar-burwiganagi, neggweburmar-iliba dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, degi, bela Levitaʼmar-mamaimarmogadga ibmar mimismarmogad. T!Bela, burwiganase-bakar, omeganse-bakar, masmalase-bakar, degi, bunamalase-bakar, e-nugmar narmakar mamaid. Degisoggu, soglesundo, bela-dulemar ibmar-ebulemalad, napiragwadba ise-islimakale ebudamarye. o~WDule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladdi, e-babgan-nugmar-maid-gardagi e-nugmar narmaklesmarmogad. Degi, Levitaʼmar birga-durgwen-nikamalad (20), degi, obine nikamalad, e-arbaed-ega-uklesadba muchub-muchub Bab-Dummadga arbabukwamalad. V}%Masmala birgapaa-nikamalad, degi, birgapaa-gwena-nikamalad e-dadgan-nugmar-gardagi-narmakar-mamaidgi e-nugmar narmaklegar-mamaidga mimilesmogad. Degine, bela dulemar Bab-Jehováʼse-goled-negse-nanabukmaladga, bane-bane Bab-Jehováʼga-arbaed-imakbukmaladga, degi, danar-danar Bab-Dummadga-arbabukmaladga, ibmar-mimismarbalid. |Coré-bendakmaladi, wemalad: Edén, Miniamín, Jesúa, Semaías, Amarías, degi, Secanías. We-dulemar, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-neggweburmargi, e-dulemar-merguedba, serganse-bakar, degi, burwiganase-bakar innikigwadba e-gwenadganga ibmar mimismalad. s{_Leví-dule-Coré, Imna-e-machi, Dad-Nakwedsik Yawagak-dakedid. A-dulede, dulemar Bab-Dummadga gwagegi-e-itolegedba-ibmar-uked e-dakedid, degi, Bab-Jehováʼga ibmar-ukleged mimiedbalid, degi, ibmar-islidikmalad dakedbalid. z  Rey-Ezequías, degi, Bab-Dummadse-goled-neg-e-daked-dummad-Azarías, ibmar-dakmalad-dummagan-Conaníasʼga, degi, Simeiʼga dule-e-yarbarmalad ega nugsasad:Jehiel, Azazías, Nahat,Asael, Jerimot, Jozabad,Eliel, Ismaquías, Mahat, Benaía. 'yG Agi, dulemar ibmar-Babga-uklesad, ibmar sogambegi-gwensak (10%) uklesad, degi, bela ibmar-swilidik-imaklesad-senonimaladi, agi urbismalad. Geb a-ibmar-dakegala Conanías-nug-imaksamalad. Conaníasʼde, Leví-duled a-ibmar dakega sigisad. Degi, e-urba-Simei e-sorbalidga nugsalesmogad. xxi Aga, Rey-Ezequías sogded, Bab-Jehováʼse-goled-neggi, ibmar-sabolemalad-neg sobmaloye. Geb sobsamalad. pwY Degi, Sadoc-e-wagwa, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad-Azarías, Ezequías-abin-sogded: “Dulemar Bab-Dummadse-goled-negse Bab-Jehováʼga ibmar-ukleged berbelealid-akar, anmar nue mas-gundimalad, anmar nue immeledimalad, degine, anmargi mas bukidar gwabgusbalid. Ar ade, Bab-Jehová e-dulemar nue-bendaksad. Degisoggu, we-ibmar ichesur gwabgusad.” vy Degidgine, Ezequías, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladse, degi, Levitaʼmarse egichisad, ibmar-bukwad igi gunaye. uEzequías, degi, dummaganmala ibmar-dunnumakbukwa daksamargua, Bab-Jehová-nug-odummodmalad, degi, Israel-dulemargi nued-binsasmalad. htINii-warbaagi ibmarmar-bukwad nue-ilemakar urbiarmalad, geb nii-walaguglegi (7) obelodapmalad. *sMIsrael-dulemar, degi, dulemar Judá-yargi neggweburmar-bukwadgi-bukwamalad, moli-bebe-nikamalad, sibadmar, degi, sibad-wawaadmar, warambegi-gwensak (10%) senonimarmogad, degi, Bab-Jehováʼga ibmar-swilidikid sogambegi-gwensak (10%) senonimarbalid. Bela a-ibmarmar bular urbismalad. r1Israel-dulemar, rey-igar-megisad wisgusmargua, na e-ibmar-gebe-sanmaksamalad-bukidar senonimalad: E-ibmar-gwagmar, vino, olivo-gwallu, achanis, degi, bela ibmar-wesadi senonimalad. Deginbali, e-ibmarmar-wesadi sogambegi-gwensakad (10%) Bab-Jehováʼga ukega senonimarbalid. ~}}|f{zyxxwTvJuCt|s0qponnlk;j8ihh:gff eHdcc aa"`~__4^B]\\0[ZZCYYJXWVUUTT]SS_=S<;;E:: 988+7165504-33N2H1100./.-,,9+**)(''%&n%$$H#t"!!!o-,!Tq  7 wJqJ Emigindi, nued-obelogedse be imakmalo, igi bemar onodgua, nue-imakbiedgine be onodmala, deyob be imakmalo. Na be mani-nikadba be ukmalo. I  A-igargine, an bemarga binsaed ukmarsundo. We-igar bemarga ibnuedid. Birga-nasadgi, bemar-inse mani wesgusmalad. Baisur-itogedgi be uksasurmalad. Bela-bela ukbiedba nuedgi be uksamalad. L Ar anmar-Dummad-Jesucristo-nabir-dulemargi-binsaed bato bemar wismalad. Bemar-sabed-ular, na bela-ibmar-nika-inigwele, wilegedga na imaksad, adi, e-wilegedgine, bemar bela-ibmar-nika gumalagar. fEGandikidgi an bemarga sogsulid, deyob be imakmarye. Unnila bemar wisgubi an abeged, gwenadgan-Macedonia-yarginmalad deyob-imaksamarye. Deyobi bemar imakmarmogale, bemar oyomarmogoed, bemar gwenadgan-nue-sabmarmoye. }sAr bela bemar yeer Bab-Jesús-igargi weyob nanadimarsoggu, Bab-Jesús-bensulidgi, sunmakedgi, ibmar-nue-wisidgi, bela-bela Bab-Jesús-igargi-alamaknaidgi, degine, anmar-sabedgi. Amba deyobi, we-mani-ukedgi gatik ise-obinagwar ukdii gumarbalo. /Degisoggu, Corinto-dorgan, Titoʼga an sogsundo, igi iduar bemar-abargi mani-wedegusa, deyob emi bemar-abargi obelegedse mani-weed imakoye. U#Ichesur-mani-ukosurye anmar bisanad, bur wilub-obicha ibmar-baigan uksamarbalid. Ar ade, Bab-Dummad-sogedba na emar-inse Bab-Dummadga san-uksamalad, geb degi, anmar-bendakega, guakwaa-gudii gusmarbalid. Gwenadgan-Macedonia-yargi-bukmalad anmarse ise-egisar gunaigusmalad, emarde Jesucristoʼgi-akananaimaladga mani-ukbimarmoye. 5Napira an bemarga soged, amar nue-yeer-itogedgine, na ukbiedbali, mani-nikadba uksamalad. Degi, bur bule mani-nikadba ise-obinagwar uksamalad. Amar nue-naibi-itodiid-abargi, nue-wilemalad-inigwele, nue-weligwar-itomaladbali, mani-ibedyobi, mani-obinebaka uksamalad.  Gwenadgan, bemar wisguegala, an bemarga sogmarbardo, Bab-Dummad Macedonia-yargi Jesúsʼba-nanaimaladgi igi-nued binsasa. LDegisoggu, bela bemargi an bensulidba, an weligwar itosunnad.OTito bemargi-binsaalir, bemargi sabedgi sunmakardaed, igi bemarde uaya-nikaa-daedba belagwapa e-ibmar-sogsadba, dobed-abargi bela eba be ibmar imaksamala. A-ular, Tito bur bule bemar-sabgunonikid. hIAn Titoʼga bato an sogsagusad an bemargi nug-dummarba-itoye, gwen binge an itossurye. Ar bela ibmar an Titoʼga-sogsad, napiragwadid. An bemargi nued Titoʼga-sunmaksad. Bela an a-ibmar-sogsadi, napiragwadga gunonibalid. 5 Degisoggu, a-ular, anmar yeer itononikid. Anmar bur bule Tito-weligwar-itosad-ular, weligwar an itomalad. Ar ade, bela bemar Tito-nue-ogannosmalad. b= Degisoggu, an bemarse garda narmaksamargu, dule-emargi-nosad-ular, an narmaksasulid, dulegi-gwisgulesad-ular, an narmaksasurbalid. An narmaksadi, adi, bemar dakegar, bemar Bab-Dummad-asabin nue-anmargi binsadimarye. 9k Bemar bukib-itosadi, Bab-Dummad-sogedbardo. Emigindi, deyob-bemar-gusadi be dakmalana, igi be-imaksamala: Bemar napira Bab-Dummadga ibmar imaknonimalad. Na be san-arsodmalad, nue-be-oulusmalad, nue-dobee-ito be-imaksamalad, degine, be an-dakbiguarmarbalid. Degine, dule-ibmar-noar-imaksad be sabsur-odurdaksamalad. Bela we-ibmarmargi be oyononimalad, we-dule-deyob-isgusadgi be nued imaksamarye, be gwen ibmar akar imaksasurmarye. ] 3 Ar bukib-binsaed Bab-Dummad-sogedba-danikidi, isguedgi-banguega dule-imaked, adi, abonolegegar. We-ibmar-guedi ibiga-an-imaksadibeye-binsaega anmar-imaksulid. We-napneggined-bukib-binsaeddi, dule-oburgwed.  ) Emigindi, an weligwar-itogedi, bukib-binsa bemar-imaksadbarsulid. An weligwar itoged, ar ade, bemar-bukib-itosadi, isguedga-wile-itogega be-imaksamalad. Ar Bab-Dummad-sogedba bemar bukib-itosmalad, adi, gannar Bab-Dummadse bemar dagmalagar. Anmar gwen be-ichossurmalad. t aAr garda-an-bese-narmaksamaladgi bukib-binsa an-be-imaksamar-inigwele, andi gwen akar an itosulid. Ar an garda-gebe-narmaksagudi, bukib an itosad. Ar ade, garda-an-bese-narmaksamalad unnila wis sikwas bukib-ito an bemar-imaksad.  3Unnila Tito-nonikidbarbi anmar yeer-itossulid. Anmar yeer-itosbalid, ar ade, Tito-e-gwage bemar yeer-ito imaksamarmogad. Tito anmarga sognonikid, bemar nue-an-sabmarye, bemar nue-bosye, degine, bemar angi nue-binsamarbarye. Degisoggu, a-ulale, nue-weligwar an itononisunnad. ~ uAr Bab-Dummad, dule-wile-itodimalad-e-gwage armaksoggu, Tito-anmarse-nonikidba Bab-Dummad anmar-gwage armaknonikid. _7Ar nue-napiragwad, anmar Macedonia-yarse-nonigu, anmar obunnoged gwen nikagussulid. Aka bur anmar bela iba-bulegangi gudigusad, dulemar anmargi urwedii gusmalad, anmar a-dulemar-ulubgi-dobee-itodii gusmalad. I Ar an bemarga ibmar-sogedi nue-ise-sogar an soged. Bemargi an yeer itoged. We, an-gwage baisur-ito imaked. We, wile-itoged-abargi bela-bela nue-weligwar an-imakbalid, nue be an-ogannosmalad. =sWe an-bemarga-sogedi, bemar-isdar-itogega an sogsulid. Ar bato iduar an bemarga sogsamalad, anmar nue be-sabmarye. Dula-gued-igar, burgwed-igar, an-bemar-sabed gwen osulogosulid. -Bemar nue-anmar-abingaewilubbid: Ar ade, an bemar-naibi-imaksasurmalad, gwen an bemar-ichossurmarbalid, gwen an bemar-yardaksasurmarbalid.  !Degisoggu, gwenadgan, an na be-sabemalad, weyob anmarga ibmar-nuegan uklegoye soglessoggu, bela ibmar-isgana-anmar-sangi-nanaid, degi, anmar-burbagi-nanaid osulomarsun, adi, Bab-Dummad-dobekwagwadba, gatik gwage-swilidikgumai anmar gumarsun. Pablo-e-weligwar-itosad “Ani an bemar-Babga guoed, bemardi an-masmalaga guoed.Bemardi an-bunamalaga guoed. Deyob Bab-Dummad soged.” 2 Samuel 7:14lQA-ulale, Bab-Dummad-Bela-Gangued-Nikad weyob sogbalid:“Dulemar-an-wissurmalad-abargi-bemar-gudiid ainimar, egi bemar bangumarsun.Ibmar-isgana mer ebumalo, geb degiir, an be-abingamaloed.” Isaías 52:11 eCDegine, ¿Bab-Dummadse-goled-neg, bab-dummadga-imaklemalad-ebo sunna emar guo be insae? Suli, geg gued. Ar ade, bemar Bab-Dummad-Dula-Maid-goled-negga gumalad. Igi Bab-Dummad na sogsagusa:“Amar-abargi an gudiguoed, amarba an nanadioed.Ani an E-Bab-Dummadga an guoed, degine, amar an-dulamarga guoed.” Levítico 26:12; Ezequiel 37:27 $A¿Ar Cristo nia-saila-ebo emar binsamalo be insae? ¿Dule-Bab-Jesúsʼba-naid, dule-Bab-Jesúsʼba-naisulidbo nabir nanao be insae? Suli, deyob geg gued. ;oMelle dulemar-Bab-Jesúsʼba-nanaisurmaladba akamalo. ¿Ar igar-innikigwad isgued-ebo sunna ailesi? Degite, ¿igi neg-meegwad negsichigwad-ebo ailegosunna? Geg deyob gued. 4~a Ar anmar bemar-sabedyobi, bemar anmar-sabgumogargebed. We-an-bega-sogedi, be an-mimmigan-gumalad-ular, deyob an bega sogmalad. Bab-Jesús-wissurmaladba mer akadii gumalo O} Anmar nue-be-sabmalad, degi-inigwele, bemardi nue-anmar-sabsurmalad. v|e Gwenadgan-Corintoʼginmalad, anmar nue-be-sabmarsoggu, ibmar bakar-bakar anmar bemarga sogsamarsunnad. m{S Anmar bukib-binsaeyob dakleged, degi-inigwele, ulubgindi anmar nue-weligwar itodimalad. Dule-nue-wilegedyob anmar gudimalad, degi-inigwele, aimar-bukidar nue-ibmar-nikuega an imakdimalad. Ibmar-sateyob an gudimalad, degi-inigwele, anmar bela ibmar-nika gudimalad. Bela weyob an gudimaladgi anmar oyodimalad, anmar Bab-Dummadga arbaed-sunnad gumarye. uzc Ar bela dulemar magar anmar-dakmar-inigwele, degite, yamo-aku-anmar-dakeyobi imakdamalad. Anmar burgwednaga-gudidaed, degi-inigwele, anmar amba dula gudimalad. Anmar nue-sabsur-odurdaklediid, degi-inigwele, anmar-oburgwesurmalad. DyAnmar Bab-Dummadga arbaed-gumalad an oyomarbalid: Dulemar anmar-nug-odummomaladgi, degi, anmar-nug-ichomaladgi anmar oyomarbalid. Deginbali, anmargi nueganbi-sunmakmaladgi, anmargi isdar-sunmakmaladgi an oyomarbalid. Anmar ibmar-napiragwadba-sogdimalad, degi-inigwele, dule-emar-yardakedyob anmar-dakdamalad. Xx)Degine, igar-napiragwadba-sunmakedgi, Bab-Dummad-gangued-nikadgi, anmar oyodimalad. Anmar boniganba-galitoalile, abinsaegala, degi, na-san-bendakegala, igar-innikigwadba nanadiid, degi, sunmakdibalid. Iw Deginbali, gwage-swilidik-nanaedgi, ibmar-wisii-daedgi, baisur-itogedgi, nued-binsaedba-ibmar-imakedgi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-nikadgi, emar-nue-napira-sabguedgi, anmar oyodimalad. &vEBibyolediidgi, esgaryagi-mellediidgi, anmargi bukidar-oimaksamaladgi, arbaed-dummad-imakdiidgi, gabsuli-gudiidgi, ukumaada-gudiidgi, anmar oyodimalad. PuAka bur anmar ibmar-imakedgi oyodimalad, anmarde Bab-Dummadga-arbaed gumarye: Anmar ise-burdigar bargaagwale nue-naibi-itodimaladgi nanadimalad. Nue-wilediidgi, nue-surbinsa-itodiidgi, nanadimalad. tyAnmar bemarga igar-isgana oyodisurmalad, adi, melle dulemar anmar-Bab-Jesúsʼga-arbaedgi ichakwa sunmakmalagar. xsiAr Bab-Dummad na E-Gardagi soged:“Iba-nuegangi an be-itosad, degi, abonoleged-ibagangi an be-bendaksad.” Isaías 49:8 Emigindi, iba-nued nagunonikid. Emigindi, Bab-Dummad-dule-abonoged-iba nagunonikid. Pablo beedse wiledii gusad "r ?Ar anmar Bab-Jesúsʼba-mesa-arbamalad-gumarsoggu, anmar bemarse wilenaisunnad: Bab-Dummad-bemar-abonosadi, melle be binsa ibmar-baisulidyob be dakmalo. 3q_Bab-Dummad, Cristo-anmar-isgued-seega imaksad. We-Cristo gwen isgussulid. Degite, dule-isgusadyob gunonikid, adi, Bab-Dummad, isgussuliyob Cristoʼgi anmar-dakegar.NpDegisoggu, anmar Cristo-nuggi-barmilealidga gumarsunnad. Bab-Dummad anmarba bemarse-wilesakwaa-gornaiyob, Cristo-nuggi anmar bemarse wilesunnad: “Bab-Dummad-ebo bemar igar nabomarsunye.” CoBab-Dummad Cristoʼgi dule-we-napneggi-bukmalad-ebo igar nabosad. Dule-e-isguedgi Bab-Dummad bar binsadasulid. Degine, Bab-Dummad dulemarbo-igar-nabogedgi-sunmakega anmarga igar uksad. @nyWe-ibmar bela Bab-Dummadgi danikid. Ar Bab-Dummad na dukin anmarbo Cristoʼgi igar-naboleged imaksad. Degine, anmarga we-igar uksad, adi, dulemar Bab-Dummad-ebo igar-nabogegar. mDegisoggu, dule Cristoʼgi akanonikile, dule-gwapidga gued. Ibmar-sergandi bela ega bato nasad. Emigindi, bela ibmar-biniganbi ega gued. RlDegisoggu, a-ulale, dule-Bab-wissurmalad-binsaedyob, bar an dulemar-daksurmalad. Ar iduar dule-Bab-wissurmalad-binsaedyob, an Cristo-daksamar-inigwele, emigindi, bar deyob an Cristo-daksurmalad. )kKCristo bela dulemarga burgwisad, adi, dulemar-dula-gudimalad, melle bar na ega gudigumalagar. Adi, dule-ega-burgwisadga, ega-durgusadga, dula-gudii gumalagar. j+Ar Cristo-sabgued, weyob bela-bela binsae anmar-imaked: Ar Cristo bela dulemarga burgwisale, degisoggu, bela dulemar eba burgwismarmogad. i- Ar akarguarye anmarnik-soglealile, we Bab-Dummadga anmar deyob gudido. Anmar gwen-akarguarsurye anmarnik-soglegele, adi, bemarga anmar deyobdo. ch? Anmar na dukin bemarga sogsurmalad, anmar dule-nuegan gumarye. Anmar-ibmar-imakedba, bemar anmargi yeer-itogegalad. Adi, bemar, dulemar-unnila-asginbi-ibmar-dakmalad-abinsaegar. We-dulemar, gwagegi ibmar-daksurmalad. hgI Ar anmar Bab-Dummad-dobee-nanaed wismarsoggu, a-ular, anmar dulemargi alamaknaimarsunnad, adi, Jesúsʼba nagumalagar. Ar Bab-Dummad nue-anmar-wisid, anmar igi-damala. Degine, bemar nue-anmar-daed wisi-wilubmarmogad. f} Ar ade, anmar bela Cristo-igar-itogoed-asabin gwisgumaloedbiid, adi, anmar na wala-walagwen anmar-ibmar-imaksadba ibmar-abingamalagar. Ibmar-nued-imaksadbardibe, ibmar-isgana-imaksadbardibe, ibmar anmar abingaoed. Bab-Dummad dulemarbo-igar-naboged {eo Degisoggu, anmar bia gudidibe, we-napneggindibe, we-napnegginsurdibe, Bab-Jesús-bur-yeer-itoged an imakbimalad. d Ar an nue-bensuli gudimalad. Agala, we-sangi an bangusmalana gadinye binsadimalad, adi, Bab-Jesús-walik an gudigumalagar. Yc+Ar anmar Jesús-daksurmar-inigwele, degite, Jesúsʼgi bensuli an nanadimalad. bA-ulale, anmar bensuli gudimarsunnad. Ar anmar wisid, amba we-sangi an gudimalale, anmar Bab-Jesús-walikasurmalad. %aCAr a-ular, Bab-Dummad anmar-obinnisad. Deginbali, anmarga E-Burba uksabalid, anmarga iduakwaa oyogegar, ede, nue-napira ibmar-nuegan anmarga imakoye. `}Amba deyob anmar-san dordonegyob-gued-an-sedimaladgi nunmakedba an akigindimalad. Ar anmarde, uka-swiri-gudii gubisulid, san-binid bur an yobimalad. Adi, san-we-napneggi-sunna-bergued, burba-duladse berguegar. Adi, dulagudigu anmar degisadeguegar. E_Adi, anmar nibneggi-megdapogua, anmar nuekwaa akwelegegar. ^A-ulale, anmar we-san-sedimaladgi an akigindimarsunnad. Bitigi anmar-san-nibalid, an nikudapmaloedse-nadena gadinye an binsadimarsunnad. ] yAr anmar nue-wismalad, anmar-san-we-napneggined dordonegyob gued. We-san-dordoneyobgued surgusale, gwen akarsulid. Ar Bab-Dummad anmarga neg-binidyob, san-gwapid nibneggi ukoed. We-san geg-bergued, dule-argangi-sobarsulidid, degisadeguoed-sanad. 8\iAnmar melle ibmar-magar-daklemaladgi binsamalo. Bur anmar ibmar-akudaklemaladgi-binsaed abeleged. Ar ibmar-sanaleddi, bergudoed. Ar ibmar-akudaklemaladdi, degisadeguoed.A[{Ar wegi-an-wiledimaladi, dogdarsulid, unnila ichesaar an wiledimalad, bergudoed. An-wiledimalad-ular, Bab-Dummad degisadegu anmar-nug ogannogoed, anmarga ibmar-nuegan bur bule ukoed. }ZsA-ulale, anmar mer galakumalo. Ar we-anmar-san-sanaled mommolema-inigwele, anmar-burbadi bane-bane gangumaid. vYeBela-anmar-wilesadi, bemarga ibmar-nueganga-guega, deyob gusad. Adi, dulemar Bab-Dummad dulemargi-nabir-nued-binsamaid mag-dakegar. Degisoggu, dulemar Bab-Dummadga dog-nuedye-sogdagoedba Bab-Dummad-nug bela-bela ogannoledii guoed. $XAAnmar wisid, Bab-Dummad, Bab-Jesús-odulosad. Jesús-odulosayobi, Bab-Dummad, gannar anmar-odulomogoed, degi, bulale bemarmala, na e-asabin anmar-sedoed. XW) Ar Bab-Dummad-Gardagi sognaid:“Bab-Dummadgi an bengussulid, a-ular, an sunmaknonikid.” Salmo 116:10 Ar deyobi, anmar Bab-Dummadgi bensulid. Deyob, an bensurmosoggu, a-ular, an sunmakmosunnad. YV+ Degisoggu, anmardi binna-binna bergumaid, bemardi gannar burba-binid nikumaid. U) Anmar emi-dula-gudimaladi, Jesús-nuki, anmar burgwega guagwar gudiid. Adi, anmar-san-sunna-berguedgi Jesús-dula-gudiid mag daklegegar. T- Ar anmar bia-naoe, an wiledimaladgi anmar-sangi Jesús-burgwisad-e-wilubgan an sedigumalad, adi, Jesús-dula-gudiid anmar-sangi mag daklegegar. S Dulemar anmar-balegindimar-inigwele, Bab-Dummad walagwen gwen anmar-metedisulid. Anmar aimukud-damar-inigwele, gwen anmar-obelodisulid. >RuDegisoggu, anmar bonigan-abargi gudigusmar-inigwele, geg egi anmar nomardeeye soglesulid. Anmar imbagwenale sulibinsa-itononidamar-inigwele, geg an bar guye gwen an sogdisurmalad. 2Q]Anmar we-ibmar-bur-nued-nikadi, napsa-nog-sobaledyobidgi anmar-sangi an sedimalad, adi, mag dakmalagar, we-gangued-dummad Bab-Dummadgi danikid, anmargi danisulid. P Ar Bab-Dummad sogsad:“Negsichidgi gwallu-mee gasun.” Génesis 1:3 A-Bab-Dummad anmar-gwagegi ibmar-magar-itoge anmar-imaknonikid, adi, Bab-Dummad-e-yeerdakleged Jesucristoʼbali anmar wisgumalagar. Pablo, beedse-wilediidgine gwen bukib-itosulid ?OwAr anmar na dukin anmargi na sunmaksurmalad. Anmar-sunmakedi Jesucristoʼgi an sunmakmalad, we-Jesucristo, Dule-Bur-Dummadye. Anmardi, Jesús-sabed-ular, be-maiga gumarsunnad. N Ar amar we-Gayaburba-Nued yapa-abingamarsoggu, a-ulale, bab-dummad-we-napneggined amar-binsaed-gassunnad, aku-ito imaksasunnad. Adi, Bab-Gayaburba-Cristo-yeerdaklegedgi-sunmaklesad, mer magar itomalagar. We-Cristo, Bab-Dummad-e-wilub-napiragwad-sunnadid. M}Ar anmar-Bab-Dummad-Gayaburba-Nued anba dulemarga dukuar maile, we-dulemar-amba-yoggus-gudidimaladga dukuar maido. rL]Agala, ibmar-dukuar-imakleged, ibmar-dule-obingegsaed, an metemarsun. Mer dule-yardakdii gumalo, degi, mer Bab-Dummad-Gayaburba ibnuedsulise ogwamalo. Bur unnila napiragwadgi Bab-Dummad-asabin dulemar ibmar-mag-itogega an imakdiid. cK ABab-Dummad we-arbaed wile-anmar-dakedba anmarga uksasoggu, mer galakued anmar imakmarsun. 2J]Degisoggu, bela anmar-wagar-idu ibmar bar naisursoggu, anmar ispeyobi gusunnad. Bab-Jesús-e-gandik-gaed anmar oyonaisunnad. Degisoggu, anmar bur bule Bab-Jesús-e-yeerdakleged nikumaisoggu, Cristoʼyobi dakledanigussunnad. Weyobi, Bab-Jesús ibmar imaked. Ar Bab-Jesúsʼde, Bab-Burba gued.rI]Ar Bab-Jesúsʼde, Bab-Burba gued. Degisoggu, bia Bab-Jesús-Burba gudii, agine, ollorguleged-amileged. YH+Ar dule Bab-Jesúsʼba-naigunonikile, we-dunweyob-naidaedi, ega surgunonidaed. jGMAmba emi-ibase, Israel-dulemar Moisés-Igar-Maid-absodmalale, amba e-gwagegi aku-itomalad. 3F_Ar Israel-dulemar we-ibmar aku-itogusmalad. Amba emidsega, Moisés-Igar-Maid-absodmalale, dunwe-e-idu-nasiklesadyobi e-idu naid. Ar Cristoʼbi a-dunwed unnila osuloged. ?Ew Anmardi, Moisésʼyobi imaksurmalad. Anmardi, sanakwaa ibmar sogdiid. Moisésʼdina, e-wagar-idu dunwed nasikdaed, adi, melle Israel-dulemar e-wagar-dakarmaknaid-bergumaid dakegar. nDU Degisoggu, anmar bensulidgi deyob edarbedisoggu, innikigwadba anmar dobsuli ibmar sogdisunnad. C Ar igar-sunna-bergued nue-yeerdaklegedga nabir gusadde, ar ibmar-degisadeguoed-bursunna, bur bule nue-yeerdaklegedga guodo. B% We-igar-idualed-yeerdaklegedga-gusadi, igar-burbaled bur nue-yeerdakle-danikoed-ebo be dakdele, danikoedi, bur bule nue-yeerdakle danikoed. A Ar we-igar-dule-sabsur-odurdaked yeerdaklegedga gusadde, ar dule-isgussulidyob-imaked-igar-bursunna, bur bule yeerdakle gudo. K@Degisoggu, Bab-Burba-e-arbaed-bursunna, bur bule yeerdakle gued. O?Ar we-igar-gebedi dule-oburgwe-inigwele, akwagi-narmakar-uklesgu, gandikidba-gae uklesad. Degisoggu, Israel-dulemar Moisés-e-wagar-gandikidba-dakarmaked-berguoed-inigwele, geg-dake gusmalad. s>_Degine, Bab-Dummad na e, igar-binid-megisad-e-maiga-guega anmar-imaksad. Igar-narmakar-maidbarsulid. Burbaledba narmakaled. Ar epenne garda-sanar-narmaklesaddi, sunna dule-oburgwed. Ar igar-biniddi, burbaledid, adi, dule-odulogedid. =Anmar bela sunna ibmar dukin imakmardeeye an sogsurdo. Suli, degisuli. Anmar sunna Bab-Dummad-e-gangued-ukmaidba bela ibmar imaked. d<AAr anmar we-ibmar Bab-Dummadgi Cristoʼba bensulid, we-an-bemarga-sogedi napiragwad. .;UAr bemar Cristo-garda-narmaksad gumalad. Anmar we-garda-uksamalad gumalad. We-garda-narmaklesadi, ibmar-nisgi narmaklearsulid. Narmakaledi, Bab-Dummad-Dula-Maid E-Burbagi narmakaled. Akwagi epenne igi-narmaklesa, deyobi, narmaklearsurbalid. Narmakaledi, dulemar-gwage-dula-naidgi narmakaled. :Ar bemar anmar-gardayob gumalad, bemar anmar-gwagegi narmakar-naid. Bela mag be-dakmalad, degine, bela-dulemar absogedbimarbalid. h9 KAnmar we-ibmar sogsale, ¿anmar na dukin gannar san-ogannonai be anmar-dake? Ar igi-baigan na e-daed-barsognaid-garda sesdamala, ¿deyob an bese sedabi be an-abemarsunde? ¿Be-garda deyob baiganse seedbi be an-abemarsunde? _87Anmardi, bukidar-dulemar-baigan-imakedyobi imaksulid. Anmardi, Bab-Dummad-gayaburbagi mani-onodisurmalad. Aka anmardi, nue-napiragwadgi Bab-Dummad-nuggi, degi, Bab-Dummad-asabin Cristoʼgi sunmakdimalad.{7oAr anmar, Cristoʼgi-bensurmaladga ina-wawadikid-burba-dula-ukedyob gued. Dule-Cristoʼgi-benmaladgardi, anmar ina-isgana-yapanned-emar-oburgwedyob gued. Ar Cristo-Jesúsʼgi-sunmakega, ¿doa degite, unniguar gudii guosunna? Anmardi unnido. 6Ar anmala, abonolesmalad-abargi, degi, dule-yoggus-gudimalad-abargi, Bab-Dummadga Cristo-ina-wawadikid-ukeyobi gued. `59Bab-Dummadga dog-nuedye an sogsunnad, ar ade, Cristo-Jesúsʼba Bab-Dummad bela nakwega anmar-imaked. Degine, dulemar anmarba Cristo-Jesús-nug wisgumamaid, ibmar-wawadik-yeer-yapanned bela neg-gaedyobi gued. B4} Degi-inigwele, an-gwenad-Tito, Troas-neggweburgi an daksulidbali ulubgi surbinsa an itosad. Degisoggu, gwenadgangi an bangudgu, an Macedonia-yarse nade gusad. Cristoʼbarbi nakweleged '3G Bab-Gayaburba-Nued-Cristoʼgi-soglesadgi-sunmakegala, Troas-neggweburse an modapgu, Bab-Jesús nabir bela-bela E-Gayaburba-Nuedgi-sunmakega an-imaksad. 2 Ar anmar nia-saila-e-daed nue-wismarsoggu, anmar, nia-saila-Satanás anmargi-obinega imakosulid. Pablo, Troasʼgi-surbinsa-itodigusad 13 Degisoggu, dule-begi-nosadga ies-an-imakoye ega be sogsale, an a-dulega deyob sogmogoed. An deyob-sogedi, bemar-ular Cristo-asabin an deyob soged. }0s A-ular, iduar an bese garda-narmaksamalad, an be-dakmalagar, bule bemar bela an-ibmar-sogedba imakmalodibeye. `/9A-ulale, nue-ise-wilegar an bese egismarsundo, emigindi, a-dule be nue sabgumarsunye. E.Emigindi, bemar a-dulega sogewilubdo, dule-angi-nosad, ies an imakoye. Degine, e-gwagegi-baisur-itoge be imakmalawilupid, ar abakalegi degiile, a-dule dogdar-bukib-binsadii gualile. D-A-dulega unnitiba odurdakleged-igar bemar ega mesismalad. X,)Ar dule-gwensak bukib-ito-an-imaksadi, anbi wile-ito an-imaksasulid, bela bukib-binsa bemar-imaksad. We an-bega-sogedi an bemarga obulonaisulid, napira an bemarga soged, bukib-ito bela be-imaksamarye. &+EAn we-garda bemarse narmaksigua, bukib-itogedba, degi, gwagegi nue-wile-itogedba, boed-abalagine, an bese narmaksamalad. We an-bemarga-sogsiidi, bukib bemar-obinsaegala an sogsisulid. An-bemarga-sogedi, adi, bemar wisguegalad, bule an nue-bemar-sab be an-dake. Dule-egi-nosad-iessaed b*=A-ular, an bemarse garda narmaksad, adi, an bemarse modapile, bemar weligwar anmar-imakegar, bukib-itosuli weligwar-itogwichi an guegar. An nue-wisdo, an-weligwar-itogedbali, bela bemar weligwar anba itomogoed. ) Ar bukib-ito an be-imaksamalale, ¿doa weligwar-ito an-imakosunna? Ar dule-baid sated. Unnila bemarbi, weligwar-ito an-imakoed. I( Melle bukib be-obinsamalaga, an bemarse bar naosurye an sogsad. )' MAnmar bemar-Bab-Jesúsʼgi-bensulid-e-ibedsulid. Anmar bemar-bendakbimalad, adi, bemar yeer itomalagar. Ar bemar bato Bab-Jesúsʼgi nue-bensuli gudimalad.& !Napira an bemarga soged, mer bemarse urwegala, Corintoʼse an nadsurgusad. Bab-Dummad nue-wisid weyob an-bemarga-sogedi, napiragwad. E% Degine, Bab-Dummad e-wilub anmarga nasiksabalid, degine, anmarga E-Burba-Nued anmar-gwagegi nasiknonibalid, adi, oyogega, anmarde egadye, degine, anmarga bur bule ibmar-nuegan imakbaloye. $  Degine, Bab-Dummad-sunnad, bemar, degi, anmar, Cristoʼgi-gandik-gwisguega anmar-imaksad, degine, anmar-susbalid, ega arbaegar. ?# yAr Bab-Dummad bela ibmar-nuegan-imakoye-sogsadi, Jesucristoʼba bela imaksagusad. Ar a-ular, anmar Bab-Dummad-nug ogannodele, Jesucristo-nuggi anmar sogdasunnad, deyob gusunye. ," SAr Bab-Dummad-Machi-Jesucristo, bemar-abargi ibmar-soged ogwa-ogwa-gudii gussulid. A-gayaburbagine, an sunmaksamogad, Silvano, degine, Timoteo, egi sunmaksamogad. ! 1Ar Bab-Dummad geg gakansasoggu, anmar bemarga-ibmar-sogedgi eyeye sogsulid, geb sorba, surye sogsurbalid. Unnila irgwen-sogar anmar ibmar imaked. n  WDeyob an bemarga-sogsadi, ¿nuekwa-binsassuli an bemarga sogsa be insae? ¿An-ibmar-imakbiedi, wargwengi ibmar imakbiedba an imakbi be insae? Adi, ani an sognaiguegar eyeye, degine, a-sorba sogbaligar surye. Suli, degisuli. > wMacedonia-yarse an nadapidgi bemarse ataknaoye an sogsad, degine, Macedoniaʼgi an danikile, bemarse gannar dogee dagoye an sogsad. Geb a-sorba, bemar Judea-yarse an-berbenamaloye.  An wegiid-wisidbali, anmar bese-naoye sogsad, adi, ilabo an bemarse atakega, agi, bemar weligwar itogwichi gumalagar.  ;Ar igi emi bemar abala mag itosmala, deyobi, Bab-Jesús-danikoed-ibagangi bemar anmargine nug-dungumaloed, degi, anmarmoga bemargi nug-dungumarmogoed.  { Anmar unnila bese garda magar-itolege, degi, nuekwaa narmakale barmisiid. We-garda bela bemar mag ittos-namarsun. b ? Anmar-nug dummarba imaked wedid: Ulubgi anmarga sognaid, anmar, nued we-napneggi nanasmarye, degine, anmar bemar-abargi bur bule nued nanasmarbarye. Anmar-nanasmaladi, na san-dummarba-imakedgi nanassulid, gwage-innikigwadgi anmar nanasad. Anmar, Bab-Dummad-nabir-anmargi-binsaedba nanasmalad, dulemar-binsaed-nikaa-daedba anmar nanassulid. b ? Ar bemar anmarga Bab-Dummadse gormalo. Deyobi, bemar, Bab-Dummad-anmarga-ibmar-nued-imakedba, anmarga be Bab-Dummadga dog-nuedye sogmaloed. 2. PABLO BABGA-ARBAEDBINA ULUSAD (1:12–7:16) Pablo-Corintoʼse-nadsurgusad ( K Bab-Dummadbi unnila burgwedgi anmar-abonosad, abi unnila burgwedgi anmar-abonoged. Degine, aginbi anmar bensulid. Ede, burgwedgine anmar-abonodii gudoed. & G Anmar bato burgwed itosad. Deyob gusad, adi, anmar Bab-Dummad-gannar-dule-odurguedgi bensuli guegar. Adi, melle anmar-wargwengi an na san-unniye sogmalagar. = uGwenadgan, bemar anmar-Asia-yalagi-wilesad wissuli-gudigued an abesurmardo. Asiaʼgi anmar nue-dummad-wilesad, nue-geger-itoge anmargi-nue-obine, anmar burgoye an bismalanad.  3Anmar be-bensurmalad, anmar be-wismardo, igi be anmarba wiledimala, amba deyobi, bemar anmarba gwage-naibi-itogedgi baisur-itoge gunonidamarmogad.  )Ar anmar-wilemaladi, bemar mer gwage-naibi itomalagalad, degine, abonoleged-igar abingamalagarbalid. Ar Bab-Dummad anmar-gwage-naibi-itogedgi baisur-itoge anmar-imakele, bemar-gwage-ogannolegegarmogad, adi, bemar anmar-sunnaa wilegarmogale, mer be galakumalagalad. s aAr igi anmar Cristo-naibigusadyobi, bukidar wiledimarmoga, deyobi, anmar-gwage Cristoʼba armakledibalid. # AWe-Bab-Dummad bela anmar-wilediidgine anmar-gwage armaked, adi, anmar dulemar-baigan-wiledimalad-e-gwage Bab-Dummad-anmar-gwage-armakeyobi, armakmogagar. & GBab-Dummad, anmar-Dummad-Jesucristo-e-bab, wile anmar-dakmaid, degine, we-Bab-Dummad bela dulemar-gwage armaked. A-Bab-Dummad-e-nug anmar odummomarsun. ) MBab-Dummad, anmar-baba, degi, Bab-Jesucristo, bemargi nued-binsamarsun, degine, ulubgi-bogidik bemar-itogega imakbarsun. Bab-Dummad, anmar-gwage ogannoged  {Ani Pablo, Bab-Dummad-sogedba Cristo-Jesús-e-sapin-bur-dummadga-gumogadid, degine, gwenad-Timoteo, anbo bemar Corintoʼgi Jesúsʼba-nanaimalad, degine, bela bemar Jesucristoʼba-nanaimalad bela Acaya-yalagi-bukmaladse anmar garda narmaksimalad. oW$“Persa-dulemar-e-rey-Ciro, weyob soged: ” ‘Bab-Jehová, Bab-Dummad-Nibneggi-Maid, bela-yarmar-nanaid anga uksad. Degi, anga sogsabalid: Judá-yargi, Jerusalén-neggweburgi ese-goled-neg soboye. Dulemar-anmar-abargi-gudiid, na Judío-dule-itogele, degi, Bab-Jehová, e-Bab-Dummad-itogele, Jerusalénʼse e-Bab-Dummad-Jehováʼba naodo.’ ”T!$Rey-Ciro, Persa-dulemar-e-rey, gebe-megided-birgagi, Bab-Jehová, a-rey-e-gwage ebusad e-gayaburba-oniega, degi, garda narmakar mimiegarbar. Adi, e-gayaburba-barsoged-Jeremías-sogsagusadba ibmar guegar. Degisoggu, Rey-Ciro bergwable-yar-ganikidgi, gayaburba gardagi narmakar, degi, gayagi-sogar gaya-mimisad, weyob sogsiid: m S$Deyobi, Bab-Jehová-gayaburba-Jeremíasʼba-soglesgusad gunonikid. Bela dulemar Israel-yargi-bar-bukwasulidgi, napaneg bogidik naigusad. Igar-maidbali, napaneg birga-dulapaa-gakambe (70) bogidik naigusad. Rey-Ciro-igar-mesisad D $Dule-burgwissurmaladdi, Babiloniaʼse galesa selesmalad. Agi, rey-maiga gudapmalad, degi, rey-e-masmala-e-maiga gudapmarbalid. Geb Persa-dulemar-yar-sealidse deyobi gudii gusmalad. K $A-ukinbali, Bab-Dummadse-goled-neg ogumaksamarbalid, Jerusalén-e-galu-matusulid earismarbalid, reynegmar bela soogi ogumaksamarbalid, degi, bela ibmar-gargemalad-bukwad bibichismarbalid. S $Bela Bab-Dummadse-goled-neggi ibmar-ebulemalad-dummagan-bukwad. Ibmar-ebulemalad-bipigan-bukwad. Degi, Bab-Dummadse-goled-neggi ibmar-gargermalad-bukwad selesad. Reygad ibmar-nuegan-gargermalad-bukwamogad, degi, dummagan-reyga-arbamaladgad ibmar-nuegan-gargermalad-bukwabalid, bela Caldeo-dulemar-e-rey Babiloniaʼse sesad. G $Degisoggu, Bab-Jehová, Babilonia-dulemar-e-rey Judá-dulemargi-gwisguega Judá-yarse barmialid. Degi, a-rey bela sapingana Bab-Dummadse-goled-negyaba es-suidgi ogilosad. Degine, Bab-Dummad, Nabucodonosorʼga bela dulemar-urmaksad: Sapingana, yagana, degi, serganse-bakar, degi, dad-seleganse-bakar, urmaklesad. H $Degi-inigwele, Judá-dulemar, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladgi dododgusmalad, e-gayaburba sae-itodgusmalad, degi, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladnik sogdegusmalad: “Binsa gordimarye.” Geb degi, ibagwengi, Bab-Jehová-sae-itogedba e-dulemargi gwichigussunnad, degi, bar bendakdii gussulid. Judá-dulemar-galesad C$Degi-inigwele, e-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehová, bela-bela e-dulemar-sabsoggu, degi, ese-goled-neggi binsabarsoggu, amarga bali-bali e-gayaburba-barsogmaladba e-gayaburba barmisanad. $Aginbali, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, dulemar, bela-bela isgusmalad. Dulemar-epenne-bukwagusmalad ibmar-isgana-imaksadba isgudmarmogad, degi, Bab-Jehováʼse-goled-neg oichosmalad. A-nega Bab-Jehová swilidik imasgusanad. $ A-ukinbali, Sedequías, Bab-Dummad-asabin Nabucodonosorʼga ise-sogar imaksanad: “An beba ibsadii guoye.” Degi-inigwele, Sedequías aka Nabucodonosorʼgi gwisguded. Sedequías aka bur bule burguded, Israel-e-Bab-Dummad-Jehováʼba gwen ibsassulid. G$ Sedequías, Bab-Dummad-Jehová-asabin ibmar-isganabi imaksad. Sedequías, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Jeremías, ega Bab-Jehová-nuggi sunmaksagu, Bab-Jehová-abin san-bipii imaksasulid. $ Sedequías birga-dulagwen-gakagwensak-nikadgi (21), yar-sear gusad. Jerusalén-neggweburgi birgambe-gakagwensak (11) yar sesad. A{$ A-ulale, Rey-Nabucodonosor birga-gebe-onodgu sogsad, Joaquín, Babiloniaʼse sedmaloye, degi, ibmar-nuegan-gargerbamalad, Bab-Jehováʼse-goled-neggi-bukwad sedmarbaloye. Geb degi, Nabucodonosor Joaquín-e-gwenad-Sedequías Judá-yar-seega, degi, Jerusalén-neggwebur-seega mesisad. Sedequías, Judá-yar-sesad 0Y$ Joaquín birgambe-gakabaabak-nikadgi (18) yar sealid. Jerusalénʼgi nii-warbaa gaka-ibambe yar sesad. Joaquín, Bab-Jehová-asabin ibmar-isganabi imaksa gusad.  $Joacim e-ibmarmar-imaksadi, degi, ibmar-isgana imaksadi, degi, ibmar egi-gusadi, bela Israel-e-reymar-e-gardagi, degi, Judá-e-reymar-e-gardagi narmakar mamaid. Joacim-sorba, e-machi-Joaquín yar-seega megnonikid. Rey-Joaquín, Babiloniaʼse selesad *M$A-ukinbali, Nabucodonosor, ibmar-gargemalad Bab-Jehováʼse-goled-neggi-bukwad, Babiloniaʼse sesbalid. Geb Babiloniaʼgi e-bab-dummadse-goled-neggi urbedapid. ~1$Babilonia-Rey-Nabucodonosor Joacimʼgi gwisguega ese nadegusad. Geb degi, Nabucodonosor Babiloniaʼse Joacim esgoro-gordikid-dubgi edinnar-sesad. 5}c$Joacim birga-durgwen-gakatar-nikadgi (25) yar-sear gusad. Jerusalénʼgi birgambe-gakagwensak (11) yar sesad. E-Bab-Dummad-Jehová-asabin ber ibmar-isganabi imaksad. | $Agine, Egipto-rey, Joacaz-anar, Judá-reyga-megega, degi, Jerusalén-reyga-megega e-urba-Eliaquim nugsanonikid. Geb degi, Necao, Eliaquimʼga nug-ogwanonikid, Joacimʼye onugsanonikid. Rey-Necaoʼdi, Egipto-yarse Joacaz-gasa sesad. Joacim, Judá-yar-sesad /{W$Degi-inigwele, Egipto-rey-Necao, Rey-Joacaz Jerusalénʼgi reyga-mai egwannonikid. Agi, Egipto-rey Judá-yarga gandikidgi mani-bennuked-igar mesnonikid: Mani nibir-miligugle gaka dulataled-ilatar (7,500), ukoye. Or nibir-dulapaa-gakambe-gakatar (75) ukbaloye igar mesnonikid, adi, ega ukegar. n~}} || {Nz[yyAxwvv}uOtsrrqIpoon6mylkjihh}gff7eddccPb/ax`__]^^3]]\S[EZZKYgYWW3VVULTSS#R}RQPONMMfLKfJJ0IjIHHGnFFEEDC^BB A@>=<;::)9875[33*210~//7--,+*M))(('&&'%U$##R"[!! 7j1GoK  V9 K Q ;>xBab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-Jericóʼgi-mamaid Jordán-diwar-obakar-bukmalad, deyob Eliseo-daksamargu, sogdemalad: “Emisgindi, Elías-e-burba Eliseoʼgi aidenonikid.” Geb degi, Eliseoʼse nadmalad. Ese-mosmargu, yokorgi-sindigar e-asabin sigismalad. C=xGeb agine, Eliseo, Elías-morgi diwar-bibyosad. Geb sogded: “¿Bia Elías-e-Bab-Dummad-Jehová nade?” Diwar-bibyosgua, yog diwar negabala-argaded. Geb Eliseo neg-dingusadgi obaksad. l<Sx Agine, Eliseo, Elías-suba-mor-batisad susad. Geb, gannar Jordán-diwar-gakase gwisgunonikid. ;yx Eliseo deyob dakdegu, binnasur goted: “¡An-Dummad! ¡An-Dummad! Bedi Israel-dulemarga sorda-gandikidga gusad.” A-sorba, Eliseo bar Elías-daksasulid. Geb degine, Eliseo, nue-bukib-binsaedba e-mor-yoid gadebin-imaksad, negabala siir imaksad. J:x Geb agi, sunmaknadapmaladgine, ukiagwale, ur-napagined-sooyob-dakleged, degi, molimar-sooyob-dakleged, Eliseoʼgi Elías-obachad. Geb degine, Elíasʼdi, burwa-ololedba nibnegse nakwided. Z9/x Geb Elías, Eliseo-abin sogded: —Wedi ibmar-yeer-gangued be anse egichisdo. Degi-inigwele, ar nibnegse-nakwemai be an-daksale, we-burba be nikudoed. Ar deyob be an-daksasulirdi, we-burba be nikuosulid. T8#x Obaksamargu, Elías, Eliseoʼga sokalid: —An begi bangusokalid-idu, ¿ibu-bega-imakbi be an-abege? Eliseo ega sogded: —An be-sorbali, Bab-Dummad-Burba-Gandikid-be-nikadi ilabo-wilub an nikubie. 7;xElías, e-suba susad. Geb obipirmaksagu, diwar-bibyosad. Geb agi, diwar-maid negabala argaded. Agine, Elías, Eliseo-ebo diwar-dingusadgi obaksamalad. ^67xGeb degi, Elías, Eliseo-ebo, Jordán-diwarse-mosgu, Jordán-diwar-gakagi gwisgudapid. Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad sorba e-dulabo-gakambe-mergu (50) danigusmarmogad. Amar bannabasaar egi gwisgudapmalad. 05[xA-sorbali, Elías, Eliseoʼga sokarbalid: —Wegi be an-edarbo. Bab-Jehová Jordán-diwarse an-barminaid. Geb Eliseo abin-sogded: —Bab-Jehová-nuggi napira an bega sogo: Bab-Jehová beba gudisoggu, walagwen-naega an be-imakosuli. Degisoggu, Elías, Eliseo-ebo, Jordán-diwarse nadsunnad. v4gxBab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-Jericóʼgi-mamaid abin noarmalad. Geb Eliseoʼga sogdemalad: —¿Be wisi, emi Bab-Jehová be-dummadga-gudiid, be-ibe susokali? Eliseo amar-abin sogded: —Eye, an wisi. Mer be agi anga sunmakmala. G3 xA-sorbali, Elías, Eliseoʼga gannar sokarbalid: —Wegi be an-edarbo. Bab-Jehová, Jericó-neggweburse an-barminaid. Geb Eliseo gannar abin-sogded: —Bab-Jehová-nuggi napira an bega sogo, Bab-Jehová beba gudisoggu, walagwen-naega an be-imakosuli. Degisoggu, Elías, Eliseo-ebo, Jericó-neggweburse nadsunnad. v2gxE-abin Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-Betelʼgi-mamaid noarmalad. Geb Eliseoʼga sogdemalad: —¿Be wisi, emi Bab-Jehová be-dummadga-gudiid, be-ibe susokali? Eliseo amar-abin sogded: —Eye, an wisi. Mer be agi anga sunmakmala. ,1SxGeb degi, Elías, Eliseoʼga sokalid: —Wegi be an-abitogo. Bab-Jehová Betel-neggweburse an-barminaid. Geb Eliseo abin-sogded: —Bab-Jehová-nuggi napira an bega sogo: Bab-Jehová beba gudisoggu, walagwen-naega an be-imakosuli. Degisoggu, Elías, Eliseo-ebo, Betel-neggweburse nadsunnad. v0 ixBab-Jehová, nibnegse Elías burwa-ololedba sedsokalidgine, Elías, Eliseo-ebo Gilgal-neggweburgi noar gusad. p/ ]xRey-Ocozías ibmar-baigan-imaksad, abala, Israel-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar-maid.. {xDegidgine, Rey-Ocozías burgwisad. Ar igi Bab-Jehová Elíasʼga e-gayaburba-sogsa, deyob gusad. Ocozías, masmala-nikussursoggu, e-sorba, e-gwenad-Joram negdaknonikid. Birgabogus Josafat-machi-Joram, Judá-yalagi negsemaidgi we-ibmar gusad. ;- sxElías, reyse modapgu, reyga sogded: —Bab-Jehová weyob soged: ‘Gayaburba-berbemalad, Ecrón-neggwebur-e-bab-dummad-Baal-Zebubʼse ibmar-wisguega be barmis gusanad. ¿Ar ibmar-wisguega Israel-yargi Bab-Dummad satesi? Degisoggu, napira an bega soged, be nailikgumaidi bar be gwisguosulid, be burgoed.’ =, wxGeb degi, Bab-Jehová-e-baliwitur, Elíasʼga sogded: “Melle be dobgu, eba be nae.” Degisoggu, Elías gwichibin-imaksad, geb sordamar-idudiidba Rey-Ocozíasʼse nadsunnad. #+ CxAr an nue-wisid soo nibneg-akar aidesad, sordamar-idued-e-bogwad, degi, e-sordamar bela obelosad. Agala, an bese wilesagwa-egised mer be an-oburgwemaloye. * x A-ilapaagwadgi, Rey-Ocozías, Elías-sunaega, sorda-idued-baid, sordamar-dulabo-gakambegwad-abargi (50) yog-barmiar imaksad. Geb sordamar-idued, Elíasʼse modapgu, Elías-asabin yokorgi-sindigar sigdapid, geb egi wilenaigusad. Weyob ega sogded: —Bab-Dummad-e-dule, an bese wilesagwa egised, mer be an-oburgo, degi, be-maigan-dulabo-gakambegwad (50) mer be oburgwebalo. +) Sx Elías, sordamar-iduedga sogded: —An Bab-Dummad-e-dule-sunnadiile, soo nibneg-akar-aidedasun, adi, be, degi, be-sordamar-dulabo-gakambegwad (50) bela ogumakega. Deyob Elías sogsagu, soo aidenonikid, geb sorda-idudiid, degi, e-sordamar bela gummaksad. Abali, sordamar bela burgwisad. f( Ix Degisoggu, Rey-Ocozías, Elías-sunaega, sorda-idued-baid, sordamar-dulabo-gakambegwad-abargi (50) yog-barmiar imaksabalid. Modapgu, sordamar-idued Elíasʼga sogdapid: —¡Bab-Dummad-e-dule, rey soged, gwae dagoye! (' Mx Elías, sordamar-iduedga sogded: —An Bab-Dummad-e-dule-sunnadiile, soo nibneg-akar aidedasun, adi, be, degi, be-sorda-dulabo-gakambegwad (50) bela ogumakega. Deyob Elías sogsagu, soo aidenonikid, geb sorda-idudiid, degi, e-sordamar bela gummaksad. Abali, sordamar bela burgwisad. '& Kx Geb degine, Rey-Ocozías, Elías-sunaega, sordamar-idued-wargwen, e-sordamar-dulabo-gakambegwad-abargi (50) yog-barmiar imaksad. Geb sordamar-idued nadsunnad, degi, dakdapid, Elías yar-birgi sii. Geb sordamar-idudiid Elíasʼga sogded: —¡Bab-Dummad-e-dule, rey soged, be dagye! $% ExGeb ega sogdemalad: —A-dule, ibmar-durgan-absar-wawaad yoid, degi, moli-uka musirba naid. Rey amar-abin sogded: —¡Degirdi, we, Elías Tisbe-dule! y$ oxGeb degine, rey amarse egisded: —¿Dule, igarba-bemar-abingusad, degi, ibmar-bemarga-sogsad, igi-daklege? h# MxGeb abin-sogdemalad: —Igarba anmar dule-wargwen-abingusad. A-dule weyob anmarga soged: ‘Rey-bemar-barmialidse gannar be namar, ega be sogmalo: Weyob Bab-Jehová sogye: ¿Ibiga ibmar wisguega Ecrón-neggwebur-e-bab-dummad-Baal-Zebubʼse be egise? ¿Israel-yargi Bab-Dummad satesi? Degisoggu, be-nailikgumaidi, bar be nuguosulid, be burgoed.’ i" OxReyga-gayaburba-berbemalad gannar nonimargua, rey amarga sogded: —¿Bato be danibinmarde? 7! kxNabir, Bab-Jehová weyob soged: ‘Napira an bega soged, Rey-nailikgumaidi, bar nuguosulid, burgoed.’ ” Deyobi Elías, Bab-Jehová-e-baliwitur-ega-ibmar-sogsadba imaksad. +  SxDegi-inigwele, Bab-Jehová-e-baliwitur Tisbe-dule-Elíasʼga sogsad: “Samaria-e-rey-Ocozíasʼga gayaburba-berbemalad-abinguega be nae. Ega be sogo: ‘¿Ar Israel-yargi Bab-Dummad satesi? ¿Ibiga bemar ibmar wisguega Ecrón-neggwebur-e-bab-dummad-Baal-Zebubʼse be egisnadapmala?’ 5 gxRey-Ocozías Samaria-neggweburgi, e-neg-aila-niba yawagak-bipigwadgi argwachagusad, degi, nue-nailikgusad. Geb degine, Ocozías dule-ega-gayaburba-berbemalad barmisad, weyob ega sogsad: “Baal-Zebubʼse be namar, Ecrón-neggwebur e-bab-dummadga-imakedse be egismalo, ande bule gannar nuguodibeye.” R #xRey-Acab-burgwisad-sorba, Moab-dulemar, Israel-dulemargi gwisgunoni gusad. u e Emi, be-gwenad-Bab-Dummad-na-susad-e-mimmigan, bega sogsimalad, bemarde nued sogeye. Be itomargua.c A Amba an ibmar-bukidar bemarga narmaked nikanad, degi-inigwele, an yapa gardagindi bemarga an soged. Ar an bemarse ataknadapo an insado, agi, an-sunnad an bemarga ibmar-sogmaloed. Deyobi, anmar weligwar itomaloed.  / Ar be a-dulega sogele, wese-be-nonikid, nuedye, a-dule-ibmar-isgana-imakedba, ibmar-isgana-imaknaiyob be gumogoed. 3. DEGIMALOYE-SOGED (1:12-13)  1 Ar dule-wargwen be-negse danikile, degi, we-Igar-Maidyob be-odurdakdanisulile, mer be abingao, degi, mer ega be sogbalo, wese-be-nonikid, nuedye. s a Ar dule-wargwen Cristo-Igar-Maidgi-bangudele, Cristo-Igar-odurdaksadgi alamaknai gusulile, we-dule, Bab-Dummadba naisulid. Ar dule Cristo-Igar-odurdaksadgi alamaknairdi, we-dule, Bab-Dummadba naido, degi, Bab-Dummad-Machiba naibardo. } uBemar nue-salakarmar, bemar-arbasadgi-ibmar-nikusad oyoggudamalar. Ar bur bule belagwapa ibmar-abingaed be imakmar. J Ar bukidar dule-yardakmalad we-napneggi ainis gudimalad. We-dulemar sogmalad, Jesucristo we-napnegse dulemaryob gwalulessurye. Ar dule-deyob-sogedi, Cristoʼgi-yolegedid, dule-yardakedid. 1 ]Bab-Dummad-Igar-islidikid-maidba-nanaedgi, sabgued oyoleged. Ar bemar negasailaun-akale, we-igar-islidikid-maid-bega-sognaid bato itodimalad, na be sabgudii nanamarye. N Emigindi, omegwa, an bese wilesunnad, anmar na muchub-muchub gwenadgan-sabgumarsunye. An weyob bese garda narmakedi, wedi igar-binidsulid, ar gusgu bato negasailaun-akale, we-igar anmarga uklesad.  Gwen-gwen be-mimmigan, Bab-Dummad-anmarga-igar-uksadba, igar-napiragwadgi nue-inniki-nanadii an dakargu, an nue-weligwar itosad. X +Bab-Dummad, degi, Jesucristo Bab-Dummad-Machi, napiragwadgi, degi, sabedgi, bemargi nued binsasun, wile-bemar-daksun, degi, ulubgi bogidikid bemarga ukbarsun. 2. CRISTO-IGAR-MAIDBA NANADII-SAO (1:4-11) l SAnmargi igar-napiragwad-naid-ular, an be-sabmalad, degi, we-igar-napiragwad anmarba degisadeguoed. o [Ani an Jesúsʼba-nanaimalad-e-idued, omegwa-Bab-Dummad-na-susadse, degi, e-mimmiganse an garda narmaksiid. Ar an amar napiragwadgi sabed. Unnila anbi an amar-sabsulid, bela dulemar-igar-napiragwad-wisgunonimalad amar-sabmarmogad. &E Bab-Jesucristo-bemargi-nued-binsaed, Bab-Dummad-bemar-sabgumaid, degi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-bemarba-gudiid bemarba gudigusun. Be itomargua.U# Bela Jesucristoʼgi-akananaimalad bemarga sogsimalad, bemarde nued sogeye. P Na be muchub-muchub bela angaagwale na be nued-sogeye be sogmar. J   Napidgine gwenadgan, weligwar be itomar, gatik Bab-Jesúsʼgi-nasgumai be gumar, na be muchub-muchub gwage-ogannomar, unnila wargwenna-gueyob be itomar, degine, be-ulubgi gwage-bogidik na be itomar. Bab-Dummad-u1lubgi-bogidik-itogega-dule-imaked, degi, Bab-Dummad-dule-sabgumaidi, a-Bab-Dummad bemarba gudii guoed. B } A-ular, an bemar-abargi-gudisulidgi, an bese garda narmakmalad, adi, an bemarse-modapir, Bab-Jesús gangued-anga-uksadba melle dogdar sabsur-ibmar bemarga-sogegar. Bab-Jesús we-gangued-anga-uksadi bemar-burba-ogannogegalad, bemar-obelogegarsulid. 5. NAPI-SOGLENAID (13:11-14) Pablo, degimaloye napi-sogsad ; o A-ulale, anmar nue-weligwar-itoged, anmar nolloguedgi, bemardi gannargwa itomaladgi. Anmar bemarga Bab-Dummadse gormalad, adi, gatik bemar Bab-Jesús-igargi nasgumai gumalagar. S  Ar anmar igar-napiragwadgi geg gwisgued, igar-napiragwadba damalargebed. = s Bab-Dummadse an bemarga gormalad, bitigi, bemar ibmar-isgana imaksulina gadinye. An bemarga Bab-Dummadse-goledi, an gorsurdo anmar Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-sunnad oyogegar. Suli, degisuli. An Bab-Dummadse gordo, melle bemar ibmar-isgana imakmalagar, ar anmardi, Jesús-e-sapingan-bur-dummaganad. R Bitigi bemar mag-anmar-dakena gadin, anmarde nue-Bab-Jesúsʼba nanaid. nU Na san-dukin-be-itomar bule bemar Bab-Jesúsʼba nue na be naimardibe. Na be dukin nue-wilubdakmala. ¿Ar bemar-sunnad be wissurmarsi, Jesucristo bemargi maid? Ar binsa bemar Bab-Jesúsʼba naiye bemar gordisunnargebsundo.  Cristo san-nollogwadyob nakrusgi-biokles-inigwele, Bab-Dummad-ganguedgi emigindi dula gudiid. Ar anmar Cristoʼgi nollo-gumarmogadyob gudiid, degisoggu, anmar Cristoʼgi-gudii gumogargebed, adi, Bab-Dummad-gangued anmargi-gudiidba, anmar bendaklegegar.  Ar ade, bemar nue-dakbi-soged, bule Cristo angi arbanaidibeye. Ar Cristo bemarga nolloo gusulid, bemar-abargi Cristo dutusur arbaed.   Igi iduar irbogi an bemarse atakapidgine an bemarga sogsagusa, emigindi, an bemar-abargi-gudisulidgi an bemarse garda narmaked. Bemar-iduar-isgusmaladga, degine, bela-bemarga gannar an sogbardo, an bemarse modapile, sabsur bemarga an ibmar sogdapoye. * O Emide, ilapaa-gudodo an bemarse ataknasokalidse.“Bela igarmar, dule-ibmar-daksad-warbogwadbardibe, warbaagwadbardibe, nabirolegoed.” Deuteronomio 19:15 w An dobee-itoged, abakalegi gannar an bemarse ataknadele, an-Bab-Dummad bemar-abargi an-obingegsagwichi an-imakalile. Bukidar bemar galagwensuli-gudigusadba, negsichidgi-yoledigusadba, isgudiidgi-nabir-bemar-itodigusadba, bemar na be-isgusadgi be bukib-binsasurmalad-ular, an-Bab-Dummad an-obinge-imakalile. Ar deyob bemar imaksasurmalad-ular, an bogwichi gualile.Y+ An dobe-itoged, abakalegi an bemarse-modapile, an-ibmar-abegedyob an be-dakdapsurmalale. An dobe-itobalid, abakalegi bemar-an-dakbiedyob be an-dakarsurmalale. An dobe-itobalid, abakalegi amba bemar isgubukwa an be-dakdapmalale. Ar degiile, an bemarga binnasur-ibmar-sogdogua, be bukib-binsaarmalale. An dobe-itobalid, abakalegi bemar na abin-abin-imakbukwa, na nobgubukwa, urwebukwa, danar-danar sorda-gabukwa, an be-dakdapmalale. Degi, nalle-gubukwa, na egi muchub-muchub sunmakbukwa, gakan-berbe-bukwa, san-dummarba imakbukwa, degine, yogsaar-galagwensuli-gubukwa an be-dakdapmalale. 7 Abakalegi bemar binsamalale ibmar-gusadi, anmar bemar-asabin ibmar-gussuliyobi-guega imaknanaye. Deyobsulid. Anmar Bab-Dummad-asabin, Cristo-nuggi bemarga sunmaknaid. Gwenadgan-sabesailamalad, anmar weyob sunmaknaidi, bela bemar gatik Bab-Jesúsʼgi-nasgumai gumalagalad. T! Tito bemarse-ataknaega, an ese wilenai gusad. Geb Titoʼbali, gwenad-wargwen an bemarse barmisad. ¿Ar Titoʼde bemar-yardaksasi? ¿Ar Tito-binsaedyob ande binsamosursi? Ar Tito-daedyob an nanadimogad. s~_ Ar dulemar-an-bemarse-barmisadgi, ¿an bemar-yardakar bemar-binsaed gassi? Suli, an bemar-yardaksasulid. }3 Ar bemar bukidar mag-itomalad, an bemarga arbaed gwen onossuli. Degite, sogmalad, an ibmar-nue-wisidba an bemar-yardakar bemar-binsaed gasye. t|a An nue-yeer-itogedgine an-mani-nikad an bemargi mioed, degine, an bemar-san-burba-sabed-ular, an-sunnad bela an na ukmogoed. Bur bule an bemar-sabguedde, degite, ¿bemar dogdar an-sabguosurmarmode? Bemar bur bule an-sabguewilubmalad. {w Emigindi, an bemarse naed guagwar gudiid. An bemarse-ataknaed ilapaa-gudoed. Bemarga arbaed an onogosulid, ar an bemar-ibmarbina sogsulid, unnila bemarbina an soged. Ar ade, mimmigan babganga mani sabosulid, babgan mimmiganga mani saboged. z Ar bemar Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad-baiganba, ¿ibugi bemar eba galakumarsunna? Ar bemar an-bendaksasurmaladgine ese galakumalad. Degisoggu, an bemargi-nue-nosale, bemargi-nossuliyob be an-dakmalo. Pablo, Corinto-dorganse-ataked ilapaa-gudoed iyK Ar an bemar-abargi binnalee-ibmar-imaksagu, ibmar-wilubgan-imaksagu, ibmar-gegerdaklemalad-imaksagu, degine, ibmar-dakledisurmalad-imaksagu, agi bemarse an nue-oyolesad, ande Bab-Jesús-e-sapin-bur-dummadga-gumogadye. Tx! Emide, an na san-dummarba-sunmaknonigu, dule-binsaedsulidyob an gunonisunnad. Ar bemar an na san-odummogega be an-imaksamalad, ar bemar an-nug-odummosana, an deyob sunmaksasulinad. Ar bemar an-nug odummogewilubbinad. An dule-dummadsur-inigwele, Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-biriginmaladye-sogdimaladba an bur egesulid. mwS A-ulale, an Cristo-sabed-ular, an-nollogwadgi weligwar an itosunnad. Dule an-ichogedgi, an ibmar-nue-abegedgi, dule an-bareginnedgi, sulibinsa-an-itogedgi, weligwar an itosunnad. Ar ade, an nollogwale, Cristoʼba an gangusiid. v Bab-Jesús an-abin-imaksad: “Unniguar bato an begi nued binsadiid, an be-bendakdiguad. Ar an-gangued dule-nollomaladgi bur ganna oyoleged.” Degisoggu, an-nollo-guedgi an na nug-dummarba itogodo. Adi, Cristo-gangued-e-burba-angi-maid oyolemai guegar. ouW A-boni-an-sangi-naid anga obelogegala, ilapaagus Bab-Jesúsʼse an egisdanikid, a-boni anga osuloye. Ht  Ar we-ibmar-dummagan-burbar-anga-oyolesadba an mer dogdar na san-dummarba-imakegala, iko-sapurbalid-yoiyob boni an-sangi yolesad. We-bonide, an-wiogega nia-saila-Satanás-akar danikid. #s? Ar degi-inigwele, ar na san-dummarba-imakbiena an imaksaled, binsa ee an gordisuliled, ar ibmar-napiragwad an sogsaled. Degi-inigwele, an san-dummarba imakosulid, adi, dulemar melle an-ibmar-dakdiidba dogdar an-odummomalagar, degi, an-ibmar-itodimaladba dogdar odummomalagar. r A-dulegi an san-dummarba itogoed. Angindi, san-dummarba an itogosulid. Unnila an-san-nollogwadginbi an san-dummarba itogoed. q/ A-dule nibneg-nued-naidse selesgusad. Agi gayaburba-nued-dukuar-mamaid-geg-sogleged itosad. Dulemar a-gayaburba-nued-barsoged ega igar maisulid. ]p3 A-dule mag an dakdo, sanar-selesdibe, burbar-selesdibe, unnila Bab-Dummadbi wisid. +oO An wisdo, birgambe-gakabakedo (14), dule-Cristoʼba-naid nibneg-billipaase selesgusad. Unnila Bab-Dummadbi wisid we-dule sanar-selesdibe, burbar-selesdibe. ,n S Dule na dukin san-ogannogar-sunmakedi, ibmar-nued egi amisulid. Degi-inigwele, an bemarga negburgan-daksad, degine, Bab-Jesús burbar-ibmar-anga-oyosad an sogoed. m !A-neggweburgi galu-dummad-emakaled-birgi garba-yaba-sii gwenadgan an-odesmalad. Deyobi, an a-dummad-negdakmaidgi wakicha gusad.l} Damasco-neggweburgi, dule-dummad Rey-Aretasʼga-neg-dakmaid, an-gaegala, neggwebur-yawagakgi sordamar-urbis gusad. ~ku Bab-Dummad, anmar-Dummad-Jesucristo-e-Bab, nue-wisid, an gakansasulid. Degisadegu Bab-Dummad-nug odummoledii gusun. `j9 Ar an na san-dummarba saye-sogele, an na nollo-itogedgi san-dummarba an imakoed. Bi} An gwenad-wargwen Bab-Jesúsʼgi-nollogudii an dakele, ¿ega bukib-binsasur be an-insae? An bukib binsae. Dule gwenad-wargwen-isguega imaksale, ¿an sae-itosur be insae? An sae-itoge. h A-ukinbali, we-ibmar-ukine, sulibinsa bane-bane Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamaladba bukib-binsadii an gusbalid. #g? Arbaed-dummad an imakdigusad, nue-yegus an gudii gusbalid. Gabsuli, ukudmaada, uku-uku-itodii, mas-gunsuli, dambe-mesdii, mor-sategudii, an gudii gusad. ifK Bukidar bonigan-abargi, igarba nagab an nanadii gusad. Diwar-noed-abalagi, an alamakdii gusad, atursamalad-yaisulidba, an alamakdii gusad. An-dulemarse, an ibitodii gusad. Degi, Judíoʼsurmaladse, an ibitodii gusbalid. Neggwebur-dummaganba, nega-dulesulidganba, demarba, an bonigangi gudii gusad. Bab-sordaye-binsa-sogdimaladse an ibitodii gusbalid. e Ilapaa, suargi an bibyolesbalid, irgwen, akwagi an maklesad, ilapaa, ur mataba anga dogsad. Ibgine, mutiki demargi selenai an gusad. [d/ Ilatale, Judíoʼmarse ila-dulagwen-gakambe-gakabakebak (39) an bibyolesad. c ¿Ar emarde Cristoʼga-arbaed gumala? Andi bur bule Cristoʼga-arbaed bur gued. (Dule-binsaedsuliyob an sunmakdesunnad). Amarba an bur bule Cristoʼga-arbadii an gusad. An-bibyolesad geg ebisleged, esgaryagi bukidar an mellesad, bukidar burgwednaga an gusad. 4ba ¿Ar a-dulemar Hebreo-dule gumala? Ar an Hebreo-dule gumogad. ¿Ar emar Israel-dulemala? An Israel-dule gumogad. ¿Emarde Abraham-wagan gumala? An Abraham-wagwa gumogad. a Ar binged-abargi an weyob bemarga soged, ar anmar bemarse warmaksagua, sabsur an bemarga ibmar sogsasulid. Ar dule-baigan sabsur-ibmar-imakye-sogedyobi, sunna an ibmar imakmogad. We an-deyob-sogedi, dule-binsaedsuli-ibmar-sogedyob an bega ibmar sogdemarmosunnad. n`U Ar dule maiga be-imakmalar, be amar-abingamalad. Ar nuekwaa be-bennuksulir, degi, yamo begi ibmar-suega-guardamalad, be amar-abingamalad. Degi, dule na dummad-na-san-imaker, degi, be-wagar-bibyoger, bemar bela amar-abingamalad. i_K Ar bemarde binsaed-ibedye-sogmaladde, ¿ibiga degite be dulemar-binsa-ee-gordimalad itodimala? z^m Ar dulemar-bukidar we-napneg-naid-igarba na san-dummarba-imakdimarsoggu, an na deyob na san imakmosunnoed. "]= Ar an emi ibmar-bemarga-sogoedi, Bab-Jesús-anga-sogedba an bemarga sogosulid. An sogoedi, an bina-gutudaedba, na dukin an dummarba itogedba an sogoed. >\u Gannar an bemarga sogbalid: Melle be angi binsamalo, an bina-gutuu daedye. Ar degi-be-angi-binsamar-inigwele, be an-abingamardo. Adi, an na dukin wis-nug-dummarba itogegarmo. \[1 Degisoggu, we-dulemar-nia-sailaga-arbamaladi dule-igar-napiragwad-imakmaladyob na san obinyer, geger be dakewilubsurmalad. Ar amar na ibmar-imaksamaladba sabsur-odurdakledapoed. Pablo e-wiledigusadgi-sunmaksad Z Weyob-dulemar-daedi, anmar geger-dakewilubsulid. Ar nia-saila-Satanásʼbela baliwitur-neg-mee-saedga na san-obinyedaed. BY} Ar we-dulemar Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-sunnadsurmalad, Bab-Jesúsʼga-arbaedgi emar-yardaked-dulemalad, binsa yamo Cristo-e-sapingan-bur-dummaganyob na san imakdimalad. X7 Amba an bemarse mani-egisdii gudiguosulid. Adi, dulemar-na-binsa-nug-odummodimalad, anyob-arbamarye-sogdimalad, mer anyob arbadiiye sogmalagar. {Wo ¿Ar ibiga deyob an soge? ¿An bemar-sabsulidba deyob an soge? Suli. Ar Bab-Dummad nue-wisid an nue bemar-sabed. V/ An napiragwadgi-Cristo-wisidba, an-bemargi-gwen-mani-gaosurye-an-sogdiidba-yeer-itodiid, Acayaʼginmaladi gwen an-ibe osulogega imakosulid. /UW An bemar-abargi arbanaigu, ibmar an abedii gusad. Degite, bemarse ibmar gwen an egichasulid, ar an-ibmar-abegedi, gwenadgan-Macedoniaʼginmalad-nonimaladi, anga ibmar uknonimalad. Anga-ibmar-ukega bemarga an arbaed onossulid. Degine, anga-ibmar-ukmalaga, an bemarga arbaed gwen onogosurbalid. _T7 An bemar-abargi-arbaega gwenadgan-baigan-Jesúsʼba-nanaimalad, mani anga uksamalad. `S9 Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi an bemarga sunmaksagu, an bemargi mani gassurmalad. Degine, na san-bipii an imaksad, adi, bemar anba bur dummaganga gumalagar. Ar weyob an na imaksadi, ¿wede ichakwaa an imaksade? R) Ar an-sunmakedi dogdar-nued-sunmaksur-inigwele, an-ibmar-wisiddi, bela-bela an ibmar wisid. An bela ibmar-imakdiidgi an bela bemarga oyodiid. [Q/ Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummaganga-gumoye-na-sogdimaladba, an egesur-itomogad. P  Ar dulemar Jesús-baidgi, bemarga sunmaknonikir, be abingadamalad. Ar a-Jesúsʼgi anmar bemarga sunmaksasulid. Burba-baid, bemar idu-abingasadba-akarsailadi, be abingadamalad. Bab-Dummad-Gayaburba-Nued be abingasmaladba-akaladi, be abingadamarbalid. Dule-na-dukin-san-ogannogedi, Bab-Dummad a-dule-abingasulid. Dule-Bab-Dummad-nug-ogannogeddi, Bab-Dummad a-dule-abingaed.K# Bab-Dummad-Gardagi soged:“Ar dule na san-dummarba sabiele, bur Bab-Dummadgi na san-dummarba-itoged, nabirye.” Jeremías 9:24 J5 Adi, Bab-Dummad-Gayaburba-Nued baigan-yarse yoo dule-baid-ese-warmakedse, an egi sunmaknaegar. Adi, melle dule-baid-arbasadgi an-nug ogannolegegar. @Iy Anmar dulemar-baid-arbaedgi san-dummarba imaksurmalad. Unnila anmar abedimalad bemar-Jesúsʼgi-bensulid gatik-nasgumaigued, adi, bemar-abargi gatik igar-maidba anmar arbaegar. 1H[ Ar anmar iduar bemarse arbisulina, soglegenad, anmar anmarga-igar-uklessulidba ibmar imaknaiye. Ar emigindi, anmar-inse bemarga Cristo-Gayaburba-Nuedgi sunmakapmalad. 3G_ Anmar dogdar na-san-dummarba na imakosurmalad. Ar Bab-Dummad anmarga igar-uksadba an arbaed imakmaloed. Ar Bab-Dummad bemarse-bakar, bemargi-arbaega anmar-imaksad. F3 Dulemar-na-dukin-san-ogannoar-sunmakdimaladyob geg an yobi gumalad. Degine, anmar amar-ebo geg bengumarbalid. Ar we-dulemar na dukin ede-nued-gudiiye-sogdimaladi, degi, na emarbo muchub-muchub wilubdakdimaladi, weyob-damaladi igar-binsaedsuli-daedid, igar-nabiridsulid. E We-dule-degisoged nue-insao, igi-anmar bemar-asabin-gwichisulile, gardagi ibmar sabsur-soge, an bemar-asabin deyob an ibmar imakbalid. -DS Ar ade, gwen-gwen sogmalad, an gardagi ibmar sabsuli, degine, binnasuli an sogdaye. An bemar-asabindi, an nolloo daye, degine, an-sunmakedi gwen-bai itoledasurye. TC! Mer be binsamalo, an be-odobgumalaga gardagi an bemarse urwesimarye. %BC Ar an-ganguedgi an dummarba amba an sunmak-inigwele, gwen an bingeguosulid. Ar Bab-Jesús we-gangued anga uksad, bemar-ogannogegar, bemar-obelogegarsulid. A3 Unnila asginbi bemar ibmar dakmalad. Ar dule-wargwen na Cristoʼgadye-sogele, insaodo, igi na ede Cristoʼgadi, deyob anmar Cristoʼgadmogad. @ Deginbali, bemar bela Bab-Dummad-sogedba be ibmar-imaksamalale, dule-Babba-ibsadisurmalad-sabsur-odurdakega an guagwar gudimalad. ? Degine, anmar igarmar-Bab-Dummadgi-yolemamaid an obelodimalad. Deginbali, san-dummarba-imakleged Bab-Dummad-mer-wisguega-imaked an obelodimarbalid. We-ganguedba, anmar dulemar-isgudiid-e-binsaed-ogwaega an alamaknanaimalad, adi, Cristoʼba ibmar-imakmalagar. !>; Ar anmar, urwenaidgi, we-napneggi-gingimar-bulegan-ebulemalad an ebusurmalad. Anmar ebugedi, Bab-Dummad-gangued an ebumalad, adi, niamar-galu earegar. k=O Ar anmar we-napneggined-inigwele, anmar we-napneggi-dulemar-urwemaladyob urwenanaisurmalad. <  Degisoggu, bemarse wilesakwaa an egised, nue nanamarye, adi, an bemarse mosale, melle ise-urwedgi an bemarga ibmar-sogegar. Ar dulemar anmargi sogdimalad, anmarde dule-binsaedba nanadimarye. Amargardi, sabsur-ibmar-soged, egi gwisgued, an guagwar gudiid. |; s Ani Pablo, Cristo-nue-dulemar-sabedgi, degi, e-san-dummarba-imaksulidgi, bemarse wilesakwaa an egised. Emidi, an-annik sogmalad: An bemar-abargi gudiile, an naisdikii sunmakye. An bemar-abargi daklesulirdi, ibmar sabsur an bemarga sogdamarye. :  Bab-Dummad na e-machi-anmarga-uksadba, ega dog-nuedye anmar sogsunnad. Ar E-Machi dogdar dule-nuedid, geg-sogle-itolegedid. 9 Deginbali, Bab-Dummad-bemargi-ise-nabir-obinagwar-binsasadba, gwenadgan bemar-nue-sabedgine, bemarga Bab-Dummadse gotemaloed. ^85 Ar bemar wemar-gwenadgan-bendaknaidbali we-gwenadgan Bab-Dummad-nug ogannodmaloed. Ar ade, bemar we-gwenadganga oyonaid, igi-bemar Bab-Dummad-Gayaburba-Nued-Cristoʼgi-soglesadba nue-nanadimala, degine, bemar-ibmar-uked ise-obinagwar be weemarga, degine, bela-dulemarga, be uknanaimarbali. Agala, we-gwenadgan Bab-Dummad-nug ogannodmaloed. 97k Ar we-ibmar anmar Jesucristoʼgi-akananaimaladga ukdogua, unnila ibmar-abemaladbi anmar ega uknai guosulid. Gwenadgan Bab-Dummadga dog-nuedye-sogega anmar imakmarbaloed. ]63 Deyobi, bemar unnitibali bela-ibmar-nuegan be nikumaloed, adi, melubaksaar bemar ibmar ukmarmogagar. Adi, bemar-mani-weoedi, anmar gwenadganga bemar-nuggi-ukogua, gwenadgan Bab-Dummadga-dog-nuedye-sogega guoed. S5 Bab-Dummad dule-ibmar-digmaladga ibmar-gwag-digega-ukedi, degine, masgunned-ukbalidi, a-Bab-Dummad be-ibmar-nuegan-imaked bemarga unnitiba ise-omelogar imakoed, adi, bemar dule-baigan-bendakegar. 4/ Ar Bab-Dummad-Gardagi narmakar naid:“E-ibmar-nikadi, dule-wilemaladga mimisad. E-igar-inniki-imaked degisadegu maigu gued.” Salmo 112:9 83i Bab-Dummad unnitiba gangu maisoggu, sunna bela bega ise-obinagwar ibmar uked. Adi, unnitiba ibmar-abelemalad be nikaguegar, adi, bela ibmar-nuegangi be gwenadgan-bendakegar. J2  Na wala-walagwen igi na e-gwagegi ibmar-ukbie, abali ukoed. Mer be nunmak-itogedgi ibmar-uko, mer be dule-ise-bega-sogedgi ibmar-uko. Ar ade, Bab-Dummad dule-weligwar-ibmar-uked yeer dakdaed. 1 An bemarga sogdo: Ar dule ibmar-ichee digsale, ibmar-ichee weemogoed. Ar dule ibmar-ichesur digsale, ibmar-ichesur weemogoed. 01 Degisoggu, a-ular, an gwenadganga sogsad, bemarse an-idu ataknamargwerye, adi, guagwar bemar-mani-ukoye-sogsad-welegedgi bemar-bendakegar. Adi, mani-welegoed daklegegar, sabedgi nue-wilub-obicha mani-uklenaiye, gwen nalledginsurye. Ise-obinagwar-Bab-Dummadga-mani-uked N/ Ar abakalegi, gwenadgan-Macedonia-yarginmalad anba-danimaladgine, anmar bemar-owisossulidba guagwar-buksuli be-daknonimalale. Deyobile, binged-dummad-itole, ar ade, anmar bemargi nued sunmakdiid. 1.[ Agala, gwenadgan an bemarse barmisad, adi, an bemar-nug-ogannodiid, melle binsa an bemar-nug-ogannodii guegar. An bemargi-sogsagusadyob bemar guagwar gudiguegar. *-M ar an nue-bemar-wisid, bemar nue-gwenadgan-bendakbidamalad. Macedonia-yargi-bukmaladga bemar-nug nue an ogannodiid. An sogdiid, bemar-Acayaʼgi-bukmalad, bato birgagwengus mani-ukega guagwar bukmarye. Bemar nue-mani-ukbi-gudimaladba, bukidar-baigan, mani-ukega, bemarba gannaledmarmogad. x, k Gwenadgan, Jesucristoʼgi-akananaimaladga-mani-weleged-igargi an bemarga garda-narmaked dogdar be abesurmalad, D+Degisoggu, we-dulemarga bemar oyogoed, degine, Jesúsʼba-nanaimaladga be oyobaloed, we-dulemar be nue-sabmarye, degine, be oyomarbaloed, ibiga bemargine anmar dummarba itodae.<*qAr Titoʼdi anbo-arbaedid, bemar-ular anba alamaknaidaed-duled. Gwenadgan-ebogwad-baigandina, wedi, Jesúsʼba-nanaimalad barmisimalad. Degine, amar Cristo-nug-ogannomarbalidid. =)sAmar-ebogwadba anmar-gwenad-baid anmar barmisibalid. We-gwenad anmarga e-ibmar-sabidaed nue-oyodidaed. Emidi, we-gwenad, bemargi-bensulidba, bur bule bemarga ibmar imakbied. ( Bela ibmar-nueganbi-imakdii anmar gubied. Unnila Bab-Dummad-asabinbisulid, dulemar-asabin ibmar-nued-imakdii anmar gubibalid. ' Melle dulemar anmargi-ichakwa-sunmakegala, we-mani-melubaksaar-anmar-akwediid, we-gwenadgan anmarba we-mani dakdimosunnad. o&WDeginbali, unnila abisulid, Jesúsʼba-nanaimalad, we-gwenad anmarba we-mani-welenaid-berbenaega susmarbalid. Bela we-ibmar anmar Bab-Dummad-nug-ogannogega imaked. Deginbali, oyogegarbar, anmarde, nue-gwenadgan-bendakbimarbarye. :%mTitoʼbali gwenad-wargwen anmar barmisad. We-gwenadgi bela Jesúsʼba-nanaimaladi, bela nueganbi egi sunmakmalad, we-gwenadde, Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi nued arbadiiye. ~$uAn-ibmar-ega-sogsadba Tito imaksado, ar ade, na e-sunnad bemarbina nue-itomosoggu, bemarse na e-itogedba nadegusad. |#qBab-Dummadga doggus-nuedye an sogdo, igi-an bemarbina nue-soge, deyobi Bab-Dummad Tito-gwagegi nasiksamogad. K"Ar igi Bab-Dummad-Gardagi narmakar nai:“Dule ibmar-ichesur-wesadi, ega gwabgussulid. Dule ibmar-ichee-wesadi, gwen ega akussurmogad.” Éxodo 16:18 Tito, Corinto-neggweburse-barmilesad q![Bemar emi-ibagi ibmar-obinekwaa-nikadi, we-ibmar we-dulemar-ibmarsulidga be ukmogoed. Adi, bemar ibmar-sate-gunonikile, we-dule-ibmarsulid sunna ibmar-nikadgine, bemarga ukmogoed, adi, bela bemar yopiragwadbi ibmar nika gumalagar.  - An sogsurdo, dule-baidga gatik ise-obinagwar ibmar-ukedba, a-anar bur sate be guye. An bega sognaidi, bemar yopira ibmar nika gumalagalad.  Ar be nuedgi ibmar-ukele, Bab-Dummad nuedgi a-ibmar abingaed. Bab-Dummadga be ibmar-nikadba ukoed. Ar be ibmar sulile, geg be uked. x~}}|{{ozyxx!wwvuEt0ssqraqppto]nmHl>kk1jHihh+g~ffe+cbaS`%_H^^]M\[|ZZ3YuXXmWAVV2UlTT;SSRQQVPOO%MMvLKJJoJ IHXGFEDCBA@@.? >Q==N<*;8988\76543210///.-X,+&**(''&~%%$##W""!R @%3<<H!~d ]PxeVEx Geb degi, dule-yawagak-edarbemalad, reyneg-dummadgi-bukmaladse gayaburba-berbeapmalad. lUSx Degisoggu, neggweburse nadmarsunnad. Neggwebur-mosmargu, neggwebur-yawagak-edarbemaladse gochamalad, ega sogdemalad: “Anmar Siria-sordamar-bukwadse arbimalad. Agi dulemar bar bukwasulid, bipisaale dule-gaya-gole gwen itolesulid, unnila molimarbi, moli-uayasuidmarbi atinnar bubukwad. E-dordoneg-sobarmaladdi igi bukwa, deyob amba gannar bukwad.” T x Degine, sokarmalad: —Anmar ibmar-nued gwen imaknaisulid. Emi-iba, gayaburba-nued-sogleged-ibad. Emisgindi, anmardi unnila boo-bukwamalad. Anmar neg-oibogedse abitoye-sogele, anmargi ataklegoed. Anmar emisgwa reynegse naergebed, adi, rey-owisogegar. gSIxDule-naibe-buna-yaa-maleged-nikamalad, Siria-sordamar-bukwadse-mosmargu, dordoneg-sobaled-yaba ubodmalad, degi, agi mas-guchamalad, gobsamalad. Aginbali, mani, olo, degi, mormar susmalad, geb bela odukuapmalad. A-sorba, gannar nonimalad, geb dordoneg-sobaled-baid-yaba ubodmalad. Agine, bukidar ibmarmar-bukwad susmarbalid, geb odukuapmarbalid. aR=xDegisoggu, Siria-sordamar mutikidba na duurmakdemalad, e-dordoneg-sobarmalad, e-molimar, e-moli-uayasuigan mete nadmalad, degine, igi e-neg-bukwagusa, deyob mete-nadmarsunnad, adi, wakinmalaga, na san-bendakmalagar. bQ?xAr ade, Bab-Jehová, Siria-sordamar ibmar-oimakeyob-itogega imaksad. Moli-ur-bila-onomalad-oimakedyob imaksad, sorda-moligi-sii-urwemalad-oimakedyob imaksad, degi, sorda-bila-onomalad-duurmakdanikiyob imaksabalid. Degisoggu, sokarmalad: “Israel-e-rey, Het-dulemar-e-reyse, degi, Egipto-dulemar-e-reyse gochargebed, adi, anmargi gwisguegar.” P}xDegi, na nue neg-gutuleali, Siria-sordamar-bukwadse nadmalad. Amar-bukwadmobinne dakarmalad, Siria-sordamar, sate. GO xAr anmar neggweburse dogye sogele, ar amba anmar ukudba dulemar-abargi burgwemaloed. Degine, amba anmar wegi bukwamarbalile, amba anmar burgwebaloed. Degisoggu, anmar bur Siria-sordamar-bukwadse namarsunna, ar anmar-oburgwesurye sogele, anmar burgosurmalad, ar anmar-oburgweye sogerdi, akarsurdo. Anmar-oburgwemalodo. #NAxA-ibagi, dulemar-warbake naibe-buna-yaa-maleged-nikamalad neggwebur-dogedgi bukwadi sokarmalad: —¿Ibu anmar wegi sasi? ¿Burgwed an abitobukmala? MxDule-rey-bendaked, Eliseo-abin sogded: —¡Suli! Ar Bab-Jehová deyob na ibmar-imakoye sogele, ar amba guosulid. Geb Eliseo ega sogded: —Be-sunnagwad na be dakoed, degi-inigwele, we-ibmar be gwen gunnosulid. Samaria-neggwebur ollorgunonikid BL xGeb Eliseo abin-sogded: —Bab-Jehová-sogedi nue be itomala. Bab-Jehová weyob soged: ‘Banedse we-wachigine, Samaria-neggwebur-dogedgi madubur-bur-sunsogedi, nibirguglegi (7) mani-sibugan-gwagwengi uklego, degi, orosgisaar-dakleged-cebadaʼye-nugad nibirambe-gakatargi (15), mani-sibugan-gwagwengi uklebalo.’ ZK/x!Eliseo amba girmar-dummaganga sunmaksiidgi, gayaburba-berbeged-dule dognonikid. A-dule Eliseoʼga sogded: —Bab-Jehováʼgi we-sabsur-wileged danikid. Degisoggu, an-bendakega geg an egi bar wileged.,JSx Eliseoʼdi, sapin-dummagan-abargi e-neggi siid. Geb rey Eliseoʼse, dule-wargwen gayaburba-berbeged barmisad. Dule-gayaburba-berbeged Eliseoʼse moed-iduale, Eliseo girmar-dummaganga sogded: —Emi, dule-gindakedi an dukar-egwannega, dule-barmialidi, be dakmaloed. Ar reyga gayaburba-berbeged-dule wese nonikile, e-idu yawagak-edumalo, melle ega egamalo. Ar ade, e-sorba, e-dummad-e-nag-goled bato magar itoleged. IxGeb degi, rey binnasuli goted: “Bab-Jehová emi-ibagi Safat-machi-Eliseo-ibe an dukar egwachasulir, be sabsur-an-odurdaksunno.” FHxRey, deyob ome soge-itosgu, sae-itoded, e-mor-yoid siir-siir imaksad. Rey galu-matusulid-birgi garmakdiisoggu, dulemar na dakarmalad, rey e-mor-dummad-urba wile-itoged-mor-yoi nadapi. ;GqxDegisoggu, an-mimmi anmar oburgwisad, geb anmar guchamalad. A-bangi omegwaga an sokarmogad: ‘Wese, be-mimmi be seda, anmar emi a-gunmarmogo.’ Ar omegwadina e-mimmi-odukusad. F9x¿Ar ibi be itoge? Ome abin-sogded: —We-omegwa anga soged: ‘Wese, be-mimmi be seda. Anmar emi gunmalo, degi, banedsedi angad anmar gunmarmogo.’ E3xRey, ome-abin sogded: —Ar Bab-Jehová be-bendaksulile, ¿igi an be-imakmogosunna? ¿Orosgi-dakleged an bega ukosi? ¿An bega vino ukbalosi? DxIbagwengi, rey galu-matusulid-birgi nadapgua, ome-wargwen binnasuli ese gollalid: —¡Dummad-rey, be anmar-bendake! pC[xSiria-sordamar ebiris ambikunonisoggu, Samaria-neggweburgi ukud-dummad naguded. Degidgine, moli-uayasuid-nono mani-sibu-nibirbo ukleded, degine, nuu-sibu-saa ibmar-digega-uklegedi, nog-mur-gwagwen, mani-sibu-onza-gwabo ukledbalid. B/xIbagan-nasad-sorba, Siria-rey-Ben-Adad bela e-sordamar-bila-onoged nialid, Samaria-neggweburgi ambikunaega, geb agi ebiris ambikunonimalad. A xDegisoggu, Israel-e-rey Siria-sordamarga iba-dummad onosad. Geb degi, bela Siria-sordamar mas-guchamargu, degi, gobsamargu, na gannar e-reyse nadmarsunnad. Degisoggu, Siria-sordamar bar Israel-yar-ebirdii gussulid. Samariaʼgi ukud-dummad nagunonikid ^@7xEliseo abin-sogded: —Mer ogilogo. ¿Ar be-es-suidgi, degi, be-warsigi, be we-dulemar-gassi? Suli. Bur be ega mas-uke, dii-uke, adi, mas-gunmalaga, degi, gobmalagar. Geb a-sorba, gannar na e-reyse namaloed. p?[xIsrael-e-rey deyob daksagu, Eliseoʼse egichialid: —Dummad, we-sordamar, ¿an ogiloge? ¿An oburgwe? s>axSamaria-mosmargu, Eliseo, Bab-Jehováʼse goted, sogded: “Bab-Jehová, we-dulemar ibmar-mag-dakega be imake.” Geb, Bab-Jehová dulemar ibmar-mag-dakega imaksad. Sordamar nue-atakdemargu, Samaria-neggweburgi-gudii itoarmalad. n=WxEliseo, sorda-bila-onomalad e-walikgusgu, ega sogded: “Bemar noar nadapid, bemar we-neggweburse nadapsulid. Degisoggu, anba be dagmala, dule-amidiidse an bemar-sedo.” Geb Eliseo Samaria-neggweburse Siria-sordamar sesad. <)xEliseo, egi Siria-sordamar dani-dakargu, yog Bab-Jehováʼse-golaled, sogded: “Bab-Jehová, wilesagwa na bega soged, we-dulemar aku-atakega be imake.” Geb degidgine, Bab-Jehová dulemar aku-atakega imaksad. Igi Eliseo ese egichagusa, deyob Bab-Jehová imaksad. a;=xAgine, Eliseo Bab-Dummadse-goted sogded: “Bab-Jehová, wilesagwa na bega soged, an-mai, sorda-anmarba-nanaid-bukwad magar-dakega be imake.” Geb degidgine, Bab-Jehová, Eliseo-mai sordamar-bukwad-mag-dakega imaksad. Geb Eliseo-mai nue-dakdegu, dakalid, sorda-moligi-sii-urwemalad, degi, ur-dummagan, bela Eliseoʼbina yar-ebilis bukwa. l:SxEliseo, e-maiga sogded: —Mer be dobgu. Dule-anmarba-nanaidi, bur bule we-dulemarba mergued. m9UxOibosgu, Bab-Dummad-e-dule-e-mai magaba nodgu, dakalid, sorda-bila-onomaladi, degi, sorda-moligi-sii-urwemaladi, sorda-moli-urgi-sii-urwemaladi, bela neggwebur-ebilis-bukwa. Geb, Eliseoʼga sokalid: —Dummad, anmar, bela. 8yxRey ega degiisoge-itosgu, Eliseo-ganaega, sorda-moligi-sii-urwemalad barmisad, degi, sorda-moli-urgi-sii-urwemalad, degine, sorda-bila-onomalad barmisbalid. Geb, mutik Dotán-neggweburse modapmalad. Agi bela a-neggwebur-ebilis ambikusmalad. <7sx Geb degine, Siria-rey igar-ukded: —Be aminamar, bia Eliseo gudiidibe. Adi an-sordamar Eliseo-ganaega an barmidoed. Geb reyga dule sogded: —Dotán-neggweburgi Eliseo mai. X6+x Sorda-idumalad-wargwen abin-sogded: —Dummad-rey, anmarginsuli. Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Eliseo Israelʼgi-maid, a, Israel-e-rey-owisodaed. Ar be-neg-gabed-yaba be ibmar-sog-inigwele, bela wisid. *5Ox Degidbali, Siria-e-rey sae itoalid, geb e-sorda-idumaladse gochad, ega sogded: —Be anga sogmalo, melle angi be odukumalo, ¿Doa Israel-e-rey we owisodae? B4x Degisoggu, Israel-e-rey, na e-sordamar neg-arganaega barmisad, bia Bab-Dummad-e-dule ega sogsa, ase barmisad. Deyob, na bali-bali neg-argadii gusmalad. Degisoggu, nabir bendaklesmalad. 13]x Bab-Dummad-e-duledi, Israel-e-reyga weyob gayaburba barmisad: “Siria-sordamar-ambikuoedse melle sordamar-barmido, ar ade, agi Siria-sordamar ambikudanimalad.” 2xSiria-e-rey, Israel-dulemar-ebo bila-ononaidgi, sorda-idumaladse gochad, ega sogega, ede bia neg-amisa na ambikumalaga. u1exGeb degi, Eliseo sogded: —Akan be sue. Geb dule, akan ikiir susad. Eliseoʼse Siria-sordamar-galesad \03xBab-Dummad-e-dule-Eliseo ese egichided: —¿Bia argwacha? Geb, a-dule ega oyosad, biasik akan argwacha. Geb Eliseo suar-siksad, bia akan argwacha, a-inniki suar egwachad. Geb akan mua-mua-naguega imaksad. V/'xDegi, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-wargwen suar-siknaidgi, egi akan unnuded, diwargi argwandapid. Geb agi, binnasur gollalid sogded: —¡Dummad, naibid-dummaddo! ¡Ar we-akan dule-baidgad wis an sediid! T.#xEliseo amarba nadsunnad. Geb Jordán-diwar mosmargu, suar sikdemalad. -/xBab-Dummad-gayaburba-barsoged-wargwen, Eliseoʼga sokalid: —Wis be anmar-bardaknae. Eliseo abin-sogded: —Degirdi nabir, an bemarba nao. ,xDegisoggu, anmar Jordán-diwarse suarmar siknamarsi, adi, agine anmar neg-baid soboed. Geb Eliseo sogded: —Degirdi nabir. Be namar. + xIbagwengi, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad Eliseoʼga sokarmalad: —Anmar be-walik-gudiidgine, dogdar neg-bipii anmar dakdo. *xDegisoggu, Naamán-e-boni naibe-buna-yaa-maleged-nika-gusad, bela bese gwagoed, degi, bela be waganse-bakar, degisadegu guoed. Degidgine, Giezi, Eliseo-walik-gwichi noargu, naibe-buna-yaa-maleged-sunnabi noalid, igi mogir sibudik-daklege, deyob-dakle noalid.[)1xAr, Eliseoʼdi, binnasur abin gualid, ega sogded: —Dule be-abindakega e-moli-urgi aideargu, an e-asabin, burbar-gwichi gusad. ¿Ar mani-abingaed-ibasi? Degi, ¿mormar, olivo-nainumar, uva-nainumar, sibad-wawaadmar-abingaed-ibasi? ¿Moli-bebe-nikamalad, degine, mai-machergan, degi, mai-omegan, abingamalad-ibasi? Suli, a-iba-suli. (}xGeb, Giezi e-dummadse dognonikid. Eliseo ega sogded: —Giezi, ¿bia be gudii? Giezi abin-sogded: —An banna gudisuli. 'xYar-mullu-siid-mosmargu, Giezi, dulemar-ega-sagu-sedanimalad-annik sagu susad, geb, negyaba odosad, a-sorba gannar dulemar-barmisad. o&YxNaamán ega sogded: —Mani nibir-dulagugle-gakambe (150) be sede. Geb, Naamán ise-ukar imakega, sagu-goabo ega mani-balisad, degine, a-yabali goabo mor-binigan ega odosbalid. Geb, e-mai-warbogwadga uksad, Gieziʼga sedega. ;%qxGiezi abin-sogded: —Suli, akar-an-itosuli. An-dummad an-barmiali bega sogega: ‘Anse sapingan-warbo Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad Efraín-yalagan-akar nonimalad. Degisoggu, a-dulemarga an bese ibmar-egisdo, mani nibir-dulapaa-gakambe-gakatar (75) an abege, degi, mor-binigan goabo an abebar.’ B$xGeb agi, Giezi, Naamán-bargaega e-sorba abarmakded. Degi, Naamán Giezi e-sorba-abarmakdani-daksagu, moli-urgi yog-aidegar imaksad, abindakega. Geb, ega sogded: —¿Ibu be itoe? #xBab-Jehová-e-dule-Eliseo-e-mai-Gieziʼye-nugad, binsaalid: “An-dummad bela-belad Siria-dule-Naamánʼgi nued-binsasad ega ibmar-uknaid e-abin sussulid. Degisoggu, Bab-Jehová-nuggi an napira-soged, e-sorba abarmakded-nika, abakar anga ibmar wis-ukalile.” a"=xGeb, Eliseo ega sogded: —Nuedgi be nae. Naamán degi-nadsunnad. Yeer-nanaedgine, D!xUnnila Bab-Jehováʼga an sogdo, an-dummadba e-bab-dummadse-goled-neg Rimónʼye-nugadse an nadele, Bab-Jehová egi nossuliyob an-daksana gadin. Rimónʼse-goled-negyaba reybo sakwagi-annikaa an dogmaile, an yokorgi-sindigar sige-dakledagoed. Degisoggu, Bab-Jehová an e-maiga-gued egi nossuliyob an-daksana gadin. x kxGeb agine, Naamán sogded: —Degirdi, an bega sogo, an moli-uaya-senigana-walabo we-ukub sedbido. Emisgwagwadgine, an be-mai-guedi bar bab-dummad-baidga ibmar-ogumakar, degi, ibmar-oburgwar ukosulid. Unnila Bab-Jehováʼgarbi ukoed. r_xDegi-inigwele, Eliseo ega sogded: —Napira Bab-Dummad-nuggi an bega sogo, Bab-Dummad an-dakmaidgi be ibmar anga ukbiedi an suosuli. Naamán egi alamaknaigusad, e-ibmar-uknaid e-abin suegar. Degi-inigwele, Eliseo itossur-gusad. 'IxA-sorbali, Naamán, dule-e-bardakdimalad-ebo Bab-Dummad-e-dulese gannar nadmalad. Ese modapgu, ega sogdapid: —Emisgindi, an nue-wisdo, we-napneggine Bab-Dummad-baid maisulid, unnila Israel-Bab-Dummadbi maid. Emide, an bega wilesagwa soged, be-mai bega ibmar-wis-ukbiedi, be sue. _9xGeb degi, Naamán Jordán-diwarse nadsunnad, ilagugle (7) dii-ulak-dogsad, igi, ega Bab-Dummad-gayaburba-barsoged sogsa, deyob imaksad. Geb, Naamán-e-san yog-nuguar naded, burwigan-e-sanyob swilimakar naded. {x Geb e-maimar ese nadmalad, ega sogdemalad: —Dummad, ar Bab-Dummad-e-dule ibmar-yeer-gangued imakoye bega sogsana, ¿bur be imakoen be-insae? A-bursunna be imaksasuliled. Ar emidi bega sognaid: ‘Dii-ulak be-dogoye, yog be nuguar-naoye.’ T#x ¿Ar Abana-diwar, degi, Farfar-diwar, Damasco-diwarmalad. A-diwarmarde Israel-diwarmarba bur-nuegansursi? Ar an a-diwarmarse an-san enuknader, ¿an nugudsulile? Nugusale.” Naamán, nue-ulus nadsunnad. ]5x Naamán sae-itoded, weyob sogde naded: “Andi, an-abin yog-noar imakoye, an biendo, e-Bab-Dummad-Jehováʼse yog-gollar imakegar. Degi, e-argan, an-boni-nikad-ebudogu, yog-nuguar an naoergeberye an biendo. @{x Geb degi, Eliseo ese dule barmisad, ega sogega: “Jordán-diwarse be nao. Agine ilagugle (7) dii-ulak be-dogo. Geb agi, we-boni-nikad bega nugudoed, degi, be-san daarmakar naoed.” wix Naamán, e-molimar-abargi moli-urgi, Eliseoʼse nadsunnad. Mosgu, Eliseo-e-neg-yawagak-asabin nagudapid. 3xBab-Jehová-e-dule-Eliseo wisguargu, Israel-e-rey garda-absosadbali e-mor siir-siir imaksaye. Agine Eliseo, reyse gayaburba barmisad: “¿Dummad, ibigala be mor esirmaksa? We-dule be anse barmidage, adi, wisguega Israel-dulemargi Bab-Dummad-gayaburba-barsoged maid.” >wxIsrael-dulemar-e-rey garda absosgu, e-mor-yoid siir-siir-imaksad, degi, sogded: “¿Ar an, Bab-Dummadsi? ¿An dulemarga burba-dulad-ukedsi, degi, dulemar-obelobalidsi? Emide, we-dule anga sogsiid, dule-naibe-buna-yaa-maleged-nikad, ega nudakoye. An dakegua, angi-urwega anga boni-onobieyob an dakdo.” nWxIsrael-e-reyga garda-semaidi weyob sognaid: “We-garda be abindaksar, mag be dakoed, we-dule sorda-bila-onomalad-e-dummadid, Naamánʼye nugad. An-nuggine, we-dule an barmisiid, naibe-buna-yaa-maleged-nikad ega be nudakegar.” ;xGeb, Siria-dulemar-e-rey, Naamán-abin sogded: —Degirdi nabir, be nao. An Israel-dulemar-e-reyga garda an barmidoed. Geb degi, Naamán nadsunnad. Mani-sibu mili-gwadurgwen-gakambe (30,000) sesad, or-mani mili-gwanergwa (6,000) sesbalid, degi, mor-binigan goambe (10) sesbalid. OxNaamán bunolo-Israelʼgined-ibmar-sogsadi, bela reyga sognaded. -UxIbagwengi, bunolo e-dummad-omega sokalid: “An-dummad Samaria-neggweburse Bab-Dummad-gayaburba-barsoged daknaddibe, ega naibe-buna-yaa-maleged nudaksaled.” 6gxSiria-neggwebur-e-sorda-bila-onomalad, Israel-yarsik bipirmakdimaladgi bunolo-gwensak Israel-neggweburgined gasmalad. Geb a-bunolo Naamán-e-omega ibmar-imakega gusad.  ;xNaamán, Siria-rey-e-sorda-bila-onomalad e-dummadid. Naamánʼde, dule-nue-nug-nikadid, degine, rey, Naamánʼbina-itogerbad, ar ade, Naamánʼbali Bab-Jehová Siria-yala-bendaksagusad. Naamánʼde, dule-gandikidid. Degi-inigwele, Naamánʼde, naibe-buna-yaa-maleged nika gusad. %Ex,Degisoggu, Eliseo-e-mai na mas mimissunnad. Igi Bab-Jehová, Eliseoʼga sogsa gusa deyobi gunonikid. Bela dulemar mas-guchagu, amba mas gwabgusad.[1x+E-mai abin-sogded: —¿Wede unniosi, dulemar-dulataledga (100) an mimier? Degi, Eliseo, e-mai-abin sogded: —Gwenadganga mas mimie. Ar weyob Bab-Jehová soged: ‘Mas gunmaloed, degi, amba gwabguoed.’  %x*Dule-wargwen, Baal-Salisaʼgined nonikid. A-dule Bab-Dummad-e-dulega ibmar-gwag-gebe-welesad senonikid. Cebada-madu gwadurgwen (20) senonikid, degine, orosgi-dakleged-trigoʼye-nugad gebe-welesad, senonibalid. Geb Eliseo e-maiga sogded: —Gwenadganga mas mimie.  x)Geb degi, Eliseo sokalid: —Madubur anga sedamar. Geb mas-yagine, Eliseo madubur obatisad. A-sorba, Eliseo sogded: —Emisgi, gwenadganga mas-wee. Geb, mas-yagine ina-nusu-nikad surgusad, bar mas ina-nusubi guchasurmalad. Eliseo dulemar masgi oguchad 3 ax(Mas-akwigusgu, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladga mas welesad. Mas-gutemargu, binnasuli gollarmalad: —¡Bab-Dummad-e-duleye, we-mas ina-nusubi! Agi, bar-guchasurmalad. . Wx'Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-gwensak, gagan-nabir-gullemalad aminaded. Degi, nadapidgi sapi-senigwa gwichi dakalid, geb e-san nabayob-dakleged gwane-gwane imaksad, e-suba enguedse. Nonigu, olo-olo imaksad, geb mas-nuesaar-imaklenaid-yagi obatisad. Degi-inigwele, ar wissulid, wede ibua.  5x&Eliseo Gilgal-neggweburse gannar nonikid. A-ibagangine, a-yargi ukud-dummad naid. Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-baigan Eliseo-walik bukmalad. Agine, Eliseo e-maiga sogded: “Soo-yagi bormo-dummad be onakwe. Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladga mas-nuesaar be imako.” 3ax%Omegwa dogdeyalaba, Eliseo-mali-naba, yokorgi-sindigar e-wagar-napase-ebulegedse, signonikid. A-sorba, omegwa e-mimmi-susa nodsunnad. Eliseo mas-nabir-gulle imaksad ;qx$Geb, Eliseo, Gieziʼse goted, ega sogded: —Ome-Sunam-neggweburginedse be gornae. Degi, Giezi omegwase gorapid. Omegwa Eliseoʼse nonigu, Eliseo ega sogded: —Be-mimmi be sue. >wx#Geb degine, Eliseo, gwisgusad. Negyaba, bire-bire gudii gusad. A-sorba, gannar Eliseo machi-bipi-birgi megisad. Agine, machi-bipi asmialid, ilagugle (7) asmisad. Geb agi, atakalid. lSx"Bab-Jehováʼse-gochad-sorba, Eliseo, machi-bipi-birgi megisad. Eliseo machi-bipi-e-gayagi, e-gaya nasiksad, degi, e-ibya-innik egi ataksabalid, degine, machi-bipi-e-argangi e-argan-mesisbalid. Degidgine, machi-bipi durgualid. b?x!Geb Eliseo, machi-bipi-maidse dogsad. Yawagak edus-imaksad, degi, Bab-Jehováʼse-goted. Ox Eliseo, negse mosgua, e-megedgi machi-bipi burgwar-mai dakdapid. |sxGieziʼdi, bato amar-idu negse mosad. Geb Giezi machi-bipi-e-wagargi, gaapoled omesisad. Degi-inigwele, machi-bipi gwen gigli-gigli gussulid. Degidgine, Giezi gannar Eliseoʼse alid. Geb Giezi, Eliseoʼga sogded: —Amba machi-bipi ataksulid. >wxGeb machi-bipi-e-nan, Eliseoʼga sogded: —Napira Bab-Jehová-nuggi, an bega sogo: Bab-Jehová beba gudisoggu, walagwen an be-obegosuli. Degisoggu, Eliseo omegwaba nadsunnad. oYxDegidgi, Eliseo, Gieziʼga sogded: —Mor-nudak nue-yoo, nae. An-gaapoled be sedo. Igarba be dule abinguardibe, mer ese be golo. E bese gollalile, mer bedi ese golo. Be neg-mosale, machi-bipi-e-wagargi be, an-gaapoled omeso. xGeb, omegwa Eliseoʼga sogded: —Dummad, ¿an mimmi-abeye an bega sogsasi? ¿An bega sogsasursi, mer be angi dodoye? #~AxDegine, omegwa, yar-birse Bab-Dummad-e-dule-siidse modapgu, e-naggi angaagwar nagusad. Geb Giezi, Eliseoʼgi omegwa-obangubi-gualinad. Degi-inigwele, Eliseo ega sogded: —Mer ese achao, ar bela-belad nue-bukib-binsaed. Bab-Jehová amba anga yoo soged, we-omede igi-nue-itoge. P}xGwae be abin-nae, be abarmakde. Ega be sogo, be nued-sogeye, degi, be-sui, be-mimmi nueganbimarmo sogeye. Degi, geb e-mai naded. Giezi omega ibmar-sogsagu, omegwa ega sogded: —Anmar bela nueganbi. 4|cxGeb omegwa Bab-Dummad-e-dule-maidse nadsunnad. Carmelo-yarse mosgu, Eliseo bannabaa omegwa-dani daksad. Geb e-mai-Gieziʼga sogded: —Ome-Sunam-neggweburgined dani. !{=xDegi, moli-uayasuid-ome-birgi omega gan sismalad. Geb ome e-maiga sogded: —Ogus. Nae. Mer igarba be anga obunnogo. An bega sogedse, be obunnogo. z xE-sui ega sogded: —¿Ibiga be daknae? Yoo nii-binid gwisgued, obunnoged-ibasurbalid. E-ome e-suiga sogded: —Akarsuli. 3yaxGeb agine, e-suise goted: —Mai-wargwen be anga barmidage. Degi, moli-uayasuid-ome be anga barmidabalo. Bin gwae Bab-Dummad-e-dule an daknagwelo. Emisgwa an nonibaloed. sxaxGeb degi, e-nan, Bab-Dummad-e-dule-gabednegse sesad. Agi, e-gabed-maidgi omesisad. Geb yawagak-edis alid. w+xDule, machi-bipi-gadebin imaksad. Geb, e-nanse sesad. E-nana e-nukugi e-machi-bipi-ganigusad. Deyob-gani, yorukudse machi-bipi burgwisad. vxAgine, ukiagwale susugwa binnasuli goralid: —¡Aaa! ¡An nono-nunmake! Geb e-bab dule-ega-arbaedga sogded: —¡E-nanse be sede! uxDegi, machi-bipi dungualid. Geb ibagwengine, machi-bipi e-bab daknaded. E-babde, dulemar-ibmar-gwag-wemalad-abargi-gunaimogad. t3xDegidgine, ome gurgin-nika gunonikid. Geb birga-nasadgine, ega-iba-soglesadgi ome mimmi baknonikid. Ar igi Eliseo ega sogsagusa, deyob gusad. BsxEliseo omega sogded: —We-birga-danikidgi, degi, we-ibaginbali be-nukugi be-mimmi be gani guoed. Ome, Eliseo-abin sogded: —Dogdar-itole. Bedi Bab-Dummad-e-duled. Mer angi be dodoge. trcxEliseo sogded: —Ese be gorna. Geb Giezi omegwase gorapid. Degi, omegwa, yawagak-naba gwisgunonikid. q#xEliseo, Gieziʼse egichialid: —¿Degite, an ibu ega imaksunnoe? Giezi abin-sogded: —Ome mimmigan sulid, ar e-sui bato seredgusad. (pKx Agine, Eliseo, Gieziʼga sogded: —Omega be soge: ‘Be anmarga bela-bela be alamakdiid. ¿Ibu bega wis imakbi be an-abemoga? ¿An bega rey-ebo sunmaknabi be abege, igi, sordamar-bila-onomalad-e-dummad-ebodibe?’ Omegwa abin-sogded: —An-dulemar-abargi an nueganbi gudiid, bonisulid. ox Eliseo, e-mai-Gieziʼga sogded: —Ome-Sunam-neggweburginedse be gorna. Geb e-mai, omegwase gorapid. Geb omegwa Eliseoʼse nonikid. tncx Ibagwengi, Eliseo nadapgu, a-ome-negse dogdapid. Bia ega obunnoged-neg-sobsamala, agi Eliseo gabisad. :mox Anmar ega neg-aila-birgi gabedneg sobmalo. Agine, anmar ega e-meged omesmalo. Anmar ega mese-sioed, gana, degine, gwallu ega sibaloed. Adi, anmarse nanaed-iliba, agi megega.” lx Degidgi, omegwa e-suiga sokalid: “An wisid, we-dule anmarse nanaed-iliba-nonidaedi, we, Bab-Dummad-e-dule-swilidikidid. >kwxIbagwengine, Eliseo Sunem-neggweburgi nadapgu, ome-nue-nuga-nika-maid egi alamaknai gusad, ese mas-gunnee dagoye. Degisoggu, Eliseo a-neggweburgi nadapile, agi mas-gundapdaed. jxGeb degine, omegwa, Bab-Dummad-e-dulese naded, geb ega ibmar-gusad sogsad. Agi, Eliseo ega sogded: —Emisgindi be nae, olivo-gwallu manigi be uknae. Geb dulegi-mani-ganikid be bennuko. Mani-gwabguoedgi bemar nabir gudii gumaloed. Eliseo, ome-Sunemʼginedbo 9imxBela bormomargi olivo-gwallu engusgu, omegwa e-machi-wargwenga sogded: —Bormo-baid anga seda. E-Machi, abin-sogded: —Bormomar, bela. Agine, olivo-gwallu yog-galegar naded. EhxGeb degine, omegwa Eliseo-idu e-negse naded. Agine, e-masmala-ebo, negyaba yawagak-ediar sigisad. E-masmaladi ega bormomar senonidaed. Geb e-nan e-abin olivo-gwallu bormogi bar-daed. #gAxA-sorba, be-masmala-ebo negyaba be dogo. Geb, yawagak be edio. Agine, olivo-gwallu bormomargi be enogo. Degi, bormomar-engumaidba, bachik-bachik be urbo. f xEliseo ega sogded: —Degirdi, dule-be-neg-dikarba-mamaidse, bormo-ollogana ichesur be egiso, bela be amioedi be sedago. Ye-xGeb Eliseo ega sogded: —¿Degite, ibu bega imakbi be an-abesunna? ¿Ibi wis neggi be nikasunna? Ome sogded: —Dummad, bipisaale neggi an ibmar nikasulid, unnila olivo-gwallubi bormogi wis-ichee siid. *d QxOme-gwensak Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-e-omega-gusadi, nunmak-itogedgi, Eliseoʼga sogded: —An-sui-beba-gudidaed burgwisad. Be wisid, a-dule Bab-Jehováʼba nue ibsadii daed. Epenne, anmar dulegi mani-gasgusad. Emide, a-dule nonikid. An-ibe an-masmala-warbogwad e-maiga-guega sedbied. Gc xDegidgine, Moab-e-rey-Mesa, e-machi-sailagined e-sorba-negdakmogoenad nisad. Geb Rey-Mesa e-machi-oburgwisad, neggwebur-galu-matusulidgi e-bab-dummadga ogumakar e-machi-uksad. Geb degidbali, Israel-sordamargi bela-belad uluarmalad. Israel-sordamar deyob itoarmargu, na ainidmarsunnad, e-yarse gannar nadmarsunnad.bxMoab-e-rey, Israel-sordamarse e-sordamar-galakuar dakargu, dulataled-ilagugle (700) e-sordamar-es-suidgi-urwemalad, Edom-e-rey-sordamar-bukwadse sesad, adi, Edom-e-rey ega nabir igar-ukega, e-yargi namalaga. Degi-inigwele, Moab-e-rey Edom-e-reygi nakwissulid. saaxA-sorbali, Israel-sordamar bela Moab-neggweburmar-obelosmalad. Geb e-nainu-nuegan bela akwabi imaksamalad. Degi, e-diangan-mamaidgi bela napa-omulusmalad. Degine, bela sapi-nuegan-san-nikamalad oismarbalid. Unnila Kir-Hareset-neggweburbi napi-sigisad. Degi, sordamar-dubgi-akwa-miar-urwemalad a-neggweburse ubosmalad. Degisoggu, bela a-neggwebur obelosmarbalid. l`SxMoab-sordamar, Israel-sordamar-bukwadse nonimargu, Israel-sordamar egi ainialid, Moab-sordamargi gwichigudmalad. Abala egi wakitemalad. Degi-inigwele, Israel-sordamar na balegitemalad, geb bela Moab-dulemar-oburgwismalad. G_ xGeb binnasuli gotemalad: “¡We, bila-onosmalad-e-abed! ¡Reymar ulusargebed! Muchub-muchub na e-sordagan-oburgwismalargebed. ¡Moab-sordamar! ¡Anmar nae, e-ibmar-besmalad anmar sunae!” ^#xMoab-dulemar wakudaryalaba gwisguarmargu, dakdemalad, dad-ibeler diigi mee-ganai. Geb degi, bannabaa, dii ginnitibi-abeyob-nai dakarmalad. )]MxGeb degine, Moab-dulemar wisguargu, reymar-warbaagwad emargi bila-onogega daniye. Geb agine, yar-abingunaidgi Moab-dulemar sordamar-nabir-urwemalad nisad. s\axNeg-oibosgua, Bab-Dummadga-ibmar-ukleged-wachigine, dii bela enguded. Ar ade, Edomʼsik dii danikid. $[CxBela bemar, Moab-yar-e-neggwebur-sakdigar-bukmalad obelomaloed. Degine, neggwebur-baigan bur-sunsogmalad bela be obelomarbaloed, e-sapi-nuegan-san-nikamalad bela be oimarbaloed. A-ukinbali, e-diangan-mamaid bela be emurmarbaloed, degine, e-nainu-nuegan bela akwabi be imakmarbaloed. |ZsxAr Bab-Jehováʼgardi we-ibmar basursunna gued. De-ukinbali, Bab-Jehová, Moab-dulemargi-nakwega bemar-imakbaloed. eYExAr Bab-Jehová weyob soged: ‘Burwa bar-golosur-inigwele, degi, dii bar-wiosurbar-inigwele, we-neba-naidgi dii engudoed. Geb bemar we-dii goboed, degine, be-molimar, degi, be-ibmar-durgan-baigan we-dii gobmarmogoed.’ vXgxAgi, Eliseo sogded: —Bab-Jehová weyob soged: ‘We-neba-naidgi dii-megega napamar ichesur be akwimalo.’ WxEmisgwa an sogdo: Anga be gar-arpa-ogoled-dule sedamar. Gar-ogoled-dule, gar-arpa-ogorsiidgi, Bab-Jehová-Burba Eliseoʼgi ubononikid. VxEliseo, Israel-e-rey-abin sogded: —Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nika-Maid, e-asabinni an gwichid. Napiragwadgi ise-sogar an bega soged: An Judá-e-rey-Josafatʼgi binsaedsulidaena, bipisaale an bemarse aibirosulinad, degi, an bemarse golosurbalinad. BUx Mosmargu, Eliseo, Israel-e-reyga sogded: —¿Ar ibu bega sogo be an-dake? Suli. Be-bab e-bab-dummad-gayaburba-barsogmaladse, degi, be-nan-e-bab-dummad-gayaburba-barsogmaladse be ibmar egisnae. Geb Israel-e-rey, Eliseo-abin-sogded: —Suli, ar Bab-Jehová Moab-e-reyga anmar-urmakega, reymar-warbaagwadse gochad. KTx Agine, Rey-Josafat sogded: —Degirdi, a-dule anmarga Bab-Jehová-gayaburba barsogoed. Degisoggu, Israel-dulemar-e-rey, Rey-Josafatʼbo, degi, Edom-dulemar-e-reybo, Eliseo-maidse nadmalad. S!x Geb degi, Josafat egichided: —¿Ar wegi Bab-Jehová-gayaburba-barsoged satesi? Adi, a-dulese anmar egisega: ‘Bab-Jehová, igi-ibmar-imakbi anmar-abege.’ Israel-e-rey-sorda-dummad-gwensak sokalid: —Wegi Safat-machi-Eliseo gudiid, Elíasʼba gudii gusad. Rx Geb degi, Israel-e-rey sogded: —¡Anmar dule-wiles! Bab-Jehová, Moab-e-reyga anmar-urmakega reymar-warbaagwadse gochad. NQx Degisoggu, Israel-e-rey, Judá-e-rey, degi, Edom-e-rey bulale nadmalad. Ibaguglegus (7) nega-dulesulidganba nadapmaladgi, sordaganga dii-gobed galakuded, degine, e-molimarga dii galakudmogad. PxJosafat ega sogded: —¿Degite, biti-igarba anmar naosunna? Rey-Joram abin-sogded: —Edom-nega-dulesulidgan-igarba anmar naoe. OxRey-Joram, Judá-e-rey-Josafatʼse weyob gayaburba barmisad: —Moab-e-rey angi gwisgunonikid. ¿Moab-sordamargi bila-onogega, be anba naoe? Rey-Josafat abin-sogded: —Guakwagwa. Be-sogedbali. An-sordamar be-sordamarmogad, an-molimarse-bakar, guakwa nanaid. cNAxDegidgine, Rey-Joram, Samaria-neggweburgi noalid, bela Israel-sorda-bila-onomalad nialid. VM'xDegi-inigwele, Rey-Acab-burgwisgu, Moab-e-rey, Israel-e-reygi gwisgunonikid. LxMoab-e-rey Mesaʼye-nugadi, sibad-wawaadmar-e-ibedid. Degine, birga-irba Israel-e-rey bennuklesoggu, Mesa, Israel-dulemar-e-reyga sibad-wawaad-senigana mili-dulatar (100,000) ukdaed, deginbali, sibad-wawaad-machergan-e-absar mili-dulatar (100,000) ukdabalid. JKxDegi-inigwele, Nabat-machi-Jeroboam isgusgusayobi, Joram isgunonimogad. Ar ade, Jeroboam, Israel-dulemar-isguega imaksad. Ar a-isguedi gwen iessulid. Eliseo, Israel-sordamar-nakoedgi sunmaksad J}xJoram ibmar-imaksadi, Bab-Jehová-ibmar-abemaisulid imaksad. Degi-inigwele, dogdar e-babyob, degi, e-nanyob ibmar-isgana imaksasulid. Joram-e-bab Baal-e-nug-odummogega, akwa-sunsoged-yogasaar-geg-ebuleged sobsagusad. Joram bela a-akwamar osulosad. I 3xRey-Josafat, Judá-yargi birgambe-gakabaabakgus (18) negsemaidgi, Acab-machi-Joram, Israel-yar sealid. Samariaʼgi birgambe-gakabo (12) yar-sesad. gHIxAgi, geb Eliseo Carmelo-yarse nadsunnad. Geb a-sorba, gannar Samaria-neggweburse nonikid.BGxGeb, Eliseo yarganba aibilided amar-nuu dakdegu, Bab-Jehová-nuggi a-sapingan ukabsasad. Geb degine, wiob-walabo sapingangi noalid. Bela sapingana e-dulabo-gakabo (42) ese ibitosmalad. FyxEliseo Jericó-neggweburgi-gudii, Betel-neggweburse naded. Igarba-nadapidgi sapingan-danagwen Eliseo-abin neggweburgi-danimalad. Geb Eliseoʼgi dodoakwaa sunmakarmalad, ega oimakdemalad: “¡Dad-non-swili be nae! ¡Dad-non-swili be nae!” "E?xDeyob sogsagu, yog-dii nuguar naded. Emi, we-garda-narmaklenaidse amba a-dii nued maid. Igi Eliseo sogsagusa, deyob gusad. Eliseo masmala-ukabsasad [D1xEliseo dii-e-saila-aryomaidse naded. Geb a-dii-sailagi, balu obatisad. Geb binnasur Eliseo goted: —Bab-Jehová weyob soged: ‘We-dii an nudaksad, bar dule egi-burgosulid, degi, nabir ibmar sanmake guoed.’ CyxEliseo a-dulemarga sogded: —Anga bormo-bini sedamalo. Agine, balu be eomalo. Degi, geb Eliseoʼse senonimargu, 4BcxGeb degine, neggweburginmalad Eliseoʼga sokarmalad: —Dummad, be dake, anmar-neggwebur nega-nuedid. Degi-inigwele, e-diidi sunnasulid. A-ulale, geg ibmar sanmaked. PAxDegidgine, dulemar gannar Jericó-neggweburse, Eliseo-maidse nonimalad. Geb degi, Eliseo dulemarga sogded: —¿An bega sogsamarsursi, melle be namarye? Be an-itossurmalad. Eliseo dian-maid nudaksad G@ xDegi-inigwele, Elías-aminaega Eliseoʼgi alamaknanai gusmalad. Eliseo budar-itogusgu, sogdesunnad: —Degir nabir, dulemar be barmidmarsun. Degisoggu, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad Elías-aminaega machergan waladulabo-gakambe-mergu (50) barmisad. Ibapaa Elías-amidii gusmalad, degi-inigwele amissurgusmalad. 4?cxGeb ega sogdemalad: —Eliseo, anmar bega-arbaega gumalad. Anmar dulabo-gakambe-mergu (50) sorda-gandikmalad nikad. Anmar guakwagwad bega be-dummad-aminaed, abakalegi Bab-Jehová-Burba-susadi, sapurba egwachale, igi, yalaganba egwachadibe. Geb Eliseo abin-sogded: —Suli, melle dulemar be barmido. ~}s|{zMyjx=wGvvuittrqpp2nnGmlNkjiOhhRg\eehduccPbb;a``^^%]\\o[eZXYXXtWVVURTgSYRQXPONLKKaJIHkG FuEE,DCCBkA@@u?R>*=<;:(9]8776!5432 1r00'..=-U,+*{((''&%h$#"">!!X rAqH+WE/i  \ 50liSx Degine, dule-arbananaid-bennukmaladse, bar mani-nug egislesulid, ar ade, inniki-sogedba arbamalad. h#x Unnila we-mani, dule Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudaknanaid-dakmaladga ukledaed, adi, a-manigine, Bab-Jehováʼse-goled-neg nudakegar. gx We-mani, Bab-Jehováʼse-goled-negse-selenonidaedi, mani-nog-sobega ebulesulid, degi, gwillo-dub-sikmalad-sobega, bormo-matargana-sobega, gar-trompeta-sobega ebulesulid. Degine, bipisaale, ibmar-baigan-orbimalad-sobega, degi, manibimalad-sobega ebulesisulid. 8fkx dule-neg-sobedgi-akwagi-arbamalad, degine, dule-akwa-sikedgi-arbamalad-bennukegar. A-ukine, a-manigi urgomar bakmarbalid, degi, neg-sobega-akwa-ebuleged bakmarbalid, adi, Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudakegar. De-ukinbali, Bab-Jehováʼse-goled-negga ibmar-baigan-baklemalad-bennukbaliga mani ebulebalid. Te#x Bela mani ebichilesale, Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudaknanaid-dakmaladga mani ilagwen-ukar imakmalad. Adi, Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudaknanaid-bennukegar: Dule-urgogi-arbamalad, neg-sobedgi-arbamalad, Mdx Ulugwagi mani engus-dakarmalale, reyga-garda-narmaked, degi, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad Bab-Dummadse-goled-neggi mani-weles-bukwad ebisnoni damalad. Geb a-sorbali, sagugi bardamalad. *cOx Degi-inigwele, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad-Joiada, mani-urbed-ulugwa susad, geb, eduged-birgi yaa ollomaksad. A-sorba, a-ulu dulemar-Bab-Jehováʼse-goled-negyaba-ubolegedsiki sesad. Geb Bab-Dummadga-ibmar-ogumakar-ukleged-aila-argan-nuedsik sisad. Dulemar Bab-Dummadse-goled-negse-mani-sedani-damaladi, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad, yawagak-dogedgi-nakulebukwad, a-mani a-ulugwa-yagi urbebukwad. =bux Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladi, bar dulemargi mani-weosulid nabir itosmalad. Degi, Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudaklegoed-e-idumaladga bar guosurmarbalid nabir itosmarbalid. @a{x Rey-Joás, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad-Joiadaʼse, degi, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-baiganse gochad. Amarga sogded: “¿Ibiga bemar Bab-Dummadse-goled-neg gwen-nudaksurmala? Emi-onodoedgi melle bar dulemargi mani weemalo. Be mani-wesmaladi, Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudaklegega be ukmalo.” `x Joás birga-durgwen-gakapaagus (23) negsemaidgine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad amba Bab-Jehováʼse-goled-neg nudaksurmarsoggu, _x Dule mani-sedanikile, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad e-abin suo. A-manigi bemar, bela Bab-Jehováʼse-goled-neg be nudakmalo. M^x Ibagwengi Joás, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga sogded: “Bab-Jehováʼga-mani-weleged, dulemar-Bab-Jehováʼse-goled-negse-senonidaed, be weemalo. Degi, neggweburga-mani-galeged, degine, igar-maidba Bab-Jehováʼga-mani-ukleged sedamarbalo. Deginbali, dule e-binsaedba-Bab-Jehováʼga-mani-ukleged sedamarbalo.” f]Gx Degi-inigwele, bab-dummadyob-ibmar-imakleged-aila-matusurmalad osulossulid. Degisoggu, dulemar a-aila-matusurmaladgi, amba e-bab-dummaganga ibmar-ogumakaled ukdii gusmalad. Degi, ina-wawadikid amba obupurmakdii gusmalad. {\qx Joás, bela ibmar-nueganbi Bab-Jehováʼga imaksad. Ar ade, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Joiada deyob odurdaksad. #[ Cx Jehú birgaguglegus (7) Samariaʼgi-negsemaidgi, Joás yar sealid. Jerusalénʼgi birga-dulabo (40) yar sesad. E-nandi Sibiaʼye nugad, Beersebaʼginedid. MZx Joás birgagugle-nikadgi (7) Judá-yargi reyga megnonikid.vYgx Bela dulemar weligwar itosmalad. Ar reyneggi Atalía es-suidgi oburgwismarsoggu, neggwebur bonisuli sigisad. 7Xix Geb rey-sorda-dulataled-e-dummagan (100), degi, Cereteo-sordamar-e-dummagan, degine, reyneggi-dule-nakulemalad, deginbali, bela dule-neggweburginmalad, Bab-Jehováʼse-goled-neg-akar, reyneg-gandikidse reyba nadmalad. Degi, nakuleged-neg-yawagakba dogsamalad. Geb agine, Rey-Joás rey-gangi sigidapid. ;Wqx Geb a-sorbali, bela dulemar Baalʼse-goled-negse nadmalad. Agi, Baalʼse-goled-neg-siid earismalad. Deginbali, Baalʼga-ibmar-ogumakar-ukleged-ailamar bela bibichismalad, degi, e-bab-dummadyob-imaklemalad bela bibichismarbalid. Degine, dule-irwa-Baalʼse-goled-Matán, Baalʼga-ibmar-ogumakar-ukleged-aila-walik oburgwismarbalid. Dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Joiada, dule-nakuleged, Bab-Jehováʼse-goled-neggi nakulegega ogwichisad. fVGx Geb agine, Joiada, reyga, degine, dulemarga Bab-Jehová-ebo igar-mesisad: Unnila emarde, Bab-Jehová-dulamarga gumaloye. Degine, Joiada, reyga, degi, e-dulamarga igar-mesisbalid, adi, na muchub-muchub bendakmalagar. Ux gasa sesmalad. Agine, reynegsik, bia sorda-moligi-sii-urwemalad ubodae, asiki onosmalad. Geb agine Atalía-oburgwismalad. ;Tqx Geb agine, dule-irwa-Bab-Jehováʼse-goled-Joiada, rey-sorda-dulataled-e-dummaganga (100) igar uksad: “Sordamar-bukwad-abargi Atalía be onomala. Dule Atalía-bendakalile, es-suidgi oburgwemalo.” Ar dule-irwa-Bab-Dummadse-goledi melle Bab-Jehováʼse-goled-neggi Atalía-oburgwemaloye sogsasoggu, Sx Mosgua, dakdapid, igi gusgu dule reyga-nugsananaimalale imakdamala, deyobi, rey buar-nagaba-gwichi dakdapid. Degine, dule-dummagan, degi, dule-gar-ogormalad rey-nagaba-bukwa dakdapid. Deginbali, bela dulemar weligwale gar-trompeta-ogorbukwa dakdapid. Degidgine, Atalía, na e-mor-yoid siir-siir-imaksad, geb binnasur-goted sogded: “¡Angi be aibichamar! ¡Angi be aibichamar!” R x Atalía, sorda-nakulemalad-oimake, degi, dulemar-oimake itoargu, Bab-Jehováʼse-goled-neggi dulemar-oimakbukwadse naded. Qx Degidgine, Joiada, rey-machi-onosad. Geb ega rey-gurgin sisad. Degine, Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Garda ega uksabalid. A-sorbali, gwallu-wawad e-nonogi eosad, degine, bela ega argan-ogotemalad, sabsur-oimakdemalad, sogdemalad: “¡Rey-nug odummomar!” PPx Geb degi, neggi-nakulemalad, Bab-Jehováʼse-goled-neg-siid-argan-nued-akale, sapiledsikidse, Babga-ibmar-ogumakar-ukleged-ailamobin rey-bendakega ambikusmalad. Degine, gingi annik-annik bukusmalad. JOx Geb agine, Joiada, rey-sorda-dulataled-e-dummaganga (100) eswar-swiswidikmalad, degi, sigu-abgamalad Bab-Jehováʼse-goled-neggi-sabolebukwad ega uksad. A-ibmarmarde, Rey-Davidʼgadga gusadid. KNx Rey-sorda-dulataled-e-dummagan (100), igi-dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Joiada ega igar-uksa, deyob imaksamalad. E-sordamar egad-egad urbismalad. Bela sorda obunnoged-ibagi-arbamaladi, degi, obunnoged-ibagi-arbasurmaladse-bakar, e-sordamar egad-egad urbismalad. Geb, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Joiadaʼse nonimalad. 4Mcx Bemar rey-dikarba danale gingimar annik-annik be ambikumalo. Dule-gwensak a-bukwadgi dogele, oburgwilegoed. Degisoggu, bia rey naddibele, melle wargwen-naega imakmalo.” nLWx Degi, sorda-danabogwad obunnoged-ibagi-arbaosurmaladi, Bab-Jehováʼse-goled-neggi reyga nakulegoed. LKx Geb baid-danagwenadi, Yawagak-Shurʼye-nugadsik nakulemarmogo. Geb napi-danagwenadi, nakulemalad-neg-yawagaksik nakulemarmogo, adi, muchub-muchub bemar Bab-Jehováʼse-goled-neggi nakulemalagar. Jx Degine, amarga weyob igar uksad: “Weyob be imakmalo: Bemar obunnoged-ibagi danapaa-bukwadi, danagwen reyneggi nakulemalo. $ICx Birgagugledgi (7) dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Joiada, rey-sorda-dulataled-e-dummaganbina (100) gochad, degi, Cereteo-sordamar-e-dummaganse, degine, reyneggi-sorda-nakulemalad-e-dummaganse gochad, Bab-Jehováʼse-goled-negse an-dakdamaloye. Geb agine, Bab-Jehováʼse-goled-neggi Joiada a-dulemar-ebo na ise-sogar igar-mesisad, adi, melle e-barsogmalaga. A-sorbali, Joiada amargala rey-machi-Joás oyosad. Hx Degi, Joás omegwa-e-akwedbo birganergwa (6) Bab-Jehováʼse-goled-neggi dukudii gusad. A-ibagangi, Atalía dummadga yar-semai gusad. qG]x Degi-inigwele, rey-masmala-ogilolenaidgi, Rey-Joram-sisgwa-Josaba, Ocozías-e-bun, Rey-Ocozías-mimmi-Joásʼye-nugadi susad. Geb Atalía-idu odukusad. Gabednegyaba ome-mimmi-akwedbo Joás-odukusad. A-ulale, Joás-oburgwissurmalad. [F 3x Ocozías-e-nan-Atalía, e-machi-burgwisye wisguargu, bela rey-gwenadgan-ogiloapid. [E1x $Jehú, Samariaʼgi Israel-dulemargi birga-dulagwen-gakabaabak (28) yar sesad.Dx #Degine, Jehú burgwenonikid, geb Samaria-neggweburgi e-dadgan-abargi digsamalad. A-sorbali, e-machi-Joacaz yar sesad. Cx "Jehú e-ibmar-imaksad-baigan, degine, e-gangued-oyosad-baigan, Israel-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. +BQx !Jordán-diwar-dad-nakwedsik yalamar-susad: Bela Galaad-yalaganba alid, degi, Gad-yalaganba, degine, Rubén-neggwebur-yalaganba, degi, Manasés-neggwebur-yalaganba, Aroer-neggweburse, Arnón-dian-maidse yalamar susad. Galaad-neggwebur-akar, degi, bela Basán-neggweburse yalamar susad. 1A]x A-ibagangi, Bab-Jehová Israel-yala binna-binna obipilemai imakalid. Rey-Hazael, bela Israel-yar neggweburmar-baiganbo-abingunanaidgi Israel-sordamargi gwisgusad. <@sx Degi-inigwele, Jehú, Israel-e-Bab-Dummad-Jehová-Igar-Maidba imaksasulid, ar ade, amba isguedgi nanadigusad, igi Jeroboam Israel-dulemar-isguega-imaksagusa, deyob isgudii gusad. ?1x Degi, Bab-Jehová, Jehúʼga sogsad: “Anga ibmar-nueganbi be imaksad. Igi Acab-e-wagan-imakedgi an binsasa, a-sunnagwad be ibmar-imaksad. Degisoggu, be-masmala, degi, be-wagan, be-wagan-yokorginmalad, be-wagan-yarganbarmaladse-bakar, Israel-yalagi negsemai guoed.” ~>wx Degi-inigwele, Jehúʼdi, gwen isguedgi bangussulid, ar igi Nabat-machi-Jeroboam, Israel-dulemar-isguega-imaksagusa, deyob, Jehú isgudii gusmogad. Ar ade, Jehú, amba Betelʼgi, degi, Danʼgi moli-bebe-nikad-orbimalad-nug-odummodii gusad. T=#x Deyobi, Jehú, Israel-yargi Baalʼse-golleged-neg osulosad. Jehú-negsesad &<Gx Deginbali, Baal-akwagi-sobaled-gwichid omukusmarbalid. Geb Baalʼse-goled-neg bela earismalad, ibmar-isgana-milegedga emi-we-garda-narmaklenaidse imaklesad. e;Ex Degi, Baalʼse-goled-negyaba akwa-islidikid-sobarmalad-bukwad onismalad, geb ogumaksamalad. :x Geb, bela ibmar-ogumakar-ukleged-uknaid-obelosmargu, Jehú dule-nakulemaladga, degi, bila-onomalad-e-dummaganga sogded: “Emisgi dogmar, bela ogilomalo, melle-wakinnega imako.” Dule-nakulemalad, degi, bila-onomalad-e-dummagan es-suidgi bela Baal-nug-odummomalad ogilosad, degine, bela e-muimar omilede imaksamalad. A-sorba, geb Baalʼse-goled-neg-islidikidyaba ubodmalad. 9+x Degine, Baal-nug-odummomalad e-bab-dummadga-ibmar-ukega, degi, e-bab-dummadga-ibmar-ogumakar-ukleged-ukega ubosmargu, Jehú machergan-e-dulabake (80) magaba oambikusad, geb ega sogsad: “Dulemar an bega-urmaksad be dula-obesmalale, be-sunnad be anse oburgwilemaloed.” 8 x Degine, Jehú, Recab-machi-Jonadab-ebo, Baalʼse-goled-negyaba dogded, degi, Jehú Baal-nug-odummomaladga sogded: “Nue be dakmalo, abakale bemar-imbagi dule-Bab-Jehováʼse-gormalad siile, ar ade, unnila Baal-nug-odummomaladbi ambikubi abeleged.” -7Ux Geb degine, Jehú, dule-irwa-Baalʼse-gormalad-e-mor-dakedga sogded: “Bela dule-Baal-nug-odummomaladga, ibagi-mor-yoleged onio.” Dule-mor-dakedi deyob imaksad. d6Cx Geb agine, Jehú Israel-dulemar-owisogega gayaburba-berbemalad barmisad. Geb dulemar Baalʼse-gormalad bela nonimalad, bipisaale dule-wargwenad nonisuli gussulid. Degisoggu, Baalʼse-goled-neg bela-belad engus sigisad. n5Wx Agi, Jehú sogded: “Baal-nug-odummogega dulemarse be gormar.” Degisoggu, deyob imaksamalad. u4ex Degisoggu, bela Baal-gayaburba-barsogmaladse be gormalo, degine, bela dulemar-Baal-nug-odummomaladse, degi, dule-irwa-Baalʼse-gormaladse be gormalo. Wemar-wargwensaale beosulid, ar ande Baalʼga ibmar-ogumakar-ukleged-sunsoged uksokalid. Ar dule nonisulile, oburgwilegoed.” Jehúʼdi napiragwadba deyob sogsulid, ar ade, Baalʼse-gormalad-ogilogedgi binsanaid. 3x Degine, Jehú, bela dulemarse gochad, ega sogded: “Acabʼdi, Baalʼba nue-nai gussulid. Andi bur bule Baalʼga ibmar imakoed. 52ex Geb, Jehú Samaria-neggweburse modapgu, Acab-masmala-napi-bukmalad bela-ogilosad, igi Bab-Jehová, Elíasʼba sogsagusa, deyob gusad. Jehú, Baalʼse-gormalad-neg obelosad 1!x Geb, Jehú ega sogded: —Anmar nae, adi, be an-dakoed, igi an Bab-Jehováʼbina an nue-soge. Degi, Jehú, na e-moli-urgi, Jonadab-sesad. 0{x Degi, Jehú nadbargu, Recab-machi-Jonadab abingunonikid, ase nadapinad. Geb Jehú ega sogded, be nued-sogeye. Deyob sogsagu, ese egichided: —¿Ibmar-nueganbi an bega imakdiid, deyob be angi imakdimoga? Jonadab abin-sogded: —Ar deyobdo. Geb, Jehú ega sogded: —Degirdi, be-argan be anga udage. Geb Jonadab ega argan-oyoded, geb Jehú e-moli-urgi Jonadab-onakwisad. /;x Geb degine, Jehú e-sordamarga sogded: —¡Be gamala! Geb e-sordamar gasmalad. A-sorbali, sibad-wawaad-absar-esileged-neg-dikarba, dia-siid-nagaba, a-dulemar-ibe dukar-egwachamalad. A-dulemarde e-dulabo-gakabo (42) mergued. Bipisaale dula obessurmalad, bela oburgwismalad. j.Ox Agine, Jehú, Judá-e-reyga-gusad-Ocozías-e-gwenadgan abingualid. Degi, Jehú amarse egichided: —¿Bemarde doamala? Geb abin-sogdemalad: —Anmar Ocozías-e-gwenadgana. Anmar rey-masmala, degi, Jezabel-masmala dakdanikid. -yx Geb a-sorbali, Jehú Samaria-neggweburse naded, igarba-nadapidgi sibad-wawaad-absar-esileged-neg-siidse modapid. s,ax Jehú deyob sogsagu, Jezreel-neggweburgi Acab-masmala-napi-bukwad, degi, dule-nug-nikamalad, degine, e-gwenadgan, degi, e-irwa-Bab-Dummadse-gormaladse-bakale, Jehú ogilosad, bipisaale wargwenad bar odulossulid, bela oburgwisad. 2+_x Be wisgumarsun, igi Bab-Jehová bela Acab-gwenadgangi sunmaksagusadi, ar bela deyob guedsegad. Degisoggu, Bab-Jehová bela e-mai-Elíasʼba ibmar-sogsagusad imaksad.” I* x Neg-oibosgu, Jehú noalid, geb bela dulemar-bukwadga sogded: “Bemar ibmar oakalossulid. Ani an-dummad-oburgwedgi an binsasad, ani an oburgwisad. Degite, ¿doa bela wemar-oburgwissunna? >)wx Geb dule-gayaburba-berbeged Jehúʼse nonikid, ega sognonikid: —Acab-masmala-nono senonimar. Geb Jehú ega sogded: —Neg-oibogedse, neggwebur-yawagak-dogedgi be danabo urbemalo. G( x Degisoggu, a-dulemala garda abindaksamargua, Acab-masmala-e-dukar yog-egwannar-egwannar imaksamalad, geb e-nonomar garbagi urbismalad, geb degine, Jezreel-neggweburse Jehúʼse barmismalad. v'gx Geb degine, Jehú, garda-baid barmialid, weyob sogsiid: “Bemar anba naimalale, degi, nue be an-sogedba ibmar-imakbimalale, degirdi, Acab-masmala-dukar be egwanmalo, banedse we-wachigi Jezreel-neggweburse be anse dagmalo, degi, anga be Acab-e-masmala-e-nono sedago.” Neggweburgi-dummaganga-gudidiid Acab-e-masmala dulapaa-gakambe-merguedi (70) akwedimalad. ;&qx Degisoggu, dule-reyneg-akwed, degi, Jezreel-neggwebur-dummadga-maid, degine, sapin-dummagan, deginbali, Acab-masmala-gardagi-odurdakmalad, Jehúʼse gayaburba barmisad: “Anmar be-maiga guoed, be-sogedba an ibmar-imakmaloed. Degisoggu, anmar dule-baid reyga omesosulid. Be-dakedba be ibmar imako.” 5%ex Deyob garda absosmargu, bela-bela dobguarmalad, sogdemalad: “Ar reymar warbogwadbela, gwen egi obichasulid, Degite anmar-bursunna, sunna anmar egi obinmarmogosi.” $x Acab-machi-wargwen bur dule-buled, bur nue-nug-nikad be sumalo, e-bab-sorba yar-seega. Deginbali, rey-masmala-ular be urwemalo.” $#Cx “Bemar-abargi Rey-Acab-masmala gudidiid, degi, e-moli-ur-bila-onomaladi be nikamalad, degine, e-sorda-moligi-sii-urwemalad be nikamarbalid, deginbali, e-neggwebur-sakdigar-bukmalad, degi, bila-onogedgi e-ibmar-ebulemalad be nikamarbalid. Degisoggu, bemar we-garda abindaksamalale, " ;x Acab dulapaa-gakambe (70) masmala nikad. Amala Samaria-yargi bukwad. Degidgine, Jehú garda narmaksad, geb Samaria-yargi Jezreel-neggweburgi dummagan-bukwadse, degi, sapin-dummagan-bukwadse barmisad. Degine, Acab-masmala-gardagi-odurdakmaladse barmisad. A-gardagi weyob sognaid: !}x %Jezabel-e-mui, ibmar-durgan-saa-miledeyob, Jezreel-nainugi miledoye, gwen dule binsaosurye, wede, Jezabel-an-dakye.d Cx $Degisoggu, gannar Jehúʼse nonimalad, bela ega sognonimalad, geb Jehú amarga sogded: —Bab-Dummad we-gayaburba bato e-mai-Elías-Tisbeʼginedba weyob sogsa gusad: ‘Jezreel-nainugi achumar Jezabel-e-mui gunnoye.’ x #Degi, Jezabel-e-mui-digega nadmargu, e-mui amissurmalad, unnila e-nono-gar, e-mali-gar, degi, e-sakwa-garbi amismalad. .Wx "Agine, Jehú mas-gunnega, degi, gobega sigisad. Geb bergusgu, igar-uksad: —Emisgi, we-ome-isgana-e-mui be sedmar, degi, be digmalo, ar ade, we-ome, rey-e-sisgwad. @{x !Geb Jehú amarga sogded: —Bemar, Jezabel-egwanmar. Geb, napase egwachamalad. Argwachagu, bela e-ablis galugi, degi, molimargi milesad. Geb molimar Jezabel-birgi dii-dii-annasmalad. 7ix Geb Jehú yawagak-bipi-siidsik atakdegu, sogded: —¿Doa anba nai? Geb agi, reyneggi dule-maiga-gudimalad warbo, warbaadibe, Jehúʼsik yawagak-bipigwadba atakarmalad. x Jehú neggwebur-yawagak-dogedgi dogdanigu, Jezabel ese goted: —Anna, ¿bede nueganbi? Bedi Zimriʼyobidid. Be-dummad-gindakedid. +Qx Geb a-sorbali, Jehú Jezreel-neggweburse naded. Jezabel degii-wisguargu, Jehú-iduar ibya-sigamar magsad, nue-gwiar imaksad, geb yawagak-senigwadba atakded. 'x Dakargu, Acab-machi-Joram, birgambe-gakagwensakgus (11) Israel-yargi-negsemaidgi, Ocozías Judá-yargi negsear gusad. Jezabel-burgwisad x Agine, ega-arbamalad moli-urgi e-mui Jerusalén-neggweburse sesmalad. Geb agi David-neggweburgi e-dadgan-neg-uan-maidgi digsamalad. \3x Judá-e-rey-Ocozías, deyob daksagu, Bet-Hagán-igarba wakited. Degi-inigwele, Jehú balegitegu, e-sordamarga sogded: —Bemar, we-dule moli-urgi-nadapid oburgwemarbalo. Degi, Ibleam-neggweburmobin, Gur-yar-mullu-nakwemaidgi Ocozías-naibi-imaksamalad. Degi-inigwele, Ocozías nabir Meguido-neggweburse wakichad. Geb agi burgwedapid. Jx ‘Ani an Bab-Jehová-guedgi sogye: Saegidbali, wegi Nabot-e-ablis, degi, e-masmala-e-ablis an daksad. Degisoggu, napira an soged, be emar-oburgwisad-ulale, we-nainugi buged-mai an be-imakoed. Degisoggu, Joram-e-mui be odege, Nabot-e-nainugi be mete, igi Bab-Dummad-sogsagusa, deyob guegar.’ Jehú, Ocozías-oburgwisad cAx Geb Jehú, e-bendaked-Bidcarʼga sogded: —Odege. Jezreel-neggweburgined-Nabot-e-nainugi be meto. Be ebinsae, deun be anbo anmar e-bab-Acabʼba moli-ur-semaigusgu, Bab-Jehová we-dulegi weyob ibmar-guoye sogsa gusad: =ux Degi-inigwele, Jehúʼdi, idu warsi-gachii-ganisoggu, Joramʼgi sigu yog-miar-imaksad, geb yarganba egi gwisgudapid, e-gwagegi yoledapid. Geb, Joram e-moli-ur-yagi aimukuded. /x Joram deyob ega-soge-itosgu, Jehúʼgi-wakinnega gannar yog-birar-imaksad, binnasuli Ocozíasʼse goted: —¡Ocozías, anmar ese yamolesa! q]x Joram, Jehú-dakargu ese egichided: —Jehú, ¿be nuedgi-daniki? Jehú abin-sogded: —¿Igi an nuedgi-danikosunna? Emide, be-nan-Jezabel ibmar-sobarmalad-bab-dummadyob-imakleged e-bab-dummadga imakdiid, ina-isganamar imakdibalid. $Cx Geb Joram sogded: —An-moli-ur-bila-onoged guakwaa anga nasikmalo. Bela e-moli-ur ega guakwaa nasismargu, Israel-e-rey-Joram, Judá-e-rey-Ocozíasʼbo, e-moli-ur-e-moli-urgi, Jehú-abin nadmalad. Geb dule-Jezreel-neggweburgined Nabotʼye-nugad-e-nainugi Jehú-abingunonimalad. b?x Dule-neg-niba-nakulesiid gannar sogdebalid: —Gayaburba-berbeged bato mosad. Degi-inigwele, gwen gannar bar-dani an daksurbalid. An dakedi, Nimsi-wagwa-Jehú, moli-ur-sedani an dakdo, ar ade, gwae-gwae danikid. }ux Geb degine, rey sorda-moligi-sii-urwed-baid barmisbalid. Geb amar-bukwadse omosgu, Jehúʼse egichided: —Rey wisgubied: ‘Bemarde nuedgi-danimar sogeye.’ Jehú abin-sogded: —¿Ibiga be wisgubisunna? Wedi be-igarsulid. Anba be dage. Qx Degi, sorda-moligi-sii-urwed, Jehú-abin naded. Mosgu, ese egichided: —Rey wisgubied: ‘Bemar nuedgi-danimar sogeye.’ Geb Jehú abin-sogded: —¿Ibiga be wisgubisunna? Wedi be-igarsulid. Anba be dage. Dule-neg-niba-nakulesiid sogded: —Gayaburba-berbeged bato mosad. Degi-inigwele, gwen gannar bar-dani an daksulid. R x Dule-nakuleged, Jezreel-neggweburgi nakuleged-neg-siid-niba nakulesigu, dakalid, Jehú-sorda-bila-onomalad daniki, geb binnasuli goted: —¡Sorda-bila-onomalad anmargi dani! Geb Joram sogded: —Sorda-moligi-sii-urwed-wargwen barmido, sorda-bila-onomalad-danikid-abin naega, ese egisega: ‘Bemar nuedgi-danimar sogeye.’ ' Ix Geb degine, Jehú bila-onoged-urgi Jezreel-neggweburse Joram-nailikgumaidse naded. Deunni, Judá-dulemar-e-rey-Ocozías Jezreel-neggweburse Joram-dakdimogad. x Degi-inigwele, Rey-Joram Siria-sordamargi bila-ononaigu, naibigusad-nudakega, Jezreel-neggweburse gannar noni gusad. Degisoggu, Jehú e-sordamarga sogded: “Bemar reyga an-omesbimalale, melle dulemar Jezreel-neggweburse gayaburba-berbenaega be onomalo.” g Ix Degidgine, Nimsi-wagwa Josafat-machi-Jehú, Joram-oburgwedgi binsaalid. Joramʼdi, Israel-sordamarmala, Ramot-De-Galaad-neggwebur-bendaknai gusad, deunni, Siria-rey-Hazael Ramot-De-Galaad-neggweburgi gwisgunai gusgu. C x Geb deyob soge-itosmargu, bela Jehú-nag-urba mor ogitemalad. Agine, gar-trompeta ogotemalad, degi, oimakdemalad, sogdemalad: “Rey-Jehú-nug odummomar.” Jehú, Joram-oburgwisad G x Geb e-sordamar ega sogded: —Binsa be gordii. Nue be anmarga soge. Jehú sogded: —Anga weyob soged: ‘Bab-Jehová weyob sogye: Emi, an Israel-dulemar-e-reyga an be nug-imaksaye.’ V'x Jehú gannar e-sorda-bila-onomalad-dummaganse nonigu, ega e-sordamar sokalid: —¿Ibi be itoge? ¿Ibiga we-dule be-dakdii? Jehú ega sogded: —Ar bemar mag-daked, be wismalad igi we-dule sunmakdae. 2_x Degi, Jezabel-muidi achumar Jezreel-nainugi gunnoed, dule gwen e-mui digosulid.’ ” Geb a-sorbali, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged yawagak egasad, geb gwae abarmakded. xkx Igi Nabat-machi-Jeroboam-e-wagan, degi, Ahías-machi-Baasa-e-wagan an imaksa, deyobi Acab-wagan an imakmogoed. 9x Bela Acab-masmala obelolegoed, degi, Israel-yargi e-wagan-gudidimalad obelolebaloed, Acab-maiganga-gudiid, igi, maiga-gudisurdibe bela obelolebaloed. Bx Be-dummad-Acab-e-wagan, bela be obelogoed. An deyobi, an-maigan an-gayaburba-barsogmalad, Jezabelʼse, ablis-ariosad buged an imako. Degi, bela an-maigan-abe-milesad, buged an imakoed.  x Geb Jehú gwichibin imaksad, ebo negyaba dogded. Degi, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged Jehú-nonogi olivo-gwallu eosad. Agine, geb ega sogded: “Bab-Jehová, Israel-dulemar-e-Bab-Dummad, weyob soged: ‘Emi, an Israel-dulemar-e-reyga an be-nug-imaked. x Degi, ase mosgu, dakdapid, bila-onomalad-e-dummagan danar-bukwa, geb amarga sogded: —Dummadga an bega gayaburba an sedani. Geb Jehú ega sogded: —¿Degite, biti-dummadga be sedaniki? Geb, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged ega sogded: —Dummad, begala. ^7x Degisoggu, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged Ramot-De-Galaad-neggweburse nadsunnad. ?yx Geb, olivo-gwallu be suo, e-nonogi be eogo, degi, ega be sogo: ‘Bab-Jehová weyob sogye: An Israel-e-reyga be-nug-imakye. A-sorbali, yawagak be egao, geb gwae be abarmakdo.’ ” ~x Be ase modapile, Nimsi-e-wagwa Josafat-machi-Jehú, be dakdagoed. Degi, ese be nao, e-sordamar-idu be sedo, gabedneg-baidse be nido. <} ux Ibagwengi, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Eliseo, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-wargwense gochad, ega sogded: “Ramot-De-Galaad-neggweburse-naega guakwao. We-olivo-gwallu be sedo. |9xDegisoggu, Rey-Joram, Jezreel-neggweburse gannar nonigusad, Siria-rey-Hazael-ebo, degi, a-e-sordamar-ebo Ramotʼgi bila-ononaidgi naibigusad nudakegar. Degisoggu, Joram-machi-Judá-e-rey-Ocozías, Jezreel-neggweburse aligusad, e-sorda-Acab-machi-Joram-nailikgumaid dakegar.={uxOcozías, Acab-machi-Joramʼbo, Siria-dulemar-rey-Hazaelʼgi gwisguega, Galaad-yargi Ramot-neggwebur-siidse nade gusad. Agi, Joram, bila-onogedgi Siria-sordamarse naibigusad. 3zaxOcozías, Acab-e-negyaginmalad-daedba nanasad. Ar ade Ocozías, Acab-e-sapinga-gusoggu, a-daedba-nanasad. Degisoggu, Ocozías, Bab-Jehová-asabin ibmar-isganabi imaksad. 7yixOcozías birga-dulagwen-gakabo-nikadgi (22) yar sealid. Degi, Jerusalénʼgi birgagwen yar sesad. Atalíaʼye e-nan nugad, Omri-e-wagwad. Omriʼde, Israel-e-reyga megisadid. xxkxAcab-machi-Joram, birgambe-gakabogus (12) Israelʼgi-negsemaidgi, Joram-machi-Ocozías, Judá-yar sealid. w'xDegi, Joram burgwisad. Degine, David-neggweburgi, e-dadgan-abargi diglesad. A-sorbali, e-machi-Ocozías yar-sesad. Ocozías, Judá-yar sesad |vsxJoram-ibmar-imaksadi, degi, ibmar-baigan-imaksadi, abala, Judá-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar-maid. "u?xDegisoggu, emi we-garda-narmaklenaidse Edom-dulemar Judá-dulemargi ollorgunonikid. Amba a-ibagangi, Libna-neggwebur Judá-dulemargi bachik-gusmarmogad. otYxDegi, Joram e-moli-ur-bila-onomalad-abargi, Zair-neg-nugadse nade gusad. Joram, degi, moli-ur-bila-onomalad-e-dummagan-abargi mutik Edom-sordamargi gwichiguded. Degidgine, Israel-sordamar dobguar e-neg-e-negse duurmakde gusmalad. s xDeunni, Joram-ibagangi, Edom-dulemar, Judá-yar-selemaidgi gwisgunoni gusad. Agi Edom-dulemar na e-rey-nug-imaksamarmogad. crAxDegi-inigwele, Bab-Jehová, e-mai-David-sabedba Judá-yala obelodsulid, ar ade, Davidʼbo igar-mesisgusad, ega sogsagusad, gwallu-meegwad an bega ukoye, degi, be-waganga degisadegu an ukdii guoye. A-ulale, Bab-Jehová Judá-yala obelossurgusad. (We-sogledo, David-nug surguosurye, degi, e-wagan, e-sorba e-dad-David-gangi-sigdii, degisadeguoye). rq_xJoram, Israel-e-reymar-isgusadba isgudmogad. Degine, igi Acab-e-wagan-isgusa, debayobi, Joram, Bab-Jehováʼgi isgusad. Deginbali, Joram, Acab-e-sisgwa-gwensak nikusgusad. Degisoggu, Joram, Bab-Jehová-asabin ibmar-isganabi imaksad. pxJosafat-machi-Joram birga-durgwen-gakambe-gakabo nikadgi (32) yar sealid. Degi, Jerusalénʼgi birgabaabak (8) yar sesad. soaxAcab-machi-Joram, birgatargus (5) Israel-yargi-negsemaidgine, Josafat-machi-Joram, Judá-yar sealid. >nwxA-banedgine, Hazael atued-mua-muad, diigi owardikusad. Geb agine, rey-e-wagar atuegi ise-gaar imaknonikid, adi, melle bar bunnogega. Geb agi, rey burgwisad. A-sorbali, Hazael, Siria-e-reyga megnonikid. 4. ELISEO-BURGWISADSE, JUDÁ-YARGI, DEGI, ISRAEL-YARGI-NEGGUSAD (8:16–13:25) Joram, Judá-yar sesad nmWxGeb degi, Hazael, Eliseo-mete nadsunnad, gannar e-reyse nonikid. Geb, Rey-Ben-Adad ese egichialid: —¿Degite, igi Eliseo bega sogsa? Hazael ega sogded: —Eliseo anga sogsad: ‘We-bonigine bede burgosurye, be nuguoye.’ Gl x Hazael abin-sogded: —Ar be-maide ibu be dake ¿Ar ande dule-isganasi, deyob ibmar-imaked? Eliseo ega sogded: —Ar Bab-Jehová anga sogsad: ‘Be-dule Siria-dulemar-e-reyga guoye.’ Bkx Geb, Hazael ese egichided: —Dummad, ¿Ibiga be boe? Geb, Eliseo ega sogded: —An nue be-wisid, igi be Israel-dulemar imakoe: E-ibe, neggwebur-gandik-bukwamalad, be ogumakoed, e-sapingan es-suidgi be ogilogoed, degi, e-mimmigan be oburgwidbaloed, degine, omegan-gurgin-nikmalad-ibe, be saban-daas-daas imakoed. /jYx Geb degine, Bab-Dummad-e-dule, Hazaelʼbina nuu-gwisgusad. Agine, Hazaelʼdi, Eliseo-abin bingegualid. Geb agine, Bab-Dummad-e-dule Hazael-abin ise-boale-naded. (iKx Geb Eliseo ega sogsad: —Be ega sogna, ‘We bonigine bede burgosurye, be nuguoye.’ Degi-inigwele, Bab-Jehová anga sogsad: ‘Amba we burgwedseye.’ ;hqx Degisoggu, Hazael, Eliseo daknadsunnad. Geb moli-yargan-mureged-waladulabo (40) sesad. Degi, Damasco-neggweburgi-ibmar-nuegan-nikadi ega sesbalid. Degi, Hazael, Eliseoʼse modapgu, asabin gwisgudapid, ega sogded: —Be-mai Siria-e-rey-Ben-Adad, bese an-barmialid, ega egisega ede gannar nuguo sogeye. DgxGeb rey, Hazaelʼga sogsad: “Bab-Dummad-e-dulega ibmar-binsa-ukega ibmar be sedo, degine, ega be sogo: ‘Bab-Jehováʼse anga egisye, rey gannar nuguo sogeye,’ adi, an wisguegar.” 3faxIbagan-nasad-sorbali, Eliseo Damasco-neggweburse naded. Deunni, Siria-dulemar-e-rey-Ben-Adad nailikgumaid, geb ega sogsamalad: “Bab-Dummad-e-dule, wese noniye.” )eMxGeb rey, omegwase nue ibmar-egisded, omegwadi bela ega ibmar-gusad sogsad. Geb degi, rey, dule-ega-arbaedga igar-uksad, ega sogsad: —Bela ega e-ibmarmar ukoye, degi, e-naded-akale, emi-ibase, e-sorba e-nainugi ibmar-sanmaksamalad bela ega ukbaloye. Hazael, Rey-Ben-Adad-oburgwisad =duxGiezi, Eliseo machi-bipi burgwar-mai gannar-odulosgusadgi, reyga sunmaksiidgi, machi-bipi-e-nan reyse dognonikid, e-neg-megisad, degi, e-napanegmar gannar egisega nonikid. Geb Giezi, reyga sogded: —Dummad-rey, we, a-omegwa-dake, we, a-machi-bipibalid, Eliseo we-machi-bipi burgwar-mai gannar-odulos gusad. cxDeunni, rey, Eliseo-e-mai-Giezi-ebo sunmaksiid, ega sogsiid: “Anga bela Eliseo ibmar-dakledisurmalad-imaksad be soge.” >bwxA-birgamar-nasad-sorbali, omegwa Filistea-dulemar-yargi gannar bangualid, Israel-neggweburse gannar nonikid. Geb reyse na e-neg-megisad, degi, e-napanegmar gannar egisnonikid. a#xGeb omegwa, Bab-Dummad-e-dule ega sogsadba imaksad: E-neg-yaginmaladbo, Filistea-dulemar-yarse nadmalad. Agine, birgagugle (7) megismalad. T` %xEliseo, omegwaga-mimmi-odulos-gusadga, sogsagusad: “Be-negyaginmaladbo, be baid-neggweburse megnamar, ar ade, Bab-Jehová sogsad: ‘Ukud-dummad we-yargi naguoye, deyobi, birgagugle (7) naguoye.’ ” k_QxDegisoggu, deyob a-dule na gusad, dulemala neggwebur-yawagakgi egi yolesmalad, agi burgwisad.r^_xDule-rey-bendaked Eliseo-abin, weyob sogsagusad: “Ar Bab-Jehová deyob na ibmar imakoye sogele, ar amba guosurye.” Geb Eliseo ega sogsa gusad: “Be-sunnagwad na be dakoed, degi-inigwele, we-ibmar be gwen gunnosur-guoed.” )]MxDegisoggu, Bab-Dummad-e-dule reyga ibmar-sogsadyobi gusad: “Banedse we-wachigine, Samaria-neggwebur-dogedgi madubur-bur-sunsoged, nibirguglegi (7) mani-sibu-gwagwengi uklegoye, degi, orosgisaar-dakleged-cebadaʼye-nugad nibirambe-gakatargi (15), mani-sibu-gwagwengi uklebaloye.” _\9xRey, dule-e-bendakedga neggwebur-yawagak-dakega igar-uksanad. Degi-inigwele, dulemar-duurmakdanikidba egi yolesmalad. Degidbali, rey-e-bendaked burgwisad. Ar igi, Bab-Dummad-e-dule ega sogsagusa, deyob-gusad. E[xDegisoggu, Israel-dulemar duurmakded, Siria-sordamar-ambikusadse ibmarmar-weapmalad. Geb agine, madubur-bur-sunsoged, nibirguglegi (7) mani-sibugana-gwagwengi uklesad, degi, orosgisaar-dakleged-cebadaʼye-nugad nibirambe-gakatargi (15), mani-sibugana-gwagwengi uklesbalid. Ar igi Bab-Jehová-sogsagusa, deyob-gusad. 8ZkxGeb, dulemar Siria-sorda-amiega nadmarsunnad. Jordán-diwarse balimaksamalad, degi, Siria-sordamar gwae-gwae duurmakmai-gusmaladba mormar-obatisnanaed, degi, bela ibmarmar obatisnanaed igarba-omilede, daksamalad. Geb degi, dulemar-barmilesadi gannar-nonimargu, reyga bela ibmar-daksamalad sognonimalad. Y5xDegisoggu, rey, moli-ur-walabo amisad, geb Siria-sorda-bila-onomalad-bukwadse, dulemar-barmisad, ega sogsad: “Be namar, nue neg-argamalo.” X x Geb degi, dule-ega-arbaed-gwensak ega sogded: —Degiirdi, anmar molimar-walatar-napi-gudiidgi dulemar barmido. Ar burgwismalale, igi Israel-dulemar burgwedanigus-bukwa, aba bur bule wilegosulid. Degisoggu, anmar barmiddo, adi, dakega igi na gumaloe. |Wsx Degi, mutikid-inigwele, rey gwisgusad, geb dummagan-ega-arbamaladga sogded: —An bega sogmalo, igi Siria-sordamar we anmar-imakbie. Ar wemarde wismalad, anmarde ukudba-odurdaklebukwa. Degisoggu, e-neg-bukwadgi ainismalargebed, sapurba dukusmalargebed. Ar ade, binsasmalargebed: ‘Dulemar neggweburgi ainiarmalale, anmar gamaloye, geb e-neggweburgi anmar ubodmaloye.’ 4~||5{zzxx0wWv}ut`sscrsqppuoo0nmCldkVjii]=Emi-iba garda-narmaklenaidse amba idu-damaladyob nanabukmalad. Bab-Jehová-nug odummosurmalad, degi, Bab-Dummad-Igar-Sogsadba nanabuksulid. Degine, Bab-Dummad-Igar-Uksadba, degi, Bab-Dummad-Igar-Maidba nanabuksulid. A-ukinbali, Bab-Jehová-Igar-Islidik-Mesisadba nanabuksurmarbalid. Ar Bab-Jehová, Jacob, Israelʼye onug-imaksagusad, a-e-wagangala igar uksagusanad, adi, eba nanaegar. $Cx!Ar Bab-Jehová-nug odummodidamar-inigwele, e-bab-dummad-nug odummodii damarbalid, ar igi na gusgu e-daedba e-yar-danikidgi na imakdamaladyob, imakdamalad. <sx A-ukinbali, ar we-dulemar-Samaria-yargi-ambikunonimaladi Bab-Jehová-nug odummodimalan-inigwele, e-bab-dummad-nug odummodimarbalid. Agala, na emala dule-irwa-bab-dummadse-gormaladga e-dulemar-onugsasmalad, adi, bab-dummad-baidse-goled-neg-matusurmaladgi ibmar-ogumakleged-ailagi ibmar-ogumakar ukegar. j~OxAvaʼginmaladdi, e-bab-dummad-Nibhaz, degi, e-bab-dummad-Tartac sobsamarmogad.Sefarvaimʼginmaladdi, e-bab-dummad-Adramelec-nug-odummogega, degi, e-bab-dummad-Anamelec-nug-odummogega e-mimmigan soogi-ogumakar uksamalad. E}xBabiloniaʼginmalad e-bab-dummad-Sucot-Benot-wagar-wilub sobsamalad.Cutaʼginmaladdi, e-bab-dummad-Nergal sobsamarmogad.Hamatʼginmaladdi, e-bab-dummad-Asima sobsamarmogad. p|[xDegi-inigwele, bela we-dulemala, e-neggwebur-mamaidgi bab-dummadyob-imaklemalad egad-egad na sobsamalad. Geb Samaria-dulemar, bab-dummad-baidse-goled-neg-matusurmalad-sobsamaladgi, a-bab-dummadyob-imaklemalad urbismalad. ?{yxDegisoggu, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-gwensak, Samaria-neggweburgi gales-seleargusadi, Betel-neggweburgi megnonikid. Agine, Bab-Jehová-nug odummolegedgi, dulemar-odurdakded. az=xGeb Asiria-e-rey deyob itosgua, igar-uksad: “Bemar dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-gwensak Samaria-yargi be gasa-seargusadi, gannar be ase barmido, adi, neggwebur-e-Bab-Dummad-Igar-Maidgi dulemar-odurdakegar.” kyQxGeb degi, Asiria-e-reyga weyob sokarmalad: “Be, dulemar Samaria-neggweburgi-ambikuega-be-sealidi, neggwebur-e-Bab-Dummad-Igar-Maidi wissurmalad. A-ulale, a-Bab-Dummad achumigur-nono-wawaadmar dulemar-oburgwega barmialid.” 9xmxDulemar gebe-ambikudgua, gwen Bab-Jehová-nug odummossurmalad. Degidbali, Bab-Jehová achumigur-nono-wawaadmar egi barmiar gusad. A-achumigurmar dulemar-oburgwemai gusad. w'xAsiria-e-rey, Israel-dulemar-muchub Samaria-neggweburmargi dulemar-urbegala, wemar-seali gusad: Babiloniaʼginmalad, Cutaʼginmalad. Avaʼginmalad, Hamatʼginmalad, degi, Sefarvaimʼginmalad. Asiria-e-rey wemala Samariaʼgi, degi, e-neggwebur-baigangi oambikusad. v;xDegisoggu, Bab-Jehová na Israel-dulemargi bangusad. Ar igi e-maigan-e-gayaburba-barsogmaladba sogsagusa, deyobi imaksad. Deyobi, Israel-dulemar e-yargi Asiria-yarse gales selesgusad. De-akale, emi we-garda-narmaklenaidse amba agi bukmalad. Dulemar-Samaria-yargi-ambikunonimalad cuAxIsrael-dulemar Jeroboam-isgusgusayobi nanasmalad, bipisaale gwen a-igargi bangussurmalad. itMxBab-Dummad, David-wagangi Israel-dulemar obachagu, Israel-dulemar, Nabat-machi-Jeroboam e-reyga omesisgusad. Ar Jeroboam Israel-dulemar Bab-Dummad-Igargi-banguega imaksa gusad, degi, nue-dummad-isguega imaksa gusbalid. s7xA-ulale, Bab-Jehová bela Israel-wagan obachasunnad, nue-naibi-itogega imaksad, e-isdarmaladga urmaksad, Bab-Dummad na e-asabinni dulemar-ononnosad. r+xDegi-inigwele, Judá-dulemarmoga, e-Bab-Dummad-Jehová-Igar-Mesisadba ibsassurmarmogad, aka Israel-dulemar-ibmar-imaksadba nanasmarmogad. q'xDegisoggu, Bab-Jehová, bela-belad Israel-dulemargi uludsunnad, degi, e-asabin na ononnossunnad, unnila Judá-waganbi napi ambikudapid. Ap}xIsrael-dulemar na e-masmala, degi, e-bunamala e-bab-dummadga, soogi-ogumakar uksa gusmalad. Degine, nerganse-ibmar-wisguega ese egisdii gusmarbalid. Deginbali, dule-ibmar-guoed-iduakwaa-sogedse ibmar-egisdii gusmalad. Bela-belad ibmar-isgana Bab-Jehová-asabin imaksamalad. Agidbali, Bab-Jehová-nue-oulusmalad. Bela e-Bab-Dummad-Jehová-Igar-Mesisadba ibsassurmalad. Degi, moli-bebe-nikad-walabo esgoro-gordikidgi sobsamalad, degine, bab-dummad-bundorga-imakleged-Asera-wagar-wilub sobsamarbalid. Geb bela bab-dummadyob ibmar-nibneggi-nanaid-nug odummosmalad, degi, bab-dummadyob-imakleged-Baal-nug odummosmalad. {nqxBab-Dummad-Igar-uksad, degi, Bab-Dummad-ega-Ibmar-Sogsad obachamalad. Deginbali, Bab-Dummad-Dadganbo-Igar-Mesisad obachamarbalid. Nuchumar-ib-nuedsulid-nug Bab-Dummad-nugyobi odummosmalad, degidbali, amaryobi ibmar-nuedga be gunonisurmalad. Ar Bab-Jehová ega sogsa gusad, dule-bamalad-damaladyob, melle be damaloye. Degi-inigwele, dule-bamalad-daedba nanadii gusmalad. m9xDegi-inigwele, ar emar Bab-Dummad-sogedba ibsassurmalad, aka e-dadgan e-Bab-Dummad-Jehováʼba uayasuli-nanadii-gusmaladyob nanadii gusmarmogad. lx Agala, Bab-Jehová, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladba, degi, dule-yoedse-ibmar-guoed-sogmaladba, Israel-dulemarga, degi, Judá-dulemarga ibmar sogsa gusad: “Melle igar-isganaba bar be nanamar. An-Igar-Islidik-Mesisadba, degi, An-Sogsadba be ibsamar, degine, an be-dadganga Negseleged-Igar-uksadba be nanamar. Deyobi, an bemarga an-maigan-anga-gayaburba-barsogmaladba ibmar sogsad.” "k?x Ar ade, ibmar-bab-dummaganyob-imaklegedse gordii gusmalad. Bab-Jehová ega sogsa gusad: “Melle bab-dummaganyob-imakleged-nug-odummodii be gumaloye.” Hj x Degine, bela bab-dummaganga ibmar-ogumakar-ukleged-ailamargi, ina-wawadikmalad obupurmakdii gusmalad. Ar ade, dulemar-bamalad-nanadiidba deyob imaksamalad. Deunni, Bab-Jehová Israel-dulemar-wagab a-dulemar e-neggweburgi onisgusad. Ar ade, dulemar bela-belad ibmar-isgana imaksamalad. Abali, Bab-Jehová-oulusgusmalad. hiKx Degi, yar-mullugangi, bela sapi-dummagan-urba, Asera-wagar-wilubmar sobar-sobar ogwichismalad. chAx Israel-dulemar, e-Bab-Dummad-Jehováʼgi dukuar ibmar-isgana imaksamalad. Israel-dulemar na ambikudapdamaladgine nakuleged-negmar-akale, neggweburmar-gandik-bukwadse, bab-dummad-baidse-goled-aila-matusulid sobdamalad. qg]xDegi, Israel-dulemar, dule-bab-wissurmalad-e-daedba nanadii gusmarbalid. A-ular, Bab-Jehová, we-dule-bab-wissurmaladi isdar-nanaedba ononnos gusad. Deginbali, Israel-dulemar, e-reymar baid-igar-isgana-odosadba nanadii gusmarbalid. Gf xAr Israel-dulemar e-Bab-Dummad-Jehová Egipto-yargi Rey-Faraónʼse-wilebukwa-e-onosgusad-akar Bab-Jehováʼgi isgunonimalad. Ar Israel-dulemardi bab-dummagan-baiganse gordii gusmalad. Ie xRey-Oseas birgabakebakgus (9) yar semaidgi, Asiria-e-rey, Samaria-yar sunonikid. Degi, Asiria-rey Israel-dulemar-gasa e-yarse sesagusad. Geb Asiria-rey, Israel-dulemar Gozán-neggweburgi urbisad. Agine Habor-diwar-maid Halahʼye-neg-nugadgi oambikusad. Degi, Medo-dulemar-yargi oambikusbalid. Israel-dulemar nue-isgusad d%xAgine, Asiria-e-rey bela yar-nanaidgi urwedgi-dognonigusad. Geb Samaria-neggweburse nadegusbalid, agi birgapaa neggwebur-ebilis bukusmalad. ac=xIbagwengi, Asiria-e-rey, Oseas-egi-aibinbied magar-daknonikid, ar ade, eba bar-ibmar imaksulid. Degine, Oseas, Egipto-dulemar-e-rey-Soʼye-nugadse e-nuggi e-sorda-dummagan barmisad. Deginbali, birga-irba neggwebur-bennukle-daedi bar bennuksurbalid. Deyob Asiria-e-rey daksagua, Oseas-ganaega dulemar-barmisad. Geb, Oseas-gasgu esgaryagi meted. `b;xAsiria-dulemar-e-rey-Salmanasar, Rey-Oseasʼgi bila-onosgusad. Salmanasar, Oseasʼgi nakwisgua, e-sogedba-ibmar-imakega Oseas-imaksad. Degi, neggwebur-bennukega-mani-weledaedi, Rey-Oseas bennukega imaksabalid. a%xOseas, Bab-Jehová-ibmar-abemaisulidi, Bab-Jehová-asabin imaksad. Degi-inigwele, Oseasʼdi, Israel-e-reymar-megisnanaedyob nue-isgussulid. ` xAcaz birgambe-gakabogus (12) Judáʼgi negsemaidgi, Ela-machi-Oseas, Israel-yar sealid. Samariaʼgi birgabakebak (9) yar sesad. {_qxDegi, Rey-Acaz burgwisad. E-dadgan-abargi David-neggweburgi diglesad. A-sorbali, e-machi-Ezequías yar sesad.^^7xAcaz, ibmar-imaksad-baigan, Judá-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. S]!xRey-Acaz, Asiria-e-rey nabir-obinsaegala, Bab-Jehováʼse-goled-neggi neg-ubeb-naid osulosad. Ar ade, obunnoged-ibagi ambikuega sobsagusmalanad. Deginbali, magaba rey-doged-e-yawagak-siid, osulosbalid. #\AxGeb a-sorbali, Rey-Acaz, argan-enuked-bormo-gordikid-e-gan-madare-madare-nanaid bela sike-sike imaksad. Geb, amar-birgi argan-enuked-dii-simalad odesad. Deginbali, moli-bebe-nikad-esgoro-gordikidgi-sobarmalad-birgi dii-sied-dummad-siid odesbalid, geb akwa-sobaled-birgi sisad. T[#xDule-irwa-Bab-Jehováʼse-goled-Urías, Rey-Acaz ega-igar-uksadba imaksad. /ZYxA-sorba, Rey-Acaz, dule-irwa-Bab-Jehováʼse-goled-Uríasʼga, weyob igar-uksad: “Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakleged-aila-dummadgi, wakudar Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakleged be uko, degi, sedo be Bab-Jehováʼga-ibmar-ukleged be ukbalo. Degine, rey Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakar-ukmogoedi, degine, Bab-Jehováʼga-ibmar-ukleged-ukbaloedi be ukbaloed. Degisoggu, bela dule-neggweburginmalad Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakaled, degi, Bab-Jehováʼga-ibmar-ukleged ukbalo, degine, vinoʼmar, we-ailagine-ukmaloed, be ukoed. Geb degine, Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakleged-ailagi, ibmar-ogumakar-ukleged-e-ablis be eobalo, degi, bela Bab-Jehováʼga-ibmar-dula-ukleged-e-ablis be eobalo. Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakar-ukleged-aila-esgoro-gordikidbi sobaleddina, Bab-Jehováʼse idakega anbi an ebugoed.” 2Y_xA-sorbali, Acaz ibmar-ogumakleged-aila esgoro-gordikidgi-sobaled Bab-Jehováʼse-goled-neg-asabin-siiddi, onirisad, geb Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakleged-aila-bini-sobarsiid, a-argan-nuedsik osisad. Degisoggu, Bab-Jehováʼse-goled-neg-asabin, Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakleged-aila bini sigisad. gXIx Geb degi, Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakar-uklegedi, degi, Bab-Jehováʼga-ibmar-uklegedi uknonikid. Degine, vino, Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakleged-ailagi eosad, degi, gwenatigwar-guega ibmar-oburgwisad-e-ablis bomisbalid. W;x Rey-Acaz, Damasco-neggweburse-gudiid nonigu, Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakleged-aila-sii daknonikid. Degi, a-ailagine, Bab-Jehováʼga ibmar uknonikid. oVYx Geb degi, dule-irwa-Bab-Jehováʼse-goled-Urías, Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakar-ukleged-aila sobsad. Igi Rey-Acaz, ega aila-e-dakleged-sobar Damascoʼgi barmiargusa, deyob sobsad. Urías, Rey-Acaz-danikoed-idu, bela aila ogusad. (UKx Degidgine, Rey-Acaz, Asiria-e-rey-Tiglat-Pileser-abinguega Damascoʼse naded. Rey-Acaz, Damasco-neggweburgi bab-dummadga-ibmar-ogumakleged-aila-sii-dakargu, dule-irwa-Bab-Jehováʼse-goled-Uríasʼse, bab-dummadga-ibmar-ogumakleged-aila-e-sobaled, degi, e-dakleged, sobar barmisad. kTQx Asiria-e-rey, Rey-Acaz ese-bendakleged-egisnaid itosad. Degisoggu, Damasco-neggweburgi gwichigudsunnad, degi, geb a-neggwebur sunonisunnad. Geb Rey-Rezín-oburgwismalad. A-sorba, Kir-neggweburse Damasco-dulemar-gasa sesmalad. 1S]xDegi, Rey-Acaz, Bab-Jehováʼse-goled-neggi-mani-bukwad, degi, olo-bukwad, susad. Deginbali, reyneggi ibmar-nuegan-bukwad, susbalid. Geb Asiria-e-reyga binsa barmisad. iRMxRey-Acaz, Asiria-rey-Tiglat-Pileserʼse e-nuggi dulemar-barmisad, ega weyob sogsiid: “Andi be-maiga gued, unnila be-sogedba gudiid. Degisoggu, Siria-e-rey, degi, Israel-e-rey, angi gwisgunanaidgi be an-bendakdage.” aQ=xA-ibagangi, Siria-e-rey-Rezín, Elat-neggwebur susad. Agine, Judá-dorgan-mamaidi, bela onilesad. Geb a-sorbali, Edom-dulemar Elat-neggweburgi ambikusmalad. Emi, we-garda-narmaklenaidse amba Edom-dulemar agi bukwad. SP!xGeb degi, Siria-e-rey-Rezín, degi, Israel-e-rey Remalías-machi-Peka, Rey-Acazʼgi-gwisguega Jerusalén-neggweburse aligusmalad. Bela neggwebur-ebilis bukusmar-inigwele, gwen akar imaksasurmalad. GO xDeginbali, Rey-Acaz yar-mullugangi, degi, bela sapi-dummagan-urba, e-bab-dummadga-ibmar-ogumakar-ukleged-ailamargi, ibmar-ogumakleged ukdii gusad, degi, ina-wawadikmalad obupurmakdii gusad. NyxAcaz, aka bur Israel-e-reymar-isgusadba nanasad. Acaz, dulemar-yar-bamaladgined-e-isguedba ibmar-imakdii gusad, e-mimmise-bakar ogumakale e-bab-dummadga uksagusad. A-unni, Bab-Jehová Israel-dulemar-wagab, yar-bamalad-e-neggweburmar obachagusad. NMxAcaz birga-dulagwen (20) nikadgi yar sealid. Jerusalénʼgi birgambe-gakanergwa (16) yar sesad. Degi-inigwele, Bab-Jehová-asabin e-dad-David ibmar-nuegan-imaksadyob gwen ibmar-nuegan imaksasulid. sL cxRemalías-machi-Peka birgambe-gakaguglegus (17) Israelʼgi negsemaidgi, Jotam-machi-Acaz Judá-yar sealid. yKmx&Jotam burgwenonigua, e-dadgan-abargi e-dad-David-neggweburgi digsamalad. A-sorbali, e-machi-Acaz yar sesad.Jx%A-ibagangine, Bab-Jehová, Siria-e-rey-Rezín, degi, Remalías-machi-Peka barmialid, adi, Judá-yargi gwisgumalagar. `I;x$Jotam e-ibmar-imaksad-baigan, Judá-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. Hx#Jotam, Bab-Dummadse-goled-negga Yawagak-Matusulid ogwichisad. Degi-inigwele, bab-dummad-baidse-goled-aila-matusurmalad osulossulid. Agala, dulemar amba agi ibmar-ogumakar, degi, ina-wawadikmalad, e-bab-dummadga ibmar-ogumakleged-ailagi ukdii damalad. vGgx"Jotam, Bab-Jehová-asabin bela ibmar-nueganbi imaksad. Igi e-bab-Uzías yar-sesa, deyobi Jotam yar sesmogad. !F=x!Jotam yar-seargu, deun, birga-durgwen-gakatar (25) nikad. Jerusalénʼgi birgambe-gakanergwa (16) yar sesad. E-nandi Jerusaʼye-nugad, Sadoc-e-sisgwad. mEUx Remalías-machi-Peka, birgabogus Israelʼgi negsemaidgi, Uzías-machi-Jotam, Judá-yar sealid. wDixPeka e-ibmar-imaksad-baigan, Israel-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. Jotam, Judá-yar sesad vCgxGeb degine, Ela-machi-Oseas, Remalías-machi-Pekaʼgi gwisguedgi binsaalid. Degisoggu, a-dule, Peka-oburgwissunnad. A-sorbali, rey-gan susad, dummadga megisad. Deunni, Uzías-machi-Jotam, birga-durgwengus (20) Judáʼgi yar semaid. `B;xPeka, Israel-reyga-maiunni, Asiria-e-rey-Tiglat-Pileserʼye-nugadi we-neggweburmar sunoni gusad: Ijón-neggwebur, Abel-Bet-Maaca-neggwebur, Janoa-neggwebur, Cedes-neggwebur, Hazor-neggwebur, Galaad-neggwebur, Galilea-neggweburmar, degi, Neftalí-neggweburmarse-bakale, bela susad. Geb degi, Asiria-yarse dulemar-yogasaar-gales sesagusad. 'AIxPeka, Bab-Jehová-ibmar-abemaisulidi, Bab-Jehová-asabin imaksad. Ar ade, Peka, Nabat-machi-Jeroboam Israel-dulemar-oichogega imaksagusadgi gwen bangussulid. %@ExAzarías birga-dulabo-gakambe-gakabogus (52) Judáʼgi negsemaidgi, Remalías-machi-Peka Israel-yar sealid. Samariaʼgi birga-dulagwen (20) yar sesad. z?oxPekaía, e-ibmar-imaksad-baigan Israel-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. Peka, Israel-yar sesad c>AxDegine, ega-sorda-daked-dummad-gwensak, Remalías-machi-Pekaʼye-nugad, Rey-Pekaíaʼgi-gwisguedgi binsaalid. Geb Galaadʼginmalad dulabo-gakambe-mergu (50) Pekaʼba nagusmalad. Agi Samaria-neggweburgi, reyneggine, Pekaía-oburgwismarsunnad. Deginbali, Argob, degi, Arié-oburgwismarbalid. Geb a-sorba, Peka rey-gan susad, dummadga megisad. *=OxPekaía, Bab-Jehová-ibmar-abemaisulidi Bab-Jehová-asabin imaksad. Pekaía, Nabat-machi-Jeroboam Israel-dulemar-oichosgusadgi nanasmogad, gwen agi bangussulid. <'xAzarías birga-dulabo-gakambegus (50) Judá-yargi negsemaidgi, Manahem-machi-Pekaía, Israel-yar sealid. Samariaʼgi birgabo yar sesad. ~;wxDegine, Manahem burgwisad. E-dadgan-abargi diglesad. A-sorbali, e-machi-Pekaía yar sesad. Pekaía, Israel-yar sesad b:?xManahem reyga-maigu, e-ibmar-imaksad-baigan, Israel-e-reymar-gardagi narmakar maid. 9 xManahem nabir we-mani-amiegala, igar-uksa gusad: Bela dule-mani-ibgana, mani-sibu-dulabo-gakambe-aidikued-wilub (50) neggweburga-mani-weleged ukmaloye, adi, Asiria-e-reyga ukegar. Degisoggu, Asiria-rey gannar nadsunnad, gwen neggweburgi-gwisgussuli naded. n8WxManahem-ibagangi, Asiria-e-rey-Pul Israel-yargi gwisgunonikid. Degidgine, Manahem, Rey-Pulʼga mani nibir-milidulapaa-gakambe-gakabake (74,000) uksad. Adi, melle egi gwisguega, nabir amba Manahem na Israel-yar-semai guegar. #7AxManahem, Bab-Jehová-ibmar-abemaisulidi, Bab-Jehová-asabin imaksad. Ar ade, Manahem, Nabat-machi-Jeroboam Israel-dulemar-oichosgusadgi gwen bangussulid. '6IxAzarías birga-dulagwen-gakambe-gakabakebakgus (39) Judá-yargi negsemaidgi, Gadi-machi-Manahem, Israel-yar sealid. Samariaʼgi birgambe (10) yar sesad. `5;xA-ibagangine, Manahem, Tirsa-neggwebur-akale Tifsa-neggweburgi gwisgunonigusad. Ar ega yawagak-neggwebur egassurmarsoggu, bela e-ibmar-nikad e-ibe susad, bela dulemar-neggweburgi-gudidimalad, degine, neggwebur-dikarba-bukmalad oburgwissunnad. Deginbali, bela omegan gurgin-nikmalad-ibe, saban mare-mare imaksad. Manahem, Israel-yar sesad 4xSalum e-ibmar-imaksad-baigan, degi, Zacarías-oburgwisgusad, bela Israel-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. a3=xAr ade, Gadi-machi-Manahem, Tirsa-neggweburgi-gudii Samaria-neggweburse nonikid. Agine, Manahem, Jabes-machi-Salumʼgi gwichigunonikid. Agi, Salum-oburgwisad. A-sorba, Manahem rey-gan sunonikid, dummadga megnonikid. ,2Sx Uzías birga-dulagwen-gakambe-gakabakebakgus (39) Judáʼgi negsemaidgi, Jabes-machi-Salum Israel-yar sealid. Salum unnila Samariaʼgi nii-wargwen yar sesad. 61gx Igi Bab-Jehová, Jehúʼga ibmar sogsagusa, bela deyob gusad. Deunni, ega sogsa gusad: “Be-wagan, be-wagan-yokorginedse Israel-yalagi negseoye.” Salum, Israel-yar sesad ^07x Zacarías ibmar-imaksad-baigan, Israel-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. E/x Jabes-machi-Salum, Zacaríasʼgi gwisguedgi binsaalid. Degisoggu, dulemar-bukwad-wagab Zacarías-sabsur-imaksad, geb oburgwisad. Agine, Salum, rey-gan sunonikid, dummadga megnonikid. W.)x Zacarías, Bab-Jehová-asabin e-dadgan ibmar-isgana imaksayobi, imaksamogad. Igi Nabat-machi-Jeroboam, Israel-dulemar-oichogega imaksagusa, deyob, Zacarías ibmar imaksamogad. A-igargi gwen bangussurgusad. 1-]xAzarías birga-dulagwen-gakambe-gakabaabakgus (38) Judáʼgi negsemaidgi, Jeroboam-machi-Zacarías Israel-yar sealid. Samariaʼgine, nii-walanergwa (6) yar sesad. ,xDegi, Azarías burgwisad. Geb e-dadgan-abargi David-neggweburgi diglesad. E-sorba, e-machi-Jotam yar sesad. Zacarías, Israel-yar sesad U+%xAzarías e-ibmar-imaksad-baigan, Judá-e-reymar-gardagi narmakar maid. i*MxDegisoggu, Bab-Jehová, Azaríasʼga naibe-buna-yaa-maleged-boni uksad. A-ular, rey neg-bachikii megisgusad. Degisoggu, e-machi-Jotam reyneg-daknonisunnad, dummadga megnonikid. Degi, Rey-Azarías a-boni-nika burgwisad. L)xDegi-inigwele, bab-dummad-baidse-goled-e-aila-matusurmalad osulossulid. Degisoggu, amba agi dulemar e-bab-dummadga ibmar-ogumakaled ukdii damalad, degi, ina-wawadikmalad obupurmakdii damarbalid. (yxAzarías, Bab-Jehová-asabin bela ibmar-nueganbi imaksad. Ar ade, Azarías e-bab-Amasías yar-sesadgii, yar sesmogad. 1']xAzarías yar-seargu, birgambe-gakanergwa (16) nikad. Degi, Jerusalénʼgi birga-dulabo-gakambe-gakabo (52) yar sesad. E-nandi Jecolíasʼye-nugad, Jerusalénʼginedid. u& gxJeroboam birga-dulagwen-gakaguglegus (27) Israelʼgi negsemaidgi, Amasías-machi-Azarías, Judá-yar sealid. %xDegi, Jeroboam burgwisad. E-dadgan-Israel-e-reyga-megismalad-abargi diglesad. A-sorbali, e-machi-Zacarías yar sesad.$}xBela Jeroboam e-ibmar-imaksadi, degi, ibmar-baigan-imaksadi, degine, e-gangued-oyosadi, deginbali, bila-onosadgi Damasco-neggwebur, degi, Hamat-neggwebur gannar Judá-neggweburga susgusadi, Israel-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. $#CxDegi-inigwele, Bab-Jehová, Joás-machi-Jeroboamʼba Israel-dulemar-bendaksad. Ar ade, Bab-Jehová sogsagusad: “Napneggi Israel-nuga an osulogosurye.” 6"gxAr Bab-Jehová, bela Israel-neggweburgi dulemar-gudidimalad, maiga-gudimalad, maiga-gudisurmalad, nue-wilebukwa daksad, dule gwen Israel-neggwebur-bendaked-nikasuli daksad. !xJeroboam Israel-yar-abingunaid gannar Hamat-neggwebur-doglemaid-akale, Arabá-demar-nomaidse omesnonikid. Ar igi Israel-e-Bab-Dummad-Jehová e-gayaburba-barsoged-Jonásʼba ibmar sogsagusa, deyob gusad. Jonásʼde, Amitai-e-machid, Gat-Hefer-neggweburginedid.  xJeroboam, Bab-Jehová-ibmar-abemaisulidi imaksad. Ar ade, Nabat-machi-Jeroboam Israel-dulemar-oichogega-imaksagusadgi gwen bangussulid. 4cxJoás-machi-Amasías, birgambe-gakatargus (15) Judá-yargi negsemaidgi, Joás-machi-Jeroboam, Israel-yar sealid. Samariaʼgi birga-dulabo-gakagwensak (41) yar sesad. xAzarías, e-bab-burgwisad-sorba, Elat-neggwebur gannar-nudaksad, geb, Judá-dulemarga gannar uknonikid. Jeroboam-baid, Israel-yar sesad 7xGeb a-sorbali, Judá-dulemar, Azarías reyga omesismalad, adi, e-bab-Amasías-sorba yar-seegar. Deunni Azarías birgambe-gakanergwa (16) nikad. `;xGeb David-neggweburse Jerusalénʼse moligi searmalad. Geb e-babgan-abargi digsamalad. \3xDulemar Jerusalén-neggweburgi Amasíasʼgi gwisguega igar amismalad. Geb degi, Amasíasʼdi, Laquis-neggweburse wakite gusad. Degi-inigwele, dulemar Laquis-neggweburse balimaksagusad, agine oburgwismalad. ]5xAmasías ibmar-baigan-imaksadi, Judá-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. vgxJoacaz-e-machi-Joás-burgwisad-sorbali, Judá-e-rey-Amasías birgambe-gakatar (15) amba reyga-maigusad. zoxIsrael-e-rey-Joás burgwisgu, Samaria-neggweburgi reymar-abargi diglesad. A-sorbali, e-machi-Jeroboam yar sesad. &GxJoás ibmar-baigan-imaksadi, degi, e-gangued-oyosadi, degine, Judá-rey-Amasíasʼgi bila-onosadi, Israel-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. KxDeginbali, Joás we-ibmar susbalid: Bab-Jehováʼse-goled-neggi ormar-bukwadi bela susad. Degi, manimar-bukwadi, Bab-Jehováʼse-goled-neggi-ibmar-ebulemalad-bukwadi bela susbalid. De-ukinbali, reyneggi mani-sabolegedgi-ibmarmar-bukwad bela susad. Degine, dulemar-gasa searbalid. Geb Samaria-neggweburse gannar nonigusad. x Israel-rey-Joás, Bet-Semesʼgi Rey-Amasías-gasad. Amasíasʼde, Joás-e-machid, Ocozías-wagwad. Agine, Joás Jerusalénʼse naded, geb dali-dulatar-wilub (100) yawagak-Efraínʼye-nugad-akale, degi, Yawagak-Dikarye-nugadse galu-matusulid earisad. `;x Judá-sordamar, Israel-sordamarse galakusad, bela e-neg-e-negse wakite duurmakdemalad. ;qx Degi-inigwele, Amasías, Joásʼba ibsassulid. Degisoggu, Joás, Bet-Semes-neggwebursik nadsunnad, Bet-Semesʼde Judá-yar-abargi-siid. Adi, agi Judá-e-reygi bila-onogega. A}x Ar be Edom-dulemargi be nakwisad, degi, abali be yeer-itoged. Degisoggu, be san-dummarba imake, degi, bur neggi-meremai be sae. ¿Ibiga, na be dukin, Judá-yarga naibid amibisunna?” Mx Geb Israel-e-rey-Joásʼdi, weyob Judá-rey-Amasías-abin-imaksad: “Ibagwengi, Líbano-yargi gagan-ikobiid-gwichid urwar-gwichidse gayaburba barmisad. Weyob ega sogsiid: ‘An-machiga be-sisgwa, be uke, na nikuega.’ Geb agi, Líbano-yalagi ibmar-durgan-ursilimalad-bukwad ainiargu, gagan-ikobiidgi bela annasmalad. OxIbagwengi, Amasías, Israel-e-rey-Joásʼse gayaburba-berbemalad barmisad. Joásʼde, Joacaz-e-machid, Jehú-wagwad. Weyob Amasías ega gayaburba-barmisad: “Anmar anbo-urwemalaga be dago.” A}xAmasías, Balu-Nebagi miliambe (10,000) Edom-dulemar-ogilosad, degi, Sela-neggwebur susad. Geb a-neggwebur Jocteelʼye nug-imaksad. Emi, we-garda-narmaklenaidse amba deyob nugad. xDegi-inigwele, e-bab-oburgwismalad-e-mimmigandi ogilossulid. Ar ade, Bab-Jehová Moisés-Igar-Maidgi weyob igar-uksad: “Babgan e-mimmigan-ular burgosulid. E-mimmiganmoga e-babgan-ular burgosurmogad. Ar na e-isgusadba na dukin-dukin burgwemaloed.” c AxAmasías nue-yar-sealidgi, dule-nuga-nikamalad e-bab-oburgwisgusmalad bela ogilosad. = uxAmasías, bab-dummad-baidse-goled-aila-matusurmalad osulossulid, aga dulemar ibmar-ogumakleged, degi, ina-wawadikmalad, e-bab-dummadga-ibmar-ogumakleged-ailagi amba ukdii damalad. ; qxAmasías, Bab-Dummad-asabin bela ibmar-nueganbi imaksad. Degi-inigwele, e-dad-dummad-David ibmar-imaksadyob imaksasulid. Ar ade, e-bab-Joás-ibmar-imaksayobi, ibmar-imaksamogad. , SxAmasías birga-dulagwen-gakatar-nikadgi (25) yar sealid. Jerusalénʼgi birga-dulagwen-gakabakebak (29) yar sesad. E-nandi Joadánʼye-nugad, Jerusalénʼginedid. g  KxJoacaz-machi-Joás, birgabogus Israelʼgi-negsemaidgi, Joás-machi-Amasías, Judá-yar sealid. (Kx Degine, Joacaz-machi-Joás gannar Hazael-machi-Ben-Adad-annik neggweburmar susad. Deun, e-bab-Joacaz, Hazaelʼgi bila-ononaidgi Hazael-annik Israel-neggweburmar susgusad. Degi, Joás ilapaa Ben-Adadʼgi bila-onosad, bela egi nakwisadbiid. Degidbali, Joás neggweburmar gannar susad.Nx Siria-e-rey-Hazael burgwisgu, e-machi-Ben-Adad sorba yar sesad. x Degi-inigwele, Bab-Jehová Israel-dulemar wiledakarbargu, bendaksagusad. Ar ade, Abraham-ebo, degi, Isaac-ebo, degine, Jacob-ebo igar-mesis gusad. A-ulale, emi we-garda-narmaklenaidse amba Bab-Jehová Israel-dulemar-obelossurgusad, degi, na egi obachasur gusad. dCx Joacaz Israel-yar-semaiunni, Siria-dulemar-e-rey-Hazael, Israel-dulemar-wiodii gusad. 3x Geb ibagwengi, Israel-dulemar dule-mui-dignanaidgi, danale atursamalad-dule egi dani dakarmalad. Degidgine, dule-mui Eliseo-digar-maid-yaba metemarsunnad. Dule-mui Eliseo-garmargi megidapgu, gannar dule durgualid, degi, gwichibinne imaksad. Rey-Hazael, Israel-dulemar-wiosad x A-sorba, Eliseo burgwenonikid, geb digsamalad. Gusgu birga-irba atursamalad-dule-Moabʼginmalad danale Israel-yarse ubononidaed. x Degidgine, Bab-Dummad-e-dule ese ulualid, ega sogded: —Be napa sigugi ilatar (5), igi, ilanergwa (6) be bibyoged wilubbinad. Deyob be bibyosana, Siria-dulemargi nue be nakoendo, bela obelogedse be imakoendo. Ar emisgindi, wis be unnila ilapaa ogalakuoed. [1x A-sorba, Eliseo reyga sogdebalid: —Sigumar be sue. Degi, rey sigumar susad. Geb Eliseo ega sogded: —Emisgi, sigugi napa be bibyoge. Geb, Rey-Joás ilapaa sigugi napa bibyosad. A-sorba bar bibyodsulid. jOx Geb ega sogded: —Yawagak-bipi-dad-nakwedsik-siid be egae. Geb Joás yawagak-bipi egasad. Eliseo ega sogdebalid: —¡Emisgi, be sigu mie! Agi, Joás sigu mided. Eliseo ega sogdebalid: —¡We-sigu Bab-Jehová-e-wilub gued! Bab-Jehováʼdi, Siria-dulemargi nakwega be-imakoed. Be, Siria-dulemar Afec-neggweburgi ogalakuoed, bela obelogedse be imakoed. |sx A-sorba, Eliseo Israel-e-reyga sogded: —Warsi be gae. Geb rey warsi gasgua, Eliseo, reygi e-argan omesisad. c~Ax Eliseo ega sogded: —Warsi be ami, degi, sigumar be amiba. Geb Joás deyob imaksad. [}1x Eliseo nue-gegus-maidgine, Israel-e-rey-Joás ese nadegusad. Degi, ese mosgu, ise-boale angaagwar Eliseoʼgi nagusad, geb ega sogded: —¡Dummad! ¡Dummad! Bedi Israel-dulemarga sorda-gandikidga be gued. v|gx Joás burgwisgu, Samaria-neggweburgi reymar-abargi diglesad. A-sorbali, Jeroboam yar sesad. Eliseo-burgwisad 7{ix Joás e-ibmarmar-imaksad-baigan, degi, e-gangued-baigan oyosadi, degine, igi Judá-e-rey-Amasías-ebo bila-onosadi, Israel-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. Fzx Joacaz-machi-Joás, Bab-Jehová-ibmar-abemaisulidi imaksad, ar ade, Nabat-machi-Jeroboam Israel-dulemar-isguega-imaksadgi, Joás isgunonimogad. Degine, Joás, isguedgi gwen bangussurgusad. lySx Judá-e-rey-Joás birga-dulagwen-gakambe-gakaguglegus (37) Judá-yargi-negsemaidgi, Joacaz-machi-Joás, Israel-yar sealid. Samaria-neggweburgi yar-semai gusad. Agine, Joacaz-machi-Joás birgambe-gakanergwa (16) yar sesad. uxex Joacaz burgwisgu, Samaria-neggweburgi diglesad. A-sorbali, e-machi-Joás yar sesad. Joás, Israel-yar sesad w}x Joacaz e-ibmar-imaksad-baigan, degi, e-gangued oyosad-baigan, Israel-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. Kvx Joacazʼga idualeyob sorda-bila-onomalad bar ambikussulid, unnila, sorda-moligi-sii-urwemalad waladulabo-gakambe (50) napi besad. Degi, moli-ur-bila-onomaladi warambe (10), napi besbalid. Deginbali, sorda-nagab-urwemaladi miliambe (10,000), napi ambikudapid. Ar ade, Siria-e-rey bela nagase Joacaz-sordamar-obelosad. Jux Degi-inigwele, amba Israel-dulemar, Jeroboam-wagan-isgusadba nanadii gusad. Amar emar-isguega imaksa gusad, degi, Samaria-neggweburgi bab-dummad-bundor-imakleged-Asera, gwen osulossurmarbalid. Vt'x Degi, Bab-Jehová, Israel-dulemar-bendakega dule-barmialid. Geb agine, nabir Israel-dulemar Siria-dulemarse-wilebukwadgi bendaklesad. Geb gannar Israel-dulemar iduar-bukwagusadyobi bonisuli bukusmarbalid. Us%x Degi-inigwele, Joacaz, Israel-dulemar bendakega bela-belad Bab-Jehováʼse gochad. Degidbali, Bab-Jehová, Joacaz-ese-goled itosad, ar ade daksad, igi Israel-dulemar Siria-dulemar-e-reyse wilebukwa. 9rmx Degisoggu, Bab-Jehová Israel-dulemargi uluarsunnad. Degidbali, Siria-dulemar-e-rey-Hazaelʼga, degi, Hazael-machi-Ben-Adadʼga urmaksad, adi, Israel-dulemargi obindii guegar. )qMx Joacaz, Bab-Jehová-ibmar-abemaisulidi, Bab-Jehová-asabin imaksad, ar ade, igi Nabat-machi-Jeroboam Bab-Jehováʼgi isgusgusa, deyob Joacaz Bab-Jehováʼgi isgunonimogad. Ar ade, Jeroboam Israel-dulemar Bab-Jehováʼgi isguega imaksagusad. Degine, Joacaz, isguedgi gwen-bangudsur gusad. Sp #x Ocozías-machi-Joás, birga-dulagwen-gakapaagus (23) Judá-yargi-negsemaidgi, Jehú-machi-Joacaz, Israel-yar sealid. Samaria-neggweburgi yar-semai gusad. Agine, Joacaz birgambe-gakagugle (17) yar sesad. 2o_x Simeat-machi-Josacar, Somer-machi-Jozabadʼbo, Joás-oburgwisad. Joás burgwisgu, e-dadgan-abargi David-neggweburgi diglesad. A-sorbali, e-machi-Amasías yar sesad. nx Joásʼga-arbamalad, Joás-oburgwedgi binsaarmalad. Agine, Sila-neggweburse nadapidgi, Miloʼye-neg-nugadgi Joás-oburgwismalad. fmGx Joás bela e-ibmar-imaksad-baigan Judá-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar mamaid. glIx A-ulale, Judá-e-rey-Joás, e-dadgan-Judá-e-reyga-gusmalad-Josafat, Joram, degine, Ocozías, Bab-Jehováʼse-goled-negga ibmar-nuegan-nug-imaksadi, bela wesad. Degi, Joás, na Bab-Jehováʼga ibmar-nuegan-nug-imaksamogadi, bela-wesbalid. Degine, bela Bab-Jehováʼse-goled-neggi-mani-sabolegedgi ormar-amisadi, degi, bela reyneggi ormar-amisbalidi, bela wesbalid. Geb, bela we-ibmarmar Siria-rey-Hazaelʼse barmisad. Degisoggu, Hazael, Jerusalén-neggweburgi bar-gwisgussulid. 'kIx A-ibagangi, Siria-dulemar-e-rey-Hazael Gat-neggweburgi gwisgunonikid, degi, a-neggwebur susad. Geb agine, Jerusalén-neggwebursik naded, egi gwisguegar. Hj x Bab-Jehováʼgi-isgusad-ular-mani-uklegedi, degi, dulegi-gwatirisad-ular-mani-uklegedi, Bab-Jehováʼse-goled-negse selemaisulid. Ar ade, we-mani unnila dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladgadid. h~$}}|tzyyOxuwvvu5t-seqqpVnmml8kihhJgfyeVddAc{bm``u_^^8]\h[nZgYXWWXVUUFTTSORQPPsONMML;JJHGG*EDuCCHAAj@??s>q=9<;;j:A9J8776543"210//M.}-k-,~+*)(&%$$#""7!d K?V*hp[u& t 5 U Jhh|sxGeb a-sorba, Rey-Josías buar-naba-gwisgusgu, Bab-Jehová-asabin weyob igar mesisad: Ede, Bab-Jehováʼba ibsaoye. Bela-bela gwage-ulubgi, bela-e-san-burbagi, Bab-Jehová-sogedba nanaoye. Bab-Jehová-Igar-Mesisadba, Bab-Jehová-daedba ede nanaoye. Deginbali, Bab-Dummad-Igar-Sogsadba nanabaloye. Igi-Bab-Dummad-Israel-dulemarbo-Igar-Mesisad-Gardagi narmakar-mai, aba ede nanaoye. Geb bela-dulemar, Bab-Dummadbo-Igar-Mesisad-sogedba na nanamarmogoye sogsamarmogad. Rey-Josías igargan-mamaid ogwasad ^7xAgine, Rey-Josías, bela Judá-dulemar-abargi, Jerusalén-dulemar-abargi, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-abargi, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-abargi, Bab-Dummadse-goled-negse naded. Degine, bela-dulemar, serganse-bakale, degi, burwiganase-bakale, Bab-Jehováʼse-goled-negse, reyba nadmalad. Geb Rey-Josías, bela a-dulemar-asabin, binnasuli Bab-Dummad-Israel-dulemarbo-Igar-Mesisad-Garda-narmakar-maid absosad. A-gardade, Bab-Jehováʼse-goled-neggi amilesgusad. x mxDegidgine, Rey-Josías, bela Judá-girmar-dummaganse, Jerusalén-girmar-dummaganse gochad, adi, ese dagmalagar. QxDegisoggu, a-ulale, nuedgi burgwega an be-imakoed, degi, be-dadgan-abargi an be-omesoed. Nue-bogidikidgi neg-uanse selemai an be-imakoed. Degisoggu, we-neggweburgi naibid-dummad an barmidagoedi be dakosulid.’ ” Geb degi, dulemar igar-amidimaladi gannar nonimargu, bela Rey-Josíasʼga gayaburba-soglesadi, sognonimalad.{qxgwagegi naibid-dummad na be itosad. An-asabin san-bipii be imaksad. We-neggweburnik, degi, e-dulamarnik ibmar-guoed be itosad, ade, we-neggwebur bela-napabi-daarmakar an nasikoye sogsad. Ise-ukabsalegar an imakoye sogsabalid. Ar na be mor-yoid esirmaksadi, an be-daksad, degi, an-asabin ogormaksii be gusadi, bela an be-itosad. Ani an-Bab-Jehová-guedgi deyob an soged. 8kx” ’Deginbali, Judá-e-rey-Josías anse-igar-amiega-be-barmialidga be sogbalo: Weyob Bab-Jehová Israel-e-Bab-Dummad sogye: We-gardagi ibmar-guoed-sognaid be itosgua, \3xWe-dulemar, an-obachamalad-ular, degi, bab-dummad-baiganga ina-wawadikmalad oburmakdii gusmalad-ular, an-ourwega imaksamalad. A-ulale, an bela-belad we-neggweburgi sae-itoalid, an-sae-itogedi gwen an iegosulid. 3axAni an Bab-Jehová-guedgi an soged: Igi Judá-dulemar-e-rey, we-garda-sognaid-absosa, deyob an neg-saoed. We-neggweburgine, degi, e-dulemargi naibid-dummad an barmidoed. xGeb Hulda ega sogded: “Weyob Bab-Jehová Israel-dulemar-e-Bab-Dummad soged: ‘Dule be-barmialidga weyob be sogoye: .WxDegisoggu, dule-irwa-Bab-Jehováʼse-goled-Hilcías, degi, Ahicam, Acbor, Safán, degine, Asaías, Bab-Jehová-gayaburba-barsoged-bundor-Huldaʼye nugadse nadmarsunnad. Huldaʼde, Jerusalén-neggweburgi neggwebur-binidgi maid. Huldaʼde, Salum-omed. Salumʼde, Bab-Jehováʼse-goled-neggi-mor-sabolemalad-dakedid. Salumʼde, Ticva-e-machid, degi, Harhas-e-wagwad. Geb agine, dule-nonimaladi Huldaʼbo sunmaksamalad. Kx —Be namalo. Anga Bab-Jehováʼse be igar-aminamalo. Israel-dulemar-besmaladga, Judá-dulemar-besmaladga, we-garda-amilesadgi ibmar-sognaidi ibi obarye, ega be sogmalo. Bab-Jehová bela-bela anmargi urwemairgebed, ar ade, anmar-dadgan we-gardagi-ibmar-sognaidba ibsassurmalad. We-garda-narmakarnaidba nanassurmalad.  x Degi, geb Rey-Josías wemarga ilagwen-igar-ukar imaksad: Dule-irwa-Bab-Jehováʼse-goled-Hilcíasʼga, Safán-machi-Ahicamʼga, Micaías-machi-Acborʼga, neg-gusmalad-narmaked-Safánʼga, degine, reyga-dummadga-arbadiid-Asaíasʼga igar uksad. Geb amarga sogsad: r _x Degi, rey, Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Garda-itosgua, nunmak-itogedba e-mor-yoid na siir-siir imaksad. F x Geb deginbali, dule-garda-narmaked-Safán, reyga sogbalid: “Dule-irwa-Bab-Jehováʼse-goled-Hilcías, anga garda-matagwen uksa.” Degi geb, Safán, Rey-Josías-wagab garda absosad.  }x A-sorbali, dule-garda-narmaked-Safán, rey-owisonaded, geb ega sogdapid: —Bega-arbamalad, Bab-Jehováʼse-goled-neggi manimar-bukwad wesmala, geb dule-arbananaimaladga uklesad, degine, Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudaknanaid-dakmaladga uklesbalid.  xGeb dule-irwa-Bab-Jehováʼse-gormalad-bur-dummad-Hilcías, neg-gusmalad-narmaked-Safánʼga sogded: “Bab-Jehováʼse-goled-neggi, Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Garda an amisa.” Geb degi, Hilcías, a-garda Safánʼga uksad. Geb Safán abin absosad. {xDegi, ega be sogbalo, dule-arbananaid-bennukmaladse mer mani-nug egisoye, ar ade, na sogedba arbananaidamaladdeeye.” xA-manigi dule-urgogi-arbamalad, neg-sobedgi-dule-arbamalad, degine, dule-akwa-neg-sobedgi-arbamalad be bennukoye. Degi, a-manigi urgomar bakmarbaloye ega be sogo. Deginbali, a-manigi neg-sobega-akwa-ebuleged bakmarbaloye, adi, Bab-Jehováʼse-goled-neg nudakegar. xGeb be we-mani Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudaknanaid-dakmaladga ukoye. Adi, amar Bab-Jehováʼse-goled-neg-nudaknanaid bennukegar. 0[x“Dule-irwa-Bab-Jehováʼse-goled-bur-dummad-Hilcías be daknao, ega be sogo, Bab-Jehováʼse-goled-neggi dule-yawagakgi-nakulemaladse mani-berbelesmaladi, be suoye. oYxJosías, birgambe-gakabaabakgus (18) Judáʼgi negsemaidgine, Rey-Josías, Bab-Jehováʼse-goled-negse, ega-neggusmalad-narmaked-Safán barmisad. Safánʼde, Azalía-machid, Mesulam-e-wagwad. Josías weyob Safánʼga sogsad: =uxJosías, bela Bab-Jehová-asabin ibmar-nueganbi imaksad. E-dad-dummad-David-nanasad-igarmarba, nanadii gusad. A-igarba gwen bangudii gussulid. Bab-Jehová-Igar-Maid-garda amilesad > yxJosías birgabaabak-nikadgi (8) yar sealid. Jerusalénʼgi birga-durgwen-gakambe-gakagwensak (31) yar sesad. E-nandi Jedidaʼye nugad, Adaía-e-sisgwad. Adaíaʼde, Boscatʼginedid. ^7xAmón, e-neg-uangi Uza-e-nainugi diglesad. A-sorbali, e-machi-Josías yar sesad.^7xAmón ibmar-imaksad-baigan, Judá-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. -xGeb agine, dulemar-neggweburginmalad, bela Rey-Amón-oburgwismalad bela oburgwismarmogad. Geb a-sorbali, e-machi-Josías reyga nug-imaksamalad. j~OxRey-Amónʼga-arbamalad, Amón-oburgwedgi binsaar gusmalad. Geb reyneggi rey-oburgwismalad. ]}5xE-dadgan-e-Bab-Dummad-Jehováʼgi bur bangusad. Bab-Jehová-igarba gwen nanassulid. |/xAmón, igi e-bab nanadii gusa, deyobi, nanasmogad. Amón, e-babyobi bab-dummadyob-imaklemaladse, gordii gusmogad, e-abin dulluu sigdii gusmogad. { xAmón, Bab-Jehová-ibmar-abemaisulidi, Bab-Jehová-asabin imaksad. Ar ade, e-bab-Manasés ibmar-imaksayobi, ibmar imaksamogad. ;zqxAmón birga-durgwen-gakabo-nikadgi (22) yar sealid. Degi, Jerusalénʼgi birgabo yar sesad. E-nandi Mesulemetʼye nugad, Haruz-e-sisgwad. Haruzʼde, Jotba-neggweburginedid. y xGeb Manasés burgwisgu, e-neg-dikarba Uza-e-nainu-naidgi digsamalad. A-sorbali, e-machi-Amón yar sesad. Amón, Judá-yar sesad |xsxManasés ibmar-imaksad-baigan, degi, Bab-Jehováʼgi-isgusadi, Judá-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. :woxA-ukinbali, Manasés, bela-belad, bukidar dule-neg-oakalossurmalad-ibe, Jerusalén-neggweburgi ablis-eosbalid. Aginbali, Judá-dulemar-Bab-Jehováʼgi-isguega imaksabalid. 'vIxAr ade, Egipto-yargi an e-dadgan-onosad-akale, emi-ibase, amba we-neggwebur an ibmar-abemaisulid, an-asabin imakdimalad. Degi, an-ourwedigusmarsunnad.’ ” ,uSxAbala-dulemar-amba-ambikumaloedgi bar an binsaosulid. E-isdarmaladga an urmakoed, bela e-ibe ibmar atursadmaloed, degi, e-isdarmaladse bela ibmar-swanga gumaloed. Otx Igi an Samaria-neggwebur, degi, Acab-e-wagan-odurdaksagusa, deyobi, Jerusalén-dulemar an sabsur-odurdakoed. Ar igi bate enuklesale, odinnogega obinar siledae, deyob, Jerusalén-neggwebur an sioed. 1s]x Emide, Israel-dulemar-e-Bab-Dummad-Jehová weyob soged: ‘Jerusalén-dulemarga, Judá-dulemarga bela-belad naibid-dummad an barmidagoed. Geg-itoged-nagase an imakoed. :rox “Judá-e-rey-Manasés, Amorreo-dulemar-ibmar-isgana-imaksadba bur bule ibmar-isdar-daklemalad imaksad. Degi, Manasés e-bab-dummadga-imaklemaladgi, Judá-dulemar-oichosbalid. Wq)x Geb degi, Bab-Jehová, e-maigan-e-gayaburba-barsogmaladba, weyob sogsa gusad: Tp#x Degi-inigwele, Judá-dulemar Bab-Jehová-sogedba ibsassurmalad. Degi, Manasés, neggwebur-bamaladba bur bule Judá-dulemar-oichosad. Ar ade, Bab-Jehová Israel-dulemar-wagab a-dulemar-obelos gusad. *oOxDegine, Israel-dulemar, an-igar-uksad-sogedba nanadiile, degi, an-mai-Moisés-ega-igar-uksad-sogedba gudimalale, an e-dadganga yar-uksadgi, bar-an oniosurye.” Wn)xManasés, Bab-Jehováʼse-goled-neggi, bab-dummad-bundor-Asera-wagar-wilub ogwichisbalid. Bab-Jehováʼde, Davidʼga, degi, e-machi-Salomónʼga sogsa gusad: “We-anse-goled-neg Jerusalénʼgi-siidgi, degisadegu an-nug obariledii an imakoye. Ar ade, Israel-neggwebur-baiganba Jerusalén-neggwebur an susad, agi maigu an guegar. 'mIxA-ukinbali, Manasés, e-bab-dummadga, soogi-ogumakar e-masmala-uksagusad, ibmar-burbar-oyoleged-igar durdakdii gusbalid. Ina-isgana-dulegi-imaked-igar durdakdii gusbalid. Gabgi-dule-burgwismaladse-ibmar-egismaladse ibmar-egisdii gusbalid, degi, burba-isganase-ibmar-egismaladse ibmar-egisdii gusbalid. Manasés Bab-Jehová-ibmar-abemaisulidi, bela-belad imakdii gusad. Degisoggu, Bab-Jehová-ourwega imaksasunnad. lyxManasés, Bab-Jehováʼse-goled-neg-imba-sogbobeladgi, niisgwamar-nibneggi-nanaidga ibmar-ogumakleged-ailamar sobsad. ykmxDeyobbardo, Bab-Jehováʼse-goled-neggi, Manasés, bab-dummad-baidga-ibmar-ogumakleged-ailamar sobsabalid. Bab-Jehováʼde, ese-goled-negnik sogsa gusad: “We-anse-goled-neg, Jerusalén-neggweburgi-siidgi, an-nug obariledii an imakoye.” j5xDegi, Manasés, e-bab-Ezequías bab-dummadganse-goled-aila-matusurmalad bela osulosgusadi, gannar sobsa gusad. Degine, bab-dummad-Baalʼga aila-matusurmalad gannar sobnonikid, degi, bab-dummad-bundor-Asera-wagar-wilub gannar sobsabalid. Ar igi Israel-rey-Acab ibmar-imaksagusa, deyob ibmar imaksamogad. Degi, bela nibneggi-ibmar-nanaid, bab-dummadyob abin dulluu sigdii gusad, a-ibmarmarse gordii gusad. JixManasés, Bab-Jehová-ibmar-abemaisulidi, Bab-Jehová-asabin imaksad. Dulamar-bamalad-daedba nanadii gusad. Deunni, Bab-Jehová, Israel-dulemar-wagab Israel-yargi a-dule-bamalad-ononnos gusad. h +xManasés birgambe-gakabo-nikadgi (12) yar sealid. Degi, Jerusalénʼgi birga-dulabo-gakambe-gakatar (55) yar-sesad. E-nandi Hepsibaʼye nugad. OgxEzequías burgwenonikid. Geb a-sorba, e-machi-Manasés yar sesad.fxEzequías ibmar-imaksad-baigan, degi, e-gangued-oyosad, degine, dii-wilad-nasiksad, Judá-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. Deginbali, neggweburse nabir dii-iirmakega, dii-gammu-yosad-e-igar, Judá-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. LexGeb Ezequías, Isaíasʼga sogded: —Bab-Jehová-e-gayaburba be anga-sogsadi, nueddo. Igi an bar saoe. Ar ade, Ezequías binsaenad: “Amba an-maidgine, nueganbi bogidik-gudii gumaloye.” {dqxBab-Jehová weyob sogbalid: ‘Be-mimmigan, degi, be-wagan-seledoedi, abala Babilonia-reyneggi maiga gumaloed.’ gcIxBab-Jehová weyob soged: ‘Begi ibagan danikoed. Bela be-negyaurgi ibmarmar-bukwad be-ibe seledoed. Bela be-dadgan, emi-iba-naidse, ibmar-nuegan-onmaksadi, bela Babilonia-yarse seledoed. Bipisaale gwen ibmar beosulid.’ cbAxGeb degi, Isaías, Ezequíasʼga sogdesunnad: —Nue Bab-Jehová-gayaburba be itogo: naWxGeb gannar Isaías, Ezequíasʼga sogded: —¿Ibumar be-negyagi daksamala? Ezequías abin-sogded: —Bela an-neg-yagi-ibmar-bukwad daksamalad. An-ibmar-saboleged-neggi ibmar-soggwensaar-daksasuli gussulid. Bela daksamalad. `xGeb degine, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Isaías, Rey-Ezequías-daknaded, geb ese egisdapid: —¿Bia we-dulemar daniki? ¿Igi we-dulemar bega sogmala? Geb Ezequías ega sogded: —We-dulemar dikasur-danimalad. Babilonia-neggwebur-akar an-dakega danimalad. _x Degi, Ezequías nueganbi dulemar-abindaksad, geb garda-berbemaladga, bela e-ibmar-nuegan-bukwad oyosad: Manimar, ormar, ina-wawadikmalad, olivo-gwallu-wawadikmalad. Bila-onolegedgi ibmar-ebulemalad-sabolebukwad, degi, bela ibmar-nuegan-sabolebukwad-neggi ega ibmarmar oyosad. Bela-naitinagase, Ezequías, e-reyneggi-ibmarmar-bukwad, degi, bela e-negsemaidgi-ibmar-nikad oyosad. }^ux A-ibagangine, deunni, Babilonia-e-rey-Merodac-Baladán wisgusad, Ezequíasʼde gegumaiye. Merodac-Baladánʼde, Baladán-e-machid. Geb Merodac-Baladán e-garda-berbemaladba Ezequíasʼga garda-narmakar, degi, binsa-ibmar-ukleged barmisad. i]Mx Geb degine, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Isaías, Bab-Jehováʼse ise-wilegar goted. Geb agine, Bab-Jehová gannar dad-osikirmaksad. Deyobi, Acaz-wachi-naidi, sikirmaksad. Ezequías, Babilonia-e-rey-dulemar abindaksad n\Wx Ezequías ega sogded: —Ar dad-sikwas-osikirmakedba, dad-sikwas-oabarmakeddi bursur-sunnagwad. Z[/x Geb Isaías ega sogded: —Bab-Jehová-bega-ibmar-sogsad magar be dakegala, we-ibmar-wilub Bab-Jehová bega oyogoed. ¿Bab-Jehová bega dad sikwas-osikirmakbi be abege? Igi, ¿sikwas oabarmakbi be abege? %ZExEzequías, Isaíasʼse weyob egichisad: —Bab-Jehová an-nudakoye sogedi, degi, a-ibapaagi ande ese-goled-negse naoye sogedi, ¿ibigi magar an dakoe? 7YixGeb degi, Isaías sogdebalid: “Higo-san be ollimakmar.” Geb deyob imaksamalad, agine, rey-abagangi-yaa-siidgi higo-ollimakaled ega magsamalad. Geb agi, rey nugusad. sXaxDegirdi, birgambe-gakatar (15) napi-gudii an be-imakoed. Degi, Asiria-e-reygi an be-ollorsaoed, we-neggwebur an bendakoed. An we-neggweburgi nue-binsasoggu, degi, an-mai-Davidʼgi na binsabalidgine, an we-neggwebur-irwa gwisguoed.” %WEx“Ezequías an-neggwebur-e-dummadga-negsemaidse, gannar be nae, ega be sogo: Bab-Jehová be-dad-dummad-David-e-Bab-Dummad weyob sogye: Anse be gochadi, bela an be-itosad, degi, be-ibyanis-ariosad an daksad. Degisoggu, an be-ogwisguoed. Ibapaasega Bab-Jehováʼse-goled-negse be nao. nVWxIsaías, amba yoo reyneg-imbase noedgi, Bab-Jehová, Isaíasʼga sunmaknonikid, ega sognonikid: pU[x“Bab-Jehováʼye, mer be an-iege, ar andi be-sogedba innikigwadba bega nue nanadiid, beba napiragwadba an alamakdiid. Degine, be-ibmar-abegedba andi bega ibmar-imaksad.” Deyobi, Ezequías bela-belad isedar-boale meremai gusad. gTIxAgine, Ezequías, galusik aibilisa imaksad. Geb weyob Bab-Jehováʼse ise-wilegar goted: 4S exA-ibagangine, Ezequías bela-bela nailikgumaigusad, burgwed-naga maigusad. Geb, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Isaías Amoz-e-machi, Ezequías-daknade gusad. Degi, ega sogdapid: “Bab-Jehová weyob soged: ‘Be bar-gwisguosulid, be burgoed. Degisoggu, be-negyaginmaladga napi nue be igar uko.’ ” ~Rwx%Ibagwengi, Rey-Senaquerib, bab-dummad-Nisrocʼse-goled-neggi e-bab-dummadse gorsiidgi, e-machimala-Adramelec, degi, Sarezer, es-suidgi e-bab-oburgwismalad. Geb Ararat-yalaganse wakite gusmalad. A-sorbali, e-machi-Esar-Hadón yar sesad.Q{x$Degidgine, Asiria-sordamar-e-rey-Senaquerib nadegusad. Geb agi, gannar Nínive-neggweburse nonigusad, agine megidapid. NPx#A-mutikidgine, Bab-Jehová-e-baliwitur, Asiria-sorda-bukwadgine, mili-dulabaabakebak-gakatar (185,000) dulemar-ogilosad. Degine, neg-oiboargu, Asiria-sordamar burgwar-burgwar-mamai daklealid. O5x"An we-neggweburgi nue-binsasoggu, degi, an-mai-Davidʼgi na binsabalidgine, we-neggwebur-irwa an gwisguoed, degi, we-neggwebur an bendakoed.’ ” Nyx!Gebe-danigusadba gannar Senaquerib naoed, we-neggweburgi gwen dogosurguoed. Ani, an Bab-Jehová-guedgi an soged. XM+x ”Deginbali, Bab-Jehová, Asiria-e-reynik weyob soged:‘We-neggweburse, Senaquerib gwen dogosurguoed, gwen we-neggweburgi, sigu-gagwensaar miosulid.We-dule, we-neggweburse sigu-abgaedyalaba gwen dogosulid, deginbali, neggwebur-galu-matusulid-dikarba, gwen napa-nakwemaid sobosulid, adi, agi atursamalad ubogegar. #LAxAr Jerusalénʼgi, amba dulemar ambikuoed, bela ukudba burgosurmalad.Sión-yargi amar bukumaloed. Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nikadi, we-ibmar imakoed. KxJudá-wagan amba dula-bukusmaladi, sapi-malimar-ainiardaedyobi gannar ainidagoed, degi, e-anagan gannar ambikudoed. TJ#xIsaías, Ezequíasʼga sogdebalid: “We-ibmarmar bega e-wilubga guoed:We-birgagine, ibmar-gwag walagwen-ainiardaedi be gunmaloed. Geb baid-birgasedi, ibmar-gwag-babatoed-sanmakoedi be gunmaloed.Geb birgapaasedina, be ibmar-gwag digmaloed, degi, weemarbaloed. Uva be digmaloed, degi, e-sanmakoedi be gunmaloed. YI-x” ’Ar be, angi ulusad, be angi apor-sunmaksadi an bela itosad.Degisoggu, igi moli-bebe-nikamaladga, e-asugi esgoro-wardummad yolege, deyobi, an be-asugi esgoro-wardummad yooed.Igi-molimar-e-gaya edilledae, deyobi, be-gaya an bei edinnoed, adi, mer bar be sunmakegar.Bia be danigusadba, gannar an be-barmidoed.’ ” DHx” ’An nue bela-belad be-ibmar-imakedi an wisid. Sanagwadse be aineba naddae.Sanagwadse be dognonidabali, an nue wisid. Degine, be angi isdar-sunmaksadi, bela an nue wisid. G}xE-dulemar geg gue-itogedba, sikirmakdemalad, sulibinsa itodmalad.E-dulemar, gaganmar-ganguedsuliyobi, be-abin naded. Gagan-dutuganayobi be-abin nadmalad.Igi gagan neg-birgi ainiardibele, dinguddae, deyob be-abin dingusayob bukusad. "F?x”Bab-Jehová weyob Rey-Senaqueribʼnik sogbalid:‘Senaquerib, ¿ar be wissursi? Bato dikasurgus an we-ibmarmar imaksabinned.Bato yola-birgabargus ilemakagwar an mesisad. Emisgwa, geb an we-ibmarmar oyoalid.A-ulale, neggwebur-sakdigar-bukmaladi, be obelosad. ExDule-baigan-yargi, ani an dii-yaamar osisye. A-dii, an gobsaye.An-nanasadgine, bela Egipto-diwarmar an odinnosye.’ D!xBega gayaburba-berbemaladba angi ise-yolegar be sunmaksad.Senaquerib, weyob be sogsad: An-moli-ur-bila-onomaladgi Líbano-yar-dummagan-birgi an nakwisye.E-urwarmar-dummagan-bubukwadi, ani, an ei-siksa-nanaye. Degi, e-baryawarmar yeerdaklegwismaladi an bela immisye.Dukumalad-neg-dikasur-bukwadi, ei an bela wisgusye. Degine, e-sapi-dummagan-bukwadi, ei an bela wisgusbarye. XC+xSenaquerib, ¿Doagi be isdar sunmaksa? ¿Doagi be ise-dodoar sunmaksa? ¿Doagi urwedgi be ibmar-sogsa? ¿Doa-abin san-dummarba be itosa?Ar be Israel-e-Bab-Dummad-Isligwalednik, isdar be sunmaksad. NBxBab-Jehová weyob Rey-Senaqueribʼnik sogsad:‘Senaquerib, Siónʼginmaladi bai be-daksurmalad, begi dodomalad.Jerusalénʼginmalad wakite be-dakmargu, bega nono-ege-ege imakmalad. YA-xGeb degi, Amoz-machi-Isaías, Ezequíasʼse weyob gayaburba barmisad: “Bab-Jehová Israel-dulemar-e-Bab-Dummad weyob soged: ‘Be anga Asiria-e-rey-Senaqueribʼgi, ibmar sogsadi, bela an be-itosye.’ Q@xEmigindi, Bab-Jehová-anmar-Bab-Dummad, we-dulegi wis be anmar-bendake, adi, dulemar bela we-napneggi be-wisgumalaga, unnila bebi Bab-Jehová wargwenna Bab-Dummadga maiye.” Rey-Senaquerib-burgwisad T?#xE-bab-dummadyob-imaklemalad bela soogi ogumaksa gusmalad. Ar ade, bab-dummagansurmalad, unnila suar-sobarmaladid, degi, akwa-sobarmaladid. Ar we-ibmar dulemar sobsamaladid. A-ulale, bela obelosgusmalad. l>Sx”Bab-Jehováʼye, ar nabirid, Asiria-e-reymar we-yarmar, degi, e-napamar bela obelos gusad. 2=_xBab-Jehová nue wis be an-itoge. An-ibmar-soged be wis-itoge. Be anmargi ibmar-gunaid nue be dake. Senaquerib begi ise-gwisguar anga gayaburba-barmialidi, nue be itoge. t<cxGeb degi, Ezequías, Bab-Jehováʼse goted: “Bab-Jehováʼye Israel-dulemar-e-Bab-Dummadye, baliwiturmar-wagar-darbakegwad-abargi be negsemaid. Bebi unnila we napaneg-naid e-Bab-Dummadga gued. Be nibneg, degine, napneg, be nasiksad. ;;qxDegine, Ezequías, dule-gayaburba-berbemalad-abin garda susad, geb absosad. Geb a-sorbali, Bab-Jehováʼse-goled-negse-naded. Agine Bab-Jehová-asabin garda nallaa imaksad. K:x Deginbali, Hamat-dulemar-e-rey, Arfad-dulemar-e-rey, Sefarvaim-dulemar-e-rey, Hena-dulemar-e-rey, degine, Iva-dulemar-e-rey, gwen e-dulemar-bendaksurmogad.’ ” Ezequías, Bab-Dummadse-gochad ,9Sx Ar an-babgan, Gozán-neggwebur, Harán-neggwebur, Resef-neggwebur, Edén-wagan Telasar-neggweburgi-bukwad obelosgusad. Degite, ¿e-bab-dummagan bendaksa be daksi? u8ex Ar be Asiria-e-reymar yarmar nue obelodii-gusadi nue-itodiid. Degite, ¿Ar bedi unni-san-onogo na be itosi? '7Ix Adi, ega sogega: “Judá-e-rey-Ezequías: ‘Be, mer be be-Bab-Dummadgi-bensulidse be yamolego, ar bega sokalir: Asiria-e-rey Jerusalén-neggwebur-suosurye. 16]x Geb agine, Rey-Senaquerib wisgualid, Etiopía-dulemar-e-rey-Tirhaca, ebo bila-onogega egi daniye. Geb gannar Rey-Ezequíasʼse dule-gayaburba-berbemalad barmisad. .5WxAsiria-sorda-idued-e-dummad, Asiria-e-rey Laquis-neggweburgi-mai nadye wisguargu, balimakde gusad. Agine, Asiria-e-rey, Libna-neggweburgi bila-ononai dakdapid. 4+xAni, an Senaqueribʼse gayaburba-isgana-warmakega an imakoed, adi, gannar e-yarse naegar. Geb agine es-suidgi oburgwemalaga an imakoed.’ ” N3xIsaías ega sogsa gusad: “Weyob be-dummad-Ezequíasʼga be sogmalo: ‘Bab-Jehová weyob sogye: Be, Asiria-rey-e-maigan e-ibmar-soge-itosadgine, nue angi ise-yolegar sunmaksadgine, mer-be gwayo. =2wxRey-Ezequíasʼga-arbamalad Isaías-dakapmargu, ]15xBitigine, be-Bab-Dummad-Jehová, Asiria-sorda-daked-dummad-e-ibmar-sogsadi bela itosana gadin. Ar ade, e-dummad-Asiria-e-rey, Bab-Dummad-Dula-Maidgi dodoar-sunmakega barmiar gusad. Bitigine, be-Bab-Dummad-Jehová, we-dule-gayaburba-itosadba sabsur-odurdaksunnana gadin. Emide, Israel-dulemar-napi-gudimaladga be Bab-Dummadse gorsun.’ ” 0xAmar ega sogdapmalad: “Weyob Rey-Ezequías soged: ‘Emi-iba-naidi, suli-suli-itoleged-iba naid, sabsur-odurdakleged-iba naid, degine, bingeguleged-iba naid. Ar igi sikwi we-napnegse-aidesokalile, na ome e-abagan-nolloo naddae, deyob emi-iba naid. v/gxDegine, Rey-Ezequías, e-neg-dakdiid-Eliaquim, degi, ibmar-gusmalad-narmaked-Sebna, degine, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-sergan, wile-itoged-mor yoyoi, Amoz-machi-Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Isaíasʼse barmisad, adi, daknamalagar. . 1xRey-Ezequías deyob ega ibmar-soge itosgua, e-mor-yoid na siir-siir imaksad. Geb wile-itoged-mor yosad, degi, Bab-Dummadse-goled-negse geb naded. .-Wx%Geb degine, reyneg-dakdiid-Hilcías-machi-Eliaquim, degi, garda-narmaked-Sebna, degi, rey-nuggi-barmilealed-Asaf-machi-Joa, mor-dubamakagwale Rey-Ezequíasʼse nadmalad, adi, oyogega, emarde bukib-binsamarye. Geb bela Rey-Ezequíasʼga Asiria-e-sorda-dummad-ega-ibmar-sogsadi sogdapmalad. ,;x$Degine, dulemardi abin boo-bukusad, bipisaale gwen-abin-imaksasurmalad. Ar ade, Rey-Ezequías weyob ega igar uksad: “Melle be abin-imakmalo.” #+Ax#Degite, ¿bitid-dulemar-bamalad-e-bab-dummad, e-yar bendaksa be dake? ¿Ar we-bab-dummagan Jerusalén-neggwebur angi obinega imaksasi? Imaksasurgusad.” n*Wx"Degite, Hamat-neggwebur-e-bab-dummad, Arfad-neggwebur-e-bab-dummad, Sefarvaim-neggwebur-e-bab-dummad, Hena-neggwebur-e-bab-dummad, degi, Iva-neggwebur-e-bab-dummad, ¿we-bab-dummagan Samaria-neggwebur angi obinega imaksasi? S)!x!¿Ar dulemar-bamalad-e-bab-dummadde, Asiria-e-reygi e-dulemar-bendaksasi? (7x Geb sorba yar-soggwense an bemar nidoed, a-yala bemar-yaryobid, ase an bemar nidoed. A-yargi orosgi-dakleged yaisulid, degi, vino yaisurbalid. Madu-yaisulid, uva-nainumar-bukidarad, olivo-gwallu-yaisulid, degine, achanis-yaisur nikabalid. Agine bemar nued-gudii gumaloed, be gwen burgosurmalad. ” ’Melle be Ezequías-itomalo. Ar yamo be-yardakmaloed, Bab-Jehová anmar-bendakoye bemarga sogdagoed.’ 'x”Weyobi, Asiria-e-rey soged: ‘Anbo bogidik-igar-omesmar, anse be dagmar. Geb degi, bemar gannar be-nainumargi uva-naid be gundii gumaloed, degi, higuera-sapi-e-san be gundii gumarbaloed, degine, bemar be-dii-yaa-akwisadgi, na be dii-gobdigumaloed. B&xEzequías bemarga sokardibele: Bab-Jehováʼgi mer be bengumaloye. Ar Bab-Jehová Asiria-e-reygi anmar-bendakoye. Asiria-e-rey we-neggwebur obelogosurye. Melle be Ezequías-itomalo.’ n%WxWeyob Asiria-e-rey soged: ‘Melle Ezequíasʼse be yamolemaloye. Ezequías gwen bemar-bendakosurye. $;xGeb degine, Asiria-e-sordamar-e-dummad gwichibin imaksad. Geb binnasuli Hebreo-gayaba goted: —Asiria-e-rey-gandik-maid-e-gayaburba nue itomalo. #9xAsiria-e-sordamar-e-dummad ega sogded: —¿Ar an-dummadde, unnila bemargarbi, degi, be-dummadgarbi ibmar-sogega an-barmiarsi? ¿Dulemar-galu-matusulidgi bukmaladgardi an-barmiarsuli? Ar bemaryobi, we-dulemar na dukin e-ibmar-isgana gunmaloed, degi, e-winsus na gobbaloed. ";xGeb degi, Hilcías-machi-Eliaquim, degi, Sebna, degine, Joa, weyob Asiria-e-sorda-e-dummad-abin sogdemalad: —Mer anmarga be Hebreo-gayaba sunmake. Anmarga wis Arameoʼgayaba be sunmake. A-gaya anmar mag-itomalad. Ar ade, dulemar-galu-matusulidgi-bukmalad anmar-itobukwad. )!Mx”¿Ar andega wese, Bab-Jehová-sogedba bemar-obelogega danisur be an-dake? Eye, ar Bab-Jehová anga sogsad: ‘We-yarse be naoye, be we-yar obelogoye.’ ”  /x”Amba be Egipto-e-moli-urmargi, degi, e-sorda-moligi-sii-urwemaladgi be bensulile, amba an-dummad-e-sorda-bur-nug-bipigwad be osikirmakosulid. 9x”Emisgindi, an bega sogsun, an-dummad-Asiria-e-rey-ebo be igar-omessun: Be anga dule-moligi-nanamalad amiele, an bega milibo (2,000) molimar ukoed. xAsiria-sorda-dummad sogdebalid: “Be anga sogmalale: ‘An-Bab-Dummad-Jehováʼgi anmar bensurye.’ ”¿Ar degitega, Ezequías we-Bab-Dummad-e-aila-matusurmaladde, degi, e-ibmar-ogumakar-ukleged-ailamarde, e-ibe obelossursi? ”¿Judáʼginmaladga, degi, Jerusalénʼginmaladga sogsasursi: ‘Unnila we neg-matusulidgi Jerusalén-neggweburginbi Bab-Dummad-nug-odummomaloye?’ ;x”An be-dakedi, be Egiptoʼgi bensur an be-dakdo. We-Egipto-yar, degi, e-rey, masar-darga-dargadyob gued. Ar agi dule akaele, e-swiswidikidgi ese makleged. Deyobi, dulemar Egiptoʼgi-bensurmaladi, degi, e-rey-Faraónʼgi-bensurmaladi, gwen bendaklegosulid, aka egi aibinoed.” Lx” ’Bede soged, bila-onoleged an nue-wisye, degi, sorda-bila-onomalad an nue nikbarye.’ ”Ar unnila binsa gayaginbi be ee-gordiid. ¿Ar be doagi bensurye be soge, emide be angi gwisgubied? *OxDegi, Asiria-sorda-dummad amarga sogded: —Rey-Ezequíasʼga sogmalo, weyob Asiria-dulemar-e-rey-gandik-maid sogye: ‘¿Ar doagi be nue bensurye be soge? wixGeb Rey-Ezequíasʼbina gochamalad. Degi-inigwele, rey ese nadsurgusad. E-neg-dakdiid-Hilcías-machi-Eliaquim Asiria-sordamarse nonikid. Degi, Garda-narmaked-Sebna, degi, rey-nuggi-barmilealed-Asaf-machi-Joa, Asiria-sordamarse nonimalad. !=xA-sorbali, Asiria-e-rey, e-sorda-bila-onomalad-e-dummad, degi, dule-dummagan-e-dummad, degine, dule-nog-dakmalad-e-dummad, sorda-bila-onomalad-abargi barmialid. Adi, Jerusalénʼgi Rey-Ezequíasʼbo sunmakegar. Geb Laquis-neggweburgi armalad, Jerusalén-neggweburse. Jerusalén-neggwebur-mosmargu, niba dii-sied-e-gammu-yoid-dikarba ambikudapmalad. Bia morsan-odoleged-neg-sii, a-igarba ambikudapmalad. ?yxAginbali, Rey-Ezequías Bab-Dummadse-goled-neg-yawagakgi-ormar-nasiksadi, degi, yawagak-abgamalad-orbiid-nasiksabalidi bela wawannisad. Geb Asiria-e-reyga a-ibmarmar uksabalid. 1xGeb degine, Rey-Ezequías Bab-Jehováʼse-goled-neggi manimar-bukwad, degi, reyneggi mani-sabolegedgi mani-bukwad, bela Rey-Senaqueribʼga uksad. )MxGeb degidgine, Judá-e-rey-Ezequías Laquis-neggweburse Asiria-e-rey-gudiidse weyob gayaburba barmisad: “An be-bennuksasulidba, an begi dummad-nosad. Be an-yargi noe. Ar igi-mani be angi gabie, an be-bennukoed.” Geb Asiria-e-rey, Judá-Rey-Ezequíasʼse mani nibir-milidulagwen-gakabo gaka dulataled-ilatar (22,500) egichisad, degi, or nibir-milibo gaka dulataled-ilabo gaka dulabo-gakambe (2,250) egichisbalid. Dx Rey-Ezequías birgambe-gakabakegus (14) Judáʼgi negsemaidgi, Asiria-rey-binid-Senaquerib, Judá-yargi bela neggweburmar-sakdigar-bukwadgi gwisgunonikid, bela a-neggweburmar susad. x Weyob neggusadi, ar ade, Israel-dulemar Bab-Jehová-itossurgusmalad, e-Bab-Jehová-Igar-Islidik-Mesisadgi annasmalad. Ar Bab-Jehová-mai-Moisés ega Igar-sogsagusad itossurmalad, a-sogedba gwen nanassurmalad. Rey-Senaquerib urwedgi Judá-yargi dogsad X+x Geb agine, Asiria-e-rey, Israel-dulemar-gasa Asiria-yarse sesagusad. Geb Gozán-neggweburgi, Habor-diwar-maidgi Halahʼye neg-nugadgi oambikusad. Deginbali, Medo-neggweburmargi Israel-dulemar-oambikusbalid. Fx Geb Asiria-e-rey, birgapaagi Samaria-neggwebur susa gusad. Deunni, Ezequías birganergwagus (6) negsemaidgined. Degine, Israel-e-rey-Oseasʼdi, birgabakebakgus (9) deun negsemaimogadgined. W)x Rey-Ezequías birgabakegus Judáʼgi negsemaidgi, Asiria-e-rey-Salmanasar, Samariaʼgi-gwichiguega neggwebur-ebiris ambikunonigusad. Deunni, Ela-machi-Oseas, Israelʼgi birgaguglegus (7) negsemamogad. ;qxDegine, Rey-Ezequías, bila-onogedgi Filistea-dulemargi nakwisad, nakuleged-negmar-bukwadgi, neggwebur-sakdigar-siidse, Gaza-yarse obichad. Asiria-e-rey, Samaria-neggwebur susad V'xBab-Jehová, Ezequíasʼba gudiguad. Degisoggu, Ezequías bia nadesogele, bela ega ibmar-onasgumai imaksad. Ibagwengi, Rey-Ezequías, Asiria-e-reygi gwisgualid, Asiria-e-rey-sogedba bar ibmar imaksasulid.  xEzequías Bab-Jehováʼga inniki nanasad, degi, gwen egi aibachasulid. Bab-Jehová-Moisésʼga-Igar-Islidikid-uksadba nanasad. ` ;xRey-Ezequías, Israel-e-Bab-Dummad-Jehováʼgi bengussulid. Judá-yargi reymar-baigan-megisnanaedi, Rey-Ezequíasʼyobi megissurnanaed. Degine, Ezequías-sorba amba reymar-baigan-megisnanaedi ayobi megissulid. 1 ]xEzequías, bab-dummad-baidse-goled-aila-matusurmalad, bela osulosad. Degine, akwa-islidikmalad mamarisad, degi, bab-dummad-bundor-Asera-wagar-wilub-sobaled omukusbalid. A-ukinbali, Ezequías, Moisés-esgoro-gordikidgi naibe-wilub-sobsagusadi omukusbalid, ar ade, Israel-dulemar bab-dummadyobi imakdimalad. Ar ega ina-wawadikid obupurmakdidamalad, a-naibe-sobaled Nehustánʼye bismalad. A sogleged, esgoro-gordikid-e-goaye. xEzequías, bela Bab-Jehováʼga ibmar-nueganbi imaksad. Ar igi e-dad-dummad-David ibmar imaksa, deyobi Ezequías ibmar imaksamogad. 1 ]xEzequías birga-durgwen-gakatar-nikadgi (25) yar sealid. Jerusalénʼgi birga-durgwen-gakabakebak (29) yar sesad. Ezequías-e-nandi Abiʼye nugad, Zacarías-e-sisgwad. g  KxEla-machi-Oseas birgapaagus (3) Israelʼgi negsemaidgi, Acaz-machi-Ezequías Judá-yar sealid. ^7x)Deyobi, we-dulemar, Bab-Jehová-nug odummodii gusmalad, bab-dummagan-baigan-nug odummodii gusmarbalid. Emi we-garda-narmaklenaidse amba e-masmala, degi, e-wagan, e-dadgan-nanasmaladyob, nanabukwa gusmarmogad.x(Degi-inigwele, we-dulemar-Samaria-yargi-ambikunonimaladi, itossurmalad. Aka bur gusgu e-damaladba nanabukwa gusmalad. oYx'Unnila bemar-Bab-Dummad-Jehová-nugbi be odummomaloed. Ar ani, be-isdarmaladgi an bemar-bendakoed.” E}{z{yw{v[ut#rq%pLnmlkjiihugfdcbb?a__0^]8\V[Z@YXuW\VUUfU T&SjRRnQPONMLKKJIHGGbF;EDCBAAB@?>=<;:988/7r65N4R2100//=-,+*))(''u&&%W%$#"!!: &je[r@e R b p  a21E" Ar bela weyob we-ibmarde berguosoggu, degite, ¿ibiga bemarde nue Bab-Dummad-dobekwaa, gwage-swilidik nanaosurmar be itosunna? :!m Bab-Jesús-danikoed-iba, igi atursamalad dule-wissuli ukiagwar nonidamala, deyob Bab-Jesús-iba ukiar nonikoed. A-ibagi, nibneggi binnasur ibmarmar gollomakdoedba, nibneg bergudoed. Agine, bela ibmar-sailaga-gubukmalad soo-sailaba daludoed. Napneg, degi, egi-ibmar-bukmalad bela eba gummakdemogoed.  ) Bab-Dummad na ibmar-saoye-sogsad imakosurye soglesulid, igi gwenna-gwenna bemar deyob binsamala. Bab-Dummad ibmar-imakedi, ukurmakar imaksulid, ar ade, dule-wargwensaar mer-yogguena gadinye binsamaid. Gwagegala, bela e-isguedga bukib-binsamalana gadinye binsamaid. 0YGwenadgan-sabesailamalad, mer be iemalo. Be ebinsamalo: Bab-Dummadga ibagwenadi, birga-miligwenadyob (1,000) gued. Birga-miligwenadi (1,000), ibagwenadyob gued. [/Emi Bab-Gayaburba-sogsadba-nibneg-naidi, degi, napneg-naidi, soo-sailaga sabolenaid, igar-naboleged-ibagan edarbenaid. Degine, dulemar-galagwensuli-isgudimalad-sabsur-odurdaklegoed-ibagan edarbenaibalid. kODegine, Bab-Gayaburba-sogedbali, diibali, gebe-napneg-nagusad dii-mulusadba bela-bela oitolesad. 5cWemar, epenne Bab-Dummad sunmaksadba nibneg-nasiknonikidi, degi, napneg-nasiknonikidi, yamo wissuliyob gubukmalad. We-napneg diigi danikid, degi, dii napneg ganikid. yAmar Bab-Dummad-Igargi-dodogar weyob sogdamaloed: “Wede Bab-Jesús we-napnegse-gannar-danikoye-soglesadde, ¿igi gudsunna? Ar anmar-dadgan-burgwisad-akar, gebesaila-napneg-nagusadyob amba gannar napneg naid, amba yoo napneg gwen-gwage naid.” %Gebedgine an bega sogedi, nue be ebinsamalo, negdukumosar, dulemar na e-itoleged e-isguedgi galagwensuli-nanamalad bukidar ainidagoed. T!Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-gwage-swilidikmalad epenne-ibmar-sogsad be nue insamalo. Degine, anmar-Dummad-Jesucristo-anmar-Abonoged-ibmar-odurdaksad, e-sapin-bur-dummaganba-sogsad, be insamarbalo. ) MGwenadgan-sabesailamalad, wese ilabogus an bemarse garda narmaked. An be-unamalaga, ilabogus an we-gardamar bemarse barmisiid, adi, bemar nuekwaa binsamalagar. B}Aga we-binsaed-nikaa-sunmakleged-soglegedi amargi nabir gunonikid:“Achu na e-agsad gannar maddaed, degi, sin nue-oglesar gannar ollimatase naddaed.” Proverbios 26:11)A-dulemar a-igar-swilidik-maid-wisgunonikid-sorba, we-igar-nued-maid-wisgussulina, bur nabirindo. Emigindi, igar-swilidik metenonimalad. nUAr dulemar anmar-Dummad-Jesucristo-anmar-Abonoged-wisgunonikidba we-napneggi isguedgi anmar bachikgunonikid. Geb a-sorba, gannar a-isguedgi gannar bipirmakder, agi gannar nanaarbalir, epenne-daedba bur bule ege gunonidaed. lQAmar sogdimalad, na-be-itolegedba-gudisaed an bega ukmaloye, ar degite, emardi amba na dukin isguedgi gales gudimalad. Ar dule-gwensak ibmar-isganase galakuele, dule-galakusad ibmar-isgana-egi-obichad-e-maiga gunonidaed. Ar ade, dule-odurdakmalad-napiragwadsulid na bule-bule-sunmakedgine ibmar-nued-soged satemalad, binsa ee sunmakdimalad. Galagwensuli-daedgine, degi, ibmar-galagwensulidbina-sogmaladgine, dulemar-gebe-ibmar-isganagi-wakicha-gudimalanad-e-binsaed gadimalad. W'We-dule-odurdakmalad-napiragwadsulid dia-dinnagwadyobmalad, mogir-gorosur-aibindanikidyob diisuli burwaba selegedyob gumalad. We-dulemar, degisadegu odurdaklesigumalaga, negsichid-naidse seledmaloed. CAr we-Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Balaam, ichakwadaedbali, moli-uayasuid-ibmar-berbeged, ega duleyob ise-urwar sunmaksad. Deyob we-moli Balaam-ibmar-isgana-imaknadapid bargasad. ^5We-dulemar igar-innikigwadgi aibachamalad. Degisoggu, igar-napiragwadgi yoggus gudimarsunnad. Igi Beor-machi-Balaam-gusa, igar-isgana-imakedba manibina bur-yaisur-itosadyob, a-igarba we-dulemar nadmarmogad. #?We-dule-odurdakmalad-napiragwadsulid omegan-dakder, yog egi galagwensur binsaddamalad, unnila isguedginbi binsadimalad. Wemar, dulemar-baisur-binsaed-galemalad-e-binsaed gadimalad. E-gwagegi unnila surbinsa ibmarbina sogdimalad. We-dulemar bato ukabsales-gudimalad-dulemalad. eC Ibmar-galagwensuli-imaksadba na dukin wilemaloed. Ar ade, isguedgi bane-bane yeer-wergudii na abemalad. Wemar, bemar-abargi mas gunnarmalar, yosgudamaladba, neg-gagadamaladba, binge-dakledamalad, bemar-oichononimaloed. R  Ar we-dulemardi ibdurganyobid: Binsaed-satemalad, e-itolegedba gudimalad. Ibdurganyob, galegega gwalulesmalad, degine, oburgwilegega gwalulesmalad. We-dulemardi na dukin e-isguedgi bergudmaloed. J   Ar baliwiturmar bur a-dulemarba dutusur-inigwele, gannarba-inigwele, degite, a-baliwiturmar Bab-Dummad-asabin we-dulemar-burbar-gandikmaladgi gwen sabsur-gandikidgi egi sunmakdisurmalad.   Dulemar-we-napneggi-san-isgumaladba-nanadimalad, galagwensulidamalad, Bab-Dummad-e-iduedga-imakbisurmalad, amar bur bule sabsur-odurdaklemaloed. Amar yogasaar gotebin damalad, degine, dobsuli burbar-dummagan-gandikmaladgi galagwensuli-sunmakmalad-dulemalad. _ 7 Ar Bab-Dummad, dulemar-nuegan, e-dobee-nanamalad, isguedgi-wilubdaklealir, bendakdaed, adi, mer isguegar. Ar dule-isganamardi, sabsur-odurdaklegoed-ibaganga osabosad, adi, a-ibagangi sabsur-odurdaklemalagar. Y +We-Lot, we-dulemar-galagwensulidamalad-abargi-gudigusgu, amar-galagwensuli-nanaed-dakdigusgu, degine, amar-galagwensuli-sunmakmalad-itodigusbargu, bane-bane nue-e-gwagegi bukib amarba binsadii nanasad. "=Deunni, Bab-Dummad, unnila dule-nueddaed-Lot, degi, e-sisganmala abonos gusad. A-Lotʼde, dulemar-galagwensuli-isgudimaladba bukib binsadii gusad. c?Deginbali, muu-dummad-nosad-sorba, Bab-Dummad, neggweburmar-gwabo, Sodoma, degi, Gomorra, osulos gusad, burubi-nai imaksad. Adi, dule-galagwensuli-nanamaladga oyolegega, degi, wemar, a-dakalir, egi binsamalagar. X)Degine, Bab-Dummad epenne-dulemar-galagwensuli-isgudigusmalad sabsur-odurdaksa gusad, gwen wile daksasulid. Deun, Bab-Dummad belagwapa dulemar-we-napneggi-bukmalad e-galagwensuli-isgudimalad-ular, muu-dummad egi omulusgu, unnila igar-innikigwadgi-sunmakdigusad-dule-Noé, degine, e-gwenadgan-walagugled (7), amarbi abonos gusad. Ar Bab-Dummad, baliwiturmar-isgusmaladgarbela, mer sabsur-be-odurdakoye ega gwen sogsasulid, sabsur-odurdaksagusad. Bab-Dummad a-baliwiturmar nianegsichidgi sabsur-odurdakega galu-yaba metegusad. Agi Bab-Dummad-ega-igar-itogedse galesii gumaloed. {Dule-odurdakmalad-napiragwadsulid maniginbi-dogdar-binsamalad-ular, gakansaar bemargi mani-onodamaloed. Amar dulemarga-sabsur-odurdakleged-igar-maidgi gwen wakinnosurmalad, ar Bab-Dummad bato amargi sogsad, wemar sabsur-odurdaklegedsemaloye. 8iDule-bukidar amar-galagwensuli-isgudimaladba akadmaloed. A-dulemar-nukad, dulemar Bab-Jesús-Igar-napiragwadgi galagwensuli sunmakdamarsunnoed, Bab-Igar, igar-isganaye. o YIsrael-dulemar-abargi Bab-gayaburba-barsogmalad-napiragwadsulid gudii gusmalad. Ar deyob bemar-abargi dule-odurdakmalad-napiragwadsulid gudidii gumarmogoed. Amar, odukuale, burbar emar-wiogega, Bab-Igar-Maid noar odurdakdamaloed. Amar, Dummad-Jesús-isguedgi-e-onosadbela osulodmaloed. A-ulale, Bab-Dummad ukiagwar we-dulemar-sabsur-odurdakega imaknonikoed. k QAr ade, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad, wargwensaale yoedse-ibmar-guoed-Bab-Dummad-sogsadgi na-e-itolegedba sogsasurmalad. Ar Bab-Dummad-sordamar-gwage-swilidikmalad Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-sogedba sunmaksagusmalad. Bab-Dummad-Gardagi yoedse-ibmar-guoed-narmakaled geg dule na ebi-wargwen-e-itolegedba oduloged. We bela-bela anmar mag itogergebed.  +We-ibmar-gusadi, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad iduar yoedse-ibmar-guoye-sogsagusad, bur bule barsognonikid. We-gayaburba, neg-ibguedse anmarga negsichidgi acha-gwallu-neg-mee-imakedyob, gued. Degi, bolegwadba-niis-dummad-nakwiardaeyobi, bemar-gwagegi imakmogoed. y~ mDeun, anmar Dummad-Jesucristoʼba yala-islidikidgi gudigusgu, we-gayaburba-niba-gollar-gusad anmar itosad. } 'Bab-Dummad Jesucristo-nug-odummosad, degine, gangued-ega-uksabalid, anmar daksad. Deun, nibneg-yeerdakleged-akar gayaburba gandikidba gollar gusad, Jesucristoʼgi sogsagusad:“We, An-Machi-sabedid. We-Machigi an yeer itoged.” Mateo 17:5; Marcos 9:7; Lucas 9:35 | Anmar-Dummad-Jesucristo-e-ganguedgi, degine, e-danikoedgi anmar bemarga-sunmaksadi, binsa yogasaar dulemar-na-e-nonogi-onoged an bemarga sogsasurmalad. Anmar-bemarga-sogsamaladi, anmar-sunnad anmar-ibyagwar, e-gangued-daksadba anmar bemarga sogsamalad. 0{ [A-ulale, an bemar-unaega bela-bela an alamaknaid, adi, an-burgwisad-sorba, bela we-ibmarmar be ebinsadii gumalagar. 3. CRISTO-NA-E-GANGUED-OYOSAD DAKSAMALAD (1:16-21) z {Ar an wisid, an emisgwasaar-gudiid an berguoed, ar anmar-Dummad-Jesucristo bato an-owisosad, ande emisgwasaar burgoye. =y w Amba an dula-gudiidgi we-igargi be-unaed bur nuedid. ,x S A-ulale, ar amba be igar-soglesad wismar-inigwele, degi, egi napiragwadgi be odurdakles-inigwele, be ebinsadii gumalaga an bemarga we-ibmarmar obardii guoed. w + Ar degidbali, anmar-Dummad-Jesucristo-anmar-Abonoged, e-negdakmaid-degisadeguadse bela-bela nuedgine anmar-abingaoed. Bab-Garda bur sunsogedid Nv  Degisoggu, gwenadgan, Bab-Dummad napiragwadba bese gochamarsoggu, degi, napiragwadba be-susmarsoggu, begi we-ibmarmar ise-nue-diglegar be imakmarsun. Ar deyob be nanamalale, be isguosurmalad. u y Ar dule weyob nanasulirdi, e-ataked amba itakaa atakdo, ibyasuli gudiido, epenne-isgudigusad-ega-elilesad iesdo. t )Ar weyob be nanaele, Jesús-Igar-wisgulegedgi be nasgumai guoed, degi, anmar-Dummad-Jesucristoʼga bela-bela be ibmar-nuegan imakbaloed. ~s wBab-Dummad-ibmarbina-sogedgi, gwenadganbina-itogee be nanabalo. Gwenadganbina-itogedgi, gwenadgan-sabee be nanabalo. Zr /Bab-Dummad-magar-dakedgi, sunna-san-dukin-bargaed-imakdii be gubalo. Sunna-san-dukin-bargaedgi, ukurmakar-ibmar-imaksuli be nanadii gubalo. Ukurmakar-ibmar-imaksulidgi, Bab-Dummad-ibmarbina-sogee be nanabalo. Fq Degisoggu, a-ular, nue be we-ibmargi alamaknai gumarsun. Jesucristoʼgi-bensuli-be-gued ogannogo. Be-nueddaed nue-oyodii be nanabalo. Be-nueddaedgi, Bab-Dummad-magar-dake be nanabalo. *p OWe-ibmarmarbali, Bab-Dummad, anmarga ibmar-nuegan-gargerbasailad, degi, ibmar-dummaganad-ukoye-sogsad uksad. Adi, anmar, abali, nabir Bab-Dummad-daedyob nanadii guega, degi, anmar we-napneggi dule-ibmar-isganaginbi-binsadiidgi banguegar. Ar we-dulemar-e-ibmar-isgana-imaked emar-oichoged. o Bab-Dummad na gangued-nika-maidba, degi, na ibmar-innikii-imakedba Jesucristo-mag-dakega anmar-imaksad. A-ular, Bab-Dummad na e-ganguedbali anmarga belagwapa ibmar-abeleged uksad, adi, anmar dula-gudii guegar, degi, anmar nue eba nanadii guegar. wn iBemar, Bab-Dummad-mag-dakedbali, degi, anmar-Dummad-Jesús-mag-dakedbali, Bab-Dummad bemargi bela-bela nued binsasun, degi, bela-bela ulubgi-bogidik bemar-itogega bemar-imakbarsun. 2. JESÚSʼBA-NANAIMALAD NUEDDAEWILUBMALAD (1:3-15) Mm Ani Simón-Pedro, Jesucristo-e-mai, degi, e-sapin-bur-dummadga-gumogaga nugsalesmogadid. Jesucristo-anmar-Bab-Dummad, anmar-Abonogedid, e-ibmar-inniki-imaked-ular, bemar anmaryob Jesucristoʼgi-bensuli gunonimarmogad. An bemarse garda narmaksiid. Be we-Jesucristoʼgi-bensuliguedi, anmarga, degi, bemarga ibnuedga gunonikid. ilMxDe-ukinbali, Evil-Merodac, Joaquínʼga bane-bane ibmar-abelemalad-bakega mani-ukdii gusad.ckAxDeginbali, Joaquín, esgaryagi-siged-mor bar-yossulid, degi, rey-imbagi mas-gundii gusad. j#xGeb Evil-Merodac nueganbi Joaquín-akwisad. Geb agine, Evil-Merodac, e-sorda-reymar-imbagi, dummadga Babilonia-neggweburgi Joaquín-sisad. $iCxBabilonia-e-rey-Evil-Merodac birgagwengus megidagedgi, Judá-e-rey-Joaquín-esgaryagi-siid onosad. Deun, Joaquín, birga-durgwen-gakambe-gakaguglegus (37) Babilonia-neggweburse gales selenonigusad. Geb Joaquín, Adar-nii-yoidgi, a-iba-durgwen-gakagugledgi, esgaryagi-sii nosad. khQxGeb degidgine, bela dulemar Babilonia-sorda-dobguar, Egipto-yarse wakite-duurmakde gusmalad. Bela sergan, degi, burwiganase-bakale, degi, sorda-bila-onomalad-e-dummaganse-bakale, wakitemalad. Joaquín, esgaryagi-siid onolesad gxGedalías nii-walaguglegus (7) dummadga-maidgi, Ismael, Gedalíasʼse nonigusad. Eba dulemar-warambe (10) nonigusmarmogad. Ismaelʼde, Netanías-machid, degi, Elisama-e-wagwad. Ismael, Judá-e-reymar-wagansikidid. Geb agine, Ismael e-sordamarmala Mizpaʼse nonimargu, Gedalías-oburgwismalad. Deginbali, Judá-dulemar, degi, Babilonia-dulemar Gedalíasʼba-nanaimalad oburgwismarbalid. xfkxGeb Gedalías a-dulemarga, degi, e-sordamarga weyob ise-sogar sogded: “Melle be Babilonia-sordamar dobgumar. Be we-yargine gudii be imakmala. Babilonia-e-reyga sogedba be ibmar-imakmala. Ar deyobile, nueganbi-gudii be gudmaloed.” qe]xJudá-sorda-bila-onomalad-e-dummagan, degi, e-sordamar, Babilonia-e-rey Judá-dulemar-besmalad-dakega Gedalías-nug-imaksaye wisguarmargu, Mizpa-neggweburse Gedalías-dakega nadegusmalad. Sordamar-nadmaladi, wemalad: Netanías-machi-Ismael, Carea-machi-Johanán, Tanhumet-machi-Seraías, Tanhumetʼde Netofaʼginedid, degi, dule-Maacaʼgined-machi-Jaazanías. +dQxBabilonia-Rey-Nabucodonosor, dummadga Gedalías-nug-imaksad, adi, a-dule, Judá-dulemar-napi-besmalad dakegar. Gedalíasʼde Ahicam-e-machid, Safán-wagwad. 9cmxGeb Rey-Nabucodonosor, Hamat-yargi Ribla-neggweburgi dulemar-oburgwisad. Deyobi, Judá-dulemar galesa e-neggweburgi selear gusad. Judá-dule-besmalad, Egipto-yarse wakitemalad byxSorda-bila-onomalad-e-dummad-Nabuzaradán dulemar-gasgu, Ribla-neggweburse Babilonia-e-rey-maidse dulemar-sesad. a%xJerusalén-neggweburgi-besmalad-gasa sesbalid: Sorda-bila-onomalad-daked. Dule-walatar reyga-ibmar-imakdimalad. Sorda-bila-onomaladga-garda-narmaked-e-idued A-dulede, dulemar-nug-semaidid. A-ukinbali, dulemar-amba-neggweburgi-gudimalad, dulapaa (60) gasmarbalid. a`=xDegine, sorda-bila-onoged-e-dummad-Nabuzaradán wemar-gasa sesad: Dule-irwa-Bab-Jehováʼse-goled-e-dummad-Seraías. Seraías-e-sorbalid-Sofonías. Dule-Bab-Jehováʼse-goled-neg-yawagak-dakmalad, warbaa sesad. #_AxBuarmar, dalibake-gaka-binasgarse sugu-sugu nanaed. Geb buar-e-nonomar, bisgipaa dungu nanaed. Buar-nono-e-dikargi guseb-dummadyob-sobar-nanaid, degi, a-sobaled-birgi sakiyob nanaibalid. Bela esgoro-gordikidbi sobaled. Buarmar-warbogwadgi ibmar-sobar-nanaidi, bela emarbi dakleged. ^xWe-buarmar-warbogwad-selesadi, Salomón Bab-Jehováʼse-goled-negga esgoro-gordikidgi sobsagusadi, bela-bela-aidikusoggu, e-aidikued wisguledsulid. Degi, bormo-dii-sied-dummad, degi, a-e-malimar-sobsagusadi, bela-bela-aidikusoggu, e-aidikued wisguledsurbalid. :]oxA-ukinbali, sorda-bila-onomalad-e-dummad-Nabuzaradán, sianarmar sesbalid, degi, nog-dummagan-abe-bomimalad sesbalid. A-ibmarmala bela orbi nanaed, degi, manibi nanabalid. h\KxDeginbali, Nabuzaradán bela bormomar, bormo-buru-wemalad, gwillo-dub-siked-dislamar, degine, buru-wemalad, sesad. Bela-Bab-Jehováʼse-goled-neggi ibmar-ebulemalad esgoro-gordikidgi-sobarmalad, Babilonia-yarse sesad. V['x Babilonia-sordamala Bab-Dummadse-goled-neggi:Buarmar-esgoro-gordikidgi-sobaled, bela bibichismalad.Bormo-argan-enuked-e-malimar esgoro-gordikidgi-sobarmalad, bela ogoamaksamarbalid.Degine, bormo-dii-sied-dummad esgoro-gordikidgi-sobaled, bela ogoamaksamarbalid. Geb bela Babilonia-yarse esgoro-gordikid sesmalad. Zx Unnila, sorda-idued-Nabuzaradán, dule-wileganabi napi obesad. Adi, amar uva-nainumargi arbaega, degi, nainumar-nanaidgi ibmar digegar. 9Ymx Degisoggu, Nabuzaradán, bela Jerusalén-neggweburgi dulemar-besmalad-gasa Babilonia-yarse sesad. Degi, Judá-dulemar-Rey-Nabucodonosorʼba-nagusmarmogadi, bela gasa sesbalid. X)x Degi, Babilonia-sorda-bila-onomalad Nabuzaradánʼba-gudimarmogadi, akwa-galu-matusulid-Jerusalén-neggwebur-ebirnaidi, bela earismalad. oWYx Nabuzaradán, Bab-Jehováʼse-goled-neg-siid ogumaksad, degi, reyneg-siid ogumaksabalid. Aginbali, bela Jerusalénʼgi-negmar-bukwad ogumaksabalid. Deginbali, Nabuzaradán, sapin-dummaganga-gudidimalad-negmar, bela ogumaksabalid. "V?xNabucodonosor Babilonia-yargi birgambe-gakabakebakgus-negsemaidgine (19), Ab-nii-gwichid-ibatargi, reygi-nakulemalad-e-dummad Nabuzaradánʼye-nugad Jerusalén-neggweburse nonigusad. Nabuzaradánʼde, Rey-Nabucodonosor-e-sordamar-e-dummadga-gudiid, reyga e-bendaked-dummadid. [U1xGeb degi, Sedequías-wagab, e-masmala-e-dukar egwachamalad. Geb sorba, Sedequías-ibe ibya onosmalad. Agine, esgoro-gordikid-dubgi-edinnar Babilonia-neggweburse sesmalad. Judá-dulemar, Babilonia-yarse selesad *TOxGeb, Babilonia-sordamar, Rey-Sedequías gasmalad. Geb Ribla-neggweburse, Babilonia-e-reyse sesmalad. Agi ega Rey-Nabucodonosor, sabsur-odurdakleged-igar itosad. 4ScxDegi-inigwele, Babilonia-sordamar, Rey-Sedequías-balegite gusmalad. Geb Jericó-nebagi bargadapmalad. Bela Sedequías-sorda-bila-onomalad, Sedequías-idu duurmakdemalad. #RAxDegisoggu, Jerusalén-dulemar neggwebur-galu-matusulidgi yaa-ollomaksamalad. Ar Babilonia-sorda-bila-onomalad neggwebur-ebilis-bukwa-inigwele, Rey-Sedequías, Jerusalén-sordamar-bila-onomalad a-mutikidgine, galu-darbogwadba rey-nainu-naidsik ainidmalad. Arabá-igarba wakitemalad. QxAmba a-birga-naidgine, nii-walabakegwad-ibabakebakgi ukud-dummad Jerusalénʼgi nagunonikid. Dulemar ibmar-sate gunonimalad. PxJerusalén-neggwebur birgabo Babilonia-sordamarse ebiriles-sii gusad. Deunni, Sedequías birgambe-gakagwensakgusa (11) reyga maidgined. 7O kxSedequías birgabakebakgus (9) Judá-yargi negsemaidgine, Tebet-nii-gwichid-ibambegwadgi, Babilonia-Rey-Nabucodonosor Jerusalénʼgi-gwichiguega, Jerusalén-neggweburse sorda-bila-onomalad-abargi aligusad. Geb bela neggwebur-ebilis ambikusmalad, a-dikarba napa arsanyob sobsamalad, adi, aba ubomalagar. M%xSedequías Bab-Jehová-ibmar-abemaisulidi, Bab-Jehová-asabin imaksad. Ar ade, Sedequías, Joacim-ibmar-isgana-imaksadba ibmar imaksamogad. NLxSedequías birga-durgwen-gakagwensak-nikadgi (21) yar sealid. Jerusalénʼgi birgambe-gakagwensak (11) yar sesad. E-nandi, Hamutalʼye nugad, Jeremías-e-sisgwad. Hamutalʼde, Libnaʼginedid. 8KkxGeb a-sorbali, Nabucodonosor, Joaquín-e-gilor Mataníasʼye nugad, Judá-e-reyga nug-imaksad. Geb ega nug ogwasad, Sedequíasʼye onugsasad. Sedequías, Judá-yar-sesad .JWxA-ukinbali, bela sorda-bila-onomalad-bulegan, miligugle-mergu (7,000) sesa gusbalid.Dule-ibmar-sobedgi-arbamalad,
degi, dule-esgoro-sobedgi-arbamalad, miligwen-mergu (1,000) sesa gusad. Degine, Nabucodonosor, bela dulemar-bila-onolegedgi-urwemalad-gasa Babilonia-yarse sesa gusbalid. )IMxDegi, Rey-Nabucodonosor, wemar-gasa Babilonia-yarse sesa gusad: Rey-Joaquín, e-nan, rey-e-omegan, dule-dummagan, degi, dule-bulegan-gasa sesa gusad. (HKxDeginbali, Nabucodonosor, bela dule Jerusalénʼginmalad-gasa sesa gusad: Dule-dummagan, dule-bila-onomalad-bulegan, dule-ibmar-sobedgi-arbamalad, degi, dule-esgoro-sobedgi-arbamalad, gasa sesad. Belagwable miliambe (10,000) dulemar-gasa sesad. Unnila, dule-wileganabi napi obesad. Ar igi Bab-Jehová sogsagusa, deyob ibmar gusad. Nabucodonosor, Bab-Jehováʼse-goled-neggi ibmar-nuegan-bukwad bela sesad, degi, reyneggi ibmar-nuegan-bukwadse-bakale, bela sesad. Nabucodonosor, Bab-Jehováʼse-goled-neggi-ibmar-ebulemalad bela goamaksabalid. We-ibmar Rey-Salomón orbi-sobsagusadid. Fyx Geb Judá-rey-Joaquín, e-nanmala, degi, ega-arbamaladmala, e-dule-dummaganmala, degine, e-sorda-bila-onomalad-e-dummaganmala, Babilonia-e-reyse galakunonimalad. Geb galesmalad. Deunni, Nabucodonosor birgabaabakgus (8) Babilonia-yargi negsemaid. uEex Degi, Babilonia-Rey-Nabucodonosor, e-sordamar-Jerusalén-neggwebur-ebilis-bukwadgi, Jerusalénʼse nonikid. |Dsx A-ibagangi, Babilonia-e-rey-Nabucodonosor-e-sorda-bila-onomalad, Jerusalén-neggwebur-ebilis ambikunonigusad. zCox Joaquín Bab-Jehová-ibmar-abemaisulidi, Bab-Jehová-asabin imaksad. Ar e-bab-ibmar-imaksadba ibmar imaksamogad. 8BkxJoaquín birgambe-gakabaabak-nikadgi (18) yar sealid. Jerusalénʼgi nii-warbaa yar sesad. E-nan Nehustaʼye nugad, Elnatán-e-sisgwad. Nehustaʼde, Jerusalénʼginedid. vAgxBabilonia-e-rey bela Egipto-yar-gasasoggu, Egipto-dulemar-e-rey bar Egipto-yargi nossulid. Ar ade, Babilonia-e-rey Egipto-diwar-maid-akale, Éufrates-diwar-maidse, Egipto-e-rey-yarmar-ganikidi, bela gasad. Joaquín, Judá-yar-sesad C@xRey-Joacim burgwisgu, e-machi-Joaquín e-sorba yar sesad. v?gxJoacim e-ibmar-imaksad, degi, ibmar-imaksad-baigan, Judá-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. D>xManasés, Jerusalénʼgi dulemar-ibmar-oakalossulid-oburgwisad-ulale, Bab-Jehová egi Judá-dulemar-banguega imaksad. Degisoggu, Bab-Jehová Judá-dulemarga, igi-barsaye gwen sogsasulid. 1=]xBab-Jehová-sogedba Judá-dulemar sabsur-odurdaklesad.Ar Judá-dulemar Manasés-isgusadba-nanasad-ulale, Bab-Jehová egi Judá-dulemar-banguega imaksad. <%xAgine, Bab-Jehová, Joacimʼgi, degi, Judá-dulemargi-gwisguegala, wemar-barmiar gusad:Babilonia-sordamar, Siria-sordamar,Moab-sordamar, degi, Amón-sordamar egi barmiar gusad. Igi Bab-Jehová, ega-gayaburba-barsogmaladba ibmar-guoye sogsagusa, deyob gusad. *; QxJoacim Judá-yar-semaidgine, Babilonia-dulemar-rey-Nabucodonosor egi bila onononikid. A-bila-onosadgi, Nabucodonosor Joacimʼgi nakwisad. Geb agi, Judá-dulemar Nabucodonosor-sogedba birgapaa ibmar-imakdii gusad. Geb a-sorbali, Rey-Joacim, Nabucodonosor-sogedba bar ibmar-imakbisur gualid. :-x%Joacim, amba Bab-Jehová-ibmar-abemaisulidi, Bab-Jehová-asabin imaksamogad. Ar igi e-dadgan ibmar-isgana-imaksa, deyobi ibmar imaksamogad.B9x$Joacim birga-dulagwen-gakatar-nikadgi (25) yar sealid. Jerusalénʼgi birgambe-gakagwensak (11) yar sesad. E-nandi Zebudaʼye nugad, Pedaías-e-sisgwad. Zebudaʼde, Rumaʼginedid. L8x#Geb Rey-Joacim, Faraón-Necao-mani-egisnaidi ega uksasunnad, mani-sibu, degi, or-mani ega uksad. Joacim nabir mani-bennukegala, bela dulemarse neggweburga-mani-weledaed egichisad. Geb degi, Faraón-Necao-bennukega dulemar mani-sibugi, degi, or-manigi neggweburga-mani-welegedi bennuksa nanaed. Joacim, Judá-yar-sesad ^77x"Geb agine, Faraón-Necao, Josías-machi-Eliaquim e-bab-Josías-muchub reyga omesisad. Geb Eliaquimʼga nug-ogwanonikid, Joacimʼye onug-imaksad. Faraón-Necao Egipto-yarse Joacaz-sesad. Agi Joacaz burgwisad. f6Gx!Geb Faraón-Necao, Ribla-yalagi Hamat-neggweburgi esgaryagi Rey-Joacaz-metegusad, adi, melle bar Joacaz Jerusalén-neggweburgi Judá-yar-seegar. Geb degi, Faraón-Necao, Egipto-yar-bennukega, mani nibir-miligugle gaka dulataled-ilatar-aidiku-ukega (7,500) Judá-dulemar-imaksad, degi, or nibir-dulapaa-gakambe-gakatar-aidiku-ukega (75) imaksabalid. 5x Joacaz Bab-Jehová-ibmar-abemaisulidi, Bab-Jehová-asabin imaksad. Ar igi e-dadgan ibmar-isgana-imaksa, ayobi ibmar imaksamogad. 84kxJoacaz birga-dulagwen-gakapaa-nikadgi (23) yar sealid. Jerusalénʼgi nii-warbaa yar sesad. E-nandi, Hamutalʼye nugad, Jeremías-e-sisgwad. Hamutalʼde, Libnaʼginedid. 37xGeb degine, Josías-sordamar Meguido-neggwebur-akar Jerusalén-neggweburse moli-urgi Josías-mui searmalad. Geb e-neg-uangi digsamalad. A-sorba, dulemar, Josías-machi-Joacaz nugsanonimalad. Geb gwallu-wawa egi eosmalad, agi reyga e-bab-muchub megisad. Joacaz, Judá-yar-sesad -2UxJosías-dulaunni, Egipto-dulemar-e-rey-Faraón-Necaoʼye-nugad, bila-onogedgi Asiria-e-rey-bendakega Éufrates-diwar-igarsik nade gusad. Geb Rey-Josías, Necaoʼgi-bila-onogega abin nade gusad. Agine, Meguido-neggweburgi Necao-abingunonikid. Geb Necao, Josías-ilagwen-oburgwar imaksad. w1ixJosías e-ibmar-imaksad, degi, ibmar-imaksad-baigan, Judá-e-reymar-ibmar-imaksad-gardagi narmakar maid. /0YxA-ulale, Bab-Jehová weyob sogsa gusad: “Igi an Israel-dulemar-obacha gusa, deyopira, an Judá-dulemar obanmogoed. Degine, Jerusalén-neggwebur anse-goled-negga an nug-imaksadi, an obanoed. Degi, anse-goled-neg-annik an sogsanad: ‘Wegi an-nug obariledii guoye.’ ” Rey-Josías-burgwisad /-xRey-Josías ibmar-nuegan-imaksa-inigwele, Bab-Jehová, Manasés bela-belad egi isgudii gusad-ulale, Judá-dulemargi amba sae-itodii gusad. .xRey-Josíasʼyob reymar-Josías-iduar-megismaladi, degi, sorba-megismaladi, wargwensaar gwen Bab-walikaa nanadii gussulid. Amar gwen Josíasʼyobi Bab-Jehováʼga bela-belad e-gwagegi ibmar-imakdii gussurmalad, degi, bela-belad na-ulubgi ibmar-imakdii gussurmarbalid. Degine, bela-belad na-e-ganguedgi ibmar-imakdii gussurmarbalid. Ar Moisés-Igar-Maid-sogedba ibmar-imakdii gussurmalad. %-ExDegine, Rey-Josías weyob ibmar imaksabalid: Nergan-obelosad, ina-isgana-imaked-dulemar obelosbalid. Bela suar-nuchumar-bukwad osulosbalid. Judá-yargi, degi, Jerusalén-neggweburgi, bela ibmar-nuedsurmalad bab-dummadyob-dakdimalad osulosbalid. Adi, Bab-Jehová-Igar-Mesisad-sogmaidba-guega deyob imaksad. A-garda-narmakar-maidi, dule-irwa-Bab-Jehováʼse-goled-Hilcías Bab-Dummadse-goled-neggi amisgusad. ),MxRey-Josías birgambe-gakabaabakgus (18) Judáʼgi yar-semaidgi, Jerusalén-neggweburgi Bab-Jehováʼga we-iba onosad. Bab-Jehová amba Judá-dulemargi urwemaid +1xDeun, dummagan Israel-yargi-negsemamaigu, degi, Israel-e-reymar-ibagangi, degine, Judá-e-reymar-ibagangi, gwen weyobi we-iba onodisurmalad. >*wxRey-Josías bela dulemarga weyob igar uksad: —Bab-Jehováʼga Oburgwilegoenad-Iba onomalo, igi Bab-Dummad-Israel-dulemarbo-Igar-Mesisad-Gardagi narmakar-mai, deyob imakmalo. )xGeb a-sorbali, bab-dummaganse-goled-neggi dule-irwa-e-bab-dummadse-goledgi-arbamalad bab-dummadga-ibmar-ogumakleged-ailagi oburgwismalad, e-garmar bela ogumaksamalad. Degi, geb Rey-Josías gannar Jerusalén-neggweburse alid. Rey-Josías, Oburgwilegoenad-Iba onosad l(SxIgi Betel-neggweburgi Josías neg-imaksa, deyob Samaria-neggweburgi neg-imaksabalid. Israel-dulemar-e-reymar Samariaʼgi e-bab-dummaganse-goled-neg-sobsananaed bela osulosad. A-negmar-sobsananaedgi Bab-Jehová-oulusmalad. f'GxGeb rey sogded: —Degirdi, melle ese achamalo. Dule-wargwensaar e-garse achaosulid. Degisoggu, Bab-Dummad-e-dule-garmar bar onossurmalad, degi, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Samariaʼgined-e-garmar onossurmarbalid. &}xGeb agine, Rey-Josías sogded: —We neg-uan-dummad-siidi, ¿we doagadi? Dulemar ega sogdemalad: —We-neg-uangine, Bab-Dummad-e-dule digar-maid. Deun we-dule, Judá-neggweburgi danigusgu, be Betel-neggweburgi-aila-siid-osulonaidnik sunmaksagusad. 0%[xRey-Josías gannar-aibirisgu, yarbirgi neg-uanmar-bukwa dakalid. Agine garmar-oniega imaksad. Geb agine, ibmar-ogumakleged-ailagi ogumaksad, adi, a-aila-oichogegar. Melle bar egi ibmar-ogumakar-ukmalaga ogumaksad. Ar igi Bab-Dummad-e-dule Bab-Jehová-sogsadba ibmar-sogsagusa, deyob gusad. I$ xDeginbali, Betel-neggweburgi, ibmar-ogumakleged-aila-siid earisad, degi, Nabat-machi-Jeroboam bab-dummad-baidse-goled-negmar-sobsagusad, bela earisbalid. Jeroboam, Israel-dulemar-oichogega a-neg-sobsagusadi, Rey-Josías ogumaksad, burubi-nasikedse imaksad. Deginbali, bab-dummad-bundor-Asera-e-wilub ogumaksabalid. U#%xGeb Josías, bela Akwa-islidikmalad mamarisbalid, degi, bab-dummad-bundor-Asera-e-wilub-sobarmalad bela omukusbalid. Geb bia ibmarmar-sobarmalad bukusa, agine, dule-burgwismalad-e-garmar ena digsad. "9x A-ukinbali, Rey-Josías, bela Jerusalén-neggwebur-dad-nakwedsik, Olivo-Yar-siid-argan-nuedsik bab-dummaganga-ibmar-ogumakleged-ailamar-bukwad bibichisbalid. Rey-Salomón we-bab-dummagan-imadaklemaladga aila sobsa gusad: Sidón-dulemar-e-bab-dummad-bundor-Astoretʼga, Moab-dulemar-e-bab-dummad-Quemosʼga, degine, Amón-dulemar-e-bab-dummad-Milcomʼga, sobsagusad. A-ailamar, Rey-Josías bela bibichisad. W!)x Deginbali, Rey-Josías, epenne Judá-e-reymar Acaz-obunnoged-neg-birgi ibmar-ogumakleged-ailamar sobsagusbalidi, bela osulosbalid. Degine, Rey-Josías, Manasés Bab-Jehováʼse-goled-neg-imba-sogabobela, ibmar-ogumakleged-ailamar sobsamogadi, bela bibichisbalid. Amar bela burubi imaksagu, Cedrón-dian-maidgi, e-burumar miapid. ^ 7x A-ukinbali, Bab-Jehováʼse-goled-neg-yawagak-dogedgi, Natán-Melec-e-gabedneg-nagaba, molimar-dadga-nugsalegar-nanaid osulosbalid. Natán-Melecʼde, neggwebur-dikarba-nainumar-naid dakedid. We-molimar, Judá-e-reymar nasiksagusad, adi, dadse-golegarbii ebulegegar. Deginbali, Josías, dadga-moli-urmar-nugsalegar-nanaid bela ogumaksabalid. Rx Deginbali, Rey-Josías, Hinom-nebagi bab-dummaganse-goled-neg-Tofetʼye-nugad-siid osulosbalid. Adi, melle bar dulemar e-masmala, degi, e-bunamala, a-neggine bab-dummad-Molocʼga ogumakar ukegar. 3x Ar dule-irwa-bab-dummaganse-gormalad, ibmar-ogumakleged-ailamargi ibmar-ogumakar-ukdii gusmaladi, Jerusalén-neggweburgi, Bab-Jehováʼga-ibmar-ogumakleged-ailase warmakega imaklessulid. Unnila dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-abargi, wis madu-inasulid-gullegedbi guchamalad. xRey-Josías, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-Judáʼginmalad bela Jerusalén-neggweburse-dagega imaksad. Degine, Geba-neggwebur-akar, Beersebaʼsega bab-dummaganse-goled-negmar-aila-matusulid bela osulosad. A-negmargine, dule-irwa-bab-dummaganse-gormalad ibmar-wawadikmalad-ogumakdii damalanad. Degi, bab-dummaganga-ibmar-ogumakleged-ailamar, dummad-negdakmaid-Josué-e-yawagak-nagaba, argan-sapiledsik, a-ailamar-bukwadi, bela Rey-Josías earisbalid. We-Josué-e-neg neggwebur-dogleged-argan-sapiledsik siid. lSxA-ukinbali, Bab-Jehováʼse-goled-neggi, negmar dulemar-e-bab-dummad-nug-odummogega-galagwensuli-nanamalad-bukwad earisbalid. Degine, Rey-Josías bia omegan bab-dummad-bundor-Aseraʼga mor-sobsidamala, a-neg-bukwad earisbalid. xDeginbali, Rey-Josías, Bab-Jehováʼse-goled-neggi bab-dummad-bundor-Asera-sobar-gwichid onosbalid. Geb Jerusalén-neggwebur-magaba, Cedrón-dian-maid-nagaba ogumaksamalad, bela burubi imaksamalad. Geb neg-uan-bulaledgi e-burumar mie-mie imaksamarbalid. &GxEpenne, Judá-e-reymar dule-irwa-bab-dummaganse-gormalad-nugsasadi, Josíasʼdi a-dule-irwa-bab-dummaganse-gormalad onisad. Judá-e-reymar amar-nugsasanad, adi, amar Judá-neggweburmargi, degi, Jerusalén-neggweburgi, bab-dummad-baiganse-gormalad-neggi, e-bab-dummadga-ibmar-ogumakleged-ailagi, ibmar-wawadikmalad-ogumakega nug-imaksa gusad. Geb amar we-bab-dummaganga ibmar-wawadikmalad-oburmakdii gusmalad: Bab-dummad-Baalʼga, dadga, niiga, nibneggi ibmar-nanaidga, degi, bela niisgwamar-nanaidga, ibmar-wawadikmalad oburmakdii gusmalad. FxRey-Josías wemarga igar uksad: Dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-bur-dummad-Hilcíasʼga, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-yarbarmaladga, degine, Bab-Dummadse-goled-neggi yawagak-edarbemaladga, igar uksad. Bab-Jehováʼse-goled-neggine bela we-ibmar-bukwad onioye igar uksabalid: Baalʼse-golega ibmar-ebulemalad-bukwad, Bab-dummad-bundor-Aseraʼse-golega ibmar-ebulemalad-bukwad, degine, niisgwamar-nanaidse-golega ibmar-ebulemalad-bukwad, bela onioye. Geb Jerusalén-neggwebur-magaba, Cedrón-nebagi ogumaksamalad. Geb e-burumar Betel-neggweburse-sedmalaga imaksad. B~}|{zyyVxswvveu4ttYss%rqppionnjmml,k"jihh>ggedcbaaJ``:_^^e]]?\[ZZ>D=<;:98776544?33t2100G..-P,_+.*j)(T'&Z%y$$ "!! VZp|po>V o#v _ p  ; g?;[ ?_G9dDegisoggu, Saúl-sisgwa-Mical, deyob-neggusadbali mimmi-nikussuli burgwisad.FFdBinsaedsulidyob be an-dakele, emisgindi, bur bule be binsaedsulidyob be an-dakodo. Degi-inigwele, we-omegan-anga-arbamalad-be-sogedi, amardi, magar an-dakmaloed, an-nug-odummonai gumaloed. NEdDavid, Mical-abin sogded: —Bab-Jehová-asabin weyob an gusad. Ar ade, an-ulale, Bab-Jehová be-bab-Saúl-obachad, degi, Saúl-e-neguya obachabalid. A-ulale, Bab-Jehová, Israel-dulemar-e-reyga-guega an-nug-imaksad, e-dulamarga negseega an-nug-imaksabalid. Degisoggu, an Bab-Jehová-asabin an dodagwale, gwirdii guoed. [D1dDavid e-negse-nonikid, adi, Bab-Dummadga sogega, bitigi e-neguyagi nued-binsasana gadinye. Degidgine, Saúl-sisgwa-Mical, David-abin noalid. Geb Davidʼga sogded: —Binged-dummad be neg-imaksad. Reysuliyobi be gusad. Morsuli gwilar-gwilar be gunai gusad. Omegan-bega-arbamalad-abin be sor-oyonai gusad. Dule-yogasaaledyob be gusad. RCdA-sorbali, David bela Israel-machergan-bukwadga, degi, omegan-bukwadga madu-miminai, uva-dinnagwad-miminai, degi, dátil-dinnagana-miminai gualid. Agi, dulemar bergwapa na e-neg-e-negse nade gusmalad. 'BIdDavid ibmar-durgan-ogumakar-uked-bergusgua, ibmar-bamalad-uked-bergusbargua, dulemarga sognai gualid, Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nikadi bemargi-nabir binsaoye. A{dBab-Jehová-Dulemarbo-Igar-Mesisad-Uludi, David-ega-dordoneg-sobsa-gusadse odononimalad, negabargi sinonimalad. Degine, David, Bab-Jehováʼga ibmar-durgan-ogumakar uknai gualid. Gwenatigwar-guedga-ibmar-ukleged Bab-Dummadga uknai guarbalid. $@CdBab-Jehová-Dulemarbo-Igar-Mesisad-Ulu David-Neggwebur-nugadse seledanigua, Saúl-e-sisgwa-Mical, yawagak-senigwadba atakded. Agine, dakalid, David Bab-Jehová-asabin dodoagwale-ichomakdaniki, degi, dodoagwale gwirdaniki. Mical deyob-David-daksagua, e-ulubgi sae-David-dakalid. |?sdDavid, Israel-dulemarmala weligwaledba oimakdemalad, degi, gar-trompeta-abalagi Bab-Jehová-Ulu-semamai guarmalad. R>dDavid, weligwaledba Bab-Jehová-asabin lino-mor-yoi gwirnai gualid. ^=7d Dulemar-Bab-Jehová-Ulu-semamaid ilanergwagus (6) nag-obidanimargusgu, David Bab-Dummadga moli-bebe-nikad-machered-oburgwisad, degi, moli-bebe-nikad-sapingwagwad-wardadad oburgwisbalid. Geb Bab-Jehováʼga uksad. O<d Rey-David owisolesgua: “Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu Obed-Edom-e-neguyagi-siid-ular, Bab-Jehová Obed-Edomʼgi nued binsasye. Aginbali, bela-e-ibmar-nikad ega onasgumaibarye.” Degisoggu, David, Obed-Edom-negse nade gusad. Agi, David, Bab-Jehová-Dulemarbo-Igar-Mesisad-Ulu, weligwaledgi Jerusalén-neggweburse sesad. k;Qd Deyob, Bab-Jehová-Dulemarbo-Igar-Mesisad-Ulu Gat-dule-Obed-Edom-neggi nii-walapaa sii gusad. Agi, Bab-Jehová, Obed-Edomʼgi nued-binsanai gualid, geb e-neguya onasgumai guarbalid. David, Jerusalénʼse Bab-Jehová-Ulu sesad &:Gd Degidbali, David, Bab-Jehová-Ulu Jerusalén-neggweburse bar sedbi guarsulid. Degisoggu, Obed-Edomʼye-neg-nugadse sedega imaksad. Obed-Edomʼde, Gat-duled. 9'd Geb degine, David, Bab-Jehová-dobe-itonaded, geb sogded: “¿Ar igi Bab-Jehová-Dulemarbo-Igar-Mesisad-Ulu an-neggi an odogosunna?” O8dDavid Bab-Jehová-Uza-oburgwisadba, bela-bela sae-itononikid. Agala, Bab-Jehová Uza-negabar-daasa-imaksadbali Pérez-Uzaʼye neg-onugsanonikid. We-garda-narmaklenaidse deyob amba neg bileged. 7;dAgine, Bab-Jehová, Uza igar-maisulidba yogasaar-achasadba egi sabsur-uluded. Degisoggu, Uza ilagwen-burgwar gusad, Bab-Jehová-Ulu-naba mellenonikid. \63dNacón-e-nainu-naidse nonimargua, molimar-bebe-nikad-yolenonikidba Bab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu aibinednaga guenad. Agi, Uza, Bab-Jehová-Ulu-mer-argwanega ese achaded, e-argangi Bab-Jehová-Ulu ganonikid. b5?dDavidʼdina, Israel-dulemarmala weligwaledba Bab-Jehová-asabin gwirnanai guarmalad. We-garmar-ogornanai guarmalad: Gar-arpa, gar-salterio, gar-pandero, gar-gammu, gar-címbalo, degine, gar-bamalad-urgogi-sobarmalad. @4}dBab-Jehová-Ulu-semamaigua, Ahío ulu-idu nadapi gusad. U3%dBab-Jehová-Igar-Mesisad-Ulu moli-ur-ibmarmar-seed-binidgi onakwismalad. Abinadab-e-neg-yar-mullugi-siid-akale, Bab-Jehová-Ulu sesa gusmalad. Abinadab-masmala Uza, degi, Ahío, moli-ur semamai gusmalad. 2dDavid, degi, e-sordaganmala, Judá-yargi Baala-neg-nugadse nadegusmalad, adi, a-akale, Bab-Jehová-Dulemarbo-Igar-Mesisad-Ulu sedmalagar. A-Ulu-asabinni, Bab-Dummad-Bela-Gangued-Nikad-e-nug odummoleged. E-gan-buled baliwiturmar-querubinʼye-nugad-abalagi siid. ^1 9dDavid gannar Israel-sordamar-nug-imaklesmalad mili-durgwen-gakambe (30,000) onmaksad. 0'dDavid Bab-Jehová-ega-sogsadba igar-imaksad. Davidʼse Filistea-sordamar Geba-neg-akale, degi, Gezer-neggwebur-nugadse ibitosmalad."/?dBe itoardibe, sapi-niba dule-nag-goleyob neg-itolege, agi, geb be bila-onodoed, ade, Bab-Jehová Filistea-sordamar-bukwadgi-bila-onogega be-idunadapoed. #.AdDavid Bab-Jehováʼse gannar idakdebalid. Geb Bab-Jehová ega sogdebalid: —Mer abin nao, be ebirar nao, bia balsamera-sapimar-bukwa, a-innik be oitogo. K-dFilistea-sordamar Refaim-Neba-naidse gannar ambikunonimalad. ,'dFilistea-sordamar wakitemargua, e-ibmar-bab-dummadga-imakdimalad bela obenanai guarmalad. David, degi, e-sordamarmala a-ibmar ogumaksamalad. -+UdDegisoggu, David Baal-Perazim-neg-nugadse nade gusad. A-neg-nugadgine, David, Filistea-sordamargi nakwenonikid. Geb David sogde gusad: “Bab-Jehová diwar-dummad-nomaiyobi gangued, ayobi gandikidgi an-isdarmaladgi-nakwega an-imaksad.” Agala, David, neg Baal-Perazimʼye nugsanonikid. }*udAgine, David, Bab-Jehováʼse idakded, ega sogded: —¿An Filistea-sordamargi bila-ononaoye? ¿Egi-nakwega be an-imakoye? Bab-Jehová, David-abin sogded: —Eye, be bila-ononae. Inniki an bega soged, Filistea-sordamargi-nakwega an be-imakoed. J)dFilistea-dulemar nonimargua, Refaim-Neba-naidse ambikunonimalad. U(%dFilistea-sordamar wisgusgua, David Israel-e-reyga-megnoniye, agi, bela Filistea-sordamar, Davidʼgi-bila-onogega nadmalad. David egi-danimalad wisgunonikid, degisoggu, e-dukuedneg-siidse nade gusad. N'dElisama, Eliada, degi, Elifelet. David, Filistea-sordamargi nakwisad '&KdIbhar, Elisúa, Nefeg, Jafía, h%KdWe-masmala Davidʼga Jerusalén-neggweburgi gwalulenonimalad: Samúa, Sobab, Natán, Salomón, p$[d David Hebrón-neggweburgi-nadegusgua, Jerusalén-neggweburse megnonikid. Agine, David omegan-baigan nikunonikid, degine, omegan-dikarbarmalad nikunonibalid. Geb agine, David bukidar masmala nikusad, degi, bunamala nikusbalid. f#Gd Degidbali, David nue-magar itononikid, Bab-Jehová Israel-reyga nue-e-nug-imaksa. Degine, magar-itononibalid, Bab-Jehová, Israel-dulemar-sabedba e-negsemaid odummomaibali. David-masmala Jerusalénʼgi-gwalulesmalad x"kd Tiro-neggwebur-e-rey-Hiram, Davidʼse e-gayaburba-berbemalad barmisad. Degine, Hiram, Davidʼga barmisbalid: Dule-neg-sobmalad, dule-akwa-sobmalad, degi, urwar-urgomar barmisbalid. Bela-we-dulemar Davidʼga reyneg-sobnanai guarmalad. 1!]d David gangumai gualid, nasgumai gualid, ade, Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nikadi Davidʼba gudiguad. 2. DAVID YAR-SEALID (5:11–8:18) Hiram, Davidʼse e-sordagan-barmisad A }d David Jerusalén-neggweburgi Sión-neg-gandikid-sunonigua, David-Neggweburye onugsanonikid. Geb David, Miloʼye-neg-nugad-akar, e-neggwebur-ebiris akwamar sobar-sobar urbisbalid. A}dA-ibagine, David sogsa gusad: “Bela dule Jebuseo-dulemargi-bila-ononasokarmalad dian-neg-urba-maidba nakwenamalo, adi, aku-atakmalad-oburgwega, degi, muya-muya-nanamalad-oburgwebaliga. An we-dulemar isdar daked.” Aga weyob soglenonikid: “Ibya-satemalad, muya-muya-nanamalad, reynegse dogosurmarye.” mUdDegi-inigwele, David, Sión-neg-gandikid susad. Geb a-neg-gandikid, David-Neggweburye nuggunonikid. X+dRey-David, e-sordaganmala, Jebuseo-dulemar-Jerusalén-neggweburgi-gudimaladgi-bila-onogega, ese nade gusmalad. Jebuseo-dulemar binsasmalad, David neggweburgi gege dogye. Agi, Jebuseo-dulemar Davidʼga sogdemalad: “We-neggweburgi be dogosurye. Bemar-ononnogega, ar dule-aku-atakmaladbi, dule-muya-muya-nanamaladbi unniguarye.” 'IdRey-David Hebrón-neggweburgi-maigua, Judá-yar-naidgi birgagugle (7) gaka nii-walanergwa (6) negsemai gusad. Rey-David Jerusalén-neggweburgi-maigudii, bela-Israel-yargine, degi, Judá-yarginbali birga-dulagwen-gakambe-gakapaa (33) negsemai gusad. David Jerusalén-neggwebur sunonikid r_dDavid negseargua, deun birga-durgwen-gakambe (30) nikad. Geb bela birga-dulabo (40) negsemai gusad. tcdDegisoggu, Rey-David Hebrón-neggweburgi-gudii, bela-Israel-sapin-dummagan ese nonimalad. Rey-David, Israel-dulemarbo Bab-Jehová-asabin igar-mesnai gualid. Geb agine, David Israel-reyga-guega, David-nonogi gwallu-wawad eosmalad. ]5dSaúl anmar-reyga-maiunni, be, bila-onogega Israel-sordamar-sesdaed, degi, be gannar sordamar-senonidabalid. Agine, Bab-Jehová bega sogsad: ‘Be an-Israel-dulemar-iduega guo, Israel-dulemar-akwedii guo.’ ” ) OdDavid Hebrón-neggweburgi maigu, bela-Israel-dulemar danar-danar-bukwamalad, Davidʼse nonimalad, geb ega sogdemalad: “Anmar bebogwa na ablis-galagwenmaladid. I d Agine, David, Recab-oburgwega, degi, Baana-oburgwega e-sordaganga igar-uksad. Ebogwad oburgwiles gusmalad, e-arganmar bela-siksamalad, e-nagmarse-bakale, siksamarbalid. Ebogwad, Hebrónʼgi-dia-siid-naba bannu-bannu nasiklesmalad. A-sorbali, Isboset-e-nonodina, Hebrón-neggweburgi, Abner-neg-uangi digsamalad.1]d Ar bemar dule-isganamala, dule-nued e-neggi nue-gabmai-oburgwismalad, degite, ¿bemar bursunna? Emide, bemar Isboset-e-ablis-eosadi, ¿baisur-bemar-dako be angi binsamala? Suli, degisuli. Degisoggu, Bab-Jehová-Dula-Maid, bonigangi nue-an-bendaksad-nuki an soged: ‘Bemar oburgwilemarmogoye.’ ]5d Dule anga Saúl-burgwisye sognonigusadi, anga gayaburba-nued sognoniye na binsasanad. A-dule, Siclag-neggweburgi anse galesgusad, geb anse oburgwiles gusadid. Ar a-dule anga-gaya-senonikidba deyob imakles gusad. @{d Geb Davidʼdi, Beerot-dule-Rimón-e-masmalad-Recabʼga, degi, Baanaʼga sunmakded. Weyob ega sogded: —Bab-Dummad mag dulasaila-mai dakledo. Ar a an-sulibinsa-itodiid osulosad. -UdRecab, Baanaʼbogwa Isboset-e-nono Davidʼga Hebrón-neggweburse sesmalad. Rey-Davidʼga sogdemalad: —Dummad, wegi anmar bega Isboset-e-nono sedani, Saúl-be-oburgwebidaed-e-machi-nono. Bab-Jehová we-ibagi bega-igar-nabos, Saúl-isdar-be-dakdigusad, e-masmalase-bakar, bega buged-imaksad. mUdNegyaba dogsamargua, Isboset-gabmai-dakdapmalad, geb esbunyar Isboset-sadergi yaalluu-imaksamalad. Isboset-oburgwismargua, agi e-dukar egwachamalad, geb e-nono sesmalad. Mutikidbali Arabá-neg-nugad-igarba nadapi gusmalad. 3adOme-Isbosetʼga-neg-akwediid orosgi-dakleged-trigoʼye-nugad-nudaksagua, gabid gusad. Agine, nabir Recab, e-gwenad-Baanaʼbogwa, Isboset-neggi basursunna dogsa gusmalad. 7idBeerot-dule-Rimón-e-masmala Recab, degi, Baana, Isboset-negse bela-bela-dad-ganaidgi nade gusmalad. Isboset-negse-dognonimargua, e-megedgi Isboset-gabmai daknonimalad. }dDeginbali, Saúl-machi-Jonatán machi-wargwen-geg-nanaed nikad. A-machi, Mefibosetʼye nugad. Mefiboset birgatar nikaunni, Jezreel-neggweburse gardamar-nonigua, soglenonikid, Saúl, Jonatán-ebogwa, oburgwilesye. Mefiboset-e-akwed deyob-itosgua, Mefiboset-gadebin imaksad. Ega gwae-gwae-abarmakdedbali, egi Mefiboset argwategusad. A-ulale, Mefiboset muya-muya nanagusad. dDeunni, Beerot-dulemar Gitaim-neggweburse wakicha gusmalad. Degisoggu, emi we-garda narmaklenaidse, agi dule-ainebalidyob dakledimalad).  +dIsbosetʼbali dule warbo gudimalad, dule-ibmar-atursamalad-e-dummagan. Gwensak, Baanaʼye nugad, baiddi, Recabʼye nugad. Amarde Rimón-masmala gued, Beerot-neggweburginmaladid, Benjamín-wagan-imbagi gudimarmogad. (Ar Beerot-neggweburde, Benjamín-yargadga gunonigusad.   dSaúl-machi-Isboset Hebrón-neggweburgi Abner-oburgwilesye wisgusgua, dobee itoded. Geb bela-Israel-dulemar dobgudmarmogad. o Yd'An reyga-nugsales-inigwele, amba an gargangued nika-itosulid. Ar Sarvia-masmala bur sabsur dule-imakmaladid, a-ulale, an gargangued nika itosulid. ¡Bitigi Bab-Jehová a-dulemar e-ibmar-isgana-imaksadba nabossunnana gadin!”h Kd&Rey-David ega-arbamaladga sogsabalid: “¿Ar bemar nue-daksa, dule-nuga-nikad burgwisad? ] 5d%A-ibagine, dulemar bela magar-daksamalad, Rey-David, Ner-machi-Abner-oburgwissulid. {qd$Bela-dulemar David-deyob-sogsad nabir-itosmalad. Ar bela-dulemar Rey-David-ibmar-imakalile, nued dakdamalad. lSd#Degidgine, bela dulemar ise-wilegar Davidʼga sogdemalad, neg-mutikgudoed-iduar wis mas-itoye. Davidʼdi na ise-sogar sogsad: “Neg-mutikguedse geb an mas-itogoye, an deyob imaksulile, Bab-Dummad sabsur-an-odurdakoye.” _9d"Abner, be-argan atinnar-nai gussulid, be-nagbela esgorogi atinnar-nai gussurbali.Igi dule, dule-isganase-oburgwile-damala, deyob be oburgwilenai gusad.” Abner-ular, bela dulemar-bomalad bur baligannosmalad. d!Degidbali, Rey-David, Abner-burgwisadga wile-itogedgi weyob namakded:“¿Ibiga Abner dule-isganayob burgwisa? %d Abner Hebrón-neggweburgi digles gusad. Rey-David neg-uan-dikarbali nue-boale-ogormagwichi gusad, bela dulemar eba nue-bonanai gusmarmogad. tcdDavid, Joabʼga, degi, bela dulemarga sogdebalid: “Abner-burgwisad-ular, nunmak-itogedba bela dulemar mor-siir-siir-imakmalo, gwage-nunmaked-mor yomalo, bukib-binsadii gumalo.” Degine, Rey-David Abner-mui-sorba nadapi gualid. _9dWeyob neg-gussunnad, Joab, e-gwenad-Abisaiʼbogwa Abner-oburgwismalad. Ar Abner Gabaón-yargi-urwelenaigu, Asael-oburgwisad. Agala, Joab, e-ia-Abisaiʼbogwa e-gwenad-Asael-burgwisad-ular, Abner-oburgwismalad. T#dUnnila Joab, degine, e-gwenadganmar, Abner-oburgwismalad. Bitigi Joab-gwenadgan we-bonigan degisadegu nikusmalana gadin: Boni-nalur nika guo, naibe-buna-yaa-maleged-nika gubalo, dule-muya-muya-nanamalad-nika gubalo, es-suidgi oburgwiledii gumarbalo, ukud-dummad-itodii gumarbalo. Bitigi we-bonigan degisadegu nikusmalana gadin.” G dDeyob-neggusad-sorbali, David wisgunonikid, geb sogded: “Ani, degi, an-sordagan dummaganga-mamaid, Bab-Jehová-asabin akar neg-imaksasulid. Anmar we Ner-machi-Abner-e-ablis eossulid. zodAbner Hebrón-neggweburse gannar-nonigua, Joab, Abnerʼbo-sunmakega yawagaksik bachikii Abner-sesad. Agi, Joab, Abner-e-sadergi esbunyar yalluu-imaksad, geb burgwenonikid. Deyob Joab, e-urba-Asael-oburgwilesad-ular, buged-mai Abner-imaksad. v~gdJoab, Davidʼbo-sunmaked-bergusgua, nade gusad. Geb Joab, Abnerʼse-gannar-gornaega e-sordagan-barmisad. Degidbali, a-dulemarde Sira-dia-siid-modapidgi, Abner-gannar-obirega imaksamalad. Joab, David-owisossuli weyob ibmar-imaknaid. }1dBe nue-wisimakaled, Abner doa-dule. Binsa wegi bese atakega arbisulid, be-yardakega bese atakapid. Bela be-ibmar-imaknaid-wisguega bese arbid.” |dAgine, Joab, Rey-Davidʼse naded, geb ega sogded: “¿Ibiga be nuedgi Ner-machi-Abner-abindaksa? ¿Ibiga be nuedgi barmisbali? +{QdJoab e-sordaganmala nonigua, ega sognanai guarmalad, Ner-machi-Abner wegi gudigusye, Rey-Davidʼse atakapye. Rey-David nuedgi Abnerʼga sognai gusye, degimaloye. `z;dDavid-e-sordagan Joabʼmala bila-onogedgi urwedinonimargu, e-isdarmalad-ibe bukidar-ibmar-susa nonimalad. Deunni, Abnerʼdi bato Hebrón-neggweburgi nade gusad. Ar David nuedgi Abnerʼga degimaloye sogsagusad. }yudAgine, Abner, Davidʼga sogded: “Dummad, an bega bela-Israel-dulemar-onmakega be an-imake, bebo igar-mesega. Adi, na be-sogedba be-negseoed nasgumai gudoed.” Bergusgua, David nuedgi Abnerʼga sogsad, degimaloye. Joab, Abner-oburgwisad x{dAbner Hebrón-neggweburse nonigua, David, Abnerʼgala, degine, e-bardakdimalad-e-dulagwenadgala (20) iba-ononai gusad. Iw dDeginbali, Abner, Benjamín-dulemarga deyob sunmaksabalid. Degine, geb Hebrón-neggweburse nade gusad, Davidʼga sogega, deyob Israel-dulemar, Benjamín-dulemarse-bakale, nabir itomarye. JvdEmisgindi, bemar deyob imakmalo. Ar Bab-Jehová, Davidʼga sogsa gusad: ‘David-an-nug-odummodiidba, an Filistea-dulemargi an-dulamar na bendakoye, an e-isdarmaladgi bela bendakbaloye.’ ” }uudGeb agi, Abner Israel-dummaganga sunmakded. Weyob ega sogded: “Dikasurgus David-be-reyga-gued bemar abediid. +tQdPaltiel, Mical-sorba ogormaknadapi nadegusad, deyobi Bahurim-neggweburse modapid. Agine, Abner ega sogded: —¡Be-negse be nae! Degi, Paltiel e-negse nadegusad. jsOdIsboset dulemar-barmisad, Lais-machi-Paltiel-annik Mical-sunamalaga. Paltiel, Mical-e-suid. Ur%dA-sorbali, David, Saúl-machi-Isbosetʼse e-garda-berbemalad barmisad. Weyob ega sogdapid: “An-ome-Mical gannar be anga uko. Ar Filistea-e-abgan-uka-duku dulatar-merguedgi (100) an bennusgusad.” 7qid David abin-imaksamogad: “Nabir. An bebo-igar-meso. An bega sogbargwelo: Be anse danikile, anga Saúl-e-sisgwa-Mical sedago. Degisulile, mer anse-dagedgi be binsao.” wpid Deginbali, Abner, Davidʼse garda-berbemalad barmisad, ega sogegar: “¿Doa-yar nai be dake? ¿Ar we-yar begadsursi?” Agi, Davidʼga sogdebalid: “Anmar anbo igar-mesmala. Bela-Israel-dulemar-e-dummadga-guega an be-bendakoed.” Ood Ar Isboset nue Abner-dobsoggua, bipisaale Abner-abin gochasulid. \n3d Ade, Bab-Jehová sogsa gusad: ‘Saúl-yar-bela-semaid Davidʼga an bela ukoye. David bela Israel-yar-naid seoed, Judá-yar-naidse-bakar, Dan-neggwebur-siid-akale, Beerseba-neggwebur-siid-ugakaase yar-seoye.’ m}d Ar Bab-Jehová, Davidʼga ibmar-imakoye ise-sogar-sogsagusad an imaksasulile, Bab-Dummad sabsur an-odurdaknai gussunno. ldAbner Isboset-deyob-ega-sokargu, bela-bela isdar itosad. Geb Abner Isbosetʼga sogded: —¿Achu be an-daksi? ¿Judá-dulemarga mailedii be an-dake? Suli. An be-bab-Saúlʼga bule-an-arbadii gusa, be-gwenadganga, degi, be-aimargarbela an arbadii gusbalid. Aginbali, an nue-be-akwisbalid. Davidʼga an be-urmaksasurbalid. Emisgindi, be anga sognaid, we-omebo an akar-gusye. 5kedEpenne, Saúl ome-dikarbalid-nikus-gusad, Rizpaʼye nugad, Aja-e-sisgwad. Ibagwengine, Isboset, Abnerʼga sogded: —¿Ibiga be an-bab-Saúl-e-ome-dikarbalidse be gollali? jdDavid-sordagan, Saúl-sordaganbogwa bila-ononanaigusmalad. Degidbali, Abner, Saúl-sordagan-abargi gangumai gualid. MidNergwadgi (6) Itream gwalulenonibalid. E-nana, Eglaʼye nugad, David-e-ome-baidbalid. We-masmala, Davidʼga Hebrón-neggweburgi gwalulenonimalad. Abner, Davidʼbo Hebrón-neggweburgi igar-mesisad h dBakegi, Adonías gwalulenonikid. E-nana, Haguitʼye nugad.Ataledgi, Sefatías aidenonikid. E-nana, Abitalʼye nugad. gdSailagined-sorbalid, Quileab nuggunonikid. Quileab-e-nana, Abigailʼye nugad. Abigail, Nabal-omega-gusadid, Carmel-neggweburginedid.Baagine, Absalón gwalulesad. Absalón-e-nana, Maacaʼye nugad, Talmai-e-sisgwad. Talmaiʼde, Gesur-neggwebur-e-reyd. .fWdDavid Hebrón-neggweburgi-maiun, ega we-masmala gwalulenonikid:Amnón, machi-sailanagined. Amnón-e-nana Ahinoamʼye nugad, Jezreel-neggweburginedid. \e 5dSaúl-sordagan, David-sordaganbogwa undar bila-ononanai gusmalad. David e-negsemaid gangumai-gangumai gualid. Saúl-sordagan-e-negsemaiddina nollomakmai-nollomakmai guded. David-masmala Hebrónʼgi-gwalulesmalad \d3d Geb degine, David-sordamar Belén-neggweburse Asael-burgwisad sesmalad. E-babgan-neg-uan-maidgi digsamalad. A-mutiki, Joab, geb e-sordaganmala nade gusmalad. Bolegoedba, Hebrón-neggweburse modapmalad.ncWdDavid-sordamardina, Abner-sordamar-Benjamín-wagan e-dulataled-ilapaa gaka dulapaa (360) oburgwisad. pb[dJoab, Abner-barganaid-indaksad-sorbali, gannar-nonikid. Geb agine, Joab, e-sordagan-ebisega sordagan-onmaknai gualid, dakega, doamar napidibe. Daklenonikid, Asael sate, degine, David-sordamar e-ambe-gakabakebak (19) satebali. Ia dAbner, e-sordaganmala neg-mutikidba Arabá-igarba nade gusmalad. Geb Jordán-diwar obaksamarbalid. Agine, Bitrónʼye-neg-nugad obaksamarbalid. Degi, geb Mahanaim-neggweburse modapmalad. +`QdDegi-sogsagua, Joab gar-trompeta-ogote gusad. Geb bela e-sordamar boo ambikusmalad. Israel-dulemar-sorba bar abarmaksasurmalad. Degisoggu, bar ulussurmalad. 0_[dJoab abin-sogded: —¡Bab-Dummad-Dula-Maid-nukad napira an bega soge! Be sunmaksasulina, an-sordamar be-indakosurmalanad, unnila neg-oibogedse be-indakmaloenad. h^KdAgine Abner iseedi Joabʼse gotegusad, ega sogded: —¿Anmar weyob na dukin-dukin-oburgwedii sadeguode? ¿Be wissursi, unnila anmar na gwage-nunmaked amimaloe? ¿Sana be-sordaganga be sogoe, mer gwenadgan-bargamarye? i]MdBenjamín-wagan Abner-bendakega, Abner-dikarba gwisgunonimalad. Yar-mullugwagi gwisgunonimalad. 7\idJoab, Abisaiʼbogwa Abner-baregitemarmogad. Dad-dogmaidgi, yar-mullu-Ammaʼye-nugadse nonimalad. A-yar-mullu Gabaón-negsulidgan-igar-maidba Gía-neg-nugad-asabin siid. s[adAsael indaknaisursoggua, Abner eswar-e-sorsikidgi Asael-dikargi sikaa imaksad. Eswar Asael-e-saderba butuu yarganba nosad. Geb aimukudgu, yog-burgwar gusad. Dule-igarba-nasdamalad bela gwisgusdamalad, Asael-burgwar-maid-dakegar. Abner gannar Asaelʼga sogdebalid: —Mer bar be an-bareginne. ¿Anse be burgwebie? Ar an be-oburgwisale, ¿igi be-ia-Joabʼga an sogosunna? Binsa be-ia anbo urwedago-itole. |YsdAbner ega sogdebalid: —Mer-bar an-bareginne, dule-baidse be achae, a-e-ibmar be sunae. Asael eba ibsasulid. ^X7dAbner sorsik-atakdegua, ega sogded: —¿Ar be Asael? Asael ega sogded: —Eye, ani. OWdAsael, Abner-balegite gusad, gwen indaksasulid, geb agi barganonikid. V'dAgine Sarvia-masmala-warbaagwad urwenai gusmalad: Joab, Abisai, degi, Asael. Asaelʼdi gadi-abarmaked, goe-sapur-abarmakeyob abarmaked. yUmdA-ibagine, nue-undar bila onolesad. Abner, degi, Israel-sordaganmala, David-sordaganse galakunai gusmalad. rT_dWar-wargwen, muchub-muchub nonogi na gananai-guarmalad, degine, es-suidgi muchub-muchub dikargi na earwenanai guarmarbalid. Deyob darekwaa burgwismalad. Deyob-ululesadba, Gabaón-walik-neg-naid, Helcat-Hazurimʼye nuggunonikid. NSdSapingan emarbi-mergu na-abin-abin gwisgunonimalad. Saúl-machi-Isboset-sordagan-Benjamín-wagan e-ambe-gakabo urwega bukusmalad (12), degine, David-sordagan e-ambe-gakabo bukusmarmogad (12). ;RqdDegidgine, Abner, Joabʼga sogded: —Be-sapingan an-sapinganbogwa na war-wargwen ourwemalo, anmar dakega doamar bur buledi. Joab abin-imakdemogad: —Nued. Be-sogedba imakmalo. !Q=d Sarvia-machi-Joab, David-sordaganmala nodmarmogad. Geb agine, Gabaón-dii-siid-dikarba na abingunonimalad. Bila-onomalaga na abin-abin gwisgunonimalad. ~Pwd Ner-machi-Abner, Saúl-machi-Isboset-sordaganmala Mahanaim-neggweburgi noded, geb, Gabaón-neggweburse modapid. mOUd David Hebrón-neggwebur-akar Judá-dulemargi birgagugle (7) gaka nii-walanergwa (6) negsemai gusad. /NYd Saúl-machi-Isboset birga-durbo-nikadgi (40) Israel-yargi reyga megnonikid. Isboset birgabo Israel-yar-semai gusad. Unnila Judá-dulemarbi Davidʼba nagusmalad. .MWd Agi, Galaad-yargi reyga Isboset-nug-imaknonikid. Deyob Gesuri-yargi, Jezreel-yargi, Efraín-yargi, Benjamín-yargi, bela Israel-yargi reyga Isboset-nug-imaksabalid. gLIdSaúl-sordamar-e-dummad Ner-machi-Abner, Mahanaim-neggweburse Saúl-machi-Isboset-sesad. "K?dMer galakumalo, niga-ogannomalo. Be-dummad-Saúl-burgwissoggu, Judá-dulemar e-reyga an-nug-imaksamalad.” Israel-sordamar Judá-sordamargi bila-onosad J7dBab-Jehová wile bemar-dakoed, e-ibmar-sogsadba bega ibmar-oyogoed. Bemar weyob Saúl-imaksadba, an bemarga sogmoga ibmar-nued an bemarga-oyomogoed. ^I7dAgi, David, Jabes-De-Galaad-dulemarse e-sordagan barmisad, Rey-Saúl-digsamaladga weyob sogega: “Bemar be-dummad-Saúl-wile-daksamalad-ulale, neg-uanse dikapmalad-ulale, Bab-Jehová nued begi binsamalana gadin. H dJudá-dulemar deyob daksamargua, Hebrón-neggweburse nonimalad. Geb agine, Judá-dulemar, e-reyga-David-imakega David-nonogi gwallu-wawad eosmalad. Deginbali, Judá-dulemar David-owisosmalad, Jabes-dulemar-Galaad-yarginmalad, neg-uanse Saúl-digapmarye. \G3dAginbali, David na eba e-sordamar sesbalid. David-e-sordamar na e-omegan, degi, e-mimmiganse-bakar sesmarmogad. Amar Hebrón-neggweburse megidapmalad, degi, neggwebur-dikarba-bukmaladse-bakale, megidapmarbalid. iFMdDegisoggu, David Hebrón-neggweburse nadegusad. David na e-omegan-warbogwad sesbalid, gwen Ahinoamʼye-nugad, Jezreel-neggweburginedid. E-ome-baidi, Abigailʼye-nugmogad, Nabal-e-omega-gusadid, Carmel-neggweburginedid. ]E 7dDeyob-neggusad-sorbali, David, Bab-Jehováʼse idakdegusad. Geb David, Bab-Jehováʼga sogded: —¿Judá-yargi neggweburmar-bukwad-gwensakse an naoye? Bab-Jehová abin-sogded: —Eye, be nae. David gannar Bab-Jehováʼse egisdebalid: —¿Biti-neggweburse an nabi be an-abege? Bab-Jehová abin-sogdebalid: —Hebrón-neggweburse be megnao. D d”¡Israel-dule-niga-gandikmalad, bila-onolegedgi nue ibitosmar! Gingimar-bila-onogedgi-ebulemalad, bela bibichisad.”*C QdJonatán, naibid-dummad be anga uksad.An-gwenadyob an be-sabgusad, wilub-obicha be an-akwisad. Be-sabgued omegan-sabgulegedba bur bule be an-sabgusad. B 'd”Israel-dule-niga-gandikmaladi, bila-onogedgi ibiyob wilesmar. ¡Bila-onolegedgi burgwismalad!¡Jonatán, Gilboa-yalagi oburgwilesad! FA  d”Israel-omegan, Saúl-burgwisadga be bomala. Saúl, mor-ginnid-nuegan-yoega, degi, lino-mor-nued-yoega, bemar-imaksad,
olo-bired-yoega bemar-imaksabalid, a-ulale, ega be bomala. l@ Ud”Saúl, e-machi-Jonatánʼbogwa an-ai-nueganmalad. Dula-gudiunni, na bangudsurmalad. Burgwedgine, na bangussurmarbalid.Ebogwadi, sulubbali bur gwae-gwae nanamalad, achumigur-nono-wawaadbali, bur bule gangumarbalid. ? d”Jonatán-warsi, dulemar-abe-eossuli geg aibired, dulemar-oburgwissuli, geg aibirbalid. Saúl-es-suid ablis-eogedse damogad. >  d”Gilboa-yalagan, melle bar begi dii wio, begi bar boo batosulid, napa-nabir-sanmakedga be bar guosulid.Ar Gilboa-yalagi Saúl-e-sigu-abgaedgi dodolesad. Agi Israel-sorda-niga-gandikmalad-e-sigu-abgaed, gutu-nagusadba, e-dakarmaked bergusad. `= =d”Gat-neggweburgi mer egi sunmaknai gumalo, Ascalón-galimbaba mer be a-obardii gumarbalo,
adi, Filistea-omegan, Bab-Dummad-wissur-gudimalad-e-sisgan, egi mer wergumalagar, ega mer gwirnanai gumarbaligar. < 7d“¡Israel-dulemar, nue-wilesmar! Sordamar-nug-nikamalad, Israel-yalaganba nue-ibitos. Israel-sordamar-niga-gandikmalad, ibsas oburgwilesmar. 5; gdA-namaked weyob nug-imaksad, “warsigi-namakleged-igar.” Degine, we-igargi bela Judá-dulemar-odurdakmarbaloye sogsad. We-namaked Jaser-gardagi weyob narmakar maid: q: _dDavid, Saúl-ulale, degi, Saúl-machi-Jonatán-ulale bukib-binsadiidba, we-namaked namaknai gualid. l9 UdDegi-gunai, David sogdebalid: —Na be dukin ablis-eosad, ar dukin na be-barsogsad, ar be sogsad: ‘An Bab-Jehová-dule-nug-imaksa-gudiid oburgwisye.’ David, Saúl-burgwisadba, degi, Saúl-machi-Jonatán-burgwisadba namaksad 8 +dDegisoggu, David e-sorda-gwensakse goted, ega sogded: —¡We-dule anga oburgwe! Sorda David-sogedba imaksad, Amalec-dule-oburgwissunnad. ~7 ydDavid sabsur ega sogded: —¿Ibiga yogasaar be Rey-Saúl-oburgwisa? Ar wede, Bab-Jehová na nug-imaksa gudinad. 6 9d Geb degine, David, sapingwa-ega-gayaburba-senonikidse egisdebalid: —¿Be bialidi? Sapingwa abin-sogded: —An Amalec-dule, an Israel-dulesuli. }5 wd Rey-Saúl, e-machi-Jonatán-ebo es-suidse ibitosmalad-ulale, dummad-bonanai-guarmalad, bar-mas-itossurmalad, neg-mutikidse. Deginbali, Bab-Jehová-sordamar-ibitosmaladga, degine, Israel-dulemarga, bonanai-guarmarbalid, ar es-suidse ibitosmalad. 4 %d David bela itosgua, naibid-dummad itononikid. A-ular, e-mor-yoid na siir-imaksad. David-e-sordagan itosmarmogua, deyob imaksamarmogad. M3 d ”Agi, an ese nadsunnad. An dakdegua, Saúl bar-san-onogosuli, an oburgwissundo. Dummad, Rey-Saúl-ibe an e-ologurgin susad, or-swidagi-nagumaladse-bakar e-ibe an susbalid, bega-sedagega.” `2 =d ”Geb Rey-Saúl anga sogdebalid: ‘Be an-oburgwe, an geggusa, an-bar-guosuli.’ c1 Cd”Geb anse egichialid: ‘¿Be doawa?’ Geb an abin-imakded: ‘An Amalec-duled.’ r0 adSaúl ansik-aibiriargua, an-daksad, geb anse gollalid. Agine, an abin-imakdemogad: ‘Degite, sogdeen.’ -/ WdWe-sapingwa-ega-gayaburba-senonikid abin-sogdebalid: —Gilboa-yar-nugadse binsa an atakdinad. Agi an Rey-Saúl, eswargi-akani-gwichi an dakalid. Aginbali, e-isdarmalad egi ebirdani an daksabalid. E-isdarmalad ur-napaginmaladgi egi daniki, degi, moli-birgi-sii egi danimarbali an daksad. . {dDavid sorda-ega-gayaburba-senonikidga sogded: —¿Igi be nabir wisi, Saúl, e-machi-Jonatánʼbogwa oburgwilesa? z- qdDavid ese egisdebalid: —¿Igi neg-gusa? Bela anga sogo, mer angi odukuo. We-sorda abin-sogdebalid: —Israel-sordamar bila-ononagu, bela sikirmakdemalad, bukidar oburgwilesmalad. Degine, Saúl, e-machi-Jonatánʼbogwa oburgwilesmogad. , dGeb David ese egisded: —¿Bia be daniki? We-dule David-abin sogded: —Israel-sordamar-danar-danar-bukwadgi an wakicha-danikid. _+ ;dIbapaagusgua, dule-gwensak Davidʼse nonikid. We-dule Rey-Saúl-sordagan-bukmaladgi danikid. E-mor-yoid siir-siir-nonikid, e-nono olli-sichi nonibalid. We-dule Davidʼse nonigua, David-asabin dulluu napase imakded. ~* {dRey-Saúl-burgwisad-sorbali, David, Amalec-dulemargi-nakwisbargua, Siclag-neggweburse nonikid. Agi, ibabo gudii gusad. s)_Bemar bur bule anmar-Dummad-Jesucristo-anmar-Abonoged be magar-nue-dakedgi nasgumai gumar. Degine, e-bemargi-nabir-binsamaidba bur bule be nasgumai gumarbarsun. Emi-ibagi, degisadegu, Jesucristo-nug ogannolesun. Ar deyobdo.:(mGwenadgan-sabesailamalad, degisoggu, bato be wisigarmar, nue-salakarmar. Dulemar-igarsuli-gudimaladse ebipiledamalar. Deyobile, be nue-Bab-Jesúsʼba-naidgi be bangudoed. F'Pablo bela-e-gardamar-narmaksadgi we-igargangi bemarga sunmaknaid. We-igargan abala aku-itoledaed. A-ulale, dulemar-ibmar-wissurmalad, degi, Bab-Jesús-Igargi-nollo-gudimalad, yamo a-igar ogwaddamalad. Deyob bela Bab-Dummad-Garda-narmakar-baidsik-nanaid yamo ogwadamalad. Degisoggu, amar sabsur-odurdaklemarsunnoed. N&Degine, be ebinsamalo, anmar-Bab-Dummad-e-ibmar-gwae-gwae-imaksulidi, dule-abonogega gued. Igi anmar-gwenad-sabesailad-Pablo, Bab-Dummad-ega-binsaed-nue-nika-imaksadba, bemarga narmaksamoga. y%kDegisoggu, gwenadgan-sabesailamalad, we-ibmarmar bemar abdakbukwagumarsoggu, bemar gatik alamakmarsun. Adi, Bab-Dummad bemar gutu-gwen-naisuli, gwage-swilidik-isguedsuli, degi, unnila ulubgi-bogidikidbi be nanadii bemar daknonikigar. $+ Ar anmardi, Bab-Dummad anmarga napneg-binid, degi, nibneg-binid-ukoye-sogsad edarbebukmarsunnad. Ar agi unnila igar-innikimaladbi gumai guoed. :#m Bab-Dummad-iba-danikoed-abdakbukwa, gwae a-iba dagega be imakmar. A-ibagangi, nibneg gummakdoed, bela bergudoed. Bela ibmar-sailaga-gubukmalad gummakosoggu, bela daludsunnoed. s~~Q~}||{bzzSy xxw]vvYuut>sswrqeppLontmml[jjhgffLee-dcbEa``B__1^^] \[iZZ Y,XWV/U_TTRSRQPON'MLLKKJbIHHGFEDCCBuAnA @|??M>>L<<;;::9988d7665D43y32,1r1/.U--,,+[*2)~((6'')&y%%$D#X"S!} Ivh3*eU f* g  H U 9tsyd #Degi, Jonadab, Rey-Davidʼga sogded: —Rey, igi an bega sogsagusa, bela be-masmala burgwissurye, be dake, danimalad. $rCd "Agine, Absalón wakited. Degidgine, sapingwa-nakulegwichid e-yargansik-igar-maidsik-atakdegua, dakalid, bukidar dulemar yar-aidemaid-gakaba danimala. q{d !”Dummad, degisoggu, mer emar-sognanaid be itogo: ‘Bela be-masmala-burgwisye,’ ade, Amnónʼbi burgwisad.” npWd Simea-machi-Jonadab Davidʼga sunmakded, ega sogded: —Dummad, be-masmala-burgwisye-soglegedi mer be itoge, ar Amnónʼbi oburgwilesad. Ar ade, Amnón, Tamarʼgi dodosgu, Absalónʼdi sogsagusad, amba anse Amnón-oitolegedseye. #oAd David itosgua, gwichibin imaksad, e-mor-yoid siir-imaksad, geb napayala megisad. Bela ega-arbamalad-walik-bukmalad, deyob e-mor siir-imaksamarmogad. nd Amba rey-masmala igarba nadapmargu, Davidʼse gaya-mosad: “Absalón, bela be-masmala-oburgwisye, wargwensaar durgussurye.” =mud Absalón-e-maimar igi Absalón ega sogsagusa, sogedba Amnón-oburgwismalad. David-masmala deyob neg-daksagu, gwichibin imaksamalad, geb e-molimar-uaya-senigwadgi wakitemalad. wlid Absalón e-maimarga sogsa gusad: “Bemar nue Amnón-dako, nue-mumgudele, an bese gotemaloed: ‘Emisgi Amnón-oburgwemarye.’ Geb bemar Amnón-oburgwemaloed. Mer dobgumalo, ani an be-barminanaid. Gandik-samalo, niga-ogannomalo.” tkcd Absalón, Davidʼgi alamaknaisoggu, David, Amnón-barmisad, degi, bela e-masmala-bamalad barmisbalid. jd Absalón ega sogdebalid: —Be anba naosursoggu, degiirdi, an-ia-Amnón be anba barmide. David abin-sogded: —¿Ibiga Amnón beba naoe? i d Rey-David, Absalón-abin sogded: —Suli machi. Anmar bela bese naosulid. Degiile, be-ibe mani meso-itole. Absalón amba egi alamaknai-inigwele, Rey-David yapa nae gusad. David, Absalónʼga sognai gualid, bitigi bega ibmar-nueganbi gusana gadinye. 3had Absalón, Rey-Davidʼse naded, geb ega sogdapid: —Anga-arbamalad sibad-wawaad-e-absar-esinanaisoggu, anse be atakdabi an be-abeged, degi, bega-arbamalad be sedabaloed. ogYd Birgabo-nasad-sorba, Absalón, Rey-David-masmalase gochad, adi, Baal-Hazor-neggweburse ibase-dagmalagar. Baal-Hazorʼde, Efraín-yar-naid-dikarba siid. Baal-Hazorʼgine, Absalón-sibad-wawaad-e-absar-esikmalad bukwamarmogad. fd Absalónʼdi, Amnón-Tamarʼgi-dodosad-ular, Amnónʼga bar sunmaksasulid. Bela-bela Amnón-sae-dake gusad. Absalón, Amnón-oburgwisad e7d Rey-David deyob wisgusgu, bela-bela sae itosad. Degi-inigwele, e-machi-Amnónʼse uludsurgusad. Ar ade, e-machi-sailaginedsoggu, na sabesailad. ddCd Absalón e-bun-Tamar-deyob-daksagu, ega sogded: —¿Be-sus-Amnón begi dodosa? Buna, we-ibmar mer bar obaro, ar be-gwenadbalid. Mer be surbinsa itogo. Tamar, Absalón-negse megnonikid. Naibid-dummad itodii gusad. %cEd Agine, Tamar sooburu amisad, e-nonogi eosad. E-mor-yeerdakleged-yoid siir-imaksabalid, e-arganmar e-nono-birgi mesisa, igarba binnasur-ogormaknadapi gusad. b3d Geb Amnón-e-mai, neg-magaba Tamar-onosad. Geb yawagak edis imaksad. Tamar mor-yeerdakle-yoi-gudiid, rey-sisgan-yagan gusgu mor-yodamaladyob. waid Amnón e-maise goted, ega sogded: —We-ome be anga neg-magaba onoge, mer bar odogo, yog-yawagak-ediar imako. `-d Tamar ega sogdemogad: —Mer weyob be an-imake. Be angi-dodosadba, bur-naibid-dummad be anga uknaid. Amnón, Tamar-ega-sunmaked itossulid. _1d Egi-dodosad-sorba, Amnón, Tamar-nue-isdar-dakded. Iduar-sabgusadba bur bule isdar-dakded. Geb Amnón, Tamarʼga sogded: —Gwisgue. Be noe. \^3d Amnón eba ibsassulid. Tamarʼgi obinsoggu, sabesur-imaksad, geb egi dodosad. =]ud Angi be dodosar, ¿an bia-naosunna? Ar bedi Israel-dulemarga be dule-isganaga gumogoed. An bega ise-wilegar soged, reybogwa be sunmaknae. Rey bega an-ukoed, yapa bega an-ukosulid. \'d Tamar, Amnón-abin sogded: —Susu, mer weyob be an-imake. Ar Israel-yargi weyob-dule-imakleged maisulid. Mer we-ibmar-isgana be imake. y[md Tamar, Amnón-asabin madu-sidgu, Amnón, Tamarʼgadebin imaksad, geb ega sogded: —Dage buna, anmar anbo-mege. 5Zed Agine, Amnón, Tamarʼga sogded: —An-gabedse be anga mas-sedago. Geb be-sunnad be anga mas-ukbalo. Tamar madu-yosad gannar susad, geb e-sus-Amnónʼga e-gabmaidse sesad. Yd Tamar madu-yosgu, bategi Amnón-asabin sinonikid. Amnón yapa gunne gualid, geb sogded: —Bela neg-magaba ainimalo. Bela node gusmalad. $XCd Agi, Tamar e-sus-Amnón-negse-naded, e-obunnogedgi-mai dakdapid. Tamar maduburgi arbaded, omukunai gualid. Madu-madar-madar-imaksad, geb soogi yosad. }Wud David, Tamar-negse dule-barmisad, Tamarʼga sognaega: “Be-sus-Amnón-negse be dagye, ega be mas-imakdaye.” LVd Amnón e-obunnogedgi yamo uellemaiyob megisad. Rey-David ese ataknonigu, Amnón ega sogded: —Anga be an-bun-Tamar barmidage. Anga madu-matabo imakega, degi, e-sunnad masgi an-ogunbaligar. U!d Jonadab, Amnónʼga sogdebalid: —Yamo uellemaiyob be imako. Degisoggu, be-gabedgi be mego. Be-bab bese-atakdanidibe, ega be sogo: ‘An-bun-Tamar masgi an-ogunnega be anga barmidaye. Anga mas-dunai an dakega, degi, e-sunnad masgi an-ogunnega be barmidaye.’ bT?d Jonadab, Amnónʼga sogded: —Rey-machi, ¿ibiga be garagus daklege? Deyob be ibagan-obelomai an be-daked. ¿Igi be itoge? ¿Anga be sogosurde? Amnón abin-sogded: —An-urba-Absalón-e-bun-Tamarʼbina nue an soged. S}d Amnón e-ai-wargwen nikad, Simea-machi-Jonadabʼye nugad. Jonadabʼde yeer-emar-binsaed-gaedid. Simeaʼdi, David-e-iad. Rd Amnón e-bun-Tamar-abegedba surbinsa itoalid. Tamar amba yagwasoggua, Amnón binsadidaed, an-bunse-golega igi-an-imakergebye. fQ Id Ibagan-nasgua, weyob neg-gunonikid. David-machi-Absalón bun-gwensak-nikad, Tamarʼye-nugad. Tamarʼde yeerdakleged. Aginbali, David ome-baidsik machi-baid nikabalid, Amnónʼye-nugad. Geb Amnónʼde, Tamarʼbina sokalid. GP d David Rabá-dulemar Rabá-neggweburgi onosad. Amar oarbaega imaklesad. Amarga we-ibmar uklenai gualid: Esnali-dummad, napa-omued, degi, akanmar. Aginbali, napsa-ginnid soogi akwayob-sobnai guarmarbalid. Amón-dule-bamalad deyob imaklesmarmogad. Geb David e-sordaganmala Jerusalén-neggweburse gannar nonigusmalad.Od David, Rabá-neggwebur-e-rey-annik ologurgin susad. Geb agine, David-nonogi sismalad. We-ologurgin nibir-dulapaa-gakambe-wilub (70) aidikued, a-gurgingi akwa-nuegan-dakleged nanaibalid. Aginbali, David Rabá-neggweburgi ibmar-nuegan-bukidar amisbalid. Nd David e-sordagan-urbenai gualid, Rabá-neggweburse urwenaega. Rabá-sordamargi bila-ononai gusad, geb egi naknonikid. )MMd Degisoggu, Rabá-neggwebur-suega bela sordamar-besmalad be sedago. Degisulile, ani an Rabá-neggwebur suoed, an-nug-obarledii guoed, be-nugdi obarlegosulid.” (LKd Geb Joab, Davidʼse dule garda-berbemalad-barmisad, ega sogegar: “Ani Joab, an Rabá-neggweburgi nue-dogsokalid. E-dia-simaladdi, bato bela anmarse sulesad. _K9d Joab Rabá-sordamargi bila-ononai gusad. Geb Amón-reyneg-gandik-siid sunonikid. OJd Geb Bab-Jehová, e-gayaburba-barsoged-Natán barmisad, adi, e-sogedba mimmiga nug-nasikega, Jedidíasʼye onugsaegar. Jedidías sogleged: Bab-Jehováʼse sabgulegaledye. David Rabá-neggwebur susad OId David e-ome-Betsabé-e-niga-ogannonai gualid, mer wile-itogegar. Geb degine, ese gornonikid. Agine, Betsabé mimmi-nikunonikid, Salomónʼye onug-imaksad. Bab-Jehová a-mimmi nue-sabgunonikid. Hd Emisgindi, mimmi burgwissoggu, ¿ibiga bar an mas-gunnosuli? ¿Anga bar durguosi? Suli. Bar anse-danikosulid. Ani, an ese naoed. OGd David e-sapin-dummagan-abin sogded: —Mimmi-nailikgumaiun, an mas-gunbisur-gusad, ise-boar an-gudii gusbalid, an binsasad: ‘Abakar Bab-Jehová wile an-dakalirye, anga mimmi-bendakalirye.’ RFd E-sapin-dummagan ega sogded: —¿Ibiga be deyob dae? Mimmi-nailikgumaiun be bonai gusad, be mas-gunbisur gusbalid. Emisgindi, mimmi-burgwisgua, be yog-gwisguar imaksad, be yog-mas-gunnar imaksabalid. E}d David mimmi-burgwisye-itosgua, gwichibin imaksad, yog-obar imaksad, gwallu-wawad maksabalid, degi, mor ogwasbalid. Geb Bab-Jehováʼse-goled-negse nadgu, Bab-Dummad-nug odummosad. A-sorba, e-negse nonikid, masgunned egichisad, geb mas-guchad. hDKd David daksagua, e-sapin-dummagan muchub-muchub binna sunmaknanai, agi, David binsanonikid, mimmi burgwisargebye. Geb David e-sapin-dummaganse egisded: —¿An-ibe bergussunna? Abinsadmalad: —Eye. Be-ibe bergussunna. 9Cmd Ibagugle-gusgua (7), mimmi burgwenonikid. David-e-sapin-dummagan dobedba binsananai gusmalad, igi Davidʼga sogoe. Geb dukin-dukin sunmakarmalad: “Mimmi dula-maigua, anmar ega sunmaknai gusanad, anmar-itobisur gusad. Anmar ega sogder, mimmi burgwisye, ¿bule gudago be ebinsae? Naibid-dummadi.” lBSd E-sapin-dummagan ese naddamalad, ega sogega, gwisguye. David yapa gwisgudaed, mas gunbidasurbalid. Ad Degisoggu, David mimmi-bendakega Bab-Dummadse ise-wilegar goted. David bar-mas-itossuli gusad, napayala-meremai oiboardaed. ,@Sd Geb Natán e-negse nade gusad. Bab-Jehová, David-e-mimmi-naibi-sanonikid, undar-uellegega imaknonikid. We-mimmide, David, Urías-omega-gusadba baksagusadid. a?=d Degi-inigwele, be Bab-Jehová-nuggi-dodosad-ular, be-mimmi-gwalulegoedi burgwenonikoed. %>Ed David, Natánʼga sogdemogad: —Bab-Jehováʼgi an nue-nosa. Natán, Davidʼga sogdebalid: —Bab-Jehová be-isgusad bato bega elisad, be burgosulid. p=[d Bedi ibmar dukuar imaksad. Andi bela Israel-dulemar be-omeganse-gollegoed-dakmalaga an imakoed.’ ” Q<d ”Weyob Bab-Jehová sogsabalid: ‘Be-neguya begi-aibinega an imakoed. Be-omegan-gudimalad dule-beba-gudiidga an urmakoed, e-yarba gabdii guoed, be-ibyagwar be dakoed. We-ibmar dukuar guosulid. 0;[d Ar be Urías-omese-gochadgi, degi, be-omega be imaknonikidgi, be angi dummad-nosad, baisur be an-daksad. A-ulale, be-neguyagi es-suidgi-dule-burgwed ollorguosulid.’ %:Ed ”Bab-Jehová sogbalid: ‘¿Ibiga be an-gayaburba be isdar itossunna? ¿Ibiga be an-asabin ibmar-isgana imaksa? Bee be, Het-dule-Uríasʼgi ome-egwannega be Urías-oburgwisad. Bee be, Amón-sordamar-es-suidgi Urías-oburgwega imaksad. Geb degidba be Urías-ome nikunonisunnad. M9d Saúl-reyneg an bega uksad, e-omeganse-bakar an bega uksabalid. Aginbali, Israel-yar-naid, degi, Judá-yar-naibalidi an bega uksabalid. Amba be galakus-itogena, an bega ibmar-uknai gubaloenad.’ o8Yd Agi, Natán, Davidʼga sogded: —Dule-deyob-ibmar-imaksadi, ar bee, a-dule gued. Weyob Israel-dulemar-e-Bab-Dummad-Jehová soged: ‘Ani an Israel-e-reyga be-nug-imaksad. Saúl be-oburgwebiguargu, an ega be-urmaksasurbalid. v7gd Igi sibad-wawaad-ome-senigwad-gargegue, deyob neg-imaksadba, wile-emar-daksasulidba ilabake-wilub bennukoed. 96md David deyob itosgua, dule-mani-ibedgi sabsur-uluded, geb Natánʼga sogded: —¡Bab-Jehová-Dula-Maid-nuki an soged, we-dule-deyob-neg-imaksad oburgwileged ega igar mai! G5 d ”Ibagwengi, dule-mani-ibedse dule-gwensak ataknonikid. We-dule-mani-ibed dule-ese-ataknonikid-masgi-ogunnega, e-sibad-wawaad-nikadi, degi, e-moli-bebe-ome-nikadi yapa oburgwe gualid. Degisoggu, dule-wileged-ibe sibad-wawaad-ome-senigwad susad. A-sibad-wawaad oburgwisad, adi, dule-ese-ataknonikid-ogunnegar.” r4_d Dule-wilegeddina, sibad-wawaad-ome-senigwad unnila wargwenna nikad. A-sibad-wawaad na baksa gusad, geb odummosbalid. Dule-wileged e-mimmigan-abargi na e-sibad-wawaad odummomai gusad. E-masgunnedgi na sibad-wawaad omadii gusad, e-nog-gobedgi na ogobdii gusbalid, degi, e-yarba na ogabdii gusbalid. We-dule-wileged e-sibad-wawaad-sabedba, e-bunoloyob na dakdaed. Y3-d Dule-mani-ibed sibad-wawaad-bukidar nikad, moli-bebe-nikad-ome deyob nikabalid. 62 id Bab-Jehová, Davidʼse, Natán-barmisad. Geb Natán, Davidʼse-modapgu, ega sogded: —Neggwebur-gwensakgi dule ebo gudiid. Gwensak mani-ibed gued, baiddina, dule-wilegedid. i1Md Bukib-binsaed-ibagan-bergusgu, David Urías-omega-gusadbina gochad, geb ega e-negse senonimalad. Agine na nikunonikid. Geb Betsabé Davidʼga goe-susugwa nikunonikid. Bab-Jehová David-deyob-neg-imaksad nued daksasulid.]05d Urías-e-ome-Betsabé e-sui-burgwisye wisgunonigua, bukib-eba-binsanai gualid. /d David, dule-ega-garda-senonikidga sogded: —Weyob be Joabʼga sogdapo: ‘Mer bai-itogo. Ar sigu mileddibe, yogasaar emargi yoleged. Degisoggu, Rabá-neggweburgi be bila-ononaid gatik ogannogo, be neggwebur suedse imako.’ Bedina be Joab-ogannonai samogo. 3.ad Geb degidgine, sigu-mimalad galu-matusulid-akwabiid-birgi buksoggu, anmargi sigu miarmalad. Geb agine, be-sordagan abar oburgwilesmalad. Het-dule-Urías oburgwilesmogad. F-d Dule-garda-berbeged Davidʼga sogded: —Anmar-isdarmalad nue-anmargi obitenad. Neg-olloledgi anmargi gwichigudgu, anmarse sikirmakmai gusad. E-neggwebur-yawagakse anmarse sikirmaksamalad. ,{d Agine, Joab-e-garda-berbeged nade gusad. Geb Davidʼse nonigua, bela-ega-Joab-sunmaksad Davidʼse ogwanai gualid. +d ¿Doa Tebes-neggweburgi Jerobaal-machi-Abimelec oburgwisgusa? ¿Ome-gwensak a-dulegi galu-matusulid-akwabiid-birgi obnaged-akwa egwachagussursi? ¿Ibiga bemar e-galu-walikaa nadegusmala?’ Geb Davidʼga be sogdebalo: ‘Be-mai-Het-dule-Urías burgwismogad.’ ” 8*kd agi be-abin ulud-be-dakele, degi, bega sokardibe: ‘¿Ibiga neggwebur-galu-akwabiid-walikaa be ulusmala? ¿Ar bemar wissursi, galu-matusulid-akwabiid-birgi ibumar mileardae? a)=d Joab dule-garda-berbegedga igar uksad: “Bela be Rey-Davidʼga bila-onolesad-ogwasale, H( d Deyob neg-gusgua, Joab, David-owisosad, igi bila onolesa. o'Yd Rabá-sordamar Joab-abin noarmargu, David-sordamar oburgwilesad. Geb Het-dule-Urías oburgwilesmogad. }&ud Degisoggu, Joab Rabá-neggweburgi urwesokargu, bia sordamar-niga-gandikmalad-ogwisgusa, agi Urías-ogwichisad. %7d David a-gardagi Joabʼga weyob sunmaknaid: “Bia bur sabesur-urwelenai, agi be anga Urías-ogwisguo. Geb Urías-oburgwemalaga walagwen be obego.” Y$-d A-banedgine, David, Joabʼga garda narmaksad. A-garda Uríasʼba barmisad. $#Cd Neg-oibosgu, David mas-gunnega Uríasʼse gochad, geb omumgusad. Sedogusgu, Urías gannar David-e-maimar-e-neg-gabedse nade gusad, e-negse gwen arbisulid. "d David, Uríasʼga sogdebalid: —Emi be wegi obunnobalo. Banegidse an be-barmido. Urías a-ibagi Jerusalén-neggweburgi besad. !d Urías, Davidʼga sogded: —Dummad, Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu wis neg-matargwagwad-urba mellesiid. Degine, Israel-sordamar, degi, Judá-sordamar wis neg-matargana-urba mellebukmarmogad. Deginbali, Joab, e-sordaganmala neg-sate gaamakbukmarmogad. Ar degite, ¿sunna ande an-negse gabnao be an-itoge? ¿Sunna ande mas-nued-gunsii gubalo be an-itoge? ¿Sunna ande an-ome-yarba nue-gabmai gubalo be an-itoge? Adi sulirgebed. Dummad, be dummad-guedgine napira an bega soged, deyob an ibmar imakosulid. * Od Geb Davidʼga sognonimalad: “Urías e-negse-gabiapsurye.” Agine, David, Uríasʼga sogded: —¿Ibiga be-negse be obunnoapsuli? Ar be undar-bangu danisursi. Pd Uríasʼdi, e-negse nadsurgusad, David-e-maimar-e-neg-gabedgi gabisad. +d Geb David, Uríasʼga sogdebalid: “Be-negse be nae, wis be-ome be daknae.” Urías, Rey-Davidʼgi bangudgua, David ega ibmar-nued barmisad. d Urías, David-asabin-nonigua, David ese egichialid, Joab nueganbi-sogeye, sordamar-nueganbibar-sogeye, bila-onolenaid igi nadapbarye.  d Agine, David dule-barmisad, Joabʼga sogega: “Anga Het-dule-Urías barmidagoye.” Geb Joab, Davidʼse Urías-barmialid. b?d Geb Betsabé gurgin-nika gunonikid. Geb agine, David-owisosad: “An bonigwarye.” d Ar Betsabéʼde, na igar-maidba san-urukega obnai gusad, ar emissaar e-burba-dakdiid bergusad. Geb David ega Betsabé-sedamalaga e-sordagan-barmisbalid. Degidgine, David, Betsabéʼse gornonikid. David-ese-gochagu, geb ome gannar e-negse nade gusad. 5d David we-ome-wisguega emar-barmisad, we-omede doawa. Geb ega sognonimalad: “We-ome Eliam-sisgwaye Betsabéʼye nugye, Het-dule-Urías-e-omeye.” 2_d Ibagwengi, neg-sedosgua, David na obunnomai gwisguargu, niba-neg-ubeb-naidgi garmakdii gualid. Agi urba-atakdegua, ome-gwensak-obnai dakalid. A-omede yeerdakleged. s cd Birga-obaksagua, reymar-urwenaddamalad-ibagi, David, Joab-barmisad, degi, bela Israel-sordagan urwenamalaga barmisbalid. Amarde, Amón-sordamar-obelosmalad, geb Rabá-neggwebur-ebirismalad. Davidʼdina Jerusalén-neggweburgi besgusad. d Reymar Hadad-Ezer-bendaknanaigusmalad dakdegua, Siria-sordamar Israel-sordamarse galakusmala, we-reymar Israel-sordaganbo igar-nabonanai guarmalad, geb e-maiga gunonimalad. Degisoggu, Siria-sordamar dobedba bipisaale bar Amón-sordamar-bendakdii gussurmalad.{qd Siria-sordamar, Israel-sordamar-abin gwakidmalad. Geb Davidʼsega dulataled-ilagugle (700) sordamar-ur-napaginmaladgi-urwemalad, degi, mili-dulabo (40,000) sordamar-nagab-urwemalad oburgwilesad. Siria-sordamar-e-dummad-Sobac oburgwilesmogad. d David owisolesgu deyob e-isdarmalad ambikunonimarye, David urwenaega, belagwable Israel-sordamar-oambikunai gusmogad. Jordán-diwar obaksamalad, geb Helam-neg-nugadse nonimalad. Siria-sordamar Davidʼbogwa-urwega ilekwaa ambikusmalad. Geb urwenai guarmalad. .Wd Hadad-Ezer Siria-dulemar-Éufrates-diwar-obakar-bukmaladse gochad. Geb amar Helam-neg-nugadse nonimalad. Hadad-Ezer-sordagan-e-dummad-Sobac a-dulemar-idudani gusad. ^7d Siria-sordamar Israel-dulemarse galakus-itosmargua, gannar urwega ambikusmalad. sad Agine, Amón-sordamar dakdegua, Siria-sordamar Joab-abin-gwakide, Abisai-abin gwakidmarmogad. Agi, Amón-sordamar e-neggweburse dukunadmalad. Joab, e-sordaganmala Amón-sordamargi-ulusad-sorba Jerusalén-neggweburse gannar nonimalad. kQd Joab e-sordaganmala Siria-sordagangi urwega nadegusad. Siria-sordagan Joab-abin gwakidmalad. 5d Mer sikirmakmalo. Anmar-dulemar-ular, anmar-Bab-Dummad-neggweburmar-ular, niga-gandik-samalo. Degisoggu, Bab-Jehová na e-sogedba ibmar imaksun.” 'Id Geb Joab, Abisaiʼga sogded: “Siria-sordagan angi-obite be dakele, be an-bendaknoniko. Amón-sordamar begi-obite an dakdemogale, an be-bendaknamogoed. _ 9d Joab, e-sordagan-bamaladdi, e-gwenad-Abisaiʼga uksad, adi, Amón-sordamargi urwegar. H  d Joab deyob-daksagua, Joab-e-sordagan e-isdarmalad-asabin ambikusmalad, degi, yarganba ambikusmarbalid. Degisoggu, Joab, Siria-sordamargi urwega, e-sordagan-niga-bur-gandikmalad urbisad. j Od Amón-sordamar e-neggwebur-noedse Israel-sordamargi-urwega nadegusmalad. Geb ilekwaa ambikusmalad. Soba, degi, Rehob-e-sordagandina, Istob-e-sordaganmala, degi, Maaca-e-sordaganmala neba-ollornaidgi bachikii ambikusmarmogad. Z /d Deyob David itosgua, Joab, degi, bela e-sordagan-niga-gandikmalad barmisad. s ad Amón-dulemar neggusadba dakarmalad, emarde David-e-isdarmaladga-gunoniki. Degisoggu, manigi-bennukar sorda-bamalad amismalad. Amar wemalad: Siria-sordamar, Bet-Rehob-neggweburginmalad, degi, Soba-neggweburginmalad e-mili-dulagwen (20,000). Amón-dulemar, Rey-Maaca-e-sordagan e-miligwen (1,000). Degi, Is-Tob-sordagan e-miliambe-gakabo (12,000) amisbalid. d David deyob wisgunonigua, a-dulemar-abinguega e-sordagan-bamalad barmisad, ade, binged-dummad nikunonimalad. Rey-David e-sordagan-abingunadedga sogsad: “Weyob be sogdapoye: ‘Jericó-neggweburgi bemar obunnogo, siga-suguedse geb bemar anse nonimalo.’ ” {d Degisoggu, Hanún, David-sordagan-gassunnad. Geb Hanún, David-sordamar-ibe, aku-negabala siga-emiega igar-uksad. Degi geb, e-morsuid-yomalad e-sor-magar-daklegedse e-ibe sikega igar uksabalid. Hanún, David-sordagan gannar e-negse barmisad. 1d Amón-dulemar-idudimalad Rey-Hanúnʼga sogded: “David e-sordagan-barmialidi, ¿binsa nabir be-bab-burgwisad-ular, wile-be-dakedba danimar be ebinsae? Suli. ¿Ar amarde anmar-neggwebur argadanisurmar be ebinsae? ¿Ar anmar-neggwebur-obelogega danimarsursi? Ar deyobdo.” d Geb David sogded: “Igi Nahas angi nued gudigusa, e-machi-Hanúnʼga an deyob ibmar oyobimogad.” David, Hanún-e-bab-burgwisad-ular, mer-dogdar-wile-itogega, e-garda-berbemalad Hanúnʼga barmisad. David-e-garda-berbemalad Amón-dulemar-e-yarse nonimargua, g Kd Degi-neggusad-sorba, Amón-dulemar-e-rey burgwenonikid. A-sorba, e-machi-Hanún neg-ganonikid. d Degine, Mefiboset, muya-muya-nanasoggu, Jerusalén-neggweburgi gudii dasunnad, ade, Rey-Davidʼba bane-bane mas gundii daed.|sd Mefiboset machi-bipigwad-wargwen nikad, Micaíaʼye nugad. Bela Siba-neggi-gudimalad, Mefiboset-e-maiga gudimalad. Ld Siba, Rey-David-abin sogded: —An-dummad-rey, an be-maiga-gusoggu, be anga-igar-mesnaidba, an ibmar-imako. Mefiboset, igi rey-masmala mas-gundidamala, deyobi Rey-Davidʼba mas-gundii gussunnad. !d Degisoggu, Mefibosetʼga be e-nainumargi arbadii guo, be-masmala ega arbamogo, degi, be-maiga-gudimaladse-bakar, ega-arbamogo. Ibmar-gwag-gulleged-sanmakmalad welealile, ega nue sabomalo, be-dummad-e-machi nabir mas-gundii guegar. Be-dummad-e-machi-Mefibosetʼdi, bane-bane anba mas-gundii guoed. Sibaʼde, masmala-warambe-gakatar (15) nikad, degi, e-maiga-gudimalad e-dulagwen (20) nikabalid. <sd Agine, Rey-David, Saúlʼga-ibmar-akwedid-Sibaʼse goted. Geb ega sogded: —Be-dummad-e-machi-Mefibosetʼga ibmar-bela-Saúlʼgadga-gusadi, negmarse-bakar, bela ega be uke. "~?d Mefiboset, David-abin gannar-dulluu-naded, geb ega sogdemogad: —Dummad, ¿ibiga be nabir angi nued binsae? Ar ande, ibmar-isgana-milemaiyob gued. \}3d David ega sogdebalid: —Mer be an-dobguo. Be-bab-Jonatán-nuggi innikigwadba ibmar-nued an wile be-dakedgi bega imako. Nainumar-nanaid, be-dad-Saúlʼgad, gannar an bega uko. Bedi, be anba mas-gundii guo. h|Kd Mefiboset, David-asabin nonigua, napa-nagase dulluu imaksad. Mefibosetʼde Jonatán-machid. Jonatánʼdi, Saúl-machi-gumogad. David, Mefibosetʼga sogded: —¡Mefiboset! Mefiboset abin-imakded: —Degite, sogdeen dummad. n{Wd Rey-David, Mefiboset-sedamalaga Lodebar-neggweburse, Amiel-machi-Maquir-negse dulemar-barmisad. (zKd Rey-David ese egisdebalid: —¿A-dule bia gudii? Siba abin-sogdebalid: —Jonatán-e-machi, Lodebar-neggweburgi gudiid. Amiel-machi-Maquir-e-neggi maid. syad Rey-David ega sogdebalid: —¿Saúl-e-gwenad-gwensak-gudii be dake? Ar Bab-Dummad-emar-wiledakmaid-nuggi an ega ibmar-nued oyobienad. Siba, Rey-David-abin sogded: —Unnila Jonatán-e-machibi gudiid, e-mali abinbela bonigwaled. xd Dule-gwensak Saúl-neguyagi arbadigusad gudii daklealid. A-dulede, Sibaʼye-nugad. Davidʼse dagega geb Sibaʼse gorlenaded. Siba nonigua, Rey-David ese egisded: —¿Be, Siba? Abin-sogded: —Eye, Dummad. Sogdena, ibu bega imakbi be an-abege. w d David egisde gusad: “¿Saúl-gwenadgan wis-gudii be dakmala? Ade, Jonatán an-ai-nuedga gussoggu, a-nukad an egi nabir binsabied.” v dJoiada-machi-Benaía, Cereteo-dulemar, degi, Pelet-dulemar-e-dummadid.Geb David-masmaladina, dummagan-negsedimaladid.u#dAhitob-machi-Sadoc, degi, Abiatar-machi-Ahimelecʼbogwa, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladid.Seraías, Davidʼga garda-narmakedid. vtgdSarvia-machi-Joab, sorda-bila-onomalad e-dummadid.Ahilud-machi-Josafat, garda-narmaked-e-dummadid. ~swdDavid igar-innikigwadba Israel-yar-sealid, sogedba dulemar-semai gusad. David-sordamar-idumaladi, wemalad: Wr)dAginbali, David e-sordagan neg-nakulegega Edom-yar-naidgi urbenai gusad. David Edom-dulemar e-maiga imaksad. Bab-Jehová David-bia-urwenadele, e-isdarmaladgi-onakwega imakdaed. David-sordamar-idumalad #qAd Deyob David-nug dungumai gusad. David Siria-dulemargi nakwis-danigua, neba Baluye-nugadgi Edom-dulemar miliambe-gakabaabak (18,000) ese ibitosmalad. Mpd Siria-dulemar-ibe, Moab-dulemar-ibe, Amón-dulemar-ibe, Filistea-dulemar-ibe, Amalec-dulemar-ibe, degi, Hadad-Ezer-ibe ibmarmar welesmogad. Hadad-Ezerʼde Rehob-machid, Rehobʼdi Soba-yar-e-reyd. xokd A-ibmarmar Rey-David Bab-Jehováʼga uknai gusad. Degine, manimar, ormar Bab-Dummadga-nugsalesadi uknai gusbalid. We-manimar, degi, ormar Bab-Jehováʼga-nugsalesadi dulemar-David-maiga-gunonimalad-ibe weles gusad. We-dulemar-ibe welesad: n)d Ar Rey-Toi, Hadad-Ezer-e-isdaradmosoggu, na e-machi-Joram Davidʼse barmisad, ese nuedgi ataknaega, egi nued binsabaliga. David Hadad-Ezerʼgi nakwenonikid-ular, Joramʼdi, Davidʼga ibmar-manigi-sobaled, ibmar-orgi-sobaled, degi, ibmar-esgoro-gordikidgi-sobaled sesad. emEd Deun, Hamat-neggwebur-e-rey-Toi, bela Hadad-Ezer-e-sordamargi David-nakwisad wisgusad. 3ladDeginbali, Rey-David esnon-bormo Beta-neggweburgi-bukwad, degi, Berotai-neggweburgi-bukwabalid ichesur-susa gusbalid. Beta, degi, Berotai, Hadad-Ezer-e-neggweburmalanad. kdA-sorbali, David, Hadad-Ezer-e-maiga-gudimalad-annik sigu-abgaed-olobiid susad. Geb Jerusalén-neggweburse sesa gusad. j-dAgine, David Siria-yargine e-sordamar nakulegega urbisad. Siria-yargine, Damasco-neggwebur-siid. Degisoggu, Siria-dulemar David-maiga gunonimalad, degi, Davidʼga mani-uklegergebed ukdii nanasmalad. David bia-urwenaddibe Bab-Jehová e-isdarmaladgi nakwega David-imakdaed. ?iydSiria-dulemar Damasco-neggweburginmalad, Soba-e-rey-Hadad-Ezer-bendakega nonimalanad. David amba egi obichabalid. David Siria-sordamar-mili-dulagwen-gakabo (22,000) oburgwisad. Hh dDavid e-isdarmalad-ibe moli-ur-napagined miligwen (1,000) gasad, degi, miligugle (7,000) sordamar-moligi-sii-urwemalad gasbalid. Aginbali, sordamar-nagab-urwemalad mili-dulagwen (20,000) gasbalid. Geb ur-napaginedgi-moli-atinnarmalad-e-mali-gasi siksa gusbalid. Unnila e-ur-napaginedga napi-dulatar (100) moli-sabosad. Sg!dDavid, Hadad-Ezerʼgi urwenagu, egi obichabalid. Ar ade, deun, Hadad-Ezer, Éufrates-diwar-neg-naid gannar David-annik subigualid. Deun, Hadad-Ezer-e-bab-Rehobʼdi Sobaʼye-neg-nugad e-reyga maid. fydDavid, Moab-dulemargi bila-onosgu, egi-nakwis gusbalid. David Moab-sordamar bela napayala ilekwaa megmalaga imaksad, geb dubgi wilub-imaksad. Dub-giabo-suguedgi dulemar mamaile, oburgwilesdaed. Geb dub-giapaagwadgi dulemar mamaile, adi, bendaklesdaed, oburgwiledasulid. Degidbali, Moab-dulemar David-e-maiga gunonimalad. Davidʼga mani-uklegergebed ukdii gusmarsunnad. 5e gdA-sorbali, David Filistea-sordamargi bila-onogedgi-nakwenonikid, geb Filistea-dulemar maiga imaklesmalad. Geb David, Meteg-Ama-neggwebur Filistea-dulemar-annik sunonibalid. Zd/dDegisoggu, an-wagan-onasguega be imake, adi, be-asabin degisadegu gudii gumalagar. Bab-Jehováʼye, be-nued-binsaedgi degisadegu an-wagan-nasgumai be-imake. Ar be-sunnad be sogsagusad an deyob imakoye.”cydBab-Dummad-Jehová, bee be Bab-Dummadid, be-gayaburba sunsogedid. Agine, anga be sognaid, ibmar-nuegan anga be ukoye. bd”Be Israel-dulemar-e-Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nikadi, we-ibmar-dukuar-mainad anga be magar-imaknonigua, anga be sognai gualid: ‘Ani an bega be-wagan-negsemai imakoye.’ Agala, ani-David be-mai guedi, an dobsuli bega soged, wilesagwadgi an bese egised. FadAdi, degisadegu be-nug-odummolenai guoed, soglegoed: ‘Israel-dulemar-e-Bab-Dummad, Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nikadye.’ Degidbali, an-wagan-negsemaloedi degisadegu bega negsemamai guoed. `d”Emide, Bab-Dummad-Jehová, be-angi-nued-sunmaksadi, degi, an-wagangi-nued-sunmaksadi, bela be bar-oganno. Be-sogsadba be imako. _dBab-Jehová, Israel-dulemar degisadegu be-dulamarga be imaknonisunnad. Degisoggu, Bab-Jehová, e-Bab-Dummadga be gunonikid. ]^5d¡Ar be-Israel-dulamaryobidi dulamar-baigan sated! Bab-Dummad, be-dulamar-sabedbali, begadga-imakega be be-dulamar-bendaksa gusad. Israel-nug-odummogega ega be ibmar-dummagan imaksad, degi, ega be ibmar-bulegan oyosbalid. Egipto-yargi-wilebukmargu, be bendaknonikid, neggwebur-bamaladgine be obachad, degi, e-bab-dummagangi be obachabalid. -]Ud”Degisoggu, Bab-Jehová, bedi Bur-Biriginedid. Bab-dummad-baid beyobid sulid, bebi unnila Bab-Dummadga maid. Bela we-ibmar anmar-sunnagwad anmar-uayagwar itosad. _\9dBe-sogedba bela ibmar-dummagan be imaksad. Aginbali, be angi we-ibmarmar odukussulid. b[?d”Bab-Dummad-Jehová, ¿ibu an bega bar sogbalirgebe? Suli. Ar nue-magasar be an-daked. FZdBab-Jehováʼye, ¿amba be ibmar-akuar anga be uksa be itoge? Ar emide, an-wagangi be sunmaknabalid, yoedse an deyob egi ibmar-sabaloye. Bab-Jehová, ¿ar be weyob dulemarga ibmar-imakdae? =YudGeb Rey-David Bab-Jehová-asabin sigdapid. Bab-Dummadse gotegusad: “Bab-Dummad-Jehováʼye, ¿ande doasunna? ¿An-neguyade ibusunna? Emide be, we-ibmar bela be anga uknagu. XdWeyob, Natán Bab-Dummad-ega-bela-sunmaksad, degi, bela ega-ibmar-oyosadi, Davidʼga ogwanai gusad. David Bab-Dummadse-gochad W#dBe-wagan-negsemaloed, degi, be-negsemaidi, an-asabin surguega an imakosulid. Degine, be-negsemaid degisadegu-selemai an imakbaloed.’ ” iVMdDegisoggu, an-sabed an na ega oyodii guoed. An Saúlʼgi an-sabed-obachayob, an egi obanosulid. 2U_dAn e-babga gunonikoed, degi, ede an-machiga gunonimogoed. Ichakwa daele, anse molidubgi, degi, suargi bibyolenai guoed, igi baba na e-machi-odurdakardaedyob anse guoed. iTMd We-be-machi anga anse-goled-neg sobnonikoed, degi, e-negsemaid-igar degisadegu an ogannobaloed. S5d Be burgwenonikile, be-serganse be nadele, be-machi-gwensak-begi-danikid an ogwisgunoniko, be-sorba rey-gan-seega, e-negsemaid-igar bar-berguosulid. /RYd Epenne, an Israel-idumalaga igar-nabiromalad-nugsasad-ibagine, neg-gusdaeyobi, bar be-isdarmalad be-naibisanai guosurmalad. An begardi neg-obunnoged nasiko, be-isdarmalad bar-akar be-imakosulid.’ ” Aginbali, Natán, Davidʼga sogdebalid: “Bab-Jehová bega sogbalid: ‘E bega neg-soboye. ~Qwd Aginbali, Israel-dulemargala nega-nued-uknai an guoed, nabir egi gudii samalagar. A-yargi onolenai gwen guosurmalad. Pd Bia be naddibele, ani an beba naidaed, degi, an be-isdarmaladgi be-onakwisdaed. Dule-nuga-nikamalad-abalagi an be-nug-odummosad. *OOd”Emisgindi, an-mai-Davidʼga be sognao: ‘Weyob Bab-Jehová-Bur-Gangued-Nikad sogye: Be sibad-wawaad-edarbedga gudigu, Israel-dulemar-iduega an be-sunonikid. IN dAn Israel-dulemarba gudiid-akale, an Israel-dulemar-idudimaladga igar-uksagu, bemar Israel-dulemar-iduega-guoye, an Israel-dulemar-idudimaladga gwen sogsasulid be anga urwar-neg sobmaloye.’ #MAdAn Israel-dulemar Egipto-yargi-onosad-akale, neg-sobaledgi an megdisulid. Unnila neg-sunna-selegedgi an gudii daed. A-neggi anse-gormalaga an imakdidaed. |Lsd“An-mai-Davidʼse be nao, ega be sogdapo: ‘Weyob Bab-Jehová soged: ¿Anga be neg-sobosi, egi an megega? Suli. KKdA-mutiki, Bab-Jehová, Natánʼga sunmaknonikid, ega sogded: oJYdNatán, Rey-David-abin sogded: —Nabirdo. Be itogedba be ibmar-imako, ar Bab-Jehová beba-naid. ,ISdRey-David Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Natánʼga sogded: —Nue be an-dake. Andi urwar-neggi an maid. Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Uludi dordonegyaba siid. H dRey-David e-neggi-megnonigua, Bab-Jehová, Davidʼga neg-bogidikid nasiknonikid, e-isdarmalad Davidʼbo bar urwenai gussurmalad. X~~^~}|V{{@zzxx_wwuu&ss'rVqponn4mllkk jjihgg}fpePdcwbb6a``-_}_^:]\k[ZZkYYXzWVUUATS`RQPPONN#MtMLKcJJ"HG~FEEDD&CQBA@@,?h>>C==f0z/.-,+*)(''G&#%$$#" r3[4*@ZT~] +8 o   .')5edAr be bur bule isdar-be-dakdimaladdi be sabed. Aka be-sabgudimaladdi be isdar-daked. Emide be anga nue-oyonasunnad, sorda-nug-nikamaladdi an baisur-dakye, sordamar an baisur-dakbarye. Nue an dakedi, anmar bur oburgwilesana baisulinye be anga sogeyobid: ‘Be-machi-Absalón-durgusana bur gadinye.’ %EdDegidgine, Joab negyaba dogded, bia Rey-David gunai. Geb Davidʼga sogded: “Be-sordamar bega-uluapmaladgi be-bendaksamalad. Deginbali, bega be-masmala, be-bunamala, be-omegan, degine, be-omegan-dikarbalid, bendaksamarbalid. Emide, aka be be-sordaganga binged-dummad be uknaid. ^7dReydina, ise-boar emurakwaa-gornaid: “¡Machi-Absalónʼye, machi-Absalónʼye!” jOdA-ibagine, David-e-sordagan bila-onogedgi-galakus-danimalayob, arbakee neggweburse ubononimalad. ,SdSordamar wisgunonigua, Rey-David e-machi-burgwisad-ular nue-wile-itodiiye. Agidba bila-onolesadgi-nakwismaladgi, bar weligwar itossurmalad, eba wile-itodmarmogad. n YdAgine, Joabʼga sognonimalad: “Rey-David Absalón-burgwisad-ular nue-bodiiye, nue-wile-itodiiye.” d!Rey-David deyob e-machi-Absalón-burgwisye itosgua, gwage-naibid-dummad ega nagunonikid. Geb yawagak-birgi-neg-siidse-nakwemaigua, ise-boar-sunmaknadapi gusad: “¡Machiye, machiye! ¡Ani an bur be-ular burgwissunnana gadin! ¡Machiye, machiye!”W)d Rey-David Etiopía-dulese egisded: —¿Absalónʼdi, nuedi? Etiopía-dule abin-sogded: —Igi-we-sapingwa-naibigusa, deyob bela rey-e-isdarmalad, degi, reygi-gwisgubi-gudimalad imaklemarmogana gadin. 4cdAgine, Etiopía-dule nonimogad. Rey-Davidʼga weyob sogded: —Rey, gaya-nued bega an sedanikid: Emi, Bab-Jehová be-isdarmalad-begi-gwisgusmaladgi be-ollor-imaksad. q]dRey-David ega sogdebalid: —Dage wesik. Wegi gwisguda. Geb Ahimaas, Rey-David-naba gwisgunonikid. RdRey-David ese egisded: —¿Absalónʼdi, nuedi? Ahimaas abin-sogded: —Joab-an-barmiargu, dulemar oimaknanai unnila an itosad. Degisoggu, an wissurmosundo, ibiga deyob oimaknanai gusmarsundibe.  ydAhimaas, Rey-David-asabin-nonigua, Davidʼga sogded: —Nued-sogeye. Agi Ahimaas dulluu napase imaksad. Geb Davidʼga sogded: —Rey-David, be-Bab-Dummad-Jehová-e-nug odummolesun. Ar aa, be-isdarmalad-begi-aibichamalad, bela bega urmaksad. / YdDule-nakulegwichid sogded: —An dakedi, dule-idunaid Sadoc-machi-Ahimaasʼyob abarmaked. Rey-David abin-sogdebalid: —We-dule, dule-nuedi, gaya-nued sedaniki. c Addule-nakulegwichid dakarbalid, dule-baid sorba abarmakdanibali. Geb yawagak-dakgwichidse iseedi goted. Ega sogded: —Sorba, dule-baid abarmakdanibali. Rey-David sogdebalid: —We-dule amba gaya-nued sedanibalirgebed. J dGeb agi, Rey-David-owisogegala, binnasuli goted: —Dule dani. Agine, Rey-David sogded: —Ar dule wargwen-danikile, degirdi, gaya-nued sedanido. Degidgine, dule-abarmakdanikid walikgudanigua, E dDavidʼdi neggwebur-yawagak-gebe-gwichid, degi, yawagak-baid-sorba-gwisbalid, a-negabargi siid. Dule-nakuleged yawagak-niba neg-swirinaidgi atakgwisgu, dule-gwensak-abarmakdaniki dakalid. oYdAhimaas abin-sogded: —Baisuli. Igi neg-gubie, deyob guodo. Amba an abarmakdoe. Joab ega sogdesunnad: —Degite, be nado. Degidba Ahimaas neba-neg-naidba abarmakde gusad. Agine, Etiopía-dule-bargadapid, geb na e idusunnad. Z/dSadoc-machi-Ahimaas gannar Joabʼga sogdebalid: —Degi-inigwele, amba an Etiopía-dule-sorba abarmakdoe. Joab abin-sogded: —Machi, ¿ibiga be abarmakdoe? We-gayaburba-berbenaoedgi ibnued gwen be amiosulid. 6gdDegidgine, Joab, Etiopía-dulega sogded: —Bee be nao. Bela be ibmar-daksadi, Davidʼga be sognao. Etiopía-dule, Joab-abin napase dulluu-imaksad, geb agi abarmakded. 'dJoab, Ahimaas-abin sogded: —Ar Rey-David-machi burgwissoggu, e-babga emi we-gayaburba bee be berbenaosulid. Baid-ibagi ega be sogoed. ;dAgine, Sadoc-machi-Ahimaas, Joabʼga sogded: —Gwae an Rey-Davidʼse naoe, ega sognaegar, ‘Bab-Jehová be-isdarmaladgi-nakwega be-imaksaye.’ ymdAbsalón dula-gudiun, Rey-Nebagi na akwa-sobar ogwichisanad. Ade, Absalón weyob binsasgusad: “An machi-satesoggu, bar an-nug obarledii gulegosulid.” Agala, akwa-ogwichisadgine, Absalón, e-nug-nasiksad. Degisoggu, a-akwa, “Absalón-akwa-bubawarye” nuggunonikid. Agala, we-garda-narmaklenaidse, amba deyob bileged. David, Absalón-burgwisadba wile-itosad RdA-sorbali, Absalón-e-mui-bannumaknaid odesmalad, sapurba yaa-ollo-siidgi egwachamalad. A-birgi, akwamar-mulluu sie-sie imaksamalad. Israel-sordamardina bela gwakidmalad, e-neg-e-negse duurmakdemalad. )dAgine, Joab, sordamar-mer-bar-urwega gar-trompeta-ogormalaga imaksad. Degidgine, geb Joab-sordamar bar Israel-e-sordamar-balegichasulid. hKdDegidgine, sapingan-Joab-bendakmalad, e-ambe (10) Absalón-ebirismalad, geb oburgwismarsunnad. <sdJoab ega sogded: —An bebo bar sunmakosuli. Joab eswar-warbaa yog amiar-imaksad. Degine, Absalón-bannumaknaidse nadegusad. Agi Absalón-e-binasgargi eswar-warbaagwad yosad q~]d Aginbali, an na dukin san-urmakbalo-itole. Ar Rey-David wisgunonidibe, be-sunnad angi be gwisgudbaloed. 6}gd A-dule Joab-abin sogdemogad: —Amba be anga mani-miligwen-aidikued-wilub (1,000) ukena, amba Absalón an oburgosulinad. Rey-machigi gege an aibined. Ar anmar rey-bega-ibmar-sogsad ise-itogaled, Abisaiʼga deyob sogsabalid, Itaiʼga deyob sogsabalid: ‘Mer an-machi-Absalón akar-imakmaloye.’ _|9d Joab a-dulega sogded: —Degite, be deyob Absalón-daksagua, ¿ibiga be yog-oburgwar imaksasuli? Nued be imakoenad. An bega mani-nibirambe-aidikued-wilub (10) ukoenad, an bega molidub-bur-sunsoged ukbaloenad. {d Sorda-gwensak deyob-Absalón-daksagua, Joabʼga sognonikid: —Emiskwaa, an Absalón-daksad, sapi-encinaʼgi bannu-bannu-nai an daksad. fzGd Absalón moli-uayasuid-birgi-nadapgua, David-sordamar-abingunonikid. Moli-uayasuid sapi-encinaʼye-nugad-urba dogded, geb Absalón-sailagia sapi-e-anagangi galenonikid. Agi bannu-bannu nagusad. E-molidi iduar naded. uyedBila-onoleged bela yar-gasa nagunonikid. A-ibagine, bila-onolegedba sordamar bur bule sapurba burgwismalad. xdA-ibagine, sordamar yeer oitolesmalad, mili-dulagwen (20,000) burgwismalad. Degi-inigwele, David-sordamar Israel-sordamargi obichad. pw[dDavid-sordamar, Israel-sordamargi-urwenaega nodegusmalad. Efraín-sapur-naidgi urwenai guarmalad. 0v[dRey-David, Joabʼga, Abisaiʼga, geb Itaiʼga igar-uksad: “Mer sabsur an-machi-Absalón imakmalo.” Rey-David, Absalónʼgi deyob sognagu, bela sordamar itosmalad. Tu#dRey-David abin-sogded: —Bemar-sogedba an imako. Degisoggu, Rey-David e-sordagan-dulatar-dulatar (100-100), degi, mili-miligwen-ainidmargu (1,000-1,000), neggwebur-yawagak-noedgi dakegwichi gusad. ;tqdBela sordamar-bukwad ega sogdemalad: —Anmarba be naosulid. Ar anmar urwenai-wakitedibe, baisur anmar-dakmaloed. Anmar-sordamar negabar-oburgwilesmalar, baisur dakmarbaloed. Ar bedi nuga-nikadsoggu, anmar-miliambe-mergueyobi be gangumaid (10,000). Degisoggu, neggwebur-akar be anmar-bendakmai guoed. zsodAgine, David sordagan-bukwad sogapaa-mimisad. Geb degine, sordagan-soggwen-idugega, Joab-onug-imaksad. Sordagan-sogbogi, Abisai-onug-imaksabalid. Abisaiʼde, Joab-e-gwenadid. Ebogwadi, Sarvia-masmalad. Geb David, napi-sordagan-sogapaagwad-idugega, Itai-onug-imaksad. Itaiʼde, Gat-duled. Agine geb, Rey-David, bela sordamar-bukwadga sogded: —An bemarba urwenamogoed. 6r idDavid e-sordagan-eba-gudimalad danar-danar-urbenai gualid. Agine, sorda-mili-miligwengi (1,000-1,000) gusad, degi, sorda-dulatar-dulatargi (100-100) e-idumalad onug-imaksad. aq=dachanis, moli-bebe-nikad-nunis-ollikwagwad, sibad-wawaad-nunis-gwamakaled, degine, moli-bebe-nikad-nunis-gwamakaled. David, e-sordaganmala, we-ibmarmar-gunmalaga ega senonimalad. Ade, binsasmalad: “Sordamar neg-dulesulidganba geggus danimar an insaye, ukudmaada danimar an insaye, mas-gunbi gudanimar an insaye,” ade, deyob binsamalad.p dA-dulemar Davidʼga we-ibmar senonimalad: Atuedmar, gobednogmar, mete-burwigan, orosgi-dakleged-trigo, orosgisaar-dakleged-cebada, madubur, ob-dibyaled, ingwagii-dakleged-habasʼye-nugad, ingwagii-dakleged-lentejas, ingwagii-dakleged-garbanzos-dibyaled, doCdDavid Mahanaim-neggweburse nonigua, agine wemar abingualid:Nahas-machi-Sobi. Sobiʼde, Rabá-neggweburginedid, Rabáʼde, Amón-wagan-e-neggweburad.Amiel-machi-Maquir. Maquirʼde, Lodebar-neggweburginedid,
degine, Barzilai, Barzilaiʼde, Rogelim-neggweburginedid, Rogelimʼde, Galaad-yargi siid. Wemar Davidʼse nonimalad. KndIsrael-sordamar, geb Absalónʼmala Galaad-yargi ambikunonimalad. Vm'dAbsalón, Joab-anar, sorda-dummadga Amasa-onug-imaksad. Amasaʼde, Israel-dule-Itraʼye-nugad-e-machid. Itraʼde, Abigail nikusadid. Abigailʼde, Nahas-e-sisgwad, Sarvia-e-urbad. Sarviaʼdi, Joab-e-nanad. vlgdDavid Mahanaim-neggweburse nonigua, Absalónʼdina Israel-sordaganmala sorba Jordán-diwar-obaksamalad. k;dAhitofel, e-binsaedba-Absalón-aibirissuli daksagua, e-moli-uayasuidgi e-neggweburse naded. E-negse mosgua, bela-e-gwenadganga igarmar-uksad-sorbali, na-dukin dukar-gasad. Deyob Ahitofel burgwisad, geb degi, e-bab-neg-uan-maidgi digsamalad. Davidʼga masgullemalad sesmalad ljSdDegisoggu, David, bela sordamar-eba-gudimalad neg-oiboged-idu bela Jordán-diwar obaksamalad. i#dSordamar bela duurmakdemargua, geb Jonatán, Ahimaasʼbogwa dia-yaba-siidgi nosmalad. David-owisogega Davidʼse nade gusmalad, geb ega sogdapmalad: —David gwae be nae. Gwae be Jordán-diwar-obakmalo. Ar Ahitofel, Absalónʼga binsaed-uksad, igi-bemargi gwichiguoe. h%dAbsalón-sordamar ome-negse-nonimargua, omese egisdemalad: —¿Bia Ahimaas, Jonatán-ebo nadmala? Ome abin-sogded: —Bato dian obaksamalargebed. Sordamardi amar-ebogwad-aminade gusmalanad, amissurgusmalad. Degisoggu, Jerusalén-neggweburse gannar nonigusmalad. g'dNeg-ibed-ome atued amisad, geb, dia-siid-birgi ogichad. A-birgi, ibmar-gwag eosad. Degisoggu, dia sisuliyob daklesad, wisgulessurgusad. fdDegi-inigwele, sapingwa-gwensak a-dulemar-daksad, geb Absalónʼga barsokapid. Degisoggu, Jonatán, Ahimaasʼbogwa agi-gunaid gwae nadmalad. Bahurim-neggweburse nonimargua, dule-gwensak-neggi dognonimalad. A-neg-imba-naidgi, dia-siid-yaba dogsamalad. e dJonatán, Ahimaasʼbogwa Rogel-dia-siid-naba besmalad, adi, mer Jerusalén-neggweburgi-dogmai dulemarse daklegegar. Degisoggu, amar-owisogega ome-gwensak-maiga-gudiidi, ega gayaburba berbenonidaed, adi, amar-ebogwad Rey-Davidʼse gayaburba sedegar. ddDegisoggu, gwae bemar Davidʼga weyob-sognamalo: ‘Mer-bemar emi-mutik neba-naidgi ambikumaloye, gwae Jordán-diwar obakmaloye. Rey-Davidʼye, deyob be imaksulile, be, degi, be-sordagan-beba-gudimalad oburgwilemaloye.’ Davidʼga gayaburba sesmalad ccAdA-sorbali, Husai, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-Sadocʼga, degi, Abiatarʼga sogded: —Ahitofel weyob Absalónʼga, degi, Israel-girmar-dummaganga binsaed uksad. Andina weyob Absalónʼga an binsaed uksamogad. bdAbsalón, degi, bela Israel-dulemarmala sogdemalad: —Arquita-dule-Husai-e-binsaed, Ahitofel-e-binsaedba bur-nuedid. Ar we-ibmar-gusadi, amba Ahitofel-e-binsaed innikigwad-inigwele, Bab-Jehová, Absalónʼga-boni-onogega Ahitofel-e-binsaed-oburega imaksad. _a9d Ar David neggwebur-gandikidse dukunaddibe, bela Israel-sordamar a-neggweburse urdub-nika namaloed. A-urdubgi bulakwaa anmar e-ibe e-galu-matusulid-akwabiid earoed, e-akwamar-seniganse-bakar, diwar-maidse mioed.” @`{d Ar David bia gudioe, agi anmar egi yoledapoed. Igi boo napagi batiardae, deyobi, anmar egi batidapoed. David, degi, bela e-sordagan-eba-gudimalad, wargwensaale dula anmar obegosulid. o_Yd ”Degisoggu, an sogmodo, Absalón, bela Israel-sordamar Dan-yar-naidgi-bukwad, degi, Beerseba-neg-naid-ugakaase-bukwad be onmako. Ar sordamar demar-gakaba-ukub-naidyob merguosoggu, be-sunnagwad urwenaega be amar-iduergebed. \^3d Degidbali, sordamar achumigur-nono-wawaadyob niga-gandikmalad, bela sikirmakdemaloed. Ar bela Israel-sordamar wismalad, be-bab dule-buledi, degine, wismarbalid, e-sordagan-eba-gudidimaladi, dule-buleganmarmoga. 8]kd Inniki an bega soged, akwasailagan-yaba dukus-mairgebed. Bia gudisundibe. Ar e-inse bemargi yolenoniye, dulemar itoarmalale, sogdemaloed: ‘Absalón-sordamar ibitosmarye.’ 2\_dGeb Husai sogdebalid: —Be wisid, be-bab-David, dule-buledid. Aginbali, e-sordamar-eba-gudimalad deyobmarmogad. Igi sapurbali wiob-ome ei mimmigan-sulesale, urwedii dae, deyob e-sordamar sae itodimalad. Aginbali, be-bab bila-onoged-dulebalid, degisoggu, e-sordaganbali mutik gudii guosulid. `[;dHusai, Absalónʼga sogded: —Emisgindi, Ahitofel-e-binsaed-uknaidi innikisulid. ZdHusai, Absalónʼse-nonigua, Absalón ega sogded: —Weyob Ahitofel sogsadi, ¿anmar eba ibsao be itomoga? Sulile, be sogmodo. qY]dAbsalón sogded: —Arquita-dule-Husaiʼse be anga gornamalo. Anmar itomarmogo, igi sogdamogodibe. xXkdAbsalón, degi, Israel-dulemar-nug-nikamalad, Ahitofel-ega-binsaed-uksad nabir-itosmalad. Husai-e-binsaed WdE-sordamardina an senonikiled. Degii-David-burgwisadbali, bela e-sordamar beba nagudmalaled. Deyob, geb neg-bogidik nagunonikiled. ]V5dDavid-geggus-gudiidgi, nollo-gudibalidgi, egi baisursunna gwisguledapiled. Ega dobed-dummad-naguega an imaksaled. Degidba, e-sordagan-eba-gudidimalad, dobedba wakitemalaled. Unnila Rey-Davidʼbi an oburgwisaled. U 5dAginbali, Ahitofel, Absalónʼga sogded: —An bedile, miliambe-gakabo (12,000) sordamar-amisaled. Emisbinne emi-mutikidba an David-baleginnadeled. #TAdWe-ibagangine, dulemar Ahitofel-binsaed-ukedgi binsadamalad, wede Bab-Dummad-gayaburbaye. David, degi, Absalónʼmoga deyob egi binsadamarmogad."S?dDegisoggu, Absalónʼga neg-uas-birgi dordoneg-sobsamalad. Adi, agi e-bab-e-ome-dikarbarmaladse golegar. Geb deyobi Israel-dulemar bela daksamalad. sRadAhitofel, Absalónʼga sogdemogad: —Be-bab e-omegan-dikarbalid e-neg-edarbega-obesadbo be gabnae. Adi, bela Israel-dulemar be-dakmalagar, be-babbogwa be nue-isdaradga gusye. Deyobile, dulemar-beba-nanaimalad bela gangudmaloed. cQAdGeb agine, Absalón, Ahitofelʼga sogded: —Be anga binsaed dake, ibu anmar imakoe. UP%d¿An doa-e-maiga bar guo be an insasunna? Unnila an be-maiga guergebed. ¿Ar rey-machiga an arbadii guosur be insae? Eye, an arbadii guoe. Ar igi an be-babga-arbadii gusa, deyob an bega arbadii gumogoed. hOKdHusai, Absalón-abin sogded: —Degisuli. Ar unnila Bab-Jehová-dule-nug-imaksadba an gudiguoed, degi, dulemar, dule-nug-imaksadba an gudiguoed, bela Israel-dulemarba an gudigubaloed. Degisoggu, an be-walik gudiguoed. gNIdAbsalón, Husaiʼse egisded: —¿Ibiga be-aiba be nadsuli? ¿Ar be-aigi dodoye be soge? pM[dDavid-e-ai-Arquita-dule-Husai, Absalónʼse-nonigua, ega sogded: —¡Rey be undar-suiti-megena gadin! L dDegidgine, Absalón geb bela-Israel-dulemar-eba-danigusmalad, Jerusalén-neggweburse dognonimalad. Ahitofel eba nonimogad. K#dRey-David, degi, bela e-sordaganmar nadapidba nue-geggusmalad. Degisoggu, Jordán-diwarse nonimargua, agi obunnosmalad. Ahitofel-e-binsaed @J{d David, e-sordaganmala igarba gannar nadmarbargu, amba Simei yar-dikarbali iisedi gaya-isgana-sognadapi gusad. Amba Davidʼgi akwamar-minai gusbalid, ukubse-bakar minai gusbalid. I}d Abakar Bab-Jehová, an-nunmak-itodiidba wile an-dakalile, we-gaya-isgana emi-angi-milenaidi, ibmar-nuedga anga gualile. |Hsd David, Abisaiʼga, degi, e-sordaganga sogdebalid: —Be dakena, ar an-machi-sunnadbela, an-oburgwebigudiid, degite, ¿we-dule-Benjamín-wagwa-bursunna? Mer ese be gormalo. Igi na sunmakbie, e-itolegeddo, ar Bab-Jehová we-dule barmialid. G d Rey-David, Sarvia-masmala-abin sogded: —Mer be achamalo. We-igar bemargadsulid, degi, angadsurmogad. Ar dule-we-ibmar-sognaidi, Bab-Jehová-sogedba-sognair sognaid, be Davidʼga deyob sognaoye. Degite, ¿doa ese golosunna, ibiga be deyob sognaye? Fd Geb Sarvia-machi-Abisai, reyga sogded: —¿Ibiga we-dule-isgana an-dummad-reygi isdar sunmaknai? Dummad, an bega e-dukar egwanno. QEdRey-gan-suega be Saúl-gwenadgan oburgwisad. A-nukad Bab-Jehováʼse be sabsur-odurdaklenaid. Agala, Bab-Jehová, be-machi-Absalón negseega imaknaid. ¡Na be dukin sadii, dule-gindakedbi gaamakdiid! fDGdSimei, Davidʼgi urwenagu, weyob sogded: —¡Be nae! ¡Be dule-isganad, be dule-gindakedid! vCgdDegine, sordamar David-ebiris nadap-inigwele, Simei, Davidʼgi akwa-misad, degine, dummagangi akwa misbalid. !B=dRey-David Bahurim-neggweburse nonigua, Saúl-e-gwenad-Gera-machi-Simei, David-abin noalid. Agine, Simei, Davidʼgi uluded, gaya-isgana egi sogded. A}dRey-David, Sibaʼga sogded: —Mefiboset-ibmar-nikad bela begadga gusunno. Ani an bega uked. Siba, David-abin dulluu imakded, geb ega sogdemogad: —Rey, be an-dummad-gued. Nuedye an bega sogdo, we-ibmar be anga uknagu. Simei, David-ukabsasad H@ dRey-David, Sibaʼse egisded: —¿Be-dummad-Saúl-e-wagwadina? Siba abin-sogded: —Jerusalén-neggweburgi besa. Ar ade, binsaed: ‘Emi-iba, e-dad-negsemaigusad gannar ega uklegoye.’ A?}dRey-David, Sibaʼse egisded: —¿Ibiga be we-ibmar sedaniki? Siba abin-sogded: —Moli-uayasuid-walabogwadi, rey-e-gwenadgan-egi-sigmalaga an sedanikid. Madumar, degi, uva-dinnagana be-sordamar-ogunnega an sedanibalid. Vinoʼdina, bemar nega-dulesulidganba-gudiidgi-yeguarmalale, gobmalaga an sedanibalid. [> 3dDavid yarbirgi sikwas-nasgua, Mefiboset-e-mai-Siba David-abin noalid, geb Davidʼga moli-uayasuid-walabo e-siged-nika-nika senonikid, degine, geb molimar-birgi we-ibmarmar senonibalid: Madu, dulataled-ilabo (200), uva-dinnagana-madu, gwadulatar (100), higo-dinnagana-madu, gwadulatar (100), degi, vino, moli-uka-buglu-gwagwen senonibalid. =d%Degidgine, David-e-ai-Husai, Jerusalén-neggweburse naded. Absalón neggweburse-dognadapidgine, Husai dognadapi gusmogad.-<Ud$Degine, bela be-ibmar-itogoedi, Sadoc, e-machi-Ahimaasʼga ogwamogoed, degi, Abiatar, e-machi-Jonatánʼga ogwamogoed. A-sapingana, anga ibmar-ogwanai gumarmogoed. 5;ed#Agi dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Sadoc, degi, Abiatar, be-yarba gwichi gumaloed. Degisoggu, bela be rey-neguyagi-ibmar-itodagoedi, Sadocʼga, degi, Abiatarʼga be ogwaoed. s:ad"Gannar be Jerusalénʼse-naed bur nabirid, adi, be Absalónʼga sogdapiga: ‘Rey, an be-maiga guoye. Igi an be-bab-Davidʼga arbadii gusa, deyob an bega arbadii gumogoye.’ Deyob be imaksale, sunna be Ahitofel-binsaed-ukedi obured. ^97d!David, Husaiʼga sogded: —Anba be dagye-sogele, binsa be anga arbaed onogoed. +8Qd David yar-birse, Bab-Dummadse-gorledaedse mosgua, Arquita-dule-Husai abingualid. We-dule, mor siir-siir David-abin danikid, geb e-nono olli-sichi danibalid. 27_dAgine, Davidʼga sognonimalad: “Ahitofel, emargi-aibinega Absalónʼba gunaimoye.” Geb David weyob sogded: “¡Bab-Jehováʼye, Ahitofel-binsaed-ukedi be obure!” $6CdDavidʼdina Olivo-yar-enaknai gualid, emurkwaa-bonadapi gusad, degi, sapat-sate nadapi gusbalid. Bela Davidʼba-nadapmalad, emurkwaa-bonadapi gusmarmogad. 5dDegisoggu, Sadoc, Abiatarʼbogwa Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu Jerusalén-neggweburse sesgusmalad, geb agine gudigusmalad. j4OdNeba-naidgi dule-buksulidgi anmar ambikudapoed. Gardamar be anmarga-senonikidse anmar ambikuoed. 3dAginbali, Rey-David, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-Sadocʼga sogdebalid: —Ar be dule-irwa-Bab-Dummadse-goledsoggu, nuedgi gannar be Abiatarʼbogwa Jerusalén-neggweburse nao. Degine, be-machi-Ahimaas, degi, Abiatar-machi-Jonatán, beba namarmogo. x2kdAr Bab-Jehová sogdibe: ‘Bar an bebina sogsurye, ¿igi an bar saosunna? Bab-Jehová e-sogedba an-imakodo.’ T1#dGeb Rey-David, Sadocʼga sogded: —Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu gannar Jerusalén-neggweburse be berbenao. Bab-Jehová nabir angi binsabidibe, gannar Jerusalén-neggweburse-dagega an-imakoed. Degi, gannar Bab-Jehová-Ulu-dakega an-imakbaloed. Deginbali, Bab-Dummadse-goled-neg-sunna-seleged-dakbaliga an-imakbaloed. $0CdWe-dulemarba Sadoc nade gusmogad, degi, Levita-dulemar nade gusmarmogad. Amardina, Bab-Jehová-Dadganbo-Igar-Mesisad-Ulu semai gusmalad. We-dulemar, Bab-Jehová-Ulu napagi sisad. Degine geb, Abiatar, bela dulemar-neggweburgi-noed-obelosadse Bab-Dummadga ibmar-ogumakar uknai gualid. 5/edDavid e-sordaganmala-nadapmargua, bela dulemar ega ogormakdemalad. Rey-David e-sordaganmala Cedrón-diwar-maidgi obaksamalad. Geb degine, neg-dulesulidganba nade gusmalad. 8.kdGeb David, Itaiʼga sogded: —Nabirdo. Anmarba be dagsunna. Gat-dule-Itai, degi, e-sordaganmala Rey-Davidʼba nade gusmalad, bela e-gwenadganmarse-bakar, nade gusmalad. S-!dItai, rey-abin sogded: —Ar Bab-Jehová-Dula-Maid-nuggi, degi, be an-dummad-gumogad-nuggine, an ise-sogar soged: Ar bia be naoe, an beba nai. An burgodibe, an burgosurdibe, akarsuli, an beba nai. e,Ed¿Ar be emiskwaa nonigudisursi? ¿Sunna anba dagega an be-imakosi? Suli. Anbela an wissulid, an bia naoe. Bur be gannar nae, be-dulemar be sede. ¡Bab-Jehová-e-sabgued-sadeguad, degine, innikigwad-sogmaid bega oyogoed! 9+mdAgine, Rey-David, Gat-dule-Itaiʼga sogded: —¿Ibiga be anmarba danimoga? Gannar Rey-Absalónʼse be nae, ar be dule-ainebalidid. Ar be-neggweburgi be onoles gudimogad. *dBela rey-e-sordamar rey-dikarba ambikusmaladi wemalad: Cereteo-dulemar, Pelet-dulemar, degi, Geteo-dulemardi dulataled-ilanergwa (600) mergued. We-Geteo-dulemar, Gat-neggwebur-akar Davidʼba nagab aligusmalad. Bela we-dulemar, rey-idu nadapgusmalad. R)dDeyob Rey-David, bela e-sordaganmala nade gusad. Bannaba ambikudapmalad. (dDegi, geb rey node gusad, bela e-sordamar eba nadmarmogad. Rey-e-omegan-dikarbalid-warambegwaddina (10) sorba neg-akwega obelesad. '}dRey-David-sordamar rey-abin sogdemalad: —Rey-David, be anmar-dummadid. Anmar guakwagwad, be-sogedba anmar imako. &dGeb David e-sordamar-Jerusalén-neggweburgi-gudimaladga sogded: —Anmar gwae nae, anmar wakinnergebed. Ar degisulile, anmar Absalónʼgi wakinnosulid. Ar anmar bargalesale, Absalónʼse anmar ibitogoed, es-suidgi bela dulemar-ese-ibitomaloed. r%_d Garda-berbeged-gwensak Davidʼga sogdapid: “Belagwable Israel-dulemar Absalónʼba nagudmalad.” 2$_d Deginbali, Absalón Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-uknaigua, Gilo-neggweburse Ahitofel-sunamalaga emar-barmisbalid. Ahitofelʼde, Davidʼga binsaed-daked-duled, Gilo-neggweburginedid. Deyob, rey-egwallegedgi-sunmakleged gangumai gualid, degine, dulemar Absalónʼba-nanaimalad mergumai guarbalid. #%d Absalón Jerusalén-neggweburgi dulemar dulataled-ilabo (200) sesad. Amar baisur-binsae eba-nade gusmalad, ibmar-wissuli eba-nade gusmalad. ["1d Degidgine, Absalón, Israel-wagan-ambe-gakabo-bukwad-irba (12) dule-garda-berbemalad barmisad. Weyob sogsad: ‘Bemar gar-trompeta-gote-itodele, binnasur gotemalo: ¡Absalón Hebrón-neggweburgi negsemaiye!’ a!=d Rey ega sogded: —Boni-sate, be nae. Agi Absalón Hebrón-neggweburse nade gusad. , SdAn Siria-yargi gudigua, Gesur-neggweburgi weyob an sogsa gusad: ‘Bab-Jehová Jerusalén-neggweburse gannar an-senonidibe, an Bab-Jehová-nug-odummodii guoye.’ 3adBirgabakegusgua, Absalón, Rey-Davidʼga sokalid: —Dummad, wis an bese egise, Hebrón-neggweburse an nabienad, Bab-Jehováʼga an ibmar-imakoye-sogsad imaknaegar. 2_dWeyob Absalón bela Israel-dulemar reyse-igar-itogega-atakdanidamalad imakardaed. Deyob, Absalón dulemar-e-binsaed ganaidaed. Degisoggu, e-bina yaisur-itoge guarmalad. +dAgine, dule-gwensak Absalón-asabin dulluu napase imakardibe, Absalón a-dule ogwisgusdaed, angaagwar gasdaed, geb e-ibe wagar-usdabalid. 'dAbsalón ega sogdedabalid: “¡Ani an we-neggweburgi igar-nabogega-maina, bela-dule-anse-atakdanimaladga sogedba an ega igar-nudakoenad!” #AdAgine, Absalón ega sogdedabalid: “Nabir be igar-sedanikinad, deyob imaklegewilubbindo. Degi-inigwele, rey-asabin bega dule-ibmar-imaked satesunnad.” 1]dAbsalón wakudaryala gwisguardaed, degine, neggwebur-yawagak-dogedgi signaddaed. Agine, dule-gwensak Rey-Davidʼse igar-nudakega nadapile, Absalón ese gotedaed, ega weyob sogdedaed: “¿Be biti-neggweburginedi?” Dule-nadapid abin-sogdedaed: “Dummad, an Israel-dule, an igar-nudaknadapi.”  =dWe-ibmar-gusad-sorba, Absalón bila-onoged-ur-napaginmalad amisad, molimar amisbalid, degine, sordamar-egi-nakulemalad e-dulabo-gakambe (50) amisbalid. 3d!Agi, geb Joab reyse nade gusad, Absalón ega ibmar-sogsadba reyga ibmar sogdapid. Agine, rey, Absalónʼbina gochad, ese dagegar. Degi, geb Absalón reyse nonikid, rey-abin dulluu napa-naga imaksad. Geb Rey-David Absalón-wagar usad, adi, oyogega na ebo nugusmarye.  d Absalón abin-sogded: —An bese gochanad, anse be dagye, adi, an-ular reyse be naegar. Adi, ese egisega: ‘¿Ibiga Gesur-neggweburgi-gudii an suleapi? An weba bur gudiina, nuedinad. Emide, reyse an naoed, ar ibmar-oakalos an-dakele, an-oburgodo.’ jOdAgine, Joab, Absalónʼse nade gusad. Ega sogdapid: —¿Ibiga bega-arbamalad an-nainu ogumaksa? nWdAgine, Absalón dule-ega-arbamaladga sogded: “Nabir, Joab-e-nainu-cebada-digar-naidse be namalo. A-nainu, an-nainu-dikarba naid, e-ibe be ogumakmalo.” Absalónʼga-arbamalad nadegusmalad, geb Joab-e-nainu ogumaksamalad. QdIbagwengine, Absalón, Joabʼse gochad, adi, e-ular reyse naegar. Joab yapa Absalónʼse dage gusad. Degine, Absalón gannar Joabʼse gochabalid. Amba Joab itossurbalid, yapa Absalónʼse dage gusad. [1dAbsalón birgabo-wilub rey-e-wagar-daksuli Jerusalén-neggweburgi gudigusad. ~wdAbsalón walapaa masmala nikusad, degine, bunolo gwensak nikusbalid. E-bunolo Tamarʼye-nugad, bunolo-nued dakleged. ymdAbsalón sailagia-modogusale, e-sailagia sikardaed. E-sailagia-siklesale, rey-e-nibiratar-wilub aidiku gusdaed. p[dIsrael-dulemar-abargine Absalón-daklegedyobi dule sulid. Ar e-daklegedi, machered-nued dakleged. +dAgine, Rey-David sogded: “Mer Absalón anse dagoye. E-negse na nadeguoye.” Degisoggu, Absalón e-negse nadegu imaksad, reyse arbisurgusad. }dJoab deyob sogsagua, gwisguded, agi Gesur-neggweburse naded. Degi, Joab Jerusalén-neggweburse Absalón-senonikid.  dJoab, Rey-David e-dummad-dakedba e-asabin dulluu-napase imaksad. Geb degine, reyga-sognai gualid, be nueganbi-sadeguana gadinye. Joab, Davidʼga sogdebalid: —Rey, be an-dummadid, an wisi, be nued angi binsaed. An ibmar-bese-egichad be anga imaksad.  dGeb Rey-David ome-ega-ibmar-sogsadba, Joabʼse gochad, ega sogded: —Nabir be soge, an beba nai. Absalón be sunae. 5 edBe-machi-Absalónʼga be igar-nudakega yamo Joab deyob imaksad. Dummad, ar bedi, Bab-Dummad-e-baliwituryob nue binsaed nikasoggu, we-napaneggi-ibmar-gued magasar be daked.  dRey ese egisded: —¿Joab, wese be-barmiali? Ome abinsaded: —Dummad-Rey, be-nuggi napira an soged. Ar nabir be soge. Ar be-sorda-Joab bebo-sunmakega bese an-barmialid. Degine, bela an bega ibmar-sogsadi, Joab anga sogsad, deyob be reyga sogoye.  1dAgine, David ome-abin sogded: —An bese ibmar-egisgwelo. Mer be angi ibmar-odukuo, be anga sogo. Ome abin-sogded: —Dummad, be anga sogdo. d”An weyob soged: ‘Be anga-ibmar-sogoedi, gwage-gadi-gadi an-imakoed. Dummad, ar be Bab-Dummad-e-baliwituryob-gusoggu, magar be neg-daked, biti ibmar-nuedi, degi, biti ibmar-isganabali. ¡Bitigi be-Bab-Dummad-Jehová be-bendakena gadin!’ ” 3adDegi, Reydina dule-an-oburgwebi-gudiidgi an-bendakoeddeeye, an-machi-bendakbaloeddeeye, an binsasbalid, adi, mer Bab-Dummad-anmarga-ibmar-uksad anmar-ibe sulegegarye.’ Md”Dummad-Rey, dulemar an-ogwayealidba an bebo-sunmakega nonikid. Weyob sogoye an binsasad: ‘Reybogwa an sunmakoye, an ese ibmar egisoye, abakalegi anga nabir ibmar imakalirye an binsasad. JdIgi dii napagi ariodele, gege bar gannar welege, debayobi anmar bela berguedsegad. Ar Bab-Dummaddina dule-oburgwesulid. Dule-ononnolesgudiid gannar-ese-daged bur abeged, adi, ega igar amiegar. -Ud Ome reyga sogdebalid: —Ar we-ibmar be anga sogsadba be anga oyoged, dulemar-isgusale, igi-barsaye be sogdaed. Ar degite, ¿ibiga be-machi-ononnolesaddina gannar-dagega geg be imaksunna? Be imake-wilubbinad. Emide, na be dukin be-nug-oichonaid, degi, be-neggwebur-nug be oichonaibalid. r_d Ome ega sogdebalid: —Dummad-Rey, napi an bega ibmar sogbied. Rey-David ega sogded: —Sunmakdena. iMd Ome ega sogdebalid: —Rey, bese an wilegedgi egise, be-Bab-Dummad-Jehováʼse be gole, adi, an-gwenadgan-an-machi-buged-mai-imakbied, mer an-ibe an-machi-baid-oburgwegar. An-machi-oburgwilesale, aka bur bule anga nunmaked-ukbalo-itole. Rey omega sogdebalid: —Bab-Jehová-Dula-Maid-nuggi an bega soged, dule bipisaar be-machise gwen achaosulid. ued Rey-David ome-abin sogdebalid: —Nabir. Ar dule be-oakalobidibe, be anga sogo, adi, mer bese achaega. [1d Ome-Tecoa-neggweburgined reyga sogdebalid: —Dummad, be anga igar-imaksulile, akarsuli. Ar boni noalile, angi siid, degi, an-gwenadgangi siid. Rey, begindina, degi, be-negsemaidgindina we-boni sigosulid. `;dAgine, Rey-David omega sogded: —Bega an igar-imako. Degisoggu, be-negse be nae. T~#dEmisgindi dakleargua, aka angi bela an-gwenadgan atakdemalad. Geb an-gwenadgan sokarmalad: ‘Dule-e-gwenad-oburgwisad be anmarga udaye, e-gwenad-oburgwisad-nukad anmar oburgwemogoye.’ ¡Ar we-dulemardi gwen bai an-daksurmalad! Anga napi-gudiid oburgwebimalad, itoba e-nug-berguega imakbimalad, abali an-sui-e-nug bergudsunnoed. -}UdAn-be-mai-guedi walabo masmala-nikanad. An-masmala sapurba-gudimargua, na uluarmalad. Dule-e-bendaked satesoggu, gwensak e-gwenad-sabsur-sarsosad, geb, oburgwisad. r|_dRey ega sogded: —¿Igi be itoge? Ome abin-imakded: —An suisuli gudiid, an-sui an-ibe burgwisad. {'dOme-Tecoa-neggweburgined Rey-David-asabin gwisgunonigua, e-dummad-dakedba, dulluu-napase imaksad. Davidʼga sogded: —¡Rey, be an-bendake! yzmdAgi, geb Joab, Rey-Davidʼse ome-barmisad. A-iduale, omega sunmaknai gusad, igi Rey-Davidʼga sunmakdapoe. NydDegisoggu, Joab ome-emar-binsaed-gaed ese sedamalaga imaksad. We-ome, Tecoa-neggweburginedid. Joab a-omega sogded: —An bega sogo, dule-burgwisadgi-mor-yoleged be yoo. Melle gwallu-wawa be mago, igi dule, dule-burgwisadba-bukib-itodidae, deyob be yamo san-imako. Dikasursur dule, dule-burgwisadba-wile-itodiiyob be san-sao. Vx )dSarvia-machi-Joab, Rey-David bela-bela Absalónʼgi-nue-binsaed magar daksad. Zw/d 'Rey-David, Amnón-burgwisadba, bato baisur-ito-gusgu, Absalón-dakbi gualid.Xv+d &Deyob Absalón, Gesur-neggweburse wakite gusad. Agi birgapaa gudii gusad. u1d %Absalónʼdi, Amiud-machi-Talmaiʼse wakited. Talmaiʼde, Gesur-neggwebur-e-reyd. David na e-machi-Amnón-burgwisadga bane-bane bodii gusad. $tCd $Jonadab-sunmaked-bergusgu, rey-masmala nonimalad, geb binnasur-bodmalad. Rey-David, degi, bela-ega-arbamalad naibid-dummad-nagunonikidba bodmarmogad. /~}|{zVy\xwwv\uOtss rqqRp(onn,mJllkjjjihgfee1d7caba`8^^]\[ZZKYXzWWVNUqTSS4ROQPO#N}MMmML1JJQINHGGEDCuBAA*??N>m<<,;99`88Q766{655C44933z322C11T00Y/// ..;--N,,R++j**L))[((i'''.&&f&%T$$H##""Z!![ S0Rr" 2 4 : P N8"]`|/-MUdAgi, Galaad-neggweburse nadmarbalid, geb Hodsi-yar-duturgan-naidse nadmarbalid. Agine, Danjaán-neggweburse nadmarbalid, degi, Sidón-neggwebur-naidse nadmarbalid. TL#dDulemar-ebisnadmalad Jordán-diwar obaksamalad, geb Aroer-neggweburgi dulemar-ebisega ambikudapmalad. Degi, neggwebur-neba-imbaba-siidgi onodmarbalid. Geb Gad-yarsik, Jazer-neggweburse nadmarbalid. @K{dDegi-inigwele, Rey-David Joab-ibmar-sogsad itossulid, egi obichad, degi, sordamar-e-dummagangi obichabalid. Degisoggu, Israel-sordamar-ebisega sordagan belagwable nade gusmalad. `J;dJoab, Rey-David-abin sogded: —Dummad-rey, be-Bab-Dummad-Jehová, emi be sordamar-nikadba, sunna bega bela-bela be-sordamar-omerguega imaked. Be-sunnad be daksaled. Degisoggu, ¿ibiga be sordamar ebisbisunna? yImdAgine, Rey-David, Joabʼga, degi, sordamar-dummaganga sogded: —Belagwable yar-naidgi bipirmakmalo, Dan-neggwebur-akale, Beerseba-neggweburse bila-onoged-birga-nikamalad be nue ebismalo. Adi, an wisguega, igi mergu sordamar nikadibe. AH dBab-Jehová gannar Israel-dulemargi gwisgualid. Degisoggu, Bab-Jehová, David Israel-dulemargi-yolegega imaksad. Ega sogsad: “Israel-sordamar be ebiso, Judá-sordamar be ebisbalo.” \G3d'Urías, Het-duled. Belagwable sordamar e-dulagwen-gakambe-gakagugle (37) gued.HF d&Ira, Itri-neggweburgined.Gareb, Itri-neggweburgined. iEMd%Selec, Amón-duled.Naharai, Beerot-neggweburgined, adi, Sarvia-machi-Joab-bendakedid. PDd$Natán-e-machi-Igal, Soba-neggweburgined.Bani, Gad-yargined. NCd#Hezrai, Carmel-neggweburgined.Paarai, Arba-neggweburgined. oBYd"Ahasbai-e-machi-Elifelet, Maaca-neggweburgined.Ahitofel-e-machi-Eliam, Gilo-neggweburgined. FAd!Sama, Arar-duled.Sarar-e-machi-Ahíam, Arar-duled. _@9d Eliaba, Saalbón-neggweburgined.Jonatán, Jasén-De-Guisón-neggweburgined. T?#dAbi-Albón, Arba-neggweburgined.Azmavet, Bahurim-neggweburgined. L>dBenaía, Piratón-neggweburgined.Hidai, Gaas-diwargined. =)dBaana-e-machi-Heleb, Netofa-neggweburgined.Ribai-e-machi-Itai, Gabaa-neggweburgined. Gabaa-neggwebur, Benjamín-e-wagan-yargi siid. G< dSalmón, Ahoh-duled.Maharai, Netofa-neggweburgined. Q;dAbiezerʼye-nugad, Anatot-neggweburgined.Mebunai, Husa-duled. Y:-dHelesʼye-nugad, Palti-duled.Iques-e-machi-Ira, Tecoa-neggweburgined. _99dSamaʼye-nugad, Harod-neggweburgined.Elicaʼye-nugad, Harod-neggweburgined. 8+dDavid-e-sordamar e-dulagwen-gakambegwad (30), wemar gumalad:Asael, Joab-e-urba.Dodo-machi-Elhanán, Belén-neggweburgined. l7SdBenaía sorda-dulagwen-gakambegwadmarba (30) e-nug bur dumma gunonikid. Degi-inigwele, Benaía-nug-dunguedi sorda-dummagan-warbaagwad-e-nugmargi obichasulid. David sordamar-egi-nakulemalad-e-dummadga-guega Benaía-nug-imaksad. x6kdJoiada-machi-Benaía weyob-ibmar imaksad. Deyob Benaía, sorda-e-warbaagwad-abargi e-nug dummarba gunonimogad. 5dBenaía, Egipto-sorda-masdummad oburgwisbalid. Deunni, we-Egipto-dule, Benaíaʼbogwa-urwega, eswar sedanigusad. Benaíaʼdina unnila suarbi sedanigusad. Degite, Benaía, Egipto-dulegi eswar-sedanikid gandikidgi susad. Geb a-eswargi Egipto-dule-oburgwisad. >4wdAbisai-yarba, Joiada-machi-Benaía danikid. Benaíaʼde, sapin-buledid, Cabseel-neggweburginedid. Benaía bukidar ibmar-bulegan imaksamogad: Benaía Moab-e-sorda-ebogwad-bulegan oitosgusadid. Benaía, deunni boo batenaigu, yaa-dummad-siidgi aides gusad. Agi Benaía, achumigur-nono-wawaad oburgwisgusad. @3{dAbisai sorda-dulagwen-gakambegwadmarba (30) e-nug bur dumma gunonikid, e-dummadga nugsalenonikid. Degi-inigwele, Abisai-nug-dunguedi sorda-dummagan-warbaagwad-e-nugmargi obichasulid. o2YdSarvia-machi-Abisai, Joab-e-ia, sorda-dulagwen-gakambegwad-e-iduedga (30) gudiid. Ibagwengi, Abisai eswarbi-gani sorda-e-dulataled-ilapaa (300) oburgwisad. Agala, Abisai sordamar-warbaagwad-abargi e-nug dummarba gunonimogad. o1YdAgi weyob sogded: “Bab-Jehováʼye, an we-dii gobosulid. Sordamar anga dii-amiedbina, burgwednaga gudigusmalad-e-ablis-gobeyob an itoged.” Agala, David, gwen gobsasulid. We-sordamar-warbaagwad-bulegan deyob ibmar-imaksamalad. w0idGeb degine, sordamar-warbaagwad, Filistea-sordamar-bukwadse nadegusmalad. Belén-neggwebur-e-yawagak-naba dia-siidgi dii wesmalad. Geb Davidʼga uknonimalad. Davidʼdi yapa-gobe gualid. Bur Bab-Jehová-e-nug-odummogega napagi eosad. /ydAr Davidʼdi, ukud-yaidsur-itoarsoggua, sogded: “Belén-neggwebur-yawagak-naba dia siid. A-dii an gobsa binsaed.” e.EdDavidʼdi, e-neg-gandikidgi gudiid. A-ibagine, Filistea-sordamar Belén-neggweburgi bukwad. m-Ud Ibagwengi, ibmar-weleged-iba nagunonigua, Adulamʼye-neg-nugad-e-akwa-ollorsiidgi, sorda-e-durgwen-gakambegwad-e-dummagan-warbaagwadi (30) Davidʼse nonimalad. Deunni, Filisteaʼmardina yar-imbaba Refaim-nebagi bukwamalad. ,1d Samaʼdina, sikirmaksasulid, a-nainu-naidgi urwenai gusad. Agi Filistea-sordamar ese galakusmalad. A-ibagine, Bab-Jehová, Sama-onakwega imaksad. =+ud Eleazar-yarbarmoga, Age-machi-Sama danikid. Samaʼde, Arar-duled. Ibagwengine, Filistea-sordamar Israel-sordamargi-bila-onogega Lehi-neggweburgi ambikusmalad, bia ingwagiid-lenteja-digar-nai, agi ambikusmalad. Agi-urwelenaigua, Israel-sordamar Filistea-sordamarse-galakudmargua, dobedba duurmakdemalad. Y*-d Eleazarʼdi, sikirmaksasulid, Filistea-dulemarbo urwenai gusad. Geb e-argan-geggudedba ega gannare naded, geg es-suid-indak gusad. A-ibagine, Bab-Jehová Israel-dulemar bela-bela onakwega imaksad. Israel-sordamardina deyob wisgusmargua, gannar Eleazar-gunaidse nonimalad. Unnila Filistea-sorda-burgwismamaid-e-ibmar-suegarbi nonimalad. ))Md A-yarbalidi, Dodo-machi-Eleazar danikid. Eleazarʼde Ahoh-duled. We-dule, e-warbaagwad-buledmogad. Israel-sordamar Pasdamim-neggweburgi Filistea-sordamargi urwesokarmargua, deunni Eleazar, Davidʼbogwa gunai gusmogad. Agi, Israel-sordamar Filistea-sordamar-abin sikirmakde gusmalad. =(udDavid-sordagan-bulegan, wemalad: Tacmon-dule-Joseb-Basebetʼye nugad. E-warbaagwad-bulegan-e-dummadid. Ibagwengi urwenagu, sorda-bamalad-dulataled-ilabaabak (800) oburgwisad. 'dDule a-gagan-weebiele, esgorogi weed, sulile, suargi weebalid. Geb a-gaganmar soogi yog-ogumakar imakleged.” David-sordagan-bulegan d&CdBela dule-isganamardina, gagan-ikobiidyob obelolegoed. We-gagan geg argangi ebuleged. 6%gd”Igar-innikigwadba an dulemar-nidii gussoggu,
degi, Bab-Dummad-dobekwaa an negsesoggu, a-ulale, an-neguya ise-diglegar gusad, degi, Bab-Dummad an-ibmar-abeged anga uked.Bab-Dummad anbogwa igar ise-sogar mesisad, a-igar-mesisad akar guosulid, ise-imaklegar megisad, degisadegu megisad. I$ dwe-dule, bolegoedba neg-mee-ainakwiardaedyob gued, wakudaryalaba dad-dummad-ganaiyob gued.Igi dii-wisad-sorbali, neg daarmaksidae, degi, gagan oaramakdedae, deyobi we-dule gued.’ 1#]dIsrael-dulemar-e-Bab-Dummad sunmaksad, Israel-e-Akwasailayob-gued anga sogsad:‘Dule igar-innikigwadba dulemar-nidiile, dule Bab-Dummad-dobekwaa negsemaile, ["1d”Bab-Jehová-Burba an-ular sunmaked, an-gwabindukugi e-gayaburba nasiksad. y! odIsaí-machi-David napi-sunmaksad:“We-David reyga-megega, Jacob-e-Bab-Dummad-Jehová, na nug-imaksadid, degine, we-sapin-e-nug odummosbalid.David Israel-dulemar-abargi yeer-namaked-duled. David, weyob napi-sunmaknai gualid: ) Md3”Bab-Jehová, e-rey-onakwega imaked. Bab-Dummad David-na-nug-imaksadga, degi, David-e-wagangala, e-wiledakedbali, e-sabguedi degisadegu oyomai gudoed.”{d2Bab-Jehováʼye, agala, dule-yar-baid-baidginmalad-abargi an be-nug odummoged. Bab-Jehová, be-nuggi an namaked. xkd1An-isdarmaladgi be an-onoged, angi-yoledimaladgi-obinega be an-imaksad, dule-ursirmaladgi be an-bendaked. d0Bab-Dummad, an-isdarmalad-an-naibi-imaksadi, be anga buged-mai imaked. Dulemar-yar-baid-baidgi-bukmaladgi-obinega be an-imaked. d/”¡Bab-Jehová dula mai! ¡An be-nug-ogannoged.Akwa-gandikidyob be anga gued! An-Bab-Dummad-an-abonoged, an be-odummoged. ]5d.We-dule-ainebarmalad geggusmalale, e-dukuedgi-bukwa wawanmakdani noardamalad. fGd-Dule-ainebarmalad, an-nug-odummodmalad. Wis an-gaya-itosmalale, yog anba ibsaardamalad. d,”Dulemar-angi-aibinnanaidgi be an-bendaksad, dulemar-iduedga be an-imaksad. Dulemar-aku-an-dakmalad, an-maiga gunonimalad. zod+An-isdarmalad anse sanyob ichi-ichi gusad. Igi ollimargi annalege, deyob an egi annasad, anse ibitosmalad. (Kd*An-isdarmalad bendaklegega binnasuli-gornai gusmalanad. Dule-e-bendakmalad sate gusad.Bab-Jehováʼse gochamarbalinad, Bab-Jehová bendaksasurmogad. cAd)An-isdarmalad an-abin-sikirmakega be imaksad. Deyob isdar-an-dakdimalad an obelosad. Y-d(Bila-onolenaidgi be an-ogannosad. An-isdarmalad anse-galakuega be imaksad. iMd'Bela anse naibigusmalad, anse galakunonimalad.Geg bar gwisgumalad, anse burgwismalad. p[d&”An-isdarmalad anse bargalesmalad, anse ibitolesmalad. An-isdarmalad-oitossuli an aibirissulid. Qd%Igar-nanaed be anga nudaksad, adi, an nanadele, mer an yolegegar. q]d$Sigu-abgaedyob be an-irwa gwisgued. Be-garganguedgi be an-bendaked, be-sabgued nasguega an-imaked. zod#Bab-Jehová bila-onoged-idu an-odurdaked. Warsi-esgoro-gordikid nabir-dopee-imakega, an-surgan-ogannobalid. r_d"Igi goe-sapur abarmake, deyob-abarmake, Bab-Jehová an-imaked. Yarmar-birgi-baparmaksuli an-imaked. I d!”Bab-Dummad, an-niga-ogannogedid, igar-nuedbali an-nied. ! =d ¿Doa-baid Bab-Dummadga maisunna? Unnila Bab-Jehováʼbi, Bab-Dummadga maid.Unnila Bab-Jehováʼbi, akwasailayob gued, abi anmar-bendakmaid. d”Bab-Dummad-e-igar, innikii maid. Bab-Jehová-gayaburba, sunsogedid. Dule-begi-dukued-amimaladga, sigu-abgaedyob be gued. dBe an-bendakdiidgi sorda-bamalad anse ibitomalad. An-Bab-Dummad, an bebogwa neggwebur-galu-matusulid-birgi nabir an obakoed. o YdBab-Jehová, gwalluyob be anga gued. Bab-Dummad, an negsichidgi-gudiidgi anga be neg-mee imaked. s adDule-na-san-bipi-imakdimaladi be bendaked. Dule-na-san-dummarba-imakmaladdina, san-bipii be imakoed. }dDule-be-sogedba-gudiidga, sogedba ega be ibmar oyomogad. Dule-galagwensur-emar-yardakdiiddina, egi be gwisgumogad. tcd”Bab-Jehová, dule-bebaligwaa-gudiidgi, be inniki damogad. Dule-wile-emar-dakedi, be wile dakmogad.  d”An ibmar-inniki-imakdiidba, Bab-Jehová nabir anga ibmar-uksad. An ibmar-akar-imakdisulidba, nabir angi binsanonikid. ^7dBab-Dummad-asabin islikwaa an gudii gusad, ibmar-isgana-imaked an na bargasad. MdBela e-Igar-Mamaid an-idumaid, e-Igar-Mamaidgi an bangussulid. {qdAr Bab-Jehová-Igar-Mesisadba an nanadii gusad. Ibmar-isgana an imaksasulid, an-Bab-Dummadgi an bangussulid. ymd”Bab-Jehová an-inniki-gudiidba, anga ibmar-uksad. An-ibmar-akar-imakdisulidba, nabir angi binsanonikid. b?dBab-Jehová an nued-nanadiidba an-ollor-imaknonikid. Neg-nuedgi an-ogwisgunonikid. lSdAn nue-wile-itodiidgi, an-isdarmalad angi gwisgunonikid. Agine, Bab-Jehová an-bendaknonikid. dAn-isdarad-gannarbaadgi, an-ollor-imaksad. Dule-isdar-an-dakdiidgi, anba bur bule ganguedgi, Bab-Dummad an-bendaksad. p~[d”Bab-Jehová e-argan, anse niba-oyononikid, an-argan ganonikid, neg-wilasailadgi an-onononikid. }dBab-Dummad-Uludedbali, dii-suke-dummagan noalid. Bab-Jehová-bunnodedbali, napa-dii-urba-naid magar-dakle gunonikid. d|CdAn-isdarmaladgi siguyob egi mar-odenai gualid, surbinsa-itogedba wakinmalaga imaksad. c{Ad”Bab-Jehová nibneggi-mai sabsur-gollalid, Bab-Dummad-Bur-Birigined malayob goted. bz?d Bab-Jehová-e-daklegedi, ibemakar dakleged, e-dakarmakedba soo ginnitibi milealid. iyMd Negasichid egi ebiris nasiksad, mogir-gudureged egi ebiris nasiksad, bela egi ebiris naid. ax=d Bab-Jehová baliwitur-querubin-birgi-sii, gukunadapid, burwaba-gukumaiyob nadapid. Xw+d ”Bab-Jehová-aideargua, nibneg argaded, mogir-gudureged-birgi aidealid. {vqd Bab-Jehová-e-bunnogedba, waa ainialid, e-gaya-yaba, soo-ginnitibi gwabunyealid, ginnitibi soomar milealid. u d”Bab-Dummad-nue-uludgua, bela ese neg giglimakded. Napneg-naid giglimakdegu, bela nibneg-naid-billigan giglimakdemogad. tdAn nunmak-itodiidgine, Bab-Jehováʼse an gochad. An-Bab-Dummad, e-neg-akale an-itosad. An-gormaked nue-itononikid. Is dBurgwednaga an gunonikid, burgwed, sakiyob an-idu nagusad. br?d”Burgwedse an nue sulegednaga gusad, demar-dummagan-arwemaiyobi angi yolenonikid. qq]dBab-Jehováʼye, innikigwadba be-nug odummoleged. An bese gotele, an-isdarmaladgi be an-bendaked. NpdAn-Bab-Dummad an-niga-ogannogedid, egi an benguosulid.Anga sigu-abgaedyob gued, an-abonoged-gandikidid.Bab-Jehová an-odukuedga gued, an-bendakedid. Neg-bulegangi be an-bendaksadid. odDavid weyob narmaksad:“Bab-Jehová anga akwasailayob an-bendaked gued, Bab-Jehová an-garganguedid, an-ollor-imakedid. n dBab-Jehová, Saúlʼgi David-bendaksa-gusgu, degi, e-isdarmaladgi-bendaksa-gusbargu, weyob David Bab-Jehováʼga namaked narmaksad. |msdWe-dule-masdummagan-e-bakegwadi, Gat-neggweburginmaladi, Davidʼse, degi, David-e-sordaganse ibitosmalad. ldWe-dule-masdummad, Israel-sordamar-ourweardaed. Agine, Simea-machi-Jonatán a-dule-masdummad-oburgwisad. Simeaʼde, David-e-iad. $kCdA-sorbali, Gat-neggweburgi gannar urwelenonibalid. Agine, sorda-gwensak-mas-bipisulid gudiid. A-dule, argan-irba nergwa (6) goomar nikad, geb nag-matar-irbali nergwa (6) goomar nikabalid. A-dule, bela goomar dulagwen-gakabake (24) nikad. We-dule, dule-masdummagan-e-wagwamogad. jdA-sorbali, ilapaagus-urwelegedgine, amba Gob-neggweburgi Filistea-sordamargi gannar urwelenonibalid. Agi, Belén-neggweburgined Jaare-Oregim-machi-Elhanán, Gat-neggweburgined-Goliatʼye-nugad-oburgwisad. Goliat-eswar-e-wardunguedi, achagwen-wilub wardungued. "i?dWe-ululesad-sorbali, Filistea-sordamargi gannar Gob-neggweburgi urwelenonibalid. Agine, Husa-dule-Sibecai, dule-masdummad-Safʼye-nugad-oburgwisad. h)dAgine, Sarvia-machi-Abisai, David-bendaknonikid. Abisai, a-Filistea-sorda-naibi-imaksad, geb oburgwisad. David-sordagan deyob David-daksamargua, ega ise-sogar sognai guarmalad: “Dummad, bila-onolegedgi bar be anmarba nanaosulid, abakale, dule be-oburgwenonikile. Ar degiile, anmar anmar-iduged surguo-itole, Israel-yar-seed sate gunoniko-itole.” David-e-sordagan dule-masdummagan-oburgwismalad ]g5dDegisoggu, David, Isbi-Benobʼse oburgweleged-naga gusad. Isbi-Benobʼde, dule-masdummagan-e-wagwad. Isbi-Benob-eswar-esgoro-gordikidbiid nibirbaabak-wilub (8) aidikued, degine, e-dikargi es-suid-binid naibalid. +fQdFilistea-dulemar Israel-dulemargi gannar bila-onodmalad. Degine, David, e-sordaganmala, Filistea-dulemargi-urwega nade gusmalad. Urwenaidba, David gegguded. )eMdDeyobi, Saúl-e-garmar, degi, Jonatán-e-garmar, Benjamín-yar-naidgi digsamalad, Zela-neggweburgi. Saúl-e-bab-Quisʼye-nugad-e-neg uangi digsamalad. Ar igi Rey-David imakoye sogsa, deyob sogedba imaksamalad. A-sorbali, Bab-Dummad neg-nued nasiknonikid. Abisai, David-bendaknonikid dd Degisoggu, David, Saúl-e-garmar, degi, Jonatán-e-garmar-sedmalaga imaksad. Dulemar-e-gugled (7) gammu-galesmalad-e-garmar sesmarbalid. ;cqd Agi, David, Saúl-e-garmar, degi, Jonatán-e-garmar, Jabes-De-Galaadʼgi-digar-bukwad suapid. Deunni, Filistea-dulemar Gilboa-yargi Saúl-oburgwismargua, Betsán-neg-imbagi bannu-bannu nasiksamalad. Agi, Jabes-De-Galaad-neggweburginmalad, Saúl-mui, Jonatán-muibo-bannu-bannu-naidi, atur-imakap gusmalad. sbad Davidʼga sogsamalad, Saúl-ome-dikarbalidga-gusad-Rizpa deyob gudiiye. We-Rizpaʼde, Aja-e-sisgwad. 2a_d Degine, geb Aja-sisgwa-Rizpa wile-itoged-atuedmor amisad. Geb megega akwa-dummad-birgi ogichad. Deyob cebada-weleged-e-iba-onodedgi, degi, dii-wied-ibase megis gusad. Rizpa, mulamar e-masmala-muimar-ebugega imaksasulid. Mutiki, ibdurgan-sapurbarmalad e-masmala-muimar-ebugega imaksasurbalid. c`Ad David Gabaón-dulemarga we-dulemar-uknai gualid. Geb Gabaón-dulemar, yar-birgi Bab-Jehová-asabin, a-dulemar-e-gammu gasmalad. We-dulemar-e-gugled (7), cebada-weleged-e-ibagan-onodedgi darekwaa oburgwelenai gusmalad. l_SdAja-sisgwa-Rizpa, Saúlʼbo masmala-warbo nikusad. Gwensak Armoniʼye nugad, baiddi Mefibosetʼye nugmogad. A-masmala-warbogwad, Rey-David Gabaón-dulemarga uksad. Deginbali, Saúl-sisgwa-Merab, Barzilai-machi-Adrielʼbo masmala walatar nikusad. A-masmala-walataled, David Gabaón-dulemarga uksabalid. Barzilai-machi-Adrielʼde, Meholat-neggweburginedid. A^}dDegi-inigwele, Rey-David, Bab-Jehová-asabin ise-sogar Saúl-machi-Jonatánʼbo igar-mesisgussoggu, agidbali, Jonatán-machi-Mefibosetʼbi bendaksad, Gabaón-dulemarga uksasulid. Q]dAgala, anmar Saúl-e-gwenadgan-e-gugle (7) egisnaid. A-dulemar anmar Saúl-neggwebur-Gabaaʼye-nugadgi Bab-Jehováʼse-goled-asabin e-ibe e-dukar-gaoed. Rey abin-sogded: —A-dulemar an bemarga ukoe. .\WdGabaón-dulemar Rey-David-abin sogdemarbalid: —We-Saúl, Bab-Dummad-reyga-nug-imaksad anmar-wiosad. Anmar-gindaknai gusad, Israel-yargi anmar-ogilonai gusad. [ydGabaón-dulemar David-abin sogdemalad: —Anmar Saúl-manibina sognasulid, Saúl-e-orbina sognasurbalid, Saúl-e-negbina anmar gunasurbalid. Israel-sorda-gwensak-burgwed anmar abesurbalid. David abin-sogdemogad: —Bemar-sogedba an imakodo. "Z?dDavid, Gabaón-dulemarse egisded: —Bemar-naibi-gusad an nudakegala, degi, bemar Bab-Dummad-e-dulamargi-nabir-binsabaligala, ¿ibu an bemarga imaksale? 6YgdGabaón-dulemar Amorreo-dulemalad, Israel-dulemarsulid. Israel-dulemar Gabaón-dulemarbo igar-mesismalanad. Saúl Israel-dulemar-nue-bendakbiedba, degi, Judá-dulemar-bendakbiedba, igar-maid bisgenonikid. A-ulale, Saúl, Gabaón-dulemar-oburgwisad. Agine, geb Rey-David Gabaón-dulemar-onmaksad. ]X 7dDavid negsemaigua, ukud-dummad birgapaa nagunonikid. Agi, David Bab-Jehováʼse idakded. Geb Bab-Jehová ega sogded: “Saúl, degi, e-gwenadgan-dule-gindakmalad Gabaón-dulemar-oburgwismalad-nukad neg-gunaid.” XW+dJair-dule-Iraʼdina, Davidʼga dule-irwa-Bab-Dummadse-goledga gunonimogad.V dSevaʼdina, garda-narmakedga nug-imaklenonikid. Sadoc, degi, Abiatarʼbogwa, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladga nuggunonimalad. U{dAdoramʼdina, mani-galeged-e-dummadga gunonimogad. Ahilud-machi-Josafatʼdina, neg-gusmalad-garda-narmaked-e-dummadid. "T?dWeyob Joab bela Israel-sordamar-e-dummadga gunonikid: Joiada-machi-Benaíaʼdina, Cereteo-dulemar-iduedga, degi, Pelet-dulemar-iduedga gunonimogad. fSGdWe-ome binsaed-yeer-nikasoggua, bela dulemarbogwa sunmaksad. Degisoggu, Bicri-machi-Seba-e-nono egwachamalad. Geb Joabʼga galu-matusulid-birgi Siba-e-nono mecharmalad. Agi, Joab gar-trompeta ogochad, geb deyob neggweburgi bangudmalad, e-neg-e-negse nadegusmalad. Joabʼdina, Rey-Davidʼse nonikid, Jerusalén-neggweburse. David-sorda-dummagan \R3dNeg-oichogega an danisulid. Anmar unnila dule-gwensakbina gudanikid. Efraín-yalaganbalid Bicri-machi-Sebaʼbina anmar danikid. A-dule, Rey-Davidʼgi gwisgunonikid. A-dule, be anmarga uke. Ar be, a-dule be anmarga uksale, anmar yog-naar saoed. Ome, Joabʼga sogded: —Degir-nabirdo. Neggwebur-galu-birgi Seba-e-nono bega egwallenonikodo. _Q9dJoab ome-abin sogded: —Suli, deyob an neg-imakosuli, negmar-earnai an guosuli. aP=dAnmar Israel-yargine dule-belagwamaladid, anmar bila-onoged-dule-surmalad. Anmar-neggwebur Israel-yargine nuga-nikadid. ¡Aka be emisgindi neggwebur-nuga-nikad be oitobied! ¿Ibiga be Bab-Jehová-e-dulamar osulobie? -OUdGeb ome weyob Joabʼga sogded: —Epennegwa, dule igar-nudakbiele, gusgu soglear daed: ‘Abelʼginmaladse be egismala.’ Ar dulemar deyob igar nudakdamalad. lNSdAgine, Joab omese-nonikid. Geb ome ega sogded: —¿Be, Joab? Joab abin-sogded: —Eye, ani an Joab. Ome ega sogdebalid: —Dummad, nue be an-itogo, an bega ibmar-sogoed. Joab abin-sogded: —Anga be sogdo, an be-itogoed. M+dAgine, geb ome-nue-binsaed-nikadi iseedi Joab-sordamarse goted: —¡An-itomala! ¡An-itomala! Joabʼse wis be anga gormala. An ebo sunmakbie. YL-dJoab e-sordaganbo Abel-Bet-Maaca-neggweburse nonimargua, bela neggwebur-ebirismalad. Neggweburgi dogega, e-galu-matusulid-akwabiid-dikarba napa-nakwemaid-imaksamalad. Geb Joab-sordamar galu-eyaridmalad. GK dSeba, bela Israel-dadgan-walambe-gakabogwad-bukwadse (12) idakdii gusad, degi, Abel-Bet-Maaca-neggwebur-siidse idakdii gusad. Degi, Barim-neggweburginmalad bela Sebaʼba nagusmarmogad. eJEd Deyob Amasa-onirilesgua, Bicri-machi-Seba-baleginnegar sordamar bela Joabʼba nadegusmalad. uIed Amasa abebi igargi meremaisoggua, sordamar-a-igarba-nadapmalad, Amasa-dakega, bela gwisguddamalad. Agi, sorda-iseedi-gochadi dulemar-gwisguddamalad-daksagua, Amasa-igargi-maid obacha imaksad. Geb mor-dummad egi ogicha imaksabalid. H;d Joab-e-sorda-gwensak Amasa-mui-dikarba gwisgunonikid, geb iseedi goted: “¡Dule Joabʼba nanaimalad, David-bendakbimalad, Joab-sorba namalo!” )GMd Amasaʼdina, Joab argan-baidgi esbunyar-baid-sedanikid daksasulid. Degisoggu, ese-danigua, Joab, Amasa-e-dikargi esbunyar-yononikid. Geb e-samurmar ainide gusad. Agi Amasa ilagwen-burgwar naded, bar Joab ese achassulid. Degine geb, Joab e-ia-Abisaiʼbogwa Bicri-machi-Seba barganadmalad. Fd Agine, Joab Amasaʼga sogded: “Degite gwenad, ¿be nueganbi?” Degine, geb Joab sakwa-nuedgi Amasa-e-siga gasad, e-wagar-uegar. QEdGabaón-neg-nugadgi akwasaila-siid-dikarba-nadapmargua, Amasa abin noalid. Deunni, Joab urwed-mor-yoi-gudiid, e-dikargi-molidub-naidgi es-suid-nai gudibalid. Degi-gudiidgi egi esbunyar argwated. KDdAgi Jerusalén-neggwebur-akar, Bicri-machi-Seba-barganaega wemar Abisaiʼba nade gusmalad: Joab, degi, e-sordamar, Cereteo-sordamar, Pelet-sordamar, degi, niga-gandikmalad nadegusmarmogad. CdDavid deyob daksadbali, Abisaiʼga sogded: “Bicri-machi-Seba bur bule Absalónʼba anmar-wiogoed. Degisoggu, be an-sordamar sedo, be Seba-baleginnamalo, abakale, Seba neggwebur-galu-matusulidgi dogalile. Ar degiile, aka bur bule anmarga neg-gaganonikoed.” B}dAmasa, Judá-sordamar-onmakega nade gusad. Sordamar-onmakega undar gaganai gualid, degisoggu, e-ibagan ega obite gusad. A'dDegine, geb Rey-David, Amasaʼga sogded: “Judá-sordamar be anga onmako, ibapaase be an-asabin gwisgunoniko, sordamar nonimarmogo.” @{dRey-David Jerusalén-neggweburgi e-neg-siidse-dognonigua, e-omegan-dikarbalid-warambegwad (10) na e-neg-akwega-obesadi, ononai gualid. Neg-bachik-siidse a-omegan-barmisad. Agi Rey-David we-e-omegan-dikarbalid-bendakdii gusad. Degi-inigwele, David, a-omeganse bar gordii gussulid. A-omegan e-burgwedse negyaba geg-noe gudii gusmalad, sui-e-ibe-burgwismaladyob gudii gusmalad. R?dDegisoggu, bela Israel-sordamar Davidʼgi bangudmarsunnad, geb Bicri-machi-Sebaʼba nadmarsunna. Judá-dulemardina, Rey-Davidʼba nadegusmalad, Jordán-diwar-akar Jerusalén-neggweburse nadmalad. > dDegi-neg-gunaidgi dule-isgana, Benjamín-dule Bicri-machi-Seba gudimogad. A-dule gar-trompeta ogote gusad, degi, iseedi sunmakded:“¡Israel-dulemar, bela e-neg-e-negse namalo, anmar Davidʼba naguosuli, Isaí-machiba ibmar-nued anmar amiosulid!” D=d+Israel-sordamar, Judá-sordamarga sogded: —¿Ibiga be isdarsunna anmar-dakmala? Ar anmar bur bule ilambe-wilub (10) bemargi obinsiid. Degisoggu, David bur bule anmargad gued. ¿Ar anmar-inse Davidʼse gochasursi, gannar be dagoye? Degi-inigwele, Judá-sordamar, Israel-sordamarse aka bur bule uludmalad.R<d*Degidgine, bela-Judá-dulemar Israel-dulemar-abin sogdemalad: —¿Ibiga be sae-itomarsunna? Ar Rey-David anmar-gwenadid. ¿Ar anmar rey-e-masbina-gunasi? ¿Ar anmar Rey-e-ibmarbina-gunasi? Suli. v;gd)Agine, Israel-sordamar Rey-Davidʼse nonimalad, ega sogdemalad: —¿Ibiga anmar-gwenadgan-Judáʼginmalad Jordán-diwar-obakega be-semamai guarmala? ¿Ibiga wemar be-gwenadgan-semamai guarmarbali, degi, be-sordagan-semamai guarmarbali? %:Ed(Degidgine, Rey-David, Gilgal-neggweburse naded. Quimam eba nadegusad. Judá-sordamar bela bar-daknadmarmogad, geb Israel-sordamar abar-eba nadegusmarmogad. P9d'Belagwable Jordán-diwargi obaksamalad. Obaksamargua, Rey-David, Barzilaiʼga degimaloye-sogega e-wagar-usad, degi, ega Bab-Dummadse-gornai gualid. Geb agine, Barzilai gannar e-negse nadegusad. S8!d&Rey-David ega sogdemogad: —Nabir. Quimam anba dago. Igi an begi binsasa, deyob an-dakedba an imakoed. Quimamʼga ibu-ibmar-imakbi be an-abege, bega an imakoed. Ibu-ibmar be abege, bega an ukoed. 7d%Dummad, an-neggweburse gannar-naega be an-imake. Agi-gudii an burgwebied, adi, an-babgan-neg-uangi an-digmalagar. Dummad, bega-arbaegala an-machi-Quimamʼye-nugad an bega obege, we beba-naoed. Igi be an-imakoena, deyob na be-dakedba be an-machi-Quimam imakoed. h6Kd$Rey, unnila Jordán-diwar-obakar an be-bardaknaoed. Degisoggu, baisuli, mer be anga ibmar-uko. }5ud#¡An birga-dulabake (80) nika gudiid! Bar an nue neg-itodisurgusad. Mas-e-gullegedbela an aku-itogusbalid. Machergan-namakmalad, degi, omegan-namakmalad bar nue an itosurgusbalid. Degisoggu, dummad, binsa bega arbaed-onogega an beba nao-itole. y4md"Barzilai rey-abin sogded: —Jerusalén-neggweburse an beba naesogele, ¿igi-birga an napi-gudii guosunna? \33d!Rey-David ega sogded: —Anba be dage, anba be Jerusalén-neggweburgi gudii guoed. 32ad Barzilai undar-selebagusad, birga-dulabake (80) nikad, degi, mani-ibedbalid. Rey-David Mahanaim-neggweburgi-gudigua, Barzilai, rey-ibmar-abeged bela binsa ega uksagusad. {1qdAginbali, Galaad-dule-Barzilai, rey-bardakega Rogelim-neggwebur-akar nonikid, Jordán-diwargi obaknai gusad. &0GdMefiboset, reyga sogdebalid: —Bela Sibaʼga napa-ukleged bur nabirid. Dummad, wese be gannar nuedgi-nonikidi anga unnigualed, ibmar-baid an abesulid. / dRey-David, Mefibosetʼga sogded: —¡Wese! ¡Mer bar be sunmak! Emi bato an igar-mesisad, be Sibaʼbogwa napa mimimaloye. ^.7dBe-an-dummadsoggua, an-gwenadgan, an-bab-neguyaginmalad, bela bese oburgwilegedinad. Degi-inigwele, beba mas-gunnega be an-imaksad. Degisoggu, gwen bar bese ibmar-egised an itosulid, ar unnila an be-maiga gudiid. *-OdDegisoggu, Siba bega ibmar-sognagua, an-ogakansanai gusad. Rey, be an-dummadid. Bab-Dummad-baliwituryob be gued, be-sogedba be an-imako. Be-dakedba be an-imako. O,dMefiboset abin-sogded: —Rey, be an-dummadid. An-mai an-yardaksad. Be wisid geg an nue nanaed. An Sibaʼga aisaar sogsanad: ‘Moli-uayasuid be anga guagwar nasiko. Egi sii an reyba naoed.’ x+kdRey-David, Jerusalén-neggweburgi dogdanigua, Mefibosetʼga sogded: —Mefiboset, ¿ibiga be anba nadegussuli? &*GdSaúl-wagwa-Mefiboset, Rey-David-abindaknonimogad. Mefiboset, Rey-David Jerusalén-neggweburgi nodegusgua, degi, emi-ibase David gannar Jerusalénʼse nuedgi-dognonibalidse, gwen nag-enukdisuli, e-mor-yoid-enukdisuli, degi, e-siga-moodo gudii gusad. Deyobi Mefiboset gudii gusad. N)dAgine, Rey-David, Simeiʼga ise-sogar sogded: —Be burgosulid. d(CdDavid abin-sogded: —Sarvia-masmala, mer be achamalo, we-igar bemargadsulid. Emide, aka be an-isdarmaladyob angi be yolenanaid. Israel-e-reyga gannar an gunonikid-ibagi, ¿sunna dule-oburgwilego be ebinsae? Suli. 'dAgine, Sarvia-machi-Abisai sunmaknonikid, sogded: —Simei, Bab-Jehová-dule-nugsasad ukabsas gusad. Degisoggu, oburgwilegergebed. y&mdAn, an-isgusad magar na itoged. Dummad-rey, agala an be-abindakegala, José-waganmar-abargi an-inse an nonikid. %dGeb reyga sogded: —¡Dummadye, wile be an-dake! ¡An begi ichakwa-sunmaksadi, begi-ichakwa-sunmaksasuliyob be an-dake! Bitigi be angi isdar-binsasulina gadin. Be Jerusalén-neggweburgi nodgua, an begi ichakwa-sunmaksadi, mer bar be ebinsaena gadin. '$IdDiwar-dinnagwadsik obaksamalad, adi, Rey-e-gwenadgan obaksokalile, bendakmalagar. Gera-machi-Simei, Jordán-diwar-obaksagua, Rey-David-abin napayala megisad. # dSimeiʼbali, Benjamín-e-wagan miligwen (1,000) danigusmarmogad. Siba, Saúl-e-maiga-gudigusad, danigusmogad, degi, e-masmala warambe-gakatar (15), degi, e-maiga-gudimalad e-dulagwen (20) danigusmarmogad. Wemar, Rey-Davidʼse, Jordán-diwargi obaksamalad. 5"edAginbali, Gera-machi-Simei, Rey-David-abindakdagegala gwae aidedanigusad, degi, Judá-dulemar eba danigusmarmogad. Simeiʼde, Benjamín-e-wagwad, Bahurim-neggweburginedid. 7!idDegi, Rey-David aligusad, Jordán-diwar-maidse nonikid. Judá-dulemardina, Rey-David-abinguegala, Gilgal-neggweburse nonimarmogad, adi, Jordán-diwargi bulakwaa-obakmalagar. 0 [dRey-David Judá-dulemar-eba-nagumalagar deyob imaksad. Degisoggu, bela danakwaa ese gotemalad: “Rey-David, gannar be-negse be dage, be-sordagan be sedabalo.” T#d Amasaʼga weyob bemar sogmogoye: ‘¿Ar anmarde ablis-emar-sursogeye? Ar anmar ablis-emaladdeeye. Joab-anar sorda-iduedga an be-nug-imakoye. Deyob an imaksulile, Bab-Dummad sabsur-an-odurdakoye.’ ” vgd David sogbalid: “Weyob be Judá-girmar-dummaganga sogbaloye: ‘Bemar anmar-gwenadgan gumaladdeeye, anmar ablis-soggwenna gumarbaliddeeye. Ar degite, an-negse-gannar-an-dagegala, ¿ibiga bemar geb emar-sorba anse gormalosunye?’  d Rey-David deyob egi sunmaklenai wisgusgua, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-Sadocʼga, degi, Abiatarʼga gayaburba barmisad, weyob ega sogmalagar: “Judá-girmar-dummaganse be gornamaloye, ega sogmaloye: ‘Rey, Israel-dulemar gannar-e-negse-dagega-ese-gornaid bela wisgusye. Ar bemar, rey-gannar-dagega ¿emar-sorba ese be gormalo-sogeye? Deyobwilubsulinye ega be sogo.’ ” Nd Ar anmar, reyga Absalón-nug-imaksanad. Emide, bila-onolesadgi burgwissunnad. Degisoggu, Rey-David gannar anmarse-dagega, ¿ibi-boni niksunna? An dakedi, boni sate an dakdo. Anmar ese gorsundo.” 1d Degine, dadgan-ambe-gakabogwad-e-wagan-bukwad-ilibali (12) neggusadgi sunmaklenai gualid. Weyob sunmaklenai gualid: “Rey-David anmar-isdarmaladgi anmar-bendaksad, Filistea-dulemargi anmar-bendaksabalid. Degi-inigwele, Absalón-dobedbali, Rey-David, we-yargi wakite gusad. 'IdAgine, Rey-David gwisgus-imaksad, yawagak-naba dummagan-bukwad-naba signonikid. Bela sordamar owisolesgua, Rey-David yawagak-naba-sigisye, bela sordamar rey-asabin gwisgunonimalad. Rey-David gannar Jerusalén-neggweburse nonikid Israel-sordamardina bela e-neg-e-negse wakitemalad. ~wdDegisoggu, gwisgue, sordagan-abin be nonae, ega nuedgi be sunmaknae. Bab-Jehová-nuggi inniki an bega soged: Be nonasulile, we-mutikidba dulemar bar beba gudii guosulid. Be sapingwa-akale bonigan-itosadba bur bule bega neg boniga gunonikoed.” ~z}v|*{[zyNxCw_v$ttss"rppMnmllk$ji8hgg/feYccbaW`p__4^^ ]m\[[PZYZXXW5VUUTSS)RxQQPPOWNNzMM"L[KK-JUHH2GFEEPDC BAR@?~? >==q<Deunni, Jesús e-sapingan-abargi amba gudigu, e-sapinganga sogsagusad: “Mer Jerusalénʼgi bangumargweloye. Igi bato an bemarga sogsa, Bab-Dummadi, E-Burba-Isligwaled bemarga ukoye. Degisoggu, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-nonikidse, bemar geb Jerusalénʼgi bangudmaloye. kt QJesús burgwisad-sorbali, na e-sapinganse magarodii nanasad, adi, e-annik sogmalaga, Jesús nue-dula gudiiye. Iba-dulabo (40) e-sapinganse na san magarodii gusad. Degine, amba Bab-Dummad-e-negdakmaidgi ega sunmakdii gusbalid. is Mdegine, igi-Jesús nibnegse-nakwide gusbali, ase an narmaksado. Emisgindi, an bega sogbalodo, igi-Jesús yoo nibnegse-nakwed-iduale, e-sapingan-bur-dummagan-susadga, Bab-Dummad-Burba-Isligwaledbali sogsagusa, ibu imakmaloe. r /An-ai-Teófilo, gebesaila an garda-narmaksadi, an narmaksado, igi-Jesús we-napneggi-gudigu, gebe ibmar-imaksa, degi, igi-dulemar-odurdaksabali, #q AUlubgi bogidik be nikusun. Be-aimar bega sogsimalad, bede nued sogeye. Anmar-aimarga, wargwen-wargwengi ega be sogo, bemarde nueganbimar sogeye.Pp Ar emisgwasaar an be-dako an-insado, agi anmar na asabin sunmakmaloed. do C Ar bukidar an bega-ibmar-soged nikanad, degi-inigwele, an bega gardagi narmakbisulid. xn k Bela-dulemar Demetrioʼgi nuedbi sunmakedbimalad, degi, e-daedi anmarga oyomogad napira sogmarye. Ar anmar amba deyob sogmarmogad, Demetrio dule-nuedye. Ar bemar wisid, anmar-ibmar-sogedi, we napiragwadid. 5. NAPI-SOGLENAID (1:13-15) pm [ Gwenad-sabesailad-Gayo, mer dulemar-ibmar-isgana-imakmalad-daedba be dae, dulemar-ibmar-nuegan-imakmalad-daedba bur be dae. Ar dule-ibmar-nued-imakedi, Bab-Dummadgadid. Ar dule-ibmar-isgana-imakedi, amba aku-Bab-Dummad-daked. l ' A-ulale, an bemarse nadele, Diótrefesʼga an ibmar-bakar sogoed, ar ade, anmargi sunnasur sunmakdiid. Unnila wegibi gudisulid, ar gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad-yar-baidgi-danimalad, wissur-abingabalid. Ar gwenad-wargwen na e-neggi gwenadgan-abingabiele, Diótrefes, a-idu igar-biir mesdaed, degi, Jesúsʼba-nanaimalad-abargi a-gwenad-onodabalid. 4. DEMETRIO, DULE-NUED-DAYE SOGMALAD (1:11-12) k - An Jesúsʼba-nanaimaladse garda narmaksad. Ar Diótrefesʼdi, an-ega-ibmar-soged gwen itobisulid, ar ade, e na emar-iduedga-gued abedaed. *j OA-ulale, anmar, we-gwenadgan-abingae-wilubbid. Ar deyobi, anmar, Bab-Igar-napiragwadba-sunmakedgi bendakmogoed. 3. DIÓTREFES, GWENADGANGI ICHAKWA-DAED (1:9-10) hi KAr we-gwenadgan, Bab-Jesús-nug-sabed-ular, Bab-akudakmaladse gwen bendaklessuli noargusmalad. Uh %We-gwenadgan Jesúsʼba-nanaimalad-abargi sogmardo, bede nue-sabedgi gwenadgan-bendakdaye. Bab-Dummad-abegedyob, we-ibmar be imakoed. Degisoggu, neggwebur-baidse-naegala, nue-gatik we-dulemar be bendako. g 9Gwenad-sabesailad-Gayo, be bamalad-gwenadgan-bendakalile, be innikigwadgi bendakdaed. Bur bule gwenadgan-yar-baidgi-danimalad be deyob imakdaed. f Bur-weligwar an-imaked, an itoalir, an-mimmigan igar-napiragwadgi nued nanadimarye. 2. GAYOʼGI NUED SUNMAKMALAD (1:5-8) e Ibibayobi weligwar an itosa, gwenadgan-nonikid anga sognonigu, be innikigwadba gudiiye, degi, igar-napiragwadgi nue-nanadibarye. 8d kGwenad-sabesailad, an bega Bab-Dummadse goled, igi be-san-burbaled nueganbi nadapi, bitigi deyobi bega bela ibmar-nueganbi nadsunye, degi, gwen-uellesuli be gudii gusun. zc qAni an Jesúsʼba-nanaimalad-e-idued, gwenad-sabesailad-Gayoʼse garda narmaksiid. Ar an Gayo napiragwadgi sabed. bb=lDummad-Jesucristo be-burbaba gudii guoed. Bab-Dummad nued bemargi binsamarsun. alDii-wied-nii-iduar be daged-sao. Gwenadgan Eubulo, Pudente, Lino, Claudia, degine, bela gwenadgan-baiganmo, bemargi binsadimalad. b`=lErastoʼdi Corinto-neggweburgi besad, Trófimoʼdi, Mileto-neggweburgi uelle an obesad. _lPriscilaʼga, degi, Aquilaʼga, degine, Onesíforo-e-neguyaginmaladga, bela bemar nueganbimar-sogeye ega be sogoed. J^ lDegine, Bab-Dummad bela ibmar-isgana-birgi an-bendakoed. Na E-negdakmaidse nuedgi an-odogoed. Degisoggu, Bab-Dummad-nug ogannomarsun, degisadegu gusun. Ar deyobdo. 8. NAPI-SOGLENAID (4:19-22) ]}lAr Bab-Jesúsʼdi anba gudigusad an-metesulid. Geb an-bendaksad, degine, an-ogannosbalid, adi, Bab-Jesúsʼgi-Abonoleged-Igargi an sunmakegar. Adi, bela Judíoʼsurmalad a-igar itomarmogagar. Degidbali, nabir Bab-Jesús burgwedgi an-abonosad. I\ lGebe dummagan anga igar-itoarmargu, amar-asabin an na sanawalagwen san-bendaksad, dule gwen an-bendaksasulid. Bela angi bangudgusmalad. Bab-Dummad a-dulemar degigussuliyob-dakena gadin. k[OlDegisoggu, a-dulegi nue-salakarmo, ar ade, anmar-Gayaburba-Nued-sunmakdidgi nue-dummad yolediid. +ZOlEsnongi-ibmar-sobed-Alejandro, beedse angi yoledii gusad, an-ichodii gusad. Degisoggu, Bab-Dummad na e-sogedba, a-dule e-ibmar-imaksadba sabsur-odurdaksun. Y'l Be anse alile, Troasʼgi Carpo-neggi-an-suba-obesad be anga sedago. Gardamar anga sedabalo, gardamar-bipirmakaled-mamaid bur be sedago. 7Xil Tíquicoʼdi, Éfeso-neggweburse an barmisad. sW_l Unnila Lucasʼbi an-walik gudiid. Be anse alir, Marcos be nidago, ar ade, an-arbaedgi an-bendakoed. )VKl Crescente, Galacia-yalaganba naded. Titoʼdi, Dalmacia-yarse nadmogad. Demasʼdi, we-napneg-naid-e-ibmarbina bur-nue sogsoggu, an-mete, Tesalónicaʼse naded. :Uol Timoteo, gwae-gwaesaar anse be daged imako. RTlDegisoggu, emigindi, dule-inniki-ibmar-imakmaladga ologurgin-nued-ukleged anga sabolesisunnad. Igar-naboged-napiragwad-Bab-Jesús e-gannar-danikoed-ibagangi, anga ologurgin ukoed. Unnila angarbi uklegosulid. Dulemar-sabedgi-Bab-Jesús-edarbedimarmogadga ologurgin uklemogoed. 7. PABLO, TIMOTEOʼGA NAPI IGAR UKSAD (4:9-18) S lBab-Dummadba-ibsaedgi an alamakdigusad. Emide, Babga-arbaed an ogwinmaknonisunnad. Bab-Jesús-Igargi gwen an galakussulid. eRClAr andi bato ibmar-Babga-uklegedyob-gued-ibagan warmakdanikid, an-burgwed-iba omosad. 0QYlTimoteo, bedina, itoakwaa be nanadii sao, naibid mer bai be itogo. Gatik Bab-Jesús-Gayaburba-Nuedgi sunmakdii be sao, gatik a-igar-bega-uklesadgi be nue arbao. rP]lAmar degisoggu, igar-napiragwadgi bangudmaloed, unnila igar-sergan-binsarmaladbi itobi gudamaloed. LOlAr Bab-Jesús-Igar-Nued-Maid-gwen-itobisur-gudamaloed-ibagan danikoed, unnila e-itogedba nanadmaloed. Amar bukidar na e-dule-odurdakmalad amidmaloed, adi, na e-ibmar-itobiedbi ega sogegar. )NKlGatik Bab-Dummad-Gayaburbagi nue be sunmako. Dulemar be-itobidibe, dulemar be-itobisurbardibe, amba ega be sunmako. Dule-nodimaladga be gandikidgi-ibmar-sogo, adi, bur-nuekwaa Bab-Igargi nanamalagar. Degi, Bab-Igarba dulemar-nodimalad be nuekwaa odurdako, adi, mer noar bar nanamalagar. Binnalegwadgi be dulemar nue-ogannodii imako, adi, Bab-Jesúsʼba bur-bule nagumalagar. Mer be Bab-Igargi odurdaksuli guo. OM lBab-Jesucristo we-napneg-naid-seegala gannar danikoed. Adi, dule-burgwismaladga, degi, dula-gudidimaladga igar-itogegar. Degisoggu, we-Bab-Jesucristo-asabin, degi, Bab-Dummad-asabin, an bega soged: LlAdi, Bab-Dummad-sordamar inniki-Bab-Dummad-Garda-durdaksadba, bela guagwar nabir ibmar-nueganbi imakdii guegar._K7lBab-Dummad-Garda-Narmakar-Maid bela Bab-Dummad-sogsadba narmaklesad. Bab-Dummad-Garda ibnuedid: Dulemar-odurdakega, dulemarga-sabsur-ibmar-sogega, dulemar-unaega, degi, igar-innikigwadgi dulemar-odurdakegar. 0JYlAr bato be bipigwaunni Bab-Dummad-Garda-Islidikid-Maid be wisi gudiid. Ar we-gardade sunna igar-abonolegedsik, Cristo-Jesúsʼgi-bensuliguedgi, ibmar-wisi be-imaked. IlTimoteo, bedina, ibmar-durdaksadgi-bensuli be gudii guo, ibmar-durdaksadba be gatik nanao. Ar be wisid, doamar be-odurdaksananae. Hl Dule-isganamardi, dulemar-yardakdimaladdi, aka bur bule isgumai gudoed. Dulemar-yardakdii, degine, na dukin yardakledii gudmaloed. wGgl Ar deyobi, bela Cristo-Jesúsʼgi-nue-islimakar-nanabimaladga solegagwar-naibi-itoged-igar ega nue-maibalid. Fl Deginbali, dulemar an-baregindiid nue be wisbalid, an-solegagwar-naibi-itodiid be wisbalid. Degine, igi-an Antioquíaʼgi-gusa, igi-an Iconioʼgi-gusa, degi, igi-an Listraʼgi-gusa, be wisbalid. Bab-Dummaddi ise-baregillear-an-wilesad bela amargi an-bendaksad. (EIl Timoteo, bedi, an-ibmar-odurdaksadba be nanadiid. Degi, an-daedba be nanadiid. Ibi-ular-an-gudigusadba be nanadibalid. Degi, igi an Jesúsʼgi-bensuli-nanadii, deyob be nanadiid. An bonigan-abin-galakusurdaed be daksad. An-sabgued, degine, gwae-gwae-an-itosulid be nue-daksabalid. WD'l Ar we-dulemar-e-igar gwen nasguosulid. Igi Moisés-e-ibagangi, Janes, Jambres-ebo-igar-noar-imaksamalad magar-daksamala, deyob, we-dulemar-noar-e-ibmar-imaked magar daklemogoed. Pablo, napi Timoteo-unasad WC'lAr we-dulemala, igi Janes, Jambresʼbogwa Moisés-abin-gwisgusmala, abayobi we-dulemarde, igar-napiragwadgi gwisgudimarmogad. We-dulemar-e-binsaed nue-isgusmalad. Jesúsʼgi-bensulid-igargi amba benmalad. ]B3lAr we-omegan, ibmar-durdakdimalan-inigwele, gege igar-napiragwad-maid durdakmalad. VA%lAr we-dulemar, negayaa-negayaa doge-doge gudidamalad, adi, omegan-binsaed-satemalad-binsaed-gaegar. Degi, omegan-isguedgi-nanadimalad-binsaed-gaegar. Ar we-omegana galagwensuli bina-gutuu damaladid. @9lYamo Bab-Dummad-Igar-Maidba-daeyob damalad. Degi-inigwele, binsa asgi gordidimalad, Bab-Igar-sunsogedba nanasurmalad. Dule-degidamaladba mer be akao. 1?[lE-aimargi-aibinmalad. Dake-dakesur-ibmar-imakmalad. Dukin-san-dummarba-itomalad. Unnila bur bule na dukin san-yeer-itogedgi binsamalad, Bab-Dummadgindi-binsasurmalad. 9>klDule-sabed-gwen-niksurmalad. Dulemar egi yolesar, geg-na-san-bargamalad. Gadi-gakan-berbemalad. Wissur-na-san-bargamalad. Sabsur-aimar-imakmalad. Ibmar-nuegan-isdar-dakmalad. 5=clAr ade, dulemar-weyobid nonikoed: Dukin-e-sanginbi binsamalad. Maniginbi-binsamalad. Sunmakedgi-na-san-dummarba-imakmalad. Dukin-san-ogannomalad. Bab-Dummadgi-dodoar-sunmakmalad. E-babgan-sogedba-dasurmalad. Dule-ega-ibmar-imaksar, dog-nuedye-gwen-sogsurmalad. Bab-Dummadgi-gwen-binsasurmalad. ]< 5lDeginbali, we-igargan be wisgubalirgebed: Neg-dukumosale, iba-bulegan nagunonikoed. V;%ldegi, nabir nia-sailagi wakinnalile. Ar ade, a-dule nia-sogedba gudiid.&:ElDegisoggu, be dule-begi-gwisgudimaladga binnalee sunmakoed, ar abakalegi Bab-Dummad a-dule-e-gwage ogwaalile, adi, a-dule igar-napiragwad amiarmogale, J9 lAr dule-Bab-Dummadga-arbaedi dulemar-baiganbo abin-abin-imaknai guedsulid. Bur dulemar-baigangi nued daergebed, nued emar-odurdakbalirgebed, deginbali, na san-bargaakwaar nanabalirgebed. r8]lMer binsa na galagwensuli-abin-abin-imakmalad be itogo, ar be wisid, we-degimalad urwedga guddaed. 7lIbmar-galagwensuli sapingana-oichomaladgi be banguo. Bur be dule-gwage-swilidikidgi-Bab-Dummadse-gordimaladba be we-igarmargi alamaknai guo: Igar-inniki-imaklegedgi, Jesúsʼgi-bensulidgi, sabguedgi, degi, ulubgi-bogidik-itogedba, be nanadii guo. o6WlDegisoggu, ar Bab-Dummadga ibmar-nuedga be gubiele, ibmar-isganagi be banguergebed, gwage-swilidik na be imakergebed. Geb degi, Bab-Dummadga ibmar-nuedga be gunonikoed, degi geb be, bela ibmar-nuegan imakega guagwar gudii guoed. C5lAr neg-dummagangi unnila or-nogbi, degi, mani-batebi niksulid. Suar-bate, degi, napa-bate nikabalid. Amar-bate gwenna-gwenna iba-gualirginbi ebuleged, baigandi bane-bane ebuleged. x4ilDegi-inigwele, Bab-Dummad-Igar-Mesisaddi, geg gwaged. Ar weyob anmarga oyomaid:“Bab-Dummad na wisid, doamar e-sordamala.” Números 16:5 Degine, weyob oyomaibalid: “Bela dulemar-Cristoʼba-nanaimaladi, isguedgi banguergebed.” X3)lWemar, Bab-Jesús-Igar-Napiragwad-Maidgi bangudmalad. Wemar-ebogwad sogmalad, dulemar-gannar-durguleged-iba bato nasye. Degisoggu, wemala, gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad-gwenna-gwenna-e-binsaed gadisundo. v2elAr we-odurdaklegedi, boni dule-san-malemaiyob emar-imaked. Himeneo, degine, Filetoʼmala, dule-degimaladid. u1clGalagwensuli binsa ee sunmaklemaladba mer be dao. Ar degi-sunmaklemalad bur bule isgumai dule-imaked. M0lBe-arbaedgi gatik nue arbanai be sae, adi, be nued-arbasadba Bab Dummad yeer be-dakegar. Be Bab-Dummad-Gayaburba-napiragwad, nued dulemarga-odulogedba be-arbaedgi be bingegugwichi guosulid. x/ilWe-ibmar an bega Bab-Dummad-asabin-sogsiidi, dulemarga be nue sogmogo. Ega be sogo: Mer na be binsa abin-abin sunmakmaloye. Ar ade, we-ibmardi anmar-bendakosulid, ar igar nabiridsulid, binsa dulemar-baigan-be-itobukmalad-oichogedid. .5l Anmar Jesús-obanmalale, Jesúsʼdi anmar-obanosurguoed.Ar Bab-Jesúsʼdi gege na gakansaed.” 4. DULE-ARBAED-NUED IGI-NANAEWILUBBI (2:14-26) -'l Anmar Jesúsʼba naibigued itosale, Jesús-negsemaidba anmar eba neg semogoed.Ar anmar Jesús-osulosale, Jesús anmar-osulomogoed. o,Wl Ar we napira sogleged:“Ar anmar Cristoʼba burgwisale, anmar eba dula gudigubaloed. L+l Degisoggu, Bab-Dummad-na-dulemar-susad-ular, an wiledisunnad, igi-barsaye an sogdisunnad, adi, amar nabir Cristo-Jesúsʼgi abonoleged-nikumarmogagar, degine, degisadegu eba wergudii gubaligar. N*l We-Bab-Dummad-Gayaburbagi an sunmakdiid-ular, an naibid itosisunnad. Dule-isgana neg-ichodiidyob an esgoro-dubgi edilles siid. Ar Bab-Dummad-Gayaburbadi gwen galenaisulid, bur bule nasgumai gued. o)WlDavid-wagwa-Jesucristo be insao, burgwisgu, gannar durgusad. We-Gayaburba-Nuedgi an sunmakdiid. q([lAn bega-ibmar-soged nue be itogo. Ar we an bega-ibmar-soged, Bab-Dummad magasaila-ito be-imakoed. J' lDule-nainugi-arbaed, ibmar-gunbiele, bina arbagwelergebed. h&IlDeginbali, dule-dodomalad bengunanair, dodoleged-igar-maidba-dasulir, geg emargi obined. #%?lDule sordaga-gubiele, geg dulemar-yogsaar-gudimalad-igarba akadii gued. Ar ade, e-dummad-sogedbarbi gudiguergebed, adi, e-dummad-yeer-ito imakegar. i$KlBe Jesucristoʼga-nued-arbaed-dulesoggu, naibi-itoged-abargi-be-gudiidi mer be bai itogo. .#UlIgi an dule-bukidarad-abargi emar-odurdake be an-itosa, deyob be dulemar-Bab-Igargi-nue-inniki-nanadimalad odurdakmogoed. Adi, amar nabir baigan-odurdakmarmogagar. u" elTimoteo, be an-machi-guedgi an bega soged, Cristo-Jesús-bela-bela-anmargi-nued-binsasadgi be gatik ganguo. ! 7lBab-Jesús-danikoed-ibagi, Bab-Dummad, Onesíforo-nue-wile-daksun. Onesíforo Éfeso-neggweburgi-nue-anmar-bendaksagusad, be nue-wisimakarmogad.a  =lOnesíforo Roma-neggweburse-nonigu, bela-bela nue an-amidii gusad, geb an-aminonigusad. ( KlBab-Dummad Onesíforo-e-neguyaginmalad nue-wile daksun. Ar ade, a-dule yeer an-ogannodii gusad. An esgaryagi mellesi-inigwele, gwen angi binge itossulid.  lEmide, bato be wisbalid, bela Asia-yarginmalad an-obachamalad. Figelo, degine, Hermógenesʼse-bakar, an-metemarmogad. q ]lAr Bab-Burba-Isligwaled-anmargi-maidi be-bendakdii-guoedba bega-igar-nuegan-uklesad be nue-akwedii sao.  l Bab-Jesús-Igar-napiragwad be-angi-durdaksad nue-akwedii be sao. Jesúsʼgi-bensulidgine, degine, sabguedgine, nue-nanadii be-sao. ; ql Ar A-Gayaburbagi an sunmakdiidba, an esgaryagi mellesisunnad. Degi-inigwele, gwen binge an itosulid, ar an wisid doagi an bensuli gudii. Ar an nue-wisid, a-dule, gangued-nue-nikadba an-yardakosulid, an-edarbedii guoed. Anga-igar-uksad-obelogedse anba gudii guoed. We-napnegse-gannar-danikidse deyob guoed. E l A-ulale, we-Gayaburba-Nuedgi-sunmakega Bab-Dummad an-nug-imaksad. An Jesucristo-e-sapin-bur-dummadga-gumogaga, an-nug-imaksabalid. Degine, Judíoʼsurmalad-odurdakega an-nugsasbalid. k Ql Bab-Dummad, anmarga anmar-Abonoged-Jesucristo-barmiargu, we-sabgued anmarga oyosad. A-Jesucristo burgwed-igar bisgenonikid, E-Gayaburba-Nuedba dulagudigued anmarga senonikid, degi, burba-geg-bergued anmarga uknonisunnad.  l Bab-Dummad anmar-abonosad. Egadga guegala anmarse gochad, anmar-ibmar-nued-imaksadba anmarse gochasulid. Ar na wargwen na e-igar-mesisadba, na e-sogedba, amba yoo napneg-nagued-iduar, bato Cristo-Jesúsʼgi Bab-Dummad nabir-anmargi-binsasadbali anmarse gochad. 0 [lDegisoggu, mer be anmar-Dummad-Jesúsʼgi-sunmakedgi bingeguo. Degine, an Bab-Jesúsʼgi-sunmaked-ular, esgaryagi-mellesiidgi mer bingegubalo. Bur be Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmaked-ular, an-gudimogayob be naibi-itodii gusun. Ar Bab-Dummad na e-gangued-bega-ukedba be-bendakdii guoed.  7lAr Bab-Dummad anmarga burba-dobee-itogedi uksasulid, anmarga burba-gandikid uksad, sabgued uksad, degine, sunna-na-dukin-san-bargaed uksabalid. M lDegisoggu, an bega sogsun, an-argan an begi mesisgu, deun Bab-Dummad bega gurgin-burbaled uksagusad. A-gurgin mer ebusuli guo, gatik be ebugo. Dule soo-ogannonaidyob be-gurgin be ogannomogo. a =lDeginbali, nue an wisbardo, be-Jesucristoʼgi-bensulid, napiragwadid. Be-muu-Loida, degine, be-nan-Eunice Jesucristoʼgi nue-bensuli gusmarmogad. Degisoggu, an wisdo, be amaryob Jesucristoʼgi nue-bensuli gudimogad.  lAn wisdo, be angi bangudgu, boed-abalagi be naded. Nue an be-dakbido, adi, an be-dakalile, weligwar an itogwichiguegar. D lAn bega Babse gotele, mutikidba, neg-ibginedba, dog-nuedye Bab-Dummadga an sogdedaed. Igi an-dadgan Bab-Dummadga arbasa, abayobi an binsaed-swilidikidgi Bab-Dummadga alamaknaimogad. W )lTimoteo, be Bab-Jesúsʼba-naid-ular an-machi-sunnadyob an be-daked. An na nue be-sabed. We-garda na bese narmaked. Bab-Dummad-anmar-Baba, degi, anmar-Dummad-Jesucristo, begi nued binsamarsun, degine, wile be-dakbarsun, deginbali, ulubgi bogidik be-itogega imakbarsun. 2. PABLO, TIMOTEOʼGA SOGED, GATIK CRISTOʼGI SUNMAKOYE (1:3-18) T %lAni Pablo, Bab-Dummad-sogedba Jesucristo-e-sapin-bur-dummadga-gumogaga nugsalesmogadid. Ar Cristo-Jesúsʼgi san-burba-geg-bergued-danikidi, a-san-burba-baramilegoye-soglesad-barsogegala, an barmilenaid. _7XAnmar-Dummad-Jesucristo, bemargi bela nued binsadii gumarsun. Be itomargua.H XAni Pablo, garda-bergunaidgi an-sunnad, an-argan-sunnadgi an bemarga narmaksiid. Weyob-an-narmaked bela an-gardamar dule-bamalad-gardabo akardakle imaked. Weyobi, an gardamar narmaked. C XBab-Jesús-ulubgi-bogidik-uked, bemar nued-gudiidgindibe, boni-nikadgindibe, bemarga e-ulubgi-bogidikid-nikad degisadegu uksun. Deginbali, Bab-Jesús bemarba degisadegu gudigusun. ( IXDegi-inigwele, a-dule, melle be-isdaradyob be dako. Be-gwenadgusoggu, nue be unao, ega binsaed-nued uko. 4. NAPI-SOGLENAID (3:16-18) Pablo degimaloye sogsiid ( IXDule-gwensak we-gardagi-anmar-bemarga-ibmar-sognaidba ibsasulile, bemar dulemarga barsogmar, degi, bingeguega egi be bangumar, mer be eba gudii imakmar. E X Gwenadgan, bemar ibmar-nued-imakdimaladgi mer be wiegumar.  X A-dulemarga anmar-Dummad-Jesucristo-nuggi anmar ega igar uked, degi, ese gormarbalid, bemar mas-gunnega bogidikidgi arbadii imakmarye. 4aX Ar anmar wisgusad, gwen-gwen bemar-abargi arbabisuli binsa gudimarye. Amar na e-igargi binsasurmalad, unnila dule-bamalad-igargi yogasaar gotebin-gotebin gudimalad. zmX Anmar bemar-abargi-gudigu, an bemarga weyob igar uksagusad: “Ar dule-wargwen arbabisulile, mas gunnosurdo.” {X Anmar sunna bemarse bendakleged-egised nikanad, degi-inigwele, anmar arbasmalad, adi, bemar anmar-daedba damarmogagar. 0YXDeginbali, anmar bengir mas guchasurmarbalid. Aka bur anmar mutikidba, ibginedba, ise-arbanai, degi, ise-alamaknai gusmalad, adi, anmar mer bemarginbi gudigumalagar. /WXAr bemar-sunnad nue wismalad, igi-bemar-abargi anmar gudigusmala, deyobi, bemar anmarba damalargebed. Anmar bemar-abargi-gudigusgua, anmar arbasuli gudigussurmalad. -SXGwenadgan, anmar-Dummad-Jesucristo-nuggi an bemarga sogmar, bela gwenadgan-wie-itodimaladgi be bangumar. Amar, anmar-igi-e-odurdaksagusa, aba nanadisurmalad. CXBemar Bab-Jesús Bab-Dummad-dulemar-sabgueyobi dule-bamalad-sabguega be-imaksun, degi, wile-itogedgine Cristo-baisursunna-ibmar-itoged-nika bemar-imaksun. 3c. Arbaed-igar-maid (3:6-15) XAnmar Bab-Jesúsʼgine gwen-bemargi-bensurmalad, anmar bemar-odurdaksadba be ibmar imakmalad, degi, amba deyobi be imakdii gumarbaloed. }sXAr Bab-Jesús na ibmar-sogsar ibmar-imakedsedaed, na e bemar-ogannomaloed, degi, dulemar-isganagi bemar-bendakoed. 1XDeginbali, anmarga Bab-Dummadse gormarbalo, adi, anmar dulemar-isganamargi ollorgumalaga, ar ade, bela dulemar Bab-Jesúsʼgi bensulidbisurmalad. r~ _XNapidgine gwenadgan, an bemarse egisdo, anmarga Bab-Dummadse gormalo. Adi, Bab-Jesús-Gayaburba bela neggwebur-bamaladse gwae warmakega, degi, igi bemar we-Gayaburba-Nued bela nuedgi abingasgusmala, deyobi, dulemar abingamarmogagar. }#Xbemarga niga-ogannossun, degi, bemarga gwage-ogannosbarsun. Adi, bemar sunmakedgi, degi, ibmar-imakedgi bela ibmar-nuegan imakmalagar.O|XAnmar-Dummad-Jesucristo-sunnad, degi, Bab-Dummad anmar-baba, anmar-sabgusadi, anmar-wiledakedba anmarga gwage-armaked-geg-bergued-uksadi, degi, nue-bensulidgi anmarga ibmar-edarbediid-uksadi, {XDegisoggu, gwenadgan, mer galakumalo. Anmar bemarga sunmakar be-odurdaksamalad, igi, gardagi anmar be-odurdaksamalad, mer be iemalo. ;zoXWegala, anmar bemarga Bab-Dummad-gayaburba-dule-abonolegedgi-sunmaksagu, Bab-Dummad bese gochamalad, adi, bemar Dummad-Jesucristo-e-gangued-yeerdaklegedba yeer daklemarmogagar. "y=X Bemar Bab-Jesúsʼse-gwenadgan-sabgulesmalad, anmardi, bemar-ular Bab-Dummadga doggus-nuedye sogergebed. Ar ade, Bab-Dummad gebe-negasailaunni be-abonomalaga be-susmalad. Bab-Dummad na E-Burbaba bemar egadga-guega bemar-susad, ar ade, bemar igar-napiragwadgi bengussurmalad. LxX Deyobi, bela-dulemar-igar-napiragwadba-abingassurmalad, sabsur-odurdaklemaloed, ar ade, bur isguedgi yeer itosmalad. 3b. Bab-Gayaburba-nasguega Babse goled (2:13–3:5) Abonolegegala-sulesmalad |wqX A-ulale, Bab-Dummad, we-dule-gakansili, we-dulemar-yardakega imaked. Adi, dulemar gakan napiragwadyob itomalagar. ,vQX A-dule, bela ibmar-isgana-galagwensulidgi dulemar-odurdakleged-negse-yoggumaloed yardaknonikoed. Ar we-dulemarde abonolegega igar-napiragwad yapa abingagusmalad. juMX A-Dule-Isgana, nia-saila-Satanás-sogedba danikoed. A-dule, nue-gangued-nika nonikoed, bela ibmar-dakledisurmalad imaknonikoed, ibmar-wilubgan-dakledisurmalad oyononikoed, degi, ibmar-gegerdaklemalad gakansaar imaknonikoed. t-XDeyob gusad-sorbali, geb Dule-Isgana dakledagoed. Bab-Jesús e-bunnogedgi a-dule-oburgoed, degi, e-gangued-nikadba danikoedgi a-dule-obelogoed. &sEXAr napiragwa isgued-gandik-e-igar-dukuar-maid bato imaklenaid. Emidi, dule-wargwen Dule-Isgana barganikid. We-dule-onirilegedse Dule-Isgana-barganai guoed. |rqXAr emigindi, bemar nue-wisid, ibu amba we-Dule-Isgana-bargaega-imake, adi, mer e-iba-danikoed-iduar dakledagegar. gqGX¿Ar bemar insasursi, an bemar-abargi-gudigusgu, bato an bega we-ibmargi sunmaksamalad? NpXA-dule, bela Bab-Dummadye-bilemalad-e-isdaradid, degi, bela Bab-Dummadga ibmar-nugsalesad e-isdaradid. A-dule, Bab-Dummadse-goled-neggi na Bab-Dummadyobi signonikoed. Bab Dummadyobi na san saoed. co?XMelle bipisaar dule-be-yardaked be imako. Ar we-ibagan-danikoed-idu, dulemar-bukidar bina Bab-Dummadgi gwisgumargweloed. Degi, bina Dule-Isgana nonigweloed. A-dulega bato igar-maid, soo-saila-odurdakleged-negse naed. /nWXmelle bemar baisursunna binsaed galemalo. Melle be gwayemarbalo, ar dule-gwensak bemarga sokalir, an negburgan daksaye, igidibe, gakansaar bemarga sokalir, Pablo deyob sogye, igi, bemarga sogmarbardibe, ani Pablo, weyob garda narmaksaye: “Bab-Jesús-gannar-danikoed-ibadi bato nonisunye.” m XEmigindi, gwenadgan, anmar-Dummad-Jesucristo-danikoedsik, degi, anmar-ebo-abinguoedsik, anmar wilesakwaa bemarse egised, Zl /X Anmar weyob Bab-Dummadse gormalad, adi, deyobi anmar-Bab-Jesucristo-e-nug bemarba dunguoed. Jesucristo anmar-Bab-Dummad-sabgued-dummarba-nikadba, degi, na e dulemargi-nabir-binsaedba, bemar-nug odunguoed.gk IX A-ulale, anmar bemarga Bab-Dummadse bali-bali gordimalad, adi, anmar-Bab-Dummad eba-naguega bese-gochadi nabir be-dagmalagar. Anmar Bab-Dummadse egisbalid, bitigi Bab-Dummad na e-gangued-nikadba bela bemar ibmar-nuegan-abedimalad bemarga ukena gadinye. Deginbali, bitigi bemar Jesúsʼgi-bensulidgi-arbaed-imakdemalad bemarga obelosana gadinye. 1j ]X Bab-Jesús gannar danikir, weyob we-ibmar guoed. A-ibagi, bela Jesúsʼba-nanaimalad-gwage-swilidikmalad Bab-Jesús-nug odummomaloed, degi, bela Jesúsʼgi-bengussurmalad geger Jesús-dakmaloed. Ar bemar amar-abargi nanaimogad, ar ade, anmar bemarga Jesúsʼgi-sunmaksagua, bemar bengussurmalad. i 5X A-dulemar degisadegu odurdaklesii gumaloed, Bab-Jesús-e-maidgi dikasur-bangu barmelledmaloed, gwen Bab-Jesús-yeerdakleged-e-gangued dakosurmalad. /h YXBab-Jesús, dulemar-aku-Bab-Dummad-dakdimalad-sabsur-odurdakega, degi, dulemar-anmar-Dummad-Jesucristo-e-Gayaburba-Nuedba-nanadisurmalad sabsur-odurdakega, danikoed. Zg /XAr bemar-naibi-itodimaladgardi Bab-Dummad obunnoged ukoed, ar igi anmarga obunnoged ukmogoe. Ar Bab-Jesús nibneggi e-baliwitur-dutusurmalad-abargi, soo-gwabunye-danikid-abalagi-danikir, we-ibmar weyob guoed. uf eXAr Bab-Dummad dule-innikigwadsoggu, emi dulemar-be-wiodimalad, Bab-Dummadse sabsur-odurdaklemarmogoed. Le XBela weyob ibmar-guedi nue oyonaid, Bab-Dummad igar-nabogedi bela innikigwadba imakye. Degisoggu, Bab-Dummad e-negdakmaidse bemar nabir-dogega be-imaknanaid. Ar a-ular, bemar sabsur-wiledimalad. d +XDegisoggu, anmar Bab-Dummadba-nanaimalad-danar-ambikunoni-damalad-abargi bemargi sunmakalile, anmar bemarba nug-dummarba itodamalad. Ar be-baregilledimalad-abargi, degine, ise-solegagwar-gudimalad-abargi, na be san-bargadimalad, degi, Jesúsʼgi-bensulid nue oyodimalad. sc aXGwenadgan, anmar bemar-ular gusgu Bab-Dummadga dog-nuedye sogergebed. Ar deyob anmar sogele, wede ibnuedid, ar bemar Cristoʼgi-bensulid-nikad bur bule nasgumaid, deginbali, na bemar muchub-muchub-sabgued bur bule nasgumaibalid. 2b _XAnmar-Bab-Dummad, degi, Bab-Jesucristo, bemargi nued binsamarsun, degi, e-ulubgi-bogidik bemarga uksabarsun. 2. PABLO, TESALÓNICAʼGINMALADGA BABSE GOLED (1:3-12) Ka XAnmar Pablo, Silvano, degi, Timoteo, bemar-Jesúsʼba-nanaimalad-danar-Tesalónica-neggweburgi-ambikunonidamaladga, garda narmakmalad. Bemar Bab-Dummadgi, degi, Bab-Jesucristoʼgi-akananaimalad. O`dDavid, Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukleged-aila sobsagusad, ibmar-ogumakar uksabalid. Geb gwenatigwar-guedga-ibmar-uklegedi, Bab-Jehováʼga uknai gusbalid. David, bonigan-bargaega Bab-Jehováʼse wilesakwaa gornaid. Agi, Bab-Jehová, David-ese-goled itosad. Degisoggu, Bab-Jehová Israel-sordagangi bonigan ganonikid.V_'dRey-David, Arauna-abinsaded: —¡An ibmar binsa be-ibe suosulid! An ibmar bakar imakoed. E-mani-nug-sogedba an bakoed. Ar ade, Bab-Jehováʼga an ibmar-manigi-baklegarsuli yogasaar an ukosulid. Deyob David ibmar-gwag-omukuleged-neg, degi, moli-bebe-nikad baksa gusad. Agine, mani-sibu-dulatar (100) aidikued-wilub baksa gusad. %^EdRey-Davidʼye, we-ibmar bela an bega uke. Geb Arauna, Rey-Davidʼga sogdebalid: —Be-Bab-Dummad-Jehová, bitigi ega be ibmar-ukoedi, nued abingaena gadin. $]CdArauna, Davidʼga sogdebalid: —Dummad-rey, be-dakedba be napa sue. Be-dakedba Bab-Dummadga be ibmar uksunna. Aginbali, ibmar-ogumakar-uklegedga wegi moli-bebe-nikad bukwad. Suarmar-moligi-edilleged sunna be sapanga imaked, urgomar-ibmar-gwagmar-omukued be sapanga imakbaloed. \{dgeb ega sogded: —Dummad-rey, ¿ibiga weyob be anse daniki? Rey-David abin-sogded: —Ibmar-gwag-omukuleged-neg-bakega an danikid. Degi, Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukleged-aila agi sobega an danibalid. Adi, boni-sordagan-ogilonaid berguegar. [dArauna, Rey-David-ese-daniki dakded, degi, Davidʼga-arbamalad eba daniki, dakdebalid. Agi, Arauna, Rey-David-abin napagi megisad, RZdDeyob David, Bab-Jehová, Gadʼba ega ibmar sogsagusadba nadegusad. VY'dAgine, Gad a-ibagi David-gunaidse nonikid, geb ega sogded: “David, be nae, Jebuseo-dule-Arauna e-ibmar-gwag-omukuleged-neg-naidse be nae. Agi Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukleged-aila be sobo.” ?XydDavid, baliwitur dulemar-ogilonai daksagua, Bab-Jehováʼga sogded: “Bab-Dummad, ani an nosad, ani an ibmar-ichakwa imaksad. An-sordagandi ibmar oakalossulid. Wilegedgi an bese egised, we-boni bur be anga uke, degi, an-neguyaginmaladga be ukbali.” David, Bab-Jehováʼga ibmar-ogumakar-ukleged-aila sobsad 7WidGeb degine, Bab-baliwitur dulemar-ogilogega Jerusalén-neggwebursik e-argan-oyodgu, Bab-Jehová e-baliwitur-boni-uknaidga sogded: “Mer bar dulemar akar-imako. Be-argan mer bar oyogo.” Jehová-e-baliwitur Araunaʼye-dule-nugad-e-ibmar-gwag-omukuleged-neg-dikarba gwichid. Araunaʼde, Jebuseo-duled. `V;dAgine, a-wakdaradba, Bab-Jehová Israel-dulemargi iba-sogedse boni-dummad barminonikid. Agi mili-dulapaa-gakambe (70,000) dulemar burgwenonikid. Dan-yar-naidgi geb Beersebaʼye-neg-nugadse we-boni nagunonikid. U dDavid, Gadʼga sogded: —Gwage-naibid-dummad anga uksad, suli-suli an itoged, biti an suodibe. Degi-inigwele, an sogdo, ar dulemar-sabsur-odurdakedba Bab-Jehová-e-boni-itoged bur-nuedid, ar ade, Bab-Jehová-e-wile-emar-daked bonigan-birgi obined. KTd Gad, geb Davidʼse nonikid, ega sognonikid: —Bab-Jehová soged: ‘¿Biti be suoye? ¿We-yargi birgagugle (7) ukud-dummad-neg-naguedi? ¿Be-isdarmaladse be nii-warbaa bargalenai, degi, amargi be dukudii-guoedi? ¿Be-yargi ibapaa bonigan-buled naguoedi? Nue be binsao, be anga sogo, igi an an-barmialidga an sogdapoe.’ :Sod “Davidʼse be nao, ega be sognao: ‘Weyob Bab-Jehová sogye: An sabsur-be-odurdakega ibmar-sogapaa an bega oyogoye. A-ibmar an bega oyogoedi, unnila soggwen be suoye.’ ” KRd David negburgan-daked-Gadʼse gusgu idakdidaed. Gadʼde Bab-Dummad-gayaburba-barsogedid. David wakdaradba gwisguargua, Bab-Jehová-e-gayaburba Gadʼse nonikid. Agi, Bab-Jehová ega sogded: HQ d David sordagan-ebichisgu, gwage-ulubgi magar-itononikid, ede noar-ibmar-imaksaye. Agine, geb Bab-Jehováʼga sogded: “Bab-Jehováʼye, we-ibmar-imaksadgi an begi nue nosad. Bab-Jehováʼye, gwage-naibidgi an bese egise, an begi-isgusadi be anga elie, nossuliyob be an-dake, binsaed-sateyobi an ibmar-imaksad.” P{d Agine, Joab, Rey-Davidʼga bela dulemar-ebislesad-igar ogwanonikid: “Israel-yargine, mili-dulataled-ilabaabak (800,000) sordamar-bila-onomalad bukwad. Geb Judá-yargindina mili-dulataled-ilatar (500,000) sordamar-bila-onomalad bukmogad.” O dBela dulemar-ebisegala, nii-walabakebak gaka iba-dulagwen yar-ebilismalad. Agi, Jerusalén-neggweburse gannar nonimalad. wNidA-sorba, Tiro-neggwebur-gandik-siidse nadmarbalid, degine, Heveo-neggweburmarba bipirmakapmalad, Canaán-neggweburmarba bipirmakapmarbalid. A-sorbali, Beerseba-neggweburse nadegusmarbalid. A-neggwebur Neguev-yargi siid, Judá-yar-naidgi. @~}n||{zyyxww|vv0uZttsXrrq6ppHoo5nmm9"k)Jesús-e-sapingan-bur-dummagan, Judío-dummagan-igar-nabiromalad-abargi noarmargu, weligwar noarmalad, ar Bab-Jesús-nug-nuggi nabir-ise-mesagwar-gusadba yeer itosmalad. U!#(Igar-nabiromaladi Gamaliel-soged nabir itosmalad. Geb Jesús-e-sapingan-bur-dummaganse gochamalad. Geb bibyosmalad-sorba, ega sogdemalad: Mer Jesús-nuggine bar sunmakmaloye. Geb agi onosmarsunnad.  'Ar we-igar Bab-Dummadgadirdina, bemar obelogosulid. Degisoggu, nue salakarmar, abakalegi bemar Bab-Dummadgi yolenaile.” #?&”Degisoggu, an bega sogmar, we-dulemar be onomar, mer be oakalomalo. Ar wemarde binsa-e-sogedba we-igar-imakdimalale, we-igar walagwen bergudoed. O%A-sorba, dulemar-ebisleged-ibagangi, Galilea-dor-wargwen, Judasʼye-nugadi, dulemar-obulamakdii gusmogad. Geb a-Judas-oburgwilesmogu, eba-nanaimalad bela duurmakde gusmogad, bar daklessurmarmogad. -$Nue be insamalo, epennegwa igi neg-gusa. Deun, Teudas dulemar-idudii gusad, na sogdii gusad, ede Dule-Dummadye. Degi, dulataled-ilabakegubin (400) dulemar eba nagus gusad. Geb Teudas-oburgwilesgu, Teudasʼba-nanaimalad bela aisakid duurmakde gusmalad, bar daklessurmalad. xi#A-sorba geb Gamaliel, dummaganga sogded: —Israel-dorgan, nue salakarmar, nue binsakwaa ibmar-imakmalo. xi"Judío-dummagan-igar-nabiromalad-abargi Fariseo-wargwen, Gamalielʼye-nugadi, igar-ukdesunnad: Jesús-e-sapingan-bur-dummagan sikwas wis onogwerye. We-Gamalielʼde Judíoʼmar-igar-mamaid-nue-wisidid, emar-abargi dule-bur-nug-nikagwadid. {o!Jesús-e-sapingan-bur-dummagan weyob emarga soge itoarmargua, dummagan sae-itoarmalad, oburgwebi guarmalad. ^5 We deyob-gusadi, anmar-sunnad daksamalad, we-igar-barsogega anmar gunonikid, degi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled amba we-igar-barsogega gunonimogad. Bab-Dummadi we-Burba-Isligwaled dulemar-eba-damaladga ukmaid.” ”Bab-Dummadi, a-Jesús-nug-odummosad, e-argan-nuedsik Jesús-sisad. Degine, dulemar-idugega, dulemar-abonogega nug-imaksad. Adi, bela Israel-dulemar e-isgudiidga bukib binsamalagar, e-daed ogwamalagar. Adi, e-isgudiid Bab-Dummad ega osulogegar. r]Anmar-dadgan-e-Bab-Dummad gannar Jesús-odulos gusad. Bemar, a-Jesús nakrusgi-biokar oburgwisgusmalad. 9Pedro, degi, Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-baigan, abin-sogdemalad: “Anmar dulemarba-ibsaed-iduale, bur Bab-Dummad-sogedba anmar ibsaergebed. a;—Anmar bemarga sogsamarsursi: ‘Melle bar Jesús-nuggi dulemar-odurdakmaloye. Emide, bela Jerusalénʼgi bemar-odurdakdiid-igar, bela neg-gassunnad, degine, bemar Jesús-burgwisad anmargi nasikbi gunaid.’ (ISenonimargu, Judío-dummagan-igar-nabiromalad-abarse ogwisnonimalad. Geb degi, dule-irwa-Babse-goled-bur-dummad Jesús-e-sapingan-bur-dummaganga sogded: gGDegi, Babse-goled-neg-edarbed-e-dummad, suar-ibmalamala amar-gaega nadegusmalad. Geb Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-gasmalad, nuedgi senonimalad, ar ade, dobmalad, abakalegi dulemar akwagi e-makarmalarye binsamalad. Deyob-sunmakbukwa dule-wargwen nonikid, sognonikid: —Bemar dulemar-esgaryagi-metemaladi, Babse-goled-neggi dulemar-odurdakbukwad. 8iDule-irwa-Babse-goled-bur-dummad, Babse-goled-neg-edarbed-e-dummad, degi, dule-irwa-Babse-gormalad-e-dummagan, geger itodmalad, wede igi-neg-gudodibeye, sogdemarsunnad. >uWeyob sognonimalad: —Anmar modapgu, esgarya nue-atiar-sii anmar dakdapid, suar-ibmala yawagakgi nue-edarbe-gwichi anmar dakdapid. Degite, anmar yawagak-egasgu, ar dulemar sated. $AEsgaryase suar-ibmala modapgu, Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-sate dakdapmalad. Degisoggu, suar-ibmala gannar nonimarsunnad, dummagan-owisononimarsunnad. Deyob baliwitur ega sogsa itosmargu, banedgine wakudar Babse-goled-negse nadmalad, degi, agi dulemar-odurdakdemarsunnad. Ar dule-irwa-Babse-goled-bur-dummaddi, degi, eba-gudidimaladdi, igar-itomalaga Judío-dummagan-igar-nabiromaladse gochamalad. Geb Israel-girmar-dummagan nonimargu, suar-ibmala barmismalad, Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-esgaryagi-bukwad ese sedamalagar. { o“Be namar, Bab-Dummadse-goled-negse be namalo, agi Cristoʼgi dula-gudigued-igargi dulemarga be sunmakmalo.”  Neg-mutikidba, Bab-Dummad-baliwitur esgarya-yawagak eganonikid, Jesús-e-sapingan-bur-dummagan onosad, geb amarga sogded: [ /Amar Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-gasmalad, geb neggwebur-esgaryagi metemalad.  7Dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummad, degi, e-sordamala, Jesús-e-sapingan-bur-dummagangi nobguarmalad. Wemarde, Saduceo-igarba-gudimaladid. \ 1Dulemar-Jerusalén-neggwebur-dikarba-bukwamalad bukidar Jerusalénʼse nonidamarmogad, dule-gegumalad, degi, dule-niaburba-nikamalad senonidamalad. Jesús-e-sapingan-bur-dummagan a-dulemar belagwapa nudaksamalad. 2c. Gebe-Bab-Jesúsʼba-nagusmalad-balegillealid (5:17–8:3) Judíoʼmar Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-esgaryagi metemalad ,QDegine, dulemar-gegumalad magaba gablegedgi-mai onosdamalad. Igargi Pedro-idu mesisdamalad, adi, Pedro-e-burba egi wis nasale, dule-gegumaid nabir nuguegar. veBukidar Bab-Jesúsʼgi bensuli gudmalad. Machergan, degi, omegan, Jesúsʼba-nanaimaladba nagumai gudmalad. )K Dule-baigandi, dobedba geg ese atoge guarmalad. Degi-inigwele, a-dulemala, Jesúsʼba-nanaimaladgi binsaed-nikaa gudmalad, degi, egi nued sunmake gudmarbalid.   Jesús-e-sapingan-bur-dummagana, dulemar-abargi ibmar-wilubgan-dakledisurmalad, degine, ibmar-gegerdaklemalad imaknai guarmalad. Degi, bela Jesúsʼba-nanaimaladi dule-wargwennayobi Babse-goled-neggi Salomónʼye-neg-ubeb-nugadba ambikunonidamalad. :m Agine, belagwapa Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad, degine, bela degigusa-itosmaladi, bela dobee itonadmarsunnad. Jesús-sapingan ibmar-dakledisurmalad imaksamalad 2] Agi Safira, Pedro-asabin yog-aimukudeguad, ilagwen-burgwar naded. Geb sapingana ubononimargu, Safira-burgwar-mai daknonimalad. Sesmalad, e-sui-dikarba digsamalad. a; Geb degi, Pedro ega sogded: —¿Ibiga bemar-bebogwad Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-wilubdakye sogmala? Be-dake, sapingana-be-sui-mui-digdimaladi emiskwaa nonimalad. Emisgindi, wemar neg-uanse be-dignamarmogoed. !;Geb Pedro ese egichialid: —Anga be soge, ¿mani-senonikidgii gargegu bemar nainu uksa? Ome, abin-sogded: —Eye, degi-mani-gargegu anmar nainu uksa. ucDeyob-neggusad-wachi-ilapaagwad-sorbali, Ananías-ome nonimogad. E-iduar-neggusad-wissuli dognonikid. lQDegine, sapingana, atuedgi Ananías-mui-obipirmaksamalad, geb sesmarsunnad, neg-uanse dikapmalad. ,~QAnanías, weyob Pedro-ega-soge-itosgu, Ananías yog-aimukudeguad, ilagwen-burgwar naded. Belagwapa dulemar degigusad-itosmaladi, bela-nue-dobee itonadmalad. T}!Yoo be nainu-ukegu, ¿nainu begadinsursi? Nainu be uksagu, ¿a-manide begadinsursi? ¿Ibiga be-gwagegi anmarga gakansaedgi be binsanoniki? Dulemarga be gakan-imaksasulid, Bab-Dummadga be gakan-imaksad. K|Ananías mani-uknonigu, Pedro ega sogded: —Ananías, ¿Ibiga nia-saila-Satanás burba-isgana begi oubononiki? Emide, Bab-Dummad-Burba-Isligwaledga be gakansanonigu, mani-abala be susgu. !{;A-mani yamo Jesús-e-sapingan-bur-dummaganga bela-senonikidyob imaksad, ar edi, abala na obesad. E-ome, Ananías-mani-abala-obesad, nue-wisi gusmogad. ]z 5Deunni, dule-wargwen, Ananíasʼye-nugadi, e-ome-Safira-ebo nainu manigi uksamogad. 0yY%A-dulede, nainu nikasoggu, na manigi nainu-uksadi, a-mani Jesús-e-sapingan-bur-dummaganse senonikid, adi, Jesúsʼba-nanaimalad-wilemaladga, a-mani mimimalagar.ax;$Deun, Chipreʼgined-wargwen, Joséʼye-nugad, deyob imaksagusmogad. A-dulede, Leví-wagwad, Jesús-e-sapingan-bur-dummagana, Bernabéʼye we-dule-onugsasmalad. Bernabé sogleged, Nabir-Itole-Dule-Saed-Machiye. wwg#Agine, Jesús-e-sapingan-bur-dummaganga mani uknonidamalad. A-mani na yopiraa ibmar-abemaladba mimiddamalad. 8vi"Jesúsʼba-nanaimalad emar-abargi ibmar-galakudii gwen gussurmalad. Ar ade, nainu-nikamaladi, degi, neg-nikamaladi, na manigi uknai guarmalad. Geb a-mani senonidamalad. nuU!Jesús-e-sapingan-bur-dummagan, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-ganguedba Bab-Jesús-gannar-durgusadgi, dobsuli sunmakdii guarmalad. Degine, Bab-Dummad, Jesúsʼba-nanaimaladgi bela-bela dulemargi-nabir-binsaed-burba odemai gualid. Ft Bela Jesúsʼgi-bensurmaladi, na binsaed-gwennagwadyob ulubgi itobukwa gusmalad. Dule-wargwensaale na ibmar egadye itobukwa gussurmalad. Ar ibmar bela na emargadye itobukwa gusmalad. s+Jesúsʼba-nanaimalad Bab-Dummadse-goled-bergusmargu, danar-bukwamaladgi neg giglimakded. Agine, bela Bab-Dummad-Burba-Isligwaled egi ubononisunnad, geb degine, dobsuli Bab-Dummad-gayaburbagi sunmakdemarsunnad. Jesúsʼba-nanaimalad na muchub-muchub ibmar uksamalad Hr degine, be-ganguedgi nabir dule-uellemalad nudakmalagar. Aginbali, Be-Machi-Jesús-gwage-isligwaled-nuggi nabir ibmar-wilubgan-dakledisurmalad, degine, ibmar-gegerdaklemalad imakmalagar.” Lq”Emigindi, Bab-Dummad, nue be dake, ibiyobi anmar bega-arbamalad-ulale, dummagan, anmargi yolenanai. Degisoggu, anmarga gangued be uksun, adi, dobsuli be-gayaburbagi anmar sunmakmalagar, RpBab-Dummad, weyob-Jesús-gusadi, bato iduakwaa-be-ibmar-sogsadba gusad. o”Ar ade, nue-napiragwad, Herodes, Poncio-Pilato, degine, Judíoʼsurmalad, degi, Israel-dulemarmala, we-neggweburgi igar-itogega ambikusmalad. Be-Machi-gwage-isligwaled-Jesús-oburgwega igar-amibukwa gusmalad. A-Jesús, Cristoʼga-guega be susagusad. +nOReymar-negsemamaid, Bab-Dummadgi aibitemalad. Dulemar-nuga-nikamalad, Bab-Dummadgi isdar-binsadmalad. Bab-Dummad-na-nug-imaksadgi aibitemarbalid.’ Salmo 2:1-2 [m/Be-Burba-Isligwaledba be-mai-Davidʼga be sogsagusad:‘¿Ibiga dulemar-yar-baid-baidgi-bukwamalad, Bab-Dummadgi binsarsunna urwebukwa? ¿Ibiga dulemar Bab-Dummadgi-aibinedgi binsarsunna binsabukwa? l5Jesúsʼba-nanaimalad, Pedro-deyob-ega-soge, Juan-deyob-ega-soge itosmargua, belagwapa na danale Bab-Dummadse gotemalad, sogdemalad: “Bab-Dummad-Bela-Negsemaidye, bee be nibneg obinnisad, bee be napneg obinnisad, bee be demar obinnisad, degine, bee be bela ibmar obinnisad. ykkPedro, Juan-ebogwa onolesmargu, e-sordamar-bukwadse nadegusmalad. Geb bela e-sordamarga sogdemalad, dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, Judíoʼmar-girmar-dummagan anmarga sogye, “mer Jesús-nuggi bar sunmakmaloye.” jAr dule-geg-nanaed-ibmar-dakledisulidba-nugusadi, birga-durbo-gaka (40+) nikad. Jesúsʼba-nanaimalad gatik Babse gangued-egichisad miSGeb degine, dummagan unnila Pedroʼse, degi, Juanʼse, gandikidba-ulusmargua, gannar onosmarsunnad. Dummagan geg Pedro, degi, Juan, oakalogusmalad. Ar ade, dulemar, dule-nugusad-ular, Bab-Dummad-nug-ogannonanai guarmalad. hAr anmar-sunnad na ibyagwar ibmar daksamarsoggu, degi, an-uayagwar an ibmar itosmarsoggu, geg sogsuli an gumalad. Anmar sogergebed. 4gaPedro, Juan-ebogwa abin sogdemalad: —Nue bemar-sunnad itomarmogana, ¿igid-bur-nabirsunna? ¿Bemar-sogedba ibsaedi? ¿Bab-Dummadba bur ibsaedi? Be anmarga sogena. 2f]Geb dummagan Pedroʼse, degi, Juanʼse, gannar gochamalad. Geb ega igar uksamalad: —Mer bar Jesús-nuggi sunmakmaloye, degine, mer bar a-nuggi odurdakmarbaloye. GeMer we-igar dulemar-abargi nasgumai-guegala, Pedroʼse, degi, Juanʼse anmar urwemaloed, anmarse be-oitolemaloye anmar ega sogoed, adi, mer Jesús-nuggi bar dulemar-baiganga sunmakmalagar. RdNa sogdemalad: —¿We-dulemar anmar igi-imakoe? Ar bela wegi-Jerusalénʼgi-bukwamalad dule-nudaklesad wismalad. Ar wemar ibmar-dakledisurmalad imaksasoggu, anmar we-ibmar-gusad geg osulomalad. $cAGeb degi, dummagan Pedroʼga, degi, Juanʼga sogdemarsunnad: —Wegi anmar-igar-itobukwad-abargi be wis nomargwerye. Emardi na igar-amimalaga bukusmalad. bAr dule-nugusadi amar-abargi-gwichi-daksamarsoggu, geg Pedro-oakaloge gusmalad, degi, geg Juan-oakaloge gusmarbalid. Aa{ Dummagan dakarmargu, Pedro, degi, Juan, dobsuli ibmar soge-soge gwichi, geger dakdemalad. Ar ade, wismalad, we-dulemarde dogdar garda wissurmaladi, degine, dule-binsarmaladi. Degi-inigwele, magar daksamalad, wemarde Jesúsʼba-gudigusmaladi. Degisoggu, a-ular binsaed-nikarba sunmakmarye annik sogdemalad. (`I ”Degisoggu, dule-baid-nuggi geg anmar abonoleged. Ar we-napneggi abonolegega anmarga dule-baid uklessulid, unnila Jesús-nugginbi anmar abonoleged.” _  A-Jesús,‘akwa-isganayob bemar-neg-sobmaladse oballesadid. A-akwa, neg-sobleged-e-akwasailaga gunonikid.’ Salmo 118:22 &^E Emide, bemar wisgumalodo, degine, bela Israel-dulemar wisgumarmogodo we-dulede igi-nugusa. We-dule, bemar-abargi-nue-nugus-gwichidi, Jesucristo-Nazaretʼgined-nuggi nugusad. A-Jesucristo bemar nakrusgi bioksagusmalad. Degi-inigwele, Bab-Dummadi, a-Jesús-burgwarmai gannar odurgusad. b]= Emide, anmarse we-dule-bonigwaled-nugusad-ular ibmar-egislenaid, we-dulede igi-nugusye. \/Degi, Pedro nue-Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-nika sunmakded, sogded: “Neggwebur-e-dummagan, degi, girmar-dummagan, bemar dummagan gumalad. .[UGeb dummagan, Pedroʼbina, degi, Juanʼbina gochamarsunnad. E-abarse gwisgunonimargu, ese egichidmalad: “¿Doa-sogedba, doa-nuggi wede bemar dule-nudaksamala?” )ZKDule-irwa-Babse-gormalad-bur-dummad-Anás, Caifás, Juan, Alejandro, degine, dule-irwa-Babse-gormalad-e-dummad-e-gwenadgan, bela igar-itogega gudigusmarmogad. ,YQBanedgine, Jerusalénʼgi Judío-dummagan-negsemamaid, degi, Judío-girmar-dummagan, degine, Moisés-Igar-Maid-wisimaladi, igar-itogega ambikunonimarsunnad. #X?Dulemar-bukidar Jesús-igar-itosmaladi Jesúsʼgi bensuli gunonimalad. A-ibagi, machergan-Jesúsʼba-nagusmalad bela miliatar-wilub (5,000) gunonimalad. &WEDegidbali, dummagan, Juan, degi, Pedro-ebogwa gasmalad. Bato neg gutulemaisoggu, esgaryagi odosmarsunnad. Pedro, Juan-ebogwa esgaryagi-sii oibosmalad. ;VoAmar, Pedro, Juan-ebogwa aimar-odurdaknanai-dakedbali sae-itodmalad. Degine, Pedro, Juan-ebogwa gannar-durgued-igargi emar-odurdaknanaid. Jesús gannar-durgusaddeeye sognanaid. :U oPedro, Juan-ebo amba dulemarga sunmakgwichi, abala dule-irwa-Babse-gormaladi, degi, Babse-goled-neg-edarbed-e-dummad, degine, Saduceoʼmar, Pedroʼse, degi, Juanʼse nonimalad. ?Tw”Emide, Bab-Dummadi na E-Machi-odulosad-sorba, gebe bemarse-inse barmialid, adi, bemargi ise-nued binsalemalagar, isguedgi bangumalagar, mer isguedgi bar nanamalagar.”AS{Bemar Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-e-wagan-gumarsoggu, Bab-Dummad E-gayaburba-barsogmaladga ibmar-sogsadi bemargadmogad. Agi Bab-Dummad anmar-dadganbo igar nabosad, deun Abrahamʼga weyob sogsagusgu:‘Bela dula-we-napneggi-bukwamalad be-waganba an egi ise-nued binsamogoed.’ Génesis 12:3; 22:18; 26:4 tRa”Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladi, bela Samuel-akale, we-ibagi-ibmar-gunaidgi bato sunmaksamalad. vQeAr doa-dule, we-dule-ibmar-sogedba ibmar-imaksulile, dulemar-abargi onolegoed.’ Deuteronomio 18:15, 18-19 IP Degisoggu, Moisés anmar-dadganga weyob sogsagusad:‘Be-Dummad-be-Bab-Dummad, e-gayaburba-barsoged-anyobid be-gwenadgan-abargi gwensak bemarga barmidagoed. A-dule, nue be itomalo. UO#”Emidi, a-Jesucristo bina nibneggi meggwelergebed, bela Bab-Dummad ibmar nue-nudakedse-mai gugwelergebed. Ar deyob bato Bab-Dummad epenne E-gayaburba-barsogmalad-gwage-swilidikmaladba sogsagusad. pNYAdi, Bab-Dummad, Cristo bato bemarga iduar uklegoye soglesad, barmidagoed. Ar a-dule, Jesucristoʼdo. ”Gwenadgan, ar an wisid, bemar, degi, be-dummagan aku-neg-itomaladba Jesús-oburgwismalad. AJ{”Bemar we-dule-mag-dakedi, nue-nugus be dakedi, na Jesús-nuggi-bensulidba nugusad. Jesús we-dule-onudaksad. Ar Jesúsʼgi bensursoggu, we-dule, nue-nudakles bemar daksunnad. 7IgDeyob bemar dulega-san-burba-dulad-ukedi oburgwisgusmalad. Degi-inigwele, Bab-Dummad, Jesús-burgwarmaigu, odurgusad. Jesús-durgusad, bela anmar-ibyanugi anmar daksamalad. >HuBemar, a-Jesús Dule-Gwage-Swilidikid, Dule-Igar-Napiragwadba-Ibmar-Imaked, egichissurmalad. Bur dule-isgana, dulemar-oburgwisad, a bemar Pilatoʼse egichismalad bemarga onogegar. rG] ”Anmar-dadgan-Abraham, Isaac, Jacob, amar-e-Bab-Dummadi, na E-Machi-Jesús-nug odummosad. Ar bemar a-Jesús-oburgwega, Roma-dummad-Pilatoʼga uksa gusmalad. Ar Pilato Jesús-onobigusanad, bemardi gwen onogega imaksasurmalad. .FU Pedro deyob dulemar-dakargu, dulemarga sogdesunnad: “Israel-dulemar, ¿ibiga bemar ibmar-gusad geger dakmarsunna? ¿Ar ibiga bemar nuu anmar-dake? ¿Ar anmar-ganguedba anmar we-dule-nudaksa be daksi? Ar anmar-ganguedba anmar we-dule nudaksasuli, Jesús-Nazaretʼgined-nuggi anmar nudaksad. zEm Dule-geg-nanaed-nugusadi, Pedroʼba, degi, Juanʼba, bipirmakdii gusad, amargi gwen bangussurgusad. Ar dulemarde ibmar-gusad geger-dakmarsoggu, bela Babse-goled-neg-ubeb-Salomónʼye-nugadse duurmaknonimalad. Ar ade, agi gunanaimalad. D Ar ade, magar-dakmalad, we-dulede, Bab-Dummadse-goled-neg-yawagak-Yeerdaklegedye-nugad-naba siidae, dulemarse mani-egichidae. Emide, nabir-nanae-dakarmargu, geger dakdemalad, degine, nue-aku itomarbalid, wede igi-gusa. Pedro dule-geg-nanaed-nugusadgi-sunmaksad uCc Ar dulemar bela dakarmargu, we-dule nabir-nanae, degi, Bab-Dummad-nug-odummonadapi, geger dakarmalad. ]B3Dule-geg-nanaed yog-gwichibin imaksad, geb nanadeguad. A-sorba, dule-nugusadi, Pedroʼmala, degi, Juanʼmala, Bab-Dummadse-goled-negse dogdemogad. Dule-nugusadi ichomaknadapi, Bab-Dummad-nug odummonadapi gusad. &AEPedro deyob dulega-sogsagu, Pedro dule-argan-nuedsik gasa imaksad, ogwichis imaksad. Agi yog e-nag gannaleded, degi, e-nag-garbirmar yog nuguar naded. A@{Pedroʼdi ega sogded: —An mani sate, or satebalid. Degi-inigwele, an-ibmar-nikad an bega ukodo: ‘Jesucristo-Nazaretʼgined-nuggi an bega-soged, be gwisgu, yog-nanaar be gusun.’ I? Dule-geg-nanaed nue-nuu dakded, ar mani ega ukoye bienad. Q>Pedro, Juan-ebo nue-nuu dakdegu, ega sogdemalad: —Nue be anmar-dake. q=[Dule-geg-nanaed daksagu, Pedro, Juan-ebo Bab-Dummadse-goled-negse dognadapi, ese mani egichialid. |<qDegidgine, Babse-goled-neg-yawagak-Yeerdaklegedye-nugad-naba dule-wargwen mellesii gusad. We-dulede, gwalulesad-akar gusgu geg nanaed. Bane-bane Bab-Dummadse-goled-neg-yawagak-naba we-dule-sinonidamalad, adi, dulemar-ubomaidse mani egisegar. ; {Ibagwengine, sedo wachi-irbaagi, Bab-Dummadse-goled-wachigi, Pedro, Juan-ebo Bab-Dummadse-goled-negse nadapi gusmalad. F:/Na bulakwaa Bab-Dummad-nug-ogannobukwa damalad. Dule-neggweburginmaladi yeer Jesúsʼba-nanaimalad-dakbukwa gusmalad. Bab-Dummadi bane-bane dulemar-gwage-abonolesmalad-omelomai gusad.Q9.Degi, bane-bane Bab-Dummadse-goled-neggi na ambikubukwa damalad. Degi, na muchub-muchub neg-irba madu-mimibukwa damalad. Weligwaledgi, danakwaa na gwagegi yeer-itogedgi na mas-gunbukwa damalad. 8+-Nainu-nikamaladi na maniga-imaknanai guarmalad, degi, ibmar-nikamaladi bela maniga-imaknanai guarmalad. Ibmar-abelegedba na uknanai guarmalad. 7,Bela Bab-Jesúsʼgi-bensurmaladi danakwaa na bipirmakdii guarmalad, degi, e-ibmar-nikamaladi muchub-muchub na ega uknanai guarmarbalid. M6+Bela dulemar geger Jesúsʼba-nanaimalad-dakbukwa gusmalad. Ar ade, Jesús-e-sapingan-bur-dummagan bukidar ibmar-gegerdaklemalad, degine, ibmar-wilubgan-imakledisurmalad imaknanai gusmalad. f5E*Amar unnila Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-e-odurdakedgi nue-alamaknai gusmalad. Degi, bulakwaa na muchub-muchub bendakbukwa, Bab-Dummadse-gorbukwa, degi, Bab-Jesús-burgwisad-insaegala, danakwaa na mas-gunbukwa gusmalad. 2b. Gebe-Bab-Jesúsʼba-nagusmalad-e-nanasmalad (2:43–5:16) Bab-Jesúsʼgi-bensurmaladi, danakwaa bipirmakdii guarmalad :4m)Dulemar Pedro-ibmar-sogsad-abingasmaladi, Bab-Jesús-diigi-ogleged-igar imaksamalad. Geb Jesúsʼba-nanaimaladba atosmalad. A-ibagi, milipaa-wilub (3,000) eba nagusmalad. m3S(Deyob Pedro suibaksaar Jesús-igargi sunmakgwisgu, aimarga binsaed-nued-ukgwichi gusad. Degine, sogdebalid: “Bemar we-dulemar-isgudidimaladgi be bangumarsun. Adi, melle be we-dulemar-isganaba sabsur-odurdaklemalagar.” Y2+'”Ar Bab-Dummad E-Burba-Isligwaled-ukoye-sogsadi, bemarga, be-mimmiganga, degi, dulemar-ainebarmaladga ukegarmogad. Wegisundo, Bab-Dummad doa-dulemarse gorbie, a-dulemarga E-Burba-Isligwaled ukoed.” 1&Pedro, abin-sogded: —Be-isgudiidga na be bukib-itomarsun, egi be bangumarsun. Bab-Dummad-sogedba be nanamarsun, degi, Jesucristo-nuggi Bab-Dummad-diigi-ogleged-igar be imakmarsun, adi, Bab-Dummad be-isgudiid bemarga elioed, E-Burba-Isligwaled bemarga ukoed. E0%Dulemar, Pedro-deyob-ibmar-soged itosmargu, nue-bukib itodmalad. Geb Pedroʼga, degi, Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-baiganga sogdemalad: —Degite, gwenadgan, ¿igi anmar saergebe? L/$”Degisoggu, bemar-Israel-dulemar, bela be we-igar wisgumalargebed. We-Jesús bemar nakrusgine-oburgwismaladi, Bab-Dummadi, Dule-Dummadga imaksad, degi, E-nuggi-sulealedga imaksabalid.” D.#be-isdarmalad an bela ogalakuedse be sige.’ Salmo 110:1 -"Ar ade, David nibnegse nakwiapsulid, degite, David-sunnad sogbalid:‘Bab-Dummad an-Dummadga sogsad: An-argan-nuedsik be sige, ,!Degisoggu, Bab-Dummad-argan-nuedsik dummadga Jesús sigidapsunnad, degi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-uklegoye-soglesadi, Jesúsʼga uklessunnad. Geb a-Burba-Isligwaled, Jesús anmarga uknaimogad. Emide, a-igar bemar daknaimalad, degi, itobukwamarbalid. n+U ”A-Jesús-sunnad, Bab-Dummad gannar odulosad. Jesús-gannar-durgusad, bela anmar daksamalad. q*[”Degisoggu, David bato daknaiyobi, iduakwaa Cristo-gannar-durguoedgi sunmaksad. David deun weyob sogsagusad: ‘Bab-Dummad-dule-wargwen-bega-barmidagoye-sogsad-dule neg-uangi sadegumai guosulid, agi nungumai guosurbalid.’ Q)”Ar David Bab-Dummad-gayaburba-barsogedid, degisoggu, nue-wissunnad, igi-Bab-Dummad ega ise-sogar imaksa. Ega weyob sogsagusad:‘Be-wagwa-gwensak beyob reyga an omesoye.’ Salmo 132:11 4(aPedro sogdebalid: “Gwenadgan, anmar bela dad-dummad-David-burgwisad, degine, diglesad, wismalad. Emi-ibagine, amba e-neg-uan siid. David na e-sangi sunmaksasulid. x'iIgar-nuedba-gudigued be anga oyosad, be-asabinni bela-belad weligwar-gudii be an-imaked.’ ” Salmo 16:8-11 &Gwen be an-san-burba neg-uangi oyogsaosulid. Ar be-mai-gwage-swilidikid-e-mui gwen neg-uangi onunsaega be imakosulid % A-ulale, an-gwagegi an yeer-itoged. Weligwaledba an namaksun.Degi, bela an-sana gannar-durguoedi bensuli edarbesun. )$KA-ular, epenne, David, Jesúsʼgi weyob sogsagusad:‘Mer an isguedse galakuega, Bab-Dummad an-argan-nuedsik gudiguad, deyob an-idudii an dakdiguad. }#s”Degi-inigwele, Bab-Dummaddi Jesús-odulosad, burgwed-abargi onosad. Ar ade, burgwed Jesúsʼgi geg obined. D"Ar gebesaila Bab-Dummadi bato sogsad, Jesús nue-wilegergebye, degine, e-isdarmaladga uklegoye sogsad. Emide, bemar oburgwemalaga Jesús-gasgusmalad, bemar Roma-sordamarga uksagusmalad. Pedro sogdebalid: “Israel-dorgan, an-bemarga-ibmar-sogoedi nue be itomalo: Jesús Nazaret-dolad, bemardi nue-wismalad, bemar-abargi Bab-Dummad-nuggi ibmar-dakledisurmaladi, ibmar-wilubgan, degi, ibmar-gegerdaklemaladi oyosad, ar a bemar bela-wisi bukwamalad, adi, bemar dakega, Jesús doa-dule gue. \ 1Dule Bab-Dummad e-abonogega-imakdibe, a-dule abonolenonikoed.’ ” Joel 2:28-32 DDad-ibeler a-ibagangi bar gaosulid, nii ablisyob ginnitibi nagumogoed,Bab-Dummad-e-iba-danikid-idu, deyob neg-gunonikoed. We-Bab-Dummad-iba, gwayed-dummadid, boni-dummad-ibad. MDegine, nibneggi ibmar-gegerdaklemalad an oyogoed. We-napneggi ibmar-dakledisurmalad an oyobaloed.Ablisbi neg-nagunonikoed, soo-dummadi oyolegoed, degine, waa-bupurmagwichi neg gudoed. {Deginbali, an-mai-machergangi, an-mai-omegangi, An-Burba an odebaloed. Geb amar an-gayaburba-barsogega gudmaloed. r]”Bab-Dummad soged:‘An-Burba bela-dulemargi an odenonikoed. Be-masmala, degine, be-bunamala, an-gayaburbagi sunmakdemaloed.Degine, dule-selebagusmalad gabdakdemaloed, be-sapinganmala neg-burbagan dakdemaloed. `9”Ar we-bemar-dakedi, bato Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Joel weyob sogsagusad: Bemar-we-dulemar-mummuye-bimaladi, mummusurmalad. Ar geb dad-abala-nikad be daksurmarsi. ¿Dulemar dad-abala mumgudii bemar dakdisi? {Degi, Pedro na e-ambe-gakagwensakadmala (11), dulemar-abargi gwisgusad. Geb binnasur sunmakded, sogded: “Gwenadgan-Judea-dorgan, degi, bela bemar-Jerusalén-neggweburgi-bukwamaladi, nue be an-itomalo. An bemarga sogodo, wede ibi nue obare. 0Y Abala we-dulemala, Jesúsʼba-nanaimaladgi dododmalad, sunmakdemalad: “Wemardi mummu-bukwamarye, e-annik sogdemalad.” Pedro Bab-Burba-Isligwaledgi sunmaksad  Geger dakmalad, nue-aku itomarbalid, na muchub-muchub ega sokarmarsunnad: “Weyob-ibmar-gunaidde, ¿ibi nue obare?” ;o Cretaʼginmaladid, degine, abala anmar Arabiaʼginmaladid. Emide, anmar bela Galilea-dorgan anmar-gayaba Bab-Dummad ibmar-gegerdaklemalad-imaksadgi-sunmakbukwad itobukmalad.” :m Frigiaʼginmaladid, Panfiliaʼginmaladid, Egiptoʼginmaladid, Cirene-nagaba-Libia-siid-ginmaladid, Judío-dulemar-Roma-akar-danimaladid, degi, dule-Judío-igarba-dogsamaladid. 9 ”Ar anmar-wegi-bukwamaladi neggwebur-baid-baidsikmaladid. Gwen-gwen anmar: Partiaʼginmaladid, Mediaʼginmaladid, Elamʼginmaladid. ”Degi, abala anmar, Mesopotamiaʼgi-mamaimaladid. Judeaʼginmaladid, Capadociaʼginmaladid, Pontoʼginmaladid, degine, Asiaʼginmaladid. J Degite, ¿ibiga we-dulemarde nabir anmar-gayaba sunmakmarsunna? ,QNeggunaid geger-dakmalad, aku-itomarbalid, wede ibiga deyob gunai. Degisoggu, sokarmalad: “Be dake, we-dulemar-sunmakbukmaladde, ¿we Galilea-dorgansursi? :mA-dulemar ibmar binnasur uurmake itoarmargu, bela danar ambikunonimalad. Neggunaid geger-dakarmalad, ar itoarmalad, Jesúsʼba-nanaimaladde emar-sunmaked-gayaba sunmakbukmala. Deunni, bela Judíoʼmar-we-yar-naid-ugakse-bukmalad nue-islikwaa-nanadimaladi, iba-dakega Jerusalénʼse nonigusmalad. ?wBelagwapa dulemar-bukwadgi Bab-Dummad-Burba-Isligwaled ubononikid. Degidbali, gangudmalad, gaya akar-akar sunmakdemalad. Bab-Dummad-Burba-Isligwaled ega gaya-ukedba, sunmakdemalad. MAgi, daklealid soo-dululurmaksiidyob bela dulemar-irba signonikid.  Ukiagwale, nibneg-akar burwa-dummad-uurmakeyobi binnasuli neg-uurmakenonikid. Bela emar-bukwadgi neg-uurmakedi neg-gasa sigenonikid. X  +Pentecostés-Iba-nonigu, bela Jesúsʼba-nanaimalad danakwaa na bukwagusmalad. F  Geb a-sorbali, wilubdaksamalad, doa bur sulegoe. Wilubdaksamargu, Matías sulenonikid. A-ibagine, Matías Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-ambe-gakagwensakadba (11) dognonimosunnad.  %Adi, anmarba arbaegar, Jesús-e-sapin-bur-dummadga gumogagar. Ar Judasʼdi e-isgusad-ular, e-neg-soo-sailase-naega we-igargi node gusad.” ;  qDulemar-bukmalad Bab-Dummadse gotemargu, sogdemalad: “Bab-Dummadye, bedi bela anmar-binsaed mag daksoggu, anmarga be oyoge, we-ebogwadi, Judas-ular-dogega, biti bur be susadi. $ CGeb degine, dule-warbo amismalad: Gwensak Joséʼye nugad, baiddi, Matíasʼye nugad. Joséʼde Barsabásʼye nugbalid, Justoʼye bur ese gordamalad. H  Degi, we-dule, Juan-Bab-diigi-ogleged-igar-imakded-akar, Jesús-nibnegse-nakwidedse, dule-anmarba-gudigusadi anmar amiergebed. Adi, a-dule, anmarba Jesús-gannar-durgusadgi sunmakmogagar.”  ”Degisoggu, anmar Judas-sorba dule-wargwen amiergebed. Dule, Jesús-gudigusgu, anmarba bipirmakdaniguad anmar amiergebed. R ”Bato Salmosʼgi narmakar naid:‘E-nega olloo melledoed, dule a-neggi gwen megosulid.’ Salmo 69:25 ”Degine, sognaibalid:‘Dule-baid e-sorba e-arbaed imaknonikoed.’ Salmo 109:8  %Jerusalénʼginmalad deyob-neggusad bela wisgusmalad. Degidbali, a-nainu ‘Acéldamaʼye’ onugsasmalad. A sogleged, ‘Ablis-Nainuye.’ / YJudas, Jesús-uksad-manigi nainu baksad. Geb a-nainugine niba-nai soladukin napase argwachad. E-saban nued-sate gusad, bela siir gusad. E-samurmar bela buud-ainided. C Judasʼde anmar-sordamoganad, anmarba arbadii gusmoganad. L “Gwenadgan, Bab-Dummad-Garda-narmakar-naidba ibmar guergebed. Epenne bato Bab-Dummad-Burba-Isligwaled, Davidʼba Judas-Iscarioteʼgi sunmaksad. We-dulede, Jesús-gamalaga dulemar-idumai gusad. s aDeunni, gwenadgan e-dulanergwasaar (120) ambikunonimalad. Amar-abargi Pedro gwisguded, weyob sogded:  ;Bela bulakwaa danar Bab-Dummadse gorbukwadamalad. Degi, omegan-bamalad, Jesús-urbamar, degine, Jesús-e-nan-María, Babse-golega nonidamarmogad. t~ c Jerusalén-neggweburse dognonimargu, emar-mamaidse aila-niba ambikunonimalad. A-neggi wemar mamaimalad: Pedro, Juan, Jacobo, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Alfeo-machi-Jacobo, Zelote-dule-Simón, degi, Jacobo-mesad-Judas. Y} - Degi, Jesús-sapingan Yar-Olivosʼye-nugad-birgi-bukwa, gannar Jerusalénʼse nonimalad. A-yarde dogdar Jerusalénʼgi dikasur sisulid, nabir obunnoged-ibagi minuto-durgwen (20) nanalegedwilub egi siid. z| o Amar Jesús-sapinganga sogdemalad: —Galilea-dorgan, ¿ibiga be niba-atakbukmala? We-Jesús, igi bemargi sulesa, igi niba nakwid be daksamala, weyopira we-Jesúsʼsunnad, napnegse gannar danikoed. 1c. Matías, Judas-sorba sulesad (1:12-26) p{ [ Amba e-sapingan Jesús-nakwemaid-nue-dakbukwadgi, dule-warbo, mola-sibu-yoi e-dikarba gwisgunonimalad. yz m Jesús deyob-ibmar-sogsad-sorba, e-sapingan-wagab, nibnegse nakwid gusad, mogir-darba emargi yoggudsunnad. .y W”Bab-Dummad-Burba-Isligwaled bemargi aidenonikile, bemar niga-gangudmaloed, degine, bemar angi-sunmakdemaloed. Gebe Jerusalénʼgi-onodoed, geb bela Judea-yalaganba-nadoed, geb degi, Samaria-yalaganba-bipirmakdoed, geb bela napneg-naid-ugakaase, an-gayaburbagi bemar sunmakdemaloed.” x 3Jesús, abin-sogded: —We-ibagan bemar wisguegarsulid, ar unnila Baba na e-ganguedgi ibagan-mesisad na ebi wisid, sana we-ibagan deyob guoe. Degi, bela Jesús-walik-danar-bukwamaladi, Jesúsʼse egichiarmalad, ega sogdemalad: —Dummad, ¿Israel-dulemar epenne yar-wargwen-ganigusadyobi, ega we-ibagangi be imakoe? ~~%}D|{zyxwwJvutssPrqqUpwomnmkjj i]hh9ggfveeGdccDbb;am`__J^^O]\\$[ZXWVUTT0SLQPONN4MMXLL;K\II)HGG9FEEODgCBAv@@d??>==*<;O:m99 887K66 544G32s100/..,++D**)<(''%&%%@$##+"!!z wggg8 dx,( G g ,.s]jHM Baliwitur-Cornelioʼga-ibmar-sogsad-sorba-nadgu, Cornelio ega-warbo-arbamaladse gochad, degi, suar-ibed-wargwense gochabalid. A-dulede, Bab-Dummadse-goled-dulemogad. Degisoggu, Cornelio a-dule-ega-ibmar-saoed bensulid. (GI We-Simónʼde, dule-Simónʼye-nugmogad-neggi maid, a-dulede, ibmar-ukagi-arbaed-duled. A-nega demar-gakasik siid. A-Simón-Pedro bega sogoed, ibu be imakoe. lFQ Degisoggu, Jope-neggweburse Simón-sunamalaga dulemar be barmid. We-Simón, Pedroʼye-bimarbalid. E Cornelio nue-nuu baliwitur-dakdegu, dobe itoded, ega sogded: —Dummad, ¿wede igid barsunna? Baliwitur, abin-sogded: —Be Bab-Dummadse goledi, degi, be wileganaga mani ukedi, we-ibmar Bab-Dummadse nakwisad, Bab-Dummad we-ibmar gwen iegosulid. 4Da We-dulede, sedo wachi-irbaagi gabdakeyobi negburgan dakded. Cornelio Bab-Dummad-baliwitur ise-dakaled. Baliwitur Cornelio-maidse dognonikid, ega sognonikid: —Cornelio. cC? Cornelio, bane-bane Bab-Dummadgi binsadiid-duled, nue bela e-neg-yaginmaladmala Bab-Dummad-dobee-nanadimogad-duled. Cornelio, nue dule-wileganaga mani ukdibalid, deginbali, bane-bane Bab-Dummadse gordiidabalid-duled. 7B i Deun, Cesarea-neggweburgi dule-wargwen Cornelioʼye-nugadi, mai-gusmogad. A-dulede, Roma-sorda-dulatar-sediid-duled (100), Roma-sorda-danagwen-Italianaʼye-nugad-e-dummadid. yAk +Agi, Pedro undar Jopeʼgi megialid. Simónʼye-nugad-neggi mai-gusad. Simónʼde ibmar-ukagi-arbaed-duled.@w *Weyob-gusadi, bela Jope-neggweburgi wisgusmalad. Bukidar a-neggweburginmalad Bab-Jesúsʼgi bensur-gunonimalad. ?5 )Pedro, argangi Dorcas-gasaa ogwichisa imaksad. Geb Pedro a-sorba, Jesucristoʼba-nanaimaladse, omegan-ei-sui-burgwismaladse, dula Dorcas-senonikid. n>U (A-sorba, Pedro bela dulemar-bukwad onisad. Geb Pedro yokorgi sindigar-sigisgu, Bab-Dummadse goted. Pedro, Dorcas-muisik aibiridgu, ega sogded: “Tabita, gwisgu.” Geb degi, Dorcas ibya argaalid, Pedro-dakargu, sigisa imaksad. =9 'Pedro dulemar-warbogwadba Jopeʼse arsunnad. Jopeʼse-nonimargu, neg-aila-niba Dorcas-mui-maidse Pedro-sesmalad. Omegan-ei-sui-burgwismalad ise-boale Pedro-ebilis ambikunonimalad. Geb omegan, Dorcas-subamar-ega-maksad, degi, mormar-ega-maksad, Pedroʼga oyonanaiguarmalad. < &Jope-neggwebur Lida-neggweburgi itakasaar siid. Geb Jesúsʼba-nanaimalad wisguargu, Pedro Lida-neggweburgi gudiiye, dule-warbo Pedroʼse barmisgusmalad, Pedro-sunamalagar. Amar Pedroʼga sogdapmalad: “Gwae Jopeʼse be dagoye, mer be yoggudoye.” x;i %A-ibagangi, Dorcasʼde uellealid, geb burgwisad. Burgwisgu, nue ogsamalad. A-sorba, neg-aila-niba mesismalad. \:1 $A-ibagangi, Jope-neggweburgi ome-wargwen Bab-Jesúsʼba-nue-nai gusmogad. A-omede, Tabitaʼye-nugad, Griego-gayabardi, Dorcasʼye bileged. A-omede, igar-nueganbi imakdiid, degi, wilegana-nue-bendakdidaed. N9 #Pedro, Eneas-onudaksad-sorba belagwapa Lida-neggweburgi-bukwamalad, Sarón-nebagi-bukwamalad Eneas-nugusad daksamalad. A-ulale, amar Bab-Jesúsʼba nue nagusmarmogad. Pedro gannar Dorcas-odulosad 8% "Pedro Eneasʼga sogdesun: —Eneas, Jesucristo be-nudakoed. Be gwisgu, be-meged be nudake, be nae. Agi Eneas nugusgu, yog gwisguar imaksad. r7] !A-neggweburgi Pedro dule-wargwen Eneasʼye-nugad birgabaabakgus (8) abagan-burgwaled-nika-mai dakdapid. 6 Pedro bela gwenadgan-bukmaladse atakdigua, Lida-neggweburgi gwenadgan-Jesucristoʼgi-akananaimaladse ataknad gusmogad. d5A Degisoggu, Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad bela Judea-yalagi, Galileaʼgi, degi, Samariaʼgi, nue-bogidiki, dule-e-bareginnedsuli bukwa gusmarsunnad. A-ulale, Jesúsʼba-nanaimalad burbar nue-gangumai, Bab-Jesús-dobee-nanabukwa gusmalad. Degine, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled amar-ogannomai-gussunnad, ega Jesúsʼba-nanaimalad-omelomai gussunnad. 5. PEDRO IBMAR IMAKSAD (9:32–12:25) 5a. Pedro, ibmar-dakdisurmalad imaksad (9:32-43) Pedro Eneas-nudaksad 4 Gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad degi-wisguarmargu, Cesarea-neggweburse Saulo-sesmalad, geb Tarso-neggweburse Saulo-barmismarsunnad. R3 Deun, Saulo, dobsuli Bab-Jesús-nuggi sunmakdii gualid. Judíoʼmar-Griego-gaya-sunmakmalad-ebo dobsuli na abin-abin imakdii gualid. Amardi, Saulo-oburgwebi-gusmalanad, degite, gwen oburgwissurmalad. s2_ Agi, Saulo Jerusalénʼgi bessunnad, degi, Jesús-e-sapingan-bur-dummaganba bipirmakdii guarsunnad. (1I Degi-inigwele, Bernabéʼdi Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-bukwadse Saulo-sesagusad. Amarga sogdesunnad, igi Saulo Damasco-igarba-nadapgu, Bab-Jesús-daksagusa. Agine, igi Jesús ega sogsagusbali, deginbali, igi Saulo Damascoʼgi dobsuli, nue-gandikidba Jesús-nuggine sunmaksagusbali. <0q Saulo Jerusalén-mosgu, Jesúsʼba-nanaimaladba ambikubi gualinad. Ar Jesúsʼba-nanaimaladdi dobe itomalad, ar ade, Bab-Jesúsʼba-naimodeeye gwen Sauloʼgi binsasurmalad. /) Jesúsʼba-nanaimaladdi, Saulo-nabir-wakinnega, mutikidba neggwebur-galu-dikarba garbagi Saulo-odesmarsunnad. Saulo Jerusalénʼse modapgusad 0.Y Saulo dulemar-e-oburgwebimalad wisgusad. Saulo-oburgwemalagala, Judíoʼmar bane-bane neggwebur-yawagak-nagaba, mutikidba, ibginse-bakar, Saulo-edarbebukwa gusmalad. U-# A-ibagan-nasad-sorba, Judíoʼmar Saulo-oburgwemalaga igar amismalad. (,I Ar Saulo aka bur bule Bab-Jesús-igargi-sunmaked gangumai gusad. Jesús we, Cristo-sunnadye, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-duleye sogdii gusad. Degisoggu, Damascoʼgi Judíoʼmar-bukwadi geg Pablo-abin-imake gusmalad. Saulo Judíoʼmar-Damascoʼgi-bukmaladgi wakichad ++O Saulo-itoarmalale, bela geger itoddamalad. Sogdedamalad: “¿We-dulede, Jerusalénʼgine dulemar-Jesúsʼba-nanaimalad-baregindii dasursi? ¿Ar amba we-dulede dulemar-Jesúsʼba-nanaimalad-gaega wese nonisursi? Adi, Jerusalénʼse sedega, dule-irwa-Babse-gormalad-e-dummaganga ukegar.” * Geb agi Saulo, Jesucristo-igargi yog sunmakar imakded. Judíoʼmar-onmakedneg-irba, sogdii gusad, Jesús Bab-Dummad-Machi-sunnadye. /)W Saulo geb mas guchagu, wis gannaledsunnad. Agi, Damascoʼgi dulemar-Jesúsʼba-nanaimalad-walik ibbigbasaar gudigusad. Saulo Damascoʼgi Bab-Jesús-igargi sunmaksad 2(] Degi-ega-sogsagu, Saulo-ibyagi ua-ukayobi-naidi, yog babatiargusad. Geb degi, nabir gannar ataknaded. Geb Saulo a-sorba, yog Bab-diigi-ogleged-igargi oglessunnad. 7'g Deyob Bab-Jesús ega sogsagu, Ananías Judas-negse nadsunnad. Modapgu, Ananías, e-argan Sauloʼgi-mesisgu, ega sogded: —Gwenad-Saulo, Dummad-Jesús igarba-danigu bese-magarosad-dule, a an-barmialid. Adi, nabir gannar be atakbaligar, degi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled bela-bela be nikubaligar. b&= Degisoggu, ani an Sauloʼga oyogoed, an-sapinga-guedi, beedse an-nug-ular wilegergebye. 8%i Bab-Jesús, abin-imakded: —Be nae, ar we-dule an-sapinga-guega an susmogad. Adi, nabir Judíoʼsurmaladga, reymarga, degi, amba Israel-dulemarga, an-nuggi sunmakegar. $9 Deginbali, wegi Damascoʼgi dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan ega igar-uksamogad, adi, nabir beba-nanaimalad bela gaegar, esgaryagi metegar. +#O Ananías, Bab-Jesús ega degi-soge itosgu, sogded: —Dummad, dule-bukidar we-dulegi sunmakmar an-itodiid, igi Jerusalénʼgi beba-nanaimalad beedse wiosa. " Ar Saulo bato gabgi dule-wargwen-Ananíasʼye-nugad daksad. Ese dogdani, degi, egi argan-mesnai daksad, adi, nabir gannar atakegar. K! Agi Bab-Jesús ega sogded: —Gwisgu, Judas-negse be nae, Igar-Innikigwadye-nugadba be nao. Be modapile, Tarso-dule-Sauloʼye-nugadi be egisdapoed. A-dulede, a-neggi Bab-Dummadse gormaid.  w Deun, Damasco-neggweburgi Bab-Jesúsʼba-naid-wargwen maigusad. A-dulede, Ananíasʼye-nugad. A-dulega Bab-Jesús gabgi ibmar sognonikid. Weyob sognonikid: —¡Ananías! Geb Ananías abin-sogded: —Naa, Dummad, wegi an mai, an be-itomai. ^5 Saulo, ibapaa Damasco-neggweburgi aku-atake megisad. Mas guchasulid, gobsasurbalid. $A Saulo napagi-mai gwisgudgu, aku-dulemar-dake gwisgualid, e-ibya bela sobmor gusad. Degisoggu, e-sordamar argangi-annikaa Damascoʼse Saulo-searmarsunnad. $A Dule-Sauloʼba-nadapgusmalad bela-bela dobe itodmalad, geg sunmake gudmalad. Ar ade, gayaburba gole itosmalad, degi-inigwele, gwen dule daksurmalad. M Saulo nue-dobed-abalagine, wawanmakale, sogded: —Dummad, ¿ibi imakbi be an-abesunna? Dummad, abin-imakde, ega sogded: —Be gwisgu, neggweburse be nae, agi bega sogmaloed, ibu be imakoe. I  Saulo abin-sogded: —Dummad, ¿be doasunna? Dule, abin-imakded: —Ani an Jesús, ar ani be an-balegindiid, ani an a-duled. [Ikogi be didii annaye sogele, na be dukin nunmaked amioed.] ta Agi, napase aimukud gusad. Geb nibneggi dule ega soge itoalid: —Saulo, Saulo, ¿ibiga be an-baregindii? kO Saulo igarba-nadapgu, Damasco-neggwebur-omodanigu, ukiar nibneggi gwallu mee egi ganonikid. P Adi, nabir Damascoʼgi Judíoʼmar-onmakedneg-bukmaladse dogegar. A-gardade Sauloʼga igar-uknaid, adi, nabir machergan, omegan Jesúsʼba-nanaimalad gaegar. Amar gugmakar Jerusalénʼse sedagegar.  9 Saulo Jesúsʼba-nanaimalad-isdar-dakedbali, emar-ogilogedginbi binsadiid. A-ulale, Saulo garda-amiega, dule-irwa-Babse-goled-bur-dummadse nadegusad. .U(Felipeʼdi bato Azoto-neggweburgi gudii daklealid. Felipe neggwebur-ilibali, Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmaknadapgusad, deyob Cesarea-neggweburse warmaksad.C'Dii-yagi-gwichi nakwiarmargu, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled ukiar Felipe-sesagusad. Etiopía-duledi bar gwen Felipe-daksasulid, degi-inigwele, bela-bela weligwar e-negse nadapgusad. -&Degi, Etiopía-dule moli-ur-nasiksasunnad. Degine, ebo diise aidesmarsunnad. Geb Felipe Etiopía-dule Bab-diigi-ogleged-igargi ogsasunnad. N%Felipe, abin-imakded: —Ar na be Jesucristoʼgi nue-bensulile, be sunna Jesús-nuggi diigi oglegodo. Etiopía-dule, Felipe-abin sogded: —An bensulid, Jesucristo Bab-Dummad-Machi-sunnadid. %$Degi, igarba nadapmargu, dii nai dakarmalad. Agi Etiopía-dule Felipeʼga sogded: —Dii be dake. ¿Bab-diigi-ogleged-igargi geg an oglege? )#Degi, Felipe, Isaías-garda-narmakar-gebe-onogedgi ega sunmakded. Geb Bab-Dummad-Gayaburba-Nued-Jesúsʼgi-soglesadgi ega sunmaksabalid. $A"Etiopía-dule Felipeʼse egisdesun: —Anga be soge, ¿we doagi Bab-Dummad-gayaburba-barsoged sunmake? ¿An na dukin soge, igi, dule-baidgi sunmake? @y!Bela-bela egi dodosmaladgi, igar-maidba gwen ega imaksasurmalad, igar gwen nabirossurmalad.Degisoggu, ¿doa e-wagangi bar sunmakosunna? Ar ade, oburgwismalad.” Isaías 53:7-8 O Etiopía-dule, Bab-Dummad-Garda-narmakaled-absonadapid, wegi-narmakar naido:“Igi-sibad-wawaad-senigwad e-oburgwilegedse selesdae, deyobi, selemai gusad.Igi-sibad-wawaad ega-e-absar-siked-abin, gordasuli, deyobi, dulemar-asabin Bab-Jehová-e-mai gaya nikussulid, degi, dulemar-asabin gwen gochasurbalid. H  Dule-Etiopíaʼgined, abin-sogded: —¿Sunna mag an itogosi, ar dule anga odulosulir, we ibi-obare? Degisoggu, Felipeʼga sogdesunnad: —An-moli-urse be nakwe, an-dikarba be sigdage. = sFelipe ese nadsunnad. Walikgusgu, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Isaías-narmaksadi, a-absonadap itoalid. Degi, Felipe ese egisdesunnad: —Degite, be-absonadapid, ¿mag be itoge? s _Agi Bab-Dummad-Burba-Isligwaled Felipeʼga sogded: “Ese be nae, e-moli-ur-yase walikaa be nae.”  Etiopía-dule gannar na e-negse nadapgu, e-moli-urgi sii, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-Isaías-narmaksagusad-absonadapi gusad.  Degidbali, Felipe nade gussunnad. Igarba nadapgu, dule-wargwen Etiopíaʼgined dakalid, dule-alugwag-gwasualed. A-dulede, dule-dummadid, ar ade, Etiopíaʼmar-rey-bundor-Candaceʼga mani-daked-duled. A-dulede, Jerusalén-neggweburse Bab-nug odummogega arbigusad. FBab-Dummad-e-baliwitur-wargwen Felipeʼga sognonikid: “Be nae, nega-dulesulidgansik dad-nakwed-argan-nuedsik be nao. Jerusalénʼgi Gaza-neggweburse-aibillemaid-igarba be naoed.” B}Pedro, Juan-ebogwa, Bab-Dummad-Gayaburba-Nued-barsogsamalad-sorba, degi, Jesús-nuggi sunmaksamargu, gannar Jerusalénʼse armarsunnad. Jerusalénʼse danimargu, igarba Samaria-yargi neggwebur-burwigana-bukmaladga Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmakdani gusmalad. Felipe igarba Etiopíaʼgined-ebo sunmaksad  Simón, Pedroʼga, degi, Juanʼga sogdesun: —Anga Bab-Dummadse be gormar, adi, bela be-anga-ibmar-sogsad mer degiguegar. }sAr an be-dakgua, be-ulubgi ibmar-gagbidyob aimargi-nobed begi naid, degine, isguedse be bipirmasgudii an be-daked. 5cDegisoggu, be-gwagegi be-sunnasur-binsasad bukib be binsasun, na be nugusun. Bab-Dummadse be gole, adi, abakalegi be-gwagegi-sunnasur-binsasad Bab-Dummad bega osuloalile. Degisoggu, bega anmarba Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-uked-igar gwen maisulid. Ar be-gwage Bab-Dummadgi dikasur bangus naid. !;Pedro, Simón-abin sogded: —Be-manibo be soo-sailase nasun. Ar Bab-Dummad-nabir-anmargi-binsaed, anmarga ibmar-uked, manigi bakleye be bidager. +Amarga sogded: —We-gangued-bemar-nikad anga udamoye, adi, doa-dulegi an-argan an mesisale, nabir Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-abingaegarmoye. ?wJesús-e-sapingan-bur-dummagan e-argan dulemargi mesisale, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled abingasdamalad. Deyob, Simón daksagu, Jesús-e-sapingan-bur-dummaganga mani ukbigualid. |qDegi, Pedro, Juan-ebo, Samaria-dorgangi argan mesismargu, amar Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-abinganonimarmosunnad. z~mAr ade, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled Samaria-dorgangi amba yoo nonikid. Unnila Jesús-nugginbi diigi oglesmalad. "}=Pedro, Juan-ebogwa Samariaʼse mosmargu, Bab-Dummad-gayaburba-abingasmaladga Bab-Dummadse gotemalad, adi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled abingamarmogagar. 9|kJesús-e-sapingan-bur-dummagan-Jerusalénʼgi-bukmalad wisguarmargu, Samaria-dulemar Bab-Dummad-gayaburba abingasmarye. Geb esega, Pedro, degi, Juan-ebogwa, barmismalad. ^{5 Simón Bab-Jesúsʼgi bengussurmogad. Simón Bab-diigi-oglesad-sorba, Felipeʼba bipirmakdii gualid, ar ade, Simón, Felipe-ibmar-wilubgan-imaked, degi, ibmar-dakledisurmalad-dummagan-imaked geger-dakdii gualid. .zU Ar dulemar, Felipe gayaburba-nuedgi-sunmakdiid itosmargua, degi, Bab-Dummad-e-negdakmaidgi-sunmakdiid itosmargua, degine, Jesucristo-nuggi-sunmakdiid itosmargua, Samaria-dulemar e-gwagegi Jesús-abingasmalad. Geb machergan, degi, omeganse-bakale, Bab-diigi-ogleged-igar imaksamarsunnad. %yC Bukidar Simón-ibmar-sogedba imakdedamalad, ar ade, dikasurgus Simón dulemar-yardakar, ibmar-dakledisulid-imakdisoggu, ese binsaed galeddamarsunnad. x7 Bela dulemar-burwigana, degi, serganse-bakar, nue boo itobukwadamalad, degi, bukidar sogdamalad: “We-dule, Bab-Dummad-gangued-nue-nikad-duleye.” wwg A-ibagi Samaria-neggweburgine dule-wargwen, Simónʼye-nugadi, gudigusmogad. A-dulede, ibmar-burba-wisid-duledid. Iduar dulemar-yardakdii gusad, ar ade, bukidar ibmar-dakledisurmalad-imakdii gusad. Dule-dummadye na san-sadii gusad. Iv Degisoggu, Samaria-neggweburgi nue-weligwar-itobukwa gusmalad. @uyDeginbali, bukidar niaburba-nikamaladi, binnasur-gote, niaburbamar egi ainiddamalad. Degi, bukidar dule-abagan-burgwar-nikamaladi, dule-muya-muya-nanamaladi, Felipe onudakmai gusad. t Dulemar, Felipe-sunmaked itoarmargu, degine, ibmar-wilubgan-dakledisulid-imaked dakarmarbargu, dulemar ese ambikunonidamalad. rs]Dule-wargwen, Felipeʼye-nugadi, Samaria-neggweburse nadegusad, agi Cristoʼgine dulemarga sunmakdapid. r+Jesúsʼba-nanaimalad Jerusalénʼgi-ainidmaladi bela aisakidmargu, Bab-Jesúsʼgi-abonoleged-igargi bela dulemarga sunmaknadap gusmalad. q%Deun, Sauloʼdi Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad-baregindii gualid, negayaa-negayaase machergan-baregindii, omegan-baregindii gualid. Geb agine esgaryaba metedaed. 3. FELIPE IBMAR IMAKSAD (8:4-40) Felipe, Samariaʼgi Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmaksad ~puDulemar-Bab-Jesúsʼba-nue-nanaimaladi nuedgi Esteban-mui dikapmalad. Amar Estebanʼba nue-bukib-binsadii gusmalad. Ro Judíoʼmar Esteban-iblosmargu, Saulo yeer-itogwichi gusmogad. Deunni, Jerusalén-neggweburgi Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad nue-ise-wilegar baregillearmalad. Degisoggu, bela amala Judea-yalaganba, degi, Samaria-neggweburse duurmakde gusmalad. Unnila Jesús-e-sapingan-bur-dummaganbi Jerusalénʼgi besa gusmalad. dnAmy;Akwagi Esteban-maknanaimargu, Estebanʼdi weyob Bab-Dummadse gochad: “Dummad-Jesús, an-san-burba be susun.” Jl :Esteban-gasmargu, neggwebur-magaba ebipidmalad. Geb agi akwagi-makar oburgwismalad. Dulemar akwagi-Esteban-maknanaid sapin-wargwen-Sauloʼye-nugadga Esteban-mor uksamalad, adi, ega gamalagar. k!9Judíoʼmar mer-Esteban-itomalagala uaya gasa imaksamalad, degi, binnasur oimakdemalad. Geb bela Estebanʼgi buladik duurmakdemalad. j 8Degi, Esteban sogded: “¡Be dakmar! Nibneg argaar an daked, degi, Dule-Machi Bab-Dummad-argan-nuedsik gwichi an dakbalid.” 5ic7Estebanʼdi Bab-Dummad-Burba-Isligwaled nue nikasoggu, niba atakdegua, Bab-Dummad-e-gangued-yeerdakleged dakalid, degi, Jesús Bab-Dummad-argan-nuedsik gwichi dakarbalid. &hE6Judío-igar-nabiromalad-dummagan weyob Esteban emarga ibmar-soge-itosmargu, e-gwagegi sae-itodmalad, degi, bela-belad ise-urwar Estebanʼgi uludmalad. (gI5Bab-Dummad igar-mesisad na e-baliwiturmarba bemarga uksanad, degite, a-igarba gwen be ibmar imaksasurmalad.” Judíoʼmar akwagi-makar Esteban-oburgwismalad f4Ar be-dadgan, ¿biti Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad wiossurmar be insae? Bela wiosmaladbiid. Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad sogsagusmalad, yoedse dule-wargwen, dule-gwage-swilidikid, bemarse danikoye. Degi-sogsamalad, be-dadgan a-dule-oburgwisgusmalad. Degite, emigindi, we-dule-gwage-swilidikid bemarse nonigu, bemar, darba manigi uksamalad, degi, bemar oburgwismarbalid. [e/3Esteban sogdebalid: “Bemar gusgu Bab-Dummad-Burba-Isligwaledgi yoledigumalad, bemar-dadgan-gusadyobi be gumalad. Bemar uaya-gwen-niksurmalad, degi, bemar gwagegi dule-Bab-Dummad-akudakmaladyob damalad. Od2¿Ar belagwable we-ibmarmarde an obinnissursi?’ ” Isaías 66:1-2 Gc1‘Bab-Dummad weyob soged: Nibnega an-ologanaga gued, degi, napnega an-nag-onakwed-ganaga gued.Degite, ¿ibi-neg bemar anga sobmalosunna? ¿Bia be anga obunnoged-neg ukmalosunna? ybk0Bab-Dummad-Bur-Birigined dulemar-neg-sobedgi gwen-megosur guoed, Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-sogsadyob: ]a3/Degi-inigwele, geb e-machi, Salomónʼye-nugad, Bab-Dummadse-goled-neg sobsagusad. `.Bab-Dummad nabir Davidʼgi binsassoggu, David Bab-Dummadse-goled-neg sobesokalinad, adi, Jacob-wagan-e-Bab-Dummad na meged-neg nikuegar. _-”Degi, anmar-dadgande, e-dadgan-burgwisad-sorba, we-neg abingasmarsunnad. A-neg anmar-dadgan Josuéʼmala, we-yarse-ubononimargu, sear gusmalad. Bab-Dummad gandikidba dulemar-e-idu-bukwadi onosgusad. We-negde, David reyga-megisadse siigusad. |^q,”Nega-dulesulidganba anmar-dadgan bipirmakdigu, Babse-goled-neg-sunna-seleged-nika gusmalad. A-neg Bab-ebo na igar-mesisad mag-daklegega anmar-dadganga uklesad. We-negde, igi Bab-Dummad Moisésʼga oyosa, deyob Moisés neg-sobsagusad. R]+Aka nuchu-Moloc-e-neg-sobaled be semamaid, Degi, niisgwa-Refán bab-dummadyob e-nug-odummogega bemar sobsamalad. A-ulale, dikasuli Babilonia-neggwebur-dakasiki an be-balimetemaloed.’ Amós. 5:25-27 \9*”Degisoggu, Bab-Dummad anmar-dadgangi bangudsunnad. Nibneggi-ibdula-nanaidse ulubgi bab-dummadyob egi binsabukwa-guega imaksasunnad. Ar weyob Bab-Dummad-Gardagi E-gayaburba-barsogmalad bato narmaksad:‘Israel-dulemar, bemar birga-dulabo (40) nega-dulesulidganba gudigusmargua, ¿anga be napiragwadgi ibmar-ogumakar-ukleged uksamarsi? ¿Anga be napiragwadgi ibmar-ukleged uksamarsi? Suli. `[9)”Degisoggu, moli-bebe-nikad-sapingwagwadgiid sobsamalad, a e-bab-dummadga na imaksamalad. Geb aga iba-dummad onosmalad, ega ibmar-durgan bukidar oburgwismalad, na dukin ibmar-sobsamaladgi wergunai gusmalad. HZ (Aga Aarónʼga sogdemalad:‘¡Aarón! Be anmarga bab-dummagan sobe, adi, anmar-idu-nadap gumalagar. Ar Moisés-Egipto-yargi-anmar-onosad, anmar wissulid, wede igi-gusa.’ Éxodo 32:1 Y'”Degite, dadgandi Moisésʼba ibmar imakbisur-gusmalad, bur obacha-gusmalad, gannar Egipto-yarse dagbi-guarmalad. (XI&”Amba we-Moisés anmar-dadgan-abargi nega-dulesulidganba gudigusad. Deunni, yar-Sinaíʼgi baliwitur-ese-magarosad-ebo na sunmakdii gusad. Degi, Moisés anmar-dadganga sunmakdii gusmogad. We-Moisés Bab-Dummad-gayaburba burba-dula-uked abingasgusad, adi, anmarse ogwamarmogagar. UW#%”Amba we-Moisésʼsunnad Israel-dulemarga sogsagusad:‘Bab-Dummad e-gayaburba-barsoged-anyobid be-gwenadgan-abargi gwensak bemarga barmidagoed. A-dule, nue be itomalo.’ Deuteronomio 18:15 ]V3$”We-Moisés Egipto-yargi, ibmar-gegerdaklemalad-oyosad, degine, ibmar-wilubgan-dakledisurmalad oyosbalid. Degidbali, Moisés anmar-dadgan-Egipto-yargi-bukwad onosad. Degi, Demar-Ginnidye-nugadgi, degi, birga-dulabo (40) nega-dulesulidganba ibmar-gegerdaklemalad oyodii gusad, degine, ibmar-wilubgan-dakledisurmalad oyodii gusbalid. -US#Degi, Esteban sogdebalid: “We-Moisés-yapa-abingamaladbali, ega sogsagusmalad: ‘Anmar-dummadga-guega, degi, anmarga-igar-nabogedga-guega, ¿doa-dule be-onugsasa?’ Emide, a-Moisés Bab-Dummadi Israel-dulemar-e-dummadga-guega onugsasad, degi, Israel-dulemar-onogega onugsasbalid. Bab-Dummadi e-baliwitur-ganguedba deyob imaksad. We-baliwiturde, epenne sapi-gwabunye-gwichid-abargi Moisésʼse magaros-gusadid. gTG"Emide, an nue-daksad, an nue-itosbalid, igi an-dulamar-Egipto-yargi-bukwadi wilebukwa.A-ulale, an-dulamar-bendakega an aidenonikid. Emide, an-dulamar-ononaega Egipto-yarse an be-barmidoed.’ ” Éxodo 3:5, 7-8, 10 S/!”Degi, Bab-Dummad ega sogdesunnad:‘Be-naggi nag-uka-yoid be unge. Ar be napa-annagwichid, napa-nuedid, nega-isligwaled-napad. FR ‘Ani an be-dadgan-e-Bab-Dummadid. Ani an Abraham, Isaac, degi, Jacob-e-Bab-Dummadid.’ Éxodo 3:6 ”Moisés dobedba wawanmakde gusad, sapi-gwabunye-gwichid gwen bar dakbi-itonadsulid. QMoisés a-sapi-gwabunye-gwichid-gummakmaid geg-bergu dakargu, geger dakedba, walikaa nue-nuu daknadgu, Bab-Dummad ega soge itoalid: FP”A-birgadulabogus (40) ibmar-gusad-sorbali, nega-dulesulidganba, Sinaíʼye-yar-nugad-itakasaar, sapi-gwabunye-gwichid-gummakmaidyob-abargi baliwitur-wargwen Moisésʼse magarosad. &OE”Deyob dule ega soge itosgu, Moisés, Madián-yalaganba wakite gusad. A-yalagine, e-yarsulidgi gudigualid. Moisés, a-yargi machimala-warbo nikusad. NN¿Sae Egipto-dule-oburgwisadyob be an-oburgwebimoga?’ Éxodo 2:14 M)”Degi, dule-e-ai-sabsur-imaknaid Moisés-egee imaksad, ega sogded:‘¿Ar doa anmar-dummadga, anmarga-igar-nabogedga be-onugsasa? aL;A-banedgine, Moisés, Israel-dule, Israel-dule-baidbo sarsonanai dakargu, aisaar emarga igar-naboye sokalinad, ega sogded: ‘Gwenadgan, ¿ibiga na be sarsonanai? Melle be urwemar, ar bemar na gargwenad gumalad.’ K5Moisésʼdi e-gwenadgan-Israel-dulemar eba Bab-Dummad emar-wilebukwad-onogoed magar itomaloye bienad. Dakleargu, Israel-dulemar magar itossurmalad. JJ Modapgu, Egipto-dule-wargwen binsarsunna Israel-dule-sabsur-imaknai dakdapid. Degidbali, Moisés na e-gwenad-bendakega, Egipto-dule-oburgwisad, deyob buged-mai e-gwenad-Israel-dulega imaksad. jIM”Moisés birga-dulabo-nikadgi (40) na e-gwenadgan-Israel-dulemar daknaye binsaali gusad. H)Agine, Moisés Egipto-igargan nue durdaksad, degi, nue balamisad. Moisés gannarbaa ibmar-sae, degi, gannarbaa nue-yeer-sunmake gunoni gusad. G9E-babgan geg bar e-neggi-sediguedba, diwarse Moisés-berbeapi gusmalad. Agi Faraón-sisgwadi Moisés-sussunnad, geb degi, e-mimmiyobi na akwis gusad. F-”A-ibagangi, Moisés gwalulesad. Bab-Dummad a-machigwa mimmi-nued daksad. E-babgandi na neggi nii-warbaa arbakee na odungudani gusmalad. =EsA-rey yamo-yardakakwaa anmar-dadgan-sabsur-wioali gusad. Anmar-dadgan-mimmigan burgwemai-guegala, e-mimmigan-wargwen-obegega imakdaed. Adi, melle Israel-dula bar mergumai guegar. xDiA-ibagangi, rey-gwensak Egipto-yalagine dummadga megnonigusad. A-dulede, José-Egipto-yar-bendaksad wissulid. 0CYEsteban sogdebalid: “Degine, Bab-Dummad Abrahamʼga sogsad, yoedse an bega we-napa ukoye. A-ibagan modanigu, deun Egipto-yargi anmar-dadgan dula-mergud gusad. B'Anmar-dadgan burgwisgu, Siquemʼye-neg-nugadse seles gusmalad, bia dad-Abraham Hamor-e-mimmiganse manigi napa-baksagusadgi digledapmalad.” AGeb Jacob Egipto-yarse nonigusad, degi, a-yargi burgwisad. Geb a-yargi anmar-dadgan-e-ambe-gakabogwadi (12) burgwismarmogad. @+A-sorba, José e-babbina gochasunnad, adi, e-bab-Jacob, degi, e-gwenadgan belagwable e-dulapaa-gakambe-gakataled (75) Egipto-yarse dagmalagar. #?? ”Geb gannar anmar-dadgan Egipto-yarse mas bakarbalidgi, José e-iamarse na magarosad. Geb agi Faraón wisgunonigusad, doamar José-gwenadgan gue. z>m Jacob wisguargu, Egipto-yalagi madubur-gwagwaled nikaye, a-bakega gebe Egipto-yalase anmar-dadgan-barmis gusad. (=I ”A-ibagangi, Egipto-yalagi, Canaán-yalagi, ukud-dummad, wile-itoged-dummad nagus gusad. Degidbali, anmar-dadgan masgunned-satedba ukumechar gusmalad. c<? Degine, Bab-Dummadi Joséʼga binsaed-nikarbadaed uksad, adi, nabir Egipto-rey-Faraón José-nued-dakegar. Degidbali, Faraón, Egipto-yar-dakega José-onug-imaksad, deginbali, e-neggi-neg-dakedga, José-onugsasbalid. {;o ”Degine, anmar-dadgana na e-urba-Joséʼgi nobguarmargu, maiga-guega dulemar-ibmar-ukmaladga manigi uksagusmalad. Geb a-dulemar Egipto-yarse José-sesa gusmalad. Ar Bab-Dummadi Joséʼba gudigu gusad. Igar-bulegangi ollorsamai gusad. F:Degi, Esteban sogdebalid: “Bab-Dummad Abraham-ebo na igar mesisad. We-igar-megisad-e-wilub magar-daklegegala, abgan-uka-duku-siked-igar Bab-Dummad Abrahamʼga uksad. Degisoggu, Abraham, na e-machi-Isaac ibabaabakgus-gwalulesad-sorba (8) ei abgan-uka-duku siksa gusad. Degine, Isaac, na e-machi-Jacobʼga abgan-uka-duku siksa gusmogad. Geb Jacob na e-masmala-anmar-dadgan-ambe-gakabogwadga (12) abgan-uka-duku-siked-igar imaksa gusmogad. M9”Bab-Dummad weyob-ega-sogsabalid:‘Dulemar-be-wagan-maiga-imakoedi, ani, an sabsur-odurdakoed. Agi be-wagan ainidamalogu, we-yargi an-nug-odummobukwa gumaloed.’ ” Génesis 15:14 _87”Weyob Bab-Dummad Abrahamʼga sogsagusbalid:‘Be-wagan e-yarsulidgi-gudii gumaloed. Agi, maiganga gumaloed, degine, a-yargi birga-dulataled-ilabake (400) sabsuli be-wagan-wiomaloed.’ Génesis 15:13 7A-yargi Bab-Dummad Abrahamʼga nainu gwen uksasulid, wis bipi-goakwasaarbela ega uksasulid, sate gusad. Degite, Bab-Dummad ega sogsagusad:‘We-yar an bega uko, degi, be-waganga an ukbaloye.’ Génesis 12:7 A-unni, amba yoo Abraham mimmi nikued. Z6-”Degi, Abraham Mesopotamia-yalagi, Caldeo-neggweburgi-mai noali gusad, Harán-yarse megidap gusad. Geb agi e-bab-burgwisgu, Bab-Dummad we-yarse Abraham-senonigusad. Emigindi, a-yargi anmar bukwamalad. 5#Deun, Bab-Dummad ega sogsagusad:‘Be-neggweburgi be noe, be-gwenadgangi be bangu.An bega neg-oyogoedse be nae.’ Génesis 12:1 k4ODegi, Esteban, abin-imakdegu, sogded: —Gwenadgan, degi, babgan, nue an-itomalo. Anmar-dad-Abraham amba yoo Haránʼse megdageunni, amba Mesopotamiaʼgi gudiidgi, Bab-Dummad gandikidba-yeerdaklegedgi ese magaros gusad. p3 [Degi, dule-irwa-Babse-goled-bur-dummad Estebanʼse egichialid: —¿Ar wede nabiri, begi sunmaknanaid? "2=Bela dummagan Judíoʼmar-igar-nabirolenaidgi-bukwamaladi, Esteban-dakdemargu, Esteban-wagar-daklegedi baliwitur-wagarsuun-daklege dakarmalad.11Degi, we-dule sogdii, Jesús-Nazaretʼgined Bab-Dummadse-goled-neg-siid obelogoye, degine, Moisés-anmarga-gusgu-igarmar-mesisad oakalobaloye.” |0q Agine, dulemar-yamo-gakansaar Estebanʼgi-sunmaksamaladi, Esteban-barsogega nonimarsunnad. A-dulemala weyob sogdemalad: “We-dule, Babse-goled-neg-islidikidgi, degi, Bab-Dummad-Moisésʼga-Igar-Uksadgi dodoar-sunmakdiiye, gwen boggudisurye. v/e Degidbali, a-dulemala, Judíoʼmar-girmar-dummagan, degi, Garda-Narmaked-Dulemar oulusmarsunnad, adi, Estebanʼgi gwisgumalagar. Agine, Judíoʼmar Esteban-gasmarsunnad, geb Judío-dummagan-igar-nabiromaladse Esteban-seargusmalad. 6.e Degisoggu, amar dulemar-bennuksamalad, yamo-gakansaale Estebanʼgi sunmakmalagar, adi, sogmalagar, Esteban Moisés-nuggi, degi, Bab-Dummad-nuggi dododii anmar itosye. - Amardi geg Esteban nue abin-imakguarmalad, ar ade, Estebanʼde nue-binsaed-nikaa, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-ega-sogedba sunmaked. p,Y Degi, gwenna-gwenna dulemar Judíoʼmar-Libertosʼye-bilemalad-e-onmakednegginmaladi, degi, Cireneʼginmaladi, Alejandríaʼginmaladi, Cilicia-dorgana, degi, Asia-yalaganbarmaladi, Esteban-ebo undar abin-abin imaknanai guarmalad. n+UBab-Dummad bela-bela Esteban-nabir-daksoggu, degine, Esteban Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-gangued bela-bela nikabarsoggu, dulemar-abargi ibmar-dummagan-gegerdaklemalad, degine, ibmar-wilubgan-dakledisurmalad imakdii gualid. o*WBab-Jesús-gayaburba nasgumai gualid, degi, Jerusalén-neggweburgi Jesúsʼba-nanaimalad mergumai gualid. Agine, bukidar dule-irwa-Bab-Dummadse-gormaladse-bakar, Bab-Jesús-igarba nagudmarmogad. Judíoʼmar Esteban-gasmalad x)iWe-dulemar Jesús-e-sapingan-bur-dummaganse senonimalad. Geb Jesús-e-sapingan-bur-dummagan amarga Bab-Dummadse gochamalad. Na e-argan dulemar-walagugled-e-nonogi (7) mesismalad, adi, oyogegar, we-dulemar Bab-Dummadga-arbaega sulesmarye. /(WBelagwapa Jesúsʼba-nanaimalad nabir itosmalad. Degisoggu, Estebanʼye-nugad susmalad, a-dulede Babgi nue bensulid, degine, nue Bab-Dummad-Burba-Isligwaled nikabalid. Deginbali, Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas, degine, dule Antioquíaʼgined-Nicolásʼye-nugad, susmarbalid. ]'3Anmardi, Bab-Dummadse-goledginbi, degi, E-gayaburbagi-sunmakedginbi arbamaloed.” ]&3Degisoggu gwenadgan, dulemar-bemar-abargi-gudimalad walagugle (7) be sumalo. Bemar-abargi nueddaed, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-nikad, degine, nue-binsaed-nikadaed, be sumalo. Adi, a-dulemar mas-mimied-dakegar. P%Degi, Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-e-ambe-gakabo-guedi (12), bela Jesúsʼba-nanaimaladse gochamalad, amarga sogdemalad: “Anmar mas-mimied-ular, Bab-Dummad-gayaburbagi-sunmaked-indaker, noaled. $ Deunni a-ibagangine, Jesúsʼba-nanaimalad mergumaisoggu, Judío-dulemar-Griegoʼgaya-sunmakmaladi, Judío-dulemar-Hebreoʼgaya-sunmakmaladgi sunmakarmalad. Sokarmalad, bane-bane mas mimilealile, anmar-omegan-ei-sui-burgwismaladdi baisur dakdamarye. ~~e}}O||j{{jzz%yyxpvv u`ttHsrr'q8ponn5mll jjihhgfeeddc`bb{b&ao``"__0^^P]\\[[ZYXWnVV UUTNSSR7QPP2OOQNNAMCL`K_JsIIGG FTEE:DCBBW@?>>'=}=%%y$$##x"!!$ Q VHQ7S~.bMw x 7 E~CsPablo, Bernabé-ebo Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad-irba e-idumalad nugsasmalad. Pablo, Bernabéʼbo, mas-gunsuli-Bab-Dummadse-gochad-sorba, Bab-Jesús-argan-nuggi we-dummagan-obessunnad. Ar a-dummagande, Jesúsʼgi bengussurmaladid. Pablo, Bernabé-ebo gannar Antioquía-Siria-yargi-siidse nonikid r We-neggweburmargine, Pablo, Bernabé-ebo Jesúsʼba-nanaimalad-gwage ogannosmalad, degi, Jesúsʼgi-bensulid-igargi nue-unasmarbalid. Amarga sogsamarbalid, “Bab-Dummad-e-negdakmaidse dogegala, anmar-idu beedse igar maid, nue naibi-itoleged-igar maid.” LqPablo, Bernabéʼmala Derbe-neggweburgi Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmaksamargu, bukidar Bab-Jesúsʼba nagusmalad. A-sorba Listraʼse, Iconioʼse, degi, Antioquíaʼse gannar nonimalad. pyAr Jesúsʼba-nanaimaladi Pablo-ebilis ambikunonimalad. Pablo neg-wisguargu, gwisgus imaksad, geb gannar neggwebur-yaba dogde gusad. Banedgine, Pablo, Bernabé-ebo, Derbe-neggweburse nade gusmalad. Pablo, Bernabé-ebo Derbe-neggweburgi gudigusad o A-ibagangi, Judíoʼmar-Antioquía-neggweburginmalad, degi, Iconio-neggweburginmalad nonimalad, geb amar girmar-binsaed gasmalad. Degidbali, akwagi Pablo-maksamalad. Amar bato Pablo-oburgwisye bismalad, geb neggwebur-dikarba illillir Pablo-onosmalad. !n;Ar weyob Pablo, degi, Bernabé dulemarga ibmar sogsamargu, dulemar Pabloʼga, degi, Bernabéʼga moli-bebe-nikad-oburgwebimalad ugak bargasmalad. myDegi-inigwele, Bab-Dummad wargwen anmar-obessulid, anmarga ibmar-nuegan-imakedba e-gangued, degi, e-sabgued oyomai gusad. Anmarga dii-owimai, yor-nued-ibmar-osanmaked nasikmai, mas unniguale ukmai, degi, weligwar-itoleged anmarga ukmai gusad.” zlmEpennedi, Bab-Dummad dulemar-yar-baid-baidgi-bukmalad na e-itoleged na e-daedba-nanaega imaksad, baidaksasulid. Bk}“¡Girmar! ¿Ibiga be deyob damala? Anmar bemaryobmogad, anmar dule gumalad. Aga anmar bemarga sogmalad, we-igar-isganamar-binsarmalad, be obelomarye. Bab-Dummad-sunnadba bur be nagumarye. Ar a-Bab dula-maid, a nibneg nasiksad, napneg nasiksad, demar nasiksabalid, degi, bela agi ibmar-bukwad urbisbalid. Aj{Jesús-e-sapingan-bur-dummagana Pablo, Bernabé-ebo deyob-dakarmargu, na e-mor esirmakdemalad, degi, dulemar-bukidarad-abargi dogdemalad, geb agi binnasur gotemalad, sogdemalad: )iK Bab-dummad-Jupiterʼse-goled-neg, neggwebur-dogegwagi siid. A-neg-yawagakse, dule-irwa-Jupiterʼse-goled, molimar-bebe-nikad, degi, dutumar-sobarmalad-nue-nudakar senonikid. Ar ade, dule-irwa-Jupiterʼse-goledi, degi, dulemala, Pabloʼga, degine, Bernabéʼga, moli-oburgwebi guarmalad. h7 Amarde, bab-dummad-Jupiterʼye Bernabé-annik sogdemalad, degi, Pablo-annikdi bab-dummad-Mercurioʼye sogdemalad. Ar ade, Pablo bur sunmakedid. g- Dulemar Pablo-deyob-ibmar-imaksad daksamargu, Licaonia-gayaba oimakdemalad, sogdemalad: “Bab-dummagan dulemaryob anmar-abargi aidenonimar.” f Degisoggu, Pablo a-dulega binnasur sogded: “Gwichibin be sae, be nanasun.” Dule gwichibin-imaksagu, yog-ichomakar, yog nanaar-naded. e# A-dulede, Pablo-sunmaked-itosii gusmogad. Pablo, dule-geg-nanaed nue-nuu dakdegu, mag daksad, we-dule sunna nudaklegega nue-bensulid nika. Zd-Listra-neggweburgi dule-wargwen muu-neggi-geg-nanae-aidenonikid sii gusad. ocWA-neggweburmargi Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmakdii gusmarbalid. Pablo Listraʼgi akwagi maklesad RbAr Pablo, Bernabé-ebo degi-wisguarmargu, Listra-neggweburse, degi, Derbe-neggweburse wakite gusmalad. We-neggweburmarde Licaonia-yargi siid. Degine, neggweburmar-walik-bukwamaladse nade gusmarbalid. 0aYJudíoʼmar, degi, Judíoʼsurmalad, neggwebur-sailamarbo Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummagan-sabsur-imakmalaga, degi, akwagi-makar oburgwemalaga igar amiar gusmalad. `3Iconio-neggweburginmalad darbo binsabukwa guarmalad: Abar Judíoʼmarba naiguarmalad. Abar Bab-Jesús-e-sapingan-bur-dummaganba naiguarmalad. __7Pablo, Bernabé-ebo suibaksaar Iconio-neggweburgi megiarmarsunnad. Nue-dobsuli gandikidba Bab-Jesús-dulemar-abonoged-igargi sunmakarmalad. Dulemar Bab-Jesúsʼgi bensuli gudiguarmalad. Pablo, Bernabé-ebo ibmar-soged nabir guegala, Bab-Dummad amarba ibmar-wilubgan-dakledisurmalad-imakega, degi, ibmar-gegerdaklemalad-imakega imaksad. ^Ar Judíoʼmar-Bab-Jesús-benmaladdina yamo Judíoʼsurmalad-binsaed gaarmalad, adi, Jesúsʼba-nanaimaladgi aibinmalagar. P] Iconio-neggweburgi Pablo, Bernabé-ebo Judíoʼmar-onmakednegse dogdapmalad. Agi Bab-Jesús-igargi nue-yeer sunmaksamarsoggu, bukidar Judíoʼmar, degi, Grecia-dulemar Bab-Jesúsʼgi bengussurmalad. \3 4Jesúsʼba-nanaimalad Antioquía-neggweburgi-bukwamaladi bela nue-weligwar itosmalad, degi, nue Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-nika gudigusmalad.[% 3Pablo, degi, Bernabé-ebo a-neggweburgi nodmargu, e-naggi-olli-nanaid obad-obad imaksamalad, adi, oyogega, an be bar wissurmarye, an bega Bab-Jesús-igargi sunmaksamarmoganye. Emigindi, na be-itolegedmarsunye. Pablo, Bernabéʼbo Iconio-neggweburse nadmarsunnad. Z 2Ar Judíoʼmardi, Pablo-bareginmalaga, Bernabé-bareginmalaga, omegan-nug-nikamalad-nue-Babgi-binsadiiye-sogdimaladbo, degi, machergan-neggweburgi-nug-nika-gudimaladbo sunmaksa gusmalad. Degidbali, a-yargi Pablo-onogedse, degi, Bernabé-onogedse imaksamalad. MY 1Agi Bab-Jesús-gayaburba-nued a-yalaganba bela aisakidsunnad. QX 0Judíoʼsurmalad deyob Pablo-soge-itosmargu, yeer itodmalad, Bab-Dummad-gayaburba nuedye, sogdemalad. Degi, bukidar burba-geg-bergued-abingaoye ega igar-maimaladi Bab-Jesúsʼgi-bengussurmalad. `W9 /Ar Bab-Jesús bato weyob anmarga igar uksad:‘Dulemar-yar-baid-baidgi-bukmaladga, neg-meegwadga-guega an be-imaksad. Bela napneg-naid-ugakaasega, an-abonoleged-igar-sedega, an be-imaksad.’ ” Isaías 49:6 V% .Pablo, Bernabé-ebo nue-dobsuli gannadgi Judíoʼmar-abin sogded: “Ar bemargar-inse Bab-Dummad-gayaburba soglegoye igar mainad. Ar bemar we-gayaburba obanmarsoggu, burba-geg-bergued be abesurmarsoggu, emigindi, Judíoʼsurmaladga anmar we-gayaburbagi sunmaksunnoed. U} -Judíoʼmar dulemar-bukidar-bukwa dakargu, nobgudmalad. Pablo-ibmar-soggwichidi ichodmalad, degi, ukabsadmarbalid. nTU ,Obunnoged-iba-nagunonigu, Bab-Dummad-gayaburba-itomalaga, neggwebur-belasaale ambikunonimalad. S  +Pablo, Bernabéʼmala Judíoʼmar-onmakedneggi nodmargu, Judíoʼmar, degi, Judío-igar-abingasmalad, Pabloʼba, degi, Bernabéʼba bukidar nadegusmalad. Amarga Pablo sunmakalid: “Nue salakarmar, bemar Bab-Jesús-igar-amismalad, mer a-igar be iemalo.” 9Rk *Pablo, e-sordamarbo Judíoʼmar-onmakedneggi noarmargu, Judíoʼsurmaladi egi wilenaigusmalad, adi, emarga gannar obunnoged-iba-baidse Jesús-igargi ega sunmakdamalagar. lQQ )‘Bemar Bab-Dummadgi-dododimaladi, nue be itomar. An ibmar-bemar-abargi-imakoedi, be geger dakmaloed, be bergumaloed.An bemar-abargi-ibmar-imakesokalidi, dule-baid bemarga sogena, bemar bengusmalaled.’ ” Habacuc 1:5 P (¡Nue-salakarmar! Abakalegi Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-narmaksad bemar-annik we sogele, deun, weyob sogsagusgu: ~Ou 'A-ulale, bela dulemar Jesúsʼgi-bensurmalad, gwage nudaklenonidaed, ar Moisés-Igar-Maiddi geg dule-gwage nudaked. N3 &”Degisoggu gwenadgan, bemar wisgue-wilubbid, anmar bemarga-sogdiid anmar-gwage-isgudimalad, Jesúsʼgi nabir gwage-isgussuliyob gunonidaye. M7 %Ar we-Jesúsʼdi, Bab-Dummad ogwichisad, e-san nungussurgusad, ar ade, Bab-Dummadi Jesús-burgwar-mai odulosad. Degisoggu, Jesús-e-san nungussulid. OL $”Ar David, Bab-Dummad-sogedba e-dulamarga ibmar imaksad. David burgwisgu, e-dadgan-abargi diglesad, geb e-san nungusad. Degisoggu, David na dukin egi sunmaksasulid, Jesús-annik sogsagusad. K #”Degine, Salmosʼgi sognaibalid:‘Ar be-mai-gwage-swilidikid-e-mui gwen neg-uangi onunsaega be imakosulid.’ Salmo 16:10 ]J3 "”Melle Jesús-san-nunguegala, Bab-Dummad gannar Jesús-odulosad. Degidbali, Bab-Dummad-gayaburba-maid-sogedba gusad:‘Davidʼga ibmar-napiragwad an nue-ukoye sogsadi, bega an ukoed.’ Isaías 55:3 ZI- !Ar anmar e-wagan-gusoggu, Bab-Dummad anmarga we-Jesús-burgwar-maid odulononikid, igi bato Salmo-sogbogwadgi narmakar nai. Agi sognaid:‘Be an-machi gued, emi-ibagi, an be-babga gunonikid.’ Salmo 2:7 hHI ”We-gayaburba-nued anmar-dadganga-sogles-gusadi, anmar bemarga egi sunmakdimarmosundo. =Gs A-Jesúsʼde, Galilea-akar Jerusalénʼse-eba-nade-gusmaladse na ibabigbasaale magarodii gusad. Emide, a-dulemar dulemar-baiganga Jesúsʼgi ibmar-daksamaladba sunmakdimarsunnad. KF ”Ar Bab-Dummaddi, Jesús-burgwar-mai gannar odulos gusad. E Ar igi Bab-Dummad-Gardagi Jesúsʼgi narmakar nai, deyob bela gusgua, nakrusgi-naid-odesmargu, neg-uangi digsa gusmalad. D{ Amarde, Jesús-gwen-oburgwele-wilubsuli daksamalanad-inigwele, degite, Jesús-oburgwega Pilatoʼse egisnanai gusmalad. ”Ar Jerusalénʼgi-bukmalad, degi, e-dummagan, aku Jesús-daksamalad. Degine, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-narmakar-maid, itoged-irba obunnoged-ibagi absodimalan-inigwele, aku amba itosmalad. Degite, dummagan, Bab-Dummad-Gardagi-narmakar-naidba imaksamalad, deun, Jesús-oburgweye sognonimargu. QB Pablo sogdebalid: “Gwenadgan, bemar-Abraham-e-waganye-sogbukmalad, degi, bemar-Judíoʼsurmalad-Bab-Dummad-dobee-nanadimalad, bemarga we-gayaburba-nued barmilenaid, adi, bemar abonolemalagar. A Juan e-arbaed-wilubgan-bergunaigua, sogdegusad: ‘¿Doaye bemar an-bimala? ¿Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-duleye be an-bimala? An a-dulesuli. An-sorba-dule-danikiddi, anba bur-dule-dummadid. Degisoggu, e-sapat-dubse-bakar, geg an ei esiked.’ ” o@W Jesús amba yoo nonikid-iduar, Diigi-dule-oged-Juan Bab-Dummad-igargi sunmaknonikid. Israel-dulemarga sognonikid: ‘Na be-ulubgi be-isguedga bukib binsamar, be-daed be ogwamarsun, Bab-Dummad-diigi-ogleged-igar be imakmarsun.’ ?  ”Bab-Dummad-Igar-Mesisadba-guegala, we-dad-Davidʼgi Israel-dulemar-abonoged ogwisnonikid. A-dulede, Jesúsʼye-nugad. k>O Bab-Dummad, Saúl-reyga-maidgi Saúl-obachagusad, geb reyga David-mesnonikid. Bab-Dummad David-annik sogsagusad:‘We-David, Isaí-machi, an-ibmar-abegedyob binsaed. We, an-ibmar-abeged bela anga imakoed.’ Salmo 89:20 \=1 Geb degi, anmar-dadgan, rey-nikubi guarmalad. Bab-Dummadse rey-egichismargu, Bab-Dummad ega, Quis-machi-Saúl, uksa-gusad. A-dulede, dad-dummad-Benjamínʼgi danikidid. Saúl birga-dulabo (40) reyga mai-gusad. W<' Bela we-ibmar-gusadi, birga-dulataled-ilabake-gaka-dulabo-gakambe-wilub (450) gusad. ”Geb a-sorbali, Bab-Dummad anmar-dadganga dule-igar-nabiromalad uksagusad, Bab-gayaburba-barsoged-Samuel-mai-gusadse. ; Anmar-dadgan Canaán-yarse dognonigu, dulemar-akar-akar-sogagugle-bukmalad (7) obelosad, geb amar-yar Bab-Dummad anmar-dadganga uksad. p:Y ”Birga-dulabosaar (40) nega-dulesulidganba, anmar-dadgan na e-isdar-nanaedba, gaamakdii gusad. b9= Bab-Dummad, anmar-Israel-dulemar-e-Bab-Dummad, anmar-dadgan-susagusad. Amba Egipto-yargi maiga gubukwamargu, Bab-Dummad anmar-dadgan-omelosad. Geb degi, Canaán-yarse sedagega, e-ganguedba Egipto-yargi-bukwa onosad. >8u Pablo gwisgusa imaksad. Bogidik-ambikumalaga, argan onakwis imaksad. Geb weyob sogded: “Bemar-Israel-dulemar, degi, bela bemar-Bab-Dummad-dobee-nanadimalad, nue an-itomalo: 7 Moisés-Igar-Maid-absolesad-sorba, degi, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-garda-maid-absolesad-sorba, Judíoʼmar-onmakedneg-e-dummagan Pabloʼga, degi, Bernabéʼga sokarmalad: “Gwenadgan, bemar gakagwensaar girmarga ibmar sogbiele, sunna be sogmalad.” +6O A-sorba, Pergeʼgi gudii, Pisidia-yarse, Antioquía-neggweburse nade gusmalad. Degi, obunnoged-ibagi Judíoʼmar-onmakednegse dogdapmalad, agi sigidapmarsunnad. C5 Pablo, eba-gudimaladbo Pafos-neggweburgi-mai, urgi Perge-neggweburse obakdemalad. Pergeʼde Panfilia-yalagangi siid. Juan-Marcosʼdi egi bangude, gannar Jerusalénʼse nade gusad. 04Y Saila-dummad bela-Bab-Jesús-igar-maid-itosadi, geger nue-itosad. Degidbali, Bab-Jesúsʼgi-bensuli gunonikid. Pablo, Bernabéʼbo Pisidia-yargi Bab-Igargi sunmaksad s3_ Emigindi, Bab-Dummad begi gwisgunonisunnoed, aku-atake be guoed, ibabigbasaale be dad-ibeler bar dakosulid.” Geb a-gines, Elimasʼgi negasichid nagunonikid, aku-atake gunonikid. Dule-argangi-e-nidmalaga aka-aka dule-amidii gualid. ,2Q “Be bela-bela aimar-yardaked-duled, be dule-isganad, be nia-saila-machid, ibmar-nued-e-isdaradid. Bab-Dummad-Igar-nued-maid be ichodiid, ¿be indakosurde? 1  Degi, Saulo, Pabloʼye-nugbalidi, nue Bab-Dummad-Burba-Isligwaled nikasoggu, ise-atakar Elimasʼgi-atakdegu, ega sogded: +0O Ar ibmar-burba-wisid-Barjesús, saila-Sergio-Paulo-binsaed-ganai gualid, adi, mer Bab-Jesús-igar itogegar. Ar Barjesúsʼde, Elimasʼye Griego-gayaba sogleged. H/  We-dulede, neggwebur-dummad-saila-Sergio-Pauloʼba gudiid. Sergio-Pauloʼde, dule-binsaed-ibedid. Geb a-Saila-dummadde Bab-Dummad-gayaburba itomogaga Bernabéʼbina, Sauloʼbina gochagusad. j.M Bela Chipre-dupugi neggwebur-bukmaladse ataksamargu, Pafos-neggweburse modapmalad. Agi Judío-wargwen, Barjesúsʼye-nugad abinguarmalad. We-dulede, ibmar-burba-wisidid. Bab-Dummad-gayaburba-barsoged napiragwadsulidid. 4-a Ar Bernabé, Saulo-ebo Salamina-neggweburse-mosmargu, Judíoʼmar-onmakednegmargi Bab-Dummad-gayaburbagi sunmakdemalad. Juan-Marcos, emar-bendakegala, eba nadapgusmogad. !,; Bernabé, Saulo-ebo Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-sogedba barmilesmargu, Seleucia-neggweburse nadmalad. Agi mai, urgi Chipre-dupse obakde gusmalad. i+K Mas-gunsuli-Babse-gochamalad-sorba, Bernabé-nonogi, degi, Saulo-nonogi argan mesismalad, adi, oyogegar, Bab-Dummad wemar-susye. A-sorba, Bernabé, Saulo-ebo barmismarsunnad. Bernabé, Saulo-ebo Chipre-dupse nadegusad A*{ Wemar, ibagwengi mas-gunsuli Bab-Dummadse-gorbukmargu, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled ega sognonikid: “Bernabé, Saulo-ebo anga nugsamalo, adi, an oarbabi-gunaidse barmidegar.” )  Antioquía-neggweburgine Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad-abargi, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad, dulemar-odurdakmalad, gudigusmalad. Amardi, wemalad: Gwensak, Bernabéʼye-nugad, baidi, Simónʼye-nugad. A-dulede, dule-sichidye bimarbalid. Geb baidi, Lucioʼye-nugad. A-dulede, Cireneʼginedid. Degi, Manaén, We-dulede, Rey-Herodes-Tetrarcaʼbo dungusadid, degine, Saulo. (- Bernabé, Saulo-ebo Jerusalénʼgi arbaed bergusmargu, Antioquíaʼse nadmarsunnad. Juan eba-nade gusmogad. Juan, Marcosʼye-nugbalid.d'A Bab-Jesús-Gayaburbadi nasgumai gusad. We-gayaburba-nued bela egi sunmaklemai gusad. &&E A-wachigi, Bab-Dummad-baliwitur Herodesʼgi boni yononikid. Ar ade, Herodes Bab-Dummad-nug odummossulid. Degisoggu, Herodes nusubi e-san-malemai burgwisad. % Dulemar-Herodes-itobukwad binnasur gotemalad: “We-dule-ibmar-sogsiidi, gwen dule sunmaksulid, Bab-Dummad sunmak an itomalad.” P$ Herodes, Tiro-dorganga, degi, Sidón-dorganga iba uksagu, a-ibagi ese nonimarsunnad. A-ibagi, Herodes reymarmor-yoed yosad, degi, reymar-gan-sigedgi sigisad. Agi ega igar-nikaa yeer sunmaksad. j#M Deun a-ibagangi, Herodes Tiro-dorganbo, Sidón-dorganbo urwediid. A-dulemar na igar-amismargu, Herodesʼse nonimalad. Igar-nabogega Rey-gabednegyaa-daked-Blastoʼye-nugadse gornonimalad. Adi, e-irwa Herodesʼga sunmakegar, ega igar nabogegar. Ar ade, Tiro-dorgan, degi, Sidón-dorgan Herodesʼse mas-bakbukmarsoggu, nue-igar-nabobi guarmarsunnad. Z"- Herodes, Pedro-aminaega, suar-ibmala-barmissunnad. Suar-ibmalade gwen Pedro-amissurgusmalad. Herodes, Pedro-edarbismaladse nue-egisnai gualid. Ar ega nue-ibmar-sogmarsursoggu, igar uksasunnad, a-suar-ibmala oburgwemalagar. A-sorba, Herodes Judea-yar-akar Cesareaʼse nadsunnad. A-neggweburgi megdapsunnad. Bab-Dummad Herodes-oburgwisad t!a Neg-oibosgu, suar-ibmaladi beedse nue-akusunna itoarmalad. Ar wissurmalad, igi Pedro gusa, bia nade. - S Mer dulemar-oimakegala, Pedro argangi emarse achasad, degi, geb amarga sogdesunnad, igi Bab-Jesús esgaryagi-siid e-onosa. Degi, Pedro sogdebalid: Santiagoʼga e-ibmar-gusad bela bemar sogoye, degi, gwenadgan-baiganga sogmarbaloye. A-sorba, Pedro nodegusad, degi, neg-baidsik edi nadsunnad.  Pedroʼdi binnasur yawagak ogornagusad. Ega yawagak-egasmargu, Pedroʼsunnad-gwichi dakarmargu, nue-geger dakdemalad. .U Amar bunagwaga sokarmalad: —Be yogasaar gole-gole be gudanikid. Bunagwa amarga sognaigualid: —Napiragwa. Degi, amar sokarsunnad: —Wedi, Pedro-e-burba gudiid. 2] A-bunagwade Pedro-gaya mag itosgu, weligwar-itogedba ega yawagak gwen egassulid, aka gannar yaba abarmakde gusad. Rode dulemarga sogdapid: Pedro yawagak-naba gwichiye. a; Pedro gebe-yawagak-idu-gwichidse gordapgu, yagwa-gwensak Rodeʼye-nugadi, abin noalid. 5c Pedro wegi-binsasad-sorba, María-negse modapid. Maríaʼde, Juan-e-nanad. Juan, Marcosʼye bimarbalid. A-neggine, deun, dule-bukidar Bab-Dummadse gorbukwa gusmalad. Y+ Pedro nue neg-itoargu, sogdesunnad: “Emigindi, nue mag an neg-itosundo. An Herodesʼgi-wakinnega, Bab-Dummad e-baliwitur barmialid. Judíoʼmar bato an-oburgoedba-weligwar-itobukmaladgi an-onosad.” (I Baliwitur, Pedro-ebo suar-ibmala-esgarya-edarbemalad-gebe-gwichimaladgi nasmalad, degi, a-sorba-gwichimaladgi nasmarbalid. Neggweburse-naed-yawagak-esgoro-biidse modapmargu, yawagak ega wargwen argaded. Yawagakgi nosmargu, igar-wargwengi nasmalad. Geb baliwitur Pedroʼgi bangudsunnad.   Pedro esgaryagi noargu, baliwitur-sorba-nai noalid. Pedro baliwitur-e-onodanikid nabirsurye bienad, na gabdakmaiye bienad. K Degi, baliwitur ega sogdebalid: “Mor be yoe, nag-uka be yobar.” Baliwitur-sogedba Pedro imaksasunnad. Degi, baliwitur Pedroʼga sogdebalid: “Be-mor-dummad be yobar, anba be dage.” hI Agi, Bab-Dummad-e-baliwitur-wargwen Pedroʼse ukiar nonikid, esgaryagi gwallu-mee imaknonikid. Pedro-odakegala, dikargi ebunonikid, ega sogded: “Gwae be gwisgu.” Geb esgoro-dub-e-argangi-atinnaledi, yog achikar naded. }s Herodes, Pedroʼga igar-itogoye sogsad-ibagi, mutik, deun, oibodanigu, Pedro suar-ibmala-warbogwad-abargi, nue esgoro-dub-goabogwadgi ise-atinnar gabmai gusad. Deginbali, suar-ibmala-baigan, yawagak-naba esgarya-edarbegwichi gusmarbalid. _7 Pedro deyob esgaryagi mellesii gusad. Suar-ibmala Pedroʼgi nakulebukwa gusmalad. Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamaladdi, Pedroʼga ise Bab-Dummadse gorbukwa gusmalad. Pedro esgaryagi-mellesiid nosagusad zm Herodes Pedro-gaega imaksagu, esgaryase metemalad. Geb degine, Pedroʼgi-nakulemalagala, suar-ibmala-danabake urbisbalid. Danagwengi, e-walabake urbisad. Herodesʼdi binsasad, Pedro-oburgwega iba-sorba dulemar-wagab Pedroʼga igar itogoye. 0Y Herodes daksagu, ede-Jacobo-oburgwisadba Judíoʼmar yeer-itosa, a-ulale, Pedro-esgaryagi-meteye sokarsunnad. Deunni, a-ibagangi Madu-Inasuli-Gulleged-Iba naid. Y+ Rey-Herodes, deun, Jacobo-es-suidgi-oburgwega imaksad. Jacoboʼde, Juan-e-iad. O  A-ibagangine, Rey-Herodes gwen-gwen-Jesúsʼba-nanaimalad wioargusad.  Degisoggu, gwenadgan-bendakega Sauloʼba, degi, Bernabéʼba, gwenadgan-idudimalad-Judeaʼgi-bukwamaladga ibmar barmismalad. Degisoggu, Antioquíaʼgi-Jesúsʼba-nanaimalad, gwenadgan-Judeaʼgi-bukwamalad-bendake guarmalad. Na ibmar-nikadba ukdemalad.  w Agi Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-wargwen, Agaboʼye-nugadi sunmakdii gualid, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-nikadba dulemarga sokalid: Bela we-napneg-naidgi, ukud-dummad daniye. Dakleargu, Claudio Romaʼgi dummadga maiunni, Agabo-sogsadyob gusad. m S A-ibagangi, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad Jerusalénʼgi-bukwad, Antioquíaʼse nonimalad. ] 3 Agine, Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad-walik birgagwen gudigusmalad, Jesús-igargi dulemar-bukidar-odurdakdii gusmalad. Deun, a-neggweburgi gebe Jesúsʼba-nanaimalad, Cristianoʼye bilenonimalad.   A-sorba, Bernabé, Saulo-aminaega Tarso-neggweburse nadegusad. Bernabé Saulo-amisgu, Antioquíaʼse Saulo-senonikid. ) K Ar ade, Bernabéʼde dule-nueddaed, degi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled nue-nikabalid. Antioquíaʼgi bukidar dulemar e-gwagegi Bab-Jesús-abingasmarbalid.  Bernabé Antioquíaʼse nonigu, daknonikid, Bab-Dummad Judíoʼmargi nued binsasayobi, Judíoʼsurmaladgi nued binsasmogad. Bernabé degi-daksagu, weligwar itosad, degi, gwenadgan-ogannoarsunnad, mer Bab-Jesús-igargi galakumaloye, ega sokarsunnad. G Jerusalénʼgi Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad itoarmargu, Antioquía-neggweburgi Judíoʼsurmalad Bab-Jesúsʼba nagusmarmoye, Antioquíaʼse Bernabé-barmiar gusmalad. ~u A-gwenadganba Bab-Dummad-gangued nue-gudigusoggu, bukidar Bab-Jesúsʼgi bengussurmalad, Bab-Jesúsʼba nagusmalad. I  Degi-inigwele, gwenadgan-aisakid-gusmalad gwen-gwen Chipreʼginmaladid, degi, Cireneʼginmaladid. Amar Antioquíaʼse modapmargu, Griego-dulemarga Bab-Jesús-gayaburba-nuedgi sunmakdapmalad. .U Degidgine, Jesúsʼba-nanaimalad, Esteban-oburgwilesad-sorba-baregilleargu, aisakid gusmalad. Gwen-gwen Fenicia-yarse, Chipre-yarse, degi, Antioquía-neggweburse nadegusmalad. Amar unnila Bab-Jesús-gayaburbagi Judíoʼmargarbi sunmaksamalad. Dulemar-baigangardi, gwen sunmaksasurmalad. F Bela Pedro-ega-ibmar-sogsad itosmargu, bogidik ambikusmalad. Geb degi, Bab-Dummad-nug ogannodmarsunnad, sogdemalad: “Bab-Dummad, Judíoʼsurmalad na e-isguedga ulubgi-bukib-binsaed ega uksamogad, e-daed ogwaegar, adi, nabir burba-geg-bergued nikumarmogagar.” Jesúsʼba-nanaimalad-Antioquíaʼgi-bukwamalad oW Anmar Bab-Jesucristoʼgi-bensulidba Bab-Dummad anmarga E-Burba-Isligwaled uksad. Ayobi, Bab-Dummad dule-Judíoʼsurmaladga E-Burba-Isligwaled uksamogad. Degite, ¿ande doasunna, Bab-Dummad igar an bisgeye soger? Geg an bisge.” \1 Degi, Bab-Jesús-anmarga-ibmar-sogsad insaas an naded, deun, sogsagusgu: ‘Ar Juanʼdi Bab-Dummad-diigi-ogleged-igar-imaksadi, unnila diigi dulemar-ogsaye, bemardi Bab-Dummad-Burba-Isligwaledgi oglemaloye.’ - ”A-neggi an sunmakgwichi Bab-Dummad-Burba-Isligwaled Judíoʼsurmaladgi aidenonikid, igi gebesaila anmargi aidenonigusmogadyob gusmogad. y A-Simón-Pedro bega sunmaknonikoye, agi, be abonolegoye, degi, bela be-negginmalad abonolemogoye, ega soge itosad.’ 2~] Agi, a-dule anmarga sokalid, igi e-neggi ede baliwitur-gwichi daksa, ega soge: ‘Jope-neggweburse Simónʼbina-naega dulemar be barmidye, a-dulede, Pedroʼye-bimarye. 7}g Bab-Dummad-Burba-Isligwaled anga sokalid: ‘Eba be nae, mer benguo.’ Wemar-gwenadgan-walanergwadi (6) anba nadmarmogad, degi, dule-anse-gorsiid-negse an dogdapmarsunnad. m|S ”A-sorbali, dulemar-warbaa Cesarea-neggwebur-akar an-aminonimalad, an-neg-maidse nonimalad. m{S Weyob-gusadi, ilapaa gannar-gannar anga soglesad. A-sorbali, gannar bela we-ibmar niba seledgusad. qz[ Degi, dule niba gannar anse gollarbalid: ‘Bab-Dummad ibmar-ised-osulosadi, mer isedye be bar bie.’ {yo An abin-sogded: ‘Dummad, suli, an gunnosuli, ar ibmar-isgana, ibmar-isemaladi gwen an-gaya-yaba dogdisulid.’ nxU ”Degi, dule niba anse gole an itosad: ‘Pedro, be gwisgu, we-ibmar be oburgwe, be gunne.’ Xw) Nue an dakdegu, an dakalid, galagwensuli we-napneggi ibmar-durgan-unimalad, achu-sapur-ursilimalad, ibdurgan-napagi-musgimakdimalad, degi, ibdula-sakan-nikamaladi, a-mola-sibu-dummadyagi, bukwa an dakalid. 3v_ —Jope-neggweburgi an mai, Bab-Dummadse an gorsigu, negburgan an daksad. Agi, mola-sibu-dummadyobi, e-dukumar-bakegwadgi-atinnar nibneggi anse aidedani an daksad. Ru Agi Pedro ibmar-gebe-gualid-akar, ilekwaa bela amarga sogdesunnad: xti ega sogdemalad: —¿Ibiga Judíoʼsurmalad-negyaba be dogdii? ¿Ibiga eba be mas gundibali? ¿Wede isesursi? gsG Pedro Jerusalénʼse gannar nonigu, Judíoʼmar-Jesúsʼba-nanaimalad, Pedroʼse uluarmalad, /r Y Jesús-e-sapingan-bur-dummagan, degi, gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad Judeaʼgi-bukwamalad, itoarmalad, dulemar-Judíoʼsurmalad Bab-Dummad-gayaburba abingasmarmoye. Jq  0Degisoggu, Pedroʼdi Jesucristo-nuggi Bab-diigi-ogleged-igar-imakega, a-dulemarga igar uksasunnad. A-sorba, a-dulemar, Pedroʼgi wilenaigusmalad, wis ibbigbasaar emar-walik gudiguye.(pI /Geb Pedro sogded: —¿Doa Bab-diigi-ogleged-igargi we-dulemar mer ogoye sogmalosunna? ¿Ar anmar-sunnaa wemar Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-abingasmarmosursi? ioK .Ar ade, itoarmalad, Judíoʼsurmalad gaya-baid-baid sunmake, degi, Bab-Dummad-nug odummonanai. n+ -Judíoʼmar-Jesúsʼba-nanaimalad Pedroʼba-nonimaladi, geger dakdemalad, Judíoʼsurmaladga Bab-Dummad bela-bela E-Burba-Isligwaled uksamoga. nmU ,Pedro amba sunmakgwichi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled belagwapa Pedro-itobukmaladgi ubononikid. }ls +Deginbali, bato Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad iduar sogsagusmogad, we-Jesúsʼgi dulemar nue-bensulile, a-dulemar abonolegoye, e-isgudiid, Jesús-nuggi Bab-Dummad ega elioye.’ ” Judíoʼsurmalad Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-abingasmalad Ik  *”Jesús anmarga sogsad: ‘Be an-barsognamar, an-gayaburbagi sunmaknamar, dulemarga sognamar: Bab-Dummad, dulemar-bukwadga, degi, dulemar-burgwismaladga igar-nabogega Jesús-nugsasye. Kj )Bab-Dummad bela dulemarse Jesús-magarossulid. Bab-Dummad unnila idu anmar-sulesmaladsebi Jesús-magarogega imaksad. Anmar, Jesús-gannar-durgusad-sorba, eba-mas-guchamalad, eba-gobsamarbalid. hiI (Degi-inigwele, Bab-Dummaddi ibapaagi Jesús-gannar-odulosad, degi, anmarse magaroged imaksad. Qh '”Emide, Judea-yargi, degi, Jerusalén-neggweburgi bela Jesús we-ibmar-imaksad nue-anmar ibyagwar daksamalad. Anmar bela daksamarbalid, igi Judíoʼmar nakrusgi biokar Jesús-oburgwismarbali. 8gi &Deginbali, bemardi nue wismarbalid, igi Bab-Dummad Jesús-Nazaretʼginedga E-Burba-Isligwaled uksa, degine, e-gangued ega uksabali. Degine, igi Jesús ibmar-nueganbi imakdii gusbali, degi, igi dulemar-niaburbase-wiledimalad nudakdii gusbali. Ar Jesús weyob gudigusad, ar ade, Bab-Dummad eba gudiguad. -fS %”Emigindi, belagwapa bemardi nue-wismalad, Juan Bab-Dummad-diigi-ogleged-igargi sunmaksad-sorbali, igi Galilea-yargi neg gude, degi, Judea-yalase neg-gusa. Ae{ $Ar bemar wismalad, Bab-Dummad gayaburba-nued Israel-dulemarga sogsad, ‘Gwage-bogidik-itoleged Jesucristoʼba an bemarga ukoye.’ We-Jesucristoʼde bela dulemar-Dummadga maisunnad. d/ #Ar doa-duledibe, Judíoʼdibe, Judíoʼsurdibe, a-dule nue Bab-Dummad-dobee nanadiile, degi, e-sogedbarbi gudiile, Bab-Dummad a-dule geg obaned. xci "Pedro sunmakdesun, sogded: “Inso emigindi, nue magar an itoged, Bab-Dummadi bela dulemar emarbi-daked. b{ !”Aga be-sunaega dulemar an barmisad. Nued be imaksado, anmarse be argu. Emigindi, bela anmar Bab-Dummad-asabin ambikunonisunnad. Anmar be-itobimalad igi Bab-Dummad anmarga sogoye bega sogsa.” Pedro, Cornelio-neggi Jesús-igargi sunmaksad a} Degisoggu, Jope-neggweburse Simón-sunaega be dulemar-barmid. A-dule, Pedroʼye-bimarbalid. We-Simónʼde, demar-gakasik maid, dule-ibmar-ukagi-arbaed-neggi, Simónʼye-nugmogad-walik maid. We-Simón-Pedro bese nonikile, bega ibmar sognonikoed.’ z`m Anga sognonikid: ‘Cornelio, Bab-Dummadi ese-goled be-itosad, degi, emar-wilegana-bendakedgi yeer be-dakbalid. k_O Cornelio, Pedro-abin sogded: —Ibabakedo, we-wachigi, an-neggi Bab-Dummadse-golega, deun mas-gunsuli an gudigu, sedogidbali, wachi-ilapaagi, Bab-Dummadse an gorsigu, dule-wargwen, mola-dakar-dakargaed-yoi anse nonikid. .^U A-ulale, bemar anse gochamargu, gwen an binsassulid, mer naodeeye, yog bemarse aligu an imaksad. Emigindi, an wisgubisundo: ¿Ibiga bemar nue anbina gorsimarsunna? ]} Geb Pedro amarga sogdesunnad: —Bemar nue wismalad, Judío-dule, Judíoʼsulid-ebo sunmaker, Judíoʼsulid-negse doger, igar maisulid. Ise-sailad. Degi-inigwele, Bab-Dummad anga oyosad, mer ibmar-iseyobi, degi, ibmar-isganayobi dulemar be dakoye. f\E Pedro, Cornelio-ebo sunmaknadap negyaba dogdemargu, dulemar-bukidar-bukwa dakdapmalad. [y Pedro, Cornelio-ogwichis imaksad, ega sogded: —Mer Bab-Dummadyob be an-imako. Be gwisgu, ar be-sunnaa an dulemogad. Z Pedro, Cornelio-negse dogdegu, Cornelio, Pedro-abin magaba noalid, degi, Pedro-nug-odummogega Pedro-abin yokorgi sindigar signonikid. &YE A-banedgine, Pedroʼba-nadapmalad Cesarea-neggweburse modapmalad. Agi Cornelio, degi, e-gwenadgan, degine, e-aimar-nuegan, Pedro-edarbebukwa gusmalad. _X7 Pedro degi-ega-ibmar-soge-itosgua, negyaba amar-odossunnad. Agi ibagwen Pedro-walik gabismalad. Banedgine, amarba Pedro nadsunnad, degi, gwenadgan-Jopeʼginmalad eba nadegusmarmogad. Pedro Cornelio-neg-mosad Ww Amar, Pedro-abin sogded: —Roma-dule-sorda-dulatar-sediid, Cornelioʼye-nugad-nuggi anmar danikid. A-dulede, igar-napiragwadbadaed-duled, Bab-Dummad-dobekwaa-nanadiid-dulebalid. Deginbali, Judíoʼmar bela a-dule nabir dakmalad, bela bina sogedbimarbalid. Bab-Dummad e-baliwitur-isligwaledba Cornelioʼga sogsad bese gordaye, Pedro-ibmar-bega-sogoed, be nue itogoye. *VM Geb Pedro, Cornelio-dulemar-barmialid-bukwadse aidearsunnad, amarga sognonikid: —Ani an Pedro, be an-amidimalad. ¿Degite, ibiga bemar an-amidimarsunna? nUU Be gwisgu, be aidege, amarba be nae. Mer eba nasuli be guo. Ar ani an bese we-dulemar barmialid.” T Pedro negburgan-daksadgi amba binsamai, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled ega sognonikid: “Simón, be dake, dule-warbaa be-amidimalad. cS? A-neggi, egisdemalad, “Wegi dule Simónʼye-nugad Pedroʼye-bimarbalid, mai sogeye.” [R/ Pedro gabdakeyob na ibmar-daksadgi binsamaigualid, wede, ibi nue obardibeye. Pedro degi-binsamai, Cornelio machergan-walapaa-barmialidi, Simón-neg aminonimalad, degi, Simón-yawagak-naba gwisgunonimarsunnad. ~Qu Deyob ilapaa Pedroʼse gayaburba gochagusad. A-sorba ibmar mor-sibuyob-daklegedi gannar nibnegse nakwid gusad. |Pq Degi, gayaburba gannar gollarbalid, ega sogded: —Bab-Dummad ibmar-ised-osulosadi, geg bar isedye be soged. O Degi, Pedro, abin-sogded: —Dummad, suli, an gunnosuli, ar ibmar-isgana, ibmar-isemaladi gwen an-gaya-yaba dogdisulid. WN' Degi, dule ega soge itoalid: —Pedro, gwisgu, ibmar-dula oburgwe, be gunne. M  Mor-sibu-dummad-yagi ibdula-unimalad, ibdula napagi-musgi-musgi nanamalad, degi, ibdula-gukumalad, galagwensuli bukwa dakalid. L Agi Pedro nibneg argaali dakalid. Mor-sibu-dummadyob e-dukumar-bakegwadgi atinnar nibneggi napnegse aidedani dakalid. rK] A-wachigi Pedro nue-ukuur itoalid, mas gunbigualid. Ega mas-imaknanaigua, gabdakeyob negburgan dakalid. "J= Banedgine, Pedro-sunadapmaladi igarba nadapmargu, bato Jope-neggwebur-walikgusmargu, Pedroʼdi yorukudbali Bab-Dummadse-golega neg-birgi nakwisad. }Is Cornelioʼde amarga bela ibmar sogsagu, Pedro-sunamalaga Jope-neggweburse dulemar-barmisad. Pedro-negburgan-daksad ,~J}8|{zyLwwvuutqs?rqqppozo nmlkjBhgffpfemdLc}cbDaaW`&_V_^n]\\[[7ZtYXWWIVV#U!TSRQP_ONMMLwKK JoIHGG>FFExDDHC~BB!Ak@$?>==T<;<:@977(654332I10/.~,,2++*)(H'&&%:$<#"\!! W C> ^TEk|gmp #!T(wg Bukidar dulemar Pablo-ibmar-sogsadgi gwisgusmalad, Bab-Jesús-bengudmalad. Igar-nued-maid-ichodmalad, sunnasur aimar-abargi Bab-Jesús-igargi sunmakdemalad. Pablo deyob-dakargu, amargi aibate gusad. Degidbali, Pablo Jesúsʼba-nanaimalad bachikii sesagusad. Geb Tirano-e-odurdaked-ambikued-neggi, Pablo, bane-bane Bab-Jesús-igargi gwenadganga sunmakdii gussunnad. 9kDegine, Pabloʼdi Judíoʼmar-onmakednegse nii-walapaa nanadii gusad. Aimarga dobsuli Bab-Igargi sunmakdii gusad. Dulemarga Bab-Dummad-e-negdakmaid nue osanalodii gusad. 3aBela amar e-ambe-gakabosaar (12) gumalad. R Pablo a-dulemargi e-argan mesisgu, amargi Bab-Dummad-Burba-Isligwaled aidenonikid. Degi, amar gaya-baid-baid sunmakdemalad, degi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled Jesús-igargi-sunmakega amar-imaksabalid. ` 9Degi-emarga-soge itosmargu, Bab-Jesús-nuggi-diigi-ogleged-igar imaksamarsunnad. ) KPablo amar-abin sogded: —Nabir be sogmalad, Juan Bab-Dummad-diigi-ogleged-igar-imaksagu, oyogegalad, e-isgudimaladga na bukib itomarye. Juan dulemarga sogsagusad: ‘An-sorba dule-wargwen-danikoeddi, mer egi bemar bengumaloye.’ We-dule-obarisad, Cristo-Jesús-annik sogsagusad.  1Geb Pablo amarga sogded: —Degite, ¿doa-nuggi bemar diigi oglesmarsunna? Geb abin-imakdemalad: —Juan-diigi-ogleged-igargi anmar oglesad. ~ uPablo amarse egichialid: —Deun bemar Bab-Jesúsʼgi bensur-gunonimargu, ¿bemar Bab-Dummad-Burba-Isligwaled abingasmala? Gwenadgan abin-imakdemalad: —Ar anmar Bab-Dummad-Burba-Isligwaled wissurmalad, ar dule gwen agi anmarga sunmakdisulid.  1Apolos Corinto-neggweburgi-maigua, Pablo, yarba aibite gusad, geb Éfeso-neggweburse modapid. Agi gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad-bukwa dakdapid. yApolos gwenadgan-nue-bendakdapid, ar ade, bela dulemar-abargi Bab-Dummad-Gardagi-naidba Judíoʼmarga nue-oyosad, we-Jesúsʼde, Cristo-sunnadye, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-duleye. Degisoggu, Judíoʼmar geg abinsae gusmalad.@yA-sorba, Apolos Acaya-yarse naesokargu, gwenadgan Apolos-ogannosmalad, ega garda narmakar barmismalad, adi, Jesúsʼba-nanaimalad weba nued abingamalagar. Apolos, Acayaʼse modapgu, nue Jesúsʼba-nanaimalad-bendakdapid. A-gwenadgande, abonolege-wilubsulinad, degi-inigwele, Bab-Jesúsʼgi abonolesmalad. gGApolos, Judíoʼmar-onmakedneggi nue-gandikidba, dobsuli aimarga sunmaksad. Priscila, Aquila-ebo Apolos-sunmaked itosmargu, sorba bachikii Apolos-sesagusmalad. Geb degi, Apolosʼga Bab-Dummad-Igar-Maid nue osanalosmalad. KA-dulede, Bab-Jesús-igar-maidgi nue-odurdaklesad, degisoggu, nue-yeer aimar-odurdakdimosundo. Unnila Juan-diigi-ogleged-igarbi-wisin-inigwele, ise-sanagwar aimarga Jesúsʼgi sunmakdii gusad. DA-ibagangi Éfeso-neggweburse Judío-wargwen nonikid, Apolosʼye nugad. A-dulede, Alejandría-neggweburgi gwalulesad. Apolosʼde yeer sunmaked, degi, Bab-Dummad-Garda nue wisbalid. `9Pablo a-neggweburgi undar-megedgi, bela Galacia-yargi, degi, Frigia-yargi-neggweburmar-bukmaladse gwenadgan-daknad gusbalid. Agi Pablo gwenadgan-ogannodii gusad. Apolos, Éfesoʼgi Bab-Jesús-igargi sunmaksad ykPablo Cesareaʼse modapgu, Jerusalénʼse nadegusad, adi, Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad wis daknaegar. A-sorba, geb Antioquíaʼse nadsunnad. 6d. Pablo, irbaagi neggwebur-baiganse Bab-Igargi sunmakapid (18:23–20:38) veDegi, Pablo amargi bangudgu, sogded: “Iba-danikid-daknaega an Jerusalén-neggweburse naergebed. Andi bemar-dakega gannar bemarse dagbiendo, Bab-Dummadbi wissundo, an gannar bemarse danibalodibe.” Pablo Éfesoʼgi-mai urgi arsunnad. nUJudíoʼmar egi wilenaigusmalad, wis be wegi ibbigbasaar anmar-walik megye. Pabloʼdi yapa begusad. L~Éfeso-neggweburse modapmargu, Pablo, a-neggweburgi, Priscilaʼgi, degi, Aquilaʼgi bachikgusad. Edi Judíoʼmar-onmakednegse naded. Agi Jesús-igargi Judíoʼmar-bukwamaladga sunmakdapid. P}Pablo amba ibbigbasaar Corintoʼgi megialid. A-sorba, gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimaladga napi-sunmas, egi bangudsunnad. Degimaloye, gwenadganga-sogsad-sorba, Pablo, Aquilaʼmala, degi, Priscilaʼmala, Cencrea-neggweburse armalad. Cencreaʼse-nonigu, Pablo sailagia na gwiri siksad. A oyoged: Bab-Dummadga napira na ibmar-saoye-sogsadi, an imakedseye. Degi, Cencrea-akar urgi Siria-yarse armarsunnad. Aquila, degi, Priscila, Pabloʼba aligusmarmogad. k|ODegi, bela dulemar, Judíoʼmar-onmakedneg-e-dummad-Sóstenesʼye-nugad gasmargu, Galión-wagab sarsosmalad. Degite, Dummad-Galión Sóstenes-sarsolesad gwen bai daksasulid. Pablo, Siriaʼgi Antioquía-siidse gannar aligusad U{#Degi, Galiónʼdi igar-nabiroged-neggi Judíoʼmar-bukwad onidsunnad. Tz!Emigindi, unnila gayaginbi ibmar-sogdiid, degi, dule-nugmarginbi sunmakdiid, aginbali, bemar-igar-mamaidginbi sunmakdiid. Degisoggu, we-igar na be dukin nabiromardo. Andi we-igar bemarga nabirogosulid. &yEPablo nue sunmaksokali, Galión Judíoʼmarga sogded: —Ar emi we-dule neg-oakalodina, degi, igar-mamaidgi dummad-gwisgudiina, an nue be itosmalardo. oxW Galiónʼga sokarmalad: —We-dule, igar-maisulidba Bab-Dummad-nug-odummogega aimar-binsaed gadiiye. w+ Deunni, Galión Acaya-neggweburgi sailaga-maid-ibagi, Judíoʼmar bular Pabloʼgi gwisguar gusmalad, igar-nabiroged-negse Pablo-sesmalad. yvk Degisoggu, Pablo Corinto-neggweburgi birgagwen-abala megisad, Bab-Dummad-gayaburbagi dulemar-odurdakdii gusad. u  Ar an beba gudiguad, degisoggu, dule gwen be-oakalogosulid. Ar ade, we-neggweburgi dulemar-bukidar-anba-nagumaloed an nikad.” >tu Ibagwengi neg-mutikidba Pablo negburgan dakalid. Agi Bab-Jesús Pabloʼga sunmaknonikid, ega sognonikid: “Mer be dobguo, gatik an-gayaburba-nuedgi be sunmako, mer bogilego. s-Degi, Judíoʼmar-onmakedneg-e-dummad-Crispoʼye-nugadi, degi, bela e-neg-yaurginmalad Bab-Jesúsʼgi bensuli gunonimalad. Deginbali, bukidar Corintoʼginmalad Bab-Jesús-igar itoarmargu, Bab-Jesúsʼgi bensuli gunonimogad, degine, Bab-diigi-ogleged-igargi oglesmarbalid. 'rGPablo Judíoʼmar-onmakedneggi nodgu, Justo-negse naded. A-negde, Judíoʼmar-onmakedneg-nagaba siid. Justoʼde nue Bab-Dummad-dobee-nanadimogad-duled. (qIJudíoʼmar Pablo-sunmaked gwen nabir itossurmalad, egi oimakarmalad, ukabsaarmarbalid. Agi Pablo e-mor mor-mor imaksad. A sogleged, an bemarga Bab-Jesús-igargi-sunmakdiid wesesunnoye. Geb Pablo sogded: “Andi bato bemarga Jesús-igargi sunmaksando, emigindi, bemarginsundo. Ar Bab-Dummad sabsur-bemar-odurdakarmalale, dukin be samarsunnodo. Emigindi, Judíoʼsurmaladga Bab-Jesús-igargi an sunmaknasunnoed.” pSilas, Timoteo-ebo Macedonia-yargi-mai Pabloʼse nonimargua, Pablo Bab-Jesús-gayaburbaginbi Judíoʼmarga-sunmakega alamakdii guarsunnad. Judíoʼmarga sogdii gualid, we-Jesús, Bab-Dummad-dule-wargwen-anmarga-barmidagoye-sogsad-dule-sunnadye. "o=Obunnoged-ibagi Pablo Judíoʼmar-onmakednegse Judíoʼmarga-sunmakega, degi, Judíoʼsurmaladga-sunmakega naddaed. Adi, Bab-Jesús-igarba nagumalagar. nAr we-dulemarde, Pabloʼyob dordoneg-makedgi arbamogad. Degisoggu, Pablo amar-walik bessunnad, adi, na amarbo dordoneg-makedgi arbaegar. "m=A-neggweburgi Judío-wargwen-abingualid, Aquilaʼye nugad. A-dulede, Ponto-yalaginedid. Na-e-ome-Priscila-ebo Italia-yargi-mai emissaar nonimalad. Ar Roma-saila-Claudioʼye-nugad, igar-mesisad, bela Judíoʼmar-Roma-neggweburgi-gudimalad ainioye. Pablo, Aquilaʼse ataknad gusad. Tl #Geb a-sorba, Pablo Atenasʼgi bangudsunnad, Corinto-neggweburse nadegusad. 2k]"Dulemar bokwasar Pabloʼba nagusmalad. Amar Bab-Jesúsʼgi bensuli gunonimalad. Gwensak Bab-Jesúsʼgi bensuli-gunonikidi, Dionisioʼye nugad. A-dulede, igar-itoleged-neg-Areópagoʼye-nugadgi nug nikamogadid. Degi, ome Dámarisʼye nugad, degi, baigan Bab-Jesúsʼgi bensuli gunonimarmogad.9jm!Geb degi, Pablo amar-abargi nodegussunnad. i Ar dulemar gannar-durgued-igar-itoarmargu, Pabloʼgi dododmalad, abar sogdemalad: “Anmar we-igar ibagwengi gannar itobalo.” h9Ar Bab-Dummad dule-wargwenbali bato iba nasiksad. A-ibagi bela dulemarga napiragwadba igar itogoed. We-dule-wargwen bato idu na nug-imaksad. We-dulede, Jesúsʼye nugad. We-Jesúsʼde burgwar-maigu, Bab-Dummad gannar odulosad. Abali, oyosad, na e-ibmar-sogsadi napiragwadye.” 8giEpennedi, Bab-Dummad dulemar-ibmar-wissurgudigusad baisur-dakeyob gusad. Emigindi, bela dulemarga soged: ‘Be-isgudimaladga be bukib binsamarye, be-daed be ogwamarsunye.’ zfm”Ar anmar Bab-Dummad-mimmigan guedde, anmar binsaewilubsulid, Bab-Dummadi or-sobaled guye, mani-sobaled-guye, akwa-sobaled guye, deyob anmar binsaewilubsulid. Ar unnila we-ibmarmarde dulemar na ibmar-wisidba, e-binsaedba sobsamalad. ]e3Ar anmar Bab-Dummadgi gudimalad, a-nuki anmar nabir-nanadimalad, degi, Bab-Dummad-nuki anmar dula gudibalid. Ar igi gwen-gwen bemarga-namaked-onomaladi, weyob sogsamarmoga: ‘Anmar Bab-Dummad-mimmigan guye.’ dBab-Dummad deyob-neg-imaksadi, adi, bela dulemar e-amimalagalad. Abakalegi nabir amiarmalale. Ar Bab-Dummad anmargi dikasur maisulid. [c/”Unnila ablis-gwennagi Bab-Dummad dulemar-akar-akar urbisad, adi, bela yarmar-naid-ugakaase dulemar ambikuegar. Bab-Dummad sogsabalid, sanagwadse dulemar-akar-akar ambikuoe, degi, biase ambikumarbaloe. 6beDegi, dulemar geg Bab-Dummad-bendaked, ar Bab-Dummad ibmar abedeeye gwen binsamaisulid. Ar e belagwapa san-burba ukmaid, bunnoged ukmaid, degi, belagwapa ibmar ukmaibalid. :am”A-Bab-Dummad we-napneg-naid nasiksad, bela-agi-ibmar-bukwad obinnisad. Ar we-Bab-Dummad nibneg egadsoggu, we-napneg egadsoggu, dule-ese-goled-neg-sobedgi megosurguoed. `!Bemar-babse-gormalad-negse an atakdigu an dakardo, babga-ibmar-ukleged-aila-gwensakgi weyob nug narmakar nai: We-aila, Bab-Dummad-Dakledisulidgadid. ”Nabir, we-Bab-Dummadse-bemar-goledi, amba bemar wissurmar-inigwele, a-Bab-Dummadgi an bemarga sunmakmalad. l_QDegisoggu, Pablo, igar-itoged-neg-Areópagoʼye-nugadgi emar-abargi gwisgudgu, sogded: “Girmar-Atenasʼgi-be-bukmalad, an be-dakmargu, bemar bab-dummadye-sogmaladga-ibmar-imakbukwad nue-dobee nanabukmar an be-dakmardo. (^IAr ade, Atenasʼginmaladi, degi, baigan-neg-ainesikmalad-Atenasʼgi-mamaidi, unnila ibmar-binigan-itogedginbi, ibmar-binigan-sogedginbi binsabukdamalad. u]cAr igar-gwapidsailadgi be anmar-uaya oburnonikid. Degisoggu, anmar wisgubisundo, wede ibi be nue obare.” 5\cDulemar-nue-binsaed-nikamalad-igar-itoged-neg-Aerópagoʼye-nugadse Pablo-sesmalad, ega sogdemalad: “Anmar nue-wisgubimardo, ¿wede ibu-odurdaked-gwapidgi be sunmakdii? [Dulemar-binsaed-ibegan Epicúreo-igar-durdaksamalad, degi, Estoico-igar-nue-wisimalad Pablo-ebo nue-abin-abin imakarmalad. Gwen-gwen sokarmalad: “¿Wede dule-sunmakerbad ibi obare?” Baigandi sokarmalad: “We-dule bab-dummagan-baigangi-sunmaked-dule an dakdo.” Ar ade, Pablo Bab-Dummad-Gayaburba-Nued-Jesúsʼgi-soglesadgi sunmakdiid, degi, gannar-durguleged-igargi sunmakdiid. IZ Degisoggu, Pablo Judíoʼmar-onmakednegse Bab-Jesús-igargi Judíoʼmarga, degi, Judíoʼsurmalad-nue-Bab-Dummad-dobee-nanadimaladga sunmaknaddaed. Degi, Pablo, dulemarbo Bab-Jesús-igargi abin-abin imakardaed. Deginbali, bane-bane, Pablo, dulemar-danar-ambikumaladgi, dulemar-bukwamaladga Bab-Igargi sunmaknaddabalid. xYiPablo, Atenas-neggweburgi, Silas-edarbemaigua, degi, Timoteo-edarbemaigua, dakalid, Atenas-dulemar bukidar ibmar-bab-dummaganga-imakleged e-bab-dummadga na imakbukmala. Degidbali, Pablo a-dulemar-ular ulubgi nunmaked-dummad itoalid. uXcGwenadgan-Pabloʼba-nade-gusmaladi, Atenas-neggweburse Pablo-berbeapmalad. Geb gannar Bereaʼse nonimalad. Amarga soglesad, Silasʼga, degi, Timoteoʼga sogoye, gwae-gwae ese dakmaloye, Pablo sogye. Pablo, Atenas-neggweburgi gudigusad WAr gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad gwae-gwae demar-gakase Pablo-barmismarsunnad, Silasʼdi Timoteo-ebo Bereaʼgi besmalad. 6Ve Ar Judíoʼmar-Tesalónicaʼginmalad wisguarmargu, Pablo, Bereaʼgi Bab-Dummad-gayaburbagi sunmakdibarye, amar Bereaʼse nadegusmalad, degi, agi neg-oimakdapmarbalid. KU Degisoggu, bukidar Judíoʼmar Bab-Jesúsʼgi bengussurmalad. Deginbali, gwenna-gwenna Grecia-dulemar-omegan-nue-nug-nikamalad, degi, bukidar Grecia-machergan Bab-Jesúsʼgi bengussurmarmogad. T Judíoʼmar-Bereaʼginmaladi, Tesalónicaʼginmaladba, bur dule-nuegan-dae daklealid, ar ade, bur nue-yeer Bab-Jesús-gayaburba abingasmalad. Degine, bane-bane Bab-Dummad-Gardagi na emar-sunnad amibukwadamalad, dakega, bule nabir Pablo emarga ibmar sogdibeye. iSK A-mutikidba, Jesúsʼba-nanaimalad, neggweburgi yog Pablo-onoar, degi, Silas-onoar imaksamalad, adi, Berea-neggweburse namalagar. Pablo, degi, Silas Bereaʼse modapmargu, Judíoʼmar-onmakednegse yog naar imaksamalad. OR Geb Jasónʼga, degi, baiganga sogsamalad, nabir be nomalagala, be bennukmalargebye. Degisoggu, bennuksamalad. Geb agi, dummagan nabir amar-onossunnad. Pablo, Silas-ebo Berea-neggweburgi gudigusad |QqWeyob dulemar-ega-ibmar-soge-itoarmargu, dulemar, degi, dummagan-neg-dakmamaid oimakarmalad, uluarmarsunnad. ,PQDegine, we-Jasón, e-neggi a-dulemar-abingasad. Bela a-dulemar Roma-Dummad-César-e-igargi annadimalad. Ar sogdimalad, rey-baid maiye, a-rey Jesúsʼye nugye.” :OmPablo, Silas-ebo Jasón-neggi satemarsoggu, dulemar neggwebur-dummaganga-gudimaladse Jasón-ebipidmarsunnad, degi, gwenadgan-baigan-a-neggi-bukwamalad-ebipidmarbarsunnad. A-dulemar dummaganga binnasur sogdemalad: “Dulemar-bela-neggwebur-irba-neg-oimakega-imakdimalad, emide, anmarse nonimarmogad. &NEDegine, bukidar Judíoʼmar-Bab-Jesús-bengusmalad, nobedba, dulemar-isgana-galimbaba-arbaedsuli-gudimalad amismalad. Degidbali, we-dule-isganamar, Pabloʼgi oimakega imaksamalad. Geb sabsur-Pablo-ononaega, degi, Silas-ononaega, Jasón-negse duurmakdemalad, adi, dulemarga ukmalagar. xMiAgi gwen-gwen Judíoʼmar Bab-Jesúsʼgi bengussurmalad. Amar Pabloʼba, degi, Silasʼba akasmarsunnad. Deginbali, Griegoʼmar-Bab-Dummad-dobee-nanadimaladi, degi, omegan-nue-nug-nikamaladi, bukidar Bab-Jesúsʼgi-bengussurmarmogad. GLAmarga Bab-Jesús-igar nue osanalodii gusad. Sogdii gusad, bato Bab-Dummad-Gardagi sognaiye: “We-Cristo nue-wilegergebye, degi, burgwisad-sorba gannar durgubalirgebye. Ar bato deyob ega igar maiddeeye sogdii gualid.” Degi, Pablo emarga sogdii guarbalid: “We-Jesúsʼgi an bega sunmakedi, we Cristo-sunnadye.” IK Ar gusgu Pablo Judíoʼmar-onmakednegse naddasoggu, ase nadegusad. Agi itoged-ilapaa, obunnoged-ibagi dulemar-Judíoʼmar-onmakednegse-nonidamaladga, Bab-Jesús-igargi sunmakdii gualid. &J GPablo, Silas-ebo nadmargu, Anfípolis-neggweburgi, degi, Apolonia-neggweburgi nasmalad. Geb Tesalónica-neggweburse Judíoʼmar-onmakednegsiidse modapmalad. ;Io(Pablo, Silas-ebo esgaryagi nosmargu, Lidia-negse nadegusmalad. Gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad-daksamargu, gwenadgan-gwage nue ogannosmalad. Geb a-sorba, nadmarsunnad.FH'Igar-nabiromalad, Pabloʼse, degi, Silasʼse nonimarsunnad, ega sognonimalad: “Anmar beedse begi nosmarye, degisoggu, esgaryagi-siid be nomarsunye, bemar neggwebur-baidse namarsunye.” G+&Suar-ibmala gannar modapmargu, igar-nabiromaladga bela sogdapmalad, igi Pablo emarga sogsa. Roma-dulemarye wisguarmargu, nue-dobgudmalad. CF%Pablo suar-ibmalaga sogded: “Anmar, emide, Roma-dulemar-gue-inigwele, igar-nabiromalad dulemar-bukidarad-abargi, yoo-anmarga-igar-itolege, sabsuli anmar-bibyosmalad, degi, esgaryagi anmar-metemarbalid. ¿Emide, dukuakwagwa anmar-onoye sogmarde? ¡Adi suli! Igar-nabiromalad-sunnad wese anmar-onodagodo.” 2E]$Agi esgarya-daked Pabloʼga sogded: “Igar-nabiromalad-dummagan be-onomalaga anga igar-uksado. Degisoggu, akarsurdo, bemar boni-gwen-niksurmardo, nuedgi be namalo.” D #Neg-oibosgu, wakudaryalaba igar-nabiromalad suar-ibmala barmismalad, adi, esgarya-dakedga sogega, we-dulemar be onogoye. MC"A-sorba, esgarya-daked, e-negse, Pablo-sesa, degi, Silas-sesa gusad. Geb masgi oguchabalid. Esgarya-daked, degi, e-neg-yaurginmalad Bab-Jesús-bengusur-gunonimalad-ular, bela weligwar itosmalad. FB!Esgarya-daked, a-mutikidbali, Pablo-naibigusad, degi, Silas-naibigusad ega nue enuksad. Esgarya-daked, degi, e-neg-yaurginmalad bela a-mutikidbali, Bab-diigi-ogleged-igar imaksamarsunnad. Aw Agi Pablo, Silas-ebo esgarya-dakedga, degi, bela e-negginmaladga Bab-Jesús-gayaburba-nuedgi sunmaksamarsunnad. *@MGeb esgarya-dakedga sogdemalad: “Bab-Jesucristoʼgi mer be bengu, ar degiir, geb be abonolegoed, degi, be-neg-yaurginmalad deyob nabir abonolemogoed.” ?+Esgarya-daked, magaba Pablo-onosgu, degi, Silas-onosgu, egi wilenaigusad, ega sogded: “Dummagan, an nabir abonolegega, ¿ibu an imaksale?” >-Esgarya-daked gwallu egichisgu, esgarya-yaba dogdegu, ber-dobedba wawanmakded. Pablo-asabin, degi, Silas-asabin, yokorgi sindigar sigisad. =Pablo deyob-daksagu, binnasur esgarya-dakedse goted, ega sogded: “¡Mer be dukin oburgwe! Anmar amba bela wegi bukmala.” <<qEsgarya-daked atakargu, dakalid, bela yawagakmar argabubuk-nanae, esgaryagi-mellebukmalad bela wakitemarye bialid. Degidbali, na dukin oburgwegala, e-es-suid onosa imaksad. b;=Degidgine, ukiar negabandur nagunonigu, neg giglimakded, esgarya-e-sailagan-mamaidse-bakar, giglimakdemogad. Esgarya-yawagakmar bela argaded, degi, dulemar-esgoro-dubgi-atinbukmalad bela ega esgoro-dub achikdemalad. O:Nega-gabigwenadba Pablo, Silas-ebogwa Bab-Dummadse gorbukwa, degi, namakar Bab-Dummad-nug odummobukwa gusmalad. Deun, dule-baigan-esgaryagi-mellesimalad, Pablo, degi, Silas-itobukwa gusmalad. 49aEsgarya-daked deyob-ega-igar-uklesgu, gatik bur esgarya-yaa-solabalidse Pablo-odossunnad, degi, Silas-odosbarsunnad. Aginbali, sepogi ei e-nagmar ise-odogar imaksabalid. -8SPablo-sabsur-sarsosmalad-sorba, degi, Silas-sabsur-sarsosmalad-sorba, esgaryagi metemalad. Esgarya-dakedga igar uksamalad: “Nue we-dulemargi nakulegoye.” E7Degisoggu, bukidar dulemar Pabloʼgi, degi, Silasʼgi gwisgudmalad, ese uludmalad. Igar-nabiromalad e-mor-yoid ei siir-siir-imakega imaksamalad. Geb suargi bibyogega imaksamarbalid. 6 E-damaladba dulemar-odurdakdimalad. Ar anmardi Roma-dulemarsoggu, e-damalad geg anmar abingamalad, geg anmar eba damarbalid.” 5Igar-nabiromalad-asabin ogwisnonimargu, sogdemalad: “We-dulemar, Judío-dulemalad, anmar-neggwebur-oimakega imakdimalad. 4-Bunagwa-e-akwemalad bar mani-dummad ega onogosur dakarmargu, Pablo-gasmalad, Silas-gasmalad. Geb dummaganse igar-itoged-negse senonimalad. 3 Degibi, bane-bane bunagwa anmar-sorba gordiguad. Degidbali, Pablo sae-itoalid. Bunagwasik aibilis-imaksad, niaburba-bunagwagi-maidga sogded: “Jesucristo-nuggi an bega sogsun, bunagwagi-be-maid emisbinne be nosun.” Niaburba bunagwagi yog nodeguad. W2'We-bunagwade, Pablo-sorba, degi, anmar-sorba-nai, binnasuli gordani gusad. Weyob sogdani gusad: “We-dulemar, Bab-Dummad-Bur-Biriginedga-arbamalad-dulemalad. Bemarga abonoleged-igargi sunmakdanimalad.” T1!Ibagwengi, anmar Bab-Dummadse gornadapgu, bunagwa-wargwen, anmar-abin noalid. A-bunagwade nelegwad, dule-baid-maiga gudibalid. A-bunorde, idu-ibmar-guoed-sogedgi e-akwemaladga mani-dummad onodiid. J0 Lidia, Bab-Jesús-abingasadgi Bab-diigi-ogleged-igar imaksad, degi, e-neg-yaurginmalad deyob imaksamogad. A-sorba, Lidia anmargi wilenaigusad, anmarga sogded: “Nue-Bab-Jesúsʼba-nai be an-dakele, an-negse be wis obunnodamardo.” Degisoggu, anmar e-neggi megissunnad. Pablo, Silas-ebo Filiposʼgi esgaryagi metemalad y/kOme-wargwen, Tiatira-neggweburgined-Lidiaʼye-nugad, anmar-itosii gusmogad. A-omede, mor-nued suir-akwagii-dakleged ukedid. Lidiaʼde nue Bab-Dummadse gordimosoggu, Bab-Jesús e-gwage ebunonisunnad, adi, Pablo-ibmar-soged abingaegar. y.k Obunnoged-ibagi, anmar wis neggweburgi nodmalad, diwar-gakase anmar nade gusad. Bia gusgu Bab-Dummadse-golega naddamaladse anmar bukudapid. Agi anmar sigisgua, Bab-Jesús-gayaburba-nuedgi omegan-ambikunonimaladga anmar sunmakdemalad. m-S Geb anmar Neápolisʼgi nadbalid, Filipos-neggweburse. A-neggweburgi Roma-yar-selemaiyob negselemaid, degi, Filipos-neggwebur Macedonia-yargi bur nug-nikaa simogad. Agi anmar ibbigbasaar megialid. Lidia, Bab-Jesúsʼba nagusad , Anmar urgi Troas-neggweburgi-nodgu, Samotracia-dupuse bakar nadeguad. A-banedgi, anmar Neápolis-neggweburse modapid. ~+u Pablo-we-negburgan-daksad-sorba, anmar gwae Macedonia-yarse-naega guagwar ibmar amiarmarsunnad. Ar anmar bensuli gusad, wede, Bab-Dummad we-yalase-naega anmar-abege, degine, e-gayaburba-nuedgi we-neggweburse dulemarga-sunmaknaega anmar-abeged. L* A-neggweburgi Pablo mutikidba gabdakalid, negburgan-dakalid, dule-wargwen Macedoniaʼgined, e-asabin gwichi dakalid, egi wilenai, ega sognai: “Anmar-bendakega Macedonia-yarse be dage.” S)Degisoggu, Misia-yargi bakar nasmargu, Troas-neggweburse modapmarsunnad. 0(YPablo, Silas-ebo Misia-yar-abingunaidse modapmargu, Bitinia-yarse dogoye sogsamalanad. Degi-inigwele, Bab-Jesús-Burba-Isligwaled a-yarse dogega gwen imaksasurbalid. 6'ePablo, Silas-ebo Frigia-yalaganba, degi, Galacia-yalaganba nadmalad. Ar Bab-Dummad-Burba-Isligwaled Asia-yargi Pablo Bab-Jesús-gayaburbagi sunmaked gwen imaksasulid. V&%Degisoggu, Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad ulubgi Bab-Jesús-igargi gannalemai gusad, degine, bane-bane Jesúsʼba-nanaimalad mergumai gusad. Pablo, negburgan-daksadba Macedonia-yarse naded _%7Pablo, Silas-ebo belagwapa neggwebur-irba gwenadganga sognadap-gusmalad, igi Jesús-e-sapingan-bur-dummagan, degi, Jesúsʼba-nanaimalad-e-idumalad-Jerusalénʼgi-bukmalad, Judíoʼsurmaladga igar-mesismala. ?$wPablo Timoteo-eba-naega imaksad. Aga abgan-uka-duku-siked-igar imakega imaksad, adi, Judíoʼmar mer Timoteoʼgi akar sogmalagar. Ar bela wismalad, Timoteo-e-babde Griego-dule gue. e#CGwenadgan Listraʼginmalad, degi, Iconioʼginmalad, bela yeer Timoteoʼgi sunmakedbimalad. `" ;Pablo Derbe-neggweburse, degi, Listra-neggweburse modapsunnad. Agi dule-wargwen Bab-Jesúsʼba-naid mai dakdapid. A-dulede, Timoteoʼye-nugad. E-nan Judío-duled, Bab-Jesúsʼba-nue-naimogad. E-babdi, Griego-duled. t!a)Pablo Siria-yargi, degi, Cilicia-yargi Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad-ogannodii gusad.J  (Pabloʼdi eba naega Silas-susad. Gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad ega Babse gochamargu, Bab-Dummad-argan-nuki uksamarsunnad, adi, Bab-Jesús amar-dakegar. Degi, geb Pablo, Silas-ebo nadsunnad. "='Pablo, Bernabé-ebo nue-undar abin-abin imaksamalad. Degisoggu, na egi bangudmarsunnad. Bernabé, Marcos-sesagusad, degi, Chipreʼse urgi nadmarsunnad. &Pabloʼdi yapa Juan-Marcos-sedegualid. Ar ade, we-dulede, Panfilia-yargi emargi bangud-gusad, emarba Bab-Jesús-igargi bar arbadsulid. P%Bernabé, emarba Juan-sedbi gualid. Juan, Marcosʼye bimarbalid. L$A-undarad-sorbali, Pablo Bernabéʼga sogded: “Anmar gannar neggwebur-irba namar, bia anmar Bab-Jesús-gayaburbagi sunmakdigusadse namar. Anmar daknamar, gwenadgande igi gubukmardibe.” -S#Pablo, degi, Bernabé Antioquíaʼgi besmarmogad. Amar, gwenadgan-baiganmala, Bab-Jesús-igargi dulemar-odurdakdii, degi, Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedgi sunmakdii dulemarga guarmalad. 6c. Pablo, irbogi neggwebur-baiganse Bab-Igargi sunmakapid (15:36–18:22) Pablo, Bernabéʼbo bachikgudmalad 6g"Silasʼdi na Antioquíaʼgi beoye binsaalid. 0Y!Jerusalén-akar-nonimalad-undar-megedgine, gwenadgan-Antioquíaʼginmalad gannar Jerusalénʼse, Judas, degi, gwenadgan-baigan-eba-nonimalad nuedgi barmismalad. I  Ar Judas, degi, Silas, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladbarsoggu, gwenadganga bela-bela sunmakdegu, gwenadgan yeer-ito imaksad, degi, gwenadgan aka bur bule Bab-Jesús-igargi gangudmarsunnad. iKGwenadgan garda absosmargu, bela weligwar itosmalad, ar ade, ulubgi nue e-ogannonai itosmalad. KDegi, Judas, Silas, Bernabé, Pablo, Antioquíaʼse nadmarsunnad. Antioquíaʼse modapmargu, gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamaladse gochamalad, geb ega garda uksamalad. 3Bab-dummadyob-imaklemaladga-ibmar-uklemalad, melle gunmalo. Melle galagwensuli negsichigi ome-dikarba, sui-dikarba yolemarbalo. Ibmar-gammu-gaar-oburgwilesmalad, melle gunmarbalo, degi, melle ibmar abebii gunmarbalo. ”Ar bemar we-ibmar imaksulile, nueddo. Be itomargua.” Bab-Dummad-Burba-Isligwaledi, degi, anmarmoga mer bemarga igar-dutusur-mesed nabir itosmalad. Unnila we-igarmar nue-imaklebi abeleged: kO”Degisoggu, anmar bega Judas, Silasʼbo barmisiid, adi, bemarga bela ibmar nue gayagi sogegar. eCWe-gwenad-ebogwad Bernabé, degi, Pablo, Bab-Jesucristoʼga-arbaedba burgwednaga gusmalad. Y+”Degisoggu, aga anmar wegi sogsamardo, bemarga gwenadgan-baigan barmidmaloye. We-gwenadgande, gwenadgan-nue-sabesailad Bernabéʼba, degi, Pabloʼba, namaloed. Adi, amar, anmar-nuggi bemarga ibmar sogoed. +”Emide, anmar wisgualid, anmar-walik-gudimaladi bese nadmarye. Ar anmar ega gwen igar-uksasulid. Wemarde, na e-odurdakedbali bemar-igar-oburusad. Bemarga sogsamalad: ‘Bemar abgan-uka-duku-siked-igar imakergebye, degi, Moisés-Igar-Mesisadba bemar dabalirgebbarye.’ lQAmarbali, weyob garda-narmakar barmismardo: “Anmar Jesús-e-sapingan-bur-dummagana, degi, gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamaladi, degi, e-idumaladi, bemar-Judíoʼsurmaladse wis garda narmaksimalad. Anmar bemar-Antioquíaʼgi-bukmaladse, Siria-yargi-bukmaladse, degi, Cilicia-yargi-bukmaladse garda narmaksiid. ”Dog-nuedye sogledo. 'Jesús-e-sapingan-bur-dummagan, Jesúsʼba-nanaimalad-e-idumalad, degine, bela Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamaladi, Santiago-sunmaksad yeer itosmalad. Amar, Pabloʼba, degi, Bernabéʼba e-sordamar Antioquíaʼse-barmided nabir itosmarbalid. Amar Judas-susmalad. Judasʼde, Barsabásʼye-bimarbalid, degi, Silas-susmarbalid. We-ebogwad, gwenadgan-abargi nue-nug-nika gudimarmogad. t a”Ar aga epenne neggwebur-irba, Judíoʼmar-onmakedneggi, Moisés-Igar-Mesisad-odurdakmalad nikagusad. Aginbali, itoged-irba obunnoged-ibagi Moisés-Garda absoledabalid.” Gwenadgan-dummagan, Judíoʼsurmaladse garda narmaksad % CUnnila anmar ese garda narmakmalodo, ega sogmalodo: Bab-dummadyob-imaklemaladga-ibmar-uklemalad, melle gunmaloye. Melle galagwensuli negsichigi ome-dikarba, sui-dikarba yoledii gumarbaloye. Ibmar-gammu-gaar-oburgwilesmalad, melle gunmarbaloye, degi, melle ibmar abebii gunmarbaloye.  Santiago sogdebalid: “Degisoggu, a-ular an sogsundo, Judíoʼsurmalad-Bab-Jesúsʼba-nagumamaidga melle anmar igar oburmaloye. w gWeyob, ani, Bab-Dummad soged, ar ade, nega-gebesailaunni bato weyob idu an owisosgusad.’ ” Amós 9:11-12 k Oadi, bela dulemar an-amimalagar, degi, Judíoʼsurmalad-anse-gordimaladi, an-amimarmogagar. ‘Ar sorba gannar an nonibaloed, David-neg-sobsad ayarar-siid, gannar an sobnonikoed.A-neg-bibisgar-siid, gannar an nudaknonikoed, We-igar bato Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-sogsadyob gunonido, deun, Bab-Dummad-Gardagi narmaksamargu, Bab-Dummad sogye: taSimón-Pedro anmarga sogsad, igi gebesaila, Bab-Dummad, Judíoʼsurmalad e-dulemarga-gumogaga na susmoga. pY Bernabé, Pablo-ebo, bela ibmar sogsamargu, Santiago sogded: “Gwenadgan, nue be an-itomarmogo: ve Pedro-itobukmalad bela bogidik ambikusmalad. Geb a-sorba, Bernabé, Pablo-ebo dulemarga sunmakarmogad, igi-Bab-Dummad na emarba Judíoʼsurmalad-abargi ibmar-wilubgan-dakledisurmalad-dummagan, degine, ibmar-gegerdaklemalad imaksa. 7g Ar anmar wisid, Bab-Jesús anmar-abonoge-wilubsulinad. Ar emigindi, nabir-anmargi-binsaedba, anmar-abonosad. Ar Judíoʼsurmaladga anmaryob-abonoleged-igar ega maimogad.” .U ”Emide, bemar, ¿ibiga Bab-Dummad-wilubdakmarsunna? Emide, gwenadgan-Judíoʼsurmalad-Bab-Jesús-abingasmaladga bemar soggu: ‘Ar bemar Moisés-Igar-Mesisadba dasurmalale, geg be abonolemarye.’ Ar anmar-dadgan, degi, anmarbela, a-igarba nanabidamar-inigwele, anmar ese galakuddaed. - Bab-Dummad, Judíoʼsurmalad, anmar-ebo akar gwen daksasulid. Amar anmar-sunnaa Bab-Jesúsʼgi-bensurmogale, amarga gwage-swilidik imaksamogad. Bab-Dummad ulubgi dulemar mag daksoggu, anmarga oyosad, a-dulemar ede abingamoye, degi, E-Burba-Isligwaled anmar-sunnaa amarga uksamoye. hIUndar na abin-abin imaksamalad-sorba, Pedro gwisgualid, sogded: “Gwenadgan, bemar nue wismalad, undargus Bab-Dummad we-gayaburba-nuedgi Judíoʼsurmaladga-sunmakega, adi, amar nabir abonolemogaga, bemar-abargi an-susad. }~sJesús-e-sapingan-bur-dummagan, degi, Jesúsʼba-nanaimalad-e-idumalad igar-baramimalaga ambikunonimarsunnad. i}KGwen-gwen Fariseoʼmar, Bab-Jesúsʼgi-bensurmarmogad, sokarmalad: “Judíoʼsurmalad-Bab-Jesúsʼba-nagusmarmogad Moisés-Igar-Mesisadba abgan-uka-duku-siked-igar imakergebye, degi, bela Moisés-Igar-Maidba daergebye.” I| Pablo, Bernabé-ebo Jerusalénʼse mosmargu, Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad nue yeer abindaksamalad, degi, Jesús-e-sapingan-bur-dummagan, degine, Jesúsʼba-nanaimalad-e-idumaladga-gubukwad, nue yeer abindaksamarmogad. Pablo, Bernabéʼmala, Bab-Dummad emargi ibmar-imaksad dummaganga bela sogsad. Q{Pablo, Bernabé, degi, gwenadgan-baigan, Jesúsʼba-nanaimalad-Antioquíaʼgi-danar-ambikunonidamalad-sogedba barmilesmargu, Fenicia-yalaganba, degi, Samaria-yalaganba nadapgusmalad. Igarba gwenadganga sognadap-gusmalad, igi Judíoʼsurmalad yeer Bab-Jesús-abingasmarmoga. Deyob itoarmargu, gwenadgan nue-yeer itosmalad. Yz+Pablo, Bernabéʼmala, dulemar-Judeaʼgi-danimalad-ebo binnasur abin-abin na imakarmalad. Degidbali, Pablo, Bernabéʼmala, Jerusalénʼse nadegusad, degi, abala gwenadgan eba nade gusmarmogad. Adi, Jerusalénʼse, Jesús-e-sapingan-bur-dummaganse, degi, Jesúsʼba-nanaimalad-e-idumaladse abgan-uka-duku-siked-igarsik igar-nudakegar. My A-ibagangi, dulemar-Judeaʼgi-danimalad Antioquíaʼse nonimaladi, gwenadgan-odurdakarmalad, sogdemalad: “Ar be abonolebiele, Moisés-Igar-Mesisadba abgan-uka-duku-siked-igar be imakergebye.” fxEPablo, Bernabé-ebo Antioquía-neggweburgi suibaksaar gwenadgan-abargi megiar gusmalad.wAntioquía-neggweburse nonimargu, gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamaladse gochamalad. Agi Pablo, Bernabé-ebo amarga sogsamalad, igi Bab-Dummad Judíoʼsurmaladga nabir igar egasmoga, adi, amar nabir Bab-Jesúsʼgi-bensuli gumarmogagar. ^v5Agi, Pablo, Bernabé-ebo, urgi nakwismalad, Antioquíaʼse nadmarsunnad. Deun, ega soglesad Antioquíaʼse Bab-Dummadga-arbaega namaloye. Emide, Pablo, Bernabé-ebo, a-arbaed nue-imaksamalad, arbaed-obelosmalad. luQAgi Perge-neggweburgi Bab-Jesús-igargi sunmaksamarbargu, a-sorba, Atalía-neggweburse nonimalad. bt=A-sorba Pablo, degi, Bernabé-ebo Pisidia-yargi nasmargu, Panfilia-yarse mosmalad. O~}||p{{zXyxxbwvv{utsrrpp(onn?m{lUkkQjwj i%hgg9fCe.dcbbay`__Q^^3]M\\[ZYYXWVUUU2TSXRR!PPPONNMtLLdK>JtIbHHFFsEDDC)BB/@@^??h>r=C<<:987H5443}2s100m/..5-h,,=+*D)('_&&?%$$$#Z"!!o Sg@vq^ 2 jW9ZF2Degi, Roma-sorda-bur-dummad gannar machigwa-barmisad, ega sogsad: —We-ibmar be-anga-sogsadi melle dulemarga sogoye. Cesareaʼgi Dummadga-Negdakmaid-Félixʼye-nugadse Pablo selesad {1oMer be amar-itogo. Machergan-e-dulabo-gwena (40+) igarba dukuar edarbebukmaloed. Amar sogsamalad, Pablo-oburgwedse geb mas gunmaloye, geb ase gobmarbaloye. Emisgindi, emarde mas gunnosurye, gobosurmarbarye, sogsamalad. Ar deyob imaksulile, emarde sabsur-odurdakleged bur nabirye, sogsamalad. ”Emide, guakwaa bato bukwamalad. Unnila be-ibmar-sogoed edarbebukmalad.” [0/Geb machigwa ega ibmar sokarsunnad: —Judíoʼmar na igar-amismalad bese egismalagar, bane Judío-dummagan-igar-nabiromaladse Pablo-sedaye, emarde nuekwaa Pabloʼga igar amibimarye, yamo bega sogmaloed. / Roma-sorda-bur-dummad argangi-gasa machigwa-imaksad, geb bachikii sesad. Geb ega sogded: —Degite, ¿ibi be anga sogbie? a.;Roma-dule-sorda-dulatar-sediid (100) e-dummadse machigwa-sessunnad. E-dummadga sogdapid: —Pablo-esgaryagi-mellesiid anse gochado, anga sogdo, besega we-machigwa sedaye. Ar ade, we-machigwa bega ibmar sogoye. (-IDegi, Pablo Roma-dule-sorda-dulatar-sediid-wargwense (100) gochad, ega sogded: —Be-dummadse we-machigwa be sede. We-machigwa be-dummadga ibmar-soged nikad. u,cPablo-e-niga, dulemar-deyob-sognanaid-itosgu, Pablo-owisogega Roma-sordamar-ambikued-negse nadegusad. +9Degisoggu, bemar, degi, Judío-dummagan-igar-nabiromaladi, anmarga Roma-sorda-dummadse be egismaloed, ega yamo be sogmaloed: ‘Bane, anmarga be Pablo sedabi an abeye, anmar nue ega igar baramiegarye, ega be sogmaloed.’ Anmardi igarba guagwar Pablo-oburgwega ambikumaloed.” s*_Geb dule-irwa-Babse-gormalad-e-dummaganse, Judíoʼmar-girmar-dummaganse, nadmarsunnad. Amarga weyob sogdapmalad: “Anmar igar-geg-bar-osuloged mesismarye, anmar sogsamarye, Pablo-oburgwedse geb mas gunmaloye, geb ase gobmarbaloye. Emisgindi, anmar mas gunnosurye, gobosurmarbarye. Ar anmar deyob imaksulile, sabsur-odurdakleged bur nabirye, anmar sogsamalad. E) Dulemar-deyob-sogsamaladi e-dulabo-gwena (40+) mergumalad. :(m A-banedgine, gwenna-gwenna Judíoʼmar Pablo-oburgwega igar amismalad. We-Judíoʼmarde ise-sogar sogsamalad, emarde, Pablo-oburgwedse geb mas gunmaloye, geb ase gobmarbaloye. Emisgindi, emarde mas gunnosurye, gobosurmarbarye sogsamalad. Ar deyob imaksulile, emarde sabsur-odurdakleged bur nabirye. '  A-banedgi mutikidgine, Bab-Jesús, Pabloʼse magarosad, ega sokalid: “Pablo, mer sikirmako, gandik-sao. Igi wegi Jerusalénʼgi an-nuggi be sunmaksa, deyob Roma-neggweburgi an-nuggi be sunmakdapaloed.” Judíoʼmar, Pablo-oburgwega igar amismalad & Na abin-abin-imaknanaid aka bur-gannaleded. Degidbali, Roma-sorda-bur-dummad dobe itoalid, abakalegi Pablo emarse san-dubamakalirye binsaalid. Agala, sordamar barmisad, adi, gandikidgi oimakbukwad-abargi, Pablo-sedagega, gannar Roma-sordamar-negse nidagegar. %/ Degisoggu, bela oimakedigibimalad. Abala Garda-Narmaked-Dulemar, Fariseoʼmarmogad. Amar sogdemalad: “We-dule, gwen ibmar-isgana-imakdii an daksulid. Ar burba-nued ega ibmar sogsale, baliwitur ega sunmaksadibe, nue salakarmalo, abakalegi Bab-Dummadgi an yoledamalale.” U$#Ar ade, Saduceoʼmarde sogmalad, dule burgwisale, geg bar gannar durguye. Degi, baliwiturmar surbarye, aginbali, ibmar-burbaled surbarye. Fariseoʼmardi, akar sogmarmogad, bela we-ibmar nikaye sogmalad. H# Pablo weyob sogsagua, Fariseoʼmar, degi, Saduceoʼmar, na abin-abin imakarmalad. Degidbali, bar igar itolessulid. Ar Saduceoʼmarde akar binsamalad, Fariseoʼmarde akar binsamarmogad. %"CPablo, magar-daksagu, abala Saduceoʼmar bukwa, degi, abala Fariseoʼmar bukwa, gandikidba binnasuli goted. Sogded: —Gwenadgan, an Fariseo-sunsogedid. An-baba, Fariseoʼga gusmogad. Emide, dule-burgwisar-gannar-durguoye-sogleged-igargi an bensulid-ular, be angi gwisgunanaid. X!)Pablo, abin-imakded: —Gwenadgan, andi we dule-irwa-Babse-goled-bur-dummadsurye an bienad. Ar Bab-Dummad-Gardagi weyob narmakar naid:‘Melle dule-be-neggwebur-semaid be ukabsao.’ Éxodo 22:28  wPablo-dikarba-bukmalad Pabloʼga sogdemalad: —¿Ibiga be dule-irwa-Babse-goled-bur-dummadga weyob ibmar-soge? Pabloʼdi abin-sogded: —¡Be yogasaar-darba-sunmake-dule gued! ¡Bab-Dummad sabsur-be-sarsomogoed! ¿Dummadga be siidgi, igar-nikaa igar-maidba be anga igar-amiega sisursi? Emide, be-sunnad Igar-Maidgi be yolenaid. An-bibyomalaga be igar-uknaid. ¡Deyobsuli! Dule-irwa-Babse-goled-bur-dummad-Ananíasʼye-nugadi, Pablo-walik-bukmaladga sogded: “Pablo be gayagi bibyoye.” 5 ePablo, Judío-dummagan-igar-nabiromalad-nue-nuu-dakdegu, amarga sogded: —Gwenadgan, emi-ibadse Bab-Dummadgi gwen an nodii itolesulinad, nueganbi an nanadii itolemoganad. MA-banedgine, Roma-sorda-bur-dummad, ar nue wisgubisoggu, ibiga Judíoʼmar Pablo-isdar-dakmala, a-ular, Pablo-esgoro-dubgi-atinnaled esiksad. Geb dule-irwa-Babse-gormalad-e-dummaganse, degi, Judío-dummagan-igar-nabiromaladse gochasunnad, adi, Pabloʼga igar-itomalagar. Geb dummagan-abarse Pablo-ogwisnonisunnad.  Sordamar-Pablo-bibyosokarmaladi, degi-soge-itosmargu, egi bangudmalad. Roma-sorda-bur-dummadse-bakar, itoargu, Pablo Roma-duleye, dobe itonadmogad, ar ade, igar-maisulidba Pablo-edinnega igar-uksa gusad. Pablo, Judíoʼmar-dummagan-asabin selesgusad A{Degi, Roma-sorda-bur-dummad Pablo-abin sogded: —¿Degbali? Andi Roma-dulega-guega mani-dummad an misad. Pablo abin-sogded: —Andi bato gusgu gwalulesad-akale, Roma-dule gued. 5Roma-sorda-bur-dummad Pabloʼse naded, ese egisdapid: —¿Ar wede nue-nabiri, be Roma-dule? Pablo, abin-sogded: —Eye, nabiri, an Roma-dule. #?Roma-dule-sorda-dulatar-sediid deyob-ega-soge itosgua, e-dummadse naded, ega sogdapid: —¿Ibi be imaksokali? Nue salakar. Ar we-dule, Roma-duled. B}Ar bato Pablo-bibyogegala edinnar ganimargua, Pablo, Roma-dule-sorda-dulatar-sediid (100) e-walik-gwichidga, sogded: —¿Ar bega igar maisi, Roma-dulega igar-itossuli bibyogoye? +OGeb Roma-sorda-dummad e-sordamarga sogded, neg-gandikid-yaba Pablo-odoye. Igar uksabalid bibyobaloye, adi, Pablo ega sogega, ibiga dulemar egi nue-oimakarmarye. *MAr bela binnasur oimakbukwad, na e-mor-dummad-yoyoid mie-mie imakdemalad, ukub niba mie-mie imakdemarbalid. Adi, oyogega Pablo-ibmar-soged abingasurmarye. %Dulemar Pablo-deyob-sogsa-itosmargu, bela itobukmalad oimakarmalad, sogdemalad: “¡We-dule be oburgwe! ¡Bar-dulagudii abelesuli!” @y”Ar Dummad-Jesús anga sokalid: ‘Suli, be-itogosurmalad. Degisoggu, dikasur be nae, ar dulemar-Judíoʼsurmaladse an be-barmidoed.’ ” Pablo, Roma-sorda-dummadse galesad EAginbali, wismarbalid, Esteban-begi-sunmaked-oburgwenanaimargu, an gwichi gusmogad. Nabir an itogwichi gusad, degine, Esteban-oburgwenanaimalad-e-mor-gaega an gwichigusad wismarbalid.’ hI”An ega sogded: ‘Dummad-Jesús, bela dulemar an-wismalad, an dulemar esgaryase sedega Judíoʼmar-onmakednegse dulemar-begi-bensurmalad-baregindiidaed wismalad, degi, sabsuli an a-dulemar-sarsodidaed wismarbalid. #Agi Dummad-Jesús an dakalid, anga soge: ‘Gwae Jerusalénʼgi be nae, ar dulemar-weginmaladi, be angi-sunmakoedgi beba ibsaosurmalad.’ 7Pablo sogdebalid: “Jerusalénʼse an gannar nonigua, Babse-goled-negse Babse-golega an nadegusad. An nue Babse-gorsiidgine, an ibya-apurusad. \1Emide, ¿ibu be bar abdaksunna? Be gwisgue, Bab-diigi-ogleged-igargi be obnasun. Jesús-nuggi Bab-Dummadse be gorsun, adi, ulubgi be gwage-isgunaid bega eliegar.’ ” Pablo, Judíoʼsurmaladse barmiles gusad T !Emide, be nue-daksadi, degi, be nue-itosbalidi, bela dulemarga be sogoed. f E”Ananías anga sogdebalid: ‘Anmar-dadgan-e-Bab-Dummad be-susad, adi, na e-ibmar-abemaid be wisguegar, degi, Bab-Dummad dule-napiragwad-barminonigusad mag be dakegar, degine, e-gayaburba sanar be nue itobaligar. & E Ananías anse nonigu, anga sognonikid: ‘Gwenad-Saulo, gannar mag be atak gubarsun.’ A-wachigi yog gannar atakar an naded. Geb an Ananías magar daksad. F  ”Damascoʼgi dule-wargwen, Ananíasʼye-nugad, mai-gusad. A-dulede, Moisés-Igar-Maidba nue nanadimogad-duled, degine, bela Judíoʼmar-Damascoʼgi-mamaid egi nueganbi sunmakmalad.  3 Geb an-sordamar argangi-ise-sear Damasco-neggweburse an-sesmalad. Ar ade, gwallu-mee-angi-gasadbali, ibya-sobmor an gusad, geg bar-atake an naded. a; ”Geb ega an sogdesunnad: ‘Degite, Dummad, ¿ibu imakbi be an-abesunna?’ Degi, Dummad-Jesús weyob anga sokalid: ‘Be gwisgu, Damasco-neggweburse be nae, agi be-ibmar-imakoye-soglesad, bega soglegoed.’  Ar anba-nadapmaladdi gwallu-mee-gasad nue daksamalad, degi, nue gwayismarbalid, degi-inigwele, dule-anga-ibmar-sogsaddi aku itosmalad. '”Abin an sogded: ‘¿Dummad, be doasunna?’ A-dule an-abin imaksad: ‘Ani an Jesús-Nazaretʼginedid. Ar ani be an-baregindiid.’ {Degidbali, napase an aimukuded. Agi gayaburba gole, anga soge an itosad: ‘Saulo, Saulo, ¿Ibiga be an-baregindii?’ 5Pablo sogdebalid: “Igarba an nadapgu, bato Damasco-neggwebur-walikgusgu, nega-yorukudsik, ukiar nibneggi binnasur angi gwallu-mee ganonikid. 0YDeyob an gudigusadi, dule-irwa-Bab-Dummadse-goled-bur-dummadi, bela Judío-girmar-dummagana nue wismalad. Ar amar anga garda uksagusmarbalid, adi, gwenadgan-Judíoʼmar-Damascoʼgi-bukmaladga ukegar. Adi, degidbali, Jesúsʼba-nanaimalad-gaegar. Degisoggu, dulemar-Jesúsʼba-nanaimalad-gaega, degi, sabsur-odurdakbaliga, geb Jerusalénʼse-sedagega Damascoʼse an nadegusad.” Pablo, Bab-Jesús-abingasgusadgi sunmaksad Iduardi, Jesús-igarba-nanaimalad-oburgwegala baregindii an gusad. Omegan, degi, machergan esgaryase-metega ebipidii an nanasad. {o“An Judío-dule gued. Cilicia-yargi, Tarso-neggweburgi an gwalulesad. Degi-inigwele, wegi Jerusalénʼgi an dungusad, odurdaked-saila-dummad-Gamalielʼye-nugadi, an-odurdakedga gusad. A-dule, anmar-dadgan-igar-maidba nue an-odurdaksad. Igi bemar emi-ibagi dulemar Bab-Igargi yolebisur be abemala, an deyobi, dulemar Bab-Igar-Maidgi yolebisur an abedii gusmogad. wgDulemar Pablo ega Hebreo-gayaba sunmakar itoarmargu, bur bule bogidik ambikusmalad. Pablo weyob sogded: Z /“Babgan, gwenadgan, nue be an-itomalo, an na san-bendakega an ibmar sogoed.” J~ (Roma-sorda-dummad Pablo-sunmakega imaksasunnad. Pablo arsangi gwisgusgua, dulemar-boo-imakega argan oyosad. Dulemar bela boo ambikusgua, Hebreo-gayaba amarga sunmakded. Weyob sogded:I} 'Geb Pablo abin-sogded: —Suli. An Judío-duled. Tarso-neggweburgi an gwalulesad. Tarso-neggweburde, Cilicia-yargi nue-nug-nikamogadid, an a-duledo. Wis dulemarga sunmakega be an-imake. 6|e&Andi Egipto-duleye an be-biendo, ar a-dulede, emisgwasaar neg-oimakdii gusad. A-dule, sordamar-milibake (4,000) nega-dulesulidganba sesa gusad. Andi a-duleye an be-biendo. j{M%Roma-sordamar-ambikued-negse Pablo-odosokarmargu, Pablo, sordamar-e-dummadga sogded: —¿Sunna an bega wis ibmar sogsale? Roma-sorda-dummad Pablo-abin sogded: —¿Sunna Griego-gaya be sunmaksi? Wissurye an be-biendo. z$Ar ade, dulemar sorba-duurmakdanimalad, binnasur gordanimalad, we-dule oburgwileged bur nabirye. Pablo na san-bendakega sunmaksad wyg#Sordamar-ambikued-neg-arsan-mosgu, sordamar gukingi-mai Pablo-sesmalad, ar dulemar ber na barmesnanaid. Ax{"Ar dulemar bela goledigibisoggu, Roma-sorda-dummad aku-itosunnad, ar ibiga wede nue urwebukmala, ar ade, bela oimakbukwad. Degisoggu, Roma-sordamar-ambikued-negse Pablo-sesmarsunnad. Cw!Geb Roma-sorda-dummad dulemarse warmakdapgu, Pablo-gadapid. Geb esgoro-dub-goabogi edinnoye igar uksad. A-sorba, geb dulemarse egichided: “¿We doa-dule? ¿Wede ibu oakalosa?” v Degisoggu, Roma-dule-sorda-dulatar-sediid e-sordamarse gochad, degi, sordagan-dummaganse gochabalid, geb dulemar-urwebukmaladse bela duurmakarmalad. Dulemar, Roma-sorda-dummad, e-sordamarmala-dani dakarmargu, Pablo-sarsonanaid indaas imaksamalad. u#Dulemar Pablo-iblogednaga-gunanaidgine, Roma-sorda-dummad-owisosmalad, ega sogsamalad, bela Jerusalén-neggweburgine dulemar urwebukmarye. Zt-Degisoggu, bela-dulemar-neggweburginmaladi oimakarmarsunnad, ber-bulale Pablo-gaega duurmakdemalad. Pablo-gasmargu, ise-ebipiar Bab-Dummadse-goled-neggi onosmalad. Yog e-iduar yawagak edisa imaksamalad. 8siAr ade, Jerusalén-neggweburgi Pablo-daksagusmalad, Éfesoʼgined-Trófimoʼye-nugadbo gudii. Degidbali, na binsasmalad, Pablo Bab-Dummadse-goled-negse Trófimo-odosye. r!binnasur gotemalad: “¡Israel-dulemar, an-bendakdamar! We-dule bela-neggweburmar-irba anmar-dulegi isdar-sunmakdiid. Dule-odurdakdiid, mer Moisés-Igar-Maidba be damarye, degine, we-Bab-Dummadse-goled-neg-siidgi isdar-sunmakdibalid. Deginbali, we-dule, Bab-Dummadse-goled-negse Griego-dulemar-odosbalid. Ar wede deyob igar maisulid, ar ised. Degisoggu, we-neg-nued-isligwar-siid iwisasad.” QqDeun, bato san-uruksad-ibagan ibagugle-modanikidgi (7), Judíoʼmar-Asia-yarginmaladi Pablo-dakarmalad, Bab-Dummadse-goled-negyaba gudii. Amar bela dulemar-oulusmalad. Geb degi, Pablo-gasmargu, mpSDegisoggu, Pablo dulemar-warbakegwad sessunnad, degine, banedgine, amarbo Moisés-Igar-Maidba na san-uruksamarsunnad. A-sorba, Pablo, Bab-Dummadse-goled-negse dogded, adi, dule-irwa-Babse-gormalad-owisogega, sana na san-burba-uruked-ibagan ega berguoe, adi, a-ibagi, na wala-walagwenad-nuggi Bab-Dummadga ibmar-ogumakar-ukleged ukegar. Pablo-galesad ioK”Ar Judíoʼsurmalad-Bab-Jesúsʼba-nagusmaladgardi, anmar bato garda narmaksad. Ega anmar sogsad: ‘Ibmar-bab-dummadga-imaklegedga ibmar-uklesmalad mer gunmaloye, degi, mer abe gobmarbaloye, agine, ibmar gammu-gaar-oburgwilesmalad mer gunmarbaloye, degi, mer galagwensuli negsichigi ome-dikarba, degi, sui-dikarba yoledii gumarbaloye.’ ” nDegisoggu, a-sapingana be sedo, amarbo be na san-swilidik-imaked-igar imako. Degi, sailagia-swiri-imalaga ega be bennukbaloed. Adi, dulemar magar be-dakoed, begi-sunmakmaladi, we gakanye. Degine, magar dakmarbaloed, bede, be Moisés-Igar-Mesisadba nue-nanadimoye. _m7”Degisoggu, anmar-bega-ibmar-sogedba be imako: Anmar-abargi wegi walabake-dulemar-gudiidi, bato Bab-Dummadga sogsamalad: ‘An bega ibmar samaloye.’ Amar degi-sogsamaladi, Bab-Dummadga deyob imakedsegad. LlAr dulemar be-wisgudamalogua, bede noniye, ¿igi anmar ega sogoe? +kOEmide, Judíoʼmar-Jesúsʼgi-bengussurmalad begi sunmakmalad, Pablo, Judíoʼsurmalad-abargi Judíoʼmar-mamaid-odurdakdiiye, ega sogdiiye: ‘Melle Moisés-Igar-Mesisadba bemar damaloye, abgan-uka-duku-siked-igar mer imakmarbaloye, degine, anmar-dadgan-igar-mamaidba mer damarbaloye.’ rj]Bela Pablo-itosmargu, Bab-Dummad-nug ogannodmalad, geb Pabloʼga sogdemalad: “Gwenad, be dakena, ibiyobi miliba (1,000) bukidar Judíoʼmar Bab-Jesúsʼgi bengussuli, degite, wemarde amba Moisés-Igar-Mesisadba dabimarbalid. uicPablo amar-argan-gasad-sorbali, amarga bela Judíoʼsurmaladgi eba-Bab-Dummad-ibmar-imaksadi sognai gusad. {hoA-banedgine, anmar Pabloʼba Santiagoʼse atakapid. Agine, Jesúsʼba-nanaimalad-e-idumalad bela bukwa gusmalad. ogWJerusalénʼse anmar mosgu, gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad bela weligwar anmar-abindaksamalad. [f/Anmarba Cesarea-akar gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad, nadmarmogad. Gwenadgan-Cesareaʼginmaladba Chipreʼgined-wargwen, Mnasónʼye-nugadi danigusmogad. Anmar Jerusalénʼse modapgu, gwenadgan Mnasón-negse anmar-sesmalad, ar ade, a-neggi anmar megoye sogsad. Mnasónʼde gebe-Bab-Jesúsʼba-naigusad-duled. Pablo, Santiagoʼse atakapid zemGeb a-ibagan-sorbali, anmar guagwar ibmar-sedmaloed amismalad. Geb Jerusalén-neggweburse anmar nadsunnad. zdmAr anmar geg Pablo-binsaed ogwagussoggu, anmar ega sogdesunnad: “Bab-Dummad-sogedba bega ibmar gusun.” jcM Pabloʼdi anmarga sokalid: “¿Ibiga be bomarsunna? Bukib-binsaega be an-imakarmalad. Bato an guagwar gudiid, ar an-edinmarye-sogele, akarsulid. Jerusalén-neggweburgi Jesucristo-nuggi-burgweye an sogele, an guakwagwad.” }bs Anmar Agabo-degi-soge-itosgu, anmar Cesarea-dorganmala, Pablo mer Jerusalénʼse-naega, egi wilenai gusmalad. Ga Agaboʼde anmarse ataknonikid. Geb Agaboʼde Pablo-e-molidub susa imaksad. Geb agi na dukin e-mali-edichad, e-argan na edichabalid. Deyob imaksagu, weyob sogded: “Bab-Dummad-Burba-Isligwaled soged: ‘Weyobi Jerusalénʼgi Judíoʼmar we-molidub-ibed-edinmaloed, degi, Judíoʼsurmaladga a-dule-ukmarbaloed.’ ” ` Anmar ibbigbagus-megdaedgine, dule-wargwen Bab-Dummad-gayaburba-barsoged, Judea-yargi-mai nonikid. A-dulede, Agaboʼye nugad. y_k Felipeʼde sisgan walabake nikad, amba yoo-sui-nikumalad. Amarde, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad gumarmogad. $^AOibosgu, anmar nagab Cesarea-neggweburse nadmalad. A-neggweburse anmar modapgu, Felipe-negse anmar dogdapid. A-dulede, Jesúsʼgi-abonolegedgi-sunmakedid, degi, dulemar-walagugle (7) Jerusalén-neggweburgi gwenadgan-bendakega-sulesmalad-wargwenadid. A-neggi, anmar wis obunnodapid. :]mDegi, anmar Tiroʼgi-nai urgi argua, Tolemaida-neggweburse an nonimalad. Agi Bab-Jesús-nuggi anmar gwenadganga doggus-nuedye sogsad. Ibagwen amar-walik anmar megismalad. \ Agi, anmar degimaloye sogsamargu, na bela angaagwar na gasmargua, anmar urgi nakwisad. Emardi, gannar na e-negse nadmarsunnad. [Ibaguglegusad-sorba (7) anmar gannar ali gusmalad. Anmar argua, bela gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad na e-omeganmala, degi, e-mimmiganse-bakar, neggwebur-noedse anmar berbealid. Agi anmar demar-gaka-naba bela yokorgi sindigar-sii, Bab-Dummadse gochamarsunnad. FZAgi anmar gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad dakalid. A-walik anmar ibagugle (7) megialid. Gwenadgan Bab-Dummad-Burba-Isligwaledba Pabloʼga sokarmalad: “Mer Jerusalénʼse be nae.” "Y=Anmar nadapgu, Chipre-dupgi bakar anmar-ur nasad. Anmar nasmargu, anmar-argan-sapiledsik Chipre-dup-nai anmar egi nasmalad. Geb Siria-yarse anmarga ur nagudapid. Geb agine, Tiro-neggweburse anmarga nadbalid. Ar ade, ur-anmarga-nadapidi, ibmar-semaidi Tiroʼgi obegoye sognadapid. eXCGeb anmar Pátaraʼgi ur Fenicia-yarse-nae-sognai dakdapid. Anmar a-urba nakwis nadsunnad. $W CGwenadgangi anmar bangudgu, urgi anmar Cos-dupse nadegumalad. Banedgine, Rodas-dupse anmar obaksamalad, geb agi, Pátara-neggweburse anmar obaksamarbalid. V'&Bela bukib-binsabukwa gusmalad, ar ade, Pablo ega sogsad, bar be an-wagar dakosurmarye. Degi, a-sorba, bela Pabloʼba urse nadegusmalad.zUm%Bela gwenadgan bodmalad, degi, bela angaagwale Pablo-gasmalad, na e-wagar usmalad, adi, ega sogega, degimaloye. qT[$Pablo weyob-ibmar-sogsad-sorba, Bab-Dummadse-golega bela gwenadganbogwa yokorgi sindigar sigisad. S#An bemar-odurdaksad, anmar arbae-wilubbinye, adi, gwenadgan-ibmarbina-sogdimalad bendakegar. Bab-Jesús-sogsadi, bemar ebinsae-wilubmalad. Weyob sogsad: ‘Dule-ibmar-abingaedba, dulemarga-ibmar-ukedgi Bab-Dummad bur dulegi ise-nued binsaed.’ ” R"Ar bemar nue-wismalad, an-ibmar-abeged-bakegala, degi, anba-gudimaladga-ibmar-bakmogagala an arbasad, an-surgangi an na mani onosad. PQ!Be-manibina, be-olobina, degi, be-molabina an gwen-sogdii nanassulid. 0PY ”Gwenadgan, emigindi, Bab-Dummadga an-na bemar-uksun, adi, nued bemar-akwega, degine, Bab-Dummad-dulemargi-nabir-binsaed na bemarga obemarbalid. We-gayaburba-nuedi nabir be-ogannomalaga gangued nikad. Degi, Jesucristoʼgi-akasmaladba nibneggi-ibmar-nuegan-uklegoedi, bemarga uklemogoed. O#Degisoggu, nue-salakarmar. Nue-insamalo, birgapaa bane-bane, ibginedba, mutikidba, ibyanis-abalagi, an bemarga binsaed-nued-ukdii nanasad. N-Ar bemar-abarginbela gwenna-gwenna Bab-Jesús-gayaburba oakalodmaloed. Bukidar Jesúsʼba-nanaimalad eba-naguega gakangi dulemar-odurdakdagoed. (MIAr an wisid, an bemar-idu-nadele, an-sorba, dule-bamalad achu-burburud sibad-wawaad-gunnedyob dognonimaloed, gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad-oichononimaloed. *LM”Bab-Jesús dulemar-egadga-guega na e-abegi baksad. Emide, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled bemarga a-dulemar-dakega be-nug-imasmalad. Degisoggu, bemar nue-salakarmar, degi, a-dulemar nue-akwemalo. Ar igi dulemar sibad-wawaad-edarbemala, deyob Jesúsʼba-nanaimalad be edarbemarmogoed. K ar bemargi bipisaale Bab-Dummad-Igar-Nued-Maid an gwen odukussulid. Degisoggu, bemar igi-gualile, bemargindo, bar anginsurdo. 2J_A-ulale, emi-ibagi an bemarga sogsunnad, I”Bemar-abargi, Bab-Dummad-e-negdakmaidgi an bemarga sunmakdii gusad. Emigindi, an wisid, bemar bar an-wagar dakosurmalad. oHWAr degite, an gwen bai itosulid. An-san-burba na sabesaila saodeeye gwen an binsasulid. Unnila bitigi an-arbaed weligwaledgi an obelosdibeye an binsaed. Bab-Jesús e-igar barsogega anga arbaed-uksad. A-igar, Bab-Dummad-Gayaburba-Nuedid, dule-abonoleged-wilubsulinad-igalad, emigindi, dule-abonononikid. A-igar bitigi nuedgi an obelosana gadinye an binsaed. GUnnila Bab-Dummad-Burba-Isligwaledbi neggwebur-iliba anga soge an itoged, esgaryagi-melleged, degi, nue-naibi-itogoedi, be-edarbenaiye. F”Emigindi, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled-sogedba an Jerusalénʼse naesokalid. Agine, gwen an wissulid igi an-sandi guodibe. -ESJudíoʼmarga, degi, Judíoʼsurmaladga an sogdii nanasad, Bab-Dummad-asabin be-damaladi na be ogwaewilubmarye, degi, Bab-Jesucristoʼgi bensuli be guewilubmarye. XD)Degi-inigwele, mer an bemarga Bab-Jesús-igargi sunmakodeeye an gwen-sogsasulid. Dulemar-bukidar-ambikuedgi, degi, negayaa-negayaa an bemar-odurdakdii nanasad, adi, Bab-Jesús-igargi bemar nue nanamalagar. XC)Bemar-abargi an gudigusgu, Bab-Jesúsʼga an arbasgu, dule-dummarba an na san imaksasulid. Agine, boed-abargi an nanadii gusad, degi, nue wilubdakledii an gusbalid, ar ade, Judíoʼmar an-oburgwebidamalad. B Amar nonigua, Pablo amarga sogded: “Bemar nue wismalad, igi gebe Asia-yarse an nonikid-akar, bemar-abargi an nanadigusa. kAOPablo Mileto-neggwebur-akar, Jesúsʼba-nanaimalad-e-idumalad-Éfesoʼgi-bukwadbina gochad. I@ Pablo yapa Asia-yargi ibamar-osuguega Éfeso-neggweburgi bakar-nasad. Ar Pablo gwae-gwae Jerusalénʼse Pentecostés-Iba-dakega nadapgusad. Jesúsʼba-nanaimalad-e-idumaladga Pablo sunmaksad b?=Banedgine, anmar Mitileneʼgi nodbalid, Quío-dupgi anmar nasad. Geb a-banedgi, anmar Samos-dupse modapid. Degi, anmar Trogilioʼye-neggwebur-nugadgi obunnodapid. Geb a-banedgi, anmar Mileto-neggweburse warmakdapid. x>iGeb anmar Asónʼgi Pablo-abingunonigu, anmarba-nakwis arsunnad. Geb agi anmar Mitilene-neggweburse aligusad. =7 Pablo Troasʼgi-argua, nagab Asón-neggweburse aligusad. Anmardi, Asónʼgi Pablo-onakwe-naega, Pablo-iduakwaa urgi Asón-neggweburse aligusad. {<o Euticoʼdi dula e-negse sesmalad. Degidbali, gwenadgan nue-yeer itosmalad. Pablo, Troas-akar Miletoʼse aligusad {;o Pablo machigwa-odulosad-sorba, gannar aila-darbaase nakwidbalid. Agi madu bisge-bisge imaksagu, madu-guchamalad. Geb madu-guchamalad-sorba, Pablo gannar sunmakdebalid, neg-oibogedse sunmaknai gusad. Oibosgu, neggwebur-baidse nadsunnad. ':G Pablo aidenonigu, gadebin machigwa-imaksad, degi, yog angaagwar-gasa imaksad. Geb Pablo gwenadganga sogded: “Mer be bukib binsamar, machigwa amba dula.” 9! Agine, sapin-gwensak, Euticoʼye-nugad, ataked-yawagakgi siigusmogad. Ar Pablo suitigus sunmakgwisgussoggu, machigwagi gabed nagunonikid. Geb ataked-yawagakgi-nue-gabsii machigwa argwated. Aila-darbaagi-sii argwachad, aidoarmargu, bato burgwar-mai aidoarmalad. L8Deunni, anmar-niba-bukwadgine, bukidar gwallumar gabubukwa gusad. m7SItoged-iba-gebe-nagudedgine, anmar Jesúsʼba-nanaimaladi, Jesús-burgwisad-ebinsaega, madu gunnega ambikunonimalad. Ar Pabloʼde banedgi neggwebur-baidse-naosoggu, aga undar nega-gabigwenadse gwenadgan-odurdakgwis gusad. z6mAnmardi, Madu-Ina-Niksuli-Gulleged-Iba-sorba, Filipos-neggweburgi-mai urgi aligusad. Degi, ibatargi anmar Troas-neggweburgi we-gwenadgan-barganonimalad. Agi anmar ibagugle (7) megismalad. Pablo, Troasʼgi machigwa-Euticoʼye-nugad odulosad \51We-gwenadgan anmar-idu nadegusmalad. Troas-neggweburgi anmar-edarbedapmalad. 4Pablo gannar nadgu, we-gwenadgan eba nade gusmarmogad: Pirro-machi-Sópater. Wede, Bereaʼginedid. Aristarco, degi, Segundo. Wemardi, Tesalónicaʼginmaladid. Gayo. Wede, Derbeʼginedid. Degi, Timoteo. Degine, Tíquico, degi, Trófimo. Wemardi, Asiaʼginmaladid. r3]Pablo agi nii-warbaa megisad. Pablo, Siria-yarse urgi-nasokargu, wisgualid, Judíoʼmar egi-gwisguegala, igar-amismarye, e-oburgwega arbak e-iduar dukuar ambikusmarye. Deyob Pablo wisgusgua, nagab Macedonia-yarsik gannar nadegusad. 2/Pablo, Macedonia-yalaganba bela gwenadgan-bukwamaladse atakapid-sorba, degi, nue Bab-Jesús-igargi gwenadgan-unaapid-sorba, Grecia-yalase naded. a1 =Bela dulemar-oimaksad-bergusad-sorba, Pablo Jesúsʼba-nanaimalad-napi-unaega ese napi gochad. Napi-unasad-sorba, degi, nue angaagwar gwenadgan-gasgu, egi bangudsunnad. Degimaloye sogsagu, Macedonia-yarse nadsunnad. e0C)Garda-narmaked-dummad wegi-sogsad-sorba, bela e-neg-e-negse dulemar-barmissunnad.w/g(”Emi bemar oimaksamalad sunna anmargi soglealiled, yamo sailaga-negdakmaidgi-urwega oimakbukmarye. Anmarse egislealile, ‘¿wede ibiga bemar oimakbukmarye?’ ¿Igi an abin-sogmalosunna? Ar anmar abin ibmar-sogedi, satemalad.” T.!'Ar bemar ibmar-baid-soged nikamalale, adi, onmakedneggi be igar nabomalo. V-%&Ar Demetrio, degi, e-sordamar-manigi-arbamarmogad dule-egi-gwisgudii itogele, sunna igar-nabiromaladse igar-itonamalodo. Ar aga igar-nabiromalad-negmar bubukwad, agala, igar-nabiromalaga dummagan mamaid. ,+%Ar we-dulemar-be-senonimaladi, bab-bundor-Dianaʼse-goled-neg gwen oichodisurmalad, degi, bemar-bab-bundor-Diana-nuggi gwen dododisurmarbalid. d+A$Ar deyobid be wismarsoggu, bogi be ambikumar. Mer ukurmakar, binsasuli, be ibmar imakmar. "*=#Neggweburga-garda-narmaked-dummad dulemar-obogilesgu, dulemarga sogded: “Éfeso-dorgan, ar bela dulemar wismalad, Éfeso-dulemarde, bab-bundor-Dianaʼse-goled-neg-edarbemaladye, degi, bab-bundor-Diana-wagar-burba-sobaled nibneg-akar-aidenonikid-edarbemarbalidye, wismalad. @)y"Ar Éfeso-dorgan dakarmargu, we-dule, Judío-duleye, bela bulale oimakdemalad, Éfeso-dorganga, bab-bundor-Diana bur-dule-dummadye sogdemalad. Wachi-ilabo-wilub oimakbukwa gusmalad. &(E!Judíoʼmar yamo Alejandro-osunmakega abarse Alejandro-barmetemalad. Geb Alejandro, Judíoʼmar-bendakegala, dulemar-bela-bogi-e-itomalaga argan onakwisad. ') Danar-ambikumalad-negyaba nue-igar-nikaa igar gunasulid. Bela uurmakbukmalad, degine, bur-melu wissurmalad, emarde, ibiga igar itonanai. &7Deginbali, e-aimar Asiaʼginmalad Éfesoʼgi-dummaganga-mamaid Pabloʼga weyob gayaburba barmiarmalad, mer danar-ambikued-negse-dogedgi be binsaoye. &%EPablo deyob wisguargu, danar-ambikumalad-negse dulemarbo igar-amiega dogbigualid. Ar gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad Pablo-dogega gwen imaksasurmalad. 1$[Degisoggu, neggweburgi bela surbinsa itonadmalad. Uludmargu, Gayo-gasmalad, degi, Aristarco-gasmalad. Wemar-ebogwadde, Pablo-e-sordaganad, Macedoniaʼginmaladid. Pabloʼba nonimalad. Amar galesgu, dulemar-danar-ambikumaladse illillir ebipidmalad, geb degi bukidar ase danar duurmakdemalad. #3Demetrio-itobukmalad weyob itosgu, bela sae-itodmalad, oimakdemalad, sogdemalad: “¡Éfeso-dorganga, bab-bundor-Diana bur-dule-dummadid!” ,"Q”Emide, anmar-arbaed, sunna anmar-ibe bergudeled. Deginbali, bab-bundor-Dianaʼse-goled-neg-nue-nug-nika-siid bergudbaliled. De-ukinbali, bab-bundor-Dianaʼse-bakar, bela Asia-yalagi, degi, bela napneg-naid-ugakaase, e-nug-odummobukmalad bergudbaloed, bar e-nug odummodmalosulid.” s!_Ar emide, we-Pablo dulemar-binsaed-gadiid be dakdimalad, degi, be nue itodimarbalid. Unnila Éfesoʼginbisulid, bela Asia-yalaganba dulemar-binsaed-gadiid. Wede sogdiid: ‘Dulemar-yamo-e-argangi-ibmar-sobmaladi, Bab-Dummadsurye.’ [ /Geb Demetrio, e-sordamar-e-bendakdimaladse gochad, degine, baigan-a-ibmar-sobedgi-arbamarmogadse gochabalid. Demetrio, amarga sokalid: “Aimar, bemar nue wismalad, anmar we-arbaedgi wis mani-nued onodimalad. I Dule Demetrioʼye-nugadi neg-gagasad. A-dulede, manigi-nuchu-burwigan-sobedgi arbaed. Na e-sordamar-e-bendakmaladbo bab-bundor-Dianaʼse-goled-negga neg-burwigan-sobedgi mani-dummad onodiid. ^5A-ibagangi, Éfeso-neggweburgi Jesús-igar-maidgi dulemar beedse oimaksamalad. 4aDegisoggu, Macedoniaʼse e-bendakmalad-warbo barmisad. Amarde, wemalad: Timoteo, degi, Erasto. Ar Pabloʼdi amba undarsaar Asia-yargi megialid. Éfesoʼgi neg-oimaklesad J Wegi-gusad-sorbali, Pablo Jerusalénʼse naye sokalid. Jerusalénʼse naegala, Macedoniaʼgi nasoye, degi, Acayaʼgi nasoye soged. Degi, sogsabalid, Jerusalénʼgi-mai Romaʼse nabaloye. \1Weyobi, Bab-Jesús-gayaburba nasgumai, degi, Bab-Jesús-e-gangued oyolemai gusad. }Degi, bukidar ina-isganagi-arbadigusamaladi, e-gardamar senonimalad. Dulemar-abargi bela e-ina-isgana-gardamar ogumaksamalad. E-gardamar-ogumaksad-mani-nug-itoarmargu, mani-sibu-gwa-mili-dulabo-gakambe-wilub (50,000), gardamar gummaksa itoarmalad. Degisoggu, bukidar Bab-Jesús-bensuli-gunonimalad, dani-damalad, dulemar-abargi e-isgudiid dukin-dukin na sognanai guarmalad. 8iJudíoʼmar, degi, Griego-dorgan-Éfesoʼgi-mamaid we-masmala-naibigusad bela wisguarmargu, bela dobe itonadmalad. Degisoggu, Bab-Jesús-nug bela-bela ogannodmarsunnad. CDegidgine, dule-niaburba-nikadi a-masmalagi ichomakalid, bela amar-gasa imaksad, degi, binnasur amar-sarsosad. Degidbali, masmala, a-neggi, uka-swiri, nue-naibigus duurmakdemalad. Ibagwengine, niaburba Esceva-masmalaga weyob sokalid: “An Jesús mag-dake, an wisbali Pablo doabali. Ar bemardina, ¿doamarsunna?” ~uDeyobi, Esceva-masmala-walagugle-guedi (7) imakdimalad. Escevaʼde, Judíoʼmar-irwa-Babse-gormalad-e-iduedid.   Éfeso-neggweburgi gwen-gwen Judíoʼmar-gudimaladi, niaburba-onoged-wisye sogdimalad. Aisaar Bab-Jesús-nuggi niaburbamar-onoye sokarmalanad. Niaburbamarga weyob sogdamalanad: “Jesús-nuggi an bega soged, Pablo-egi-sunmakdiid-nuggi, be ainimar.” oW Degidbali, dulemar e-muswemar, degi, e-sadergi-mor-nagusmaladse-bakar, Pablo-e-san-ebusale, uellemaladse sesdamalad. Agi, dule-geguedi a-mor-egi-warmaksale, yog-nuguar naddaed, degi, niaburba-nikale, yog egi niaburba noddabalid. Z- Degi, Bab-Dummadi Pabloʼba ibmar-dakledisurmalad-gegerdaklemalad imaksad. -S We-igargangi birgabo Pablo dulemarga sunmakdii gusad. Degisoggu, bela Asia-yargi-bukmalad, Judíoʼmar, degi, Griegoʼmarse-bakar, Bab-Jesús-igar-maid itosmalad. ~`}}}}|p{zyyhxxgww3vutt(s4rrq"poo n;mllkdjiihgfeedcibba``D_^]\\[MZCYbXXWhViUUT6SRR4Q_=”Be nae, we-dulemarga be sogna:‘Be ibmar nue-itomalo-inigwele, akusunna be itomaloed, be ibmar nue-dakmalo-inigwele, akusunna be dakmaloed. ]Z3Ar na balibi binsabuksurmarsoggu, ainied-iduar Pablo amarga napi sogdesunnad: “Nabir, Bab-Dummad-Burba-Isligwaled anmar-dadganga sogsagusad, deun, Bab-Dummad e-gayaburba-barsoged-Isaíasʼga weyob sogsagusgu: dYAAbala, Pablo-ibmar-sogsad nabir sogye sogdemalad, degi, abala, gwen-abingassurmalad. X Degisoggu, ambikued-iba ega nasismarsunnad. A-ibagi, bukidar Judío-dummagan Pablo-maidse nonimalad. Pablo agi wakudaryala sunmakded, emarga Bab-Dummad-e-negdakmaidgi sunmaksii osedosad. Jesús-igargi aisaar emar-gwage-ogwaena-gadinye-binsaedba, emarga aisaar oyonai gualinad, igi Moisés-Igar-Mesisadi, degi, Bab-gayaburba-barsogmalad-ibmar-sogsadi, Jesúsʼgi bela deyob gusa. (WIAr degi-inigwele, ar anmar-sunnad be-itobimogad, igi we-igar-gwapidgi be binsae. Ar we-igar-gwapid-nosadgi, ber mesagwar neg-ugakaase egi sunmakedbimalad.” ?VwDegi, Judíoʼmar-dummagan Pablo-abin sogdemalad: “Anmar bipisaale Judea-yargi garda gwen abin-dakmaisulid, degi, gwenadgan begi galagwensuli sunmakega gwen nanamaisurbalid. *UMA-ulale, an bemar-dakega, degi, bemarbo-sunmakbaliga, an bemarse gochasunnad. Epenne, Bab-Dummad Israel-dulemarga sogsad: ‘Yoedse bega dule-wargwen an barmidagoye.’ Emide, Israel-dorgan nue-bensulidgi a-edarbediidgi an sunmakdiid-ular, wegi esgoro-dubgi gugmakles an gwichisunnad.” JT Ar Judíoʼmar-Jerusalénʼginmalad yapa an-onogedbali, an sogdesunnad: ‘Roma-saila-dummad-César anga igar nudakoye.’ An deyob-sogsadi an-dulemargi ise-yolegar-sunmaknaega an sogsasulid. S3”Roma-dummagan anga igar itosmargu, ar an ibmar oakalossursoggu, burgwed-igar gwen anga maisur daksamalad. Degisoggu, an-onobi guarmalanad. 2R]Ibapaagus Pablo Romaʼgi meged-sorba, Judíoʼmar-dummaganse Pablo gochad. Amar bela ambikusmargu, amarga sogded: “Gwenadgan, an Judío-dulemargi, degi, anmar-dadgan-igar-mamaidgi gwen annasur-inigwele, Jerusalén-neggweburgi gales an barmilealid. Roma-dulemarga an urmakles gwichisunnad. 6QeRomaʼse anmar modapgu, Roma-sorda-dulatar-sediid (100) galesmalad-edarbemalad-e-dummadga bergwapa gales-semamaid ukdapid. Ar Pabloʼgardi neg akar amismalad, adi, wargwen bachikii megegar. Unnila nue egi nakulegega, Roma-sorda-wargwen ega amismalad. Pablo, Romaʼgi Bab-Jesús-gayaburbagi sunmaksad PGwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad-Romaʼginmalad, bato anmar-danikid wisgusmarsoggu, anmar-abin Foro-De-Apioʼye-neg-nugadse, degi, Tres-Tabernasʼye-neg-nugadse nonimalad. Pablo gwenadgan-dakargu, yeer itosad. Bab-Dummadga dog-nuedye sogsagu, e-gwage gannaled. O9Agi anmar gwenadgan-Jesúsʼba-nanaimalad dakarmalad. E-walik wis itoged-irgwensaar megye anmarga sokalid. A-sorba, anmar Roma-neggweburse nadsunnad. jNM Agi anmar bangudbargu, gaka-gakaba anmar nadapgusmalad, geb Regio-neggweburse anmar modapid. Ibagwen-gusad-sorba anmarga dad-nakwed-argan-nuedsik burwa gollalid, degi, banedgine, neggwebur Puteoliʼye-nugadse anmar modapid. VM% Degine, anmar Siracusa-neggweburse modapmargu, agi ibapaa anmar nagusmalad. Ly Anmar nii-walapaa dupugi-megisad-sorba, gannar urgi nadmarbarsunnad. A-urde, a-dupugi dii-wied-nii-naigusad-akar naimogad. A-ur, Alejandría-neggweburginedid. E-asu-dukugi, Griego-e-bab-dummad-wilub walabo sobar naid: Cástor, degi, Pólux. 5Kc Degi, Malta-dupginmaladi anmarga nue ibmar uksamalad. Geb anmar urgi naesokargu, anmar-ibmar-abemaladi, anmarga nue-uksamarbalid. Pablo, Malta-dup-akar Romaʼse nadegusad J} Deyob gusad-sorba, dulemar-Malta-dupginmalad-uellemamaidi, nuguega Pabloʼse nonidamarmogad. Pablo bela amar-onudaksad. 0IYDakargu, Publio-bab uellemaid, uelleged daarmaknaid, disegad naibalid. Pablo ase ataknad gusad. Pablo ega Bab-Dummadse gochad-sorba, a-dulegi argan mesisgu, nuguded. =HsAnmar-bukwad-waliksaar nainu naid. A-nainude, dule Publioʼye-nugadgadid. Publioʼde Malta-dupugine dummadga-maid. A-dule, ise-nuedgi anmar-abindaksad, ibapaa anmar-akwisad. [G/Bela-dakbukmalad Pabloʼga argan-engudagoye bismalad, degi, ukiar yasuu burgwidoye bismalanad. Undar-sanarguedgi, gwen Pablo akar-gussuli dakarmargu, e-binsaed gwagdemalad, nab bab-dummad an dakye sogdemalad. tFaPablo na e-argan mid-mid-imaksagu, naibe-e-argangi-naid soo-yagi argwated. Pablo gwen akar-gussulid. E{Dulemar-dupginmaladi Pablo-argangi naibe-nued bannumaknai daksamargu, na ga sokarmalad: “We-dule, nue-dule-gindaked an dakdo. Aisaar demargi wakichanad, degi-inigwele, anmar-bab-dummad-igar-napira-imakedi, gwen dula-gudii imakbisur an daked.” DPablo sapan-dinnagana amisgusad. Soogi sapan-urbenaigua, naibe-nuedi, neg-uee-itoalidba noalid, geb Pablo-e-argangi warmaknonikid. CMalta-dupginmalad nue-yeer anmar-abindaksamalad. Ar dii-winaisoggu, degi, neg-diopibarsoggu, soo-abin-waega anmarga soo ogasmalad. cB AAnmar bela neg-dinnase-obaksadba bendaklesmargu, anmar wisgualid, dupude Maltaʼye nugad. Ay,Baigandi urgogi, degi, ur-goamargi obakmaloye sogsad. Degidbali, belagwapa dulemar nueganbi gakase warmaksamalad.Z@-+Ar Roma-dule-sorda-dulatar-sediid (100) yapa-Pablo-oburgwesoggu, dule-galebukmalad-oburgwega imaksasulid. Aka bur sogded, dulemar-sunna-dapumakmalad-inse demarse babatoye, adi, dapumakar ukubse warmakegarye. ?*Roma-sordamar dulemar-esgaryagi-bukmalalad-selemamaid oburgwemaloye sogdemalad, adi, melle dapumakar wakinmalagarye. >5)Amba yoo gakase nue-moe, ur demar-nukamaksiidsik melleded, ukubgi yoledapid. E-asu ukubgi nue-dogsa megisad, e-sordi, demar-daomakmaidba mamarided. _=7(Degisoggu, urdub-esnasmargi-atinnanaid siksamarsunnad. Esnasmardi bar-onakwissurmalad. Degi, ur-sorgaed-atinnaid-dub siksamarbalid. Geb urmor-asubalid onakwismalad, burwa-gormaidba ukub-nued-naidse ur-sesmalanad. 2<]'Oibosgu, ur-selamar aku neg dakmalad bia gunanai. Degine, sukun-bipigwadgi ukub-nued nai dakarmalad. A-ukub-nued-naidse dogega demar-gakase ur sedye sokarmalanad. x;i&Bela nue-immeles-mas-guchamalad-sorba, madubur-bukwad demarse mismalad, adi, wis ur ukuu saegar. Ur-mamarisad g:G%Belagwapa anmar urgi-nadapidi, dulataled-ilabo-gakadulapaa-gakambe-gakanergwa (276) mergued. I9 $Agine, belagwapa niga gangudmalad, degi, mas guchamarmosunnad. 8#Pablo deyob-sogsad-sorba, madu susad, geb bela aimar-wagab Bab-Dummadga dog-nuedye sogsagu, madu bichisad, geb guted. 7"Degisoggu, bemar wis mas gunmar, ar a wis bemar-ogannogoed. Be-sailagia-gagwensaale gwen bei yogguosurmalad, bela bemar durgumaloed.” .6U!Bolegoedbali, Pablo mas-gunmalaga aimar-ogannonai gusad. Pablo weyob sogded: “Ibambe-gakabakegus (14) bemar gwen nue gabdisulid, gwen nue mas gundisurbalid. ^55 Degi, sordamar urbode-atillenaid-dub siksamalad. Demargi urbode argwatesunnad. 4!Ar Pablo Roma-dule-sorda-dulatar-sediidga (100), degi, sordamarga sogded: “We-selamar uryagi ambikusulile, bemar bar san-onogosulid.” 3}Degi, selagan, arbak-wakinnedgi binsaarmargu, demarse urbode-odesmalad, yamo ur-asuba esnas-egwansokaliyob imaksamalad. '2GAbakalegi ur akwamargi-yolealirye anmar binsaedbali, esnas-gwabake ursorba anmar egwachamalad. Bitigi gwae-oibosana gadinye anmar binsabukwa guarmalad. t1aDegisoggu, selamar urdubgi dii wilub-imaksamalad, wisguega, bule dii wiladibeye. Wilub-imaksamargua, dali-dulagwen (20) wirgu daklealid. Agi sikwas nadbargu, gannar wilub-imakdemarbalid. Agindi, daliambe-gakatar (15) wirgu daklealid. 0'Degine, anmar ibambe-gakabakegus (14) gannar-gannar Adriático-demargi-seledigua, nega-gabigwenadbali, selamar gaka-modaniye biarmalad. n/UDegisoggu, anmar dupu-gwensakse ukubnaidgi biokoo megdapirgebed.” Mutikidba urgi selenai gusmalad . Degisoggu, an-aimar, gandik be imakmar. Ar Bab-Dummadgi an nue-bensursoggu, an wisdo, baliwitur-anga-ibmar-sogsadba ibmar guoe. R-A-baliwitur anga weyob sogsad: ‘Pablo, mer dobguo. Ar Roma-saila-dummad-asabin be gwisgunaergebed. Bab-Dummadi be-ulale, dulemar-urgi-nadapmalad bela abonogoed. Wargwensaar dule gwen burgosulid.’ ,”Ar mutiki Bab-Dummad-baliwitur anse arbid. Ar an Bab-Dummadgadsoggu, ar an ega arbabarsoggu, e-baliwitur anga barmialid. +Ar degi-inigwele, mer bukib binsamalo, gandik na be imakmalo, ar dule-wargwensaar na san-burba yogguosulid, unnila urbi yogguoed. *Ar ibbigbagus anmar mas-gunsursoggu, Pablo emar-abargi gwisgusgu, emarga sogded: “Aimar, an-bemarga-ibmar-sogsadba bemar ibmar-imaksamalana, anmar Creta-dupgi noarsulindo. Weyob anmar wilenaisulindo, degi, weyob anmar-ibmar yoggunaisurbalindo. )5Nue-neg-atinaidba ibbigbasaar dada, degi, niisgwamar gwen bar daklessulid. Ar burwa binnasur nomaisoggu, gwen anmar bar san-onogodeeye binsassulid. K(Degi, a-ibapaagwad-sorba, ur-ibmarse-bakar, anmar mie daklealid. ' A-banedgine, amba burwa binnasur gormaisoggu, anmar-ur dogbigualid. A-ular, anmar ibmar-semaidi demarse mie daklearsunnad. q&[Geb anmar urbode ur-dummadse onakwismalad. Geb ur-dummad mer-marega dubgi anmar ebirmaksamalad. Abakalegi ukub-naid-Sirteʼye-nugadgi, ur mellealirye-binsaedba, anmar urmor esusmalad, adi, anmar binna-binna selemai-selemai guegar. (%IDad-nakwed-argan-nuedsiki dupu-senigwad-Claudaʼye-nugad-urba anmar nasad. A-urbardi, burwa-binnasur gormaisulid. Agine, wis nabir anmar urbode gadapid. V$%Anmar geg ur abingagussoggu, anmar-ur burwa-dummadba selemai-selemai guded. W#'Sikwas anmar nanaedgine, anmargi burwa-dummad-Euroclidónʼye-nugadi noalid. E" Degi, dad-nakwed-argan-nuedsiki burwa-nued binnasdikii gollargu, degibi ega sadeguoye bismalad. Degisoggu, naegala, esnas ebismarsunnad. Geb Creta-dup-gaka-naga-nagaba nadmarsunnad. [!/ Ar ur-naguegala, ur-nagued-neg nuedsursoggu, bur bule sokarmalad, anmar nadegumaloye, adi, Fenice-neggweburse momalagar, agi nagumalagar. Feniceʼdi Creta-dupgi urmar-nagued-nuegan nikad. Agi ur-naguedgi be gwichile, dad-nakwed-argan-sapiledsiki-baksaar, degi, dad-nakwed-argan-nuedsiki-baksaar bela atakleged. Mataba burwa-dummad nosad & E Roma-dule-sorda-dulatar-sediid (100) Pablo-ega-ibmar-sogedba gwen imaksasulid, ar bur bule ur-sorgaed-sogedba, degi, ur-ibed-ega-sogedba igar-imaksad. =s sogded: “Aimar, an dakgua, anmar nasokalidi anmar beedse naibigudago an dakdo. Anmar-ibmarbi yoggussuliled, anmar-urse-bakar, degi, anmar-sanburbase-bakar, berguer berguoed.” ]3 Ar ibagan-beedsegus nadapgussoggu, anmar urgi-naed undar guarsunnad, ar ade, bato Mas-Gunsuli-Gudigued-Iba nasad. Degisoggu, demar-dummad-gued-e-wilubgan omosad. Agala, Pablo dummaganga binsaed ukarsunnad, Creta-gakaba beedse anmar na imaknadapmargu, ur-nagumalad-Buenos-Puertosʼye-nugadse, anmar modapid. A-waliksaar, Lasea-neggwebur siid. fEDegine, ibbigbasaale anmar undar binnaa nadapgusad. Undar anmar imaksadgine, Gnido-neggwebur-asabin anmar nasagusad. Ar burwa anmar-asabinsoggu, Creta-muru-Salmónʼye-nugad-asabin Creta-dup-urba gakaba anmar nassunnad. Roma-sorda-dummad-Julio, Miraʼgi Alejandríaʼgined-ur amisad. A-ur Italiaʼse naesognaisoggu, a-urgi anmar-onakwisad. zmGeb anmar Cilicia-yar-asabin, degi, Panfilia-yar-asabin-nasmarbargu, Mira-neggwebur-Licia-yargi-siidse modapid. Sidónʼgi anmar bangudbargu, burwa anmar-asabin gormaid. Degisoggu, anmar burwa-idu-dukuega Chipre-dup-gakaba nasmalad. @yA-banedgine, Sidón-neggweburse anmar modapid. Julio, Pabloʼgi nued binsassoggu, Pabloʼga igar uksad, adi, nabir e-aimarse ataknaegar, adi, e-aimar sunna ega ibmar ukmalagar. 8iDegi, bela anmar Adramitio-neggwebur-urgi nakwismalad. A-ur Asia-yarse nae sognaid. Deun, anmarba Aristarco nadmogad. Aristarcoʼde, Macedonia-yarginedid, Tesalónica-dolad. s aDummagan Italiaʼse anmar-barmidye sogsamargu, Pablo, degi, dule-baigan-esgaryagi-bukmalad, Roma-sorda-dulatar-sediid-Julioʼye-nugadga (100) uksamalad. We-Julioʼde Roma-sorda-danagwen-sediid-Augustaʼye-nugad-e-dummad-gwensakgadid. N Degi, Agripa, Festoʼga sogded: —We-dule-esgaryagi-mellesiid na sogsasulina, Roma-saila-dummad-César ega igar-nabogoye, nabir onolegoendo. Emide, bato sogsabinned. Geg bar oakaloledo.;oDegi, dummagan ainidmargu, bachikii na sunmakarmalad. Muchub-muchub sogdemalad: —We-dule gwen-ibmar-oakalossulid, oburgwilegewilubsulid, esgaryagi-mellesii guedwilubsurbalid. #Geb Rey-Agripa gwisgusad, degi, dummad-negdakmaid-Festo, degine, Berenice, degi, bela-eba-igar-itogegedgi-sigismalad gwisgusmarmogad. Degi, Pablo, Agripa-abin sogded: —Bab-Jesucristoʼba-naiguega, ichee-napindibe, ichesur-napibalindibe, an binsado, bitigi Bab-Dummadgi be, degine, bela-an-itobukmaladi anyobi gusmalana gadin. Unnila esgoro-dubgi-an-atinnar-gwichiyobdi an be-abesurmalad. ucDegi, Agripa Pablo-abin sogded: —Ichee-napin, sunna Bab-Jesucristoʼba naguega be an-imaksar-itole. )KGeb degi, Pablo, Rey-Agripaʼga sogded: —Degite, Rey-Agripa: ¿Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad, we-ibmar-sogsamalad, be bensuli? An wisi, be bensulid. 9kAr Rey-Agripa we-ibmar nue-wisid. Agala, an e-a-asabin gwen dobsuli sunmakgwichid. An insagua, we-ibmar-gusad bela Rey-Agripa wis an insado, ar we-ibmar arbakee imaklessulid. ~uPablo, Festo-abin sogded: —Dummad-Festo, an oes-itosuli. An-ibmar-soggwichid nue-napiragwadba an soggwichid. . UPablo na dukin san-bendakegala, weyob-soggwisgu, Festo binnasur goted, sogded: —Pablo, be oessi, weyob be sunmaked. Doggus-ibmar-durdakedbali be oes itoged. 9 kWeyob sogsamalad: ‘Cristo, Bab-Dummad-dule-wargwen-barmidagoye-sogsad-dule, burgwega we-napnegse nonikoye. Burgwisad-sorba, e-inse gannar durguoye, degi, gwallu-neg-mee-imakedyob anmar-Judío-dulemarga, degi, Judíoʼsurmaladga gunonikoye.’ ” Pablo, Rey-Agripaʼga soged, be Bab-Jesús-abingamoye / WBab-Dummad-an-bendaksad-ular, amba emi-ibagi an dula bemar-abargi an gwichisunnad. Dule-dummaganga, degi, dule-yaiganaga Jesucristo-igargi an sunmakdisunnad. Igar-baigangindi gwen an sunmakdisulid. Unnila Moisés, degi, Bab-Dummad-gayaburba-barsogmaladi ibmar-guoye-sogsadginbi an sunmakdiid. { o”An-deyob-sunmakdiid-ulale, Judíoʼmar Bab-Dummadse-goled-neggi an-gasmalad, agi, an-iblobi guarmalanad.  Gebesaila Damascoʼgi-bukwamaladgar-inse an sunmaksad, degi, Jerusalénʼginmaladga, geb bela Judea-yalaganba, degine, bela Judíoʼsurmaladga, an we-igargi sunmaksad. Amarga an sogsad: ‘Be Bab-Dummadse be aibirmar, be-isguedga be bukib binsamar, be-daed be ogwamar, degi, ibmar-nuegan be imakmar. Adi, bemar be-isguedga be bukib-binsasmaladi, be-daed-gwagsamaladi, magar daklemalagar.’ Pablo sogdebalid: “Dummad-Rey-Agripa, Bab-Jesús nibneggi anse gochadba, mer ibmar saodeeye, an gwen-binsassulid. +OAdi, amarga be ibya egaegar, mer negsichidgi bar garmakdii gumalagar,
nabir bur gwallu-meegwadgi gudigumalagar, mer nia-saila-Satanás-ganguedba bar-nanamalagar, nabir Bab-Dummad-igarba nanamalagar.Amarse an be-barmid, angi mer bar bengumalagar.Geb degiir, e-isgudiid Bab-Dummad ega elioed, degi, nabir nibneggi angi-akasmaladba ibmar-nued nikumarmogoed.’ ” Pablo, Jesús-ese-gochadba ibmar-imaksad 5c”Dummad-Jesús anga sogdebar: ‘Judíoʼmarse, degi, Judíoʼsurmaladse an be-barmid. Amar be-oakalobigualile, ani an be-ollor-imakoed. Amarse, an be-barmid: GEmigindi, be gwisgusun, nue an-itogo. An-maiga-guega an bese magarononikid. Dule-baiganga ibmar-daksadgi-sunmakega, degine, ibmar-guoed-an-bega-sogbaloed-sogega an bese magar-gunonikid.’ ”Geb an sogdesun: ‘Dummad, ¿be doasunna?’ Degi, Dummad anga sogded: ‘Ani an Jesús, ar ani be an-baregindiid. PDegi, bela anmar napase aimukudmalad. Geb agi, anga gayaburba Hebreo-gayaba soge an itoalid: ‘Saulo, Saulo, ¿ibiga be an-baregindii? Ikogi be didii annaye sogele, na be dukin nunmaked amioed.’ ,Q yorukudba nibneggi binnasur dad-gaedba bur dutusur angi gwallu-mee ganoniki an daksad. ”Rey Agripa, nue be itogena. A-gwallu-gaedi bela anmar-ebilis ganonikid. { Pablo sogdebalid: “Degidbali, dule-irwa-Babse-gormalad-e-dummagan-sogedbali Damasco-neggweburse an nadapidgine, c? Imbagwenale, Judíoʼmar-onmakednegyaba doge-doge an gudii daed. Jesúsʼba-nanaimalad-sabsur-imakdidaed. Jesúsʼgi ichakwa-sunmakmalaga an imakdidaed. Weyob, an Jesúsʼba-nanaimalad-baregindii an nanasad. Bela amar an nue-isdardakdii gussoggu, neggwebur-baiganse-bakar, an amar-baregindii gusad.” Pablo, Bab-Jesús-abingasgusadgi sunmaksad Z- Deyob, Jerusalénʼgi an imaksad. Dule-irwa-Babse-gormalad-e-dummagan anga igar uksadbali, Jesucristoʼba-nanaimalad bukidar esgaryagi an metegusad. Degine, amar-oburgwenanaile, oburgweye, an gorgwisdamogad. w~g Pablo sogdebar: “Gebeunni, an binsadaenad, Jesús-Nazaretʼginedgi an galagwensuli egi gwisguergebye. i}KPablo Judíoʼmar-bukmaladga sogded: ¿Ar bemarde benmosi? ¿Ar Bab-Dummadde dule-burgwisad gannar geg odulo be insae? ¿Ibiga bemar bensunna? Suli, sunna oduloge.” Pablo, Jesúsʼba-nanaimalad-baregindigusadgi sunmaksad |9Anmar na dadgan-sogambe-gakabo-gumaladi (12), Bab-Dummad-ise-sogar-ibmar-sogsad-guoed edarbedimalad. A-ulale, bane-bane mutik-mutik Bab-Dummad-nug-ogannodimarsunnad. Rey-Agripa, ar an we-igar-nue-bensuli-edarbediid-ular, we-Judíoʼmarse solegagwar an be-asabin selenonisunnad. {)”Emidega, Bab-Dummad anmar-dadganga-ibmar-ise-sogar-sogsadgi an bensulidgine, we-dulemar sabsur-angi-ise-yolegar sunmaknanaimarsunnad. Zz-Deginbali, bela an-wismarbalid, an gusgu sapingwagwad-akar Fariseo-sunnadga an nanadii gusad. Ar bega sogbimalale, sunna bega sogmalad, ar nue-wismalad. Anmar-dadgan-igar-gannarba-mesisadba an nanadii gusad. 6yePablo sogded: “Ar bela Judíoʼmar an-wisid, an sapingwagwad-akar an-dulemar-abargi, igi an gudii gusa, degine, an-wismarbalid, igi an Jerusalénʼgi gudii gusbali. mxSAr Judíoʼmar-daed be nue-wisid. Degine, ibu-igargi anmar na abin-abin imaknanai, be nue-wisbalid. Degisoggu, na bega sogsun, bitigi bargaakwaa be wis-an-itosii gusana gadinye. Pablo sunmaksad, ede gebesaila, igi-nanadii gusa 4wa—Rey-Agripa, emi-ibagi, an be-asabin-sunmakesokalidi, ibiyobi an weligwar itoge. Judíoʼmar angi ise-yolegar-sunmaknaidgi na san-bendakesokalidi, an yeer-itoged. ~v wDegi, Agripa, Pabloʼga sogded: —Na be dukin-san-bendakega sunmakdeen. Pablo argan onakwisa imaksad, weyob sogded: u7Dummad-Césarʼse an we-dule barmidegala, nue-sogergebed ibiga we-dule esgaryagi odurdaklesii. Ar degisulile, an binsa we-dule barmido-itole.”&tE”Degine, an-dummad-Césarʼse an we-dule-barmidegala, an wissulid igi an we-dulegi sogoe. A-ulale, we-dule an bemarse sedanisundo. Rey-Agripa, bega bur an urmaksundo, adi, we-dulese be ibmar egismogagar. Degidbali sunna we-ibmar-egislegoedba an-dummadga an garda narmakmogoed. PsAr andi an dakedi, gwen ibmar-oakalossur an daked. Degisoggu, an binsa oburgwedago-itole. Ar na e-dukin Roma-Dummad-Augusto-César ega igar-itoye egichisad. Degisoggu, an ase barmidedgi binsasundo. DrDegi, Festo weyob sogded: “Rey-Agripa, degi, girmar bela bemar anmar-abargi-bukmalad, emigindi, we-dule be dakmar. Judíoʼmar bukidar we-dulegi anga ise-yolegar egi sunmakedbimalad. Judíoʼmar-Jerusalénʼgi-bukmaladi, degi, wegi Cesareaʼgi-bukmarbalidi, anga sogedbimalad, we-dule-oburgwed bur nabirye. tqaA-banedgine, Agripa, Berenice-ebo ise-nue-nudakale nonikid. Roma-sorda-dummagan-abargi, neggweburgi-girmar-nuga-nikamalad-abargi, Igar-naboleged-negse dognonikid. Festo Pabloʼbina gochad. Geb igar-itogedse Pablo selenonisunnad. Bp}Geb Agripa, Festoʼga sogded: —We-dule, an-uayagwar an itobimodo. Festo, abin-sogded: —Degir banebakas, we-dule be-uayagwar be itogodo. Pablo, Rey-Agripa-asabin gwisgunonikid oAr Pablo, Roma-saila-dummad-César-Augustoʼye-nugad, ega-igar-itogoye egichissoggu, Césarʼse barmidedse an esgaryase odosbarsundo.” !n;”An we-igar nue-wissursoggu, igi an baramioe. A-ulale, Pabloʼga an sogded, Jerusalénʼgi an bega igar-itogega, Jerusalénʼse be nabi sogeye. FmUnnila na Judíoʼmar e-Bab-Dummad-igarginbi Pablo-ebo abin-abin imaksamalad. Degi, dule-wargwen Jesúsʼye-nugad burgwisadi, Pabloʼdi soged, we-Jesús gannar durgusye, emi dula gudiiye. 3l_Pabloʼgi-ise-yolegar-sunmakdimalad egi sunmakarmargu, andi, Pablo igar-dummad-oakalosye, sogdamaloye an bienad. Ar dakargu suli, gwen Pablo neg-oakalodii an itossulid. .kU”Degisoggu, aga Judíoʼmar wese nonimargu, gwen an sanargussulid, a-banedgi yog Igar-naboged-gangi an sigisad. Geb Pabloʼbina an gochad, anse sedamalagar. {joAn weyob amar-abin-imaksad, anmar-Roma-dulemar-igar-nabiromalad-dummaganga deyob igar maisurye. Geg dule na san bendaksasuli yogsaar oburgwileye. Dulegi-sunmaklenaid na san-bendakegala, dulemar-egi-yolegar-sunmaknanaid-abargi sigmogargebye. 1i[Jerusalénʼse an arbigu, dule-irwa-Babse-gormalad-e-dummagan, Judíoʼmar-girmar-dummagan, we-dulegi ise-yolegar anga sunmaksamalad. Ega oburgweye anse egichismalad. /hWAr undar Festo-walik megiarmargu, Festo, Rey-Agripaʼga Pablo-igar ogwaarsunnad, ega sokalid: —Wegine, Dummad-Félix, dule-wargwen-esgaryagi-mellesiid obes naded. g A-ibagan-nasad-sorba, Rey-Agripa e-bun-Berenice-ebo Cesarea-neggweburse Festoʼse ataknonimalad. Nued-sogeye ega sognonimalad. ]f3 Geb Festo, ega-binsaed-ukmalad-ebo-sunmaksad-sorba, Pabloʼga sogded: —Ar Roma-saila-dummad-César bega igar-nabobi be abeye sogsoggu, Roma-saila-dummad-Césarʼse be naodo. Festo, Rey-Agripaʼse idaksad e Ar an nue-dummad-nosale, igar-dummad an oakalosale, akarsurdo, an burgweye soger, an burgodo. Ar emigindi, wemar angi-sunmaknanaid ar nabirsursoggu, geg dule, Judíoʼmarga an-ukdo. Degisoggu, an egissundo, Roma-saila-dummad-César anga igar-nabogoye. Gd Pablo, Festo-abin sogded: —Roma-saila-dummad-igar-itoged-neggi bato an gwichibinned. Ar wegi anga igar nabirogergebed. Ar be nue wisid, Judíoʼmar-igar-mamaidgi an gwen annassulid. c Ar Festo Judíoʼmargi warmakbisursoggu, Pabloʼga sogded: —Jerusalénʼgi an bega igar-itogega ¿Jerusalénʼse be nabie? b Geb Pablo na san bendakegala, sunmakded. Weyob sogded: —Emi, an gwen ibmar oakalossulid. Judíoʼmar-igar-mamaidginbela an gwen yolessulid, Bab-Dummadse-goled-negginbela an gwen ichakwaa sunmaksasulid, degi, Roma-saila-dummadginbela an gwen yolessulid. jaMPablo igar-itoged-negse dognonigu, Judíoʼmar-Jerusalénʼgi-danimaladi Pablo-ebiris igar-itoged-neggi ambikunonimalad. Sogdemalad: “Pablo nue-yaisur neg-ichodiiye.” Degite, geg nue-sogmarbardo, ar igi nue neg-ichodii. \`1Ar Festo unnila ibabaabakdibe (8), ibambedibe (10) Jerusalénʼgi gudigusad, geb agi, Cesareaʼse gannar nonikid. A-banedgine, Festo Igar-naboged-gangine sigisgu, Pabloʼbina gochad, e-asabin sedamalagar. =_sAr bemar igar-nudakbimalale, sunna be-sapin-dummagan anba namardo, adi, weba bemar Pabloʼgi-yolegar-ibmar-sogbimalad sogmaloed.” Pablo, na san-bendakega Festo-asabin sunmaksad ^ Ar Festo amar-abin sogded: “Pablo bato Cesareaʼgi esgaryagi mellesiid. Ar emisgwasaar an Cesareaʼse-naedgi binsamaibalid. :]mDummad-Festoʼse egichiarmalad, bitigi be anmarga gannar Jerusalénʼse Pablo-sealina gadinye. Ar emardi yamo deyob sogsamalad, adi, Pablo-sedanimalale, igarba oburgwemalagar. \Agi dule-irwa-Bab-Dummadse-gormalad-e-dummagan, degi, Judíoʼmar-nuga-nikamaladi Pabloʼgi-ise-yolegar Festoʼga sunmaksamalad. x[ kFesto Cesarea-neggweburse dummadga megnonigusad. Ibapaagus-dummadga-megedgine, Festo Jerusalénʼse nadegusad. MZBirgabo-nasad-sorbali, Félix dummadga-maid bergunonikid. Geb e-sorba, Porcio-Festoʼye-nugadi dummadga megnonimogad. Ar Félix, Judíoʼmar egi nued-sunmakegala, esgaryagi Pablo-mete naded.$YAFélix gannar-gannar Pablo-ebo-sunmakega ese gornai gusad. Ar ade, Félix binsaed, abakalegi Pablo esgaryagi-mellesiidgi-noegala, ega mani ukalirye. sX_Ar Pablo ega igar-napiragwadgi, na dukin-san-bargaedgi, degi, Bab-Dummad-yoedse-na-igar-nabirogoedgi ega sunmakargu, Félix dobe-itonaded, Pabloʼga sogded: —Emidi be nagwer. Ibagwengi, an binsa-gudiidgi, an gannar bese gorbaloed. ]W3A-ibagan-nasad-sorba, Félix gannar nonikid, e-ome-Drusila-ebo nonikid. E-omede, Judío-duled. Félix Pabloʼse gannar gochabalid. Agine, Pablo ega Jesucristoʼgi-bensuli-guedgi-sunmaksigusad itosii gusad. mVSDegi, Félix, Roma-dule-sorda-dulatar-sediidga (100) igar uksad, gannar Pablo-e-maidse Pablo-seedye. Degine, ega igar uksabalid, Pablo nabir wis garmakdii imakmaloye. Deginbali, e-aimar ese atakdanikile, melle igar-gaoye. U}Félixʼde Bab-Jesús-igar bato nue-wissoggu, Pablo-ega-deyob-soge-itosgua, ega igar-itolenaid itirisad, obelossurgusad. Geb Félix, Judíoʼmarga sogded: —Roma-sorda-bur-dummad-Lisiasʼye-nugad, wese-nonikidse gannar an bemarse gormarbalo. 0TYUnnila amar-abargi an gwichigua, binnasuli an gandikidba weyob gote gusad, dule burgwisar gannar durguye. An deyob-sogsad-ulale, emi-ibagi bemar angi yolenanaiye.” SAr sulile, wemarse be egisdo, deun, Judío-dummagan-igar-nabiromalad-asabin an gwisgusgu, bule nue-nosa an-daksamarmoga. R{”Dulemar-an-daksamaladi, be-asabin gwichiwilubmalanad, adi, angi sunmakmalagar, ibigi an nue-nosa an-daksamala. `Q9Degi-gunai, bato igar-maidba an na san-uruksadgine, Judíoʼmar-Asia-yarginmaladi Babse-goled-neggi an-dakarmalad. Dulemar-bukidarad-abargi-gudii gwen an-daksasurmalad, degi, neg-oimaknai gwen an-daksasurmarbalid. \P1”Emide, birgabargusa neggwebur-baiganba an bipirmakdiidgine, gannar Jerusalénʼse, an-dulemarse an nonikid. Dulemar-wileganaga-mani-berbegega an nonikid, degi, Bab-Dummadga ibmar-ukbaliga an nonibalid. -OSA-ulale, Bab-Dummad-asabin, degi, dulemar-asabin, mer bingegugwichi guegala, Bab-Dummadgi gwen isgubi an itodasulid. Degisoggu, an na gwen neg-oakalos itosulinad. UN#Deginbali, we-dulemar bensurmalad, dule-nuegan-burgwismaladi, dule-isganamar-burgwismaladi, gannar-ega-durgued-ibagan nonikoye. Ar we-dulemaryopira an Babgi-bensulidgi ibagan-deyob-gued an abdakdimogad. tMa”Soggwendi, napira an bega sogodo: Anmar-dadgan-e-Bab-Dummad-nug an odummodiid. Na emardi sogmalad we-igar, igar-isganaye. Degine, Moisés-Igar-Maidgi an bensulid. Bab-Dummad-gayaburba-barsogmalad-e-narmaksadgi an bensurbalid. RL Degisoggu, we-dulemar geg bega sogmalad, e-ibmar-sognanaid, we nabirye. MK Ar dulemar-angi-gwisgunanaidi, gwen dulemarbo abin-abin-imaknai an-daksasurmalad. Bab-Dummadse-goled-neggi, Judíoʼmar-onmakedneggi, degi, neggweburgi dulemar-ourwenai gwen an-daksasurmarbalid. 7Jg Ar be-sunnad sunna aimarse be egismogad, wede sana Jerusalénʼse an noniki. An Jerusalénʼse Bab-Dummad-nug-odummogega-nonikid-akale, amba yoo an ibambe-gakabo (12) gued. `I9 Geb Félix, Pablo-osunmakegala, ese achasad. Pablo weyob sogded: —Emide be dikasurgusa we-yalaga igar-nabogedga-be-maidi an nue-be-wisid. Degisoggu, an na dukin be-asabin san-bendakesokalidi an yeer itoged. tHa Judíoʼmar igar-itolenaidgi-bukwamarmogadi sogmarmogad, bela Tértulo-ibmar-sogedi nabiridbi sogye. rG]Degine, anmarga soglealid: ‘Bemar we-dulegi sunmakbiele, Dummad-Félixʼse naergebye.’ Aga anmar bese nonimarsundo. Emidi, be-sunnad sunna ese be egised, agi be dakoed, wede anmar-egi-sunmaknaid, bule nabir anmar egi sognai.” ~FuDegi-inigwele, Roma-sorda-bur-dummad, Lisiasʼye-nugadi, anmarse achanonikid, gandikidba anmargi we-dule-sunonikid. E'Deginbali, Bab-Dummadse-goled-neg-siid ichobiguarbalinad. A-ular, anmar we-dule-gasmalanad, degi, anmar-igar-mamaidba anmar saesokarmalanad. pDY”Nabir, emide we-dule dakleargu, dule-isgana-sunnad dakleardo, anmarga neg-oichodiid. Bela Judíoʼmar-bukwad-iliba gudii daed. Yamo Judíoʼmar-ourwedii daed. Aginbali, Jesús-Nazaretʼgined-sordamar-e-dummadga gudibalid. cC?Mer bar bega undar-suitii sunmakegala, anmar bega sogsundo, wis anmar-itobi an be-abeye. pBYDegisoggu, Dummad-Félixʼye, bela be anmarga ibmar-ukmaidbali, doggus-nuedye anmar bega sogmarsundo. A'Pablo-senonimargu, Tértulo, Pabloʼgi-gwisguega, Dummad-Félixʼga sogded: —Dummad, binsaed-nikaa be negsemaidbali, doggus-nuedye anmar bega sogdo. Emide, be-nuggine, anmar-yargi bogidiki negselemaid. Degi, be anmarga ibmar-barmimaidi, ibnuedga anmarga gumaid. @ !A-ibataled-sorba, dule-irwa-Babse-goled-bur-dummad-Ananíasʼye-nugadi, Judíoʼmar-girmar-dummagan-abargi Cesareaʼse nonikid. Degine, dule-irwa-sunmaked-wargwen Tértuloʼye-nugad, senonimalad. Bela wemala, Pabloʼgi-gwisguega, Dummad-Negdakmaid-asabin nonimalad. E?#ega sogded: —Dulemar-begi-gwisgunanaid-nonikile, an bega igar itogoed. Félix e-sordamarga igar uksad, “Nue edarbiagwar Herodes-neg-Pretorioʼye-nugadgi we-dule be omesmaloye.”h>I"Dummad-Félix garda-absosad-sorba, be bialidye Pabloʼga sokalid. Ciliciaʼginedye wisguargu, t=a!Amar, Cesarea-neggweburse modapmargu, Dummad-Negdakmaidga garda ukdapmalad, degi, aga Pablo-uksamarbalid. < A-oibosadgine, sordamar-nagab-nadmaladi gannar e-negse nonimalad. Sordamar-moli-birgi-sii-nadmaladdi Pabloʼba nadegumalad. f;EDegine, sordamar ega igar-uklesadba mutiki Antípatrisʼye-neg-nugadse Pablo-sesmalad. :#”Ar emide, an wisguargu, Judíoʼmar we-dule-oburgwega, igar amismarye, aga an bega we-dule barmisiid. Degine, e-isdarmaladga an sogsabalid, bese igar itonamaloye. Adi, bega nue sogmalaga, we-dulede ibigi nue-nodii dakmala. Wese an bega sogdo. Be itogua, deese.” {9oAgi an dakalid, unnila Judíoʼmar na e-igar-maidgi-yolediiye-sogedbali we-dulegi gwisgunanai. Ar andi an dakedi, gwen neg-oakalossur an daked. Degisoggu, gwen-oburgwileged-igar ega maisulid, degi, esgaryagi meted-igar ega gwen-maisurbalid. 8Nue-wisguegala, wede ibiga Judíoʼmar Pablo-isdar-dakmala, Judío-dummagan-igar-nabiromaladse igar-itogegala an seapid. !7;”Emide, Judíoʼmar, we-dule-gasmalad. Oburgwesokarmalanad. An wisguargua, we-dule, Roma-duleye, an-sordamar-abargi, Judíoʼmar-annik an suapmalad. e6C“Wegi Claudio-Lisias, Dummad-Félixʼga garda-barmisiid. ”Bitigi be nued-gudina gadin. K5Roma-sorda-bur-dummad amarba weyob garda narmakar barmisad: 4”Deginbali, Pablo-sedega moli-amimarbalo, adi, nuedgi, gwen akar-gussuli Dummad-Negdakmaid-Félixʼye-nugadse, Pablo moegar.” 31Roma-sorda-bur-dummadi sordamar-dulatar-sediid-warbogwadse gochad, ega weyob igar uksad: —Emi-mutik Cesarea-neggweburse be Pablo-sedmalaga wachi-ilabakebakad-idu (9), guakwaa sordamar be urbemalo. Weyob-mergu sordamar be sedoed: Sordamar-nagab-nanamalad, dulataled-ilabo (200). Moli-birgi-sii-nanamalad, dulapaa-gakambe (70). Degi, sordamar-eswar-swiswidikidgi-urwemalad, dulataled-ilabo (200). ~~}}'|w{rzJy:xwvv(tss7rqnploon.mtlk]jihgff9ed[cbbMaa,`~`%__^L]]\[ZY>XWVU~TSRQPONMjLK J:IVHH:G&FEDDC?BBMAE@O??%>R=#<;::1988>7665q4N3B2110D/x.@-,,\+u*))($'&& %$#"!!d U>@y:|oOd P c  v` 3<{v qDAr anmar be-itomalad, bemarde Cristo-Jesúsʼgi nue-bensurmarye, degi, Jesucristoʼba-nanaimalad nue-sabmarbarye. mu UDAnmar bemarga Babse-goled-irba, Bab-Dummadga, anmar-Bab-Jesucristo-e-Babga dog-nuedye sogdaed. t /Dgwenadgan Colosas-neggweburgi Cristoʼba-nanaidse, degi, gwenadgan-gwen-galakudisurmaladse, we-garda anmar barmisiid: Bab-Dummad anmar-Baba, degi, Bab-Jesucristo, bemargi nued binsamarsun, degi, ulubgi-bogidik bemar-itogega-imakbarsun. Pablo, Bab-Dummadga dog-nuedye soged fs IDAni Pablo, Bab-Dummad-sogedba Jesucristo-e-sapin-bur-dummadga gumogadid. Gwenad-Timoteo anbo, r r Be-Bab-Dummad-Jehová soged:“Israel-dulemar e-yargi an urboed, adi, mer yar-an-ega-uksadgi, bar onilegegar.”qyr An-Israel-dulemar-galesmalad an gannar e-yarse sedagoed. Neggweburmar-bergusad gannar na sobmarbaloed, agi na ambikumaloed.Uva-dubmar digmaloed, degi, e-vino gobdii gumaloed. Ibmar-digedgi arbamaloed, a-ibmar-sanmakoedi, gundii gumaloed.” Ap{r Bab-Jehová sogdebalid:“Ibmar-san-bukidar-welegoed-ibagan danikid, ibmar-gwag-digleged-ibagan-naidgi, amba oros-gwaggiid-dakleged, welenai guoed.Uva-digleged-ibagan-naidgi, amba uva-egurlenai guoed. Yar-dummaganba vino-binid aryomamai guoed, bela yala-senigana-imbaganba suurmakmai guoed. o{r Adi, Israel-dulemar, degi, bela dulemar an-nug-odummodimaladi, Edom-neggwebur, degi, bela neggwebur-bamalad suegar.” Nnr Bab-Jehová sogdebalid:“A-ibagi, David-meged-neg-ayarisadi, an soboed. Neg-yaa-ollogan-ambikusadi, an edioed,
degi, e-neg-bibichismalad iduar-sobaledyob, gannar an sobbaloed. mr Bab-Jehová sogdebalid:“Bela an-dulamar-isgudimalad, es-suidgi burgwemaloed. Bela sogdimaladi: Bonigan anmarse gwen nonikosurye.Anmar-oakalogosurye. Dule-deyob-sogdimaladi, bela burgwemaloed.” 5. ISRAEL-DULEMAR-GANNAR-AMBIKUOED-IBAGAN (9:11-15) lr “Igi ukub bugbugi egwalealile, napagi akwa-gwagwensaar argwansuli, deyobi, Israel-dulemar neggwebur-baigan-abargi, an egwaoed.” Ekr ”Ani an Bab-Jehová-Bur-Gandik-Maidi, we-yar-isgus-naidgi nakulemaid.Jacob-wagan napneg-naidgi an obelogoed, degi-inigwele, an bela obelogosulid.” Bab-Dummad-Jehová soged. yjkr Israel-wagan, Bab-Jehová soged: “¿Ar bemarde anga Etiopía-dulemaryob-gusursi?¿Ar ande Egiptoʼgi Israel-dulemar-onissursi? ¿Caftor-yargi Filistea-dulemar an onisbarsursi? Degi, ¿Kir-yargi Arameo-dulemar an onisbarsursi? @iyr Bab-Dummad nibaneggi na e-neg nasiksad, degi, napaneggi e-neg-sailagan nasiksabalid.Dii napaneggi-owiegala, demar-mata-obupurmakega imaked. E-nuga, Bab-Jehováʼye nugad. Mhr Bab-Jehová-Bur-Gandik-Maid, Bela-Gangued-Nikad-Maid napa ebugele, napa maludoed. Napa mullumakmai megoed,Egipto-diwar-Nilo-maiyob megoed, degi, bela dule-bukwamalad ise-boar gumaloed. igKr Israel-dulemar, e-isdarmaladse-galesa selenadapidgine, an igar-ukoed, es-suidgi amar-oburgwegar.Israel-dulemargi nue an nakulegoed. An egi-nakulegoedi, ibmar-nued ega imakegarsulid. Ibmar-isganaga imakegalad.” 5fcr Amba Carmelo-yar-birba dukuye-sogele, ase an aminaoed, degi, an gaoed.Demar-mata-wilasorse angi dukuye-sogele, amba naibe-demargined egi-warmakega an barmidoed. e r Israel-dulemar neg-uan-napa-uluba dukuye-sogele, amba an onogoed. Ar amba nibanegse nakweye-sogele, amba an amar-odegoed. 3d ar Dule-Dummad ibmar-ogumakar-ukleged-aila-dikarba-gwichi an daksad, degi, anga sogded:“Buarmar-e-bargamalad be omukue, adi, buarmar giglimakega, dulemar-e-nonogi babatidoed.Dulemar-burgosurmaladdi es-suidgi an osulogoed. Dulemar-wargwensaar wakinnosulid, wargwensaagwar durguosulid. +cOrDulemar Samaria-dorgan-e-isgudiidga ise-sogar sogdamaladi bergumaloed, bar-durguosurmaladAmarde sogmalad: ‘Dan-neggwebur-e-bab-dummad-dula-gudiidba ise-sogar an bega sogye.’ Degi, sogdamarbalid: ‘Beerseba-neggwebur-e-bab-dummad-dula-gudiidba ise-sogar an bega sogye.’ ”ebCr ”A-ibagine, yagana-yeerdaklemalad, sapingana-gandikmalad, uku-uku-itogedba negoedmaloed. gaGr Degisoggu, dulemar, Bab-Jehová-Gayaburba-amiega, igarsuli demar-mataganba namaloed. Igarsuli dad-nakwed-argan-sapiledsik, degi, dad-nakwedsik gudii gumaloed. Degi-inigwele, Bab-Jehová-gayaburba gwen amiosurmalad. `1r Bab-Jehová-Bur-Gandik-Maid sogdebalid:“Ibagan-danikid, napneggi an ukud-dummad nasikoed. We-ukudde, masgulleged an obarsulid,
degi, uku-uku-itogedgi-dii-gobleged an obarsurbalid. An obaredi, dulemar an-gayaburba-itobiedba uku-uku-gudiguoed, an obared. f_Er Be-iba-onomalad ise-bukib-binsaleged-ibaga an imakoed. Degi, be-namakmalad,
namakmalad-ise-bukib-binsaedga an imakbaloed. Bukib-binsaleged-e-mor-yoega an bemar-imakbaloed.Degi, be-nono swanga-imakega an be-imakbaloed. Machi-wargwennagwad-burgwisar, ega bonanaidaeyob ise-boar bemar bomaloed, degi, ibagan nunmaked-dummad-nai bergudoed.” ^7r Bab-Jehová-Bur-Gandik-Maid sogdebalid:“A-ibagi, yorukudba dad-galegega an imakoed, degi, napneggi ibginedba negsichid an nasikoed. :]mrDeyob bela neg-guoed-ulale, ¿napade giglimakosuli? ¿Bela e-dulamar boosurmala?Bela napa, Nilo-diwar-engumaiyobi megoed, dogdoed. Agi Egipto-diwar-ilideyobi, ilidoed.” \rBab-Jehová, Jacob-dulemar-e-san-dummarba-imakedgi, ise-sogar sogded: “Ibmar be imaksamaladi, an gwen iegosulid. 0[YrOrosgwaggi-dakleged-e-solamar bemar manigi ukdamalad. Bemar dule-wilegana manigi bakdamarbalid, degi, dule-ibmar-abedimalad nag-uka-gwagwengi unnir bakdamarbalid.” MZr”Bemar sogmalad:‘Anmar ibmar-gwagmar manigi ukega, ¿sana we nii-gebe-gwisgusad-e-iba berguoe? Anmar ibmar-gwag-orosgi-dakleged-trigo manigi ukega, ¿sana we itoged-iba berguoe?’ ”Bemar ibmar-nibirgi-uked bur ichee-gued abediid. E-manidi odummoged abediid. Emar-yardakega nibir-nuedsulid ebudamalad. sY_rNue be an itomalo, bemar, dulemar-wilegana sabsur-imakmalad, bemar, dule-wilegana obelodimarbalid. UX#rBab-Jehová-Bur-Gandik-Maid sogded: —A-ibagangi, reyneggi-namaklemalad, boedga guoed. Dulemar-bukidar yogasaar burgwar-burgwar omilede gumaloed. Degi, bogidikidgi muimar yogasaar metemaloed. !W;rDegi, anse egichided: —Amós, we, ¿ibu be dake? Degi, an abin-sogde: —Garbagi sapi-san-gorogana-bukwa an daked. Degidgine, Bab-Jehová anga sogded: —Israel-dulemar-e-bergued-ibagan warmaknonikid. Ibmar-san-gorogwayobi berguoed. Israel-dulemarga e-isgued bar an eliosulid. kV QrBab-Jehová-Bur-Gandik-Maid, negburgan anga oyosbalid: Garbagi sapi-san-gorogwad-bukwa an daksad. 3U_r”Agala, Bab-Jehová weyob bega soged:‘Be-ome neggweburgi ibmarbina na san-urmakdii guoed. Be-masmala, degi, be-bunamala es-suidgi oburgwilegoed.Be-napamar wilubsaar mimilegoed. Degi, bedi, be-yargi burgosulid.Israel-dulemardi e-yargi dikasuli gales seledmaloed.’ ”bT=rDegisoggu, Amasías, Bab-Jehová-gayaburba be itoge: ”Bede soged:‘Mer Bab-Jehová-ibmar-imakoedgi Israel-dulemarga gandikidgi sunmakoye. Mer Bab-Jehová-gayaburbagi Isaac-waganga gandikidgi sunmakbaloye.’ S rDegi-inigwele, Bab-Jehová sibad-edarbedgi an-onosad. Anga sogsad: ‘An-gayaburbagi be an-Israel-dulemarga be sunmaknaye.’ >RurAmós, Amasías-abin sogded: —An Bab-Dummad-gayaburba-barsoged-dulesulid, an a-machisurbalid. Unnila, an sibad-wawaad-edarbed-dule gued, higuera-sapigi an arbaed-dulebalid. Qr Melle bar Betel-neggweburgi, Bab-Jehová-igargi be sunmaknoniko, ar Betelʼde, rey-e-neg-islidikidid, rey-e-bab-dummadse-goled-negad. 5Pcr Geb degi, Amasías, Amósʼga sogded: —¡Dule-negburgan-daked, be wegi-gudiid be nae! Ar be mas-gunbiele, Judá-yarse be nae. Agi, Bab-Jehová-igargi be sunmaknae. ~Our Ar ade, Amós sogdiid:‘Rey-Jeroboam es-suidgi burgoye. Israel-dulemardi e-yargi gales seledmarmogoye.’ ” bN=r Degidgine, Betel-neggweburgined-dule-irwa-Babse-goled-Amasías, Israel-rey-Jeroboamʼga gayaburba barmisad: “Amós, Israel-sordamar-abargi begi gwisgudiid. Ar Amós-sunmakedba Israel-dulemar binsaed-galediid. SMr Isaac-wagan-e-bab-dummaganse-goled-ailamar bela osulolegoed, degi, Israel-e-bab-dummaganse-goled-negmar bela bibisgoed.Jeroboam-e-gwenadgan es-suidgi an oberguoed. Amasías, Amósʼgi gwichigusad =LsrDegi, Bab-Jehová anse egichialid: —Amós, ¿wede ibu be dake? An abin-sogded: —Dubgi gingwa-nai an daked. Degidgine, Bab-Jehová anga sogded: —Dubgi-gingwa-naidi, an-Israel-dulemar-abargi an obatoed, adi, wilubdakega, bule inniki-gudimardibeye. Inniki-gudisulile, bar an ega e-isgued eliosulid. @KyrBab-Jehová, anga negburgan-baid oyosbalid: An daked, Bab-Jehová galu-matusulid-nuekwa-sobaled-nagaba gwichi. Degi, neg-wilubsaed-dubgi-gingwa-naid e-argangi-gani, an dakalid. bJ=rDegidgine, Bab-Jehová wiledakde, sogded: —Degir nabir, an deyob neg imakosulid. BI}rDeyob an daksagu, binnasuli an goted: —Bab-Dummad-Jehováʼye, bese wilesakwaa an egisye, soo be oginye. Degisulile, ¿ar igi Jacob-wagande bar bukuosunna? Unnila iche gumalad. iHKrGeb degi, Bab-Jehová-Bur-Gandik-Maid, negburgan-baid anse oyosbalid: An daked, Bab-Jehová dule-sabsur-odurdakega soose gote. Degi, soo napa-urba demar-wilasailad dinnaa imaksad. Degine, nainugan bela swanga imaksad. bG=rDegidgine, Bab-Jehová wiledakde, sogded: —Degir nabir, an deyob neg imakosulid. qF[rDegi, sesmar napaneggi gaganse-bakale, bela obelosgua, binnasuli an goted: —An-Bab-Jehová-Bur-Gandik-Maidye, an bese wilesakwaa egisye, Jacob-waganga isgued be eliye. ¿Ar igi Jacob-wagande bar bukuosunna? Unnila ichee gumalad. PE rBab-Jehová-Bur-Gandik-Maid, we-negburgan anga oyosad: Reyga ibmar-gwag-orosgi-dakleged-ukleged-welesad-sorba, a-gwag gannar ainiali an dakalid. Agi Bab-Jehová sesmar-bukidar urbenai an dakarbalid. ~DurDegisoggu, Israel-dulemar, Bab-Jehová-Bela-Gangued-Nikadi soged: “Bemargi neggwebur-soggwen gwichiguega an imakoed.A-neggwebur ise-mesagwale bemar-imakoed. Hamatʼse-doglemaid-akale, Arabá-diwar-maidse, bemar ese odurdaklegoed.”C}r Bemar ibmar-gwen-imaksasulidgi be wergudimalad. Be sogmalad: “Anmar-ganguedgi anmarde gargangued nikusmarye.” cB?r ¿Ar molimar akwa-dummagan-imbaba abarmaksi? ¿Ar akwa-dummagangi nabir moli-bebe-nikad napa imusi?Ar bemardi, igar-innikigwad, ibmar-isganaga obinnismalad. Igar-innikigwad-selemaid, boniga be obinnismalad. hAIr Ar Bab-Jehová igar-ukdoed: Neg-dummagan bibisgeye, degi, neg-burwigana ubigwar imakye. @r Geb e-gwenad-gwensak muimar-ogumakega, a-negse muimar-sudanikile, dule-neggi-gudiidga weyob sogdoed: “¿Dule-baid amba be-walik gudii?” Geb dule weyob abin sogdoed: “Suli.” Geb degidgine, ega sogdoed: “¡Boogwa! Anmar geg Bab-Jehová-nug obared.” `?9r Weyob neg gudoed: Dule neg-gwagwengi e-ambe (10) dula besale, bela burgwemaloed. 4>arBab-Dummad-Jehová na dukin ise-sogar imaksad. Bab-Dummad-Jehová-Bela-Gangued-Nikad weyob soged:“Jacob-wagan san-dummarba-imaked an isdar-daked. E-neg-gandikmalad an sae-daked.Agala, e-neggwebur e-isdarmaladga an urmakoed, degi, bela e-ibmar-nikadi an e-isdarmaladga urmakoed.” H= rA-ulale, emidi bemar-inse dulemar-galesa-seledmaloed-iduar seledmaloed, deyobi, dulemar-galagwensur-iba-onomalad berguoed.” Israel-dulemar-san-dummarba-itoged-ular, Bab-Jehová sae-itoged 9<krBemar nog-dummagangi vino be gobdimalad. Degi, ina-wawadikid-nuegan be ebudimarbalid.Ar José-e-wagan-e-neg-bibichisadba nunmaked-dummad, eba nunmak be itosurmalad. (;IrBemar, David-namakeyob namakye be sogmalanad, yogasaar be namakmalad.Gar-cítaraʼba be namakdedamalad. Be-itoleged, gar-gormalad be obinyedamalad. %:CrBe-gabed-megmaladgi elefante-nugar-goamar nanaid, a-megedgi na be megdimalad, degi, be-gan-siged-mua-muad-dummadgi be bilikwaa sigdimalad.A-gangi-sii, bemar sibad-wawaad-mimmigan-e-galugi-sulearmalad gundimalad, degi, moli-bebe-nikad-senigana-wardummagan be gundimarbalid. i9KrBemar iba-isgana obangumarye be bimalad, aka, be neg-nue-gagaled-iba warmakega imakmalad. 8 rCalne-neggweburse be namar, nue be dakmalo. Agi bukwa, Hamat-neggwebur-dummadse be namarbalo.Geb sorba Filistea-neggwebur-Gatʼye-nugadse be namarbalo. ¿Ar bemarde we-neggweburmargi bur obinmarde? ¿Bemar-yarde bur we-yarmarba dummadye sogde? 7 9rAmós sogdebalid:“Dule-Sión-neggweburgi-baisuli-itodimalad, ¡duledar-wilesmar! Samaria-yargi-dobsulidba-gudidimalad, ¡duledar-wilesmar!Dule-nug-nikamalad neggwebur-dummagangi-mamaid, ¡duledar-wilesmar! A-dulemarse Israel-dulemar bendakleged egisnaddamalad. 63rDegisoggu, dikasuli Damasco-neggwebur-dakasik an be-balimetemaloed.” Bab-Jehová deyob soged. E-nuga, Bab-Dummad-Bela-Gangued-Nikadye nugad.A5{rEmide, bemarde nuchu-Moloc-e-neg-sobaled be semamaid. Degi, nuchu-Quiún be semamaid.Wemarde niisgwa-e-nuchumar-nanaed, bemar we-ibmarmar-sobsamaladi, gwen Bab-Dummadsulid. P4r”Israel-dulemar, bemar birga-dulabo (40) nega-dulesulidganba gudigusmargua,¿anga be napiragwadgi ibmar-ogumakar-ukleged uksamarsi? ¿Anga be napiragwadgi ibmar-ukleged uksamarsi? Suli. 3rBur, dii-aryomaiyobi, igar-naboleged galesuli selemai abeleged, degi, diwar-suurmakmaiyobi, igar-innikimalad selemai abeleged. X2)rBe-namaked-oimaksiid an itobisulid. Be-gar-cítara-goled, an itobisulid. d1ArAr bemar anga be-ibmar-ogumakar-ukleged ukele, an abingaosulid. Ibmar-gwagmar anga be ukele, an abingaosurbalid.Amba gwenatigwar-guega moli-bebe-nikad-senigana-wardummagan-ukleged, an be-ibe abingaosurbalid. ,0QrBab-Jehová sogdebalid:“Ibamar be anga onogedi, an isdar-daked. Bemar bulakwaa an-nug-odummogega itoakwaa-anse-gormaladi, yeer-ito an-imaksulid. !/;rBab-Jehová-sabsur-odurdaked-ibade negasichidbi-nai guoed, neg-meegwad-nai guosulid. Bela neg-gubyagwaledbi-nai guoed, neg dale-dalesaar daklegosulid. ~.urDule aisaar achumigur-idu-wakinmaiyob guoenad, degi-inigwele, wiob-abingudagoed. Deyobiyobi, a-iba ega guoed.Dule e-negyaba-dogmaile, galugi akadapiyob guoed, galugi-akadapidba naibegi-warmaksayobi guoed. Deyobiyobi, a-iba ega guoed. 2-]rDule, Bab-Jehová-sabsur-odurdaked-iba-abitogele, ¡duledar-wilesmar! ¿Ar ibiga we-ibade edarbesunna?Ar we-iba negasichidbi naguoed, neg-meegwad naguosulid. ,rAn sabsur-bemar-wiodanikile, bela uva-digarmaladba dule-boe itolegoed. Ani an Bab-Jehová-guedi weyob soged.” Bab-Jehová-e-iba ++OrAgala, Bab-Dummad-Jehová-Bela-Gangued-Nika-Maid weyob soged:“Bela-dule-ambikumaladgi, dulemar-ise-boale itolegoed, degi, bela galimbaba wile-itolegedba binnasur-gornanai itolegoed.Bomalaga sapur-dorganse gorlegoed, degi, bomalaga dulemar-manigi-bomaladse gorlegoed. O*rIgar-isgana be obane, igar-nuedbina be soge, igar-nabiroleged-neggi, igar-innikigwadba igar be nabomala.Abakale, Bab-Dummad-Jehová-Bela-Gangued-Nika-Maid, José-wagan-besmalad wile dakalile. 1)[rMelle igar-isgana be amimala, bur igar-nued be amimala, adi, be dula-gudii gumaloed.Degidbali, Bab-Dummad-Jehová-Bela-Gangued-Nikadi, bemarba gudii guoed. r(]r Agala, weyob neg-gunaidgine, dule-binsaed-nikadaedi bogi gudidaed. Ar ade, we-ibagande nuedsulid. r']r Bemar-ibmar-isgana-yaisur-imaksad an wisid, be-isgumalad-yaisulid an wisid. Bemar, dule-innikigwad ibgwensur imaked, igar-nabolemaladgi emarse be manigi baklemalad. Degine, igar-nabolegedgi dule-wileganagi be gwisgumalad. &r Ar bemar, dule-wilegana ibigwensuli imakmarsoggu, degi, orosgi-dakleged-trigoʼgi, mani-galeged-bennuked ega be igar-mesismarsoggu,
a-ulale, be-akwa-neg-sobsamaladgi, be megosurmalad. Degine, nainugi be-uva-naid-e-vino gwen be gobosurmalad. %r Bemar, igar-nudaked-neggi dule-igar-nudakega-arbamaladi, isdar dakmalad, degi, dule-napira-ibmar-soged, isdar be dakmarbalid. ^$5r Bab-Jehová neggandikmalad osuloged, dule-ambikued-neggandikmalad osulobalid. E#rBab-Dummad niisgwa-danaled Pléyadesʼye-bileged obinnisad, degi, niisgwa-baigan Oriónʼye-bileged obinnisbalid.Bab-Dummad neg-sipusulidi, neg-meegwadga imaked, degi, neg-meegwad, negsichidga imakbalid.Bab-Dummad demar-bukibse goled. Geb napneggi dii-owiega imaked. ¡E-nuga, Bab-Jehováʼye nugad! k"OrIgar-innikigwadi, igar-isganaga be imakmalad. Bur Igar-napiragwadi obanagwar be imakmalad. M!rBab-Jehová be amimala, adi, be dula-gudii gumaloed. Degisulile, Bab-Jehová José-wagangi sooyobi aidenonikoed,We-soo, bela Betel-neggwebur ogumakoed. Dule we-soo-oginnega sate guoed. o WrMelle be Betel-neggweburse bar namala.Gilgal-neggweburse melle be bar namala, degi, Beerseba-neggweburse melle be bar namarbali,
ar ade, Gilgal-dulemar galesa seledmaloed, degi, Betel-neggweburdi bela berguoed.” iKrBab-Jehová Israel-dulemarga weyob soged:“Be an-amimalale, be dula-gudii gumaloed. rBab-Jehová-Bur-Gandik-Maid, Israel-dulemarga weyob soged:“Neggwebur-gwensak sorda-miligwen (1,000) bila-onogedse-naele, unnila dulatar (100) durgumaloed.Ar neggwebur-gwensak dulatar (100) bila-onogedse-naele, unnila e-ambe (10) durgumaloed.” /Wr“Israel-dulemar yagwa-swilidik-yeerdaklegedyobid, be sabsur-omukulesmalad. Bar be gannar gwisguosulid.Napagi meremai be guoed, dule-be-ogwised sate guoed.” f GrIsrael-dulemar, nue itomalo, gayaburba-wile-itoged-namaklegedgi, an bega namaksokalid. `9r Dule-yarmar-nasiksadi, burwamar-obinnisadi, dulemarga-ibmar-guoed-sogedi, Bab-Jehováʼye nugad. Neg-meegwad, negsichidga obinyedi, yarmar-birgi-nanaedi, Bab-Jehováʼye nugad, Bab-Dummad-Bela-Gangued-Nikadid.Kr ”Israel-dulemar, be anse aibilissurmalad-ulale, an begi gwichigumogoed. Israel-dulemar, begi an gwisguosoggu, an-iduar guakwa be gudimalo. Ar bemar we-ibmar-guoedi igar-gaosurmalad.”  r ”An Sodoma-neggwebur-wiosayobi, degi, Gomorra-neggwebur-wiosayobi, an bemar-wiosmogad. Bemar suar soose-negabar-gummaksayobi gusmalad.Degite, bemar deyob-gusmar-inigwele, gwen gannar anse aibilissurmalad. Ani an Bab-Jehová-guedi weyob soged. Or ”Egipto-dulemargi bonigan an barmisgusayobi, an bemargi barmisgusad. Es-suidgi be-sapingan an oburgwisad,
e-molimar-galesmalad an ogilosbalid. Dule-burgwismalad-e-mui-yapanned neg-gagasa an nasiksad.Degite, bemar deyob-gusmar-inigwele, gwen gannar anse aibilissurmalad. Ani an Bab-Jehová-guedi weyob soged. q[r ”Be-ibmar-digarmalad bonigangi an obelosad, neg-uedikidba an dinare imaksad.Sesmar be-nainugan obelosad, sesmar be-uva-digar-nanaid oburgwisad.Sesmar be-higuera-sapimar obelosad, degi, be-olivo-sapimar obelosbalid.Degite, bemar-ibe deyob-ibmar-gus-inigwele, bemar gwen gannar anse aibilissurmalad. Ani an Bab-Jehová-guedi weyob soged. {orDegisoggu, dulemar neggwebur-baid-baidse dii-amidii gusmalad. Wis-gobsamar-inigwele, amba uku-uku-itogedi surgussurmalad.Degite, bemar deyob-gusmar-inigwele, gwen gannar anse aibilissurmalad. Ani an Bab-Jehová-guedi weyob soged. yr”Nii-warbaase ibmar-gwag-welegoed-iduale, dii bar an owissulid. Unnila neggwebur-gwagwengi dii an owisad. Neggwebur-baidgindi dii an owissulid.Nainu-gwensakgi dii-winai gusad. Baid-nainugindi dii wissulid, abali, nainu dingude gusad. jMr“Ani an bela be-neggweburmargi ukud-dummad nasiksad, bela be-dulemar-bukwadga masgulleged an osulosad.Degite, bemar deyob-gusmar-inigwele, gwen gannar anse aibilissurmalad. Ani an Bab-Jehová-guedi weyob soged.  rDog-nuedye-sogega, madu-ina-nikad be ogumaknamar. Bela dule be owisomala,
na ibmar-ukleged e-itoleged-ukbiedba ibmar sedamaloye. Ar Israel-dulemar, weyob abemalad. Ani an Bab-Jehová-guedi weyob soged.” Israel-dulemar Bab-Dummadba yapa ibsaed pYr“Betel-neggweburse be namar, ase be isgunamar.Gilgal-neggweburse be namar, bur bule ase isgudii be sanamar.Bane-bane wakudaryalaba ibmar-ukleged be uknamar. Ibapaagi ibmar-ambegi-gwensak-ukleged (10%) be uknamar. RrBemar neggwebur-galu-matusulid-ayaroedbali ilekwaa ainimai gumaloed. Geb Hermón-yarse be-metemaloed. Ani an Bab-Jehová-guedi weyob soged.” Israel-dulemar sabsur-odurdakleged amba itosurmalad T!rBab-Jehová-Bur-Gandik-Maidi, e-san-isligwaledba ise-sogar soged:“Bemargi ibagan-dani, bemar belagwable akegi ebipilemai gumaloed, achwer-nugar-dummagangi-gales be ebipilemai gumaloed. ' IrBemar, omegan-Samariaʼginmalad, an bega ibmar-sogoed be itomar: Bemar, Basán-yalagi moli-bebe-nikad-ome-wardummaganyob gumalad.Bemar, dule-wilegana sabsur-wiobukmalad, ise-mesagwale, be dule-wilegana imakbukmalad.Be-suimargarbela be sogbukwadamalad: “Vino anga sedaye.” }rDii-wied-ibagi-obunnoged-negmar bela an bibisgoed, yorgi-obunnoged-negmar bela an eyaroed.Akwa-marfilʼye-nugadgi negmar-sobarmalad bela an osulogoed. Bukidar nega-dummagan-bubukwadi an eyaroed. Ani an Bab-Jehová-guedi we-ibmar soged.”p Yr”Israel-dorgan e-ibmar-isgana-imaksad-ulale, an sabsur-odurdakoed-ibagine, Betelʼgi e-ibmar-ogumakar-ukleged-ailamar an obelogoed.Ibmar-ogumakar-ukleged-ailagi moli-bebegiid-bukwad an bibisgoed, bela napagi an mioed.  'r Bab-Dummad-Jehová-Bela-Gangued-Nika-Maid weyob soged:“Nuekwa be an-itomalo. Jacob-dulemarga iduakwaa be ibmar sogmarmogo. ] 3r Bab-Jehová weyob soged:“Igi-sibad-wawaad-edarbedi, e-sibad-wawaad achumigurse-galealile, aisaar na bendaknaidae, degi-inigwele, unnila e-malibi, e-uayadukubidibe na gadapdae,
deyobi, wis Israel-dorgan-Samariaʼgi-bukwadi san-onogoed. Deyobi, wis Israel-dorgan-Damasco-neggweburgi gan-mua-muadgi-sigmaladi, san-onogoed.” \ 1r A-ulale, Bab-Jehová-Bur-Gandik-Maid weyob soged:“Be-isdarmalad-wargwen gandikidgi be-yar sunonikoed. Be-neggandikmaladi bela bei earmaloed. Be-reynegmargi-ibmar-nuegan-bukwad bela bei sumaloed.”  /r Bab-Jehová soged:“Bemar, igar-innikigwadba geg nanamalad: Ar bemar sabsur-urwedgi-ibmar-sumaladid, reyneggi a-ibmar sabomaladid.” q[r Asdod-e-neggandikmaladgi binnasur be sogmalo, Egipto-yar-neg-gandikmaladgi binnasur be sogmarbalo.Weyob be sogmalo: “Samaria-yar-birse be ambikudamar, agi dobed-dummad-naid be dakdamar, agi sabsur-wilenanaid be dakdamar.” 9krAr achumigur uurmakalile, ¿doa dobguosur be ebinsae? Bab-Jehová-Bur-Gandik-Maid sunmakele, ¿doa e-gayaburba barsogosur be ebinsamoga? Israel-yala sabsur-odurdaklegoed ykrAr napiragwad, Bab-Jehová-Bur-Gandik-Maidi, e-gayaburba-barsogmaladga ibmar-sogsasuli geg ibmar imaked. 1[r¿Neggweburgi gar-trompeta gollalile, dulemar dobedba oimakardasur be ebinsae? Eye.¿Neggweburgi boni-dummadgan-noedi, Bab-Jehová imaksur be ebinsae? Eye. r¿Nuu-galu-yaba mas-sisulir, nuu galego be ebinsae? Suli. ¿Nuu-galu walagwengi ibmar-galesuli atido be ebinsae? Suli. %r¿Achumigur san ganisulile, uurmako be ebinsae? Suli. ¿Achumigur-sapingwa, e-gubya-yaba san ganisuli-maile, uurmako be ebinsae? Suli. V%r¿Dule na ebo igar-amisulile, sunna ebo-nued-gudiguo be ebinsae? Suli. *Mr“Bela-dulemar-napneggi-bukwad-abargi
unnila bemarbi an be-susad. Degi-inigwele, bela-bemar-ibmar-isgana-imaksadbali, an sabsur-bemar-odurdakoed.”  'r¡Israel-dulemar, we-gayaburba be nue itomalo! Bab-Jehová bemar-annik, degi, bela Egipto-yargi dulemar-noargusmalad-annik weyob soged: rA-ibagi, sorda-bila-onomalad-bur-gandikmaladi, uka-swili wakinmai guoed. Ani an Bab-Jehová-guedi we-ibmar soged.”~'rDule-sigumied, an-abin gwisguosurguoed.Dule-gwae-gwae-nanaed, angi wakinnosurguoed, dule moligi-sii-wakinmaile, na san-onogosulid. '}GrDule-gwae-gwae-abarmaked, angi wakinnosurguoed. Dule-dutusulid, dukin e-garganguedba bendaklegosulid.Dule-gandikidbela, dukin na e-san bendakosurmogad. D|r ”Israel-dorgan, a-ulale, an sabsur-apor bemar-imakoed, igi ur-dummad-napagined orosgwaggi-dakleged ena-danikir, ibmar-birgi-nasar ibmar gullu-gullu imake, deyob an bemar-imakoed. 9{kr Degi-inigwele, dule-anga-nugsalesad Nazareoʼye-bileged, vino-gobega be imaksamalad. An-gayaburba-barsogedga be sogsamalad: ‘Mer Bab-Jehová-gayaburbagi sunmakoye.’ z3r Deginbali, be-mimmigan-imbagi, an-gayaburba-barsogmalad an nugsasad. Be-sapingan-imbagi, dulemar-anga-nugsalesad an susbalid. A-dulemarde, Nazareo-duleye bilesmalad.Israel-dulemar, ¿weyob ibmar-gusadi napirasursi? Deyobdo. Ani an Bab-Jehová-guedi we-ibmar soged. /yWr ”Egipto-yargi-noega an bemar-imaksamalad. Nega-dulesulidganba birga-dulabo (40) an bemar-idudii gusad, adi, Amorreo-dulemar-bukwamalad-e-yala bemarga ukegar. jxMr ”We-dulemar-wagab, Amorreo-dulemar an obelosad, amar-ibe e-ibmar-nikumaid an osulosad, e-gandik-bukwad an ei osulosad.Ar Amorreo-dulemar urwaryobi sugu-inigwele, encina-sapimaryob dutusur-inigwele, an obelosad. Hw rAmarde, yogasaaledgi bab-dummaganga-ibmar-ukleged-ailamar-dikarba, mor-manigi-siid, na megega ebudamalad. Dule-mani-ganikid-ibe-vino-sulesadi, e-bab-dummaganse-goled-neggi gobdamalad. v{rDule-wilegana sabsur-ise-wilegar imaksamalad, mesagwale imaksamalad.Wileganaga igar-maidba igar nabossurmalad. Baba, galagwensuli ome-wargwengi nanadidaed, a-omegi, e-machi galagwensuli nanadidamogad.Weyob an-nug-isligwaled oichosmalad. u rBab-Jehová weyob soged:“Israel-dorgan-e-isgued nue-wilub-obicha naid. Sabsur-e-odurdaklegoedi, an ega osulogosulid.Ar Israel-dorgan, dule-nued manigi uksamalad, Israel-dorgan, dule-wilese-gudimalad sapat-gwagwen-muchub uksamarbalid. t9rA-ulale, ani an Judá-yargi soo barmidoed, Jerusalén-e-neg-gandikmalad bela gummakoed.” 2. BAB-JEHOVÁ, ISRAEL-YAR-NAID SABSUR-ODURDAKOED (2:6-16) RsrBab-Jehová weyob soged:“Judá-dorgan-e-isgued nue-wilub-obicha naid. Sabsur-e-odurdaklegoedi, an ega osulogosulid.Ar Judá-dorgan, e-gakansamaladba Bab-Jehová-Igar-Maidgi aibatemalad, Bab-Jehová-Igar-Sogmaidba nanassurmalad.Bab-dummadyob-imaklemaladba nanasmalad, e-dadgan-nanasadba nanasmarmogad. =rsrE-dummad-negsemaid, e-dulemar-wagab an osulogoed. E-dummagan belagwable an eba obelogoed. Ani an Bab-Jehová-guedi we-ibmar soged.” Bab-Jehová Judá-yar-naid sabsur-odurdakoed 6qerAni an Moab-yala, soogi ogumakoed, Queriot-neg-gandikmalad bela gummakoed.Moab-dulemar bilagi-oimaknanaid-abalagi berguoed, gar-trompeta-gornaid-abalagi burgoed. Qp rBab-Jehová weyob soged:“Moab-dorgan-e-isgued nue-wilub-obicha-naid. Sabsur-e-odurdaklegoedi, an ega osulogosulid.Ar Moab-dulemar, Edom-e-rey-garmar ogumaksad, burubi-guedse imaksad. o rAmón-dorgan-e-rey gales seledoed, bela e-dummagan eba gales seledmogoed. Ani an Bab-Jehová-guedi we-ibmar soged.”^n 7rAni an Rabá-neggwebur-e-galu-matusurmalad soogi ogumakoed, e-neg-gandikmalad bela gummakoed.Bila-onolenaidgi oimaknanaidaeyob, sabsur-oimaknanai gumaloed. Burwa-dummad-uurmakmaiyob, neg-oimaknai guoed. ~m wr Bab-Jehová weyob soged:“Amón-dorgan-e-isgued nue-wilub-obicha naid. Sabsur-e-odurdaklegoedi, an ega osulogosulid.Ar Amón-dorgan, na e-yarmar-abingunanaid onasogega, Galaad-omegan-gurgin-nikamalad-ibe saban-maris nanaed. l %r Ani an Temán-neggwebur, soogi ogumakoed, Bosra-neggwebur-e-neg-gandikmalad bela gummakoed.” Bab-Jehová Amón-yar-naid sabsur-odurdakoed ,k Sr Bab-Jehová weyob soged:“Edom-dorgan-e-isgued nue-wilub-obicha-naid. Sabsur-e-odurdaklegoedi, an ega osulogosulid.Ar ade, Edom-dorgan, e-gwenadgan-wile-daksasulid. Es-suidyalaba balegicha gusmalad.Ar na saed-itoged ulubgi bargadsurmalad, e-urwed gwen iessurmalad. j r Ani an Tiro-galu-matusurmalad, soogi ogumakoed. E-neg-gandikmalad-bukwad bela gummakoed.” Bab-Jehová Edom-yar-naid sabsur-odurdakoed i 1r Bab-Jehová weyob soged:“Tiro-dorgan-e-isgued nue-wilub-obicha naid. Sabsur-e-odurdaklegoedi, an ega osulogosulid.Ar ade, Tiro-dorgan, bela dulemar-gasa-sesmaladi, Edom-dorganga maiga manigi uksamalad. Na gwenatigwar-gued-igar-ebo-mesismalad iesmalad. 9h mrAsdod-dorgan-bukwamalad an osulogoed. Ascalón-neggweburgi dummagan-mamaid an obelogoed.Ecrón-neggweburgi gannar an-ganguedba an gwichigudoed, Filistea-dule-napi-ambikumaloed bela an obelomogoed. Ani an Bab-Jehová Bela-Gangued-Nikadi we-ibmar soged.” Bab-Jehová Tiro-yar-naid sabsur-odurdakoed pg [rAni an Gaza-neggwebur-e-galu-matusulid, soogi ogumakoed. E-neg-gandikmalad-bukwad bela gummakoed. f rBab-Jehová weyob soged:“Gaza-dorgan-e-isgued nue-wilub-obicha naid. Sabsur-e-odurdaklegoedi, an ega osulogosulid.Ar ade, Gaza-dorgan, bela neggweburmargi-dulemar-bukwad galesa sesmalad, geb Edom-dorganga maiga manigi uksamalad. -e UrDamasco-neggwebur-yawagak-esgoromar an bibisgoed, Avén-nebagi dule-bukwad an obelogoed.Bet-Edénʼgi dummaganga-mamaid an osulogoed. Siria-dulemar yogasaar-gales Kirʼye-yar-nugadse barmiledmaloed. Ani an Bab-Jehová-guedi we-ibmar soged.” Bab-Jehová Gaza-yar-naid sabsur-odurdakoed cd ArAni an Rey-Hazael-e-neg, soogi ogumakoed, Ben-Adad-e-neg-gandikmalad bela gummakoed. c rBab-Jehová weyob soged:“Damasco-dorgan-e-isgued nue-wilub-obicha naid. Sabsur-e-odurdaklegoedi, an ega osulogosulid.Ar ade, Damasco-dorgan undar-beedse Galaad-dulemar-wiosad. Esgoro-nugar-nikadgi-ibmar-durwilegeyobi Galaad-imaksamalad. $b CrAmós sogded:“Sión-yala-akale, Bab-Jehová uludagoed, Jerusalén-akale, mar-goledyob e-gayaburba gordagoed.Sibad-wawaad-nikamalad-e-nainugi gagan-ara-ara-nanaid bela bergudoed. Carmelo-yar-birigi-gagan-nanaid dingudoed.” Bab-Jehová Damasco-yar-naid sabsur-odurdakoed a rWe, Amós-e-gayaburbado. Amósʼde Tecoa-neggweburginedid, sibad-wawaad-akwed-duled. Amós, Israel-yargi birgabose negabandur-noed-iduar, negburgan daksad. Deunni, Uzías, Judá-e-reyga-maid, degi, Joás-machi-Jeroboam, Israel-e-reyga maidginmogad. ,`QPablo, dobsuli, dule-e-igar-gadisuli, aimarga Bab-Dummad-e-negdakmaidgi sunmakdii gusad. Degi, Dummad-Jesucristo-igargi aimar-odurdakdii gusbalid. Be itogua.|_qAgi Pablo nue birgabo e-neg-bennukmai-gusadgi megisad. Bela dulemar-ese-iirmakmai-gusmalad-abindakmai gusad. s^_Pablo wegi-sogsad-sorba, Judíoʼmar ainidmarsunnad, na beedse abin-abin igarba imaknadap gusmalad. ] ”Degisoggu, bemar wisigar, we-ulubgi-Bab-Dummadgi-abonolegedi, Judíoʼsurmaladga uklenaisunnad, ar amardi itogoed.” T\!We-dulemar-e-gwage dutusuli gudmalad, akusunna-ibmar-itoge nadmalad.Akusunna-ibmar-dakedga gudmalad, akusunna ibmar itodmalad.Degisulile, e-ibyagwale ibmar-dakdoed, e-uayagwale ibmar-itodoed,
degi, e-gwagegi magar-ibmar-itodoed, e-isguedga bukib binsadmaloed. Degidbali, nudake an dakledagoed.’ ” Isaías 6:9-10 .}}=|{]zzyxxwwxv"uttss)r-poo;numllpkjjjihgff{edcbb.a8``'_<^N]]<\[[AZZzYXXEWW8VVQUSS RQPPOO]NNMgLLfKK=JIIeHH,GGFHEoD|CuBBvA@@??`==;::G9O88776U544k3311 0..-,,K+|*))5('c%%5$~##"?!!B T;Uyw$FJ wH  Iu 6 M  yveTAr bemar gar-trompeta, gar-flauta, gar-cítara, gar-salterio, gar-arpa, gar-zampoña, degi, garmar-gormalad-bamalad gote-itodele, Rey-ibmar-duleyob-orgi-sobaled-sobsad-asabin, napase wagar dullu-imakmaloed, degi, e-nug-odummomarbaloed. RTDegine, reyga gayaburba-berbemalad, weyobi, iseedi gordii gusad: “Bemarga, neggweburmarga, dulemar-yar-baid-baidgi-bukwamaladga, degi, gwabindukumar-akar-akar-sunmakmaladga weyob igar-ukleged: )KTDegisoggu, yar-nanaid-e-dummagan, igar-nabomalad-e-dummagan, neggwebur-danar-danar-bukwamalad-e-dummagan, dule-binsaed-dakmalad, dule-mani-dakmalad, dule-igar-nabomalad, bela dummagan-gudimalad, Nabucodonosor-ibmar-duleyob-orgi-sobsad-oyolesokalid-dakega, a-asabin bela ambikunonimalad. veTGeb Rey-Nabucodonosor igar-uksad, bela yar-nanaidgi-dummagan-mamaidse, igar-nabomalad-e-dummaganse, sordamar-bila-onomalad-e-dummaganse, neggwebur-danar-danar-bukwamalad-e-dummaganse, dule-binsaed-dakmaladse, dule-mani-dakmaladse, dule-igar-nabomaladse, bela dummagan-gudimaladse gornamarye, adi, Nabucodonosor-ibmar-duleyob-orgi-sobsad-oyolesokalid dakdamalagar. m UTRey-Nabucodonosor ibmar-duleyob-orgi-sobaled-sobega igar-uksad. We-ibmar-duleyob-orgi-sobaledi, daliambe-gakatale (15) nibgued, e-wardunguedi daligwen-gaka-negabalad. We-ibmar Babilonia-yargi, Dura-neba-naidgi sobar-ogwichisad. ]3T1Geb degine, Daniel reyse egichisad, e-aimar-Sadrac, Mesac, degi, Abednego, dummaganga onugsamoye. A-sogedbali, rey, we-masmala Babilonia-yargi ega ibmar-akwega onugsasad. Danielʼdi rey-walik arbadii gusad.q[T0Geb degine, Rey-Nabucodonosor dummadga Daniel-nug-imaksad, geb ibmar-nuegan-bukidar ega uksabalid. Deginbali, rey, bela Babilonia-yar-naidgi-negseega, degi, dule-binsaed-nued-nikamalad-e-dummadga-guega Daniel-nug-imaksabalid. r]T/Rey-Nabucodonosor, Danielʼga weyob sogded: —Napirado. Be-Bab-Dummadi, bamalad-bab-dummagan-e-Bab-Dummadid, reymar-mamaid-e-Dummadbalid. Be-Bab-Dummad, bela igarmar-burbar-mamaid oduloged. A-ulale, an-gabdaksad be nabir odulosad. *MT.Rey-Nabucodonosor, weyob itosgua, Daniel-asabin bebe napase dulluu imaksad. Geb Danielʼga ina-wawagwad-ogaega, degine, ibmar-nuegan-ukega igar-uksabalid. >uT-Dummad, be daksagusad, akwa-dummad dule-gwen-barmassuli yar-birgi argwannargusad. We-akwa ibmar-duleyob-sobaledgi yolenonigua, ese esgoro goa-goa-gusad, ese napsa ubi-ubi-gusad, ese esgoro-gordikid goa-goa-gusad, ese mani goa-goa-gusad, degi, ese or goa-goa-gusad. We-akwadi, we-rey-danikoed gued. ”Bab-Bur-Dummad, yoedsega igi-neg-guoe, bega oyosad. We-gabdaklesad napiragwadid, degi, e-odulolesad innikigwadid, egi bengulesulid.” eCT,”We-reymar-ibagangine, Bab-Dummad-Nibneggi-Maid, na rey-wargwen-degisadegu-reyga-megoed barmidagoed. We-reygi, dule-baid bipisaar obinosulid. Ar we-rey bur yar-bamalad-obelogoed. We-rey, degisadegu reyga megoed. 0YT+Dummad, esgoro, napsabo-oburar be daksad, we-ibmarmar na ebogwa gege achaa nagued. Deyobi, we-yar-e-dulemar na apurmaloenad, degi-inigwele, bulakwaa ambikumalosulid. T*Ar e-nag-goomar-esgorogi, degi, napsagi-sobaledi, wedi sogleged, we-yar wis gannarba negselegoed, gines nollo negselebaloed. PT)”Dummad-rey, e-nagmar, degi, e-nag-goomar, esgorogi-sobaled, degi, napsagi-sobaled be daksadi, wedi mamarar-negselegoed oyoged. Degi-inigwele, esgoro-gangued-nikadyob gangued wis nikumogoed. @yT(Napidgine, baid-rey-yar-baidgined esgoroyob-gangued-nikad nonikoed. Esgoro, igi bela ibmar-bibisge, degi, bela ubigwar-sii ibmar-imakbali, deyobi, baid-reymar-negsemamaid ese guoed. K T'”Be-sorbali, rey-yar-baidgined beba bur dule-nug-nikasulid nonikoed. A-rey-sorbali, baid-rey-yar-baidgined esgoro-gordikid-e-wilubga-gued nonikoed, adi, bela we-napneggi neg-ganonikoed.  {T&Bela dulemar-we-napneggi-bukwad, be-argan-yaurgine bega uksad. Deginbali, ibmar-durgan-sapurba-bukwad, sikwimarse-bakale, be-argan-yaurgine uksabalid. Bela wemar-birgi-dummadga-megega be imaksad. Ibmar-duleyob-sobaled-e-nono-orbiidi, we, be gued. F T%Be, rey-gued. Rey-bamalad-abargi, be rey-dummadga gued. Bab-Dummad-Nibneggi-Maid, rey-gangi-sigega be-imaksad. Gangued-nikadba-negseed, gargangued, degi, nug-dummarba-gued bega uksabalid. ^ 5T$”Dummad, weyob be gabdaksa gusad. Emisgindi, an bega soggwelo, we ibu obare: 8 iT#Geb degine, esgoro, napsa, esgoro-gordikid, mani, degi, or bela eba goamakdemarmogad. We-duleyob-ibmar-sobaled, ar igi oros-e-uka neg-yoladgine burwa-abinni mileddae, deyobi, burwa-abin miledmogad, bar gwen gwichi gussulid. Ar akwa-egi-yolenonikiddi yar-dummadga dungumai gusad. Bela napneg ganonikid. QT"”Rey, be we-ibmar-dakgwisgua, akwa-dummad dule-gwen-mecharsuli mellenonikid. We-akwa, ibmar-duleyob-sobaled e-nagmar-esgorogi, degi, napsagi-sobaledgi, yolenonikid, geb bela akwase goamaksad. W'T!E-malimar, esgorogi sobaled. E-nagmardina, esgorogi, degi, napsagi, sobaled. T E-nono, or-sunnadgi sobaled. E-binasgar, degi, e-sakwamar, manigi sobaled. E-saderwar, degine, e-duawarmar, esgoro-gordikidgi sobaled. =sT”Rey, be gabdakmaigua, ibmar-duleyob-sobaled, be-asabin bipisur-gwichi be daksad. We-duleyob-sobaled yeer-dungued, degine, binnasur gabalid. E-daklegedi swirisur-dakleged. NTAngala be-gabdaksad oyolesmogad. We-soglesulid, andi bur dule-bamaladba ibmar nue-wisye. Rey, be-gabdaksad anga-oyolesad, adi, an bega odulogega, degi, be ibmargi-binsamaigusad be magar itogegar. 'GT”Rey, be obunnomaigua, yoedse-neggumaloedgi be binsamai gualid. Geb Bab-Dummad-Nibneggi-Maid ibmar-burbarmalad-oduloged, yoedse-negguoed bega oyosad. xiTAr degi-inigwele, nibneggi Bab-Dummad gwensak-maid, abi ibmar-burbarmalad oduloged. Rey-Nabucodonosor, we-Bab-Dummad, ibagan-danikoedgi-ibmar-gumaloed, bega oyosad. Be gabmaigua, be weyob gabdaksad, degine, be weyob negburgan daksabalid. Z-TDaniel reyga weyob sogded: —Dule-binsaed-ibed-gudiid, dule-ibmar-wilubgan-burbaled-oyoged, dule-ibmar-burbaled-wisid, dule-niisgwamargi-nergualed, wemar-wargwensaale be-gabdaksad gege bega odulomalad. TGeb rey, Daniel-Beltsasarʼye-nugbalidse egichided, ega sogded: —¿An-gabdaksad, anga be sunna sogsale? ¿Anga be odulosbalile? :mTDegisoggu, Arioc rey-asabin gwae-gwae Daniel-sesad. Geb Arioc reyga weyob sogded: —Judá-dulemar-selenonikid-abargi dule-gwensak sunna bega gabdaked-oduloged an amisad. ~~uTDegigusad-sorbali, Daniel, Arioc-daknaded. Rey, Arioc-onug-imaksagusad, Babilonia-dule-binsaed-ibegan-oburgwegar. Daniel, Ariocʼga sogded: —Mer be Babilonia-dule-binsaed-ibegan oburgwe. Rey-asabin be an-sede, an ega gabdaked odulogoed. &}ETAn-dadgan-e-Bab-Dummad, an begala,
doggus-nuedye-soged, an be-nug odummobalid.Ar be anga binsaed-nikagued uksad, gargangued uksabalid.Emigindi, anmar ibmar-bese-egichad be anga oyononikid, ar rey-gabdaksad be anga odulosad.” Daniel, Nabucodonosor-e-gabdaksad odulosad .|UTBab-Dummad ibmar-burbarmalad bela oyomaid, ibmar-dukuar-mamaid bela oyomaibalid.Ibmar-negsichigi-mamaid bela magar-daked, ar Bab-Dummad neg-meegwad gued. b{=TBab-Dummad bela ibagan ogwamaid, yolamar ogwamaid.Bab-Dummad reymar-onugsamaid. Reymar-dummadga-maid obelobalid.Dule-binsaed-ibedga binsaed-nikagued uked. Dule-magar-neg-itomaladga ibmar-wisgued uked. zTDaniel weyob sogded:“Bab-Dummad-nug, degisadegu odummolesun, ar bela gangued egadid, binsaed-nued-ibed egadid. yTMutikidbali, Danielʼga rey-gabdaksad negburgan-dakedba oyolesad. A-ulale, Daniel Bab-Dummad-Nibneggi-Maidgi nued sunmakded. jxMTDegidgine, Daniel na e-aimarga sogsad, ede-nabir-rey-gabdaksad-odulogega, ega Bab-Dummad-Nibneggi-Maid-dule-wile-dakedse gormaloye. Adi, Daniel, degi, e-aimarmala, mer Babilonia-dulemar-binsaed-ibeganmarba oburgwilemalagar. ~wuTA-sorbali, Daniel e-negse naded, geb e-aimar Ananíasʼga, Misaelʼga, degi, Azaríasʼga neg-gunaid sogdapid. yvkTGeb agine, Daniel, rey-daknadgusad. Geb Daniel, gabdaked-odulogegala, reyse ibagan ega napi-osuguye egichisad. CuTDaniel, Ariocʼga sogded: “Rey, dule-binsaed-ibegan-oburgoye garda-mesisadi, ¿ibiga gwae-gwae-imakbie?” Degidgine, Arioc, Danielʼga bela ibmar-ogwasad, ibiga rey weyob igar-uksa. StTDegidbali, Daniel, sorda-Ariocʼga nuedgi, degi, ise-binsaed-nikaa ega sunmaksad. Ariocʼde, rey-sordamar-e-dummadid. We-dulede, dule-binsaed-ibegan-Babiloniaʼgi-gudimalad bato oburgwesokalinad. s3T Deyobi, gardamar meslenonikid, dulemar-binsaed-ibegan-gudidimalad bela oburgwilemaloye. Degisoggu, oburgwilegega, Daniel e-aimarmala amilearmogad. 3r_T Rey-Nabucodonosor, weyob ega sogsa-itosgua, sae-itoded, nue-uluded. Degisoggu, rey bela Babilonia-neggweburgi dule-binsaed-ibegan-gudidimalad-ogilogega igar uksad. &qET Ar dummad-rey anmarse-ibmar-egisnaidi yeer-gangued, ar dule-wargwensaale geg ega soged, unni bab-dummagan-dulemar-abargi-gudisurmaladbi, we-ibmar oduloged. pyT Geb Caldeo-dule-nerguarmalad rey-abin sogdemalad: —We-napneggine, dule-wargwensaale we-igar-be-egisnaid-oduloged gudisulid. Deginbali, rey-wargwensaale, dule-dummad-negdakmaid-wargwensaale, degi, dummad-wargwensaale, ibmar-burbaled-oyoged-nergudimaladse, dule-ibmar-burbaled-wisid-nerguarmaladse, degi, Caldeo-dulemar-binsaed-ibedmarse, weyobi, ibmar egisdisurmalad. ;ooT Bemar anga an-gabdaksad sogsurmardibe, unnila igar-soggwen bemarga maid, sabsur-odurdakleged-igar. Bemar anga gakansamalaga gunanaid, anga yogasaar ibmar-sogega gunanaid, agala bemar yoggunanaid. Degisoggu, anga an-gabdaksad sogmala, deyobi, an wisguoed, bemar sunna anga nabir we-gabdaked odulomalodibe. nTRey-Nabucodonosor abin-imakde, ega sogded: —Bato an igar-mesisad. A-igar bemar nue-wisid, a-ulale, bemar yamo weyob gunanaid. xmiTDule-nergumalad gannar reyga sogdemalad: —Rey, be anmarga be-gabdaksad soge, geb anmar bega odulogoed. Vl%TAr bemar anga an-gabdaksad sogerdina, degi, odulomarbardibe, adi, an bemarga ibmar-nuegan ukoed, degi, be-nugmar an odummobaloed. Degisoggu, be anga an-gabdaksad sogmala, deginbali, be anga odulomarbali. nkUTRey-Nabucodonosor, Caldeo-dulemar-abin-imakde weyob ega sogded: —An-gabdaksad an iesad. Ar be anga an-gabdaksad sogsurmalale, degi, odulosurmarbalile, bemar-olomakega, degine, be-negmar burubi-sii imakega, an igar ukoed. KjTGeb rey-asabin Caldeo-dulemar-ambikunonimaladi, Arameo-gwabindukuba sogdemalad: —¡Rey, degisadegu be dula-gudiguena gadin! Anmarga be-gabdaksad be soge, geb anmar bega nabir odulogoed. iTRey, amarga weyob sogded: —An-gabdaksad bukib-binsae an-imaked. Degisoggu, an wisgubied, we-gabdakedde, ¿ibu anga obare? h#TRey-Nabucodonosor na e-gabdaksad ega odulogegala, ibmar-burbaled-oyoged-dulese, ibmar-burbaled-wisid-nerguarmalad-dulese, ina-isgana-imakmalad-dulemarse, degi, Caldeo-dule-binsaed-ibedmarse gochad. Degisoggu, we-dulemar bela Rey-Nabucodonosor-asabin gwisgunonimalad. g TNabucodonosor birgabogus-negsemaigua, gabdakardaed. We-ibmar-dakedbali sulibinsa-itodii gualid. Degisoggu, a-ulale, bar-nue gabdisulid. jf OTDeyob, Daniel, Babilonia-neggweburgi, Rey-Ciro-birga-gwengus-negdakmai-gusadse gudii gualid.e /TRey-Nabucodonosor a-sapingan-warbakegwadse binsaed-nuegan-egichagua, degine, burbar-magar-ibmar-itoged egichabargua, daknonikid, wemar, dule-ibmar-burbaled-oyoged-nergudimaladba, degine, ibmar-burbaled-wisid-nergudimaladba bur bule ilambe-wilub (10) e-non gangu nikamalad. xd kTRey-Nabucodonosor a-masmalabogwa sunmakded. Geb rey dakalid, Danielʼyobid, Ananíasʼyobid, Misaelʼyobid, degi, Azaríasʼyobid dule-baid bur ibmar-wisid sated. Degisoggu, sapingan-warbakegwad na e-ibmar-wisidba reyga arbadii guarmalad. (c KTDegidbali, rey na e-asabin masmala-sedagoye-sogsad-e-ibagan warmaknonigua, reyneggi-arbamalad-e-dummad-Aspenaz, a-masmala Nabucodonosor-asabin senonikid. Nb TBab-Dummad, we-masmala-warbakegwadga ibmar-wisgued-gurgin uksad. Binsaed-nikagued-gurgin ega uksabalid, adi, nabir garda-bukidar-mamaid magar-itogega, degine, ibmar-bukidar-wisgulegedgi nergubaligar. Danielʼgardi, gabdakleged-magar-oduloged-gurgin uklesbalid, deginbali, negburgan-daked-oduloged-gurgin ega uklesbalid. Qa TDegisoggu, Melsar, Danielʼga, degi, Daniel-e-aimarga, rey-e-masgunned bar sessulid, rey-e-gobed bar ega uksasurbalid. A-anale, Danielʼga, degi, Daniel-e-aimarga gagan-nabir-gullemalad uknai gualid. ` TIbambegwad (10) bergunonigua, Daniel-wagar, degi, e-aimar-wagar, masmala-bamalad-rey-e-masgundimalad-e-wagarba bur yeerdakleged. _ {TAgine, sorda-Melsar, Daniel e-aimarmala-ega-ibmar-sogsad nabir-itosad. Degisoggu, ibambe (10) wilubdaknai gualid. -^ UT Degidgine, be anmar-wagar masmala-bamalad-rey-e-masgundimalad-e-wagarbo be wilubdakoed. A-sorbali, be anmar-wagar-dakedbali, be-dakedba na be ibmar imaksunnoed.” 1] ]T “Wilesagwadgi an bese egised, ibambe-wilub (10) be anmar-wilubdake. Unnila gagan-nabir-gullemaladbi be anmarga ukoed. Degine, gobeddi diibi be anmarga ukbaloed. (\ KT Aspenaz, Melsar-onug-imaksad, Daniel-dakdiguega, Ananías-dakdiguega, Misael-dakdiguega, degi, Azarías-dakdigubaligar. Agine, Daniel, Melsarʼga sogded: q[ ]T Geb Aspenaz Danielʼga sogded: “An-dummad-rey an dobed. Emide, rey na e-masgunned bega uknaid, e-gobed bega uknaibalid. Ar rey, masmala-beun-sergumalad-e-wagarba, bur be-wagar-sipuu dakalile, be-nukine, rey an-gammu egwannoed.” ?Z {T Bab-Dummad, Aspenaz, Danielʼgi nued-binsaega imaksad. Y !TDanielʼdi na e-gwage-ulubgi sogsad: “Rey-e-masgunned an gunnosurye. Rey-e-gobed an gobosurbarye, adi, mer an Bab-Jehováʼgi isguegarye.” Degisoggu, Daniel, Aspenazʼse egichisad, mer be rey-e-masgunnega be an-imakoye, adi, mer an Bab-Dummadgi isguegarye. tX cTReyneggi-arbamalad-e-dummad-Aspenaz, we-sapingangala nug-ogwanonikid: Danielʼde, Beltsasarʼye nuggunonikid. Ananíasʼdi, Sadracʼye nuggunonikid. Misaelʼdina, Mesacʼye nuggunonikid. Degine, Azaríasʼdi Abednegoʼye nuggunonikid. W TWe-sapingan-abargine, Judá-dule-sapingan gudiid. Amarde, Danielʼye, Ananíasʼye, Misaelʼye, degi, Azaríasʼye nugmalad. hV KTWe-ibmar birgapaa-wilub durdakmaloed. Geb bergusale, rey-asabin nonimaloed, ega arbaegar. Degidgine, Rey-Nabucodonosor, a-masmala na-e-masgunned bane-bane-gunnega igar uksad. Degine, bane-bane e-vino-gobega igar uksabalid. BU TWe-masmala nued-daklemaloed, bonikwasurmaloed, degine, binsaed-nikarbamaloed, ibmar-wisirbamaloed, magar-neg-itomarbaloed. Adi, we-masmala reyneggine nabir arbadii gumalagar.” Degidbali, Aspenaz, a-masmala Babilonia-dulemar-e-gayagi odurdakoed, deginbali, Babilonia-dulemar-e-garda-narmaklegedgi odurdakbaloed. eT ETRey-Nabucodonosor, Aspenazʼga-igar-ukalid. Aspenazʼde, reyneg-dummadgi-arbamalad-e-dummadid. Rey ega sogded: “Israel-e-rey-gwenadgan-e-masmala, degine, Israel-dule-nuga-nikamalad-e-masmala abala be anga sedago. kS QTBab-Jehová, Rey-Nabucodonosorʼga Judá-e-rey-Joacim-urmaksad. Degine, Bab-Dummadse-goled-neggi ibmar-ebulemalad-swilidikid-bukwad abala sulegega imaksabalid. We-ibmar, Nabucodonosor, Babilonia-yarse sesad. Babiloniaʼde, Sinarʼye nugbalid. Degine, Nabucodonosor a-ibmar-ebulemalad-olobiid e-bab-dummadse-goled-neggi, mani-saboleged-neggi urbenonikid. R TRey-Joacim, Judá-yargine birgapaagus negdakmaigua, Babilonia-Rey-Nabucodonosor Jerusalén-neggwebur-ebiris bukunonikid. 2Q]DAni Pablo, an-argan-sunnadgi napi an bemarga narmaked, bemar nued sogeye. Be insao, an esgaryagi mellesiid. Bab-Dummad nued bemargi binsamaloed. Be itomargua.UP#DArquipoʼga be sogmalo, Bab-Jesúsʼgi be arbaed-abingasad be imakye. XO)DBemar we-garda-absosad-sorba, Jesúsʼba-nanaimalad-danar-Laodicea-neggweburgi-ambikunonidamaladse be barmidoed, adi, amar we-garda absomarmogagar. Bemar, an Laodiceaʼse-garda-barmisad absomarmogoed. #N?DGwenadgan-Laodicea-neggweburgi-bukmaladga, Ninfasʼga, degi, e-negyagi Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamaladga be sogmalo, bemarde, nued-sogeye. cM?DIna-duled-Lucas, anmar nue-sabed, degi, Demas, bemarga sogsimalad, bemarde, nued-sogeye. L#D An-sunnad an nue wisid, igi Epafras bela-bela bemarga, Laodiceaʼginmaladga, degi, Hierápolis-neggweburgi-bukmaladga bela-bela-alamanaid. KD Bemar-sorda-wargwen-Epafrasʼye-nugad bemarga sogsiid, bemarde, nued sogeye. We-Epafras, Cristo-maiga-gudiid, bemarga Bab-Dummadse nue-gordiid, adi, bemar bensuli, degi, gandikidgi, mer galakumalaga, Bab-Dummad-sogedba bela bemar ibmar-imakmalagar. oJWD Deginbali, Jesús, Justoʼye-bimarbalid, bemarga sogsimogad, bemarde nued-sogeye. Bela Judíoʼmar-Jesúsʼba-nanaimalad-abargi, unnila wemarbi Bab-Dummad-e-negdakmaid-igar-onasguedgi anba arbasmalad. Wemar nue-an-ogannodimalad. UI#D Aristarco, anbo-esgaryagi-mellesiid, degi, Marcos, Bernabé-e-niga bemarga sogsimalad, bemarde, nued sogeye. Marcosʼgi bato an bemarga sunmaksa gusad. Ar bemarse ataknadele, bemar nue abindakmalo. OHD Tíquicoʼba bemar-neggined-Onésimoʼye-nugad nadapid. Onésimoʼde, anmar-gwenad-sabedid, degi, Bab-Igargi innikigwadba nanadiidid. Wemar-ebogwad bela bemarga sogdapmaloed, igi an wegi gudimala. }GsDAr a-ular, an bemarse Tíquico barmisiid, adi, bemarga sogega, igi anmar wegi gudii, degi, bemar-ogannomarbaligar. FDAnmar-gwenad-sabed-Tíquico, Bab-Jesúsʼgi innikigwadba-arbadiid, degi, nue-an-bendakdiid, bemarga bela an gudiid sogdapoed. ,EQDNuedgi, degi, nabir-itolegedgi be sunmakdii gumar. Deyob geb be wisgumaloed, igi nabir bemar dulemar-abinsaoe. 6. NAPI-SOGLENAID (4:7-18) Degimaloye napi-sogsiid DDDulemar-Bab-Dummadba-naisurmalad-abargi, nue-binsaed-nikaa be nanamar. Cristoʼgi-sunmaked-e-iba-nagunonikile, be sunmako. cC?DBab-Dummadse gormala, adi, an Cristo-igar-dukuar-maigusad nue-bakarmakar an osanalogega. BwDDeginbali, Bab-Dummadse be anmarga gormarmogo, adi, Bab-Dummad, E-Gayaburba-Nuedgi-sunmakega nabir anmarga yawagak-egaega, degi, anmar Cristo-igar-dukuar-maigusad osanalogegar. Ar a-Gayaburbagi an sunmakdiid-ular, an emidi, esgaryagi mellesiid. lAQDBab-Dummadse gatik be gormar. Gatik nue be atakmar, degi, Bab-Dummadga dog-nuedye be sogmar. @ 9DDummagan, bemar be-maigan nue-igar-nikaa, degi, napiragwadgi be nimalo. Ar bemar insamarmogo, bemar nibneggi Dummad nikamarmogad. Odurdakleged-baigan ?}DAr dule ibmar-ichakwa-imaked na e-ibmar-imaksadba sabsur-odurdaklegoed. Ar ade, Bab-Dummadi bela dule emarbi daked.n>UDAr Bab-Jesús bemarga-ibmar-ukoye-sogsadi, bato bemar wisid. Ar bemar Dummad-Cristoʼga arbananaid. =DAr ibu be imaknaimardibe, bela weligwaledba be imakmar. Bab-Jesucristoʼga ibmar-imaknaiyob be imakmar, dulemarga imaknaisuliyob. '<GDMaigan, bela be-dummagan-we-napnegginmalad bega ibmar-sogedba be damar. Yamo uaya-nikaa be damarye benik sogmalaga, mer be unnila be-daknaidginbi deyob be damalo. Suli, amba be-daksulile, gwage-napiragwadgi be ibmar imakmar, degi, be Bab-Dummad-dobegwa-nanaedba be ibmar imakmar. _;7DBabgan, mer be be-mimmigan-ourwed imakmar, adi, mer ibmar-imakbisuli gumalagar. f:EDMimmigan, be-babganba bela be ibsamalo, ar deyob be damalale, Bab-Dummad yeer-itodaed. D9DSuigan, be-ome be nue sabgumar, mer be sabsur-imako. r8]DOmegan, be-sui-urbaligwa be nanamar. Ar bemar Bab-Jesúsʼba naimarsoggu, deyob be nanamalargebed. 97kDAr bela be ibmar-imaked, degi, bela be ibmar-soged, bela Bab-Jesús-nuggi be imakmar. Jesús-nuggi Bab-Dummadga be doggus-nuedye sogmar. Jesúsʼba-nanaimalad igi-damalargebe 67DCristo-gayaburba bela-bela bemar-gwagegi-nai be imakmarsun. Nue-binsaed-nikaa na be muchub-muchub odurdakmar, degi, na be muchub-muchub binsaed-dakmarba. Gwagegi doggus-nuedye-sogedgi, be Bab-Dummadga ega-namaklegedmar, namaklemalad-nuegan, degi, burbar-namaklemalad namakmar. %5CDCristo-bogidik-nikad be-ulubgi-nikagudii be gumar. Ar bemar unnila wargwenna-guega, Bab-Dummad bemarse gochad. Bemar, Bab-Dummadga dog-nuedye sogmar. g4GDWemar-ukine, bur bule, bemar sabedgi nanamar, ar ade, sabguedi, bela egi ibmar gwamaklesiid. j3MD Na be muchub-muchub ibmar-akalar, baisur-itoged be imakmar. Ar dule-wargwen dule-baidgi akar-ibmar-sogele, igi-barsaye be sogmar. Ar igi Cristo be-isgued bega osulosa, deyobi, bemar na be muchub-muchub igi-barsaye sogmarmo. 2!D Bab-Dummad bemar-sabed, degi, bemar-susbalid, adi, bemar egadga gumalagar. Degisoggu, nue-emar-wiledake be nanamar, igar-nuegangi-nanadii be gumar, na san-bipi-imakdii be damar, binnalegwadgi ibmar-imakdii be imakmar, degi, ukurmakar ibmar-imaksuli be nanamar. ;1oD We-burba-binidgine bar binsalesulid, we-dule, Griego-duleye, Judío-duleye, abgan-e-uka-duku-sikaledye, abgan-uka-duku-sikarsulidye, dule-ainebalidye, dule-ibmar-gwen-wissulidye, dule-maiga-gudiidye, degi, dule-maiga-gudisulidye. Bela wemar, Cristoʼgi emarbi gued, degi, Cristo bela wemargi maidbibalid. 0D Emigindi, bemar burba-binidgi gudimalad. We-burba e-obinnisad-Bab-Dummadyob-guedse, bur bule gatik Bab-Dummad-wisguedse gwagmaioed. R/D Mer na ga be gakansamar, ar bemarde bato epenne-be-damalad osulosmalad. !.;DEmigindi, bela we-igargan be indakmarba: Urwed, sae-itoged, isdar-dulemargi-binsaed, dulemargi-gakansaar-sunmaked, degi, galagwensuli-nisaar sunmaked. e-CDBemar epenne we-igargangi nanadii gusmalad. Deun, bemar we-igargan-sogedba gudigusgu. f,EDA-ulale, dule-uayasatedamalad, Bab-Dummad-dule-sabsur-odurdaked-e-igar itononidamalad. (+IDDegisoggu, belagwapa bemargi wemar-napneggined-ibmar-naid be osulomar: Abirgunagwarsuli negsichigi galagwensuli-daed, ibmar-isgana-imaked, yogasaar igarsuli-daed, isgued-imakedgi-binsaed, degi, ibmarbina-surbinsa-itoged. Ar dule deyob itogele, we-ibmar na e-bab-dummadga imakdiid. *1DAr Cristo, bemar-san-burba-dula-imaknonikid, we-napnegse-danikile, bemar eba e-gangued-yeerdaklegedba danimarmogoed. Igar-sered, degi, igar-binid i)KDAr bemar bato burgwismarsoggu, emigindi, Bab-Dummad bemar Cristoʼba-gudiguega be-imaksamalad. X()DNibneggined-ibmargi bur be binsamar, mer we-napaneggined-ibmargi be binsamar. ' DAr bemar bato Cristoʼba gannar durgussoggu, nibneggined-ibmarmar be amimar, ar bia Cristo Bab-Dummad-argan-nuedsik sii. [&/DAr napiragwad, we-ibmar igar-nuedyob dakleged, ar ade, dule-wiledakedgi, na san-bipi-imakedgi, degi, sabsur na-san-saedgi dule-odurdaked. Ar degi-inigwele, we-ibmarmar anmar-isgubiedgi geg anmar-bendaked.%DWe-igargan, unnila dulemar-sogedba, degi, dulemar-igar-odurdakedba mamaid. E-gangued-nika-maid ibagan-nadapidbali, bergumai guoed. \$1DWe-igar-weyob-sogmaidba: “Mer be ebugo, mer be gunno, mer be be-argangi suo.” /#WDAr bemar Cristoʼba bato burgwismalale, we-napneg-e-igar-mamaidba bar be gudisurmalad. Ar degite, ¿ibiga bemar amba we-napneg-e-igar-weyob-mamaidba be damala? j"MDAmardi, Cristoʼgi gwen akanaisurmalad. Ar Cristoʼdi na e-ibmar-imakedbali, bela egi-akananaimalad, san-dubamar-mamaidba-nasgumaiyob, nasgumai imaked, degi, Bab-Dummad-igar-mesisadba, bela-dulemar-egi-akananaimalad oatoed. g!GDDulemar-na-yamo-san-bipi-imakdimalad, degi, baliwitur-nug-odummodimalad, mer Bab-neggi-be-ibmar-nued-maid begi sued be imako. Ar amardi, ibmar-daksasuli binsa gordiid, degi, na e-galagwensuli-binsaedba san-odummodimalad. f EDAr belagwapa wemar yoo-ibmar-danikoed-e-burbagan gued. Ar Cristoʼgi ibmar-napiragwad maid. $ADDegisoggu, be-ibmar-gunnedgi, igi, be-gobedgindibe, be-ibagan-dakedgindibe, nii-binid-ibagi, igi, obunnoged-ibagindibe, dulemar mer begi sunmakmalo. r]DBab-Dummad bela burbar-gangued-nikamalad-e-gangued, degi, burbar-gandikidba-sunna-ibmar-imakmalad-e-gangued obelosad. Bab-Dummad bela dulemar-wagab, Cristo nakrusgi burgwisgua, we-burbamar-ibgwensuli imaksad, degi, egi nakwisbalid. 8iDAnmar Igar-Maidgi-annadigusad-ular, anmarga sabsur-odurdakleged-igar mainad. Ar Bab-Dummaddi, Cristo-nakrusgi-burgwenonigu, anmarga sabsur-odurdakleged-igar-maidi, osulosad. eCD Bemar burbar abgan-e-uka-duku-sikleged-yoo-imaklegua, bemar na be-isguedgi burgwar gudimalanad. Ar emigindi, Bab-Dummad Cristoʼgi-bemar-oakasgu, bemarga san-burba-dulad uksad, degi, bemarga bela be-isgued elisad. ]3D Ar bemar Bab-diigi-ogleged-igar-imaksamargu, Cristoʼba napa-urba diglesmalad. Deginbali, bemar Bab-Dummad na e-ganguedgi gannar Cristo-odulosadgi bengussurmarsoggu, bemar Cristoʼba burbar gannar durgunonikid. \1D Deginbali, bemar Cristoʼgi burbar abgan-e-uka-duku siklesmalad. Dule deyobi be-imaksasurmalad. Bab-Dummad-sunnad Cristoʼgi-bemar-oakasgu, deyob be-imaksamalad. Deyobi, be-san-isguedgi be-ollor-imaknonimalad. c?D Ar Cristoʼgi bemar unnitiba e-gangued nikad. Cristoʼgi Bab-Dummad na e-gangued-itogega bemar-imaked. Ar Cristo, bela burbar-gangued-nikamalad-e-dummadid, degi, burbar-gandikidba-sunna-ibmar-imakmalad-e-dummadbalid. A}D Ar Cristoʼgi bela Bab-Dummad-gued sanar dakleged. X)DNue salakarmar. Mer dulemar-yamo-binsa-na-ibmar-wisi-sogdimaladse binsaed galemalo. Ar wemar unnila dulemar-igar-maidba, degi, we-napneg-igar-maidba sunmakdimalad. Cristo-igar-maidba sunmakdisurmalad. pYDGatik bur bule Cristoʼgi-akanai, degi, egi-gandik-gwichi be gumarsun. Ar igi be-odurdaksamala, deyobi, bemar Cristoʼgi bur gatik bensuli gumala. Bab-Dummadga dog-nuedye-sogdii gumala. Cristoʼginbi san-burba-geg-bergued danikid nUDAr bemar Bab-Jesucristo be-Dummadga be abingasmalad. A-ulale, bemar Cristoʼgi nanamalargebed. DAr an bemar-abargi sanagwar gudisur-inigwele, an burbardi bemar-abargi gudiid. Deginbali, an weligwar itobalid, ar an bemar-wisgugu, bemarde innikii nanadimarye, degine, Cristoʼgi nue-bensuli bemar nanadimarbarye. 5. CRISTOʼGI BURBA-DULAD-AMILEGED (2:6–4:6) r]DAr we an bemarga sogdo, adi, bemar mer dulemar-yamo-binsaed-nikaa-yeer-sunmakdimaladse yardaklemalagar. U#DBela Cristoʼginbi binsaed-nuegan-mamaid, degi, ibmar-mag-itogued danikid. b=DAn alamaknaid, adi, bemar niga-gangumalaga, bemar bulakwaa sabguedgi nanamalaga, degine, bemar bela mag-itogedgine, Bab-Dummad-igar-dukuar-maigusad, nuekwaa wisguegar. Ar we-igar-dukuarmai-gusad, Cristo-sunnad gued. % EDAr bemar nue-wisgubi an abedo. An bemarga, degi, Laodicea-neggweburgi-bukmaladga, deginbali, dulemar-amba yoo-an-wagar-dakmaladga an nue-dummad alamaknaid. ` ;DA-ular, Cristo na bela e-gangued-anga-ukedba an arbanaid, degi, an alamaknaibalid.C DAnmar we-Cristoʼgi bela dulemarga sunmakdiid, dulemar-unadiid, degi, nue-binsaed-nikaa dulemar-odurdakdiid, adi, bela dulemar Cristo-Jesúsʼgi isgussuliyob Bab-Dummadga oyogegar. W  )DAmarga, Bab-Dummad we-igar-dukuar-maidgi Judíoʼsurmaladga ibmar-nuegan-mamaid oyononisunnad. We-igar-dukuar-maidi, Cristo gued. We-Cristo bemargi-maid, a bemarga yoedse ibmar-nued-uklegoye-soglesad gued. B  DWe-Gayaburba bela dikasurgus, degi, gebe-dula-ambikusad-akale, Bab-Dummad igar-odukuar-mesisgusadgi sunmaked. Emigindi, Bab-Dummad, Jesucristoʼgi-akananaimaladga a-igar magarononikid.  ;DBemar-bendakega, Bab-Dummad, Jesúsʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad-e-maiga-guega an-sunonikid. Bab-Dummad e-Gayaburbagi-sunmakega an-barmisad. 6  gDEmigindi, an bemar-ular-wilediidgi an weligwar itoged. Ar deyobi, Cristoʼba-nanaimalad-danar-ambikunonidamaladga, Cristo-wileged-yoo-bergued an-sangi an wiledisunnad.   DAr deyob be gumalaga, bemar Bab-Jesúsʼgi-bensulidgi gandikidba, ise-sakdigale, degi, sikirmaksuli, alamaknai gumalargebed. Degi, Bab-Dummad-Gayaburba-Nued-be-abonogedgi, be bangusur-gudii gumalargebed. We-Gayaburba-Nued bemar itosad, degi, we-napneg-naidgi bela dulemarga egi sunmaklenaid. Ani, Pablo, we-igar-barsogegala an nugsalenonikid. 4. PABLO-E-ARBASAD (1:24–2:5) Pablo-e-arbasad x kDEmigindi, Bab-Dummad, Cristo-dulega-imaksadgi, nakrusgi-burgwenai-gusadba bemarbo igar nabononikid. Deyob Bab-Dummad imaksad, adi, bemar swilidiki, gwen gutu-naisuli, degi, begi dule-ibmar-akar-soged-sate, Bab-Dummad-asabin gwisgumalagar.  +DIduale, bemar be-binsaedgi-gudiidbali, degi, ibmar-isgana-imakdiidbali, Bab-Dummadgi bangus gudimalanad, degi, bemar e-isdaradmarbalinad. 8 kDBab-Dummad, Cristoʼgi bela ibmar-we-napneggined,
degi, ibmar-nibneggined, na ebo igar-naboged imaksad. Bab-Dummad Cristo-e-abe-nakrusgi-aryonai-gusadba igar nabononikid. T #DAr Bab-Dummad na e-abegedbali, bela Cristoʼga na Bab-Dummadga-gued uksad. e EDCristo, eba-nanaimalad-danar-ambikunonidamalad-e-nonoga gued, wemar Cristo-sanye sogleged.Ar Cristo, gebesailadid, e-inse burgwismalad-abargi gannar durgusadid. Adi, Cristo na e-inse bela-ibmar-iduedga guegar. ^ 7DCristo bato bela we-ibmar-iduale, gudiid, Cristoʼgi bela ibmar nabir selemaid. R DAr Cristoʼgi belagwapa ibmar-nibneggined, ibmar-napneggined, ibmar mag-dakleged, degi, ibmar-akudakleged, obinnilesad.Deginbali, burbar-dummagan-gangi-bukmalad, burbar-dummagan-negsemamaid,
burbar-dummaganga-mamaid, degi, burbar-gandikidba-gangued-nikmaladse-bakale, bela Cristoʼgi, degi, Cristoʼga obinnilesad. ~ wDCristo-Jesús, Bab-Dummad-akudakleged-e-wilub gued, Cristo-Jesús bela ibmar-obinnilesad-iduar bato gudibinned.  DJesucristo na e-abe-aryosadgi anmarga isgued nabosad, anmarga isgued elinonikid. 3. CRISTO, BUR-DULE-DUMMADID (1:15-23) m UD Bab-Dummad nia-saila-anmar-ganikidgi anmar-onononikid. Geb E-Machi-sabed-negdakmaidse anmar-odosad. T~ #D Bemar Bab-Dummadga weligwaledgi dog-nuedye sogmaloed. Ar Bab-Dummad anmarga igar-egasad, adi, anmar nabir Bab-Dummad-gwallu-meegwad-neggi Jesucristoʼba-nanaimalad-e-ibmar-abingamaloed abingamarmogagar. +} QD Anmar Bab-Dummadse bemarga egisbalid, na e-gangued-gandikidbali be-ogannomarye, adi, bemar bonigan-dummagan-abin gandikidgi, degi, baisur-itogedgi gwisgumalagar. _| 9D Adi, bemar nabir Jesúsʼba-nanaimalad-daed-sunnadyob nanamalagar. Unnila Bab-Dummad-ibmar-yeerdakedbi-imakdii gumalagar. We-obared, ibmar-nuegan-imaked-oyodii guedye, degine, Bab-Dummad-bur-gatik-wisgumai guedye. E{ D A-ulale, anmar degi-itosad-akale, anmar bemarga Bab-Dummadse-goled gwen iedisulid. Anmar bega Bab-Dummadse egisdisunnad, bitigi bemar Bab-Dummad-e-binsamaid gatik magar itosmalana gadinye, degi, Bab-Burba-Isligwaled nue-binsaed-nikagued-uked, degi, burbar-ibmar-mag-bela-itoged-uked, bemar nikusbalina gadinye. z !DEpafras anmarga sognonikid, Bab-Dummad-Burba-Isligwaledba bemarde na muchub-muchub nue-sabmarye. 2. BAB-DUMMADGI-ABONOLEGED-IGAR (1:9-14) y 5DAnmarba-arbaed-Epafrasʼye-nugad, an nue-sabmalad, weyobi we-igargi bemar-odurdaksad. Epafrasʼde bemar-abargi Cristoʼga gwen galakusuli arbanaid. Lx DAr we-Bab-Dummad-Gayaburba-Nued bemarse mosad. We-Gayaburba-Nued gebe bemar itononimargu, bemar nue mag itosmalad, Bab-Dummad bemar-abonoge-wilubsulinad. Emigindi, na e nabir-bemargi-binsaedba bemar-abonononikid. Deyobi, a-Gayaburba-Nued bela we-napneggi nasgumaid, degi, bemar-abonolesadyobi, dule-baigan abonolemaimogad. Nw DAr bemar deyob gudimalad, ar ade, bemar nibneggi-megmaloed nue-bensuli edarbedimalad. Ar we-nibneggi-megmaloed nue-bensuli bemar edarbedimaladi, bato bemar Gayaburba-Nued-napiragwadba wisgusmalad. >LXV}}]} |{zyywvvguttZsrrwqponm'kkjhjiMhhCgff)eSddQcWbaa`_f^3\[[,ZYXW8V`U>TTwSS9QPONM=LXaZ;T%Emigindi, ani Nabucodonosor, Rey-Nibneggi-Maid-e-nug, an bela-bela odummoged, degi, ogannobalid, ar ade, innikigwadba, degi, sogedba ibmar-imaked. Deginbali, dule-na-san-dummarba-imakdiid-e-nug bipii imakbalid.>YuT$An weyob sogsagua, an gannar magar-neg-itononikid. Geb an-nug-dummarba-gued, an-negsemaid-e-gangued, degi, an-negdakmaid-e-yeerdakleged anga gannar uklenonikid. Anga binsaed-ukmalad, degi, anga dummaganga-mamaid anse nonimalad. Geb an gannar reyga megnonikid. Idualedbali an bur bule gangued-nika gunonikid. #X?T#E-asabinni, napneggi dulemar-bukwamalad, dule-binsaledga gumalad. Bab-Dummad, nibneggi sordamar-bukwadgine, degi, we-napneggi dulemar-bukwadgine, na e-abegedba ibmar-imaked.Na e-gangued-abinni dule-wargwensaale gwisguosulid, deginbali, geg ese egisbalid: ¿Ibu be imaknai?” WT"“Birgagugle (7) nasad-sorbali, ani, Nabucodonosor, an niba atakded. Geb agi an magar neg-itononikid. Geb degine, Bab-Dummad-Bur-Birigined-e-nug, na degisadegu-dula-maid-e-nug an odummoded:E-negdakmaid degisadeguad, e-negsemaid gege-bergued. V T!Nabucodonosorʼga ibmar-soglesadba, yog-ega-ibmar-guar gusad. Dulemar-abargi oballenonikid, molimaryobi gagan-gundii gualid. Boobali na waradik-gudii gualid. Sulubagi-e-absaryob e-saila suguded, deginbali, sulubagi-e-nasiyob e-gonasimar sugudbalid. xUiT Dulemar-abargi bar be gudii guosulid, ibdurgan-abargi be gudii guoed. Molimaryobi be gaganbi-gundii guoed, degi, boobali, be waragudii guoed. Dummad-rey, deyobi, birgagugle (7) be gudii guoed. A-sorbali, geb be magar-daknonikoed, unnila Bab-Dummad-Bur-Biriginedbi dummagan-negsemamaid-birgi dummadga-maiye, degi, abi na e-itolegedba dummadga-dule-nug-imakye.’ ” T7TRey amba deyob sunmakgwichidgi, nibneg-akale gayaburba gollalid: “Rey-Nabucodonosor, bega weyob sogleged: ‘Be, reyga-maid bar be megosulid. S'Tweyob sogded: “¡Dakmala! An ibiyobi Babilonia-neggwebur dungu sobsa. An-garganguedba an yeerdakle sobsad, adi, an-nug dummarba guegar.” oRWTBirgagwen-nasad-sorbali, Rey-Nabucodonosor, Babilonia-neggweburgi na e-reyneg-dummad-siidgi-gudigua, RQTRey-Nabucodonosor na igi-gabdaksa, ar deyobi, egi ibmar gunonikid: P5TDegisoggu, dummad-rey, an bega binsaed-ukoedba, be ibmar-imakoena gadin: Be-isgued be indake, innikigwadba be ibmar-imake. Be-ibmar-isgana-imaked be indake, dule-wiledimalad be bendake. Dummad-rey, weyob be ibmar-imakedba, abakale be bogidik, degi, weligwar-gudii gualile.” TO!TDummad, ar sapi-e-saila, degi, e-malimar mer-ungoye-igar-uklesadi, gannar be negsenonikoed, obared. Unnila weyob ibmar gunonikoed, ar be magar neg-daknonikir, Bab-Dummad-Bur-Biriginedbi dummadga maiye. pNYTDulemar-abargi bar be gudii guosulid, ibdurgan-abargi be gudii guoed. Molimaryobi be gaganbi-gundii guoed, degi, boobali be waragudii guoed. Dummad-rey, deyobi, birgagugle (7) be gudii guoed. A-sorbali, geb be magar-daknonikoed, unnila Bab-Dummad-Bur-Biriginedbi dummagan-negsemamaid-birgi dummadga-maiye, degi, abi na e-itolegedba dummadga dule-nug-imakye. jMMT”Rey, be-gabdaksad we obared, Bab-Dummad-Bur-Birigined sabsur-be-odurdaked-igar mesisad. lLQT”Rey, be-gabdaksadgine, gayaburba-berbeged-isligwaled aidedani be daksadi, weyob sogsagusad: ‘Be sapi-sike, be obeloge. E-sailadi, degi, e-malimardi, melle be ungo. Wemar, esgoro-dubgi, degi, esgoro-gordikid-dubgi edinnar gaganmar-abargi be ogwicho. Egi boo batenaidbali, waradik-gwichi guoed. Deyobi, birgagugle (7) ibdurganyob gudii guoed.’ K7TRey, a-sapi be gued. Be nue-dungunonikid, be yeer-gangu gunonikid. Be-nug-dummarba-guedi mogirse warmaknonikid. Bela napneg-ugakaase be neg ganikid. FJTA-sapi na e-gagan yeerdaklegwichid, degi, e-san nue-sanmak-gwichid. Bela dulemar e-san gunbukwad. E-urbali, negsichigwadgi ibdurgan gudimalad, degi, sikwimar e-anagangi na e-uu sobbukwad. AI{T”Dummad, be-gabdaksadgi, sapi-matusur, degi, wardummad be daksadi, a-sapi, bee be gued. A-sapi-e-duku mogirse-warmakgwichi, degi, bela napneg-ugakaase magar-daklegwichi gusad. tHaTDegidgine, Daniel-Beltsasarʼye-nugbalid, we-ibmargi-binsa-gwichidbali na bela-bela bukib-itogwichi gualid. A-ulale, Rey-Nabucodonosor weyob ega sogded: —Beltsasar, we-gabdaklesadba, e-odulolegedba mer be bukib-binsae. Daniel weyob abin-imakded: —An-dummad, we-gabdaked, e-oduloged, bitigi be-isdarmaladgi, degi, begi-isdar-binsadimaladgi gusana gadin. /GWT”Ani, Rey-Nabucodonosor, an weyob gabdaksad. Degisoggu, Beltsasar, be anga oduloge. Ar ade, an-yar-semaidgine, wargwensaar dule-binsaed-ibed anga gwen odulossulid. Ar begine bab-dummagan-islidikmalad-e-burba maidsoggu, bedi sunna anga oduloged.” Daniel, Nabucodonosor-e-gabdaksad odulosad (FIT”Gayaburba-berbemalad-islidikmalad bela dulemar-gudidimalad Bab-Dummad-Bur-Birigined-magar-dakmalaga weyob sogsad: ”Bab-Dummad-Bur-Biriginedi bela dulemar-negsemamaid-e-dummadid, Ar doaga negseleged ukbie, na e-sogedba ukedid. Degine, dule-nug-bipi-nikad emar-iduega onug-imakedid. kEOTE-binsaedi, duleyob bar binsaosulid, ibdurgan-daedyob gudoed. Birgagugle (7) deyob gudiguoed.’ fDETE-sailadi, degi, e-malimardi, mer napagi ungemalo. Wemar esgoro-dubgi, degi, esgoro-gordikid-dubgi edinnar gaganmar-abargi be ogwicho. Egi boo batenaidbali, waradik gwichiguoed, degi, ibdurgan-abargi gagan-gundii guoed. CyTWe-dule binnasuli weyob sogded: ” ‘Sapi-gwichid olae, e-anagan sike-sike imakmala, e-gagan bela swiri imakmala, degi, e-sanmar bela mie-mie imakmala. Ibdurgan e-urba-gudidimalad, bela duurmakmala. Sikwimar e-anagangi-gudidiid, bela gukumala. fBET ”An gabdakmaidgine, dule-gayaburba-berbeged-isligwaled nibneggi aidedaniki an dakarbalid. vAeT E-gaganmar yeerdakleged, degi, bela-bela sanmakgwichid. Bela dulemar e-san gundidiid. A-sapi-urba, negsichigwadgi ibdurgan obunno-nonidamalad. E-anagangine, sikwimar na e-uu sobnonidamalad. We-sapigi bela-ibmar-dulamalad mas-gunbukwad. @T We-sapi dungumai gualid, geb warbipisuli gusad. E-anagan mogirse mosad, bela napneg-naid-ugakaasega, dikasuli magar daklegwichid. o?WT An obunnomaigua, an we-ibmar dakmai gualid: ”Napneg-naid-abargine, sapi matusur-gwichi an dakalid. R>T “Beltsasar, dule-ibmar-wilubgan-e-burba-oyoged-e-dummad. An wisdo, begi bab-dummagan-isligwaled-e-burba maid, begi ibmar-burbarmalad dukumaisulid. An-gabdaksad, an bega sogo, degi, be anga odulogo. #=?TNapidgine, Daniel an-bab-dummadba-Beltsasarʼye-nugbalid, anse nonikid. Danielʼgine bab-isligwaled gudiid. Danielʼga an-gabdaksad an ega weyob sogsad: p<YTAr dule-ibmar-burbar-oyomalad, dule-ibmar-burbaled-wisid-nerguarmalad, Caldeo-dulemar-binsaed-ibedmar, degi, nermar-yoedse-ibmar-guoed-sogmalad anse nonimargua, an ega an-gabdaksad sogsad. Degi-inigwele, gwen anga odulossurmalad. |;qTAgala, Babilonia-neggweburgi bela dulemar-binsaed-ibed-gudimaladse an goted, adi, an-gabdaksad anga odulomalagar. :)Tibagwengi mutikidba an gabdakalid. We-gabdaked dobed anga uknonikid. An gabdakmaidgine, ibmar-galagwensuli an dakalid. A-ulale, an gwakialid. k9OTAni, Nabucodonosor, an-neggi an nuedgi-gudiidgine, an-ibmar-nasgumaidgi an weligwar-itodiidgine, 48aTIbiyobi, Bab-Dummad-e-ibmar-wilubgan dungue, degi, ibiyobi, e-ibmar-gegerdakleged gangubali. Bab-Dummad-Bur-Birgined-e-negganikid degisadeguad, e-negsemaid gege bergued. `79TBab-Dummad-Bur-Birigined anga ibmar-gegerdaklemalad-imaksadi, bemar wisgubi an abedo. 6 )TAni, an Rey-Nabucodonosor gued. Bela we-napneggi dulemar-neggweburmargi-bukwamaladga, dulemar-yar-baid-baidgi-bukwamaladga, degi, dulemar-gwabinduku-akar-akar-sunmakmaladga an soged: Neg-bogidikid bemarga nai guena gadin, degi, bela be ibmargi-nasgumai gusmalana gadin. v5eTGeb Rey-Nabucodonosor, Sadrac, Mesac, degi, Abednego, Babilonia-yargi dule-dummaganga nug-imaksad.'4GTDegisoggu, an igar-messundo, bela dulemar, dulemar-yar-baid-baidgi-bukwamalad, degi, dule-gwabinduku-akar-akar-sunmakmalad, Sadrac, Mesac, degi, Abednego-e-Bab-Dummadgi galagwensur-sunmakele, na e-san-goamaklegoed, e-neg burubi-sii guoed. Ar Bab-Dummad-weyob-emar-bendakedi, sated.” Z3-TGeb agine, Nabucodonosor sogded: “We-sapingan-e-Bab-Dummad-nug odummolesunna. E-maimar-egi-bengussurmalad-bendakegala na e-baliwitur barmialid. We-sapingan, rey-igar-mesisadba ibsassurmalad, na e-Bab-Dummad-nug-odummoged-ular, burgwega guagwar-gudigusmalad, na e-sangi binsassurmalad, bab-dummagan-bamalad-e-nug odummossurmalad. I2 Tyar-nanaid-e-dummagan, danar-danar-yar-sedimalad, sordamar-bila-onomalad-e-dummagan, degi, reyga-binsaed-ukmalad, we-sapingan-dakmalaga ebiris ambikunonimalad. Geb dakarmalad, soodi gwen wemar-akar-imaksasuli, degi, e-sailagia gwen gummaksasuli. Deginbali, e-mormar-yoyoid gwen soobi yapansulid, gwen gummaksasurbalid. 1{TDeyob sogsagua, Nabucodonosor soo-gasiid-e-yawagak-waliksaar gwisgudapid, geb sogded: —Sadrac, Mesac, Abednego, Bab-Dummad-Bur-Birigined-e-nug-odummodimalad, ¡be nodamala, dagmala! Sadrac, Mesac, degi, Abednego soo-gasiid-yagi-noarmargua, 30_TGeb degine, Rey sogdebalid: —Degite, soo-abargi dule-walabake achikar-gudii an daked. Gwen akar-gusuli an dakbalid. E-bakegwad-wargwenadi, baliwituryob dakleged. e/CTGeb deyob-neg-gunaidgine, Rey-Nabucodonosor gwichibin-imaksad, geb geger-ibmar-dakedba ega-binsaed-dakmaladga sogded: —¿Ar soo-yagi dule-warbaa atinnar metemarsursi? Rey-abin, sogdemalad: —Dummad. Ar deyobdo. q.[TWe-sapingan-warbaagwad, Sadrac, Mesac, degi, Abednego, soo-ginnitibi-gasiid-yagi atinnar argwatemalad. Q-TRey na e-igar-uksadba gwae ibmar-imakmaloye sogsagussoggu, bela-bela bur soo ogannosmalad. Degisoggu, sorda-bila-onomalad we-sapingan-soo-yagi-metenadapmaladi, soogi gummaksamalad, geb burgwismalad. ,%TDeyobi, we-sapingan gugmaklesmalad. E-mor-dummad-yoyoi, e-sapatmar-yoyoi, mor-bipirmakaled nonogi-sii, soo-ginnitibi-gasiid-yagi metemalad. +)TRey na e-sordamar-bila-onomalad-bur-dutusurmaladga igar-uksad, adi, wemar-warbaagwad-edinmalaga, degi, soo-ginnitibi-gasiid-yagi metemalagar. 9*kTWeyobi Sadrac, Mesac, degi, Abednego ega soge itosgua, Nabucodonosor nue-uluded, wemar-nue-sae dakded. Geb degine, soo-ginnitibi-gasiid bela-bela bur ogannogega imaksad. 0)YTAr anmar-Bab-Dummad amba anmar-bendaksulile, rey na be wisguergebed, anmar be-bab-dummagan-e-nug, degi, be ibmar-duleyob-orgi-sobaled sobsagusad-e-nug odummogosulid. (TAr soo-ginnitibi-gasiid-yagi anmar-metemalale, anmar-Bab-Dummad, anmar e-nug-odummodiidi sunna soogi, degi, begi, anmar-ollor-imaked. 'TSadrac, Mesac, degi, Abednego, Rey-Nabucodonosor-abin sogdemalad: —Dummad-rey, anmar na san-bendakegala bega akar sogosulid. &TEmigindi, Bemar guakwagwa gar-trompeta, gar-flauta, gar-cítara, gar-salterio, gar-arpa, gar-zampoña, degi, bela gar-gormalad gote-itodele, an ibmar-duleyob-orgi-sobaled sobsagusad-asabin, napase wagar dullu-imaked, degi, e-nug odummoged. Ar deyob bemar imaksulile, soo-ginnitibi-gasiid-yagi yog-mellear bemar guoed. Weyob an bemar-imakoedgi, ¿ar doa-bab-dummad be-bendakmaloe? =%sTRey-Nabucodonosor ega sogded: —Bemar warbaagwad, ¿ar wede, nabiri? Bemar an-bab-dummagan-e-nug, degi, an ibmar-duleyob-orgi-sobaled sobsagusad-e-nug odummosurye anga sogmalad. &$ET Rey-Nabucodonosor degi-itosgua, nue-uluded, isdar-itogedgi sogded, ega Sadrac, Mesac, degi, Abednego sedamarye. We-sapingan rey-asabin selenonimargua, #T We-Judío-dulemar-Babilonia-yarmar-seega, be onugsasadi, gwen dule-dummad-be-daksurmalad, be-bab-dummagan-e-nug odummosurmalad, deginbali, be ibmar-duleyob-orgi-sobaled sobsagusad-e-nug odummossurmarbalid. Amar wemalad: Sadrac, Mesac, degi, Abednego. r"]T Deginbali, be igar-uksabalid, dule-wargwen deyob imaksurdibe, soo-ginnitibi-gasiid-yagi egwanlegoye.’ !T Rey, be igar-mesisad: ‘Bela dulemar gar-trompeta, gar-flauta, gar-cítara, gar-salterio, gar-arpa, gar-zampoña, degi, belagwable gar-gormalad gote-itogele, ibmar-duleyob-orgi-sobaled-asabin napase wagar dullu-imakmaloye, degi, e-nug odummomarbaloye. O T Reyga weyob sogdemalad: —¡Rey, be degisadegu dulagudiguena gadin! jMTDegidgine, Rey-Nabucodonosor-asabin, Caldeo-dulemar-nonimaladi, Judío-dulemar-barsognonimalad.  TDegisoggu, bela-dulemar-bukwamalad, neggwebur-danar-danar-bukwadginmalad, dulemar-yar-baid-baidginmalad, degi, dulemar-gwabinduku-akar-akar-sunmakmalad, gar-trompeta, gar-flauta, gar-cítara, gar-salterio, gar-arpa, gar-zampoña, degi, gar-gormalad gote-itodmargua, Rey-ibmar-duleyob-orgi-sobaled sobsagusad-asabin, napase wagar dullu-imakdemalad, degi, e-nug odummodmarbalid. &ETDule-gwensak ibmar-duleyob-orgi-sobaled-asabin, napase wagar dullu-imaksulile, degi, e-nug-odummosurbalile, soo-ginnitibi-gasiid-yagi yog-mellear guoed.” ukaWMC9/%~~~~~~~~~~~~~|~q~f~[~P~E~:~/~$~~~}}}}}}}}}}}}}t}i}^}T}I}>}3}(}}}|||||||||||||x|n|c|X|M|B|7|,|!|| |{{{{{{{{{{{{}{r{g{\{Q{F{;{0{%{{{zzzzzzzzzzzzzvzkz`zUzJz?z4z)zzz yyyyyyyyyyyyyzyoydyZyOyDy9y.y#yy yxxxxxxxxxxxx~xsxix^xSxHx=x2x'xxxwwwwwwwwwwwwwwwlwawVwKwAw6w+w ww vvvvvvvvvvvvv{vpvevZvOvDv9v.v#vvvuuuuuuuuuuuuuuuju_uTuIu>u3u(uuutttttttttttttxtmtctXtMtBt7t,t!tt tssssssssssss|sqsgs\sQsFs;s0s%sssrrrrrrrrrrrrrurjr_rTrIr>r3r(rrrqqqqqqqqqqqqqxqmqbqWqLqAq6q,q!qq qpppppppppppp|pqpfp[pPpEp:p/p$pppooooooooooooouojo_oToIo>o3o(ooonnnnnnnnnnnnnynnncnXnMnBn7n,n!nn nmmmmmmmmmmmm|mqmfm[mPmEm:m/m$mmmllllllllllllltlil^lSlHl=l3l(lllkkkkkkkkkkkkkxkmkbkWkLkAk6k+k kk jjjjjjjjjjjjj|jqjfj[jPjEj:j/j$jjjiiiiiiiiiiiiiuiji_iTiIi>i3i(iiihhhhhhhhhhhhhxhmhbhWhLhAh6h+h hh hgggggggggggg|grggg\gQgFg;g0g%gggfffffffffffffvfkf`fUfJf?f4f)fffeeeeeeeeeeeeeyeneceXeMeBe8e-e"ee edddddddddddd}drdgd\dQdGdT3T)TTTSSSSSSSSSSSSSySnScSYSNSCS8S-S"SS SRRRRRRRRRRRR}RrRgR\RQRFR;R1R&RRRQQQQQQQQQQQQQvQkQ`QUQJQ?Q4Q)QQQPPPPPPPPPPPPPzPoPdPYPNPCP8P-P"PP POOOOOOOOOOOO}OrOgO\OQOFO;O1O&OOONNNNNNNNNNNNNvNkN`NUNJN?N4N)NNNMMMMMMMMMMMMMzMoMdMYMNMCM8M-M"MM MLLLLLLLLLLLL}LrLgL\LQLFL;L1L&LLLKKKKKKKKKKKKKvKkK`KUKJK?K5K*KKK JJJJJJJJJJJJJzJoJdJYJNJCJ8J-J"JJ JIIIIIIIIIIII~IsIhI]IRIGI>>>>>>>>>>>>>z>p>f>\>R>H>>>4>*> >> >=============|=q=f=[=P=E=:=/=$===<<<<<<<<<<<<636(6665555555555555x5m5b5W5L5A565+5 55 4444444444444{4q4f4[4P4E4:4/4$4443333333333333t3i3^3S3H3=323'3332222222222222w2l2a2V2K2@252*222 1111111111111{1p1e1Z1O1D191.1#11 1000000000000~0s0i0^0S0H0=020'000/////////////w/l/a/V/K/@/5/+/ // .............{.p.e.Z.O.D.9...#.. .------------~-s-h-]-S-H-=-2-'---,,,,,,,,,,,,,w,l,a,V,K,@,5,*,,, +++++++++++++{+p+e+Z+O+D+9+.+#++ +************~*t*i*^*S*H*=*2*'***)))))))))))))w)l)a)V)K)@)5)*) )) ((((((((((((({(p(e(Z(O(D(9(.(#(( ('''''''''''''t'i'^'S'H'='2'''''&&&&&&&&&&&&&w&l&a&V&K&@&6&+& && %%%%%%%%%%%%%{%p%e%Z%O%D%9%/%$%%%$$$$$$$$$$$$$t$i$^$S$H$=$2$'$$$#############w#l#a#V#K#@#6#+# ## """""""""""""{"p"e"Z"P"E":"/"$"""!!!!!!!!!!!!!t!i!^!S!H!=!2!'!!! x m b W L A 6 +  {peZOD:/$ti^SH=2'wlaVK@5* }si_UKA6+  {peZOD9/$ti^SH=2'xmbWLA6+  {peZOD9.$ti^SH=2'xmbWLA6+  |qf[PE:/$uj_TI>3( xt xs xr xq xp xo xn xm x l x k x j x i x h xg xf xe xd xc xb xa  x` x_ x^ x] x\ x[ xZ xY x X x W x V x U x T xS xR xQ xP xO xN xM  xL x!K x J xI xH xG xF xE xD xC xB xA x@ x? x> x= x< x; x: x9 x8 x 7 x 6 x 5 x 4 x 3 x2 x1 x0 x/ x. x- x,  x+ x* x) x( x' x& x% x$ x# x" x! x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x  x x, x+ x* x) x( x' x& x% x$ x# x" x! x  x x x x x x x x x x x x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x  x x x x x x x x x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x  x x x x x x x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x  x  x  x  x  x  x  x   x   x   x   x   x  x  x  x  x  x  x x n5 n4 n3 n2 n1 n0 n/ n. n- n, n+ n* n) n( n' n& n% n$ n# n" n! n  n n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n  n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n  n n+ n* n) n( n' n& n% n$ n# n" n! n  n n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n  n n n~ n} n| n{ nz ny nx n w n v n u n t n s nr nq np no nn nm nl  nk n.j n-i n,h n+g n*f n)e n(d n'c n&b n%a n$` n#_ n"^ n!] n \ n[ nZ nY nX nW nV nU nT nS nR nQ nP nO nN nM nL nK nJ n I n H n G n F n E nD nC nB nA n@ n? n>  n= n< n; n: n9 n8 n7 n6 n5 n4 n3 n2 n 1 n 0 n / n . n - n, n+ n* n) n( n' n&  n% n"$ n!# n " n! n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n  n n" n! n  n n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n  n n n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n  n n " n ! n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n   n  n ! n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n   n  n +~ n *} n )| n ({ n 'z n &y n %x n $w n #v n "u n !t n s n r n q n p n o n n n m n l n k n j n i n h n g n f n e n d n c n b n a n ` n _ n ^ n ] n \ n [ n Z n Y n X n W n V n U  n T n S n R n Q n P n O n N n M n L n K n J n I n H n G n F n E n D n C n B n A n @ n ? n > n = n < n ; n : n 9 n 8  n 7 n 6 n 5 n 4 n 3 n 2 n 1 n 0 n / n . n - n , n + n * n ) n ( n ' n & n % n $ n # n " n ! n  n  n  n  n   n  nB nA n@ n? n> n= n< n; n: n9 n8 n7 n6 n5 n4 n3 n2 n1 n0 n/ n. n- n, n+ n* n) n( n' n& n% n$ n# n" n! n  n n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n  n n3 n2 n1 n0 n/ n. n- n, n+ n* n) n( n' n& n% n$ n# n" n! n  n n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n  n n& n% n$ n# n" n! n  n n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n  n n n~ n} n| n{ n z n y n x n w n v nu nt ns nr nq np no  nn n"m n!l n k nj ni nh ng nf ne nd nc nb na n` n_ n^ n] n\ n[ nZ nY n X n W n V n U n T nS nR nQ nP nO nN nM  nL nK nJ nI nH nG nF nE nD nC nB nA n@ n? n> n= n < n ; n : n 9 n 8 n7 n6 n5 n4 n3 n2 n1  n0 n./ n-. n,- n+, n*+ n)* n() n'( n&' n%& n$% n#$ n"# n!" n ! n n n n n n n n n n n n n n n n n n n  n  n  n  n  n n n n n n n  n  n5  n4  n3  n2  n1  n0  n/  n.  n-  n,  n+  n*  n)  n(  n'  n&  n%  n$  n#  n"  n!  n   n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n  n   n   n   n   n   n  n  n  n  n  n  n n d` d_ d^ d] d\ d[ dZ dY dX dW dV dU d T d S d R d Q d P dO dN dM dL dK dJ dI  dH d'G d&F d%E d$D d#C d"B d!A d @ d? d> d= d< d; d: d9 d8 d7 d6 d5 d4 d3 d2 d1 d0 d/ d. d - d , d + d * d ) d( d' d& d% d$ d# d"  d! d3 d2 d1 d0 d/ d. d- d, d+ d* d) d( d' d& d% d$ d# d" d! d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d  d d d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d  d d d d d d d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d  d d+ d* d) d( d' d& d% d$ d# d" d! d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d  d d! d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d ~ d } d | d { d z dy dx dw dv du dt ds  dr dq dp do dn dm dl dk dj di dh dg df de dd dc db d a d ` d _ d ^ d ] d\ d[ dZ dY dX dW dV  dU dT dS dR dQ dP dO dN dM dL dK d J d I d H d G d F dE dD dC dB dA d@ d?  d> d%= d$< d#; d": d!9 d 8 d7 d6 d5 d4 d3 d2 d1 d0 d/ d. d- d, d+ d* d) d( d' d& d % d $ d # d " d ! d d d d d d d  d d! d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d  d d ' d & d % d $ d # d " d ! d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d   d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d   d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d   d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d   d  d  d  d  d  d  d ~ d } d | d { d z d y d x  d w dv du dt ds dr d q d p d o d n d m dl dk dj di dh dg df  de dd dc db da d` d_ d^ d] d\ d[ dZ dY dX dW dV dU d T d S d R d Q d P dO dN dM dL dK dJ dI  dH dG dF dE dD dC dB dA d@ d? d> d = d < d ; d : d 9 d8 d7 d6 d5 d4 d3 d2  d1 d0 d/ d. d- d, d+ d* d) d( d' d& d% d $ d # d " d ! d  d d d d d d d  d d  d  d  d  d d d d d d d  d d' d& d% d$ d# d" d! d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d  d d  d d d d d d d d d d d d d d d d d d d  d  d  d  d  d d d d d d d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d  d   d   d   d   d   d  d  d  d  d  d  d d Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z  Z ~ Z } Z | Z { Z z Z y Z x Z w Z v Z u Z t Z s Z r Z q Z p Z o Z n Z m Z l Z k Z j Z i Z h Z g Z f Z e  Z d Z c Z b Z a Z ` Z _ Z ^ Z ] Z \ Z [ Z Z  Z Y Z X Z W Z V Z U Z T Z S Z R Z Q Z P Z O Z N Z M Z L Z K Z J Z I Z H Z G Z F Z E Z D Z C Z B Z A  Z @ Z ? Z > Z = Z < Z ; Z : Z 9 Z 8 Z 7 Z 6 Z 5  Z 4 Z 3 Z 2 Z 1 Z 0 Z / Z . Z - Z , Z + Z * Z ) Z ( Z ' Z & Z % Z $ Z # Z " Z ! Z Z  Z  Z  Z   Z  Z,  Z+  Z*  Z)  Z(  Z'  Z&  Z%  Z$  Z#  Z"  Z!  Z  Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z* Z) Z( Z' Z& Z% Z$ Z# Z" Z! Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z ~ Z } Z | Z { Z z Z y Z x Z w Z v Z u Z t Z s Z r Z q Z p Z o Z n Z m  Z l Z k Z j Z i Z h Z g Z f Z e Z d Z c Z b Z a Z ` Z _ Z ^ Z ] Z \ Z [ Z Z Z Y Z X Z W Z V Z U  Z T Z S Z R Z Q Z P Z O Z N Z M Z L Z K Z J Z I Z H Z G Z F Z E Z D Z C Z B Z A Z @ Z ? Z > Z = Z < Z ; Z : Z 9 Z 8 Z 7  Z 6 Z: 5 Z9 4 Z8 3 Z7 2 Z6 1 Z5 0 Z4 / Z3 . Z2 - Z1 , Z0 + Z/ * Z. ) Z- ( Z, ' Z+ & Z* % Z) $ Z( # Z' " Z& ! Z% Z$  Z#  Z"  Z!  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z# Z" Z! Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z4 Z3 Z2 Z1 Z0 Z/ Z. Z- Z, Z+ Z* Z) Z( Z' Z& Z% Z$ Z# Z" Z! Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z  Z  ~ Z  } Z  | Z  { Z  z Z  y Z  x  Z w Z  v Z  u Z  t Z  s Z  r Z  q Z  p Z  o Z  n Z  m Z  l Z  k Z j Z i Z h Z g Z f Z  e Z  d Z  c Z  b Z  a Z  ` Z  _  Z ^ Z  ] Z  \ Z [ Z Z Z Y Z X Z W Z  V Z  U Z  T Z  S Z  R Z  Q Z  P  Z O Z  N Z  M Z  L Z  K Z  J Z  I Z  H Z  G Z  F Z  E Z  D Z  C Z  B Z  A Z @ Z ? Z > Z = Z < Z  ; Z  : Z  9 Z  8 Z  7 Z  6 Z  5  Z 4 Z  3 Z  2 Z  1 Z  0 Z  / Z  . Z  - Z  , Z  + Z  * Z  ) Z  ( Z  ' Z  & Z % Z $ Z # Z " Z ! Z  Z   Z   Z   Z   Z   Z    Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z   Z  Z  Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z Z$ Z# Z" Z! Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z  Z  Z  Z  Z   Z ~  Z }  Z |  Z {  Z z  Z y  Z x  Z w  Z v  Z u  Z t  Z s  Z r  Z q  Z p  Z n  Z o  Z m  Z l  Z k  Z j  Z i  Z h  Z g Z f  ]}rg\QF;0%~~~~~~~~~~~~~u~j~_~T~I~>~3~(~~~}}}}}}}}}}}}}y}n}c}X}M}B}7},}!}} }||||||||||||}|r|g|\|Q|F|;|0|%|||{{{{{{{{{{{{{v{k{`{U{J{?{4{){{{zzzzzzzzzzzzzzzozdzYzNzCz8z-z"zz zyyyyyyyyyyyy~ysyhy]yRyGy\2\&\\\[[[[[[[[[[[[s[g[[[O[C[7[+[[[ZZZZZZZZZZZZwZkZ_ZSZGZ;Z/Z#ZZ ZYYYYYYYYYYY|YpYdYXYLY@Y4Y(YYYXXXXXXXXXXXXtXhX\XPXDX8X,X XX WWWWWWWWWWWWyWmWbWVWJW>W2W&WWWVVVVVVVVVVV~VrVfVZVNVBV6V*VVVUUUUUUUUUUUUvUjU^URUFU:U/U#UU TTTTTTTTTTTT{ToTcTWTKT?T3T'TTTSSSSSSSSSSSSsSgS[SPSDS8S,S SSRRRRRRRRRRRRyRmRaRURIR=R1R%RR RQQQQQQQQQQQ~QrQfQZQNQBQ6Q*QQQPPPPPPPPPPPPwPkP_PSPGP;P/P#PP OOOOOOOOOOOO{OoOcOWOKO?O3O'OOONNNNNNNNNNNNtNhN\NPNDN8N,N NNMMMMMMMMMMMMxMlM`MTMHM=M1M%MM MLLLLLLLLLLL}LrLfLZLNLBL6L*LLLKKKKKKKKKKKKwKkK_KSKGK;K0K$KK KJJJJJJJJJJJ|JpJdJXJLJ@J4J(JJJIIIIIIIIIIIIuIiI]IQIEI9I-I!II HHHHHHHHHHHHzHnHbHVHJH>H2H&HHHGGGGGGGGGGG~GrGgG[GOGCG7G+GGGFFFFFFFFFFFFwFkF_FSFGF;F/F#FF EEEEEEEEEEEE|EpEdEXELE@E4E(EEEDDDDDDDDDDDDuDiD]DQDED9D-D!DD CCCCCCCCCCCCyCmCaCUCIC=C1C%CC CBBBBBBBBBBB~BrBfBZBNBBB6B*BBBAAAAAAAAAAAAvAkA_ASAGA;A/A#AA @@@@@@@@@@@@{@p@d@X@L@@@4@(@@@????????????t?h?\?P?D?8?,? ?? >>>>>>>>>>>>>{>p>e>Z>O>C>7>+>>>============x=l=`=T=H=<=0=$== =<<<<<<<<<<<}'2'&'''&&&&&&&&&&&~&r&f&Z&N&B&6&*&&&%%%%%%%%%%%%w%k%_%S%G%;%/%#%% $$$$$$$$$$$$}$q$e$Y$M$A$5$)$$$############u#i#]#Q#E#:#.#"## """"""""""""z"n"b"V"J">"2"&"""!!!!!!!!!!!!s!g![!O!C!7!+!!! w k _ S H < 0 $  |pdXMA5)ui]QE9-! znbVJ>2&sg[OC7+wk_SG;/# |pdXL@4(ui]QE9-! uj_TI>3(|pdXL@4(th\PD8, ymaUI=1% }qeYMA5)vj^RF:."  TS TR TQ TP TO TN TM TL TK TJ TI TH TG TF TE TD TC T B T A T @ T ? T > T= T< T; T: T9 T8 T7  T6 T5 T4 T3 T2 T1 T0 T/ T. T- T, T+ T* T) T( T' T& T% T $ T # T " T ! T  T T T T T T T  T T1 T0 T/ T. T- T, T+ T* T) T( T' T& T% T$ T# T" T! T  T T T T T T T T T T T T T T T T T T T  T  T  T  T  T T T T T T T  T  T  T  T  T  T  T  T  T  T   T   T   T   T   T  T  T  T  T  T  T  T $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $  $  $  $  $  $ $ $~ $} $| ${ $z  $y #x #w #v #u #t #s #r #q #p #o #n #m #l #k # j # i # h # g # f #e #d #c #b #a #` #_  #^ "!] " \ "[ "Z "Y "X "W "V "U "T "S "R "Q "P "O "N "M "L "K "J " I " H " G " F " E "D "C "B "A "@ "? ">  "= !< !; !: !9 !8 !7 !6 !5 !4 !3 !2 !1 ! 0 ! / ! . ! - ! , !+ !* !) !( !' !& !%  !$  !#  "  !                                                                                                                          $ # " !                                                                                                   ~  }  | { z y x w v u  t s r q p o n m l k j i h g f e  d  c  b  a  ` _ ^ ] \ [ Z Y  X W V U T S R Q P O N M L K J  I  H  G  F  E D C B A @ ? >  = < ; : 9 8 7 6 5  4  3  2  1  0 / . - , + * )  (  '  &  %  $ # " !                                 % $ # " !                                                       " !                                                                                                                   ~  }  |  { z y x w v u t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^   ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N   M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7   6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $   #  "  !                                                                                                      * ) ( ' & % $ # " !                                                                                         ~   }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l   k   j   i   h   g   f   e   d   c   b   a   `   _   ^   ]   \   [   Z                                                            ~ }  | "{ !z  y x w v u t s r q p o n m l k j i h g  f  e  d  c  b a ` _ ^ ] \ [  Z  Y X W V U T S R Q P O N M L K J I H G  F  E  D  C  B A @ ? > = < ;  : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) (  '  &  %  $  # " !                                                                                                                                                                                                          ~ } | { z y x w v u t s r q  p  o  n  m  l k j i h g f e  d +c *b )a (` '_ &^ %] $\ #[ "Z !Y  X W V U T S R Q P O N M L K J I H G F  E  D  C  B  A @ ? > = < ; :  9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * )  (  '  &  %  $ # " !                                                            (  '  &  %  $  #  "  !                                                                   /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                            ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m   l (k 'j &i %h $g #f "e !d  c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W V U T S R Q  P  O  N  M  L K J I H G F E  D (C 'B &A %@ $? #> "= !<  ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * )  (  '  &  %  $ # " !       Q P O N M L K J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                             + * ) ( ' & % $ # " !                                         ~ } | {  z  y  x  w  v u t s r q p o  n 7m 6l 5k 4j 3i 2h 1g 0f /e .d -c ,b +a *` )_ (^ '] &\ %[ $Z #Y "X !W  V U T S R Q P O N M L K J I H G F E D  C  B  A  @  ? > = < ; : 9 8  7  66  55  44  33  22  11  00  //  ..  --  ,,  ++  **  ))  ((  ''  &&  %%  $$  ##  ""  !!                                                               xl xk xj xi xh xg xf xe xd xc xb xa x` x_ x^ x] x\ x [ x Z x Y x X x W xV xU xT xS xR xQ xP  xO xN xM xL xK xJ xI xH x G x F x E x D x C xB xA x@ x? x> x= x<  x; x%: x$9 x#8 x"7 x!6 x 5 x4 x3 x2 x1 x0 x/ x. x- x, x+ x* x) x( x' x& x% x$ x# x " x ! x  x  x  x x x x x x x  x x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x  x x x x x x x x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x  x x x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x  x x% x$ x# x" x! x  x x x x x x x x x x x x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x  x x% x$ x# x" x! x  x x x x x x x x x x x x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x  x x) x( x' x& x% x$ x# x" x! x  x~ x} x| x{ xz xy xx xw xv xu xt xs xr xq xp xo xn xm x l x k x j x i x h xg xf xe xd xc xb xa  x` x_ x^ x] x\ x[ xZ xY x X x W x V x U x T xS xR xQ xP xO xN xM  xL x&K x%J x$I x#H x"G x!F x E xD xC xB xA x@ x? x> x= x< x; x: x9 x8 x7 x6 x5 x4 x3 x 2 x 1 x 0 x / x . x- x, x+ x* x) x( x'  x& x% x$ x# x" x! x x x x x x x x x x x x  x  x  x  x  x x x x x x x  x x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x   x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x   x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x   x  x $ x # x " x ! x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x   x  x % x $ x # x " x ! x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x  x ~  x } x| x{ xz xy xx xw xv  8vk`UJ?4)~~~~~~~~~~~~y~m~a~U~I~>~2~&~~~}}}}}}}}}}}}s}g}[}O}C}7}+}}}||||||||||||x|l|`|T|H|<|0|$|| |{{{{{{{{{{{}{q{e{Y{M{A{5{){{{zzzzzzzzzzzzvzjz^zRzFz;z/z#zz yyyyyyyyyyyy|ypydyXyLy@y4y(yyyxxxxxxxxxxxxxtxix^xSxHx=x2x'xxxwwwwwwwwwwww|wpwdwXwLw@w4w(wwwvvvvvvvvvvvvtvhv\vPvDv8v,v vvuuuuuuuuuuuuyumuauUuIu=u1u%uu uttttttttttt}tqtetZtNtBt6t*tttssssssssssssvsjs^sRsFs:s.s"ss rrrrrrrrrrrr{rorcrWrKr?r3r'rrrqqqqqqqqqqqqsqgq[qOqCq7q+qqqppppppppppppxplp`pTpHpe2e&eeeddddddddddd~dsdgd[dOdCd7d+dddccccccccccccwckc_cScGc;c/c#cc bbbbbbbbbbbb{bobcbWbKb?b3b'bbbaaaaaaaaaaaataha\aPaDa8a,a aa````````````y`m`a`U`I`=`1`%`` `___________}_q_e_Y_M_A_5_)___^^^^^^^^^^^^v^j^^^R^F^:^.^"^^ ]]]]]]]]]]]]z]n]b]V]J]>]2]&]]]\\\\\\\\\\\\s\g\[\O\C\7\+\\\[[[[[[[[[[[[w[k[_[T[H[<[0[$[[ [ZZZZZZZZZZZ|ZpZdZXZLZ@Z4Z(ZZZYYYYYYYYYYYYuYiY]YQYEY9Y-Y!YY XXXXXXXXXXXXyXmXaXUXIX=X1X%XXXWWWWWWWWWWW~WrWfWZWNWBW6W*WWWVVVVVVVVVVVVvVjV^VSVGV;V/V#VV UUUUUUUUUUUU{UoUcUWUKU?U3U'UUUTTTTTTTTTTTTtThT\TPTDT8T,T TTSSSSSSSSSSSSxSlS`STSHSP2P'PPPOOOOOOOOOOOOsOgO[OOOCO7O+OOONNNNNNNNNNNNxNlN`NTNHNK2K&KKKJJJJJJJJJJJ~JrJfJZJNJBJ6J*JJJIIIIIIIIIIIIIvIkI`IUIJI?I4I)IIIHHHHHHHHHHHHHwHkH_HSHGH;H/H#HH GGGGGGGGGGGG|GpGdGXGLG@G4G(GGGFFFFFFFFFFFFuFiF]FQFEF9F-F!FF EEEEEEEEEEEEzEnEbEVEJE>E2E'EEEDDDDDDDDDDDDsDgD[DODCD8D,D DDCCCCCCCCCCCCxClC`CTCHC>>>>>>>>>>>x>l>`>T>H><>0>$>> >===========|=p=d=Y=M=A=5=)===<<<<<<<<<<<121&111000000000000s0g0[0O0D080,0 00////////////y/m/a/U/I/=/1/%// /...........}.q.f.Z.N.B.6.*...------------w-k-_-S-G-;-/-#-- ,,,,,,,,,,,,|,p,d,X,L,@,4,(,,,++++++++++++t+h+\+Q+E+9+-+!++ ************y*m*a*V*J*>*2*&***))))))))))))y)n)c)X)M)B)7),)!)) )((((((((((((|(q(e(Y(M(A(5()(((''''''''''''u'i'^'R'F':'.'"'' &&&&&&&&&&&&z&n&b&V&J&>&3&'&&&%%%%%%%%%%%%s%g%]%R%G%<%1%&%%%$$$$$$$$$$$$w$k$_$S$G$;$/$#$$ $###########|#p#e#Y#M#A#5#)###""""""""""""v"j"^"R"F":"."""" !!!!!!!!!!!!z!n!b!V!J!@!5!*!!! t h \ P D 8 ,  ymaUI=1%vk`UJ?3'th\PD8, ymaUI=1%~rfZNB6*wk_SG;/# {peZOD9.# {ocWK?3'th\PD8,! ymaUI=1%vk`UJ?4)xl`TH<0$ }qeYMA5)  L  K  J  I  H  G  F   E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <  ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0   /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                         l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l l l l l l l l l l l l l l l  l  l  l  l  l l l l l l l  l  l  l  l  l  l  l   l   l   l   l   l  l  l  l  l  l  l  l b Y b X b W b V b U b T b S b R b Q b P b O b N b M b L b K b J b I b H b G b F  b E b D b C b B b A b @ b ? b > b = b < b ; b : b 9 b 8 b 7 b 6 b 5 b 4 b 3 b 2 b 1 b 0 b / b . b -  b , b + b * b ) b ( b ' b & b % b $ b # b " b ! b b  b  b   b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b b b b b  b  b  b  b  b  b  b  b b b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b  b X X X X X X  X  X  X  X  X X X X X X X  X~ X} X| X{ Xz X y X x X w X v X u Xt Xs Xr Xq Xp Xo Xn  Xm  X l  X k  X j  X i  Xh  Xg  Xf  Xe  Xd  Xc  Xb  Xa N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N  N N N N N N N N N N N N N N N N N N  N N N N N N N N N N N N N  N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N  N  N  N  N  N  N  N  N  N  N  N D D D D D D  D  D  D  D  D D D D D D D  D D D D D D D D D D D D D D  D  D  D  D  D D D D D D D  D D D D D D D D D D D D  D  D  D  D  D D D D D D D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D   D ~  D }  D |  D {  Dz  Dy  Dx  Dw  Dv  Du  Dt  Ds                                       ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o   n  !m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N   M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C  B  A  @  ?  >  =  <   ;  :  9  8  7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -   , + * ) ( ' & % $ # " !                                                                                                                                                                                                                         c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y  X  W  V  U  T S R Q P O N M  L :K 9J 8I 7H 6G 5F 4E 3D 2C 1B 0A /@ .? -> ,= +< *; ): (9 '8 &7 %6 $5 #4 "3 !2  1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                      ( ' & % $ # " !                                                                                                                                   "  !                                                                   !                                                          ~  }  |   {  z  y  x  w  v  u  t  s  r  q  p  o  n  m  l  k  j  i  h  g  f  e  d  c  b  a   `  _  ^  ]  \  [ Z Y X W V U T  S (R 'Q &P %O $N #M "L !K  J I H G F E D C B A @ ? > = < ; : 9 8  7  6  5  4  3 2 1 0 / . - ,  + * ) ( ' & % $  #  "  !                                                                                                                                                                                                                       , + * ) ( ' & % $ # " !                                                                     ~ } | { z y x w  v u t s r q p o n m l k j i h  g  f  e  d  c b a ` _ ^ ] \  [ Z Y X W V U T S R Q P O N M  L  K  J  I  H G F E D C B A  @ #? "> !=  < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + *  )  (  '  &  % $ # " !                                          ( ' & % $ # " !                                        & % $ # " !                                        ) ( ' & % $ # " !                                                 ~ } | { z y  x  w  v  u  t s r q p o n m  l "k !j  i h g f e d c b a ` _ ^ ] \ [ Z Y X W  V  U  T  S  R Q P O N M L K  J (I 'H &G %F $E #D "C !B  A @ ? > = < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 /  .  -  ,  +  * ) ( ' & % $ #  " )! ( ' & % $ # " !                                                                           4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                                                                                                                                                        ~  }  |  {  z  y  x  w  v  u  t  s   r  0q  /p  .o  -n  ,m  +l  *k  )j  (i  'h  &g  %f  $e  #d  "c  !b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y  X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N  M  L  K  J  I  H  G  F  E  D  C   B  +A  *@  )?  (>  '=  &<  %;  $:  #9  "8  !7  6  5  4  3  2  1  0  /  .  -  ,  +  *  )  (  '  &  %  $  #  "  !                      ( ' & % $ # " !                                        < ; : 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 / . - , + * ) ( ' & % $ # " !                                                             * ) ( ' & % $ # " !                                  ~ } | {  z %y $x #w "v !u  t s r q p o n m l k j i h g f e d c b  a  `  _  ^  ] \ [ Z Y X W V  U T S R Q P O N M L K J I H  G  F  E  D  C B A @ ? > = <  ; /: .9 -8 ,7 +6 *5 )4 (3 '2 &1 %0 $/ #. "- !,  + * ) ( ' & % $ # " !                                                                                     r r r q r p r o r n r m r l r k r j r i r h r g r f r e  r d rc r b r a r ` r _ r ^ r] r\ r[ rZ rY rX rW  rV rU rT rS rR r Q r P r O r N r M rL rK rJ rI rH rG rF  rE rD r C r B r A r @ r ? r> r= r< r; r: r9 r8  r7 r6 r5 r4 r3 r2 r1 r0 r/ r. r- r, r+ r* r) r ( r ' r & r % r $ r# r" r! r r r r  r r  r  r  r  r  r r r r r r r  r r r r  r  r  r  r  r r r r r r r  r r r r r  r  r  r  r  r r r r r r r  r  r  r  r   r   r   r   r   r  r  r  r  r  r  r  r T%Z T$Y T#X T"W T!V T U v}qeYMA5)~~~~~~~~~~~~~t~i~^~S~H~=~2~'~~~}}}}}}}}}}}}x}l}`}T}H}<}0}$}} }|||||||||||}|q|e|Y|M|A|5|)|||{{{{{{{{{{{{{u{i{]{Q{E{9{-{!{{ zzzzzzzzzzzzyzmzazUzJz>z2z&zzzyyyyyyyyyyy~yryfyZyNyBy6y+yyyxxxxxxxxxxxxwxkx_xSxGx;x0x$xx xwwwwwwwwwww|wpwdwXwLw@w6w+w ww vvvvvvvvvvvvv|vqvfv[vPvEv:v/v$vv                                                                                                                                                                   ~ } | {  z  y  x  w  v u t s r q p o  n   m   l  k  j  i  h  g  f  e  d                                                            ~  }  |  {  z   y   x   w   v   u  t  s  r  q  p  o  n  m  e  d  c  b  a  `  _  ^  ]  \  [  Z  Y   X  W  V  U  T  S  R  Q  P  O  N